1

วฒนธรรมองคการ (Organization Culture)

ประเทศตาง ๆ จะมขนบธรรมเนยมและวฒนธรรมประเพณเพอเปนเอกลกษณของตนเอง องคการก

เชนเดยวกน จะมวฒนธรรมองคการทแตกตางกนไปในแตละองคการได วฒนธรรมองคการจะสรางประโยชนหรอคณคาใหแกองคการนน ๆ เชน วฒนธรรมในการมงสรางคณภาพ วฒนธรรมในการสรางนวตกรรม เปนตน แตขณะเดยวกนวฒนธรรมองคการบางอยางกท าใหเกดจดออนแกองคการนน ๆ ได เชน วฒนธรรมแบบอนรกษนยม วฒนธรรมการท างานแบบมงใหบคลากรมการแขงขนกนมากจนเกนไป จนองคการเกดความระส าระสาย เปนตน

จากการศกษาของ Daniel R. Denison (1990) ในปจจยดานวฒนธรรมองคการและประสทธผลขององคการ พบวาวฒนธรรมองคการจะสงผลตอประสทธผล (Effectiveness) ขององคการเปนอยางมาก เมอวฒนธรรมนนกอใหเกด

1. การผกพน (Involvement) และการมสวนรวมในองคการ 2. การปรบตว (Adaptability) ทเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทงภายในและ

ภายนอกองคการ 3. การประพฤตปฏบตไดสม าเสมอ (Consistency) ซงจะท าใหเกดการท างานทประสานกนและ

สามารถคาดหมายพฤตกรรมตาง ๆ ทจะเกดขนได 4. มภารกจ (และวสยทศน) ขององคการทเหมาะสม ท าใหองคการมกรอบและทศทางการด าเนนงานท

ชดเจน ปจจยทง 4 สวนน จะท าใหองคการสามารถบรรลสประสทธผล (Effectiveness) ตามทตองการได ปจจย

ดานวฒนธรรมองคการจงมความส าคญทจะสนบสนนใหองคการบรรลสวสยทศน และภารกจทก าหนดอยางเหมาะสมได ดงแผนภมตอไปน

2

รปแสดงลกษณะของวฒนธรรมทจะท าใหองคการบรรลประสทธผล ดงนน ผบรหารควรใหความส าคญกบวฒนธรรมองคการ โดยการประเมนสภาพของวฒนธรรมองคการ

ทเปนอย และประเมนความเหมาะสมหรอคณคาทมตอองคการ เพอจะไดสรางวฒนธรรมองคการใหเปนไปในแนวทางทเหมาะสม เกดประโยชนสงสดตอองคการ อยางเชนทสายการบนเซาทแวสตแอรไลน ผบรหารระดบสงคอ เฮรบ เคลลเฮอร ประธานบรหารเซาทแวสตแอรไลน ไดสรางวฒนธรรมองคการทใหพนกงานท างานอยางมความสข ความสนก จนคนในเซาทแวสตทาทายวา แมบรษทอนจะลอกเลยนสตรการท าธรกจของเซาทแวสตได แตอาจไมประสบความส าเรจเทากบเซาทแวสต เพราะวฒนธรรมองคการนนแตกตางกนไปไมอาจลอกเลยนแบบวฒนธรรมการท างานของเซาทแวสตได

วฒนธรรมในองคกรเปนสงส าคญทแสดงออกถงพฤตกรรมของคนในองคกรนน ๆ ซงเกดจากความตองการทจะเปลยนแปลงภายในองคกร

ความหมายของวฒนธรรมองคการ ไดมผใหนยามวฒนธรรมองคการหลายคน ดงสรปในตารางตอไปน

การผกพน การปรบตว

วสยทศนและภารกจขององคการ

การปฏบตอยางสม าเสมอ

3

นยาม (Definition) เจาของนยาม เปนระบบความเชอทสมาชกขององคการยดถอรวมกน

คอคานยมหลก (core value) ทคนยดถอรวมกนอยาง มนคงและแพรหลายทวไป

คอแนวทางการประพฤตและวธปฏบตทเราใชอยเปน ประจ า

หมายถงความเขาใจรวมของกลม

หมายถง กลมของความเชอทถาวร ซงมการสอความ หมายในรปของสญลกษณตาง ๆ กอใหเกดเปนความ หมายทคนในองคการสามารถเขาใจไดตรงกน

หมายถงสญลกษณ พธกรรม ขนบธรรมเนยมตาง ๆ ซง แฝงดวยคานยมและความเชอขององคการ เพอถายทอด ใหแกพนกงาน

หมายถงคานยมรวม ซงมลกษณะเดนทชวยยดเหนยว ระหวางกน โดยมการสบทอดผานสอสญลกษณตาง ๆ เชน ค าขวญ สภาษต ต านาน นทาน เรองสน เปนตน

เจ.ซ. สเปนเดอร (J.C. Spender)

ซ.โอ.ไรลล (C.O. Reilly)

ท.อ.ดล และ เอ.เอ. เคนเนด (T.E. Deal & A.A. Kennedy)

เจ. แวน มาเนน และ เอส.อารบารเลย (J. Van Maanen & S.R. Barley)

เจ.เอม.คซส, ด.เอฟ.คอลเวลและบ.ซ. พ อ ส เน อ ร (J.M. Kouzes, D.F. Caldwell & B.L. Posner)

ดบ-บลว.จ.โออช (W.G. Ouchi)

ท .เจ . ป เตอรและอาร .เอช .วอเตอรแมน (T.J. Peters & R.H. Waterman, Jr.)

ทมา : สเทพ พงศศรวฒน สถาบนราชภฏเชยงราย

จากตารางดงกลาวจะเหนวา แมนยามของวฒนธรรมองคการจะมความหลากหลายกตาม แตกพบวามลกษณะรวมกนบางประการ ไดแก

1. กลมของคานยม (set of values) ซงบคคลทอยในองคการนนยดถอรวมกน คานยมเหลานเปนสงทใชเปนเกณฑเพอตดสนวาพฤตกรรมใดเปนสงทดและสามารถยอมรบได พฤตกรรมใดบางทไมดและไมอาจยอมรบได ตวอยางเชน ในบางองคการยดถอคานยมวา “การต าหนลกคาไมวากรณใดเปนสงทไมอาจยอมรบได” ดงนนจงมกพบขอความทเขยนเพอเตอนใจพนกงานขององคการใหปฏบตตอลกคาเปน กฎ 2 ขอดงน กฎขอท 1 The customer is always right.

4

กฎขอท 2 If the customer is ever wrong, go back to see rule # 1. องคการตาง ๆ อาจมคานยมเชงลบหรอเชงบวกในการปฏบตงานกได เชน เมอมปญหาเกดขน

มกจะโยนความผดไปทลกคา การลงโทษพนกงานทกกรณทท าผด หรอการปฏบตตอพนกงานในฐานะทเปนสนทรพยททรงคณคา (Valuable assets) สงสดขององคการ เปนตน ในแตละกรณดงกลาว คานยมจงเปนสงทชวยใหสมาชกองคการรวา ตนควรปฏบตอยางไรในองคการนน

2. คานยมขององคการสวนใหญอยในลกษณะทไมเปนลายลกษณอกษร แตเกดมาจากขอสมมตพนฐาน (basic assumption) ของพนกงานในบรษทรวมกน จงเปนเรองยากถาจะใหฝายบรษทเองก าหนดขอสมมตเหลาน เพราะเปนเรองของความเชอและคานยมสวนบคคลของพนกงาน ดวยเหตน วฒนธรรมองคการทเขมแขงและมพลงของหนวยงานใด ๆ ควรสะทอนถงคานยมและความเชอของพนกงานรวมกน

อยางไรกตาม องคการบางแหงไดพยายามระบคานยมทจ าเปนบางประการขน เพอใหกลายเปนวฒนธรรมขององคการ โดยผานกระบวนการฝกอบรมใหแกพนกงาน ดงตวอยางทระบในเอกสารคมอหลกการท างาน (Operating principles) ของบรษท Lotus Development ตอไปน

ทมา : Lotus Development Corp.

3. การใชสญลกษณเปนสอบงบอกความหมายของคานยมทเปนวฒนธรรมขององคการนน ตวอยางทพบเหนบอย เชน สญลกษณกากบาดสแดงบนพนสขาว เปนเครองหมายแทนองคการกาชาด ซงแสดงคานยมเรองความเมตตากรณา การใหการรกษาพยาบาลผทกขยาก หรอสญลกษณชอใบมะกอก (ใบโอลฟ) ภายใตแผนทโลกเปนเครองหมายขององคการสหประชาชาต แสดงถงคานยมดานการรกษาสนตภาพของโลก

หลกการท างาน (Operating Principles) หลกการท างานน มวตถประสงคเพอใหแนวปฏบตตอกนของพนกงานบรษท เพอการ

ท างานทดและรกษาจตวญญาณของการประกอบธรกจของบรษท ตลอดจนเพอสงเสรมความเปนอยทดของผเกยวของทกคน ดงน

ยดมนในความเปนเลศ ยนหยดในหลกจรยธรรมและความซอสตยสจรต ปฏบตตอทกคนดวยความเปนธรรมโดย ยอมรบความหลากหลายทางคานยม สอสารตอกน

อยางเปดเผย โปรงใส และจรงใจ มความรบผดชอบ ดวยการปฏบตเปนแบบอยาง ใหการเคารพ การไวเนอเชอใจ และการใหก าลงใจแกผอน สงเสรมและกระตนการกลาตดสนใจ ตลอดจนการรเรมใหม ๆ ตองก าหนดวตถประสงคกอนทจะลงมอท างาน ตองท างานเปนทม และท างานดวยความสนก

5

เปนตน บรษทและองคการสวนใหญจะพยายามสรางตราสญลกษณทแฝงดวยคานยมหรอวฒนธรรมองคการของตน นอกจากสญลกษณแลว ค าขวญหรอ Slogan กเปนอกสงหนงทสะทอนคานยมหรอความเชอซงเปนวฒนธรรมองคการ เชน บรษทผลตเครองไฟฟาชารพ (Sharp) ใชค าขวญวา “ชารพกาวล าไปในอนาคต” หรอบรษทผลตรถยนตวอลโว ใชค าขวญวา “ทกชวตปลอดภยในวอลโว” เปนตน

