โอกาสและช่องทางการค้าของ SME...

โอกาสและชองทางการคาของ SME ไทยในตลาด

กมพชา1

Opportunities and Market Channels of Thai SME in

Cambodia

1 บทความนสรปเรยบเรยงและปรบปรงเพมเตม จากรายงานวจยการจดท�าแผนทการตลาดส�าหรบ SME สตลาดอาเซยน: ราชอาณาจกรกมพชา โดย สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร เสนอตอ ส�านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.)

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาโอกาสและชองทางการคาของ SME ไทยในกมพชา 2) วเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคของสภาพแวดลอมตลาดในพนทศกษา คอ กรงพนมเปญ จงหวดเสยมเรยบ และจงหวดพระตะบอง และ 3) เสนอแนวทางในการท�าแผนการตลาดและกลยทธการเขาสตลาดกมพชา โดยศกษากลมสนคาและบรการทไทยมศกยภาพและมความตองการสงในกมพชา ไดแก 1) สนคาอปโภคบรโภค 2) สนคาเกษตรและเครองจกรกลการเกษตร 3) สนคาและบรการทองเทยวและธรกจทเกยวเนอง 4) สนคากอสรางและ วสดกอสราง และ 5) อะไหลยานยนตและบรการซอมบ�ารง การศกษานใชวธการศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาภาคสนาม การสมภาษณและเสวนากลมยอยกบนกวชาการ เจาหนาทภาครฐ และผประกอบการคาไทยในกมพชา และใชแบบสอบถามกบกลมผบรโภค ชาวกมพชา ผลการศกษา พบวา ประเทศกมพชามศกยภาพสงสามารถรองรบการคา การลงทนจากตางประเทศ ซงจะเปนโอกาสของ SME ไทยทจะเขาสตลาดกมพชาไดมากขน อยางไรกตามผประกอบการควรค�านงถงความสมพนธทเออประโยชนทงสองฝายและตองม ความจรงใจตอกน

ค�ำส�ำคญ: การคาการลงทน ผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมไทย ตลาดกมพชา

อ�ำพำ แกวก�ำกง / Ampa Kaewkumkong

วารสารสงคมลมนาโขง : ปท 8 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2555 หนา 95-113

Journal of Mekong Societies : Vol.8 No.1 January-April 2012, pp. 95-113

96 Journal of Mekong Societies

ปท 8 ฉบบท 1 มกรำคม-เมษำยน 2555

Abstract The objectives of this article are: 1) to study the overseas trade opportunities and channels of Thai SME in Cambodia; 2) to analyze the strengths, weaknesses, opportunities and threats of market characteristics in the study area of Phnom Penh, Siem Reap province and Battambang province; and 3) to propose guidelines for Thai SME in Cambodia to create marketing plans and suggest appropriate marketing strategies. The criteria of this study are Thai products and services with high demand in Cambodia which are: 1) consumer products; 2) agricultural products and machinery; 3) travel products, services, and relevant businesses; 4) construction products and materials; and 5) auto parts and repair services. This study used various methods, including document analysis, field studies, group discussions, and in-depth interviews with academicians, government officials and Thai traders in Cambodia as well as questionnaires by Cambodian consumers. The study showed that Cambodia has potential regarding overseas trade and investment which has increased opportunities for Thai SME in Cambodian markets. However, with regard to doing business in Cambodia, win-win relationships and earnestness should be taken into consideration.

Keywords: Trade and investment, Thai small and medium entrepreneurs (Thai SME), Cambodia’s market

บทน�ำ

กมพชาเปนประเทศทไดรบความสนใจจากนานาชาตในการไปท�าการคา

การลงทน ซงในประเทศไทยกมผประกอบการ SME ไปท�าการคาการลงทนในกมพชา

แลวจ�านวนหนง เนองจากกมพชามปจจยหลายดานทมศกยภาพในการแขงขน สามารถ

ดงดดนกธรกจใหไปท�าการคาการลงทนได เชน ในแงของสภาพตลาดทประชากรมอตรา

เพมสงขนทกป ปจจบนมจ�านวน 15 ลานคน และมนกทองเทยวชาวตางชาตประมาณ

2 ลานคนตอป (Office of Commercial Affairs in Phnom Penh, 2010: 15) ประกอบกบ

การขยายตวทางเศรษฐกจในชวงหลายปทผานมาท�าใหประชาชนมก�าลงซอเพมขน

รวมถงชาวกมพชาโพนทะเลทมก�าลงซอสง กมพชายงมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ

ทงปาไมและแรธาต มแหลงน�ามนดบและกาซธรรมชาตหลายแหงทอยระหวางการศกษา

97โอกาสและชองทางการคาของ SME ไทยในตลาดกมพชา


ส�ารวจและขดเจาะน�ามาใชประโยชน และก�าลงพฒนาดานโลจสตกสทงภายในประเทศ

และจากความรวมมอระหวางประเทศในอนภมภาคและอาเซยนดวย (Institute of East

Asian Studies Thammasat University, 2009: 3-4, 13, and 73-75) ในขณะทกมพชา

มอปสงคตอสนคาและบรการในปรมาณสง ทวาภาคการผลตในประเทศยงไมสามารถผลต

ไดเพยงพอกบความตองการ ทงมาตรฐานสนคากยงอยในระดบต�า จงมความจ�าเปนตอง

น�าเขาสนคาจากตางประเทศเปนจ�านวนมาก โดยเฉพาะจากเวยดนาม และไทยทมมลคา

เพมสงขนทกป ซงสนคาและบรการของไทยมจดแขงในดานภาพลกษณทโดดเดน ท�าให

ผบรโภคชาวกมพชามทศนคตตอสนคาไทยวาเปนสนคาทมคณภาพมากกวาคแขงทางการ

ตลาดทส�าคญคอเวยดนามและจนทมสนคาอตสาหกรรมคลายกบไทย และถงแมวาราคา

สนคาของไทยจะสงกวาเวยดนามและจนกวาครงแตกยงไดรบความนยมสงกวามาก

(Office of Commercial Affairs in Phnom Penh, 2010: 79)

อยางไรกตาม จากการประชมรวมกบส�านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอม (สสว.) พบวา การท�าการคาในกมพชาของ SME ไทย ยงมไดแพรหลาย

