คมอมาตรฐานการปฏบตงานบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

กลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน ส านกงานอธการบด

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

คานา

การบรหารความเสยง (Risk Management) เปนหนงในเทคนคและวธการการบรหารองคกรสมยใหม

ทสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) และทกสวนงานใหความสาคญ เปนเครองมอชวยเพม

ประสทธภาพในการตดสนใจ วางแผนและพจารณาหาแนวทางในการปองกนหรอจดการกบความเสยงของ

ผบรหารทมความสาคญตอการบรหารเชงกลยทธ สรางภมคมกนและความมนคงใหกบมหาวทยาลย เปนการ

บรหารจดการภาครฐแนวใหมตามแนวทางของพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการ

บานเมองทด พ.ศ. ๒๕๔๖ ทมงเนนใหพฒนาระบบราชการไทยใหมประสทธภาพเทยบเทามาตรฐานสากล

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ตระหนกถงความสาคญดงกลาว จงไดกาหนดเปน

ยทธศาสตร พฒนาระบบการบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาล ไวในแผนพฒนามหาวทยาลยฯ ระยะท ๑๑

โดยตระหนกถงการบรหารและควบคมปจจย กจกรรม กระบวนการดาเนนงานทอาจเปนมลเหตของ

ความเสยหาย เพอใหระดบความเสยงและขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทยอมรบ

และควบคมได เพอการบรรลเปาหมายในยทธศาสตรเปนสาคญ จงไดนาการบรหารความเสยงมาเปนเครองมอ

หนงในการบรหารจดการ โดยในปงบประมาณ ๒๕๕๕ สภามหาวทยาลยไดอนมตแผนบรหารความเสยง และ

แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยง (คาสงท ๑๕/๒๕๕๗) ในคราวประชมครงท ๑/๒๕๕๗ ทประชมมมต

ใหดาเนนการปรบปรงแผนการดาเนนการดานการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน กาหนดเปาหมาย

ผลการประเมนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยจะตองไดระดบ ๔ จาก ๕ ระดบ โดยวางกรอบ

การวเคราะหความเสยง ๔ ดาน ไดแก ดานกลยทธ ดานการปฏบตการ ดานการเงน และดานกฎระเบยบ

ในคราวประชมครงท ๒/๒๕๕๗ ทประชมมมตเหนชอบการกาหนดปจจยความเสยง ๑๗ ปจจย และคงคาระดบ

ความเสยง ในคราวประชมครงท ๓/๒๕๕๗ ทประชมมมตเหนชอบผลการตดตามและประเมนผลการ

ดาเนนงานบรหารความเสยง และมอบหมายคณะทางานปรบปรงใหสมบรณแลวนาเสนอตอสภามหาวทยาลย

สภามหาวทยาลย ในคราวประชมครงท ๕/๒๕๕๗ มมตอนมตผลการทบทวนแผนบรหารความเสยง

ซงระบและจดลาดบปจจยเสยงตามบรบทของมหาวทยาลย ๕ ดาน ประกอบดวย ปจจยเสยง ดานการ

ปฏบตงาน จานวน ๑๒ ตว ดานการเงน จานวน ๒ ตว ดานกฎระเบยบ จานวน ๑ ตว ดานเหตการณภายนอก

จานวน ๑ ตว และดานกลยทธจานวน ๑ ตว โดยใหจดทาแผนเรองการวจย การพฒนาบคลากรของ

มหาวทยาลย รวมทงคงรายการความเสยงเดมไว เพอตดตามประเมนผลในปถดไป และปรบแผนบรหารความ

เสยงของสวนงานทมผลการดาเนนการไมกาวหนา

เพอใหการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย มมาตรฐานในการปฏบตในทศทางเดยวกนและใหเกด

สมฤทธผลอยางแทจรง จงไดจดทาคมอมาตรฐานการปฏบตงานบรหารความเสยง สาหรบทกสวนงานใชเปน

แนวทางในการดาเนนงาน การรายงานผลการดาเนนงาน ทนาไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม และ

หวงเปนอยางยงวา จะเปนประโยชนแกการปฏบตงานของบคลากรและผเกยวของทกระดบ รวมทงเปน

ประโยชนตอการพฒนางานของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

กลมงานบรหารความเสยง สานกงานตรวจสอบภายใน

เมษายน ๒๕๕๘

สารบญ

หนา คานา ก สารบญ ข สารบญภาพ ค สารบญตาราง ง บทท ๑ บทนา ๑ ความเปนมา ๑ หลกการและเหตผล ๓ แนวคดในการบรหารความเสยง ๓ บทท ๒ กระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๑๒ การกาหนดวตถประสงค ๑๔ แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย ๑๔ แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน ๑๕ ประเดนความเสยง และการระบปจจยความเสยง ๑๗ ประเมนความเสยง และจดลาดบความเสยง ๒๓ จดทาแผนบรหารความเสยง ๒๘ ดาเนนงานตามแผน และจดทารายงานเสนอผบรหารสงสดทสงกด ๓๐ การตดตาม การประเมนผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง และการจดทา ๓๐ รายงานเสนอสภามหาวทยาลย บทท ๓ การรายงานการบรหารความเสยง ๓๕ บทท ๔ บทสรปการบรหารความเสยง ๓๗ หนงสออางอง ๔๐ ภาคผนวก ๔๑ ภาคผนวก ๑ ตวอยางบนทกขอความของประธานคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน ๔๒ ภาคผนวก ๒ คาสงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย ๔๓ ภาคผนวก ๓ ตวอยางคาสงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน ๔๖ ภาคผนวก ๔ ขอแนะนาในการจดทาขอมลตามแบบฟอรม MCU_RM ๑ ๔๘ ภาคผนวก ๕ ขอแนะนาในการจดทาตามแบบฟอรม MCU_RM ๒ ๔๙ ภาคผนวก ๖ นยามศพทเฉพาะ ๕๐ ภาคผนวก ๗ ตารางวเคราะหความเสยง ๕๔ ภาคผนวก ๘ แบบฟอรม MCU_RM ๑ ๕๕ ภาคผนวก ๙ แบบฟอรม MCU_RM ๒ ๕๖ ภาคผนวก ๑๐ แบบฟอรม MCU_RM ๓ ๕๗ ภาคผนวก ๑๑ แบบฟอรม MCU_RM ๔ ๕๘ ภาคผนวก ๑๒ แบบฟอรม MCU_RM ๕ ๕๙

สารบญภาพ หนา ภาพท ๑ แสดงการบรหารความเสยงระดบองคกรตามแนว COSO (COSO-ERM) ๔ ภาพท ๒ โครงสรางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๙ ภาพท ๓ กระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๑๓ ภาพท ๔ วงจรคณภาพการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๓๔

สารบญตาราง หนา ตารางท ๑ เปรยบเทยบการบรหารความเสยงและการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ๖ ตารางท ๒ ความเขาใจเกยวกบการบรหารความเสยงและการควบคมภายในแบบใหมทถกตอง ๗ ตารางท ๓ หนาทและความรบผดชอบในการบรหารความเสยง ๙ ตารางท ๔ เปาหมายในการดาเนนการบรหารความเสยง ๑๖ ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยประจาปการศกษา ๒๕๕๗ –๒๕๕๙ ตารางท ๕ ขอแนะนาสวนงานในการเลอกประเภทความเสยง ๒๐ ตารางท ๖ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานการปฏบตงาน ๒๕ ตารางท ๗ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานการเงน ๒๕ ตารางท ๘ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานกฎระเบยบ ๒๖ ตารางท ๙ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานเหตการณภายนอก ๒๗ ตารางท ๑๐ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานกลยทธ ๒๗ ตารางท ๑๑ สรปภาพรวมกระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๓๑

บทท ๑

บทน ำ

(Introduction) ๑.๑ ควำมเปนมำ มหาวทยาลยไดมค าสงแตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยตามค าสงท ๑๓๘/๒๕๕๕ ลงวนท ๒๕๕๕ ไดมการประชมครงท ๑/๒๕๕๕ เมอวนศกรท ๙ มนาคม ๒๕๕๕ ณ หองประชม ๔๐๑ อาคารส านกงานอธการบด โดยทประชมมมตมอบหมายใหฝายเลขานการแตงตงคณะท างานเพอดแลปจจยความเสยงทเปนหลกส าคญ ๕ ดาน คอดานแผนพฒนาระยะ ๕ ปดานงบประมาณการจดสรรงบประมาณไมเปนไปตามแผนวเคราะหจดคมทนของโครงการ และความไมเขาใจกฎระเบยบของมหาวทยาลยพรอมมอบใหกองแผนงานจดท าแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๕ ครอบคลมสาระส าคญดงตอไปน ๑. ทบทวน Risk Appetite และ Risk Tolerance ๒. ระบความเสยง ปจจยความเสยงขององคการใหเชอมโยงกบแผนผงแสดงการเชอมโยงประเดนยทธศาสตร เปาหมายตวชวด และโครงการ งานแผนงานทจดท าโดยกองแผนงาน ๓. ประชมเพอพจารณาประเดนความเสยง ระบปจจยความเสยง เพอจดท าแผนบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ป ๒๕๕๕ ๔. เสนอรางแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๕ ตอคณะท างานบรหารความเสยงและควบคมภายในเพอกลนกรอง ๕. เสนอแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๕ ตอคณะกรรมการบรหารความเสยงเพอพจารณา ๖. เสนอแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๕ ตอสภาวชาการ เพอทราบ ๗. เสนอแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๕ ตอสภามหาวทยาลยเพอพจารณาอนมต ตอมามหาวทยาลยไดมค าสงท ๑๕/๒๕๕๗ เรอง แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ประกอบดวยคณะกรรมการทปรกษาซงมอธการบดเปนประธาน และคณะกรรมการด าเนนงานมรองอธการบดฝายบรหารเปนประธาน ผอ านวยการส านกงานอธการบดเปนกรรมการและเลขานการ โดยคณะกรรมการดงกลาวไดประชมพจารณาแนวทางการด าเนนงานเกยวกบการบรหารความเสยงสรปสาระส าคญดงน

๒

การประชมครงท ๑/๒๕๕๗ เมอวนพฤหสบดท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๕๗ ทประชมมมตใหด าเนนการปรบปรงแผนการด าเนนการดานบรหารความเสยงและควบคมภายในประจ าป ๒๕๕๖ โดยก าหนดใหผลการประเมนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยจะตองไดระดบ ๔ จากคาคะแนนทงหมด ๕ ระดบ จากนนไดมมตวางกรอบการวเคราะหความเสยง ๔ ดาน ประกอบดวย ๑. ความเสยงดานกลยทธ ๒. ความเสยงดานการปฏบตการ ๓. ความเสยงดานการเงน ๔. ความเสยงดานกฎระเบยบ พรอมแตงตงใหมคณะท างานบรหารความเสยงจ านวน ๑๓ รป/คน มผอ านวยการส านกงานอธการบดเปนประธาน รองผอ านวยการกองกลางเปนคณะท างานและเลขานการ เพอรบด าเนนการตามทคณะกรรมการมอบหมาย การประชมครงท ๒/๒๕๕๗ เมอวนองคารท ๒๕ มนาคม ๒๕๕๗ ทประชมมมตเหนชอบการก าหนดปจจยและคาระดบความเสยงของมหาวทยาลย ประกอบดวยปจจยความเสยง ๑๗ ปจจย และเหนชอบผลการทบทวนแผนปฏบตการดานบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๖ และรางแผนปฏบตการดานการบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๗ ตามทคณะท างานเสนอ พรอมมอบหมายใหคณะท างาน ด าเนนการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๖ เพอเสนอตอคณะกรรมการตอไป การประชมครงท ๓/๒๕๕๗ เมอวนจนทรท ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๕๗ ทประชมไดมมตเหนชอบผลการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงประจ าป ๒๕๕๖ตามทคณะท างานเสนอ และมอบหมายใหคณะท างานปรบปรงรปเลมใหสมบรณแลวน าเสนอตอสภามหาวทยาลยเพอพจารณาตอไปโดยไมตองรอรบรองรายงานการประชม มตสภามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ในคราวประชมครงท ๕/๒๕๕๗ เมอ วนพฤหสบดท ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ วาระท ๔.๑๑ เรอง ผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ประจ าปการศกษา ๒๕๕๖ ทประชมมมตอนมตผลการทบทวนแผนบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ประจ าปการศกษา ๒๕๕๖ โดยไดวเคราะหความเสยง ระบและจดล าดบปจจยความเสยงตามบรบทของมหาวทยาลย พบวา ความเสยงในปการศกษา ๒๕๕๖ ม ๕ ดาน ประกอบดวย ๑. ความเสยงดานการปฏบตงาน มปจจยความเสยง ๑๒ ตว ๒. ความเสยงดานการเงน มปจจยความเสยง ๒ ตว ๓. ความเสยงดานกฎระเบยบ มปจจยความเสยง ๑ ตว ๔. ความเสยงดานเหตการณภายนอก มปจจยความเสยง ๑ ตว ๕. ความเสยงดานกลยทธ มปจจยความเสยง ๑ ตว โดยมขอเสนอเพมเตมใหจดท าแผนเรองการวจย การพฒนาบคลากรของมหาวทยาลย รวมทงคงรายการความเสยงเดมไวทงหมด เพอตดตามประเมนผลในปถดไป และควรมการปรบแผนบรหารความเสยงของสวนงานทเหนวาผลการด าเนนการยงไมกาวหนา และไมประสบผลส าเรจ

๓

๑.๒ หลกกำรและเหตผล การบรหารความเสยงเปนเครองมอทางกลยทธทส าคญตามหลกการก ากบดแลกจการทดโดยจะชวยใหการบรหารงานและการตดสนใจดานตางๆ เชนการวางแผน การก าหนดกลยทธการตดตามควบคมและวดผลการปฏบตงานตลอดจนการใชทรพยากรตางๆ อยางเหมาะสม มประสทธภาพมากขน ลดการสญเสยและโอกาสทท าใหเกดความเสยหายแกองคกร ภายใตสภาวะการด าเนนงานของทกๆ องคกรลวนมความเสยง ความไมแนนอนทจะสงผลกระทบตอการด าเนนงานหรอเปาหมายขององคกร จงจ าเปนตองมการจดการความเสยงเหลานนอยางเปนระบบ โดยการระบความเสยงวามปจจยเสยงใดบางทกระทบตอการด าเนนงาน หรอเปาหมายขององคกร วเคราะหความเสยงจากโอกาสและผลกระทบทเกดขน จดล าดบความส าคญของปจจยเสยงแลวก าหนดแนวทางหรอมาตรการในการจดการความเสยงโดยตองค านงความคมคาในการจดการความเสยงอยางเหมาะสม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ตองด าเนนการให มระบบการบรหารความเสยงองคกรดวยเหตผลและความส าคญ ๓ ประการ กลาวคอ ๑. ตองปฏบตตามพระราชกฤษฎกา วาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. ๒๕๕๖ ในหมวดท ๓ มาตรา ๙ (๑) ก าหนดใหสวนราชการตองจดท าแผนปฏบตราชการไวเปนการลวงหนา ๒. ตองปฏบตตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน วาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. ๒๕๔๔ ทก าหนดใหสวนราชการตองมการประเมนความเสยงและปรบปรงระบบการควบคมภายใน ๓. ตองมระบบบรหารความเสยงเพอรองรบการประกนคณภาพการศกษา ตามตวบงชและเกณฑการประเมนคณภาพของ สกอ. ในองคประกอบท ๗ ตวบงชท ๗.๔ ๑.๓ แนวคดในกำรบรหำรควำมเสยง COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) ใหนยาม ควำมเสยง วา “Risk is the possibility that an even will occur and adversely affect the achievement of an objective” ควำมเสยง หมายถง โอกาสทจะเกดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล ความสญเปลา หรอเหตการณซงไมพงประสงค ทท าใหงานไมประสบความส าเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทก าหนด (ระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน วาดวยการก าหนดมาตรฐาน การควบคมภายใน พ.ศ. ๒๕๕๔)

๔

กรอบงำนกำรบรหำรควำมเสยง COSO ไดประกาศใชกรอบงานการบรหารความเสยงระดบองคกร (Enterprise Risk Management-Integrated Framework: COSO-ERM) โดย ก าหนดองคประกอบ ๘ ดาน ดงแสดงในแผนภาพท ๑