กลาวโดยสรปจากลกษณะรวมทง 3 ประการของคานยมทเปนวฒนธรรมองคการ จงอาจใหค านยามใหมของวฒนธรรมองคการไดวา “เปนกลมของคานยมทมการยดถอรวมกน ซงชวยใหคนทอยในองคการทราบวา การกระท าใดบางทเปนทยอมรบหรอไมอาจยอมรบได โดยคานยมดงกลาวถกสอสาร ถายทอดและเผยแพรดวยสญลกษณ ค าขวญ เรองเลา เปนตนทวทงองคการ”

ตวอยางวฒนธรรมองคกรของบรษทตางๆ กลมบรษทในเครอซเมนตไทย เปนวฒนธรรมองคกรทอยในรปของอดมการณ (Ideology) มอย 4 ขอ คอ

1. ตงมนในความเปนธรรม 2. มงมนในความเปนเลศ 3. เชอถอในคณคาของคน 4. ถอมนในความรบผดชอบของคน

บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) เปนวฒนธรรมองคกรทอยในรปของอดมการณ มอย 5 ขอ คอ 1. ความรสกเปนเจาของธรกจ ( sense of ownership ) 2. มงเนนผลประโยชนทางธรกจ (Business Oriented ) 3. มงเนนลกคา ( Customer Oriented ) 4. ตองการให ปตท.เปนองคกรแหงนวตกรรม ( Innovative Organization ) 5. มจตส านกในการท างานเปนทม โดยมเปาหมายรวมกนทชดเจน ( Team Spirit )

บรษท ไทยอครรคไฟเบอร จ ากด เปนวฒนธรรมองคกรทอยในรปของคานยม (Values) คอ พนกงาน “เปนหนงเดยว ซอสตย ยตธรรมและมความซอตรงอนเปนกลยทธพนฐานทเรายดมนในการ

พฒนาบคลากรของเรา” ลกคา “ลกคาคอจดมงเนนทเราท าทกอยาง” รฐบาล “เราพยายามทจะเปนบรรษทภบาลเสมอ” สงแวดแลอม สขภาพ และความปลอดภย “เราใหค ามนสญญาวาจะปกปองสภาพแวดลอมและจะพฒนาทชมชนทเราด าเนนการอย” บรษทเครอเจรญโภคภณฑหรอ CP Group เปนวฒนธรรมองคกรทอยในรปของปรชญา (Philosophy) มปรชญาในการด าเนนธรกจทวา “ใหนกถงคนอนกอน”

6

แนวทางการเกดวฒนธรรม โดยทวไปพบวา วฒนธรรมจะเกดจากผกอตงและสมาชกเรมแรกขององคการ จะก าหนดมาตรฐานของ

พฤตกรรมบางสงบางอยางขนมา เชน ผพ นแซนเดอร ผกอต ง KFC ไดก าหนดมาตรฐานของวตถดบและกระบวนการปฏบตงานของราน KFC หรอท Microsoft นายบลล เกตต ผรวมกอตง กไดสรางแบบอยางในการท างานอยางหนก (Exceptional long hours) ใหแกพนกงานทงหลายไดถอเปนแบบอยาง หรอ นายเรย ครอก ผ กอตง McDonald กไดสรางคานยมในเรองสนคาทตองมคณคา มราคาทเหมาะสม มความสะอาด และมบรการทด จนอาจกลาวไดวา

- สงทผน าองคการใหความสนใจ ตดตาม และควบคม เนนย าอยางสม าเสมอจะเปนแบบอยางใหแกพนกงานท งหลาย เชน การใสใจในการควบคมคณภาพของสนคาและบรการ การสอบถามในกจกรรมทจะเกยวเนอง หรอมผลกระทบตอคณภาพและบรการ เปนตน

- ปฏกรยาหรอการตอบสนองตอเหตการณส าคญ หรอวกฤตการณทเกดขนกบองคการ จะกลายเปนคานยมหรอความเชอของคนในองคการได เชน เมอกจการเกดปญหาวกฤตการณทางการเงนอยางมาก แตผบรหารกมไดเลกจางหรอปลดพนกงาน แตจะใชวธการอน ๆ ในการลดปญหาทเกด จงท าใหพนกงานเกดการรบรวาผบรหารเหนความส าคญของพนกงานและมการท างานรวมกนแบบคนในครอบครว

- สงทผบรหารกระท าตนเปนแบบอยาง สงสอน และชแนะ เชน การทบลเกตตทมเทการท างานอยางหนกกจะเปนแบบอยางใหพนกงานเชอถอ

การเรยนรวฒนธรรมองคการ 1. จากเรองเลา หรอประวตศาสตรขององคการ (Stories หรอ Histories) โดยทวไปเรองเลามกจะเปนประวต

การท างานของพนกงานดเดน หรอประวตและรปแบบการท างานของผบรหารดเดน เชน ทบรษท 3 M ผบรหารระดบสงกจะมเรองเลาตอ ๆ กนมาถงโครงการพฒนาสนคา ซงโครงการนนผบรหารระดบสงไดสงใหระงบไปแลว แตวรบรษของเรองยงคงด าเนนการพฒนาตอไปอยางลบ ๆ และในทสดโครงการนนกประสบความส าเรจอยางมาก เรองนตองการสอใหพนกงานมความกลาทจะเสยง และตอสไปจนประสบความส าเรจ

2. จากพธการ (Rituals) และพธกรรม (Ceremonies) คอ สงทองคการปฏบตเปนกจวตร เปนแบบแผน เชน พธการตอนรบลกคาและผมาเยยมชมโครงการ หรอท าบญประจ าป เชนท McDonald จะมการจดประกวดครวโอลมปก 3 ภมภาค ทประกอบไปดวย 26 ประเทศ เพอคดเลอกพนกงานทใหบรการยอดเยยม 5 คนใหไดรบเลอกใหไปท างานในราน McDonald ในกฬาโอลมปกทจะมาถง

3. สญลกษณตาง ๆ (Material Symbols) เชน โลโกของบรษท เพอใหพนกงานเขาใจความส าคญ และรสกภาคภมใจในองคการ ดงเชน มหาวทยาลยธรรมศาสตรจะมรปปนของ ดร. ปรด พนมยงค (ทานผประศาสน

7

การ มหาวทยาลยธรรมศาสตร) และรปปนของ ดร. ปวย องภากรณ เปนสญลกษณของมหาวทยาลยธรรมศาสต ทท าใหชาวธรรมศาสตรระลกถงทานทงสอง และตระหนกในคานยมของชาวธรรมศาสตรทวา ธรรมศาสตรเปนมหาวทยาลยของประชาชน ธรรมศาสตรสอนใหรกประชาชนและรบใชสงคม เปนตน

4. ภาษาทใช (Language) ซงในองคการอาจจะมการสรางค าศพทและภาษาเฉพาะทจะใชภายในองคการนน เชน ภาษาทใชในการพดจากน ทกทายกน ซงจะเปนทรบรและเขาใจรวมกน เพอสงสอนและถายทอดคานยมบางอยางขององคการ เชน ทดสนย จะมภาษาเฉพาะของตนเอง อยาง On stage หมายถง การปฏบตงาน หรอ Guest หมายถง ลกคาทกทาน เปนตน

ชองทางในการตดตอสอสารเพอปลกฝงวฒนธรรมองคการ 1. การสอสารจากบนลงลาง (Downward Communication) การสอสารจากผบรหารระดบสงสพนกงาน

ระดบลางลงมา โดยการออกวารสารภายในส าหรบพนกงาน และการประกาศนโยบายหรอสงทตองการความรวมมอทบอรดประกาศขาว

2. การสอสารจากลางขนบน (Upward Communication) การสอสารจากพนกงานระดบลางสผบรหารระดบสง โดยการเขยนรายงานการปฏบตงานตาง ๆ การประชม การตงกลองแสดงความคดเหน การขอพบผบรหารระดบสงเมอมเรองจะปรกษา รวมทงการพบปะพดคยกนอยางไมเปนทางการนอกเหนอเวลางาน

3. การสอสารในแนวนอน (Lateral Communication / Horizontal Communication) การสอสารของพนกงานระดบเดยวกน โดยการพบปะพดคยกนอยางไมเปนทางการ และการประชมงานกนเองหรอกบผบรหารหรอการบงคบบญชา

4. การสอสารในแนวทแยง (Diagonal Communication) การสอสารขามระดบ โดยการประชมเพอแจงขาวสาร ขอมลใหทราบจากพนกงานระดบหวหนาแผนกบคคลถงพนกงานระดบปฏบตการในกระบวนการปฏบตงานดานตาง ๆ

5. การรณรงคโดยจดกจกรรมเสรมตาง ๆ เชน การจดการประกวดค าขวญ และโลโกของหนวยงาน

องคประกอบของวฒนธรรมองคการ จากนยามของวฒนธรรมองคการ จะเหนไดวามขอบเขตทกวาง และมลกษณะคลาย ๆ ภเขาน าแขง

(Iceberg) คอมสวนทอยขางบนน าสวนหนง และอยใตน าอกสวนหนง จงอาจแบงวฒนธรรมออกไดเปน 2 สวน คอ

1. สวนทมองเหนได (Visible) จะเปนสงทสมาชกองคการสรางหรอประดษฐขนมา เชน สงประดษฐตาง ๆ (Artifacts) อาทเชน รปปนของผกอตงกจการ และถาวรวตถตาง ๆ เชน โดมของธรรมศาสตร หรอการตบแตงอาคารสถานท ปาย สญลกษณ ค าขวญ (Slogan) และพธกรรมตางๆ และการแตงกาย เปนตน

8

2. สวนทอยลกลงไป จะมองไมเหน (Invisible) แตเปนสงทสมาชกรบรและเขาใจรวมกน เชน คานยมขององคการทสมาชกรบร เชน คานยมของ Mcdonald ทเนน คณภาพ บรการความสะอาด และคณคาของสนคาและบรการ หรอความมงมน คณคาและความเชอของบรษทหรอองคการ

