127

บทท 4

ปญหาและวเคราะหปญหากฎหมายในการควบคมการตดฉลาก

ผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรม

ในปจจบนนยงไมมหลกฐานทางวทยาศาสตรทชดเจนทแสดงถงอนตรายทจะเกดกบผบรโภค

โดยตรงจากการบรโภคพชดดแปลงพนธกรรม อกทงสหรฐอเมรกาไดน าพชดดแปลงพนธกรรมออกวางตลาดเปนสวนประกอบของอาหารใหประชาชนบรโภคมาเปนเวลานานนบสบปแลว ท าใหไมสามารถทจะหยดย งการผลต และการพฒนาพชดดแปลงพนธกรรมในการใชเปนอาหารส าหรบมนษยได ดงนน ทางออกทดทสด คอ การใหผบรโภคมสทธทจะรบรขอมลขาวสารของผลตภณฑเพอประกอบการตดสนใจเลอกบรโภค โดยพชธรรมชาตและพชดดแปลงพนธกรรมนน มลกษณะภายนอกเหมอนกน โดยเฉพาะเมอน าไปปรงเปนอาหารแลวยงไมสามารถแยกความแตกตางได โดยการจะแยกความแตกตางไดนนจะตองใชวธการตรวจวเคราะหดวยวธการทางวทยาศาสตร ดงนน การตดฉลากบนผลตภณฑอาหารจงมความสมพนธกบการวเคราะห เพราะเปนเครองมอเพยงชนเดยวทจะบอกไดวา ผลตภณฑอาหารนนเปนผลตภณฑทมสวนประกอบทไดจากการดดแปลงพนธกรรมหรอไม การตดฉลากจงมความส าคญตอการทจะมการพจารณาเพอหาหลกเกณฑทมความเหมาะสมทสด โดยยดหลกการใหผบรโภคไดรบความคมครองสทธและไดรบประโยชนสงสดจากการตดฉลาก

ปญหาเกยวกบฉลากอาหารดดแปลงพนธกรรมของประเทศไทย ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ. 2545 เรองการแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรม หรอพนธวศวกรรม ซงมผลบงคบใชเมอวนท 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 ยงมประเดนปญหาทท าใหเกดความสงสยวา เปนการใหความคมครองผบรโภคอยางเพยงพอหรอไม และยงไมไดมาตรฐานเทยบเทากบประเทศกลมสหภาพยโรปทไดรบการยอมรบวามมาตรฐานการคมครองผบรโภคและความปลอดภยอาหารทดและเขมงวดทสด

จากการทไดศกษามาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบการควบคมการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมของประเทศไทยและตางประเทศ ในบททผานมาแลวนน ในบทนจะท าการวเคราะหปญหากฎหมายในการควบคมการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมของประเทศไทยและแนวทางแกไข โดยเทยบเคยงกบมาตรการทางกฎหมายของตางประเทศโดยแยกประเดนวเคราะห ดงน

1.

128

4.1 ปญหาเกยวกบการก าหนดระดบขนต าของสวนประกอบผลตภณฑทตองตดฉลากวามสวนประกอบทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม จากการศกษามาตรการทางกฎหมายในการควบคมการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมของตางประเทศพบวา สหรฐอเมรกามการก าหนดใหแสดงขอความบนฉลาก หากวามการใสสารทอาจกอใหเกดภมแพลงในอาหาร และก าหนดใหผผลตตองตดฉลากเปดเผยขอมลเกยวกบสนคาอาหารทมสวนประกอบของสงมชวตดดแปลงพนธกรรม (GMOs) ใน 3 รปแบบ ดงน 1)ขอความทเปนลายลกษณอกษรบนบรรจภณฑ (Text) 2)ตราสญลกษณ (Symbol) หรอ 3)สออเลกทรอนกส เชน รหสค ว อ า ร ซ งส าม ารถ เช อ ม โย ง ไป ยง ร าย ล ะ เอ ย ด ข อ ม ล ส น ค าอ าห ารท าง เวบ ไซ ต กระทรวงเกษตรสหรฐอเมรกามระยะเวลา 2 ป ในการออกระเบยบเพอก าหนดมาตรฐานรปแบบ และรายละเอยดตาง ๆ เกยวกบการแสดงขอมลดงกลาว โดยมผลบงคบใชกบผผลตอาหารทวไป และมผลบงคบใชกบผผลตอาหารขนาดเลก อยางนอยหลงจากนนอก 1 ป USDA จะก าหนดค าจ ากดความของค าวา “Small food manufacturers” และ “Very small food manufacturers” ผผลตอาหารขนาดเลกมากจะไดรบการยกเวน

