รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์...

15
1 รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์คลังเลือดกลาง โรงพยาบาลขอนแก่น หลักการและเหตุผล ในการปฏิบัติงานทางด้านธนาคารเลือด หน้าที่ที่สาคัญของผู้ปฏิบัติงาน คือ การจัดหาเลือดที่ปลอดภัย ให้กับผู้ป่วย ซึ่งปัจจัยหนึ่งที่มีผลต่อการจัดหาเลือด คือ เทคนิคและวิธีการต่างๆ ที่ใช้ในการทดสอบทางธนาคาร เลือด จะต้องมีความถูกต้องและได้มาตรฐานเพื่อให้ผลการทดสอบทางห้องปฏิบัติการมีความถูกต้องมากที่ถู และเกิดความผิดพลาดน้อยที่สุด นาไปสู่การจัดหาเลือดที่เหมาะสมและปลอดภัยให้กับผู้ป่วย ในขั้นตอนการ เตรียมเลือด ปฏิกิริยาระหว่างแอนติบอดีและแอนติเจนของหมู่เลือดมีความสาคัญอย่างยิ่งในการจัดหาเลือดทีปลอดภัยให้กับผู้ป่วยเนื่องจากเป็นหลักการพื้นฐานในการตรวจหมู่เลือดระบบต่างๆซึ่งขั้นตอนต่างๆ ในการ เตรียมเลือดให้ผู้ป่วยประกอบด้วย การตรวจหมู่เลือดระบบต่างๆ ( Red blood cell phenotyping), การตรวจความ เข้ากันได้ของเลือด ( Compatibility testing), การตรวจกรองหาแอนติบอดีต่อแอนติเจนของเม็ดเลือดแดง (Antibody screening) รวมถึงการตรวจแยกชนิดของแอนติบอดีเหล่านั้น ( Antibody identification) นอกจากนีงานทางด้านเวชศาสตร์การบริการโลหิตยังเกี่ยวข้องกับผู้ป่วยเด็กซึ่งได้รับการวินิจฉัยภาวะ Hemolytic disease of the newborn (HDN) และผู้ป่วยที่เกิดปฏิกิริยาไม่พึงประสงค์หลังการรับส่วนประกอบของเลือด (Transfusion reaction) ตลอดจนการเลือกและเตรียมส่วนประกอบของเลือดที่เหมาะสมและมีความปลอดภัย ให้กับผู้ป่วย ดังนั้นการฝึกปฏิบัติงานซ่งเป็นการฝึกทักษะและเสริมสร้างประสบการณ์ตรงในการปฏิบัติงาน ด้านคลังเลือด รวมทั้งการอ่านผล และการแปลผล จึงมีความสาคัญในการเตรียมการเรียนการสอน รายวิชา วิทยาศาสตร์การบริการโลหิตให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น สถานทีณ ศูนย์คลังเลือดกลาง โรงพยาบาลขอนแก่น ระยะเวลา 2-30 กันยายน 2556

Transcript of รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์...

