ความคุ้มทุนในการใช้ระบบน...

ความคมทนในการใชระบบน าบาดาลเพอการเกษตรกรรม ในพ นทหมท 9 และ หมท 14

ตาบลเสงสาง อาเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา

ำ

ปการศกษา 2554

ความคมทนในการใชระบบน าบาดาลเพอการเกษตรกรรม ในพนทหมท 9 และ หมท 14

ต าบลเสงสาง อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อนมตใหนบโครงงานฉบบนเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญามหาบณฑต

คณะกรรมการสอบโครงงาน

__________________________________ (ผศ. ดร.อวรทธ ชนกลกจนวฒน)

ประธานกรรมการ

__________________________________ (ศ. ดร.สขสนต หอพบลสข)

กรรมการ (อาจารยทปรกษาโครงงาน)

__________________________________ (อ. ดร.ฉตรเพชร ยศพล) กรรมการ

__________________________________ (รศ. ร.อ. ดร.กนตธร ช านประศาสน) คณบดส านกวชาวศวกรรมศาสตร

ก

สมศกด ไชยโคตร : ความคมทนในการใชระบบนาบาดาลเพอการเกษตรกรรมในพน ทหมท 9 และหมท 14 ตาบลเสงสาง อาเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา (ECONOMIC ANALYSIS OF SYSTEM FOR AGRICULTURE IN MOO 9 AND MOO 14, ESINGSAG SUB-DISTRICT, ESINGSAG DISTRICT, NAKHON RATCHASIMA) อาจารยทปรกษา : ศาสตราจารย ดร.สขสนต หอพบลสข

ปญหาดานเกษตรกรรมในพนท หมท 9 บานหนองไผใหญ และหมท 14 บานไผสามคค

ตาบลเสงสาง อาเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา ซงเปนพนทราบสง คอปญหาการขาดแคลนนาและการขาดเทคโนโลยททนสมย เพอแกปญหาดงกลาวและนาความเจรญใหแกหมบานทงสองน องคการปกครองสวนตาบลเสงสางมแผนการทจะขยายเขตไฟฟาเขาสพนทดงกลาว ซงจะชวยใหเกษตรกรสามารถใชไฟฟาจดทาระบบนาบาดาลเพอการเกษตรกรรม แทนการเพาะปลกแบ บดงเดมทอาศยนาฝนจากธรรมชาต แตอยางไรกตาม เกษตรกรจะมคาใชจายในการลงทนระบบสบนาบาดาล ระบบทอจายนา และคาใชไฟฟา งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความคมทนของเกษตรกรในการลงทนระบบนาบาดาลเพอการเกษตร เปรยบเทยบกบการเกษตรกรรมแบบด งเดม และการเกษตรกรรมแบบใชระบบนาบาดาลทปมนาดวยเครองยนต ขอมลทใชในการวเคราะหตนทน (รายไดและรายจาย) ไดจากการสอบถามเกษตรกรในพนททมระบบบอบาดาลและไมมระบบบอบาดาล ผลการศกษาพบวามลคาปจจบนสทธทระยะเวลา 5 ปของการลงทนเทากบ 4,952 บาทตอไร สาหรบการเกษตรกรรมแบบดงเดม (ในกรณทไมมปญหาภยแลง) การใชระบบนาบาดาลทปมนาดวยเครองยนตไมมความคมทนทางเศรษฐศาสตร (อตราสวนตอบแทนตอตนทนเทากบ 0.96) การลงทนระบบนาบาดาลใหผลตอบแทนทคมคากวาการเกษตรกรรมแบบดงเดมมาก โดยมระยะเวลาคนทนภายในเวลา 3 ป คาอตราสวนตอบแทนตอตนทนเทากบ 1.38 คามลคาปจจบนสทธทระยะเวลา 5 ปของการลงทนเทากบ 10,608 บาทตอไร และอตราผลตอบแทนจากโครงการทระยะเวลา 5 ปของการลงทน เทากบรอยละ 34 ดงนน โครงการขยายไฟฟาในพนทดงกลาวจะเพมรายไดใหแกเกษตรกร อกทงยงชวยลดปญหาสงคมในพนทดงกลาว เชน ปญหาวางงาน และปญหายาเสพตด เปนตน

สาขาวชา วศวกรรมโยธา ลายมอชอนกศกษา ปการศกษา 2554 ลายมอชออาจารยทปรกษา

ข

SOMSAK CHAIYAKHOT : ECONOMIC ANALYSIS OF SYSTEM FOR

AGRICULTURE IN MOO 9 AND MOO 14, ESINGSAG SUB-DISTRICT,

ESINGSAG DISTRICT, NAKHON RATCHASIMA. ADVISOR : PROF.

SUKSUN HORPIBULSUK, Ph.D., P.E.

An agricultural problem in Moo 9 Ban Nong Pai Yai and Moo 14 Ban Pai

Samukkee, Esingsag, Sub-District, Esingsag District, Nakhon Ratchasima, which is

the plateau area, is the lack of water and novel technology. To solve this problem and

develop these two areas, Esingsag Municipality plans to provide the electricity to

these areas which so that the agriculturists can arrange the water wells and pump for

their cultivation instead of the conventional agriculture based on the natural rainfall.

However, there is some expense for the water well pumping, piping and electrical fee.

This research aim to perform an economic analysis for this investment compared with

that for the conventional agriculture and that for the water well pumping by the motor.

The data for the economic analysis (revenue and expenditure) were obtained by

interviewing the agriculturists, who own and do not own the water wells. The analysis

shows that the net present value, NPV, after 5 year of investment is 4,952 baht/rai for

conventional agriculture (for no drought case). The water well pumping by motor is

not economic (benefit cost, B/C ratio = 0.96). The electrical water well system is

much more benefit than the conventional agriculture. The return period is within 3

years, the B/C ratio is 1.38, the NPV and internal rate of return, IRR after 5 years of

investment are 10,608 baht/rai and 34%, respectively. To conclude, this electrical

expansion project is benefit to the agriculturists and reduces the social problems such

as unemployment and drug etc.

School of Civil Engineering Student’s signature

Academic Year 2011 Advisor’s signature

ค

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอกราบขอบพระคณบคคล และกลมบคคลตอไปน เนองจากกรณาใหคาปรกษา และชวยเหลออยางดยง ทงดานวชาการและดานการดาเนนงานวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.อวรทธ ชนกลกจนวฒน ประธานกรรมการ และคณาจารยสาขาวชาวศวกรรมโยธา มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารทกทาน รวมถงคณาจารยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ทกทาน ทไดกรณาใหการอบรมสงสอนทผานมา

ศาสตราจารย ดร.สขสนต หอพบลสข อาจารยทปรกษาโครงงาน ทเมตตาใหการอบรม สงสอน ชแนะ ชวยเหลอในการทาการศกษาวจย ตลอดจนใหการแนะนาในการเขยน และตรวจทานแกไขจนโครงงานเสรจสมบรณ

อาจารย ดร.ฉตรเพชร ยศพล ทกรณาใหการแนะนา คาปรกษา ชแนะ แนวทางในการเขยน และชวยตรวจทานเนอหาโครงงาน

ขอขอบคณ ไฟฟาสวนภมภาคสาขายอย อาเภอเสงสาง และองคการบรหารสวนตาบลเสงสาง ทใหทนในการศกษาและใหความชวยเหลอในการทาวจยน

ทายนผวจยขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ทใหการอปการะเลยงด ตลอดจนสงเสรมการศกษาและใหกาลงใจเปนอยางดเสมอมา อกทงขอขอบคณ นายสมพงษ คประทมศร และพๆ นองๆ ทใหการสนบสนน และเปนกาลงใจให จนกระทงโครงงานฉบบนสาเรจ

สมศกด ไชยโคตร

ง

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญตาราง ช สารบญรปภาพ ซ บทท

1 บทน า 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงค 1 1.3 ขอบเขตการวจย 1 1.4 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2

2 ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 3 2.1 สภาพทวไปและขอมลพนฐานขององคการบรหารสวนต าบลเสงสาง 3

2.1.1 ประวตความเปนมา 3 2.1.2 สภาพทวไปของต าบล 3 2.1.3 ทตง / อาณาเขตตดตอ 3 2.1.4 เนอท 4 2.1.5 ภมประเทศ และภมอากาศ 5 2.1.6 เขตการปกครอง 5

2.1.6.1 หมบานในเขตองคการบรหารสวนต าบลเสงสาง ประกอบดวย 9 หมบาน 5

2.1.6.2 หมบานในเขตองคการบรหารสวนต าบลบางสวนทคาบเกยวกบ เทศบาลต าบลเสงสาง ประกอบดวย 6 หมบาน 5

2.1.6.3 จ านวนประชากร ทอาศยอยจรง ณ 25 มนาคม 2554 5

จ

2.2 สภาพทางเศรษฐกจ 6 2.2.1 อาชพ 6 2.2.2 รายได – รายจายของครวเรอน 7

2.3 ลกษณะการใชพนทเกษตรกรรม 8 2.3.1 คณสมบตของดน 8 2.3.2 ขอมลดานการปลกพช 11

3 วธการด าเนนโครงการ 13 3.1 เครองมอและขอมลทใชการศกษา 13 3.2 ขนตอนการศกษา ในการศกษาการท าโครงการมขนตอนการศกษา 13 3.3 ขอมลและการวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร 13

4 ผลการทดลองและวเคราะห 16 4.1 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนในการลงทนโดยมลคาเงนปจจบนสทธ

(NPV) 16 4.2 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน

(Benefit-cost ratio: B/C ratio) 17 4.3 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราผลตอบแทนของโครงการ

(Internal rate of return :IRR) 17 4.4 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยระยะเวลาในการคนทน

(Payback period) 18 4.5 การวเคราะหความไวในเชงเศรษฐศาสตร (Sensitivity Analysis) 18

4.5.1 การวเคราะหการเปลยนแปลงราคาผลผลตตอหนวย 19 4.5.2 การวเคราะหการเปลยนแปลงอตราดอกเบย 21

5 สรปและขอเสนอแนะ 23 5.1 สรปผลการศกษา 23

เอกสารอางอง 25 ภาคผนวก ก. 26

1. รายการค านวณการวเคราะหตนทนและผลตอบแทน ภายในระยะเวลา 5 ป กรณการเกษตรกรรมท อาศยน าฝนจากธรรมชาต 27

2. การวเคราะหตนทนและผลตอบแทน ภายในระยะเวลา 5 ป ของเกษตรกรรม ดวยระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยระบบไฟฟา 30

ฉ

3. การวเคราะหตนทนและผลตอบแทน ภายในระยะเวลา 5 ป ของเกษตรกรรม ดวยระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยระบบเครองยนต 34

ภาคผนวก ข. 38 1. ขอก าหนด แนวปฏบต และระเบยบกฎหมายทเกยวของกบการขยายเขตไฟฟา

ในพนทเกษตรกรรมของการไฟฟา สวนภมภาค 39 ประวตผเขยน 94

ช

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 จ านวนประชากรจ าแนกตามชวงอาย 5 2.2 อาชพ 6 2.3 รายได-รายจายของครวเรอน 7 2.4 การแสดงของกลมชดดนและค าแนะน าในการปลกพช 9 2.5 ขอมลดานการปลกพช 11 4.1 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนในการลงทน โดยมลคาปจจบนสทธ(NPV) 17 4.2 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit-cost ratio: B/R ratio) 17 4.3 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนของ โครงการ (Internal rate of return :IRR) 18 4.4 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยระยะเวลาในการคนทน(Payback period) 18 5.1 สรปผลกรณศกษา 23 3-1 แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดน ระบบแรงต า( โวลต) 43 3-2 แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดน ระบบแรงสง( โวลต) 45 3-3 แรงดนไฟฟาระหวางสายเสนไฟ( โวลต) 46 3-4 ระยะหางในการตดตงสายไฟฟา 48 4-1 การค านวณขนาดสายปอนดมานตแฟคเตอร ส าหรบโหลดแสงสวาง 50 4-2 การค านวณสายปอนดมานตแฟคเตอรส าหรบโหลดของเตารบ 50 4-3 การค านวณสายปอนดมานตแฟคเตอรส าหรบเครองใชไฟฟาทวไป 51 6-2 ขนาดของเครองปองกนกระแสเกน 53 4-4 ขนาดสายไฟฟา เซฟตสวตช คดเอาท และคารทรดจฟวส ส าหรบสายเมนในอาคาร 55 6-1 ขอก าหนดการใชงานสายไฟฟา ตาม มอก 11 60 6-2 ขนาดกระแสของสายไฟฟา 63 6-3 ระยะหางส าหรบการจบยดสายไฟฟาในแนวดง 65 6-4 การเดนสายเปดบนวสดฉนวนภายในอาคาร 68 6-5 การเดนสายเปดบนวสดฉนวนภายนอกอาคาร 68 6-8 ขอก าหนดเกยวกบการจดวางสายในรางเคเบลระบบแรงต า 82

ซ

สารบญรปภาพ

รปท หนา 2.1 ทตง / อาณาเขตตดตอ 4 2.2 เนอท 4 2.3 การแสดงชนดของกลมชดดน และค าแนะน าในการปลกพช 9 4.1 ความสมพนธระหวางมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) และราคาผลผลตตอหนวย 20 4.2 ความสมพนธระหวางอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) และราคาผลผลตตอหนวย 20 4.3 ความสมพนธระหวางอตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return :IRR) และราคาผลผลตตอหนวย 21 4.4 ความสมพนธระหวางมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) และอตราดอกเบย 22 4.5 ความสมพนธระหวางอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) และอตราดอกเบย 22

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ต าบลเสงสางแบงเขตการปกครองออกเปน 2 ทองถน ประกอบดวยเทศบาลต าบลเสงสาง และองคการบรหารสวนต าบลเสงสาง มหมบานทงหมด 16 หมบาน จ านวนครวเรอนทงหมด 1,903 ครวเรอน ประชากรทงสน 6,502 คน แยกเปนชาย 3,214 คน หญง 3,288 คน ประชากรในพนทสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก มนส าปะหลง ออย ขาวโพด และยางพารา ชาวบานหนองไผใหญ หม 9 และบานไผสามคค หม 14 ประสบปญหาทางดานเกษตรกรรม ไดแก การขาดเทคโนโลยททนสมยเพอชวยเพมผลผลตทางดานการเกษตร และการขาดแคลนน าเพอใชในการเกษตร เนองจากสภาพพนทเปนทราบสง ไมมแหลงน าผวดน และชลประทานไมสามารถเขาถงประชาชน จงท าใหชาวบานตองปลกพชททนตอสภาพแหงแลง ซงสามารถเกบเกยวผลผลตเพยง 1 ครงตอป และไมสามารถปลกพชหมนเวยนเพอตอบสนองความตองการของผบรโภคได เพอพฒนาความเปนอยและเพมผลผลตทางการเกษตร รฐบาลตองสนบสนนใหมไฟฟาเขาถงพนทเกษตรกรรม งานวจยนจะท าการศกษาสภาวะทางเศรษฐกจของชาวบานในพนททงสองหากมไฟฟาเขาถง เพอใชประกอบการพจารณาการขยายเขตไฟฟาในพนทต าบลเสงสาง ผวจยจะศกษาความคมทนทางเศรษฐศาสตรในการจดท าระบบบอน าบาดาล ทมการสบและจายน าดวยระบบไฟฟา เปรยบเทยบการเกษตรกรรมแบบดงเดมทเพาะปลกดวยน าฝนตามธรรมชาต

1.2 วตถประสงค 1.2.1 เพอศกษาความคมทนทางเศรษฐกจในกรณเกษตรกรจดท าระบบบอน าบาดาลทม

การสบและจายน าดวยระบบไฟฟา เปรยบเทยบกบการเพาะปลกแบบดงเดม เพอใชประกอบแผนการขยายเขตไฟฟาในพนทต าบลเสงสาง

1.2.2 วเคราะหความคมทนของเกษตรกรในกรณมระบบบอน าดาลและระบบจายน าดวยเครองยนต เพอพจารณารายไดและรายจาย หากมการใชเทคโนโลยเขาชวยในการเกษตรกรรม ในกรณทไมมการขยายเขตไฟฟา

1.3 ขอบเขตการวจย ประชากรและพนทศกษาเปนเกษตรกรและพนทเกษตรกรรมในบานหนองไผใหญ หมท 9 บานไผสามคค หมท 14 ต าบลเสงสาง อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา ผวจยจะรวบรวมขอมล

2

การท าเกษตรกรรมและรายไดและรายจายของเกษตรกรทมการเพาะปลกแบบดงเดม เพอใชเปนขอมลพนฐานในการวเคราะหความคมทนทางเศรษฐศาสตรในกรณทมระบบบอน าดาลและระบบจายน าดวยไฟฟา การวเคราะหความคมทนนจะสอบถามรายไดและรายจายจากเกษตรกรในพนทใกลเคยงทมระบบและไมมระบบบอน าดาลและระบบจายน า นอกจากนจะท าการวเคราะหความคมทนในกรณมระบบบอน าดาลและระบบจายน าดวยเครองยนต เพอพจารณารายไดของเกษตรกรในกรณทไมมการขยายเขตไฟฟา 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.4.1 ทราบความคมทนทางเศรษฐกจ ในกรณทเกษตรกรท าการเพาะปลกดวยระบบน า

บาดาลและระบบจายน าดวยไฟฟา เปรยบเทยบกบการเพาะปลกแบบดงเดม เพอใชประกอบการจดท าแผนการขยายเขตไฟฟาในต าบลเสงสาง

1.4.2 ทราบความคมทนทางเศรษฐกจ ในกรณทเกษตรกรท าการเพาะปลกดวยระบบน าบาดาลและระบบจายน าดวยเครองยนต เปรยบเทยบกบการเพาะปลกแบบดงเดม ในกรณทไมมการขยายเขตไฟฟา

3

บทท 2 ปรทศนวรรณกรรมทเกยวขาง

2.1. สภาพทวไปและขอมลพนฐานขององคการบรหารสวนต าบลเสงสาง 2.1.1 ประวตความเปนมา

ต าบลเสงสาง "เสงสาง" แปลวา "ใกลรง หรอ รงอรณ" จากต านานพนบานทเลาขานสบตอกนมาความวา ทาวประจต เจาเมองกมพชา และนางอรพมพ ชายา ไดพลดพรากจากกนระหวางการเดนทางกลบบานเมอง และไดพบกนอกครงทหมบานแหงน ตอนฟาใกลสาง จงไดเรยกชอหมบานแหงนวา "บานเสงสาง" ซงตอมาไดตงเปนชอต าบล อ าเภอ มาจนถงปจจบน ต าบลเสงสางตงขนเมอวนท 16 กนยายน 2520 และต าบลเสงสาง ยงเปนทตงของทวาการอ าเภอเสงสาง มทงหมด 16 หมบาน แบงการปกครองออกเปน อบต. และเทศบาลต าบล และไดยกฐานะเปนอ าเภอ เมอวนท 25 มนาคม 2522 2.1.2 สภาพทวไปของต าบล เนองจากราษฎรสวนใหญอพยพมาจากหลายจงหวดในภาคตาง ๆ ท าใหมภาษาพดทแตกตางกน เชน ภาษาอสาน ไทย ไทยโคราช เขมร ขนบธรรมเนยมประเพณทยดถอปฏบตนนเหมอนกบชาวไทยทวไป และยงคงใหการนบถอผอาวโสในทองถนอย

2.1.3 ทตง / อาณาเขตตดตอ ต าบลเสงสาง ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของจงหวดนครราชสมา ระยะทางประมาณ 98 กโลเมตร และตงอยทางทศตะวนตกของอ าเภอเสงสาง ซงเปนทตงของทวาการอ าเภอเสงสาง โดยทางรถยนตตามทางหลวงแผนดนหมายเลข 224 , ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2070 (สายโชคชย – ครบร) และทางหลวงแผนดนหมายเลข 2119 (สายครบร – เสงสาง) ทท าการองคการบรหารสวนต าบลเสงสาง ตงอยเลขท 3/4 หมท 3 ต าบลเสงสาง อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา หางจากทวาการอ าเภอเสงสาง ประมาณ 100 เมตร โดยมอาณาเขตตดตอกบเพอนบานดงน

ทศเหนอ ตดตอกบ ต าบลสขไพบลย ทศใต ตดตอกบ ต าบลสระตะเคยน ต าบลโนนสมบรณ

ทศตะวนออก ตดตอกบ ต าบลกดโบสถ ทศตะวนตก ตดตอกบ ต าบลตะแบกบาน อ าเภอครบร

4

รปท 2.1 ทตง/ อาณาเขตตดตอ

อางองจาก : โปรแกรมดนไทยและธาตอาหารพช เวอรชน 53 กระทรวงเกษตร และสหกรณ แผน 1 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ **

2.1.4 เนอท องคการบรหารสวนต าบลเสงสาง มพนทรบผดชอบทงหมด 92 ตารางกโลเมตร (57,604 ไร)

รปท 2.2 เนอท อางองจาก : โปรแกรมดนไทยและธาตอาหารพช เวอรชน 53 กระทรวงเกษตร

และสหกรณ แผน 1 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ **

ต าบลตะแบกบาน อ าเภอครบร

ม. 13 หนองรงงาม

ม. 16 สระประทม ม. 2 สระประทป

ม. 9 หนองไผใหญ ม. 14 ไผสามคค

ม. 11 บวค า

ม. 4 ซบ ม. 1 เสงสาง

ม. 3 บวหลวง

ม. 5 หนองหลกศลา

ม. 10 ประชาสนต

ม. 6 ดงเยน ม. 7 หนองไผนอย

ม. 8 รงเรองพฒนา

ม. 15 รงเรองสวางสามคค

5

2.1.5 ภมประเทศ และภมอากาศ ลกษณะภมประเทศขององคการบรหารสวนต าบลเสงสาง สวนใหญเปนทดอน ทเนนเตย ๆ ราบลมบางสวน และพนทลาดชนเชงซอน ตงอยบนทราบสงโคราช ความสงระหวาง 150 – 300 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ลกษณะภมอากาศโดยทวไป มความแหงแลง ประกอบดวย 3 ฤด คอ

- ฤดฝน เรมตงแตปลายเดอนมถนายน – เดอนตลาคม โดยรบอทธพลมาจากลม มรสมตะวนตกเฉยงใต

- ฤดหนาว เรมตงแตเดอนตลาคม – เดอนกมภาพนธ อากาศคอนขางหนาวเยน - ฤดรอน เรมตงแตเดอนกมภาพนธ - เดอนมถนายน สภาพอากาศรอนและแหงแลง 2.1.6 เขตการปกครอง จ านวนหมบาน 15 หม

2.1.6.1 หมบานในเขตองคการบรหารสวนต าบลเสงสาง ประกอบดวย 9 หมบาน - หม 2 บานสระประทป - หม 5 บานหนองหลกศลา - หม 6 บานดงเยน - หม 7 บานหนองไผนอย - หม 9 บานหนองไผใหญ - หม 10 บานประชาสนต

- หม 13 บานหนองรงงาม - หม 14 บานไผสามคค - หม 16 บานสระประทม

2.1.6.2 หมบานในเขตองคการบรหารสวนต าบลบางสวนทคาบเกยวกบเทศบาล ต าบลเสงสาง ประกอบดวย 6 หมบาน ไดแก - หม 1 บานเสงสาง - หม 3 บานบวหลวง - หม 4 บานซบ - หม 8 บานรงเรองพฒนา - หม 11 บานบวค า - หม 15 บานรงสวางสามคค 2.1.6.3 จ านวนประชากร ทอาศยอยจรง ณ 25 มนาคม 2554 จ าแนกตามชวง อายจากผลการจดเกบขอมลความจ าเปนขนพนฐานระดบต าบล (จปฐ.2) ป 2554

ตารางท 2.1 จ านวนประชากรจ าแนกตามชวงอาย ชวงอายประชากร จ านวนเพศชาย จ านวนเพศหญง จ านวนรวม

นอยกวา 1 ปเตม 14 13 27 1 ปเตม – 2 ป 42 34 76 3 ปเตม – 5 ป 76 82 158 6 ปเตม – 11 ป 160 150 310 12 ปเตม – 14 ป 70 84 154

6

ตารางท 2.1 (ตอ) ชวงอายประชากร จ านวนเพศชาย จ านวนเพศหญง จ านวนรวม

15 ปเตม – 17 ป 87 91 178 18 ปเตม – 25 ป 216 202 418 26 ปเตม – 49 ปเตม 871 863 1,734 50 ปเตม – 60 ปเตม 272 247 519 มากกวา 60 ปเตมขนไป 226 205 431

รวมทงหมด 2,034 1,971 4,005

หมายเหต : จ านวนประชากรทอาศยอยจรงจากการส ารวจน อาจไมเทากบจ านวนประชากรทม อยใน ทะเบยนบานได อางองจาก ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอเสงสาง 2.2 สภาพทางเศรษฐกจ

2.2.1 อาชพ ประชากรสวนใหญของต าบลเสงสาง ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก สวนใหญปลก

พชไร เชน มนส าปะหลง, ออย, ยคาลปตส, ยางพารา ผลไม อน ๆ อตราสวนการประกอบอาชพ ดงน ตารางท 2.2 อาชพ

อาชพ จ านวนเพศชาย จ านวนเพศหญง จ านวนรวม ไมมอาชพ 71 69 140 นกเรยน 332 362 694 นกศกษา 23 21 44 ท านา 40 38 78 ท าไร 736 667 1,403 ท าสวน 5 8 13 ปศสตว 2 1 3 รบราชการ 31 26 57 พนกงานรฐวสาหกจ 2 5 7 พนกงานบรษท 39 42 81 รบจางทวไป 608 573 1,181