กลมสหภาพยโรปไดก าหนดใหมการตดฉลากผลตภณฑทม หรอประกอบดวย หรอไดมาจากพชดดแปลงพนธกรรม และมการก าหนดระดบปรมาณขนต าของการปนเปอนพชดดแปลงพนธกรรมทมอยในสวนประกอบอาหารขนต าเกนกวารอยละ 0.9 โดยน าหนกผลตภณฑตองตดฉลากบอกวามสวนประกอบทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม

ประเทศญปนไดก าหนดยกเวนผลตภณฑอาหารทมสวนประกอบของพชดดแปลงพนธกรรม (ซงรวมถงถวเหลอง) หากต ากวารอยละ 5 โดยน าหนกผลตภณฑ กไมตองตดฉลากแสดงขอความระบวาเปนอาหารดดแปลงพนธกรรม

สวนประเทศไทย ปจจบนน เมอยงไมมหลกฐานทางวทยาศาสตรทแนชดยนยนถงอนตรายทจะเกดแกผบรโภคโดยตรงจากการบรโภคผลตภณฑดดแปลงพนธกรรม อกทงกฎหมายทใชในการบงคบใหตองมการตดฉลากยงมความไมชดเจนและเพยงพอทจะคมครองสทธของผบรโภค และควบคมการตดฉลากของผประกอบการ จงเกดปญหาเกยวกบการตดฉลากอาหารดดแปลงพนธกรรมตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ.2545 เรอง การแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม เชน ผลตภณฑจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรม แมจะเปนผลตภณฑทมสวนประกอบจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรม แตหากในสวนประกอบหลก 3 อนดบแรกนนมสวนประกอบทไดมาจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรมไมถง

129

รอยละ 5 ของแตละสวนประกอบ และหากแตละสวนประกอบดงกลาวนนมปรมาณไมถงรอยละ 5 ของน าหนกผลตภณฑ ผประกอบการกไมตองตดฉลากบอกวา ผลตภณฑนนมสวนประกอบทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม หรอ GMOs เปนตน

ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบดงกลาวยงมมาตรฐานในการคมครองผบรโภคไมเพยงพอ ท าใหผบรโภคมความเสยงจากอนตรายทอาจเกดไดจากการบรโภคถวเหลองดดแปลงพนธกรรม และผบรโภคยงไมไดรบรขอมลขาวสารในเรองสวนประกอบของผลตภณฑทมถวเหลองดดแปลงพนธกรรมอยางเพยงพอ ในการทจะตดสนใจเลอกซอมาบรโภค กลาวไดวา ผบรโภคอาจซอผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมมาบรโภคโดยทไมทราบ และไมไดรบขอมลอยางเพยงพอในการตดสนใจเลอกซอ ซงสทธของผบรโภคในการทจะไดรบขอมลขาวสารในผลตภณฑนนเปนสทธขนพนฐานทผบรโภคพงมในการเลอกบรโภคสนคาหรอบรโภคทกชนด

แมวาวตถประสงคของกฎหมายทก าหนดเกยวกบการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมฉบบนก เพอคมครองสทธของผ บรโภค แตกยงไมไดใหสทธในการรบรขอมลสวนประกอบของผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมทจะเลอกบรโภค หรอปฏเสธทจะบรโภคอยางเพยงพอ อนจะถอไดวาเปนการคมครองอยางแทจรงแกผบรโภค

