บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดด าเนนการศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน 1. หลกสตรกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 2. เทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ 3. แนวคดของแผนผงความคด 4. แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 5. การหาคาประสทธภาพและดชนประสทธผล 6. ผลสมฤทธทางการเรยน 7. บรบทโรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม 8. งานวจยทเกยวของ

หลกสตรกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551

สงคมโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตลอดเวลากลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมชวยใหผเรยนมความรความเขาใจ วามนษยด ารงชวตอยางไร ทงในฐานะเปนปจเจกบคคล และการอยรวมกนในสงคม การปรบตวตามสภาพแวดลอม การจดการทรพยากรทมอย อยางจ ากด นอกจากน ยงชวยใหผเรยนเขาใจถงการพฒนาเปลยนแปลงตามยคสมยกาลเวลา ตามเหตปจจยตางๆ ท าใหเกดความเขาใจในตนเองและผอนมความอดทนอดกลนยอมรบในความแตกตาง และมคณธรรม สามารถน าความรไปปรบใชในการด าเนนชวต เปนพลเมองดของประเทศชาต และสงคมโลก กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมวาดวยการอยร วมกนในสงคมทมความเชอมสมพนธกน และมความแตกตางกนอยางหลากหลาย เพอชวยใหสามารถปรบตนเองกบบรบทสภาพแวดลอม เปนพลเมองด มความรบผดชอบ มความร ทกษะ คณธรรม และคานยมทเหมาะสม โดยไดก าหนดสาระตางๆไว (กระทรวงศกษาธการ.2552 : 132) ดงน

9

สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม เปนแนวคดพนฐานเกยวกบศาสนา ศลธรรม จรยธรรม หลกธรรม ของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอ การน าหลกธรรมค าสอนไปปฏบตในการพฒนาตนเอง และการอยรวมกนอยางสนตสข เปนผกระท าความด มคานยมทดงาม พฒนาตนเองอยเสมอ รวมทงบ าเพญประโยชนตอสงคมและสวนรวม

มาตรฐาน ส 1.1 : ร และเขาใจประวตความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตน นบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดม น และปฏบตตามหลกธรรมเพออย รวมกนอยางสนตสข

มาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนกและปฏบตตนเปนศาสนกชนทด และธ ารงรกษา พระพทธศาสนาหรอ ศาสนาทตนนบถอ สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคมระบบการเมองการปกครองในสงคมปจจบนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ลกษณะและความส าคญ การเปนพลเมองด ความแตกตางและความหลากหลายทางวฒนธรรม คานยม ความเชอ ปลกฝงคานยมดานประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเ ปนประมข สทธ หนาท เสรภาพการด ารงชวตอยางสนตสขในสงคมไทยและสงคมโลก

มาตรฐาน ส 2.1 : เขาใจและปฏบตตนตามหนาทของการเปนพลเมองด มคานยมทดงาม และธ ารงรกษาประเพณและวฒนธรรมไทย ด ารงชวตอยรวมกนในสงคมไทย และสงคมโลกอยางสนตสข

มาตรฐาน ส 2.2 : เขาใจระบบการเมองการปกครองในสงคมปจจบน ยดม น ศรทธา และธ ารงรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมข สาระท 3 เศรษฐศาสตรการผลต การแจกจาย และการบรโภคสนคาและบรการ การบรหารจดการทรพยากรทมอยอยางจ ากดอยางมประสทธภาพ การด ารงชวตอยางมดลยภาพและการน าหลกเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจ าวน

มาตรฐาน ส 3.1 : เขาใจและสามารถบรหารจดการทรพยากรในการผลต และการบรโภคการใชทรพยากรทมอยจ ากดไดอยางมประสทธและคมคารวมทงเศรษฐกจอยางพอเพยง เพอการด ารงชวตอยางมดลยภาพ

มาตรฐาน ส 3.2 : เขาใจระบบ และสถาบนทางเศรษฐกจตางๆ ความสมพนธของระบบเศรษฐกจ และความจ าเปนของการรวมมอกนกนทางเศรษฐกจในสงคมโลก

10

สาระท 4 ประวตศาสตรเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร วธการทางประวตศาสตร พฒนาการของมนษยชาตจากอดตถงปจจบนความสมพนธและเปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆผลกระทบทเกดจากเหตการณส าคญในอดตบคคลส าคญทมอทธพลตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ในอดต ความเปนมาของชาตไทยวฒนธรรมและภมปญญาไทย แหลงอารยธรรมทส าคญของโลก

มาตรฐาน ส 4.1 : เขาใจความหมายความส าคญของเวลา และยคสมยทางประวตศาสตรสามารถใชวธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตาง ๆ อยางเปนระบบ

มาตรฐาน ส 4.2 : เขาใจพฒนาการของมนษยชาตจากอดตจนถงปจจบน ในแงความสมพนธและการเปลยนแปลงของเหตการณอยางตอเนองตระหนกถงความส าคญสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขน

มาตรฐาน ส 4.3 : เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญาไทย มความภมใจและธ ารงความเปนไทย สาระท 5 ภมศาสตรลกษณะของโลกทางกายภาพ ลกษณะทางกายภาพ แหลงทรพยากร และภมอากาศ ของประเทศไทย และภมภาคตาง ๆ ของโลกการใชแผนทและเครองมอทางภมศาสตร ความสมพนธกนของสงตาง ๆ ในระบบธรรมชาต ความสมพนธของมนษยกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาต และสงทมนษยสรางขน การน าเสนอขอมลภมสารสนเทศ การอนรกษสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน

มาตรฐาน ส 5.1 : เขาใจลกษณะของโลกทางกายภาพ และความสมพนธของสรรพสงซงมผลตอกนและกนในระบบธรรมชาต ใชแผนทและเครองมอทางภมศาสตร ในการคนหาวเคราะห สรป และใชขอมลภมสารสนเทศอยางมประสทธภาพ

มาตรฐาน ส 5.2 : เขาใจปฏสมพนธระหวางมนษยกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ ทกอใหเกดการสรางสรรควฒนธรรมและมจตส านก และมสวนรวมในการอนรกษทรพยากร และสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยนสาระการเรยนรทก าหนดไวนเปนสาระหลกของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ทนกเรยนทกคนตองเรยนร

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 กลมสาระการ เรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สาระประวตศาสตร ไดก าหนดมาตรฐานการเรยน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางส าหรบนกเรยนช นประถมศกษาปท 5 ไวดงน

ส 4.1 ป.5/1, ป.5/2, ป.5/3 ส 4.2 ป.5/1, ป.5/2 ส 4.3 ป.5/1, ป.5/2, ป.5/3, ป.5/4 รวม 9 ตวชวด

11

สาระท 4 : ประวตศาสตร มาตรฐาน ส 4.1: เขาใจความหมายความส าคญของเวลา และยคสมยทางประวตศาสตรสามารถใช วธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตาง ๆ อยางเปนระบบ

ตารางท 1 โครงสรางรายวชาประวตศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ช นประถมศกษาปท 5 มาตรฐาน ส 4.1

ตวชวด / ชน ป.5 สาระการเรยนรแกนกลาง

1.สบคนความเปนมาของทองถนโดยใช หลกฐานทหลากหลาย 2.รวบรวมขอมลจากแหลงตาง ๆ เพอตอบค าถามทางประวตศาสตร อยางมเหตผล 3.อธบายความแตกตางระหวางความจรงกบขอเทจจรงเกยวกบเรองราวในทองถน

1.วธการสบคนความเปนมาของทองถนอยางงาย ๆ 2.แหลงขอมลและหลกฐานทางประวตศาสตรทมอยในทองถนทเกดขนตามชวงเวลาตาง ๆ เชน เครองมอเครองใช อาวธ โบราณสถาน โบราณวตถ ต านานทองถน ค าบอกเลา 3.การตงค าถามทางประวตศาสตรเกยวกบความเปนมาของทองถน เชน มเหตการณใดเกดขนในชวงเวลาใด เพราะสาเหตใด และมผลกระทบอยางไร 4.ความแตกตางระหวางความจรงกบขอเทจจรงเกยวกบเรองราวในทองถน

12

มาตรฐาน ส 4.2 : เขาใจพฒนาการของมนษยชาตจากอดตจนถงปจจบน ในแงความสมพนธและ การเปลยนแปลงของเหตการณอยางตอเนองตระหนกถงความส าคญสามารถวเคราะหผลกระทบ ทเกดขน

ตารางท 2 โครงสรางรายวชาประวตศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ช นประถมศกษาปท 5 มาตรฐาน ส 4.2

ตวชวด / ชน ป.5 สาระการเรยนรแกนกลาง 1.อธบายอทธพลของอารยธรรมอนเดยและจนทมตอไทย และเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยสงเขป 2. อภปรายอทธพลของวฒนธรรมตางชาตทมตอสงคมไทยปจจบนโดยสงเขป

1.การเขามาของอารยธรรมอนเดยและจนใน ดนแดนไทย และภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยสงเขป 2.การเขามาของวฒนธรรมตางชาต ใน สงคมไทย เชน อาหาร ภาษา การแตงกาย ดนตรโดยระบลกษณะ สาเหตโดยสงเขป 3.อทธพลทหลากหลายของกระแสวฒนธรรม ตางชาตทมตอสงคมไทยในปจจบนโดยสงเขป

13

มาตรฐาน ส 4.3 : เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญาไทย มความภมใจและ ธ ารงความเปนไทย

ตารางท 3 โครงสรางรายวชาประวตศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ช นประถมศกษาปท 5 มาตรฐาน ส 4.3

ตวชวด / ชน ป.5 สาระการเรยนรแกนกลาง 1.อธบายพฒนาการของอาณาจกรอยธยาและธนบรโยสงเขป 2.อธบายปจจยทสงเสรมความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจและ การปกครองของอาณาจกรอยธยา 3.บอกประวตและผลงานของบคคล ส าคญสมยอยธยาและธนบรทนาภาคภมใจ 4.อธบายภาคภมปญญาไทยทส าคญสมยอยธยาและธนบรทนาภาคภมใจและควรคาแกการอนรกษไว

1.การสถาปนาอาณาจกรอยธยาโดยสงเขป 2.ปจจยทสงเสรมความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจ และการปกครองของอาณาจกรอยธยา 3.พฒนาการของอาณาจกรอยธยาดานการเมอง การปกครอง และเศรษฐกจโดยสงเขป 4.ผลงานของบคคลส าคญในสมยอยธยา เชน - สมเดจพระรามาธบดท 1 - สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ - สมเดจพระนเรศวรมหาราช - สมเดจพระนารายณมหาราช - ชาวบานบางระจน

คณภาพผเรยน จบชนประถมศกษาปท 6 1. ไดเรยนรเรองของจงหวด ภาค และประทศของตนเอง ทงเชงประวตศาสตร

ลกษณะทางกายภาพ สงคม ประเพณ และวฒนธรรม รวมทงการเมองการปกครอง สภาพเศรษฐกจโดยเนนความเปนประเทศไทย

2.ไดรบการพฒนาความรและความเขาใจ ในเรองศาสนา ศลธรรม จรยธรรม ปฏบตตนตามหลกค าสอนของศาสนาทตนนบถอ รวมทงมสวนรวมศาสนพธ และพธกรรมทางศาสนามากยงขน

3. ไดศกษาและปฏบตตนตามสถานภาพ บทบาท สทธหนาทในฐาน

14

พลเมองดของทองถน จงหวด ภาค และประเทศ รวมทงไดมสวนรวมในกจกรรมตามขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม ของทองถนตนเองมากยงขน 4. ไดศกษาเปรยบเทยบเรองราวของจงหวดและภาคตาง ๆ ของประเทศไทย กบประเทศเพอนบานไดรบการพฒนาแนวคดทางสงคมศาสตร เกยวกบศาสนา ศลธรรม จรยธรรม หนาทพลเมอง เศรษฐศาสตร ประวตศาสตร และภมศาสตรเพอขยายประสบการณไปสการท าความเขาใจในภมภาค ซกโลกตะวนออกและตะวนตกเกยวกบศาสนา คณธรรม จรยธรรม คานยม ความเชอ ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม การด าเนนชวต การจดระเบยบทางสงคม และ การเปลยนแปลงทางสงคมจากอดตสปจจบน

แนวทางการจดการเรยนร

การจดการเรยนรเปนกระบวนการส าคญในการน าหลกสตรสการปฏบตหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน เปนหลกสตรทมาตรฐานการเรยนร สมรรถนะส าคญของผเรยนและคณลกษณะ อนพงประสงคเปนเปาหมายส าคญส าหรบการพฒนาเดกและเยาวชน ผสอนตองพยายามคดสรรกระบวนการการเรยนร จดการเรยนรเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนรทง8 กลมสาระการเรยนรรวมทงปลกฝงเสรมสรางคณลกษณะอนพงประสงค พฒนาทกษะตาง ๆ อนเปนสมรรถนะส าคญทตองการใหเกดแกผเรยน

1. หลกการจดการเรยนร

การจดการเรยนรเพอใหผเรยนมความรความสามารถตามมาตรฐานการเรยนร สมรรถนะส าคญและคณลกษณะอนพงประสงคตามทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน โดยยดหลกวา ผเรยนมความส าคญทสดเชอวาทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได ยดประโยชนทเกดจากผเรยนกระบวนการการจดการเรยนรตองสงเสรมใหผเรยน สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ ค านงถงความแตกตางระหวางบคคลและพฒนาการทางสมอง เนนใหความส าคญทงความรและคณธรรม

2. กระบวนการเรยนร

การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ผเรยนจะตองอาศยกระบวนการ เรยนรทหลากหลาย เปนเครองมอทจะน าพาตนเองไปสเปาหมายของหลกสตรกระบวนการการเรยนรทจ าเปนส าหรบผเรยน อาท กระบวนการเรยนรแบบบรณาการกระบวนการสรางความร

15

กระบวนการคด กระบวนการทางสงคม กระบวนการการเผชญสถานการณและแกปญหา กระบวนการเรยนรจากประสบการณจรง กระบวนการการปฏบต ลงมอท าจรง กระบวนการการจดการ กระบวนการวนจฉย กระบวนการเรยนรการเรยนรของตนเอง กระบวนการการพฒนาลกษณะนสย กระบวนการเหลานเปนแนวทางในการจดการเรยนรทผเรยนควรไดรบความฝกฝนพฒนาเพราะจะสามารถชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด บรรลเปาหมายของหลกสตร ดงนนผสอนจงจ าเปนตองศกษาท าความเขาใจในกระบวนการเรยนรตาง ๆ เพอใหสามารถเลอกใชในการจดกระบวนการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

3. การออกแบบการจดการเรยนร

ผสอนตองศกษาหลกสตรสถานศกษาใหเขาใจถงมาตรฐานการเรยนรชวดสมรรถนะ ส าคญของผเรยนคณลกษณะอนพงประสงค แลวจงพจารณาการออกแบบการจดการเรยนรโดยเลอกใชวธการสอนและเทคนคการสอนสอ / แหลงเรยนร การวดและประเมนผลเพอใหผเรยนไดพฒนาเตมตามศกยภาพและบรรลตามมาตรฐานการเรยนรซงเปนเปาหมายทก าหนด

4. บทบาทของผสอนและผ เรยน การจดการเรยนรเพอใหผเรยนมคณภาพเปาหมายของหลกสตรทง ผสอน

และผเรยนควรมบทบาท ดงน 5. บทบาทของผสอน

5.1 ศกษาวเคราะหผเรยนเปนรายบคคล แลวน าขอมลไปใชในการวางแผนการ จดการเรยนรททาทายความสามารถของผเรยน

5.2 ก าหนดเปาหมายทตองการใหเกดขนกบผเรยน ดานความรและทกษะ กระบวนการทเปนความคดรวบยอด หลกการและความสมพนธ รวมทง คณลกษณะอนพงประสงค 5.3 ออกแบบการเรยนรและจดการเรยนรทตอบสนองความแตกตางระหวางบคคลและพฒนาการทางสมองเพอน าผเรยนไปสเปาหมาย

5.4 จดบรรยากาศทเออตอการเรยนรและดแลชวยเหลอผเรยนใหเกดการเรยนร 5.5 จดเตรยมและเลอกใชสอใหเหมาะสมกบกจกรรมน าภมปญญาทองถนเทคโนโลยท

เหมาะสมมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน 5.6 ประเมนความกาวหนาของผเรยนดวยวธการทหลากหลายเหมาะสมกบธรรมชาต

ของวชาและระดบพฒนาการของผเรยน

16

5.7 วเคราะหผลการประเมนมาใชในการซอมเสรมและพฒนาผเรยนรวมทงปรบปรงการจดการเรยนการสอนของตนเอง

6. บทบาทของผ เรยน 6.1 ก าหนดเปาหมาย วางแผน และรบผดชอบการเรยนรของตนเอง

6.2 เสาะแสวงการเรยนร เขาถงแหลงการเรยนร วเคราะห สงเคราะห ขอความร ตงค าถาม คดหารค าตอบหรอหาแนวทางแกปญหาดวยวธการตาง ๆ

6.3 ลงมอปฏบตจรงสรปสงทไดเรยนรดวยตนเอง และน าความรไปประยกตใชในสถานการณตาง ๆ

6.4 มปฏสมพนธท างาน ท ากจกรรมรวมกบกลมและคร 6.5 ประเมนและพฒนากระบวนการเรยนรของตนเองอยางตอเนอง

สอการเรยนร สอการเรยนรเปนเครองมอสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนร ใหผเรยนเขาถงความร ทกษะกระบวนการ และคณลกษณะตามมาตรฐานการเรยนรของหลกสตรไดอยางมประสทธภาพ สอการเรยนรมหลากหลายประเภท ทงสอธรรมชาต สอสงพมพ สอเทคโนโลย และเครอขายการเรยนรตาง ๆ ทมในทองถนการเลอกใชสอควรเลอกใหมความเหมาะสมกบระดบพฒนาการและลลาการเรยนรทหลากหลายของผเรยน การจดการสอกรเรยนรผเรยนและผสอนสามารถจดท าและพฒนาขนเองหรอปรบปรงเลอกใชอยางมคณภาพจากสอตาง ๆ ทมอยรอบตวเพอน ามาใชประกอบในการจดการเรยนรทสามารถสงเสรมและสอสารใหผเรยนเกดการเรยนรโดยสถานศกษาควรจดใหมอยางพอเพยงเพอพฒนาใหผเรยนเกดการเรยนรอยางแทจรงสถานศกษาเขตพนทการศกษาหนวยงานทเกยวของและ ผมหนาทจดการศกษาขนพนฐาน ควรด าเนนการ ดงน 1. จดใหมแหลงการเรยนรศนยสอการเรยนร ระบบสารสนเทศการเรยนรและ เครอขายการเรยนรทมประสทธภาพทงในสถานศกษาและชมชน เพอการศกษาคนควาและ การแลกเปลยนประสบการณเรยนร ระหวางสถานศกษาทองถน ชมชน สงคมโลก 2. จดท าและจดหาสอการเรยนรส าหรบการศกษาคนควาของผเรยนเสรมความรให ผสอนรวมทงจดหาสงทมอยในทองถนมาประยกตใชเปนสอการเรยนร 3. เลอกและใชสอการเรยนรทมคณภาพ มความเหมาะสมมความหลากหลาย สอดคลองวธการเรยนร ธรรมชาตสาระการเรยนร และความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน

17

4. ประเมนคณภาพของสอการเรยนรทเลอกใชอยางเปนระบบ 5. ศกษาคนควาวจย เพอพฒนาสอการเรยนรใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนร ของผเรยน 6.จดใหมการก ากบ ตดตาม ประเมนคณภาพและประสทธภาพเกยวกบสอและการ ใชสอการเรยนรเปนระยะ ๆ สม าเสมอในการจดท า การเลอกใช และการประเมนคณภาพสอการเรยนรทใชในสถานศกษาควรค านงถงหลกการส าคญของสอการเรยนร เชน ความสอดคลองกบหลกสตรวตถประสงค การเรยนร การออกแบบกจกรรมการเรยนรการจดประสบการณใหผเรยน เนอหามความถกตองและทนสมย ไมกระทบความมนคงของชาตไมขดตอศลธรรมมการใชภาษาทถกตองรปแบบการน าเสนอทเขาใจงาย และนาสนใจ

การวดและประเมนผลการเรยนร การวดประเมนผลการเรยนรของผเรยนตองอยบนหลกการพนฐานสองประการ คอ การประเมนเพอพฒนาผเรยนและเพอตดสนผลการเรยนในการพฒนาคณภาพการเรยนรของผเรยนใหประสบผลส าเรจนน แบงออกเปน 4 ระดบไดแก ระดบช นเรยน ระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา และระดบชาต มรายละเอยด ดงน 1. การประเมนระดบชนเรยน

เปนการวดและประเมนผลทอยในกระบวนการจดการเรยนรผ สอนด าเนนการเปนปกตสม าเสมอในการจดการเรยนการสอนใชเทคนคการประเมนอยางหลากหลาย เชน การซกถาม การสงเกต การตรวจการบาน การประเมนโครงการ การประเมนชนงาน / ภาระงาน แฟมสะสมงาน การใชแบบทดสอบ โดยผสอนเปนผประเมนหรอเปดโอกาสใหผเรยนประเมนตนเอง เพอนประเมนเพอนผปกครองรวมประเมน 2. การประเมนระดบสถานศกษา

เปนการตรวจสอบผลการเรยนของผเรยนเปนรายป / รายภาค ผลการประเมนการอาน คดวเคราะหและเขยนคณลกษณะอนพงประสงค และกจกรรมพฒนาการเรยนร และเปนการประเมนเกยวกบการศกษาของสถานศกษาวาสงผลตอการเรยนรของผเรยนตามเปาหมายหรอไม ผเรยนมสงทตองการพฒนาในดานใด รวมทงสามารถน าผลการเรยนของผเรยนในสถานศกษาเปรยบเทยบกบเกณฑระดบชาต และระดบเขตพนทการศกษา

18

3. การประเมนระดบเขตพนทการศกษา เปนการประเมนคณภาพผเรยนในระดบเขตพนทการศกษาตามมาตรฐานการเรยนร ตาม

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน เพอใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาคณภาพการศกษาขนพนฐานตามภาระความรบผดชอบ

4. การประเมนระดบชาต เปนการประเมนคณภาพผเรยนในระดบชาตตามมาตรฐานการเรยนรตาม

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน สถานศกษาตองจดใหผเรยนทกคนทเรยนในช นประถมศกษาปท 3 ช นประถมศกษาปท 6 ช นมธยมศกษาปท 3 ช นมธยมศกษาปท 6 เขารบการประเมนผลจากการประเมนใชเปนขอมลในการเทยบเคยงคณภาพการศกษาในระดบตาง ๆ เพอน าไปใชในการวางแผนยกระดบคณภาพการจดการศกษา

โครงสรางเวลาเรยน โรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม ต าบลสามคค อ าเภอรองค า จงหวดกาฬสนธ ส านกงาน เขตพนทการศกษาประถมศกษากาฬสนธเขต 1 ไดก าหนดโครงสรางเวลาเรยนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ช นประถมศกษาปท 5 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ดงตารางท 4 (โรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม. 2553 : 28)

ตารางท 4 โครงสรางรายวชาประวตศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ช นประถมศกษาปท 5 เวลา 40 ช วโมง / ป

ล าดบท ชอหนวยการ

เรยนร

มาตรฐานการเรยนร

/ ตวชวด

สาระส าคญ เวลา /

ชวโมง 1 .

การสบคนความเปนมาของทองถน

ส 4.1 ป.5/1 ป.5/2

วธการสบคนความเปนมาของทองถนอยางงาย ๆ

10

19

2 อทธพลของ อารยธรรม

อนเดยและจน

ส 4.2 ป.5/1

สงคมไทยและสงคมเอเชยตะวนออกเฉยงใตในปจจบนไดรบอทธพลจากวฒนธรรมจนและอนเดย การเรยนรวฒนธรรมท าใหเกดความเขาใจอยางสนต

6

3 อทธพลของวฒนธรรมตางชาตทมตอสงคมไทย

ส 4.2 ป.5/2

ประเทศไทยมการตดตอกบชาวตางชาต จงตองมการแลกเปลยนและไดรบเอาวฒนธรรมตางชาตเขามาปรบใชใหเหมาะสมกบสงคมไทย

4

4 อยธยาเมองเกา

ส 4.3 ป.5/1 ป.5/2 ป.5/3

อยธยาเปนอาณาจกรทมความมนคงและเจรญรง เรองทางเศรษฐกจและการปกครอง เนองจากมปจจยทางภมศาสตรทดและเหมาะสมอารยธรรมในสมยอยธยาเปนรากฐานทส าคญทางวฒนธรรมทสบทอดมาจนถงปจจบน นอกจากนนบรรพบรษไทยในสมยอยธยายงเปนแบบ อยางทดใหคนรนหลงไดปฏบตตาม

12

20

5 พฒนาการ สมยธนบร

ส 4.3 ป.5/1 ป.5/3

สมยธนบรเปนสมยทสนทสดในประวตศาสตรไทย สมเดจพระเจาตากสนทรงฟนฟพระพทธศาสนา เศรษฐกจ ศลปวฒนธรรม เพอใหบานเมองและราษฎร มความมนคงและปลอดภย

4

6 ภมปญญาไทย ส 4.3 ป.5/4

บรรพบรษของไทยในสมยอยธยาและธนบรไดสรางสรรคภมปญญาทเปนประโยชนตอการด าเนนชวตมาตงแตสมยอดต และไดสบทอดและน ามาปรบใชจนเกดประโยชนตอวถชวตของคนไทย

4

รวมตลอดป 40

สรป ในการวจยครงน ผวจยใชเนอหาในสาระท 4 ประวตศาสตร : หนวยการเรยนรท 1 การสบคนความเปนมาของทองถน มาตรฐาน ส4.1 เขาใจความหมายความส าคญของเวลา และยคสมยทางประวตศาสตรสามารถใชวธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตาง ๆ อยางเปนระบบ ตวชวด 1)สบคนความเปนมาของทองถนโดยใชหลกฐานทหลากหลาย 2)รวบรวมขอมลจากแหลงตางๆ เพอตอบค าถามทางประวตศาสตร อยางมเหตผล 3)อธบายความแตกตางระหวางความจรงกบขอเทจจรงเกยวกบเรองราวในทองถน

เทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ

1. ประวตและความเปนมาของเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ผคดคนเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ คอ เดอ โบโน (De Bono 1996:1) เกดทเมองมอลตาประเทศสหรฐอเมรกา จบการศกษาดานการแพทยทมหาวทยาลยมอลตา ไดรบเกยรตนยมดานจตวทยาจากออกฟอรด ไดรบปรญญาเอกดานเภสชศาสตรจากมหาวทยาลยเคมบรดจ

21

(Cambridge)และฮาวารด(Harvard) นอกจากนยงไดรบเลอกใหเปนอาจารยในมหาวทยาลยออกฟอรด ลอนดอนเคมบรดจ และฮาวารด เดอ โบโน (De Bono) เปนผน าระดบโลกคนหนงทางสาขาวชาแนวความคด และการ สอนทกษะการคด เปนผกอตงและเปนผอ านวยการสถาบน Cognitive Research Trust ในเคมบรดจกอตงขนเมอป พ.ศ. 2512 และ Center for the Study of Thinking และกอตงโครงการSITO(Supranational Independent Thinking Organization) ทงยงไดด าเนนโครงการทนบวาใหญ ทสดในโลกดานการสอนเกยวกบวธคดในโรงเรยนตาง ๆ นอกจากนยงไดเขยนหนงสอตาง ๆ อกมากมายซงมผน าไปแปลเปนภาษาอน ๆ กวา 20 ภาษา เทคนคการคด แบบหมวก 6 ใบ (Six Thinking Hats)เปนหนงสอทสามารถน ามาใชในการพฒนาทกษะการคด อารมณ และความรสกอยางเปนขนตอนปจจบนสถานศกษาของประเทศตาง ๆ อาทเชน สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย สงคโปร และบรษทใหญ เชน ดปองท ไอบเอม พรเดลเชยล กน าวธการคดดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบไปใช

2. พนฐานแนวคดของเทคนคหมวก 6 ใบ เดอ โบโน (อางถงใน กลยา ตนตผลาชวะ 2546 : 15-16) ไดวเคราะหการคดของคนวามผลตอการตดสนใจ ดวยสาเหตส าคญเกดจากอตตาหรอความเปนคนทเกาะตดความคดทศทางเดยว หรอคดอยางเดยว แทนทจะคดทบทวนสวนไปสวนมาเพอใหกระจางอยางยตธรรม ซงเรยกวา การคดคขนาน ปญหาจากลกษณะการคดดงกลาวนท าใหเกดความขดแยงกนทางความคด การตดสนใจหรอการลงมตทประชมซงท าใหเปลองเวลา เดอ โบโน (De Bone) เหนวาหากคนมแผนการคดโดยเฉพาะการคด “แกปญหา” ทเหมาะสมจะชวยใหการคดเปนไปอยางมคณภาพนอกจากนการคดอยางถกทาง และมแบบแผนยงประหยดเวลาในการคด การตดสนใจ เพราะผคดเพมการคดหลายดานคขนานกนไปท าใหสามารถประมวลความคดไดอยางรวดเรวและมนใจขน อปสรรคของการคด คอ จตตน หรอ Ego ตามความหมายของจตตน หมายถง สวนหนงของโครงสรางบคลกภาพทสมพนธโดยตรงกบสงแวดลอมภายในและภายนอกของตนทคนใชควบคมแรงผลกดนภายในทเกดขนจากจตหยาบ (Id) ใหขบออกภายนอกในลกษณะทสงคมยอมรบซงมกอย ในรปของกลจตวธานทมสต และจตคณธรรม (Superego) เปนสวนก ากบดวยการแสดงออกของจตตนนเกดจากความจ าเจตคต และการคด จตตนจะท าใหคนโอและอหงการมผลท าใหโจมตผอนอวดด และตอตานเกดความขดแยงจนเกดความไมส าเรจ หรอส าเรจแตขาดคณภาพ ดงแผนภาพท 1ทศทางของการคดทสมพนธกบความรสกและอารมณ (กลยา ตนตผลาชวะ 2546 : 16)

22

แผนภาพท 1 ทศทางของการคดทสมพนธกบความรสกและอารมณ (กลยา ตนตผลาชวะ 2546 : 16) การคดเปนกระบวนการท างานของสมองทสมพนธกบจตใจ เมอจตใจไดรบการกระตนความรสก ความรสกนจะสงถายไปทความคดทนท แตขณะเดยวกนบางสวนจะผานทางอารมณของคนดวยซงมผลตอการแกปญหาแลวโยงสะทอนกลบไปสความรสกอกครงดวยกระแสของความคดนท าใหเกดการแกปญหา เกดผลทงทางบวกทางลบหรอไมดไดโดยเฉพาะอารมณมอทธพลตอความคดอยางมาก กลาวคอ

1. ความกลวความกงวลจะจ ากดขอบเขตของการคด 2. เกดความรสกไมดตอสงทคด หรอความคดของผอนซงอาจมการปายสเกดขน 3. อารมณมกจะเกดไดทก ๆ โอกาส และเกดมาจากหลงโครงสรางการตดสนใจ

เรยบรอยแลว ดงนนในการตดสนใจแกปญหาตองมทงเหตทงผล ขอเทจจรงการระบายอารมณ และขอสรปทพจารณารวมกนอยางเขาใจการล าดบการคดอยางมแบบแผนซงจะชวยใหคดอยาง ครอบคลมถกตอง และชวยใหการคดรวมกนมประสทธภาพยงขน

สรปไดวา พนฐานแนวคดของเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ นนจะชวยให การคดเปนขนตอนและมการวางแผนอยางถกตอง สามารถท าไดงายขน ประหยดเวลาพรอมทงยงแกปญหาไดด

3. ความมงหมายของเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ เดอ โบโน (2536 : 25-27) ไดกลาววา ความมงหมายหลกของการคดแบบหมวก 6 ใบ

ความรสก

อารมณ

ความคด

สงเรา

การแกปญหา

+ -−−พมพสมการทน -

23

1. การท าใหการคดงาย ดวยการชวยใหผคดเรองใดเรองหนงในเวลาหนง ๆ แทนท จะตองใหความสนใจทงอารมณ เหตผล ขอมล ความหวงและความคดสรางสรรคในเวลาเดยวกนผ คดสามารถจดการแตละสวนได นนคอ แทนทผคดจะใหเหตผลมาสนบสนนสงทคอนขางจะเปนอารมณ ผคดจะสามารถเผชญกบอารมณลวน ๆ ดวยหมวกสแดง

2. แนวความคดของหมวก 6 ใบ คอ การอนญาตใหมการสบเปลยนวธคด ชวยใหเรา สามารถขอใหใครคนใดคนหนงคดแบบใดแบบหนง ถาในการประชมหนง ๆ ใครคนใดคนหนงมทศนะในทางลบอยางเหนยวแนน เราสามารถรองขอใหถอดหมวกสด าออกและถกขอรองใหสวมหมวกสเหลองบาง เปนการขอรองอยางมทศทาง

3. การเลนไปตามบทบาททถกก าหนดไวแลว การจ ากดความคดไวอยางเครงครดจะ ชวยปกปอง “ตวตน” ของเราอนเปนสาเหตสวนใหญของการผดพลาดในเชงปฏบตของการคด แตหมวกจะชวยใหเราคดและพดถงสงตาง ๆ ไดโดยทเราไมตองเอาตวของเราเขาไปเสยง

4. การพงความสนใจ หากวาการคดของเรามความหมายมากกวาการมปฏกรยา ตอบสนองเรากควรจะมวธการพงความสนใจ ไปทละดาน และหมวกจะเปดทางใหเราพ งความ สนใจไปในการใครครวญในเรองแตละเรองถง 6 ดานดวยกน

5. ความสะดวก สญลกษณของหมวกทคดแตกตางกน 6 ใบ จะเปดทางใหเรา สามารถขอใหใครบางคนมองในแงลบ หรอใหมองในแงบวก หรอใหแสดงความคดเหนดวยอารมณลวนๆ

6. พนฐานทเกยวกบสารเคมในสมอง ซงหมวกความคดทมลกษณะเดนทง 6 ใบ ถา ใชใบใดใบหนงนานไปจะกลายเปนสญญาณหรอเ งอนไขทกระตนใหเกดความเปลยนแปลงดานสมดลเคมในสมองของเราในดานปฎกรยาเคมเฉพาะในสมองทสงผานตอการคด

7. การตงกฎเกณฑของเกมการเลน ผคนจะเกงในเรองของการรกฎของการเลน การเรยนรกฎของเกมเปนการเรยนรทคนสามารถท าไดอยางยอดเยยม และมประสทธภาพทสดและพรอมทจะสวมหมวกทง 6 ใบ

กลยา ตนตผลาชวะ (2546 : 16) กลาวถงการคดแบบหมวก 6 ใบ เปนกลไกการสอนใหใครคดในหลายดานควบคกนไป แยกอารมณกบเหตผล เรยนรการคดของกนและกน อยางม หลกเกณฑจดประสงค คอ

1. ฝกการคดทงดานตนเองและผอน มองความคดของผอนทงดานบวกดานลบ ใชเหตผลและหลกเกณฑเปนแนวทางในการพจารณา

2. เปดโอกาสใหสมาชกทกคนในกลมไดระบายความคดและประสบการณดวย

24

การคดอยางมแบบแผน 3. สรางความคดทหลากหลายและดกวา 4. ประหยดเวลาในการตดสนใจ 5. ขจดความเปนผม “จตตนหรอ Ego” ออกจากความคดและความรสกในขณะท

ตองตดสนใจหรอใหความเหนในประเดนปญหาตาง ๆ 6. สรางเสรมคณภาพของการคดและการตดสนใจ 7. แกปญหาอยางสรางสรรค

สรปไดวา ความมงหมายของเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ เปนการคดตามบทบาท ของหมวก การคดในแตละใบเปนการมงความสนใจไปทละดานจนกวาจะครบทง 6 ดาน เพอเปนการแยกอตตาออกจากการคดและเปนการฝกการคดในรปแบบของเกมการเลนอยางมประสทธภาพซงจะสงผลตอการพฒนาการคดในแตละบคคล และท าใหทกคนไดแสดงออกทางควา มคด ทงยงชวยประหยดเวลาในการคดท าใหการคดมคณภาพมากยง ขน

4. ล าดบขนของการคดดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ประภาศร รอดสมจตร (2542 : 31) กลาวถง ล าดบขนของการคดดวยเทคนคการคดแบบหมวก6 ใบ จะใชหมวกใบใดใบหนงกอนกไดไมมขอก าหนดตายตว แตหมวกใบแรกทไมสามารถหลกเลยงไดคอ หมวกสฟา เพราะในการอภปรายนนจ าเปนทจะตองมผน าในการก าหนดจดเรมตนและกลาวถงขนตอนการอภปราย จากนนอาจเรมใชหมวกสเขยว ซงเปนจดเรมตนของการแสดงความคดเหนทหลากหลาย หมวกสเหลองจะถกใชตามมาเพอสนบสนนความคดสรางสรรคทไดมการน าเสนอดวยหมวกสเขยว หมวกสเขยวจะถกน ามาใชเมอมผตองการทราบขอมล ขอเทจจรงตาง ๆ ของหมวกสแดง ซงเปนการแสดงออกของอารมณและความรสกตอขอคดเหนของบคคลห รอความคดเหนทถกแสดงออกมา หมวกสด าเปนหมวกทน ามาใชใบสดทาย ทงนเพราะไมตองการใหความคดสรางสรรคถกตดทง หรอเผชญกบปญหาในเวลาทเรวเกนควร อยางไรกดหมวกสด าจะชวยใหเกดความสมดลของการคดตอประเดนทอภปรายกน แตทงนไมไดมขอก าหนดทตายตววาตองใช ตามล าดบขนทกลาวมาในขางตน