เทาทควรตามนโยบายของรฐในการสงเสรมให SME เขาสตลาดอาเซยนมากขน เหตผล

หนงเนองจากยงขาดความรความเขาใจในพนทและขาดปจจยทเอออ�านวยจากภาครฐและ

อปสรรคภายในอนๆ ดงนน สสว. จงตองการผลกดนนโยบายสงเสรมให SME ไทยไป

ท�าตลาดในกล มประเทศเพอนบานมากขน คอ กมพชา สปป.ลาว สหภาพพมา

และเวยดนาม โดยใหมการศกษาขอมลการตลาดเชงลกและกลยทธการตลาด ซงจะเปน

ประโยชนตอผประกอบการไทยอยางมาก ถอเปนการสนบสนนกจกรรมสงเสรมการด�าเนน

ธรกจของ SME ไทยในกลมประเทศเพอนบาน ทงยงเปนการสงเสรมใหเกดการเขาไป

ท�าการคาการลงทนอยางจรงจงตอไป อนจะเปนการกระชบความสมพนธระหวาง

ประเทศไทยและกมพชาอกชองทางหนงดวย

ในบทความนจะไดน�าเสนอการศกษาในพนทประเทศกมพชา ซงจะเปนการศกษา

โอกาสและชองทางการคาของ SME ไทยในตลาดกมพชา และการวเคราะหจดแขง

จดออน โอกาส และอปสรรคของสภาพแวดลอมของตลาด แลวน�าเสนอขอมลการจดท�า

แผนการตลาดและกลยทธการเขาสตลาดกมพชาของสนคาและบรการทไทยมศกยภาพ

โดยมงศกษาพนทเมองเศรษฐกจหลกของประเทศ คอ กรงพนมเปญ จงหวดเสยมเรยบ

และจงหวดพระตะบอง ซงไดจากการประชมระดมสมองผเชยวชาญและผทรงคณวฒ



ดานการคาไทยในกมพชา ผรบผดชอบจากหนวยงานภาครฐของไทย และ สสว.ผจด

ประชม แกนหลกในการพจารณาคอความไดเปรยบในเชงแขงขนกบประเทศคแขง

ในฐานะทไทยเปนประเทศเพอนบานมพรมแดนตดตอกน รวมกบความส�าคญของพนท

ในดานการคาและสอดคลองกบสนคาและบรการท SME ไทยมศกยภาพ ไดแก 1) จ�านวน

ประชากรและก�าลงซอ 2) ลกษณะหรอประเภทอตสาหกรรมในพนททรองรบสนคา

และบรการของไทย 3) คแขงและโอกาสของสนคาไทย 4) ระบบโลจสตกสและการขนสง

5) ยทธศาสตรการพฒนาประเทศและพนท และ 6) การมอตสาหกรรมรายใหญ

หรอผประกอบการไทยเขาไปด�าเนนการแลว สวนกลมสนคาและบรการท SME ไทยม

ศกยภาพ ทไดรวมก�าหนดในทประชม ไดแก 1) สนคาอปโภคบรโภค 2) สนคาเกษตร

และเครองจกรกลการเกษตร 3) สนคาบรการทองเทยวและธรกจทเกยวเนอง 4) สนคา

กอสรางและวสดกอสราง และ 5) อะไหลยานยนตและบรการซอมบ�ารง

ในการเลอกพนทศกษาและกลมสนคาและบรการท SME ไทยมศกยภาพน

สอดคลองกบผลการศกษาทผานมา เชน Unthong and et al. (2007) พบวา ประเทศไทย

ยงมโอกาสทจะท�าตลาดหรอสงสนคาไปยงประเทศในกลมอนภมภาคลมแมน�าโขงไดอก

มากมาย โดยในตลาดกมพชาไทยมสวนแบงทางการตลาดอยระหวางรอยละ 11-28

ของมลคาการน�าเขาทงหมดของกมพชา และมรายการสนคาน�าเขาจากไทยเพมขนและ

มมลคาสงขน โดยมสนคาทไทยมความไดเปรยบในการแขงขนและมศกยภาพสงในการ

สงออกไปยงตลาดกมพชาจ�านวน 25 รายการ ซงเมอพจารณาแลวสวนใหญอยใน 5 กลม

สนคาทศกษาครงนดวย สวนการศกษาของ Sonsri and et al. (2009) ในสวนของประเทศ

กมพชากพบวาภาคการคาและบรการทวความส�าคญมากขนเมอเปรยบเทยบกบ

ภาคเศรษฐกจอนๆ มการขยายตวอยางรวดเรวจากการลงทนจากทงภายในและ

ตางประเทศ ซงสวนประกอบใหญทสดของภาคบรการ คอ การคาสงและการคาปลก

และภาคธรกจการทองเทยวกเปนธรกจส�าคญทนาจบตามอง เชนเดยวกบงานวจย

ของ Kaosa-ard and et al. (2006) ทกลาวถงความสามารถในการจดการการทองเทยว

ของไทยวาเปนประเทศแนวหนาในอนภมภาคลมแมน�าโขงดวยกน และขนชอเรอง

ภมปญญาดานสมนไพรและนวดแผนโบราณ ประกอบกบกมพชาเปนประเทศทมศกยภาพ

ดานการทองเทยวสง โดยจากการส�ารวจนกทองเทยวตางชาตทมาทองเทยวในอนภมภาค



ลมน�าโขงจ�านวน 5,000 กวาราย พบวา นครวด นครธม เปนสถานททนกทองเทยว

ชนชอบมากทสด ท�าใหธรกจในภาคการทองเทยวมการขยายตวเพมมากขนอยางตอเนอง

รฐบาลเองกมนโยบายและกลยทธการพฒนาตลาดดานนอยางจรงจง นอกจากน

จากรายงานแนวโนมความตองการสนคาของกมพชา ป พ.ศ. 2552 ของ Office of

Commercial Affairs in Phnom Penh (2010) กพบวานอกจากสนคาอปโภคบรโภค สนคา

เกษตรและเครองจกรกลเกษตร และสนคาในกลมอตสาหกรรมทองเทยวแลว ยงม

แนวโนมความตองการสนคาในกลมวสดกอสรางและสนคาในกลมยานยนตและอะไหล

ยานยนตดวย

การศกษาครงนด�าเนนการเกบขอมลทตยภม (Secondary Data) จากเอกสาร

และงานวจยทเกยวของ สวนขอมลปฐมภม (Primary Data) รวบรวมจากการส�ารวจ

ภาคสนาม (Field work) รวมกบวธอนๆ คอ การเสวนากลมยอย (Seminar) การสมภาษณ

เจาะลก (In-depth Interview) การใชแบบสอบถาม (Questionnaire) และน�าเสนอ

ผลการศกษาเพอรบฟงความคดเหน โดยมรายละเอยดดงน

- การเสวนากลมยอย จ�านวน 5 ครงในแตละกลมสนคาและบรการ กบผม

ประสบการณดานการคาและผประกอบการไทยในกมพชา ซงไดจากการแนะน�าจาก

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ไดแก กรรมการผจดการ บรษทซตโต (ประเทศไทย) จ�ากด

