หนังสือรวบรวมรายงานระบาดวิทยาทางสัตวแพทย์ภาคสนามของผู้เข้า...

หนงสอรวบรวมรายงานระบาดวทยาทางสตวแพทยภาคสนามของผเขารบการฝกอบรมภายใตโครงการพฒนานายสตวแพทยนกระบาดวทยา

ภาคสนาม (FETPV) ประจ าปพทธศกราช 2552 - 2556

คานา โครงการพฒนานายสตวแพทยนกระบาดวทยาภาคสนาม เปนโครงการทเรมดาเนนการมาตงแต

ป พ.ศ.2548 ภายใตความรวมมอระหวางกรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณและกรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข โดยทกๆ ป สานกควบคม ปองกนและบาบดโรคสตว กรมปศสตว ไดสงนายสตวแพทย เขารวมการ

ฝกอบรมในหลกสตรฝกอบรมแพทยผเชยวชาญระบาดวทยาภาคสนาม (Field Epidemiology Training Program,

FETP) ณ สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค หลกสตรการฝกอบรมน เปนหลกสตรระยะยาว 2 ป จดขนเพอฝก

อบรมบคลากรใหมความรพนฐานทางดานระบาดวทยาและสามารถนาเอาความรดานระบาดวทยามาประยกตใชใน

การพฒนางานทางดานสาธารณสขตอไปได โดยใชหลกการเรยนรจากการ ปฏบตงานจรง (On-the-job Training)

กรมปศสตวจงไดนาเอาหลกการฝกอบรมของ FETP มาใชในการพฒนางานบคลากรดานระบาดวทยาของกรมปศสตว

และเพอเสรมสรางศกยภาพการเฝาระวง ควบคม และปองกนโรค ทงโรคทสามารถตดตอและไมสามารถตดตอถง

คนได นอกจากนกรมปศสตว และกรมควบคมโรคยงไดรวมมอกนปรบหลกสตรเพอใหเหมาะสมกบนายสตวแพทย

มากยงขนโดยใหชอหลกสตรนวา “Field Epidemiology Training Program for Veterinarians (FETP-V)”

ในป พ.ศ.2552 องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ไดเขามามสวนรวมกบ กรมปศสตว

โดยสนบสนนโครงการพฒนาฯ ในการเปดรบนายสตวแพทยจากประเทศอนๆ ในภมภาคอาเซยน และภมภาคใกลเคยง

เพอเขารวมฝกอบรมในหลกสตรนอยางตอเนองจนถงปจจบน และในป พ.ศ.2556 โครงการพฒนาฯ ไดมการปรบปรง

หลกสตรใหมความเหมาะสมมากขนโดยการเพมหลกสตรการอบรมแบบ โมดลสาหรบผเขารบการฝกอบรมจาก

ประเทศอนๆ ในภมภาค โดยแบงหลกสตรการฝกอบรมออกเปน 3 โมดลคอ โมดลการเฝาระวงโรค โมดลการสอบสวนโรค

และโมดลการศกษาทางระบาดวทยา นบตงแตอดตจนถงปจจบนมนายสตวแพทยผทผานการอบรมกบทางโครงการ

พฒนาฯ ทงสน 36 ราย แบงเปนหลกสตร 2 ป จานวน 23 ราย จาแนกเปนนายสตวแพทยจากประเทศไทยจานวน

14 ราย และนายสตวแพทยจากประเทศในภมภาคจานวน 9 ราย (ประกอบดวย ประเทศอนโดนเซย เวยดนาม

ฟลปปนส พมา และจน) และมนายสตวแพทยผทผานการฝกอบรมหลกสตรแบบโมดลจานวน 13 ราย

นอกจากการฝกอบรมระหวางประเทศแลว โครงการพฒนาฯ ยงมการจดการฝกอบรมใหกบ

นายสตวแพทยภายในประเทศไทยดวย โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมใหเจาหนาทนายสตวแพทยในระดบพนท

สามารถประยกตความรทางดานระบาดวทยาเพอนาไปใชในการสอบสวนโรค ควบคมโรคระบาดสตว และสราง

ความเขมแขงของเครอขายภายในภมภาคได โดยโครงการนไดดาเนนงานอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2553 จนถงปจจบน

หลงจากทดาเนนโครงการตางๆทงภายในและระหวางประเทศตามทไดกลาวมาขางตนเปนระยะ

เวลาหนงแลว โครงการพฒนาฯ ไดเลงเหนถงโอกาสอนด ในการรวบรวมผลงานบทคดยอของงานดานวชาการ ของ

งานการวเคราะหขอมลระบบเฝาระวง การสอบสวนโรค และการศกษาดานระบาดวทยา ซงดาเนนการโดย นาย

สตวแพทย จากประเทศไทยและภมภาคอาเซยน เพอเผยแพรสสาธารณชน และเพอเปนแหลงขอมลการนาไปใช

พฒนางาน อางอง และศกษาวจยตอเนองสาหรบผทสนใจตอไป

โครงการพฒนานายสตวแพทยนกระบาดวทยาภาคสนาม

ศนยพฒนาระบบงานระบาดวทยาทางสตวแพทย

สานกควบคม ปองกนและบาบดโรคสตว

ISBN 978-616-358-083-2

สารบญ

หนา

โครงการยอยพฒนานายสตวแพทยนกระบาดวทยาภาคสนาม : การสงเสรมการเรยนรผานการปฏบตงาน

ประจาป พ.ศ. 2553 ......................................................................................................................................... 1

ความชกและปจจยเสยงของเชอเสตรปโตคอกคส ซอสในสกรจากโรงฆาสตวในจงหวดพะเยา ...... 2

ความชกทางซรมของการตดเชอไวรสขออกเสบและสมองอกเสบของแพะเนอ จากจงหวดราชบรท

สงจงหวดปตตาน ตามโครงการไทยเขมแขง ป 2553 ..................................................................... 3

โรคเซอราในชางลากไมในอาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ..................................................... 4

ปจจยเสยงตอการตดเชอวณโรคโค-กระบอ ในฟารมโคนม ทอาเภอบานธ จงหวดลาพน พ.ศ. ๒๕๕๓

........................................................................................................................................................... 5

ความร ทศนคต และการปฏบตตนของกลมผเลยงไกไข ตาบลบานกลาง อาเภอเมอง

จงหวดนครพนม ภายหลงการระบาดของโรคไขหวดนก .................................................................. 6

ความชกทางซรมของการตดเชอบรเซลโลซสในแพะเนอ จงหวดกาญจนบร พ.ศ. 2553

Sero-prevalence of Brucellosis in Goat, Kanchanaburi Thailand,2001 ........................................... 7

ความชกและปจจยเสยงของการพบปรสตในทางเดนอาหารของโคเนอ รอบพนทบงบอระเพด

จงหวดนครสวรรค ตลาคม - พฤศจกายน 2553 ................................................................................. 8


ประจาป พ.ศ. 2554 ......................................................................................................................................... 9

ความชกทางซรมของโรคเมลออยโดซสในโคเนอของพนททพบและไมพบรายงานผปวย

ในพนทจงหวดชยภม: การศกษาเบองตน ........................................................................................ 10

ผลกระทบจากการระบาดของโรคพอารอารเอส ตอฟารมสกรรายยอยในพนทภาคเหนอตอนลาง . 11

การจดการนมเหลองและนานมในลกโคเพอสรางฝงโคนมปลอดวณโรค ....................................... 12

การระบาดของโรคปากและเทาเปอยในฟารมโคนมทอาเภอบานธ จงหวดลาพน

ระหวางตลาคม 2553 - มนาคม 2554 ............................................................................................... 13

ความชกทางซรมและปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบในสกรจงหวดนาน

ระหวางเดอนธนวาคม 2553 - เมษายน 2554 ................................................................................... 14

ความชกและปจจยเสยงของโรคเตานมอกเสบแบบไมแสดงอาการในโครดนม จงหวดแพร .......... 15

ลกษณะภาวะรกคางในโคเนอของจงหวดยโสธร ............................................................................ 16

เปรยบเทยบแอนตบอดโรคปากและเทาเปอยภายหลงการฉดวคซนชนด Trivalent แบบมการฉด

กระตนและไมฉดกระตนในลกโค-กระบออาย 4-6 เดอน ............................................................... 17

การวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดโรคในฟารมสตวปกจงหวดสมทรสงคราม

โดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ........................................................................................... 18

สารบญ (ตอ)

หนา

ระบาดวทยาของการตดพยาธภายในทางเดนอาหารของโคนม อาเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค

เมษายน - มถนายน 2554 ................................................................................................................. 19

ความชกและปจจยเสยงของการตดพยาธภายในของโคเนอในพนทอาเภอเมองนาน ...................... 20


ประจาป พ.ศ. 2555 ....................................................................................................................................... 21

ความชกและปจจยเสยงของการตดเชอปรสตในเลอดไกพนเมอง ในจงหวดนาน ........................... 22

ความชกของโรคทรปพาโนโซโมซสและความร ความเขาใจ ของเกษตรกรในการควบคม ปองกน

โรคใน โคกระบอในพนทจงหวดพะเยา ........................................................................................ 23

การแทงทเกยวของกบเชอทรปพาโนโซมในโคนม จงหวดพทลง .................................................. 24

การประเมนความเสยงเชงปรมาณของการนาเขาเชอ Brucella spp. ในฟารมแพะนม เขตมนบร หนอง

จอกและคลองสามวา กรงเทพมหานครโดยผานทางการนาเขาแพะนมมชวต ................................. 25

การสารวจความชกของปรสตภายในเลอดของแพะในจงหวดนราธวาส ป 2555 ............................ 26

แนวทางการบรรเทาทกขแกเกษตรกรดานปศสตวหลงภาวะอทกภย จงหวดนครสวรรค ............... 27

การสารวจความชกทางซรมของเชอไวรสปากและเทาเปอยในโคและกระบอทผานดานกกกนสตว

จงหวดเชยงรายในป ๒๕๕๕ .......................................................................................................... 28

การวเคราะหเครอขายทางสงคมดานการซอ-ขายอาหารของเกษตรกรผเลยงโคนมรายยอยสหกรณโค

นมหนองโพราชบร จากด (ในพระบรมราชปถมภ) ......................................................................... 29

ทมสอบสวนโรคระบาดสตว กรมปศสตว ประจาป 2555 ............................................................................. 30

รายงานการสอบสวนโรคพษสนขบา ชมชนประชานเวศน 3 สวน 3 ถ.งามวงศวาน 23 ต.บางเขน

อ.เมองนนทบร จ.นนทบร วนท 1 กรกฎาคม – 1 ตลาคม 2555 ....................................................... 31

การโรคบรเซลโลสสในฟารมแพะ สอบสวน - แกะ จงหวดฉะเชงเทรา ......................................... 32

การสอบสวนโรคเฮโมรายกเซพตซเมยในพนทบานหนองเกาะหม3 ตาบลศรสข

อาเภอสาโรงทาบ จงหวดสรนทร .................................................................................................... 33

การหาสาเหตการแทงในกระบอทตาบลทาบอสงคราม อาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม ......... 34

การระบาดของโรคปากและเทาเปอย จากโครงการไถชวตโค-กระบอ จงหวดลาปาง ..................... 35

รายงานสตวปวย: การตดเชอ Mannheimia varigena ในลกโคนม จงหวดสโขทย .......................... 36

การสอบสวนโรคบรเซลโลซสในแพะ ในตาบลบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดกาญจนบร

สงหาคม 2555 .................................................................................................................................. 37

การสอบสวนการระบาดของโรคปากและเทาเปอย อาเภอเมองจงหวดกระบ ................................. 38

การสอบสวนโรคปากและเทาเปอยในโคเนอ ในพนทจงหวดสตล กนยายน 2555 ......................... 39


หนา

Field Epidemiology Training Program for Veterinarian before 2008 ................................................... 40

Avian Influenza outbreaks in poultry of high risk areas in Thailand, June-December 2005 ......... 41

A Study of Possible Transmission of Avian Influenza Virus (H5N1) of Free-ranging Duck Flocks

in Thailand ...................................................................................................................................... 42

Field Epidemiology Training Program for Veterinarian 2008-2010 ..................................................... 43

การวเคราะหประสทธภาพของวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตวชนดใหทางชองปาก โดยวธ

Meta Analysis ........................................................................................................................... 44-45

การสอบสวนและควบคมโรคบรเซลโลซส จง หวด ประจวบครขน ธ พฤษภาคม 2551 ................... 46


สถานการณโรคพษสนขบาในสตว และการประสานขอมลระหวางองคกร กรงเทพมหานคร

พ.ศ .2552 ................................................................................................................................... 48-49

สถานการณโรคพษสนขบาของสตวในประเทศไทยต ป ถงเดอนมถนายน งแต 2552 2553........ 50-51

มผปวยดวยโรคตดเช ในพนทอาเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ างเด

กล อ Streptococcus suis ระหว อน

มกราคม ถง มถนายน 2553 ........................................................................................................ 52-53

Goat census and brucellosis prevalence-Phetchaburi Province, Thailand 2008 ............................. 54

Analysis of Three Highly Pathogenic Avian Influenza Surveillance Systems of Domestic Poultry in

Indonesia: SIKHNAS, INFOLAB AND PDSR, 2008-2009 .......................................................... 55

Serosurvey of Rabies Antibody Response in Vaccinated Dogs in Bali Island ............................... 56

Report of an FMD outbreak investigation in MaungdawTownship, RakhineState, Myanmar,

in September 2010 .......................................................................................................................... 57

Analysis of serological and virological surveillance data from Highly Pathogenic Avian Influenza

national surveillance program for poultry in Myanmar, 2006–2009 .............................................. 58

Human Brucella melitensis infectious, Thakham Subdistrict, Chondan District, Phetchabun province, Thailand, December 2009 ............................................................................................... 59

Investigation of Novel influenza A H1N1 2009 in pig, Station A, Kaeng Khoi district, Saraburi Province, 2009 ........................................................................................................................... 60-61

Capture-Recapture (CR) method to Estimate Dog Population in Support of Rabies Control Strategy Lumlukka District, Phathumthani Province, Thailand, 2010..................................................... 62-63

Retrospective study of HPAI outbreaks in domestic poultry in mainland China from 2004 to 2009

......................................................................................................................................................... 64

Retrospective Study on a Swine Infectious Diarrhea Outbreak...................................................... 65


หนา

Field Epidemiology Training Program for Veterinarian 2010-2012 ...................................................... 66

การสอบสวนโรคพษสนขบาในสตว และการศกษาความร ทศนคต และการปฏบต เก บโรคพษ

ยวก

สนข บา ในชมชนทไดร บผลกระทบ จง หวด นครพนม, 22-24 มนาคม 2554 .............................. 67-68

สถานการณการเคลอนยายโคและกระบอจงหวดมหาสารคาม ตลาคม 2552– กนยายน 2553 ..... 69-70

ปจจยทมอทธพลตอการตอบสนองทางภมคมกนภายหลงไดรบวคซนปองกนโรคนวคาสเซล

ในไกพ

นเมอง

............................................................................................................................. 71-72

Laboratory-based Reporting of Ruminant Diseases in the Upper Northeast Part of Thailand in 2009

......................................................................................................................................................... 73

Investigation of Foot and Mouth Disease Outbreak in Nakhon Ratchasima Province, Thailand,

July,2011..................................................................................................................................... 74-75

Investigation of pig mortalities in Maha Sarakham Province, Thailand, October 2010................. 76

Outbreak Investigation of Bacillus Anthracis Infection, taken place in the central part of Myanmar

in 2010............................................................................................................................................ 77


Investigation of animal death related to Anthrax outbreak in Mangarabombang Subdistrict, Takalar District, South Sulawesi Province, Indonesia, 2011-2012.............................................................. 79

1


ประจาป พ.ศ. 2553

2

ความชกและปจจยเสยงของเชอเสตรปโตคอกคส ซอสในสกรจากโรงฆาสตวในจงหวดพะเยา อนรธ เนองเมก1 และพรเพญ พฒนโสภณ 2

บทคดยอ

โรคตดเชอ Streptococcus suis (S. suis) เปนโรคตดตอระหวางสตวและคนทสาคญซงพบรายงานในผปวยทวโลก โดยมสกรเปนแหลงแพรกระจายเชอทสาคญ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอทราบความชกและปจจยเสยงตอการพบเชอ S. suis โดยเฉพาะเชอ S. suis serotype 2 ในสกร โดยเกบตวอยางตอมทอนซลสกรจากโรงฆาสตวในจงหวดพะเยาระหวางเดอนมกราคม – มถนายน 2553 รวม 18 แหง รวมทงหมด 360 ตวอยาง ซงคานวณจานวนตวอยางทเกบโดยวธ Stratified random sampling ทระดบความเชอมน 95% และใชความชกของการพบเชอจากสกรในจงหวดพะเยาทระดบ 10% ทาการเพาะแยกเชอและวนจฉยเชอโดยวธทดสอบทางชวเคม และ polymeres chain reaction (PCR) โดยใชไพรเมอรทจาเพาะตอ 16S rRNA เพอตรวจหาเชอ S. suis และใช capsular genes สาหรบตรวจหาเชอ S. suis serotype 2 ตรวจยนยนทางซรมวทยาดวยแอนตซรมทจาเพาะตอเชอ S. suis serotype 1 และ 2 ดวยวธ precipitation ใน capillary tubes รวมกบ slide agglutination ผลการศกษาพบเชอ S. suis เฉลย 73.33% โดยพบมากทสดในตวอยางทเกบจากโรงฆาสตวของอาเภอดอกคาใต (85.00%) และพบเชอในสกรจากโรงฆาสตวทไมขนทะเบยนและขนทะเบยนกบกรมปศ-สตว 70.56% และ 76.11% ตามลาดบ ในขณะทพบเชอ S. suis serotype 2 เฉลย 7.78% โดยพบมากทสดจากตวอยางทเกบจากโรงฆาสตวของอาเภอภกามยาว (17.50%) และพบเชอในสกรจากโรงฆาสตวทไมขนทะเบยนและขนทะเบยนกบกรมปศสตว 7.22% และ 8.33% ตามลาดบ เมอทาการวเคราะหความสมพนธของปจจยเสยงกบการตรวจพบเชอ S. suis serotype 2 โดยวธ Unconditional logistic regression ทง Univariated analysis และ Multivariated analysis พบวาสกรในโรงฆาสตวทมาจากฟารมขนาดกลางถงใหญ มโอกาสพบเชอมากกวาสกรทมาจากฟารมขนาดเลก 4 เทา สกรในโรงฆาสตวทมาจากฟารมสกรขนมโอกาสพบเชอมากกวาสกรทมาจากฟารมทเลยงสกรหลายระยะการผลต 3.9 เทา และสกรในโรงฆาสตวทมาจากฟารมระบบเปด มแนวโนมพบเชอมากกวาสกรทมาจากฟารมระบบปด (evaporation) 1.8 เทา สวนสกรจากโรงฆาสตวทไมขนทะเบยนกบกรมปศสตวมแนวโนมพบเชอมากกวาโรงฆาสตวทขนทะเบยน 1.4 เทา และสกรรอการฆาทอยในกรงเหลกพกสตวมแนวโนมพบเชอมากกวาในคอกพกสตว 1.1 เทา การศกษานชใหเหนวาสกรในโรง-ฆาของจงหวดพะเยามอตราการเปนพาหะตอเชอ S. suis ในระดบสงมาก แตเปนพาหะตอเชอ S. suis serotype 2 ในระดบตา ขนาดฟารมและรปแบบการเลยงสกรในฟารมแหลงทมาของสกรกอนเขาโรงฆาสตวมผลตอการตรวจพบเชอ S. suis serotype 2 ในระดบสง คาสาคญ: เสตรปโตคอกคส ซอส สกร โรงฆาสตว 1สานกงานปศสตวจงหวดพะเยา อาเภอเมอง จงหวดพะเยา 56000 2สถาบนสขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตว เกษตรกลาง จตจกร กรงเทพฯ 10900

3

ความชกทางซรมของการตดเชอไวรสขออกเสบและสมองอกเสบของแพะเนอ จากจงหวดราชบร ทสงจงหวดปตตาน ตามโครงการไทยเขมแขง ป 2553

Seroprevalence of Caprine Arthritis Encephalitis Virus Infection in meat goats from Ratchaburi to Phathtani province of Thaikhamkhang(TKK) in 2010

จาลอง วรศร1 มนสชย วฒนกล1 Jamlong Worasri, Manatchai Watthanagul

บทคดยอ

ศกษาความชกของการตดเชอไวรสขออกเสบและสมองอกเสบจากตวอยางซรมของแพะเนอจากจงหวดราชบรทเคลอนยายไปจงหวดปตตานภายใตโครงการไทยเขมแขง โดยมเงอนไขวาแพะทกตวทจะขายเขาโครงการฯ ตองตรวจไมพบแอนตบอดตอการตดเชอไวรสขออกเสบและสมองอกเสบ จากการศกษาในครงนเกบตวอยางซรมทงสน จานวน 4,851 ตวอยาง จากผประกอบการ จานวน 6 ราย ตรวจระดบแอนตบอดตอการตดเชอไวรสขออกเสบและสมองอกเสบในตวอยางซรม ดวยวธ ELISA โดยใชชดทดสอบสาเรจรป ผลการศกษาพบ ความชกรายตว เทากบ 0.969% ความชกในแพะเนอเพศเมย เทากบ 0.999% ความชกในแพะเนอเพศผ 0.827% แพะเนออายมากกวา 12 เดอน พบความชก 1.421% แพะเนออายไมเกน 12 เดอน พบ ความชก 0.620% ชวงเดอนกรกฎาคม 2553 พบความชกสงทสด คอ 2.722% สวนเดอนมถนายน 2553 ความชกตาทสดคอ 0% ผประกอบการหมายเลข 5 พบแพะเนอมความชกสงทสด คอ 2.768% สวนผประกอบการหมายเลข 2 พบแพะเนอมความชกตาทสด คอ 0.169% คาสาคญ: 1สานกงานปศสตวจงหวดราชบร

4

โรคเซอราในชางลากไมในอาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

อรพรรณ อาจคาภา1* เมษยน ชวเสรชล2 พพล สขสายไทยชะนะ1 รจรตน วรสงห1 สมศกด อนนต1 ประชา คงโอ1 ปองพล หอมคง3 มนทกานต วงษภากร4

บทคดยอ

ศกษาโรคเซอราในชางลากไมในอาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช เนองจากพบชางปวย จานวน 1 เชอก เมอเดอนเมษายน 2553 โดยทาการสอบสวนโรคเพอคนหาสตวทเปนโรคเพมเตมจากการสอบถามอาการและเกบตวอยางเลอดในชาง 8 เชอก และในโค สกร และสนข จานวน 128 3 และ 22 ตวตามลาดบ ผลการสอบสวนโรคพบวาชางจานวน 3 เชอกแสดงอาการปวย เชน เบออาหารเลกนอย ซม ผอม สวนในโค สกร และสนขไมแสดงอาการปวย ซงผลการตรวจหาพยาธในเลอดดวยวธ microhaematocrit centrifugation, thin blood smear และ PCR พบเชอทรปพาโนโซมา อแวนซาย (Trypanosoma evansi) ในชางจานวน 5 เชอก (62.50%) โคจานวน 2 ตว (1.56%) สวนสกรและสนขตรวจไมพบเชอดงกลาว นอกจากนนยงพบวาชางทแสดงอาการปวยเทานนทพบภาวะเมดเลอดแดงและเมดเลอดขาวตา จากนนทาการรกษาชางทกเชอกดวย ยาไดมนาซน อะเซตเรท ในขนาด 5 มก/กก ครงเดยว และทาการเกบตวอยางเลอดหล งการรกษา 1 2 3 7 1421 และ 28 วน ผลการตรวจไมพบเชอหลงรกษาในชาง 1 วน จานวน 4 เชอกและ 2 วน จานวน 1 เชอก อยางไรกตามไดตรวจพบเชออกครงในชางทกเชอกหลงจากรกษา 14 วน มชางจานวน 1 เชอกตายเนองจากภาวะโลหตจางและขาดน าอยางรนแรงหลงการรกษา 30 วน แหลงทมาของโรคเซอรานาจะมาจากโคทตรวจพบเชอทเลยงอยในบรเวณเดยวกน โดยการรายงานโรคเซอราในชางถอเปนการรายงานครงแรกในภาคใต ดงนน จงควรมเฝาระวงโรคโดยสงเกตอาการทางคลนกและเกบตวอยางเลอดสงตรวจหองปฏบตการอยางสมาเสมอ