7

ตารางท 2.2 (ตอ) คาขาย 49 63 112 ธรกจสวนตว 8 7 15 อน ๆ หรอไมระบ 98 96 194

รวมทงหมด 2,044 1,978 4,022

หมายเหต : จ านวนประชากรทอาศยอยจรงจากการส ารวจน อาจไมเทากบจ านวนประชากรทมอยในทะเบยนบานได อางองจาก ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอเสงสาง 2.2.2 รายได - รายจายของครวเรอน เขตพนทรบผดชอบองคการบรหารสวนต าบลเสงสาง มจ านวนครวเรอนทงหมด 1,251 ครวเรอน จากการส ารวจ จปฐ. ป 2554 ส ารวจได 1,251 ครวเรอน พบวามครวเรอนทมรายได ต ากวาเกณฑ จปฐ. 2554 คอ 23,000 บาท / ป จ านวน 11 ครวเรอน คดเปนรอยละ 0.88 และรายไดตงแต 23,000 บาท / ป ขนไป 1,240 ครวเรอน คดเปนรอยละ 99.12 ขอมลความจ าเปนพนฐานของครวเรอน (จปฐ) ป 2554 คนในครวเรอนมรายไดเฉลยไมต ากวา 23,000 ตอป

ตารางท 2.3 รายได – รายจายของครวเรอน

รายชอหมบาน จ านวนคน ในครวเรอนทงหมด (คน)

รายไดเฉลย บาทตอคน/ป

รายไดเมอเทยบ 23,000 บาท/คน/ป

ไมต ากวา (ครวเรอน)

ต ากวา (ครวเรอน)

ต ากวา รอยละ

หม 1 บานเสงสาง 155 38,853. 55 44 - - หม 2 บานสระประทป 570 55,303. 59 143 - - หม 3 บานบวหลวง 8 83,850. - 5 - - หม 4 บานซบ 68 38,205. 88 16 - - หม 5 บานหนองหลกศลา 585 62,022. 13 178 4 2.20 หม 6 บานดงเยน 245 83,424. 53 92 - - หม 7 บานหนองไผนอย 600 79,149. - 179 1 0.56 หม 8 บานรงเรองพฒนา 30 51,366. 67 18 - - หม 9 บานหนองไผใหญ 298 83,511. 32 139 - - หม 10 บานประชาสนต 413 97,950. 85 137 - -

8

ตารางท 2.3 (ตอ)







หม 11 บานบวค า 17 146,176. 47 8 - - หม 13 บานหนองรงงาม 213 43,277. 46 49 1 2.00 หม 14 บานไผสามคค 430 47,475. 93 113 5 4.24 หม 15 บานรงสวางสามคค 19 36,842. 11 6 - -







หม 16 บานสระประทม 354 52,343. 16 113 - -

รวมทงสน 4,005 65,731. 29 1,240 11 0.88

หมายเหต : จ านวนประชากรทอาศยอยจรงจากการส ารวจน อาจไมเทากบจ านวนประชากรทมอยในทะเบยนบานได อางองจาก ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอเสงสาง

2.3 ลกษณะการใชพนทเกษตรกรรม 2.3.1 คณสมบตของดน

ลกษณะของพนทในเขตองคการบรหารสวนต าบลเสงสาง มพนทดนทมความอดมสมบรณ เหมาะแกการปลกพชไร และพชสวน

9

รปท 2.3 การแสดงชนดของกลมชดดนและค าแนะน าในการปลกพช

** อางองจาก : โปรแกรมดนไทยและธาตอาหารพช เวอรชน 53 กระทรวงเกษตรและ สหกรณ แผน 1 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ **

ตารางท 2.4 การแสดงของกลมชดดนและค าแนะน าในการปลกพช กลมชดดน ค าแนะน าในการปลกพช

1 เหมาะแกการปลกขาว

ไมเหมาะในการปลกขาวโพด เนองจากมน าทวมขงในฤดฝน ไมเหมาะในการปลกมนส าปะหลง เนองจากมน าทวมขงในฤดฝน ไมเหมาะในการปลกออย เนองจากมน าทวมขงในฤดฝน ไมเหมาะในการปลกปาลมน ามน เนองจากอยในพนททมปรมาณฝนเฉลยนอยกวา 1,800 มลลเมตรตอป ไมเหมาะในการปลกยางพารา เนองจากมปรมาณฝนนอยกวา 1,200 มลลเมตรตอป และไมอยในเขตสงเสรมการปลกยางพารา

22 เหมาะแกการปลกขาว

ไมเหมาะในการปลกขาวโพด เนองจากมน าทวมขงในฤดฝน ไมเหมาะในการปลกมนส าปะหลง เนองจากมน าทวมขงในฤดฝน ไมเหมาะในการปลกปาลมน ามน เนองจากอยในพนททมปรมาณฝนเฉลยนอยกวา 1,800 มลลเมตรตอป ไมเหมาะในการปลกยางพารา เนองจากมปรมาณฝนนอยกวา 1,200 มลลเมตรตอป และไมอยในเขตสงเสรมการปลกยางพารา

29

2

9 62 48

40

1

48 47

46

1

22

1

10

ตารางท 2.3 (ตอ) กลมชดดน ค าแนะน าในการปลกพช

29 เหมาะแกการปลกขาวโพด มนส าปะหลง ออย

ไมเหมาะในการปลกขาว เนองจากสภาพพนทคอนขางสงและมความลาดชน ยากตอการกกเกบน าส าหรบปลกขาว ไมเหมาะในการปลกปาลมน ามน เนองจากอยในพนททมปรมาณฝนเฉลยนอยกวา 1,800 มลลเมตรตอป ไมเหมาะในการปลกยางพารา เนองจากมปรมาณฝนนอยกวา 1,200 มลลเมตรตอป และไมอยในเขตสงเสรมการปลกยางพารา


ไมเหมาะในการปลกปาลมน ามน เนองจากอยในพนททมปรมาณฝนเฉลยนอยกวา 1,800 มลลเมตรตอป ไมเหมาะในการปลกยางพารา เนองจากมปรมาณฝนนอยกวา 1,200 มลลเมตรตอป และไมอยในเขตสงเสรมการปลกยางพารา







11

ตารางท 2.3 (ตอ) กลมชดดน ค าแนะน าในการปลกพช

62 ไมเหมาะในการปลกขาวเนองจากเปนพนทเนนเขาและภเขาลาดชนสงยากตอการกกเกบน าส าหรบปลกขาว

ไมเหมาะในการปลกขาวโพด เนองจากเปนพนทภเขาทมความลาดชนสง เกดการชะลางพงทลายของดนไดงาย

ไมเหมาะในการปลกมนส าปะหลง เนองจากเปนพนทภเขาสงชนเกดการชะลางพงทลายของดนไดงาย ไมเหมาะในการปลกออย เนองจากเปนพนทภเขาสงชนเกดการชะลางพงทลายของดนไดงาย ไมเหมาะในการปลกปาลมน ามน เนองจากเปนพนทภเขาสงชน ไมเหมาะในการปลกยางพารา เนองจากมปรมาณฝนนอยกวา 1,200 มลลเมตรตอป และไม อยในเขตสงเสรมการปลกยางพารา

** อางองจาก : โปรแกรมดนไทยและธาตอาหารพช เวอรชน 53 กระทรวงเกษตรและสหกรณ แผน 1 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ **

2.3.2 ขอมลดานการปลกพช

ตารางท 2.5 ขอมลดานการปลกพช

หม ชอหมบาน

พนททงหมด

(ไร)

พนท อยอาศย

(ไร)

พนทท าการเกษตร

(ไร)

จ าแนกพนทเปน นา

(ไร)

พชไร

(ไร)

ไมผล/ ไมยนตน(ไร)

พชผก

(ไร)

ทงหญาเลยงสตว (ไร)

อน ๆ

(ไร) 1 เสงสาง 5,042 310 4,732 746 3,806 50 - 20 110 2 สระประทป 5,910 200 5,710 250 4,856 239 30 15 320 3 บวหลวง 3,810 210 3,600 - 3,340 - - - 260 4 ซบ 5,020 203 4,817 660 3,932 160 - - 65 5 หนองหลกศลา 5,930 100 5,830 35 5,430 230 15 - 120 6 ดงเยน 2,900 180 2,720 35 2,545 60 - - 80 7 หนองไผนอย 3,795 200 3,595 120 3,214 85 - 36 140 8 รงเรองพฒนา 3,150 210 2,940 240 2,510 120 20 - 50 9 หนองไผใหญ 4,725 210 4,515 - 4,335 30 - - 150 10 ประชาสนต 5,010 210 4,800 540 4,070 105 20 30 35 11 บวค า 3,630 210 3,420 60 3,193 107 - - 60 13 หนองรงงาม 2,865 210 2,655 100 2,500 25 - - 30 14 ไผสามคค 3,840 202 3,638 150 3,328 110 - - 50

12

ตารางท 2.5 (ตอ)

หม ชอหมบาน

พนททงหมด

(ไร)

พนท อยอาศย

(ไร)

พนทท าการเกษตร

(ไร)

จ าแนกพนทเปน นา

(ไร)

พชไร

(ไร)

ไมผล/ ไมยนตน(ไร)

พชผก

(ไร)

ทงหญาเลยงสตว (ไร)

อน ๆ

(ไร) 15 รงสวางสามคค 3,237 287 2,950 180 2,620 50 55 - 45 16 สระประทม 3,810 210 3,600 205 3,167 24 - 24 180

รวมทงสน 15 หมบาน 62,674 3,152 59,522 3,321 52,846 1,395 140 125 1,695

** อางองจาก: ส านกงานเกษตรอ าเภอเสงสาง **

13

บทท 3 วธการด าเนนโครงการ

3.1 เครองมอและขอมลทใชการศกษา เครองมอและขอมลทใชในการศกษาวจยครงนประกอบดวย

- เครองคอมพวเตอร - แผนทภมประเทศ 1 ตอ 50000 - ภาพถายทางอากาศ - เครองค านวณ - ขอมลตนทนการปลกพช ไดแก ตนทนการปลกพชจากการใชน าฝนในพนท

เกษตรกรรม ตนทนการปลกพชจากการใชพลงงานไฟฟาเพอผลตน าใชในพนทเกษตรกรรม และตนทนการปลกพชจากการใชพลงงานเครองยนตเพอผลตน าใชในพนทเกษตรกรรม

- ขอมลจากโปรแกรมการจดเกบภาษ

3.2 ขนตอนการศกษา ในการศกษาการท าโครงการมขนตอนการศกษา ดงน ส ารวจรายไดและรายจายของการท าเกษตรกรรมแบบดงเดมทใชน าฝนจากธรรมชาต และวเคราะหความคมทนทางเศรษฐกจในชวง 5 ปของการลงทน และส ารวจรายไดและรายจายของการท าการท าเกษตรกรรมเกษตรกรรมทใชระบบน าบาดาลและระบบจายน าดวยไฟฟาและเครองยนต และวเคราะหความความคมทนทางเศรษฐกจในชวง 5 ปของการลงทน เพอเปรยบเทยบกบการท าเกษตรกรรมแบบดงเดม ผลการวเคราะหจะใชเปนขอมลส าหรบจดท าแผนการขยายไฟฟาในต าบลเสงสาง 3.3 ขอมลและการวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร

3.3.1 ขอมลทไดจากการส ารวจภาคสนาม 3.3.1.1 รายไดและตนทนการปลกพชจากการใชน าฝนจากธรรมชาตในพนท เกษตรกรรม รายละเอยดดงน

- ตนทนการปลกและดแลรกษา ไดแก คาปยคอก คาไถพรวนดน คาทอนพนธ คาปลก คายาก าจดวชพช (แบบเผาไหม) คายาก าจดวชพช (แบบดดซม) คาแรงก าจดวชพช คาแรง และคารถ

14

- รายไดและผลผลตทเกบเกยวตอไร ไดแก ผลผลต และราคาผลต 3.3.1.2 รายไดและตนทนการปลกพชจากการใชระบบบอบาดาลและระบบจายน า ดวยพลงงานไฟฟา รายละเอยดดงน

- ตนทนการปลกและดแลรกษา ไดแก คาปยคอก คาไถพรวนดน คาทอนพนธ คาปลก คายาก าจดวชพช (แบบเผาไหม) คายาก าจดวชพช (แบบดดซม) คาแรงก าจดวชพช คาแรง คารถ และคาวางระบบทอในพนทแปลงเกษตร (เปนคาใชจายทลงทนเพยงครงเดยว)

- ตนทนในการจดหาแหลงน า ไดแก คาเจาะน าบาดาล คาเครองสบน า คาวางระบบทอในบอบาดาล คาท าถงเกบน า และคามเตอรและระบบไฟฟา (เปนคาใชจายทลงทนครงเดยว)

- ตนทนการใชไฟฟา - ตนทนบ ารงรกษาเครองมอและอปกรณ - รายไดและผลผลตทเกบเกยวตอไร ไดแก ผลผลต ราคาผลต รายได

3.3.1.3 รายไดและตนทนการปลกพชดวยระบบบอบาดาลและระบบจายน าดวย พลงงานเครองยนต รายละเอยดดงน

- ตนทนการปลกและดแลรกษา ไดแก คาปยคอก คาไถพรวนดน คาทอนพนธ คาปลก คายาก าจดวชพช (แบบเผาไหม) คายาก าจดวชพช (แบบดดซม) คาแรงก าจดวชพช คาแรงงาน คารถ และคาวางระบบทอในพนทแปลงเกษตร (คาใชจายทลงทนเพยงครงเดยว)

- ตนทนในการจดหาแหลงน า ไดแก คาเจาะน าบาดาล คาเครองสบน า คาวางระบบทอในบอบาดาล คาท าถงเกบน า คาเครองยนต และเครองปนกระแสไฟฟา คาใชจายนเปนคาใชจายทลงทนเพยงครงเดยว

- ตนทนการใชน ามนเชอเพลง - ตนทนบ ารงรกษาเครองมอและอปกรณ - รายไดและผลผลตทเกบเกยวตอไร ไดแก ผลผลต และราคาผลต

3.3.2 การวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร 3.3.2.1 มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV ) หมายถง ผลตางระหวาง

มลคาปจจบนของกระแสเงนสดรบสทธตลอดอายของโครงการกบเงนลงทนเรมแรก ณ อตราผลตอบแทนทตองการหรอตนทนของเงนทนของโครงการ

15

มลคาปจจบน ( NPV ) = มลคาปจจบนเงนสดรบ - มลคาปจจบนเงนสดจาย

เกณฑการตดสนใจ - มลคาปจจบน ( NPV ) มคาเปน บวก จะยอมรบโครงการ - มลคาปจจบน ( NPV ) มคาเปน ลบ จะปฏเสธรบโครงการ

3.3.2.2 อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio) เปนการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางมลคาปจจบนของผลตอบแทน กบมลคาปจจบนของเงนลงทนและคาใชจายในโครงการ ถา B/C ratio มคามากกวา 1 แสดงวาโครงการใหผลตอบแทนคมคากบทลงทนไป แตถาคานอยกวา 1 แสดงวา ผลตอบแทนทไดรบจากโครงการไมคมกบเงนลงทนทเสยไป

B/C ratio = มลคาปจจบนของผลตอบแทน มลคาปจจบนของคาใชจาย

3.3.2.3 อตราผลตอบแทนจากโครงการ (Internal Rate of Return : IRR) อตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) คอ อตราผลตอบแทนทท าใหมลคาปจจบนของเงนสดรบสทธตลอดอายโครงการมคาเทากบเงนสดจายสทธลงทนเรมแรก

หลกเกณฑ กจการจะตอบรบโครงการลงทน ถาอตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) มคามากกวาอตราผลตอบแทนทตองการ (r) นนคอ ตอบรบโครงการลงทนเมอ IRR > r

วธ IRR ใชหลกเกณฑการเปรยบเทยบมลคาของเงน 2 ประเภท คอ มลคาปจจบนของเงนสดรบสทธตลอดอายโครงการกบเงนสดจายสทธลงทนเรมแรก ณ จดเวลาเดยวกนเพอน าผลการวเคราะหไปใชในการวางแผนใหสอดคลองกบสภาพพนท และงบประมาณทเหมาะสม

16

บทท 4 ผลการศกษา

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความคมทนในการจดท าระบบน าบาดาลและระบบจาย

น าดวยพลงงานไฟฟาเพอเกษตรกรรม เพอใชเปนขอมลในการวางแผนการขยายเขตไฟฟาในต าบลเสงสาง จากการลงพนทศกษา พบวาเกษตรกรปลกมนส าปะหลงในพนท เขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนสวนใหญ ฤดเพาะปลกเรมตงแตเดอนเมษายนถง เดอนพฤษภาคม ของทกป ฤดกาลเกบเกยวเรมตงแตเดอนมนาคม ถง เดอนเมษายน ของทกป เกษตรกรตองประสบกบสภาพปญหาจากภยธรรมชาต ไดแก ภยแลง ฝนทงชวง ภยจากแมลงศตรพช ท าใหเกษตรกรตองแบกรบภาระ คาครองชพและตนทนในการประกอบอาชพทสงขน การวางระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟาหรอเครองยนต อาจชวยแกปญหาภยแลงนได การจะใชพลงงานไฟฟาจ าเปนตองไดรบการสนบสนนจากรฐบาล โดยการขยายเขตไฟฟา ซงจะมงบลงทนประมาณ1,418,000 บาท ในพนทเกษตรกรรมบานหนองไผใหญ หม 9 และบานไผสามคค หม 14 เนอททงหมด 850 ไร (รายละเอยดค านวณแสดงภาคผนวก ก.) เพอเปนสวนสนบสนนโครงการดงกลาว ผวจยจะท าการวเคราะหความคมทนของเกษตรกรในการจดท าระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟา และเปรยบเทยบกบการท าเกษตรกรรมแบบดงเดมทอาศยน าฝนจากธรรมชาต โดยสมมตวาเกษตรกรไมประสบกบปญหาภยแลง 4.1 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนในการลงทน โดยมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV)

การวเคราะหท าโดยการพจารณาราคาผลผลตตอหนวย 2 บาท อตราดอกเบยเทากบรอยละ 8 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนในการลงทนในระยะเวลา 5 ป ดวยมลคาปจจบนสทธ (NPV) สรปผลไดดงน การเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา มมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) สงทสด โดยมคาเทากบ 10,607.67 บาท/ไร สวนการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม มคาเทากบ 4,952.28 บาท/ไร และการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต มคาเทากบ - 1,695.13 บาท/ไร ดงแสดงคาในตารางท 4.1

17

ตารางท 4.1 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนในการลงทน โดยมลคาปจจบนสทธ (NPV)

รายการ ระบบดงเดม พลงงานไฟฟา พลงงานเครองยนต มลคาปจจบนสทธ (บาท/ไร) 4,952.28 10,607.67 - 1,695.13

4.2 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit-cost

ratio: B/C ratio) จากการค านวณการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน

(B/C ratio) ในระยะเวลา 5 ป จะพบวา การเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา มอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) สงทสด โดยมคาเทากบ 1.38 สวนการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม มคาเทากบ 1.35 และการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต มคาเทากบ 0.96 ดงแสดงคาในตารางท 4.2

ตารางท 4.2 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit-cost ratio: B/R ratio)

รายการ ระบบดงเดม พลงงานไฟฟา พลงงานเครองยนต อตราสวน

ผลตอบแทนตอตนทน 1.35 1.38 0.96

4.3 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return :IRR)

จากการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return :IRR) ในระยะเวลา 5 ป จะพบวา การเกษตรกรรมทใชระบบดงเดมมอตราสวนผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return :IRR) สงทสด โดยมคาเทากบรอยละ 46 สวนการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา มคาเทากบรอยละ 34 และการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต มคาเทากบรอยละ 5 ดงแสดงคาในตารางท 4.3 คาอตราผลตอบแทนของโครงการเปนตวเลขทเปรยบเทยบกบคาใชจายในการลงทน จงท าใหการเกษตรกรรมแบบดงเดม ซงมการลงทนต ามคา IRR ทสงกวาการท าการเกษตรกรรมดวยระบบอน แตหากพจารณามลคาปจจบนสทธทไดแลว จะพบวาการท าเกษตรกรรมดวยระบบบอบาดาลและจายน าดวยระบบไฟฟามรายไดทมากกวามาก

18

ตารางท 4.3 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยอตราสวนผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return :IRR)

รายการ ระบบดงเดม พลงงานไฟฟา พลงงานเครองยนต อตราสวนผลตอบ แทนของโครงการ

46% 34% 5%

4.4 การวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยระยะเวลาในการคนทน (Payback period)

ตารางท 4.4 แสดงผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยระยะเวลาในการคนทน (Payback period) จะพบวา การเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม และระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา มระยะเวลาในการคนทน (Payback period) ทนอยทสด โดยมคาเทากบ 3 ป สวนการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต ไมสามารถหาระยะเวลาคนทนได หรอกลาวไดวาโครงการนไมกอใหเกดผลก าไร

ตารางท 4.4 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบผลตอบแทนดวยระยะเวลาในการคนทน (Payback period)

รายการ ระบบดงเดม พลงงานไฟฟา พลงงานเครองยนต ระยะเวลาในการคนทนของโครงการ

3 ป 3 ป ไมกอใหเกดผลก าไร

แมวาการเกษตรกรรมดวยวธแบบดงเดมจะมระยะเวลาคนทนเทากบการเกษตรกรรมดวย

ระบบน าบาดาลและระบบจายน าดวยไฟฟา แตผลตอบแทนทไดมความแตกตางกนอยางมาก โดยมคาเทากบ 19,164 และ 38,330 บาท ตามล าดบ

4.5 การวเคราะหความไวในเชงเศรษฐศาสตร (Sensitivity Analysis)

ผวจยท าการวเคราะหความไวในเชงเศรษฐศาสตร (Sensitivity Analysis) เพอใหเขาใจสภาวะเศรษฐศาสตรทอาจเปลยนแปลงในอนาคต ซงอาจจะการเปลยนแปลงตนทนและอตราดอกเบย ผลการวเคราะหสามารถใชเปนขอมลในการตดสนใจลงทนในอนาคต (หากเกษตรกรยงไมลงทนในชวงเวลาปจจบน) งานวจยนไดพจารณาตวแปรอทธพลหลก 2 ตวแปร ไดแก ราคาผลผลตตอหนวย และอตราดอกเบย

19

4.5.1 การวเคราะหการเปลยนแปลงราคาผลผลตตอหนวย รปท 4.1 แสดงความสมพนธระหวางมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) และราคาผลผลตตอ

หนวยของการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม บอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา และบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต เมอพจารณาอตราดอกเบยเทากบรอยละ 8 และการลงทนในระยะเวลา 5 ป จะพบวามลคาปจจบน (NPV) ของการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม การเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา และการเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต มคาเพมขนตามราคาผลผลตทเพมขน การเกษตรกรรมแบบดงเดมและการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟาทราคาผลผลตมากกวา 1.50 บาทตอหนวย ใหมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) เปนบวก สวนเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต ราคาผลผลตตอหนวยตองมากกวา 2.20 บาท

รปท 4.2 และ 4.3 แสดงความสมพนธระหวางอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) และอตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return, IRR) และราคาผลผลตตอหนวยของการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม บอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา และบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต ตามล าดบ จากกราฟพบวา เมอราคาผลผลตเพมขนส าหรบการเกษตรกรรมทง 3 ประเภท ผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) และอตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return, IRR) จะมคามากกวา 1.0 และมคาเปนบวก ตามล าดบ เมอราคาตอหนวยมากกวา 1.50 บาท ส าหรบการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม และการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา และเมอราคาตอหนวยมากกวา 2.20 บาท ส าหรบการเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต

20

NPV

-30,000.0000

-20,000.0000

-10,000.0000

-

10,000.0000

20,000.0000

30,000.0000

40,000.0000

- 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50

ไฟฟา

เครองยนต

ดงเดม

ราคาผลผลต

รปท 4.1 ความสมพนธระหวางมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) และราคาผลผลตตอหนวย B/C ratio

-

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

- 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50

ไฟฟา


ดงเดม

ราคาผลผลต รปท 4.2 ความสมพนธระหวางอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) และราคา

ผลผลตตอหนวย

21

IRR

-100

-50

0

50

100

150

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5

ไฟฟา


ดงเดม

ราคาผลผลต รปท 4.3 ความสมพนธระหวางอตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal rate of return

:IRR) และราคาผลผลตตอหนวย

4.5.2 การวเคราะหการเปลยนแปลงอตราดอกเบย รปท 4.4 และ 4.5 แสดงการเปลยนแปลงของมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) และอตราสวน

ผลตอบแทนตอตนทน เมอมการเปลยนแปลงอตราดอกเบย ส าหรบการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม บอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา และบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต ตามล าดบ เมอพจารณาราคาตอหนวยเทากบ 2 บาท และการลงทนในระยะเวลา 5 ป เมออตราดอกเบยเพมขน มลคาเงนปจจบน(NPV) และอตราสวนผลตอบแทนตอตนทนจะมคาลดลง แมวาอตราดอกเบยอาจเพมขนตามสภาวะเศรษฐกจจนถงรอยละ 16 แตการเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม บอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา ยงคงใหผลตอบแทนทคมคา การเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนตไมมความคมคาทางเศรษฐกจ หากอตราดอกเบยเกนกวารอยละ 5