ปจจบนองคการททนสมยนยมแสดงคานยมขององคการไวใตวสยทศนและภารกจขององคการ ท าใหสามารถรบร รบทราบคานยมขององคการไดชดเจนขน

ลกษณะของวฒนธรรมองคการ อาจแบงลกษณะของวฒนธรรมองคการไดหลายมต เชน

มตท 1 แบงเปน 1. วฒนธรรมเดน (Dominant Culture) จะเปนลกษณะของคนในองคการโดยรวมซงจะเหนไดจากคานยม

หลกขององคการนน วฒนธรรมประเภทนจะเปนวฒนธรรมของคนสวนใหญทรบรและยอมรบ ตลอดจนเขาใจรวมกน เชน วฒนธรรมของมหาวทยาลยธรรมศาสตร คอ สงเสรมประชาธปไตยและความเสมอภาค ตลอดจนมงรบใชสงคม

2. วฒนธรรมยอย (Subculture) จะเปนวฒนธรรมของกลมงาน แผนกงาน หรอพนทงาน ซงในองคการหนง ๆ ทมหลายกลมงานหรอแผนกงานกจะมวฒนธรรมยอย ๆ หลายแบบได เชน ทมหาวทยาลยธรรมศาสตรแตละคณะกอาจมวฒนธรรมยอยของตนเอง เชน วฒนธรรมของคณะพาณชยศาสตรและการบญช ทเนนการท างานอยางมประสทธภาพ และการมงตอบสนองความตองการของลกคา ซงจะแตกตางจากวฒนธรรมของคณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชนทเนนความเปนอสระของวชาชพของสอตาง ๆ เปนตน

การมวฒนธรรมยอยจะกอใหเกดประโยชนตอองคการหรอไมนนอยกบถาวาวฒนธรรมยอยนน ๆ เหนพองตองกนกบความเชอทเปนสมมตฐานพนฐานและคานยมหลกขององคการ แตไมเหนพองกบพฤตกรรมหรอวธการทจะไปสความเชอมน องคการจะไดประโยชนจากความคดสรางสรรคและความแตกตางในความคดดงกลาวได มตท 2 แบงเปน

วฒนธรรมทเขมแขง หรอออนแอ ซงจะขนอยกบระดบของการเหนพองตองกน (Consensus หรอ Agreement) การยดเหนยวกน (Cohesiveness) และการผกพน (Commitment) ของสมาชกตอวฒนธรรมองคการนน ๆ 1. วฒนธรรมทเขมแขง (Strong Culture) หมายถง วฒนธรรมทมน าหนกมาก คนเหนพองตองกนและ

ยอมรบมากจงเปลยนแปลงยาก วฒนธรรมทเขมแขงจะมผลตอการควบคมพฤตกรรมไดมาก และท าใหสมาชกขององคการมแรงยดเหนยวกนสง มความจงรกภกดและผกพนตอองคการมาก ในองคการทางการทหารหรอในองคการของชาวเกาหลและญปน จะมวฒนธรรมองคการทมน าหนกและมความเขมแขงมากกวาองคการแบบตะวนตก อนเปนผลมาจากการไดรบอทธพลจากวฒนธรรมประจ าชาตนนเอง

9

Deal และ Kennedy (1982) ไดเสนอวาองคการทมวฒนธรรมองคการทเขมแขงจะมสวนประกอบของวฒนธรรมทส าคญคอ

1) มคานยม ซงสะทอนวสยทศน และความเชอขององคการทชดเจน ดงเชนท 3 เอมทมความเชอในการมงสราสรรคนวตกรรม

2) มวรบรษ ซงจะปรากฏอยในเรองเลาขององคการ เชน บลเกตต จะมวรบรษทส าคญในการสรางวฒนธรรมการมงคดไปขางหนาใหเกดขนแกไมโครซอฟท

3) มพธกรรมและพธการ เพอเปนการเนนย าคานยมขององคการ เชน พธมอบรางวลดเดนใหแกพนกงานทมความคดสรางสรรคใหม ๆ แกองคการ

4) มเครอขายของวฒนธรรม ซงจะเปนวธการตาง ๆ ในการสอสารวฒนธรรมใหถกปลกฝงและเนนย าวฒนธรรมองคการแกสมาชกในองคการนน ๆ เชน การมสมกพกหรอบตรวฒนธรรมองคการตดตวพนกงาน

โดยทวไปพบวา วฒนธรรมทเขมแขงจะท าใหสมาชกยดมนตอเปาหมายขององคการ สรางแรงจงใจใหแกสมาชก แตขณะเดยวกนกพบวา องคการมกจะยดถอดและมงเนนภายในองคการเปนส าคญ ตลอดจนมความเปนระบบราชการเพมขนเรอย ๆ โดยเฉพาะอยางยงถาองคการนน ๆ มผลประกอบการทางการเงนทประสบความส าเรจ และถาองคการตองการเปลยนแปลงกมกจะเปลยนไดยาก ตวอยางขององคการทมวฒนธรรมทเขมแขง ไดแก วอลมารท สายการบนเซาทเวสต บรษทเครองส าอาง แมรเคย สวนสนกดสนย และฮวเลตแพคการด เปนตน

2. วฒนธรรมทออนแอ (Weak Culture) จะเปนวฒนธรรมทคนอาจจะไมเหนพองตองกนมาก และเปลยนแปลงไดงาย และไมคอยมน าหนกตอสมาชกเทาไรนก ซงปรากฏในองคการทเพงกอตงหรอองคการทมอายไมยาวนานนก วฒนธรรมองคการจงอาจยงไมมน าหนกตอสมาชกมากเทาใดนก หรออาจจะเกดขนในองคการทผน าไมไดใหความส าคญกบวฒนธรรมขององคการมากนก หรอเนองจากองคการเปดรบการเปลยนแปลงตาง ๆ จากสภาพแวดลอมมาก

กรอบความคดวฒนธรรมองคการ เนองจากยงไมมกรอบความคดใดทใชเพอการอธบายถงวฒนธรรมองคการไดสมบรณ ในทนขอเสนอ 2

กรอบความคด ไดแก กรอบความคดของโออช (The Ouchi Framework) และกรอบความคดของปเตอรและวอเตอรแมน (The Peters and Waterman Framework) ดงน กรอบความคดของโออช (The Ouchi framework) ไดมนกวชาการหลายคนทพยายามพฒนาตวแบบ (model) ขนมาเพอใชในการวเคราะหวฒนธรรมองคการของกลมบคคลทอยในองคการนน หนงในนกวจยทมผลงานชดเจนไดแก William G. Ouchi โดยไดท าการวเคราะหวฒนธรรมองคการของบรษท 3 แบบ ไดแก แบบแรกเปนลกษณะบรษทแบบอเมรกนรนใหม

10

(American firms หรอ Type A firms) แบบทสองไดแกลกษณะบรษททบรหารแบบญปน (Japanese firms หรอ Type J firms) และแบบทสามเรยกวา บรษทอเมรกนรนเกาแบบ Z (U.S. Type Z firms)

ในการวเคราะหวฒนธรรมองคการขององคการทง 3 แบบดงกลาว โออชใชเกณฑในการเปรยบเทยบ 7 ประเดนส าคญ ดงสรปในตารางตอไปน

ประเดนคานยมเชงวฒนธรรมองคการ

Type J companies Type Z companies Type A companies

ความผกพนตอ พนกงาน การประเมนงาน เสนทางอาชพ การควบคม การตดสนใจ ความรบผดชอบ การดแลพนกงาน

จางตลอดชวตงาน ชาและเชงคณภาพ กวางมาก ไม ชด เจนและไม เปนทางการ โดยกลมและฉนทานมตของเสยงสวนใหญ โดยกลมรวมกน ครอบคลมกวางทกดาน

จางระยะยาว ชาและเชงคณภาพ ปานกลาง ไม ชด เจนและไม เปนทางการ โดยกลมและฉนทานมตของเสยงสวนใหญ โดยบคคล ครอบคลมกวางทกดาน

จางระยะสน เรวและเชงปรมาณ แคบเฉพาะดาน ชดเจนและเปนทางการ โดยบคคล โดยบคคล ครอบคลม เฉพาะบางดาน

1. ความผกพนตอพนกงาน (Commitment to employees) ผลวจยของโออชพบวาบรษทแบบญปน (Type J) และบรษทแบบ Type Z ของสหรฐ มวฒนธรรม

องคการของบรษทเหมอนกนในประเดนน กลาวคอ มคานยมของการรกษาพนกงานใหอยกบบรษทนาน ๆ การปลดพนกงานออกจงเปนทางเลอกสดทายของบรษทเมอไมมหนทางหลกเลยง ในญปนบรษทตาง ๆ จะมคานยมรกษาพนกงานไวตลอดไปดวยการจางระยะยาวตลอดชวตงาน พนกงานจงรสกมนคงวาตนเองจะไมถกไลออกจากงาน สวนทสหรฐ บรรดาบรษททมคณลกษณะแบบ Type Z พนกงานและผบรหารจะไดรบสญญาจางระยะยาว (Long-term employment) แตยงอาจถกใหออกจากงานไดถาปรากฎวามผลการปฏบตงานไมเปนทยอมรบได

11

โออชยงพบวาบรษทอเมรกนสวนใหญทยงเปนแบบเดม หรอ Type A นน มวฒนธรรมขอนแตกตางกบบรษทญปนและบรษทอเมรกนแบบ Type Z โดยสนเชง กลาวคอจะมสญญาจางพนกงานและผบรหารบรษทเพยงระยะสน ๆ (Short –term employment) และเมอไรกตามทกจการของบรษทตกต าคนเหลานกจะอยไมไดอกตอไป 2. การประเมนผล (Evaluation)

ผลการวจยของโออชพบวา ท งบรษทแบบญปน (Type J) และบรษทอเมรกนแบบ Type Z จะมวธประเมนผลพนกงานและผบรหารตามระยะทเหมาะสม โดยยดผลงานทเกดขนในระยะยาวเปนส าคญ ซงอาจเปนเวลาถง 10 ป ใชวธประเมนท งเชงคณภาพและเชงปรมาณตอผลงานทเกดขน ดวยเหตน การสนบสนนความกาวหนาสต าแหนงทสงขนของพนกงานจงคอนขางชา โดยการแตงตงบคคลสต าแหนงทสงขนนนจะตองผานการสมภาษณและการเหนชอบจากบคคลจ านวนมากทเปนผประเมนพนกงานดงกลาว

