การดาเนนคดซา : ศกษาผลคาพพากษาศาลตางประเทศ

ตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย

โดย

นายธชพงษ วงษเหรยญทอง

ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรดษฎบณฑต

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

การดาเนนคดซา : ศกษาผลคาพพากษาศาลตางประเทศ

ตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย

โดย

นายธชพงษ วงษเหรยญทอง

ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรดษฎบณฑต

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

DOUBLE JEOPARDY : A STUDEY OF A FOREIGN COURT JUDGMENT FOR THAI CRIMINAL PROSECUTION

BY

MR. THATCHAPONG WONGRIANTONG

A DISSERTATION SUBMITTED IN FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF DOCTORS OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

CORYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

หวขอดษฎนพนธ การดาเนนคดซา : ศกษาผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย

ชอผเขยน นายธชพงษ วงษเหรยญทอง ชอปรญญา นตศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ศาสตราจารย ดร.สรศกด ลขสทธวฒนกล อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม รองศาสตราจารย ดร.ปกปอง ศรสนท ปการศกษา 2558

บทคดยอ

หลกการหามดาเนนคดอาญาซา Non bis in idem หมายถง บคคลจะไมเดอดรอน ซาสองสาหรบการกระทาความผดเดยวกน หลกการนเปนขอตอสอยางหนงตามกฎหมายวธพจารณาความทจาเลยสามารถยกขอตอส เพอแสดงวา ถกศาลพพากษาในขอหาเดยวกนมาแลว และขอใหศาลยกฟองปลอยตวจาเลยไป โดยมวตถประสงคเพอจากดอานาจในการพจารณาคดของรฐ และ เปนหลกประกนสทธเสรภาพของบคคล รวมตลอดถง เปนการแสดงออกในหลกความศกดสทธของ คาพพากษา

จากการขยายเขตอานาจรฐเพอปราบปรามอาชญากรรมขามชาตทาใหรฐตางๆ มเขตอานาจในการพจารณาคดททบซอนกน และนามาสการพจารณาถงการกาหนดกฎเกณฑในเรอง การดาเนนคดซาในกรณทศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ซงเปนการชงนาหนกระหวางอานาจอธปไตยทเปนสทธเดดขาดของรฐในการทจะไมยอมรบคาพพากษาของศาลตางประเทศ กบการคมครองสทธเสรภาพของบคคลในการทจะไมถกดาเนนคดซา

สาหรบประเทศไทยไดยอมรบหลกการนมาในรปแบบตางๆ เชน เขาเปนภาคหรอ ใหสตยาบนในกฎบตร สนธสญญาตางๆ รวมตลอดถงการบญญตหลกการนไวในประมวลกฎหมายอาญา และใหศาลใชดพนจในการลงโทษไดในบางฐานความผดสาหรบกรณทการกระทาความผดเกดนอกราชอาณาจกร และทกฐานความผดสาหรบกรณทความผดเกดในราชอาณาจกรหรอกฎหมายอาญา ถอวาเกดในราชอาณาจกร ซงเปนการขดตอหลกการหามดาเนนคดซา

อยางไรกด อานาจอธปไตยของรฐกาลงถกผอนคลายลงโดยหลายประเทศเรมหนมาคมครองสทธเสรภาพของปจเจกชนมากขน เนองจากมแนวคดมาจากการวางรากฐานของความหมายของกฎหมายอาญาระหวางประเทศทเรมเอนเอยงมาทางดานของการคมครองมนษยชาต ในขณะท

(2)

กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองแบบเดมมงคมครองอานาจอธปไตยของรฐและผลประโยชนของรฐ

ดงนน จงมขอเสนอแนะในการพจารณาเรอง การดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย คอ ในกรณท ศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษผกระทาความผดมาแลว ประเทศไทยตองไมลงโทษซาผกระทาความผดนนอกไมวากรณใด เวนแตศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟอง และการพจารณานนเกดจากการสมยอมหรอไมไดมาตรฐานตามกฎหมายไทย

(3)

Dissertation Title DOUBLE JEOPARDY : A STUDEY OF A FOREIGN COURT JUDGMENT FOR THAI CRIMINAL

PROSECUTION Author Mr.Thatchapong Wongriantong Degree Doctor of Laws Department/Faculty/University Law Thammasat University Thesis Advisor Professor Surasak Likasitwatanakul, Ph.D. Thesis Co-advisor Associate Professor Pokpong Srisanit, Ph.D. Academic Year 2015

ABSTRACT

The principle of Non bis in idem double jeopardy prohibition refers to are individual who all not suffer again for committing guilty in the same case. This principle is a defance in accordance with laws in which the defendant can defense to show that he has been accused in the same case. Also, the defendant requests the court of justice to release him. This aims to restrict the authority in the case consideration of the public and as the assurance of human rights as well as the exposure to the sacred of the judgment.

Due to the expansion of the government authority for suppressing transnation criminal, various states have the authority in the consideration of double jeopardy which leads to the consideration of the rules and regulations on double jeopardy in the case that foreign court judgment already done. It is the weighing between the sovereignty to deny foreign court judgment and human rights protection of an individual not to be in double jeopardy.

Thailand has accepted this principle in various forms such as being part of party, ratification of charter and the principle enactment in

(4)

the Penal Code. The court of justice can use the discretion for punishment of same cases happening outside the Kingdom of Thailand as well as all guiles happening in the Kingdom which is considered as the opposition of the double jeopardy.

However, Sovereignty of the country is being abated. Many countries being to protract the right and freedom of an individual more than ever. This is because there is an idea from the basis of divination of the international penal law which being to emphasize on mankind protection. In contrast; the tradition public international law emphasizes the protection of benefit and sovereignty of the county.

Therefore, there is suggestion on the consideration of double jeopardy in the cause of results of the judgment of a foreign court. Toward a criminal cause filing in Thailand. That is, in the cause of a foreign court has had judgment on penalty of offender so Thailand cannot commit penalty of the offender again except a foreign has dismissed the judgment In addition, The consideration arises from the mutually or not reach standards if Thai law.

(5)

กตตกรรมประกาศ

ดษฎนพนธฉบบนสาเรจไปไดด เนองจากไดรบความกรณาและการชแนะจากกรรมการดษฎนพนธทกทานและขอขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.สรศกด ลขสทธวฒนกล รองศาสตราจารย ดร.ปกปอง ศรสนท ทสละเวลารบเปนอาจารยทปรกษา คอยใหคาชแนะ แนะนา ในการแกไขขอบกพรองตางๆ และขอขอบพระคณ ศาสตราจารยพเศษ ดร.คณต ณ นคร ประธานกรรมการ ศาสตราจารย ดร.อดม รฐอมฤต และ ดร.สรสทธ แสงวโรจนพฒน ทสละเวลามาเปนกรรมการดษฎนพนธ

ขอขอบพระคณ อาจารยกษมา เดชรกษา อาจารยธนะ เนตร ศภลกษณ ผ ชวยศาสตราจารย ดร.ปารณา ศรวนช ผชวยศาสตราจารย อดม งามเมองสกล ทคอยใหคาแนะนาขาพเจาในเรองตางๆ

ขอขอบพระคณครอบครวของขาพเจา ทคอยสนบสนนและใหกาลงใจขาพเจาในการทาดษฎนพนธฉบบนมาโดยตลอด

นายธชพงษ วงษเหรยญทอง

สารบญ

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

บทท 1 บทนา 1

1.1 ความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 9 1.3 สมมตฐานของการศกษา 10 1.4 วธการศกษา 10 1.5 ขอบเขตของการศกษา 10 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 10

บทท 2 ขอความคดเกยวกบการดาเนนคดซา 12

2.1 ขอความคด ปรชญา และประวตศาสตร 12 2.1.1 ขอความคด 12

2.1.2 ปรชญา 19 2.1.3 ประวตศาสตร ความเปนมา 21 2.2 ทฤษฎและหลกกฎหมายทเกยวของ 25

2.2.1 เงอนไขการระงบคด 25 2.2.2 ผลผกพนของคาพพากษา 27 2.2.3 หลกนตธรรม 28 2.2.4 สทธมนษยชน 30 2.2.5 สทธทจะไดรบการพจารณาโดยรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม 31

2.3 หลกเกณฑและขอยกเวน 32 2.3.1 หลกเกณฑ 32

2.3.2 พจารณาหลก Double jeopardy และ 34 หลก Non bis in idem

2.3.3 ขอยกเวน 34

(ข)

2.3.3.1 การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม 35 2.3.3.2 การยกเลกการพจารณาทมชอบ 36 2.3.3.3 การพจารณาคดทเกดจากการสมยอม 39 2.3.3.4 คาพพากษาในคดอาญาโดยการอทธรณ 41

2.4 มาตรฐานสากล 43 2.4.1 การดาเนนคดซาในกฎหมายระหวางประเทศ 43

2.4.1.1 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948 44 2.4.1.2 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและ 46

สทธทางการเมอง ค.ศ.1966 2.4.1.3 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 48

2.4.2 การดาเนนคดซาในกฎหมายระหวางประเทศ ระดบภมภาค 58 2.4.2.1 สนธสญญาสหภาพยโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชน 58

และเสรภาพขนพนฐาน ค.ศ.1959 2.4.2.2 การใหความชวยเหลอซงกนและกนของประเทศ 63

ในกลมประเทศสหภาพยโรป (ความตกลงเชงเกน) 2.4.2.3 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกน 66

ในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004 2.4.3 การดาเนนคดซาในกฎหมายระหวางประเทศ ระดบทวภาค 73

2.4.3.1 สนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน 73 2.4.3.2 สนธสญญาความรวมมอระหวางประเทศ 76 วาดวยการโอนตวนกโทษ

บทท 3 การดาเนนคดซาในตางประเทศ 79

3.1 แนวคดการดาเนนคดซาในตางประเทศ 79 3.1.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 79 3.1.2 ประเทศองกฤษ 82 3.1.3 ประเทศญปน 83 3.2 จาเลยคนเดยวกน 84

3.3 การกระทาเดยวกน 85 3.3.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 85 3.3.2 ประเทศองกฤษ 86 3.3.3 ประเทศญปน 89

(ค)

3.4 คาพพากษาถงทสด 89 3.4.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 90

3.4.2 ประเทศองกฤษ 92 3.4.3 ประเทศญปน 93 3.5 ขอยกเวน 93

3.5.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 93 3.5.2 ประเทศองกฤษ 95

3.6 วธพจารณาในการอางขอตอส 96 3.6.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 96 3.6.2 ประเทศองกฤษ 97

3.7 การคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญา 97 ในศาลตางประเทศ

3.7.1 เขตอานาจศาล 97 3.7.1.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 98 3.7.1.2 ประเทศญปน 99

3.7.2 คาพพากษาถงทสด 102 3.7.2.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 102

3.7.2.2 ประเทศญปน 104 3.7.2.3 สาธารณรฐเยอรมน 104

3.8 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนในตางประเทศ 104 3.8.1 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอน 106

ของประเทศสหรฐอเมรกา 3.8.2 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอน 109

ของประเทศองกฤษ 3.9 หลกการดาเนนคดอาญากบการหามดาเนนคดซา 110

3.9.1 หลกการคนหาความจรง 110 3.9.2 หลกฟงความทกฝาย 111 3.9.3 หลกวาจา 114 3.9.4 หลกเปดเผย 115 3.9.5 หลกความเปนอสระในการชงนาหนกพยานหลกฐาน 118 3.9.6 หลกยกประโยชนความสงสย 118

(ง)

บทท 4 การดาเนนคดอาญาซาในประเทศไทย 120

4.1 ขอความคดและความเปนมาของการดาเนนคดซา 120 4.1.1 สมยสโขทย 121 4.1.2 สมยอยธยา 121 4.1.3 สมยรตนโกสนทร 122 4.1.4 พระราชบญญตวธพจารณาความอาญาทมโทษ 122

ใชไปพลางกอน ร.ศ.115 4.1.5 กฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.117 123 4.2 หลกการหามดาเนนคดซา 124

4.2.1 คาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง 124 4.2.2 การรวมพจารณาคด 131 4.2.3 คาสงเดดขาดไมฟองคด 133 4.2.4 การชขาดของพนกงานสอบสวนผรบผดชอบ 137

4.3 การคานงถงผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญา 139 ในประเทศไทย

4.3.1 ประมวลกฎหมายอาญา 139 4.3.2 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญา 149

ของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004 4.3.3 พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 153 4.3.4 พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศ 155

ในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 4.4 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนของประเทศไทย 156

บทท 5 วเคราะห การหามดาเนนคดซากบผลคาพพากษาศาลตางประเทศ 158

ตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย 5.1 สถานะศาลตางประเทศ 158

5.1.1 ศาลของรฐทไมไดรบการรบรอง 158 5.1.2 ศาลอาญาระหวางประเทศ 162

5.2 ผลคาพพากษาศาลตางประเทศ 166 5.2.1 คาพพากษายกฟอง 170

(จ)

5.2.2 คาพพากษาลงโทษ 175 5.3 ขอพจารณาเกยวกบการหามดาเนนคดซากบผลคาพพากษา 180

ของศาลตางประเทศทมตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย 5.3.1 อานาจอธปไตยของรฐ 180

5.3.2 ความไมสอดคลองของระบบกฎหมายและมาตรฐานการพจารณาคด 183 5.3.3 เขตอานาจศาล 185 5.3.4 ผลของการกาหนดเขตอานาจรฐ 187 5.3.5 การตอรองคารบสารภาพ 192 5.3.6 อานาจฟองคดอาญาในประเทศไทย 195 5.3.7 พนฐานและแนวโนมการบญญตกฎหมายอาญาในอนาคต 197

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ 201

6.1 บทสรป 201 6.2 ขอเสนอแนะ 210

บรรณานกรม 211

ประวตผเขยน 221

บทท 1

บทนา

1.1 ความสาคญของปญหา

ในยคดงเดมของระบบการดาเนนคดอาญานน รฐจะใชวธการคนหาความจรง โดยวธการทรมานผตองหาหรอจาเลย ซงเปนการกระทาทไมเคารพสทธและเสรภาพขนพนฐาน ของประชาชน อนสงผลใหผตองหาหรอจาเลยไมไดรบความยตธรรมอยางแทจรง เพอใหเกดความยตธรรมนานาอารยะประเทศจงมแนวคดในการใหความสาคญแกผตองหาหรอจาเลยมากขน โดยรฐจะกระทาการใดๆ อนเปนการละเมดสทธขนพนฐานของประชาชนหรอการใชอานาจตามอาเภอใจไมได และเพอตอบสนองแนวคดดงกลาว นานาอารยะประเทศจงไดบญญตกฎหมายในการคมครองสทธเสรภาพของผตองหาหรอจาเลยและตรวจสอบการใชอานาจรฐในการคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาและจาเลยใหเปนไปโดยชอบธรรมไวหลายประการ

หนงในหลกการคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาหรอจาเลย คอ หลกการหามดาเนนคดอาญาซา Non bis in idem หมายถง บคคลจะไมเดอดรอนซาสองสาหรบการกระทาความผดเดยวกน หลกการนเปนขอตอสอยางหนงตามกฎหมายวธพจารณาความทจาเลยสามารถ ยกขอตอส เพอแสดงวาถกศาลพพากษาในขอหาเดยวกนมาแลว และขอใหศาลปลอยตวจาเลยไป โดยมวตถประสงคเพอจากดอานาจในการพจารณาคด เพอใหไดรบความเปนธรรม และเปนหลกประกนสทธเสรภาพของบคคล

หลกการหามดาเนนคดอาญาซา มตนกาเนดตงแตสมยกรกและโรมน ซงไดบญญตวา ผกระทาความผดไมควรถกรงควานถงสองครงสองหนในการกระทาความผดในครงเดยว ในปจจบน หลกการนถกพฒนาเปนหลกกฎหมายทวไปทนานาอารยะประเทศยอมรบ และนาไปใชทงระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law) และคอมมอนลอว (Common Law) เชน ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศฝรงเศส และประเทศญปน ไดบญญตรบรองหลกกฎหมายดงกลาวไวในรฐธรรมนญ Constitutional Right ประมวลกฎหมายอาญา หรอประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

นอกจากน หลกการหามดาเนนคดซานยงไดถกบญญตไวในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Right)

2

ขอ 14 (7) วา บคคลไมอาจถกพจารณาหรอลงโทษในการกระทาผดกรรมเดยวกน ซงไดมพพากษาถงทสดใหลงโทษหรอปลอยตว1 อยางไรกตาม ในปจจบนโลกไดเขาสยคไรพรมแดนเนองจากความเจรญกาวหนาทางดานเศรษฐกจ สงคม เทคโนโลยการสอสาร และคมนาคมการขนสง อนเปนการสงผลใหบคคล มการเคลอนยายถนทอยไปมาในประเทศตางๆ เพอทองเทยว ศกษา และการยายถนทอยอาศย ดวยเหตเหลานนบวาเปนปจจยอนสาคญททาใหเกดการขยายตวของความสมพนธระหวางประเทศ ใหพฒนายงขน ในทางตรงกนขามปญหาอาชญากรรมไดมววฒนาการตามเชนกน โดยเฉพาะอยางยงอาชญากรรมขามชาต ทมการจดโครงสรางของบคคลหลายคนและมเปาหมายในการกระทาอาชญากรรมรายแรง เชน การคายาเสพตด การคามนษย การคาประเวณ หรออาชญากรรมคอมพวเตอร ซงอาชญากรรมเหลานกอใหเกดความเสยหายและสงผลกระทบในหลายประเทศ และสามารถกระทาความผดได หลายรปแบบ เชน ความผดทไดกระทาลงในประเทศหนง แตการตระเตรยมการ การวางแผน การสงการ หรอการควบคมไดกระทาในอกประเทศหนง หรอการกระทานนไดกระทาลงประเทศหน ง แตมผลกระทบทสาคญเกดขนในอกประเทศหนง ซงเรยกการกระทานนวา เปนความผดทคาบเกยวในทางระหวางประเทศ เพอความยตธรรมตอประเทศทไดรบความเสยหาย กฎหมายระหวางประเทศไดใหอานาจรฐตางๆ ในการออกกฎหมายขยายเขตอานาจของตนไปยงรฐอน เพอบงคบใชกบคนชาตของตน หรอความผดทมผลกระทบตอความมนคงและเสถยรภาพของรฐ หรอความผดบางประเภททมผลกระทบตอนานาชาตอนเปนความผดสากล รวมถงการกระทาความผดทมลกษณะคาบเกยวกนระหวางรฐ อยางไรกตาม ผลทตามมาจากการขยายเขตอานาจรฐ จะทาใหรฐตางๆ ม เขตอานาจ ในการพจารณาคดททบซอนกน และนามาสการพจารณาถงการกาหนดกฎเกณฑในเรองการดาเนนคดซาในกรณทศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ซงเปนการชงนาหนกระหวางอานาจอธปไตยทเปนสทธเดดขาดของรฐในการทจะไมยอมรบคาพพากษาของศาลตางประเทศ กบการคมครองสทธเสรภาพของบคคลในการทจะไมถกดาเนนคดซา

สาหรบกฎหมายเรองการดาเนนคดซาในกรณทศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ไดถกกลาวถงในประเทศตางๆ เชน ประเทศญปน กาหนดวาหากศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว เปนดลพนจของศาลในการทจะลดโทษหรอไมลงโทษอกกได และประเทศสหรฐอเมรกาไดมคาพพากษาในคดตางๆ ทวนจฉยวา การจะดาเนนคดซาหรอไมใหเปนดลพนจของศาลในการทจะยอมรบหรอไมยอมรบคาพพากษาศาลตางประเทศ นอกจากน ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ

1 ขอ 14 (7) No one shall be liable to be tried or punished again for an

offence for which he has already been finally convicted or acquitted in accordance with the law and penal procedure of each country

3

ค.ศ.1998 และกฎบตรสทธขนพนฐานของสหภาพยโรป ประกาศ ณ วนท 7 ธนวาคม ค.ศ.2000 ไดกาหนดหลกการนไวโดยมรายละเอยด ดงน 1. ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998

ไดบญญตหลกการหามดาเนนคดซาไวใน ขอท 20 โดยกาหนดวา หามมใหดาเนนคดกบบคคลทศาลอาญาระหวางประเทศไดพจารณาพพากษามาแลว หรอศาลอาญาระหวางประเทศจะไมดาเนนคดซาสองครงกบการกระทาเพยงครงเดยวทรฐภาคไดทาการดาเนนคดมาแลว เวนแตการดาเนนคดในประเทศไมอาจเปนไปไดอยางอสระหรอเทยงธรรมตามบรรทดฐานทไดรบการยอมรบตามกฎหมายตางประเทศ หรอการดาเนนคดในสถานการณทมลกษณะทไมสอดคลองกบความตงใจในการนาตวผกระทาความผดมาสกระบวนการยตธรรม

2. กฎบตรสทธขนพนฐานของสหภาพยโรป กลมประเทศสมาชกสหภาพยโรปไดบญญตหลกการดาเนนคดซาในกรณดงกลาวไวในกฎบตรสทธขนพนฐานของสหภาพยโรป โดยมหลกวา คดทเกดในประเทศกลมสมาชกสหภาพยโรปทมความคาบเกยวกนระหวางสองประเทศสมาชกขนไปและอยในการตดสนของศาลในหลายประเทศสมาชก จะไมมผใดตองระวางโทษอกครงในการดาเนนคดอาญากบความผดทเขาไดรบการลงโทษหรอปลอยตว เวนแตเปนคดความมนคงของชาต จากการศกษาเบองตนจะเหนไดวา อานาจอธปไตยของรฐกาลงถกผอนคลายลง โดยหลายประเทศเรมหนมาคมครองสทธเสรภาพของปจเจกชนมากขน เนองจากมแนวคดมาจากการวางรากฐานของความหมายของกฎหมายอาญาระหวางประเทศทเรมเอนเอยงมาทางดานของการคมครองมนษยชาต ในขณะทกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองแบบเดมมงคมครองอานาจอธปไตยของรฐและผลประโยชนของรฐ

สาหรบประเทศไทยไดมกฎหมายทเกยวของกบหลกการดาเนนคดซา กรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวอย 4 ฉบบ คอ

1. ประมวลกฎหมายอาญา

ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตเรองนอยในเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ โดยกฎหมายในเรองนจะใชในกรณทผกระทาความผดไดกระทาความผดทอยในอานาจทงศาลไทยและศาลตางประเทศ และศาลตางประเทศไดพจารณาพพากษามาแลว และบคคลนนไดเดนทางเขามาในราชอาณาจกร ผลคอ ศาลไทยลงโทษซาไดในบางฐานความผดและลงโทษซาไมได ในบางฐานความผด

4

ทงน ในเรองดงกลาวกฎหมายไดแบงรปแบบการบงคบใชกฎหมายออกเปน 2 รปแบบ คอ 1. การกระทาความผดเกดนอกราชอาณาจกร2 2. การกระทาความผดในราชอาณาจกร หรอถอวาเปนการกระทาความผดในราชอาณาจกร

สาหรบกรณทการกระทาความผดเกดนอกราชอาณาจกรจะใชบงคบไดในกรณทบคคลไดการกระทาความผดทเกยวกบความมนคงตอประเทศไทย ความผดทเปนการปลอมแปลงเงนตรา แสตมป ภาษอากร คาธรรมเนยม เอกสารใบหนตวเงน ความผดกอการราย ความผดเกยวกบเพศในการลอลวงเดกเพอคาประเวณขามชาต ความผดชงทรพยปลนทรพยในทะเลหลวงนอกราชอาณาจกร และกฎหมายกขยายอานาจในการดาเนนคดตอผกระทาความผดในประเทศไทยได3 ไมวาผกระทาจะมสญชาตใดหรอมความผดทระบไวใน มาตรา 84 มาตรา 95 เกดขนในตางประเทศ โดยคนไทย

2 มาตรา 10 ผใดกระทาการนอกราชอาณาจกร ซงเปนความผดตาม มาตราตางๆ ทระบไวใน มาตรา 7 (2) และ (3) มาตรา 8 และมาตรา 9 หามมใหลงโทษผนน ในราชอาณาจกร เพราะการกระทานนอก ถา

(1) ไดมคาพพากษาของศาลในตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผนน หรอ (2) ศาลในตางประเทศพพากษาใหลงโทษและผนนไดพนโทษแลว ถาผตอง

คาพพากษาไดรบโทษสาหรบการกระทานน ตามคาพพากษาของศาลในตางประเทศมาแลว แตยง ไมพนโทษ ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได หรอจะไมลงโทษเลยกได ทงน โดยคานงถงโทษทผนนไดรบมาแลว

3 มาตรา 7 ผใดกระทาความผดดงระบไวตอไปนนอกราชอาณาจกรจะตองรบโทษ ในราชอาณาจกร คอ

(1) ความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร ตามทบญญตไวในมาตรา 107 ถง มาตรา 129

(1/1) ความผดเกยวกบการกอการราย ตามทบญญตไวในมาตรา 135/1 มาตรา 135/2 มาตรา 135/3 และ มาตรา 135/4

(2) ความผดเกยวกบการปลอมและการแปลง ตามทบญญตไวในมาตรา 240 ถง มาตรา 249 มาตรา 254 มาตรา 256 มาตรา 257 และมาตรา 266 (3) และ (4)

(2 ทว) ความผดเกยวกบเพศ ตามทบญญตไวในมาตรา 282 และมาตรา 283 (3) ความผดฐานชงทรพย ตามทบญญตไวในมาตรา 339 และความผดฐานปลนทรพย

ตามทบญญตไวใน มาตรา 340 ซงไดกระทาในทะเลหลวง 4 มาตรา 8 ผใดกระทาความผดนอกราชอาณาจกร และ

5

(ก) ผกระทาความผดนนเปนคนไทย และรฐบาลแหงประเทศทความผดไดเกดขน หรอผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ หรอ

(ข) ผกระทาความผดนนเปนคนตางดาว และรฐบาลไทยหรอคนไทยเปนผเสยหาย และผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ

ถาความผดนนเปนความผดดงระบไวตอไปน จะตองรบโทษภายในราชอาณาจกร คอ (1) ความผดเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอประชาชน ตามทบญญตไวใน

มาตรา 217 มาตรา 218 มาตรา 221 ถงมาตรา 223 ทงน เวนแตกรณเกยวกบมาตรา 220 วรรคแรก และมาตรา 224 มาตรา 226 มาตรา 228 ถงมาตรา 232 มาตรา 237 และมาตรา 233 ถงมาตรา 236 ทงน เฉพาะเมอเปนกรณตองระวางโทษตามมาตรา 238

(2) ความผดเกยวกบเอกสาร ตามทบญญตไวในมาตรา 264 มาตรา 265 มาตรา 266 (1) และ (2) มาตรา 268 ทงน เวนแตกรณเกยวกบมาตรา 267 และมาตรา 269 (2/1) ความผดเกยวกบบตรอเลกทรอนกส ตามทบญญตไวในมาตรา 269/1 ถงมาตรา 269/7 (2/2) ความผดเกยวกบหนงสอเดนทาง ตามทบญญตไวในมาตรา 269/8 ถงมาตรา 269/15

(3) ความผดเกยวกบเพศ ตามทบญญตไวในมาตรา 276 มาตรา 280 และมาตรา 285 ทงนเฉพาะทเกยวกบมาตรา 276

(4) ความผดตอชวต ตามทบญญตไวในมาตรา 288 ถงมาตรา 290 (5) ความผดตอรางกาย ตามทบญญตไวในมาตรา 295 ถงมาตรา 298 (6) ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบหรอคนชรา ตามทบญญตไวในมาตรา

306 ถงมาตรา 308 (7) ความผดตอเสรภาพ ตามทบญญตไวในมาตรา 309 มาตรา 310 มาตรา 312

ถงมาตรา 315 และมาตรา 317 ถงมาตรา 320 (8) ความผดฐานลกทรพยและวงราวทรพย ตามทบญญตไวในมาตรา 334 ถง

มาตรา 336 (9) ความผดฐานกรรโชก รดเอาทรพย ชงทรพย และปลนทรพย ตามทบญญตไว

ในมาตรา 337 ถงมาตรา 340 (10) ความผดฐานฉอโกง ตามทบญญตไวในมาตรา 341 ถงมาตรา 344 มาตรา

346 และมาตรา 347 (11) ความผดฐานยกยอก ตามทบญญตไวในมาตรา 352 ถงมาตรา 354 (12) ความผดฐานรบของโจร ตามทบญญตไวในมาตรา 357

6

เปนผกระทาความผด หรอคนไทยเปนผเสยหาย และหากบคคลนนเดนทางเขามาในราชอาณาจกร ดงน ศาลไทยกจะมอานาจดาเนนคดอาญากบบคคลเหลานได

อยางไรกตาม หากศาลตางประเทศมคาพพากษาบคคลนนมาแลวผลทางกฎหมาย คอ 1. ศาลไทยลงโทษซาได ถาเปนความผดในเรองความมนคง ความผดกอการราย

ความผดเกยวกบเพศกรณธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร 2. ศาลไทยลงโทษซาไมได ถาเปนความผดในเรองการปลอมแปลงเงนตรา

แสตมปรฐบาล ใบหน ตวเงน ความผดชงทรพย ปลนทรพยในทะเลหลวง หรอความผดทผกระทาความผดหรอผเสยหายเปนคนไทย

สาหรบกรณการกระทาความผดในราชอาณาจกรหรอถอวาเปนการกระทาความผดในราชอาณาจกรตองรบโทษในราชอาณาจกรจะใชในกรณ เมอมการกระทาความผดเกด ในประเทศไทย หรอเกดขนในเรอไทย หรออากาศยานไทย ทอยนอกราชอาณาจกรไทย6 หรอเมอ มการกระทาหรอผลของการกระทาความผดคาบเกยวกนระหวางประเทศไทยและตางประเทศ7 หรอเมอมการกระทาความผดเกดขนนอกราชอาณาจกรทเปนการตระเตรยมการหรอพยายามกระทาความผดทกฎหมายไทยไดบญญตไวเปนความผด แมผลจะไมเกดขนในราชอาณาจกรไทย8 หรอเมอ มผกระทาความผดหลายคน กลาวคอ ตวการ ผใช และผสนบสนน อยนอกประเทศไทย แตผลงมอได

(13) ความผดฐานทาใหเสยทรพย ตามทบญญตไวในมาตรา 358 ถงมาตรา 360 5 มาตรา 9 เจาพนกงานของรฐบาลไทยกระทาความผดตามทบญญตไวในมาตรา 147 ถงมาตรา 166 และมาตรา 200 ถงมาตรา 205 นอกราชอาณาจกร จะตองรบโทษในราชอาณาจกร

6 มาตรา 4 ผใดกระทาความผดในราชอาณาจกร ตองรบโทษตามกฎหมาย การกระทาความผดในเรอไทยหรออากาศยานไทย ไมวาจะอย ณ ทใดใหถอวา

กระทาความผดในราชอาณาจกร 7 มาตรา 5 วรรคแรก ความผดใดทการกระทาแมแตสวนหนงสวนใดไดกระทาใน

ราชอาณาจกรกด ผลแหงการกระทาเกดในราชอาณาจกรโดยผกระทาประสงคใหผลนนเกดในราชอาณาจกร หรอโดยลกษณะแหงการกระทาผลทเกดขนควรเกดในราชอาณาจกร หรอยอมจะเลงเหนไดวาผลนนจะเกดในราชอาณาจกรกด ใหถอวาความผดนนไดกระทาในราชอาณาจกร

8 มาตรา 5 วรรคสอง ในกรณการตระเตรยมการ หรอพยายามกระทาการใด ซงกฎหมายบญญตเปนความผด แมการกระทานนจะไดกระทานอกราชอาณาจกร ถาหากการกระทานนจะไดกระทาตลอดไปจนถงขนความผดสาเรจ ผลจะเกดขนในราชอาณาจกร ใหถอวาการตระเตรยมการหรอพยายามกระทาความผดนนไดกระทาในราชอาณาจกร

7

ลงมอกระทาความผดในประเทศไทย9 ดงนน ผกระทาความผดทเกยวของทงหมดตองรบโทษ ในราชอาณาจกร

อยางไรกตาม หากศาลตางประเทศมคาพพากษาบคคลนนมาแลวผลทางกฎหมาย คอ10

1. ศาลไทยลงโทษซาอกไมได ถาผกระทาความผดถกฟองตอศาลตางประเทศโดยรฐบาลไทยรองขอ และศาลตางประเทศพพากษาถงทสดใหปลอยตวของผกระทาความผด หรอศาลตางประเทศไดมคาพพากษาลงโทษและผนนไดพนโทษมาแลว

2. ศาลไทยลงโทษซาอกได ถาผกระทาความผดไดรบโทษตามคาพพากษาของศาลในตางประเทศมาแลวทงหมด โดยทรฐบาลไทยไมไดรองขอใหลงโทษ หรอผกระทาความผดไดรบโทษตามคาพพากษาของศาลตางประเทศมาแลวบางสวน หรอศาลตางประเทศยงไมมคาพพากษา ถงทสดใหปลอยตวผนน หรอศาลตางประเทศพพากษาลงโทษแตผนนยงไมไดรบโทษเลย หรอศาลตางประเทศมคาพพากษาถงทสดใหปลอยตวผนน โดยรฐบาลไทยมไดรองขอ

2. สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน

สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน มหลกการเกยวกบการดาเนนคดซา กรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวอยในขอ 3 ทกาหนดวา ภาคผรบคารองขอจะปฏเสธใหความชวยเหลอในกรณทบคคลถกตดสนวามความผดถกตดสนปลอยตว

9 มาตรา 6 ความผดใดทไดกระทาในราชอาณาจกร หรอทประมวล กฎหมายนถอวาไดกระทาในราชอาณาจกร แมการกระทาของผเปนตวการดวยกน ของผสนบสนนหรอของผใชใหกระทาความผดนนจะไดกระทานอกราชอาณาจกร กใหถอวาตวการ ผสนบสนน หรอผใชให กระทาไดกระทาในราชอาณาจกร

10 มาตรา 11 ผใดกระทาความผดในราชอาณาจกร หรอกระทา ความผดทประมวลกฎหมายนถอวาไดกระทาในราชอาณาจกร ถาผนนไดรบโทษสาหรบการกระทานนตามคาพพากษาของศาลในตางประเทศมาแลวทงหมดหรอแตบางสวน ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได หรอจะไมลงโทษเลยกได ทงน โดยคานงถงโทษทผนนไดรบมาแลว

ในกรณทผกระทาความผดในราชอาณาจกรหรอกระทาความผดทประมวลกฎหมายนถอวาไดกระทาในราชอาณาจกร ไดถกฟองตอศาลในตางประเทศโดยรฐบาลไทยรองขอ หามมใหลงโทษผนนในราชอาณาจกรเพราะการกระทานนอก ถา

(1) ไดมคาพพากษาของศาลในตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผนน หรอ (2) ศาลในตางประเทศพพากษาใหลงโทษ และผนนไดพนโทษแลว

8

โดยศาลทมเขตอานาจ อยางไรกตาม หากบคคลนนเดนทางเขามาในประเทศไทยบคคลนนกตองตกอยภายใตบงคบของประมวลกฎหมายในเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ซงเปดชองใหสามารถดาเนนคดซาได

3. พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527

พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการ ตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 มหลกการเกยวกบการดาเนนคดซาในกรณศาลตางประเทศ มคาพพากษามาแลวตามมาตรา 18 ทกาหนดวา หากมการโอนตวนกโทษไทยมารบโทษตอในราชอาณาจกร ใหถอวาคาพพากษาของศาลประเทศผโอนเปนคาพพากษาของศาลไทย ในกรณนจะไมมผลตอการดาเนนคดซา เนองจากบคคลทถกสงตวเขามาในประเทศไทยบคคลนนตองอยภายใตบงคบของประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เรองคดอาญาระงบ กรณศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาด ในความผดทไดฟอง

4. พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551

พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 มหลกการเกยวกบการดาเนนคดซากรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวตามมาตรา 10 ทกาหนดวา จะไมมการสงผรายขามแดน ถาหากวาประเทศผรบคารองขอไดมคาพพากษาถงทสดใหปลอยตวหรอลงโทษและผนนพนโทษแลว อยางไรกตาม หากบคคลนนเดนทางเขามาในประเทศไทยบคคลนนกตองตกอยภายใตบงคบของประมวลกฎหมายในเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ซงเปดชองในสามารถดาเนนคดซาได

จากการพจารณาหลกกฎหมายตางๆ ขางตน จะเหนไดวา แมจะมผลคาพพากษาของศาลตางประเทศมาแลว ประมวลกฎหมายอาญา พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 และสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ยงคงเปดชองใหเจาพนกงานสามารถดาเนนคดซากบผกระทาความผดไดอกครง เนองจากประเทศไทยมแนวคดวา รฐแตละรฐตองสงวนอานาจอธปไตยของตนเอง ดงนน การใชอานาจอธปไตยในทางการศาลยอมมผลและสามารถบงคบใชภายในดนแดนของรฐทมคาพพากษาเทานน รฐอนไมมหนาทหรอพนธกรณจะตองเชอฟงคาพพากษาของศาลอน หากมรฐใดยอมรบอานาจอธปไตยของรฐอนกจะสญเสยอานาจนนไป ดงนน คาพพากษาของรฐใดกพงใชเฉพาะรฐนน นอกจากนประเทศไทยเองยงกงวลในเรองของ

9

ความไมสอดคลองของระบบการพจารณา ประเภทของโทษ และการระวางโทษทแตละประเทศ มความแตกตางกน11

อยางไรกตาม การทกฎหมายของประเทศไทยยงคงเปดชองใหมการดาเนนคดซากบผกระทาความผดไดอกครง อาจจะไมชอบดวยหลกการคมครองสทธเสรภาพ หลกสทธมนษยชน รวมทงธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 และแนวคดกฎหมายอาญาระหวางประเทศสมยใหมทมงพจารณาถงบคคลมากกวาอานาจรฐ

จากหลกการคมครองสทธเสรภาพของบคคล ทาใหผเขยนตองการศกษาถงผล คาพพากษาของศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยในบรบทของการดาเนนคดซาวาจะมผลประการใด และการทกฎหมายอนญาตใหมการดาเนนคดซาไดยงคงมความเหมาะสมในยคปจจบนหรอไม เนองจากบทบญญตดงกลาวไดบญญตขนตงแตป พ.ศ.2500 และไมเคยไดรบการแกไขเพมเตม เมอกาลเวลาผานไปววฒนาการเกยวกบผลคาพพากษาของศาลตางประเทศตอการฟองคด ในอกรฐหนงกเปลยนแปลงไป ทงน ผเขยนจะไดนาหลกการคมครองสทธเสรภาพของบคคล หลกสทธมนษยชน รวมทงนาตนแบบกฎบตรสทธขนพนฐานของสหภาพยโรป ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ศาลอาญาระหวางประเทศ และแนวคดกฎหมายอาญาระหวางประเทศ และกฎหายทเกยวของ นามาศกษาเพอเปรยบเทยงกบหลกอานาจอธปไตยของรฐ ความแตกตางของระบบกฎหมายระหวางรฐ ประเภทของโทษ การระวางโทษ และวเคราะหถงสถานภาพของรฐทไมไดรบการรบรองความเปนรฐ ลกษณะของผลคาพพากษาของศาลตางประเทศ และแนวโนมการบญญตกฎหมายอาญาในอนาคต เพอคนหาหลกการและแนวทางใหมทเหมาะสมตอไป

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษาแนวคด ทฤษฎ และหลกกฎหมายการหามดาเนนคดอาญาซาในตางประเทศ องคการระหวางประเทศ และประเทศไทย

1.2.2 เพอศกษาขอความคด หลกการ และขอยกเวนการยอมรบผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศทมผลในการดาเนนคดอาญาของตางประเทศและประเทศไทย

1.2.3 เพอศกษาปญหาของการหามดาเนนคดอาญาซาในรปแบบการยอมรบผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศทมผลตอการดาเนนคดอาญาในประเทศไทย

1.2.4 เพอเสนอแนะแนวทางใหมของการหามดาเนนคดอาญาซาในรปแบบการยอมรบผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศทมผลตอการดาเนนคดอาญาในประเทศไทย

11 โชค จารจนดา, “รายงานการประชมรางกฎหมายอาญา (และบนทกประกอบ)”, (http://www.libraly.coj.go.th). ประวตศาสตรกฎหมาย, 10 มนาคม 2554.

10

1.3 สมมตฐานของการศกษา

จากแนวคดทวา บคคลจะไมเดอดรอนซาสองในการกระทาครงเดยวไดถกนามาเปนหลกกฎหมายในการหามดาเนนคดซา ซงเปนหลกสากลทระบบกฎหมายทกระบบยอมรบ และหลกการดงกลาวยงไดถกพฒนาไปถงการหามดาเนนคดซาระหวางรฐ ซงประเทศไทยไดรบหลกการนมากาหนดไวในรปแบบตางๆ เชน เขาเปนภาคหรอใหสตยาบนในกฎบตร สนธสญญาตางๆ รวมตลอดถงการบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา อยางไรกตาม หากศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว กฎหมายของประเทศไทยยงคงเปดชองวางใหมการดาเนนคดอาญาซาได ซงผเขยนเหนวา เปนการกระทบถงหลกการหามดาเนนคดซา

1.4 วธการศกษา

ขอมลทใชศกษาเปนการศกษาจากเอกสาร Documentary Research และประเมนวรรณกรรมจากบทความ ขอเขยนทางวชาการ คาอธบาย ความหมาย แนวคดทฤษฎ และจดมงหมายของกฎหมายทบญญตใชอย โดยศกษาจากตาราคาอธบาย ถอยคาความหมายในตวบทกฎหมาย ตารากฎหมายอนๆ ทเกยวของ แนวคาพพากษาฎกา ความเหนของผมประสบการณทางดานปฏบต บทความจากวารสาร และนตยสารทางกฎหมาย รวมทงศกษามาตรการและวธการของตางประเทศ มาวเคราะหเปรยบเทยบพฒนา ปรบปรง และวเคราะห เพอมงหมายแนวทางออกของการแกปญหา หลกเกณฑและวธการทถกตองเหมาะสมและกาวหนาขน

1.5 ขอบเขตของการศกษา

วทยานพนธนมงศกษาถงขอบเขตเรองการหามดาเนนคดอาญาซาในรปแบบของการคานงถงคาพพากษาของศาลตางประเทศมผลตอประเทศไทย ความเปนมา และแนวคดในเรองน โดยเปรยบเทยบกบหลกกฎหมายสากล พรอมทงศกษาถงปญหาและขอบเขตการบงคบใชหลกกฎหมายดงกลาวในประเทศไทย และศกษาถงความเปนไปไดในการเสนอแนวทางใหมของการยอมรบ คาพพากษาศาลตางประเทศทมผลตอการดาเนนคดอาญาในประเทศไทย

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 ทราบถงแนวคด ทฤษฎ และหลกกฎหมายการหามดาเนนคดอาญาซาในตางประเทศ องคการระหวางประเทศ และประเทศไทย

1.6.2 ทราบถงขอความคด หลกการ และขอยกเวนการยอมรบผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศมทผลในการดาเนนคดอาญาของตางประเทศและประเทศไทย

11

1.6.3 ทราบถงปญหาของการหามดาเนนคดอาญาซา ในรปแบบการยอมรบผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศทมผลตอการดาเนนคดอาญาในประเทศไทย

1.6.4 เสนอแนะแนวทางใหมของการหามดาเนนคดอาญาซา ในรปแบบการยอมรบผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศทมผลตอการดาเนนคดอาญาในประเทศไทย

บทท 2

ขอความคดเกยวกบการดาเนนคดอาญาซา

ในบทนจะเปนการศกษาถงขอความคด ทฤษฎ หลกเกณฑ ขอยกเวนของหลกการดาเนนคด และศกษาถงมาตรฐานสากลในกฎหมายระหวางประเทศ ไมวาจะเปนปฏญญาสากล กตการะหวางประเทศ รวมทงสนธสญญาในระดบพหภาคและทวภาความหลกเกณฑและนามาใชอยางไร เพอนามาเปรยบเทยบกบหลกการดาเนนคดซาในประเทศไทย

2.1 ขอความคด ปรชญา และประวตศาสตร

ในหวขอนจะเปนการกลาวถงตนกาเนดแนวคดทอยเบองหลงของหลกการดาเนนคดซา ปรชญา และประวตศาสตรทยาวนานในการววฒนาการหลกการน เพอชใหเหนวาหลกการนมความมนคงและไมมทางทจะลมสลายไปในอนาคต

2.1.1 ขอความคด

สภาพการณทวโลกในอดตมนษยมสถานภาพทไมเทาเทยมกน เนองจากมระบบการปกครองแบบทาส ซงทาใหมนษยในสงคมมทงเปนผทรงสทธและไมทรงสทธใดๆ เมอมนษยบางคน ไมสามารถเปนผทรงสทธได การถกกลาวหาวาเปนผกระทาความผดอาญากจะถกกระทาอยางไมใชมนษย และไมสามารถใชสทธในฐานะผถกกลาวหา อกทงรฐสามารถทกระทาการใดๆ ตอเนอตวรางกายของผถกกลาวหากได และในการพจารณาคดอาญาจะตงขอสนนษฐานวาผถกกลาวหา เปนผกระทาความผด และการคนหาความจรงจงเนนไปทการพยายามใหผตองสงสยหรอผถกกลาวหารบสารภาพดวยวธการทรมานรางกายของดวยวธการตางๆ ทรนแรง เพอใหรบสารภาพและทวความรนแรงมากขนจนถงขดสด1 ดวยเหตดงกลาวทาใหผถกกลาวหาไมไดรบความยตธรรมอยางยง

ประเทศไทยเคยใชระบบการดาเนนคดดวยวธวธทรมานรางกาย เชน บบขมบ ตอกเลบ หรอใหผตองหาเดนนาลยไฟเพอพสจนความบรสทธของตนเอง หากผนนทนไดกอาจไดรบการยอมรบวาเปนผบรสทธจรง แตหากทนไมไดกจะถอวาเปนผกระทาความผด และถกพพากษาลงโทษตอไป

1 คณต ณ นคร, “ฐานะของผถกกลาวหาในคดอาญา, ” บทบณฑต, เลม 42, ตอนท 2,

น.11-12 (มถนายน 2529).

13

ทเรยกวา หลกจารตนครบาล ซงการพจารณาคดในลกษณะนทาใหเกดการปฏบตทไมเปนธรรมตอมนษยเปนอยางมาก2

ดงนน เพอขจดขอบกพรองดงกลาว จงมแนวคดทวา มนษยตองไดรบความคมครองตามกฎหมายและผตองหาควรไดรบการพจารณาคดอยางเตมภาคภมจงไดอบตขน แตตองอยภายใตกรอบของการชงนาหนกระหวางผลประโยชนของปจเจกชนและผลประโยชนของสงคม กลาวคอ ถาหากมการใหสทธและเสรภาพแกผตองหามากเกนไปจะกอใหเกดความยากลาบากในการปองกนอาชญากรรม

นกกฎหมายจงไดคดหาแนวทางเพอผสมผสานการชงนาหนกระหวางประโยชนของปจเจกชนและผลประโยชนของสงคมไว 2 รปแบบ3 เพอใหการพจารณาคดเปนทเหมาะสม และสรางความสมดลระหวางเสรภาพของบคคลกบการใชอานาจรฐในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ดงน 1. การดาเนนคดอาญาแบบควบคมอาชญากรรม (Crime Control)

การดาเนนคดอาญาแบบควบคมอาชญากรรม เปนรปแบบทเนนการสงเสรมประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมทางอาญาโดยมงเนนควบคม ระงบ และปราบปรามอาชญากรรมเปนหลก โดยกระบวนการของรฐจะตองเปนหลกประกนตอสงคมในความปลอดภย ในชวตและทรพยสน ดงนน เพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว รฐกตองเพมพนประสทธภาพของกระบวนการยตธรรม โดยมงเนนการควบคมและปราบปรามอาชญากรรม โดยการนาตวผกระทาความผดมาลงโทษและการดาเนนคดตองไมมการหยดชะงก โดยตองดาเนนการไปอยางตอเนองและรวดเรว ไมมแบบพธทเปนอปสรรคตอการดาเนนคด ซงในบางครงอาจเปนผลทาใหสงคมยอมรบการปฏบตหนาทโดยมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงาน ดงนนกระบวนการยตธรรมทดตองมสถต การจบกมผกระทาความผดทสงและผทถกจบกมจะตองเปนผกระทาความผดจรง

2. การดาเนนคดอาญาแบบการคมครองสทธเสรภาพของบคคล (Due Process) การดาเนนคดอาญาในรปแบบน รฐจะตองคานงถงคณคาการคมครองสทธเสรภาพ

ของประชาชนเปนหลกโดยถอวาเปนสงทสาคญมากทสดในกระบวนการยตธรรมทางอาญาและตอตานการใชอานาจรฐโดยมชอบ รฐจะตองมความชอบธรรมในขนตอนตางๆ และจะถอวาผตองหาหรอจาเลยมความผดตอเมอมการพจารณาพพากษาเดดขาดแลววาเขามความผด และการดาเนนคด

2 ชาต ชยเดชสรยะ, มาตรการในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรม

ทางอาญา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพเดอนตลา, 2549), น.20-21. 3 Herberk L.Packer, Two models of the criminal process in criminal

Justice and criminal control , Ed. John Muncie (Los Angeles : Sage Publication, 2007) volume 1 (vision of justice) : p.21-24

14

ทกขนตอนผถกดาเนนคดจะตองไดรบการรบรองและคมครองสทธและเสรภาพ เชน อานาจศาล ในการพจารณาคด อายความ ฟองซา การดาเนนคดซา เปนตน

จากการแบงแยกการดาเนนคดอาญาทง 2 รปแบบ ทาใหนโยบายเกยวกบการบรหารงานกระบวนการยตธรรมของรฐตางๆ จะตองดาเนนไปดวยความระมดระวง กอใหเกด ความยตธรรมอยางแทจรง และไมกระทาการอนเปนการกระทบกระเทอนสทธเสรภาพของบคคล อนขดตอความยตธรรม หากรฐใดไมไดใหความยตธรรมแกประชาชนและประชาชนไมไดรบคมครองปองกนสทธเสรภาพของบคคลตามความชอบธรรมแลว กจะเกดความไมยตธรรมเขามาแทนท และอาจถกกดดนในทางระหวางประเทศในเรองการยกเวนไมใหใชกฎหมายภายในของรฐทยงลาสมย ซงในทางประวตศาสตรประเทศตางๆ ในเอเชยเคยตองยอมรบกฎหมายสมยใหมจากตะวนตกมาใช ในระบบกฎหมายของตน เนองจากกฎหมายในสมยนนยงลาสมยมากโดยเฉพาะในสวนทเกยวกบกฎหมายอาญาและกฎหมายวธพจารณาความอาญาทยงใชวธจารตนครบาล เชน การทรมานรางกาย ขมข ตอกเลบ บบขมบใหรบสารภาพ การไมไดกาหนดเวลาในการจาคกทแนนอน สงผลใหนกโทษบางคนถกขงลม รวมถงการบญญตกฎหมายทไมมการประกนสทธเสรภาพของประชาชนทาใหตกอยภายใตอานาจของเจาพนกงานรฐตามอาเภอใจ ซงเรองเหลานถอเปนขอรงเกยจของชาวตางชาต และถอเปนขออางทไมยอมขนศาลในเอเชยซงเรองเหลานทาใหประเทศในเอเชยตองปรบปรงกฎหมาย

ทงน จากการผสมผสานแนวคดการดาเนนคดอาญาแบบควบคมอาชญากรรมและการคมครองสทธเสรภาพของบคคล นกกฎหมายไดถายทอดคณลกษณะของการดาเนนคดทดจะตองมคณลกษณะ 3 ประการ4 ดงน

1. ตองปฏบตตอผถกกลาวหาในฐานะเปนประธานแหงสทธและจาตองระลกถงเสมอวาผถกกลาวหากเปนสวนหนงในสงคม การพจารณาคดตองคานงถงสทธเสรภาพและเกยรตแหงความเปนมนษยชนของเขาดวย

2. การพจารณาคดอาญาตองทาโดยเปดเผยใหประชาชนเขามสวนรวม และมสทธโตแยงคดคานโดยพจารณาหลกการแบงแยกอานาจ

3. การพจารณาคดนนจะตองเปดโอกาสใหผกระทาความผดกลบเขาสสงคมและสามารถใชชวตอยในสงคมไดอก

จากคณลกษณะ 3 ประการดงกลาว นกกฎหมายสามารถสกดออกมาเปนหลกในการดาเนนคดอาญา โดยใหมการดาเนนคดอาญาโดยรฐ มการคนหาความจรงในเนอหา มการฟงความทกฝาย มการพจารณาแบบหลกเปดเผย และมการยกประโยชนแหงความสงสย5

4 ประสทธ โฆวไลกล, “บนทกประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) และคาพพากษาศาลฎกาหม มาตรา 39 (4),” วารสารกฎหมาย, เลม 4, ปท 3, น.92 (กนยายน- ธนวาคม 2521).

15

สาหรบหลกการหามดาเนนคดซาเปนหลกทสบเนองมาจากแนวคดทตองการคมครองสทธและเสรภาพชองประชาชน และแนวคดจากหลกความศกดสทธของคาพพากษาทนามาผสมผสานกนโดยมแนวคดทตองการคมครองสทธและเสรภาพชองประชาชน นบเปนแนวคดทตองการใหประชาชนไดรบความเปนธรรมและเปนหลกประกนเสรภาพรวมตลอดทงสทธสวนบคคล ซงสอดรบกบหลกนตธรรม (Rule of Law) และความยตธรรมตามธรรมชาต (Natural Justice) ถอเปนรากฐานความยตธรรม ซงแนวคดนไดอบตขนในประเทศเยอรมน6 เปนหลกทเทดทนศกดศรความเปนมนษย และยอมรบในสทธเสรภาพแหงมนษยทกแงมม รฐตองใหความอารกขามนษยใหพนจากทรราช7 อนเปนหลกอดมคตทางกฎหมายทมใหประชาชนถกลวงละเมดจากการกระทาอนมชอบ โดยมไดแบงแยกวาบคคลนน จะเปนคนของชาตใด เชอชาตใด หรอศาสนาใด รฐตองใหความเคารพตอขอบเขตของสทธและเสรภาพของบคคลจากการแทรกแซงในสทธและเสรภาพ โดยอานาจรฐจะกระทาการใดๆ ไดตอเมอ มกฎหมายซงผานความเหนชอบจากตวแทนของประชาชนและหลกการจากดสทธเสรภาพจะกระทบกระเทอนสาระสาคญแหงสทธและเสรภาพไมได และโดยเฉพาะอยางยงการดาเนนคดในกระบวนการยตธรรม8 ทรฐเปนผทรงอานาจและมความจาเปนทรฐจะตองใชอานาจเพอใหสงคม มความสามารถในการตอสกบอาชญากรรม แตในขณะเดยวกนการใชอานาจรฐทมมากจนเกนไป ยอมกระทบตอสทธเสรภาพของคนในสงคมจนเกนควร ดงนน เมอบคคลใดตองเขาไปเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญาไมวาจะเปนผตองสงสย ผถกกลาวหา ผกระทาความผด ผตองโทษ ผเสยหาย พยาน หรอผถกปฏบตในการใชอานาจหนาทประการใดๆ มโอกาสทจะถกกระทบในทางทไมชอบ จงจาเปนตองมมาตรการทางกฎหมายเพอคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา โดยการใชอานาจรฐตองเปนไปตามหลกนตธรรมอยในขอบเขตทพอเหมาะพอด เนองจากวธในการลงโทษทางอาญานนเปนการลงโทษทกระทบกระเทอนถงสทธในดานตางๆ เชน ชวต รางกาย เสรภาพ และทรพยสนของบคคลทไดรบโทษทงสน ซงวธการลงโทษนจะออกมาในรปแบบของการลงโทษโดยมสงทเรยกวา ขอกาหนดกฎหมายเปนตวกาหนดไววาความผดใดตองรบโทษอยางไร โดยจะกาหนดไวตามฐานความผดทไดกอความเสยหายขน เมอพจารณาถงวธการลงโทษทไดรบแลว หากมการดาเนนคดซา

5 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2549), น.4.

6 ธานนทร กรยวเชยร, “บทบรรณาธการ,” บทบณฑตย, เลม 20, ตอน 3, น.765-766 (กรกฎาคม 2505).

7 ธานนทร กรยวเชยร, “อทธพลกฎหมายองกฤษในระบบกฎหมายไทย,” วารสารกฎหมาย, เลม 1, ฉบบท 2, น.22 (พฤษภาคม 2517).

8 จรญ โฆษณานนท, สทธมนษยชนไรพรมแดน ปรชญา กฎหมาย และความเปนจรงทางสงคม, (กรงเทพ : นตธรรม, 2545), น.13.

16

จะเกดความไมธรรมตอตวผกระทาความผด9 จากแนวคดในเรองนนกกฎหมายไดผลกดนใหเกด ความเปนรปธรรมตามลาดบ ประเทศองกฤษ หลกฐานทางประวตศาสตรทแสดงถงแนวคดการคมครองสทธและเสรภาพ คอ Magna Carta ปรากฏในราวป ค.ศ.1215 และ The English Bill of Right ซงเปนเอกสารทรฐสภาองกฤษไดตราขนในป ค.ศ.1689 โดยมการกลาวถงการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล 1. การจบและการคนจะตองกระทาโดยอาศยมลเหตอนสมควร การออกหมายโดยปราศจากเหตอนชอบธรรมจะกระทามได และตองมการสาบานหรอสตยาบน 2. บคคลไมตองตอบคาถามในทางอาญา เวนแตไดรบขอกลาหาจากคณะลกขนใหญ นอกจากประเทศอยในภาวะสงคราม และบคคลไมถกกลาวหาในความผดเดยวกนสองครง หรอไมถกตดสทธในชวตเสรภาพทรพยสนเวนแตมกฎหมายบญญตไว10 ประเทศสหรฐอเมรกา หลกฐานทางประวตศาสตรทแสดงถงแนวคดการคมครองสทธและเสรภาพ คอรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกา ซงไดประกาศใชเมอป ค.ศ.1791 โดยมการกลาวถงการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล 1. การตรวจคนบคคล เคหสถาน ทรพยสน หรอเอกสาร ตองมหมายคน

2. การพจารณาคดอาญาทมโทษหนกจะตองผานลกขน และในความผดเดยวกนจะมการพจารณาซาไมได11

สวนแนวคดเรองหลกความศกดสทธของคาพพากษาเปนการอธบายถงการทรฐมอบหมายใหตลาการใชอานาจทาคาพพากษาคดทคความฟองรองซงกนและกน ซงคาพพากษาศาลจะประกอบดวย 3 สวน สวนแรก คอ สวนทแรก คอ สวนของการกลาวถงบทกฎหมายทศาลนามาปรบใชกบคด รายละเอยดของพยานหลกฐานตางๆ แหงคด สวนทสอง คอ สวนของเหตผลของผพพากษาทใชในการพพากษา และสวนทสาม คอ สวนของคาพพากษาหรอคาสงของศาลในประเดนนนๆ โดยการพพากษาคดของศาลไมตองอยภายใตบงคบของบคคลใดๆ และไมตองอยภายใตอานาจใดๆ

9 ประสทธ โฆวไลกล, “บนทกประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4)

และคาพพากษาศาลฎกาหม มาตรา 39 (4) ,” วารสารกฎหมาย, เลม 4, ปท 3, น.92 (กนยายน- ธนวาคม 2521).

10 นพนธ สรยะ, ศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชน, สถานบนพระปกเกลา 2549 หนา 28

11 นพนธ สรยะ, ศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชน, สถานบนพระปกเกลา 2549 หนา 9

17

และเมอคาพพากษาออกไปแลวยอมมสภาพบงคบและผกพนแกคความ12 โดยคกรณในคดจะถกขดขวางจากการกระทาของตนเอง ในการจะกลาวอางสทธทจะกระทบกระเทอนคกรณอกฝายหนง ซงไดยดถอเอาการกระทาทกระทาไปแลว คกรณจะถกปดปากไมใหนาคดทมมลกรณเดยวกนไปฟองรองกนอก หรอไมอาจนาพยานหลกฐานอนภายนอกการพจารณามาขอพสจนตอศาล รวมทงไมสามารถทจะ หยบหยกขนกลาวอางหรอหยบหยกขอความใดๆ ซงศาลไดตดสนไปแลวไดอกตอไป และแมแตศาลเอง กไมมอานาจทจะแกไข กลาวคอ เมอศาลไดอานคาพพากษาคาพพากษายอมมผลตามกฎหมายและศาลกหมดอานาจลงทนท ทงน เพอเปนการคมครองสทธของบคคลและความเปนระเบยบเรยบรอย ในสงคมทาใหกระบวนการยตธรรมนนศกดสทธนาเชอถอและไมมสงใดจากภายนอกคดจะมนาหนกสงกวาอกแลว เพราะหากคาพพากษาไมมความแนนอนแลวจะทาใหเกดความวนวายยงยากซบซอนและคดไมมวนจบสน ซงผลประโยชนของคความจะถกจากดโดยการดาเนนคดอยางยตธรรมเพยง ครงเดยว13 ทงเปนการใหความยตธรรมอยางเหมาะสมเพอความสงบสขของประชาชนและรกษาผลประโยชนของคความอกดวย

โดยแนวคดนมตนกาเนดในราวศตวรรษท 12 ในประเทศองกฤษ ซงถอเปนตนแบบของระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common law) มการยดถอกนทวไปวา ถอยคาและขอความใน คาพพากษาของศาลกษตรยมความศกดสทธและทกคนตองยอมรบเปนทยตตาม ขอความทปรากฏ ในคาพพากษานน บคคลใดจะกลาวอางวาคาพพากษาไมถกตองหรอจะขอพสจนเพอเปลยนแปลงขอเทจจรงและขอความทกตวอกษรทมการกลาวอางในคาพพากษาเปนอยางอนไมได14 ซงแนวคดนไดพฒนาและเปนทยอมรบไปทวโลกโดยกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกาเรยกวา หลกการหามฟองซา กลาวคอ เมอมคาพพากษาถงทสดโดยศาลทมเขตอานาจ ยอมเปนทยตคความหรอผมสวนไดเสยจะนามาฟองใหมไมได แมศาลอนจะมอานาจรวมกนกตาม

กลาวโดยสรป หลกกฎหมายปดปากโดยเหตแหงการฟองคดเปนกฎหมายปดปาก ในลกษณะทหามไมใหคความแหงคดทศาลไดมคาพพากษาถงทสดแลว นาคดทมมลกรณเดยวกนไปฟองรองเปนคดความขนมาอกครงโดยอาศยมลเหตอยางเดยวกน (Same Cause of Action) ซงผลของหลกกฎหมายปดปากโดยเหตแหงการฟองคดนจะทาใหคความเดมทศาลมคาพพากษาถงทสดไปแลว ไมมอานาจฟองรองคความอกฝายหนง กลาวคอ หากจาเลยไดถกศาลพพากษามากอนหนาครงหนงแลว

12 วส ศรมหาพฤกษ, “วารสารวชาการ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต”, ปท 4, ฉบบท 2, น.19 (ธนวาคม 2556 – พฤษภาคม 2557).

13 พงษอาจ ตรกจวฒนากล, “กฎหมายปดปาก,” (วทยานพนธมหาบณฑต แผนกวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2525), น.210-211.

14 ไกรพล อรญรตน, “การรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนตามหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด,” ดลพาห, เลม 1, ปท 16, น.54 (มกราคม–เมษายน 2557).

18

ไมวาจะเปนคาพพากษาใหลงโทษหรอคาพพากษาใหยกฟอง จาเลยชอบทจะยกขอตอสวาตนถกศาลพพากษามาครงหนงแลว และหากศาลพบวาความจรงเปนไปตามคากลาวอางของจาเลย ศาลกชอบทจะยกฟองครงหลงเสย15

และหลกการหามฟองซา (res judicata)16 น ยงขยายสาขาไปถงการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอน คอ หลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด (Issue Estoppels)

หลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด ถอเปนประเดนทเกยวของโดยตรงกบหลกการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนน หากแมคดกอนหนาและคดทกาลงพจารณาอย จะมมลคดทแตกตางกนกตาม แตถาหากคดทงสองมประเดนแหงคดทตองพจารณาแมเพยงประเดนหนง ทเหมอนกนและมคความเดยวกน ศาลทกาลงพจารณาคดอยในภายหลงจาเปนตองถอตามขอเทจจรงทเปนทยตตามในคดแรกไววนจฉยเอาไวเปนทสดเทานน ศาลจะรบฟงหรออนญาตใหคความนาสบพยานอนเขาสบเพอรบฟงขอเทจจรงเปนประการอนนอกเหนอจากทปรากฏในคดแรกไมไดโดยเดดขาดเพราะหากศาลปลอยใหมการดาเนนคดซาสองขอเทจจรงเดยวกนทงๆ ท คความ ตางฝายตางมโอกาสตอสคดและนาเสนอพยานหลกฐานอยางเตมท ในคดแรกแลว ยอมเปนสงทไมยตธรรมอยางยง17 อกทงยงอาจนามาซงการวนจฉยขอเทจจรงของศาลทงสองคดทขดแยงกนได

กลาวโดยสรป จากการยอมรบแนวคดดงกลาว ทาใหกฎหมายวธพจารณาความอาญามไดมงหมายแตจะใหไดตวผกระทาความผดมาลงโทษแตอยางเดยว ยงตองคานงถงวธการเพอใหผตองหาหรอจาเลยไดรบความคมครองและปองกนการใชอานาจเกนขอบเขต ซงในการดาเนนคดอาญาตามความเปนจรงแลวผกระทาความผดนนมโอกาสหลดพนการลงโทษไปไดเสมอ เนองจากการขาดพยานหลกฐานโดยปราศจากขอสงสยทาใหศาลยกฟอง ประกอบกบสงทศาลวนจฉยตดสนแลวหรอ สงทยตโดยคาพพากษาแลวนนเปนหลกแหงคาพพากษาถงทสดยอมเปนทยตซงคความจะมาฟองรองกนใหมไมไดและถาหากมความพยายามทจะลงโทษผกระทาความผดใหจงได ทาใหการสบสวนสอบสวนหาพยานหลกฐานมาฟองพสจนความผดนนซาอกกจะเปนการไมรจกจบสนทาใหบคคลใดกตามทเขาไปเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญารสกเดอดรอนในการทจะตองหวาดหวนตลอดเวลา จงถอวาเปนเหตทาลายความสงบ

15 บญญต สชวะ, “การรบฟงขอเทจจรงในคดอน,” ดลพาห, เลม 4, ปท 13, น. 27 (เมษายน 2509).

16 สนทด สจรต, “การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม,” (วทยานพนธมหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538), น.60.

17 Rupert Cross and Colin Tapper, Cross on Evidence 7 Edition (London : Butterworths, 1990), p.78.

19

2.1.2 ปรชญา

การศกษาปรชญาเปนการศกษาถงประวตศาสตรตางๆ ความคดและพฒนาการอารยธรรมของมนษยวาเจรญอยางไร ทาไมอารยธรรมบางอยางถงลมสลาย กลาวคอ เปนการเรยนรในอดต เพอทาปจจบนใหดและเพอวางแผนอนาคตใหกบสงคม ดงนน เพอสอดรบกบวตถประสงคการศกษาดงกลาว ผเขยนจะขอกลาวถงปรชญาทเกยวของกบหลกการหามดาเนนคดซา วา มความคดและพฒนาการอยางไร และจะมแนวโนมเปนอยางไรในอนาคต

โดยหลกการหามดาเนนคดซามมลเหตมาจากความเชอวามนษยเกดมาพรอมกบสทธในความมคณคาของมนษยมสทธดาเนนชวตอยางสมศกดศรความเปนมนษย และการทผใชอานาจปกครองใชอานาจขดตอความเชอดงกลาว จะทาใหผใตปกครองมการตอสตอตานและเกดแนวคดทจะจากดการใชอานาจของผปกครองหรออานาจดงนนสงคมในปจจบน เชอกนวาถาสงคมภายในประเทศของแตละประเทศหรอระหวางประเทศในสงคมโลกมการเคารพใหบคคลแตละคนหรอปจเจกชน ไดรบรองการคมครองใหบคคลแตละคนใชสทธเสรภาพไดอยางชอบธรรม และรฐปฏบตหนาทตามหลกการสทธมนษยชนยอมทาใหสงคมสงบสขดวย

สาหรบในแงมมของกระบวนการยตธรรม กระบวนการยตธรรมทางอาญาทดนนตองมการกาหนดมาตรการทใหความคมครองสทธเสรภาพของบคคลทเขาไปเกยวของในกระบวนการยตธรรมทกขนตอน ผตองหา จาเลย และผตองโทษคดอาญากเปนกลมคนบคคลหนงทจะละเลยมได บคคลเหลานนควรทจะตองไดรบการปฏบตทเหมาะสมถกตองและเปนธรรม

ซงความเชอนกเปนสวนหนงททาใหเกดปรชญากฎหมายธรรมชาต ปรชญากฎหมายธรรมชาตเรมตนทอารยะธรรมยคกรกโรมน คอ รฐสาคญเหนอสงอนใด ประชาชนมหนาทสรางรฐ โดยตองยอมเสยสละประโยชนสวนตนและรฐตองเปนหลกประกนในทกดานแกประชาชน กฎหมายธรรมชาตมแนวความคดวา ธรรมชาตเกดมาดวยตนเอง โดยทมนษยไมไดกาหนด เปนกฎหมายทอยเหนอรฐ คอ การใชเหตผลเปนกฎเกณฑอดมคตทมขนเพอใหเกดความสมดลระหวางเอกชนกบ กลมบคคลสวนรวม ระหวางเสรภาพบคคลกบความเสมอภาคของทกคนกฎหมายธรรมชาตการใชชวตของมนษยจะเปนไปไดกตอเมอดาเนนไปภายใตหลกเหตผลและความยตธรรม คอ ตองอยภายใตกฎหมายและกฎหมายตองสอดคลองกบธรรมชาตมนษยมากทสดโดยการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล โดยนกปรชญากฎหมายธรรมชาตไดใหคานยามในเรองกฎหมายกบการปกครอง ดงน

1. John Locke ไดกลาววา มนษยมธรรมชาตทดเปนคนมเหตผลมเสรภาพโดยสมบรณ และรจกเคารพเสรภาพของกนและกน รฐมหนาทเพอดารงไวซงสทธในชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง ทรพยสนของประชาชนรฐไมสามารถทาลายสงเหลานได

2. Jean-Jacques Rousseau ไดกลาววา มนษยมธรรมชาตทดมสทธเสรภาพไมจากด แตไมมความมนคงในเสรภาพ เพอใหเกดหลกประกนสทธและเสรภาพมนษยจงตกลงทาสญญา

20

ประชาคมสละสทธเสรภาพเพอใหผปกครองเปนอนหนงอนเดยวกนและปกปองสทธเสรภาพของปจเจกชน

สาหรบในมมมองดานกฎหมาย กฎหมายธรรมชาตมองวา กฎหมายทไมสมบรณ คอ กฎหมายไมอาจบงคบใหเปนไปตามสทธตามธรรมชาตได มนษยจงจาเปนตองมาตกลงมาอยรวมกนโดยกอตงอานาจปกครองขนเพอใหผปกครองใชอานาจบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายเพอใหเกดความสนตสขและความสงบเรยบรอยในสงคม สญญาประชาคมนผปกครองใหสญญากบพลเมองวาจะใชอานาจเพอการดแลความสงบเรยบรอยขนในสงคมและพลเมองสญญาวาจะเชอฟงอานาจปกครอง แตผปกครองตองอยภายใตบงคบของกฎหมายธรรมชาตดวยอยางไรกตามถาผปกครองฝาฝนกฎหมายธรรมชาตอยางรายแรงถงขนาด พลเมองกอาจอางสทธปองกนตามกฎหมายขนเปนขอตอส ทจะตอตานอานาจปกครองได18 โดยมทฤษฎวา มนษยเกดมามสทธขนพนฐานบางประการตดตวมาตามธรรมชาตแลว และกฎหมายธรรมชาตนนอยเหนอปรากฏการณทงหลาย

ดงนน จงสามารถควบคมความประพฤตของมนษยดวย สทธของมนษยในสงคมจงตองมอยตามธรรมชาตเพราะมนษยนนตองรวมกนเปนสงคม และเมอมการอยรวมกนเปนสงคมจงเกดเปนรฐและระบบการเมอง กฎหมายจะตองมมนษยธรรม และสนบสนนหลกความเสมอภาคของบคคลตอกฎหมายดวยทาใหเกดหลกการยอมรบศกดศรความเปนมนษย โดยมนษยทกคนเปนบคคลและ เปนประธานแหงสทธมากกวาเปนเหมอนผถกกระทาหรอเหมอนทรพยสนหรอทาสและกฎหมายกบความยตธรรมนบเปนเรองทเกยวของกนอยางมาก เมอคนบนโลกไดรบผลกระทบกระเทอนในเรองตางๆ ตอตวเขาเอง ตอคนทเกยวของ และในจตใจเขายอมตองการหรอเรยกรองใหไดรบความเปนธรรมทมนษยทกคนเรยกรองแสวงหา มนษยจงพยายามมากาหนดจดตงระเบยบเพอตอบสนองความยตธรรมกฎหมายกมเพอความเปนธรรมสาหรบความยตธรรมทปรากฏจากการตดสนในศาลนนมมากมาย ผลคดมวาฝายหนงชนะอกฝายหนงแพคด ทงน ดวยอาศยพยานหลกฐานและเทคนคการสคดในศาลของแตละฝาย ซงฝายทแพคดบางครงมกอางวาไมไดรบความเปนธรรม แตกฎหมายกมแนวคดในเรองการหามดาเนนคดซาแตหาทางออกโดยการใหมระบบการทบทวนการพพากษาคอการใชสทธอทธรณและฎกาตอศาลสง

หากนาแนวคดการหามดาเนนคดซามาวเคราะหแลวจะเหนไดวา การดาเนนคดอาญาเปนกระบวนการทจากดสทธและเสรภาพในชวตรางกาย และทรพยสนของบคคลแตหลกการหามดาเนนคดอาญาซาเปนแนวคดทตองการใหประชาชนไดรบความเปนธรรมและชวยประกนสทธเสรภาพของบคคล จงเปนหลกการทสอดรบกบปรชญากฎหมายธรรมชาต และปรชญาดงกลาวยงคงมอยอยางเขมแขงในปจจบนและไมมทางทจะสะลายไปในอนาคต

18 สมยศ เชอไทย, ทฤษฎกฎหมายนตปรชญา, พมพครงท 16 แกไขเพมเตม 2556 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2557), น.100-101.

21

2.1.3 ประวตศาสตรและความเปนมา

หลกการหามดาเนนคดอาญาซามตนกาเนดอยในสมยกรกและโรมน ซงอยในยคของประชาธปไตย โดยเปนหลกการทสรางขนมาเปนอยางดและนยมใชกนอยทวไปเปนสวนหนงในหลกแหงความเปนสากลของเหตผล หลกแหงความเปนสากลของความยตธรรม และหลกแหงความเปนสากลของความรผดชอบ The universal law of reason, justice and conscience19 ไดมความรสกชอบธรรมฝงแนนอยในหลกกฎหมายและตอตานความคดทจะพจารณาผถกกลาวหามากกวาหนงครงในความผดเดยวกน

ศตวรรษท 12 มเรองราวอนเปนตนกาเนดของหลกทเกยวของกบการหามดาเนนคดอาญาซา โดยปรากฏในระบบกฎหมาย คอมมอลลอว (Common Law) ซงอธบายหลกการนวา พระเจาทรงหามมใหลงโทษการกระทาเดยวกนถงสองคร ง ซงมแนวคดมาจากความศกดสทธของ คาพพากษาทพฒนามาจากหลกกฎหมายปดปาก คาพพากษาเปนคาตดสนของกษตรย มความศกดสทธและตองยอมรบเปนทยตซงไมอาจจะพสจนหรอเปลยนแปลงเปนอนได กลาวคอ การฟองรองควรมการสนสดและมขอยต และบคคลไมควรทจะตองไดรบความเสยงภยทงในคดแพงและคดอาญาถงสองครงในการกระทาความผดครงเดยว20

ศตวรรษท 13 มคดแรกทเกยวกบเรองการหามดาเนนคดอาญาซาเปนเรองพพาทระหวางเซนตโธมสกบพระเจาเฮนรท 2 ในปญหาทวา จาเลยถกศาสนาจกรลงโทษในความผดหนงมา ตอมาจาเลยคนเดยวกนถกศาลอาณาจกรพพากษาลงโทษอก จงกอใหเกดแนวคดทจะนาหลกการ หามฟองซา (Double jeopardy) มาใช21

หลงจากทคดดงกลาวไดผานพนไปตลาการทเรยกวา Praetor ซงเปนตาแหนงของผชวยประมขของรฐ ประกาศใหมหลกการการคมครองคความวาดวยหลกการหามดาเนนคดซา โดยใหตลาการโรมนยดมนอยบนรากฐานของความยตธรรม โดยแสดงออกมาในชอวาหลก Res judicata หรอ Res adjudicate ซงเปนหลกทใชในคดแพง สวนคดอาญา ใชชอวา Autrefois acquit, Autrefois convict กลาวคอ หลกการหามดาเนนคดซาเปนหลกการทวไปใชไดทงคดแพงและ

19 William Mack and William Benjamin Hale, Corpus Juris, (New York :

The American Law Book Co., 1918), V XI I : 233. 20 พงษอาจ ตรกจวฒนากล, “กฎหมายปดปาก,” (วทยานพนธมหาบณฑต แผนก

วชานตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2525), น.210-211. 21 James E. King, The Problem of Double Jeopardy in successive

federal – state prosecution : A fifth amendment solution, Stan.L.Rev., 477, 479 (1979) F.N. (6).

22

คดอาญา มใจความวาเมอศาลพพากษาคดเปนทสดแลวยอมเปนอนยต ผหนงผใดจะรอฟนเรองเดมมาฟองรองอกไมได และหลกการดงกลาวไดเปนสวนหนงในทางมรดกของกฎหมายโรมน และถกนาไปปรบเปนสภาษตกฎหมายทเปนภาษาลาตนทเกยวของกบหลกการหามดาเนนดซาอย 3 สภาษตดวยกน คอ22

1. NEMO DEBET BIS PUNIRI PRO UNO DELICTO หมายความวา การกระทาผดครงเดยวหรอกรรมเดยวกนเปนการผดกฎหมายบทเดยวกนหรอกรรมเดยวผดกฎหมายหลายบทกตาม จาเลยจะตองรบโทษเพยงครงเดยวเทานน จะลงโทษจาเลยในการกระทาอนเดยวกนสองครงไมไดเดดขาด

2. NEMO DEBET BIS VEXARI PRO UNA ET EADEH CAUSA หมายความวา บคคลจะไมตองถกรงควาน หรอรบความลาบากสองครงเนองจากการกระทาความผดครงเดยว

3. NEMO DEBET BIS VEXARI PRO EADEM CAUSA หมายความเหมอนสภาษต ทสอง และตามนยเดยวกนยงมสภาษตสนอกวา NE BIS IN IDEM ซงมความหมายวาบคคลไมควรถกพจารณาเพอลงโทษสองครงในการกระทาความผดครงเดยว

ในป ค.ศ.1641 หลกการหามดาเนนคดซานไดขยายอทธพลและเปนทยอมรบใน นานาอารยประเทศ และปรากฏใน The Massachusetts Body of Liberties ซงเปนความสานกถง ความจาเปนในการปองกนการใชอานาจฟองรองในทางทเปนโทษของรฐและหลกการดงกลาวไดถกเขยนไวใน The Bill of ในรปของ Double jeopardy23 ในเวลาตอมา

เมอวนท 15 เมษายน ค.ศ.1945 ไดมการประชมใหญสหประชาชาตทซานฟรานซสโก โดยทประชมใหญไดลงมตรบรองกฎบตรสหประชาชาตอนเปนธรรมนญสาหรบการดาเนนงานของสหประชาชาต โดยในกฎบตรสหประชาชาตไดแสดงเจตนารมณของสหประชาชาตทตองการคมครองสทธมนษยชนอยางจรงจง และไดมการกอตงคณะรฐมนตรเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาตขน ซงคณะรฐมนตรไดดาเนนการจดทาสาสนรบรองสทธมนษยชนในนามสหประชาชาตและไดมการจดตงคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต จากนนคณะกรรมการกไ ดยกรางสาสนรบรองสทธมนษยชนขน24 คอ รางปฏญญาเกยวกบสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) ขน เพอทจะใหรฐตางๆ ออกมาตรการคมครองสทธของบคคล คอ รางปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน และทประชมสมชชาสหประชาชาต มมตรบรองปฏญญาสากลวาดวย

22 พชยศกด หรยางกร, สภาษตกฎหมาย ลาตน–ไทย, พมพครงท 16 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน) หนา 3

23 John C. Klotter and Jacqueline R. Kanovitz, op.cit. footnote 25, p.286. 24 กลพล พลวน, การบรหารกระบวนการยตธรรม, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพนตธรรม, 2554), น.252.

23

สทธมนษยชนดงกลาว ในวนท 10 ธนวาคม ค.ศ.1948 ซงถอวาเปนกฎหมายทมเนอหาสาระเปนการรบรองสทธพนฐานของมนษย25 อยางมาก

ซงหลกการหามดาเนนคดอาญาซาไดถกบญญตอยในขอ 10 ของปฏญญาดงกลาว โดยบญญตวา26 “บคคลชอบทจะเทาเทยมกนอยางบรบรณในอนทจะไดรบการพจารณาอยางเปนธรรมและเปดเผยโดยศาลซงเปนอสระและไรอคตในการวนจฉยชขาดสทธและหนาทตลอดจนขอหาทตน ถกกลาวหาใดๆ ทางอาญา” แตบทบญญตดงกลาวนนทประชมสมชชาสหประชาชาตมไดมเจตจานงจะบงคบใหรฐสมาชกปฏบตตามเพยงแตชกชวนใหรฐสมาชกปฏบตตาม เพราะฉะนนการทรฐสมาชกเพกเฉยตอบทบญญตปฏญญาดงกลาว จงไมเปนการขดตอกฎหมาย เพราะปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1945 เปนมาตรการทวไปของทกชนชาต ทกคน และทกองคการของสงคมตางๆ โดยใหตระหนกอยเสมอและพยายามสอนใหศกษา ตลอดจนสงเสรมใหมการเคารพตอสทธและเสรภาพและใหใชมาตรการทกาวหนาทงระดบชาตและระดบสากลเพอใหเปนทยอมรบและมประสทธผลรวมทงปฏบตตามของรฐสมาชกและชนชาตตางๆ ทอยในดนแดนอารกขา

ในป ค.ศ.1953 คดแรกทเกยวกบเรองการหามดาเนนคดอาญาซาในประเทศสหรฐอเมรกาไดปรากฏขน ซง เปนคดระหวาง Bartkus v. Illionois เมอ Bartkus ถกพจารณาใน Federal District Court ในตาบลทางตอนเหนอของรฐ Illinois ถกพจารณาในความผดขอหาปลนทรพย คดนลกขนชขาดใหยกฟอง ตอมารฐ Illinois ไดยนฟอง Bartkus โดยมขอเทจจรงเหมอนกบคดแรก โดยลกขนชขาดวามความผดและถกลงโทษจาคกตลอดชวต จาเลยยนอทธรณวาเคยถกพจารณาและพพากษามาในคดเดยวกนนแลวแตศาลอทธรณยกคารอง ซงเรองดงกลาวผพพากษาคนหนงทนงพจารณาคดไดเขยนความเหนแยงตามหลกวาศาลไมควรทจะรบพจารณาคดนอกเพราะเปนการฟองซาในคดอาญา (Double jeopardy)27

ในป ค.ศ.1966 องคการสหประชาชาตตระหนกเปนอยางดวา จาเปนจะตองมอนสญญาซงมผลบงคบทางกฎหมาย คอ ประเทศทลงนามในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1945 ตองรบไปปฏบตตามเพอใหการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนเปนไปอยางไดผลจงไดมการราง

25 ชาญเชาวน ไชยานกจ, “สทธมนษยชนกบกระบวนการยตธรรม,” บทบณฑตย, เลม 55, ตอนท 4, (ธนวาคม 2540), น.171.

26 สข เปรนาวน, คาสอนชนปรญญาตรกฎหมายระหวางประเทศ เลม 2 ความตกลงระหวางประเทศประกอบการศกษาวชากฎหมายระหวางประเทศ , พระนคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2512, น.91

27 Ronald A. Anderson, Wharton’s Criminal Law and Procedure, Based on Wharton’s Criminal and Wharton’s Criminal Procedure, (New York : The Lawyers Co – operative Publishing, 1957), p.1391.

24

กตการะหวางประเทศขน 2 ฉบบ คอ กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ค.ศ.1966 ซงทประชมสมชชาสหประชาชาตไดรบรองเมอวนท 16 ธนวาคม ค.ศ.1966 แตกตกาทง 2 ฉบบ จะตองมรฐสมาชกใหสตยาบน 35 ประเทศ จงจะมผลใชบงคบได ปรากฏวา มรฐสมาชกใหสตยาบน 38 ประเทศ ซงตองใชเวลาประมาณ 10 ป กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม มผลใชบงคบเมอวนท 3 มกราคม ค.ศ.1976 และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธสวนบคคลและสทธทางการเมอง มผลใชบงคบตงแตวนท 26 มนาคม ค.ศ.1976 อนสญญาทเกยวของกบกฎหมายเรองฟองซานน คอ28 บทบญญตกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง(International Covenant on Civil and Political Right) จดทาในรปของมตซงไดรบรองผลของมตและเปดใหลงนามใหสตยาบนหรอภาคยานวตโดยมตท 2200 ของสมชชาเมอวนท 16 ธนวาคม ค.ศ.1966 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางแพงและสทธทางการเมองซงบญญตเกยวกบการหามดาเนนคดซาในขอ 14 (7) วาบคคลไมอาจถกพจารณาหรอลงโทษในการกระทาผดกรรมเดยวกน ซงไดมพพากษาถงทสดใหลงโทษหรอปลอยตวแลวตามกฎหมาย และวธพจารณาความอาญาของแตละประเทศ

ป ค.ศ. 1998 เพอมใหบคคลผกออาชญากรรมระหวางประเทศทมความรายแรงทสด สามารถหลบหนจากการกระทาความผดไปได ประเทศตางๆ ไดกาหนดกรอบความรวมมอระหวางประเทศ คอ ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 (Rome Statute of the International Criminal Court 1998 ) ขน ในธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 น ไดกาหนดใหมศาลอาญาระหวางประเทศเพอเสรมเขตอานาจศาลทางอาญาของรฐ ในกรณทรฐไมสามารถดาเนนคดไดหรอดาเนนคดอยางไมมประสทธภาพ และเพอแกไขปญหาการทบซอนของเขตอานาจศาลทางอาญา และศาลอาญาระหวางประเทศมเขตอานาจเหนอดนแดนของรฐภาคและเหนอดนแดนของรฐอนใดทมใชรฐภาคแตยอมรบอานาจศาล นอกจากนธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ยงไดบญญตหลกการของการทจะไมพจารณาเพอลงโทษสองครงในการกระทาความผดครงเดยว เพอเกดสภาพความเดดขาดทางกฎหมายและหามมใหศาลอาญาระหวางประเทศดาเนนการลงโทษแกบคคลทไดรบพจารณาพพากษาเกยวกบการกระทาความผด ทเขาไดกอขน ไมวาศาลนนจะมคาพพากษาใหลงโทษหรอพนโทษมาแลวกตามไวในขอ 20 หามการดาเนนคดซา

1. หามดาเนนคดกบบคคลทศาลไดพจารณาพพากษาเกยวกบการกออาชญากรรมแลว หากบคคลนนไดถกลงโทษตามคาพพากษาหรอพนโทษมาแลว

28 International Covenant on Civil and Political Right No one shall be liable to be tried or punished again for an offence for which he has already finally convicted of acquitted in accordance with the law and penal procedure of each county

25

2. หามมใหศาลอนลงโทษบคคลใด สาหรบการกระความผดทบญญตไวในขอ 5 หากบคคลนนไดถกลงโทษตามคาพพากษาหรอพนโทษมาจากศาลแลว

3. หามมใหลงโทษบคคลใดทไดรบพจารณาพพากษาลงโทษโดยศาลอน สาหรบการกระทาความผดทบญญตไวในขอ 6 ขอ 7 หรอขอ 8 โดยศาลไดดาเนนการลงโทษเกยวกบการกระทาความผดเดยวกนนน เวนแตในกรณทไมสามารถดาเนนการอยางอสระหรอเทยงธรรมตามบรรทดฐานทไดรบการยอมรบตามกฎหมายตางประเทศ และการดาเนนการในสถานการณทลกษณะทไมสอดคลองกบความตงใจในการนาตวผกระทาความผดมาสกระบวนการยตธรรม

กลาวโดยสรป หลกการหามดาเนนคดซามววฒนาการตงแตสมยโรมน Praetor ซงในสมยนนมหลกนตศาสตรทยาวนานและโดดเดน โดยถกกอตงขนในป 753 กอนครสตกาล จนถงปจจบน ซงเปนระยะเวลากวา 2,700 ป และสามารถดงหลกนตศาสตรแยกออกมาจากตวกฎหมาย ซงเปนไปตามยคสมย และเมอหมดยคสมยหลกนตศาสตรนนกยงคงถาวรและสามารถปรบใชเรอยไปและเตบโตได กลาวคอ อาจนาหลกการเดมมาผสมกบหลกการใหมได ทงกฎหมายโรมนไดปรบปรงตวเองตลอดเวลาซงแนวคดดานกฎหมายของโรมนไดตกทอดมายงยโรป และมผลใหประเทศแถบยโรปมแนวคดเชงกฎหมายคลายๆ กน29

2.2 ทฤษฎและหลกกฎหมายทเกยวของ

หลกการหามดาเนนคดซาไดถกตงสมมตฐานและไดรบการตรวจสอบหลายครง จนถกพฒนามาเปนทฤษฎและหลกกฎหมายทมเหตผลเปนทยอมรบของคนทวไป ในหวขอนจะกลาวถงทฤษฎและหลกกฎหมายทเกยวของกบการหามดาเนนคดซา ไดแก ทฤษฎเงอนไขการระงบคด ผลผกพนของ คาพพากษา หลกนตธรรม หลกสทธมนษยชน และหลกการพจารณาโดยรวดเรวและเปนธรรม

2.2.1 เงอนไขการระงบคด

เงอนไขอานาจฟองหรอเงอนไขระงบคด หมายถง เงอนไขทจะใหเจาพนกงานหรอศาลมอานาจในการเรมตนคดและดาเนนคดตอไป กลาวคอ จะตองมหรอไมมขอเทจจรงหรอเหตการณใดๆ ทใหอานาจหรอตดอานาจดาเนนคดของเจาพนกงานหรอศาล30ซงถาปรากฏหลกเกณฑในการตดอานาจการดาเนนคดขนมาแลวเจาพนกงานหรอศาลกไมมอานาจดาเนนคดนนตอไป ทาใหการดาเนนคดนนสนสดลงหรอคดอาญาระงบ เจาพนกงานหรอศาลตองจาหนายคดและไมสามารถดาเนนคดอาญา

29 ประชม โฉมฉาย, ววฒนาการของกฎหมายโรมน, พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2553), น.2. 30 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2549 ), น.185.