22

NPV

-10,000.0000

-5,000.0000

-

5,000.0000

10,000.0000

15,000.0000

20,000.0000

0.00% 2.00% 4.00% 6.00% 8.00% 10.00

%

12.00

%

14.00

%

16.00

%

18.00

%

ไฟฟา


ดงเดม

ดอกเบย รปท 4.4 ความสมพนธระหวางมลคาเงนปจจบนสทธ (NPV) และอตราดอกเบย

B/C ratio

-

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

1.60

1.80

0.00% 2.00% 4.00% 6.00% 8.00% 10.00% 12.00% 14.00% 16.00% 18.00%

ไฟฟา


ดงเดม

ดอกเบย รปท 4.5 ความสมพนธระหวางอตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (B/C ratio) และอตรา

ดอกเบย

23

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา

จากการวเคราะหความคมทนทางเศรษฐศาสตร ดวยเงอนไขดงนราคาขายผลผลตตอหนวย 2 บาท อตราดอกเบยเทากบรอยละ 8 และเปรยบเทยบผลตอบแทนในการลงทนในระยะเวลา 5 ป การท าเกษตรกรรมดวยวธดงเดม มระยะเวลาคนทนในปท 3 มลคาปจจบนสทธ ( Net Present Value : NPV) เทากบ 4,952.28 บาท/ไร อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio) เทากบ 1.35 อตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) เทากบรอยละ 46 การท าเกษตรกรรมโดยใชระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟา มระยะเวลาคนทนในปท 3 มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV) เทากบ 10,607.67 บาท/ไร อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio) เทากบ 1.38 อตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) เทากบรอยละ 34

การท าเกษตรกรรมโดยใชระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานเครองยนตไมมความคมทนทางเศรษฐศาสตร มลคาปจจบนสทธ ( Net Present Value : NPV ) เทากบ - 1,695.13 บาท/ไร ในเวลา 5 ปของการลงทน อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio) เทากบ 0.96 และอตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) เทากบรอยละ 5 ตารางท 5.1 สรปผลการวเคราะหความคมทนทางเศรษฐศาสตรของกรณศกษาทงสาม

ตาราง 5.1 สรปผลกรณศกษา กรณศกษา คนทน(ป) NPV B/C IRR การปลกพชจากการใชน าฝนในพนทเกษตรกรรม 3 4,952.28 1.3484 46% การปลกพชจากการใชพลงงานไฟฟาเพอผลตน า 3 10,607.67 1.3826 34% การปลกพชจากการใชพลงงานเครองยนตเพอผลต 5 - 1,695.13 0.9576 5%

การวเคราะหความไวในเชงเศรษฐศาสตร พบวา การเกษตรกรรมทใชระบบดงเดม และบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา ควรจะลงทนเมอราคาผลผลตตอหนวยมากกวา 1.50 บาท และอตราดอกเบยนอยกวารอยละ 40 และ 30 ตามล าดบ การท าเกษตรกรรมโดยใชระบบบอน า

24

บาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานเครองยนต ควรจะลงทนเมอราคาผลผลตตอหนวยมากกวา 2.20 บาท และอตราดอกเบยนอยกวารอยละ 5

แมวาการลงทนโครงการขยายไฟฟาในพนทเกษตรกรรมโดยหนวยงานภาครฐจะไมมความคมทนทางเศรษฐศาสตร แตประโยชนทจะไดรบจากการลงทนโครงการขยายเขตไฟฟาในพนทเกษตรกรรม ไดแก การเพมรายไดและเพมผลตใหแกเกษตรกร ลดความเสยงจากภยแลวและฝนทงชวง อกทงยงชวยลดปญหาสงคมในพนทดงกลาว เชน ปญหาวางงาน และปญหายาเสพตด เปนตน

25

เอกสารอางอง

องคการบรหารสวนตาบลเสงสาง. (2554) แผนพฒนาสามป ประจาปงบประมาณ 2555- 2557. องคการบรหารสวนต าบลเสงสาง อ าเภอเสงสาง จวหวดนครราชสมา การไฟฟาสวนภมภาค. (2554) แนวปฏบตในการเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟา.

26

ภาคผนวก ก.

27

1. รายการค านวณการวเคราะหหาตนทนและผลตอบแทน ภายในระยะเวลา 5 ป กรณการ

เกษตรกรรมทอาศยน าฝนจากธรรมชาต 1.1 พนท

จากขอมลจดเกบภาษบ ารงทองทขององคการบรหารสวนต าบลเสงสางพบวา พนทเกษตรกรรมมจ านวนทงสน 58 แปลง ครอบคลมพนททงหมด 850 ไร

1.2 ตนทนการลงทนเกษตรกรรมม จากการลงสนามเพอเกบขอมลจากเกษตรกรในพนทการศกษา ไดตนทนการลงทนดงน

- คาปยคอก 1,500 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาไถ พรวนดน 270 บาท /ไร (ลงทนทกป) - คาทอนพนธมนส าปะหลง 150 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาปลก 300 บาท/ไร (ลงทนทกป) - ก าจดวชพช(คายาชนดเผาไหม) 100 บาท/ไร (ลงทนทกป) - ก าจดวชพช(คายาชนดดดซม) 56 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาแรงก าจดวชพช 2 ครง 200 บาท/ไร (ลงทนทกป) รวมคาใชจายถาลงทน 1 ครง 2,576 บาท/ไร รวมคาใชจายถาลงทน 2 ครง 3,296 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) รวมคาใชจายถาลงทน 3 ครง 4,016 บาท/ไร

1.3 รายได จากการลงพนทส ารวจเกษตร ไดขอมลรายไดดงน

- ปรมาณผลผลต 3,000 กโลกรม/ไร - ราคาขายผลผลต 2 บาท/กโลกรม - รายไดทไดรบ 6,000 บาท/ไร - รายจายคาแรงและคารถ 1,200 บาท/ไร รวมรายไดสทธ 4,800 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล)

28

1.4 การวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร การเกษตรกรรมดวยวธดงเดม

หนวย : บาท

มลคาปจจบนสทธ ปท 1 = -3,296 x (1 x i) = -3,296 x (1 x0.08 ) = -3,559.68

ก าไร/ขาดทน = -3,559.68 – 3,296 + 4,800 = -2,055.68

มลคาปจจบนสทธ ปท 2 = -2,055.68 x (1 x i) = -2,055.68 x (1 x0.08 ) = -2,220.13

ก าไร/ขาดทน = -2,220.13 – 3,296 + 4,800 = -716.13

มลคาปจจบนสทธ ปท 3 = -716.13 x (1 x i) = -716.13 x (1 x0.08 ) = -773.42

ก าไร/ขาดทน = -773.42 – 3,296 + 4,800 = +730.58

- มลคาปจจบนสทธ ( Net Present Value : NPV )

มลคาปจจบนเงนสดรบ = 4,800(P/A , 8%,5) = 4,800(3.9927) = 19,164.96

มลคาปจจบนเงนสดจาย = 3,296 + 3,296 (P/A , 8% , 4) = 3,296 +(3,296 x 3.3121) = 14,212.68

29

มลคาปจจบน ( NPV) = 19,164 – 14,212.68 = 4,952.28

- อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio) B/C ratio = มลคาปจจบนของผลตอบแทน มลคาปจจบนของคาใชจาย B/C ratio = 19,164 14,212.68 B/C ratio = 1.35

- อตราผลตอบแทนจากโครงการ (Internal Rate of Return : IRR)

IRR = 46%

จากการวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร การเกษตรกรรมโดยใชน าฝนจากธรรมชาต มระยะเวลาคนทนในปท 3 มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV) เทากบ 4,952.28 บาท/ไร อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio เทากบ 1.35 อตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) เทากบ 46%


30

2. การวเคราะหหาตนทนและผลตอบแทน ภายในระยะเวลา 5 ป ของการเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานไฟฟา

การวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของการเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและการจายไฟฟาดวยพลงงานไฟฟา จะใชขอมลการเกษตรกรรมโดยใชน าฝนจากธรรมชาตมาเปนขอมลพนฐาน อนไดแก พนทการเพาะปลก และตนทนการลงทนเพาะปลก เปนตน 2.1 ตนทนการขยายเขตไฟฟา - แผนกแรงสง ปกเสาคอนกรตอดแรงขนาด 12 เมตร จ านวน 26 ตน พาดสาย

อลมเนยมแกนเหลกขนาด 50 ตารางเซนตเมตร จ านวน 2 เสน ระยะทาง 2,000 เมตร คาใชจายในการด าเนนการ 530,00 บาท

- แผนกหมอแปลง ตดต งหมอแปลงระบบ 1 เฟส 22,0 00 -46 โวลท ขนาด 30 เควเอ จ านวน 2 เครอง คาใชจายในการด าเนนการ 240,000 บาท

- แผนกแรงต า ปกเสาคอนกรต อดแรง ขนาด 8 เมตร จ านวน 54 ตน พาดสายอลมเนยมหมฉนวนและเปลอย ขนาด 50 ตารางเซนตเมตร อยางละ 1 เสน ระยะทาง 2,700 เมตร คาใชจายในการด าเนนการ 648,000 บาท รวมเปนคาใชจายทงหมด 1,418,000 บาท

2.2 พนท จ านวน 58 แปลง/ราย พนท ทงหมด 850 ไร ไดจากการเกบรวบรวมขอมล จากพนทศกษาโดยใชโปรแกรมจดเกบภาษบ ารงทองทขององคการบรหารสวนต าบล เสงสาง

2.3 ตนทนการลงทนท าเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงาน ไฟฟา จากการลงพนท พบวา คาใชจายในการลงทนเปนดงน - คาปยคอก 1,500 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาไถ พรวนดน 270 บาท /ไร (ลงทนทกป) - คาทอนพนธมนส าปะหลง 150 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาปลก 300 บาท/ไร (ลงทนทกป) - ก าจดวชพช (คายาชนดเผาไหม) 100 บาท/ไร (ลงทนทกป) - ก าจดวชพช (คายาชนดดดซม) 56 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาแรงก าจดวชพช 2 ครง 200 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาวางระบบทอในแปลงเกษตร 2,000 บาท/ไร (ลงทนครงเดยว) รวมคาใชจายลงทน 1 ครง 4,576 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล)

31

2.4 ตนทนการลงทนจดซอเครองมอและอปกรณ จากการสอบถามขอมลจากเกษตรกรทมระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงาน

ไฟฟา ในพนทใกลเคยง พบวาคาใชจายประกอบดวย - คาเจาะน าบาดาล 35,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คาเครองสบน า 23,500 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คาวางระบบทอในบอบาดาล 5,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คากอสรางถงเกบน า 5,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คาตดตงมเตอรและระบบไฟฟา12,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) รวม 80,500 บาท/แปลง คดเฉลยตอไร 80,500 x 58 = 5,492.94 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 850 2.5 ตนทนคาใชไฟฟา รายคาคาไฟฟามาตรฐานในพนทเปนดงน - ชวงเดอน พ.ค.-ต.ค. 9,000 บาท/ป (ลงทนทกป) - ชางเดอน พ.ย. –เม.ย. 12,000 บาท/ป (ลงทนทกป) รวม 21,000 บาท/ป คดเฉลยตอไร 21,000 x 58 = 1,432.94 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 850 2.6 ตนทนคาคาบ ารงรกษาเครองมอและอปกรณ จากขอมลของเกษตรกรทมมระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟา ใน

พนทใกลเคยง พบวาคาบ ารงรกษาเครองสบน าเปนดงน -คาบ ารงรกษาเครองสบน า ระบบทอ 10,000 บาท/ป คดเฉลยตอไร 10,000 x 58 = 682.35 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 850

32

2.7 รายได จากขอมลของเกษตรกรทมมระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟา ใน

พนทใกลเคยง พบวารายไดทเกดขนเปนดงน -ปรมาณผลผลต 6,000 กโลกรม/ไร - ราคาขายผลผลต 2 บาท/กโลกรม - รายไดทไดรบ 12,000 บาท/ไร - รายจายคาแรงและคารถ 2,400 บาท/ไร

รวมรายไดสทธ 9,600 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 2.8 การวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร การเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟา


มลคาปจจบนสทธ ปท 1 = -12,184.23x (1 x i) = -12,184.23 x (1 x0.08 ) = -13,158.97

ก าไร/ขาดทน = -13,158.23 – 4,691.29+ 9,600 = -8,250.25

มลคาปจจบนสทธ ปท 2 = -8,250.25x (1 x i) = -8,250.25 x (1 x0.08 ) = -8,910.27

ก าไร/ขาดทน = -8,910.27 – 4,691.29+ 9,600 = -4,001.56

มลคาปจจบนสทธ ปท 3 = -4,001.56 x (1 x i)

33

= -4,001.56 x (1 x0.08 ) = - 4,3321.68

ก าไร/ขาดทน = -4,321.68– 4,691.29+ 9,600 = +587.02

- มลคาปจจบนสทธ ( Net Present Value : NPV )

มลคาปจจบนเงนสดรบ = 9,600(P/A , 8%,5) = 9,600(3.9927) = 38,329.92

มลคาปจจบนเงนสดจาย = 12,184.23 + 4,691.29 (P/A , 8% , 4) = 12,184.23 +(4,691.29 x 3.3121) = 27,722.26

มลคาปจจบน ( NPV ) = มลคาปจจบนเงนสดรบ – มลคาปจจบนเงนสดจาย แทนคา มลคาปจจบน ( NPV) = 38,329.92 – 27,722.26 = 10,607.668

- อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio)

B/C ratio = มลคาปจจบนของผลตอบแทน

มลคาปจจบนของคาใชจาย แทนคา B/C ratio = 38,329.92

27,722.26 B/C ratio = 1.3826

- อตราผลตอบแทนจากโครงการ (Internal Rate of Return : IRR) IRR = 34%

การวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตรของการเกษตรกรรมดวยระบบน าบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงานไฟฟา พบวา โครงการนเปนโครงการทนาลงทน โดยมระยะเวลาคนทนในปท 3 มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV) เทากบ 10,607.67 บาท/ไร อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio เทากบ 1.38 อตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) เทากบ 34%

34

3. การวเคราะหหาตนทนและผลตอบแทน ภายในระยะเวลา 5 ป ของการเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและจายน าดวยพลงงานเครองยนต

การวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของการเกษตรกรรมดวยระบบบอน าบาดาลและการจายไฟฟาดวยพลงงานไฟฟา จะใชขอมลการเกษตรกรมมโดยใชน าฝนจากธรรมชาตมาเปนขอมลพนฐาน อนไดแก พนทการเพาะปลก และตนทนการลงทนเพาะปลก เปนตน

3.1 พนท จ านวน 58 แปลง/ราย พนท ทงหมด 850 ไร ไดจากการเกบรวบรวมขอมล จากพนทศกษาโดยใชโปรแกรมจดเกบภาษบ ารงทองทขององคการบรหารสวนต าบล เสงสาง

3.2 ตนทนการลงทนการเกษตรกรรมทใชระบบบอบาดาลและระบบจายน าดวยพลงงาน เครองยนต ประกอบดวย - คาปยคอก 1,500 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาไถ พรวนดน 270 บาท /ไร (ลงทนทกป) - คาทอนพนธมนส าปะหลง 150 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาปลก 300 บาท/ไร (ลงทนทกป) - ก าจดวชพช (คายาชนดเผาไหม) 100 บาท/ไร (ลงทนทกป) - ก าจดวชพช (คายาชนดดดซม) 56 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาแรงก าจดวชพช 2 ครง 200 บาท/ไร (ลงทนทกป) - คาวางระบบทอในแปลงเกษตร 2,000 บาท/ไร (ลงทนครงเดยว) รวมคาใชจายลงทน 1 ครง 4,576 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล)

3.3 ตนทนการลงทนจดซอเครองมอและอปกรณ - คาเจาะน าบาดาล 35,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คาเครองสบน า 23,500 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คาวางระบบทอในบอบาดาล 5,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คากอสรางถงเกบน า 5,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) - คาเครองยนตและเครองปนไฟฟา50,000 บาท/แปลง (ลงทนครงเดยว) รวม 118,500 บาท/แปลง

คดเฉลยตอไร 118,500 x 58 = 8,085.88 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 850

35

3.4 ตนทนคาใชน ามนเชอเพลง ไดจากการเกบขอมลของพนททมการใชพลงงานเครองยนตเพอผลตน าใชในพนทเกษตรกรรม เปนราคามาตรฐาน ในทองถน

- ชวงเดอน พ.ค.-ต.ค. 18,000 บาท/ป (ลงทนทกป) - ชางเดอน พ.ย. –เม.ย. 36,000 บาท/ป (ลงทนทกป) รวม 54,000 บาท/ป คดเฉลยตอไร 54,000 x 58 = 3,684.71 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 850 3.5 ตนทนคาคาบ ารงรกษาเครองมอและอปกรณ ไดจากการเกบขอมลของพนททมการใช

พลงงานเครองยนตเพอผลตน าใชในพนทเกษตรกรรมใน เปนราคามาตรฐาน ในทองถน

- คาบ ารงรกษาเครองสบน า ระบบทอ 10,000 บาท/ป คดเฉลยตอไร 10,000 x 58 = 682.35 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 850 3.6 รายได การเกษตรกรรมโดยใชพลงงานเครองยนตเพอผลตน าในพนทเกษตรกรรมม

รายไดดงน - ปรมาณผลผลต 6,000 กโลกรม/ไร - ราคาขายผลผลต 2 บาท/กโลกรม - รายไดทไดรบ 12,000 บาท/ไร - รายจายคาแรงและคาร 2,400 บาท/ไร

รวมรายไดสทธ 9,600 บาท/ไร (ใชวเคราะหขอมล) 3.7 การวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตร การเกษตรกรรมทใชระบบบอน าบาดาลและ

ระบบจายน าดวยพลงงานเครองยนต


36

มลคาปจจบนสทธ ปท 1 = -17,028.94 (1 x i) = -17,028.94 x (1 x0.08 ) = -18,391.26

ก าไร/ขาดทน = -18,391.26 – 6,943.06+ 9,600 = -15,734.32

มลคาปจจบนสทธ ปท 2 = -15,734.32 (1 x i) = -15,734.32x (1 x0.08 ) = -16,993.06

ก าไร/ขาดทน = -16,993.06 – 6,943.06+ 9,600 = -14,336.12


ก าไร/ขาดทน = -15,483.01 – 6,943.06+ 9,600 = -12,826.07


ก าไร/ขาดทน = -13,852.16 – 6,943.06+ 9,600 = -11,195.22


ก าไร/ขาดทน = -12,090.83 + 9,600 = -2,490.83

- มลคาปจจบนสทธ ( Net Present Value : NPV ) มลคาปจจบนเงนสดรบ = 9,600(P/A , 8%,5)

= 9,600(3.9927) = 38,329.92

มลคาปจจบนเงนสดรบ = 17,028.94 + 6,943.06 (P/A , 8% , 4)

37

= 17,028.94 +(6,943.06 x 3.3121) = 40,025.05

แทนคา มลคาปจจบน ( NPV) = 38,329.92 – 40,025.05 = - 1,695.13 - อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio)

B/C ratio = มลคาปจจบนของผลตอบแทน มลคาปจจบนของคาใชจาย แทนคา B/C ratio = 38,329.92 40,025.05 B/C ratio = 0.96

- อตราผลตอบแทนจากโครงการ (Internal Rate of Return : IRR) IRR = 5%

การวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตรของการเกษตรกรรมดวยระบบน าบาดาลและระบบจาย

น าดวยพลงงานเครองยนต พบวา โครงการนไมมความคมทนตอการลงทน มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV) เทากบ -1,695.13 บาท/ไร ภายในเวลา 5 ปของการลงทน อตราสวนผลตอบแทนตอตนทน (Benefit Cost ratio หรอ B/C ratio เทากบ 0.96 และอตราผลตอบแทนจากโครงการ (IRR) เทากบ -5%


38

ภาคผนวก ข.

39

1. ขอก าหนด แนวปฏบต และระเบยบกฎหมายทเกยวของ กบการขยายเขตไฟฟาในพนทเกษตรกรรมของการไฟฟา สวนภมภาค

บทท 1 นยาม 1.1 ระบบแรงต า (Low Voltage System) หมายถงระบบไฟฟาทมแรงดนระหวางเฟส ไม

เกน 750 โวลต 1.2 ระบบแรงสง(High Voltage System)หมายถงระบบไฟฟาทมแรงดนระหวางเฟส เกน

750โวลต 1.3 เครองใชไฟฟา (Appliance) หมายถง เครองใชทเกยวของกบการเปลยนรปพลงงาน

ไฟฟา เปนพลงงานรปอน เชน พลงงานความรอน พลงงานกล เพอประโยชนใชสอยทวไป ทไมไดใชเพองานอตสาหกรรมโดยตรง เชน เตารดไฟฟา เครองซกผา ฯลฯ

1.4 เครองอปกรณ (Equipment) หมายถง วสด (Material) เครองประกอบ (Fitting) อปกรณ (Device) เครองใชไฟฟา (Appliance) เครองกล (Machine) เครองมอ (Apparatus) ทใชเปนสวนหนงหรอสวนตอเนองกบการตดตงทางไฟฟา

1.5 อปกรณ (Device) หมายถง สงทมอยในระบบไฟฟา เพอใชเปนทางผานของกระแสไฟฟา แตไมไดใชพลงงานไฟฟาโดนตรง

1.6 แผงสวตช (Switchboard) หมายถง แผงเดยวขนาดใหญหรอหลายแผงประกอบกน ซงใชตดตงอปกรณตางๆ ไดทงดานหนา และดานหลงของแผงสวตช เชน สวตช อปกรณปองกน บส ฯลฯ โดยทวไป แผงสวตชจะเขาถงได ทงดานหนา และดานหลง

1.7 แผงจายไฟ (Panelboard) หมายถง แผงเดยวหรอกลมของแผงเดยว ทออกแบบใหประกอบรวมกนเปนแผงเดยว โดยตดตงอยในตตดผนง และสามารถเขาถงไดเฉพาะดานหนาเทานน ประกอบดวย บส อปกรณปองกนกระแสเกน อาจมสวตชส าหรบควบคมแสงสวาง เครองท าความรอน วงจรไฟฟาก าลง

1.8 เมนสวตช (Main switch) หมายถง อปกรณปลด-สบวงจร ระหวางสายเมนหลงมเตอรของ การไฟฟาสวนภมภาค กบสายวงจรของผใชไฟ ประกอบดวย เครองปลดวงจร และเครองปองกนกระแสเกน

1.9 สายเมน (Main service) หมายถง สายไฟฟาทตออยระหวางมเตอรของการไฟฟาสวนภมภาคกบเมนสวตช

1.10 สายปอน (Feeder) หมายถง สายไฟฟาทตออยระหวางเมนสวตชกบเครองปองกนกระแสเกนตวสดทายของวงจรยอย

40

1.11 วงจรยอย (Branch circuit) หมายถง วงจรไฟฟา ระหวางเครองปองกนกระแสเกนตวสดทาย ถงจดทสามารถน าไฟฟา ออกมาใชกบเครองอปกรณได

1.12 การตอลงดน (Grounding) หมายถง การตอตวน าไฟฟา (ทงจงใจหรออบตเหต) ระหวางวงจรไฟฟาหรอเครองอปกรณกบดน หรอตวน าอนๆทฝงอยในดน

1.13 โหลดตอเนอง (Continuous load) หมายถง โหลดทมโอกาสมคากระแสสงสดตอเนอง ตงแต 3 ชวโมง ขนไป

1.14 ขนาดกระแส (Ampacity) หมายถง ปรมารณกระแสไฟฟาสงสดทตวน าสามารถรบไดอยางตอเนองโดยไมเสยหาย มหนวยเปนแอมแปร

1.15 พกดตดกระแส (Interrupting rating) หมายถง คากระแสสงสดทอปกรณปลดวงจรสามารถท างานไดโดยไมช ารด เมอท างานทแรงดนไฟฟาเตมพกด

1.16 ปลดไดโดยอสระ (Trip free) หมายถง การทสวตชสามารถปลดวงจรได แมวา ดาม มอจบ คนโยก หรอปมบงคบสวตชอตโนมต ยงอยในต าแหนงสบ

1.17 ทนสภาพอากาศ (Weatherproof) หมายถง สภาพทมการสราง หรอการปองกนไมใหสภาพอากาศ มผลกระทบตอการท างาน หรอการใชงานของเครองอปกรณ เชน ทนฝน กนฝน กนน า แตไมรวมถงการกนฝน กนอณหภมสง

1.18 เครองหอหม (Enclosuer) หมายถง สงทจดท าขนเพอหอหม หรอผนงทลอมรอบเค รองอปกรณ เพ อปองกนบคคลมใหสมผสกบสวนท ม ไฟ หรอปองกนเครองใชไฟฟา เครองอปกรณ ไมใหเกดความเสยหายทางการภาพ

1.19 การกน (Guard) หมายถง การปองกน โดยใชทก าบง กลอง ผนง รว ฯลฯ เพอมใหบคคลหรอวตถเขาใกล หรอสมผสสวนทมอนตรายได

1.20 เปดโลง (Exposed) 1.20.1 เมอใชกบสวนทมไฟฟา หมายถง สวนทมไฟฟาสามารถสมผสหรอเขาใกล เกนระยะปลอดภยโดยพลงเผลอ เชน สวนทมการกนทไมเหมาะสม ไมแยก สวน หรอไมหมฉนวน 1.20.2 เมอใชกบวธการเดนสาย หมายถง วธการเดนสายทอยบนผว หรอตดกบผว หรออยดานหลงของแผงทออกแบบใหเขาถงได

