8

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง การพฒนาชดฝกอบรมทางไกลส าหรบครสงคมศกษา เรอง การจดการเรยน

การสอนสนตศกษาในสถานศกษา จงหวดสงขลา ผวจยไดศกษาคนควาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน

1. แนวคดเกยวกบสนตศกษา

2. การจดการเรยนการสอนสนตศกษา 3. การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล 4. งานวจยทเกยวของ ดงมรายละเอยดตอไปน

1. แนวคดเกยวกบสนตศกษา

1.1 ความหมายของสนตภาพ กอนทจะกลาวถงสนตศกษา ควรจะท าความเขาใจเกยวกบค าวา “สนตภาพ” เพราะสนต

ศกษา เปนการศกษาเพอสนตภาพนนเอง นกวชาการทศกษาเกยวกบสนตภาพ มกใหความหมายของค าวา “สนตภาพ” ทแตกตางกน

ไปหลายความหมาย บางคนใชค าวา สนตภาพ ในความหมายวาเปน สนตภาวะ คอ ภาวะทสงบ ภาวะทไมมความรนแรง บางคนใชในความหมายของ สนตวธ คอ วธการทไมใชความรนแรงในการแกปญหาหรอด าเนนการใดๆ (รงธรรม ศจธรรมรกษ 2533: 11)

รงธรรม ศจธรรมรกษ (2533: 13 - 15) ไดใหรายละเอยดเกยวกบ สนตภาวะ กบ สนตวธ ไวดงน

การทเราเหนวาสนตภาพเปนสงมคา เปนสงทนาพงปรารถนานน เราเหนวามนมคาในฐานะทเปนภาวะอนเปน เปาหมาย (end) ทเราตองการบรรลถง หรอเราเหนวาสนตภาพมคาในฐานะทเปน วธการ หรอ วถทาง (means) ทใชส าหรบบรรลเปาหมายใดๆ ทเราตองการ นเปนปญหาทมนษยเรายงม

9

ความเหนแตกตางกน ตอไปนจะเรยกสนตภาพในฐานะทเปนเปาหมายวา สนตภาวะ และเรยกสนตภาพในฐานะวธการวา สนตวธ

สนตภาวะ คอ สภาพหรอภาวะทสงบ ไมมความรนแรง เชน ไมมสงคราม ไมมการตอสฆาฟนหรอเบยดเบยนกน สวน สนตวธ คอ วธการทไมใชความรนแรงหรอวธการปฏบตทไมรนแรงในการแกปญหาหรอการด าเนนชวต

ถงแมคนจ านวนมากจะสนบสนนใหมสนตภาพและใชค าวาสนตภาพเหมอนกน แตในใจของเขาอาจหมายถงสงทตางกนกได บางคนหมายถง สนตภาวะ บางคนเนนสนตวธ ผทสนบสนนแนวคด “สนตภาพดวยก าลง” (peace through strength) เชน ผทถอคตวา “แมหวงตงสงบจงเตรยมรบใหพรอมสรรพ” เปนพวกทเนนสนตภาวะมากกวาสนตวธ คอ ยอมเตรยมรบหรอแมกระทงลงมอรบจรงๆ เพอรกษาไวหรอใหไดมาซงความสงบ

แนวคด “สนตภาพดวยก าลง” อาจไดรบการตความวา ก าลงรบสามารถท าใหเกดสนตภาวะได 2 วธ คอ

1) ก าลงรบสามารถปองกนการเกดสงครามได เพราะท าใหฝายทคดโจมตรกรานไมกลาลง มอ เนองจากเหนวาอกฝายเตรยมการรบมอไวพรอม ถาขนลงมอกอสงครามกคงไมสามารถเอาชนะบบบงคบใหอกฝายยอมตามขอเรยกรองของตนได หรออาจถงกบเปนฝายแพสงครามเสยเองกได จงตองหาวธการแกปญหาความขดแยงดวยวธการอนๆ แนวคดนเนนการปองกนสงครามดวย “ดลแหงอ านาจ”

2) สงครามสามารถก าจดสงครามได แนวคดนเหนวาถายงไมมชาตใดหรอฝายใดมอ านาจอยางมากพอทจะควบคมฝายอนๆ ใหอยในอ านาจได กจะเกดสงครามสรบกน เพราะขดผลประโยชนกนอยเรอยๆ เชน สงครามระหวางรฐ ระหวางชาต เกดเพราะไมมชาตใดทเขมแขงพอทจะตงตวเปนใหญปกครองชาตอนๆ ใหเชอฟงและอยในระเบยบได ดงนนสนตภาพจงเกดไดเมอมฝายทเขมแขงมากจนปราบปรามฝายอนๆ ได และไมมฝายใดอาจหาญขนมาทาทายอ านาจได เชน จกรวรรดโรมนโบราณไดสรางสนตภาพแหงโรม (Pax Romana หรอ The Peace of Rome) ขน แนวคดนจงอางวาท าสงครามเพอสนตภาพได

สวนผทเนนแนวสนตวธยอมไมเหนดวยกบการเตรยมการใชความรนแรง หรอการลงมอใชความรนแรงเพอบรรลเปาหมายใดๆ ผถอสนตวธไดวจารณฝาย “สนตภาพดวยก าลง” วา ถาคดปองกนสงครามดวยการเตรยมก าลงรบ กจะตองเกดสงครามแน เพราะอกฝายกคงไมไวใจวาเราเตรยมก าลงไวรบมอหรอใชเปนขออางเพอเตรยมก าลงไวรกรานแน สวนการท าสงครามเพอสรางความเปนใหญเพอ

10

ใชอ านาจจดระเบยบใหฝายอนๆ นน บทเรยนจากประวตศาสตรไดสอนเราวานเปนตนเหตของสงครามแทนทจะเปนตวขจดสงคราม เพราะแตละฝายกอยากเปนใหญเพอปกครองฝายอน ไมมฝายใดอยากถกปกครองและมกไมมองวาฝายทเขมแขงกวาเปนผจดระเบยบใหเกดความสงบ หากแตมองวาเปนฝายทใชอ านาจกดขอยางไมเปนธรรมจงตองหาทางตอสใหพนจากการถกกดขใหได จงเกดเปนสงครามเรอยมา

อยางไรกตาม แมในบรรดาผสนบสนนสนตวธกยงสามารถแบงออกไดเปน 2 พวก คอ 1) ผทใชสนตวธเพอแกปญหาความขดแยง คอ ตอตานการใชความรนแรงในการแกปญหา 2) ผทใชสนตวธเปนวถทางในการด าเนนชวต คอ ตอตานวถชวตทรนแรง เชน การเบยด

เบยนอยางไมเปนธรรมตอเพอนมนษย สตว พช และสงแวดลอมตามธรรมชาต นกสนตวธพวกแรกมองสนตวธในฐานะทเปนวธการแกปญหาความขดแยงมากกวาเปน

วถทางในการด าเนนชวต พวกเขาจะไมเหนดวยกบการแกปญหาโดยใชวธการรนแรง เชน การตดสนความขดแยงกนดวยก าลง ไมเหนดวยกบการแกไขปญหาเดกทไมเชอฟงค าสงสอนของผใหญดวยการต ไมเหนดวยกบการลงโทษอาชญากรดวยการประหารชวต เปนตน แตนอกเหนอจากการแกปญหาแลว พวกเขากอาจยอมรบการใชความรนแรงในการด าเนนชวตในดานอนๆ เชน ไมเหนวาการฆาสตวเพอเปนอาหารเปนสงผด อาจนยมกฬาหรอความบนเทงทใชความรนแรง เชน การลาสตว ยงนก ตกปลา การชกมวย การเอาสตวมาตอสกน การนยมดภาพยนตร หรอเลนวดทศนเกมทรนแรง เปนตน