26

กนไดอก ทงน ผเขยนแบงประเภทในเรองเงอนไขอานาจฟองหรอเงอนไขระงบคด ออกเปน 3 ชวง ดงน

1. กอนศาลมคาพพากษา กลาวคอ หากไดมการถอนคารองทกข ถอนฟอง หรอยอมความโดยชอบดวยกฎหมายกจะทาใหคดสนสดลงและไมสามารถดาเนนกระบวนการใดๆ ตอไปไดอก เชน ในคดอาญาทมโทษปรบสถานเดยวเมอยนยอมเสยคาปรบในอตราสงสดสาหรบความผดนน คดอาญายอมระงบ

2. ศาลมคาพพากษา กลาวคอ หากศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง คดอาญายอมระงบ เชน จาเลยเคยถกศาลพพากษาในขอหาขมขนกระทาชาเรามาแลว ในเหตการณเดยวกนโจทกจะฟองจาเลยคนเดมในความผดเดยวกนอกไมได

3. หลงจากศาลมคาพพากษา กลาวคอ เมอมกฎหมายออกใชภายหลงยกเลกความผด หรอมกฎหมายนรโทษกรรม คดอาญายอมระงบ

กลาวโดยสรป เงอนไขอานาจฟองหรอเงอนไขระงบคดอาจเกดในชนเจาพนกงานและชนศาลกได แตในทางปฏบตนนหลงจากทโจทกไดยนฟองแลวศาลจะตองตรวจสอบวา ศาลมเขตอานาจทจะพจารณาพพากษาคดนนหรอไม คความมอานาจฟองและอาจถกฟองเปนจาเลยไดหรอไม คาฟองนนจะตองเปนคาฟองทชอบดวยกฎหมาย เชน บรรยายองคประกอบความผดครบ ถวนถกตองตามกฎหมายความผดทไดฟองตอศาลในคดนจะตองไมเปนเรองท เกยวของกบคดทไดยนฟองตอศาลอน ตองไมมคาพพากษาเสรจเดดขาดในคดกอน ตองไมมกฎหมายยกเลกการลงโทษ ตองไมมการนรโทษกรรม และคดยงไมขาดอายความ หากมขอเทจจรงปรากฏตอศาลวาขาดเงอนไขแหงอานาจฟองหรอเงอนไขระงบคด31 ศาลกจะยตกระบวนพจารณา และหากฝาฝนจะมผลทาใหคาฟองนนไมสมบรณ

ดงนน การดาเนนคดอาญาซาถอเปนเงอนไขระงบคดอยางหนงททาใหการดาเนนคดหยดลง กลาวคอ เมอมการดาเนนคดแลวจะไมมการวนจฉยชขาดเนอหาแหงคดอกครงหนง ซงโดยปกตคดอาญาทจะไดรบการดาเนนคดจะตองเปนคดใหมการดาเนนคดซาเปนเรองตองหาม เพราะกฎหมายไมตองการใหบคคลไดรบความยากลาบาก ยงยาก หรอเดอดรอนซาสองสาหรบการกระทาครงเดยว แมศาลจะมคาพพากษาลงโทษหรอยกฟองกตาม

สาหรบประเทศไทย ไดบญญตหลกกฎหมายในเรองเงอนไขอานาจฟองไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 3932 เปนเงอนไขทจะทาใหสทธนาคดอาญามาฟองระงบ

31 คณต ณ นคร, “เงอนไขใหอานาจดาเนนคดกบทางปฏบตของพนกงานอยการ

และศาล,” วารสารอยการ, เลม 5, ปท 1, น. 43-46 (พฤษภาคม 2521). 32 มาตรา 39 สทธนาคดอาญามาฟองยอมระงบไป ดงตอไปน

(1) โดยความตายของผกระทาผด

27

ซงทาใหโจทกไมมอานาจฟอง และภาระการพสจนตกกบจาเลยทจะตองนาสาเนาหรอคาพพากษาเสรจเดดขาดมาแสดงตอศาล

2.2.2 ผลผกพนของคาพพากษา

ดงทไดกลาวมาแลวในหวขอท 2.1 ในเรองแนวคดความศกดสทธแหงคาพพากษาวา เมอศาลมคาพพากษาแลว คาพพากษานนจะผกพนคความและศาล โดยคความตองยอมรบเปนทยตและไมสามารถพสจนเปลยนแปลงไดเปนอยางอนไดและศาลกไมมอานาจในการแกไขอกตอไป โดยเฉพาะอยางยงในประเทศทใชในระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common law) ถอวาศาลเปน ผบญญตกฎหมายคาพพากษานนยงจะผกพนศาลในคดตอไปดวย โดยนกกฎหมายแบงประเภทของคาพพากษาไว 2 ประเภท ดงน

1. คาพพากษาถงทสดโดยแบบพธ เปนคาพพากษาททาใหกระบวนพจารณาของศาลสนสดลงโดยการยกฟองกลาวคอ ไมไดวนจฉยถงเนอหาความผด เชน คดขาดอายความ หรอการบรรยายฟองทไมไดปฏบตใหถกตองตามกฎหมาย เปนตน คาพพากษาในรปแบบนแมจะไมไดมการวนจฉยในประเดนแหงคด แตกถอเทากบเปนคาพพากษาถงทสดทวนจฉยเนอหาของคดอนจะทาใหสทธฟองคดระงบไป

2. คาพพากษาอนเปนทสดโดยเนอหา เปนคาพพากษาทวนจฉยวาจาเลยเปนผกระทาความผดหรอเปนผบรสทธ ซงจะมผลทาใหอานาจการลงโทษจาเลยในภายหนาระงบ เมอศาลพพากษายกฟอง จาเลยจะไมถกตงขอหาเดยวกนอก โดยจะมผลผกพนในเนอหาสาระบญญตทไดกลาวไวในคาพพากษานนคาพพากษาอนเปนทสดโดยเนอหาไดแกการวนจฉยขอเทจจรงโดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวกบองคประกอบความผดคอ เปนการปรบขอเทจจรงเขากบหลกกฎหมาย ซงผลของคาพพากษาอนเปนทสดนม 3 ประการ คอ

1. การรบรองและยนยนผลคด กลาวคอ จะเปนการรบรองและยนยนถงความผดหรอความบรสทธของจาเลย

(2) ในคดความผดตอสวนตวเมอไดถอนคารองทกขถอนฟอง หรอยอมความกนโดยถกตองตามกฎหมาย

(3) เมอคดเลกกนตามมาตรา 37 (4) เมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดซงไดฟอง (5) เมอมกฎหมายออกใชภายหลงการกระทาผดยกเลกความผด เชนนน (6) เมอคดขาดอายความ (7) เมอมกฎหมายยกเวนโทษ

28

2. สามารถบงคบคดได คอ ถาจาเลยมความผดและศาลกาหนดโทษแลว กสามารถลงโทษจาเลยได

3. หามดาเนนคดใหมซงถอวา คาพพากษาฉบบนนมเสถยรภาพอนเปนผลชองหลก Non bis in idem ทเนนการกระทามากกวาฐานความผด และไมคานงวาในคดกอนจะมขอผดพลาดหรอไม แตกมขอยกเวนอยหลายประการ เชน ขอยกเวนในการทกฎหมายใหสทธในการอทธรณ และขอใหรอฟนคดขนพจารณาใหม

กลาวโดยสรป ทฤษฎผลผกพนของคาพพากษา (res judicata pro verities accipiter) เปนหลกทตงอยบนแนวคดทตองการใหคดซงไดมการฟองรองและพจารณาพพากษาแลว ควรมขอสนสดยตและไมควรหยบยกสงทระงบหรอยตแลวขนมาฟองรองหรอพจารณาใหม

2.2.3 หลกนตธรรม

หลกนตธรรมเปนหลกอดมคตทางกฎหมายทไดรบการพฒนาขนมาเพอเปนหลกใน การคมครองสทธและเสรภาพสวนบคคลมใหถกลวงละเมดไดจากการกระทาอนมชอบของฝายปกครอง โดยเฉพาะอยางยงการใชอานาจรฐในกระบวนการยตธรรมทางอาญาจะตองกระทาสงทเปนประโยชนใหแกสมาชกของสงคม มขอบเขตจากด และชดเจนแนนอน เพอไมใหไปลวงลาสทธเสรภาพของประชาชนเกนเลย รวมทงทาใหสงคมมกฎเกณฑทแตละฝายสามารถรถงขอบเขตและบทบาทหนาทของตนอยางชดเจนการดาเนนการตางๆ ตองเปนไปตามกตกา ประชาชนหรอคความสามารถตรวจสอบและโตแยงไดหากปฏบตไมถกตอง ระบบนทาใหสงคมมการปกครองกนดวยกฎหมายและถอการเคารพกฎหมายเปนสงสาคญไมมผใดกระทาการตามอาเภอใจไดเพราะไมวาจะมอานาจอยางไรกมขอบเขตอยภายใตกตกานน บคคลทกคนในสงคมกจะไดรบการเคารพสทธเสรภาพและเหนความสาคญในเสรภาพของกนและกน

กลาวโดยสรป หลกนตธรรม เปนการจดการสงคมใหเปนไปความชอบธรรมตามครรลองของกฎหมายและยดถอกฎหมายเปนหลกมาตรฐานซงประชาชนมสทธและความเสมอภาคในทางกลบกนในสงคมทไมมการคานงถงหลกนตธรรมการปฏบตของรฐและเจาพนกงานอาจ มแนวโนมทจะเปนไปตามอาเภอใจของผใชอานาจรฐและผใชอานาจรฐกอาจเลอกทจะปฏบตตามอาเภอใจของตนมากกกวาการคานงถงมาตรฐานตามกฎหมาย เชน รฐอาจเลอกทจะใชวธจดการสงหารชวตของผตองสงสยเสยเองโดยไมตองคานงการตามกระบวนการของกฎหมาย

ดงนน เพอใหการปกครองเปนไปตามหลกนตธรรม การบญญตกฎหมายของรฐตองเปนธรรมมเหตมผล โดยเฉพาะสทธในการดาเนนคดในกระบวนการยตธรรมตองเปนการพจารณาในแงมมของการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน และตองมมาตรการทเปนหลกประกนสาหรบผตองหาหรอจาเลยในคดอาญา เชน บคคลจะไมถกกลาวหาวาประกอบอาชญากรรมเพยงเพราะมพยานหลกฐานทเชอไดวามการกระทาการเชนนน ตามหลกทวาบคคลไดรบสนนษฐานวาเปนผบรสทธ

29

กอนศาลจะพพากษา แตการจะเชอวาบคคลๆ หนงมการกระทาความผดเกดขนกตอเมอผมอานาจตามกฎหมายไดพจารณาพพากษาชขาดแลววามความผด และการพจารณาคดหรอไตสวนขอหาของผตองหาตองทาอยางเปนทางการและเปดเผยในศาลยตธรรมทงในปญหาขอเทจจรงและปญหาขอกฎหมาย นอกจากนน การพจารณาคดตองทาตอหนาองคคณะผพพากษาทเปนกลางและไมลาเอยงเขาขางฝายใด และผมอานาจพจารณาพพากษาจะตองพจารณาวาสทธอนเปนธรรมของบคคลนนไดรบการรบรองอยางถถวนแลว ตามขนตอนตางๆ ในกระบวนการยตธรรม และหากศาลมคาพพากษาแลวกจะไมมการพจารณาและพพากษาซา การลงโทษทางอาญากตองมจดมงหมาย เพอใหผกระทาความผดเกดความเขดหลาบและเปนการชดใชการกระทาความผด ตลอดจนขมขมใหบคคลอนในสงคมกระทาความผด และใหสงคมรวาไดรบการแกแคนทดแทนโดยรฐดาเนนการใหแลว อนเปนหลกการลงโทษทวไปทางอาญา ในทางตรงกนขาม หลกนตธรรมจะไมเหนพองดวยกบการแสวงหาขอเทจจรงอยางไมเปนทางการ

จากการจดทาหนงสอของคณะอนกรรมการวชาการวาดวยหลกนตธรรมแหงชาต33 ไดใหความหมายของคาวา นตธรรม หมายถง หลกการพนฐานแหงกฎหมายทกระบวนการยตธรรมหรอการกระทาใดๆ จะตองไมฝาฝน ขดหรอแยงตอหลกนตธรรม โดยมสาระสาคญหลายประการ เชน กฎหมายทดตองมความชดเจน กฎหมายทดตองไมขดแยงกนเอง กฎหมายทดตองมเหตผล กฎหมายทดตองนาไปสความเปนธรรม กฎหมายทดตองคมครองสทธมนษยชน ศกดศรความเปนมนษยหรอ สทธขนพนฐานกฎหมายทดตองทนสมย และสามารถรองรบตอความเปลยนแปลงของสงคม

ซงหลกการหามดาเนนคดอาญาซาเปนหลกทสอดคลองกบหลกนตธรรม กลาวคอ หากมการปลอยใหมการพจารณาคดอาญาซาไดกจะไมสามารถอธบายหลกการความศกดสทธ ในกระบวนการยตธรรม และเหตผลในการใหดาเนนคดซา รวมทงเปนการไมใหความเปนธรรมกบจาเลยหากโจทกสามารถนาพยานเขาสบใหมไดตลอดเวลาแมวาจะมการดาเนนคดไปแลว

อยางไรกตาม ปญหาอาชญากรรมในปจจบนไดววฒนาการทงรปแบบ วธการ และลกษณะของการกระทาความผด โดยเฉพาะอยางยงปญหาอาชญากรรมขามชาต นานาอารยประเทศจงไดพยายามหาวธการแกปญหาโดยมการออกกฎหมายทเกยวกบความรวมมอทางอาญาระหวางประเทศ ซงเปนไปตามหลกนตธรรมทกาหนดวา กฎหมายทดตองทนสมยและสามารถรองรบตอ ความเปลยนแปลงของสงคม ในทางตรงขามผเขยนเหนวา ในเมอนานานอารยประเทศสรางกฎหมายในการใหรวมมอกนเอาผดกบผกระทาความผดในทางระหวางประเทศแลว นานาอารยประเทศกตอง

33 คณะอนกรรมการวชาการวาดวยหลกนตธรรมแหงชาต และคณะอนกรรมการ

บรรณาธการ , “หลกนตธรรม ความหมาย สาระสาคญ และผลของการฝาฝนหลกนตธรรม”, สานกงานคณะกรรมการอสระวาดวยการสงเสรมหลกนตธรรมแหงชาต สานกปลดกระทรวงยตธรรม , หนา 1

30

พจารณาถงการใหความคมครองสทธเสรภาพของจาเลยในทางระหวางประเทศดวย โดยเฉพาะกรณทผกระทาความผดถกศาลตางประเทศพจารณาและพพากษามาแลวครงหนง

2.2.4 สทธมนษยชน

สทธมนษยชนเกดจากแนวความคดทมาจากสทธตามธรรมชาต ซงเปนสทธขนพนฐานทมนษยมตดตวตงแตเกดจนกระทงตาย และปราศจากเงอนไขทางกฎหมาย มาจากรากฐานของกฎหมายธรรมชาตมอยกบตวมนษยทกคนตลอดเวลา สทธเหลานมใชอภสทธของบคคลหนงโดยเฉพาะหากเปนความชอบธรรมทมนษยทกคนจะพงม โดยทเขาเกดมาเปนมนษยเปนผมเหตผลเปนอานาจอนชอบธรรมตามกฎหมาย ซงกฎหมายรบรองคมครองใหและมความเปนอสระทจะกระทาการหรอ งดเวนกระทาการใดๆ และหากรฐออกกฎหมายขดแยงกบกฎหมายธรรมชาตแลวยอมไมมผลใชบงคบ

จากแนวคดดงกลาวทาใหรฐพยายามกาหนดกรอบและทศทางการดาเนนงานของรฐไปในแนวทางการคมครองสทธและเสรภาพของปจเจกชนและมการผลกดนมาตรการทางกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยงกฎหมายทเกยวกบการดาเนนคดอาญา ตองนาไปสความถกตอง ความชอบธรรม และความยตธรรม หากมการดาเนนคดอาญาโดยอาเภอใจ และไปกระทบสทธเสรภาพของผบรสทธยอมเปนเรองทรายแรง เพราะระหวางเวลาทบคคลถกดาเนนคดอาญาอาจถกจากดอสรภาพหรอ เสอมเสยสทธทสาคญอาจเปรยบเสมอนวาไมแตกตางอะไรจากการถกลงโทษไปแลวโดยกระบวนการดาเนนคดทางอาญา ทงสทธมนษยชนเปนเครองมอสงเสรมมาตรฐานของการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม การมหลกประกนตางๆ ตามกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนยอมทาใหเกด ความนาเชอถอของสาธารณชนและประชาคมโลกวาผถกดาเนนคดอาญาหรอลงโทษทางอาญานน ไดผานกระบวนการตรวจสอบตามครรลองของกฎหมายอยางมมาตรฐานและมการปฏบตอยางเหมาะสม สวนผเสยหายและพยานกไดรบการคมครองตามสมควร เมอคนในสงคมเหนวากระบวนการยตธรรมทางอาญามการปฏบตตอมนษยอยางถกตองและเชอถอไดกยอมเลอกทจะทาตามแนวทางของกฎหมายและกระบวนการยตธรรมซงเอกสารประวตศาสตรแสดงถงความเปนมาของทฤษฎและ หลกกฎหมายในเรองสทธมนษยชนม ดงน

ป ค.ศ.1685-1689 เปนเวลาทการเมองการปกครองเตมไปดวยขอขดแยง คอ อานาจกษตรยกบอานาจตลาการ นโยบายศาสนาและรฐสภา34 กษตรยสามารถถอนผพพากษาไดตามอธยาศย ทาใหอานาจตลาการขาดความเปนเอกภาพประชาชนมกไมไดรบความเปนธรรม ในกรณทมขอพพาทระหวางรฐ นกการเมอง และประชาชน ไดรวมกนเรยกรองใหกษตรยลดพระราชอานาจลง และใหมการรบรองและคมครองเสรภาพของประชาชนมากขน มการจดทา กตการะหวางประเทศวาดวยสทธ

34 ม.ร.ว.รจยา อาภากรณ, กษตรยและรฐสภาองกฤษการปฏวตอนรงโรจน ค.ศ.1688, (กรงเทพมหานคร : เจาพระยาการพมพ, 2526), น.4.

31

พลเมอง ค.ศ.1685 โดยมใจความเกยวของกบหลกการหามดาเนนคดซาในขอท 6 คอ ไมควรมการลงโทษในลกษณะทโหดรายทารณ และผกระทาผดไมควรมการเรยกคาประกนตวและคาปรบทสงเกนเหต

ป ค.ศ.1776 จากทชาวอาณานคมแยกตวไปจากองกฤษเพราะรฐสภาองกฤษออกกฎหมายเกบภาษตามใจชอบ ชาวอาณานคมไดตอตานโดยการเขาไปทาลายสนคา คอ ใบชา ของชาวองกฤษททาเรอบอสตน ในทสดชาวอาณานคมจงไดประกาศแยกตวจากการปกครองขององกฤษ และให Thomas Jefferson เปนผจดทาคาประกาศอสรภาพ เมอวนท 4 กรกฎาคม ค.ศ.177635 โดยมขอความทเกยวของกบหามดาเนนคดซาในขอ 4 คอ จาเลยมสทธทจะไมใหการปรกปราตนเองและสทธทจะไมตองถกพจารณาซาในความผดดงกลาว

กลาวโดยสรป หลกการหามดาเนนคดซาถอเปนรากฐานของระบบกฎหมายและ ยงเปนหลกของสทธมนษยชนขนพนฐาน หากกฎหมายอนญาตใหมการดาเนนคดซาได จะเปนการละเมดความเปนอสระของปจเจกชนในการพจารณาทจะตองถกรบกวนจากความไมแนนอนของกระบวนการยตธรรมอนเปนละเมดสทธมนษยชน

2.2.5 สทธทจะไดรบการพจารณาโดยรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม

การพจารณาคดอยางรวดเรว และตอเนอง เปนหลกการทสาคญโดยถอวาความลาชามผลเปนการปฏเสธความยตธรรม เพราะบคคลทเขามาเกยวของในคดตางเสยเวลา ผถกกลาวหานอกจากจะตองถกคมขงเปนเวลานานแลว ยงตองเสยชอเสยงและโอกาสตางๆ สวนพยานหลกฐาน ไมวาในดานใดกอาจสญหายไปในระหวางนน โดยเฉพาะความไมตอเนองของการสบพยานอาจทาให ผทเกยวของไมสามารถจดจารายละเอยดสาคญทไดมการสบพยานในครงกอนๆ ได ในเรองของ ความรวดเรวและตอเนองนน ตามอนสญญาสภายโรปเพอการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพ ขนพนฐาน ค.ศ.1950 (European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms 1950) ขอ 6 กาหนดถงสทธทจะไดรบความเปนธรรมในการดาเนนคดวาการดาเนนคดอาญาควรเปนไปภายในเวลาอนควร หมายถง ตองดาเนนคดโดยไมชกชา นอกจากน ในเรองของความเปนธรรมในคดอาญามหลกกฎหมายทสาคญประการหนงวา บคคลจะไดรบความเดอดรอนหลายครงในกรณความผดเรองเดยวกนนนมได โดยหลกการนไดบญญตไวในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง ค.ศ.1966 และเปนหลกสากลทถอปฏบตกนอยในนานาประเทศทวโลก และพธสาร

35 พระเจาไดประธานสทธบางประการ โดยมไดถกพรากไปได ไดแก สทธในชวต

เสรภาพ เมอใดทรฐบาลเปนผทาลาย จดมงหมายประชาชนยอมมสทธเปลยนแปลงหรอลมรฐบาล ทงน มลรฐตางๆ ไดจดทาและประกาศใชรฐธรรมนญสหรฐ และประกาศ ค.ศ.1798 อาง หนา 52

32

ลาดบท 7 ของอนสญญาสภายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน ค.ศ. 1950 ขอ 436 การดาเนนคดอาญาทง 2 ระบบ ไดแก ระบบซวลลอว (Civil Law) และระบบ คอมมอนลอว (Common Law) ตางใหความสาคญถงสทธของบคคลทจะไดรบการพจารณาคด ดวยความรวดเรวตอเนองและเปนธรรม โดยนามาบญญตรบรองสทธนไวในกฎหมายแตละประเทศ

2.3 หลกเกณฑและขอยกเวน

ในหวขอนจะไดศกษาถงหลกทกาหนดเพอใชในการวนจฉย รวมทงวตถประสงคของการกอกาเนด หลกการหามดาเนนคดซา ซงจะนาเสนอเปนหลกการอยางกวางททกประเทศยอมรบ พรอมทงยกตวอยางประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศองกฤษ และสาธารณรฐฝรงเศส

2.3.1 หลกเกณฑ

หลกการหามดาเนนคดซาเปนขอจากดอานาจรฐอยางหนงในการดาเนนคดอาญา อนสบเนองมาจากความคดทจะคมครองประชาชนใหไดรบความเปนธรรมและเปนหลกประกน สทธเสรภาพสวนบคคลอยางถกตองและดทสดซงสอดคลองกบหลกนตธรรมและความยตธรรมตามธรรมชาต หลกเกณฑทสาคญของการหามดาเนนคดซา ในภาษาลาตนใชคาวา Nemo bis punitur pro eodem delicto นอกจากนน หลกสภาษตทางกฎหมายและอาชญาวทยาไดกลาววา บคคลไมพงถกลงโทษสองครงในความผดเดม กลาวคอ หากเปนการกระทาทกฎหมายเรยกวา กรรมเดยวแลว ไมวาผลจะเกดจากการกระทานนเปนความผดตอบทกฎหมายบทเดยวหรอบทกฎหมายหลายบท กควรทจะลงโทษจาเลยในการกระทาความผดครงเดยวจะลงโทษสองครงไดไม ทงจะตองเปนกรณทศาลมคาพพากษาในคดแรกมาแลวและไดมการยนฟองคดหลงอกครงหนง ดงนน การหามดาเนนคดซาจงเปนสวนหนงของความเดดขาดของคาพพากษา

36 ARTICLE 4 Right not to be tried or punished twice 1. No one shall be liable to

be tried or punished again in criminal proceedings under the jurisdiction of the same State for an offence for which he has already been finally acquitted or convicted in accordance with the law and penal procedure of that State

33

วตถประสงคของหลกการหามดาเนนคดซามไวเพอคมครองผถกกลาวหาได คอ 1. คมครองไมใหมการฟองซาหรอการพจารณาซาในความผดเดยวกนหลงจากศาล

มคาพพากษายกฟองแลว 2. คมครองไมใหมการฟองซาหรอการพจารณาซาในความผดเดยวกนหลงจากทศาล

พพากษาลงโทษแลว 3. คมครองไมใหมการลงโทษแบบทวคณในความผดเดยวกน

โดยทหลกการดาเนนคดซามองคประกอบ 2 ประการ อนเปนหลกเกณฑตามระบบสากลทเปนจดมงหมายหรอวตถประสงคของการดาเนนคดซา คอ

1. ผถกกลาวหาหรอจาเลยตองเปนบคคลคนเดยวกน และ 2. การกระทาความผดจะตองเปนการกระทาเดยวกน ในทางปฏบตนนเมอมการยนฟองคดตอศาลจะตองพจารณาองคประกอบของการ

กระทาความผดวาผถกกลาวหาหรอจาเลยไดมการกระทาความผดในลกษณะเดยวกนทงในคดแรกและคดหลงหรอไม และในคดแรกศาลไดมคาพพากษาเสรจเดดขาดหรอไม ถาพจารณาแลวมครบองคประกอบเชนวานนกเปนการดาเนนคดซา อนมผลทาใหคดอาญาระงบ37เมอพจารณาไดแลววา ผถกกลาวหาหรอจาเลยในคดแรกและคดหลงเปนบคคลคนเดยวกน และการกระทาความผดในคดแรกและคดหลงเปนการกระทาเดยวกนกจะเขาหลกเกณฑการหามดาเนนคดซา ซงการนาหลกเกณฑ การหามดาเนนคดซาไปใชในกฎหมายหรอการบญญตของแตละประเทศนนจะมความแตกตางกนไป แตตองมองคประกอบของการหามดาเนนคดซาทง 2 ประการ แมการนาไปบญญตใชในกฎหมายของประเทศตางๆ จะมความแตกตางกนกตาม

ประเทศคอมมอนลอว (Common Law) ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ไดรบรองและรวบรวมหลกการหามฟองซาไวในรฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกาในการแกไขเพมเตมครงท 5 และยงไปกวานนหลกการนยงถกเผยแพรไปทวและถกนาไปใชเปนหลกกฎหมายในเปนเทศตางๆ เชน ประเทศแคนนาดา ประเทศนวซแลนด ประเทศอนเดย และสาธารณรฐแอฟรกาใต

สหราชอาณาจกร ไดนาหลกการหามฟองซามาใชโดยศาลสงสหราชอาณาจกร ซงไดวางแนวบรรทดฐานมาจากคด Connelly v. DPP 1964 โดยวางหลกวา จะมบคคลทตกอยในอนตรายในชวตของเขามากกวาหนงครงในการกระทาความผดครงเดยวไมได

ประเทศซวลลอว (Civil Law) เชน สาธารณรฐฝรงเศส ไดบญญตหลกการนไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 692 วา ในกรณทกาหนดไวในเรองเดยวกนจะไมม

37 สรศกด ลขสทธวฒนกล, ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบอางอง, พมพครงท 16 (กรงเทพมหานคร : สานกงานพมพวญญชน, 2559), น.107.

34

การฟองรองดาเนนคดกบบคคลทพสจนไดวาเขาไดรบการดาเนนคดสาหรบความผดในเรองเดยวกนในศาลตางประเทศมาแลว และหากศาลตดสนใหลงโทษและรบโทษตามคาพพากษานนแลว ความผดนนยอมระงบ

2.3.2 พจารณาหลก Double jeopardy และหลก Non bis in idem

การหามดาเนนคดซาปรากฏยในกฎหมายตางประเทศทงในประเทศทใชระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) และประเทศทใชระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law) เมอพจารณาตามระบบกฎหมาย (Common Law) หลกการนแสดงออกมาทงในคดแพงและคดอาญา ซงในคดแพงใชชอวา res judicata หรอ res adjudicate และในคดอาญาชอวา autrefois acquit, autrefois covict จนกลายมาเปนบทกฎหมายในประเทศตางๆ เชน ประเทศสหรฐอรกา โดยใชชอวา former jeopardy หรอ double jeopardy และ twice in jeopardy ซงหลกการนกอกาเนด ครงแรกเมอ ค.ศ.1641 ใน The Massachusetts Body of Liberties และพฒนามาจนถงศตวรรษท 18 ในระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law) เรองหลกการหามดาเนนคดซาจะถกเรยกวา ne bis in idem หรอ non bis in idem หมายความวา บคคลซงเปนผตองหานนจะไมถกรงควาน หรอไดรบความยากลาบากถงสองครงในการกระทาความผดครงเดยว

หลกกฎหมายดงกลาวสงผลใหมการกาหนดเรองการหามดาเนนคดซาไวเปนสวนหนงของการดาเนนคดอาญา เพอทจะไมใหมการลงโทษบคคลสองครงในความผดเดม อนถอวาเปนหลกกฎหมายทสรางขนมาและนยมใชกนเปนการทวไป เนองจากหลกการดงกลาวปรากฏในสานวน หลกกฎหมายทวไป เพอใหสอดรบการหลกนตธรรม (Rule of law) เพอทจะคมครองประชาชน ใหไดรบความเปนธรรมและเพอเปนหลกประกนสทธเสรภาพ และสทธสวนบคคลไดอยางถกตอง เพราะการลงโทษทางอาญาและการดาเนนคดอาญานน กระทบกระเทอนตอสทธสวนบคคลไมวาจะเปนเนอตวรางกาย สทธ หรอเสรภาพ

ดงนน หากมการดาเนนคดอกครงและทาใหผตองหาหรอจาเลยเดอดรอนอกครง ในการกระทาความผดครงเดยวยอมไมเปนธรรม และการหามดาเนนคดซาไดกลายเปนหลกกฎหมายทยอมรบกนโดยทวไปในนานาอารยประเทศ โดยบางประเทศไดระบไวในรฐธรรมนญ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญปน และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน บางประเทศบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เชน ประเทศไทย เปนตน

2.3.3 ขอยกเวน

สาหรบในประเดนน จะศกษาถงขอยกเวนของการหามดาเนนคดซา ไดแก การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม การยกเลกกระบวนพจารณาคดทมชอบ การพจารณาคดทเกดจากการสมยอม และคาพพากษาคดอาญาโดยการอทธรณ

35

2.3.3.1 การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม

วตถประสงคทสาคญของกระบวนการยตธรรมทางอาญา คอ การนาตวบคคลทกระทาความผดมาลงโทษ ขณะเดยวกนตองพยายามไมใหผบรสทธตองถกลงโทษและบางครงพบวา บคคลทไมไดกระทาความผดกลบถกลงโทษทางอาญา แมวาความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตร มมากขน และรฐไดนาเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขามาประยกตกบกระบวนการพสจนความผด อยางไรกตาม แมรฐจะกาหนดกระบวนการพสจนความผดใหสมบรณหรอมประสทธภาพเพยงใดในทางปฏบตกอาจเกดความผดพลาดไดทกขนตอน ทงน เกดจากความผดพลาดของศาลหรอระบบการพจารณาคดอาญาทโจทกนาสบพยานหลกฐานอนเปนเทจ38 มการปลอมเอกสาร และการซกซอมพยานมาอยางด ทาใหศาลเชอและพพากษาลงโทษจาเลยทบรสทธในทสด

เพอแกปญหาความผดพลาดดงกลาวรฐจงมแนวคดวาหากปลอยใหม ความผดพลาดจะสงผลตอความยตธรรมและทาใหผกระทาความผดทแทจรงลอยนวลอยในสงคม ทงยงจะเปนการกชอเสยงของจาเลยถกลงโทษโดยไมเปนธรรมใหกลบสฐานะเดม ดงนน ในหลายประเทศจงยอมใหมการลบลางคาพพากษาทเกดความผดพลาดในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอาญาดวยการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม โดยมวตถประสงคเพอแกไขความผดพลาดและ มใหเกดผลรายตอผทถกลงโทษทงทเปนผบรสทธทงนการรอฟนคดอาญาขนพจารณาคดใหม เปนการแกไขผลของคาพพากษาในคดซงมคาพพากษาถงทสดโดยใหโอกาสแกจาเลยรองขอตอศาลใหมการพจารณาคดใหมไดหากมหลกฐานแสดงวาเปนผบรสทธ

แตมบางประเทศทอนญาตใหมการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมทงทเปนคณและเปนโทษแกผตองคาพพากษาได เชน ประเทศออสเตรย39

อยางไรกตาม ในเรองการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมไดมนกกฎหมาย 2 กลม ซงมแนวคดทแตกตางกน กลมแรกมความเหนวา การพจารณาคดใหมเปนหลกการทกระทบกระเทอนตอหลกความศกดสทธของคาพพากษา ทาใหคาพพากษาขาดความเดดขาดและศกดสทธ อกกลมทสองมความเหนวา การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมเปนขอยกเวนหลกการหามดาเนนคดซาเนองจากเปนการชวยผตองหาในคดหรอจาเลยทบรสทธหรอเปนกระบวนการพจารณาคดในการดาเนนคดทไมถกตอง ดงสภาษตทวา “ปลอยคนชวไปสบคนดกวาลงโทษคนดคนหนง” และ “ผบรสทธยอมไมถกลงโทษ”

38 อาไพ วจตรเวชการ, “การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม,” บทบณฑตย, เลม 41,

ตอน 3-4, น.362 (2527). 39 โกเมน ภทรภรมย, “การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม,” วารสารอยการ, เลม 163,

ปท 14, น.94 – 95 (กนยายน 2534).

36

สาหรบหลกกฎหมายสหพนธสาธารณรฐเยอรมน กาหนดหลกเกณฑสรป ไดความวา40 การรอฟนคดทมคาพพากษาถงทสดใหลงโทษแลวขนพจารณาใหมนน พงอนญาตใหกระทาไดเพอประโยชนของผทตองคาพพากษาถงทสดใหลงโทษเทานน เชน มการนาพยานเอกสารมานาสบในคดเพอแสดงวาจาเลยกระทาความผด แตปรากฏวาเอกสารปลอมไมถกตองหรอกรณพยานบคคลหรอพยานผเชยวชาญทไดเบกความวาจาเลยกระทาความผด ปรากฏวา ความผดเกยวกบการเบกความนนไมวาจะเปนการกระทาโดยเจตนาหรอประมาท หรอกรณเจตนาทาเอกสารอนเปนเทจ สงตอศาล หรอถาผพพากษาหรอผพพากษาสมทบทมสวนรวมในการทาคาพพากษาคดนน ตอมาปรากฏวา มความผดอาญาในหนาทราชการเกยวดวยในคดนน

ในสวนหลกกฎหมายของประเทศไทย การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม มวตถประสงคเพอลบลางคาพพากษาถงทสดทผดพลาดอนเน องมาจากความผดพลาดในเรองขอเทจจรงหรอพยานหลกฐาน ซงจะกระทาไดเฉพาะในทางทจะพสจนใหมวาจาเลยเปนผบรสทธ41 กลาวคอ การใหสทธในการรองขอใหมการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมเปนการเปดโอกาสใหจาเลยนาพยานหลกฐานเขาพสจนในชนศาลอกครงเพอเปนมาตรการเยยวยาแกไขในกรณทนาเชอวาเกดความผดพลาดในการตรวจสอบคนหาความจรงในคดจนเปนเหตใหเกดการลงโทษและไมสามารถเยยวยาไดดวยกระบวนการเดมเนองจากไดผานขนตอนของการใชสทธอทธรณและฎกาจนเสรจสนกระบวนการดาเนนคดและคดถงทสดไปแลวซงเปนคณกบจาเลย

เมอพจารณาแลวเหนวาการรองขอใหมการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ใชเฉพาะกรณทจาเลยในคดอาญาตองคาพพากษาถงทสดใหลงโทษเทานน ทจะมสทธยนคารองขอ ใหมการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม แตถาศาลไดมคาพพากษาถงทสดใหยกฟองจะขอใหมการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมไมได เพราะขดกบหลกการหามดาเนนคดซา

2.3.3.2 การยกเลกการพจารณาทมชอบ

แนวความคดพนฐานทางปรชญาการยกเลกการพจารณาทมชอบของศาล ในคดอาญามาจาก รฐมความจาเปนตองรกษาผลประโยชนของรฐในการนาตวผกระทาความผด มาลงโทษ และผถกกลาวหามสทธทจะไดรบความคมครองทจะไดรบการพจารณาทสมบรณจากศาล ทเปนกลางและปราศจากอคต ถามการพจารณาฝาฝนบทบญญตของกฎหมายหรอละเมดสทธขนมลฐานหรอมการกระทามชอบอนใดทรายแรงจะทาใหการพจารณามชอบ การพจารณาตกเปนโมฆะเสยเปลา ซงการยกเลกการพจารณาทมชอบของศาลในคดอาญาเปนการชงนาหนกระหวางการกระทาตางๆ

40 The Criminal Procedure Code (Germany), StrafprozeBordnung (StPO),

section 359-373. 41 พระราชบญญตรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ.2526

37

ของผทเกยวของในทางพจารณากบเจตนาภายในทผกระทาตองการใหเกดวาสงใดมนาหนกมากกวากนเมอเปรยบเทยบกนแลว เปาหมายของการดาเนนคดอาญาคอการใหความสาคญของจดประสงค ทแสดงออกมาเพอใหการดาเนนคดเปนไปดวยความแนนอนและชดเจน42 ทงน มไดพจารณาเฉพาะรปแบบหรอตวอกษรดงนน เมอมการพจารณาทมชอบหรอผดพลาดศาลตองใชดลพนจยกเลกกระบวนพจารณานน43

หลกเกณฑของการพจารณาทมชอบในคดอาญา หมายถง กระบวนพจารณาของศาลซงการพจารณาคดอาญาเรมตงแตเมอศาลออกนงพจารณาจนถงศาลอานคาพพากษา เมอกระบวนการพจารณา คอ การกระทาตางๆ อนเกยวดวยคดของคความหรอศาลกระทาการ อนเกยวดวยคดมชอบยอมทาใหการพจารณามชอบ ซงการพจารณามชอบหมายถงการพจารณาทฝาฝนบทบญญตของกฎหมาย หรอไมมอานาจในการพจารณาคดอาญาซงเปนเรองทรายแรงสาคญ44 กลาวคอ ความผดพลาดนนมผลทจะเปลยนคาตดสนในสาระสาคญ เชน ในคดความผดทมอตราโทษอยางสง จาเลยจะตองมทนายความ แตปรากฏวาในคดนนจาเลยไมมทนายความในระหวางพจารณายอมเปนการพจารณาทมชอบ เพราะเปนความผดพลาดทกระทบตอสทธการมทนายความ หรอการวนจฉยโดยไมครบองคคณะผพพากษา

ในระบบกฎหมายแบบซวลลอว การออกคาสง การปรบบทกฎหมาย และการกาหนดโทษ เปนอานาจหนาทของศาลทพจารณาคด ดงนน ในกลมประเทศระบบกฎหมายน การพจารณาทมชอบสวนใหญเกดจากการออกคาสงและการควบคมการพจารณาของศาล เชน ผพพากษาชแนะลกขนวาจาเลยควรมความผดหรอไม หรอเกดจากโจทกแถลงเปดและปดคดบดเบอนขอเทจจรงหรอขอกฎหมาย

ในระบบกฎหมายแบบคอมมอนลอว (Common Law) หากมการพจารณา ทมชอบ คความฝายทเสยประโยชนอาจยนคารองขอใหยกเลก ถาศาลเหนวาเหตผลฟงขน ศาลมอานาจยกเลกแมไมมคความฝายใดขอใหยกเลกถาศาลตรวจพบการพจารณามชอบศาลทพจารณาคดหรอศาลอทธรณมอานาจออกหมายเพอยกเลกการพจารณาทมชอบและสงใหพจารณาใหม โดยถอวา การพจารณาครงแรกเปนโมฆะ

42 Shigemitsu Dando, Japanese Criminal Procedure (N.J.Fred B. Rothman

Co.South Hackensack, 1965), P.168. 43 William P.GresserJr, Harold Hayes Henderson and Norcens Maril

Hillard, “Double Jeopardy” The Georgetown Law Jounal 76 (February, 1988), p.887. 44 Robert S. Hunter, Federal Trial Handbook (New york : The Lawyers

Co-Operative Publishing Co, 1974), p.714.

38

ในสวนของการยกเลกการพจารณาทมชอบในคดอาญาในประเทศไทย ในสมยกรงศรอยธยาและรตนโกสนทรตอนตน กฎหมายในสวนทเกยวกบการยกเลกการพจารณามชอบของศาลบญญตไวในเรองอทธรณตามพระอยการลกษณะอทธรณ45 ซงเปนการกลาวโทษผพพากษาวาผพพากษากระทามชอบดวยประการตางๆ ถาผพพากษาแพใหยกสานวนซงพจารณานนไวเสย และตองใหผพพากษาคณะใหมชขาดอกครงหนง46การยกเลกการพจารณาทมชอบในคดอาญาในประเทศไทยในปจจบน ในเรองการเพกถอนการพจารณาทมชอบน ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามไดบญญต จงตองนาบทบญญตในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง47 มาใชบงคบ คอ คความดาเนนกระบวนพจารณาใหมได แตตองเปนเรองทคความตองดาเนนการภายในเวลาทกฎหมายหรอศาลกาหนด ดงนน ถาคความไมดาเนนการภายในเวลาทกาหนดกจะไมสามารถดาเนนกระบวนพจารณาใหมไดอก สวนการยกเลกการพจารณาทมชอบโดยศาลสงตอศาลลางคอ คดกลบเขาสอานาจการพจารณาของศาลลางใหมอกครงหนง ซงผลคาพพากษาอาจเหมอนหรอแตกตางกบครงแรกกได

45 มหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง , ประมวลกฎหมายรชกาลท 1,

(กรงเทพมหานคร : เรอนแกวการพมพ, 2529), น. 424-430. 46 ร. แลงกาต, ประวตศาสตรกฎหมายไทย เลม 2, พมพครงท 3 (กรงเทพมหานคร :

ไทยวฒนาพาณชย, 2526), น.393. 47 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 27 ในกรณทมไดปฏบตตาม

บทบญญตแหงประมวล กฎหมายนในขอทมงหมายจะยงใหการเปนไปดวยความยตธรรม หรอทเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ในเรองการเขยน และการยนหรอการสงคาคความหรอเอกสารอนๆ หรอในการพจารณาคด การพจารณาพยานหลกฐาน หรอการบงคบคด เมอศาลเหนสมควร หรอ เมอคความฝายทเสยหายเนองจากการทมไดปฏบตเชนวานนยนคาขอโดยทาเปนคารอง ใหศาลมอานาจทจะสงใหเพกถอน การพจารณาทผดระเบยบนนเสยทงหมดหรอบางสวน หรอสงแก ไข หรอมคาสง ในเรองนนอยางใดอยางหนงตามทศาลเหนสมควร

ขอคานเรองผดระเบยบนน คความฝายทเสยหายอาจยกขนกลาวไดไมวาในเวลาใดๆ กอนมคาพพากษา แตตองไมชากวาแปดวนนบแตวนทคความฝายนนไดทราบขอความหรอพฤตการณอนเปนมลแหงขออางนน แตทงนคความฝายนนตองมไดดาเนนการอนใดขนใหม หลงจากทไดทราบเรองผดระเบยบแลว หรอตองมไดใหสตยาบนแกการผดระเบยบนนๆ

ถาศาลสงใหเพกถอนกระบวนพจารณาทผดระเบยบใดๆ อนมใชเรองทคความละเลยไมดาเนนการพจารณาเรองนนภายในระยะเวลา ซงกฎหมายหรอศาลกาหนดไวเพยงเทาน ไมเปนการตดสทธคความฝายนน ในอนทจะดาเนนกระบวนพจารณานนๆ ใหมใหถกตอ งตามทกฎหมายบงคบ

39

กลาวคอ ถาศาลเพกถอนกระบวนพจารณาทผดระเบยบไมตดสทธคความทจะดาเนนกระบวนพจารณาเสยใหมใหถกตอง โดยหลกแลวการพจารณาคดจงตองหามดาเนนคดซาในความผดเดยวกบการเสยงภยครงแรก เปนขอตอสทยกขนอางไดในการดาเนนคดฐานเดยวกนในครงตอมา ทาใหคดอาญาระงบ ทงน จาเลยอาจถกดาเนนคดอกไดโดยไมขดกบหลกการหามดาเนนคดซา ถามการยกเลก การพจารณาคดทมชอบ ซงเปนสทธของจาเลยทจะไดรบการพจารณาโดยสมบรณ ตงแตการพจารณาในศาลถอเปนการละเมดกฎหมายอาญา และทาใหความยตธรรมถกทาลายลง จงมเหตผลทจะพจารณาคดกบจาเลยไดอกเวนแตการยกเลกการพจารณาซงอางวามชอบ ซงปรากฏวาไมมเหตทจาเปนทชดแจง กรณนจะดาเนนคดกบจาเลยอกไมได และแมจะมการพจารณากบจาเลยคนเดยวกนอก ศาลมอานาจยกเลกการพจารณาไดอก

2.3.3.3 การพจารณาคดทเกดจากการสมยอม

การสมยอมในกระบวนการยตธรรมมพนฐานมาจากการตอรองคาเสยหายจากผเสยหาย แลวจะไมดาเนนคดอาญาหรอดาเนนคดอาญาอยางไมเตมทเพอใหเกดผลใหไมสามารถลงโทษผกระทาความผดได ซงถอเปนการบดเบอนกระบวนการยตธรรมทางอาญา และไดรบการตอตานจากสงคมอยางมาก โดยผลของการดาเนนคดแบบสมยอมมอยหลายประการ เชน บางประเทศมการกาหนดฐานความผดอาญาฐานสมยอมในการพจารณาคดอาญา หรอการพจารณาคดแบบสมยอม ไมถอวามการดาเนนคดอาญาอยางแทจรงอนเปนขอยกเวนของการหามดาเนนคดซา สาหรบในหวขอนผเขยนจะอธบายถงผลการพจารณาคดอาญาทเกดจากการสมยอมในบรบทของการดาเนนคดซา

การทกฎหมายกาหนดใหมหลกการหามดาเนนคดซา โดยมคาพพากษา เสรจเดดขาดในความผดทไดฟองเพอไมใหบคคลไดรบความลาบาก ยงยาก และเดอดรอนซาสองสาหรบการกระทาครงเดยวกน แตทงนหลกการนกยงมชองวางในการทคความจะหยบยกหลกการนมาใชใหเกดประโยชนไดโดยทมเจตนาทาลายกระบวนการยตธรรมทางอาญาไปในทางไมสจรต โดยการสมยอมในการดาเนนคดอาญา และใชศาลเปนเครองมอกลาวคอ การสมยอมในกระบวนการยตธรรมทางอาญานนเปนการตกลงกนโดยเหนแกคาตอบแทนเพอใหงดเวนจากการใหขอมลเกยวกบการกระทาความผดแกเจาหนาทผมอานาจบงคบใชกฎหมาย หรอไดตกลงทจะไมฟองรองดาเนนคดอาญา ถาผถกกลาวหาวากระทาความผดไดใหทรพยสนกบผเสยหาย หรอแลกเปลยนผลประโยชนบางอยาง48 อนเปนกรณโจทกสมยอมกบผกระทาความผด และเมอศาลมคาพพากษาแลวกยอมทาใหคดเสรจเดดขาด

48 Tim A.Thomas, “Compounding Crime,” สบคนเมอวนท 27 มนาคม 2552, จาก http://international. Westlaw.com/TOC/

40

ทาใหไมสามารถทจะรอรองฟองคดกนไดอกตามหลกการหามดาเนนคดซาการใชชองวางดงกลาวสามารถนามาใชในรปแบบการดาเนนคดอาญาได 3 รปแบบ คอ การฟองคดอาญาโดยประชาชน การฟองคดโดยรฐ และการฟองคดโดยผเสยหาย

ซงกฎหมายมองวาการกระทาดงกลาวเปนการทาลายกระบวนการยตธรรมและกระทบกระเทอนตอความสงบสขของประชาชน โดยสามารถแบงกระบวนพจารณาคดอาญา ทเกดจากการสมยอมได 4 กรณ ดงน

1. ผเสยหายตองมาชวยเหลอผกระทาความผด เพราะไดรบคาสนไหมทดแทนหรอคาเสยหายสงแลวแกลงฟองคด แลวสบพยานหลกฐานออน

2. เพอแกลงบรรยายฟองเรองนนไมไดองคประกอบความผด เพอใหศาลยกฟองและถอเปนคดอาญาระงบในความผดทไดฟองซงถอวาเปนการชวยเหลอผกระทาความผดอาญา ใหไมตองรบโทษ อนถอเปนการตดสทธของคความอกฝายหนง

3. ในความผดทเกดขนนนมทงความผดอนยอมความไดและความผดอนยอมความไมได แตผเสยหายเลอกฟองเฉพาะความผดทยอมความได และศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาด อยการจงไมสามารถฟองคดนนไดอก และไมวาจะเปนความผดอนยอมความไดหรอความผดอนยอมความไมไดกตาม

4. ผเสยหายฟองคดอาญาในความผดทมโทษตากวาความผดทเกดขนจรง ศาลลงโทษความผดนน อยการจะนาคดบทหนกในกรรมเดยวกนนนมาฟองอกไมได เชน คดฆาคนตายโดยเจตนา แตบดาผตายฟองวาคนฆาตายประมาท ถาศาลมคาพพากษาและอยการยอมฟองผนนฐานฆาคนตายโดยเจตนาไมได เพราะสทธนาคดอาญาไปฟองระงบไปแลว ทงน หากศาลรไมเทาทนผกระทาความผดกไมตองรบโทษาทางอาญา หากมกรณเชนนเกดขนในกระบวนการยตธรรมศาล และทกประเทศเหนวาไมเปนการดาเนนคดซาอนมผลใหสามารถทจะดาเนนคดใหมได ไมเปนการหามดาเนนคดซา และไมเปนการตดอานาจฟองพนกงานอยการ แตประเทศสหรฐอเมรกาไดกาหนดฐานความผดอาญาฐานสมยอม ซงถอไดวาเปนขอยกเวนของการหามดาเนนคดซาและมความเหนเพมเตมวา การพจารณาคดของศาลถาไมมประสทธภาพหรอไมไดมาตรฐานซงอาจเกดขนจากการบญญตกฎหมายในกระบวนการยตธรรมหรอศาลเอง ถอเปนกระบวนการพจารณาททาโดยไมสจรตหรอเปนการสมยอมใหกบบคคลทถกกลาวหาดวย49 อนง ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ไดกลาวถงการพจารณาคดแบบสมยอมวา การพจารณาคดของรฐภาคตองมการพจารณาตามรปแบบปกต แตหากศาลในรฐภาคมการพจารณาคดทตองการปกปองบคคลจากการกระทาความผด ศาลไมมอสระ

49 Jeffrey L.Bleich, Esq., Complementarity, p.235.

41

ไมเปนกลาง หรอกระบวนพจารณาคดไมไดมาตรฐานตามกฎหมายตางประเทศ ศาลอาญาระหวางประเทศกมอานาจในการทจะดาเนนคดกบบคลคนนนอกครงได50 และไมถอเปนการดาเนนคดซา สาหรบประเทศไทยไมไดมกฎหมายกาหนดเรองการพจารณาคดโดยสมยอมเอาไวเปนลายลกษณอกษร แตมคาพพากษาศาลฎกา51 ไดอธบายเรองคดอาญาอาญาระงบเมอม คาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองวาการฟองคดอาญานนจะตองทาดวยความสจรตบรสทธ และมหลกฐานและความมงหวงตอผลคดในการฟองอยางเตมท มใชเปนการสรางฉากในการฟองคดเพอชวยเหลอผกระทาความผดเทานนและหลกการในเรองคดอาญาระงบเพราะมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองจะตองปรากฏวาคดกอนเปนการฟองรองดาเนนคดอยางแทจรงและหากปรากฏวาเปนการฟองรองดาเนนคดแบบสมยอมกนแมศาลจะมคาพพากษาเสรจเดดขาดกหามผล ทาใหคดอาญาระงบไม อยางไรกตาม หากจะพจารณากฎหมายของประเทศไทยทเกยวของกบการดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยไมวาจะเปนประมวลกฎหมายอาญา หรอพระราชบญญตสงผรายขามแดน รวมทงสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004 ยงไมมบทบญญตในเรองการพจารณาคดแบบสมยอมกาหนดไว ซงอาจทาใหมปญหาไดวาหากการพจารณาคดของศาลตางประเทศเกดจากการสมยอมประเทศไทยจะมอานาจในการดาเนนคดอกครงหรอไม

2.3.3.4 คาพพากษาในคดอาญาโดยการอทธรณ

แนวคดเกยวกบการอทธรณ มจดมงหมายเพอคมครองสทธเสรภาพของจาเลย และเพอเปนการแกไขความไมถกตองในเนอหาของคาพพากษา รวมทงการแกไขคาวนจฉยชขาดเกยวกบกระบวนพจารณาอนๆ ทไมถกตองดวย ซงการแกไขนยอมกระทบกระเทอนความเดดขาดแนนอนของคาพพากษา หากไมใหมการแกไขความไมถกตองนเลยยอมทาใหความยตธรรมไมอาจจะดาเนนไปไดดวยด ถาหากมการแกไขตามอาเภอใจโดยไมมขอบเขต ยอมกระทบเทอนตอคาวนจฉย ชขาดคดของศาล ทงนในการบรหารงานศาลเปนการบรหารจากระดบสงไปสระดบตา ศาลสงยอมม

50 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 20 51 คาพพากษาฎกาท 9334/2538 หลกการของประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญามาตรา39 (4) ทบญญตใหสทธนาคดอาญามาฟองระงบไปเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดซงไดฟองอนเปนหลกการหามดาเนนคดซาสองแกจาเลยทงจะตองปรากฏวาคดกอนเปนกรณทจาเลยถกฟองรองดาเนนคดอยางแทจรงหากปรากฏวาคดกอนเปนการฟองรองดาเนนคดอยางสมยอมกนแมวาเปนการกระทากรรมเดยวกนกถอไมไดวาการกระทากรรมนนจาเลยเคยถกฟองและศาลไดมคาพพากษาเสรจเดดขาดอนจะมผลทาใหสทธนาคดมาฟองในความผดกรรมนนระงบไปไม

42

อานาจเหนอศาลลางเสมอ ซงการอทธรณเปนการใหอานาจศาลอทธรณมอานาจเขาไปสอดสองดแล เพอใหการใชดลพนจของผพพากษาเปนไปโดยเทยงธรรมและถกตอง กลาวคอ ศาลอทธรณมบทบาทในการควบคมพฤตกรรมของผพพากษาศาลลาง หากผพพากษาปฏบตหนาทโดยมชอบ บกพรอง ไมเอาใจใสในคาสง หรอเกดความลาชาในการพจารณาคด ถาศาลอทธรณเหนวาเปนความผดพลาด ทรายแรงกอาจจะกลบคาพพากษาศาลลางได

อนง การอทธรณนนไมไดม วตถประสงคเพอพจารณาคดนนซาอกครง เนองจากการอทธรณเปนเพยงการแกไขความไมถกตองทเกดจากการพจารณาคด ซงความไมถกตองทจะตองแกไขไดแก ความไมถกตองในเนอหาของคาพพากษา การกาหนดขอเทจจรง การปรบใชกฎหมาย และการกาหนดโทษกลาวคอเมอศาลไดมคาพพากษาแลว คาพพากษานนยอมมผลผกพนบงคบไดทนทโดยมผลบงคบแกคความและศาล ดวยเหตนจงไมอาจทจะทาการแกไขคาพพากษาเองได หนาทในการแกไขเนอหาของคาพพากษาทไมถกตองจงเปนหนาทของศาลอทธรณ

โดยสทธในการอทธรณเปนสทธทเกดขนใหม ไมใชสทธทมมาแตดงเดม52 เนองจากอาจเกดความไมถกตองเกดขนในการพจารณาคความอาจจะไมใชสทธในการอทธรณได ซงการพจารณาในชนอทธรณม 2 ลกษณะ คอลกษณะการพจารณาคดใหมเปนลกษณะทเปดโอกาสใหมการอทธรณในขอเทจจรงไดอยางกวางขวาง พยานหลกฐานตางๆทสบมาแลวในศาลชนตน และพยานหลกฐานใหมสามารถนาสบในชนอทธรณไดอกลกษณะหนงเปนการทบทวนคาพพากษาโดยพจารณาคดจากสานวนคดของศาลชนตนเปนลกษณะทจากดมใหมการอทธรณในปญหาขอเทจจรง ศาลอทธรณมกจะทาหนาทเพยงตรวจตราและหาขอบกพรองเมอพบขอบกพรองกจะสงคนไปใหศาลทเรมคดทาการแกไขตามแนวทางทศาลอทธรณชแนะ

ในอดตอานาจนตบญญต บรหารบญญต และตลาการอยในอานาจของบคคลคนเดยวคอ พระมหากษตรย และเปนผมอานาจอยางสมบรณในการปกครองแผนดน พระองคทรงมพระราชอานาจทจะวนจฉยคดตางๆ โดยเดดขาดในเวลาตอมาเนองจากพระราชกรณยกจในดานอนๆ ของพระองคมมากขน พระองคจงมอบหมายอานาจในการวนจฉยคดบางประเภทใหแกขนนาง แตยงคงสงวนอานาจทจะวนจฉยชขาดคดทมความสาคญ53 ตามกฎหมายคอมมอน ลอว (Common Law) การพจารณาคดอาญาไมอาจแกไขดวยองคกรใดๆ เมอศาลมคาพพากษาแลวคดนนกเปนทสดแมวาในสมยนนจะไดมการรองขอตอกษตรยเพอใหมการแกไขคาพพากษา สาหรบประเทศองกฤษ ในป ค.ศ.1848 ยงไมมการอทธรณ ในกรณถกตดสนลงโทษการพจารณาของลกขน เมอมปญหา ขอกฎหมายผพพากษาเจาของสานวนจะเสนอคดนนตอผพพากษาคนอนในศาลเดยวกนนนเพอขอ

52 Edward D.Re, Brief Writing and Oral Argument, 4th ed, (New York Oceana Publication, Inc, 1977), p.55.

53 Shigemitsu Dando, Japanese Law of Criminal Procedure, p.4.

43

ความเหนวา การกระทาเชนนเปนการกระทาในลกษณะทไมเปนทางการถาผพพากษาคนอนเหนวาการตดสนไมถกตองหรอการสาคญผดกจะมการเสนอเพออภยโทษแกจาเลย

สาหรบการอทธรณในประเทศไทย ในสมยสโขทยอานาจการพจารณาพพากษาคดอยพระมหากษตรยโดยตรง ในสมยกรงศรอยธยามเหลาเสนาบดเปนหวหนาผรบผดชอบ ทงน สบเนองจากประเพณโบราณทถอวาพระมหากษตรยเปนผประธานความยตธรรม และวนจฉยอรรถคดตางๆดวยพระองคเอง อยางไรกตาม เมอพระราชกรณยกจมมากขน จงเหลอวสยทพระมหากษตรยจะทรงตดสนคดความได จงมอบหนาทใหแกอามาตยซงเรยกวาผพพากษาตลาการเพราะเปนคนชงขอเทจจรง แตอยางไรกตามผพพากษาบางคนอาจมอคตในการใชอานาจ เมอเปนเชนนผเสยหายตองหาทางออกเพอใหไดรบความยตธรรม คอไปรองขอตอพระมหากษตรยหรอผทเหนอกวาผพพากษาซงเราเรยกวาการอทธรณ เพอใหไดรบความยตธรรม จงเกดศาลอทธรณขน โดยการเรยกเรองมาดใหมทงหมด สอบถามใหม และตดสนไปตามทเหนสมควร ในสมยกรงโกสนทร เรมมการจดตงศาลมากขนและกระจายอยตามกองตางๆ และหากกองใดหรอกรมใดมอานาจทางใด กมอานาจในการจดตงศาลขนเอง เพอชาระคดทเกยวของกบกรมหรอกองนน ตอมาในสมยรชกาลท 5 เปนยคแหงการปฏรปการศาลครงสาคญ โดยกรมหลวงราชบรดเรกฤทธ ไดมการจดตงกระทรวงยตธรรม และไดมการตราพระธรรมนญศาลยตธรรมทวประเทศ โดยการอทธรณหรอฎกาเปนการโตแยงคดคานคาพพากษาหรอคาสงของศาลชนตน หรอศาลอทธรณแลวแตกรณ ซงคความฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายขอใหศาลอทธรณหรอศาลฎกาพจารณาพพากษาหรอสงคดนนใหม ใหเปนไปตามความประสงคของคความฝายทอทธรณหรอฎกานน ถาคความเหนดวยแลวจะอทธรณหรอฎกาตอไปไมได54

2.4 มาตรฐานสากล

ในหวขอนผเขยนจะกลาวถงมาตรฐานสากลของหลกการหามดาเนนคดซาทไดรบความเหนชอบจากองคกรทเปนทนาเชอถอ ซงปรากฏอยในรปแบบของ ปฏญญาสากล กตการะหวางประเทศรวมตลอดถง กฎหมายระหวางประเทศทงระบบพหภาค และทวภาค

2.4.1 การดาเนนคดซาในกฎหมายระหวางประเทศ

กฎหมายระหวางประเทศเปนกฎหมายทสรางความสมพนธระหวางรฐโดยมวตถประสงคใหรฐอยรวมกนอยางเทาเทยม แตการทหลกกฎหมายหนงจะถกพฒนามาเปนกฎหมายระหวางประเทศได หลกกฎหมายนนจะตองไดรบการยอมรบจากนานาอารยะประเทศดวย หลกการ

54 คนง ฦๅไชย, กฎหมายวธพจารณาอาญา 2, พมพครงท 4 (กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2545), น.143.

44

หามดาเนนคดซากถอเปนหลกกฎหมายหนงทถกกลาวถงในกฎหมายระหวางประเทศอยหลายฉบบดงน

2.4.1.1 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948

แนวคดเกยวกบสทธมนษยชนไดเรมกอตวในชวงศตวรรษท 15-17 เปนตนมา โดยนกปราชญหลายทาน ซงไดเสนอแนวคดเกยวกบกฎหมายธรรมชาตอนเปนสทธหรอความชอบธรรมขนพนฐานทมอยตามธรรมชาตพรอมกบการเกดของมนษย และไมอาจเปลยนแปลงหรอแกไขได ไดแก สทธในชวต เสรภาพในรางกาย และความเสมอภาค และเชอวามนษย มความสามารถในการใชเหตผล รจกเคารพความเสมอภาค และความเปนอสระตอกน รวาแตละคนไมควรจะลวงละเมดชวต รางกาย เสรภาพ และทรพยสนของกนและกน มนษยจงมสทธตามธรรมชาตทจะตอสหรอตอตานผอนมาลวงละเมดตอชวต รางกาย และทรพยสนของตน นอกจากนน เพอความมนคงในชวตและเสรภาพ มนษยจาเปนตองยอมรบการทาสญญาประชาคมโดยยอมรบสภาพทมสทธเสรภาพโดยมขอจากดตามกฎหมาย ซงตอมาไดกลายเปนการจากดอานาจรฐและคมครองสทธเสรภาพตามธรรมชาตมนษย เพราะความเชอทวาเหนออานาจสงสดยงมธรรมชาตและเหตผล การใชอานาจ ทางการเมอง การปกครอง ตองยนอยบนหลกการเหตผลตามธรรมชาต มใชอยบนตามอาเภอใจของบคคล55 โดยใหคานงถงดานมนษยธรรม

โดยพฒนาการดานสทธมนษยชนเรมเหนไดชดมากขนหลงจากสงครามโลกครงท 1 ทนามาซงความโหดรายทาใหทวโลก มกระแสของแนวคดในการปกปองคมครองสทธมนษยชนบางประการของผคนภายใตภาวะวกฤตทางสงครามโดยรฐตางๆ ไดทาความตกลงเพอกอตงองคการสนนบาตชาต (League of Nation) และมสนธสญญาสนตภาพ ค.ศ.1919

ขอตกลงในการทาสงคราม เชน การหามใชอาวธรายแรงบางประเภท การคมครองเชลยศก ทหารทไดรบบาดเจบ และพลเรอน แตรฐหรอประเทศทเปนภาคในสนธสญญาตางๆ นนยงคงเปนผทรงสทธปจเจกบคคลไมมสถานภาพใดๆทจะเรยกรอง หรอคมครองสทธของตนเองภายใตกลไกของกฎหมายระหวางประเทศ นอกจากน รฐยงมอานาจอธปไตยเหนอดนแดนและคนชาต โดยกฎหมายระหวางประเทศไมสามารถเขามาแทรกแซงเหนอเขตอานาจรฐ

กระทงภายหลงประชาคมโลกตองเผชญหนากบมหาสงครามเอเชยบรพาหรอสงครามโลกครงท 2 มการฆาลางเผาพนธและการปฏบตอยางโหดรายทารณไรมนษยชนธรรมดวยกนในหลายประเทศ ในหลายภมภาค ดวยเหตขดแยงในแนวความคด ความขดแยงทางเชอชาต และ

55 บวรศกด อวรรณโณ, กฎหมายมหาชนเลม 1 : ววฒนาการทางปรชญา และลกษณะ

ของกฎหมายมหาชนยคตางๆ, พมพครงท 4 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2544), น.64.

45

ความขดแยงทางศาสนา ผลจากความสญเสยทาใหประเทศตางๆ ตระหนกในเรองสทธมนษยชนและเชอวาการคมครองสทธมนษยชนอยางมประสทธภาพเปนเงอนไขสาคญทจะกอใหเกดสนต ภาพ ซงเปนพนฐานสาคญในการจดตงองคกรสหประชาชาต ขน โดยมการกาหนดเรองของสทธมนษยชนในกฎบตรสหประชาชาต

ในป ค.ศ.1945 ประชาคมโลกไดจดทาปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน(Universal Declaration of Human Rights) ซงเปนสรางระบบความสมพนธในการปฏบตตอกนของบรรดารฐตางๆ วา รฐทกรฐจะตองปฏบตตอพลเมองของตนและพลเมองโลกโดยมมาตรฐานขนตาในการประกนศกดศรความเปนมนษย สงเสรม และปกปองสทธมนษยชนเปนการกาหนดใหรฐซงมอานาจมหาชนดาเนนการในเรองทเปนประโยชนตอสาธารณะอนเปนความจาเปนทมนษยในสงคม อยรวมกนลลวงไปได56 ทงครอบคลมวถชวตของประชาชนอยางกวางขวางใหความคมครองสทธมนษยชนทอาจมการละเมดโดยเจาหนาทของรฐ และประชาชนดวยกนเอง มการควบคมตรวจสอบการใชอานาจรฐ โดยตองผกพนตอสทธและเสรภาพ มมาตรการควบคมตรวจสอบมใหใชอานาจในลกษณะกดข ขมเหง หรอลดรอนสทธและเสรภาพของประชาชนโดยในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน มสาระสาคญทงหมด 30 ขอ และมหลกการทเกยวกบการหามดาเนนคดซาอยในขอ10 ทกาหนดวา “บคคลชอบทจะเทาเทยมกนอยางเปนธรรมและเปดเผยโดยศาลซงเปนอสระ และไรอคตในการวนจฉยชขาดสทธและหนาทตลอดจนขอหาทตนถกกลาวหาใดๆทางอาญา”57 ซงนกกฎหมายหลายทานไดตความหมายของคาวา ความเปนธรรมในคดอาญา นนมความหมายรวมถง บคคลจะไดรบความเดอดรอนหลายครงในกรณความผดเรองเดยวกนนนมได

อยางไรกตาม สถานะทางกฎหมายปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนนนมใชสนธสญญา หากแตเปนตราสารทผานการรบรองจากสมชชาทวไปของสหประชาชาตในรปของมต จงไมมอานาจบงคบตามกฎหมาย กลาวคอเปนการสรางความเขาใจรวมกนตอสทธมนษยชน แล ะเสรภาพขนพนฐาน โดยเปนความสาเรจรวมกนสาหรบประชาชนทกคนและทกชาต และเปนเครองมอในการชนาทมความชอบธรรมอนเกดจากสมชชาทวไปและสาเหตทปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ไมมสถานะทางกฎหมายซงสงเกตไดจากไมใชคาวาสนธสญญาหรออนสญญาเนองจาก วา

56 บวรศกด อวรรณโณ, “แนวคดเกยวกบกฎหมายปกครอง”, รวมบทความเนองในโอกาสครบรอบ 84 ป ศาสตราจารย ดร.ประยร กาญจนดล รวบรวมโดยคณะนตศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2539), น.24.

57 Article 10 Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by

an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him.

46

ประเทศสวนใหญเกรงวาหากใหสหประชาชาตมอานาจมากเกนไปในการจดการปญหาสทธมนษยชน ยอมจะทาใหอานาจอธปไตยของมวลสมาชกตองถกจากดใหนอยลง58

นกกฎหมายบางฝายเชอวาปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนจดเปนสวนหนงของหลกทวไปแหงกฎหมาย ซงเปนทยอมรบของประเทศทเจรญแลว ดงเหนไดจากรฐธรรมนญเกอบทงหมดในโลกทนสมย ลวนบรรจบทบญญตทแสดงความผกมดตอการปกปองสทธมนษยชน59

และการรบรองสทธมนษยชนในกฎหมายภายในของรฐตางๆ ทระยะเวลายาวนานปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนจงกลายเปนจารตประเพณของประชาชาต ดงนน จงมสภาพผกมดทางกฎหมาย ตอทกๆ ประเทศไมวาจะเปนสมาชกของสหประชาชาตหรอไมกตาม60

สาหรบประเทศไทยไดตระหนกถงความสาคญของหลกเกณฑสากลขององคการสหประชาชาตเกยวกบการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา และไดดาเนนการขนมลฐานเพอแสดงออกถงการสนบสนนหลกเกณฑสากลและมาตรฐานในการคมครองสทธมนษยชน โดยประเทศไทยไดเขารวมลงมตในทประชมสมชชาทวไปขององคการสหประชาชาตเพอรบรองใหประกาศใชปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน เมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ.2491

2.4.1.2 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966

จากแนวคดเรองสทธตามธรรมชาตทใหความสาคญในศกดศรของความเปนมนษยและความเสมอภาคของบคคล61 ทาใหการใชอานาจรฐตองเคารพตอความเปนพลเมอง ยอมรบสทธอนมมาแตกาเนด มความเสมอภาค และเคารพตอสทธเสรภาพ กลาวคอ ฝายนตบญญตตองมการตรากฎหมายไปในทางสงเสรมและคมครองสทธและเสรภาพ ฝายบรหารตองบงคบใชกฎหมายโดยคานงถงหลกสทธมนษยชนและสดทายฝายตลาการศาลตองไมตความไปในทางละเมดสทธมนษยชน ซงเอกสารประวตศาสตรแสดงถงความเปนมาของสทธพลเมอง ดงน

58 Thomas Buergenthal.1995International Human Right in a Nutshell, p.35. 59 Scott Davidson, Human Right, Buckingham : Open University Press, p.65. 60 สพรรณวษา โชตกญาณ ถง และวฒน ชววฒน, “สทธมนษยชนกบอาเซยน”,

วารสารกฎหมายนตศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, น.100. 61 บวรศกด อวรรณโณ, “แนวคดเกยวกบกฎหมายปกครอง,” รวมบทความเนองใน

โอกาสครบรอบ 84 ป ศ.ดร.ประยร กาญจนดล รวบรวมโดยคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2539), น.24.

47

1. สมยบาบโลน ซงบญญตไวในประมวลกฎหมายฮมบราบ62 มการคมครองถงการปฏบตตอมนษยตองกระทาอยางเทาเทยมกน63 2. ศตวรรษท 18 พระเจาแผนดนจอนหลงนามในเอกสารทมชอวาแมกนาคารตา (Magna Carta Libertatum) มเนอหาคมครองสทธพลเมองและสทธทางการเมองคอการใหมผพพากษาตดสนคดและตองตดสนอยางยตธรรมจะไมมการลงโทษอยางรนแรง และกฎหมายมไดบญญตไว 3. ในป ค.ศ.1945 ผลจากสงครามโลกครงท 2 ประเทศตางๆ เชอวา การคมครองสทธมนษยชนจะกอใหเกดสนตภาพ จงรวมกนจดตงองคกรสหประชาชาตและเหนควรวาตองม การดแลรกษาสทธของมนษยและสทธเสรภาพขนพนฐานของพลเมอง โดยไดมการรางเอกสารเพอคมครองสทธมนษยชนในดานตางๆ เชน The State of Essential Haman Right 1946 และ The Draft International Bill of Human Rights 1946 โดยมการคมครองสทธอยหลายประการและไดมเรองการพจารณาคดดวยความยตธรรม64 4. ในป ค.ศ.1948 สมชชาแหงองคกรสหประชาชาตไดประกาศปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน โดยสทธตางๆวางอยบนหลกการพนฐานคอความเชอมนในศกดศรความเปนมนษย ความเทาเทยมกนของชายหญง และการสนบสนนโดยไมเลอกปฏบตเรองเชอชาตและศาสนา ผเขยนไดบรรยายไวในหวขอท 2.4.1.1 5. ในป ค.ศ. 1966 สมชชาแหงองคกรสหประชาชาตพยายามตอกยาแนวคดดงเดมจากปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน โดยกาหนดใหมกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 ซงมขอบญญตทงสนจานวน 53 ขอ ซงเปนกรอบความรวมมอ ทางกฎหมาย และเปนการกาหนดมาตรฐานการพจารณาคดอาญาระดบสากล เพอคมครองสทธและเสรภาพของบคคลในเรองทเกยวกบสทธมนษยชนทมสาระสาคญทกาหนดเกยวกบเรองมาตรฐาน การพจารณาคดอาญาและการดาเนนคดซา โดยการพจารณาคดอาญาบคคลจะไดรบการสนนษฐาน ไวกอนวาเปนผบรสทธ ความเสมอภาคของบคคลเบองหนาศาล การหามมใหใชกฎหมายยอนหลง

62 กาธร กาประเสรฐ, ประวตศาสตรทางกฎหมาย, (กรงเทพมหานคร : กงจนทร

การพมพ, 2527), น.100-107. 63 The white latin Dictionary follet Publishing 1948, p.113. 64 กลพล พลวน, “ปญหาการคมครองสทธมนษยชนโดยสหประชาชาต,” (วทยานพนธ

มหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2516), น.32.

48

การพจารณาคดทเปนธรรม ทงน การดาเนนคดซาไดถกบญญตไวในหมวดสทธในการพจารณาคดอยางเทยงธรรม65

ทบญญตวา บคคลยอมไมอาจถกพจารณาหรอ ลงโทษซาในการกระทาผดกรรมเดยว ซงไดมคาพพากษาถงทสดใหลงโทษ หรอปลอยตว ท งนขอหามหรอสทธตางๆ จดเปนประเดนพนฐานทสาคญอยางมาก โดยมประเทศตางๆขานรบกตกานไวในรฐธรรมนญ กฎหมายอาญา หรอกฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองสทธของผตองหาหรอจาเลย และมนกกฎหมายใหความเหนเปนเสยงสวนใหญวาการตความกตกาดงกลาวรฐตองตความอยางกวาง66 ในสวนของพนธกรณของรฐภาค กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 ไมมผลผกพนตามกฎหมายตอประเทศสมาชกโดยตรงแตรฐภาค มหนาทจะตองเคารพและใหความมนใจกบประชาชนของตนโดยรฐภาคตองพยายามบญญตกฎหมายหรอมมาตรการอนทจาเปนเพอคมครองสทธเสรภาพของประชาชน พรอมทงรฐตองสงเสรมใหพลเมองทกคนควรไดรถงสทธตางๆทตนมในกตการะหวางประเทศและเจาหนาทรฐทงฝายบรหารและฝายตลาการจาตองตระหนกถงพนธะหนาทของรฐตนทมอยใตกตกาและสทธตางๆทกาหนดพลเมองทกคนมสทธใชโดยไมคานงถงสญชาต เวนแตเปนสทธทางการเมอง

สาหรบประเทศไทย คณะรฐมนตรมมต เมอวนท 10 กนยายน พ.ศ.2535 ใหประเทศไทยเขาเปนภาคกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 โดยมความเหนวาการปกครองระบอบประชาธปไตยเปนระบบทสามารถคมครองสทธของประชาชนไดดทสด โดยหากเขาเปนภาคของกตกาดงกลาว ประเทศไทยจะไดรบประโยชนจากการเขาเปนภาค เชน การไดรบการยอมรบนบถอจากตางประเทศ และยงสรางความมนใจวาประเทศไทยมการสงเสรมและพฒนาหลกสทธมนษยชนอนเปนมาตรฐานสากล

2.4.1.3 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998

ศาลอาญาระหวางประเทศมเขตอานาจและวธการดาเนนคด รวมทงหลกการหามดาเนนคดซา ดงน

1. เขตอานาจศาลอาญาระหวางประเทศ

65 ขอ 14 (7) No one shall be liable to be tried or punished again for an

offence for which he has already been finally convicted or acquitted in accordance with the law and penal procedure of each country.

66 จรญ โฆษณานนท, สทธมนษยชนไรพรมแดน ปรชญา กฎหมาย และความเปนจรงทางสงคม, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2545), น.325-326.

49

1.1 พจารณาคดและลงโทษอาชญากรรมทรายแรงม 4 ประเภท คอ อาชญากรรมทาลายลางเผาพนธ อาชญากรรมตอมนษยชาต อาชญากรรมสงคราม และอาชญากรรมรกรานและมเขตอานาจเหนอ

1.2 เมอมความผดเกยวกบอาชญากรรมอนเปนการทาลายลางทง 4 ประเภท เกดขนในดนแดนของประเทศสมาชกของศาล ศาลจะมอานาจเหนอคดเหลาน บคคลทกระทาความผดไมวาสญชาตใดกอาจถกดาเนนคดได

1.3 คนชาตของประเทศสมาชกศาลกออาชญากรรมทง 4 ประเภท ไมวาจะกออาชญากรรมเหลาน ณ ทใด ศาลอาญาระหวางประเทศกจะมเขตอานาจเหนอคดเหลานนได

1.4 เมอมความผดเกยวกบอาชญากรรมอนเปนการทาลายลางทง 4 ประเภท เกดขนไมวา ณ ทใด คณะมนตรความมนคงมอานาจสงเรองใหศาลอาญาระหวางประเทศดาเนนคดได

ทงน ศาลอาญาระหวางประเทศจะเปดโอกาสใหรฐดาเนนคดกบผ กระทาความผดกอน หากไมมศาลภายในประเทศดาเนนคดกบผกระทาความผด หรอศาลภายในประเทศดาเนนคดแบบไมตงใจทจะลงโทษผกระทาความผด ศาลอาญาระหวางประเทศกอาจดาเนนคดกบผกระทาความผดนนได

2. วธการดาเนนคดของศาลอาญาระหวางประเทศ ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ไดบญญต

ทงในสวนสารบญญตและวธสารบญญตในการดาเนนคด อนเปนการผสมผสานในระบบกฎหมาย คอมมอน ลอว และซวลลอวเขาดวยกน ดวยความมงหวงใหการฟองรองดาเนนคดเปนไปอยางมประสทธภาพและไดรบประกนโดยใชมาตรการระดบสากล ซงตองทาใหจาเลย ผเสยหายหรอพยานตองไดรบความคมครองตามหลกทวไปของการคมครองสทธมนษยชนโดยธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ไดกาหนดใหมการพจารณาคดท จาเลยไดรบหลกประกนสทธมากมาย ไดแก การพจารณาในศาลตองทาโดยเปดเผยตอหนาจาเลย (Trial in presence of the accused) กลาวคอ จาเลยจะตองปรากฏตวในระหวางการพจารณา แตกมขอยกเวนหากจาเลยขดขวางการพจารณา ศาลกสามารถใหจาเลยออกนอกหองพจารณาได แตอยางไรกตามจาเลยยงคงมทปรกษากฎหมายโดยผานทางเทคโนโลยการสอสาร67 จาเลยจะไดรบการสนนษฐานวาจาเลยบรสทธจนศาลจะพพากษาวามความผด ดงนนภาระการพสจนจงตกอยกบพนกงานอยการ และศาลจะลงโทษจาเลยไดเมอพสจนจนปราศจากขอสงสยตามสมควร จาเลยจะมสทธทจะไดรบการแจงขอหาในภาษาทตนเขาใจ สทธทจะมทนายความ หรอสทธทจะไดรบการแตงตงทปรกษากฎหมายโดยไมเสยคาใชจายตามทตนเลอกในกรณทจาเลยไมมทรพยเพยงพอทจะจายได สทธทจะไดรบการพจารณาอยางรวดเรว สทธทจะตอสดวยตนเอง สทธทจะไมพด และสทธทจะไมถกบงคบใหการเปนปฏปกษ

67 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 7 (2).

50

กบตนเอง ในสวนการทาคาพพากษานน ตองไมเกนคาขอหรอขอเทจจรงทบรรยายมาในฟอง ศาลจะตองพพากษาจากพยานในสานวนเทานน68

3. สาหรบการหามดาเนนคดซา ปรากฏในธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ. 1998 ซงเปนการบญญตไวเพอเปนหลกการพนฐานของการทจะไมพจารณาลงโทษซาในการกระทาเดยวกน โดยมรปแบบเปนการหามดาเนนคดซาภายหลงศาลมคาพพากษา ซงมรายละเอยดเนอหาดงน

3.1 จะไมมบคคลใดถกพจารณาโดยศาลอาญาระหวางประเทศสาหรบการกระทาทไดมคาพพากษาของศาลอาญาระหวางประเทศหรอศาลอน วาลงโทษหรอปลอยตว หรอไมมบคคลใดถกพจารณาโดยศาลอนสาหรบการกระทาทศาลอาญาระหวางประเทศไดพพากษาลงโทษหรอปลอย69 อยางไรกตาม หากวธพจารณาในศาลอนมขนเพอปกปองบคคลจากความรบผดทางอาญา หรอศาลอนไมไดพจารณาคดอยางอสระและเทยงธรรมตามมาตรฐานของกระบวนการทถกตองและเปนทยอมรบในกฎหมายระหวางประเทศ ศาลอาญาระหวางประเทศสามารถพจารณาคดใหม ได โดยไมขดกบหลกการหามดาเนนคดซา70

3.2 ในกรณทมการคนพบพยานหลกฐานใหม หรอพบวาพยานหลกฐานสาคญเปนเทจทาหรอปลอมขน หรอผพพากษาในคดไดกระทาประพฤตมชอบอยางรายแรงหรอละเลยหนาทอยางรายแรง อนมเหตผลเพยงพอในการถอดถอนผพพากษานน ผทตองคาพพากษาวา มความผดหรอในกรณทถงแกกรรม คสมรส บตร บดา มารดา หรอผทไดรบมอบหมาย หรออยการอาจรองขอตอองคคณะตลาการเพออทธรณใหทบทวนคาพพากษา สาหรบผตองคาพพากษาในความผดทางอาญา และภายหลงไดมการกลบคาพพากษาดวยเหตทพบขอเทจจรงใหม หรอคนพบวามการทาใหเสอมเสยความยตธรรม มสทธทจะไดรบคาชดเชยความเสยหาย 71 3.3 หลงจากศาลมคาพพากษาแลว ศาลจะแตงตงรฐทจะนาตวผตอง คาพพากษาไปลงโทษ และคาพพากษาลงโทษจาคกของศาลอาญาระหวางประเทศตองผกพนรฐภาคซงรฐภาคจะแกไขเพมเตมไมไดไมวากรณใดๆ72

จะเหนไดวา แมเปนการกระทาความผดทมความรายแรงศาลอาญาระหวางประเทศกยงนาหลกการหามดาเนนคดซา และการทบทวนคาพพากษามาใช กลาวคอ หากผกระทา

68 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 61 (2). 69 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 20. 70 ปกปอง ศรสนท , คาอธบายกฎหมายอาญาระหวางประเทศ , พมพครงท 1

(โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น.234. 71 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 84. 72 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 104.

51

ความผดกาลงถกศาลภายในรฐนาเขาสกระบวนการพจารณา หรอไดรบโทษสาหรบการกระทาความผดสาหรบการกระทาเดยวกนนนมาแลวหรอพนโทษนนมาแลวศาลอาญาระหวางประเทศกจะไมรบพจารณาในเรองเดยวกนอก ทงนศาลอาญาระหวางประทศไมมเรอนจา จงตองขอความรวมมอจากรฐภาคเพอดาเนนการบงคบใหเปนไปตามคาพพากษาโดยธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ไดกลาวถงหลกการทวารฐภาคตองรวมรบผดชอบสาหรบการบงคบตามคาพพากษาลงโทษจาคก73 ทงน คาพพากษาลงโทษจาคกของศาล ตองผกพนรฐภาคทจะแกไขเพมเตมไมไดไมวากรณใด74หากไดรบโทษครบถวนตามคาพพากษาแลว ถาผตองโทษไมใชคนสญชาตของรฐทมการบงคบใหเปนไปตามคาพพากษา ผตองโทษอาจถกโอนตวตามกฎหมายของรฐทมการบงคบใหไปตามคาพพากษาไปยงรฐอน และหามมใหมการพจารณาซา

อยางไรกตาม ถาพจารณาถงเขตอานาจของศาลอาญาระหวางประเทศ ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 มสถานะเปนสนธสญญากลาวคอ เปนขอตกลงระหวางประเทศทไดทาขนเปนลายลกษณอกษรระหวางรฐตางๆ และอยภายใตกฎหมายระหวางประเทศ โดยจะตองมการลงนามและใหสตยาบน โดยคณะกรรมการพจารณาคดของศาลอาญาระหวางประเทศ ไดมการประชมและสรปไดวา ประเทศทจะเขาเปนภาคและไดใหสตยาบนประเทศแลวนน จาตองออกพระราชบญญต รวมทงแกไขประมวลกฎหมายอาญาทมอยแลวเพอใหสอดคลองกบธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 โดยใหกาหนดฐานความผดครอบคลมความผดทเปนอาชญากรรมรายแรง 4 ประเภท ทระบไวในธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 รวมทงกาหนดโทษดวย

สาหรบประเทศไทยไดเหนความสาคญของการจดตงศาลอาญาระหวางประเทศมาตงแตเรมตน และมสวนรวมในการพจารณายกรางธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ มาโดยตลอด ทงนประเทศไทยไดลงนามรบรองธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 เมอวนท 2 ตลาคม พ.ศ.2543 ซงนบไดวาเปนประเทศแรกในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทลงนามอนเปนการทาททเหนดวยและยอมรบในวตถประสงคและความถกตองของสนธสญญา แตอยางไรกตามประเทศไทยกยงไมไดใหสตยาบนเขารวมเปนภาคสมาชก ซงการเขาเปนภาคจงตองเกดจากความสมครใจของรฐและเปนการเคารพอานาจอธปไตยของรฐ ดงนนจงมผลผกพนเฉพาะรฐทเปนภาคเทานน สงผลใหประเทศไทยมไดมพนธกรณใดๆ ทตองอนวตการกฎหมายภายใตธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 แตหนาทของประเทศไทย ในฐานะรฐลงนามแตยงไมใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ระหวางประเทศคอ ตองปฏบตตามมาตรา 18แหงอนสญญากรงเวยนนาวาดวยสนธสญญา ค.ศ.1969

73 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 103 วรรค 3 (a). 74 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 105.

52

ซงมพนฐานอยบนหลกสจรต คอ รฐจะตองไมกระทาการใดๆอนเปนการขดขวางหรอทาลายวตถประสงคของสนธสญญาเพราะเหตแหงการลงนาม75

ในประเดนดงกลาวขางตน จะไดวเคราะหถงการหามดาเนนคดซากรณผล คาพพากษาของศาลอาญาระหวางประเทศทจะมตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยนนจะมผลอยางไร

ซงการทจะพจารณาในประเดนดงกลาว ศาลอาญาระหวางประเทศและศาลไทยจะตองมเขตอานาจในการพจารณาคดททบซอนกนกอนจงจะพจารณาในเรองการหามดาเนนคดซาไดดงทกลาวมาแลวในขางตนวา เขตอานาจของศาลอาญาระหวางประเทศจะพจารณาความผดทรายแรงทง 4 ฐานความผด และมเขตอานาจเหนอความผดทไดกระทาในดนแดนรฐภาค76 หรอบนเรอหรออากาศยานทจดทะเบยนในรฐภาค และมเขตอานาจเหนอความผดทไดกระทาโดยบคคลทมสญชาตของรฐภาคไปกระทาความผดในดนแดนรฐทไมใชรฐภาค77 สวนเขตอานาจการพจารณาคด ในประเทศไทยตองพจารณาคดตามหลกดนแดน หลกสญชาต และหลกอานาจลงโทษสากล ซงกรณทศาลอาญาระหวางประเทศและศาลไทยอาจมเขตอานาจในการพจารณาคดททบซอนกนจงจะมจดเกาะเกยวในประเดนของการดาเนนคดซาได ดงตอไปน

1. กรณทคนสญชาตไทยไปกระทาความผดรายแรง 4 ฐานความผด ในดนแดนของรฐภาคศาลอาญาระหวางประเทศมอานาจลงโทษไดตามมาตรา 12 (a) สวนศาลไทยอาจมอานาจพจารณาไดตามหลกสญชาตซงบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญามาตรา 8 (3)(4) (5) และ (7) เชน คนสญชาตไทยไปกระทาความผดนอกราชอาณาจกรในฐานความผดเกยวกบเพศ ตอชวต รางกาย และเสรภาพ จะตองรบโทษภายในราชอาณาจกร และถาหากศาลอาญาระหวางประเทศมคาพพากษาถงทสดใหปลอยตวผนน หรอศาลตางประเทศพพากษาใหลงโทษและผนนพนโทษมาแลวหามมใหลงโทษผนนในราชอาณาจกรสาหรบการการกระทานนอก ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10

2. กรณทคนสญชาตของรฐภาคมากระทาความผดรายแรง 4 ฐานความผด ในดนแดนประเทศไทยและประเทศไทยไดทาคาประกาศยอมรบเขตอานาจศาลอาญาระหวางประเทศ78 ดงน ศาลอาญาระหวางประเทศมอานาจลงโทษตามมาตรา 12 (2) (b) สวนศาลไทยอาจมอานาจพจารณาไดตามหลกดนแดนซงบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญามาตรา 4 โดยเชอมโยงกบหมวดความผดตอชวต รางกาย หรอเสรภาพ ในกรณนหากศาลอาญาระหวางประเทศมคาพพากษาแลวกฎหมายไทยใหดลพนจในการลงโทษไดอก ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 11

75 บรรณา วงววฒน, “กระบวนการจดทาสนธสญญาและความตกลงระหวางประเทศทางปฏบตของไทย,” วารสารอยการ, ฉบบท 155, ปท 14, น.14 (มกราคม 2534).