ทศนา แขมมณ (2544: 70) กลาวถงล าดบขนของการใชหมวกสตาง ๆ วาการใชหมวก

ทง 6 สไมมล าดบขนวาควรใชสใดกอน สใดหลง แตหมวกใบแรกทควรใชคอ หมวกสฟาเพราะในการอภปรายนนผน าจะเปนผเรมตนพดถงบทบาทและขนตอน กตกาในการอภปราย จากนนเลอกใช

25

หมวกสใดกไดตามวตถประสงคของกลมและสดทายของการอภปรายกไดเสนอแนะใชหมวกสฟา เพอเปนการจดระดบความคด ประเมนความคด และประเมนบทบาทสมาชกดวย ตรเนตร อชชสวสด (2545:1-2) ไดกลาวถงการน าการคดแบบหมวก 6 ใบ ไปใชใน กจกรรมการเรยนการสอนวาความรสกทสมพนธกบสของหมวกท าใหเกดความคดทงในดานด และดานทบกพรอง การเรยงล าดบสของหมวกไดตองขนกบประเภทของการคด เพอใหเกดสาระในการปลกฝงกระบวนการการคดใหแกผเรยนผสอนจะตองตงค าถามเรยงล าดบเปาหมายทตองการพฒนาผเรยนโดยใชแนวทางดงน

1. การคดของหมวกแตละสใชไดไมจ ากดจ านวนครง แตตองเปนไปตามล าดบท ก าหนด 2. โดยทวไปควรมองในดานดกอนจะหาขอบกพรอง วพากษวจารณ ฉะนนจงควรใช หมวกสเหลองกอนหมวกสด า

3. การใชการคดของหมวกสด าท าได 2 รปแบบ คอ 3.1 การชใหเหนจดออนแลวกควรตดตามดวยการคดของหมวกสเขยวเพอ

ปรบปรง 3.2 ถาใชการคดของหมวกสด าในขนสดทายของการประเมนความคดใด กควร

ตามดวยการใชหมวกสแดง เพอทจะใหทราบถงความรสกเกยวกบผลการประเมนความคดนน 4. หากเรองทคดนนเนนเรองทมความรนแรงตออารมณ ความรสก การคดของหมวก

สแดงจะแสดงความรสกตาง ๆ ออกมาอยางเปดเผย 5. ถาเรองทคดไมมความรนแรงตออารมณ ความรสก กควรเรมการคดจากหมวก

สขาว เพอมการสะสมขอมลตาง ๆ ตอจากนนใชการคดของหมวกสเขยวในการสรางทางเลอก และตอดวยความคดของหมวกสเหลองทจะประเมนอยางมเหตผล ตามดวยการคดของหมวกสด าซงท าใหสามารถหาทางเลอกทางหนงได โดยการประเมนทางเลอกนน โดยมการวพากษวจารณและตามดวยการคดของหมวกสแดง เดอโบโน (De Bono 1992: 115-120, อางถงใน สนนทา สายวงศ 2544: 18-24 ) กลาวถงความแตกตางของการจดล าดบขนของการใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ตามประเภทของการคด ดงน 1. การคนหาความคด (Seeking and idea) ล าดบขนตอนการใชสหมวกตาง ๆ อาจจดไดดงน หมวกสขาว รวบรวมขอมลทม หมวกสเขยว ส ารวจความคดตอไปอกเพอสรางเลอก

26

หมวกสเหลอง ประเมนประโยชน และความเปนไปไดของทางเลอกตาง ๆ หมวกสด า ชใหเหนจดออนปญหา และอนตรายของความคดนน หมวกสเขยว ดวาความคดนนสามารถปรบปรงใหเสรมกบความคดหมวกสเหลองและเอาชนะหมวกสแดงหรอไม หมวกสขาว ดวาขอมลทมอยสามารถใชปรบปรงความคดนนเพอใหไดรบการยอมรบทดขนหรอไม (ในกรณทหมวกสแดงตอตานความคด) หมวกสเขยว พฒนาแนะน า หมวกสด า ปดฉากดวยการพจารณาตดสนขอแนะน านน หมวกสแดง มองหาความรสกตาง ๆ ทมตอผลสรปทไดรบ 2. การประเมนผล (Evaluation) เปนการฝกใหผเรยนคดทงดานบวกดานลบกอนทจะคดตดสนใจ เชน ใหผเรยนประเมนผลงานของเพอน หมวกสแดง งานชนนมประโยชนและคณคาอยางไรบาง หมวกสด า งานชนนมขอบกพรองอยางไร(เมอมขอมลทงดานบวกดาน ลบจงคอยตดสนใจ) 3. การออกแบบ (Design) ในการมอบหมายให ผ เ รยนออกแบบชนงานใหผ เ รยนคดตามล าดบขนตอนดงน หมวกสฟา งานทตองออกแบบมอะไรบาง หมวกสเขยว แตละงานจะมแบบอยางไร หมวกสแดง เรามความรสกอยางไรในแตละแบบ 4. การปรบปรง (Improvement) การฝกใหผเรยนไดมการปรบปรงงานจะน าไปสการพฒนาอยางตอเนอง เชน ใหผเรยนปรบปรงแปลงผกสวนครวของตน หมวกสด า แปลงผกสวนครวนมอะไรบางทจะตองปรบปรง หมวกสเขยว จะปรบปรงสงทเราพบไดอยางไร 5. ความคดรเรม (First ideas) สงแรกทตองคดเปนการเรมขนตอนของการคดทงหมด ซงในขนตอนแรกใชหมวกสน าเงนบอกงานทตองการท าใหชดเจน แลว ใหหมวกสขาวรวบรวมขอมลและหมวกสเขยวคนหาแนวความคดใหม ๆ ทเปนไปไดหรอการใหขอเสนอแนะตาง ๆ หมวกสฟา อะไรคอภาวะทตองการคด หมวกสขาว เรารอะไรบางเกยวกบสถานการณ หมวกสเขยว ความคดอยางไรทเราคด

27

6..การคดแกปญหากบเทคนคหมวก 6 ใบ กลยา ตนตผลาชวะ (2546: 18) กลาวถงการคดหมวก 6 ใบ วาการคดดวยหมวก 6 ใบ แทจรง คอ การใชวธคด หรอรปแบบการคดอยางมแบบแผนทน าไปสการแกปญหา การแกขอขดแยงหรอการตดสนใจทมประสทธภาพ ลกษณะขนตอนในการคดแบบหมวก 6 ใบ ประกอบดวยขนตอนหลกของการคด คอ

1. เสนอปญหา 2. ก าหนดปญหา 3. เสนอวธแกปญหา 4. ประเมนวธการแกปญหา พจารณาขอด ขอเสยและความพอใจ 5. สรปวธแกปญหา 6. ปฏบตการและตดตามผล

6. การตงค าถามโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ทกษะการคด อารมณ และความรสกเปนสงทมความส าคญมากและสามารถพฒนา ใหแกเยาวชนของชาตไดซงเปนการสอดรบกบหลกสตรการศกษาขนพนฐานและพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542 ทมเปาหมายในการพฒนาใหเปนมนษยทมคณภาพเกดความคดระดบสงมยทธศาสตรในการเรยนร เดอ โบโน (De Bono) ใชสเปนชอหมวก เพอชวยในการเหนภาพของหมวกไดโดยงาย สของหมวกแตละใบยงสอดคลองกบแนวคดของหมวกแตละใบดวย นอกจากนยงเปนการบอกใหทราบวาตองการใหคดไปในแนวทางใด (สมศกด สนธระเวชญ. 2542: 37-38)

หมวกสขาว แสดงถงความเปนกลาง จงหมายถงตวเลข และขอเทจจรงตาง ๆ ทเปน ตวแทนของขอมลขาวสาร ไมเจอปนกบสงอน ๆ ตวอยางค าถาม

- เรามขอมลอะไรบาง - เราตองการขอมลอะไรบาง - เราไดขอมลทตองการมาดวยวธใด หมวกสแดง แสดงถงความโกรธ อารมณ จงหมายถง การมองดานอารมณและความรสก

หมวกสแดงเปนการแสดงความรสกของผคด แสดงอารมณ สญชาตญาณลางสงหรณ ประทบใจและหมายรวมถงความคดของความโกรธ ความสนก ความอบอน และความพอใจ ตวอยางค าถาม

28

- เรารสกอยางไร - นกเรยนมความรสกอยางไรตอสงทท า - นกเรยนมความรสกอยางไรตอความคดน หมวกสด า แสดงถงความมดครม จงหมายถง เหตผลดานลบ เหตผลในการปฏเสธ

หมวกสด า เปนการคดอยางมวจารณญาณ การคดแบบหมวกสด าชวยปองกนไมใหเราคดหรอ ตดสนใจในสงทเสยง หมวกสด าท าใหเราหาขอบกพรองหรอจดออนได และสามารถมองปญหาทอาจเกดขนไดลวงหนา หมวกสด าเปนหวใจของการคด

หมวกสด าใชเพอ 1. ตรวจสอบหาหลกฐาน 2. ตรวจสอบหาความเปนเหตเปนผล 3. ตรวจสอบส ารวจความเปนไปได 4. ตรวจสอบหาผลกระทบ 5. ตรวจสอบหาความเหมาะสม 6. ตรวจสอบหาขอบกพรอง

ตวอยางค าถาม - อะไรคอจดออน - อะไรคอสงทยงยาก - อะไรคอสงทผดพลาด - เรองนมจดออนทตรงไหน

หมวกสเหลอง แสดงถงความสวางไสวและดานบวก จงหมายถง เหตผลทางบวก ความมนใจ เหตผลในการยอมรบ หมวกสเหลองท าใหเรามองดานบวกโดยไมตองมเหตจงใจตางๆเราใชหมวกสเหลองเปนสวนหนงของการประเมนแลวจงใชหมวกสด า ตวอยางค าถาม

- จดทดคออะไร - ผลดคออะไร

หมวกสเขยว แสดงถงความเจรญเตบโต ความสมบรณจง หมายถง ความคดสรางสรรคและความคดใหม ๆ หมวกสเขยว คอ การหลบหลกความคดเกา มมมองเกาสความคดใหมมมมองใหม เปนการเปลยนแปลง เปนการสรางสรรคทกชนด ทกประเภท ทกวธการอยางจงใจ

29

ตวอยางค าถาม - นกเรยนจะน าความคดนไปท า (สราง ปรบปรง พฒนา) อะไรกได - ถาจะใหสงน (ดขน) จะตองเปลยนอยางไร

หมวกสฟา แสดงถงความเยอกเยน ทองฟา ซงอยเหนอทกสงทกอยาง จงหมายถง การควบคมการจดระเบยบกระบวนการและขนตอนในการใชหมวกสอน ๆ ท าหนาทเหมอน ผควบคมวงดนตร ทสงวาเมอใดดนตรชนดใดจะบรรเลง หมวกสฟาท าใหนกเรยนสามารถควบคมการเรยนของตนเอง สามารถคดตามความผดพลาด และความเชอผด ๆ ของตนเอง เพอแกไขใหถกตองเปนตวแทนของการควบคมกระบวนการคดใหประสานกนอยางดหมวกสฟาคอ โครงสรางกระบวนการคด

ตวอยางค าถาม - การคดอะไรทตองการ - ขนตอนตอไปคออะไร - การคดอะไรทท าไปกอนแลว

จากการทกลาวมาขางตนวธการตงค าถามแบบหมวก 6 ใบของ เดอ โบโน (De Bono) เปนการตงค าถามเพอใหผเรยนไดคดทมความสอดคลองกบระดบของความคดและประเภทของค าถามของ บลม(Bloom, อางถงใน ชาตร ส าราญ 2542: 37)

7. การน าวธตงค าถามแบบหมวก 6 ใบ ไปประยกตใช สมศกด สนธระเวชญ (2542 : 40) กลาววา การน าหมวกแตละใบไปใชนนควร ยกตวอยางใหชดเจน ซ าแลวซ าอกวาหมวกแตละใบมประโยชนอยางไร ดงน หมวกสขาว เปนตวแทนของขอมลขาวสาร เมอใชหมวกสขาว

- ทกคนจะพงความสนใจไปทมขอมลอะไรบาง - จ าเปนตองใชขอมลเพมเตมหรอไม

- ขอมลดานไหนทขาดหายไป - จะมวธใดบางทไดขอมลทตองการ

หมวกสแดง แสดงถงความรสกทเกดขนขณะนน หมวกสเหลอง เปนการเปดโอกาสใหแสวงหาและพฒนาสงใหมทเปนประโยชนตอ

สวนรวม ซงจะชวยพฒนาใหเกดการคดแบบสรางสรรคตอไป หมวกสด า เปนการคดอยางมวจารณญาณ ซงจะชวยใหปองกนไมใหคดหรอตดสนใจ

30

ในสงทเสยง ท าใหหาขอบกพรองหรอจดออนได และสามารถมองปญหาทอาจเกดขนไดลวงหนา หมวกสเขยว มงความสนใจไปทสง ทนาจะเปนไปได ซงเปนค าทมความส าคญมาก ทสดส าหรบการคดเปน - ความเปนไปได ครอบคลมวธการของสมมตฐานในเชงวทยาศาสตร - ความเปนไปไดสรางกรอบส าหรบการรบร - การเตรยมความคดและขอมล - ความเปนไปไดน ามาซงการใชวจารณญาณ

- ความเปนไปไดน ามาซงวสยทศน หมวกสฟา ใหมองภาพโดยรวม เกยวกบเรองทคดมาทงหมด และจดการกบ กระบวนการคด ในการฝกใหเกดความเขาใจหมวกสตาง ๆ ผสอนอาจจะใหผเรยนใสหมวก แลวใหตอบค าถามตามสหมวกทสวมทละใบ คราวนลองสวมหมวกคนละสแลวตอบค าถามหรอสลบหมวกแลวตอบค าถามหรอใหนกเรยนตงค าถามเองตามสของหมวกทสวม วธการดงกลาวจะท าใหนกเรยนมความคนเคยกบสหมวกเปนอยางดในการน าหลกการของหมวกความคด 6 ใบ ไปใชในการตงค าถามเพอใหนกเรยนไดคดนนนอกจากผสอนจะตองใหผเรยน ไดมความเขาใจในบทบาทหนาทของหมวกแตละใบวามนคออะไรขณะทนกเรยนก าลงสวมหมวกสนนแปลวาตองการใหนกเรยนคดอยางไร คดไปในทศทางไหนหมวกแตละสนน ทกคนในกลมตองใชความคดไปทศทางเดยวกน มงไปทเนอหาไมใชตางคนตางคด การทนกเรยนมความคดเหนทตางกน แมจะตรงกนขามกตาม สามารถน ามาคดไปพรอมๆ กนได สของหมวกจะชวยใหเกดการมองไปในทศทางเดยวกน เชน หมวกสเหลองและหมวกสด าเปนความพยายามรวมกนทจะคนหาอปสรรคและประโยชน ไมใชหนหนาเขามาตอสกนหรอถกเถยงกน

8. การน าเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ไปใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน การด าเนนการจดการเรยนร ทผวจยไดสรางขนตามแนวทางการจดการเรยนรดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ของ เดอโบโน (1992: 18-19) มาประยกตใชใหเหมาะสมกบวชาประวตศาสตรและความสามารถในการคดวเคราะห ดงน 1. ขนเตรยม การจดการเรยนร 1.1 การเตรยมการจดการเรยนร

31

1. ผสอนควรศกษาหลกสตรใหเขาใจอยางถองแทจดท าตารางการวเคราะหหลกสตรเพอตรวจสอบความสอดคลองสมพนธกบหลกการ จดหมาย มาตรฐานการเรยนร และค าอธบายรายวชา เพอจดท าหนวยการเรยนรและออกแบบการจดการเรยนร 2. ก าหนดเทคนควธสอนและกจกรรมการสอนทสอดคลองกบขอ 1 โดยเลอกใช เทคนควธสอนทหลากหลาย 3. ส ารวจองคประกอบทใชในการจดการเรยนร 3.1 จดเตรยมสอและแหลงการเรยนร 3.2 เมอวดผลประเมนผลทหลากหลายครอบคลมทงดานพทธพสย ทกษะพสย จตพสย และเนนการประเมนตามสภาพจรง 1.2 แนวทางการจดกจกรรมการเรยนร 1. ขนน าเขาสบทเรยน เปนการจดกจกรรมทเนนกระตนใหผเรยนเกดความสนใจมความพรอมทจะเรยนร โดยใชวธการและสอทหลากหลายประกอบการใชค าถาม กระตนซกถาม ทบทวนหรอแสดงความคดเหนใหผเรยนน าประสบการณเดมมาเชอมโยงกบประสบการณใหม 2. ขนด าเนนการสอน เปนการจดกจกรรมการเรยนร เพอกระตนการคดดวยการใชค าถามหมวกความคด 6 ใบลกษณะกจกรรมมงใหผเรยนมบทบาทและมวนรวมในกจกรรมการเรยนรมากทสด กลาวคอ ใหผเรยนมปฏสมพนธตอกน รวมกนแสดงออกดวยการตงค าถามตอบค าถาม โดยออกแบบกรอบของการคด ดวยการใชค าถามตามสของหมวก (หมวกแตละสใชแทนวธคดแตละแบบ) ซงจะใชหมวกสใดกอนหลงกได และผเรยนสามารถใชค าถามของหมวกแตละสไดไมจ ากดจ านวนครงจนกระทงไดค าตอบหรอองคความรในเรองทเรยนอยางชดเจน ในขนตอนนจงจ าเปนตองมการรวมกนวเคราะหเพอใหไดความจรง ขอเทจจรง หรอค าตอบทตองการ ลกษณะ ค าถามทน ามาใชในขนตอนน เปนดงน หมวกสขาว ใชค าถามทกระตนใหเสนอขอมลทเปน ขอเทจจรงจากการอาน การสงเกต หรอ เหตการณ เปนตอน หมวกสแดง ใชค าถามกระตนเพออธบายความรสกตอขอมลเรองราว หรอเหตการณ เปนตน หมวกสเหลอง ใชค าถามใหคนหาขอด หรอจดเดนของขอมลเรองราว หรอเหตการณ เปนตน หมวกสด า ใชค าถามใหระบสาเหตของปญหาความไมสมบรณความลมเหลว เปนตน หมวกสเขยว ใชค าถามเสนอวธแกไข การเปลยนไปสสงทดกวาทางเลอกใหม เปนตน

32

หมวกสฟา ใชค าถามเพอตดสนใจ หรอสรปขอมล เชน ขอคด ความรสกทไดรบ ทางเลอกทจะ น าไปปฏบต เปนตน 3. ขนสรป เปนการสรปผลการเรยนรตามวตถประสงคทตงไว ผสอนเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวม โดยผเรยนรวมกนสรปความร ภาพรวมของเรองทเรยนหรอสรปสาระส าคญของบทเรยน โดยน าความรทไดทงหมดมาน าเสนอแลกเปลยนเรยนรรวมกนสรปขอคนพบ หรอสงเคราะหเปนองคความร ใหม 4. ขนประเมน ควรใชวธการทหลากหลาย ประเมนสงทผเรยนไดเรยนรจากการจดกจกรรม การตรวจผลงาน การประเมนผล อาจปดโอกาสใหผเรยน เพอน ผปกครอง หรอชมชนรวมประเมนผลได