1.21 ดานหนาปลอดภย (Dead front) หมายถง ไมมสวนทมไฟฟาเปดโลงใหบคคลสมผส ไดทางดานทเขาปฏบตงาน

1.22 หมฉนวน (Insulated) หมายถง หมดวยฉนวนทางไฟฟา ทมความหนาและชนด เหมาะสมกบสภาพการใชงาน และขนาดของแรงดนไฟฟา

41

1.23 เขาถงได (Accessible) 1.23.1 เมอใชกบเครองอปกรณ หมายถง สามารถเขาถงไดโดยไมมการปองกนดวย ประตทตดกญแจ หรอการตดตงไวบนทสง หรอดวยวธการอน 1.23.2 เมอใชกบวธการเดนสาย หมายถง สามารถถอดหรอเปดออกได โดยไมท าให สวนของอาคารหรอสงปกปดช ารด หรอหมายถงไมไดถกสวนของอาคารหรอ สงปกปดปดอยางถาวร

1.24 ทซอน (Concealed) หมายถง สภาพทไมสามารถเขาถงได เพราะมสงกอสรางหรอสวนของอาคารปดอย สายทเดนในทอสายถอวาเดนในทซอน แมวาจะสามารถเขาถงได โดยการดงสายออกมา หรอรอทอสายออก

1.25 ทอนตราย (Hazardous Area) หมายถง บรเวณทอาจเกดการลกไหม หรอระเบดได เนองจากมกาซ ไอ ของเหลว ฝน หรอเสนใยทตดไฟได

1.26 ดมานดแฟคเตอร (Demand Factor) หมายถง อตราสวนระหวาง คาความตองการก าลงไฟฟาสงสดของระบบ หรอสวนประกอบของระบบ กบโหลดรวมทงหมดทตอกบระบบหรอสวนของระบบทตองการพจารณา

1.27 โคอนซเดนซแฟคเตอร (Coincident Factor) หมายถง อตราสวนระหวาง พลงงานไฟฟาสงสดทใชในชวงเวลาหนงของกลมผใชไฟ กบผลรวมของความตองการพลงงานไฟฟาสงสด ของผใชไฟแตละรายในกลมนน ในชวงเวลาเดยวกน

1.28 ชองเดนสาย (Raceways) หมายถง ทอหรอชองทางทใชหอหมหรอยดสายไฟฟา หรอบสบาร เพอชวยในการเดนสายไฟฟา เชน ทอรอยสาย รางเดนสาย ฯลฯ

1.29 ทอรอยสาย (Conduit) หมายถง ทอสายทมลกษณะเปนทอกลม มทงทเปนทออโลหะและทอโลหะ เชน ทอพวซ ทอพอ ทอโลหะชนดบาง (EMT) ทอโลหะชนดหนาปานกลาง (IMC) ทอโลหะหนา (RSC)

1.30 รางเดนสาย (Wireways) หมายถง ทอสายทเปนราง ท าจากโลหะหรออโลหะ มฝาเปด-ปดได อาจมชองระบายอากาศดวยกได

1.31 รางเคเบล (Cable Trays) หมายถง รางเปดทใชวางสายไฟฟา ท าดวยวสดไมตดไฟ อาจเปนรางแบบดานลาง เปนขนบนได หรอดานลางปดทบ หรอดานลางมชองระบายอากาศ

1.32 บสเวย (Busways) หมายถง ตวน าเปลอยหรอหมฉนวนทประกอบส าเรจจากโรงงาน อาจออกแบบเปนแผน ทอ หรอแทง มเครองหอหมเปนโลหะ มการตอลงดน

42

บทท 2 มาตรฐานของเครองอปกรณและสายไฟฟา

เครองอปกรณและสายไฟฟาทกชนดทผใชไฟจะหามาตดต งใชงาน จะตองมคณสมบตเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) หรอมาตรฐานทการไฟฟาสวนภมภาคยอมรบคอมาตรฐาน IEC BS ANSI NEA DIN VDE UL JIS AS หากเครองอปกรณใดทไมไดผลตตามมาตรฐานทการไฟฟาสวนภมภาคยอมรบ จะตองไดรบความเหนชอบจาก การไฟฟาสวนภมภาคกอน ทงนเพอความปลอดภยของผใชไฟเอง โดยแยกรายละเอยดได ดงน

2.1 สายไฟฟาและตวน าไฟฟา 2.1.1 สายไฟฟาหมฉนวน สายไฟฟาทองแดงหมฉนวนพวซ เปนไปตาม มอก.11

สายไฟฟาอะลมเนยมหมฉนวนพวซ เปนไปตาม มอก.293 2.1.2 สายไฟฟาเปลอย ตวน าไฟฟาทองแดงรดแขงส าหรบสายสงก าลงเหนอดน

เปนไปตาม มอก.64 สายไฟฟาอะลมเนยมตเกลยวเปลอย เปนไปตาม มอก.85 สายไฟฟาอะลมเนยมตเกลยวเปลอยแกนเหลก เปนไปตาม มอก.86

2.1.3 สายไฟฟา ตวน าไฟฟาชนดอนตองเปนไปตามมาตรฐานทไฟฟาสวนภมภาค ยอมรบ 2.2 อปกรณตดตอนและเครองปองกนกระแสเกน

2.2.1 ตวฟวสและตวยดฟวส เปนไปตาม มอก.506 และ มอก.507 2.2.2 สวตซทท างานดวยมอ เปนไปตาม อก.824 2.2.3 สวตซใบมด เปนไปตาม อก.706 2.2.4 อปกรณตดตอนและเครองปองกน

กระแสเกนชนดอน ตองเปนไปตามมาตรฐาน ทการไฟฟาสวนภมภาคยอมรบ 2.3 มาตรฐานหลกดนและสงทใชแทนหลกดน

2.3.1 แทงเหลกอาบโลหะชนดกนการผกรอน หรอแทงเหลกหมทองแดง หรอแทง ทอง ตองมขนาดเสนผานศนยกลางไมนอยกวา 15 มลลเมตร ยาวไมนอยกวา 180 เซนตเมตร

2.3.2 แผนโลหะทมพนทสมผสไมนอยกวา 1,800 ตารางเซนตเมตร ถาเปนเหลกอาบ โลหะชนดกนการผกรอน ตองหนาไมนอยกวา 6 มลลเมตร ถาเปนโลหะอนท ทนตอการผกรอน ตองหนาไมนอยกวา 1.50 มลลเมตร

2.3.3 หลกดนชนดอน ตองไดรบความเหนชอบจากการไฟฟาสวนภมภาคกอน 2.4 ทอเดนสายไฟฟา

2.4.1 ทอพวซแขงส าหรบรอยสายไฟฟา เปนไปตาม มอก.216 2.4.2 ทอเหลกกลาเคลอบสงกะส ตองเปนชนดทใชส าหรบรอยสายไฟฟาเทานน ม

คณสมบตเปนไปตามมาตรฐาน ทการไฟฟาสวนภมภาคยอมรบ เชน JIS BS UL 2.4.3 ทอและทางเดนสายชนดอนๆ ตองเปนไปตามมาตรฐานทไฟฟาสวน

ภมภาคยอมรบ

43

บทท 3 ขอก าหนดส าหรบสถานทตดตงเครองอปกรณ 3.1 ทวางเพอการปฏบตงานตองมทวางเพอการปฏบตงานส าหรบเครองอปกรณอยาง

เพยงพอรวมทงมทางเขาไปไดดวย ทงน เพอความปลอดภยในการปฏบตงานและ บ ารงรกษาเครองอปกรณ

3.1.1 ระบบแรงต า (1) ตองมทวางเพอการปฏบตงานอยางเพยงพอ ทจะปฏบตงานไดสะดวกและ

ปลอดภยในการบ ารงรกษาเครองอปกณ ทวางเพอการปฏบตงานตองมความสง ไมนอยกวา 2 เมตร ความกวางไมนอยกวา 75 เซนตเมตร และความลกตองเปนไปตาม ทก าหนดใน ตารางท 3-1

ตารางท 3-1 แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดน ระบบแรงต า (โวลต)

แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดน (โวลต) ความลกต าสด (ซ.ม.)

กรณท 1 กรณท 2 กรณท 3

0 - 150 90 90 90

151 - 750 90 106 12

กรณท 1 มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหมอยทางดานหนงของทว างเพอการ

ปฏบตงานและอกดานหนงของทวางเพอการปฏบตงาน ไมมทงสวนทมไฟฟาเปดโลง หรอสวนทหอหม และสวนทตอลงดนหรอทง 2 ดานของทวางเพอการปฏบตงาน มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหมอย แตไดกนดวยวสดทเหมาะสม เชน ไม หรอ วสดฉนวนอน สายไฟฟาหมฉนวนหรอบสบารหมฉนวนทมแรงดนไฟฟาไมเกน 300 โวลต ใหถอวาเปนสวนทไมมไฟฟา

กรณท 2 มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหมอยทางดานหนงของทวางเพอการปฏบตงานและอกดานหนงของทวางเพอการปฏบตงาน เปนสวนทตอลงดน (คอนกรต อฐ ผนง หรอกระเบอง ใหถอวาเปนสวนทตอลงดน)

กรณท 3 มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหมอยทง 2 ดานของทวางเพอการปฏบตงาน

ขอยกเวนท 1 เครองอปกรณทเขาถงเพอปฏบตงานไดจากดานอนทไมใชดานหลง ทวางเพอการปฏบตงานดานหลงของเครองอปกรณไมตองมกได

ขอยกเวนท 2 สวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหม มแรงดนไมเกน 30 VAC หรอ 24 VDC และสามารถเขาถงได ทวางเพอการปฏบตงานอาจเลกกวา ทก าหนดได

http://www.pea.co.th/th/services/table3_1.htm


44

กรณท 1

กรณท 2

(2) ความลกใหวดจากสวนทมไฟฟาเปดโลงอยหรอวดจากดานหนาของเครอง หอหมทวาง เพอการปฏบตงานตองพอเพยงส าหรบการเปดประตต หรอฝา ตไดอยางนอย 90 องศา ในทกกรณ (3) ทางเขาถงทวางเพอการปฏบตงาน ตองมอยางนอย 1 ทาง (4) แผงสวตซและแผงควบคมทมพกดกระแส ตงแต 1,200 แอมแปร ขนไป

และมความกวางของแผงเกน 180 เซนตเมตร ทวางเพอการปฏบตงานตองมทางเขาทงสองดาน ทางเขาตองมความกวางไมนอยกวา 60 เซนตเมตร และ

45

มความสงไมนอยกวา 2 เมตร ยกเวน เมอดานหนาของตอปกรณจนถงทางเขา ไมมสงกดขวาง หรอมทวางเพอการปฏบตงานเปนสองเทาของทก าหนดไว ยอมใหมทางเขาทางเดยวได

(5) สวนทมไฟฟาเปดโลง และอยใกลกบทางเขา ตองมการกนอยางเหมาะสมตามขอ 3.2.1

(6) ทวางเพอการปฏบตงาน ตองจดใหไดรบแสงสวางอยางเพยงพอทจะปฏบตงานได ยกเวน เมนสวตซหรอแผงจายไฟในทอยอาศย ทมขนาดรวมกนไมเกน 100 แอมแปร

(7) หามใชทวางเพอการปฏบตงานเปนทเกบของ (8) ถาทวางเพอการปฏบตงานเปนทโลง หรอเปนทางผาน ตองกนทวางนนดวย

วธการทเหมาะสม ในขณะทมการเปดเครองหอหมเครองอปกรณ เพอการปฏบตงาน

3.1.2 ระบบแรงสง (1) ตองมทวางเพอปฏบตงานอยางเพยงพอ ทจะปฏบตงานไดสะดวกและ

ปลอดภยในการบ ารงรกษาเครองอปกรณ ในทซงมไฟฟาเปดโลงอย ทวางเพอการปฏบตงาน ตองมความสงไมนอยกวา 2 เมตร ความกวางไมนอยกวา 90 เซนตเมตร และความลกตองเปนไปตามทก าหนดใน ตารางท 3-2

ตารางท 3-2 แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดน ระบบแรงสง (โวลต)

แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดน (โวลต)

ความลกต าสด (ซ.ม.)

กรณท 1 กรณท 2 กรณท

751 - 2,500 90 120 150

2,501 - 9,000 120 150 180

9 001 - 25 000 15 180 270

25,001 - 75,000 180 240 300

เกน 75,000 240 300 360

กรณท 1 มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหมอยทางดานหนงของทวางเพอการปฏบตงานและอกดานหนงของทวางเพอการปฏบตงาน ไมมทงสวนทมไฟฟา เปดโลงหรอสวนทหอหมและสวนทตอลงดนหรอทง 2 ดานของทวางเพอการปฏบตงาน มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอ



46

สวนทหอหมอย แตไดกนดวยวสดทเหมาะสม เชน ไมหรอวสดฉนวนอน สายไฟฟาหมฉนวนหรอบสบารหมฉนวนทมแรงดนไฟฟาไมเกน 300 โวลต ไมถอวาเปนสวนทไมมไฟฟา กรณท 2 มสวนทมไฟฟาเปดโลงอยทางดานหนงของทวางเพอการปฏบตงานและอกดานหนงของทวางเพอการปฏบตงาน เปนสวนทตอลงดน (คอนกรต อฐ ผนง หรอกระเบอง ใหถอวาเปนสวนทตอลงดน) กรณท 3 มสวนทมไฟฟาเปดโลงหรอสวนทหอหมอยทง 2 ดานของทวางเพอการปฏบตงาน ยกเวน เครองอปกรณทเขาถงเพอปฏบตงานไดจากดานอนทไมใชดานหลง ทวางเพอการปฏบตงานดานหลงของเครองอปกรณไมตองมกได ในทซงตองเขาถง ทางดานหลงเพอท างานในสวนทปลดวงจรไฟฟาออกแลว ตองมทวางเพอปฏบตงานในแนวนอนไมนอยกวา 75 ซ.ม. ตลอดแนวของเครองอปกรณ ทวางเพอการปฏบตงาน ตองพอเพยงส าหรบการเปดประตต หรอฝาตไดอยางนอย 90 องศาในทกกรณ (2) ทางเขาถงทวางเพอการปฏบตงาน ตองมอยางนอย 1 ทาง ทมความกวางไม

นอยกวา 60 เซนตเมตร และความสงไมนอยกวา 2 เมตร (3) แผงสวตซและแผงควบคมทมความกวางเกน 180 เซนตเมตร ตองมทางเขา

ทงสองขางของแผง ยกเวน เมอดานหนาของตอปกรณ ไมมสงกดขวางหรอมทวางเพอการปฏบตงานเปนสองเทาของทก าหนดไว ยอมใหมทางเขาทางเดยวได

(4) เมอมตวน าเปลอยหรอหมฉนวนทมไฟฟาเปดโลงอยใกลเคยงกบทางเขา ตองมการกนตามขอ 3.2.2

(5) สวนทมไฟฟาเปดโลง ซงไมมการกน ถาอยเหนอพนทปฏบตงานตองตดตงอยในระดบสงไมนอยกวาทก าหนดใน ตารางท 3-3

ตารางท 3-3 แรงดนไฟฟาระหวางสายเสนไฟ (โวลต) แรงดนไฟฟาระหวางสายเสนไฟ (โวลต) ระดบความสง (ซ.ม.)

751 - 7,500 255

7,501 - 35,000 270

เกน 35,000 270 + 1 ซ.ม. ทก 1,000 โวลต ทเกน 35,000 โวลต

(6) ตองมบนไดถาวรทเหมาะสมในการเขาไปยงทวางเพอการปฏบตงานในกรณท เค รองอปกรณตดตงแบบยกพนท ชนลอย หรอทในลกษณะเชนเดยวกน



47

(7) ระบบใหแสงสวางส าหรบทวางเพอการปฏบตงานตองจดใหสามารถซอมแซมหรอเปลยนดวงไฟไดโดยไมเกดอนตราย จากสวนทมไฟฟา

3.2 การกนสวนทมไฟฟา สวนทมไฟฟาของเครองอปกรณทมแรงดน ตงแต 50 โวลตขนไป ตองมการกนสวนทมไฟฟาเพอปองกนการสมผสโดยบงเอญ โดยก าหนดรายละเอยด ดงน

3.2.1 ระบบแรงต า การกนอาจใชเครองหอหมหรอวธการหนงวธการใด ตอไปน (1) อยในหองหรอเครองหอหมทมลกษณะคลายกนซงใหเขาไดเฉพาะผทม

หนาทเกยวของเทานน (2) อยในสถานทซงมทกนหรอทปดบงอยางมนคงและการเขาไปยงทวาง ซง

อาจสมผสสวนทมไฟฟาไดนน ท าไดเฉพาะผทมหนาท เกยวของเทานน ชองเปดใด ๆ ของทกนหรอทปดบง ตองมขนาดหรออยในต าแหนงทผอน ไมอาจสมผสสวนทมไฟฟาได โดยบงเอญ หรอไมอาจน าวตถซงเปนตวน าไฟฟา ไปสมผสสวนทมไฟฟานนไดโดยบงเอญ

(3) โดยการตดตงใตระเบยง ใตกนสาด หรอบนนงราน มใหผทไมมหนาทเกยวของเขาไปได (4) ตดตงสงจากพนไมนอยกวา 240 เซนตเมตร

3.2.2 ระบบแรงสง การกนในระบบแรงสง มขอก าหนดดงน (1) การตดตงภายในอาคาร ในถานทบคคลทวไปเขาถงได เครองอปกรณตอง

อยในเครองหอหมทเปนโลหะ หรออยในหองหรอบรเวณทใสกญแจได สวตซเกยรทอยในเครองหอหมทเปนโลหะ Unit substation หมอแปลง กลองดงสาย กลองตอสาย และเครองอปกรณอนทคลายกน ตองท าปายหรอเครองหมายเตอนทเหมาะสม ชองระบายอากาศของหมอแปลงแบบแหง หรอชองของเครองอปกรณอนทคลายกน ตองออกแบบใหวตถจากภายนอกลอดเขาไปเบยงเบนพนไปจากสวนทมไฟฟา นอกจากจะก าหนดไวเปนอยางอนเปนการเฉพาะ

(2) การตดตงภายนอกอาคารในสถานทบคคลทวไปเขาถงได การตดตงทางไฟฟาตองอยในเครองหอหม หรอวธการอนทไดรบการรบรองแลววาปลอดภย

(3) ในทซงมการตดตงสวตซ หรอเครองอปกรณอนในระบบแรงต าตองมการกนแยกออกจากระบบแรงสง ดวยแผนกน รว หรอตาขายทเหมาะสม การตดตงทางไฟฟาในหองทปดลอม หรอบรเวณทลอมรอบดวยก าแพง ผนง

48

หรอรวโดยมการปดกน ทางเขาดวยกญแจ หรอวธการอนทไดรบการรบรองแลว ใหถอวาเปนสถานทเขาไดเฉพาะบคคลทมหาทเกยวของเทานน ชนดของเครองหอหมตองออกแบบ และสรางใหสอดคลองกบประเภทและระดบของอนตรายทเกยวของกบการตดตง ก าแพง ผนง หรอรวทมความสงนอยกวา 213 เซนตเมตร ไมถอวาเปนการปองกนการเขาถง นอกจากจะมสงอนเพมเตม ท าใหการกนนนมคณสมบต ในการกนเทยบเทาก าแพง ผนงหรอรวทมความสงไมนอยกวา 213 เซนตเมตร

3.3 การกนสวนทมประกายไฟ เครองอปกรณซงในการท างานปกต เกดประกายไฟ การอารค หรอโลหะหลอมละลายตองมการปดกน ดวยวสดทเหมาะสม และแยกออกจากวสดทตดไฟได

3.4 ระยะหางในการตดตงสายไฟฟา ระยะหางในการตดตงสายไฟฟาเหนอพนดน อาคารหรอสงกอสรางอน ๆ ใหเปนไปตาม ตารางท 3-4

ตารางท 3-4 ระยะหางในการตดตงสายไฟฟา

การตดตง

ระยะต าสดของสายไฟฟา (เมตร)

ระบบแรงดน ไมเกน1,000โวลต

ระบบแรงดน 1,001-11,00โวลต



เหนอบรเวณทมยานพาหนะผาน 5.50 6.10 6.70 6.70

เหนอพนทซงคนเดนทางเทานนทจะเขาไปถงได

4.60 4.60 5.20 5.20

เหนอหลงคาอาคาร หรอสงกอสรางอนๆ และ รวมทงเครองหมายทใชไฟฟาตดตงไวบนอาคาร หรอโครงสรางแยกตางหากซงคนเดนบนนนได

2.40 2.40 3.00 3.00

เหนอเครองหมายทใชไฟฟาตดตงไวบนอาคารโครงสราง แยกตางหากซงคนเดนบนนนไมได

0.90 2.40 2.40 2.4



49

บทท 4 การออกแบบระบบไฟฟา

1. วงจรยอย 1.1 ขอบเขตใหใชเฉพาะกบวงจรแสงสวางหรอเครองใชไฟฟาหรอทง 2 อยางรวมกน

เทานน 1.2 ขอก าหนดของวงจรยอย

(1) สายวงจรยอยตองมขนาดเพยงพอทจะจายโหลด และมขนาดไมเลกกวา 1.50 ตารางมลลเมตร (2) วงจรยอยทกวงจรตองมเครองปองกนกระแสเกน เพอตดวงจรเมอเกดการ

ลดวงจรหรอใชไฟฟาเกนขนาด (3) ขนาดของวงจรยอยก าหนดตามขนาดมาตรฐานของเครองปองกนกระแสเกน

ทปองกนวงจรยอยนน ๆ เชน 5 10 15 20 30 หรอ 50 แอมแปร (4) วงจรยอยซงมจดตอทางไฟฟาตงแต 2 จดขนไปตองมโหลดดงตอไปน

ก. วงจรยอยขนาด 5 10 15 และ 20 แอมแปร โหลดทตดตงถาวรรวมกนแลวจะตองไม เกนรอยละ 50 ของขนาดวงจรยอย เมอใช รวมกบเครองใชไฟฟาทใชเตาเสยบ โหลดของเครองใชไฟฟาทใชเตาเสยบแตละเครองจะตองไมเกนรอยละ 80 ของขนาดวงจรยอย

ข. วงจรยอยขนาด 30 แอมแปร ใหใชกบดวงโคมไฟฟาทตดตงถาวรขนาดชดละไมต ากวา 660 วตต หรอใชกบเครองใชไฟฟาซงไมใชดวงโคม โหลดของเครองใชไฟฟาทใชเตาเสยบแตละเครองจะตองไมเกนรอยละ 80 ของขนาดวงจรยอย

ค. วงจรยอยขนาด 40 และ 50 แอมแปร ใหใชกบดวงโคมไฟฟาทตดตงถาวรขนาดชดละไมต ากวา 660 วตต หรอใชกบเครองใชไฟฟาทตดตงถาวร

(5) โหลดของวงจรยอยตองค านวณตามทก าหนดดงตอไปน ก. โหลดตอเนองของวงจรยอยตองไมเกนรอยละ 80 ของขนาดวงจรยอย

ยกเวน ชดของเครองปองกนกระแสเกนทไดออกแบบใหใชงานไดรอยละ 100 ยอมใหโหลดตอเนอง ของวงจรยอยใชไดไมเกนรอยละ 100 ของขนาดวงจรยอย

ข. โหลดแสงสวางและโหลดของเครองใชไฟฟาอนททราบแนนอนใหคดตามทตดตงจรง

ค. โหลดของเตารบใชงานทวไป ใหคดโหลดเตาละ 180 โวลตแอมแปร ง. โหลดของเตารบทใชเฉพาะงานใหคดโหลดตามขนาดของเครองใชไฟฟา

นน ๆ

50

2. สายปอน

(1) สายปอนตองมขนาดเพยงพอทจะจายโหลดใหวงจรยอยไดไมนอยกวาผลรวมของ โหลดในวงจรยอยและมขนาดไมเลกกวา 2.50 ตารางมลลเมตร

(2) การค านวณขนาดของสายปอน ใหใชดมานตแฟคเตอรตาม ตารางท 4-1 , ตารางท 4-2 และ ตารางท 4-3 ชวยค านวณ ดมานตแฟคเตอร ส าหรบโหลดแสงสวางเพอใชก าหนดขนาดของสายปอน

ตารางท 4-1 การค านวณขนาดสายปอนดมานตแฟคเตอร ส าหรบโหลดแสงสวาง

ชนดของอาคาร ขนาดของไฟแสงสวาง (โวลท-แอมแปร)

ดมานตแฟคเตอร (รอยละ)

ทพกอาศย

ไมเกน 3,0 0 100

3,001 - 120,000 35

สวนเกน 120,000 25

* โรงพยาบาล ไมเกน 50,0 0 40

สวนเกน 50,000 20

* โรงแรม รวมถงหองชดทไมมสวนใหผอยอาศยประกอบอาหารได

ไมเกน 20,00 50

20,001 - 100,000 40

สวนเกน 100,0 0 30

โรงเกบพสด ไมเกน 12,500 100

สวนเกน 12,500 50

อาคารประเภทอน ทกขนาด 100

หมายเหต : * ดมานตแฟคเตอรตามตารางน หามใชส าหรบสายปอนในสถานทบางแหงของโรงพยาบาลหรอโรงแรม ซงบางขณะไฟฟาแสงสวางจะตองใชพรอมกน เชน ในหองผาตด หองอาหาร หรอหองโถง ฯลฯ ตารางท 4-1