ผวจยมความเหนวา การก าหนดระดบขนต าของการปนเปอนพชดดแปลงพนธกรรมไวสงถงรอยละ 5 ของแตละสวนประกอบหลก และแตละสวนประกอบดงกลาวตองมปรมาณตงแตรอยละ 5 ของน าหนกผลตภณฑจงจะตองตดฉลากนนก าหนดไวสงเกนไป ทงทในตางประเทศ เชน กลมสหภาพยโรป ก าหนดไวเพยงเกนกวารอยละ 0.9 ของแตละสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ กตองตดฉลากบอกผบรโภคแลว โดยไดมการออกกฎหมายตดฉลากแบบตรวจสอบตงแตแหลงก าเนด คอ หากอาหารชนดใดใชวตถดบดดแปลงพนธกรรมเกนกวารอยละ 0.9 ขนไป ไมวาจะเปนพชดดแปลงพนธกรรมชนดใด และอยในสวนประกอบใดของอาหารกตองตดฉลากทงหมด ไมวาจะตรวจเจอยนดดแปลงพนธกรรมในผลตภณฑสดทายหรอไม ซงผวจยมความเหนวา เมอยงไมแนชดวาพชดดแปลงพนธกรรมเปนอนตรายตอรางกายมนษยหรอไม หากบรโภคเขาไป การแสดงฉลากวามการดดแปลงพนธกรรมจงเปนเครองมอส าคญใหผบรโภคมสทธเลอกบรโภคผลตภณฑวาจะบรโภคผลตภณฑทมสวนประกอบจากการดดแปลงพนธกรรมหรอไม ทงนเพอการปองกนลวงหนาและความปลอดภยของผบรโภค ดงนน ระดบปรมาณขนต าของการระดบปนเปอนพชดดแปลงพนธกรรมซงสามารถตรวจสอบไดโดยกระบวนการทางวทยาศาสตรนน ยงต าเทาใดกยงลดความกงวลหรอความเสยงของผ บรโภคจากอนตรายทอาจเกดจากผลตภณฑดดแปลงพนธกรรมไดมากเทานน ผบรโภคจงควรมสทธทจะไดรบรขอมลในผลตภณฑอยางชดเจน แมผลตภณฑน นจะมการปนเปอนพชดดแปลงพนธกรรมเพยงเกนกวารอยละ 0.9 ของแตละ

130

สวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑกตาม ซงเปนประโยชนตอผบรโภคในการเลอกบรโภคผลตภณฑอยางยง

ผ วจ ยเหนวา มาตรการทางกฎหมายในการควบคมการตดฉลากถวเหลองดดแปลงพนธกรรมของประเทศไทย ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ.2545 เรอง การแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม ยงไมมความเขมงวดและเครงครดมากพอในการทจะคมครองผบรโภค และควบคมผประกอบการในการตดฉลากผลตภณฑ ซงเมอเปรยบเทยบกบมาตรการทางกฎหมายของสหภาพยโรปแลว จงเหนควรใหมการแกไขกฎหมายฉบบนใหมความเขมงวดยงขนในการคมครองผบรโภค และควบคมการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรม ซงจากทไดท าการเปรยบเทยบมาตรการทางกฎหมายในการควบคมการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมของสหภาพยโรปทก าหนดมาตรการทางกฎหมายทเขมงวดทสด ในสวนทเกยวของกบฉลากผลตภณฑอาหารดดแปลงพนธกรรม ส าหรบอาหารทมสวนประกอบดดแปลงพนธกรรมเจอปนโดยไมเจตนา หรอไมสามารถหลกเลยงไดในอตราสวนไมเกนรอยละ 0.9 ของสวนประกอบตาง ๆ ในอาหาร โดยพจารณาสวนประกอบเปนรายการ หรออาหารทประกอบดวยสวนผสมรายการเดยว ไดรบยกเวนไมตองตดฉลาก แตหากเกนกวารอยละ 0.9 ขนไปตองตดฉลาก ซงเมอน ามาเปรยบเทยบกบมาตรการทางกฎหมายในการควบคมการตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมของประเทศไทยแลว ประเทศไทยก าหนดใหตดฉลากเมอตรวจพบดเอนเอ (DNA) หรอโปรตนทเปนผลจากการดดแปลงพนธกรรมอยต งแตรอยละ 5 ของแตละสวนประกอบหลก 3 อนดบแรก และแตละสวนประกอบตองมปรมาณตงแตรอยละ 5 ของน าหนกผลตภณฑ ใชบงคบเฉพาะกบถวเหลองดดแปลงพนธกรรมและผลตภณฑจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรม และขาวโพดดดแปลงพนธกรรมและผลตภณฑจากขาวโพดดดแปลงพนธกรรม รวม 22 ชนด ตามตารางทายประกาศฯ การทประเทศไทยก าหนดเงอนไขในการทอาหารจากถวเหลองและขาวโพดดดแปลงพนธกรรมจะตองตดฉลาก อยทตงแตรอยละ 5 ของแตละสวนประกอบ และแตละสวนประกอบดงกลาวตองมปรมาณตงแตรอยละ 5 ของน าหนกผลตภณฑ มความสอดคลองกบกฎหมายประเทศญปนซงก าหนดไววาหากมการปนเปอนต ากวารอยละ 5 ของน าหนกรวมผลตภณฑ กไมตดฉลากแสดงวามสวนประกอบดดแปลงพนธกรรม กเนองจากเหนวามโอกาสเปนไปไดทจะมการปนเปอนโดยไมไดตงใจ แตผวจยเหนวาไมควรก าหนดอตราไวสงถงรอยละ 5 ของแตละสวนประกอบ เพอลดความเสยงในการทอาจจะไมปลอดภยตอผบรโภค จงควรปรบแกกฎหมายในเรองนโดยน ากฎหมายของสหภาพยโรปมาเปนตนแบบในการแกไขกฎหมาย

