หลกัการหลกัการจดัการฟาร์มโคจดัการฟาร์มโคนมนม

การจดัการระยะแรกเกดิ-หย่านมระยะวกิฤต 3เดอืนแรก

อตัราการตาย < 5%

เป็นระยะลงทุนสูง

•ให้กนินํ*านมเหลอืง 2 ก.ก. ภายใน 2 ชม.•ให้กนินํ*านมเหลอืง 2 ก.ก. ภายใน 2 ชม.

การจัดการระยะแรกเกดิ-หย่านมอาหารข้นอาหารข้น

•จะช่วยกระตุ้นเซลล์ผนังกระเพาะเจริญยาวขึ*น

•กนิง่าย สลายตัวเร็ว ครบคุณค่าโภชนาการ

อาหารหยาบอาหารหยาบ

•ช่วยกระตุ้นการพฒันาไปสู่กระเพาะหมัก•ช่วยกระตุ้นการพฒันาไปสู่กระเพาะหมัก

การให้อาหาร1. ให้กนินํ*านมดิบเต็มที;หรือ 3-4 kg/ตัว/วนัหรือ10 %BW

2. ให้หญ้าแห้งอสิระและอาหารข้นกนิเต็มที;

( สูตรโปรตีน21% CP, พลงังาน 75%TDN)

3. ห้ามให้กนิยูเรีย อาหารหมัก หรือชื*นมาก

การจัดการระยะหย่านม•จะหย่านมเมื;อไร?

•หย่านมให้เร็ว ดไีหม?

•หย่านมเมื;อกนิอาหารข้นได้ 0.7-1 kg ตดิต่อกนั 3วนั

•หรืออายุหย่านมที; 3 เดอืน•หรืออายุหย่านมที; 3 เดอืน

•ช่วยลดการตาย ท้องเสีย ขาอกัเสบ

•ภาระเลี*ยง ลดต้นทุนอาหาร

การจัดการโครุ่นสาว

เป้าหมายเป้าหมาย

•อตัราการตาย < 5 %•อตัราการเจริญเตบิโต/วนั 0.8 kg/วนั•อายุผสมพนัธุ์ 14-16 เดอืน•อายุผสมพนัธุ์ 14-16 เดอืน•นํ*าหนักผสมพนัธุ์ 280-300 กก.•อาหารโปรตนี 14 % ; พลงังาน(TDN) 70%

การจัดการโคสาวเตรียมผสมพนัธุ์

•จัดกลุ่มก่อนระยะผสมพนัธุ์ 2เดอืน

•ให้อาหารพลงังาน

•ตรวจสอบนํ*าหนัก(300kg) อายุ(13-14เดอืน)

•คะแนนร่างกาย3.5•คะแนนร่างกาย3.5

การจดัการโคนมรดีนม (Phase FeedingPhase Feeding))

ระยะการใหน้ํ�านมระยะการใหน้ํ�านม=Lactation Period= =Lactation Period= 10 10 เดอืนเดอืนระยะการพักรดีนมระยะการพักรดีนม=Dry Period = =Dry Period = 2 2 เดอืนเดอืนระยะการพักรดีนมระยะการพักรดีนม=Dry Period = =Dry Period = 2 2 เดอืนเดอืน

Phase Phase 22 Phase Phase 44Phase Phase 11คลอด คลอด FreshFresh

Phase Phase 33

การกนิสิ;งแห้งการกนิสิ;งแห้ง

นํ*านมนํ*านม

Peak IntakePeak IntakePeak MilkPeak Milk Late LactationLate Lactation

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Month

นํ*าหนักตวันํ*าหนักตวัพกัรีดนมพกัรีดนม

Lactation Period

การแบง่ช่วงการจดัการโค (Phase Feeding)

•• ช่วงช่วงที�ที� 1 0 1 0 to to 60 60 days days คลอดใหม่คลอดใหม่

•• ช่วงที�ช่วงที� 2 60 2 60 to to 100 100 days days Peak milkPeak milk

•• ช่วงที�ช่วงที� 3 100 3 100 to to 200 200 days Peak days Peak กนิได้ และรักษาระดบันมกนิได้ และรักษาระดบันมช่วงที�ช่วงที�

•• ช่วงที�ช่วงที� 4 200 4 200 to to 305 305 days days ช่วงนํ*านมลดลงและเตรียมหยุดรีดช่วงนํ*านมลดลงและเตรียมหยุดรีด

•• ช่วงที�ช่วงที� 5 5 Dry period Dry period ((11stst 40 40 days) days) พกัรีดใหม่พกัรีดใหม่

