~ 1 ~

โรงเรยนสขภาวะตอบโจทย “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร”

นายกมพล เจรญรกษ* “โรงเรยนสขภาวะ” เปนโจทยส าคญของการพฒนาคณภาพโรงเรยนเนองจากทศทางทผานมาเรามงพฒนาโรงเรยนใหมความเปนเลศทางวชาการ มงสรางนกเรยนเกงทมความสามารถในการแขงขนและมงสระบบการศกษาทเอาผลสมฤทธทางการเรยนเปนตววดคณภาพโรงเรยนและคณภาพคร มประเมนตางๆ ยดผลสมฤทธทางการเรยนเปนหลก จนมองขามเจตจ านงทางการศกษาทเราตองการ “พลเมองทมความสขทงมตของกาย ใจ สงคมและจตวญญาณ มวถชวตทเชอมโยงและสมพนธกนในตวมนษยและสมพนธกบสงแวดลอมทงกายภาพและสงคมและมความสามารถเชงการแขงขนในเวทโลกไดอยางมศกดศร” ซงจะเปนการศกษาทสามารถรบมอความทาทายและการเปลยนแปลงในศตวรรษท 21 ได แนวคดการพฒนาสขภาวะโดยใชฐานโรงเรยนเปนยทธศาสตรทมความส าคญอยางยง เพราะเยาวชนในวยเรยนแทบทงหมดอยในระบบโรงเรยน การปลกฝงเรองสขภาวะใหเกดขนกบผเรยน จงเปนโอกาสทดอยางยงทจะหลอหลอมเยาวชนของประเทศใหเปนบคคลทมสขภาวะเมอเตบโตขน ดงนนจงจ าเปนตองมการเสรมสรางศกยภาพและพฒนาโรงเรยนใหสามารถบรหารจดการและจดกระบวนการเรยนรทสรางสขภาวะแกผเรยนได กลาวคอโรงเรยนตองมเปาหมายเพอสรางเสรมใหผเรยนเปนสข องคกรเปนสข สภาพแวดลอมเปนสข ครอบครวเปนสขและชมชนเปนสข โดยการปรบสภาพแวดลอม ลดปจจยเสยง จดโครงสรางและระบบตางๆ ใหโรงเรยน สภาพแวดลอม ครอบครว และชมชนเปนพนทปลอดภยและสงเสรมสขภาวะของผเรยนทงดานกาย ใจ สงคม จตวญญาณและปญญา โดยใหอสระโรงเรยนไดคดกระบวนการเรยนรทเกดขนจากหนางานของตวเองจนเปนวถโรงเรยน สรางองคกรแหงการเรยนรขนภายในโรงเรยนตวเองตามบรบทแตละโรงเรยน โรงเรยนบานทงยาวค าโปรยเขารวมโครงการโรงเรยนสขภาวะในป พ.ศ. 2556 ในรนท 1 ปจจบนมโรงเรยนสขภาวะ 68 โรงเรยนทวประเทศ ทไดปรบหลกสตรการเรยนการสอน โดยลดชวโมงวชาการ เพมการเรยนรมานานกวา 3 ป นกเรยนจะเรยนวชาหลก ไดแก คณตศาสตร ภาษาไทย ภาษาองกฤษ และวทยาศาสตร ใน 3 คาบวชาเรยนชวงเชาและชวงบายจะเนนการเรยนรแบบบรณาการการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (PBL) จ านวน 2 ชวโมง หลงจากนนแตละโรงเรยนจะมกจกรรมใหนกเรยนไดฝกปฏบตจรงตามบรบทของแตละโรงเรยนและนกเรยนสนใจทอยากเรยนร เชนการท าเกษตร ปลกผก ด านา งานอาชพ การสานตะกรา การเลยงสตว การท าขนม เปนตน ท าใหนกเรยนไดคดสรางสรรคเสรมทกษะการใชชวตในสงคม ไมเครยด ไดลงมอท าจรงๆ โดยพบวา

* ผอ านวยการโรงเรยนบานทงยาวค าโปรย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาศรสะเกษ เขต 4