ดมานตแฟคเตอร ส าหรบโหลดของเตารบในสถานทไมใชทอยอาศยเพอใชก าหนดขนาดของสายปอน

ตารางท 4-2 การค านวณสายปอนดมานตแฟคเตอรส าหรบโหลดของเตารบ โหลดของเตารบ (คดโหลดเตารบละ 180 VA) ดมานตแฟคเตอร (รอยละ)

10 kW แรก 100

เกน 10 kW 0







51

ดมานตแฟคเตอร ส าหรบเครองใชไฟฟาทวไปเพอใชก าหนดขนาดของสายปอน

ตารางท 4-3 การค านวณสายปอนดมานตแฟคเตอรส าหรบเครองใชไฟฟาทวไป ขอ ชนดของอาคาร ประเภทของโหลด ดมานตแฟคเตอร

1 อาคาร ทอยอาศย

เครองหงตมอาหาร 10 แอมแปร + รอยละ 30 ของสวนทเกน 10 แอมแปร

เครองท าน ารอน พกดสงสดของสองเครองแรกทใชงาน + รอยละ 25 ของเครอง ทเหลอทงหมด

เครองปรบอากาศ รอยละ 100

อาคารส านกงาน และรานคา รวมถง

หางสรรพสนคา

เครองหงตมอาหาร พกดสงสดของเครองทใหญทสด + รอยละ 80 ของเครองใหญ รองลงมา + รอยละ 60 ของเครองทเหลอทงหมด

เครองท าน ารอน รอยละ 100 ของเครองตวแรกทใหญทสด + รอยละ 25 ของ เครองทเหลอทงหมด

เครองปรบอากาศ รอยละ 10

3 โรงแรมและอาคารประเภทอน

เครองหงตมอาหาร เหมอนขอ 2

เครองท าน ารอน เหมอนขอ 2

เครองปรบอากาศ ประเภทแยกแตละหอง

รอยละ 75

(3) ส าหรบเตารบใชเฉพาะงาน ใหคดโหลดจากขนาดของเตารบทมขนาดสงสด รวมกบรอยละ 75 ของขนาดเตารบทเหลอ

3. สายนวตรอล (1) ตองมขนาดเพยงพอทจะรบกระแสโหลดไมสมดลยสงสดและกระแสฮารโมนกสได (2) ในระบบ 3 เฟส 4 สาย กระแสโหลดไมสมดลยสงสด ค านวณจากผลรวมของโหลด

1 เฟส ทตออยระหวางสายนวตรอลกบสายเฟสใดเฟสหนง ทมคารวมกนมากทสด (3) ยอมใหลดสวนของกระแสโหลดไมสมดลยทเกน 200 แอมแปร รอยละ 30 ยกเวน ใน

กรณทโหลดเปนหลอดชนดปลอยประจ เครองคอมพวเตอรเครองประมวลผลอเลกทรอนกสหรอเครองอปกรณอนทคลายกนทรบไฟจากระบบ 3 เฟส 4 สายแบบวาย

4. เครองปองกนกระแสเกนส าหรบวงจรยอยและสายปอน วงจรยอยและสายปอนตองม การปองกนกระแสเกนเครองปองกนกระแสเกนมรายละเอยด ดงน.-

(1) เครองปองกนกระแสเกนตองสามารถปองกนตวน าทกสายเสนไฟ ยกเวน ตวน าทมการตอลงดน

(2) ขนาดของเครองปองกนกระแสเกนตองไมนอยกวาโหลดไมตอเนองบวกดวยรอยละ 125 ของโหลดตอเนอง และตองมขนาดไมเกนขนาดกระแสของสายไฟฟาเปนไปตาม ตารางท 6-2



52

ขนาดของกระแส (แอมแปร) (ตารางมลลเมตร)

ขนาดของกระแส(แอมแปร)

การตดตง(ดตารางหมายเหต)

วธท 1 วธท 2 วธท 3 วธท 4

วธท 5 วธท 6 วธท 7

ทอโลหะ ทออโลหะ ทอโลหะ ทออโลหะ

0.5 8 9 8 7 10 9 - 8 -

1 11 14 11 10 15 13 21 11 -

1.5 15 17 14 13 18 16 26 14 -

2.5 20 23 18 17 2 21 34 18 -

27 31 24 23 32 28 45 24 -

6 35 42 31 30 42 36 56 31 -

10 50 60 43 42 58 50 75 45 -

16 66 81 56 54 77 65 97 61 -

25 89 111 77 74 103 87 125 84 -

35 110 137 95 91 126 105 150 104 -

50 - 169 119 114 158 177 177 128 151

70 - 217 148 141 195 216 216 163 198

95 - 271 187 180 242 259 259 202 239

120 - 316 214 205 279 294 294 236 278

150 - 384 251 236 322 330 330 270 323

185 - 424 287 269 370 372 372 311 371

240 - 509 344 329 440 431 431 369 438

300 - 592 400 373 508 487 487 424 506

400 - 696 474 416 599 552 552 489 607

500 - 818 541 496 684 623 623 558 693

53

ตารางท 6-2 ขนาดของเครองปอนกนกรแสเกน

ขนาดของสายไฟฟา

ขนาดของกระแส (แอมแปร)

การตดตง (ดตารางหมายเหต)

วธท 4 วธท 5

600 โวลต 24,000โวลต 61 โวลต 24,000 โวลต

แกนเดยว หลายแกน แกนเดยว หลายแกน แกนเดยว หลายแกน แกนเดยว หลายแกน

2.5 35 25 - - 40 34 - -

4 47 32 - - 51 43 - -

6 59 41 - - 65 54 - -

10 79 55 - - 85 71 - -

16 104 73 - - 110 92 - -

25 137 95 - - 141 117 - -

35 166 119 135 162 170 142 191 161

60 204 143 220 180 201 167 227 191

70 257 179 27 22 2 5 207 279 235

95 315 319 328 266 293 245 335 282

120 358 253 374 300 334 279 381 321

150 401 292 424 347 377 315 432 361

195 463 335 481 395 422 353 490 410

240 549 400 562 462 467 402 571 477

300 600 458 644 528 551 450 648 510

400 716 531 737 604 646 537 741 610

(3) เครองปองกนกระแสเกนอาจเปนฟวส หรอสวตซอตโนมตกได (4) ฟวส สวตซอตโนมตหรอการผสมของทงสองอยางน จะน ามาตอขนานกนไมได

ยกเวน เปนผลตภณฑมาตรฐานทประกอบส าเรจมาจากโรงงานผผลต และเปนแบบทไดรบความเหนชอบวาเปนหนวย (Unit) เดยวกน


54

(5) ในกรณทตดตงเครองปองกนกระแสเกนเพมเตมส าหรบดวงโคมเครองใชไฟฟาหรออน ๆ เครองปองกนกระแสเกนเพมเตมเหลานจะใชแทนเครองปองกนกระแสเกนของวงจรยอยไมได และไมจ าเปนตองเขาถงไดทนท

(6) ต าแหนงของเครองปองกนกระแสเกนตองเปนดงน ก. เครองปองกนกระแสเกนส าหรบวงจรยอย ตองตดตง ณ จดทหางจากสายปอน

ทจายพลงงานใหเปนระยะความยาวของสายไมเกน 3 เมตร ข. เครองปองกนกระแสเกนส าหรบสายปอน ตองตดตง ณ จดทใกลกบหมอแปลง

หรอสายเมนทจายพลงงานใหมากทสดเทาทจะท าได (7) เครองปองกนกระแสเกนตองไมตดตงในสถานทซงอาจเกดความเสยหายไดและ

ตองไมอยใกลกบวตถทตดไฟงาย (8) เครองปองกนกระแสเกน ตองบรรจไวในกลองหรอตอยางมดชด แตเฉพาะดามสบ

ของสวตซอตโนมตยอมใหโผลออกมาขางนอกได ยกเวน หากตดต งไวท แผงสวตซหรอแผงควบคม ซงอยในหองทไมมวตถตดไฟงายและไมมความชนดวย สวนเครองปองกนกระแสเกน ส าหรบบานอยอาศยขนาดไมเกน 50 แอมแปร หนงเฟสไมตองบรรจไวในกลองหรอตกได

(9) กลองหรอตซงบรรจเครองปองกนกระแสเกน ซงตดตงในสถานทเปยกหรอชนตองเปนชนดซงไดรบความเหนชอบแลว และตองมชองวางระหวางตกบผนงหรอพนทรองรบไมนอยกวา มลลเมตร

(10) เครองปองกนกระแสเกนตองตดตงในทซงสามารถปฏบตงานไดสะดวก มทวางและแสงสวางอยางพอเพยง

(11) ตองท าเครองหมายระบวตถประสงคใหชดเจนและทนตอสภาพแวดลอม ตดไวทเครองปลดวงจรหรอทใกลเคยงเครองปลดวงจรนนทกเครอง เชน เครองปลดวงจรของวงจรยอย สายปอนหรอเครองใชไฟฟา ยกเวน ต าแหนงและการจดเครองปลดวงจรนนชดเจนอยแลว

5. สายเมน สายเมนทจายไฟใหผใชไฟรายหนง ๆ ตองมชดเดยว นอกจากในกรณทไดรบความเหนชอบจากการไฟฟาสวนภมภาค โดยแบงประเทภของสายเมนไดดงน

(1) สายเมนอากาศส าหรบระบบแรงต า ตองเปนสายหมฉนวน มขนาดเพยงพอทจะรบโหลดทงหมดได โดยมขนาดไมเลกกวา 2.50 ตารางมลลเมตร ส าหรบสายทองแดงและไมเลกกวา 10 ตารางมลลเมตร ส าหรบสายอะลมเนยมและมขอก าหนดขนาดของสายเมนภายในอาคารตาม ตารางท 4.4

55

ตารางท 4-4 ขนาดสายไฟฟา เซฟตสวตช คทเอาท และคารทรดจฟวส ส าหรบสายเมนในอาคาร

ขนาดมเตอร (แอมแปร)

ขนาดสายเมนเลกทสด ทยอมใหใชได (ตารางมลลเมตร)

เมนสวตช

เซฟตสวตชหรอ โหลดเบรคสวตช

คทเอาทใชรวมกบ คารทรดจฟวส

สวตชอตโนมต

สายอลมเนยม สายทองแดง ขนาดสวตช (แอมแปร)

ขนาดฟวส (แอมแปร)

ขนาดคทเอาท (แอมแปร)

ขนาดฟวส (แอมแปร)

ขนาดปรบตง (แอมแปร)

3 (9) 10 2.5 30 10 20 10 10

5 (15) 10 4 30 15 20 16 15-16

10 (30) 16 10 60 30 30 25 30

20 (40 25 16 60 40 60 5 40

30 (60) 35 25 100 60 0 6

50 (100) 0 50 100 100 0 0 100

(2) สายเมนอากาศส าหรบระบบแรงสง เปนสายเปลอยหรอสายหมฉนวนกได และม

ขนาดเพยงพอทจะรบโหลดทงหมดได (3) สายเมนใตดนส าหรบระบบแรงต า ตองเปนสายทองแดงหมฉนวนชนดทเหมาะสม

กบลกษณะการตดตงมขนาดเพยงพอทจะรบโหลดทงหมดไดและขนาดไมเลกกวา 10 ตารางมลลเมตร

(4) สายเมนใตดนส าหรบระบบแรงสง ตองเปนสายหมฉนวนชนดทเหมาะสมกบลกษณะการตดตงและมขนาดเพยงพอทจะรบโหลดทงหมดได

6. เมนสวตซ ผใชไฟตองตดตงเมนสวตซ เพอปลดวงจรทกวงจร ออกจากสายเมนได เมนสวตซจะ

ประกอบดวย เครองปลดวงจรและเครองปองกนกระแสเกน ซงอาจตดตงเปนสวนรวมอยในเครองเดยวกน หรอเครองปองกนกระแสเกนอาจมคณสมบตเปนเครองปลดวงจรไดดวย 6.1 เครองปลดวงจรระบบแรงต า

(1) เครองปลดวงจรชนด 1 เฟส ขนาดตงแต 50 แอมแปรขนไปและชนด 3 เฟส ทก ขนาด ตองเปนแบบทปลด-สบไดขณะมโหลด

(2) เครองปลดวงจรตองสามารถปลดวงจรทกสายเสนไฟไดพรอมกนอยางจงใจ (3) ทเครองปลดวงจรตองสามารถมองเหนไดวา อยในต าแหนงปลดหรอสบ (4) เครองปลดวงจรตองมพกดไมนอยกวาเครองปองกนกระแสเกนขนาดใหญสด

ในระบบ


56

(5) เครองปลดวงจรทมเครองหอหม ตองสามารถปลดวงจรไดโดยไมตองเปดฝา เครองหอหม

(6) เครองปลดวงจรจะตดตงภายในหรอภายนอกอาคารกได แตตองเลอกชนดให เหมาะสมกบสภาพการใชงาน และควรตดตงใหอยใกลกบแหลงจายไฟและ สามารถเขาปฏบตงานไดสะดวก

(7) หามตอเครองอปกรณดานไฟเขาของเครองปลดวงจร ยกเวน การตอเขา เครองวด คะแปซเตอร สญญานตาง ๆ เพอใชในวงจรควบคมของเมนสวตซ ท ตองมไฟเมอเครองปลดวงจรอยในต าแหนงปลด

6.2 เครองปองกนกระแสเกนระบบแรงต า (1) เครองปองกนกระแสเกนของเมนสวตซจะตอออกจากเครองปลดวงจรของ

เมนสวตซ (2) หามตดตงเครองปองกนกระแสเกน ในสายเสนทมการตอลงดน ยกเวน เครอง

ปองกนกระแสเกนทเปนสวตซอตโนมตซงมการตดวงจรเมอมกระแสไหลเกน (3) เครองปองกนกระแสเกนตองมความสามารถตดกระแสลดวงจรสงสดทอาจ

เกดขนไดและตองมขนาดไมนอยกวา 10 กโลแอมแปร (4) สวตซอตโนมต ตองเปนชนดทปลดไดโดยอสระ ( trip free) และตองม

เครองหมายแสดงใหเหนอยางชดเจนวา สวตซอยในต าแหนงใด (5) เครองปองกนกระแสเกนทมคณสมบตตามขอ 4.6.1ใหท าหนาทเปนเครองปลด

วงจรได (6) การปองกนกระแสเกน ตองเปนไปตามทก าหนดในขอ 4.4 ส าหรบขอท

น ามาใชดวยได 6.3 เครองปลดวงจรระบบแรงสง

(1) เครองปลดวงจร ตองสามารถปลดวงจรของผใชไฟออกจากระบบจ าหนายของ การไฟฟาสวนภมภาค โดยตดตงในบรเวณทดนของผใชไฟ ณ ต าแหนงทใกล กบจกแยกสายมากทสด ในกรณทมอปกรณปองกนส าหรบเครองวดแรงสงท ตนทางใหถอวามเครองปลดวงจรแลว

(2) เครองปลดวงจร ตองปลดสายเสนไฟทงหมดไดพรอมกน ยกเวน ดรอปเอาท ฟวสคทเอาท ดสคอนเนคตงสวตซ

(3) กรณทเครองปลดวงจรเปนชนด fuse cutout ชนด drop out ตดตงบนเสาไฟฟา หรอโครงสรางอน ทท าหนาทเชนเดยวกบเสาไฟฟา ไมบงคบใหปลดวงจรทก สายเสนไฟไดพรอมกน นอกจากจะมก าหนดไว โดยเฉพาะในเรองนน ๆ

57

(4) เครองปลดวงจรทเปนฟวสสวตซ หรอมฟวสประกอบ ตองสามารถตดกระแส ลดวงจรในขณะสบเครองปลดวงจรได โดยเครองปลดวงจรไมช ารด

(5) เมนสวตซตองมหรอเตรยมการตอสายทางดานไฟออกลงดนไวใหพรอม เมอ ปลดโหลดออกจากแหลงจายไฟ

6.4 เครองปองกนกระแสเกนระบบแรงสง (1) ในสายเสนไฟทกเสน จะตองตดตงเครองปองกนกระแสเกน (2) ถาใชฟวส จะตองมคากระแสตอเนองไมเกน 3 เทา ของขนาดกระแสของตวน า (3) ถาเปนตดตอนอตโนมต (Circuit breaker) จะตองมขนาดปรบตงไมเกน 6 เทา

ของขนาดกระแสของตวน า และมคณสมบตดงน ก. เปนแบบปลดไดโดยอสระ และสามารถปลด-สบ ไดดวยมอ ข. สามารถมองเหนไดชดเจนวาอยในต าแหนงปลดหรอสบ ค. ถาเปนแบบปรบตงคากระแสหรอเวลาได ตองออกแบบใหกระท าไดเฉพาะ

ผมหนาทเกยวของ ง. มเครองหมายแสดงพกดตางๆ ใหชดเจนและถาวร แมหลงจากตดตงแลว

(4) เครองปองกนกระแสเกนตองสามารถท างานสมพนธกบอปกรณปองกนของ การไฟฟาสวนภมภาค

58

บทท 5 แผงสวตซและแผงจายไฟ 1. แผงสวตซ

1.1 แผงสวตซทมสวนมไฟฟาเปดโลง ตองตดตงในสถานทแหงและจดใหเขาถงได เฉพาะผมหนาทเกยวของ

1.2 ตองมทวางระหวางสวนบนสดของแผงสวตซกบเพดานทตดไฟไดไมนอยกวา 90 เซนตเมตร ยกเวน มแผนกนททนไฟอยระหวางแผงสวตซกบเพดานหรอเปนแผง สวตซชนดปดหมมดชด

1.3 แผงสวตซตองมระยะหางระหวางบสบารกบดานลางของตไมนอยกวา 20 เซนตเมตร ส าหรบบสบาร หมฉนวนและ 25 เซนตเมตร ส าหรบบสบารไมหม ฉนวน

1.4 แผงสวตซทเปนโลหะรวมทงโครงทรองรบทเปนโลหะทงของสวตซและของ เครองอปกรณตองตอลงดน เครองวด รเลย ม เตอร หรอหมอแปลงเครองวด (Instrument transformer) ซงตดตงในแผงสวตซตองตอลงดน

2. แผงจายไฟ 2.1 แผงจายไฟทกแผงตองมพกดกระแสไมต ากวากระแสของสายปอนทค านวณไดใน

บทท 4 2.2 จ านวนเครองปองกนกระแสเกนในแตละแผงจายไฟตองไมเกน 42 ขว (ไมรวมตวท

เปนเมน) 2.3 การปองกนกระแสเกน

(1) แผงจายไฟของวงจรยอยแสงสวางและเครองใชไฟฟาทกแผงตองตดตงเครอง ปองกนกระแสเกนทางดานไฟเขา ยกเวน สายปอนของแผงจายไฟนนตดตง เครองปองกนกระแสเกนไมเกนขนาดของแผงจายไฟอยแลว (2) แผงจายไฟทประกอบดวยสวตซธรรมดาขนาดไมเกน 30 แอมแปร หลายตว ตองมเครองปองกนกระแสเกนทมพกดไมเกน 200 แอมแปร (3) โหลดตอเนองของเครองปองกนกระแสเกนทกตวในแผงจายไฟตองไมเกน

รอยละ 80 ของพกดเครองปองกนกระแสเกนแตละตว ยกเวน ชดของเครองปองกนกระแสเกนทไดออกแบบใหใชงานไดรอยละ 100 ยอมใหใชโหลดตอเนองได ไมเกนรอยละ 100

http://www.pea.co.th/th/services/services_how2_setting_equipment4.htm

59

2.4 แผงจายไฟทตดตงในสถานทเปยกหรอชน จะตองปองกนไมใหน าหรอความชนเขาในแผงได และจะตองตดตงใหหางจากผนง หรอพนรองรบไมนอยกวา 5 มลลเมตร ถาเปนแผงจายไฟทตดตงในทเปยกตองเปนแบบทนสภาพอากาศ (Weatherproof)

2.5 แผงจายไฟตองตดตงในต หรอกลอง หรอเครองหอหมทออกแบบเฉพาะ และเปนแบบดานหนาปลอดภย (dead front)

2.6 สวนของแผงจายไฟทเปนโลหะ และไมใชเปนทางเดนของกระแสไฟฟา ตองตอถงกนแลวตอลงดน

3. ขอก าหนดอน ๆ 3.1 แผงสวตซและแผงจายไฟ ตองท าดวยวสดกนความชนและไมตดไฟ ยกเวน แผง

จายไฟขนาดไมเกน 30 แอมแปร 1 เฟส 3.2 วงจรทจายไฟใหกบเครองวด หลอดไฟสญญาณ หมอแปลงแรงดนและอปกรณอน

ของแผงสวตซทมขดลวดแรงดน ตองตดตงเครองปองกนกระแสเกนพกดไมเกน 15 แอมแปร ยกเวน ถาการท างานของเครองปองกนกระแสเกน ท าใหเกดความเสยหายตอการท างานของอปกรณนน

3.3 ใบมดทเปดโลงของสวตซใบมด ตองไมมไฟเมออยในต าแหนงปลด

60

บทท 6 ขอก าหนดการเดนสายไฟฟาส าหรบงานทวไป 6.1 ขอบเขต ขอก าหนดนครอบคลมการเดนสายทงหมด ยกเวน การเดนสายทเปน

สวนประกอบภายในของเครองอปกรณไฟฟา เชน มอเตอร แผงควบคมและแผงสวตซตาง ๆ ซงประกอบส าเรจจากโรงงาน การเดนสายนอกเหนอจากทกลาวในบทนยอมใหท าไดเมอไดรบความเหนชอบจากการไฟฟาสวนภมภาค

6.2 สายไฟฟา 6.2.1 ขอก าหนดการใชงานของสายไฟฟาตาม มอก.11 เปนไปตาม ตารางท 6-1

ตารางท 6-1 ขอก าหนดการใชงานของสายไฟฟา ตาม มอก. 11 ตารางท

ชนดของสาย ชอเรยก แรงดนไฟฟาท ก าหนด (โวลต)

ลกษณะการตดตง

1 สายไฟฟาหมดวยฉนวนแกนเดยว IV HIV 300

เดนลอยตองยดดวยวสดฉนวน

เดนในทอสายในสถานทแหง

หามรอยทอฝงดน หรอฝงดนโดยตรง

2 สายไฟฟาหมดวยฉนวนและเปลอกแกนเดยว สายแบน 2 แกน และสายแบน 3 แกน

VAF VAF-S 300

สายกลม

เดนลอย เดนเกาะผนง

เดนซอน (conceal) ในผนง

เดนในทอสาย


สายแบน

เดนเกาะผนง




3 สายไฟฟาหมดวยฉนวนและเปลอกหลายแกน

VVR 300 ใชงานไดทวไป


4 สายไฟฟาหมดวยฉนวนแกนเดยว THW 750

เดนลอยตองยดดวยวสดฉนวน

เดนในทอสายในสถานทแหง


5 สายไฟฟาหมดวยฉนวนและเปลอก แกนเดยว สายแบน 2 แกน

VAF VAF-S 750 สายกลม

เดนลอย



61





สายแบน





6 สายไฟฟาหมดวยฉนวนและเปลอกแกนเดยว

NYY 750

ใชงานไดทวไป

เดนรอยทอฝงดน

ฝงดนโดยตรง

7 สายไฟฟาหมดวยฉนวนเปลอกใน และเปลอกนอกหลายแกน

NYY 750




8 สายไฟฟาหมดวยฉนวนเปลอกใน และเปลอกนอก 3 แกน มสายกลาง

NYY-N 750




11 สายแบน 2 แกน และ 3 แกน มสายดน B-GRD VAF G

300

เดนลอย เดนเกาะผนง




12 สายไฟฟาหมดวยฉนวนและเปลอกหลายแกน

VVR-GRD 300 ใชงานไดทวไป


13 สายแบน 2 แกน มสายดน V R-GRD 750





14 สายไฟฟาหมดวยฉนวนเปลอกใน และเปลอกนอกหลายแกน มสายดน

NYY-GRD 750 ใชงานไดทวไป


62

6.2.2 ขนาดกระแสของสายไฟฟา เปนไปตาม ตารางท 6-2

ขนาดของกระแส (แอมแปร) (ตารางมลลเมตร)

ขนาดของกระแส(แอมแปร)

การตดตง(ดตารางหมายเหต)

วธท 1 วธท 2 วธท 3 วธท 4

วธท 5 วธท 6 วธท 7

ทอโลหะ ทออโลหะ ทอโลหะ ทออโลหะ

0.5 8 9 8 7 10 9 - 8 -

1 11 14 11 10 15 13 21 11 -

1.5 15 17 14 13 18 16 26 14 -

2.5 20 23 18 17 24 21 34 18 -

4 27 31 24 2 32 28 45 24 -

6 3 42 31 30 42 36 56 31 -

10 50 60 43 42 58 50 75 45 -

16 66 81 56 54 77 65 97 61 -

25 89 111 77 74 103 87 125 84 -

35 110 137 95 91 126 105 150 104 -

50 - 169 119 114 158 177 177 128 151

70 - 217 148 141 195 216 216 163 198

95 - 271 187 180 242 259 259 202 239

120 - 316 214 205 279 294 294 236 278

150 - 384 251 236 322 330 330 270 323

185 - 424 287 269 370 372 372 311 371

240 - 509 344 329 440 431 431 369 438

300 - 592 400 373 508 487 487 424 506

400 - 696 474 416 599 552 552 489 607

500 - 818 541 496 684 623 623 558 693


63

หมายเหต ขนาดกระแสของสายไฟฟาทองแดงหมฉนวน พวซ ตาม มอก. 11 อณหภมตวน า 70 องศาเซลเซยส ขนาดแรงดน 300 และ 750 โวลต อณหภมโดยรอบ 40 องศาเซลเซยส (ส าหรบการตดตงวธท 1 ถง 3 กบ 6 และ 7) และ 30 องศาเซลเซยส (ส าหรบการตดตงวธท 4 และ 5) ตารางท 6-2 ขนาดกระแสของสายไฟฟา

