การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก

ปรญญานพนธ ของ

ปราณ ออนศร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยและพฒนาหลกสตร

กรกฎาคม 2552

การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก

ปรญญานพนธ ของ

ปราณ ออนศร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยและพฒนาหลกสตร

กรกฎาคม 2552 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก

บทคดยอ ของ

ปราณ ออนศร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยและพฒนาหลกสตร

กรกฎาคม 2552

ปราณ ออนศร.(2552). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การวจยและ พฒนาหลกสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการ ควบคม: วาทรอยตร ดร.มนส บญประกอบ, รองศาสตราจารย ดร. วชย วงษใหญ, รองศาสตราจารย ดร.สมสรร วงษอยนอย. การวจยนมความมงหมายเพอพฒนาและศกษาประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอนท

สงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ดวยก ารวจยและพฒนา วธด าเนนการวจยแบงเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 ศกษาขอมล แนวคด ทฤษฎจากเอกสารและงานวจยเพอน ามาใชในการสงเคราะหรปแบบการจดการเรยนการสอน ขนตอนท 2 การพฒนารปแบบการเรยนการสอน โดยผานการตรวจสอบจากผเชยวชาญและน าไปทดลอง ใช ขนตอนท 3 การน ารปแบบการเรยนการสอนไปใช โดยท าการศกษาในนกเรยนพยาบาล ชนปท 3 รนท 43 วทยาลยพยาบาลกองทพบก ภาคการศกษาท 3 ปการศกษา 2551 ทศกษารายวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จ านวน 98 คน โดยใชแบบแผนการทดลองแบบกลมเดยววดสองครง (One Group Pretest-Posttest Design) ใชเวลาในการทดลอง 16 ชวโมง ขนตอนท 4 ประเมนประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอน โดยม การวเคราะหขอมลดวยสถตพนฐาน เปรยบเทยบคะแนนกอนและหลงเรยนโดยใชสถต Dependent t-test และวเคราะหเนอหาจากการสมภาษณ ผลการวจยสรปไดดงน

1. รปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน (ACTOR Model) ประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน 1. ขนวธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. ขนการใชผงมโนทศน (Concept mapping) 3. ขนการถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) 4. ขนการบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) และ 5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection)

2. ประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก พบวา

2.1 นกเรยนพยาบาลมคะแนน ความรในวชาการวจยทางการพยาบาล 1 กอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และเมอพจารณาคะแนนจดตด (cut-off score) ตามวธของเบอรก พบวา คะแนนความรเฉลยหลงเรยนมคาเทากบ 29.01 ซงสงกวาคาคะแนนจดตด (24) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

2.2 นกเรยนพยาบาลมคะแนนเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 กอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

2.3 นกเรยนพยาบาลมคะแนนเฉลยความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนโดยรวมเฉลยเทากบ 3.91 อยในเกณฑระดบมาก ผลจากการวจยและพฒนารปแบบการเรยนการสอนในครงน เปนรปแบบการเรยนการสอนทกอใหเกดประสทธผลในการเรยนรของผเรยน จงเปนรปแบบการเรยนการสอนรปแบบหนงทควรน าไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอนตอไป

THE DEVELOPMENT OF AN INSTRUCTIONAL MODEL FOR ENHANCING BRAIN-BASED LEARNING AMONG NURSING STUDENTS

OF THE ROYAL THAI ARMY NURSING COLLEGE

AN ABSTRACT BY

PRANEE ONSRI

Presented in partial fulfillment of the requirements for the Doctor of Education degree in Curriculum Research and Development

at Srinakharinwirot University July 2009

Pranee Onsri. (2009). The Development of an Instructional Model for Enhancing Brain- Based Learning among Nursing Students of The Royal Thai Army Nursing

College. Dissertation, Ed.D. (Curriculum Research and Development). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Acting Sub Lt. Dr. Manat Boonprakob, Assoc. Prof. Dr. Wichai Wongyai, Assoc. Prof. Dr. Somsan Wongyounoi.

The purposes of this research were to develop and study the effectiveness of an instructional model for enhancing brain-based learning among nursing students by applying research and development. The research procedure consisted of 4 stages as follows: Stage 1 Studying the basic data, ideas, theories from literatures to developing the instructional model for enhancing brain-based learning. Stage 2: Developing the instructional model. The model was verified by experts and proved by trying out. Stage 3: Implementing the instructional model with one class of 98 junior nursing students at The Royal Thai Army Nursing College during the third semester of 2008 academic year who took a course in Nursing Research 1. One Group Pretest-Posttest Design was applied. The period of study was 16 hours. Stage 4: Evaluating the effectiveness of the instructional model. Data analysis was done by mean, standard deviation, dependent t-test and content analysis. The results of this study revealed that:

1. An instructional model for enhancing brain-based learning among nursing students contained 5 sequential steps: 1) Approach to relaxation, 2) Concept mapping, 3) Transfer of learning, 4) Operation to Brain-Gym, and 5) Reflection.

2. The effectiveness of an instructional model for enhancing brain-based learning among nursing students was found that:

2.1 There was significantly statistical difference in test score of Nursing Research 1 between before and after the intervention at .01 level. Furthermore, test score mean (29.01) was significantly higher than cut-off score (24) at .01 level.

2.2 There was no significantly statistical difference in attitude score towards Nursing Research 1 between before and after the intervention.

2.3 Mean score total of satisfaction towards Nursing Research 1 was higher than 3.5 ( X =3.91, S.D. = 0.86).

As the result of this research and development, it could be concluded that the instructional model was effective. Therefore, this instructional model should be applied for the learning provision.

ปรญญานพนธ เรอง

การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก

ของ ปราณ ออนศร

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยและพฒนาหลกสตร ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

..................................................................... คณบดบณฑตวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล) วนท เดอน กรกฎาคม พ.ศ. 2552

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา ............................................................ ประธาน .............................................................. ประธาน (วาทรอยตร ดร. มนส บญประกอบ) (ศาสตราจารย ดร. นงลกษณ วรชชย) ............................................................. กรรมการ ..............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร. วชย วงษใหญ) (วาทรอยตร ดร. มนส บญประกอบ) ............................................................ กรรมการ ..............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร. สมสรร วงษอยนอย) (รองศาสตราจารย ดร. วชย วงษใหญ)

..............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร. สมสรร วงษอยนอย)

..............................................................กรรมการ (ดร. ศรสมร พมสะอาด)

งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจย จาก

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบนส าเรจ ลลวงไดดวยความ เมตตา กรณาอยางยงจาก วาทรอยตร ดร.มนส บญประกอบ ประธานกรรมการควบคมปรญญานพนธ รองศาสตราจารย ดร.วชย วงษใหญ กรรมการควบคมปรญญานพนธ และ รองศาสตราจารย ดร .สมสรร วงษอยนอย กรรมการควบคมปรญญานพนธ ผวจยขอกราบขอบพระคณอาจารยทง 3 ทานทไดเสยสละเวลาในการใหค าปรกษา และขอเสนอแนะในการด าเนนการวจยเปนอยางด

ผวจยขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร .ดลก ดลกานนท อาจารย ดร . วสนต ทองไทย และ พนตรหญง ดร . วรรณรตน ใจซอกล ผเชยวชาญในการตรวจเครองมอวจย ทใหความอนเคราะหแกผวจยในการแสดงความคดเหนพรอม ค าแนะน าทเปนปร ะโยชนในการ สรางเครองมอประกอบรปแบบการเรยนการสอน

ขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร . นงลกษณ วรชชย ททานใหความกรณารบเปนประธานกรรมการสอบปากเปลา และขอกราบขอบพระคณ ดร.ศรสมร พมสะอาด ททานไดใหความกรณารบเปนกรรมการสอบปากเปลา ท าใหผวจยไดส าเรจการศกษาอยางสมบรณ

ขอกราบขอบพระคณ พลตรหญง ดร . อรนนท หาญยทธ คณบดคณะพยาบาลศาสตร และคณาจารย มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย ทใหความอนเคราะห ในการพฒนาเครองมอการวจย และขอบคณนกศกษาพยาบาลชนปท 3 ปการศกษา 2551 ทสละเวลาเขารวมในกจกรรมการเรยนการสอนและใหขอมล รวมทงขอเสนอแนะทเปนประโยชนในการพฒนารปแบบการเรยนการสอน

ขอกราบขอบพระคณผบรหาร คณาจารย วทยาลยพยาบาลกองทพบก ทใหความอนเคราะหในการท าวจยครงน และขอบคณนกเรยนพยาบาลกองทพบก ปการศกษา 2551 ชนปท 2 และชนปท 3 ทใหความรวมมอในการด าเนนการวจยเปนอยางดและแสดงความคดเหนตอรปแบบการเรยนการสอน

ขอกราบขอบพระคณคณะกรรมการพจารณาทนอดหนนการวจยจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทใหการสนบสนนการท าปรญญานพนธในครงน

สดทายนผวจยขอขอบพระคณทกทานทมสวนชวยใหปรญญานพนธนส าเรจดวยด

พนตรหญง ปราณ ออนศร

สารบญ

บทท หนา 1 บทน า................................................................................................................... 1

ภมหลง................................................................................................................ 1 ความมงหมายของการวจย.................................................................................... 7 ความส าคญของการวจย....................................................................................... 7 ขอบเขตการวจย...............................................................…..……....................... 8

นยามศพทเฉพาะ......................................................................................... ........ 8

สมมตฐานการวจย................................................................................................ 9 2 การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ........................................................ 10

แนวคดและทฤษฎเกยวกบการเรยนร..................…................................................. 11 การเรยนรทใชสมองเปนฐาน................................................................................. 20

โครงสรางและหนาทของสมอง......................................................................... 20 การท างานของสมองและสารเคม...……………......….....…............................. 24 คลนสมองกบการเรยนร.................................................................................. 27 ปจจยทมผลตอการเรยนรของสมอง............................................... .................. 36 หลกการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน.......................................... ....... 36 จตวทยาการรคด............................................................................................. 38

การเรยนรแบบใชผงมโนทศน………...................................................................... 39 แนวคดและหลกการ.................................................................................... .... 39 ความหมาย................................................................................................. ... 41 วตถประสงคหลกของการใชผงมโนทศน.......................................................... . 41 รปแบบผงมโนทศน...................................... ................................................... 42 ขนตอนการสรางผงมโนทศน............................................................................ 43 การถายโยงการเรยนร............................................. .............................................. 45 ความหมาย.................................................................................................... 45 ทฤษฎถายโยงการเรยนร................................................... .............................. 45 ประเภทการถายโยงการเรยนร......................................................................... 47 หลกการและแนวคดทส าคญ.................................................................. .......... 48

สารบญ (ตอ)

บทท (ตอ) หนา การคดไตรตรอง................................................................................................... 49 แนวคดและหลกการ....................................................................................... 49 ความหมาย.................................................................................................... 50 ความส าคญของการคดไตรตรอง..................................................................... 51 การคดไตรตรองในระดบบคคล ....................................................................... 52 การบรหารสมอง.................................................................................................. . 55 แนวคดและหลกการ........................................................................................ 55 ความส าคญ................................................................... ................................ 56 วธการบรหารสมอง.......................................................................................... 57 รปแบบการเรยนการสอน....................................................................................... 59 ความหมาย................................................................................................... ....... 59 องคประกอบของรปแบบการเรยนการสอน........................................................ 59 การออกแบบการเรยนการสอน...................................................................... ... 60 รปแบบการเรยนร............................................................................................... ... 65 การจดการศกษาในวชาชพพยาบาล.................................................................... ... 69 แนวคดเกยวกบการเรยนการสอนทางการพยาบาล........................................ ..... 69 การประยกตใชหลกการและทฤษฎเพอการเรยนการสอนทางการพยาบาล .......... 75 กรอบแนวคดในการวจย............................................... ......................................... . 80 3 วธด าเนนการวจย................................................................................................. 81 ขนตอนท 1 การศกษาขอมลแนวคด ทฤษฎ............................................................. 81 ขนตอนท 2 การพฒนารปแบบการเรยนการสอน................................................... ... 81 ขนตอนท 3 การน ารปแบบการเรยนการสอนไปใช.................................................. .. 93 ขนตอนท 4 การประเมนประสทธผลรปแบบ............................................................ . 95

สารบญ (ตอ)

บทท (ตอ) หนา 4 ผลการวเคราะหขอมล.......................................................................................... 98

ประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอน .................................... ............................. 98

ผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1................................ ..... 98 เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1....................................................... .. 100 ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน....................................................... 101 ความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอน.......................................... 103 ความคดเหนของผสอนตอรปแบบการเรยนการสอน .......................................... 105

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ............................................ ........................ 106

สรปผลการวจย ................................................................................ ................... 107

อภปรายผลการวจย.................................................................. ............................ 108

ขอเสนอแนะจากการวจย................... ..................................... .............................. 116

บรรณานกรม...................................................................................................... ............ 118

ภาคผนวก................................................................................. ..................................... . 129

ประวตยอผวจย............................................................................ .................................. 170

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 ปจจยทมผลตอสมอง............................................................................................ 33 2 การสงเคราะหรปแบบการเรยนการสอนตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน............. 83 3 หลกการจดกจกรรมการเรยนรตามขนตอนของรปแบบการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ...... 84 4 ภาพรวมของแผนการจดการเรยนรวชาการวจยทางการพยาบาล 1............................. . 85 5 ผลการตรวจสอบคณภาพของรปแบบการเรยนการสอนโดยผเชยวชาญ ....................... 91 6 ขนตอนด าเนนการวจย............................................................................. ................ 96 7 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1

ของนกเรยนพยาบาลกองทพบกกอนและหลงใชรปแบบการเรยนการสอน ................. 98 8 เปรยบเทยบคะแนนทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1 หลงเรยน

กบคาคะแนนจดตดของนกเรยนพยาบาลกองทพบก........................................... .... 100 9 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1

ของนกเรยนพยาบาลกองทพบกกอนและหลงใชรปแบบการเรยนการสอน ............... 100 10 คะแนนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนร

ทใชสมองเปนฐานของนกเรยนพยาบาลกองทพบก.............................................. ... 101

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา

1 สวนประกอบของเซลลประสาท............................................................................. 22 2 คลนสมองของมนษย............................................................................................ 28 3 การเรยนรทผเรยนไมมความสข........................................................................ ..... 34

4 การเรยนรทผเรยนมความสข................................................................................. 35 5 การคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนร................................................................... 55 6 หลกการ แนวคดทฤษฎทสนบสนนการวจย............................................................ 79 7 กรอบแนวคดในการวจย....................................................................... ................ 80 8 แสดงขนตอนของกจกรรมการเรยนรตามรปแบบการเรยนการสอน .......................... 90 9 แสดงคะแนนดบและคะแนนจดตด....................................................................... 99 10 แสดงขนตอนของกจกรรมการเรยนรจากขอคนพบในการวจย................................ 112

1

บทท 1 บทน า

ภมหลง กระแสโลกในศตวรรษท 21 ทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม สภาวะของขอมลขาวสารทไรพรมแดน กลไกของการแขงขนสงทกรปแบบ ตลอดจนแนวโนมการเปดเสรทางการศกษา ศกยภาพของเทคโนโลยการสอสาร โทรคมนาคม และสงคมแหงความร สงผลตอสถาบนอดมศกษา ท าใหเกดกระแสการปฏรปอดมศกษาในประเทศตางๆ ทวโลก ในภาวะปจจบนการอดมศกษาไทยไดรบผลกระทบดงกลาว นอกจากนยงเผชญกบกระแสกดดนภายในประเทศอนไดแก การเพมปรมาณของนกศกษา ความคาดหวงของสงคมทมตอการอดมศกษา ปญหาคณภาพบณฑต การขาดแคลนอาจารยทมคณภาพ หลกสตรทขาดความหลากหลาย กระบวนการเรยนการสอนทไมเออตอการแสวงหาความร สภาพความจ ากดดานก าลงคนและงบประมาณ ประสทธภาพของการบรหารจดการ และคณภาพของการจดการศกษา เปนตน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2544: 47-83) ดงนนสถาบนอดมศกษาจงตองมการปรบตวโดยการปฏรปการศกษาเพอใหทนตอกระแสการเปลยนแปลงดงกลาวซงก าหนดอยในพระราชบญญตการศกษาแหงชาตของประเทศ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และ ฉบบท 2 (แกไข) พ.ศ. 2545 มผลใหเกดการปฏรปการศกษา อนเปนวาระส าคญแหงชาต มสาระส าคญ 9 หมวด โดยเฉพาะหมวด 4 แนวการจดการศกษาเปนการปฏรปการเรยนรทถอวาเปนหวใจของการปฏรปการศกษา ซงทกหมวดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต จะมงประโยชนสงสดแกผเรยน สาระส าคญของหมวดนจะครอบคลมหลกการ สาระ และ กระบวนการจดการศกษาทเปดกวางใหแนวการมสวนรวมสรางสรรค วสยทศนใหมทางการเรยนการสอนทงในและนอกระบบโรงเรยน สาระทเกยวกบการเรยนรทเนนผเรยนส าคญทสด เรมมาตราท 22 ถงมาตราท 30 มสาระส าคญ 8 เรองใหญๆ ดวยกนคอ มาตราท 22 หลกการจดการศกษายดหลกผเรยนทกคนมความสามารถรและพฒนาตนเองได ถอวาผเรยนมความส าคญทสด มาตราท 23 สาระการเรยนรเนน ความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา มาตรท 24 กระบวนการเรยนร มาตราท 25 บทบาทของรฐในการสงเสรมแหลงการเรยนร มาตราท 26 การประเมนการเรยนร มาตราท 27,28 การพฒนาหลกสตรระดบตางๆ มาตราท 29 บทบาทของผมสวนเกยวของ และมาตราท 30 การวจยเพอพฒนาการเรยนร (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. 2545)

2

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต เปนบทบญญตใหทศทางการปฏรปการศกษาชดเจนขน ซงมาตราท 22 ทกลาวถงหลกการจดการศกษา ยดหลก 3 ประการ ไดแก ผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได ผเรยนมความส าคญทสด และประการสดทายกระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ (สวทย มลค า. 2544: 17) ในการปฏรปการศกษานน หวใจส าคญคอ การปฏรปการเรยนรหรอการเรยนการสอนโดยมงใหผเรยนรวธเรยนร มการเชอมโยงกบชวตจรง (ประเวศ วะส. 2543) ดงนนการปฏรปการเรยนรหรอการเรยนการสอนจงเปนภารกจหนงทมงสรางความแขงแกรงทางวชาการทยงยนใหกบระบบอดมศกษาโดยเนนมาตรการพฒนารปแบบและวธการสอนใหมความหลากหลาย และเหมาะสมกบธรรมชาตของผเรยน (ส านกงานปลดทบวงมหาวทยาลย. 2544: 25)

ปญหาการจดการเรยนการสอนของสถาบนอดมศกษาในปจจบน พบวา มปญหาในดานคณภาพทต ากวามาตรฐานสากล ประเดนทชความดอยคณภาพไดแกการจดการเรยนการสอนทขาดประสทธภาพโดยวธการสอนยงเนนการถายทอดความรจากผสอน ขาดการวจยและสรางความรใหม ไมสงเสรมผเรยนใหมความสามารถในการใชความคดวจารณญาณ การคดวเคราะห สงเคราะหและสรางสรรค รวมทงปญหาทเกดจากตวผสอนเองทบกพรองในหนาท ขาดวนยทางวชาการ ไมไดมงมนในการแสวงหาความรททนสมย มความบกพรองในการบรหารจดการและขาดกลไกในการควบคมคณภาพ (ทบวงมหาวทยาลย. 2543: 19) การจดการเรยนการสอนของครสวนใหญไมสามารถพฒนาผเรยนไดสมกบความเปนสถาบนชนสงโดยเนนเนอหาวชาการมากกวาการสอนใหรจกคด คนควาหาความรดวยตนเอง (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2544: 81) วธการสอนลาสมยไมมการปรบเปลยนจากการเรยนร ท าใหบณฑตมคณภาพลดลง (ทบวงมหาวทยาลย. 2543: 45) ดงนน สถาบนอดมศกษาจงมความจ าเปนตองปฏรปการเรยนการสอนเพอเพมคณภาพและประสทธภาพของบณฑตใหทนตอความเปลยนแปลงในการประกอบอาชพ การเพมขนขององคความร สภาพสงคมและเศรษฐกจทมการแขงขนสง การผลตและการใหบรการจ าเปนทจะตองมบคลากรทมประสทธภาพสงสามารถปฏบตงานดวยความมงมน อดทนและรจกท างานรวมกบผอนไดดวย (วนย วระวฒนานนท . 2543: 28-29)

ในปจจบนไดมการพฒนานวตกรรมทางการเรยนการสอนเพอตอบสนองการเรยนรของผเรยน ทางเลอกหนงทนาสนใจกคอแนวคดในการสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน (Brain–Based Learning หรอ BBL) การเชอมโยงการคนพบทางดานการเรยนรของสมองกบการจดการเรยนรนเปนฐานส าคญทจะท าใหเราสามารถกาวไปบนเสนทางของการพฒนากระบวนการเรยนรของเดกไดชดเจนขน มหลกเกณฑและเหตผล การจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบธรรมชาตของสมองจะท าใหเดกมพฒนาการการเรยนรเปนไปอยางมประสทธภาพ จงเปนความจ าเปนเรงดวนทจะตองพฒนาและ

3

สงเสรมศกยภาพการเรยนรของสมองมนษย ซงนกวจยทวโลกคนพบตรงกนวาสมองของมนษยทกคนถกออกแบบมาเพอการเรยนรโดยแท ไมมสมองของมนษย(ปกต)คนใดทจะไมเรยนร เพยงแตการพฒนาจะดเพยงใดขนกบสงแวดลอมและการจดการเรยนรทอยรอบๆตวเดก (วทยากร เชยงกล. 2548: 115) ดงนน Brain-Based Learning (BBL) จงนาจะเปนทางออกส าหรบวกฤตการเรยนรของเดกและเยาวชนไทย (กฤษณพงศ กรตกร. 2547)

การเรยนรทใชสมองเปนฐาน หรอ BBL อาจถอไดวาเปนรปแบบของวฒนธรรมการเรยนรทเกดขนใหมไมนานมานและไดรบความสนใจอยางกวางขวาง การศกษาเรองการเรยนรทใชสมองเปนฐานมหลายแนวคดทคลายๆกน การคนควา การวจยดานสมองและการเรยนรยงเปนระบบทซบซอน ซงจะตองศกษากนตอไป (ประหยด จระวรพงศ. 2549: 11) การคนพบวาสมองของคนเราไมไดแยกกนท างานเปนซกซาย-ขวาตามล าพง แตทวาท างานเชอมโยงถงกนทงหมดโดยผานเสนใยประสาททคอยเชอมโยงเซลลสมองแตละสวน ซงการเชอมโยงนเองทเปนตวบงชถงประสทธภาพการเรยนรของมนษย การคนพบนน าไปสทฤษฎการเรยนรทใชสมองเปนฐาน (BBL) ซงเปนพนฐานของทฤษฎการเรยนรทส าคญเชน การสรางความรดวยตนเอง ( Construction) พหปญญา (Multiple Intelligences) และการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนส าคญ (Child-Centred) เปนตน (ปซงขาวนอย. 2548: 20) เมอการเรยนรนนขนอยกบสมอง ดงท ศนสนย ฉตรคปต (2545: 3) กลาววา การจดการศกษาทเหมาะสมผจดการศกษาจงควรมความรพนฐานในเรองของโครงสรางของสมองและการท างานของสมอง รวมถงปจจยทมผลตอการเจรญเตบโต พฒนาการของสมองและการเรยนร สอดคลองกบทอษา ชชาต (2547: 13) กลาวถงแนวทางการพฒนาศกยภาพสมองและการเรยนรของคนไทยไววา ‚…การพฒนาศกยภาพสมองและการเรยนรของคนไทยจะส าเรจไดตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย ไมวาจะเปน พอแม ผปกครอง ผบรหาร ครอาจารย ชมชน องคกรภาครฐและเอกชน โดยทกฝายตองเขาใจ ความรพนฐานและตระหนกถงความส าคญ ความมหศจรรยของสมอง โครงสรางการท างานของสมอง การเจรญเตบโต และพฒนาการของสมองตามวย ทถอเปนฐานชวตของมนษยทท าใหเกดการเรยนร และ ตองเขาใจถงปจจยทสงเสรมหรอบนทอนพฒนาการของสมองและการเรยนรควบคกนไปดวย ...‛ หลกการเรยนรทใชสมองเปนฐานกคอ การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยเชอวา ความส าเรจของการจดการศกษาเพอพฒนาคณภาพของมนษยกคอ การพฒนาศกยภาพของสมองและการเรยนรของผเรยนทจะตองมความรวมมอจากทกฝาย (ประหยด จระวรพงศ. 2549: 11)

ปจจบนดวยความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย ท าใหแพทยหรอนกประสาทวทยาสามารถน าเทคนคใหมๆมาใชในการศกษาคนควาเกยวกบการท างานของสมอง ท าใหทราบขอมลเกยวกบการท างานของสมองไดมาก การคนพบดงกลาวท าใหนกการศกษาน าขอมลมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอนจนเกดเปนแนวทางการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐานโดยทมผรเรมคนแรกคอ เลสล ฮารท (Leslie Hart) ในหนงสอชอ Human Brain, Human Learning เมอป พ.ศ. 2526 ตอมาในป

4

2534 ศาสตราจารยทางการศกษาสองทาน คอ เรเนต นมเมลา เคน และ จอฟฟร เคน (Renate Nummela Caine and Geoffrey Caine. 1990: 66-70) แหงมหาวทยาลยมลรฐแคลฟอรเนย ไดเสนอหลกการ 12 ประการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ดงตอไปน (อาร สณหฉว. 2550: 76-77)

1. สมองมระบบการเรยนรทซบซอนมากเพราะรวมไปถงรางกาย การเคลอนไหว ความคด อารมณสงแวดลอมซงเกดขนพรอมกน (The brain is a parallel processor.)

2. สมองจะมการเรยนรถามปฏสมพนธกบผอนและในสงคม สงแวดลอม (The brain/mind is social.)

3. สมองจะมการแสวงหาความหมาย ความเขาใจจากประสบการณในชวต ตลอดเวลา (The search for meaning is innate.)

4. การแสวงหาความหมายและความเขาใจในประสบการณโดยจดเปนหมวด หม แบบแผน (The search for meaning occurs through patterning.)

5. อารมณมสวนส าคญในการเรยนร (Emotions are critical to patterning.) 6. การเรยนรของสมองจะเรยนรพรอมๆกนทงทเปนภาพรวมและทเปนสวนยอย (The brain

processes parts and wholes simultaneously.) 7. การเรยนรของสมองจะเกดจากทงการตงจดสนใจเรองทจะศกษา และเกดจากสงแวดลอม

ทมไดตงใจศกษา (Learning involves both focused attention and peripheral perception.) 8. การเรยนรจะมกระบวนการทรโดยรตว (มจตส านก) และการรโดยไมรตว (จากจตใต

ส านก) (Learning is both conscious and unconscious.) 9. สมองมความจ าอยางนอย 2 แบบ คอ ความจ าแบบเชอมโยงมต/ระยะ ซงบนทก

ประสบการณประจ าวนของเรา และความจ าแบบทองจ า ซงเกยวกบขอเทจจรงและทกษะแบบแยกสวน (There are at least two approaches to memory: spatial memory system, rote learning system.)

10. การเรยนรของสมองเปนไปตามพฒนาการ (Learning is developmental.) 11. การเรยนรทสงและซบซอนจะเรยนไดดในบรรยากาศทยวยและทาทายใหเสยง แตถาม

บรรยากาศเครยดและกดดนมากๆ จะท าใหไมเกดการเรยนร (Complex learning is enhanced by challenge and inhibited by threat.)

12. สมองของแตละคนมความเฉพาะของตน (Each brain is unique.) บคคลส าคญทมสวนผลกดนใหมการขยายความคดการเรยนรทใชสมองเปนฐานไปสการ

พฒนาทางการศกษาอยางกวางขวาง คอ ประธานาธบดสหรฐอเมรกา จอรช ดบเบลย บช ( George W. Bush) ซงไดประกาศแผนการวจยในชวงป 1990-1999 เปน ทศวรรษของสมอง ( Decade of

5

Brain) ส าหรบในประเทศไทย นายกรฐมนตร พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ไดประกาศเจตนารมณสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานและจดตงสถาบนวทยาการการเรยนร (สวร.) หรอ National Institute for Brain-based Learning (NBL) โดยก าหนดการประชมปฏบตการจงหวดตนแบบ Brain-based Learning (BBL) แหงแรกของไทยทจงหวดเชยงใหมเมอวนท 4 เมษายน 2548 (ประหยด จระวรพงศ. 2549: 11)

การเรยนการสอนในระดบชนตางๆยอมจะตองมความแตกตางกน ในระดบชนประถมศกษาการเรยนการสอนมงใหเปนพนฐานในดานตางๆเปนส าคญเชนเรยนภาษาไทยเพอเปนพนฐานของการเรยนวชาอนๆเปนตน ในระดบมธยมศกษาการเรยนการสอนกมงเพอส ารวจความถนดในการประกอบวชาชพ ดความสนใจตลอดจนการเลอกเรยนวชาทมความสนใจ ครนถงระดบอดมศกษาเปนการเรยนการสอนทถายทอดความรทกวางและลกเพอใหผเรยนสามารถน าไปใชในการประกอบอาชพชนสงได ความแตกตางกนในระดบชนนเอง การเรยนการสอนในระดบอดมศกษาถอวาเปนการสรางปญญาชน การถายทอดความรนาจะมรปแบบ จงเปนทสงสยวารปแบบการเรยนการสอนในระดบอดมศกษา ใครเปนผก าหนด งานในระดบอดมศกษามมากมาย งานสอน งานวจยและงานถายทอดศลปวฒนธรรม การคดคนสงใหมๆเพอสนองความตองการทางสงคม พฒนาสงคมเปนขอบขายของงานในระดบอดมศกษาทงสน แตเมอพจารณาดานการเรยนการสอน รปแบบการเรยนการสอนนนยงไมไดมองความส าคญกนนก ทงๆทรปแบบการเรยนการสอนจะชวยแกไขการเรยนการสอนทมปญหาเปนสวนสงเสรมใหประสบผลส าเรจในงานและมองเหนแนวทางในการพฒนางานการเรยนการสอนอกดวย (วเชยร อชโนบญวฒน. 2535: 82)

การจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษาตาม พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบท 2 (แกไข) พ.ศ. 2545 นน การจดการเรยนรมงใหผเรยนไดรบความรดานเนอหาสาระ พฒนาทกษะ กระบวนการคด เตรยมการเพอเผชญสถานการณ รวมถงการประยกตความรเพอปองกนและแกปญหา เนนการศกษาตลอดชวต สอดคลองกบหลกการจดประสบการณการเรยนรใหผเรยนไดเกดการเรยนรหลก 4 ประการของยเนสโก คอ การเรยนเพอร การเรยนรเพอปฏบตไดจรง การเรยนรเพออยรวมกน และการเรยนรเพอชวต (ยเนสโก. 2540: 121)

1. การเรยนเพอร เปนการผสมผสานความรทวไปทกวางขวางเพยงพอเขากบโอกาสทจะศกษาบางวชาอยางละเอยดลกซง การเรยนรเพอรหมายรวมถงการฝกฝนในวธเรยนรเพอจะไดตกตวงประโยชนจากการศกษาไปจนตลอดชวตเพอมชวตอยางมศกดศร พฒนาทกษะเพอการประกอบอาชพและการตดตอสมพนธกบผอน การจดการเรยนเพอร มงใหผเรยนมความรทงในสาขาวชาและเขาใจในสงรอบตวเพอกระตนใหเกดความอยากรอยากเหนทางปญญา

6

2. การเรยนรเพอปฏบตไดจรง จดประสงคของการเรยนรแบบนไมเพยงเพอใหเกดความช านาญทางดานวชาชพเทานน แตยงหมายรวมถง ความสามารถรบมอกบสถานการณตางๆและปฏบตเปนหมคณะ เปนการเรยนรโดยอาศยประสบการณตางๆทางสงคมและในการประกอบอาชพ ส าหรบการเรยนรในระบบ เปนการเรยนในภาคทฤษฎสลบกบภาคปฏบต ผลทไดจากการเรยนรเพอปฏบตไดจรง กอใหผเรยนเกดปฏภาณ ไหวพรบ ความเฉลยวฉลาด คลองแคลวและสามารถควบคมการท างานเปนหมคณะได

3. การเรยนรเพออยรวมกน เปนการใหโอกาสผเรยน เขาใจผอน และสรางความตระหนกวา มนษยจะตองพงพาอาศยกน ด าเนนโครงการรวมกนและเรยนรวธการแกปญหาขอขดแยงตางๆ โดยชใหเหนวา ความหลากหลาย ความเขาใจอนดตอกนและสนตภาพนนเปนสงทล าคา

4. การเรยนรเพอชวต เพอจะไดสามารถปรบปรงบคลกภาพของตนใหดขน ด าเนนการตางๆ โดยอสระเสรยงขน มดลยพนจและรบผดชอบตอตนเองมากขน การจดการศกษาตองไมละเลยศกยภาพในดานใดดานหนงเปนอนขาด ซงไดแก ความจ า การใชเหตผล ความซาบซงในสนทรยภาพ สมรรถนะทางรางกายและทกษะในการตดตอสอสารกบผอน (เสรมศร ไชยศร. 2543: 44-45)

ส าหรบการน าความรตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐานไปใชในการศกษาดานตางๆกระท าได ดงน

1. ดานหลกสตร ผสอนสามารถน าไปวางแผนการเรยนรโดยพจารณาความสนใจ ลกษณะผเรยนและสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรตามบรบทนนๆ

2. ดานการสอน ผสอนสามารถจดการเรยนรแบบมสวนรวมและใชสภาพการเรยนรทสอดคลองกบผเรยน ผสอนควรจดโครงสรางการเรยนรทมความหมายและสมพนธกบปญหาทแทจรง ตลอดทงสงเสรมใหเรยนรจากสภาพภายนอกหองเรยน

3. การประเมนผล ควรใหผเรยนไดเขาใจลลาการเรยนร (Learning style) ของตนและความสนใจทจะเรยน เพอใหผเรยนไดตรวจสอบและปรบปรงกระบวนการเรยนรของตนนบตงแตเรมมการเรยนการสอนเกดขน (ประหยด จระวรพงศ. 2549: 11) การเรยนการสอนในวชาการพยาบาลไดรบการพฒนามาจากการสอนทเนนการดแลผปวยโรคตางๆและเนนงานของโรงพยาบาล ตอมาไดปรบมาเปนการเรยนรทมการใชกฎและทฤษฎทางการพยาบาลเปนสอของการเรยนรการปฏบตทางวชาชพ เนนกระบวนการพยาบาลและการคนควาศกษาพฒนาทกษะทางปญญามากขน (กลยา ตนตผลาชวะ. 2541: 44) ซงรปแบบการจดการเรยนการสอนไดมการพฒนาเพอใหมความเหมาะสมทนสมยมาโดยล าดบ จากการเรยนการสอนแบบดงเดมทเนนการถายทอดความรสผเรยนโดยตรงมาเปนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การสอนแบบเนนปญหา การสอนเพอพฒนาการคด รวมทงการใชสอตางๆในการเรยนร (ณฐสรางค บญจนทร

7

และสมจนต เพชรพนธศร. 2544: 70) ส าหรบวทยาลยพยาบาลกองทพบก การจดการเรยนการสอนโดยเฉพาะอยางยงในภาคทฤษฎนนกยงขาดความหลากหลาย เนนการบรรยายเปนหลกซงสงเหลานอาจท าใหผเรยนเกดความเบอหนาย ไมสนใจเรยนสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนต าและไมสามารถน าความรไปประยกตใชในภาคปฏบตบนหอผปวยไดอยางทควรจะเปน ดงนน การพฒนาการจดการเรยนการสอนทางการพยาบาลจงเปนสงส าคญและเปนทางเลอกหนงในการน าไปใช โดยเฉพาะอยางยงการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ซงจากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของสวนใหญจะใหความส าคญแกระดบการศกษาขนพนฐานโดยเฉพาะในเดกปฐมวย ในขณะเดยวกนในระดบอดมศกษานน การเรยนรทใชสมองเปนฐานกนบวาเปนสงส าคญทเราควรจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบการท างานของสมองเพอการเรยนรทมประสทธภาพ ผวจยจงมความสนใจในการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานส าหรบนกเรยนพยาบาล อนจะท าใหผเรยนมความสขในการเรยนร เกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ และสามารถน าความรไปประยกตใชทางการพยาบาล ตอบสนองระบบบรการสขภาพ ซงเปนสงส าคญทจะสงผลถงการพฒนามาตรฐานวชาการและวชาชพพยาบาลและตอวงการวชาชพการพยาบาลของประเทศตอไป ความมงหมายของการวจย

1. เพอพฒนารปแบบการจดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน 2. เพอประเมนประสทธผลของรปแบบการจดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมอง

เปนฐาน ความส าคญของการวจย

1. เปนประโยชนส าหรบผเรยนในการทจะชวยสงเสรมการเรยนรตามเนอหารายวชา เกดเจตคตทดตอวชา และมความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน

2. เปนประโยชนส าหรบผสอน ในการพฒนาการเรยนการสอนโดยใชรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานในรายวชาอนๆ และยงใชเปนแนวทางส าหรบการพฒนารปแบบการเรยนการสอนในลกษณะอนๆ

3. เปนประโยชนส าหรบนสต นกศกษาและนกวจย ในการน าผลการวจยครงนไปพฒนาหรอศกษา เพอใหเกดการคนพบขอมลเชงประจกษและชวยใหเกดความเขาใจอยางลกซง

8

ขอบเขตการวจย การวจยครงนเปนการพฒนารปแบบการจดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมอง

เปนฐาน ผวจยไดน ารปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขนมาใชในรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จ านวน 1 หนวยกต 16 ชวโมง กลมผเรยนคอ นกเรยนพยาบาลวทยาลยพยาบาลกองทพบก ชนปท 3 วทยาลยพยาบาลกองทพบก ปการศกษา 2551 จ านวน 98 คน ศกษาในดานผลสมฤทธทางการเรยน เจตคตตอวชา และความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน นยามศพทเฉพาะ 1. รปแบบการเรยนการสอน หมายถง สภาพลกษณะของการเรยนการสอนทครอบคลมองคประกอบทส าคญ ซงไดรบการจดไวอยางเปนระเบยบตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน โดยมการจดล าดบขนตอนของการจดการเรยนการสอนอยางเปนกระบวนการทมระบบซงการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน มหลกในการพจารณา ดงน

1. สมองมระบบการเรยนรทซบซอนมากเพราะรวมไปถงรางกาย การเคลอนไหว ความคด อารมณสงแวดลอมซงเกดขนพรอมๆ กน

2. สมองจะมการเรยนรไดถามปฏสมพนธกบผอนและในสงคม สงแวดลอม 3. สมองจะแสวงหาความหมาย ความเขาใจจากประสบการณในชวต ตลอดเวลา 4. การแสวงหาความหมายและความเขาใจโดยมการจดเปนหมวด หม แบบแผน 5. อารมณมสวนส าคญในการเรยนร 6. การเรยนรของสมองจะเรยนรพรอมๆ กนทงทเปนภาพรวมและทเปนสวนยอย 7. การเรยนรของสมองจะเกดจากทงการตงจดสนใจเรองทจะศกษา และเกดจาก

สงแวดลอมทมไดตงใจศกษา 8. การเรยนรจะมกระบวนการทรโดยรตว (มจตส านก) และการรโดยไมรตว (จากจต

ใตส านก) 9. สมองมความจ าอยางนอย 2 แบบ คอ ความจ าแบบเชอมโยงมต / ระยะ ซงบนทก

ประสบการณของเรา และความจ าแบบทองจ า ซงเกยวกบขอเทจจรงและทกษะแบบแยกสวน 10. การเรยนรของสมองเปนไปตามพฒนาการ 11. การเรยนรทสงและซบซอนจะเรยนไดดในบรรยากาศทยวยและทาทายใหเสยง แต

ถามบรรยากาศเครยดและกดดนมากๆ จะท าใหไมเกดการเรยนร 12. สมองของแตละคนมความเฉพาะของตน

9

2. ประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอน หมายถง ผลทเกดจากการพฒนาและการใชรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานทมงการบรรลเปาหมายทก าหนดไว โดยพจารณาจาก 3 ประการ ดงน 1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จากแบบทดสอบวชาการวจยทางการพยาบาล 1 โดยผวจยเปนผสรางเอง

2. เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล1 จากแบบวดเจตคตตอวชาการวจย ทางการพยาบาล 1 โดยผวจยเปนผสรางเอง

3. ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน จากแบบสอบถามความพงพอใจตอ รปแบบการเรยนการสอนและแบบสมภาษณความคดเหนตอรปแบบการเรยนการสอน โดยผวจยเปนผสรางเอง

3. นกเรยนพยาบาล หมายถง นกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก ทเรยน วชาการวจยทางการพยาบาล 1 สมมตฐานการวจย

1. คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาวจยทางการพยาบาล 1 ภายหลงไดรบการสอนโดยใชรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน สงกวากอนไดรบการสอน

2. คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาวจยทางการพยาบาล 1 ภายหลงไดรบการสอนโดยใชรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน สงกวาคาคะแนนจดตด

3. คะแนนเจตคตตอวชาวจยทางการพยาบาล 1 ภายหลงไดรบการสอนโดยใชรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน สงกวากอนไดรบการสอน

10

บทท 2 การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอใชเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการจดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานในประเดนหวขอ ดงน

1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการเรยนร 2. การเรยนรทใชสมองเปนฐาน 2.1 โครงสรางและหนาทของสมอง 2.2 การท างานของสมองและสารเคม 2.3 คลนสมองกบการเรยนร 2.4 ปจจยทมผลตอการเรยนรของสมอง 2.5 หลกการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน

2.6 จตวทยาทางปญญา (Cognitive psychology) 3. การเรยนรแบบใชผงมโนทศน 3.1 แนวคดและหลกการ 3.2 ความหมาย

3.3 วตถประสงคหลกของการใชผงมโนทศน 3.4 รปแบบผงมโนทศน 3.5 ขนตอนการสรางผงมโนทศน 4. การถายโยงการเรยนร 4.1 ความหมาย

4.2 ทฤษฎถายโยงการเรยนร 4.3 ประเภทการถายโยงการเรยนร 4.4 หลกการและแนวคดทส าคญ 4.5 การสอนใหเกดการถายโยงการเรยนร

5. การคดไตรตรอง 5.1 แนวคดและหลกการ 5.2 ความหมาย 5.3 ความส าคญของการการคดไตรตรอง

11

5.4 การการคดไตรตรองในระดบบคคล 5.5 การคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนร 6. การบรหารสมอง 6.1 แนวคดและหลกการ 6.2 ความส าคญ 6.3 วธการบรหารสมอง 7. รปแบบการเรยนการสอน 7.1 ความหมาย 7.2 องคประกอบของรปแบบการเรยนการสอน

7.3 การออกแบบการเรยนการสอน 8. รปแบบการเรยนร 9. การจดการศกษาในวชาชพพยาบาล 9.1 แนวคดเกยวกบการเรยนการสอนทางการศกษาพยาบาล

9.2 การประยกตใชหลกการและทฤษฎเพอการเรยนการสอนทางการพยาบาล 10. กรอบแนวคดการวจย 1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการเรยนร การเรยนรเปนกระบวนการทส าคญทชวยใหเขาใจพฤตกรรมของมนษย เปนเครองมอทชวยแกปญหาตางๆในการด ารงชวต ทงในดานการงานและดานบคลกภาพอนน ามาซงการปรบตวทด การเรยนรเกดขนตลอดเวลาทงในทางตรงและทางออม การเรยนรบางอยางเกดขนไดเองโดยอตโนมต เปนไปตามกลไกของธรรมชาต แตการเรยนรบางดานตองเปนไปตามกฎเกณฑ เพอใหเขาใจการเรยนรไดดขนจงควรศกษาธรรมชาตของการเรยนร ดงน ความหมายของการเรยนร ฮลการด (Hilgard) ไดใหความหมายการเรยนรวา การเรยนร คอ กระบวนการเปลยนแปลงของพฤตกรรม โดยการแสดงกรยาโตตอบตอสถานการณอยางใดอยางหนง ครอนบาช (Cronbach) อธบายวา การเรยนร คอ การเปลยนแปลงพฤตกรรมซงเปนผลมาจากประสบการณ

มอรรส (Morris) อธบายวา การเรยนรเปนกระบวนการของประสบการณ และการฝกหดกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวร

12

บาวเวอร (Bower) อธบายวา การเรยนรเปนกระบวนการทท าใหเกดหรอเปลยนแปลงกจกรรม โดยเปนผลทจากการตอบสนองตอสถานการณ ไมใชปฏกรยาตามธรรมชาต ไมใชวฒภาวะและไมใชการเปลยนแปลงเพราะความเหนอยลาหรอฤทธยา

จากความหมายดงกลาวสรปไดวา การเรยนร หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร อนเปนผลจากประสบการณและการฝกหด แตไมรวมถงการเปลยนแปลงพฤตกรรม อนเปนผลของพฒนาการและวฒภาวะ ความเจบปวย ความลา รวมทงฤทธของยาและสารเคมตางๆ

ลกษณะส าคญของการเรยนร ลกษณะส าคญของการเรยนร ม 3 ประการ ดงน (โรจนรว พจนพฒนผล. 2549: 132) 1. การเรยนรเปนกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรม พฤตกรรมกอนการเรยนรและภายหลง

การเรยนรจะแตกตางกน บลม (Bloom) ไดอธบายพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปเนองจากการเรยนรมลกษณะ 3 ประการ คอ

1.1 การเปลยนแปลงดาน Cognitive domain ซงมลกษณะการเปลยนแปลงดานความรความเขาใจ การน าความรไปประยกตใช ความสามารถในการวเคราะห สงเคราะหและการประเมนผล

1.2 การเปลยนแปลงดาน Affective domain ซงมลกษณะการเปลยนแปลงเกยวกบการรบการใสใจ ความตงใจ ความพอใจ ความรสกเหนในคณคา เหนความแตกตางของคานยมและเขาใจถงคานยมเปนสวนหนงของปรชญาในการด ารงชวต ดวยการเหนคณคาของคณธรรม จรยธรรม

1.3 การเปลยนแปลงดาน psychomotor domain หมายถงการเปลยนแปลงทเกยวของกบทกษะ เปนการประสานระหวางสมองและกลามเนอ ทเนนความถกตอง คลองแคลว รวดเรวและเทยงตรง ทงในดานการเรยน การพด ตลอดจนการใชเครองมอตางๆ

2. การเรยนรเปนผลของการฝกหด และประสบการณเปนผลจากกระบวนการใหการเรยนร ทงทางตรงและทางออม เชน การฝกหดดานการอาน การเขยน การพด การเลนดนตร เลนกฬา หรอการดการแขงขนกฬา เปนตน

3. การเรยนรเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร การเปลยนแปลงพฤตกรม ตองผานกระบวนการทางความคด ความเขาใจ และเปนความทรงจ าในระยะเวลาทยาวนานพอสมควร จะไมเปนการเปลยนแปลงทมลกษณะชวคราว อนเปนผลจากฤทธของยา สารเคม หรอความเหนอยลา

กระบวนการเรยนร กระบวนการเรยนร เปนกระบวนการทเกดขนตอเนองและมความสมพนธกน มนกจตวทยาได

กลาวถงไวหลายแนวทาง โดยทวไปแลว กระบวนการเรยนรของบคคลประกอบดวยกระบวนการทส าคญ 5 ขนตอน ดงน (โรจนรว พจนพฒนผล. 2549: 133)

13

1. สงเรา (Stimulus) เปนสงทกระตนใหเกดความสนใจ 2. การสมผส (Sensation) เมอสมผสกบสงเรารางกายเกดการรบสมผส และสงกระแส

สมผสนนไปยงระบบประสาทสวนกลาง 3. การรบร (Perception) เปนการท างานในระบบประสาทในสวนกลางเพอวเคราะหและ

แปลความหมายจากสอทสมผสนน โดยอาศยประสบการณเดมและปจจยอนๆ เชน ความสามารถ ความถนด ความพรอม สตปญญา เปนตน

4. มโนทศน (Concept) เปนการสรปความคดทตนเขาใจ 5. การตอบสนอง (Response) เมอสรปความคดทรวมความไดสงผลตอการเปลยนแปลง

พฤตกรรม หรอการมพฤตกรรมทตอบสนอง ซงสามารถประเมนการเรยนรจากพฤตกรรมทตอบสนองน ทศนา แขมมณ (2545:13) กลาววา การเรยนรเปนกระบวนการทางสตปญญา และ

กระบวนการทางจตใจของบคคลในการรบรสงตางๆ และพยายามสรางความหมายของสงเราหรอประสบการณทตนไดรบเพอใหเกดความเขาใจในประสบการณนน โดยอาศยกระบวนการทางสงคมเขามาชวย เปาหมายของการเรยนร คอ การน าความรไปใชเพอปรบปรงเปลยนแปลงตนเองทงทางดานเจตคต ความรสก ความคดความเขาใจ และการกระท าตางๆ ในการด ารงชวตประจ าวนรวมกบผอน สรปไดวา การเรยนรเปนกระบวนการทมลกษณะดงตอไปน

1. การเรยนรเปนกระบวนการทางสตปญญา หรอกระบวนการทางสมอง (a cognitive process) ซงบคคลใชในการสรางความเขาใจหรอการสรางความหมายของสงตางๆใหแกตนเอง ดงนนกระบวนการเรยนรจงเปนกระบวนการของการจดกระท าตอขอมลหรอประสบการณมใชเพยงการรบขอมลหรอประสบการณเทานน

2. การเรยนรเปนงานเฉพาะตนหรอเปนประสบการณสวนตว (personal experience) ทไมมผใดเรยนรหรอท าแทนกนได

3. การเรยนรเปนกระบวนการทางสงคม (a social process) เนองจากบคคลอยในสงคมจงสามารถกระตนการเรยนรและขยายขอบเขตของความรดวย