ผ จดการฝายการตลาด บรษท ทะเลทอง แฟคตอร จ�ากด กรรมการผ จดการ

บรษท คาเกษตรไทย จ�ากด ตวแทนจากบรษท โอสถสภา จ�ากด บรษทผคาสง มายเดยร

พาณชย จ�ากด บรษทน�าเทยว อปสราทราเวล (ศรสะเกษ) รองกรรมการผจดการ

บรษทแฮมเมอร เฮด ดไซด จ� ากด เจ าของร านอาหารไทยในกรงพนมเปญ

บนยนเรสเตอรรอง นกวชาการพาณชยเชยวชาญฯ ดแลผประกอบการ SME สว.จงหวด

อบลราชธานและกรรมาธการการทองเทยว วฒสภา รวมถงการสนทนากลมกบประชาชน

ในจงหวดพระตะบองดวย

- การสมภาษณเจาะลก จ�านวน 9 ราย ทงคนกมพชาและคนไทย ไดแก

ผชวยผวาราชการจงหวดพระตะบอง (ดานการสงเสรมการคาการลงทน) อาจารย

มหาวทยาลยเมยนเจย จงหวดบนเตยเมยนเจย เจาของรานคาวสดกอสราง จงหวด

พระตะบอง ผดแลการตลาดฝายกมพชา โรงพยาบาลพญาไท สว.จงหวดจนทบรและ



เจาของตลาดคาชายแดนจดผอนปรนบานซบตาร ประธานหอการคาจงหวดตราด ผจดการ

หจก.ทาเทยบเรอ ส.กฤตรวณ จงหวดตราด กรรมการผจดการ บรษทคาสากลซเมนตไทย

จ�ากด (SCT) และเจาของรานคาสงสนคาไทยไปกมพชาในตลาดโรงเกลอ จงหวดสระแกว

- การใชแบบสอบถาม กบกลมผบรโภคชาวกมพชา เพอเปนขอมลประกอบ

จากการเสวนากลมยอยและการสมภาษณเจาะลก โดยเกบพนทละ 150 ชด เพอศกษา

ความนยมของสนคาไทย รายการสนคาไทยทไดรบความนยมและปจจยทมอทธพลตอ

การตดสนใจเลอกซอสนคา

- การประชมสมมนารบฟงความคดเหน เปนการน�าผลการศกษาฉบบรางไป

จดประชมรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสยจากภาครฐ ภาคเอกชน ผเชยวชาญ

ผทรงคณวฒและผสนใจทวไป ประมาณ 150-200 คน โดยจดเวททหอประชม สถาบนวจย

จฬาภรณ

ส�าหรบกรอบแนวคดทใชในการศกษา ไดแก แนวคดความไดเปรยบโดย

เปรยบเทยบตามแบบจ�าลองไดมอนส (Diamond Model) การวเคราะหจดแขง จดออน

โอกาสและอปสรรคของตลาดการคาในพนท (SWOT Analysis) สวนการจดท�าแผนท

การตลาด ประยกตใชกรอบแนวคดของ McDonald (2003) ไดแก การศกษาสภาพตลาด

มลคาตลาด การวเคราะหตลาดตามหลก STP ชองทางการตลาด รปแบบการเขาสตลาด

พฤตกรรมการซอสนคาและบรการ ปจจยทมผลตอการซอสนคาและบรการ และ

การวเคราะหเพอเลอกกลยทธเขาส ตลาดในแตละพนทใชกรอบแนวคด Ansoft’s

Product-Market Expansion Grid ของ Ansoft (1965) ทจ�าแนกการก�าหนดกลยทธ

ภายใตสถานการณตางๆ ไว 4 แนวทาง คอ การเจาะตลาด การพฒนาผลตภณฑ

การพฒนาตลาด และการแตกธรกจ

1. ศกยภำพของตลำดในพนทและโอกำสทำงกำรคำของ SME ไทย

ประชำกรและกำรประกอบอำชพ พนมเปญมจ�านวนประชากรอาศยอย

ประมาณ 2 ลานคน เปนคนในพนทและกลมผไมไดมถนฐานในพนท เชน นกธรกจ องคการ

ระหวางประเทศ NGOs และ นกทองเทยว ท�าใหมการประกอบอาชพหลากหลาย



ทงผประกอบการ ลกจางในภาคการคา การบรการ และโรงงานอตสาหกรรม รวมทงอาชพ

เกษตรกรรมบรเวณรอบนอก (Office of Commercial Affairs in Phnom Penh, 2010: 15)

ในเสยมเรยบมประชากรกวา 900,000 คน และนกทองเทยวปละกวา 2 ลานคน

สวนใหญประกอบอาชพในภาคบรการและการทองเทยว และมการประกอบอาชพประมง

ทบรเวณทะเลสาบเขมร การเกษตร และการท�าเหมองแร ในจงหวดพระตะบองมประชากร

กวา 1 ลานคน สวนใหญเปนเกษตรกร ขณะทการทองเทยวกมปรมาณเพมขนอยาง

ตอเนอง ท�าใหเรมมแรงงานเขาสภาคบรการและการทองเทยวเพมมากขน (The World

Factbook, 2009 and Ministry of Tourism, 2008)

โครงสรำงทำงเศรษฐกจ กรงพนมเปญ เปนทตงศนยราชการ แหลง

อตสาหกรรมและพาณชยกรรมหลกของประเทศ ในเสยมเรยบเปนจงหวดทมรายไดหลก

จากธรกจการทองเทยวและบรการ และยงมการท�าประมง การเกษตรกรรม และการท�า

เหมองแรเปนสวนประกอบ สวนในพระตะบองมรายไดหลกจากภาคการเกษตร คอ

การปลกขาว พชไร และปศสตว และยงมการทองเทยว การท�าเหมองแร และท�าประมง

ในทะเลสาบเขมรดวย (Institute of East Asian Studies Thammasat University,

2009: 53)