~ 2 ~

นกเรยนมสมาธ กลาแสดงออกมากขน มความสขทไดลงมอปฏบตจรง เกดการเรยนรจากกระบวนการท างานจรงๆ และจะเลกเรยน 16.00 น. เหมอนโรงเรยนทวไป ตารางเรยนของนกเรยนเนนพฒนาปญญาภายในและปญญาภายนอกแบบควบค กอนเรมเรยนจงมกจกรรมจตศกษา ฝกคด ฝกสต ฝกสมาธใหนกเรยนรตนเอง ใหเกยรตผอน กลาพดกลาแสดงออก ผอนคลายและสอดแทรกวชาตางๆ อยางนาสนใจ หลงเรมทดลองปรบกจกรรมการเรยนรสรางวถชมชนในโรงเรยน สามารถปรบลดชวโมงเรยน เพมเวลาเรยนรใหกบนกเรยนและสอนอยางใกลชด มาตลอด 3 ป พบวานกเรยนมสมาธ สรางสรรคและกลาแสดงออกมากขน ทส าคญผลคะแนนสอบโอเนต (O-net) ของนกเรยนเพมขนทกป นอกจากนแลวการเรยนรทกษะชวตพนฐานและทกษะการท างานรวมกน ทกษะการสอสาร เกดกระบวนการเรยนรและทกษะการเรยนรตางๆ จะพบวานกเรยนไดเรยนรทกษะชวตทแทจรงตงแตอยในรวโรงเรยน สอนใหนกเรยนเรยนรการใชชวต เตรยมพรอมรบมอกบการเปลยนแปลงของสงคม นบเปนตวอยางโรงเรยนทจดการเรยนการสอนในหลกสตร “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” สอดคลองกบนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการคนลาสด เพอใหเหนตวอยางชดเจนจงจะยกตวอยางตารางเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานทงยาวค าโปรย จงหวดศรสะเกษ มาเปรยบเทยบกบแนวทางการปรบตารางเรยนจากคมอบรหารจดการเวลาเรยน “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” ของส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2558 : 19)

~ 3 ~

เปรยบเทยบแนวทางการปรบตารางเรยน “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” ของส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา สพฐ. กบตารางเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานทงยาวค าโปรย จงหวดศรสะเกษ

ชวงเวลา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โรงเรยนบานทงยาวค าโปรย จงหวดศรสะเกษ

เวลา/กจกรรม ใชเวลา เวลา/กจกรรม ใชเวลา ชวงเชา 08.30 – 09.00 น. จตศกษา (สงเสรมการพฒนาความ

ฉลาดภายใน) 30 นาท

08.30 น. – 11.30 น. จดใหเรยนรายวชาพนฐานและรายวชาเพมเตม 8 กลมสาระ การเรยนรหรอเรยนเนอหา สาระ ภาควชาการ

3 ชวโมง 09.00 – 12.10 น. เรยนวชาหลก ไดแก ภาษาไทย คณตศาสตร ภาษาองกฤษ วทยาศาสตรและทกษะสขภาพ หมายเหต เวลา 11.00 -11.10 นกเรยนพกเบรคเขาหองน า ผอนคลายอรยาบถ

3 ชวโมง

พกกลางวน 11.30 น. – 12.30 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

1 ชวโมง 12.10 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 50 นาท

ชวงบาย 13.00 – 13.10 น. แปรงฟน 10 นาท 13.10 – 13.25 น. กจกรรมผอนคลาย/Body scan 15 นาท 12.30 น. – 14.30 น. - จดใหเรยนรายวชาพนฐานและรายวชาเพมเตม 8 กลมสาระ การเรยนร และภาคปฏบต - กจกรรมพฒนาผเรยน จดเปนกจกรรม “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” บงคบตามหลกสตร

2 ชวโมง 13.25 – 15.25 น. บรณาการแบบ PBL ไดแก วทยาศาสตร สงคมศกษา การงานอาชพและเทคโนโลยและศลปศกษา - กจกรรมลกเสอ (ทกวนพธ) Sport day (ทกวนพฤหสบด) AAR : นกเรยนกบคร (ทกวนศกร)

2 ชวโมง

14.30 น. – 15.30 น. ปฏบตกจกรรม “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร”