76 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 12 วรรค 2. 77 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 12 วรรค 2. 78 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 12 วรรค 3.

53

3. กรณคนสญชาตของรฐภาคไปกระทาความผดฐานอาชญากรรมตอ มวลมนษยชาต ในสวนของการกระทาความผดทางเพศ เชน การบงคบใหเปนโสเภณ ดงน ศาลอาญาระหวางประเทศมอานาจลงโทษได สวนศาลไทยอาจมอานาจพจารณาไดตามหลกอานาจลงโทษสากลซงบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญามาตรา 7 (2ทว)

สวนหลกเกณฑในการพจารณาการดาเนนคดอาญาซา จะตองพจารณาตามหลกสากลทวไปคอจาเลยตองเปนคนเดยวกนกบในคดแรก เปนการกระทาเดยวกน และศาลมคาพพากษาถงทสด โดยผเขยนจะแยกการพจารณาออกเปน 3 ประเดน ดงน

ประเดนแรก จาเลยตองเปนคนเดยวกนกบในคดแรก ในกรณนผเขยนขอนาเสนอในเรองโทษตามธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ซงไดกาหนดไวในขอท 7779 โดยมโทษจาคก โทษปรบ โทษรบทรพยสน แตไมมโทษประหารชวตอยางเชนกฎหมายอาญาของประเทศไทย จะเหนไดวา มความเปนไปไดถาผกระทาความผดยงไมเสยชวตคดอาญา กไมระงบหากผกระทาความผดเดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทยกสามารถทดาการพพากษาไดอกครงหนง

ประเดนทสอง การกระทาเดยวกนตามความผดรายแรง 4 ฐานความผด ตามเขตอานาจของศาลอาญาระหวางประเทศ จะถอเปนการกระทาเขาลกษณะบทบญญตของประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทยไดหรอไมเพราะหากเขาลกษณะบทบญญตของประมวลกฎหมายอาญาของไทย ประเทศไดจะไมสามารถในการดาเนนคดอาญาไดอก แตถาหากไมเขาลกษณะบทบญญตของประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทย ประเทศไทยกมสามารถในการดาเนนคดอาญาไดอก ไมถอวาเปนการดาเนนคดซา

ความผดรายแรงทอยในเขตอานาจศาลอาญาระหวางประเทศ ไดแก 1. การฆาลางเผาพนธมนษย (Genocide)80 ขอ 6 แหงธรรมนญกรงโรมวาดวย

ศาลอาญาระหวางประเทศ ไดใหคานยามวา หมายถง การกระทาทมงทาลายทงหมดหรอแตบางสวนของคนชาต (National group) กลมชาตพนธ (Ethnical group) กลมเผาพนธ (Racial group) กลมศาสนา (Religious group) โดยมเจตนาพเศษเพอทาลายกลมคน ซงความผดนเรมตนมาจากมลเหตจงใจ มาจากการแบงแยก การเหยยดผว การทาลายลางเผาพนธนามาซงการบาดเจบลมตายของผคนจานวนมากโดยมงตอผลใหเกดการสนสญของกลมนนๆ81กลาวคอเปนการกาจดมนษยบางกลมออกไปจากสงคมแบบถอนรากถอนโคน โดยการฆาลางเผาพนธไดเกดนบแตสมยโบราณในยค

79 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 77. 80 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 6. 81 พรชย ดานววฒน, กฎหมายอาญาระหวางประเทศ, พมพครงท 2 แกไขเพมเตม

(กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2551), น.86.

54

นาซเยอรมน โดยกระทาการฆาชาวยวและชนกลมนอยอนๆ โดยมผ เสยชวตจานวนประมาณ 4,000,000 คน82 ตอมาในป ค.ศ.1975-1979 เขมรแดงไดกระทาการฆาเพอนรวมชาตเผาพนธเดยวกนกวา 2,000,000 คน โดยเปนกลมปญญาชน ตอมาในชวงป ค.ศ.1990-1993 ได เกดสถานการณการฆาลางเผาพนธในรวนดาโดยประชาชนราว 1,000,000 คน ถกสงหารดวยเหตผลทางเชอชาต การฆาลางเผาพนธกฎหมายมงคมครองสทธของการอยของกลมคน( Right to survival) และความหลากหลายของกลมคน(Human Diversity)ทงนผกระทาความผดตองมเจตนาพเศษทมงหมายทาลายกลมคนซงวตถประสงคในการบญญตกฎหมายในเรองการฆาลางเผาพนธอยางหนงคอ ตองการทจะแยกแยะความผดฐานฆาลางเผาพนธออกจากความผดฐานฆาคนตายธรรมดาและการฆาคนตายจานวนมาก ซงถอวาเปนอาชญากรรมทรายแรง83

2. อาชญากรรมตอมวลมนษยชาต (Crimes Against Humanity)84 ขอ 7 แหงธรรมนญศาลไดใหความหมายของอาชญากรรมตอมวลมนษยชาตวา เปนการทาลายลางพลเรอน การจบเปนทาส การทรมาน ลดรอนสทธเสรภาพ การขมขนกระทาชาเรา บงคบใหเปนโสเภณ การกอใหเกดการตงครรภโดยใชกาลงบงคบ การทาใหสาบสญ และอาชญากรรมเหยยดสผว เปนการกระทาโจมตโดยตรงอยางเปนระบบหรออยางกวางขวางอนเนองจากนโยบายของรฐหรอขององคกร ทไดกระทาตอพลเรอนกลาวโดยคออาชญากรรมตอมวลมนษยชาตจะตองเปนการกระทาความผดตอกลมบคคลไมเฉพาะเจาะจงและเปนการกระทาตอบคคลจานวนมากทมลกษณะเปนการโจมตเขนฆาสงหารอยางกวางขวางหรอเปนระบบ และตองรวาเปนการกระทาตอเปาหมายทเปนประชากรพลเรอน รวมทง เปนการดาเนนการตามนโยบายของรฐหรอองคกร ซงการกระทาความผดตองเกดทไดรบความเหนชอบจากเจาหนาท หรอเปนการกระทาตามนโยบายองคกร เชน กลมขบถ ขณะทกฎหมายอาญาสามญของไทย ไมมการระบฐานความผดเปนการเฉพาะสาหรบกรณความผดทองคประกอบภายนอกมลกษณะเปนสวนหนงของการโจมตในรปแบบทกวางขวางหรอเปนระบบและมเจตนาพเศษของการโจมตวามเปาหมายของการกระทาความผดตางๆ อยทประชากรพลเรอน ไมวาจะเปนการขมขน เอาคนลงเปนทาส หากการกระทาผดฐานฆาผอนอนมลกษณะเปนอาชญากรรมตอมนษยชาตกระทาโดยเจาหนาทของรฐทมกมตาแหนงทางการเมองกอาจถกลงโทษไดแคความผดฐานเจาพนกงานปฏบตหนาทโดยมชอบ ประกอบกบความผดฐานฆาคนตาย

82 จนทมา ลมปานนท, “ปญหากฎหมายและแนวทางการเยยวยาเกยวกบการฆาลาง

เผาพนธ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540), น.7. 83 Lawrence J.Le Blanc, The Intent to destroy Groups in the Genocide

Convention : The Proposed U.S. Understanding 78 American Society of International Law p.369-385, (April 1984).

55

อนง ดร. คณต ณ นคร ประธานคณะกรรมการอสระตรวจสอบศกษาและวเคราะหการกาหนดนโยบายปราบปรามยาเสพตดใหโทษ และการนานโยบายไปปฏบตจนเกดการเสยชวต รางกาย และทรพยสนของประชาชน (คตน.) ไดสรปในรายงานดงกลาววา นโยบายการปราบปราม ยาเสพตดของรฐบาล ในเดอนกมภาพนธ – เมษายน 2546 เปนการปราบปรามยาเสพตดทกอใหเกดการสญเสยชวตประชาชนพลเรอนเปนจานวนมาก อนเปนลกษณะการฆาตกรรมทมลกษณะวงกวางทวประเทศและทาอยางเปนระบบ ถอเปนการกระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญา และมความผดตามกฎหมายอาญาระหวางประเทศวาดวยความผดอาชญากรรมตอมวลมนษยชาต

3. อาชญากรรมสงคราม (War Crime) ขอ 8 แหงธรรมนญศาลไดใหความหมาย คอ การละเมดอยางรายแรงตออนสญญากรงเจนวา ฉบบวนท 12 สงหาคม ค.ศ.1949 โดยถอเปนการละเมดกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศอยางรายแรง เปนการกระทาทฝาฝนกฎหมายสงคราม และเปนความผดทเกดขนในภาวะสงคราม หรอในภาวะขดกนทางทหาร คอ เปนการโจมตทางทหาร ทไมอยในสภาพพรอมรบ เชน นกโทษสงคราม ทหารทไดรบบาดเจบหรอปวย การโจมตเปาหมาย ทมใชทหาร หรอการแยกแยะเปาหมาย เชน โจมตพลเรอน บานเรอนประชากร การโจมตทเปาหมายเปนทหารแตสรางความเสยหายเกนสมควรใหกบพลเรอน หรอหลกการไดสดสวนและการโจมตทเกนกฎเกณฑของสงคราม หรอการใชวการทาสงครามทรนแรงเกนกวาเหต ทงน ไมรวมถงอาชญากรรม ทไดกระทาขนโดยกองกาลงทางทหารตอบคลากรทางทหารในกองทพของตนเอง

เดมในป พ.ศ.2488 ประเทศไทยไดออกพระราชบญญตอาชญากรสงคราม พ.ศ.2488 ซงเปนกฎหมายทใหอานาจในการดาเนนคดกบบคคลในความผดฐานอาชญากรรมสงคราม แตไดถกยกเลกไปโดยพระราชบญญตอาชญากรสงคราม พ.ศ.2510 เพราะพระราชบญญตนไดบญญตผดหลกการ กลาวคอ ใหความผดอาชญากรสงคามยอนหลงไปไมมวนสนสดและขดตอรฐธรรมนญ 85

4. อาชญากรรมรกราน ขอ 6 แหงธรรมนญกรงโรมศาลอาญาระหวางประเทศ ไดใหความหมายหมายถง การวางแผน การตระเตรยมการ การเรมตน หรอการดาเนนการ กระทาการรกราน โดยบคคลในตาแหนงทมอานาจควบคมหรออานาจสงการกองกาลงทางทหาร กลาวคอ เปนอาชญากรรมทผนารฐหนงทมอานาจควบคมกองกาลงไดทาการรกรานดนแดนของรฐอกรฐหนงกลาวคอ เปนการทนารฐๆหนง ทมอานาจควบคมกองกาลงไดทาการรกรานดนแดนของรฐอกรฐหนงทเปนการละเมดกฎบตรสหประชาชาต เชน การโจมตกองกาลงตดอาวธของอกรฐหนง การทงระเบด การปดกนทาเรอของรฐชายฝงโดยกองกาลงทหารของรฐ การใชกองกาลงตดอาวธของรฐหนงซงอยในดนแดนรฐอนตามขอตกลงรฐผอนญาตใหใชดนแดน ทงน กฎบตรสหประชาชาตอนญาตใหมกองกาลงไดสองกรณ คอ การปองกนตนเอง และการใชกองกาลงรกษาสนตภาพของสหประชาชาต

85 คาพพากษาฎกาท 24/2489

56

กลาวโดยสรป ความผดรายแรงทง 4 ฐานความผด ทอยในเขตอานาจศาลอาญาระหวางประเทศ เนองจากมลกษณะรายแรงไดขยายตวออกไปอยางกวางขวางทงในเรอง ความเสยหาย และเปนภยระดบมนษยชาต ขณะเดยวกนมทงความผดอาญาสามญ เชน ความผดฐานฆาคนตาย การขมขน กไดรบการบญญตเปนความผดในกฎหมายภายในของรฐตางๆ อยแลว และอาจกลาวไดวา ความผดอาญาสามญทวไปเปนความผดเปนตนกาเนดสาคญของอาชญากรรมระหวางประเทศโดยจะเปรยบเทยบระหวางความผดรายแรงทง 4 ฐานความผด ตามทศาลอาญาระหวางประเทศกาหนดและความรบผดตามประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทยวา กรณดงกลาวเปนการกระทาหรอลกษณะความผดเดยวกนหรอไม

1. อาชญากรรมรายแรงระหวางประเทศมลกษณะการกระทาทเปนผลรายแรงตอกลมคนจานวนมาก ซงประกอบไปดวยการกระทาความผดอาญาสามญหลายการกระทาความผดรวมกนซงอาจกระทาอยเปนการซาๆ โดยกฎหมายไทยสามารถดาเนนคดกบผถกกลาวหาไดเพยงแคความผดฐานฆาผอนโดยไตรตรองไวกอน หรอขมขนกระทาชาเรา

2. กฎหมายอาญาของประเทศไทยทมอยนนยงไมครอบคลมอาชญากรรม ทถกกาหนดใหอยในเขตอานาจศาลอาญาระหวางประเทศโดยการกระทาความผดหลายลกษณะไมปรากฏวามการบญญตไวโดยตรงในกฎหมายอาญาไทย เชน การกระทาฆาลางเผาพนธการบงคบใหยายเดกไปยงอกกลม หรอบงคบใหทาหมน ซงเปนขดขวางการเกดของบคคลภายใตกลม การโยกยายเดกกลมหนงไปอกกลมหนงโดยมเจตนาทาลายทงหมดหรอบางสวนของกลมนน อาชญากรรมอนเปนการเหยยดผวซงไมไดบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญาของไทย แมหากคานงถงสภาพของการกระทาแลวกมบางลกษณะทจะปรบใชฐานความผดตามกฎหมายอาญาของไทยเพอพจารณาคดได เชน ความผดตอเสรภาพ ความผดตอชวต รางกายกมขอจากดคอกฎหมายอาญาตองตความโดยเครงครด จะตความใหเปนผลเสยแกจาเลยมได ดงนนดวยองคประกอบทางกฎหมายทแตกตางกนจงไมสามารถปรบใชกฎหมายอาญาของไทยใหครอบคลมทกกรณความผดของอาชญากรรมระหวางประเทศได

3. เจตนาพเศษหรอมลเหตชกจงใจกมความแตกตางกน กลาวคอ ในการกระทาความผดอาจเกดมลเหตจงใจใดกได ถอเปนจดมงหมายทซอนไวหลงเจตนาแหงการกระทา ทงน มลเหตจงใจในทนไมใชมลเหตจงใจหรอเจตนาพเศษอนเปนองคประกอบภายในของความผดอาญาบางฐานความผด ซงจดแตกตางทสาคญระหวางความผดอาญาสามญ ไมวาจะเปนการฆาคนตาย การขมขน การหนวงเหนยวกกขง กบความผดอาญารายแรงนนอยทความผดอาญารายแรงมเจตนาพเศษหรอมลเหตชกจงใจในระดบทเหนอกวาความผดอาญาสามญอนไดแก อาชญากรรมการทาลายลางเผาพนธมวตถประสงคเปนการทาลายลางทางกายภาพไมใชเพยงแคการลางเผาพนธวฒนธรรม ซงอาชญากรรมทาลายลางเผาพนธมเจตนาพเศษวาจะเปนการทาลายกลมคนทงหมดหรอบางสวน

57

โดยมมลเหตจงใจมาจากแบงแยกเรองกลมชาต กลมชาตพนธ กลมเชอชาต กลมศาสนา ประกอบกบเจตนาทตองการทาลายกลมดงกลาว สวนสาคญทแยกอาชญากรรมอนเปนการทาลายลางเผาพนธออกจากความผดสามญเชน การฆาผอนโดยไตรตรองไวกอน เปนการฆาคนตายโดยมเจตนาฆากอนแตไมมเจตนาพเศษทเปนเรองความตองการทาลายกลมชนชาต กลมชาตพนธ กลมเชอชาต หรอกลมทางศาสนาแตอยางใด กรณจงไมเหมอนกบทความผดฐานทาลายลางเผาพนธตองการเจตนาพเศษ ทเหนอกวาซงศาลอาญาระหวางประเทศเคยไมยอมรบการพจารณาคดของประเทศยโกสลาเวยทงทศาลของประเทศยโกสลาเวยไดมการพพากษาผกระทาความผดภายในประเทศของตนมาครงหนงแลวเนองจากศาลยโกสลาเวยไดพจารณาและพพากษาความผดอาญาทรายแรงในรปแบบฐานความผดอาญาสามญซงมความเปนมาแตกตางจากความผดอาญาสามญ

ประเดนทสาม ศาลมคาพพากษาถงทสด ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ไดกาหนดใหคาพพากษาลงโทษจาคกผกพนรฐภาคซงรฐภาคจะแกไขเพมเตมไมไดไมวากรณใดๆ86 และศาลอาญาระหวางประเทศหรอศาลภายในประเทศทเปนภาค ศาลอาญาระหวางประเทศตองไมรบคดเขาสการพจารณา ถาบคคลซงถกดาเนนคดแลวในการกระทาเดยวกบทมการฟองคดตอศาลอาญาระหวางประเทศหรอ ศาลภายในประเทศทเปนภาคศาลอาญาระหวางประเทศเวนแตหากวธพจารณาในศาลอนมขนเพอปกปองบคคลจากความรบผดทางอาญา หรอศาลอนไมไดพจารณาคดอยางอสระและเทยงธรรมตามมาตรฐานของกระบวนการทถกตองและเปนทยอมรบในกฎหมายระหวางประเทศศาลอาญาระหวางประเทศสามารถพจารณาคดใหมไมขดกบหลกการหามดาเนนคดซา87

สาหรบประเทศไทย ไดกาหนดในเรองของการดาเนนคดซากรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวไว 2 กรณ กรณแรก เปนการกระทาความผดนอกราชอาณาจกร และผกระทาความผดถกศาลในตางประเทศพพากษาถงทสดมาแลว หามไมใหลงโทษผนนในราชอาณาจกรอก เวนแตเปนการกระทาความผดเกยวกบความมนคง ความผดเดยวกบการกอการราย และธระจดหา ลอซอเพอการอนาจาร สวนกรณทสอง เปนการกระทาความผดในราชอาณาจกร ถกศาลในตางประเทศพพากษาถงทสดมาแลว กฎหมายกาหนดใหศาลมดลพนจในการลงโทษไดอก เวนแตรฐบาลแหงประเทศไทยรองขอ ซงหลกเกณฑทงสองประการมทงสอดรบและไมสอดรบกบหลกการการดาเนนคดซา

อนง การดาเนนคดซากรณการคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศในประเทศไทยนนไมไดกลาวถง การพจารณาทไมไดมาตรฐานหรอเกดจากการสมยอม ซงจะแตกตางกบธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศ ทคานงถงเรองดงกลาวและอนญาตใหศาลอาญาระหวางประเทศ

86 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 ขอ 104. 87 ปกปอง ศรสนท, คาอธบายกฎหมายอาญาระหวางประเทศ , พมพครงท 1

(โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น.234.

58

มอานาจในการดาเนนคดซาไดหากรฐภาคไดดาเนนกระบวนพจารณาคดแบบไมไดมาตรฐานหรอเกดจากการสมยอม

อยางไรกตาม ศาลฎกาโดยคาพพากษาฎกาท 6446/2547 ไดมคาวนจฉย ในเรองของคดอาญาระงบ เมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองหรอการหามฟองซาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 วา หากมการสมยอมหรอทาการกลฉอฉลกนขน จนกระทงศาลมคาพพากษายกฟองเพราะพยานไมมนาหนก สทธการนาคดอาญามาฟอง กหาระงบไม ซงถอเปนขอยกเวนของหลกการดาเนนคดซา แตคาพพากษาดงกลาวมใชกฎหมายทจะสามารถใชบงคบกบบคคลทวไป เนองจากคาพพากษาของศาลผกพนเฉพาะคความและศาลเทานนรวมตลอดถง คาพพากษาดงกลาวกไดวนจฉยในประเดนของเรองคดอาญาระงบในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเทานน ไมไดวนจฉยถง เรองการหามดาเนนคดซาในประเทศไทย กรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว

2.4.2 การดาเนนคดซาในกฎหมายระหวางประเทศ ระดบภมภาค

กฎหมายระหวางประเทศในระดบภมภาค เปนการรวมกลมของประเทศหลายประเทศทมแนวคดตรงกน และตองการแสดงออกในทางกฎหมายรวมกน ซงหลกการหามดาเนนคดซาไดถกบญญตไวในกฎหมายระหวางประเทศในรปแบบนอยในหลายภมภาค ทงในระดบทวป รวมทงกลมประเทศตางๆ ดงน

2.4.2.1 สนธสญญาสหภาพยโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน ค.ศ.1959

หลงจากสหประชาชาตไดมแนวคดในการยอมรบและการปกปองคณคาของสทธมนษยชนจนถงขนผลกดนออกมาเปนปฏญญา ขอตกลง สนธสญญา หรอกฎหมาย โดยแสดงผานปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน หรอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธมนษยชนขนพนฐาน อนเปนการสรางระบบและกลไกในระดบโลกโดยไมมขอจากดพรมแดนและวฒนธรรม แตดวยรากฐานทางวฒนธรรมของแตละกลมประเทศมความแตกตางกนออกไป และในบางกลมประเทศมความตนตวในผลประโยชนรวมกนและเพอใหการยอมรบ มความชดเจนและอยในขอบเขตทสามารถคลอบคลมดแลได นกกฎหมายกลมหนง จงเชอมนวาระบบกลไกสทธมนษยชนระดบภมภาคจะสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพมากกวาระบบสทธมนษยชนระดบโลก ดงนนจงไดมการกาหนดกฎเกณฑระดบภมภาคในรปแบบอนสญญา กฎบตร องคกรตลาการ ศาลสทธมนษยชน ซงมมาตรการลงโทษทชดเจน และบางภมภาคมองคกรการบงคบตามคาพพากษา

ในสวนของกลมประเทศสมาชกยโรปกไดมความเหนรวมกนในการจดตงสหภาพยโรปขน เพอทางานรวมกน ในการสรางความเจรญรงเรอง สรางเสถยรภาพประชาธปไตย

59

ในทวปยโรป และไดมการตกลงทาสนธสญญาอยหลายฉบบ หนงในสนธสญญาทมสวนเกยวของกบกระบวนการยตธรรมและการคมครองสทธมนษยชนคอ สนธสญญาสหภาพยโรป โดยขอหนงในสนธสญญาไดระบวา สหภาพยโรปตงอยบนพนฐานของคานยมทใหความเคารพตอศกดศรความเปนมนษย เสรภาพ ประชาธปไตย ความเสมอภาค หลกนตธรรม และการเคารพตอสทธมนษยชนโดยประเทศสมาชกตองยดมนในหลกการนเสมอ

เพอความเปนรปธรรมและใหสอดรบกบขอตกลงในสนธสญญาดงกลาว สหภาพยโรปจงไดสรางระบบคมครองปจเจกชนในฐานะผเสยหายทมประสทธภาพสหภาพยโรปจงไดจดทาอนสญญาสภายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน ค.ศ.1959 ( European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms 1959) ซงเนอหาสาระของอนสญญาฉบบน ไดกาหนดหลกการทสาคญใน สทธการดารงชวต สทธในการทจะไดรบการพจารณาคดทเปนธรรมทงคดแพงและคดอาญา เสรภาพในการแสดงความเหน และความคดศาสนา

อยางไรกตาม ในการประชมอนสญญาวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานไดมมตเพมเตมเปนพธสารออกมาอกจานวนหลายฉบบ เชน การยกเลกโทษประหารชวต สทธการอทธรณในเรองความผดอาญา และในสวนของการดาเนนคดซาไดถกกาหนด ไวในพธสารลาดบท 7 ขอ 4 ของอนสญญาสภายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชน และเสรภาพขนพนฐาน โดยกาหนดวา จะตองไมมบคคลใดถกดาเนนคดอาญาหรอลงโทษซาในคดอาญาภายใตกฎหมายของรฐเดยวกนสาหรบความผดทไดมการพจารณาถงทสดแลวใหยกฟองหรอลงโทษตามกฎหมายและวธพจารณาความอาญาของรฐนน88

อนง อนสญญายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานยงกาหนดใหมการคมครองปจเจกชนในฐานะผเสยหายจากการถกละเมดสทธมนษยชนจากรฐหรอเจาหนาทฝายปกครองโดยนกกฎหมายในกลมสหภาพยโรปมแนวคดวา การมแตกฎหมายสารบญญตในการใหความคมครองสทธมนษยชนเพยงอยางเดยว อาจไมสามารถทาใหการคมครองสทธมนษยชนแกผเสยหายเกดผลไดจรง ดงนนเพอใหสทธของปจเจกชนในฐานะผเสยหายจะเกดผลในทางปฏบต ตองมกลไกหรอสถาบนททาการคมครองสทธดงกลาว อนสญญาฉบบดงกลาวจงไดมเนอหาในการจดตงศาลสทธมนษยชนยโรป

88 Protocol No.7 to the Convention for the Protection of Human Rights

and Fundamental Freedoms Article 4 The right not to be tried or punished in criminal proceedings for

an offence for which one has already been acquitted or convicted.

60

โดยศาลสทธมนษยชนยโรปมอานาจในการรบพจารณาคดท มการละเมด สทธมนษยชนของภมภาคในสหภาพยโรป ซงการฟองรองจะกระทาไดเฉพาะตอรฐสมาชกเทานน ไมสามารถฟองรองตอบคคลหรอรฐอนทมไดเปนสมาชกอนสญญายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานได แตอยางไรกตามคนทไมมสญชาตของรฐสมาชกถาถกละเมดสทธ โดยประเทศสมาชกกสามารถทจะนาคดมาฟองรองตอศาลสทธมนษยชนยโรปได เชน คนไทยในยโรป หากถกละมดสทธตามอนสญญายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน กสามารถดาเนนการตามขนตอนตอศาลสทธมนษยชนยโรปได โดยศาลจะพจาณาเบองตนวาการกระทาของรฐเขาขายการละเมดตามทระบไวในอนสญญาหรอไม ซงผรองทถกละเมดสทธจะตองดาเนนการตามกระบวนการยตธรรมในประเทศทตนถกละเมดใหเสรจกอน และหากไมไดรบความเปนธรรม จงมายนคารองตอศาลสทธมนษยชนยโรปและเมอศาลมคาพพากษาผลคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนยโรปจะผกพนรฐสมาชก โดยมการบงคบตามคาพพากษา 2 ประการ คอ89

ประการแรก เปนมาตรการของปจเจกชน คอ มาตรการชดใชคาเสยหายใหกบผเสยหาย

ประการทสอง เปนมาตรการทมวตถประสงคในการปราบปรามสาหรบการละเมดอนสญญายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานมใหเกดขนอก ซงอาจทาโดยการปรบปรง เปลยนแปลงกฎหมายของรฐทเปนจาเลยในคด

ในประเดนเรองคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนยโรป ผเขยนจะวเคราะหในเรองของการหามดาเนนคดซาในสวนของผลคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนยโรปตอกรณ ดงตอไปน

1. กรณคความนาคดขนสศาล เพอการปรบปรงแกไขคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนยโรป คความสามารถกระทาไดโดยการรองขอตอศาลภายใน 6 เดอน หลงจากทคความในคดไดรขอเทจจรงโดยอาจเปนการคนพบขอเทจจรงใหมทอาจเปลยนแปลงคาพพากษา 90 ดงนน

89 Clare Ovey and Robin C.A. White, Supra note 23, p.425-426. 90 Rules of Court ขอ 80 Request for revision of a judgment

1. A party may, in the event of the discovery of a fact which might by its nature have a decisive influence and which, when a judgment was delivered, was unknown to the Court and could not reasonably have been known to that party, request the Court, within a period of six months after that party acquired knowledge of the fact, to revise that judgment.

2. The request shall mention the judgment of which revision is requested and shall contain the information necessary to show that the conditions

61

แมในศาลสทธมนษยชนยโรปจะไมมกฎหมายในเรองการหามดาเนนคดซาแตกพอเทยบเคยงไดวาศาลสทธมนษยชนยโรปจะไมดาเนนคดซาอกเพราะศาลจะปรบปรงคาพพากษาไดกตอเมอมขอเท จจรงใหมทไมเคยทราบมากอนเทานน

2. กรณรฐภาค ดงทไดกลาวมาแลววา ศาลสทธมนษยชนยโรปจะรบคารองไวพจารณากตอเมอผรองตองดาเนนการตามกระบวนการยตธรรมในประเทศทตนถกละเมดใหเสรจกอน และหากไมไดรบความเปนธรรมจงมายนคารองตอศาลสทธมนษยชนยโรป91 และเมอศาลมคาพพากษา ผลคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนจะไมมผลลบลางคาพพากษาของศาลภายในซง ไดมการตดสนคดแลว ซงศาลสทธมนษยชนยโรปจะไมกาวลวงไปถงการแกไขเปลยนแปลงคาพพากษาของศาลภายในรฐสมาชกได แตจะกระทาไดแตเพยงใหรฐสมาชกนาผลการวนจฉยไปพจารณาทบทวนแกไขกฎหมายเกยวกบการใหความคมครองสทธของปจเจกชนภายในรฐของตนใหมผลคมครองเทยบเทาหรอดกวาอนสญญาดงกลาว ซงกรณผลคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนยโรปตอกฎหมายภายในของรฐสมาชกทมผลในการนาไปปรบปรงหรอแกไขกฎหมายภายในรฐ เชน92การปรบปรงกฎหมาย

laid down in paragraph 1 of this Rule have been complied with. It shall be accompanied by a copy of all supporting documents. The request and supporting documents shall be filed with the Registry.

3. The original Chamber may decide of its own motion to refuse the request on the ground that there is no reason to warrant considering it. Where it is not possible to constitute the original Chamber, the President of the Court shall complete or compose the Chamber by drawing lots.

4. If the Chamber does not refuse the request, the Registrar shall communicate it to the other party or parties and shall invite them to submit any written comments within a time-limit laid down by the President of the Chamber. The President of the Chamber shall also fix the date of the hearing should the Chamber decide to hold one. The Chamber shall decide by means of a judgment.

91 คดหนงสอพมพซนเดยทารมถกสงหามไมใหลงบทความวจารณยาลโดไมด “คดหนงสอพมพซนเดยทารมในประเทศองกฤษไดรายงานเรองเดกผดปกตเนองจากแมทานยาลโดไมดของบรษท Distillers ในขณะทตงครรภ บทความนวจารณการกระทาของบรษทและกฎหมายองกฤษหลายประเดน ทาใหเกดขอพพาทระหวางหนงสอพมพซนเดยทารม และบรษท Distillers ศาลฎกา ในประเทศองกฤษใหหนงสอพมพซนเดยทารมยตการเผยแพรขาวตอมาหนงสอพมพซนเดยทารม ยนคารองตอศาลสทธมนษยชนยโรปวาไมเหนควรกบคาตดสนของศาล”

92 W.J.Ganshof Van Der Meersch, Supra note 30, p.205.

62

เกยวกบหลกเกณฑการจาคกของประเทศองกฤษ การจดตงสถาบนการใหความชวยเหลอประชาชนทางกฎหมายในไอรแลนด

จะเหนไดวาแมประเทศในรฐภาคจะมการดาเนนคดไปแลวแตศาลสทธมนษยชนยโรปกมอานาจในการดาเนนคดซาไดแตตองเปนกรณทไมไดรบความเปนธรรมจากการดาเนนการภายในรฐ ซงถอเปนขอยกเวนของการดาเนนคดซาอนเปนการทวไปดงเชนบญญตไวในเรองการหามดาเนนคดซาของศาลอาญาระหวางประเทศ หรอในอนสญญาสภายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน ในสวนการนาคาวนจฉยของศาลสทธมนษยชนยโรปไปปรบปรงแกไขกฎหมายภายในรฐภาคนนถาพจารณาใหทองแทแลวจะพบวาจะไมมการดาเนนคดซาในเรองเดม ในศาลภายในอกเพราะกฎหมายเดมไดถกยกเลกโดยผลของคาวนจฉยไปแลว

3. การหามดาเนนคดซาในสวนของผลคาพพากษาของศาลสทธมนษยชนยโรปตอประเทศไทย

สาหรบในประเดนน ศาลสทธมนษยชนยโรปมอานาจพจารณาถงคนทไมมสญชาตของรฐสมาชกได ยกตวอยางเชน ถาคนไมมสญชาตของรฐสมาชกและถกละเมดสทธโดยประเทศสมาชก เชน คนไทยในยโรปหากถกละเมดสทธตามอนสญญาสภายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานกสามารถดาเนนการตามขนตอนตอศาลสทธมนษยชนยโรปได ทงนผเขยนจะแยกพจารณาออกเปน 2 ประเดน คอ ผลของคาพพากษาศาลสทธมนษยชนยโรปตอประเทศไทยในประเดนการแกไขปรบปรงกฎหมาย และผลของคาพพากษาศาลสทธมนษยชนยโรป ตอประเทศไทยในประเดนของการชดใชหรอการเยยวยา

ประเดนแรก ผลคาพพากษาศาลสทธมนษยชนยโรปตอประเทศไทยตอการแกไขปรบปรงกฎหมายซงวตถประสงคของการบงคบตามคาพพากษาเปนมาตรการทมใหมการกระทาอนเปนการละเมดสทธนนเกดขนอก โดยปกตอนสญญาหรอสนธสญญาจะผกพนเฉพาะรฐภาค เพราะฉะนนในเมอประเทศไทยไมไดเปนภาคยอมไมมพนธกรณใดๆในการทจะตองเขาผกพนตามสญญา ดงนนประเทศไทยไมมหนาทตองปฏบตตามอนสญญาดงกลาว ดงนนเมอศาลสทธมนษยชนยโรปมคาวนจฉยเปนประการใดประเทศไทยในฐานะทไมไดเปนภาคกไมมพนธกรณทตองทาตาม คาพพากษาในการทจะตองปรบปรงแกไขกฎหมาย

ประเดนทสอง ผลของคาพพากษาศาลสทธมนษยชนยโรปตอประเทศไทย ในเชงการหามดาเนนคดซาในสวนของการชดใชหรอการเยยวยาหากพจารณาใหดแลวจะเหนไดวาการชดใชคาเสยหายเปนบทลงโทษทางแพงไมใชทางอาญาหากศาลสทธมนษยชนยโรปมคาพพากษาใหชดใชคาเสยหายแกคกรณทเปนคนไทยในเชงของการละเมดและมจดเกาะเกยวกนทางอาญา และเมอคกรณเดนทางเขาในประเทศไทยศาลไทยไดกมอานาจพจารณาคดไดอกตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 8 ประกอบกบมาตรา 10 กลาวคอ คกรณไมสามารถนาหลกการดาเนนคดซามาใชกบกรณนได

63

อยางไรกตาม หากพจารณาในประเดนการรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาคดแพงถาปรากฏวาขอเทจจรงในคดอาญาทกาลงวนจฉยเคยมศาลแพงเคยวนจฉยเอาไวแลวคดอาญาของประเทศไทยกไมมบทบญญตแหงกฎหมายกาหนดใหศาลอาญาตองรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาของศาลคดแพงเพราะในเรองมาตรฐานการพสจนในคดแพงเปนเรองของการนาสบนาหนกคาพยานทมความนาเชอถอมากกวาฝายตรงกนขาม ซงเปนมาตรฐานในระดบทตา กวาคดอาญาทเปนการพสจนปราศจากขอสงสย

2.4.2.2 การใหความชวยเหลอซงกนและกนของประเทศในกลมประเทศสหภาพยโรป (ความตกลงเชงเกน)

การใหความรวมมอทางอาญาในกลมประเทศสหภาพยโรปไดมการพฒนาอยางตอเนองรวดเรว เนองจากความตองการรวมกนในการแกไขปญหาอาชญากรรมขามชาตในกลมประเทศสหภาพยโรป โดยกลมประเทศสหภาพยโรปไดออกขอบงคบ ขอกาหนด สนธสญญา อนสญญา คาแนะนาในการใหความชวยเหลอซงกนและกนของกลมประเทศยโรปออกมาหลายฉบบ เชน อนสญญา Treaty of Maastricht หรอ ความรวมมอในดานกฎหมายอาญา Criminal Law Co–operation และอนสญญาการใหความชวยเหลอทางกฎหมายอาญาในกลมประเทศสหภาพยโรป (The Council of Euro Convention on Mutual Assistance in Criminal Matters) นอกจากนน กลมประเทศสหภาพยโรปไดสรางมาตรการความรวมมอระหวางอาญาใหมทศทางเดยวกนโดยกาหนดใหมคณะทางาน และบญญตขอตกลงทเรยกวา Schengen Implementation Agreement หรอ Schengen Convention โดยมเปาหมายในการปองกนอาชญากรรมทเกดขนภายหลงสหภาพยโรปเปดพรมแดนใหมการผานเขาออกอยางเสร (single external border) ซงเปนการใหความรวมมอดานตารวจและการศาลเชน การใหความชวยเหลอทางอาญาการดาเนนงานของฝายบรหารทอาจเกยวของกบกระบวนการชนศาล93 และการสงผรายขามแดน94

การใหความชวยเหลอซงกนและกนในทางอาญาของกลมประเทศสหภาพยโรป ไดบญญตเกยวกบหลกการดาเนนคดซาไวในขอตกลงเชงเกน และอนสญญาการใหความชวยเหลอ ทางกฎหมายอาญาในกลมประเทศสหภาพยโรป โดยมทมาและรายละเอยด ดงน

1. หากศาลมอานาจในการพจารณา พพากษาคดอาญาหลายครงจะเปนการบอนทาลายความชอบธรรมและเพมความเสยงในการลงโทษจาเลยอยางไมเปนธรรม

93 Mutual Assistance in Criminal Matters Article 48. 94 Mutual Assistance in Criminal Matters Article 59.

64

2. หลกการหามฟองซาในคดอาญามบญญตไวในกฎหมายภายในของทกประเทศ ซงมหลกการทตรงกนคอ เพอคมครองสทธของบคคลทจะไมถกดาเนนคดอาญาเปนครงทสองในการกระทาความผดครงเดยว

3. ผพพากษาศาลประเทศเนเธอรแลนดและประเทศกรซไดแสดงความเหนวา มความเปนไปไดในการใชหลกการฟองซาในคดอาญากบกลมประเทศสมาชกสหภาพยโรป โดยใหยดหลกสทธมนษยชน โดยหามมใหมการดาเนนคดซาเพราะเปนการกระทบกระเทอนเสรภาพของจาเลย มากจนเกนไป

4. กลมประเทศสมาชกสหภาพยโรปไดบญญตหลกการในไวในกฎบตรสทธขนพนฐานของสหภาพยโรป ประกาศ ณ วนท 7 ธนวาคม ค.ศ.2000 โดยมหลกวา คดทเกดในประเทศกลมสมาชกสหภาพยโรปทมความคาบเกยวกนระหวางสองประเทศสมาชกขนไปและอยในการตดสนของศาลในหลายประเทศสมาชก จะไมมผใดตองระวางโทษอกครงในการดาเนนคดอาญากบความผดทเขาไดรบการลงโทษหรอปลอยตว เวนแตเปนคดความมนคงของชาต

ขอตกลงเชงเกนมหลกการดาเนนคดซาอยในหมวดการกระชบความรวมมอในการศาลเพอความสะดวกและรวดเรวในการสงผรายขามแดน ซงบญญตวา บคคลทไดรบการตดสนโดยคาพพากษาถงทสดโดยรฐภาคจะไมถกดาเนนคดอกในรฐภาคอนในความผดเดยวกน 95 เวนแต เปนเรองของความมนคงหรอมการพจารณาคดแบบสมยอม กลาวคอ หากศาลประเทศหนงประเทศใดในกลมประเทศสหภาพยโรปมคาพพากษากบจาเลยมาแลว อกประเทศหนงทอยในประเทศสหภาพยโรปกไมมอานาจทพจารณาพพากษาคดหลงอก ตวอยาง คดทศาลเคยตดสนใหคดอาญาระงบเนองจากมการดาเนนคดซาเปนกรณของคนสญชาตชาตสเปนไดขนนามนเถอน และทาใบแจงหนแสดงตอเจาพนกงานอนเปนเทจจากประเทศสเปนไปยงประเทศโปรตเกส ซงศาลประเทศสเปน ไดพจารณาคดและทาการพพากษาแลว ตอมาโจทกไดฟองจาเลยอกในเรองเดยวกนทศาลโปรตเกสจาเลยใหการตอสวาไดถกศาลประเทศสเปนพพากษาแลวศาลโปรตเกสพพากษายกฟอง

กลาวโดยสรป จะเหนไดวาขอตกลงเชงเกนทกาหนดวา รฐภาคจะไมถกดาเนนคดอกในรฐภาคอนในความผดเดยวกนนนเปนการยอมรบคาพพากษาของศาลในกลมประเทศสหภาพยโรปดวยกนเองกลาวคอการหามดาเนนคดซาในลกษณะนเปนการถายโอนอานาจอธปไตย

95 CHAPTER 3 Application of the Non bis in idem principle Article 54 A person who has been finally judged by a Contracting

Party may not be prosecuted by another Contracting Party for the same offences provided that, where he is sentenced, the sentence has been served or is currently being served or can no longer be carried out under the sentencing laws of the Contracting Party

65

ทางการศาลผานรปแบบของสนธสญญา96ซงเปนบอเกดอยางหนงในกฎหมายระหวางประเทศอยางหนง เพอคมครองสทธเสรภาพของจาเลยและหลกความศกดสทธของคาพพากษา สวนอนสญญาการใหความชวยเหลอทางกฎหมายอาญาในกลมประเทศสหภาพยโรปทกาหนดใหรฐสมาชกอาจปฏเสธ คารองซงกระทบกระเทอนผลประโยชนและความมนคงของประเทศเกยวกบความผดทางการเมองในคารองขอใหยดและอายดทรพยบนพนฐานคอ การหามดาเนนคดซา ถอเปนการขอยกเวนทวไปในการทจะปฏเสธการใหความรวมมอในเรองของความผดทางการเมองเนองจากความผดฐานน ตามแนวคดทวไปของนกกฎหมายเหนวาเปนความผดทพลเมองในรฐมความเหนทแตกตางในอดมคตเทานน

ในสวนของการดาเนนคดซา ผลคาพพากษาของประเทศในกลมประเทศสหภาพยโรปตอประเทศไทยนน ตองพจารณาในเรองเขตอานาจศาลและหลกการหามดาเนนคดซาดงน

1. ในเรองของเขตอานาจศาล ศาลไทยและศาลของประเทศกลมสหภาพยโรปอาจมเขตอานาจรวมกนในกรณท

1.1 คนไทยไปกระทาความผดอาญาในกลมประเทศสหภาพยโรปไมวาจะเปนความผดทเกดขนในประเทศใดประเทศหนงหรอมความเกยวของกบหลายประเทศในกลมประเทศสหภาพยโรป กรณดงกลาวศาลของกลมประเทศสหภาพยโรปจะมอานาจพจารณาคดของคนไทย ตามหลกดนแดน และศาลไทยจะมอานาจพจารณาคดตามหลกอานาจลงโทษสากลหรอหลกสญชาต

1.2 คนสญชาตในกลมประเทศสหภาพยโรปมากระทาความผดในประเทศไทยและกลบไปขนศาลในประเทศกลมสหภาพยโรป กรณดงกลาวศาลของกลมประเทศสหภาพยโรป จะมอานาจพจารณาคดของคนสญชาตตามหลกสญชาตหรอหลกอานาจลงโทษสากล และศาลไทย จะมอานาจพจารณาคดตามหลกดนแดน

2. ในสวนหลกเกณฑในการพจารณาการดาเนนคดอาญาซา จะตองพจารณาตามหลกสากลทวไปคอจาเลยตองเปนคนเดยวกนกบในคดแรก เปนการกระทาเดยวกน และศาลมคาพพากษาถงทสด

2.1 กรณ จาเลยตองเปนคนเดยวกนกบในคดแรก หากคนไทยหรอคนสญชาตยโรป ขนศาลในประเทศกลมสหภาพยโรปซงในประเทศกลมสหภาพยโรปจะไมมโทษประหารชวตเนองจากอนสญญายโรปวาดวยสทธมนษยชนและเสรภาพขนมลฐาน ค.ศ.1950 กาหนดใหยกเลก

96 พรพงศ เกดมงคล, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบความรวมมอระหวางประเทศใน

เรองอาญาในอาเซยน,” (หลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2556) น. 9

66

โทษประหารชวต ซงมความเปนไปไดวาถาผกระทาความผดยงไมเสยชวตคดอาญากไมระงบ หากผกระทาความผดเดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทยกสามารถททาการพพากษาไดอกครงหนง

2.2 กรณ การกระทาเดยวกน กระทาความผดอาญาระหวางประเทศไทย กบประเทศกลมสหภาพยโรปมการกระทาทบญญตถงความผดทเหมอนกนทงเปนความผดประเภทความผดในตวเองหรอประเภทความผดทางกฎหมายเทคนค

2.3 กรณ ศาลมคาพพากษาถงทสด สามารถนาเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในมาตรา 10 และมาตรา 11 ประมวลกฎหมายอาญามาปรบใชได ผลคอ ศาลไทยจะไมมอานาจลงโทษไดอก หากศาลในกลมประเทศสหภาพยโรปมคาพพากษาถงทสดลงโทษหรอยกฟองทไมใชกรณความผดเกยวกบความมนคงในราชอาณาจกร ความผดเกยวกบการกอการราย ความผดเกยวกบการเพศในเรองการธระจดหาหรอลอซอไปเพอการอนาจาร และความผดทเกดในราชอาณาจกรไทยหรอประมวลกฎหมายอาญาใหถอวาเกดในราชอาณาจกรไทย

2.4.2.3 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004

ในยคปจจบนซงเปนสงคมแบบโลกาภวตนผคนไดมการตดตอการคาหรอ ผกนตสมพนธกนในดานตางๆ อยางไรพรมแดนมากขน รวมทงประเทศในภมภาคตางๆ ของโลก ไดรวมตวกนทงในดานเศรษฐกจ สงคม ความมนคง และการเมอง ในป พ.ศ.2558 ประเทศตางๆ ในภมภาคอาเซยน ไดแก เนกาบรไนดารสซาลาม ราชอาณาจกรกมพชา ประเทศอนโดนเซย สาธารณรฐประชาธปไตประชาชนลาว มาเลเซย สาธารณรฐแหงสหภาพพมา สาธารณรฐฟลปปนส ประเทศไทย และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนามเขาสประชาคมอาเซยน โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการมเสถยรภาพดานความมนคงของภมภาค ความรวมมอทางดานเศรษฐกจ และวฒนธรรมใหมความเขมแขงมากขน อยางไรกตาม แมการรวมตวของภมภาคตางๆ จะทาใหเกดการพฒนา ไปในทางทด แตในทางตรงกนขามอาชญากรรมกไดววฒนาการตามเชนกน โดยเฉพาะอยางยงอาชญากรรมขามชาต ทมการกระทาความผดมากกวาหนงรฐหรอความผดทกระทาลงในรฐหนง แตมการตระเตรยมการในอกรฐหนง ตลอดจนความผดทกระทาในรฐหนงแตผลของการกระทาเกด ในอกรฐหนง97 เชน การกระทาความผดเกยวกบยาเสพตด การคามนษย การคาประเวณ อาชญากรรมคอมพวเตอร การปลอมแปลงเอกสาร ปลอมแปลงเงนตรา ซงอาชญากรรมเหลานสงผลกระทบและกอใหเกดความเสยหายอยางกวางขวาง

ในอดตทผานมาภมภาคอาเซยนไมสามารถจดการกบปญหาอาชญากรรม ไดอยางมประสทธภาพ เนองจากมแนวคดในเรองของอานาจอธปไตยภายในรฐของตนโดยเฉพาะ

97 สกกรนทร นยมศลป, อาชญากรรมขามชาตภยคกคามไทยและอาเซยน, หนา 231.

67

อานาจอธปไตยเรองหลกดนแดน กลาวคอหากมการกระทาความผดทมลกษณะขามพรมแดนมากกวาสองรฐ ผลของอานาจอธปไตยดงกลาวจะทาใหเจาหนาทในกระบวนการยตธรรมของแตละประเทศหมดอานาจลงเมอผกระทาความผดพนพรมแดนของประเทศตน 98 และจากขอจากดนเองทาใหอาชญากรรมขามพรมแดนเตบโตขนจนกลายเปนปญหาความมนคงและปญหาเศรษฐกจ99

เพอแกปญหาดงกลาวแตละประเทศในภมภาคอาเซยนจงเรมมแนวคดทจะปราบปรามผกระทาความผด โดยการยกระดบความรวมมอระหวางกนเพอรวมกนจดการปญหาอาชญากรรม ขามพรมแดนและปรบปรงประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมของแตละประเทศ100 โดยเรมจาก ASEAN Declaration on Transnational Crime และไดจดทาแผนปฏบตการเพอตอตานอาชญากรรมขามชาต101 โดยมวตถประสงครวมมอกนในขนตอนการสอบสวน ฟองรอง และพพากษาคด พฒนาความรวมมอดานกฎหมายและความตกลงในภมภาคอาเซยนทเกยวกบกระบวนการยตธรรม อยางไรกตาม ภมภาคอาเซยนกยงประสบปญหาในเรองความแตกตางของระบบกฎหมายทใชบงคบในแตละประเทศทบางประเทศใชกฎหมายลายลกษณอกษร บางประเทศใชกฎหมายจารตประเพณ เชน กฎหมายของอนโดนเซยนมรากเหงาจากกฎหมายอสลาม และจารตประเพณกฎหมายมาเลเซยไดรบอทธพลจากศาสนาอสลาม ประเทศสงคโปร ไดรบอทธพลจากกฎหมายคอมมอน ลอว (Common Law) ของสหราชอาณาจกร และสาธารณรฐฟลปปนสเปนกฎหมายโรมนคาทอลกตาม

98 พชรา สนลอยมา, การศกษาทบทวนกฎหมายและกระบวนยตธรรมทางอาญา

และความรวมมอในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนเพอเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน, วารสารกฎหมายคณะนตศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ปท 32, ฉบบท 2, น.66 (กนยายน 2557).

99 แนวคดแบบ Realism มองวารฐและกลไกของรฐมหนาทรกษาความสงบเรยบรอย โดยมเปาหมายเพอผลประโยชนรวมของสงคม โดยรฐมหนาทตอลงโทษผกระทาความผดและรกษาสถานภาพปจจบนของสงคม ซงมโครงสรางเปนลาดบชน สวนระบบโลกเปนสภาพกงอนาธปไตย ทประเทศตางๆ แกงแยงผลประโยชนซงกนและกนทาใหรฐเปนผมบทบาทหลกในความสมพนธระหวางประเทศ สวนองคกรนอกรฐไมมขดความสามารถทาทายอานาจรฐ อาชญากรรมขามชาตหรออาชญากรรมขามพรมแดนเปนภยคกคามเลกนอยตอระบบความมนคงระหวางประเทศ กลาวคอ ระบบโลกไมไดครอบงารฐ

100 สกกรนทร นยมศลป, อาชญากรรมขามชาตภยคกคามไทยและอาเซยน, หนา 239. 101 ความรวมมอของประเทศสมาชกอาเซยนในการแกไขปญหายาเสพตด, กรมอาเซยน

กระทรวงการตางประเทศ, สบคนจาก http://www.mfa.go.th/asean

68

ระบบประมวลกฎหมาย102 สวนสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวเจาหนาทตารวจนอกจากจะทาหนาทในการสอบสวนแลวยงทาหนาทเปนพนกงานราชทณฑดวย

ดวยเหตนเองประเทศตางๆ ในภมภาคอาเซยนจงหาทางออก โดยการตกลงทจะสละอานาจอธปไตยบางสวนและสรางระบบกฎหมายของภมภาคอาเซยน โดยประเทศในภมภาคอาเซยนไดกาหนดใหมธรรมนญของประชาคมอาเซยนหรอเรยกวากฎบตรอาเซยน ASEAN Charter ทเปนกรอบทางกฎหมายซงทาหนาท เปนกฎหมายสงสดของอาเซยน โดยหนงในวตถประสงคของ กฎบตร คอ การใหความคมครองสทธมนษยชน การพฒนาหลกนตธรรม และความเปนประชาธปไตย ทงน สนธสญญาหรออนสญญาตางๆ ทประเทศในภมภาคอาเซยนไดตกลงกนภายหลงจะไมสามารถบงคบใชไดถาขดหรอแยงกบกฎบตรอาเซยน รวมถงการตความสนธสญญาตองตความไปในลกษณะสอดคลองกบหลกการพนฐานตามกฎบตรอาเซยน103

นอกจากกฎบตรอาเซยนแลว ประเทศตางๆ ในภมภาคอาเซยนยงไดม ความรวมมอดานการตอตานการกอการรายภายใตแผนปฏบตการอาเซยนเพอตอตานอาชญากรรมขามชาต ซงครอบคลมอาชญากรรม 8 ประเภท คอ ยาเสพตดการคาสตรหรอเดก โจรสลด ลกลอบคาอาวธ ฟอกเงน การกอการราย อาชญากรรมเศรษฐกจระหวางประเทศ และอาชญากรรมคอมพวเตอร และมความตกลงในเรองการสงผรายขามแดนระหวางรฐ การโอนตวนกโทษ ความตกลงวาดวยความรวมมอระหวางประเทศในเรองอาญา รวมถง สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004

โดยสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004 มจดเรมตนมาจากการประชมอาเซยน ณ กรงเทพมหานคร โดยประเทศสมาชกอาเซยนมความเหนตรงกนวาอาชญากรรมขามชาตเปนปญหารายแรงสงผลตอประชาชนทวไปในภมภาคน จงตกลงใหความรวมมอระหวางประเทศในทางอาญาในภมภาคอาเซยน ตอมาประเทศมาเลเซยไดเปนเจาภาพในการจดประชม 3 ครง เพอดาเนนการจดทาสนธสญญาดงกลาว ซงการประชมครงสดทายมประเทศทลงนามในสนธสญญาน รวม 8 ประเทศ ไดแก เนกาบรไนดารสซาลาม ราชอาณาจกรกมพชา ประเทศอนโดนเซย สาธารณรฐประชาธปไตประชาชนลาว มาเลเซย สาธารณรฐแหงสหภาพพมา สาธารณรฐฟลปปนส และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม ตอมา ประเทศไทยไดลงนาม เมอวนท 10 มกราคม พ.ศ.2549 และในปจจบนประเทศไทยไดใหสตยาบน ในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนแลว

102 วฑต มนตาภรณ, “ความสมพนธทางดานกฎหมายของประเทศอาเซยน ,” วารสารอาเซยนการเมองโลก, น.170.

103 อครวฒน เลาวณยศร, “ลกษณะเฉพาะของระบบกฎหมายอาเซยน,” วารสารกฎหมาย, คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ปท 32, ฉบบท 2, น.53 (กนยายน 2557).

69

ซงหลกการและขอบเขตการใหความชวยเหลอของสนธสญญาวาดวย ความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน มหลกการสาคญอย 2 ประการ คอ การเคารพตามสนธสญญา และการเคารพตออานาจอธปไตยของรฐ กลาวคอ ภายใตบงคบของสนธสญญาประเทศสมาชกจะตองปฏบตตามพนธกรณทระบไวในสนธสญญา และตองการเคารพตอหลกอานาจอธปไตยของรฐ โดยการใหความชวยเหลอตองเปนไปตามกฎหมายภายใน104 ของประเทศ ผรบคารองขอ

สาหรบหลกการหามดาเนนคดซาในสนธสญญาพหภาคจากการศกษาพบวา สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนไดบญ ญตหลกการดาเนนคดซาไวในสวนของขอจากดความชวยเหลอ โดยบญญตวา ประเทศผรบคารองขอ จะไมใหความชวยเหลอถาเหนวามการฟองคดหรอการลงโทษบคคลสาหรบความผดในคดทบคคลนนถกตดสนปลอยตวหรอลงโทษหรอไดรบการอภยโทษ โดยศาลทมเขตอานาจในประเทศผรองขอแลว105 กลาวคอ เมอประเทศใดประเทศหนงในภมภาคอาเซยนทมเขตอานาจในการพจารณาคดอาญาไดม คาพพากษาหรอตดสนบคคลใดแลว ประเทศนนจะมารองขอใหอกประเทศหนงทมเขตอานาจในการพจารณาฟองคดอกไมได

นอกจากน หลกการดาเนนคดซา Non bis in idem ไดถกบญญตไวในกฎหมายภายในของประเทศตางๆ ในภมภาคอาเซยน ดงน

1. สาธารณรฐสงคโปร ไดบญญตเรองการหามดาเนนคดซาไวในรฐธรรมนญ ในหมวดของการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล มาตรา 239106 รวมถงมแนวคดเรมตนจากการปองกนและปราบรามอาชญากรรมขามชาตทควบคกบการใหสทธและเสรภาพของจาเลยหรอผตองหา โดยพนกงานอยการของประเทศสงคโปรไดเสนอใหมการออกกฎหมายในการพจารณาคดทมจดเกาะเกยวกบรฐตงแตสองรฐขนไป โดยในประมวลกฎหมายอาญาของประเทศสงคโปร มาตรา 37 (2)

104 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ขอ 1.

105 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ขอ3.

106 A person who has once been tried by a court of competent jurisdiction for an offence and convicted or acquitted of that offence shall, while the conviction or acquittal remains in force, not be liable to be tried again for the same offence nor on the same facts for any other offence for which a different charge from the one made against him might have been made under section 172 or for which he might have been convicted under section 173 or 174.

70

ไดระบวา หากจาเลยถกศาลประเทศสงคโปรพจารณาพพากษาแลว จะไมมการสงผรายขามแดน ใหชาตอนหากชาตนนจะมกฎหมายใหสามารถฟองซาได

2. ประเทศมาเลเซย มแนวคดสบทอดมาจากทฤษฎการใหความเชอมน คาพพากษาของศาลวา คาพพากษาของศาลเปนทมนคงแนนอน ไมสามารถเปลยนแปลงแกไขได โดยไมจาตองมการรอรองฟองคดกนอก คาพพากษาของศาลยอมเดดขาดและเปนทสด โดยทฤษฎดงกลาวไดถกนามาถายทอดไวในรฐธรรมนญของประเทศมาเลเซย มาตรา 7 (2) วางหลกวา ผทไดรบการพพากษาวาพนโทษหรอถกตดสนวามความผดมาแลวจะไมมการพจารณาคดเดยวกนอกครง

3. สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มหลกการทเกยวกบการหามดาเนนคดซาไวในกฎหมายวาดวยการดาเนนคดอาญา มาตรา 91 โดยระบวา คาตดสนของศาลทถงทสดอาจจะถกรอฟนไดในกรณมพยานหลกฐานในคดนนเปนเทจ ผพพากษา อยการ หรอพนกงานสอบสวนไดทาการทจรตในหนาท

อนง นอกจากการดาเนนคดซาท เปนกระบวนพจารณาภายหลงทศาลม คาพพากษาซงถอเปนการยอมรบคาพพากษาซงกนและกน ศาลในตางประเทศในภมภาคอาเซยนแลว สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนยงขยายไปถงการยอมรบคาพพากษาซงกนและกนในเรองการบงคบคาพพากษาศาลตางประเทศเกยวกบกบการรบทรพย107 อกดวย ซงหมายถงสนธสญญาฉบบนยอมใหมการนาผลคาพพากษาของประเทศหนงไปใชในอกประเทศหนงนนเอง

สาหรบในหวขอนผเขยนจะวเคราะหถงการดาเนนคดซาผลคาพพากษาศาลตางประเทศในภมภาคอาเซยนทมตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย ในบรบทของสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ซงในประเดนนผเขยนจะพจารณาจากเขตอานาจศาลและหลกการดาเนนคดซา

ในเรองเขตอานาจศาลตามกฎหมายระหวางประเทศ หมายถง เขตอานาจในการพจารณาคด โดยผกระทาความผดจะตองมความสมพนธเกยวกนในทางระหวางประเทศ 108 กลาวคอ ศาลประเทศหนงประเทศใดจะมอานาจพจารณาคดไดนน ตองมจดเกาะเกยวในความเสยหาย ทเกดจากการกระทาความผด ซงโดยหลกทวไปแลวเขตอานาจศาลในทางกฎหมายอาญาจะพจารณาจากหลกดนแดน หรอหลกสญชาต รวมทงหลกอานาจลงโทษสากล ทงน สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอ

107 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ขอ 22.

108 ประสทธ ปวาวฒนพานชย , “การรบรองและการยอมรบคาพพากษาศาลตางประเทศในประเทศไทย,” เอกสารประกอบการบรรยายวชากฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล, ภาควชากฎหมายระหวางประเทศ, 2548.

71

ซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนใหความสาคญในเรองเขตอานาจศาลวาการจะหามมใหมการดาเนนคดซาไดนนตองเปนการตดสนโดยศาลทมเขตอานาจหากศาลประเทศใดทไมไดมเขตอานาจศาลในการพจารณาคดไดดาเนนการพจารณาคดกจะเปนกระบวนพจารณาทมชอบ อนมผลใหศาลในประเทศทมเขตอานาจสามารถดาเนนคดกบผกระทาความผดใหมได109 เชน นายเอ คนสญชาตไทยไปกระทาความผดทมใชความผดตามหลกกฎหมายสากลทสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวแลวหลบหนไปยงประเทศกมพชา หากศาลกมพชามคาพพากษาตอมานายเอ เดนทางเขามาในประเทศไทย ดงนน หากพจารณาตามสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ประเทศไทยยงคงมอานาจพจารณาลงโทษนายเออกครง เพราะศาลกมพชามไดเปนศาลทมเขตอานาจในการพจารณา

การดาเนนคดซาเรมจากการพจารณาในเรองทจาเลยตองเปนจาเลยคนเดยวกนกบในคดอาญาคดแรก มการกระทากรรมเดยวกนกบคดอาญาในคดแรก และศาลในคดแรกตองม คาพพากษาถงทสด

สาหรบการพจารณาในเรองทจาเลยตองเปนจาเลยคนเดยวกนกบในคดอาญาคดแรกสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนระบวา หากมการตดสนบคคลไมวาจะมความผด หรอถกตดสนใหปลอยตว ในประเทศผรองแลว ประเทศ ผรองขอจะขอใหประเทศผรบคารองขอฟองคดอกไมได จากขอดงกลาวผเขยนเหนวา บคคลในคดแรกและบคคลในคดหลงตองเปนบคคล คนเดยวกน ซงเปนไปตามหลกการหามดาเนนนคดซา

มการกระทาความผดกรรมเดยวกนกบในคดแรก ในเรองนสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนระบวา การฟองคดสาหรบความผด และถกตดสนวามความผดหรอถกตดสนวาใหปลอยชวคราว ประเทศผรบคารองขอตองปฏเสธไมรบฟองคดอก ซงในเรองนสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนไมไดบญญตถงรายละเอยดในเรองการกระทาความผดกรรมเดยวกนกบคดอาญาในเรองกอนไวมากนกผเขยนจงมความเหนวาในกรณตองนาหลก Double Criminality มาใช กลาวคอ ความผดอาญาทจะไมสามารถดาเนนคดซาไดจะตองถกบญญตไวในกฎหมายของประเทศผรองขอและประเทศผรบคารองขอ เพราะไมมทางทจะเปนไปไดหากประเทศผรองขอหรอประเทศผรบคารองขอจะพจารณาความผดในประเทศตนเองโดยไมมกฎหมายบญญตเอาไวซงขดกบหลกไมมความผด ไมมโทษ โดยไมมกฎหมาย nulla poena sine lege110

109 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ขอ 3.

110 อภญญา เลอนฉว, “การใชเขตอานาจของรฐตอผกระทาความผด โดยวธการสงผรายขามแดน,” วารสารสทธปรทศน, ปท 24, ฉบบท 74, น.134 (กนยายน - ธนวาคม 2553).

72

ในเรองการกระทาความผดกรรมเดยวกนกบในคดแรกยงคงมประเดนทมปญหาเกยวกบประมวลกฎหมายอาญาของไทยในเรองของยกเวนใหดาเนนคดซา กลาวคอ ในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ไมไดระบถงขอยกเวน ในการหามดาเนนคดซาไวซงจะแตกตางกบประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทยทกาหนดใหมการดาเนนคดซาไดในกรณทเปนความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร ความผดเกยวกบการ กอการราย ความผดเกยวกบเพศ ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 7 (1) (1/1) (2ทว) ดงนน หากนายเอไปกระทาความผดเกยวกบความมนคงในราชอาณาจกรไทย ในประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และศาลในประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวมคาตดสนแลว และนายเอเดนทางเขามาในประเทศไทยจะมปญหาวาศาลไทยมอานาจลงโทษนายเอไดอกหรอไม เพราะอาจจะเปนการขดแยงกนระหวางสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนและประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทย ซงในประเดนนผเขยนจะไดในหวขอท 4.3.2

สวนศาลในคดแรกตองมคาพพากษาถงทสดไมวาจะเปนการลงโทษหรอยกฟอง ซงผลของคาพพากษานจะทาใหจาเลยไมตองถกดาเนนคดซา ซงจากการศกษาพบวา ในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนไดระบใหประเทศผรบคารองขอตองไมใหความชวยเหลอถาบคคลนนถกตดสนวามความผดหรอถกปลอยตว ซงจะเหนไดวา สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนใชคาวา ถกตดสน has been convicted by a competent court ไมไดใชคาวา คาพพากษา judgment และไมไดใชคาวา คาพพากษาหรอคาตดสนถงทสด final judgment ซงแตกตางกบประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทย ในประเดนนผเขยนจะวเคราะหและเปรยบเทยบเปน 2 ประเดน คอ (1) คาวา คาตดสน และคาวา คาพพากษา (2) คาวา คาตดสน กบคาพพากษาถงทสด

ประเดนแรก หากนาคาวา คาตดสน กบคาพพากษา มาเปรยบเทยบในประเทศภมภาคอาเซยน จะเหนวา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เมอศาลมคาชขาดวาจาเลยผดหรอบรสทธ กฎหมายวาดวยการดาเนนคดอาญามาตรา 65 ใชคาวา คาตดสน111 ดงนน ในประเดนนผเขยนมความเหนวา แมสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน จะใชวา คาตดสน กมความหมายเหมอนกบคาพพากษา เพราะโดยเนอหาแลวเปนการเปนตดสนชขาดวาจาเลยผดหรอบรสทธ

ประเดนทสอง สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซ งกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ไมใชคาวา คาตดสนถงทสดเพยงแตใชคาวา คาตดสนเทานน ซงในประเดนน

111 คาชาย จตรกร, อานาจหนาทของอยการลาวตามกฎหมายวาดวยการอยการและกฎหมายวาดวยการดาเนนคดอาญา, น.153.

73

อาจทาใหมปญหาในการตความ การปรบใชสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนกบประมวลกฎหมายอาญาของไทยได เพราะในเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศตามประมวลกฎหมายอาญาของไทยทระบไวใน มาตรา 10 และมาตรา 11 กาหนดวาหามมใหลงโทษบคคลในราชอาณาจกรไทยอกถาบคคลนนไดถกคาพพากษาของศาลในตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผนน กลาวคอ หากนายเอ คนสญชาตไทย ไปกระทาความผดทสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และศาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวไดมคาตดสน โดยศาลชนตนใหยกฟอง หรอจาคก แตโจทกหรอจาเลยอทธรณคาตดสนของศาลชนตนไปยงศาลอทธรณ และระหวางพจารณาของศาลอทธรณ นายเอ เดนทางเขามาประเทศไทย ดงน ศาลไทยกมอานาจ ลงโทษนายเอไดอก เพราะคาตดสนของศาลในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวไมใชคาตดสนถงทสด ซงจะทาใหจาเลยถกดาเนนคดสองครงในการกระทาเดยวกนอนเปนการขดกบหลกหามดาเนนคดซา และหากมองปญหาในเรองนตอไป หากศาลในประเทศไทยมคาพพากษาลงโทษ แตศาลอทธรณสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวมคาพพากษายกฟอง กจะเปนคาตดสนและคาพพากษาทขดแยงกน

อนง ในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนและประมวลกฎหมายอาญาของไทยในเรองการคานงถงคาพพากษาไมไดระบถงขอยกเวนการดาเนนคดซาในเรองการพจารณาคดโดยการสมยอมไวเหมอนกบศาลอาญาระหวางประเทศ หรอสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของสหภาพยโรป ระบใหมการดาเนนคดซาไดหากเปนกรณทมการสมยอมในการพจารณาเพอใหศาลมคาพพากษายกฟอง ดงน หากนายเอคนไทย กระทาความผดในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และฝายโจทก ไมสจรตมการสมยอมกนในการพจารณาคดเพอใหศาลมคาพพากษายกฟอง และหากศาลมคาตดสนยกฟองนายเอเดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทยกจะไมมอานาจลงโทษอก

2.4.3 การดาเนนคดอาญาซาในกฎหมายระหวางประเทศ ระดบทวภาค

หลกการหามดาเนนคดซานอกจากจะถกกาหนดไวในกฎหมายระหวางประเทศระดบภมภาคแลว ยงถกนามากาหนดไวในกฎหมายระหวางประเทศระดบทวภาคอยอกหลายฉบบ ดงน

2.4.3.1 สนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน

เมอมการกระทาความผดเกดขนการไดตวผกระทาความผดมาลงโทษนบเปนเรองทสาคญในกระบวนการยตธรรมเพราะเปนเงอนไขของการฟองรองคดอาญาอยางหนงตามหลกการพจารณาคดทตองทาโดยเปดเผยและตอหนาจาเลย แตดวยลกษณะของอาชญากรในปจจบนทมความรทางกฎหมายมากขนจงไดอาศยชองวางของหลกการนเพอหลบหนการกระทาความผด กลาวคอ เมอผกระทาความผดไดกระทาความผดในประเทศใดประเทศหนงแลวผกระทาความผดจะ

74

หลบหนไปซอนในอกประเทศหนง112 ทาใหประเทศทไดรบความเสยหายไมสามารถทจะดาเนนคดกบบคคลดงกลาวได เนองจากการทประเทศทเสยหายจะเขาไปตดตามจบกมผกระทาความผดใน ประเทศอนๆ เพอนามาดาเนนคดในประเทศตนเองจะเปนการลวงละเมดอานาจอธปไตยของประเทศอนๆ113 ทาใหผกระทาความผดไมไดรบการพจารณาคดจากศาลของประเทศท ตนกออาชญากรรม ทงน ถอเปนปญหาการบงคบใชกฎหมายทจะนาตวผกระทาความผดมาลงโทษดวย

ดงนน เพอไมใหผกระทาความผดลอยนวลและใหการบงคบใชกฎหมาย มประสทธภาพมากขนนานาประเทศจงไดหนมาทาความตกลงรวมกนโดยมปรชญาและแนวคดทวารฐทกรฐมหนาทตามกฎหมายระหวางประเทศทจะตองลงโทษผกระทาความผดอาญา ถาปรากฏวาผกระทาความผดอยนอกดนแดนอาณาเขตของรฐทลงมอกระทาความผด กจะไมมรฐใดทจะเปนทอยอาศยหรอหลบซอนตวของอาชญากรเพอหลบหนการดาเนนคดและการลงโทษ114 จากแนวคดดงกลาวจงทาใหเกดความรวมมอระหวางประเทศทางอาญาซงกนและกน โดยทมลกษณะเปนการสงตว ผถกกลาวหาวากระทาความผดทางอาญาในประเทศใหกลบไปรบการพจารณาคดในศาลของในประเทศทมความผดเกดซงความรวมมอเรยกวา การสงผรายขามแดน115

การสงผรายขามแดนหมายถงกระบวนการทรฐหนงรองขอไปยงอกรฐหนง ใหดาเนนการจบกมตวบคคลทตองหาวากระทาความผดหรอตองคาพพากษาวากระทาความผดทางอาญาภายในเขตอานาจศาลของอกรฐหนงและพบตวอยในเขตอานาจของรฐนนเพอสงตวบคคลดงกลาวมาดาเนนการพจารณาพพากษาลงโทษตามกฎหมายตอไป ซงการสงผรายขามแดนอาจกลาวไดวาเปนความรวมมอทางอาญาประเภทแรกของมวลมนษยชาต116 โดยราชอาณาจกรเบลเยยมเปนประเทศแรกทไดบญญตกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนขนมา และตอมาประเทศองกฤษได

112 สมบรณ เสงยมบตร, พรชย ดานววฒน , กฎหมายอาญาระหวางประเทศ ,

(กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555). น.75. 113 เฉลม นพเกา, “การสงผรายขามแดนในกรณความผดเกยวกบอากาศยาน,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2529), น.5. 114 ตะ วน พ งพทธารกษ , ปญหาการส งผร ายขามแดนในคดอาชญากรรม

คอมพวเตอร,” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชานตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2546)

115 โ ชต ช ว ง ท พ ว ง ศ , ก า ร ส ง ผ ร า ย ข ามแดน ทฤษ ฎแล ะแนวป ฏบ ต , (กรงเทพมหานคร : ศาลอทธรณ, 2548), น.1.

116 อานาจ เนตยสภา, “สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน,” บทบณฑต, น.113

75

บญญตกฎหมายการสงผรายขามแดน117 และการสงผรายขามแดนไดถกบญญตไวในอนสญญายโรปวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ.1957 และองคการสหประชาชาตจงไดทาสนธสญญาตนแบบของสหประชาชาตวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ.1990 เพอเปนตนแบบใหนานาอารยะประเทศไดจดทาเปนกฎหมายภายใน และสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนใหเปนไปตามทศทางเดยวกน118

อยางไรกตาม เนองจากการสงผรายขามแดนนนเปนเรองทมความเกยวของกบความสมพนธระหวางประเทศและอานาจอธปไตยของแตละประเทศซงแตละประเทศไมมพนธกรณตามกฎหมายระหวางประเทศทจะตองสงตวผรายขามแดนใหแกประเทศอนดงนนการทประเทศหนงจะสงผรายขามแดนใหแกอาประเทศหนงจงตองมการตกลงกนในรปแบบของสนธสญญา คอ เปนการทสองประเทศจะมาตกลงกนวาตางฝายตางจะสงผรายขามแดน ทงน แมจะมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกนกมไดหมายความวาประเทศทไดรบคารองขอจะตองสงผรายขามแดนตามคารองขอเสมอ โดยปกตแลวตามสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนหรอกฎหมายภายในจะระบเงอนไขหรอขอยกเวนเกยวกบการสงผรายขามแดนเชน ตองเปนความผดทสามารถลงโทษไดทงตามกฎหมายของรฐผรองขอ และรฐผรบคาขอ Double Criminality กลาวคอ ความผดอาญาทรฐผรบ คารองขอจะดาเนนการสงผรายขามแดนใหจะเปนกรณความผดอาญาทปรากฏในกฎหมายของประเทศผรองขอและประเทศผสงตว ซงตรงกบภาษตกฎหมายทวา ไมมความผด ถาไมมกฎหมาย Nulla poena sine lege เนองจากการดาเนนการในทางอาญาเปนเรองทกระทบสทธเสรภาพ ของบคคล ดงนน สงผรายขามแดนได จงตองเปนมลความผดตามกฎหมายทงประเทศผรองขอและประเทศผรบคารองขอเชนเดยวกน

สวนการไมลงโทษซาในความผดเดยวกน Double Jeopardy หมายความวา จะไมมการสงผรายขามแดนถาบคคลทถกสงตวไดรบการพจารณาและถกพพากษาลงโทษหรอถกปลอยตวในประเทศทรบคารองขอแลว ซงเปนความผดเดยวกนกบความผดทขอสงผรายขามแดน หรอจะไมมการสงผรายขามแดนถาบคคลทถกสงตวไดรบการพจารณาและถกพพากษาลงโทษหรอถกปลอยตวในประเทศทรบคารองขอแลวและประเทศผรบตวนนกฎหมายทอนญาตใหมการดาเนนคดซาได ทงนบางสนธสญญาสงผรายขามแดนอาจรวมไปถงการทบคคลทถกขอใหสงตวกาลงถกดาเนนคดในประเทศทไดรบการรองขอสาหรบความผดทขอใหสงผรายขามแดนดวย อยางไรกตาม ถาพจารณา ใหดจะเหนวา หลกการดงกลาวเปนเงอนไขของประเทศผสงตวผรายขามแดนไมใชเงอนไขของ

117 อภญญา เลอนฉว, “การใชเขตอานาจของรฐตอผกระทาความผด โดยวธการสงผรายขามแดน,” วารสารสทธปรทศน, ปท 24, ฉบบท 74, น.132 (กนยายน - ธนวาคม 2553).

118 บญทวา ลมศรลกษณ, “การคมครองสทธของบคคลผรองขอในการสงผราย ขามแดนแบบยอ,” (วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตรบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑต, 2549), น.5.

76

ประเทศผขอใหสงตวผรายขามแดน ดงนน ถาผกระทาความผดเดนทางเขามาในประเทศผรองขอใหสงตวผรายขามแดน และหากประเทศนนมกฎหมายอนญาตใหมการดาเนนคดซาได ผกระทาความผดกจะถกดาเนนคดซาเปนครงทสอง

2.4.3.2 สนธสญญาความรวมมอระหวางประเทศวาดวยการโอนตวนกโทษ

การลงโทษจาคก เปนมาตรการควบคมบคคลไวในเรอนจาหรอสถานทควบคมเพอจากดสทธเสรภาพและความเปนอสระของบคคลและเปนการแยกผกระทาความผด ออกจากสงคมภายใตเงอนไขและระยะเวลาทกฎหมายกาหนดไวแตวนหนงบคคลเหลานนกจะไดรบการปลดปลอยใหกลบเขาสสงคม ดงนน เพอใหนกโทษมความพรอมในการกลบคนสสงคมและไมกลบไปกระทาความผดซา ประเทศตางๆ จงไดคดวธปฏบตในแบบตางๆ ในระหวางทนกโทษกาลงรบโทษ อยในเรอนจา เชน การฝกวชาชพ ใหการศกษาตามแนวคดการแกไขผกระทาความผด กลาวคอ การลงโทษควรคานงถงศลธรรมโดยการลงโทษเพยงอยางเดยวไมอาจทาใหผกระทาความผดกลบตนเปนคนดได แตในบางครงกลบเปนการเสรมสรางความหยาบกระดางยงขน ซงองคกรสหประชาชาตเองกไดตระหนกถงเรองดงกลาว จงไดระบเรองการปฏบตตอผกระทาความผดไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1947119

อยางไรกตาม การปฏบตดงกลาวกยงมปญหาในกรณทมนกโทษถกจาคก ในตางประเทศ อนทาใหนกโทษอยในสภาพแวดลอมทไมเอออานวย เชน ไมไดใชภาษาเดยวกนระหวางนกโทษ ตลอดจนสามารถใหญาตมาเยยมไดโดยสะดวก เกดความวาเหว120 อนทาใหแนวคดดงกลาวไมสามารถบรรลวตถประสงคไดอยางแทจรงนกกฎหมายจงไดพฒนาแนวคดเพอแกไขปญหาดงกลาวโดยกาหนดใหนกโทษในประเทศหนงสามารถยายไปรบโทษจาคกในประเทศทตนมสญชาตไดหรอทเรยกกนวาการโอนตวนกโทษ121 ซงมพนฐานทางความคดจากประเทศแตละประเทศตางม

119 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1947 มาตรา 5 120 วฑตย สตยเทวา, “ความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา กรณ

สนธสญญาระหวางประเทศไทยกบประเทศสหรฐอเมรกาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนทางอาญา”, (วทยานพนธมหาบณฑต ภาควชานตศาสตร บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย , 2539), น.32.

121 การโอนตวนกโทษ คอ การทนกโทษในประเทศหนงถกยายไปรบโทษจาคก ในประเทศทตนมสญชาต โดยการโอนตวนกโทษมไดเปนการโอนอานาจอธปไตยเหนอบคคลนนใหแกรฐทรบตวบคคลนน ทงน รฐทรบตวบคคลทโอนไปจะตองไมดาเนนการทางกฎหมายใดๆ แกบคคลนนโดยอาศยเหตจากการกระทาใดๆทเกดขนกอนทบคลนนจะเดนทางออกจากรฐผรบรอง

77

ผลประโยชนสวนไดเสยในการดแลประชาชนของตนทอยในตางประเทศ และกาหนดพฤตกรรม ในอนาคตของประชาชนของตน การทประชาชนตองถกจาคกในตางประเทศทาใหบคคลนนไดรบความเดอนรอน โดยมนษยธรรมสมควรทประเทศผเปนเจาของสญชาตจะตองดาเนนการชวยเหลอ เพอแกไขฟนฟจตใจของผกระทาความผดทกาลงรบโทษอย ใหกลบมาเปนพลเมองด และกลบเขาสสงคมเมอพนโทษแลว หลกเกณฑและผลของการโอนตวนกโทษ การโอนตวนกโทษจะกระทาไดตอเมอมสนธสญญาการโอนตวนกโทษตอกนเพอเปนขอผกพนระหวางประเทศทจะบงคบใหประเทศ ทรบตวนกโทษไปแลวตองดาเนนการลงโทษจาคกตอ มใชรบตวนกโทษไปแลวปลอยตว หรออางวา ไมมสนธสญญาทจะทาการลงโทษตอ โดยสนธสญญาการโอนตวนกโทษมขอพจารณาทสาคญ คอ 1. นกโทษตางชาตทจะขอโอนตวไปรบโทษจาคกตอในประเทศของเขาจะตองเปนนกโทษทมสญชาตของประเทศทมสนธสญญา เพอเปนขอผกพนระหวางประเทศและตองไดรบความยนยอมจากทกฝายทเกยวของ เพอใหความเหนชอบดวยกนระหวางนกโทษ ประเทศทโอน และประเทศทรบโอนตวนกโทษ

2. ความผดทนกโทษในประเทศผโอนและประเทศผรบโอนไดรบโทษอยตองเปนความผดทมโทษฐานหนงฐานใดตามกฎหมายของประเทศผรบโอน ตามหลก Double criminality เวนแตมสนธสญญากาหนดขอยกเวนเอาไว 3. การหามเปลยนแปลงแกไขคาพพากษาโดยประเทศผรบโอน คาพพากษา ทตดสนลงโทษนกโทษทโอนตวไปรบตอในอกประเทศหนงจะตองไมถกเปลยนแปลงแกไขภายหลง การโอนตวโดยประเทศผรบโอน กลาวคอ การนาตวนกโทษมารบโทษตอในประเทศผรบโอนถอวา คาพพากษาหรอคาสงลงโทษของศาลตางประเทศเปนคาพพากษาหรอคาสงลงโทษของประเทศผรบโอน ประเทศผรบโอนจะไมสามารถโตแยงขอบกพรองของคาพพากษาได เพราะทกประเทศถอวาการมสนธสญญาโอนตวนกโทษตอกนมมาตรฐานกระบวนการยตธรรมทางอาญาเทาเทยมกนในอนทจะใหสทธแกนกโทษในกาตอสคดอยางสมบรณแลวสวนศาลของประเทศทโอนตวนกโทษใหยงคงมสทธทจะเปลยนแปลงแกไข หรอยกเลกคาพพากษาของตนได นอกจากน หากกฎหมายประเทศผโอนยกเลกความผดทนกโทษถกลงโทษ นกโทษผนนจะไมตองรบโทษตอไปหรอกฎหมายของประเทศผโอนใหคณแกนกโทษทโอนตวไป นกโทษนนกจะไดประโยชนจากการแกไขกฎหมายนนดวย ทงน เปนไปตามหลกการยอมรบคาพพากษาของประเทศผโอนโดยประเทศผรบโอนมหนาทเพยงแตลงโทษนกโทษ ทโอนตวตามคาพพากษาเดมโดยไมมอานาจเปลยนแปลงแกไข หรอยกเลกคาพพากษาเดม อนง หากพจารณาในเรองการดาเนนคดซากบการโอนตวโทษ จะเหนวาในสนธสญญาการโอนตวนกโทษไมไดระบถงการหามดาเนนคดซาไวอยางชดเจนเหมอนกบธรรมนญ กรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 เพยงแตระบวา ใหถอวาคาพพากษาหรอคาสง

78

ลงโทษของศาลตางประเทศเปนคาพพากษาหรอคาสงลงโทษของประเทศผรบโอน ในประการนเองหากประเทศผรบโอนมกฎหมายภายในทกาหนดถงการหามดาเนนคดซาเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดทไดฟอง ประเทศผรบโอนกจะไมสามารถดาเนนคดซากบตวนกโทษคนนนไดอกเพราะถอวานกโทษนนถกดาเนนคดตามคาพพากษาของประเทศผรบโอนแลว

บทท 3

การดาเนนคดซาในตางประเทศ

หลกการหามดาเนนคดซานอกจากจะนามาใชในรปแบบของกฎหมายภายในของประเทศตางๆ แลว ยงนาใชในรปแบบของการคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศดวย และขยายไปถงการรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนในตางประเทศดวย ดงนน ในบทนจะกลาวถงการดาเนนคดซาในกฎหมายของตางประเทศ การคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศ และการรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนในตางประเทศ

3.1 แนวคดการดาเนนคดซาในตางประเทศ

ในหวขอนจะกลาวถงหลกแนวคดทอยเบองหลงของหลกการหามดาเนนคดซาของกฎหมายภายในในประเทศตางๆ ทงในกลมประเทศคอมมอลลอว (Common Law) และกลมประเทศซวลลอว (Civil Law) วามววฒนาการความเปนการของหลกการนอยางไร

3.1.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

ประเทศสหรฐอเมรกาเรมกอตงจากผคนบางสวนทอพยพมาจากองกฤษและยโรปสบเนองจากความคบแคนทถกกดขจากผปกครอง เชน การถกจากดสทธเสรภาพในการนบถอศาสนา และการลดรอนสทธของบคคลในดานตางๆ เพออสรภาพกลมคนเหลานจงพยายามทจะหาดนแดนใหมและประกาศอสรภาพ โดยไมขนตอประเทศองกฤษ ซงการถกกดขขมเหงนจงทาใหแนวคดในการออกกฎหมายเพอรบรองและคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยเฉพาะอยางยงกระบวนการยตธรรมทางอาญา เพราะประเทศสหรฐอเมรกาถอวาเรองสทธเสรภาพมความสาคญและถอเปนสงทมคาตองไดรบการเคารพ และยอมรบในสทธเสรภาพตางๆ การตดทอนสทธเสรภาพตองเปนไปโดยความชอบดวยกฎหมาย ดงนน การดาเนนการดานกระบวนการยตธรรมทางอาญาตองกระทาดวยความเปนธรรมบนพนฐานของการเคารพสทธเสรภาพของประชาชน หากมการกระทาของเจาหนาทอนเปนการฝาฝนตอหลกการเคารพสทธเสรภาพของประชาชน กจะมการหยบยกประเดนดงกลาว ขนเพอใหศาลวนจฉย

ประเทศสหรฐอเมรกาแบงการปกครองในรปแบบของสหพนธรฐ ประกอบดวย 50 รฐ และ 1 เขตการปกครอง คอ Washington D.C. กระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนระบบปฏปกษ Adversary system โจทกและจาเลยมสทธเทาเทยมกนในการตอสคดกฎหมายวธพจารณาความอาญาของรฐบาลกลางและของรฐบาลมลรฐ โดยรฐบาลมลรฐมกจะยดตาม U.S. Criminal Procedure และทกมลรฐไดใหสตยาบนรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกาทเรยกวา Bill of Rights โดยมการกลาว

80

รบรองสทธของประชาชนทจะไมถกคนหรอถกจบโดยไมมเหตผล และยงบญญตวาคดอาญาหามพจารณาผกระทาความผดขอหาเดยวกนสองครง นอกจากนยงมบทบญญตเกยวกบสทธตางๆ มากมายในการฟองรองคดอาญา เชน ผตองหาตองไดรบการพจารณาคดโดยเรวและเปนธรรม การพจารณาโดยเปดเผยและตอหนาจาเลย สทธในการมทนายความ การพจารณากรณจาเลย ใหการรบสารภาพ และการสบพยานของเดก สาหรบหลกกฎหมายเกยวกบเรองการดาเนนคดซาในคดอาญาของประเทศสหรฐอเมรกา ไดรบอทธพลจากกฎหมายกรกและโรมนอนมประวตศาสตรทยาวนาน ซงหลกดงกลาวเรยกวา บคคลใดจะไมถกนาไปสภยนตรายในชวตรางกาย หลายครงสาหรบการกระทาความผดครงเดยว One and same offence ซงในประเทศสหรฐอเมรกาเรยกหลกการนวา การหามดาเนนคดซา Double Jeopardy กลาวคอ ถาจาเลยถกดาเนนคดไปถงขนตอนทเรยกวา Jeopardy Attached แลว หามฟองจาเลยหรอนาตวจาเลยมาพจารณาพพากษาในความผดนนอก โดยหลกการหามดาเนนคดซาศาลสงสหรฐอเมรกามแนวคดมาจากการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนและหลกอานาจรฐมาจากอานาจเดยวกน หรอเรยกวาการมอานาจกอนของศาล โดยเปนการถอยทถอยปฏบตระหวางศาลดวยกนถอเปนหนาทตามกฎหมายทศาลจะตองถอปฏบตตาม เพอปองกนมใหมความขดแยงและความสบสนในเขตอานาจศาล โดยเฉพาะอยางยงเพอปองกนไมใหบคคลคนเดยวกนจะตองตกอยในการพจารณาคดเดยวกนมากกวาหนงครงหรอมากกวาหนงศาล 1 ทงน หลกการฟองซาในคดอาญาเสมอนเปนเครองหมายแทนความคดขนพนฐานของรฐธรรมนญสหรฐอเมรกา ซงนอกจากเปนการหามลงโทษจาเลยสองครงในการกระทาความผดครงเดยวแลว ยงรวมถงการนาจาเลยมาสการพจารณาคดในความผดเดยวกนเปนครงทสองอก ไมวาคดกอนจาเลยจะถกลงโทษหรอยกฟองกตาม

ปจจบนหลกการหามดาเนนคดซาเปนสวนหนงของรฐธรรมนญประเทศสหรฐอเมรกา แกไขเพมเตม ครงท 5 The Fifth Amendment of the United State Constitution2 เปนการ

1 George S. Gulick and Robert T. Kimbrough, American Juriaprudence,

2 nd.ed., 20, p.443. 2 The Fifth Amendment of the U.S. Constitution provides, "No person

shall be held to answer for a capital, or otherwise infamous crime, unless on a presentment or indictment of a grand jury, except in cases arising in the land or naval forces, or in the militia, when in actual service in time of war or public danger; nor shall any person be subject for the same offense to be twice put in jeopardy of life or limb; nor shall be compelled in any criminal case to be a witness against himself, nor be deprived of life, liberty, or property, without due process of law; nor shall private property be taken for public use, without just compensation."