สวนในบรษทอเมรกนสวนใหญทเปนแบบ Type A นนมคานยมในการประเมนพนกงานโดยด าเนนการในระยะสน และวดทปรมาณของผลงานเปนส าคญ การมคานยมเชนน สงผลใหบรรดาพนกงานและผบรหารมความรสกผกพนกบบรษทในระยะสน ขาดความภกดตอองคการ และเตรยมพรอมทตองจากไปตลอดเวลา 3. เสนทางของอาชพ (Career path)

โออชพบวา บรษทญปนแบบ Type J และบรษทอเมรกนแบบ Type Z ใหโอกาสพนกงานไดโยกยายต าแหนงงานไดหลากหลายหนาท กลาวคอ ในบรษทญปน พนกงานไดรบประสบการณจากการเปลยนแปลงหนาทการงานในแนวนอนราว 6-7 ครงตลอดระยะเวลาทอยในเสนทางอาชพของตน สวนบรษทอเมรกนแบบ Type Z จะแตกตางไปเพยงเลกนอย

อยางไรกตาม ส าหรบบรษทอเมรกนเดมแบบ Type A แลวมโอกาสไดเปลยนแปลงต าแหนงไปสหนาทอนไดเพยง 1-2 ครงตลอดชวงอายงาน โดยโออชอธบายเหตผลในกรณนวา เปนเพราะบรษทอเมรกนแบบเดมคอนขางเนนความช านาญเฉพาะดานของพนกงาน 4. การควบคม (Control)

องคการท งหลายจ าเปนตองมการควบคมไมระดบใดกระดบหนง มฉะน นแลวจะเกดปญหาการประสานงานขน จงไมนาแปลกใจททงบรษทในอเมรกาและญปนตางสรางวฒนธรรมการควบคม โดยมวธการควบคมทเหมาะกบองคการของตนขน

บรษทญปนสวนใหญ รวมทงบรษทอเมรกนแบบ Type Z ใชวธการควบคมแบบทไมเปนทางการและใชกลไกทมองเหนไมชดเจน นกกลไกทมประสทธภาพอยางหนงของบรษทญปนกคอใชวฒนธรรมองคการ โดยคาดหมายวา ผบรหารควรเรยนรกลไกดงกลาวจากวฒนธรรมการปฏบตในบรษทของตน เชน ใชวธสอสารใหพนกงานไดทราบประเดนส าคญทเปนความคาดหวงผลงานจากผบรหารระดบสงขนไปทมตอพนกงานเหลานน เปนตน

12

ตรงกนขามในบรษทอเมรกนแบบ Type A จะมขนตอนการควบคมทชดเจน โดยระบเปนคมอการปฏบตงาน กฎระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ ผมอ านาจสงการ- บงคบบญชา มขนตอนตาง ๆ ทพนกงานจะตองด าเนนตามอยางเครงครด เปนตน 5. การตดสนใจ (Decision-making)

ในบรษทญปนและบรษทอเมรกนแบบ Type Z มคานยมทปฏบตในประเดนนคอ การตดสนใจใด ๆ กระท าโดยองคคณะบคคลในลกษณะกลมหรอกรรมการ ซงทกคนตางไดรบขอมลสารสนเทศประกอบการตดสนใจอยางครบถวน และยดมตแบบฉนทานมต (Consensus) ของกรรมการสวนใหญเปนขอยต ซงตรงกนขามในกรณบรษทอเมรกนแบบ Type A การตดสนใจจะมาจากบคคลเดยวคอหวหนา เมอพจารณาวาเหมาะสม ผบรหารระดบรองและพนกงานท งหลายไมอยในฐานะผมสวนตดสนใจหรอใหขอมลสารสนเทศใด ๆ ทเกยวกบประเดนตดสนใจนนหากไมถกรองขอ 6. ความรบผดชอบ (Responsibility)

ความรบผดชอบ เปนคานยมประเดนเดยวทบรษทญปนแตกตางกบบรษทอเมรกนแบบ Type Z อยางตรงกนขามทเดยว กลาวคอ ในญปนมคานยมทเปนวฒนธรรมทเขมแขงวา เมอการตดสนใจในบรษทด าเนนการโดยกลม ดงนนกลมจงตองเปนผรบผดชอบตอผลทเกดขนรวมกนการตดสนใจกบความรบผดชอบจงเปนของคกนในบรษทแบบญปน สวนบรษทอเมรกนแบบ Type Z ถอวาหวหนาเพยงผเดยวทตองรบผดชอบตอผลงาน ซงโออชอธบายวาดวยเหตทบรษทอเมรกนแบบ Type Z ยดหลกการประเมนผลงานชาเปนระยะยาวและเนนเชงคณภาพ ดงนนในชวงแรกทหวหนาใหกลมรวมตดสนใจนน ยอมยงไมสามารถเหนผลงานทเกดขนจากการตดสนใจของกลมนน ตอมาหวหนามโอกาสแนะน าพนกงานอกหลายกลมจนใหผลงานดขน จากงานทตดสนใจโดยกลมแรก กรณเชนนเชอวา นาจะมาจากฝมอของหวหนาในการดงศกยภาพสงสดของกลมออกมาท าใหงานมผลด หวหนาจงมสวนเปนผรบผดชอบตอความส าเรจน ตรงขามหากผลงานของกลมทหวหนามอบหมายเกดลมเหลว หวหนายอมตองรบผดชอบเชนกน องคการอเมรกนแบบ Type A ตลอดจนสงคมอเมรกนโดยรวมยงยดคานยมเปนวฒนธรรมองคการใหผน าหรอหวหนาจะตองแสดงความรบผดชอบตอผลทเกดขนเพยงผเดยว วฒนธรรมเชนนฝงลกอยในสงคมอเมรกน 7. การดแลพนกงาน (Concern for people)

โออชพบวา ในบรษทแบบญปน Type J และบรษทอเมรกนแบบ Type Z นน จะมคานยมเชงวฒนธรรมดานการดแลพนกงานสง กลาวคอ ใหการเอาใจใสเอออาทรแทบทกดานในชวตของพนกงาน มองพนกงานในลกษณะเปนองครวม (Holistic) คอ ไมมองเพยงแคการเปนพนกงาน แตจะดแลถงชวตครอบครวของพนกงาน งานอดเรก ความเชอ หรอการนบถอศาสนา ความหวง ความวตกกงวล และแรงบนดาลใจของพนกงานดวย

สวนบรษทอเมรกนแบบ Type A จะสนใจพนกงานเฉพาะทอยในกรอบของทท างานเทานน ผน าทมวฒนธรรมมงคนสง (high concern for people) จะสามารถรกษาพนกงานใหอยกบองคการไดดกวาผน าทมงงานสง (high concern for task)

13

ทฤษฎ Z และผลงาน (Theory Z and performance) โออชสรปผลงานวจยยนยนวา วฒนธรรมของบรษทญปนแบบ Type J และบรษทอเมรกนแบบ Type Z

สามารถสรางผลงานออกมาสงกวาบรษทอเมรกนแบบเดมหรอ Type A อยางชดเจน โดยยกตวอยาง บรษทโตโยตา ทน าวธบรหารจดการและวฒนธรรมแบบญปนไปใชกบบรษทของตนทต งอยในสหรฐ ความส าเรจดงกลาวของโตโยตามาจากการใหความส าคญและการลงทนอยางมากในการพฒนาพนกงาน สงผลใหอนาคตของบรษทเจรญกาวหนาขนอยางรวดเรวในระยะยาวอยางมนคง กรอบความคดของปเตอรและวอเตอรแมน (The Peters and Waterman Framework)

เปนอกกรอบความคดหนงทสามารถใชในการอธบายเรองวฒนธรรมองคการ โดย ทอมปเตอรและรอเบอรต วอเทอรแมน ผเขยนหนงสอขายดทสดเลมหนงชอ In Search of Excellence ไดพยายามอธบายเรองวฒนธรรมองคการดวยวธทงายกวาของโออช ดวยการคดเลอกตวอยางบรษทอเมรกนทประสบความส าเรจอยางสง แลววเคราะหบรษทดงกลาววาบรหารอยางไรจงประสบความส าเรจ พบประเดนส าคญคอคานยมทเปนวฒนธรรม (Cultural values) น าไปสความส าเรจในการบรหารของบรษท คานยมทเปนลกษณะส าคญตอการเปนบรษทชนยอดนน (Excellent firms) มดงน 1. ตดสนใจท าโดยไมลงเล (Bias for action)

ปเตอรและวอเตอรแมนพบวา บรษททประสบความส าเรจทงหลายมกมความฉบไวในการตดสนใจท าโดยไมลงเล ผบรหารของบรษทเชนนถกคาดหวงวาจะสามารถตดสนใจในเรองตาง ๆ ไดอยางรวดเรวโดยไมตองรอใหไดขอมลตาง ๆ ครบถวนจงคอยตดสนใจ ปเตอรและวอเตอรแมนมความเหนวา การตดสนใจทส าคญหลายครงจ าเปนตองท าโดยปราศจากขอมลกม เพราะการชลอการตดสนใจในกรณเชนนกเหมอนกบการไมไดตดสนใจนนเอง ในขณะทบรษทคแขงรบฉกฉวยโอกาสดงกลาวทนทททราบขาว จงท าใหพลาดโอกาสไปอยางนาเสยดาย จากผลการศกษาของปเตอรและวอเตอรแมนพบวา บรษททมวฒนธรรมยดคานยมดงกลาวมกประสบความส าเรจและมผลประกอบการดกวาบรษททไมมคานยมเรองน 2. ใหความใกลชดกบลกคา (Stay close to the customer)