4. การเรยนรเปนกระบวนการทเกดขนไดทงจากการคดและการกระท ารวมทงการแกปญหาและการศกษาวจยตางๆ

5. การเรยนรเปนกระบวนการทตนตว สนก (active and enjoyable) ท าใหผเรยนรสกผกพน เกดความใฝร การเรยนรเปนกจกรรมทน ามาซงความสนกหรอทาทายใหผเรยนใฝรสสงยาก

6. การเรยนรอาศยสภาพแวดลอมทเหมาะสม (nurturing environment) สภาพแวดลอมทดสามารถเอออ านวยใหบคคลเกดการเรยนรไดด

14

7. การเรยนรเปนกระบวนการทเกดขนไดทกเวลาทกสถานท (anytime and anyplace) ทงในโรงเรยน ครอบครว และชมชน

8. การเรยนร คอ การเปลยนแปลง (change) กลาวคอ การเรยนรจะสงผลตอการปรบปรงเปลยนแปลงตนเองทงทางดานเจตคต ความรสก ความคดและการกระท า เพอการด ารงชวตอยางปกตสขและความเปนมนษยทสมบรณ

9. การเรยนรเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต (a lifelong process) บคคลจ าเปนตองเรยนอยเสมอ เพอการพฒนาชวตจตใจของตนเอง การสรางวฒนธรรมแหงการเรยนรตลอดชวต จงเปนกระบวนการทยงยนชวยใหบคคลและสงคมมการพฒนาอยางตอเนอง

หากผเรยนมกระบวนการเรยนรทดเกดขน กลาวคอ มขนตอนและวธการในการเรยนรทเหมาะสมกบตนและสาระการเรยนร กจะชวยใหเกดผลการเรยนรทด คอ เกดความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตทตองการ

ทฤษฎการเรยนร ปรชญาการศกษาเปนพนฐานทส าคญของการจดการศกษาและการจดการเรยนการสอนซง

นกการศกษาไดน าแนวคดจากปรชญามาท าการพสจนยนยนดวยวธการทางวทยาศาสตรแลวน าเสนอขอความรออกมาเปนทฤษฎทางการศกษาทสามารถน าไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอนได (ทศนา แขมมณ. 2545: 41) ในการจดมวลประสบการณเพอใหผเรยนเกดการเรยนรและเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทคาดหวง เพอใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพ ผสอนควรมความร ความเขาใจเกยวกบทฤษฎการเรยนร เนองจากทฤษฎการเรยนรเปนพนฐานส าคญของการจดการเรยนการสอน และในการเรยนการสอนแตละครงยากทผสอนจะใชทฤษฎการเรยนรทฤษฎหนงทฤษฎใดโดยเฉพาะ (สรางค โควตระกล. 2536: 223) ซงแนวคดเกยวกบทฤษฎการเรยนรของนกจตวทยามหลายทฤษฎ ซงในการวจยครงน ผวจยขอเสนอผลการศกษาทฤษฎการเรยนร ดงน

1. ทฤษฎกลมพทธนยม (Cognitivism) 2. ทฤษฎกลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism) 3. ทฤษฎกลมมนษยนยม (Humanism) 4. ทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences) 1. ทฤษฎกลมพทธนยม (Cognitivism) นกทฤษฎทมแนวคดจดอยในกลมน เชน เพยเจต (Piaget) บรนเนอร (Bruner)

ออซเบล (Ausubel) ซงขอกลาวรายละเอยด ดงน 1.1 ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต เพยเจตเชอวา

สตปญญาของบคคลมการพฒนาเปนล าดบขนตามวย ดงน

15

1. ขนการรบรดวยประสาทสมผส (sensori-motor period) เปนขนพฒนา การในวย 0-2 ป เดกในวยนมความคดตามการรบรและการกระท า

2. ขนกอนปฎบตการคด (pre-operational period) เปนขนพฒนาการใน วย 2-7 ป ความคดของเดกยงขนอยกบการรบรและการกระท าเปนสวนใหญ แตเรมเรยนรสญลกษณและการใชเหตผลไดบาง

3. ขนการคดแบบรปธรรม (Concrete operational period) เปนขน พฒนาการในวย 7-11 ป เดกสามารถสรางภาพในใจ คดยอนกลบ และเขาใจความสมพนธของตวเลขและสงตางๆไดมากขน

4. ขนการคดแบบนามธรรม (Formal operational period) เปนขนพฒนา การในชวง 11-15 ป เดกสามารถคดสงทเปนนามธรรมและคดตงสมมตฐานได

นอกจากน เพยเจต ยงไดอธบายกระบวนการเรยนร ซงเปนกระบวนการทางสตปญญาไววา บคคลเกดการเรยนรจากกระบวนการซมซบหรอดดซม (assimilation) ขอมลและประสบการณตางๆเขาไปเชอมโยงกบโครงสรางทางสตปญญาเดมของตน เปนเหตใหโครงสรางเดมเปลยนไป แตหากบคคลไมสามารถปรบประสบการณกบประสบการณเดมใหเขากนไดกจะเกดภาวะไมสมดล ซงบคคลตองใชกระบวนการปรบสภาวะ (accommodation) เขาไปชวย

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการดงน 1. ครควรค านงถงพฒนาการทางสตปญญาของผเรยน และจดประสบการณใหผเรยน

อยางเหมาะสมกบระดบพฒนาการของผเรยน ไมควรบงคบใหเดกเรยนในขณะทยงไมพรอมเพราะอาจท าใหเดกเกดเจตคตทไมดตอการเรยนได

2. ครควรเรมสอนจากสงทผเรยนคนเคยหรอมประสบการณมากอน แลวจงเสนอสงใหมทมความสมพนธกบสงเกาจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด

3. ครควรเปดโอกาสใหผเรยนรบประสบการณทหลากหลาย และมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทอยรอบตวทงทางธรรมชาต กายภาพและบคคล รวมทงสอและเทคโนโลยทงหลาย เพอชวยใหผเรยนไดซมซบรบขอมลตางๆเขาสโครงสรางทางสตปญญาของตน ถาเกดความขดแยงทางปญญาซงบคคลจะตองใชกระบวนการปรบสภาวะ (accommodation) ชวยสรางความหมายของขอมลใหมและเกาใหแกตนเอง (ทศนา แขมมณ. 2545: 17)

1.2 ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรนเนอร บรนเนอร เชอวา มนษยเลอกทจะรบรสงทตนเองสนใจและกระบวนการเรยนรเกดจากกระบวนการคนพบดวยตนเอง (discovery learning) เขากลาววามนษยมขนการเรยนรจากภาพแทนของจรง (enactive stage) และขนการเรยนรจากของจรง (iconic stage) และขนการเรยนรสญลกษณและนามธรรม (symbolic

16

stage) เขาเชอวาการเรยนรทไดผลดทสด คอ การใหผเรยนคนพบการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรเกดขนไดจากการทคนเราสามารถสรางความคดรวบยอด และเกดการคดแบบหยงร (intuition) ขน โดยแรงจงใจภายในเปนปจจยส าคญทจะชวยใหผเรยนประสบผลส าเรจในการเรยนร

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการดงน 1. ครควรวเคราะหและจดโครงสรางเนอหา สาระการเรยนรใหเหมาะสมกบระดบขน

พฒนาการทางสตปญญาของผเรยน 2. ครควรจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนไดคนพบการเรยนรดวยตนเอง เพราะจะเปน

การเรยนรทมความหมาย 3. ครควรสงเสรมใหผเรยนคดอยางอสระ เพอชวยสงเสรมความคดสรางสรรคของ

นกเรยน 4. ครควรสอนใหเดกเกดความคดรวบยอด 5. ครควรสรางแรงจงใจภายในใหเกดขนกบผเรยน เพราะเปนสงจ าเปนในการเรยนร

(ทศนา แขมมณ. 2545: 18) 1.3 ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย (Theory of Meaningful Verbal

Learning) เดวด ออซเบล (David Ausubel) อธบายวา การเรยนรทดคอการเรยนรอยางมความหมาย ซงจะเกดขนไดเมอบคคลสามารถเชอมโยงสงทเรยนรใหมกบสงเดมทมอย

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการ คอ ครควรน าเสนอความคดรวบยอดทครอบคลมเนอหาสาระทตองการใหผเรยนไดเรยนรลวงหนากอนการสอนสาระนน (Advance organizer) เพอผเรยนจะไดใชในการเชอมโยงกบเนอหาสาระทจะตองเรยนร (ทศนา แขมมณ. 2545: 18)

2. ทฤษฎกลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism) นกจตวทยาทมแนวคดจดอยในกลมน เชน ธอรนไดท (Thorndike) พาฟลอฟ (Pavlov) สกนเนอร (Skinner) ฮลล (Hull) มความเชอวา การเรยนรจะเกดขนเมอมการสรางความสมพนธระหวางสงเราและการตอบสนอง ซงสงแวดลอมและประสบการณจะเปนเงอนไข เพอใหผเรยนไดแสดงพฤตกรรมอนเนองมาจากเปนผลของการเรยนรนน และการเรยนรจะมความถมากขนหากไดรบการเสรมแรง ซงหลกการเรยนรตามทฤษฎน ไดแก

1. การเรยนรเกดจากการกระท าและการสงเกตจากผอน ซงมผลกอใหเกดพฤตกรรมการเรยนรแบบใหมๆ

2. การเสรมแรงเปนสงทจ าเปนส าหรบการเรยนรทจะเกดขน และการเสรมแรงทางบวกดกวาการเสรมแรงทางลบ

17

3. การปฏบตพรอมการใหขอมลยอนกลบ จะชวยปรบปรงการเรยนรและ ความคงทนของความจ า

4. การเรยนรเรมจากสงทงายไปหาสงทมความสลบซบซอน และการเรยนร จากสวนยอยไปหาสวนใหญ

5. การเรยนรควรเรมจากทละเลกนอย และเปนตามล าดบขนตอน 6. การปฏบตตามตองการหรอผลทไดรบจากการเรยนร ควรมการบอกกลาว

ไวลวงหนา เชน การก าหนดไวเปนจดประสงค 7. การเรยนรจะเกดขนไดเนองจากความใกลชดระหวางสงเราและการตอบ

สนอง เชน เมอผสอนแสดงบตรค า แลวใหผเรยนอานบตรค านนทนท 8. การฝกหด หมายถง การท าพฤตกรรมตอบสนองตอสงเราใดสงเราหนง

ซ าๆ เพอใหจ าไดอยางคงทน ซงถอวาเปนเรองทจ าเปนในการเรยนทกษะตางๆ 9. สภาพของแรงขบ (drive) มความส าคญในการเรยนร การจงใจทงทางกาย

และจตใจมผลตอการเรยนร 10. ความขดแยงและความคบของใจจะเกดขนในกระบวนการเรยนรเมอผ

เรยนประสบกบปญหา อาจเปนไดทงอปสรรคและแรงจงใจ 11. ผลของการเรยนรเปนสงทสามารถสงเกตได หรอวดได

ตวอยางของการจดการเรยนการสอนตามทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม เชน บทเรยนส าเรจรป บทเรยนโปรแกรม บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน เปนตน ซงการจดการเรยนการสอนดงกลาวมแนวคดทคลายคลงกน(ปรยาพร วงศอนตรโรจน . 2543: 38-59; กาญจนา คณารกษ. 2543: 171-190)

3. ทฤษฎกลมมนษยนยม (Humanism) นกทฤษฎทมแนวคดจดอยในกลมน เชน มาสโลว (Maslow) รอเจอรส (Rogers)

โนลส (Knowles) ซงขอกลาวรายละเอยด ดงน (ทศนา แขมมณ. 2545: 15) 3.1 ทฤษฎการเรยนรของมาสโลว มาสโลว (Maslow) กลาววา มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนล าดบขน ไดแก ขนความตองการทางรางกาย (physical need) ขนความตองการความมนคง ปลอดภย (safety need) ขนความตองการการยอมรบและการยกยองจากสงคม (belonging need) และขนความตองการทจะพฒนาศกยภาพของตนอยางเตมท (self esteem) และตองการทจะรจกตนเองและพฒนาตนองไปสความเปนมนษยทสมบรณ (self actualization)

18

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการ คอ ครควรสงเกตวาผเรยนมความตองการพนฐานอยในระดบใด และพยายามชวยสนองความตองการของเขา เพอชวยใหเขาเกดการเรยนรไดด นอกจากนน การใหอสรภาพและเสรภาพแกผเรยนในการเรยนร รวมทงการจดบรรยากาศทเออตอการเรยนรจะชวยสงเสรมใหผเรยนรจกตนเองตามสภาพจรง (ทศนา แขมมณ. 2545: 18-19) 3.2 ทฤษฎการเรยนรของรอเจอรส รอเจอรส (Rogers) อธบายวา มนษยสามารถพฒนาตนเองไดด หากอยในสภาพทผอนคลายและเปนอสระ บรรยากาศการเรยนทผอนคลายและเออตอการเรยนร จะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทด

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการดงน 1. ครควรสรางบรรยากาศทางการเรยนรใหผเรยนรสกปลอดภย ไมนากลว ท าใหผเรยน รสกไววางใจ

2. ครควรสอนแบบชแนะ โดยใหผเรยนเปนผน าตนเองในการเรยนร เนองจากผเรยนม ศกยภาพและแรงจงใจทจะพฒนาตนเองอยแลว (ทศนา แขมมณ. 2545: 19)

3.3 แนวคดเกยวกบการเรยนรของโนลส โนลส (Knowles) กลาววา การเรยนรของมนษยเปนกระบวนการภายในทอยในความควบคมของแตละคน ซงคนจะเรยนรไดดเมอมอสระทจะเรยนในสงทตนตองการดวยวธการทตนพอใจ แตละคนมเอกลกษณเฉพาะตนซงควรไดรบการสงเสรมและควรไดรบเสรภาพทจะตดสนใจกระท าสงตางๆดวยตนเอง โดยทจะตองมความรบผดชอบในผลของการตดสนใจของตน

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการ ดงน 1. ครควรเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมรบผดชอบในกระบวนการเรยนรของตนและควรเปดโอกาสใหผเรยนไดเลอกสาระหรอเรองทจะเรยนดวยวธเรยนดวยตนเอง 2. ครควรมความเขาใจและสงเสรมความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน

3. ครควรเปดโอกาสและสงเสรมใหผเรยนตดสนใจดวยตนเองและยอมรบผลของการตดสนใจหรอการกระท าของตน (ทศนา แขมมณ. 2545: 19)

4. ทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences) การดเนอร (Gardner) กลาววา เชาวนปญญา (intelligence) ของบคคลมไดม

เพยงความสามารถทางดานภาษาและคณตศาสตรดงทเคยเชอกนมาแตอดต บคคลแตละคนมเชาวนปญญาอยอยางหลากหลายถง 8 ดานดวยกน เพยงแตมความสามารถแตละดานไมเทากน ความสามารถทจะผสมผสานกนออกมา ท าใหบคคลแตละคนมแบบแผนซงเปนเอกลกษณเฉพาะตน หากบคคลไดรบการสงเสรมทเหมาะสม จะสามารถพฒนาความสามารถทตนมอยใหเตมศกยภาพได

19

เชาวนปญญา 8 ประการ ดงกลาวไดแก 1.ดานภาษา 2. ดานคณตศาสตรหรอการใชเหตผลเชงตรรกะ 3. ดานมตสมพนธ 4. ดานดนตร 5. ดานการเคลอนไหวรางกายและกลามเนอ 6. ดานการสมพนธกบผอน 7. ดานการเขาใจตนเอง 8. ดานการเขาใจธรรมชาต เชาวนปญญาแตละดานไมไดท างานแยกจากกนแตมกจะท างานในลกษณะผสมผสานกนไป เชาวนปญญาทกดานไดรบการถายทอดทางพนธกรรมสวนหนง อกสวนหนงไดรบอทธพลจากบรบททางสงคมอนไดแก วฒนธรรมและการศกษา การดเนอร (Gardner) อธบายวา เชาวนปญญาของบคคลจะแสดงออกทางความสามารถ 3 ประการ ไดแก 1. ความสามารถในการแกปญหาในสภาพการณทเปนไปตามธรรมชาตและตามบรบททางวฒนธรรมของบคคลนน 2. ความสามารถในการสรางสรรคผลงานทมประสทธภาพและสมพนธกบบรบททางวฒนธรรม 3. ความสามารถในการแสวงหาหรอตงปญหาเพอหาค าตอบและเพมพนความร

จากแนวคดทฤษฎตามทกลาวมา ซงจะน ามาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการดงน 1. ครควรจดกจกรรมการเรยนรทหลากหลายทสามารถสงเสรมเชาวนปญญาหลายๆดาน

หรอทเรยกวา Whole brain activities เพอใหผเรยนมโอกาสทจะพฒนาตนเองอยางรอบดานและพฒนาความสามารถเฉพาะตนใหเตมศกยภาพ

2. ครควรชวยใหผเรยนคนหาเอกลกษณเฉพาะตน ภาคภมใจในเอกลกษณของตนและเคารพในเอกลกษณของผอน รวมทงเหนคณคาและเรยนรทจะใชความแตกตางของแตละบคคลใหเกดประโยชนตอสวนรวม

3. ครควรจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบระดบเชาวนปญญาในแตละดานของผเรยน เนองจากผเรยนมระดบพฒนาการในเชาวนปญญาแตละดานไมเทากน ครจ าเปนตองค านงถงความแตกตางระหวางบคคลของผเรยนและจดกจกรรมการเรยนรทแตกตางกนส าหรบผเรยนทมความสามารถแตกตางกน

4. ครควรวดและประเมนผลการเรยนรใหครอบคลมทกดาน และในการวดผลควรใหสมพนธกบบรบททแทจรงของการใชความสามารถตามปกตในดานทจดนน (ทศนา แขมมณ. 2545: 21-22)

จากทฤษฎการเรยนรในกลมพทธนยม พฤตกรรมนยม มนษยนยม และพหปญญา ถงแมวาจะมทมาและแนวคดทแตกตางกน แตหลกการทน ามาใชในการจดการเรยนการสอนนน มเปาหมายทคลายคลงกนนนคอ การค านงถงผเรยนและแนวทางจดการเรยนรเปนไปเพอสงเสรมการเรยนรของผเรยน ดงนนผวจยจงไดน าหลกการจดการเรยนรตามทฤษฎดงกลาวมาเปนขอมลในการพฒนารปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดการเรยนรทใชสมองเปนฐานตอไป

20

2. การเรยนรทใชสมองเปนฐาน (Brain-Based Learning) การเรยนรทใชสมองเปนฐานเปนทฤษฎการเรยนรทเกดจากการพฒนาดานชววทยา

(Biological Science) ดานประสาทวทยา ( Neuroscience) และวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบปญญา (Cognitive Science) ทพยายามศกษาเกยวกบพฒนาการและการท างานของสมอง เพอตองการทราบวาสมองเรยนรไดอยางไรโดยในแงมมดานชววทยาท าใหทราบถงววฒนาการของสมองมนษยจากระดบเรมตนจนสระดบสงสดในปจจบน ทงนเพอการปรบตวในการตอบสนองตอสงทาทายตางๆเพอใหมนษยสามารถอยรอดได สวนในดานประสาทวทยา ผลจากความกาวหนาดานเทคโนโลยและดานการแพทยท าใหเกดความเขาใจเกยวกบลกษณะทางกายภาพของสมองจนถงระดบเซลลท าใหทราบกระบวนการท างานของสมองและการแสดงพฤตกรรมของมนษย สวนวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบปญญา ท าใหเกดความเขาใจในดานจตวทยาทเกยวกบการเรยนรของมนษย เชน แรงจงใจ การจดจ า และการคด ความเขาใจเกยวกบศาสตรทงสามดานนท าใหเกดความรในลกษณะสหวทยาการทไขไปสความเขาใจทนาสนใจและทาทายในการก าหนดแนวทางการจดการศกษาทอาศยความเขาใจการท างานของสมองมนษยมาปรบใชในการจดการศกษา (อลศรา ชชาต. 2549: 150-151)

สมอง เปนอวยวะสวนหนงของรางกาย มหนาทเกยวกบ การจดจ าการคดและความรสกตางๆ สมองประกอบดวยตวเซลลประมาณ 10 พนลานตว ถง 12 พนลานตว แตละตวมเสนใยทเรยกวา แอกซอน (Axon) และเดนไดรต (Dendrite) ส าหรบใหกระแสไฟฟาเคม ( Electrochemical) แลนผานถงกน การทเราจะคดหรอจดจ าสงตางๆนน เกดจากการเชอมตอของ กระแสไฟฟาในสมอง

2.1 โครงสรางและหนาทของสมอง โครงสรางของสมอง ออกเปน 3 สวนตามววฒนาการของสมอง

1. สมองสวนแรก อารเบรน (R-brain) หรอ เรปทเลยนเบรน ( Reptilian brain) แปลวา มาจากสตวเลอยคลาน หรอ สมองสตวชนต า ซง ดร.ไพร บรม แนะน าวา เราควรจะเรยก เรปทเลยนเบรน หรอ สมองของสตวเลอยคลานวา คอรเบรน ( Core brain) หรอแกนหลก ของ สมอง คอ สมองทอยทแกนสมอง หรอ กานสมอง นนเอง มหนาท ขนพนฐานทงายทสดเกยวกบ การเตนของหวใจ การหายใจ ท าหนาทเกยวกบประสาทสมผส และสงงานใหกลามเนอ มการเคลอนไหว สมองสวนนยงรบและเกบขอมล เกยวกบการเรยนรจากสมอง หรอ ระบบประสาทสวนถดไป และท าใหเกดเปนระบบตอบโตอตโนมตขนท าใหเรามปฏกรยาอยางงาย ๆ ปราศจากอารมณ ปราศจากเหตผล เชน สญชาตญาณ การมชวตอยเพอความอยรอด ความตองการอาหาร ทพกอาศย 2. สมองสวนทสองเรยกวา ลมบกเบรน (Limbic brain) หรอ โอลดแมมมาเลยนเบรน (Old Mammalian brain) คอ สมองของสตวเลยงลกดวยนมสมยเกา กคอ สมองสวนฮปโปแคมปส เทมโพราลโลบ และบางสวนของ ฟรอนทอลโลบ ซงมหนาท เกยวกบ ความจ า การเรยนรพฤตกรรม ความสข

21

อารมณขนพนฐาน ความรสก เชน ชอบ ไมชอบ ด ไมด โกรธ หรอ มความสข เศรา หรอ สนกสนาน รกหรอเกลยด สมองสวนลมบกจะท าใหคนเราปรบตวไดดขน มความฉลาดมากขนและสามารถเรยนรโลกไดกวางขน เปนสมองสวนทสลบซบซอนมากขน ท าใหคนเรามความสามารถในการปรบตวปรบพฤตกรรมใหเขากบสงแวดลอมไดมากขน ถาหากมสงกระตนทไมดเขามา สมองสวนนจะแปลขอมลออกมาเปน ความเครยด หรอไมมความสข 3. สมองสวนทสามเรยกวา นวแมมมาเลยนเบรน ( New Mammalian brain) หรอสมองของสตวเลยงลกดวยนมสมยใหม คอสมองใหญทงหมด โดยเฉพาะบรเวณพนผวของสมองทท าหนาทเกยวกบความรสกนกคด การเรยนร สตสมปชญญะ และรายละเอยดทสลบซบซอน มขนาดใหญกวาสมองอก 2 สวนถง 5 เทาดวยกน สมองสวนนเปนศนยรวมเกยวกบความฉลาด ความคดสรางสรรค การค านวณ ความรสก เหนอกเหนใจผอน ความรกความเสนหา เปนสมองสวนทท าให มนษยรจกคดหาหนทางเอาชนะธรรมชาต หรอควบคมสงแวดลอมในโลกน

สมองของคนเราท างานตลอดเวลา ไมวาหลบหรอตน แตการท างานในแตละสวนจะแตกตางกน การท างานของสมอง ขนอยกบ เซลลประสาททมอยเปนจ านวนแสนลานเซลล เซลลประสาทเหลาน จะตดตอพดคยกนโดยใชระบบสารเคมและประจไฟฟา เซลลประสาทตวทหนงอาจจะยบยงการท างานของเซลลประสาทตวทสอง ในขณะทเซลลประสาทตวทสาม กลบกระตนการท างาน ของเซลลประสาทตวทสอง ไมวาจะเปนการกระตนหรอการยบยง จะท าใหเซลลประสาทสงกระแสไฟฟาออกมา ผลลพธอาจจะเปน การกระตนหรอยบยงกได

จากการวจยพบวา การท างานของสมองจะท างานกนเปนกลม คอ เซลลประสาทจะมารวมกนเปนกลมแลวท าหนาทหนงอยาง เซลลประสาทเหลานจะตดตอถงกน ท าใหเกดการท างาน มกระแสไฟฟาอยตลอดเวลา ถาหากการท างานและกระแสไฟฟานหยดไป เซลลประสาทกจะตายและจดเชอมตอระหวางเสนใยประสาทของเซลลประสาทแตละเซลลทตดตอถงกนทจะมการแลกเปลยนขอมลและพลงงานกนกจะตายไปดวย ส าหรบสมองสวนทเกยวกบความคด จะมการจดเรยงตวของกลมเซลลประสาทเปนลานลานกลมทเดยว ซงจะตดตอถงกนดวยเสนใยประสาท โดยเซลลประสาทหนง ตวจะมเสนใยประสาทตดตอกบเซลลประสาทอนหรอในกลมอนเปนหมน ๆ เสนใยทเดยว เนองจากมการตดตอ กลบไปกลบมาระหวางเซลลประสาทและระหวางกลมเซลลประสาท ท าใหไมวาจะมปฏบตการ อยางใดอยางหนง เกดขนกสามารถมผลตอสมองทงสมองได กลไกการท างานของสมองนเปนไปตลอดเวลา เซลลประสาทแตละตวจะทงรบขอมลเขาและสงขอมลออกในเวลาเดยวกน ผลกคอผลลพธจากการท างาน หรอการโตตอบของเซลลประสาททงกลมนน เซลลประสาทท างานตลอดเวลา ขอมลทเกบไวในสมองจะมลกษณะเปนคลนไฟฟา และเมอมขอมลใหมๆ เขาไปในสมอง กระแสไฟฟากจะมคลนความถทมรปแบบเฉพาะหรอ รปแบบใหมทสมองยงไมเคยไดรบมากอน สมอง

22

กจะหาเซลลประสาทกลมใหม และมการสรางเสนใยประสาทหรอการตดตอใหม เพอทจะจดการเกบขอมลใหมๆ ไวในสมอง (http://www.newsclassroom.obec.go.th/ เมอ 14 พ.ย.2550), (ศนสนย ฉตรคปต และคณะ. 2544: 33-40)

เซลลสมองทเกยวของกบการเรยนรม 2 อยาง คอ นวรอน (neurons) และ เกลยเซลล (glial cells) ซงสวนใหญจะอยทสวนบนของสมองชนนอก ( neocortex) การเรยนรจะเกดขนไดเมอเซลลสมอง 2 เซลล ตดตอกน โดยผานทางสายใยประสาทสงผานขอมลซงกนและกน เซลลสมองมสวนประกอบ 3 สวน ไดแก ตวเซลล (Cell body) ใยประสาทตวรบ (Dendrite) และ ใยประสาทตวสง (Axon) ตามภาพประกอบ 1

ภาพประกอบ 1 สวนประกอบของเซลลประสาท

ทมา http://www.indiancowboy.net เมอวนท 18 พฤศจกายน. 2550 ไมอลน ( Myelin) เปนเยอไขมนทหมใยประสาทตวสงขอมล Axon ซงท าหนาทเปน

ฉนวนไฟฟาหมเพอใหขอมลสามารถสงผานไดอยางรวดเรว ประกอบไปดวยไขมนทจ าเปนรอยละ 75 และโปรตนรอยละ 25 ซงเปนสวนประกอบนมแมจะเหมาะสมทสดมขอควรค านงถงอย 2 อยางคอ

ใยประสาทตวรบ

นวเคลยส

ตวเซลล ไมอลน ใยประสาทตวสง

ปลายจดเชอมประสาทประสาท

23

1. ยงเซลลประสาทไดรบขอมลบอยเทาไร ไมอลน กจะยงมมาก ใชมาก และเกดการเรยน รรวดเรวมากขน

2. ไมอลน ( Myelin) เกดขนหลงคลอด โดยเรมทสมองสวนลาง (กานสมอง) แลวคอยตอไปทสมองสวนหนา ( Cortex) แลวแตชวงอายได สวนใดเจรญเตบโตกอนกจะเกดการท างานของสมองสวนนนและสวนใหญจะเจรญเตมทในชวงวยรนซงชวยใหเดกวยรนสามารถคดในการวางแผน การแกปญหาเปน การตดสนใจ การสงเคราะห สรป วเคราะห ประเมนตางๆ ไดงายขน เกดความคดขนสง (Higher order thinking) และเกยวกบความจ าชวคราวระยะสน ( Short term memory) ซงใชในชวตประจ าวน การสงสญญาณของเซลลสมอง ( Neurone signals) เปนกระบวนการรบสงขอมลในสมองในลกษณะกระแสไฟฟา – สารเคม โดยถาเปนการสงสญญาณภายในเซลลประสาทเองจะเปนไฟฟา หากเปนการสงสญญาณระหวางเซลลประสาทจะเปนสารเคม Neurotransmitter (กมลพรรณ ชวพนธศร. 2545: 2-6)

เซลลสมองจะเกดการเรยนรโดยขอมลทเราไดรบจากสมผสทง 5 คอ ผานทางตา ห จมก ลน สมผสผวกาย จะสงผานเขาสสมอง จากเซลลสมองสงผานทางสายใยประสาทสงขอมล ไปยงสายใยประสาทรบขอมลของเซลลประสาทสายใยตวรบ โดยจะมจดเชอมระหวางกน เมอมขอมลผานมาบอยๆ จะท าใหจ ดเชอมนแขงแรง ซงเซลลสมองแตละเซลลจะเชอมกน 5,000 - 10,000 เซลล และมตวเชอมประมาณ 1 ลานลาน และเดก จะสรางใยประสาทไดเรวและงายกวาผใหญและยงใช งานบอย ใยประสาทกจะแขงแรงมากขน ขอมลกจะเดนทางไดเรวขน ท าใหเรยนรไดงายขน ซงเราจะเหน ไดวาเดกจะเรยนรไดเรวกวาผใหญ

ใน 2 - 3 ขวบแรก สมองจะเรยนรอยางรวดเรวมาก และจะพฒนาระบบประสาททเกยวกบ การหายใจการเตนของหวใจ การเคลอนไหว การมองเหน และการไดยนเสยงกอนอยางอนใดกระบวนการของการรบสงขอมลในสมองจะเปนแบบกระแสไฟฟา-สารเคม โดยภายในเซลลประสาทจะเปนไฟฟา สวนระหวางเซลลประสาทจะเปนสารเคม

ประจไฟฟาในเซลลสมองจะมทงบวกและลบ ซงในผนงเซลลสมองจะมชองทางใหประจไฟฟาเหลานเขาออกได ประจบวกอยนอกเซลล ประจลบอยในเซลล ถา 2 ขางสมดลกนกจะอยในระยะพก เมอมการกระตนโดยขอมลตางๆ ทผานเขามากจะท าใหประจไฟฟาเหลานไมสมดลกน เกดกระแสไฟฟาสงพลงงานออกมากระตนใยประสาทตอไปยงจดเชอม ซงจะมสารเคมหลงออกมาเพอน าขอมลไปสเซลลสมองอกอนหนง

ทงนถงแมจ านวนเซลลสมองจะไมเปลยนแปลงแตกอาจจะมการสญเสยการตดตอสอสารระหวางเซลลดวยกนไดอนเปนผลมาจากการทสมองไมไดถกกระตนหรอถกใชในชวงระยะเวลาท

24

เหมาะสมโดยเฉพาะอยางยงในวยทก าลงเจรญเตบโต ( 10 ขวบปแรก) ซงเรยกวา Neural Pruning ซงเราจะสญเสยความทรงจ าและไมเกดการเร ยนรรวมไปถงการท างานของเซลลสมองในกลมนน เชน ศกยภาพทางความคด การแกปญหา ความคดรเรมสรางสรรค เปนตน

การจดการเรยนการสอนนนผสอนจะตองสงเกตและแกไข ปรบสาเหตปญหาหลกๆ ทเปนอปสรรคตอการเรยนรของสมองสวนแกนเปนอนดบแรก สรางความมนคงทางจตใจในระดบสมองชนกลางเปนล าดบตอมา สมองสวนนอกกจะท าหนาทใหเกดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพเปนพลงการเรยนร คอ ผเรยนสามารถคดไดเอง มเหตผล การคดวเคราะห คดสรางสรรค และการแกปญหา ผสอนสามารถกระตนกระบวนการคดใหเกดกบผเรยนไดอยางเปนล าดบและตอเนองอนจะพฒนาไปสกระบวนการคดชนสงได เปนพฒนาศกยภาพทางดานการคดวเคราะห การคดอยางมวจารณญาณเปนการพฒนากระบวนการเรยนรใหผเรยนมทงความรควบคกบความคด การเรยนรกจะมประสทธภาพ

ทงนศกยภาพของผเรยนเปนลกษณะความสามารถซงฝงตวอยเงยบๆ เพอรอโอกาสพฒนา เปนความสามารถทมคณคาของมนษยโดยใหโอกาสการเรยนรจงจะพฒนาการปรากฏออกมา นอกจากชนของสมองจะมสวนสมพนธกบการเรยนรแลว สมองซกซายและซกขวามสวนสมพนธกบการเรยนรดวย ซงผสอนจะตองตระหนกถงความสมพนธของสมองทง 2 ซกของผเรยน กระตนการเรยนรใหเกดความสมดลของสมองทง 2 ซก (ศนสนย ฉตรคปต และคณะ. 2544: 33-40)

2.2 การท างานของสมองและสารเคม ในสมองมสารเคมบางตวทท าใหเรารสกด ซงจะมผลตอความจ า การเรยนร ความคด

นอกจากนยงพบวาอาหารและยาบางชนดกมผลตอสารเคมเหลาน ซงสารเคมในสมองเหลานมมากกวา 50 ตว ท าหนาทในการน าขอมลจากเซลลสมองหนงไปสอกเซลลหนง (ศนสนย ฉตรคปต และคณะ.2544:42) กระแสไฟฟาจากเซลลสมองจะท าใหใยประสาทตวสง (Axon) หลงสารเคมนผานจดเชอม (Synapse) ไปสใยประสาทของสมองตวรบ ( Dendrite) ทจดรบเฉพาะ (Special receptor) ทแตกตางกนและไมสามารถจบกบจดรบอนๆ ได เพอน าขอมลจากเซลลสมองหนงสงผานไปยงอกเซลลหนง สารสงสญญาณสมอง (แบงตามการท างาน) ม 2 ชด ไดแก 1. การกระตน (Excitatory) ท าใหเซลลสมองสงสญญาณไป 2. การกด / ยบยง (Inhibitory) ท าใหเซลลสมองหยดการท างาน

ทงนเซลลสมอง 1 ตวนนสามารถเปนทงถกกระตนหรอถกกดการท างานแตอยคนละจดกนภายใน 1 เซลล กลมทถกกระตนจะมจดรบมากกวากลมถกกด เมอเซลลประสาทไดรบขาวสารขอมล

25

ซ าๆ จะมผลท าใหจดเชอมแขงแรงและจะเพมจดรบ (Receptor site) มากขนท าใหการสงผานขอมลเรวขนและงายขนเชนเดยวกน สารสงสญญาณทง 2 กลมนจะชวยใหเดกมความตงใจ สนใจเรยนและก าจดสงรบกวนสมาธออกไป ซงการสรางและการท างานของสารสงสญญาณในสมองมดงน

1. เซลลสมองถกกระตนจากการสมผสตาง ๆ (ผานทางประสาทสมผสทง 5) ท าใหเกดการหลงสารนทบรเวณสายใยประสาทสงขอมล (Axon)

2. สารนจะน าขาวสารจากเซลลสมองตวหนงไปทเซลลอกตวหนงโดยผานจดเชอมไปจบกบใยประสาทตวรบขอมลทจดรบเฉพาะ

3. เซลลสมองตวรบเมอถกกระตนจากขอมลตางๆ กจะท าใหเซลลสมองสงสญญาณตอไปกระตนใหเกดการท างานหรอกดการสงสญญาณ

ทงนสารเคมทหลงออกมาจะถกท าลายทจดเชอมหรอถกดดกลบหมดโดยเซลลสมองตวสง ชนดของสารเคมในสมอง แบงออกเปน 2 กลม คอ

1. กลมกระตนสมอง ไดแก เซโรโตนน (Serotonin) ท าใหรสกอารมณด ท าหนาทสงขอมลเกอบทกขาวสาร

ผานทตางๆในสมอง ถาขาดจะท าใหคนซมเศรา มองคณคาในตนเองต า เอนดอรฟน (Endorphins) หรอ Endogenous Morphine เปนยาชาในรางกาย

ตามธรรมชาต ท าใหรสกเจบนอยลง เชนผหญงในขณะคลอดจะผลตสารน 10 เทา เปนสารเคมทท าใหเกดความสข อารมณด และสมองจะเจรญเตบโตและเรยนรไดด ถาขาดสารนจะท าใหเราขาดความสขแมวาจะฟงเพลงทชอบ แตถามสารนมากกจะมอารมณดเปนพเศษและสนกสนาน

อะเซทลโคลน (Acetylcholine) ท าหนาทควบคมการเคลอนไหวของรางกาย ท าใหขอมลสงผานไดดขน มบทบาทส าคญในความจ าระยะยาว ชวยใหสมองเกบความรทเราเรยนในเวลากลางวนไปเกบในสมองในเวลาทเราก าลงหลบ เปนสารเคมทเกยวของกบความฝน ถาขาดสารนจะท าใหสมาธลดลง ขลม และนอนไมคอยหลบ

โดปามน (Dopamine) ท าหนาทควบคมการเคลอนไหว ถามสารนต าจะมผลตอ ความจ าทใชกบการท างาน แตถามสงมากเกนไปกจะท าใหเกดโรคจตประสาทหลอน และจะลดลงเมออายมากขนโดยผชายจะมอตราการลดลงมากกวาผหญง

สารเคมในกลมนท าหนาทควบคมความประพฤต การแสดงออกและอารมณ ท าใหสมองตนตวและมความสข ท าใหการอานขอมลขาวสารเปนไปไดอยางรวดเรวและงายขน ท าใหรางกายรสกดและมความสข และท าใหเกดภมตานทานรวมไปถงท าใหสขภาพแขงแรงดวย สารเคมในกลมกระตนสมองนจะหลงมากเมอออกก าลงกาย ไดรบค าชมเชย การรองเพลง การเลนเปนกลม

26

สงแวดลอมในหองเรยนด การใหท ากจกรรมกลม การไดรบสมผสทอบอน ( Affirmation touch) การมองเหนคณคาของตนเอง มความรสกทดตอตนเอง การเลนดนตรและเรยนศลปะโดยไมถกบงคบ การไดรบสงทชอบ การมความสมพนธทดตอกน การยมแยมแจมใส การใหทาน การชวยเหลอผอน เปนตน (ศนสนย ฉตรคปต และคณะ. 2544: 50-61) 2. กลมกดการท างานของสมอง ไดแก

อะดรนาลน (Adrenaline) เปนสารทเกยวกบการตกใจและการตอส การ ตอบ สนองตอความเครยด ถามมากเกนไปจะมอนตรายทงตออารมณและรางกาย สารนจะหลงเมอมความรสกไมด มความเครยด มความทกข การมองเหนคณคาตนเองต า โดนดดาทกวน ซมเศรา โกรธ เขมงวดเกนไป วตกกงวล ซงจะท าใหเกดการท าลายองคประกอบภายในสมองไมวาใยประสาทตางๆ หรอแมแตเซลลสมอง รวมทงจะหยดยงการสงขอมลระหวางเซลลสมองท าใหไมเกดการเรยนร ซงเปนสงส าคญทคร พอ แม หรอผใกลชดกบเดกตองระวงไมใหเกดเหตการณเหลานในขณะสอนหรออยกบเดก

คอรตซอล (Cortisol) หากมในปรมาณสงจะท าใหเดกมลกษณะ hyperactive ม ความกงวล สมาธสนควบคมไมได มความสามารถในการเรยนลดลง ซง Cortisol นจะคลายกบ Adrenaline คอถามมากเกนไปจะมพษตอสมอง ภาวะ Cortisol สงจะท าใหระบบยอยอาหารผดปกต เชน เปนโรคกระเพาะอาหาร โรคเกยวกบระบบไหลเวยนโลหต เชน ความดนโลหตสง โรคหวใจ หรอท าใหภมคมกนต า เปนโรคภมแพหรอโรคมะเรงไดงาย (ศนสนย ฉตรคปต และคณะ. 2544: 50-61)

สารเคมในกลมนเปนสารเคมทเกยวของกบความเครยด จะหลงเมอสมองไดรบความกดดนหรอมความเครยดอยางตอเนอง ซงจะสงผลใหเกดการยบยงการสงขอมลของแตละเซลลสมอง ยบยงการเจรญเตบโตของสมองและใยประสาท ท าใหคดอะไรไมออก ยบยงเสนทางความจ าทกๆ สวน มภมตานทานต า เปนภมแพหรอเปนมะเรงไดงาย ท าลายเซลลสมองและใยประสาท ซงการค านงถงสารเคมในสมองนจะชวยใหคร พอแม หรอผใกลชดเขาใจและระมดระวงไมใหเกดขนกบเดกในขณะทสอนหรอขณะทอยกบเดกกตาม

กมลพรรณ ชวพนธศร ( 2548: 17-26) กลาวถงงานวจยหลายชนทศกษาเรองความสามารถของสมองในการเจรญเตบโตและการเปลยนแปลงของสมองทงในสตวทดลอง เดก และผใหญ ดงตอไปน

ฮเปอร และ เทเรซ (Hooper และ Teresi) (1986) ไดท าการศกษากบคนชราพบวาภายใน 6 เดอนนน IQ ของคนชราในสถานสงเคราะหคนชราลดลงมากกวาคนชราทอยในบานเพราะขาดการกระตนและความรกความอบอน

มารน ไดอะมอน ( Marin Diamond) (1988) ไดทดลองการใชของเลนกบหนเพอศกษาสงแวดลอมและตวกระตนความสามารถทางสมองพบวาหนทมของเลนจะมใยประสาทเชอมโยงกน

27

มากกวาหนทไมมของเลน และหนทอยกนหลายตวจะมใยประสาทมากกวาหนทอยตวเดยวและมเซลลสมองโตมากกวาดวย นนคอการอยดวยกนและสมผสสงแวดลอมทสมบรณจะท าใหสมองเจรญเตบโตไดดกวา และการสมผสทอบอนจะท าใหสมองเจรญเตบโตไดด นอกจากนเขาไดท าการทดลองกบคนโดยใชสารรงสตดทกลโคส (Glucose) พบวาใน 2 ปแรกนนสมองจะใช Glucose เรวมากทสดและจะลดลงบางจนอาย 10 ป ซงหมายความวาสมองมการเจรญเตบโตมากในชวงน ในความเปนจรงสมองจะมการสรางใยประสาทไดตลอดชวตถาหากมการกระตนตลอดเวลา แตในวยเดกจะสรางไดงายกวาวยผใหญจงสงผลใหเดกจะเรยนรไดเรวกวาผใหญ

ฟาส (Fas) (1996) ไดศกษาเดกก าพราทถกท ารายทง 1,000 คน ซงไมคอยไดถกกอดหรอพดคย ไมคอยไดเลน พบวาเดกมสมองเลกกวาคนปกตรอยละ 20 – 30 และมากกวาครงหนงของเดกกลมนพบวามบางสวนของสมองสญเสยการรบรดานอารมณไป

โคทลค ( Kotulux) (1996) ไดศกษาเรอง IQ ของเดกวย 6 เดอนมาอยในสงแวดลอมทพรอมทงของเลน เพอนเลน อาหารทสมบรณ การเรยนรสงตาง ๆ และการละเลนพบวาม IQ สงกวาอกกลมทตรงกนขาม จากการตรวจดวยเครองตรวจสมองพบวาสมองมการท างานมากขน ซงกแสดงวาสมองจะไวตอประสบการณและสงแวดลอมทสมบรณ ขาลซา (Khalsa) (1997) และ ไดเอมอน และ ฮอปสน ( Diamond & Hopson) (1998) ศกษาพบวาหลงคลอดออกมานนสมองของเดกจะมรปแบบเหมอนกนทกคนทวโลก แตวธการสงเสรมการเรยนรและการอบรมเลยงดทตางกนมผลท าให IQ ของเดกตางกน เพราะเซลลสมองสวนไหนทไมไดเชอมโยงกนกจะถกท าลาย (Neural Pruning) ท าใหประสทธภาพของสมองสวนนนถกท าลาย เชน การคดเปน แกปญหาเปน แลลล (Lally) (1998) พบวาการมประสบการณในชวงแรก ๆ ของชวตนนจะท าใหเกดการเปลยนแปลงของพนธกรรมทควบคมพฒนาการของสมอง กลาวคอจะท าใหม IQ เพมขนได

จากผลการศกษาทผานมานน การใหความส าคญกบสมองโดยการใหความรก ความอบอน การมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ตงแตในวยเดกจะชวยใหสมองเตบโตไดด แตอยางไรกตามการใหความส าคญกบสมองกมความจ าเปนกบทกชวงวย ซงจะกอใหเกดการเรยนรทดตามมา ดงนนในการศกษาครงนจะตองพจารณาถง บรรยากาศทอบอน ผอนคลาย การเรยนรรวมกนและการมปฏสมพนธกบสงแวดลอมดวย

2.3 คลนสมองกบการเรยนร จากการศกษาคลนสมองของคนเราในอดต เคยเชอกนวาคลนสมองและสารทหลงจากสมองนน

เปนสงทมนษยไมสามารถบงคบหรอควบคมกระบวนการไดแตปจจบนไดมการทดลองและตรวจวดคลนสมองดวยวธการทางวทยาศาสตร พบวามนษยสามารถควบคมคลนสมองและสารทหลงจากสมองไดหาก

28

มการฝกฝนทางจตใหควบคมสภาวะอารมณและจตใจได พนฐานความเขาใจเรองคลนสมองและกลไกการท างานทเกยวของกนน จะเปนจดเรมตนทท าใหเราไดเรยนรโลกภายในตวเอง และมองเหนประโยชนของการจดการกบอารมณ ความรสก และความคดของเรา นบเปนศลปะในการด ารงชวตททกคนท าได ภาวะของคลนสมองทเหมาะสมจะชวยเปดพนทการเรยนรในสมองของเรา สงผลตอความคดสรางสรรค ความสามารถในการเรยนรสงตางๆ และรบขอมลปรมาณมากไดอยางรวดเรว ท าใหมนษยมประสทธภาพสงมากในการท ากจกรรมหรอสรางสรรคผลงาน

ภาวะของคลนสมอง คลนสมองเปนคลนแมเหลกไฟฟาซงไดมาจากการสง สญญาณเคมทางชวภาพใน

รางกายมนษย การวดพลงงานไฟฟาบรเวณสมองดวยเครองมอ Electroencephalogram (EEG) ท าใหนกวทยาศาสตร ไดคนพบความจรงวา เราสามารถอานคาผลของการวดและแบงคลนสมองของมนษยตามระดบความสนสะเทอน หรอความถ ไดเปน 4 กลมใหญ ๆ ตามทแสดงในภาพประกอบ 2

ภาพประกอบ 2 คลนสมองของมนษย

ทมา : http://web.lemoyne.edu/~hevern/psy340/lectures/psy340.09.02.stage. Sleep.htlm เมอวนท 3 ตลาคม 2550

คลนเบตา

คลนแอลฟา

คลนเธตา

คลนเดลตา

เวลา (วนาท)

29

1. คลนเบตา (Beta brainwave) มความถประมาณ 13-30 รอบตอวนาท (Hz) เปนชวงคลน สมองทเรวทสด เกดขนในขณะทสมองอยในภาวะของการท างานและควบคมจตใตส านก (Conscious mind) ในขณะตนและรตว เชน การนง ยน เดน ท างานหรอกจกรรมตางๆ ในกรณทจตมความคดมากมายหลายอยางจากภารกจประจ าวน วนวายใจ สบสนหรอฟงซาน และสงการสมองอยางไมเปนระเบยบ ความถของคลนชวงนอาจสงขนไดถง 40 Hz โดยเฉพาะคนในทมความเครยดมาก อยในภาวะเรงรบบบคน ตนเตนตกใจ อารมณไมด โกรธหรอดใจมาก ๆ สมองจะมการท างานในชวงคลนเบตามากเกนไป ในขณะทหากไมมคลนเบตาเกดขนเลย มนษยจะไมสามารถเรยนรหรอท าหนาทไดสมบรณในโลกภายนอก ปกตสมองคนเราจะมเสนทางอตโนมตในการรบรความรสก ทท าใหสงการไดโดยไมตองใชเวลาในการใครครวญมากนก ความเปนอตโนมตนสวนใหญจะมประโยชนอยในระดบหนงและเปนเรองกลางๆ ส าหรบชวต ชวยยนยอจดจ าเรองราวจ าเจทตองท าซ า ๆ เปนประจ าใหด าเนนไปได บางสวนเปนไปเพอประโยชนตอการรอดพนจากอนตรายในสถานการณคบขน เชน การดงมอออกทนทเมอบงเอญไปสมผสของรอนจด แตสงทนาสนใจ คอ ‚อารมณของมนษย ‛ กมเสนทางอตโนมตเชนเดยวกน แตคนสวนใหญมกจะไมไดควบคม และปลอยใหความเปนอตโนมตนท างานมากเกนไปจากความเคยชนในการปอนขอมลซ าๆ ของเราเอง โดยมากเปนความอตโนมตในทางลบทมมากเกนไป ท าใหขอมลเหลานถกสงผานเขาไปสการท างานของสวนรบความรสกในสมองทเรยกวา ’อะมกดาลา ’ (Amygdala) ซงเปนสมองชนกลางใกลกบกานสมอง และมความสามารถในการเกบขอมลดานอารมณจ านวนมากๆ ไว ดงนนจงขนอยกบวาเราใสขอมลดาน ‛บวก‛หรอ‛ลบ‛ มากนอยแคไหน กจะท าใหสมองจดจ าและตอบสนองในทศทางนน หากเราปลอยใหความอตโนมตนท างานตามล าพงโดยไมฝกก าหนดร กจะท าใหเราตดกบดกของอารมณทไมดอยตลอดเวลา สมองของเราจะท างานอยแตในเฉพาะชวงคลนเบตา ซงในโหมดนถอวาเปนโหมดปกปอง มทงเบตาออนและแก แกหมายถงความถสง มผลใหความคดถดถอยจากสภาวะปกต และท างานอยในฐานความกลว มลกษณะตานทานความเปลยนแปลง บางคนจะหยดและปดการเรยนรเพราะเกดความเครยด สภาวะนสมองจะหลงฮอรโมนกลมกดการท างานของสมองอ อกมามากเกนไป น าไปสปฏกรยาเคมทท ารายสวนอน ๆ ของรางกายเปนลกโซตอไปเรอยๆ เชน อะดรนาลน คอรตซอล เปนตน