1 ชวโมง 15.25 – 16.00 น. กจกรรมฝกทกษะชวตและทกษะอาชพ 35 นาท

~ 4 ~

จากตารางเปรยบเทยบเวลาเรยนขางตนพบวา ชวงเชาของแนวทางการปรบตารางเรยนส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใชเวลาเรยน 8 กลมสาระการเรยนรและรายวชาเพมเตม ใชเวลาวนละ 3 ชวโมง โรงเรยนบานทงยาวค าโปรย ชวงเชา เรยนวชาหลก ไดแก คณตศาสตร ภาษาไทย ภาษาองกฤษ และวทยาศาสตร ใชเวลาวนละ 3 ชวโมง ชวงบายส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน จดใหเรยนรายวชาพนฐานและรายวชาเพมเตม 8 กลมสาระการเรยนรและภาคปฏบตและกจกรรมพฒนาผเรยน จดเปนกจกรรม “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” บงคบตามหลกสตร ใชเวลาวนละ 2 ชวโมง โรงเรยนบานทงยาวค าโปรยเรยนแบบบรณาการการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (PBL) ในรายวชาทเหลอจากชวงเชา ใชเวลาวนละ 2 ชวโมง ซงมเปรยบเทยบเวลาของโรงเรยนบานทงยาวค าโปรยแลวใชเวลาเทากนกบนโยบาย “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” ทงชวงเชาและชวงบาย แตทโรงเรยนสขภาวะมความแตกตางจากโรงเรยนทวๆ ไปในประเทศไทยคอ มกจกรรมทเรยกวา “จตศกษา” เพอพฒนาปญญาภายใน กอนเรยนในชวงเชา 30 นาท และกอนเรยนในชวงบายอกประมาณ 15-20 นาท ซงถอเปน “กจกรรมเพมเวลาร” ทเนนการปฏบตจรงของครกบนกเรยนรวมกน แลวถาน ามานบรวมกนกบกจกรรมฝกทกษะชวตและทกษะอาชพ (กจกรรมเพมเวลาร) ใชเวลาประมาณ 1.20 ชวโมงตอวน จากการเปรยบเทยบขอมลขางตนเพอใหเหนวา โรงเรยนสขภาวะตอบโจทย “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” โดยทโรงเรยนสขภาวะไดด าเนนการพฒนาโรงเรยนมากอนแลว 3 ป ผลการพฒนาโรงเรยนสขภาวะ การจดกจกรรมการเรยนการสอนตามแนวทางโรงเรยนสขภาวะน สามารถพฒนาใหเกดขนไดอยางเปนรปธรรม โดยเรมตนจากเปดใจน าไปสการปรบแนวคด ผบรหาร คร ผปกครอง และชมชนใหหนมารวมมอกน ตงเปาหมายรวมกนและด าเนนการอยางมงมน ทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมความสข โดยน ารปแบบการจดกจกรรมทท าจนเกดผลดมาแลวและมผลการวจยสนบสนน สามารถน าไปปรบใชใหเขากบบรบทของแตละโรงเรยน โดยรวมมอกนด าเนนการทงโรงเรยน มการทบทวนหลงการปฏบตเปนประจ า(After Action Review : AAR) และน าผลการปฏบตของแตละคน แตละชน มาแลกเปลยนเรยนรกนและน าไปปรบปรงตอยอดอยเสมอ ในลกษณะของการท าไป ปรบปรงไป พฒนาไป มการสรางชมชนแหงการ