สวนนกสนตวธอกพวกหนงนนไมไดมองสนตวธในฐานะเปนเพยงวธการแกปญหาความขดแยงของมนษยเทานน หากแตวาเปนวถทางในการด าเนนชวตทกดานเลยทเดยว ในขณะทนกสนตนยมพวกแรกมองสนตวธเปนเพยงวธการแกปญหาหนงโดยเฉพาะ และมกจะเหนปญหาเฉพาะทเปนความขดแยงระหวางมนษยกบมนษย จงเปนหวงเฉพาะความรนแรงทมนษยกระท าตอกนเอง นกสนตนยมพวกหลงนกลบมองสนตวธอยางสมพนธทอาจกลายเปนความรนแรงได ไมเฉพาะระหวางมนษยกบมนษยเทานน หากแตยงรวมถงความรนแรงทมนษยอาจกระท าตอสตว พช และสงแวดลอมตามธรรมชาตไดดวย เชน บางคนอาจเหนวาการกนเนอสตวเปนความรนแรงในการบรโภค เพราะเชอวาคนเราสามารถกนพชผกและถวแทนสารอาหารทมาจากเนอสตวไดโดยไมจ าเปนตองสงเสรมการฆาสตว เพอเปนอาหาร บางคนอาจเหนวาชวตความเปนอยสขสบายเกนไปของมนษยเปนความรนแรงทมนษยกระท าตอสงแวดลอม เปนการเบยดเบยนธรรมชาตจนเกนความจ าเปน ท าใหสภาพแวดลอมเสยความสมดลไปไมสามารถปรบคนสสภาพเดมไดทน เนองจากมนษยใชทรพยากรธรรมชาตอยางรนแรงและรวดเรว จนกลายเปนการรดนาทาเรนเอากบธรรมชาตจนเกดสภาพแวดลอมเปนพษขน บางคนอาจ

11

เหนวาการดมสรา สบบหร และสงเสพตดอนๆ นอกจากจะเปนความรนแรงทมนษยกระท าตอตวเองแลว ยงเปนการเบยดเบยนเพอนมนษยและธรรมชาตอกดวย เพราะขาวและผลไมทเสยไปจ านวนมากเพราะน ามาหมกเปนเหลากนเลน อาจเหลอไวน าไปชวยคนทก าลงขาดแคลนอาหารได และปาไมจ านวนมากกถกโคนท าลายเพอท าเปนไรยาสบ พนทซงปลกยาสบกควรน าไปปลกพชทเปนอาหารหรอยาทจ าเปนส าหรบมนษยได ระบบเศรษฐกจ สงคม และการเมองทไมเปนธรรม เชน การใชแรงงานเดกในโรงงาน การจายคาแรงทนอยเกนไป การคาประเวณ การไมเคารพสทธมนษยชน กถกมองวาเปนระบบทรนแรง

จากทกลาวมาอาจสรปความหมายของสนตภาพไดดงแผนภม ตอไปน

แผนภมท 1.1 ความหมายของสนตภาพ

ทมา : รงธรรม ศจธรรมรกษ (2533) “สนตศกษากบสนตภาพ” ใน เอกสารการสอนชดวชา สนตศกษา หนวยท 4 นนทบร สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนา 15

1.2 ความเปนมาของสนตศกษา จดเรมตนทท าใหเกดการศกษาเกยวกบสนตภาพ หรอสนตศกษานน มาจากสงครามความ

รนแรง และความขดแยงทเกดขน แนวคดเรองสนตศกษาเรมมบทบาทกวางขวางนบแตหลงสงคราม โลกครงท 2 เปนตนมา โดยเฉพาะในชวงทศวรรษแรกๆ (1950:1960) องคกรยเนสโก (UNESCO) ไดพยายามทจะใชแนวทางการศกษาเพอสงเสรมความเขาใจอนดระหวางชาต (education for international

สนตภาพ

สนตวธ สนตภาวะ

ในการด าเนนชวต ในการแกปญหา

12

understanding) โดยหวงวาแนวทางการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาตจะน าไปสการแกไขปญหาความขดแยง ความรนแรงของมนษยชาตไดทางหนง หรออาจเปนการสงเสรมสนตภาพไดเชนกน

หลกการและวตถประสงคส าคญของนโยบายทางการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาต ซงองคการยเนสโก (1985: 84 อางถงใน วชย ตนศร 2530 : 225) ไดก าหนดไว ดงน

1. สรางมตระหวางชาตและการมองโลกอยางกวางๆในการศกษาทกระดบและในทก รปแบบ

2. กอใหเกดความเขาใจและการเคารพซงบคคลทกชาต ศาสนา วฒนธรรม อารยธรรม คานยม และแนวทางการด ารงชวต โดยสอนทงวฒนธรรมและเชอชาตของตน และวฒนธรรมของชาตอน

3. กอใหเกดความตระหนกถงความจ าเปนทตองพงพาอาศยกนและกน ทมมากขนระหวาง บคคลและชาตตางๆ ทวโลก

4. ใหเกดความสามารถในการตดตอกบผอน 5. การตระหนกถงไมเพยงแตสทธ แตค านงถงหนาทของบคคล กลมสงคมและชาต

ทงหลาย จะตองมตอกนและกน 6. การเขาใจถงความจ าเปนทตองมความเปนน าหนงใจเดยวกนและรวมมอกนระหวางชาต 7. ความพรอมของแตละบคคลทจะเขารวมในการแกปญหาของชมชนของตน ประเทศของ

ตนและโลกโดยทวไป การศกษาระหวางประเทศควรจะสงเสรมการพฒนาทางสตปญญาและอารมณของแตละ

บคคลใหเหมาะสม การศกษาควรชวยพจารณาความรสกรบผดชอบตอสงคม ความเปนน าหนงใจเดยว การศกษาควรจะน าไปสการยดถอหลกของความเสมอภาคในการปฏบตตนในชวตประจ าว น นอกจากน การศกษาควรจะชวยพฒนาคณสมบตตางๆ เชน ความสามารถวเคราะหและเขาใจปญหาตางๆ

การศกษาควรจะเนนการไมยอมรบการอาศยสงคราม เพอวตถประสงคในการขยายการรกราน การแกไขปญหาระหวางประเทศจะใชสงครามไมได อนนเปนเรองส าคญทสดขององคการระหวางประเทศ การศกษาควรจะท าใหทกคนเขาใจและรบผดชอบหนาทในการธ ารงไวซงสนตภาพและกอใหเกดความเขาใจอนดระหวางชาต และสงเสรมสนตภาพของโลก นอกจากนกตองตอตานลทธอาณานคม การกดกนทางผวและเผาพนธและลทธชาตนยมแบบฟาสซสต ฯลฯ

13

นโยบายของชาตและการบรหารควรสงเสรมการศกษาทกรปแบบและสงเสรมใหการศกษาชวยสงเสรมความเขาใจอนดระหวางชาต ความรวมมอกน การธ ารงไว และการพฒนาซงสนตภาพ นอกจากนน กใหมการรวมมอกนระหวางกระทรวง ทบวง กรมตางๆ เพอสงเสรมการศกษาระหวางประเทศ

เพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว จงมการพฒนาการศกษาในหลายๆ รปแบบ และหลายๆ วธ ทส าคญม 4 แนวทาง คอ (วชย ตนศร 2530: 226 – 227)

1) แนวของการศกษาเปรยบเทยบ (Comparative Education) แนวนเปรยบเทยบชวตความ เปนอยทางภมศาสตร เศรษฐกจ และการเมองของประเทศตางๆ หวขอทใชเปรยบเทยบ เชน

สงแวดลอม พลเมอง ประวตศาสตร สภาบนทางสงคม อาชพและการอตสาหกรรม แนวนเปนแนวดงเดมทประเทศตางๆ ใชสอนในระยะภายหลงสงครามโลกครงท 2

หลกสตรสงคมศกษาของหลายประเทศมลกษณะตามแนวน หลกสตรวชาสงคมศกษามธยมศกษาตอนตนของไทย (พ.ศ. 2521) กคลายแนวนคอ ศกษาเกยวกบประเทศเพอนบานทางดานภมศาสตร ประวตศาสตร วฒนธรรม และการปกครอง ใน ม. 2 และเกยวกบประเทศยโรป ออสเตรเลย ในเรองเดยวกนกบใน ม. 3

2) แนวของการศกษาสหวฒนธรรม (Inter-cultural and Multicultural studies) แนวนเนน วฒนธรรมของชนชาตตางๆ รวมทงชนสวนนอยในประเทศ มเปาหมายเพอใหนกเรยนเหนคณคาของวฒนธรรมตางๆ และมความเขาใจในเรองความแตกตางและความคลายคลงกนและไมเกดอคต ประเทศออสเตเลยเรมสนใจแนวนมากขน