คาสาคญ: โรคเซอรา ชางลากไม 1 ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคใต อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช 80110 2 สานกงานปศสตวจงหวดนครศรธรรมราช อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช 80000 3 สถาบนคชบาลแหงชาต อาเภอหางฉตร จงหวดลาปาง 52190 4 กลมงานปรสตวทยา สถาบนสขภาพสตวแหงชาต เขตจตจกร กรงเทพฯ10900 *ผรบผดชอบ: โทร: +66-819798304, แฟกซ: +66-75770008 ตอ 102, E-mail: [email protected]

5

ปจจยเสยงตอการตดเชอวณโรคโค-กระบอ ในฟารมโคนม ทอาเภอบานธ จงหวดลาพน พ.ศ. ๒๕๕๓

ภกด สทธพนธกร1 วชาญ สขประเสรฐ1 ประพศ เสนาจตร1 จกรพนธ กตศร1 มนตร นวมจตต2 ปราณ รอดเทยน2

Risk factors associated with bovine tuberculosis in dairy farms at Banthi district, Lamphun province, 2010 Phakde Suttiphunkul1, Vichan Sukprasert1, Praphit Senajit1, Jakaphun Kittisri1, Montri Nuamjit2

and Pranee Rodtian2

บทคดยอ

วณโรคโค-กระบอ สาเหตเกดจากเชอ Mycobacterium bovis เปนโรคเรอรง สามารถตดตอไปยงสตวหลายชนดและมความคงทนในสงแวดลอม วตถประสงคของการสารวจปจจยเสยงตอการตดเชอวณโรคในฟารมโคนมครงน เพอวเคราะหระดบความชกของโรค รวมทงคนหาปจจยเสยงทเกยวของกบการตดเชอวณโรคในฟารมโคนม ทตาบลหวยยาบ อาเภอบานธ จงหวดลาพน ดาเนนการศกษาแบบยอนกลบแบบ case–control study ฟารมโคนมถกแบงเปน 2 กลม ไดแก ฟารมทตรวจพบสตวใหผลบวกตอการทดสอบ (case) และฟารมทไมพบสตวใหผลบวกตอการทดสอบ (control) ดวยวธการทดสอบโรคทางผวหนง (single Intra-dermal Test) โดยใชดวยแอนตเจนชนดเดยว ชนด Purified Protein Derivative (PPD) Tuberculin ฉดท โคนหาง บรเวณ Caudal fold ในโคนมทกตวทอายมากกวา 1 ป และอานผลใน 72 ชวโมง สมภาษณเจาของฟารม เกยวกบปจจยเสยงทเกยวของตอการเกดโรคในฟารม รวมถงขอมลพนฐานของฟารม ผลการทดสอบโรควณโรคในฟารมโคนม 1,430 ตว ใน 61 ฟารม พบวาความชกของโคนมทใหผลบวกตอการทดสอบระดบฟารม เทากบ 32.8% (20/61) และรายตว 3.01% (43/1,430) ปจจยเสยงทสาคญ ไดแก การเขาถงบรเวณชนในของฟารมไดงาย ประวตการเคลอนยายสตวเขาฟารม และการขยายขนาดฟารม โดยมคา odd ratio เทากบ 5.11, 4.48 และ 4.41 ตามลาดบ สถานการณและผลกระทบทตามมาของวณโรคโค-กระบอ ในโคนม ทตาบลหวยยาบ อาเภอบานธ จงหวดลาพน เปนเรองทนาเปนหวงอยางมาก จาเปนททกหนวยงานทเกยวของ ตองใหความสาคญกบโรคนใหมากขน รวมกนแกไขปญหา กาหนดมาตรการแนวทางปฏบต เสรมสรางความรใหแกเจาของสตวและบคลากรในฟารม อาทเชน สขศาสตรสตวและสขอนามยคน ความเขมงวดในระบบความปลอดภยทางชวภาพของฟารมในทางปฏบต รวมถงการทดสอบโรคอยางตอเนองและคดแยกสตวทใหผลบวกออกจากฝง จะชวยลดความเสยงตอการแพรกระจายของโรคนในฟารม คาสาคญ : ปจจยเสยง วณโรคโค-กระบอ โคนม 1สานกงานปศสตวจงหวดลาพน 2สานกสขศาสตรและสขอนามยท 5

6

ความร ทศนคต และการปฏบตตนของกลมผเลยงไกไข ตาบลบานกลาง อาเภอเมอง

จงหวดนครพนม ภายหลงการระบาดของโรคไขหวดนก

ประหยด ศรโคตร1 หฤทย รงเรอง1

บทคดยอ

เกษตรกรสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบไขหวดนกอยระดบด แตยงมความรความเขาใจบางประเดนทเกษตรกรยงไมทราบ หรอมความเขาใจผดอยมาก ไดแก ไมทราบวาสาเหตของโรคไขหวดนกเกดจากไวรส ไมทราบวาโรคไขหวดนกในสตวปกไมมการรกษาทไดผล ทสาคญคอ ไมทราบและไมแนใจลกษณะอาการของโรคไขหวดนกในคน การสอสารทเขาถงเกษตรกรมากทสดในการใหความรเกยวกบโรคไขหวดนก คอ โทรทศน เกษตรกรมทศนคตไมเหนดวยตอมาตรการทาลายสตวปกในรศม 5 กโลเมตรจาก จดเกดโรค และไมพอใจตอคาชดเชยทาลายสตวปก เกษตรกรผเลยงไกไขมการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดความเสยงในการเกดโรคไขหวดนก ไดแก การเลกเลยงเปดภายในฟารม การมรวรอบบรเวณฟารม การบตาขายตามแนวรวรอบบรเวณฟารม การมบอน ายาฆาประจาทกเลา การลางแผงไขกอนนามาใชใหมทกครง การควบคมบคคลเขาออกบรเวณฟารม การบนทกขอมลบคคลและยานพาหนะเขาออก และการขออนญาตเคลอนยายลกไกเขาเลยงใหมทกครง การศกษาเรองความร ทศนคต และพฤตกรรมของเกษตรกรผเลยงสตวปกเกยวกบโรคไขหวดนกควรทาอยางตอเนอง เพอใชประโยชนสาหรบวางแผนและปรบปรงขอบกพรอง ตลอดจนใชกาหนดรปแบบวธการปฏบตใหมความสมบรณเหมาะสมตอสถานการณปจจบน และสภาพพนท คาสาคญ: ความร ทศนคต การปฏบตตน โรคไขหวดนก 1นครพนมสานกงานปศสตวจงหวดนครพนม

7

ความชกทางซรมของการตดเชอบรเซลโลซสในแพะเนอ จงหวดกาญจนบร พ.ศ. 2553 Sero-prevalence of Brucellosis in Goat, Kanchanaburi Thailand, 2001

ทว พงษสพรรณ¹* พรศกด ประสมทอง²

บทคดยอ

ศกษาความชกทางซรมวทยาของการตดเชอบรเซลโลซสจากตวอยางซรมแพะเนอของจงหวดกาญจนบร จานวน 5,385 ตวอยาง ใน 10 อาเภอ ไดแก อาเภอดานมะขามเตย ทองผาภม ทามวง ทามะกา บอพลอย พนมทวน เมอง เลาขวญ สงขละบร และหวยกระเจา ระหวางเดอนพฤษภาคม พ.ศ.2553 ถงเดอนมถนายน พ .ศ .2553 ดวยวธ Modified Rose Bengal Test (mRBT) โดยพบวาในระดบฟารมพบผลบวก 44 ฟารม จากฟารมท งหมด 94 ฟารม คดเปน 46.18% สวนในระดบรายตว พบผลบวก 391 ตวอยาง จากตวอยางทงหมด 5,385 ตวอยาง คดเปน 7.26% โดยพบผลบวกใน 7 อาเภอ คดเปน 70% การเฝาระวงโดยการสรางสถานภาพฟารมปลอดโรคแทงตดตอโดยสวนใหญอยในระดบ C คอ 43 ฟารม และระดบ B จานวน 9 ฟารม โดยยงไมมฟารมปลอดโรคระดบ A ในทกอาเภอ การศกษาครงนทาใหทราบสภาวะของโรคและใชเปนแนวทางในการวางแผนการเฝาระวง ควบคม ปองกนและกาจดโรคบรเซลโลซสในแพะของจงหวดกาญจนบรตอไป คาสาคญ : ความชกทางซรมวทยา บรเซลโลซส แพะ

¹สานกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 7

²สานกงานปศสตวจงหวดกาญจนบร *ผรบผดชอบบทความ Email : [email protected]

8

ความชกและปจจยเสยงของการพบปรสตในทางเดนอาหารของโคเนอ รอบพนทบงบอระเพด จงหวดนครสวรรค ตลาคม - พฤศจกายน 2553

ทวโชค ละมายศร1 กตต รกสการ2 และกตภทท สจต3

บทคดยอ

บงบอระเพดเปนแหลงน าขนาดใหญมความสวยงามเปนแหลงทองเทยวธรรมชาต นอกจากนเกษตรกรยงใชประโยชนจากแปลงหญารอบบงบอระเพดในการไลเลยงโคเนอ แตดวยสภาพภมประเทศ รอบบงบอระเพดเหมาะสมตอการแพรกระจายของปรสตในทางเดนอาหารของโค ถามฝงโคทกาลงตดปรสตในทางเดนอาหารกอาจเกดแพรกระจายไปสฝงอน สงผลกระทบตอสขภาพของสตวเลยงและอาจทาใหเกดการตายในกรณตดปรสตรนแรง การศกษาครงนจงมว ตถประสงคเพอหาความชกของการพบปรสตใน ทางเดนอาหารของโคเนอทเลยงอยในพนทรอบบงบอระเพด และปจจยเสยงของการพบปรสตในทางเดนอาหาร ในฟารมโคเนอ ทาการศกษาโดยเลอกรายชอฟารมโคเนอรอบพนทบงบอระเพด ดวยวธสมอยางงายเกบตวอยางอจาระสดสงตรวจหาปรสตในทางเดนอาหาร และเกบขอมลฟารมโดยใชแบบสอบถามสมภาษณเกษตรกร สามารถเกบตวอยางอจจาระ 333 ตวอยาง จาก 50 ฟารม ความชกรายฟารมของการพบพยาธตวกลม 86.00% พยาธในกระเพาะรเมน 66.00% และพยาธใบไมตบ 2.00% เกษตรกร 50 ราย มการใหยาถายพยาธ 76% เคยมโคทมอาการของปรสตในทางเดนอาหาร 62% เลยงโคอยในพนทของบงบอระเพด 36% และเคยพบหอยคนในพนทเลยงสตว 38% ในพนทรอบบงบอระเพดมความชกของการพบพยาธในฝงโคสง การเลยงโคในพนทของบงบอระเพดและการพบหอยคนในพนทเลยงสตวเปนปจจยเสยงทนาจะเปนไปไดของการพบพยาธในกระเพาะรเมนในฟารมโคเนอ

คาสาคญ : ปรสตในทางเดนอาการ พยาธตวกลม พยาธในกระเพาะรเมน บงบอระเพด 1สานกงานปศสตวจงหวดนครสวรรค 2สานกงานปศสตวจงหวดกาแพงเพชร 3ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนลาง

9



10

ความชกทางซรมของโรคเมลออยโดซสในโคเนอของพนททพบและไมพบรายงานผปวย

ในพนทจงหวดชยภม: การศกษาเบองตน

Compare seroprevalance of Mellioidosis between the area that report human case and non case in Chaiyaphum : Preliminary study

บญญกฤช ปนประสงค1 ศรสมย โชตวนช1 ทบทอง บญเตม1 สรสทธ วชยแสง1

บทคดยอ

วเคราะหความชกทางซรมของเมลออยโดซสในโคเนอ ในพนททมรายงานพบและไมพบผปวยดวยเมลออยโดซสในป 2553 และ2554 โดยสมตวอยางซรมโคเนอในพนททมรายงานผปวย และทไมมรายงาน จานวน 383 และ 555 ตวอยาง (ป2553) และ 618 และ 380 ตวอยาง(ป2554) ตามลาดบ ดวยการตรวจหาระดบแอนตบอดโดยวธ Indirect hemagglutination test (IHA) พบวาความชกของโรคในโคเนอ ในพนททมรายงานผปวยป 2010 มคาเปน 0.725 เทา และในป 2011 มคาเปน 0.995 เทาของพนททไมมการรายงานโดยคาเฉลยความชกภายในจงหวดมคารอยละ 26.23% ( 2553) 34.17% (2554) ซงแสดงวาไมสามารถระบไดวาความชกของโรคมความสมพนธกบการพบผปวยในพนทเดยวกน แตสามารถนาขอมลไตเตอรไปใชเปนขอมลดานสาธารณสขในการเฝาระวงโรคในคน สาหรบพนททพบไตเตอรตอโรคแตยงไมมการพบผปวย หรอมรายงานการปวยดวยโรคทไมทราบสาเหต คาสาคญ: โคเนอ จงหวดชยภม เมลออยโดซส ศกษาเบองตน Indirect Hemagglutination Test (IHA), 1สานกงานปศสตวจงหวดชยภม

11

ผลกระทบจากการระบาดของโรคพอารอารเอส ตอฟารมสกรรายยอยในพนทภาคเหนอตอนลาง

กตภทท สจต1 ธรรมรฐ หรพรอม1 โยธกานต สงหวงศ1

บทคดยอ

การระบาดของโรคพอารอารเอสในพนทภาคเหนอตอนลาง สงผลกระทบตอการเลยงสกรโดยเฉพาะเกษตรกรรายยอย ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนลาง จงทาการศกษาทางระบาดวทยาในพนททพบการระบาดของโรคพอารอารเอส ระหวางกนยายน 2553 - มถนายน 2554 มวตถประสงคเพอศกษาลกษณะการตดเชอแบคทเรยในสกร ทตรวจพบโรคพอารอารเอส และการดอยาตานจลชพ เพอศกษาลกษณะการจดการฟารมสกรรายยอย ในพนททมการระบาดของโรค และเพอศกษาปจจยเสยงทนาจะเปนไปไดของการระบาดของโรคเขาสฟารมสกร ดาเนนการศกษาแบบ case-control study โดยทบทวนขอมลผลการตรวจพบโรคพอารอารเอสของหองปฏบตการ และเขาพนทเพอสมภาษณเจาของฟารมสกร ทไมเปนโรค พอารอารเอส และอยใกลพนททมการระบาด หาปจจยเสยงทนาจะเปนไปไดของการระบาดของโรคเขาสฟารม โดย Odd ratio ความเชอมนท 95 เปอรเซนต ดวย Logistic regreesion ผลการศกษาพบวามการรายงานการพบโรคพอารอารเอส 55 ราย จากจงหวดพษณโลก อตรดตถ 78.2 12.8 เปอรเซนต ตามลาดบ และเพชรบรณ กาแพงเพชร ตาก พจตร สโขทย จงหวดละ 1.8 เปอรเซนต เชอแบคทเรยทพบมากทสด คอ E.coli, Hemolytic E.coli และ Streptococcus suis ยาตานจลชพท เชอแบคทเรยตานทานแลว คอ Streptomycin Tetracycline Kanamycin และ Ampicillin จากการศกษาแบบ case-control (28:92) พบปจจยเสยงทนาจะเปนไปไดของการระบาดของโรคพอารอารเอส ไดแก เกษตรกรขาดความรเรองโรค การไมชาระรางกายและเปลยนชดหลงเสรจงาน การทรถรบซอขายสกร เขา-ออกฟารมโดยไมลางลอและอปกรณ และมการใชพอ-พนธสกรรวมกนระหวางฟารม การทเชอแบคทเรยดอตอยาตานจลชพ เกดจากเกษตรกรขาดความรทถกตอง ในการใชยาและเชอแบคทเรย ทพบหลายชนดกอโรคในคนดวย แนวทางการควบคมปองกนการระบาดของโรคพอารอารเอส คอตองสงเสรมการเรยนรและสรางสขนสย ในการปองกนโรคแกเกษตรกร

คาสาคญ: ผลกระทบ การระบาด โรคพอารอารเอส ยาตานจลชพ สกร เลขทะเบยนวชาการ

1ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนลาง

12

การจดการนมเหลองและนานมในลกโคเพอสรางฝงโคนมปลอดวณโรค

Management of Colostrum and Milk in Dairy Calves to Establish Tuberculosis Free Herd

มนตร นวมจตต1 ปราณ รอด เทยน1 และ ชยวธน วฑระกล2 Montri Nuamjit1, Pranee Rodtian1 and Chaivat Vitoorakool2

บทคดยอ

การจดการนมเหลองและน านมในลกโค 107 ตวในฟารมทพบการตดเชอวณโรค เพอสรางฝง โคนมปลอดวณโรค สมแบงลกโคออกเปน 3 กลม คอกลมท 1 ลกโคจานวน 40 ตว ไดรบนมเหลองและน านมจากแมโคในฝง กลมท 2 ลกโคจานวน 36 ตว ไดรบนมเหลองและน านมจากแมโค ทใหผลลบตอการทดสอบวณโรค และกลมท 3 ลกโคจานวน 31 ตว ไดรบนมเหลองจากฟารมปลอดวณโรคและน านมรวมทรดจากแมโคในฟารมผานการตมฆาเชอ ลกโคทงหมดไดรบการทดสอบวณโรคดวยวธการทดสอบวณโรคทางผวหนง (Tuberculin Test) และตรวจหาแกมมาอนเตอรเฟยรอน (IFN-) ทอาย 1 - 3 เดอน ผลการศกษาพบวาลกโคใหผลบวกสงสย และลบตอการทดสอบวณโรคทางผวหนงในกลมท 1 จานวน 17 (42.5 %), 7 (17.5 %) และ 16 (40 %) ตว ตามลาดบ ในกลมท 2 จานวน 24 (66.7 %), 2 (5.6 %) และ 10 (27.7 %) ตว ตามลาดบ และลกโคกลมท 3 พบผลลบทงหมดตอการทดสอบวณโรคทางผวหนง ผลการตรวจ IFN- พบวาลกโคใหผลบวกสงสย และลบในกลมท 1 จานวน 24 (60%), 8 (20 %) และ 8 (20 %) ตว ตามลาดบ ในกลมท 2 จานวน 24 (66.7 %), 1 (2.8 %) และ 11 (30.5%) ตว ตามลาดบ และลกโคกลมท 3 ใหผลลบตอคา IFN- ทงหมด ความสอดคลองของทงสองวธอยในระดบปานกลางเฉพาะในกลมท 2 (Kappa=0.467) ดงนน การจดการลกโคในฝงทมการตดเชอวณโรค ใหไดรบนมเหลองจากฟารมทปลอดเชอและน านมทผานการฆาเชอในครงน มแนวโนมทเปนไปไดในการสรางฝงโคนมทปลอดวณโรคและสามารถสรางฝงโคสาวทดแทนฝงทตดโรคได คาสาคญ: การจดการ นมเหลอง นานม ฝงปลอดวณโรค ลกโคนม 1สานกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 5 2ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนบน

13

การระบาดของโรคปากและเทาเปอยในฟารมโคนมทอาเภอบานธ จงหวดลาพน

ระหวางตลาคม 2553 - มนาคม 2554

ภกด สทธพนธกร1 วชาญ สขประเสรฐ1 ประพศ เสนาจตร1 นรนดร ศวลย1 และ ศราวธ เขยวศร2

บทคดยอ

การระบาดของโรคปากและเทาเปอย ในฟารมโคนมทอาเภอบานธ จงหวดลาพน ระหวางเดอนตลาคม 2553 – มนาคม 2554 สงผลกระทบตอสภาวะทางเศรษฐกจและสงคมของเจาของฟารมเปนอยางมาก การควบคมโรคการแกไขปญหามความยากตอการปฏบต ไมสามารถควบคมการแพรกระจายของโรคใหสงบลงในระยะเวลาอนส นไดวตถประสงคในการศกษา เพออธบายการระบาดของโรคปากและเทาเปอย และปจจยเสยงตอการแพรระบาดของโรค และเพอใชเปนขอมลพนฐานในการวางแผน กาหนดมาตรการ แนวทาง เฝาระวง ควบคมโรคในอนาคต โดยวธการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนาแบบ case – control study โดยใชแบบสอบถามขอมลทวไปของฟารม และปจจยเสยงตอการเกดโรค ฟารมโคนม 120 ฟารม (ท งหมด 211 ฟารม) ของตาบล หวยยาบ อาเภอบานธ จงหวดลาพน แบงเปน 2 กลม ไดแก ฟารมโคนมทเกดโรค ปากและเทาเปอย (case) จานวน 90 ฟารม และฟารมโคนมทไมเกดโรคปากและเทาเปอย (control) จานวน 30 ฟารม ผลการศกษาตรวจพบฟารมโคนมทเกดโรค รวมทงสน 176 ฟารม (83.4 %) แยกเปน เกดโรค 1 ครง 146 ฟารม เกดโรค 2 ครง 29 ฟารม เกดโรค 3 ครง 1 ฟารม ไมมสตวปวย 35 ฟารม สตวปวย 2,729 ตว อตราการปวยเฉลย 34.98 % (2,729/6,921) การควบคมโรคใชเวลาถง 6 เดอน ผลการตรวจชนสตรโรค พบวาเปนโรคปากและเทาเปอยซโรคไทปโอ ในชวงเดอนตลาคม 2553 จนถงกลางเดอน มกราคม 2554 และตรวจพบซโรไทปเอ ตงแตเดอน มกราคม – กมภาพนธ 2554 โดยเฉพาะสปดาหท 2 ของเดอน มกราคม 2554 พบทง ซโรไทปโอและเอรวมกน ปจจยเสยงทสาคญ ไดแก การไปรวมงานประกวดสตว เจาหนาทผสมเทยม และขนาดฟารม โดยมคา odds ratio เทากบ 4.9 2.6 และ 0.4 ตามลาดบ แมวามาตรการควบคมโรคจะครบถวน ตงแตการแกไขปญหาในเรองของตวสตว การสรางภมคมโรค รวมถงการควบคมปจจยเสยง สงแวดลอม แตตองพจารณาถงปจจยทยากตอการควบคมอนไดแกการเปลยนแปลงของตวเชอดวยเชนกน สาเหตของการแพรระบาดของโรคครงน ไมทราบแนชด จากผลการสอบสวนโรคอาจจะเกยวของกบการสมผสเชอโดยบคคล และแพรกระจายในสงแวดลอมผานทางศนยรวมนม คาสาคญ : โรคปากและเทาเปอย ฟารมโคนม การระบาด 1สานกงานปศสตวจงหวดลาพน 2สานกสขศาสตรและสขอนามยท 5

14

ความชกทางซรมและปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบในสกรจงหวดนาน

ระหวางเดอนธนวาคม 2553 - เมษายน 2554

Seroprevalence and Risk factor of Japanese Encephalitis among Pigs in Nan Province, December 2010 – April 2011

เพญพร ทบเลก1 ละมล โมล2 วรวฒน โพธสยะ1 ออมฤทย ใจจนทร1 และ เสาวพกตร ฮนจอย3

บทคดยอ

การสารวจความชกทางซรมของการตดเชอโรคไขสมองอกเสบ Japanese Encephalitis (JE) ในสกรจงหวดนาน โดยการสมเกบตวอยางซรมจากสกรแบบงายจานวนท งหมด 853 ตวอยางจาก 6 อาเภอ ไดแก อาเภอเมองนาน ภเพยง เวยงสา ทาวงผา ปว และบานหลวง ระหวางเดอนธนวาคม 2553 ถงเมษายน 2554 ตรวจดวยวธ HI โดยมคา cut off ทระดบแอนตบอด ≥ 1:40 พบความชกทางซรมของ JE ในสกรพอพนธ สกรแมพนธ และสกรขน เทากบรอยละ 87.50 (28/32) 94.91 (261/275) และ 25.46 (139/546) ตามลาดบ จากการวเคราะหความสมพนธของปจจยเสยงกบการตรวจพบแอนตบอดตอเชอ JE พบวาอายสกร ขนาดฟารม แหลงน าทใชเลยงสกร การใหน าในคอก การทาความสะอาดคอก การใชน ายาฆาเชอในการทาความสะอาดคอก การจดการของเสยจากฟารม การควบคมแมลงและยงภายในฟารม มความแตกตางอยางมนยสาคญ (p<0.05) ดงน น เพอปองกนการแพรเชอไวรส JE จากสกรมาสคน ควรกาจดยงซงเปนพาหะของโรค เกษตรกรควรแยกเลยงสกรใหหางไกลจากชมชน ตลอดจนสงเสรมใหปฏบตตามหลกสขาภบาลการจดการการเลยงและจดการโรงเรอนหรอเลา/คอกสกร ไมใหมแหลงเพาะพนธยง รวมทงทาวคซนปองกนโรคใหเดกอายต ากวา 15 ปในพนททมการระบาดของโรคจะชวยลดการแพรกระจายของเชอไวรสลงได

