การคิดสร้างสรรค์ A Creative...

12

วารสารสขภาพกบการจดการสขภาพ ปท 1 ฉบบท 1 กนยายน-ธนวาคม 2557Journal of Health and Health Management Vol.1 No.1 September-December 2014

บทคดยอ การคดสรางสรรค หมายถง กระบวนการคดทนำาไปสนวตกรรม การแกปญหา หรอการสงเคราะหในเรอง

ตางๆ สรางสงประดษฐทแปลกใหม มประโยชน มคณคา และมความเหมาะสม จอย พอล กลฟอรด ไดระบถงการ

คดสรางสรรควา เปนการคดแบบอเนกนยมากกวาการคดแบบเอกนย สวนเอดเวรด เดอ โบโน และฮามด ฮบรา

ฮมซาเดช ราจาอาย มองการคดสรางสรรคในแบบการคดนอกกรอบ องคประกอบทแยกแยะนกวทยาศาสตรทม

การคดสรางสรรคสงจากนกวทยาศาสตรทมการคดสรางสรรคตำา ตามทศนะของอารเธอร ลโอนารด ชาวโลว คอ

แรงจงใจ โดยเฉพาะความอยากรอยากเหน ซงผลกดนใหตดตามคนควาหาคำาตอบ สำาหรบมมมองของการคด

สรางสรรคประกอบดวย มมมองของการรคด บคลกภาพและสงคม ประสาทชววทยา สขภาพจต การคดสรางสรรค

และสตปญญา ทฤษฎทสำาคญของการคดสรางสรรค ไดแก ทฤษฎสวนประกอบ จตวเคราะห และมนษยนยม ใน

การวดการคดสรางสรรคมการวดตามแนวคดตางๆ ไดแก แนวคดความฉลาดทางการคดสรางสรรค จตมต และ

บคลกภาพและสงคม นอกจากนน ไดนำาเสนองานวจย 2 เรอง คอ การพฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษ

อยางสรางสรรคในฐานะเปนภาษาทสองของเดกเลกระดบประถมศกษาในโรงเรยนขนาดกลางในกรงการาจ ประเทศ

ปากสถาน และการสงเสรมนวตกรรมเครอขายการเรยนรของครและบคลากรทางการศกษาเพอพฒนาคณภาพ

ผเรยนดานทกษะการคดในจงหวดอบลราชธาน ระยะ 2

คำาสำาคญ : การคดสรางสรรคกระบวนการคดจตวทยา

Abstract Creative thinking means the thought process that leads to innovation, problem solving, or

synthesis on various subjects, invention of useful, valuable and appropriate products. Joy Paul Guilford

identified creative thinking as a kind of divergent thinking, rather than convergent thinking.

Edward de Bono and Hamid Ebrahimzadeh Rajaei viewed creative thinking as thinking out of the box.

According to the Arthur Leonard Schawlow, a factor that distinguishes scientists who are highly

creative from low creative ones, is motivation, especially the curiosity, driven to pursue research for

การคดสรางสรรคA Creative Thinking

ดวงเดอนศาสตรภทร,ปร.ด.(จตวทยาเดก)*

Duangduen Satraphat, Ph.D. (Child Psychology)

*รองศาสตราจารยคณะศลปศาสตรวทยาลยเซนตหลยส

10

13


answers. Perspectives of creative features consist of cognition, personality and social, neurobiology,

mental health, creativity and intelligence. Critical theories of creativity include Componential, Psychoanalytic

and Humanistic theories. Creativity is measured by various concepts including the concepts of

creativity quotient, psychometric approach, personality and social approach. In addition, two

researches were presented, entitled “Developing young children’s creative writing ability in English

as a second language in a Primary English Medium School in Karachi, Pakistan” and “Promoting

innovative learning network of teachers and educators to develop students thinking skills. Phase

2 in Ubon Ratchathani.”

Keywords : creative thinking, thinking process, psychology

พจนานกรมศพทจตวทยา ฉบบราชบณฑตสถาน

(2553) ไดใหความหมายของการคดสรางสรรควา

หมายถง กระบวนการคดทนำาไปสนวตกรรม การ

แกปญหาหรอการสงเคราะหในเรองตางๆ นอกจากน

ยงพบวามการใหความหมายของการคดสรางสรรคไว

อยางหลากหลาย เชน การคดสรางสรรค หมายถง

กระบวนการคดของสมองซงมความสามารถในการคดได

หลากหลายและแปลกใหมจากเดม โดยสามารถนำาไป

ประยกตทฤษฎหรอหลกการไดอยางรอบคอบและ

มความถกตอง จนนำาไปสการคดคนและสรางสงประดษฐ

ทแปลกใหม นอกจากนน ยงอาจมองการคดสรางสรรค

ในแงทเปนกระบวนการคดมากกวาเนอหาการคด อยางไร

กตาม นกทฤษฎสวนมากเหนตรงกนวา ความแปลกใหม

(novelty) หรอความคดรเรม (originality) เปนองค

ประกอบทจำาเปนของการสรางสรรค แตความแปลกใหม

ยงไมเพยงพอ จำาเปนตองมประโยชน มคณคา และมความ

เหมาะสม สอดคลองกบเอม. เอ. รนโค (M. A. Runco)

ทไดใหความหมายของความคดสรางสรรควา หมายถง

ความสามารถในการคดสงทแปลกใหมและเปนวถทาง

ทไมปรกต และแกปญหาทไมเปนทางการ (Runco,

2007) สรปไดวา นกทฤษฎสวนมากคนพบการแกปญหา

อยางสรางสรรคดวยวธการทแปลกใหม มคณภาพสง

และมประโยชน ความคดสรางสรรคมประโยชนอยาง

ชดเจนสำาหรบบคคลและสงคมโดยรวม ดงนน จงไมนา

แปลกใจทการวจยในรอบ 20 ปทผานมา ไดมงเนนไป

ทการคดสรางสรรค

แมวานกทฤษฎจำานวนมากเหนพองกบนยาม

เบองตนของการคดสรางสรรค แตมมมองกยงตางกน

ออกไปตามลกษณะ เชน นกจตวทยาบางคนโตวา การ

คดสรางสรรคเปนการคดธรรมดาพนๆ กระบวนการม

ความคลายคลงกบการแกปญหาประจำาวน ในทางตรงขาม

นกจตวทยาคนอนโตวา นอยครงนกทคนธรรมดาจะ

ผลตผลงานทสรางสรรค คนทมการคดสรางสรรคเปน

พเศษจะผลตผลงานสรางสรรคในขอบเขตเฉพาะทางความ

ชำานาญพเศษ เชน ดนตร วรรณคด หรอวทยาศาสตร

เปนตน และแมแตวธการมองปญหาหรอสถานการณใน

การแกปญหา จะเปนลกษณะของการคดออกนอกกรอบ

การกาวสการคดสรางสรรค นกทฤษฎไดศกษาการคดสรางสรรคทแตกตางกน

ทงนจะพจารณา 2 แนวคดทตางกน ดงน แนวคดแรก

เปนของจอย พอล กลฟอรด (Joy Paul Guilford)

ทบรรยายถงผลผลตกวางไกลหลายทศทางหรอผลผลต

บทนำา

11

14


แบบอเนกนย (divergent production) (Guilford,

1950) และแนวคดทสอง เปนมมมองรวมสมยทเนน

องคประกอบพหคณทจำาเปนของการสรางสรรค

นกวจยสนใจในการวดการคดสรางสรรคมา

มากกวาหนงศตวรรษ อยางไรกตาม จดเรมตนของการ

วจยทเปนวทยาศาสตรซงดำาเนนโดยกลฟอรด ทเสนอวา

การคดสรางสรรคควรวดในความหมายของผลผลต

ทกวางไกลหลายทศทาง หรอจำานวนของการตอบสนอง

ทแตกตางกนซงสรางขนในแตละขอกระทงความ (item)