3) แนวของการศกษาระดบโลก (Global Education) เปนแนวใหมทยงไมคอยจะเหนตวอยางชดเจนนก แนวนเพงจะเรมความส าคญในรอบสบปทแลวนเอง เมอโลกตนตวในเรองอนตรายทอาจเกดขนแกชาวโลก จากการทมนษยใชเทคโนโลยไปในการท าลายธรรมชาตและสงแวดลอมของโลกเกนขนาดในป พ.ศ. 2514 นกวทยาศาสตร 2,200 คน จาก 23 ประเทศไดสงสาสนถงนายอถน เลขาธการองคการสหประชาชาต เรยกรองใหชาวโลกตระหนกในภยทจะเกดขนน หากชาวโลกไมรวมกนปองกนเสยแตแรกเรม สาสนนเรยกกนวา “เมนตน เมสเสจ” (Menton Message) ในขณะเดยวกนกมขบวนการของกลมนทเรยกวา คลบ ออฟ โรม (Club of Rome) ซงเปนกลมเรยกรองใหมการจดระเบยบทางเศรษฐกจของโลกแบบใหม เพอความเปนธรรมแกทกประเทศ และเพอหยดย งการแขงขนกนท าลายทรพยากรของโลก จากแนวคดสองกระแสนจงไดเกดแนวทางการศกษาเพอสอนใหชาวโลกตระหนกในความรบผดชอบรวมกน ในการสงวนรกษาสงแวดลอมและธรรมชาตของโลก และตระหนกในความ

14

จรงทวาโลกเรานผกพนกนทางระบบเศรษฐกจไมควรจะแบงแยกเปนกลมเหนอกลมใต และกลมเหนอซงหมายถงยโรปและอเมรกา ควรชวยเหลอกลมใต ซงหมายถงประเทศก าลงพฒนาทงหลายใหมากยงขน

4) แนวของการศกษาเพอการพฒนา (Development Education) แนวของการศกษาเพอการพฒนาววฒนาการมาจากกระบวนการพฒนาประเทศซงเปนงานหลกขององคการสหประชาชาต การศกษาเพอการพฒนาเปนผลจากการคนควาทางหลกการและทฤษฎการพฒนาประเทศ ทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคมสาขาวชาตางๆ ทแตกแขนงจากทฤษฎการพฒนากม เชน วชาการบรหารเพอการพฒนา วชาการศกษาเพอการพฒนา เปนตน แนวการศกษาเพอการพฒนานอกจากเนนใหเขาใจในปญหาของความยากจน ความไมรหนงสอ ฯลฯ แลว ยงเนนการกระตนใหเกดมโนธรรมในการทจะไปมสวนรวมในการแกปญหาเหลาน โดยใชการศกษาเปนเครองมอ แนวการศกษาเพอการพฒนาปรากฎในหลกสตรระดบอดมศกษา แตยงไมปรากฏอยางชดแจงในการเรยนการสอนระดบประถม-มธยม

การผสมผสานแนวตางๆ การแบงแนวการศกษาออกเปนสแนวน แบงตามหลกของสาขาวชาในระดบสง แตในการ

สอนระดบประถมและมธยม อาจผสมผสานแนวตางๆ ตามความเหมาะสมกบวยเดก และเรองทเรยน จดเนนทส าคญของการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาต กคอ มเปาหมายใหมนษย

ในโลกไดรวมมอกนแกปญหาของโลกอยางสนตวธ เปาหมายนจะบรรลไมไดหากไมมการเปลยนแปลงทศนคต ทศนคตทพงประสงคกคอความเขาใจและเหนอกเหนใจในปญหาของเพอนมนษย การเคารพในศกดศรและสทธอนเทาเทยมกนของมนษยทกรป ทกนาม ความรกในความยตธรรม ความพอใจทจะแกไข ปญหาความขดแยงโดยสนตวธโดยการเจรจาตอรองและยดหลกของเหตผล

ส าหรบประเทศไทย แนวคดเกยวกบการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาตไดมขน โดยปรากฎในรายละเอยดของ “โครงการการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาต” และ “ศนยความเขาใจอนดระหวางชาต” ซงทงสองโครงการมงสงเสรมใหผเรยนหรอสมาชกไดเกดความเขาใจอนดระหวางพลเมองของชาตตางๆ ดงรายละเอยดตอไปน

“โครงการการศกษาเพอความเขาใจอนดและความรวมมอระหวางชาต” (UNESCO Associated Schools Project on Education for International Understanding and Co-Operation) เปนโครงการทองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก (UNESCO) ไดรเรมจดท าขนนบตงแต พ.ศ. 2490 เปนตนมา โดยมจดหมายเพอสงเสรมใหสถานศกษาระดบ

15

ประถมศกษาและมธยมศกษา รวมทงสถาบนฝกหดครไดรวมจดท าโครงการพเศษตางๆ เพอเพมพนความรเกยวกบปญหาของโลก เพอความรวมมอระหวางประเทศ เพอพฒนาความเขาใจอนดระหวางประเทศดวยการศกษาเรองราวของชนชาตและวฒนธรรมตาง ๆ และเพอเสรมสรางความเขาใจและปฏบตตามหลกปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน โดยมจดหมายปลายทาง คอ การสงเสรมการพฒนาการศกษาและความเขาใจอนดระหวางประเทศ โดยการรวมมอกบสถาบนตางๆ (ส านกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษาฯ สหประชาชาต 2523)

ส าหรบประเทศไทยไดสมครเขาเปนสมาชกของโครงการการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาต เมอป พ.ศ. 2501 โดยมวทยาลยและโรงเรยนสมครเขาเปนสมาชกของโครงการจ านวนมาก และไดรวมกจกรรมตางๆ ทจะสงเสรมความเขาใจอนดระหวางชาต ดงน

1) การก าหนดใหมการสอนหรอสอดแทรกเนอหาไวในหลกสตรดงน ความรเกยวกบยเนสโกและหนวยงานทเกยวของ ความรเกยวกบประเทศตางๆ ความรเกยวกบสทธมนษยชน และความรเกยวกบโลก

2) การพฒนาวธสอนความเขาใจอนดระหวางชาตโดยจดอบรมผสอนในโรงเรยนทเปนสมาชกของโครงการใหเขาใจวธการสอน การผลตสอ เอกสารการสอน ตลอดจนการวางแผนกจกรรมเสรม

3) การรวมกอตงศนยความเขาใจอนดระหวางชาต โดยตงเปนศนยปฏบตงานดานการ สง เสรมความเขาใจอนด

4) การกอตงศนยวฒนธรรมตามสถานศกษาตางๆ ทวประเทศ โดยท าหนาทเปนแหลงให ความร รกษา และถายทอดวฒนธรรมอนดงามของชาตแกชมชนทวไป

5) การกอตงหองสมดและศนยเอกสารนานาชาตขน โดยไดรบการสนบสนนจากยเนสโกและมหนาทเกบรกษา ตลอดจนใหขอมลเกยวกบประเทศตางๆ และผลงานของโครงการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางประเทศ

6) การพฒนาสอรปแบบใหม เชน การผลตสอการเรยนการสอนส าเรจรป เปนตน (คณะอนกรรมการการจดท า “ขาวสาร ศ.ค.ช.” 2530)

ศนยความเขาใจอนดระหวางชาต (Center International Understanding – C.I.U.) จากการสมมนาเมอป พ.ศ. 2513 ของสมาชกโครงการการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาต สมาชกไดรวมกนกอตง “ศนยความเขาใจอนดระหวางชาต” ขน และไดรบอนมตจากกระทรวงศกษาธการใหด าเนนงานของศนย ไดเมอวนท 8 เมษายน 2514

16

ส าหรบศนยความเขาใจอนดระหวางชาตนน ไดก าหนดวตถประสงคของศนยฯไว 5 ประการ ดงน

1) เพอสงเสรมความรความเขาใจอนดทงในชาตและระหวางชาต 2) เพอชวยเหลอและประสานงานในระหวางสมาชก 3) เพอสงเสรมและแลกเปลยนโครงการความเขาใจอนดระหวางชาตกบตางประเทศ 4) เพอสนบสนนและเผยแพรกจกรรมตางๆ ของโครงการใหแกสวนราชการและเอกชน 5) ด าเนนการอยางอนอยางใดเพอความเจรญของศนย ศนยความเขาใจอนดระหวางชาตไดเปดรบสมาชกทวไปโดยมสาชกทงประเภทสถานศกษา

คณะบคคล เอกชน และนกเรยนนกศกษาทอยในสถานศกษา ศนยความเขาใจอนดระหวางชาต ไดด าเนนกจกรรมหลายกจกรรมทมงไปสการสรางความเขาใจอนดระหวางชาต ดงน

1) โครงการสงเสรมและเผยแพร ไดแก การเผยแพรเอกสาร ขาวสารเพอความเขาใจอนด ระหวางชาต

2) โครงการแลกเปลยน ไดแก การแลกเปลยนวสด เอกสาร บคคลเพอเสรมสรางความเขาใจอนดในชาตและระหวางชาต