81

ปองกนการนาบคคลทถกพพากษายกฟองหรอลงโทษสาหรบความผดเดยวกนมาแลวพจารณาใหม โดยบญญตไววา “บคคลใดจะไมตกอยในภยนตรายในชวตรางกายถงสองครงสาหรบความผดเดยวกนนน” วตถประสงคของหลกการหามดาเนนคดซาเกดมาจาก

1. รฐจะตองไมแสวงหาผลประโยชนทไมเปนธรรมจากจาเลย จนเปนเหตใหจาเลย ถกฟองหลายครง กลาวคอ ในกรณทจาเลยถกศาลพจารณาและพพากษาใหปลอยตวไป โดยถอวาเปนผบรสทธ ถาเขาถกฟองใหมอกครง โอกาสทเขาจะถกศาลพพากษาลงโทษยอมเปนไปไดมากกวา ทจะถกยกฟอง โดยพนกงานอยการอาจอาศยโอกาสในการพจารณาครงแรกเพอวเคราะหขอโตแยงของจาเลยใหละเอยดถถวน และเตรยมนาสบหกลางในการพจารณาครงทสองไดหรอพยายามทจะหาโอกาสใหศาลยอมรบฟงพยานหลกฐานทไมชอบดวยกฎหมายและพยายามเสนอหลกฐานเพมเตม ใหไดมากกวาคดกอน

2. รฐจะตองไมทาใหจาเลยไดรบความลาบากจากการดาเนนคดอาญา ททาใหจาเลยตองพสจนตวเองตอสาธารณะชนเพอความบรสทธของตวเองอยเปนนจ กลาวคอ การฟองซาทาใหจาเลยเกดความเครยดและความกงวลเปนอยางมาก ตองเสยคาใชจายในดาเนนการทางคดความ การจดหาพยานหลกฐาน และทนายความ และถาหากถกคมขงกอาจเสยคาใชจายในการประกนตว นอกจากนหากพยานอยไกลตองเสยเวลาเดนทางและขาดงานการอนมขอหามดงกลาว นอกจากจะลดปญหาความลาบากยงยากของจาเลยดงกลาวขางตนแลวยงเปนมาตรการทปองกนมใหจาเลยถกลงโทษในรปแบบทไมเปนธรรมเปนไปตามกฎหมายอกดวย และเมอจาเลยถกศาลพพากษาไปอยางไรแลว กควรจะยตเพอใหจาเลยไดวางแผนชวตในอนาคตได

3. ทาใหเกดประโยชนตอการบรหารงานในกระบวนการยตธรรม กลาวคอ คาพพากษา ทมความแนนอน ทาใหระบบความยตธรรมทางอาญามประสทธภาพ เพราะจะทาใหเปนทนาเคารพ ถายอมใหมการพจารณาคดซาแลว กเทากบวาการพจารณาครงแรกเปนโมฆะและไมสนใจคาพพากษาในคดแรก ทงวตถประสงคของการลงโทษตามกฎหมายอาญา ในปจจบนเนนการยบยง ปองกน และการแกไขฟนฟผกระทาความผด มากกวาการแกแคนทดแทนหรอการลงโทษ การทจาเลยถกฟองหรอถกพจารณาซาสองหรอหลายครงจงเปนการแกแคนทดแทน ซงจะขดกบวตถประสงคในการลงโทษของกฎหมายอาญา ทงการฟองคดหลายครงเปนการทาลายวตถประสงคการคมประพฤตและการพกการลงโทษ เพราะเมอจาเลยถกฟองหลายครง กไมอาจทาตามเงอนของการคมประพฤตหรอการพกการลงโทษ อกทงสนเปลองคาใชจายในการฟองคด ซงมผลกระทบทงฝายโจทก จาเลย และพยานและในศาลกมปรมาณคดเพมขนโดยไมมเหตผล ทงคดเหลานนศาลไดพจารณาและพพากษาเสรจไปแลว

82

3.1.2 ประเทศองกฤษ

ระบบกฎหมายของประเทศองกฤษเปนระบบกฎหมายแบบจารตประเพณ ไมมประมวลกฎหมายอาญาทเปนลายลกษณอกษร กลาวคอ เมอศาลมคาพพากษาจะมการรวบรวมคาพพากษาแตละคดเปนกฎหมาย ดวยเหตนเองประเทศองกฤษจงเปนทมาของระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) และใชระบบการพจารณาคดแบบลกขน การทาหนาทของศาลในประเทศองกฤษเปนองคกรทจดตงขนเพอระงบขอพพาท และตองปฏบตตอคความทกฝายอยางเทาเทยมกนภายใตหลกความเสมอภาค การพจารณาคดอาญาใชระบบกลาวหาผพพากษาจะใหความเปนธรรมทงสองฝาย ซงหนาทของศาล ไดแก การพจารณาหลกประกนในการตอสคดอยางเปนธรรม

กฎหมายองกฤษยคโบราณ ไมมหลกการหามดาเนนคดซา เจาหนาทรฐจงสามารถรอฟนคดขนพจารณาใหมไดเสมอ ซงหลกการนแสดงไดจากเรองพพาทระหวาง St. Thomas Becket กบ พระเจาเฮนรท 2 ซงเรองนเกดขนในครสตวรรษท 12 โดยจาเลยถกศาลศาสนจกรลงโทษในความผดหนงมาแลว ตอมาจาเลยคนเดยวกนกถกศาลอาณาจกรพพากษาลงโทษอก จากเรองพพาทในคดนเองทาใหนกกฎหมายเกดการทบทวนถงแนวคดการดาเนนคดทไมเปนธรรมและตองปรบปรงวธพจารณาความในบางสวนโดยเนนถงสทธตามธรรมชาตและการใชเหตผล และหลกการหามดาเนนคดซาไดถกพฒนาเปนสวนหนงของระบบกฎหมายองกฤษเรยกวา หลก Res judicata3 มหลกการวา เมอศาล มคาพพากษาแลวยอมเปนทยต ผหนงผใดจะรอรองฟองเรองอกไมได และประเทศองกฤษไดมการพฒนาหลกเกณฑนมาโดยตลอด ซงในปจจบนประเทศองกฤษไดวางบรรทดฐานในหลกนวา บคคลจะไมตกอยในหวงภยนตรายในชวตของเขามากหนงครงในการกระทาความผดครงเดยว โดยมการตความของคาวาภยนตราย หมายถง เมอจาเลยถกชขาดวามความผดหรอยกฟองมาแลไมอาจดาเนนคดกบจาเลยในความผดเดยวกนไดอก

ตวอยาง คดทเกยวของกบหลกการหามดาเนนคดซาทประเทศองกฤษนามาใชเปนบรรทดฐาน คอ คด R. v. Sheridan 19374 ซงคดเรองนจาเลยถกฟองตอศาลแขวงวากระทาความผดทมโทษหนกถง Indictable offence ปกตศาลแขวงจะไตสวนมลฟอง ถามมลกจะสงวาคดมมลและใหสงตวไปยงศาลสงตอไป หรอ Indictable offence ทมโทษตาบางอยางจาเลยอาจเลอกใหผพพากษาพจารณาโดยรวบรดทศาลแขวง แทนทจะใหสงตวไปศาลทสงกวาใหลกขนชขาด ซงในคดนจาเลยเลอกในทางใหศาลแขวงชขาด ซงศาลแขวงไดพจารณาคดนและชขาดวาจาเลยมความผด แตศาลแขวง

3 Jams E.king , supra note 2 , p.49. 4 R. V. Sheridan 1937 One a magistrate has accepted a plea of quality

or has adjudicated and finds a defendant quality or not quality he is factious officio as regard to commission or non commission of the matter.

83

กลบสงตวไปฟองยงศาลสง จาเลยใหการตอสวาคดในศาลสงเปนการฟองซา ศาลสงเหนดวยและพพากษาวาเปนฟองซา

หลกการหามดาเนนคดซาไดถกขยายมาปรบใชในชนพนกงานอยการดวยโดยกฎหมายวธพจารณาคดอาญากาหนดใหพนกงานอยการของประเทศองกฤษมความรบผดชอบในการฟองคด ซงเปนดลพนจของพนกงานอยการ กลาวคอ พนกงานอยการจะวนจฉยวาคดนนควรจะดาเนนคดหรอยตการดาเนนคด ทงน หากพนกงานอยการสงยตคด ผลในทางกฎหมาย คอ ไมทาใหคดนนสามารถฟองไดอก5 ซงถอเปนหลกการหามดาเนนคดซาอยางหนง

กลาวโดยสรป เมอศาลพพากษาคดถงทสดแลวผใดจะรอฟนเรองเดมมาฟองรองกน อกไมได กลาวคอ จะมบคคลทตกอยในอนตรายในชวตของเขามากกวาหนงครงในการกระทาความผดครงเดยวไมได เมอจาเลยถกชขาดวามความผดหรอยกฟองในความผดหนงแลว กหามมให นาตวจาเลยมาพจารณาพพากษาในความผดเดยวกนนนอก อยางไรกตาม ในทางวธพจารณาจาเลยสามารถยนคารองเพอแสดงใหเหนวาจาเลยเคยถกชขาดวามความผดหรอยกฟองมาแลว จงไมอาจดาเนนคดกบจาเลยไดอก และถาเปนจรงศาลจะยกฟองทนท ทงน จะตองแยกระหวางการพพากษาและการลงโทษดวย ฉะนนแมแตเพยงมคาพพากษาไมถงกบตองมการลงโทษถาจาเลยถกฟองอกจาเลยกสามรถยกขอตอสเรองฟองซาขนมาได

3.1.3 ประเทศญปน

การทประเทศญปนแพสงครามโลกครงท 2 ทาใหประเทศสหรฐอเมรกาไดเขามารางกฎหมายตางๆ รวมทงกฎหมายเกยวกบกระบวนการยตธรรมโดยใหใชรปแบบเดยวกบประเทศสหรฐอเมรกา สาหรบการหามดาเนนคดซาในประเทศญปนไดถกบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา 39 ระบวา การฟองคดอาญาซาในการกระทาความผดเดยวกนจะกระทามได6 ซงมแนวคดมาจากคดแตละคดนนตองมเอกภาพ7 และเปนอนเดยวกน เพราะหากปลอยใหมการดาเนนคดซาของการกระทา

5 Prosecution of offence Act 1985 section 32 (9) The discontinuance of any proceedings by virtue of this section

shall not prevent the institution of fresh proceedings in respect of the same offence. 6 The Constitution Article 39 No person shall be held criminally liable for an act which was

lawful at the time it was committed, or of which he has been acquitted, nor shall he be placed in double jeopardy.

7 Shigemitsu Dando, Japanese Criminal Procedure, op.cit., 136

84

เดยวกนกจะกอใหเกดวา ผถกกลาวหาหรอจาเลยเกดความหวาดหวนจากถกดาเนนคดไมรจกจบสน8 ทงน ในทางปฏบตประเทศญปนจะใชหลกการหามดาเนนคดซาอยในเงอนไขการฟองคดของพนกงานอยการดวย กลาวคอ ประเทศญปนใชระบบการฟองคดโดยรฐ คอ พนกงานอยการ ซงในการฟองคดของพนกงานอยการจะตองพจารณาถงเงอนไขในการฟองคด เชน เขตอานาจศาล อานาจฟองของพนกงานอยการ กฎหมายยกเวนความผด จาเลยเสยชวต หรอเปนการฟองซา เปนตน

ในเวลาตอมาประเทศญปนไดขยายหลกการหามดาเนนคดซาโดยอาศยแนวคดพนฐานของหลกความเปนเอกภาพและความเปนอนเดยวกน กลาวคอ การดาเนนคดสามารถคดเปนหนวยเดยว เปนหนงเดยวกนในแงเนอหา และขอเทจจรงของการกระทาซงถกฟองรองจะตองเปนอนหนงอนเดยวกนในแงของกฎหมาย เมอมคดเกดขนในลกษณะนแลวผลทางกฎหมาย คอ การสอบสวนฟองรอง การจบกม การควบคม การถอนฟอง และการดาเนนการอนๆ ทานองเดยวกน เมอไดดาเนนการไปแลว จะมผลครอบคลมไปถงทงหมดของคดทเปนอนหนงอนเดยวกนนน เชน เมอมการรองทกขหรอสอบสวนในคดความผดเดยวกน ผลในทางกฎหมายกหามมใหมการรองทกขหรอสอบสวนซาอก

3.2 จาเลยคนเดยวกน

กรณทจะถอวาเปนการดาเนนคดซานน จาเลยในคดกอนและคดหลงจะตองเปนบคคลคนเดยวกน ดงนนหากคดแรกโจทกฟองจาเลยคนหนง คดหลงโจทกฟองจาเลยอกคนหนงแมจะเปนเรองเดยวกนหรอมลคดเดยวกนกไมเปนฟองซา เชน โจทกฟองนายเอ ในการกระทาความผดฐานฆา นายซตาย ศาลพพากษายกฟอง ตอมาโจทกกลบมาฟองนายบ ฐานฆานายซถงแกความตาย กรณเชนนไมถอวาเปนการดาเนนคดซาเนองจากจาเลยมใชจาเลยคนเดยวกน

อยางไรกตาม ในกรณทจาเลยกระทาความผดฐานใดฐานหนงแลวมผเสยหายหลายคน ซงแตละคนกมอานาจในการฟองคด เชน ประเทศสหรฐอเมรกาถอหลกการดาเนนคดอาญาโดย และรฐเจาหนกงานรฐเทานนมอานาจหนาทในการดาเนนคดอาญา ทงน ในบางกรณพนกงานอยการอาจจะฟองคดทบซอนกนได หรอในประเทศองกฤษใชหลกการดาเนนคดอาญาโดยประชาชน คอ ประชาชนเปนผเสยหาย มสทธฟองคดอาญาไมวาจะเปนผเสยหายทแทจรงหรอไม9 หรอประเทศไทย พนกงานอยการและผเสยหายมสทธทจะฟองคดอาญาได เมอผเสยหายฟองคดในความผดนนแลวผเสยหายคนอนจะมาฟองจาเลยคนนนอกไมไดเชนกน

8 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2549), น.299. 9 คณต ณ นคร, “การมอบอานาจใหจดการแทนในคดอาญา,” วารสารนตศาสตร,

ปท 10, ฉบบท 2, น.185 (2520).

85

3.3 การกระทาเดยวกน

สาหรบหลกการหามดาเนนคดซาจะตองมขอพจารณาวา ขอหาในคดแรกเปนความผดเดยวกบขอหาในคดหลงหรอไม หากเปนความผดเดยวกนโจทกกจะไมมสทธในการฟองคดในความผดนนอก จากการศกษาผเขยนพบวา ประเทศตางๆ จะมหลกในการวนจฉยในประเดนดงกลาว ดงน

3.3.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

รฐธรรมนญ แกไขครงท 5 มหลกการวนจฉยความผดในคดกอนและคดหลงเปนความผดเดยวกน คอ การฟองคดหลงในความผดทางอาญาจะกระทาไดตอเมอคดหลงไมใชเปนการกระทาความผดอาญาอนเดยวกนทงขอเทจจรงและขอกฎหมาย ซงไมจาเปนตองเปนความผดฐานเดยวกน เพยงแตเปนการเหมอนกนในองคประกอบหรอเรองราวทสาคญกเพยงพอในการหามดาเนนคดซาแลว ทงน การพจารณาในเรองความผดในคดกอนและคดหลงเปนความผดเดยวกน Identity of offenses เรองวา same offenses ม 2 หลกการ คอ same evidence test และ same transaction test10

1. same evidence test พจารณาวา ความผดในคาฟองฉบบแรกกบความผดในคาฟองฉบบหลง หากเปนขอเทจจรงเดยวกนหรอเหตการณเดยวกน และใชพยานหลกฐานอยางเดยวกน ถอไดวาเปนการดาเนนคดซาโดยทศาลจะพจารณาจากสานวนคดวาขอเทจจรงใดจะพสจนความผดตามฟองในคดหลงนนเปนขอเทจจรงทไดใชหรอจะพสจนความผดในการพจารณาคดแรกหรอไม เชน ศาลยกฟองคดฆาคนตาย เนองจากจาเลยขาดเจตนา ตอมาโจทกมาฟองเปนคดใหมวา จาเลยมความผดฐานทารายรางกาย เชนนถอวาฟองใหมไมได โดยศาลไดแสดงความเหนวา จาเลยถกลงโทษในความผดครงทสองโดยอาศยพยานหลกฐานทเสนอมาแลวในการพจารณาครงแรก ทงน โดยพจารณาจากสานวนคดวา ขอเทจจรงใดจะพสจนความผดตามฟองในคดหลงนนเปนขอเทจจรงทไดใชหรอ จะใชพสจนความผดในการพจารณาคดแรกหรอไม ถาเปนเชนนนกเปนการกระทาความผดอนเดยวกน

2. same transaction test พจารณาจากความผดทจาเลยถกกลาวหานนเกดจากการกระทาในทางอาญาอนใดอนหนง จาเลยตองถกฟองไปในคดเดยวกน ไมวาจะเปนการกระทาซา ในความผดเดยวกนหรอเปนความผดทเกดจากการกระทาโดยในตวของมนเองเปนสา คญ หรอเปนความผดทแยกออกจากนได กลาวคอ วธการนจะพจารณาเจตนาเปนสาคญ ถาเจตนาเดยวกนกหามฟองหรอพจารณาซา เชน ความผดฐานลกทรพยกบยองเบา หรอฟองวาเบกความเทจตามพยานหลกฐานชนหนง จะมาฟองจาเลยวาเบกความเทจตามพยานหลกฐานชนอนอกไมได รวมทงความผดฐานทารายรางกายซงเปนองคประกอบหนงของความผดฐานชงทรพยซงมโทษหนกกวา เปนตน

10 Celia Hampton, Criminal Procedure, 2 nded., (London : Sweet Maxwell, 1977), p.965-967.

86

ถาถกฟองในเหตการณเดยวกนถอเปนความผดเดยวกนหรอในกรณความผดตอเนองนน มหลกพจารณาโดยทวไปวาความผดตอเนองอาจถกฟองไดเพยงครงเดยว เชน การมอาวธปนทไมชอบดวยกฎหมายไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาตอยเปนเวลานาน อยางไรกตาม ในบางครงหากเปนเรองเจตนาเดยวกน แตเจตนารมณของกฎหมายไมเหมอนกน ดงน กถอวาเปนความผดตางกรรมกน เชน ความผดฐาน “นาเขา”“จาหนายและครอบครองโดยมเจตนาจาหนาย” ซงยาเสพตด ถอเปนความผดตางกรรมกน อนง ในกรณทความผดนนเปนความผดทมโทษบทหนกและบทเบารวมอย ซงประเทศสหรฐอเมรกามหลกการวา การยกฟองหรอลงโทษจาเลยในความผดทมโทษหนกกวา ยอมหามฟองจาเลยเปนคดทมโทษเบากวาในความผดเดยวกนอก แตในกรณทจาเลยถกลงโทษบทเบาแลวจะสามารถฟองจาเลยในการกระทาเดยวกนทเปนบทหนกไดอกหรอไมนน ในประเดนนนกกฎหมาย มความเหนเปน 2 ฝาย ฝายแรกเหนวา เมอจาเลยถกลงโทษในความผดกรรมเดยวกนทมโทษเบากวาแลว จะฟองจาเลยเปนคดในความผดทมโทษหนกกวาไมได อกฝายหนงมความเหนวา การลงโทษจาเลย ในความผดทมโทษเบากวาไมหามฟองคดในความผดทมโทษหนกกวา ศาลสงสดของสหรฐวนจฉยวาความผดทงทมโทษหนกกวานนเปนความผดเดยวกน กลาวคอ ในกรณทมความผดบทหนกบทเบารวมอยในตวเองเพราะองคประกอบความผดทมโทษเบากวาเปนสวนหนงขององคประกอบทมโทษหนกกวา ดงนนเมอจาเลยถกลงโทษในความผดทมโทษเบากวา จะฟองจาเลยเปนคดทมโทษหนกกวาไมได เชน หรอการดาเนนคดฐานเบกความเทจดวยหลกฐาน ชนเดยวจะดาเนนคดวาเบกความเทจดวยหลกฐานชนอนอกไมได หรอการลงโทษจาเลยฐานพยายามกระทาความผดมผลเทากบยกฟองในความผดทสาเรจบรบรณพจารณาในขอหาชงทรพย การทารายรางกายยอมเปนการกระทาสวนหนงทเปนองคประกอบความผดฐานชงทรพย ซงมโทษเบากวา การกระทาความผดฐานชงทรพย ดงนนหากจาเลยถกฟองในขอหาทารายรางกาย ศาลจะพจารณาเจตนาเปนสาคญ ถาเปนเจตนาเดยวกน และศาลมคาพพากษาในคดทารายรางกาย โจทกกหามฟองซาอก

3.3.2 ประเทศองกฤษ

สาหรบประเทศองกฤษมขอพจารณาในประเดนความผดในสานวนคดแรกกบสานวนในคดหลงไมจาเปนเปนตองมขอหาเหมอนกนแตอาจมเนอหาสาระเหมอนกน หรออาจมความเกยวของในการกระทาเดยวกนกเพยงพอทจะเปนความผดเดยวกน กลาวคอ เมอมการกระทากรรมเดยว ผดกฎหมายหลายบทเมอศาลมคาพพากษาการกระทาในเรองนนแลวโจทกไมสามารถนามารอรองฟองกนไดอก สวนการกระทาทเปนความผดหลายกรรมตางกนกใหศาลลงโทษไดทกกรรมไมเปนการฟองซา ซงหลกกฎหมายนมแนวบรรทดฐานมาจากคดตางๆหลายคด เชน

87

Connelly v. D.P.P (1964)11 ซงมขอเทจจรงวา มคนราย 4 คน ใชอาวธบกปลน รานสหกรณ เปนเหตใหชายคนหนงถกยงตาย พนกงานอยการจงฟอง Connelly ในขอหาฆาคนตายโดยเจตนา ระหวางพจารณาจาเลยไดยกขอตอสเรองฐานทอย โดยอางวาพยานหลกฐานในการชตวจาเลยนนผดพลาด เพราะไมไดระบวาจาเลยเปนคนราย ตอมาศาลส งยกคาพพากษาของศาลลาง ดวยเหตผลวา ผพพากษาไดแนะนาลกขนไปในทางทมชอบดวยกฎหมาย พนกงานอยการจงฟองจาเลยเปนอกสานวนหนง ในขอหาปลนทรพยระหวางทมการฆาคนตายโดยเจตนา จาเลยยน Plea of acquit ผพพากษาทนงพจารณาคดสงยกคารอง โดยใหเหตผลวาเปนการกระทาหลายกรรมตางกน

คด R.v. Giffin (1974) จาเลยเขาไปในหองผเสยหายแลวทาการขมขนโดยใชมอบบบรเวณลาคอในขณะตอสกน แตจาเลยกระทาการไมสาเรจจงออกจากบานผเสยหายไป ศาลพพากษาวาจาเลยมความผดฐานกระทาอนาจารและทารายรางกายเปนกรรมเดยว

คด R.v.Lweis (1972) ความผดฐานกระทาอนาจารตอผ เสยหายซงเปนผเยาวกบ การกระทาความผดการรวมประเวณทางทวารหนก ซงกระทาตอผเสยหายคนเดยวกนหลายครง ในหลายเดอน ถอเปนการกระทาเดยวกน

คด R.v. Bunch November (1971) จาเลยบกเขาไปในบานของผเสยหายและ ทาการลกทรพย ประกอบดวยเครองเงนและเพชร ตอมาไดพบกบผเสยหายจงไดทารายรางกายผเสยหาย ศาลพพากษาลงโทษจาคกฐานลกทรพย เปนเวลา 5 ป และทารายรางกายเปนเวลา 12 เดอน โดยใหนบโทษตอกน

จากการศกษาผเขยนพบวา ประเทศองกฤษไดแยกการกระทากรรมเดยวผดกฎหมายหลายบท ซงจะทาใหการฟองในสานวนคดหลงเปนการดาเนนคดซา ดงน

1. การพจารณาคดสานวนหลงถกหามเพราะเปนฐานความผดเดยวกนกบในความผด ทไดพจารณาในสานวนคดสานวนแรก เชน จาเลยถกฟองในความผดฐานฆาคนตายโดยเจตนาและ

11 Connelly v. DPP 1964 was a landmark trial in the United Kingdom

where the House of Lords passed a ruling regarding double jeopardy in British law.[1] It was ruled that criminal proceedings could be stayed if an "abuse of process" violated the "standards of fairness" and hampered the rights of the defendant. [2] Connelly had been tried for murder while in the commission of a robbery, and was found guilty despite a defense revolving around a lack of intent for murder. Connelly's case was then heard at the Court of Appeal, where his conviction was overturned and Connelly was acquitted of murder and instead indicted for robbery. Connelly pleaded autrefois acquit, or double jeopardy, however it was rejected and he was convicted.[1] It was ruled that the offences of murder while committing robbery, and robbery, differed enough "in fact and in law" for double jeopardy to not apply.

88

ศาลยกฟองเพราะเหนวา จาเลยไมไดกระทาความผด ในกรณเชนนพนกงานอยการจะมาฟองจาเลยในความผดนนอกไมได ไมวาจะตงเปนขอหาอนๆ หรอขอหาวาพยายามกระทาความผดในฐานเดมนน

2. ความผดทถกกลาวหาในสานวนคดหลงจะตองมเนอหาสาระเปนอยางเดยวกนกบคดสานวนแรก เชน ความผดฐานหมนประมาททแสดงออกมาโดยสงพมพ ความผดเกดขนทกครงทผอานแตละคนไดอานขอความ ดงนน ในกรณทมเอกสารเผยแพร จานวน 2,000,000 ฉบบ เมอโจทกฟองจาเลยในการกระทาความผดเนองจากการอานของผอานคนหนงแลว กอาจฟองจาเลยในการกระทาความผดเนองจากการอานของผอานอกคนได

3. Lord Hudson ไดอธบายวา ในกรณทจาเลยถกกลาวหาและศาลยกฟองในความผดบททมโทษเบากวา เชน โจทกฟองจาเลยในความผดฐานทารายรางกายแลวศาลไดมคาพพากษาไมวาจะยกฟองหรอลงจาเลยในความผดนนแลว ตอมาหากผเสยหายถงแกความตายจะพจารณาวาจาเลยมความผดฐานทารายรางกายเปนเหตใหผอนถงแกความตายไมไดแลว ดงนน หากจาเลยจะถกยกฟองในคดสานวนแรกดวยความผดทมโทษเบากวาจาเลยไมตองถกพจารณาในความผดทมโทษหนกกวาอก

สวนการกระทาอนเปนความผดหลายกรรมตางกนซงจะทาใหการฟองในสานวนคดหลงไมเปนการดาเนนคดซาสามารถพจารณาได ดงน

1. ถาในคดสานวนแรกจาเลยถกฟองในความผดทไมสาเรจบรบรณแลวลกขนชขาดวา มความผดหรอยกฟองจาเลยกตาม จาเลยกอาจถกฟองเปนคดในสวนทเปนความผดสาเรจไดอก เชน จาเลยถกฟองและลงโทษในขอหาทารายรางกายโดยมเจตนาฆา ตอมาผถกทารายถงแกความตายเนองจากบาดแผลทถกทารายนน ซงเปนเวลาภายหลงจากทจาเลยถกลงโทษแลวยงไมถง 1 ป เมอจาเลยถกฟองในขอหาฆาคนตายโดยเจตนา เปนอกคดหนง จาเลยไมอาจยนวาเปนการดาเนนคดซาได หรอการทศาลลงโทษในความผดขอหาละทงเดก ถาปรากฏวาเดกนนถงแกความตายและจาเลยถกฟองฐานฆาคนตายโดยไมเจตนา จาเลยกยนคารองวาเปนการดาเนนคดซาไมได หรอแมกระทงการทศาลยกฟองเพราะขบรถในประการทนาจะเกดอนตราย และตอมาปรากฏวาผทถกรถของจาเลยถงแกความตายจาเลยถกฟองเปนอกคดหนงในขอหาขบรถอนตรายเปนเหตใหผอนถงแกความตายแลวจาเลยกไมอาจยนคารองวาเปนการดาเนนคดซาได

2. ถาจาเลยถกกลาวหาและศาลมคาพพากษายกฟองในความผดทมโทษหนกกวาแลว เมอจาเลยถกฟองใหมในความผดบททมโทษเบากวา จาเลยกอาจยนรองขอตดฟองวาเปนการดาเนนคดซาทศาลมคาพพากษาแลว เพราะถอวาความผดทมบทลงโทษทเบากวานน อาจถกพจารณาและพพากษาในสานวนคดแรกไดแลว เชน ศาลลงโทษขอหารบสนเชอโดยการฉอฉลของจาเลยทยนในคดทถกฟองในขอหาลกทรพยสนคาทรบไว เชนนไมเปนการฟองซาเพราะถอวาไม เปนความผดประเภทเดยวกน หรอศาลยกฟองขอหาลกทรพย โดยทาอนตรายสงกดกนและเขาไปลกทรพยในเคหสถานของผอน ขอตดฟองในการหามดาเนนคดซาเกยวกบขอหาเขาไปลกทรพยในเคหสถานของผอน และ

89

บกรกเขาไปในเคหสถานยอมรบฟงไมได หรอศาลยกฟองขอหาขมขนกระทาชาเราเดกหญงโดยไมยนยอม การยนขอตดฟองในการหามดาเนนคดซาวาลกทรพยในเคหสถานและขมขนกระทาชาเรา รบฟงไมได เพราะเปนการกระทาความผดทตางกรรมกน หรอศาลยกฟองในขอหาฆาคนตายโดยเจตนาระหวางทมการลกทรพย การยนขอตดฟองในการหามดาเนนคดซาวา มเจตนาลกทรพยไมได ศาลยกฟองฐานทาอนาจารหญงอายตากวา 13 ป การยนขอตดฟองในการหามดาเนนคดซาวา ทารายรางกายรบฟงไมได เพราะเปนความผดตางกรรมกน

3.3.3 ประเทศญปน

ในประเดนความผดในสานวนคดแรกกบสานวนในคดหลงเปนการกระทาความผดเดยวกนหรอไมประเทศญปนพจารณาจากการกระทาความผดหลายบทหรอหลายกระทง โดยไมจาเปนตองเปนขอหาเดยวกน และเกดในชวงเวลาเดยวกน กลาวคอ ผลทางกฎหมายในการตดสนคดยงขยายตลอดจนทวไปทงหมดของคดนนๆ ดวยแมวาคาพพากษาจะครอบคลมเพยงสวนใดโดยเฉพาะของคดนนกตาม กจะไมอนญาตใหมการพจารณาใดๆ ตามมาในสวนทเหลอของคดอกหลงจากท คาพพากษานนไดถงทสดแลว ความเปนอนหนงอนเดยวกนของคดนนจะตองมลกษณะของความเปนหนงเดยวของบคคล และความเปนหนงเดยวของขอเทจจรงทประกอบเปนความผด ซงจะพจารณาจาก ขอเทจจรงจากความสมพนธพนฐานไมจาเปนตองเหมอนกนในรายละเอยด12 โดยขอเทจจรงนนขอใหเปนสวนหนงในคดแรก เวนแตมเหตการณใหมเขามาเปลยนแปลงการตดสนใจของผพพากษา ทไดตดสนลงโทษหรอยกฟองไปแลว13

3.4 คาพพากษาถงทสด

การหามดาเนนคดซาจะตองมขอบเขตในการดาเนนคดวาเมอคดเดนทางมาถงขนตอนใดของกระบวนการยตธรรมทจะถอวาในจดนนจะไมสามารถดาเนนคดซาไดอกซงนอกจากประเทศตางๆ จะใชหลกคาพพากษาถงทสด แลวบางประเทศกใชหลก Principle of Priority ดงนน ในประเดนนเปนการศกษาถงคาพพากษาถงทสดหรอหลก Principle of Priority ของศาลตางประเทศทเกยวกบเรองการหามดาเนนคดซาวาประเทศตางๆ มหลกเกณฑอยางไร

12 Shigemitsu Dando, Japanese Criminal Procedure, OP.cit.,footnote

17, p.135. 13 Kawaide Toshihiro, Japan, concurrent nationaland international

criminal jurisdiction and the principle “ne bis in idem”, Revue internationale de droit pénal 3/2002 (Vol. 73), p.1031-1035.

90

3.4.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

สาหรบประเทศสหรฐอเมรกาไดแยกการพจารณาคาพพากษาถงทสดออกเปน 3 กรณ ดงน กรณแรก เปนกรณทศาลมคาพพากษาแลว กลาวคอ ถาศาลชนตนยกฟองหรอ

พนกงานอยการเปนฝายแพคด จะไมมการอทธรณคาพพากษาเพราะเปนการขดตอหลกการหามดาเนนคดซา Double Jeopardy ซงบญญตไวในรฐธรรมนญ ในทางกลบกนหากศาลพพากษาวาจาเลยมความผด จาเลยยงคงมสทธอทธรณคาพพากษาศาลชนตนเฉพาะ ขอกฎหมายเทานน14 แตถาตดสนวาจาเลยมความผดศาลกจะใชดลพนจในการกาหนดโทษ และเมอมคาพพากษาแลวกฎหมายจะไมอนญาตใหมการฟองซา กรณทสอง เปนกรณทจาเลยอยในระหวางการพจารณาคด กลาวคอ นอกจากเปนการหามการลงโทษจาเลยสองครงแลว ยงหามไปถงการนาจาเลยสการพจารณาคดในความผดเดยวกนเปนครงทสองอก ซงในกรณนจะไมพจารณาวาคดกอนมคาพพากษาถงทสดแลวหรอไม แตเปนการพจารณาจากหลก Jeopardy Attached ซงคดแรกตองปรากฏวาจาเลยอยในภยนตรายแลว โจทกจะมาฟองจาเลยเปนคดใหมไมได และหลกในการพจารณาวาจาเลยตกอยในหวงภยนตรายหรอไมสามารถพจารณาไดอย 2 กรณ

1. ในคดทศาลพจารณาโดยไมใชลกขน ศาลสงสดของประเทศสหรฐอเมรกาวางหลกไววา จาเลยจะตกอยในหวงภยนตรายเมอศาลเรมรบฟงพยานหลกฐาน กลาวคอ คดน เปนเรองทพนกงานอยการไดฟองจาเลยในขอหาลกทรพย จากนนกพบวามคดอยางเดยวกนนนกาลงถกพจารณาอยในศาลอทธรณ ศาลจงมคาสงยกคาฟองและใหเหตผลวาเปนการดาเนนคดซา15

2. ในคดทศาลพจารณาโดยลกขน ศาลสงของประเทศสหรฐอเมรกาวางหลกไววา จาเลยจะตกอยในหวงภยนตรายเมอลกขนทงหมดทถกเรยกเขามาทาหนาทและไดสาบานตวเขาทาหนาทแลว ถาลกขนทถกเรยกใหเขามาทาหนาทนนสาบานตวไมครบทกคน กยงไมถอวาจาเลยตกอย

14 No person shall be held to answer for a capital, or otherwise

infamous crime, unless on a presentment or indictment of a Grand Jury, except in cases arising in the land or naval forces, or in the Militia, when in actual service in time of War or public danger; nor shall any person be subject for the same offense to be twice put in jeopardy of life or limb; nor shall be compelled in any criminal case to be a witness against himself, nor be deprived of life, liberty, or property, without due process of law; nor shall private property be taken for public use, without just compensation.

15 คดทวางหลกไว คอ Lee v. United States, 432 U.S. 23 (1977)

91

ในหวงภยนตราย แตกระบวนพจารณาทเกดขนกอนการพจารณาคด เชน การไตสวนมลฟอง แมจะมการสบพยานดวยกไมถอวาจาเลยตกอยในหวงอนตราย16

กรณทสาม เปนกรณกอนชนพจารณา กลาวคอ นอกจากหลกดงกลาวทเปนการหามลงโทษจาเลยสองครงแลว ยงหามไปถงการกระทาใดๆ ซงนาจาเลยมาสการพจารณาคดในความผดเดยวกนซาอก ไมวาคดกอนจาเลยจะถกลงโทษหรอยกฟองกตาม ซงเรยกวาหลก Priority Principle17 มวตถประสงคเพอมใหบคคลเดยวกนตองตกอยในการพจารณาคดเดยวกนมากกวาหนงครง โดยการสอบสวนฟองรองคดในเรองเดยวกนในศาลหลายศาลภายในมลรฐเดยวกนเปนการทผกระทาความผดตองไดรบความเดอดรอนมากกวาหนงครง ซงเปนเรองตองหาม18 ในกรณทศาลหลายศาลมเขตอานาจทบซอนกนอยในคดเดยวกนแลว ศาลทเขาปฏบตการดาเนนคดเปนอนดบแรกจะมเขตอานาจแตเพยงผเดยวในการดาเนนกระบวนพจารณาตอไปในคดนน และศาลอนซงมเขตอานาจทบซอนกนในคดนนกไมอาจทจะเขาไปแทรกแซงกระบวนพจารณาทคางได ซงกรณดงกลาวนอยภายใตหลกการมอานาจกอนศาล โดยถอวาเปนหลกทวไปและเพอปองกนมใหเกดความเดอดรอนหลายครงจากการใชอานาจในชนกอนฟองของเจาพนกงาน การรองทกขกสามารถทาไดครงเดยว หากมการรองทกขไวและมการรองทกขภายหลงอก การรองทกขภายในภายหลงนนจะตองถกลบลางออกจากบนทกไปทาใหมการดาเนนคดโดยหนวยงานทมอานาจเพยงหนวยงานเดยวปญหาการดาเนนการซาซอนจงไมเกดขน ซงหลกการนสามารถใชไดอยางเตมทในกระบวนพจารณาคดอาญาของรฐตางๆ ได ซงรฐทกรฐในปจจบนไดนารปแบบของหลกกฎหมายเรองฟองซามาบรรจไวในกฎหมายของตน และการบญญตกฎหมายใดๆ ขนมาใหม กไมอาจจะทาลายสทธพลเมองทจะไมถกฟองซาได ประเทศสหรฐทมการปกครองในรปแบบสหรฐ ทจะตองมการแบงแยกอานาจวาอานาจใดเปนอานาจของรฐบาลกลางและอานาจใดเปนอานาจของมลรฐ โดยรฐธรรมนญกาหนดวา รฐบาลกลางมอานาจเพยงเทาทรฐธรรมนญใหไว อานาจอนนนถอวาเปนของมลรฐและประชาชน ดงนน ในปญหาเรองเขตอานาจของศาลสหรฐและศาลมลรฐกพจารณาจากหลกการน อยางไรกตาม สาหรบศาลมลรฐนนมเขตอานาจแตกตางไปจากศาลสหรฐ กลาวคอ ศาลมลรฐมเขตอานาจรบพจารณาไดทกคด ยกเวนคดประเภทใดทมประเดนเกยวกบกฎหมายระดบมลรฐและรฐสภาไดตรากฎหมายหามไมใหศาลมลรฐรบคดไวพจารณาโดยชดแจง ดงนน เมอศาลมลรฐ

16 คดทวางหลกไว คอ Collins v. Loisel, 262 17 George S. Gulick and Robert T. Kimbrough, American Juriaprudence,

2 nd.ed.,20:481 18 สมศกด ประกอบแสงสวย, “การดาเนนคดอาญาชนเจาพนกงานเปนกระบวนการ

เดยวกน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2536), น.62.

92

มอานาจรบพจารณาคดไดกวาง จงทาใหคดพพาทเรองหนงอาจตกอยในเขตอานาจทงศาลสหรฐและศาลมลรฐได ประเทศสหรฐอเมรกาซงมรปแบบการปกครองแบบรฐบาลกลาง Federation และระดบมลรฐ State กระบวนการยตธรรมทางอาญาในประเทศสหรฐอเมรกามลกษณะเฉพาะ คอ ระบบ Dual Sovereignty กลาวคอ มการแยกอานาจในการดาเนนคดระหวางรฐบาลกลาง Federal System และมลรฐ State System ออกจากกนอยางชดเจน ทงรฐบาลกลางและรฐบาลมลรฐมอานาจในการพจารณา หากในการดาเนนคดพบวาจาเลยไดกระทาความผดเดยวกน ซงการกระทานนเปนความผดตามกฎหมายของรฐบาลกลางและรฐบาลมลรฐในคราวเดยวกน กลาวคอ ถาความผดนนเปนความผดทงกฎหมายมลรฐและรฐบาลกลาง ผกระทาความผดอาจถกพจารณาคดในศาลใดศาลหนงหรอทงสองศาล19 การฝาฝนกฎหมายรฐบาลกลางและรฐบาลมลรฐเปนความผดตางกน และจะไมเปนการพจารณาคดสองครงในการกระทาความผดในครงเดยวเปน ดงนนจงไมใชการดาเนนคดซา Double jeopardy ซงตองหามตามรฐธรรมนญ แตในทางปฏบตจาเลยจะถกพจารณาศาลใดศาลหนงเทานน

3.4.2 ประเทศองกฤษ

จาเลยตกอยในภยนตรายของหลก Jeopardy ในคดแรกแลวหรอไม พจารณาได ดงน20 1. คดทตองใชลกขน จาเลยจะตกอยในหวงภยนตรายตอเมอลกขนไดสาบานตวเขาทา

หนาทแลว21 อยางไรกตาม หากผพพากษาสงปลดลกขนออกจากการพจารณาเนองจากสาเหตดวยความประพฤตของลกขนทไมเหมาะสม ลกขนคนใดรเหนพฤตกรรมของจาเลยหรอลกขนตาย ศาลจะออกคาสงเรยกวา Venire de novo หรอหากศาลดาเนนกระบวนพจารณาผดพลาดในกรณเชนน จาเลยไมสามารถยน plea of autrefois acquit ในคดหลงได

2. สวนในคดทไมใชลกขน จาเลยจะตกอยในหวงภยนตรายเมอศาลเรมฟงพยานโจทกแลว

19 Heath v. Alabama, 474 U.S. 82 (1985), The United States Supreme

Court ruled that the double jeopardy clause of the Fifth Amendment to the Constitution does not prohibit one state from prosecuting and punishing person for an act of which he had already been convicted of and sentenced for in another state due to the doctrine of "dual sovereignty" (the concept that the United States and each state possess sovereignty – a consequence of federalism).

20 กตตพงษ ศรโรจน, “ฟองซาในคดอาญา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2529), น.19.

21 Calia Hampton, Criminal Procedure, 2nded., (London : Sweet Maxwell, 1977), p.163-164.

93

3.4.3 ประเทศญปน

เมอพจารณาจากหลกในมาตรา 39 ของรฐธรรมนญ ซงบญญตรบรองบคคลจะไมไดรบความเดอดรอน เมอมคาพพากษา อยางไรกตามนกกฎหมายของประเทศญปนกไดใหความเหน ในเรองนวา ในการดาเนนคดอาญานนมขอหามทงกอนและหลงมคาพพากษา หมายความวา ควรมผลขยายไปถงการสอบสวนและฟองรองดวย เนองจากการสอบสวนฟองรองเปนกระบวนการเดยวกน22

3.5 ขอยกเวน

โดยหลกการหามดาเนนคดซาเปนหลกการทตองการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล และหลกความศกดสทธของคาพพากษา ซงทงสองหลกนตองอยภายใตการพจารณาคดทชอบดวยกฎหมาย มความยตธรรม ดงนน หากการพจารณาทไมชอบดวยกฎหมายหรอไมมความยตธรรมเกดขน กฎหมายกจะเปดโอกาสใหมการดาเนนคดกระบวนพจารณาอกครงได ซงประเทศตางๆ ไดกาหนดขอยกเวนของการหามดาเนนคดซาไว ดงน

3.5.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

ขอยกเวนของหลก Double jeopardy23 1. ใชเฉพาะในคดอาญาเทานน และไมวาจะเปนการพจารณาโดยลกขนหรอโดย

ผพพากษากตาม หลกกฎหมายนจะไมใชกบคดประเภทอนทมสภาพบงคบทานองเดยวกบโทษ เพราะความมงหมายในเรองนมงการลงโทษเปนสาคญซงแสดงใหเหนถงความอนตรายของการลงโทษทจะเกดขนกบจาเลย เมอเขาถกนาตวเขารบการพจารณาในศาลทมเขตอานาจพจารณาคด ดงนน คดตางๆ ทไมใชคดอาญา เชน คดทางปกครอง หนวยงานดานบรหารของรฐมคาสงยกเลกใบอนญาตประกอบธรกจของบคคลทถกฟองนนดวย จงไมถอวาเปนการฟองซา

2. ไมใชบงคบกบการพจารณาทเกยวกบระเบยบขอบงคบของศาล เชน เรองละเมดอานาจศาล เปนตน การทจาเลยถกลงโทษตามระเบยบของฝายราชทณฑกรณหลบหนการคมขง

22 Shigemitsu Dando, Japanese Criminal Procedure, OP.cit.,footnote 17 p.240.

23 คดทเปนบรรทดฐาน คอ United State v. Ball, 163 U.S.662 (1896) in 21 Am Jur 2d, p.450 In 1898, defendants Millard Fillmore Ball, John C. Ball, and Robert E. Boutwell were indicted for the murder of William T. Box. The jury acquitted Millard Fillmore Ball and convicted John C. Ball and Robert E. Boutwell. The convicted defendants appealed to the Supreme Court, which reversed their convictions in 1891, holding that the indictment was insufficient.[1] All three were indicted for the murder a second.

94

กไมหามทจะนาตวมารบการพจารณาในศาลในขอหาหลบหนทคมขงตามกฎหมายอาญาอก และการทจาเลยถกยกเลกการคมประพฤตเพราะเหตจาเลยฝาฝนขอกาหนด กถอเปนเรองทางปกครอง ไมใชเรองการกระทาความผดอาญา

3. กรณทจาเลยถกนาตวมาพจารณาเพอยกเลกการคมประพฤตเพราะเหตทจาเลย ฝาฝนขอกาหนดหรอเงอนไขการคมประพฤต กฎหมายสหรฐอเมรกาถอเปนการลงโทษทางปกครอง ไมใชเรองพจารณาเกยวกบความผดอาญา และไมใชการลงโทษหรอยกฟองในคดอาญาแตอยางใด

4. กระบวนพจารณาในศาลคดเดกและเยาวชนกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา ไมถอวาเปนกระบวนพจารณาคดอาญา กลาวคอ สงทใชบงคบกบเดกและเยาวชนไมใชโทษทางอาญา

5. การทจาเลยถกฟองเปนคดอาญาแลว ตอมาผเสยหายมาฟองจาเลยเปนคดแพง เพอเรยกคาเสยหาย หรอองคกรของรฐมาฟองเรยกคาปรบตามกฎหมายพเศษ เชน การฟองคดแพงเพอเรยกคาปรบในการหลกเลยงภาษอากร กลาวคอ ในกรณทศาลยกฟองไมผกพนศาลในคดแพง ทจะตองรบฟงเพอประกอบการพพากษาคด แมวาขอเทจจรงจะเปนพฤตการณเดยวกนกตาม

6. ในกรณทศาลพจารณาพพากษาคดโดยไมมอานาจพจารณาคด แมศาลจะไดพจารณาพพากษาคด จนเสรจแลวกตาม คาพพากษาในคดนนกจะเปนโมฆะ ซงโจทกสามารถฟองจาเลย ในความผดตอศาลทมอานาจในการพจารณาคดไดอก รวมทงการทจาเลยไมยกขอตอสเรองเขตอานาจศาลหรอยนยอมใหศาลดงกลาวพจารณาพพากษาคด กไมทาใหผลของคาพพากษาทเปนโมฆะกลบมาสมบรณไดอก ตวอยางเชน จาเลย Millard Fillmore Ball ในป ค.ศ.1898 ถกฟองในขอหาฆาตกรรมนายวเลยมตน คณะลกขนตดสนให ยกฟองจาเลย เพราะวาคาฟองโจทกไมเพยงพอหรอฟองผดศาล แตทงสามถกฟองในขอหาฆาตกรรมครงทสอง ศาลปฏเสธคารองทงสามวาเคยถกพจารณาคดมาแลวครงหนง และทงสามถกตดสนครงทสอง หรอคดทเปนความผดซงอยในอานาจ ทงศาลพลเรอนและศาลทหาร หากจาเลยถกฟองตอศาลหนงแลว จะฟองจาเลยคนนนในศาล อกศาลหนงไมได อนงคดทเปนความผดทงกฎหมายของมลรฐและกฎหมายของสหรฐศาลมแนวคดวา การลงโทษหรอยกฟองจาเลยในเขตอานาจศาลหนงจะไมหามการฟองจาเลยตอศาลในอกเขตอานาจหนง อยางไรกตาม สภาคองเกรสกาหนดใหคดทมผลกระทบตอประเทศชาตอยในอานาจของสหรฐ แตเพยงศาลเดยว ศาลของมลรฐไมมอานาจพจารณาพพากษาคดเรองนนๆ

7. กระบวนพจารณาในคดกอนไมชอบดวยกฎหมาย กลาวคอ กระบวนพจารณาในคดกอนทจะหามฟองคดนน จะตองปรากฏวาภยนตรายมาถงตวจาเลยแลว ถาปรากฏวาผพพากษา พนกงานอยการ หรอจาเลยเปนผกอใหเกดความผดพลาดขน กหามผลกระทบถงกระบวนพจารณา ทตองยตลงโดยคาสงของศาลทสงวากระบวนพจารณาไมชอบดวยกฎหมาย และทาใหการดาเนนกระบวนพจารณาตอไป รฐตางๆ อาจจะมบทบญญตใหอานาจรฐดาเนนการพจารณาคดเปนครงทสองได โดยไมขดกบบทบญญตรฐธรรมนญแกไขเพมเตมครงท 5 จงเปนขอยกเวนทจาเลยอาจตองถกฟอง

95

หรอพจารณาพพากษาซา เชน คาฟองในคดกอนมขอบกพรองและมผลเปนโมฆะแลว ยงสามารถ มการพจารณาพพากษาตอไปได แมจาเลยจะใหการรบสารภาพกไมถอวาคดนนมผลสมบรณ อนจะมผลเปนการหามโจทกฟองจาเลยในความผดนนไดใหม

8. มการปลดหรอเปลยนตวลกขน ในปจจบนไดมการยอมรบใหศาลปลดลกขนเพอประโยชนแหงความยตธรรมอนเปนการใชดลพนจทมเหตผลสมควรในกระบวนพจารณาของศาล โดยตองมเหตอนนาเชอถอการปลดลกขน ในเรองหนงจาเลยถกกลาวหาวาไดเขาไปเกยวของกบคด ยาเสพตด และกอนการพจารณาคดเพยง 5 วน ทนายความจาเลยไมไดการยอมรบทจะทาหนาทในศาลและลกขน ทาตวไมเหมาะสม พนกงานอยการจงไดคดคานการทาหนาทของลกขนและศาลไดตกเตอนดวย ซงการทาตวไมเหมาะสมนทาใหศาลสามารถขอใหมการดาเนนกระบวนพจารณาใหมไดและไมถอวาเปนการดาเนนกระบวนพจารณาซา

8.1. การทคณะลกขนไมสามารถลงมตชขาดไดหลงจากทไดประชมปรกษาหารอกนแลวเนองจากลกขนบางคนขาดคณสมบต ประพฤตตวไมเหมาะสม มอคต ผลประโยชนทเกยวของกบจาเลยหรอมเหตอนๆ ทคลายกน เปนตน

8.2.จาเลยยนยอมดวยตนเองใหมการปลดลกขน และกรณนจาเลยอาจยนคารองขอวาเปนกระบวนพจารณาทไมชอบดวยกฎหมาย และตองมการพจารณาคดใหม กมผลเหมอนวาจาเลยสละขอเรยกรองในการพจารณานน

8.3. จาเลยสละสทธตามรฐธรรมนญโดยยอมตกอยในหลก Double jeopardy ตามปกตแลว ถาจาเลยตกอยภายใตอนตรายแลว จาเลยมสทธตามรฐธรรมนญจะโตแยงและคดคานเนองจากเปนการละเมดสทธของจาเลยตามรฐธรรมนญทจะไมถกดาเนนคดเปนครงทสอง แตหากจาเลยสละสทธน ซงสามารถทาไดโดยชดแจงหรอโดยปรยาย และศาลสามารถดาเนนคดซาได

3.5.2 ประเทศองกฤษ

ขอยกเวนของการหามฟองซา 1. คาวนจฉยขององคกรตางๆ ทไมใชศาล เชน ในคด Lewis v. Morgan 1943

นายเรอไตสวนความผดลกเรอและปรบลกเรอ เชนนไมตองหามทจะฟองจาเลยตอศาลอก หรอในคด R.v.Hogan 1960 ผพพากษามคาสงใหจาเลยชดใชความเสยหายทเกดขนเพราะจาเลยหลบหนทคมขงอนเปนการฝาฝนขอบงคบภายในราชทณฑ ตอมาจาเลยถกฟองอกเปนความผดในขอหาหลบหน โดยทาลายสงกดขวาง กไมตองหามทจะฟองจาเลยตอศาลอก

2. ในกรณทมคาชขาดวาจาเลยไมมความผดและยกฟองจาเลยถอวามคาชขาดเปนทสดแลว เชน การทศาลอทธรณกลบคาพพากษาศาลชนตนใหลงโทษ หรอยกฟองเพราะคาฟอง ไมสมบรณในเนอหา หรอยกฟองเพราะไมมพยานมาสบ หรอลกขนชขาดวาจาเลยไมมความผด ขอยกเวนการหามดาเนนคดซาในกรณทศาลยกฟอง ผพพากษายกฟองในชนตรวจคาฟอง การถอน

96

ขอหาหรอคารองในศาลแขวงโดยไมไดมการพจารณาเนอหาในความผด การยกฟองเพราะฟองผดศาล คาพพากษาคดกอนไมสมบรณ อยการมความเหนวาสงไมฟอง มการปลดลกขนในเวลาใดๆ ระหวางพจารณา และการอทธรณ กรณเชนนโจทกฟองใหมได24

3.6 วธพจารณาในการอางขอตอส

ในหวขอนจะกลาวถงการใชหลกการหามดาเนนคดซาภายใตกระบวนการพจารณาในชนศาลของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศองกฤษวามวธการนามาใชอยางไร

3.6.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

หากจาเลยถกฟองหรอถกพจารณาซา จาเลยจะตองยนคารองขอใหศาลสงวาคดหลงเปนฟองซาหรอการพจารณาซาในคดกอน คารองนไมใชคารองเกยวกบเนอหาในคาฟอง และไมจาตองมการไตสวนวาจาเลยไดกระทาความผดนนจรงหรอไม เนองจากมใชเรองความรบผดทางอาญา ดงนน เปนลกษณะความผดเดยวกนศาลจะพจารณาจากคารอง และดจากคาฟองในคดกอน และพจารณาจากขอเทจจรงวาความผดทงสองคดหรอไม หรอพจารณาวาจาเลยเปนบคคลทมชอยในคาฟองเดมหรอไม การเสนอคารองเชนวานบางรฐสามารถทาดวยวาจา บางรฐตองทาเปนหนงสอหรอบางรฐ ตองทาเปนหนงสอแลวสาบานตวดวย ซงคารองตองแสดงถงรายละเอยดการพจารณาครงทสองวา เปนความผดเดยวกบการพจารณาในความผดครงแรก ทงขอเทจจรงและขอกฎหมาย ทแสดงวาจาเลยเปนบคคลคนเดยวกนกบจาเลยในคดกอน และตองแสดงใหเหนวาจาเลยตกอยในภยนตราย ในคดกอนอยางไร แตไมจาตองบรรยายวาผเสยหายเปนบคคลคนเดยวกนหรอไม และตองยนในครงแรกนบรหรออยางชากอนการพจารณาคด แตการพจารณาคารองนนมถาคาใหการปฏเสธฟองโจทกอยดวย ศาลกตองพจารณาไปพรอมคารอง หากศาลเหนวาคารองนนฟงไมขนหรอไมมเหตทจะสงใหเปนไปตามคาขอในคารองนนกใหยกคารองและดาเนนการตอไป ทงน ภาระการพสจนตามคารองดงกลาว จงตกแกจาเลย ซงจาเลยตองมหนาทในการนาสบพสจนถงอนตรายทจาเลยไดรบมาในคดกอน และตองนาสบพสจนขอเทจจรงวาความผดในคดกอนกบความผดในคดหลงนเปนความผดเดยวกน รวมทงศาลในคดกอนมเขตอานาจในการพจารณาพพากษา จะเหนวากฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา ในเรองการหามดาเนนคดซาเปนเรองทสาคญถงไดบญญตไวในรฐธรรมนญโดยเนนในเรองสทธและเสรภาพของประชาชนเปนอยางมาก

24 Calia Hampton, Criminal Procedure, 2nd ed., (London : Sweet

Maxwell, 1977). p.164.

97

3.6.2 ประเทศองกฤษ

กระบวนพจารณาในการอางขอตอสวาเปนฟองซาหรอการพจารณาซา ในชนนจาเลยจะใหการรบสารภาพ โดยยนเปน Plea of quality หรอใหการปฏเสธโดยยนเปน Plea of quality สาหรบขอตดฟองทเรยกวา Plea of convict หรอ Plea of acquit นน คอ ขอตดฟองวาจาเลยเคยถกชวามความผดหรอชขาดใหยกฟองมาแลว ไมอาจดาเนนคดกบจาเลยในความผดเดยวกนอกได ซงโดยทวไปแลวจาเลยอาจยนดวยวาจาแต ศาลอาจใชดลพนจสงใหตองทาเปนหนงสอตามแบบทกาหนด เมอศาลไดรบคารองแลวศาลจะออกหมายเรยกลกขนมาพจารณาคารองดงกลาว ในการพจารณามประเดนขอกฎหมายเพยงประการเดยววา ความผดทถกยกฟองหรอพพากษาวามความผดในคดกอนเปนความผดเดยวกบความผดในคดหลงนหรอไม สวนประเดนขอเทจจรงนน จาเลยมภาระการพสจนถงคาชขาดใหยกฟองหรอชขาดวามความผด ซงอาจทาไดโดยการเสนอสาเนาบนทกรายงานกระบวนพจารณาทเจาหนาทของศาลรบรองสาเนาถกตองแลวใหลกขนพจารณากเพยงพอแลว

3.7 การคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในศาลตางประเทศ

ในหวขอนจะเปนการกลาวถงองคประกอบและ หลกเกณฑในการใชหลกการหามดาเนนคดซา ในมตของการดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศในประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญปน ซงถอเปนกลมประเทศคอมมอลลอว (Common Law) และซวลลอว (Civil Law) โดยจะเรมตนจากการพจารณาในเรองของเขตอานาจศาล และของเขตในของการดาเนนคดซา

3.7.1 เขตอานาจศาล

เขตอานาจศาล คอ พนททศาลใชอานาจในการพจารณาพพากษาคดได ทงน ตองเกดจากกฎหมายไดใหอานาจดวย ซงการคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศนนจะตองเปนเรองทเรมตนจากเขตอานาจศาลระหวางรฐมความคาบเกยวหรอทบซอนกนเปนลาดบ หลงจากนนจงจะมาพจารณาในเรองของการคานงถงผลของคาพพากษา ดงนน ในหวขอนจะไดกลาวถงเขตอานาจศาลของประเทศตางๆ วามลกษณะเปนอยางไร

3.7.1.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

ศาลสงของประเทศสหรฐอเมรกา ไดวางหลกไวในคาพพากษาหลายๆ คดวา คนสญชาตอเมรกนมหนาททจะตองจงรกภกดตอประเทศสหรฐอเมรกาไมวาจะอยในหรอนอกประเทศสหรฐอเมรกาและคนสญชาตอเมรกนยงคงตองถกลงโทษตามกฎหมายอเมรกน หากวาเขากระทาความผดตามกฎหมายอเมรกน แมวาความผดนนจะไดกระทาลงนอกประเทศกตาม และจาก

98

คาพพากษาในกลมนกทาใหเกดการบญญตกฎหมายลายลกษณอกษรออกมาใน United States Code Title 18 (18 U.S.C.) มหลกการสาคญวา คนสญชาตอเมรกน หากไปกระทาความผดอาญาอยางใดอยางหนงตามทบญญตไวใน 18 U.S.C. นแลว จะตองตกอยภายใตบงคบกฎหมายอเมรกน ซงจะเหนไดวา หลกการดงกลาวขางตนมสาระสาคญเชนเดยวกบหลกบคคล ทเปนทยอมรบกนในทกๆ ประเทศวาเปนหลกการทมารองรบอานาจในการบญญตกฎหมายของรฐในอนทจะกาหนดขอบเขต ในการใชกฎหมายอาญาบงคบเพอลงโทษคนสญชาตของรฐทไปกระทาความผดอาญานอกประเทศ ซงกมตวอยางของกฎหมายลายลกษณอกษรทรองรบหลกบคคลไวใน 18 U.S.C. ดงน (1) ความผดเกยวกบการฆาตกรรม (2) ความผดเกยวกบการลกพาตว (3) ความผดเกยวกบการทารายรางกาย (4) ความผดเกยวกบการทาลายทรพยสน (5) ความผดเกยวกบการขมข ขเขญ (6) ความผดเกยวกบเอกสารปลอมหรอเทจ (7) ความผดเกยวกบการปลอมแปลงเงนตรา (8) ความผดตามกฎหมายอนๆ โดยความผดแตละกลมจะมบทบญญตจาแนกเปนพเศษออกไปอกเชน ความผดเกยวกบการทาลายหรอการทาใหเกดความเสยหายแกอวกาศยาน ไมวาอวกาศยานนนจะไดจดทะเบยนในประเทศใด เปนเหตใหผอนถงแกความตาย 18 U.S.C. § 3225ความผดเกยวกบการทาลายหรอการทาใหเกด ความเสยหายแกสนามบนนานาชาตทงทตงอยในและนอกประเทศสหรฐอเมรกาเปนเหตใหผอนถงแกความผดตาย 18 U.S.C. § 3726 ความผดฐานขมขวาจะฆาหรอจะทารายตวประกน ในเหตทมการจบบคคลเปนตวประกน 18 U.S.C. § 120327 เปนตน นอกจากน เกยวกบขอบเขตของการใชกฎหมายอาญาบงคบแกบคคลทกระทาความผดนอกราชอาณาเขตของการใชกฎหมายอาญาบงคบทกระทาความผดนอกอาณาเขตของรฐตามหลกอานาจลงโทษสากล พบวา มฐานความผดทบญญตไวในมาตราตางๆ 18 U.S.C. ซงกาหนดใหเปนความผดซงศาลอเมรกามอานาจลงโทษผกระทาความผดดงกลาวไดตามหลกอานาจลงโทษสากล ดงน (1) ความผดเกยวกบการฆาลางเผาพนธ 28 (2) ความผดเกยวกบอาชญากรสงคราม29 (3) ความผดฐานโจรสลด30 (4) ความผดเกยวกบการกระทาทรมาน31 (5) ความผดเกยวกบการคาทาส 32 (6) ความผดเกยวกบการคาประเวณเดก33

25 18 U.S.C.*32 Destruction of aircraft or aircraft facilities. 26 18 U.S.C.*37 Violence at international airports 27 18 U.S.C.*1203 Hostage taking. 28 18 U.S.C.*1091 Genocide. 29 18 U.S.C.*2441 War Crimes.

99

3.7.1.2 ประเทศญปน

จากการศกษากฎหมายวาดวยการใชกฎหมายอาญาบงคบแกบคคลทกระทาความผดนอกอาณาเขตของรฐทปรากฏในประมวลกฎหมายอาญาญปน พบวา มบทบญญตทกาหนดขอบเขตของการใชกฎหมายอาญาทบงคบแกผกระทาความผดอาญาอยตามหลกบคคล และหลกอานาจลงโทษสากล สาหรบหลกบคคล เปนบทบญญตทกาหนดใหการกระทาความผดอาญาของคนสญชาตญปนทกระทาความผดนอกรฐ ในบางฐานความผดตามทระบไวในบทบญญตนเปนความผด ทผกระทาจะตองถกลงโทษตามกฎหมายอาญาญปน (1) ความผดฐานลอบวางเพลงอาคารทคนอยอาศย34 (2) ความผดฐานกระทาดวยประการใดๆ เพอใหเกดอทกภยอนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกอาคารทคนอยอาศย35 (3) ความผดเกยวกบเอกสาร ไดแก ความผดฐานปลอมเอกสาร การทาคารบรองอนเปนเทจ และการใชหรออางเอกสารปลอมหรอคารบรองเทจ36(4) ความผดฐานปลอมแปลงดวงตราประทบของผอนหรอการใชดวงตราประทบของผอนโดยไมมอานาจ37(5) ความผดฐานขมขนกระทาชาเราหรอกระทาอนาจารผอน38 (6) ความผดฐานฆาผอนตาม39 (7) ความผดฐานทารายผอนเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ40 (8) ความผดฐานทาใหหญงแทงลกโดยผมวชาชพแพทย พยาบาลผดงครรภ เภสชกร โดยการรองขอของหญงหรอโดยหญงนนยนยอมและการทาใหหญงแทงลกโดยผมวชาชพแพทย พยาบาลผดงครรภ เภสชกร โดยการรองขอของหญงหรอโดยหญงนนยนยอม เปนเหตใหหญงถงแกความตายหรอไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจตามความผดฐานทาใหหญงแทงลก

30 18 U.S.C. * 1651-1653 Piracy under Law of Nations, Citizens as Pirates, Alien as Lori Fisler Damrosch and Others, International Law Case and Material, Fifth Edition, (St. Paul : West Publishing Co.), 2001, p.804. 31 18 U.S.C.*2340A Torture. 32 18 U.S.C.*1590 Trafficking with respect to peonage, slavery, involuntary servitude, or forced labor. 33 18 U.S.C. *1591 Sex trafficking of children or by force, fraud, or coercion. 34 Article 108 Arson of Inhabited Buildings 35 Article 109 (1) Arson of Uninhabited Buildings 36 Article 159 Counterfeiting of Private Documents 37 Article 167 Counterfeiting or Unauthorized use of Private Seals 38 Article 176-184 Forcible Indecency 39 Article 199 Homicide 40 Article 205 Injury Causing Death

100

โดยหญงนนไมยนยอมและการพยายามกระทาใหหญงแทลกโดยหญงนนไมยนยอมตาม และความผดฐานทาใหหญงแทงลกโดยหญงนนไมยนยอมเปนเหตใหหญงถงแกความตายหรอไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ41 (9) ความผดฐานทอดทงบคคลซงตนมหนาทตองปกปองดแล42 (10) ความผดฐานจบกมและหนวงเหนยวกกขงผอนโดยไมชอบดวยกฎหมายตาย43 (11) ความผดฐานลกพาตวเดก ความผดฐานจบตวบคคลไปเพอแสวงหาประโยชนอยางใดอยางหนงโดยไมชอบดวยกฎหมาย ความผดฐานลกพาตวบคคลเพอสงออกไปนอกประเทศ ความผดฐานขายหรอซอมนษย ความผดฐานขนสงขนยายคนทถกลกพาตวออกไปนอกประเทศ ความผดฐานสงตอคนทถกลกพาตวออกไปนอกประเทศ44 (12) ความผดฐานหมนประมาท45(13) ความผดฐานลกทรพย ความผดฐานบกรก ความผดฐานปลนทรพย46 ความผดฐานชงทรพยและปลนทรพย (14) ความผดฐานฉอโกงและความผดฐานกรรโชก47 (15) ความผดฐานเบยดบงทรพยสนของทางราชการเปนของตนเอง 48 (16) ความผดฐานการชวยจาหนาย ชวยพาเอาไปเสย ชวยซอนเรนหรอรบไวเปนคาตอบแทนซงทรพยทไดมาจากการกระทาความผด49 ประมวลกฎหมายอาญาญปน มาตรา 2 เปนบทบญญตทกาหนดใหการกระทาความผดทกระทบตอความมนคงของประเทศญปนตามทระบไวในมาตรานเปนความผดทผกระทาจะตองถกบงคบตามกฎหมายอาญาญปน โดยไมคานงวาผกระทาความผดจะเปนคนสญชาตใดและ ไมคานงวาความผดนนจะไดกระทาลง ณ ทใด สวนหลกอานาจลงโทษสากลประเทศญปนไดกาหนดใหผใดกตามทกระทาความผดดงตอไปนตองรบโทษในประเทศญปน50 ความผดฐานกอการกบฏ ความผดฐานคบคดกบ

41 Article 214 Abortion through Professional Conduct; Causing Death or Injury 42 Article 218 Abandonment by a Person Responsible for Protection 43 Article 220 Unlawful Capture and Confinement 44 Article 224 Kidnapping of Minors 45 Article 230 Defamation 46 Article 235 Theft Article 235-2 Taking Unlawful Possession of Real Estate Article 236 Robbery Article 238 Constructive Robbery Article 239 Robbery by Causing Unconsciousness Article 240 Robbery Causing Death or Injury 47 Article 246 Fraud 48 Article 253 Embezzlement in the Pursuit of Social Activities 49 Article 256 (2) Acceptance of Stolen Property

50 Articles 2 This Code shall apply to anyone who commits one of the following crimes outside the territory of Japan ;

101

บคคลทกระทาการเพอประโยชนของรฐตางประเทศ ดวยความประสงคทจะกอการรกรานประเทศญปน ความผดฐานการกระทาดวยประการใดๆ อนเปนการชวยเหลอชาตศตรใหทาการรบกบประเทศญปน ความผดฐานพยายามกระทาความผด ความผดฐานปลอมแปลงสาสนของพระจกรพรรดหรอเอกสารของรฐบาล ความผดฐานปลอมแปลงเอกสารราชการความผดฐานแจงใหเจาพนกงานโนตารจดขอความอนเปนเทจลงในเอกสาร ความผดฐานใชหรออางเอกสารราชการปลอม และความผดเกยวกบการบนทกขอมลดวยวธการทางแมเหลกไฟฟาโดยไมมอานาจ เนองจากการกระทาดงกลาวจะตองกระทาโดยเจาพนกงานของรฐบาลหรอโดยหนวยงานราชการทมอานาจ ความผดเกยวกบการปลอมบตรจายเงนหรอทาบตรจายเงนโดยไมมอานาจความผดเกยวกบการมไวในครอบครองซงบตรจายเงนปลอมหรอททาขนโดยไมมอานาจการตระเตรยมเพอทาบตรจายเงนปลอมหรอบตรจายเงนททาขน

(i) Deleted; (ii) The crimes prescribed under Article 77 through 79 (Insurrection;

Preparation; Plots ; Accessory ship to Insurrection); (iii) The crimes prescribed under Articles 81 (Instigation of Foreign

Aggression), 82 (Assistance to the Enemy), 87 (Attempts) and 88 (Preparation ; Plots) ; (iv) The crime prescribed under Articles 148 (Counterfeiting of Currency

and Uttering of Counterfeit Currency) as well as an attempt thereof ; (v) The crimes prescribed under Articles 154 (Counterfeiting of

Imperial or State Documents), 155 (Counterfeiting of Official Documents), 157 (False Entries in the Original of Notarized Deeds) and 158 (Uttering of Counterfeit Official Documents), and the crime concerning and electromagnetic records Which should be created by public office or a public official in Article 161-2 (Unauthorized Creation of Electromagnetic records) ; (vi) The crimes prescribed under Articles 162 (Counterfeiting of Securities) and 163 (Uttering of Counterfeit Securities); (vii) The crimes prescribed under Articles 163-2 through 163-5 (Unauthorized Creation of Payment Cards with and Electromagnetic records; Possession of Payment Cards with an Unauthorized Electromagnetic records; Preparation for Unauthorized Creation of Payment Cards with and Electromagnetic records; Attempts) ; (viii) The crimes prescribed under Articles 164 through 166 (Counterfeiting or Unauthorized Use of The Imperial Seal; Counterfeiting or Unauthorized Use of Official Seals; Counterfeiting or Unauthorized Use of Official Marks) as well as an attempt of the crimes prescribed under paragraph (2) of Article 164, paragraph (2) of Article 165, and paragraph (2) of Article 166.

102

โดยไมมอานาจและการพยายามกระทาความผด ความผดฐานปลอมแปลงดวงตราหรอรอยตราของพระจกรพรรดหรอดวงตราหรอรอยตราปลอมนน ความผดฐานปลอมแปลงดวงตราหรอรอยตราของหนวยงานราชการหรอใชดวงตราหรอรอยตราปลอมนนและความผดฐานปลอมแปลงเครองหมายของหนวยงานราชการหอใชเครองหมายของหนวยงานราชการปลอม

3.7.2 คาพพากษาถงทสด

3.7.2.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

เนองจากประเทศสหรฐอเมรกามศาลอยดวยกน 2 ระบบ คอ ศาลรฐบาลกลาง และศาลมลรฐ อยางไรกตาม ในแตละมลรฐอาจมศาลสงมลรฐของตนเองแยกออกไปจากศาลสงรฐบาลกลางกได ดงนนในการพจารณา เรองหลกการหามดาเนนคดซากรณทศาลมคาพพากษามาแลว ผเขยนจะแบงการพจารณาออกเปน 3 กรณ กรณแรก เปนเรองทศาลในมลรฐหนงมคาพพากษาในคดแรกแลว ศาลในอกมลรฐหนงจะตองคานงถงคาพพากษาของอกมลรฐหนงแคไหนเพยงใด กรณทสอง เปนเรองทศาลของรฐบาลกลางมคาพพากษาในคดแรกแลว ศาลในมลรฐจะตองคานงถงคาพพากษาของศาลรฐบาลกลางแคไหนเพยงใด และกรณทสาม เปนเรองทศาลตางประเทศมคาพพากษาในคดแรกแลว ศาลรฐบาลกลางจะตองคานงถงคาพพากษาของศาลรฐบาลกลางแคไหนเพยงใด กรณแรก เปนเรองทศาลในมลรฐหนงมคาพพากษาในคดแรก แลวศาลในอก มลรฐหนงจะตองคานงถงคาพพากษาของอกมลรฐหนงแคไหนเพยงใด สาหรบศาลมลรฐจะมอานาจในการพจารณาคดทเกดภายในมลรฐ ทไมเกยวกบมลรฐอน มลรฐตางๆ กจะมศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา ซงความผดอาญานนอาจเปนความผดของมลรฐหนงแตไมผดตอมลรฐอนกได ดงนน การพจารณาคดซาในกรณเชนนจงไมเคยเกดขน กรณทสอง เปนเรองทศาลของรฐบาลกลางมคาพพากษาในคดแรกแลว ศาลในมลรฐจะตองคานงถงคาพพากษาของศาลรฐบาลกลางแคไหนเพยงใด ศาลรฐบาลกลางมอานาจในการพจารณาคดระหวางประเทศระหวาง ประเทศสหรฐอเมรกากบประเทศอนๆ รวมทงการพจารณาในกรณทคความเปนพลเมองตางมลรฐกน อยางไรกตาม เขตอานาจในการพจารณาคดของศาลรฐบาลกลางกอาจทบซอนกบศาลมลรฐได ซงเรยกวา Dual Sovereignty และนามาสการพจารณาเรองการหามดาเนนคดซา

โดยแนวคดในสมยเดม ศาลรฐบาลกลาง และศาลมลรฐจะไมคานงถงคาพพากษาของกนและกน เนองจากหลกการปกครองทใหอานาจอธปไตยแกมลรฐตางๆในการปกครองตนเอง แตละมลรฐมอสระในการใชอานาจอธปไตยเปนของตนเอง ในการนผเขยนขอยกตวคด ระหวาง Bartkus v. Illinois โดย นาย Bartkus ไดไปกระทาความผดฐานปลนทรพย และถกศาลรฐบาลกลางยกฟอง ยกฟองตอมา นาย Bartkus ไดถกฟองตอศาลมลรฐ Illinois นาย Bartkus ไดใหการตอสวา

103

การพจารณาคดของศาล มลรฐ Illinois เปนการดาเนนคดซา อยางไรกตาม ศาลมลรฐ Illinois พพากษาลงโทษนาย Bartkus โดยใหเหตผลวาศาลมลรฐไมมหนาทจะตองพจารณาถงคาพพากษาของศาลรฐบาลกลาง51 ตอมากมคดทานองเดยวกนเกดขนอก คอคด Abbate v. United State ซงในคดนผพพากษาใหความเหนวา การจะพจารณาคดซากนอกหรอไมนน ควรเปนดลพนจของศาล ทจะพจารณาถงอานาจอธปไตย ซงเปนสทธในการบงคบใชกฎหมายภายในของตน อยางไรกตาม หากการพจารณานนเกดจากการสมยอม ศาลกสามารถดาเนนคดซาไดโดยไมตองใชดลพนจ52 กรณทสาม เปนเรองทศาลตางประเทศม คาพพากษาในคดแรกแลว ศาลรฐบาลกลางจะตองคานงถงคาพพากษาของศาลรฐบาลกลางแคไหนเพยงใด สาหรบในประเดนนศาลสหรฐอเมรกาไดเคยมคาพพากษาในคด United State v. Lanza และ คด United State v. Furlong วาหากมการกระทาความผดทเปนความผดสากล ทศาลสหรฐมอานาจในการพจารณาเกดขน และศาลตางประเทศไดมคาพพากษาแลว ประเทศสหรฐอเมรกาโดยศาลรฐบาลกลางจะไมมอานาจในการพจารณาคดนนอก53 นอกจากน คด Rose v. Himeley โดยผพพากษา MARSHALL ไดใหความเหนวา ผพพากษาจะตองปฏเสธสาหรบผลกระทบใดๆ ทจะมการฟองรองคดใหมอกครง เพอเปนหลกประกนในการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล54 ในยคสมยใหม แนวทางของอานาจอธปไตยแบบเดมทอธบายถงสทธเดดขาดในรฐตามกฎหมายระหวางประเทศนนเปนเรองทลาสมย เนองจากทกวนนเราควรทมงคมครองสทธเสรภาพของบคคล มากกวาการปกปองอานาจอธปไตยของรฐ ดงนนสหรฐอเมรกาจงไมควรทจะดาเนนคดซาหากศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว

51 Bartkus v. Illinois 52 Abbate v. United State 53 United State v. Lanza และคด United State v. Furlong 54 Rose v. Himeley

104

3.7.2.2 ประเทศญปน55

เมอมคาพพากษาของศาลตางประเทศในความผดทเปนการกระทากรรมเดยวกนแลว กไมหามทศาลญปนจะพจารณา พพากษาอกครง แตตองคานงถง โทษทผกระทาความผดไดรบมาแลว ซงศาลญปนจะลดโทษหรอไมลงโทษเลยกได

3.7.2.3 สาธารณรฐเยอรมน56

เมอมคาพพากษาของศาลตางประเทศในความผดทเปนการกระทากรรมเดยวกนแลว กเปนดพนจของศาลในการทจะพจารณาคดนนอก แตตองคานงถงโทษทผกระทาความผดไดรบมาแลว โดยการลงโทษนนอาจพจารณาไดในลกษณะเดยวกน

3.8 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนในตางประเทศ

เนองจากการกระทาความผดอาญาทเกดขนในคราวเดยวกนอาจมไดกอใหเกดคดความเพยงหนงคดเทานน จงเปนไปไดวาขอเทจจรงของคดหนงหรอพยานหลกฐานของคดหนงจะไปเกยวพนกบขอเทจจรงในอกคดหนงหรอพยานหลกฐานคดหนงได กลาวคอ ถาหากขอเทจจรงทศาลกาลงจะวนจฉยนน ไดเคยมคาพพากษาของศาลในคดอนวนจฉยขอเทจจรงเดยวกนถงทสด ยอมมประเดนวา ศาลในคดหลงตองถอขอเทจจรงตามคาพพากษาในคดแรกหรอไม ในประเดนนมจดทเกยวโยงกบหวขอวทยานพนธของผเขยน กลาวคอ ถาหากขอเทจจรงทศาลไทยกาลงวนจฉยนนไดเคยมคาพพากษาของศาลตางประเทศวนจฉยขอเทจจรงอยางเดยวกนถงทสดไวกอนแลว ยอมเกดปญหาวาศาลไทย ทกาลงวนจฉยจะตองวนจฉยขอเทจจรงเปนทยตตามคาพพากษาศาลตางประเทศทไดเคยวนจฉยไวแลวมากนอยเพยงใด เพราะหากศาลไทยยอมรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาศาลตางประเทศในคดกอนกเทากบเปนการยอมรบคาพพากษาบางสวน และไมเปนการดาเนนคดซา

55 Article 5 (Effect of Foreign Judgments) Even when a final and binding decision has been rendered by a foreign judiciary against the criminal act of a person, it shall not preclude further punishment in Japan with regard to the same act; provided, however, that when the person has already served either the whole or part of the punishment abroad, execution of the punishment shall be mitigated or remitted.

56 Section 51 (3) If a convicted person has already been sentenced abroad for the same offence, the foreign sentence to the extent it has been served, shall be credited toward the new sentence. Subsection (1) above shall apply mutatis mutandis to any other detention suffered abroad.

105

ตามหลกกฎหมายลกษณะพยานทเปนสากลทงในประเทศทเปนระบบกฎหมายคอมมอน ลอว (Common Law) และซวลลอว (Civil Law) ไดมแนวทางสาหรบเรองนอย 2 แนวทาง คอ ศาลทกาลงจะวนจฉยขอเทจจรงจะตองวนจฉยขอเทจจรงเปนทยตตามทศาลอนไดเคยวนจฉยเอาไวแลว หรอศาลสามารถใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานเพอพสจนขอเทจจรงเปนอยางอนโดยถอเอาคาพพากษาคดอนเปนเพยงพยานหลกฐานชนหนงเทานน โดยววฒนาการของหลกการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนไดเกดขนในราวศตวรรษท 15 ศาลในคด Hynde’s Case ซงตดสนในป ค.ศ.1591 ไดใหเหตผลตอหลกความเปนเดดขาดของคาพพากษาวา หลกความเปนเดดขาดของคาพพากษามขนเพอหลกเลยงการไมมทสนสดของขอโตแยง และถอเปนประโยชนของสาธารณะและขณะเดยวกนการพจารณาคดตอบคคลกไมควรกระทาถงสองครงในเหตการณเดยวกน เมอศาลมคาพพากษาออกมาโดยถกตองตามกฎหมายแลว คาพพากษานนยอมเปนทสด การนาเอาพยานหลกฐานอนเขาสบเพอโตแยงความถกตองของคาพพากษาไมสามารถทาได

อนง การรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนในระบบกฎหมายคอมมอน ลอว Common law เรยกวา หลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด ทถกจดเปนสาขาหนงของหลกกฎหมายปดปาก โดยคาพพากษา โดยหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคดถอเปนประเดนทเกยวโดยตรงกบหลกการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอน กลาวคอ แมคดกอนหนาและคดทกาลงพจารณาจะมมลแหงคดทแตกตางกนกตาม แตถาหากคดทงสองมประเดนแหงคดทตองพจารณาแมเพยงประเดนใดประเดนหนงทเหมอนกนและคความเดยวกน ศาลทกาลงพจารณาอยในภายหลงจาเปนตองถอตามขอเทจจรงจาเปนจะตองถอขอเทจจรงเปนทยตตามทศาลในคดแรกไดวนจฉยไวเปนทสดแลวเทานน ศาลจะรบฟงหรออนญาตใหคความนาพยานหลกฐานอนเขาสบเพอรบฟงขอเทจจรงเปนประการอนนอกเหนอจากขอเทจจรงทปรากฏในคดแรกไมไดเดดขาด เพราะหากศาลปลอยใหมการดาเนนคดซาสองในขอเทจจรงเดยวกน โดยทคความตางฝายตางมโอกาสตอสคดและนาเสนอพยานหลกฐานกนอยางเตมท ในคดแรกแลวยอมเปนสงทไมยตธรรมอยางยง อกทงยงอาจนามาซงการวนจฉยขอเทจจรงของศาลทงสองคดทขดแยงกนได จะเหนไดวาหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคดจะมลกษณะกวางกวาหลกกฎหมายปดปากโดยเหตแหงการฟองคด เพราะหลกกฎหมายปดปากโดยเหตแหงการฟองคดจะหามนาคดมาฟองศาลเฉพาะกรณทมมลแหงคดของทงสองคดเหมอนกนเทานน ในขณะทหลกกฎหมายปดปากประเดนแหงคดมงพจารณาถงประเดนขอพพาทแหงคดเปนสาคญ แมเหตแหงการฟองรองจะเปนคนละเหต อนทาใหโจทกมอานาจฟองเพราะหลดพนจากขอจากดเรองการฟองซาแตกรณกจะตองดวยบทตดพยานโดยประเดนแหงคดอยนนเอง ทาใหศาลทพจารณาคดไมสามารถรบฟงขอเทจจรงเปนประการอนได เพราะจะตองรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดกอนหนาทเคยไดวนจฉยขอเทจจรงทเกยวพนกนเอาไวแลวเทานน

106

3.8.1 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนของประเทศสหรฐอเมรกา

ในประเทศสหรฐอเมรกา สามารถอางองไดจากหลกกฎหมายพยานหลกฐาน กลาวคอ ถาหากขอเทจจรงทศาลกาลงวนจฉย ไดเคยมคาพพากษาของศาลอนวนจฉยในขอเทจจรงเดยวกน ถงทสดเอาไวกอนแลว ยอมมขอพจารณาวาศาลทกาลงจะทาคาพพากษาจะตองวนจฉยขอเทจจรงเปนทยตตามทศาลอนไดเคยวนจฉยเอาไวแลว หรอศาลในคดอาญาไมผกมดทจะตองรบฟงขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาศาลในคดอนไมวาจะเปนศาลแพงหรอศาลอาญา โดยศาลสามารถใชดลพนจในการรบฟงพยานหลกฐานเปนพยานชนหนงในคดเทานน

การนาหลกกฎหมายปดปากในประเดนแหงคด (Collateral Estoppels) มาใชในคดอาญาของประเทศสหรฐอเมรกาหรอการนาขอเทจจรงในคาพพากษาคดอาญากอนหนามาใชผกพนขอเทจจรงในคดอาญาทกาลงพจารณานนสามารถพจารณาได 2 รปแบบ คอ นาขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอาญากอนหนามาใชในลกษณะทเปนโทษแกจาเลยในคดอาญาทกาลงพจารณา Offensive Collateral Estoppels หรออาจเปนกรณทนาขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอาญากอนหนามาใชในลกษณะทเปนคณแกจาเลยในคดอาญาทกาลงพจารณา (Defensive Collateral Estoppels)57 ในการพจารณาคดอาญาหากปรากฏวา ขอเทจจรงอนเปนประเดนแหงคดทกาลงพจารณาอย ไดเคยมคาพพากษาของศาลอาญาในคดกอนหนาวนจฉยเอาไวแลววา จาเลยไดเคยกระทาความผดจรง โจทกจะรองขอตอศาลใหวนจฉยขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดกอนหนา ตามหลกกฎหมายปดปากโดยคาพพากษาเพอบรรเทาภาระในการพสจนขอเทจจรงของตน ซงนกนตศาสตรของประเทศสหรฐอเมรกาเหนวา ศาลทพจารณาคดอาญาไมควรนาเอาขอเทจจรงตามคาพพากษาของคดอาญากอนหนามาใชในลกษณะทเปนโทษกบจาเลย เพราะจาเลยควรตองไดรบสทธในการพจารณาอกครง ซงเปนสทธทรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกาไดรบรองไวในการแกไขครงท 6 The six Amendment58 หากมการถอขอเทจจรงตามคาพพากษาทลงโทษจาเลยในคดกอนหนายอมเปนการปดกนไมใหโอกาสลกขนใชดลพนจพจารณาคดดงทควรจะเปน

57 Ray B. Schlegel, Zinger V. Terrel The Collateral Effect of Criminal Judgment in Subsequent Civil Litigation : New Law in Arkansas and the Question Unanswered, Arkansas Law Review 2001 : 3.

58 The six Amendment : In all criminal prosecutions, the accused shall enjoy the right to a speedy and public trial, by an impartial jury of the State and district wherein the crime shall have been committed, which district shall have been previously ascertained by law, and to be informed of the nature and cause of the accusation; to be confronted with the witnesses against him; to have compulsory process for obtaining witnesses in his favor, and to have the Assistance of Counsel for his defense.

107

ในคด State v. Scarbrough 200559 โดยศาลไดสรปวา ถงแมการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดกอนหนาจะเปนการปองกนการดาเนนคดซา และปองกนการสนเปลองทางเศรษฐกจ แตกรณทเปนคดอาญาสทธของจาเลยทจะไดรบการพจารณาโดยลกขน ซงเปนสทธตามรฐธรรมนญ จาเปนจะตองถกนามาชงนาหนกเพอพจารณาถงความเหมาะสมดวย ดงนน ศาลในคดอาญาจะตองเปดโอกาสใหจาเลยนาพยานหลกฐานเขาสบเพอพสจนวาตนไมไดกระทาความผด ถงแมศาลในคดอาญากอนหนาจะไดเคยวนจฉยเอาไววาจาเลยกระทาทาความผดกตาม60

คด Pena-Cabanillas V. United State 196861 ตดสนวาใหนาขอเทจจรงตาม คาพพากษาคดอาญากอนหนาทตดสนวาจาเลยหลบหนเขาเมองโดยไมชอบดวยกฎหมาย มาใชในการ

59 State v. Scarbrough : The right to a jury in a criminal case ordinarily includes the right to have the same trier of fact decide all of the elements of the charged offense. Unless the same jury is permitted to deliberate meaningfully upon all of the issues that are crucial to a verdict of guilt or innocence of the particular crime charged, a defendant will not have secured the jury right contemplated by the Constitution.

60 ไกรพล อรญรตน, “การรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนตามหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด,” ดลพาห, เลม 1, ปท 61, น.90-91 (มากราคม – เมษายน 2557).

61 Pena-Cabanillas V. United State: the issue of alienage were to be tried each time a defendant makes an entry into the United States, after once having been found by judicial determination to be an alien, there would be less to deter future entries than at the present. Even though the present risk of prosecution for illegal entry would remain under 8 U.S.C. § 1326, a defendant would have an added incentive to enter again and again, knowing that a trial de novo on the issue of alienage would be forthcoming and that such trial might, on one occasion, result in a favorable verdictand accomplishment of the objectives of the immigration laws to discourage and effectively control the already difficult problem of illegal entries into this country would be weakened Of course the defendant is entitled to have tried anew each time the facts as to his entry and its justification on other grounds (see 8 U.S.C.A. § 1326) as well as any change of nationality status since the prior adjudication. And it is equally beyond question that the accused is always entitled to have any prior proceedings carefully examined in order to determine surely whether a prior adjudication of alienage was made after a full and adequate hearing, and was essential to a determination of the case."