ภำพท ๑ แสดงการบรหารความเสยงระดบองคกรตามแนว COSO (COSO-ERM)๑ COSO ก าหนดกรอบงานบรหารความเสยง ๘ ดาน คอ ๑) สภาพแวดลอมภายใน (Internal Environment) เปนแนวคด นโยบายและบรรยากาศ ในการบรหารระดบสง ซงมอทธพลตอสภาพแวดลอมภายในองคการ ประกอบดวย ความซอสตยและจรยธรรม การพฒนาความร ความสามารถของบคลากร คณะกรรมการบรหารและคณะกรรมการตรวจสอบ ปรชญาและรปแบบการบรหารของผบรหาร โครงสรางองคกร การมอบอ านาจและหนาทความรบผดชอบ นโยบายและวธบรหารงานบคคล เปนตน ๒) การก าหนดวตถประสงค (Objective Setting) เปนสงทตองการท าใหส าเรจหรอผลลพธของการด าเนนการ โดยแสดง ความเชอมโยงของวตถประสงค กลยทธและแผนงานทเกยวของ มการก าหนดความส าเรจของวตถประสงคดวยตวชวดและคาเปาหมายทชดเจน มองเหนไดทงใน เชงปรมาณ/เชงคณภาพ ทาทายความสามารถ เชอถอไดและก าหนดระยะเวลาทตองการ รวมทงก าหนดระดบความเสยงและความคลาดเคลอนทยอมรบได

๑ COSO. Enterprise Risk Management-Integrated Framework: Executive Summary. September 2004. หนา 5. สบคนออนไลน เมอ 22 มนาคม 2558 http://www.coso.org/documents/COSO_ERM_ExecutiveSummary.pdf

๕

๓) การระบเหตการณ (Event Identification) เปนการระบเหตการณจากปจจยทงภายในและภายนอกองคกร ทหากเกดขนจะมผลกระทบตอความส าเรจของกลยทธและวตถประสงค โดยแยกเหตการณทเปนโอกาสออกจากความเสยง เพอน าไปก าหนดเปนกลยทธขององคกร โดยเลอกเหตการณทสงเกตเหนไดและเกยวของกบวตถประสงค จากแหลงขอมลทเชอถอได โดยทปจจยภายนอก ไดแก ภยธรรมชาตและสงแวดลอม ภาวะเศรษฐกจ ภาวะการเมอง สงคม เทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน สวนปจจยภายใน ไดแก โครงสรางพนฐาน พนกงาน กระบวนการ และเทคโนโลย เปนตน เทคนคในการระบเหตการณ อาจใชวธการประชม สมภาษณ แบบสอบถาม การวเคราะห SWOT Analysis การวเคราะห Flowchart Analysis หรอ การวเคราะห Fishbone Analysis เปนตน จากนนน าเหตการณมาจดประเภท อาจจดตามวตถประสงค ๔ ดานของ COSO กได (strategic, operations, reporting and compliance) และด าเนนการแยกโอกาสออกจากความเสยง เพอน าไปก าหนดเปนกลยทธใหมขององคกร ๔) การประเมนความเสยง (Risk Assessment) เปนการวเคราะหและจดระดบความเสยง ทมผลกระทบตอกจการ โดยประเมนจากสองมต คอ (๑) ระดบความนาจะเกดเหตการณ/โอกาสในการเกดเหตการณ (Likelihood or Probability) และ (๒) ระดบผลกระทบ (Impact or Consequence or Exposure) เพอชวยใหองคกรทราบระดบความเสยงกอนการจดการซงเปนความเสยงสบเนอง (Inherent Risk) และหาวธตอบสนองความเสยงเพอใหระดบความเสยงหลงการจดการ (Residual Risk) อยในระดบทยอมรบได ๕) การจดการตอบสนองความเสยง (Risk Responses) เปนวธการทฝายบรหารเลอกใชในการจดการกบความเสยงโดยพจารณาจากระดบความนาจะเกดและระดบผลกระทบ ความคมคาและระดบความเสยงทยอมรบไดขององคกร วธการจดการตอบสนองความเสยง ม ๔ ประเภทหลก คอ (๑) การยอมรบความเสยง (Take or Acceptance) (๒) การเลกการหลกเลยง (Terminate or Avoidance) (๓) การโอนหรอกระจายความเสยง (Transfer or Sharing or Diversify) และ (๔) การแกไข (Treat or control or Mitigate) ๖) กจกรรมควบคม (Control Activities) เปนนโยบาย วธการ และการกระท าท ก าหนดขน เพอสรางความมนใจวามการปฏบตตามวธจดการตอบสนองความเสยงทก าหนดขน ท าใหความเสยงอยในระดบยอมรบไดอยางมประสทธภาพในระยะเวลาทก าหนด โดยการควบคมอาจแบงออกเปน ๔ ประเภทตามหนาทและวตถประสงคของการควบคม คอ (๑) การควบคมแบบปองกน (Preventive Control) (๒) การควบคมแบบคนพบ (Detective Control) (๓) การควบคมแบบสงเสรม (Directive Control) และ (๔) การควบคมแบบใหมเพอแกไขและชดเชย (Corrective or Automated or Mitigating Control) โดยทการควบคมไมควรเปนกจกรรมทสรางพเศษ แตควรเปนกจกรรมปกตทแทรกหรอบรณาการอยในกระบวนการปฏบตงาน เชน การสอบทานโดยผบรหาร

๖

ทกระดบ การควบคมความปลอดภยทางกายภาพของทรพยสน การแบงแยกหนาท การใชตววดผลการด าเนนงาน การควบคมการประมวลผลสารสนเทศทงการควบคมทวไปและควบคมระบบงาน เปนตน ๗) สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication) เปนการก าหนดใหระบบสารสนเทศเกยวกบความเสยง ควรไดรบการระบ บนทก มการเผยแพรในรปแบบและภาย ในเวลาทเหมาะสม โดยมงทความทนเวลา และความสะดวกในการเขาถงและมการสอสารโดยใชแหลงขอมลทงภายในและภายนอกองคกร และควรแทรกอยในระบบสารสนเทศและการสอสารในการบรหารการปฏบตงาน ๘) การตดตามผล (Monitoring) เปนการตดตามผลเพอปรบปรงแกไขการบรหาร ความเสยงตามความจ าเปน ดวยการตดตามผลของผบรหาร การประเมนผลอสระ และการประเมนตนเอง โดยการตดตามผล มการด าเนนได ๓ รปแบบ คอ (๑) การตดตามผลระหวางการปฏบตงาน (๒) การประเมนผลเปนรายครง และ (๓) การรายงานขอบกพรองและการสงการแกไข คณะกรรมการฯ ไดวเคราะหขอมลเปรยบเทยบกรอบงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ดงแสดงในตารางท ๑ และความเขาใจเกยวกบการบรหารความเสยงและการควบคมภายในแบบใหมทถกตอง ดงแสดงในตารางท ๒ ตารางท ๑ เปรยบเทยบการบรหารความเสยงและการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO๒ กรอบงำนบรหำรควำมเสยง

ค.ศ. ๒๐๐๔ กรอบงำนกำรควบคมภำยใน

ค.ศ. ๑๙๙๔ วตถประสงค ม ๔ ดาน คอ

๑. วตถประสงคดานกลยทธ ๒. วตถประสงคดานการปฏบตงาน ๓. วตถประสงคดานการรายงาน ๔. วตถประสงคดานการปฏบตตามกฎระเบยบ

ม ๓ ดาน คอ ๑. วตถประสงคดานการปฏบตงาน ๒. วตถประสงคดานการรายงาน ๓. วตถประสงคดานการปฏบตตามกฎระเบยบ

องคประกอบ ม ๘ ดาน คอ ๑. สภาพแวดลอมภายใน ๒. การก าหนดวตถประสงค ๓. การระบเหตการณ ๔. การประเมนความเสยง ๕. การตอบสนองความเสยง ๖. กจกรรมควบคม

ม ๕ ดาน คอ ๑. สภาพแวดลอมการควบคม ๒. การประเมนความเสยง ๓. กจกรรมควบคม ๔. ระบบสารสนเทศและการสอสาร ๕. การตดตามผล

๒ อษณา ภทรมนตร. กำรตรวจสอบภำยในสมยใหม. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. พ.ศ. ๒๕๕๒.

๗

๗. ระบบสารสนเทศและการสอสาร ๘. การตดตามผล

ระดบทใช ใชเปนเกณฑประเมนการบรหารความเสยงทกระดบ ทง ๔ ระดบ คอ ระดบกจการ ระดบหนวยธรกจ ระดบหนวยงาน และระดบหนวยงานยอย แตจะบรหารความเสยงในภาพรวมระดบกจการ และระดบหนวยธรกจ

ใชเปนเกณฑประเมนการควบคมทกระดบ ทง ๔ ระดบ คอ ระดบกจการ ระดบหนวยธรกจ ระดบหนวยงาน และระดบหนวยงานยอย

ตารางท ๒ ความเขาใจเกยวกบการบรหารความเสยงและการควบคมภายในแบบใหมทถกตอง๓ ประเดนท ควำมเขำใจทถกตอง

๑ การวางแผนมความสมพนธกบความเสยง แผนจะส าเรจดวยดตองมการบรหารความเสยงทด

๒ การบรหารความเสยงและการควบคมภายในเปนเรองของทกคนและควรประพฤตจนเปนวฒนธรรมองคกร

๓ เรองทเคยพจารณาแลวตองน ามาพจารณาอยตลอดเวลาเพราะสถานการณเปลยนแปลงตลอดเวลา

๔ การบรหารความเสยงและการควบคมภายในมความเกยวของกน มความเสยงจงตองมการควบคม

๕ ถาทกเหตการณมความเสยงต า ไมไดหมายความวาการบรหารความเสยงมประสทธผลเสมอไป อาจแปลวา ระบเหตการณไมครบถวน ก าหนดเปาหมายต าไป การประเมนระดบความเสยงผดหรอเสยตนทนในการควบคมมากไป

๖ การควบคมภายในเรมดวยสภาพแวดลอมการควบคมและบรรยากาศในระดบสงทเขมแขง ไมใชการก าหนดนโยบายทเขมแขงและคมอการท างาน

๗ กจกรรมควบคมสอดคลองระดบความเสยง เรองทมความเสยงต า ไมควรมกจกรรมควบคมมาก เพราะเสยตนทนโดยไมจ าเปน

๘ ผบรหารเปนผจดการและรบผดชอบ ผตรวจสอบภายในเปนผประเมน ๙ การควบคมภายในเปนสงททกฝายตองมสวนรวมในการออกแบบและปฏบตตาม ไมใช

เรองทพนกงานปฏบตตามทผบรหารสงการ ๑๐ การควบคมภายใน คอการท างานครงแรกใหถกตองและท าอยางสม าเสมอ ไมใชการ

มอบการปฏบตงานในแงลบ ๑๑ การควบคมภายในควรแทรกในการด าเนนกจกรรมปกต ไมใชเปนสวนทท าเพมเตมทท าให

เพมเวลา

๓ อษณา ภทรมนตร. เรองเดยวกน.

๘

ประเดนท ควำมเขำใจทถกตอง ๑๒ การลดขนาดและมอบอ านาจ ไมสามารถยกเลกจ านวนการควบคมลง แตการลดขนาด

และการมอบอ านาจ ตองการรปแบบการควบคมทแตกตางไป ๑๓ การควบคมภายในเปนเรองของการสรางความเชอมนอยางสมเหตสมผล แตไม

รบประกนวาจะไมเกดการทจรต การฉอฉล และงบการเงนไมถกตอง ๑.๕ ขอสงเกตควำมแตกตำงระหวำง “ปญหำ” กบ “ควำมเสยง”ว บอยครงทผปฏบตมกจะเกดความสบสนในการวเคราะหและระบความเสยงโดยมการน า“ปญหำ”มาระบวาเปน“ควำมเสยง” ซงหากน าความเสยงปลอมซงแทจรงคอปญหามาจดการ ความเสยงทแทจรงกจะไมถกคนพบและไมสามารถปองกนความเสยงทแทจรงได ดงนนผปฏบตควรมความเขาใจความแตกตางระหวาง“ปญหำ” และ“ควำมเสยง” อยางชดเจนเพอการรบมอและจดการกบสองสงนอยางถกตองเหมาะสม

“ปญหำ” คอ สภาพในปจจบนทเปนอปสรรคท าใหการด าเนนงานขาดประสทธภาพหรอท า ความเสยหายสญเสยลมเหลวใหเกดขนกบองคกรแลว สวน“ควำมเสยง” เปนเหตการณในอนาคตทยงระบไมไดวาจะเกดขนหรอไม แตหากเกดขนจะกอใหเกดความเสยหายสญเสยลมเหลวตอองคกร ท าใหเกดความไมตอเนองในการด าเนนงานขององคกรทงทเปนรปธรรมและนามธรรม ซงอาจจะเกดหรอไมเกดกได หากความเสยงนนถกคนพบและไดรบการจดการทด กจะกอใหโอกาสหรอความไดเปรยบ ในทางกลบกนหากความเสยงนนถกละเลยไมถกคนพบหรอขาดการจดการทเหมาะสมกจะกลายเปนอปสรรคหรอปญหาตอไปและเมอปญหาในปจจบนมาประกอบกบปจจยภายในและ ปจจยภายนอกตางๆ กจะเกดเปนความเสยงตอไปในอนาคตไดอก

โดยสรปคอประเดน“ปญหำ” และ“ควำมเสยง” มความตางกนในสวนของชวงเวลาโดย“ปญหำ” คอความเสยหายทเกดขนแลวสวน“ควำมเสยง” คอความเสยหายทอาจจะเกดขนในอนาคตนนเอง ๑.๕ โครงสรางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย เพอสรางการมสวนรวมในระบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย การจดโครงสราง การบรหารความเสยงถอวามความส าคญมากเนองจากตองจดใหผทเกยวของทงในระดบสวนงานระดบมหาวทยาลย และระดบนโยบายไดมการแบงหนาทความรบผดชอบบทบาทหนาทของแตละองคประกอบใหมความชดเจนมากทสด เพอใหเกดความเชอมโยง โครงสรางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย แสดงดงภาพท ๒ และค าอธบายในตารางท ๓ ดงน

๙

ก ากบดแลระบบการบรหารความเสยง อ านวยการ ด าเนนการ และสอบทานระบบการบรหารความเสยง

ภำพท ๒ โครงสรำงกำรบรหำรควำมเสยงของมหำวทยำลยมหำจฬำลงกรณรำชวทยำลย ตารางท ๓ หนาทและความรบผดชอบในการบรหารความเสยง

ผรบผดชอบ อ ำนำจหนำทควำมรบผดชอบ สภามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑. ก าหนดนโยบายการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๒. ประเมนผลการด าเนนงานของมหาวทยาลยในการด าเนนการ ตามนโยบายการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย

คณะกรรมการตรวจสอบ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑. สอบทานความถกตองและความเชอถอไดของรายงานทางการเงน ๒. สอบทานการปฏบตงานของสวนตรวจสอบภายในระดบนโยบาย ๓. สอบทานความเพยงพอของระบบควบคมภายใน

สภามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

กลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน

คณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงาน ระดบส านก/สถาบน/ศนย/วทยาลย/คณะ

คณะกรรมการบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

คณะกรรมการตรวจสอบ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๐

ผรบผดชอบ อ ำนำจหนำทควำมรบผดชอบ ๔. สอบทานการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ๕. สอบทานความเปนอสระของผตรวจสอบภายนอกและภายใน ๖. สอบทานการด าเนนงานและเสนอแนะตอสภามหาวทยาลย

คณะกรรมการบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑. จดท าระบบบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย ๒. จดท า ก าหนดมาตรการ และปรบปรงแผนบรหารความเสยงระดบ

มหาวทยาลย ๓. ก ากบ ตดตาม และประเมนผลการด าเนนการตามแผนบรหารความ

เสยงระดบมหาวทยาลย ๔. น าเสนอรายงานผลการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย ตอสภา

มหาวทยาลย ๕. จดกจกรรมเผยแพรความร สงเสรมความเขาใจเกยวกบระบบการ

บรหารความเสยงแกผบรหาร และบคลากรทกระดบของมหาวทยาลย คณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงานระดบส านก/สถาบน/ศนย/วทยาลย/คณะ

๑. ด าเนนการตามนโยบายการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๒. จดท าระบบการบรหารความเสยงประจ าสวนงานเชอมโยงกบระบบการ

บรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๓.ระบปจจยความเสยงประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยงประจ า

สวนงาน ๔.จดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยงและก าหนดตวชวดความส าเรจใน

แผนการปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน ๕. เผยแพรความรเกยวกบแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงาน

แกบคลากรในสงกด ๖.ตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ า

สวนงาน ๗.จดท ารายงานแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน เสนอตอ

กลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน เพอวเคราะห ตรวจสอบความกาวหนาของแผนในการตอบสนองความเสยง ใหคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยพจารณาภายในระยะเวลาทก าหนด

๘. รบทราบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน และน าขอเสนอแนะไปใชในการปรบแผน หรอวเคราะหความเสยงในรอบปการศกษาถดไป

กลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน

ปฏบตงานวางระบบบรหารความเสยง ระบปจจยเสยง ตรวจสอบและประเมนความเสยง รวมทงน าผลการประเมนมาปรบปรงแกไขเพอลดและก าจดความเสยง

๑๑

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มการก าหนดการบรหารความเสยงทวทงองคกร เปน ๒ ระดบคอ ๑. ระดบนโยบำย สภามหาวทยาลย เปนผก าหนดนโยบายการบรหารความเสยง และประเมนผลการด าเนนงานบรหารความเสยงผานคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๒. ระดบปฏบตกำร แบงเปน ๒ ระดบ คอ ๒.๑ คณะกรรมการบรห ารความ เส ย งของมหาวทยาลยน าน โยบายการบรหารความเสยงจากสภามหาวทยาลยสการปฏบตตงแตการท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลย การตดตามตรวจสอบและประเมนผลการบรหารความเสยงเพอรายงานตอ สภามหาวทยาลย ๒.๒ คณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงาน จดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยงระดบสวนงานโดยระบประเดนและปจจยความเสยงประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยงประจ าสวนงานโดยวเคราะหโอกาสของความเสยงและระดบผลกระทบทจะเกดขนและรายงานแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน ตอคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ในการปฏบตงานของคณะกรรมการทง ๒ ระดบนน มกลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายในเปนผประสานงานการปฏบตงาน

บทท ๒

กระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

(MCU’s Risk Management Process)

เพอใหมหาวทยาลยมระบบบรหารความเสยง โดยการบรหารและควบคมปจจย กจกรรม และกระบวนการด าเนนงานทอาจเปนมลเหตของความเสยหาย ทงในรปของตวเงน หรอไมใชตวเงน เชน ชอเสยง และการฟองรองจากการไมปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ประสทธภาพ ประสทธผล หรอความคมคา เพอใหระดบความเสยง และขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทยอมรบและควบคมได โดยค านงถงการเรยนรวธการปองกนจากการคาดการณปญหาลวงหนาและโอกาสในการเกด เพอปองกนหรอบรรเทาความรนแรงของปญหา รวมทง การมแผนส ารองตอภาวะฉกเฉน เพอใหมนใจวาระบบงานตางๆ มความพรอมใชงาน มการปรบปรงระบบอยางตอเนองและทนตอการเปลยนแปลงเพอการบรรลเปาหมายของมหาวทยาลยตามยทธศาสตรหรอกลยทธเปนส าคญไดน าแนวทางการบรหารความเสยงทวทงองคกรของ COSO มาบรณาการ เพอใหสอดคลองกบบรบทของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ซงมกระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๘ ขนตอนประกอบดวย ๑. ก าหนดวตถประสงค ๒. แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย ๓. แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน ๔. วเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจยความเสยง ๕. ประเมนความเสยงและจดล าดบความเสยง

๖. จดท าแผนบรหารความเสยง ๗. ด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง ๘. ตดตาม ประเมนผลการบรหารความเสยงและจดท ารายงานเสนอสภามหาวทยาลย

๑๓

ภาพท ๓ กระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

วเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจยความเสยง

ประเมนความเสยงและ

จดล าดบความเสยง

จดท าแผนบรหารความเสยง

ด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง

ตดตาม ประเมนผลการบรหารความเสยง

และจดท ารายงานเสนอสภามหาวทยาลย

ก าหนดวตถประสงค

แตงตงคณะกรรมการ

การบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย

แตงตงคณะกรรมการ

การบรหารความเสยงระดบสวนงาน

๑๔

๒.๑ กำรก ำหนดวตถประสงค การก าหนดวตถประสงคภายในมหาวทยาลยจะตองมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน กลาวคอวตถประสงคของมหาวทยาลยจะตองสอดคลองกบวสยทศน พนธกจและทศทางการด าเนนงานของมหาวทยาลยและจะตองสอดคลองกนตงแตระดบมหาวทยาลย สวนงาน กจกรรมจนถงระดบบคคล เพอใหวตถประสงคในภาพรวมบรรลเปาประสงค ทราบขอบเขตการด าเนนงานในแตละระดบและสามารถวเคราะหความเสยงทจะเกดขนไดครบถวน ดงนนวตถประสงคจะตองแสดงใหเหนถง “ผลลพธ” ทมหาวทยาลยตองการจะบรรลไมใชการกลาวถง “กระบวนการ” ในการปฏบตงานซงควรมล าดบขนตอนดงน ๑. ก าหนดพนธกจของมหาวทยาลย ๒. ก าหนดวตถประสงคในระดบมหาวทยาลยใหสอดคลองกบพนธกจทก าหนดไว ๓. ก าหนดกจกรรมทท าใหบรรลวตถประสงคในระดบมหาวทยาลย ๔. ก าหนดวตถประสงคในระดบกจกรรม วตถประสงคของการบรหารความเสยงอาจแบงออกไดเปน ๒ ระดบคอ (๑) วตถประสงคในระดบองคกร เปนวตถประสงคของการด าเนนงานในภาพรวมขององคกรตามแผนปฏบตงานประจ าปและแผนพฒนามหาวทยาลย (๒) วตถประสงคในระดบกจกรรม เปนวตถประสงคของการด าเนนงานทเฉพาะเจาะจงลงไปส าหรบแตละกจกรรมทมหาวทยาลยก าหนด เพอใหบรรลวตถประสงคขององคกร ซงวตถประสงคของแตละกจกรรมจะตองสนบสนนและสอดคลองกบวตถประสงคในระดบมหาวทยาลย การก าหนดทชดเจนชวยใหการระบและว เคราะหความเสยงทจะเกดขนไดอยางครบถวน วตถประสงคทก าหนดขนในแตละระดบควรมการก าหนดเปาหมายและตวชวดความส าเรจทชดเจนและสามารถวดผลไดวตถประสงคทด (SMART) ไดแก Specific : มการก าหนดเปาหมายทชดเจน Measurable : สามารถวดผลหรอประเมนผลได Achievable : สามารถปฏบตใหบรรลผลได Reasonable : สมเหตผลมความเปนไปได Time constrained : มกรอบเวลาทชดเจนและเหมาะสม อยางไรกตาม หากสวนงานมการก าหนดตวชวดและภารกจหลกของงานอยแลวกสามารถน าตวชวดและคาเปาหมายทก าหนดไวมาใชแทนวตถประสงคกได ๒.๒ แตงตงคณะกรรมกำรบรหำรควำมเสยงระดบมหำวทยำลย เ พ อประกาศใช ร ะด บมหาว ทยาล ย คณะกรรมการบร หารความ เส ย ง ระด บมหาวทยาลยน านโยบายการบรหารความเสยงจากสภามหาวทยาลยสการปฏบตตงแตการท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย การตดตามตรวจสอบและประเมนผลการบรหารความเสยงเพอรายงานตอสภามหาวทยาลย

๑๕

รำยละเอยด ๑) การจดท าค าส งแตงต งคณะกรรมการบรหารความเส ยง ระดบมหาวทยาลย มอธการบดเปนประธาน และรองอธการบด ผชวยอธการบด คณบด เลขานการส านกงานคณบด ผอ านวยการระดบส านก/สถาบน/ศนย/วทยาลย/คณะ เปนกรรมการ มกรรมการผทรงคณวฒทมความร ความเชยวชาญ ดานการบรหารความเสยง ๑ ทานโดยมผอ านวยการส านกงานตรวจสอบภายในเปนเลขานการ ๒) ในค าสง ใหระบรายละเอยดการท างานของคณะกรรมการ นโยบาย หรอแนวทางใน การด าเนนงาน หนาทความรบผดชอบ ดงน (๑) จดท าระบบบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย (๒) จดท า ก าหนดมาตรการ และปรบปรงแผนบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย (๓) ก ากบ ตดตาม และประเมนผลการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย (๔) น าเสนอรายงานผลการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลยตอสภามหาวทยาลย (๕) จดกจกรรมเผยแพรความร สงเสรมความเขาใจเกยวกบระบบการบรหารความเสยงแกผบรหาร และบคลากรทกระดบของมหาวทยาลย ๒.๓ แตงตงคณะกรรมกำรบรหำรควำมเสยงระดบสวนงำน เพอประกาศใชในสวนงาน และเสนอใหกบคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลยทราบ รำยละเอยด ๑) การจดท าค าสงแตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงของสวนงาน โดยเปนค าสงภายในของสวนงาน มหวหนาสวนงานเปนประธาน และบคลากรในสวนงาน ๑ คน เปนเลขานการ บคลากรทเหลอเปนกรรมการ ๒) ในค าสง ใหระบรายละเอยดการท างานของคณะกรรมการ นโยบาย หรอแนวทางในการด าเนนงาน หนาทความรบผดชอบ ดงน (๑) ด าเนนการตามนโยบายการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย (๒) จดท าระบบการบรหารความเสยงประจ าสวนงานเชอมโยงกบระบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย (๓) ระบปจจยความเสยงประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยงประจ าสวนงาน (๔) จดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยงและก าหนดตวชวดความส าเรจในแผนการปฏบตงาน บรหารความเสยงประจ าสวนงาน (๕) เผยแพรความรเกยวกบแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงานแกบคลากรในสงกด (๖) ตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน

๑๖

(๗) จดท ารายงานแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน น าเสนอตอ กลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน เพอวเคราะห ตรวจสอบ ความกาวหนาของแผนในการตอบสนองความเสยง ใหคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยพจารณา ภายในระยะเวลาทก าหนด (๘) รบทราบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน และน าขอเสนอแนะไปใชในการปรบแผน หรอวเคราะหความเสยงในรอบปการศกษาถดไป ๓) เมอเสรจแลว ใหท าบนทกขอความ แจงรายชอคณะกรรมการบรหารความเสยงของ สวนงาน ใหกบกลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายในเพอทราบ คณะกรรมการบรหารความเสยง ก าหนดเปาหมายการด าเนนการบรหารความเสยงประจ าปการศกษา ๒๕๕๗ – ๒๕๕๙ ดงแสดงในตารางท ๔ ตารางท ๔ เปาหมายในการด าเนนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ประจ าปการศกษา ๒๕๕๗ –๒๕๕๙ เปำหมำยในกำรด ำเนนกำรระบบบรหำร

ควำมเสยง กำรด ำเนนกำรในปกำรศกษำ

ตวชวดควำมส ำเรจ ๒๕๕๗ ๒๕๕๘ ๒๕๕๙

๑. เพอใหมหาวทยาลยมระบบการบรหารความเสยง

√ √ √ มระบบการบรหารความเสยง

๒. เพอใหมหาวทยาลยมการใชระบบบรหารความเสยงเปนเครองมอในการปองกนและลดความ เส ย งต อการด าเนนงานทวทงมหาวทยาลย

√ √ √ มคมอการบรหารความเสยงทเปนมาตรฐาน

๓. เพอใหบคลากรทกระดบในมหาวทยาลยมความเขาใจกระบวนการและสามารถจดท าแผนการบรหารความเสยงในระดบมหาวทยาลยและระดบสวนงานเพมเตมจากระบบการควบคมภายในทมอยเดม

รอยละ ๑๐๐

รอยละ ๑๐๐

รอยละ ๑๐๐

การเพมขนอตรารอยละของบคลากรทมความรความเขาใจในการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย

๔.เพอใหมหาวทยาลยสามารถควบคมความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได

√ √ √ ระดบความเสยงทไมสงกวา ๖

๕. เพอมการทบทวนและประเมนคณภาพร ะ บ บ บ ร ห า ร ค ว า ม เ ส ย ง ข อ งมหาวทยาล ยอย า ง เปนอสระจากคณะกรรมการตดตามตรวจสอบและประเมนผลงานสภามหาวทยาลย

√ √ √ รายงานผลการประเมนระบบควบคมภายในและระบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย โดยคณะกรรมการตดตามฯ

๑๗

๒.๔ ประเดนควำมเสยง และกำรระบปจจยควำมเสยง ๒.๔.๑ ประเดนควำมเสยง คณะกรรมการประจ าสวนงานวเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจยเสยงควรมความเชอมโยงกบผลความส าเรจตามเปาหมายของมหาวทยาลย โดยค านงถงวตถประสงคตามแผนงานของสวนงานและโอกาสของเหตการณทอาจจะเกดขนอนจะสงผลกระทบตอสวนงานท าใหไมสามารถบรรลวตถประสงคนนได คณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยไดจดประเภทของความเสยงในการระบความเสยงออกเปน ๕ ประเภทและไดก าหนดเกณฑดงกลาวเพอใชในการระบปจจยเสยงแยกตามประเภทความเส ย งของส วนงานทกระดบในมหาวทยาล ยประจ าป การศกษา ๒๕๕๗ – ๒๕๕๙ ดงน รำยละเอยด ๑) คณะกรรมการมการวเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจยความเสยง ทกอใหเกดความเสยงอยางนอย ๓ ดาน ตามบรบทของคณะ/สวนงาน โดยอาจใชการประชม และมผรบผดชอบรวบรวม วเคราะหประเดนทเกยวกบปจจยความเสยงจากมตทประชม และแจงใหบคลากรในสวนงานรบทราบ ปจจยทกอใหเกดความเสยงตามบรบทของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย (Risk Factor: RF) มทงหมด ๕ ดาน ๑๗ ปจจยความเสยง ไดแก (๑) ความเสยงดานการปฏบตงาน (Operational Risks: O) ความเสยงทเกดขนในกระบวนการท างานตามปกตทกขนตอนโดยครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบกระบวนการเทคโนโลยสารสนเทศวสด/อปกรณบคลากรทปฏบตงานฯลฯซงจะสงผลกระทบตอความส าเรจของการด าเนนงานตามแผนปฏบตการหรอแผนกลยทธของมหาวทยาลยประกอบดวย ๑๒ ปจจยความเสยงดงน ปจจยเสยง RF ๑: ขาดแผนยกมาตรฐานการตพมพและเผยแพรและขาดแผน การพฒนาบคลากร ปจจยเสยง RF ๒ : ขาดกระบวนการสงเสรมและการมสวนรวมในการด าเนนการตามกลไกการพฒนาและบรหารหลกสตร เชน การด าเนนการใหม มคอ. ๓, มคอ. ๔ ปจจยเสยง RF ๓ : ขาดแผนพฒนาบคลากรทงสายวชาการและสายปฏบตการวชาชพ เชน เทคนคการสอน การหาความจ าเปนในการฝกอบรม (Training Need) ปจจยเสยง RF ๔ : มแนวทางบรหารความเสยงในเชงรบ การบรหารความเสยงยงไมเปนระบบ ปจจยเสยง RF ๖ : ขาดแผนพฒนาบคลากรทางดานวชาการ และกระบวนการสงเสรมและการมสวนรวมในการพฒนาบคลากรทางวชาการ รวมทงบคลากรสายวชาการ (อตราจาง) ไมสามารถขอต าแหนงทางวชาการได ปจจยเสยง RF ๗ : ขาดแผนด าเนนการในการพฒนาบทความ วารสาร ใหเปนมาตรฐานและรปแบบเดยวกนทงมหาวทยาลย เกดขอจ ากดในการเผยแพรผลงานทางวชาการ และเกณฑการประเมนไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของมหาวทยาลย ปจจยเสยง RF ๘ : ขาดแผนการจดกจกรรมพฒนานสตทชดเจน ขาดการสอสาร