•• ช่วงที�ช่วงที� 6 6 Dry period Dry period (Last (Last 21 21 days)days) พกัรีดใกล้คลอดพกัรีดใกล้คลอด

ช่วง 1 Fresh Cow� 1 to 60 วนัแรกหลงัคลอด

� โคเริ�มให้นํ�านมและสร้างเพิ�มขึ�นเรื�อยๆ

� มีการใช้อาหารสะสมในรา่งกาย มาชดเชยการกินได้� มีการใช้อาหารสะสมในรา่งกาย มาชดเชยการกินได้

� ให้อาหารหยาบ/หญ้าสดคณุภาพดี

� อาหารข้น 6-10 กก./วนั( 16-18%CP, TDN 75%)

� Prolactin ทาํงานมาก

•ปรับสูตรอาหาร คุณภาพ ปรับการกนิ ให้อยู่สบายสุดๆ

•ให้อาหารคุณภาพสูง (อาหารหยาบ:ข้น = 40:60)

การให้อาหารในช่วงแรกการรีดนํ*านมการให้อาหารในช่วงแรกการรีดนํ*านม

•คะแนนร่างกาย 2.5-2.6 / เช็คมดลูกเข้าอู่ 3, 7,30 วนัหลงัคลอด

•ไวตามนิ เอ ด ีอ,ี selenium

•ระยะนี*โคจะผอมและมพีลงังานตดิลบ เสริมพลงังาน

ช่วง2.Peak Milk

� โคให้นํ�านมสงูสดุช่วง 60-100 วนัหลงัคลอด

� จึงต้องรกัษาระดบัการให้นํ�านมให้สงูและนานที�สดุ

� มีการจดัการดี สมํ�าเสมอ/ อาหารคณุภาพดีย่อยง่ายมีการจดัการดี สมํ�าเสมอ/ อาหารคณุภาพดีย่อยง่าย

� ให้อาหารเหมือนช่วงแรกและเพิ�มความถี�การจ่ายอาหาร

ช่วง3. Peak Intake

� ช่วง 100-200 วนัหลงัคลอด� การให้นํ�านมให้ค่อยๆลดลง� เป็นช่วงที�โคกินได้มากขึ�น จนถึงสงูสดุ

นํ�าหนักรา่งกายจะเพิ�มขึ�น� นํ�าหนักรา่งกายจะเพิ�มขึ�น� การผสมติดในโคจะดีในช่วงนี�

� ให้อาหารหยาบ/หญ้าสด กินเตม็ที�

� อาหารข้น 4-8 กก./วนั( 14-16%CP, TDN 70%)

ให้อาหารคุณภาพสูง (อาหารหยาบ:ข้น = 40:60)แบ่งการกนิให้ถี; หรือTMR ใหม่ สด เพิ;มช่วงแสงที;อยู่อาศัยสบาย หนาแน่นน้อยคะแนนร่างกาย 2.6-2.8 / เช็คการเป็นสัด เริ;มผสมพนัธุ์โคยงัจะผอมและมพีลงังานตดิลบโคยงัจะผอมและมพีลงังานตดิลบ

•ปรับสูตรอาหาร ลดความเข้มข้นโภชนะตามนํ*านม• นํ*านมลด10%/เดอืน•สัดส่วนอาหารหยาบ:ข้น= 50:50•ตรวจการตั*งท้อง เร่งผสมพนัธุ์โคท้องว่าง, Induce estrus•ตรวจการตั*งท้อง เร่งผสมพนัธุ์โคท้องว่าง, Induce estrus

ชว่ง4. ปลายการใหน้ม(Late Lactation)� ช่วง 200-300 วนัหลงัคลอด� โคจะตอบสนองต่อการกินอาหารหยาบได้ดี กิน

ได้มาก�ลดปริมาณอาหารข้น�ลดปริมาณอาหารข้น

� ให้อาหารหยาบ/หญ้าสด กินเตม็ที�

�อาหารข้น 3-5 กก./วนั( 14 %CP, TDN 70%)� โคควรเพิ�มนํ�าหนัก หากผอมต้องเร่งขนุในช่วงนี�� ก่อนพกัรีด คะแนนร่างกาย(BCS) = 3.0

ปรับสูตรอาหาร ลดความเข้มข้นโภชนะตามนํ*านม

•สัดส่วนอาหารหยาบ:ข้น= 60:40•หากตํ;ากว่าให้เร่งปรับอาหารในกลุ่มคะแนนตํ;า•หากตํ;ากว่าให้เร่งปรับอาหารในกลุ่มคะแนนตํ;า•เตรียมพกัรีด โคผลติตํ;ากว่า 4 kg->dry ?

