การบัญชีชั้นกลาง 2 - Udon Thani Rajabhat...
Transcript of การบัญชีชั้นกลาง 2 - Udon Thani Rajabhat...
การบญชชนกลาง 2
Intermediate Accounting Π
อรชมา มลศร
คณะวทยาการจดการ
มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน
2558
การบญชชนกลาง 2
Intermediate Accounting Π
อรชมา มลศร
บช.ม. (บญชมหาบณฑต)
คณะวทยาการจดการ
มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน
2558
ค ำน ำ
ต ำรำ “กำรบญชชนกลำง 2” เลมน ขำพเจำเขยนขนโดยมวตถประสงค เพอใชประกอบกำรเรยนกำรสอนรำยวชำทมเนอหำเกยวกบกำรบญชชนกลำง ส ำหรบนกศกษำในสำขำวชำกำรบญช ตำมหลกสตรบญชบณฑต พ.ศ.2554
เนอหำประกอบดวย กำรบญชเกยวกบหนสนหมนเวยน ประมำณกำรหนสนและหนสนทอำจจะเกดขน หนสนไมหมนเวยน ลกษณะของหำงหนสวนและกำรบญชของหำงหนสวน กำรเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวน กำรเลกกจกำรหำงหนสวน ลกษณะของบรษทและกำรบนทกบญชของบรษท กำรเปลยนแปลงสวนของผ ถอหน ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน กำรปรบปรงภำยในและกำรเลกบรษท
ทำยทสดน ขำพเจำขอเทดทนพระคณของบดำ มำรดำ ครอำจำรย และขอยกยองผชวยศำสตรำจำรยยพำลย ทองธรำช ผ ซงเปนแบบอยำงในดำนกำรศกษำ กำรท ำงำนและกำรเสยสละตนเอง ขอบคณผ ทรงคณวฒผ ตรวจผลงำนทำงวชำกำรทกรณำใหค ำแนะน ำทเปนประโยชนและมคณคำยง ค ำแนะน ำของผทรงคณวฒ นอกจำกจะชวยใหขำพเจำมองเหนแนวทำงกำรปรบปรงต ำรำเลมนแลวยงเปนก ำลงใจใหมควำมมงมนทจะเขยนผลงำนทำงวชำกำรตอไป
อรชมำ มลศร เมษำยน 2558
สารบญ
เรอง หนา
ค ำน ำ ก
สำรบญ ค
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสนและหนสนทอาจจะเกดขน 1 ควำมหมำยของหนสน 1
กำรบรและกำรวดมลคำหนสน 2
ประเภทของหนสน 3
ควำมหมำยและลกษณะของหนสนหมนเวยน 4
ประเภทของหนสนหมนเวยน 5
หนสนหมนเวยนทก ำหนดมลคำไดแนนอน 5
ประมำณกำรหนสน 24
หนสนทอำจเกดขน 34
สรป 35
แบบฝกหด 36
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน 43
ควำมหมำยและลกษณะของหนสนไมหมนเวยน 43
ควำมส ำคญของหนสนไมหมนเวยน 44
ประเภทของหนสนไมหมนเวยน 44
หนกหรอพนธบตร 45
เงนก ยมระยะยำว 77
ตวเงนจำยระยะยำว 79
สรป 83
แบบฝกหด 84
หนา ง
สารบญ (ตอ)
เรอง หนา
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน 89
ควำมหมำยของหำงหนสวน 89
ประเภทของหำงหนสวน 90
กำรจดตงและกำรด ำเนนงำนของหำงหนสวน 91 ลกษณะเฉพำะของหำงหนสวน 93
ขอดและขอเสยของกำรจดตงหำงหนสวน 94
สวนของผ เปนหนสวน 95
กำรแสดงรำยกำรสวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐำนะกำรเงน 98
กำรเปดบญชเมอจดตงหำงหนสวน 99
กำรเปลยนจำกกจกำรเจำของคนเดยวเปนหำงหนสวน 101
กำรแบงก ำไรขำดทน 104
วธกำรแบงก ำไรขำดทน 105
กำรแสดงกำรแบงก ำไรในงบก ำไรขำดทน 116
สรป 117
แบบฝกหด 118
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน 127