นกวจยสวนใหญเนนวา การคดสรางสรรคตองการการคด

แบบอเนกนยมากกวาการคดทเปนคำาตอบทดทสดเพยง

คำาตอบเดยว เชน ใหบอกจงหวดทขนตนดวยตวอกษร “ส”

ภายในเวลา 1 นาท หรอใหบอกถงประโยชนของผาขาวมา

มาใหมากทสดภายในเวลา 1 นาท เปนตน

ประวตการคดสรางสรรค การคดสรางสรรคมาจากภาษาละตน “creo” แปลวา

“เพอสราง” คำาวา “สราง” หรอ “create” ปรากฏ

ในภาษาองกฤษเปนชวงตนศตวรรษท 14 การคด

สรางสรรคในวฒนธรรมตะวนตกถกมองวาเปนรปแบบ

ของแรงบนดาลใจของพระเจา พระเจาเปนผสราง แตเมอ

เทยบมมมองในวฒนธรรมตะวนออกจะเหนตรงกนขาม

เชน ฮนด ขงจอ ลทธเตา และพทธศาสนา เปนตน

ทการสรางเปนการคนพบ และเปนแนวคด “จากไมมอะไร”

มมมองของตะวนตกเปนทโดดเดนจนมาถงยคฟนฟ

ศลปวทยา (Renaissance) แตเมอถงศตวรรษท 18

และยคของการรแจง (Age of Enlightenment)

ไดมการนำาการคดสรางสรรคเชอมกบมโนทศนของ

จนตนาการ ในการเขยนของโทมส ฮอบส (Thomas

Hobbes) จนตนาการกลายเปนองคประกอบสำาคญของ

การรคดของมนษย (Runco & Albert, 2010) วลเลยม

ดฟฟ (William Duff) เปนหนงในบคคลกลมแรกท

ระบวา จนตนาการเปนคณสมบตของอจฉรยะทอยระหวาง

พรสวรรคและอจฉรยะ (Dacey, 1999) จนในศตวรรษ

ท 19 ความสนใจเกยวกบความแตกตางระหวางบคคล

มเพมขน ทงนไดรบแรงบนดาลใจจากชาลส ดารวน

(Charles Darwin) และงานของฟรานซส กลตน

(Francis Galton) ทสนใจการพฒนาพนธกรรมของ

เชาวนปญญา ซงการคดสรางสรรคกเปนลกษณะหนงของ

อจฉรยะ (Runco & Albert, 2010)

ในปลายศตวรรษท 19 และตนศตวรรษท 20

นกคณตศาสตรและนกวทยาศาสตร เชน แฮรมนน

ฟอน เฮลมโฮลทซ (Hermann Von Helmholtz) และ

อองร ปวกาเร (Henri Poincaré) เรมสะทอนและหารอ

ถงกระบวนการการคดสรางสรรค (Helmholtz, 1896;

Poincaré, 1908) และขอมลเหลานไดรบการสานตอโดย

กราแฮม วอลลาส (Graham Wallas) ซงเปนบคคลแรก

ทสรางรปแบบของกระบวนการคดโดยประกอบดวย 5 ขน

(Wallas, 1926) ดงน

1.ขนเตรยม (preparation) เปนการเตรยมงาน

ในการแกปญหาทมงเนนความคดของแตละบคคลในการ

แกปญหาและสำารวจขนาดของปญหา

2.ขนฟกตว (incubation) ในกรณทปญหาอย

ในจตไรสำานก และไมมอะไรทจะปรากฏใหเหนภายนอก

3.ขนรสกวาร (intimation) คนทมความคด

สรางสรรคเกด “ความรสก” วาการแกปญหากำาลงจะแก

ไดแลว

4.ขนสวางหรอขนการหยงร (illumination

or insight) เปนขนทสามารถมองเหนลทางในการรเรม

หรอสรางสรรคงานอยางแจมแจงและชดเจนโดยตลอด

5.ขนตรวจสอบ (verification) ความคดได

รบการตรวจสอบ การขยายความ และการนำาไปใช

ตอมารปแบบของวอลลาสม 4 ขน เนองจากใน

ขนสะกดชแนะมลกษณะเปนขนยอย และจากการทำาวจย

เชงประจกษพบวา ในขนฟกตวเปนระยะพกจากปญหา

อาจชวยการแกปญหาอยางสรางสรรค

12

15


มมมองตางๆ ของการคดสรางสรรค มมมองของการคดสรางสรรคประกอบดวย

มมมองของการรคด มมมองทางบคลกภาพและสงคม

มมมองทางประสาทชววทยา มมมองทางสขภาพจต และ

มมมองของการคดสรางสรรคและสตปญญา ดงน

1. มมมองของการรคด ในค.ศ.1992 ฟงค

วอรด และสมท (Finke, Ward,. & Smith,1992) ได

เสนอรปแบบ “Geneplore” (ชอยอผสมผสานระหวาง

‘generate and explore’) ซงการคดสรางสรรค

จะเกดขนในสอง ขนตอน ด งน ขนตอนทหนง

คอ การกำาเนดหรอการสราง บคคลจะสรางการเปนตวแทน

ทางจตทเรยกวา “โครงสรางระยะเรมของการสรางสรรค

(preinventive)” และขนตอนทสอง คอ ขนตอนของ

การสำารวจโครงสรางเหลานน เพอทจะนำาเสนอการคด

สรางสรรค มหลกฐานบางอยาง ทแสดงให เหนวา

เ มอบคคลใชจนตนาการของพวกเขาในการพฒนา

ความคดใหม ความคดใหมสามารถทจะพฒนาและประเมน

ผลกอนทจะเชอหรอนำามาใช แตในค.ศ. 1993 อาร.

ดบบรวย. ไวสเบรก (R. W. Weisberg) มความเหนวา

การสรางสรรคเกยวของเฉพาะกระบวนการทางการรคด

ธรรมดา ทใหผลตผลพเศษทไมธรรมดา (Weisberg,

1993) บางทเรยกวา “ความคดนอกกรอบ” ตามทศนะของ

เอดเวรด เดอ โบโน (Edward De Bono) และฮามด

ฮบราฮมซาเดช ราจาอาย (Hamid Ebrahim Zadeh

Rajaei) (De Bono, 1970; Rajaei, n.d.)

ผเชยวชาญทางการลงทนกลาววา ผลงทนทฉลาด

ควรจะซอถกและขายแพง อาร. เจ. สเตรนแบรก (R.J.

Sternberg) และเพอนรวมงานเสนอวา บคคลทสรางสรรค

กจะซอถกและขายแพงดวย นนคอ เมอบคคลไดคดบางสง

บางอยางทสรางสรรคขน แตในขณะนนไมมใครสนใจใน

“การลงทน” แตเมอเวลาผานไป สงทคดนนไดกลบกลาย

เปนทนยม บคคลผนนกจะกาวไปสโครงการสรางสรรค

ทแปลกใหม (Sternberg, 2001)

คณลกษณะของผลงทนทสรางสรรคตามทฤษฎการ

คดสรางสรรคของการลงทนของสเตรนแบรกและลบารท

(Sternberg & Lubart, 1995) มคณลกษณะทสำาคญ

คอ สตปญญา ความร แรงจงใจ สภาพแวดลอมทสนบสนน

รปแบบการคดทเหมาะสม และบคลกภาพทเหมาะสม เพอ

ใหงานสรางสรรค บคคลจำาเปนตองมคณสมบตทง 6

ประการเหลาน สมมตวาบคคลมคณสมบต 5 ประการ

แตมสตปญญาตำา บคคลผนนจะไมสามารถผลตผลงาน

ทสรางสรรคได

สงเกตวาการลงทนทเกยวกบการคดสรางสรรค

เนนองคประกอบสงแวดลอมทอยภายนอกตวบคคล

บคคลอาจมคณลกษณะทสรางสรรค แตถาบคคล

ขาดการสนบสนนสภาพแวดลอมของการทำางาน บคคล

จะไมมการคดสรางสรรคในการทำางาน

นกฟสกส อารเธอร ลโอนารด ชอวโลว (Arthur

Leonard Schawlow) ผซงไดรบรางวลโนเบลทางฟสกส

ใน ค.ศ. 1981 ครงหนงมผถามถงองคประกอบทแยกแยะ

นกวทยาศาสตรทมการคดสรางสรรคสงจากนกวทยาศาสตร

ทมการคดสรางสรรคตำา คำาตอบคอ นกวทยาศาสตรทม

การคดสรางสรรคมแรงจงใจโดยเฉพาะ คอ ความอยากร

อยากเหน ทเปนสงผลกดนใหพวกเขาตดตาม เพอใหทราบ

วาคำาตอบคออะไร (Schawlow, 1982, Fall)