Page 1: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

1

รายงานการฝกปฏบตงาน ณ ศนยคลงเลอดกลาง โรงพยาบาลขอนแกน หลกการและเหตผล ในการปฏบตงานทางดานธนาคารเลอด หนาททส าคญของผปฏบตงาน คอ การจดหาเลอดทปลอดภยใหกบผปวย ซงปจจยหนงทมผลตอการจดหาเลอด คอ เทคนคและวธการตางๆ ทใชในการทดสอบทางธนาคารเลอด จะตองมความถกตองและไดมาตรฐานเพอใหผลการทดสอบทางหองปฏบตการมความถกตองมากทถและเกดความผดพลาดนอยทสด น าไปสการจดหาเลอดทเหมาะสมและปลอดภยใหกบผปวย ในขนตอนการเตรยมเลอด ปฏกรยาระหวางแอนตบอดและแอนตเจนของหมเลอดมความส าคญอยางยงในการจดหาเลอดทปลอดภยใหกบผปวยเนองจากเปนหลกการพนฐานในการตรวจหมเลอดระบบตางๆซงขนตอนตางๆ ในการเตรยมเลอดใหผปวยประกอบดวย การตรวจหมเลอดระบบตางๆ (Red blood cell phenotyping), การตรวจความเขากนไดของเลอด ( Compatibility testing), การตรวจกรองหาแอนตบอดตอแอนตเจนของเมดเลอดแดง (Antibody screening) รวมถงการตรวจแยกชนดของแอนตบอดเหลานน ( Antibody identification) นอกจากนงานทางดานเวชศาสตรการบรการโลหตยงเกยวของกบผปวยเดกซงไดรบการวนจฉยภาวะ Hemolytic disease of the newborn (HDN) และผปวยทเกดปฏกรยาไมพงประสงคหลงการรบสวนประกอบของเลอด (Transfusion reaction) ตลอดจนการเลอกและเตรยมสวนประกอบของเลอดทเหมาะสมและมความปลอดภยใหกบผปวย ดงนนการฝกปฏบตงานซงเปนการฝกทกษะและเสรมสรางประสบการณตรงในการปฏบตงานดานคลงเลอด รวมทงการอานผล และการแปลผล จงมความส าคญในการเตรยมการเรยนการสอน รายวชาวทยาศาสตรการบรการโลหตใหมประสทธภาพมากยงขน สถานท ณ ศนยคลงเลอดกลาง โรงพยาบาลขอนแกน ระยะเวลา 2-30 กนยายน 2556

Page 2: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

2

ระบบงานของศนยคลงเลอดกลาง โรงพยาบาลขอนแกน แบงออกเปน 4 สวน ดงน

1. งานจดหาโลหต

การรบบรจาคโลหต คณสมบตของผบรจาคโลหตจะใชเกณฑและแบบฟอรมของสภากาชาดไทย 1. มน าหนก 45 กโลกรมขนไป สขภาพรางกายสมบรณ พรอมทจะบรจาคโลหต 2.อายระหวาง 17 ป ถง 70 ปบรบรณ ผทมอาย 17 ป ตองมหนงสอยนยอมจากผปกครอง ถาเปนผบรจาคครงแรกตองอายไมเกน 55 ป 2.1 การคดเลอกผบรจาคโลหตอาย > 60-70 ป 2.1.1 ผบรจาคโลหตอาย >60-65ป 1). เปนผบรจาคโลหตประจ ามาโดยตลอดจนกระทงอาย 60 ป 2). บรจาคโลหตไดไมเกนปละ 3 ครงคอทก 4 เดอน 3). ตรวจ Complete Blood Count ( CBC ) ทกครงกอนบรจาคโลหต 4). ตรวจ Serum Ferritin ( SF ) , Blood Chemistry ( BC ) ปละ 1 ครง 5). แพทยหรอพยาบาลพจารณาและบนทกผล SF และคา Hbและ Hematocrit และคาทผดปกตของการตรวจทางหองปฏบตการอนๆ ถาผลเลอดและความดนโลหตปกต อนญาตใหบรจาคโลหตได 2.1.2 ผบรจาคโลหตอาย > 65-70ป 1). เปนผบรจาคโลหตตอเนองสม าเสมอในชวงอาย > 60-65 ป