๑๘

ระหวางสายวชาการและสายปฏบตการวชาชพ และขาดความเชอมโยงระหวางหนวยงานทดแลนสตกบสายวชาการ ปจจยเสยง RF ๑๐ : ขาดแผนพฒนาบคลากรทงสายวชาการและสายปฏบตการวชาชพ ปจจยเสยง RF ๑๑ : ขาดเครองมอในการประเมนอาจารยทเปนแบบมาตรฐานเดยวกนทงองคกรและระบบ กระบวนการขอมลปอนกลบมายงคณาจารยผสอน ปจจยเสยง RF ๑๒ : ขาดระบบการตดตามประเมนผลการจดสรรงบประมาณ เพอเปนทนวจยหรองานสรางสรรค และการสนบสนนพนธกจดานการวจยหรองานสรางสรรคตาม อตลกษณของมหาวทยาลย และขาดการน าผลการประเมนไปปรบปรงการสนบสนนพนธกจดาน การวจยหรองานสรางสรรคมหาวทยาลย ปจจยเสยง RF ๑๓ : ไมมการน าผลการประกนคณภาพภายในมาปรบปรงการท างาน และระบบสารสนเทศ ทใหขอมลสนบสนนการประกนคณภาพการศกษา ทง ๙ องคประกอบคณภาพ (people-ware) และไมมการน าแนวปฏบตและงานวจยดานประกนคณภาพการศกษาไปใชประโยชน ปจจยเสยง RF ๑๔ : แผนการจดการความรไมครอบคลมภารกจมหาวทยาลย หลายโครงการยงไมระบหรอมค าสงคณะกรรมการ และผรบผดชอบโดยตรง กระบวนการและทศนคตในการท างานบคลากรของมหาวทยาลย ยงไมเปนไปในแนวเดยวกน ท าใหไมสามารถบรณาการงานประจ าสการจดการความร (explicit knowledge และ tacit knowledge) ขาดการจดการความรระดบมหาวทยาลย และคมอการจดการความร (๒) ความเสยงดานการเงน (Financial risks : F) ความเสยงทเกยวกบการเงนและทรพยสนซงมผลท าใหมหาวทยาลยตองมรายไดลดนอยลงหรอคาใชจายเพมขนหรอความเสยหายตอทรพยสนของมหาวทยาลย การจดการความเสยงจงมลกษณะของการปกปองทรพยสนการเงนและมาตรการประหยดคาใชจายประกอบดวย ๒ ปจจยความเสยงดงน ปจจยเสยง RF ๕ : ไมมแผนกลยทธทางการเงนทสอดคลองกบแผนพฒนาของมหาวทยาลย (อยในการทบทวนแผน) ไมมการจดท ารายงานทางการเงนอยางเปนระบบและการน าขอมลทางการเงนไปใชในการวเคราะหคาใชจาย ปจจยเสยง RF ๙ : ขาดกระบวนการในการแปลงแผนยทธศาสตรสภาคปฏบตขาดกลไกในการด าเนนการวางแผน ปฏบตตามแผน ตดตามและประเมนผล ปรบปรง แกไขด าเนนการใหเหมาะสมตามผลการประเมน ( PDCA ) (๓) ความเสยงดานกฎระเบยบ (Compliance risks : C) ความเสยงทเกยวของกบการปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ โดยความเสยงทอาจเกดขน เปนความเสยงเนองจากความไมชดเจน ความไมทนสมยหรอความไมครอบคลมของกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ รวมถงการท านตกรรมสญญา การรางสญญาทไมครอบคลมการด าเนนงาน จากสภาพแวดลอมภายนอก ประกอบดวย ๑ ปจจยความเสยง คอ ปจจยเสยง RF ๑๕ : เกดจากความรเทาไมถงการณของบคลากรหรอองคกร

๑๙

(๔) ความเสยงดานเหตการณภายนอก (External Event : E) ความเสยงทมหาวทยาลยไมสามารถควบคมได เชนการเกดจากสภาวะการแขงขนสถานศกษาคแขง(Competitive Risk) เกดจากสถานศกษาพนธมตรและผสงมอบงานใหเรา(Supplier Risk) เกดจากสภาวะเศรษฐกจและการเมอง (Economic/Political Risk) และความเสยงจากภยธรรมชาตสภาพหรอสภาวะแวดลอมทางธรรมชาต (Natural disaster risk) วเคราะหตามหลก ๗ ประการทเรยกโดยทวไปวา "MC-STEPS" มความหมายสรปไดดงน M = Market คอกลมลกคาเปาหมาย C = Competition คอสถานการณการแขงขน S = Social คอคานยมทางวฒนธรรมของสงคมเชนการสนใจหรอใหความส าคญตอผทมความสามารถดานภาษา T = Technology คอความกาวหนาทางเทคโนโลย E = Economic คอสถานการณเศรษฐกจ P = Political & Legal คอสถานการณของการเปลยนแปลงเรองกฎระเบยบตางๆ S = Suppliers คอกลมผสงตอลกคา/กลมผผลตและเครอขายหรอพนธมตร/กลมผใชบรการผลผลตของมหาวทยาลย ความเสยงดานเหตการณภายนอกน ประกอบดวย ๑ ปจจยความเสยง คอ ปจจยเสยง RF ๑๖ : ขาดแผนการบรหารความพรอมตอสภาวะวกฤต (๕) ความเสยงดานกลยทธ(Strategic risks : S) ความเสยงทเกยวกบการบรรลเปาหมายและพนธกจในภาพรวม โดยความเสยงทอาจจะเกดขนเปนความเสยงเนองจากการเปลยนแปลงของสถานการณและเหตการณภายนอกสงผลตอกลยทธทก าหนดไวไมสอดคลองกบประเดนยทธศาสตร/วสยทศนหรอเกดจากการก าหนดกลยทธทขาดการมสวนรวม ท าใหโครงการขาดการยอมรบและโครงการไมไดน าไปสการแกไขปญหาหรอการตอบสนองตอความตองการของผรบบรการหรอผมสวนไดสวนเสยอยางแทจรง หรอเปนความเสยงทเกดขนจากการตดสนใจผดพลาด หรอน าการตดสนใจนนมาใชอยางไมถกตอง ประกอบดวย ๑ ปจจยความเสยง คอ ปจจยเสยง RF ๑๗ : ขาดวธการทเปนระบบในการจดท าแผนปฏบตการ ไมมแผนปฏบตการระยะสน ๑ ป และขาดความชดเจนถงวธการถายทอดแผนปฏบตการสการปฏบต ทวทงองคกรไปยงบคลากร ๒.๔.๒ กำรระบปจจยควำมเสยง วธการระบปจจยเสยงระดบมหาวทยาลยและระดบสวนงาน ๑) ระดบมหาวทยาลยคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยจะเปนผก าหนดปจจยเสยงทส าคญอนมผลกระทบตอมหาวทยาลย ๒) ระดบสวนงานคณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงานจะรวมกนประชม เชงปฏบตการเปนประจ าทกปการศกษา เพอรวมกนระบปจจยเสยงตามภารกจทเกยวของในแผนงานเมอไดขอสรปปจจยเสยงในแตละภารกจแลวคณะท างานบรหารความเสยงประจ าสวนงานจะน าไปจดท าแผนการปฏบตงานบรหารความเสยงระดบสวนงานตอไป

๒๐

คณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ไดระบปจจยความเสยงระดบสวนงาน เพอเปนแนวทางในการจดท าความเสยงของสวนงาน ดงแสดงในตารางท ๕ ตารางท ๕ ขอแนะน าสวนงานในการเลอกประเภทความเสยง

ท สวนงาน ประเภทความเสยงทงหมด ๕ ดาน O F C E S

๑. ส านกงานอธการบด ๑.๑ กองกลาง ๑.๒ กองกจการนสต ๑.๓ กองกจการวทยาเขต ๑.๔ กองคลงและทรพยสน ๑.๕ กองนตการ ๑.๖ กองแผนงาน ๑.๗ กองวชาการ ๑.๘ กองวเทศสมพนธ ๑.๙ กองสอสารองคกร ๑.๑๐ ส านกงานประกนคณภาพ ๑.๑๑ ส านกงานตรวจสอบภายใน ๑.๑๒ ส านกงานพระสอนศลธรรม ๑.๑๓ ส านกงานสภามหาวทยาลย

๒. ส านกงานคณบดบณฑตวทยาลย ๓. คณะพทธศาสตร ๓.๑ ส านกงานคณบด ๓.๒ ภาควชาพระพทธศาสนา ๓.๓ ภาควชาศาสนาและปรชญา ๓.๔ ภาควชาบาลและสนสกฤต

๔. คณะครศาสตร ๔.๑ ส านกงานคณบด ๔.๒ ภาควชาจตวทยาการศกษาและการแนะแนว ๔.๓ภาควชาบรหารการศกษา ๔.๔ ภาควชาหลกสตรและการสอน ๔.๕ โรงเรยนบาลเตรยมอดมศกษา ๔.๖ โรงเรยนบาลสาธตศกษา

๕. คณะมนษยศาสตร ๕.๑ ส านกงานคณบด

๒๑

ท สวนงาน ประเภทความเสยงทงหมด ๕ ดาน O F C E S

๕.๒ ภาควชาภาษาไทย ๕.๓ ภาควชาภาษาตางประเทศ ๕.๔ ภาควชาจตวทยา

๖. คณะสงคมศาสตร ๖.๑ ส านกงานคณบด ๖.๒ ภาควชารฐศาสตร ๖.๓ ภาควชาเศรษฐศาสตร ๖.๔ ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา ๖.๕ ภาควชานตศาสตร

๗. สถาบนภาษา ๗.๑ สวนงานบรหาร ๗.๒ สวนวชาการ

๘. สถาบนวจยพทธศาสตร ๘.๑ สวนงานบรหาร ๘.๒ สวนวางแผนและสงเสรมงานวจย

๙. สถาบนวปสสนาธระ ๙.๑ สวนงานบรหาร ๙.๒ สวนวางแผนและพฒนาการอบรม

๑๐. ส านกทะเบยนและวดผล ๑๐.๑ สวนทะเบยนนสต ๑๐.๒ สวนประเมนผลการศกษา

๑๑. ส านกสงเสรมพระพทธศาสนาและบรการสงคม ๑๑.๑ สวนงานบรหาร ๑๑.๒ สวนธรรมนเทศ ๑๑.๓ อภธรรมโชตกะวทยาลย ๑๑.๔ โรงเรยนพทธศาสนาวนอาทตย

๑๒. ส านกหอสมดและเทคโนโลยสารสนเทศ ๑๒.๑ สวนหอสมดกลาง ๑๒.๒ สวนเทคโนโลยสารสนเทศ

๑๓. ศนยอาเซยนศกษา ๑๓.๑ สวนงานบรหาร ๑๓.๒ สวนวจย สารสนเทศและบรการวชาการ

๑๔. วทยาลยพทธศาสตรนานาชาต

๒๒

ท สวนงาน ประเภทความเสยงทงหมด ๕ ดาน O F C E S

๑๔.๑ ส านกงานวทยาลย ๑๔.๒ ส านกงานวชาการ

๑๕. วทยาลยพระธรรมทต ๑๕.๑ ส านกงานวทยาลย ๑๕.๒ ส านกงานวชาการ

๑๖. วทยาเขต ๑๐ แหง ๑๖.๑ วทยาเขตหนองคาย ๑๖.๒ วทยาเขตนครศรธรรมราช ๑๖.๓ วทยาเขตเชยงใหม ๑๖.๔ วทยาเขตขอนแกน ๑๖.๕ วทยาเขตนครราชสมา ๑๖.๖ วทยาเขตอบลราชธาน ๑๖.๗ วทยาเขตแพร ๑๖.๘ วทยาเขตสรนทร ๑๖.๙ วทยาเขตพะเยา ๑๖.๑๐วทยาเขตบาฬศกษาพทธโฆส นครปฐม

๑๗. วทยาลยสงฆ ๑๒ แหง ๑๗.๑ วทยาลยสงฆล าพน ๑๗.๒ วทยาลยสงฆเลย ๑๗.๓ วทยาลยสงฆนครพนม ๑๗.๔ วทยาลยสงฆนครสวรรค ๑๗.๕ วทยาลยสงฆพทธชนราช ๑๗.๖ วทยาลยสงฆบรรมย ๑๗.๗ วทยาลยสงฆปตตาน ๑๗.๘ วทยาลยสงฆนครล าปาง ๑๗.๙ วทยาลยสงฆนครนาน ๑๗.๑๐ วทยาลยสงฆศรสะเกษ ๑๗.๑๑ วทยาลยสงฆพทธโสธร ๑๗.๑๒ วทยาลยสงฆเชยงราย

๒๓

โอกา

สทจะ

เกดค

วามเ

สยง L

ikelih

ood

(L)

๒.๕ ประเมนควำมเสยง และจดล ำดบควำมเสยง ๒.๕.๑ ประเมนควำมเสยง รำยละเอยด ใหด าเนนการประเมนความเสยง การประเมนความเสยง เปนกระบวนการระบความเสยง และวเคราะหความเสยง เพอจดล าดบความเสยงทระบ โดยการพจารณาจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) ของความเสยงนนๆ ๑) โอกาสทจะเกด (Likelihood: L) หมายถง ความถหรอโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยง ซงจ าแนกเปน ๕ ระดบ คอ ระดบท ๑ หมายถง ความเสยงนนมโอกาสเกดนอยมาก ระดบท ๒ หมายถง ความเสยงนนมโอกาสเกดนอย ระดบท ๓ หมายถง ความเสยงนนมโอกาสเกดปานกลาง ระดบท ๔ หมายถง ความเสยงนนมโอกาสเกดสง ระดบท ๕ หมายถง ความเสยงนนมโอกาสเกดสงมาก ๒) ผลกระทบ (Impact : I) หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขน หากเกดเหตการณความเสยง จ าแนกเปน ๕ ระดบ คอ ระดบท ๑ หมายถง ผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลยมนอยมาก ระดบท ๒ หมายถง ผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลยมนอย ระดบท ๓ หมายถง ผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลยมปานกลาง ระดบท ๔ หมายถง ผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลยมสง ระดบท ๕ หมายถง ผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลยมสงมาก ๓) ระดบของความเสยง (Degree of Risk: D) หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากการประเมนโอกาสและผลกระทบของแตละปจจยเสยง มคาเปนเชงปรมาณซงค านวณไดจากสตรดงน ระดบความเสยง = ระดบโอกาส x ระดบผลกระทบของความเสยง หรอ D = L x I

5 M H E E E

4 M H H E E

3 L M H H E

2 L M M H H

1 L L L M M1 2 3 4 5

๒๔

ผลกระทบ (Impact : I)

เกณฑระดบความเสยงทยอมรบได มดงน ระดบความเสยงดานการปฏบตงาน มคาตงแต ๑ –๖ ระดบความเสยงดานการเงน มคาตงแต ๑ – ๖ ระดบความเสยงดานกฎระเบยบ มคาตงแต ๑ – ๖ ระดบความเสยงดานเหตการณภายนอก มคาตงแต ๑ – ๖ ระดบความเสยงดานกลยทธ มคาตงแต ๑ – ๖ ทมา : ปรบปรงมาจาก www.admin.cam.ac.uk/offices/secretariat/risk/toolkit/risk_impact_grid.doc ก าหนดเกณฑการหาคาเกณฑการประเมนโอกาสเกด (Likelihood : L) ระดบ คำโอกำสเกด ( L)

๕ โอกาสเกดขนสงมากหรอมความแนนอนทจะเกดขน

นาจะเกดขนในปนแนหรอ มความนาจะเปนมากกวา ๘๐ % ขนไป

ใน รอบ๕ ป ท ผ า นม า มเหตการณเกดขนทกป

๔ โอกาสเกดขนสงหรอเปนไปไดทจะเกดขนสง

อาจเกดขนไดมาก หรอมความนาจะเปนมากกวา ๖๐ - ๘๐ %

ใ น ร อ บ ๕ ป ท ผ า น ม า มเหตการณเกดขน ๔ ป

๓ โอกาสเกดขนปานกลางหรอเปนไปไดทจะเกดขน

อาจเกดขนได โดยขนอยกบป จจ ย หร อความน าจะเป นมากกวา ๔๐ – ๖๐ %

ใน รอบ ๕ป ท ผ า นม า มเหตการณเกดขน ๓ ป

๒ โอกาสเกดขนนอยหรออาจเกดขนได

ความนาจะเปนมากกวา ๒๐ –๔๐ %

ในรอบ ๕ ปท ผ านมา มเหตการณเกดขน ๒ ป

๑ โอกาสเกดขนนอยมาก หรอไมนาจะเกดขน

ไมนาจะเกดในปนหรอมความนาจะเปนนอยกวาหรอเทากบ ๒๐ %

ในรอบ ๕ ป ท ผ านมามเหตการณเกดขนเพยง ๑ ป

ระดบควำมเสยง

คำชวงคะแนน (โอกำสเกด x ผลกระทบ)