สรปแนวทางการจดการเรยนรดวยการใชค าถามหมวกความคด 6 ใบ

ขนน าเขาสบทเรยน

9. ประโยชนของการคดดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ เดอ โบโน (2535: 11) กลาวถงประโยชนของการคดดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ไว ดงน

ขนด าเนนการสอน

การจดการเรยนรกระตนการคดดวยการใชค าถามตามแนวทางหมวกความคด 6 ใบ โดยออกแบบกรอบของความคดดวยการใชค าถามตามสของหมวกแต ละใบไดไมจ ากดจ านวนครงตามความเหมาะสมของเนอหานนๆ

ขนสรป

ขนประเมนผล

33

9.1 งายตอการเรยนร การใช และเปนการกระตนความสนใจด 9.2 แสดงออกขณะประชมไดอยางถกตองเปดเผยตามความรสก หรอสญชาตญาณ

โดยไมตองเกรงใจวาจะไมเหมาะสม 9.3 ท าใหสามารถคดแบบใดแบบหนงไดในเวลาหนงไดอยางเตมท โดยไมสบสนกบ

ความคดของหมวกสอนในเวลาเดยวกน 9.4 ท าใหสามารถเปลยนแบบความคดไดงายและตรงไปมาโดยไมลวงเกนใคร

ดวยการเปลยนสหมวก 9.5 ท าใหผรวมประชมหรอรวมการอภปรายสามารถระดมความคดไดทกคน สามารถ

ใชหมวกแตละสไดครบทกใบ แทนทจะคดไดเพยงสเดยวตามปกต 9.6 ท าใหสามารถระดมสมองในการคด เพอผลตผลงานออกมาดขน 9.10 ท าใหมการระมดระวงในความคด เพราะไมสามารถจะดวนสรปได ความคด

ทกอยางตองผานการพนจพเคราะหเปนอยางด ในเวลาทเหมาะสม ไมสามารถจะนงคดดานลบของทก ๆ อยางไดเพยงอยางเดยว

9.11 เปนการแสวงหาคณคา แทนทความคดนนจะถกตดทงออกไปเพราะค านงเพยง ดานลบเพยงดานเดยว เทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ มดานการคดแสวงหาคณคาและประโยชนสงนนดวย

9.12 เทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ก าหนดใหคนแตละคนตองแสดงความคดตาม แงมมทไดรบการก าหนด แมวาคนนน ๆจะไมชอบสงนน ๆ แตเมอสวมหมวกทก าหนดใหหาคณคาขอดของสง ๆนน เขากจ าเปนตองคดตาม ท าใหไดความคดทหลากหลาย

9.13 วธหมวกความคด ท าใหสามารถจดระเบยบการคด พรอมทงมเครองมอในการท จะพดถงเกยวกบการคดดวยแทนทจะปลอยใหมอสระเหลอเฟอในการทจะคดอะไรตออะไรเรอย ๆ กเปนไปไดทจะออกแบบล าดบการคดทใหไดผลดทสดซงจะแตกตางกนออกไปแตละเรอง สรปไดวา การคดดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ เปนวธการฝกคดทสามารถปฏบตไดงาย ชวยใหบคคลสามารถมองประเดนปญหาตาง ๆ ไดหลายแงมม มอสระ มเสรภาพในการคด โดยผวจยใชการจดการเรยนรดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ ในขนด าเนนการสอนดวยการใช ค าถามตามแนวทางหมวกความคด 6 ใบ โดยออกแบบกรอบของความคดดวยการใชค าถามตามสของหมวกแตละใบไดไมจ ากดจ านวนครงตามความเหมาะสมของเนอหานน ๆ

34

แนวคดแผนผงความคด (Mind Mapping) 1. ความหมายของแผนผงความคด (Mind mapping)

จากการศกษา Mind mapping พบวามค าไทยหลายคาทใชแทนเชนแผนภมความคดแผนผงทางปญญาแผนผงความคดแผนททางความคดแผนทความคดเปนตนแตทกคามความเหมอนกนหรอคลายกนคอตองเรมจากความคดหลกหรอความคดรวบยอด (Concept) ใหญกอนแลวจงแยกออกเปนความคดรองและแตกกระจายความคดรองออกไปสรายละเอยดทขยายหรอสนบสนนความคดหลกหรอความคดรองใหชดเจนยงขนอยางมความสมพนธกนในการวจยครงนผวจยจะใชคาวาแผนทความคด

แผนผงความคดเปนการนาทฤษฎทเกยวกบสมองมาใชใหเกดประโยชนสงสดโดยเฉพาะเกยวกบกระบวนการเรยนรของมนษยการเ ขยนแผนทความคดนนเกดจากการใชทกษะทงหมดของสมองหรอเปนการทางานรวมกนของสมองทง 2 ซกคอสมองซกซายและซกขวาซงสมองซกซายจะทาหนาทในการวเคราะหคาภาษาสญลกษณระบบลาดบความเปนเหตผลตรรกวทยาสวนสมองซกขวาจะทาหนาทสงเคราะหคดสรางสรรคจนตนาการความงามศลปะจงหวะโดยมแถบเสนประสาทคอรปสคอโลซมเปนเสมอนสะพาน (ส านกงานเกษตรจงหวดพระนครศรอยธยา, 2554: 1)

สมอง 2 ซก ซกซาย ซกขวา การใชภาษาการเขยนการอาน ความเขาใจอยางลกซง ทกษะดานตวเลข การเหนภาพ 3 มต การใชเหตผล ศลปะ ทกษะการพด การจนตนาการ ดานวทยาศาสตรทกษะดาน ดนตร ควบคมการทางานมอขวา ควบคมการทางานมอซาย

ภาพท 2 การท างานของสมอง 2 ซก (โรเจอร สเปอรร (Sperry.R.W.1982 : 217 ) อางใน เกรยงศกด เจรญวงศศกด.2545 : 11

แผนผงความคดเปนผลงานของโทนบซาน (Tony Buzan) เผยแพรสสาธารณะครงแรกทางรายการ User Your Head ของสถานโทรทศนบบซและหนงสอชอเดยวกนโดยสานกพมพบบซใน ปค.ศ.1974 โทนบซานเปนผรเรมพยายามนาเอาความรเรองสมองมาปรบใชกบการเรยนรของเขาโดยพฒนาการจากการจดบนทกแบบเดมทจดบนทกเปนตวอกษรเปนบรรทดๆเปนแถวๆใชปากกา

35

หรอดนสอสเดยวมาเปนการบนทกดวยคาภาพสญลกษณแบบแผเปนรศมออกไปรอบๆศนยกลางเหมอนกบการแตกแขนงของกงไมโดยใชสสนตอมาเขากพบวาวธทเขาใชนนสามารถน าไปใชกบกจกรรมอนในชวตสวนตวและการงานไดดวยเชนใชในการวางแผนการตดสนใจการชวยจาการแกปญหาการนาเสนอการเขยนหนงสอเปนตน (ส านกงานเกษตรจงหวดพระนครศรอยธยา, 2554: 1)

ไสว ฟกขาว (2544: 2) ไดใหความหมายเอาไววาแผนผงความคดเปนเครองมอในการเรยนรทใชในการชวยผเรยนในการเชอมโยงสารสนเทศตางๆเกยวกบเรองใดเรองหนงระหวางความคดหลกความคดรองและความคดยอยทเกยวของใหเหนเปนรปธรรมในลกษณะแผนภาพ

กณหา คาหอมกล (2547: 47) แผนผงความคดหมายถงแผนผงแสดงถงความรความคดความเขาใจของผเรยนทผานการประมวลความรความคดตามลาดบขนตอนและเชอมโยงความรเดมกบความรใหมดวยการเขยนคาประโยควลสญลกษณและเสนเชอมโดยใหคาส าคญหรอหวขอเรองอย ตรงกลางหรอดานบนสดของแผนผงสวนใจความรองกระจายออกไปหรอแตกสาขา ออกมาซงประกอบไปดวยสวนส าคญ 3 สวนคอคาส าคญเสนเชอมโยงและคาหรอวลทแสดงถงขอมลหรอคาส าคญนนๆจากการศกษาสามารถสรปไดวาแผนทความคดเปนเครองมอในการจดระบบความรความคดและความเขาใจโดยใชภาพสสนคาส าคญแทนความคดหลกเชอมโยงความสมพนธไปยงความคดรอง 2. ลกษณะส าคญและกฎของการเขยนแผนทความคด

ลกษณะส าคญของแผนทความคดม 4 ประการดงน 1. หวเรองทเปนขอใหญใจความไดรบการกลนกรองจนตกผลกเปนภาพ“แกนแกน” ตรงกลาง 2. ประเดนส าคญกระจายเปนรศมออกมาเปน“กาน” หรอกงแกวแตกแขนงออกจาก“แกนแกน” 3. กงทแตกแขนงออกมาแตละกงรองรบคาหลกหรอภาพโดยมเสนเชอมเปนรายละเอยดออกมารอบ ๆ 4. กงกานตาง ๆ ตองเชอมตอยดโยงกนดจกงไมหรอรากไม (สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2554)

ธญญา ผลอนนต (2554) อธบายถงหลกการของการเขยนแผนทความคดวาแผนผงความคดทกใบมหลกการพนฐานเหมอนกนคอใชสสนหลากหลายใชโครงสรางตามธรรมชาตทแผกระจายออกมาจากจดศนยกลางใชเสนโยงมเครองหมายสญลกษณและรปภาพทผสมผสานรวมกนอยางเรยบงายสอดคลองกบการทางานตามธรรมชาตของสมองเราจงทาใหผใชสามารถเปลยนวธการจด

36

บนทกทยดยาวเตมไปดวยตวอกษรทนาเบอมาเปนแผนทความคดใหดมสสนสดใสนาจดจาและมโครงสรางการจดเรยงขอมลทด 3. กฎของการเขยนแผนผงความคด (Mind Map Laws)

ประชาสรรณ แสนภกด (2547) กลาวถงแผนทความคดวาการใชงานแผนผงความคดใหเกดประโยชนสงสดสงส าคญคอการเขาใจหลกการของแผนทความคดวามหลกการอยางไรเขาไดอธบายกฎการของการเขยนแผนทความคดของบซานโดยใชวธการแปลเปนภาษาไทยบรรทดตอบรรทดเพอใหคงเนอหาเดมดงตอไปน

1. เรมตนจากบรเวณกลางหนากระดาษใชปากกาสอยางนอย 3 สทแตกตางกน 2.ใชภาพประกอบสญลกษณหรอรหสใหกบแขนงความคดตลอดทวทงแผนผงความคด

ถาสามารถใชไดเชนใชภาพแทนขอความ 3.เลอกค าสน ๆ ส าคญแทนขอความยาวๆเชนค าวาการศกษาการเรยนงานแทนขอความ

ยาว ๆ ในแขนงความคด 4.ค าหรอรปภาพจะตองอยบนเสนแขนงความคดบนเสนแตละเสนแตละค าอยาเขยนไว

ปลายเสนเพราะจะคลายกบความคดสนสด 5.เสนแตละเสนจะตองเชอมโยงออกจากแกนกลางและแตกออกไปจากแขนงความคดโดย

เสนทอยดานในจะหนากวาเสนทอยรอบนอกและเสนจะบางลงไปเรอย ๆ 6. เสนทลากออกไปจะมความยาวเทากบคาหรอขอความหรอรปภาพของแตละแขนง

ความคด 7.ใชสก าหนดความส าคญหรอการเนนขอความตามลลาของแตละคนทเขยนแผนผง

ความคด 8. เขยนแผนผงความคดในแบบของแตละคนทมลลาหรอศลปะทแตกตางกนลอกแบบกน

ไมได 9. เนนความส าคญหรอการเชอมโยงความสมพนธของแขนงความคดทเกยวเนองกนและกน 10. เพอใหแผนทความคดสวยงามอานงายเปนระเบยบใหแตกแขนงแบบรศมออกจากตรง

กลางไปรอบ ๆ อาจจะใชตวเลขกากบหรอใชสก าหนดล าดบวงรอบของการเขยนแขนงความคด 4. วธการเขยนแผนผงความคด

บซาน (Buzan.1997: 96) ไดอธบายถงวธการเขยนแผนผงความคดไวดงน 1. เรมดวยภาพสตรงกงกลางหนากระดาษภาพ ๆ เดยวมค ากวาค าพนค าซ ายงชวยใหเกด

ความคดสรางสรรคและเพมความจามากขนดวยใหวางกระดาษตามแนวนอน

37

2. ใชภาพใหมากทสดในแผนทความคดสวนทใชภาพไดใหใชกอนค าหรอใชรหสเปนการชวยการท างานของสมองดงดดสายตาและชวยจ า

3. ควรเขยนค าบรรจงตวใหญ ๆ ถาเปนภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญเพอการยอนกลบมาอานใหมจะท าใหเหนภาพทชดเจนขนสะดดตาอานงายชดเจนจะชวยใหประหยดเวลาเมอยอนกลบมาอานอกครง

4. เขยนค าเหนอเสนแตละเสนตองเชอมตอกบเสนอน ๆ เพอใหแผนผงความคดมโครงสรางพนฐานรองรบ

5. ค าควรจะมลกษณะเปนหนวยคาส าคญค าละเสนเพราะจะชวยใหแตละค าเชอมโยงกบค าอน ๆ ไดอยางอสระเปดทางใหแผนผงความคดคลองตวและยดหยนมากขน

6. ใชสใหทวแผนทความคดเพราะสจะชวยยกระดบความจ าเพลนตากระตนสมองซกขวา 7. เพอใหเกดความคดสรางสรรคใหม ๆ ควรปลอยใหสมองมอสระมากทสดเทาทจะเปนไป

ไดอยามวคดวาจะเขยนลงตรงไหนดหรอจะใสหรอไมใสอะไรเพราะจะท าใหเสยเวลาและ ความคดหยดชะงก

สมฤทธ บญนยม (2548: 51) สรปเปนวธสรางแผนทความคดไดดงน 1. เตรยมกระดาษทไมมเสน 2. เขยนความส าคญหรอความคดหลกตรงกงกลางหนากระดาษ 3. โยงเสนและเขยนคาหรอความคดรองแยกออกไปโดยรอบคาหรอความคดหลกไดทกทศ

ทกทาง 4. โยงเสนและเขยนคาหรอความคดยอยออกจากคาหรอความคดรองเสนละ 1 ค าซงม

ความหมายเกยวของสมพนธกนโดยสามารถเขยนค าหรอความคดขยายความแตกกงกานไดอยางอสระ

5. เนนค าดวยวลเสนรปภาพตามค าหรอเสนตาง ๆ โดยแยกสทเสนตามค าส าคญหรอความคดรองแตละค าใหเหนความแตกตางกน

6. ท าใหสวยมศลปสสดใสมากดวยจนตนาการแทรกอารมณใหหรหราแปลกพสดารตามใจชอบจากการศกษาสามารถสรปไดวาขนตอนในการสรางแผนผงความคดตองเขยนความคดหลกไว ตรงกลางกระดาษซงอาจใชภาพหรอสญลกษณแทนความหมายนนและใชเสนเชอมโยงไปยงความคดรองและความคดยอยโดยสามารถเชอมโยงจากความคดหลกไดทกทศทกทางสวนการเขยนค าส าคญตองอยเหนอเสนและเสนแตละเสนตองเชอมตอกบเสนอน ๆ เพอใหมโครงสรางพนฐานรองรบเดยวกนนอกจากนนใชสสนระบายเพมเตมเพอใหงายตอการจดจ า

38

5. ประโยชนของแผนผงความคดกบการเรยนการสอน อธบายขอดของการเรยนโดยการจดบนทกดวยการเขยนแผนผงความคดเมอเทยบกบการจด

บนทกแบบเดมดวยตวหนงสอไวดงน 1. ศนยกลางหรอความคดหลกจะถกก าหนดขนอยางเดนชดกวาเดม : Theme ของเรอง

ทก าลงศกษาหรอจดบนทกจะอยตรงกลางและขยายความคดไปรอบ ๆ อยางไมสนสด 2. ความสมพนธทส าคญของแตละความคดเชอมโยงใหเหนอยางชดเจนโดยความคด

ทส าคญกวาจะอยใกลจดศนยกลางมากกวาความคดทส าคญนอยลงไปจะอยบรเวณขอบ : Main idea จะอยใกลกบ Theme ของเรองมากทสดแลวคอยลดหลนความส าคญของ idea ลงไปเรอยตามกงกอย

3. การเชอมโยงระหวางค าส าคญจะเหนไดอยางชดเจนเพราะต าแหนงทใกลกนและการเชอมตอกน : ความเกยวเนองของเนอหาจะสมพนธกนอยางเหนไดชดจากกงแกว – กงกอยทลดหลนความสมพนธกนมาเนอหาสวนทเกยวของกนจะอยใกลกนหรออาจมเสนเชอมถงกน

4. ผลจาก 3 ประการดงกลาวขางตนท าใหการฟนความจาและการทบทวนเปนไปอยางมประสทธภาพและรวดเรวมากขน : ม Keyword เปนตวฟนความจ าและมค าบงสภาพใหเดนชดขนรวมถงการใชรปภาพรหสและสญลกษณแทนคาหรอขอความจะงายตอการจดจ ามากกวา

5. ธรรมชาตของโครงสรางดงกลาวชวยใหการเพมเตมขอมลใหม ๆ ท าไดงายขนโดยขอมลจะไมกระจดกระจายหรอตองอดใสเขาไป : เนอหาทเรยงตวกนตามลาดบความสมพนธท าใหโครงสรางงายตอการเพมเตมเนอหายอยทเกยวของกน

6. แผนผงความคดแตละแผนจะมลกษณะแตกตางกนออกไปชวยฟนความจ าไดงายขน :หลกการการเขยนทเสนจะไมมการขาดหรอถกปดลอมท าใหความคดไหลลนและตอเนองถงกนถาสามารถหลบตานกภาพตามแผนผงความคดทเขยนเสรจแลวจะพบวาเนอหาตาง ๆ ไมมการสะดด

ไสว ฟกขาว (2544: 13) ไดกลาวถงประโยชนของแผนผงความคดไวดงน 1. ใชในการวเคราะหเนอหาหรองานตาง ๆ 2. ชวยบนทกและสามารถมองเหนขอมลจากการระดมสมอง 3. ใชในการสรปหรอสรางองคความร 4. ชวยจดระบบความคดท าใหจ าไดด 5. ชวยสงเสรมความคดสรางสรรคเชนการเขยนเรยงความการเขยนบทความ 6. ใชในการจดโนตหรอทาโนตสาหรบน าเสนอ 7. ชวยสงเสรมการท างานของสมองซกซายและซกขวา