~ 5 ~

เรยนรวชาชพ (Professional Learning Community : PLC) เพอใหเกดการเรยนรในโรงเรยนจนเปนวถของโรงเรยนหรอวฒนธรรมขององคกรของโรงเรยนตางๆ ซงในทสดนอกจากจะประสบความส าเรจในการท าใหผเรยนเรยนรไดอยางมความสขแลว คร ผบรหาร ผปกครอง และชมชนกไดรบความสขจากท างานหนกในเปลยนแปลงน เมอด าเนนการพฒนาโรงเรยนไประยะหนงอยางมแบบแผน มการชน าใหเปลยนแปลงแนวคดการจดการเรยนการสอนไปจากเดมและเสรมดวยนวตกรรมการท างานรวมกนอยางมออาชพ การจดกจกรรมทบทวนการเรยนรจากการปฏบตงานของครและการสรางเครอขายขามกลม ขามโรงเรยน จนถงเครอขายทวประเทศ เปนการเสรมสรางใหเกดพลงขนจากการลงมอท าทหนางานของแตละโรงเรยนตามบรบทของตนเองจรงๆ เพราะไมมใครรจกครมากกวาผบรหารโรงเรยน ไมมใครรจกนกเรยนมากกวาครประจ าชน ท าใหโรงเรยนทเขารวมโครงการภาคภมใจ โดยสะทอนใหเหนไดจากการทนกเรยนๆ ไดเรยนรในสงทอยากเรยน มความสนกสนานตามวยในขณะเขารวมกจกรรม นกเรยนๆ กลาแสดงออกในสงทแตกตางจากเพอน มความไววางใจทมตอครมากขนกวากอน นกเรยนๆ มความสขในการเรยนร ในขณะทครใจเยนลงยอมรบฟงนกเรยนอยางตงใจ ครมใจจดจออยกบงานออกแบบการจดกจกรรมการเรยนรและดแลใกลชดกบนกเรยนมากขน ปฏสมพนธของครกบนกเรยนเปนไปในทางบวกมากกวาเดม ผปกครองมความพงพอใจในพฤตกรรมของลกหลานและผปกครองเขามามสวนรวมกบโรงเรยนมากขน กลายเปนเครอขายในชมชนของตนเอง โรงเรยนสามารถปรบเปลยนวถชมชนของแตละโรงเรยน อาจกลาวไดวาการด าเนนการปรบเปลยนการจดการเรยนรและสรางบรรยากาศทเออใหผเรยนมความพรอมทจะเรยนร มการจดกจกรรมการเรยนรในหองเรยนและนอกหองเรยนทหลากหลายเนน Active Learning ผลสะทอนกลบทส าคญในโรงเรยนสขภาวะคอผเรยนมความสข ท าใหครมความสขเกดก าลงใจและแรงผลกทจะพฒนาผเรยน กลายเปนองคกรแหงการเรยนรและชมชนพงพอใจ กจกรรมเพมเวลาร

โรงเรยนสขภาวะไดจดกจกรรมการเรยนรใหเดกไดลงมอปฏบตจรง โดยเนนทกษะอาชพ ทกษะชวต ทกษะการแกปญหา การท างานเปนทมสรางเสรมคณลกษณะคานยมทดงามและความมน าใจตอกนเปนกจกรรมทตอบสนองความสนใจ ความถนดและความตองการของผเรยนทกคนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคลใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง มประสบการณตรงสรางความรดวยตนเองไดเรยนรอยางม

~ 6 ~

ความสขเชอมโยงกบชวตจรงของผเรยน สรางสรรคนวตกรรม ซงการจดกจกรรมการเรยนรเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานความรวมมอกบผปกครอง ชมชน เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพซงการจด “กจกรรมเพมการเรยนร” ทเนนกจกรรม 2 อยาง คอ 1) จตศกษา ซงจะมกจกรรมมงใหเกดสต เพอใหนกเรยนกลบมารตวรเทาทนอารมณวาควรหยดหรอจะท ากจกรรมนนตอไป เชน Brain Gym โยคะ Body scan เลาเรองจากภาพ โรงเรยนสขภาวะทงหมดจะท ากจกรรมศกษา 2 ชวงคอชวงเชากอนเรมเรยนวชาหลกและชวงบายกอนเรมเรยนบรณาการแบบ PBL 2) ทกษะชวตและทกษะอาชพ เปนทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 โรงเรยนบานทงยาวค าโปรย มกลมอาชพเพอฝกทกษะชวตและทกษะอาชพ เชน ท าทอซเมนต กระเปานาใช พรมเชคเทา เลยงปลาดก หองเรยนชาวนา เกษตรปลอดภย เปนตน ซงสอดคลองตามนโยบาย “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร”

เอกสารอางอง ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. (2558). คมอบรหารจดการเวลาเรยน “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร”. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.