108

พจารณาคดอาญาภายหลงดวย ถาหากคดมประเดนเดยวกนและคความเดยวกน กลาวคอ มการหลบหนเขาเมองโดยไมชอบดวยกฎหมาย เมอศาลพพากษาลงโทษและขบไลออกนอกประเทศแลว จาเลยมกจะหนกลบเขามาโดยไมชอบอกหลายครง ดงนน เพอประโยชนในการปราบปรามและการควบคมการหลลบหนเขาเมองโดยไมชอบดวยกฎหมาย ศาลจงนาขอเทจจรงทตดสนในคดกอน มาใชผกมดจาเลยคนเดมไมใหโตแยงขอเทจจรงเปนประการอน

คด Ashe v. Swenson เมอศาลในคดแรกไดวนจฉยเอาไวอยางชดเจนแลววา จาเลยไมไดกระทาความผดอาญา รฐยอมไมสามารถพสจนขอเทจจรงในประเดนดงกลาวอกครงดวยการดาเนนคดอาญาภายหลงเปนอกคดหนง ทงน เพราะประเดนทวาจาเลยกระทาความผดหรอไม เมอศาลในคดแรกรฐไดรบโอกาสอยางเตมทและเปนธรรมในการนาพยานหลกฐานเขาพสจนความผดของจาเลยแลว ถายอมใหมการพสจนความผดกนอกครงหนงในการดาเนนคดอาญาภายหลง ยอมเปนการขดตอสทธของจาเลยในคดอาญาทจะไมถกดาเนนคดสองครงในเรองเดยวกน Double Jeopardy ทปรากฏในการแกไขรฐธรรมนญครงท 562 และครงท 1463 The Fifth and Fourteenth Amendment อยางชดเจน

62 The Fifth Amendment of the U.S. Constitution provides, "No person

shall be held to answer for a capital, or otherwise infamous crime, unless on a presentment or indictment of a grand jury, except in cases arising in the land or naval forces, or in the militia, when in actual service in time of war or public danger; nor shall any person be subject for the same offense to be twice put in jeopardy of life or limb; nor shall be compelled in any criminal case to be a witness against himself, nor be deprived of life, liberty, or property, without due process of law; nor shall private property be taken for public use, without just compensation."

63 The Fourteenth Amendment of the U.S. Constitution provides, All persons born or naturalized in the United States, and subject to the jurisdiction thereof, are citizens of the United States and of the State wherein they reside. No State shall make or enforce any law which shall abridge the privileges or immunities of citizens of the United States; nor shall any State deprive any person of life, liberty, or property, without due process of law; nor deny to any person within its jurisdiction the equal protection of the laws.

109

3.8.2 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนของประเทศองกฤษ

การรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนเปนหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด (Issue Estoppels) ทถกจดเปนสวนหนงของหลกกฎหมายปดปากโดยคาพพากษา (Estoppels by Judgment) หรอความศกดสทธของคาพพากษา ซงประเทศองกฤษถอวาถอยคาและขอความใน คาพพากษาของศาลกษตรยมความศกดสทธ ทกคนจะตองใหการยอมรบเปนทยตตามขอความทปรากฏในคาพพากษานน บคคลใดจะกลาวอางวาคาพพากษานนไมถกตองหรอขอพสจนเพอเปลยนแปลงขอเทจจรงตามคาพพากษาของศาลกษตรยเปนอยางอนไมสามารถทาไดโดยเดดขาด หาใชหมายความถงเฉพาะคาพพากษาเทานน แตยงรวมถงขอความทกตวอกษร ทมการกลาวอางในคาพพากษาดวย ททกคนตองใหการยอมรบและหามปฏเสธ64 โดยเหตผลสาคญทถอแนวคดเบองหลง คอ การดาเนนคดทมจดสนสดถอเปนประโยชนสาธารณะและขณะเดยวกนการพจารณาคดตอบคคลกไมควรกระทาสองครงในเหตการณเดยวกน เมอศาลมคาพพากษาออกมาโดยถกตองตามกฎหมายแลว คาพพากษาดงกลาวยอมเปนทสด การนาพยานหลกฐานเขาสบเพอโตแยงความถกตองของคาพพากษาไมสามารถทาได65

สาหรบประเดนเกยวกบหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนในคด เคยมการหยบยกขนพจารณาในชนศาล กลาวคอ ศาลองกฤษ

ในคด R.V Hogan ตดสนวา จาเลยถกฟองฐานทารายรางกายผเสยหายจนบาดเจบสาหสและศาลในคดนนไดพพากษาลงโทษจาเลย ตอมาผเสยหายถงแกความตายอนเนองมาจากการถกทาราย โจทกจงนาคดมาฟองจาเลยในฐานฆาคนตายเปนอกคดหนง ดงนน จาเลยยอมถกกฎหมายปดปากหามไมใหปฏเสธในคดแรกทวาจาเลยเปนผทารายรางกายผเสยหายจนไดรบบาดเจบสาหส ซงคาพพากษาในคดนแสดงใหเหนวาในอดตศาลองกฤษยอมรบวาหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด สามารถนามาใชในการพจารณาพพากษาคดอาญาได

64 กตพงษ จตสวางโศภต, “ผลผกพนของคาพพากษาในคดแพง : กรณศกษา

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 145,” (วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538), น.11.

65 Rupert Cross and Colin Tapper , Cross on Evidence 7 ed (London : Butterworth, 1990), p.74.

110

3.9 หลกการดาเนนคดอาญากบการหามดาเนนคดซา

หากจะวเคราะหถงการดาเนนคดซาในสวนคาพพากษาศาลตางประเทศทมตอการฟองคดในประเทศไทยสงหนงทเราจะตองคานงถง คอ การยอมรบคาพพากษาศาลตางประเทศ จากการศกษาในบททผานมาการยอมรบคาพพากษาของศาลตางประเทศของประเทศไทยนนไดผกพนในรปแบบของสนธสญญา แตหากไมมสนธสญญาประเทศไทยกจะพจารณาถงเรองการใชกฎหมายอาญาในสวนของการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ66 ซงมทงการอนญาตใหศาลสามารถลงโทษซาไดและ ไมสามารถลงโทษซาได ผเขยนเหนวา สงทอยเบองหลงคาพพากษากคอ การพจารณาคดทเปนขนตอนในการนาไปสคาพพากษา หากการพจารณาคดนนมขนตอนทดมมาตรฐานไมขดตอความสงบเรยบรอย กจะไมมปญหาใดทประเทศไทยจะตองลงโทษจาเลยซาอก

การดาเนนคดอาญาทดนนตองคานงถงสทธและเสรภาพของบคคล แมการกระทาความผดอาญาจะเปนการกระทาทกระทบกระเทอนตอสงคมโดยสวนรวมกตาม แตในทางปฏบตตองคานงถงสทธเสรภาพของบคคลในฐานะทเขาเปนสวนหนงของสงคมดวย โดยเฉพาะอยางยงจะตองคานงถงหลกการแบงแยกอานาจอธปไตย ดงนน การใชมาตรการตางๆ ในการดาเนนคดอาญาตองคานงถงหลกนตรฐมความเปนเสรนยม67 และคานงถงหลกอานาจอธปไตย และตองประกอบไปดวยหลกการ ดงน

3.9.1 หลกการคนหาความจรง

หลกการคนหาความจรงเปนหวใจสาคญทจะทาใหการดาเนนคดอาญามความถกตองและเปนธรรม กลาวคอ เปนหลกการทคกรณทกฝายมโอกาสดาเนนคดไดอยางเตมท และจาเลยตองไมถกมองวาเปนวตถในการดาเนนคด ทกองคกรในกระบวนการยตธรรมตงแตชนสอบสวน ฟองรอง และการพจารณาคด ตองไมวางตวนงเฉยและพยายามทาใหเกดความเทาเทยมกนของคความ ซงหากประเทศใดใชหลกการคนหาความจรงประกอบการพจารณาคด

ในประเทศทใชระบบคอมมอนลอว (Common Law) มวธการคนหาความจรงโดยใชระบบตอสระหวางคความ สวนสบพยานในศาลนนศาลจะวางตวเปนกลาง ทาหนาทเพยงควบคมการพจารณาคดใหเปนไปตามกฎเกณฑ อยางไรกตาม วธการคนหาความจรงในระบบกฎหมายนจะมการบญญตกฎหมายทเปนธรรมและคมครองจาเลย รฐไมสามารถจะกระทาทกวถทางใหไดมาซงความจรงโดยไมคานงถงสทธเสรภาพของประชาชนในสงคมโดยตองอานวยความยตธรรมใหแกประชาชนในการทจะไดรบความสมดลบนความถกตอง เปนธรรม และเสมอภาค

66 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 67 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 8 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2555), น.38.

111

ดงนน เพอใหสอดรบกบแนวคดดงกลาว กฎหมายระบบคอมมอนลอว (Common Law) จงมหลกการคนหาความจรงโดยการหามรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบ ขอสนนษฐานวาจาเลยเปนผบรสทธจนกวาจะพสจนใหศาลเชอโดยปราศจากขอสงสย การมทนายความคอยชวยเหลอจาเลย และการสบพยานตองทาอยางเครงครด เพอมใหมการเอาเปรยบซงกนและกน

ในประเทศทใชระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law) คอ ระบบการคนหาความจรงนน ทกองคกรในประบวนการยตธรรมตองมความกระตอรอรนในการคนหาความจรง เจาหนาทรฐทาหนาทสบสวนสอบสวน และรวบรวมพยานดวยตนเอง การพจารณาเปนการตอสระหวางจาเลยกบรฐ และมกจะใหพยานเบกความโดยการเลาเรองไดอยางกวางขวาง ผพพากษาจะถามพยานเพมเตมในภายหลง และเพอใหศาลทาหนาทไดอยางคลองตว กฎเกณฑทใชในการพจารณาคดและการสบพยานจะไมเขมงวดอยางระบบกลาวหา ซงระบบนไมไดเนนความเทา เทยมกนของคความ การพจารณา ลบหลงจาเลยสามารถทาได ระบบการสบพยานเปดโอกาสใหมการเสนอพยานหลกฐานตอศาลโดยไมจากดกาหนดระเบยบวธการเกยวกบการสบพยานมนอยมาก ไมเปนสาระสาคญ ศาลสามารถใชดลพนจไดอยางกวางขวาง68

สาหรบการดาเนนคดอาญาในสวนของการคนหาความจรงของประเทศไทย ไดใชระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law) แตในทางปฏบตกลบใชระบบกฎหมายแบบคอมมอนลอว (Common Law ) กลาวคอ ศาลวางตวเปนกลางในการสบพยาน โดยเปนหนาทของคความทงสองฝายทตองหาพยานหลกฐานมานาสบเพอใหศาลเชอ แตอยางไรกตาม กฎหมายไดใหความคมครองจาเลยและใหอานาจศาลในการคนความจรงเหมอนในระบบไตสวนอย เชน ขอสนนษฐานของกฎหมาย ทเปนคณกบจาเลย การมทนายความในการพจารณาคด การเรยกสานวนการสอบสวนหรอพนกงานอยการมาเพมเตม และการหามรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบ ประเทศไทยเชอมนของหลกการคนหาความจรงภายใตกฎหมายของตนเองถงขนบญญตหลกการในเรองการพจารณาลบหลงจาเลย และศาลสามารถลงโทษโดยอาศยคารบสารภาพของจาเลยได

3.9.2 หลกฟงความทกฝาย

หลกฟงความทกฝายเปนหลกทคานงถงความเสมอภาคของบคคลใหมความเทาเทยมกนในการดาเนนคดอาญา มการเผชญหนากนระหวางผตดสนคด คความ และพยาน โดยเฉพาะอยางยงตวผถกกลาวหาอาจเปนผทจะตองไดรบผลรายจากคาพพากษา เพอใหเกดความโปรงใสเปนธรรมและเปนทยอมรบของทกฝายหลกฟงความทกฝายจง เปดโอกาสใหผถกกลาวหารบรถงสทธและหนาท

68 สมยศ ไขประพาย, “บทบาทศาลยตธรรมในการพจารณาคดระบบไตสวน”,

หลกสตร ผบรหารในศาลชนตน รนท 10, สถานบนพฒนาขอราชการฝายตลาการ ศาลยตธรรม สานกงานศาลยตธรรม, น.4.

112

ตางๆ ในการดาเนนคดทจะมผลตอตวผถกกลาวหา โดยผถกกลาวหามสทธทจะทราบขอหาและรายละเอยดทเกยวของกบคดเพอเตรยมตวนาพยานหลกฐานเขาสการพจารณาเพอตอสคดแกขอกลาวหา ทงเปดโอกาสใหผถกกลาวหาตอสและเผชญหนากบพยานทเปนปรปกษของตน ซงอาจสงผลดในแงจตวทยาวาพยานอกฝายหนงไมกลาทจะเบกความเปนปรปกษใสรายกน และศาลสามารถคนหาความจรงไดจากการทมเผชญหนากนวาฝายหนงฝายใดมการแสดงออกอยางไร ในลกษณะทมพรธหรอเบกความเทจหรอไม69 ดงนน กฎหมายนานาอารยประเทศไมวารฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา กฎหมายวธพจารณาความอาญาของประเทศฝรงเศส ไดบญญตใหตองมตวจาเลยมาอยรวมในการพจารณาคดตลอดจนไดรบความชวยเหลอทางกฎหมาย70 โดยมบทบงคบ คอ ถาจาเลยไมมาในวนสบพยานโดยไมมขอยกเวนตามกฎหมาย การพจารณาคดตองยตลงจนกวาจาเลยจะมาศาล

สาหรบประเทศไทยได นาหลกฟงความทกฝายมาใชในการดาเนนคดอาญาในชนกอนพจารณาและชนพจารณา สาหรบชนกอนพจารณา เชน การสอบสวนปากคาผตองหาซงจาเปนตองกระทาเมอจะฟองเทานน เจาพนกงานตองแจง ขอหาแกผตองหา ตองแจงสทธทจะไดรบการแนะนาและตกเตอน และแจงสทธทจะใหทนายความหรอผทไววางใจเขาฟงการสอบปากคาของผตองหา ตองแจงเรองความเปนมาแหงชวตและความประพฤตอนเปนอาจณใหผตองหาทราบ ตองแจงผถกจบเมอมการจบ ตองอานบนทกการคนและตองใหลงชอรบทราบ สวนในชนพจารณา ศาลตองอานและบรรยายฟองใหจาเลยเขาใจขอหาไดด กลาวคอ ตองบรรยายการกระทาของจาเลยและตอจากนนศาลตองถามจาเลยเรองการกระทาผด

ทงน หากจาเลยกระทาผดกฎหมายแลวจาเลยไดหลบหนไมเขารวมการพจารณาหรอจาเลยมการกระทาอนเปนการขดขวางการพจารณากอความวนวาย สงเสยงรบกวนการสบพยาน ถงขนาดทาใหการพจารณาคดไมสามารถดาเนนการตอไปได ซงกฎหมายนานาอารยะประเทศ เชน ประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา รวมทงประเทศไทยไดคานงถ งหลกการพจารณาคดโดย ความรวดเรวและเปนธรรม ควบคกนกบหลกฟงความทกฝายโดยถอวากรณดงกลาวจาเลยไมประสงคทจะใชสทธในการตอสคด จงไมอาจนาสทธในการเผชญหนามาใชบงคบไดอนเปนการผอนปรนหลกการฟงความทกฝายและหลกการผอนปรนนยงไดขยายไปถงกรณทจาเลยไมมารวมการพจารณา การสบพยานนนกมไดสงผลกระทบสทธการตอสคดของจาเลย กลาวคอ ในการพจารณาคดทจาเลยใหการรบสารภาพโดยเปนคดทมอตราโทษเลกนอยหรอการสบพยานทไมเกยวกบจาเลยอนและ

69 ณรงค ใจหาญ, หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพแวนแกว, 2545), น.208. 70 คณต ณ นคร, “กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2549), น.65.

113

มทนายความคอยชวยเหลอ เพอใหมความคลองตวและสอดคลองกบความเปนจรงในทางปฏบต จงอนญาตใหศาลใชดลพนจใหมการพจารณาคดลบหลงจาเลยได

อยางไรกตาม การสละสทธนตองทาถกตองตามกฎหมายดวย เชน การทาหนงสอยนยอมไมเขารวมการพจารณา ซงในกลมประเทศทระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) ไดแก ประเทศองกฤษ การพจารณาคดสามารถทาลบหลงจาเลยไดซงเรยกวา (Pleads guilty by post) โดยผกระทาความผดทประสงคจะรบสารภาพไมจาเปนตองมาศาล และตองเปนความผดเลกนอย เชน คดทมโทษปรบสถานเดยว หรอมโทษจาคกไมเกน 3 เดอน71 ในการพจารณาศาลจะถอเสมอนวาจาเลยมารบสารภาพในศาลและจาเลยสามารถทจะสงคารองขอลดหยอนโทษในกรณนได และหากในเวลาตอมากอนศาลมคาพพากษา จาเลยไดขอถอนคารองดงกลาวเปนหนงสอ ศาลกจะดาเนนการไปตามปกต สวนกรณทจาเลยสงเสยงในหองพจารณาจนทาใหเกดการรบกวนในการสบพยานและการสบพยานดงกลาวไมสามารถกระทาไดตอไป และถอวาเปนความผดของจาเลยเองทกระทาการดงกลาว เพราะหากจาเลยอยรวมในหองพจารณาตอไปการดาเนนการสบพยานกไมสามารถทจะกระทาได ในสวนของประเทศสหรฐอเมรกาไดมคดเกยวกบการพจารณาลบหลงจาเลย คอ

คด lowa-State V. Turner ตดสนและวางหลกวา นอกจากสทธของจาเลยในการเผชญหนากบพยานแลวทเปนปรปกษและอยรวมในการพจารณาแลว เปนสทธทจาเลยสามารถสละสทธดวยความสมครใจ ซงการทจาเลยสละสทธเกดจากการทจาเลยใหการรบสารภาพ 72 ทงจาเลยตองทาความยนยอมเปนหนงสอ และศาลอาจสงใหจาเลยออกจากหองพจารณาและสบพยานลบหลงจาเลยได73 หลงจากทศาลเอาตวจาเลยออกจากหองพจารณาเจาหนาทศาลจะตองอานรายงานการพจารณาคดใหจาเลยดงกลาวฟงและมอบสาเนาคาขอใหลงโทษของพนกงานอยการและสาเนา คาพพากษาของศาลใหแกจาเลยดงกลาวอกดวย74 ในสวนประเทศเยอรมน กรณทจาเลยยนคารอง ไมมาศาล กรณนเปนเรองทจาเลยมเหตจาเปนหรอมหนาททไมอาจมาศาลไดในวนพจารณาคด โดยจาเลยยนคารองตอศาลแลวจาเลยกไมจาตองมาศาลในวนพจารณาคด ซงตองเปนคดทมอตราโทษจาคกไมเกน 6 เดอน75 และกรณสวนการสบพยานทไมเกยวกบจาเลยอน โดยศาลจะอนญาตเปนรายบคคลไป ในกรณจาเลยมทนายความศาลกอาจใหทนายความแกตางหรอรกษาสทธแทนจาเลยได โดยศาลจะพจารณาดจากคารองของจาเลยทจะไมเขารวมพจารณาคด นอกจากน ในกรณทการ

71 David Barnard, The Criminal Court in Action (London : Butterworth Co.Publishers Ltd., 1969), p.88. 72 Lawrence J Culligan,op.cit.,supra note 20, p.415-417.

73 วสาร พนธนะ, “วธพจารณาความอาญาในสหรฐ,” ดลพาห, เลม 5, ปท 25, น.65, (กนยายน – ตลาคม 2521),

74 Criminal Procedure Code section 322 75 Criminal Procedure Code section 233

114

พจารณาไมเกยวกบตนมและไดมทนายความหรอทนายความขอแรงหากศาลมดลพนจและมคาสงวาทนายไมตองมารวมการพจารณาคด ทนายความคนดงกลาวกสามารถทจะไมมาศาลในวนทกระบวนพจารณาบางสวนไมเกยวกบลกความของตนไดดวยเชนกน76

สาหรบประเทศไทย กฎหมายวธพจารณาความอาญาไดมการบญญตวาดวยการพจารณาและสบพยานลบหลงจาเลยตามมาตรา 172 ทว เปนเรองการพจารณาคดเลกนอย และจาเลยมทนายตามมาตรา 180 จาเลยขดขวางการพจารณาตามมาตรา 203 การพจารณาในศาลสงตามมาตรา 237 ทว การสบพยานไวกอน ทงน โดยมวตถประสงคเพอใหการพจารณาของศาลเสรจไปดวยความรวดเรว77 แตยงคงรกษาและคมครองสทธของจาเลยในการตอสคดดวย เพราะกฎหมายกาหนดใหจาเลยตองมทนายในการตอสคดและตองใหศาลอนญาตเสยกอน ซงหมายความวาศาลตองมการใชดลพนจวาจะพจารณาลบหลงจาเลยหรอไม จะกระทบสทธการตอสคดของจาเลยหรอไม เพอเปนการใหความสะดวกแกการสบพยานของโจทกในกรณทมจาเลยหลายคนโดยทหากการสบพยานไมไดเกยวกบจาเลยทไมมาศาล ศาลกสามารถพจารณาและสบพยานลบหลงจาเลยคนนนได ทาใหเปนการไมเสยเวลาโจทก ในการตองมารอใหจาเลยจนครบเสยกอน และเพอใหการพจารณาพพากษาคดในศาลเปนไปดวยความสงบเรยบรอยในกรณทจาเลยขดขวางการพจารณาของศาล

3.9.3 หลกวาจา

หลกวาจา หมายความวา ในการดาเนนคดในศาลจะตองมการสอบหาความจรงดวยวาจาในทกๆ เรอง แมจาเลยจะใหการเปนหนงสอไดแตกตองมการสอบวาจากนอกครง โดยใหโอกาสจาเลยในการทจะบอกเลาเรองราวขอเทจจรงในสวนของจาเลยในสวนของตวพยาน พยานทนามาสบในศาลตองมาเบกความตอศาลในขอเทจจรงบางอยางทมอย ซงการสบพยานกตองทาดวยวาจาเทานนและเอกสารกตองนามาแถลงดวยวาจาดวยจงจะนามาเปนขอวนจฉยได แตทงนกฎหมายกไดกาหนดกรอบการใหการดวยวาจาตองใหการตามขอเทจจรงตางๆ เกยวกบคดและตองไมแสดงความคดเหนเหตทตองมหลกวาจากเพอประโยชนทางดานจตวทยา ในการทจะพจารณาถงความนาเชอถอของบคคล หรอถอยคาทใหการโดยสงเกตจากกรยาอาการในระหวางนน78 และเพอใหศาล คความแตละฝาย และประชาชนทเขารบฟงการพจารณาไดรบทราบเกยวกบการตอบคาถามของคความหรอพยาน

76 Criminal Procedure Code section 231c 77 สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา,“รางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา”, (เรองเสรจท 0404/2524). 78 ชนานนท วงศวระชย, “การแกไขคาพพากษาในคดอาญาโดยการอทธรณ ตาม

ระบบคอมมอน ลอว และซวล ลอว”, (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527), น.135-136.

115

ทจะบงบอกวาพยานเหนเหตการณจรงหรอไม ฉะนนหากไมมหลกวาจาตวคความหรอพยานกสามารถอานคาใหการทเขยนเปนหนงสอ ซงจะเกดความแตกตางอยางมากและสงผลตอความไมเปนธรรม79

สาหรบประเทศไทยไดนามาหลกวาจามาใชในกฎหมายวธพจารณาความอาญา อยเหมอนกน เชน ในชนพจารณา ศาลตองมการสอบถามคาใหการจาเลย ในการสอบถามจาเลยนนจะถามเกยวกบขอมลตางๆ ทเกยวของกบจาเลยแลวจงสอบถามเกยวกบการกระทาวาจาเลยจะใหการอยางไร

3.9.4 หลกเปดเผย

การพจารณาคดทตองกระทาโดยเปดเผยนเปนหลกทสบเนองมาจากหลกนตรฐ อนเปนหลกทแสดงถง “ความเปนประชาธปไตย” และเปนคณลกษณะของวธพจารณาความอาญาทดประการหนง โดยมแนวคดจากการดาเนนการตางๆ ของรฐ ตองเปนไปโดยโปรงใสและประชาชนสามารถตรวจสอบการทางาน80 ดงนน การพจารณาคดและการสบพยานตองเปดโอกาสใหประชาชนทวไปเขาฟงการพจารณาคดได และศาลตองแสดงตอสาธารณะชนวากระบวนการยตธรรมไดทางานอยางไร ทาใหประชาชนไดมสวนรวมรเหนการจดการกบอาชญากรรมดวย ทงยงเปนการแสดงความชอบธรรมและลดโอกาสทจะเกดความเบยงแบนโดยอคต81

อยางไรกตาม การพจารณาโดยเปดเผยตองคานงถงการคมครองสทธเสรภาพของจาเลยทจะไมไดรบการปฏบตเยยงผกระทาความผดและไมไดประจานตอสาธารณชนดวย 82 เพราะจาเลยยงคงไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานวาเปนผบรสทธจนกวาศาลจะพพากษาถงทสดวาเปนผกระทาความผด ดงนน ในกรณทสามารถแสดงใหเหนไดวาการพจารณาลบนนมความจาเป นเพอคมครองประโยชนทเหนอกวาวตถประสงคของการพจารณาโดยเปดเผยและพงกระทาอยางจากดเฉพาะประโยชนแหงกรณนน83 จงจะสามารถกระทาได กลาวคอ เปนการจากดความเสยหายทอาจมตอชอเสยงของผถกกลาวหาหรอจาเลยในกรณทเกดความผดพลาดในการกลาวหา หรอการกลนแกลง

79 กลพล พลวน, “ลกษณะทวไปของประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ,”

วารสารอยการ, ฉบบท 40, ปท 4, น.24 (เมษายน 2524). 80 สญญา ธรรมศกด, คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค 3 ถง

ภาค 7 มาตรา 172-26, พมพครงท 6 ปรบปรงแกไขเพมเตมโดยศาสตราจารยประภาส อวยชย (กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2530), น.1.

81 นวพงษ บญสทธ , “การเปดเผยในการพจารณาคดอาญา ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530), น.115-130.

82 ณรงค ใจหาญ, หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 2, พมพครงท 3 แกไขเพมเตม (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2547), น.47.

83 Press – Enterprise Co. v. Superior Court , 464 U.S. 501 (1984)

116

โดยไมมมลความจรง84 และเพอคมครองสทธในชอเสยงเกยรตคณของโจทกหรอผเสยหาย โดยเฉพาะอยางยงในคดเกยวกบการกระทาความผดทางเพศ85 ความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน กจาเปนตองปกปดไวเพราะถอเปนเรองสาคญทประชาชนทกคน ดงนน หากมการพจารณาคด เปนการลบกฎหมายกจะยอมใหเฉพาะบคคลผมประโยชนไดเสยเทานนทจะเขาฟงการสบสวนสอบสวน ของเจาพนกงานและการพจารณาคดของศาลได กลาวคอ ประชาชนทวไปไมมสทธเขารวมฟงการพจารณา

เรองการพจารณาคดโดยเปดเผยถกกาหนดไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1947 The Universal Declaration of Human Rights ขอ 1086 และกตการะหวางประเทศ วาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 International Covenant on Civil and Political Right87 นอกจากน สนธสญญาแหงยโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพ ขนพนฐาน ค.ศ.1950 (Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) ไดบญญตคมครองสทธทจะไดรบการพจารราโดยเปดเผยโดยบญญตไวในขอ 6 วรรคแรก88

84 อดม รฐอมฤต, “การพจารณาคดโดยเปดเผย : หลกและขอยกเวนตามกฎหมายวธพจารณาความอาญาฝรงเศส,” วารสารนตศาสตร, เลม 1 ปท 20, น.70 (มนาคม 2533).

85 กลพล พลวน, “ลกษณะทวไปของประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ,” วารสารอยการ, ฉบบท 40, ปท 4, น.23 (เมษายน 2524).

86 Article 10 Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him.

87 Article 14 All persons shall be equal before the courts and tribunals. In the determination of any criminal charge against him, or of his rights and obligations in a suit at law, everyone shall be entitled to a fair and public hearing by a competent, independent and impartial tribunal established by law. The press and the public may be excluded from all or part of a trial for reasons of morals, public order (order public) or national security in a democratic society, or when the interest of the private lives of the parties so requires, or to the extent strictly necessary in the opinion of the court in special circumstances where publicity would prejudice the interests of justice; but any judgment rendered in a criminal case or in a suit at law shall be made public except where the interest of juvenile persons otherwise requires or the proceedings concern matrimonial disputes or the guardianship of children.

88 Article 6 Right to a fair trial in the determination of his civil rights and obligations or of any criminal charge against him, everyone is entitled to a fair and public hearing within a reasonable time by an independent and impartial

117

สาหรบประเทศไทย ไดบญญตการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคแรก และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง พ.ศ.2542 มาตรา 26

สวนการพจารณาลบถกกาหนดไวในสทธมนษยชนทางอาญาไวในมาตรฐานสากล โดยบญญตไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1947 (The Universal Declaration of Human Rights) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 (International Covenant on Civil and Political Rights) อนสญญาของสภายโรปเพอการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน (European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms)89

tribunal established by law. Judgment shall be pronounced publicly but the press and public may be excluded from all or part of the trial in the interests of morals, public order or national security in a democratic society, where the interests of juveniles or the protection of the private life of the parties so require, or to the extent strictly necessary in the opinion of the court in special circumstances where publicity would prejudice the interests of justice.

89 ณรงค ใจหาญ และคณะ, “รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณเรองสทธผตองหาจาเลย และผตองโทษในคดอาญา”, (กรงเทพมหานคร : กองทนพฒนากฎหมาย สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2540 ) น.10 ขอ 6 บญญตวา ในการพจารณาคดความผดอาญา บคคลทกคนมสทธทจะไดรบการพจารณาคดอยางเปดเผย เปนธรรม ภายในระยะเวลาอนสมควรโดยศาลทเปนอสระและยตธรรมซงจดตงตามกฎหมายคาพพากษาพงมการอานอยางเปดเผย แตในการพจารณาคดนนสอมวลชนและสาธารณชนอาจถกหามมใหเขาไปฟงการพจารณาทงหมดหรอบางสวนของคดไดหากเปนไปเพอคมครองประโยชนทางศลธรรม ความสงบเรยบรอย ของสารธารณชนหรอความมนคงของชาตในสงคมประชาธปไตยเมอมความจาเปนจะตองคมครองสทธประโยชนของเยาวชน หรอคมครองชวตความเปนสวนตวของคกรณหรอโดยความจาเปนทจากดตามความเหนของศาลในกรณทเปนพฤตการณพเศษ ในเมอการเปดเผยอาจสงผลกระทบกระเทอนตอประโยชนแหงความยตธรรม

118

3.9.5 หลกความเปนอสระในการชงนาหนกพยานหลกฐาน

ในประเทศตางๆ ไดจดระบบของการพจารณาคดทแตกตางกน แตหลกประการหนง ทมความเหมอนกน คอ หลกความเปนอสระในการชงนาหนกพยานหลกฐาน โดยปราศจากการแทรกแซงจากฝายบรหารหรออานาจอนใด เพอใหศาลสามารถดารงตนในฐานะหลกประกนการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนอยางเตมท โดยไมตองหวนเกรงวาจะถกถอดถอน ยายตาแหนง หรอลดเงนเดอน ทงน การชงนาหนกพยานหลกฐานเปนขนตอนการคนหาความจรงประเดนสดทาย ทคความพพาทกนโดยศาลตองนาพยานหลกฐานทกประเภททมไดเกดหรอไดมาจากการจงใจ คามนสญญา ขเขญ หลอกลวง หรอโดยมชอบดวยประการอน90 ทคความนาสบถงปญหาขอเทจจรงทพพาทกนมาพเคราะหอกชนหนงวาพยานหลกฐานนน มความนาเชอตามขออางขอเถยงของตนหรอไม เพอใหขอเทจจรงเปนทยต ทงน หลกความเปนอสระในการชงนาหนกพยานหลกฐานไมไดยอมใหอานาจเบดเสรจแกผพพากษา ในการพจารณาคดไดตามอาเภอใจหรอตามคาสง โดยไมคานงถงความถกตองชอบธรรม แตตองตงบนขอสนนษฐานของกฎหมายทวา อยาพพากษาลงโทษจนกวาจะแนใจวามการกระทาผดจรงและศาลตองใชดลพนจชงนาหนกพยานหลกฐานทงปวงวาควรจะรบฟงไดเพยงใดหรอไม มใชวาพยานเบกความอยางไรแลวตองรบฟงเสมอไป ซงโดยหลกแลวศาลมกจะรบฟงพยานทนาเชอถอมากทสด และตองใหเหตผลพจารณาจากสามญสานก ตรรกวทยา ความนาจะเปน ความนาเชอถอ ความเปนไปได ความขดแยง และความสอดคลองของพยานหลกฐานกบเหตการณทควรจะเปนเพอรกษาและปกปองความยตธรรม

3.9.6 หลกยกประโยชนความสงสย

หลกยกประโยชนแหงความสงสยเปนหลกนตรฐทมไวเพอประกนสทธเสรภาพของ ผถกกลาวหา อนเปนการแนะแนวทางสาหรบผทาหนาทคนหาความจรงทจะแสดงใหศาลเหนวามสงทสนบสนนวาการกระทาของจาเลยนนครบองคประกอบความผด ถงระดบมาตรฐานทกฎหมายกาหนดไวศาลจงจะพพากษาลงโทษจาเลยได ดงนน ในกรณใดกตามทยงมความสงสยตามควรในขอเทจจรงในคด กรณนนตองยกประโยชนแหงความสงสยใหเปนผลดกบผกระทาความผด 91 หลกการนมการยอมรบกนโดยทวไปทงในประเทศทใชระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law ) และระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law) โดยนานอารยประเทศไดตอบสนองหลกการนจงไดสรางขอสนนษฐาน

90 อดม รฐอมฤต, คาอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน, พมพครงท 4

(กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555), น.286. 91 Marvin Zalman, Criminal Procedure : Constitution and Society, 3

edition (New Jersey : Prentice Hall ,2002), p.452-454.

119

กฎหมายทเปนคณกบจาเลยขนมาวา บคคลทกคนเปนผบรสทธจนกวาจะมคาพพากษาถงทสดแสดงวาบคคลนนไดกระทาความผด (Presumption of innocence) ซงมผลใหการลงโทษบคคลใดจะตองปรากฏหลกฐานทปราศจากขอสงสยวาผทไดกระทาความผด (Proof beyond reasonable doubt)กลาวคอ ผทาหนาทคนหาความจรงตองนาพยานหลกฐานตางๆ ทไมไดเกดหรอไดมาจากการกระทาทมชอบพสจนใหศาลเชอโดยสจรตใจวาจาเลยเปนผกระทาความผดจรงอยางไมมขอสงสย หากจาเลยตองการนาพยานหลกฐานเขาพสจนจะตองพสจนใหถงระดบททาใหศาลเหนวา พยานหลกฐานทตนนาเขาสบสนบสนนมนาหนกความนาเชอถอของพยานมากกวาอกฝายหนง (Preponderance of probability) อนทาใหศาลเกดความสงสยวาไมนาจะมขอเทจจรงทกฎหมายไดสนนษฐานไวเกดขน และยกประโยชนความสงสยใหจาเลยโดยปลอยตวจาเลยไปในทสด

บทท 4

การดาเนนคดซาในประเทศไทย

ประเทศไทยไดมกฎหมายการหามดาเนนคดซาตงแตสมยสโขทย สมยอยธยา และรตนโกสนทรตอนตน และในปจจบนไดบญญตหลกการนไวในประมวลกฎหมายวธพจารณา ความอาญา ประมวลกฎหมายอาญา และพระราชบญญตตางๆ ทอนวตการจากสนธสญญาระหวางประเทศ เชน พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ. 2527 และสนธสญญาวาดวย ความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2000 ดงนน ในบทนจะเปนการกลาวถงขอความคดและความเปนมาของหลกการหามดาเนนคดซาในประเทศไทย

4.1 ขอความคดและความเปนมาของการดาเนนคดซา

การหามดาเนนคดซาในประเทศไทยเรมตนมาจาก แนวคดในเรองความศกดสทธของ คาพพากษา ซงแสดงไดจากการดาเนนคดอาญาของประเทศไทยในยคสมยเดม ใชระบบไตสวน และมการพจารณาโดยใชวธการทรมานรางกาย เฆยน บบขมบ ทเรยกวาระบบจารตนครบาล และเมอศาลตดสนแลว คาตดสนของศาลถอเปนทสด ในยคตอมาไดมแนวความคดในการพจารณาคดทเปลยนไป คอ ใหตลาการเรยกใหคความมาใหถอยคา เพอตงประเดน สบพยาน รวบรวมพยานหลกฐาน และสงสานวนไปใหศาลหลวงทาการตดสนคด1แตเมอศาลหลวงตดสนคดแลวกหามมใหมการอทธรณ หรอรอฟนคดขนใหม อยางไรกตาม คความสามารถจะฟองรองกลาวโทษผพจารณาหรอตลาการวากระทาผดหนาทหรอฎกาตอพระมหากษตรย2

หากพเคราะหแลวจะเหนวาแมไมมกฎหมายทกลาวถงการหามดาเนนคดซาโดยตรง แตการท ศาลหลวงตดสนคดแลว และกฎหมายถอวาคาตดสนของศาลหลวงเปนเดดขาดมผลผกพนคกรณจะไมมการอทธรณหรอรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ถอเปนกฎหมายของหลกการหามดาเนนคดซานนเอง

นอกจากน จากศกษาถงประวตกฎหมายของประเทศไทยจะเหนวา ยงมแนวคดทอกแนวคดหนงทเขามากอตงหลกการดาเนนคดซา คอ แนวคดในการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลเรมตนมาจากความคดทวา การดาเนนคดอาญามผลกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของผตองหาหรอจาเลย เชน

1 อดม รฐอมฤต, คาอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน, พมพครงท 4

(กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555), น.31. 2 อดม รฐอมฤต, คาอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน, พมพครงท 4

(กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555), น.32.

121

เมอมผ ถกกลาวหาวากระทาความผด เจาหนาทกจะออกหมายจบเพอนาตวผกระทาผดมาสกระบวนการพจารณาคด มการกกขงซงเปนการควบคมตวผถกกลาว ดงนน การทบคคลใดกตาม ทตกเปนจาเลยหรอผตองหาในคดแลวจะมความรสกเดอดรอนและหวาดหวน หากกฎหมายอนญาตใหรฐสามารถดาเนนคดซาไดจะทาใหผตองหาหรอจาเลยรสกวาเขาตองสคดความอยางไมรจกจบจกสน และจะเปนเหตการณหนงทอาจทาใหสงคมเกดความไมสงบไดเชนกน3

4.1.1 สมยสโขทย

สมยสโขทย มระบบการพจารณาคดโดยอางถงกฎหมายลกษณะตระลาการ สงคมในสมยสโขทยแบงกลมคนออกเปน 2 ชนชน คอ ชนชนปกครอง และชนชนท ถกปกครอง ชนชนปกครอง ประกอบดวย กษตรย ซงเปนผนาสงสดทาหนาทปกครองบานเมอง ซงลกษณะเปนพอขนหรอเจาเมอง พระสงฆ เปนผเชอมตอระหวางชนชน เปนศนยกลางของสงคม โดยขนนางและขาราชการเปนผ ชวยกษตรยในการปกครองบานเมอง สวนชนชนทถกปกครอง ประกอบดวย ประชาชนหรอไพร ทาหนาทเปนทหารในยามสงคราม และพลเรอนในยามสงบ สวนทาสเปนผใชแรงงานทวไป ซงนายสมยนนการพจารณาตดสนคดความ ไดมการวางแนวทางในการพจารณาตดสนคดความไวอยางชดเจนวา “ไพรฟา ลกเจาลกขนผแล ผดแผกแสกวางกน สวนดแทแล จงแลงความแกขาดวยซอ บเขาผลกมกผซอน เหนขางทานบใครพน เหนสบทานบใครเดอด” ซงตลาการผตดสนไดถกวางหลกปฏบตจะตองพจารณาคดดวยความเปนธรรมและเสมอภาค สทธของประชาชนในการทจะไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรมและคมครอง

ในกฎหมายมงรายศาสตร ไดปรากฏหลกความศกดสทธแหงคาพพากษาโดยมการบญญตหลกกฎหมายเอาไววา “ถอยคาทงหลายอนไดพรอมเพรยงกนตดสนตามธรรมโบราณแลว ไมควรใหผใดถอน อยางไรกตามมการกาหนดถงคดทพพากษาไมถกตอง และสมควรถกเพกถอนเสย 8 ประการ คอ (1) ตดสนโดยใชอานาจอาชญาขมเหง (2) ตดสนเพอเบยดเบยนเอาตวลกเมยทาน (3) ตดสนโดยผหญง (4) ตดสนในเวลากลางคน (5) ตดสนทบานของผตดสนคดความ (6) ตดสนทรโหฐาน (7) ตดสนโดยผทเปนศตรกบคความ (8) ตดสนโดยนายของคความฝายหนงฝายใด”

4.1.2 สมยอยธยา

สงคมในสมยอยธยามการแบงชนชนกษตรยอยในฐานะเทพ ในสมยนมการออกกฎขอบงคบตางๆ เกยวกบพระมหากษตรยอยางเดดขาด การใชพระราชอานาจอยภายใตกรอบธรรมะ ตามปรชญาของพทธศาสนา หลกทศพธราชธรรม ประชาชนมสทธเสรภาพในการนบถอศาสนา

3 สมศกด ประกอบแสงสวย, “การดาเนนคดอาญาชนเจาพนกงานเปนประบวน

เดยวกน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537), น.8.

122

การสบพยานในสมยนนตระลาการจะไปสบทบานพยาน และกฎหมายจากดการหามบคคลบางจาพวก ทไมสามารถจะเปนพยานได เชน ผเปนญาตของคความ คนหหนวก ตาบอด หญงนครโสเภณ กะเทยบณเฑาะว คนวกลจรต เดก 7 ขวบ เพชฌฆาต หรอกรณเมยนอยเมยหลวงเปนความกน จะฟงสามเปนพยานไมได อนง คดใดไมมพยานจะพสจนความจรง คดนนจะอาศยการพสจนโดยวธการดานา ลยไฟ ซงเปนทางออกสดทาย โดยคกรณจะเปนคนเลอก แตทงนบทบญญตทเกยวของกบเรองฟองซาในคดอาญา ปรากฏในกฎหมายลกษณะตระลาการสมยกรงศรอยธยา บทท 119 ซงบญญตวา

“อนง คดเรองเดยวกน มนผเจบฟองแลว ญาตพนองและผอนมาฟองชวยกนกลาวโทษจาเลยแหงเดยว โดยคดขอนนซาขนอกเลา ทานวาเปนการฟองกลมรม มใหรบไวบงคบบญชา”4

สาหรบการอทธรณในสมยนนเปนเรองของการพพาทระหวางคความฝายใดฝายหนงกบผพพากษาหรอตระตาการเปนการอทธรณในลกษณะฟองรองกลาวโทษผพจารณาหรอตวตลาการวากระทาผดหนาท

4.1.3 สมยรตนโกสนทร

สมยกรงศรอยธยาถงสมยรตนโกสนทรตอนตน ไดมการตรากฎหมายตราสามดวงขนโดยมกฎหมายลกษณะรบฟองบทท 21 ประการท 10 และกฎหมายอาญาหลวงบทท 127บญญตวา

“อนง คดสภาตระลาการบงคบบญชาแลว มใหหาคดขออนและเกบเอาคดซงยอมสาเรจกนแลมสนไหมพนยแลวมาฟองรองเรยกแลกฎหมายกด”5

“หามมใหมการกลาวอางคาพพากษาทไดตดสนโดยชอบดวยกฎหมายแลววาเปน คาพพากษาทมชอบ มเชนนนตองไดรบโทษ”

4.1.4 พระราชบญญตวธพจารณาความอาญาทมโทษใชไปพลางกอน ร.ศ.115

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงเลงเหนวาระบบการศาลและกฎหมายไทยมความลาหลงโดยไดทรงพระราชดารวา ใหรฐมนตรสภาปรกษากนเรยบเรยงขอพระราชบญญตลกษณะพจารณาความซงมโทษขนใหม ใหใชแทนพระราชกาหนดกฎหมายลกษณะพจารณาเดม ซงยงคงใชอยในพระราชอาณาจกรสยามน จากนน ในปรตนโกสนทรศก115 หรอพทธศกราช 2440 กมพระราชบญญตวธพจารณาความมโทษใชไปพลางกอน รตนโกสนทรศก 115 ซงไดรางขนโดย

4 ม.ร.ว.เสนย ปราโมช “กฎหมายสมยกรงศรอยธยา,” ดลพาห เลม 7, ปท 14, น.

57 (กรกฎาคม 2510). 5 เสถยร วชยลกษณ และคณะ รวบรวม, ประชมกฎหมายประจาศก เลม 15 ร.ศ.

114-115, (พระนคร : โรงพมพเดลเมล, 2478), น.86–87.

123

อาศยหลกกฎหมายของประเทศองกฤษเปนมลฐาน6 โดยนาหลกเรองศกดศรความเปนมนษย กลาวคอ บคคลทเกดมามความเทาเทยมกนในสายตาของกฎหมาย และการทเจาหนาทรฐจะจบกมลงโทษบคคลใดไดจะตองปรากฏวาการกระทาของบคคลนนเปนความผดและกฎหมายกาหนดโทษไว จะใชวธการจารตนคราบาลทเปนการทรมานรางกายหรอขมขใหรบสารภาพไมได การพจารณาตองทาโดยเปดเผย ฟงความทกฝาย การสบพยานตองชอบดวยเหตผล สาหรบหลกการหามดาเนนคดซาไดบญญตอยในหมวดท 6 ลกษณะโทษตามคาพพากษาตดสน มาตรา 37 ทบญญตวา

“เมอคาตดสนไดถงทสดแลว ผตองหานนไมมโทษแลวตองปลอยตวเสยทนท และจะกลบเอาตวมากกขงฤาตดสนลงโทษในคดอนเดยวกนนนอกไมได”7

4.1.5 กฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127

ความสาคญของกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127 เปนประมวลกฎหมายอาญาฉบบแรกของประเทศไทย ซงเปนเงอนไขในการทประเทศไทยจะขอยกเลกการเสยสทธสภาพนอกอาณาเขต โดยมหลกการวา กฎหมายอาญาตองใชเปนการทวไปโดยใหใชบง คบแกความผดทกความผดในราชอาณาจกรสวนความผดอนๆ ทกระทาลงนอกราชอาณาจกรนนไมอาจดาเนนคดไดในประเทศสยาม เวนแตการกระทานนเปนความผดและกาหนดโทษตามกฎหมายสยาม เชนฐานประทษรายตอ พระราชวงศ หรอประทษรายตอพระบรมวงศานวงศ หรอประทษรายตอความมนคงทงภายนอกและภายในราชอาณาจกร หรอเปนความผดฐาน ปลอมแปลง เงนตรา และโจรสลด โดยมแนวคดวา การจะใชกฎหมายอาญา จะตองเปนการชวยผดงความยตธรรมและชวยกนปราบปรามการกระทาผด สวนการคมครองบคคลสญชาตไทยนนกฎหมายกาหนดใหใชกฎหมายอาญาลงโทษคนต างดาว ทกระทาความผดตอบคคลทมสญชาตของตนแมจะทาผดในตางประเทศโดยมแนวคดวา กฎหมายอาญาของรฐใดตองใชบงคบแกบคคลผมสญชาตของรฐนน เพอคมครองบคคลผมสญชาตของรฐนน สวนการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศซงมหลกการหามดาเนนคดซาแอบแฝงอยไดบญญต อยในมาตรา 10 ทระบวา “ผใดกระทาความผดภายนอกไทยประเทศ จะตองรบอาญาภายใน พระราชอาณาจกรแตในคดเหลาน คอ

6 ธานนทร กรยวเชยร, การปฏรประบบกฎหมายและการศาลในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว พระปยะมหาราช, คณะกรรมการจดงานฉลองวนเถลงถวลยราชสมบตครบ 100 ป ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รวบรวมและจดพมพโดยกระทรวงยตธรรม, 2511, น.20.

7 เสถยร วชยลกษณ และคณะ รวบรวม, ประชมกฎหมายประจาศก เลม 15 ร.ศ.114-115, (พระนคร : โรงพมพเดลเมล, 2478), น.123.

124

(1) คดทกระทาผดคดประทษรายตอพระเจาอยหวหรอประทษรายตอพระราชอาณาจกร ตามความทกลาวไวตงแต มาตรา 97 ถงมาตรา 111

(2) คดทเปนความผดในทางปลอมเงนตรา ปลอมดวงตราหรอปลอมบตรตราหลวง ตามความทกลาวไดตงแตมาตรา 202 ถงมาตรา 221

(3) คดทเปนความผดในฐานโจรสลด (4) คดทคนในบงคบไทย ไปกระทาผดประกอบพรอมเหต 4 ประการ คอ

ประการท 1 รฐประเทศอนหรอบคคลทไดรบความเสยหายไดรองฟองขอใหทาโทษ ประการท 2 ความผดทไดกระทานน กฎหมายในเมองทผนน ไปกระทาผดบญญตวา

จะตองถกลงอาญา ประการท 3 ความผดทกระทานน แมกระทาในประเทศไทย พระราชกาหนดกฎหมาย

กบญญตวาจะตองถกลงอาญา ประการท 4 ผกระทาผดนน ศาลในประเทศทมนไปกระทาผดไมไดตดสนปลอยตว

มนเสยโดยวาไมมโทษ หรอศาลตดสนใหลงอาญาแลว แตมนยงไมไดรบอาญาตามคาตดสน หรอยงไมพนอาญาดวยความยกเวน ละลดหยอนผอนโทษใหแกมน”

4.2 หลกการหามดาเนนคดซา

หลกการหามดาเนนคดซากรณทศาลไทยมคาพพากษา ไดบญญตอยในประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) เรองคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง นอกจากนการหามดาเนนคดซายงแฝงอยในชนกอนพพากษาคดดวย ไดแก การชเขตอานาจสอบสวนมาตรา 21 การสงไมฟองคดของพนกงานอยการ มาตรา 147 และการรวมพจารณาของศาล มาตรา 33

4.2.1 คาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง

ในการจดทาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบปจจบน ไดเรมตนในป พ.ศ.2451 โดยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงตงคณะทางานยกรางประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประกอบดวย นายเรอเน กยอง นายยอรช ปาดซ นายมองชารวลล และ นายรวแอร ซงมแนวทางในการจดทาจากการศกษาคนควาระบบกฎหมายวธพจารณาความอาญาของตางประเทศทงหลกกฎหมายและวธปฏบต และนามาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยและนาเอาระบบ

125

กฎหมายของตางประเทศทเหนวาเหมาะสมกบประเทศไทยมาใช เพอใหเปนกฎหมายทมงอานวยความเทยงธรรมใหแกคความทกฝาย8

สาหรบบทบญญตการดาเนนคดซาไดถกบญญตไวในมาตรา 39 (4) วา “สทธนาคดอาญามาฟองยอมระงบไป เมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดซงไดฟอง”9 โดยผรางไดนาหลกการนมาจากกฎหมายตราสามดวง และหลกกฎหมายสากล ซงภาษาองกฤษใชคาวา “res judicata”10 แตในทสดไดเปลยนถอยคามาใชคาวา “final judgment” โดยมหลกการพจารณา ดงน

8 ชาญชย แสวงศกด และคณะ, “อทธพลของฝรงเศสในการปฏรปกฎหมายไทย ,”

วารสารกฎหมายปกครอง, เลม 3, ตอน 3, น.644–673 (ธนวาคม 2527). 9 ตวบทภาษาองกฤษวา “The right to institute a criminal prosecution is

extinguished as follows : ” (4) by a final judgment in reference to the offence for which the

prosecution has been instituted ด สชาต จวะชาต รวบรวม, ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, The Criminal Procedure Code of Thailand ; กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตบรรณาการ, 2524, น.22 - 23

10 เดมบญญตเปนภาษาองกฤษวา The right to prosecute any person for an offense or to enforce a judgment sentencing such person to a punishment shall be extinguished

(4) by the “re judicata” that is to say : when following upon a penal action, a judgment either of condemnation or acquittal, same person on account of the same fact; even in case new complainants already dealt with would come to light ;

Draft Code of criminal Procedure, AC 14/ 27 ซ ง เ ป น Archives concerning the Criminal Procedure Code Volume III, Draft of Mr. Guyon as subnmitted to the Committee Redaction (February 1917) (Typewritten) ซงเกบรกษาไวในหองสมดสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาบทบญญตในรางดงกลาวเนนทขอหา (account) ในขอเทจจรงเดยวกนซงกคอ การกระทามใชฐานความผด ด คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงแรก, (กรงเทพมหานคร : เจรญวทยการพมพ, 2528), น.47.

126

1. จาเลยในคดแรกและในคดหลงตองเปนบคคลคนเดยวกน การทจะพจารณาวาเปนการดาเนนคดอาญาซาหรอไม ตองพจารณาจากตวจาเลย

จะตองเปนบคคลคนเดยวกน ทงการฟองคดกอนและคดหลง11 กฎหมายจะพจารณาเฉพาะตวจาเลยคนเดยวกนเทานน หากเปนกรณทมผเสยหายหลายคนและผเสยหายเหลานนมาฟองคดโดยคนหนงฟองเอง และอกคนหนงฟองพรอมกบพนกงานอยการ คดแรกโจทกอาจเปนพนกงานอยการหรอผเสยหายคนใดคนหนงกได หากศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาดในคดนนแลว ผเสยหายอนหรอพนกงานอยการจะมาฟองใหมอกไมได ตามหลกกฎหมายแลวจะพจารณาเฉพาะตวจาเลยเทานน แมในคดหลงจะเปนโจทกคนละคนกตาม12

2. ตองเปนการกระทาความผดกรรมเดยวกนทงในคดแรกและคดหลง การทจะพจารณาวาการกระทาความผดทจาเลยไดกระทาลงไปนน เปนการกระทา

ความผดกรรมเดยวกนหรอไม จะสงผลในกรณทจาเลยถกฟองและศาลไดมคาพพากษาเสรจเดดขาดแลวจาเลยกจะไมถกฟองในความผดฐานเดมหรอฐานใหมไดอกและไมวาจะเปนผใดฟองกตาม หากการกระทาดงกลาวมใชเปนการกระทาความผดทไดฟองตอศาลและศาลไดมคาพพากษาถงทสด กสามารถฟองจาเลยดงกลาวเปนคดไดอก ในกรณการกระทากรรมเดยวหรอในตวบทใชคาวา ในความผดทไดฟอง หมายถง การกระทาทกอใหเกดความผดนนๆ ขน13 โดยพจารณาจากการกระทานนตองเกดมาจากมลกรณเดยวกนทอาจเปนความผดตอกฎหมายบทเดยวหรอเปนความผดตอกฎหมายหลายบทกได กลาวคอ หากในการฟองคดมการอาศยการกระทาเดยวกนมาฟองและแมวาความผดทฟองนน จะเปนความผดทผดตอกฎหมายหลายบทหรอความผดคนละฐานกนกตาม ถาฟองบทใดบทหนงหรอความผดฐานใดฐานหนง และศาลไดพพากษาเสรจเดดขาดไปแลว จะฟองในความผดบทอนอกหรอฐานอนอกไมไดเชนกน (1) การถอเอาจากความผดฐานความผดเดยวกน เปนการพจารณาในกรณทโจทกไดยนฟองจาเลยในฐานความผดหนงเปนคดแรกแลว และศาลในคดแรกหรอคดกอนนนมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองแลว ตอมาโจทกจะฟองจาเลยคนเดมในความผดหรอฐานความผด

11 ฉนทนา เรองวเศษทรพย, “การขอเขารวมเปนโจทกและการรวมพจารณาคดอาญา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2538), น.49.

12 ณรงค ใจหาญ, หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 1, พมพครงท 10 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชนจากด, 2552), น.197.

13 เกยรตขจร วจนะสวสด, คาอธบายหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการดาเนนคดกอนการพจารณาคด, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพพลสยาม พรนตง, 2553), น.229.

127

เดยวกนอกไมได เชน โจทกฟองจาเลยฐานลกทรพยเจาของหลายคราวตอเนอง เมอโจทกฟองจาเลยฐานลกทรพยของโจทกในคราวหนงจนศาลพพากษาถงทสดแลว โจทกจะฟองจาเลยในความผดฐานลกทรพยในคราวอนๆ ไมได

(2) การถอเอาจากการกระทาทเปนกรรมเดยวกน เปนกรณทโจทกไดยนฟองจาเลยเปนคดแรกในความผดกรรมใดกรรมหนง และศาลในคดแรกหรอคดกอนมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองแลว ตอมาโจทกจะฟองจาเลยคนเดม ในความผดกรรมเดยวกนนนอกไมได แมวาโจทกจะอางฐานความผดคดแรกและคดหลงตางกนกตาม

ศาลฎกาไดวนจฉยเปนบรรทดฐานไวในคาพพากษาฎกาท 1867/251714 จาเลยยง ส. ไดรบอนตรายสาหสโดยมเจตนาฆา เปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 288 และมาตรา 80 บทเดยวไมเปนความผดตามมาตรา 297 อกบทหนงดวย หรอคาพพากษาฎกาท 1977 /251115 ทภรรยาผตายฟองจาเลยฐานฆาสามโดยเจตนา ศาลนดไตสวนมลฟองไวแลว ระหวางดาเนนกระบวนพจารณาคดของโจทก พนกงานอยการไดยนฟองจาเลยฐานทารายรางกายสามโจทกรวมในมลกรณเดยวกน ศาลพพากษายกฟอง คดถงทสด เชนน สทธของโจทกทไดฟองคดไวแลว ยอมระงบไปตามมาตรา 39 (4) และคาพพากษาฎกาท 112/249616 วนจฉยทานองเดยวกนวา ผเสยหายเปนโจทกฟองจาเลยฐานฆาบตรผเสยหายโดยไมเจตนา กอนถงวนนดไตสวนมลฟอง พนกงานอยการเปนโจทกฟองจาเลยฐานกอเหตและทะเลาะววาทเปนเหตใหผอนถงแกความตาย อนเปนความผดกรรมเดยวกน จาเลยใหการรบสารภาพ ศาลพพากษาลงโทษจาเลยตามฟองของพนกงานอยการ สทธของผเสยหายทไดยนฟองไวกอนยอมระงบไปตามมาตรา 39 (4)

(3) การถอเอาจากการกระทาทตองเปนอนหนงอนเดยวกน เปนกรณทโจทกไดยนฟองจาเลยเปนคดแลวและเปนการกระทาอนหนง ซงศาลในคดแรกหรอคดกอนทมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองแลว ตอมาโจทกจะฟองจาเลยคนเดมในการกระทาอนเดยวกนนนอกไมได เชน นาย ก.กบนาย ข. สมคบกบไปลกทรพยของนาง ค. โดยนาย ก. พกอาวธปนไปดวย โดยนง ซอนทายและมหนาทลกทรพย นาย ก. ใชอาวธปนขเอาทรพยจากนาง ค. แตนาง ค. ตอส นาย ก. จงยงใสนาง ค. 2 นด แตไมตาย แลวใหนาย ข. ขบรถจกรยานยนตพานาย ก. หลบหน นาย ก. และนาย ข. มความผดฐานรวมกนชงทรพยตามมาตรา 339 ประกอบกบมาตรา 83 และเปนการกระทา

14 คาพพากษาฎกาท 1867/2517, สบคนเมอวนท 27 มนาคม 2552, จาก

http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp 15 คาพพากษาฎกาท 1977/2511, สบคนเมอวนท 27 มนาคม 2552, จาก

http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp 16 คาพพากษาฎกาท 1124/2496, สบคนเมอวนท 27 มนาคม 2552, จาก

http://www.deka2007.supremcourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp

128

โดยมอาวธปน โดยใชยานพาหนะเพอกระทาความผดหรอเพอพาทรพยนนไป หรอเพอใหพนจากการจบกม ตองระวางโทษหนกกวาทบญญตไวใน มาตรา 339ประกอบกบมาตรา 335 (7) ดงนน นาย ก. ไดใชอาวธปนยงนาง ค. เพอฆานาง ค. อกแตการกระทาของนาย ก. ไมบรรลผล นาย ก. จงมความผดฐานพยายามฆานาง ค. เพอเอาไวซงผลประโยชนอนเกดจากการชงทรพยและเพอหลกเลยงใหพนอาญาความผดฐานชงทรพยทตนไดกระทาไว ตามมาตรา 289 (7) ประกอบกบมาตรา 80 นอกจากน นาย ก. และนาย ข. ยงมความผดฐานรวมกนพาอาวธไปในเมอง หมบาน และทางสาธารณะตามมาตรา 371 อกกระทงหนง17 ในการกระทาความผดฐานฆาผอน ถากระทาตอเนองกบการชงทรพยโดยไมขาดตอน จงเปนความผดกรรมเดยว เพราะเจตนาในการกระทาความผดเกดตอเนองกนในคราวเดยว มไดเกดเจตนาขนใหม18

สวนการกระทาหลายกรรมตางๆ กน หรอการกระทาผดคนละกรรมกนหรอ หลายกรรมยอมฟองไดในแตละกรรมเปนรายคดไมเปนการฟองซา19 กลาวคอ ตองเปนการกระทาหลายกรรมตางฐานความผด หรอเปนการกระทาหลากรรมแตเปนฐานความผดเดยวกนโดยมเจตนาตางกน20เชน นายเอ ฆา นายบแลวไดลกทรพยของนาย บ ซงเจตนาลกทรพยไดเกดภายหลงจากทไดมการฆานาย บ แลว หรอกระทาความผดลกทรพยโดยวธเดยวกน แตผเสยหายตางรายตางสถานท

3. ศาลในคดแรกมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองไวแลว การทศาลจะพจารณาวาคดใดเขาหลกการการฟองซาตองพจารณาวา ศาลในคดแรก

ตองมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองไวแลวหรอไม หากยงไมมคาพพากษาเสรจเดดขาดโจทกกสามารถนาคดมาฟองใหมไดจงไมตองหาม เชนในกรณทพนกงานอยการไดฟองคดอาญาซงมใชความผดตอสวนตวและศาลยงไมมคาพพากษาเสรจเดดขาด ดงนผเสยหายกมอานาจฟองอก ตวอยาง นางเอ มารดา นายบ ฟองนายซฐานฆานายบตายโดยเจตนา ตอมาพนกงานอยการไดยนฟองนายซ ในการกระทาเดยวกนในฐานทาใหนายบตายโดยประมาททงนฟองของพนกงานอยการมาเปนฟองซากบนางเอ เพราะขณะทยนฟองศาลยงไมมคาพพากษาเสรจเดดขาด หรอในกรณผเสยหายไดฟองคดซงมใชความผดตอสวนตวแลว ตอมาไดถอนฟองคดนนไป พนกงานอยการกมอานาจฟองคดนนไดอก21

17 คาพพากษาฎกา ท 896/2545, สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2554, จาก http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp

18 คาพพากษาฎกา ท 3116/2537 และคาพพากษาฎกาท 6516/2537, สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2554, จาก http://www.supremecourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp

19 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 91 20 เกยรตขจร วจนะสวสด, คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 บทบญญตทวไป, พมพ

ครงท 10 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพสยามพรนตง, 2551), น.780-791. 21 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 36

129

กรณเชนนศาลในคดแรกยงไมมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองดงนนโจทกกสามารถ นาคดมาฟองใหมได

คาพพากษาเสรจเดดขาด หมายถง กรณทศาลชนตนไดมคาพพากษาชขาดในเนอหาของการกระทาของจาเลยแลว และศาลไดมคาพพากษาวนจฉยตรงประเดนของขอเทจจรงหรอ ขอกฎหมายในความผดทจาเลยไดกระทาลงไปแลว เชน การพจารณาขอเทจจรงตามฟองของโจทก ปรากฏวาการกระทาของจาเลยไมเปนการกระทาความผดตามฟอง หรอการพจารณาขอเทจจรง ตามฟองของโจทกแลวไมครบองคประกอบหรอขาดองคประกอบความผด หรอการพจารณาขอเทจจรงตามฟองของโจทกซงไมไดระบรายละเอยดเกยวกบ วน เวลา สถานทจาเลยได กระทาความผดในกรณเชนนโจทกจะนาคดดงกลาวมาฟองใหมอกไมได

คาพพากษาเสรจเดดขาดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) จะตางกบคาพพากษาถงทสดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 โดยคาพพากษาเสรจเดดขาดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเปนเรองของเนอหา สวนคาพพากษาถงทสดตามประมวลกฎหมายอาญาเปนเรองของแบบพธ กลาวคอ คาพพากษาเสรจเดดขาด หมายความวา คดทศาลไดมการวนจฉยในประเดนแหงคดและไดมคาพพากษาเสรจเรยบรอยแลวแตหากคความ ไมพอใจกอาจใชสทธอทธรณหรอฎกาตอไปได แตตองอทธรณหรอฎกาภายในระยะเวลาทกฎหมายกาหนดตองอยภายใตบทบญญตเกยวกบการอทธรณและฎกาดวยเชน พนกงานอยการไดเปนโจทกฟองจาเลยศาลชนตนไดพพากษาแลวแมคดยงไมถงทสด ผเสยหายกไมมอานาจฟองจาเลยในความผดเดยวกนไดอกสวนคาพพากษาถงทสดหมายความวา คดทศาลชนตนหรอศาลอทธรณไดมคาพพากษาเสรจเดดขาดในคดแลวแตคความมไดใชสทธอทธรณหรอฎกา จนลวงพนกาหนดระยะเวลาอทธรณหรอฎกาผลแหงคดจงถงทสดยอมตองเปนไปตามคาพพากษาของศาลชนตน อนง การหามดาเนนคดซาสองครงแกจาเลยน จะตองปรากฏวาคดกอนเปนคดทจาเลยถกฟองรองดาเนนคดอยางแทจรง แตถาปรากฏวาคดกอนเปนการฟองรองดาเนนคดอยางสมยอมกน แมวาเปนการกระทากรรมเดยวกน ถอไมไดวาการกระทาดงกลาวจาเลยเคยถกฟองและศาลไดมคาพพากษาเสรจเดดขาด อนจะมผลทาใหสทธนาคดอาญามาฟองในความผดครงนนระงบไปไม เชน การทนาย ก ใชปนยงนาย ข โดยนาย ก ตกลงกบมารดานาย ข วาจะใหเงนจานวนหนงเพอแลกกบการทใหมารดานาย ข ผเสยหายมาฟองคดกอนพนกงานอยการ แลวนาพยานทไมรเหนมาเบกความเพอใหศาลยกฟอง เพอใชเปนเทคนคในการตดอานาจฟองของพนกงานอยการ ศาลฎกาไดวางบรรทดฐานของมาตรา 39 (4) ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทใหคดอาญาระงบเปนหลกหามดาเนนคดซาสองนน ตองเปนการทจาเลยถกฟองรองและดาเนนคดอยางแทจรง ม ใชการดาเนนคดโดยสมยอมกน ถาเปนการสมยอมสทธนาคดมาฟองไมระงบ และถอไมไดวาคดกอนมการวนจฉยจรง

130

จงไมตดอานาจฟองของพนกงานอยการทจะฟองใหมอกครง และไมเปนฟองซา22 จะเหนไดวาสทธ นาคดอาญามาฟองระงบไปเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดซงไดฟองนน จะตองปรากฏวาคดกอนเปนกรณทจาเลยถกฟองรองดาเนนคดอยางแทจรง หากปรากฏวาคดกอนสมยอมกนแลว แมวาจะเปนการกระทากรรมเดยวกน กถอไมไดวาการกระทานน จาเลยเคยถกฟองและศาลไดม คาพพากษาเสรจเดดขาดอนจะมผลทาใหสทธนาคดอาญามาฟองในความผดกรรมนนระงบไปไม สาหรบการหามดาเนนคดซาตามมาตรา 39 (4) ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา จะใชบงคบในกรณทเปนการกระทาความผดทศาลในประเทศไทยมคาพพากษามาแลวเทานน 23 กลาวคอ จะใชในกรณทมการฟองคดแรกในประเทศไทยและศาลในประเทศไทยไดม คาพพากษาใหลงโทษจาเลย ตอมามการนาคดดงกลาวมาฟองตอศาลในประเทศไทยอกครงจงจะถอวาเขาหลกเกณฑการหามดาเนนคดซาในประเทศไทย แตหากเปนกรณทจาเลยเคยถกพจารณาและพพากษาจากศาลตางประเทศมาแลวจะไมสามารถใชมาตรา39 (4) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาบงคบได เนองจากรฐทมเอกราชและมอานาจอธปไตยยอมไมมความผกพนตอคาพพากษาของศาลอกรฐหนงเพราะโดยทวไปแลวรฐทมเอกราชยอมมอานาจโดยสมบรณทจะบญญตกฎหมายภายในของตนเองไดตามทเหนสมควรไมวาจะเปนกฎหมายอาญา หรอกฎหมายวธพจารณาความอาญา เพอใหสอดคลองกบนโยบายทางคดอาญาของรฐและการบรหารงานทางคดอาญา โดยรฐอนจะเขามาแทรกแซงไมไดอยางเดดขาด เนองจากเปนกจการภายในของรฐนนเอง ตามหลกทวาศาลประเทศใด ยอมมอานาจบงคบใชกฎหมายอาญาในประเทศของตนได เวนแตจะมสนธสญญาหรอขอตกลงระหวางประเทศในลกษณะอนๆ และรฐนนไดเขาเปนภาค ในกรณทไมมขอตกลงหรอสนธสญญาระหวางประเทศเรองการดาเนนคดอาญาซาไว แมกฎหมายภายในของรฐจะบญญตหลกเกณฑทเกยวกบการหามดาเนนคดซาไว แตกเปนเพยงการกาหนดเพอใหเปนไปตามหลกนตธรรมและสอดคลองกบหลกปฏบตอนเปนทยอมรบระหวางประเทศ อนเกดจากจารตประเพณระหวางประเทศ และไดยดถอปฏบตมาเปนเวลาชานาน เพอแสดงวารฐนนเปนอารยประเทศ ในฐานะทรฐเปนสมาชกของสงคมนานาประเทศตามหลกกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองอยางไรกด ประเทศไทยยงคงยอมรบฟงคาพพากษาของศาลในตางประเทศ ในกรณทศาลในตางประเทศไดมคาพพากษาลงโทษจาเลย และจาเลยกไดรบโทษในการกระทาความผดมาแลว โดยปรากฏในประมวลกฎหมายอาญามาตรา 10 และมาตรา 11 ซงมวตถประสงคใหเกดความยตธรรมแกผกระทาผด จากหลกเกณฑ

22 คาพพากษาฎกา ท 6446/2547 และคาพพากษาฎกาท 9334/2538 ซงวนจฉยทานองเดยวกน, สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2554, จาก http://www.deka2007.supremcourt. or.th/deka/web/docdetail.jsp

23 เกยรตขจร วจนะสวสด, คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 บทบญญตทวไป, พมพครงท 10 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพสยามพรนตง, 2551), น.77 – 78.

131

ตามบทกฎหมายของประเทศไทย เปนการพจารณาวาศาลในคดแรกมคาพพากษาเสรจเดดขาด ในความผดทไดฟองไวแลว

4.2.2 การรวมพจารณาคด

ประเทศตางๆ ไดสรางระบบการฟองคดอาญาไวหลายประเภทโดยบางประเทศ ใชระบบการฟองโดยผเสยหาย บางประเทศใชระบบการฟองโดยประชาชนหรอการฟองคดโดยรฐและบางประเทศใชระบบการฟองคดแบบหลายชองทาง คอ ใหสทธทงรฐและผเสยหายฟองคดได ซงระบบการฟองทประเทศใดประเทศหนงไดกาหนดไวหลายชองทางอาจนามาสการดาเนนคดซาได โดยสามารถอธบายได ดงน

1. ระบบการฟองโดยผเสยหาย มวตถประสงคเพอใหบคคลผหนงผใดทไดรบความเสยหายเนองจากการกระทาความผดฐานนน เพอเปนการควบคมอาชญากรรมและแกแคนผกระทาความผด24 กฎหมายในบางประเทศจงกาหนดใหผเสยหายสามารถฟองคดเองได

2. ระบบการฟองคดโดยประชาชน มแนวคดทวาประชาชนทกคนมหนาทในการชวยรกษาความสงบเรยบรอยภายในประเทศ ประชาชนทกคนจงเปนผเสยหายและมสทธฟองคดอาญาทงนโดยไมคานงวาผนนจะไดรบความเสยหายหรอไม ประเทศทใชระบบการฟองคดน คอ ประเทศองกฤษ25

3. ระบบการฟองคดโดยรฐ มแนวคดมาจากความผดอาญาเปนความผดตอรฐ และรฐเปนผเสยหาย เจาพนกงานรฐจะตองเปนผดาเนนคดอาญา ซงประเทศทใชระบบการฟองคดน คอสาธารณรฐฝรงเศส ประเทศเยอรมน และประเทศญปน

สาหรบการฟองคดในประเทศไทยกฎหมายไดใหอานาจพนกงานอยการและผเสยหายสามารถใชสทธการฟองคดโดยตางคนตางฟองไดเปนอสระหรอเปนเอกเทศไมเกยวพนกน26 เนองจากกฎหมายตองการใหระบบการฟองเกดขนอยางกวางขวาง และเปนผลดในการควบคมอาชญากรรม อนเปนการเปดโอกาสใหโจทกสามารถคานอานาจในการดาเนนคดของกนและกนได

อยางไรกตาม การเปดโอกาสใหโจทกสามารถฟองคดไดสองชองทางเชนน กจะสงผลใหมคดเรองเดยวกนในศาลเดยวกนหรอตางศาลกนสองคด จงหลกเลยงไมไดทจะมผลกระทบตอการดาเนนคดในชนพจารณาททาใหจาเลยตองเดอดรอนมากกวาหนงครงในการกระทาความผดครงเดยว

24 กฤษณา อนชน, “การไตสวนมลฟองในคดราษฎรเปนโจทก ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2534), น.10-11.

25 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 3 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2537), น.13.

26 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 28 มาตรา 31 และมาตรา 33

132

อนเปนการกระทบหลกการหามดาเนนคดซา และเพอเปนการแกไขปญหาดงกลาวประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาจงกาหนดเกณฑทสอดรบกบหลกการฟองคดอยางกวางขวางกบหลกหามดาเนนคดซาในชนพจารณาโดยใหอานาจศาลในการอนญาตใหผเสยหายและพนกงานอยการเขาเปนโจทกรวม27 หรอการรวมพจารณาคดอาญาทมความเกยวเนองกนและการมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองโดยมหลกเกณฑ ดงน

1. หลกเกณฑการเขาเปนโจทกรวม เปนกรณทพนกงานอยการยนฟองแลวผเสยหายยนคารองขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ หรอผเสยหายยนฟองแลวพนกงานอยการยน คารองขอเขาเปนโจทกรวม โดยมวตถประสงคคอเปนการเปดโอกาสใหจาเลยไดรบการพจารณาเปนคดเดยวกน28 ทงน สถานะความเปนโจทกรวมจะเกดจากการรองขอและศาลอนญาต29 อยางไรกตามผลของการเขาเปนโจทกรวมทงพนกงานอยการและผเสยหายจะไปเปนโจทกฟองจาเลยคนเดยวกนในการกระทาอนเดยวกนในคดตางหากอกไมไดถอเปนการฟองซอน

2. หลกเกณฑการรวมพจารณา จะตองเปนคดอาญาเรองเดยวกน ทงพนกงานอยการและผเสยหายตางไดยนฟองในศาลชนตนเดยวกนหรอตางศาลกน30 ศาลมอานาจสงรวมพจารณาเปนคดเดยวกน ซงการสงรวมพจารณานมวตถประสงค เพอเปดชองใหมการรวมพจารณาคดอนหลกการเดยวกบการขอเขาเปนโจทกรวมกลาวคอ เพอเปนหลกประกนสทธเสรภาพของผถกกลาวหาทบคคลจะไมไดรบความเดอดรอนซาสองในการกระทาเดยวกน เนองจากกฎหมายไทยใหอานาจการฟองคดไดหลายทาง ทาใหเกดการใชสทธการฟองคดซอนกน ดงน

2.1 หากพนกงานอยการ หรอผเสยหายตางฟองคดโดยไมไดขอเขาเปนโจทกรวมหรอศาลไมไดสงใหรวมพจารณา และหากคดหนงคดใดศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผด ทไดฟอง31 ไปกอน เชนนคดทยงไมไดพพากษากจะเปนอนระงบ สงผลให โจทกจะมาฟองผกระทาความผดในมลคดเดยวกนอกไมได ตามหลกการหามดาเนนคดซา

2.2 ในเรองการใชสทธการฟองคดมประเดนจะตองพจารณา ในเรองการดาเนนคดซา ผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยอยเหมอนกน กลาวคอ หากผกระทาความผดไปกระทาความผดในกรณทศาลไทยและศาลตางประเทศมเขตอานาจในการพจารณาคด ทบซอนกน และศาลตางประเทศกาลงพจารณาคดของบคคลนนอย ในระหวางนนผกระทาความผด

27 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 30 28 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 30 และมาตรา 31 29 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2549), น.515. 30 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 33 31 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4)

133

เดนทางเขามาในประเทศไทย ซงเปนทแนนอนวาศาลไทยกมอานาจในการพจารณาพพากษาคดนนไดเนองจากศาลตางประเทศยงไมมคาพพากษา

2.3 หากพจารณาถงหลกการหามดาเนนคดซานอกจากจะมเหตผลในการคมครองสทธและเสรภาพของผกระทาความผดแลว ผรางกฎหมายยงไมตองการใหมผลคาพพากษาทขดแยงกนดวย โดยวเคราะหไดเรองคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองและการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในตางประเทศได ดงน

2.3.1 สาหรบเรองคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองคาพพากษานนจะตองเปนคาพพากษาศาลชนตน ไมใชคาพพากษาถงทสด เนองจากหากพนกงานอยการและผเสยหายตางใชสทธในการฟองคดแยกตางหากจากกนและศาลชนตนมคาพพากษาในคดใดแลวและคดอาญายงไมระงบเนองจากยงไมใชคาพพากษาถงทสด อาจทาใหศาลอกศาลหนงมคาพพากษา อกคดหนงมผลไปในทางตรงกนขามได ซงจะทาใหคาพพากษาเรองเดยวกนขดแยงกนเอง

2.3.2 สวนเรองการคานงถงผลคาพพากษาศาลตางประเทศในกฎหมายอาญานน จะเหนไดวาหากศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษมาแลว แมกฎหมายจะเปดชองใหศาลไทย มอานาจพจารณาไดอก แตกฎหมายกจะกลาวถงเฉพาะการอนญาตใหลงโทษซาเทานน ไมไดกลาวถงการอนญาตใหยกฟอง

ดงนน ผเขยนมความเหนวาหากผกระทาความผดไปกระทาความผดฐานกอการราย ธระจดหาลอซอเพอการอนาจารทรฐอนหรอผกระทาความผดไดกระทาความผดในประเทศไทยและเดนทางไปยงรฐอน และศาลของรฐนนกาลงพจารณาคดของบคคลนนอย ในระหวางนนผกระทาความผดเดนทางเขามาในประเทศไทย ยงไมควรทจะดาเนนกระบวนพจารณาใด เนองจากอาจกอใหเกดคาพพากษาทขดแยงกนได

4.2.3 คาสงเดดขาดไมฟองคด

เมอเกดการกระทาความผด ผเสยหายตองดาเนนการแจงความรองทกขตอพนกงานสอบสวน เพอจบกมและทาการสอบสวนผตองหาจากนนพนกงานสอบสวนจะสงสานวนการสอบสวนไปยงพนกงานอยการเพอพจารณาพรอมทาความเหนสงฟองหรอไมฟองคด ดงนน เพอไมใหพนกงานสอบสวนมอานาจสอบสวนไมสนสดตามหลกการดาเนนคดอาญาชนเจาพนกงานเปนกระบวนการเดยวกนไมอาจแบงแยกได ประกอบกบหลกการหามดาเนนคดซา กฎหมายจงกาหนดใหอานาจหนาทในการสอบสวนของพนกงานสอบสวนเปนอนยตลงทนท32และพนกงานสอบสวนจะทาการสอบสวนในคดนนตอไปไมไดอก เวนแตพนกงานอยการจะไดรบคาสงจากพนกงานอยการใหสอบสวนเพมเตม

32 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142

134

ทงน สานกงานอยการสงสดไดมคาวนจฉยเกยวกบการดาเนนคดของพนกงานอยการให สอดรบกบหลกการหามดาเนนคดซา วา เมอพนกงานสอบสวนผรบผดชอบสงสานวนใหพนกงานอยการพจารณาแลวพนกงานสอบสวนยอมหมดหนาทจะทาการสอบสวนตอไป ดงนน การทพนกงานสอบสวนไดทาการสอบสวนและทาความเหนใหม เสนอพนกงานอยการในรปของการสอบสวนเพมเตมนนพนกงานอยการไมอาจรบไวพจารณาได นอกจากนในระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ.2547 กไดเนนยาหลกการนอกใน ขอ 66 เรอง อานาจสอบสวนเพมเตมของพนกงานสอบสวนทกาหนดวา เมอพนกงานสอบสวนผรบผดชอบเหนวาการสอบสวนเสรจแลว และมความเหนควรสงฟองหรอสงไมฟอง สงไปพนกงานอยการแลว พนกงานสอบสวนไมมอานาจสอบสวนเพมเตมภายหลงไดอก การทจะสอบสวนเพมเตมเกยวกบคดนนเปนอานาจหนาทของพนกงานอยการ33 และในกรณทพนกงานอยการมคาสงไมฟองผตองหาแลวสงสานวนการสอบสวนพรอมคาสงเสนอผบญชาการตารวจแหงชาตหรอผวาราชการจงหวดเพอทาความเหนแยง34 ผบญชาการตารวจแหงชาตหรอผวาราชการจงหวดกไมมอานาจสอบสวนเพมเตม หรอสงใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบคดดงกลาวสอบสวนเพมเตมไดอกเชนกน35

อยางไรกตาม เมอพนกงานอยการไดรบสานวนพรอมความเหนในการสงคดของพนกงานสอบสวนขนตอนตอไปจะเปนการพจารณาสงคดของพนกงานอยการ โดยมหลกการ คอ กอนทพนกงานอยการจะพจารณาสงคดทเปนสวนของเนอหา พนกงานอยการจะตองพจารณาในเบองตนวาสานวนการสอบสวนนน มเงอนไขระงบคดหรอไม36 ซงเงอนไขการระงบคดมอยหลายเหตดวยกนเชน มคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทกาลงจะฟองไปแลวดงนนเมอพนกงานอยการพบเหตดงกลาวในสานวนการสอบสวนพนกงานอยการตองสงระงบคดนนๆ หรอหากพนกงานอยการพบวาสานวนการสอบสวนทพนกงานอยการไดรบมาเปนคดทกาลงพจารณาอยในระหวางการดาเนนคดของ เจาพนกงานอนหรอศาลอน พนกงานอยการจะดาเนนคดตอไปไมไดเชนกน เพราะคดอาญาทจะไดการดาเนนคดนนตองเปนเรองใหมเพอปองกนผตองหาในความผดเดยวกนถกพนกงานอยการฟองใน

33 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 143 34 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 145 35 หนงสอสานกงานอยการสงสด ท อส 0018/ว202 เรอง อานาจสอบสวนเพมเตม

ของพนกงานสอบสวน ลงวนท 20 พฤษภาคม 2547 รวมระเบยบ คาสง หนงสอเวยน เกยวกบการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ อยการนเทศ ฉบบพเศษ หนา 459-466 (2552)

36 คณต ณ นคร, “เงอนไขใหอานาจดาเนนคดกบทางปฏบตของพนกงานอยการและศาล วารสารอยการ,” ปท 1, ฉบบท 2, น.25 (กมภาพนธ 2521).

135

แตละททาการในหลายศาลในคดเดยว ตามพระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา 1837 จงกาหนดวา“หามศาลรบฟองคดซงศาลอนไดประทบฟองไวโดยชอบดวยกฎหมายแลว”และกรมอยการไดมระเบยบเรองการดาเนนคดความผดฐานหมนประมาทกรณทเปนความผดกรรมเดยวกระทาลงหลายทองท38 ไววา เพอปองกนการสงคดซอนกนหากมการกระทาความดงกลาวเกดขนทองทตางๆ กให ททาการอยการทกแหงทไดรบสานวนการสอบสวนคดดงกลาวไวจากพนกงานสอบสวนแลวรบสงสานวนไปยงกรมอยการ ทงน โดยยงไมตองมความเหนในสานวนเพอกรมอยการจะไดสงใหพนกงานอยการผทเกยวของรวมกนพจารณา

หากไมมเงอนไขการระงบคด พนกงานอยการจะตองพจารณาในสวนเนอหา ซงโดยหลกพนกงานอยการจะพจารณาจากพยานหลกฐานทพนกงานสอบสวนรวบรวม และออกคาสงทางกฎหมายอนมผลในทางคดคอ การสงฟองหรอสงไมฟองคด39ซงเปนการใชดลพนจพจารณาจากนาหนกของพยานหลกฐาน โดยในทางทฤษฎทเปนทยอมรบทวโลก โดยการจาแนกระดบความเชอ ในการพสจนความผดในการดาเนนคดอาญาทงในชนเจาพนกงานและศาล ดงน40

1. การพสจนใหเหนถงเหตอนควรมพยานหลกฐานเพยงพอ เปนกรณทคความตองพสจนใหเหนถงเหตทนาเชอถอโดยมพยานหลกฐานเพยงพอแสดงใหศาลเหนวามเหตทนาเชอหรอมเหตทมความโนมเอยงใหเชออยางนน ซงจะใชกบการไตสวนคารองขอปลกยอยทวๆไป เชน การออกหมายคน หมายจบ หมายขงในคดอาญา เชน เจาพนกงานตารวจจะตองพสจนใหเหนถงแหลงขาว และความนาเชอของแหลงขาว

2. การพสจนวาคดมมล เปนกรณทคความตองพสจนใหเหนถงความนาเชอไดวาเรองนนมเคามลเปนจรงอยางไร โดยไมจาเปนตองแสดงใหเหนถงความโนมเอยงวาจะเปนเชนนนจรงๆ ซงในคดอาญาใชมาตรฐานการพสจนกบ การไตสวนมลฟอง

3. การพสจนใหเหนถงพยานหลกฐานทนาเชอถอกวา คอ การทคความในคดฝายมภาระการพสจน ตองนาพยานหลกฐานมาสบหรอแสดงใหศาลเหนถงความโนมเอยงหรอความนาจะ

37 พระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา 15 หามมใหศาลใดศาลหนงรบคดซงศาลอนได

สงรบประทบฟองโดยชอบแลวไวพจารณาพพากษา เวนแตคดนนจะไดโอนมาตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยวธพจารณาความ

38 หนงสอเวยนกรมอยการ ท มท 1203/ว.10 ลงวนท 1 กมภาพนธ 2528 ในอยการนเทศ เลมท 47 ฉบบท 3 2528 น.492-93.

39 อดม รฐอมฤต, คาอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน, พมพครงท 4 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555), น.182-185.

136

เปนของขอเทจจรงตามทตนกลาวอางมากกวาขอโตแยงของอกฝายหนง ซงในคดอาญาใชมาตรฐานการพสจนกบการขอคนของกลาง

4. การพสจนใหเหนวาพยานหลกฐานมความนาเชอถออยางชดเจน คอ การทคความในคดตองมพยานหลกฐานทมนาหนกและชดเจนใหนาเชอถอวา ขอเทจจรงนาจะเปนไปตามท ตนกลาวอางหรอโตแยง

5. การพสจนใหไดความชดแจงโดยปราศจากขอสงสยตามสมควรหรอปราศจากเหตอนควรสงสย เปนมาตรฐานการพสจนทสงสดในระบบกฎหมายและใชเฉพาะคดอาญา โดยโจทกเปนฝายพสจนความผดของจาเลยเทานน

ในสวนการสงไมฟองของพนกงานอยการเปนการสงชขาดวา การกระทาของผตองหาไมผด ฟงไมไดวาผตองหากระทาความผด หรอมเหตตามกฎหมายไมตองรบโทษ41 ตามหลกการ ชงนาหนกพยานหลกฐาน การพสจนวาคดมมล ซงมผลใหพนกงานสอบสวนจะดาเนนการสอบสวนอกไมได42 เวนแตจะมพยานหลกฐานใหมอนสาคญแกคดซงนาจะทาใหศาลลงโทษผตองหาคนนนได ทงน เปนไปตามหลกหามดาเนนคดอาญาซา43 ในชนเจาพนกงาน กลาวคอ การทพนกงานอยการสงไมฟองนนมผลใหพนกงานสอบสวนจะดาเนนการสอบสวนตอไปไมได อนเปนหลกประกนแกผตองหามใหถกเจาพนกงานสอบสวนซาแลวซาเลาไมมทสนสด เพอจะคมครองสทธเสรภาพของผถกกลาวหาในชนสอบสวน นอกจากนผลของการสงไมฟองคดของพนกงานอยการประเทศสหรฐอเมรกากมผลในทางกฎหมายทสอดรบกบหลกการหามดาเนนคดซาในชนเจาพนกงานดวย กลาวคอคาสงไมฟองคดของพนกงานอยการมลกษณะกงคาพพากษา เมอมคาสงไมฟองคดใดแลว การดาเนนการสอบสวนจะกระทาอกไมได โดยการสอบสวนใหมมความหมายเชนเดยวกบการหามฟองซา

อนง ในเรองการสงไมฟองคดของพนกงานอยการมประเดนทตองพจารณาเกยวกบการดาเนนคดซา ผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย กลาวคอ หากผกระทาความผดไปในกรณทศาลตางประเทศ และศาลไทยมอานาจพจารณาทบซอนกนและพนกงานอยการตางประเทศสงไมฟอดงน เมอผกระทาความผดเดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลในประเทศไทยจะมอานาจในการพจารณาคดอกหรอไม

41 คณน วงศใหญ, “ปญหาในการตความพยานหลกฐานใหม ศกษาเปรยบเทยบการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมกบการสอบสวนซา ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549), น.21.

42 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 147 43 คณน วงศใหญ, “ปญหาในการตความพยานหลกฐานใหม ศกษาเปรยบเทยบการ

รอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมกบการสอบสวนซา ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549), น.26.