กำรสำธำรณปโภคขนพนฐำนและคมนำคมขนสง ในพนมเปญมความพรอม

ดานสาธารณปโภคมากทสดไมวาจะเปนไฟฟา ประปา การสอสาร และมความพรอมมาก

ขนในดานการคมนาคมขนสง ทงทางรถ ทางเรอ และเครองบน ยกเวนทางรถไฟทอย

ระหวางการปรบปรง ในเสยมเรยบมความพรอมดานสาธารณปโภคดในเขตเมอง

แตปรมาณไฟฟายงมไมเพยงพอนก และเนองจากเปนเมองทองเทยวทมความส�าคญทสด

ของกมพชาท�าใหมการพฒนาระบบคมนาคมขนสงตลอดเวลา ทงโดยรฐบาลและ

ความรวมมอระหวางประเทศ โดยเฉพาะการขนสงทางเครองบนและความรวมมอเชอมตอ

เสนทางถนน สวนในพระตะบองยงมปญหาปรมาณไฟฟาไมเพยงพอตอความตองการ

ดานสาธารณปโภคขนพนฐานอนๆ เชน การประปา การสอสาร การคมนาคมขนสง

ภาพรวมอยในระดบพอใช มการปรบปรงเสนทางขนสงทางรถไฟ ทางเรอในทะเลสาบ

เขมร และการขนสงทางรถซงอยในระดบทพอใช มบางสวนอยระหวางปรบปรง และยงม

สวนนอยทอยในสภาพย�าแย



นโยบำยและแผนพฒนำเมอง กรงพนมเปญมโครงการพฒนาเมองตามแผน

แมบท 5 ดาน คอ 1) พฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชนเมอง 2) เชอมตอระบบคมนาคม

3) รกษาสภาพแวดลอม 4) จดสรรการใชพนทใหมประสทธภาพ และ 5) สงเสรมการมท

อยอาศยและลดปญหาความยากจน (Municipality of Phnom Penh, 2005) ในจงหวด

เสยมเรยบ รฐบาลมยทธศาสตรพฒนาการทองเทยวแหงชาต มเปาหมายเพมจ�านวน

นกทองเทยวเปน 3 ลานคน เพมรายไดจากธรกจทองเทยวมากกวา 1,500 ลานเหรยญ

สหรฐฯ และการจางงาน 400,000 คนและยงมนโยบายการพฒนาดานการเกษตร

การประมง และเหมองแรดวย สวนในพระตะบองมแผนพฒนาสาธารณปโภค แผนการ

ลงทนดานการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตร และการลงทนเพอการพฒนาพนท

ในเขตชายแดนทตดกบประเทศไทย ซงเปนการพฒนาในลกษณะการสงเสรมการคา

และการลงทน (Royal Government of Cambodia, 2008)

ควำมเชอมโยงกบเมองบรวำร กรงพนมเปญถกลอมรอบดวยจงหวดกณดาล

ซงมประชากรกวา 1 ลานคน พนทจงหวดมลกษณะคลายชมชนนอกเมองของพนมเปญ

มความส�าคญตรงทเปนเมองเศรษฐกจทพรอมรองรบการขยายตวของเมองหลวง

เปนเมองใหมทมการพฒนาดานการกอสรางและอตสาหกรรม จงหวดเสยมเรยบ

มพรมแดนตดกบจงหวดพระวหารทเปนทตงของปราสาทพระวหาร ซงเปนการเชอมโยง

เสนทางทองเทยวทส�าคญ (แพคเกจการทองเทยวมรดกโลก) จงหวดอดรมชย

เปนเสนทางเชอมโยงการคาทส�าคญผานชองจอม (สรนทร) จงหวดกมปงทม เปนทตง

ของวทยาลยกมปงเฌอเตยล ท�าใหชาวกมพชามทศนคตทดตอประเทศไทย ผประกอบการ

สามารถประหยดเวลาหรอการลงทนเพอสรางความภกดในตราสนคา (Brand Loyalty)

และสามารถพฒนาเปนฐานลกคาทมนคงตอไปในอนาคต จงหวดพระตะบองมอาณาเขต

ตดตอกบจงหวดโพธสต บนเตยเมยนเจย ไพลน และเสยมเรยบ โดยพระตะบองถกจดให

เปนอขาวอน�าของประเทศ จงหวดบนเตยเมยนเจยกอยในแผนจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ

สวนไพลนมศกยภาพในการท�าเกษตรอตสาหกรรม อาจกลาวไดวา พระตะบองและ

เมองบรวารจะมศกยภาพในการเชอมโยงกนเปนศนยกลางการคาทางการเกษตรของ

กมพชาตอไป



2. จดแขง จดออน โอกำส และอปสรรคของตลำดในพนท

การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (SWOT Analysis) ของตลาด

กมพชาผวจยใชศกยภาพของพนทเมองหรอจงหวดเปนตวตง โดยมหลกการพจารณา

ดงน

(1) จดแขง (Strengths) เปนขอดเดนหรอขอแขงแกรงจากสภาพแวดลอม

ภายในเมองหรอจงหวด

(2) จดออน (Weaknesses) เปนปญหาทเกดจากสภาพแวดลอมภายในเมอง

หรอจงหวด

(3) โอกาส (Opportunities) เปนขอไดเปรยบจากสภาพแวดลอมภายนอกทม

ผลตอเมองหรอจงหวด

(4) อปสรรค (Threats) เปนขอเสยเปรยบจากสภาพแวดลอมภายนอกทม

ผลตอเมองหรอจงหวด

ทงน สรปผลการวเคราะหตลาดพนมเปญ เสยมเรยบ และพระตะบอง

ไดดงแสดงในตาราง

เมอง

SWOTพนมเปญ เสยมเรยบ พระตะบอง

จดแขง

(Strengths)

- อ�านาจซอสง

- ศนยกลางการกระจาย

สนคาไปยงพนท

ภายในประเทศและ

ประเทศเพอนบาน

- ความภกดตอสนคา

ไทย

- มแหลงทองเทยวทมชอเสยง

ระดบสากล

- การคมนาคมสะดวกทงทาง

เครองบน รถยนต และเรอ

- สงแวดลอมยงคงสภาพดอย

- ผประกอบการมความเขมแขง

- ผบรโภคมทศนคตตอสนคาไทย

ดกวาคแขงขน

- ท�าเลทตงอยใกลประเทศไทย

- ทศนคตตอสนคาไทยดกวา

คแขงขน

- ทรพยากรธรรมชาต

ยงอดมสมบรณ

- ความพยายามปฏรป

ระบบราชการ

จดออน

(Weaknesses)