ขนาดของสายไฟฟา

ขนาดของกระแส (แอมแปร)

การตดตง (ดตารางหมายเหต)

วธท 4 วธท 5

600 โวลต 24,000โวลต 61 โวลต 24,000 โวลต

แกนเดยว หลายแกน แกนเดยว หลายแกน แกนเดยว หลายแกน แกนเดยว หลายแกน

2.5 35 25 - - 40 34 - -

4 47 32 - - 51 43 - -

6 59 41 - - 65 54 - -

10 79 55 - - 85 71 - -

16 104 73 - - 110 92 - -

25 137 95 - - 141 117 - -

35 166 119 135 162 170 142 191 161

60 204 143 220 180 201 167 227 191

70 257 179 271 221 245 207 279 235

95 315 319 328 266 293 245 335 282

120 358 253 374 300 334 279 381 321

150 401 292 424 347 377 315 432 361

195 463 335 481 395 422 353 490 410

240 549 400 562 462 467 402 571 477

300 600 458 644 528 551 450 648 510

400 716 531 737 604 646 537 741 610


64

6.3 ขอก าหนดทวไปส าหรบระบบแรงต า 6.3.1 สายไฟฟาของระบบไฟฟาทมแรงดนตางกน ใหเปนไปตามขอก าหนดดงน (1) ระบบแรงต าทง AC และ DC ใหตดตงสายไฟฟารวมกนอยภายในทอสาย

หรอเครองหอหมเดยวกนได ถาฉนวนของสายทงหมดทตดตงนนเหมาะสมกบระบบแรงดนสงสดทใช

(2) หามตดตงสายไฟฟาระบบแรงต ารวมกบสายไฟฟาระบบแรงสงในทอสายหรอเครองหอหมเดยวกน ยกเวน ในแผงสวตซ บอพกสายหรอเครองหอหมอนทไมไดใชเพอการเดนสาย

6.3.2 สายไฟฟาตองมการปองกนความเสยหายทางกายภาพดงน (1) การเดนสายทะลผานโครงสรางไม รทเจาะผานโครงสรางตองหางจากขอบ

ไมไมนอยกวา 3 เซนตเมตร หากรทเจาะหางจากขอบนอยกวา 3 เซนตเมตรหรอเดนสายในชองบาก ตองปองกนไมใหตะปหรอหมดเกลยวถกสายได

(2) การเดนสายชนดทมเปลอกนอกไมเปนโลหะทะลผานโครงสรางโลหะทเจาะเปนชองหรอรตองม bushing grommet ยดตดกบชองหรอร เพอปองกนฉนวนของสายช ารด ยกเวน ชองหรอรทมขอบมน หรอผวเรยบ

(3) การเดนสายทะลผานโครงสรางอน ตองมปลอกทเปนฉนวนไฟฟาสวมหรอจดท ารใหเรยบรอย เพอปองกนฉนวนทหมสายเสยหาย

6.3.3 การปองกนการผกรอน ทอสาย เกราะหมเคเบล (Cable armor) เปลอกนอกของเคเบล กลอง ต ทอโคง ขอตอและเครองประกอบการเดนทออน ๆ ตองเปนวสดทเหมาะสมหรอมการปองกนทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทสงนนตดตงอย การปองกนการผกรอนตองท า ทงภายในและภายนอกเครองอปกรณ โดยการเคลอบดวยวสดททนตอการผกรอน เชนสงกะส แคดเมยม หรอ enamel ในกรณทมการปองกนการผกรอนดวย enamel หามใชในสถานทเปยกหรอภายนอกอาคาร กลองตอสายหรอตทใชกรรมวธปองกนการผกรอนดวย organic coating ยอมใหใชภายนอกอาคารไดเฉพาะ เมอไดรบความเหนชอบจากการไฟฟาสวนภมภาคแลวเทานน

6.3.4 การตดตงวสดและการจบยด (1) ทอสาย รางเดนสาย รางเคเบล อปกรณจบยดเคเบล กลอง ตและเครอง

ประกอบการเดนทอ ตองยดกบทใหมนคง

65

(2) ทอสาย เกราะหมและเปลอกนอกของเคเบล ทงทเปนโลหะและทไมใชโลหะ ตองตอเนองระหวางต กลอง เครองประกอบการเดนทอ สงหอหมอยางอนหรอจดตอไฟฟา

(3) การเดนสายในทอสาย ส าหรบแตละจดทมการตอสาย ปลายทอ จดตอไฟฟา จดตอสายแยก จดตดสวตซ หรอจดดงสาย ตองตดตงกลองหรอเครองประกอบการเดนทอ ยกเวน การตอสายในสงหอหมสายทมฝาเปดออกไดและเขาถงไดภายหลงการตดตง

(4) สายไฟฟาในทอสายแนวดงตองมการจบยดสายทปลายบนของทอสายและตองมการจดยดสายเปนชวง ๆ ซงหางไมเกนตามทก าหนดใน ตาราง 6-3 ยกเวน ถาระยะตามแนวดง นอยกวารอยละ 25 ของระยะทก าหนดใน ตารางท 6-3 ไมตองใชทจบยด

ตารางท 6-3 ระยะหางส าหรบการจบยดสายไฟฟาแนวดง ขนาดของสายไฟ (ตารางมลลเมตร) ระยะจบยด (เมตร)

ไมเกน 50 30

70 - 120 24

150 - 185 18

240 15

300 12

เกนกวา 300 10

6.3.5 จดเปลยนการเดนสายจากวธใชทอสายหรอรางเคเบลเปนวธเดนสายในทโลง

หรอเดนสายซอน ตองใชกลองหรอเครองประกอบการเดนทอ เชน service entrance connector ตรงปลายทอทมรเปนบชชงแยกกน 1 ร ส าหรบ 1 ทอ อนญาตใหใชบชชงแทนการใชกลองหรอ terminal fitting ทปลายทอในเมอปลายของทอสายเดนล าเขาไปในแผงสวตซแบบเปดห รอแผงควบคมแบบเปดได

6.3.6 ตองปองกนไมใหเกดกระแสเหนยวน าในเครองหอหมหรอทอสายทเปนโลหะดงตอไปน

(1) เมอตดตงสายส าหรบระบบไฟฟากระแสสลบในเครองหอหมหรอทอสายทเปนโลหะ ตองจดท ามใหเกดความรอนแกโลหะทลอมรอบ เนองจากผล




66

ของการเหนยวน า เชน โดยการรวมสายทกเสนของวงจรและสายนวตรอล (ถาม) รวมทงสายดนของเครองอปกรณไฟฟาไวในสงหอหมหรอทอสายเดยวกน

(2) เมอสายเดยวของวงจรเดนทะลผานโลหะทมคณสมบตเปนแมเหลกจะตองจดใหผลจากการเหนยวน ามนอยทสด โดยการตดรองใหถงกนระหวางรแตละรทรอยสายแตละเสน หรอโดยการรอยสายทกเสนของวงจรผานชองเดยวกน

6.3.7 ทอสาย กลอง ต เครองประกอบ และเครองหอหมทเปนโลหะ ตองตอลงดน 6.3.8 ในทอสายและรางเคเบล ตองไมมทอส าหรบงานอนทไมใชงานไฟฟา เชน ทอ

ไอน า ทอประปา ทอกาซ ฯลฯ 6.3.9 เมอเดนทอสายผานทมอณหภมแตกตางกนมาก เชน เดนทอสายเขา-ออก หอง

เยน ตองมการปองกนการไหลเวยนของอากาศภายในทอ จากสวนทมอณหภมสงไปสวนทมอณหภมเยนกวาเพอไมใหเกดการควบแนนเปนหยดน าภายในทอ

6.3.10 การก าหนดสของสายไฟฟาหมฉนวน (1) สายนวตรอล ใชสายสเทาออน หรอขาว (2) สายดน ใชสายสเขยว หรอสเขยวแถบเหลอง (3) สายเสนไฟ ใชสายทมสตางไปจากสายนวตรอลและสายดน

ขอยกเวนท 1 สายไฟฟาทมขนาดโตกวา 16 ตารางมลลเมตร ใหท าเครองหมายแทนการก าหนดสทปลายสาย

ขอยกเวนท 2 สายออกจากมเตอรถงเมนสวตซ 6.4 ขอก าหนดทวไปส าหรบระบบแรงสง เปนไปตามทไดก าหนดในขอ 6.3 และเพมเตมดงน

6.4.1 กลอง เครองประกอบการเดนทอ และสงหอหมอนทคลายกนตองมฝาปดทเหมาะสมเพอปองกน การสมผสสวนทมไฟฟาโดยบงเอญ และปองกนความเสยหายทางกายภาพตอชนสวนตาง ๆ หรอฉนวน

6.4.2 รศมการตดโคงของสายไฟฟา (1) สายไฟชนดไมมปลอกคนหรอไมมเปลอกตะกว ตองมรศมการตดโคงไม

นอยกวา 8 เทา ของเสนผานศนยกลางภายนอก (2) สายไฟชนดมปลอกคนหรอมเปลอกตะกวหมตองมรศมการดดโคงไมนอย

กวา 12 เทา ของเสนผานศนยกลางภายนอก

67

6.5 การเดนสายบนผวอาคาร 6.5.1 ใชเดนสายระบบแรงต าทวไปภายในอาคาร โดยใชสายไฟฟาตาม มอก.11 6.5.2 การเดนสายตองปองกนไมใหฉนวนของสายช ารด 6.5.3 การเดนสายโดยใชเขมขดรดสาย ตองมระยะหางของเขมขดรดสายไมเกน 20

เซนตเมตร 6.5.4 การตอและการตอแยกสายใหท าในกลองตอสายส าหรบงานไฟฟาทมคณสมบต

ตามขอ 6.21 เทานน 6.5.5 การเดนสายทะลผานผนงหรอสงกอสราง จะตองมการปองกนสาย โดยจะตอง

รอยสายผานปลอกฉนวนทเหมาะสมและไมดดความชนเพอปองกนฉนวนของสายไฟฟาเสยหาย

6.5.6 การเดนสาย ใหตดตงเรยงเปนชนเดยว หามซอนกน 6.5.7 สายไฟฟาหมฉนวนและเปลอกแกนเดยว สายแบน 2 แกน และสายแบน 3 แกน

(VAF) ตาม มอก.11 ตารางท 2 หากเดนบนผวภายนอกของอาคาร ยอมใหเฉพาะตดตงไดชายคาหรอกนสาด

6.6 การเดนสายเปดบนวสดฉนวน 6.6.1 เปนการเดนสายแบบเปดโลง โดยใชตม ลกรอก หรอลกถวยเพอการจบยด

สายไฟฟาทใชตองเปนสายเดยวและตองไมถกปดบงดวยโครงสรางของอาคาร 6.6.2 ส าหรบระบบแรงต า

(1) การเดนสายเปดบนวสดฉนวนภายในอาคารใหใชไดเฉพาะในโรงงานอตสาหกรรม งานเกษตรกรรม และงานแสดงสนคาเทานน

(2) ตองมการปองกนความเสยหายทางกายภาพตามขอ 6.3.2 และสายตองอยสงจากพนไมนอยกวา 2.50 เมตร

(3) การเดนสายในสถานทชน เปยกหรอมไอทท าใหเกดการผกรอน ตองมการจดท าเพอไมใหเกดความเสยหายแกสายไฟฟาได

(4) สายไฟฟาทใชตองเปนสายหมฉนวน ยกเวน สายทปอนก าลงใหปนจนชนดเคลอนทไดบนราง

(5) วสดฉนวนส าหรบการเดนสาย ตองเปนชนดทเหมาะสมกบสภาพการใชงาน

(6) การเดนสายเปดบนวสดฉนวนภายในอาคารใหเปนไปตามทก าหนดใน ตารางท 6-4



68

ตารางท 6-4 การเดนสายเปดบนวสดฉนวนภายในอาคาร

การตดตง ระยะสงสดระหวาง จดจบยดสาย (เมตร)

ระยะหางต าสด (มลลเมตร)ระหวาง ขนาดสายโตสด (ตารางมลลเมตร) สายไฟฟา สายไฟฟากบสงกอสราง

บนตม 2.5 10 2.5 50

บนลกรอกหรอลกถวย 5 15 5 ไมก าหนด

(7) การเดนสายเปดบนตมภายนอกอาคาร ยอมใหเปนไปตามทก าหนดในตารางท 6-4 ของการเดนสายเปดบนตมภายในอาคาร หากเดนสายขามทโลงจะตองใชสายขนาดไมเลกกวา 2.50 ตารางมลลเมตร และระยะระหวางจดจบยดสายตองไมเกน 5 เมตร

(8) การเดนสายเปดบนลกรอกหรอลกถวยภายนอกอาคารใหเปนไปตามทก าหนดใน ตารางท 6-5

ตารางท 6-5 การเดนสายเปดบนวสดฉนวนภายนอกอาคาร

การตดตง ระยะหางต าสด (เซนตเมตร)ระหวาง

ขนาดสายเลกสด(ตารางมลลเมตร) สายไฟฟา สายไฟฟากบสงกอสราง

ไมเกน 10 15 5 2.5

11 - 25 20 5 4

26 - 40 20 5 6

6.6.3 ส าหรบระบบแรงสง

(1) การตดตง ตองจดใหเขาถงไดเฉพาะผมหนาทเกยวของเทานน (2) ในกรณทตดตงสายยดโยง จะตองตดตงลกถวยยดโยงในสายยดโยงลกถวย

นตองอยสงจากพนไมนอยกวา 2.50 เมตร และตองมคณสมบตทางกลและทางไฟฟาเพยงพอกบสภาพการใชงาน ตาม มอก.280 ภ

(3) การเดนสายตองเปนไปตามขอ 6.6.2 (3) และ (5) ภ

(4) ตองมการปองกนความเสยหายทางกายภาพและสายไฟฟาตองอยเหนอพนดน อาคารหรอสงกอสรางอน ๆ ตามตารางท 3-4





69

(5) ลวดผกสาย ตองมขนาดเสนผานศนยกลางไมเลกกวา 4 มลลเมตร ถาเปนสายเปลอยลวดผกสายตองเปนชนดทไมท าใหเกดการผกรอน เนองจากโลหะตางขนดกน

6.7 การเดนสายในทอรอยสายชนดทอโลหะหนา (RIGID METAL CONDUIT) ทอโลหะหนาปานกลาง (INTERMEDIATE METAL CONDUIT) และทอโลหะบาง (ELECTRICAL METALLIC TUBING) 6.7.1 การใชงาน ใชกบงานเดนสายทวไป ทงในสถานทแหง ชนและเปยก นอกจากจะ

ไดมก าหนดไวเฉพาะในเรองนน ๆ โดยตองตดตงใหเหมาะสมกบกบสภาพการใชงาน

6.7.2 ขนาดของทอรอยสาย (1) หามใชทอรอยสายทมขนาดเสนผานศนยกลางเลกกวา 12.70 มลลเมตร (0.5

นว) (2) ทอโลหะหนาตองมขนาดเสนผานศนยกลางไมใหญกวา 150 มลลเมตร (6

นว) (3) ทอโลหะหนาปานกลางและทอโลหะบางตองมขนาดเสนผานศนยกลางไม

ใหญกวา 100 มลลเมตร (4 นว) 6.7.3 ขอก าหนดเกยวกบสายไฟฟาในทอรอยสาย

(1) ก าหนดขนาดกระแสไฟฟาของสายในทอรอยสาย เปนไปตามตารางท 6-2 (2) จ านวนสงสดของสายไฟฟาหมดวยฉนวนแกนเดยวตาม มอก.11 ตารางท 4

ขนาดเทากนในทอรอยสาย เปนไปตาม

(3) พนทหนาตดรวมของสายไฟฟาตางขนาดเดนรวมกนในทอรอยสาย เปนไปตาม

6.7.4 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง (1) ในสถานทชนหรอเปยก ทอโลหะและสวนประกอบ ตองเปนชนดททนตอ

การผกรอนได (2) ปลายทอทตดออกตองลบคม เพอปองกนไมใหบาดฉนวนของสาย (3) การท าเกลยวตองใชเครองท าเกลยวชนดปลายเรยว ส าหรบทอโลหะบาง

หามท าเกลยว


70

(4) ขอตอ (coupling) และขอตอยด (Connector) ตองตอใหแนน เมอฝงในอฐกอหรอคอนกรต ตองใชชนดฝงในคอนกรต (concrete tight) เมอตดตงในสถานทเปยกตองใชชนดกนฝน (rain tight)

(5) การตอสาย ใหท าไดเฉพาะในกลองตอสาย หรอกลองจดตอไฟฟาทสามารถเปดออกไดสะดวก ปรมาตรของสายฉนวนและหวตอสาย เมอรวมกนแลวตองไมเกนรอยละ 75 ของปรมาตรภายในกลองตอสาย หรอกลองจดตอไฟฟา

(6) การตอทอรอยสายเขากบกลองตอสาย หรอเครองประกอบการเดนทอ ตองมบชชงเพอปองกน ไมใหฉนวนหมสายไฟฟาช ารด

(7) มมดดโคงของทอรอยสายระหวางจดดงสาย รวมกนแลวตองไมเกน 360 องศา

(8) ทอโลหะหนาและทอโลหะหนาปานกลางใชฝงในผนงและพนคอนกรต ฝงดนหรอเดนภายนอกอาคาร

(9) ทอโลหะบางใชฝงในผนงคอนกรตได (10) หามตดตงทอโลหะบางฝงดน ฝงในพนคอนกรต ในทอนตรายใชในระบบ

แรงสง หรอทซงอาจเกดความเสยหายทางกายภาพ (11) หามใชทอรอยสายเปนตวน าแทนสายดน (12) ตองตดตงทอรอยสายใหเสรจกอนรอยสายไฟฟา (13) ทอรอยสาย ตองยดกบทใหมนคงดวยอปกรณจบยดทเหมาะสม เชน C-

channel Strap โดยมระยะหางระหวางอปกรณจบยดไมเกน 3 เมตร และหางจากกลองตอสายหรออปกรณตาง ๆ ไมเกน 90 เซนตเมตร

6.7.5 การตดโคงทอรอยสาย (1) ตองไมท าใหทอช ารด (2) ทอรอยสายส าหรบรอยสายไฟฟาทวไป รศมดดโคงดานในของทอ ตองไม

นอยกวา 6 เทา ของขนาดเสนผานศนยกลางของทอ ยกเวน ทอขนาดเสนผานศนยกลาง 12.70 มลลเมตร (0.5 นว) รศมดดโคงดานในของทอตองไมนอยกวา 8 เทา ของขนาดเสนผานศนยกลางของทอ

(3) ทอรอยสายส าหรบรอยสายไฟฟาชนดมปลอกตะกว รศมดดโคงดานในของทอไมนอยกวา 10 เทา ของขนาดเสนผานศนยกลางทอ ยกเวนทอ

71

ขนาดเสนผานศนยกลาง 12.70 มลล- เมตร (0.5 นว) รศมดดโคงดานในของทอตองไมนอยกวา 12 เทาของขนาดเสนผานศนยกลางของทอ

6.8 การเดนสายในทอรอยสายชนดทอโลหะออน (FLEXIBLE METAL CONDUIT) 6.8.1 การใชงาน

(1) ใชในสถานทแหงและเขาถงไดเพอปองกนสายจากความเสยหายทางกายภาพหรอเพอเดนซอนสาย

(2) หามใชทอโลหะออนในสถานทตอไปน ก. ในปลองลฟทหรอปลองขนของ ข. ในหองแบตเตอร ค. ในทอนตราย ง. ใตดนหรอในคอนกรต

6.8.2 ขนาดของทอโลหะออน ตองมขนาดเสนผานศนยกลางไมเลกกวา 12.70 มลลเมตร (0.5 นว) ยกเวน ทอโลหะออนทประกอบมากบขวหลอดไฟฟาและมความยาวไมเกน 180 เซนตเมตร

6.8.3 ขอก าหนดเกยวกบสายไฟฟาในทอรอยสาย เปนไปตามขอ 6.7.3 6.8.4 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง

(1) ตองตดตงทอใหเสรจกอนรอยสายไฟฟา (2) หามใชทอโลหะออนเปนตวน าแทนสายดน (3) มมดดโคงของทอรอยสายระหวางจดดงสายรวมกนแลวตองไมเกน 360

องศา (4) ระยะหางระหวางอปกรณจดยด ตองไมเกน 1.50 เมตร และหางจากกลอง

ตอสายหรออปกรณตาง ๆ ไมเกน 30 เซนตเมตร 6.9 การเดนสายในทอรอยสายชนดทอโลหะออนกนของเหลว (LIQUIDTIGHT

FLEXIBLE METAL CONDUIT) 6.9.1 การใชงาน

(1) ใชในสภาพการตดตง การใชงาน และการบ ารงรกษา ทตองกาความออนตวของทอหรอเพอปองกนสายไฟฟาช ารดจากไอ ของเหลวหรอของแขงหรอในทอนตราย

(2) หามใชทอโลหะออนกนของเหลวในสถานทตอไปน ก. สถานทซงอาจไดรบความเสยหายทางกายภาพ

72

ข. ในทซงอณหภมโดยรอบหรออณหภมใชงานของสายไฟฟาสงมากจนท าใหทอเสยหาย

6.9.2 ขนาดของทอโลหะออนกนของเหลว มขนาดเสนผานศนยกลางตงแต 12.70 มลลเมตร (0.5 นว) ถงขนาดเสนผานศนยกลาง 100 มลลเมตร (4 นว)

6.9.3 ขอก าหนดเกยวกบสายไฟฟาในทอโลหะออนกนของเหลว เปนไปตามขอ 6.7.3 6.9.4 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง เปนไปตามขอ 6.8.4

6.10 การเดนสายในทอรอยสายชนดทออโลหะ (NONMETALLIC CONDUIT) ทอรอยสายชนดทออโลหะและเครองประกอบการเดนทอตองใชวสดทเหมาะสมทนตอความชน สภาวะอากาศและสารเคม ส าหรบทอทใชเหนอดนตองมคณสมบตดานเปลวเพลง ทนแรงกระแทกและแรงอด ไมบดเบยว เพราะความรอนภายใตสภาวะทอาจเกดขนเมอใชงาน ทนตอผลจากแสงอาทตย ส าหรบทอทใชใตดน วสดทใชตองทนความชน ทนสารทท าใหผกรอนและมความแขงแรง เพยงพอทจะทนแรงกระแทกไดโดยไมเสยหาย ถาใชฝงดนโดยตรงโดยไมมคอนกรตหม วสดทใชตองสามารถทนน าหนกกดทอาจเกดขนภายหลงการตดตงได 6.10.1 การใชงาน

(1) ใหใชทอรอยสายชนดทออโลหะไดในสถานทตอไปน ก. เดนซอนในผนงพนและเพดาน ข. ในบรเวณทท าใหเกดการผกรอนและเกยวของกบสารเคม ถาทอและ

เครองประกอบ การเดนทอไดออกแบบไวส าหรบใชงานในสภาพดงกลาว

ค. ในทเปยกหรอชน ซงไดจดใหมการปองกนน าเขาไปในทอ ง. ในทเปดโลง (exposed) ซงไมเกดความเสยหายทางกายภาพ จ. การตดตงใตดนตองเปนไปตามทก าหนดในขอ 6.19

(2) หามใชทอรอยสายชนดทออโลหะ ในสถานทตอไปน ก. ในทอนตราย ข. ใชเปนเครองแขวนและจบยดดวงโคม ค. อณหภมโดยรอบหรออณหภมใชงานของสายเกนกวาอณหภมททอ

ทนได

ง. ในโรงมหรสพ หรอทคลายกน

73

6.10.2 เมอเดนทอเขากลองหรอสวนประกอบอน ๆ ตองจดใหมบชชง หรอปองกนไมใหฉนวนของสายช ารด

6.10.3 หามใชทอรอยสายชนดทออโลหะทขนาดเสนผานศนยกลางเลกกวา 15 มลลเมตร

6.10.4 จ านวนสายในทอรอยสายตองไมเกนตามทก าหนดหรอแลวแตกรณ 6.10.5 มมดดโคงของทอรอยสายระหวางจดดงสายรวมกนแลวตองไมเกน 360 องศา 6.10.6 ตองตดตงระบบทอใหเสรจกอน จงท าการเดนสายไฟฟา

6.11 การเดนสายในทอรอยสายชนดทออโลหะออนกนของเหลว (LIQUIDTIGHT FLEXIBLE NONMETALLIC CONDUIT) 6.11.1 ทออโลหะออนกนของเหลว เปนทอกลม ไมมตะเขบ ท าดวยวสดตานทาน

เปลวไฟและตองเปนชนดทผลตเพอใชเปนทอรอยสายไฟฟา 6.11.2 การใชงาน

(1) ตดตงไดทงแบบเปดโลงหรอเดนซอน (2) ใชในสภาพการตดตง การใชงาน และการบ ารงรกษาทตองการความออน

ตวของทอหรอปองกนสายไฟฟาช ารดจากไอ ของเหลว หรอของแขง (3) หามใชทออโลหะออนกนของเหลวในสถานทตอไปน

ก. สถานทซงอาจไดรบความเสยหายทางกายภาพ ข. ในทซงผลรวมของอณหภม ซงเกดจากอณหภมโดยรอบและอณหภม