137

ผเขยนมความเหนวา สถานะทางกฎหมายของคาสงทางคดของพนกงานอยการ ยงไมใชขนตอนการวนจฉยความผดของผตองหาทใชหลกการชงนาหนกพยานหลกฐานโดยปราศจากขอสงสย แตเปนการวนจฉยวาสมควรจะฟองเพอพสจนความผดในศาลหรอไมเทานน คาสงไมฟอง กมไดมผลวาผตองหาไดหลดพนจากการถกกลาวหาวากระทาความผด และไมมผลทาใหสทธนาคดอาญามาฟองระงบไป เหมอนคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง หากภายหลงมพยานหลกฐานอนสาคญแกคด กอาจมการรอฟนจบกม และสอบสวนไดใหมภายในอายความ ประกอบกบประเทศไทยมบทบญญตทกลาวไวในเรองการคานงถงผลของคาพพากษาศาลตางประเทศเทานน ไมไดกลาวถงการคานงการสงไมฟองคดของพนกงานอยการในตางประเทศ ดงนน กรณตามปญหาดงกลาวเมอผกระทาความผดเดนทางเขามาในประเทศไทย ดงนพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการกสามารถดาเนนการสอบสวนและสงคดใหมได

4.2.4 การชขาดของพนกงานสอบสวนผรบผดชอบ

เขตอานาจของเจาพนกงานสอบสวน หมายถง เขตทองททเจาพนกงานผมอานาจสอบสวนและรบผดชอบอยตามกฎหมาย ซงตามปกตพนกงานสอบสวนจะมอานาจสอบสวนตอเมอความผดนนมสวนเกยวของกบเขตอานาจของตนอยางใดอยางหนง เมอมการกระทาความผดอาญาเกดขนในทองทใด เจาพนกงานแหงทองทนนตองมหนาทในการรกษาความสงบเรยบรอย เนองจากผลของการกระทาความผดยอมสงผลกระทบตอประชาชนในทองทนนและยงทาใหเกดความสะดวกสบายในการรวบรวมพยานหลกฐานดวยเหตผลดงกลาวทาใหคดอาญาทเกดขนจะถกชาระหรอสอบสวน ในเขตนนอยางไรกตามเขตอานาจสอบสวนไดขยายไปถงทองททจบผตองหาได หรอถนทอยของผตองหา เนองจากเปนไปเพอความสะดวกในการสอบสวนผตองหา หรอเพอความสะดวกในการทราบถงเบองหลงในอดตของผตองหา และเขตอานาจสอบสวนยงรวมตลอดถงความผดทมลกษณะเกดจากการกระทาทมสภาพตดตอสบเนองกนคงตวอยชวระยะเวลาหนง44 หรอเรยกวาความผดตอเนองดวย นอกจากนหากมการกระทาความผดเกดนอกรฐพนกงานสอบสวนของรฐทมความเสยหายเกดกมอานาจสอบสวนเชนกน

สาหรบกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย ไดนาเรองเขตอานาจการสอบสวน มาใช 2 กรณ คอ (1) ความผดทเกดในราชอาณาจกร และ (2) ความผดทเกดนอกราชอาณาจกร ใน

44 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2549), น.476

138

สวนของความผดทเกดในราชอาณาจกรมรปแบบในการใช 2 ประการ คอ ความผดเกดขนในทองทเดยว45 และความผดเกดขนหลายทองททเกยวของหรอตอเนองกน46

ความผดเกดขนในทองทเดยว กฎหมายวธพจารณาความอาญาไดกาหนดใหพนกงานสอบสวนในทองทตอไปนมอานาจสอบสวน คอ ทองททเปนสถานทเกดเหต หรอทองททมการอางวามความผดเกดขน หรอสถานททมพฤตการณนาเชอวาไดมการกระทาความผดเกดขนในทองทนนจรง รวมถงสถานททผตองหาพกอาศยอยเปนทแนนอน และสถานททผตองหาถกจบกมอยางไรกตามการทกฎหมายกาหนดเขตอานาจสอบสวนไวหลายสถานทจะมผลตามประการหนงคอ ในคดเดยวกนอาจมการสอบสวนไดหลายทองท ซงถอวาเปนการดาเนนคดซาได เชน ในคดหมนประมาทโดยการโฆษณาซงมผลใหความผดเกดและสาเรจในหลายทองท ดงนนพนกงานสอบสวนหลายแตละทองทตางมอานาจสอบสวนตอผตองหาคนเดยว

สาหรบความผดเกดขนหลายทองททเกยวของหรอตอเนองกนหรอเรยกวามการกระทาความผดทมใชลกษณะเกดจดใดจดหนงแตมลกษณะคาบเกยวกนหลายทองท กฎหมายวธพจารณาความอาญาไดกาหนดใหพนกงานสอบสวนทองททเกยวของมอานาจสอบสวนไดทงสน เชน ผตองหามอาวธปนไวในครอบครองและพกตดตวไปหลายทองท ฉะนนทกทองทยอมมอานาจสอบสวน ตามหลกกฎหมายดงกลาวจะเหนวาหากมผกระทาความผดกรรมเดยวอาจมการสอบสวนซาซอนไดหลายทองท สงผลใหเกดความเดอดรอนแกผตองหาหลายครงในการกระทาความผดครงเดยว เพราะตองเดนทางไปพบพนกงานสอบสวนในทองทตางๆ ทดาเนนการสอบสวน อกทงจะตองเดอดรอนในการหาหลกทรพยมาประกนตวในแตละทองท รวมทงพนกงานสอบสวนบางทองทอาจมความเหนสงฟอง บางทองทอาจทาความเหนสงไมฟองทงทเปนความผดกรรมเดยวกน

เพอแกไขปญหาดงกลาวและใหเปนไปตามหลกการหามดาเนนคดซา และหลกอานาจสอบสวนเปนอานาจเดยวมไดแบงแยกได47 กรมตารวจจงไดออกระเบยบการตารวจเกยวกบคด ขอท 227 (1) กาหนดใหพนกงานสอบสวนซงรบคารองทกขไวแลว สอบถามวาผเสยหายไดรองทกข ไวกบพนกงานสอบสวนในทองทอนไวกอนหรอไม หากมการรองทกขไวกอนแลว ใหพนกงานสอบสวน

45 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 18 46 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 19 47 ความหมายของการสอบสวนเปนอานาจเดยวกน อานาจของพนกงานสอบสวน

ถอเปนการปฏบตหนาทในฐานะทเปนองคกรในการดาเนนคดอาญาสามารถทาการสอบสวนไดทวราชอาณาจกรและสวนการกาหนดเขตอานาจสอบสวนเปนเพยงการแบงแยกเขตพนทเพอกาหนดตวพนกงานสอบสวน ปองกนการเกยงงอนการทาหนาท การปดความรบผดชอบของพนกงานสอบสวนอนทาใหเกดชองวางในการใชอานาจรฐ เพราะการแยกกนหรอแยงกนทาการสอบสวนยอมเปนเหตใหผถกกลาวหาไดรบความเดอดรอนในเรองเดยวกนหลายครง ซงเปนสงทตองหามตามกฎหมาย

139

สอบปากคาผเสยหาย แลวสงคาบนทกไปยงพนกงานสอบสวนผรบแจงไวแตแรกเพอดาเนนการสอบสวนตอไป นอกจากนเพอปองกนการปดความรบผดชอบ หรอเจาพนกงานในแตละทองท ใชอานาจของตนแยงกนทาหนาทในคดอาญาเรองเดยวกนอนทาใหผตองหาถกกระทบสทธเสรภาพของบคคลเกนความจาเปน

อยางไรกตาม ในเรองเขตอานาจสอบสวนมประเดนทเกยวของกบการดาเนนคดซากรณ ผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยอยประการหนง คอ หากบคคลไปกระทาผดความผดฐานกอการรายทรฐอน หรอบคคลใดกระทาความผดในประเทศไทยและไดหลบหนกลบไปยงรฐทตนมสญชาต และปรากฏวาศาลในรฐนนไดทาการพจารณาและม คาพพากษาบคคลนนแลว ตอมาบคคลนนเดนกลบทางเขามาในประเทศไทย กรณดงกลาวศาลไทยอาจมอานาจลงโทษซาอกได ปญหาทตามกคอพนกงานสอบสวนของประเทศไทยจะตองทาการสอบสวนซาอกครงไดหรอไมหรอสามารถลงโทษโดยอาศยสานวนการสอบสวนของพนกงานสอบสวนในตางประเทศไดหรอไมเนองจากในประมวลกฎหมายอาญา เรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศเปนการใหอานาจศาลในการลงโทษซาเทานน กฎหมายไมไดกลาวถงการสอบสวนซา

การฟองคดโดยพนกงานอยการในประเทศไทยมบทบงคบวาพนกงานอยการจะฟองคดไมไดหากไมผานเงอนไขการสอบสวนมากอน แมวาสนธสญญาทเปนความรวมมอตางๆ ในการขอใหรฐตางประเทศทาการสอบสวนให แตกไมมสนธสญญาหรอบทบงคบกฎหมายใดทกาหนดใหถอวาการสอบสวนของรฐตางประเทศเปนการสอบสวนของไทยหรอรฐตางประเทศสอบสวนแลว ประเทศไทย กไมจาตองทาการสอบสวนซา ดงนน หากประเทศไทยตองการจะลงโทษบคคลนนพนกงานสอบสวน จาเปนตองทาการสอบสวนซาอกครงหนง

4.3 การคานงถงผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย

ในประเดนนจะเปนการกลาวถง จากการดาเนนคดซาในกรณ การคานงถงผลคาพพากษาของศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย โดยประเทศไทยไดรบหลกการนมาในรปแบบตางๆ เชน เขาเปนภาค หรอใหสตยาบนในกฎบตร สนธสญญาตางๆ และการบญญตหลกการนไวในกฎหมายวธพจารณาความอาญา และประมวลกฎหมายอาญา ดงน

4.3.1 ประมวลกฎหมายอาญา

สาหรบประเทศไทยไดยอมรบหลกการหามดาเนนคดซา โดยนอกจากจะบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เรองคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองแลวยงบญญตเรองการหามดาเนนคดซาไวใน ประมวลกฎหมายอาญาเรองของการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ในมาตรา 10 และมาตรา 11 โดยหลกกฎหมายในเรองของการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศมองคประกอบ ดงน

140

1. ศาลของรฐอนกบประเทศไทยตองมเขตอานาจศาลทบซอนกน 2. ผลคาพพากษาเกยวกบการดาเนนคดซาในประเทศไทย

สาหรบเรองการกาหนดเขตอานาจศาลนนของรฐตางๆ กฎหมายระหวางประเทศ ไดยนยอมใหแตละรฐมเขตอานาจศาลในการพจารณาคดทเกดในดนแดนของตน และขยายเขตอานาจออกไปตามจดเกาะเกยวของ สญชาตผเสยหาย และสญชาตผกระทาความผด และความผดทมลกษณะรนแรงทนานาอารยประเทศมความเหนรวมกนทจะตองใหความรวมมอกนในการท จะปราบปรามการกระทาความผดนนหรอเรยกวา ความผดสากล การขยายเขตอานาจนเองทาใหรฐหนงอาจมเขตอานาจคาบเกยวหรอซาซอนกบอกรฐหนง จนเปนทมาของการดาเนนคดซากรณการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ประเทศไทยไดยอมรบเขตอานาจศาลตามหลกกฎหมายระหวางประเทศอย 4 กรณดวยกน คอ หลกดนแดน หลกสญชาต หลกปองกนตนเอง และหลกอานาจลงโทษสากล นอกจากนนการกาหนดเขตอานาจศาลของประเทศไทยอาจมความคาบเกยวหรอซาซอนกบเขตอานาจศาลในรฐไดในหลายรปแบบ ดงน

1. เขตอานาจตามหลกดนแดน ซงเปนเรองการบงคบใชกฎหมายอนคงไวซงอานาจอธปไตยเพอลงโทษผกระทา

ความผดอาญาภายในดนแดนของรฐ โดยรฐมอานาจปฏบตตอผกระทาความผดทครอบคลมถงบคคลทกคน ไมวาบคคลนนจะมสญชาตไทยหรอตางดาวกตาม48นอกจากนประเทศไทยยงขยายหลกดนแดน ไปถงการกระทาความผดทมความคาบเกยวกนระหวางดนแดนดวย ซงประเทศไทยกไดรบรองหลกการนโดยกาหนดใหบคคลใดกตามทไดกระทาความผดในราชอาณาจกร หรอมความคาบเกยวระหวางราชอาณาจกรและดนแดนของรฐอน ตองรบโทษในราชอาณาจกร โดยสามารถแบงออกได 5 กรณ ดงน49

1.1 ถาความผดเกดในประเทศไทย ไมวาผกระทาจะเปนบคคลในบงคบแหงรฐใด ตองถกลงโทษตามกฎหมายไทย50 ในกรณนอาจเกดเขตอานาจการพจารณาคดตามหลกดนแดนและหลกสญชาตททบซอนกบตางประเทศได เชนนายเอคนเวยดนามเขามากระทาความผดในฐานความผดทกฎหมายประเทศเวยดนามกาหนดใหมอานาจพจารณาคดตามหลกสญชาต ดงน นายเอตองถกดาเนนคดในราชอาณาจกรตามหลกดนแดน และอาจถกประเทศเวยดนามดาเนนคดตามหลกสญชาต

48 ธสทธ พนธฤทธ, กฎหมายอาญาภาคทวไป, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2555), น.133.

49 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 50 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 4 วรรคหนง

141

1.2 การกระทาความผดในเรอไทยหรออากาศยานไทยทอยนอกราชอาณาจกร ใหถอวากระทาความผดในราชอาณาจกร51ในกรณนอาจเกดเขตอานาจการพจารณาคดททบซอนกบตางประเทศได เชน หากมการกระทาความผดในเรอจอดอยทาเมองตางประเทศ หรอเรอเดนอยในทะเลชายฝงของรฐตางประเทศ ดงน ผกระทาความผดตองถกดาเนนคดในราชอาณาจกรไทย และอาจถกรฐตางประเทศดาเนนคดตามหลกดนแดน

1.3 การกระทาความผดทตองใชระยะทาง ความผดทตองการผล ความผดตอเนอง หรอความผดบางอยางทตองการกระทาหลายอยางประกอบกน 52 กลาวคอ ความผดใดทกระทาแมสวนหนงสวนใดไดกระทาในราชอาณาจกร และผลแหงการกระทาเกดในราชอาณาจกร โดยผกระทาประสงคใหผลนนเกดในราชอาณาจกร หรอโดยลกษณะแหงการกระทา ผลทเกดขนนนควรเกดในราชอาณาจกร หรอยอมเลงเหนไดวาผลนนจะเกดในราชอาณาจกร ใหถอความผดนนไดกระทาในราชอาณาจกร53 ในกรณนอาจเกดเขตอานาจการพจารณาคดตามหลกดนแดนททบซอนกบตางประเทศได เชน นายเออยฝงลาวยงปนมาฝงไทย หรอความผดโดยการโฆษณาหรอมการหมนในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวและบคคลทสามาไดรบทราบขอความในประเทศไทย ดงน ถอวาความผดเกดทงสองฝง คอ ประเทศไทย และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

1.4 การตระเตรยมหรอพยายามกระทาความผดอยนอกราชอาณาจกร โดยยงไมมการกระทาความผดในราชอาณาจกร ใหถอวาไดกระทาความผดในราชอาณาจกร54 ในกรณนอาจเกดเขตอานาจการพจารณาคดตามหลกดนแดนททบซอนกบตางประเทศได เชน นายเอ อยฝงลาวตองการยงนายบทอยฝงไทย ดงนถอวานายเอไดกระทาความผดในราชอาณาจกรไทย และสาธารณะรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

1.5 สาหรบความผดทเกดจากการรวมมอในการกระทาตงแตสองคนขนไป คอ สถานทซงไดใชกระทาความผด หรอสถานทใหความชวยเหลอ กลาวคอ ศาลทมอานาจพจารณา ผลงมอยอมมอานาจในการพจารณาผสนบสนน หรอผใชดวย55 ในกรณนอาจเกดเขตอานาจการพจารณาคดททบซอนกบตางประเทศได เชน นายเออยประเทศองกฤษจางนายบใหมาทารายนายซ ในราชอาณาจกร เมอนายบเขามาทารายนายซตามทรบจาง ดงน นายเอตองรบโทษในราชอาณาจกรตามหลกผรวมกระทาความผดทอยนอกราชอาณาจกร และถกดาเนนคดในประเทศองกฤษตามหลกดนแดน

51 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 4 วรรคสอง 52 หยด แสงอทย คาอธบายกฎหมายลกษณะอาญา พมพครงท 2 หนา 194 53 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 5 วรรคหนง 54 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 5 วรรคสอง 55 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 6

142

2. เขตอานาจตามหลกสญชาต สาหรบแนวคดในการกาหนดฐานความผดจากความเปนสญชาตมาจากรฐมอานาจ

เหนอบคคลในสญชาตของตนทงการคมครองและบงคบ ดงนนรฐเจาของสญชาตจงมอานาจลงโทษ คนในสญชาตทกระทาความผดตอกฎหมายของรฐนอกอาณาเขตและมอานาจลงโทษคนตางดาว ทกระทาความผดตอบคคลในสญชาตแมกระทานอกราชอาณาจกรดวย โดยประเทศไทยไดกาหนดหลกการนอยในประมวลกฎหมายอาญาซงกาหนดวาคนไทยไปกระทาความผดหรอถกกระทาความผดทรฐอนในความผดทเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอประชาชน ความผดเกยวกบเอกสาร ความผดเกยวกบเพศ ชวต รางกาย เสรภาพ ทอดทงเดก คนชรา และคนเจบปวย ความผดฐานลกทรพย วงราวทรพยฉอโกง ยกยอก รบของโจร ทาใหเสยทรพย ความผดฐานเจาพนกงานของรฐบาลไทยกระทาความผดบคคลเหลานนตองรบโทษในราชอาณาจกร56ดงนนหากผกระทาความผดดงกลาว ไปกระทาความผดนอกราชอาณาจกร ศาลตางประเทศและศาลไทยกมอานาจลงโทษได ตามหลกดนแดนและหลกสญชาตตามลาดบ

นอกจากน หากเปนกรณทความผดเกดขนนอกราชอาญาจกรและผกระทาความผดเปนเจาพนกงานของรฐบาลไทย โดยเปนความผดตอตาแหนงหนาท และความผดตอตาแหนงหนาทในการยตธรรม เนองจากเจาหนาทของรฐบาลไทยถอไดวาปฏบตหนาทในนามของรฐบาลไทย57 จงตองอยภายใตกฎหมายไทยไมวาจะเปนคนทมสญชาตใดและปฏบตหนาทอยทใด หากเปนการกระทาความผดตอตาแหนงหนาทราชการตามทระบใชในมาตรา 9 ตองไดรบโทษตากฎหมายไทย เชน นาย ก. คนไทยมตาแหนงเปนเลขานการสถานทตกรงโรม ไดปลอมลายมอชอของเอกอครราชทตไทย โดยลงชอเปนผสงจายเชค เพอทาการซอทดนในราคา 2,400,000 ลย (หนวยเงนในขณะนน) การกระทาดงกลาวเปนการกระทาทจาเลยมตาแหนงหนาทราชการในคณะทต กฎหมายถอวาไดกระทาในประเทศไทยแลว58 หากเจาหนาทกระทาความผดทไมเกยวกบตาแหนงหนาท กจะไมเขาเงอนไขทจะใชกฎหมายไทย แตอาจเปนการกระทาความผดทเขาเงอนไขตามมาตรา 8 ซงตองรบโทษในประเทศไทยได

3. หลกการปองกนตนเองและเขตอานาจลงโทษสากล สาหรบแนวคดในการกาหนดฐานความผดสากลมาจาก การกระทาทกระทบกระเทอน

ตอความสงบเรยบรอยของบานเมอง ความมนคงทางเศรษฐกจ หรอการกระทาความผดเกดขนใน

56 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 8 57 สมพร พรหมหตาธร, กฎหมายอาญาฉบบชาวบาน เลม 1, (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพนตธรรม, 2547), น.37. 58 พชย นลทองคา, “บนทกคมอการศกษาเนตบณฑต ประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา 1-58,” เลม 1 ฉบบท 1, น.125 (มถนายน 2543).

143

ดนแดนทไมมประเทศใดมอาณาเขตและอานาจอธปไตย เมอมการกระทาความผดเกดขนในดนแดนดงกลาว โดยหลกปองกนสากลแลว59 รฐทกรฐในโลกจะตองรวมกนปราบปรามซงประเทศไทยไดไดกาหนดหลกการดงกลาวไวในประมวลกฎหมายอาญาและใชในกรณทบคคลใดกตามทไปกระทาความผดเกยวกบความมนคง ความผดเกยวกบการกอการราย ความผดเกยวกบเพศ ความผดเกยวกบการปลอมและการแปลงเงนตรา และความผดฐานชงทรพยและปลนทรพยในทะเลหลวง60 แมจะทานอกราชอาณาจกรกตองถกลงโทษในราชอาณาจกร โดยไมใจวาผกระทาจะมสญชาตใด ดงน หากผกระทาความผดถกจบตวไวในประเทศไทย หรอถกจบไดในตางประเทศ ยอมถกลงโทษตามกฎหมายตางประเทศและกฎหมายของประเทศไทยไดเหมอนกน

จากการศกษาจะเหนไดวา การทประเทศไทยและรฐตางประเทศไดขยายอานาจ ในการพจารณาคดออกไปทาใหเกดการพจารณาคดททบซอนกนและทาใหจาเลยอาจถกดาเนนคดซาได เพอหาทางออกในเรองนประเทศไทยจงไดบญญตกฎหมายในเรองน โดยแยกผลของคาพพากษาศาลตางประเทศทมตอหลกการดาเนนคดซา ดงน

1. การกระทาความผดตามหลกสญชาตและหลกอานาจลงโทษสากลหรอทเรยกวา การกระทาความผดเกดนอกราชอาณาจกร

2. การกระทาความผดตามหลกดนแดนหรอทเรารยกวาการกระทาความผดในราชอาณาจกรหรอประมวลกฎหมายนถอวาไดกระทาความผดในราชอาณาจกร

ถาเปนความผดทกระทาลงนอกราชอาณาจกรและศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ประเทศไทยไดระบถงการหามลงโทษซาและอนญาตใหลงโทษซาไดในกรณ ดงตอไปน

1. การหามลงโทษซากรณทเปนความผดเกยวกบการปลอมแปลงเงนตรา ความผดเกยวกบเรองชงทรพย หรอความผดของเจาพนกงานของรฐบาลไทยทไดกระทาความผดนอกราชอาณาจกรปลนทรพยในทะเลหลวง และศาลตางประเทศพพากษาถงทสดใหปลอยตว หรอลงโทษและผนนพนโทษมาแลว

2. การอนญาตใหลงโทษซาได กรณทเปนเรองความผดเกยวกบความมนคง ความผดเกยวกบการกอการราย ความผดเกยวกบเพศ แตหากเปนความผดเกยวกบการปลอมแปลงเงนตรา ชงทรพยปลนทรพยในทะเลหลวง ความผดเกยวกบผมสญชาตไทย ความผดของเจาพนกงานของรฐบาลไทยทไดกระทาความผดนอกราชอาณาจกร ถาผกระทาความผดรบโทษมาแลวยงไมพนโทษศาลไทยกมดลพนจในการลงโทษไดอก

59 ทวเกยรต มนะกนษฐ, กฎหมายอาญา : หลกและปญหา, พมพครงท 7

(กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2549), น.25. 60 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 7

144

หากเปนความผดทกระทาลงในราชอาณาจกรหรอถอวาไดกระทาความผดในราชอาณาจกรและศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวประเทศไทยไดระบถงการหามลงโทษซา และอนญาตใหลงโทษซาไดในกรณ ดงตอไปน

1. การหามลงโทษซากรณทรฐบาลไทยมอบอานาจใหศาลตางประเทศพจารณาแทนศาลไทย ซงถาคาพพากษาศาลตางประเทศจะเปนประการใดศาลไทยกตองยอมรบ ดงนน ถาศาลตางประเทศมคาพพากษาถงทสดใหปลอยตวหรอใหลงโทษ และผนนไดพนโทษแลวหามมใหลงโทษ ผนนในราชอาณาจกรอก แตทงนศาลในตางประเทศพพากษาใหลงโทษแตผนนยงมไดรบโทษเลย ศาลไทยกมอานาจพจารณาพพากษาอกได

2. การอนญาตใหลงโทษซากรณทรฐบาลไทยไมไดรองขอ เชนนศาลไทยมดพนจลงโทษซาไดอก ไมวาศาลตางประเทศจะมคาพพากษาลงโทษหรอยกฟอง เพราะถอวาการกระทาดงกลาวเปนการกระทบกระเทอนความสงบเรยบรอยของประเทศไทย

อยางไรกตาม ในประเดนทศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวและกฎหมายของประเทศไทยยงคงเปดชองวางใหศาลลงโทษซาได ผเขยนเหนวาหลกการดงกลาวไมสามารถอานวยความยตธรรมใหกบจาเลยไดอยางเตมทและเพอเปนการพสจนสมมตฐานของผเขยนจงไดศกษาถงรายงานการประชมรางประมวลกฎหมายอาญาในเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ 61 พบวา คณะอนกรรมการรางประมวลกฎหมายอาญา ถกเถยงกนในประเดนของการยอมรบคาพพากษาของศาลในตางประเทศวาจะเปนการนบถอคาพพากษาของศาลตางประเทศจนเสยเกยรตหรอ เสยอานาจอธปไตยของไทยหรอไม ดงความตอนหนงวา

นายจารญฯ : “เราเคยพดกนวาควรจะรางตามกฎหมายสวตสเซอรแลนด คนตางประเทศทาความผดในประเทศไทยและตางประเทศเขาลงโทษแลวเราอาจวตกวาเขาลงโทษนอย แตเหนวาไมควรนกอยางนน”

นายสทธฯ: “การไปยอมรบนบถอคาพพากษาตางประเทศนน เราถอมเกยรตยศของเราเหลอเกน แตเขยนตามมาตรา 8 อยางน ไมเสยหาย”

และนายจรญฯ: “การทใหหกโทษใหนน ใหหกได ไมเสยอธปไตยของเรา เพราะเปน Execution of Punishment เทานน คอเวลาทจะลงโทษ กใหหกโทษทไดรบมาแลวในตางประเทศออก”

อยางไรกตาม คณะอนกรรมการรางประมวลกฎหมายอาญา กคานงถงสทธของผไดรบโทษดวย โดยนายสทธฯ แสดงความเหนวา “ทเรายอม ไมใชเพราะเรายอมรบนบถอคาพพากษา เรายอมเพราะคนนนถกลงโทษมาแลว”

61 โชค จารจนดา, “รายงานการประชมรางกฎหมายอาญา (และบนทกประกอบ),”

สบคนเมอวนท 10 มนาคม 2554, จาก http://www.libraly.coj.go.th

145

กลาวโดยสรป จะเหนไดวาการทประเทศไทยอนญาตใหมการดาเนนคดซากรณ ศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวนนเปนเพราะประเทศไทยมความกงวลถง

1. หลกอานาจอธปไตย กลาวคอ รฐแตละรฐยอมมอานาจอธปไตยในทางการศาลเปนของตนเอง การทคาพพากษาของศาลตางประเทศจะตองมผลในอกประเทศหนงหรอไม ยอมตองคานงถงหลกกฎหมายและหลกปฏบตระหวางประเทศเปนสาคญเนองจากหลกทวา คาพพากษาของศาลประเทศใดๆ กมผลบงคบเฉพาะในอาณาเขตของประเทศนนเทานน

2. การระวางโทษและระบบกฎหมายทแตกตางกน กลาวคอ การทระบบกฎหมายของแตละประเทศมแตกตางกนเกดขนจากวฒนธรรมและนโยบายของรฐ ซงสงเหลานตองเอามาพจารณาในการยอมรบหรอไมยอมรบใหคาพพากษาของศาลในตางประเทศมผลบงคบใชในประเทศไทยดวย62

นอกจากนผเขยนพยายามวเคราะหถงสาเหตวาเพราะเหตใดกฎหมายจงกาหนดฐานความผดตอไปนใหศาลสามารถลงโทษซาได เพอนามาประกอบในการพจารณาในการตงขอสงเกตดงกลาว

1. ความผดอนเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร การทกฎหมายอนญาตใหมการลงโทษซาไดเนองจากโดยลกษณะแลวของความผด

เปนความผดทประทษรายตอประเทศไทยโดยตรง และมรปแบบในการทจะทาลายความมนคง และประโยชนทสาคญของชาตไทย ตลอดทงความผดดงกลาวจะเปนความผดทมโทษตามกฎหมายไทยหนกกวาโทษในกฎหมายนอกราชอาณาจกร เชนนกฎหมายจงกาหนดใหศาลไทยพจารณาพพากษา ไดอกโดยไมมขอจากด

2. ความผดเกยวกบการกอการราย ทกฎหมายอนญาตใหมการลงโทษซาได เพราะ ความผดกอการรายซงเปนความผด

ทสงผลกระทบตอความมนคงของประเทศไทย แตอยางไรกตามในความผดฐานกอการรายน ศาสตราจารย ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ ไดอธบายไววา เปนการบญญตกฎหมายตามหลกอานาจลงโทษสากล เนองจากในสถานการณมภยคกคามจากการกอการราย โดยมงประสงคตอชวตคนบรสทธ หรอทาลายทรพยสนทาใหเกดความเสยหาย เพอสรางความปนปวน ความหวาดกลวของประชาชน หรอทาใหเกดความวนวายในประเทศ เพอ บงคบใหรฐบาลทงใน หรอตางประเทศ ตองจายอมกระทา หรอไมกระทาการโดยมขอเรยกรองจากผกอการรายซงถอเปนความผดทตองการเจตนาพเศษและเปนความผดทรายแรงเกนกวาความผดธรรมดา เชนนกฎหมายจงกาหนดใหศาลไทยพจารณาพพากษาไดอกโดยไมมขอจากด

62 โกเมน ภทรภรมย, “คาพพากษาศาลตางประเทศ,” วารสารรพ, 42 (ม.ป.ท.2), น.54.

146

3. ความผดเกยวกบเพศ ทกฎหมายอนญาตใหมการลงโทษซาไดเนองจากการกระทาความผดดงกลาวเปน

การละเมดศกดศรความเปนมนษยและความมนคง และเปนทมาของการกระทาความผดอยางอน เชน ความผดยาเสพตด และการฟอกเงน ซงรปแบบในการกระทาความผดฐานนมความสบซอน เนองจากสภาวะโลกไรพรมแดน จนกลายเปนอาชญากรรมขามชาต ดงนนเพอขจดปญหาดงกลาวในหากบคคลนนถกศาลตางประเทศพพากษามาแลว และเดนทางเขามาในราชอาณาจกร ศาลไทยสามารถลงโทษอกไดโดยไมตองคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ

4. ความผดทกระทาในราชอาณาจกรหรอใหถอวากระทาความผดในราชอาณาจกร ในกรณประเทศมไดรองขอ ทกฎหมายอนญาตใหมการลงโทษซาไดเนองจากการ

กระทาผดดงกลาวกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยของประชาชนและประเทศโดยตรง ดงนศาลในประเทศยอมใชอานาจในการรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน เพอใหประชาชนทอยรวมกนในสงคม มความปลอดภยในชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง และทรพยสน จงทาใหศาลสามารถดาเนนคดไดอก

อยางไรกตาม เมอกาลเวลาผานไป สงคมเปลยนแปลงไป ในการนผเขยนเหนวาควรตงขอสงเกตเกยวกบหลกการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศอยหลายประการ เมอนาหลกดงกลาวมาเปรยบเทยบกบหลกการดาเนนคดซาในปจจบน ดงน

1. ผลของเขตอานาจศาลในความผดสากลกบการดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศ ซงองคประกอบประการหนงของการหามดาเนนคดซากรณการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ คอ ศาลทงสองประเทศจะตองมเขตอานาจทคาบเกยวและทบซอนกน ซงการกาหนดเขตอานาจ จะตองเปนไปตามกฎหมายระหวางประเทศดวย ฉะนน ความผดฐานกอการราย และความผดฐานธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร นานาอารยประเทศไดกาหนดความผดดงกลาวเปนความผดสากล และผลของความผดใดกตามทนานาอารยะประเทศยอมรบเปนความผดสากล กฎหมายระหวางประเทศไดกาหนดเงอนไขในการฟองคดวาหากรฐใดจะพจารณาคดทบคคลกระทาความผดทเปนความผดสากลไดนน บคคลนนจะตองไมเคยถกดาเนนคดในขอหาดงกลาวมากอน เนองจากความผดสากลนอกจากจะเปนความผดของทกประเทศใหความสาคญ และบางประเทศไดออกพระราชบญญตเพอปราบปรามการกระทาความผดสากลไวโดยเฉพาะดงนน มาตรฐานการพจารณาคดและการระวางโทษจงไมมความแตกตางกนมาก ทงน ววฒนาการของความผดสากลน มาจากกฎหมายระหวางประเทศซงตรงกนขามกบความผดอาญาฐานอนทววฒนาการมาจากกฎหมายภายใน

2. อานาจอธปไตยกบผลคาพพากษาศาล อานาจอธปไตยเปนหนงในเหตผลทกฎหมายไทยอนญาตใหลงโทษซากบผกระทาความผดในกรรมเดยวกน แมศาลตางประเทศจะพพากษามาแลว แตอยางไรกตาม หากพจารณาตามตวบทกฎหมายจะเหนวา การทศาลไทยจะ

147

ดาเนนคดซากบผกระทาความผดในเรองดงกลาวไดนน จะตองเปนกรณทศาลตางประเทศพพากษาลงโทษมาแลว และศาลไทยจะตองพพากษาลงโทษซากบคาพพากษาศาลตางประเทศเทานน โดยไมมตวบทกฎหมายกลาวถงกรณทศาลตางประเทศพพากษาลงโทษมาแลวศาลไทยจะพพากษายกฟอง ดงน หากประเทศไทยมความกงวลถงอานาจอธปไตยระหวางรฐอยางแทจรงศาลไทยไมจาตองคานงถงการลงโทษซาเพยงอยางเดยว แตควรจะมอานาจใหศาลพพากษายกฟองไดดวย ซงแสดงใหเหนวาผรางไดกงวลในเรองของความสมพนธระหวางประเทศทไมตองการใหคาพพากษาศาลตางประเทศขดหรอแยงกบคาพพากษาของศาลประเทศไทยมากกวาอานาจอธปไตยและการครองบคคล นอกจากนการทกฎหมายกาหนดใหศาลไทยมอานาจในการลงโทษซาเพยงอยางเดยวหามประโยชนตอทฤษฎการลงโทษบคคลและยงขดตอหลกการหามดาเนนคดซา เนองจากบคคลนนไดรบความเดอดรอนถงขนสงสดแลว

3. การระวางโทษทแตกตางกนกบการดาเนนคดซา เปนทยอมรบกนวาการทประเทศหนงมการระวางโทษทแตกตางกบอกประเทศหนง ซงมทมาจากวฒนธรรมและนโยบายทางอาญาของแตละประเทศ อยางไรกตาม การทมการกระทาความผดเกดในรฐใดกเปนหนาทของรฐนนทจะตองเขามาดาเนนการเอาตวผกระทาความผดมาลงโทษ และหากผกระทาความผดไมไดอยในรฐนน รฐจะตองดาเนนการใหไดตวผกระทาความผดมา เพอเปนการแสดงใหเหนถงวารฐนนตองการรกษาความสงบเรยบรอยภายในรฐนนอยางแทจรง เชน ขอใหมการสงผรายขามแดน ในทางตรงกนขามหากรฐไมไดแสดงเจตนาทจะตองการตวผกระทาความผดมาลงโทษ และรฐนนไดมการดาเนนคดกบผกระทาความผดนนแลว เชนนอาจจะถอวารฐดงกลาวยอมรบการกระบวนการพจารณาในของรฐนนในทกรปแบบ รวมทงการระวางโทษทแตกตางกนดวย ซง ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 กไมไดคานงถงความแตกตางของการระวางโทษในกรณทในศาลอาญาระหวางประเทศหรอศาลในรฐภาคมคาพพากษามาแลว แตจะธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 เปดชองในการใหดาเนนคดซาไดในกรณทการพจารณานนมลกกษณะทสมยอม ไมเปนธรรม

4. ผตองโทษยงตองรบผลรายอยางอนทเกดขนเนองจากคาพพากษาศาลตางประเทศ นนอกดวย

ตวอยางเชน ในกรณผทตองคาพพากษาถงทสดใหจาคก ถาไดกระทาความผดขนอกในระหวางทยงจะตองรบโทษอย หรอภายในเวลาหาปนบแตวนพนโทษ หากศาลพพากษาลงโทษครงหลงถงจาคก กจะถกเพมโทษอกหนงในสามของโทษทศาลกาหนดสาหรบความผดครงหลงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 92 หรอถกลงโทษอกกงหนงถาเขาเงอนไขตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 56 ผทเคยตองคาพพากษาใหจาคกตงแตสองปขนไปโดยไดพนโทษมาแลวไมเกนหาป ในวนเลอกตง เวนแตไดกระทาความผดโดยประมาท ซงเปนบคคลทตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตง

148

เปนสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญมาตรา 109 (5) และตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญมาตรา 126 (4) ตองหามมใหเปนรฐมนตรตามรฐธรรมนญ มาตรา 206 (5) สาหรบผทเคยตองรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคกเพราะความผดทางอาญา เวนแตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษไมมสทธเขารบราชการตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 มาตรา (10)

ตวอยาง การกระทาทจะพจารณาวาเปนการกระทาทเกดขนในตางประเทศ และศาลในตางประเทศไดมคาพพากษาถงทสดใหจาคก จะมผลเชนเดยวกบคาพพากษาของศาลในราชอาณาจกรหรอไมนน คอ อดตสมาชกสภาผแทนราษฎรคนหนง ถกศาลในประเทศจนลงโทษความผดเกยวกบ ยาเสพตด และถกศาลในประเทศจนพพากษาใหจาคกสป และเมอผนนพนโทษแลวกลบมาประเทศไทย และไปยนใบสมครรบเลอกตงเปนสมาชกวฒสภาผแทนราษฎร เชนนตามกฎหมายทเกยวกบคณสมบตของผลงสมครรบการเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร โดยมความเหนแบงเปน 2 ฝาย คอ คณะกรรมการกฤษฎกาเหนวา ผทเคยตองคาพพากษาหรอคาสงทชอบดวยกฎหมายใหจาคกตงแตสองปขนไป โดยพนโทษมาแลวไมถงหาปในวนเลอกตง ตามมาตรา 92 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กาหนดไววาเปนบคคลตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตง ซงมความเหนวา หากหามเฉพาะแตการถกจาคกในประเทศ กจะเกดการลกลนไมเปนธรรมและขดกบเหตผล ดงนน จงตองหมายความรวมถงการถกจาคกในประเทศไทยและการจาคกในตางประเทศดวย และฝายทสอง คอ เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกามความเหนวา การตความของคณะกรรมการกฤษฎกาเปนการตความในทางขยายความหมายของกฎหมาย โดยเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยวาผถกจาคกโดยศาลตางประเทศตองหามมใหสมครรบเลอกตง

กรมอยการขณะนนไดตอบปญหานวา การทจะตความใหผตองคาพพากษาจาคก โดยศาลในตางประเทศเปนการตองหามมใหใชสทธในการสมครรบเลอกต งนน ยอมเปนการแปลกฎหมายในทางจากดสทธและเสรภาพ ดงนน จะตองหมายความถงศาลหรอคาพพากษาของศาล ตามกฎหมายไทยเทานน63

อยางไรกตาม กรณทมการกระทาความผดในตางประเทศ โดยศาลในตางประเทศ ไดพพากษาลงโทษใหจาคกผกระทาความผดแลวนน ตามหลกแลวในการตรวจสอบคณสมบตของ ผดารงตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรทมขอหามมใหผตองคาพพากษาใหจาคกโดยไดพนโทษ มายงไมถงหาป ตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตง ผศกษาเหนดวยกบความเหนของคณะกรรมการ

63 นภดล ปกรณนมตด, “ปญหาการตความกฎหมาย กรณ การสนสดลงแหง

ส ม า ช กภ าพ ส ม า ชก ส ภ าผ แ ท นร าษ ฎ ร , ” ส บ คน เ ม อ ว นท 10 ม น าค ม 2554 จ า ก http://www.ryt9.com/s/tpd/1074816

149

กฤษฎกา เนองจากหากปลอยใหผทไดรบโทษตามกฎหมายตางประเทศมาลงสมครกจะขดกบหลกเหตผลและความเปนธรรม

จากการศกษาจะเหนไดวา การคานงถงคาพพากษาของศาลในตางประเทศของประเทศไทยตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 10 และ มาตรา11 เปนความพยายามทจะทาใหมความสมดลระหวางอานาจอธปไตยของประเทศไทย และการเคารพถงสทธของผตองหา หรอจาเลยทเคยถกลงโทษมาแลว เมอรฐแตละรฐยอมมอานาจอธปไตยในทางการศาลเปนของตนเอง สาหรบคาพพากษาของศาลตางประเทศในคดอาญาจะมผลตอการพจารณาของศาลไทยในความผดเดยวกนนนหรอไม ยอมตองพจารณาตามหลกกฎหมายทวา “บคคลจะไมถกพจารณาคดซาสองในความผดเดยว” อยางไรกตาม การทศาลไทยยอมรบผลแหงคาพพากษาของศาลในตางประเทศ นนเปนการยอมรบ ในเชงปฏเสธ กลาวคอ มการหามมใหลงโทษผทตองคาพพากษาของศาลในตางประเทศใหมามผลในการลงโทษผนนในประเทศไทย แตบางกรณศาลอาจใชดลพนจในการพจารณาลงโทษผกระทาความผดนนอกกได

ดงนน ในกรณทบคคลนนถกศาลตางประเทศดาเนนคดมาแลวครงหนง และกฎหมายยงคงใหอานาจศาลในการพจารณาคดซาอก ซงจะเหนวาการคานงถงความสงบเรยบรอยของประชาชน เปนหลกพนฐานทมอยในกฎหมายทกระบบ เปนสงสาคญททาใหสงคมดารงอยไดและมความเกยวของกบประโยชนโดยทวไปของประเทศชาต หรอประชาชนโดยสวนรวม ถาความสงบเรยบรอยของประชาชนไดรบการแกไขโดยการทศาลตางประเทศไดดาเนนกระบวนพจารณาเปนไปตามหลกสากลโดยไมปรากฏวามการดาเนนคดแบบสมยอมเพอใหจาเลยรอดพนจากการดาเนนคด และความผดทพจารณาในศาลตางประเทศนนมบทกาหนดโทษเทากบหรอมากกวาของประเทศไทย กไมจาเปนตองมการดาเนนคดซาในประเทศไทยอกทกกรณ

4.3.2 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004

โดยสาระสาคญของสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางของภมภาคอาเซยนม ดงน

ประเทศสมาชกอาเซยนตองพยายามปรบปรงประสทธภาพของการบงคบใชกฎหมายในการสบสวนสอบสวน และการฟองคดการกระทาความผดโดยการใหความรวมมอและชวยเหลอ ซงกนและกนในเรองทางอาญาภายใตบงคบกฎหมายภายในของประเทศภาคสนธสญญา

บรรดาประเทศภาคจะใหความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาดวยมาตรการทกวางขวางทสดเทาทจะเปนไปได อาทเชน การสบพยานหรอการสอบปากคาบคคลโดยสมครใจ การสงเอกสาร การคนและยดการตรวจวตถและสถานท การจดหาใหซงเอกสารและสงของอนเปนพยานหลกฐาน การชระบหรอตดตามรองรอยของทรพยสนทไดมาจากการกระทาความผดหรอทใชใน

150

การกระทาความผด การอายดและการรบหรอไดคนทรพยสนทไดมาจากการกระทาความผด การคนหาและการระบตวพยานและผตองสงสย

ประเทศสมาชกอาเซยนจะตองปฏเสธหากตองดวยขอยกเวนตามสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางของภมภาคอาเซยน ไดแก คดมลกษณะในทางการเมองหรอมพฤตการณของการกระทาเกยวเนองกบทางการเมองหรอเปนความผดทางการทหาร หรอเปนการรองขอความชวยเหลอเกยวกบคดทไมเปนความผดตามกฎหมายของทงประเทศภาค ผรองขอและประเทศภาคผรบคารองขอ เวนแตกฎหมายภายในของประเทศภาคผรบคารองขอกาหนดไวเปนอยางอน หรอคดทมลกษณะของการดาเนนคดซา ทประเทศผรบคารองจะตองใหการปฏเสธไมสงตวผกระทาความผดใหประเทศผรองขอถาผนนไดถกศาลของประเทศผรบคารองขอไดพจารณา หรอมคาสง ถงทสดใหลงโทษหรอยกฟอง

อยางไรกตาม หวขอนผเขยนจะวเคราะหและตงขอสงเกตถง การหามดาเนนคดซา ผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยในมตของขอจากดความชวยเหลอในสวนของการหามดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองอาญาของภมภาคอาเซยน

เพอความสะดวกในการวเคราะหผเขยนจะนาเสนอหลกเกณฑขอจากดความชวยเหลอในสวนของการหามดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองอาญาของภมภาคอาเซยน ซงสามารถแยกองคประกอบความผดได ดงน

1. ผกระทาความผดไดกระทาความผดทอยในเขตอานาจการพจารณาคดของศาลไทย กลาวตองเปนการกระทาความผดในราชอาณาจกร หรอถอวากระทาความผดในราชอาณาจกร หรอกระทาความผดนอกราชอาณาจกรแตตองรบโทษในราชอาณาจกร

2. ผกระทาความผดไปปรากฏตวในกลมประเทศสมาชกอาเซยน และศาลในประเทศของกลมประเทศสมาชกอาเซยนมการพจารณาพพากษาผกระทาความผดนนแลว

3. ศาลไทยมคารองขอใหสงตวผกระทาความผดมายงประเทศไทย 4. กลมประเทศสมาชกอาเซยน จะตองปฏเสธไมสงตวผกระทาความผด เนองจาก

จะเปนการดาเนนคดซา ประเดนแรก ประเทศไทยกบขอจากดความชวยเหลอในคดทมลกษณะของการ

ดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ซงกอนมการใหสตยาบนในสนธสญญาดงกลาวนนไดมผทเกยวของไดมการพดถง หลกการหามดาเนนคดซาทถกกาหนดไวในขอจากดของสนธสญญาดงกลาววา การทจะดาเนนการให ตวผกระทาความผดกลบมายงประเทศไทยดวยการสงตวผรายขามแดนแตเพยงอยางเดยวนน มไดทาใหกระบวนการยตธรรมสามารถดาเนนไปไดอยางมประสทธภาพเสยทเดยว เนองจากการจะลงโทษ

151

ผกระทาความผดไดตองมพยานหลกฐานพสจนและยนยนการกระทาความผดของผกระทาความผดดวย แตหากปราศจากซงพยานหลกฐานในการพสจนถงความผดของผกระทาความผดเสยแลว ถงได ตวผกระทาความผดมากไรประโยชน ดงนนหากประเทศสมาชกอาเซยนไดมการพจารณาพพากษาคดแลวเพอไมใหมการดาเนนคดซา ประเทศนนกควรจะตองมหนาทในการปฏเสธในการสงตวผกระทาความผด ซงผเขยนเหนวา การทผทมสวนเกยวของมความตองการใหประเทศสมาชกทมตวผกระทาความผดปรากฏอยเปนประเทศทควรพจารณาและพพากษา เนองจากมความกงวลในเรองของการรวบรวมพยานหลกฐานในการทจะเอาผดกบผกระทาความผด และหลกการนนกเปนไปตามหลกการแบงเขตอานาจสอบสวนหรอเขตอานาจศาล

ประเดนทสอง จากการแยกองคประกอบของขอจากดความชวยเหลอในคดทมลกษณะของการดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางของภมภาคอาเซยน จะเหนไดวา ผลคาพพากษาของศาลประเทศสมาชกอาเซยนจะมผลเพยงการปฏเสธไมสงตวผกระทาความผดใหกบประเทศไทยเทานน แตหากผกระทาความผดเดนทางเขามาในราชอาณาจกรเอง หรอ ถกรฐบาลไทยใชพระราชบญญตเนรเทศตดสทธในการใชหนงสอเดนทางทาใหประเทศผรบคารองขอตองผลกดนผกระทาความผดกลบประเทศไทย กรณดงกลาวกเปนเรองทนาคดวาประเทศไทยจะดาเนนคดกบบคคลกรณนอยางไร

จากการศกษาถงหลกเกณฑของขอจากดความชวยเหลอในคดทมลกษณะของการดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน หากศาลในกลมประเทศสมาชกอาเซยนพพากษาแลว และผกระทาความผดเดนทางเขามาในราชอาณาจกรเอง หรอถกรฐบาลไทยใชพระราชบญญตเนรเทศตดสทธในการใชหนงสอเดนทางทาใหประเทศผรบคารองขอตองผลกดนผกระทาความผดกลบประเทศไทยนน เปนกรณทประเทศไทยไมใชวธการในการรองขอใหประเทศสมาชกอาเซยนสงตวผกระทาความผดให ดงนนบคคลดงกลาวจะไมอยภายใตบงคบขอจากดความชวยเหลอในสวนของการหามดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน อยางไรกตาม บคคลนนตองอยภายใตบงคบของประมวลกฎหมายอาญาในเรองของการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ทอนญาตหรอไมอนญาตใหศาลไทยมอานาจในการลงโทษซาได ดงทไดกลาวมาแลวในหวขอท 4.2.1 อยางไรกตาม ในประเดนนกมนกกฎหมายไดใหมมมองทนาสนใจวา เมอมขอนาคดเชนนเกดขน เราจะตองพจารณาถง วตถประสงคและการตความของสนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางของภมภาคอาเซยนประกอบเขาดวย กลาวคอ สนธสญญาวาดวยเรองความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน มพนฐานมาจากหลกความยนยอมในการเขาเปนภาคและใหสตยาบนในการสละอานาจอธปไตยทแตละรฐไมขนตอกน โดยมวตถประสงคเพอตองการใหประเทศสมาชกอาเซยนจะตองรวมมอกนดาเนนการปองกนปราบปราม

152

อาชญากรรมขามชาต และปรบปรงประสทธภาพของความชวยเหลอทางการศาล รวมถงประเทศสมาชกอาเซยนตองสรางหลกเกณฑตางๆ เพอจะขจดอปสรรคทเกดขนจากระบบกฎหมายและขนตอนการดาเนนการทแตกตางกนระหวางสมาชกอาเซยน รวมตลอดถงการพยายามผลกดนในการทจะคมครองสทธและเสรภาพของจาเลยดวย

ดงนน เราอาจตความขอจากดของสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนในสวนของการหามดาเนนคดซา โดยการคนหาเจตนารมณของรฐภาคเพอบงคบการตามหลกสญญาตองเปนสญญา ดงนน เมอวตถประสงคของขอจากดของสนธสญญาดงกลาวไมตองการใหประเทศสมาชกอาเซยนมการดาเนนคดซา ดงนน หากผกระทาความผดเดนทางเขามาในราชอาณาจกรเอง หรอถกรฐบาลไทยใชพระราชบญญตเนรเทศตดสทธในการใชหนงสอเดนทางทาใหประเทศผรบคารองขอตองผลกดนผกระทาความผดกลบประเทศไทย ประเทศไทยกไมควรทจะใชเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในประมวลกฎหมายอาญากลาวคอ ประเทศไทยตองไมดาเนนคดซากบบคคลนนอก

และประเทศไทยเปนกลมประเทศตามทฤษฎทวนยมตามกฎหมายระหวางประเทศ ซงมหลกเกณฑวา สนธสญญายอมไมอาจถอเปนกฎหมายจะหยบยกขนมาใชแกกรณได แตจะตองมการแปลงสภาพกฎเกณฑมาเปนกฎหมายดวยการตราเปนพระราชบญญต จงจะสามารถนากฎเกณฑนนมาบงคบใชเปนกฎหมายภายในรฐได64 ดงนน ประเทศไทยควรทจะนาสนธสญญาดงกลาวมาตรา เปนพระราชบญญตและกาหนดหลกเกณฑในการหามดาเนนคดซากรณศาลในประเทศสมาชกม คาพพากษามาแลว

อยางไรกตาม สาหรบในประเดนน กมนกกฎหมายอกกลมหนงเหนวา หากพจารณาวาตามหลกการแลวรฐตางๆ ยอมใชอานาจอธปไตยไดภายในเขตอานาจของรฐตนเทานน ดงนน การจะยอมรบคาพพากษาของศาลในตางประเทศตองเขาใจลกษณะของความผดและการลงโทษเส ยกอน เทาทผานมาการยอมรบคาพพากษาของศาลในตางประเทศจะระบไวแจงชดโดยกฎหมาย ประมวลกฎหมายอาญากบญญตใหยอมรบคาพพากษาคดอาญาของศาลในตางประเทศเพยงบางประเภทความผด การตความขยายความในกรณน จงเปนการตความขดตอหลกกฎหมายสาคญเกยวกบอานาจอธปไตยของรฐดงนนหากผกระทาความผดเดนทางเขามาในราชอาณาจกรเอง หรอถกรฐบาลไทยใชพระราชบญญตเนรเทศตดสทธในการใชหนงสอเดนทางทาใหประเทศผรบคารองขอต องผลกดนผกระทาความผดกลบประเทศไทย ประเทศไทยกควรนาหลกคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในประมวลกฎหมายอาญามาใช

64 ประสทธ เอกบตร, กฎหมายระหวางประเทศเลม 1 สนธสญญา, พมพครงท 4 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2551), น.53-54.

153

4.3.3 พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551

หลกการดาเนนคดซา ไดถกบญญตไวทง ในพระราชบญญตสงผรายขามแดนและสนธสญญา ดงน 1. พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.255165 1.1 ประเทศไทยหรอประเทศทประเทศไทยรองขอใหสงผรายขามแดน จะตองสามารถดาเนนคดกบบคคลนนได กลาวคอ ตองมเขตอานาจเหนอการกระทาความผดนน 1.2 จะไมมการสงผรายขามแดน หากศาลไทย หรอศาลของประเทศผรองขอ เคยพจารณาและมคาพพากษาถงทสดใหปลอยบคคลนนหรอใหลงโทษบคคลนนและบคคลนน ไดพนโทษแลวในการกระทาทเปนเหตในการสงผรายขามแดน ซงกรณทจะตองดวยขอหามนกตอเมอศาลไทยหรอศาลของประเทศผรองขอเปนผพจารณาพพากษาบคคลนนจะตองเปนการกระทาเดยวกบการกระทาทขอใหสงขามแดน 1.2.1 สญญาสงผรายขามแดนระหวางประเทศไทยกบองกฤษ และประกาศเรองใชหนงสอสญญาสงผรายขามแดนอาณาเขตตทรานจอรดน 66 ขอ 5 กาหนดใหถารฐบาลไทย รองขอใหมการสงผรายขามแดน ถาบคคลนนไดถกศาลพพากษายกฟอง หรอลงโทษมาแลว หรอกาลงรบโทษอยรวมตลอดถงกาลงเขาสกระบวนการพจารณาคด กไมตองสงผรายขามแดนใหแกกน 1.2.2 พระราชบญญตวาดวยระเบยบการสงผรายขามแดนระหวางสยาม และเบลเยยม พ.ศ. 2479 ขอ 3 ไดกาหนดวาจะไมมการสงผรายขามแดน ถาผรายขามแดนนนไดถกฟองหรอศาลพพากษายกฟองหรอพจารณาพพากษาแลว สาหรบการกระทาความผดเดยวกน 1.2.3 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณรฐอนโดนเซย67 ขอ 7 ไดกาหนดวารฐทรบคารองขอในการสงผรายขามแดนจะไมสงผรายขามแดนถามการดาเนนคดหรอไดมคาพพากษาเสรจเดดขาดแลวตอบคคลซงถกขอใหสงตว

65 พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 มาตรา 10 ถาบคคลใดซงถกรองขอใหสงขามแดนนนเคยไดรบการพจารณาคดจากศาลไทยหรอศาลของประเทศผรองขอในการกระทาอยางเดยวกนกบทมการรองขอใหสงขามแดนและศาลไทยหรอศาลของประเทศผรองขอไดม คาพพากษาถงทสดใหปลอยตวหรอพพากษาใหลงโทษและผนนไดพนโทษแลวหรอไดรบการอภยโทษหรอนรโทษกรรมหรอคดขาดอายความหรอมเหตอนใดซงไมสามารถดาเนนคดแกบคคลนนตามกฎหมายของประเทศผรองขอหามมใหสงบคคลดงกลาวเปนผรายขามแดนเนองจากการกระทานนอก 66 สญญาสงผรายขามแดนระหวางประเทศไทยกบองกฤษ และประกาศเรองใชหนงสอสญญาสงผรายขามแดนอาณาเขตตทรานจอรดน ขอ 4 67 รฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณรฐอนโดนเซย ขอ 7

154

1.2.4 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณรฐฟลปปนส68 ขอ 8 ไดกาหนดใหรฐผรบคารองใหสงผรายขามแดน จะตองปฏเสธในการสงผรายขามแดน ถาผรายขามแดนนนถกดาเนนคดหรอถกฟองคดแลวไดรบการพพากษาใหปลอยตว หรอถกพพากษาลงโทษ 1.2.5 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบสหรฐอเมรกา ขอ 5 ไดกาหนดวาจะไมมการสงผรายขามแดน ถาบคคลนนไดรบการพจารณาและพพากษาลงโทษ หรอปลอยตวในความผดเดยวกนแลว 1.2.6 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยและรฐบาลราชอาณาจกรกมพชา69 ไดกาหนดอยในเหตสาหรบการใชดลพนจปฏเสธการสงผรายขามแดน ขอ 3 (5) กลาวคอ ถาบคคลทถกรองขอใหสงตวไดมคาพพากษาสาหรบความผดเดยวกน

1.2.7 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณประชาธปไตยประชาชนลาว ขอ 5 การสงคนตางชาตขามแดน (5) ภาค ทไดรบการรองขอไดมคาพพากษาตอบคคลทถกขอใหสงตวสาหรบ ความผดเดยวกนกอนมคารองขอใหสงผรายขามแดน

1.2.8 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณประชาชนบงกลาเทศ ขอ 5 (1) ไดกาหนดอยในเรองการถกลงโทษกอน ในความผดเดยวกนวาจะไมมการสงผรายขามแดน ถาบคคลนนไดรบการพจารราและถกพพากษาลงโทษหรอปลอยตว

1.2.9 พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางรฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณรฐเกาหล ไดกาหนดไวในขอ 3 (2) เรองการปฏเ สธไมสงผรายขามแดน กลาวคอ เมอบคคลนนกาลงถกดาเนนคด หรอไดมการพจารณาคดและไดรบการปลอยตวหรอไดถกลงโทษแลว

อยางไรกตาม ผเขยนเหนวาการสงผรายขามแดนในสวนของการถกลงโทษกอนในการความผดหรอการหามดาเนนคดซามองคประกอบคลายกบขอจากดความชวยเหลอในสวนของการหามดาเนนคดซาในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองอาญาของภมภาคอาเซยน ดงนน การวเคราะหในหวขอนจงมลกษณะทเหมอนกบหวขอเรอง สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน

68 รฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลแหงสาธารณรฐฟลปปนส ขอ 8 69 รฐบาลราชอาณาจกรไทยและรฐบาลราชอาณาจกรกมพชา ขอ 3

155

4.3.4 พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527

การโอนตวนกโทษเปนความรวมมอระหวางประเทศในทางอาญาอกประเภทหนงทอยในขนตอนสดทาย กลาวคอ เมอผกระทาความผดไดถกศาลพพากษาใหลงโทษจาคกแลว ถานกโทษนนเปนคนตางดาว และรฐทนกโทษถอสญชาตอยตองการเขามาดแลนกโทษโดยใหนกโทษนนกลบไปรบโทษตอในประเทศของตนซงเปนไปหลกกฎหมายระหวางประเทศทกาหนดวา รฐมหนาทคมครองคนในสญชาตของรฐนน ทงนประเทศไทยไดมการทาสนธสญญาโอนตวนกโทษกบประเทศตางๆ ดงตอไปน 1. สนธสญญาโอนตวนกโทษระหวางประเทศไทยกบสหรฐอเมรกา พ.ศ.2525 2. สนธสญญาโอนตวนกโทษระหวางประเทศไทยกบฝรงเศส พ.ศ.2526

3. สนธสญญาโอนตวนกโทษระหวางประเทศไทยกบแคนนาดา พ.ศ.2526 4. สนธสญญาโอนตวนกโทษระหวางประเทศไทยกบสเปน พ.ศ.2525 5. สนธสญญาโอนตวนกโทษระหวางประเทศไทยกบอตาล พ.ศ.2527 6. สนธสญญาโอนตวนกโทษระหวางประเทศไทยกบโปรตเกส พ.ศ.2528

7. ความตกลงระหวางไทยกบสหราชอาณาจกรแหงบรเตนใหญและไอรแลนดเหนอ วาดวยการโอนตวผกระทาความผดและความรวมมอในการบงคบใหเ ปนไปตามคาพพากษาในคดอาญา พ.ศ.2533 ทงน เมอประเทศไทยไดทาสนธสญญาการโอนตวนกโทษกบประเทศทงหลายแลว ประเทศไทยไดออกกฎหมายอนวตการเพอใหเปนไปตามสนธสญญา คอ พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 โดยมจดมงหมายอยางหนงกคอใหบคคลสญชาตไทย ซงรบโทษอยในตางประเทศถกโอนตวกลบเขามารบโทษตอในประเทศไทย อยางไรกตาม พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 ไดกลาวถงการดาเนนคดซาวา70 การโอนนกโทษไทยมารบโทษตอในราชอาณาจกร ใหถอวาคาพพากษาหรอคาสงลงโทษของศาลแหงประเทศผโอนเปน คาพพากษาหรอคาสงลงโทษของศาลทมเขตอานาจในราชอาณาจกรดงนนหากนกโทษไทยถกโอนตวมารบโทษตอในราชอาณาจกร นกโทษนนจะตองอยภายใตบงคบของกฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองของคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง มใชอยในบงคบเรองการ

70 พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 มาตรา 18

156

คานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในประมวลกฎหมายอาญา อยางไรกตาม หากพจารณาใหด จะเหนวากฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองของคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟองนนมขอยกเวนใหสามารถดาเนนคดซาไดหากมการพจารณาคดแบบสมยอม แตพระราชบญญตดงกลาวในเรองของการหามดาเนนคดซาไดกลาวถงเฉพาะการอทธรณ ฎกา หรอการขอใหรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมจะในประเทศไทยมได แตมไดกลาวถงการพจารณาแบบสมยอมไว ดงนอาจเกดปญหาไดวาหากประเทศไทยไดรบขอมลวาการพจารณาคดทตางประเทศ เกดจากการสมยอมโดยวธการใหนกโทษรบโทษนอยลงกวาทควรไดรบดงน เราจะแกไขปญหาดงกลาวอยางไร

ซงในประเดนนมนกกฎหมายใหความเหนแบงออกเปนสองความเหนดวยกน ความเหนทหนง เนองจากการเนองประเทศไทยมความกงวลในเรองของการเกดความขดแยง

ระหวางคาพพากษาของศาลประเทศผโอนกบคาพพากษาของศาลไทยอยแตเดมซงแสดงออกไดจากพระราชบญญตดงกลาวไดกาหนดใหการอทธรณ ฎกา หรอการขอใหรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมนนจะตองกลบไปทาในประเทศผโอน และในทางตรงขามหากพจารณาตามความเปนจรงคงเปนไปไดยากทจะใหศาลไทยดาเนนคดซากบคนชาตของตนเนองกระบวนพจารณาของศาลประเทศผโอนเกดจากการสมยอมททาใหนกโทษรบโทษนอย ดงนน หากเราพบขอมลวาการพจารณาคดในศาลประเทศผโอนเกดจากการพจารณาคดแบบสมยอม และตองการใหมการดาเนนคดซากควรสงตวนกโทษกลบไปพจารณาคดทศาลประเทศผโอน

ความเหนทสอง เนองจากพระราชบญญตฯดงกลาวไมไดกาหนดถงการดาเนนคดซา ในกรณทมการสมยอม และในความเปนจรงเปนไปไดยากทจะใหศาลประเทศผโอนมการพจารณาคดใหมเนองจากถกกลาวหาวาการพจารณานนไมมประสทธภาพ รวมตลอดถง ธรรมนญกรงโรมศาลอาญาระหวางประเทศไดกาหนดวาศาลอาญาระหวางประเทศจะไมสนใจคาพพากษาของรฐภาค หากการพจารณาคดนนไมไดมาตรฐานหรอเกดจากการสมยอม ดงนน หากเราพบขอมลวาการพจารณาคดในศาลประเทศผโอนเกดจากการพจารณาคดแบบสมยอม และตองการใหมการดาเนนคดซา ประเทศไทยกสามารถทจะดาเนนคดซาไดเอง

4.4 การรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนของประเทศไทย

ในการพจารณาพพากษาคดอาญา ศาลจาเปนตองวนจฉยขอเทจจรงอยบนพนฐานของพยานหลกฐานทคความนาสบเขามาในคด แตทงนถาปรากฏวาขอเทจจรงทศาลอาญากาลงวนจฉยนน ไดเคยมศาลในคดอาญาอนไดเคยวนจฉยขอเทจจรงถงทสดเอาไวแลวครงหนง ศาลทกาลงจะวนจฉยคดอาญาจาเปนจะตองรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอาญาในคดอนหรอไม เพราะถามการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอาญาในเรองอน กเทากบเปนการยอมรบผลของคาพพากษาในบางสวน

157

อนง ในการนาเสนอประเดนนผเขยนขอเสนอในเรองของประวตศาสตร ความเปนมา และหลกการการรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอาญาในคดอนของประเทศไทย เพอพจารณาถงความเปนไปไดในการการรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนประเทศ สาหรบแนวคดเกยวกบการรบฟงขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดอนนนปรากฏชดเจนในสมยทประเทศไทยรบเอาแนวคดในการแบงแยกคดแพงกบคดอาญาออกจากกน และแนวคดในการจดทาประมวลกฎหมายมาจากประเทศตะวนตก โดยนายยอรช ปาดซ นกกฎหมาย ชาวฝรงเศสทมบทบาทสาคญอยางมากในการยกรางประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบแรกของประเทศไทย71 ไดพยายามยกรางกฎหมายลกษณะอาญาใหมความคลายคลงกบในประเทศภาคพนยโรปมากทสด โดยอาศยประมวลกฎหมายของประเทศฝรงเศส อตาล และฮอลนดา เปนตนแบบในการยกราง72 และมการนาเอาหลกการรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนมาใชในประเทศไทยดวย ตามทปรากฏอยในกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127 มาตรา 90 ซงมใจความวา “ในการทจะพพากษาคดสวนแพง ซงวากลาวเปนทางอาญาอยอกสวนหนงนน ทานวาผพพากษา สวนแพงตองถอเอาความเทจความจรงทปรากฏในคาพพากษาสวนอาญาเปนหลกแกการพจารณาพพากษาสวนแพง”ซงหลกการนประเทศไทยารบเอาแนวคดจากประเทศฝรงเศสโดยตรง เพอปองกนไมใหคาพพากษาในคดแพง และคดอาญาทมขอเทจจรงเกยวพนกนมการวนจฉยขอเทจจรงทขดแยงกน สาหรบในปจจบนในกรณของคดอาญา ไมมบทบญญตแหงกฎหมายมาตราใดกาหนดใหศาลตองรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาของศาลในคดอน เพราะมลคดคนละอยางกน (Different Claim)73 ในกรณเชนน แมคความและประเดนในคดอาญาทงสองเปนชดเดยวกนกตาม ยอมอาจมผใดกลาวอางนาเอาขอเทจจรงในคดอาญากอนหนามาใชเปนบทตดสานวนในคดอาญาทกาลงพจารณาอยได ศาลตองเปดโอกาสใหมการนาสบขอเทจจรงดวยพยานหลกฐานอยางเตมทเพอพสจนความผดหรอบรสทธของจาเลย ทงนเพราะคาพพากษาในคดกอนเปนเพยงพยานบอกเลา ในคดอาญาทกาลงพจารณาอยเทานน74

71 ชาญชย แสวงศกด และวรรณชย บญบารง, สาระนารเกยวกบการจดทาประมวลกฎหมายของตางประเทศและชาวไทย, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2543), น.129-132. 72 หยด แสงอทย, การรางกฎหมายในไทย, ในหนงสองานฉลองครบรอบ 50 ป ของเนตบณฑตยสภา, (กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2507), น.94. 73 คาพพากษาฎกาท 1446/2526 74 ประมล ส วรรณศร , คาอ ธบายกฎหมายลกษณะพยาน , พมพคร งท 8 (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแสวงสทธการพมพ, ๒๕๒๕), น.160.

บทท 5

วเคราะหการหามดาเนนคดซากบผลคาพพากษาศาลตางประเทศ ตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย

ในบทนจะเปนการวเคราะหถงประเดนตางๆ ทเกยวกบหวขอวทยานพนธ รวมทง

ปญหาและอปสรรคในการหามดาเนนคดซากรณทศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว โดยเรมจาก 1. ศาลของรฐทไมไดรบการรบรองจากประเทศไทย กลาวหากศาลในรฐเหลานมคาพพากษามาแลวประเทศไทยจะยอมรบผลของคาพพากษาไดหรอไม 2. ผลคาพพากษาศาลตางประเทศจะตองเปน คาพพากษาในรปแบบใดซงจะสงผลตอการหามดาเนนคดซาในประเทศไทย 3. อปสรรคตอการหามดาเนนคดซากรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ในมตของอานาจอธปไตย และความไมสอดคลองของระบบกฎหมายและมาตรฐานการพจารณาคด 4. เขตอานาจศาลในการพจารณาคด 5. การคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในกรณทมการตอรองคารบสารภาพ 6. การยกขอตอสของจาเลยในเรองการหามดาเนนคดซากรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว

5.1 สถานะศาลตางประเทศ

ในหวขอนจะเปนการวเคราะหถงวาประเทศไทยควรมขอในการพจารณาสาหรบการคานงถงคาพพากษาของศาลตางประเทศในมตของสถานะของรฐทไมไดรบการรบรองแคไหนเพยงใด เนองจากในพระราชบญญตสงผรายขามแดนไดกาหนดวาหากประเทศใดกตามทประเทศไทยยงไมไดรบรองใหเปนรฐ ประเทศนนกไมสามารถทเกดความรวมมอทางอาญาในเรองนได

5.1.1 ศาลของรฐทไมไดรบการรบรอง

หากจะพจารณาเรองการหามดาเนนคดซาผลคาพพากษาของศาลตางประเทศทมผลตอการฟองในประเทศไทย องคประกอบสาคญประการหนง คอ จะตองมประเทศหรอรฐเขามาเกยวของอยางนอย 2 ประเทศ คอ ประเทศหรอรฐทมคาพพากษา และประเทศซงตองคานงถงผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศ นอกจากความเปนประเทศหรอรฐจะตอง ประกอบดวย ดนแดน ประชากร และอานาจอธปไตย ตามความหมายของกฎหมายระหวางประเทศแลว และในทางปฏบตประเทศหรอรฐยงตองไดรบการบรองตามกฎหมายระหวางประเทศดวย ซงการรบรองหรอไมรบรองประเทศหรอรฐเปนการกระทาฝายเดยวในทางการเมองระหวางประเทศ โดยประเทศหรอรฐยอมมดลพนจเตมททจะใหการรบรองหรอไมใหการรบรองประเทศหรอรฐอนกได ซงวธการรบรองรฐอาจทาไดโดยชดแจง โดยการแจงเปนลายลกษณอกษรไปยงรฐทจะใหการรบรอง ในการประชมสหประชาชาต หรออาจเปนการเขาทาสนธสญญาระหวางรฐสองรฐหรอโดย

159

ปรยาย เชน การสถาปนาความสมพนธทางการทตและทางกงสล และเมอใดกตามประเทศหรอรฐทใหการรบรองประเทศหรอรฐอน การรบรองดงกลาวยอมมผลตอกฎหมายภายในระหวางประเทศหรอรฐทใหการรบรองกบประเทศหรอรฐทไดรบการรบรอง และมผลในทางกฎหมายระหวางประเทศ ดงน ผลตอกฎหมายภายใน รฐทไดรบการรบรองจากรฐอนตองยอมรบในบรรดาสทธ ความคมกนและเอกสทธตางๆ ทรฐซงไดรบการรบรองนนสามารถอางความคมกนอธปไตยจากเขตอานาจทางตลาการ และทางบรหารของรฐทไดการรบรองได ในทางตรงกนขามรฐทมไดรบการรบรองจากรฐอนยอมไมสามารถอางความคมกนจากเขตอานาจทางตลาการและทางบรหารของรฐอนได และกฎหมายของรฐทมใหการรบรองจะถอวาไมมอยในสายตาของรฐทมไดใหการรบรองและศาลของรฐทมไดใหการรบรองกจะไมนากฎหมายเชนนนมาปรบแกคดดวย ผลในทางกฎหมายระหวางประเทศ รฐทมไดรบการรบรองจากรฐอนยงสามารถมสทธและหนาทตามกฎหมายระหวางประเทศ เชน มอานาจอธปไตยเหนอดนแดนแหงรฐของตน และมหนาทตองเคารพกฎหมายระหวางประเทศ เชน ไมใชกาลงรกรานรฐอน เพยงแตวา ขอ บเขตของความสามารถในการใชสทธของรฐทมไดรบการรบรองยอมมจากดกวารฐทไดรบการรบร อง โดยเฉพาะอยางยงการใชสทธเขาทาสญญาและการเรยกรองระหวางประเทศ จากการศกษาดงกลาวทาใหเกดประเดนวา หากผกระทาความผดถกศาลในประเทศหรอรฐทไมไดรบการรบรองจากประเทศไทย หรอตามกฎหมายระหวางประเทศ พพากษามาแลว ประเทศไทยจะตองคานงถงผลของคาพพากษาของรฐดงกลาวในเรองของการดาเนนคดซาแคไหน ในประเดนนจะกลาวถง หลกความเปนอสระของตลาการ และความหมายคาวา “ประเทศ” ในพระราชบญญตตางๆ ทเปนความรวมมอในทางทางอาญาทประเทศไทยมตอประเทศอน เพอวเคราะหวาประเทศไทยจะตองคานงถงผลของคาพพากษาของรฐดงกลาวในเรองของการดาเนนคดซาแคไหน เพยงใด หลกความเปนอสระของฝายตลาการ จากการคนควาผเขยนพบวาอานาจอธปไตย ของฝายตลาการทมคณลกษณะทนานาอารยประเทศยอมรบนนถกรบรองโดยองคกรสหประชาชาต และการประชมตลาการแหงทวปอเมรกา โดยองคกรสหประชาชาตไดกาหนดเงอนไขพนฐานวาดวยความเปนอสระของฝายตลาการ ไวทงหมด 4 ประการ ดงน 1. เปนองคกรทวนจฉยชขาดขอพพาท 2. กระบวนพจารณาวนจฉยชขาดจะตองมแบบแผนรดกมเปนธรรมกบคกรณทงสองฝายและจะตองเปดเผย การพจารณาลบเปนขอยกเวนตามกฎหมายทกาหนดระเบยบวาดวยวธพจารณา ตองไมมสวนไดเสย มการรบฟงและการใหเหตผล กลาวคอ ตองไมมอคตกบคความฝายหนงฝายใด รวมทงจะตองไมมผลประโยชนเกยวของกบคดทตนพจารณาทงทางตรงและทางออม เชน ไมม

160

ความสมพนธใกลชดกบคความใด ไมวาทางสมพนธทางสายโลหต ความสมพนธทางการแตงงาน หรอไดรเหนใดๆ เกยวกบคดนนมากอน 3. คาวนจฉยชขาดตองมลกษณะเดดขาดถงทสดทเรยกวา คาพพากษา ผใดหรอองคกรอนใดจะมาเปลยนแปลงแกไขไมได 4. ผทาหนาทวนจฉยชขาดในองคกรตลาการหรอศาลทเรยกวา ผพพากษา จะตองอสระในการทาคาวนจฉยชขาดหรอทาคาพพากษา โดยไมตกอยในอาณตหรอคาสงของบคคลใดหรอ องคกรใดๆ ไมวาจะเปนฝายนตบญญตหรอฝายบรหาร เชน สงใหผพพากษาพพากษาคดไปตาม ความตองการหรอใชดลพนจไปในทางทใหประโยชนตอคณะบคคลหรอบคคลใดบคคลหนง ซงสอดคลองกบหลกการพนฐาน รวมทงผพพากษาจะตองสามารถปฏบตหนาทไดโดยปราศจากความเกรงกลววาจะไดรบผลรายอนเปนผลมาจากการปฏบตหนาทของตนเอง การประชมตลาการแหงทวปอเมรกา ครงท 1 ณ เมองซานฮวนบอตสตา แหงเครอรฐเปอรโตรโก ระหวางวนท 24-26 ตลาคม พ.ศ.2508 ไดมการประกาศอดมการณทสาคญวา “อานาจตลาการเปนอานาจทเปนอสระ ซงยอมรบนบถอในหลกนตธรรม ความเปนอสระของผพพากษา ควรไดรบการรบรองตามกฎหมายโดยจะไมมการแทรกแซงหรออทธพลใดๆ จากภายนอก” นอกจากนนกกฎหมายหลายทานกมแนวคดไปในทางเดยวกนวา อานาจตลาการทดจะตองมลกษณะท ผพพากษาตองดารงไวซงความเปนกลางและความเปนอสระในการพจารณาพพากษาคด ซงจะสงผลใหกระบวนพจารณาของศาลเปนการอานวยความยตธรรมใหกบทกฝายทเกยวของอยางแทจรง รวมทงเปนการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนใหไดรบความเปนธรรม1 ผพพากษาตองมความอสระในการพจารณาพพากษาโดยปราศจากอทธพลอนมชอบ ไมวาจะเปนอทธพลจากภายนอกหรอจากการกาวกายของบคคลใดๆ รวมทงการใชอานาจตลาการในชนพจารณาคดตองมการพสจนความจรงแทใหสนความสงสย ซงเปนหลกประกนพนฐานในความยตธรรมใหกบทกคนพสจนความผดหรอบรสทธของตน ความหมายคาวา “ประเทศ” ในพระราชบญญตตางๆทเปนความรวมมอในทางทางอาญาทประเทศไทยมตอประเทศอนประเทศไทย ในพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.25512 มาตรา 5 บญญตคาวา ประเทศ หมายถง ประเทศ ดนแดน หรอองคการระหวางประเทศ จะเหนวาคาวา “ประเทศ” นน มความหมายอยางกวาง ซงรวมถงดนแดน และองคการระหวางประเทศดวย ดงนน การทประเทศใดจะรองขอใหประเทศไทยมการสงผรายขามแดนไดนน ประเทศดงกลาวจะตองมสถานะเปนประเทศพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 ของประเทศไทยดวย หมายความวา

1 ชพ จลมนต, “ความเปนกลางและความเปนอสระในการพจารณาพพากษาคด

ภายใตหลกนตธรรม,” วารสารศาลรฐธรรมนญ, ปท 16, เลมท 48, น.77 (กนยายน–ธนวาคม 2557). 2 ตอศกด บรณะเรองโรจน, คาอธบายพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551

หลกกฎหมายและทางปฏบต, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน), น.17.

161

ประเทศไทยจะตองยอมรบหรอรบรองวาประเทศนนเปนประเทศ ตามหลกกฎหมายระหวางประเทศทกลาวในขนตนหรอกลาวอกในหนงประเทศนนตองมสถานะเปนรฐ ดวยหากประเทศนนไมมสถานะเปนรฐแลว ประเทศนนยอมไมมสทธในการรองขอได เชน เขตบรหารพเศษฮองกง แหงสาธารณรฐประชาชนจน แมจะมใชประเทศตามความหมายตามปกต เพราะเปนสวนหนงของสาธารณรฐประชาชนจน ซงมดนแดนจงสามารถขอใหประเทศไทยสงผรายขามแดนไดโดยถอวาเปนประเทศ ผรองขอ และประเทศไตหวนแมจะมฐานะเปนดนแดน แตกมนกกฎหมายเหนวา ประเทศไทยยงมไดรบรองประเทศไตหวนในฐานะประเทศหรอรฐอสระจากประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ไตหวน จงไมอาจมฐานะเปนดนแดนทจะรองขอใหประเทศไทยสงผรายขามแดนได3 อยางไรกตาม หากพจารณาเฉพาะคาวาผลคาพพากษาศาลตางประเทศนนกจะหลกเลยงไมไดทจะกลาวถง คาวา ประเทศ ในประมวลกฎหมายอาญาในเรองของการคานงถง ผลคาพพากษาศาลตางประเทศวาจะมความหมายเดยวกบคาวา ประเทศ ตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 มาตรา 5 หรอไม จะเหนวา พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 แมจะมหลกการหามดาเนนคดซาอนเปนการคมครองสทธและเสรภาพของจาเลย โดยแนวคดในการบญญตพระราชบญญตสงผรายขามแดน คอ ตองการทจะนาตวผกระทาความผดแลวหลบหนไปยงอกประเทศหนงมาลงโทษ สวนในเรองหลกการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศนนมแนวคดมาจากเรองดาเนนคดซาซง เนนไปในทางคมครองสทธและเสรภาพของจาเลย ดงนน ผเขยนเหนวาคาวา ประเทศตามความหมายของพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 มาตรา 5 จงไมสามารถนามาปรบใชกบเรองการคานงถงผลของคาพพากษาในประมวลกฎหมายอาญาได เนองจากประเทศตางๆ มการจดระบบความสมพนธระหวางอานาจาทางการเมองทแตกตางกน แตหลกการสาคญประการหนงกลบมความสอดคลองกน คอ หลกประกนความเปนอสระปราศจากการแทรกแซงจากอานาจอนใดของตลาการ เพอใหสามารถดารงตนในฐานะหลกประกนการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนอยางเตมท และหลกการนไดรบการยอมรบจากนานาอารยประเทศทงหลายอยางหนกแนน ถอเปนหวใจของหลกการปกครองโดยกฎหมาย ในกรณทประเทศไทยไมไดใหการรบรองรฐใดนน อาจจะพจารณาถงอานาจอธปไตยของฝายตลาการในรฐนนวาเปนไปตามหลกการแบงแยกอานาจ และมหนาท ภารกจในการบงคบใชกฎหมายใหมผลตอความเปนธรรมหรอความยตธรรม โดยเฉพาะอยางยงหากองคกรตลาการนน มคณลกษณะทนานาอารยประเทศยอมรบเรากควรทจะคานงถงผลคาพพากษาของศาลในรฐนน ทมตอประเทศไทย เพอประโยชนในการคมครองสทธและเสรภาพของจาเลยไมใหถกดาเนนคด สองครงในการกระทาเดยวกน

3 ตอศกด บรณะเรองโรจน, คาอธบายพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551

หลกกฎหมายและทางปฏบต, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน), น.17-18.

162

กลาวโดยสรป การทรฐใดกตามทประเทศไทยใหการรบรองตามกฎหมายระหวางประเทศ ซงประเทศไทยจะตองคานงถงคาพพากษาของรฐนน สวนรฐใดทประเทศไทยไมไดใหการรบรอง ผเขยนเหนวาประเทศไทยจะตองคานงถงผลของคาพพากษาของรฐดงกลาว จากหลกการพนฐานวาดวยความเปนอสระของฝายตลาการ โดยพจารณาวาอานาจตลาการของรฐนน เปนอสระเปนของตนเอง ศาลสามารถทาหนาทตความและใชบงคบกฎหมายมอานาจโดยเดดขาดโดยปราศจากการควบคม มสทธทจะพจารณาพพากษาอรรถคดโดยบรสทธยตธรรม เปนกลาง โดยคานงถอสทธและความรบผดชอบของคกรณมการใชกฎหมายในการตดสนคด การพจารณาโดยมอาจตามเขตอานาจของศาล และอยบนพนฐานของหลกกฎหมายและอาศยกระบวนพจารณาทมการประกนสทธ เสรภาพทเทาเทยมกนทกฝาย

5.1.2 ศาลอาญาระหวางประเทศ

สาหรบในหวขอนจะเปรยบเทยบวธพจารณาคดของศาลอาญาระหวางประเทศกบ วธพจารณาคดของศาลไทย รวมทงผลของการทประเทศไทยในกรณเขาเปนภาคธรรมนญกรงโรม วาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ เพอวเคราะหกระบวนการพจารณาทจะนาไปสคาพพากษาอนมผลถงการดาเนนคดซา ทงกรณประเทศไทยยงไมไดเขาเปนภาคและไดเขาเปนภาค รปแบบของการกออาชญากรรมในปจจบนไดมการพฒนาตามกระแสโลกาภวตน อนมลกษณะทกระทบกระเทอนถงสงคมโลกในภาพรวม โดยทศาลภายในประเทศไมสามารถดาเนนคดกบผทกออาชญากรรมดงกลาวได ประชาคมนานาประเทศจงไดมแนวคดในการจดการกบปญหาดงกลาวขนเพอลงโทษผกระทาความผดทรายแรง ดงนน องคกรระหวางประเทศทเรยกวา ศาลอาญาระหวางประเทศ ไดถอกาเนดขนจากธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศ โดยธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศ ไดพยายามขจดขอบกพรองในกระบวนการยตธรรมระหวางประเทศในกรณทรฐทงปวงตองมอานาจอธปไตยเปนของตนเองโดยไมขนอยกบรฐอน โดยวธการจดตงรปแบบเปนองคการระหวางประเทศใหรฐสมาชกยอมผกพนภายใตการกอตงองคการระหวางประเทศ และยอมจากดอานาจอธปไตยของตนเอง โดยมเขตอานาจทจะดาเนนคดกบบคคลธรรมดาทกระทาความผดอาญาทรายแรง คอ การลางเผาพนธมนษย อาชญากรรมตอมวลมนษยชาต อาชญากรสงคราม อาชญากรรมรกราน โดยมศาลอาญาระหวางประเทศเปนองคกรทขบเคลอน มอานาจดาเนนคดภายในเขตอานาจศาล กาหนดวธพจารณาและการลงโทษ รวมท งโครงสรางของศาลในการปฏบตหนาทตางๆ ตามทธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศกาหนด4 โดยในปจจบนมทงหมด 114 รฐ ทใหสตยาบนเปนสมาชกของธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ

4 สมบรณ เสงยมบตร, พรชย ดานววฒน, กฎหมายอาญาระหวางประเทศ, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555), น.105.

163

วธพจารณาคดในศาลอาญาระหวางประเทศไดรบอทธพลจากระบบกลาวหา และระบบไตสวนผสมผสานกน ระบบไตสวน ในชนไตสวนมลฟองศาลไตสวนจะพจารณาเบองตนในเรองสทธเสรภาพของผตองหาวาจะทาการควบคมระหวางการสอบสวนหรอปลอยชวคราวระหวางสอบสวน และชวยพนกงานอยการในการรวบรวมพยานหลกฐานและกากบการดาเนนคดของพนกงานอยการเพอเปนหลกประกนสทธเสรภาพของผถกกลาวหา และจะสงวาคดมมลหรอไม หากคดมมลกจะถกสงไปยงศาลเพอการพจารณาคด และระบบกลาวหา ในชนพจารณาพนกงานอยการเปนผฟองและจาเลยเปนผถกฟองเปนคตอสกน ศาลจะวางตวเปนกลาง องคคณะของศาลอาญาระหวางประเทศประกอบดวยตลาการ 18 คน โดยไดรบเลอกตงมาจากสมชชาของรฐภาค ตลาการจะแบงออกเปนฝายตางๆ ไดแก ฝายอทธรณ ฝายพจารณาคด และฝายไตสวน การพจารณาคด และการพพากษาในศาลอาญาระหวางประเทศนน ใชการพจารณาโดยเปดเผยและตอหนาจาเลย5 ซงสอดคลองกบการพจารณาคดอาญาในประเทศไทยทตองทาโดยเปดเผยตอหนาจาเลย6 แตในขณะทประเทศในกลมระบบไตสวน ไดอนญาตใหมการพจารณาลบหลงจาเลยได7 ซงกระบวนการพจารณาคดในศาลอาญาระหวางประเทศนน ตองดาเนนกระบวนพจารณาดวยความเปนธรรมและรวดเรว ซงสอดคลองกบประเทศไทยในเรองของการพจารณาคดตองกระทาดวยความรวดเรวตอเนองและเปนธรรม8 และเมอมการเรมพจารณาคด องคคณะในศาลอาญาระหวางประเทศจะตองอานขอหาทถกชมลโดยศาลไตสวนใหจาเลยทราบและเขาใจขอหาไดด และ ฟงคาใหการของจาเลยวาจะสารภาพหรอปฏเสธ ซงสอดรบกบหลกการพจารณาคดในประเทศไทยเรองการถามคาใหการจาเลย9 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศไดกาหนดใหศาลอาญาระหวางประเทศใชหลกสนนษฐานวาจาเลยบรสทธและการพจารณากรณจาเลยรบสารภาพ10 ซงในการพจารณาคดของประเทศไทยกใชหลกการดงกลาวในเรองการใชดลพนจรบฟงพยานของศาล และการยกประโยชนแหงความสงสย11 สวนสทธของจาเลย12 ศาลอาญาระหวางประเทศไดกาหนดใหจาเลยไดรบสทธทจะไดรบการแจงขอหาในภาษาทตนเขาใจ สทธในการทจะไมพด และสทธทจะไมถกบงคบใหการเปนปฏปกษกบ

5 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 62 6 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172

7 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 64 8 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 173/1

9 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคสอง 10 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 66 11 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 227 12 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 67

164

ตนเอง สทธทจะไมถกผลกภาระการพสจน สทธจะใหการโดยการพดหรอเขยนโดยไมตองสาบาน สทธทจะตอสคดดวยตนเองหรอผานการชวยเหลอของทปรกษากฎหมายทตนเลอก13 ซงสอดคลองกบกฎหมายไทยในเรองการพจารณาคดครงแรก หรอสทธทจะไมใหการเปนปฏปกษตอตนเอง14 สทธในการมทนายคอยชวยเหลอ ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศไดกาหนดใหการทาคาพพากษาของศาลอาญาระหวางประเทศนน ตองไมเกนคาขอหรอขอเทจจรงหรอพฤตการณทบรรยายมาในฟอง ศาลจะตองพพากษาจากพยานหลกฐานในสานวนเทานน คาพพากษาตองเขยนเปนลายลกษณอกษรซงมการใหเหตผลในคาพพากษา การอานคาพพากษาตองอานโดยเปดเผยในศาล ซงในประเทศไทยไดบญญตเรองดงกลาวไวในเรองการทาคาพพากษา15 จากขอมลดงกลาว ผเขยนเหนวา วธพจารณาคดของไทยมความสอดคลองไปในแนวทางเดยวกบวธพจารณาคดในศาลอาญาระหวางประเทศ ผลของการเขาเปนภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ แมวาประเทศไทยใหการสนบสนนการจดตงศาลอาญาระหวางประเทศ แตประเทศไทยยงไมไดเขาเปนภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ถาหากประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคยอมสงผลใหประเทศไทยตองทาในการปรบปรงกฎหมายภายในใหสอดรบบทบญญตตางๆ ของธรรมนญกรงโรม วาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ รวมทงขอบงคบอนๆ ทเกยวของ เพอมใหกฎหมายภายในเปนอปสรรคขดขวางการปฏบตตามพนธกรณของธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศ โดยจะนามาซงความรบผดของรฐ ดงนน ประเทศไทยตองทาการแกไขกฎหมายภายในใหรองรบพนธกรณทจะเกดขน เชน จะตองมการบญญตฐานความผดอาญารายแรงระหวางประเทศในประมวลกฎหมายอาญาและจะตองมการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองการไตสวนมลฟอง ภาคบงคบกอนทจะฟองคดอาญารายแรงระหวางประเทศ ยงกวานนโทษทกาหนดกรนแรงนอยกวาทใชอยในประเทศไทย หากศาลไทยตองการกาหนดอตราโทษสงกวาศาลอาญาระหวางประเทศ และในเรอง วธพจารณาความอาญาอนเปนแกนสาคญของการอานวยความยตธรรมทางอาญา ของไทยกตองไดรบผลกระทบดวย หากประเทศไทยไดมการปรบกฎหมายสารบญญตและวธสบญญตใหเปนไปตามกรอบของศาลอาญาระหวางประเทศแลว ประเทศไทยยงสามารถคงไวซงอานาจอธปไตยอยางสมบรณทจะดาเนนคดกบความผดอาญารายแรงทเกดขนในราชอาณาจกรและนอกราชอาณาจกรตามกฎหมายไทยทสอดคลองกบธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ทงน หากการดาเนนคดกบ

13 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 67 14 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคสอง 15 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 192

165

อาชญากรรายแรงระหวางประเทศโดยกระบวนการยตธรรมของไทยยงคงดาเนนไปโดยถกตอง เปนอสระ เปนธรรม และเทยงธรรม ศาลอาญาระหวางประเทศกไมดาเนนการแทรกแซงกระบวนการยตธรรมในประเทศไทย และมคาพพากษาเสรจเดดขาดถงทสดยกฟองหรอลงโทษจาเลย ศาลอาญาระหวางประเทศกไมอาจเรยกรองใหประเทศไทยสงตวใหศาลอาญาระหวางประเทศพจารณาซาอกตามหลกหามดาเนนคดซา หลกการดงกลาวกมขนเพอเฝาระวงกระบวนการยตธรรมของประเทศไทยและของรฐภาคอนใหเปนไปโดยถกตอง เปนอสระ เปนธรรม และเทยงธรรม ซงหากมกระบวนการใดทไมปกต แมวาประเทศไทยจะดาเนนการไตสวนมลฟอง และพจารณาคดอย หรอมคาพพากษา ถงทสดแลว ศาลอาญาระหวางประเทศยงคงมอานาจทจะยกคดพจารณาพพากษาใหมไดอกครงหนง โดยประเทศในฐานะรฐภาคจะตองปฏบตตามศาลอาญาระหวางประเทศ16 กลาวโดยสรป ประเทศทเขาเปนภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศจะตองมการแกไขกฎหมายสารบญญตและวธสบญญตใหสอดคลองและเปนไปตามธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ซงการแกไขดงกลาวจะทาใหประเทศภาคมกระบวนพจารณา และการทาคาพพากษาไปในทศทางทมมาตรฐานเดยวกนโดยอาศยศาลอาญาระหวางประเทศเปนศนยกลาง ดงนน หากประเทศไทยเขาเปนภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ประเทศไทยจะตองมการแกไขประมวลกฎหมายอาญาและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ใหสอดคลองกบธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ อนง หากศาลในรฐภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศมคาพพากษาในคดทประเทศไทยมเขตอานาจซอนอยดวย เพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของจาเลยไมใหถกดาเนนคดสองครงในการกระทาเดยวกน ประเทศไทยกไมควรทจะดาเนนคดซาในการกระทานนอกเนองจากมาตรฐานการพจารณาคดนนมความสอดคลองกน อยางไรกตาม การทประเทศไทยยงไมไดเขาเปนภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ แตการพจารณาคดของศาลไทยและศาลอาญาระหวางประเทศมความสอดคลอง ไปในทศทางเดยวกน เพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของจาเลย ดงนน หากรฐในภาคธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศมคาพพากษาในคดทประเทศไทยมเขตอานาจซอนอยดวย กจะเปนการงายทจะพจารณาถงการดาเนนคดซาในกรณผลของคาพพากษาศาลตางประเทศในรฐภาคธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศทมตอประเทศไทย

16 ปกปอง ศรสนท, คาอธบายกฎหมายอาญาระหวางประเทศ, พมพครงท 1 (พมพโดยโครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น.257.