2. คลนแอลฟา (Alpha brainwave) มความถประมาณ 8-13 รอบตอวนาท (Hz) ความถ ของคลนทต าลงมานกคอ เปนคลนสมองท ปรากฏบอยในเดกทมความสข และในผใหญทมการฝกฝนตนเองใหสงบนงมากขน อาจหมายถงสภาวะทจตสมดลอยในสภาวะสบายๆ มการชาลงดวยการใครครวญ ไมดวนตอบสนองตอสงเราดวยอารมณอนรวดเรว เวลาทความถนอยลง หมายถงวา เราจะคดชาลง เปนจงหวะ เปนทวงท านอง คมชด ใหเวลาแกจตในการไตรตรองและมความคดเปนระบบขน สภาวะทสมองท างานอยในคลนแอลฟายงพบอยในหลายๆ รปแบบ เชน ขณะทกลามเนอหรอรางกาย

30

ผอนคลาย ชวงเวลาทงวงนอน กอนหลบหรอหลบใหมๆ เวลาท าอะไรเพลนๆ จนลมสงรอบๆ ตว เวลาสบายใจ เวลาอานหนงสอหรอจดจอกบกจกรรมใดๆ อยางตอเนองในระยะเวลาหนง และการเขาสมาธในระดบภวงคทไมลกมาก

จากลกษณะดงกลาว ชวงคลน แอลฟาจะเปนประตไปสการท าสมาธในระดบลก และถอวาเปนชวงทดทสดในการปอนขอมลใหแกจตใตส านก สมองสามารถเปดรบขอมลไดอยางเตมทและเรยนรไดอยางรวดเรว มความคดสรางสรรค เปนสภาวะทจตมประสทธภาพสง ในทางการแพทยและจตศาสตรเองกถอวาสภาวะนเปนหวใจของการสะกดจตเพอการบ าบดโรค โดยหากจะตงโปรแกรมจตใตส านกกควรท าในชวงทคลนสมองเปน แอลฟา ในคนทวไปเองกควรฝกฝนตนเองใหสมองท างานอยในชวงคลนแอลฟาเปนประจ าเชนเดยวกน เพราะจะชวยสรางความผอนคลาย รางกายจะไมท างานอยบนฐานแหงความกลวหรอวตกกงวล แตจะมองชวตอยางสนกสนาน มความรสกอยากเรยนรสงใหมๆ หรออยากส ารวจโลกแบบเดกๆ แตคนสวนใหญมกจะขาดการฝกฝนใหตนเองมคลนสมองชนดน และมกปลอยใหอารมณอตโนมตตอบสนองตอสงเราตางๆ อยางรวดเรว ขาดการคดใครครวญดวยระยะเวลาอนเหมาะสมกอน หากเรามการฝกฝนจตใหตนรเชนเดยวกนกบแนวทางการปฏบตธรรมในพทธศาสนา คลน แอลฟา นจะถกบมเพาะใหเขมแขงขน สามารถรอโปรแกรมอตโนมตเกา สรางโปรแกรมอตโนมตใหมๆ ได

3. คลนเธตา (Theta brainwaves) มคลนความถประมาณ 4 - 8 รอบตอวนาท (Hz) เปนชวงคลนทสมองท างานชาลงมาก พบเปนปรกตในชวงทคนเราหลบ หรอมความผอนคลายอยางสง แตในภาวะทไมหลบคลนชนดนกเกดขนไดเชนกน เชน ขณะอยในการภาวนาสมาธทลกในระดบหนง การเขาสสภาวะนจะใกลเคยงกบคลนสมองในสภาวะ แอลฟา คอ มความสข สบาย ลมความทกข แตจะมความปตสขมากกวา สภาวะนมความเชอมโยงกบการเหนภาพตางๆ สมองในชวงคลนเธตาจะเปรยบเสมอนแหลงเกบแรงบนดาลใจ ความคดสรางสรรคทอยในความจตใจสวนลกของเรา จงเปนคลนสมองทสะทอนการท างานของจตใตส านก (Subconscious Mind) อนเปนการท างานของเนอสมองสวนใหญของมนษย ระดบพฤตกรรมภายใตความถของของคลนเธตาเปนลกษณะทบคคลคดค านงเพอแกปญหา พบไดทงลกษณะทรส านกและไรส านก ปรากฏออกมาเปนความคดสรางสรรค เกดความคดหยงเหน (Insight) มความสงบทางจต และมองโลกในแงด เกดสมาธแนวแนและเกดปญญาญาณ มศกยภาพส าหรบความจ าระยะยาวและการระลกร

4. คลนเดลตา (Delta brainwaves) มความถประมาณ 0.5 – 4 รอบตอวนาท (Hz) เปนคลนสมองทชาทสด สภาวะนจะท าใหรางกายเกดความผอนคลายในระดบทสงมาก เปนคลนสมองทท างานเชอมตอกบสวนทเปนจตไรส านก (Unconscious mind) เชน ในขณะทรางกายหลบลกโดยไมมการฝน หรอเกดจากการเขาสมาธลกๆ ในระดบฌาน ในชวงนคลนสมองแสดงใหเหนวารางกายก าลง

31

ดมด ากบการพกผอนลงลกอยางเตมท เปรยบไดกบการประจพลงงานเขาสรางกายใหม ผทผานการหลบลกในชวงเวลาทพอเหมาะพอดจะรสกไดถงความสดชนมากเปนพเศษเมอเปรยบเทยบกบผทนอนหลบไมคอยสนทและส าหรบผทท าสมาธอยในระดบฌานลกๆ เมอออกจากสมาธแลว กจะยงคงตดรสแหงปตสข ท าใหเกดความสขใจ มใบหนาผองใสเตมอมไปดวยความสขสดชนเชนเดยวกน

นอกจากนสมองยงแบงการท างานออกเปนซกซายและซกขวาและคลนสมองทงสองดานยงมการขนลงเปนอสระตอกน ท าใหความถแตกตางกน แตนกวทยาศาสตรไดคนพบวา ในระหวางการฝกจตท าสมาธ จะสงผลตอการปรบความถของสมองทงสองดานใหขนลงเหมอนกน กราฟของคลนสมองทงสองดานมลกษณะทเรยกวา Synchronization ซงการเกด Synchronization น จะท าใหเกดพลงจตทเพมขนในมนษย เปนภาวะพเศษแหงการตนรของจต (Awakened Mind) นกวชาการทางการแพทย และผศกษาและพฒนาจตเพอสขภาพ กลาววา ‚ เมอเราสามารถเขาไปส ’จตใตส านก ’ หรอถงระดบ ’จตไรส านก’ ไดบอยๆ โดยทม ‘จตส านก’ ก ากบอยกจะ ’จ าได’ และสามารถลงไปสแหลงขอมลมหาศาลไดบอยมากขนเรวมากขน ขอมลทไดจาก ’จตใตส านก ’ และ ’จตไรส านก ’ นน เปนขอมลทถกตองแมนย า จะออกมาในลกษณะทเรยกวา ‘ญาณทศนะ’ (Intuition)

เราไดเรยนรวาขณะทสมองท างานอยในชวงคลนแอลฟา เธตา และเดลตา จะชวยใหเราผอนคลายและมประสทธภาพสงขน แตสภาวะปจจบนเกอบทกสงรอบตวตางเตมไดดวยความเรงดวน นบตงแตลมตาตนขนมาในตอนเชา เรากอยในโลกแหงความเรงรบเสยแลว ชวตมแตการบมเพาะวาทกอยางตองรวดเรว หากชาจะไมทนการณ สมองของคนสวนใหญจงท างานอยในเฉพาะชวงคลนเบตาเปนหลก ในขณะเดยวกนเรากปลอยใหการสงการของโปรแกรมอตโนมตทางอารมณท างานไปตามยถากรรมแบบดบางไมดบาง คมดคมรายสดแตวาจะมอะไรเขามากระทบ เราขาดการฝกฝนจตใหมความช านาญในการคดอยางใครครวญกอนตอบสนอง

จะเหนวาในทางปฏบต เรองส าคญอนดบแรกทจะท าใหเราปรบคลนสมองได คอ เราตองรตวและฝกการรบรอารมณใหไดกอน มเทคนคทสามารถน ามาใชไดตลอดเวลาในการด าเนนชวตประจ าวนของเรา เราเคยสนใจลมหายใจของเราหรอไม งายๆ แควารตววาเราหายใจเขา รตววาเราหายใจออก กนบเปนจดเรมตนเสนทางใหมของปฏกรยาชวเคมในสมองแลว การฝกรบรลมหายใจนเปนแบบฝกหดเรมตนแบบงายๆ ในขณะทการฝกรบรอารมณจะยากกวา แตถาเราฝกตวรเรองลมหายใจไดกเสมอนไดพฒนาชองทางการรบรอนดวย ดงนนไมวาจะเปนพทธศาสนา โยคะ ซกง จงเนนความส าคญเรองการฝกลมหายใจเหมอนกน 2.4 ปจจยทมผลตอการเรยนรของสมอง

การเตบโตและพฒนาการของสมองเปนรากฐานของพฒนาการเรยนรและเรมตนตงแตทารกอยในครรภ การสรางเซลลสมองของทารกมสงสดในชวงทารกอาย 3-6 เดอนในครรภ แตในชวง

32

สดทายของการตงครรภเซลลสมองทไมจ าเปนกจะถกลดจ านวนไป อาจกลาวไดวาคนเราเกดมาพรอมกบจ านวนเซลลสมองเทาทเปนพนฐานการด าเนนชวตตอไปโดยไมมการสรางใหม การเตบโตของสมองในชวง 0–12 ปเปนการเตบโตทางปรมาณ ท าใหสมองมขนาด รอยละ 90–95 ของวยผใหญ ซงแนนอนวาการขยายตวนมไดเกดจากการเพมจ านวนเซลลสมองแตเปนเพราะมการสรางใยประสาทเชอมโยงกนระวางเซลลสมองสวนตางๆ สลบกนไปกบการเกดการจดระเบยบของใยประสาทโดยสวนทไมไดใชจะหายไป สวนทใชบอยๆ ใยประสาทจะหนาตวขนชวยใหการสงกระแสประสาทมประสทธภาพยง ขน กระบวนการจดระเบยบใยประสาทนเปนการคนพบใหม และพบวาเปนสวนส าคญของการเปลยนแปลงโครงสรางของสมองในการเรยนรทจะปรากฏในชวง 0 – 25 ปเทานน โดยมการจดระเบยบสมองสวนคดทละสวนจากหลงมาหนา ส าหรบชวงอาย 6–12 ป เซลลประสาทจะเตบโตในล กษณะการเชอมโยงระหวางเซลลประสาท สมองสวนสเทาซงกคอเซลลสมองและใยประสาทสวนรบขอมล(dendrite) จะเตบโตถงจดสงสดเมอเดกผหญงอาย 11 ป และเดกผชายเมออาย 12 ป การเตบโตของสมองในชวงวยรนเปนสงทนาสนใจโดยทเซลลประสาทจะสรางใยประสาทเชอมโยงระหวางกนจ านวนมหาศาล กระบวนการจดระเบยบของใยประสาทตลอดชวงวยรนประกอบดวย 2 สวน สวนทไมไดใชจะหายไป สวนทใชบอยๆ ใยประสาทจะสรางและเพมขนาดของเปลอกหมขน ชวยท าใหการสงกระแสประสาทใหมประสทธภาพมากยงขน

เดกและเยาวชนคอประชาชนท มอายอยในชวง 0-25 ป อนเปนวยแหงการเรยนร (ยงยทธ วงศภรมยศานต) ปจจบนสงคมไทยรวมไปถงสงคมโลกลวนแตใหความส าคญกบการเรยนรตลอดชวต แตกทราบกนดวาโอกาสในการเรยนรทมอตราการเรยนรสงสดนนอยในชวงอายดงกลาวนเอง แตเดมนนเรามกเขาใจวากลไกการเรยนรในระบบจะเกดจากการสรางเสนใยประสาทซงมอยตลอดชวตและมมากในวยเดก ปจจบนเรามความเขาใจทชดเจนมากขนวา แมการสรางใยประสาทเชอมโยงระหวางกนจะมบทบาทในการเรยนรตลอดชวต แตกลไกทส าคญทสดในชวง 25 ปแรก กลบเปนเรองของการจดระเบยบใยประสาททเกดขนในสมองสวนคดทละสวนๆ จากหลงมาหนาในแตละสวนไป ส าหรบในเรองความเขาใจเกยวกบสมอง 2 ซกคอ ซกซาย กบ ซกขวานน แตเดมมกถกเขาใจวาเปนการท างานแยกสวนจากกน โดยสมองซกซายของคนทถนดขวากจะท าหนาทดานการใชเหตผล ภาษา และคณตศาสตร ขณะทสมองซกขวาจะท าหนาทดานศลปะ ดนตร จนตนาการและมตสมพนธ การศกษาเรองการเรยนรในระยะหลงพบวาการท างานของสมองจะเปนลกษณะการท างานรวมกนของสมองทง 2 ซก ดงนนเราจงสามารถใชจนตนาการ ดนตร ศลปะและมตสมพนธมาสงเสรมการเรยนรเรองการใชเหตผล ภาษา และคณตศาสตรได หรอในท านองกลบกนการศกษาทนาสนใจเหลานยงรวมถงบทบาทของดนตรบางลกษณะในการจดระเบยบและความสมพนธในการท างานของสมองสวนตางๆ การเรยนรทผสมผสานไปกบความเพลดเพลนทงในหองเรยนและผานสอ

33

(Edutainment) การเรยนรทอาศยกจกรรมทหลากหลายทผสมผสานการท างานของสมองทง 2 ดาน เปนตน ปจจยทมผลตอสมองสามารถสรปไดตามตาราง 1 ตาราง 1 ปจจยทมผลตอสมอง

สมองเจรญเตบโตด (ฉลาด) สมองถกท าลาย (เปนไดทกวย)

- การไดท ากจกรรมกลม - มปฏสมพนธกบสงคม - ชวยเหลอตวเองตามวย - ไดท าหรอเรยนสงทชอบ - ไดรบค าชมเชยเสมอ - ความรกความอบอนจากพอแม/ผใกลชด - ศลปะ ดนตร กฬา ออกก าลงกาย รองเพลงตามความชอบและอสระ ไมใชทองทฤษฎ - มองตนเองในแงบวก - ไดคดจนตนาการ เชน การฟงนทาน - เปนคนยดหยน - สมผสของจรง ทศนศกษา - อาหารครบ 5 หม โดยเฉพาะปลา ถวเหลอง ธาตเหลก ไอโอดน วตามนบ - การละเลนตางๆ เลนกบเพอนๆ - ไดท างานดวยตนเอง - ออกก าลงกายเพมออกซเจนไปสมอง - ไดรบการศกษาทเหมาะสม สรางกระบวนการคดมากกวาเนนความจ า

1. ความเครยดนานๆ จากสาเหต - ท างาน/เรยนหนก บางาน การบานมาก - ถกบงคบใหเรยนหรอท างานในสงทไมชอบ - ถกดดาทกวน - ขาดความรก ความอบอน - ขาดการออกก าลงกาย พกผอน - เขมงวดเกนไป - มองตนเองในแงลบ - วตกกงวลมากนาน ๆ 2. สมองไมไดถกกระตนหรอถกใชเลย เชน การคด จนตนาการ ความคดแปลกแตกตาง คดแกปญหา 3. ความกงวล โกรธ ความแคน ทกขมากนาน ๆ4. ขาดสารอาหาร เชน ไอโอดน ธาตเหลก โปรตน 5. การไดรบสารพษ ไมวา เหลา บหร ยาเสพตด สารตะกว * ความเครยดนานๆ จะยบยงการเรยนร ท าลายสมอง เกดโรคมะเรง ภมแพ โรคหวใจ เอสแอลด โรคกระเพาะ เปนตน

ทมา: กมลพรรณ ชวพนธศร. (2548, กนยายน). สมองและการเรยนร. หมอชาวบาน.

27(317): 24.

จากทกลาวมาแลวขางตนสามารถเขยนเปนแผนภาพแสดงผลของการเรยนรอยางทผเรยนมความสขและไมมความสขไดดงน

34

ภาพประกอบ 3 การเรยนรทผเรยนไมมความสข

ทมา: ศนสนย ฉตรคปตและคณะ . (2544). การเรยนรอยางมความสข : สารเคมในสมองกบ

ความสขและการเรยนร. หนา 22.

การเรยนรทผเรยนไมมความสข

- เนนการทองจ าอยางเดยว ไมไดคด ไมไดลงมอกระท า ไมไดเรยนรความหมายของสงทไดเรยน ไมรวาเรยนไปท าไม ไมไดทดลอง ไมไดตงสมมตฐาน - เนนวชาการมากเกนไป ไมนกถงกระบวนการเรยนร - เนนการสอบแขงขน - เนนการประเมนผเรยนเพอจดอนดบในหองเรยน และน าผลการประเมนมาเปรยบเทยบกน

สมอง เสยความสมดลของสารเคมในสมอง สารในกลมความเครยด Adrenaline และ Cortisol มากขน และสารในกลมความสข เชน Dopamine และ Serotonin ลดลง

มผลตออารมณ - เกดความเครยด - ความเบอหนาย - ความเหนอยลา ความซมเศรา

สมองถกปดกนการเรยนร

มผลตอพฤตกรรม - ความคดไมตอเนอง ไมเกดการคดวเคราะห ขาดความคดสรางสรรค - ไมมสมาธ - ความจ าไมด หลงลม

ประสทธภาพในการเรยนรลดลง

35

ภาพประกอบ 4 การเรยนรทผเรยนมความสข

ทมา: ศนสนย ฉตรคปตและคณะ . (2544). การเรยนรอยางมความสข : สารเคมในสมองกบความสขและการเรยนร. หนา 25.

การเรยนรทผเรยนมความสข การจดการเรยนรทผเรยนส าคญทสด ดงน 1. กระตนใหผเรยนสนใจ เกดความรกในสงทก าลงเรยนร 2. จดการเรยนรทสนก ประทบใจผเรยน มเรองอารมณเขามาเกยวของ 3. เนนทกระบวนการคดและการลงมอท ากจกรรม 4. บรณาการเชอมโยงเรองราวและแนวคดของสงทเรยนรในหองเรยนกบชวตจรง 5. น าการเคลอนไหว การออกก าลงกาย ดนตร ศลปะ เขามาผสมผสานในกจกรรมเพอใหผเรยนมความสข

สมอง หลงสารเคมทเกยวของกบความสข เชน Dopamine, Serotonin Endorphin และ Acetylcholine ทเกยวของกบสตปญญาและการเรยนรมากขน

มผลตออารมณ เกดความสขในการเรยนร มผลตอสตปญญา

มผลตอพฤตกรรม - เกดความอยากร กระตอรอรน สนใจไขวควาอยากทจะร - สนกทจะไดเรยนร - เกดพลงทจะท าและเรยนรสงตาง ๆ จ าในสงทเรยนรได

ประสทธภาพในการเรยนรเพมขน

สมองตนตวทจะเรยนร

36

2.5 หลกการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ในป 2534 ศาสตราจารยทางการศกษาสองทาน คอ เรเนต นมเมลา เคน และ จอฟฟร เคน

(Renate Nummela Caine and Geoffrey Caine. 1990: 66-70) แหงมหาวทยาลยมลรฐแคลฟอรเนย ไดเสนอหลกการ 12 ประการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ดงตอไปน (อาร สณหฉว. 2550: 76-77)

1. สมองมระบบการเรยนรทซบซอนมากเพราะรวมไปถงรางกาย การเคลอนไหว ความคด อารมณสงแวดลอมซงเกดขนพรอมกน (The brain is a parallel processor.)

2. สมองจะมการเรยนรไดถามปฏสมพนธกบผอนและในสงคม สงแวดลอม (The brain/mind is social.)

3. สมองจะแสวงหาความหมาย ความเขาใจจากประสบการณในชวต ตลอดเวลา (The search for meaning is innate.)

4. การแสวงหาความหมายและความเขาใจในประสบการณโดยจดเปนหมวด หม แบบแผน (The search for meaning occurs through patterning.)

5. อารมณมสวนส าคญในการเรยนร (Emotions are critical to patterning.) 6. การเรยนรของสมองจะเรยนรพรอมๆกนทงทเปนภาพรวมและทเปนสวนยอย (The

brain processes parts and wholes simultaneously.) 7. การเรยนรของสมองจะเกดจากทงการตงจดสนใจเรองทจะศกษา และเกดจาก

สงแวดลอมทมไดตงใจศกษา (Learning involves both focused attention and peripheral perception.)

8. การเรยนรจะมกระบวนการทรโดยรตว (มจตส านก) และการรโดยไมรตว (จากจตใตส านก) (Learning is both conscious and unconscious.)

9. สมองมความจ าอยางนอย 2 แบบ คอ ความจ าแบบเชอมโยงมต/ระยะ ซงบนทกประสบการณของเรา และความจ าแบบทองจ า ซงเกยวกบขอเทจจรงและทกษะแบบแยกสวน (There are at least two approaches to memory: spatial memory system, rote learning system.)

10. การเรยนรของสมองเปนไปตามพฒนาการ (Learning is developmental.) 11. การเรยนรทสงและซบซอนจะเรยนไดดในบรรยากาศทยวยและทาทายใหเสยง แตถา

มบรรยากาศเครยดและกดดนมากๆ จะท าใหไมเกดการเรยนร (Complex learning is enhanced by challenge and inhibited by threat.)

12. สมองของแตละคนมความเฉพาะของตน (Each brain is unique.)

37

จากการคนพบหลกการท างานของสมองสามารถน าไปประยกตใชในการจดการศกษา รวมทงขอเสนอแนะในการจดการศกษา ดงน (วทยากร เชยงกล. 2548: 124-126)

1. เสนอเนอหาโดยใชยทธวธการสอนทหลากหลาย 2. ตระหนกวานกเรยนแตละคนมความพรอมในการเรยนไมเทากนเสมอไป ตองผนวกเอา

ความรและการปฏบต สขภาพทงกายและใจ (การกนอาหารทด การออกก าลงกาย การผอนคลายความเครยด) เปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร

3. พยายามท าใหบทเรยนและกจกรรมกระตนความสนใจในการหาความหมายของจตใจ 4. เสนอขอมลภายในบรบทใดบรบทหนงเพอทผเรยนจะสามารถบงชชดของแบบแผนได

และสามารถเชอมตอกบประสบการณกอนหนานของเขาได 5. สรางบรรยากาศในหองเรยน ทสงเสรมใหนกเรยนและครมทศนคตในทางบวกเกยวกบ

การเรยนการสอน สนบสนนใหนกเรยนตระหนกในเรองอารมณความรสกของพวกเขาและตระหนกวา อารมณนนมผลกระทบตอการเรยนร ครทมอารมณดและอารมณขนจะสรางบรรยากาศการเรยนรทด

6. พยายามอยาสอนขอมลเปนเรองๆ โดยไมเชอมโยงกบบรบทใหญ การสอนแบบแยกสวนท าใหการเรยนรเขาใจไดยาก ควรออกแบบกจกรรมทใหสมองทงสองซกมปฏสมพนธและสอสารถงกนและกน

7. วางสอการเรยนรไวรอบหองเพอใหมอทธพลตอการเรยนรทางออม ควรตระหนกวาความกระตอรอรนของคร การท าตวเปนแบบอยางและการชแนะเปนสญลกษณทส าคญทชวยใหผเรยนเหนคณคาของสงทก าลงเรยน

8. ใชเทคนคการจงใจ เพอกระตนใหเกดการเชอมโยงของบคคล สนบสนนกระบวนการเรยนรอยางกระตอรอรน ผานการสะทอนกลบและการรจกความคดของตวเอง (metacognition) เพอชวยใหนกเรยนไดส ารวจการเรยนรของตนเองอยางมจตส านก

9. การสอนขอมลและทกษะโดยไมสมพนธกบประสบการณกอนหนานของผเรยน บงคบใหผเรยนตองพงพาการจ าแบบทองจ า

10. ใชเทคนคทสรางหรอเลยนแบบประสบการณจรงของโลกและใชประสาทสมผสทหลากหลาย

11. พยายามสรางบรรยากาศตนตวแบบผอนคลาย 12. ใชยทธศาสตรการสอนเพอเราความสนใจของผเรยน และใหผเรยนไดแสดงออกตาม

ความถนดของเขาทงดานการฟง การจนตนาการเปนภาพ การปฏบต และอารมณ

38

ในการศกษาครงน ผวจยจะใชหลกการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน 12 ประการ ตามแนวคดของเรเนตนมเมลา เคน และจอฟฟร เคน (Renate Nummela Caine and Geoffrey Caine) มาใชเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการเรยนการสอน

2.6 จตวทยาการรคด (Cognitive psychology) ในป ค.ศ.1967 อลรค ไนซเซอร (Ulric Neisser) ไดเขยนหนงสอเกยวกบจตวทยาการรคด

( Medin, D.L.; Ross, B.H.; Markman, A.B. 2005: 21) เปนการศกษาทางวทยาศาสตรเกยวกบกระบวนการทางจตซงมความคลายคลงกบกระบวนการทางสมอง จตวทยาการรคดไดมการผนวกรวมความรทางทฤษฎกบการทดลองทางวทยาศาสตร การสงเกตการกระท าจะถกใชเพอน าไปสกระบวนการทางจตวทยาซงถอวามความส าคญทกอใหเกดการกระท าหรอพฤตกรรม (Ellis, H.C. and Hunt, R.R. 1993: 13) เปนการศกษาเปนทฤษฎเกยวกบการรบรทมงเนนความเขาใจการรบร ความคด และความจ าของมนษย แนวคดทเกดขนมาจากจตวทยาทางปญญา (Cognitive psychology) ทส าคญไดแก โครงสรางทางความคด (Schema) ทมแนวคดเกยวกบกรอบของความคดรวบยอดทควบคมการใสรหส (encoding) การจดเกบ (storage) และการดงออกมาใชของขอมล (retrieval of information) (Kolodner,1984; Marshall,1995; Rumelhart,1984; Seifert, McKoon, Abelson, and Ratcliff,1986)

จตวทยาการรคด ในทางการสอนและการเรยนรนน มความส าคญกอใหเกดความเขาใจ ดงน (Bruning, R.H.; Schraw, G.J. and Ronning, R.R. 1999: 6-9)

1. ชวยใหมองเหนการเรยนรในฐานะของกระบวนการสรางไมใชกระบวนการรบ มการสรางความหมายโดยผเรยน (construction of meaning)

2. เนนความส าคญของโครงสรางทางความร มโนทศนทส าคญไดแก โครงสรางทางความคด (schema)

3. เนนการตระหนกรในตนและการควบคมตนเอง การรจกความคดของตนเอง (metacognition)

4. แรงจงใจและความเชอมผลโดยตรงตอการเรยนร 5. ใหความส าคญกบปฏสมพนธทางสงคมในการพฒนาทางปญญา 6. ใหความส าคญกบบรบทสงแวดลอมทชวยใหเกดการเรยนร โครงสรางทางความคด (schema) ถกน าไปใชอยางกวางขวาง มลกษณะเปนความรทใชได

ทวไป เปนโครงสรางทประกอบดวยขอเทจจรงทสมพนธกน ถกใชในการสรปเปนมโนทศน ( Medin, D. L.; Ross, B.H.; Markman, A.B. 2005: 215) โครงสรางทางความคดชวยใหเราเขาใจเกยวกบความจ าและมโนทศน (Ellis, H.C. and Hunt, R.R. 1993: 256)

39

ทฤษฎโครงสรางทางความคดตามทอลบา และ ฮาเชอร (Alba and Hasher: 1983) ไดกลาวถงนนมกระบวนการอย 4 ขนตอน ไดแก 1. การคดเลอก (selection) 2. การคดยอ (abstraction) 3. การแปลผล (interpretation) และ 4. การบรณาการ (integration) (Ellis, H.C. and Hunt, R.R. 1993: 245-247)

เอคฮารด ( Eckhardt :1990) ไดมขอเสนอเกยวกบทฤษฎโครงสรางทางความคดอย 8 ประการ ดงน (Ellis, H.C. and Hunt, R.R. 1993: 248-249)

1. ความรเดม (prior knowledge) ควรจะตองมความรเดมทเกบอยในสวนของความจ าระยะยาว (long term memory) มากอน จากนนจะกระตนดวยขอมลใหม ในกรณทความรเดมไมเพยงพอ จ าเปนตองกระตนดวยการใสรหสของขอมลใหม ในทสดโครงสรางทางความคดทปรากฏจะเปนขอมลทถกเลอกส าหรบใสรหส (encoding) ซงบคคลนนจะเกบไวเพยงขอมลทเลอก

2. ใจความส าคญ (important ideas) เปนสวนทมความหมายหรอปรากฏอยในหวขอหลกของขอมล ซงจะถกจ าไดดทสด

3. การสรางความจ าขนมาใหม (reconstructive memory) ความจ าไมจ าเปนตองปรากฏอยในรปเดม แตอาจจะมการเปลยนแปลงโดยกระบวนการสรางใหม

4. โครงสรางทางความคดมการพฒนา (development of schemas) 5. เปนกระบวนการทตนตว (active process) โครงสรางทางความคดสามารถ

เปลยนแปลงไดซงเปนผลมาจากประสบการณใหมและการเรยนร 6. มความเฉพาะในแตละวฒนธรรม (culture specific) 7. มองภาพรวม เปนหนวยใหญ (large unit) 8. การจ าค า (verbatim memory) บคคลจะไมสามารถระลกรายละเอยดหรอขอความ

เปนค าๆ ทไมมความหมายเกยวของกบโครงสรางทางความคด ในสวนจตวทยาการรคดนนเปนขอมลทจะน ามาชวยสนบสนนหลกการในการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐาน 12 ประการ ไดแก อารมณมสวนส าคญในการเรยนร การแสวงหาความหมายและความเขาใจในประสบการณโดยจดเปนหมวด หม แบบแผน สมองมความจ าอยางนอย 2 แบบคอ ความจ าแบบเชอมโยงและความจ าแบบทองจ า การเรยนรทดนนจงตองมการเชอมโยงและองกบบรบท 3. การเรยนรแบบใชผงมโนทศน

3.1 แนวคดและหลกการ จากหนงสอแปลเรองศลปะการเรยนร ( Learning how to learn) ไดกลาวถงโนแวคและโกวน

(Novak and Gowin. 1984) มความเชอวา ทฤษฎการเรยนรของออซเบล (Ausubel) ‚การเรยนอยางม

40

ความหมาย‛ เปนรากฐานทางพทธปญญาทดพอทจะสรางสรรคกจกรรมการเรยนการสอนในหองเรยน จงน าแนวคดนมาพฒนาการเรยนการสอนโดยการสรางผงมโนทศน ซงเปนวธทจะชวยใหนกเรยนและครเหนความหมายของสงทเรยน (สวนต ยมาภย และ สวสด ประทมราช. 2534: 1)

สนย สอนตระกล (2535: 77) ไดกลาวถงทฤษฎทเกยวกบผงมโนทศนวา ทฤษฎการเรยนรทเปนพนฐานของผงมโนทศน กคอ ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายของออซเบล ซงมแนวคดทวา ครควรจะสอนสงทมความสมพนธกบความรทนกเรยนมอยเดม ความรทมอยเดมนจะอยในโครงสรางของความร (cognitive structure) ซงเปนขอมลทสะสมอยในสมองและมการจดระบบไวเปนอยางด มการเชอมโยงระหวางความรเกากบความรใหมอยางมระดบชน ดงนนโครงสรางของความรจะใชเปนผงมโนทศนและใชบนทกประสบการณตางๆทไดรบ

การเรยนรอยางมความหมาย (Meaningful learning) จะเกดขนเมอความรใหมเชอมกบมโนทศนทมอยในโครงสรางของความรเดมทมอยในสมองซงออซเบลเรยกวา กระบวนการดดซม (subsumption) หรอเรยกมโนทศนทเกดจากกการเชอมโยงนนวา ซบซเมอร (subsumer) แตถาไมไดน าความรใหมเขาไปเชอมโยงกบความรเดมทมอยจะเปนการเรยนรแบบทองจ า (rote learning)

ในการสรางมโนทศนนนมพนฐานมาจากทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายของออซเบล 3 ประการ (สนย สอนตระกล. 2535: 80) ไดแก

1. โครงสรางของความร (cognitive structure) ซงเปนโครงสรางทมอยในสมองจะมการจดล าดบมโนทศน จากมโนทศนทมความหมายกวางทวไปไปสมโนทศนทแคบลงและมความเฉพาะเจาะจงมากขน

2. กระบวนการแยกแยะความแตกตางเชงกาวหนา (progressive differentiation) จากหลกการของออซเบลทกลาววา การเรยนรอยางมความหมายจะเกดขนเมอมการน าความรใหมไปสมพนธกบความรทมอยเดม เกดเปนความสมพนธใหม ดงนนจงเกดการเรยนรอยางไมสนสด จะเปนการขยายความรใหกวางขนจนกลายเปนการแยกแยะความแตกตางเชงกาวหนา โดยประกอบดวยมโนทศนทมความหมายกวางอยดานบนของโครงสรางความรและมโนทศนทมความเฉพาะเจาะจงอยถดลงมา กระบวนการแยกแยะความแตกตางเชงกาวหนาจะเพมขน ถานกเรยนไดมการอภปรายรวมกน และจะท าใหเหนความเกยวของและความสมพนธของสงตางๆทเรยนไดดยงขน

3. การประสานสมพนธเชงบรณาการ ( integrative reconciliation) จากหลกการเรยนรของออซเบลทกลาววา การเรยนรอยางมความหมายจะเกดขนจากการเชอมโยงความรใหมเขากบความรเดมทมอย ดงนน ถาผเรยนสามารถเชอมโยงมโนทศนท าใหเกดความสมพนธใหม และเชอมโยงระหวางชดของมโนทศนจะท าใหเกดการประสานสมพนธเชงบรณาการของมโนทศน ซงจะท าใหเกดการเรยนรอยางมความหมายเพมขน

41

3.2 ความหมาย มนส บญประกอบ (2548: 17) กลาววา ผงมโนทศน (Concepts Mapping) พบวามการใชค า

อนๆในภาษาองกฤษอกหลายค าทใชในความหมายเดยวกนน เชน Conceptual Mapping, Concept Maps หรอ C-Map, Conceptual Framework, Semantic Mapping, Semantic Maps, Semantic Networking, Plot Maps, Clustering, Concept webs และ Semantic webs เปนตน

สวนค าศพทภาษาไทยทใชกนอยมหลายค าเชนเดยวกน เนองจากยงไมมการบญญตศพทเปนทางการ เชน แผนภมมโนทศน ผงมโนทศน ผงมโนภาพ กรอบมโนทศน กรอบมโนมต แผนทมโนมต กรอบแนวคด เปนตน

โนแวคและโกวน (Novak and Gowin.1984), กงฟา สนธวงษ (2535), รจนา ภญโญทรพย (2544), ทพวด ทพยโคกกรวด (2544), Gardner Peter, Moreira, Stewart James & Richard Rowell (อางถงใน รจนา ภญโญทรพย , 2544) ไดกลาวถง ความหมายของผงมโนทศนวาเปนวธการเรยนร หรอหลกการของเนอหาวชา โดยเชอมโยงความสมพนธทางมโนทศน ตงแต 2 มโนทศนขนไป ใหมความสมพนธกนอยางเปนล าดบขน โดยใชค าหรอขอความเชอม เพอใหเขาใจงายและผเรยนจดจ าไดนานคงทน การเขยนผงมโนทศนใหเรมจากมโนทศนทวไป ไวบนสด และมโนทศนรอง ลดลงตามล าดบจนเปนมโนทศนเฉพาะเจาะจง

3.3 วตถประสงคหลกของการใชผงมโนทศน โจแนซเซน และ กราโบวสก (Jonassen and Grabowski.1993: 433 อางใน Plotnick. 1997)

ไดชใหเหนวา ความรเชงโครงสรางซงแสดงการเชอมโยงสามารถแสดงใหเหนไดในรปของผงมโนทศน ซงอาจน าไปใชดวยวตถประสงคหลายประการ ดงน

1. เพอแสดงถงแนวความคด 2. เพอออกแบบโครงสรางทซบซอน มขอความยาวๆ สอขนสง (hypermedia) และ

เวบไซตขนาดใหญ 3. เพอใชสอสารแนวคดอนซบซอน 4. เพอชวยในการบรณาการ หรอผสมผสานความรใหมและเกาอยางชดแจง ทงนเพอชวย

การเรยนร 5. เพอประเมนความเขาใจหรอวนจฉยความเขาใจทคลาดเคลอน โนแวค (Novak 1984: 41-54) ไดกลาวถง ประโยชนของผงมโนทศน ดงตอไปน 1. ใชผงมโนทศนในการส ารวจความรพนฐานของนกเรยน โดยใชส ารวจความรทนกเรยน

มมากอนเพอน าไปใชในการเตรยมการสอนใหเหมาะสมกบนกเรยน

42

2. ใชผงมโนทศนแสดงความสมพนธของมโนทศนตางๆทอยในความคดของนกเรยน ซงจะท าใหทราบวานกเรยนก าลงคดอะไร และก าลงคดท าอะไรเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว

3. ใชผงมโนทศนในการสรปความหมายจากต ารา ซงจะท าใหประหยดเวลาในการอานครงตอไป และไมเกดความเบอหนายในการอาน

4. ใชผงมโนทศนในการสรปความหมาย จากการท าการปฏบตการในหองปฏบตการหรอภาคสนาม ผงมโนทศนจะเปนแนวทางใหนกเรยนวาควรจะท าอะไรบาง สงเกตสงใดบางเพอใหบรรลวตถประสงคทวางไว

5. ใชผงมโนทศนเปนเครองมอในการจดบนทกตางๆ ในการวงกลมลอมรอบมโนทศนหลกหรอขอความส าคญ แลวน ามาสรางเปนผงมโนทศนจะชวยใหจดจ าไดงาย และผงมโนทศนจะท าใหจบใจความส าคญไดทงๆทเปนเรองทไมคนเคยมากอน

6. ใชผงมโนทศนในการวางแผน การเขยนรายงานหรอการบรรยาย 3.4 รปแบบผงมโนทศน ผงมโนทศนสามารถน าไปใชไดดกบลกษณะการเรยนทมการอานต ารา ฟงค าบรรยาย หรอ

สงเกตการณสาธต สนาทรา และคณะ (Sinatra et al.,1986 อางใน พพฒน งอกเสมอ . 2539) ไดจ าแนกผงมโนทศนออกเปน 4 รปแบบ ดงน

1. แบบบรรยายล าดบเหตการณ (Narrative Sequential Organization or Sequential Episodic Map) ใชแสดงเรองเลาทจดองคประกอบตามล าดบ โดยมลกศรเปนเครองแสดงล าดบและเชอมโยงรายละเอยดสนบสนนในแตละกรอบ

2. แบบพรรณนา (Thematic or Descriptive Map) ใชแสดงรายละเอยดเกยวกบบคคล สถานท หรอสงของ โดยมใจความส าคญอยตรงกลางโยงความสมพนธจากใจความส าคญไปยงหวขอส าคญตางๆ ดวยเสนตรง และโยงความสมพนธของรายละเอยดปลกยอยเขากบหวขอส าคญ

3. แบบเปรยบเทยบความแตกตางและความเหมอน (Comparative and Contrastive Map) กรอบบนสดเปนหวเรองทจะเปรยบเทยบ เครองหมายลกศรตรงโยงลงไปยงกรอบดานซายมอใชแสดงความเหมอน ลกศรหยกเชอมโยงกรอบดานขวามอแสดงความแตกตางและมรายละเอยดยอยๆ ทงสองฝายอยในกรอบดานขาง

4. แบบจ าแนกประเภท (Classification Map) ผงรปนเหมาะกบขอเขยนแบบพรรณนาโวหาร (Expository Discourse) จะแสดงความสมพนธหวเรอง ตวอยาง คณสมบต/คณลกษณะ โดยหวเรองทกลาวถงจะอยบนสด ตวอยางและคณสมบตหรอรายละเอยดสนบสนนจะโยงลงมาขางลางในหวเรองนนๆ

43

ในการศกษาวจยครงน ผวจยเลอกใชรปแบบผงมโนทศนทง 4 แบบทกลาวมาซงจะพจารณาการใชรปแบบใหมความเหมาะสมกบรายละเอยดหรอเนอหาการเรยนการสอน

มนส บญประกอบ ( 2548: 28) กลาววา รปแบบการเขยนผงมโนทศน (Concept Mapping) ใชเขยนแสดงไดหลายประเภท ในขณะท Mind Mapping เขยนอยเพยงรปแบบเดยวและมลกษณะคลายพรรณนาหรอดาวกระจาย ประการตอมา Mind Mapping แสดงมโนทศนหลกเพยงหนงเดยวในขณะท Concept Mapping อาจใชแสดงไดมากกวาหนงมโนทศนหลก อกประการหนง Mind Mapping มทฤษฎรากฐานเรองสมองซกซายและสมองซกขวา สวน Concept Mapping มฐานความคดจากทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายของออซเบล ส าหรบ Mind Mapping เกดขนแถบยโรปโดยผรเรมคอ โทน บซาน (Tony Buzan) สวน Concept Mapping เกดในแถบอเมรกาโดยโนแวค และเกดมากอน Mind Mapping ประการส าคญ Mind Mapping มกเขยนเปนรปแบบเดยว ในขณะท Concept Mapping อาจเลอกเขยนแสดงไดหลายรปแบบเพอประโยชนในการสอสารแกบคคลเปนตน แตการน าไปใชงานมลกษณะทคลายคลงกนมาก

3.5 ขนตอนการสรางผงมโนทศน อลท (Ault) ไดเสนอแนะวธการสรางผงมโนทศน ไวดงน (พรรณ อ าไพวทย. 2537: 21-22) 1. ขนเลอก เปนการเลอกเรองทจะสรางผงมโนทศน อาจจะน ามาจากต ารา สมดจดค า

บรรยายแลวอานขอความนนอยางนอย 1 ครง จากนนจงระบมโนทศนทส าคญ โดยขดเสนใตค าหรอประโยคทส าคญ ซงอาจจะเปนวตถหรอเหตการณ แลวเขยนมโนทศนนนๆลงในกระดาษแผนเลก เพอความสะดวกในการจดความสมพนธ

2. ขนจดล าดบ เปนการน ามโนทศนทส าคญ ซงไดเขยนลงในแผนกระดาษเลก แลวมาจดล าดบจากมโนทศนทกวาง ไปสมโนทศนทรองลงมา และมโนทศนทเฉพาะเจาะจงตามล าดบ

3. ขนจดกลม น ามโนทศนมาจดกลมเขาดวยกน โดยใชเกณฑ 2 ขอ กลาวคอ 1) จดกลมมโนทศนทอยในระดบเดยวกน 2) จดกลมมโนทศนทมความสมพนธกนอยางใกลชด 4. ขนจดระบบ น ามโนทศนทอยในกลมเดยวกน มาจดระบบตามล าดบความเกยวของ

ซงในขนนยงสามารถเปลยนแปลงหรอหามโนทศนมาเพมไดอก 5. ขนเชอมมโนทศนทมความสมพนธกน เปนการน ามโนทศนทมความสมพนธกนมา

เชอมโยงกน โดยการลากเสนเชอมโยง และมค าเชอมระบความสมพนธ และหลงจากทใสค าเชอมแลวจะสามารถอานไดเปนประโยค เสนทเชอมนอาจเชอมระหวางมโนทศนในชดเดยวกนหรอเชอมโยงระหวางชดของมโนทศนกได (สวทย มลค า และอรทย มลค า. 2545: 193) ค าเชอมระหวางมโนทศน

44

อาจละไวในฐานทเขาใจได โดยไมตองเขยนก ากบไวบนเสนเชอมโยงทกเสนกเขาใจตรงกนได (มนส บญประกอบ. 2548: 20)

รปแบบการเรยนการสอนแบบ ผงมโนทศน ( Concept Mapping Technique) ความหมาย มโนทศน เปนค าทมาจากภาษาองกฤษวา Concept ซงมผก าหนดค าอน ๆ ขนมา ใชในความหมายเดยวกนอกมากมาย เชน ความคดรวบยอด มโนคต มโนมต มโนภาพ สงกป เปนตน มโนทศน หมายถง ความคด ความเขาใจทสรปเกยวกบการจดกลม สงใดสงหนงหรอเรองใดเรองหนงทเกดจากการสงเกต หรอการไดรบประสบการณเกยวกบสงนนหรอเรองนน แลวใชคณลกษณะหรอคณสมบตทมลกษณะคลายคลงกน จดเขาเปนกลมเดยวกน ซงจะท าใหเกดความเขาใจสงตางๆ ไดงายขน ดงนนมโนทศนจะท าใหเราสามารถจ าแนกสงใหมๆ และเขาใจไดรวดเรวตามประสบการณของเราทผานมา ผงมโนทศน หมายถง แผนผงหรอแผนภาพทแสดงความสมพนธของมโนทศนเรองใดเรองหนงอยางมระบบและเปนล าดบขน โดยอาศยค าหรอขอความเปนตวเชอมใหความสมพนธของมโนทศนตางๆ เปนไปอยางมความหมาย ทฤษฎ / หลกการ / แนวคดของรปแบบการเรยนการสอนแบบ ผงมโนทศน รปแบบการจดการเรยนรแบบ ผงมโนทศนนบเปนแนวทางในการจดการศกษาใหผเรยนไดสรางความรเอง นกเรยนมปฏสมพนธและมสวนรวมในการเรยน สามารถน าความรไปประยกตใชได แนวทางทส าคญ คอ ตองเนนการฝกใหผเรยนมทกษะกระบวนการคด ซงเปนทกษะทส าคญ การทผเรยนจะมทกษะกระบวนการคดไดนน จะตองไดรบการฝกใหเปนผมทกษะการคดขนพนฐานและทกษะการคดขนสงตามล าดบกอน จอยสและวล ( Joyce and Weil. 1996: 256-278 ) ไดพฒนารปแบบการเรยนการสอนโดยใช ผงมโนทศนขน โดยใชทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายของออซเบล ( David Ausubel ) ทเนนความส าคญของการเรยนรอยางมความเขาใจและมความหมาย การเรยนรเกดขนเมอผเรยนไดเชอมโยงสงทเรยนใหมเขาไวในโครงสรางทางปญญา หรอความรเดมทมในสมองของผเรยน ดงนนในการสอนสงใหม สาระความรใหม ผสอนควรวเคราะหหาความคดรวบยอดยอยๆ ของสาระทจะน าเสนอ จดท าผงมโนทศนสรางความคดรวบยอดเหลานน แลววเคราะหหามโนทศนหรอความคดรวบยอดทกวางครอบคลมความคดรวบยอดยอยๆ ทจะสอน หากครน าเสนอมโนทศนทกวางดงกลาวแกผเรยนกอนการสอนเนอหาสาระใหม ขณะทผเรยนก าลงเรยนรสาระใหม ผเรยนจะสามารถน าสาระใหมนนไปเกาะเกยวเชอมโยงกบมโนทศนทใหไวลวงหนา ท าใหการเรยนรนนมความหมายตอผเรยน

วตถประสงคของรปแบบการเรยนการสอนแบบผงมโนทศน 1. เพอฝกใหผเรยนรจกสงเกต เปรยบเทยบ สรปและจ าแนกแยกแยะสงตางๆ จดเปน

ระบบหรอหมวดหมไดอยางถกตอง 2. เพอใหผเรยนไดศกษา คนควา คดเพอใหไดความรและสามารถสรางความคดรวบ

ยอดดวยตนเอง

45

3. เพอใหผเรยนสามารถสรางและสรปความรดวยการจดผงมโนทศนรปแบบตางๆ ได 4. เพอชวยใหผเรยนไดเชอมโยงความรใหมกบความรเดม สรางความหมายและ

ความเขาใจในเนอหาสาระหรอขอมลทเรยนร ขอดและขอจ ากดของการเรยนการสอนโดยรปแบบผงมโนทศน ขอด

1. เกดมโนทศนในเรองทเรยนอยางถกตอง 2. ปรบเปลยนมโนทศนทคลาดเคลอนใหถกตอง 3. น าความรเรองมโนทศนไปอธบายปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขน 4. น าแนวคดในการเขยนผงมโนทศนไปศกษาหาความรหรอสรปบทเรยนตางๆ

5. ใชไดกบผเรยน ทกเพศ ทกวยและทกวชา 6. ใชไดกบลกษณะการเรยนรทมการอานต ารา ฟงค าบรรยาย การสงเกต การสาธต

ขอเสย 1. ผสอนตองเรยนและท าความเขาใจรปแบบและประโยชนของผงมโนทศนรปแบบ

ตาง ๆ จงจะสามารถสอนหรอแนะน าผเรยนใหเกดการเรยนรไดด 2. ผเรยนอาจเกดความเบอหนายหรอไมมความอดทนตอบางมโนทศนทไมกระจาง

ชดเจน (ทศนา แขมมณ. 2545; ณฐวฒ กจรงเรองและคณะ. 2545; สวทย มลค าและอรทย มลค า. 2546) 4. การถายโยงการเรยนร