- ปญหาเบยใบรายทาง

- ทดนราคาสง

- การปลอมแปลงสนคา

ทไดรบความนยมสง

- การกระจายรายไดภายใน

จงหวดคอนขางต�า

- การพฒนาโครงสรางพนฐานยง

ไมเพยงพอ

- ปญหาคอรรปชนสง

- อปสงคภายในคอนขางต�า

- ประสทธภาพของระบบ

ราชการต�า และขาดการพฒนา

โครงสรางพนฐาน

- ขาดความซอสตยในการท�า

ธรกจ



เมอง

SWOTพนมเปญ เสยมเรยบ พระตะบอง

โอกำส

(Opportunities)

- การเปดเสรการคา

- นโยบายและแผน

พฒนาเมอง

- การสงเสรมการลงทน

- การทองเทยวเชงวฒนธรรมได

รบความนยมมากขน

- การเดนทางทางเครองบนมการ

เชอมโยงมากขน

- รฐบาลสนบสนนการพฒนา

จงหวด

- ความรวมมอทางเศรษฐกจ

รปแบบตางๆ จากตางประเทศ

- ความรวมมอทางเศรษฐกจรป

แบบตางๆ จากตางประเทศ

- การไดรบความชวยเหลอจาก

ตางประเทศ

- การลงทนทางตรงจาก

ตางประเทศ

ภยคกคำม/ อปสรรค

(Threats)

- การแขงขนจากจน

และเวยดนาม

- ความขดแยงระหวาง

ประเทศ

- ระบบการช�าระเงน

- การเพมขนของราคาน�ามน

- ผลกระทบจากสถานการณโลก

- ความไมแนนอนทางการเมอง

- การแขงขนจากประเทศ

เพอนบาน

- เรมมการแขงขนจากจน

และเวยดนาม

- การผลตสนคาลอกเลยนแบบ

- ความขดแยงระหวางประเทศ

ทมำ: รวบรวมและวเคราะหโดยคณะผวจย

3. ขอมลเพอกำรจดท�ำแผนกำรตลำดในพนท

กลมสนคำและบรกำรทมศกยภำพ พนมเปญเปนตลาดการคาการลงทน

ขนาดใหญทเกดจากการบรโภคทงภายในพนทและการซอเพอขายไปยงพนทตดตอ

ในจงหวดอนๆ และสงตอไปยงประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะเวยดนาม ท�าใหสนคา

และบรการทกประเภทถอวามศกยภาพในการเตบโตทงปจจบนและในอนาคต ในจงหวด

เสยมเรยบ กลมสนคาทมศกยภาพ คอ สนคาบรการทองเทยวและธรกจตอเนอง และสนคา

อปโภคบรโภค สวนสนคากอสรางและวสดกอสราง SME ควรพจารณาความพรอม

ของกจการกอน เนองจากตลาดยงคงชะลอตว ในจงหวดพระตะบอง กลมสนคาทม

ศกยภาพสง คอ สนคาเกษตรและเครองจกรกลการเกษตร สนคาอปโภคบรโภค และสนคา

ทองเทยวและธรกจตอเนองทเหมาะตอการท�าตลาดเฉพาะกล ม (Niche market)

สวนสนคาอะไหลจกรยานยนตและบรการซอมบ�ารงและวสดกอสราง ถอวายงเปนตลาด

ขนาดเลก และมคแขงคอนขางเยอะ นอกจากน ผลการส�ารวจจากแบบสอบถามทนาสนใจ

คอ ในกรงพนมเปญทมอตราการแขงขนสงในสนคาและบรการจากทกประเทศ โดยเฉพาะ

สนคาจากจน ไทยและเวยดนาม แตกพบวาสนคาของไทยบางรายการมแนวโนมทดคอ



ไดรบความนยมสงในหลายรายการในสนคาอปโภคบรโภคกลมเพอความงามและเพอการ

ชะลาง ดงแสดงในแผนภาพ

รปแบบหรอชองทำงกำรเขำสตลำด ชองทางการท�าตลาดในกมพชาท

เหมาะสมคอการท�าการคาผานตวแทนจ�าหนายหรอผน�าเขาสนคาและบรการทเกยวของ

เพอลดตนทนการด�าเนนการในระยะแรกของ SME และลดความเสยงจากการประกอบ

ธรกจจากปญหาความไมมนคงตอชวตและทรพยสน ตลอดจนความไมชดเจนของกฎหมาย

สนคาบางประเภทอาจสามารถท�าการคาผานผ ค าสงและรานคาปลกโดยตรงได

สวนจงหวดทมพรมแดนตดกบประเทศไทยอยางพระตะบองกสามารถท�าตลาดได

ในรปแบบของการจดจ�าหนายผานตลาดการคาชายแดนอกชองทางหนง ประการส�าคญ

ในการท�าตลาดผานตวแทนจ�าหนายจ�าเปนจะตองพจารณาและศกษาตวแทนใหละเอยด

และลกซง ทส�าคญคอคคาตองมความจรงใจตอกน

พฤตกรรมกำรบรโภคของชำวกมพชำ ชาวกมพชาสวนใหญนยมสนคาไทย

อยแลว เนองจากตางรบรในรปลกษณทโดดเดนและมภาพลกษณเปนสนคาทมคณภาพ

(ราคาสง) แตปจจยส�าคญทท�าใหชาวกมพชาตดสนใจซอสนคาและบรการในสภาวะ

ปจจบน คอ ผบรโภคคอนขางออนไหวกบคาใชจายเพอซอสนคา จงใหความส�าคญในเรอง

ราคามากขน สวนปจจยอนๆ ทสงเสรมการตดสนใจซอคอการสงเสรมการขาย และ

การโฆษณาประชาสมพนธ ขณะทสนคาบางประเภทจะมกลมอางอง (Reference Group)



ซงมอทธพลตอการตดสนใจซอของผบรโภค เชน ในกลมสนคาเกษตร มกลมอางองคอ

นกวชาการเกษตรและผน�าในหมบาน พฤตกรรมการซอสนคาทเรมเปลยนแปลงอยางเหน

ไดชดคอในจงหวดพระตะบองทผบรโภคมทศนคตทดตอสนคาไทยและมความคนเคย

ในการใชสนคาไทย แตจากผลการส�ารวจพบวา ผบรโภคเรมใสใจกบราคาสนคามากขน

โดยใหความส�าคญมากกวาการโฆษณาประชาสมพนธ รายละเอยดดงแสดงในตาราง

อนดบ ปจจยดำนผลตภณฑ X S.D. ระดบควำมส�ำคญ

1 การรบประกนสนคา 3.61 0.84 มาก2 รปแบบสนคา 3.55 0.78 มาก3 คณภาพสนคา 3.52 0.74 มาก4 การบรรจหบหอ 3.52 0.87 มาก5 ความหลากหลายของประเภทสนคา 3.47 0.84 มาก6 ตรารบรองมาตรฐานของราชการ 3.38 1.03 ปานกลาง7 สสนของสนคา 3.35 0.77 ปานกลาง