Page 3: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

3

2). บรจาคโลหตไดไมเกนปละ 2 ครง คอทก 6 เดอน 3). ตรวจ CBC ทกครงกอนบรจาคโลหต 4). ตรวจ BC, SF, และ EKGปละ 1 ครง 5). มใบรบรองแพทย ออกโดยแพทยประจ าตว หรอแพทยของศนยบรการโลหตฯ 3. นอนหลบพกผอนใหเพยงพอในเวลาปกตของตนเอง ในคนกอนวนทมาบรจาคโลหต 4. ไมมอาการทองเสย ทองรวง ใน 7 วนทผานมา หรอก าลงเปนไขหวด 5. สตรไมอยในระหวางตงครรภหรอใหนมบตร และไมมการคลอดบตรหรอแทงบตรภายใน 6 เดอนทผานมา 6. น าหนกตองไมลดผดปกตในระยะ 3 เดอนทผานมา โดยไมทราบสาเหต 7. หากรบประทานยาแอสไพรน , ยาคลายกลามเนอหรอยาแกปวดอนๆ ตองหยดยามาแลว 3 วน ถาเปนยาแกอกเสบหรอยาอนๆ ตองหยดยามาแลว 7 วน 8. ไมเปนโรคหอบหด, ผวหนงเรอรง, วณโรค หรอภมแพอนๆ 9. ไมเปนโรคความดนโลหตสง , เบาหวาน, หวใจ, ตบ, ไต, มะเรง, ไทรอยด ,โลหตออกงาย-หยดยาก หรอโรคประจ าตวอนๆ 10. หากถอนฟน อดฟน ขดหนปนหรอรกษารากฟน ตองทงระยะอยางนอย 3 วน 11. หากเคยไดรบการผาตดใหญตองเกน 6 เดอน, ผาตดเลก ตองเกน 1 เดอน 12.ทานหรอคครองของทานตองไมมพฤตกรรมเสยงทางเพศ หรอเบยงเบนทางเพศ 13. ตองไมมประวตยาเสพตด หรอเพงพนโทษ ตองเกน 3 ป และมสขภาพด 14. หากเจาะห, สก, ลบรอยสกหรอฝงเขมในการรกษา ตองเกน 1 ป 15. หากมประวตเจบปวยและไดรบโลหตของผอน ตองเกน 1 ป 16. หากมประวตเปนมาเลเรย ถาเคยเปนตองหายมาแลวเกน 3 ป หากเคยเขาไปในพนท ทมเชอมาเลเรยชกชม ตองทงระยะอยางนอยเกน 1 ป จงบรจาคโลหตได 17. ตองไมไดรบวคซนในระยะ 14 วน หรอเซรมในระยะ 1 ป ทผานมา 18. กอนบรจาคโลหตตองรบประทานอาหารใหเรยบรอย หลกเลยงอาหารไขมนสง เชน ขาวมนไก ขาวขาวหม ของทอด ของหวาน แกงกะทตางๆ

Page 4: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

4

ขนตอนบรจาคโลหต 1.กรอกแบบฟอรมผบรจาคโลหต

2.ตรวจรางกาย วดความดนโลหต และความเขมโลหต

Page 5: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

5

3.ลงทะเบยนรบหมายเลขถงบรรจโลหต ทเคานเตอรทะเบยน

ชนดของถงรบบรจาคโลหตทใชใน รพ. ศนยขอนแกน

Page 6: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

6

4. การเจาะเกบโลหต

5. Blood cold chain จากนโยบายคณภาพทตงไวของศนยบรการโลหตแหงชาตสภากาชาดไทยทวาโลหตและผลตภณฑของโลหตเปนนโยบายทครอบคลมคณภาพสวนประกอบโลหตและผลตภณฑพลาสมาศนยฯจงมความจ าเปนตองก ากบดแลตงแตตนทางคอผบรจาคโลหตและโลหตหรอสวนประกอบโลหตทไดมาจากผบรจาคทงโดยวธ whole blood collectionและ apheresisเรมตนดวยการคดเลอกผบรจาคโลหต (donor selection)การเจาะเกบโลหต(blood collection / apheresis)การปนแยกสวนประกอบโลหต(blood components preparation)จนถงการตรวจคดกรองคณภาพโลหต (infectious-markers screening)ซงเปนหลกในการรบบรจาคโลหตโดยทวไปอยแลวโดยระบบ Blood cold chain ท ร.พ. ศนยขอนแกนใชจะอาศยการเกบเลอดหลงเจาะเกบแลวในภาชนะหมฉนวนควบคมอณหภม ดงน