131

กลาวคอ ควรปรบแกกฎหมายของประเทศไทย ก าหนดใหพจารณาสวนประกอบของผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรมในอตราไมเกนรอยละ 0.9 ของแตละสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ ไมตองตดฉลากแสดงวาเปนผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรม แตหากมสวนประกอบทไดมากจากการดดแปลงพนธกรรมเกนกวารอยละ 0.9 โดยน าหนกผลตภณฑกก าหนดใหตองตดฉลากตามแบบกฎหมายของกลมสหภาพยโรป

4.2 ปญหาเกยวกบการก าหนดอนดบของสวนประกอบผลตภณฑทตองตดฉลากวามสวนประกอบทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม

ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ.2545 เรอง การแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม ก าหนดใหพจารณาเฉพาะในสวนประกอบหลก 3 อนดบแรกของผลตภณฑดดแปลงพนธกรรมเทานน เปนเหตใหผลตภณฑมากมายหลายชนดทมสวนประกอบเปนพชดดแปลงพนธกรรมไมตองตดฉลากแสดงวาเปนผลตภณฑทมสวนประกอบทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม การทออกประกาศบงคบใชกบถวเหลองและขาวโพด หมายความวา ถาถวเหลองและขาวโพดทอยในสวนประกอบอนดบท 4 เปนตนไป เปนวตถดบทดดแปลงพนธกรรม ไมวาจะมปรมาณมากหรอนอยเทาใดกตามกไมตองตดฉลาก รวมทงผลตภณฑทมาจากพชดดแปลงพนธกรรมชนดอนนอกเหนอจากถวเหลองและขาวโพดกไมตองตดฉลาก ถาถวเหลองและขาวโพดทเปนสวนประกอบ 3 อนดบแรก ของผลตภณฑมปรมาณไมถงรอยละ 5 ของน าหนกผลตภณฑ แมจะเปนถวเหลองดดแปลงพนธกรรมท งหมดกไมตองตดฉลาก และถาใน 3 สวนประกอบหลกนนมการดดแปลงพนธกรรมไมถงรอยละ 5 กไมตองตดฉลาก

ขอก าหนดการแสดงฉลากของอาหารดดแปลงพนธกรรมของประเทศไทยจะมความแตกตางจากของกลมสหภาพยโรปทก าหนดใหการแสดงฉลากผลตภณฑทไดจากสงมชวตดดแปลงพนธกรรม หรอ มสงมชวตดดแปลงพนธกรรมเปนสวนประกอบทกชนดตองแสดงฉลาก โดยก าหนดวาหากมปรมาณพชดดแปลงพนธกรรมมากกวารอยละ 0.9 ของสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ ตองตดฉลาก และไมก าหนดใหแสดงฉลากเฉพาะสวนประกอบ 3 อนดบแรกเทานน แตพจารณาสวนประกอบของผลตภณฑทกอนดบ เชน หากมสวนประกอบทมาจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรมไมวาอยในอนดบใดกตามของผลตภณฑ เกนรอยละ 0.9 ของสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ ตองตดฉลากแสดงวามสวนประกอบจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรม เปนตน

ผวจยมความเหนวา ควรจะแกไขประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ.2545 เรอง การแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรม หรอพนธวศวกรรมของประเทศ