4.1 ความหมาย การถายโยงการเรยนร หมายถง การน าสงเรยนรแลวไปใชในสถานการณใหม หรอการ

เรยนรในอดตเออการเรยนรใหม การถายโยงมทงบวกและลบ ‚การถายโยงบวก ‛ เปนกระบวนการทนกจตวทยาและนกศกษาสนใจ เพราะวตถประสงคการศกษาทส าคญอยางหนงกคอการเตรยมนกเรยนใหสามารถน าสงทเรยนรไปใชเปนประโยชนในอนาคต ทงการประกอบอาชพและการแกปญหาของชวต ฉะนนครควรจะมความเขาใจกระบวนการและทฤษฎของการถายโยง เพอจะไดชวยนกเรยนในการถายโยงการเรยนร

4.2 ทฤษฎการถายโยงการเรยนร ทฤษฎการถายโยงทยงคงเปนทยอมรบของนกจตวทยาและยงคงใชในการทดลองแตมการ

ปรบปรงวธการวจยโดยเปลยนหรอเพมตวแปร (Variables) ม 3 ทฤษฎดงตอไปน 1.ทฤษฎธาตมลทเหมอนหรอคลายคลง ( Identical elements) ทฤษฎนเปนทฤษฎของนกจตวทยาการศกษา ชอ ธอรนไดค ( Thorndike,1913) ซงกลาววาการถายโยงจะเกดขนกตอเมอ

46

สถานการณใหมมธาตมล (Elements) เหมอนหรอคลายคลงกบธาตมลในสถานการณของการเรยนรในอดต ธอรนไดค ไดใหความหมายของธาตมลวา หมายถง ขอความจรงและทกษะ และเรยกการถายโยงชนดนวา การถายโยงสาระ ( Substance transfer) นอกจากน ธอรนไดคไดเสรมวาความคลายคลง หรอความเหมอนอาจจะเปนความคลายคลงของวธการด าเนนการซงธอรนไดค เรยกวา วธการด าเนนการทบงเฉพาะ ( Identity of procedure) ซงหมายถง เจตคต หลกการและวธการด าเนนการ เชน การใชวธการทางวทยาศาสตรทผเรยนอาจจะน าไปใชในสถานการณนานาชนด ดงนนจะเหนไดวา Identity of procedure เปนหลกการเดยวกนกบทฤษฎของจดด 2. ทฤษฎนยทวไป ( Generalization theory) จดด ( Judd, 1908) เปนผคดทฤษฎการถายโยงการเรยนรทเรยกวา ‚Generalization theory‛ ซงกลาววาการเรยนรหลกการจะชวยเออการถายโยงความรบวก การทดลองทมชอเสยงของจดด คอการทดลองโยนลกดอกใหถกเปาหมายทตงไวใตน า 12 นว จดดไดจดกลมเดกชายสองกลม เปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมทดลองไดรบการอธบายเกยวกบหลกการหกเหของแสง ( Refraction) สวนกลมควบคมไมไดอธบาย จดดไดเรมใหทงสองกลมฝกหดการโยนลกดอกใหถกเปาหมายทอยใตน า จนกระทงสองกลมมความช านาญ หรอความแมนเทาเทยมกน หลงจากนนจดดไดวางเปาไวใตน าตนขนมา ปรากฏวากลมทดลองโยนลกดอกใหถกเปาหมายไดมากกวากลมควบคม จดดสรปวา การเขาใจหลกการหกเหของแสงเออการเรยนรใหมหรอเกดการถายโยงการเรยนร ตอมาป ค.ศ.1941 เฮนดรคสนและโชรเดอร (Hendrickson and Schroeder) ไดน าการทดลองของจดดไปท าซ า ปรากฏวาไดผลสนบสนนขอสรปของจดดเกยวกบการถายโยงการเรยนรดงตอไปน 1. การเขาใจหลกการเออการถายโยงบวก 2. การเขาใจหลกการจะเออการเรยนรเรมแรก (Original learning) 3. การใหขอมลขาวสาร (Information) เกยวกบทฤษฎ หรอหลกการอยางสมบรณ จะชวยทงการเรยนรเรมตน (Initial learning) และการถายโยงการเรยนรไดดกวาการใหขาวสารอยางไมสมบรณ

แมวาทฤษฎนยทวไปของจดด จะไดมาจากการทดลองของการเรยนรทางทกษะกตาม แตหลกทฤษฎนยทวไปจะสามารถน าไปใชกบการถายโยงการเรยนพทธปญญาดวย 3. ทฤษฎการถายโยงของนกจตวทยากลมเกสตลท ทฤษฎการถายโยงของนกจตวทยากลมเกสตลท เรยกวา ‚Transposition‛ ซงอธบายวาการถายโยงจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนมความเขาใจอยางมความหมายไมใชดวยความจ าแบบนกแกว นกขนทอง จงจะสามารถน าความรไปใชใน

47

สถานการณใหมทมความคลายคลง โดยสวนรวม (Configuration) ทฤษฎนเปนทฤษฎทอธบายความหมายของทฤษฎการถายโยง โดยเฉพาะเกยวกบการถายโยงการเรยนรทางพทธปญญา

4.3 ประเภทการถายโยงการเรยนร 1. การถายโยงทวไป - การถายโยงเฉพาะ 1.1 การถายโยงทวไป ( General transfer) เปนการถายโยงทไมจ าเปนจะตองเกดขนเฉพาะมสถานการณ หรอเนอหาเหมอน หรอคลายคลงกน เกดขนเพราะผเรยนรจกน าวธการ หลกการหรอยทธศาสตรไปใชในสภาพทว ๆ ไป การถายโยงประเภทนรวมการถายโยงทางดานความรสก เจตคตดวย 1.2 การถายโยงเฉพาะ (Specific transfer) หมายถง การถายโยงทเกดขนเมอสภาพการณหรอเนอหาทเรยนกอนมธาตมลเหมอนหรอคลายคลงกน การถายโยงประเภทนมกจะเปนการถายโยงบวก 2. การถายโยงทางตง – การถายโยงทางกวางหรอขาง 2.1 การถายโยงทางตง (Vertical transfer) เปนการถายโยงการเรยนรระหวางการเรยนรทกษะระดบพนฐานหรอระดบต ากบการเรยนรทกษะระดบสง เชน การสอนเลขหารยาว จ าเปนจะตองมการถายโยงความรเรองการบวก ลบ และการคณ 2.2 การถายโยงทางกวางหรอขาง ( Lateral transfer) เปนการถายโยงความรทเรยนไปใชในสภาพการณใหมซงมความซบซอนระดบเดยวกน สภาพการณเปนตนวาการเรยนความคดรวบยอดค าวา‚นก‛วามสองขา มขนและมปกบนได ‚นก‛ ทไมเคยรกจะสามารถบอกไดวาคอ ‚นก‛ 3. การถายโยงการร-คด (Declarative knowledge) การถายโยงหลกการ (Procedural knowledge) เปนการถายโยงทเรยกวาเปนการถายโยงทวไป โดยผเรยนจะคดเขาใจหลกการทวไปและน าไปใชในสภาพการณใหมได 4. การถายโยงบวก – การถายโยงลบ 4.1 การถายโยงบวก หมายถง สงทเรยนรในอดตชวยใหการเรยนรใหมหรอการท างานใหมงายขน อาจจะเปนการเรยนรพทธปญญา หรอทางทกษะ หรอการเรยนรทผเรยนสามารถน าไปใชในสถานการณใหมได 4.2 การถายโยงลบ หมายถง การหกหามไมใหเกดการเรยนร แบงเปน 2 ประเภท ไดแก Proactive Inhibition และ Retroactive Inhibition การรบกวนการเรยนรสงใหม (Proactive Inhibition) หมายถง การทสงทเรยนรในอดตหกหามหรอรบกวนกบสงทเรยนรใหมตวอยาง เชน ผทภมล าเนาอยตามภาคตางๆ เรยนรภาษาทองถนของตนกอนเขาโรงเรยน ซงใชภาษากลาง การเรยนรค าใหมๆ ถาหากเปนค าทภาษาทองถนเรยกแตกตาง

48

ออกไปหรอออกเสยงแตกตางไป นอกจากนยงเปนสาเหตทท าใหลมสงทเรยนทหลง หรอคนทหดจบดนสอผดทา กจะเรยนการจบใหถกตองไดยาก จงเรยกการถายโยงการเรยนรประเภทนวา การถายโยงลบประเภทการรบกวนการเรยนรสงใหม (Proactive Inhibition) การรบกวนการเรยนรในอดต ( Retroactive Inhibition) เปนการถายโยงลบทการเรยนรใหมรบกวนกบการเรยนรเรมแรกในอดต ถาผเรยนเรยนรรายการของค า ผเรยนควรจะจ าได นอกจากจะมการเรยนรใหม หรอคลายกนมารบกวน ( Interfere) กบการเรยนรเดม จากการวจยพบวาความคลายคลงของงานทจะเรยนทหลงกบงานทเรยนรเรมแรกเปนตวแปรทส าคญ ยงคลายคลงมากจะยงมความล าบากในการระลกหรอมการลมมาก ในการสอนครควรจะนกถงการถายโยงลบ ประเภท การรบกวนการเรยนรในอดต ( Retroactive Inhibition) และพยายามปองกนไมใหเกดขนกจะเปนการเออการเรยนรไดอยางหนง

4.4 หลกการและแนวคดทส าคญ 1. การถายโยงควรจะตองปลกฝงความร ความคด เกยวกบกฎเกณฑตางๆ เปนพนฐานท

สามารถน าไปปรบใชในสถานการณทคลายคลงกน 2. ผสอนควรใชวธการแกปญหา หรอวธการเรยนร เพอสงเสรมใหผเรยนมโอกาสคดและ

เกดทกษะอยางกวางขวาง ซงจะเปนวธการทชวยใหเหนความสมพนธของกระบวนการและหลกกจกรรม

3. การถายโยงจะเกยวของกบความแตกตางระหวางบคคล กจกรรมการเรยนการสอนจง ตองค านงถงหลกการนดวย

4. การถายโยงทอาศยสถานการณทสมพนธกบระหวางสถานการณเดมและสถานการณใหมจะชวยใหเกดการเรยนรสะดวกขน

4.5 การสอนใหเกดการถายโยงการเรยนร 1. ในการสอนควรจะชใหนกเรยนทราบถงสงทนกเรยนจะน าไปใชไดในอนาคต และควรจะใหโอกาสฝกหดจนจ าได (Overlearning) เชน การสอนเลขคณควรจะใหนกเรยนทองสตรคณจนจ าไดนกเรยนจะสามารถถายโยงได 2. การสอนใหนกเรยนเกดการเรยนรอยางมความหมายหรอนกเรยนเหนความสมพนธของสงทไดเรยนรใหมกบสงทมอยในโครงสรางของปญญา (Cognitive structure) ซงอาจจะใชวธของออซเบล การใชสงชวยจดมโนมตลวงหนา (Advanced organizer) หรอการใชแผนทความคดรวบยอด (Cognitive mapping) 3. ใชยทธศาสตรการสอนทจะชวยใหเกดการถายโยง 3.1 ยทธศาสตรการเรยนรดวยการคนพบ

49

3.2 ยทธศาสตรการเรยนรดวยการสงเกต 3.3 ยทธศาสตรในการคด ทงการคดแบบวจารณญาน และการคดแกปญหา 3.4 การใชปาฐกถาใหขอมลขาวสารเกยวกบการถายโยง เชน ประโยชนของการถายโยงตวแปรทมอทธพลตอการถายโยง และใหโอกาสนกเรยนฝกหด 4. สอนสงทผเรยนจะน าไปใชเปนประโยชนไดโดยตรง เชน ถาตองการใหนกเรยนใชพมพดดเมอออกจากโรงเรยน กควรจะมการสอนพมพทในโรงเรยน การถายโยงประเภทนเรยกวาการถายโยงสาระ (Substantive transfer) 5. สอนหลกการ วธด าเนนการ ทกษะ และวธการแกปญหาทผเรยนจะสามารถน าไปใชในสถานการณใหม เชน การสอนวธการแกปญหาทางวทยาศาสตรเรมตนการใหค าจ ากดความของปญหาวาคออะไร และตงสมมตฐานสาเหตของปญหาและหาขอมลมาเพอพสจนหรอปฏเสธสมมตฐานทตงไว 6. จดสภาพการณในโรงเรยนใหคลายคลงกบชวตจรงทนกเรยนจะไปประสบนอกโรงเรยน ตวอยางเชน ถาตองการใหนกเรยนรจกท างานเปนกลม รจกรบฟงความคดเหนของผอน กควรจะมการจดการเรยนการสอบแบบกลม มการอภปรายแลกเปลยนความคดเหน และยอมรบฟงความเหนของผอนแมวาไมเหนดวย 7. ควรจะจดใหนกเรยนมโอกาสฝกหดงานทจะตองออกไปท าจรง ๆ จนมความแนใจวาท าได ตวอยางในการฝกนกบนจะตองฝกการขนลงจากสถานการณจ าลองและสนามฝก จนกระทงท าไดแลวจงจะใชสนามอนขนและลง 8. เมอสอนหลกเกณฑหรอความคดรวบยอด ควรจะใหโอกาสนกเรยนไดเหนตวอยางหลาย ๆ อยาง ตวอยางเชน การสอนนกเรยนเรอง ‚ชมชน‛ ควรจะยกตวอยางการอยรวมและหนาทหรอบทบาทของสมาชกของชมชนนน ๆ รวมทงการอยรวมกนของสตว เชน ผง มด เปนตน 5. การคดไตรตรอง 5.1 แนวคดและหลกการ แนวคดเกยวกบการคดไตรตรองน าเสนอโดยจอหน ดวอ (John Dewey) ในป ค.ศ.1933 โดยเขาไดกลาวไวในหนงสอ How We Think ซงไดใหกรอบแนวคดเกยวกบการคดไตรตรองไววา เปนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาระดบประสทธภาพในการท างาน ซงตอมากระบวนการการคดไตรตรองไดถกน าไปประยกตใชเปนทกษะ การคดหลายๆแบบ อาท การคดอยางมวจารณญาณ (critical thinking) การคดแกปญหา (problem solving) และการคดในระดบสง (higher level thought)

50

จอหน ดวอ ( John Dewey) ไดวางแนวคดเกยวกบการคดไตรตรองไววา เปนการพนจพจารณาความคดความเชอตางๆ หรอขอสมมตฐานคาดเดาทมาจากความร และประสบการณดวยความระมดระวง เพอใชประโยชนในการก าหนดขอสรปทอาจเปนไปไดในอนาคต และนบตงแตนเปนตนไป การคดไตรตรองกไดถกน าไปใชอยางหลากหลายเปนทยอมรบในแวดวงวชาการโดยทวไป และเมอน ามาประยกตใชกบการศกษาการคดไตรตรอง กจะเปนกจกรรมทเกยวของกบการใชความคด และพนจพจารณา ไตรตรอง การจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางรอบคอบ อนไดแก การก าหนดจดมงหมายของการเรยนการสอน การเลอกรปแบบหรอเทคนคการสอน การเลอกใชสอวสดอปกรณการสอน ล าดบขนการสอน ประสบการณการเรยนรทผเรยนจะไดรบ รปแบบการวดและการประเมนผลการเรยนร เครองมอทใช การวเคราะหผลการเรยนร ตลอดจนแนวทางการพฒนาประสทธภาพการเรยนรของผเรยน จอหน ดวอ ( John Dewey) (Zeichner, K. M. and Liston, D. P. 1996: 10-12) ไดกลาวถงคณลกษณะทเกยวของกบการคดไตรตรอง ม 3 ประการ ดงน 1. การเปดกวางทางความคด (Openmindedness) โดยสงเสรมการตงประเดนค าถามส าหรบตนเองอยเสมอ 2. ความรบผดชอบ (Responsibility) โดยการสรางแนวคดทหลากหลายและพรอมรบผลทเกดขนทงในดานบคคล วงการวชาการ และสงคม 3. ความตงใจ เตมใจในสงทศกษา (Wholeheartedness) มความตงใจจรงและเชอมนในตนเอง 5.2 ความหมาย จากการศกษาเอกสารและต าราตางๆพบวา มผใหความหมายของการการคดไตรตรองไวดงตอไปน จอหน ดวอ (John Dewey: 1933) ระบวา การคดไตรตรอง หมายถง การคดทใชเหตผลในการคดและพจารณาเรองใดเรองหนงอยางละเอยดรอบคอบคดอยางกระตอรอรนและคดอยางตอเนอง การพจารณาความเชอหรอขอสมมตจะใชความรทเปนพนฐานมาชวยในการพจารณา ซงองคประกอบของการคดไตรตรอง ไดแก ขอมลประสบการณทมากพอจะใชเปนการไตรตรอง ความสมบรณของขอเสนอแนะทบคคลมอย และความตอเนองความเหมาะสมของขอเสนอแนะในการแกปญหา

คลเลยน และ ทอดเนม ( Killion and Todnem) (1991:15) ระบวา การคดไตรตรอง หมายถง กระบวนการวเคราะหการปฏบตงาน การตดสนใจ หรอผลทเกดจากการปฏบตงาน โดยมงเนนทกระบวนการด าเนนงานทงหมดตงแตตนจนจบ

51

เลสล (Lasley) (1992: 24) ระบวา การคดไตรตรอง หมายถงการใชความคดสรางสรรค จนตนาการ เพอการตรวจสอบการปฏบตงานของตนเอง ฮตตน และ สมธ ( Hatton and Smith) (1995:40) ระบวา การคดไตรตรอง หมายถง กระบวนการใชความคด พนจพจารณาเกยวกบการปฏบตงานทงหมด เพอการพฒนาและปรบปรงผลการด าเนนงานใหดยงขน ไบรท ( Bright) (1996: 165) ระบวา การคดไตรตรอง หมายถง กระบวนการตงค าถามเชงลกเพอพจารณาคนหา และวเคราะหในประเดนทเกยวของกบคณภาพการปฏบตงาน นอกจากนยงตองน าขอสรปทไดจากการคดไปสการปฏบต เจนนเฟอร และคณะ ( Jennifer and others) (2001:6) ระบวา การคดไตรตรอง หมายถง กระบวนการใชสตปญญาทบทวนความคดและการปฏบตงาน เกยวกบการก าหนดความมงหมาย กจกรรม โดยใชกระบวนการคดขนสง มความเปนระบบซงจะกอใหเกดความเขาใจในสงทตนเองคดและกระท ามากยงขน การคดไตรตรอง มผใหค าภาษาไทยไวแตกตางกนหลายค า ไดแก การคดสะทอน การคดสะทอนกลบจากภายใน การสะทอนตนเอง การคดทบทวน การยอนคด การคดใครครวญ และการคดไตรตรอง เปนตน จากการรวบรวมความหมายทนกวชาการตางๆ ใหไวสรปไดวา การการคดไตรตรอง เปนกระบวนการคดไตรตรองทบทวน พนจพเคราะหและพจารณาสงตางๆอยางรอบคอบโดยใชสตและมสมาธ ซงเปนวธการทท าใหบคคลไดทบทวนและสะทอนการกระท าของตน ชวยใหเกดความเขาใจและเกดการเรยนรจากประสบการณ น าไปสการพฒนาปรบปรงตนเอง ปรบปรงงานและการแกปญหาตางๆไดอยางมประสทธภาพ (ดรณ รจกรกานต. 2541: 186-187; จรยา ตนตกรกล. 2542: 6-10; สาโรช บวศร. 2544: 37-38; พวงรตน บญญานรกษ. 2546: 99-103, อภภา ปรชญพฤทธ. 2547: 49-67; ปยนาถ ประยร. 2548: 75) 5.3 ความส าคญของการคดไตรตรอง ในแวดวงการศกษาสงทตองการประสบความส าเรจ คอ พฒนาการทางดานการเรยนรของผเรยนและความสามารถในการเรยนรสงตางๆ ทงเชงวชาการ สงคม และวฒภาวะทางอารมณ การมสขภาวะทด อยางไรกตาม ประสทธภาพการเรยนรของผเรยนกตองอาศยประสทธภาพของครผสอนเปนปจจยส าคญ การเรยนรเปนกระบวนการทเกดจากการคดไตรตรองซง Arin-Krupp; citing Gramston and Wellman (1997: 1) ไดกลาวไววา ผใหญมไดเรยนรจากประสบการณโดยตรง แตพวกเขาเรยนรจากการประมวลผลประสบการณทงหมด ดงนน การคดไตรตรอง จงเปนกระบวนการหนงทเหมาะส าหรบการเรยนรของผเรยนโดยตรง

52

วชาชพพยาบาล เปนวชาชพทตองปฏบตงานในสถานการณทหลากหลายและเกยวของกบชวตมนษย การเรยนรจากประสบการณและการคดไตรตรองจงมความส าคญตอการตดสนใจในสถานการณตางๆ รวมทงชวยใหเขาใจเหตและผลของการปฏบตไดดขน (Davies.1995:172-174) ดงนน การน าวธการการคดไตรตรองมาใชในการจดการเรยนการสอนจงเปนแนวทางทเปนประโยชนในการเตรยมบคลากรพยาบาลเปนอยางยง เปนการเรยนรจากประสบการณตรงและเปดโอกาสใหวเคราะห วพากษและประเมนสงทไดเรยนรและปฏบต รวมทงไดขอเสนอแนะในการเรยนและการปฏบตครงตอๆ ไป (Eyler. 2002: 453)

5.4 การคดไตรตรองในระดบบคคล การคดไตรตรองในระดบบคคล เปนกจกรรมและกระบวนการทบคคลคนหนงใชความคด

ไตรตรอง พจารณาการปฏบตงานของตนเอง ซงการคดไตรตรองในระดบน จะกอใหเกดประโยชน ดงตอไปน (Jennifer and others. 2001: 13)

1. ปรบปรงและพฒนากจกรรมทเกยวของกบการจดการศกษา การเรยนการสอน จะท าใหเกดความตระหนกในการเรยน การปฏบตงานตางๆตลอดกระบวนการดวยการใชความคดของตนเอง

2. ชวยพฒนาการเรยนรและความสามารถในการเรยนของผเรยน 3. ชวยพฒนากระบวนการเรยนรและการพฒนาดานอนๆในระดบบคคล 4. กอใหเกดความสมดลและมมมองใหมๆผานกระบวนการการคดไตรตรองจากภายใน 5. ท าใหมความชดเจน และเขาใจความมงหมายของการเรยนและการท างานมากยงขน การคดไตรตรองในระดบบคคลสามารถท าไดหลายวธ เชน การบนทกประจ าวน การ

ตรวจสอบวเคราะหวจารณตนเอง การอานเอกสารต าราหรอบทความส าคญ การจดท าแฟมพฒนางานการเรยนการสอน การพดคยแลกเปลยนเรยนรกบบคคลอนๆ

การคดไตรตรองในระดบบคคล เปนสงส าคญยงในการจดการเรยนการสอน ดงท Zeichner (1993: 8) ไดกลาวไววา กระบวนการท าความเขาใจและพฒนาการเรยนการสอน จะตองเรมตนจากการคดไตรตรองตอประสบการณทตนเองมอย ดวยมมมองทเปนเอกลกษณเฉพาะบคคล การคดไตรตรองในระดบบคคลมงเนนทการเปดมมมองตอสงใดสงหนงอยางหลากหลายซงเราสามารถตงค าถามกบตวเองไดหลายๆค าถาม เพอเปนการทบทวนความคดและการกระท าของตนเอง เชน (Jennifer and others. 2001: 45)

- มวธคดอยางอนอกหรอไมทสามารถเปนไปได - กรณเชนนเกดขนอยเสมอหรอไม หรอวามเหตปจจยใดทท าใหเกดขน - มสงใดทเรายงไมไดคดหรอไม

53

- มใครบางทอาจมความคดแตกตางไปจากเราและเขาสามารถใหความชวยเหลอเราได - เพราะเหตใดเราจงมความคดเชนน อะไรทท าใหเราคดเชนน กระบวนการการคดไตรตรองในระดบบคคล กระบวนการการคดไตรตรองในระดบบคคล สามารถแบงเปน 4 ขนตอน ดงตอไปน (Jennifer

and others. 2002: 46-47) 1. การตงค าถามเกยวกบสภาวะปจจบน เชน 1.1 เราไดท าอะไรลงไปแลว 1.2 การกระท าของเราในอดตไดกอใหเกดผลกระทบอะไรบาง 1.3 สงตางๆทเกดรอบตวเรามอะไรบาง เราคอใคร มหนาทท าอะไร เกดเหตการณอะไรบางในแตละวน มสงผดปกตอะไรเกดขนบาง 2. การตงค าถามเชงเหตผลทเนนการวเคราะห เชน 2.1 เพราะเหตใดเราจงคดเชนน 2.2 เพราะเหตใดเราจงเลอกวธการกระท าเชนน 2.3 เพราะเหตใดคนอนๆ จงคดและกระท าเชนนน 3. การตงค าถามเชงสรปรวมและการประยกตใชเชน 3.1 เราเกดการเรยนรอะไรบางจากสงเหลาน 3.2 เราจะพฒนาสงทเราตองการไดอยางไร 3.3 สงเหลานจะเปลยนแปลงความคดและพฤตกรรมของเราในอนาคตอยางไร 3.4 ยงมประเดนอนๆทเราตองคดอกหรอไม 4. การตงค าถามเชงปฏบต เชน 4.1 ยงมคนอนๆทเราจะขอความคดเหนอกหรอไม ถามเขาคอใคร และเราจะขอรบความชวยเหลออะไรจากเขา 4.2 เราตองการประสบความส าเรจอะไร 4.3 เราจะด าเนนการอยางไรใหประสบความส าเรจ ความสามารถในการคดไตรตรอง การทบคคลสามารถอธบายเหตผลทไดจากการวเคราะหสถานการณทก าหนดโดยใชหลกวชาการรวมกบบรบทของสถานการณ แบงเปน 3 ระดบ (Taggart, G.L. and Wilson, A.P. 2005: 3) 1. ระดบเชงเทคนค (Technical technique) ระดบความสามารถในการอธบายเหตผลโดยใชหลกการหรอทฤษฎ ผปฏบตจะน าเอาประสบการณในอดตและความรจากเนอหาวชามาใชในการคดพจารณาไตรตรองเพอใหบรรลจดมงหมายของกจกรรม

54

2. ระดบเชงบรบท (Contextual level) ระดบความสามารถในการอธบายเหตผลโดยใชหลกวชาการรวมกบบรบทของสถานการณ โดยผปฏบตมการพจารณาหาทางเลอกทเหมาะสมทสดจากทางเลอกทหลากหลาย โดยมพนฐานมาจากความรและคานยม มการวเคราะหตรงตามหลกวชาการและสอดคลองกบสภาพแวดลอมสถานการณจรง 3. ระดบเชงวพากษ (Dialectical level) ระดบความสามารถในการอธบายเหตผลโดยเชอมโยงประเดนเกยวกบคณธรรม จรยธรรม สงคมและการเมองกบสถานการณจรง โดยผปฏบตมการพจารณาปจจยทเกยวของเกยวกบคณธรรม จรยธรรม สงคมและการเมองกบสถานการณทก าหนด

ปจจยทเออตอการคดไตรตรองในระดบบคคล บคคลจะด าเนนการคดไตรตรองไดดเมอสภาวะจตมคณลกษณะ ดงตอไปน (Costa and Gramston.1994: citing Jennifer and others. 2001: 51) 1. การจดระบบความคดทด 2. ความยดหยนในการคด 3. ความปรารถนาสงทดกวา 4. ความมสต ระมดระวงความคดของตนเอง 5. ยอมรบวาความรวมมอคอปจจยส าคญของการท างานทมประสทธภาพ แนวทางการปฏบตเพอการคดไตรตรองในระดบบคคล เจนนเฟอร และคณะ (Jennifer and others) (2001: 46-52) ไดเสนอแนวทางเกยวกบการคดไตรตรองไวหลายประการ ดงตอไปน 1. การจดท าบนทกประจ าวนเกยวกบการเรยนการสอน 2. การท าแผนทความคดแสดงความเชอมโยงระหวางความคดกบการปฏบตตลอดจนแสดงขอมลสารสนเทศตางๆ 3. การจดบนทกกระบวนการแกไขปญหาทเกดขนเกยวกบการเรยนการสอน 4. การจดท าแฟมพฒนาการเรยนร 5. การอปมาอปมยเปรยบเทยบสงทยากตอการท าความเขาใจ ใหเปนสงทงาย 6. การอานหนงสอ บทความของบคคลส าคญแลวจดบนทกไว ในการศกษาครงน การคดไตรตรองจะกระท าในรปแบบของการตงประเดนค าถามใหผเรยนเกดการคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนรของคารล จง (Carl Jung) ซงแบงเปน 4 รปแบบ ไดแก รปแบบมงความช านาญ รปแบบมงความเขาใจ รปแบบมงความสมพนธ และรปแบบมงแสดงออก ซงจะกลาวถงรายละเอยดในหวขอรปแบบการเรยนร ส าหรบตวอยางประเดนค าถามเพอฝกการคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนร ไดแสดงตามภาพประกอบ 5

55

ภาพประกอบ 5 การคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนร

ทมา : ฮารวย เอฟ ซลเวอรม; รชารด ดบเบลย สตรอง ; และ แมททว เจ เพรน. (2546). ทกคนเรยนได บรณาการรปแบบการเรยนรกบพหปญญา. แปลโดย อาร สณหฉว. หนา 117 6. การบรหารสมอง 6.1 แนวคดและหลกการ

การบรหารและออกก าลงสมอง หรอ Brain Gym ซงถกคดคนพฒนาขนในป ค.ศ.1981 โดย ดร.พอล เดนนสน แหง Educational Kinesiology Foundation ในรฐแคลฟอรเนย เพอชวยใหสมองทงดานซายและสมองดานขวาท างานประสานกนไดด ในชวงแรก ดร. พอล คดคนวธการนขนมาเพอชวยคนตาบอดและผทมปญหาดานการเรยนร แตแลวกพบวาการเคลอนไหวรางกายนใชไดกบคนทกวยในการทจะชวยใหสมองตนตว เกดความกระตอรอรน ผอนคลายความเครยดและชวยใหการเรยนรหรอการท างานเกดประสทธภาพ (Educational Kinesiology Foundation. 2006: Online) เปนการบรหาร

56

สวนของ corpus callosum ซงเชอมสมองสองซกเขาดวยกนใหแขงแรงและท างานคลองแคลว อนจะท าใหการถายโยงการเรยนรและขอมลของสมองทงสองซกเปนไปอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงชวยผอนคลายความตงเครยด (พชรวลย เกตแกนจนทร. 2544: 37) 6.2 ความส าคญ

สมองของคนเราแบงไดเปน 2 ซก คอ ซกซายและซกขวา โดยมกลมไฟเบอรเชอมสมองทง 2 ซกเขาดวยกน ในคนสวนมาก สมองขางซายควบคมการท างานของดวงตาขางขวา แขน ห และขาขางขวา อนเปนขางทสามารถขบคดถงเหตและผลไดดทสด สมองซกซายนเองม ความสามารถทางดานการค านวณ ความช านาญดานภาษา การฟงและความเขาใจ สวนสมองซกขวาจะเปนแหลงของจนตนาการ อารมณ ความรสก สญชาตญาณและลางสงหรณ ความสามารถทางดานศลปะ และ บอเกดของความคดสรางสรรคใหมๆ ดงนน ยกตวอยางเชน ขณะทคณอานรายงาน สมองซกซายของคณกจะท าหนาทถอดความหมายค าพด ในระหวางทสมองซกขวาจะรวบรวมความคดเขาไวดวยกน อยางไรกตาม ถาหากเราเหนอยหรอเครยด สมองจะท างานไดเพยงขางเดยวเทานน ความสามารถในการใชสมาธจงลดลง และ เรากจะไมสามารถรวบรวมความคด หรอพดอธบายอะไรออกไปไดอยางชดเจน รวมทงไมสามารถทจะคดในเชงสรางสรรคได เชน ถาหากสมองขางทท าหนาทรวบรวมเหตผลของเราถกปด (กคอสมองซกซาย) เราอาจจะยงอานขอความบนหนากระดาษได แตกจะไมสามารถอธบายความหมายของขอความนนไดเตมทนก หรอไมกอาจจะตะกกตะกก ตดขด อยกบอารมณหรอความรสกยงเหยงไมเปนระเบยบและไมสามารถคดใครครวญหรอแกไขปญหาใหส าเรจลลวงไปได เพราะเหตนเอง การแกไขปญหาความออนลาของสมองทเกดขนกบคณ ดวยการบรหารสมอง จงเปนเรองส าคญไมนอย เพราะเมอใดทสมองของเรา ท างานประสานกนไดด กจะสงผลใหเราสงบนง และตดตอสอสาร รวมทงประเมนสงตางๆ ไดอยางถกตองตามหลกเหตผลดขน ความสามารถในการรบรความคดเหนของผอนกจะพฒนาขนอยางรวดเรวดวยเชนกน พอล เดนนสน รวมกบ เกล อ เดนนสน ศกษาเดกทมปญหาในการเรยนรแตละคนจนพบวาปญหาการเรยนรเปนผลจากความบกพรองของสมองสวนใด เดนนสสน จงใหเดกแตละคนท าการบรหารสมองในสวนทบกพรองดวยการเคลอนไหวรางกายเฉพาะสวน เพอชวยใหสมองสวนนนแขงแรงขน โดยมฐานความเชอวา การเคลอนไหวรางกายในจดทสมองสวนใดควบคมสงการอยจะชวยเพมพลงงานใหกบสมองสวนนนๆ หลงจากใหเดกกลมนท าการบรหารสมองอยางตอเนอง ผลปรากฏวาเดกแตละคนมการเรยนรดขนอยางเหนไดชด นอกจากนยงพบวาเดกบางรายสามารถในการเรยนรไดเหมอนเดกปกตทวไป (นนทยา ตนศรเจรญ. 2545: 26)

57

6.3 วธการบรหารสมอง การฝกกมดงตอไปน

น าเปลาหลอเลยงสมองใหสดใส วางขวดน าไวประจ าโตะ ส าหรบคอยจบทละนอย วธนจะชวยใหจตใจและรางกายคณตนตวตลอดเวลา และสมองกจะเปดวาง สามารถรบขาวสาร และขอมลไดด เพราะน าชวยปรบสารเคมทส าคญในสมอง และ ระบบประสาท และเวลาทเรารสกเครงเครยด สวนหนงเปนเพราะรางกายของเราขาดน า เราจงควรจบน าเปลา อยางสม าเสมอ เพอใหรางกายไดรบน า เพอชวยหลอเลยงระบบของรางกาย

บรหารกลามเนอหวไหล ใชมอซายจบไหลขวา บบกลามเนอใหแนน พรอมกบหายใจเขา ล าดบตอไป ใหหายใจ

ออก และ หนศรษะไปทางซาย จนกระทงคณสามารถมองขามไหลซายของตวเองไปได จากนนใหสดลมหายใจลกๆ วางแขนซาย ลงบนไหลขวา พรอมกบหอไหล คอยๆ หนศรษะกลบไปตรงกลาง และ เลยไปดานขวา จนกระทงคณสามารถมองขามไหลขวาของตวคณเองได ยดไหลทง 2 ขางออก กมคางลง จรดหนาอก พรอมกบ สดหายใจลกๆ เพอใหกลามเนอของคณไดผอนคลาย เปลยนมาใชมอขวาจบไหลซายบาง และท าซ ากน ขางละ 2 ครง

วธบรหารแบบน จะชวยกระตนความช านาญดานการฟงและการไดยน โดยการเหยยดกลามเนอ ตรงสวนล าคอและไหลทง 2 ขาง เพราะกลามเนอดงกลาวเชอมตอกบเสนประสาทในสมองทควบคมห และ ดวงตาทง 2 ขาง นอกจากน ยงชวยลดความตงเครยดของกลามเนอ อนเกดจากการนงท างานทโตะเปนเวลานานอกดวย บรหารขา

ยนตรงใหเทาชดกน ถอยเทาซายไปขางหลง โดยยกสนเทาขน งอเขาขวาเลกนอย แลวโนมไปขางหนาเลกนอย กนของคณจะอยในแนวเดยวกบสนเทาขวา สดลมหายใจเขา และ ผอนออก ในขณะทปลอยลมหายใจออกน คอยๆกดสนเทาซาย ใหวางลงบนพนพรอมกบ งอเขาขวาเพมขน หลงเหยยดตรง สดลมหายใจเขา แลวกลบไปตงตนใหมอกครง เปลยนจากขาขางซายเปนขาขางขวา โดยออกก าลงในทานทงหมด 3 ครงดวยกน

การบรหารในทานจะดส าหรบการปรบปรงสมาธ รวมทงจะชวยเพม อตราความเรวในการอานหนงสอ และชวยใหกระบวนการขบคดขอมลดขน นอกจากน ยงจะชวยใหกลามเนอตนขา และกลามเนอนองผอนคลาย ชวยคลายความตงเครยดตรงสวนหลงตลอดทงแนว

ขดๆ เขยนๆ บรหารสมอง เขยนเสนขยกขยก หรอ อะไรกไดลงบนกระดาษ โดยเขยนดวยมอทงสองขางพรอมกน

ลายเสนทไดอาจจะดเพยนๆ แตไดผลด ตอระบบสมองมาก

58

วธนจะชวยปรบปรง ระบบการประสานงานของสมอง ดวยการท าใหสมองทง 2 ซก ท างานพรอมกน ผลดทไดกคอท าใหการประสานงานของสมองดขน เพมประสทธภาพความทรงจ าในเรองทศทาง และท าใหความช านาญดานการสะกดค า และ ค านวณ ดและรวดเรวขนอกดวย

เสรมสรางความเปนทม ใหกบสมอง วธทวา กคอการเขยนเลข 8 ในอากาศนนเอง อาจจะเขยนดวยนว หรอ ดวยสายตากได

ถาเขยนดวยนว ใหยนแขนออกไปขางหนา เรมเขยนจากดานซายของเลข 8 โคงจากขางบนลงมา ผานกงกลางของตวเลข เลยวไปทางขวา โคงลงหาแนวกงกลางอกครง คราวนโคงวนซายไปหากงกลาง โคงขวาไปจรดจดเรมตน ไดเลข 8 พอด ท าซ ากน 5 ครง (สลบแขนคนละขางดวย)

วธนจะชวยใหประสทธภาพ ในดานการอาน และ การท าความเขาใจดขน เพราะเปนการเชอมตอการท างานของสมองดานซายและดานขวาใหประสานกน ลองท าตามขอนกอนการอานเอกสาร รายงานใดๆ จะชวยใหคณสามารถจบใจความส าคญของรายงานนนไดเปนอยางด และ จะไมท าใหเกดอาการงวงดวย

นวดใบห กระตนความเขาใจ นงพกสบายๆ แตะปลายนวทง 2 ขางทใบห เคลอนนวไปยงสวนบนของห จากนนบบนวด

และ คลรอยพบของใบหทง 2 ขางออก คอยๆ เคลอนนว ลงมานวดบรเวณอน ๆ ของใบห ดงเบาๆ เมอถงตงห ดงลง ใหท าซ ากน 2 ครง

วธนจะชวยกระตนการไดยน และ ท าใหความเขาใจดขน เพราะเปนการคลายเสนประสาทบรเวณใบหทเชอมสมอง รวมทงยงจะชวยนวดเยอแกวหอกดวย นอกจากน การทขากรรไกร และ ลน ผอนคลาย ยงชวยปรบปรง ความช านาญทางดานการพดไดมากทเดยว

นวดจดเชอมสมอง วางมอขางหนงไวบนสะดอ สวนมออกขางหนง ใหใชนวหวแมมอและนวช วางบนกระดก

หนาอกบรเวณใตกระดกไหปลารา คอยๆ นวดทง 2 ต าแหนงประมาณ 10 วนาท วธการนจะชวยลดความสบสน และกระตนพลงงาน ชวยใหมความคดแจมใส กดจด คลายเครยด ใชนว 2 นวกดลงบนหนาผากทง 2 ดาน ประมาณกงกลางระหวางขนคว และ ตนผม

กดคางไวประมาณ 3 - 10 วนาท วธนจะชวยคลายความตงเครยด และ เพมการหมนเวยนโลหตเขาสสมอง

(http://www.student.chula.ac.th/~46456581/braingym.html วนท 6 สงหาคม. 2550)

59

7. รปแบบการเรยนการสอน 7.1 ความหมาย รปแบบการเรยนการสอน คอ สภาพลกษณะของการเรยนการสอนทครอบคลมองคประกอบส าคญซงไดรบการจดไวอยางเปนระเบยบ ตามหลกปรชญา ทฤษฎ หลกการ แนวคดหรอความเชอตางๆ โดยประกอบดวยกระบวนการหรอขนตอนส าคญในการเรยนการสอน รวมทงวธสอนและเทคนคการสอนตางๆทสามารถชวยใหสภาพการเรยนการสอนนนเปนไปตามทฤษฎ หลกการหรอแนวคดทยดถอ รปแบบจะตองไดรบการพสจน ทดสอบ หรอยอมรบวามประสทธภาพ สามารถใชเปนแบบแผนในการเรยนการสอนใหบรรลวตถประสงคเฉพาะของรปแบบนนๆ 7.2 องคประกอบของรปแบบการเรยนการสอน 1. มปรชญา ทฤษฎ หลกการ แนวคด หรอความเชอทเปนพนฐานหรอเปนหลกของรปแบบการเรยนการสอนนนๆ 2. มการบรรยายและอธบายสภาพหรอลกษณะของการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบหลกการทยดถอ 3. มการจดระบบคอ มการจดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของระบบใหสามารถน าผเรยนไปสเปาหมายของระบบหรอกระบวนการนนๆ 4. มการอธบายหรอใหขอมลเกยวกบวธสอนและเทคนคการสอนตางๆอนจะชวยใหกระบวนการเรยนการสอนนนๆเกดประสทธภาพสงสด รปแบบการเรยนการสอนจะตองไดรบการพสจน ทดสอบ สามารถท านายผลไดและมศกยภาพในการสรางความคดรวบยอดและความสมพนธใหมๆ ได ระบบการจดการเรยนการสอนกบรปแบบการจดการเรยนการสอนนนมความหมายเหมอนกน แตนยมใชตางกนในแงของระบบใหญและระบบยอย ระบบการจดการเรยนการสอนมกนยมใชกบระบบใหญซงครอบคลมองคประกอบส าคญของการเรยนการสอนในภาพรวม สวนรปแบบการเรยนการสอนนยมใชกบระบบทยอยกวา เชน ระบบวธสอนแบบตางๆ รปแบบการเรยนการสอนตามททศนา แขมมณ (2550: 224) ไดจดหมวดหมของรปแบบตามลกษณะวตถประสงคเฉพาะหรอเจตนารมณของรปแบบ ซงสามารถจดกลมไดเปน 5 หมวดดงน 1. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานพทธพสย (cognitive domain) 2. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานจตพสย (affective domain)

3. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาดานทกษะพสย (psycho-motor domain) 4. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการพฒนาทกษะกระบวนการ (process skills) 5. รปแบบการเรยนการสอนทเนนการบรณาการ (integration)

60

การจดหมวดหมของรปแบบเปนเพยงเครองแสดงใหเหนวา รปแบบนนมวตถประสงคหลกมงเนนไปในทางใดเทานน แตสวนประกอบดานอนๆ กยงคงมอย เพยงแตจะมนอยกวาจดเนนเทานน

รปแบบการสอนตามทจอยซและเวลส (Joyce and Weil. 1996: 63-92) ไดแบงรปแบบการสอนออกเปน 4 แบบ ไดแก

1. รปแบบการสอนดวยกระบวนการทางสงคม (The social family) เปนรปแบบการสอนทตองอาศยกระบวนการกลม หรอตองมปฏสมพนธกบผอนจงจะท าใหนกเรยนเกดการเรยนรได เชน มการแลกเปลยนความคดเหน หรอรวมกบผอนในการคนควาหาความร รปแบบการสอนแบบนไดแก การเรยนรแบบรวมมอ (cooperative) การแสดงบทบาทสมมต การเลนเกม เปนตน

2. รปแบบการสอนดวยขาวสารขอมล (The information processing family) เปนรปแบบการสอนทตองอาศยขาวสารขอมลจากแหลงตางๆ เชน จากการบรรยายของผสอน จากการอานเอกสาร ต ารา เพอใหนกเรยนรบรแลวน าขอมลทไดจากแหลงตางๆมาประมวลเพอใหเกดองคความร หรอฝกการคดของตนเอง รปแบบการสอนแบบนไดแก การฝกคดแบบนรนย (Thinking inductively) การคดแบบสบสวนสอบสวนจากขอมล (Inquiry thinking) เปนตน

3. รปแบบการสอนตามลกษณะเฉพาะของบคคล (The personal family) เปนรปแบบการสอนทค านงถงลกษณะ หรอบคลกภาพทเปนลกษณะเฉพาะของบคคล ไมวาจะเปนในดานความสามารถ ความรสก รปแบบการสอนแบบนไดแก การเรยนรทเนนความแตกตางระหวางบคคล เปนตน

4. รปแบบการสอนตามกลมพฤตกรรมนยม (The behavioral system family) รปแบบการสอนแบบนเปนการวางเงอนไข เพอใหนกเรยนไดตอบสนองตอสงเราทเปนเงอนไขในการเรยนรนนๆ รปแบบการสอนแบบน ไดแก การสอนดวยบทเรยนโปรแกรม บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน สถานการณจ าลอง เปนตน 7.3 การออกแบบการเรยนการสอน การออกแบบการเรยนการสอนเปนการก าหนดแบบแผนของการจดการเรยนการสอนไวลวงหนาโดยการจดท าขนอยางมจดมงหมายของการจดการเรยนการสอนอยางชดเจน ประกอบไปดวยองคประกอบตางๆของการจดการเรยนการสอน ไดแก วตถประสงค เนอหา กจกรรมการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน การประเมนผลการเรยนและกจกรรมสนบสนนอนๆทมความสมพนธกนอยางตอเนองเปนระบบ เพอใหบรรลตามจดมงหมายของการจดกจกรรมการเรยนการสอนนนๆ และเมอน ารปแบบการเรยนการสอนไปปฏบตจะสามารถท าไดดวยความสะดวก รวดเรว ประหยดเวลา คาใชจาย และเกดผลตามทตองการทกประการ ดงนน การออกแบบการเรยนการสอนจงเปนสงทชวยใหผสอนด าเนนการจดการเรยนการสอนไดอยางสะดวก ราบรน ลดปญหาทจะเกดขนในการจดการเรยนการ

61

สอน และทส าคญคอชวยใหนกเรยนไดเกดการเรยนร เปลยนแปลงพฤตกรรมและพฒนาใหมคณลกษณะตามพงประสงค (วารนทร รศมพรหม. 2542: 45; Dick and Carey.1997; Kemp, Morrison and Ross.1994) ลกษณะส าคญของการออกแบบการเรยนการสอน วารนทร รศมพรหม ( 2542: 46) กลาววา ลกษณะส าคญของการออกแบบการเรยนการสอนควรมลกษณะ ดงน 1. มแนวคดหรอหลกการพนฐาน รปแบบการเรยนการสอนตองมแนวคดหรอหลกการพนฐานอาจเกดมาจากแนวคดทางการศกษา เชน การใหนกเรยนไดรบประสบการณตรง ทฤษฎจตวทยา ทฤษฎการเรยนร เปนตน ในการออกแบบการเรยนการสอนหนงๆ อาจมแนวคดหรอหลกการพนฐานเพยงอยางเดยว หรออาจมแนวคดหรอหลกการพนฐานเปนสหวทยาการ (Multidisciplinary) ซงแนวคดหรอหลกการพนฐานนจะเปนหลกหรอแนวในการก าหนดและจดระเบยบความสมพนธขององคประกอบตางๆใหสอดคลองตอเนองกน 2. มองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบ ลกษณะนจดเปนสงส าคญททาทายผออกแบบหรอพฒนารปแบบการเรยนการสอน เนองจากจะตองเปนผก าหนดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบใหเปนไปอยางมเหตผลสอดคลองกบแนวคดพนฐาน การก าหนดองคประกอบของรปแบบการสอนนนขนอยกบความร ประสบการณของผพฒนารปแบบการเรยนการสอน ดงนนการก าหนดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบจงเปนสงส าคญทผพฒนารปแบบการเรยนการสอนจะตองวเคราะหจนสามารถมองเหนความส าคญ และความสมพนธของแตละองคประกอบไดอยางชดเจน จงจะสามารถก าหนดองคประกอบและความสมพนธไดอยางสมเหตสมผลและมประสทธภาพ ซงลกษณะของรปแบบการเรยนการสอนในขอนจะแตกตางกนออกไป และยงไมมขอก าหนดใดทชดเจนเปนทยอมรบกนในศาสตรของการสอนวาจะตองมลกษณะหรอรปแบบทแนนอน 3. มการพฒนาหรอการออกแบบอยางเปนระบบ ในการออกแบบหรอการพฒนารปแบบการเรยนการสอนจะตองเปนขนตอน เรมตงแตการศกษาวเคราะหขอมลและองคประกอบของการเรยนการสอนทเกยวของ การก าหนดองคประกอบทส าคญและจ าเปน การจดความสมพนธขององคประกอบใหสอดคลองกน การน าแผนของการจดการเรยนการสอนไปทดลองใช การประเมนเพอตรวจสอบประสทธภาพของรปแบบการเรยนการสอนเพอยนยนผลทเกดขนกบนกเรยน สามารถพฒนานกเรยนใหมคณลกษณะตามทตองการ จงจะยอมรบวารปแบบการจดการเรยนการสอนนนมประสทธภาพ ซงการพฒนารปแบบการเรยนการสอนมผลตอการพฒนานกเรยนในดานตางๆ

62

ขนตอนของการออกแบบการเรยนการสอน ขนตอนของการออกแบบการเรยนการสอน มดงน (วารนทร รศมพรหม. 2542: 47-86; Dick and Carey.1997; Kemp, Morrison and Ross.1994; Gagne’ and Briggs.1974) 1. การวเคราะห (Analysis) 2. การพฒนา (Development and production) 3. การน าไปทดลองใช (Implementation) 4. การประเมนผล (Evaluation) ขนตอนการวเคราะห (Analysis phase) ขนการวเคราะหเปนขนทเกยวของกบ