Page 7: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

7

ตวอยางอปกรณทใชเกบโลหตเพอขนสงไปยงหองเตรยมสวนประกอบเลอด การบรจาคเกลดโลหต (Single Donor Platelets) การรบบรจาคเกลดโลหต จะใชเครองมอเฉพาะทควบคมดวยระบบคอมพวเตอร ผบรจาคเกลดโลหตจะถกเจาะโลหตจากแขนขางหนงผานเขาเครองแยกอตโนมต เพอแยกเกลดโลหตออกจากเมดโลหตแดง เมอไดเกลดโลหตแลว สวนประกอบอนๆ จะถกคนกลบเขาสรางกาย ระยะเวลาในการบรจาคเกลดโลหต ประมาณ 1.30 - 2 ชวโมง ขนอยกบชนดของเครองมอ ผบรจาคเกลดโลหตจะไมออนเพลย สามารถปฏบตภารกจการงานไดตามปกต หลงจากบรจาคเกลดโลหตไปแลว 1เดอน สามารถบรจาคโลหตไดตามปกต ยกเวนในกรณจ าเปน อาจใหบรจาคไดทก 3-5 วน แตไมเกน 24 ครง/ป และคาเกลดโลหตกอนบรจาคไมต ากวาเกณฑก าหนด คณสมบตผบรจาคเกลดโลหต

อาย 17-50 ป น าหนก 50 กโลกรมขนไป ควรเปนผทบรจาคโลหตสม าเสมอ หมโลหตจะตองตรงกบผปวยทตองการเกลดโลหต เสนโลหตตรงขอพบแขนชดเจน ไมรบประทานยาแกปวดแอสไพรน ในระยะเวลา 5 วนกอนบรจาค มจ านวนเกลดโลหต 2.5 แสนตว/ลกบาศกมลลตร (กอนบรจาคจะขอเจาะโลหตเพอตรวจนบจ านวนเกลดโลหต

กอน)

Page 8: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

8

2. งานเตรยมสวนประกอบของเลอด ตวอยางสวนประกอบโลหตทเตรยมจากร.พ. ศนยขอนแกน Packed red cells (PRC) หมายถงสวนประกอบของเลอดทประกอบดวยเมดเลอดแดงเปนสวนใหญ หลงจากทก าจดเอาพลาสมาสวนใหญออกไป คณลกษณะ PRC ทเตรยมจาก Whole blood ซงม CPD หรอ CPDA-1 เปนสารกนเลอดแขง 1 ยนตจะมปรมาตร 250 – 300 มล. มคาฮมาโตครต 65% - 75% วธการเตรยม ใชวธการปนแยก ( Centrifugation) โดยอาศยหลกการทสวนประกอบของเลอดมความถวงจ าเพาะ (specificgravity) ตางกน