ปเตอรและวอเตอรแมนเชอวา บรษททมคานยมยดลกคาเปนส าคญเหนอสงอนจะมผลประกอบการเหนอกวาบรษททปราศจากคานยมน ทงนเพราะลกคาจะชวยสะทอนถงความตองการสนคาหรอผลตใหม ๆในอนาคต ชวยบอกถงสนคาทใชในปจจบนตลอดจนขอมลทเปนประโยชนอนๆ ดงนน การมงเนนทลกคา การตอบสนองตอความตองการของลกคา ตลอดจนการเอาใจตอลกคาในโอกาสทเหมาะสมจงเปนสงทควรกระท า เพราะน าไปสการประกอบการทดของบรษท ความพงพอใจของลกคาจงเปนคานยมทเปนหวใจของการด าเนนธรกจและเปนวฒนธรรมองคการทส าคญยง 3. ใหความอสระและท าแบบนกประกอบการ (Autonomy and entrepreneaurship)

ปเตอรและวอเตอรแมนมความเหนวา ถาจะรกษาความส าเรจใหอยกบบรษทเหลานตอเนองสบไป บรษทจ าเปนตองตอสเอาชนะกบความเคยชน และการมโครงสรางขนาดใหญแบบราชการทมกเกดขนกบบรษท

14

โดยการแบงบรษทใหญออกเปนบรษทยอยทมขนาดเลกพอทจะบรหารจดการไดด แลวมอบความอสระคลองตวในการคดรเรมสรางสรรค ตลอดจนสนบสนนใหกลาเสยงในการตดสนใจตาง ๆ ของบรษทเอง วธการเชนนจะชวยสรางผบรหารรนใหมไฟแรงใหกบบรษท เกดมมมองและแนวคดใหมน ามาทดลองและปรบปรงผลตภณฑใหม ตลอดจนกลยทธดานตาง ๆ ทน าไปสการเปลยนแปลงทดขนตลอดเวลา 4. เชอวาผลงานทดยอมมาจากคน (Productivity through people)

ปเตอรและวอเตอรแมนมความเชอเชนเดยวกบโออชวา พนกงานคอสนทรพย (asset) ทส าคญทสดของบรษท บรษทจงตองสรางวฒนธรรมองคการทเปนคานยมเชนน โดยการปฏบตตอพนกงานอยางใหเกยรต เคารพในศกดศรของความเปนมนษย ในฐานะทเปนบคคลทจะน าความส าเรจมาสบรษท 5. บรหารแบบไมปลอยมอ (Hands – on management)

ผบรหารระดบสงของบรษทสวนใหญมกบรหารงานแบบลอยตวหางไกลจากธรกจทแทจรงของบรษท ท าใหความรความเขาใจในธรกจลดนอยลง ตวอยางเชน ผจดการบรษทผลตสนคาอเลคทรอนกสขนาดใหญ แตมความรความเขาใจเกยวกบอเลคทรอนกสนอยกวาทเขาใจปญหาเชงการเมองภายในบรษท หรอประธานบรษทผลตรถยนต แตกลบมความรเกยวกบรถยนตนอยกวารเกยวกบการเงน เปนตน

เพอแกปญหาแนวโนมทเกดขนดงกลาว ปเตอรและวอเตอรแมนพบวา ในบรษททท าการศกษาจะใหความส าคญและย าเตอนผบรหารของบรษทใหเกาะตดกบงานทเปนธรกจหลกของบรษท นโยบายและแนวปฏบตเชนนไดกลายเปนคานยมส าคญทผบรหารตองถอปฏบตและตองไมบรหารหรอสงการอยภายในหองส านกงาน แตจะตองเดนแวะเวยนไปพบปะเยยมเยยนจดปฏบตงานตาง ๆ ทวทงบรษท เพอไดขอมลทถกตองและมองเหนปญหาหรอแนวทางพฒนางานตอไป 6. เลอกเนนเฉพาะธรกจทเปนความถนดของบรษท (Stick to the knitting)

คานยมทเปนวฒนธรรมอกประการหนงของบรษททประสบความส าเรจกคอ การระมดระวงทจะไมขยายธรกจใหมออกไปจากสาขาธรกจเดมทเปนความช านาญของบรษท เชน ไมซอธรกจแขนงใหมหรออตสาหกรรมทไมสมพนธกบธรกจเดม แตจะมงเนนพฒนาธรกจเดมใหมความเปนเลศยงขน 7. มโครงสรางอยางงายและใชบคลากรนอยลง (Simple form, lean staff)

ปเตอรและวอเตอรแมนเชอวา บรษททประสบความส าเรจนนมกมโครงสรางของฝายบรหารไมมากระดบ รวมทงมบคลากรทชวยงานนอยลง ซงเปนการเปลยนความเชอจากคานยมเดมทผบรหารจะตองมบคลากรในฝายตนจ านวนมาก เพอเปนเครองบงบอกถงความมอ านาจ มฐานะต าแหนงและเกยรตยศของผนน แตในบรษทชนน าดงกลาวพบวาไมไดยดคานยมเชนน แตวดจากผลการปฏบตงานของผบรหารทมตอองคการเปนส าคญ วฒนธรรมองคการของบรษทบงบอกผบรหารใหทราบวาผลงานจากบคลากรมความส าคญกวาจ านวนบคลากร 8. มการจดการท งแบบท ยดห ยนและแบบท ต งต วพ รอมกนไป (Simultaneously loosely and tightly

organized)

15

ประเดนในขอนม 2 คานยมซงดเหมอนวาขดแยงกนโดยปเตอรและวอเตอรอธบายวา ในบรษทชนน าการทตองมการจดการแบบตงตวเปนเพราะสมาชกทงหลายเชอวา การจดการทเขมแขงชวยเปนเหมอนกาวเชอมโยงใหเกดเอกภาพเปนน าหนงใจเดยวกน ในขณะเดยวกนทบรษทตองจดการแบบทยดหยนไปพรอมกนนน เพราะบรษทมจ านวนผบรหารและบคลากรสนบสนนนอยลง รวมทงลดการมกฎระเบยบทเขมงวดใหนอยลง ซงปเตอรและวอเตอรแมนเชอวา จะชวยกระตนบคลากรใหคดรเรมใหมและมความกลาเสยง (Risk taking) มากยงขน

การทองคการจะมคานยมการจดการแบบยดหยนไดนน ตองเกดจากความเชอรวมกนของบรรดาสมาชก กลาวคอ เมอคนเหลานจ าเปนตองตดสนใจ เขาจะประเมนทางเลอกตาง ๆ โดยยดความสอดคลองกบคานยมขององคการ ทางเลอกนนจะตอบสนองและยดลกคาเปนส าคญหรอไม ตลอดจนคานยมอนทเปนวฒนธรรมองคการของบรษทมาเปนเกณฑด าเนนการ ในกรณเชนนคานยมอนทเปนวฒนธรรมองคการของบรษทมาเปนเกณฑด าเนนการ ในกรณเชนนคานยมแบบตงตวดานโครงสรางบรษทจงไมเปนอปสรรคตอการบรหารจดการแบบยดหยนอนเนองมาจากการลดจ านวนผบรหารและบคลากรลงแตประการใด

ประเภทของวฒนธรรมองคการ (Type of corporate cultures) ในการพจารณาวา คานยมใดมความส าคญและเหมาะสมกบองคการหรอไมนน ผน าจ าเปนตองวเคราะห

ปจจยแวดลอมภายนอกองคการ วสยทศนและยทธศาสตรของบรษท ดวยเหตนวฒนธรรมของแตละองคการจงผดแผกแตกตางกน อยางไรกตามถาเปนอตสาหกรรมอยางเดยวกนกมกมวฒนธรรมทคลายคลงกน เพราะด าเนนงานภายใตภาวะแวดลอมทคลายกน คานยมทดขององคการควรมงทความมประสทธผล ตวอยางเชน ภายใตภาวะแวดลอมทมการแขงขนสง (competitive environment) ยอมตองการความยดหยน (flexibility) และความสามารถตอบสนอง (responsiveness) ตอลกคาไดสงและรวดเรว ดงนน บรษทจงควรมวฒนธรรมทมงเนนความสามารถปรบตว (adaptability) เปนหลกมากกวายดคานยมวา “ด” หรอ “เลว” เทานน โดยผน าจะตองมสามารถในการผสมผสานคานยมเหลานใหอยในจดทลงตวพอด ผน าทสามารถในการจดความสมพนธระหวางคานยมทเปนวฒนธรรม (cultural values) กลยทธขององคการ (organizational strategy) และบรบทแวดลอมภายนอก (external environment) ไดด ยอมเกอหนนตอผลของการประกอบการของบรษทสงยงขน

จากการศกษาเรองวฒนธรรมกบความมประสทธผลเสนอแนะวา ถาจดคานยมขององคการ กลยทธองคการ และบรบทแวดลอมภายนอกไดเหมาะสมแลว จะเกดวฒนธรรมองคการขน 4 แบบดงแสดงในภาพ โดยความแตกตางของวฒนธรรมทงสมาจาก 2 มต ไดแก

1) ระดบของเงอนไขภาวะแวดลอมภายนอกวาตองการความยดหยน (flexibility) หรอความมนคง (stability) เพยงไร

2) ระดบของเงอนไขดานกลยทธวาตองการเนนภายใน (internal) หรอ เนนภายนอก (external) เพยงไร มตทงสองผสมกนเกดเปนวฒนธรรมองคการขน 4 แบบ โดยแตละแบบมงเนนคานยมทตางกน ไดแก

วฒนธรรมแบบปรบตว (adaptability culture) วฒนธรรมแบบมงผลส าเรจ (achievement culture) วฒนธรรม

16

แบบเครอญาต (clan culture) และวฒนธรรมแบบราชการ (bureaucratic culture) โดยองคการหนง ๆ อาจมวฒนธรรมองคการมากกวาหนงแบบหรออาจครบทกแบบกได อยางไรกตาม องคการทมความส าเรจสงพบวา มกมวฒนธรรมทเขมแขงเพยงแบบเดยวเทานน

วฒนธรรมทงสแบบขององคการ (Four Corporate Cultures)

ความยดหยน

ภาวะแวดลอม ภายใน

วฒนธรรมแบบเครอญาต (Clan Culture) มคานยมเนน : - ความรวมมอ

- ความเอออาทร - รกษาขอตกลง - ความเปนธรรม - ความเสมอภาค ทางสงคม

วฒนธรรมแบบปรบตว (Adaptability Culture) มคานยมเนน : - ความรเรม

- การทดลอง - ความกลาเสยง - ความอสระ - ความสามารถ ตอบสนอง

ภาวะแวดลอม ภายนอก

วฒนธรรมแบบราชการ (Bureaucratic Culture) มคานยมเนน : - ความประหยด

- ความเปนทางการ - ความสมเหตผล - ความเปนระเบยบ - ความเคารพ เชอฟง

วฒนธรรมแบบมงผลส าเรจ (Achievement Culture) มคานยมเนน : - มงการแขงขน

- ความสมบรณ แบบ - ปฏบตเชงรก - ความเฉลยวฉลาด - ความรเรมสวน บคคล

ความมนคง ทมา : Daft, R.L. (2002). The leadership experience.