องคประกอบทสำาคญของการคดสรางสรรค คอ

แรงจงใจภายในหรอแรงจงใจในการทำางานเพอประโยชน

ของตนเอง เนองจากบคคลพบวา เปนสงทนาสนใจ นา

ตนเตน หรอมความทาทายเปนสวนตว แรงจงใจภายใน

ตางจากแรงจงใจภายนอก เนองจากแรงจงใจภายนอก

ทำางานเพอทจะไดรบรางวล หรอทำาเพอทจะชนะการ

แขงขน จะเหนไดวา แรงจงใจภายในเปนการเพมการคด

สรางสรรค ในขณะทแรงจงใจภายนอกบางชนดอาจทำาให

การคดสรางสรรคลดลง

2. มมมองทางประสาทชววทยา ในเรอง

ของการคดสรางสรรคอาจมองไดแมทางดานประสาท

13

16


ชววทยา (Neurobiology) ในบทความเรอง “Creative

innovation: Possible brain mechanisms”

ผเขยนไดอธบายวา นวตกรรมของการสรางสรรคอาจ

ตองมการกระตนรวมกน และสอสารระหวางบรเวณสมอง

ทปกตจะไมไดเชอมตอกนอยางเขมแขง (Kenneth,

et al., 2003) บคคลทมการคดสรางสรรคสงหรอผทม

นวตกรรมสรางสรรค มแนวโนมตางไปจากบคคลอนๆ

ใน 3 วธ ดงน

2.1 เปนผทมระดบความรเฉพาะทางสง

2.2 เปนผทมความสามารถของการคดแบบ

อเนกนย ซงสอการทำางานโดยใชสมองสวนหนา

2.3 เปนผทมความสามารถทจะปรบเปลยนสาร

สอประสาท เชน นอรเอพเนพฟรน (norepinephrine)

ในสมองสวนหนา เปนตน

ดงนน สมองสวนหนาซงเปนสวนของสมอง

สวนนอก (cortex) มความสำาคญมากทสดของการคด

สรางสรรค

ในค.ศ. 2005 อลซ ฟลา เฮอต (Alice Flaherty)

นำาเสนอรปแบบของแรงขบการสรางสรรค 3 องคประกอบ

คอ การวาดภาพจากหลกฐานจนตนาการในสมอง

การศกษาการตดยา และการวเคราะหรอยโรค ฟลาเฮอต

ไดบรรยายวา แรงขบการคดสรางสรรคเปนผลมาจาก

การทำางานรวมกนของสมองสวนหนา สวนขางและ

โดพามน ซงออกจากระบบลมบก (limbic system)

สมองสวนหนารบผดชอบตอการเกดแนวคด และสมอง

สวนขางรบผดชอบตอการแกไขความคดและการประเมน

ผล โดยทวไปแลวความผดปกตในสมองสวนหนา

เชน ภาวะซมเศรา หรอความวตกกงวล ฯลฯ จะทำาให

การคดสรางสรรคลดลง ในขณะทความผดปกตของสมอง

สวนขางจะเพมการคดสรางสรรค กจกรรมของสมอง

สวนขางจะยบยงกจกรรมในสมองสวนหนา และในทาง

กลบกนระดบโดพามนสงจะเพมการกระตนอารมณทวไป

และพฤตกรรมทเปนเปาหมายโดยตรง และลดการยบยง

แฝง ผลกระทบทงสามจะเพมแรงขบในการสรางแนวคด

ทวไป (Flaherty, 2005)

3.มมมองทางสขภาพจต(Mental health)

การศกษาโดยนกจตวทยาชอ เจ ฟลป รชตน (J.

Philippe Rushton) พบความสมพนธของการคด

สรางสรรคกบสตปญญา และ psychoticism1 (Rushton,

1990) สำาหรบการศกษาอนพบวา การคดสรางสรรค

มในกลมบคลกภาพแบบ schizotypal ซงมลกษณะการ

แสดงหรอเปนรปแบบของความคดการรบรการสอสาร

และพฤตกรรมใกลเคยงกบพฤตกรรมของโรคจตชนด

จตเภท แตไมรนแรงพอทจะวนจฉยวาเปนโรคจตเภท

มากกวาในบคคลปกตหรอจตเภท ในขณะทการคดแบบ

อเนกนยมความสมพนธกบการกระตนสองดาน (bilateral

activation) ของสมองสวนนอกกลบหนาผากสวนหนา

บคคล schizotypal พบวา มการกระตนมากของสมอง

สวนนอกกลบหนาผากสวนหนาดานขวา สมมตฐานของ

การศกษานคอ บคคลทมสมองทงสองซกด จะชวยให

พวกเขาไดทำาสงใหมๆ ในอตราทเรว สมมตฐานนความ

คลองแคลวยงสมพนธกบบคลกภาพชนด schizotypal

และบคคลทเปนจตเภท การศกษาลาสดโดย มารค บาเต

(Mark Batey) และเอเดรยน เฟรนแฮม (Adrian

Furnham) ไดแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวาง

schizotypal และบคลกภาพแบบ hypomanic และ

มาตรการของการวดการคดสรางสรรคทแตกตางกน

(Batey & Furnham, 2008; Furnham, et al., 2008)

ความเชอทวา การคดสรางสรรคและความผดปรกต

ของอารมณ โดยเฉพาะอยางยงความผดปรกตของ

โรคซมเศรา-ราเรง (manic-depressive disorder) หรอ

ความผดปรกตของโรคอารมณสองขว (bipolar

1 psychoticism หมายถง บคลกลกษณะของความกาวราว ซงEysenck เชอวา psychoticism ไดรบจากการถายทอดทาง พนธกรรมสง

14

17


disorder) และความผดปกตของโรคซมเศรา ไดรบการ

สนบสนนอยางมาก คาย เรดฟลด จามสน (Kay Redfield

Jamison) ไดสรปการศกษาของความผดปรกตของ

อารมณในการประเมนโดยนกเขยน กว และศลปนใน

Touched with fire: Manic-depressive illness and

the artistic temperament ซงไดสำารวจการวจยทระบ

ความผดปกตทางอารมณในนกเขยนทมชอเสยงดงกลาว

และศลปน เออรเนส เฮมมง (Ernest Hemingway)

ทย ง ตวตายหลงการรกษาด วยการชอคด วยไฟฟ า

(electroconvulsive therapy) เวอรจเนย วล ฟ

(Virginia Woolf) ผฆาตวตายดวยการกระโดดนำา เมอ

เธอร สกวาเหตการณเศราสลดเขามา นกแตงเพลงชอ

โรเบร ต แมนน (Robert Schumann) ทเสยชวต

ในสถาบนจต เวช และแม กระท งศลป นทศนศลป

ทมชอเสยงอยางไมเคล แอนเจโล (Michel Angelo)

(Jamison, 1993)