Page 9: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

9

การเกบรกษา เกบในตเยนอณหภม 4 + 2 Oซ ระยะเวลาในการเกบขนกบชนดของน ายากนเลอดแขง สารกนเลอดแขงสวนใหญนยมใชCPD-A1 ซงเกบเลอดไดนาน 35 วน ระหวางการเกบจะม microaggregateเกดขน และ 2,3 bisphosphoglycerateลดลง ซงท าใหO2 affinityเพมขน ขอบงชในการใช - ผปวยทมภาวะ Anemia - ใชรวมกบการให Crystalloid fluid หรอ Colloid solution ในผปวยทม acuteblood loss ขนาดทใช ในผใหญทวไป PRC 1 ยนตจะเพม ฮโมโกลบน 1 g/dl หรอฮมาโตครต 3% Leucocyte poor red blood cells (LPRC) หมายถง Packed red cell ทก าจดเอาเมดเลอดขาวออกไปใหมปรมาณเมดเลอดขาวนอยลง คณลกษณะ Leukocyte poor red blood cells เปน PRC ทมจ านวนเมดเลอดขาว<5 x 108ตอ 1 ยนต วธการเตรยม วธการเตรยม Packed red cell ทม เมดเลอดขาวนอย สามารถเตรยมไดหลายวธ วธทนยมใชคอ - วธการปนแยก ( Centrifugation) โดยการปนแย ก Whole blood ใหสวนประกอบของเลอดแยกเปนชนๆ แลวบบแยกชนBuffy coat ซงเปนชนของเมดเลอดขาวและเกลดเลอดสวนใหญออกไป วธนจะก าจดเมดเลอดขาวออกได ประมาณ 60 % – 80 % โดยจะมเมดเลอดขาวเหลอ <5 x 108 PRC ทไดเรยกวา Leukocyte poor red blood cellsสวนมากจะเตรยมจาก whole blood ทมpreservative ดวย เชน Adsolจงท าใหมปรมาตรรวมมากกวา PRC โดยจะมคาฮมาโตครต 55% - 65 % ซงจะสะดวกในการใหผปวยทมseverebleeding เพราะจะใหไดเรวกวา และสามารถปองกน Febrile Nonhemolytic TransfusionReaction ได - วธการกรอง ( Filtration method) โดยการน าPRC ทเตรยมแลวมากรองผานLeukocyte – depleting filterวธนจะสามารถก าจดเมดเลอดขาวออกไดถง 99.9% มเมดเลอดขาวเหลอ < 5 x 106ตอยนตซงสามารถปองกนการตดเชอ Cytomegalovirusได การเกบรกษา เกบทอณหภม 4 + 2Oซ ระยะเวลาในการเกบขนกบชนดของanticoagulant –preservative solution ทใช Fresh Frozen Plasma (FFP) หมายถงพลาสมาทแยกจาก whole blood ภายใน 8 ชวโมง หรอเตรยมโดย Plasmapheresisและน ามาแชแขงในเวลาทก าหนด ในอณหภมทจะรกษาใหปจจยการแขงตวของเลอดชนด labile ยงคงสภาพการท างานทปกต

Page 10: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

10

คณลกษณะ Fresh Frozen Plasma 1ยนต มปรมาตร 200 – 300 มล. ประกอบดวย - Stable coagulation factors ในระดบปกต - Albumin และ immunoglobulin - Labile coagulation factors อยางนอย 70% ของระดบปกต - Inhibitors ทเกดโดยธรรมชาต วธการเตรยม 1. เตรยมโดยการน าWhole blood มาปนแยกเอาplasma ภายใน 8 ชวโมงหลงเจาะเกบ 2. เตรยมโดยวธApheresis ซงจะสามารถเกบเฉพาะ plasma จากผบรจาคหนงคนไดประมาณ500 มล. การเกบรกษา Fresh Frozen Plasma เกบแชแขงทอณหภม-18oซ จะสามารถเกบรกษา labile coagulationfactorไดนาน 1 ป Platelet Concentrate (PC) Random donor platelet concentrates (PC) เปนเกลดเลอดทปนแยกจาก Fresh whole blood 1 ยนตมสวนประกอบเปนเกลดเลอดอยางนอย 5.5 x 1010ในพลาสมาประมาณ 50-60 มล. มเมดเลอดขาว <0.12 x 109