ช่วงพกัการรีดนํ*านม(Dry Cow)

ช่วงพกัรีดใหม่ 40 วนั

ช่วงก่อนคลอด 20 วนั

การจดัการโคพกัรีดและรอคลอดเป้าหมายเป้าหมาย•ทาํให้โคมอีตัราการกนิอาหารเมื;อให้นํ*านมสูงสุด•ลดปัญหาการเกดิโรคทางการย่อยอาหาร•ให้แม่ลูกโคมีพฒันาการร่างกายสมบูรณ์ที;สุด•ให้แม่ลูกโคมีพฒันาการร่างกายสมบูรณ์ที;สุด

การจัดการโคระยะพกัรีด

ระบบปล่อยแปลงระบบปล่อยแปลงจัดเป็นกลุ่มเลก็ๆ ที;มองเห็นง่ายมนีํ*าสะอาด หญ้าพอเพยีง+เสริมอาหารข้น ร่มเงา���� นํ*านมเพิ;ม 12%ร่มเงา���� นํ*านมเพิ;ม 12%↑ความเครียด ����↑↑↑↑ แท้ง↑↑↑↑รกค้างระบบขงัคอกระบบขงัคอกเน้นคอกดนิ แห้ง อตัราปล่อยไม่หนาแน่น ให้นํ*าสะอาด หญ้าเตม็ที;

หลกัการพกัรีดนํ*านมหลกัการพกัรีดนํ*านม1. ลดการสร้างนํ*านม

* ให้อาหารหยาบเป็นหลกั * งดอาหารข้นทั*งหมด

ช่วง5.โคพกัการรีดนํ*านมโคพกัการรีดนํ*านม((พกัรีดใหม่ พกัรีดใหม่ 4040วนัแรกวนัแรก))ทาํไมต้องพกัรีดนํ*านม?

ให้อาหารหยาบเป็นหลกั * งดอาหารข้นทั*งหมด* จาํกดัการกนินํ*า

2. เว้นการรีดนํ*านม (ช-ช, ช-ช, วนัเว้นวนั )3. สอดยาสําหรับโคพกัรีด กนัโรคเต้านมอกัเสบ4. ตรวจเต้านมหลงัพกัรีดซํ*าภายใน 7-14 วนั

การจัดการระยะพกัรีดใหม่การจัดการระยะพกัรีดใหม่

•วคัซีนต่างๆ FMD เฮโม

•เช็คการดรายเต้านม •เช็คการดรายเต้านม

•โคอ้วน-ผอม ให้แยกกลุ่มเลี*ยง โดยเพิ;มลดอาหารพลงังาน

ทาํไมต้องเตรียมโคใกล้คลอดทาํไมต้องเตรียมโคใกล้คลอด? ?

ช่วงที; 6 โคพกัรีดใกล้คลอด

(20 วนัก่อนคลอด)

ทาํไมต้องเตรียมโคใกล้คลอดทาํไมต้องเตรียมโคใกล้คลอด? ?

การจัดการระยะพกัรีดใกล้คลอด การจัดการระยะพกัรีดใกล้คลอด ((2121วนัวนั))

•ไวตามินADE ,selenium

•ให้แยกกลุ่มเลี*ยงรอคลอด

•ปรับอาหารข้นสูตร พกัรีด:รีดใหม่ (50:50)

•กระตุ้นการกนิทั*งอาหารข้น(รสชาต)ิและหยาบ(สับ)

อาหารโคพกัรีดและรอคลอด

สูตรอาหารข้น พกัรีดช่วงแรกพกัรีดช่วงแรก ใกล้คลอดใกล้คลอดสูตรอาหารข้น พกัรีดช่วงแรกพกัรีดช่วงแรก ใกล้คลอดใกล้คลอดโปรตนี (%CP) 14 15พลงังาน(%TDN) 65 68แคลเซี;ยม\ฟอสฟอรัส 0.4\ 0.4 0.3\ 0.3

การให้คะแนนร่างกาย

(เตม็ 5 คะแนน)

พกัรีดใหม่ก่อนคลอด

3.03.5

โครีดนํ*านม 2.5-3.0ก่อนคลอด 3.5โครีดนํ*านม 2.5-3.0

สรุปหัวใจการจดัการโครีดนมสรุปหัวใจการจดัการโครีดนม

•ทาํให้กนิได้มากสุด

•จดัสัดส่วนอาหารให้ถูกต้อง

•ลดความเครียดให้ตํ;าสุด•ลดความเครียดให้ตํ;าสุด

•คะแนนร่างกาย(2.8 – 3.0)