จากการศกษาผทเปนโรคจตเภท โรคอารมณ

สองขว หรอภาวะซมเศราแบบขวเดยว และบรรดาญาต

จำานวน 300,000 คน พบวา มความคดทเกนความเปน

จรงในการประกอบอาชพทางสรางสรรคในกลมผทเปน

โรคอารมณสองขว และพนองทไมไดรบการวนจฉยวาเปน

โรคจตเภทหรอโรคอารมณสองขว ไมมความคดเชนน

ทเกนความเปนจรงโดยรวม แตมความคดทเกนความเปน

จรงสำาหรบอาชพศลปนในกลมผทไดรบการวนจฉยวาเปน

โรคจตเภท แตไมมความสมพนธในประเดนของความคด

เกนจรงนระหวางผทมภาวะซมเศราขวเดยวกบญาตๆ

จากการศกษาท เกยวของกบบคคลมากกวา

หนงลานคนทจดทำาโดยนกวจยชาวสวเดนทสถาบน

Karolinska ไดรายงานจำานวนของสหสมพนธระหวาง

อาชพสรางสรรคและอาการเจบปวยทางจต พบวา

นกเขยนมความเสยงสงเกยวกบความวตกกงวลและ

โรคอารมณสองขว จตเภท ภาวะซมเศราแบบขวเดยว

และสารเสพตด และมแนวโนมทจะฆาตวเองมากกวา

คนทวไปเกอบสองเทา นกเตนรำาและนกถายภาพกม

แนวโนมมากเหมอนกบพวกทเปนโรคอารมณสองขว

(Royal Thai Embassy, Washington D.C., 2012)

อยางไรกตาม กลมวชาชพสรางสรรคดเหมอนวา

ไมมแนวโนมทจะประสบความทกขทรมานจากความ

ผดปกตทางจต แมวาพวกเขาจะมแนวโนมใกลชด

กบญาตทมความผดปกต รวมทงอาการเบออาหาร

และบางรายอยในขอบขายของออทสตก คอหมกมนอยใน

โลกจนตนาการของตนเอง

4. มมมองของการคดสรางสรรคและ

สตปญญา วรรณกรรมทางจตวทยาเกยวกบการคด

สรางสรรคและสตปญญาไดรบการวพากษวจารณวา

มความสมพนธกนหรอไม อยางไร มหลกฐานในความ

พยายามทจะพจารณาความสมพนธของการคดสรางสรรค

และสตปญญา เรมจาก ค.ศ. 1950 โดย เชน เอฟ. บารรอน

(F. Barron) กลฟอรด (Guilford) จ. วอลเลส (G. Wallace)

และเอน. โคแกน (N. Kogan) ซงไดผลวา สหสมพนธ

ระหวางมโนทศนเหลานมคาตำา อนอาจกลาวไดวา มโนทศน

ของทงสองแยกจากกน (Batey & Furnham, 2006) นกวจย

บางคนเชอวา การคดสรางสรรคเปนผลผลตของกระบวน

การรคดเหมอนสตปญญา และตดสนแตเพยงวาการคด

สรางสรรคไมใชสงทเหมอนกน อาร. เจ. สเตรนแบรก

(R.J. Sternberg) ผซงไดรวมการคดสรางสรรคไวใน

ทฤษฎสตปญญาดานองคประกอบ (Triarchic theory

of intelligence) ของตนเองกลาววา บคคลทมสตปญญาสง

จะผลตผลผลตจำานวนมาก แตผลผลตเหลานนไมจำาเปน

ทจะตองแปลกใหม สเตรนแบรกยงเชอดวยวา บคคล

ทมการคดสรางสรรคสงมกจะตอตานฝงชน ในขณะท

บคคลทมสตปญญาสงแตไมสรางสรรค บอยครงทจะ

พยายามเอาใจฝงชน ซงตามความคดของผเขยนเหน

วา การทบคคลทมการคดสรางสรรคสงตอตานฝงชนนน

อาจเปนเพราะบคคลเหลานคดนอกกรอบอยแลว บคคล

เหลานจงคดไมเหมอนคนสวนมาก ดงนน จงมองประหนง

15

18


วาตอตานฝงชน แตบคคลทมสตปญญาสงแตไมสรางสรรค

นน คดในลกษณะทเปนระบบระเบยบ มเหตผล คดอย

ในกรอบ และเนองจากเปนคนฉลาด จงหาทางโนมนาวใจ

คนสวนใหญ ดงนน จงมองประหนงวาเอาใจฝงชน

ทฤษฎการคดสรางสรรค ทฤษฎทสำาคญของการคดสรางสรรค แตละคนม

มมมองทเปนเอกลกษณของตวเองในสงทจะสรางการคด

สรางสรรค ทฤษฎเหลาน ไดแก ทฤษฎสวนประกอบ ทฤษฎ

จตวเคราะห ทฤษฎมนษยนยม

1. ทฤษฎสวนประกอบ (Componential

theory) ของการคดสรางสรรค เปนรปแบบของ

ความเขาใจเกยวกบสงคมและองคประกอบทางจตวทยา

ทจำาเปนสำาหรบบคคลทจะผลตงานทมความคดสรางสรรค

ทฤษฎใหความหมายของการคดสรางสรรคในรปการผลต

ความคดหรอผลลพธทมทงแปลกใหมและเหมาะสมกบ

เปาหมายบางอยาง ทฤษฎนประกอบดวยสองคประกอบ

ทจำาเปนสำาหรบการตอบสนองของการคดสรางสรรค

สามองคประกอบอยภายในของแตละบคคล ซงไดแก

ทกษะกระบวนการคดสรางสรรคท เกยวของ และ

แรงจงใจทแทจรงของงาน อกหนงองคประกอบเปน

สวนทอยภายนอกบคคล ซงไดแก สภาพแวดลอมทาง

สงคมในการทบคคลทำางาน ปจจบนทฤษฎนเกยวของ

กบองคการและนวตกรรมทสรางขนโดยการนำาไปใชกบ

สงแวดลอมของงาน การนยามองคประกอบของความคด

สรางสรรค และองคประกอบนนมอทธพลตอกระบวนการ

คดสรางสรรคทอธบายการปรบเปลยนทฤษฎอยตลอดเวลา

จากนนนำาไปเปรยบเทยบกบทฤษฎความคดสรางสรรค

อนๆ

2. ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalytic

theory) บคคลทสนบสนนทฤษฎนคอ ซกมนด ฟรอยด

(Sigmund Freud) คารล กสตาฟ จง (Carl Gustav

Jung) อลเฟรด แอดเลอร (Alfred Adler) เออรเนส ครส

(Ernst Kris) ออตโต แรงค (Otto Rank) และอ. เอฟ.

แฮมเมอร (E. F. Hammer) กลมจตวเคราะหแนะวา

ความคดสรางสรรคเกดจากแรงขบของจตไรสำานก ฟรอยด

กลาววา “ความปรารถนาทไมพงพอใจเปนพลงผลกดนอย

เบองหลงการเพอฝน (fantasies)” มการอธบายเพมเตม

วา การคดสรางสรรคซงเปนการคดในระดบกอนมสตสำานก

และระดบจตไรสำานกวา มความสามารถทจะเปนจรงขนมา

ไดอยางไร ฟรอยดไดใหความหมายของการคดสรางสรรค

วา หมายถง ความสามารถในการปรบการเพอฝนให

เปนจรงผานรปแบบของศลปะ ซงกำาหนดการคดสรางสรรค

ดวยของตวมนเอง

รากเหงา (root) ของการคดสรางสรรคสวนใหญแลว

เปนจตไรสำานก และรวมกบจตสำานกในรปแบบของการ

วางแผนและผลตผล เพอผลตสวนปลกยอยของการคด

สรางสรรค นอกจากนน การคดสรางสรรคยงมในดานทาง

สงคม โดยผานการใชของผรวมงานและธรรมชาตของผด

ฟรอยดอางวา การคดสรางสรรคเปนกลไกปองกน

ตนตามธรรมชาต ซงพฒนาขนมาเพอปองกนโรคประสาท

นำาไปสการพฒนาใหความบนเทงและความพงพอใจของ

ประชาชน แมวาศลปนจะใหทางออกกบการเพอฝนและ

ความรสกททำาใหสามารถไดรบสงเหลาน แทนทจะกอให

เกดพษขนภายใน ซงบคคลสามารถทจะโยกยายความรสก

ได (Stephen, 2014)