สแสดงระดบควำมเสยง

ระดบความเสยงต า (Low)

๑–๓ สเขยว

ระดบความเสยงปานกลาง (Medium)

๔–๖ สเหลอง

ระดบความเสยงสง (High)

๘–๑๒ สสม

ระดบความเสยงสงมาก (Extreme)

๑๕–๒๕ สแดง

๒๕

ก าหนดเกณฑการหาคาผลกระทบ (Impact : I) ตามประเภทของความเสยงไวทงหมด ๕ ดาน ดงน ๑) เกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานการปฏบตงาน (Operational Risks: O) ค าอธบาย การวดระดบความเสยหายในดานการด าเนนการตามแผนการปฏบตงานโครงการของมหาวทยาลยหากหนวยงานไมปฏบตตามแผนปฏบตงานและโครงการจะสงผลกระทบตอแผนยทธศาสตรของมหาวทยาลยสงผลใหมหาวทยาลยไมสามารถบรรลเปาหมายได ดงแสดงในตารางท ๖ ตารางท ๖ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานการปฏบตงาน

ดานปฏบตงาน ความหมาย ๑ = ไดผลงานตามเปาหมายมากกวารอยละ

๙๐ขนไป สวนสามารถปฏบตใหเปนไปตามแผนการปฏบตงานไดผลงานมากกวารอยละ ๙๐ ขนไป

๒ = ไดผลงานตามเปาหมายตงแตรอยละ ๘๑–๙๐

สวนงานสามารถปฏบต ให เปนไปตามแผนการปฏบตงานไดผลงานตงแตรอยละ ๘๑–๙๐

๓ = ไดผลงานตามเปาหมายตงแตรอยละ ๗๑–๘๐

สวนงานสามารถปฏบต ให เปนไปตามแผนการปฏบตงานไดผลงานตงแตรอยละ ๗๑–๘๐

๔ = ไดผลงานตามเปาหมายตงแตรอยละ ๖๑–๗๐

สวนงานสามารถปฏบต ให เปนไปตามแผนการปฏบตงานไดผลงานตงแตรอยละ ๖๑–๗๐

๕ = ไดผลงานตามเปาหมายนอยกวาหรอเทากบรอยละ๖๐

สวนงานสามารถปฏบต ให เปนไปตามแผนการปฏบตงานไดผลงานนอยกวาหรอเทากบรอยละ ๖๐

๒) เกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานการเงน(Financial risks : F) ค าอธบาย ความเสยงทสามารถวดเปนตวเงนไดอนมผลกระทบตอมหาวทยาลยเกยวกบรายไดลดลงหรอมคาใชจายเพมขน หรอทรพยสนเสยหาย ดงแสดงในตารางท ๗ ตารางท ๗ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานการเงน

ดานการเงน ความหมาย ๑ = มการลดลงของรายไดหรอมคาใชจาย

เพมขนหรอมทรพยสนเสยหายไมเกน ๕๐,๐๐๐ บาท

กรณทท าใหรายไดลดลง/คาใชจายเพมขน/มทรพยสนเสยหายไมเกนจ านวนเงน ๕๐,๐๐๐บาท

๒ = มการลดลงของรายไดหรอมคาใชจายเพมขนหรอมทรพยสนเสยหายตงแต ๕๐,๐๐๑–๑๐๐,๐๐๐ บาท

กรณทท าใหรายไดลดลง/คาใชจายเพมขน/มทรพยสนเสยหายจ านวนเงนตงแต ๕๐,๐๐๑–๑๐๐,๐๐๐ บาท

๓ = มการลดลงของรายไดหรอมคาใชจายเพมขนหรอมทรพยสนเสยหายตงแต ๑๐๐,๐๐๑–๕๐๐,๐๐๐ บาท

กรณทท าใหรายไดลดลง/คาใชจายเพมขน/มทรพยสนเสยหายจ านวนเงน ตงแต ๑๐๐,๐๐๑–๕๐๐,๐๐๐บาท

๒๖

ดานการเงน ความหมาย ๔ = มการลดลงของรายไดหรอมคาใชจาย

เพมขนหรอมทรพยสนเสยหายตงแต ๕๐๐,๐๐๑–๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท

กรณทท าใหรายไดลดลง/คาใชจายเพมขน/มทรพยสนเสยหายจ านวนเงนตงแต ๕๐๐,๐๐๑–๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท

๕ = มการลดลงของรายไดหรอมคาใชจายเพมขนหรอมทรพยสนเสยหายมากกวา๑,๐๐๐,๐๐๐ บาทขนไป

กรณทท าใหรายไดลดลง/คาใชจายเพมขน/มทรพยสนเสยหายจ านวนเงนมากกวา๑,๐๐๐,๐๐๐ บาทขนไป

๓) เกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานกฎระเบยบ (Compliance risks : C) ค าอธบาย ผลกระทบทเกดจากการไมสามารถปฏบตตามนโยบายกฎหมายระเบยบขอบงคบทเกยวของไดหรอนโยบายกฎหมายระเบยบขอบงคบทมอยไมเหมาะสมเปนอปสรรคตอการปฏบตงาน ดงแสดงในตารางท ๘ ตารางท ๘ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานกฎระเบยบ

ดานกฎระเบยบ ความหมาย ๑ = มผลกระทบในระดบบคลากร มการไมปฏบตตามกฎระเบยบระเบยบขอบงคบท

ไมมนยส าคญ ๒ = มผลกระทบภายในระดบสวนงาน/

ฝาย/สาขาวชา มการละเมดขอกฎหมายทไมมนยส าคญ

๓= มผลกระทบในระดบส านก/สถาบน/ศนย สวนงานทเรยกชออยางอนทมฐานะเทยบเทา

มการฝาฝนกฎขอกฎหมายทส าคญทมการสอบสวน หรอรายงานไปยงสวนงานทเกยวของรวมทงการด าเนนคดและ/หรอเรยกรองคาเสยหายหากเปนไปได

๔ = มผลกระทบตอมหาวทยาลย มการละเมดขอกฎหมายทส าคญ ๕ = มผลกระทบตอมหาวทยาลยและ

องคกรภายนอก มการฟองรองด าเนนคดและเรยกรองคาเสยหายท ส าคญซงเปนคดทส าคญมากรวมถงการฟองรองท เกดจากการรวมตวกนของผทไดรบความเสยหาย

๔) เกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานเหตการณภายนอก (External Event : E) ค าอธบาย ผลกระทบทเกดจากการเกดจากสภาวะการแขงขนสถานศกษาคแขง(Competitive Risk), เกดจากสถานศกษาพนธมตรและผสงมอบงานใหเรา(Supplier Risk), เกดจากสภาวะเศรษฐกจและการเมอง (Economic/Political Risk)และความเสยงจากภยธรรมชาตสภาพหรอสภาวะแวดลอมทางธรรมชาต(Natural disaster risk) ดงแสดงในตารางท ๙

๒๗

ตารางท ๙ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานเหตการณภายนอก ดานเหตการณภายนอก ความหมาย

๑ = มการบรหารความเสยงในสวนงานอยางระบบ และมการพจารณากลยทธเพอลดความเสยงอยเสมอ

มระบบการจดการความเสยงครอบคลมทงสวนงาน และมการจดการความเสยงทด

๒ = มการตดตามระดบความเสยงดาน E และจดการใหความเสยงอยในระดบทยอมรบได

ม ก ระบวนการจ ดการคว าม เส ย ง และม แผน การปองกนเหตการณทอาจจะเกดขน

๓ = มกระบวนการลดความเสยงดาน E ทส าคญอยางทนท เมอความเสยงปรากฏ

มกระบวนการจดการรองรบความเสยง หากเหตการณเกดขน โดยระบใหมผรบผดชอบไวอยางชดเจน

๔ = เรมมกระบวนการลดความเสยงดาน E มการวเคราะหถงความเสยงดาน E ทมผลกระทบตอการด าเนนงาน และมการจดการความเสยงบางตามความจ าเปน

๕ = ไมมกระบวนการทใชในการจดการความเสยง ดาน E

มการแกไขปญหาจากการท างานประจ าวน ซงเปนการแกไขปญหาเปนกรณๆไป

๕) เกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานกลยทธ (Strategic risks : S) ค าอธบาย ผลกระทบของความเสยงทอาจกอใหเกดการเปลยนแปลงหรอการไมบรรลผลตามเปาหมายในแตละประเดนยทธศาสตร ดงแสดงในตารางท ๑๐ ตารางท ๑๐ แสดงเกณฑการใหคะแนนคาผลกระทบดานกลยทธ

ดานกลยทธ ความหมาย ๑ = ไดผลงานตามเปาหมายมากกวา รอยละ๙๐ขนไป

สวนงานสามารถปฏบตใหเปนไปตามแผนกลยทธไดผลงานมากกวารอยละ ๙๐ ขนไป

๒ = ไดผลงานตามเปาหมายตงแตรอยละ๘๑ – ๙๐

สวนงานสามารถปฏบตใหเปนไปตามแผนกลยทธไดผลงานตงแตรอยละ ๘๑ – ๙๐

๓ = ไดผลงานตามเปาหมายตงแตรอยละ๗๑ – ๘๐

สวนงานสามารถปฏบตใหเปนไปตามแผนกลยทธไดผลงานตงแตรอยละ ๗๑ – ๘๐

๔ = ไดผลงานตามเปาหมายตงแตรอยละ๖๑ - ๗๐

สวนงานสามารถปฏบตใหเปนไปตามแผนกลยทธไดผลงานตงแตรอยละ ๖๑ - ๗๐

๕ = ไดผลงานตามเปาหมายนอยกวาหรอเทากบรอยละ๖๐

สวนงานสามารถปฏบตใหเปนไปตามแผนกลยทธไดผลงานนอยกวาหรอเทากบรอยละ ๖๐

๒๘

๒.๕.๒ กำรจดล ำดบควำมเสยง เมอไดคาระดบความเสยงแลวน ามาจดล าดบความรนแรงของความเสยงทมผลตอระดบมหาวทยาลย และระดบสวนงาน เพอพจารณาก าหนดกจกรรมการควบคมในแตละสาเหตของความเสยงทส าคญและเหมาะสมโดยพจารณาจากระดบของความเสยงทเกดจากความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และผลกระทบของความเสยง (Impact) ทประเมนไดตามตารางการวเคราะหความเสยงโดยจดเรยงตามล าดบจากระดบสงมากสงปานกลางและต า แลวน าความเสยงทไดวเคราะหดงกลาวมาจดท าแผนการบรหารความเสยงในขนตอนตอไป ๒.๖ จดท ำแผนบรหำรควำมเสยง รำยละเอยด การจดท าแผนบรหารความเสยงเปนขนตอนของการบรหารความเสยงโดยการน ากลยทธมาตรการหรอแผนงานมาใชปฏบตในทกสวนงานของมหาวทยาลยเพอลดโอกาสทจะเกดความเสยงหรอลดความเสยหายของผลกระทบทอาจเกดขนจากความเสยงในการด าเนนงานตามภารกจตางๆรวมทงโครงการ/กจกรรมทยงไมมกจกรรมควบคมความเสยงหรอทมอยแตยงไมเพยงพอและน ามาวางแผนจดการความเสยงโดยในการวางแผนจดการความเสยงตองมเปาหมายคอ ๑) ลดโอกาสทจะเกดความเสยงนน ๒) ลดความรนแรงของผลกระทบจากความเสยงนนในกรณทความเสยงนนเกดขน ๓) เปลยนลกษณะของผลลพธทจะเกดขนของความเสยงใหเปนไปในรปท มหาวทยาลยหรอสวนงานตองการหรอยอมรบได ทางเลอกในการจดการความเสยงแนวทางการจดการความเสยงมหลายวธและสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณขนอยกบดลยพนจของผรบผดชอบ แตอยางไรกตามแนวทางการบรหารจดการความเสยงตองคมคากบการลดระดบผลกระทบความเสยงโดยด าเนนการ ดงน ๒.๖.๑ กจกรรมควบคมหรอระบบการควบคมภายใน เปนกจกรรมทก าหนดขนเพอเปนเครองมอชวยควบคมความเสยงหรอปจจยเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร ซงกจกรรมการควบคมดงกลาวหมายถงกระบวนการวธการปฏบตงานตางๆ ทจะท าใหมนใจไดวาผรบผดชอบแตละกจกรรมไดด าเนนการสอดคลองกบทศทางทตองการสามารถชวยปองกนและชใหเหนความเสยงทมผลกระทบตอวตถประสงคไดโดยทวไปการปฏบตงานจะตองมการควบคมโดยธรรมชาตเปนสวนหนงของการด าเนนงานอยแลวเชนการอนมตการลงความเหน การตรวจสอบ การทบทวนประสทธภาพของการด าเนนงาน การจดการทรพยากรและการแบงหนาทของบคลากรเปนตน ทงนมการแบงประเภทการควบคมไว ๔ ประเภทคอ ๑) การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรกเชนการอนมตการจดโครงการสรางมหาวทยาลยหรอสวนงานการแบงแยกหนาทการควบคมการเขาถงเอกสารขอมลทรพยสน ฯลฯ

๒๙

๒) การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอคนพบขอผดพลาดทเกดขนแลว เชน การสอบทานการวเคราะห การยนยนยอดการตรวจนบการรายงานขอบกพรองฯลฯ ๓) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคทตองการ เชน การใหรางวลแกผมผลงานด เปนตน ๔) การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซ าอกในอนาคต เชน การจดเตรยมเครองมอดบเพลงเพอชวยลดความรนแรงของความเสยหายใหนอยลงหากเกดเพลงไหม เปนตน ๒.๖.๒ กลยทธในกำรจดกำรควำมเสยงแบงได ๔ แนวทำงหลกคอ ๑) กำรยอมรบ (Take, Accept) คอ การทความเสยงนนสามารถยอมรบไดภายใตการควบคมทมอยในปจจบนซงไมตองด าเนนการใดๆ เชนกรณทมความเสยงในระดบไมรนแรงและไมคมคาทจะด าเนนการใดๆ ใหขออนมตหลกการรบความเสยงไวและไมด าเนนการใดๆ ๒) กำรยกเลก (Terminate) หรอหลกเลยง (Avoid) คอ ความเสยงทไมสามารถยอมรบและตองจดการใหความเสยงนนไปอยนอกเงอนไขการด าเนนงาน โดยมวธการจดการความเสยงในกลมน เชน การหยดด าเนนงานหรอกจกรรมทกอใหเกดความเสยงนน การเปลยนแปลงวตถประสงคในการด าเนนงาน การลดขนาดของงานทจะด าเนนการหรอกจกรรมลง เปนตน ๓) กำรโอนควำมเสยง (Transfer) หรอแบง (Share) คอความเสยงทสามารถโอนไปใหผอนได เชน การท าประกนภย/ประกนทรพยสนกบบรษทประกน การจางบคคลภายนอกหรอการจางบรษทภายนอกมาจดการในงานบางอยางแทน เชน งานรกษาความปลอดภยเปนตน ๔) กำรควบคม (Treat) คอ ความเสยงทยอมรบได แตตองมการแกไขเกยวกบการควบคมทมอยในปจจบนเพอใหมการควบคมทเพยงพอและเหมาะสม เชน การปรบปรงกระบวนการด าเนนงานการจดอบรมเพมทกษะในการท างานใหกบพนกงาน และการจดท าคมอการปฏบตงาน เปนตน เมอเลอกวธการหรอมาตรการทเหมาะสมทจะใชจดการความเสยงแลว ตองมการจดท าแผนบรหารความเสยงเพอก าหนดมาตรการหรอแผนปฏบตการในการจดการและควบคมความเสยง ทสง (High) และสงมาก (Extreme) นนใหลดลงใหอยในระดบทยอมรบได สามารถปฏบตไดจรง และใหสามารถตดตามและประเมนผลการจดการความเสยงนนได รวมทงตองพจารณาถงความคมคาในดานคาใชจายและตนทนทตองใชลงทนเพอประโยชนทจะไดรบดวย ๒.๖.๓ ขอแนะน าในการจดการความเสยง กรณทผลประเมนความเสยงเปนระดบ L หมายถง มระดบความเสยงอยในระดบต าควรใชวธการจดการความเสยงโดยการยอมรบความเสยงและปรบปรงระบบการควบคมภายในทมอยใหมประสทธภาพ กรณทผลประเมนความเสยงเปนระดบ M หมายถง มระดบความเสยงทไมรนแรงควรใช วธการยอมรบความเสยงไวหรอการหลกเลยงความเสยงโดยการยกเลกกจกรรมทอาจจะท าใหม ความสญเสย สวนงานควรจดใหมการตดตามความเสยงอยางตอเนองเปนประจ าทก ๖ เดอน