1. การวเคราะหปญหา คอ การใชกระบวนการประเมนความตองการซงเปนเครองมอในการคนหาปญหาทจะน ามาออกแบบและพฒนาการเรยนการสอน โดยมการใหรายละเอยดของปญหา ระบแหลงของปญหาและสวนอนๆทเกยวของกบปญหา ค าถามทเกยวของกบปญหาเพอใหสามารถวเคราะหปญหาไดกคอ ปญหามหรอไมม ปญหาอะไรทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน ปญหานนเปนปญหาทแทจรงหรอไม อะไรคอสาเหตของปญหา อะไรคอวธการแกปญหาทเปนไปได ขอจ ากดคออะไร และเปาประสงคของการออกแบบการเรยนการสอนคออะไร เปนตน วตถประสงคของการออกแบบและการพฒนารปแบบการเรยนการสอนจะไดมาจากกระบวนการประเมนความตองการดงกลาว และการประเมนความตองการยงเปนการก าหนดความเขาใจวาการเรยนการสอนทจะท าการออกแบบและพฒนานนเปนแนวทางในการแกปญหาหรอเปนสงทตองการอยางแทจรงหรอไม

2. การวเคราะหกจกรรมหรองาน เปนการวเคราะหหารายละเอยดของกจกรรมหรองานทเกยวของกบการเรยนการสอนหรอการฝกอบรม ในการวเคราะหอาจท าไดโดยการสมภาษณ การสงเกตกจกรรมหรองานทไดท าอยแลวเพอใหเกดความรตามทกษะทตองการ กจกรรมหรองานทดและไมดตองแยกออกจากกนใหชดเจน การวเคราะหงานหรอกจกรรมทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน (Learning task analysis) มงานทตองกระท า 5 ประการดวยกน ดงน

2.1 ก าหนดวตถประสงคการเรยนร 2.2 ก าหนดเนอหาสาระการเรยนร 2.3 ก าหนดกจกรรมการเรยนร 2.4 ก าหนดสอการเรยนร 2.5 ก าหนดแนวทางในการประเมนผลการเรยน

3. การวเคราะหนกเรยน เปนการวเคราะหคณลกษณะของนกเรยนในประเดนตางๆ ทจะมผลตอการเรยนร ไมวาจะเปนอาย เพศ พนฐานสงคมเศรษฐกจ ความถนด แรงจงใจ ความรพนฐาน

63

เดมกอนเรยน รวมทงความแตกตางระหวางบคคล หรอระหวางกลมตลอดจนดานระดบการพฒนา (Development levels) รปแบบการเรยน (Learning style) รปแบบการรบขอมลตางๆทเกยวของกบนกเรยนใหมากทสดซงจะเปนกลยทธการสอนและเทคนคการวดผล

4. การวเคราะหทรพยากรทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน ในการออกแบบและพฒนาระบบการเรยนการสอน ควรใหความสนใจในการวเคราะหทรพยากรทเกยวของ เชน บคลากร งบประมาณ องคการ สอและสงอ านวยความสะดวกทเออใหการออกแบบการเรยนการสอนประสบความส าเรจ การวเคราะหในขนตอนนรวมไปถงการวเคราะหประโยชนและการคมทน (Cost/Benefits analysis) ดวย

ขนพฒนา (Development/production phase) ขนตอนในการพฒนาการเรยนการสอนแยกองคประกอบส าคญ ดงน 1. การพฒนาเนอหาความร อาจแยกองคประกอบทส าคญไดแก 1.1 พฒนารายละเอยดของเนอหาความรแตละหนวย รายละเอยดจะประกอบไปดวย

ความคดรวบยอด ขอเทจจรง หลกการหรอกระบวนการ 1.2 พฒนาสงทเปนตวอยางของเนอหาแตละหนวย 1.3 พฒนาการฝกปฏบตในแตละหนวยของเนอหา การมกจกรรมใหนกเรยนไดฝก

ปฏบตจะชวยใหนกเรยนไดเกดการเรยนรทด 2. การพฒนากจกรรมการเรยนการสอน กจกรรมการเรยนการสอนมหลายแนวทาง เชน

การพฒนาการเรยนการสอนโดยยดพฤตกรรมการเรยนร (Learning domain) แลวเขยนกจกรรมการเรยนการสอนดงกลาวในลกษณะของแผนการสอนวาจะด าเนนการอยางไรบาง โดยทวไปการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพมกจะมขนตอนหรอกจกรรมการเรยนการสอน ดงน

2.1 การสรางแรงจงใจ ในขนตอนแรกของการจดกจกรรมการเรยนการสอนนน ผสอนควรกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจ ความตงใจ เพอเปนการเตรยมความพรอมใหนกเรยน และการจงใจนควรแทรกอยในทกขนตอนของการจดกจกรรมการเรยนการสอน โดยอาจใชการเสรมแรงดวยวธการตางๆตามความเหมาะสม

2.2 ใหวตถประสงคแกนกเรยน ควรใหนกเรยนไดทราบบางวาเขาจะไดเรยนอะไร นกเรยนจะมความกาวหนาในการเรยนไดดถานกเรยนไดทราบวตถประสงคการเรยนกอน

2.3 ค านงถงความรพนฐานของนกเรยน ในกระบวนการเรยนการสอนตองใหรชดแจงวานกเรยนตองมความร มทกษะ และเจตคตอยางไรบางกอนมาเรยน

2.4 ใหสารสนเทศและตวอยาง สารสนเทศทใหเปนสงทนกเรยนจะตองคนควา จะตองรบเขาสสตปญญา ความคดของตนเองเพอใหเกดผลตอวตถประสงคทตงไว สารสนเทศทใหอาจเปน

64

ขอเทจจรง กฎเกณฑ เปนตวอยางทกษะ ซงอาจใหในรปการบรรยาย ในรปสอทน าเสนอ ใหการปฏบตใหท าตามความสอดคลองของเนอหา

2.5 การใหฝกปฏบตและขอมลยอนกลบ ในการทนกเรยนเรยนร เนอหาความร (Knowledge) ทกษะ (Skill) และเจตคต (Attitude) นกเรยนตองปฏบตพฤตกรรมนนๆและการฝกปฏบตตองใหมความสอดคลองกบวตถประสงค

2.6 การประเมนผล เปนการตรวจสอบวานกเรยนไดเรยนรอะไร และผลการเรยนรนนเปนอยางไร มสงใดบางทควรมการปรบปรงแกไข

ขนการน าไปใช (Implementation) เมอการออกแบบและพฒนารปแบบการเรยนการสอนไดด าเนนการจนไดผลผลต (Product)

ทจะน าไปทดลองใชไดแลว กถงขนการน าไปใช ในขนการน าไปใชนตองท าควบคกนไปกบขนตอนการประเมนผลเพอใหไดมการเกบรวบรวมขอมลส าหรบน ามาปรบปรง และการตดสนใจตลอดเวลา ขนนเปนขนการน าเสนอและจดด าเนนการสอน ซงองคประกอบทส าคญทเกยวของกบการน าหลกสตรไปใชม 2 ประการ คอ

1. การสอน (Instruction) 2. การบรหารการสอน (Administration) ขอควรตระหนกในขนการจดการเรยนการสอนมดงน 1. ตองใหการด าเนนการสอนเปนไปในรปแบบการเรยนรทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง 2. มความสมพนธระหวางผสอนกบนกเรยน คอผสอนเปนผทท าหนาทเหมอนผจดการ

เรยนหรอสภาพแวดลอมเพอใหนกเรยนไดเกดการเรยนร มแรงจงใจทอยากจะเรยนร มการแนะน าและประเมนผลการเรยนร และการเรยนการสอนตองค านงถงความแตกตางระหวางบคคล และผสอนตองท าหนาทเปนผสอนเสรม (Tutor) และเปนทปรกษาใหแกนกเรยน

3. ครผสอนตองพฒนาวธการเรยนการสอนใหทนสมยอยเสมอโดยมการวางแผนและใชเทคโนโลยในการสอนอยางเหมาะสม

ขนการประเมนผล (Evaluation) การประเมนผลเปนการวดวาวงจรของการออกแบบและพฒนาระบบการสอนนนสมบรณแลว

หรอยง ซงขอมลยอนกลบ (Feedback) เปนสวนส าคญทไดจากการประเมนผลเพอน าไปปรบปรงในสวนของแตละขนตอนใหดขนและตรงตามวตถประสงค ถาการประเมนผลพบวา จดใดควรปรบปรงเปลยนแปลงกตองด าเนนการปรบปรง

65

สงทไดจากการประเมนผลเพอน าไปปรบปรงออกแบบและพฒนาระบบการสอนมดงตอไปน 1. รายงานในการควบคมใหวงจรการออกแบบและพฒนาระบบการสอนด าเนนไปได ท า

ใหทราบวามขอแตกตางอะไรในขนตอนตางๆซงไดจากการประเมนผล 2. ทรพยากรตางๆวามเพยงพอ ขาดตกบกพรองตรงจดใด เชน เครองมออปกรณ สง

อ านวยความสะดวก สภาพแวดลอมการเรยน 3. สอการสอนและสงอ านวยการสอนในการสอน ทตองปรบปรงแกไขมอะไรบาง 4. ครผสอน กจกรรมการเรยนการสอนทครน าเสนอไปดวยด และถกตองเหมาะสมหรอไม 5. ขอทดสอบ เหมาะกบการทดสอบโดยตรงกบวตถประสงคหรอไม 6. ขอควรปรบปรงอนๆ เชน การสอนเสรมและการสอนซอมเสรม เปนตน 7. ในการประเมนผลอาจแยกไดเปน 2 ประเภท คอ 7.1 การประเมนผลเพอการปรบปรง (Formative evaluation) 7.2 การประเมนผลลพธหรอผลสมฤทธ (Summative evaluation)

(วสนต ทองไทย. 2546: 75-80) 8. รปแบบการเรยนร

มนษยตางมระบบความคด ระบบการมองโลกทแตกตางกน หากเรามความเขาใจกน สามารถคาดคะเนพฤตกรรมของกนและกน และรวาจะปฏบตอยางไรกบคนประเภทตางๆ แลวจะลดความขดแยง ท าใหเกดความเหนใจ รจกประนประนอมและถนอมน าใจผอน สามารถอยรวมกนอยางมความสขบนพนฐานของหลกการความเขาใจเรองมนษยได ซงเชอมโยงไปถงการเขาใจลกษณะพนฐานของผเรยนทมความแตกตางกนในเรองรปแบบการเรยนร โดยปกตผสอนสวนใหญมกจะใหความสนใจวาผเรยนจะเรยนเนอหาเกยวกบอะไรมากกวาการสนใจวาผเรยนมรปแบบการเรยนอยางไร จงท าใหมผเรยนจ านวนไมมากนกทเรยนดวยความพงพอใจ ดงนนการจดการเรยนการสอนทสามารถตอบสนองธรรมชาตและความสนใจของผเรยนไดเปนอยางดจงควรใหความส าคญในเรองความแตกตางระหวางบคคล โดยเฉพาะในเรองของรปแบบการเรยนร ถาผเรยนไดเรยนในสภาพแวดลอมทเหมาะสมและสอดคลองกบศกยภาพของตนเองจะท าใหผเรยนไดรบประโยชนสงสด การทผสอนไดรวาผเรยนในชนเรยนมรปแบบการเรยนรอยางไร จะมประโยชนอยางยงตอการจดสภาพการเรยนการสอน จะชวยใหผสอนสามารถชวยเหลอผเรยนไดรจกคดและเรยนรสงตางๆ ใหดทสด และเขาใจพฤตกรรมการเรยนรของผเรยนซงไมเหมอนกนรวมทงเขาใจปญหาทเกดจากการเรยนรของผเรยนแตละคน แมวาผเรยนแตละคนจะมรปแบบการเรยนรเฉพาะตว แตกไมมผเรยนคนใดทมรปแบบการเรยนรแบบใดแบบหนงอยตลอดเวลา และสวนใหญจะใชหลายรปแบบคาบเกยวกน โดยรปแบบทตนถนดทสดจะถกน ามาใช

66

มากกวารปแบบอน ยงไมมใครทสามารถจดจ าสงทตนไดพบเหนไดยน ไดฟงไวในสมองของตนอยไดตลอดเวลา ทกคนจะจดจ าไดดทสดกตอเมอไดลงมอกระท าดวยตนเองเทานน ในทนจะขอกลาวถงรปแบบการเรยนรทน ามาใชเปนพนฐานในการศกษาวจย ดงน

กราสซา และ ไรซแมน (ดวงกมล ไตรวจตรคณ . 2546 : 104–105; วชย วงษใหญ. 2537 : 82; อางองจาก Grasha and Reichman. 1975) ไดจดแบงรปแบบการเรยนรของผเรยนตามลกษณะบคลกภาพของผเรยนออกเปน 6 ประเภท ดงน

1. แบบแขงขน (Competitive) ผเรยนลกษณะแบบนจะเรยนรเนอหาวชาเพอทจะ ท าใหไดดกวาคนอนในชนเรยน เขาจะรสกวาจะตองแขงขนกบผเรยนคนอนๆ เพอใหไดรบรางวลจากชนเรยน ในลกษณะคะแนนหรอค าชมจากผสอน ความสนใจของผสอน มองชนเรยนเปนสนามแขงขนซงจะตองมแพมชนะ ผเรยนประเภทนมความรสกวาเขาตองเปนผชนะเสมอ ผเรยนคนอนๆ จงมกจะไมคอยชอบทจะมสวนรวมกบผเรยนแบบน

2. แบบรวมมอ (Collaborative) ผเรยนลกษณะแบบนรสกวาเขาสามารถเรยนรไดมากทสดโดยการแลกเปลยนความคดเหน สตปญญาและความสามารถซงกนและกน รวมมอกบผสอนและกลมเพอน ชอบท างานรวมกบคนอนๆ เหนชนเรยนเปนสถานทส าหรบสงคมทมปฏสมพนธซงกนและกนเชนเดยวกบสถานทเรยนรเนอหาวชา

3. แบบหลกเลยง (Avoidance) ผเรยนลกษณะแบบนจะไมสนใจการเรยนรเนอหาวชาในชนเรยนตามแบบแผน ไมมสวนรวมกบผสอนและผเรยนคนอนๆ ไมสนใจสงทเกดขนในหองเรยน ผเรยนแบบนจะมทรรศนะตอหองเรยนวาเปนสงทไมนาสนใจ

4. แบบมสวนรวม (Participant) ลกษณะของผเรยนแบบนตองการทจะเรยนรเนอหาวชา ชอบเขาชนเรยน มความรบผดชอบทจะเรยนรใหมากทสดในชนเรยน และมสวนรวมกบผอนตอกจกรรมในชนเรยนใหมากทสดเทาทจะมากได แตจะมสวนรวมนอยในกจกรรมทไมไดอยในแนวทางของวชาทเรยน

5. แบบพงพา (Dependent) ผเรยนลกษณะนจะแสดงความอยากเรยนรนอยจะเรยนรเฉพาะสงทถกบงคบหรอก าหนดใหเรยน มองเหนผสอนและกลมเพอนรวมชนเรยนเปนแหลงของโครงสรางความร เปนแหลงสนบสนนทางวชาการ ผเรยนลกษณะนจะไมมความคดรเรม

6. แบบอสระ (Independent) ลกษณะของผเรยนแบบนชอบทจะคดและท างานตางๆ ดวยตนเอง รบฟงความคดเหนของคนอนๆ ในชนเรยน มความตงใจศกษาเรยนรเนอหาวชาทคดวาส าคญ และมความเชอมนในความสามารถของการเรยนรดวยตวเอง

ในศตวรรษท 20 นกจตวทยาชาวสวสชอ คารล จง (Carl Jung, 1923) ไดกลาวถงความแตกตางของบคลกภาพของมนษยวา เกดจากความสามารถในการรสองประเภทคอ หนง

67

ความสามารถในการรบร (perception) หรอกระบวนการทมนษยไดรบและซมซบความรขอมล สอง ความสามารถในการพจารณาตดสน (judgment) คอ ความสามารถในกระบวนการทจะกระท าตอความรขอมล วธการทเราไดรบขอมลจะไดมาจากกระบวนการสองประเภท คอ จากสมผสรบรจากภายนอก และจากการนกรไดเองภายใน (intuition) สวนความสามารถในการพจารณาตดสนจะมาจากวธการสองประเภทเชนกน คอ การคดอยางมเหตมผล และการคดจากความรสก คารล จง อธบายวาองคทงสของบคลกภาพมนษยในระดบทรตว (consciousness) จะมาจากประสบการณทงส คอ หนง ผสสะ (sensing) ไดแก การรบรในสงทไดเหนไดสมผส สอง การคด (thinking) สามารถบอกไดวาสงทสมผสคออะไร สาม ความรสก (feeling) สามารถบอกวารสกอยางไรกบสงทสมผสนน และ ส ญาณหยงร (intuition) ความสามารถทจะบอกวาสงทสมผสนนเปนมาอยางไรและจะเปนอยางไรตอไป จากรปแบบบคลกภาพทางจตวทยาของคารล จง (Carl Jung) น ามาพฒนาและแปลงเปนรปแบบการเรยนรได 4 แบบ ดงน (อาร สณหฉว. 2546: 29-36) 1. การเรยนรแบบมงความช านาญ หรอผเรยนประเภทผสสะ-คด ผเรยนประเภทนจะเปนนกปฏบตเหนโลกตามความเปนจรง เปนผมประสทธภาพในการท างาน ชอบท ามากกวาพด มพลงในการท างาน มเหตมผล ท าในสงทไดผลและมประโยชน แนวการเรยนร จะท างานอยางมระบบและตงใจท างานใหเสรจ ชอบเรยนวชาเทคนคและมการปฏบตจรง ไมสนใจดานความคดหรอตวบคคล ชอบท างานใหเสรจและรผลทนท ชอบการกระท าทมการเคลอนไหวมากกวาการทนงฟงผอนหรอท างานนงโตะ ผเรยนประเภทนจะถามวา อะไร อยางไร และชอบอธบายการกระท าทเปนขนตอนและจะขาดความอดทนตอการอธบายยดยาว ผเรยนประเภทนตองการรอยางชดเจนวาจะใหท าอะไร อยางไร และเมอใด และจะขาดความสนใจทนทถารสกวาสงทท านน ชาอดอาดหรอไมมประโยชนใชสอย ผเรยนประเภทนตองการสงแวดลอมทเนนการฝกทกษะ ซงประกอบดวยขอมล โอกาสทจะไดใชขอมลมาปฏบตจรง และโอกาสทจะไดสาธตความรของตน ชอบแบบฝกหดทมค าตอบถกผดชดเจน ไมชอบค าถามประเภทปลายเปดหรอค าถามทใหตความ ผเรยนประเภทนจะชอบการแขงขน เพราะผเรยนประเภทนตองการเรยนรเพอใหไดขอมลและท าไดจรง 2. การเรยนรแบบมงความเขาใจ หรอผเรยนประเภทญาณหยงร-คด ผเรยนประเภทนเปนนกคดสรางทฤษฎ เนนความรและการใชสมอง สนใจปญหาทยาก ทาทายใหคด ชอบแนวคดและทฤษฎและการพสจนทฤษฎ และมความอดทนในการรอผลไดนาน แนวการเรยนร ผเรยนประเภทนจะเรยนรอยางมระบบ มเหตมผล ชอบจดระบบงานและบคคล เปนนกวางแผนทใชเวลาเวลาเพอการเตรยมงาน

68

ผเรยนประเภทนจะท างานไดดตามล าพง หรอท างานกบผทมลกษณะคดเชนเดยวกน เวลาท างานไมชอบใหมการเรงรดหรอบบบงคบดวยเวลา จะไมสนใจใหมการประเมนงานจนกวาจะท าแลวเสรจ มความอดทนและมงมนในการท างานทสนใจและไมค านงถงเวลา วธแกปญหาของผเรยนประเภทนคอ วธแยกปญหาออกและหาองคประกอบของปญหา และใชวธการวเคราะหสาเหตและผล จะตงค าถามวา เพราะอะไร และพยายามหาความสมพนธของค าถามและสรปเปนความหมาย ผเรยนประเภทนจะเปนนกอานสามารถหาขอมลไดจากการใชสญลกษณ ตวหนงสอ รปภาพ มความสามารถในการใชภาษาอธบายแสดงความคดเหน ชอบอภปรายหาเหตผลโดยการตงค าถามใหมการหาขอมลมาขดแยง ผเรยนประเภทนมงทจะไดความจรงทไมมความรสกสวนตนเขาไปเกยวของ ทกเรองจะตองมเหตผลและมหลกฐานมาสนบสนน จงเรยกผเรยนประเภทนวา มงความเขาใจ 3. การเรยนรแบบมงการแสดงออก หรอผเรยนประเภทญาณหยงร-รสก ผเรยนประเภทนมความใฝรมการหยงรเองและกลาทจะคดฝนและยดมนในคานยมตามความคดของตน มความเปดกวางตอทางเลอกใหมๆ แนวการเรยนร ผเรยนประเภทนจะมความสนใจกระตอรอรนในการศกษาปญหาและหาค าตอบใหมๆในปญหานน ชอบสนใจอภปรายปญหาความขดแยงทางดานจรยธรรม มความสนใจในเรองตางๆ ชอบกจกรรมทจะมโอกาสไดแสดงแนวคดจนตนาการแปลกๆ ไมชอบแบบฝกหดขนพนฐานทท าตามสตรหรอกฎ ชอบค าถามปลายเปด เชน จะเกดอะไรขนถา.... ผเรยนประเภทนมแรงจงใจในการเรยนจากความสนใจของตนเอง เรองใดทไมสนใจจะท าอยางไมตงใจหรอลมไปเลย ถางานใดทสนใจจะท าอยางไมซ าแบบใครและจะท าจนลมเวลา ไมชอบท างานภายใตขอบงคบหรอตารางเวลาทเขมงวด ผเรยนประเภทนชอบเปนเอกเทศและไมชอบอยภายใตระเบยบกฎเกณฑ และไมกลวทจะแปลกกวาคนอน ยอมรบสงทไรเหตผล ไมลอมกรอบตนเองดวยประเพณ มความรสกไวตอความงามความสมดลและมขอคดวจารณดนสนทรยภาพของสงตางๆ ผเรยนประเภทนไมชอบท าอะไรเปนขนตอนแตจะท าตามความรสกหรอความรทผดขนมาเอง จะชอบคดแกปญหาดวยตนเองมากกวาจะใหผอนบอก มกจะมวธแกปญหาแบบแปลกๆซงบางทตนเองกไมสามารถอธบายได ผเรยนประเภทนจะมความยดหยนในการคด และการกระท า สามารถปรบตวใหเขากบสถานการณใหมๆได จะชอบสงแวดลอมทเคลอนไหวเปลยนแปลง ชอบท างานทไมตองมค าแนะน ามากเกนไป การท างานของผเรยนประเภทนจะดวนวายในสายตาของผเรยนประเภทมงความช านาญ

69

และมงความเขาใจ การทเรยกผเรยนประเภทนวาประเภท มงแสดงออก เพราะผเรยนประเภทนจะพยายามหาวธเสนอผลงานทมลกษณะเฉพาะ มความสรางสรรคและจนตนาการ เพอเปนการแสดงความเปนตวของตวเอง 4. การเรยนรแบบมงสมพนธ หรอผเรยนประเภทผสสะ-รสก ผเรยนประเภทนชอบสงคม มกเปนมตร และไวตอความรสกของผอนและตนเอง สนใจเรยนเรองราวทสมพนธกบชวตความเปนอยของมนษยมากกวาเรองทเปนทฤษฎวชาการ หรอเรองราวทไมเกยวกบบคคล แนวการเรยนร ผเรยนประเภทนจะเรยนไดด ถารสกวาเรองนนมสวนสมพนธกบตนและจะทมอารมณความรสกของตนในการเรยน มกจะมปฏกรยาตอบสนองทนทโดยไมยงคดถารสกวาถกตอง จะสนใจตวบคคลและรบฟงเสมอ ชอบชวยเหลอผอน แตกตองการใหการกระท าของตนเปนทรบรดวย ผเรยนประเภทนจะเรยนไดดถารสกสบายใจและไมเครยด มกจะชอบคดดงๆ และชอบการรวมมอกนท างาน ไมชอบการแขงขน ตองการค ายกยองชมเชยในการกระท าของตน จะรสกอยางรนแรงตอความชอบไมชอบของผอนทมตอตน จะท างานใหเสรจเพอเอาใจผอนมากกวาท าดวยความสนใจของตนเอง ค าถามทผเรยนประเภทนจะถามคอ แลวเรองนมคณคาตอฉนอยางไร เวลาเรยนมกจะมองหาความสมพนธของเรองทเรยนกบประสบการณของตนเสมอ จะมแรงจงใจในการเรยนสงถามโอกาสบอกเลาความรสก คานยมและเหตการณในอดตของตน แตถาเรองทเรยนไมเกยวกบมนษยหรอเรองราวในชวตจรง ผเรยนประเภทนจะเบอ และหนไปคยกบเพอน อยางไรกตามเราจะตองหลกเลยงการจดแบงผเรยนเปนประเภทใดประเภทหนงตามความโนมเอยงของผเรย นเพราะผเรยนแตละคนอาจจะมลกษณะการเรยนรหลายแบบในตนเอง มใชมลกษณะแนวการเรยนรเปนประเภทใดประเภทเดยว 9. การจดการศกษาในวชาชพพยาบาล 9.1 แนวคดเกยวกบการเรยนการสอนทางการศกษาพยาบาล การศกษาพยาบาลเปนการจดการศกษาในระดบอดมศกษา เพอผลตบณฑตทางการพยาบาลทมคณลกษณะ ทกษะ และสมรรถนะทพงประสงคไปท าหนาทใหบรการดานสขภาพอนามยแกสงคมโดยมเปาหมายหลกเพอชวยใหประชาชนมสขภาพด ดงนน ผทจะเปนพยาบาลจะตองไดรบการพฒนาตน และเตรยมความพรอมทงทางดานทฤษฎ และปฏบต เพอใหการบรการอยางมคณภาพ การจดการศกษาพยาบาลตองมการเปลยนแปลงใหสอดคลองตรงตามความตองการของผรบบรการและสงคม โดยจะตองพฒนานวตกรรมการจดการเรยนการสอนทมงเนนการคดวเคราะหและพฒนา

70

เจตคตและการพฒนาตนใหพรอมในการดแลผปวยใหกบนกเรยนพยาบาลอยางเปนระบบและตอเนอง (ดรณ รจกรกานต. 2541: 104)

ศาสตรสาขาการพยาบาล ศาสตรสาขาการพยาบาล เปนบรบททมความส าคญตอการจดการศกษา เนองจาก ในการพฒนาศาสตรสาขาตางๆจะตองสรางองคความรทเฉพาะและเปนเอกลกษณของแตละศาสตร องคความรดงกลาวจะปรากฏอยในรปของทฤษฎและการวจยทางการพยาบาลทแสดงถงความเฉพาะของศาสตรและสามารถน ามาใชเปนหลกปฏบตทางการพยาบาลไดอยางเปนทยอมรบและเชอถอในความรบผดชอบของวชาชพจากสงคมโดยทวไป มโนทศนทเปนแกนหรอทศนะแมบทของศาสตรสาขาการพยาบาล ม 4 องคประกอบ คอ คน สงแวดลอม ภาวะสขภาพและการพยาบาลซงมความสมพนธกนอยางใกลชดสะทอนใหเหนถงกระบวนการปฏบตการพยาบาลทเปนองครวมโดยเนนความเปนองครวมของ คนและสงแวดลอมทมปฏสมพนธกนอยางตอเนองเพอใหเกดผลสงสดในดานสขภาพอนามยหรอสขภาวะของบคคล ครอบครว และชมชน (ทประชมคณบดและหวหนาสถาบนการศกษาของรฐในสงกดทบวงมหาวทยาลย. 2544: 117-119) การพฒนาสความเปนวชาชพของศาสตรสาขาการพยาบาลเกดจากการสรางและการน าศาสตรเฉพาะทางการพยาบาลมาเปนเกณฑในการใหการพยาบาลโดยใชกระบวนการพยาบาล เพอการรวบรวมขอมล วนจฉย วางแผน กาปฏบตการและประเมนผลการพยาบาลรวมกบการประยกตความรจากศาสตรตางๆหลายสาขา เพอใหเกดประโยชนในการบรการพยาบาลบนปรชญาและความเชอพนฐานของความเขาใจในคน สงแวดลอม ภาวะสขภาพและการพยาบาลตามความตองการของผรบบรการ การพยาบาลจงเปนทงศาสตรและศลปะของการดแลซงตองมการศกษาอบรมรวมกบการฝกปฏบต (ชตมา ปญญาพนจนกร. 2540: 36) ขอบเขตความรบผดชอบของวชาชพพยาบาล จะเกยวของกบบคคลตงแตกระบวนการเกด แก เจบ ตาย โดยใหการดแลทครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณในลกษณะขององครวม สมพนธภาพระหวางพยาบาลกบผรบบรการมลกษณะเฉพาะน าไปสการก าหนดบทบาทและและความรบผดชอบในหนาทของพยาบาลวชาชพ ซงมซาและเดวด (Maukscha and David อางถงใน สวล ศรไล . 2542: 195-198) ไดอธบายถงลกษณะของวชาชพเฉพาะของวชาชพการพยาบาล ไวดงน 1. วชาชพการพยาบาล เปนการใหการบรการแกสงคมในดานการด ารงรกษาสขภาพอนามยทดของมนษย การปฏบตการพยาบาลจงตองอาศยความรอบร ความช านาญทางวทยาศาสตร

71

ความรบผดชอบตอวชาชพ การพจารณาไตรตรองทบทวนและควบคมลกษณะการปฏบตหนาทอยเสมอ 2. วชาชพการพยาบาลเปนการปฏบตตอมนษยโดยตรง ความเขาใจในธรรมชาตของมนษยในฐานะของสงทมชวตจตใจและสงทมคณคา จงเปนสงทมส าคญและเปนพนฐานของจรยธรรม 3. วชาชพการพยาบาลเปนการปฏบตตอธรรมชาตของของบคคลทแตกตางกน กระบวนการของการพยาบาลจงเปนความพยายามทจะเขาใจมนษยแตละบคคลทมลกษณะเฉพาะตวโดยอาศยการวางแผน การปฏบต และการประเมนผลการพยาบาล

4. วชาชพการพยาบาลเปนการปฏบตทเขาไปมสวนรวมกบผปวย ซงเปนสงส าคญประการหนงของการปฏบตการพยาบาล โดยการใหความเปนกนเอง รบร เขาใจในบคลกลกษณะ ความคด ความเชอ และรปแบบชวตของผปวยแตละคน

5. วชาชพการพยาบาลเปนการปฏบตทอาศยรปแบบความสมพนธแบบรวมมอกนระหวางพยาบาลกบผปวย โดยการปฏบตหนาทของพยาบาลจะตองค านงถงสทธ ความเปนมนษย ความร ทศนคต ตลอดจนความเชอของผปวย ซงผปวยตองตองมสวนรวมในการออกความคดเหนและตดสนใจ

6. วชาชพการพยาบาลตองอาศยรปแบบความสมพนธทใชศลปะการดแลอยางเอออาทร โดยการใหความเขาใจ เคารพศกดศร สทธ อารมณและความรสกของผปวย ซงแสดงออกทางค าพด การสมผส กรยาทาทาง ตลอดจนสหนาแววตาของพยาบาลทแสดงตอผปวย

7. วชาชพการพยาบาลเปนการใหบรการตอบสนองตอความตองการความชวยเหลอของบคคลแตละคน ไมวาจะเปนความทกขทเกดจากโรคภยไขเจบ หรอความทกขทางจตใจ

8. ความสมพนธแบบรวมมอกนระหวางพยาบาลกบผปวย เปนความสมพนธทตองอาศยความเขาใจในความรสกซงกนและกน ตองเรยนรซงกนและกน ซงจะชวยท าใหเขาถงจตใจของผปวย

9. ความรเกยวกบมนษยคอสงทส าคญทสด โดยกระบวนการของการพยาบาลจะใชวธการทางวทยาศาสตรผสมผสานกบมนษยธรรม ศลปะ ความช านาญ และความรเกยวกบภาวะของความเปนมนษย

10. วชาชพการพยาบาลมพนฐานความเชอทส าคญในเรองคณคา ลกษณะเฉพาะตว ศกดศรความเปนมนษยแตละบคคล ซงพยาบาลตองรจกและตระหนกในตนเองกอนจงจะสามารถเขาใจในตวผอน

จากลกษณะเฉพาะของวชาชพการพยาบาล จะเหนไดวา ในการปฏบตหนาทของพยาบาลจะตองมองคประกอบทเปนศลปะของวชาชพและมพนฐานอยบนหลกจรยธรรม การเรยนรและพฒนาตนเองอยเสมอจงเปนสงส าคญ เพราะพยาบาลจะตองปฏบตตอผปวยและเปนตวอยางทด

72

ปรชญาของการศกษาพยาบาล ปรชญาเกยวกบการจดการศกษาสาขาพยาบาลศาสตรของสถาบนการศกษาในประเทศไทย

ครอบคลมความเชอใน 3 องคประกอบ คอ ดานวชาชพการพยาบาล ดานการจดการศกษา และดานผส าเรจการศกษา ซงสรปสาระส าคญไดดงน (กอบกล พนธเจรญวรกล. 2544: 91-92)

ดานวชาชพการพยาบาล มความเชอวาการพยาบาลเปนบรการทส าคญและจ าเปนตอสงคมในการใหบรการสขภาพอนามยทงดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสขภาพแกบคคล ครอบครว และชมชนในทกภาวะสขภาพ ภายใตสภาพแวดลอมทแตกตางกน โดยเนนการพยาบาลแบบองครวม

ดานการจดการศกษา มความเชอวา การจดการศกษาพยาบาลเปนกระบวนการจดการเรยนการสอนทบรณาการความรทวไปและความรดานวชาชพ โดยเนนผเรยนเปนศนยกลาง และสงเสรมใหผเรยนคดเปน ท าเปน ใฝร เพอใหผเรยนพฒนาความรและทกษะทางการพยาบาลตลอดจนมเจคตทดตอวชาชพ

ดานผส าเรจการศกษา มความเชอเกยวกบทกษะการปฏบตการพยาบาลและคณธรรมจรยธรรมของผส าเรจการศกษา เชน มทกษะในการปฏบตการพยาบาล มความรบผดชอบตอตนเอง สงคมและวชาชพ มทศนคตทดตอวชาชพ มคณธรรมจรยธรรม มความคดรเรมสรางสรรค รจกคด ตดสนใจ และแกปญหาอยางมเหตผล เปนตน

วตถประสงคของการศกษาพยาบาล วตถประสงคของหลกสตรการศกษาพยาบาล เปนความคาดหวงทมตอความรความสามารถ

และเจคตของบณฑตทางการพยาบาล ซงหลกสตรของสถาบนการศกษาพยาบาลในประเทศไทยก าหนดวตถประสงคของการจดการศกษามลกษณะดงน (อรวรรณ ลอบญธวชชย. 2543: 61-62)

1. มความรในศาสตรทางการพยาบาลและศาสตรทเกยวของเปนอยางด รวมทงสามารถน ามาประยกตใชในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

2. สามารถใหการดแลชวยเหลอผทมปญหาสขภาพ ฟนฟสภาพ ตลอดจนปองกนปญหาการเจบปวยและสงเสรมการมสขภาพอนามยทดของประชาชนไดเปนอยางด

3. มความคดพจารณาอยางมวจารณญาณ ตดสนใจแกไขปญหาเฉพาะหนาในสถานการณตางๆไดอยางถกตองเหมาะสม

4. มมนษยสมพนธทด สามารถตดตอสอสารและประสานงานในทมและผใชบรการไดด 5. มเจตคตทดตอวชาชพ ยดมนในคณธรรมจรยธรรม 6. มความเปนผน า สามารถวางแผนและจดระบบงานทรบผดชอบไดเปนอยางด

73

การจดการเรยนการสอนทางการพยาบาล จากปรชญาและวตถประสงคของการศกษาพยาบาลจะเหนไดวา การจดการศกษาพยาบาล

เปนกระบวนการเตรยมบณฑตทางการพยาบาลใหมความพรอมทงความร ความสามารถในทางทฤษฎและการปฏบตเพอตอบสนองความตองการของผรบบรการไดตามมาตรฐานของวชาชพควบคไปกบการมความเชอและคานยมทดตอการชวยเหลอเกอกลเพอนมนษยใหมสขภาพด การจดการเรยนการสอนจงมงใหผเรยนมความร ความสามารถอยางกวางขวางในศาสตรทางการพยาบาลและศาสตรอนทเกยวของซงประกอบดวยการเรยนการสอนใน 3 หมวดวชาหลก คอ

1. หมวดวชาศกษาทวไป เพอพฒนาผเรยนใหมความรอบร มโลกทศนกวางไกล เปนคนด มความรบผดชอบ และมมนษยสมพนธในการท างาน

2. หมวดวชาเฉพาะ เพอพฒนาผเรยนใหมความรความเขาใจในเนอหาสาระและฝกฝนทกษะทางวชาชพ สามารถน าไปใชในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

3. หมวดวชาเลอกเสร เปนหมวดวชาทจดขนเพอใหผเรยนเสรมสรางความรความสามารถตามความสนใจของผเรยน และน าไปประยกตใชเพอการแกปญหาตางๆทางวชาชพได (ทบวงมหาวทยาลย. 2540: 2)

การจดการศกษาวชาชพพยาบาลใหความส าคญกบกระบวนการแกปญหา การจดการเรยนการสอนจงเนนใหนกศกษามทกษะจากการฝกปฏบตงาน เพอใหไดประสบการณตรงจากการเรยนรทางคลนกหรอในชมชนมากทสด (อรทพา สองศร . 2545: 38) เนนการบรณาการประสบการณการเรยนรทไดจากภาคทฤษฎสภาคปฏบตอยางเปนระบบดวยการใชกระบวนการพยาบาล (Cresia and Parker. 1996: 93-95)

ปรชญาของหลกสตรวทยาลยพยาบาลกองทพบก หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต(หลกสตรปรบปรง พ.ศ.2548) เปนหลกสตรทมการจด

เนอหาสาระในรายวชาทเนนความเชอมโยงและความตอเนอง โดยเนนกระบวนการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ เพอพฒนาศกยภาพของผเรยนใหเปนพยาบาลทมความพรอมในการท างานในยคการเปลยนแปลง สามารถใชนวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศในการปฏบตการพยาบาล มสมรรถนะการพยาบาลทวไป และสมรรถนะการพยาบาลทหาร สามารถปฏบตงานในโรงพยาบาลของกองทพ และโรงพยาบาลอนๆ ทวไป รวมทงสถานบรการสขภาพทงภาครฐและเอกชน กรอบแนวคดของหลกสตร การพฒนาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (หลกสตรปรบปรง พ.ศ.2548) อยบนพนฐานของมโนมตหลก 4 ประการดงน

74

1. สงคมและสงแวดลอม (Social and Environment) สงคมและสงแวดลอม เปนสภาพการณทอยรอบตวคนหรอผใชบรการทมปฏสมพนธกน

อยตลอดเวลา การปฏสมพนธระหวางคนกบสงคมและสงแวดลอมมผลตอการปรบตวของคนเพอใหอยในสงคมและสงแวดลอมไดอยางมคณคาและปลอดภย ถาผใหบรการเขาใจในสภาพการณของสงคมและสงแวดลอมของผใชบรการแลว จะท าใหผใหบรการสามารถตอบสนองความตองการของผใชบรการไดถกตอง

2. ระบบบรการสขภาพ (Health Care System) ระบบบรการสขภาพ เปนระบบทประชาชนทกคนสามารถเขาถงและเปนบรการแบบองครวม มการดแลอยางตอเนองและเปนการบรการสขภาพเชงรก เปนระบบบรการสขภาพในระดบปฐมภม ทตยภมและตตยภม ทเนนการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพใหแกประชาชนทกเพศทกวยในทกสภาวะของสขภาพ รวมถงการสรางเครอขายในการสงตอและดแลอยางตอเนอง

3. การพยาบาล (Nursing) การพยาบาล เปนการพยาบาลแบบองครวม (Holistic Care) อยางเอออาทร (Caring) และเปนการดแลอยางตอเนอง (Continuing care) ใหแกบคคล ครอบครว และชมชน ตงแตมสขภาพด ภาวะเสยง ภาวะเจบปวย และระยะสดทายของชวตในทกระดบของระบบบรการสขภาพ โดยใชกระบวนการพยาบาล (Nursing process) เปนเครองมอในการแกไขปญหาสขภาพและการปฏบตการพยาบาลทครอบคลมดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพ โดยค านงถงคณธรรม จรยธรรม สทธมนษยชน และกฎหมายวชาชพ ในบทบาทและหนาทของพยาบาลวชาชพ เพอใหเกดสขภาวะ (Well-being) ทเปนองครวมอยางสมดลของผรบและผใหบรการ

4. การศกษาพยาบาล (Nursing Education) การศกษาพยาบาล เปนการจดการศกษาเพอผลตพยาบาลวชาชพทวไป (Generalist) ทมความร และความสามารถทางปญญา (Knowledge and Wisdom) ตลอดจนสมรรถนะ และทกษะทจ าเปนทางการพยาบาล และทางการทหาร เปนผมคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณแหงวชาชพ และเขาใจในกฎหมายวชาชพและกฎหมายอนๆ ทเกยวของในการปฏบตการพยาบาล โดยการจดเนอหาสาระส าคญของวชาตางๆ ใหมความเชอมโยง และตอเนอง รวมถงการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ และการเรยนรตามสภาพจรง สามารถคด วเคราะห สงเคราะห และการตดสนใจแกปญหาไดอยางเปนระบบ มความสามารถในการตดตอสอสาร และการใชนวตกรรม และสารสนเทศ เพอการศกษา และการปฏบตการพยาบาล

75

วตถประสงคของหลกสตร บณฑตพยาบาลทส าเรจการศกษาจากหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (หลกสตรปรบปรง

พ.ศ. 2548) มคณลกษณะดงน 1. มความรและความสามารถในการดแลสขภาพของบคคล ครอบครวและชมชนแบบ

องครวมในระดบปฐมภม ทตยภม และตตยภม ทครอบคลมการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพได

2. สามารถใชกระบวนการพยาบาลในการแกไขปญหาสขภาพของบคคล ครอบครว และชมชน เนนการดแลแบบองครวม ( Holistic Care) อยางเอออาทร ( Caring) และตอเนอง (Continuing Care) ตามมาตรฐานวชาชพ มคณธรรมและจรยธรรมในการปฏบตงาน

3. มสมรรถนะดานการสอสาร การบรหารจดการ การใชเทคโนโลยสารสนเทศ และขอมล ขาวสารในการเรยนรและการปฏบตการพยาบาล

4. สามารถใชความรทางการพยาบาล และทางทหารในการดแลชวยเหลอผบาดเจบ ในภาวะฉกเฉน และภาวะสงคราม รวมทงการสงตอและสงกลบผปวยได

5. สามารถคด วเคราะห สงเคราะห การตดสนใจ และแกไขปญหาไดอยางเปนระบบ 6. สามารถใชกระบวนการวจยในการปฏบตการพยาบาลและการพฒนาคณภาพงาน

รวมถงการสรางองคความรใหม 7. สามารถสอนสขศกษาและใหค ารกษาดานสขภาพแกบคคล ครอบครว และชมชนได 8. แสวงหาความรและศกษาพฒนาตนเองอยางตอเนอง 9. แสดงเปนผทมระเบยบวนย มความรบผดชอบตอตนเอง ตอหนาท และตอสวนรวม 9.2 การประยกตใชหลกการและทฤษฎเพอการเรยนการสอนทางการพยาบาล

ชวงระยะทผานมาเราจดการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยน โดยยดหลกการสงเกต การวดผลจากพฤตกรรมทแสดงออกมา โดยใชหลกการคาดคะเนพฤตกรรมทเปลยนแปลงวานนคอผลทเกดจากการเรยนรของผเรยน ใชแนวคดทฤษฎตางๆ ดานจตวทยาทพยายามอธบายท าความเขาใจและคาดคะเน กลไกในการถายทอดการท างานของสมองมนษย ซงเปนทยอมรบกนวา สมองคอ สวนส าคญทเกยวของกบการเรยนรโดยตรง ในชวงระยะเวลานนความเขาใจเกยวกบการท างานของสมองตองอาศยเพยงการคาดคะเนและตรวจสอบดวยเครองมอวดจากภายนอกเทานน ยงไมสามารถเหนภาพกลไกการท างานทแทจรงภายในสมอง แตในชวงระยะประมาณ 20 ปทผานมา ความรความเขาใจเกยวกบการท างานของสมองของมนษยมความชดเจนมากขน ไมเปนสงทเรนลบอกตอไป ทงนผลมาจากความกาวหนาทางเทคโนโลยท าใหนกวทยาศาสตรการแพทยสามารถสรางเครองมอในการ

76

ตรวจจบและเหนภาพการท างานของสมอง ท าใหไดขอคนพบใหมๆ จากการวจยทเกยวกบสมองมากขน โดยเฉพาะทเกยวของกบการเรยนรของมนษย ดวยเหตนจงท าใหเกดแนวคดใหมในการอธบายการเรยนรของมนษยโดยอาศยความรเกยวกบสมองซงไดจากการศกษากลไกการท างานภายในสมอง เรยกแนวคดนวา การเรยนรทใชสมองเปนฐาน ( Brain-Based Learning) ผวจยคดวาการจดการเรยนการสอนนาจะอาศยความเขาใจเกยวกบการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ( Brain-Based Learning) มาใชเปนพนฐานส าหรบการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาการจดการศกษาใหบรรลเปาหมาย โดยอาศยขอความรเกยวกบพฤตกรรมการเรยนรทเปนไปตามธรรมชาตของการเรยนรของมนษยอยางแทจรง ทงนเพอเปนการพฒนาศกยภาพของสมองอยางถกตองและมาจากฐานความเขาใจธรรมชาต โครงสรางของสมองและความสามารถในการท างานของสมอง (อลศรา ชชาต ; อมรา รอดดารา ; และ สรอยสน สกลรกษ. 2549: 149-150) จากการประมวลขอคนพบในงานวจยดานสมองทน ามาสทฤษฎการเรยนรทใชสมองเปนฐาน (Brain-Based Learning) สามารถน ามาใชเปนแนวทางของการจดกจกรรมการเรยนการสอนทสอดคลองกบการท างานของสมองนนจงควรมลกษณะดงตอไปน

1. เสนอเนอหาโดยใชยทธวธการสอนทหลากหลาย 2. ตระหนกวานกเรยนแตละคนมความพรอมในการเรยนไมเทากนเสมอไป ตองผนวกเอา

ความรและการปฏบต สขภาพทงกายและใจ (การกนอาหารทด การออกก าลงกาย การผอนคลายความเครยด) เปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร

3. พยายามท าใหบทเรยนและกจกรรมกระตนความสนใจในการหาความหมายของจตใจ 4. เสนอขอมลภายในบรบทใดบรบทหนงเพอทผเรยนจะสามารถบงชชดของแบบแผนได

และสามารถเชอมตอกบประสบการณกอนหนานของเขาได 5. สรางบรรยากาศในหองเรยน ทสงเสรมใหนกเรยนและครมทศนคตในทางบวกเกยวกบ

การเรยนการสอน สนบสนนใหนกเรยนตระหนกในเรองอารมณความรสกของพวกเขาและตระหนกวา อารมณนนมผลกระทบตอการเรยนร ครทมอารมณดและอารมณขนจะสรางบรรยากาศการเรยนรทด

6. พยายามอยาสอนขอมลเปนเรองๆ โดยไมเชอมโยงกบบรบทใหญ การสอนแบบแยกสวนท าใหการเรยนรเขาใจไดยาก ควรออกแบบกจกรรมทใหสมองทงสองซกมปฏสมพนธและสอสารถงกนและกน

7. วางสอการเรยนรไวรอบหองเพอใหมอทธพลตอการเรยนรทางออม ควรตระหนกวาความกระตอรอรนของคร การท าตวเปนแบบอยางและการชแนะเปนสญลกษณทส าคญทชวยใหผเรยนเหนคณคาของสงทก าลงเรยน

77

8. ใชเทคนคการจงใจ เพอกระตนใหเกดการเชอมโยงของบคคล สนบสนนกระบวนการเรยนรอยางกระตอรอรน ผานการสะทอนกลบและการรจกความคดของตวเอง (metacognition) เพอชวยใหนกเรยนไดส ารวจการเรยนรของตนเองอยางมจตส านก

9. การสอนขอมลและทกษะโดยไมสมพนธกบประสบการณกอนหนานของผเรยน บงคบใหผเรยนตองพงพาการจ าแบบทองจ า

10. ใชเทคนคทสรางหรอเลยนแบบประสบการณจรงของโลกและใชประสาทสมผสทหลากหลาย

11. พยายามสรางบรรยากาศตนตวแบบผอนคลาย 12. ใชยทธศาสตรการสอนเพอเราความสนใจของผเรยน และใหผเรยนไดแสดงออกตาม

ความถนดของเขาทงดานการฟง การจนตนาการเปนภาพ การปฏบต และอารมณ แนวทางการเรยนการสอนดงกลาวขางตนนจะชวยกระตนการเรยนรใหแกผเรยนและสอดคลองกบการท างานของสมองอยางแทจรง ซงในการสอนทแฝงดวยความเขาใจในพฤตกรรมการเรยนรของสมองจะท าใหการเรยนรเปนไปอยางเปนระบบ ท าใหสามารถดงศกยภาพของสมองมาใชไดอยางเตมท ไมท าใหสมองสญเสยศกยภาพในการท างาน ท าใหการเรยนไมกอใหเกดความเครยด ซงจะมผลเสยอยางมากในการท าลายเซลลสมองโดยไมจ าเปน