นกทฤษฎหลายคนระบวา มกรณศกษาเกยว

กบผปวยทางจตจำานวนมากทพอแมมลกษณะควบคม

และพอแมทมลกษณะยบยงผปวยท เกยวกบอารมณ

การเพอฝน ความเปนธรรมชาต และการเลนของเดก

ผปวยทมประสบการณททำาใหมความภมใจในตนเองตำา

หรอความรสกของการถกปฏเสธหรอถกทอดทง ซงผปวย

จะเขยนประสบการณของความนากลวและความหวาดกลว

อนนำาไปสภาวะซมเศรา และเมอปญหาเหลานไดรบ

การแกไขแลว ผปวยจะสามารถแสดงออกไดอยาง

สรางสรรคตอไป

16

19


3.ทฤษฎมนษยนยมของการคดสรางสรรค

(The Humanistic theory of creativity) ผสนบสนน

ทฤษฎน ไดแก เอบราแฮม ฮาโรลด มาสโลว (Abraham

Harold Maslow) คารล แรนซม โรเจอรส (Carl Ransom

Rogers) เอรค ฟรอมม (Erich Fromm)

หลกการทสำาคญของทฤษฎนคอ มนษยมความ

ตองการขนพนฐาน ความตองการเหลานจำาเปนตองได

รบการตอบสนองกอนทจะเจรญกาวหนาขนไป เมอความ

ตองการเหลานไดรบการตอบสนอง บคคลกจะกาวขนส

การบรรลศกยภาพของตน และตอนนจะมความเปนอสระ

และสะดวกสบายเพยงพอทจะแสดงลกษณะของการคด

สรางสรรค

ทฤษฎนระบวา สภาพแวดลอมไมไดเปนปจจยของ

การคดสรางสรรค เพราะถาบคคลทสามารถตอบสนอง

ความตองการขนพนฐานได บคคลผนนกสามารถเลอก

ทจะมการคดสรางสรรค การคดสรางสรรคเปนศนยกลาง

ของกระบวนการเจรญเตบโตและการเรยนร และการทเปน

เชนน ชวยใหบคคลมความกาวหนาในสงคม ผทเชอใน

ทฤษฎนเชอวา การบรรลศกยภาพของตน จะทำาใหบคคล

มชวตทมความหมายและแยกออกจากการถกควบคมโดย

สงคมและวฒนธรรม กลายมาเปนเอกตตบคคลมากกวา

ทจะเปนแตเพยงบคคลธรรมดา

แอดเลอรระบวา แรงจงใจหลกของบคคลสำาหรบ

การคดสรางสรรค เปนการชดเชยสำาหรบการรบรความ

บกพรองทางรางกายและสตปญญา ตวอยางเชน ความ

กลวตายผลกดนบคคลใหสรางสรรคบางสงบางอยางทจะ

ทำาใหบคคลสรางความรสกของความเปนอมตะ (Stephen,

2014)

แนวคดของกลมมนษยนยมโนมไปสการพฒนา

เทคนคทปองกนการปกปองและพฒนาความไววางใจ

การยอมรบ ขาดการตดสนใจ และการสรางเสรภาพ

ในการแสดงออก การประยกตหลกคำาสอนเหลานนำาไป

ใชในการตรวจสอบโดยผทรงคณวฒ เทคนคการระดม

ความคดและ/หรอเนนกลมการเผชญหนาเพอชวยเหลอ

ในการพฒนาการคดสรางสรรค

มาสโลว ไดแบงการคดสรางสรรคเปน 3 แบบ

ไดแก การคดสรางสรรคแบบปฐมภม การคดสรางสรรค

แบบทตยภม และการคดสรางสรรคแบบบรณาการ ดงน

1) การคดสรางสรรคแบบปฐมภม เปนการ

คดสรางสรรคเพอหนจากความเครยดในชวตประจำาวน

ผลงานเหลานเปนศลปะทสรางสรรค เชน การวาดภาพ

การปน และการเขยน เปนตน ซงเปนรปแบบความคด

สรางสรรคทเปนธรรมชาตมาก

2) การคดสรางสรรคแบบทตยภมเปนระดบ

ของการคดเกยวกบผลสมฤทธในระดบสงกวา มแนวโนม

คดออกและเกยวของมากกวาการคดสรางสรรคแบบ

ปฐมภม

3) การคดสรางสรรคแบบบรณาการ เกด

มาจากการรวมการคดสรางสรรคแบบปฐมภมและการคด

สรางสรรคแบบทตยภม การคดรปแบบนเชอวา จะเปน

พนฐานสำาคญทสดของศลปะทยงใหญ ปรชญา และการ

คนพบทางวทยาศาสตรหรอความสำาเรจ (Stephen,

2014)

การวดความคดสรางสรรค ในการวดความคดสรางสรรคมการวดตามแนวคด

ตางๆ หลายแนวคด ไดแก แนวคดความฉลาดทางการคด

สรางสรรค (creativity quotient) แนวคดทางจตมต

(psychometric approach) แนวคดทางบคลกภาพและ

สงคม (social-personality approach) ดงน

1. แ น ว ค ด ค ว า มฉ ล า ดท า ง ก า ร ค ด

สรางสรรค ไดมความพยายามทจะพฒนาความฉลาด

ทางการคดสรางสรรคใหคลายกบความฉลาดทางปญญา

(intelligence quotient) แตนาเสยดายทไมประสบความ

สำาเรจ ใน ค.ศ. 2008 หนงสอ Outliers : The story of success

ของมาลคอลม แกลดเวลล (Malcolm Gladwell)

17

20


มการกลาวขวญถงการทดสอบแบบอเนกนย ซงตรงขาม

กบการทดสอบแบบเอกนย (ดงคำาอธบายของกลฟอรด

ในขางตน) ทพบวา การทดสอบแบบอเนกนยมความใกลชด

กบการคดสรางสรรคมากกวาการทดสอบแบบเอกนย

เพราะผทคดแบบอเนกนยตองใชจนตนาการมากกวาทจะ

ใชการคดแบบวเคราะห ทจะหาคำาตอบทถกตองมากทสด

เพยงคำาตอบเดยว (Gladwell, 2008)

2.แนวคดทางจตมต การวดการคดสรางสรรค

ดวยจตมต เรมตนจากใน ค.ศ.1967 กลมของกลฟอรด

ไดบกเบกศกษาการคดสรางสรรคดวยวธจตมต โดยการ

สรางแบบทดสอบวดการคดสรางสรรคขนหลายชด ไดแก

2.1การกำาหนดชอเรอง ผเขารวมจะไดรบ

เนอเรองและไดรบการขอใหเขยนชอเรองนน

2.2การตอบอยางรวดเรวเปนการทดสอบ

ความสมพนธของคำา คะแนนจะไดจากคำาตอบทไมธรรมดา

2.3มโนทศนเกยวกบรปภาพ ผเขารวม

จะไดรบภาพวตถตางๆ และบคคลตางๆ และผเขารวมจะ

ไดรบการขอใหคนหาคณภาพหรอคณสมบตทรวมกนของ

ภาพ 2 ภาพ หรอมากกวา คะแนนจะไดจากคำาตอบท

ไมธรรมดา

2.4การใชงานทผดปรกต เปนการคนหา

การใชงานทผดปรกตสำาหรบวตถธรรมดาในชวตประจำา

วน เชน อฐ ฯลฯ

2.5ความเชอมโยงทเกาะเกยวกน ผเขา

รวมจะถกขอใหหาคำาระหวางคำาสองคำาทกำาหนด (เชน

มอ _____ โทร ฯลฯ)

2.6ผลทตามมาในระยะไกล ผเขารวมจะ

ไดรบการถามเพอใหตอบถงผลกระทบของเหตการณ

ทไมคาดคด (เชน ถาสญเสยของแรงโนมถวงแลวจะเปน

อยางไร ฯลฯ)