17

วฒนธรรมแบบปรบตว (Adaptability Culture) หรอแบบผประกอบการ (Entrepreneurial Culture) เกดขนจากการทผน าเชงกลยทธ (strategic leader) มงสรางคานยมใหมขององคการทเออตอการเพมขด

ความสามารถในการตความหรอคาดการณภาวะแวดลอมภายนอก เพอใหเกดพฤตกรรมในองคการทสามารถตอบสนองไดตลอดเวลา พนกงานขององคการจงไดรบความอสระในการตดสนใจเอง และพรอมลงมอปฏบตไดทนทเมอเกดความจ าเปนโดยยดคานยมในการสนองตอบตอลกคาเปนส าคญ ผน ามบทบาทส าคญตอการสรางความเปลยนแปลงใหเกดขนกบองคการดวยการกระตนพนกงานใหกลาเสยง กลาทดลองคดท าในสงใหม และเนนการใหรางวล ผลตอบแทนแกผทรเรมสรางสรรคเปนพเศษ หลายบรษทไดเปลยนนโยบายใหมมาเนนเรองการมอบหมายอ านาจในการตดสนใจแกพนกงาน (employee empowerment) เนนกลยทธความยดหยนและความสามารถตอบสนองตอสภาพแวดลอมภายนอกไดรวดเรวเปนหลก ซงสอดคลองกบยคแหงการเปลยนแปลงทรวดเรว ซงมคานยมในเรอง

- สงเสรมการสรางสรรค การใชจนตนาการ - สงเสรมใหทดลอง ใหลองท า ผดพลาดไมเปนไรใหถอเปนบทเรยน - ใหกลาเสยง ใหกลาคดอะไรทนอกกรอบได - การใหอสระ ใหคด ใหท าได ใหมความเปนผประกอบการอยในตว - การมงตอบสนองตอลกคาและฝายตาง ๆ โดยไมยดตดกบกรอบแบบเดม ๆ

องคการทเปนแบบนทเดนชดคอ บรษท 3 M ทสงเสรมและใหเวลากบพนกงานใหสามารถใชเวลางานได ถง 15 % เพอศกษาวจยโครงการทตนสนใจได ท าใหพนกงานมโอกาสในการประดษฐคดคนพฒนานวตกรรมใหม ๆ ใหเกดขนได วฒนธรรมแบบผประกอบการนมกจะพบในองคการขนาดกลางและขนาดเลก (SME) ทผกอตงยงคงบรหารจดการอย เชน ทบรษทไมโครซอฟท อนเทล และอ-เบย เปนตน

วฒนธรรมแบบมงผลส าเรจ (Achievement Culture)

ลกษณะส าคญของวฒนธรรมแบบมงผลส าเรจกคอ การมวสยทศนทชดเจนของเปาหมายองคการ ผน ามงเหนผลส าเรจตามเปาหมาย เชน ตวเลขยอดขายเพมขน ผลประกอบการมก าไร หรอมเปอรเซนตสวนแบงของตลาด (market share) สงขน เปนตน องคการมงใหบรการลกคาพเศษเฉพาะกลมในภาวะแวดลอมภายนอก แตไมเหนความจ าเปนทจะตองมความยดหยนและตองเปลยนแปลงรวดเรวแตอยางใด องคการทยดวฒนธรรมแบบมงผลส าเรจจงเนนคานยมแบบแขงขนเชงรก ความสามารถรเรมของบคคล และพงพอใจตอการท างานหนกในระยะยาวจนกวาจะบรรลผลตามเปาหมาย คานยมทมงการเอาชนะจงเปนเสมอนกาวเชอมทกคนในองคการเขาดวยกน หลายบรษททมวฒนธรรมมงผลส าเรจจะใหความส าคญการแขงขน การเอาชนะ พนกงานทมผลงานดจะไดผลตอบแทนสงในขณะทผมผลงานต ากวาเปากจะถกไลออกจากงาน จะมคานยมในเรอง

- การใหแขงขนกนท างาน เพอสรางผลงาน - การรก การมงมน เอาจรงเอาจง

18

- การท าอะไรใหเสรจ ใหสมบรณ ใหดทสด - การขยนขนแขงในการท างาน - การรเรมในระดบบคคล เพอมงไปสชยชนะ และความส าเรจ

ในองคการทมวฒนธรรมแบบน พนกงานจะมการแขงขนกนท างานอยางหนก และมงเนนยอดขายและผลก าไรเปนทตง ตวอยางองคการทเนนวฒนธรรมแบบนคอ บรษท เปปซ ในชวงท นายเวย คอลโลเวย (Wayne Calloway) ด ารงต าแหนงประธานบรหาร (CEO) ซงไดก าหนดวสยทศไววา เปปซจะตองเปน “ The Best Consumer Products in the World ” จงสงเสรมพนกงานใหขยนขนแขงในการท างานมระบบการใหรางวลจงใจอยางเขมแขงส าหรบคนทท างานไดตามทก าหนด เชน ไดตวเครองบนชนหนง ไดรถประจ าต าแหนง ไดรบสทธซอหน ไดโบนส และไดรบการพจารณาเลอนต าแหนงอยางรวดเรว

จากวฒนธรรมทกลาวมาแลวน ถาผบรหารสามารถสรางสรรคและประสานวฒนธรรมแบบญาตมตร วฒนธรรมแบบปรบตวและวฒนธรรมแบบทเนนความส าเรจใหเกดขนได กยอมเกดทงประสทธผลแกองคการและสรางความพงพอใจแกสมาชกองคการดวย วฒนธรรมแบบเครอญาต (Clan Culture)

เปนวฒนธรรมทมความยดหยนแตมงเนนภายในองคการ โดยจะใหความส าคญของการมสวนรวมของพนกงานภายในองคการเพอใหสามารถพฒนาตนเองใหพรอมทจะรองรบการเปลยนแปลงรวดเรวจากภายนอก เปนวฒนธรรมทเนนความตองการของพนกงานมากกวาวฒนธรรมแบบอน ดงนน องคการจงมบรรยากาศของมวลมตรทรวมกนท างานคลายอยในครอบครวเดยวกน ผน ามงเนนเรองความรวมมอ การใหความเอาใจใสเอออาทรทงพนกงานและลกคา โดยพยายามหลกเลยงมใหเกดความรสกแตกตางกนทางสถานะภาพ ผน าจะยดมนในการใหความเปนธรรมและการปฏบตตามค ามนสญญาอยางเครงครด จะมคานยมส าคญในเรอง

- การท าตามประเพณปฏบต (Traditional) - การค านงถงผลกระทบทจะมตอคนอน ๆ - การเนนความเปนทม - เนนการมสวนรวม - การเหนพองกน ไมพยายามสรางความแตกแยก อะลมอลวยกน ชวยเหลอกน รวมมอกน เปน

กนเอง เปนแบบพนอง - การเนนความเปนธรรม ยตธรรมและเทาเทยมกน

ในองคการทมวฒนธรรมองคการแบบนมกจะมกระบวนการเรยนรทางสงคมมาก รวมทงมการบรหารทรพยากรมนษยทด ท าใหพนกงานมความรสกเปนเจาของและจงรกภกดตอองคการ ตลอดจนมความภาคภมใจทไดเปนสมาชกขององคกรแบบน

มบางบรษททยดวฒนธรรมแบบนแลวประสบความส าเรจ เชน SAS Institute ในสหรฐทใหความส าคญสงตอคานยมการดแลเอาใจใสตอความเปนอยและความตองการของพนกงานเพอใหเกดการเพมผลงาน

19

พนกงานจะไดรบการอบรมในการจดระเบยบชวตสวนตวไดอยางสมดลมากกวาการท างานเพมชวโมงขนหรอท างานหนกเกนไป หรอมจตใจมงแขงขนกน นอกจากนยงเนนเรองความเสมอภาค ความเปนธรรม และความรวมมอ พบวาพนกงานของบรษทดงกลาวใหความรวมมอและใสใจตอเพอนรวมงานและบรษทยงขน สงผลใหบรษทสามารถปรบตวพรอมตอการแขงขนและการเปลยนแปลงของตลาดไดด วฒนธรรมแบบราชการ (Bureaucratic Culture)

เปนวฒนธรรมทเนนความมเสถยรภาพความมนคงและมงเนนภายในองคการเปนส าคญ ใหความส าคญตอภาวะแวดลอมภายใน ความคงเสนคงวาในการด าเนนการเพอใหเกดความมนคง วฒนธรรมแบบราชการจะมงเนนดานวธการ ความเปนเหตผล ความมระเบยบของการท างาน มงเนนเรองใหยดและปฏบตตามกฎระเบยบ ยดหลกการประหยด ความส าเรจขององคการเกดจากความสามารถในการบรณาการและความมประสทธภาพ ในโลกปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวเชนน มองคการนอยมากทสามารถด าเนนงานภายใตภาวะแวดลอมทมนคง ผน าสวนใหญจงพยายามหลกเลยงวฒนธรรมแบบราชการ เนองจากตองการมความยดหยนคลองตวมากขนนนเอง จะมคานยมในเรอง

- การประหยดและมงประสทธภาพในการท างาน - เนนความเปนทางการ และความเปนระเบยบแบบแผน - การใชเหตผล ใชขอมลตวเลขตาง ๆ ในการปฏบตงาน - การเนนในระเบยบ ค าสง กฎระเบยบตาง ๆ - การเชอฟง ท าตามกฎระเบยบ และค าสงของผบงคบบญชา