3) โครงการสมพนธ ไดแก โครงการสงเสรมความรวมมอประสานงานระหวางสมาคม สโมสร และองคการตางๆ มความเขาใจกน

งานของศนยความเขาใจอนดระหวางชาต นบวาประสบความส าเรจในระยะแรก โดยเฉพาะโครงการทศนย ฯสงเสรม เชน โครงการโรงเรยนพโรงเรยนนองทก าหนดใหโรงเรยนทมความพรอมกวาไดชวยเหลอโรงเรยนนองในชนบท การออกขาวสารของศนย ฯ การจดนทรรศการเนองในโอกาสตางๆ ของศนย เปนตน (ประหยด ศรบญช 2531:24 – 25)

จะเหนไดวาทงโครงการการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาตและศนยความเขาใจอนดระหวางชาตนน ตางกมจดประสงคเพอสงเสรมความเขาใจอนดระหวางคนในชาตและระหวางชาต และพยายามจดกจกรรมในรปแบบตางๆทงในสถานศกษาและในชมชน แตเนองจากการด าเนนงานประสบกบปญหาในดานงบประมาณ บคลากร รวมทงงานดานวชาการ ท าใหการด าเนนงานของโครงการฯและศนยฯ ไมประสบความส าเรจเทาทควร (คณะกรรมการจดท า “ขาวสาร ศ.ค.ช. 2530)

17

2. การจดการเรยนการสอนสนตศกษา การศกษาเปนกระบวนการส าคญในการสรางสนตภาพ การจดการเรยนการสอนสนตศกษาใน

สถานศกษา อาจจดในแนวทางดงน 2.1 การพฒนาหลกสตร การเพมเตมหลกสตรโดยไมเปลยนแปลงหลกสตรหลก หรอ

หลกสตรแกนกลาง หรอหลกสตรของสถานศกษา อาจจดเปนรายวชาเพมเตม โดยใหศกษาเรองราวของสนตภาพ ความขดแยง ความรนแรง รวมทงเหตการณตางๆทเกยวกบเรองสนตภาพของสงคมอนๆ การจดเปนรายวชาเพมเตมนน สามารถจดไดทกกลมสาระการเรยนร โดยหลกสตรจะเนนทงความร เจตคต และทกษะเพอความเขาใจสนตภาพอยางถกตอง

2.2 การบรณาการเนอหา ในการจดการเรยนการสอนในสวนของเนอหานน โดยเฉพาะกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมตองน าแนวคดเกยวกบสนตศกษามาบรณาการในบทเรยน เชน บทเรยนเกยวกบประวตศาสตรไทยหรอประวตศาสตรโลกในแตละสมย ทมปญหาความขดแยง ความรนแรง และการแกปญหาดวยสนตวธ เปนตน

นอกจากนน การก าหนดเนอหาเพอน ามาใชในการจดการศกษาสนตวธ สามารถก าหนดไดอยางหลากหลาย เชน เนอหาทเกยวของกบความรนแรง สงคราม อาวธนวเคลยร การควบคมอาวธ การไมใชความรนแรง กฎหมายระหวางประเทศ ระบบความเชอ ศาสนา ฯลฯ สามารถน ามาก าหนดเปนเนอหาเพอน าไปสการจดกจกรรมการเรยนรไดเชนกน โดยชใหนกเรยนเหนวาลกษณะของสนต ภาพและความขดแยงในมตตางๆ การเรยนรเนอหาเหลานจะชวยใหผเรยนไดตระหนกวา จะสรางสนต ภาพใหเกดขนกบชมชน สงคม ประเทศ และโลกไดอยางไร

2.3 การจดกจกรรมการเรยนรเพอลดความขดแยงและความรนแรง เพอน าไปสสนตภาพของสงคมและประเทศชาต การจดการเรยนการสอนเพอพฒนาสนตภาพ จงเปนสงส าคญยง กจกรรมทจะน าไปสการสรางสนตภาพไดมอยหลายกจกรรม

การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมความเขาใจอนดเรองสนตศกษาใหแกผเรยนนน ในทนขอเสนอตวอยางกจกรรมการเรยนการสอน เพอเปนแนวทางใหผสอนน าไปจดกจกรรมในชนเรยนได เชนกจกรรมตอไปน

1) การจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยการแกปญหา กจกรรมการเรยนการสอนโดยการแกปญหาหรอวธสอนโดยการแกปญหา จะชวยใหผเรยนเขาใจถงปญหาทเกดขนจากความขดแยงของ

18

สงคม อนน าไปสความรนแรง กจกรรมนจะชวยใหผเรยนรจกการวเคราะหประเดนปญหา และการหาแนวทางการแกปญหาเพอกอใหเกดสนตภาพได

2) กจกรรมการเรยนการสอนโดยการสบสวนสอบสวน กจกรรมการเรยนการสอนโดยการสบสวนสอบสวนหรอวธสอน เปนวธการหนงของการเรยนการสอนสงคมศกษา โดยเนนใหผเรยนคนพบ ความรดวยตนเอง โดยการคนควาค าตอบจากขอมลตาง ๆ แลวสรปเพอตอบค าถามหรอขอสงสย

ดงนน การสอนใหผเรยนทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษาใหเขาใจเรองสนตภาพ จงควรน าวธสอนแบบสบสวนสอบสวนไปประยกตใชในการเรยนการสอนอยางยง

3) การจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยการอภปราย กจกรรมการเรยนการสอนโดยการอภปรายสามารถน ามาใชในการพฒนาความรความเขาใจเกยวกบการสรางสนตภาพไดอกวธหนง การใหผเรยนรจกอภปรายเหตการณ เรองราว หรอการกระท าของบคคลในสงคมทมความขดแยง ความรนแรง โดยใหผเรยนแสดงความคดเหน วพากษ วจารณ เปนการฝกทกษะการคดใหเกดแกผเรยน และยงไดทราบความรสก ทศนคตของผเรยนทมตอความขดแยงในสงคมของผเรยนอนๆ อกดวย และใหผเรยนรวมกนอภปรายเพอน าไปสการสรางสนตภาพใหเกดขนในสงคม

4) กจกรรมการเรยนการสอนโดยการแสดงบทบาทสมมต กจกรรมการเรยนการสอนโดยการแสดงบทบาทสมมต เปนกจกรรมทสามารถน ามาใชประกอบการสอนสนตศกษาไดอกวธหนง การเรยนเรองราวเกยวกบความขดแยง การใชความรนแรง ผลทเกดขนจากการกระท าเหลานน ผสอนสามารถใหผเรยนลองสวมบทบาทและแสดงบทบาทสมมตเกยวกบเหตการณในสงคม การทใหผเรยนสวมบทบาทนนๆ จะสะทอนความรสก โดยเฉพาะความเขาใจเมอตนเองอยในสงคมทมความขดแยง จะ เปนเชนใด ซงจะเปนประโยชนแกนกเรยนในการฝกวเคราะหปญหาเหลานน

5) การจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชสถานการณจ าลอง กจกรรมการเรยนการสอนสอนโดยใชสถานการณจ าลอง เปนอกวธหนงทครผสอนสามารถน าไปใชจดการเรยนการสอนสนตศกษาไดอยางเหมาะสม การใหผเรยนไดเขาใจในเหตการณความขดแยง ความรนแรง ตลอดจนความไมสงบของสงคม โดยครจดเปนสถานการณจ าลองเกยวกบเหตการณนน และเปดโอกาสใหผเรยนไดเขาไปอยในสถานการณจ าลองนน จะชวยใหนกเรยนไดเขาใจและตระหนกถงเหตการณทเกดขนในสงคมจรงๆ ได นกเรยนไดมโอกาสฝกทกษะของการแกปญหา การตดสนใจ ถาอยในสถานการณจ าลองทครจดขน วาผอยในสถานการณดงกลาว เขาตองเผชญกบปญหา หรอมความรสกอยางไร และถานกเรยนเขาไปอยในสถานการณจ าลองนนแลว จะแกไขปญหาอยางไร

19

3. การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล

ในงานวจยครงนเปนการวจยเชงวจยพฒนาโดยการผลตชดฝกอบรมทางไกล ส าหรบคร สงคมศกษา เรอง การจดการเรยนการสอนสนตศกษาในสถานศกษา จงหวดสงขลา ชดฝกอบรมทาง ไกลทพฒนาขน โดยยดตามระบบการฝกอบรมทางไกลของ ชยยงค พรหมวงศ ในทนจงขอเสนอหวขอส าคญ คอ การฝกอบรมทางไกล การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล และการทดสอบประสทธภาพชดอบรมทางไกล ดงราย ละเอยดตอไปน