๓๐

กรณทมผลประเมนความเสยงเปนระดบ H หมายถง มระดบความเสยงทสงจ าเปนตองจดการความเสยงโดยวธลดความเสยงการถายโอนหรอการปองกนซงตองด าเนนการก าหนดใหมแผนการบรหารความเสยงหนวยงานควรมการตดตามความเสยงเปนประจ าทกไตรมาส กรณทมผลประเมนความเสยงเปนระดบ E หมายถง สวนงานควรจดท าบนทกขอความพรอมแผนการบรหารความเสยงประเภทแผนฉกเฉนและใหรายงานตอประธานคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยทราบทนททพบโดยตรงประกอบกบสวนงานควรมการตดตามความเสยงเปนประจ าทกเดอน ๒.๗ ด ำเนนงำนตำมแผน และจดท ำรำยงำนเสนอผบรหำรสงสดทสงกด มหาวทยาลย ไดกระบวนการบรหารความเสยงตามแนวทาง COSO โดยมแบบฟอรมในการด าเนนงานบรหารความเสยงระดบสวนงาน ดงน ๒.๗.๑ แบบฟอรม MCU_RM ๑ ระบปจจยความเสยง ประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยง ประจ าสวนงาน ๒.๗.๒ แบบฟอรม MCU_RM ๒ แผนการปฏบตงานบรหารความเสยง ๒.๗.๓ แบบฟอรม MCU_RM ๓ บญชตรวจสอบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ๒.๗.๔ แบบฟอรม MCU_RM ๔ รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ประจ าสวนงาน เมอด าเนนการครบถวนแลว น าเสนอผบรหารสงสดประจ าสวนงาน หรอประธาน คณะกรรมการบรหารความเสยง ประจ าสวนงาน ลงนามรายงานผลการด าเนนงานตอกลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน เพอรวบรวมวเคราะหการด าเนนงานบรหารจดการความเสยงระดบมหาวทยาลยตอไป ๒.๘ กำรตดตำม กำรประเมนผลกำรด ำเนนงำนตำมแผนบรหำรควำมเสยง และกำรจดท ำรำยงำน

เสนอสภำมหำวทยำลย รำยละเอยด ๒.๘.๑ กำรตดตำมกำรด ำเนนกำรตำมแผนบรหำรควำมเสยง ๑) การตดตามระหวางการปฏบตงาน เปนการตดตามจากผบรหารทตองรบผดชอบตามทก าหนดไวในแผนบรหารความเสยง ๒) การตดตามผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงโดยคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มการจดท าแผนการตดตามและจดท ารายงานการตดตาม ปละ ๒ ครงของปการศกษา รายงานครงท ๑ คอ ภาคการศกษาท ๑ (ระหวางเดอนมถนายนถงเดอนกนยายน) และรายงานครงท ๒ คอ ภาคการศกษาท ๒ (ระหวางเดอนพฤศจกายนถงเดอนมนาคม)

๓๑

๒.๘.๒ กำรประเมนผลกำรด ำเนนงำนตำมแผนบรหำรควำมเสยง การประเมนผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงใหมการใสขอเสนอแนะลงไป เพอทผบรหารสงสดทสงกด น าไปใชในการปรบแผน หรอวเคราะหความเสยงในรอบปการศกษาถดไป ๒.๘.๓ กำรจดท ำรำยงำนผลกำรบรหำรควำมเสยงประจ ำปกำรศกษำ เสนอ สภำมหำวทยำลย เ พ อ เป นการ เผยแพร ให ก บบ คลากรในมหาว ทยาล ยทราบถ งความเส ย งของมหาวทยาลยทส าคญโดยเนอหาของการรายงานผลการบรหารความเสยงประจ าปการศกษาจะประกอบดวยความเสยงทมระดบผลกระทบตอมหาวทยาลยอยในระดบสง มระดบคะแนนความเสยงตงแต ๘ ขนไป และแผนการบรหารความเสยงของแตละปจจยเสยง ทผานการอนมตจากทประชมคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลย รายงานดงกลาวจะถกน าเสนอไปยงคณะกรรมการตรวจสอบเพอสอบทานระบบการควบคมภายในและแผนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยประจ าปการศกษา และเลขานการคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลยรวบรวมแบบฟอรมทงหมด จดท ารายงานผลการบรหารความเสยงประจ าปการศกษา และเสนอตอสภามหาวทยาลยตอไป ๒.๙ สรปภำพรวมกระบวนกำรบรหำรควำมเสยงของมหำวทยำลยมหำจฬำลงกรณรำชวทยำลย กระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยตามแนวทาง COSO สรปภาพรวมทง ๘ ขนตอน ดงแสดงในตารางท ๑๑ และแสดงวงจรคณภาพการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยดงแผนภาพท ๒ ตารางท ๑๑ สรปภาพรวมกระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย

กระบวนกำร ขนตอนกำรปฏบต ผรบผดชอบ ๑. ก าหนด

วตถประสงค

วตถประสงคของมหาวทยาลยจะตองสอดคลองกบวสยทศนพนธกจและทศทางการด าเนนงานของมหาวทยาลยและจะตองสอดคลองกนตงแตระดบมหาวทยาลยสวนงานกจกรรมจนถงระดบบคคลแบงออกไดเปน ๒ ระดบคอ ๑.๑ ระดบองคกร เปนวตถประสงคของการด าเนนงานใน

ภาพรวมขององคกรตามแผนปฏบตงานประจ าปและแผนพฒนามหาวทยาลย

๑.๒ ระดบกจกรรม เปนวตถประสงคของการด าเนนงานทเฉพาะ เจาะจงลงไปส าหรบแตละกจกรรมทมหาวทยาลยก าหนด

คณะกรรมการ บรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลย

๒. แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย

แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย

คณะกรรมการ บรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลย

๓๒

กระบวนกำร ขนตอนกำรปฏบต ผรบผดชอบ ๓. แตงตง

คณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน

แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน

คณะกรรมการ บรหารความเสยง ระดบสวนงาน

๔. วเคราะหประเดนความเสยงและระบปจจย ความเสยง ระดบสวนงาน

คณะกรรมการประจ าสวนงานวเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจยเสยงควรมความเชอมโยงกบผลความส าเรจตามเปาหมายของมหาวทยาลยโดยค านงถงวตถประสงคตามแผนงานของสวนงานและโอกาสของเหตการณทอาจจะเกดขนอนจะสงผลกระทบตอสวนงานท าใหไมสามารถบรรลวตถประสงคนนไดจากการประชม ซงคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยไดจดประเภทของความเสยงในการระบความเสยง ออกเปน ๕ ประเภท ดงน ๔.๑ ดานการปฏบตงาน ๔.๒ ดานการเงน ๔.๓ ดานกฎระเบยบ ๔.๔ ดานเหตการณภายนอก ๔.๕ ดานกลยทธ

ระดบมหำวทยำลย คณะกรรมการ บรหารความเสยงของมหาวทยาลย ระดบสวนงำน คณะกรรมการ บรหารความเสยง ประจ าสวนงาน

๕. ประเมน ความเสยงและจดล าดบ ความเสยง

๕.๑ ตารางคาโอกาสของการเกดเหตการณ ๕.๒ ตารางคาผลกระทบ ๕.๓ การก าหนดแผนผงเมทรกซแสดงระดบความเสยง ใน

Scale ๕ x ๕ ๕.๔ ก าหนดระดบคาความเสยง เปน L M H E ๕.๖ จดเรยงตามล าดบจากระดบE H Mและ Lแลวน าความ

เสยงทไดวเคราะหมาจดท าแผนการบรหารความเสยงในขนตอนตอไป

คณะกรรมการ บรหารความเสยง ประจ าสวนงาน

๖. จดท าแผนบรหารความเสยง

๖.๑ การจดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยง(มระดบคาชวงคะแนนมากกวา ๖ ขนไป) และการจดกจกรรมตามแผนปฏบตการบรหารความเสยง

คณะกรรมการ บรหารความเสยง ประจ าสวนงาน

๗. ด าเนนงานตามแผนบรหาร ความเสยง

จดท าแบบฟอรม และน าเสนอผบรหารสงสดประจ าสวนงาน หรอประธานคณะกรรมการบรหารความเสยง ประจ า สวนงาน

ระดบมหำวทยำลย คณะกรรมการ บรหารความเสยงของมหาวทยาลย

๓๓

กระบวนกำร ขนตอนกำรปฏบต ผรบผดชอบ ระดบสวนงำน คณะกรรมการ บรหารความเสยงประจ าสวนงาน

๘. ตดตาม ประเมนผลการบรหารความเสยงและจดท ารายงานเสนอสภามหาวทยาลย

๘.๑ การตดตามระหวางการปฏบตงาน เปนการตดตามจากผบรหารทตองรบผดชอบตามทก าหนดไวในแผนบรหาร ความเสยงตามแบบฟอรม

๘.๒ การตดตามผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง โดยคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬา ลงกรณราชวทยาลย มการจดท าแผนการตดตามและจดท ารายงานการตดตาม ปละ ๒ ครงของปการศกษา

รำยงำนครงท ๑ คอ ภำคกำรศกษำท ๑ (ระหวำงเดอนมถนำยนถงเดอนกนยำยน)

รำยงำนครงท ๒ คอ ภำคกำรศกษำท ๒ (ระหวำงเดอนพฤศจกำยนถงเดอนมนำคม)

๘.๓ การประเมนผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงใหมการใสขอเสนอแนะลงไป เพอทผบรหารสงสดทสงกด น าไปใชในการปรบแผน หรอวเคราะหความเสยงในรอบปการศกษาถดไป

๘.๔ จดท ารายงานผลการบรหารความเสยงประจ าปการศกษาและเสนอตอสภามหาวทยาลยตอไป

คณะกรรมการ บรหารความเสยง ของมหาวทยาลยแ ล ะ ส า น ก ง า นตรวจสอบภายใน

๓๔

ภาพท ๔ วงจรคณภาพการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย กระบวนกำรบรหำรควำมเสยงของมหำวทยำลยมหำจฬำลงกรณรำชวทยำลย

คกก.บรหำรควำมเสยงระดบมหำวทยำลย กลมงำนบรหำรควำมเสยง ส ำนกงำนตรวจสอบภำยใน

คกก.บรหำรควำมเสยงระดบสวนงำน

วเคราะหประเดนความเสยง ระบปจจยความเสยง และก าหนด

ประเภทความเสยง ระดบมหาวทยาลย

จดท าสรปนโยบายและขอเสนอแนะ ผลการด าเนนงานบรหารความเสยงระดบ

มหาวทยาลยจากสภามหาวทยาลย

จดท ารายงานผลการด าเนนงานบรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลย

เสนอสภามหาวทยาลย

จดกจกรรมเผยแพรความร สงเสรมความเขาใจเกยวกบระบบการบรหารความเสยงแกผบรหาร

และบคลากรทกระดบของมหาวทยาลย

ระบประเดนและปจจยความเสยงประเมนความเสยงจดล าดบความ

เสยง ระดบสวนงาน

น าขอเสนอแนะไปใชในการ ปรบแผน หรอวเคราะหความเสยงในรอบปการศกษาถดไป

ตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความ

เสยงระดบสวนงาน

เผยแพรความรเกยวกบแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวน

งานแกบคลากรในสงกด

จดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย

ตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความ

เสยงระดบมหาวทยาลย

จดท าบนทกขอความแจง ปจจยความเสยง

ประเภทความเสยง ของมหาวทยาลย

จดท าบนทกขอความแจงขอเสนอแนะผลการด าเนนงาน

บรหารความเสยงระดบมหาวทยาลยจากสภามหาวทยาลย

ประสานงาน รวบรวม กลนกรอง แผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน เพอวเคราะห ตรวจสอบ ความกาวหนาของ

แผนในการตอบสนองความเสยง และจดท ารายงานผลการ

ด าเนนงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน

จดสมมนา และ ท า Workshop

แลกเปลยนเรยนรการบรหารความเสยงระหวางสวนงาน

จดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงาน

บทท ๓

กำรรำยงำนกำรบรหำรควำมเสยง

(Risk Management Reports) วตถประสงคในการรายงานตามแบบเอกสารทก าหนดขนนนเพอใชเปนขอมลในการสอสารภายในมหาวทยาลยโดยมกระบวนการสงผานขอมลจากคณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงานสคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยและจากคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยสคณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงาน

รปแบบการรายงานการบรหารความเสยง ระดบสวนงาน ประกอบดวย ๓.๑ บนทกขอความ ของประธานคณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงาน ๓.๒ ค าสงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยเรอง แตงตงคณะกรรมการบรหาร ความเสยง ระดบสวนงาน ๓.๓ แบบเอกสาร MCU_RM ๐ เกณฑระดบความเสยงทยอมรบได ๓.๔ แบบเอกสาร MCU_RM ๑ ระบปจจยความเสยง ประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยง ระดบสวนงานการจดท าแบบเอกสาร MCU_RM ๑ เพอเปนการเรยบเรยงวเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจยความเสยง ประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยงซงถอวาเปนเครองมอใหสวนงานคนหาความเสยง ทจ าเปนตองมแผนจดการความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได ๓.๕ แบบเอกสาร MCU_RM ๒ แผนการปฏบตงานบรหารความเสยงระดบสวนงาน การจดท าแบบเอกสาร MCU_RM ๒ แผนการปฏบตงานบรหารความเสยงระดบสวนงาน เพอตอบสนองความเสยง ก าหนดตวชวดผลส าเรจของงาน เปาหมาย งบประมาณ และผรบผดชอบโดยตรงในแตละรายละเอยดกจกรรม ๓.๖ แบบเอกสาร MCU_RM ๓ บญชตรวจสอบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงระดบสวนงาน การจดท าแบบเอกสาร MCU_RM ๓ บญชตรวจสอบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงาน เพอใหทราบความกาวหนาในการด าเนนงานแตละกจกรรมทก าหนดไวในแผน ๓.๗ แบบเอกสาร MCU_RM ๔ รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงาน การจดท าแบบเอกสาร MCU_RM ๔ รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงานเพอทราบกจกรรมการควบคมทไดด าเนนการไปแลว ระดบความเสยงทเหลออย และผลการตดตาม ขอสงเกต ขอเสนอแนะ ซงรายงาน ๒ ครงตอปการศกษา รายงานครงท ๑ คอ ภาคการศกษาท ๑ (ระหวางเดอนมถนายนถงเดอนกนยายน) รายงานครงท ๒ คอ ภาคการศกษาท ๒ (ระหวางเดอนพฤศจกายนถงเดอนมนาคม) โดยมส านกงานตรวจสอบภายใน เปนผตดตามการด าเนนงาน

๓๖

๓.๘ แบบเอกสาร MCU_RM ๕ รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลยการจดท าแบบเอกสาร MCU_RM ๕ รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลยเพอทราบการตอบสนองความเสยง มาตรการ กจกรรมเพมเตมจากเดมทมอย ผลลพธทไดจากการท ากจกรรมควบคมแลว ระดบความเสยงกอน – หลงการบรหารความเสยง