แนวคดของวฒนธรรมแบบนจะกอใหเกดความมประสทธภาพ เสถยรภาพ และสามารถคาดหมายผลลพธทจะเกดขนได และเหมาะกบองคการทอยสภาพแวดลอมทไมคอยเปลยนแปลง องคการประเภทหนวยงานราชการและรฐวสาหกจมกมวฒนธรรมในแบบนมากเพราะอยภายใตกรอบของระบบราชการ แตแนวโนมในอนาคตของวฒนธรรมแบบนนาจะลดลง เพราะหนวยงานราชการและรฐวสาหกจทงหลายตางพยายามมงออกจากระบบราชการ พยายามบรหารงานแบบธรกจเอกชน โดยพยายามลดขนตอนกฎระเบยบตาง ๆ ทไมจ าเปนลง เปดโอกาสใหผปฏบตงานไดใชวจารณญาณทเหมาะสมใหเกดความคลองตวในการท างานมากขน นอกจากนน ขณะนรฐบาลไดก าหนดนโยบายในการปฏรประบบราชการ ซงจะตองมการปฏรปหลายประการ ท งการปฏรปโครงสราง ระบบการท างาน ระบบงบประมาณ รวมท งวฒนธรรมการท างานของขาราชการทงหลายดวย โดยเนนใหมใหมประสทธภาพและสรางความพงพอใจใหแกประชาชนผใชบรการใหมากขน

กลาวโดยสรป วฒนธรรมแตละแบบสามารถสรางความส าเรจใหแกองคการไดทงสน การยดวฒนธรรม

แบบใดหรอผสมผสานมากนอยเพยงใด ขนอยกบจดเนนดานกลยทธขององคการ และความจ าเปนของเงอนไข

20

แวดลอมภายนอกเปนส าคญ จงเปนความรบผดชอบโดยตรงของผน าทตองมใหองคการหยดชะงกอยกบวฒนธรรมเดม ซงอาจเหมาะสมกบอดต แตไมอาจท าใหองคการประสบความส าเรจไดอกตอไป

การรกษาวฒนธรรมใหคงอย 1. ผบรหารระดบสง (Top Management) การประพฤตปฏบตของผบรหารระดบสงทสบทอดกนมา ทกระท า

ตนเปนแบบอยางสม าเสมอและตอเนอง เพอเนนย าคานยมและวถปฏบตตาง ๆ ทผกอต งไดสรางไว ตวอยางเชน เอม เค สก จะก าหนดใหปหนงจะม MK Day โดยผบรหารระดบสงจะไปทสาขาตาง ๆ แลวเขาไปชวยบรการลกคา เชน ไปชวยเสรฟอาหาร เดนบล และลางจาน

2. การสรรหาและการคดเลอก (Recruitment and selection) คนประเภทใดท เราจะรบเขามา และจะเจรญกาวหนาในองคการนน จะตองผานกลไกการสรรหาและคดเลอก โดยใชแบบสอบถาม และการสมภาษณเพอคดเลอกคนทมความสามารถและมทศนคตทสอดคลองเขากนไดกบวฒนธรรมองคการเปนส าคญ

3. กระบวนการเรยนรทางสงคม (Socialization Process) เปนกระบวนการในการปรบพนกงานใหเขากบวฒนธรรมองคการ โดยอาศยแนวทางตาง ๆ เชน การปฐมนเทศแบบเขม โดยการฉายสไลดและแนะน าบรษท การใหขอมลในเรองวสยทศน ภารกจ ปรชญาและคานยมขององคการ และอาจจดโครงการใหพนกงานเขาแคมปดวยกน 1-2 สปดาหหรอเขารบการฝกอบรมอยางเขมขนทศนยฝกอบรมหรอทนยมเรยกในปจจบนนวา โรงเรยนสอน เชน โรงเรยนบานไรกาแฟของบานไรกาแฟ หรอ Hamburger University ของแมคโดนลล เปนตน

4. การออกแบบโครงสราง โครงสรางจะเปนตวก าหนดลกษณะของความสมพนธระหวางฝายตาง ๆ และบคคลตาง ๆ ในองคการ เชน การจดตงทมขามสายงาน หรอการก าหนดระดบการควบคมบงคบบญชาในองคการแหงนน

5. ระบบตาง ๆ ขององคการ ระบบตาง ๆ ขององคการ และขนตอนการปฏบตงานทส าคญในการท างานขององคการนน ๆ จะมงานทเกดขนประจ า เชน รายวน รายสปดาห รายเดอน รายไตรมาส หรอรายป ซงงานจะเกดซ า ๆ ดงนน ระบบงานหรอขนตอนการท างานทถกก าหนดซ า ๆ เหลาน จะถกออกแบบเพอใหเนนย าคานยมขององคการ หรอสอสารคานยมทส าคญทผบรหารตองการได เชน ทสายการบน SAS ซงมนายเจน คารลสน เปนผบรหารระดบสง ไดขอดรายงานการเขาออกของสายการบนทกวน จงหลอหลอมใหพนกงานเขาสนใจในเรองการตรงตอเวลาการท างานจนท าใหการเขาออกของเครองบนมอตราทางการตรงเวลาเพมจาก 85% เปน 97% ภายในระยะเวลา 2 ป

6. แนวทางในการจดสรรรางวลและสถานภาพ จะเปนเครองมอในการจงใจบคลากรใหคงอย และชวยในการสอสารคานยมและการใหความส าคญในกจกรรมหรอเรองราวบางอยางโดยการเชอมโยงกบการใหรางวล

21

หรอสถานภาพบางอยาง เชน การใหค าชมเชย หรอรางวลพเศษกบยอดขายทเกนกวาเปาหมายทตงไว หรอยอดผลตทไดเกนเปา

7. การออกแบบอาคาร สถานท สภาพแวดลอมตาง ๆ ในการท างาน เชน การออกแบบการจดตงโตะเกาอ ฉากกน ซงสไตลการตกแตงหองจะแสดงใหเหนถงคานยมหรอความเชอบางอยางได เชน จะสงเสรมใหมการตดตอสอสาร มปฏสมพนธกนไดมากนอยแคไหน สงเสรมการท างานเปนทมหรอไม มความยดหยนหรอไม หรอมการแบงแยกอาณาเขตของแตละคนหรอแตละฝายชดเจนมากนอยแคไหน

ท าไมจงเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกร ในเมอเรามความเชอมนในวฒนธรรมแลวอะไรเปนสาเหตใหเกดการเปลยนแปลง ค าตอบกคอ

สถานการณโลกทเปลยนแปลงไป ไมวาจะเปนปจจยทางการตลาดทเปลยนแปลง, การเปลยนรฐบาลเทคโนโลยและนวตกรรมใหม ๆ หรอการรวมตวกนขององคกรตาง ๆ ท าใหบคลากรในหนวยงานไมมนใจในสถานภาพของตนเอง รสกขาดอสรภาพ ถกบบบงคบใหอยภายใตกฎระเบยบ ขอบงคบใหม ๆ ทเกดขนจากการรวมตวกนขององคกร จงกอใหเกดความตองการการเปลยนแปลง

แมวาการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการจะเปลยนแปลงไดยาก เพราะวฒนธรรมองคการมการสงสมมานาน แตหากผบรหารและสมาชกขององคการตระหนก เหนความจ าเปนและความรวมมอกน ซงปจจยหรอสถานการณทมตอการเปลยนแปลงในวฒนธรรมองคการมหลายกรณ ดงน

1. เมอองคการเกดวกฤตการณหรอเจอปญหาใหญ องคการจ าเปนตองปรบตวจากสถานการณเดม 2. เมอมการเปลยนตวผน าระดบสง กมกจะมการเปลยนแปลงในปรชญาและคานยมทส าคญของ

องคการดวย 3. เมอมการควบรวมกจการเกดขน องคการแมกมกจะถายเทวฒนธรรมของตนเองไปยงองคการท

ควบรวมเขามา หรอมการรวมวฒนธรรมตาง ๆ ขององคการเหลานนเขามาไวดวยกน 4. ในกรณทองคการมขนาดเลกและกอตงมาไมยาวนาน ผบรหารจะสามารถสอสารคานยมและ

ปรชญาใหม ๆ ใหสมาชกยอมรบไดงายกวา แตถาองคการกอตงมายาวนาน การน าคานยมหรอปรชญาใหม ๆ ทแตกตางไปจากเดมมาสองคการจ ากระท าไดยากตองใชเวลานานกวา

5. เมอองคการมวฒนธรรมทออนแอ ซงองคการจะเปดรบการเปลยนแปลงไดงายกวากรณทองคการมวฒนธรรมองคการทเขมแขง

นอกจากน Robbins และ Coulter (2002) ไดเสนอแนวทางเพอการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการไวดงน

1. เรมจากท าการวเคราะหสภาพวฒนธรรมองคการทเปนอย เพอใหเขาใจในองคประกอบตาง ๆ ทควรจะตองมการเปลยนแปลง

22

2. ท าความเขาใจกบพนกงาน เพอใหเหนความจ าเปนทวาองคการจะอยรอดไมไดหากไมมการเปลยนแปลงเกดขน

3. แตงตงผน าทมวสยทศนใหม ๆ เขามาท าหนาทผลกดนการเปลยนแปลง 4. ท าการปรบโครงสรางและปรบองคการใหเหมาะสม 5. สรางเรองเลาและพธกรรมใหม ๆ ทจะชวยสอวสยทศนนนออกมาใหคนอนไดทราบ 6. ปรบเปลยนกระบวนการคดเลอกและกระบวนการเรยนรทางสงคม การประเมนผล และระบบรางวล

จงใจทจะชวยสนบสนนคานยม และปรชญาใหม ๆ เพอสรางวฒนธรรมใหมใหเกดขน

ภาวะผน ากบวฒนธรรมองคการ

ตารางเปรยบเทยบวฒนธรรมองคการของผน าแบบเกากบผน าแบบใหม

ผน าแบบเกา ผน าแบบใหม 1. เปนนาย (boss) หรอผบญชาการ

(commander) : “ท าตามทขาพเจาสง” 2. เปนผควบคม (controller) โดยก ากบดแล

อยางเขมงวด : “คนพวกนยงตองควบคมถงจะไดงาน”