และเมดเลอดแดง <1.2 x 109 Single donor platelet (SDP) เปนเกลดเลอดทเตรยมโดยวธplateletpheresisจากผบรจาค 1 คน จะมเกลดเลอดประมาณ 2 - 8 x1011ซงเทากบ Random platelet ~ 4-8 ยนต และอาจเตรยมใหมเมดเลอดขาวปนเปอนนอยลงได จงเหมาะกบผปวยทมปญหา Platelet refractoriness โดยการท าHLA matched หาผบรจาคทเขากนไดกอนมาท าplateletpheresisจะชวยเพมปรมาณเกลดเลอดไดดขน การเกบรกษา เกบทอณหภม 22oซ ไดเปนเวลานาน 5 วน โดยตองเขยาเบา ๆ อยางสม าเสมอ ขอบงชในการใช การใหเกลดเลอดควรพจารณาถงสาเหตของการมเลอดออกวาเกดจากปญหาเกยวกบเกลดเลอดต าหรอท าหนาทไมไดตามปกต โดยดจากภาวะโรคทผปวยเปน จ านวนและหนาทของเกลดเลอด ผปวยอาจจ าเปนตองใชสวนประกอบของเลอดชนดอนดวย ถาม Multipledefect การใหเกลดเลอดในผปวยทท าCardiopulmonary bypass หรอกนยาแอสไพรน จะชวยรกษาภาวะเลอดออกได แตภาวะอน ๆ เชน Uremiaการใหเกลดเลอดไดผลไมคอยดเนองจากเกลดเลอดทเขาไปจะมdefect ตามไปดวย Prophylactic Platelet Transfusion

Page 11: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

11

บางกรณทผปวยยงไมมภาวะเลอดออกแตจะใหเกลดเลอดเปนการปองกนไวกอน ยงไมมขอบงชทชดเจน สวนใหญจะใหในผปวยทใหChemotherapyและมเกลดเลอดต ากวา 20,000/ ulแตถาผปวยไมมเลอดออกผดปกตอาจใหเมอเกลดเลอดต ากวา 10,000/ulหรอ 5,000/ulกจะชวยลดการใชเกลดเลอดลงได ตวอยางสวนประกอบของเลอดทเตรยมจาก ร.พ. ศนยขอนแกน

การตรวจคดกรองคณภาพโลหตทางหองปฏบตการ โลหตทกยนต จะไดรบการตรวจคดกรองคณภาพตามมาตรฐาน ไดแก การตรวจหมโลหต ระบบ ABO และ ระบบ Rh การตรวจกรองแอนตบอดของเมดโลหตแดง และตรวจเชอโรค หรอรองรอยของการตดเชอโรค 4 ชนด คอ ไวรสเอชไอว ไวรสตบอกเสบบ ไวรสตบอกเสบซ และซฟลส ดวยวธทาง Serology และ NAT (Nucleic acid amplification technology) การแจงผล คลงเลอดกลางจะสงจดหมาย ถงผบรจาคโลหตทกรายทมผลการทดสอบเปน reactive ซงผบรจาคโลหตทไดรบจดหมาย หลงจากทมาบรจาคโลหตภายใน 1 เดอน จะตองมาตาม วน-เวลา ทระบในจดหมาย ซงเจาหนาทจะซกถามประวต ความเสยง กอนแจงผลการตรวจโลหตทบรจาคไปครงลาสด และจะเจาะเกบตวอยางโลหต เพอน าไปตรวจซ า ทางหองปฏบตการ เพอยนยนผล และแจงผลการตรวจโลหตซ าทางจดหมาย

Page 12: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

12

3. งานเตรยมและจายเลอดใหผปวย ระบบงานของหองเตรยมและจายเลอดใหผปวย

การเลอกเลอดผบรจาคเพอน ามา Crossmatchใหผปวย 1. หมเลอดระบบ ABOจะตองเลอกหมเลอดทตรงกบผปวยแตในกรณทผปวยจ าเปนตองรบเลอดอยางเรงดวนแตไมมเลอดทม ABO group ตรงกบผปวยอาจพจารณาเลอกหมเลอด ABO ทเขากนไดกบผปวยดงน (แตตองเปน Packed red cells) เมอผปวยเคยไดรบเลอดตางหมทเขากนไดการกลบมารบเลอดทตรงหมกบผปวย จะตองพจารณาผลการตรวจหา anti-A และ anti-B ในserum ของผปวย (ซงเปน Antibody ทมาจากเลอดของผบรจาค)วายงคงมเหลออยหรอไม ถาเลอดผปวยทเจาะครงใหมนนใหผล Crossmatch เขากนไดกบเลอดผบรจาค และใน serum ผปวยไมม anti -A หรอ anti -B ของผบรจาคทเคยไดรบจากครงทแลว เหลออยกสามารถใหเลอด unit นนกบผปวยได แตถาใน serum ของผปวยยงคงม anti-A หรอ anti - B ของผบรจาคเหลออย หรอผลการ crossmatch เขากนไมไดในกรณนผปวยควรไดรบเลอดตางหมทเขากนได (หมเดยวทเคยไดรบครงทแลว) ตอไป