คาสาคญ: ความชกทางซรม ไขสมองอกเสบ สกร นาน 1สานกงานปศสตวจงหวดนาน 2กลมงานไวรสวทยา สถาบนสขภาพสตวแหงชาต 3สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนท

15

ความชกและปจจยเสยงของโรคเตานมอกเสบแบบไมแสดงอาการในโครดนม จงหวดแพร

Prevalence and risk factors of subclinical mastitis in lactating dairy cow, Phrae province

บทคดยอ

เกบตวอยางน านมดบจากสหกรณโคนมทงโฮง จงหวดแพร จากโครดนม จานวน 81 ตว จากฟารมโคนมรายยอย จานวน 10 ฟารม เพอหาความชกและวเคราะหปจจยเสยงของโรคเตานมอกเสบแบบไมแสดงอาการ และตรวจหาเชอแบคทเรยทเปนสาเหตและทดสอบความไวตอยาปฏชวนะ โดยตรวจน านมโครายเตาดวยวธ California Mastitis Test (CMT) และเกบตวอยางตรวจปรมาณเซลลโซมาตกดวยเครองอตโนมต จากผลตรวจพบวาความชกของโรคเตานมอกเสบรายตวโค มคารอยละ 72.84 และรายฟารมรอยละ 100 ผลของตวอยางน านมโคทมคะแนน CMT ≥1 จานวน 63 ตวอยาง เพอนาไปเพาะแยกชนดเชอแบคทเรยและทดสอบความไวตอยาปฏชวนะ โดยเชอแบคทเรยทพบมากทสด 5 ลาดบแรก คอ Coagulase Negative Staphylococcus (41.07%), Streptococcus spp. (12.9%), Staphylocoocus aureous (12.56%), Streptococcus dysagalactiae (10.71) และเชอ Streptococcus group G (5.36%) ตามลาดบ สวนเชอแบคทเรยมความไวตอการใชยาปฏชวนะมากทสด คอ เอนโรฟลอกซาซน (86.66%) อะมอกซซลนและเจนตาไมซน (66.13%) แตคอนขางดอตอยา กลมคลอกซาซลน (79.17%) สเตรปโตไมซน (54.84%) และเพนนซลน (45.16%) จากขอมลดงกลาวพบวาในพนทจงหวดแพรความชกของโรคเตานมอกเสบแบบไมแสดงอาการคอนขางสง ถอเปนปญหาทสาคญเกษตรกรผเลยงโคนมในพนท ซงตองใหความรแกเกษตรกรในการแกไขปญหาตอไป คาสาคญ : เตานมอกเสบแบบไมแสดงอาการ CMT , Somatic Cell Count

16

ลกษณะภาวะรกคางในโคเนอของจงหวดยโสธร

Epidemiology of Cows with Retained Placenta in Yasothon Province

ประเสรฐ วงศนาค* จฑามาศ สมไชย พทกษ เผาผา

บทคดยอ

วเคราะหลกษณะการเกดภาวะรกคางในโคเนอระหวางป 2552-2554 โดยการใชแบบสอบถามสมภาษณผเลยงโคเนอกลมเปาหมายในจงหวดยโสธรจานวน 126 ราย ในประเดน ลกษณะทวไป อาหารและสภาพแวดลอมในการเลยงด การดแลสขภาพและการจดการ และสถานภาพปจจบนของแมโค พบในแมโคพนธลกผสมบราหมนรอยละ 64.3 อายเฉลย 5.63 ป (Std.Deviation= 1.677) สภาพแมโคผอมถงผอมมาก รอยละ 91.3 การไดรบฟางเปนอาหารหลก รอยละ 83.3 การผสมเทยมรอยละ 54.0 การมประวตรกคางในฟารมรอยละ 34.1 การชวยคลอด รอยละ 27.8 และพบวาการไดรบฟางเปนอาหารหลกและความสมบรณของแมโคมความสมพนธกบการเปนสดหลงคลอดอยางมนยสาคญ (P=0.05) คาสาคญ: โคเนอ รกคาง ปจจยเสยง

*สานกงานปศสตวจงหวดยโสธร

17 เปรยบเทยบแอนตบอดโรคปากและเทาเปอยภายหลงการฉดวคซนชนด Trivalent แบบมการฉดกระตน

และไมฉดกระตนในลกโค-กระบออาย 4-6 เดอน

ประหยด เขงคา1 บณฑต กะการด1 มทตะ ชลามาตย2

บทคดยอ

เปรยบเทยบแอนตบอดของโรคปากและเทาเปอยภายหลงการฉดวคซนชนด Trivalent แบบมการฉดกระตนและไมฉดกระตนในลกโค-กระบออาย 4-6 เดอน ภายใตสภาวะแวดลอมการเลยงสตวตามธรรมชาตในพนทจงหวดตราด โดยคดเลอกสตวจานวน 100 ตว (โค 50 ตว กระบอ 50 ตว) แบงเปน 2 กลม คอกลมท 1 จานวน 60 ตว มการฉดกระตนภายหลงฉดวคซนครงแรก 1 เดอน กลมท 2 จานวน 40 ตว ฉดวคซนครงแรกแลวไมมการฉดกระตน เกบตวอยางซรมกอนและหลงฉดวคซน 1 เดอน และหลงการฉดกระตน 1 เดอน ตรวจหาระดบแอนตบอดโดยวธ LP-ELISA TEST พบสตวกอนฉดวคซนครงแรกมแอนตบอดทสามารถปองกนโรคไดมจานวนนอยมาก (Type 0 = 0 % Type A = 2.77% และ Type Asia1 = 19.44 %) แตหลงฉดวคซนครงแรก 1 เดอน พบมจานวนมากขน (Type 0 = 13.3% Type A = 51.0% และ Type Asia1 = 39.8 %) เมอเปรยบเทยบกลมมการฉดกระตนกบกลมไมมการฉดกระตนพบวากลมฉดกระตนมจานวนสตวทสามารถปองกนโรคไดมากกวา(Type 0 64.8% : 37.2% Type A 79.6% : 60.4% และ Type Asia1 98.1% : 62.7%) เหนไดวาระดบแอนตบอดทสามารถปองกนโรคไดระดบฝง (Herd immunity) ของกลมไมมการฉดกระตนมตากวา 80% ท ง 3 Type แตอยางไรกตามกลมมการฉดกระตนพบ Herd immunity มากกวา 80 เปอรเซนต เฉพาะ Type Asia1 เทาน น ผลทไดจากการศกษานสามารถนาไปใชประโยชนเปนแนวทางการวางแผนปฏบตงานปองกนโรคปากและเทาเปอยในพนทตอไป คาสาคญ : แอนตบอด โรคปากและเทาเปอย วคซน 1สานกงานปศสตวจงหวดตราด 2ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนออก

18

การวเคราะหปจจยเสยงตอการเกดโรคในฟารมสตวปกจงหวดสมทรสงคราม

โดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร

สภาณ เออเบญจพล1

บทคดยอ

ระบบเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System) เปนเทคโนโลยทใชกนอยางแพรหลายในวเคราะหปจจยเสยงการเกดโรค และเพอทานายพนทเสยง ในแตละพนททมปจจยเสยงตางกน ในพนททเคยเกดโรค ถงแมจงหวดสมทรสงครามเปนจงหวดทยงไมเคยมรายงานการเกดโรค ไขหวดนกหรอโรคระบาดของสตวปกในชวงป 2547 ซงเรมมการระบาดของไขหวดนกครงแรกในประเทศไทยจนถงปจจบน การหาแนวทางใหมๆ มาใชในการวางแผน จะชวยใหการปองกนโรคและการเฝาระวงโรคในฟารมสตวปกมประสทธภาพยงขน ปจจยเสยงทนามาใชในการวเคราะหในทน ไดแก โรงฆาสตวปก สนามซอมไก สถานทเลยงสตวปก ถนน และแมน า กาหนดใหคาความเสยงคอระยะหางจากปจจยเสยง คณดวยนาหนก วเคราะหพนทเสยงโดยเทคนคการ overlay โดยโปรแกรม ArcMapTM ในซอฟแวร ARCGISTM version 9.3 ผลการศกษาพบวาพนทในตาบลบางยรงคเปนพนททมความเสยงสงทสด เนองจากอยตดแมนา ถนน และมฟารมสตวปกคอนขางมาก การศกษานยงมขอจากดอยเนองจากขอมลพกดฟารมทสารวจมเฉพาะในพนทอาเภอบางคนท ยงขาดในสวนของอาเภอเมองสมทรสงครามและอมพวา การสารวจพกดสถานทใหครบถวนตองอาศยเวลาและแรงงานเปนอยางมาก

คาสาคญ : GIS พนทเสยง โรคสตวปกสานกงานปศสตวจงหวดสมทรสงคราม 1จงหวดสมทรสงคราม

19

ระบาดวทยาของการตดพยาธภายในทางเดนอาหารของโคนม อาเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค เมษายน - มถนายน 2554

ทวโชค ละมายศร1 เสกสทธ2 และกตภทท สจต2

บทคดยอ

สานกงานปศสตวจงหวดและศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนลางรวมกนสารวจทางระบาดวทยาของการตดพยาธในทางเดนอาหารของโคนม มวตถประสงค เพอศกษาความชกของการตดพยาธในทางเดนอาหารของโคนม อาเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค ระหวาง เมษายน-มถนายน 2554 ดาเนนการศกษาแบบภาพตดขวาง เกบตวอยางอจจาระโคนม 294 ตวอยาง โคนมทใชในการศกษามอายระหวาง 1-10 ป ทาการตรวจดวยวธ simple sedimentation และ simple flotation และสมภาษณเกษตรกร 60 ฟารม ถงลกษณะการจดการฟารมทวไป ผลการศกษาพบโคนมมการตดพยาธอยางนอย 1 ชนด รอยละ 20.4 แบงเปนตดพยาธตวกลมทางเดนอาหาร และพยาธในกระเพาะรเมน รอยละ 17 และ รอยละ 4.8 ตามลาดบ โคนมทอายตงแต 5 ปลงมา มแนวโนมตดพยาธมากกวาโคนมทอายมากกวา 5 ป โดยโครดนมมการตดพยาธมากกวาโคกลมอน ๆ ฟารมโคนมสวนใหญมโปรแกรมการใหยาถายพยาธ แตกยงพบการตดพยาธโดยเฉพาะกลม โครดนม เนองจากเกษตรกรใชยาถายพยาธชนดเดยวเปนระยะเวลานาน แนวทางในการควบคมปองกน โรคพยาธในฟารมโคนม คอ การใชยาถายพยาธอยางเหมาะสม กาหนดตารางการใหยาถายพยาธ แยกโคทนาเขาใหม และไมใชแปลงหญารวมกบฟารมอน

คาสาคญ : ระบาดวทยา พยาธในทางเดนอาหาร โคนม นครสวรรค

เลขทะเบยนวชาการ

1สานกงานปศสตวจงหวดนครสวรรค 2ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนลาง

20

ความชกและปจจยเสยงของการตดพยาธภายในของโคเนอในพนทอาเภอเมองนาน

Prevalence and Risk factors of Endoparasite in Beef in MuangNan district

วรวฒน โพธสยะ1 เพญพร ทบเลก1 ออมฤทย ใจจนทร1 ณฐธญ แสนบวผน2 นฐวฒ อนคาเชอ2

บทคดยอ

โรคพยาธภายในโคเนอเปนโรคประจาถนของประเทศไทยทสาคญ ทาใหเกดผลเสยหายตอสขภาพสตวและผลผลตสตวเปนอยางมาก การศกษาครงนเพอหาความชกและปจจยเสยงของการตดพยาธภายในของโคเนอในพนทอาเภอเมองนาน โดยเกบตวอยางมลโคเนอพนธผสมพนเมอง-อเมรกนบราหมน ในพนทอาเภอเมองนาน จงหวดนาน ชวงมถนายน – กรกฎาคม ป 2554 โดยวธการสมแบบงายจานวน 273 ตวอยาง จากเกษตรกรผเลยงโคเนอ 91 ราย โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ จากผเลยงโคเนอทวไป 60 ราย และกลมเกษตรกรผ เล ยงโค เนอ 31 ราย ทาการตรวจหาไขของพยาธภายในโดยใชว ธ Simple flotation และ Simple sedimentation และสมภาษณเกษตรกรเพอหาปจจยเสยงของการตดโรคพยาธภายในฝง ผลการศกษาพบวา ความชกของการพบไขพยาธรวมมคารอยละ 87.91 ความชกของการพบไขพยาธภายในของโคเนอจากผเลยงโคทวไปและกลมเกษตรกรผเลยงโคเนอมคารอยละ 90.00 และ 83.87 ตามลาดบ ปจจยเสยงของการตดพยาธของโคเนอในพนทอาเภอเมองนาน คอ ความถของการถายพยาธ การใชแปลงหญารวมกน และปญหาทองเสยของโคเนอในฟารมโดยมคา Odds Ratio เทากบ 40.00 41.64 และ2.70 ตามลาดบ แสดงใหเหนวาการจดการของเกษตรกรผเลยงโคเนอมความเขาใจในความสาคญของการถายพยาธจะสามารถลดปญหาการตดโรคพยาธภายในได คาสาคญ: ความชก ปจจยเสยง พยาธภายใน โคเนอ เมองนาน 1สานกงานปศสตวจงหวดนาน

2ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนบน

21



22

ความชกและปจจยเสยงของการตดเชอปรสตในเลอดไกพนเมอง ในจงหวดนาน

ออมฤทย ใจจนทร1* วรวฒน โพธสยะ1 ณฐธญ แสนบวผน2

บทคดยอ

ศกษาขอมลทางระบาดวทยา และปจจยเสยงของการตดเชอปรสตในเลอดไกพนเมอง ในพนทจงหวดนาน โดยเกบขอมลและตวอยางเลอดปายสไลด จานวน 446 ตวอยาง จาก 108 ฟารม ในพนททกอาเภอของจงหวดนาน จานวน 15 อาเภอ ระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2554 ถงเดอนสงหาคม พ.ศ.2555 นาตวอยางเลอดปายสไลดมายอมส Modified Wright’s Giemsa stain และตรวจโดยสองกลองจลทรรศน กาลงขยาย 1,000 เท า พบความ ชกของปรสตใน เลอด 74.66% โดยตรวจพบ Leucocytozoon sabrazesi 68.16%, Leucocytozoon caulleryi 6.50%, Trypanosoma spp. 7.62%, Microfilaria 2.24% และ Plasmodium spp. 4.04% ขณะทความชกระดบฟารมสงถง 87.04% จากการวเคราะหความสมพนธของปจจยเสยงกบการตรวจพบ เชอปรสตในเลอดไกพนเมองในระดบฟารม พบวาการใชน ายาฆาเชอโรค การควบคมแมลงภายในฟารม และการถายพยาธภายในทางเดนอาหาร มคา Odds Ratio (95% CI) ทแสดงความสมพนธกบการพบปรสตในเลอด เทากบ 0.11 (0.01 – 0.90) 0.24 (0.07 – 0.76) และ 0.24 (0.06 – 0.91) ตามลาดบ

คาสาคญ: ความชก ปจจยเสยง ปรสตในเลอด ไกพนเมอง จงหวดนาน 1สานกงานปศสตวจงหวดนาน 2ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนบน *ผรบผดชอบ โทรศพท 0 5471 0272 โทรสาร 0 5478 3826 Email:[email protected]

23 ความชกของโรคทรปพาโนโซโมซสและความร ความเขาใจ ของเกษตรกรในการควบคม ปองกนโรคใน

โคกระบอในพนทจงหวดพะเยา บรรจง อาจคา1 วสตร นวลขาว2

บทคดยอ

ระหวางเดอนกมภาพนธถงสงหาคม พ.ศ. 2555 ไดมการสมเกบเลอดสดและซรม จานวน 506 ตวอยาง จากโคเนอและกระบอ 203 ฟารมในพนท 9 อาเภอของจงหวดพะเยา เพอตรวจหาความชกทางซรมวทยาและปจจยเสยงของ Trypanosoma evansi พรอมกบศกษาความรของเกษตรกรในการควบคมปองกนโรค ผลตรวจพบเชอปรสต จากตวอยางโคเนอ จานวน 7 ตวอยาง จากเกษตรกรจานวน 2 ราย ในเขตพนทอาเภอเมองพะเยา ดวยวธ Hematocrit centrifugation technique (Woo’s method) และเลอดปายสไลดยอมดวยส Giemsa และใหผลบวกตอการทดสอบดวย Card Agglutination Test for T. evansi (CATT/T. evansi) ท ความชกรายตว รอยละ 76.35 (388/506) และรายฟารม ทรอยละ 77.34 (157/203) ในทกอาเภอ การวเคราะหขอมลดวยตวแปรเดยว มคา odds ratio ในกลมโคเนอพบภมคมกนตอเชอ T. evansi มากกวากระบอ 6.43 เทา (95% CI 2.62-15.77, p<0.001) อยางมนยสาคญทางสถต การควบคมแมลงพาหะนาโรคมคา odds ratio เทากบ 0.54 (95%CI 0.28-1.05, p=0.003) ถอเปนปจจยปองกน ในกลมสตวทมการแทงพบวากลมโคเนอมโอกาสในการแทงนอยกวากลมกระบอ โดยมคา odds ratio 0.27 (95%CI 0.08-0.82, p=0.02) แตไมพบความสมพนธในกลมสตวทมการแทงกบการตรวจพบภมคมกนตอ T.evansi นอกจากนยงพบวาความร ความเขาใจของเกษตรกรเกยวกบโรค Trypanosomosis เพยงรอยละ 9.4 (19/203) มการควบคมแมลงพาหะนาโรค รอยละ 36.45 (74/203) คาสาคญ : เซอรา ทรพพาโนโซมา อแวนซาย โคเนอ กระบอ พะเยา 1สานกงานปศสตวจงหวดพะเยา 2สานกงานปศสตวเขต 8

24

การแทงทเกยวของกบเชอทรปพาโนโซมในโคนม จงหวดพทลง

จรวฒน พฒนพงศ1* อรพรรณ อาจคาภา2 รจรตน วรสงห2 มนตร สงขกล3

บทคดยอ

ในชวงเดอนมกราคมถงกรกฎาคม 2555 พบปญหาโคนมแทงผดปกตในจงหวดพทลง ซงกอใหเกดความเสยหายอยางมากตอผลผลตในฟารมโคนม สานกงานปศสตวจงหวดพทลงไดลงพนทสอบสวนโรคโดยมวตถประสงคเพอหาสาเหตของการแทงผดปกตในโคนมและแนะนามาตรการในการควบคมสถานการณเบองตนแกเกษตรกรในระหวางวนท 23-26 กรกฎาคม 2555 ทาการศกษาแบบ cross sectional study โดยเกบตวอยางลกโคทแทงและเลอดสงตรวจหองปฏบตการ พรอมสมภาษณเจาของฟารมและสารวจสงแวดลอมรอบบรเวณฟารมในพนทฟารมโคนม อาเภอศรบรรพตและอาเภอปาพะยอม พบวาฟารมโคนมทแทงในอาเภอปาพะยอมและอาเภอศรบรรพตมจานวน 20 ฟารม มจานวนโคนมรวมทงสน 504 ตวซงเปนโคตงทองจานวน 253 ตว พบวาโคนมทแทงมรอยละ 19 (49/253) พบวาโคนมแสดงอาการเบออาหารรอยละ 26, บวมนารอยละ 4 และพบภาวะไข ซด และคลอดกอนกาหนดในโคนมบางตว ชวงอายทองทแทงมคาเฉลย 7 เดอน ผลตรวจทางหองปฏบตการพบเชอ Trypanosoma evansi จากตวอยางเลอดรอยละ 20 (28/139) มคาเมดเลอดแดงอดแนนเฉลยรอยละ 27 สวนตวอยางลกโคทแทงไมพบเชอโรคใดๆ (0/3) และไมพบสาเหตอนททาใหเกดการแทง เชน Brucella spp., Toxoplasma gondii, Neospora caninum, Q-fever และสารพษจากเชอราในอาหาร ทาการฉดยาไดมนาซนอะเซตเรท (Berenil®) ในขนาด 5 มลลกรมตอกโลกรมรกษาโคนมทแทงทตรวจพบเชอดงกลาวและฉดในโคตงทองในฟารมทมโคแทง มาตรการในปองกนโคนมจากแมลงดดเลอดในฟารม เชน การสมไฟ หรอการทายากนแมลง มการดาเนนการเพมขนหลงจากพบการแทงผดปกตคดเปนรอยละ 68 ผลจากมาตรการการรกษาและการปองกนดงกลาวทาใหปญหาการแทงในโคนมลดลง

คาสาคญ: แทง ทรปพาโนโซม โคนม พทลง 1สานกงานปศสตวจงหวดพทลง 2ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคใต 3สานกงานปศสตวเขต 9 *ผรบผดชอบบทความ: อเมลล: [email protected]

25

การประเมนความเสยงเชงปรมาณของการนาเขาเชอ Brucella spp. ในฟารมแพะนม เขตมนบร

หนองจอกและคลองสามวา กรงเทพมหานครโดยผานทางการนาเขาแพะนมมชวต

พรวทย บญปางบรรพ1 สวชา เกษมสวรรณ2 พพฒน อรณวภาส2

บทคดยอ

การประเมนความเสยงเปนเครองมอซงทาใหไดขอมลทางวทยาศาสตรทโปรงใสและทาใหเขาใจ ถงความเสยง ท งสามารถนาขอมลเหลานไปสรางหรอปรบปรงมาตรการการควบคมโรค การประเมน ความเสยงเชงปรมาณของการนาเขาเชอ Brucella spp. ในฟารมแพะนมเพอประเมนโอกาสการนาเขา เชอ Brucella spp. สโรงเรอนแพะนมในเขตมนบร หนองจอก และคลองสามวา กรงเทพมหานคร ผานทางการนาเขาแพะนมมชวตอยางนอยหนงตวในชวงระยะเวลาหนงป โดยรปแบบ stochastic model จากขอมลจากเกษตรกร ผเลยงแพะนม รวมกบเอกสารทางวชาการ ผลการประเมนความเสยงในกรณทมการตรวจคดกรองโรคบรเซลโลซสทางซรมวทยากอนการเคลอนยายทฟารมตนทางและตรวจคดกรองโรคซ ากอนนาสตวตวใหมเขาโรงเรอนทฟารมปลายทางพบวา จะมโอกาสการนาเขาเชอ Brucella spp. สโรงเรอนแพะนมผานทางการนาเขาแพะนมมชวตอยางนอยหนงตวในชวงระยะเวลาหนงปเปน 0.0026 (ชวง 0 - 0.0368) หรอการนาแพะนมทก ๆ 7,300 ตวจะพบแพะนมตดเชอ 1 ตว และหากเปน (1) กรณทมการตรวจคดกรองโรคกอนการเคลอนยายเพยงครงเดยวหรอ (2) กรณทมการตรวจคดกรองโรคโดยวธทดสอบทมความไวตา หรอ (3) การไมมการตรวจคดกรองโรคในแพะนมทนาเขา โอกาสการนาแพะนมตดเชออยางนอยหนงตวเขาฟารมในรอบหนงปจะเพมมากขนเปน 2 เทา (ชวง 1-4 เทา), 97 เทา (ชวง 21-1,258 เทา) หรอ 134 เทา (ชวง 26-1,302 เทา) ตามลาดบ โดยตวแปรทมอทธพลตอการเพมระดบความเสยงของการศกษานขนอยกบจานวนแพะนมมชวตทนาเขา และความชกตอการตดเชอ Brucella spp. ภายในฝงของฟารมตนทาง สวนตวแปรทมอทธพลในการลดระดบความเสยง ไดแก ความไวของวธการตรวจคดกรองโรคและการตรวจคดกรองโรคซากอนนาสตวรวมฝง ดงนนเพอเปนการลดโอกาสการนาเขาเชอ Brucella spp. ควรเลอกสตวจากฝงปลอดโรค หรอมการการตรวจคดกรองโรคโดยวธทดสอบทมความไวสงทงกอนการเคลอนยายและกอนนาสตวรวมฝง

คาสาคญ : การประเมนความเสยงเชงปรมาณ โรคบรเซลโลซส แพะนม 1สถาบนสขภาพสตวแหงชาต 2คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

26

การสารวจความชกของปรสตภายในเลอดของแพะในจงหวดนราธวาส ป 2555

Prevalence of blood parasites of goats in Narathiwat province, 2012

สามารถ ออนสองชน1 ชาตร จนทโรจวงศ1 การณ ชนะชย2 คเชนทร วงศสถาพรชย2 พทยา ภาภรมย 3

พพล สขสายไทยชะนะ4

บทคดยอ

การสารวจความชกของการตดปรสตภายในเลอดของแพะ จากตวอยางเลอดแพะจานวน 251 ตวอยาง จาก 9 อาเภอในจงหวดนราธวาสระหวางเดอนพฤษภาคม ถง เดอนกนยายน พ.ศ. 2555 โดยวธนาตวอยางเลอดมาตรวจหาปรสตบางชนดบรเวณ buffy coat (Woo's technique) และการตรวจฟลมเลอดปายสไลดชนดบาง (thin blood smear) ยอมดวยส Giemsa’s ตรวจพบปรสตในเลอดเพยงชนดเดยวคอ Theileria spp. พบวาแพะมอตราการตดปรสตภายในเลอดรอยละ 43.43 นอกจากนยงพบวาอาเภอทแพะมอตราการตดปรสตในเลอดมากทสดคออาเภอเมอง รองลงมาไดแก อาเภอสไหงโก-ลก อาเภอยงอ และอาเภอตากใบ โดยมอตราการตดปรสตในเลอดรอยละ 66.67 63.34 54.17 และ 47.62 ตามลาดบ สวนอาเภอทมอตราการตดปรสตในเลอดนอยทสดคออาเภอรอเสาะ (8.34) จากผลการศกษายงพบวาอตราการตดปรสตในเลอดในเพศเมยไมแตกตางจากเพศผ (p=0.163) แพะทมอายนอยมอตราการตดปรสตในเลอดไมแตกตางจากแพะทมอายมาก (p=0.934) และแพะในฟารมทมประวตการใชยารกษาปรสตในเลอดมอตราการตดปรสตในเลอดไมแตกตางจากแพะในฟารมทไมเคยมประวตการใชยารกษาปรสตในเลอด (p=0.483)

คาสาคญ : ปรสตภายในเลอด ความชก แพะ จงหวดนราธวาส 1 สานกงานปศสตวจงหวดนราธวาส 2 สานกควบคม ปองกน และบาบดโรคสตว 3 ภาควชาพยาธชววทยา คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 4 ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคใต

27

แนวทางการบรรเทาทกขแกเกษตรกรดานปศสตวหลงภาวะอทกภย จงหวดนครสวรรค

Relieving ways for agriculturists with Livestock after flooded conditions in Nakhonsawan Province.