3.1 การฝกอบรมทางไกล 3.1.1 ความหมายของการฝกอบรมทางไกล การฝกอบรมทางไกลเปนวธการประยกตวธการ

สอนทางไกลมาใชในการถายทอดเนอหาสาระ โดยใหผใหการอบรมและผเขารบการอบรมไมจ าเปนตองพบกนหรอมการพบปะกนนอยทสด (ชยยงค พรหมวงศ 2536 : 228) 3.1.2 องคประกอบในการฝกอบรมทางไกล โดยสรปประกอบดวย

1) วทยากรและผรบการฝกอบรมทางไกล การฝกอบรมทางไกลใชวทยากรในสองลกษณะ คอ วทยากรทไดรบเชญมาผลตชดการฝกอบรมทางไกลและวทยากรทมาด าเนนการฝกอบรม

2) หลกสตรการฝกอบรมทางไกล เปนมวลเนอหาสาระและประสบการณในสาขาวชาทมงจะใหผรบการฝกอบรมเกดการเรยนรโดยจดในรปหลกสตรฝกอบรมระยะส นและหลกสตรฝกอบรมระยะยาว

3) ระบบการฝกอบรมทางไกลมขนตอนประกอบดวย ขนท 1 การศกษาและวเคราะหความตองการในการฝกอบรม ขนท 2 การพฒนาหลกสตรการฝกอบรมทางไกล ขนท 3 การผลตสอและชดฝกอบรมทางไกล ขนท 4 การด าเนนการฝกอบรมทางไกล และขนท 5 การประเมนการฝกอบรมทางไกล

4) สอการฝกอบรมทางไกล อาจอยในรปชดฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพเปนแกน ยดวทยโทรทศนเปนแกน หรอยดคอมพวเตอรเปนแกน

5) คณภาพของการฝกอบรมทางไกลขนอยกบประสทธภาพระบบการฝกอบรมทางไกล คณภาพเนอหาสาระทอยในหลกสตรการฝกอบรมทางไกล คณภาพสอหรอชดฝกอบรมทางไกล และความสามารถวทยากรและความใสใจของผรบการฝกอบรม (ชยยงค พรหมวงศ 2536: 230 – 232)

20

3.1.3 รปแบบการฝกอบรมทางไกล เทาทมการด าเนนการในปจจบนพอจะประมวลได 3 รปแบบ ไดแก

1) การฝกอบรมทางไกลทใชวธการฝกอบรมดวยตนเองทงหลกสตร หมายถง ระบบการฝกอบรมทวางแผนและเตรยมชดฝกอบรมทางไกลเพอใหผรบการอบรมเรยนจากชดฝกอบรมดวยตนเองตลอดหลกสตร โดยไมจ าเปนตองมารบการฝกอบรมแบบเผชญหนา การฝกอบรมแบบนใชใน 3 กรณ ไดแก การฝกอบรมเนอหาดานพทธพสยไมจ าเปนตองมารบการฝกฝน ณ สถานฝกอบรม การฝกอบรมทมงเนอหาดานพทธพสยและมการฝกปฏบต โดยการฝกฝนดวยตนเองจากคมอ (Manual) หรอแนวการศกษา (Study Guide) และชดการทดลองทบาน (Home Experimental Kit) หรอชดฝกปฏบต (Practical Work) ทจดเตรยมไวให และการฝกอบรมทมเนอหาไมสลบซบซอน เชน การใชเครองมออปกรณบางอยาง โดยใชเอกสารสงพมพ เทปบนทกเสยง เปนตน

2) การฝกอบรมทางไกลทผสมผสานการศกษาดวยตนเองกบการฝกอบรมแบบเผชญ หนา เปนการฝกอบรมทางไกลทวางแผนใหผรบการฝกอบรมเรยนดวยตนเองสวนหนงและมาเขาฝกอบรมทสถาบนการฝกอบรมเพอการฝกปฏบตหรอการปลกฝงดานจตพสย สวนทใหผฝกอบรมสามารถเรยนเองมกจะเปนความรดานพทธพสยหรออบรมการฝกปฏบตอยางงายๆ สวนการฝกฝนทกษะความช านาญกไดมาฝกแบบเผชญหนาในหองฝกอบรมทไดมการนดหมายกนไว

3) การฝกอบรมทางไกลทเปนสวนของหลกสตรการศกษาทวไป เปนการทองคกรหรอหนวยงานประสงคใหบคลากรไดพฒนาดวยการลงทะเบยนเรยนวชาหรอกลมวชาทเปดสอนเปนสวนหนงของหลกสตรการศกษาปกต โดยมงรบประกาศนยบตรหรอปรญญาโดยถอเปนเงอนไขการเลอนชน เลอนต าแหนงเขาสต าแหนงหวหนางานหรอต าแหนงบรหาร (ชยยงค พรหมวงศ 2536: 233 - 234)

3.1.4 วธการฝกอบรมทางไกล วธการฝกอบรมทางไกลขนอยกบโครงสรางสอฝกอบรม 3 ประเภท ไดแก (ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา ทวกลทรพย 2540: 149 -151)

1) วธการฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพ 2) วธการฝกอบรมทางไกลทยดวทยและโทรทศน 3) วธการฝกอบรมทางไกลทยดคอมพวเตอรเปนหลก

ในการวจยครงนใชวธการฝกอบรมทางไกลทยดสงพมพเปนแกนกลาง จะบรรจเนอหาสาระในเอกสารชดฝกอบรมทางไกล และมสอเสรม คอ สอปฏสมพนธ

21

3.2 การพฒนาชดฝกอบรมทางไกล ในทนขอเสนอรายละเอยดเกยวกบการพฒนาชดฝกอบรมทางไกล โดยครอบคลมในหวขอตอไปน (1) ความหมายและความส าคญของชดฝกอบรมทางไกล (2) หลกการของชดฝกอบรมทางไกล (3) ประเภทของชดฝกอบรมทางไกล และ (4) การผลตชดฝกอบรมทางไกลทยดสงพมพ ชดฝกอบรมทางไกลทพฒนาขนยดตามระบบการฝกอบรมทางไกลของ ชยยงค พรหมวงศ เปนหลก

3.2.1 ความหมายและความส าคญของชดฝกอบรมทางไกล ชยยงค พรหมวงศ ไดใหความหมายของชดฝกอบรมทางไกล (อางใน กฤษณ พลอยโสภณ

2538: 29) ไววา คอชดส าเรจทใชเปนแนวทางและเครองมอในการด าเนนการฝกอบรมทางไกลอยางมระบบระเบยบ ทงในสวนของวทยากรทใหการฝกอบรม และสมาชกทเขารบการฝกอบรม โดยมการก าหนดขนตอนการฝกอบรม ก าหนดสอ ก าหนดกจกรรม ก าหนดเนอหา ประสบการณ และเครองมอประเมนผลการฝกอบรมไวอยางครบถวน

สวนความส าคญของชดฝกอบรม ชยยงค พรหมวงศ ไดสรปไวดงน 1) เปนการวางแผนการฝกอบรมอยางมระบบ 2) เปนเครองมอทจะใชในการฝกอบรมทางไกล ด าเนนไปตามเปาหมายในรปแบบท

ตองการ (รปแบบ หมายถง การยดผสอนเปนศนยกลาง ยดสมาชกเปนศนยกลางหรอยดประสบการณเปนศนยกลาง)

3) ไดประสทธภาพตามวตถประสงคทไดก าหนดไวตามเกณฑมาตรฐานต าสด (มาตรฐานต าสด หมายถง ไมวาจะท าการฝกอบรมกครงกตาม ผลทออกมาจะไดเทาๆ กน)

4) ท าใหสามารถจดฝกอบรมทองระบบมากกวาองวทยากร จากปญหาทเกดขน จะพบวา วทยากรจดฝกอบรมมกจะใชชอเสยงฝกอบรม โดยใชความสามารถเฉพาะตว ซงจ านวนวทยากรประเภทนมอยไมมากนก และกลมเปาหมายทเขารบการฝกอบรมกเปนเพยงบางกลมเทานน มไดกวางขวางทงหมด ชดฝกอบรมนจงเปนเครองมอทสามารถด าเนนการฝกอบรมโดยใครกไดทมความรพอสมควร

5) ท าใหการฝกอบรมไมขนกบบคลกภาพ อารมณ หรอสขภาพของวทยากร 3.2.2 หลกการของชดฝกอบรมทางไกล หลกการของชดฝกอบรมทางไกล มอยหลายประการ ในทนขอสรปประเดนส าคญ ดงน

(ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา ทวกลทรพย 2540 : 147)

22

1) มงสนองความแตกตางระหวางบคคลเพอใหวทยากรสามารถศกษาหาความรดวยตนเองตามความสนใจ ความสามารถ และความสะดวกของแตละคน โดยพงพาจากวทยากรนอยทสด

2) มการจดสถานการณทเออตอการเรยนรดวยตนเอง 4 ประการ คอ ใหผรบการอบรมมสวนรวมอยางกระฉบกระเฉง ใหผรบการฝกอบรมใหรบผลยอนกลบทนทในรปค าตชมและการชแนะแนวทางทจะตรวจสอบค าตอบดวยตนเอง ผ รบการฝกอบรมไดรบการเสรมแรงดวยการไดรบประสบการณทเปนความภาคภมใจในความส าเรจ และผรบการฝกอบรมไดเรยนรไปทละนอยตามล าดบขน

3) มระบบการผลตชดฝกอบรมทางไกลทผานการพสจนดวยการวจยมาแลวเชนเดยวกน 4) มเนอหาสาระไดรบการปรงแตงและจ าแนกไวอยางเหมาะสมกบธรรมชาต เนอหา วย

และระดบผเรยน 5) มแหลงวทยบรการทจะสนบสนนการศกษาดวยตนเองโดยตรงหรอผานระบบตามสาย 6) มการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบการศกษาดวยตนเองทบานหรอทท างาน

ดวยการจดสถานทเรยนหรอมมการเรยนทบาน 7) มองคประกอบเชงรปธรรมและนามธรรมเหมอนกน 8) มระบบการประเมนตนเองกอนเรยน ระหวางเรยน และหลงเรยนทผเรยนสามารถ

ตรวจสอบไดดวยตนเอง 3.2.3 ประเภทของชดฝกอบรมทางไกล ชยยงค พรหมวงศ (ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา

ทวกลทรพย 2540: 149-152) ไดจ าแนกประเภทของชดฝกอบรมทางไกลไว 3 ประเภท คอ 1) ชดฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพเปนสอหลก 2) ชดฝกอบรมทางไกลทยดสอแพรภาพและเสยงเปนสอหลก 3) ชดฝกอบรมทางไกลทยดคอมพวเตอรเปนสอหลก

3.2.4 การผลตชดฝกอบรมทางไกลทยดสงพมพเปนหลก การผลตชดฝกอบรมทางไกลทยดสอสงพมพเปนหลก ประกอบดวย ประมวลสาระและแนว

การศกษา 1) ประมวลสาระ เปนสอหลกทใชควบคกบแนวการศกษา โดยเปนเอกสารทเนนการเสนอเนอหาสาระของชดฝกอบรมนนๆ เปนส าคญ เปรยบเสมอนการบรรยายเนอหาการอบรม เพอชวยใหผเขารบการฝกอบรมมความรในเนอหาสาระทศกษาอยางละเอยด

23

2) แนวการศกษา เปนคมอการฝกอบรม ใชควบคกบประมวลสาระ แนวการศกษาจะชวยใหผเรยนทราบรายละเอยดเกยวกบแนวปฏบตของกจกรรมทงหมดของการฝกอบรม

ส าหรบรายละเอยดเกยวกบการผลตประมวลสาระและแนวการศกษา มดงน 1) ประมวลสาระ ซงจดเปนสอหลกของการฝกอบรมทางไกลนน เนอหาสาระทผให

การอบรมตองการจะเสนอ จะน ามาบรรจไวในประมวลสาระชดฝกอบรมอยางสมบรณ ประมวลสาระชดฝกอบรมมองคประกอบทส าคญอย 4 สวน คอ

ก. สวนทเปนรายละเอยดและวธการใชชดฝกอบรม ไดแก หนาปก ค าน า สารบญ รายละเอยดชดฝกอบรม และวธการศกษา

ข. สวนทเปนแผนการฝกอบรม แผนการฝกอบรมทปรากฏในประมวลสาระชดฝก อบรม ประกอบดวย แผนการฝกอบรมประจ าหนวยและแผนการฝกอบรมประจ าตอน

ในแผนการสอนประจ าหนวย จะระบชอหนวย ชอตอน แนวคด และวตถประสงค สวนแผนการสอนประจ าตอน กมองคประกอบคอ ชอตอน ชอหวเรอง แนวคด และวตถประสงค

ค. สวนทเปนการน าเสนอเนอหาสาระ เมอจดท าแผนหนวยและแผนตอนประจ าการฝกอบรมแลว ขนตอนตอไป คอ การเสนอเนอหาสาระในแตละเรอง

ง. สวนทเปนเชงอรรถและบรรณานกรม ผผลตเอกสารชดฝกอบรม ลงรายการเอกสารทอางองทกเลมทใชในการเขยนงานวชาการทงสวนทเปนเชงอรรถและบรรณานกรม

2) แนวการศกษา ซงจดเปนคมอการเรยนการสอนประจ าชดฝกอบรม เอกสารในสวนทเปนแนวการศกษาประกอบดวยองคประกอบ 4 สวน คอ

ก. สวนทเปนรายละเอยดและวธการศกษา ไดแก หนาปก ค าน า สารบญ รายละเอยด ชดฝกอบรม และวธการศกษา

ข. สวนทเปนแผนการฝกอบรม ในสวนนจะน าจากแผนการฝกอบรมประจ าหนวยและแผนการฝกอบรมประจ าตอน ทปรากฏในประมวลสาระมาใสไว

ค. สวนทเปนสาระสงเขป คอ สวนทผเขยนสรปความส าคญจากเนอหาสาระทเสนอรายละเอยดไวในประมวลสาระชดฝกอบรมในแตละเรองหรอแตละตอน

ง. สวนทเปนกจกรรมและแนวตอบ เปนการก าหนดงานหรอภารกจทกอยางใหผรบการฝกอบรมไดลงมอปฏบต หลงจากทศกษาเนอหาสาระตางๆ ในประมวลสาระในแตละเรอง แตละตอน แตละหนวยจบแลว การก าหนดกจกรรมจะครอบคลมกจกรรมระหวางเรยนและกจกรรม

24

ภาคปฏบตเสรมประสบการณ กจกรรมทายเรองหรอทายตอนจะเปนกจกรรมทเนนใหผอบรมน าความรทไดศกษาไปแลวมาตอบ เมอใหผรบการอบรมลงมอประกอบกจกรรมใดๆ เขาตองทราบวาทตนท าไปหรอตอบไปนน ถกตองหรอไม ผดพลาดอยางไร จงจ าเปนตองใหผลยอนกลบ (Feedback) หรอแนวตอบใน 5 ลกษณะ ดงน (1) เฉลย คอใหค าตอบในกรณทมค าตอบถกตองเพยง 1 ชด เชน เฉลยค าตอบขอสอบแบบปรนย (2) ตอบใหดเปนตวอยางโดยใชสถานการณทใกลเคยงกนกบกจกรรมทไดท า เชน การสรปหรออธบายประเดนทก าหนด (3) ชแนะวธตอบโดยก าหนด “ธง” หรอ “ค าหลก” ทตองก าหนดไวในค าตอบ (4) ชแหลงทจะใหผรบการฝกอบรมตรวจสอบค าตอบโดยก าหนดหนาหวเรองและยอหนาใหชดเจน และ (5) อธบายลงเทปบนทกเสยงหรอซดเรองเพอใหความกระจางเพยงพอทผรบการฝกอบรมจะตรวจสอบไดวาตนตอบถกหรอผด 3.3 การทดสอบประสทธภาพชดอบรมทางไกล เมอใหพฒนาชดฝกอบรมทางไกลแลวจะตองน าไปตรวจสอบคณภาพวามคณภาพหรอไม ในการวจยครงนกระบวนการตรวจสอบคณภาพใชวธการหาประสทธภาพของชดฝกอบรมโดยยดหลกการของ ชยยงค พรหมวงศ ดงมรายละเอยดดงน (ชยยงค พรหมวงศ และวาสนา ทวกลทรพย 2540: 210 - 213)

3.3.1 ความหมายของการทดสอบประสทธภาพ การทดสอบประสทธภาพชดฝกอบรมทางไกล เปนการตรวจสอบคณภาพของชดฝกอบรมทางไกล เพอใหทราบวาชดฝกอบรมทางไกลมคณภาพตามเกณฑทก าหนดไวหรอไม โดยน าชดฝกอบรมทางไกลไปทดลองใชเบองตน (Tryout) ปรบปรงและน าไปใชจรง (Trial Runs หรอ Pilot Testing) จนแนใจวาในแตละหนวยนนมประสทธภาพตามเกณฑทก าหนดไว