รวม 3.49 0.84 มำกอนดบ ปจจยดำนรำคำ

1 ราคาสนคา 3.26 0.89 ปานกลาง2 มใหเลอกหลายราคา 3.09 1.05 ปานกลาง3 ปายราคา 2.89 1.02 ปานกลาง4 การใหสวนลด 2.59 1.09 นอย

รวม 2.96 1.01 ปำนกลำงอนดบ ปจจยดำนโฆษณำ/ประชำสมพนธ

1 ผานทางโทรทศน 3.27 0.96 ปานกลาง2 ผานทางหนงสอพมพ/นตยสาร 2.79 0.96 ปานกลาง3 ผานทางวทย 2.70 1.19 ปานกลาง4 ผานทางอนเทอรเนต 1.91 1.22 นอย

รวม 2.67 1.08 ปำนกลำงอนดบ ปจจยดำนชองทำงกำรจดจ�ำหนำย

1 สะดวกตอการเลอกซอสนคา 2.84 1.09 ปานกลาง2 ความหลากหลายของชองทางการจดจ�าหนาย 2.55 0.94 นอย

3 ค�าแนะน�าของตวแทนจ�าหนาย 2.53 1.07 นอยรวม 2.64 1.04 ปำนกลำง

ทมำ: แบบสอบถาม



ส�าหรบสถานทซอสนคาและบรการขนอยกบระดบการแบงกลมทางเศรษฐกจท

มทงตลาดระดบบน ตลาดระดบกลาง และตลาดลาง ตงแตหางสรรพสนคา รานคาปลก

และตลาดนด สวนการช�าระเงนควรซอขายดวยเงนสดเทานน

4. กลยทธกำรท�ำตลำดในกมพชำ

กำรวำงต�ำแหนงทำงกำรตลำดของสนคำไทย ในตลาดกมพชามทงผคาทม

ภาพลกษณในระดบสงและมราคาแพงเมอเทยบกบคแขงรายอนอกจ�านวนมากในตลาด

เชน ญปน สหรฐอเมรกา หรอในกลมประเทศยโรป ดงนนการพจารณาวางต�าแหนงสนคา

และบรการจากประเทศไทยไมควรวางไวสงนก อาจวางต�าแหนงใหมภาพลกษณใกลเคยง

กบสนคาจากเกาหลใต สงคโปรและมาเลเซย โดยก�าหนดใหมภาพลกษณดานคณภาพสง

กวาสนคาจากมาเลเซยเลกนอย และระดบราคาต�ากวาสนคาจากเกาหลใต ทงน ณ ระดบ

ราคาเดยวกน สนคาจากประเทศไทยจะมความไดเปรยบในดานตนทนการขนสงทต�ากวา

ทงสองประเทศ ดงแสดงในแผนภาพ

การรบรในดานคณภาพ

คณภาพสง

Cambodia (Guide) Japan, USA, UK

Singapore, South Korea

Thailand

Malaysia

China, Vietnam

Cambodia

คณภาพต�า

ทมำ: วเคราะหโดยผวจย

ราคาถก

การรบร

ในดานราคา

ราคาแพง



กำรเลอกกลยทธเขำสตลำดกมพชำ ควรเลอกใชใหเหมาะสมกบพนทและ

ผลตภณฑ ประกอบการพจารณารวมกบศกยภาพของ SME กลยทธทแนะน�าในแตละ

พนท ไดแก ในตลาดพนมเปญ สนคาและบรการของไทยเปนสนคาทตดตลาดอยแลว

กจะมงเนนใชกลยทธการตลาดทชวยกระตนความตองการซอและเพมยอดขาย เนนการ

สรางความเชอถอในคณภาพ และการหาชองทางใหมๆ ในตลาดตอไป สวนการท�าตลาด

ในเสยมเรยมนน เนองจากมผประกอบการไทยสวนใหญในธรกจบรการทองเทยวทม

ความเขมแขง ไดรบการยอมรบในระดบสากล จงมงเนนไปทการพฒนาตลาด และ

การแตกธรกจ ในจงหวดพระตะบองเนองจากยงเปนตลาดทมศกยภาพนอยเมอเทยบกบ

กรงพนมเปญและจงหวดเสยมเรยบ เพราะมความแตกตางในสวนของผบรโภคตรงและ

อ�านาจซอ และลกษณะทางสงคมอนๆ จงไมควรด�าเนนกลยทธใดกลยทธหนงเพยงล�าพง

จ�าเปนตองประสานการใชกลยทธรวมเปนสวนผสมในการท�าตลาด โดยจะใชทงกลยทธหลก

กลยทธรอง และควรมกลยทธเสรมทใชท�าตลาดระยะยาว เพอชวยใหตลาดสนคา

และบรการมศกยภาพมากยงขน การเสนอกลยทธทเหมาะสมในพนทดงแสดงในตาราง

พนทศกษำกลยทธท�ำตลำด

พนมเปญ เสยมเรยบ พระตะบอง

กลยทธการเจาะตลาด(Market-penetration Strategy)

ê กลยทธรอง

กลยทธการพฒนาผลตภณฑ(Product-development Strategy)

- กลยทธหลกในสนคาเกษตรและ เครองจกรกลฯ

- กลยทธเสรมในสนคาอปโภคบรโภค และกลมบรการทองเทยวฯ

กลยทธการพฒนาตลาด(Market-Development Strategy)

ê

- กลยทธหลกในสนคาอปโภคบรโภค และกลมบรการทองเทยวฯ

- กลยทธเสรมในสนคาเกษตรและ เครองจกรกลฯ

กลยทธการแตกธรกจ(Diversification Strategy)