ทวโชค ละมายศร1 พทธชาต คาดสนท2

บทคดยอ

ดาเนนการศกษาความตองการของเกษตรกรดานปศสตวหลงภาวะอทกภยจงหวดนครสวรรค ดวยวธตอบแบบสอบถามในพนทประสบอทกภย 10 อาเภอโดยการสมตวอยางจานวน 409 ตวอยาง วเคราะหขอมลตามวธการทางสถตเชงพรรณนา เพอศกษาผลกระทบ ความคดเหนและทศนคตตอการชวยเหลอของเจาหนาท และสรปหาแนวทางในการปฏบตเพอบรรเทาทกข โดยเกษตรกรรอยละ 76.44 ไดรบการแจงเตอนลวงหนาสวนมากจากเสยงตามสาย ขณะทรอยละ 58.67 มการเตรยมความพรอมรบมออทกภย สวน ความตองการการชวยเหลอหลงอทกภยมากทสด คอ การจดหาหรอแจกพนธสตว เวชภณฑและยาสตว ความชวยเหลอเกยวกบการกอสราง/ปรบปรงโรงเรอนเลยงสตว ความรเกยวกบการจดการอาหารสตว ความรเกยวกบการเลยงสตว และการบรการ/ประสานงาน ตามลาดบ โดยพบสตวปวยดวยกลมอาการ ทางเดนระบบหายใจมากทสดรอยละ 44.53 ทงนจากขอมลพบวาสอดคลองกบแนวทางปฏบตทมอย ในขณะทการอบรมใหความรเกยวกบการเลยงสตวและอาหารสตว การประชาสมพนธ การจดเตรยมสถานทอพยพสตว และการขอรวมมอจากหนวยงานอนเชน สถานศกษาหรอภาคเอกชนเปนสงทควรดาเนนการเพมขน คาสาคญ : อทกภย นาทวม บรรเทาทกข ปศสตว จงหวดนครสวรรค

28

การสารวจความชกทางซรมของเชอไวรสปากและเทาเปอยในโคและกระบอทผานดานกกกนสตว

จงหวดเชยงรายในป ๒๕๕๕

วจตรา อนกล* เมธานนท มลโพธ ชยวธน วทระกล

บทคดยอ

การเค ลอนยายส ตวผ านชายแดน เปน ปจจย เส ยงห น งของการเกดการระบาดของโรค ปากและเทาเปอย (FMD) ในพนท การศกษานเปนการสารวจความชกทางซรมของเชอไวรสปากและเทาเปอย (FMDV) ในโคและกระบอทผานดานกกกนสตวจงหวดเชยงรายในชวงเดอนตลาคม 2554 ถงกรกฎาคม 2555 จานวน 327 ตวอยาง โดยทาการตรวจหาแอนตบอดตอสวน non structural protein (NSP test) ดวยเทคนคenzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) พบผลบวก 41 และผลลบ 286 ตวอยาง คดเปนรอยละ 12.54 และ 87.46 ตามลาดบ และตรวจหาระดบแอนตบอดตอเชอ FMDV ดวยวธ liquid-phase blocking ELISA (LP-ELISA) พบวามตวอยางซรมทมระดบไตเตอรมากกวาหรอเทากบ 40 จานวน 69 ตวอยาง คดเปนรอยละ 21.10 โดยมแอนตบอดตอซโรไทป O, A และ Asia1 (anti-O, anti-A และ anti-Asia1) จานวน 1, 22 และ 59 ตวอยาง ตามลาดบ แตเมอพจารณาเฉพาะระดบไตเตอรทสามารถปองกนโรคได (titer>1:80) พบวา A-protect และ Asia1-protect ม 5 และ 30 ตวอยาง ตามลาดบ โดยไมพบตวอยางใดทม O-protect เลย อยางไรกตามตวอยางซรมทพบระดบ anti-O ใหผลบวกตอ NSP test ดวย และตวอยางทพบระดบ anti-A และ anti-Asia1 พบใหผลบวกตอ NSP test 4 และ 17 ตวอยาง คดเปนรอยละ 18.18 และ 28.81 ตามลาดบ

คาสาคญ : ความชกทางซรมวทยา เชอไวรสปากและเทาเปอย โคและกระบอ ดานกกกนสตว จงหวดเชยงราย

ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคเหนอตอนบน *ผรบผดชอบบทความ โทรศพท 054830195 โทรสาร 054830195 กด 5 Email: [email protected]

29 การวเคราะหเครอขายทางสงคมดานการซอ-ขายอาหารของเกษตรกรผเลยงโคนมรายยอยสหกรณโคนม

หนองโพราชบร จากด (ในพระบรมราชปถมภ) Social Network Analysis on Smallholder Dairy Farmers, Nongpho Dairy Coorperative Ltd.

(Under the Royal Patronage)

วไลภรณ วงศพฤกษาสง1 กมลทพย เพงหรญ1 ถนอม นอยหมอ1 การณ ชนะชย1 สวชา เกษมสวรรณ2 ชยเทพ พลเขต2 ธระ รกความสข2 เฉลมพล เลกเจรญสข2

บทคดยอ

ปญหาของโรคตดเชอในฟารมโคนมนนมมากมายหลายชนด สวนใหญมกสงผลตอสภาวะทางเศรษฐกจ โดยการตดเชอสามารถตดตอท งการสมผสโดยตรง (direct contact) และการสมผสทางออม (indirect contact) การว เคราะหเครอขายทางสงคม (Social Network Analysis) ถกนามาประยกตใชในการศกษาลกษณะทางระบาดวทยา เพอการทานายการแพรกระจายของโรคตางๆ การศกษาครงนจงมวตถประสงค เพอศกษาโครงสรางเครอขายทางสงคมดานการซอ-ขายอาหารตาง ๆ ของฟารมโคนม เพอใชเปนขอมลพนฐาน และนาเครอขายนไปประกอบกบเครอขายอนๆในฟารมโคนม เพอใชเปนขอมลในการวางแผนควบคม ปองกนโรคในกรณมการระบาดของโรคตดเชอในฟารมโคนม การศกษาดาเนนในฟารมโคนมทเปนสมาชกของสหกรณโคนมหนองโพราชบร จากด (ในพระบรมราชปถมภ) จานวน 538 ตวอยาง ทาการศกษาเชงพรรณนา และศกษาเครอขายทางสงคมดานการซอ-ขายอาหารโคนมแบบบางสวน (Partial social network analysis) จากการสมตวอยางแบบ snowball sampling หนวยการศกษา คอ สหกรณโคนม เกษตรกรโคนม พอคาหรอผจาหนายอาหารโคนม ผแทนสงอาหารโคนม เพอหาความสมพนธของการซอ-ขายอาหารโคนม ผลการศกษาพบวา สหกรณโคนมหนองโพราชบร ปจจบนมสมาชกทยงสงนานมดบเขาสสหกรณจานวน 2,618 ราย มยอดการผลตนานมสงสดในจงหวดราชบร เกษตรผเลยงโคนมมสดสวนเพศชายตอเพศหญง เทากบ 1.5:1 คามธยฐานของอายเทากบ 50.5 ป (ตาสด 24 ป, สงสด 79 ป) สหกรณโคนม หนองโพเปนแหลงผลตและจาหนายอาหารโคนมใหแกสมาชกในพนท ทงอาหารสาเรจรป และอาหารสด ในสวนอาหารสาเรจรปมการขนสงโดยผานผแทนขนสง ซงในปจจบนมจานวน 22 ราย เครอขายการขนสงอาหารสวนใหญมรปแบบ random network และมลกษณะแบบ weak component ซ งเมอพจารณาคา betweeness degree และ closeness พบสหกรณ และผแทนขนสงอาหารเปนnode ศนยกลางในเครอขายอาหารสาเรจรป และถอวาเปนจด cut point ของเครอขาย แตในสวนของอาหารสดเนองจากเครอขายคอนขางกระจดกระจายไมมแหลงขายอาหารทชดเจนจดศนยกลาง สวนใหญจงเปนแหลงขายอาหารในพนท

คาสาคญ : การวเคราะหเครอขายทางสงคม การซอ-ขายอาหาร โคนม 1สานกควบคมปองกน และบาบดโรคสตว กรมปศสตว 2คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

30

ทมสอบสวนโรคระบาดสตว กรมปศสตว ประจาป 2555

31

รายงานการสอบสวนโรคพษสนขบา ชมชนประชานเวศน 3 สวน 3 ถ.งามวงศวาน 23 ต.บางเขน อ.เมองนนทบร จ.นนทบร วนท 1 กรกฎาคม – 1 ตลาคม 2555

ขนษฐา ธตดลกรตน4 คนรชต สจจา1 จรญศกด2 กณตภณ3 นภดล ดาวกระจาง3 ไพฑรย กอนทอง4

วชรพงษ สดด4

บทคดยอ

เมอวนอาทตยท 1 กรกฎาคม 2555 สานกงานปศสตวจงหวดนนทบรไดรบแจงจากเครอขายเฝาระวงโรคพษสนขบา ในพนทถนนงามวงศวาน 23 วาพบสนขจรจดเขามากดสนขในชมชนประชานเวศน 3 สวน 3 ถนนงามวงศวาน 23 ตาบลบางเขน อาเภอเมองนนทบร จงหวดนนทบร และสนขตวดงกลาวตายเองภายในชมชนดงกลาว ทมสอบสวนโรคจากสานกงานปศสตวจงหวดนนทบรไดลงพนททนท ทาการตรวจซากเบองตนสอบถามประวต และศกษาสภาพแวดลอม บนทกภาพ และสงตรวจทกรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข ในวนเดยวกน และไดรบการแจงผลในวนจนทรท 2 กรกฎาคม 2555 วาพบเชอไวรสพษสนขบาจากการตรวจสมองดวยวธฟลออเรสเซนตแอนตบอดเทคนค ทมสอบสวนโรคเขาสอบสวนโรคในพนท โดยเกบขอมลทางดานระบาดวทยา ไดแก ศกษาสภาพแวดลอม ขอมลผปวย ขอมลสตวปวย โดยใชแบบสอบสวนโรคพษสนขบาสมภาษณผทเกยวของ เจาหนาท และประชาชนทวไป เพอเขาไปคนหาสาเหตของการเกดโรคและจะไดหามาตรการในการควบคมการแพรระบาดของโรค พบวาเปนสนขทเปนโรคพษ-สนขบาเปนสนขทไมมเจาของและไมเคยไดรบวคซน อาศยอยในซอยวดบวขวญ14/1 หมบานประชานเวศน 3 สวน 3 คนหาพบสนขสมผสโรคจานวน 13 ตว มเจาของ 3 ตว นอกนนเปนสนขจรจด และพบผสมผสโรคจานวน 2 ราย แนวทางแกไขมการออกหนวยสตวเคลอนทบรเวณการเกดโรค และมการเคลอนยายสนขจรจดออกจากพนท มการฉดวคซนรอบจดเกดโรค สรางเครอขายเฝาระวงโรคพษสนขบาในชมชน สวนผสมผสโรคไดรบการฉดวคซน คาสาคญ: โรคพษสนขบา จงหวดนนทบร สอบสวนโรค สนขจรจด ชมชน

32

การสอบสวนโรคบลเซลโลซสในฟารมแพะ-แกะ จงหวดฉะเชงเทรา ยทธภม สบขาเพชร1 ทรงพล บญธรรม2 ชยยงค สากา3 ฉตรสดา ชมเกษยร4 สรชาต จารญโรจน5

บทคดยอ

วนท 22 มถนายน 2555 สานกงานปศสตวจงหวดฉะเชงเทราไดรบแจงจากศนยวจยและพฒนาการ-สตวแพทยภาคตะวนออก วาพบการเกดโรคบรเซลโลสสในฟารมแพะ–แกะ แหงหนงในอาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา ทมสอบสวนโรค ไดดาเนนการเขาพนทสอบสวน โรคในวนท 16 สงหาคม 2555 โดยมวตถประสงคเพอ สบหาแหลงทมาของโรค และควบคมไมใหมการแพรกระจายของโรค โดยการสมภาษณเกษตรกร และเกบตวอยางเลอดแพะ–แกะ ทกตวในฟารมจานวน 87 ตว เพอตรวจหาระดบแอนตบอดตอ การตดเชอโรคบรเซลโลสสดวยวธ modified Rose Bengal Test (mRBT) และยนยนผลดวยวธ Complement Fixation Test (CFT) ผลการตรวจทางหองปฏบตการจากการเกบตวอยางวนท 21 สงหาคม 2555 ใหผลลบทกตวอยาง ผลจากการสมภาษณพบวาเกษตรกรรบซอ แพะ–แกะ จากอาเภอแปลงยาว จ.ฉะเชงเทรา และอาเภอนาด จ.ปราจนบร โดยแกะทใหผลบวก ซอมาจากอาเภอแปลงยาว อยางไรกตามทมสอบสวนโรคไดเขาสมภาษณเกษตรกรทอาเภอแปลงยาวพบวา ไมมสตวอยในฟารมแหงนแลว สรปจากการสอบสวนโรคในครงนแหลงทมาของโรคนาจะมาจากการนาเขาแพะ– แกะ จากแหลงอนโดยไมมมาตรการตรวจโรครวมกบการกกสตวกอนนาเขาฝง และไมมการตดเชอของโรคเพมในฝงสตวดงกลาว

คาสาคญ : บรเซลโลสส แพะ แกะ 1สานกงานปศสตวเขต2 2สานกงานปศสตวจงหวดสมทรปราการ 3ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนออก 4สานกงานปศสตวจงหวดฉะเชงเทรา

33

การสอบสวนโรคเฮโมรายกเซพตซเมยในพนทบานหนองเกาะหม3 ตาบลศรสข

อาเภอสาโรงทาบ จงหวดสรนทร

วสนต ฤาชา1 เชอชาย ธงชย1 จรญวทย นะพรรมย2 วทยา นมงาม3 กาชย หมายจนทร4 กลย สตตานสรณ5

บทคดยอ

สานกงานปศสตวเขต 3 ไดรบแจงการเกดโรคเฮโมรายกเซพตซเมยในพนทบานหนองเกาะหม 3 ตาบลศรสข อาเภอสาโรงทาบ จงหวดสรนทร ซงเกดโรคระหวางวนท 25 พฤษภาคม ถง วนท 2 มถนายน 2555 ทมสอบสวนโรคระบาดสตวสานกงานปศสตวเขต 3 ไดด าเนนการสอบสวนโรคยอนหลง เชงเปรยบเทยบ (Retrospective case-control study) เพอหาความสมพนธของปจจยการเกดโรคเฮโมรายกเซพ-ตซเมยในพนทบานหนองเกาะ หม 3 ตาบลศรสข อาเภอสาโรงทาบ จงหวดสรนทร โดยการสอบถามเกษตรกรผเลยงโค กระบอ จานวน 75 ราย จานวนสตวรวมท งสน 344 ตว (กระบอ 210 ตว โค 134 ตว) เกษตรกรทมสตวปวย 16 ราย มสตวปวยทงสน 31 ตว (กระบอ 23 ตว โค 8 ตว) สตวปวยตาย 9 ตว (กระบอ 7 ตว โค 2 ตว) อตราปวยคดเปนรอยละ 9.01 (31/344) อตราตายรอยละ 2.61 (9/344) และอตราปวยตายรอยละ 29.03 (9/31) จากการศกษาพบวากระบอมความเสยงของการเกดโรคมากกวาโค (OR = 1.94, 95% CI 0.84 - 4.47) และสตวทตายมกเปนกระบอมากกวาโค (OR = 2.28, 95% CI 0.47 - 11.12) ปจจยทเกยวของกบอายสตวท พบวาสตวปวยเปนสตวทอายนอยกวาหรอเทากบ 2 ป มคา OR เปน 2.56 เทา (95% CI 1.19 - 5.52) ของสตวทมอายมากกวา 2 ป เกษตรกรทมสตวปวยเปนเกษตรกรทนาเนอสตวทปวยตวแรกไปบรโภค มคา OR เปน 7.78 เทา (95% CI 2.29 - 26.46) ของเกษตรกรทไมไดนาเนอไปบรโภค เมอพจารณารายตวสตว พบวาสตวทปวยเปนสตวทเกดจากเจาของนาเนอสตวทปวยตวแรกไปบรโภค (OR = 11.93, 95% CI 4.45 - 32.02) ของเกษตรกรทไมไดนาเนอสตวทปวยตวแรกไปบรโภค ทงน เมอพจารณาดานปจจยการฉดวคซนพบวาเกษตกรทฉดวคซนใหแกสตวรอยละ 80 ขนไป เปนปจจยทชวยในการปองกนการเกดโรค (OR = 0.50, 95% CI 0.06 - 4.35) เมอเทยบกบเกษตรกรทไมไดฉดวคซนหรอฉดวคซนนอยกวารอยละ 80 เมอพจารณาเปนรายตวสตว สตวทปวยเปนสตวทฉดวคซน มคา OR เปน 0.51 เทา (95% CI 0.12 - 2.25) ของสตวทไมไดฉดวคซน จากผลการสอบสวนโรคในครงนจงพอสรปไดวาการเกดโรคอาจเกยวของกบปจจยภายในสตวทปวยเอง ซงสตวทเกดโรคตวแรก (Index case) นาจะเปนสตวทเปนพาหะ (carrier) ซงกกเกบเชออยในรางกาย เมอมปจจยโนมนาทเรยกวาความเครยด จงแสดงอาการปวยและถายเชอใหแกสตวรวมฝง รวมทงมความนาเชอวาการนาเนอกระบอทปวยตายไปบรโภคทาใหมการกระจายเชอไปยงสตวในหมบานดวย

คาสาคญ : โรคเฮโมรายกเซพตซเมย อาเภอสาโรงทาบ จงหวดสรนทร 1สานกงานปศสตวเขต 3 2สานกงานปศสตวจงหวดสรนทร 3สานกงานปศสตวอาเภอสาโรงทาบ 4สานกงานปศสตวอาเภอเมองสรนทร 5สานกงานปศสตวอาเภอทาตม

34

การหาสาเหตการแทงในกระบอทตาบลทาบอสงคราม อาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม

มาโนชญ บญรอด1 หฤทย รงเรอง2 ประกจ ศรใสย2 นวฒชย เทพสนทร2 ปรญญา พนนฤทธ3

บทคดยอ

เดอนกนยายน 2555 พบปญหากระบอแทงจานวนมากทบานดอนสมอ หมท ๑ ตาบลทาบอสงคราม อาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม ทมสอบสวนโรคไดออกสอบสวนโรคโดยมวตถประสงคเพอหาสาเหตการแทงและหามาตรการควบคมไมใหมการแพรกระจายของโรค โดยการสมภาษณเกษตรกรและเกบตวอยางเลอดสงตรวจทางหองปฏบตการเพอหาสาเหตการแทง จานวน ๖๓ ตวอยาง ผลการตรวจทางหองปฏบตการ พบเชอ Trypanosoma evansi จากตวอยางเลอดรอยละ ๗.๙ (๕/๖๓) มคาเมดเลอดแดงอดแนนเฉลยรอยละ ๓๒ จากการสมภาษณเกษตรกรพบวาในพนทมเหลอบและแมลงดดเลอดจานวนมาก มลกษณะการเลยงแบบปลอยและขงคอก มการฉดวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอยและโรคเฮโมรายกเซฟตซเมยตามรอบในตวทไมทอง และสวนใหญไมมการถายพยาธ เนองจากเพงไดรบรายงานปญหาการแทงเมอกลางเดอนกนยายน ๒๕๕๕ สรปการสอบสวนโรคในครงน จงอยในระหวางการเกบขอมลและการวเคราะหหาปจจยเสยงเพมเตม คาสาคญ : การแทง กระบอ ทรปพาโนโซม 1สานกงานปศสตวเขต 4 2สานกงานปศสตวจงหวดนครพนม 3ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตอนบน

35

การระบาดของโรคปากและเทาเปอย จากโครงการไถชวตโค-กระบอ จงหวดลาปาง

ศราวธ เขยวศร1 ศศธร ตคารมย1 บรรจง อาจคา1 อนรธ เนองเมก1 เพญพร ทบเลก1 ศนกานต ทองสวสด1 สงวน มนล1 สพล ปานพาน1 บญเชด อาจองค2 สวชา เกษมสวรรณ3

บทคดยอ

วนท 29 สงหาคม 2555 สานกงานปศสตวเขต 5 ไดรบรายงานจากสานกงานปศสตวจงหวดลาปางวาเกดการระบาดของโรคปากและเทาเปอยในพนทอาเภอแมเมาะ จงหวดลาปาง โดยมโคเนอแสดงอาการของโรคดงกลาวจานวน 4 ตว ตอมาวนท 3 กนยายน 2555 ไดรบรายงานวามสตวปวยเพมเตม จานวน 85 ตว เปนสตวในพนทอาเภอแมทะ และอาเภอหางฉตร ทมสอบสวนโรคจงหวดลาปางสาเหตของการระบาดนาจะเกดจากการนาสตวของโครงการไถชวตโค-กระบอ ของมลนธ A เขามาในพนท ชวงเดอนกรกฎาคม 2555 เนองจากโรคมแนวโนมแพรกระจายเพมขน ทมสอบสวนโรคระบาดสตวระดบเขต สานกงานปศสตวเขต 5 จงลงพนทดาเนนการสอบสวนโรค ในระหวางวนท 10 - 14 กนยายน 2555 เพอตรวจสอบขนาด ขอบเขตและลกษณะการกระจายของโรค และคนหาสาเหต ปจจยทมอทธพลตอการระบาดของโรคปากและเทาเปอยในครงน เพอนาผลการสอบสวนมาใชประกอบการพจารณาควบคมโรคใหมประสทธภาพยงขน ดาเนนการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา เกบขอมลเพออธบายลกษณะการเกดโรคและการกระจายของโรคตามเวลา สถานทและตวสตว โดยการสงเกตรวมกบสมภาษณผเลยงสตวถงลกษณะการเลยง การจดการน าและอาหาร รวมถงประวตการเคลอนยาย เพอประเมนจดเสยงตอการรบเชอเขาสฟารม คนหาสตวปวยเพมเตม นยามสตวปวยคอฝง โค กระบอ แพะ แกะ หรอสกร ในพนท หมท 4 ตาบลแมเมาะ และหม 5 ตาบลสบปาด อาเภอ แมเมาะ หมท 1 – 10 และ 12 ตาบลหวเสอ อาเภอแมทะ หมท 8 และ 12 ตาบลเมองยาว อาเภอหางฉตร จงหวดลาปาง ทมสตวอยางนอยหนงตวแสดงอาการไข รวมกบอาการแสดงดงตอไปนอยางนอยหนงอาการ ไดแก น าลายไหล ตมหรอแผลทปากหรอลน ตมหรอแผลทไรกบหรอเทา ขาหรอเทาเจบ ระหวางวนท 1 กรกฎาคม ถง 11 กนยายน 2555 และหาความสมพนธระหวางปจจยทสนใจกบสตวทเปนโรค โดยใชการศกษารปแบบ Case control study ผลการศกษาพบสตวปวยทงหมด 50 ฝง (อตราปวย 30.12%) สตวปวยสวนใหญเปนโค 47 ฝง (94%) กระบอ 3 ฝง (6%) พบสตวปวยมากทสดทอาเภอแมทะ 44 ฝง (88%) รองลงมาคออาเภอหางฉตร 4 ฝง (8%) และอาเภอแมเมาะ 2 ฝง (4%) สตวปวย 44 ฝง (88%) มการรบสตวโครงการไถชวตโค-กระบอของมลนธ A เขารวมฝง สตวปวย 6 ฝง (2%) ไมรบสตวโครงการฯ แตมการใชแหลงน าและอาหารรวมกบฝงทรบสตวโครงการฯ พบสตวปวยครงแรกวนท 4 สงหาคม 2555 พบมากทสดในวนท 6 สงหาคม 2555 และพบฝงสดทายในวนท 1 กนยายน 2555 ผลการศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะหพบคา OR= 4.65, 95% CI= 1.83, 11.79จากผลการศกษาสามารถสรปไดวาการนาสตวโครงการไถชวตโค-กระบอ ของมลนธ A เขามาในพนทเปนปจจยทสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตกบการเกดโรคปากและเทาเปอยในครงน