3.3.2 ความจ าเปนทตองมการทดสอบประสทธภาพ ความจ าเปนทตองมการทดสอบประสทธภาพม 3 ประการ คอ

1) เพอประกนคณภาพวาชดฝกอบรมทางไกลมความเหมาะสมทจะลงทนผลตออกเปนจ านวนมาก หากมไดทดสอบประสทธภาพเสยกอน หากผลตออกมาแลวใชประโยชนไมไดกจะเปนการสนเปลองทงเงนและเวลา

2) เพอแนใจวาผรบการฝกอบรมสามารถเรยนจากสอการสอนทมคณภาพแลว ผรบการอบรมในระบบการฝกอบรมทางไกลมสทธทจะไดรบประมวลสาระ แนวการศกษา และสอประกอบตาง ๆ ทมคณภาพสงเพอใหสามารถเลาเรยนไดดวยตนเอง หากมไดทดสอบประสทธภาพ

25

สถาบนการฝกอบรมทางไกลกไมแนใจวาชดฝกอบรมทางไกลทสงไปใหผรบการฝกอบรมไดชวยใหผรบการฝกอบรมเกดการเรยนรตามวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม

3) เพอใหไดขอมลในการปรบปรงชดฝกอบรมทางไกล การทดสอบประสทธภาพท าใหไดรบขอมลทน ามาใชในการปรบปรงชดฝกอบรมทางไกลไดอยางตรงจด โดยไมจ าเปนตองเรมท าใหมทกครง ท าใหประหยดเงนและเวลา 3.3.3 วธการทดสอบประสทธภาพ การทดสอบประสทธภาพ ท าได 2 ระดบ คอ

1) ทดลองใชเบองตน เปนการทดสอบประสทธภาพกอนการทดลองใชจรงโดยทดสอบประสทธภาพทผทดลองสามารถน าผลการทดลองใชเบองตนไปปรบปรงชดฝกอบรมทางไกลกอนน าไปทดลองใชจรง การทดลองใชเบองตนมขนตอน 3 ขน คอ ขนท 1 ทดลองแบบเดยว เปนการทดลองใชชดฝกอบรมทางไกลกบผรบการฝกอบรม 1 คน โดยเรมทดลองกบผรบการฝกอบรมระดบเกง ปานกลาง และออน โดยผผลตตองคอยสงเกตพฤตกรรมอยางใกลชด แลวน าผลไปปรบปรงใหถงเกณฑ ขนท 2 การทดลองแบบกลมเปนการทดสอบชดฝกอบรมทางไกลทปรบปรงแลวกบผรบการฝกอบรมอยางนอย 6 - 10 คน โดยสงเกตพฤตกรรมอยางใกลชด แลวปรบปรงใหถงเกณฑ และขนท 3 การทดลองแบบสนาม เปนการทดสอบชดฝกอบรมทางไกลทปรบปรงจากแบบกลมแลวไปทดสอบกบผรบการฝกอบรม ประมาณ 40 - 100 คน เพอน าผลมาปรบปรงขนสดทายกอนสงผลตจ านวนมาก เพอจะไดน าไปทดลองใชจรงในขน “Trial Runs” หรอ “Pilot Testing”

2) การทดลองใชจรง เปนการทดสอบประสทธภาพ ขนท 2 โดยการน าชดฝกอบรมทางไกลทผลตขนไปทดลองใชในสถานการณจรงเปนเวลา 1 ภาคการศกษาขนไป แลวรวบรวมขอมล เพอการปรบปรงกอนทจะผลตชดฝกอบรมทางไกลจ านวนมาก 3.3.4 การก าหนดเกณฑการทดสอบประสทธภาพ การก าหนดเกณฑการทดสอบประสทธภาพ ม 3 ประเภท คอ

1) เกณฑความกาวหนาในการเรยนไดจากผลตางระหวางคะแนนการทดสอบหลงเรยนและการทดสอบกอนเรยนโดยหาความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต เกณฑทต งไวคอ พฒนาการของผรบการฝกอบรมเพมโดยมคาเฉลยรอยละ 25 หรอเพมขนอยางมนยส าคญทระดบ .01 หรอ .05 แลวแตความยากงายของเนอหา

2) เกณฑความสมพนธระหวางกระบวนการกบผลลพธ เปนการประเมนพฤตกรรมของผเรยนในแงของพฤตกรรมตอเนองหรอกระบวนการ (Evaluation of Process – E1) คอพจารณาจาก

26

ผลของการประกอบกจกรรมระหวางเรยนจากประมวลสาระ โดยการน าผลของการตอบมาใหคะแนนเปรยบเทยบกบการประเมนผลลพธ (Evaluation of Products – E2) คอ พจารณาจากผลการทดสอบหลงเรยน เกณฑตงไว คอ E1/E2 = 80/80 หรอ 75/75 ส าหรบเนอหาทเปนจตพสยหรอทกษะพสย การยอมรบประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลไมควรต าหรอสงกวา ±2.5% การยอมรบประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลก าหนดไว 3 ระดบ คอ ระดบทสงกวาเกณฑ เมอประสทธภาพของชดการฝกอบรมทางไกลสงกวาเกณฑทตงไวมคาเกน 2.5 % ขนไปตองปรบกจกรรมและแบบทดสอบแลวทดลองใหม หากคายงสงกวา 2.5 % ตองปรบเกณฑใหสงขน ระดบทเทากบเกณฑ เมอประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลเทากบหรอสงต ากวาเกณฑทตงไวไมเกน ± 2.5% และระดบทต ากวาเกณฑ เมอประสทธภาพของชดฝกอบรมทางไกลต ากวาเกณฑทตงไวมคาต ากวา 2.5 %

3) เกณฑดานคณภาพ ท าไดจากความพอใจของวทยากรหรอผรบการอบรมทไดจากการเรยนดวยชดฝกอบรมทางไกล ไดแก พฒนาการในทางทดของคณลกษณะผรบการฝกอบรม เชน การหาความรดวยตนเอง การควบคมตนเอง การควบคมมาตรฐานทางวชาการ ผรบการฝกอบรมทเรยนดวยชดฝกอบรมทางไกลในดานความถกตองและการปรงแตงเนอหาสาระทเหมาะสมกบผรบการฝกอบรม ความมนใจของผรบการฝกอบรมทมตอชดฝกอบรมทางไกล และคณภาพดานเทคนค เกณฑควรตงไวควรอยในรปดมาก (4.50– 5.00) ด (3.50 – 4.49) หรอเกณฑในรปแบบอนทสามารถตรวจสอบคณภาพได

4. งานวจยทเกยวของ

งานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนการสอนสนตศกษานน พบวา นกวชาการ นกศกษา สถานศกษา และหนวยงานตางๆ ไดด าเนนการวจย ดงน

เสรมศกด บตรทอง (2547) ไดท าการวจยเรอง การจดการเรยนรของครสงคมศกษาเพอเสรมสรางสนตภาพส าหรบผเรยนชวงชนท 4 สถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานราธวาส เขต 1 และ 2 โดยศกษาสภาพการจดการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต มวตถประสงคเพอศกษาสภาพและปญหาการจดการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตทมการจดการศกษาทหลากหลาย ศกษาปจจยทสงผลตอความส าเรจและอปสรรคในการจดการศกษาในจงหวดชายแดน

27

ภาคใต และเพอเสนอแนะเชงนโยบายในการก าหนดทศทางการสงเสรม สนบสนนและพฒนาการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