132

ไทย ใหสอดคลองกบกฎหมายของสหภาพยโรป กลาวคอ ไมตองก าหนดวาใหพจารณาเฉพาะสวนประกอบหลก 3 อนดบแรก แตพจารณาสวนประกอบของผลตภณฑทกอนดบ ไมวาจะเปนสวนประกอบหลกหรอไมกตาม หากมปรมาณปนเปอนพชดดแปลงพนธกรรมมากกวารอยละ 0.9 ของสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ กตองตดฉลากแสดงวาเปนผลตภณฑทมสวนประกอบทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม กลาวคอ หากมสวนประกอบทมาจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรมไมวาอนดบใดกตามของผลตภณฑ เกนรอยละ 0.9 ของสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ ตองตดฉลากแสดงวามสวนประกอบจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรม เพอความปลอดภยตอผบรโภคผลตภณฑมากยงขน ซงเปนประโยชนตอผบรโภคทจะไดรบขอมลทเปนความจรงมากทสดวาผลตภณฑมสวนประกอบทผานการดดแปลงพนธกรรมหรอไมในทกสวนประกอบ ผบรโภคกจะสามารถตดสนใจเลอกบรโภคไดตรงความตองการมากทสด

4.3 ปญหาเกยวกบขอความทระบวาปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ.2545 เรอง การแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม มขอก าหนดในขอ 5 หามใชขอความวา “ปลอดอาหารดดแปรพนธกรรม” หรอขอความอนในท านองเดยวกน อกท ง ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบดงกลาวนไมไดระบใหชดเจนวา หากมสวนประกอบทมาจากการดดแปลงพนธกรรม เชน มถวเหลองดดแปลงพนธกรรมในผลตภณฑ จะตองน าไปตดบนฉลากในสวนใดของฉลาก ซงจากทปรากฏบนฉลากผลตภณฑตามทองตลาดในปจจบน จะตดไวในสวนของฉลากโภชนาการ ซงอาจเหนไดไมชดเพราะตวอกษรมขนาดเลก และหากผบรโภคไมไดดทฉลากโภชนาการกจะไมสามารถรไดวา ผลตภณฑดงกลาวทซอไปเปนผลตภณฑดดแปลงพนธกรรม

133

รปภาพท 4.1 ฉลากผลตภณฑทมสวนประกอบจากพชดดแปลงพนธกรรม

ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 251) พ.ศ.2545 เรอง การแสดงฉลากอาหารทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม มขอก าหนดในขอ 5 หามใชขอความวา ปลอดอาหารดดแปรพนธกรรม(ดดแปลงพนธกรรม) หรอขอความอนในท านองเดยวกน ซงไมสอดคลองกบกฎหมายของการตดฉลากสนคาอาหารดดแปลงพนธกรรมของสหรฐอเมรกาทก าหนดวา ผผลตสนคาอาหารอนทรย (Organically Produced Food ) ทผานการมาตรฐานการรบรองตามกฎหมาย Organic Food Production Act 1990 ถอวาเปนสนคาปราศจากการดดแปลงพนธกรรม และอนญาตใหตดฉลากค าวา “Non Bioengineered” หรอ “Non-GMOs” ไดทนท ซงกสอดคลองกบกฎหมายของประเทศญปนทมขอก าหนดทใหตดฉลากอาหารทไมม GMOs วา Non-GM ได

134

รปภาพท 4.2 ตรามาตรฐานระบบเกษตรอนทรยสหรฐอเมรกา (National Organic Program – NOP)1

แผนงานเกษตรอนทรยแหงชาต (NationalOrganic Program – NOP) ด าเนนงานภายใตการก ากบดแลของกระทรวงเกษตรสหรฐอเมรกา (United States Department of Agriculture – USDA) โดยระบบการตรวจรบรองเกษตรอนทรยนเรมใชตงแตป พ.ศ. 2545 ระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยอนทประเทศสหรฐอเมรกายอมรบ ไดแก ระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยแคนาดา (จากผผลตทวโลก) และระบบมาตรฐานเกษตรอนทรยสหภาพยโรป (เฉพาะทผลตในสหภาพยโรป) โดยการแสดงตรามาตรฐานฯ ทยอมรบตองแสดงคกบตรามาตรฐานฯ ของสหรฐอเมรกาเสมอ

รปภาพท 4.3 ผลตภณฑจากถวเหลอง (ซอสถวเหลอง) ทมตรามาตรฐานระบบเกษตรอนทรยสหรฐอเมรกา (ตราตรงกลาง)

1 ม าตรฐาน ECOCERT ต รารบ รองม าตรฐาน ส น คาอน ทร ยท ควรรจก . (ออนไลน ) . เขาถงไดจาก :

http://www.organic.moc.go.th/th/standard/ecocert. [2561, มนาคม 3].