คาสาคญ : การระบาด โรคปากและเทาเปอย โครงการไถชวตโค-กระบอ มลนธ A จงหวดลาปาง 1ทมสอบสวนโรคระบาดสตวระดบเขต สานกงานปศสตวเขต5 2สานกงานปศสตวจงหวดลาปาง 3คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

36

รายงานสตวปวย: การตดเชอ Mannheimia varigena ในลกโคนม จงหวดสโขทย

Case repoort "Mannheimia varigena Infection in calves Sukhothai Province"

สพจน หนปทยา2* วภาพร เฟองฟง1 ทว เกตขนทด1 อเทน ยมยวน2 ดารงศกด ทาทอง2 จรศกด ทะนนชย2 พยงค กมลกจเจรญ3 มานตย นครกณฑ4

บทคดยอ

สานกงานปศสตวจงหวดสโขทย ไดรบการประสานงานจากสานกงานปศสตวอาเภอศรนครพบ ลกโคนม 5 ตว ของฟารมโคนม ฟารม A ทอย ม.7 ตาบลคลองมะพลบ อาเภอศรนคร จงหวดสโขทย จานวน 5 ตว แสดงอาการขอขาบวมในระยะเวลาใกลเคยงกน โดยไมทราบสาเหต การสอบสวนโรคในครงนมวตถประสงคเพอยนยนการวนจฉยโรค ศกษาทางระบาดวทยาของโรค ในประเดนบคคล เวลา สถานท ศกษาสภาพแวดลอมและลกษณะทางระบาดวทยา เพอหาแนวทางในการปองกนและควบคมโรคในระดบพนท โดยใชวธการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนาใชวธการเกบขอมลจากการสมภาษณเจาของฟารมโคนม คนหาสตวปวยเพมเตมโดยกาหนดนยามและสตวปวยยนยน ศกษาทางหองปฏบตการโดยสงตรวจตวอยางและ ผาชนสตรสตว เพอยนยนการวนจฉยโรค ผลการสอบสวน พบลกโคจานวน 5 ตว หรอ9% ของจานวนโคนมภายในฟารม เปนลกโคนมเพศเมย อายไมเกน 1 เดอน แสดงอาการขอขาหนาทงสองขางบวม อณหภมรางกาย 100.2 - 103.4 F. เยอเมอกซด อจจาระมสเหลอง กนนมไดตามปกต ลกและเดนลาบาก ไมมน ามก ขนตง ผลตรวจยนยนทางหองปฏบตพบเชอ Mannheimia varigena เปนสาเหตใหลกโคนมแสดงอาการขอขาบวม การคนหาสตวเพมตามนยามพบลกโคนม จานวน 11 (1%) ตวจาก 4 ฟารม แสดงอาการทางคลนกคลายกน แหลงรงโรคมาจากลกโคภายในฟารม การดาเนนมาตรการควบคมโรคไดแกการใหความรดานการเลยงและการสขาภบาลฟารม

คาสาคญ: รายงานสตวปวย Arthritis Mannheimia varigena 1สานกงานปศสตวเขต 6 2สานกงานปศสตวจงหวดสโขทย 3สานกงานปศสตวอาเภอศรนคร 4สานกงานปศสตวอาเภอกงไกรลาศ *ผรบผดชอบ โทรศพท 0852743936 Email:[email protected]

37

การสอบสวนโรคบรเซลโลซสในแพะ ในตาบลบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดกาญจนบร

สงหาคม 2555

Outbreak Investigation of Brucellosis among goats in Bo Phloi Sub District, Bo Phloi District, Kanchanaburi Province, August 2012

บทคดยอ

หนวยเฉพาะกจควบคมโรคระบาดสตวสานกงานปศสตวจงหวดกาญจนบร ไดทาการสอบสวน การระบาดของโรคบรเซลโลซสในแพะ ในพนทตาบลบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดกาญจนบร ระหวางวนท 7-21สงหาคม2555 โดยมวตถประสงคเพอสอบสวนขอเทจจรง หาความชกและปจจยเสยงของโรค บรเซลโลซสในแพะ และกาหนดแนวทางการควบคมและปองกนการแพรระบาดของโรค โดยสมเกบตวอยางซรมแพะจากฟารมเกษตรกรในพนทตาบลบอพลอย อาเภอบอพลอย จงหวดกาญจนบร จานวน 35 ฟารม รวม 320 ตวอยาง เพอตรวจหาแอนตบอดตอเชอ Brucella melitensis ดวยวธ Rose Bengal Test, Enzyme-Linked Immunosorbent Assay และตรวจยนยนดวยวธ Complement Fixation Test สารวจปจจยเสยงทสงผลตอการตดเชอ B. melitensis ในแพะ โดยใชแบบสมภาษณเกษตรกรผเลยงแพะเพอเกบขอมลทจาเปนจากเจาของฟารม ทาการวเคราะหทละตวแปร เพอหาความเกยวเนองระหวางผลบวกของโรคบรเซลโลซสในแพะกบปจจยเสยงทเปนสมมตฐานในระดบรายฟารม ผลการศกษาพบผลบวกรายฟารมและรายตวเทากบ 51.42% (18/35) และ 15.31% (49/320) ตามลาดบ ปจจยเสยงตอการแพรกระจายของโรค คอ ฟารมทเคยตรวจพบโรคบรเซลโลซสในแพะมากอน (OR =9.38 ; 95% CI= 1.64-53.62 ; p =0.006) และฟารมทมประสบการณการเลยงแพะนอยกวา 2 ป (OR =19.20 ; 95% CI= 3.17-116.46 ; p <0.001) เนองจากการศกษาครงนพบความชกของโรคบรเซลโลซส อยในระดบสงทงรายฝงและรายตว ดงนน เพอเปนการปองกนและควบคมโรคบรเซลโลซสอยางย งยน ควรเนนใหเกษตรกรผเลยงแพะมความรความเขาใจเกยวกบโรค และตรวจหาแอนตบอดตอโรคบรเซลโลซส และกาจดแพะตวทใหผลบวกออกจากฝงอยางตอเนอง

คาสาคญ : โรคบรเซลโลซส แพะ ความชก ปจจยเสยง

38

การสอบสวนการระบาดของโรคปากและเทาเปอย อาเภอเมองจงหวดกระบ

บทคดยอ การสอบสวนโรคทางระบาดวทยาของทมสอบสวนโรคปศสตวเขต ๘ ทาการสอบสวนโรคเพอ

แกปญหาเกดระบาดของโรคปากและเทาเปอย ณ อาเภอเมอง จงหวดกระบ ใหสามารถรกษาสภาพเขตปลอดโรคภาคใต มวตถประสงคเพอหามาตรการในการปองกนควบคมโรค โดยศกษาลกษณะความรนแรง และขนาดของปญหา คนหาทมาของโรค วธการแพรระบาด และศกษาปจจยทมความเสยงตอการเกดโรค ใชว ธการศกษาภาคตดขวาง Crosssectional study และการศกษาจากผลไปหาเหต (ยอนหลง หรอ retrospective study) โดยเกบขอมลเพอทาการศกษา ดวยวธการประชมรบฟงขอมลจากเจาหนาทสานกงาน-ปศสตวจงหวดกระบ ออกแบบสอบถามสมภาษณเกษตรกรผเลยงสตวปวย และสารวจพกดทางแผนทภมศาสตร (GPS) ผลการศกษาพบพนทเสยงรศม ๕ กโลเมตร รอบจดเกดโรค ม ๔ ตาบล ๙ หมบาน ประชากรสวนมากเกอบทงหมดเปนอสลาม มปรมาณสตวทเสยงตอการเปนโรคโค ๔๑๗ ตว กระบอ ๑๒๑ ตว และแพะ ๗๒๔ ตว พบโค และกระบอปวย รวม ๔๒ ตว เกบตวอยางเนอเยอบชองปากในโคตาบลอาวนาง ไปตรวจ ณ ศนยอางองโรคปากและเทาเปอยภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใต อาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ผลการตรวจพบเปนเชอไวรส FMD ไทปโอ ดวยวธ ELISA Typing และ RT-PCR และจากการเกบตวอยางซรมกระบอปวย ตาบลคลองประสงค จานวน ๘ ตว และโคทเลยงในบรเวณใกลเคยงกนแตไมปวย จานวน ๒ ตว รวม ๑๐ ตวอยาง เมอวนท ๒๒ สงหาคม ๒๕๕๕ สงใหศนยพฒนาการทางสตวแพทยภาคใตเพอตรวจหา Non structural Protein พบระดบ Titer กระบอตวปวย ดวยวธ LP ELIZA : TypeO ๑:๘๐-๑:๖๔๐ TypeA ๑:๘๐-๑:๑๒๘๐ TypeASIA1 ๑:๔๐-๑:๑๒๘๐ และใหผล NSP (Non structural Protein) : Negative ๑ ตวอยาง Positive ๗ ตวอยาง แหลงโรค ตาบลอาวนางนาจะตดเชอมาจากฟารมแพะของพอคาแพะในหมบานซงซอแพะมาจากอาเภอรอนพบลย จงหวดนครศรธรรมราช และฟารมตงอยตดกนกบบรเวณเลยงสตวปวยตวแรก แลวระบาดตดตอไปยงโคตวอนผานน าทไหลไปตามลาหวยในหมบานเปนปจจยเสยง และการสมผสเชอจากสตวสสตว สวนของตาบลคลองประสงคนาจะตดเชอจากการนาซากโคชาแหละจากบานเขาตง ตาบลกระบนอย มาประกอบอาหารงานบญของคนในหมบานทมสถานทใกลกบบรเวณทกระบอตวปวยตวแรกเลยงอย แลวระบาดไปยงกระบอในฝงทเลยงรวมกน อตราการปวยจาเพาะของสตวในจดเกดโรค พบมากในโค (รอยละ๕๔) และกระบอ (รอยละ๔๖) แตในแพะซงเลยงในบรเวณเดยวกนไมพบตวปวย ความชกของโรค ปากและเทาเปอยทเกดในอาเภอเมองกระบครงน มคา Prevalence Rate = ๕.๘๗:๑,๐๐๐ ความรนแรงของเชอ Pathogenicity = ๐.๓๑ ทงสองจดเกดโรคไมพบการแพรระบาดของโรคออกนอกหมบาน และสามารถควบคมโรคใหสงบลงไดภายใน ๒๕ วนนบแตไดรบแจงสตวปวย คาสาคญ : โรคปากและเทาเปอย กระบ รายงานโรค

39

การสอบสวนโรคปากและเทาเปอยในโคเนอ ในพนทจงหวดสตล กนยายน 2555

Investigation of Foot and mouth disease outbreak in cattle in Satun province, September 2012

กตตศกด ชยสวสด1* มนตร สงขกล1 กฤษณ วระวงศ1 วทยา ขจรมย2 วชย อาแวบอซา3

บทคดยอ

วนท 22 กนยายน 2555 สานกงานปศสตวจงหวดสตล ไดรบรายงานจากสานกงานปศสตวอาเภอ ทาแพวามโคในพนท หม 3 ตาบลแป-ระ อาเภอทาแพ จงหวดสตล ปวยดวยอาการ ซม ไมกนอาหาร มแผลทลนและเพดานปาก อาการคลายโรคปากและเทาเปอย หนวยเฉพาะกจควบคมโรคระบาดสตวพรอมดวยทมสอบสวนโรค จงไดเขาไปในพนททนท พบวาโคปวยเปนโรคปากและเทาเปอย 1 ตวซงเปนโคทเกษตรกรไดรบมาจาก โครงการธนาคารโค – กระบอเพอเกษตรกร ตามพระราชดาร ประจาป 2555 ไดรบมอบเมอวนท 20 กนยายน 2555 จากการสอบสวนพบวาโคโครงการธนาคารโค–กระบอเพอเกษตรกรชดน เคลอนยายมาจากอดมศลป-โชคฟารม (ไทยแลนด) หมท 17 ตาบลโพรงมะเดอ อาเภอเมอง จงหวดนครปฐม มใบอนญาตเคลอนยายถกตอง เคลอนยายมายงคอกกกปลายทางดานกกกนสตวสตล จานวนท งหมด 71 ตว เมอวนท 8 กนยายน 2555 และกกดอาการเฝาระวงโรคอยจนถงวนท 19 กนยายน 2555 ไมแสดงอาการปวยและตอมาวนท 20 กนยายน 2555 ไดทาพธ มอบใหเกษตรกรจานวน 67 รายๆละ 1 ตว ทมสอบสวนโรคไดลงตดตามสอบสวนเกษตรกรทกรายทไดรบมอบโคชดดงกลาวและโคทเหลออยท ดานกกกนสตวสตลและโคของเกษตรกรในพนทใกลเคยงพบวามโคชดนทไดรบมอบปวยดวยโรคปากและ เทาเปอยดงนคอ โคทรบมอบของอาเภอเมอง อาเภอละง อาเภอทงหวา อาเภอทาแพ และโคทเหลออยทดานกกกนสตวสตล ปวย 41 21 และ 3 ตวตามลาดบ รวมตวปวยทงหมด 11 ตว และยงไมตดไปยงโคของเกษตรกรในพนทใกลเคยงหรอโคของเกษตรกรทเลยงอยเดม จากการวเคราะหพบอตราการปวยเทากบ 15.4% และไดเกบตวอยางเนอเยอลน สงตรวจทศนยอางองโรคปากและเทาเปอยภมภาค-เอเชยตะวนออกเฉยงใต จานวน 2 ตวอยาง คณะสอบสวนโรคไดรวมกบสานกงานปศสตวจงหวดสตล วางแผน การควบคมโรคโดยการรกษาตวปวยและกกตวปวยไมใหเคลอนยายและฉดวคซนรอบจดเกดโรครศม 5 กโลเมตร ซงการสอบสวนโรคครงนมวตถประสงคเพอสอบสวนขอเทจจรงในการระบาด และหาแนวทางในการปองกนการระบาดในอนาคต คาสาคญ : ปากและเทาเปอย โคเนอ จงหวดสตล 1สานกงานปศสตวเขต 9 2สานกงานปศสตวจงหวดสตล 3สานกงานปศสตวอาเภอทาแพ *ผรบผดชอบบทความ : อเมลล: [email protected]

40

Field Epidemiology Training Program for Veterinarian before 2008

41

Avian Influenza outbreaks in poultry of high risk areas in Thailand, June-December 2005

Chanachai K.1, Parakgamawongsa T.2, Kongkaew W.1 Chotiprasartinthara, S.3 and Jiraphongsa C.1

Abstract

There were 848 suspected and 188 confirmed Avian Influenza (AI) in poultry flocks in Thailand in 2005. Between June to December 2005, Suphanburi province reported the highest number of AI confirmed flocks. This paper is an account of the outbreak with a description of risk factors and recommended preventive measures in poultry farming. Our case definition of a suspected flock is a poultry flock with abnormal deaths of more than 10% within one day or more than 40% within three days, while an AI confirmed flock is a suspected flock with laboratory confirmation. We interviewed poultry owners and conducted a case control study in Suphanburi province in which 25 of 79 reported cases of suspected flocks were confirmed between June to December 2005. Most of the confirmed flocks (about 64%) were backyard native chickens. The percentage of deaths in the first three days within backyard native chicken and free-grazing duck flocks were 19% compared to 0.46% within layer and broiler flocks. A number of risk factors, such as contact with waterfowl or proximity to feeding areas, was associated with AI infection. The association between the number of poultry population and that of AI confirmed flocks by areas was also explored. Other than improving biosecurity in poultry farms, some practical recommendations including how to deal with dead birds and how to protect poultry from neighboring infected poultry should be communicated especially to backyard chicken owners.

Keywords: Avian influenza, H5N1, poultry, Thailand 1 Field Epidemiology Training Program, Bureau of Epidemiology, Thailand 2 Suphanburi Provincial Livestock Office, Department of Livestock Development, Thailand 3 Bureau of Animal Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock development, Thailand

42

A Study of Possible Transmission of Avian Influenza Virus (H5N1)

of Free-ranging Duck Flocks in Thailand

Thaweesak Songserm1, Karoon Chanachai2, Pairoj Hengsaengchai3

Abstract

The studies of the spread of highly pathogenic Avian influenza (HPAI) of H5N1 in poultry revealed that Thailand traditional raising duck, also known free-ranging duck was a significant factor for extensive disperse of the disease in Thailand at the early stage. Later studies found that duck was a potential virus carrier without clinical manifestation or sub-clinical infection. This study aimed to describe the infection and transmission by longitudinally survey of both HPAI and LPAI in free-ranging duck and to characterize pattern of duck raising systems that related to the risk of AI transmission. The researchers conducted a one-year longitudinal survey in 22 free-ranging duck flocks in Suphanburi province of Thailand. The poultry density and demography, environment, their movements including disease status were collected for a period of 1 year. We visited for recording flock locations, surrounding environment and epidemiological data of the ducks every two weeks. 150 cloacal swab samples were collected from each flock for viral isolation on monthly basis. Also 30 serum samples were collected from each flock every two to three months for antibody detection. The virological results found the H5N1 subtype in one flock at the first time of collection but the ducks did not show any clinical disease upon observations by the owner and researchers. H5N1 was disappear from duck flock after that time. The H8N1 subtype was found from cloacal swab samples in 12 flocks (incident rate 43 per 100 flock-month). In that, two flocks presented mild clinical signs including anorexia, respiratory distress, corneal opacity and mild egg production drop. Median of H8N4 excretion in feces of the infected flocks was 92 days. However, there was no abnormal sick or death in domestic poultry around the duck raising area. Generally, the flocks had high opportunity to contact with wild and natural birds because of sharing habitats or feeding areas and with domestic poultry during movement. This study concluded that various subtypes of AI virus could be found in free-ranging ducks without clinical manifestation. Surveillance of AI virus in free-ranging duck flocks as well as local poultry is a key issue in prevention of disease outbreaks.

Key words: Avian influenza, Free-ranging duck, Transmission 1 Faculty of Veterinary Medicine, Kasetsart University, Thailand 2 Bureau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Thailand 3 Regional Bureau of Animal Health and Sanitary 9, Department of Livestock Development, Thailand

43

Field Epidemiology Training Program for Veterinarian 2008-2010

44

การวเคราะหประสทธภาพของวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตวชนดใหทางชองปาก

โดยวธ Meta Analysis

ศศธร ตคารมย* ประวทย ชมเกษยร* ธรศกด ชกนา* เสาวพกตร ฮนจอย* โสภณ เอยมศรถาวร*

บทคดยอ

ทมาและความสาคญ: โรคพษสนขบาเกดจากเชอ Rhabdovirus เปนโรคตดตอในสตวและสามารถตดตอถงคนไดโดยสตวเลอดอนทกชนดตดโรคนได โรคพษสนขบาเปนโรคทรนแรงและไมมยารกษา แตสามารถปองกนไดโดยการทาวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตว การทาวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตวรปแบบทใชกนอยปกตคอ Parenteral Rout เชน การฉดวคซนเขาใตผวหนงสตว การฉดวคซนเขากลามเนอสตว ฯลฯ ซงวธใหวคซนเหลานมกใชไดเฉพาะในสตวทสามารถจบบงคบไดเทานน ทาใหวคซนไมครอบคลมประชากรสตวทกกลม เชน สนขและแมวจรจด ซงสตวเหลานมโอกาสเกดโรคพษสนขบา ทาใหโรคพษสนขบาไมหมดไปจากโลกรวมทงในประเทศไทย วคซนปองกนโรคพษสนขบาชนดใหทางชองปากถอเปนอกหนงทางเลอกทสามารถใชเสรมกบวธหลกเพอชวยเพมความครอบคลมของวคซน แตกอนการนาวคซนดงกลาวมาใชจรงควรมการทดสอบประสทธภาพของวคซน ดงนน ทมวจยจงทาการศกษาประเมนประสทธภาพของวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตวชนดใหทางชองปาก เพอนาผลการศกษาไปพจารณาในเปนโปรแกรมเสรมในการเพม Rabies Vaccine Coverage ในสตว ในประเทศไทย

วธการศกษา: ใชวธ Systematic Review และ Meta Analysis งานวจยในอดตทเกยวของกบการทดสอบประสทธภาพของวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตวชนดใหทางชองปาก ทตพมพ ระหวางป ค.ศ.1966 – 2007 โดยใชภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ จากฐานขอมล OVID และ SCIENCE DIRECT โดยคาส าคญ ท ใช ส บคน คอ Oral rabies vaccination in animal, oral rabies vaccine in animal และ Oral rabies immunization in animal เกณฑการคด เลอกงานวจย เขาการศกษาคอ ตองเปน Control Clinical trial ม Outcome measured ทบอกถงความแตกตางระหวางคาเฉลยของระดบภมคมกนตอโรคพษสนขบาชวงกอนและหลงการให ORV หรอบอกผลการรอดชวตหลง หลงการ Challenge เชอพษสนขบา ใชผรวมคดเลอกงานวจย 2 คน กรณมความเหนขดแยงกนตองใชบคคลท 3 ตดสน วเคราะหผลการศกษาของงานวจยทงหมดทคดเลอกขนสดทาย โดยคานวณ Efficacy ของ ORV วเคราะห Synthetic Goal โดยการประเมนผลหรอดความสมพนธ ของผลการศกษาของแตละงานวจย และ Analytic Goal โดยวเคราะหความแตกตางในบางประเดนทนาสนใจ ของงานวจยทงหมดหรอบางกลม

ผลการศกษา: มงานวจยทไดจากการสบคน 242 เรอง มจานวน 86 เรอง ทเกยวของกบ ORV จรง สดทายมงานวจย 7 เรอง ทนาเขาการศกษาและถกวเคราะหขอมล คาความนาเชอถอของผลการคดเลอกคอ 0.94 คา Oral rabies vaccine efficacy ท 97% (n=148) คากลางของผลการกระตนให รางการสตวส รางภมคมกนตอโรคพษสนขบาหลงให ORV จากทง 7 งานวจย คอ 92.97% กลมทไมใช Baits กระตนไดสงถง 100% กลมให ORV with Baits กระตนได 89.47% เทานน

45

สรปผลการศกษา: ORV สามารถกระตนใหรางกายสตวสรางภมคมกนตอโรคพษสนขบาไดด การใหโดยตรง สามารถกระตนการสรางภมคมกนไดถง 100% แตทาไดยากในทางปฏบตจรง รปแบบทสามารถทาไดคอ การใช baits ซงใหความคมโรคตากวา แตยงอยในระดบด สามารถใชในประเทศไทยเพอเพม Vaccine Coverage ได

คาสาคญ: Meta-analysis, animal rabies, oral rabies vaccine, vaccine efficacy, titers against rabies

*สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

46

การสอบสวนและควบคมโรคบรเซลโลซส จงหวดประจวบครขนธ พฤษภาคม 2551

ศศธร ตคารมย1 ชพงศ แสงสวาง1 สชาดา เจนศรยากร1 กมลชนก เทพสทธา1 ปวณา วงศสวรรค1 ประวทย ชมเกษยร1 สขม สนธพนธ2 จนจรา โกมล3 ศรสมย ชชาต4