39

สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร (2554: 10) ไดอธบายถงประโยชนของแผนทความคดวาชวยเปดโอกาสและชวยสงเสรมใหผเรยนมความสามารถและทกษะดงตอไปน 1. วเคราะหและโยงเชอม 2. เปนนกคดทมคณภาพ 3. เรยนรอยางมความหมาย 4. คดอยางยดหยนได 5. สอสารผอนไดอยางชดเจนและดขน 6. รบผดชอบและเปนฝายรกตอการเรยนร 7. ตความและตกรอบองคความรได 8. แสวงหาความหมายไลลาหาโครงสรางของโลกรอบตว 9. ขยายความมองออกไปนอกหองเรยนนอกสถาบนการศกษา 10. จดการกบปญหาไดอยางเปนระบบแตยดหยน 11. เขาใจและมทศนะทเปนบวกตอขอมลและขอโตแยง 12. ตดสนใจอยางผทมองรอบดาน 13. เหนความคดของตนเองและพรอมทจะแสดงความคดเหน 14. เปนการเรยนรแบบผเรยนเปนศนยกลางอยางแทจรง ประชาสรรค แสนภกด (2548) อธบายประโยชนของแผนผงความคดไวอยางนาสนใจ ดงน

1. ใชเปนเครองมอชวยในการเรยนรการเรยนหนงสอเพอการจดบนทกแลวน ากลบมาทบทวนเพอสอบ (Learning)

2. ชวยในการคดและมองภาพรวมของเรองราวหรอปญหาทเราก าลงเผชญเพอใหเหนองครวมแหงปญญาทแทจรง (Overviewing)

3. การจบจองทประเดนทเราสนใจเพอการใชทกษะเชงการวพากษ (Concentrating) 4. ชวยในการจ าขอมล (Memorizing) 5. การจดการงานทท าดวยความสะดวกเรยบงายแตเ ตมไปดวยความสามารถ (Organizing) 6. การวางแผนในการน าเสนอหรอการเตรยมการเพอการน าเสนออยางมออาชพนาตดตาม

มชวตชวา (Presenting ) 7. การสอสารทมประสทธภาพมากขนดวย Mind Map (Communicating)

40

8. การวางแผนทมประสทธภาพบนกระดาษเพยงไมกหนา (Planning) 9. การวางแผนการประชมเรมจากก าหนดการการน าการประชมใชเวลาใหสนเขาเสรจสน

ไดอยางมประสทธภาพรวดเรว (Meeting) 10. การอบรมตงแตขนตอนของการเตรยมการไปจนถงการน าเสนอชวยใหการท างานงาย

ขนไมยงยากวนวาย (Training) 11. การประยกตใชกบงานทางความคดเปนทางออกแหงความคดจนตนาการ (Thinking ) 12. การเจรจาตอรองดวยแผนภาพความคดเพยงหนาเดยวทมพลงซงเปนพลงแหงการมอง

ภาพมองปญหาแบบองครวม (Negotiating) 13. เครองมอชวยการระดมสมองทมประสทธภาพเปนระบบสะดวกในการประเมนความคด

ความอานจากเวทการระดมสมอง (Brain-storming) 6. การน าแผนผงความคดมาใชในการเรยนการสอน

แผนผงความคดสามารถนามาใชชวยใหการเรยนการสอนงายและสนกสนานไดหลายวธเชน 1. ใชเตรยมการสอนเพราะจะท าใหสามารถสอนแบบธรรมชาตและเปนระบบ 2. วางแผนรายปชวยใหผสอนเหนแผนการสอนตลอดทงปการศกษา 3. วางแผนรายภาคเรยนชวยใหผสอนรวาภาคนจะสอนอะไรบาง 4. วางแผนรายวนลงรายละเอยดทบทวนบทเรยนเดมทจะสอนผเรยน 5. การสอนเปนการใชขณะสอนผเรยนในช นเรยน 6. การสอบของผเรยนเปนการวดความรความสามารถความเขาใจของผเรยนไดด 7. โครงการโครงงานใชทากจกรรมนทรรศการหรอวางแผนงาน (สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร, 2554) 7. ขอดของการใชแผนผงความคดในการชวยสอน การน าแผนผงความคดไปใชในการเรยนการสอนมขอดดงตอไปน 1. ชวยใหผเรยนสนใจเรยน 2. รสกวาการเรยนเปนเรองธรรมชาตสรางสรรคสนกสนาน 3. ไมซ าซากยดหยนปรบเปลยนไดงาย 4. ผเรยนรบรและเรยนรไดดขน 5. ผเรยนเขาใจไดลกซงกวาเดม 6. ลดปญหาการน าเสนอความคดทยาก (สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร ,2554)

41

สรปไดวา แผนผงความคด คอ การบนทกความคดเพอใหเหนภาพของความคดทหลากหลายมมมองทกวาง และชดเจน โดยยงไมจดระบบระเบยบความคดใด ๆ ทงสน เปนการเขยนตามความคด ทเกดขนขณะนน การเขยนมลกษณะเหมอนตนไมแตกกงกานสาขาออกไปเรอย ๆ ท าใหสมองไดคดไดท างานตามธรรมชาต และมการจนตนาการกวางไกล

แนวคดและทฤษฎทเกยวกบความพงพอใจ 1.ความหมายของความพงพอใจ

ความพงพอใจ ตรงกบภาษาองกฤษวา Satisfaction ซงมนกวชาการหลายทานไดศกษาและใหความหมายไวตาง ๆ กนดงน Blum and Naylor (1968: 365) ไดใหทศนะวา ค าวา เจตคตของผปฏบตงาน (Employee Attitude) ความพงใจในการท างาน (Job Satisfaction) สบสนกนและไดใหขอคดเหนไววามความหมายไมเหมอนกนโดยใหเหตผลวา เจตคตกอใหเกดความพงพอใจในงานความพงพอใจในงานกอใหเกดขวญด และไดใหความหมายของความพงพอใจในการท างานวาเปนผลรวมของเจตคตตางๆ ของบคคลทมตอองคประกอบของงาน Vroom (1964: 99) ไดใหทศนะวา เจตคตตองานมทงทางบวกและทางลบ ทางบวกกคอ ความพงพอใจในการปฏบตงานสวนทางลบกคอ ไมพงพอใจในการปฏบตงาน Gilmer (1971: 114) กลาววา ทศนคตทกอใหเกดความพงพอใจในการท างานเชนเดยวกบความพงพอใจยอมกอใหเกดขวญด ความพงพอใจในการปฏบตงานจะเกยวของกบองคประกอบภายใน ไดแก การจงใจ และองคประกอบภายนอก ไดแก รางวลทไดรบ Good (1973: 373-374) ไดใหความหมายของความพงพอใจในการปฏบตงานใน 2 ลกษณะ ดงนคอ 1. เจตคตและความรสกเกยวกบหนาทความรบผดชอบเปาหมายผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน 2. สถานภาพของคนทมตองาน อาจไดรบอทธพลจากปจจยตางๆ เชน ความพงพอใจของรายได การลาปวย สถานการณใหออกจากงาน การใหบ าเหนจบ านาญ การบรหาร การมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย การมโอกาสกาวหนา และทางดานสตปญญาคอ ใหมการสรางสรรคงานทเกดจากการควบคมการปฏบตงาน Locke (1976: 160) กลาววา ความพงพอใจในการปฏบตงาน หมายถง ความรความเขาใจ (Cognitive) ความรสก (Affective) และการประเมนปฏกรยาโตตอบ (Evaluative Reaction) ของ

42

บคคลแตละคนทมตอการปฏบตงานของตน Robbins (1982: 78) กลาววา การทจะเพมประสทธภาพในการบรหารงานของบคลากรคอ การจงใจ ซงเปนแนวทางทจะท าใหบคลากรเกดความพงพอใจในการท างาน ผ มความพอใจในการท างานสงเทาใดแสดงวาบคคลนนมทศนคตทดตอการท างานสงขนเทานน สมยศ นาวการ (2533: 222–224) กลาวถงความพอใจในการท างานคอ ความรสกทดโดยสวนรวมของคนตองานของพวกเขา เมอเราพดวาคนมความพงพอใจในงานสงเราจะ หมายถง สงทคนชอบและใหคณคากบงานของเขาสงและมความรสกทดตองานของเขาดวย วชย โถสวรรณจนดา (2535: 111) กลาววา ความพงพอใจในการปฏบตงาน คอ ภาวการณมอารมณในทางบวกทเกดขนจากการประเมนประสบการณในงานของบคคล ความพอใจในการปฏบตงานจะสงผลถงขวญของบคคล อนเปนพลงผลกดนตอการท างานในอนาคต ศรวรรณ เสรรตน (2541: 24) กลาววา ความพงพอใจในการปฏบตงานของบคคลเปนทศนะคตความพงพอใจ หรอไมพงพอใจ หรอเปนความแตกตางระหวางรางวลของแรงงานทไดรบ และจ านวนรางวลทเขาเชอวาเขาควรจะไดรบ บคคลทเกดความพงพอใจจะมผลผลตมากกวาบคคลทไม พงพอใจ และยงเกยวของกบการขาดงาน หรอการลาออกจากงานดวยจงอาจกลาวไดวา ความพงพอใจในการปฏบตงานจะสะทอนถงทศนคตมากกวาพฤตกรรม

2. ความส าคญของความพงพอใจ ความพงพอใจ เปนปจจยส าคญประการหนงทชวยใหงานส าเรจโดยเฉพาะอยางยงถาเปนงานทเกยวของกบการใหบรการนอกจากผบรหารจะด าเนนการใหผ ปฏบตงานใหบรการเกดความพงพอใจในการท างานแลวยงจ าเปนตองด าเนนการทจะใหผ มาใชบรการเกดความพงพอใจดวย เพราะความเจรญเตบโตของงานบรการ ปจจยทเปนตวบงช คอ จ านวนผมาใชบรการ ดงนนผบรหารทชาญฉลาดจงควรอยางยงทจะศกษาใหลกซงถงปจจยและองคประกอบตางๆทจะท าใหเกดความพงพอใจทงผใหบรการและผรบบรการ(มหาวทยาลยสงขลานครนทร ,2555: เวบไซด) 3.การวดระดบความพงพอใจ ทกลาวมาขางตน ความพงพอใจจะเกดขนหรอไม ขนอยกบการใหบรการขององคกรประกอบกบระดบความรสกของผมารบบรการในมตตางๆของแตละบคคล ดงนนการวดระดบความพงพอใจ สามารถกระท าไดหลายวธตอไปน (บรนทร รจจนพนธ ,2554 : เวบไซด) 1. การใชแบบสอบถาม ซงเปนวธทนยมใชกนอยางแพรหลาย โยการขอความรวมมอจากกลมบคคลทตองการวด แสดงความคดเหนลงในแบบฟอรมทก าหนด

43

2. การสมภาษณ ตองอาศยเทคนคและความช านาญพเศษของผสมภาษณทจะจงใจใหผตอบค าถามตอบตามขอเทจจรง 3. การสงเกต เปนการสงเกตพฤตกรรมทงกอนการรบบรการ ขณะรบบรการและหลงการรบบรการ การวดโดยวธนจะตองกระท าอยางจรงจงและมแบบแผนทแนนอนจะเหนไดวาการวดความพงพอใจตอการใหบรการนนสามารถกระท าไดหลายวธ ขนอยกบความสะดวก เหมาะสม ตลอดจนจดมงหมายของการวดดวย จงจะสงผลใหการวดนนมประสทธภาพและนาเชอถอได

4. องคประกอบของความพงพอใจ โดยทวไป เจตคตประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ คอ 1. องคประกอบดานความรความเขาใจ (Cognitive Component) เปนองคประกอบดานความรความเขาใจของบคคลทมตอสงเรานน ๆ เพอเปนเหตผลทจะสรปความ และรวมเปนความเชอ หรอชวยในการประเมนคาสงเรานนๆ 2. องคประกอบดานความรสกและอารมณ (Affective Component) เปนองคประกอบดานความรสก หรออารมณของบคคล ทมความสมพนธกบสงเรา ตางเปนผลตอเนองมาจากทบคคลประเมนคาสงเรานน แลวพบวาพอใจหรอไมพอใจ ตองการหรอไมตองการ ดหรอเลว องคประกอบทงสองอยางมความสมพนธกน เจคตบางอยางจะประกอบดวยความรความเขาใจมาก แตประกอบดวยองคประกอบดานความรสกและอารมณนอย เชน เจตคตทมตองานทท า สวนเจตคตทมตอแฟช นเสอผาจะมองคประกอบดานความรสกและอารมณสง แตมองคประกอบดานความรความเขาใจต า 3. องคประกอบดานพฤตกรรม (Behavioural Component) เปนองคประกอบทางดานความพรอม หรอความโนมเอยงทบคคลประพฤตปฏบต หรอตอบสนองตอสงเราในทศทางทจะสนบสนนหรอคดคาน ทงนขนอยกบความเชอ หรอความรสกของบคคลทไดรบจากการประเมนคาใหสอดคลองกบความรสกทมอยเจตคตทบคคลมตอสงหนงสงใด หรอบคคลหนงบคคลใด ตองประกอบดวยทงสามองคประกอบเสมอ แตจะมปรมาณมากนอยแตกตางกนไป โดยปรกตบคคลมกแสดงพฤตกรรมในทศทางทสอดคลองกบเจตคตทมอยแตกไมเสมอไปทกกรณ ในบางครงเรามเจตคตอยางหนง แตกไมไดแสดงพฤตกรรมตามเจตคตทมอยกม

5.ลกษณะของความพงพอใจ เจตคตมคณลกษณะทส าคญดงน 1. เจตคตเกดจากประสบการณ สงเราตาง ๆ รอบตวบคคล การอบรมเลยงด การเรยนรขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรม เปนสงทกอใหเกดเจตคต แมวาจะมประสบการณท

44

เหมอนกนกเปนเจตคตทแตกตางกนได ดวยสาเหตหลายประการ เชน สตปญญา อาย เปนตน 2. เจตคตเปนการเตรยม หรอความพรอมในการตอบสนองตอสงเรา เปนการเตรยมความพรอมภายในของจตใจมากกวาภายนอกทสงเกตได สภาวะความพรอมทจะตอบสนอง มลกษณะทซบซอนของบคคลวา ชอบหรอ ไมชอบ ยอมรบหรอไมยอมรบ เกยวของกบอารมณดวย 3. เจตคตมทศทางของการประเมน ทศทางของการประเมนคอลกษณะความรสกหรออารมณทเกดขน ถาเปนความรสกหรอประเมนวาชอบ พอใจ เหนดวย กคอเปนทศทางในทางทด เรยกวาเปนทศทางในทางบวก และถาประเมนออกมาในทางไมด เชน ไมชอบ ไมพอใจ กมทศทางในทางลบ เจตคตทางลบไมไดหมายความวาไมควรมเจตคตนนเปนเพยงความรสกทไมดตอสงนน 4. เจตคตมความเขม คอมปรมาณมากนอยของความรสก ถาชอบมากหรอไมเหนดวยอยางมากกแสดงวาม ความเขมสง ถาไมชอบเลยหรอเกลยดทสดกแสดงวามความเขมสงไปอกทางหนง 5. เจตคตมความคงทน เจตคตเปนสงทบคคลยดมนถอม น และมสวนในการก าหนดพฤตกรรมของคนนน การยดมนในเจตคตตอสงใด ท าใหการเปลยนแปลงเจตคตเกดขนไดยาก 6. เจตคตมทงพฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอก พฤตกรรมภายในเปนสภาวะทางจตใจ ซงหากไมไดแสดงออก กไมสามารถรไดวาบคคลนนมเจตคตอยางไรในเรองนน เจตคตเปนพฤตกรรมภายนอกแสดงออกเนองจากถกกระตน และการกระตนยงมสาเหตอน ๆ รวมอยดวย 7. เจตคตตองมสงเราจงมการตอบสนองขน ไมจ าเปนวาเจตคตทแสดงออกจากพฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอกจะตองตรงกน เพราะกอนแสดงออกนนกจะปรบปรงใหเหมาะกบสภาพของสงคม แลวจงแสดงออกเปนพฤตกรรมภายนอก สรปไดวา ความพงพอใจ คอ ความรสกทด หรอทศนคตทดของบคคล ซงมกเกดจากกา รไดรบการตอบสนองตามทตนตองการ กจะเกดความรสกทดตอสงน น ตรงกนขามหากความตองการของตนไมไดรบการตอบสนองความไมพงพอใจกจะเกดขน

การหาคาประสทธภาพและดชนประสทธผล

การหาประสทธภาพ เปนการน าแผนการจดการเรยนรไปทดลองใช ตามขนตอนทก าหนดไว เพอน าขอมลทไดมาปรบปรงและน าไปทดลองจรง เกณฑประสทธภาพ หมายถง ระดบประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรทชวยใหผเรยนเกดการเรยนร เปนระดบคณภาพทผสรางเกดความพงพอใจ หากแผนการจดการเรยนรมประสทธ ภาพถงระดบทก าหนดไวแลว จะมคณคาทสามารถนาไปใชในการจดการเรยนการสอนได

45

ดงนน ในการก าหนดเกณฑจงตองค านงถงกระบวนการ และผลลพธ โดยก าหนด ตวเลขเปนรอยละของคะแนนมคาเปน E1/E2 (ชยยงค พรหมวงศ, 2537, หนา 494) E1 หมายถง คาประสทธภาพกระบวนการจดเปนรอยละของคะแนนจากการทา กจกรรมระหวางเรยนและทดสอบยอย E2 หมายถง คาประสทธภาพของผลลพธ คดเปนรอยละของคะแนนจากการ ท าแบบทดสอบหลงเรยน การก าหนดเกณฑประสทธภาพสามารถตงไดหลายระดบ 80/80/85/85/90/90 สาหรบวชา เนอหา และไมต ากวา 75/75 สาหรบวชาทกษะ ดชนประสทธผล หมายถง ตวเลขทแสดงถงความกาวหนาในการเรยนของผเรยน โดยเปรยบเทยบคะแนนทเพมจากคะแนนการทดสอบกอนเรยนกบคะแนนทไดจากการทดสอบหลงเรยน และคะแนนเตมหรอคะแนนสงสดกบคะแนนทไดจากการทดสอบกอนเรยน เมอมการประเมนสอการสอนทผลตขน จะดประสทธผลทางการสอน และการวดผลประเมนผล สอการสอนนน ตามปกต การประเมนความแตกตางของคาคะแนนใน 2 ลกษณะคอ ความแตกตางของคะแนนทดสอบกอนเรยนและคะแนนการทดสอบหลงเรยน หรอเปนการทดสอบผลสมฤทธการเรยนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมในการหาคาดชนประสทธผล กดแมน เฟรทเชอรและชไนเดอร (ชนดา นนทนภา, 2545, หนา 48 ; อางองมาจาก Good Fretcherand Schnieider, 1980, หนา 30-34) ไดกลาวถงดชนประสทธผลไววาเปนการประเมนสอการเรยนทผลตขนมาเพอทจะดถงประสทธภาพทางดานการเรยนการสอน และการวดผล ประเมนผลสอนน ตามปกตแลว จะเปนการประเมนความแตกตางระหวางคะแนนใน 2 ลกษณะ คอ ความแตกตางของคะแนนการทดสอบกอนเรยน และคะแนนการทดสอบหลงเรยนหรอ เปนการทดสอบ ความแตกตางระหวางผลสมฤทธทางการเรยนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม ในทางปฏบตสวนมากเนนทผลความแตกตางทแทจรงมากกวาผลความแตกตางทางสถต แตในบางกรณเปนการเปรยบเทยบเพยง 2 ลกษณะ กอาจจะยงไมเปนการเพยงพอ เชนกรณ ของการทดลองใชสอในการเรยนการสอนครงหนงปรากฏวา กลมท 1 การทดสอบกอนเรยน ไดคะแนน 18% การทดสอบหลงเรยนได 74 % เมอนาผลมาวเคราะหทางสถตทง 2 กลม ปรากฏวา คะแนนทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทง 2 กลม แตเมอเปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและหลงเรยน ระหวางกลมทง 2 กลมปรากฏวาไมม ความแตกตางกน ซงไมสามารถบอกไดวาเกดขนเพราะตวแปรทดลองหรอไม เนองจากการทดสอบทงสองกรณนนคะแนนพนฐาน (คะแนนทดสอบกอนเรยนแตกตางกนซงจะสงผล ถงคะแนนสอบหลงเรยนทเพมขนไดสงของแตละกรณ)