135

รปภาพท 4.4 ผลตภณฑจากถวเหลอง (นมถวเหลอง) ทมตรามาตรฐานระบบเกษตรอนทรย

สหรฐอเมรกา

สวนในประเทศไทยกมมาตรฐานระบบเกษตรอนทรย ของส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตทจะออกตรารบรองไดวาเปนผลตภณฑสนคาเกษตรอนทรย

รปภาพท 4.5 ตรามาตรฐานระบบเกษตรอนทรย ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต – มกอช.2 (National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards –

ACFS)

2 ม าตรฐาน ECOCERT ต รารบ รองม าตรฐาน ส น คาอน ทร ยท ควรรจก . (ออนไลน ) . เขาถงไดจาก : http://www.organic.moc.go.th/th/standard/ecocert. [2561, มนาคม 3].

136

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) ไดประกาศใชตรามาตรฐาน Organic Thailand เมอป พ.ศ. 2555 และถอเปนตรามาตรฐานของประเทศไทย แตไมไดบงคบวาการน าเขาสนคาเกษตรอนทรย หรอสนคาเกษตรอนทรยทผลตในประเทศไทยจะตองไดรบมาตรฐาน Organic Thailand น

รปภาพท 4.6 ผลตภณฑเกษตรอนทรยของประเทศไทยทมตรามาตรฐานระบบเกษตรอนทรย ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต – มกอช.

ผวจยมความเหนวา ในปจจบนแมจะมขอก าหนดของประเทศไทยหามมใหใชขอความวา ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอขอความอนในท านองเดยวกน แตทางปฏบตผประกอบการกพยายามทจะตดฉลากออรแกนคทงของส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) กระทรวงเกษตรและสหกรณของประเทศไทย และตรามาตรฐานระบบเกษตรอนทรยสหรฐอเมรกา (National Organic Program – NOP) ของสหรฐอเมรกา เพราะประสงคจะแสดงใหเหนวา ผลตภณฑนนปลอดการดดแปลงพนธกรรม จงควรแกไขขอก าหนดในกฎหมายของประเทศไทย เพอใหสอดคลองกบทางปฏบตทผประกอบการกระท ากนอยในปจจบน และผวจยยงพบอกวามผลตภณฑจากถวเหลองทใชค าวา Non-GMO (ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม) ซงแสดงใหเหนวา ในทางปฏบตผ ประกอบการกระท าอยแลว ถาแกไขกฎหมายของประเทศไทยกจะท าใหผประกอบการไมสมเสยงทจะกระท าผดกฎหมาย

137

รปภาพท 4.7 ผลตภณฑจากถวเหลอง (น าเตาหผงส าเรจรป) ทใชขอความวา Non-GMO

รปภาพท 4.8 ผลตภณฑจากถวเหลอง (นมถวเหลองชนดผง) ทใชขอความวา Non-GMO

ผวจยมความเหนวา การตดฉลากอยางชดเจนวา “ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม” หรอขอความอนในท านองเดยวกนน สรางความมนใจตอผบรโภคในการทจะเลอกซอผลตภณฑสนคาทไมใชผลตภณฑดดแปลงพนธกรรมไดเปนอยางด และเพอเปนการควบคมการตดฉลากสนคา

138

ดดแปลงพนธกรรม คมครองผบรโภคใหไดรบขอมลในการเลอกบรโภคอาหารทไดจากถวเหลองและผลตภณฑจากถวเหลองดดแปลงพนธกรรม

ดงนน จงควรก าหนดใหผประกอบการสามารถระบขอความบนฉลากไดวา ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอขอความอนในท านองเดยวกนน หากผานมาตรฐานการรบรองระบบเกษตรอนทรยโดยส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) ตามแบบขอก าหนดของสหรฐอเมรกาทก าหนดใหผประกอบการสามารถระบขอความบนฉลากไดวา ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอขอความอนในท านองเดยวกนน หากผานมาตรฐานการรบรองตามกฎหมายเกยวกบผลตภณฑอาหารออรแกนค ป ค.ศ. 1990 (Organic Food Production Act 1990)