บทคดยอ

ความเปนมา วนท 7 เดอนพฤษภาคม 2551 สานกระบาดวทยา ไดรบรายงานจากโรงพยาบาลศรราชแจงวาพบผปวยเพศชายอาย 12 ป เปนโรคบรเซลโลซส จากการตดเชอ Brucella melitensis ซงพบจากการนาเลอดไปเพาะเชอแลวยอมดวย Gram Stain แลวยนยนทาง Molecular Technique โดยวธ Genotypic Method 16s Sequencing Analysis ทมสอบสวนโรคสานกระบาดวทยา สานกงานสาธารณสขและสานกงานปศสตวจงหวดประจวบครขนธ ไดออกสอบสวนโรคเพอคนหาผปวยเพมเตม สาเหตและวธการตดเชอบรเซลลา และหาแนวทางควบคมปองกนโรคบรเซลโลซส

วธการศกษา สมภาษณผปวยและบคคลในครอบครว ทบทวนเวชระเบยนและสมภาษณแพทยทรกษาผปวยในชวงแรก สอบสวนโรคในฟารมแพะ (ฟารม A) ทจงหวดประจวบครขนธ เกบตวอยางซรม ผเลยงแพะทกราย และตวอยางซรมแพะเพอตรวจ Antibodies Titer ตอโรคบรเซลโลซส สงเกตและเกบขอมลสงแวดลอมและลกษณะการสมผสแพะของผเลยงในฟารม A ตอจากนนไดไปสอบสวนโรคทฟารมแพะแหงท 2 (ฟารม B) ซงอยหางจากฟารม A ประมาณ 5 กโลเมตร

ผลการศกษา จากการคนหาผปวยเพมเตมโดยการสมภาษณและเจาะเลอดตรวจทางหองปฏบตการในกลมผเลยงแพะ 19 ราย พบผปวยใหม 1 ราย ในฟารม A และ 4 ราย ในฟารม B (เสยชวตกอนการสอบสวน 1 ราย แตมอาการและประวตเหมอนกบผปวยอก 3 ราย) ผปวยทกรายมประวตมไขตอเนอง ปวดกลามเนอและขอตอ น าหนกลด และซด และเคยชวยทาคลอดลกแพะ สมผสโดยตรงกบสงคดหลง ลกสตวแรกเกดและรกแพะ ผลตรวจซรมในผเลยงแพะพบวา 4 คน ม Antibody Titer ตอโรคบรเซลโลซส แตไมพบเชอบรเซลลาจากการเพาะเชอจากผทมอาการปวย สาหรบการตรวจซรมแพะฟารม A และฟารม B พบวาม Antibody Titer ตอโรคบรเซลโลซส มากกวารอยละ 50 ของแตละฝง

สรปผลการศกษา เดอนพฤษภาคม 2551 พบผเลยงแพะปวยเปนโรคบรเซลโลซส ทงหมด 6 ราย (confirm case 5 ราย probable case 1 ราย) จากฟารมแพะ 2 แหง ในจงหวดประจวบครขนธ สาเหตเกดจากตดเชอ Brucella melitensis วธการตดเชอนาจะเกดจากการสมผสกบรกหรอสงคดหลงของแพะทตดเชอ บรเซลโลซสในระหวางการชวยทาคลอดลกแพะ ภายหลงการคนพบโรคผปวยทกรายไดรบการรกษาและหายเปนปกต สวนแพะท ง 2 ฟารมถกทาลายตามมาตรการควบคมและปองกนโรคบรเซลโลซสในสตว (Brucellosis Eradication Program) ของกรมปศสตว คาสาคญ โรคบรเซลโลซส Brucella melitensis แพะ ผเลยงแพะ Brucellosis Eradication Program 1สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข 2 สานกงานปศสตวจงหวดประจวบครขนธ 3สานกงานสาธารณสขจงหวดประจวบครขนธ 4โรงพยาบาลสามรอยยอด

47


48 สถานการณโรคพษสนขบาในสตว และการประสานขอมลระหวางองคกร กรงเทพมหานคร พ .ศ . 2552

(Animal Rabies and Collaboration of Responsible Authority, Bangkok, 2009)

กตภทท สจต1 ศรายทธ แกวกาหลง2 วระ เทพสเมธานนท3 เขมพรรษ บญโญ4 การณ ชนะชย4

บทคดยอ

หลกการและเหตผล: โรคพษสนขบาเปนโรคทเกดจากเชอไวรส ทสามารถกอโรคกบสตวเลยงลกดวยนมไดหลายชนด เปนโรคตดตอระหวางสตวและคน การตดตอของโรคสวนมากมกจะเกดจากการถกสตวทเปนโรคกด และยงสามารถตดตอโดยการสมผสน าลาย ถกขวนโดยสตวทเปนโรค เชอไวรสโรคพษสนขบาอยใน Genus Lyssavirus เปนไวรสทอยในกลมเดยวกบโรคสมองอกเสบในสตวเลยงลกดวยนม สถานการณโรคพษสนขบาในประเทศไทย พบผปวยปวยและเสยชวต 8 ราย (2550) และ 15 ราย (2551) และเนองจากจานวนประชากรสนขจรจดมากและไมสามารถควบคมประชากรได ความไมครอบคลมของวคซนปองกนโรคในสตวและความลาชาของการรายงานโรค ดงน นสานกควบคมปองกนและบาบดโรคสตว สถาบนสขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตวและสถานเสาวภา สภากาชาดไทย จงรวมมอในการรายงานขอมลโรคและเชอมโยงขอมลโรค วตถประสงคเพอรวบรวมขอมลการเกดโรคพษสนขบา ลกษณะของการเกดโรค การถายทอดโรคของสตวเลยงในครวเรอนและแนะนาการควบคมปองกนโรคแกเจาหนาทและเจาของสตวเลยง

วธการศกษา: เขาพบนายสตวแพทยของหองปฏบตการ สถานเสาวภา สภากาชาดไทย และสถาบน-สขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตว เพอทาความเขาใจในการเชอมโยงขอมลผลการตรวจโรคพษสนขบา ใหมการรายงานขอมลมาทสานกควบคมปองกนและบาบดโรคสตว รวบรวมขอมลผลการตรวจโรคพษสนขบา ตงแตป พ.ศ. 2550-2551 ผลการตรวจโรคพษสนขบาในสตว พ.ศ. 2552 จานวน 142 ราย หลงจากขอมลผลการตรวจโรคพษสนขบาจากหองปฏบตการถกรายงานเขามายงสานกควบคมปองกนและบาบดโรคสตว การสอบสวนโรคพษสนขบาในสตวดาเนนการทนททไดรบรายงาน เพอควบคมโรคและเพอเกบขอมลลกษณะการเกดโรค เลอกรายชอเจาของสนขทมผลบวกตอการตรวจโรคพษสนขบา 30 ราย สมภาษณเจาของสนขและสมภาษณเจาของสนขบางรายทางโทรศพท ในกรณทไมสามารถเดนทางไปพบได เพอเกบขอมลการถายทอดโรคพษสนขบาของสตวเลยงในครวเรอน

ผลการศกษา: ผลการตรวจโรคพษสนขบาในสตว พบผลบวก 142 ราย เปนผลการตรวจจากสถานเสาวภา 116 ราย (81.7%) ตวอยางสตวทสงตรวจเปนสตวเลยง (66.9%) พบผลบวกจากสนข 134 ราย (84.37%) และ 45 ราย (31.69%) มประวตไมไดรบวคซน ตวอยางทงหมดถกสงมาจาก 26 เขต ของกรงเทพฯ เชน บางกะป 19 ราย ลาดพราว 19 ราย บางขนเทยน 12 ราย บางเขน 10 ราย วงทองหลาง 8 ราย เปนตน ขอมลลกษณะของการถายทอดโรคพษสนขบาของสตวเลยงในครวเรอน จากการสมภาษณเจาของสนข 30 ราย พบวา คามธยฐานของสนขทเกดโรค เทากบ 12 เดอน (พสย 1-60 เดอน) มประวตไมฉดวคซน 29 ราย (96.7%) ตดโรคพษสนขบาจากการถกสนขอนกด 27 ราย (90.0%) สนขเลยงทแสดงอาการของโรคกกสนขอน 10 ราย (34.5%) และกดคน 13 ราย (44.8%)

49

สรปผลอภปราย: ในป พ.ศ. 2552 พบโรคพษสนขบาใน 26 เขต จาก 50 เขตของกรงเทพมหานคร (52%) เขตลาดพราวและบางกะป พบโรคมากทสด ปญหาสาคญของการควบคมโรคพษสนขบา คอ สนข จรจดและสนขเลยงทไมไดรบการฉดวคซน ทาใหมการสงตอเชอโรคไปเรอยๆ การสอบสวนโรคและการควบคมโรคพษสนขบาควรดาเนนการทนทหลงจากไดรบรายงานจากหองปฏบตการ

คาสาคญ: โรคพษสนขบา Rabies, Rhabdovirus, Lyssavirus กรงเทพมหานคร 1โครงการฝกอบรมแพทย สตวแพทย สาขาเวชศาสตรปองกน แขนงระบาดวทยา Field Epidemiology Training Program (FETP) สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข 2 สถาบนสขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตว 3 คลนคชนสตรและวจยโรคพษสนขบาในสตว สถานเสาวภา สภากาชาดไทย 4 สานกควบคมปองกนและบาบดโรคสตว

50

สถานการณโรคพษสนขบาของสตวในประเทศไทยตงแตป 2552 ถงเดอนมถนายน 2553

Situation of Animal Rabies in Thailand, January 2009 to June 2010

วไลภรณ วงศพฤกษาสง1 ธรศกด ชกนา2 ประวทย ชมเกษยร2 ปราณ พาณชยพงษ3 การณ ชนะชย3 ทพวรรณ ปรกมะวงศ3

Vilaiporn Wongphruksasoong1, Teerasuk Chuxnum2, Pravit Chumkasien2, Potjaman Siriarayaporn2, Pranee Panichapong3, Karoon Chanachai3, Tippawon Prarakamawongsa3

บทคดยอ

ความเปนมา: โรคพษสนขบาเปนโรคสตวตดคน (zoonotic) ในแตละปทวโลกจะมผเสยชวตดวยโรคนมากถง 55,000 คน มากกวา 90% ไดรบเชอจากการถกสนขทตดเชอกด สถานการณโรคพษสนขบาของคนในประเทศไทยพบวาคนปวยทงหมดไดรบเชอจากสตวเลยง เชน สนข และแมว การศกษานมวตถประสงคเพอประเมนสถานการณโรคพษสนขบาและการกระจายของโรคในสตว หาปจจยเสยงในการเกดโรคในสตว

วธการศกษา: รวบรวมขอมลระบบเฝาระวงทางหองปฏบตการโรคพษสนขบาในสตวของกรมปศสตว ต งแตมกราคม 2552 ถงมถนายน 2553 โดยสตวทปวยเปนโรคพษสนขบา คอ สตวท มผลตรวจทางหองปฏบตการใหผลบวกตอโรคพษสนขดวยวธ fluorescent antibodies test (FA test) บรรยายลกษณะการกระจายของโรค ดาเนนการวเคราะหหาความสมพนธของปจจยเสยงตอการเกดโรคพษสนขบาดวยวธ multivariate analysis และแสดงความสมพนธดวย Adjusted odd ratio ท Confidence Interval 95% โดยใชโปรแกรม EpiInfo 3.5

ผลการศกษา: พบวาต งแตเดอนมกราคม 2552 จนถงเดอนมถนายน 2553 มการสงตวอยางตรวจจานวน 1,953 ตวอยาง พบผลบวกตอโรคพษสนขบาจานวน 489 ตวอยาง (25.03%) กรงเทพเปนจงหวดทพบโรคพษสนขบาสงสด จานวน 224 ตวอยาง (รอยละ 45.80%) รองลงมาคอจงหวดปทมธาน 53 ตวอยาง (รอยละ 10.84) และ สงขลา 36 ตวอยาง (รอยละ 7.36) เมอแยกตามชนดสตวพบสตวทมการสงตวอยางและผลบวกมากทสด คอ สนขจานวน 442 ตวอยาง (รอยละ 90.39) ตามดวยแมวจานวน 24 ตวอยาง (รอยละ 4.91) สนขและแมวสวนใหญทพบผลบวกตอโรคพษสนขบาจะเปนสนขมเจาของ จานวน 271 (รอยละ 58.15) การวเคราะหหาปจจยเสยงของการเกดโรคพษสนขบา พบปจจยทมความสมพนธกบการปองกนโรคพษสนขบาอยางมนยสาคญทางสถตเพยงปจจยเดยว คอ การทาวคซนซงมคา adjusted OR เทากบ 0.38 (95% CI 0.25-0.58) การไมไดทาวคซนเปนปจจยเสยงทสาคญของการเกดโรคในสตว

51

สรป: แนวโนมของสถานการณโรคพษสนขบาในคนนนมความสมพนธเกยวของกบสถานการณโรคพษสนขบาในสตว เนองจากเปนโรคสตวตดคน สนขจรจดเปนสาเหตหลกของการแพรกระจายเชอพษสนขบา เนองจากสนขจรจดสวนใหญมกไมไดรบการทาวคซนปองกนโรคพษสนขบา เนองจากฐานขอมลทนามาวเคราะหในการศกษานเปนขอมลระบบเฝาระวงทางหองปฏบตการเชงรบ ฉะนนขอมลดงกลาวอาจไมเปนตวแทนของภาพรวมของสถานการณการควบคมปองกนโรคพาสนขบาควรมการสงเสรมใหมการควบคมประชากรสนข และแมว การเพมความครอบคลมของการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสนขจรจดโดยวธทนอกเหนอจากการฉด เชน การกน (oral Rabies vaccination) อาจทาใหการอบตการณการเกดโรคในสตวลดลง คาสาคญ: พษสนขบา สตว ประเทศไทย Key words: Rabies, Animal, Thailand 1 โครงการฝกอบรมแพทยและสตวแพทยประจาบานสาขาเวชศาสตรปองกน แขนงระบาดวทยา โดยความรวมมอระหวาง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข และกรมปศสตวกระทรวงเกษตรและสหกรณ 2 สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข 3 สานกควบคมปองกน และบาบดโรคสตว

52

กลมผปวยดวยโรคตดเชอ Streptococcus suis ในพนทอาเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ ระหวางเดอน มกราคม ถง มถนายน 2553

บรรจง อาจคา1 อฒเกรยต กาญจนพบลยวงศ1 วาท สทธ1 ศนษา สนตยากร1 วไลภรณ วงศพฤกษาสง1

จกรรฐ พทยาวงศอานนท2 พจมาน ศรอารยาภรณ2 เชษฐากฤช ดาราพงศ ณฐสทธ พรอมเมอง3 อภชาต กนท4 สมชาย สมขา4 พลลภ ลกหน5 นฤมล วฒจรตกาล5

บทคดยอ

บทนา: เมอวนท 11 พฤษภาคม 2553 สานกงานสาธารณสขจงหวดเพชรบรณไดแจงสานกระบาดวทยาเกยวกบผปวยสงสยดวยโรคตดเชอ Streptococcus suis จานวน 23 ราย และมผเสยชวตจานวน 4 ราย โดยสวนใหญเปนผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาลจงหวดเพชรบรณ ระหวางวนท 9 มกราคม ถง 11 พฤษภาคม ทมสานกระบาดวทยา สานกงานสาธารณสขจงหวดเพชรบรณ โรงพยาบาลเพชรบรณ จงไดรวมกนออกสอบสวนโรคระหวางวนท12 – 15 พฤษภาคม 2553 และวนท 15 – 17 มถนายน 2553 เพอยนยนการระบาดและการวนจฉยโรค สารวจความร ทศนคต การปฏบตของผทางานในฟารมสกรในเขตอาเภอเมอง และใหเสนอขอแนะนาเพอการควบคมปองกนโรค

วธการศกษา: ทบทวนประวตผปวยในโรงพยาบาลจงหวดเพชรบรณ และโรงพยาบาลชมชนทเกยวของจานวน 3 โรงพยาบาล และสมภาษณผปวยทพกรกษาตวแผนกผปวยในของโรงพยาบาลเพชรบรณ คนหาผปวยโดยการทบทวนขอมลการตรวจทางหองปฏบตการของโรงพยาบาลเพชรบรณ จงหวดเพชรบรณ การศกษาดานสงแวดลอม โดยการสารวจและสมภาษณบคลากรในฟารมเลยงสกร โรงฆาสตว สารวจโรงสตวของเทศบาลเมองเพชรบรณ ตลาด ในเขตอาเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ ศกษาเกยวความร ทศนคต และการปฏบตตวของคนงานภายในฟารม ในเขตอาเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ โดยการใชแบบสารวจ

ผลการศกษา: จากขอมลจานวนผปวย จากผลการตรวจทางหองปฏบตการของโรงพยาบาลเพชรบรณ ระหวางวนท 1 มกราคม 2553 ถง 30 มถนายน 2553 พบผปวย จานวน 43 ราย เปนผปวยยนยน จานวน 2 ราย (เปน Streptococcus suis type 2 ทง 2 ราย) ผปวยสงสยจานวน 41 ราย ในจานวนนพบผเสยชวต จานวน 7 ราย ผปวยท งหมดกระจายใน 6 อาเภอ จาก 11 อาเภอ โดยพบผปวยมากทสดใน อาเภอเมองเพชรบรณ จานวน31 ราย (72.09%) รองลงมาคอ อาเภอหนองไผ ชนแดน วเชยรบร และนอยสดในอาเภอ เขาคอและอาเภอศรเทพ ผปวยมอาการดงน คอ ไขสง รอยละ 88% ปวดกลามเนอ รอยละ 68% ปวดศรษะ รอยละ 64% คอแขงรอยละ 36% ชกกระตก หายใจลาบาก ทองเสย รอยละ 28% สบสน มนงง รอยละ 20% อาการชอค รอยละ 16% และเลอดออกใตผวหนง รอยละ 4% จากการสมภาษณผปวยในอาเภอเมอง พบวาทกคนมประวตสมผสสกร โดยแยกเปนการบรโภคเนอหรอสวนตาง ๆ ของสกรจานวน 22 ราย (70.97%) เปนคนงานเลยงสกรในฟารม ประกอบอาหารเพอจาหนาย และทางานในโรงฆาสตว อยางละ 1 ราย เปนผปวยทบรโภคแอลกอฮอลจานวน 20 ราย (64.51%) การจดการโรงฆาสตวท งสกรทผานการฆาและชาแหละใน โรงฆาสตวทไดรบอนญาตและไมไดรบอนญาตมความเสยงทจะมการปนเปอนของเชอ Streptococcus suis ใน

53 ผลตภณฑตาง ๆ ของสกรโดยเฉพาะเลอดดบ จากการสอบถามความรเกยวกบโรคนในผทางานในฟารมพบวามความรเกยวกบโรคอยระดบตา

สรป: มการพบเชอ Streptococcus suis ในจงหวดเพชรบรณในหลายอาเภอ มผเสยชวต 7 ราย โดยพบอตราปวยสงทสดในอาเภอเมอง ชวงเดอนเมษายน พฤตกรรมเสยงยงคงเปนการรบประทานเนอสกรดบและเลอดดบ รวมกบการดมสรา การใหความรทเพยงพอและใชวธทเหมาะสมแกประชากรกลมเสยง รวมกบการปรบปรงการจดการฟารมและโรงฆาสตวเปนสงจาเปนในการควบคมและปองกนการระบาด Keywords: Food poisoning, Streptococcus suis serotype 2, Petchabun province, Thailand 1โครงการฝกอบรมแพทยประจาบานสาขาเวชศาสตรปองกน แขนงระบาดวทยา สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข 2 ฝายวจยและพฒนานกระบาดวทยา สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข 3 สานกงานสาธารณสขจงหวดเพชรบรณ 4 ฝายเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลเพชรบรณ 5 สานกงานปศสตวจงหวดเพชรบรณ

54

Goat census and brucellosis prevalence-Phetchaburi Province, Thailand 2008 Kitipat Sujit1, Trakarnsak Paetaisong2, Wannee Santamanus3, Kachen Wongsathapornchai4, Karoon

Chanachai4

Abstract

Background: Brucella melitensis is a bacterial disease which can affect most species of domestic animals. In humans the disease is perhaps more severe than, that caused by B. abortus. Non vaccination policy was used in Thailand for B. melitensis. We conducted B. melitensis survey in goat in Phetchaburi Province with objectives to describe disease status, and possible risk factors by using census survey.

Methods: We reviewed laboratory results of brucellosis in goat from Veterinary Research and Development Center. Goat serum were sent to the laboratory, and confirmed of brucellosis by the Rose Bengal Technique (99.11% sensitivity and 99.88% specificity). Phetchuburi Livestock Officers interviewed goat farmers with questionnaire, consist of general information of farmer and information of farm process. Laboratory results were matched with the questionnaire. We reviewed disease data collection and data transfer system in Provincial Livestock Office.

Results: Overall, there were 8,999 goats in Phetchaburi Province, and 6,013 (66%) serum were collected from 173 farms. Prevalence by farm was 19% (16%-22%, 95 % CI) and true prevalence by animals was 2.9% (2.7%-3.1%, 95 % CI). Totally, 32 brucellosis positive farms were found in five of nine districts. Chaum district had both highest number of farms and highest prevalence. From questionnaires, 110 interviewed farms, were matched with laboratory records. The average number of animals in each farm was 37 goats (4-260), 30% of farms fed goats in public pasture area, 49% had cattle in goat farm. Human case of brucellosis was not reported form farmers.

Conclusions: Phetchaburi Province had high prevalence of brucellosis by farm. Possible risk factor included farms, shared pasture area and purchased or exchanged animals between farms without testing. All brucellosis positive goats were culled and compensation by Provincial Livestock Office. Non-association between clinical sign of Brucellosis and brucellosis case in goat and low prevalence of Brucellosis by animal, showed that census survey is necessary for disease elimination in the province. Key words: Brucellsis, Brucella melitensis, goat, Phetchaburi Province 1Field Epidemiology Training Program (FETP), Bureau of Epidemiology, Department of Disease Control, Ministry of Public Health 2Veterinary Research and Development Center (western zone), Ratchaburi Province 3Phetchaburi Provincial Livestock Office 4Bureau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Ministry of Agricultures and Cooperative.

55

Analysis of Three Highly Pathogenic Avian Influenza Surveillance Systems of Domestic Poultry in Indonesia: SIKHNAS, INFOLAB AND PDSR, 2008-2009

G. Setiaji1*, R. Thornton2, K. Chanachai3, D. Castellan4, B. Poermadjaja5

Abstract

Since 2003, three surveillance systems and databases of HPAI H5N1 were established in Indonesia including clinical surveillance database (SIKHNAS), laboratory surveillance database (INFOLAB), and Participatory Disease Surveillance and Respond (PDSR) database that has existed since 2006 specifically to capture HPAI from village poultry. These databases had not been previously evaluated collectively. This study aimed to describe HPAI surveillance activities and situation during 2008 to 2009 in six districts and Bali province and to provide recommendations to improve national HPAI surveillance system. Three databases were retrieved from MoA–FAO collaborating centre (PDSR) and MoA sub-organization (SIKHNAS and INFOLAB). The databases were descriptively analyzed taking into consideration their validity and limitation. Totally, 1,486 of 2,343 (63.42%) villages in the studied area were covered by PDSR, while 99 of 2,341 (4.23%) villages were included in INFOLAB databases. For PDSR, only 3 of 1,540 (0.2%) routine scheduled visits resulted in detection of infected villages. PDSR report visits, which were commenced in response to community reports of suspected cases, resulted in 154 of 238 (64.7%) detection of infection. PDSR reports had higher coverage, more consistent and timely than reports of INFOLAB and SIKHNAS. However, laboratory test results of PDSR were less reliable because they relied on results from rapid antigen test kits. The results demonstrated that clinical notifications from communities were more effective than routine scheduled visits in finding HPAI cases. Hence, strengthening clinical notification from local communities could enhance HPAI surveillance. Information sharing among existing surveillance systems should be strengthened especially at local levels. Keywords: HPAI, Surveillance System, PDSR, INFOLAB, SIKHNAS, Indonesia 1 Disease Investigation Centre Denpasar, Directorate General of Livestock Services, Ministry of Agriculture (MoA), Indonesia. 2 HPAI Control Programme Food and Agriculture Organization of United Nations (FAO), Indonesia. 3 Field Epidemiology Training Program for Veterinarians, Department of Livestock Development, Thailand. 4 Food and Agriculture Organization of the United Nations Regional Office for Asia and the Pacific, Thailand. 5 Disease Surveillance Sub-Directorate, Directorate General of Livestock Services, Ministry of Agriculture, Indonesia

56

Serosurvey of Rabies Antibody Response in Vaccinated Dogs in Bali Island Gunawan Setiaji1, Karoon Chanachai2

Abstract

A cross sectional serological survey to investigate antibody response in vaccination dogs in Bali Island was conducted on December 2010, the location 67 villages included in this study, date of vaccination, dogs status, gender, bread, aged, frequency vaccination were collected in each dogs. Rabies antibodies were measured by Pusvetma ELISA and statistical analysis of survey data were determined by logistic regression. Out of 1354 dog sera collected and analyzed, only 41.88 % (567/1354) showed antibody equal or greater than 0.5 IU/ml, multivariable analysis showed blood sampling more than 2 months after vaccination gave significant high failure rate (p<0.001). Puppies had significant higher antibody titers compare to young (p<0.02) and adult (p>0.001).