46

เผชญ กจระการ (ศภสร โสมาเกต, 2544, หนา 54-56; อางองในเผชญ กจระการ. ม.ป.ป. หนา 1-6) ไดกลาวถงดชนประสทธผลวา ดชนประสทธผล คอความแตกตางของคะแนน การทดสอบกอนเรยนและคะแนนการทดสอบหลงเรยนหรอเปนการทดสอบหลงเรยนหรอเปน การทดสอบความแตกตางเกยวกบ ผลสมฤทธทางการเรยน ระหวางกลมทดสอบกบกลมควบคมดชนประสทธผลหามาไดจาก การหาความแตกตางของการทดสอบกอนการทดลองและ การทดสอบหลงการทดลองดวยคะแนนพนฐาน (คะแนนทดสอบกอนเรยน) และคะแนนทสามารถทาไดสงสดดชนประสทธผลจะเปนตวบงช ถงขอบเขตและการหาประสทธภาพสงสดของสอการเรยนการสอน

ผลรวมคะแนนทดสอบหลงเรยน - ผลรวมคะแนนทดสอบกอนเรยน (จานวนนกเรยน x คะแนนเตม) – ผลรวมคะแนนทดสอบกอนเรยน

P2 - P1 100 - P1

เมอ P1 = คะแนนทดสอบกอนเรยน P2 = คะแนนทดสอบหลงเรยน จ านวนเศษของ E.I. จะเปนเศษทไดจากการวดระหวางการทดสอบกอนเรยน (P1) และ การทดสอบหลงเรยน (P2 ) ซงคะแนนทง 2 ชนดน จะแสดงถงคารอยละของคะแนนรวมสงสด ทท าได (100%) ตวหารดชน คอ ความแตกตางระหวางคะแนนทดสอบกอนเรยน (P1) และคะแนนสงสดทนกเรยนสามารถทาได ดชนประสทธผลสามารถน ามาประยกตใชเพอประเมนโดยเรมทดสอบกอนเรยน ซงเปนตววดวาผเรยนมความรพนฐานอยในระดบใด รวมถงการวดทางดานความเชอ เจตคตและความตงใจ คะแนนทไดนสามารถนามาแปลงเปนรอยละ หาคาคะแนนสงสดทเปนไปไดการหาคาดชนประสทธผล โดยการน าคะแนนกอนเรยนไปลบออกจากคะแนนหลงเรยนไดเทาใดน ามาหารดวยคาทไดจากคาทดสอบกอนเรยนสงสดทผเรยนสามารถท าได ลบดวยคะแนนทดสอบกอนเรยนโดยการท าใหอยในรปรอยละ คาดชนประสทธผลจะมคาระหวาง -1.00 ถง 1.00 หากคาทดสอบกอนเรยนไดเ ปน 0 และการทดสอบหลงเรยนปรากฏวานกเรยนไมมการเปลยนแปลง คอ คะแนน 0 เทาเดมแตถา 23 คะแนนทดสอบกอนเรยน = 0 และคะแนนทดสอบหลงเรยนทาคะแนนสงสด คอ เตม 100 คา E.I. จะมคา = 1.00 และในทางตรงกนขาม ถาคะแนนทดสอบหลงเรยนนอยกวาคะแนนทดสอบ กอน

ดชน =

E.I. =

47

เรยน คาทออกมาไดจะเปนคาลบ เชน P1 = 73 % P2 = 45% คา E.I. = - 0.38 สภาพการ รอบรซงนกเรยนแตละคนจะตองเรยนใหถงเกณฑทก าหนดไว คาดชนประสทธผลสามารถนามา ดดแปลงเพออางองเกณฑดวยคาของเกณฑสงสดทสามารถเปนไปได ซงกรณคาดชนประสทธผล อาจมคามากถง 1.00 การก าหนดเกณฑประสทธภาพ ชยยงค พรหมวงศ (2540, หนา 526-527) กลาววาเกณฑประสทธผล หมายถง ระดบประสทธภาพของแผนการจดการเรยนร ทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนร แลวกมคณคาทจะน าไปสอนนกเรยน และคมแกการลงทนผลตออกมาเปนจ านวนมาก การก าหนดเกณฑประสทธภาพกระท าไดโดยการประเมนผลพฤตกรรมของผเรยน 2ประเภท คอ พฤตกรรมตอเนอง (กระบวนการ) และพฤตกรรมขนสดทาย (ผลลพธ) โดยก าหนด คาประสทธภาพเปน E1 (ประสทธภาพของกระบวนการ) E2 (ประสทธภาพของผลลพธ) ดงน 1. ประเมนพฤตกรรมตอเนอง คอ ประเมนผลตอเนองซงประกอบดวยพฤตกรรมยอยหลาย ๆ พฤตกรรม เรยกวา “ กระบวนการ” (Process) ของผเรยนทสงเกตจากการประกอบ กจกรรมกลม(รายงานของกลม) และรายงานบคคลไดแกงานทมอบหมาย และกจกรรมอนใด ทผสอนก าหนดไว 2. ประเมนพฤตกรรมขนสดทาย คอประเมนผลลพธ (Products) ของผเรยน โดยพจารณาจากการสอบหลงเรยน ประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรจะก าหนดเปนเกณฑทผสอน คาดหมายวาผเรยนจะเปลยนพฤตกรรมเปนทพงพอใจ โดยก าหนดใหเปนเปอรเซนต ของผลเฉลยของคะแนนการทาการและการประกอบกจกรรมของผเรยนทงหมด ตอเปอรเซนตของผลการทดสอบหลงเรยนของผเรยนทงหมด นนคอ E1/E2 คอ ประสทธภาพ ของกระบวนการ/ประสทธภาพของผลลพธ ตวอยาง 80/80 หมายความวา เมอเรยนจากบทเรยนส าเรจรปแลว ผเรยน จะสามารถทาแบบฝกหดหรองานไดผลเฉลย 80 %และทาแบบทดสอบหลงเรยนไดผลเฉลย 80 % การทจะก าหนดเกณฑ E1/E2 ใหมคาเทาใดนนใหผสอนเปนผพจารณาตามความพอใจ โดยปกตเนอหาทเปนความรความจามกจะตงไว 80/80 , 85/85 หรอ 90/90 สวนเนอทเปนทกษะหรอ เจตนคตศกษาอาจตงไวกวาน เชน 75/75 เปนตน อยางไรกตาม ไมควรตงเกณฑไวต าเพราะตงเกณฑ เทาใดกมกไดผลเทานน อยางไรกตาม ไมควรตงเกณฑไวต า เพราะตงเกณฑไวเทาใดกมกไดผลเชนนน

48

การค านวณหาประสทธภาพและดชนประสทธผล การค านวณหาประสทธภาพของแผนการจดการเรยนร (ชยยงค พรหมวงศ.2537, หนา 495) ไดเสนอสตรการค านวณหาประสทธภาพของบทเรยนส าเรจรปไวดงน

x x 100

N A เมอ E1 คอ ประสทธภาพของกระบวนการ x คอ คะแนนของการตอบค าถาม A คอ คะแนนเตม N คอ จ านวนนกเรยน x x 100

N A

เมอ E2 คอ ประสทธภาพของผลลพธ

x คอ คะแนนรวมของผลลพธการท าแบบทดสอบหลงเรยน A คอ คะแนนเตมของแบบทดสอบหลงเรยน N คอ จ านวนนกเรยน ขนตอนการหาประสทธภาพ ชยยงค พรหมวงศ (2537 : 496-497) ก าหนดขนตอนในการหาประสทธภาพ ของแผนการจดการเรยนรมขนตอน ดงตอไปน 1. แบบ 1 : 1 (แบบเดยว) คอ ทดลองกบนกเรยน 1 คน โดยใชเดกออน ปานกลาง และเดกเกง ค านวณหาประสทธภาพเสรจแลวปรบใหดขนโดยปกตคะแนนทไดจากการทดสอบ แบบเดยวน จะไดคะแนนต ากวาเกณฑมากแตไมตองวตกเมอปรบปรงแลวจะสงขนกอนน าไป ทดลองแบบกลมในขนนE1/E2 ทไดจะมคาประมาณ 60/60

E1=

E2=

49

2. แบบ1 : 10 (แบบกลม) คอ ทดสอบกบผเรยน 6/10 คน (คละผเรยนทเกง กบออน) ค านวณหาประสทธภาพแลวปรบปรง ในคราวน คะแนนของผเรยนจะเพมขนอกเกอบ เทาเกณฑโดยเฉลยจะหางจากเกณฑประมาณ 10 % นนคอ E1/E2 ทไดจะมคาประมาณ 70/70 3. แบบ1 : 100 (ภาคสนาม) ทดลองกบผเรยนทงช น 40-100 คน ค านวณหา ประสทธภาพแลวทาการปรบปรง ผลลพธทไดควรใกลเคยงกบเกณฑทตงไวหากต ากวาเกณฑไมเกน 2.5% กยอมรบหากแตกตางกนมากผสอนจะตองก าหนดเกณฑประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรใหม โดยยดสภาพความเปนจรงเปนเกณฑสมมตวา เมอทดสอบหาประสทธภาพของ บทเรยนแลว ได 83.5/85.4 กแสดงวาบทเรยนนน มประสทธภาพ 83.5/85.4 ใกลเคยงกบเกณฑ 85/85 ทตงไว แตถาตงเกณฑไว 75/75 เมอผลการทดลองเปน 83.5/85.4 กอาจเลอนเกณฑมาเปน 85/85 ได

ผลสมฤทธทางการเรยน 1. ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ผลสมฤทธทางการเรยน เปนผลทเกดจากปจจยตาง ๆ ในการจดการศกษา นกศกษา

ไดใหความส าคญกบผลสมฤทธทางการเรยนและเนองจากผลสมฤทธทางการเยนเปนดชนประการหนงทสามารถบอกถงคณภาพการศกษาดง ท กด(Good 1973:7, อางถงใน อรญญา นามแกว 2538 : 49) กลาวถงผลสมฤทธทางการเรยน สรปไดวา หมายถง ความรหรอทกษะอนเกดจากการเรยนรทไดเรยนมาแลวทไดจากผลการสอนของครผสอน ซงอาจพจารณาจากคะแนนสอบทก าหนด ใหคะแนนทไดจากงานทครมอบหมายใหหรอทงสองอยาง ซงสอดคลองกบ ไพศาล หวงพานช (2536 : 89 ) ทใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยนวา หมายถง คณลกษณะและความสามารถของบคคลอนเกดจากการเรยนการสอนเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมและประสบการณการเรยนทเกดขนจากการฝกอบรมหรอการสอบ จงเปนการตรวจสอบระดงความสามารถของบคคลวาเรยนแลวมความรเทาใด สามารถวดไดโดยการใช แบบทดสอบตาง ๆ เชน ใชขอสอบวดผลสมฤทธ ขอสอบวดภาคปฏบต เปนตนจากความหมายขางตนสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ผลการวดการเปลยนแปลและประสบการณการเรยนร ในเนอหาสาระทเรยนมาแลววาเกดการเรยนรเทาใด มความสามารถชนดใดโดยสามารถวดไดจากแบบทดสอบวดสมฤทธในลกษณะตาง ๆ และการวดผลตามสภาพจรง เพอบกถงคณภาพการศกษาผลสมฤทธทางการเรยน (Achievement) เปนสมรรถภาพของสมองในดานตาง ๆ ทนกเรยนไดรบจากประสบการณทงทางตรงและทางออมจากคร นกการศกษาไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ไวมากมายดงตอไปน

50

ศศธร ศรวเชยร (2539 : 31) กลาววา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความรความสามารถหรอความส าเรจของบคคลอนเปนผลทเกดจากการเรยนการสอนท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการตอบสนองของผเรยนทมตอสอและอปกรณการสอนในแตละชนดทมการตอบสนองทแตกตางกนไป สวทย หรญยกานต สรวรรณ เมฑวรตน และ ชนนทร อนทราภรณ (2540 : 5) ไดเรยบเรยงความหมายของผลสมฤทธหรอผลสมฤทธทางการเรยนไวในพจนานกรมศพททางการศกษาสรปไดวาหมายถงความส าเรจทไดรบจากความสามารถความรหรอทกษะหรอหมายถงผลของการเรยนการสอนหรอผลงานทเดกไดจากการประกอบกจกรรมสวนนน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2540 : 15-24) ไดใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยนสรปไดวาผลสมฤทธทางการเรยนเปนตวช ความส าเรจในการจดการศกษาตามจดมงหมายทก าหนดไวโดยในระดบมธยมศกษาตอนตนมงเนนทการพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถเพมขนและ มทกษะพนฐานบางอยาง สดา มากบญ (2542 : 13) กลาววาผลสมฤทธทางการเรยนหมายถงความรความสามารถ ทบคคลจะพฒนาใหดขนอนเกดจากกระบวนการแสวงหาความรโดยวธการสอนและอบรมซงประกอบดวยความสามารถทางสมองความรทกษะความรสกคานยมตาง ๆ กระทรวงศกษาธการ (2545 : 13) ไดใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยนไวในหนงสอประมวลศพททางการศกษาวาผลสมฤทธทางการเรยนหมายถงความส าเรจหรอความสามารถ ในการกระท าใด ๆ ทตองอาศยทกษะหรอมฉะนนกตองอาศยความรในวชาหนงวชาใดไดโดยเฉพาะ จากความหมายทกลาวมาสรปไดวาผลสมฤทธทางการเรยนหมายถงความรความสามารถของนกเรยนทเกดจากการเรยนการสอนหรอการแสวงหาความรของนกเรยนซงประกอบดวยความสามารถทางดานสมองความรและทกษะตางๆเปนสงชวดถงการพฒนาของผเรยน

2.องคประกอบของผลสมฤทธทางการเรยน Bloom (1976 : 52) ไดกลาวถงตวแปรทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน ในโรงเรยนไววา ประกอบดวย 1.พฤตกรรมดานความร ความคด หมายถง ความสามารถทงหลายของผเรยน ซงประกอบดวยความถนดและพนฐานเดมของผเรยน 2.คณลกษณะดานจตพสย หมายถง สภาพการณหรอแรงใจทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรใหม ไดแก ความสนใจ เจตคตทมตอเนอหาวชาทเรยนในโรงเรยน ระบบการเรยนความคดเหนเกยวกบตนเอง และลกษณะบคลกภาพ

51

3. คณภาพการสอนไดแกการไดรบการแนะน า การมสวนรวมในการเรยนการสอน การเสรมแรงจากคร การแกไขขอผดพลาด และรผลวาตนเองกระท าไดถกตองหรอไม

3.การวดผลสมฤทธทางการเรยน ตามแนวคดของBloom (1982 : 45) ถอวาสงใดกตามทมปรมาณอยจรง สงนนสามารถวดได ผลสมฤทธทางการเรยนกอยภายใตกรอบแนวคดดงกลาว ซงผลการวดจะเปนประโยชนในลกษณะทราบและระดบความร ทกษะและเจตคตของนกเรยน ไลแมน (Lyman. 1991 : 10) แนวคดของไลแมนสอดรบการวดผลตามจดประสงคเชงพฤตกรรม ซงประกอบดวยองคความรในเนอหา ทตองการวด คณลกษณะของพฤตกรรม และองคประกอบ ซงจ าแนกตวองคความรในเนอหาทตองการวด และคณลกษณะของพฤตกรรมออกตามความเชอ เชน ระดบความร ความสามารถตามแนวคดของบลม ม 6 ระดบ ดงน 1. ความจ า คอ สามารถจ าเรองตาง ๆ ได 2. ความเขาใจ คอ สามารถแปลความ ขยายความ และสามารถสรปใจความส าคญได 3. การน าไปใช คอ สามารถน าความรซงเปนหลกการ ทฤษฎ ฯลฯ ไปใชในสภาพการณทตางออกไปได 4. การวเคราะห คอ สามารถแยกแยะขอมล และปญหาตาง ๆ ออกเปนสวนยอย เชน วเคราะหองคประกอบ ความสมพนธหลกการด าเนนการ 5. การสงเคราะห คอ สามารถน าองคประกอบ หรอสวนตาง ๆ เขามารวมกน เปนหมวดหมอยางมความหมาย 6. การประเมนคา คอสามารถพจารณาและตดสนจากขอมล คณคาของหลกการโดยใช มาตรการทผอนก าหนดไวหรอตวเองก าหนดขน

4. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนไวดงน

สรชย ขวญเมอง (2522 : 233) กลาววา แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง แบบทดสอบทวดความร ทกษะและสมรรถภาพสมองตาง ๆ ทเดกไดรบจากประสบการณทงปวงจากทางโรงเรยนและจากทางบาน ยกเวนการจดทางรางกาย ความถนดและทางบคคล สงคม ไดแก อารมณและการปรบตว เปนตน

ภทรา นคมานน (2534 : 23) ไดกลาวไววา แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

52

หมายถง แบบทดสอบทวดปรมาณความร ความสามารถ ทกษะเกยวกบดานวชาการทเดกไดเรยนรมาในอดตวารบรไดมากนอยเพยงใด โดยทวไปแลวมกใชหลงจากการท ากจกรรม เรยบรอยแลว เพอประเมนการเรยนการสอนวาไดผลเพยงใด

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2538 : 218) และ พวงรตน ทวรตน (2543 : 96 ) ไดกลาวถง แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนในท านองเดยวกนวา หมายถง แบบทดสอบ ทวดความรของนกเรยนทไดเรยนไปแลว ซงมกจะเปนขอค าถามใหนกเรยนตอบดวยกระดาษ และดนสอกบใหนกเรยนปฏบตจรง จากความหมายของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทกลาวมาแลว สรปไดวาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง แบบทดสอบทวดความรความสามารถทางการเรยนดานเนอหา ดานวชาการและทกษะตาง ๆ ของวชาการตาง ๆ