166

5.2 ผลคาพพากษาศาลตางประเทศ

คาพพากษาของศาลเปนหวใจสาคญและมผลตอความรบผดชอบตอสงคม และปกปองคมครองสงคม โดยเปนการบงคบใชกฎหมายในการตดสนความถกผด ซงกอนมคาพพากษา ศาลตองตรวจสอบคนหาความจรงในกระบวนการยตธรรมทางอาญาในชนพจารณา เพอทราบความบรสทธหรอความผดของผตองหาหรอจาเลย โดยตองมการพสจนความจรงแทใหปรากฏจนสนสงสย ซงเปนหลกประกนพนฐานในความยตธรรมใหกบทกคน และปจจยอกประการหนงทจะทาใหคาพพากษาเปนคาพพากษาทดมคณภาพไดนน บคลากรในกระบวนการยตธรรมจะตองรวมมอกนดวยความบรสทธ ปราศจากอคต และการทจรต นอกจากนนยงตองใหความสาคญกบมาตรการตางๆ ทกฎหมายกาหนดเอาไวอยางเตมศกยภาพ เพอตรวจสอบความจรง และใชเปนขอมลในการพจารณาตดสนคด โดย ศาลชนตนตองมพจารณาและมการฟงพยาน และศาลอทธรณ หรอศาลฎกา ทาหนาททบทวนคาพพากษาศาลชนตน คาพพากษาจงเปนผลของการตรวจสอบความจรงแทวาบคคลนนมผดหรอบรสทธ ดงนน คาพพากษาจง หมายถง การพจารณาวนจฉยคดชขาดขอพพาทซงมลกษณะเปนการนากฎหมายมาปรบกบขอเทจจรงในคดแตละคด จากนนจงสรปสานวนทงขอเทจจรงและขอกฎหมาย ทาเปนคาพพากษา คอ คาวนจฉยชขาดวาจาเลยมความผดหรอบรสทธ ดงนน เนอหาการพจารณาพพากษาคดจงเปนสาระในทางกฎหมายโดยแท และเมอศาลไดมคาพพากษาแลวคความตองยอมสยบตอคาพพากษา กลาวคอ เมอศาลไดมคาพพากษาในเนอหาแหงคด คาพพากษานนยอมผกพนคความโดยเฉพาะอยางยงตวจาเลยเองกจะถกปดปากในการฟองรองคดในภายหลง ดวยผลของอาชญากรรมขามชาตหรอการกระทาความผดทลกษณะทรนแรงทาใหรฐตางๆ ไดขยายเขตอานาจในการพจารณาคดไปยงรฐอน ซงสงผลใหรฐตางๆ มเขตอานาจในการพพากษา ทบซอนกน และหากศาลในตางประเทศมคาพพากษาแลว ตามนยคาพพากษาศาลตางประเทศอาจถกใชเปนขอตอสของจาเลยเพอมใหตนตองถกดาเนนคดโดยอาศยมลคดเดยวกนซาอก ซงในประมวลกฎหมายอาญา และพระราชบญญตตางๆ กไดใชคาทเกยวกบผลคาพพากษาของศาลตางประเทศ ทแตกตางกน โดยประมวลกฎหมายอาญา17 และพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.255118 รวมทงพระราชบญญตการปฏบตหนาทเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดา เนนการตาม คาพพากษาคดอาญา พ.ศ.252719 ใชคาวา คาพพากษาถงทสด แตในสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอ

17 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 18 พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 มาตรา 10

19 พระราชบญญตการปฏบตหนาทเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 มาตรา 4

167

ซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004 20 ใชคาวา ตดสน รวมทงคาพพากษาในรฐตางประเทศ เชน สาธารณรฐประชาธปไตยประชนลาว ใชคาวา คาวนจฉย หรอคาตดสน ดงนน ในหวขอนผเขยนจะพจารณาและวเคราะห รปแบบและความหมายของผลคาพพากษาศาลตางประเทศวาควรมรปแบบและความหมายอยางไร เพอทจะนามาปรบใชกบการหามดาเนนคดซา กรณผลคาพพากษาตางประเทศตอการฟองคดในประเทศไทย ในการทศาลของประเทศหนงจะคานงถงคาพพากษาของศาลอกประเทศหนงไดนน เงอนไขพนฐานทสาคญทตองพจารณา คอ คาพพากษาของศาลตางประเทศตองเปนคาพพากษาถงทสดและเสรจเดดขาดตามกฎหมายของประเทศทไดทาคาพพากษา หมายความวา คาพพากษาตองไดรบการวนจฉยในประเดนปญหาทเปนขอพพาทแหงคดจนเปนทยตตามกฎหมายภายในแหงประเทศททา คาพพากษา และไมถกโตแยงโดยศาลทมลาดบชนทสงกวา เชน ศาลอทธรณ หรอศาลฎกา ดงภาษตทวา ความสจรตและความบรสทธของผพพากษานนจะยกมาเถยงไมได21 แตถาคาพพากษานนยงสามารถถกเปลยนแปลงหรอแกไข ในเนอหาสาระ ไมวาจะอยภายใตการอทธรณ หรอฎกา หรอกระบวนพจารณาคดแบบรวบรดทโจทกหรอจาเลยยงไมมโอกาสทจะตอสคดไดอยางเตมท เชน คาพพากษา ในกรณทโจทกขาดนด โดยทศาลสามารถหยบหยกคดขนพจารณาใหมไดภายในระยะเวลาตามทกฎหมายกาหนด ซงผลของคาพพากษาของศาลตางประเทศเชนน ศาลแหงประเทศทจะตองคานงถงคาพพากษา ยอมจะปฏเสธไมยอมรบเพราะถอวาคาพพากษาศาลตางประเทศนนยงไมถงทสดและเสรจเดดขาด อาจกอใหเกดความขดแยงระหวางคาพพากษาได ดงนน คาพพากษาศาลตางประเทศจะตองเปนคาพพากษาถงทสด หมายความวา ศาลตางประเทศไดมคาวนจฉยหรอคาพพากษาในประเดนแหงขอพพาทเปนทยตเสรจสนไปแลว และ คาพพากษานนตองไมเปดโอกาสใหมการอทธรณหรอฎกา เพอเปลยนแปลง แกไข หรอยกคาพพากษา ทถงทสดหรอเสรจเดดขาดไปแลว รวมทง แมกฎหมายบางฉบบหรอบางประเทศไมไดระบไวชดแจงวาคาพพากษานนตองเปนคาพพากษาถงทสด แตตองเขาใจวาจะตองเปนคาพพากษาถงทสดดวย เพราะฉะนนแลวการบงคบโทษกยอมไมสามารถทาได22

20 สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาค

อาเซยน ค.ศ.2004 ขอ 3 21 วชา มหาคณ, ศาลยตธรรมและการพพากษาคด, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2536), น.26. 22 ขอบทท 5 (2) (c) ของสนธสญญาสงผรายขามแดนของสหประชาชาต กาหนดให

การขอสงผรายขามแดนบคคลทศาลมคาพพากษาวากระทาความผดแลว เมอการบงคบโทษตาม คาพพากษาจะกระทาไดตอเมอคาพพากษานนถงทสดแลว กรณกจะตองเขาใจวาการขอสงบคคลเปนผรายขามแดนเพอการบงคบโทษสามารถทาไดตอเมอคาพพากษาจะตองถงทสดแลว

168

กลาวโดยสรป คาพพากษาศาลตางประเทศ จะตองมความหมายไปในทานองวา องคกรในทางตลาการของประเทศใดประเทศหนง ซงไมใชของประเทศทจะตองคานงถงคาพพากษา ไดใชอานาจอธปไตยในทางตลาการวนจฉยในประเดนแหงคด ซงคความไดเสนอตอศาลแหงประเทศท ทาคาวนจฉยนนโดยไมคานงวาคาวนจฉยดงกลาวจะเรยกชอวาอะไร และคาพพากษาศาลตางประเทศนนจะตองถงทสดและเสรจเดดขาด หมายถง จะตองเปนคาพพากษาถงทสดตามกฎหมายของประเทศ ทพจารณานน กลาวตองมการชขาดจนเปนทยต และเสรจสนแนนอนแลวจากศาลทพจารณาคด ดงนน หากจาเลยถกศาลตางประเทศพพากษาคดในกรรมเดยวกนมาแลว เชนนจาเลยกสามารถทจะอางคาพพากษาศาลตางประเทศเปนขอตอสเกยวกบการหามดาเนนคดซาได เพราะถอวาคดนนไดมการตอสและวนจฉยในดานสาระเนอหาของคดมาแลว หากคความฝายใดไมเหนดวยกบคาพพากษาคความฝายนนกสามารถทจะใชสทธอทธรณ หรอฎกา ในประเทศทมคาพพากษาได และคาพพากษาของศาลตางประเทศนนจงถอวามความเสรจเดดขาดในอกประเทศหนงแลว และทาใหประเทศทตองคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศนนไมอาจโตแยงหรอคดคานคาพพากษาศาลตางประเทศได อนง หากเจาหนาทในกระบวนการยตธรรมของตางประเทศ มการตดอานาจในการดาเนนคดของจาเลยในชนกอนพจารณาพพากษา หรอมการดาเนนคดทฝาฝนการตดอานาจของจาเลยในการดาเนนคดในชนกอนพจารณาพพากษาและศาลตางประเทศมคาพพากษาวาคดนนจาเลยถกตดอานาจในการดาเนนคดไปแลวทาใหคดอาญาระงบ ดงน เรองดงกลาวจะมผลตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยอยางไร เชน นาย ก. คนไทยไปกระทาความผดฐานยกยอกหรอลกทรพยทประเทศญปน เจาหนาท ในกระบวนการยตธรรมของประเทศญปน หรอผเสยหายยนยอมใหมการยอมความกน ดงนน หากนาย ก. เดนทางเขามาในประเทศไทย เจาหนาทในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศไทย จะมอานาจในการดาเนนคดอกหรอไม หรอหากแมมการยอมความกน แตเจาหนาทในกระบวนการยตธรรมของประเทศญปนเหนวาการยอมความนนไมถกตองตามกระบวนการยตรรม จงไมทาใหเปนการตดอานาจเจาหนาทในการดาเนนคดตอไป เจาหนาทในกระบวนการยตธรรมของประเทศญปน จงไดฟองคด นาย ก. ตอศาลประเทศญปน ปรากฏวาศาลประเทศญปนมคาพพากษาวา การยอมความนนชอบดวยกฎหมายของประเทศญปนแลว ดงน คาพพากษาดงกลาวจะถอวาเปนคาพพากษาของศาลตางประเทศทสงผลตอการฟองคดอาญาในประเทศไทยไดหรอไม อานาจดาเนนคดของเจาพนกงานในการทจะดาเนนคดใดๆ จะตองไมมเหตการณใดทตดอานาจการดาเนนคดของเจาพนกงานและศาลได กลาวคอ การดาเนนคดนนจะตองเปนคดใหม และหากคดใดทมคาพพากษาเสรจเดดขาด การถอนฟอง หรอยอมความไปแลวจะดาเนนคดนนอกไมได ซงมาจากหลก การหามดาเนนคดซา และจากการคนควาจะพบวา เงอนไขทตดอานาจในการดาเนนคดของเจาพนกงาน แบงออกไดเปน 2 เงอนไข คอ การตดอานาจในการดาเนนคดในชน

169

สอบสวน หรอชนฟองรอง และการตดอานาจในการดาเนนคดในชนพจารณาพพากษาคด อนง การตดอานาจในการดาเนนคดชนกอนพจารณาพพากษา เชน การถอนคารองทกข ถอนฟอง หรอยอมความ สาหรบนานาอารยประเทศและประเทศไทยถอวา เปนการตดอานาจดาเนนคดเชนนมผลทาใหคดอาญาระงบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของประเทศไทย หากมการถอนคารองทกข ถอนฟอง หรอยอมความในคดความผดตอสวนตว ไมตดอานาจการสอบสวน และไมตดสทธพนกงานอยการทจะยนฟองคด ในความผดตอแผนดน23 ในกระบวนการยตธรรมของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน24 มคดจานวนมากทไดมการดาเนนการในขนตอนการสบสวนสอบสวนแลว แตไมไดนาไปสการยนฟองคด เนองจากคดนนไมมมลแหง การกระทาความผดอยางเพยงพอหรอการลงโทษจาเลยไมเปนสงจาเปน เพราะจาเลยมความชวรายแตเพยงเลกนอย หรอจาเลยไดชดใชคาเสยหายใหกบผเสยหายแลว ในกระบวนการยตธรรมของประเทศญปน25 ประกาศอยการสงสดป ค.ศ.1950 เรอง วธการสงคดพเศษ ใหหวหนาสานกงานอยการจงหวดสงการตอตารวจสอบสวนในความผดฐานลกทรพย ฉอโกง ยกยอก ทมจานวนคาเสยหายเลกนอย สภาพความผดเลกนอย มการชดใชความเสยหายใหและผเสยหายไมประสงคใหลงโทษ และไมมเหตใหเกรงวาจะไมมการกระทาผดขนอก คดพนนทมงหวงทรพยสนเลกนอยมาก รวมทงไมมเหตเกรงวาผกระทาความผดจะกระทาความผดซา คดความผดอนๆ ซงหวหนาสานกงานอยการจงหวดระบ ความผดเชนนนไมตองสงคดใหอยการ เพยงแตในทกเดอน ใหตารวจสอบสวนบนทกรวมกนในเอกสารทเรยกวา การจดการคดความผดเลกนอย โดยใหตารวจสอบสวน และตกเตอนผตองหาใหระวงอนาคตของตน เรยกผปกครอง นายจาง บคคลทอยในฐานะควบคมดแล หรอตวแทนของผตองหาใหมาพบ และทาหนงสอวาจะควบคมดแลอนาคตผตองหา โดยจะตกเตอนผตองหาในเรองสาคญ หรอใหผตองหาชดใชความเสยหายแกผเสยหายหรอขอโทษผเสยหายหรอกระทาการอนทเหมาะสม

23 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 36 (2) และมาตรา 126 24 สรสทธ แสงวโรจนพฒน, กระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศสหพนธ

สาธารณรฐเยอรมน ประมวลสาระชดวชาหนวย 6-10 การบรหารงานยตธรรมเปรยบเทยบ, พมพครงท 1, (สานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2555), น.3-31

25 สรสทธ แสงวโรจนพฒน, กระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ประมวลสาระชดวชาหนวย 6-10 การบรหารงานยตธรรมเปรยบเทยบ, พมพครงท 1, (สานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2555), น.3-31

170

ในกระบวนการยตธรรมของประเทศองกฤษ26 ในคดอาญาการจบผตองหาหรอสงฟองศาล เจาหนาทอาจเลอกใชวธวากลาวตกเตอน แตมใชการตกเตอนกอนทจะสอบสวน แตเปนการเตอนใหกระทาความผดซงจะทาใหบคคลตองถกดาเนนคดในศาล การวากลาวตกเตอนมวตถประสงคเพอใหการแกไขปญหาผกระทา ความผดทไมรายแรง เพอความสะดวกรวดเรวและหลกเลยงการดาเนนคดในศาลโดยไมจาเปน เพอเปนการลดโอกาสการกระทาความผดซาใหนอยลง อนง การวาตกเตอนไมถอวาเปนการพพากษาลงโทษ และจะสามารถกระทาไดตอเมอมพยานหลกฐานเพยงพอแสดงวาเปนผกระทาความผดและมความเปนไปไดสงวาจะถกลงโทษ และผกระทาความผดรบสารภาพ รวมทงผกระทาความผดยนยอมใหวากลาวตกเตอน แนวทางปฏบตมกเกดในคดวงราวทรพย และการชงทรพย จะเหนไดวาคาวนจฉยของพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการตางประเทศททาใหคดอาญาระงบในชนกอนมคาพพากษา ไมใชคาวนจฉยทผานอานาจอธปไตยในทางตลาการ รวมทง คาพพากษาทมลกษณะเปนการพพากษาวาคดนนจาเลยถกตดอานาจในการดาเนนคดไปแลวทาใหคดอาญาระงบกไมถอเปนการการพจารณาวนจฉยคดชขาดขอพพาทซงมลกษณะเปนการนากฎหมายมาปรบกบขอเทจจรงในคดแตละคด ทชขาดวาจาเลยมความผดหรอบรสทธ ดงนน ทงสองกรณจงไมอยในความหมายของ คาพพากษาศาลตางประเทศ27 ซงอาจไมตดสทธการฟองคดใหมในประเทศไทย

5.2.1 คาพพากษายกฟอง

จากแนวคดทวา การดาเนนคดอาญาตองคานงถงสทธและเสรภาพของจาเลยทกขนตอน คาพพากษายกฟองจงเปนอานาจศาลอยางหนงในการทจะใชตรวจสอบความถกตองของโจทกในการจะตองการนาตวผกระทาความผดมาลงโทษ ทงน คาพพากษายกฟองในประเทศไทยไดถกกาหนดไว 4 ขนตอน คอ การยกฟองเพราะการตรวจคาฟองทบกพรองในสวนเนอหา28 การยกฟองเพราะโจทกขาดนด29 การยกฟองจากการไตสวนมลฟองทศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาดวาคดโจทกไมมมล 30 และการยกฟองเพราะมเหตใหจาเลยไมตองถกคาพพากษาลงโทษโดยพจารณาจากหลกยกประโยชน

26 ประธาน วฒนวานชย, กระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศองกฤษ

ประมวลสาระชดวชาหนวย 8 การบรหารงานยตธรรมเปรยบเทยบ, พมพครงท 1, (สานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2555), น.33-34

27 อานนท ศรบญโรจน, “การรบรองและการบงคบตามคาพพากษาของศาลตางประเทศในกลมประเทศอาเซยน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554), น.29.

28 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 161 29 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 166 30 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 167

171

แหงความสงสยใหจาเลย31 สวนคาพพากษาศาลตางประเทศไดกาหนดรปแบบการยกฟองทมลกษณะคลายกบของประเทศไทย แตยงมบางรปแบบทแตกตางกบประเทศไทย สาหรบในหวขอนผเขยนจะวเคราะหและเปรยบเทยบคาพพากษายกฟองของประเทศไทยและคาพพากษายกฟองของตางประเทศ โดยเฉพาะคาพพากษายกฟองของศาลตางประเทศทมรปแบบไมเหมอนกบของประเทศไทย เพอทจะพจารณาวาหากศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟองในรปแบบดงกลาวแลวจะมผลตอการฟองคด ในประเทศไทยไดอกหรอไม 1. การยกฟองเพราะการตรวจคาฟองทบกพรองในสวนเนอหา มแนวคดมาจากในคดอาญานนมสภาพบงคบทรนแรง และมบทลงโทษทสงผลชวต รางกาย และทรพยสนของจาเลย การทศาลจะพพากษาในคดอาญาแตละเรอง ตองกระทาดวยความระมดระวงมใหศาลลงโทษจาเลยจนกวาจะสนสงสยวาจาเลยไดกระทาความผดจรง ทงน เพอสนบสนนแนวคดดงกลาวกฎหมายวธพจารณาความอาญาจงไดบญญตการยกฟองในกรณตรวจคาฟองเอาไว32 กลาวคอ ไมวากรณพนกงานอยการยนฟองหรอราษฎรยนฟอง จะตองยนคาฟองตามแบบทกฎหมายกาหนด กลาวคอ ตองทาเปนหนงสอ33 และตองมขอความหรอรายละเอยดตามทกฎหมายกาหนดจงจะเปนคาฟองทถกตอง และสวนทสาคญทสดในการเขยนคาฟอง คอ การบรรยายรายละเอยดทเกยวกบการการกระทาทเปนความผด หากบรรยายฟองไมถกตองหรอครบองคประกอบความผด ศาลกมอานาจยกฟองไดโดย ถอวา34 จาเลยไมไดกระทาความผดหรอการกระทาของจาเลยไมเปนความผด คดขาดอายความ และมเหตตามกฎหมายทจาเลยไมตองรบโทษ ถอวาศาลไดวนจฉยในเนอหาแหงคดแลว ซงมผลทาใหสทธการนาคดอาญามาฟองระงบตามมาตรา 39 (4) และโจทกไมสามารถจะทาคาฟองใหครบองคประกอบความผดแลวมายนฟองจาเลยใหมไดอก เนองจากจะถอวาเปนกรณทโจทกฟองซานนเอง

การตรวจคาฟองในคดอาญาของศาลตางประเทศ ในการดาเนนคดอาญาสมยใหมยอมรบวาจาเลยเปนประธานแหงคด และมสทธในการแกขอหาซงถอเปนสทธทสาคญประการหนง ทมขนเพอใหสทธแกจาเลยในการแกขอหาเกยวกบการกระทาความผดตามทไดมการฟองรอง ดงนน คาฟองในคดอาญาทจะทาใหจาเลยแกขอหาไดดจะตองมลกษณะทแจงใหจาเลยทราบวาจาเลยกระทาความผดอะไร และมรายละเอยดทชดเจน เพอใหจาเลยมโอกาสในการตอสคด และเพอปกปองจาเลยจากการถกลงโทษหรอกลาวหาซาในการกระทาทเปนความผดทไดรบการพจารณาพพากษาโดยชอบจากศาล คาฟองในคดอาญาจะตองแสดงถงความมหลกฐานเพยงพอทจะกลาวหาจาเลยได ทงยงแจงใหศาลทราบถงขอเทจจรงทไดมการกลาวหา รวมทงขอกฎหมายทสนบสนนในการลงโทษ

31 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 185 32 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 158 และมาตรา 161 33 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 158 34 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 161

172

ในประเทศสหรฐอเมรกา ลกษณะการตรวจคาฟองในคดอาญาเปดโอกาสใหศาลไดเขามาตรวจสอบการดาเนนงานของเจาพนกงานโดยศาลสามารถตรวจการบรรยายฟองถงการกระทาทเปนความผดทางอาญา หากผพพากษาพบวาคาฟองไมนาเชอถอกจะยกฟองและมคาสงปลอยผตองหาไป 35 สวนสหราชอาณาจกร การบรรยายฟองหากมลกษณะเคลอบคลมศาลจะตองยกฟอง36

กลาวโดยสรป จากการศกษาในเรองการยกฟองเนองจากกรณตรวจคาฟอง สามารถแบงออกได เปน 2 กรณ คอ

1. กลมประเทศทมระบบการยกฟองจากการตรวจคาฟองแลวฟองใหมไมได เพราะถอวามคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง ผเขยนมความเหนวา ศาลในกลมประเทศดงกลาวมคาพพากษายกฟองเพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของจาเลยจงไมควรมการดาเนนคดซาอกในประเทศไทย

2. สวนในกลมประเทศทไมมระบบการยกฟองจากการตรวจคาฟอง โดยสภาพแลวกจะไมมการยกฟอง ดงนน ประเทศไทยกไมจาเปนตองคานงถงในเรองคาพพากษาในเรองน

2. การยกฟองจากการไตสวนมลฟองทศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาดวาคดโจทกไมมมล เปนทยอมรบกนวา ผลของการไตสวนมลฟองเปนอานาจศาลโดยเฉพาะ หากศาลสง

วาคดไมมมล โจทกจะฟองจาเลยอกไมได โดยถอวาคดอาญาระงบเนองจากมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง37 สาหรบในประเทศองกฤษ หลงจากไตสวนมลฟองแลว ถาศาลเหนวาคดมมลศาลจะดาเนนการพจารณาตอไป แตหากคดโจทกมพยานหลกฐานออนศาลจะสงยกฟองและปลอยตวจาเลยไป ซงโจทกไมมสทธทจะฟองคดใหมและไมมสทธอทธรณ38 สวนประเทศสหรฐอเมรกา เมอพจารณาคาฟองและพยานหลกฐานแลว และศาลเหนวาพยานโจทกเพยงพอ กเขาสการดาเนนกระบวนพจารณาตอไป แตถาศาลเหนวาพยานหลกฐานโจทกไมมเหตทเปนไปไดหรอคดโจทกไมมมลศาลจะตองสงยกฟองและปลอยตวจาเลย อยางไรกตาม โจทกสามารถฟองคดใหมได หากโจท ก

35 Harold W. Chase. (1998) west Encyclopedia of American Law,

Volume 3 copyright (United State : Publishing Co.), p.302. 36 คนง ฦาไชย, “วธพจารณาความอาญาตามกฎหมายองกฤษ,” วารสารอยการ,

2530 กมภาพนธ น.17. 37 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) 38 สตยา อรณธาร, “อานาจของพนกงานอยการเกยวกบการสอบสวนคดอาญา,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2520), น.47.

173

คนพบพยานหลกฐานเพมเตม ซงการฟองคดใหมนไมถอเปนการฟองซา เพราะคดยงไมไดเขากระบวนการพจารณา39

กลาวโดยสรป จากการศกษาในเรองการยกฟองกรณการไตสวนมลฟอง สามารถแบงออกได เปน 2 กรณ คอ

1. กลมประเทศทมการยกฟองแลวฟองใหมไมได เพราะถอวามคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง ซงในกรณหากกลมประเทศดงกลาวมคาพพากษาในลกษณะน ผเขยนเหนวา ไมควรทจะดาเนนคดกบจาเลยอกในประเทศไทยเนองจากจะเปนการดาเนนคดซาอนเปนการละเมดสทธของจาเลยมากเกนกวาความจาเปน

2. สวนกลมประเทศทมการยกฟองแลวสามารถยกคดขนวากลาวใหมได ถาโจทก มพยานหลกฐานใหมทพอเพยง ผเขยนเหนวา กรณดงกลาวยงไมถอวาเปนคาพพากษาถงทสดเพราะยงมระยะเวลาในการนาคดขนวากลาวอกครงได ซงในกรณหากกลมประเทศดงกลาวมคาพพากษาในลกษณะน และเหนวาประเทศไทยยงไมควรทจะดาเนนคดกบจาเลยเนองจากมความเปนไปไดท คาพพากษาระหวางประเทศไทยและกลมประเทศเหลานนจะขดแยงกนเอง และสรางความสบสนใหกบผกระทาความผด 3. คาพพากษายกฟองเพราะโจทกขาดนด ศาสตราจารย หยด แสงอทย มความเหนในเรองนวา การขาดนดในคดอาญามขนเพอคมครองจาเลย เพราะการพจารณาคดทาใหจาเลยไดรบความยกลาบาก ฉะนน จงไมควรใหโจทกขาดนด เพราะศาลตองเลอนคดไป เปนการเสยเวลาแกจาเลย ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดบญญตในเรองผลของการยกฟองเพราะโจทกขาดนดวาจะฟองจาเลยในเรองเดยวกนอกไมได เวนแตในคดทราษฎรขาดนดในความผดอาญาแผนดนไมตดอานาจพนกงานอยการทจะฟองคดอกได40 อยางไรกตาม โดยหลกการการยกฟองกรณโจทกขาดนดถอวาอยภายใตหลกการดาเนนคดซา เนองจากหากอนญาตใหมการฟองคดขนใหมไดกจะเปนการนาตวจาเลยมาพจารณาเปนครงทสองในการกระทาเดยวกนอนขดตอหลกการหามดาเนนคดซา

สาหรบประเทศองกฤษ กระบวนการในทางพจารณาความอาญาประกอบดวย โจทก จาเลย และศาล โดยความสมพนธทงสามฝายเปนปรปกษตอกน สาหรบคความทเปนโจทกฟองคดนน เอกชนมสทธทจะยนฟองคดอาญาได โดยมการพจารณาคดแบบรวดเรว ดงนน หากโจทกไมไปศาล

39 Bernard F. Cataldo Frederick G. Kempin Jr., John M.Stockton and

Charles M. WeberInttoduction to Law and The Legal Process 3ed. (New Yonk : John Wiley Sons, 1980), p.284.

40 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 166

174

ตามกาหนดนดแลว Magistrates Court Act 1980 มาตรา 15 บญญตวา ถาโจทกไมมาศาลตามกาหนดนด ใหศาลพพากษายกฟอง เวนแตมเหตอนสมควรกใหเลอนการพจารราออกไป41

สวนสาธารณรฐฝรงเศสใชหลกการดาเนนคดโดยรฐ พนกงานอยการเปนสงทขาดไมไดในระบบศาลอาญา วธพจารณาความอาญาใหความสาคญจะตองมการปรากฏตวของผแทนพนกงานอยการทงในชนไตสวนมลฟองและชนพจารณา ศาลอาญาไมอาจไตสวนถาไมม พนกงานอยการมาปรากฏตวและไดฟงความเหนของพนกงานอยการ การนงพจารณาหากขาดพนกงานอยการแลวการพจารราคดนนเปนโมฆะ42 ดวยเหตนประมวลกฎหมายวธพจารณาคดอาญาของประเทศฝรงเศสจงไมมบทบญญตในเรองของโจทกขาดนดไว

จากการศกษาในเรองการยกฟองเนองจากกรณของโจทกขาดนด สามารถแบงออกได 2 กรณ คอ

1. ประเทศทมระบบการยกฟองเพราะโจทกขาดนดเหมอนกบประเทศไทย เชน สหราชอาณาจกร ดงนน หากศาลในประเทศองกฤษมคาพพากษายกฟองเพราะโจทกขาดนดมาแลว ประเทศไทยกไมควรทจะฟองคดไดอก เวนแตราษฎรเปนโจทกฟองในความผดตออาญาแผนดนแลวราษฎรขาดนด

2. ประเทศทไมมระบบโจทกขาดนด เชน สาธารณรฐฝรงเศส ซงโดยสภาพแลวจะไมมการยกฟองเพราะโจทกขาดนด ดงนน ประเทศไทยกไมจาเปนตองคานงถงในเรองคาพพากษาในเรองน 4. การยกฟองเพราะมเหตใหจาเลยไมตองถกคาพพากษาลงโทษโดยพจารณาจาก หลกยกประโยชนความสงสยใหจาเลย

พยานหลกฐานถอเปนหวใจสาคญของการดาเนนคดอาญาในชนศาล เพราะขนตอนของการวนจฉยคนหาความจรงในประเดนทคความพพาทกน โดยอาศยพยานหลกฐานเพอพพากษาคด โดยเฉพาะอยางยงคดอาญาทมโทษทจากดสทธเสรภาพ เพอมใหการวนจฉยขอเทจจรงของศาลผดพลาดเปนเหตใหจาเลยผบรสทธตองถกลงโทษ ตามหลกทวา ปลอยคนผดสบคน ดกวาลงโทษ คนบรสทธเพยงคนเดยว ดงนน เมอมความสงสยตามสมควรวาจาเลยไมไดกระทาความผด ใหยกประโยชนความสงสยนนใหจาเลย โดยหลกการดงกลาวจะถกสรางมาคกบภาระการพสจนของโจทกทจะนาสบความผดของจาเลยจนกวาจะสนสงสยในทกๆ องคประกอบความผดตามทกฎหมายกาหนด หากโจทกไมมพยานหลกฐานเพยงพอทจะพสจนความผดของจาเลย จาเลยจะไดรบการปลดปลอยใหพน

41 อททศ แสนโกศก, การดาเนนคดอาญาในประเทศองกฤษ, (กรงเทพมหานคร : อกษรสารการพมพ, 2500), หนา 69-70.

42 Roger Merle, Andre Vitu. Traite de DroitCriminel Proce dure Peale, Ouatrieme edition Paries Paris Edition Cujas 1989 p.233 (แปลโดย รศ.ดร.อดม รฐอมฤต)

175

ขอกลาวหานนไปในทสด และไมวาแทจรงแลวจาเลยจะเปนผกระทาความผดหรอไม จะไมมการพจารณาในเรองนนอกตอไป และหลกการดงกลาวเปนมาตรฐานสากลทนานาอารยประเทศไมวาจะเปนสหราชอาณาจกร ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศไทย นามาใชในการดาเนนคดอาญาทงสน หากพจารณาคดดงกลาวโดยละเอยดแลวจะพบวา การทศาลอาญามคาพพากษายกฟองนน เพราะโจทกไมสามารถพสจนพยานหลกฐานใหถงระดบมาตรฐานการพสจนในคดอาญานนได ซงเปนเรองหลกการรบฟงพยานหลกฐานตามหลกปราศจากความสงสยวามการกระทาความผดจรงของจาเลย หากพยานหลกฐานนนยงมขอสงสยศาลกจะมคาพพากษายกฟอง

กลาวโดยสรป การยกฟองทเปนไปตามหลกยกประโยชนความสงสยใหจาเลยถอเปนการทาคาพพากษาทนานาอารยประเทศยอมรบ ดงน เมอศาลตางประเทศมคาพพากษาในลกษณะน ผเขยนเหนวาเพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของจาเลย ประเทศไทยควรจะยอมรบคาพพากษาศาลตางประเทศ

อนง หากศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟองในรปแบบใดกตาม และถาหากประเทศไทยสามารถพสจนไดวาการพจารณาคดนนเกดจากการสมยอมหรอไมไดมาตรฐาน ประเทศไทยกไมควรทจะคานงถงคาพพากษาศาลประเทศนน

5.2.2 คาพพากษาลงโทษ

จากแนวคดทวาบคคลมเจตจานงอสระในการตดสนใจในการกระทาการใดๆ ดงนน เมอบคคลไปกระทาความผดตองรบผดชอบสาหรบสาหรบการกระทานนๆ ของตนจากการถกลงโทษจากรฐ โดยผพพากษา และการลงโทษนนจะตองมผลกระทบตอสทธเสรภาพในชวต รางกาย และทรพยสนของผกระทาความผด เพอปองกนหรอหามปรามมใหมการกระทาความผดเกดขนอก และหวงวาโทษจะมผลตอบคคลทวไปไมใหเอาเยยงอยาง อนเปนการปองกนผลเปนการทวไป อยางไรกตาม นานอารยะประเทศไดมการสรางรปแบบการลงโทษทแตกตางกนออก เชน ประเทศไทยมรปแบบ การลงโทษ คอ ประหารชวต จาคก กกขง ปรบ และรบทรพย ประเทศออสเตรเลยมรปแบบการลงโทษคอ จาคก กกขง กกขงบรเวณบาน การควบคมดแลโดยประชาชน สาหรบในหวขอนผเขยนจะพจารณาถงการทกฎหมายอนญาตใหศาลไทยใชดลพนจในการลงโทษผกระทาความผดสองครงในการกระทาความผดครงเดยววามความสอดคลองกบหลกการลงโทษหรอไม และหากทผกระทาความผดถกศาลในตางประเทศพพากษาลงโทษ และผนนพนโทษมาแลว แตการบงคบโทษของกฎหมายตางประเทศทมความแตกตางกบประเทศไทย ซงในความแตกตางกนนนประเทศไทยจะยอมรบผลคาพพากษาของศาลตางประเทศเพอไมใหเกดการดาเนนคดซาไดหรอไม

176

การบญญตกฎหมายเกยวกบเรองการลงโทษโดยหลกการกาหนดโทษนนตองตงอยบนพนฐานทวาเปนการตอบแทน ทผนาถกตาหนในสงคมซงเปนผทมจตใจชวราย43 เพอทดแทนใหสาสมกบความผด อยางไรกตามการลงโทษนนตองคานงถงความยตธรรมดวย กลาวคอ จะตองพจารณาจากความเปนธรรมของทกกลมของสงคม ไมวาจะเปนผเสยหาย ผกระทาความผด และประโยชนตอสงคม โดยอาจแยกแนวคดโดยหลกการพนฐานในการลงโทษเพอทดแทน เพอปองกนการกระทาความผดโดยการขมขหรอตดผกระทาความผดออกจากสงคม รวมทงการแกไขฟนฟผกระทาความผด ซงพจารณาการลงโทษทเปนธรรม โดยพจารณาสดสวนทเปนธรรมในการทผนนกอใหเกดความเสยหายในสงคม และตองสอดคลองกบความเสมอภาค ความเปนธรรม และยตธรรม เรคเลสส นกอาชญาวทยา ไดใหเหตผลของวตถประสงคในการลงโทษไว 5 ประการ คอ เพอเปนการแกแคนทดแทน เพอชดเชยหรอทดแทนการกระทาผด เพอเปนการยบยงมใหผอนปฏบตตามหรเอาเปนเยยงอยาง และเพอเปนการปรบปรงหรอแกไขฟนฟผกระทาความผด จอหนสน ไดใหเหตผลของวตถประสงคการลงโทษ คอ เพอแกแคนเพอเปนการยบยงหรอปองกนและเพอไมใหผกระทาผดประกอบอาชญากรรม Immanuel Kant44 ไดใหเหตผลวา การลงโทษและการกระทาความผดเปนสงท ควบคกน เพอความยตธรรมแลวผกระทาความผดตองถกลงโทษใหไดสดสวนพอดทงในสภาพและความหนกเบากบความผดของเขา ถาสงคมไมลงโทษผกระทาความผดกเทากบสงคมยอมรบการกระทาเขา และยงมผลเปนการสนบสนนเขาใหกระทาความผด นอกจากนนการลงโทษไมควรมลกษณะเปนเครองมอเพอใหเกดผลเกรงกลวแกบคคลอน เพราะจะเปนการไมยตธรรมแกผถกลงโทษ แนวคดการใชโทษทางอาญานนตองมขอจากด จงไมควรนากฎหมายอาญามาใชเพอวตถประสงคบางประการหรอในสถานการณทไมเหมาะสม ซงหลกเกณฑเชนวานมววฒนาการทงในเนอหาและรปแบบตางๆ ดงตอไปน กลาวคอ 1. กฎหมายอาญาไมควรรวมเอาไวซงขอหามทมจดประสงคเพยงเพอใหบคคลเชอฟง และผลการไมเ ชอฟงกคอมผลรายในทางแกแคนตอบแทนเทานน แตลาพงขอหามนนเองปราศจากอรรถประโยชนทเปนแกนสาร 2. ไมควรทจะนากฎหมายอาญามาใชเพอลงโทษพฤตกรรมทปราศจากพษภย 3. ไมควรใชกฎหมายอาญาเพอเปนวธการทนาไปสจดประสงคทสามารถทาใหบรรลถงจดประสงคเชนเดยวกนนน ดวยวธการอนททาใหเกดความทกขเวทนานอยกวา

43 Susan Easton and Chistine Piper, Sentencing and Punishment : A

Quest for Justice (Oxford : Oxford University Pree, 2005), p.5-15. 44 อททศ แสนโกศก, กฎหมายอาญา ภาค 1, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพเรอนแกว

การพมพ, 2528), น.20.

177

4. ไมควรนากฎหมายอาญามาใช เมอผลรายทเกดจากการกระทาผดนนนอยกวาผลรายทเกดจากการลงโทษ 5. ไมควรนากฎหมายอาญามาใช เพอจดประสงคทจะบงคบใหบคคลประพฤตปฏบตตามแนวทางทจะทาใหเกดผลประโยชนแกผปฏบตนนเอง 6. กฎหมายไมควรรวมขอหามไวซงขอหามไมไดรบการสนบสนนอยางจรงจงจากมตมหาชน กลาวโดยสรป การลงโทษในทางอาญามวตถประสงคเพอตอบแทนการกระทาความผด ทผนนไดกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหาย และสงคม และเพอเปนการใหความยตธรรมกบผเสยหายเพอปองกนมใหผเสยหายแกแคนตอผกระทาความผดโดยตรงและตองการทาใหผกระทาความผดเกดความเกรงกลวและเขดหลาบไมกลาทจะกระทาความผดขนอก ทงน เพอเปนตวอยางแกคนทวไปเหนวา เมอกระทาความผดแลวจะตองไดรบโทษในลกษณะเดยวกน เปนการลงโทษเพอใหโอกาสผถกลงโทษไดกลบตวเปนคนด ประพฤตตามระเบยบแบบแผนของสงคมนนๆ โดยวธการในการแกไขฟนฟผกระทาความผด หรอเพอปองกนมใหผกระทาความผดมโอกาสกระทาความผดซาอก ดงนน การทกฎหมายอาญาบญญตใหศาลไทยใชดลพนจในการลงโทษผกระทาความผดสองครงในการกระทาความผดครงเดยวไดนน ไมมความสอดคลองกบวตถประสงคและหลกการบญญตกฎหมายเกยวกบเรองการลงโทษ เนองจากการอนญาตใหลงโทษซานนถอเปนการเกดประโยชนแกรฐในแงของอานาจอธปไตยอยางเดยวโดยไมไดคานงถงสทธและเสรภาพของผกระทาความผด และอาจทาใหผกระทาความผดไดรบทกขเวทนาเกนกวาความจาเปนเนองจากผกระทาความผดไดรบผลรายทเกดจากการลงโทษครงแรกมาแลว และรวมตลอดถงการหามลงโทษซาเรมไดรบการสนบสนนจากกฎหมายภายในของทกประเทศและศาลอาญาระหวางประเทศทมประเทศสมาชก จานวน 114 ประเทศ ซงถอวาหลกการดงกลาวไดรบการสนบสนนจากมตมหาชน การบงคบโทษของกฎหมายตางประเทศทมความแตกตางกบประเทศไทย ซงรปแบบของการลงโทษนนขนอยกบนโยบายทางอาญาของแตละรฐรวมทงเหตการณ สภาพแวดลอม และมววฒนาการอยตลอดเวลา ทงในเรองแนวคดและวตถประสงค ตวอยางทแสดงออกในเรองนอยางชดเจน เชน ป ค.ศ. 1810 สาธารณรฐฝรงเศสมโทษประหารชวต จาคก กกขง ปรบ รบทรพย และการกระทาทเปนการทรมานตอรางกายของผกระทาความผด หรอในประเทศแถบตะวนออกกลาง ถาผกระทาความผดไดกระทาความผดโดยการตดแขนผอน ผนนจะตองถกลงโทษโดยการตดแขนเชนเดยวกน หรอผกระทาความผดทางเพศฐานขมขนกระทาชาเราผนนจะถกลงโทษในลกษณะท ทาใหอวยวะสวนสาคญสลายเสยโฉมใหเปนทนารงเกยจของผทพบเหนซงเปนการแกแคนผกระทาความผดอยางสาสมและรายแรง ในปจจบนไดมแนวคดวาการลงโทษเปนเพยงแคปองกนสงคมมใหมอาชญากรรมและหากมการลงโทษทรนแรงอาจทาใหผกระทาความผดประกอบอาชญากรรมทรนแรงขนเพอมใหพยานหลกฐาน

178

นนกลบมาลงโทษตนเองได ประกอบกบภารกจในการบงคบโทษผกระทาความผดตามคาพพากษามงประสงคใหมการแกไขเปลยนแปลงพฤตกรรมชวของผกระทาความผดและคนคนดสสงคม ดงนน การลงโทษทรนแรงนอกจากจะมใชวธจะยบยงไมใหบคคลกระทาความผดแลว ยงขดตอหลกความยตธรรม โดยเครอรฐออสเตรเลยมการลงโทษทางอาญาโดยวธการตางๆ คอ จาคก กกขง กงขงในบาน กกบรเวณในชมชน การควบคมดแลโดยชมชน ชะลอการลงโทษ คมประพฤต ทาประกนทณฑบน และปรบ อยางไรกตาม การลงโทษทรนแรงยงคงมการใชกนอยแตมวธการทคานงถงความปลอดภยและความเจบปวดของผกระทาความผดมากขน เชน สาธารณรฐอสลามปากสถานมบทลงโทษโดยการวางยาสลบและตดอวยวะของผกระทาความผด สาหรบประเทศไทยตามประมวลกฎหมายอาญาได กาหนดประเภทของโทษไว 5 สถาน45 คอ ประหารชวต จาคก กกขง ปรบ และรบทรพยสน และยงมการใชดลพนจในการกาหนดโทษโดยอาศยหลกในการรอการลงโทษ46 และวธการเพอความปลอดภย จากการศกษาจะเหนไดวาการลงโทษในแตละประเทศนนมความแตกตางกน ดงนนหากรฐตางประเทศบญญตโทษไมเหมอนกบโทษในประเทศไทย และศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษผกระทาผดมาแลว ศาลไทยจะยอมรบโทษของรฐตางประเทศเพอไมใหมการดาเนนคดซาไดหรอไม เชน นาย ก. คนไทย ไปกระทาความผดฐานลกทรพยในเครอรฐออสเตรเลย ศาลออสเตรเลยพพากษาลงโทษกกขงบรเวณชมชน หรอกกขงในบาน เปนเวลา 6 เดอน หากนาย ก. เดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทยจะลงโทษไดอกหรอไม หรอ นายเอ คนออสเตรเลยเขามากระทาความผดในราชอาณาจกร และเดนทางกลบไปเครอรฐออสเตรเลย ศาลออสเตรเลยพพากษาลงโทษกกขงบรเวณชมชน หรอกกขงในบาน เปนเวลา 6 เดอน หากนาย ก. เดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทยจะลงโทษไดอกหรอไม จากกรณดงกลาว มความเหนของนกกฎหมายแยกเปน 2 แนว คอ แนวแรก เหนวา หากศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษและผนนรบโทษมาครบแลว ศาลไทยสามารถลงโทษซาไมไดเนองจากตวบทกฎหมายไมไดกลาวถงความเหมอนหรอความแตกตางของโทษของศาลตางประเทศ ทมตอประเทศไทย รวมทงความแตกตางของอตราโทษ และแนวทสอง เหนวาหากศาลตางประเทศ มคาพพากษาลงโทษและผนนรบโทษมาครบแลว ศาลไทยสามารถลงโทษซาได เนองจากหากพจารณาถงตนรางของบทบญญตดงกลาวในสวนทอนญาตใหดาเนนคดซาไดนน ผรางมความกงวลถงเรองอานาจอธปไตยและความแตกตางของการบญญตโทษและอตราโทษของกฎหมายตางประเทศอย ดงนน เราสามารถยอมรบผลของคาพพากษาการลงโทษของศาลตางประเทศไดเทาทไมขดตอความหมายของคาวาโทษในทางอาญา โดยเทยบเคยงกบหลกการ Double Criminality เรอง สงผรายขามแดน

45 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 18 46 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56

179

และหากผกระทาความผดถกศาลตางประเทศลงโทษและโทษนนมความแตกตางกบคาวาโทษในประเทศไทยศาลไทยกมสทธทจะลงโทษซาไดทกกรณ อยางไรกตาม ความหมายของคาวาโทษนน ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ไดอธบายวา โทษเปนมาตรการบงคบทางอาญา โดยแบงออกเปน วธการเพอความปลอดภย และมาตรการทางอาญาอน ซงการลงโทษทางอาญาเปนการลงโทษทมงบงคบตอตวบคคล ตอทรพยสน และชอเสยงอยางใดอยางหนง โดยตงบนพนฐานแหงการเคารพหลกมนษยธรรมเปนหลก กลาวคอ โทษในทางอาญา คอ ผลรายทผกระทาความผด เนองจากการฝาฝนกฎหมายอาญา47 โดยทผซงมอานาจตามกฎหมายกาหนด และผลรายทผกระทาผดไดรบนนเปนการตอบแทนการฝาฝนกฎหมายซงการ ตอบแทนนจะมลกษณะตาหนผกระทาความผดนน สวนพระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอ ระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 ไดใหความหมายของคาวา โทษ หมายความวา จาคก กกขง วธการาสาหรบเดกและเยาวชน การพกการลงโทษ การพกการกกกน และการลดวนตองโทษดวย จะเหนไดวาทงความหมายของคาวาโทษในความหมายของมาตรการบงคบ และคาวาโทษในความหมายของพระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 มความแตกตางกบ โทษตามประมวลกฎหมายอาญาไดกาหนดถงการ ประหารชวต จาคก กกขง ปรบ และรบทรพยสน ดงนน เพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผด คาวาโทษในกรณดงกลาว ควรเปนโทษตามความหมายของมาตรการบงคบทางอาญา แตอยางไรกตาม มาตรการบงคบทางอาญา กอาจมความแตกตางของโทษในบางประเทศ เชน ประเทศเกาหลเหนอการลงโทษโดยการใชแรงงานหนก ดงนผเขยนเหนวาเราควรนาหลก การขดตอความสงบเรยบรอยระหวางรฐมาบงคบใช กลาวคอ รฐแตละรฐมอานาจอธปไตยเปนของตนเองการทจะยอมรบกฎหมายตางประเทศนนจะตองเปนกฎหมายทไมขดตอความสงบเรยบรอยในประเทศนน เวนแตมกฎหมายบญญตไวในทานองเดยวกน และสามารถเปลยนแปลงไดตามกาลสมย จากการศกษาผเขยนมความเหนวา หากผกระทาความผดถกลงโทษในรฐใดรฐหนงแลวการทประเทศไทยอนญาตใหสามารถลงโทษซา โดยคานงถงความแตกตางของโทษตามประมวลกฎหมายอาญานน เปนการใหความสาคญถงถอยคา แตไมไดคานงถงความหมายทแทจรงของคาวาโทษและการทกฎหมายอนญาตใหลงโทษซาดวยเหตผลดงกลาวกมใชเปนความผดของผกระทาความผดแตเปนการบญญตโทษแตละรฐทมความแตกตางกนตาม นโยบายทางอาญาแตละรฐ ดงนน เพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดมใหถกดาเนนคดซา เราควรทจะพจารณาถงมาตรการ

47 สหธน รตนไพจตร, “ความประสงคของการลงโทษทางอาญา : ศกษาเฉพาะ

ประเทศไทยสมยใชกฎหมายลกษณะอาญาและประมวลกฎหมายอาญา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527), น.10.

180

บงคบทางอาญามากกวาคาวาโทษในประมวลกฎหมายอาญาและหากคาวามาตรการบงคบทางอาญามความแตกตางกบโทษของกฎหมายตางประเทศอยางมากเราจงมาพจารณาถงหลกการ การยอมรบกฎหมายตางประเทศทไมขดตอความสงบเรยบรอยระหวางรฐมาบงคบใช โดยใหศาลไทยสามารถใชดพนจปรบโทษของศาลตางประเทศไดเทาทไมขดความสงบเรยบรอยของการลงโทษในกฎหมายของประเทศไทย

5.3 ขอพจารณาเกยวกบการหามดาเนนคดซากบผลคาพพากษาของศาลตางประเทศทมตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย

5.3.1 อานาจอธปไตยของรฐ

อานาจอธปไตยของรฐใดยอมเปนอานาจเดกขาดของรฐนนในการทจะมเจตจานง ของตนเอง โดยไมตกอยภายใตอาณตของอานาจของรฐอน มอสระในการตดสนใจเกยวกบกจการภายในและภายนอกไดดวยตนเอง ปราศจากการแทรกแซงจากรฐอน และสามารถใชอานาจอธปไตยภายในดนแดนของตนไดอยางเดดขาดและบรบรณแตเพยงผเดยว ฌอง โบแดง นกคดชาวฝรงเศสอธบายวา รฐจะดาเนนไปไดตองมอานาจทเรยกวา อานาจอธปไตยเปนอานาจสงสดเหนอประชาชนในรฐอนไมถกจากดหรอยบยงโดยกฎหมายใด และมอานาจเหนอพลเมองของรฐ เปนอานาจเดดขาด และเปนนรนดร กลาวคอ อานาจอธปไตยเปนอานาจในอนทจะตรากฎหมาย เปลยนแปลง แกไข ยกเลกกฎหมาย ใหประชาชนปฏบตตาม และอานาจในการพจารณาพพากษาคด โดยไมขนอยกบใคร รฐทสมบรณไมจาเปนตองพงพาอาศยอานาจอนใดอกนอกจากอานาจของรฐนน48 บทนยามของอานาจรฐ D.J. Harris กลาววา เปนอานาจของรฐภายใตกฎหมายระหวางประเทศ ทรฐใชปกครองประชาชน โดยมสถานะเปนกฎหมายตางๆของรฐ รวมถงอานาจในการออกกฎเกณฑ และใชบงคบกฎเกณฑเหลานนโดยองคกรฝายบรหาร และองคกรตลาการ49 จะเหนวาอานาจอธปไตยของรฐถอเปนสทธเดดขาดของรฐในการทจะออกกฎหมาย และใชกฎหมายเพอบงคบกบบคคลทอยในอาณาเขตของตน โดยรฐเองเปนผทรงสทธและใชอานาจ อยางไรกตาม รฐจะตองพจารณาถงความถกตองในการแสดงออกซงอานาจหรอสทธดงกลาวดวย ซงครงหนงประเทศไทยเคยแสดงออกถงการดาเนนกระบวนพจารณาคดแบบจารตนครบาล และทาใหประเทศไทยตองเสยสทธสภาพนอกอาณาเขต ทาใหชาวตางชาตไดรบการยกเวนการพจารณาและ

48 สมยศ เชอไทย, หลกกฎหมายมหาชนเบองตน, พมพครงท 10 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2557), น.98. 49 D.J. Harris, Case and Materials on International Law (London : Sweet

Maxwell, 1983), p.235.

181

ตดสนโดยศาลไทย แตในปจจบนประเทศไทยไดออกกฎหมายทใหการรบรองคมครองสทธเสรภาพของประชาชนหลายฉบบ ซงหลกการหามดาเนนคดซาเปนประเทศไทยไดกาหนดไวในกฎหมายดวย จากแนวคดเรองอานาจอธปไตยถอเปนสทธเดดขาดของรฐนนสงผลตอการกาหนดความสมพนธระหวางรฐไปในแนวทางวา รฐทกรฐตองหวงแหนอานาจอธปไตยของรฐ และหากรฐหนงยอมใหอกรฐหนงใชอานาจอธปไตยเหนอรฐตนนนถอ วาเปนการขดตอหลกกฎหมายพนฐานทวา ไมมรฐใดอยเหนอรฐอน ซงรฐแตละรฐมอานาจอธปไตยเสมอกน อยางไรกตาม แนวทางดงกลาวทาใหเกดแงคดในมมกลบวาอานาจอธปไตยอาจเปนอปสรรคทจะทาใหเกดความรวมมอระหวางประเทศได เชน เรองในการปราบปรามอาชญากรรมระหวางประเทศ เมอผกระทาความผดไดหลบหนจากประเทศทไดมการกระทาความผดเกดขน แตไดหลบหนไปอยในอกประเทศหนง แมวาการกระทาความผดจะเปนภยรายแรงตอสงคมทวไป รฐทการกระทาความผดไดเกดขนจะไมสามารถเขาไปดาเนนการจบกมผกระทาความผดในอกรฐหนงได ทางตรงกนขามหากรฐไมมการคมครองผกระทาความผดจากระบวนพจารณาทซาซอนกน เพราะขดตอหลกการเคารพอธปไตยในดนแดนของรฐอนเนองจาก รฐจะใชอานาจไดแตภายในดนแดนของตนเทานน แตเมอหลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา ความเขาใจในเรองอานาจอธปไตยไดเปลยนไป เนองจากปจจบนปญหาทางดานเศรษฐกจ และองคกรอาชญากรรมขามชาต รฐแตละรฐไมสามารถแกไขปญหาไดโดยลาพง หากพจารณาในแงนแลวรฐสวนใหญมแนวโนมในลกษณะถกจากดขอบเขตในการใชอานาจสงสดหรออานาจอธปไตยของตนเอง โดยรฐตางๆ จะสละสทธในการใชอานาจสงสดของตนและกลายเปนสวนหนงของความสมพนธระหวางประเทศทเรยกวา หมบานโลก เหตนอานาจอธปไตยตามกฎมายระหวางประเทศจงมขอบเขตจากดในระดบหนงและมลกษณะสมพนธ ไมเครงครดตามความหมายเดมทเขาใจวาอานาจอธปไตยเปนอานาจทสมบรณเดดขาด การสละการใชอานาจสงสดของรฐทาไดโดยการทรฐยอมใหรฐอนใชเขตอานาจอธปไตยในดนแดนของตนหรอยอมมอบอานาจอธปไตยใหกบรฐอนทาการแทน เชน การทาสนธสญญา หรอบทบญญตของกฎหมายภายในรฐทเปดชองใหทาได ยกตวอยางเชน การสงผรายขามแดน หรอการรองขอใหศาลอนดาเนนกระบวนพจารณาแทน สาหรบประเดนในเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศมพนฐานมาจากความขดกนของการใชอานาจอธปไตยของรฐ ซงเปนผลสบเนองมาจากการใชอานาจในทางตลาการของรฐในการพจารณา พพากษา และสงผลตอการทผกระทาความผดจะถกดาเนนคดซา ดงนน เพอไมใหกระทบสทธและเสรภาพของจาเลยมากจนเกนไป โดยในขณะททาสนธสญญาเกยวกบ ความรวมมอระหวางประเทศทางอาญารฐตางๆ จะหาทางออกเกยวกบเรองนไว โดยสละอานาจอธปไตยเพอใหคารองขอทเสนอตอศาลตางประเทศ ไมวาจะเปนการสบสวน สอบสวน ฟองรอง ฟองคด หรอมการดาเนนกระบวนพจารณามลกษณะเปนการขดกนของเขต ซงหากรฐใดยอมรบดาเนนการทางอาญาใหแลว

182

หากรฐอนจะตองปฏเสธไมดาเนนกระบวนการเหลานอก เนองจาก เปนการทาใหบคคลทตองเขามาเกยวของตองไดรบผลกระทบถงสองครง ซงเปนการขดหลกกฎหมายสากลทวา บคคลไมควรจะตองรบผลรายสองครงจากการกระทาความผดครงเดยวกน และเปนการขดตอความสงบเรยบรอย กลาวโดยสรป อานาจอธปไตยของรฐทมแนวคดวาอานาจอธปไตยเปนอานาจของ แตละรฐทจะกาหนดหนาทของตนไดอยางอสระ เปนเอกเทศ และรฐทเปนเอกราชยอมมอสระจากรฐอน ตลอดจนมอานาจสงสดในการบรหารกจการภายในรบของตน โดยมการแบงแยกอานาจออกเปน อานาจนตบญญต อานาจบรหาร และอานาจตลาการ โดยปราศจากการแทรกแซงของรฐอน อยางไรกตาม แมรฐจะมอสระในการปกครองตนอง และสามารถใชอานาจบญญตกฎหมายหรอการบงคบใชกฎหมายภายในดนแดนไดอยางเตมท แตขณะเดยวกนรฐกจาเปนตองเคารพสทธของผอ น โดยไมสามารถบญญตใหขดกบกฎหมายอาญารนแรงหรออนญาตใหมการดาเนนคดซาได ผเขยนเหนวา นอกจากรฐจะสามารถสละอานาจอธปไตยโดยสนธสญญาแลว รฐอาจสละอานาจอธปไตยไดโดยการกาหนดหลกการไวในกฎหมายภายใน เนองจากเปนสทธทภายในรฐเอง ดงนน กไมใชเรองทผดหรอเปนการไมสมควรทกฎหมายภายในของรฐจะกาหนดไมใหมการดาเนนคดซาหากศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว โดยมเหตผลในการสนบสนนดงตอไปน 1. ในปจจบนมรฐมจานวนมากทประกอบเขาเปนประชาคมระหวางประเทศจงม ความจาเปนอยางยงทรฐจะตองทราบถงขอบเขตสทธและหนาท อานาจอธปไตยของรฐจะตองไมกอการกระทบกระเทอนสทธประโยชนใหของประชาชน50 การทศาลของประเทศหนงมอานาจลงโทษผกระทาความผดมไดหมายความวาศาลของประเทศอนจะไมมอานาจในการลงโทษดวยเหมอนกน แตอานาจศาลดงกลาวควรจะสนสดลงเมอผกระทาความผดถกศาลประเทศทเกยวของพจารณาและพพากษา โดยคาพพากษานนตองเปนคาพพากษาใหปลอยตว หรอลงโทษและบคคลนนไดรบโทษครบแลว 2. อานาจอธปไตย ในปจจบนยงไมมความชดเจนแนนอน และกฎหมายระหวางประเทศกาลงอยในชวงพฒนาตนเอง และอาจมการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา อยาง ไรกตาม หากรฐจะก าหนดไมใหมการดาเนนคดซ า หากศาลตางประเทศม คาพพากษามาแลว รฐกควรตองสรางกฎเกณฑของกฎหมายภายในเพอเปนการสรางสมดลระหวางอานาจอธปไตยของรฐกบการคมครองบคคลไมใหถกดาเนนคดซาดวย

50 R.Y. Jennings, The Acquisition of Territory in International Law (London : Butler Tanner Ltd, 1963), p.1.

183

5.3.2 ความไมสอดคลองของระบบกฎหมาย และมาตรฐานการพจารณาคด

ปญหาเรองความแตกตางกนของระบบกฎหมาย นบเปนอปสรรคโดยตรงตอแนวคดความรวมมอทางอาญาระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงความแตกตางกนของระบบกฎหมายวธพจารณาความ ซงทาใหหลายประเทศเกดความลงเลทจะใหความชวยเหลอในการใหการยอมรบคาพพากษาของศาลตางประเทศ ระบบกฎหมายทแตกตางกนทเหนไดชดเจน คอ ความแตกตางกนของระบบวธพจารณาความอาญา ในระบบไตสวนมแนวคดมาจากการคนหาความจรงในคดอาญา และระบบกลาวหามแนวคดวา การดาเนนคดอาญาเปนการตอสกนของฝายผถกกลาวหากบผกลาวหาโดยศาลจะวางตวเปนกลางในการตดสน ท งน ความแตกตางในระบบน ยงสงผลตอการแสวงหาพยานหลกฐาน51 กลาวคอ แนวคดของระบบกลาวหา ตงอยบนพนฐานของหลกประกนสทธและเสรภาพของผถกกลาวหา ศาลจะวางตวเปนกลางและเปดโอกาสใหผกระทาความผดตอสคดไดอยางเตมท ซงคกรณทงสองฝายตองอยในฐานะทเทาเทยมกนและพอทจะสคดไดอยางเตมท และระบบไตสวน ตงอยบนพนฐานของประโยชนสาธารณะในการดาเนนคด ศาลจะเปนผคนหาความจรงและนาความยตธรรมมาใหคความ เพอความชดเจนผเขยนจะนาเสนอความแตกตางในเรองรปแบบการพจารณาคด ทมาของผพพากษา การรวบรวมพยานหลกฐานของระบบกลาวหาและระบบไตสวน รวมทงการพจารณาคดของประเทศไทย เพอนาไปสการวเคราะหถงการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ในกรณทกระบวนพจารณามความแตกตางกน รปแบบการพจารณาคด ระบบกลาวหา มรปแบบการพจารณาแบบเปดเผย ประชาชนทกคนมสทธรบฟงการพจารณา ซงกระบวนการพจารณาแบบเปดเผยทาใหประชาชนสามารถควบคมองคกรในการดาเนนคด และระบบการพจารณาคดแบบวาจามทมาจากการพจารณาคดแบบเปดเผย เมอการพจารณาคดแบบเปดเผยวธการเดยวทจะทาใหประชาชนผเขาฟงการพจารณารบทราบเนอหาสาระของคด คอ การใชวาจาในการดาเนนคด ระบบการพจารณาแบบคพพาท ผตดสนตองวางตวเปนกลางและรบฟงทกฝาย ระบบการไตสวนมวธพจารณาแบบลายลกษณอกษร กระบวนพจารณาโดยมสานวนการสอบสวน ระบบไตสวนมวธพจารณาแบบไมเปนคพพาท กลาวคอ มเพยงผไตสวนและผถกไตสวนเทานน สานวนการสอบสวนจะดาเนนการฝายเดยว บทบาทของผถกไตสวนทถกดาเนนคดจะเปนลกษณะการตงรบกระบวนการทงหมดมทมาจากระบบไตสวน ดงนน จงไมมคความทวางตวเปนกลาง ในวธพจารณาจงมเพยงผไตสวนและผถกไตสวนเทานน ระบบไตสวนเปนการพจารณาแบบลบ และ

51 ปกปอง ศรสนท, “ยนหยดบนหลกนตธรรม”, 72 ป ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร

จดพมพโดยคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (กรงเทพมหานคร : โรงพมพเดอนตลาคม, 2552), น.121-146.

184

ไมดาเนนการในทสาธารณะ ผทเกยวของในกระบวนการไตสวนจะไมทราบอะไรมากนก พยานกไมทราบวากาลงไตสวนในคดอะไร และใครเปนผตองหา ทมาของผพพากษา ในระบบกลาวหา ผททาหนาทจะไมใชผพพากษาอาชพ เนองจากระบบกลาวหาเนนการดาเนนคดแบบเปดเผยตอสาธารณะโดยใหประชาชนเขาตรวจสอบ ดงนน ระบบลกขนซงเปนประชาชนธรรมดาทมใชผพพากษาอาชพจงเก ดขน และระบบไตสวนจะใชผพพากษาอาชพเนองจากการดาเนนคดในระบบไตสวนจาเปนอยางยงทจะตองใชผพพากษาอาชพ เพราะการไตสวนนนใชเทคนคมากกวาการดาเนนคดในระบบกลาวหา การตงคาถามในการไตสวน จงไมใชคาถามปกต นอกจากน ศาลยงใชระบบไตสวนยงตองคนหาพยานหลกฐาน ความเปนอาชพของผพพากษาจงมความสาคญตอการปฏบตหนาท วธการรวบรวมพยานหลกฐานของระบบกลาวหา คความจะเปนผรวบรวมพยานหลกฐานเพอนาเสนอตอศาลและใชหลกการเปดเผยพยานหลกฐานใหอกฝายหนงทราบกอนการสบพยาน ผเรมคดเปนผกลาวหาซงเปนผอนทมใชศาลตดสน จงมหนาทนาพยานหลกฐานมาพสจนความผดของผกลาวหา และระบบไตสวน ศาลมหนาทรวบรวมพยานหลกฐานทงปวง ทงฝายผถกกลาวหาและฝายผตองหา นอกจากนศาล ไตสวนยงทาหนาทเพอรกษาประโยชนสาธารณะทพนกงานอยการเปนผดแล ขณะเดยวกนจะตองดแลประโยชนของผถกดาเนนคด เชน การสอบปากคาผตองหา สอบปากคาผเสยหายและพยาน การคมขงผตองหาระหวางการพจารณา การคน การยด การออกหมายเรยก หมายจบ การดาเนนคดรบสารภาพทแตกตางกน ระบบกลาวหา เมอเรมกระบวนพจารณาศาลจะถามจาเลยดวยวาจาวา จาเลยยอมรบหรอปฏเสธ ในกรณจาเลยใหการปฏเสธกจะดาเนนการสบพยาน แตหากจาเลยรบสารภาพ ศาลกจะลงโทษจาเลยไดโดยไมตองทาการสบพยาน การตอรองคารบสารภาพจงถกนามาใชในระบบกลาวหา และระบบไตสวน แมจาเลยจะใหการรบสารภาพ ศาลยงคงตองดาเนนการไตสวนหาความจรงตอไป แตการพจารณาจะไมเตมรปแบบเหมอนกบกรณ ทจาเลยปฏเสธ จากการศกษาจะเหนวากฎหมายของประเทศตางๆ มความแตกตางบนพนฐานทางประวตศาสตร การเมอง สงคม และวฒนธรรมอนนาไปสระบบกฎหมายทแตกตางกน เนองจากความจาเปนในปจจบนมการกระทาความผดทมลกษณะเปนอาชญากรรมขามชาต แตกฎหมายทแตละประเทศไดใชอยมความแตกตางกน ดงนน เพอแกไขปญหาดงกลาวประเทศตางๆ จงไดนาระบบสนธสญญามาเปนกลไกลของกฎหมายระหวางประเทศเขามาชวยในการทาใหกฎหมายม ความสอดคลองกนและนามาสการยอมรบผลคาพพากษาของศาลตางประเทศทงในดานของการปราบปรามและคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผด เชน ความรวมมอในการรบทรพยการโอนตวนกโทษ รวมทงการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศเพอมใหมการดาเนนคดซา แตระบบดงกลาวอาจแกไขไดเพยงบางสวนเพราะสนธสญญานนจะผกพนเฉพาะรฐภาคเทานน

185

ดงทไดกลาวมาจะเหนวาแนวทางทประเทศหนงจะยอมรบคาพพากษาของอกประเทศหนงไดจะตองคานงถงวธพจารณาซงอยเบองหลงของการทาคาพพากษาดวย แตยงมนกกฎหมายอยจานวนทเหนวา การเขาสถงคาพพากษาในระบบกฎหมายทแตกตางกน ผลสดทายทไดตามมา คอ คาตดสนหรอคาพพากษาของศาล ตองถอวาเปนคาตดสนทโตแยงไมได เพราะศาลไดทาตามหนาทใน การวนจฉยชขาดตดสนโดยการไตรตรองในการพพากษาดวยความบรสทธ ยตธรรม และปราศจากอคต ดวยเหตนคาพพากษาของศาลจงมความศกดสทธ ซงคความในคดหรอผทเกยวของในคดจะตองยอมรบและปฏบตตาม ซงคความหรอผทเกยวของกบคาพพากษาจะถกหามมใหโตแยงคาตดสนหรอคาพพากษานน และถอเปนทยต สาหรบในประเดนน หากจะพจารณาถงการหามดาเนนคดซา กรณ ผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดในประเทศไทย ผเขยนมความเหนวา การทผกระทาความผดถกศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษมาแลว หากยงอนญาตใหดาเนนคดซาเนองจากมระบบการพจารณาคดของตางประเทศไมเหมอนกบระบบการพจารณาคดในประเทศไทยซงไมนาจะถกตอง เนองจากผกระทาความผดไดรบความเดอดรอนถงขนสงสดของกระบวนการยตธรรมมาแลว ในทางตรงกนขามหากศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟอง ประเทศไทยควรจะคานงถงความแตกตางของระบบการพจารณาคดของศาลตางประเทศวา เปนไปตามหลกความถกตองของเขตอานาจศาล หลกความเทาเทยมกนของคความในการตอสคด หลกความเปนสากลในกระบวนพจารณาพพากษาคด หลกความสบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หลกความเปนทสดของคาพพากษา เนองจากระบบกฎหมายของตางประเทศในบางระบบอาจเปนประโยชนแกจาเลย

5.3.3 เขตอานาจศาล

หลกเกณฑสาคญประการหนงทตองนามาพจารณาในเรองการดาเนนคดซา คอ การคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดในประเทศไทย กลาวคอ เขตอานาจรฐ และผลของการกาหนดเขตอานาจรฐ ซงในเรองของเขตอานาจรฐ จะนามาซงความสามารถของรฐในการทจะมอานาจในการพจารณาคด หากรฐใดไมมเขตอานาจกจะไมสามารถพจารณาคดนนได ในประเดนนผเขยนจะอธบายและวเคราะหวา หากบคคลไปกระทาความผดในกรณทประเทศไทยมเขตอานาจแตกลบถกรฐทไมมเขตอานาจทบซอนกบประเทศไทยไดมการพจารณาและพพากษาคด และบคคลนนเดนทางเขามาในประเทศไทย ประเทศไทยจะตองคานงถงคาพพากษาของประเทศนนเพยงใด คาวาเขตอานาจศาล หมายถง พนทหรอเขตอานาจในการทศาลมอานาจในการพจารณาคด ซงการกาหนดเขตอานาจศาล มแนวคดแรกเรมจากการแบงประเภทอาชญากรรมและการกระทาความผดในทางอาญาซงเปนทยอมรบของนานาประเทศ โดยใชหลกการแบงประเภทความผดตามลกษณะของการกระทาความผดทรายแรงและมผลกระทบตอสงคมระหวางประเทศ สามารถแบงแยก ไดเปน 3 ประเภท ดงน

186

1. อาชญากรรมและการกระทาความผดทางอาญาทกระทาตอความสงบเรยบรอยภายใน ซงอาชญากรรมประเภทนเปนความผดตอกฎหมายภายในของแตละรฐ โดยแตละรฐจะมกฎหมายภายในกาหนดวาการกระทาใดเปนความผดและผกระทาความผดจะตองรบโทษตามกฎหมายทรฐไดบญญตไว และหลกเกณฑสวนใหญทสาคญของกฎหมายแตละรฐกจะมบญญตไว 2. อาชญากรรมและการกระทาความผดทางอาญาทกระทาตอความสงบเรยบรอยระหวางประเทศ เปนอาชญากรรมทไมไดละเมดตอกฎหมายประเทศของประเทศใดประเทศหนงเทานน กลาวคอ เปนการละเมดตอกฎหมายของรฐตงแตสองรฐไปในเวลาเดยวกน และผกระทาความผดไมไดถกจบกมตวในรฐทกระทาความผดในรฐทไดมการวางแผนตระเตรยมการหรอในรฐทไดรบผลจากการกระทาความผด และหลบหนไปอยในอกรฐหนง เชน การคาทาส การคาหญง ยาเสพตด เผยแพรวตถลามก 3. อาชญากรรมและการกระทาความผดตอสากลหรอความสงบเรยบรอยของโลก อาชญากรรมประเภทนมความรนแรงของกากระทาความผด และโดยลกษณะขอเทจจรงของการกระทาความผดจะเปนการกระทาความผดโดยกลมบคคลทอยในระดบผนา กลมผปกครอง เชน อาชญากรรมสงครามรกราน การทาลายลางเผาพนธ อาชญากรรมตอมวลมนษยชาต ซงจากการแบงประเภทความผดของอาชญากรรม ดงกลาวนามาซงการกาหนดเขตอานาจศาลในคดอาญา ดงน 1. อานาจศาลในคดอาญาเหนอดนแดนหรออาณาเขตรฐ หมายถง เมอการกระทาความผดเกดในประเทศใด ศาลของประเทศนนยอมมอานาจในการพจารณาพพากษาโดยไมคานงวาจาเลยจะเปนบคคลสญชาตใด ซงการกาหนดอานาจศาลในเรองน ตองการการจดระเบยบทางพนททเกยวกบกลมคนทอาศยในดนแดนแหงใดแหงหนงเพราะรฐเปนสงคมมนษยทตงมนอย ณ ทใดทหนงทแนนอน และตองการแสดงถงความสมพนธภายในและภายนอกทเรยกวา อานาจเหนออาณาเขต และรฐมอานาจปกครองคนทอาศยอยในดนแดนของรฐนนดวย ไมวาจะเปนบคคลทเปนสมาชกหรอ มสญชาตของรฐนนหรอบคคลทมสญชาตของรฐอน ซงในการพจารณาเขตอานาจของศาลในคดอาญา ศาลจะกาหนดเขตอานาจจากสถานททความผดเกดขนอนจะสงผลใหเกดความสะดวกในการคนหาพยานหลกฐาน การสอบสวน และไมวาการกระทาความผดจะเกดขนทงหมดหรอบางสวน ซงการกระทาดงกลาวเปนเหตใหเกดการกระทาความผดครบองคประกอบความผดหรอความผดนนเกดผลสมบรณ 2. อานาจศาลในคดอาญาเหนอบคคล หมายถง การยดถอสญชาตของผกระทาความผด และสญชาตของผเสยหาย มแนวคดวา รฐทประกอบไปดวยประชาชนทมจตสานกในความเปนกลมกอนเปนอนหนงอนเดยวกนอนมกาเนดทมา มอนาคต และชะตากรรมรวมกน กลาวคอ มสานกแหงการเกดรวมกนทเรยกวา สานกความเปนชาตเดยวกน ราษฎรของรฐใดกคอบคคลทเปนสมาชกของรฐนน ในทางกฎหมายเรยกวา บคคลทมสญชาตของรฐนนๆ บคคลเหลานจะตกอยภายใตอานาจเหนอ

187

บคคลของรฐทตนเปนสมาชก ความเปนสมาชกของรฐตองมความผกพนตามกฎหมายระหวางรฐกบบคลทเปนสมาชกของรฐ ดงนน ชาตหรอประชาชาต ไมถอดนแดนหรออาณาเขตเปนสาระสาคญเพราะชาตยอมครอบคลมไปถงคนชาตเดยวกนทอาศยอยในประเทศอนดวย52 3. อานาจลงโทษสากล เปนการพจารณาวาการกระทาความผดมผลกระทบตอสงคม ตอมวลมนษยชาต และการกระทาทมผลกระทบกระเทอนตอความมนคงและเสถยรภาพของรฐ ไมวาการกระทานนจะเกด ณ ทใด เปนทราบกนแลววา การทศาลของประเทศหนงมอานาจลงโทษผกระทาความผดมไดหมายความวาศาลของประเทศอนจะไมมอานาจในการลงโทษดวยเหมอนกน กลาวคอ หากมการกระทาความผดครงเดยวแตมความผดตอกฎหมายหลายประเทศและศาลทมอานาจในการพจารณาคดจะตองเปนศาลทมเขตอานาจ คอ จะตองมความสมพนธหรอความเชอมโยงระหวางรฐกบบคคลทศาลนนทาการตดสนซงอาจเกดจากการออกกฎหมายภายใน หรอการตกลงกนในสนธสญญาระหวางประเทศมารองรบเขตอานาจดงกลาว ในทางตรงกนขามหากศาลทพจารณาไมม เขตอานาจการพจารณาคดนนกไมชอบดวยกฎหมายและประเทศไทยกไมจาตอง คานงถงคาพพากษาของศาลประเทศนน

5.3.4 ผลของการกาหนดเขตอานาจรฐ

สาหรบประเทศไทยไดกาหนดเขตอานาจรฐเปนไปตามทฤษฎตางๆ ไมวาจะเปนหลกดนแดน หลกสญชาต และหลกอานาจลงโทษสากล แตผลของการกาหนดเขตอานาจของประเทศไทยนนอาจจะยงไมมความสอดคลองกบผลของการกาหนดเขตอานาจรฐตามกฎหมายระหวางประเทศ ในบางเรอง โดยเฉพาะอยางยงการคานงถงผลของคาพพากษาศาลตางประเทศตอการหามดาเนนคดซา ซงในประเดนนผเขยนจะพจารณาและวเคราะหถงผลของการกาหนดเขตอานาจรฐตอการดาเนนคดซาในประเทศไทย โดยจะเปรยบเทยบกบทฤษฎตางๆ ตามกฎหมายระหวางประเทศ ดงน 1. ทฤษฎจากดขอบเขตอานาจศาล โดยมแนวคดและหลกการมาจาก 53 เมอการกระทาความผดอาญาเกดขนในอาณาเขตของรฐใดแลว ใหศาลของรฐนนแตเพยงผเดยวมอานาจพจารณาพพากษาและลงโทษบคคลทกระทาความผดนนได54 และรฐอนจะแทรกแซงไมได55 และตองมหนาท

52 สมยศ เชอไทย, หลกกฎหมายมหาชนเบองตน, พมพครงท 10 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2557), น.98-99. 53 ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนก

คดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.117, (กนยายน 2533). 54 Loi Firsler Damrosch, International Law Case and Material, p.758 ;

Council of Europe, European Committee on Crime Problem, Extraterritorial Criminal

188

ตองละเวนไมเขาไปรบรถงการกระทาความผดอาญาทไดกระทาลงนอกอาณาเขตของรฐดวย กลาวคอ รฐหนงๆ จะมอานาจแตเพยงผเดยวทจะลงโทษบคคลทกอใหเกดความไมสงบสขขนภายในอาณาเขตของรฐ ดงนน เมอเกดการกระทาความผดอาญาขนในอาณาเขตของรฐไมวาผกระทาความผดจะเปนพลเมองของรฐหรอคนตางดาว รฐยอมมอานาจลงโทษบคคลนนไดโดยไมตองคานงถงสญชาต สถานะ หรอภมลาเนาของผกระทาความผดหรอของผเสยหายดวย56 โดยถอเอาดนแดนหรออาณาเขตของรฐเปนทมาของความชอบธรรมในการใชอานาจดงกลาว57 นอกจากน การกระทาความผดอาญาบางกรณอาจไมไดเกดขนและสนสดลงในอาณาเขตองรฐใดรฐหนงเพยงรฐเดยว แตอาจเรมตนเกดขนในอาณาเขตของรฐหนงและไปสนสดลงในอาณาเขตของอกรฐหนง58 หรอการกระทาความผดทงหมดอาจเกดขนในอาณาเขตของรฐใดรฐหนงเพยงรฐเดยว แตผลของการกระทาความผดไปเกดขนในอาณาเขตของรฐอน ดงนน รฐทกรฐทมการกระทาความผดอาญาเขาไปเกยวของกบอาณาเขตของตนและถอวาเปนรฐทมอานาจลงโทษผกระทาความผดไดตามหลกดนแดน

ซงสาระสาคญของทฤษฎจากดขอบเขตอานาจศาลนนมผลอย 2 ประการ ไดแก 1. การใชอานาจลงโทษบคคลทกระทาความผดอาญาภายในอาณาเขตของรฐ โดย

รฐไมตองคานงถงสญชาต สถานะ หรอภมลาเนาของผกระทาความผดหรอผเสยหายเพราะถอวารฐ มอานาจบญญตกฎหมายอาญาใหมผลใชบงคบแกบคคลทกคนทอยในอาณาเขตของรฐ59 และศาลของรฐยอมมอานาจพจารณาพพากษาการกระทาความผดอาญาทเกดขนภายในอาณาเขตองรฐไดทกกรณ60

jurisdiction, p. 8 ; ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ปท 20, ฉบบท 3, (กนยายน 2533), น.118.

55 ประกอบ ประพนธเนตวฒ, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลและคดอาญา ตอนท 2 แผนกคดอาญา, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพรามทนทร), น.3.

56 Cedric Ryngaert, Jurisdiction in International Law, p.86 ; Vaughan Lowe and Christopher Staker, International Law, p. 320 ; Alina Kaczorzwaka, Public International Law, p.309 ; Council of Europe, European Committee on Crime Problem, Extraterritorial Criminal jurisdiction, p.8.

57 Vaughan Lowe and Christopher Staker, International Law, p. 320 ; คณต ณ นคร, กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 100.

58 Alina Kaczorzwaka, Public International Law, p. 312; Cedric Ryngaert, Jurisdiction in International Law, p. 86 ; นพนธ สรยะ, กฎหมายระหวางประเทศ (เลม 2), หนา 37.

59 ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.118, (กนยายน 2533).

60 Cedric Ryngaert, Jurisdiction in International Law, p. 86 ; Alina Kaczorzwaka, Public International Law, p.309.

189

2. ในการพจารณาพพากษาคดอาญาทเกดขนในอาณาเขตของรฐนน ศาลจะไมยอมรบฟงขอเทจจรงและขอกฎหมายทมอยหรอเกดขนนอกอาณาเขตของรฐเลย61 แมวาจาเลยจะเคยถกดาเนนคดสาหรบการกระทานนมากอนแลวในตางประเทศ ศาลกจะไมรบฟง62 จากแนวคดดงกลาว ทาใหกฎหมายอาญาเปดชองใหมการดาเนนคดซาได โดยไมสนใจคาพพากษาของศาลตางประเทศทพพากษาผกระทาความผดมาแลว63 อยาง ไรกตาม เม อกาลเวลาผานไปว วฒนาการเก ยวกบการดาเนนคดซ ากรณผล คาพพากษาของศาลตางประเทศตอการฟองคดในอกรฐหนงกเปลยนแปลงไป โดยเรมจากแนวคด ในการพฒนากฎหมายสทธมนษยชนทงในทางกฎหมายระหวางประเทศหรอกฎหมายภายใน คอ รฐมหนาทจะตองปกปองคมครองคณคาของมนษยรวมทงการคมครองสทธขนพนฐานของผตองสงสย จาเลย ผเสยหาย และพยาน และจดใหมการพจารณาคดอยางเปนธรรม ประกอบในปจจบนกฎหมายอาญาระหวางประเทศมการเอนเอยงมาทางดานของการคมครองมนษยชาตมากกวายดถอตามทฤษฎจากดขอบเขตอานาจศาลอยางเครงครดและหากเรายงยดถอตามทฤษฎจากดขอบเขตอานาจศาลอยางเครงครดแลวกจะสงผลใหรฐแตละรฐดารงอยอยางไมเกยวของกน อนง ศาลอาญาระหวางประเทศไดคานงถงการดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาของศาลตางประเทศวา หามมใหดาเนนคดกบบคคลทศาลอาญาระหวางประเทศไดพจารณาพพากษามาแลว หรอศาลอาญาระหวางประเทศจะไมดาเนนคดซาสองครงกบการกระทาเพยงครงเดยวทรฐภาคไดทาการดาเนนคดมาแลว เวนแตการดาเนนคดในประเทศนนไมอาจเปนไปไดอยางอสระหรอเทยงธรรมตามบรรทดฐานทไดรบการยอมรบตามกฎหมายตางประเทศ หรอการดาเนนคดในสถานการณทมลกษณะทไมสอดคลองกบความตงใจในการนาตวผกระทาความผดมาสกระบวนการยตธรรม 64 ผเขยนมความเหนวา ประเทศไทยควรคานงถงการหามดาเนนคดซากรณคาพพากษาของศาลตางประเทศมากขน

61 ขน ศรยาภย, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา, หนา 14 ; ประกอบ

ประพนธเนตวฒ, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลและคดอาญา ตอนท 2 แผนกคดอาญา, หนา 4 ; ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.118, (กนยายน 2533).

62 ประกอบ ประพนธเนตวฒ, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลและคดอาญา ตอนท 2 แผนกคดอาญา, (กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง, 2520), หนา 4 ; ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.118, (กนยายน 2533).

63 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 11 64 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 20

190

2. ทฤษฎอานาจพจารณาเฉพาะตวบคคล อนมววฒนาการมาจากการทคนสญชาตของรฐหนงไปกระทาความผดอาญาทรฐอนและไดหลบหนหรอเดนกลบมายงรฐเจาของสญชาต ทาใหรฐทมการกระทาความผดเกดไมมอานาจพจารณาคด เนองจากไมปรากฏตวผกระทาความผด และแมวารฐเจาของสญชาตจะจบตวผกระทาความผดไดแลว หากรฐนนยดถอทฤษฎจากดขอบเขตอานาจศาลอยางเครงครดกจะสงผลใหรฐนนไมสามารถดาเนนคดกบผกระทาความผดดงกลาวได เพราะแตละรฐกถอหลกอยางเครงครดวาจะไมสงตวคนสญชาตของตนไปใหรฐอนลงโทษในฐานะผรายขามแดน65 สงผลใหรฐในฐานะทเปนเจาของอาณาเขตและรฐเจาของสญชาตไมสามารถดาเนนคดกบผกระทาความผดได 66 ดงนน จงเปนการจาเปนทรฐจะตองบญญตกฎหมายอาญาใหมขอบเขตในการใชบงคบแกคนสญชาตของรฐทไปกระทาความผดในตางประเทศ เพอใหศาลของตนเปนศาลทมอานาจพจารณาการกระทาความผดอาญาของบคคลดงกลาว และเพอปองกนไมใหผกระทาความผดอาญารอดพนจากการถกลงโทษไปเพราะเหตวาไมมกฎหมายรองรบอานาจลงโทษผกระทาความผดในกรณเชนวานน 67 ทฤษฎอานาจพจารณาเฉพาะตวบคคลถอไดวาเปนทฤษฎทกอใหเกดหลกบคคล68 ทใหรฐมอานาจใชกฎหมายอาญาบงคบแกบคคลซงกระทาความผดนอกอาณาเขตของรฐไดโดยอาศยสญชาต ซงประเทศไทยกไดบญญตกฎหมายเพอรองรบทฤษฎดงกลาวตามประมวลกฎหมายอาญา69 เกดผล คอ จะทาใหเกดเขตอานาจศาลทบซอนกนระหวางรฐเจาของสญชาตและรฐท การกระทาความผดเกด ซงมขอนาคดอยประการหนงวา หากคนไทยไปกระทาความผดนอกราชอาณาจกร และรฐทเปนเจาของดนแดนสามารถดาเนนคดและลงโทษผกระทาความผดแลว ผกระทาความผดเดนทางกลบเขามาในประเทศไทย ดงน ศาลไทยจะมอานาจในการพจารณาคดซาไดอกหรอไม ซงคาตอบนไดบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา เรอง การคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ โดยกาหนดวาศาลไทยไมมอานาจในการดาเนนคดซา ซงผเขยนเหนวาการทกฎหมายไดบญญตถงหลกการดงกลาว ถอเปนการบญญตกฎหมายสอดคลองและชอบธรรมกบหลกการหามดาเนนคดซา และเปนไปตาม

65 Cedric Ryngaert, Jurisdiction in International Law, (Oxford : Oxford

University Press, 2008), p.90 ; Council of Europe, European Committee on Crime Problem, Extraterritorial Criminal jurisdiction, p.10.