Further study should be conducted including evaluation cold chain system, follow up pre and post vaccination study, consider to use long lasting immunity and oral vaccine especially in unconfined dogs, in order to achieve high level immunization coverage. Key words: Rabies, antibody response, Bali. 1Field Epidemiology Training Program for Veterinarian Trainer, Disease Investigation Centre Denpasar, Ministry of Agriculture, Indonesia. 2FETPV Program Manager, Thailand Department of Livestock Development

57

Report of an FMD outbreak investigation in MaungdawTownship, RakhineState, Myanmar, in September 2010

Kyaw Naing Oo, Htun Min

Abstract Rakhine State is the western most State of Myanmar, with an extensive coastline on the Bay of Bengal

and a border with Bangladesh. A team from the Epidemiology Unit of the Livestock Breeding and Veterinary Department (LBVD) travelled to Maungdaw District in Rakhine State from 27 September to 3 October 2010, to investigate a report of an outbreak of Foot and Mouth Disease (FMD) in several village tracts in one sub-township, TaungpyoLetwel, of Maungdaw Township. The objectives of the investigation were to identify the source of infection and potential spread of the disease, and to understand the risk factors of for FMD transmission. The team collected the initial outbreak report and livestock population data from the LBVD in Yangon. In the field, team conducted semi-structured interviews with individual farmers in TaungpyoLetwel whose livestock were recently infected with FMD; Focus Group Discussions with local people, local authorities, village headmen and religious leaders to gather expert opinion from. The outbreak investigation team collected samples from cattle showing clinical signs each samples were tested in National FMD Laboratory, Yangon, Myanmar and those have being arranged to send to Regional Reference Laboratory (RRL), Pakchaung, Thailand for confirmation and further sequencing analysis. The result was revealed as type “A”. The team found that cases of FMD in cattle and buffalo probably began to appear in these village tracts about three months previously, and was still actively spreading in these village tracts. FMD had entered Myanmar through movement of cattle or buffalo from Bangladesh into Myanmar to graze on an island in the Naf River. The disease spread among cattle and buffalo in three village tracts, probably facilitated by common grazing of livestock on other three pastures common grazing fields. The team found no evidence that the disease has yet spread to areas other than the currently affected village tracts. The disease to continue to spread within the currently affected village tracts and that there is a high probability of spread to other village tracts in the affected sub-township. Local farmers seem to be very much aware of the disease and the outbreak occurs every year or nearly every alternate year. It was concluded that there could be two main potential sources: incursion of Type A from neighboring country “KyeeKyun Pasture” or the disease was introduced from wild life carrier animals. Therefore, sharing communal grazing ground at current outbreak area was a main risk factor for spreading the disease.

58

Analysis of serological and virological surveillance data from Highly Pathogenic Avian Influenza national surveillance program for poultry in Myanmar, 2006–2009

H. Min1*, K. Sunn1, C. C. S. Mon1, T. Htun2, M. Maclean2, T. Tiensin3 and T. Prarakamawongsa4.

Abstract

In March 2006, Myanmar reported its first epidemic of Highly Pathogenic Avian Influenza (HPAI) subtype H5N1 outbreaks in Myanmar, which affected at least 650,000 poultry. The following outbreaks occurred sporadically in small-scale poultry operations and free ranging ducks in 2007. In response to the outbreaks, the Myanmar’s Livestock Breeding and Veterinary Department (LBVD) implemented national surveillance programmes. The objectives of this study were to describe HPAI surveillance activities and to analyze the existing HPAI surveillance data in Myanmar.

HPAI surveillance data was collected from sixteen out of seventeen states and divisions. According to times and places of samples collected, surveillance data was classified into three periods; peri-outbreak, post outbreak and no outbreak surveillance period. More than 80,000 serum, cloacal and tracheal swab samples were collected from 2006 to 2009. Laboratory testing procedures using hemagglutination inhibition (HI) test, reverse-transcriptase polymerase chain reaction (RT-PCR) and virus isolation (VI) were employed. Of 25,700 cloacal swabs, H5N1 virus was detected in only one sample taken from commercial layer chicken. 1,578 tracheal swabs showed negative results to H5N1 virus. In total, 55,055 serum samples were collected from 2,684 poultry flocks (40% from commercial chickens, 35% from ducks, 23% from village chickens, and 3% from others). One percent of individual serum sample from ducks, village chicken and quails tested positive for H5 antibodies. 10.8% of sampled duck flocks were H5 seropositive, while all ducks clinically healthy at the time of sampling. All serum samples from commercial chickens were tested negative for H5N1 antibody. Seropositive results in ducks indicated that H5N1 viruses were circulating in Myanmar. Therefore, duck population should be paid more attention for monitoring and prevention of HPAI occurrence. 1Research and Disease Control Division, Livestock Breeding and Veterinary Department, Myanmar.

2Avian Influenza Integrated Control Programme, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Myanmar. 3Bureau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Thailand. 4Field Epidemiology Training Programme for Veterinarians, Thailand.

59 Human Brucella melitensis infectious, Thakham Subdistrict, Chondan District, Phetchabun province,

Thailand, December 2009

Vilaiporn Wongphruksasoong1, Sanisa Santayakorn 1, Wathee Sitthi1, Teerasuk Chuxnum1 Nutthakit Pipatjaturong2, Aphichat Kunthu 3, Bunthita Phuyathon4, Sirirat Prasert5, Suchat Udom5,

Pawinee Doung ngern1

Abstract

Background: Goat farming increased substantially in Thailand by previous government’s policy. On 19th October 2009, Bureau of Epidemiology received a notification of a confirmed fatal brucellosis in a goat farmer. The investigation aimed to identify magnitude and risk factors of the disease.

Methods: Investigation of the fatal case and cross-sectional study among person who contact goat in the same marketing chain with the fatal case were performed. Case was a person who had fever, myalgia, and at least one of: fatigue, night sweating, arthralgia, weight lost, scrotal swelling, during January-December 2009 and had laboratory positive for brucellosis by serology or hemoculture. Sera samples of goats from three farms related with the fatal case were collected.

Results: The fatal case was a 79 years old male who had hypertension, gout, and renal stone. He raised goats since 2007. Before his onset, his goats became sick and died. He contacted goat secretion, slaughtered sick goat, buried dead goat with no protective equipment. He developed myalgia, abdominal pain, fever off and on during June-August 2009 then had peritonitis, acute renal failure, respiratory failure, and died on 9th September. Hemoculture showed Brucella melitensis a month after his death. The survey revealed 3 additional human brucellosis from 38 contacts (AR = 10.25%), and one positive goat. Cross-sectional study showed all cases had history of unprotected exposed to goat carcasses/meat (PR undefined, P-value=0.006).

Conclusion: This brucellosis outbreak among goat farmers with one death related with unprotected exposed to goat carcasses/meat. Unfamiliarity with brucellosis of doctors cause delay diagnosis and treatment. Goat farmers and health personnel were given health education while increase data sharing between human and animal health was also recommended. Keyword: brucellosis, fatal case, risk factors 1 Field Epidemiology Training Program (FETP), Bereau of Epidemiology, Department of Disease Control, Ministry of health 2 Office of Disease Prevention and Control 9, Phisanuklok 3 Phechabun Hospital 4 Chondan District Health Office 5Chondan Hospital

60

Investigation of Novel influenza A H1N1 2009 in pig, Station A, Kaeng Khoi district, Saraburi Province, 2009

Vilaiporn Wongphruksasoong1, Sanisa Santayakorn 1, Wathee Sitthi1, Teerasuk Chuxnum1, Pravit Chumkasien1 Pawinee Doung-ngern1, Nichapa trichaisri2, Wilai Wichakron2 , Suwimon Ponwan3, Chatchai

Sert3, Supatta Tuneakkun3, Wutthipong Wongsangprathep3,

Abstract

Background: On 14th Dec 2009, Bureau of Epidemiology (BOE) received a notification of 2 confirm novel influenza A H1N1 2009 in pigs from the collaborative project of Center of Department of National Institute of Animal Health(NIAH) and A university. The BOE, regional and provincial SRRT conducted an investigation went to identify magnitude of problem, verify situation of influenza type A H1N1 in pig, identify possible source of infection in pig, and recommend the prevention and control strategies on 16th December 2009.

Methods: We reviewed number of influenza cases and number of confirmed H1N1 2009 from BOE database, number of ILI case from Kaeng Khoi hospital database, population and distribution of pig farms from DLD database, result of H1N1 2009 in another pig from NIAH, and information Research station A. Active case finding for Acute Respiratory tract Infection (ARI) and confirmed influenza A H 1N 1 2009 was performed among staff of research station A and their family member, and student who got training in this station during 1st October-16th December. Confirmation was made by Hemagglutination inhibition test (HI) at the Thai NIH. We also conducted environmental survey around the station.

Results: Total 57 cases of 117 staff and students were identified (AR 48.72%) and 16 were confirmed novel influenza. Majority of the cases were student (78.95%) whereas five cases were pig farmer (3.51%). The ratio between male and female was 1:1.25. The median age of staff and family members was 50 years (2-57 years) and the median age of the student was 20 years (17-37 years). 35.08 % of cases (20/57) developed ARI before pig developed respiratory symptoms. All of confirm cases had history of close contact to pigs in infected herds, and most of them had ARI before the pig got sick as well as contact pig without protection (10/16; 62.5%). Furthermore, 90% (9/10) of cases never used mask during working with pig. For situation in pig, 433 additional serum samples from sows, finishing pigs, and nursery pig were collected and 7 showed positive H1N1 2009. Totally found 9 pigs positive H1N1 2009. All cases were nursery pig. No new pig moved into the farm since 2009.

61

Conclusion: This outbreak was the first reported of Novel H1N1 2009 in pig in Thailand. Possible source of infection in pig was likely to be from the student who show respiratory syndrome and contact pigs closely without protection equipment before the pigs in this farms showed abnormal respiratory sign. Health education and monitoring of respiratory sign of humans and pigs was implemented to the staff in the station. Keyword: Novel influenza A H1N1 2009, attack rate, pig 1 Field Epidemiology Training Program (FETP), Bereau of Epidemiology, Department of Disease Control, Ministry of health 2 Office of Disease Prevention and Control 2, Saraburi 3 Saraburi Provincial Health Office

62 Capture-Recapture (CR) method to Estimate Dog Population in Support of Rabies Control Strategy

Lumlukka District, Phathumthani Province, Thailand, 2010 Vilaiporn Wongphruksasoong1, Sanisa Santayakorn 1, Wathee Sitthi1, Banjong Ardkha1, Supathida Pisek1,

Prakit Srisai1, Pravit Chumkasian1, Tippawon Prarakamawongsa2, Chalempol Lekjareonsuk3, Pojaman Siriarayoporn1

Abstract

Background: Estimating number of dog population was essential for designing effective rabies vaccination strategy. However, number of dogs in Thailand was difficult to estimate precisely, especially due to an existence of free-roaming dogs. Capture-recapture (CR) method was used to estimate dog population in the Philippines, Japan and Sri Lanka with some levels of successes. This study aimed to assess the practicality, feasibility, and validity of CR method for estimation of number of dog population in normal environment in Thailand. Official records showed that Lumluka district, Pathumtani provinces had the highest number of animal rabies cases, 33% and 4% of all cases in the province and in the country, respectively. Hence, Lumluka district was selected as the studied area.

Method: All 126 villages in the Lumluka district, Pathumtani province were stratified into rural and urban areas according to criteria set by Thailand’s Ministry of Interior. Five villages were selected using systematic random process within the strata. The dog census survey conducted during vaccination campaign in the selected villages to use compare the capture-recapture method and separate type of dog by collar marker. The captured dogs marked by photograph after that 1 day the recaptured marked by photograph too. Chapman method with 95% CI was used to estimate dog population by survey tool box software. Practicality and feasibility of CR method was assessed against predefined criteria, including time usage and incurring costs

Result: 1680 dogs were found in the 10 studied communities, including 820 dogs from urban areas and 860 dogs from rural areas. Majority of dog in urban area were confined owned dogs 69.6% but in rural areas, most of dogs were un-confined owned 75.5%. Male to female ratio was 1:1.1. The dogs had history of vaccination about 76% in urban and 59% in rural. For vaccine coverage among type of dogs in urban and rural, confined own dogs had the highest vaccine coverage, about 85.5% and 65.7%. The number of dogs per household and per human population in a group of urban area were 1:1.87 and 1:3.92, accordingly, which were higher than the ratio in rural area (1:0.91 and 1:3). The CR method of unconfined dogs in urban area and owned dogs in rural area group was underestimation but estimation of stray dogs in urban and rural areas was overestimation that compare with census survey. In census survey during

63 vaccination campaign used 96 person • hours but the CR method used only 18 person• hours. Although the CR method used less time than the census survey, the time to work of CR method was very early morning so it did not appropriate to conduct for local staff.

Conclusion: CR method using in owned dog, mostly found under estimation but in stray dogs CR method were mainly over estimation due to low accuracy of stray dog population by census survey. The CR method used 5 times less person-hour than census survey. So the error in the estimation that exists at certain level, need to be balanced between accepted level of validity and feasibility. There was limitation about marking by collar of stray dog that was difficult of catch that reduce it by marking by photograph. So CR method needs to combine with other methods of marking. Keyword: dog population, rural, urban, capture-recapture, Thailand 1Field Epidemiology Training Program (FETP), Bureau of Epidemiology, Department of Disease Control, Ministry of Public Health 2Field Epidemiology Training Program for Veterinarian (FETPV), Bureau of Disease Control and Veterinary service, Depart-ment of Livestock Development 3Faculty of Veterinarian, Kasertsart University

64

Retrospective study of HPAI outbreaks in domestic poultry in mainland China from 2004 to 2009

Wang Youming1, Kachen , Huang Baoxu1, Wongsathapornchai2, Vincent Martin3.

Abstract

Since 2004, China reported 39 human cases of HPAI, which accounted for 7.8% of all human cases in the world. Outbreaks in China also affected more than 360 million domestic poultry. Little was known about epidemiology of HPAI in mainland China, either before or after compulsory vaccination was implemented. The objective of this cross-sectional study was to describe epidemiological characteristics of HPAI in mainland China using available official records from January 2004 to September 2009. Data on domestic poultry demography, outbreaks, and surveys were retrieved and validated. Descriptive statistics were used to describe population at risk. Records of outbreaks and virological and serological surveys were investigated according to species, location and time. The statistics showed that the total poultry number and scale of poultry farming were in an upward trend, while poultry distribution had unique regional characteristics. Out of 107 HPAI outbreak reports, farms with more than one poultry species comingling (39.4%) and with less than 10,000 heads (91.8%) were the most affected. More outbreaks were reported in the traditional waterfowl breeding region in the south, such as Guangdong, Hubei and Hunan provinces. Relatively higher number of outbreaks was reported in February and October prior to 2006. From 2006 to 2009, relatively higher number of outbreaks was recorded in May and June. The analysis of survey data showed the same trends as those seen in the outbreaks. In this study, all the data used were from official database or publication. Further study would be undertaken to analyze the relationship between HPAI situation and implemented control measures, including vaccination.

Key words: Retrospective study, HPAI, domestic poultry, China 1China Animal Health and Epidemiology Centre, Ministry of Agriculture, China

2Bureau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Ministry of Agriculture and Cooperatives, Thailand 3Emergency Center for Transboundary Animal Diseases, Food and Agriculture Organization of the United Nations, China

65

Retrospective Study on a Swine Infectious Diarrhea Outbreak

Wang Youming1, Huang Baoxu1, Kachen Wongsathapornchai2 , Vincent Martin3, Wang Aiguo4

Abstract

The infectious diarrhoea accounts for 35% to 45% among total swine diseases, bringing huge economic losses for pig production industry in China. Intervention strategies at farm level, such as improving biosecurity, is very important for prevention and control of disease and which has been proved in practice. The objectives of this investigation were to understand how an outbreak of diarrhea in pigs occurred on a new pig farm and to explore the prevention measures that can be taken at farm level. Data which was collected included pig inventories, management, environment, and disease history were collected using a questionnaire, interview and records. Records of diarrhea outbreaks were investigated according to animal, location and time. The data suggested that the outbreak in the farm could be caused by TGE or PED virus however an confirmed laboratory diagnosis was not obtained. A qualitative risk assessment indicated that vehicles from outside are a high risk factor for virus introduction. Feeders and movement of veterinarians play important roles in disease transmission. Giving medicine in time may be useful to decrease the mortality and case fatality in piglets. To enhance the ability of prevention and control the disease, the recommendations about improving management were given to the farmer, including revising the management procedures, enhancing awareness and training of employees.

Key words: retrospective study swine diarrhoea outbreak 1China Animal Health and Epidemiology Centre, Ministry of Agriculture, China 2Bureau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Ministry of Agriculture and Cooperatives, Thailand 3Emergency Center for Transboundary Animal Diseases, Food and Agriculture Organization of the United Nations, China 4Berlingge Bio-engineer Company, China

66


67 การสอบสวนโรคพษสนขบาในสตว และการศกษาความร ทศนคต และการปฏบต เกยวกบโรคพษสนขบา

ในชมชนทไดรบผลกระทบ จงหวดนครพนม, 22-24 มนาคม 2554 ประกจ ศรใสย1 วไลภรณ วงศพฤกษาสง1 ศนษา ตนประเสรฐ1 วาท สทธ1, จงกล ธมกานนท2

เทพนม อนทรย3 ศกดา ธระอบ4 พจารณ บตราช4 หฤทย รงเรอง5

บทคดยอ ความเปนมา จงหวดนครพนมไมมรายงานผปวยโรคพษสนขบามาตงแตป พ.ศ. 2546 ขณะทในสตวม

รายงานโรคพษสนขบา จานวน 6 ครง ในชวง 5 ปผานมา เมอวนท 10 มนาคม 2554 ศนยวจยและพฒนาการสตวแพทยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน รายงานการตรวจยนยนโรคพษสนขบาในสนขในจงหวดนครพนม มผสงสยสมผสสนขบาดงกลาว จานวน 58 ราย และผสงสยสมผสโรคบางสวนไดรบประทานเนอสนขตวดงกลาวดวย การสอบสวนโรคมวตถประสงคเพอคนหาแหลงทมาของการตดเชอในสตว อธบายความร ทศนคต และการปฏบตเกยวกบโรคพษสนขบาของประชาชนในชมชน ใหคาแนะนาและดาเนนการควบคมโรคในสตวและคนทสมผสกบสนขบา

วธการ ทมสอบสวนโรคทาการทบทวนขอมลโรคพษสนขบาในจงหวดนครพนม สมภาษณเจาหนาท ปศสตว บคลากรทางการแพทย สตวแพทยเอกชน อาสาสมครประจาหมบาน (อาสาสมครสาธารณสข/อาสาสมครปศสตว) และผสงสยสมผสโรคพษสนขบา นยามของโรคในสตว สตวสงสยโรคพษสนขบา ไดแกสนข หรอแมวทแสดงอาการเขาตามนยามโรคพษสนขบา สตวปวยยนยนเปนโรคพษสนขบาโดยการตรวจดวยวธ Indirect Fluorescence Antibody ในคนนยามผปวยแบงออกเปน 3 กลม ไดแก ผปวยทสงสยสมผสโรค ผปวยทเขาขายสมผสโรค และผปวยสมผสโรค การศกษาความร ทศนคต และความรเกยวกบโรคพษสนขบา ใชวธสมภาษณตวตอตว โดยใชแบบสอบถาม ทาการศกษา สารวจสภาพแวดลอมในพนททเกดโรค

ผลการสอบสวนโรค สตวปวยรายแรกในระบบรายงาน (Index case) เปนสนขจรจด ซากสนขถกชาแหละและนาไปรบประทาน (ทาใหสก) คนชาแหละเนอสนขมแผลทมอ และไมไดสวมวสด อปกรณปองกนตนเอง ชาวบาน จานวน 32 คน รบประทานเนอสนขดงกลาว โดย 31% ในนรวาสนขทรบประทานเปนสตวทสงสยเปน โรคพษสนขบา มผสงสยสมผสกบสนขบา จานวน 58 ราย รอยละ 10.3 (6/58) ของผสงสยเปนผสมผสโรคพษสนขบาตามนยาม โดยเปนคนทโดนสนขกด 1 ราย ชาแหละ และผาซาก 2 ราย สมผสกบซากสนข 1 ราย ประกอบอาหารจากเนอสนข 1 ราย และ สมผสกบน าลายสนขบา 1 ราย ทง 58 ราย ไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาหลงสมผสโรค โดยการฉด Purified Chick-Embryo Cell Rabies Vaccine (PCEC) ขนาด 1 มลลลตร เขาผวหนา จานวน 5 โดส ในวนท 0 3 7 14 และ 30 หลงการสมผสโรค ขณะทผปวยทโดนกด และคนชาแหละไดรบการฉดอมมโนโกลบลนดวย สนขในหมบาน จานวน 3 ตว จากทงหมด 61 ตว (4.9%) ถกสนขบากด ความครอบคลมการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสนขและแมวในหมบานกอนพบโรคคดเปนรอยละ 66.9 ขณะทหลงการเกดโรคความครอบคลมการฉดวคซนคดเปนรอยละ 77.1 ผลการศกษาความร ทศนคต และการปฏบตเกยวกบโรค พษสนขบา พบวาการทชาวบานไมมความรเรองโรคพษสนขบาสามารถตดตอไดโดยการรบประทานเนอสนขสก ๆ ดบ ๆ เปนปจจยเสยงในการรบประทานเนอสนขบาของกลมประชากรดงกลาว (chi square = 4.07, p-value = 0.04)

สรป มชาวบาน จานวน 32 ราย รบประทานเนอสนขทเปนโรคพษสนขบา ในจานวนน รอยละ 31 รวารบประทานเนอสนขทสงสยวาเปนโรคพษสนขบา ชาวบานจานวน 6 ราย เปนผสมผสโรคพษสนขบา โดยเปนคนทโดนสนขกด 1 ราย ชาแหละ และผาซาก 2 ราย สมผสกบซากสนข 1 ราย ประกอบอาหารจากเนอสนข 1 ราย และ สมผสกบน าลายสนขบา 1 ราย ทงหมด ไดรบการรกษาหลงการสมผสโรคพษสนขบาทถกตอง เหมาะสม การรบประทานเนอสนขพบไดทวไปในหมบานทพบโรค โดยการขาดความรเรองการตดตอของโรคพษสนขบาผานทางการรบประทานเนอสนขสก ๆ ดบ ๆ เปนปจจยเสยงในการรบประทานเนอสนขบา ควรมการใหความรเกยวกบการหลกเลยงปจจยเสยงใด ๆ ทมผลตอสขภาพจาก

68 พฤตกรรมดงกลาว ควรแนะนาใหมการใชวสด อปกรณปองกนตนเอง (ถงมอ ผาปดปาก/จมก ผากนเปอน) เมอตองสมผสกบซากสตว และเพมความครอบคลมของการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสตวใหไดอยางนอยรอยละ 80 ของจานวนประชากรสตวกลมเสยง คาสาคญ : โรคพษสนขบา การรบประทานเนอสนข ความร ทศนคตและการปฏบต จงหวดนครพนม 1โครงการฝกอบรมระบาดวทยาภาคสนาม สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

2 สานกงานสาธารณสขจงหวดนครพนม 3 สถานอนามยนาถอน อาเภอธาตพนม จงหวดนครพนม 4 สานกงานปองกนควบคมโรคท 7จงหวดอบลราชธาน 5 สานกงานปศสตวจงหวดนครพนม

69

สถานการณการเคลอนยายโคและกระบอจงหวดมหาสารคาม ตลาคม 2552 – กนยายน 2553 Situation Analysis of Cattle Movement in Maha Sarakham Province, October 2009 - September 2010