โครอคลอด/โคพกัรีดนํ� านม 60 วนั

โครุ่น

โคสาว

ลูกโคหยา่นม

ลูกโคเลี�ยงนํ�านม

เพศเมีย

โคสาวผสมพนัธุ ์

โคตั�งทอ้ง

กรงรวม/ ถ่ายพยาธ ิเสริมหญ้าแห้ง/อาหารข้นเตม็ที� หย่านมที�อายุ2-3เดือน

ขงักรงเดี�ยว/เลี%ยงกลุ่ม เสริมหญ้าแห้ง/ข้นเตม็ที� ให้นมดบิ10%ของนน.ตวั

จี% -ตัดเขา

คัดแยก/กรงเดี�ยว กนินํ%านมเหลือง2 kg/ตัว ภายใน2ชม.แรกเกดิและกนิเตม็ที�อกี 5-7วัน รักษาสะดือ/ข้อขา/ปอดบวม ที�อยู่อาศยัแห้ง/สะอาด เพศผู ้

ขาย/ขนุ

ปล่อยแปลงหญ้า/จาํกดัอาหารข้น เสริมแร่ธาตุ/ ถ่ายพยาธิ อายุ4เดือนให้วัคซีนบูลเซโลซีด อายุ6เดือนให้วัคซีนปากเท้าเปื� อย(FMD) และเฮโมฯ

ปล่อยแปลงหญ้า/ เสริมอาหารข้น ถ่ายพยาธ/ิเสริมแร่ธาตุ/เตรียมผสมพันธุ์ อายุ12-14เดือน ชั�งนํ%าหนักและคัดแยกผสมพันธุ์ (280-300 กก.)/ เลือกชนิดนํ%าเชื% อ/พ่อพันธุ ์

รูปที�6. 1 แสดงวงจรระบบการเลี�ยงโคนม

โครีดนํ�านมช่วง 60-100วนั (Maintainable lactation)

โครอคลอด/โคพกัรีดนํ� านม 60 วนั (Dry period)

R : C = 70 : 30 BCS = 3-3.5 ให้วัคซีนFMDและเฮโมฯ, ถ่ายพยาธ ิ

ให้ไวตามินADEก่อนคลอด เสริมแร่ธาตุ/คัดแยกรอคลอด

โครีดนํ�านมช่วง 1-60วนั (Early lactation)

ลูกโคแรกเกดิ

โครีดนํ�านม 200-300 วนั (Late lactation)

โครีดนํ�านม 100-200วนั (Mid lactation)

อาหารหยาบ(R): อาหารข้น(C)=40:60 คะแนนร่างกาย(BCS) 2.6-2.8 ระยะให้นํ%านมสงูสดุ/เชค็มดลูกเข้าอู่ ให้ไวตามินADE/ถ่ายพยาธ ิให้อาหารกนิเตม็ที�/สดใหม่

R:C=40:60 BCS=2.5-2.6 ระยะกนิอาหารสงูสดุ/เชค็ระบบสบืพันธุ์ ผสมพันธุ์ที�45-60วันหลังคลอด

BCS= 2.8-3.0 R:C=60:40 เน้นการให้อาหารหยาบ ให้วัคซีนปากเท้าเปื� อย(FMD)และเฮโมฯ คัดแยก/ถ่ายพยาธ/ิเตรียมพักรีดโค

BCS= 2.6-2.8 ตรวจโคท้องแก่/ ท้องว่างและผสมซํ%า R:C=50:50 ลดอาหารข้น/เพิ�มอาหารหยาบ นํ%านมลดลง~ 10% / เดือน

คาํถามกลุ่ม

1. หลกัการเพิ;มจํานวนโคในฟาร์มให้มากขึ*น ต้องจัดการอย่างไร2. หากต้องการให้ให้อตัราการตายของโคลดลงต้องทําอย่างไร3. ขนาดนํ*าหนักและอายุที;เหมาะสมในการผสมพฯัธุ์โค ในแต่ละฤดูกาลเหมอืนกนัไหม4. โคควรผสมและคลอดลูกเมื;อไร5. โคให้นํ*านมระยะใดมคีวามเสี;ยงต่อการเจ็บป่วยมากสุด4. โคควรผสมและคลอดลูกเมื;อไร5. โคให้นํ*านมระยะใดมคีวามเสี;ยงต่อการเจ็บป่วยมากสุด6. โคจะให้นํ*านมมากได้ต้องจัดการอย่างไร7. การเตรียมโคก่อนพกัรีดทาํอย่างไร8. การเตนรียมโคก่อนคลอดทาํอย่างไร9. การเตรียมโครีดนํ*านมต้องทําอย่างไร10. การให้อาหารตามคะแนนร่างกายโคหมายความว่าอย่างไร