บทท ๔

บทสรปกำรบรหำรควำมเสยง ระบบการบรหารความเสยง นน ตองมการด าเนนการอยางตอเนอง สม าเสมอ โดยมการตรวจสอบ สอบทาน และตดตามเปนระยะๆ เพอปรบปรงการควบคมภายในใหมประสทธภาพและเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและความเสยงทเปลยนแปลงไปอยเสมอ จงจะเกดประโยชนอยางแทจรง และนอกจากจะชวยใหการบรหารงานในองคกรเกดประสทธผลมากยงขนแลว ยงสามารถประยกตใชกบงานทกอยางและทกระดบของหนวยงานได การตระหนกถงความผดพลาด และเตรยมแผนรองรบกอนทจะเกดขนยอมดกวาการแกปญหาทปลายเหต ซงอาจจะตดสนใจผดพลาดและไมทนตอเหตการณ ท าใหประสบความลมเหลวหรออาจท าใหเสยคาใชจายและทรพยากรโดยไมจ าเปน ดงนน ประโยชนของการด าเนนการตามระบบบรหารความเสยง สรปไดดงน ๑. เปนเครองมอทชวยใหผบรหารสามารถมนใจไดวาความเสยงไดรบการจดการอยางเหมาะสมและทนเวลา และเปนเครองมอชวยในการ วางแผน ควบคม และตดสนใจ สงการ ประสานงาน ตดตามและวดผลการปฏบตงาน ๒. ระบบบรหารความเสยงทมประสทธภาพและประสทธผลเปนสวนหนงของการบรหารจดการทด ซงจะท าใหองคกรกาวไปสความเตบโตอยางยงยน ๓. ระบบบรหารความเสยง เปนกระบวนการทบคลากรทวทงองคกรไดมสวนรวมในการคด วเคราะห บงชและประเมนความเสยง ปจจยเสยง รวมท งมสวนรวมในการก าหนดมาตรการจดการความเสยง เปนการสรางวฒนธรรมองคการทมงผลสมฤทธของคณภาพโดยรวม ๔. เปนขอมลสารสนเทศทเปนประโยชนตอการบรหารและการปฏบตงานในองคกร รวมทงยงเปนการจดการความรทบคลากรในองคกรสามารถแลกเปลยนเรยนรเพอพฒนาศกยภาพและพฒนาการปฏบตงาน มหาวทยาลยจะประสบความส าเรจในการบรหารความเสยงหรอไมนน ขนอยกบปจจยแหงความส าเรจ ของการจดท าระบบการบรหารความเสยงนน ไดแก

๑. การสนบสนนอยางจรงจงและแขงขนจากผบรหารระดบสง ๒. การมทมงานทเขาใจระบบและไมยอทอตออปสรรคในการขบเคลอนระบบใหทวทง

องคกร ๓. การเชอมโยงการบรหารความเสยงเขากบโครงสรางระบบงานเดม ๔. การน าการบรหารความเสยงไปใชเปนตวชใหเหนถงโอกาสและการปรบปรงระบบงาน ๕. สรางตวชวดทชดเจนและเชอมโยงกบยทธศาสตรองคกร ๖. การสอสารถงผลสมฤทธและประสทธผลใหทวทงองคกร

อยางไรกตาม ยงไมมรปแบบการบรหารใดทสามารถสรางความเชอมนไดอยางสมบรณ (Absolute Assurance) และไมเกดความเสยง การบรหารความเสยง เปนรปแบบการบรหารทสรางความเชอมนในระดบสมเหตสมผล (Reasonable Assurance) โดยสามารถสรางความเชอมนในดานวตถประสงคการรายงานและดานการปฏบตตามกฎระเบยบ ซงเกดจากปจจยภายใน ไดสงกวาการ

๓๘

สรางความเชอมนดานความส าเรจตามวตถประสงคดานกลยทธและดานการปฏบตงาน ซงเกดจากปจจยภายนอกผนวกกบปจจยภายใน นอกจากนการบรหารความเสยงจะไมบรรลวตถประสงคองคกร หากเกดเหตการณดงน ๑. การพจารณาความคมคาของตนทนและประโยชนไมถถวน ๒. มการใชดลยพนจของผบรหารในการตดสนใจบอยครงโดยไมจ าเปน ๓. บคลากรละเลยไมปฏบตตามวธการทก าหนด ๔. การไมปฏบตตามอยางตงใจหรอรวมกนกระท าความผด ๕. ผบรหารทมอ านาจกาวกายหรอเพกเฉย ๖. เหตการณทอยนอกเหนอการควบคมอนเนองมาจากปจจยภายนอกหรอเกดเหตการณพเศษทไมไดคาดมากอน เปนตน ซงขอจ ากดขางตน คณะกรรมการตรวจสอบ และฝายบรหารควรก ากบตรวจตราเพอลดการเกดเหตการณทสงผลกระทบกบความส าเรจขององคกร หลก สปปรสธรรม ทพระพทธเจำทรงแสดง ไวใน สปปรสสตร (อง.สตตก.(ไทย)๒๓/๖๘/๑๔๓) แนวทางในการบรหารจดการเชงพทธศาสตรเพยง หลกธรรมหนง ทเกยวของกบการบรหารจดการ ม ๗ ประการ คอ ๑. ธมมญญตำ (Knowing the Law, Knowing the Cause) ความเปนผรจกเหต คอ รความจรง รหลกการ รกฎเกณฑ รกฎแหงธรรมได รกฎเกณฑแหงเหตผล และรจกหลกการทจะท าใหเกดผล รวมความวา การบรหารจดการในองคกร ผบรหารจ าเปนตองพจารณาขอเทจจรงอยางถกตอง เพอบรรลเปาหมายขององคกรใหมประสทธภาพ ประสทธผล รจกการวเคราะหความจรงทเกดขน ตามธรรมชาต อนวา “สงทงหลายเกดขน ตงอยดบไป เปนธรรมดา” โดยพจารณาหลกการและเกณฑแหงเหตผลมาบรหารจดการองคกร ๒. อตถญญตำ (Knowing the Meaning, Knowing the Purpose) ความเปนผรจกผล หรอความมงหมาย คอ รความหมาย รความมงหมาย รประโยชนทประสงค รจกผลทเกดขน สบเนองจากการกระท าตามหลก หมายถง การบรหารงานองคกรใหบรรลถงวตถประสงค และรถงประโยชนของ องคกรทน าไปสความมนคง และไมมผลกระทบใดๆ ตอองคกร ในทนกหมายถงการ มแผนงานทด การวางแผนทวเคราะหผลกระทบดานตางๆ ๓. อตตญญตำ (Knowing Oneself) ความเปนผรจกตน คอ รจกเราวาเรานน โดยฐานะภาวะเพศ ความร ความสามารถ และคณธรรมเปนอยางไร และเทาใด แลวประพฤตใหเหมาะสม และรจกทจะปรบปรงตอไป ในทนหมายถง รจกองคกรทเราบรหารเปนอยางดวามจดดอย จดแขงอยางไร มขดความสามารถอยางไร และรจกการปรบปรงองคกรใหทนตอเหตการณทมผลกระทบ รวมทงการบรหาร ความแตกตางทจะท าใหองคกรเปนเลศมประสทธภาพ และมนคงถาวร

๓๙

๔. มตตญญตำ (Moderation, Knowing how to be temperate) ความผรจกประมาณ คอ ความพอดในการจายโภคทรพย ในทนหมายถงการบรหารการเงน หรอการขยายกจการ ตองพจารณาใหร จกประมาณในความเพยงพอขององคกร ขดความสามารถขององคกร ขดความสามารถของทรพยากรมนษยในองคกร รวมทงการแขงขนทรอบคอบและรจกประมาณ ขดความสามารถขององคกร ๕. กำลญญตำ (Knowing the Proper time) ความเปนผรจกกาล คอ รกาลเวลา อนเหมาะสม และระยะเวลาในการประกอบกจ ในทนหมายถง การบรหารจดการ จะตองมความเขาใจถงระยะเวลาทเหมาะสม การสรางโอกาสขององคกรจะตองพจารณาถงสถานการณในเวลานนๆ วา ควรจะด าเนนการอยางไร อะไรควรงด อะไรควรกระท า เวลาใดควรขยายกจการ หรอชวงเวลาใดทจะบรหารองคกรใหประสบผลส าเรจตอองคกรมากทสด ๖. ปรสญญตำ (Knowing the Assembly, Knowing the Society) ความเปนผรจก ชมชน คอ รกรยาทจะประพฤตตอชมชนนน วาควรจะด าเนนการอยางไร การบรหารจดการ จ าเปนตองปฏสมพนธกบองคกรตางๆ ทงทเปนพนธมตร และคแขง การสรางสรรค หรอการประสานงานกบชมชน หรอกลมบคคลทมผลตอองคกร กคอเขาถง เขาใจ และพฒนา เปนการบรหารจดการทสรางความสมพนธดวยเมตตา ความเออเฟอเผอแผตอชมชน หรอสาธารณะชน จะเปนภาพลกษณทดขององคกร ๗. ปคคลญญตำ (Knowing the individual, Knowing the different individuals) ความเปนผรจกบคคล คอ รจกความแตกตางของบคคลวาโดยอธยาศย ความสามารถ และคณธรรม ตลอดถงรในความสามารถของบคคล และใชมอบงานทเหมาะสมใหการบรหารจดการในการรบคคล เปรยบเสมอนการพฒนาและบรหารทรพยากรมนษยทจะตองมการพฒนา และบรหารบคคลในองคกรใหมความรความสามารถ และภกดตอองคกร มความสามคค สรางความเปนธรรม และ เสมอภาคใหแก บคลากรในองคกร รวมถงการท างานเปนหมคณะ การตดตอสอสารกบบคคลตางๆ ดวยความเปนมตรไมตร รวมทงมความจรงใจตอกน จากสาระของ สปปรสธรรม ขางตน จะเหนวา พระพทธศาสนา อธบายความสมพนธของการบรหารจดการเกยวของกบคนและสงแวดลอม โดยค านงถงคณธรรมและจรยธรรมทมคณคา พบไดในสงคมมนษย หรอปจจยแหงสงคมในกระบวนการอาศยซงกนและกน การพจารณาดวยเหตดวยผล รจกโลก รจกธรรมชาต เพราะมนษยเทานนทจะเปนผทบรหารจดการองคการทดได

หนงสออางอง

COSO. Enterprise Risk Management-Integrated Framework: Executive Summary.

September 2004. สบคน ออนไลน เมอ 22 มนาคม 2558 http://www.coso.org/documents/COSO_ERM_ExecutiveSummary.pdf

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. เลม ๒๓. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. คมอการบรหารความเสยง ปรบปรงครงท ๑. ๒๕๕๔. อษณา ภทรมนตร. การตรวจสอบภายในสมยใหม. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. พ.ศ. ๒๕๕๒.

๔๑

ภาคผนวก

๔๒

ภาคผนวก ๑ ตวอยางบนทกขอความของประธานคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน

บนทกขอความ

สวนงาน ส านกงานอธการบด โทรภายใน. ๘๐๓๓ ทศธ ๖๑๐๐/๐๑ วนท ๒๘ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๗ เรอง รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ประจ าสวนงาน ส านกงานอธการบด เรยน ผอ านวยการส านกงานตรวจสอบภายใน ตามทส านกงานอธการบด ไดด าเนนการวเคราะหประเดนความเสยง และระบปจจย ความเสยงประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยงตามเกณฑของคมอมาตรฐานการปฏบตงานบรหารความเสยงของมหาวทยาลย แลวนน พบวามปจจยความเสยงระดบสวนงานจ านวน ๒ ปจจย ๑ ดาน รายละเอยดปรากฏตาม แบบเอกสาร MCU_RM ๑ ระบปจจยความเสยง ประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยง ประจ า สวนงาน แบบเอกสาร MCU_RM ๒ แผนการปฏบตงานบรหารความเสยง แบบเอกสาร MCU_RM ๓ บญชตรวจสอบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง และแบบเอกสาร MCU_RM ๔ รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ประจ าสวนงาน จงขอน าสงรายงานผล การด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ประจ าสวนงาน ส านกงานอธการบด มาพรอมน จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาและด าเนนการตอไป

(พระมหาไพรชน ธมมทโป) รกษาการผอ านวยการส านกงานอธการบด ประธานคณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงานส านกงานอธการบด

ตวอยำง

๔๓

ภาคผนวก ๒ ค าสงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย

๔๔

๔๕

๔๖

ภาคผนวก ๓ ตวอยางค าสงคณะกรรมการบรหารความเสยงระดบสวนงาน

ค าสงส านกงานอธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ท /๒๕๕๘

เรอง แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน ส านกงานอธการบด เพอใหการบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน ส านกงานอธการบด ด าเนนไปดวยความเรยบรอย มประสทธภาพ บรรลวตถประสงคและนโยบายของมหาวทยาลย อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๓๗ แหงพระราชบญญตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พ.ศ. ๒๕๔๐ จงแตงตงใหผมรายนามดงตอไปน เปนคณะกรรมการบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน ส านกงานอธการบด ประกอบดวย :-

๑. พระมหาสเทพ สปณฑโต ประธานกรรมการ ๒. นางมาลรตน พฒนตงสกล กรรมการ ๓. นางสาวพทยา สงหค ามา กรรมการ ๔. นางสาวอโนทย บญทน กรรมการ ๕. นางสาวเรยม ถาวร กรรมการ ๖. นางสาวมณมญช เชษฐสกลวจตร กรรมการและเลขานการ

ใหคณะกรรมกำร มอ ำนำจหนำทดงตอไปน ๑. ด าเนนการตามนโยบายการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๒.จดท าระบบการบรหารความเสยงประจ าสวนงานเชอมโยงกบระบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ๓.ระบปจจยความเสยงประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยงประจ าสวนงาน ๔.จดท าแผนปฏบตงานบรหารความเสยงและก าหนดตวชวดความส าเรจในแผนการปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน ๕. เผยแพรความรเกยวกบแผนปฏบตงานบรหารความเสยง ระดบสวนงาน แกบคลากรในสงกด ๖.ตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน

ตวอยำง

๔๗

๗ .จดท ารายงานแผนปฏบต งานบรหารความเส ยงประจ าสวนงาน น าเสนอตอ กลมงานบรหารความเสยง ส านกงานตรวจสอบภายใน เพอวเคราะห ตรวจสอบ ความกาวหนาของแผนใน การตอบสนองความเสยงใหคณะกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยพจารณาภายในระยะเวลาทก าหนด ๘. รบทราบผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงประจ าสวนงาน และน าขอเสนอแนะไปใชในการปรบแผน หรอวเคราะหความเสยงในรอบปการศกษาถดไป

ทงน ใหมผลตงแตบดนเปนตนไป สง ณ วนท ๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๘ (พระมหาไพรชน ธมมทโป) รกษาการผอ านวยการส านกงานอธการบด

๔๘

ภำคผนวก ๔ ขอแนะน ำในกำรจดท ำขอมลตำมแบบฟอรม MCU_RM ๑ ระบปจจยควำมเสยง ประเมนควำมเสยง และจดล ำดบควำมเสยง ประจ ำสวนงำน

๑. ควรพจารณาระบปจจยความเสยง ประเมนความเสยง และจดล าดบความเสยง ประจ าสวนงานโปรดดค าอธบายในคมอฯ หนา ๑๙ – ๒๘ ประกอบ

๒. การแยกตามประเภทของความเสยง ควรใชเกณฑตามคมอฯ หนา ๑๗ – ๑๙ ๓. การพจารณาสาเหตความเสยง เปนการอธบายรายละเอยดของเหตการณทเกยวของกบ

ปจจยเสยงทมาของขอมล ไดมาจากการประชมระดมความคดภายในสวนงาน หรอการประชมคณะกรรมการบรหารความเสยงประจ าสวนงาน

๔. การประเมนคาความเสยงกอนมกจกรรมควบคม ใหคาคะแนนโอกาสของความเสยง ควรใชเกณฑการประเมนตามคมอฯ หนา ๒๓

๕. การประเมนคาความเสยงกอนมกจกรรมควบคม การใหคะแนนคาผลกระทบของความเสยงควรใชเกณฑประเมนตามคมอฯ หนา ๒๔

๖. ระดบความเสยงทยอมรบได คอ การก าหนดคาระดบความเสยงทเจาของความเสยงเหนวาความเสยงดงกลาวมผลกระทบไมรนแรง สวนงานสามารถควบคมความเสยงทเหลออยหรอกจกรรมการควบคมเพอไมใหระดบความเสยงมคาสงขน

๗. กจกรรมควบคม คอ กจกรรมทก าหนดขนภายในสวนงานเพอสรางความมนใจวามหาวทยาลยมการด าเนนงานทมประสทธภาพและประสทธผล