ศภธดา ภเศก1 นพวรรณ บวมธป2 ภาวน ดวงเงน3 การณ ชนะชย2

บทคดยอ

ความเปนมา: จงหวดมหาสารคามมจานวนประชากรโคเนอและกระบอในป 2553 คดเปนรอยละ 8.8 ของจานวนประชากรปศสตวทงหมด และมมลคาเพมการเลยงโคเนอและกระบอของจงหวดมหาสารคามในป 2552 คดเปนรอยละ 76.85 ของมลคาเพมในการเลยงปศสตวท งหมด จงนบไดวาการเลยงโคเนอและกระบอกอใหเกดรายไดมากทสดเมอเทยบกบการเลยงปศสตวชนดอน ๆ การเคลอนยายโคเนอและกระบอผานเขาออกจงหวดตองปฏบตตามระเบยบของกรมปศสตววาดวยการเคลอนยายสตวและซากสตว ซงมความสาคญอยางยงตอการตรวจสอบยอนกลบไปยงแหลงทมาของสตว การศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาสถานการณการเคลอนยายโคและกระบอในจงหวดมหาสารคาม และวเคราะหความสมพนธระหวางจานวนโคเนอและกระบอทมการเคลอนยาย จานวนโคเนอและกระบอทถกฆา ราคาโคเนอและกระบอมชวตทขายได ณ หนาฟารม และอตราการบรโภคเนอโคและกระบอ

วธการศกษา: เกบรวบรวมขอมลเกยวกบจานวนโคเนอและกระบอทเคลอนยายเขาและออกจากจงหวดมหาสารคาม ผานระบบมาตรฐานกรมปศสตว (E-service) ขอมลเกยวกบราคาโคเนอและกระบอมชวต จานวนโคเนอและกระบอทถกฆา และอตราการบรโภคเนอโคและกระบอ จากรายงานประจาเดอนของสานกงานปศสตวจงหวดมหาสารคาม ดาเนนการวเคราะหขอมลระบาดวทยาเชงพรรณนาและระบาดวทยา เชงวเคราะห

ผลการศกษา: จานวนโคเนอและกระบอทเคลอนยายทงหมดในจงหวดมหาสารคาม ตลาคม 2552 ถ งกนยายน 2553 ม จ านวนท ง สน 35,538 ตว เป นจานวนโค เน อ ท เค ลอนยายออกรอยละ 73.77 (16,841/22,829) ของจานวนโคเนอทเคลอนยายทงหมด สวนกระบอทเคลอนยายมจานวนทงสน 5,339 ตว คดเปนจานวนกระบอทเคลอนยายออกรอยละ 94.45 (12,004/12,709) ของจานวนกระบอทเคลอนยายทงหมด วตถประสงคในการเคลอนยายโคเนอเขาคอเพอนามาจาหนายมากทสด คดเปนรอยละ 55.04 (3,296/5,988) เชนเดยวกบวตถประสงคในการเคลอนยายโคเนอออกจากจงหวดคอเพอจาหนายซงคดเปนรอยละ 63.13 (10,631/16,841) สวนกระบอนนมการเคลอนยายเขามาเพอเปนพอแมพนธมากทสดคดเปนรอยละ 29.79 (210/705) และมการเคลอนยายออกเพอจาหนายมากทสดคดเปนรอยละ 65 (7,786/11,923) จงหวดตนทางทเคลอนยายโคเนอเขามามากทสดคอจงหวดตาก สวนจงหวดปลายทางทมการเคลอนยายโคเนอออกไปมากท สดคอจงหวดเพชรบ ร สวนจงหวดตนทางท มการเคลอนยายกระบอเขามามากท สดคอจงหวดพระนครศรอยธยาในขณะทจงหวดพะเยาเปนจงหวดทมกระบอเคลอนยายออกไปมากทสด การเคลอนยาย โคเนอ เขามความสมพน ธกบอตราการบ รโภคเนอโคมากท สด (R-square=24.63%, p-value=0.013) เชนเดยวกบการเคลอนยายออก (R-square = 26.40%, p-value<0.001) สวนการเคลอนยายกระบอเขาม

70 ความสมพนธกบอตราการบรโภคเนอกระบอมากทสด (R-square=19.16%, p-value<0.001) แตตางจากการเคลอนยายกระบอออกซงสมพนธกบราคากระบอมชวตมากทสด (R-square=8.16%, p-value=0.002)

สรป: จานวนโคเนอและกระบอมการเคลอนยายออกมากกวาเคลอนยายเขา โดยมการเคลอนยาย โคเนอเพอนาไปจาหนายมากทสด ในขณะทมการเคลอนยายกระบอเขามาเพอเปนพอแมพนธมากทสด สวนกระบอนนมการเคลอนยายออกไปเพอจาหนายมากทสด มการเคลอนยายโคเนอมาจากจงหวดตากมากทสด ในขณะทมการเคลอนยายโคเนอออกไปยงจงหวดเพชรบรมากทสด สวนกระบอนนมการเคลอนยายออกไปยงจงหวดพะเยามากทสด ในขณะทมการเคลอนยายเขามาจากจงหวดพระนครศรอยธยามากทสด จงควรสงเสรมใหมการเลยงโคเนอเพมมากขน โดยสงเสรมการเลยงโคขนระยะสนหรอโคลกผสมบราหมนเพอสงตลาดสดขนาดใหญหรอหางสรรพสนคาภายในจงหวด รวมทงสงเสรมการเลยงกระบอเพอสงขายจงหวดทางภาคเหนอของประเทศไทย คาสาคญ: โค กระบอ การเคลอนยาย จงหวดมหาสารคาม 1โครงการพฒนาแพทย/สตวแพทยนกระบาดวทยาภาคสนาม (FETP) สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค 2สานกควบคม ปองกน และบาบดโรคสตว กรมปศสตว 3กลมภารกจพฒนานกระบาดวทยาและเสรมสรางความเขมแขงภาคเครอขาย สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

71

ปจจยทมอทธพลตอการตอบสนองทางภมคมกนภายหลงไดรบวคซนปองกนโรคนวคาสเซล

ในไกพนเมอง

Factors Affecting Serological Response after Newcastle Disease Vaccination in Domestic Poultry

ศภธดา ภเศก1 การณ ชนะชย2 วนดา แจงประจกษ2 ธเนศ ถวลหวง3 ชลพร จระพงษา4

บทคดยอ

หลกการและเหตผล: โรคนวคาสเซลจดเปนโรคระบาดรายแรง ทาใหไกทตดเชอสายพนธรนแรงมกจะตายเฉยบพลนเปนจานวนมาก การใหวคซนปองกนโรคนวคาสเซลจดเปนวธการหนงทจาเปนตอการปองกนโรค ซงในปจจบน กรมปศสตวไดจดโครงการรณรงคการทาวคซนปองกนโรคในสตวปกทสาคญ รวมถงสรางความรความเขาใจของเกษตรกรใหตระหนกถงการใชวคซนปองกนโรคในสตวปก โดยเฉพาะอยางยงวคซนปองกนโรคนวคาสเซล เนองจากมเกษตรกรรายยอยสนใจเลยงไกพนเมองซงเปนกจกรรมเลยงสตวทไมตองลงทนสงเพมขนเปนจานวนมาก การใหวคซนจงมความจาเปนตอการปองกนโรคระบาดภายในฟารม ซงมความสาคญและจาเปนตอการปองกนการระบาดของโรคและปองกนความเสยหายทางเศรษฐกจทสบเนอง มาจากการระบาดของโรคนในอนาคต

วตประสงค: การศกษาครงนมว ตถประสงคหลกเพอคนหาปจจยตาง ๆ ท มอทธพลตอการตอบสนองทางภมคมกนภายหลงไดรบวคซนปองกนโรคนวคาสเซลในไกพนเมอง และวตถประสงคจาเพาะคอเพอศกษาปจจยเกยวกบ อายของไกทไดรบวคซน ระยะเวลาการเกบตวอยางซรมในไกภายหลงไดรบวคซน ลกษณะการเลยง ขนาดของฟารมเลยงไก การกระตนวคซนซ าภายในฟารม ความรความเขาใจเกยวกบการใชวคซนทถกตองของเกษตรกร ระยะเวลาภายหลงการผสมวคซนและการใหวคซน และวธการเกบรกษาวคซนทผสมแลวทไมถกตอง

วธการศกษา: ทาการศกษาภาคตดขวางในพนทเขตปศสตวท 4 โดยสมภาษณเกษตรกรผเลยงไกพนเมองทอยในกจกรรมการสารวจระดบภมคมกนโรคในไกภายหลงทไดรบวคซนปองกนโรคนวคาสเซล ประจาป 2554 ของกรมปศสตวจานวน 96 รายจากทงหมด 210 ราย และทดสอบภาคสนามโดยการสมคดเลอกไกพนเมองคละเพศ อาย 7-12 เดอน จากฟารมเกษตรกรเลยงไกพนเมองในพนทจงหวดมหาสารคาม ซงมการจดการดานอาหารและน าใกลเคยงกน จานวน 2 ฟารม รวมจานวนไกทงสน 80 ตว ฟารมทหนงมจานวนไก 50 ตว สวนฟารมทสองมจานวนไก 30 ตว แตละฟารมแบงยอยเปนกลมศกษาโดยมไกกลมละ 10 ตว ดาเนนการใหวคซนแลวเกบตวอยางเลอดเพอแยกซรมนาไปตรวจหาคา Hemagglutination - Inhibition (HI) antibody titer ตอเชอไวรสนวคาสเซล โดยเกบครงแรก ณ วนกอนใหวคซน ครงทสอง ณ สปดาหทสหลงใหวคซน และครงสดทาย ณ สปดาหทแปดหลงใหวคซน

ผลการศกษา: ผลการศกษาภาคตดขวางพบวา อายไกทไดรบวคซนครงแรกมคามธยฐาน 7 วน (3-150 วน) รอยละ 65.63 (63/96) ของฟารมท งหมดดาเนนการเกบตวอยางซรมในชวงสองถงสสปดาหภายหลงไดรบวคซน รอยละ 77.08 (74/96) ของฟารมทงหมดมลกษณะการเลยงกงขงกงปลอย และรอยละ

72 55.21 (53/96) ของฟารมท งหมดมจานวนไกทเลยงไมเกน 31 ตวตอฟารม รอยละ 70.83 (68/96) ของฟารมทงหมดมการกระตนวคซนซ า เกษตรกรสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบการใชวคซนทถกตองตากวารอยละ 80 ยกเวนความรความเขาใจเกยวกบการเกบรกษาวคซนทถกตอง (รอยละ82.29) ผลการทดสอบภาคสนามพบวา คาเฉลยระดบภมคมกน (Geometric mean HI titer) ในฟารมทหนงมคาทพบสงทสดเทากบ 3.2 และฟารมทสองเทากบ 1.2 และพบวาปจจยเกยวกบระยะเวลาระหวางภายหลงการผสมวคซนและการใหวคซนทตางกน และวธการเกบรกษาวคซนปองกนโรคนวคาสเซลทผสมแลวทไมถกตอง ทงสองปจจยไมมผลตอการตอบสนองทางภมคมกนในไกพนเมองทเกดขนภายหลงไดรบวคซนปองกน (p-value=0.09 และ 1.00)

สรปและเสนอแนะ: อายไกทไดรบวคซนครงแรกอยระหวาง 3-150 วน ฟารมสวนใหญเปนฟารมรายยอยและมรปแบบการเลยงในลกษณะกงขงกงปลอย เกษตรกรสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบการใชวคซนปองกนโรคนวคาสเซลทถกตองอยในระดบตา ระยะเวลาภายหลงผสมวคซนนวคาสเซลทตางกน และการเกบรกษาวคซนนวคาสเซลทผสมแลวทไมถกตองไมมผลตอการตอบสนองทางภมค มกนใน ไกพนเมอง ควรใหความรแกเกษตรกรเลยงไกพนเมองเกยวกบการใหวคซนปองกนโรคนวคาสเซลทถกตอง โดยเฉพาะอยางยงการละลายวคซนทถกตองและการกระตนวคซนทกสามเดอน ควรมการเพมระยะเวลาภายหลงการผสมวคซนใหมากกวา 4 ชวโมงจนถงมากกวา 24 ชวโมง และกรณศกษาเกยวกบการเกบรกษาวคซนภายหลงผสมแลวทไมถกตอง ควรเพมระยะเวลาใหมากกวาหนงชวโมงจนถง 6 ชวโมง คาสาคญ: การตอบสนองทางภมคมกน, วคซนปองกนโรคนวคาสเซล, ไกพนเมอง 1 โครงการฝกอบรมแพทย/สตวแพทยเฉพาะทาง สาขาเวชศาสตรปองกน แขนงระบาดวทยา 2สานกควบคม ปองกนและบาบดโรคสตว กรมปศสตว 3สานกงานปศสตวจงหวดมหาสารคาม 4สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

73 Laboratory-based Reporting of Ruminant Diseases in the Upper Northeast Part of Thailand in 2009

Prakit Srisai1, S. Polpak2, M. Polpak2, P. Punnurit2, K.Kanistanon4, C. Thamrongyoswittayakul4,

K. Chanachai3

Abstract

Approximately 20% of domestic ruminants in Thailand are raised in the upper northeast (NE) region. In this area, animal diseases impact to farmers who often are poor and have limited knowledge of animal diseases. The upper NE Veterinary Research and Development Center (VRDC) is a regional laboratory that provides services for all 10 provinces in the region. Specimens come from passive surveillance (sick/dead/decreased production animal) and active surveillance program. These are the most important source of information for early warning, and for the development for more appropriated control and prevention measures. The objective of this study is to estimate the burden of ruminant diseases in the region using passive and active surveillance data collected by VRDC. Ruminant disease database of passive and active surveillance from 10 provinces in NE region were included. Data were analyzed and presented as descriptive study. Submitted specimens were from 9,650 cattle, 789 buffalo, 88 goat, and 21 sheep herds. Three percents of the specimens belonged to passive surveillance program. At herd level, the first three most common diseases from passive surveillance were fascioliasis (4.6%, 95%CI=1.6-12.7), GI nematodes (4.6%, 95% CI=1.6-12.7) and trypanosomiasis (3.1%, 95% CI=1.6-6.0). GI nematodes and fascioliasis accounted for the highest percentage (5.6%, 95%CI=1.9-15.1) in cattle while clostridial infection was found to be the highest percentage (5.8%, 95%CI=2.0-15.6) in buffalo. In active surveillance program, the first 3 highest positive percentage were Caprine Arthritis Encephalitis (33.3%, 95% CI=6.2-79.2), trypanosomiasis (1.3%, 95% CI=0.6-3.0) and fascioliasis (0.4%, 95% CI=0.1-1.6). Our findings demonstrate that common parasitic diseases remain to be a frequent health problem in the ruminants in the NE region of Thailand. It is important to note that some diseases were less likely to be detected by passive surveillance such as CAE and brucellosis. Motivation to send the specimen and increasing laboratory diagnosis capability can improve coverage of overall surveillance program. Keywords: ruminant, disease, laboratory, Thailand 1 Field Epidemiology Training Program (FETP), Bureau of Epidemiology, Department of Diseases Control, Nonthaburi, Thailand 2Veterinary Research and Development Center (Upper Northeastern Region), Thailand 3Bureaus of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Thailand 4 Faculty of Veterinary Medicine, Khon Kaen University, Thailand

74

Investigation of Foot and Mouth Disease Outbreak in Nakhon Ratchasima Province,

Thailand, July, 2011 Supathida Pisek1, P. Srisai1, O. Arjkumpa1, I. Sirikanok1, K. Wongsathapornchai2, K. Chanachai3

Abstract

Background: On June 29th 2011, Pak Chong District Livestock Office (DLO), Department of Livestock Development (DLD) was notified of dairy cattle showed signs of excessive salivation and coronary band inflammation and swollen. The event was reported from Chan Thuek sub-district, Pak Chong district, Nakhon Ratchasima province. Field Epidemiology Training Program for Veterinarian (FETPV) together with Pak Chong DLO mobilized a team to carry out disease investigation from July 25th-28th, 2011. Objectives of this investigation were to determine magnitude of an outbreak, to identify source of infection and transmission, to identify potential factors contributing to disease introduction and transmission and to provide recommendations for future prevention and control.

Methods: A cross-sectional study was conducted in 3 villages of Chan Thuek sub-district. An active case finding was investigated, whereby a suspected case definition was formed as cow, buffalo, sheep or goat in a farm in village number 2, 3, and 11 of Chan Thuek sub-district, Pak Chong district, Nakhon - Ratchasima province at least one animal showing either signs and symptoms of lameness, vesicle at mouth, teat or coronary band and excessive salivation in a farm during June-July, 2011. Suspected farm was actively identified using standardized questionnaire interview. Information inquired in the questionnaire included farm demography, clinical signs, epidemiological characteristic of an outbreak and possible risk factors.

Results: 61 out of all 127 dairy farms in the studied area were visited. A median of number of dairy cow per farm was 19 (ranges of 2 to 200). Eleven suspected farms (attack rate = 18.03%) were classified. Heifers were the most affected group (morbidity rate=4.2%). 63.6 % of suspected farms had history of FMD vaccinated and all of them vaccinated only one time in a year prior to this outbreak. During the time of investigation there were dairy cattle showed signs of FMD in Village#2 at least four weeks after first case appeared. The dairy farm having human movement (both in dairy farmers having moved out to other farm and another farmer moved into their farm) had chance to risk for having disease 6.82 times more than another farm (OR=6.82, 95% CI=1.29-35.89).

75

Conclusion and recommendations: The outbreak affected primarily small holders and the most affected population was heifers. Increase booster vaccination more than two times a year, expand time period of quarantine animal movement more than one month, follow up serological response of dairy cattle after FMD vaccinated within a month and educating of stakeholders in involving control and impact of FMD outbreak were recommended.

Keywords: Foot and mouth disease, Investigation, Thailand 1Field Epidemiology Training Program for Veterinary, Department of Livestock Development, Thailand 2Regional Offices for Asia and the Pacific, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Thailand 3Bereau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Thailand

76

Investigation of pig mortalities in Maha Sarakham Province,

Thailand, October 2010 Supathida Pisek1, P. Srisai1, K. Thammasar2, D. Singpan3, P. Cheewajorn3, K. Wongsathapornchai4,

C. Jiraphongsa5

Abstract

On October 2010, Department of Livestock Development was notified of pig mortalities with clinical signs suggesting an infection by porcine reproductive and respiratory syndrome (PRRS) virus. The event was reported from Laodokmai sub-district, Chuenchom district, Maha Sarakham province. A disease investigation took place between12-15 October 2010. The objectives of the investigation were to determine the magnitude of the outbreak, identify potential factors contributing to disease introduction and transmission and provide recommendations for future prevention and control. A cross-sectional study was conducted in 7 villages of Laodokmai sub-district. Suspected and confirmed case definitions were formulated for an active case finding. Suspected farm was actively identified using standardized questionnaire interview. Information inquired in the questionnaire included farm demography, clinical signs, epidemiological characteristic of an outbreak and possible risk factors. Serum and semen samples were collected from pigs kept within suspected farms for laboratory confirmation using RT-PCR. 68 out of all 74 small farms in the studied area were visited. A median of number of pigs per farm was 14 (interquartile ranges of 5 to 24). Thirty-seven suspected farms (attack rate = 54%) were identified based on the case definition. At the animal level (n=1,139), morbidity, mortality, and case fatality rates were 46%, 20%, and 44%, respectively. Piglets were the most affected group (morbidity rate=66%, mortality rate =56%). Utilization of breeding boar from Farm A had odds ratio of 3.95 (95%CI=1.20-13.00), while other factors were not statistically significant at the level of 0.05. The results of RT-PCR showed 3 out of 13 serum samples were positive for PRRS virus. This outbreak was likely caused by infection of PRRS virus. The outbreak affected primarily small holders and the most affected population was piglets. Removal of persistent carriers, especially breeding boars from farm A, was recommended. Regular serological monitoring of pigs in Laodokmai sub-district, as well as in newly introduced pigs should be considered. 1 Field Epidemiology Training Program for Veterinarian (FETPV), Department of Livestock Development, Thailand 2 Nongkhai Provincial Livestock Office, Department of Livestock Development, Thailand

Keywords: PRRS, Investigation, Thailand 3 Maha Sarakham Provincial Livestock Office, Department of Livestock Development, Thailand 4 Regional Office for Asia and the Pacific, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Thailand 5 Field Epidemiology Training Program (FETP), Department of Disease Control, Thailand

77

Outbreak Investigation of Bacillus Anthracis Infection, taken place in the central part of Myanmar in 2010

Kyaw Naing Oo, Zin Min Latt, Mat Aung, Myoe Kyaw Swar Livestock Breeding and Veterinary Department, Research and Pathology section, Epidemiology Unit

Abstract

Anthrax has been endemic in Myanmar for many years and the Livestock Breeding and Veterinary Department (LBVD) is trying to control the disease by vaccination and movement control but the disease outbreak occurs sporadically in central Myanmar every year. An official report on anthrax outbreak was submitted to the LBVD in early September, 2010 from Myingyan province, Mandalay state and an investigation team was organized to explicit the source of the infection, potential spread and to understand more on the nature of the disease. The objective of this outbreak investigation is to identify the source of human infection, to describe the outbreak in animal, to describe the potential risk factor and mode of transmission of Anthrax spreading and to know the situation of ongoing outbreak. An outbreak investigation study was conducted in the central Myanmar, Myingyan province, Mandalay state. During outbreak investigation, case finding was conducted by interviewing of infected people, village head, home slaughter, butchers, farmers and animal health worker in the outbreak area which included the reported village and another eleven villages. In this study, the definition was defined as herd that has sudden death of cattle, buffalo or having anthrax skin lesion in human 3 to 7 days after contacting with cattle or buffalo carcass of the herd. Focus group and personal interview were conducted with 25 participants from each village and collected the qualitative data during investigation. We found that the farmers have low awareness of the impact of Anthrax and poor cooperation for control the disease. During investigation, we got only one sample from the sudden dead cattle. It was sent to laboratory and found positive case of Anthrax. But clinical signs of anthrax are not showed (e.g. oozing tarry discharge from natural orifices) in this cattle. One human case reported that he got infection from dog that died after eating the meat of dead cattle. In this investigation, we found 28 human cases and three of them died in a hospital. Eschar lesion was found in all human cases and clinical sign of dead person are eschar and neurological sign. In this investigation, several risk factors had been found to be involved in the outbreak of anthrax infection, mainly due to the lack of general knowledge of farmer about the anthrax infection and how to take control measure of a disease. Keywords: Anthrax; Myingyan province; clinical signs

78


79

Investigation of animal death related to Anthrax outbreak in Mangarabombang Subdistrict,

Takalar District, South Sulawesi Province, Indonesia, 2011-2012

Authors: D.K. Nugroho1, S. Tum2, L. Schoonman3 and K. Chanachai4

Abstract:

Background: There was a report of Anthrax outbreak with high mortality in livestock in Mangarabombang Subdistrict in May 2012. Confirmation test of Anthrax was done by Disease Investigation Center (DIC) in Maros in 31 May 2012. This investigation aimed to describe its epidemiological characteristic including the source of infection, mode of transmission as well as provide recommendation to improve the control measure of the outbreak.

Method: Suspected cases was indentified by interviewing key persons such as local officers, index case, and people in the village. Base on preliminary investigation of local officer, the outbreak limited in Laikang and Punaga Villages. The investigation took place in these two villages with suspected case defined as a household who has history of any death of livestock during November 2011–June 2012. All suspected cases were interviewed. A questionnaire was developed including information on herd management, date of the first case, species of livestock, feeding system, and disease management. If we find any suspected animal, sample will be taken and sent to DIC Maros for final diagnosis.

Results: Outbreak started on November 2011 and number of suspected household peaked during May to June 2012. 182 livestocks died with mortality rate 30.8%, most of suspected animals were cattle (90%) following by horses (9%), and buffaloes (1%). The major clinical symptoms were trembling (60%), sudden death (54%), frothy exudates from mouth (52%), bloating (42%), and bleeding from orifice (32%). Most of suspected household shared pasture area with other herds (86%). Many farmers left their animal carcasses in field (33%) and sold sick animal to trader (43%). We collected sample from one dead animal and it showed positive result. One human case was identified. With ascar lesion three days after slaughtering his sick cattle. Treatment in affected villages and ring vaccination in the nearby villages were implemented.

Conclusion: Anthrax outbreak widly spread in two villages in Mangarabombang Subdistrict with high mortality. Farmer’s behaviors in share pasture area, left the carcasses in the field and sell sick animal to trader are possible mode of tranmission. Educate the villagers with the information of Anthrax and conduct vaccination program are the reliable measures in order to control the disease.

Key words: Anthrax, Outbreak, Mangarabombang 1 Field Epidemiolgy Training for Veterinarian Trainee, Indonesia 2 Food and Agriculture Organization Regional Office, Thailand 3 Food and Agriculture Organization Regional Office, Indonesia 4 Bureau of Disease Control and Veterinary Services, Department of Livestock Development, Thailand

หนังสือรวบรวมรายงานระบาดวิทยาทางสัตวแพทย์ภาคสนามของผู้เข้า...

Documents

Transcript of หนังสือรวบรวมรายงานระบาดวิทยาทางสัตวแพทย์ภาคสนามของผู้เข้า...