การสรางงานของกลฟอรดกระตนให เอลลส พอล

ทอแรนซ (Ellis Paul Torrance) พฒนาแบบทดสอบ

การคดสรางสรรคขนใน ค.ศ. 1966 ซงเปนแบบทดสอบ

อยางงายของการคดแบบอเนกนยและทกษะในการแก

ปญหาอนๆ สำาหรบการไดคะแนนจะพจารณาจาก

องคประกอบของการคดสรางสรรค เปนการคดทมลกษณะ

อเนกนย คอ การคดหลายทศทาง หลายแงมม คดกวางไกล

การคดเชนนนำาไปสการประดษฐสงทแปลกใหม การคด

การแกปญหาดวยวธใหมประกอบดวยองคประกอบ 4 ดาน

(Torrance, 1974) คอ

1) ความคดรเรม เปนลกษณะการคด

ทแปลกใหมไปจากเดม หรอการคดดดแปลงเปนการคดใหม

2) ความคดคลองตว เปนลกษณะการคด

ไดมากในเวลาอนจำากด คดไดอยางรวดเรว แยกออกได

เปน 4 ดานยอย คอ ก.ดานถอยคำา(word fluency)

เปนการใชถอยคำาไดอยางหลากหลาย รวดเรว และไมซำา

แบบกน ข.ดานความสมพนธ(associational fluency)

เปนการเหนความสมพนธของสงทคดไดอยางเหมาะสม

ค. ดานการแสดงออก (associational fluency) เปน

ความสามารถในการนำาการคดนนมาแสดงออกเปนรปภาพ

ไดอยางรวดเรว ง.ดานความคลองทางการคด (ideational

fluency) เปนการสรางการคดไดอยางรวดเรวทนททนใด

โดยนำาไปใชแกปญหาเฉพาะหนา

3) ความคดยดหยน (flexibility)

เปนการคดไดอยางอสระ คดไดอยางหลากหลาย

4) ความคดขยายความ (elaboration)

เปนการคดอยางละเอยดลออ รอบคอบ ประณต ตกแตง

อยางสวยงาม

3.แนวคดทางบคลกภาพและสงคม นกวจย

บางคนไดนำาแนวคดทางบคลกภาพและสงคมไปใชใน

การวดการคดสรางสรรคในการศกษาลกษณะนสยของ

บคลกภาพ เชน การตดสนอยางอสระ ความเชอมนใน

ตนเอง ความดงดดใจในความซบซอน การปรบตวกบความ

งาม และความเสยง เปนตน ไดถกนำามาใชเปนมาตรการ

ในการวดความคดสรางสรรคของบคคล เกรกอร เฟยส

(Gregory Feist) ไดประมวลความคดเหนของนกวชาการ

18

21


ตางๆ เพอหาขอสรปพบวา คนทมการคดสรางสรรคมแนว

โนมทจะ “เปดรบประสบการณใหมมาก การยดหลกจารต

ประเพณมนอย มความรอบคอบนอย มความเชอมนใน

ตนเองสง มการยอมรบในตนเอง มแรงดลใจ มความ

ทะเยอทะยาน มลกษณะใชอำานาจเดดขาด มลกษณะเปน

ปรปกษ และมลกษณะเปนผกระตน” (Feist, 1998)

การเปดกวาง ความรอบคอบ การยอมรบตนเอง การม

ลกษณะเปนปรปกษ และการมลกษณะเปนผกระตน ซง

ลกษณะนสยเหลานมผลกระทบมากทสดกบการคด

สรางสรรคภายในกรอบแนวคดของรปแบบบคลกภาพ

แบบบกไฟว (Big five) พบลกษณะทกลาวมาขางตน

คงท (Batey & Furnham, 2006) บคคลทมการคด

สรางสรรคตางกนมการเปดกวางตอประสบการณตางกน

งานวจยลกษณะนสยในแบบทดสอบบคลกภาพ Big five

อนๆ แสดงใหเหนความแตกตางระหวางมตของการคด

สรางสรรค เมอเทยบผทเปนศลปนกบผทไมเปนศลปน

พบแนวโนมของการเปดกวางตอประสบการณในระดบสง

ตางกน และระดบความรอบคอบตำาตางกน ในขณะทนก

วทยาศาสตรจะเปดกวางตอประสบการณ ความรอบคอบ

มากกวา และความเชอมนในระดบสงกวา เมอเทยบกบ

พวกทไมใชนกวทยาศาสตร

กรณตวอยางงานวจยทเกยวกบการพฒนา การคดสรางสรรค การพฒนาการคดสรางสรรคสามารถพฒนาได

หลายวธดงตวอยางการวจยทนำาเสนอตอไปน

งานวจยเรองแรก “การพฒนาความสามารถใน

การเขยนภาษาองกฤษอยางสรางสรรคในฐานะเปนภาษา

ทสองของเดกเลกระดบประถมศกษาในโรงเรยนขนาด

กลางในกรงการาจ ประเทศปากสถาน (Developing

young children’s creative writing ability in English

as a second language in a Primary English Medium

School in Karachi, Pakistan)” โดย แคทเธอรน

จอย อเคลโล มหาวทยาลยอกาฟาน ทเปนสถาบนการ

ศกษาและพฒนา ณ กรงการาจ (Akello, 2005)

งานวจยนมวตถประสงคเพอปรบปรงการสอน

การเขยนภาษาองกฤษอยางสรางสรรคในฐานะเปน

ภาษาทสองของเดกเลก การดำาเนนการเปนลกษณะของ

การวจยเชงปฏบตการทใชภาษาองกฤษในการสอสาร

ในโรงเรยนเอกชนในกรงการาจ ประเทศปากสถาน

กลมตวอยางเปนนกเรยนจำานวน 5 คน และครทแสดง

บทบาทเปนเสมอนเพอนในระหวางทำาการศกษา คำาถาม

หลกทนกวจยถามตนเอง คอ “ในฐานะทนกวจยเปนคร

นกวจยสามารถทจะชวยเหลอเดกๆ ทง 5 คน ใหพฒนา

ความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษอยางสรางสรรค

ในฐานะเปนภาษาทสองในโรงเรยนประถมศกษาทใช

ภาษาองกฤษเปนสอในกรงการาจ ประเทศปากสถาน

ไดอยางไร?” นกวจยไดปฏบตการวจยเชงปฏบตการ

6 รอบ ในระหวางแตละรอบ นกวจยไดวางแผน

-กระทำ า-ส ง เกต-สะ ทอน ขอมลย อนกลบ ใ ห เ หน

และใชประสบการณและการสะทอนขอมลยอนกลบ

ของนกวจยตอการวางแผนในรอบถดไป การรวบรวม

ขอมลใชการสมภาษณ การวเคราะหเอกสาร การสงเกต

และการสะทอน นกวจยไดเรยนรในระหวางชวงกอน

การใหการแทรกแซง (intervention) วามประเดนของ

แรงจงใจของเดก มการควบคมการเขยนของเดกมากเกนไป

การใช วสด อปกรณและกจกรรมตางๆ เพอกระตน

แรงจงใจและการคดสรางสรรคทสนบสนนยงไมเพยงพอ

นกวจยเรยนรดวยวาความรสกของผเรยนไมไดรบการ

พฒนาในขณะเขยนและไมมการเนนในการเขยนราง

ครงทสอง ไมมการฝกการใหขอมลยอนกลบในฐานะเพอน

นกวจยใชกลยทธเหลานในการแกปญหาประเดนตางๆ

เชน เมอภาพและการเขยนของบคคลถกยกขนมาใช

เปนจดกระตนใหเดกๆ เขยนเนอหาจำานวนมากดวย

ความกระตอรอรน เมอดนตรเรมบรรเลง เดกๆ เรยนร

จงหวะอยางรวดเรวและเขยนบทกวไดอยางงายดาย

19

22


จนตนาการของเดกไดรบการสนบสนนผานเพลงและภาพ

เมองานของเดกถกนำามาแบงปนและไดตพมพ สงเหลาน

ไดกลายเปนแรงจงใจและกอใหเกดความเชอมน เมอการ

เขยนเนนรางทสอง เดกๆ มความกระตอรอรนและ

มความยงยน คณภาพของการเขยนไดรบการปรบปรงดขน

เพราะพวกเขาสามารถทจะขยายความคดผานการตอบ

คำาถามของเพอน เมอเดกไดรบขอมลยอนกลบจากเพอน

ทำาใหเขาไดเรยนรทจะชนชมการทำางานของเพอนและ

ตวเองดวย นอกจากนน ยงพบวาถาครดแลเดกและ

ปฏบตตอพวกเขาเปนอยางด กจะกระตนใหพวกเดกๆ

เขยนไดอยางสรางสรรค และยงความเชอมนใหพวกเดก

อกดวย ประสบการณการวจยระบวา มความเปนไปได

ทจะสอนการเขยนอยางสรางสรรคใหกบเดกๆ ทไมไดพด

ภาษาองกฤษในฐานะเปนภาษาประจำาชาต ถาเดกไดรบ

การสอนและมการสงเสรมทางอารมณทงการเปนผอาน

และการเปนผเขยน (Akello, 2005)