66 ประสทธ เอกบตร, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง เลม 2 : รฐ, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2547), น.42 ; จมพต สายสนทร, กฎหมายระหวางประเทศ เลม 1, หนา 260.

67 ขน ศรยาภย, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา, หนา 18. 68 คณต ณ นคร, กฎหมายอาญา ภาคทวไป, พมพครงท 5 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2556), น.101ง ; ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.119, (กนยายน 2533).

69 ประมวลกฎหมายาอาญา มาตรา 8

191

ความประสงคของทฤษฎอานาจพจารณาเฉพาะตวบคคล70 เนองจากผกระทาความผดถกศาลเจาของดนแดนพจารณาพพากษาคดมาแลว ดงนน รฐเจาของสญชาตกไมมความจาเปนตองดาเนนคดซาอก 3. ทฤษฎวาดวยการลงโทษโดยไมจากดขอบเขต โดยใหศาลของรฐทผกระทาความผดมาปรากฏตวอยภายหลงจากการะทาความผดมอานาจพจารณาพพากษา โดยไมตองคานงถงสญชาต สถานะ หรอภมลาเนาของผกระทาความผด และไมตองคานงถงสถานะททเกดการกระทาความผด71 ซงทฤษฎนถอกาเนดขนมาเพอปองกนมใหมการกระทาความผดอาญาและเพอประโยชนรวมกนของรฐในอนทจะรกษาความสงบเรยบรอยในสงคมโลก รฐทกรฐจงมหนาททจะตองปองกนและปราบปรามการกระทาความผดทจะกอใหเกดความเสยหายประโยชนรวมกนของมวลมนษยชาต 72 อนง ทฤษฎวาดวยการลงโทษโดยไมจากดขอบเขตยงเปนทมาของหลกอานาจลงโทษสากลอกหลกหนงดวย ทรฐแตละรฐมอานาจลงโทษบคคลทกระทาความผดอาญาซงเปนภยรายแรงตอมนษยชาตได เชน ความผดเกยวกบการคาทาส การกระทาอนเปนโจรสลด การคาหญงและเดก การคายาเสพตด ใหโทษ การกระทาความผดเกยวกบสอลามกอนาจาร การกระทาความผดทเปนการกอการราย เปนตน73 ซงประเทศไทยไดรบรองทฤษฎนดวยการบญญตประมวลกฎหมายอาญา74 ใหผใดกตาม ทกระทาความผดเกยวกบความมนคง กอการราย ปลอมแปลง ธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร ชงทรพย ปลนทรพยในทะเลหลวง นอกราชอาณาจกรจะตองรบโทษในราชอาณาจกร อนง ทฤษฎวาดวยการลงโทษโดยไมจากดขอบเขตมเงอนไขวาตองเปนกรณทผกระทาความผดยงไมเคยถกดาเนนคดสาหรบการกระทานนมากอนหรอไมใชกรณทคดขาดอายความหรอไมใชกรณทผกระทาความผดไดรบอภยโทษมาแลว75 อยางไรกตามประมวลกฎหมายอาญาของไทย

70 ประมวลกฎหมายาอาญา มาตรา 10 71 Cedric Ryngaert, Jurisdiction in International Law, p.102-103 ; ขน ศรยาภย,

กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา, น.25. ; ประกอบ ประพนธเนตวฒ, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลและคดอาญา ตอนท 2 แผนกคดอาญา, หนา 5 ; ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.120, (กนยายน 2533).

72 ขน ศรยาภย, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา, หนา 31. 73 Alina Kaczorzwaka, Public International Law, p. 310 ; Council of Europe,

European Committee on Crime Problem, Extraterritorial Criminal jurisdiction, p. 15. 74 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 7 75 ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนก

คดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.120ภาสกร ชณหอไร, “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ฉบบท 3, ปท 20, น.118, (กนยายน 2533), (กนยายน 2533). ; ประกอบ ประพนธเนตวฒ, กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลและคดอาญา ตอนท 2 แผนกคดอาญา, หนา 5.

192

กาหนดวา หากศาลตางประเทศมคาพพากษาในความผดเกยวกบการปลอมแปลงหรอความผดฐานชงทรพย ปลนทรพยในทะเลหลวง ศาลไทยจะไมมอานาจในการดาเนนคดซา ได แตหากเปนความผดเกยวกบความมนคง กอการราย ธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร ศาลไทยมอานาจในการดาเนนคดซาไดอก แตหากพจารณาใหถถวนจะเหนไดวาความผดเกยวกบกอการราย ธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร ทกประเทศทวโลกไดบญญตความผดดงกลาวไวในประมวลกฎหมายอาญาท งสน และมสนธสญญาระหวางประเทศหลายสนธสญญาทระบถงวธการจดการกบความผดเหลาน อนแสดงใหเหนวาความผดเหลานนเปนความผดสากลโดยแท ททกประเทศใหความสาคญ ซงตางกบความผดทเกยวกบความมนคงทมทมาจากหลกปองกนตนเอง และเปนการเฉพาะของประเทศไทยเอง ดงนน ผเขยนมความเหนวา ประเทศไทยควรยกเลกใหมการดาเนนคดซากรณทศาลตางประเทศมคาพพากษาเกยวกบการกอการรายและความผดเกยวกบธระจดหาลอซอเพอการอนาจารเนองจากผกระทาความผดถกศาลตางประเทศพจารณาและพพากษามาแลว

5.3.5 การตอรองคารบสารภาพ

การใหคานยามการตอรองคารบสารภาพ ไดมการอธบายความหมายของการตอรองคารบสารภาพ ดงน 1. การตอรองคารบสารภาพตาม Black law Dictionary ไดใหคาจากดความวา การตอรองคารบสารภาพเปนกระบวนการทผถกลาวหาและพนกงานอยการทาขอตกลงกนทจะยตคดอาญาโดยไดรบอนมตจากศาล ซงเปนเรองทจา เลยใหการรบสารภาพในขอหาทเบาหรอขอหา ในกรณทถกกลาวหาวากระทาความผดหลายขอหา เพอรบโทษเบาขน 2. ในหนงสอ Plea bargaining : The Experience of Prosecutors, Judges and Defense Attorneys ใหคาจากดความวา การตอรองคารบสารภาพเปนกระบวนการซงจาเลย ในคดอาญาไดสละสทธในการไดรบการพจารณาเตมรปแบบ เพอแลกเปลยนกบการไดรบการลดขอหาหรอการลดโทษ76

76 Abraham Blumberg, Criminal Justice (Chicago : Quadrangle Books,

1967. in Milton Hermann, Plea bargaining : The Experience of Prosecutors, Judges and Defense Attorneys 1981) หนา 1 อางใน “เอกสารประกอบการสมมนา เรอง กระบวนการตอรองคารบสารภาพ” จดโดยสถานบนกฎหมายอาญา สานกงานอยการสงสด สานกงบประมาณความชวยเหลอปองกนและปราบปรามยาเสพตด สานกงานพฒนาระบบอยการตางประเทศ แผนกใหความชวยเหลอและฝกอบรม, น.73.

193

3. ในบทความ Plea bargaining : A shortcut to Justice ใหคาจากดความวา การตอรองคารบสารภาพ คอ กระบวนการซงจาเลยในคดอาญา และพนกงานอยการกระทาขน เพอหาขอตกลงพงพอใจรวมกนในการยตโดยไดรบความเหนชอบตากศาล77 กลาวโดยสรป การตอรองคารบสารภาพ คอ กระบวนการยตคดอาญาอนเปนผลตามความตกลงระหวางพนกงานอยการและจาเลย ซงในความตกลงดงกลาวจาเลยไดตกลงทจะใหการรบสารภาพภายใตขอตกลงทจะไมมการพจารณาคดเตมรปแบบ และพนกงานอยการตกลงทจะยกเลกขอกาบางขอหาหรอทงหมด เพอเสนอโทษใหเปนทพงพอใจของทงสองฝาย โดยมวตถประสงคเพอบรรเทาปญหาปรมาณคดในชนศาล ทาใหกระบวนการยตธรรมสามารถใชเวลา และทรพยากรกบผทกระทาความผดทรายแรงและซบซอนไดมากขน78เชน หากมการลดขอหาในความผดทคนทเกยวของไมยอมรบสารภาพจากขอหาขมขนกระทาชาเรา เปนการทารายรางกาย หรอพนกงานอยการอาจขอใหจาเลยเปนพยานในความรวมมอในการพสจนความผดของผถกกลาวหาในคดผลตหรอจาหนายยาเสพตดจากขอหามยาเสพตดไวในครอบครองเพอจาหนาย เปนขอหามยาเสพตดไวในครอบครองซงจะมผลเปนการลดโทษจาคกของจาเลยในคดนนลงได เปนตน การตอรองคารบสารภาพมการนาวธการตอรองคารบสารภาพมาใช 2 วธ คอ การตอรองเกยวกบโทษ หรอการตอรองเกยวกบการลดขอหา และยกเลกขอหาทจะฟองรอง โดยจาแนกวธการตอรองคารบสารภาพได ดงน79 1. จาเลยใหการรบสารภาพเพอแลกเปลยนกบขอหาทเบากวาหรอขอหาทแตกตางกนออกไป โดยการใหคารบสารภาพจะมผลตอการใชดลพนจศาลในการพพากษาลงโทษ กลาวคอ ความผดตามขอหาทจาเลยใหการรบสารภาพจะมโทษในขอหาทเบากวา

77 Plea bargaining : A shortcut to Justice, West’s Encyclopedia of

American Law Vol. 8 1988 หนา 90-92 เอกสารประกอบการสมมนา เรอง กระบวนการตอรองคารบสารภาพ จดโดยสถานบนกฎหมายอาญา สานกงานอยการสงสด สานกงบประมาณความชวยเหลอปองกนและปราบปรามยาเสพตด สานกงานพฒนาระบบอยการตางประเทศ แผนกใหความชวยเหลอและฝกอบรม หนา 73

78 “เอกสารประกอบการสมมนา เรอง กระบวนการตอรองคารบสารภาพ จดโดยสถานบนกฎหมายอาญา สานกงานอยการสงสด สานกงบประมาณความชวยเหลอปองกนและปราบปรามยาเสพตด สานกงานพฒนาระบบอยการตางประเทศ แผนกใหความชวยเหลอและฝกอบรม”, น.2.

79 Bent and Rossum, Police Criminal Justice and the Community, p.122-124.

194

2. จาเลยใหการรบสารภาพในขอหาใดขอหาหนงเพอแลกเปลยนกบการสงไมฟอง ในขอหาอนๆ เชน มการตอรองคารบสารภาพในขอหาการหลกเลยงภาษ เพอแลกเปลยนกบขอตกลงของรฐทจะถอนฟองขอหาอนๆ ทอยระหวางการพจารณา ประเทศทน าเรองการตอรองคารบสารภาพมาใช ไดแก ประเทศอตาล80 ประเทศสหรฐอเมรกา81 สาธารณรฐฝรงเศส82 แตในบางประเทศกยงเหนวาการพจารณาคดตองมการพสจนความผดของจาเลยในศาล และยงไมมการยอมรบการตอรองคารบสารภาพ เนองจากขดกบสนนษฐานวาเปนผบรสทธ สทธทจะไมใหการปรกปราตนเอง สทธทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผยและเปนธรรม อยางไรกตาม การตอรองการรบสารภาพจะตองอยภายใตกรอบของการรบฟงพยานหลกฐานในการดาเนนคดอาญาโดยมหลกการวา พยานหลกฐานในคดอาญานนจะตองไมเปนพยานทไดมาโดยมชอบ ซงตองการใหโอกาสจาเลยในการตอสคดไดอยางเตมท โดยเฉพาะอยางยงพยานหลกฐานทไดมาจากผตองหาหรอจาเลยโดยไมชอบหรอไมสมครใจ83 ซงพยานหลกฐานทไดมาดวยวธการจงใจ มคามนสญญา ขเขญ หลอกลวง หรอโดยมชอบดวยประการอนนน ไมสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานได โดยมแนวคดวาพยานหลกฐานทเกดขนโดยมชอบเหลานนมความไมนาเชอถออยในตวเอง และคาใหการรบสารภาพของจาเลยถอเปนพยานหลกฐานสาคญวาจาเลยเปนผกระทาความผด ซงการตอรองคารบสารภาพเปนกรณทรฐโดยพนกงานอยการไดเจรจาและทาขอตกลงกบจาเลย โดยจาเลยจะไดประโยชนตอบแทนจากการรบสารภาพนน จงทาใหประเดนทตองพจารณาวาคาใหการรบสารภาพนนเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยกระบวนการทไมชอบดวยกฎหมายหรอไม ซงสาหรบประเทศไทยเองยงไมมกฎหมายทรองรบหลกการน แตในประเดนดงกลาว นกกฎหมายไทยกมความเหนวา การเจรจาตอรองคารบสารภาพเพอจาเลยจะไดรบเหตบรรเทาโทษตามกฎหมายไมถอเปนการจงใจ หรอใหคามนสญญากบผตอ งหา หรอจาเลยทจะขดตอกฎหมาย เนองจากการตอรองคารบสารภาพนนเกดขนโดยสมครใจ และคาใหการนนเปนประโยชนตอทงจาเลยและรฐ และผตองหาหรอจาเลยไดทราบถงผลด ผลเสยทอาจเกดขนจากการตอรองคารบสารภาพแลว ยอมไมไดเกดจากการจงใจ หรอคามนสญญาแตอยางใด นอกจากนผตองหาหรอจาเลยเองยงมสทธ

80 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ค.ศ.1988 โดยจาเลยจะไดรบประโยชนจากการตอรองคารบสารภาพเพอแลกเปลยนในการลดโทษหนงในสาม

81 The Rule of Criminal Procedure ขอ 11 (e) การตอรองการรบสารภาพ โดยทวไปพนกงานอยการและจาเลยอาจจะเจรจากนเพอทาความตกลงวาจาเลยจะใหการรบสารภาพตลอดขอหาหรอรบสารภาพในขอหาทถกฟองหรอในขอหาใหมทเบากวาหรอขอหาอนๆ ทเกยวของ เพอใหอยการถอนฟอง ขอใหศาลลงโทษหรอไมลงโทษจาเลย

82 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฝรงเศส มาตรา 41-2 และมาตรา 41-3 83 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 135 และมาตรา 226

195

ตามกฎหมายทจะใหการหรอไมใหการกได และการไดรบแจงสทธนนแลว เมอจาเลยประสงคจะใหการ กตองถอวาคาใหการนนสามารถใชเปนพยานหลกฐานได ในหวขอนผเขยนจะวเคราะหถงการหามดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟองคดอาญาในประเทศไทย ในมตของผลคาพพากษาของศาลตางประเทศทเกดจากการตอรองคารบสารภาพ ในการนผเขยนจะยกตวอยางประกอบการทาความเขาใจ เชน นาย ก. คนไทยไปกระทาความผดฐานชงทรพยในประเทศองกฤษ และพนกงานอยการประเทศองกฤษไดตอรองใหนาย ก. รบสารภาพตอศาลในความผดฐานลกทรพย และจะไมดาเนนคดฐานชงทรพย นาย ก. ใหการรบสารภาพฐานลกทรพยตอศาล และศาลพพากษาลงโทษนาย ก ในความผดฐานลกทรพย ดงน หากนาย ก. เดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทยจะมอานาจในการดาเนนคดฐานชงทรพยกบนาย ก. อกไดหรอไม ซงในประเดนนผเขยนมความเหนวา กระบวนการตอรองคารบสารภาพเปนกระบวนการทนานาอารยประเทศยอมรบและใชกนเปนการทวไป ทงกระบวนการนมไดถอวาเปนการขดตอความสงบเรยบรอยในกระบวนการพจารณาคด และประเทศไทยไดนากระบวนพจารณาในรปแบบของคารบสารภาพทศาลมอานาจลงโทษไดโดยไมตองสบพยานดวยทงการตอรองคารบสารภาพเกดจากการกระทากรรมเดยวกน นอกจากน ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศไดกาหนดใหมการดาเนนคดซาไดเฉพาะในกรณทการพจารณาคดเกดจากการสมยอมหรอกระบวนพจารณาไมไดมาตรฐาน โดยไมไดกาหนดเรองการตอรองคารบสารภาพใหสามารถดาเนนคดใหมได ผเขยนมความเหนวา หากศาลตางประเทศมคาพพากษาโดยการตอรองคารบสารภาพ ศาลไทยกไมควรทจะดาเนนคดซาในฐานความผดนนไดอก

5.3.6 อานาจฟองคดอาญาในประเทศไทย

การกระทาความผดอาญากอใหเกดความเสยหายได 2 ลกษณะ คอ กอใหเกดความเสยหายในชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสน กบผทไดรบผลรายจากการกระทานนโดยตรง และกอใหเกดความเสยหายกบสงคมโดยรวม ซงการจาแนกความเสยหายนนามาซงแนวคดการฟองคดได 3 ประเภท คอ การฟองคดโดยรฐทเปนตวแทนของสงคม การคดโดยผเสยหายเอง และการฟองคดโดยประชาชน การฟองโดยรฐ ถอวารฐเปนผรกษาความสงบเรยบรอยของสงคม84 โดยมพนกงานอยการในฐานะตวแทนของรฐเปนผใชอานาจการฟองคด การทกฎหมายใหอานาจพนกงานอยการ เปนผรบผดชอบการฟองคดยงเปนการรบรองหลกการแบงแยกอานาจฟองออกจากอานาจตดสนคด กลาวคอ พนกงานอยการเปนผมอานาจในการพจารณาสงฟอง สวนศาลเปนผดแลกระบวนการ

84 อดม รฐอมฤต, “การฟองคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ปท 22, ฉบบท 2, น.64.

196

พจารณาในศาลเพอสนบสนนคาฟองจนสนสดการพจารณา85 ประเทศทใชหลกการฟองคดโดยรฐน ไดแก สาธารรฐฝรงเศส และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน การฟองคดโดยผเสยหาย ในยคทสงคมพฒนาขนแนวคดเกยวกบผลกระทบของการกระทาความผดอาญาทผเสยหายเปนผทไดรบผลกระทบโดยตรงควรเปนผทมสทธฟองคดและดาเนนคดทศาล นอกจากนครอบครวของผเสยหายกเปนผมสทธในการฟองคดอกดวย และเปนการตอสระหวางเอกชนและเอกชนทมสถานะทเทาเทยมกน โดยมศาลเปนผชขาด86 การฟองคดโดยประชาชน ประเทศองกฤษใหอานาจฟองคดอาญาแกประชาชนอยางกวางขวาง ราษฎรทกคนอาจยนฟองคดอายาตอศาล และดาเนนคดนนจนถงทสด แมวาบคคล ทเปนโจทกยนฟองจะมไดเปนผเสยหายโดยตรงจากการกระทาความผดซงไดฟองเลย87 โดยมแนวคดวา ประชาชนทกคนมบทบาทสาคญในการทาหนาทธารงรกษากฎระเบยบของสงคม บคคลเหลานจงมสทธฟองคดอาญาตอศาล เมอมการกระทาททาลายความสงบสขของสงคม สาหรบประเทศไทย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดกาหนดเรองอานาจฟองโดยใหสทธของพนกงานอยการและผเสยหายสามารถฟองคดอาญา โดยมเงอนไขการฟองในคดตามประเภทความผดทเปนความผดอาญาตอแผนดนและความผดอาญาตอสวนตว โดยความผดอาญาแผนดน พนกงานอยการสามารถฟองคดไดโดยไมตองมการรองทกขจากผเสยหาย หากเปนความผดอาญาตอสวนตวพนกงานอยการจะฟองคดไดจะตองมเงอนไขการรองทกขของผเสยหายตอพนกงานสอบสวนกอน และผเสยหายสามารถฟองไดทงคดทเปนความผดตอสวนตวและความผดตอแผนดน อยางไรกตาม หากจะกลาวถงเรองการหามดาเนนคดซาในมตของการฟองคดนนการหามดาเนนคดซาถอเปนเงอนไขระงบคดอยางหนงในอนจะผลในคดอาญาระงบ และจะไมสามารถรอรองฟองคดกนไดอก ซงในทางทฤษฎ กอนการสงฟองคดของพนกงานอยการ พนกงานอยการจะตองพจารณาถงเงอนไขของการระงบคด และหากผกระทาความผดเคยถกศาลมคาพพากษาเสรจเดดขาดในการกระทาเดยวกนมาแลว พนกงานอยการจะตองสงไมฟอง แตในทางปฏบตพนกงานอยการกจะฟองคดไปกอนและหากมขอเทจจรงปรากฏวาจาเลยเคยถกศาลพพากษาในการกระทาเดยวกนมาแลว กเปนหนาทของจาเลยกจะตองยกขอตอสวาคดนจาเลยเคยถกศาลพพากษาในการกระทากรรมเดยวกนมาแลว

85 โกเมน ภทรภรมย, “อยการฝรงเศส อยการกบการสอบสวนคดอาญา”, (ศนยบรการ

เอกสารและวชาการ กรมอยการ กรงเทพ, 2533), หนา 29-33. 86 คณต ณ นคร, “บทบาทของศาลในคดอาญา,” วารสารกฎหมายธรกจบณฑตย,

ปท 1, เลมท 1, น.51. (มกราคม-มถนายน 2544). 87 อดม รฐอมฤต, “การฟองคดอาญา,” วารสารนตศาสตร, ปท 22, ฉบบท 2, น.66.

197

อนง สาหรบกรณจาเลยถกศาลตางประเทศพพากษามาแลว โดยหลกจาเลยตองแสดงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ตอพนกงานอยการหรอศาลเพอพจารณาถงคดอาญาระงบ เพอยนยน ถงความถกตองแทจรงของคาพพากษาศาลตางประเทศ และพนกงานอยการหรอศาลอาจจะตองประสานงาน ขอใหศาลตางประเทศรบรองความถกตองแทจรงของคาพพากษานนดวย ซงผานมาในเรองการขอความรวมมอทางเอกสารทอยตางประเทศนน กลาวคอ หากเจาหนาทตารวจ พนกงานอยการ หรอศาลไทย ตองการไดพยานชนหนงจากตางประเทศ จะตองตดตอไปยงกระทรวงการตางประเทศ เมอกระทรวงการตางประเทศไดรบเรองแลวจะตองสงไปยงสถานเอกอครราชทตหรอกงสลไทยทอยในประเทศนน ซงสถานเอกอครราชทตหรอกงสลไทยทอยในประเทศนนจะตดตอไปยงกระทรวงการตางประเทศของประเทศนน ใหเปนผสงเรองไปยงเจาหนาทผมอานาจในการดาเนนการตามคารองขออกครงหนง จากนนจะมการสงเรองดงกลาวจะสงยอนกลบมาตามสายงานเดมอกครง ซงในบางครงจะตองใชเวลานาน จงจะไดเอกสารหรอพยานหลกฐานทตองการ ทงน ไดมนกกฎหมายระหวางประเทศเสนอแนวคดใหม ทจะใหมองคกรกลางหรอเจาหนาทประสานงานกลางทมอานาจเกยวกบเรองนโดยตรงขน โดยตรงและมหนาทในการตามคารองขอ และประสานงานกบหนวยงานภายในรฐผรบคารองขอ ผเขยนมความเหนวา ควรจดใหมองคกรกลางทมอานาจเกยวกบเรองดงกลาวโดยตรง เพอใหมอานาจหนาทในการรบผดในการดาเนนการในเรองดงกลาวหรอรบรองสาเนาเอกสารจากตางประเทศ เพอจะไดประโยชนในการขอความรวมมอในทางระหวางประเทศ และหลกการดงกลาวควรนามาใชกบกรณทผกระทาความผดถกพนกงานอยการหรอผเสยหายฟองคดดวย

5.3.7 พนฐานและแนวโนมการบญญตกฎหมายอาญาในอนาคต

อานาจตามกฎมายแยกเปน 2 นย คอ การสรางหลกเกณฑ และการบงคบใชกฎหมายใหมความศกดสทธ โดยทวไปรฐมอานาจทจะสรางกฎหมายและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายเพอควบคมพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนในอาณาเขตของตน ในทางตรงกนขามรฐไมมอานาจทจะออกกฎหมายควบคมพฤตกรรมภายนอกอาณาเขตของตนเอง88 อยางไรกตาม กฎหมายระหวางประเทศไดใหอานาจรฐในการออกกฎหมายเพอบงคบใชกบคนชาตของตน และไมวาบคคลนนอยทใดหรอขยายใหถงการกระทาทมผลแหงการกระทาเกดขนในอาณาเขตดวยไมวาการกระทานนๆ จะเกดขน ณ ทใด รวมทงการบงคบใชกฎหมายทผลกระทบตอความมนคงและเสถยรภาพของรฐ และไมวาการกระทาอย ณ ทใด และความผดบางประเภท เชน ความผดฐานโจรสลด ความผดฐานคาทาส เพราะถอวาความผดนนมผลกระทบตอนานาชาตทเปนความผดสากล และแมอานาจรฐจะครอบคลม

88 นพนธ สรยะ, กฎหมายระหวางประเทศ, พมพครงท 9 (กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2557), น.35-37.

198

การกระทาความผดนอกอาณาเขต แตดวยเหตทรฐทกรฐมความเทาเทยมกนตามกฎหมายระหวางประเทศ การบงคบใชกฎหมายในการดาเนนคด ยงคงมขอจากดมากกวาอานาจในการออกกฎหมาย เชน นายเอ ชาวอเมรกากระทาความผดในประเทศไทย แลวหนกลบไปประเทศสหรฐอเมรกา แมวาประเทศไทยโดยกฎหมายในเรองของเขตอานาจในการดาเนนคดจะสามารถดาเนนคดกบนายเอได แตกไมสามารถทจะสงตารวจเขาไปจบนายเอทประเทศสหรฐอเมรกาได รวมทงศาลไทยไมสามารถดาเนนคดกบนายเอไดเพราะไมไดตวจาเลยมาพจารณา ซงทาใหผกระทาความผดลอยนวล และดวยเหตเดยวกนการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดในทางระหวางประเทศกไมอาจทาได เชน ผกระทาความผดถกศาลตางประเทศพจารณาพพากษามาแลว กจะเปนเหตใหผกระทาความผด ไมอาจอางคาพพากษาใหมผลในดนแดนของรฐอนได และนามาสการหามดาเนนคดซา จากปญหาดงกลาวทาใหมความจาเปนทแตละรฐจะตองใหความรวมมอและชวยเหลอซงกนและกน ซงองคการสหประชาชาตพยายามทจะสงเสรมใหมความรวมมอระหวางประเทศขยายวงกวางไปใหมากทสดโดยมการจดทาสนธสญญาเกยวกบความรวมมอระหวางประเทศทางอาญาในดานตางๆ เชน สนธสญญาการสงผรายขามแดน สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ซงมาตรการดงกลาวนอกจากจะมวตถประสงคในการปราบปรามผกระทาความผดแลวยงเปนมาตรการทมการกาหนดถงการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดดวย กลาวคอ หากประเทศใดมการใหประเทศอนชวยเหลอในการสอบสวน สบสวน และฟองรอง ประเทศทรองขอกจะไมดาเนนคดนนซาอก ซงการสรางความรวมมอระหวางประเทศทางอาญานน จะเหนวาตองไดรบความยนยอมจากรฐเจาของดนแดนนนกอน ทงน การใหความยนยอมสามารถทาไดอยหลายแบบ เชน การทาสนธสญญา และการออกกฎหมายภายในเพอรองรบมาตรการตางๆ สาหรบการหามดาเนนคดซากรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลวนน โดยหลกแลวคาพพากษาของรฐหนงจะไมมผลบงคบยงศาลอกรฐหนง เนองจากเปนการแทรกแซงอานาจศาล ดงนน รฐเจาของดนแดนกสามารถปฏเสธไมยอมรบคาพพากษาททาขนโดยรฐอน อยางไรกตามเพอความยตธรรมในการพจารณาคดกบจาเลย ในกรณทจาเลยอยในตางประเทศหรอพยานหลกฐานบางสวนอยในตางประเทศ และรฐมความจาเปนทจะตองดาเนนการเพอใหกระบวนยตธรรมทางการศาลลลวงไป ซงอาจจะใชวธการโดยการรองขอใหศาลอกรฐหนงดาเนนกระบวนพจารณาหรอดาเนนคดให หากรฐตางประเทศใหความรวมมอรฐทรองขอนนกไมอาจดาเนนคดซาไดอก นอกจากน รฐเจาของดนแดนกอาจแสดงสทธวาจะไมดาเนนคดซากบผกระทาผดอก หากรฐเจาของดนแดนเหนวา การกระทาความผดตามคาพพากษาดงกลาวเปนความผดตามตามบทบญญตกฎหมายภายในของรฐตน กลาวโดยสรป การบงคบใชกฎหมายในปจจบนจะมแนวโนมลดอานาจอธปไตยของรฐ โดยมงหวงจะปราบปรามผกระทาความผดและขณะเดยวกนไดมการคมครองสทธเสรภาพของจาเลยดวย

199

เหนไดจากประเทศตางๆ ทเรมมการทาสนธสญญาหรอมการบญญตกฎหมาย ใหความรวมมอทางอาญากนมากขน สาหรบววฒนาการในการแกไขปรบปรงกฎหมายอาญาของประเทศไทยนน ไดมการปรบเปลยนไปตามสถานการณ โดยในประเดนนผเขยนจะนาเสนอสาเหตในการแกไขและปรบปรงกฎหมายเพอวเคราะหถงสถานการณในอนาคตวากฎหมายของประเทศไทยจะมแนวโนมเปนอยางไร ในโบราณประเทศไทยยงมไดมการบญญตกฎหมายเปนลายลกษณอกษร ซงประเทศไทยไดใชจารตประเพณเปนตนกาเนดของกฎหมายทงหลายรวมทงกฎหมายอาญา กฎหมายทมความชดเจนมากทสด ไดแก กฎหมายในสมยกรงศรอยธยา ซงเปนกฎหมายทพระเจาแผนดนมพระบรมราชโองการโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหตราขนและบงคบใชในราชอาณาจกร และในสมยตนกรงรตนโกสนทร พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหชาระสะสาง กฎหมาเกาและนามารวบรวมไวเปนเรองๆ ซงรวมอยในชดเรยกวา กฎหมายตราสามดวง ตอมา เมอไดมการประกาศใชกฎหมายอาญา ร.ศ.127 ถอเปนการเปลยนแปลงจากระบบจารตประเพณมาเปนบทบญญตลายลกษณอกษร โดยมวตถประสงคเพอเพมเตมบทบญญตใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง และสงคมอยางตอเนอง เพอใหบทบญญตของกฎหมายอาญามความทนสมย สามารถปรบใชแกสถานการณไดอยางเหมาะสม89 และในยคกฎหมายอาญา ร.ศ.127 นเอง ประเทศตะวนตกเปลยนวเทโศบายจากการพาณชยมาเปนการลาอาณานคมตามลทธจกรวรรดนยม ซงประเทศไทยเปนหนงในไมกประเทศทรอดพนจากการเปน อาณานคม แตยงถกชาวตางชาตคกคามในเรองสาคญ ไดแก การกตกลงทาสนธสญญาเบารง ซงสนธสญญาฉบบนสงผลใหประเทศไทยสญเสยสทธสภาพนอกอาณาเขต และจาตองยอมสละดนแดนบางสวนเพอธารงรกษาเอกราชของชาตไว ดวยเหตน ทาใหประเทศตองเปลยนนโยบายทางการเมองการปกครองเสยใหม ใหมความทดเทยมนานาประเทศโดยเรวทสด จงไดมนโยบายทสาคญตองมการปฏรปกฎหมายและการศาล เพอใหทนสมยและความเปนสากล เพราะเมอประเทศเจรญกาวหนามากขน และตองตดตอสมพนธกบประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศตะวนตกทมกฎหมายเปนระบบแลว ชาวตะวนตกจะไดไมตงขอรงเกยจกฎหมายและวธพจารณาความของไทย นอกจากน การปฏรปกฎหมายและการศาล ยงกอใหเกดการพฒนากระบวนการยตธรรมใหเปนระบบและสามารถรองรบสทธเสรภาพของประชาชนไดอยางเตมรปแบบ เนองจากกฎหมายอาญาเปนกฎหมายทมผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชนโดยตรง และเปนกฎหมายทบญญตถงความผดและโทษ และเพอเปนการลบคาสบประมาททวากฎหมายอาญาของไทยมโทษทรนแรงและปาเถอน

89 คณพล จนทรหอม, รากฐานกฎหมายอาญา, พมพครงท 1 (มหานครกรงเทพ :

สานกพมพวญญชน, 2558), น.102-115.

200

ตอมาในยครฐบาลของจอมพล ป.พบลสงคราม พจารณาแลวเหนวาสถานการณของบานเมองไดเปลยนแปลงไปเปนอนมากทงทางดานการการปกครอง เศรษฐกจ และสงคม จาเปนตองแกไขเพมเตมกฎหมายลกษณะอาญาใหเหมาะกบยคสมย เมอยกรางประมวลกฎหมายอาญาเสรจเรยบรอย จงประกาศใชโดยพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ.2499 มผลใชบงคบตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ.2500 และใหยกเลกการใชกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127 และใชประมวลกฎหมายดงกลาวเรอยมาจนถงปจจบนนบเปนหลายทศวรรษแลว และไดมการแกไขเพมเตมหลายครง โดยครงลาสดไดแกไขเพมเตมเมอ พ.ศ.2558 ทนาสนใจ เชน พระราชบญญตกาหนดแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ.2546 สบเนองจากเหตการณทผกอการรายใชเครองบนเขาพงชนตกเวรดเทรดเซนเตอร ในประเทศสหรฐอเมรกา เมอวนท 9 กนยายน ค.ศ.2001 ทาใหประชาคมโลกเกดความกงวลในเรองความปลอดภยกอการราย คณะมนตรความมนคงสหประชาชาตจงมมตท 1373 เมอวนท 28 กนยายน ค.ศ.2001 ขอใหทกประเทศรวมมอกนปองกนและปราบปรามการกระทาใดๆ ทเปนการกอการราย และประเทศไทยขณะนนไดเปนเจาภาพในการจดประชมเอเปค 2003 คณะรฐมนตรเหนวา มความจาเปนเรงดวนอนมอาจหลกเลยงไดเพอความปลอดภยของประเทศและเพอใหผนาตางชาตทจะมาประชมเอเปครสกมนใจวามปลอดภยเพยงพอทจะเดนทางมาประชมยงประเทศไทย จงไดตราพระราชกาหนดฉบบน หรอพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา ฉบบท 21 พ.ศ.2551 เนองจากประเทศไทยเขาเปนสมาชกองคการระหวางประเทศและเขาผกพนในความตกลงระหวางประเทศหลายเรอง โดยเฉพาะอนสญญาวาดวยสทธเดก ค.ศ.1989 และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 ของสหประชาชาตทาใหเกณฑเรองอายเดกทกระทาความผดและจะตองไดรบโทษในประมวลกฎหมายอาญาจงไมสอดคลองกบขอผกพนดงกลาว ดวยเหตนจงมการแกไขเพมเตมและขยายอายของเดกทไมตองรบโทษในการกระกระทาความผด จาก 7 ป เปน 10 ป รวมทงพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท 24) พ.ศ.2558 การแกไขครงนไดจาแนกการครอบครองสอลามกอนาจารเดกกบผ ใหญออกจากกน เนองจากการครอบครองสอลามกอนาจารเดกเปนการละเมดสทธพนฐานของเดกตามอนสญญาวาดวยสทธเดก ซงประเทศไทยเขาเปนภาค นอกจากนการครอบครองวตถหรอสอดงกลาวยงกอใหเกดการลวงละเมดทางเพศตอเดกมากขน ดงนน จงกาหนดโทษทผคาหรอเผยแพรวตถหรอสงดงกลาวใหหนกขนและกาหนดโทษแกผทครอบครองสอลามกอนาจารนนดวย กลาวโดยสรป กฎหมายอาญาของไทยมการเปลยนแปลงไปตามสงคมโลก โดยคานงถงสทธและเสรภาพของประชาชนมากขนตามลาดบ เพอบญญตกฎหมายอาญาใหสอดคลองกบสภาพของสงคมสมยใหมมากขน และเนองจากความสมพนธระหวางประเทศแนนแฟนยงขน จงทาใหบทบญญตของกฎหมายอาญาตองปรบเปลยนไปตามกระแสโลกและมแนวโนมทจะมการแกไขเพมเตมตามความตกลงระหวางประเทศทประเทศไทยผกพนหรอจะผกพนตอไปในอนาคต

บทท 6

บทสรปและเสนอแนะ 6.1 บทสรป

บคคลจะตองไมถกดาเนนคดอาญามากกวาสองครงในการกระทาความผดครงเดยว หรอเรยกวา หลกการหามดาเนนคดซา เปนหลกทสบเนองมาจากแนวคดทตองการคมครองสทธ เสรภาพของประชาชนและหลกความศกดสทธของคาพพากษาทนามาผสมผสานกน ซงมผลทาใหการบงคบ ใชกฎหมายมไดมงหมายแตจะใหไดตวผกระทาความผดมาลงโทษแตอยางเดยว แตยงมงคมครองการใชอานาจเกนขอบเขตของรฐกบผตองหาหรอจาเลยดวย กลาวคอ หากกฎหมายอนญาตใหมการดาเนนคดซาไดกจะเปนการไมรจกจบสนทาใหบคคลใดกตามทเขาไปเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญารสกเดอดรอนในการทจะตองหวาดหวนตลอดเวลา จงถอวาเปนเหตทาลายความสงบ ซงแนวคดดงกลาวนอกจากจะไดรบการสนบสนนจากปรชญากฎหมายธรรมชาตแลว ยงสวนหนงของตนกาเนดทฤษฎเงอนไขการระงบคด ทฤษฎการผกพนของคาพพากษา หลกนตธรรม และหลกการพจารณาคดอาญาททาดวยความเปนธรรมอกดวย

ววฒนาการหลกการหามดาเนนคดซามตงแตสมยโรมน และถกนาไปปรบเปนสภาษตกฎหมายทเปนภาษาลาตน เรยกวา Non bis in idem ในปจจบนหลกการหามดาเนนคดซาไดเปนทยอมรบทงในกฎหมายระหวางประเทศ และกฎหมายภายในของประเทศตางๆ รวมถงประเทศไทยดวย

โดยกฎหมายระหวางประเทศ ไดแบงหลกการหามดาเนนคดซาออกเปน 3 รปแบบ 1. เปนการนาหลกการหามดาเนนคดซามาใชในลกษณะของขอจากดในการทรฐจะตองปฏเสธในการใหความรวมมอในทางอาญาระหวางประเทศกบอกรฐหนง ถารฐนนไดมการดาเนนคดกบผกระทาความผดแลว โดยหลกการนมกจะทาในรปของสนธสญญาหรอกฎหมายภายใน เชน สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004 หรอสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน และในประมวลกฎหมายอาญาของประเทศสงคโปร มาตรา 37 (2) ไดระบวา “หากจาเลยถกศาลประเทศสงคโปรพจารณาพพากษาแลว จะไมมการสงผรายขามแดนใหชาตอน หากชาตนนจะมกฎหมายใหสามารถฟองซาได”

2. เปนนาหลกการหามดาเนนคดซามาใชในลกษณะของเงอนไขการระงบคดโดยเนนยาใหประเทศตางๆ กาหนดหลกการหามดาเนนคดซาไวกฎหมายภายในประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดหลกการดงกลาวไวในรฐธรรมนญ แกไขเพมเตม ครงท 5 The Fifth Amendment of the United State Constitution ทบญญตไววา “บคคลใดจะไมตกอยในภยนตรายในชวตรางกายถง สองครงสาหรบความผดเดยวกนนน”

202

ประเทศองกฤษ ไดมการวนจฉยคดทเปนบรรทดฐานในการหามดาเนนคดซาไว คอคด R. v. Sheridan 1937 โดยมหลกกฎหมายทสาคญวา เมอจาเลยถกชขาดวามความผดหรอยกฟองมาแลวไมอาจดาเนนคดกบจาเลยในความผดเดยวกนไดอก และในปจจบนประเทศองกฤษเรยกหลกดงกลาววา res judicata กลาวคอ เมอศาลมคาพพากษาแลวยอมเปนทยต ผหนงผใดจะรอรองฟองเรองอกไมได

ประเทศญปน ไดบญญตหลกการนไวในรฐธรรมนญ มาตรา 39 ระบวา “การฟองคดอาญาซาในการกระทาความผดเดยวกนจะกระทามได”

3. เปนเรองของหลกการดาเนนคดซากรณทศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ซงการยอมรบหลกการหามดาเนนคดซาในรปแบบน ปรากฏในปฏญญาวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ค.ศ.1998 สนธสญญาสภายโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน ค.ศ.1959 ความตกลงระหวางประเทศในทวยโรป (เชงเกน) และสนธสญญาวาดวยการโอนตวนกโทษ รวมถงการยอมรบหลกการดงกลาวในรปแบบของกฎหมายภายใน

ประเทศสหรฐอเมรกา เคยมคาพพากษาทเปนบรรทดฐานในเรองนวา หากศาลของสหรฐอเมรกาและศาลตางประเทศมเขตอานาจในการพจารณาบคคลทกระทาความผดอาญาททบซอนกน และศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ศาลประเทศสหรฐอเมรกาจะตองพจารณารปแบบการกระทาความผดออกเปน 2 รปแบบ คอ หากเปนความผดสากลศาลสหรฐอเมรกาตองปฏเสธไมดาเนนคดในเรองนนอก แตหากเปนความผดอยางอนทไมใชความผดสากล ใหเปนดพนจศาลในการทจะลงโทษอกหรอไมกได

ประเทศญปน โดยประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 5 ไดกลาวถงเรองดงกลาววา หากศาลของประเทศญปนและศาลตางประเทศมเขตอานาจในการพจารณาบคคลทกระทาความผดอาญาททบซอนกน และศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษและบคคลนนรบโทษมาครบแลว ศาลประเทศญปนจะลงโทษอกโดยการลดโทษหรอไมลงโทษเลยเลยกได

จะเหนไดวา หลกการหามดาเนนคดซาไดรบการพฒนาไมหยดนงเพราะแตละประเทศพยายามสรางสรรคและพฒนาหลกการนอยางตอเนอง เพอปองกนมใหมการปฏบตหนาทของเจาพนกงาน ไปกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของบคคลมากจนเกนควร ในทางตรงกนขามหากมหลกการดงกลาวอยการปฏบตหนาทของรฐจะเปนไปอยางมประสทธภาพ

อยางไรกตาม การกระทาความผดอาญาท เกดขนในคราวเดยวกน อาจทาใหขอเทจจรงของคดหนงไปเกยวพนกบขอเทจจรงในอกคดหนงกได กลาวคอ ถาหากขอเทจจรงทศาลกาลงจะวนจฉยนน ไดเคยมคาพพากษาของศาลในคดอนวนจฉยขอเทจจรงเดยวกนถงทสด ยอมมประเดนวา ศาลในคดหลงตองถอขอเทจจรงตามคาพพากษาในคดแรกหรอไม และหากกฎหมาย

203

อนญาตใหศาลถอตามขอเทจจรงในคดแรก กจะไมเปนการดาเนนคดซาสองในขอเทจจรงเดยวกน ในทางตรงกนขามหากกฎหมายไมอนญาตใหศาลถอตามขอเทจจรงในคดแรก กจะเปนการดาเนนคดซาสองในขอเทจจรงเดยวกน สาหรบปญหาดงกลาวผเขยนไดศกษาถงกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศองกฤษ จงพบวา กฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาไมใหนาขอเทจจรงในคดแรกมาใชกบขอเทจจรงในคดหลง ดงนน หากมปญหาดงกลาวเกดขนศาลประเทศสหรฐอเมรกาตองดาเนนคดอาญาในสวนของการสบพยานอกครง เนองจากการดาเนนคดในสวนของการสบพยานในคดแรกไมไดทาตอหนาศาลและลกขนในคดหลง อยางไรกตาม กฎหมายของสหรฐอเมรกาไดสรางขอยกเวนไวและจะใชในกรณทขอเทจจรงนนเปนประโยชนกบจาเลย

สวนประเทศองกฤษ ถอวาการดาเนนคดตองมจดสนสดและขณะเดยวกน การพจารณาคดตอบคคลไมควรกระทาสองครงในเหตการณเดยวกน เมอศาลมคาพพากษาออกมาโดยถกตองตามกฎหมายแลว คาพพากษาดงกลาวยอมเปนทสด การนาพยานหลกฐานเขาสบเพอโตแยงความถกตองของคาพพากษาไมสามารถกระทาได และจากการศกษาพบวา ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศองกฤษยงไมมการกลาวถงการรบฟงขอเทจจรงในกรณทศาลตางประเทศมคาพพากษาแลว

อยางไรกตาม หลกการหามดาเนนคดซานไดกลาวถงขอยกเวนทไวอยหลายประการ เชน การพจารณาทเกดจากการสมยอม หรอการพจารณาคดทไมไดมาตรฐาน

ดงนน หากการพจารณาคดนนมขนตอนทด มมาตรฐาน และไมขดตอความสงบเรยบรอย กจะไมมปญหาใดทประเทศไทยจะตองลงโทษหรอพจารณาซาอก ซงหลกการพจารณาคด ทดตองประกอบดวย หลกการคนหาความจรง หลกฟงความทกฝาย หลกวาจา หลกเปดเผย หลกความเปนอสระในการชงนาหนกพยานหลกฐาน หลกยกประโยชนความสงสย และการพจารณาคดตองไมเกดจากการสมยอมอกดวย สาหรบประเทศไทย ไดมกฎหมายการหามดาเนนคดซาตงแตสมยสโขทย อยธยา รตนโกสนทรตอนตน และในปจจบนประเทศไทยไดบญญตหลกการนไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายอาญา และพระราชบญญตตางๆ ทอนวตการจากสนธสญญาระหวางประเทศ ไมวาจะเปนพระราชบญญตสงผรายขามแดน พระราชบญญตวาดวยการโอนตวผกระทาความผด พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 และสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ซงการกาหนดหลกการหามดาเนนคดซานแบงเปนกรณทศาลไทยมคาพพากษาและศาลตางประเทศไดมคาพพากษา

หลกการหามดาเนนคดซา กรณทศาลไทยมคาพพากษาไดบญญตอยในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) เรองคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาด ในความผดทไดฟอง นอกจากนการหามดาเนนคดซายงแฝงอยในชนกอนพพากษาคดดวย ไดแก

204

การชเขตอานาจสอบสวน มาตรา 21 การสงไมฟองคดของพนกงานอยการ มาตรา 147 และการรวมพจารณาของศาล มาตรา 33 การดาเนนคดซา กรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ประเทศไทยไดบญญตหลกการดงกลาวอยในประมวลกฎหมายอาญา พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 พระราชบญญตวาดวยการโอนตวผกระทาความผดและความรวมมอในการบงคบใหเปนไปตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 และสนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน ค.ศ.2004

โดยในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 ซงเปนเรองของการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ ซงการใชกฎหมายดงกลาวไดใน กรณ (1) ผกระทาความผด ไปกระทาความผดทศาลไทยและศาลตางประเทศมเขตอานาจทบซอนกน (2) ศาลตางประเทศม คาพพากษาถงทสดสาหรบบคลนนแลว (3) บคคลนนเดนทางเขามาในราชอาณาจกรไทย (4) หากเปนความผดเกยวกบการปลอมแปลงเงนตรา หรอความผดชงทรพย ปลนทรพยในทะเลหลวง หรอความผดทกระทาลงในราชอาณาจกรหรอถอวาไดกระทาในราชอาณาจกร โดยประเทศไทยรองขอ ใหศาลตางประเทศดาเนนการพจารณาคดแทนศาลไทยจะลงโทษอกไมได แตหากเปนความผดเกยวกบความมนคง ความผดเกยวกบการกอการราย ความผดเกยวกบเพศในสวนของธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร ทผกระทาความผดกระทาความผดนอกราชอาณาจกร หรอความผดทกระทาลงในราชอาณาจกรหรอถอวาไดกระทาลงในราชอาณาจกร โดยรฐบาลไทยไมไดรองขอ ศาลไทยกมอานาจลงโทษซาอกได ทงน การทกฎหมายเปดชองใหดาเนนคดซาไดเนองจากผรางมความกงวลถงหลกอานาจอธปไตยและการระวางโทษทแตกตางกน อยางไรกตาม ในเรองนจะเหนไดวา 1. ความผดเกยวกบการกอการราย ความผดเกยวกบเพศในสวนของธระจดหาลอซอไปเพอการอนาจาร ทผกระทาความผดไดกระทานอกราชอาณาจกร จดอยในประเภทเปนความผดสากล ตามกฎหมายระหวางประเทศ และผลของความผดใดกตามทเปนความผดสากล กฎหมายระหวางประเทศไดกาหนดเงอนไขในการฟองคดวาหากรฐใดจะพจารณาคดทบคคลกระทาความผด ทเปนความผดสากลไดนน บคคลนนจะตองไมเคยถกดาเนนคดในขอหาดงกลาวมากอน เนองจากความผดสากลเปนความผดททกประเทศใหความสาคญ ดงนน จงไมควรทจะกาหนดกฎหมายใหสามารถลงโทษซาในกลมความผดเหลาน

2. อานาจอธปไตยเปนหนงในเหตผลทกฎหมายไทยอนญาตใหลงโทษซากบผกระทาความผดในกรรมเดยวกนแมศาลตางประเทศจะพพากษามาแลว หากพจารณาตามตวบทกฎหมาย จะเหนวา การทศาลประเทศไทยจะดาเนนคดซากบผกระทาความผดในเรองดงกลาวไดนน จะตองเปนกรณทศาลตางประเทศพพากษาลงโทษมาแลว และศาลไทยจะตองพพากษาลงโทษซากบคาพพากษา

205

ศาลตางประเทศเทานน โดยไมมตวบทกฎหมายกลาวถงกรณทศาลตางประเทศพพากษาลงโทษมาแลวศาลไทยจะพพากษายกฟอง ดงนน หากประเทศไทยมความกงวลถงอานาจอธปไตยระหวางรฐอยางแทจรง ศาลไทยไมจาตองคานงถงการลงโทษซาเพยงอยางเดยว แตควรจะมอานาจใหศาลพพากษายกฟองไดดวย ซงแสดงใหเหนวาผรางไดกงวลในเรองของความสมพนธระหวางประเทศ ทไมตองการใหคาพพากษาศาลตางประเทศขดหรอแยงกบคาพพากษาของศาลประเทศไทยมากกวาอานาจอธปไตยและการคมครองบคคล นอกจากนการทกฎหมายกาหนดใหศาลไทยมอานาจในการลงโทษซาเพยงอยางเดยวหามประโยชนตอทฤษฎการลงโทษบคคลและยงขดตอหลกการหามดาเนนคดซา เนองจากบคคลนนไดรบความเดอดรอนถงขนสงสดแลว

3. การระวางโทษทแตกตางกน เปนทยอมรบกนวาการทประเทศหนงมการระวางโทษทแตกตางกบอกประเทศหนง หากมการกระทาความผดเกดในรฐใดยอมเปนหนาทของรฐนนทจะตอง เขามาดาเนนการเอาตวผกระทาความผดมาลงโทษ และหากผกระทาความผดไมไดอยในรฐนน รฐดงกลาวจะตองดาเนนการใหไดตวผกระทาความผดมาดาเนนการ เพอเปนการแสดงใหเหนวารฐนนตองการรกษาความสงบเรยบรอยภายในรฐอยางแทจรง เชน การขอใหมการสงผรายขามแดน ในทางตรงกนขามหากรฐทมการกระทาความผดเกดขนไมไดแสดงเจตนาทจะตองการตวผกระทาความผด มาลงโทษ และอกรฐหนงไดมการดาเนนคดกบผกระทาความผดนนแลว เชนนอาจจะถอวารฐดงกลาวยอมรบการกระบวนการพจารณาในของรฐนนในทกรปแบบ รวมทงการระวางโทษทแตกตางกนดวย

สนธสญญาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนในเรองอาญาของภมภาคอาเซยน และพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 ไดกาหนดหลกการหามดาเนนคดซาอยในขอจากดความชวยเหลอวา ประเทศผรบคารองจะตองปฏเสธไมสงตวผกระทาความผดใหประเทศผรองขอ ถาผนนไดถกศาลของประเทศผรบคารองไดมคาพพากษาถงทสดใหลงโทษหรอยกฟอง จะเหนไดวา ผลคาพพากษาของศาลประเทศสมาชกอาเซยนจะมผลเพยงการปฏเสธไมสงตวผกระทาความผดใหกบประเทศไทยเทานน แตหากผกระทาความผดเดนทางเขามาในราชอาณาจกรเองหรอถกรฐบาลไทยใชพระราชบญญตเนรเทศตดสทธในการใชหนงสอเดนทางทาใหประเทศผรบคารองขอตองผลกดนผกระทาความผดกลบประเทศไทยบคคลดงกลาวจะไมอยภายใตบงคบขอจากดความชวยเหลอในสวนของการหามดาเนนคดซาในสนธสญญาดงกลาว แตบคคลนนตองอยภายใตบงคบของประมวลกฎหมายอาญาในเรองของการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศทอนญาตหรอไมอนญาตใหศาลไทย มอานาจในการลงโทษซาได พระราชบญญตการปฏบตเพอความรวมมอระหวางประเทศในการดาเนนการตามคาพพากษาคดอาญา พ.ศ.2527 ไดกลาวถงการดาเนนคดซาวาการโอนนกโทษไทยมารบโทษตอในราชอาณาจกร ใหถอวาคาพพากษาหรอคาสงลงโทษของศาลแหงประเทศผโอนเปนคาพพากษาหรอคาสงลงโทษของศาลทมเขตอานาจในราชอาณาจกร ดงนน หากนกโทษไทยถกโอนตวมารบโทษตอใน

206

ราชอาณาจกร นกโทษนนจะตองอยภายใตบงคบของกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) ในเรองของคดอาญาระงบเมอมคาพพากษาเสรจเดดขาดในความผดทไดฟอง มใชอยในบงคบเรองการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในประมวลกฎหมายอาญา

สวนการรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลอนในประเทศไทยนน ไมมบทบญญตแหงกฎหมายมาตราใดกาหนดใหศาลตองรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาของศาลในคดอน ดงนน ศาลตองเปดโอกาสใหมการนาสบขอเทจจรงดวยพยานหลกฐานอยางเตมทเพอพสจนความผดหรอบรสทธของจาเลย เพราะคาพพากษาในคดกอนเปนเพยงพยานบอกเลาในคดอาญาทกาลงพจารณาอยเทานน ซงตามหลกดงกลาวยงไมพบเรองการยอมรบฟงขอเทจจรงในคดอาญาตามคาพพากษาศาลตางประเทศ

ในประเดนเรองอปสรรคของการหามดาเนนคดซา กรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการดาเนนคดในประเทศไทยสามารถวเคราะห ไดดงน

1. ศาลในรฐทไมไดรบการรบรองจากประเทศไทย ในทางกฎหมายระหวางประเทศการรบรองรฐทาได 2 รปแบบ คอ การทสหประชาชาต

ใหการรบรอง และรฐใหการรบรองรฐดวยกนเอง ผลของการรบรองรฐ คอ รฐทรบรองจะตองเคารพและยอมรบอานาจอธปไตยของรฐทไดรบการรบรองทกประการ ดงนน รฐใดกตามทประเทศไทย ยงไมใหการรบรองรฐ ถาหากศาลของรฐนนมคาพพากษา ศาลของประเทศไทยจะตองคานงถงคาพพากษาของรฐทไมไดรบการรบรองแคไหนเพยงใด ในประเดนนเหนวา เราควรคานงถงผลของคาพพากษาของประเทศใดๆ กตาม จากหลกการพนฐานวาดวยความเปนอสระของฝายตลาการ โดยพจารณาวาอานาจตลาการของรฐนน เปนอสระเปนของตนเอง ศาลสามารถทาหนาทตความและใชบงคบกฎหมาย มอานาจโดยเดดขาด โดยปราศจากการควบคม มสทธทจะพจารณาพพากษาอรรถคดโดยบรสทธยตธรรม โดยคานงถงสทธและความรบผดชอบของคกรณ ใชกฎหมายในการตดสนคด พจารณาและตดสนโดยศาลทมเขตอานาจในการพจารณาคด และอยบนพนฐานของหลกกฎหมายโดยอาศยกระบวนพจารณาทมการประกนสทธเทาเทยมกนทกฝายดวย มใชพจารณาเพยงความเปนรฐทไดรบการรบรองหรอไมไดรบการรบรอง

2. ผลคาพพากษาศาลตางประเทศทมตอการฟองคดในประเทศไทย ในการทศาลของประเทศหนงจะคานงถงคาพพากษาศาลอกประเทศหนงไดนน

เงอนไขพนฐานทสาคญอกประการหนงทตองพจารณา คอ คาพพากษาของศาลตางประเทศตองเปนคาพพากษาถงทสดและเสรจเดดขาดตามกฎหมายของประเทศท ไดทาคาพพากษา หมายความวา คาพพากษาตองไดรบการวนจฉยในประเดนปญหาซงเปนขอพพาทแหงคดจนเปนทยตตามกฎหมายภายในแหงประเทศททาคาพพากษา และไมตกอยภายใตการโตแยงตอศาลซงมลาดบชนทสงกวา

207

2.1 ศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟอง หากศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟอง ผลของการพพากษายกฟองจะทาให

จาเลยมอสระหรอไดรบการปลอยตว แตในกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายภายในของแตละประเทศตางสรางขอยกเวนของการหามดาเนนคดซาทเกดจากการพจารณาคดสมยอมหรอไมไดมาตรฐาน ผเขยนเหนวา จรงอยแมจาเลยจะเคยถกศาลพจารณาและพพากษามาครงหนงแลว แตหากคาพพากษานนเปนคาพพากษายกฟอง ควรทจะพจารณาวาคาพพากษายกฟองนนเกดจากการพจารณาทสมยอมหรอไมไดมาตรฐานหรอไม

2.2 ศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษ การพพากษาลงโทษทางอาญาถอเปนผลคาพพากษาอยางหนงทมผลกระทบ

ตอสทธเสรภาพในชวต รางกาย และทรพยสนของผกระทาความผด โดยการลงโทษนนมวตถประสงคเพอตอบแทนการกระทาความผดทผนนไดกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหายและสงคม ถอเปนการใหความยตธรรมกบผเสยหายเพอปองกนมใหผเสยหายแกแคนตอผกระทาความผดโดยตรงและตองการทาใหผกระทาความผดเกดความเกรงกลวและเขดหลาบไมกลาทจะกระทาความผดขนอก ดงนน หากศาลมคาพพากษาลงโทษแลว กควรทจะไมดาเนนคดซากบผกระทาความผดอก และไมจาเปนตองคานงถงมาตรฐานการพจารณาคด เนองจากผกระทาความผดไดรบโทษตามกฎหมายแลว

2.3 ความแตกตางของการบญญตโทษในแตละประเทศ หากกฎหมายตางประเทศบญญตโทษไมเหมอนกบโทษในประเทศไทย และศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษผกระทาผดมาแลว ศาลไทยจะยอมรบโทษของรฐตางประเทศเพอไมใหมการดาเนนคดซาไดหรอไม

สาหรบประเดนน ประมวลกฎหมายอาญาของไทยไมไดกลาวถงความเหมอนหรอความแตกตางของโทษของศาลตางประเทศทมตอประเทศไทย รวมถงความแตกตางของอตราโทษ หากพจารณาถงตนรางของบทบญญตดงกลาวในสวนทอนญาตใหดาเนนคดซาไดนน ผรางมความกงวลถงเรองอานาจอธปไตย และความแตกตางของการบญญตโทษและอตราโทษของกฎหมายตางประเทศอยเหมอนกน หากคานงถงความหมายทแทจรงของคาวาโทษและการทกฎหมายอนญาตใหลงโทษซาดวยเหตผลดงกลาวกมใชเปนความผดของผกระทาความผด แตเปนการบญญตโทษ ทแตละรฐทมความแตกตางกนตามนโยบายทางอาญาแตละรฐ ดงนน เพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดมใหถกดาเนนคดซา ควรทจะพจารณาถงมาตรการบงคบทางอาญามากกวาคาวาโทษในประมวลกฎหมายอาญา

3. อานาจอธปไตยกบการบญญตกฎหมายภายในเพอหามดาเนนคดซา กรณศาลตางประเทศมคาพพากษา

อานาจอธปไตยถอเปนสทธเดดขาดของรฐแตละรฐทจะกาหนดหนาทของตน ไดอยางอสระและเปนเอกเทศ และรฐทเปนเอกราชยอมมอสระจากรฐอน ตลอดจนมอานาจสงสด

208

ในการบรหารกจการภายในรฐของตน ทงน การใชอานาจอธปไตยภายในรฐนนตองอยภายใตกรอบของความชอบดวยกฎหมายและนานาอารยะประเทศยอมรบ อนจะสงผลตอการกาหนดความสมพนธระหวางรฐ ซงครงหนงประเทศไทยเคยเสยสทธสภาพนอกอาณาเขตเนองจากการใชระบบการพจารณาคดแบบจารตนครบาลทนานาอารยะประเทศไมยอมรบ

จากแนวคดดงกลาว ถาหากประเทศไทยจะยอมสละอานาจอธปไตยเพอมใหมการดาเนนคดซา โดยการยอมรบคาพพากษาศาลตางประเทศ ผเขยนเหนวา สามารถทาได เนองจากเปนสทธภายในของประเทศไทยเอง และการกระทาดงกลาวไมใชเรองทผดหรอเปนการไมสมควร ทกฎหมายภายในของไทยจะกาหนดไมใหมการดาเนนคดซาหากศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว

4. ความไมสอดคลองของระบบกฎหมายและมาตรฐานการพจารณาคด จากการศกษาจะเหนวา กฎหมายของประเทศตางๆ มความแตกตางบนพนฐาน

ทางประวตศาสตร การเมอง สงคม และวฒนธรรม อนนาไปสระบบกฎหมายทแตกตางกน และความจาเปนในปจจบนมการกระทาความผดทมลกษณะเปนอาชญากรรมขามชาต และกฎหมายของแตละประเทศมความแตกตางกน เพอแกไขปญหาดงกลาวนนประเทศตางๆ จงไดนาระบบสนธสญญา ซงเปนกลไกลของกฎหมายระหวางประเทศเขามาชวยในการทาใหกฎหมายมความสอดคลองกน และนามาสการยอมรบผลคาพพากษาของศาลตางประเทศทงในดานของการปราบปรามและคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผด

หากจะพจารณาถงการหามดาเนนคดซากรณผลคาพพากษาศาลตางประเทศ ตอการฟองคดในประเทศไทย ผเขยนมความเหนวา การทผกระทาความผดถกศาลตางประเทศ มคาพพากษาลงโทษมาแลวนน หากเรายงอนญาตใหดาเนนคดซาเนองจากมระบบการพจารณาคดของตางประเทศไมเหมอนกบระบบการพจารณาคดในประเทศไทยกไมนาจะถกตอง เน องจากผกระทาความผดไดรบความเดอดรอนถงขนสงสดของกระบวนการยตธรรมมาแลว ในทางตรงกนขามหากศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟอง ประเทศไทยควรจะคานงถงความแตกตางของระบบการพจารณาคดของศาลตางประเทศวา เปนไปตามหลกความถกตองของเขตอานาจศาล หลกความเทาเทยมกนของคความในการตอสคด หลกความเปนสากลในกระบวนพจารณาพพากษาคด หลกความส งบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หลกความเปนทสดของคาพพากษา เนองจากระบบกฎหมายของตางประเทศในบางระบบอาจเปนประโยชนแกจาเลย

5. เขตอานาจศาลในการพจารณาคด โดยทวไปคาพพากษาจะตองไดรบการพจารณาจากศาลทมเขตอานาจ และ

หลกเกณฑสาคญหนงทตองนามาพจารณาในการคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศ คอ ศาลทงสองประเทศตองมอานาจในการพจารณาพพากษาคด ถาหากคาพพากษาดงกลาวนนเปนคาพพากษา จากศาลทไมมเขตอานาจแลวไดดาเนนกระบวนพจารณาพรอมทงมคาพพากษา ผลในทางกฎหมาย

209

กถอวาเปนกระบวนพจารณาทไมชอบ ดงนน ประเทศไทยไมจาตองคานงถงคาพพากษาของศาลประเทศนน

6. การคานงถงคาพพากษาศาลตางประเทศในกรณทมการตอรองคารบสารภาพ การตอรองคารบสารภาพ Black law Dictionary ไดใหความหมายของคาวา

การตอรองคารบสารภาพ หมายถง กระบวนการทผถกลาวหาและพนกงานอยการทาขอตกลงกน ทจะยตคดอาญาโดยไดรบอนมตจากศาล ซงเปนเรองทจาเลยใหการรบสารภาพในขอหาทเบาหรอขอหาในกรณทถกกลาวหาวากระทาความผดหลายขอหาเพอรบโทษเบาขน

เชน นาย ก. คนไทยไปกระทาความผดฐานชงทรพยในประเทศองกฤษ และพนกงานอยการประเทศองกฤษไดตอรองใหนาย ก. รบสารภาพตอศาลในความผดฐานลกทรพย และจะไมดาเนนคดฐานชงทรพย นาย ก. ใหการรบสารภาพฐานลกทรพยตอศาล และศาลพพ ากษาลงโทษนาย ก. ในความผดฐานลกทรพย ดงน หากนาย ก. เดนทางเขามาในประเทศไทย ศาลไทย จะมอานาจในการดาเนนคดฐานชงทรพยกบนาย ก. ไดอกหรอไม ซงในประเดนนผเขยนมความเหนวา กระบวนการตอรองคารบสารภาพเปนกระบวนการทนานาอารยะประเทศยอมรบและใชกนเปนการทวไป และกระบวนการนมไดถอวาเปนการขดตอความสงบเรยบรอยในกระบวนการพจารณาคด ซงประเทศไทยไดนากระบวนพจารณาในรปแบบของคารบสารภาพทศาลมอานาจลงโทษไดโดยไมตองสบพยานดวย อกทงการหามดาเนนคดซานนจะตองเปนการกระทากรรมเดยวกน

7. การยกขอตอสของจาเลยในเรองการหามดาเนนคดซากรณศาลตางประเทศ มคาพพากษามาแลว สาหรบกรณจาเลยถกศาลตางประเทศพพากษามาแลว

โดยหลกจาเลยตองแสดงถงคาพพากษาศาลตางประเทศตอพนกงานอยการหรอศาล เพอพจารณาถงคดอาญาระงบ และเพอเปนการยนยนถงความถกตองแทจรงของคาพพากษาศาลตางประเทศ พนกงานอยการหรอศาลอาจจะตองประสานขอใหศาลตางประเทศรบรองความถกตองแทจรงของคาพพากษานนดวย ซงผานมาในเรองการขอความรวมมอทางเอกสารทอยตางประเทศนน เราจะใชวธการ ดงน หากเจาหนาทตารวจ พนกงานอยการ หรอศาลไทย ตองการไดพยานหลกฐานใดจากตางประเทศ จะตองตดตอไปยงกระทรวงตางประเทศ เมอกระทรวงตางประเทศไดรบเรองแลวจะตองสงไปยงสถานเอกอครราชทตหรอกงสลไทยทอยในประเทศนน จากนนสถานเอกอครราชทต หรอกงสลไทยทอยในประเทศนนจะตดตอไปยงกระทรวงตางประเทศของประเทศนน ซงจะเปนผสงเรองไปยงเจาหนาทผมอานาจในการดาเนนการตามคารองขออกครงหนงจากนน เรองกจะสงยอนกลบมาตามสายงานเดมอกครง ซงอาจตองใชระยะเวลานานจงจะไดเอกสารหรอพยานหลกฐานทตองการ

ทงน ไดมนกกฎหมายระหวางประเทศเสนอแนวคดใหมทจะใหมองคกรกลาง หรอเจาหนาทประสานงานกลางทมอานาจเกยวกบเรองนโดยตรงขน โดยมหนาทในการตดตามคารองขอและประสานงานกบหนวยงานภายในรฐผรบคารองขอ

210

6.2 ขอเสนอแนะ

ผเขยนขอเสนอใหมการแกไขประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 ในการทกฎหมายเปดชองใหศาลไทยสามารถลงโทษกรณศาลตางประเทศมคาพพากษามาแลว ดงน

1. ควรกาหนดคานยามของคาวา “ศาลในตางประเทศ” หมายถง ศาลทมอานาจ ในการพจารณาคดทบซอนกบศาลในประเทศไทยและมอานาจในการพจารณาคดท เปนอสระไวในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1

2. ควรแกไขประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 ในกรณทศาลตางประเทศมคาพพากษาลงโทษผกระทาความผดมาแลว ประเทศไทยตองไมลงโทษผกระทาความผดนนซาอก ไมวากรณใด แมวาการพจารณาคดจะไมไดมาตรฐานหรอโทษตามกฎหมายตางประเทศและโทษ ตามกฎหมายไทยจะความแตกตางกน รวมทงบทลงโทษหรอการระวางโทษจะมความแตกตางกนกตาม

3. ควรกาหนดขอยกเวนของการดาเนนคดซา ในกรณทศาลตางประเทศมคาพพากษายกฟอง และในกรณทการพจารณานนเกดจากการสมยอมหรอไมไดมาตรฐานตามกฎหมายไทย

4. เราควรจดใหมองคกรกลางทมอานาจเกยวกบเรองดงกลาวโดยตรงในการทจะรบผดชอบหรอรบรองสาเนาเอกสารจากตางประเทศ เพอจะไดเปนประโยชนในการขอความรวมมอในทางระหวางประเทศ ทงน หลกการดงกลาวควรนามาใชกบกรณทผกระทาความผดถกพนกงานอยการหรอผเสยหายฟองคดดวย

5. เพอความเปนรปธรรมผเขยนจงเสนอใหมการแกไขเปลยนแปลงประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 10 และมาตรา 11 ดงน ผใดกระทาความผดนอกราชอาณาจกรตามทระบไวในมาตรา 7 มาตรา 8 มาตรา 9 หรอกระทาความผดในราชอาณาจกรหรอกระทาความผดทประมวลกฎหมายนถอวาไดกระทาในราชอาณาจกร ถาผนนไดรบโทษตามคาพพากษาศาลตางประเทศอนถงทสด หรอไดมคาพพากษาศาลตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผนน หามมใหลงโทษผนนในราชอาณาจกรอก เวนแตคาพพากษาศาลตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผนน เปนการพจารณาคดทเกดขนจากการสมยอมหรอเปนการพจารณาคดทไมชอบ

บรรณานกรม

หนงสอ

เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการดาเนนคดกอนการพจารณาคด. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร : สานกพมพพลสยาม พรนตง, 2553. คาอ ธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 บทบญญตท วไป .พมพคร งท 10.กรงเทพมหานคร : สานกพมพสยามพรนตง,2551.

กลพล พลวน. การบรหารกระบวนการยตธรรม. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2554.

กาธร กาประเสรฐ. ประวตศาสตรทางกฎหมาย. กรงเทพมหานคร : กงจนทรการพมพ, 2527.

จรญ โฆษณานนท. สทธมนษยชนไรพรมแดน ปรชญา กฎหมาย และความเปนจรงทางสงคม. พมพครงท 1.กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2545.

คณต ณ นคร. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร:สานกพมพวญญชน, 2555.

คนงฦาไชย. กฎหมายวธพจารณาอาญา 2. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร:มหาวทยาลยรามคาแหง, 2545.

คณพล จนทรหอม. รากฐานกฎหมายอาญา. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: สานกพมพวญญชน, 2558. จมพต สายสนทร. กฎหมายระหวางประเทศ เลม 1. พมพครงท 9. แกไขเพมเตมกรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2554. โชตชวง ทพวงศ. การสงผรายขามแดน ทฤษฎและแนวปฏบต. กรงเทพมหานคร : ศาลอทธรณ, 2548.

ชาต ชยเดชสรยะ. มาตรการในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา . กรงเทพมหานคร : โรงพมพเดอนตลา, 2549.

ชาญชย แสวงศกด และวรรณชย บญบารง . สาระนารเกยวกบการจดทาประมวลกฎหมายของตางประเทศและชาวไทย. กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2543.

ณรงค ใจหาญ. หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 1. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชนจากด, 2552.

ตอศกด บรณะเรองโรจน. คาอธบายพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ.2551 หลกกฎหมายและทางปฏบต.พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2557.

ทวเกยรต มนะกนษฐ. กฎหมายอาญา : หลกและปญหา.พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม,2549.

212

ธสทธ พนธฤทธ. กฎหมายอาญาภาคทวไป. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2555. นพนธ สรยะ. กฎหมายระหวางประเทศ. พมพครงท 9. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2557. บวรศกด อวรรณโณ. กฎหมายมหาชนเลม 1 : ววฒนาการทางปรชญา และลกษณะของกฎหมาย

มหาชนยคตางๆ. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2544.

. แนวคดเกยวกบกฎหมายปกครอง. รวมบทความเนองในโอกาสครบรอบ 84 ป ศ.ดร.ประยร กาญจนดล รวบรวมโดยคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย .กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2539.

ประชมโฉมฉาย. ววฒนาการของกฎหมายโรมน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2553. ปกปอง ศรสนท. คาอธบายกฎหมายอาญาระหวางประเทศ. พมพครงท 1. โครงการตาราและเอกสาร

ประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

ยนหยดบนหลกนตธรรม72 ป ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร.จดพมพโดยคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตรกรงเทพมหานคร : โรงพมพเดอนตลาคม, 2552.

ประสทธ เอกบตร.กฎหมายระหวางประเทศเลม 1 สนธสญญา. พมพครงท 4กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2551.

ประมล สวรรณศร. คาอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแสวงสทธการพมพ, 2525.

ม.ร.ว.รจยา อาภากรณ. กษตรยและรฐสภาองกฤษการปฏวตอนรงโรจน ค.ศ.1688. กรงเทพมหานคร : เจาพระยาการพมพ, 2526.

มหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง. ประมวลกฎหมายรชกาลท 1. กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ, 2529.

ร. แลงกาต. ประวตศาสตรกฎหมายไทย เลม 2. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพาณชย, 2526.

วชา มหาคณ. ศาลยตธรรมและการพพากษาคด. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: สานกพมพวญญชน, 2536. สมยศ เชอไทย. ทฤษฎกฎหมายนตปรชญา.พมพครงท 16. แกไขเพมเตม 2556 กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2557.

. หลกกฎหมายมหาชนเบองตน. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2557. สรศกด ลขสทธวฒนกล .ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบอางอง . พมพครงท16

กรงเทพมหานคร : สานกงานพมพวญญชน, 2559.

213

สมบรณ เสงยมบตรพรชย ดานววฒน . กฎหมายอาญาระหวางประเทศ. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2555.

สญญา ธรรมศกด. คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค 3 ถง ภาค 7 มาตรา 172-26. พมพครงท 6. ปรบปรงแกไขเพมเตมโดยศาสตราจารยประภาส อวยชย กรงเทพมหานคร: สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2530.

เสถยร วชยลกษณ และคณะ รวบรวม. ประชมกฎหมายประจาศก เลม 15 ร.ศ.114-115. พระนคร : โรงพมพเดลเมล, 2478

สมพร พรหมหตาธร. กฎหมายอาญาฉบบชาวบาน เลม 1. กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม,2547. หยด แสงอทย. การรางกฎหมายในไทย. ในหนงสองานฉลองครบรอบ 50 ป ของเนตบณฑตยสภา.

กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2507. อดม รฐอมฤต. คาอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร :

สานกพมพวญญชน, 2555.

บทความ

โกเมน ภทรภรมย. “การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม .” วารสารอยการ. เลม 163. ปท14.(กนยายน 2534).

ไกรพล อรญรตน. “การรบฟงขอเทจจรงตามคาพพากษาคดอนตามหลกกฎหมายปดปากโดยประเดนแหงคด.” ดลพาห. เลม 1. ปท 16. (มกราคม–เมษายน 2557).

กลพล พลวน. “ลกษณะทวไปของประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.” วารสารอยการ. ฉบบท 40. ปท 4. (เมษายน 2524).

เขมชย ชตวงศ. “ความชอบธรรมของการกาหนดขอสนนษฐานตามกฎหมายในคดอาญา.” วารสารอยการ. ปท 12. ฉบบท 133. (มนาคม 2532).

ขน ศรยาภย. “กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา.” ประกอบ ประพนธเนตวฒ. “กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลและคดอาญา ตอนท 2 แผนกคดอาญา.” ภาสกร ชณหอไร. “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา.” วารสารนตศาสตร. ฉบบท 3.ปท 20. (กนยายน 2533).

คณต ณ นคร. “ฐานะของผถกกลาวหาในคดอาญา.” บทบณฑต. เลม 42. ตอนท 2. (มถนายน 2529).

214

. “เงอนไขใหอานาจดาเนนคดกบทางปฏบตของพนกงานอยการและศาล.” วารสารอยการ. เลม 5. ปท 1. (พฤษภาคม2521).

“บทบาทของศาลในคดอาญา.” วารสารกฎหมายธรกจบณฑตย. ปท 1. เลมท 1. (มกราคม-มถนายน 2544).

ชาญเชาวน ไชยานกจ. “สทธมนษยชนกบกระบวนการยตธรรม.” บทบณฑตย. เลม55. ตอนท 4. (ธนวาคม 2540).

ชาญชย แสวงศกด และคณะ. “อทธพลของฝรงเศสในการปฏรปกฎหมายไทย.” วารสารกฎหมายปกครอง. เลม 3.ตอน 3. (ธนวาคม 2527).

ชพ จลมนต. “ความเปนกลางและความเปนอสระในการพจารณาพพากษาคดภายใตหลกนตธรรม.” วารสารศาลรฐธรรมนญ. ปท 16. เลมท 48. (กนยายน–ธนวาคม 2557).

ธานนทรกรยวเชยร. “บทบรรณาธการ.” บทบณฑตย. เลม 20. ตอน3. (กรกฎาคม 2505).

. “อทธพลกฎหมายองกฤษในระบบกฎหมายไทย.” วารสารกฎหมาย.เลม 1. ฉบบท 2. (พฤษภาคม2517).

. การปฏรประบบกฎหมายและการศาลในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระปยะมหาราช.คณะกรรมการจดงานฉลองวนเถลงถวลยราชสมบตครบ 100 ป ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รวบรวมและจดพมพโดยกระทรวงยตธรรม, 2511.

บญญต สชวะ. “การรบฟงขอเทจจรงในคดอน.” ดลพาห. เลม 4. ปท 13. (เมษายน 2509).

บวรศกด อวรรณโณ. “แนวคดเกยวกบกฎหมายปกครอง.” รวมบทความเนองในโอกาสครบรอบ 84 ป ศาสตราจารย ดร.ประยร กาญจนดล รวบรวมโดยคณะนตศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยกรงเทพมหานคร: สานกพมพนตธรรม,2539.

บรรณา วงววฒน. “กระบวนการจดทาสนธสญญาและความตกลงระหวางประเทศทางปฏบตของไทย.”วารสารอยการ. ฉบบท 155. ปท 14. (มกราคม2534).

ประสทธ โฆวไลกล. “บนทกประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (4) และคาพพากษาศาลฎกาหม มาตรา 39 (4) .” วารสารกฎหมาย. เลม 4.ปท 3 (กนยายน-ธนวาคม 2521).

215

ประสทธ ปวาวฒนพานชย. “การรบรองและการยอมรบคาพพากษาศาลตางประเทศในประเทศไทย.”เอกสารประกอบการบรรยายวชากฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลภาควชากฎหมายระหวางประเทศ, 2548.

พชรา สนลอยมา. “การศกษาทบทวนกฎหมายและกระบวนยตธรรมทางอาญาและความรวมมอในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยนเพอเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน .” วารสารกฎหมายคณะนตศาสตร . จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปท 32. ฉบบท 2. (กนยายน2557).

พชย นลทองคา. “บนทกคมอการศกษาเนตบณฑต ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1-58.” เลม 1.ฉบบท 1. (มถนายน 2543).

ม.ร.ว.เสนย ปราโมช. “กฎหมายสมยกรงศรอยธยา.” ดลพาห. เลม 7.ปท 14.(กรกฎาคม 2510).

ภาสกร ชณหอไร. “ปญหาบางประการในกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา.” วารสารนตศาสตร.ฉบบท 3.ปท 20. (กนยายน 2533).

วส ศรมหาพฤกษ.“วารสารวชาการ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต .” ปท 4. ฉบบท 2. (ธนวาคม 2556 – พฤษภาคม 2557).

วสาร พนธนะ. “วธพจารณาความอาญาในสหรฐ.” ดลพาห. เลม 5, ปท 25.(กนยายน–ตลาคม 2521. สพรรณวษาโชตกญาณ ถง และวฒนชววฒน .“สทธมนษยชนกบอาเซยน.” วารสารกฎหมาย

นตศาสตร. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมยศ ไขประพาย.“บทบาทศาลยตธรรมในการพจารณาคดระบบไตสวน.” หลกสตร ผบรหารในศาลชนตน รนท 10. สถานบนพฒนาขอราชการฝายตลาการ ศาลยตธรรม สานกงานศาลยตธรรม.

อาไพ วจตรเวชการ. “การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม.” บทบณฑตย. เลม 41.ตอน 3-4. (2527). อดมรฐอมฤต. “การพจารณาคดโดยเปดเผย : หลกและขอยกเวนตามกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาฝรงเศส.” วารสารนตศาสตร. เลม 1. ปท 20. (มนาคม2533). อภญญา เลอนฉว. “การใชเขตอานาจของรฐตอผกระทาความผด โดยวธการสงผรายขามแดน .”

วารสารสทธปรทศน. ปท 24.ฉบบท 74. (กนยายน - ธนวาคม 2553).

อครวฒน เลาวณยศร. “ลกษณะเฉพาะของระบบกฎหมายอาเซยน.” วารสารกฎหมายคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปท 32. ฉบบท 2. (กนยายน 2557).

216

วทยานพนธ

กลพล พลวน. “ปญหาการคมครองสทธมนษยชนโดยสหประชาชาต.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2516.

กตตพงษ ศรโรจน. “ฟองซาในคดอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2529.

กตพงษ จตสวางโศภต. “ผลผกพนของคาพพากษาในคดแพง : กรณศกษาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 145.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

กฤษณา อนชน. “การไตสวนมลฟองในคดราษฎรเปนโจทก.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2534.

คณน วงศใหญ. “ปญหาในการตความพยานหลกฐานใหม ศกษาเปรยบเทยบการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมกบการสอบสวนซา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549.

จนทมา ลมปานนท. “ปญหากฎหมายและแนวทางการเยยวยาเกยวกบการฆาลางเผาพนธ.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

เฉลม นพเกา. “การสงผรายขามแดนในกรณความผดเกยวกบอากาศยาน.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2529.

ฉนทนา เรองวเศษทรพย.“การขอเขารวมเปนโจทกและการรวมพจารณาคดอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2538.

ชนานนท วงศวระชย. “การแกไขคาพพากษาในคดอาญาโดยการอทธรณ ตามระบบคอมมอนลอว และซวลลอว.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527.

นวพงษ บญสทธ. “การเปดเผยในการพจารณาคดอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530.

217

บญทวา ลมศรลกษณ. “การคมครองสทธของบคคลผรองขอในการสงผรายขามแดนแบบยอ .” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตรบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑต, 2549.

พงษอาจ ตรกจวฒนากล. “กฎหมายปดปาก.” วทยานพนธมหาบณฑต แผนกวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2525.

พรพงศ เกดมงคล. “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบความรวมมอระหวางประเทศในเรองอาญาในอาเซยน.” หลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร , 2556.

วฑตยสตยเทวา. “ความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา กรณสนธสญญาระหวางประเทศไทยกบประเทศสหรฐอเมรกาวาดวยความชวยเหลอซงกนและกนทางอาญา .” วทยานพนธมหาบณฑต ภาควชานตศาสตร บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

สมศกด ประกอบแสงสวย. “การดาเนนคดอาญาชนเจาพนกงานเปนกระบวนการเดยวกน.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537.

สหธน รตนไพจตร. “ความประสงคของการลงโทษทางอาญา : ศกษาเฉพาะประเทศไทยสมยใชกฎหมายลกษณะอาญาและประมวลกฎหมายอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527.

สตยา อรณธาร. “อานาจของพนกงานอยการเกยวกบการสอบสวนคดอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2520.

สนทด สจรต. “การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม.” วทยานพนธมหาบณฑต ภาควชานตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

เอกสารการประชมสมมนา

ณรงค ใจหาญ และคณะ. “รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณเรองสทธผตองหาจาเลย และผตองโทษในคดอาญา.” กรงเทพมหานคร : กองทนพฒนากฎหมาย สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2540.

218

เอกสารอเลกทรอนกส

กรมอาเซยน กระทรวงการตางประเทศความรวมมอของประเทศสมาชกอาเซยนในการแกไขปญหายาเสพตด. “ความรวมมอของประเทศสมาชกอาเซยนในการแกไขปญหายาเสพตด.” http://www.mfa.go.th/asean, 27 มนาคม 2552.

คาพพากษาฎกาท 1977/2511. http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/ docdetail.jsp, 27 มนาคม 2552.

คาพพากษาฎกาท 1124/2496. http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/ docdetail.jsp, 27 มนาคม 2552.

คาพพากษาฎกาท 896/2545. http://www.deka2007.supremecourt.or.th/ deka/web/ docdetail.jsp, 27 มนาคม 2552.

คาพพากษาฎกาท 3116/2537 และคาพพากษาฎกาท 6516/2537.http://www.deka2007. supremecourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp, 27 มนาคม 2552.

คาพพากษาฎกา ท 6446/2547 และคาพพากษาฎกาท 9334/2538 ซงวนจฉยทานองเดยวกน. http://www.deka2007.supremcourt.or.th/deka/web/docdetail.jsp, 27 กมภาพนธ 2554.

โชค จารจนดา. “รายงานการประชมรางกฎหมายอาญา และบนทกประกอบประวตศาสตรกฎหมาย.” http://www.libraly.coj.go.th, 10 มนาคม 2554.

นภดล ปกรณนมตด. “ปญหาการตความกฎหมาย กรณ การสนสดลงแหงสมาชกภาพ สมาชกสภาผแทนราษฎร.” http://www.ryt9.com/s/tpd/1074816, 10 มนาคม 2554.

Books

Cedric Ryngaert. Jurisdiction in International Law. Oxford : Oxford University Press, 2008.

Celia Hampton. Criminal Procedure. 2 nd ed., London : Sweet Maxwell, 1977.

George S. Gulick and Robert T. Kimbrough.American Juriaprudence.2 nd.ed.,20.

Herbert L. Packer. Two model of the Criminal Process in Criminal Justice and Criminal control. Ed.,John Muncie volume 1vision of justiceLos Angeles : Sage Publication, 2007.

219

Lawrence J.Le Blanc.The Intent to destroy Groups in the Genocide Convention : The Proposed U.S. Understanding 78 American Society of International Law. 1984.

Mark Findlay, Stephen Odgers and Stanley Yeo.Austalian Criminal Justic.Ed., Oxford University.

R.Y. Jennings.The Acquisition of Territory in International Law.London : Butler Tanner Ltd, 1963.

Susan Easton and Chistine Piper.Sentencing and Punishment : A Quest for Justice.Oxford : Oxford University Pree,2005.

Thomas Buergenthal.International Human Right in a Nutshell.1995.

William Mack and William Benjamin Hale.Corpus Juris.New York: The American Law Book Co.,1918.

Jornals

Cherif M. Bassiouni. “Human Right in the Context of Criminal Justice : Identify Procedural Protections in National Constitution.” Duke Journal of Comparative Law,3. (1993).

Harold W. Chase. “Encyclopedia of American Law, Volume 3 copyright.” United State : Publishing Co.,1998.

James E. King. “The Problem of Double Jeopardy in successive federal – state prosecution : A fifth amendment solution”. 1979.

KawaideToshihiro. “Japan concurrent nationaland international criminaljurisdiction and the principle“ne bis in idem”.” Vol. 73.

William P. GresserJr. Harold Hayes Henders onand Norcens Maril Hillard. “Double Jeopardy.” The Georgetown Law Jounal 76 February, 1988.

Electronic Media

Tim A.Thomas, “Compounding Crime.” http://international.Westlaw.com/TOC/, December 10, 2015.

220

Others Materials

The Constitution Fifth Amendment of the United State.

The CriminalProcedure Code of Japan.

The Criminal Procedure Code Germany.

221

ประวตผเขยน

ชอ นายธชพงษ วงษเหรยญทอง วนเดอนปเกด 1 พฤษภาคม 2520 วฒการศกษา ปการศกษา 2542 : นตศาสตรบณฑต

มหาวทยาลยพายพเชยงใหม ปการศกษา 2547 : นตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ตาแหนง อาจารยประจาคณะนตศาสตร มหาวทยาลยพายพเชยงใหม

ผลงานทางวชาการ ธชพงษ วงษเหรยญทอง. “การดาเนนคดซา : ศกษาผลคาพพากษาศาลตางประเทศตอการฟอง

คดอาญาในประเทศไทย.” ดษฎนพนธนตศาสตร ดษฎบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2558. ประสบการณการทางาน ป 2549–ปจจบน อาจารยประจาคณะนตศาสตร

มหาวทยาลยพายพเชยงใหม