Page 13: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

13

2. หมเลอดระบบ Rh - การท า Crossmatchนอกจากจะตองเลอกเลอดทมหมเลอดระบบ ABO ทเขากนไดแลว ยงตองพจารณาหมเลอดระบบ Rh ดวย โดยมหลกการดงน - ผปวย Rh Negative จะตองใหเลอดทเปน Rh Negative แตในกรณทจ าเปนและเรงดวนจรงๆ ทในขณะนนไมมเลอด Rh Negative ทมหม ABO ทตรงกนหรอเขากนไดเลย กสามารถใหเลอดทเปน Rh Positive ไดแตสงส าคญทตองค านง ถงคอผปวยนนจะตองไมเคยไดรบการ sensitized ดวยเลอด Rh Positive (อาจจะเกดจากการรบเลอดหรอการตงครรภ)จงจ าเปนทจะตองตรวจหา Anti-D ในซรมของผปวย ( Antibody screening test) และถาไมพบ alloantibody กสามารถใหเลอดRh Positive แกผปวยได แตถาพบ anti - D ใน serum ผปวยแลวจะตองใหเลอดทเปน Rh Negative เทานน ตวอยางการตรวจ ABO grouping โดยวธ tube test

3. Serum ผปวยทม alloantibody Antibodyทตรวจพบใน serum ผปวยอาจเปน cold antibody เชน anti-Le a, anti-P1, หรออาจจะเปน warm antibody เชน anti-E,anti-C,anti-JKaเปนตนการเลอกเลอดใหผปวยทม alloantibody หรอม alloantibody รวมกบ autoantibody จะตองเลอกเลอดทไมม antigentตรงกบ alloantibody ทผปวยมเชน ผปวยม anti - E ควรไดรบเลอด E (-) ผปวยทเคยม alloantibody ผปวยทมantibody ใน serum และไดรบเลอดบอยๆ อาจตรวจไมพบantibody เหลานนแตถาทราบวาผปวยมantibody ตอหมเลอดระบบใดควรเลอกเลอดทไมม antigen ตรงกบ antibody ทมหรอเคยมใน serum ของผปวย เชน ถาผปวยเคยม anti-C ควรเลอกเลอดทเปน C(-) ใหผปวย ส าหรบผปวยทม antibody ตอ high incidence antigen ซงหาเลอดใหผปวยไดยาก ควรเลอกเลอดจากญาตผปวยมา crossmatchใหผปวยซงปจจบนตองผานกระบวนการของศนยบรการโลหตแหงชาตสภากาชาดไทย กอนท า compatibillity test ตองปฏบตดงน

Page 14: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

14

1. ตรวจสอบขอมลของผปวยในใบขอเลอดและใน tube เลอดวาถกตองและตรงกนหรอไม 2. ตรวจดบนทกประวตการใหเลอดครงกอน ถาผปวยเคยรบเลอดมากอนและเปรยบเทยบผลการตรวจครงกอนกบครงปจจบน ซงอาจจะเคยม unexpected antibody แตในปจจบนตรวจไมพบ 3. ตรวจหา unexpected antibody ทอาจมใน serum ของผปวย (antibody screening) ซงอาจจะท าพรอมกบการท า compatibility test กได ตวอยางการตรวจ Antibody screening โดยวธ Gel