งานวจยเรองท2การสงเสรมนวตกรรมเครอขาย

การเรยนรของครและบคลากรทางการศกษา เพอพฒนา

คณภาพผเรยนดานทกษะการคดในจงหวดอบลราชธาน

ระยะท 2 โดย อาร หลวงนา และคณะ (2553) ทศกษา

เกยวกบการพฒนานวตกรรมเครอขายการเรยนรของคร

บคลากรทางการศกษาและสถาบนอดมศกษา เพอ

พฒนาคณภาพผเรยนดานทกษะการคด โดยเครอขาย

การเรยนรฯ ประกอบดวยหนวยงาน 3 ระดบ คอ

คณะครศาสตร สำานกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน

5 เขต และโรงเรยนในเขตพนทการศกษา เขตละ 1

โรงเรยน รวม 5 โรงเรยน ซงมงเนนการพฒนาคณภาพ

ผเรยนดานทกษะการคด 3 ดาน คอ การคดวเคราะห การ

คดอยางมวจารณญาณ และการคดสรางสรรค โดยใช

นวตกรรมเพอพฒนาการเรยนรแบบ 3 P คอ การใช

โครงงานเปนฐาน (project base) การใชปญหาเปนฐาน

(problem base) และการใชผลตผล เปนฐาน (product

base) ซงใชรปแบบการบรหารเครอขายทเนนกระบวนการ

ปฏสมพนธในเครอขายแบบมสวนรวม 4 รวม (TCID)