ê ê

ทมำ: วเคราะหโดยผวจย



ทงนกจกรรมตางๆ ทใชไดผลดในการท�าตลาดในกมพชา เชน การลดราคา

การลดขนาดใหเลกลงและเนนการขายในปรมาณทมากขน การใหของแถม การสงรถ

ประชาสมพนธในชมชน การลงพนทไปสมผสกบผ บรโภคโดยตรง การสาธตและ

ใหค�าปรกษา และการโฆษณาผานโทรทศน เปนตน อยางไรกตาม การเลอกใชกลยทธใด

ควรพจารณาถงความเหมาะสมดานเงนทน เพราะ SME มกมขอจ�ากดเรองเงนทน

ในการท�าการตลาด ผประกอบการทประสบความส�าเรจในตลาดกมพชาหลายรายจงเลอก

ใชวธการทดลองตลาดดวยการปลอยสนคาผานตลาดการคาชายแดน ทเรยกวา “กลยทธ

ปาลอมเมอง” เมอประสบความส�าเรจแลวจงมงท�าการตลาดในสวนกลางของประเทศ

ตอไป ในขณะทบางกลมสนคาและบรการอาจจะตองมการรวมตวเปน Cluster และมการ

พฒนาผลตภณฑเพอบรการลกคาเฉพาะกลม (Niche market) รวมทงการขยายชองทาง

การจดจ�าหนายทางอนเทอรเนต ซงมแนวโนมคนใชบรการมากขน โดยเฉพาะในกลม

อตสาหกรรมทองเทยว เปนตน

สรป

การศกษาโอกาสและชองทางการคาของ SME ไทยในกมพชา ในพนททม

ความส�าคญและเปนยทธศาสตรของการพฒนาประเทศกมพชา คอ กรงพนมเปญ ในฐานะ

ทเปนเมองหลวงและเปนศนยกลางทางเศรษฐกจของประเทศ จงหวดเสยมเรยบในฐานะ

ทเปนเมองทองเทยวส�าคญและเปนแหลงรายไดหลกของประเทศ และจงหวดพระตะบอง

ในฐานะทเปนเมองศนยกลางทางการเกษตร อนเปนอาชพหลกของชาวกมพชา ตลาด

ทงสามพนทนบวามศกยภาพทสามารถรองรบการคาการลงทนไดอกมาก โดยเฉพาะ

การไดเปรยบเชงเปรยบเทยบในดานพนททมชายแดนตดกนในจงหวดเสยบเรยบ

และจงหวดพระตะบอง และการทสนคาไทยมภาพลกษณโดดเดนในดานคณภาพแลวยง

มแนวโนมไดรบความนยมสงขนในสนคาหลายรายการจากผบรโภคชาวกมพชา อนจะเปน

โอกาสของ SME ไทยในการขยายการคาและเขาไปท�าการตลาดในกมพชาไดงายขน ทงน

การท�าการคาในกมพชา ควรค�านงถงความสมพนธในลกษณะการเออประโยชน

ทงสองฝาย (win-win relationship) มความจรงใจตอกน ไมแบงแยก ไมเอาเปรยบ

พรอมชวยเหลอและเออเฟออยางเหมาะสมในฐานะเพอนมนษยดวยกน



ขอเสนอแนะจำกผลกำรศกษำ

1) ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากผลการศกษาพบวาปญหา อปสรรค และ

ขอจ�ากดของ SME ไทยทท�าการคากบกมพชาทเปนเงอนไขทรฐบาลสามารถด�าเนนการ

ชวยเหลอและสงเสรมได ไดแก

- จากการศกษาท�าใหพบวาการทผประกอบการไทยสามารถพดภาษาเขมร

ไดจะเปนขอไดเปรยบอกอยางหนง เพราะจะชวยใหสามารถสอสารตดตอธรกจได

เพมความเชอใจและไววางใจซงกนและกน และเปนการแสดงถงการใหความเคารพ

ในความเปนชาตและตวตนของชาวกมพชา การรภาษาเขมรยงชวยให SME ไทยด�าเนน

ชวตในกมพชาไดสะดวกมากขน ดงนนรฐจงควรสงเสรมให SME ไทยหนมาใหความสนใจ

และเรยนรภาษาเขมรใหมากขน

- เนองจาก SME ไทยมเงนทนนอยในการศกษาตลาด ดงนนภาครฐจงควรชวย

เปดโอกาสใหไดสมผสตลาดในพนทจรงเพอเสรมความร ความเขาใจทางการคา

การลงทน และสงคมวฒนธรรม เปนการสรางการรบรทถกตอง และเหนความส�าคญ

และศกยภาพของตลาดกมพชา โดยเพมการจดกจกรรมทสรางประสบการณการเรยนร

ใหกบ SME เชน กจกรรม Business Trip, Business Matching, field Study หรอกจกรรม

ประชมสมมนาทไทยรวมจดกบกมพชา เปนตน

- สนบสนนใหมการรวมกลม SME ในลกษณะชมรม/สมาคม เพอการสอสาร

ระหวางกน การถายทอด แลกเปลยนเรยนร ใหค�าปรกษา การอพเดทขอมลททนสมย

และการสรปบทเรยนเพอเปนแนวทางในการประกอบธรกจ รวมทงประสานกบหนวยงาน

ในกมพชาเพอท�ากจกรรมรวมกนอยางตอเนอง และอาจมการท�าบนทกความเขาใจ (MOU)