3. มงใหเกดการแขงขนกนเองภายในขน 4. ควบคมขอมลสารสนเทศและการสอสาร 5. มความคดวาตนเปนเจาของ (owner

mentality) : “นเปนบรษทของผม คณตองท างานใหผม เพราะผมจายเงนเดอน คณจงตองท าตามทผมสง”

6. เนนความอสระของสวนบคคลเปน

เอกเทศ (independent individualist) 7. ชอบพดอยเสมอวา “พนกงานเปน

สนทรพยทมคาสงสด (most valuable asset) ของเรา” แตมกปฏบตในลกษณะตรงกนขาม

เปนผฝกสอน (coach) ผเอออ านวย (facilitator) คร (teacher) พเลยง (mentor) ผน ารวมกบทกคนในการสรางวตถประสงควสย ทศน คานยม ความเชอขององคการขนแลวใช การยดมนตอวตถประสงคและคานยมดงกลาว เปนเครองมอควบคม มงใหเกดการรวมมอกนเองภายใน แตใหหนไป แขงขนกบภายนอก เปดกวางการสอสารและการเขาถงขอมล สารสนเทศอยางทวถง มความคดเปนเจาของรวมกนของทกคน : “บรษทมใชผมเปนเจาของคนเดยว เพยงแตคน อนมอบความไววางใจใหผมเปนผรบผดชอบใน การสรางบรรยากาศทด เพอใหพวกเราไดท างาน ทรกจนบรรลอดมการณแหงชวตของเรา สงเสรมใหแตละคนท างานแบบพงพาอาศยกน ในรปแบบทมงาน (interdependent team builder) ทงค าพดและการกระท าสอดคลองและคงเสน คงวาในทศทางทถอวา “พนกงานเปนสนทรพยท มคาสงสดขององคการ”

23

ทมา : Petrick, J.A. and Furr, D.S. (1995), Total Quality in Managing Human Resources. Delray Beach, Fla : St. Lucie Press. P.69.

การรวมวฒนธรรมองคการ (Acculturation) ในปจจบนองคการทงหลายนยมควบรวมกจการกน เพอเพมความสามารถในการแขงขนและการอยรอด ซงประเดนปญหาทจะท าใหการควบรวมกจการลมเหลว คอ การมวฒนธรรมองคการทตางกนอยางมาก ดงเชนกรณของเซกาและบนได ดงนนผบรหารจ าเปนจะตองมการตรวจสอบความเขากนไดของวฒนธรรมองคการทง 2 แหง (Bicultural Audit) ใหชดเจนกอน จงจะท าใหการควบรวมกจการประสบความส าเรจ

ในการรวมวฒนธรรมอาจท าไดโดยอาศยกลยทธเพอการรวมวฒนธรรมองคการ ดงน 1. การท าใหคลายกน โดยการดดซม (Assimilation) จะเปนลกษณะของการทองคการทถกครอบครองเตมใจทจะไปใชวฒนธรรมองคการทมาครอบครอง ซงมกจะเปนกรณทกจการทครอบครองจะมขนาดทใหญกวา มวฒนธรรมองคการทแขงแกรงกวาและดกวา 2. การประสาน (Integration) จะเปนการรวมและเลอกเอาวฒนธรรมองคการทเหมาะสมของทงสองแหงเขามาสรางเปนวฒนธรรมใหมทดขน วฒนธรรมทรวมกนนจะเกดขนไดจากการผบรหารทง 2 ฝายไดท างานรวมกนอยางใกลชด และมกลยทธในการสอสารขอมลทส าคญในการประสานวฒนธรรมองคการทงสอง 3. การแยกออกจากกน (Separation) จะเกดขนเมอทง 2 องคการตกลงทจะยงคงตงอยและมวฒนธรรมของตนเอง กรณนจะเหมาะเมอทง 2 องคการนนไมมความสมพนธกนในเชงกลยทธ หรอตองการคงไวซงวฒนธรรมของตนเอง เพราะตางฝายตางมวฒนธรรมทแขงแกรงและมความเหมาะสม ตวอยางบรษท เดมเลอรไครสเลอร ทตางฝายกด ารงไวซงส านกงานใหญของตนไว โดยทไครสเลอรมส านกงานใหญอยทเมองโอเบรตฮลล มซแกน ประเทศสหรฐอเมรกา และเดมเลอรมส านกงานใหญอยทเมองสตทการด ประเทศเยอรมนตามขาว 4. การลดความส าคญของวฒนธรรม (Deculturation) จะเกดขนในกรณทองคการทถกครอบครองถกบงคบใหเลกใชวฒนธรรมองคการของตนเอง เพราะผครอบครองเหนวาวฒนธรรมเดมไมเหมาะสม จงบงคบใหใชวฒนธรรมของผครอบครอง หรอจะไมตองใชวฒนธรรมองคการทมาครอบครองกได แตองคการทถกครอบครองมกจะสญเสยเอกลกษณของตนเอง และพนกงานมกจะเกดความเครยดดวย ดงนน การรวมวฒนธรรมองคการทประสานความแตกตางใหประสบความส าเรจนน นาจะใชวธการดดซม และ/หรอ การประสานวฒนธรรมขององคการทงสองใหเหมาะสม จงจะไดประโยชนจากวฒนธรรมองคการทแตกตางกน (Cultural Diversity)

ผลจากการเปลยนแปลงวฒนธรรมในองคกร

วฒนธรรมในองคกรเกดจากพฤตกรรมของคนในองคกรทตองการการเปลยนแปลง อาจเนองจากความกดดน ความคบของใจตาง ๆ ภายในองคกรทสะสมมาชวงเวลาหนง เชน รปแบบการบรหารจดการ, การ

24

ด าเนนงานขององคกรทบบคนหรอไมเปนทพงพอใจของบคลากร มกเรมจากคนกลมเลก ๆ ในองคกรและขยายขนจนเปนทยอมรบโดยทวกนในองคกร บางครงกเกดขนอยางรวดเรวบางครงกเกดขนอยางชา ๆ และแยบยล

การรวมตวขององคกรอาจกอใหเกดวฒนธรรมทหลากหลาย เกดนโยบาย, แนวคดใหม ๆ ในการบรหารจดการองคกรอยางมประสทธภาพ กอใหเกดความรวมมอภายในระหวางบคลากรดวยกนเอง และระหวางองคกรกบบคลากร แตใชจะมเพยงดานบวกเทานน การรวมตวขององคกรยอมสงผลตอสภาพจตใจของบคลากร รวมทงสงผลตอวฒนธรรมในองคกร ซงผบรหารมกละเลยในสงตาง ๆ เหลาน จนเปนผลใหเกดปญหาตาง ๆ ตามมามากมาย เชน ปญหาสมองไหลจากองคกรหนงไปสอกองคกรหนง เมอใดกตามทความรสกเดม ๆ ถกท าลายลง แนวคดใหมแนวคดใดแนวคดหนงจะไดรบการยอมรบอยางงายดาย จากการส ารวจพบปจจยส าคญทสงผลตอวฒนธรรมในองคกร ดงน

1. ขอขดแยง เมอแนวคดเดม ๆ ไมไดรบการยอมรบ ยอมมแนวคดใหม ๆ ทมความสอดคลองและกลมกลนมาแทนทเสมอ

2. เกณฑในการเปลยนแปลง สญญาณในการเปลยนแปลงมกเกดจากผอาวโส, ผมอทธพล หรออาจเปนคนกลมใหมในองคกร

3. กฎระเบยบขอบงคบใหม ๆ ฝายบรหารมกมขอก าหนดใหม ๆ ส าหรบบคลากรเสมอ ๆ 4. การยอมรบขอตกลงใหม แนนอนวาขอตกลงใหมยอมเปนไปในแนวเดยวกนกบโครงสราง

ทเปลยนแปลงไปขององคกร 5. การคงอยของขอตกลงใหม ถาบคลากรทกคนในองคกรเลอกขอตกลงทตรงกน กอใหเกดเปน

ขอตกลงรวมกนในองคกรทเกดจากวฒนธรรมภายในองคกรนนเอง หลงการรวมตวกนขององคกร ฝายบรหารมกมองเพยงผลประกอบการสงสดขององคกร และมองขาม

ปจจยส าคญทท าใหการรวมตวประสบความส าเรจ นนกคอการรวมตวกนทางจตใจ ความเปนน าหนงใจเดยวกน การไมใหความใสใจในตวบคคล ไมวาจะเปนลกคา, ผประสานงาน บคลากรทกฝาย นนจะท าใหทกอยางลมเหลว

องคกรไมสามารถเปลยนแปลงไดโดยบคคลใดบคคลหนง หรอกลมบคคลใดกลมบคคลหนง แตจะเปลยนแปลงอยางเงยบ ๆ โดยวฒนธรรมในองคกรอยางมระเบยบแบบแผน อยางไรกตาม การเปลยนแปลงโครงสรางภายในองคกรหรอการบรหารงานถอเปนอกปจจยหนงทสงผลตอการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม ดงตวอยางเชน องคกรจะมการเปลยนแปลงแนวทางในการคดเลอกบคลากรหรอสวสดการส าหรบบคลากร กจะกระท าอยางคอยเปนคอยไปเหมอนกบการเบนเปาหมาย จนในทสดกไดรบการยอมรบในขอตกลงตาง ๆ ซงเปนธรรมชาต จนเกดเปนวฒนธรรมในองคกร

ทายทสด ทศทางการเปลยนแปลงของวฒนธรรมในองคกรลวนมาจากความคดสรางสรรค, การตองการความเปลยนแปลง และปญหาตาง ๆ ภายในองคกรรวมทงปจจยเสรมทางสงแวดลอมอน ๆ ซงไมสามารถเปลยนแปลงไดโดยบคคลใดบคคลหนงหรอกลมบคคลใดกลมบคคลหนง แตจะเปลยนแปลงอยางเงยบ ๆ แยบยลและมระเบยบแบบแผน