ผวจยเหนวา หากผประกอบการมความประสงคจะใชขอความวา ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม (Non-GMOs) หรอขอความอนในท านองเดยวกนน ควรจะตองมขอก าหนดในการแสดงขอความดงกลาว โดยก าหนดใหผผลต ผน าเขา ผจ าหนายตองมระบบการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) เพอตรวจสอบเอกสารหลกฐานวามระบบการจดการ ตงแตการผลต วตถดบ ตลอดจนถงการแปรรป รบรองวาไมเปนอาหารดดแปลงพนธกรรม ตามแนวทางของประเทศญปนทมระบบ Identity Preserved Handling (IP Handling) หรอตองแสดงหลกฐาน หรอผลการตรวจวเคราะหเพอพสจนวาปราศจากอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอ GMOs เพอปองกนไมใหผบรโภคเขาใจผด และอาจถกหลอกลวงจากผประกอบการได

รปภาพท 4.9 ผลตภณฑเกษตร (ขาวโพด) ของประเทศไทยทมการตดรหสส าหรบใชใน

ระบบการตรวจสอบยอนกลบ

139

ดงนน ในประเดนการทจะก าหนดอนญาตใหผประกอบการสามารถใชขอความวา “ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม” หรอขอความอนในท านองเดยวกนนระบลงบนฉลากได กควรจะก าหนดโดยใหตดฉลากโดยสมครใจในท านองเดยวกบการตดฉลากวาเปนอาหารอนทรย หรอ Organic ซงจะเปนการเหมาะสมทสดซงเมอพจารณาเหตผลดานการตลาด เนองจากกลไกตลาดจะบงคบใหผประกอบการตดฉลากเอง หากผบรโภคทงหมด หรอสวนใหญตองการผลตภณฑทปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอ Non-GMOs

แตหากเปนกรณทในตลาดมท งผบรโภคทตองการผลตภณฑทปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม และไมไดสนใจวาผลตภณฑนนปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรมหรอไม กรณนตลาดสวนทตองการผลตภณฑทปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรมกจะเปนแรงจงใจใหผประกอบการตดฉลากผลตภณฑวา “ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม” หรอขอความอนในท านองเดยวกนนลงบนฉลากผลตภณฑทปลอดจากอาหารดดแปลงพนธกรรม เพอตอบสนองผบรโภคในตลาดสวนน ซงผบรโภคในตลาดสวนนจะเปนผรบภาระในราคาสวนทเพมขนส าหรบผลตภณฑทตดฉลาก สวนตลาดของผบรโภคทไมสนใจวาผลตภณฑน นปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรมหรอไม กไมจ าเปนตองมาแบกรบภาระในราคาผลตภณฑสวนทเพมขนของผลตภณฑทตดฉลากโดยยงสามารถเลอกซอผลตภณฑทไมไดตดฉลากได

ผวจยเหนวา ประเทศไทยสามารถน าหลกในการใหความคมครองผบรโภค โดยทจะไมเปนการละเมดตอพนธะกรณระหวางประเทศในเรองของการกดกนทางการคา ดวยการอาจก าหนดใหมฉลากผลตภณฑแบงเปน 3 ประเภท คอ 1)ปลอดอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอ Non-GMOs 2)มสวนประกอบของการดดแปลงไมเกนรอยละ 0.9 ของแตสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ และ 3)กรณไมแนใจวามสวนประกอบทผานการดดแปลงพนธกรรมหรอไม กใหระบวา อาจมสวนประกอบดดแปลงพนธกรรม หรอ May contain ท งน หากมองในมมของผ ผลตหรอผประกอบการ กถอไดวามการวางหลกการปองกนลวงหนาไวแลว ผบรโภคจงอาจตองแบกรบภาระตรงนดวย

ในกรณของการตดฉลากน ประเทศตาง ๆ สามารถกยงสงผลตภณฑสนคาเขามาในประเทศไทยได แตผลตภณฑสนคานนจะขายไดหรอไมได ประเทศไทยไมรบรอง เพราะประเทศไทยมกลไกเงอนไขกฎหมายภายในประเทศตามทกลาวขางตน แตประเทศไทยกเปดโอกาสใหสงเขามาขายได โดยตองตดฉลากแยกเปน 3 ประเภทดงกลาวขางตนแลวนน แลวใหผบรโภคเปนผ พจารณาตดสนใจในการเลอกเอง ซงจะเปนทางออกทด และเปนขอเสนอแนะซงนาจะสามารถปฏบตไดจรง