กบหนวยงานในกมพชา อนจะเปนเครองประกนความเชอมนในความปลอดภยในชวต

และทรพยสนของ SME ไดอกชองทางหนง

- ขยายการรณรงคสงเสรมความสมพนธไทย-กมพชาใหดขนผานการคา

การลงทนหรอดานสงคมวฒนธรรม เพอชวยลดความตงเครยดในสถานการณการเมอง

ระหวางประเทศ อาจเปนความรวมมอระดบหนวยงานหรอการใหความชวยเหลอกมพชา

ทหนวยงานพงกระท�าได เชน การใหทนการศกษาแกนกศกษากมพชาของสถาบน



การศกษาในพนทชายแดน การจดทอดกฐน ผาปา หรอจดงานเทศกาลของจงหวดทม

ชายแดนตดกน เปนตน

2) ขอเสนอแนะตอผประกอบการ SME ไทย เพอการวางกลยทธระดบบรษท

ซงจากผลการศกษาพบวามวธการตางๆ ทชวยเสรมให SME ไทยประสบความส�าเรจ

ในการท�าการคาในตลาดกมพชา ไดแก

- การเขารวมงานแสดงสนคาทจดโดยหนวยงานตางๆ ซงจากประสบการณ

ของผคาไทยในกมพชาใหความเหนวาเปนปจจยส�าคญทชวยใหประสบความส�าเรจ

และเปนวธการเรมตนทดในการทดสอบตลาดอกวธหนงทงยงมความปลอดภยดวย

- การเลอกคคาหรอหนสวนทางธรกจ (Partner) การหาคคาทมศกยภาพมสวน

ส�าคญตอความส�าเรจในการท�าธรกจมาก SME อาจตดตอหอการคาจงหวดของไทย

ทเชอมตอกบกมพชา เพอขอขอมล ค�าปรกษา และรายละเอยดตางๆ ตลอดทงการแนะน�า

จากบคคลหรอองคกรทนาเชอถอ เชน ส�านกงานสงเสรมการคาในตางประเทศ

ณ กรงพนมเปญ และสมาคมธรกจไทยในกมพชา เพอชวยกลนกรองใหไดคคาทมฝมอ

มความตงใจ มศกยภาพและสามารถเชอใจได

- การสรางเครอขายทางการคา (Network) SME ควรสรางเครอขายพนธมตร

กบผประกอบการไทยและกมพชา ใหมการรวมกลมเปนพนธมตรหรอ Cluster จะกอให

เกดพลวตในการดงดดผบรโภค เพมอ�านาจตอรอง และเกดประสทธภาพในการวางแผน

กลยทธตางๆ ตอไป โดยเฉพาะการสรางภาพลกษณทดใหกบสนคาไทย ทงยงท�าใหตนทน

ต�าลง สามารถด�าเนนธรกจไดอยางมประสทธภาพมากขน ขณะเดยวกนเครอขายพนธมตร

กมพชาจะชวยใหสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางถกตองและทนเวลา

โดยการสรางเครอขายพนธมตรกบผประกอบการกมพชาควรมการพจารณาล�าดบ

ความส�าคญของคคาประกอบ และควรมการสรางแรงจงใจใหคคาอยางตอเนอง

- SME ทสนใจท�าการคาในกมพชา อาจเรมเขาส ตลาดโดยการเดนทาง

ไปศกษาตลาดดวยตวเอง เพอจะไดศกษาเชงลก ไดสมผสชวตความเปนอย และ

สภาพแวดลอม และอาจน�าสนคาตดตวไปทดลองตลาดดวย เพอเพมโอกาสการตดตอกบ

คคาทมศกยภาพ และอาจเรมตนทธรกจขนาดเลกกอน เพอลดความเสยงในการท�าธรกจ

ในตลาดทยงไมคนเคย



- การกระจายสนคาผานแนวชายแดนเปนอกชองทางทเหมาะสมกบ SME ไทย

เนองจากความเสยงนอยและเปนการเขาสตลาดโดยใชตนทนคอนขางต�า เหมาะส�าหรบ

การขนสงสนคาในปรมาณนอยกวาคอนเทนเนอร โดยการช�าระเงนควรใชระบบเงนสด

เทานน เพอลดความเสยงทางการเงนทอาจเกดขน

ขอเสนอแนะในกำรศกษำครงตอไป

1. ควรมการศกษาเชงลกในพนทอนๆ ทมศกยภาพและมแนวโนมการเตบโต

ในอนาคต เชน พนทภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ (จงหวดสตงแตรง กระแจะ และ

รตนคร) ทมโอกาสดานการทองเทยวเชงนเวศ และการท�าการเกษตร โดยม SME ไทย

บางรายน�ารองบกเบกตลาดในพนทดงกลาวแลว

2. ควรมการศกษาชองทางการท�าการคาการลงทนในอตสาหกรรมทม

แนวโนมการเตบโตในกมพชาและเปนอตสาหกรรมท SME ไทยมศกยภาพ โดยการศกษา

ตลอดหวงโซอปทาน (Supply chain) แลวจดครายสนคา/บรการใหเหมาะสมกบพนทใน

กมพชา ในลกษณะการจบคตลาดพนทกบสนคา

3. ควรมการศกษาเชงลกถงความแตกตางและความคลายคลงดานพฤตกรรม

การบรโภคของชาวกมพชา สภาพสงคม วฒนธรรม ประวตศาสตรและความเปนมาของ

ชนชาตทเปนทงปจจยบวกและปจจยลบในการท�าการคาการลงทนใหประสบผลส�าเรจ

เพอเปนขอมลในการพฒนาตลาดกมพชาไดอยางถกตอง และจะเปนการสงเสรม

ความสมพนธทดของไทยกบกมพชาทงในมตดานเศรษฐกจและดานสงคมดวย

เอกสำรอำงอง

Ansoft, H. Igor. (1965). Corporate Strategy; an Analytic Approach to

Business Policy for Growth and Expansion. New York: McGraw-Hill.

Institute of East Asian Studies. (2009). Rai-ngan Country Profile Prated

Kampucha. (In Thai) [Cambodia Country Profile Report]. Pathum

Thani: Institute of East Asian Studies, Thammasat University.



Kaosa-ard, Mingsarn el al. (2006). Karnpattana Karn Tongteiw Chaeung

Buranakan tee Yangyauen nai Lummaenamkong 2. (In Thai)

[Integrated Development of Sustainable Tourism in the Mekong Region 2].

Chiang Mai: Social Research Institute, Chiang Mai University.

McDonald, Malcom. (2003). Marketing Plans: How to Prepare Them;

How to Use Them. Oxford: Butterworth-Heinemann.

Municipality of Phnom Penh. (2005). City Development Strategy Report

(2005-2015). Phnom Penh: Ministry of Planning.

Office of Commercial Affairs in Phnom Penh. (2010). Kormoon Setthakit

Rajcha-arnajak Kampucha 2552. (In Thai) [Economic Data of Kingdom

of Cambodia 2009]. Bangkok: Bureau of Foreign Trade, Ministry of

Commerce.

Royal Government of Cambodia. (2008). Mid-Term Review 2008 on

National Strategic Development Plan 2006-2010. Phnom Penh:

Ministry of Planning.

Sonsri, Sida et al. (2009). Asia Tawanookchiangtai: Kanmaung Setakit lae

Kantangprated Lang Wikrit Setakit (2540-2550). (In Thai) [Southeast

Asia: Politics, Economy and International Relations after the Economic

Crisis (1997-2007)]. Bangkok: Chulalongkorn University Press.

The World Factbook. (2009). Cambodia. Retrieved December 12, 2009, from

https:// www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html

Unthong, Akarapong et al. (2007). Krongkarn Suksa Sakkayapab lae Okard

kong Sinka Song-ook Thai nai Talad Klum Anupoommipak

Maenamkong. (In Thai) [The Study about Potential and Opportunities

of the Thailand’ Export Goods in Greater Mekong subregion Market].

Chiang Mai: Social Research Institute, Chiang Mai University.

114 วารสารสงคมลมนาโขง

ปท 7 ฉบบพเศษ 2554

โอกาสและช่องทางการค้าของ SME...

Documents

Transcript of โอกาสและช่องทางการค้าของ SME...