ผลการวจยพบวา ปญหาอปสรรคในการจดการศกษาในจงหวดชายแดนภายใต ไดแก 1) ปญหาดานความไมปลอดภยสงผลตอผลสมฤทธของนกเรยนทงทางตรงและทางออม 2) ความไมเขาใจตรงกนระหวางภาครฐและชมชนและสถาบนการศกษาเอกชนในพนท 3) ความเชอและคานยมตามวถชวตในการเรยนศาสนามอทธพลตอการด าเนนชวตของประชาชนในพนท 4) การก าหนดนโยบายและการน านโยบายสการปฏบตถกผกไวกบตวบคคลท าใหการด าเนนงานไมตอเนอง 5) ความเหลอมล าระหวางครในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามกบโรงเรยนของรฐ 6) การจดการศกษาระดบอดมศกษายงขาดโปรแกรมหรอหลกสตรทสนองตอความตองการของผเรยนในพนท 7) การแบงแยกของนกเรยนชาวไทยและชาวไทยมสลม โดยในระดบกอนประถมศกษาและระดบประถมศกษาเปนชวงทนกเรยนไทยมสลมสวนมากยงคงเรยนในโรงเรยนประถมศกษาของรฐบาลซงถอเปนชวงเวลาทนกเรยนไทยพทธและนกเรยนไทยมสลมมโอกาสเรยนรรวมกนในโรงเรยน แตเมอถงระดบมธยมศกษา นกเรยนไทยมสลมสวนใหญยายไปเรยนทโรงเรยนเอกชนสอนศาสนา สงผลใหนกเรยนทงสองกลมเรมแยกออกจากกน 8) การขาดหนวยงานบรหารจดการในโรงเรยนเอกชนโดยตรงในพนท 9) การประเมนโดยใชมาตรฐานเดยวกนทงประเทศกอใหเกดปญหาเพราะบรบทตางกน

ส าหรบปจจยทสงผลตอความส าเรจ ไดแก 1) ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผมสวนเกยวของในกระบวนการจดการศกษา 2) การมเปาหมายรวมกนของผมสวนเกยวของทงภาครฐและเอกชน 3) คณภาพของผบรหาร ผสอน และผเรยน 4) การจดการศกษาทสอดคลองตอความตองการของชมชนและทองถน 5) การด าเนนนโยบายผานองคกรของผน าดานการศกษาและศาสนาของชมชนทองถน 6) เจตจ านงของภาครฐและผ ท เ กยวของทย งยนและชดเจนในการสงเสรม สนบสนนนโยบาย แผนงาน มาตรการ และ 7) ความเสยสละของครและบคลากรทางการศกษาทงภาครฐและเอกชน

พระมหานครนทร แกวโชตรง (2548) ไดท าการวจยเรอง สนตภาพตามแนวคดของทานพทธทาสภกข: ความหมายและการประยกตใชในโลกปจจบน

ผลการศกษาพบวา สนตภาพตามแนวคดของทานพทธทาสภกข หมายถง ความสงบสขจากการมศลธรรมของสมาชกในสงคม แนวคดเรองสนตภาพของทานนนไดรบอทธพลมาจากปจจย 3 ประการ ไดแก 1) การศกษาของทาน 2) ปรากฎการณทางสงคม การเมอง และเศรษฐกจของไทย และ 3) ปณธานชวตของทาน การสอนเรองสนตภาพของทานมจดมงหทาย 3 ประการ ไดแก 1) เพอการ

28

ตระหนกถงความส าคญของสนตภาพ 2) เพอความรวมมอรวมใจกนสรางสรรคสนตภาพ และ 3) เพอการสงเสรมศลธรรม แนวทางสงเสรมสนตภาพในแนวคดของทานนน สามารถท าไดสองแนวทางคอ แนวทางสงเสรมสนตภาพของปจเจกบคคล และแนวทางสงเสรมสนตภาพของสงคม อนง เราสามารถน าแนวคดเรองสนตภาพของทานไปประยกตใชในการแกไขปญหาบคคลและปญหาสงคมไทยในโลกปจจบนไดทกดาน ไมวาจะเปนดานการศกษา ดานสงคม ดานการเมอง และดานเศรษฐกจ นอกจากนเรายงสามารถน าสนตภาพตามแนวคดของทานไปประยกตใชในการพฒนาบคคล พฒนาสงคมไทย และสรางสรรคสงคมไทยในอดมคตได

ศนสนย จนทรอานภาพ ธรพร ศรประสทธ และคณะ (2550 อางใน รสสคนธ แสงมณ 2554: 80) ไดศกษาสนตวธมมมองของเยาวชนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต มวตถประสงคทจะพรรณาทนคตของเยาวชนทมตอแนวคด “สนตภาพ” ในประเดนตางๆ โดยใชระเบยบวธวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ผทใหขอมลเปนเยาวชนในจงหวดปตตาน จงหวดยะลา และจงหวดนราธวาส จงหวดละ 120 คน รวมจ านวน 360 คน

ผลการศกษาพบวา เยาวชนมความเหนวา สนตภาพคอการไมใชความรนแรงในความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย รวมไปถงมนษยกบพช สตว สงแวดลอมทางธรรมชาต อนเปนการมองความหมายของสนตภาพในเชงบวกทส าคญ นอกจากนน เยาวชนสวนใหญยงเหนวา สนตภาพควรปราศจากทงความรนแรงและความขดแยงในสงคม

ส าหรบการใหความหมายของสงคมสมานฉนทนน เยาวชนมแนวโนมใหความหมายสงคมสมานฉนทโดยเชอมโยงกบสถานการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต โดยเยาวชนเหนวา สงคมสมานฉนท ควรเปนสงคมททกคนในสงคมอยรวมกนอยางสงบสข อนไดแก รกใคร ปรองดอง สามคค ชวยเหลอกนและกน รจกใหอภยกน ใหเกยรตกน ยอมรบความคดเหนของคนอน เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน และเปนสงคมททกคนมความเขาใจในหลกศาสนาของทกศาสนาทมอยในสงคมอยางถองแท สวนทศนคตของเยาวชนตอความขดแยงและความรนแรงนน เยาวชนสวนใหญเหนดวยหรอเหนดวยอยางยง สนตภาพอาจมความขดแยงในสงคมได แตไมใชความรนแรงแกไขปญหาความขดแยงนน การปราศจากความขดแยงในสงคมเปนเรองทเปนไปไมได คนเราเลอกไดวา จะใชความรนแรงหรอไมรนแรงในการแกปญหาความขดแยง ความขดแยงไมไดน าไปสความรนแรงเสมอไป เราไมควรยอมรบความรนแรงเปนวธการแกปญหาไมวากรณใดๆ ความรนแรงในชวตมนษยด ารงและแพรหลายอยไดดวยความสามารถของมนษยเองในการแยกตนเองและกลมของตนเองออกจากผอนและกลมอน แบงแยกเปนพวกเขาพวกเรา

29

รสสคนธ แสงมณ (2554) ไดท าการวจยเรอง “การพฒนาหลกสตรกลมวชาในหมวดวชาศกษาทวไปเพอความเขาใจอนด ส าหรบสถาบนอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต” โดยมวตถประสงคการวจยดงน

1) เพอพฒนาหลกสตรกลมวชาในหมวดศกษาทวไปเพอความเขาใจอนด ส าหรบสถาบน อดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

2) เพอทดลองใชหลกสตรกลมวชาในหมวดศกษาทวไปเพอความเขาใจอนด ส าหรบสถาบน อดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

3) เพอประเมนประสทธภาพของหลกสตรกลมวชาในหมวดศกษาทวไป เพอความเขาใจอนด ส าหรบสถาบนอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

ผลการวจยพบวา 1. หลกสตรกลมวชาในหมวดศกษาทวไปเพอความเขาใจอนดส าหรบสถาบนอดมศกษาใน

จงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวยรายวชากลมสงคมศาสตร 2 รายวชา ไดแก รายวชาสนตศกษาเพอพฒนาสงคม และรายวชาสงคมกบพหวฒนธรรม กลมมนษยศาสตร จ านวน 2 รายวชา ไดแก รายวชาความจรงและความหมายของชวต และรายวชาทกษะการด าเนนชวต

2. การทดลองใชหลกสตรฯ จากการน ารายวชาในหลกสตรฯ 1 รายวชา คอ รายวชาสนตศกษาเพอพฒนาสงคม ไปใชในการสอนกบกลมตวอยาง พบวา ผลการสอนบรรลวตถประสงคการเรยนรรายหนวยและรายวชาทก าหนด

3. การประเมนประสทธภาพหลกสตรฯ พบวา กลมตวอยางมผลการเรยนร 5 ดานตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา หลงสอนสงกวากอนสอนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 มเจตคตตอคณคาความหลายหลากของเชอชาต ศาสนา และวฒนธรรม หลงสอนสงกวากอนสอนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 และมความพงพอใจตอรายวชาอยในระดบมาก

จากงานวจยทกลาวมาขางตน เปนการวจยทมงเนนการศกษาวาสนตภาพคออะไร มแนวทาง

ในการใหเยาวชนไดตระหนกถงความส าคญของสนตภาพ ตลอดจนการพฒนาหลกสตรสนตศกษา แตการวจยเกยวกบการจดการเรยนการสอนสนตภาพในสถานศกษา ยงไมมงานวจยในลกษณะดงกลาวมากนก