140

โดยสรป มาตรการทางกฎหมายในการควบคมตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรม ปจจบนในแตละประเทศ เชน สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ประเทศญปน รวมถงประเทศไทยดวย มการก าหนดมาตรการในการควบคมตดฉลากผลตภณฑถวเหลองดดแปลงพนธกรรม และคมครองผบรโภคในดานฉลากขน ซงมความแตกตางกนออกไป โดยรวมสหภาพยโรป ประเทศญปน และประเทศไทย มความสอดคลองไปในแนวทางเดยวกน กลาวคอ มกฎหมายก าหนดใหอาหาร หรอผลตภณฑทมสวนประกอบดดแปลงพนธกรรมตองตดฉลากโดยบงคบ สวนสวนสหรฐอเมรกา ในอดตการตดฉลากผลตภณฑทมสวนประกอบจากพชพนธกรรมเกดจากความสมครใจของผประกอบการเอง รฐบาลกลางไมมการออกกฎหมายเกยวกบการตดฉลาก หากจะมกเปนเพยงกฎหมายของแตละมลรฐเทานน ซงกตองขนอยกบความสมครใจของผประกอบการเปนส าคญ แตในปจจบนรฐบาลกลางสหรฐอเมรกาไดมการออกกฎหมายเกยวกบการแสดงรายละเอยดสวนประกอบจากพชทผานการดดแปลงพนธกรรมในผลตภณฑอาหาร เพอเปนการก าหนดมาตรการควบคมการตดฉลากผลตภณฑอาหารดดแปลงพนธกรรมใหเปนมาตรฐานเดยวกนในทกมลรฐ และเพอเปนการเปดเผยขอมลขาวสารของผลตภณฑอาหารทมสวนประกอบจากพชดดแปลงพนธกรรมใหกบผบรโภคไดรบรเพอประกอบการตดสนใจเลอกบรโภคผลตภณฑ ซงแสดงใหเหนวา สหรฐอเมรกาเรมมความตระหนกถงปญหาเกยวกบการคมครองผบรโภคจากผลตภณฑอาหารทมสวนประกอบจากพชทผานการดดแปลงพนธกรรม ในสวนของอตราหรอระดบของการปนเปอนของประเทศไทย และประเทศญปน มความคลายคลงกน กลาวคอ ก าหนดอตราทตองพจารณาวาจะตองตดฉลากหรอไม ไวทรอยละ 5 ของแตละสวนประกอบโดยน าหนกผลตภณฑ และพจารณาเฉพาะสวนประกอบหลก 3 อนดบแรก ซงแตกตางจากสหภาพยโรปทไดก าหนดโดยก าหนดเปนขนต าไมเกนรอยละ 0.9 โดยน าหนกผลตภณฑจะไดรบยกเวน แตหากเกนรอยละ 0.9 จะตองตดฉลาก รวมถงไมก าหนดวาจะตองเปนสวนประกอบหลก 3 อนดบแรก แตสวนประกอบใดกได ประเทศไทย และประเทศญปนยงมสวนคลายคลงกนอกโดยมการก าหนดชนดของพชและอาหารทอยในตารางหรอบญชทตองมการตดฉลากเพอแสดงวามสวนประกอบดดแปลงพนธกรรม โดยประเทศไทยจะเพยงมถวเหลองและผลตภณฑจากถวเหลอง ขาวโพดและผลตภณฑจากขาวโพด สวนประเทศญปนจะมมากกวาประเทศไทยเลกนอย ซงจะแตกตางจากจากสหภาพยโรปทไมไดก าหนดเจาะจงชนดของพช แตเปนพชอะไรกไดถามสวนประกอบดดแปลงพนธกรรม กตองตดฉลากแสดงวา อาหารหรอผลตภณฑนนมสวนประกอบดดแปลงพนธกรรม นอกจากนประเทศไทย มขอก าหนด หามใชขอความวา ปลอดอาหารดดแปรพนธกรรม (ดดแปลงพนธกรรม) หรอขอความอนในท านองเดยวกน ซงไมสอดคลองกบกฎหมายของการตด

141

ฉลากสนคาอาหารดดแปลงพนธกรรมของสหรฐอเมรกาทก าหนดวา ผผลตสนคาอาหารอนทรย (Organically Produced Food ) ท ผ านการมาตรฐานการรบรองตามกฎหมาย Organic Food Production Act 1990 ถอวาเปนสนคาปราศจากการดดแปลงพนธกรรม และอนญาตใหตดฉลากค าวา “Non Bioengineered” หรอ “Non-GMOs” ไดทนท ซงกฎหมายของประเทศญปนกมขอก าหนดทใหตดฉลากอาหารทไมม GMOs วา Non-GM ไดเชนกน