ของตวน าเกนกวาอณหภมวสดของทอ ค. มความยาวเกน 1.80 เมตร ยกเวนไดรบความเหนชอบจากไฟฟาสวน

ภมภาค ง. ในระบบแรงสง

6.11.3 ขนาดของทออโลหะออนกนของเหลวมตงแตขนาดเสนผานศนยกลาง 12.70 มลลเมตร (0.5 นว) ถงขนาดเสนผานศนยกลาง 100 มลลเมตร (4 นว)

6.11.4 ขอก าหนดเกยวกบสายไฟฟาในทอรอยสาย เปนไปตามตารางท 6-2 6.12 การเดนสายในชองเดนสายโลหะแบบตดพนผว (SURFACE METAL RACEWAYS)

6.12.1 การใชงาน (1) ใชในสถานทแหง (2) หามใชชองเดนสายโลหะแบบตดพนผวในสถานทตอไปน

ก. สถานททอาจเกดความเสยหายทางกายภาพ


74

ข. ในระบบแรงสง ค. ในบรเวณทมไอทท าใหผกรอน ง. ในปลองลฟทหรอปลองขนของ จ. ในทอนตราย ฉ. เดนซอน

6.12.2 ขอก าหนดเกยวกบสายไฟฟา (1) ชนด ขนาด จ านวนสายไฟฟาท เดนในชองเดนสาย เปนไปตามทผผลต

ก าหนดไว (2) ขนาดกระแสของสายในชองเดนสาย เปนไปตามตารางท 6-2 โดยไมตอง

ใชตวคณลดเรองจ านวนสาย ถาเปนไปตามขอก าหนดตอไปนทงหมด ก. พนทหนาตดของชองเดนสายมากกวา 2,580 ตารางมลลเมตร (4

ตารางนว) ข. จ านวนสายไฟฟาทมกระแสไหลในชองเดนสาย ตองไมเกน 30 เสน ค. พนทหนาตดของตวน าและฉนวนทกเสนในชองเดนสาย รวมกนไม

เกนรอยละ 20 ของพนทหนาตดภายในชองเดนสาย 6.12.3 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง

(1) การตอสาย ใหท าในกลองตอสายหรอภายในชองเดนสายทเปดออกได และเขาถงไดหลงตดตงแลว พนทหนาตดของสายรวมทงหวตอสายรวมกนแลวตองไมเกนรอยละ 75 ของพนทหนาตด ภายในบรเวณจดตอสาย

(2) หามตอชองเดนสายตรงจดททะลผานผนงหรอพน (3) หามดดโคงชองเดนสาย (4) ภายในชองเดนสายผวตองเรยบ ไมมสวนคมทอาจบาดสายได (5) จดปลายทางของชองเดนสายตองปด (6) หามใชชองเดนสายเปนตวน าแทนสายดน (7) การตดตงชองเดนสาย ของอ ขอตอและเครองประกอบ ตองออกแบบให

ชนสวนตางๆ มความตอเนองกนทงทางกลและทางไฟฟา และตองไมท าใหสายภายในชองเดนสายช ารด


75

6.13 การเดนสายในชองเดนสายอโลหะแบบตดพนผว (SURFACE NONMETALLIC RACEWAYS)

6.13.1 คณสมบตของชองเดนสายอโลหะแบบตดพนผวตองท าดวยวสดทนความชน ทนบรรยากาศทมสารเคม ไมตดไฟ ทนแรงกระแทก ไมบดเบยวจากความรอนในสภาวะการใชงานและสามารถใชงานในทอณหภมต าได

6.13.2 การใชงาน (1) ใชในสถานทแหง (2) หามใชชองเดนสายอโลหะแบบตดพนผวในสถานทตอไปน

ก. ในทซอน ข. ในทซงอาจไดรบความเสยหายทางกายภาพ ค. ในระบบแรงสง ง. ในปลองลฟทหรอปลองขนของ จ. ในทอนตราย ฉ. ในทมอณหภมโดยรอบตงแต 50 องศาเซลเซยสขนไป ช. ใชกบสายหมทมอณหภมใชงานเกน 70 องศาเซลเซยส

6.13.3 ชนด ขนาด จ านวนสายไฟฟาทจะเดนในชองเดนสาย เปนไปตามทผผลตก าหนดไว

6.13.4 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง เปนไปตามขอ 6.12.3 (1) (2) (5) 6.14 การเดนสายในรางเดนสายโลหะ (METAL WIREWAYS)

6.14.1 การใชงาน (1) ใชกบการเดนสายแบบเปดรางเดนสายทตดตงในสถานทเปยก ตองเปน

แบบกนฝน

(2) หามใชรางเดนสายโลหะในสถานทตอไปน ก. ในทซงอาจเกดความเสยหายทางกายภาพ ข. ในทมไอทท าใหเกดการผกรอน ค. ในทอนตราย

6.14.2 จ านวนสายไฟฟาทมกระแสไหลในรางเดนสาย ตองไมเกน 30 เสน สายไฟฟาในวงจรสญญาณหรอวงจรควบคมระหวางมอเตอรกบสตารทเตอรทใชเฉพาะชวงเวลาสตารทมอเตอร ไมถอวาเปนสายไฟฟาทมกระแสไหล

76

6.14.3 พนทหนาตดของตวน าและฉนวนทกเสนในรางเดนสายรวมกนไมเกนรอยละ 20 ของพนทหนาตดภายในรางเดนสาย

6.14.4 ขนาดกระแสของสายในรางเดนสาย ใหเปนไปตามตารางท 6-2 โดยไมตองใชตวคณลดเรองจ านวนสาย

6.14.5 ในกรณทจ านวนสายไฟฟาทมกระแสไหลในรางเดนสายเกน 30 เสน ใหใชตวคณลดกระแสเรองจ านวนสาย แตทงนพนทหนาตดของตวน าและฉนวนทกเสนในรางเดนสายรวมกนตองไมเกนรอยละ 20 ของพนทหนาตดภายในรางเดนสาย

6.14.6 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง (1) การตอสายในรางเดนสายเฉพาะสวนท เขาถงพนทหนาตดของสาย

ฉนวนรวมทงหวตอ รวมกนแลวตองไมเกนรอยละ 75 ของพนทหนาตดภายในของรางเดนสายบรเวณจดตอสาย

(2) หามตอรางเดนสายตรงจดททะลผานผนงหรอพน (3) จดปลายทางของรางเดนสายตองปด

(3) ในรางเดนสาย ตรงต าแหนงทตองมการตด งอสาย เชนปลายทาง ต าแหนงทมทอสายเขา-ออก รางเดนสายตองจดใหมทวางส าหรบตดงอสายอยางเพยงพอ และมการปองกนไมใหมสวนคมทอาจบาดสายได

(4) หามใชรางเดนสายเปนตวน าแทนสายดน (5) รางเดนสายตองมการจบยดทกระยะไมเกน 1.50 เมตร และหางจากปลาย

หรอจดตอไมเกน 1.50 เมตร ส าหรบรางเดนสายในแนวดงตองมการจดยดทกระยะ 4.50 เมตร และหามมจดตอเกน 1 จด ในแตละระยะจบยด

6.15 การตดตงบสเวย (BUSWAYS) 6.15.1 การใชงาน

(1) บสเวยตองตดตงในทเปดเผย มองเหนได และสามารถเขาถงไดเพอการตรวจสอบและบ ารงรกษา ตลอดความยาวทงหมด

ขอยกเวนท 1 ยอมใหบสเวยทตดตงหลงทก าบง เชน เหนอฝาเพดาน โดย จะตองมทางเขาถงได และตองเปนไปตามขอก าหนดตอไปนทงหมด ก. ไมมการตดตงเครองปองกนกระแสเกนทบสเวย นอกจากเครอง

ปองกนกระแสเกนของดวงโคม หรอโหลดอน ๆ เฉพาะจด


77

ข. ชองวางดานหลงทก าบงทจะเขาถงไดตองไมใชเปนชองลมของเครองปรบอากาศ (air-handling)

ค. บสเวยตองเปนชนดปดมดชด ไมมการระบายอากาศ ง. จดตอระหวางชองและเครองประกอบ ตองเขาถงได เพอก าร

บ ารงรกษา ขอยกเวนท 2 ยอมใหบสเวยทตดตงหลงทก าบงทสามารถเขาถงได และทจดใหเปนทหมนเวยนอากาศดวย ตองเปนไปตามขอก าหนดตอไปนทงหมด

ก. บสเวยตองเปนชนดปดมดชด ไมมการระบายอากาศ ข. ใชบสบารชนดหมฉนวน ค. ไมมจดตอแยก ชนด Plug-in (2) หามใชบสเวยในสถานทตอไปน

ก. บรเวณทเกดความเสยหายทางกายภาพอยางรนแรง หรอมไอทท าใหเกดการผกรอน

ข. ในปลองลฟทหรอปลองขนของ ค. ในทอนตราย ง. ภายนอกอาคาร ทชนหรอเปยก นอกจากเปนชนดทออกแบบไวส าหรบ

งานนน ๆ 6.15.2 ขอก าหนดเกยวกบการตดตง

ก. บสเวย ตองจบยดอยางมนคง ระยะหางระหวางจดจบยดตองไมเกน 1.50 เมตร หรอตามการออกแบบของผผลต ข. จดปลายทางของบสเวยตองปด ค. การตอแยกบสเวย ตองตอดวยเครองประกอบทออกแบบมาโดยเฉพาะและ

ตดตงเครองปองกนกระแสเกนทจดตอแยก เพอใชปองกนวงจรทตอแยก นอกจากจะระบไวเปนอยางอน

ง. เครองปองกนกระแสเกนของบสเวย ตองเปนไปตามทก าหนดในบทท 4 จ. การลดขนาดของบสเวย ตองตดตงเครองปองกนกระแสเกน ยกเวน ใน

โรงงานอตสาหกรรม บสเวยทเลกลง มขนาดกระแสมากกวาหรอเทากบ 1 ใน 3 และความยาวของบสเวยทมขนาดเลกกวา ยาวไมเกน 15 เมตร ไมตองตดตงเครองปองกนกระแสเกน

ฉ. บสเวยตองไมตดตงใหสมผสกบวสดทตดไฟงาย

http://www.pea.co.th/th/services/services_how2_setting_equipment4.html

78

ช. เปลอกหมทเปนโลหะของบสเวย ตองตอลงดนและใหใชแทนสายดนได ถาบสเวยไดออกแบบไวเชนนน

6.16 การเดนสายในรางเคเบล (CABLE TRAYS) 6.16.1 การใชงาน

(1) สายและอปกรณตอไปนยอมใหตดตงในรางเคเบลได แตตองเปนไปตาม วธการทก าหนดของการเดนสายหรอของอปกรณนน ๆ

ก. สายเคเบล type MI type MC และ armored cable ข. สายเคเบลแกนเดยวชนดมฉนวนและเปลอกนอกขนาดตวน าไมเลก

กวา 50 ตารางมลลเมตร ค. สายเคเบลหลายแกนในระบบแรงต าทกขนาด ง. สายอนชนดหลายแกนส าหรบควบคมสญญาณ จ. ทอรอยสายชนดตาง ๆ

(2) ยอมใหตดตงสายเคเบลแกนเดยวชนดไมมเปลอกนอกขนาดตวน าไมเลกกวา 50 ตารางมลลเมตร ไดในรางเคเบลแบบบนได ซงมระยะหางระหวางขนบนได ไมเกน 23 เซนตเมตร (9 นว) หรอแบบรางมชองระบายอากาศ เฉพาะในงานอตสาหกรรมทมบคคลมหนาท รบผดชอบดแลและบ ารงรกษา

(3) หามใชสาย crosslink-polyethylene วางในรางเคเบลในอาคาร ยกเวน รอยสายในทอรอยสายชนดทอโลหะ

(4) บรเวณอนตรายตองใชสายเฉพาะทอนญาตใหใชในเรองบรเวณอนตรายเทานน

(5) หามใชรางเคเบลในปลองลฟทหรอสถานทอาจเกดความเสยหายทางกายภาพ

(6) สถานทใชงานซงสายมโอกาสถกแสงแดดโดยตรง ใชสายชนดทนแสงแดดได

6.16.2 ขอก าหนดเกยวกบรางเคเบล (1) ตองมความแขงแรงและมนคงทจะรองรบน าหนกสายทงหมดทตดตง ไมม

สวนแหลมคมทอาจท าใหฉนวนและเปลอกเสยหาย (2) มการปองกนการผกรอนอยางพอเพยงกบสภาพการใชงาน ตองมผนง

ดานขางและใชเครองประกอบการตดตงทเหมาะสม

79

(3) รางเคเบลชนดอโลหะ ตองท าดวยวสดดานเปลวไฟ 6.16.3 การตดตง

(1) รางเคเบลตองมความตอเนองทางกล (2) รางเคเบลทเปนโลหะ ตองมความตอเนองทางไฟฟา และตองตอลงดน (3) สายทตดตงบนรางเคเบลเมอเดนแยกเขาทอสายอนตองมการจบยดให

มนคง (4) หามตดตงสายเคเบลระบบแรงต าในรางเคเบลเดยวกนกบสายเคเบลระบบ

แรงสง (5) รางเคเบลตองตดตงในทเปดโลงและเขาถงไดและมทวางพอเพยงทจะ

ปฏบตงานบ ารงรกษาสายเคเบลไดสะดวก (6) ในรางเคเบลทมเคเบลแกนเดยวหลายเสนตอขนานกน เพอประกอบเปน

สายเฟสหรอสายนวตรอลของวงจร สายเคเบลดงกลาวตองตดตงเปนกลม ซงประกอบดวยตวน าไมเกน 1 เสน ตอเฟส หรอนวตรอล เพอปองกนไมใหเกดกระแสไมสมดลย เนองจากการเหนยวน า และตองผกมดตวน าแตละกลม เพอปองกนการเคลอนตวเมอเกดการลดวงจร

(7) การตอสายในรางเคเบลตองท าใหถกตองตามวธการตอสาย แตจดตอสายตองอยภายในรางเคเบล และตองไมสงเลยขอบดานขางของรางเคเบล

(8) หามใชรางเคเบลเปนตวน าแทนสายดน 6.16.4 ขอก าหนดเกยวกบการจดวางสายและจ านวนสายในรางเคเบล ในระบบแรงต า

(1) สายเคเบลหลายแกนทใชงานตางประเภท เชน ใชส าหรบไฟฟาก าลงแสงสวาง สญญาณควบคม วางในรางเคเบลแบบบนไดหรอแบบรางมชองระบายอากาศ จะตองเปนไปตามขอก าหนดตอไปน

ก. สายเคเบลขนาดตงแต 95 ตารางมลลเมตรขนไป ผลรวมเสนผานศนยกลาง รวมฉนวนและเปลอกของสายทงหมด ตองไมเกนขนาดความกวางของรางเคเบล และใหวางเรยงกนไดชนเดยวเทานน

ข. สายเคเบลทมขนาดเลกกวา 95 ตารางมลลเมตร ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสาย ตองไมมากกวาพนทสงสดทยอมใหวางสายไดตามทก าหนดไวในตารางท 6-8 ชองท 1

ค. สายเคเบลทมขนาดตามขอ ก. และ ข. วางรวมกนในรางเคเบล ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสายทมขนาดเลกกวา 95 ตาราง

80

มลลเมตรทงหมด ตองไมเกนพนทสงสดทยอมใหวางสายไดตามทก าหนดไวใน ตารางท 6-8 ชอง 2 และใหวางซอนกนได ส าหรบสายเคเบลทมขนาดตงแต 95 ตารางมลลเมตรขนไป ตองวางเรยงกนเพยงชนเดยวโดยไมมสายเคเบลอนมาวางทบ

(2) สายเคเบลหลายแดนส าหรบควบคมและ/หรอเคเบลสญญาณวางในรางเคเบลแบบบนไดหรอแบบรางมชองระบายอากาศ ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสายทงหมด ตองไมเกนรอยละ 50 ของพนทภาคตดขวางภายในของรางเคเบล ส าหรบรางเคเบลทมความลกมากกวา 15 เซนตเมตร ใหใชคาความลก 15 เซนตเมตร ในการค านวณพนทภาคตดขวาง

(3) สายเคเบลหลายแกนทใชงานตางประเภท วางในรางเคเบลแบบดานลางทบ จะตองเปนไปตามขอก าหนดตอไปน.- ก. สายเคเบลทมขนาดตงแต 95 ตารางมลลเมตรขนไป ผลรวมของเสน

ผานศนยกลางรวมฉนวนและเปลอกของสายทงหมด ตองไมเกนรอยละ 90 ของขนาดความกวางของรางเคเบล และใหวางเรยงไดชนเดยวเทานน

ข. สายเคเบลทมขนาดเลกกวา 95 ตารางมลลเมตร ผลรวมพนทหนาตด รวมฉนวนและเปลอกของสาย ตองไมมากกวาพนทสงสดทยอมใหวางสายไดตามทก าหนดไวในตารางท 6-8 ชองท 3

ค. สายเคเบลทมขนาดตามขอ ก.และขอ ข. วางรวมกนในรางเคเบล ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสายทมขนาดเลกกวา 95 ตารางมลลเมตรทงหมด ตองไมเกนพนทสงสดทยอมใหวางสายไดตามทก าหนดไวใน ตารางท 6-8 ชองท 4 และใหวางซอนกนได ส าหรบสายเคเบลทมขนาดตงแต 95 ตารางมลลเมตรขนไป ตองวางเรยงกนเพยงชนเดยว โดยไมมสายเคเบลอนมาวางทบ

(4) สายเคเบลหลายแกนส าหรบควบคมและ/หรอเคเบลสญญาณวางในรางเคเบลแบบดานลางทบ ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสายทงหมด ตองไมเกนรอยละ 40 ของพนทภาคตดขวางภายในของรางเคเบล ส าหรบรางเคเบลทมความลกมากกวา 15 เซนตเมตร ใหใชคาความลก 15 เซนตเมตร ในการค านวณพนทภาคตดขวาง



81

(5) สายเคเบลแกนเดยวในรางเคเบลแบบบนไดหรอแบบรางมชองระบายอากาศ จ านวนสายเคเบลสงสดตองเปนดงน ก. สายเคเบลทมขนาดตงแต 400 ตารางมลลเมตร ขนไป ผลรวมเสนผาน

ศนยกลางรวมฉนวนและเปลอกของสายทงหมด ตองไมเกนขนาดความกวางของรางเคเบล

ข. สายเคเบลทมขนาดตงแต 120 ถง 400 ตารางมลลเมตร ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสาย ตองไมมากกวาพนทสงสดทยอมใหวางสายไดตามทก าหนดไวใน ตารางท 6-8 ชองท 5

ค. สายเคเบลทมขนาดตามขอ ก.และ ข.วางรวมกนในรางเคเบล ผลรวมพนทหนาตดรวมฉนวนและเปลอกของสายทมขนาดเลกกวา 400 ตารางมลลเมตรทงหมด ตองไมเกนพนทสงสดทยอมใหวางสายไดตามทก าหนดไวใน ตารางท 6-8 ชอง 6

ง. สายเคเบลทมขนาดตงแต 50 ถง 95 ตารางมลลเมตร ผลรวมเสนผานศนยกลางรวม ฉนวนและเปลอกของสายทงหมด ตองไมเกนขนาดความกวางของรางเคเบลและใหวางเรยงกนไดชนเดยวเทานน

6.16.5 ขอก าหนดเกยวกบการจดวางสายและจ านวนสายในรางเคเบลในระบบแรงสง ผลรวมของเสนผานศนยกลางของสายเคเบลแกนเดยวและหลายแกนทงหมดรวมกน ตองไมเกนความกวางของรางเคเบล การวางเคเบลยอมใหวางเรยงไดชนเดยวเทานน หามวางซอนหรอเกยกน ในทซงสายเคเบลแกนเดยวเปนชนดตเกลยวเขาดวยกน หรอมดควบเขาดวยกนเปนกลมและวงจร ผลรวมของเสนผานศนยกลางของสายเคเบลทงหมด ตองไมเกนความกวางของรางเคเบลและกลมของสายเคเบลเหลาน หามวางซอนกน ขอก าหนดเกยวกบการจดวางสายในรางเคเบลระบบแรงต า



82

ตารางท 6-8 ขอก าหนดเกยวกบการจดวางสายในรางเคเบลระบบแรงต า

ความกวางภายใน ของรางเคเบล (เซนตเมตร)

พนทหนาตดรวมของสายเคเบลทงหมดทยอมใหวางในรางเคเบล (เซนตเมตร)

เคเบลหลายแกน เคเบลแกนเดยว

รางเคเบลแบบบนไดหรอแบบราง มชองระบายอากาศ

รางเคเบลแบบดานลางทบ รางเคเบลแบบบนไดหรอแบบราง

มชองระบายอากาศ

ชองท 1ใชกบขอ 6.16.4 (1) ข.

ชองท 2 ใชกบขอ 6.16.4 (1) ค.

ชองท 3 ใชกบขอ 6.16.4 (3) ข.


ชองท 5 ใชกบขอ 6.16.4 (5) ข.


15 45 45-(1.2Sd1) 35 35-Sd1 40 45-(1.1Sd2)

30 90 90-(1.2Sd1) 70 70-Sd1 85 85-(1.1Sd2)

45 135 135-(1.2Sd1) 105 105-Sd1 125 125-(1.1Sd2)

60 180 180-(1.2Sd1) 140 140-Sd1 165 165-(1.1Sd2)

75 225 225-(1.2Sd1) 175 175-Sd1 210 210-(1.1Sd2)

90 270 270-(1.2Sd1) 210 210-Sd1 250 250-(1.1Sd2)

หมายเหต: 1. Sd1 หมายถง ผลรวมของเสนผานศนยกลางรวมฉนวนและเปลอกของเคเบลหลายแกน

ทกเสนทมขนาดตงแต 95 ตารางมลลเมตร ขนไป ซงตดตงรวมกบเคเบล ทมขนาดเลกกวาในรางเคเบลเดยวกน (หนวยเปนเซนตเมตร)

2. Sd2 หมายถง ผลรวมของเสนผานศนยกลางรวมฉนวนและเปลอกของเคเบลแกนเดยว ทมขนาดตงแต 400 ตารางมลลเมตร ขนไป ซงตดตงรวมกบเคเบล ทมขนาดเลกกวาในรางเคเบลเดยวกน (หนวยเปนเซนตเมตร)

3. พนทหนาตดรวมสงสดส าหรบภายในของรางเคเบล 30 เซนตเมตร จะมพนทสงสดส าหรบวางเคเบลทมขนาดเลกกวา 90 ตารางมลลเมตร เทากบ ผลทไดจาก 90 ตารางเซนตเมตร ลบออกดวย 1.2 เทา ของ Sd1รบวางเคเบล สามารถค านวณได เชน ในชองท 2 ถารางเคเบลมความกวาง 6.16.6 ขนาดกระแสของสายในรางเคเบลในระบบแรงต า

(1) สายเคเบลแกนเกยว ก. ขนาดกระแสของสายเคเบลแกนเดยวหรอสายแกนเดยวตเกลยวเขา

ดวยกน (เชน triplex quadruplex) ตดตงในรางเคเบลแบบบนได ตองเปนไปตาม ตารางท 6-2 วธท 7

ข. ขนาดกระแสของสายเคเบลแกนเดยวหรอสายแกนเดยวตเกลยวเขาดวยกน ตดตงในรางเคเบลแบบมชองระบายอากาศ ขนาดกระแสให



83

ใชไดไมเกนรอยละ 95 ของขนาดกระแสทไดจาก ตารางท 6-2 วธท 7 ถารางเคเบลมการปดตลอดดวยฝาทบความยาวเกน 180 เซนตเมตร ขนาดกระแสใหใชไดไมเกนรอยละ 90 ของขนาดกระแสทไดจาก ตารางท 6-2 วธท 7 ยกเวน การตดตงสายเคเบลแกนเดยวในรางเคเบลทไมมฝาปด ถาแตละเสนวางห างกนไมนอยกวาขนาดเสนผานศนยกลางของสายเคเบลเสนโตทอยใกลกน การคดขนาดกระแสยอมใหใชคากระแสทไดจาก ตารางท 6-2 วธท 2

(2) สายเคเบลหลายแกน ขนาดกระแสของสายเคเบลหลายแกน ยอมใหใชคาตาม ตารางท 6-2 วธท 3 (ทอโลหะ)

ขอยกเวนท 1 รางเคเบลปดตลอดดวยฝาทบยาวเกน 180 เซนตเมตร ขนาดกระแสของสายใหลดลงเหลอไมเกนรอยละ 95 ของคาทไดจาก ตารางท 6-2 วธท 3 (ทอโลหะ) ขอยกเวนท 2 การตดตงเคเบลหลายแกนในรางเคเบลทไมมฝาปด ถาแตละเสนวางหางกนไมนอยกวาขนาดเสนผานศนยกลางของสายเคเบลเสนโตทอยใกลกน ขนาดกระแสของสายยอมใหไมเกนคาทไดจากตารางท 6-2 วธท 3 (ทอโลหะ)

6.17 โคมไฟฟาและเครองประกอบ 6.17.1 โคมไฟฟาและเครองประกอบ ตองไมมสวนทมไฟฟาเปดโลงใหสมผสได 6.17.2 โคมไฟฟาและเครองประกอบตองเลอกชนดใหเหมาะสมกบสภาพการตดตง

เชนตดตงภายนอกอาคารในทเปยกชน ตองเปนชนดทน าไมสามารถเขาในดวงโคมได

6.17.3 โคมไฟฟาทอยใกลวสดตดไฟงาย ตองมเครองปองกนหรอกนไมใหวสดดงกลาว ไดรบความรอนสงเกนไปจนอาจตดไฟได