จากการศกษาทผานมาไดมผทท าการศกษาในประเดนของการใชผงมโนทศนในการจดการเรยนการสอน พบวานกศกษาทไดรบการสอนโดยใชผงมโนทศนมผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตตอวชาสงกวานกศกษาทไดรบการสอนตามปกต (พทกษ เจรญวานช. 2531; สนย สอนตระกล. 2535; ศภลกษณ ทองสนธ. 2536; นงลกษณ เฉลยว. 2537; เกษแกว ปวนแดง. 2539; หทยรช รงสวรรณ. 2539; ลออ อางนานนท. 2542; รงสรรค พลสมคร. 2548) ในสวนของการบรหารสมองนน ทว จนหน (2547) พบวา ความสามารถในการจ าของนกเรยนทมความบกพรองทางสตปญญาระดบเรยนไดหลงการฝกโดยใชกจกรรมการใชประสาทรบรรวมกนและการบรหารสมองสงขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ส าหรบการผอนคลายไดมผศกษาในประเดนของการฝกสมาธแบบอานาปานสต พบวา ชวยลดความวตกกงวลในผเรยน (วฒ ใหมค า. 2545) และการนงสมาธแบบอานาปานสต สามารถน าไปใชลดความเครยดในการเรยนไดดกวาการใชเทคนคการนวดคลายเครยด (สธาทพย บรพนธ. 2546) และเมอพจารณาเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยน พเชฎษ จบจตต (2534) พบวา การนงสมาธแบบอานาปานสตเปนเวลา 10 นาทกอนเรมเรยนชวยเพมผลสมฤทธทางการเรยนดานความร-ความจ าและความเขาใจ ในสวนของการคดไตรตรอง จรยา ตนตกรกล (2542) พบวา นกศกษาพยาบาลทไดรบการสอนดวยการฝกคดไตรตรองมคะแนนความสามารถในการแกปญหาทางการพยาบาลสงกวากอนสอนดวยการฝกคดไตรตรองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และความสามารถในการแกปญหาทางการ

78

พยาบาลของกลมทไดรบการสอนดวยการฝกคดไตรตรองสงกวากลมทไดรบการสอนตามปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ในการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ผวจยไดน าหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐานซงม 12 ประการตามทกลาวมาแลวนนมาสงเคราะหเปนรปแบบประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก 1. ขนวธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. ขนการใชผงมโนทศน (Concept mapping) 3. ขนการถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) 4. ขนการบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) และ 5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection) ซงนาจะเปนการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบการท างานของสมองและเนนใหผเรยนเปนผกระท า จากรปแบบการเรยนการสอนทไดน าเสนอมานน ผวจยไดมการผสมผสานแนวคดตางๆ ตามภาพประกอบท 6 เพอสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานส าหรบผเรยนในระดบอดมศกษา ซงในการเรยนการสอนทางการพยาบาลนนมความจ าเปนอยางยงทจะตองน าสงทไดเรยนรไปปฏบตจรง ในสถานการณทเปนจรง ดงนนการเรยนรทมความหมาย การจดระบบแบบแผนทางความคด การถายโยงการเรยนร จงเปนหวใจส าคญในการเรยนการสอน และในขณะเดยวกนการเตรยมความพรอมทจะเรยนรนนกเปนสงส าคญ สามารถกระท าไดโดยวธการผอนคลาย จะชวยใหมการปรบของคลนสมองใหมความถลดลง จตสงบนง และการบรหารสมอง จะชวยใหมการท างานของสมองทงสองซกประสานกนเปนอยางด ดงนนการพฒนารปแบบการเรยนการสอนดงกลาวจงเปนการสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน สามารถทจะน าความรไปประยกตใชในการปฏบตทางการพยาบาลเพอเปนประโยชนตอผรบบรการและสงคมสบตอไป

79

ภาพประกอบ 6 หลกการ แนวคด ทฤษฎ ทสนบสนนการวจย

การจดการเรยนการสอน 1. วธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. การใชผงมโนทศน (Concept Mapping) 3. การถายโยงการเรยนร (Transfer of Learning) 4. การบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) 5. การคดไตรตรอง (Reflection)

บรรยากาศทสงเสรมการเรยนรของสมอง และการบรหารสมอง ตามแนวคดของ Dennison (1981)

การคดไตรตรอง ตามแนวคดของ Dewey (1933)

ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมายของออซเบล .......................... การใชผงมโนทศน Concept Mapping ตามแนวคดของ Novak & Gowin (1984)

ทฤษฎการถายโยงการเรยนร 1. ทฤษฎธาตมลทคลายคลง (Identical Elements) ของ Thorndike (1913) 2. ทฤษฎนยทวไป (Generalization theory) ของ Judd (1908) 3. ทฤษฎการถายโยงสการน าไปใช (Transposition theory) ของ Gestalt (1924)

สาระการเรยนร หนวยเนอหาในรายวชา

ทางการพยาบาล

80

10. กรอบแนวคดในการวจย ในการศกษาครงน เปนการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ประกอบดวย 5 ขนตอน จากนนน ารปแบบดงกลาวมาใชในรายวชาทางการพยาบาล เพอประเมนประสทธผลของรปแบบในดานผลสมฤทธทางการเรยน เจตคตตอวชา และความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน ประสทธผลของรปแบบ

- ผลสมฤทธทางการเรยน - เจตคตตอวชา - ความพงพอใจตอรปแบบ

การเรยนการสอน

ภาพประกอบ 7 กรอบแนวคดในการวจย

รปแบบการเรยนการสอน 1. วธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. การใชผงมโนทศน (Concept Mapping) 3. การถายโยงการเรยนร (Transfer of Learning) 4. การบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) 5. การคดไตรตรอง (Reflection)

81

บทท 3 วธด าเนนการวจย

ผวจยด าเนนการโดยใชกระบวนการวจยและพฒนา ซงประกอบดวย ขนตอน ของ การด าเนนการวจย 4 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การศกษาขอมล แนวคด ทฤษฎ จากเอกสารและงานวจย ขนตอนนเปนการศกษารวบรวมขอมลพนฐานทเกยวของกบการเรยนรทใชสมองเปนฐาน เพอน ามาใชในการสงเคราะหรปแบบการจดการเรยนการสอน ขนตอนท 2 การพฒนารปแบบการเรยนการสอน

จากแนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนทสอดคลองกบการท างานของสมอง ผวจยมความสนใจทจะน าหลกการตางๆมาพฒนาเปนรปแบบการเรยนการสอนเพอทจะสงเสรมการเรยนรของผเรยน โดยมหลกในการพจารณา ดงน

1. สมองมระบบการเรยนรทซบซอนมากเพราะรวมไปถงรางกาย การเคลอนไหว ความคด อารมณสงแวดลอมซงเกดขนพรอมกน

2. สมองจะมการเรยนรไดถามปฏสมพนธกบผอนและในสงคม สงแวดลอม 3. สมองจะแสวงหาความหมาย ความเขาใจจากประสบการณในชวต ตลอดเวลา 4. สมองมการแสวงหาความหมายและความเขาใจในประสบการณโดยจดเปนหมวด หม

แบบแผน 5. อารมณมสวนส าคญในการเรยนร 6. การเรยนรของสมองจะเรยนรพรอมๆกนทงทเปนภาพรวมและทเปนสวนยอย 7. การเรยนรของสมองจะเกดจากทงการตงจดสนใจเรองทจะศกษา และเกดจาก

สงแวดลอมทมไดตงใจศกษา 8. การเรยนรจะมกระบวนการทรโดยรตว (มจตส านก) และการรโดยไมรตว (จากจตใต

ส านก) 9. สมองมความจ าอยางนอย 2 แบบ คอ ความจ าแบบเชอมโยงมต/ระยะ ซงบนทก

ประสบการณของเรา และความจ าแบบทองจ า ซงเกยวกบขอเทจจรงและทกษะแบบแยกสวน 10. การเรยนรของสมองเปนไปตามพฒนาการ

82

11. การเรยนรทสงและซบซอนจะเรยนไดดในบรรยากาศทยวยและทาทายใหเสยง แตถามบรรยากาศเครยดและกดดนมากๆ จะท าใหไมเกดการเรยนร

12. สมองของแตละคนมความเฉพาะของตน ในการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ผวจยไดน าหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐานซงม 12 ประการตามทกลาวมาแลวนนมาสงเคราะหเปนรปแบบประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก 1. ขนวธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. ขนการใชผงมโนทศน (Concept mapping) 3. ขนการถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) 4. ขนการบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) และ 5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection) หรอ ACTOR Model ตามค าขนตนของแตละขน ซงเปนการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบการท างานของสมองและเนนใหผเรยนเปนผกระท า การพฒนารปแบบในแตละขนมแนวคดและหลกการทสนบสนน ดงน A = Approach to relaxation (วธการเพอความผอนคลาย) มทมาและแนวคดทวา การตนตวทผอนคลายเปนการพยายามลดความกลวในตวผเรยนและเสรมบรรยากาศททาทายการเรยนร นกเรยนควรไดรบการทาทายทมความเฉพาะตน ซงจะกระตนจตใจของผเรยนใหมความตนตวทจะเรยนร เชน การเปดเพลงคลาสสกใหเดกฟง การท าสมาธกอนเรยนเพอใหเดกสงบและเปนการปรบคลนสมองพรอมทจะเรยนร ท าบรรยากาศในชนเรยนทผอนคลาย C = Concept Mapping (การใชผงมโนทศน) มทมาและแนวคดทวา มนษยทกคนตองการแสวงหาความหมายและเกดมาพรอมความตองการทจะเขาใจ ทจะรจกชอ รจกการรวมกลมของสงตางๆหรอทเรยกวา การจดแบบแผน ซงเปนการเขาใจความหมายการรวมกลม การแยกประเภท การตดสนใจ การจดท าแผนทความคด การจดประเภท มนษยจะรบรและเลอกสงทตองการจะร สมองจะรบรและจดแบบแผนสงทมความหมายตอตวเรา และขณะเดยวกนกจะแสวงหาและตอบสนองตอสงเราใหมๆ T = Transfer of Learning (การถายโยงการเรยนร) ซงมทมาและแนวคดทวา สมองจะเรยนรไดดนน การเรยนการสอนจะตององอยกบบรบททเกยวของ และสมองจะเขาใจและจ าไดดเมอมความจ าแบบเชอมโยง เพอใหผเรยนสามารถระบแบบแผนตางๆของความรไดและสามารถเชอมโยงกบประสบการณทมอยกอนได พยายามหลกเลยงการแยกขอมลออกจากบรบท เพราะการแยกขอมลออกจากบรบทจะท าใหการเรยนรยากตอการท าความเขาใจ เนองจากผเรยนไมเหนความเชอมโยงกบบรบท หรอประสบการณในชวตประจ าวนของผเรยน

O = Operation to Brain-Gym (การบรหารสมอง) ซงมทมาและแนวคดทวา การเรยนรของสมองจะดขนถาใชสมองทง 2 ซกไปดวยกน ความพรอมในการเรยนรของสมองนนควรมการออกก าลงกายควบคกนไปดวย ซงการบรหารสมองเปน การชวยใหการท างานของสมองซกซายและขวาเชอมโยง

83

ท างานประสานกนไดด ตดตอสอสาร รวมทงประเมนสงตางๆ ไดอยางถกตองตามหลกเหตผล ความสามารถในการรบรความคดเหนของผอนกจะพฒนาขนอยางรวดเรวดวยเชนกน และยงสงผลใหเกดความผอนคลายอกดวย

R = Reflection (การคดไตรตรอง) ซงมทมาและแนวคดทวา สมองเมอมการรบรหรอเรยนรสงตางๆ จะมการด าเนนการกบขอมล การพจารณาและไตรตรอง ซงเกดขนทงในขณะทมสตรตวและซมซบในลกษณะแบบไมรตว เปนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาประสทธภาพการเรยน เพราะการเรยนรเกดจากการประมวลผลประสบการณทงหมด ส าหรบการศกษาในครงน ผวจยไดน าแนวคดดงกลาวมาพจารณา ท าใหเกดการผสมผสานเปนรปแบบการเรยนการสอน 5 ขนตอน ตามตาราง 2 ตาราง 2 การสงเคราะหรปแบบการเรยนการสอนตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน

หลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน รปแบบการเรยนการสอนตามขนตอน A C T O R 1. สมองมระบบการเรยนรทซบซอนและท าหลายอยางไดใน เวลาเดยวกน

/ /

2. สมองมการเรยนรถามปฏสมพนธกบผอนและสงแวดลอม / / 3. สมองจะแสวงหาความหมาย ความเขาใจ จากประสบการณ ในชวต

/

4. สมองแสวงหาความหมาย ความเขาใจ โดยจดเปนหมวด หม แบบแผน

/

5. อารมณมสวนส าคญในการเรยนร / 6. สมองเรยนรพรอมๆกนทงทเปนภาพรวมและสวนยอย (สมอง ซกซายและขวาท างานเชอมโยงประสานกน)

/ /

7. สมองเรยนรไดทงการตงจดสนใจศกษาและสงแวดลอมทมได ตงใจศกษา

/

8. การเรยนรเปนกระบวนการทรโดยรตว (มจตส านก) และรโดย ไมรตว (จากจตใตส านก)

/

9. สมองมความจ าแบบเชอมโยงและแบบทองจ า / / 10. การเรยนรเปนไปตามพฒนาการ /

11. บรรยากาศททาทาย ผอนคลาย สงเสรมการเรยนร / / 12. สมองแตละคนมความเฉพาะ /

84

จากนนน ารปแบบการเรยนการสอนมาสการปฏบตโดยผวจยสรางเครองมอประกอบรปแบบและมการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ดงน 2.1 เครองมอประกอบรปแบบการเรยนการสอน ในการศกษาครงน ผวจยสรางแผนการจดการเรยนรรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1ประกอบรปแบบการเรยนการสอน และประเมนประสทธผลรปแบบการเรยนการสอนจาก ผลสมฤทธทางการเรยน เจตคตตอวชา และความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน ดงนน เครองมอประกอบรปแบบการเรยนการสอน ไดแก 2.1.1 แผนการจดการเรยนรรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จ านวน 16 ชวโมง แผนการจดการเรยนรประกอบดวย ชอหนวยการเรยนร มโนทศนหลก จดประสงคการเรยนร หวขอเนอหา กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร การวดและประเมนผล โดยน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR มาเปนขนตอนในการจดกจกรรมการเรยนร ซงหลกการจดกจกรรมการเรยนรตามขนตอนของรปแบบการเรยนรทใชสมองเปนฐานสรปไดตามตาราง 3 ตาราง 3 หลกการจดกจกรรมการเรยนรตามขนตอนของรปแบบการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ขนตอนของรปแบบ จดมงหมาย กจกรรมการเรยนร

1. ขนวธเพอการผอน คลาย (Approach to relaxation)

1. เพอใหผเรยนเกดการผอนคลาย สงบนง พรอมทจะเรยนร

- เตรยมตวกอนเขาสบทเรยน โดยท าสมาธ หรอฟงเพลงคลาสสค เพอการผอนคลาย ประมาณ 10 นาท

2. ขนการใชผงมโนทศน (Concept mapping)

1. เพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามการท างานของสมองโดยทสมองจะรบรและจดแบบแผนสงทมความหมายตอตวเรา 2. เพอใหผเรยนจบประเดนส าคญและเขาใจความหมายการรวมกลม การแยกประเภท

- น าเขาสบทเรยนโดยเชอมโยงเนอหากบชวตประจ าวนและความรเดมกบความรใหม - ผเรยนสรปประเดนส าคญของเนอหาทเรยนทไดจากการอาน การฟงบรรยาย การแลกเปลยนความคดเหน โดยใชผงมโนทศน

3. ขนการถายโยงการ เรยนร (Transfer of learning)

1. เพอใหผเรยนสามารถเชอมโยงเนอหากบชวตประจ าวนหรอประสบการณของตน 2. เพอใหผเรยนสามารถวเคราะหประเดนปญหาจากความรทางทฤษฎไปสการปฏบต

- ผเรยนวเคราะหประเดนจากสถานการณทก าหนดใหตามหลกการทางทฤษฎ - ผเรยนสรางชนงานโดยน าความรทางทฤษฎมาสการปฏบต

85

ตาราง 3 (ตอ)

ขนตอนของรปแบบ จดมงหมาย กจกรรมการเรยนร 4. ขนการบรหารสมอง (Operation to Brain- Gym)

1. เพอใหสมองผเรยนท างานเชอมโยงประสานกนไดดระหวางซกซายและซกขวา 2. ชวยใหผเรยนเกดการผอนคลาย 3. ชวยกระตนการไหลเวยนของเลอดไปเลยงสมองดขน

- ผเรยนฝกการบรหารสมองประมาณ 5-10 นาท

5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection)

1. เพอใหผเรยนมการพจารณา ไตรตรองเนอหาทเรยน 2. เพอใหผเรยนเกดทกษะการคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนร

- ผเรยนมการทบทวนเนอหา แลวประเมนตนเองเพอพฒนาตอไป - ผเรยนฝกการคดไตรตรองจากประเดนค าถามทน าเสนอตามรปแบบการเรยนร

จากหลกการจดกจกรรมการเรยนรตามขนตอนของรปแบบการเรยนรทใชสมองเปนฐาน น ามา

สแผนการจดการเรยนร ในทนผวจยขอเสนอเปนภาพรวมของแผนการจดการเรยนรวชาการวจยทางการพยาบาล1 ตามตาราง 4 ส าหรบรายละเอยดของแผนการจดการเรยนรไดเขยนประกอบไวอยในภาคผนวก

ตาราง 4 ภาพรวมของแผนการจดการเรยนรวชาการวจยทางการพยาบาล 1

ครงท จ านวน มโนทศน / เนอหา กจกรรมการเรยนร ประเมนผล (ชวโมง) A C T O R

1 3 ความรเบองตนเกยวกบการวจย - กระบวนทศนเกยวกบการวจย - ประเภทของการวจย - วจยทางการพยาบาล - จรรยาบรรณในการวจย

/

/ / / /

/

/

/

-การอภปราย -จากใบงาน -การทดสอบหลงเรยน

2 3 การเขยนโครงการวจยและกระบวนการวจย 1 - การเขยนโครงการวจย - การก าหนดปญหา - การทบทวนวรรณกรรม

/

/ / /

/ / /

/

/

-การอภปราย -จากใบงาน -การทดสอบหลงเรยน

86

ตาราง 4 (ตอ) ครงท จ านวน มโนทศน / เนอหา กจกรรมการเรยนร ประเมนผล

(ชวโมง) A C T O R 3 3 กระบวนการวจย 2

- การก าหนดกรอบแนวคดการวจย - การก าหนดตวแปร - การก าหนดสมมตฐาน

/

/ / /

/ / /

/

/

-การอภปราย -จากใบงาน -การทดสอบหลงเรยน

4 3 กระบวนการวจย 3 - การออกแบบการวจย - การก าหนดประชากรและกลมตวอยาง - การเตรยมเครองมอวจย

/

/ /

/

/ /

/

/

/

-การอภปราย -จากใบงาน -การทดสอบหลงเรยน

5 3 กระบวนการวจย 4 - การเกบรวบรวมขอมล - การวเคราะหขอมล - การรายงานผลการวจย

/

/ /

/ /

/

/

-การอภปราย -จากใบงาน -การทดสอบหลงเรยน

หมายเหต : สอบขอเขยนแบบปรนยจ านวน 50 ขอ เวลา 1 ชวโมง 2.1.2 แบบทดสอบ เปนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการ พยาบาล 1 ลกษณะขอสอบเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 50 ขอ 2.1.3 แบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 มลกษณะเปนแบบสอบถามประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ จ านวน 25 ขอประกอบดวยขอความทางบวกจ านวน 14 ขอ และขอความทางลบจ านวน 11 ขอ 2.1.4 แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน มลกษณะเปนแบบสอบถามประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ จ านวน 25 ขอ จ าแนกเปน ดานเนอหา ดานกจกรรมการเรยนร ดานสอการเรยนร ดานการวดและประเมนผล และดานบรรยากาศการเรยนร 2.1.5 แบบสมภาษณความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน โดยสมภาษณผเรยนเปนรายกลมและสมภาษณผสอนเปนรายบคคล

87

2.2 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ 2.2.1 แผนการจดการเรยนร การตรวจสอบความเหมาะสมโดยผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน พจารณาในดานเนอหา ขอความและภาษาทใช รวมทงความสอดคลองของกจกรรมการเรยนรกบรปแบบการเรยนการสอน โดยพจารณาตามแบบประเมนความเหมาะสมมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 3 ระดบ ไดแก สอดคลอง ไมแนใจ ไมสอดคลอง ในการวเคราะหขอมลแบบประเมนความเหมาะสมของแผนการจดการเรยนรตามรปแบบการเรยนการสอน ทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานพจารณาจาก ดชนความสอดคลอง (Index of congruence) หรอ IOC (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ. 2539: 248-249) โดยใชสตร

IOC = NR / เมอ IOC = ดชนความสอดคลอง

R = คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N = จ านวนผเชยวชาญ

ผลการประเมนของผเชยวชาญแตละคน น ามาแปลงเปนคะแนนไดดงน สอดคลอง ใหคะแนน 1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 ไมสอดคลอง ใหคะแนน -1 เมอคา IOC ขอใดต ากวา 0.5 จะตองน ามาปรบปรงตอไป 2.2.2 แบบทดสอบ การตรวจสอบความเทยงตรงโดยใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน พจารณาความชดเจนของขอค าถาม ความเหมาะสมของตวเลอก ความสอดคลองกบจดประสงค และความสอดคลองของพฤตกรรมทตองการวด โดยพจารณาตามแบบประเมนความเหมาะสมมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 3 ระดบ ไดแก สอดคลอง ไมแนใจ ไมสอดคลอง ในการวเคราะหขอมลแบบประเมนความเหมาะสมของ แบบทดสอบใชดชนความสอดคลอง (Index of congruence) หรอ IOC เมอคา IOC ขอใดต ากวา 0.5 จะตองน ามาปรบปรงตอไป การตรวจสอบความเชอมน โดยน าไปทดลองใชกบกลมทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน จากนนน ามาหาคาความเชอมนโดยใชวธของคเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson procedure)

88

สตร KR-20 ผลจากการน าไปทดลองใชกบนกเรยนพยาบาลกองทพบก ชนปท 4 จ านวน 30 คน เพอหาคาความเชอมน พบวา คา KR-20 เทากบ 0.862

การหาคาความยากงาย (p) ซงคาทเหมาะสมของความยากงายจะอยในชวง 0.2-0.8 (บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2537:106) ผลจากการน าไปทดลองใชกบนกเรยนพยาบาลกองทพบก ชนปท 4 จ านวน 30 คน เพอหาคาความยากงาย พบวาอยในชวง 0.2 – 0.8 การหาคาอ านาจจ าแนก (r) โดยค านวณสดสวนผลตางระหวางจ านวนผตอบขอนนถกในกลมทไดคะแนนมากกบกลมทไดคะแนนนอย ซงขอค าถามทดตองมคาอ านาจจ าแนกตงแต 0.2 ขนไป (บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2537:107) ผลจากการน าไปทดลองใชกบนกเรยนพยาบาลกองทพบก ชนปท 4 จ านวน 30 คน เพอหาคาอ านาจจ าแนกรายขอ พบวา มคาตงแต 0.25 ขนไป 2.2.3 แบบวดเจตคตตอวชาวจยทางการพยาบาล 1 และแบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน การตรวจสอบความเทยงตรง โดยผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน พจารณาความชดเจนของขอความ ภาษาทใช โดยพจารณาตามแบบประเมนความเหมาะสมมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 3 ระดบ ไดแก สอดคลอง ไมแนใจ ไมสอดคลอง ในการวเคราะหขอมลแบบประเมนความเหมาะสมของแบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 และแบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนโดยใ ชดชนความสอดคลอง (Index of congruence) หรอ IOC เมอคา IOC ขอใดต ากวา 0.5 จะตองน ามาปรบปรงตอไป การตรวจสอบความเชอมน โดยน าไปทดลองใชกบกลมทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน จากนนน ามาหาคาความเชอมนโดยใชคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาซ ควรมคาตงแต 0.7 ขนไป ผลจากการน าแบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ไปทดลองใชกบนกเรยนพยาบาลกองทพบก ชนปท 3 จ านวน 30 คน เพอหาคาความเชอมน พบวา มคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาซ มคา 0.9262 และผลจากการน าแบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนไปทดลองใชกบนกเรยนพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย ชนปท 3 จ านวน 30 คน เพอหาคาความเชอมน พบวา คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาซ มคา 0.8998

2.3 ผลการพฒนารปแบบการเรยนการสอน ผลจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดน าขอมลดงกลาวมาออกแบบรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก โดยรปแบบการเรยนการสอนทผวจยพฒนาขนมาหรอทเรยกวา ACTOR Model ประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน

89

ขนตอนท 1 วธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) ซงมทมาและแนวคดทวา การตนตวทผอนคลายเปนการพยายามลดความกลวในตวผเรยนและเสรมบรรยากาศททาทายการเรยนร ผเรยนควรไดรบการทาทายทมความเฉพาะตน ซงจะกระตนจตใจของผเรยนใหมความตนตวทจะเรยนร เชน การเปดเพลงคลาสสกใหเดกฟง การท าสมาธกอนเรยนเพอใหเดกสงบและเปนการปรบคลนสมองพรอมทจะเรยนร ท าบรรยากาศในชนเรยนทผอนคลายเพอใหผเรยนไดใชความสามารถอยางเตมท ขนตอนนผวจยใหผเรยนสงบนงโดยฟงเพลงคลาสสคเพอการผอนคลายประมาณ 10 นาท

ขนตอนท 2 การใชผงมโนทศน (Concept mapping) ซงมทมาและแนวคดทวา มนษยทกคนตองการแสวงหาความหมายและเกดมาพรอมความตองการทจะเขาใจ ทจะรจกชอ รจกการรวมกลมของสงตางๆหรอทเรยกวา การจดแบบแผน ซงเปนการเขาใจความหมายการรวมกลม การแยกประเภท การตดสนใจ การจดท าแผนทความคด การจดประเภท มนษยจะรบรและเลอกสงทตองการจะร สมองจะรบรและจดแบบแผนสงทมความหมายตอตวเรา สมองและจตใจตองการและรบรสงทคลายคลงกนโดยอตโนมต และขณะเดยวกนกจะแสวงหาและตอบสนองตอสงเราใหมๆ สมองพยายามทจะเขาใจและจดแบบแผนของสงทปรากฏและสรางความประทบใจตอแบบแผนทมความหมายส าหรบผเรยน ขนตอนนผวจยใหผสอนแจงจดประสงคการเรยนรและทบทวนความรเดม ประมาณ 10-15 นาท โดยใชค าถามในการน าอภปราย ผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนจากการอภปราย เพอจะเชอมโยงกบความรใหม จากนนผสอนบรรยายตามหวขอเนอหา แลวใหผเรยนแตละกลมรวมกนเขยนผงมโนทศนในเนอหาทเรยนตามใบงานพรอมทงน าเสนอผงมโนทศนและใหเพอนๆรวมอภปราย จากนนผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนทไดจากการอภปราย

ขนตอนท 3 การถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) ซงมทมาและแนวคดทวา สมองจะเรยนรไดดนน การเรยนการสอนจะตององอยกบบรบททเกยวของ และสมองจะเขาใจและจ าไดดเมอมความจ าแบบเชอมโยง เพอใหผเรยนสามารถระบแบบแผนตางๆของความรไดและสามารถเชอมโยงกบประสบการณทมอยกอนได พยายามหลกเลยงการแยกขอมลออกจากบรบท เพราะการแยกขอมลออกจากบรบทจะท าใหการเรยนรยากตอการท าความเขาใจ เนองจากผเรยนไมเหนความเชอมโยงกบบรบท หรอประสบการณในชวตประจ าวนของผเรยน ขนตอนนผวจยใหผเรยนแตละกลมศกษาจากสถานการณทก าหนดใหในใบงาน รวมกนเสนอแนวคดและน าเสนอ เพอนๆรวมอภปราย จากนนผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนทไดจากการอภปราย

ขนตอนท 4 การบรหารสมอง (Operation to Brain-based learning) ซงมทมาและแนวคดทวา การเรยนรของสมองจะดขนถาใชสมองทง 2 ซกไปดวยกน ความพรอมในการเรยนรของสมองนนควรมการออกก าลงกายควบคกนไปดวย ซง การบรหารสมองเปน การชวยใหการท างานของสมองซกซายและขวาเชอมโยง ท างานประสานกนไดด ตดตอสอสาร รวมทงประเมนสงตางๆ ไดอยางถกตอง

90

ตามหลกเหตผล ความสามารถในการรบรความคดเหนของผอนกจะพฒนาขนอยางรวดเรวดวยเชนกนและยงสงผลใหเกดความผอนคลายอกดวย ขนตอนนผวจยให ผเรยนฝกการบรหารสมองตามทาทก าหนดใหประมาณ 5-10 นาท เพอใหสมองซกซายและขวาท างานประสานกน มการผอนคลายและเลอดไปเลยงสมองดขน

ขนตอนท 5 การคดไตรตรอง (Reflection) ซงมทมาและแนวคดทวา สมองเมอมการรบรหรอเรยนรสงตางๆ จะมการด าเนนการกบขอมล การพจารณาและไตรตรอง ซงเกดขนทงในขณะทมสตรตวและซมซบในลกษณะแบบไมรตว เปนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาประสทธภาพการเรยน เพราะการเรยนรเกดจากการประมวลผลประสบการณทงหมด ขนตอนนผวจยใหผเรยนฝกการคดไตรตรองจากประเดนค าถามทน าเสนอในใบงาน

รปแบบการเรยนการสอนซงประกอบดวย 5 ขนตอน จะอยในสวนกจกรรมการเรยนรของแผนการจดการเรยนการสอน สามารถสรปไดดงภาพประกอบท 8

วธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation)

การใชผงมโนทศน

(Concept mapping)

การถายโยงการเรยนร (Transfer of learning)

การบรหารสมอง

(Operation to Brain-Gym)

การคดไตรตรอง

(Reflection)

ภาพประกอบ 8 แสดงขนตอนของกจกรรมการเรยนรตามรปแบบการเรยนการสอน

91

เมอผวจยออกแบบรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานเรยบรอยแลว ผวจยไดน ารปแบบการเรยนการสอนไปตรวจสอบคณภาพโดยผเชยวชาญ และน าไปทดลองใช ซงผลการตรวจสอบคณภาพของรปแบบการเรยนการสอน มดงน 2.3.1 ผลการตรวจสอบคณภาพโดยผเชยวชาญ ผวจยไดน ารปแบบการเรยนการสอนและแผนการจดการเรยนรแบบ ACTOR ไปใหผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพ ไดผลดงแสดงในตาราง 5 ตาราง 5 ผลการตรวจสอบคณภาพของรปแบบการเรยนการสอนโดยผเชยวชาญ

รายการ ดชนความสอดคลอง (IOC) 1. รปแบบการเรยนการสอนมความเหมาะสมแกการน าไปใช 1.00 2. รปแบบการเรยนการสอนมความสะดวกในการน าไปใช 1.00 3. รปแบบการเรยนการสอนมความชดเจน 1.00 4. รปแบบการเรยนการสอนนสามารถพฒนาผเรยนตามหลกการเรยนรทใช สมองเปนฐาน

1.00

5. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน 1.00 6. มโนทศนมความชดเจน 0.67 7. วตถประสงคการเรยนรสามารถประเมนได 1.00 8. เนอหาสาระสอดคลองกบหลกสตร 0.67 9. กจกรรมการเรยนรเปนล าดบขน ชดเจน 1.00 10. กจกรมการเรยนรนาสนใจ 1.00 11. กจกรรมการเรยนรสอดคลองกบผเรยน 1.00 12. กจกรรมการเรยนการสอนสามารถน าไปปฏบตได 0.67 13. สอการเรยนการสอนมความสอดคลองกบผเรยน 1.00 14. การประเมนผลการเรยนรมความชดเจนในการน าไปปฏบต 0.67 15. การประเมนผลมความหลากหลาย 1.00

จากตาราง 5 พบวาผลการประเมนของผเชยวชาญทกรายการมคาดชนความสอดคลองใน

ระดบทมคณภาพเปนทยอมรบได โดยเฉพาะอยางยงผเชยวชาญมความเหนทสอดคลองกนวา รปแบบการเรยนการสอนมความเหมาะสม ชดเจนและสะดวกแกการน าไปใช สามารถพฒนาผเรยนตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

92

วตถประสงคสามารถประเมนได กจกรรมการเรยนรเปนล าดบขน ชดเจน นาสนใจและสอดคลองกบผเรยน สอการเรยนรมความสอดคลองกบผเรยน และการประเมนผลมความหลากหลาย

2.3.2 ผลจากการน ารปแบบการเรยนการสอนไปทดลองใช ผวจยไดน ารปแบบการเรยนการสอนไปทดลองใชครงท 1 กบนกเรยนพยาบาลกองทพบก

ชนปท 2 ปการศกษา 2551 จ านวน 10 คน โดยผวจย ทดลองสอนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ตามรปแบบการเรยนการสอนในแผนการจดการเรยนรแบบ ACTOR แผนท 1 พบวารปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขนสามารถน าไปปฏบตไดตามรปแบบ 5 ขนตอน โดยทขนวธเพอการผอนคลายปฏบตไดในเวลา 10 นาท ขนการใชผงมโนทศน ผสอนแจงจดประสงคการเรยนรและทบทวนความรเดม ประมาณ 10-15 นาท โดยใชค าถามในการน าอภปราย ผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนจากการอภปราย เพอจะเชอมโยงกบความรใหม จากนนผสอนบรรยายตามหวขอเนอหาใชเวลาประมาณ 1 ชวโมง แลวใหผเรยนแบงเปน 2 กลมๆละ 5 คน รวมกนเขยนผงมโนทศนในเนอหาทเรยนตามใบงานพรอมทงน าเสนอผงมโนทศนและใหเพอนๆ รวมอภปราย จากนนผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนทไดจากการอภปราย ขนการถายโยงการเรยนร ใหผเรยนแตละกลมศกษาจากสถานการณทก าหนดใหในใบงาน รวมกนเสนอแนวคดและน าเสนอ เพอนๆ รวมอภปราย จากนนผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนทไดจากการอภปราย ในขนของการใชผงมโนทศนและการถายโยงการเรยนร ผสอนแจกใบงาน 2 ใบงานใหผเรยนแตละกลมท าไปพรอมๆ กน โดยใหเวลาในการท างานกลมประมาณ 30 นาท จากนนตวแทนผเรยนทง 2 กลมออกมาน าเสนอและรวมกนอภปราย แสดงความคดเหน โดยใชเวลาประมาณ 10 นาท ขนการบรหารสมอง ใหผเรยนฝกการบรหารสมองตามทาทก าหนดให 7 ทา ใชเวลาประมาณ 5-10 นาท เพอใหสมองซกซายและขวาท างานประสานกน มการผอนคลายและเลอดไปเลยงสมองดขน ส าหรบขนการคดไตรตรอง ใหผเรยนฝกการคดไตรตรองจากประเดนค าถามทน าเสนอในใบงาน ใชเวลาประมาณ 10 นาท เมอสนสดกจกรรมการเรยนรทง 5 ขนตอนแลวเพอเปนการประเมนผลการเรยนรในครงน ผเรยนมการท าแบบทดสอบหลงเรยนใชเวลาประมาณ 10 นาท พรอมเฉลยและซกถามขอสงสย จากการสมภาษณผเรยน พบวาผเรยนมความพงพอใจทมการเฉลยแบบทดสอบหลงเรยนเพอประเมนตนเองและมโอกาสไดซกถามเมอมขอสงสย แตผเรยนมขอเสนอแนะไดแก ควรมการแจกเอกสารประกอบการเรยนลวงหนา ในขนวธเพอการผอนคลาย ผเรยนชอบทจะนงสงบนงแบบมเพลงบรรเลงประกอบมากกวาการนงสงบนงแบบเงยบๆ และควรเลอกเพลงบรรเลงทผเรยนมความคนเคย สวนขนการบรหารสมองในทายดกลามเนอขา ผเรยนรสกไมสะดวกในการปฏบต จากขอเสนอแนะดงกลาว ผวจยไดน ามาปรบปรงรปแบบการเรยนการสอนโดยในขนวธเพอการผอนคลายมการเลอกเพลงบรรเลงทเหมาะกบผเรยน ส าหรบขนการบรหารสมองในทายดกลามเนอขา มการปรบเปลยนมาเปนทายดกลามเนอแขน

93

หลงจากผวจยไดปรบปรงรปแบบการเรยนการสอนตามขอเสนอแนะของผเรยนในการทดลองใชครงท 1 แลว ผวจยไดน ารปแบบการเรยนการสอนไปทดลองใชครงท 2 กบนกเรยนพยาบาลชนปท 3 ปการศกษา 2551 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย จ านวน 30 คน โดยผวจยมการปฐมนเทศผเรยนและแจกเอกสารประกอบการเรยนการสอนกอนเรยน เพอเปนการเตรยมความพรอมผเรยนในการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จ านวน 1 หนวยกต 16 ชวโมง จากการทดลองใชรปแบบการเรยนการสอนครงท 2 พบวา รปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขน มความสะดวกสามารถน าไปปฏบตไดตามรปแบบ 5 ขนตอนตามเวลาทก าหนดในการทดลองใชครงท 1 ผเรยนมคะแนนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนโดยรวมเฉลยมคามากกวา 3.5 ( X = 3.75) และจากการสมภาษณความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอนพบวา เปนรปแบบการเรยนการสอนทแปลกใหม บรรยากาศในการเรยนด มกจกรรมระหวางเรยน ผเรยนแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ผเรยนสามารถสรปเนอหาและน าความรมาประยกตใชในใบงานทไดรบมอบหมายได ในการน าเสนอกจกรรมการเรยนรขนการใชผงมโนทศน และการคดไตรตรอง ชวยใหผเรยนสามารถวเคราะหและสรปเนอหาไดเขาใจมากขน มสอการสอนทเขาใจงาย แตผเรยนมขอเสนอแนะคอ กจกรรมการคดไตรตรองไมควรใหเขยนในชวโมงเรยนเพราะผเรยนจะเรงรบในการเขยนเกนไปและจะตองท าแบบทดสอบหลงเรยนอก จากขอเสนอแนะดงกลาว ผวจยน ามาปรบปรงและวางแผนมอบหมายใบงานการคดไตรตรองใหผเรยนท านอกเวลาเรยนและน ามาสงในวนตอมา เพอใหผสอนไดอานและใชเปนแนวทางในการปรบปรงรปแบบการเรยนการสอนครงตอไป ขนตอนท 3 การน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใช

แบบแผนการทดลอง การทดลองเพอประเมนประสทธภาพรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมอง

เปนฐาน ใชแบบแผนการทดลองแบบกลมเดยววดสองครง (One Group Pretest-Posttest Design) ประชากรและกลมตวอยาง 1. ประชากร นกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก 2. กลมตวอยาง การเลอกกลมตวอยาง ผวจยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive

sampling) โดยน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชกบนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก ทศกษาในรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จ านวน 16 ชวโมง ปการศกษา 2551 จ านวน 98 คน

94

ขนตอนด าเนนการวจย 1. ขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒถงผอ านวยการ

วทยาลยพยาบาลกองทพบก เพอขอท าการทดลองและเกบรวบรวมขอมล 2. ปฐมนเทศผเรยน ผสอนและผทเกยวของเพอท าความเขาใจเกยวกบการใชรปแบบการ

เรยนการสอนแบบ ACTOR โดยมการเตรยมผสอนและผเรยน ดงน 2.1 การเตรยมผสอน ในการสอนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 มผสอนทงหมด 2 ทาน คอ ผวจยและ

อาจารยวทยาลยพยาบาลกองทพบกอก 1 ทาน ดงนนผวจยจงใหค าแนะน าเปนรายบคคล ดงน 2.1.1 ผวจยอธบายหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน พรอมทงเปดโอกาสให

ซกถามและแลกเปลยนความคดเหน 2.1.2 แจกคมอผสอนเกยวกบรปแบบการจดการเรยนการสอนทสงเสรมการ

เรยนรทใชสมองเปนฐาน รวมทงแผนการจดการเรยนร 2.1.3 อธบายเกยวกบแผนการจดการเรยนร ชแจงกจกรรมการเรยนรแตละขน

ตามรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน 2.1.4 เตรยมความพรอมของสอ อปกรณและสถานทในการจดการเรยนการสอน 2.1.5 เสรมสรางบรรยากาศทเออตอการเรยนรทใชสมองเปนฐาน 2.1.6 ใหความรวมมอ ชวยเหลอ อ านวยความสะดวกแกผเรยนในการเรยนรตาม

ขนตอนกจกรรมการเรยนร 2.1.7 กระตนผเรยนดวยการถามค าถาม ใหการยอมรบความคดเหนของผเรยน

ใหค าแนะน า ใหขอเทจจรง ตลอดจนขอมลยอนกลบ เพอแกไขขอบกพรองแกผเรยน 2.1.8 ใหการเสรมแรงทางบวกแกผเรยน 2.1.9 ประเมนผลการเรยนรของผเรยน 2.2 การเตรยมผเรยน ผเรยนเปนนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก ชนปท 3 จ านวน 98 คน

ดงนนกอนทจะน ารปแบบการเรยนการสอนมาใช ผวจยไดจดใหมการปฐมนเทศกอนเรยนมรายละเอยดดงน

2.2.1 ผวจยอธบายหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน พรอมทงเปดโอกาสใหซกถามและแลกเปลยนความคดเหน

2.2.2 อธบายเกยวกบกจกรรมการเรยนรแตละขนตามรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน

95

2.2.3 แจกเอกสารประกอบการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล1 2.2.4 ผเรยนตองมความกระตอรอรนในการเรยนร เพราะรปแบบการเรยนการ

สอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน (ACTOR Model) เนนใหผเรยนเปนผกระท า 3. กอนเรยน ประเมนผลสมฤทธทางการเรยนดวยแบบทดสอบวชาการวจยทางการ

พยาบาล1 และประเมนเจตคต ดวยแบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล1 4. ด าเนนการจดการเรยนการสอนตามรปแบบทผวจยพฒนาขน 5. หลงเรยน ประเมนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนดวยแบบสอบถามความ

พงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ประเมนผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล1

6. สมภาษณความคดเหนตอรปแบบการเรยนการสอนของผสอนและผเรยน การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมลตงแต 30 มนาคม 2552 ถง 24 เมษายน 2552 การวเคราะหขอมล 1. เปรยบเทยบคะแนนกอนและหลงเรยนของผลสมฤทธทางการเรยน และเจตคตตอวชา

โดยใชสถต Dependent t-test, One sample t-test, คาเฉลย และ คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. ประเมนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR โดยใชคาเฉลย คา

สวนเบยงเบนมาตรฐานและวเคราะหเนอหา ขนตอนท 4 การประเมนประสทธผลรปแบบการเรยนการสอน

ประเมนประสทธผลรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR พจารณาดงน 1. คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จากแบบทดสอบโดย

พจารณาเกณฑ ดงน 1.1 การวเคราะหสถต Dependent t-test พบวา คะแนนทดสอบกอนและหลงเรยนม

ความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 1.2 การพจารณาคะแนนจดตด (cut-off score) ตามวธของเบอรก เปรยบเทยบกบ

คะแนนทดสอบหลงเรยนโดยใชการวเคราะหสถต One sample t-test พบวา คะแนนของการทดสอบหลงเรยนสงกวาคาคะแนนจดตด 2. เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จากแบบวดเจตคต โดยพจารณาจากการ วเคราะหสถต Dependent t-test พบวา เจตคตกอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต

96

3. ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน จากการตอบแบบสอบถาม คะแนน เฉลยความพงพอใจของผเรยนมคาตงแต 3.5 ขนไป และจากการสมภาษณผเรยน / ผสอน โดยการวเคราะหเนอหา ซงการแปลผลคาคะแนนเฉลยความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนพจารณา ดงน (วเชยร เกตสงห. 2538: 8-11) คาคะแนนเฉลย 4.50 – 5.00 ระดบมากทสด ; 3.50 – 4.49 ระดบมาก; 2.50 – 3.49 ระดบปานกลาง; 1.50 – 2.49 ระดบนอย; 1.00 – 1.49 ระดบนอยทสด

ผวจยขอน าเสนอขนตอนการด าเนนการวจย ซงสามารถสรปไดดงตาราง 6

ตาราง 6 ขนตอนด าเนนการวจย

ขนตอน วธด าเนนการ แหลงขอมล 1. ศกษาแนวคด ทฤษฎจากเอกสารและ งานวจย

- การวเคราะหเอกสารและงานวจย - การสงเคราะหโครงสรางรปแบบ

- เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2. การพฒนารปแบบการเรยนการสอน (ACTOR Model) 2.1 สรางเครองมอประกอบรปแบบ 2.2 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

- การสงเคราะหองคประกอบการจดการเรยนการสอน 1. สรางแผนการจดการเรยนร 2. แบบทดสอบ 3. แบบวดเจตคตตอวชา 4. แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน 5. แบบสมภาษณความคดเหนตอรปแบบการเรยนการสอน 1. การตรวจสอบความเทยงตรงโดยผเชยวชาญ 2. การตรวจสอบความเชอมนของเครองมอโดยน าไปทดลองใช

- เอกสารและงานวจยทเกยวของ - หลกสตรรายวชาการวจยทางการพยาบาล1 - เอกสารเกยวกบการสรางเครองมอประกอบรปแบบ - ผเชยวชาญ ตรวจสอบความเหมาะสมของเครองมอจ านวน 3 ทาน -นกเรยนพยาบาล จ านวน 30 คน

97

ตาราง 6 (ตอ)

ขนตอน วธด าเนนการ แหลงขอมล 3. การน ารปแบบการเรยนการสอนไปใช 1. นกเรยนพยาบาลกองทพบก

เรยนรดวยรปแบบการเรยนการสอน ACTOR Model ในรายวชาการวจยทางการพยาบาล1 2. ด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ดงน 2.1 ผลสมฤทธทางการเรยน 2.2 เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 2.3 ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนโดยใชแบบสอบถามและการสมภาษณ

- นกเรยนพยาบาลกองทพบก ชนปท 3 ปการศกษา 2551 จ านวน 98 คน - แบบทดสอบ 50 ขอ - แบบวดเจตคตตอวชา จ านวน 25 ขอ - แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน จ านวน 25 ขอ - แบบสมภาษณความคดเหนตอรปแบบการเรยนการสอน

4. การประเมนประสทธผลรปแบบการเรยน การสอน

- ประเมนผลสมฤทธทางการเรยนจากการวเคราะห Dependent t-test และ คาคะแนนเฉลยสงกวาคาคะแนนจดตด วเคราะหโดยใช One sample t-test - ประเมนเจตคตตอวชา จากการวเคราะห Dependent t-test - ประเมนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนจากคาเฉลยคะแนนความพงพอใจและการสมภาษณ

- คะแนนจากการสอบกอนเรยนและหลงเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 - คาคะแนนเจตคตตอวชา กอนและหลงเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 - คาคะแนนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน หลงเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 - ขอมลจากการสมภาษณความคดเหนตอรปแบบ การเรยนการสอน

98

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การแสดงผลการวเคราะหขอมลเปนการแสดงผลของการพฒนารปแบบการเรยนการสอน และการน ารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานไปใชในนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก ทศกษาในรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ภาคการศกษาท 3 ปการศกษา 2551 เพอประเมนประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอน ผวจยขอน าเสนอผลการวจย ดงน 1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 2. เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 3. ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน 4. ความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอน 5. ความคดเหนของผสอนตอรปแบบการเรยนการสอน 1 ผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1

การเปรยบเทยบคะแนนการทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1 กอนและหลงใชรปแบบการเรยนการสอน ผลการวเคราะหแสดงในตาราง 7

ตาราง 7 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ของนกเรยนพยาบาลกองทพบก กอนและหลงใชรปแบบการเรยนการสอน

การทดสอบ X S.D. D S.D. D t p-value หลงใชรปแบบ 29.01 4.40 8.81 5.35 16.286** .000 กอนใชรปแบบ 20.20 4.23

**p< .01

99

จากตาราง 7 พบวา คะแนนการทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1 หลงการใชรปแบบการเรยนการสอน สงกวา กอนการใชรปแบบการเรยนการสอน ซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 จากผลการประเมนคะแนนทดสอบความรหลงการใชรปแบบการเรยนการสอนมคะแนนโดยรวมเฉลย เทากบ 29.01 พบวา สงกวาคาคะแนนจดตด (cut-off score) ตามวธของเบอรก ซงมคาคะแนนจดตดอยท 24 ตามภาพประกอบ 9 แสดงวา เมอน ารปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขนนไปใช จะชวยใหผเรยนเปนผทมความรอบร คะแนนทได Non-master (คน) Master (คน)

12 2

13 3

14 6

15 2

16 7

17 8

18 6

19 7

20 12 1

21 7 2

22 9 1

23 12 2

24 4 4

25 2 7

26 5 5

27 1 3

28 1 3

29 2

30 1

31 1

32 1 1

ภาพประกอบ 9 แสดงคะแนนดบและคะแนนจดตด

จากนนน าไปทดสอบทางสถตโดยใช One sample t-test ผลปรากฏดงตาราง 8

จ านวน(คน)

คะแนน

24

Non-master Master

100

ตาราง 8 เปรยบเทยบคะแนนทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1 หลงเรยนกบคาคะแนน จดตดของนกเรยนพยาบาลกองทพบก

Cut-off score X S.D. t p-value คะแนน 24 29.01 4.40 11.281 ** .000

**p< .01

จากตาราง 8 พบวา คะแนนทดสอบความรวชาการวจยทางการพยาบาล 1 หลงเรยนของนกเรยนพยาบาลกองทพบกสงกวาคาคะแนนจดตดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2. เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1

การเปรยบเทยบคะแนนจากแบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 กอนและหลงใชรปแบบการเรยนการสอน ผลการวเคราะหแสดงในตาราง 9 ตาราง 9 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ของนกเรยน พยาบาลกองทพบก กอนและหลงใชรปแบบการเรยนการสอน

การทดสอบ X S.D. D S.D. D t p-value หลงใชรปแบบ 84.57 11.82 0.07 12.31 0.057 .954 กอนใชรปแบบ 84.50 11.71

จากตาราง 9 พบวา คะแนนเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 หลงการใชรปแบบการ

เรยนการสอนกบกอนการใชรปแบบการเรยนการสอน แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