ประกอบดวย การรวมคด (think together, T) การรวมสราง

(construction together, C) การรวมปรบปรง (improvement

together, I) และการรวมพฒนา (developing together,

D) และดำาเนนการวจยดวยการประชมเชงปฏบตการ

การนเทศแบบกลยาณมตร และการจดการความร

ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 โดยเกบขอมลจาก

ความคดเหนของครและคณภาพผเรยนดานทกษะการคด

จากการศกษาพบวา ดานนวตกรรมเครอขายการเรยนร

ของคร บคลากรทางการศกษาและสถาบนอดมศกษา

เพอพฒนาคณภาพผเรยนดานทกษะการคด (อาร หลวงนา

และคณะ, 2553) ไดแก

1. นวตกรรมการบรหารเครอขายแบบมสวนรวม

4 รวม (TCID) ดวยการประชมชแจง การประชมเชงปฏบต

การเพอพฒนาทกษะการสอน การประชมเชงปฏบตการ

เขยนแผนการจดการเรยนร การนเทศแบบกลยาณมตร

การประชมวางแผนรวมกนและแลกเปลยนเรยนร และ

การจดการความร

2. นวตกรรมพฒนาทกษะการคดของผเรยนแบบ

3P โดยผลทเกดจากการใชนวตกรรมน ม 3 ดาน คอ

ดานการคดวเคราะหโดยใชโครงงานเปนฐาน ดานการคด

อยางมวจารณญาณโดยใชปญหาเปนฐาน และดานการ

คดสรางสรรคโดยใชผลตผลเปนฐาน โดยทำาใหครผสอน

1) มการปรบปรงเปลยนแปลง กระบวนการสอนทเนน

กระบวนการคดวเคราะห กระบวนการคดอยางมวจารณญาณ

อยางเปนระบบ และกระบวนการใชความคดตลอดเวลา

2) ออกแบบกระบวนการฝกฝนใหนกเรยนรจกการ

วเคราะหเพอการจำาแนกแยกแยะขอมลออกเปนสวนๆ

มเหตผล รจกคดกอนทำา รจกจดการปญหา คนพบ

วธแกไขปญหาบนพนฐานของขอมลตางๆ และคด

อยางรอบดานและไมจำากดกรอบความคดไวกบสงเดม

3) สนบสนนและสงเสรมใหนกเรยนสามารถกำาหนด

ขอบเขตหรอนยามสงทจะวเคราะหใหชดเจน เพอความ

20

23


สะดวกในการวเคราะห สรปและรายงานผล เปดโอกาส

ใหนกเรยนตดสนใจดวยตนเองเพอพฒนาทกษะกระบวน

การคด รจกวางแผนการทำางานหรอกจกรรมตางๆ รจก

วธการแกปญหาไดอยางเหมาะสม รอบคอบ ควบคม

ตนเองใหดำาเนนงานตามแผน และประเมนผลการดำาเนน

งานทเกดขน และรจกวางแผนการจดระบบการคด

และนำามาตอยอดใหเกดความคด/ คำาตอบใหมๆ และ

กระตนใหเกดความกลาทจะลงมอทำาโดยไมกลวความ

ลมเหลว รวมทงพฒนางานทมอย เดมใหดขนดวย

วธการใหมๆ 4) วางแผนการจดสอการเรยนรหลาย

รปแบบเ พอส ง เสรมการ ฝก ทกษะการคดอย า งม

วจารณญาณ และการฝกทกษะการปฏบต 5) คดคน

และจดกจกรรมใหนกเรยนฝกทกษะในการอภปรายเชง

วเคราะหวจารณ

สวนผเรยน 1) ไดรบการสงเสรมความฉลาด 3 ดาน

คอ การสรางสรรค การวเคราะห และการปฏบต ผเรยน

สามารถคนควา สบคนขอมลตามหลกการและเหตผล

ของขอมลทเปนจรง สามารถประเมนและสรปสงตางๆ

บนขอเทจจรงทปรากฏกอนจงลงขอสรป รจกการประมาณ

ความนาจะเปน คาดการณความนาจะเปนไดอยาง

สมเหตสมผล รจกวนจฉยขอเทจจรงจากประสบการณ

สวนบคคลโดยไมมอคต มฐานการคดทชวยเสรมสราง

ใหเ กดมมมองเชงลก ทจะนำาไปสการตดสนใจและ

การแกปญหาได รจกการแกปญหา การจำาแนกองค

ประกอบตางๆ และการทำาความเขาใจในสงทเกดขน

ซงจะนำาไปสการแกปญหาไดอยางตรงประเดน สามารถ

ประเมนสถานการณและตดสนใจเรองราวตางๆ ไดอยาง

แมนยำา สามารถประเมนและสรปสงตางๆ บนขอเทจจรง

ทปรากฏ ซงจะเปนประโยชนตอการตดสนใจ 2) มความ

มนใจในการเผชญและแกไขปญหา สามารถตดสนใจ

ในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสมและมเหตผล

มทกษะในการสอสารกบผอน มความสามารถและ

สตปญญาทจะนำาความรไปประยกตใชในการดำารงชวต

มความรบผดชอบ มระเบยบวนยมากขน สามารถ

ปฏบตงานอยางมหลกการและมเหตผล 3) ไดเรยนร

สงตางๆ ดวยตนเอง มอสระในการคด มการนำาเสนอ

ความคดของตนเอง มทกษะในการสงเกต ซกถาม

ตอบคำาถาม คดหาคำาตอบในเรองตางๆ รวมทงคดคน

หาคำาตอบและวธการใหมๆ ฝกการคดรอบดานอยาง

มเหตผล ฝกการระดมสมองในการทำางานรวมกบผอน

และสามารถนำาความรนมาปรบใชในชวตประจำาวน ฝกการ

จดระบบความคดในการเปรยบเทยบ มองหลายมต

กลาทจะคดสรางสรรคเพอพฒนาสงใหมๆ โดยไมยดตด

กบสงเกา และไมกลวทจะพบความลมเหลว

3. ครผรวมวจยมความคดเหนเกยวกบการเขารวม

โครงการวจยครงนวา ความรทไดจากการเขารวมโครงการ

ในภาพรวมสามารถการนำาไปใชประโยชนในดานการ

พฒนาการคดของผเรยน การแกปญหาดานการเรยนร

ตามขนตอนอยางงายโดยยดผเรยนเปนสำาคญ การพฒนา

ผลสมฤทธทางการเรยนใหสงขน การพฒนาครให

มความรเกยวกบงานวจย เปนการพฒนาวชาชพ และ

แลกเปลยนความรสงานวจยทเปนการสรางเครอขาย

เปนตน

สรป การคดสรางสรรคเปนกระบวนการคดทนำาไป

สนวตกรรม การแกปญหาหรอการสงเคราะหในเรองตางๆ

โดยมมมองของการคดสรางสรรคประกอบดวย มมมอง

ของการรคด มมมองทางบคลกภาพและสงคม มมมอง

ทางประสาทชววทยา มมมองทางสขภาพจต และมมมอง

ของการคดสรางสรรคและสตปญญา ทงนในการวด

ความคดสรางสรรคสามารถวดตามแนวคดตางๆ ไดแก

แนวคดความฉลาดทางการคดสรางสรรค แนวคดทาง

จตมต แนวคดทางบคลกภาพและสงคม โดยเครองมอ

ทใชวดจะขนอยกบแนวคดทนำามาใช และการพฒนา

การคดสรางสรรคสามารถทำาไดดวยการกระตนและ

21

24


การฝกใหเกดการคดวเคราะห คดอยางมวจารณญาณ

คดสร างสรรค โดยใหมความอสระทางความคด

คดนอกกรอบ ไมยดตดกบสงเกา ไมกลวทจะพบความ

ลมเหลว และใหเกดการเรยนรสงตางๆ ดวยตนเอง

บรรณานกรมราชบณฑตสถาน. (2553). พจนานกรมศพทจตวทยา

ฉบบราชบณฑตสถาน (พมพครงท 1). กรงเทพฯ:

ไอเดยสแควร.

อาร หลวงนา และคณะ. (2553). การสงเสรมนวตกรรม

เครอขายการเรยนรของครและบคลากรทาง

การศกษาเพอพฒนาคณภาพผเรยนดานทกษะ

การคดในจงหวดอบลราชธาน ระยะท 2

คณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน

(รายงานผลการว จ ย ) . อ บลราชธาน :

มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน.

Akello, K.J. (2005). Developing young children’s

creative writing ability in English as a

second language in a Primary English

Medium School in Karachi, Pakistan

(Master’s dissertation, Aga Khan University,

Karachi, Pakistan). Retrieved from

http: / /ecommons.aku.edu/theses_

dissertations/276/

Batey, M. & Furnham, A. (2006). Creativity,

inte l l igence and personal i ty : A

critical review of the scattered literature.

Genetic, Social, and General Psychology

Monographs,132, pp. 355-429.

Baron, F. (1969). Creative person and creative

process. New York: Holt, Rinehart &

Winston.

Boden, M.A. (2004). The creative mind: Myths

and mechanisms (2nd ed.). New York :

Routled.

Dacey, J. (1999). Concepts of creativity: A history.

In M.A. Runco and S.R. Pritzer.

Encyclopedia of Creativity, Vol. I. Elsevier.

De Bono, E. (1970). Lateral thinking: creativity

step by step. New York: Harper & Row.

Feist, G. J. (1998). A meta-analysis of the impact

of personality on scientific and artistic

creativity. Personality and Social

Psychological Review, 2, pp. 290-309.

Finke, R., Ward, T.B. & Smith, S. M. (1992).

Creative cognition: Theory, research, and

applications. Cambridge, MA : MIT Press.

Flaherty, A.W. (2005). Frototemporal and

dopaminergic control of idea generation

and creative drive. J Comp Neurol,

493(1), pp. 147–53.

Furnham, A., Batey, M., Anand, K. & Manfield, J.

(2008). Personality, hypomania, intelligence

and creativity. Personality and Individual

Differences, 44, pp. 1060-1069.

Gladwell, M. (2008). Outliers: The Story of Success.

New York: Little, Brown and Company.

Guilford, J.P. (1950). Creativity. American

Psychologist, 5 (9), pp. 444–454.

Guilford, J.P. (1967). The nature of human

intelligence. New York: McGraw-Hill.

Rajaei, H.E. (n.d.). The concept of creativity.

Retrieved from https://www.academia.

edu/5526802/The_concept_of_creativity

Helmholtz, H. v. L. (1896). Vorträge und Reden

(5th ed.). Friederich Vieweg und Sohn.

22

25


Jamison, Kay Redfield. (1993). Touched with fire:

Manic-depressive illness and the artistic

temperament. New York: The Free Press.

Heilman, K.M., Nadeau, S.E. & Beversdorf,

D.Q. (2003). Creative innovation: Possible

brain mechanisms. Neurocase. Retrieved

from http://neurology.med.ohio-state.edu/

cognitivelab/CreativityMechanisms. pdf

Phillips, J. M., & Gully, S. M. (2011). Organizational

behavior: Tools for success. Mason, OH:

South-Western/ Cengage Learning.

Phillips, J. M., & Gully, S. M. (2012). Organizational

behavior: Tools for success (1st ed.).

South-Western/ Cengage Learning

Poincaré, H. (1908/1952). Mathematical creation.

In B. Ghiselin (Ed.), The Creative process:

A symposium. Mentor. New York.

Stephen. (2014). Theory of Creative Process.

Ripper design and multimedia. Retrieved

from www.ripperdesignandmultimedia.

com/category/theory-of-creativity/

Published March 27, 2014 /By Stephen.

Roberts, M. (2012). Creativity ‘closely entwined

with mental illness. Retrieved from

http://www.bbc.co.uk/news/ health-19959565.

16 October 2012.

Royal Thai Embassy, Washington D.C., Office of

Science and Technology. (2012).

การ ศกษาความส ม พนธ ร ะห ว า งความ คด

สรางสรรคกบอาการปวยทางจต. Retrieved from

http://www.ostc.thaiembdc.org/test2012/

stnews_Nov12_3

Runco, M.A. (2007). Creativity: Theories and themes:

Research, development, and practice.

London: Elsevier Academic Press.

Runco, M.A. & Albert, R. S. (2010). Creativity research.

In J.C. Kaufman and R.J. Sternberg.

The Cambridge handbook of creativity.

Cambridge University Press.

Schawlow, A. (1982, Fall). Going for the gaps.

Stanford Magazine, p. 42.

Sternberg, R.J. (2001). What is the common thread of

creativity? American Psychologist, 56,

pp. 360-362.

Sternberg, R.J., & Lubart, T.I. (1995). Defying

the crowd: Cultivating creativity in a

culture of conformity. New York: Free Press.

Torrance, E.P. (1974). Torrance tests of creative

thinking. Bensenville, IL: Scholastic Testing

Service, Inc.

Wallach, M.A. and Kogan, N. (1965). Modes of

thinking in your children: A study of

the creativity-intelligence distinction.

New York: Holt, Rinerhart & Winston.

Wallas, G. (1926). The art of thought. New York:

Harcourt Brace and World.

Weisberg, R. W. (1993). Creativity: Beyond the

myth of genius. New York: W.H. Freeman.

23

การคิดสร้างสรรค์ A Creative...

Documents

Transcript of การคิดสร้างสรรค์ A Creative...