๘. วธการจดการความเสยงทเหมาะสม โปรดดค าอธบายในคมอฯ หนา ๒๙

๔๙

ภำคผนวก ๕ ขอแนะน ำในกำรจดท ำตำมแบบฟอรม MCU_RM ๒ แผนกำรปฏบตงำนบรหำรควำมเสยง

จะจดท าเฉพาะในกรณทผลการประเมนความเสยงมระดบความเสยงทสงหรอสงมากซง มคาคะแนนระดบความเสยงมากกวา ๖ ขนไปซงคณะกรรมการบรหารความเสยง ระดบ สวนงาน ควรระบวตถประสงคประโยชนทไดรบรวมทงกจกรรมทจดใหมขนอยางละเอยดเพอเปนขอมลในการพจารณาแผนการปฏบตงานบรหารความเสยงของคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลย ขอแนะน ำในกำรจดท ำตำมแบบฟอรม MCU_RM ๓ บญชตรวจสอบผลกำรด ำเนนงำนตำมแผนปฏบตงำนบรหำรควำมเสยง เพอเปนการตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานบรหารความเสยงตามรายละเอยดกจกรรมทไดก าหนดไวในแผนการปฏบตงานบรหารความเสยง ประจ าสวนงาน ขอแนะน ำในกำรจดท ำตำมแบบฟอรม MCU_RM ๔ รำยงำนผลกำรด ำเนนงำนตำมแผนปฏบตงำนบรหำรควำมเสยง ประจ ำสวนงำน เพอรายงานผลการด าเนนงานเมอมกจกรรมควบคมปจจยความเสยงทมระดบความเสยงทสงหรอสงมากซงมคาคะแนนระดบความเสยงมากกวา ๖ ขนไป ไดทราบระดบความเสยงทเหลออย และผลการตดตาม ขอสงเกต ขอเสนอแนะ เพอด าเนนการจดท าแผนการปฏบตงานบรหารความเสยงในปการศกษาถดไป ขอแนะน ำในกำรจดท ำตำมแบบฟอรม MCU_RM ๕ รำยงำนผลกำรด ำเนนงำนตำมแผนปฏบตงำนบรหำรควำมเสยง ระดบมหำวทยำลย เ พอทราบการตอบสนองความเสยง มาตรการ กจกรรม เพมเตมจากเดมทมอย ความกาวหนาของแผนในแตละปจจยความเสยง ระดบมหาวทยาลย ผลลพธทไดจากการด าเนนงานของกจกรรมควบคม เปรยบเทยบระดบความเสยงกอน – หลงการบรหารความเสยง เปน อ านาจหนาทของคณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยน าเสนอ รายงานผลการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลยตอสภามหาวทยาลย

๕๐

ภาคผนวก ๖ นยามศพทเฉพาะ

กลยทธ (Strategic) หมายถง แนวทางทมหาวทยาลยน าไปสการปฏบตเพอใหมหาวทยาลยบรรลวตถประสงคทก าหนดไวภายใตขอจ ากดของสภาพแวดลอมภายนอกและ ขดความสามารถของมหาวทยาลย การตดตามประเมนผลแผนการบรหารความเสยง (Monitoring of risks) หมายถง การสอบทานความกาวหนาของกจกรรมการกระท าหรอระบบงานตามแผนทก าหนดเพอตรวจสอบความเปลยนแปลงในการด าเนนการตามแผนของหนวยงานในมหาวทยาลย การก าหนดระดบความเสยงทยอมรบได (Set acceptable responses to risk) หมายถง การก าหนดเกณฑระดบคาคะแนนของโอกาสการเกดเหตการณและคาผลกระทบ ตามประเภทของความเสยงทมหาวทยาลยสามารถยอมรบความเสยงนนไดโดยไมจ าเปนตองเพมกจกรรมการควบคม การควบคม (Control) หมายถง การออกกฎระเบยบขอบงคบโดยสภามหาวทยาลยเพอใหมหาวทยาลยและหนวยงานภายในมหาวทยาลยน าไปปฏบตท าใหเกดกจกรรมการควบคม การควบคมภายใน (Internal control) หมายถง กระบวนการทก าหนดขนภายใน สวนงานเพอสรางความมนใจวามหาวทยาลยมการด าเนนงานทมประสทธภาพและประสทธผลม การจดท ารายงานทางการเงนทเชอถอไดและมการปฏบตตามกฎหมายระเบยบขอบงคบทเกยวของ การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขน เพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรกเชนการอนมตการจดโครงการสรางองคกรการแบงแยกหนาทการควบคมการเขาถงเอกสารขอมลทรพยสนฯลฯ การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขน เพอคนพบขอผดพลาดทเกดขนแลว เชน การสอบทานการวเคราะหการยนยนยอดการตรวจนบ การรายงานขอบกพรอง ฯลฯ การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคทตองการเชนการใหรางวลแกผมผลงานดเปนตน การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตองหรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซ าอกในอนาคตเชนการจดเตรยมเครองมอดบเพลงเพอชวยลดความรนแรงของความเสยหายใหนอยลงหากเกดเพลงไหมเปนตน กำรจดโครงสรำงกำรบรหำรควำมเสยง (Set up organization of risk management) หมายถง การจดแบงหนาทและความรบผดชอบใหกบหนวยงานและบคลากรภายในมหาวทยาลยใหมความเชอมโยงกนอยางเปนระบบ การจดท ารายงานผลการบรหารความเสยง (Annual risk management report) หมายถง การจดท ารายงานผลการด าเนนการตามแผนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยประจ าปการศกษา

๕๑

การระบวธการจดการความเสยงทเหมาะสม (Identify suitable responses to risk) หมายถง วธการจดการกบความเสยงในแตละระดบเปนกจกรรมภายหลงขนตอนการประเมน ความเสยงแลว การยอมรบความเสยง (Take) หมายถง การตดสนใจยอมรบผลทตามมา หากเหตการณเกดขน โดยคาดวาจะไมสงผลกระทบรนแรงตอมหาวทยาลย หรอระบบควบคมภายในทมอยนนเพยงพอแลวไมจ าเปนตองมกจกรรมควบคมเพมเตม การหลกเลยงความเสยง (Terminate) หมายถง การยกเลกกจกรรมอนทจะท าใหมหาวทยาลยมความเสยหายเกดขน การถายโอนความเสยง (Transfer) หมายถง การจดใหมบคคลทสามารถรองรบ ความเสยงแทนมหาวทยาลย เชน การท าประกนภย เปนตน การลดความเสยง (Treat) หมายถง การจดใหมแผนการบรหารความเสยง เพอลดโอกาสความนาจะเปนของความเสยง หรอเปลยนแปลงขนตอนบางสวนของกจกรรม หรอโครงการทจะน าไปสเหตการณทเปนความเสยง การบรหารความเสยง (Risk management) หมายถง กระบวนการทมหาวทยาลยจดใหมขนเพอบรหารจดการโอกาสของเหตการณทจะเกดขนและสงผลกระทบตอการด าเนนงานของมหาวทยาลย การประเมนความเสยง (Evaluate the risks) หมายถง กระบวนการวเคราะหคาโอกาสของความเสยงตามเกณฑการใหคะแนนตามเกณฑทก าหนดในคมอการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย การระบคาโอกาสของความเสยงและคาผลกระทบ (Identify likelihood and impact to risks) หมายถง การก าหนดเกณฑการใหคะแนนคาโอกาสของความเสยงและ คาผลกระทบ การระบปจจยเสยง (Identify the risk) หมายถง การระบเหตการณทอาจจะเกดขนในอนาคตซงอาจสงผลตอมหาวทยาลยทงดานบวกและดานลบ ความซอสตย (Integrity) หมายถง การมคณธรรมความซอสตยของบคลากรมหาวทยาลยทกระดบชน ความโปรงใส (Transparency) หมายถง การด าเนนการบรหารงานของมหาวทยาลย มความถกตองตามกฎหมายมการเปดเผยขอมลทถกตองครบถวนมระบบการตรวจสอบบญชทเชอถอได ความใสใจในงาน (Accountability) หมายถง การปฏบตงานดวยความตระหนกในหนาทและตองท าใหดทสดโดยมทงความรบผดและความรบชอบ ความเสยง (Risk) หมายถง เหตการณใดเหตการณหนงอาจเกดขนและสงผลกระทบตอ ความสามารถในการบรรลเปาหมายของมหาวทยาลย ความเสยงดานการปฏบตงาน (Operational Risks: O) หมายถง ความเสยงทเกดขนในกระบวนการท างานตามปกตทกขนตอนโดยครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบกระบวนการ เทคโนโลยสารสนเทศวสด/อปกรณบคลากรทปฏบตงานฯลฯซ งจะสงผลกระทบตอความส าเรจของ การด าเนนงานตามแผนปฏบตการหรอแผนกลยทธของมหาวทยาลย

๕๒

ควำมเสยงดำนกำรเงน (Financial risks : F) หมายถง ความเสยงทเกยวกบการเงนและทรพยสนซงมผลท าใหมหาวทยาลยตองมรายไดลดนอยลงหรอคาใชจายเพมขนหรอความเสยหายตอทรพยสนของมหาวทยาลยการจดการความเสยงจงมลกษณะของการปกปองทรพยสนการเงนและมาตรการประหยดคาใชจาย ควำมเสยงดำนกฎระเบยบ (Compliance risks : C) หมายถง ความเสยงทเกยวของกบการปฏบตตามกฎระเบยบตางๆโดยความเสยงทอาจเกดขนเปนความเสยงเนองจากความไมชดเจนความไมทนสมยหรอความไมครอบคลมของกฎหมายกฎระเบยบขอบงคบตางๆรวมถงการท านตกรรมสญญาการรางสญญาทไมครอบคลมการด าเนนงานจากสภาพแวดลอมภายนอก ควำมเสยงดำนเหตกำรณภำยนอก (External Event : E) หมายถง ความเสยงทมหาวทยาลยไมสามารถควบคมได เชน การเกดจากสภาวะการแขงขนสถานศกษาคแขง(Competitive Risk), เกดจากสถานศกษาพนธมตรและผสงมอบงานใหเรา(Supplier Risk), เกดจากสภาวะเศรษฐกจและการเมอง (Economic/Political Risk) และความเสยงจากภยธรรมชาต สภาพหรอสภาวะแวดลอมทางธรรมชาต(Natural disaster risk) ควำมเสยงดำนกลยทธ (Strategic risks : S) หมายถง ความเสยงทเกยวกบการบรรลเปาหมาย และพนธกจในภาพรวมโดยความเสยงทอาจจะเกดขนเปนความเสยงเนองจาก การเปลยนแปลงของสถานการณ และเหตการณภายนอกสงผลตอกลยทธทก าหนดไวไมสอดคลองกบประเดนยทธศาสตร/วสยทศนหรอเกดจากการก าหนดกลยทธทขาดการมสวนรวมท าใหโครงการ ขาดการยอมรบ และโครงการไมไดน าไปสการแกไขปญหาหรอการตอบสนองตอความตองการของผรบบรการหรอผมสวนไดสวนเสยอยางแทจรง หรอเปนความเสยงทเกดขนจากการตดสนใจผดพลาดหรอน าการตดสนใจนนมาใชอยางไมถกตอง ความเสยงทยงเหลออย (Residual risk) หมายถง ความเสยงทเหลออยหลงจากผานกจกรรมการควบคมภายในแลว ความเสยงระดบองคกร (Enterprise risks) หมายถง เหตการณทเกดขนมผลกระทบตอ มหาวทยาลยโดยตรงสงผลกระทบถงเปาหมายในระดบมหาวทยาลย ชวงความเบยงเบนของความเสยงทยอมรบได (Risk tolerance) หมายถง ชวงความเบยงเบนทยอมรบไดทสมพนธกบการบรรลวตถประสงคใดวตถประสงคหนง คาผลกระทบ (Impact) หมายถง ผลทไดจากการประเมนวาหากเหตการณเกดขนแลวจะท าใหการด าเนนงานของมหาวทยาลยหรอหนวยงานนนเปนอยางไร คณะกรรมการ หมายถง คณะกรรมการจดการความเสยงระดบมหาวทยาลย แผนผงเมทรกซ (Risk matrix) หมายถง เครองมอซงใชจดเรยงล าดบของความเสยง โดยการน าเสนอเปน ๒ แกนคอแกน X แทนคาระดบคะแนนของโอกาสของความเสยง และแกน Y แทนคาระดบคะแนนของผลกระทบ มหาวทยาลย หมายถง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หลกการก ากบดแลกจการทด (Corporate governance) หมายถง มหาวทยาลยม การบรหารจดการทเปนธรรมและมความโปรงใสตรวจสอบได

๕๓

หลกธรรมาภบาล (Good governance) หมายถง มหาวทยาลยมการบรหารจดการตามมตธรรมาภบาล ๙ องคประกอบ ไดแก หลกประสทธผล, หลกประสทธภาพ, หลกการตอบสนอง หลกภาระรบผดชอบ, หลกความโปรงใส, หลกการมสวนรวม, หลกการกระจายอ านาจ, หลกนตธรรม และหลกความเสมอภาค หลกประสทธผล (Effectiveness) หมายถง ผลการด าเนนงานทบรรลวตถประสงคและเปาหมายของแผนปฏบตการตามทไดรบงบประมาณมาด าเนนการรวมถงสามารถเทยบเคยงกบหนวยงานทมภารกจคลายคลงกนโดยการปฏบตงานจะตองมทศทางยทธศาสตรและเปาประสงคทชดเจนมกระบวนการปฏบตงานและระบบงานทเปนมาตรฐานรวมถงมการตดตามประเมนผลและพฒนาปรบปรงอยางตอเนองและเปนระบบ หลกประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง การด าเนนงานตามแนวทางการก ากบดแลทด ทมการออกแบบกระบวนการปฏบตงานโดยการใชเทคนค และเครองมอการบรหารจดการ ทเหมาะสมใหองคการสามารถใชทรพยากรทงดานตนทนแรงงาน และระยะเวลาใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาขดความสามารถในการปฏบตงานตามภารกจเพอตอบสนองความตองการของผรบบรการและผมสวนไดเสย หลกการตอบสนอง (Responsiveness) หมายถง การใหบรการทสามารถด าเนนการไดภายในระยะเวลาทก าหนดและสรางความเชอมนความไววางใจรวมถงตอบสนองตามความคาดหวง /ความตองการของผรบบรการและผมสวนไดเสยทมความหลากหลายและมความแตกตาง หลกการมสวนรวม (Participation) หมายถง กระบวนการทผมสวนไดเสยทกกลมมโอกาส ไดเขารวมในการรบรเรยนรท าความเขาใจรวมแสดงทศนะรวมเสนอปญหา/ประเดนทส าคญทเกยวของ รวมคดแนวทาง, รวมการแกไขปญหา, รวมในกระบวนการตดสนใจ และรวมกระบวนการพฒนา ในฐานะหนสวนการพฒนา หลกการกระจายอ านาจ (Decentralization) หมายถง การถายโอนอ านาจการตดสนใจทรพยากร และภารกจจากระดบองคกรสหนวยงานเพอด าเนนการแทนโดยมอสระตามสมควรรวมถงการมอบอ านาจและความรบผดชอบในการตดสนใจ และการด าเนนการใหแกบคลากรโดยมงเนน การสรางความพงพอใจในการใหบรการตอผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสยการปรบปรงกระบวนการ และเพมประสทธภาพ เพอผลการด าเนนงานทดขององคกรทงนการกระจายอ านาจ การตดสนใจทดบคลากรตองมความรความสามารถ และขอมลสนบสนนเพอใหเกดการตดสนใจ ทเหมาะสม สญญาณเตอนภย (Warning lights) หมายถง แนวโนมหรอความเปนไปไดของเหตการณทอาจเกดขนภายหลงจากมแผนจดการความเสยงแลว หรอแนวโนมวาจะไมสามารถควบคมความเสยงนนได แมวาจะมแผนจดการความเสยงแลว แผนรองรบความเสยงฉกเฉน (Contingency) หมายถง การจดท าแผนเพอแกไขสถานการณฉกเฉนหากเหตการณนนเกดขนแลวสงผลกระทบรนแรงตอมหาวทยาลย

๕๔

ภาคผนวก ๗ ตารางวเคราะหความเสยง

๕๕

ภาคผนวก ๘ แบบฟอรม MCU_RM ๑

๕๖

ภาคผนวก ๙ แบบฟอรม MCU_RM ๒

๕๗

ภาคผนวก ๑๐ แบบฟอรม MCU_RM ๓

๕๘

ภาคผนวก ๑๑ แบบฟอรม MCU_RM ๔

๕๙

ภาคผนวก ๑๒ แบบฟอรม MCU_RM ๕