101

3. ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน คะแนนความพงพอใจของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอนหลงใชรปแบบการเรยนการสอน

ทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ผลการวเคราะหแสดงในตาราง 10

ตาราง 10 คะแนนความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ของนกเรยนพยาบาลกองทพบก

ความพงพอใจ X S.D. การแปลผล 1. ความพงพอใจรายดาน ดานเนอหา ดานกจกรรมการเรยนร ดานสอการเรยนร ดานการวดและประเมนผล ดานบรรยากาศการเรยนร

3.75 3.90 4.16 3.81 3.92

0.85 0.89 0.87 0.84 0.86

ระดบมาก ระดบมาก ระดบมาก ระดบมาก ระดบมาก

2. ความพงพอใจโดยรวม 3.91 0.86 ระดบมาก

จากตาราง 10 พบวา ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใช

สมองเปนฐานของนกเรยนพยาบาลกองทพบกหลงจากใชรปแบบการเรยนการสอน โดยรวมมคาเฉลยเทากบ 3.91 มความพงพอใจอยในระดบมาก เมอจ าแนกเปนรายดาน พบวา ดานสอการเรยนรมคาเฉลยสงสด ( X = 4.16, S.D.= 0.87) ดานเนอหามคาเฉลยต าสด ( X = 3.75, S.D.= 0.85) ทงดานสอการเรยนรและดานเนอหา ผเรยนมความพงพอใจในระดบมาก

จากการสงเกตผลของการใชรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ในวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ในภาพรวมพบวา

ขนวธเพอการผอนคลายชวงแรกๆนน ผเรยนยงไมคอยมความพรอม บางคนยงเดนไปมาหรอพดคยกนเนองจากการสงบนงกอนเขาสบทเรยนเปนสงทแปลกใหมในการเรยนการสอน แตเมอใชขนตอนนไปแลว 2 ครง พบวา ผเรยนมความเขาใจในขนตอนของกจกรรมการเรยนรมากขน สามารถด าเนนการไดเอง มความพรอมในการเรยนร บางคนรสกผอนคลายมากท าใหเกดการเคลบเคลม บางคนกลาววา ‚หนไดน าวธการสงบนงไปใชกอนเรยนวชาอนๆ ดวยคะ‚

ขนการใชผงมโนทศน พบวา ในครงแรกของการเรยนการสอนนน การเขยนผงมโนทศนของผเรยนจะมการเขยนรายละเอยดเนอหาแทรกเขามาดวย ซงหลงจากทไดมการน าเสนอ อภปรายรวมกน รวมทงผสอนใหขอเสนอแนะในการเขยนผงมโนทศนแกผเรยน ท าใหผเรยนพฒนาการเขยนผง

102

มโนทศนในครงท 2 ไดดขน มการจบประเดนส าคญขณะฟงบรรยายหรออานเอกสารประกอบการเรยน ส าหรบครงท 3, 4 และ 5 นน ผเรยนมความเขาใจการเรยนการสอนตามรปแบบ ACTOR มากขนจงไดมการเตรยมพรอมลวงหนาและสามารถจบประเดนส าคญ พรอมทงน าเสนอไดกระชบและชดเจนมากขน ตวอยางจากการสมภาษณ ‚การทฟงบรรยายหรออานเอกสารประกอบการเรยนจะตองมการเขยนผงมโนทศน ท าใหหนตองตงใจฟงในการจบประเดนส าคญเพอจะน ามาเขยนเปนผงมโนทศนคะ‚

ขนการถายโยงการเรยนร พบวา ในครงแรกของการเรยนการสอน ผเรยนใชเวลาในการระดมความคดเพอทจะถายโยงการเรยนรมาใชในสถานการณหรอประเดนค าถามทก าหนดใหในใบงานคอนขางนานและยงไมมความคนเคยกบการเรยนการสอนแบบน ในครงท 2 ผเรยนเรมมความคนเคยกนภายในกลม มความคดเหนทหลากหลายภายในกลม มการแสดงความคดเหนกนมากขน ในการน าเสนอของแตละกลมพบวา ผเรยนมสวนรวมในการอภปรายคอนขางนอย ดงนนในการน าเสนอครงตอๆมา ถามผรวมแสดงความคดเหนกนนอย ผสอนตองชวยกระตนผเรยน รวมทงผน าเสนอจะมการสมเรยกตวแทนเพออภปรายแลกเปลยนความคดเหน ท าใหผเรยนเกดการตนตวในการรบฟงและแสดงความคดเหนกนมากขน และในขณะทท างานกลมนน เมอผเรยนไดทบทวนสงทเรยนไปแลว เพอจะน ามาเขยนในใบงาน เกดขอสงสยกจะมการซกถามขณะทปฏบตงานกลม เชน ‚อาจารยคะ หนยงไมคอยเขาใจเกยวกบการเขยนกรอบแนวคดในการวจยคะ พอจะมาเขยนในหวขอเรองวจยทหนจะท ายงเขยนไมออกเลยคะ‚ และผลจากการอภปรายท าใหผสอนทราบไดวาผเรยนมความเขาใจในเนอหาและสามารถถายโยงการเรยนรไดมากนอยแคไหน เชน ในการน าเสนอวตถประสงคการวจย ผเรยนน าเสนอวา ‚เพอเปนแนวทางในการพฒนาวชาชพพยาบาลใหเปนทยอมรบเทยบเทาวชาชพอนในสงคม ‚ ท าใหทราบวาผเรยนน าประโยชนทคาดวาจะไดรบมาเขยนเปนวตถประสงคการวจย ผสอนจงใหค าแนะน า ท าใหผเรยนมความเขาใจมากขน

ขนการบรหารสมอง พบวา ผเรยนใหความสนใจในแตละทาของการบรหารสมอง โดยในชวงแรกนนเนองจากผเรยนยงไมมความคนเคยจงตองมการทบทวนทาการบรหารสมองและท าไปพรอมๆกน ส าหรบในครงตอๆมานนผเรยนสามารถปฏบตไดดวยตนเอง ผเรยนมการตนตวมากขนและตงใจในการปฏบต บางคนกน าไปปฏบตเองในชวตประจ าวน ซงกลาววา ‚ตอนอยหอพก หนไดน าทาการบรหารสมองไปฝกดวยคะ ‚

ขนการคดไตรตรอง พบวา ในการเขยนใบงานการคดไตรตรองจากประเดนค าถามทงหมด 4 ขอตามรปแบบการเรยนรของคารล จง นน ผเรยนสวนใหญมความสามารถในการเขยนและความถนดในการตอบขอท 1 ซงเปนรปแบบการเรยนรทมงความช านาญ ส าหรบในการตอบ ขอ 2, 3 และ 4 พบวา ผเรยนมความสามารถในการเขยนและความถนดตามรปแบบการเรยนรทมงความเขาใจ มงความสมพนธ และมงการแสดงออก ยงไมคอยเดนชดนก

103

4. ความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอน จากการสมภาษณผเรยน ผวจยขอน าเสนอ ดงน 1. ผเรยนมความประทบใจในการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 คอ การทไดมการ

ผอนคลายกอนเขาสบทเรยนและการไดเขยนผงมโนทศนสรปเนอหาทไดเรยนมการน าเสนอและอภปรายรวมกน ท าใหนกเรยนไดมสวนรวมในการไดเปนผพดและผฟง ฝกการวจารณท าใหตองฝกทกษะการคดอกดวย เมอเรยนจบในแตละครงมการท าแบบทดสอบหลงเรยน เปนการประเมนตนเอง ไดทบทวนความรหลงเรยนท าใหมความเขาใจเพมขน ในขณะเดยวกนผสอนมความตงใจในการสอนดมการอธบายชดเจนสรปประเดนส าคญ เปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดเหน ซกถามขอสงสย พยายามกระตนใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร ตวอยางจากการสมภาษณ เชน ‚หนชอบมากเลยคะทไดสงบนงกอนเรยน หนยงเคยน าไปใชในวชาอนดวยนะคะ ‚ และ ‚หนชอบทไดท าแบบทดสอบหลงเรยนแลวอาจารยกเฉลยหรอสรปใหอกครง ท าใหหนรวาเขาใจถกหรอผดอยางไร ‚

2. ส าหรบการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR มาใชในวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ท าใหผเรยนไดมสวนรวมกนมากขน เนองจากตองมการท างานเปนกลม ชวยใหมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน การทไดน าเสนอหนาชนเรยนและอภปรายเปนการฝกใหนกเรยนกลาแสดงออก ฝกคดวจารณ ซงในชวงแรกๆผเรยนภายในกลมทยงไมเคยท างานรวมกนกจะตองมการปรบตวและเรยนรเขาใจซงกนและกน แตกสามารถท างานรวมกนจนส าเรจตามทไดรบมอบหมาย ตวอยางจากการสมภาษณ เชน ‚การน ารปแบบนมาใชท าใหพวกหนในกลมมความคนเคยกนมากขน ซงบางคนอาจจะยงไมเคยท างานรวมกนเลยคะ ‚ และ ‚การเรยนแบบนท าใหหนตองตนตวตลอดเวลา ท าใหฝกการคดเพอทจะตองมาเขยนในใบงาน‚

3. การเรยนการสอนแบบ ACTOR มความแตกตางจากทเคยไดเรยนมา คอ ไดมการรวมกนเขยนผงมโนทศน และเปนการเรยนทน าความรจากทฤษฎมาสการปฏบตในชวโมงเรยนจากใบงานทไดรบมอบหมายท าใหมความตอเนอง จากการทไดสงบนงกอนเขาสบทเรยนท าใหผเรยนเกดสมาธในการเรยนและไดฝกการคดอยางเปนระบบมากขน รวมทงยงมกจกรรมทชวยกระตนผเรยนใหเกดความตนตวและผอนคลายโดยการบรหารสมอง ตวอยางจากการสมภาษณ เชน ‚เปนการเรยนทฤษฎทจะตองลงมอท าในชวโมงเรยนเลย ท าใหตองฝกการคดใหรวดเรว ตอนชวงแรกๆ กจะใชเวลาคดนานไปหนอย พอชวงหลงเรมคดทนแลวคะ เพราะเรมคนเคยและเลอกน าเสนอประเดนทส าคญเทานน ‚ และ ‚ขณะทเพอนน าเสนอหนาชนเรยนกตองฝกคดตามวาสงทเพอนน าเสนอมสงใดทนาสนใจหรอสงไหนตองปรบปรงแกไข กดคะเปนการฝกพดดวย ‚

104

4. กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ ไดแก การสงบนงกอนเขาสบทเรยนเพราะจะชวยใหเกดการผอนคลาย ในสวนของการเขยนผงมโนทศนและการถายโยงการเรยนรนน เปนการเปดโอกาสใหผเรยนท างานรวมกนเปนกลม แลกเปลยนความคดเหน ประมวลความรทไดรบน ามาเขยนในใบงานทไดรบมอบหมาย ท าใหผเรยนไดฝกการคดอยางเปนระบบ ในสวนของการบรหารสมองนนชวยใหผเรยนรสกผอนคลายและไดเปลยนอรยาบถเปนการกระตนผเรยนไดอกดวย ตวอยางจากการสมภาษณ เชน ‚ชอบการบรหารสมองคะ ท าใหเราไดเปลยนอรยาบถและรสกผอนคลายด‚

5. ในสวนของกจกรรมการเรยนรทควรปรบปรง คอ ในการเขยนผงมโนทศนควรจะใหทกคนฝกเขยนของตนเองโดยไมตองเขยนเปนกลมซงนาจะชวยใหผเรยนแตละคนมความเขาใจดขน ผเรยนอยากใหมการบรหารสมองเปนระยะๆอาจจะท าทกชวโมงกได เนองจากวชาการวจยทางการพยาบาล 1 เรยนในภาคบายอาจจะตองใชกจกรรมในการกระตนผเรยนมากขน ดงนน การบรหารสมองและการสงบนงโดยการฟงเพลงบรรเลงควรจะท าควบคกนไป โดยจะเรมจากการท าบรหารสมองหรอการสงบนงโดยการฟงเพลงบรรเลงอยางใดอยางหนงกอนกได ในเรองของการท าแบบทดสอบหลงเรยนนนผเรยนมความเหนวาเหมาะสมดแลว แตควรจะใหท าเปนแบบทดสอบกอนเรยนดวยเพอเปนการกระตนใหผเรยนเกดความอยากรอกทางหนง ตวอยางจากการสมภาษณ เชน

‚หนวา การเขยนผงมโนทศน ควรจะเขยนทกคนดกวานะคะ เพอทจะใหทกคนมความเขาใจมากขน‚

‚หนคดวาการบรหารสมองนาจะท ามากกวา 1 ครง บางครงอาจจะมาท าตอจากการสงบนงกอนเรยนนะคะ เพอกระตนใหเกดการตนตวกอนเรยน‚

‚อาจารยนาจะใหท าแบบทดสอบกอนเรยนดวยนะคะ เพอจะกระตนใหเกดการตดตามขณะเรยนวาเราตอบถกรเปลา‚

6. ในการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชนน ผสอนควรจะตองมการเตรยมพรอมทด มการกระตนผเรยนเปนระยะๆ มกลวธในการทจะใหผเรยนไดมสวนรวมมากทสด เปดโอกาสใหผเรยนไดมการซกถามและแสดงความคดเหน รวมทงรบฟงความคดเหนของผเรยน มความเปนกนเองกบผเรยน สรางบรรยากาศในการเรยนรทด ผเรยนควรจะตองมความกระตอรอรน รบผดชอบและมความซอสตยตอตนเอง เปนผพดและผฟงทด กลาแสดงออกและยอมรบฟงความคดเหนของผอน ตวอยางจากการสมภาษณ เชน

‚หนคดวาผสอนกจะตองมเทคนคในการกระตนผเรยนทหลากหลาย เพอดงใหผเรยนมสวนรวมตลอดนะคะ‚

‚หนไดมโอกาสแสดงความคดเหนในการเรยนและในการท างานกลมท าใหพวกเราตองฟงกนมากขนคะ‚

105

5. ความคดเหนของผสอนตอรปแบบการเรยนการสอน จากการสมภาษณผสอน มขอคดเหนสรปได 4 ประการดงน 1. การน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTORมาใชในวชาการวจยทางการพยาบาล 1

ผสอนมความคดเหนวานาจะเปนการเหมาะสมเพราะเปนการฝกใหผเรยนท างานกลม มสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย เปนการกระตนผเรยนในการเรยนร

2. ปญหาทพบในการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชนน พบวาผสอนควรจะตองมการเตรยมตวในการสอนเปนอยางด เนองจากมเวลาจ ากดในการบรรยายท าใหขยายความไดนอยเนองจากจะตองแบงเวลาใหผเรยนในการท ากจกรรมกลม น าเสนอและอภปรายรวมกน

3. จากการสงเกตพฤตกรรมของผเรยนเมอใชรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR รสกวาผเรยนใหความรวมมอในการท ากจกรรมเปนอยางด แตอาจจะมบางคนทไมสนใจขณะทเพอนออกมาน าเสนอหนาชนเรยน ท าใหผสอนตองมการสมเรยกผเรยนใหมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในผลงานทเพอนออกมาน าเสนอ จงมสวนใหผเรยนตองตงใจฟงการน าเสนอเพอจะไดคดตามและรวมแสดงความคดเหน แตโดยภาพรวมผเรยนกใหความสนใจในการเรยนและมการซกถามหลงจากทไดเรยนไปแลว

4. การน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชนนผสอนจะตองค านงถงประเดนส าคญในการสอน มการวางแผนและเตรยมการสอนมาอยางด มเทคนคในการกระตนผเรยนใหมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร รบฟงความคดเหนของผเรยน

106

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก ไดด าเนนการวจยและพฒนาโดยสรป ดงน ความมงหมายของการวจย 1. เพอพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน

2. เพอประเมนประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน

วธด าเนนการวจย ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท1 การศกษาขอมล แนวคด ทฤษฎ จากเอกสารและงานวจยเปนการศกษารวบรวม

ขอมลพนฐานทเกยวของกบการเรยนรทใชสมองเปนฐาน เพอน ามาใชในการสงเคราะหรปแบบการจดการเรยนการสอน ขนตอนท 2 การพฒนารปแบบการเรยนการสอน

จากแนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนทสอดคลองกบการท างานของสมอง ผวจยมความสนใจทจะน าหลกการตางๆมาพฒนาเปนรปแบบการเรยนการสอนเพอทจะสงเสรมการเรยนรของนกเรยนไดแก ACTOR ซงมทมาและหลกการรวม 5 ขนตอน ไดแก 1. ขนวธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. ขนการใชผงมโนทศน ( Concept mapping) 3. ขนการถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) 4. ขนการบรหารสมอง ( Operation to Brain-Gym) และ 5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection) จากนนน ารปแบบการเรยนการสอนมาสการปฏบตโดยผวจยสรางเครองมอประกอบรปแบบและมการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ไดแก แผนการจดการเรยนรรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1 แบบทดสอบวชาการวจยทางการพยาบาล 1 แบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน และแบบสมภาษณความคดเหนตอรปแบบการเรยนการสอน

107

ขนตอนท 3 การน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใช การทดลองเพอประเมนประสทธผลรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมอง

เปนฐาน ใชแบบแผนการทดลองแบบกลมเดยววดสองครง (One Group Pretest-Posttest Design) โดยน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชกบนกเรยนพยาบาลกองทพบก ทศกษาในรายวชาการวจยทางการพยาบาล1 ปการศกษา 2551 จ านวน 1 หนวยกต 16 ชวโมง จ านวน 98 คน

ขนตอนท 4 การประเมนประสทธผลรปแบบ

ประเมนประสทธผลรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR พจารณาดงน 1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จากแบบทดสอบโดยพจารณาเกณฑ ดงน

1.1 การวเคราะหสถต Dependent t-test พบวา คะแนนทดสอบกอนและหลง เรยนมความแตกตางกน

1.2 การพจารณาคะแนนจดตด (cut-off score) ตามวธของเบอรก เปรยบเทยบ กบคะแนนทดสอบหลงเรยนโดยใชการวเคราะหสถต One sample t-test พบวา คะแนนของการทดสอบหลงเรยนสงกวาคาคะแนนจดตด 2. เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 จากแบบวดเจตคต โดยพจารณาจากการวเคราะหสถต Dependent t-test พบวา เจตคตกอนและหลงเรยนมความแตกตางกน 3. ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน จากการตอบแบบสอบถาม โดยพจารณาจากคาคะแนนเฉลยความพงพอใจของผเรยนมคาตงแต 3.5 ขนไป และจากการสมภาษณผเรยน/ผสอน โดยการวเคราะหเนอหา สรปผลการวจย 1. รปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน (ACTOR Model) ประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน 1. ขนวธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. ขนการใชผงมโนทศน (Concept mapping) 3. ขนการถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) 4. ขนการบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) และ 5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection)

2. ประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก พบวา

2.1 นกเรยนพยาบาลมคะแนนความรในวชาการวจยทางการพยาบาล 1 กอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และเมอพจารณาคะแนนจดตด (cut-off

108

score) ตามวธของเบอรก พบวา คะแนนความรหลงเรยนมคาเทากบ 29.01 ซงสงกวาคาคะแนนจดตด (24) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

2.2 นกเรยนพยาบาลมคะแนนเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 กอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

2.3 นกเรยนพยาบาลมคะแนนเฉลยความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน มากกวา 3.5 ( X = 3.91, S.D.= 0.86) แสดงวานกเรยนพยาบาลมความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนอยในระดบมาก อภปรายผลการวจย

การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน มงสงเสรมความรตามเนอหาในรายวชาการวจยทางการพยาบาล1 เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 และความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน จากผลการวจยสามารถน ามาอภปรายไดดงน

1. ผลการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน การสรางองคประกอบรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ซง

ประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก วธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) การใชผงมโนทศน (Concept mapping) การถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) การบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) และ การคดไตรตรอง (Reflection) จากการตรวจสอบโดยผเชยวชาญพบวา ผเชยวชาญมความคดเหนสอดคลองกนวารปแบบการเรยนการสอนสามารถพฒนาผเรยนไดตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน มความชดเจน เหมาะสมและสะดวกในการน าไปใช จากนนผวจยไดเขยนแผนการจดการเรยนรแบบ ACTOR ในรายวชาการวจยทางการพยาบาล 1ส าหรบนกเรยนพยาบาลกองทพบกชนปท 3 รนท 43 จ านวน 1 หนวยกต 16 ชวโมง เพอน ารปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขนมาสการปฏบตในชนเรยน แผนการจดการเรยนรประกอบดวย มโนทศน วตถประสงคการเรยนร เนอหา กจกรรมการเรยนร สอการเรยนร และการประเมนผล ส าหรบการน ารปแบบการเรยนการสอนมาใชนนจะอยในสวนของกจกรรมการเรยนร ม 5 ขนตอน ดงน

ขนท 1 วธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) เปนการเตรยมพรอมกอนเขาสบทเรยน ใหผเรยนเกดความสงบนง ผอนคลายพรอมทจะเรยนรโดยการนงสงบนงพรอมกบฟงเสยงดนตรบรรเลงประกอบประมาณ 10 นาท จากการสมภาษณพบวานกเรยนรสกผอนคลาย เปนการเตรยมความพรอมกอนเรยน การสงบนงกอนเรยนท าใหจตใจสงบมากขน มสมาธในการเรยนท าใหเกดความคดรอบคอบมากขน บางคนกลาววา ‚หนไดน าวธการสงบนงไปใชกอนเรยนวชาอนๆดวยคะ ‛ ในขณะทบางคนอาจจะมความรสกงวงนอนบาง วธเพอการผอนคลายนเปนไปตามหลกการจดการ

109

เรยนรทใชสมองเปนฐานทกลาววา บรรยากาศทเครยดและกดดนมากๆจะท าใหไมเกดการเรยนร (อาร สณหฉว. 2550) เปนการน าหลกการท างานของสมองมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอนทวาควรสรางบรรยากาศตนตวแบบผอนคลาย รวมทงสรางบรรยากาศในหองเรยนทสงเสรมใหนกเรยนและครมเจตคตในทางบวกเกยวกบการเรยนการสอน สนบสนนใหนกเรยนตระหนกในเรองอารมณความรสกและตระหนกวาอารมณนนมผลกระทบตอการเรยนร (วทยากร เชยงกล. 2548) ในขณะทกลามเนอหรอรางกายมการผอนคลาย เปนสภาวะทจตสมดลอยในสภาวะทสบายๆ มการคดไตรตรองไมดวนตอบสนองตอสงเราดวยอารมณอนรวดเรว มการคดเปนระบบมากขน การผอนคลายเปนกญแจส าคญยงทจะน าไปสการเรยนรเพอใหสมองฉบไวและเฉยบคม เพอเพมพนความสามารถในการเรยนรและปฏบตไดอยางมประสทธผล (ดษฎ บรพตร ณ อยธยา. 2549) ซงสอดคลองกบการศกษาของ พเชฎษ จบจตต (2534) ทพบวาการเตรยมความพรอมทางรางกายและจตใจของนกเรยนทจะเรยนรในบทเรยนโดยการก าหนดจตใหตงมนเปนเวลา 10 นาทกอนเรมเรยนจะชวยใหผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ดขน วทยากร เชยงกล (2548) กลาววา การท าสมาธสรางอทธพลในทางทดไดดวยการเปลยนคลนความถของการตอเชอมกระแสไฟฟาของเซลลประสาทในสมองจากคลนความถสงระดบปกต (Beta wave) ไปสคลนความถทต ากวา คอ Alpha wave ซงเปนคลนความถทสม าเสมอ สมองผอนคลาย แตสามารถกระตนใหรบรอยเสมอ จะเรยนรไดด สามารถจดจ าไดงายและไดนาน (กลยา ตนตผลาชวะ. 2549: 26)

ขนท 2 การใชผงมโนทศน (Concept mapping) เปนการน าเขาสบทเรยนโดยเชอมโยงความรเดมกบความรใหม และใหผเรยนสรปประเดนส าคญของเนอหาทเรยนซงไดจากการอาน การฟงบรรยายและการแลกเปลยนความคดเหนในกลมโดยการใชผงมโนทศน จากการสมภาษณพบวา การเขยนผงมโนทศนสรปเนอหาน าเสนอหนาชนเรยนและรวมกนอภปราย ท าใหนกเรยนมการจดระบบความคดความจ า มความเขาใจในเนอหาทเรยนมากขน การใชผงมโนทศนนเปนไปตามหลกการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐานทกลาววา สมองจะแสวงหาความหมาย ความเขาใจในประสบการณโดยจดเปนหมวด หม แบบแผน (อาร สณหฉว. 2550) และจากการศกษาของ กาญจนภรณ เผอกนาค (2535: 55) และสนย สอนตระกล (2535: 159) พบวา นกเรยนทไดรบการสอนแบบใชผงมโนทศนมผลสมฤทธทางการเรยนและความคงทนในการเรยนรสงกวากลมทไดรบการสอนตามปกต ในขณะทการศกษาของ หทยรช รงสวรรณ (2539: 74) และลออ อางนานนท (2542: 105) พบวา นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชผงมโนทศนมความ สามารถ ในการคดแกปญหาทางวทยาศาสตรและมความคดสรางสรรคสงกวากลมทไดรบการสอนตามปกต ศรพร ทเครอ (2544: 60-70) ไดศกษาผลของการเรยนรแบบรวมมอโดยใชผงมโนทศนทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและความคงทนในการเรยนร กลมสรางเสรมประสบการณชวตของผเรยน ชนประถมศกษาปท 4 ไดผลการศกษาสอดคลองกบ ทพวด

110

ทพยโคกกรวด (2544) ทพบวานกเรยนทไดรบการสอนโดยใชผงมโนทศนมผลสมฤทธทางการเรยนและความคงทนในการเรยนรสงกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบปกต

ขนท 3 การถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) เปนการใหผเรยนวเคราะหประเดนจากสถานการณทก าหนดใหตามหลกการทางทฤษฎ และสรางชนงานโดยน าความรทางทฤษฎมาสการปฏบต จากการสมภาษณพบวา การฝกเขยนเคาโครงการวจยเปนรายกลมตามกระบวนการวจยท าใหนกเรยนไดน าความรทางทฤษฎมาสการปฏบตและเปนการเรยนรทมความตอเนองรวมทงมการน าเสนอหนาชนเรยนรวมกนอภปรายแลกเปลยนความคดเหน ชวยใหมองเหนกระบวนการวจยเปนรปธรรมมากขน การถายโยงการเรยนรนเปนไปตามหลกการจดการเรยนรทใชสมองเปนฐานทกลาววา สมองจะแสวงหาความหมาย ความเขาใจจากประสบการณในชวตตลอดเวลา และสมองจะจดจ าไดดเมอมความจ าแบบเชอมโยงซงเกยวของกบชวตประจ าวนของเรา (อาร สณหฉว. 2550) ในการถายโยงการเรยนรตามแนวทางการจดกจกรรมเพอสงเสรมการถายโยงการเรยนรของแอนเดอรสน (Anderson W.L., et al. 2001) ไดยดหลกการพฒนาสตปญญาตามล าดบขน ไดแก การจ า การเขาใจ การประยกตใช การวเคราะห การประเมน การสรางสรรค ซงในการวจยครงน การถายโยงการเรยนรอยในล าดบขนของการประยกตใช เปนการน าสงทไดเรยนรมาแลวไปใชในสถานการณใหม โดยการท าแบบฝกหดตามใบงานทไดรบมอบหมาย โดยการประยกตใชในขนนประกอบไปดวยกระบวนการรคด 2 กระบวนการ คอ กระบวนการปฏบตการ ทหมายถงการประยกตใชวธการไปยงงานทคลายคลงกน ซงเปนกระบวนการทใชความเขาใจเปนฐาน และกระบวนการน าไปใชทหมายถงการทผเรยนประยกตใชวธการหนงหรอมากกวาหนงวธไปยงงานทไมคนเคยมากอน ซงเปนกระบวนการทสมพนธโดยตรงกบความเขาใจและการประยกตใช (สายสนย เตมสนสข. 2548: 31)

ขนท 4 การบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) เปนการกระตนใหเลอดไปเลยงสมองดขน ชวยใหการท างานระหวางสมองซกขวาและซกซายประสานกนไดดและเกดการผอนคลาย โดยฝกการบรหารสมองประมาณ 5-10 นาท จากการสมภาษณพบวา นกเรยนเมอไดท าการบรหารสมองแลวรสกผอนคลาย มการเคลอนไหวและยดกลามเนอ ในขณะเดยวกนกท าใหรสกตนตวในการเรยนมากขน และบางคนกน าไปปฏบตเองในชวตประจ าวนซงกลาววา ‚ตอนอยหอพกหนกน าทาการบรหารสมองไปฝกดวยคะ ‛ นบวาเปนวธการกระตนผเรยนทแปลกใหม การบรหารสมองนเปนการชวยใหสมองทงสองซกท างานประสานกนไดด เนองจากการเรยนรของสมองจะเรยนรพรอมๆกนทงทเปนภาพรวมและทเปนสวนยอย ดงนนมความจ าเปนทสมองทงสองซกตองท างานเชอมโยงกนตลอดเวลา (อาร สณหฉว. 2550) ซงการบรหารสมองนน เปนการบรหารสวนของ corpus callosum ทเชอมสมองทงสองซกเขาดวยกนใหแขงแรงและท างานคลองแคลว อนจะท าใหการถายโยงการเรยนรและขอมล

111

ของสมองทงสองซกเปนไปอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงชวยผอนคลายความตงเครยดอกดวย (พชรวลย เกตแกนจนทร. 2544)

ขนท 5 การคดไตรตรอง (Reflection) เปนการใหผเรยนไดมการทบทวนเนอหาจากสงทไดเรยนโดยฝกการคดไตรตรองจากประเดนค าถามทน าเสนอตามรปแบบการเรยนร และมการประเมนตนเองเพอพฒนาการเรยนร จากการสมภาษณพบวา การมอบหมายใบงานการคดไตรตรองท าใหนกเรยนไดมการทบทวนความรหลงเรยน และไดประเมนตนเองเพอการพฒนาการเรยนในครงตอไปเปนไปตามหลกการท างานของสมองทวาสมองเมอมการรบรหรอเรยนรสงตางๆ จะมการด าเนนการกบขอมล พจารณาและไตรตรอง ซงเกดขนทงในขณะทมสตรตวและซมซบในลกษณะแบบไมรตวเปนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาระดบประสทธภาพการเรยน (อาร สณหฉว. 2550) ในขนตอนนเปนการคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนรและยงเปนการประเมนผลการเรยนรของตนเองวาสงใดทตนยงไมเขาใจปญหาอปสรรคในการเรยนและแนวทางการพฒนาแกไข การทใหผเรยนคดไตรตรองเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดทบทวนตนเอง ไดวางแผนในการพฒนาปรบปรงการเรยนในครงตอไป ซงผลจากการศกษาของ ประภา ยทธไตรและคณะ (2544: 59-68) และธนพร แยมสดา (2542) พบวา การใหผเรยนคดไตรตรองตอการเรยนรของตนเองจะพฒนาความรบผดชอบและมการรบรสมรรถนะของตนเองเพมขน

จากรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานทง 5 ขนตอนไดแก 1. ขนวธเพอการผอนคลาย (Approach to relaxation) 2. ขนการใชผงมโนทศน (Concept mapping) 3. ขนการถายโยงการเรยนร (Transfer of learning) 4. ขนการบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym) 5. ขนการคดไตรตรอง (Reflection) มขอคนพบทไดจากการศกษาและประเดนทไดจากการน าเสนอผลงานทนาสนใจคอ รปแบบ

การเรยนการสอนทง 5 ขนตอนน อาจจะมการสลบขนตอนกนไดและในขณะเดยวกนขนการคดไตรตรอง (Reflection) กสามารถกระท าไดทกขนตอนเปรยบเสมอนการทบทวนและตรวจสอบ ผเรยนกจะทราบวาตนเองมความเขาใจในเนอหามากนอยแคไหน ในขณะเดยวกนกจะชวยใหผสอนทราบขอมลในการพฒนาตนเองตอไป ดงภาพประกอบ 10 ผวจยมความเหนวาการคนพบทเกดขนภายหลงนเปนประเดนทนาจะมการศกษาตอไปเพอทจะสงเสรมการเรยนรของผเรยนไดอยางมประสทธภาพ

112

วธเพอการผอนคลาย

(Approach to relaxation)

การใชผงมโนทศน (Concept mapping)

การถายโยงการเรยนร (Transfer of learning)

การบรหารสมอง (Operation to Brain-Gym)

การคดไตรตรอง (Reflection)

ภาพประกอบ 10 แสดงขนตอนของกจกรรมการเรยนรจากขอคนพบในการวจย

2. ผลการทดสอบประสทธผลของรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ผวจยพจารณาจาก 3 ประเดน ดงน

2.1 ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวจยทางการพยาบาล 1 พบวา คะแนนทดสอบกอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาคะแนนจดตด (cut-off score) ตามวธของเบอรก พบวา คะแนนเฉลยของการทดสอบหลงเรยนเทากบ 29.01 สงกวาคะแนนจดตด (24) แสดงวาเมอผเรยนไดเรยนโดยใชรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR แลวมความรสงกวากอนเรยน ซงสามารถอภปรายไดวา การจดกจกรรมการเรยนรแบบ ACTOR ชวยในการเรยนรของผเรยนได และกอนทจะเขาสบทเรยนไดมอบหมายใหผเรยนอานรายงานการวจยทเปนวทยานพนธคนละ 1 เรอง จากนนใหสรปประเดนส าคญตามกระบวนการวจย เพอเปนการใหผเรยนไดมประสบการณและมองเหนภาพรวมในการท าวจย เปนการปพนฐานของผเรยนซงจะน าไปสความเขาใจในการเรยน

ก า ร ค

ด ไ ต ร ต

ร อ ง (

Refle

ction

)

113

วชาการวจยทางการพยาบาล 1 มากขน ซงผเรยนมความเหนวากจกรรมนเปนสงทดชวยใหผเรยนมองเหนภาพการวจย จากกจกรรมดงกลาวยงมความสอดคลองกบการเรยนรแบบสรรคสรางความร (Constructivist) คอผเรยนเปนผแสวงหาความรและสรางความรความเขาใจขนดวยตนเอง ความแขงแกรงและความเจรญงอกงามในความรจะเกดขนเมอผเรยนไดมโอกาสเรยนรและแลกเปลยนประสบการณกบคนอนๆหรอไดพบสงใหมๆแลวน าความรทมอยมาเชอมโยง ตรวจสอบกบสงใหมๆตามปรชญาคอนสตรคตวสท (Constructivist) ทอธบายวาการเรยนรเปนกระบวนการทเกดขนภายในบคคล บคคลเปนผสรางความรจากการสมพนธสงทพบเหนกบความรความเขาใจทมอยเดมเกดเปนโครงสรางทางปญญา (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2540:42; พรทพย สวรรณโรจน. 2543: 12; ทศนา แขมมณและคณะ. 2544: 77) เมอเขาสบทเรยนตามกระบวนการวจยกจะมการน ารายงานการวจยทผเรยนไดสรปประเดนแลวมาน าเสนอเปนการยกตวอยางประกอบการเรยนและมการรวมอภปรายแสดงความคดเหนซงกนบไดวาเปนตวอยางทใกลตวผเรยนและมประสบการณจากการอานรายงานวจยมากอนพอทจะเปนพนฐานความรทมอย จงเปนไปตามหลกการท างานของสมองทวา การเรยนรของสมองจะเรยนรพรอมๆกนทงทเปนภาพรวมและทเปนสวนยอยฉะนนจะเหนไดวามความจ าเปนทจะตองใหสมองทงสองซกคอซกซายและซกขวาไดท างานพรอมๆกน (อาร สณหฉว. 2550: 76-77)ในขนวธเพอการผอนคลายโดยการสงบนงจะชวยใหผเรยนมสมาธในการเรยนมากขนซงกสอดคลองกบการศกษาของพเชฎษ จบจตต (2534) ทพบวาการเตรยมความพรอมทางรางกายและจตใจของนกเรยนทจะเรยนรในบทเรยนโดยการก าหนดจตใหตงมนเปนเวลา 10 นาทกอนเรมเรยนจะชวยใหผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ดขน และในการเขยนผงมโนทศนท าใหผเรยนสามารถเขาใจบทเรยนไดดยงขนเพราะจะท าใหผเรยนจดจ าไดอยางรวดเรวและงาย การใชค าสนๆหรอประโยคอยางงายชวยในการตรวจสอบความคดและสามารถพฒนาความคดแบบองครวมไดดกวา (Plotnick. 1997) ซงกสอดคลองกบการศกษาของภทราภรณ พทกษธรรม (2543: บทคดยอ) ศรพร ทเครอ (2544:67) และนนทกานต สขส าราญ (2545: 46-48) ทพบวาการใชกจกรรมการสรางผงมโนทศนท าใหผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนสงขน นอกจากนกจกรรมการถายโยงการเรยนรยงชวยในการสงเสรมการเรยนรของผเรยนเนองจากสมองจะจดจ าไดดเมอมความจ าแบบเชอมโยงซงเกยวของกบชวตประจ าวนของเรา (อาร สณหฉว. 2550) ซงกสอดคลองกบการศกษาของสายสนย เตมสนสข (2548) ในสวนของการบรหารสมอง พอล เดนนสน รวมกบ เกล อ เดนนสน ศกษาเดกทมปญหาในการเรยนรแตละคนจนพบวาปญหาการเรยนรเปนผลจากความบกพรองของสมองสวนใด เดนนสสน จงใหเดกแตละคนท าการบรหารสมองในสวนทบกพรองดวยการเคลอนไหวรางกายเฉพาะสวน เพอชวยใหสมองสวนนนแขงแรงขน โดยมฐานความเชอวา การเคลอนไหวรางกายในจดทสมองสวนใดควบคมสงการอยจะชวยเพมพลงงานใหกบสมองสวนนนๆ หลงจากใหเดกกลมน

114

ท าการบรหารสมองอยางตอเนอง ผลปรากฏวา เดกแตละคนมการเรยนรดขนอยางเหนไดชด นอกจากนยงพบวาเดกบางรายมการเรยนรไดเหมอนเดกปกตทวไป (นนทยา ตนศรเจรญ. 2545: 26) นอกจากนยงมผลชวยผอนคลายความตงเครยดอกดวย (พชรวลย เกตแกนจนทร. 2544) กจกรรมการคดไตรตรองซงกระท าในรปแบบของการตงประเดนค าถามใหผเรยนเกดการคดไตรตรองตามรปแบบการเรยนรของคารล จง ท าใหนกเรยนไดมโอกาสในการคดทบทวนจากมวลประสบการณทงหมดทผานมากนาจะมสวนชวยในการเรยนรเนองจากสมองเมอมการรบรหรอเรยนรสงตางๆ จะมการด าเนนการกบขอมล การพจารณาและไตรตรอง ซงเกดขนทงในขณะทมสตรตวและซมซบในลกษณะแบบไมรตว เปนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาระดบประสทธภาพการเรยน ซงตอมากระบวนการการคดไตรตรองไดถกน าไปประยกตใชเปนทกษะการคดหลายๆแบบ อาท การคดอยางมวจารณญาณ (critical thinking) การคดแกปญหา (problem solving) และการคดในระดบสง (higher level thought) และจากการสมภาษณความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอนในประเดนของคณลกษณะของผเรยนนน พบวา ผเรยนตองเปนผทมความกระตอรอรน รบผดชอบ กลาแสดงความคดเหน มสวนรวมในการอภปราย และยงไดฝกทกษะดานการคด ในขณะเดยวกนผสอนจะตองมความเปนกนเอง มเทคนคการกระตนผเรยนทหลากหลาย เปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหนและยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน ดงนนจะเหนไดวาการจดกจกรรมการเรยนรมความสอดคลองกบการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ (Child-Centered Learning) (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2543) และยงมความสอดคลองกบวตถประสงคของการศกษาทางการพยาบาลทวาบณฑตจะตองมความคดพจารณาอยางมวจารณญาณ ตดสนใจแกปญหาเฉพาะหนาในสถานการณตางๆ ไดอยางถกตองเหมาะสม (อรวรรณ ลอบญธวชชย. 2543)

2.2 เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 พบวา เจตคตกอนและหลงเรยนมความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต จากผลการวจยครงนสามารถอภปรายไดวา ระยะเวลาของการเรยนการสอนจ านวน 16 ชวโมงนนอาจจะนอยไปและอาจจะเปนชวงทผเรยนก าลงปรบตวตอรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ท าใหไมมผลตอการเปลยนแปลงของเจตคตทมตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ประกอบกบผเรยนจะไดรบมอบหมายใหเขยนเคาโครงการวจยเปนรายกลมควบคกนไปดวย ซงผเรยนกจะตองมการศกษาคนควาอยตลอดเวลา การเรยนแบบนผเรยนจงตองมความกระตอรอรน (active learner) ดงนนเจตคตตอวชาการวจยทาการพยาบาล 1 ทงในดานบวกและดานลบจงไมเปลยนแปลงมากนก แตผเรยนกมเจตคตทดตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ทวาเปนวชาทมความส าคญ มสวนชวยใหผเรยนมความกระตอรอรน ท าใหไดฝกการคดอยางเปนระบบและเปนการทาทายความสามารถของผเรยน ส าหรบเจตคตตอวชาทควรจะกระตนใหเกดในตวผเรยนเพอเปนการชวยสงเสรมในการเรยนรไดแก การท าใหการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ไมใชเปนเรองท

115

ยงยากหรอนาเบอ ทงนผสอนตองเปนผทคอยใหก าลงใจ สรางบรรยากาศทจงใจและเสรมแรงใหผเรยนเกดการเรยนร มความเปนกลยาณมตรกบผเรยน สงเสรมการแลกเปลยนเรยนรและรบฟงความคดเหนของผเรยน

2.3 ความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน พบวาคะแนนเฉลยโดยรวมของความพงพอใจของผเรยนมคา 3.91 อยในเกณฑระดบความพงพอใจมาก และเมอพจารณาเปนรายดานไดแก ดานเนอหา ดานกจกรรมการเรยนร ดานสอการเรยนร ดานการวดและประเมนผล และดานบรรยากาศการเรยนร พบวา ผเรยนมความพงพอใจอยในระดบมากเชนกน สามารถอภปรายไดวา ในการจดการเรยนการสอนทมการเตรยมพรอมในสวนของเอกสารประกอบการเรยนและมการปฐมนเทศกอนเรยนพรอมทงแหลงศกษาคนควาใหผเรยนทราบมสวนชวยในการเตรยมความพรอมของผเรยน ในขณะเดยวกนเนอหาทเรยนกตองมความชดเจน ตอเนองและเขาใจงาย ในดานกจกรรมการเรยนรนนกจะตองใหผเรยนไดมการผอนคลายกอนเขาสบทเรยน แจงวตถประสงคการเรยนรใหผเรยนทราบ มการเชอมโยงความรเดมกบความรใหมโดยการตงค าถามเพอใหไดค าตอบทมาจากประสบการณหลากหลายของผเรยนหรอจดประสบการณทจ าเปนใหผเรยนเพอความเขาใจและกระตนใหเกดการคด มการน าเสนอภาพรวมในเรองทจะเรยน น าความรไปประยกตใชและอภปรายรวมกน สงเสรมใหมการคดไตรตรองเนอหาทเรยนไปแลว และในการเขยนผงมโนทศนชวยใหผเรยนมความเขาใจเนอหาทเรยนไดดขน รวมทงมการบรหารสมองเพอการผอนคลาย ส าหรบดานสอการเรยนรพบวาผเรยนชอบทมการแนะน าแหลงความรใหผเรยนศกษาคนควา มเอกสารประกอบการบรรยายและสอการเรยนรทชดเจนเขาใจงาย ดานการวดและประเมนผลนนผเรยนชอบทมการวดและประเมนผลทหลากหลายและงานทมอบหมายมความเหมาะสมกบผเรยนถงแมวามการจ ากดเวลาในการท าผเรยนกสามารถท างานใหส าเรจลลวงได ในดานบรรยากาศการเรยนร ผเรยนรสกวาบรรยากาศในการเรยนมความเปนกนเอง มการเปดโอกาสใหซกถามและแสดงความคดเหนมการกระตนและเสรมแรงผเรยนอยางสม าเสมอ มการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนในขณะทท างานกลมและน าเสนอหนาชนเรยน สงเสรมใหผเรยนกลาแสดงออก

จะเหนไดวากจกรรมการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานจะเปนกจกรรมการเรยนรทเนนไปทางดานการเรยนรแบบใฝร (active learning) ซงผเรยนกจะตองมความกระตอรอรนและใฝรดวยจงจะสามารถสงเสรมการเรยนรไดด หลกการส าคญของการเรยนรตามการพฒนาของสมองกคอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญโดยเชอวาความส าเรจของการจดการศกษาเพอพฒนาคณภาพของมนษยกคอการพฒนาศกยภาพของสมองและการเรยนรของผเรยน (ประหยด จระวรพงศ. 2549: 11) การจดการเรยนรทใชสมองเปนฐานจงสอดคลองกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ (child-centered) ซงเปนหลกการทส าคญยงในการจดการเรยนร

116

ของการปฏรปการศกษาไทยทปรบเปลยนแนวคดการจดการเรยนรทมงเนนกระบวนการมากกวาเนอหาโดยมหวใจส าคญของการเรยนรทตองค านงถงทงดานตวผเรยนและกระบวนการพฒนาตวผเรยนใหด าเนนไปสเปาหมายการจดการเรยนรใหบงเกดผลอยางมประสทธภาพ (ยทธนา ปฐมวรชาต. 2546: 39-40) ขอเสนอแนะจากการวจย

1. ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช 1.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1.1.1 ผบรหารควรตระหนกถงความจ าเปนและความส าคญของการปฏรปการเรยนร

โดยสงเสรมการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ดวยการสนบสนนใหอาจารยไดท าวจยในชนเรยนเพอพฒนาการจดการเรยนรในรปแบบตางๆ และพฒนาคณลกษณะทตองการส าหรบผเรยน

1.1.2 สงเสรมใหมการน ารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐาน ไปปรบใชในการจดการเรยนการสอนกบเนอหาวชาอนๆ

1.1.3 สงเสรมการสอนในรปแบบอนๆ ทเนนการพฒนาทกษะกระบวนการเรยนรควบคไปกบความรตามเนอหาวชา

1.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต 1.2.1 สามารถน ารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานไป

ใชในการเรยนการสอนวชาอนๆทางการพยาบาลได 1.2.2 การน ารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานไปใช

ผสอนควรมการเตรยมตวทดโดยมการศกษาและท าความเขาใจกบรปแบบใหชดเจนกอนน าไปใช 1.2.3 การน ารปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานไปใช

ผสอนควรมคณลกษณะทส าคญคอมการวางแผนและเตรยมการสอนมาอยางด มเทคนคในการกระตนผเรยน สรางบรรยากาศในการเรยนรทด เปดโอกาสและรบฟงความคดเหนของผเรยน และผเรยนควรมคณลกษณะทส าคญคอ มความกระตอรอรนในการเรยน มความรบผดชอบ เปนผพดและผฟงทด กลาแสดงออกและรบฟงความคดเหนของผอน

2. ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 2.1 การศกษาครงนมขอจ ากดคอท าการศกษาในกลมเดยว ดงนนควรมท าการศกษา

เปรยบเทยบในกลมทดลองและกลมควบคม หรออาจจะมการศกษาเปรยบเทยบการใชรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานกบวธสอนแบบอน

117

2.2 ควรมการศกษาและพจารณาตวแปรอนๆ รวมดวย เชน แบบการเรยนรของผเรยน ความสามารถดานการคด เปนตน

2.3 จากขอเสนอทวาขนการคดไตรตรองนาจะกระท าไดในทกขนตอน หรอผลทจะเกดขนเมอมการสลบขนตอนในรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรทใชสมองเปนฐานนนกอใหเกดเปนประเดนการวจยทนาสนใจควรทจะท าการศกษาตอไป โดยมค าถามเชงเสนอแนะ 2 ประเดน ดงน

2.3.1 รปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR เมอมการสลบขนตอนผลจะเปนอยางไร

2.3.2 รปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ทมการคดไตรตรอง (reflection) แทรกอยทกขนตอนจะชวยสงเสรมการเรยนรของผเรยนหรอไม

118

บรรณานกรม

119

บรรณานกรม

กมลพรรณ ชวพนธศร.( กนยายน, 2548). สมองและการเรยนร. หมอชาวบาน. 27(317): 17-26. กมลพรรณ ชวพนธศร.(2545). สมองกบการเรยนร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ. กองวจยทางการศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2544). กลวธการจดการเรยนการสอนท

สอดคลองกบวธการเรยน (Learning style). (พมพครงท1). กรงเทพฯ: ครสภา. กฤษณพงศ กรตกร. (2547). กอราง...วางฐาน“สถาบนวทยาการการเรยนร. สบคนเมอ 10 สงหาคม 2550, จาก http://www.nbl.or.th กาญจนา คณารกษ.(2543). พนฐานการพฒนาหลกสตร. นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร . (2545). การออกแบบการเรยนการสอน. (พมพครงท 2). นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร. กาญจนา เผอกนาค. (2535). ผลสมฤทธทางการเรยนและความคงทนในการเรยนรวชา

วทยาศาสตรเรองบรรยากาศ โดยใชแผนภมมโนมตของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเขาทราย จงหวดพจตร. วทยานพนธ ศศ.ม.(ศกษาศาสตร-การสอน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร.

กลยา ตนตผลาชวะ. (2549, ตลาคม). การท างานของสมองดานการเรยนร. วารสารการศกษา ปฐมวย. 10 (4): 26 . (2541, มกราคม-มนาคม). ผลกระทบจากสงคมสการศกษาพยาบาล. สารสภาการพยาบาล.

13(1): 37-49. เกษแกว ปวนแดง. (2539). การพฒนารปแบบการสอนวชาสรางเสรมประสบการณชวต ชนประถม

ศกษาปท 6 ทเนนการใชแผนผงมโนมต. วทยานพนธ. ศศ.ม.(หลกสตรและการ สอน). ขอนแกน : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร.