5. หลกเกณฑในการสรางแบบทดสอบวดผลทางการเรยน ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เยาวด วบลยศร (2538 : 82) และ วญญา วศาลาภรณ (2530 :11 ) กลาวถงหลกเกณฑไวสอดคลองกน ดงน

1. เนอหาหรอทกษะทครอบคลมในแบบทดสอบนน จะตองเปนพฤตกรรม ทสามารถวดผลสมฤทธได

2. ผลสมฤทธทางการเรยนทใชแบบทดสอบวดนน ถาน าไปเปรยบเทยบกนจะตองใหทกคนมโอกาสเรยนรในสงตาง ๆ เหลานนไดครอบคลมและเทาเทยมกน

3. วดใหตรงกบจดประสงค การสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ควรจะวดตามวตถประสงคทกอยางของการสอน และจะตองม นใจวาไดวดสงทตองการจะวดไดจรง

4. การวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนการวดความเจรญงอดงามของนกเรยน การเปลยนแปลงและความกาวหนาไปสวตถประสงคทวางไว ดงนน ครควรจะทราบวากอนเรยนนกเรยนมความรความสามารถอยางไร เมอเรยนเสรจแลวจะมความรแตกตางจากเดมหรอไม โดยการทดสอบกอนเรยนและทดสอบหลงเรยน

5. การวดผลเปนการวดผลทางออม เปนการยากทจะใชขอสอบแบบเขยนตอบวดพฤตกรรมตรง ๆ ของบคคลได คอ การตอบสนองตอขอสอบ ดงนน การเปลยนวตถประสงคใหเปนพฤตกรรมทจะสอบ จะตองท าอยางรอบคอบและถกตอง

6. การวดการเรยนร เปนการยากทจะวดทกสงทกอยาง ทสอนไดภายเวลาจ ากด สงทวดไดเปนเพยงตวแทนของพฤตกรรมทงหมดเทานน ตงนน ตองม นใจวาสงทวดนนเปนตวแทนแทจรงได

53

7. การวดผลสมฤทธทางการเรยนเปนเครองชวยพฒนาการสอนของคร และเปนเครองชวยในการเรยนของเดก

8. ในการศกษาทสมบรณนน สงส าคญไมไดอยทการทดสอบแตเพยงอยางเดยว การทบทวนการสอนกเปนสงส าคญยง

9. การวดผลสมฤทธทางการเรยน ควรจะเนนในการวดความสามารในการใช ความรใหเปนประโยชน หรอการน าความรไปใชในสถานการณใหม ๆ

10. ควรใชค าถามใหสอดคลองกบเนอหาวชาและวตถประสงคทวด 11. ใหขอสอบมความเหมาะสมกบนกเรยนในดานตาง ๆ เชน ความยากงาย

พอเหมาะ มเวลาพอส าหรบนกเรยนในการท าขอสอบ จากทกลาวขางตน สรปไดวา ในการสรางแบบทดสอบใหมคณภาพ วธการสราง

แบบทดสอบทเปนค าถาม เพอวดเนอหาและพฤตกรรมทสอนไปแลวตองตงค าถามทสามานถวดพฤตกรรมการเรยนการสอนไดอยางครอบคลมและตรงตามจดประสงคการเรยนร

6. ชนดของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน นกการศกษาหลายทาสนไดแบงชนดของแบบทดสอบ ไวดงน

ชวาล แพรตกล (2516 :112-115) แบงแบบทดสอบออกเปน 2 ชนดใหญ คอ 1. แบบทดสอบทผสอนสรางขนเอง (teacher – made test) เปนแบบทดสอบ

ผลสมฤทธในวชาตาง ๆ โดยแบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบใหตอบเสรและแบบจ ากดค าตอบ ซงคณประโยชนของแบบทดสอบชนดนอยทสามารถพลกแพลงใหเหมาะสมกบภาพและเหตการณได

2. แบบทดสอบมาตรฐาน (standard test) แบบทดสอบมาตรฐานเปนตวอยางของการกระทกหรอความรของบคคลแตละคนของกลมใดกลมหนง ซงรบมาภายใตสภาพการณทก าหนด การใหคะแนนเปนไปตามกฎเกณฑและการตความหมายกเ ปนไปตามตารางเกณฑปกต แบบทดสอบมาตรฐานผสอนใชวดผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนเปนรายบคคลหรอรายหอง ไดอยางม นใจและประหยด ถกตองตามหลกวชามากกวาการวดดวยวธอน ๆ ใชส าหรบวดพสยความรของผเรยนของแตละช นและแตละกลมวามระดบความรทดเทยมกน หรอแตกตางกน เพอไดปรบปรงการสอนใหเหมาะสมกบสภาพการณนน ๆ ได ช าหรบแยกประเภทผเรยนเปนกลมยอย ๆ ตามความสามารถของเขา เพอจะไดเรยนอยางมความสข ใชในการวนจฉนสมรรถภาพวาแตละคนเกง – ออน ในวชาใดบาง มากนอยเพยงใดและเพราะสมเหตใดใชส าหรบเปรยบเทยบความงอกงามของผเรยนแตละคนแตละหองวา มพฒนาการขนจากเดมในชวงระยะเวลาหนง ๆมากนอยเพยงใด ใชตรวจประสทธภาพของการเรยน ใชพยากรณความส าเรจในการศกษาวามโอกาสจะประสบ

54

ความส าเรจในทางใดระดบใด ใชในการแนะแนวโดยพจารณาผลสอบจากแบบทดสอบมาตรฐานหลายฉบบวาเขามสมรรถภาพทางสมองหรอหวโนมเอยงหรอมความถนดในดานใด เพอจะไดแนะแนวอาชพทเหมาะสม ใชในการประเมนการศกษา ใชในการวจยในฐานะทเปนแบบทดสอบมาตรฐานมประสทธภาพในการวดสงมากการส ารวจคนควาและการวจยตาง ๆ จงตองอาศยแบบทดสอบชนดนเปนเครองมอส าคญ ส าหรบการเกบขอมลในการทดสอบชนดนเปนเครองมอส าคญ ส าหรบการเกบขอมลในการทดลอง และเปรยบเทยบความสามารถ

สมบญ ภนวล (2525: 17-22) แบงแบบทดสอบออกเปน 6 ชนด ดงน 1. แบบทดสอบรายบคคลและสอบเปนกลม เปนแบบทดสอบทใหนกเรยนตอบครงละคน

เชน ตองการใหนกเรยนตอบปากเปลา ผสอบถามตามแบบทดสอบ เมอนกเรยนตอบกใหคะแนนทละขอค าถามทนท การสอบเปนรายบคคลนโดยทว ๆ ไปผสอบตองไดรบการฝกหดและมประสบการณมาก แบบทดสอบเปนกลมโดยทว ๆ ไปครทกคนเคยมประสบการณมาแลวในช นเรยน ผก ากบการสอบไดรบการฝกหดเพยงเลกนอยกด าเนนการสอบได อยางไรกตามการด าเนนการสอบตองมทกษะและความรในการด าเนนการสอบมากดวย

2. แบบทดสอบปรนยและอตนย ขอสอบปรนยเปนขอสอบทไมตองใชความคดเหน ของผตรวจ แตใหตามแบบหรอกญแจทผ ออกขอสอบก าหนดไว คะแนนของแบบทดสอบปรนย มประโยชนและจ าเปนมากในการวดผลการศกษา ขอทดสอบทมโอกาสเปนปรนยไดด คอ ขอสอบเลอกตอบถก-ผดและจบค เพราะการใหคะแนนเปนไปตามกญแจไดพจารณาไวกอนแลวแบบทดสอบอตนย ไดแก แบบทดสอบทใหตอบยาว ๆ หรอแบบความเรยง ยากทจะใหคะแนน ไดชดเจน เทยงตรงและเทยงธรรม ผตรวจมอสระในการใหคะแนน อยางไรกตามการใหคะแนน โดยวธจดอนดบคณภาพ จะชวยใหการใหคะแนนมความเทยงธรรมดขนไดในเนอหาวชา จดหมาย เรยงความ แตงความ เปนตน

3. แบบทดสอบไมจ ากดเวลาและจ ากดเวลา แบบทดสอบไมจ ากดเวลา ใหเวลาท าขอสอบมากเพอวานกเรยนสวนมากจะสามารถไดหมดทกขอ ซงคอนขางยากหรอมความยามวาก นกเรยนท าไปจนหมดแรงแลวกหยดท าเอง ในทางตรงกนขามแบบทดสอบจ ากดเวลา ก าหนดเวลาใหนอยแต ขอสอบคอนขางงายนกเรยนสวนนอยจะท าผด และเดกเกง ๆ เทานนจะท าไดทนตามเวลาทก าหนด แบบทดสอบไมจ ากดเวลาตองการทราบวา นกเรยนแตละคนมความรมากนอยเพยงใด แบบทดสอบจ ากดเวลาตองการทราบวา นกเรยนสามารถท าไดทนตามเวลาทก าหนดใหนอย ๆ เชนแบบทดสอบวดการเปนเสมยน จงเนนถงความสามารถในการท างานไดรวดเรวเพยงใด เชนการเขยนหนงสอ หรอการพมพดด

55

4. แบบทดสอบตวหนงสอ ไมเปนตวหนงสอ และไมใชภาษา แบบทดสอบตวหนงสอ เนนการอานการเขยน ใชกนโดยทว ๆ ไป เปนสวนมาก แบบทดสอบไมเปนตวหนงสอ เนนบทบาทของภาษาโดยใชภาพราง หรอ สญลกษณของสงตาง ๆ เชน ใหนกเรยนเลอกภาพรางหลาย ๆ ภาพทเหมอนกบตวอยาง หรอใหนกเรยนค านวณการบอกจ านวนจากภาพ โดยทว ๆ ไปแบบทดสอบนใช กบผอนทอานหนงสอไมไดหรอเดกอนบาล แบบทดสอบนอาจใชวดปญหาของเดก ได เชน ใหนกเรยนบอกลกษณของสงตาง ๆ จากภาพ เชนภาพนกบน ภาพนกหลบ นกคยกน ใหนกเรยนดรปภาพแลวตอบการกระท าของนก เปนตนแบบทดสอบทไมเปนตวหนงสอ ครจะตองอานค าชแจงใหนกเรยนฟงทละขอ เมอนกเรยนท าเสรจหมดทกคน จงอานค าชแจงขอตอไป ค าชแจงควรเขยนไว ในแบบทดสอบทกตอนหรอทกขอ เพอวาผก ากบการสอบจะสามารถใหขอความแกนกเรยนไดตรงกนในกรณทสอบหลาย ๆ หองหรอหลาย ๆโรงเรยน โดยใชแบบทดสอบฉบบเดยวกบแบบทดสอบไมใชภาษา ผก ากบการสอบจะไมสอความหมายกบผสอบโดยใชการเขยน การอานหรอการพดใด ๆ ทงสน แตจะใชการเหคลนไหวของรางกายและภาษาใบเปนการบอกใหทราบ นกเรยนตอบโดยการชหรอท าดวยมอ ขอสอบจะเปนวตถทรงเหลยมรปภาพ หรอการเคลอนไหวทเปนปรศนา ขอสอบนใชกบคนใบ หหนวก หรอไมอาจสอดวยภาษาธรรมดาได

5. แบบทดสอบการปฏบตจรง และขอเขยน แบบทดสอบแบบปฏบตจรง เปนการสอบ ทผสอบท างานแทนการตอบค าถาม อาจจะสอบทละคนหรอเปนกลมกได เชน การสอบปฏบต รองเพลง เลนดนตร พลศกษา อาจสอบทละคน สอบเขยนภาพ ท างานหตถะ อาจสอบเปนกลมกได เปนตน ผตรวจจะนบจ านวนทผดหรอพจารณาดคณภาพทงหมดเปนสวนรวม แลวน ามาจดอนดบคณภาพและสามารถวดเวลาทผสอบใชในการปฏบตงานจนเสรจแบบทดสอบการปฏบตจรงมหลายชนดหลายแบบ เนอหาวชาแผนทอาจชใหเหนต าแหนงของเมองแหลงทรพยากร ใครจะชไดถกและรวดเรว วชาประวตศาสตรอาจใหเรยงภาพผน าของประทศตามล าพงกอนหลง ใหชสวนทหายไป ในภาพ ใหเขยนเรยงความ จดหมายเปนตน ลกษณะทวไปของแบบทดสอบปฏบตจรง เปนการเนนความสามารถในเนอหาวชาใหสามารถปฏบตไดจรง ๆ มากกวาตอบค าถามแบบทดสอบขอเขยน สวนมากจะถามเนอหาวชา ใหนกเรยนตอบในกระดาษ สามารถตอบไดครงละหลาย ๆ คน ขอสอบจะเปนตวหนงสอ หรอรปภาพ สญลกษณกได

6. แบบทดสอบทครสรางขนเอง และแบบทดสอบมาตรฐาน แบบทดสอบทครสรางขนเองใชส าหรบทดสอบนกเรยนทครสอนเอง แบบทดสอบจะดหรอไมขนอยกบครมความรในการสรางจอทดสอบหรอไมและมทกษะเพยงใด แบบทดสอบมาตรฐานสรางขนโดยผเชยวชาญในการทดสอบรวมกบผช านาญการหลกสตรและคร แบบทดสอบนจะตองมมาตรฐานในการด าเนนการ

56

สอบ คะแนนเปนมาตรฐาน เปนการทดสอบทมแบบแผนและสามารถน าแบบทดสอบนไปใชกบนกเรยนตางหองตางโรงเรยนได

อ านวย เลศชยนต (2533:88-91) แบงแบบทดสอบออกเปน 18 ชนดดงน 1. แบบทดสอบชนดเลอกตอบ แบบทดสอบชนดนมลกษณะประกอบดวยค าถาม 1 ค าถาม

มตวเลอก 4-5 ตวเลอก 2. แบบทดสอบถก – ผด แบบทดสอบชนดจดวาเปนแบบเลอกตอบอกอยางหนง แตมเพยง

ถกหรอผด หรอมสองตวเลอก 3. แบบทดสอบแบบจบค ลกษณะของแบบทดสอบจดวาเปนแบบเลอกตอบอกชนดหนง

แตมตวเลอกจ านวนคงทและภายหลงการคดเลอกตวเลอกทถกไปแลวจ านวนตวเลอกนจะลดนอยลงไปเรอย ๆ

4. แบบทดสอบใหเขยนตอบ แบบทดสอบชนดนมหลายลกษณะ เชน ใหเปนแบบเตมค าหรอเตมขอความสน ๆ หรอใหเขยนบรรยายแสดงความคดเหน

5. แบบทดสอบความเรวในการคด ลกษณะของแบบทดสอบความเรวจะประกอบดวยขอค าถามงาย ๆ แตมขอค าถามจ านวนมากๆ ใหเวลาในการท าขอสอบนอยมาก คะแนนทไดจะเปนตวเลข ทชใหเหนถงความเรวในการคด การท าขอสอบ

6. แบบทดสอบแบบไมจ ากดเวลา แบบทดสอบชนดน ประกอบดวย ขอค าถามทคอนขางยาก ตองใชเวลาในการคดท าขอสอบเปนเวลานาน ดงนนจะไมจ ากดเวลาในการท าขอสอบ ใหผสอบคดจนวาจะเสรจ

7. แบบทดสอบทวดความสามารถขนสงสด แบบทดสอบลกษณนมจดมงหมายเพอวด ความสามารถขนสงสดของผสอน ผสอนตองพยายามท าขอสอบใหคะแนนมากทสด คะแนนจะเปนตวชวดถงความสามารถขนสงสด เชน การสอบวดทางดานสตปญญา หรอการวดผลสมฤทธทางการเรยน

8. แบบทดสอบทวดคณลกษณะเฉพาะอยาง แบบทดสอบนมจดหมายวดความสามารถบางอยางบางประการ หรอคณลกษณะทตองการวดเพยงลกษณะเทานน เชน แบบทดสอบวดความสนใจในวชาชพหรอแบบวดบคลกภาพ เปนตน

9. แบบทดสอบแบบปรนย เปนแบบทดสอบทประกอบดวยคณลกษณะ 3 ประการคอ 9.1 ค าถามทใชถาม เปนค าถามทชดเจน ถามตรงจด อานแลวรวาถามอะไร 9.2 เกณฑการตรวจใหคะแนน ไดก าหนดไวชดเจนตรวจกไดคะแนนตรงกน

เทากน

57

9.3 การแปรผล ทกคนทแปลผลยอมแปลไดตรงกน เชน ใครท าขอสอบได คอ คนเกงใครท าขอสอบไมได คอ คนเรยนออน

10. แบบทดสอบแบบอตนย แบบทดสอบนเนนทคนออกขอสอบเปนคนตรวจและใหคะแนน การใหคนตรวจยอมมขอยงยากหลาย ๆ ประการเกยวกบในตวคน

11. การทดสอบทใชการเขยน-ตอบ การทดสอบลกษณะนอาจะใชเปนแบบลกษณะของแบบทดสอบในขอ 1,2,3,4 ดงทกลาวมา เรยกวา แบบทดสอบทเปนการทดสอบทใชเขยนตอบ

12. การทดสอบทไมใชการเ ขยน การทดสอบลกษณะนไมใชการเขยนตอบ แตเปนแบบสงเกตพฤตกรรมจากการกระท าโดยตรง เชน การทดสอบพลศกษา การทดสอบดานการปฏบต ในวชาชางประเภทตาง ๆ

13. การทดสอบทใชนกเรยนเปนกลม การทดสอบทใชลกษณะนกเรยนทดสอบเปนกลม สวนมากมกใช paper – pencil test เพราะสามารถสอบนกเรยนไดพรอม ๆ กนถงแมนกเรยน จะมจ านวนมาก

14. แบบทดสอบทตองสอบครงละ 1 คน การทดสอบทสอบกบนกเรยนเพยง 1 คน มกเปนแบบกการสอบเพอตรวจสอบขอพกพรองทางการดานเรยน หรอ เปนการสอบความพรอมทางดานการเรยน ความพรอมดานการฟง ความพรอมดานการอาน และโดยเฉพาะการสอบดานการปฏบตงาน ซงตองดพฤตกรรมอากปกรยาของผเขาสอบดวย การสอบเปนกลมท าใหไมสามารถสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนโดยตรงได

15. แบบทดสอบทใชภาษา แบบทดสอบนเนนทการใชภาษาเปนการสอความหมาย เหมาะส าหรบนกเรยนทสามารถอานหนงสอไดเรว

16. แบบทดสอบทไมใชภาษา แบบทดสอบชดนจะเหมาะกบเดกเลก ๆ ทไมสามารถ สอความหมายดวยการพดหรอการเ ขยนได

17. แบบทดสอบทตองการกระบวนการคดตอบ แบบทดสอบลกษณะนผสอบไมสนใจ วาใครคดไดหรอไม แตมความสนใจทผเขาสอบคดอยางไร