Compatibility Test โดย Gel technique วธท า 1. เตรยม 1% cell suspension ของเลอด Donor 2. เตม 1% cell suspension (ทเตรยมไดจากขอ 1. ) 50 ไมโครลตร ลงในmicrotubeใหคางอยกระเปาะดานบน 3. เตม serum หรอ plasma ของผปวย 25 ไมโครลตร 4. Incubate ท 37 C 15-30 นาท ซงสามารถ incubate ไดนานถง 60 นาทโดยไมมผลตอปฏกรยา 5. น าไปปน 10 นาท อานผล Positive :มเมดเลอดคางอยบนเนอเจล Negative : เลอดทงหมดตกอยกน tube หมายเหต : - specimen ใช clotted หรอ EDTA blood กได - ถาตองการท า Antibody screening หรอ Antibody identification กใหใช O1 และ O2 หรอ panel cell แทนเลอดจาก donor

Page 15: รายงานการฝึกปฏิบัติงาน ณ ศูนย์ ...alliedhs.buu.ac.th/phocadownload/Blood_report_KonKan.pdf5. สตร ไม อย ในระหว

15

การเตรมเลอดใหผปวยในกรณฉกเฉน ในกรณฉกเฉนจ าเปนตองใหเลอดแกผปวยโดยเรงดวนเนองจากรอผลการcrossmatchไมได ควรปฏบตตามขนตอนโดยจ าแนกตามระดบของความเรงดวนดงน 1. รบดวนทสด อาจจะเนองจากผปวย shock ใหใช packed red cells group "O "โดยไมตองท า crossmach (group compatible uncrossmatch blood) 2. ในกรณทไมสามารถท า complete crossmatchไดใหตรวจ ABO และ Rh grouping และใหเลอดท group ตรงกนกบผปวย (group specific uncrossmatch blood) และท าcrossmatchขน immediate spin หมายเหต - ทงสองกรณเมอจายเลอดไปแลวใหท า crossmatchไปดวยทนทถาพบวามปฏกรยาในขนตอนใดใหแจงแพทยเจาของไขทนทจะไดหยดการใหเลอดและพจารณาการรกษาตอไป - การจายเลอดทงสองกรณตองใหแพทยผขอรบทราบถงผลเสยทอาจเกดขนกบผปวยในการรบเลอดไดเพอใหแพทยเปนผพจารณาและตองเซนตก ากบเพอรบทราบและยนยอมในการใหเลอดกรณฉกเฉนในครงนนดวย Internal quality control (IQC) ท าทกวนตอนเชากอนเรมปฏบตงาน

1. ตรวจคณภาพน ายา anti-A, anti-B, anti-A,B, anti-D 2. ตรวจคณภาพน ายา AC, BC, Rh negative cell 3. ตรวจคณภาพ screening cell (O1, O2) 4. ตรวจคณภาพ AHG, Coombs’ control cell

External quality assurance (EQA) ของส านกมาตรฐานหองปฏบตการ กรมวทยาศาสตรการแพทย โดยจะมการสงตวอยางจากส านกมาตรฐานหองปฏบตการ ทก 3 เดอนมาท ร.พ. ขอนแกน เพอตรวจสอบระบบการท างานรวม, การแปลผล และการเตรยมเลอดใหผปวย โดยตวอยางทสงมาทางหองเตรยมและจายโลหตจะตองตรวจ test ตางๆ ตอไปน

1. ABO grouping 2. Ab screening 3. Ab identification 4. Direct antiglobulin test (DAT) 5. Crossmatching

นอกจากน ร.พ. ศนยขอนแกนยงไดมนโยบายสงบคลากรเขารวมอบรม/ประชมอยางนอย 1 ครง/ป หรอ 10 วน/ป เพอเปนการเพมพนความรใหมๆ ใหกบบคลากรดวย