จรยา ตนตกรกล. (2542). ผลของการฝกคดสะทอนกลบในการสอนภาคปฏบตตอความสามารถใน การแกปญหาทางการพยาบาลของนกศกษาพยาบาล. วทยานพนธ พย.ม. (การพยาบาลเดก). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. ถายเอกสาร.

ชตมา ปญญาพนจนกร. (2540). รปแบบการจดการเรยนการสอนจรยธรรมทางการพยาบาลโดย บรณาการแนวคดเชงพทธและการเนนปญหาเปนหลก. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

120

ณฐวฒ กจรงเรองและคณะ. (2545). ผเรยนเปนส าคญและการเขยนแผนจดการเรยนรของครมอ อาชพ.(พมพครงท1). กรงเทพฯ: สถาพรบค.

ณฐสรางค บญจนทร และสมจนต เพชรพนธศร.(2544, เมษายน- มถนายน). ปจจยท านายความ พรอมในการเรยนรดวยตนเองของนกศกษาพยาบาลคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลย มหดล. วารสารพยาบาลศาสตร. 19(2): 69-81.

ดรณ รจกรกานต. (2541). การจดการเรยนการสอนทางการพยาบาล. มหาสารคาม: โครงการ ต ารามหาวทยาลยมหาสารคาม. ทบวงมหาวทยาลย. (2540). ประกาศทบวงมหาวทยาลย เรอง เกณฑมาตรฐานพยาบาลศาสตร บณฑตและเกณฑการจดตงและการบรหารสถาบนการศกษาพยาบาลศาสตร พ.ศ. 2539.

กรงเทพฯ: ส านกมาตรฐานอดมศกษา ส านกงานปลดทบวงมหาวทยาลย. . (2543). รายงานวจยเอกสารเรอง การพฒนากระบวนการเรยนรในระดบปรญญาตร. กรงเทพฯ: อรณการพมพ. ทว จนหน. (2547). การศกษาความสามารถในการจ าของนกเรยนทมความบกพรองทางสตปญญา

ระดบเรยนไดโดยใชกจกรรมการใชประสาทรบรรวมกนและการบรหารสมอง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การประถมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ทพวด ทพยโคกกรวด. (2544). การใชแผนผงมโนมตในบรรยากาศการรวมมอกนเรยนรทมตอ ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. วทยนพนธ ศษ.ม. ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร.

ทศนา แขมมณ และคณะ. (2545). กระบวนการเรยนร: ความหมาย แนวทางการพฒนา และ ปญหาขอของใจ. (พมพครงท1). กรงเทพฯ: บรษทพฒนาคณภาพวชาการ จ ากด.

ทศนา แขมมณ.(2550). ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: ดานสทธาการพมพ. ทประชมคณบดและหวหนาสถาบนการศกษาของรฐในสงกดทบวงมหาวทยาลย. (2544).

รางแนวคดหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตทสอดคลองกบการปฏรประบบบรการสขภาพ ไทย. ใน ประมวลการสมมนาพยาบาลศาสตรศกษาแหงชาตครงท3 การพฒนาการจดการ ศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตเพอตอบสนองการปฏรประบบบรการสขภาพไทย. วนท 23-25 กรกฎาคม 2544. ณ โรงแรมดอมเมอรลด. กรงเทพฯ: ทบวงมหาวทยาลย.

121

ธนพร แยมสดา. (2542). การพฒนาระบบการเรยนการสอนทางพยาบาลศาสตรทเนนการเรยนร ปญญาสงคมโดยใชพอรทโฟลโอ. วทยานพนธ ค.ด. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

นงลกษณ เฉลยว. (2537). ผลของการใชแผนภมมโนทศนทมตอความสามารถในการอานในใจ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธ. ศศ.ม.(หลกสตรและการสอน).เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร.

นนทยา ตนศรเจรญ. (2545, พฤษภาคม). ‚Brain Gym‛ บรหารสมองเพมศกยภาพเรยนร. สานปฏรป. 5(50): 26-28.

โนวาค, เจ, ด และ โกวน, ด, บ. (2534). ศลปะการเรยนร. (พมพครงท1). แปลโดย สวนต ยมาภย และ สวสด ประทมราช. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2537). การวดและประเมนผลการจดการเรยนร. กรงเทพฯ: บแอนดบ พบบลชชง ประภา ยทธไตรและคณะ. (2544, เมษายน-มถนายน). นวตกรรมเพอพฒนาศกยภาพการเรยนร

โดยการก ากบการเรยนรดวยตนเอง: โครงการน ารอง. วารสารพยาบาลศาสตร. 19 (2): 59-68.

ประหยด จระวรพงศ. (2549, กนยายน). การเรยนรตามการพฒนาของสมอง (Brain-Based Learning:BBL). เทคโนโลยการศกษามหาวทยาลยบรพา. 2(1): 6-12. ประเวศ วะส. (2543). ปฏรปการเรยนร ผเรยนส าคญทสด. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ครสภา

ลาดพราว. ปรยาพร วงศอนตรโรจน.(2543). จตวทยาการศกษา. (พมพครงท2). กรงเทพฯ: ศนยสงเสรม กรงเทพ. ปยนาถ ประยร. (2548). System Thinking: วธคดกระบวนระบบ. กรงเทพฯ: โครงการสงเสรมการ เรยนรเพอชมชนเปนสข (สรส.). ปซงขาวนอย.(2548, เมษายน). Brain-Based Learning เรยนรตามธรรมชาตสมอง. สานปฏรป. 8(84): 20-23 พรรณ อ าไพวทย. (2537). รายงานการวจยเรอง ผลการใชเทคนคการสอนแบบจดกรอบมโนทศน

ตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนในวชาชววทยาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย. พวงรตน บญญานรกษ. (2546). บรณาการการบรหาร การบรการ การศกษาและการวจย. ใน

เอกสารประชมวชาการเรอง วทยาการกาวหนาทางการพยาบาล: Nursing Update.

122

พทกษ เจรญวานช. (2531). การศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาชววทยาเรองการ หายใจระดบเซลลของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ระหวางการสอนโดยใชแผนผงมโน มตกบการสอนปกต. วทยานพนธ ศศ.ม. (หลกสตรและการสอน). ขอนแกน : บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. พพฒน งอกเสมอ. (2539). ผลของกจกรรมผงความสมพนธของความหมายทมตอความสามารถ

และความคดเหนในการเขยนยอความภาษาองกฤษของนกเรยนมธยมศกษาปท 5. วทยานพนธ ศศ.ม. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร.

พเชฎษ จบจตต. (2534). การศกษาผลการเจรญสมาธกอนเรมเรยนทมตอผลสมฤทธทางการเรยน วชาวทยาศาสตร เจตคตทางวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและความ คงทนในการเรยนรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการสอนแบบพทธวธแสวง อรยสจตามแนวพระเทพเวท. ปรญญานพนธ กศ.ม.(วทยาศาสตรศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

พชรวลย เกตแกนจนทร. (2544). การบรหารสมอง. กรงเทพฯ: มาสเตอรกรปแมนเนจเมนท. มนส บญประกอบ. (2548). ซ เอม: แนวทางการจดระบบความคด. กรงเทพฯ: เรองแสงการพมพ. ยงยทธ วงศภรมยศานต. (2551). สมองกบการเรยนร. สบคนเมอ 20 มนาคม 2551, จาก http://nbl.igil.or.th/download/ article/ brainlearn.pdf. ยเนสโก.(2540). การเรยนรขมทรพยในตน.(Learning: The Treasure Within). รายงานเสนอตอ

ยเนสโก โดยคณะกรรมาธการนานาชาต วาดวยการศกษาในศตวรรษท 21 ส านกงาน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต 2540 ฉบบภาษาไทย.

เรวด หลาสา. (2545). การพฒนารปแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง ในวชาชววทยาโดยใชแนวคด Advance Organizer Cooperative Learning และ Mastery Learning. วทยานพนธ ศศ.ม. บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. รงสรรค พลสมคร. (2548). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตตอการเรยนของ

นกศกษา วชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคกรเบองตน หลกสตรสภาสถาบนราชภฎ พทธศกราช 2543 ระหวางการสอนแบบบรณาการทเนนเทคนคการใชผงมโนทศนกบการ สอนแบบปกต. ปรญญานพนธ กศ.ม. (อตสาหกรรมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

123

ลออ อางนานนท. (2542). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยน ความคดสรางสรรคกลมสรางเสรม ประสบการณชวต เรองสงแวดลอมทางสงคมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทไดรบ การสอนโดยใชแผนผงมโนทศน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การประถมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2539). เทคนคการวดผลการเรยนร. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วสนต ทองไทย. (2546). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอเสรมสรางจตพสยในการเรยนร ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษา. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การวจยและพฒนาหลกสตร).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วารนทร รศมพรหม. (2542). การออกแบบและพฒนาระบบการสอน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. วทยากร เชยงกล. (2548). เรยนลก รไว ใชสมองอยางมประสทธภาพ.กรงเทพฯ: อมรนทร

พรนตงแอนดพบลชชง. วทยาลยพยาบาลกองทพบก. (2548). หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (หลกสตรปรบปรง พ.ศ. 2548). เอกสารอดส าเนา. วธาน ฐานะวฑฒ. (2547). บายพาสอารมณ. กรงเทพฯ: ส านกพมพสยาม. . (2549). จตตปญญาศกษากบคลนสมอง. สบคนเมอ 29 พฤศจกายน 2549, จาก http://ww.siamsewana.org/ วนย วระวฒนานนท. (2543). รายงานการวจยเรอง หลกเกณฑและรปแบบการพฒนาหลกสตรท พงประสงคในระดบบณฑตศกษา ทบวงมหาวทยาลย. กรงเทพฯ: อรณการพมพ. วไลวรรณ ศรสงคราม, สธญญา รตนสญญา, โรจนรว พจนพฒนผล และคณะ. (2549). จตวทยา ทวไป. กรงเทพฯ: ทรปเพลกรป. วเชยร เกตสงห. (กมภาพนธ-มนาคม 2538). คาเฉลยกบการแปลความหมาย: เรองงายๆ ทบางครง

กพลาดได. ขาวสารการวจยการศกษา. 8(3): 8-11. วเชยร อชโนบญวฒน. (2535, มกราคม-มนาคม). ใครก าหนด: รปแบบการเรยนการสอนใน

ระดบอดมศกษา. ครปรทศน. 17(1): 82-85. วฒ ใหมค า. (2545). การเปรยบเทยบผลของการฝกสมาธแบบอานาปานสตกบการฝกสมาธแบบ

เจรญสตภาวนาทมตอความวตกกงวลในการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนประชาราษฎรบ าเพญ เขตหวยขวาง กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

124

ศรพร ทเครอ. (2544). ผลการเรยนแบบรวมมอโดยใชแผนผงมโนทศนทมตอผลสมฤทธทางการ เรยนและความคงทนในการเรยนร กลมสรางเสรมประสบการณชวต ประถมศกษาปท 4. วทยานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ. ถายเอกสาร.

ศภลกษณ ทองสนธ. (2536). ผลการใชเทคนคการสอนแบบจดกรอบมโนทศนทมตอการ เปลยนแปลงมโนทศนทคลาดเคลอนของนกเรยนในวชาเคม. วทยานพนธ ค.ม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ศนสนย ฉตรคปต. (2545). สงแวดลอมและการเรยนรสรางสมองเดกใหฉลาดไดอยางไร. กรงเทพฯ : องคการคาครสภา. ศนสนย ฉตรคปต และคณะ. (2544). การเรยนรอยางมความสข: สารเคมในสมองกบความสข

และการเรยนร.(พมพครงท1). กรงเทพฯ: สยามสปอรต ซนดเคท. สาโรช บวศร. (2544). ปรชญาการศกษาส าหรบประเทศไทย: จดบรรจบระหวางพทธศาสนากบ ประชาธปไตย . กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. สายสนย เตมสนสข. (2548). การพฒนารปแบบการสอนดวยการถายโยงเชงยทธศาสตรเพอ

พฒนาความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาระดบอดมศกษา. วทยานพนธ ศ.ด. ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สวล ศรไล. (2542). จรยศาสตรส าหรบพยาบาล. (พมพครงท7). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย สธาทพย บรพนธ. (2546). ผลการใชเทคนคการนงสมาธกบเทคนคการนวดคลายเครยดตอ

ความเครยดในการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร.

สนย สอนตระกล. (2535). การพฒนาระบบการเรยนการสอนแบบแบบจดกรอบมโนทศนส าหรบ วชาชววทยาระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธ ค.ม. (หลกสตรและการสอน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

สระ ประธาน, มารนา มะหน และ ภรพนา บวเพชร. (2549). รายงานการวจยเรองการศกษา วธการเรยน (Learning style) ของนสตคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ ชนปท 1-4 ปการศกษา 2548. เอกสารอดส าเนา.

สรางค โควตระกล. (2536). จตวทยาการศกษา.(พมพครงท2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2544). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

125

สวทย มลค าและอรทย มลค า. (2546). 21 วธจดการเรยนร : เพอพฒนากระบวนการคด. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: ภาพพมพ.

. (2544). เทคนคแหงความส าเรจ: เรยนรสครมออาชพ. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: ภาพพมพ. เสรมศร ไชยศรและคณะ. (2543). รายงานการวจยเอกสารเรอง หลกเกณฑและรปแบบการพฒนา หลกสตรทพงประสงคในระดบปรญญาตร. (พมพครงท1). กรงเทพฯ: อรณการพมพ. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.(2544). สรปสาระส าคญแนวทางการปฏรปการศกษา ระดบอดมศกษา. กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟก. . (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบท 2 (แกไข) พ.ศ. 2545. ส านกนายก รฐมนตร พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ. ส านกงานปลดทบวงมหาวทยาลย.(2544).รายงานการสมมนาทางวชาการเรองการปฏรป

การเรยนการสอนและหลกสตรในระดบอดมศกษา.โรงแรมสยามอนเตอร-คอนตเนนตล. กรงเทพฯ.

หทยรช รงสวรรณ. (2539). ผลการสอนโดยใชแผนทมโนมตทมตอผลสมฤทธทางการเรยนวชา วทยาศาสตรกายภาพชวภาพดานมโนทศนและความสามารถในการคดแกปญหาทาง

วทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

อภภา ปรชญพฤทธ. (2547, มนาคม-มถนายน). การพฒนาคณาจารยโดยการสงเสรมการคด ไตรตรองเชงวพากษ: มมมองของนกทฤษฎเชงวพากษและยคหลงสมยใหม. วาสารครศาสตร. 32(3): 49-67.

อรทพา สองศร. (2545). การสรางเกณฑการประเมนสมรรถนะการพยาบาลทางคลนกส าหรบ นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การอดมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

อรวรรณ ลอบญธวชชย. (2543). การคดอยางมวจารณญาณ: การเรยนการสอนทางพยาบาลศาสตร กรงเทพฯ: ธนาเพรสแอนกราฟฟค อลศรา ชชาต, อมรา รอดดารา และ สรอยสน สกลรกษ. (2549). นวตกรรมการจดการเรยนรตาม แนวปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อาร สณหฉว. (2550). ทฤษฎการเรยนรของสมองส าหรบ พอ แม ครและผบรหาร. กรงเทพฯ: มตรสมพนธ. อษา ชชาต. (2547, ธนวาคม). เสรมสรางศกยภาพสมองและการเรยนรชวยสรรคสรางคณภาพคน ไทยใหสงคม. วารสารการศกษาไทย. 1(3): 13-20.

126

ฮารวย เอฟ ซลเวอร, รชารด ดบเบลย สตรอง และ แมททว เจ เพรน. (2546). ทกคนเรยนได บรณา การรปแบบการเรยนรกบพหปญญา . แปลโดย อาร สณหฉว. (พมพครงท1). กรงเทพฯ:

กรมวชาการ. Anderson W.L.,et al. (2001). A Taxonomy for learning, teaching, and assessing:

A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. USA: Addison Wesley Longman.

Brain-Gym. Retrieved August 6, 2007. from http://www.student.chula.ac.th /~ 46456581/braingym.html Brain wave. Retrieved October 3, 2007. from http://web.lemoyne.edu/~ Hevern/psy 340.09.02.stages.sleep.html Bright B. (1996). Reflecting on reflective practice. Studies in the Education of Adults, 28(2): 162-184. Bruning R H., Schraw G J.,& Ronning R R. (1999). Cognitive psychology and instruction.

3 rd ed. New Jersey: Prentice-Hall, Inc. Caine RN. and Caine G. (1990). Understanding a Brain Based Approach to Learning and Teaching. Educational Leadership. 48(2): 66-70. Cresia JL. and Parker B. (1996). Conceptual Foundations of Professional Nursing Practice. 2 nd ed. St. Louise: Mosby-Year Book. Cronbach L.J. (1963). Educational Psychology. New York: Harcort, Brace & Co. Davies E. (1995, April). Reflective Practice: A Focus for Caring. Journal of Nursing Education. 34(4): 167-174. Dennison P.E. (2006). ‚ What are Educational Kinesiology and Brain Gym‛ . Retrieved March 30, 2008 from http://www.braingym.com. Dewey J. (1993). How We Think: A Restatement of the Relation of Reflective Thinking to the Education Process. Boston: Houghton Mifflin Company. Dick W. and Carey L. (1997). The Systematic Design of Instruction. 4 th ed. New York: Longman. Ellis H C., and Hunt R R. (1993). Foundations of cognitive psychology. 5 th ed. USA.: McGraw-Hill Companies, Inc.

127

Eyler J. (2002, October). Reflecting on Service: Helping Nursing Students Get Most from Service-Learning. Journal of Nursing Education. 41(10): 453-456. Fulcher E. (2003). Cognitive psychology. Crucial, a division of Learning Matters Ltd. Gagne’ RM. and Briggs LJ. (1974). Principle of Instructional Design. New York: Hoth Rinehart and Winston. Gramston R. and Wellman B. (1997). The Adaptive School: Developing and Facilitating Collaborative Groups. EI Dorado Hills,CA: Four Hats. Hatton N and Smith D. (1995). Reflection in the teacher education: Toward definition and implementation. Teaching and Teacher Education. 11(1): 33-49. Hilgard E.R.,Atkinson R.C.and Atkinson R.L. (1971). Introduction to Psychology.

New York: Harcourt Brace Jovanovich. Jennifer YB. and others. (2001). Reflective Practice to Improve School: An Action Guide for Educators. California: Corwin Press. Joyce B. and Weil M. (1996). Models of Teaching. 5 th ed. Boston: Allyn and Bacon. Kemp JE., Morrison GR. and Ross SM. (1994). Designing Effective Instruction.

New York: Macmillan College. Killion J. and Todnem G. (1991). A process of personal theory building. Educational Leadership. 13(3): 2-5. Kolodner J L. (1984). Retrieval and organizational strategies in conceptual memory. Mahwah,NJ: Erlbaum. Lasley TJ. (1992). Promoting teacher reflection. Journal of Staff Development. 13(1):

24-29. Marshall S P. (1995). Schemas in problem solving. Cambridge,UK: Cambridge

University Press. Morris C.G. and Maisto A.A. (2002). Psychology An Introduction.11 th.ed. USA:

Prentice Hall. Nerve cell. Retrieved November 18, 2007. from http://www.indiancowboy.net/ Novak J D. and Gowin D B. (1984). Learning How to Learn. London: Cambridge University Press.

128

Riding R., and Rayner S. (1999). Cognitive styles and learning strategies. London: David Fulton Publishers Ltd.

Rumelhart D E. (1984). Schemata and the cognitive system. In Wyer R S. & Srull (Eds.). Handbook of social cognition (vol.1, p 161-188). Mahwah, NJ: Erlbaum.

Seifert C M ., McKoon G., Abelson R P.,& Ratcliff R. (1986). Memory connections between thematically similar episodes. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition.12, 220-231.

Taggart G L. and Wilson A P. (2005). Promoting reflective thinking in teachers. 2 nd.ed. California: Corwin Press. Zeichner K M. and Liston D P. (1996). Reflective teaching: An introduction. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers. Zeichner KM. (1993). Connecting genuine teacher development to the struggle for social justice. Journal of Education for Teaching. 19(1): 5-20.

129

ภาคผนวก

130

ผนวก ก รายนามผเชยวชาญ

131

รายนามผเชยวชาญ

1. ผศ.ดร.ดลก ดลกานนท อาจารยพเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2. ดร. วสนต ทองไทย อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 3. พนตรหญง ดร.วรรณรตน ใจซอกล อาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก

132

ผนวก ข เครองมอส าหรบผเชยวชาญ

133

แบบประเมนรปแบบการเรยนการสอนและแผนการจดการเรยนร ค าชแจง

โปรดพจารณารปแบบการเรยนการสอนและแผนการจดการเรยนร แสดงความคดเหนของ

ทานทมตอรายการในแตละประเดนโดยท าเครองหมาย / ลงในชอง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด พรอมทงขอความกรณาใหทานไดใหขอเสนอแนะเพมเตม อนจะเปนประโยชนตอการปรบปรงแผนการจดการเรยนรตอไป

รายการ ความคดเหน ความคดเหน เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย เพมเตม

1. รปแบบการเรยนการสอนมความเหมาะสม แกการน าไปใช

2. รปแบบการเรยนการสอนมความสะดวกใน การน าไปใช

3. รปแบบการเรยนการสอนมความชดเจน 4. รปแบบการเรยนการสอนนสามารถพฒนา ผเรยนตามหลกการเรยนรทใชสมองเปนฐาน

5. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรม ความสอดคลองกน

6. มโนทศนมความชดเจน 7. วตถประสงคการเรยนรสามารถประเมนได 8. เนอหาสาระสอดคลองกบหลกสตร 9. กจกรรมการเรยนรเปนล าดบขน ชดเจน 10. กจกรมการเรยนรนาสนใจ 11. กจกรรมการเรยนรสอดคลองกบผเรยน 12. กจกรรมการเรยนการสอนสามารถน าไป ปฏบตได

13. สอการเรยนการสอนมความสอดคลองกบ ผเรยน

14. การประเมนผลการเรยนรมความชดเจนใน การน าไปปฏบต

15. การประเมนผลมความหลากหลาย

134

แบบตรวจสอบความเทยงตรงของแบบทดสอบ

ค าชแจง

โปรดพจารณาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาวจยทางการพยาบาล 1 และแสดง

ความคดเหนของทานในแตละประเดนโดยท าเครองหมาย / ลงในชอง ดงน 1 หมายถง เหนดวย 0 หมายถง ไมแนใจ -1 หมายถง ไมเหนดวย

ทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด พรอมทงขอความกรณาใหทานไดใหขอเสนอแนะเพมเตม อนจะเปนประโยชนตอการปรบปรงแบบทดสอบตอไป ขอสอบขอท

ความชดเจนของค าถาม

ความเหมาะสมของตวเลอก

ความสอดคลองกบจดประสงค

ความสอดคลองของพฤตกรรมทวด

1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

135

ขอสอบขอท

ความชดเจนของค าถาม

ความเหมาะสมของตวเลอก

ความสอดคลองกบจดประสงค

ความสอดคลองของพฤตกรรมทวด

1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45

136

ขอสอบขอท

ความชดเจนของค าถาม

ความเหมาะสมของตวเลอก

ความสอดคลองกบจดประสงค

ความสอดคลองของพฤตกรรมทวด

1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 46 47 48 49 50

ขอเสนอแนะ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

137

แบบประเมนความสอดคลองของแบบวดเจตคต

ค าชแจง โปรดพจารณาขอความในแบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 และแสดงความ

คดเหนของทานทมตอขอความโดยท าเครองหมาย / ลงในชอง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด พรอมทงขอความกรณาใหทานไดใหขอเสนอแนะเพมเตม อนจะเปนประโยชนตอการปรบปรงแบบวดเจตคตตอไป

รายการ ความคดเหน ความคดเหน เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย เพมเตม

1. วชาวจยทางการพยาบาล1 เปนวชาทนากลว 2. ทานชอบวชาวจยทางการพยาบาล1 มากกวา วชาอนๆ

3. การเรยนวชาวจยทางการพยาบาล1 เปนเรอง ทยงยาก

4. การเขาเรยนวชาวจยทางการพยาบาล 1 เปน เรองทคมคากบเวลาทเสยไป

5. ทานรสกวาเวลาเรยนนนผานไปอยางรวดเรว เมอไดเรยนวชาวจยทางการพยาบาล1

6. ทานรสกวาไมควรใหมการเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล1

7. ทานรสกเสยดายเมอตองงดเรยน 8. ทานรสกทอแทกบการเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล1

9. วชาวจยทางการพยาบาล1 มสวนชวยใหทาน มความกระตอรอรน

10. ทานรสกสนกสนานกบการเรยน 11. ทานรสกอดอดเมอถงเวลาเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล1

12. ทานชอบอานหนงสอเตรยมตวกอนมาเรยน วชาการวจยทางการพยาบาล1

138

รายการ ความคดเหน ความคดเหน เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย เพมเตม

13. ทานชอบอานหนงสอวจยเพมเตมจากทได เรยนในหองเรยน

14. ทานชอบหลบเมอเรยนวชาการวจยทางการ พยาบาล 1

15. ทานรสกวากระบวนการวจยเปนสงททาทาย ความสามารถของทาน

16. ทานไมชอบกระบวนการวจย 17. ทานชอบคดปญหาการวจย 18. ทานชอบอานรายงานการวจยจาก แหลงขอมลตางๆ

19. ทานรสกท าอะไรไมถกเมอตองเรยนวชาการ วจยทางการพยาบาล 1

20. ทานเหนหนงสอวจยแลวอยากหนหาง 21. ทานรสกวาการเรยนวชาการวจยทางการ พยาบาล 1 ไดฝกการคดอยางเปนระบบ

22. ทานชอบทจะน าความรทเรยนมาใชใน ชวตประจ าวน

23. ทานรสกวาวชาการวจยทางการพยาบาล 1 มสวนท าใหทานอยากเปนนกวจย

24. การปฏบตในวชาการวจยทางการพยาบาล 1 เปนสงทนาเบอ

25. ทานรสกกลวทจะท าการวจย

ขอเสนอแนะอนๆ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

139

แบบประเมนความสอดคลองของแบบสอบถามความพงพอใจ

ค าชแจง โปรดพจารณาขอความในแบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน และ

แสดงความคดเหนของทานทมตอขอความโดยท าเครองหมาย / ลงในชอง เหนดวย ไมแนใจ หรอไมเหนดวย ทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด พรอมทงขอความกรณาใหทานไดใหขอเสนอแนะเพมเตม อนจะเปนประโยชนตอการปรบปรงแบบสอบถามความพงพอใจตอไป

รายการ ความคดเหน ความคดเหน เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย เพมเตม

1. ทานรสกผอนคลายกอนเขาสบทเรยน 2. มการกระตนผเรยนดวยการใชค าถาม 3. ทานทราบวตถประสงคกอนเรยน 4. การเชอมโยงความรเดมกบความรใหม 5. การน าเสนอภาพรวมในเรองทจะเรยน 6. เนอหาทเรยนชดเจน เขาใจงาย 7. ล าดบเนอหามความตอเนอง 8. การน าความรไปประยกตใช 9. กจกรรมเนนใหผเรยนเชอมโยงสงทเรยนกบ บรบทของผเรยน

10. กจกรรมเนนใหผเรยนฝกคดไตรตรองในสงท ไดเรยนไปแลว

11. บรรยากาศในการเรยนอบอน เปนกนเอง 12. การเปดโอกาสใหซกถาม แสดงความคดเหน 13. การกระตนและเสรมแรงผเรยนอยาง สม าเสมอ

14. การผอนคลายดวยการบรหารสมอง 15. กจกรรมการเรยนรชวยกระตนผเรยน

140

รายการ ความคดเหน ความคดเหน เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย เพมเตม

16. กจกรรมการเรยนการสอนชวยสงเสรมความ เขาใจเนอหาทเรยน

17. การแนะน าแหลงความรใหผเรยน 18. เอกสารประกอบการเรยนรมความเหมาะสม 19. สอทใชประกอบชดเจน เขาใจงาย 20. การวดและประเมนผลมความหลากหลาย 21. การมอบหมายงานมความเหมาะสม 22. การเขยนผงมโนมตชวยใหเขาใจดขน 23. กจกรรมเพอการผอนคลายมความเหมาะสม 24. บรรยากาศสงเสรมการเรยนรรวมกน 25. ทานมความสขในการเรยนร

ขอเสนอแนะอนๆ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................

141

ผนวก ค เครองมอในการวจย

1. แผนการจดการเรยนร 2. แบบทดสอบวชาการวจยทางการพยาบาล 1 3. แบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 4. แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน 5. แบบสมภาษณความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอน 6. แบบสมภาษณความคดเหนของผสอนตอรปแบบการเรยนการสอนแบบ

142

แผนการจดการเรยนรแบบ ACTOR แผนท 1

วชา การวจยทางการพยาบาล 1 เรอง ความรเบองตนเกยวกบการวจย จ านวน 3 ชวโมง มโนทศน

การวจยเปนการคนควาหาความร โดยมกระบวนการทเปนระบบซงประเภทของการวจยม 2 รปแบบหลกไดแก วจยเชงปรมาณและวจยเชงคณภาพ ในการทจะเลอกรปแบบใดนนขนอยกบกระบวนทศนการวจย แนวคดและความเชอในการหาค าตอบใหกบปญหาการวจยทนกวจยก าหนดขน งานวจยทางการพยาบาลมความส าคญตอวชาชพพยาบาลทงทางดานการปฏบตการพยาบาล การบรหารการพยาบาลและการศกษาพยาบาล ผลงานวจยทมคณภาพเกดจากหลายปจจยดวยกน ทงในดานความรความสามารถของนกวจย สงสนบสนนตางๆ รวมทงปจจยทมความส าคญอกประการหนงคอ ด าเนนการวจยโดยค านงถงจรยธรรมในการวจยหรอตามจรรยาบรรณนกวจย จดประสงคการเรยนร เพอใหผเรยนสามารถ

1. เปรยบเทยบความแตกตางของกระบวนทศนการวจยได 2. วเคราะหเกยวกบกระบวนทศนการวจยได 3. จ าแนกประเภทของการวจยได 4. บอกความส าคญของการวจยตอวชาชพพยาบาลได 5. วเคราะหบทบาทของพยาบาลตองานวจยได 6. สงเคราะหงานวจยทางการพยาบาลได 7. บอกวตถประสงคของการก าหนดจรรยาบรรณนกวจยได 8. วเคราะหเกยวกบสทธของผถกวจยและจรรยาบรรณของผวจยได 9. ประเมนคาจรยธรรมในการวจยได

หวขอเนอหา 1. กระบวนทศนเกยวกบการวจย 2. ประเภทของการวจย 3. การวจยทางการพยาบาล 4. จรยธรรมในการวจย

143

กจกรรมการเรยนร ขนวธเพอการผอนคลาย ผเรยนสงบนงท าสมาธหรอฟงเพลงคลาสสคเพอการผอนคลายประมาณ 10 นาท

ขนการใชผงมโนทศน 1. ผสอนแจงจดประสงคการเรยนรและทบทวนความรเดม ประมาณ 10-15 นาท โดยใช

ค าถามในการน าอภปราย ไดแก 1.1 กระบวนทศนการวจย (Research Paradigm) คออะไร 1.2 ประเภทการวจยจ าแนกตามกระบวนทศนมอะไรบาง

1.3 จากประสบการณทผานมา ทานมความเกยวของกบการวจยทางการ พยาบาลอยางไรบาง

1.4 จรยธรรมในการวจยมความส าคญอยางไร 2. ผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนจากการอภปราย เพอจะเชอมโยงกบความรใหม 3. ผสอนบรรยายตามหวขอเนอหา 4. ผเรยนแบงกลมๆละ 9-10 คน ใหค านยามจากค าส าคญทก าหนดใหในใบงานท 1 5. ผเรยนแตละคนในกลมรวมกนเขยนผงมโนทศนโดยมมโนทศนหลกไดแก กระบวนทศนการ

วจย ประเภทของการวจย วจยทางการพยาบาล และจรยธรรมในการวจย ตามใบงานท 2 6. ผเรยนแตละกลมสงตวแทนน าเสนอผงมโนทศนหนาชนเรยนและใหเพอนๆ รวมอภปราย

โดยสมใหน าเสนอกลมละ 1 มโนทศนหลก ผสอนสงเกตการท างานและการอภปรายของผเรยนตามผงมโนทศน

7. ผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนทไดจากการอภปราย ขนการถายโยงการเรยนร 8. ใหผเรยนแตละกลมศกษาจากสถานการณทก าหนดใหในใบงานท 3 และรวมกนเสนอ

แนวคดวาสนใจท าวจยประเภทใด รวมทงวเคราะหถงกระบวนทศนตามแนวทางประเภทการวจย และจะตองค านงถงจรยธรรมในการวจยอยางไรบาง

9. ใหแตละกลมน าเสนอหนาชนเรยนโดยใหเพอนๆรวมอภปราย ผสอนสงเกตการท างานและการอภปรายของผเรยน

10. ผเรยนและผสอนรวมกนสรปประเดนทไดจากการอภปราย ขนการบรหารสมอง ผเรยนฝกการบรหารสมองตามทาทก าหนดใหประมาณ 5-10 นาท เพอใหสมองซกซายและ

ขวาท างานประสานกน มการผอนคลายและเลอดไปเลยงสมองดขน

144

ขนการคดไตรตรอง 11. ผเรยนฝกการคดไตรตรองจากประเดนค าถามทน าเสนอในใบงานท 4 12. ผเรยนมการทบทวนเนอหาและประเมนตนเองตามใบงานท 4

สอการเรยนร 1. ใบงานท 1 เรอง ค าส าคญเกยวกบ กระบวนทศนการวจย ประเภทการวจย วจยทางการพยาบาล และจรยธรรมในการวจย 2. ใบงานท 2 เรอง การเขยนผงมโนทศน 3. ใบงานท 3 เรอง แนวคดงานวจยทางการพยาบาล 4. ใบงานท 4 เรอง การคดไตรตรองและการประเมนตนเอง 5. เอกสารประกอบการเรยนวชาวจยทางการพยาบาล1 6. ภาพนง (PowerPoint) ประกอบการบรรยาย เรองความรเบองตนเกยวกบการวจย การประเมนผล 1. สงเกตการอภปรายกลม 2. สงเกตการตอบค าถามในชนเรยนและจากใบงานทแจกให 3. การทดสอบหลงเรยน

145

ใบประเมนแผนการจดการเรยนรแบบ ACTOR แผนท1 (หลงสอน) วนทประเมน............/................/............... เวลา.......................น.

รายการประเมน ผลการประเมน หมายเหต

ปฏบตได ปฏบตไมได 1. จดประสงคการเรยนร

2. เนอหาทก าหนดในแผนการเรยนร

3. กจกรรมการเรยนร ขนวธเพอการผอนคลาย ขนการใชผงมโนทศน ขนการถายโยงการเรยนร ขนการบรหารสมอง ขนการคดไตรตรอง

4. การใชสอการเรยนร

5. การประเมนผล

ขอเสนอแนะ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ .........................................

ผประเมน

หมายเหต ปฏบตได หมายถง สามารถปฏบตตามรายการประเมนไดครบเหมาะสมกบเวลาตามแผนจดการเรยนร ปฏบตไมได หมายถง ไมสามารถปฏบตตามรายการประเมนไดครบเหมาะสมกบเวลาตามแผนจดการเรยนร

146

ใบงานท 1 เรอง ค าส าคญของความรเบองตนเกยวกบการวจย

ค าชแจง ใหผเรยนหาค านยามจากค าทก าหนดให

1. การวจย (research) 2. ทฤษฎ (theory) 3. สมมตฐาน (hypothesis) 4. กฎ (rule) 5. ภววทยา (ontology) 6. ญาณวทยา (epistemology) 7. วธวทยา (methodology) 8. อปนย (induction) 9. นรนย (deduction) 10. กระบวนทศนปฏฐานนยม (positivist paradigm) 11. กระบวนทศนธรรมชาต (naturalistic paradigm) 12. การวจยเชงปรมาณ (quantitative research) 13. การวจยเชงคณภาพ (qualitative research) 14. การวจยทางการพยาบาล (nursing research) 15. จรรยานกวจย (code of ethics for researcher)

147

ใบงานท 2 เรอง การเขยนผงมโนทศน

ค าชแจง ใหผเรยนสรปประเดนส าคญทไดจากการอาน การฟงบรรยาย การแลกเปลยนความ คดเหนโดยเขยนเปนผงมโนทศน ตามมโนทศนหลกตอไปน 1. กระบวนทศนการวจย 2. ประเภทการวจย 3. การวจยทางการพยาบาล 4. จรยธรรมในการวจย

148

ใบงานท 3 เรอง แนวคดงานวจยทางการพยาบาล

ค าชแจง ใหผเรยนอานสถานการณทก าหนดใหแลวตอบค าถาม จากการทผเรยนไดรบมอบหมายใหส ารวจขอมลทางสขภาพของชมชนแหงหนง พบวา ในดานพฤตกรรมสขภาพมผทดมสราเปนจ านวนมาก ในฐานะททานเปนนกวจย

1. ทานมแนวคดทจะท าวจยประเภทใด 2. วเคราะหกระบวนทศนตามแนวทางประเภทการวจยในดานภววทยา ญาณวทยา และวธ

วทยา 3. ปญหาการวจยนาจะเปนในลกษณะใด

149

ใบงานท 4 เรอง การคดไตรตรองและการประเมนตนเอง

ค าชแจง ใหผเรยนฝกการคดไตรตรองโดยตอบค าถามทก าหนดให สวนท 1 1. ในการวจยทางการพยาบาลทานมขอบเขตของการวจยอยางไร 2. ในการท าวจยทางการพยาบาลทานคดวาตามขอบเขตของการวจยในขอใดเหมาะกบตวทาน พรอมทงชแจงเหตผล 3. ทานคดวาในการท าวจยทางการพยาบาลมผลตอตวทานเองอยางไร 4. เมอทานไดเรยนรเกยวกบการวจยทางการพยาบาลทานจะน าความรไปประยกตใชอยางไร สวนท 2 1. สงทไดเรยนรในครงน คออะไรบาง 2. ปญหาหรออปสรรคในการเรยนรครงนมอะไรบาง 3. ทานจะมแนวทางแกไขหรอพฒนาตนเองในการเรยนรไดอยางไร

150

(ตวอยาง) ขอสอบวชา การวจยทางการพยาบาล 1

ส าหรบ นกเรยนพยาบาล หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต

..............................................................................................................................................

ค าชแจง 1. ขอสอบเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก มทงหมด 50 ขอ 2. ใหนกเรยนท าลงในกระดาษค าตอบทแจกให 3. ใชเวลาในการท าขอสอบจ านวน 1 ชวโมง

1. ขอความใดกลาวไมถกตองเกยวกบการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ

1) มฐานความเชอในการแสวงหาความร ความจรงแตกตางกน 2) เปนการศกษาอยางมระบบระเบยบเพอใหไดองคความรใหมเหมอนกน 3) การวจยเชงปรมาณเปนการสรางทฤษฎและการวจยเชงคณภาพเปนการพสจนทฤษฎ 4) มวธการคดเพอใหไดขอสรปของผลการวจยตามกระบวนการวจยในภาพรวมแตกตางกน

2. การก าหนดกรอบแนวคดในการวจย เปนผลมาจากการกระท าในขนตอนใด 1) การเกบรวบรวมขอมล 2) การก าหนดปญหาวจย 3) การทบทวนวรรณกรรม 4) การก าหนดวตถประสงคของการวจย

3.

151

แบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ค าชแจง

1. แบบวดเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ฉบบนมงส ารวจความคดเหน ความรสกของทานทมตอการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 ซงไมมผลตอคะแนนของทาน ทานมอสระในการแสดงความคดเหนหรอแสดงความรสกไดอยางเสร และขอใหตอบตรงกบความรสกจรงของทานมากทสด ผลทไดจากการตอบแบบสอบถามในครงน จะน ามาใชในการปรบปรงพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ

2. แบบวดเจตคตฉบบนมทงหมด 25 ขอ มลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ขอใหทานอานขอความใหเขาใจแลวจงตอบตามความรสกจรงของทานทมตอขอความนน ล าดบ ขอความ เหน

ดวยอยางยง

เหนดวย

เหนดวยปานกลาง

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1. วชาการวจยทางการพยาบาล 1 เปนวชาทไม นาสนใจ

2. ทานคดวาชอบวชาการวจยทางการพยาบาล 1 มากกวาวชาอนๆ

3. การเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 เปนเรอง ทยงยาก

4. การเขาเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 เปน เรองทคมคากบเวลาทเสยไป

5. ทานรสกวาเวลาเรยนนนผานไปอยางรวดเรวเมอ ไดเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1

6. ทานรสกวาไมควรใหมการเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล 1

7. ทานรสกเสยดายเมอตองงดเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล 1

8. ทานรสกทอแทกบการเรยนวชาการวจยทางการ พยาบาล 1

9. วชาการวจยทางการพยาบาล 1 มสวนชวยใหทาน มความกระตอรอรน

152

ล าดบ ขอความ เหนดวยอยางยง

เหนดวย

เหนดวยปานกลาง

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

10. ทานรสกสนกสนานกบการเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล 1

11. ทานรสกอดอดเมอถงเวลาเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล 1

12. ทานชอบอานหนงสอลวงหนากอนมาเรยน วชาการวจยทางการพยาบาล 1

13. ทานชอบอานหนงสอวจยเพมเตมจากทไดเรยนใน หองเรยน

14. ทานรสกงวงนอนเมอเรยนวชาวจยทางการ พยาบาล1

15. ทานรสกวากระบวนการวจยเปนสงททาทาย ความสามารถของทาน

16. ทานไมชอบกระบวนการวจยทางการพยาบาล 17. ทานชอบคดปญหาการวจยทางการพยาบาล 18. ทานชอบอานรายงานการวจยทางการพยาบาล

จากแหลงขอมลตางๆ

19. ทานรสกท าอะไรไมถกเมอตองเรยนวชาการวจย ทางการพยาบาล1

20. ทานเหนหนงสอวจยทางการพยาบาลแลวอยาก ถอยหาง

21. ทานรสกวาการเรยนวชาวจยทางการพยาบาล 1 ไดฝกการคดอยางเปนระบบ

22. ทานคดวาจะน าความรเกยวกบการวจยทางการ พยาบาล มาใชในชวตประจ าวน

23. ทานรสกวาวชาการวจยทางการพยาบาล 1 มสวน ท าใหทานอยากเปนนกวจย

24. การไดลงมอปฏบตในวชาการวจยทางการ พยาบาล1 เปนสงทนาเบอ

25. ทานไมกลาทจะท าการวจยทางการพยาบาล

153

แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอน ค าชแจง

1. แบบสอบถามความพงพอใจตอรปแบบการเรยนการสอนฉบบนมงส ารวจความพงพอใจของทานทมตอรปแบบการเรยนการสอน ซงไมมผลตอคะแนนของทาน ทานมอสระในการแสดงความคดเหนหรอแสดงความรสกไดอยางเสร และขอใหตอบตรงกบความรสกจรงของทานมากทสด ผลทไดจากการตอบแบบสอบถามในครงน จะน ามาใชในการปรบปรงพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพตอไป 2. แบบสอบถามฉบบนมทงหมด 25 ขอ มลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ขอใหทานอานขอความใหเขาใจแลวจงตอบตามความรสกจรงของทานทมตอขอความนน ล าดบ ขอความ มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 1. ทานชอบทมการผอนคลายกอนเขาสบทเรยน 2. ทานชอบการใชค าถามทกระตนใหทานคด 3. ทานชอบเมอทราบวตถประสงคกอนเรยน 4. ทานชอบทมการเชอมโยงความรเดมกบความรใหม 5. ทานชอบทมการน าเสนอภาพรวมในเรองทจะเรยน 6. ทานชอบล าดบเนอหามความตอเนอง 7. ทานรสกวาเนอหาทเรยนชดเจน เขาใจงาย 8. ทานชอบการอภปรายและน าความรไปประยกตใช 9. ทานชอบกจกรรมเนนใหผเรยนเชอมโยงสงทเรยน

กบบรบท

10. ทานชอบกจกรรมเนนใหผเรยนฝกคดไตรตรองในสง ทไดเรยนไปแลว

11. ทานรสกวาบรรยากาศในการเรยนอบอน เปนกนเอง 12. ทานชอบการเปดโอกาสใหซกถาม แสดงความ

คดเหน

13. ทานรสกวามการกระตนและเสรมแรงผเรยนอยางสม าเสมอ

14. ทานรสกผอนคลายเมอมการบรหารสมอง 15. ทานรสกวากจกรรมการเรยนรชวยกระตนผเรยน

154

ล าดบ ขอความ มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

16. ทานรสกวากจกรรมการเรยนรชวยสงเสรมความ เขาใจเนอหาทเรยน

17. ทานชอบทมการแนะน าแหลงความรใหผเรยน 18. ทานรสกวาเอกสารประกอบการเรยนรมความ

เหมาะสมกบผเรยน

19. ทานชอบสอการเรยนรทชดเจน เขาใจงาย 20. ทานชอบการวดและประเมนผลทมความ

หลากหลาย

21. ทานรสกวาการมอบหมายงานมความเหมาะสม กบผเรยน

22. ทานรสกวาการเขยนผงมโนทศนชวยใหทานมความเขาใจเนอหาทเรยนไดดขน

23. ทานคดวากจกรรมเพอการผอนคลายมความ เหมาะสมกบผเรยน

24. ทานรสกวามบรรยากาศทสงเสรมการเรยนร รวมกน

25. ทานมความสขในการเรยนร

ขอเสนอแนะ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ .......... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

155

แบบสมภาษณความคดเหนของผเรยนตอรปแบบการเรยนการสอน 1. ผเรยนมความประทบใจอะไรบางในการเรยนวชาน 2. ผเรยนมความคดเหนอยางไรทมการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR มาใชในการ เรยนการสอนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 3. ผเรยนคดวาไดเรยนรอะไรเพมเตมบางเมอเทยบกบการเรยนการสอนทผเรยนเคยไดรบ 4. ผเรยนคดวากจกรรมการเรยนรขนตอนใดนาสนใจมากทสด เพราะเหตใด 5. ผเรยนคดวากจกรรมทควรจะมการเปลยนแปลงหรอแกไขคอกจกรรมใด พรอมทงขอเสนอแนะ 6. ผเรยนคดวาการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชนน ผสอนและผเรยนควรม คณลกษณะอยางไร เพราะเหตใด

156

แบบสมภาษณความคดเหนของผสอนตอรปแบบการเรยนการสอน 1. ในการสอนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 โดยน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR มาใช ทานมความคดเหนอยางไร 2. ในการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใช ทานพบปญหาใดบาง และมแนว ทางแกไขปญหาอยางไร 3. ทานพอใจกบการจดกจกรรมการเรยนรแบบ ACTOR หรอไม อยางไร 4. ในการสอนครงตอไป ทานจะน ากจกรรมการเรยนรขนตอนใดไปใชบาง เพราะเหตใด และจะปรบปรงกจกรรมใดบาง เพราะเหตใด 5. ทานสงเกตพฤตกรรมของผเรยนขณะเรยนเมอใชรปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR เปน อยางไรบาง 6. ทานคดวาการน ารปแบบการเรยนการสอนแบบ ACTOR ไปใชนน ผสอนและผเรยนควรม คณลกษณะอยางไร เพราะเหตใด

157

ผนวก ง ผลการวเคราะหทางสถต

1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1 2. คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกบคาคะแนนจดตด

3. เจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1

158

ผลการวเคราะหผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการพยาบาล 1

Paired Samples Statistics

29.01 98 4.397 .444

20.20 98 4.233 .428

posttest

pretest

Pair

1

Mean N Std. Deviation

Std. Error

Mean

Paired Samples Correlations

98 .231 .022posttest & pretestPair 1

N Correlation Sig.

Paired Samples Test

8.806 5.353 .541 7.733 9.879 16.286 97 .000posttest - pretestPair 1

Mean Std. Deviation

Std. Error

Mean Lower Upper

95% Confidence

Interval of the

Difference

Paired Differences

t df Sig. (2-tailed)

159

ผลการวเคราะหคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกบคะแนนจดตด

T-Test

One-Sample Statistics

98 29.0102 4.39657 .44412POSTTEST

N Mean Std. Deviation

Std. Error

Mean

One-Sample Test

11.281 97 .000 5.0102 4.1287 5.8917POSTTEST

t df Sig. (2-tailed)

Mean

Difference Lower Upper

95% Confidence

Interval of the

Difference

Test Value = 24

160

ผลการวเคราะหเจตคตตอวชาการวจยทางการพยาบาล 1

Paired Samples Statistics

84.57 98 11.822 1.194

84.50 98 11.713 1.183

posttest

pretest

Pair

1

Mean N Std. Deviation

Std. Error

Mean

Paired Samples Correlations

98 .453 .000posttest & pretestPair 1

N Correlation Sig.

Paired Samples Test

.071 12.311 1.244 -2.397 2.540 .057 97 .954posttest - pretestPair 1

Mean Std. Deviation

Std. Error

Mean Lower Upper

95% Confidence

Interval of the

Difference

Paired Differences

t df Sig. (2-tailed)

161

ผนวก จ ตวอยางผลงานของผเรยนและภาพกจกรรม

162

163

164

165

166

167

168

169

170

ประวตยอผวจย

171

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล พนตรหญง ปราณ ออนศร วนเดอนปเกด 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2511 สถานทเกด จงหวดชยนาท สถานทอยปจจบน 499/495 ถ.ศรอยธยา แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพมหานคร 10400 ต าแหนงปจจบน อาจารยพยาบาล สถานทท างานปจจบน วทยาลยพยาบาลกองทพบก ถ.ราชวถ แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพมหานคร 10400 ประวตการศกษา พ.ศ. 2530 มธยมศกษาปท 6

จากโรงเรยนนครสวรรค จงหวดนครสวรรค พ.ศ. 2534 พยาบาลศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบ1)

จากวทยาลยพยาบาลกองทพบก พ.ศ. 2540 วทยาศาสตรมหาบณฑต (สรรวทยา)

จากมหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2552 การศกษาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนาหลกสตร

จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