18. แบบทดสอบแบบการสรางจนตภาพ ลกษณะแบบสอบนเนนใหผเขาสอบแสดงความรความคดตอสงเราตาง ๆ ทตนไดพบเหน ผเขาสอบจะแสดงอาการตอบสนองออกมาเปนความรสกนกคดทศนคตตาง ๆ ตอสงเราทปรากฏอย ตวแบบทดสอบทใชเปนสงเรา จะมลกษณะไมชดเจน เพราะตองการเปนตวการทใหผสอบแสดงพฤตกรรม ความรสกในตนตอบสนองออกมาเทานน เมอไรทตวแบบทดสอบมความชดเจนไมถอวาเปนการสอบเพอวดการสรางจนตภาพ การสอบลกษณะนจงเหมาะกบบคคลทจตไมสมประกอบ คนเหลานเมอพบเหนภาพสลว ๆ ไมชดเจน

58

กจะระบายความรสกนกคดทเปนปญหาออกมา ผวดผลกจะแปลพฤตกรรมทแสดงออกมานนใหเขารวาเปนคนอยางไร มปญหาหรอไมเหนไดวาชนดของแบบทดสอบมหลายชนดดวยกน ไมวาจะเปนแบบทดสอบปรนย อตนย แบบเลอกตอบ แบบจ ากดเวลา ทผสอนสรางขนเอง หรอแบบทดสอบาตรฐาน อยางไรกตาม การสรางแบบทดสอบชนดตาง ๆนน ผสรางจะตองสรางใหเหมาะสมกบเนอหาและสอดคลองกบจดประสงคทก าหนดไว และเลอกใชใหเหมะสมกบผสอบดวย

สรป ในการวจยครงน ผวจยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชการจดการเรยนรดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบและแผนผงความคด และแบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนตอการจดการเรยนรดวยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบและแผนผงความคด

บรบทโรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม ผวจยไดน าเสนอขอมลบรบทโรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม ดงน โรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม ตงอย หมท 10 ต าบลสามคค อ าเภอรองค า จงหวดกาฬสนธ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาฬสนธ เขต 1 จดการศกษาระดบอนบาลจนถงระดบมธยมศกษาปท 3 มจ านวนนกเรยน256 คน มบคลากรคร จ านวน 24 คน รวมทงสน 280 คน

ชน/เพศ ชาย หญง รวม อนบาล 1 อนบาล 2

8 8

8 15

16 23

รวมอนบาล 16 23 39

ประถมศกษาปท 1 ประถมศกษาปท 2 ประถมศกษาปท 3 ประถมศกษาปท 4 ประถมศกษาปท 5 ประถมศกษาปท 6

15 8

17 9

14 12

7 9

10 17 16 10

22 17 27 26 30 22

รวมชนประถมศกษา 75 69 144 มธยมศกษาปท 1 มธยมศกษาปท 2 มธยมศกษาปท 3

13 14 21

10 5

10

23 19 31

59

รวมชนมธยมศกษา 48 25 73

ครและบคลากร 10 14 24

รวมทงสน 280

ขอมล ณ วนท 20 กมภาพนธ 2556

1.สภาพทวไป สภาพทวไปของโรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม เปนโรงเรยนทครมการพฒนาศกยภาพในการท างาน และมการพฒนาวชาชพคอนขางสง โรงเรยนไดก าหนดเปาหมายในการพฒนางานตามมาตรฐานการจดการศกษาของการประเมนภายนอก เพอใหบรรลเปาหมายและมคณภาพ ตามทก าหนด ซงจะเหนไดจากการประเมนคณภาพภายนอก เมอป 2551 ผลจากการประเมน อย ในระดบด ทกมาตรฐานตวบงช สภาพอาคารเรยนของโรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม มอาคารเรยนทงหมด 3 อาคาร ดงน 1) อาคารเรยนอนบาลและช นประถมศกษาปท 1-6 2) อาคารหองพกครและหองสมดโรงเรยน 3) อาคารเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน 2.วสยทศน (Vision) โรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคม มงพฒนาคณภาพการศกษาใหไดมาตรฐานตามระดบ ช นเนนผเรยนใหมความร มทกษะในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตรและภาษาองกฤษ มระเบยบวนย มคณธรรม มสขภาพอนามยและบคลกภาพทด พฒนาบคลากรใหสามารถน าเทคโนโลยมาใชในการเรยนการสอน ใหชมชนมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน 3.พนธกจ (Mision) เพอใหการบรหารหลกสตรสถานศกษาโรงเรยนช มชนนาเรยงวทยาคมบรรลตามวสยทศนและน าไปสการปฏบต จงตองด าเนนการดงน 1.จดแหลงเรยนรหลากหลายขนภายในโรงเรยน เพอใหชมชนไดมโอกาสเขามาศกษา หาความรในสาขาตาง ๆ ไดอยางหลากหลาย 2.น ามาตรฐานสโรงเรยนและหองเรยนโดยใชหลกการและกระบวนการของการขบเคลอนโรงเรยนทงระบบ และแนวทางการวเคราะหมาตรฐานการศกษาขนพนฐานมาตรฐานหลกสตร สมาตรฐานการเรยนรในหองเรยน 3.สนบสนนสงเสรม ใหนกเรยนไดเขารวมกจกรรมการแขงขนทกษะความเปนเลศ ทางวชาการเพมมากขน เพอใหนกเรยนไดรบประสบการณตรงและเปนการพฒนาการเรยน ใหมคณภาพมากขน

60

4.จดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนคณธรรมจรยธรรม เชน กจกรรมประชาธปไตย ในโรงเรยน,กจกรรมพฒนาผเรยน 5.จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยการน าสอเทคโนโลยมาจดกจกรรมการเรยนการสอน ใหมากขนพฒนาหอองปฏบตการคอมพวเตอรใหเปนศนยกลางแหลงสารสนเทศของโรงเรยน 4. เปาหมาย โรงเรยนชมชนนาเรยงวทยาคมไดจดท าหลกสตรสถานศกษาชวงช นท 1,2 ใหสอดคลองกบความตองการของชมชนโดยปรบเปลยนทศนคตของบคลากร เพอใหเกดการปฏรปการเรยนรผเรยนมทกษะตามมาตรฐานแตละชวงช น พฒนาความสามารถของตนเองเปนคนด มวนย และสขภาพดไม นอยกวา 80% เมอเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานแตละช น ดงนนผวจยจงจดการเรยนโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบรวมกบแผนทความคด เพอใหนกเรยนไดลงมอปฏบตคนควาหาความรดวยตนเองจนเกดความรความเขาใจ และกระตน ใหนกเรยนมความกลาแสดงออกมากขนโดยมงใหนกเรยนมการศกษาเรยนรตลอดจนมปฏสมพนธรวมกบคนอน อนจะท าใหการเรยนรตาง ๆ เตมไปดวยความสนกสนานมชวตชวา เปนผลใหผเรยนสามารถเรยนรไดอยางซาบซงและจดจ าไดนาน ตลอดจนสามารถฝกนสยใหเขาสงคมและท างานรวมกบผอนไดด นอกจากนยงท าใหสมาชกสามารถฝกฝนทกษะในการแกปญหารวมกนไดฝก ความเปนผน าและผตาม ตลอดจนความสามคคและความเปนประชาธปไตยไดเปนอยางด มการประสานงานและคอยใหค าแนะน าชวยเหลอซงกนและกน และจะชวยลดการแขงขนในการเรยน ลงท าใหเกดความอบอน เปนกนเอง มสมพนธภาพทดตอกลม และการท างานโดยปราศจากความวตกกงวล กอใหเกดบรรยากาศทดในช นเรยน และจะสงผลสมฤทธทางการเรยนสง

งานวจยทเกยวของ งานวจยในประเทศ

นลมณ บวระภา (2553 : 81) ไดศกษาการใชเอกสารประกอบการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก ช นมธยมศกษาปท 1 ชด ลมฟาอากาศ ผลการศกษาพบวา 1) คาประสทธภาพของเอกสารประกอบการเรยนเทากบ 83.63/81.04 เปนไปตามเกณฑทตงไวและสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว 2) คาดชนประสทธผลเทากบ 0.6630 แสดงวา จากการเรยนโดยใชเอกสารประกอบการเรยน ผเรยนมความรเพมขนรอยละ 66.30 เปนไปตามเกณฑทตงไว และสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว 3) ผลสมฤทธทางการเรยนของกลมทดลอง หลกจากการจดการเรยนรโดยใชเอกสารประกอบการเรยน หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทาง

61

สถต ทระดบ .01 และสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว 4)ความพงพอใจของนกเรยนกลมทดลองทมตอการใชเอกสารประกอบการเรยนโดยเฉลยมความพงพอใจอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 4.43 มคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เทากบ 0.59 ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว สทธาทพย จนทมางกร (2553 : 69) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนสงคมศกษาและการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน ช นมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเทพศรนทร เขตปอมปราบศตรพายกรงเทพมหานคร ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 จ านวน 50 คน ดวยการจดการเรยนรโดยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ พบวา 1)นกเรยนช นมธยมศกษาปท 3 ทเรยนดวยการจดการเรยนรโดยใช เทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ มผลสมฤทธทางการเรยนสงคมศกษา หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2)นกเรยนช นมธยมศกษาปท 3 ทเรยนดวยการจดการเรยนรโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ มความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ปรญญาภรณ อนแดง (2553 : 77) ไดศกษาการพฒนาแบบทกษะกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนบงมะลวทยา จงหวดศรสะเกษ มจดประสงคเพอ การพฒนาแบบทกษะกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 ทมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 เพอหาคาดชนประสทธผลของแผนการจดการเรยนรและแบบฝกทกษะ เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนระหวางกอนเรยนและหลงเรยน กลมตวอยางเปนนกเรยนช นมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนบงมะลวทยา จงหวดศรสะเกษ ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 จ านวน 41 คน ซงไดมาโดยการสมอยางงาย ผลการศกษาคนควา ดงน 1) แบบฝกทกษะกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 มประสทธภาพ 83.74/84.39 ซงสงกวาเกณฑ ทตงไว 2) คาดชนประสทธผลแบบฝกทกษะกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 มคาเทากบ 0.6144 หมายถง นกเรยนทมความรเพมขนรอยละ 61.44 3)ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ช นมธยมศกษาปท 3 ทเรยนดวยกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองระบบนเวศ ระหวางกอนเรยนและหลงเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยผลสมฤทธหลงเรยนสงกวากอนเรยน สมนก ก าลงเดช (2553 : 75) ไดศกษาความสามารถในการคดวเคราะหและผลสมฤทธทางการเรยนวชาสงคมศกษาของนกเรยนช นมธยมศกษาปท 5 ทเรยนโดยการจดการเรยนรแบบแกปญหา พบวา ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนช นมธยมศกษาปท 5 ทไดรบการจดการเรยนรแบบแกปญหาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และ

62

ผลสมฤทธทางการเรยนวชาสงคมของนกเรยนช นมธยมศกษาปท 5 ทไดรบการจดการเรยนรแบบแกปญหาหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 องศณา เอกระโทก (2553 : 80) ไดรายงานการใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเครอขาย เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนสขไพบลยวรยะวทยา อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา มวตถประสงค 1) เพอสรางและทดลองใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเครอขาย เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 ทมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 และคาดชนประสทธผล (E.I) ตงแต .05 ขนไป 2) เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยนและหลงเรยนของผเรยนโดยการใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเครอขาย เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 3) เพอศกษาความพงพอใจของผเรยนทมตอบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเครอขาย เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 กลมตวอยาง คอ ผเรยนช นมธยมศกษาปท 3/2 โรงเรยนสขไพบลยวรยะวทยา จ านวน 30 คน ผลการศกษาพบวา บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเครอขาย เรองระบบนเวศ ช นมธยมศกษาปท 3 ทสรางขนมามประสทธภาพ 86.56/84.25 ตามเกณฑ 80/80 และคาดชนประสทธผล (E.I.) เทากบ 0.79 หมายความวา ผเรยนมความกาวหนาทางการเรยนเพมขนรอยละ 79 และมผลสมฤทธทางการเรยน หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และผเรยนมความพงพอใจตอบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเครอขาย เรองระบบนเวศ ในระดบมากทสด วารย บญลอ (2550: 264) ไดศกษาการพฒนาบทปฏบตการวทยาศาสตร เรองการปลกพชแบบไฮโดรพอนกสสาหรบ นกเรยนชวงช นท 3การวจยครงนมความจดมงหมาย 4 ประการ 1) เพอพฒนาบทปฏบตการวทยาศาสตรเรองการปลกพชแบบไฮโดรพอนกส สาหรบนกเรยนชวงช นท 3 ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80 / 80 2)เพอศกษาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยน ทเรยนดวยบทปฏบตการวทยาศาสตร 3)เพอศกษาทกษะปฏบตการวทยาศาสตรของนกเรยนทเรยนดวยบทปฏบตการวทยาศาสตร 4) เพอศกษาความตระหนกเกยวกบปญหาการตกคางของสารเคมกาจดศตรพชในสงแวดลอม ในการวจยครงนดาเนนการ 2 ขนตอน คอ ตอนท 1 การสรางและพฒนาบทปฏบตการวทยาศาสตร เรองการปลกพชแบบไฮโดรพอนกส และตอนท 2 น าบทปฏบตการวทยาศาสตรทพฒนาไปทดลองสอนกบกลมตวอยาง ซงเปนช นมธยมศกษาช นปท 1 โรงเรยน จฬาภรณราชวทยาลย ปทมธาน จานวน 30 คน ผลการวจยสรปไดดงน 1)บทปฏบตการวทยาศาสตรทพฒนามประสทธภาพ 84.38 / 80.50 2) นกเรยนทเรยนดวยบทปฏบตการวทยาศาสตรทพฒนาขนมผลการเรยนจากการทดลอง สอนดงน 2.1) มทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรหลงการเรยนสงกวากอนเรยน 2.2) ทกษะปฏบตการวทยาศาสตรอยในระดบดมาก 2.3) ความตระหนกเกยวกบปญหาการตกคางของสารเคมกาจดศตรพชในสงแวดลอมหลงเรยนสงกวากอนเรยน

63

สนนทา สายวงศ (2544 : 75) วจยเรอง การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนช นมธยมศกษาปท 1 ทเรยนวชาสงคมศกษาดวยการสอนโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบและกาสอนแบบซนดเคท กลมตวอยางคอ นกเรยนช นมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนวชทศเขตดนแดง กรงเทพมหานคร จ านวน 70 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 35 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แผนกาสอนโดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบแผนการสอนแบบซนดเคทแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน วชาสงคมศกษาแบบทดสอบวดการคด อยางมวจารณญาณผลการวจยพบวา กลมทดลองและกลมควบคม มผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 กลมทดลองและกลมควบคม มการคดอยางมวจารณญาณแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

งานวจยตางประเทศ วอลเทอร (Walter. 1997:4731-A) ไดศกษาความสมพนธระหวางเทคนคการคดแสดงเหตผลของเปยสนต (Argumentativeness) กบการแสดงความคดแบบหมวก 6 ใบ กลมทดลองทใชคอ นกศกษาในสถาบนเทคโนโลยโรเซสเตอร ในประเทศองกฤษจ านวน 31 คน ผลการวจยพบวา เทคนคการคดแสดงเหตผลของเปยสนตเ ปนลกษณะนสยของบคคลทชอบโตแยง และพยามยาม ทจะหกลางความคดของคนอนดวยกระบวนการทมเหตผลท าใหเกดการคดมากขน สวนการแสดงความคดแบบหมวก 6 ใบเปนรปแบบทพฒนาขนอยางเปนระบบ และเปนขนตอน เชน การคดใหถงเปาหมาย มสาระ รอบคอบ และสรางสรรค ดงนนเทคนคการแสดงความคดเหนทงสองวธ จงมความสมพนธ และไมแตกตางกน เดอ โบโน (De Bono. 2000:10-11) ไดน าไปใชในบรษทตางๆ โดยใชเปนสวนหนงในหลกสตรการฝกอบรมท IBM และน าไปใชในบรษทประกนภยพรเดนเชยล (Prudential) แหงแคนนาดาและแหงสหรฐอเมรกา น าไปใชในบรษทดปองต (DuPont) เปนผน าแหงอตสาหกรรมเคม ของโลก บรษทอเมรกนสแตนดารด (American Standard) บรษทเชฟรอนออยล (Chevron Oil) และน าไปใชทโรงเรยนนอรโฟลคอะเดม (Norfolk Academy) โดยจดท าเปนวดโอสาธตวธการใช หมวก 6 ใบ ปรากฏวา วดโอเรองนไดรบการชนชมวาดมาก และไดน ามาใชในการฝกอบรม ในกองทพเรอ แตอยางกตามการน ารปแบบการคดแบบหมวก 6 ใบ ไปใชดงกลาวไมไดมการบนทกผลทางสถต

64

สโตยานอฟ (Stoyanov. 2002 : 361-C) ไดท าการศกษาทฤษฎพฤตกรรมและ Software เพอศกษาความแตกตางระหวางแผนผงความคดและเทคนคดานตาง ๆ เชนความคดรวบยอดของแผนผงแผนผงความคดความรความเขาใจเรองแผนผงกระบวนการของแผนผงแผนผง6 เหลยมระบบของแผนผงและขอมลของแผนผงพนฐานในการวจยนเพอแกไขปญหาของผทมปญหาดานโครงสรางใหไดรบการพฒนาโดยอาศยเหตผลซงเปนการท างานรวมกนกบสมองโดยน าหลกธรรมมาใชในการแกปญหาอยางสรางสรรควธการนเรยกวา SMILE MAKER ซงน าเครองมอมาใชในการแกปญหาดานแผนผงผลกระทบจากสงแวดลอมในการเรยนรเครองมอนใชในการเรยนรสงแวดลอมเปนรายบคคลซงเปนรปแบบการเรยนรทเหมาะสมในการแกปญหาสภาพการเรยนรทมการควบคมและจดล าดบการเรยนรส าหรบผใช ผลจากการศกษางานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ สรปไดวา การจดการเรยนการสอนโดยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบและแผนผงความคด สามารถพฒนาทกษะการคดของผเรยนไดเปนอยางด ทงทกษะการคดวเคราะห คดแบบมวจารณญาณ และการคดสรางสรรค สามารถชวยพฒนาผเรยนใหมความรความเขาใจ และความสามารถแกปญหาตาง ๆ ได ดงนนผวจยจงสนใจศกษาการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชการจดการเรยนการสอนโดยเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบและแผนผงความคด เพอพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพและประสทธผลตอไป

กรอบแนวคดในการวจย

การพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนประวตศาสตรทองถน ช นประถมศกษาปท 5 โดยใช เทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบและแผนผงความคด ผวจยไดสรปแนวคดในการวจยดงน

65

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

แผนภาพท 1 แสดงกรอบแนวคดในการวจย

การจดการเรยนร โดยใชเทคนคการคดแบบหมวก 6 ใบ

และแผนผงความคด

1. ผลสมฤทธทางการเรยน 2. ความพงพอใจของนกเรยน