6.17.4 โคมไฟฟาตองตดตงใหสามารถตรวจสอบการตอสาย ระหวางสายของดวงโคมกบสายของวงจรยอยไดสะดวก

6.17.5 การเดนสายดวงโคม ขนาดของสายไฟฟาตองไมเลกกวา 0.50 ตารางมลลเมตร และตองเปนชนดทเหมาะสมกบสภาพการใชงาน

6.17.6 ฉนวนของสายในดวงโคม ตองเหมาะสมกบกระแส แรงดน และอณหภมใชงาน






84

6.17.7 ดวงโคมทตดตงในสถานทเปยกชนหรอสถานทมการผกรอนได ตองใชสายไฟฟาชนดทไดรบการรบรอง เพอใชส าหรบจดประสงคนน

6.17.8 ดวงโคมและขวรบหลอด ตองมการจบยดอยางแขงแรง เหมาะสมกบน าหนก ดวงโคมทมน าหนงมากหรอมขนาดใหญ หามใชขวรบหลอดเปนตวรบน าหนกของดวงโคม

6.17.9 จดตอ หรอจดตอแยกของสาย ตองไมอยในกานดวงโคม

85

บทท 7 ขอก าหนดส าหรบหมอแปลงไฟฟา 7.1 ขอบเขต ในหวขอนครอบคลมถงการตดตงหมอแปลงทงหมด ยกเวน หมอแปลง

ดงตอไปน ก. หมอแปลงกระแส (current transformer) ข. หมอแปลงแหงทตดมากบอปกรณส าเรจและมความเหมาะสมกบอปกรณส าเรจ

นน ค. หมอแปลงทเปนสวนหนงของเครองเอกซเรยหรออปกรณความถสง ง. หมอแปลงทใชในระบบควบคมระยะหางและสญญาณ (transformer used with

remote control and signaling) จ. หมอแปลงส าหรบปายโฆษณา (transformer for sign and outline lighting) ฉ. หมอแปลงส าหรบหลอดไฟปลอยประจ (transformer for electric discharge

lighting) ช. หมอแปลงส าหรบระบบสญญาณเพลงไหม ซ. หมอแปลงทใชส าหรบการคนควา ทดสอบหรอวจย ซงมการปองกนเพอมให

บคคลทไมมหนาทเกยวของสมผสกบสวนทมไฟฟาได ฌ. หมอแปลงระบบแรงต า 7.2 ทตง หมอแปลงและหองหมอแปลงตองอยในสถานทซงบคคลทมหนาทเกยวของ

เขาถงไดโดยสะดวก เพอท าการตรวจและบ ารงรกษา และตองจดใหมการระบายอากาศอยางเพยงพอกบการใชงาน

7.3 การปองกนกระแสเกน หมอแปลงตองมการปองกนกระแสเกนตามขอ 7.3.1 หรอ 7.3.2 เครองปองกนกระแสเกนและเครองปลดวงจรตองเปนไปตามทก าหนดในขอ 4.4 และ 4.6 ส าหรบขอทน ามาใชไดและถาเครองปลดวงจรเปนชนด non load break switch ตดตงอยดานไฟเขาของหมอแปลง ตองมปายเตอนใหปลดสวตซแรงต ากอน และปายเตอนนตองตดไวในบรเวณทเหนไดงายจากบรเวณทจะท าการปลดวงจรดานไฟเขา 7.3.1 หมอแปลงระบบแรงสง ตองมการปองกนกระแสเกนดงน

(1) ดานไฟเขา หมอแปลงแตละเครองตองมการปองกนกระแสเกนแยกโดยเฉพาะ ถาใชฟวสพกดกระแสตอเนองของฟวสตองไมเกนรอยละ 250 ของพกดกระแสดานไฟ เขาของหมอแปลง ถาใชสวตซอตโนมตการปรบตงตองไมเกนรอยละ 300 ของพกดกระแสดานไฟเขาของหมอแปลง ยกเวน

86

ถารอยละ 250 ของพกดกระแสดานไฟเขาไมตรงกบพกดกระแสมาตรฐานของตวฟวสใหใชพกดมาตรฐานของตวฟวสขนาดสงถดไป

(2) ดานไฟออก หมอแปลงแตละเครองตองมการปองกนกระแสเกนทางดานไฟออก พกดกระแสตอเนองของฟวสหรอขนาดปรบตงของสวตซอตโนมตตองไมเกนรอยละ 250 ของพกดกระแสดานไฟออกของหมอแปลง

7.3.2 หมอแปลงแรงดน (Potential Transformer) ส าหรบเครองวดตดตงในเครองหอหมหรอในอาคารตองตดตงเครองปองกนกระแสเกนทางดานไฟเขา

7.4 การตอขนานหมอแปลง ยอมใหตอหมอแปลงหลายเครองขนานกนได เมอหมอแปลงแตละเครองมการตดตงเครองปองกนกระแสเกนดานแรงสงและแรงต า แ ละตองมอปกรณตดตอนแรงสง ทสามารถปลอดและสบหมอแปลงไดพรอมกน หมอแปลงทกเครองตองมคณสมบตทางไฟฟาเหมอนกน

7.5 การตอลงดน สวนของหมอแปลงทเปนโลหะเปดโลงและไมใชเปนทางเดนของกระแสไฟฟารวมถงรว ทกนหรออน ๆ ตองตอลงดน ตามขอ 6.22 โดยมคาความตานทานดนรวมของสายดน ไมเกน 5 โอหม

7.6 การกน หมอแปลงตองมการกนดงตอไปน 7.6.1 หมอแปลงทเปดเผยตอความเสยหายทางกายภาพตองมการปองกนทเหมาะสม

เพอลดโอกาสทจะท าใหหมอแปลงช ารด จากสาเหตภายนอก 7.6.2 หมอแปลงแหงทมเครองหอหมทท าดวยวสดไมตดไฟ ทนความชนและปอง

กนวตถแปลกปลอมทอาจสอดเขาไปไดใหถอวามการกนแลว 7.6.3 สวนทมไฟฟาและเปดโลงตองมการกนตามทก าหนดในบทท 3 7.6.4 สวนทมไฟฟาเปดโลงตองมปายหรอเครองหมายแสดงแรงดนไฟฟาตดตงไวให

เหนไดงายบนเครองอปกรณไฟฟาหรอโครงสราง 7.7 ขอก าหนดเฉพาะส าหรบหมอแปลงแบบตาง ๆ

7.7.1 หมอแปลงฉนวนน ามน (oil-Insulated Transformer) (1) หมอแปลงฉนวนน ามนตดตงในอาคารตองตดตงในหองหมอแปลงยกเวน

หมอแปลงใชกบเตาหลอมไฟฟา มขนาดไมเกน 75 เคว หากไมอยในหองหมอแปลงตองมรวลอมรอบ และระยะหางระหวางหมอแปลงกบรว ตองไมนอยกวา 1.00 เมตร

(2) หามตดตงหมอแปลงฉนวนน ามนภายในอาคาร บนดาดฟาหรอบนสวนยนของอาคารขนาดใหญพเศษของอาคารสง อาคารชด

87

(3) หมอแปลงฉนวนน ามนตดตงภายนอกอาคาร เมอตดตงแลว สวนทมไฟฟาดานแรงสงของหมอแปลง ตองหางจากโครงสรางอนไมนอยกวา 1.80 เมตร ส าหรบหมอแปลงทตดตงใกลกบวตถหรออาคารทตดไฟได ตองมการปองกนไฟทเกดจากน ามนของหมอแปลงลกลามไปตดวตถตดไฟได

7.7.2 หมอแปลงแหง (Dry-type transformer) (1) หมอแปลงแหงตดตงภายในอาคาร (Dry-type transformer installed indoor)

มขอก าหนดส าหรบสถานทตดตงตามตารางท 7-1 (2) หมอแปลงแหงตดตงภายนอกอาคาร (Dry-type transformer installed

outdoor) ก. หมอแปลงตองมการกนตามขอ 7.6.2 ทสามารถทนสภาพอากาศ

(Weatherproof) ได ข. หมอแปลงทมขนาดเกน 112.5 เควเอ. ตองตดตงหางจากวสดทตดไฟได

ทเปนสวนของอาคารไมนอยกวา 30 เซนตเมตรยกเวน หมอแปลงชนดมอณหภมเพม (temperature rise) 80 องศาเซลเซยส หรอสงกวาทมการปดหมมดชด (ยอมใหมเฉพาะชองระบายอากาศ) สามารถลดระยะหางลงไดอก

7.7.3 หมอแปลงฉนวนของเหลวไมตดไฟ (Nonflammable Fluid-Insulated Transformer) ยอมใหตดตงไดทงภายในและภายนอกอาคาร ถาตดตงภายในอาคาร ตองตดตงในหองหมอแปลง

7.8 หองหมอแปลง 7.8.1 หองหมอแปลงส าหรบหมอแปลงฉนวนน ามน

(1) หองหมอแปลงใหตดตงเฉพาะหมอแปลงเทานน ยกเวน หมอแปลงทมอปกรณปองกนและตดตอนทตดมากบตวหมอแปลง (padmount)

(2) หองหมอแปลงตองอยในสถานททสามารถขนยายหมอแปลงเขาออกไดและสามารถระบายอากาศสภายนอกได หากใชทอลมตองเปนชนดทนไฟ หองหมอแปลงตองเขาถงไดโดยสะดวกส าหรบผทมหนาทเกยวของและเพอการบ ารงรกษา

(3) ระยะหางระหวางหมอแปลงกบผนงหรอประตหองหมอแปลง ตองไมนอยกวา 1ม.

(4) ระยะหางระหวางหมอแปลงแตละเครอง ตองไมนอยกวา 60 เซนตเมตร

88

(5) ตรงบรเวณทตดตงหมอแปลง ตองมทวางเหนอหมอแปลง หรอเครองหอหมหมอแปลง ไมนอยกวา 60 เซนตเมตร

(6) ชองระบายอากาศควรอยหางจากประต หนาตาง ทางหนไฟ และวตถตดไฟไดใหมากทสดทจะท าได

(7) อณหภมในหองหมอแปลงตองไมเกน 40 องศาเซลเซยส (8) การระบายความรอน

ก. ระบายความรอนโดยใชระบบหมนเวยนอากาศตามธรรมชาต ตองมชองระบายอากาศทงดานเขาและออก พนทสทธของชองระบายอากาศแตละดาน ตองไมนอยกวา 10 ตารางเซนตเมตร/เควเอ ของหมอแปลงทใชงานและตองไมเลกกวา 500 ตารางเซนตเมตร ต าแหนงของชองระบายอากาศดานเขา ตองอยใกลกบพนหอง แตตองอยสงไมนอยกวา 10 เซนตเมตร ชองระบายอากาศออกตองอยใกลเพดานหรอหลงคาและอยในดานทท าใหการถายเทอากาศผานหมอแปลง ชองระบายอากาศเขาและออก หามอยบนผนงดานเดยวกน และชองระบายอากาศตองปดดวยลวดตาขาย

ข. ถาอณหภมภายในหองหมอแปลงเกน 40 องศาเซลเซยส จะตองเพมการระบายอากาศ ดวยพดลมหรอดวยวธการอน ๆ ตามความจ าเปน

(9) ผนงและหลงคาหองหมอแปลงตองสรางดวยวสดทมความแขงแรงทางโครงสรางเพยงพอกบสภาพการใชงานและไมตดไฟ ผนงของหองหมอแปลงตองสรางดวยวสดทมความหนาดงน ก. คอนกรตเสรมเหลก หนาไมนอยกวา 15 เซนตเมตรหรอ ข. อฐทนไฟ หนาไมนอยกวา 20 เซนตเมตร หรอ ค. คอนกรตบลอก หนาไมนอยกวา 30 เซนตเมตร

(10) พนหองหมอแปลง ตองสรางดวยคอนกรตเสรมเหลก หนาไมนอยกวา 10 เซนตเมตร กรณพนตดพนดน ส าหรบกรณอน ๆ ตองหนาไมนอยกวา 15 เซนตเมตร และตองรบน าหนกของหมอแปลงและอปกรณอน ๆ ไดอยางปลอดภย

(11) พนหองตองลาดเอยงมทางระบายน ามนของหมอแปลงไปลงบอพก (sump) บอพกตองมความจไมนอยกวา 3 เทา ของปรมาตรน ามนของหมอแปลงเครองทมน ามนมากทสด แลวใสหนเบอร 2 ใหเตมบอพก ถาบอพก

89

อยภายนอกหองหมอแปลงตองมทอระบายน ามนชนดทนไฟ ขนาดเสนผานศนยกลางไมเลกกวา 5 เซนตเมตร เพอระบายน ามนจากหองหมอแปลงไปลงบอพกปลายทอดานหมอแปลงตองปดดวยตะแกรง

(12) ประตหองหมอแปลงทกประตตองท าดวยเหลกแผนหนาอยางนอย 1.60 มลลเมตร มวธการปองกนการผกรอน ประตตองจดยดไวอยางแนนหนาเปดไดสะดวก และตองมประตฉกเฉนส ารองไว ส าหรบเปนทางออก ซงเปนชนดทเปดออกภายนอกไดสะดวกและรวดเรว

(13) ธรณประตตองมความสงเพยงพอทจะกกน ามนหมอแปลงเครองทมปรมาตรน ามนมากทสดได ในกรณเกดรว) และตองสงไมนอยกวา 10 เซนตเมตร

(14) เครองหอหมสวนทมไฟฟาทงหมดตองเปนวสดไมตดไฟสวนทเปนโลหะเปดโลงและไมใชเปนทางเดนของกระแสไฟฟา ตองตอลงดนตามทก าหนดในขอ 7.5

(15) หองหมอแปลงตองจดใหมแสงสวางอยางเพยงพอ (16) ระบบทออนๆ ทไมใชทอทเกยวกบระบบไฟฟา หามตดตงในหองหมอ

แปลง ยกเวน ทอส าหรบระบบดบเพลงหรอทอระบบระบายความรอนของหมอแปลงหรอทอทไดออกแบบอยางเหมาะสมแลว

(17) หามเกบวสดทไมเกยวของกบการใชงานทางไฟฟาวสดเชอเพลงในหองหมอแปลง

7.8.2 หองหมอแปลงส าหรบหมอแปลงฉนวนของเหลวไมตดไฟ ใหใชขอก าหนดเชนเดยวกบขอ 7.8.1

ขอยกเวนท 1 ไมตองมบอพกแตตองสามารถระบายน าหรอฉนวนของเหลวของหมอแปลงออกจากหองได

ขอยกเวนท 2 ความหนาของผนงหองหมอแปลงเปนดงน ก. คอนกรตเสรมเหลก หนาไมนอยกวา 6.50 เซนตเมตร หรอ ข. อฐทนไฟ หนาไมนอยกวา 10 เซนตเมตรหรอ ค. คอนกรตบลอก หนาไมนอยกวา 10 เซนตเมตร

ขอยกเวนท 3 ใหตดตงเครองปลดวงจรแรงสงชนดเปดไดเมอมโหลดไวในหองหมอแปลง

7.8.3 หองหมอแปลงส าหรบหมอแปลงแหง ใหใชขอก าหนดเชนเดยวกบขอ 7.8.1 ขอยกเวนท 1 ไมตองมบอพกและทอระบายของเหลว

90

ขอยกเวนท 2 ความหนาของผนงหองหมอแปลงเปนไปตามขอ 7.8.2 ขอยกเวนท 3 หมอแปลงแหงชนดทมเครองหอหม ยอมใหตดตงเครองปลดวงจรชนดเปดไดเมอมหลด เมนสวตซ แผงสวตซและแผงจายไฟไวในหองหมอแปลงได

7.9 ลานหมอแปลง 7.9.1 ลานหมอแปลงอยบนพนดน

(1) หมอแปลงตองอยในทลอม ทลอมนอาจจะเปนก าแพงหรอรวทใสกญแจไดและเขาถงไดเพอการตรวจสอบและบ ารงรกษาส าหรบบคคลทมหนาทเกยวของ

(2) สวนทมไฟฟาของระบบไฟฟาแรงสงเหนอทวางเพอการปฏบตงานตองอยสงจากพนทปฏบตงานไมนอยกวา 275 เซนตเมตรยกเวน มการกนเพอปองกนการสมผสสวนทมไฟฟาโดยไมไดตงใจ

(3) ระยะหางตามแนวระดบระหวางรวหรอผนงกบสวนทมไฟฟาของระบบไฟฟาแรงสงตองไมนอยกวา 1.80 เมตร

(4) ระหวางตามแนวระดบระหวางรวหรอผนงกบหมอแปลงตองไมนอยกวา 1 เมตร

(5) ระยะหางระหวางหมอแปลงแตละลกตองไมนอยกวา 60 เซนตเมตร (6) รวหรอก าแพงของลานหมอแปลงตองสงไมนอยกวา 2.13 เมตร (7) การตอลงดน ตองเปนไปตามขอ 7.5 (8) ตองมแผนปายหรอสญญลกษณเตอนใหระวงอนตรายจากไฟฟาแรงสงตดตง

ไวในบรเวณทเหนไดชดเจน (9) พนของลานหมอแปลงตองใสหนเบอร 2 หนาไมนอยกวา 10 เซนตเมตร

ยกเวนสวนทตดตงเครองอปกรณ 7.9.2 ลานหมอแปลงอยบนดาดฟาของอาคารใหใชขอก าหนดเชนเดยวกบขอ 7.9.1

โดยมขอก าหนดเพมเตมดงน (1) พนของดาดฟารวมทงตวอาคารทตดตงหมอแปลงตองผานการรบรองวาม

ความแขงแรงเพยงพอทจะรบน าหนกของหมอแปลงและเครองอปกรณไดอยางปลอดภย

(2) ตองตดตงระบบปองกนอนตรายจากฟาผาโดยใช overhead ground wire ทมมมปองกน protection angle) ไมเกน 45 องศาวดจากแนวดง หรอใชเครองอปกรณอนทไดรบความเหนชอบจากการไฟฟาสวนภมภาค

91

(3) หมอแปลงชนดฉนวนน ามนตองมบอพกทมขอก าหนดตามขอ 7.8.1 (11) 7.9.3 ลานหมอแปลงอยบนระเบยง กนสาด หรอสวนยนของอาคาร ใหใชขอก าหนด

เชนเดยวกบขอ 7.9.2 โดยมขอก าหนดเพมเตมดงน (1) ลานหมอแปลงไมตองตดตง overhead ground wire หากมการปองกนฟาผาท

สามารถครอบคลมหมอแปลงไดอยแลว (2) ตองมการกนทดานบน เพอปองกนไมใหหมอแปลงเกดความเสยหาย

92

บทท 8 ขอก าหนดส าหรบคะแปซเตอร ขอก าหนดตอไปน ใชกบคะแปซเตอรส าหรบปรบปรงคาตวประกอบก าลง (Power Facter) คะแปซเตอรตดตงบนโครงสรางภายนอกอาคาร ใหเปนไปตามมาตรฐานของการไฟฟาสวนภมภาคในสวนทเกยวของ สวนคะแปซเตอรตดตงในอาคาร ใหเปนไปตามขอก าหนดตอไปน

8.1 สถานท 8.1.1 คะแปซเตอรแตละตวทบรรจดวยของเหลวทตดไฟได มปรมาณมากกวา 11 ลตร

ใหตดตงภายนอกอาคาร หากตดตงในอาคาร ตองตดตงภายในหองทออกแบบไวเฉพาะ

8.1.2 คะแปซเตอรตองมเครองหอหม หรอตดตงโดยมการกนรวหรอโดยวธอน เพอปองกนบคคลมาสมผสกบสวนทมไฟฟาโดยบงเอญ ยกเวน คะแปซเตอรนนเขาถงไดเฉพาะบคคลทมหนาทเกยวของ

8.2 คะแปซเตอรแรงต า 8.2.1 คะแปซเตอรตองจดใหมวงจรคายประจ ตออยางถาวรหรอตออตโนมตกบขว

ของคะแปซเตอร เมอปลดวงจรคะแปซเตอรออกจากระบบ 8.2.2 คะแปซเตอรตองสามารถคายประจ ใหแรงดนลดลงเหลอไมเกน 50 โวลท

ภายในเวลา 1 นาท นบจากเวลาทปลด 8.2.3 ตวน าทตอเขากบวงจรคะแปซเตอร ตองมขนาดกระแสไมนอยกวารอยละ 135

ของพกดกระแสของคะแปซเตอร หากคะแปซเตอรตอกบวงจรมอเตอร ตวน าของวงจรคะแปซเตอร ตองมขนาดกระแสไมนอยกวา 1 ใน 3 ของขนาดกระแสของสายวงจรมเตอร และตองมขนาดกระแสไมนอยกวารอยละ 135 ของพกดกระแสของคะแปซเตอรดวย

8.2.4 ตวน าทกสายเสนไฟทตอเขาชดคะแปซเตอร ตองมเครองปองกนกระแสเกนพกดหรอขนาดปรบตงเครองปองกนกระแสเกน ควรมคาต าสดทจะท าใหชดคะแปซเตอรนน ตอใชงาน

8.2.5 คะแปซเตอรตองมเครองปลดวงจร ทสามารถปลดทกสายเสนไฟไดพรอมกน และในสภาพการท างานปกต เครองปลดวงจรตองท างานไดโดยไมช ารด พกดกระแสของเครองปลดวงจร ตองไมนอยกวารอยละ 135 ของพกดกระแสของคะแปซเตอร

8.2.6 เปลอกโลหะของคะแปซเตอรตองตอลงดน ยกเวน คะแปซเตอรทตดตงบนโครงสรางชนดทไดออกแบบไวใหมศกยไมเทากบดน

93

8.2.7 คะแปซเตอรแตละตวตองมแผนปายระบผผลต พกดแรงดน กโลวาร กระแสและปรมาณของเหลวทบรรจอย (ถาม)

8.2.8 คะแปซเตอรทตดตง เพอปรบคาตวประกอบก าลงของมอเตอร ควรตดตงดานไฟเขาของเครองปองกนการใชงานเกนก าลงมอเตอร

8.3 คะแปซเตอรแรงสง 8.3.1 คะแปซเตอรตองจดใหมวงจรคายประจ ตออยางถาวรหรอตออตโนมตกบขว

ของคะแปซเตอร เมอปลดวงจรคะแปซเตอรออกจากระบบ ยกเวน เมอคะแปซเตอรตอตรงเขากบขดลวดของมอเตอรหรอของหมอแปลง โดยไมมสวตชหรออปกรณปองกนกระแสเกนตออย

8.3.2 คะแปซเตอรตองสามารถคายประจ ใหแรงดนลดลงเหลอไมเกน 50 โวลท ภายในเวลา 1 นาท นบจากเวลาทปลด

8.3.3 คะแปซเตอรตองจดใหมมาตรการปองกนคะแปซเตอรช ารดจนอาจเกดอนตรายจากกระแสลดวงจร การปองกนอาจจะปองกนคะแปซเตอรเฉพาะแตละตวหรอทงกลมกได

8.3.4 การปลด-สบคะแปซเตอร ตองใชสวตชทท างานพรอมกนทกเฟส (Group-operated Switch) ทมคณสมบตดงน (1) มความสามารถในการน ากระแสไฟฟาตอเนอง ไมนอยกวารอยละ 135 ของ

พกดกระแสของคะแปซเตอรทตดตง (2) ตดกระแสโหลดตอเนองสงสดของคะแปซเตอรทตออย ในสภาพการใช

งานปกตได (3) ทนกระแสไหลพง (Inrush Current) คาสงสดทอาจเกดขนในวงจร (รวมทง

กระแสทไหลมาจากคะแปซเตอรทอยขางเคยง) (4) ทนกระแสลดวงจร ทอาจเกดขนทางดานทตอเขากบคะแปซเตอรได

8.3.5 เปลอกโลหะของคะแปซเตอร ตองตอลงดน ยกเวน คะแปซเตอรทตดตงบนโครงสรางชนดทไดออกแบบไวใหมศกยไมเทากบดน

8.3.6 คะแปซเตอรแตละตวตองมแผนปายระบผผลต พกดแรงดน กโลวาร กระแสและปรมาณของเหลวทบรรจอย (ถาม)

94

ประวตผเขยน

นายสมศกด ไชยโคตร วน เดอน ป เกด 28 กนยายน 2519 ทอยปจจบน บานเลขท 35 หมท 9 ต าบลเสงสาง อ าภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา 30330 ต าแหนง หวหนาสวนโยธา (นกบรหารงานชางโยธา ระดบ 7) สถานททางานปจจบน องคการบรหารสวนตาบลเสงสางเสงสาง อ าเภอเสงสาง จวหวดนครราชสมา 30330 ประวตการศกษา พ.ศ. 2530 ชนประถมศกษา โรงเรยนบานหนองไผใหญ อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา พ.ศ. 2533 ชนมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนมธยมเสงสาง อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา พ.ศ. 2536 ชนประกาศนยบตรวชาชพ วทยาลยเทคนคนครราชสมา อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา พ.ศ. 2540 ชนประกาศนยบตรวชาชพชนสง วทยาลยเทคนคนครราชสมา อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา พ.ศ. 2546 ปรญญาตร บรหารธรกจบณฑต (การจดการงานกอสราง) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2553 ศกษาตอในหลกสตรวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต การบรหารงานกอสรางและสาธารณปโภค สาขาวชาวศวกรรมโยธา ส านกวชาวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ความคุ้มทุนในการใช้ระบบน...

Documents

Transcript of ความคุ้มทุนในการใช้ระบบน...