กำรบญชเกยวกบกำรรบผ เปนหนสวนใหม 127
กำรบญชเกยวกบกำรลำออกของผ เปนหนสวน 143
กำรบญชเกยวกบกำรตำยของผ เปนหนสวน 152
สรป 155
แบบฝกหด 156
หนา จ
สารบญ (ตอ)
เรอง หนา
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน 163
สำเหตกำรเลกหำงหนสวน 163
กำรช ำระบญชของหำงหนสวน 165
วธกำรช ำระบญชและจำยคนทน 166
กำรจำยคนทนในครงเดยวภำยหลงทขำยสนทรพยหมดแลว 166
กำรจำยคนทนเปนงวดกอนขำยสนทรพยหมด 183
สรป 195
แบบฝกหด 196
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบนทกบญชของบรษท 203
ลกษณะทวไปของกจกำรบรษท 203
บรษทจ ำกดหรอบรษทเอกชนจ ำกด 205
บรษทมหำชนจ ำกด 207
ควำมแตกตำงระหวำงบรษทจ ำกดและบรษทมหำชนจ ำกด 210
สวนของผ ถอหน 211
ชนดของหนบรษท 213
กำรบนทกบญชส ำหรบกำรออกหนของบรษท 215
สรป 228
แบบฝกหด 229
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน 235
กำรเพมทน 235
กำรลดทน 237
หนทนซอคน 238
ใบส ำคญแสดงสทธซอหน 249
หนา ฉ
สารบญ (ตอ)
เรอง หนา
กำรแปลงสภำพหนทน 257
กำรแยกหนและกำรรวมหน 258
สรป 260
แบบฝกหด 261
บทท 8 ก าไรสะสมและก าไรตอหน 265
ก ำไรสะสม 265
ก ำไรตอหน 274
กำรค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน 275
กำรค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด 280
กำรแสดงก ำไรตอหนในงบกำรเงน 284
สรป 285
แบบฝกหด 286
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท 291
กำรปรบปรงภำยในบรษท 291
กำรเลกบรษท 295
กำรช ำระบญชของบรษท 298
กำรบนทกบญชกำรเลกบรษท 299
สรป 312
แบบฝกหด 313
หนา ช
สารบญ (ตอ)
เรอง หนา
บรรณานกรม 321
ภาคผนวก 325
ภำคผนวก ก 327
ภำคผนวก ข 331
บทท 1
หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสนและหนสนทอาจจะเกดขน
การด าเนนธรกจของแตละกจการเพอใหไดมาซงสนทรพย สวนหนงอาจไดมาจากการซอหรอไดมาจากการลงทนจากเจาของ และอกสวนหนงอาจไดมาจากการก ยมจากภายนอกหรอจากบคคลอนกอใหเกดหนสนขนภายในกจการ หนสนเปนภาระผกพนของกจการซงจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจหรอสญเสยสนทรพยไปในอนาคต ซงหนสนบางประเภทสามารถก าหนดมลคาทตองช าระไดแนนอน บางประเภทกเกดจากการประมาณการจ านวนทตองช าระอยางนาเชอถอ ดงนนหนสนจงเปนภาระผกพนทสงผลท าใหกจการตองจายช าระหนใหแกบคคลอนในอนาคต การช าระหนสนจะท าใหกจการ ซงการช าระหนสนอาจช าระดวยเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสดหรอบรการกได
ความหมายของหนสน
Williams and others. (2015 : 436) ไดใหความหมายของหนสนไววา หนสน หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของกจการทเกดขนจากเหตการณในอดตทผานมาซงคาดวาจะสงผลใหเกดการไหลออกจากของทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจ
สภาวชาชพการบญช ในพระบรมราชปถมภ ไดใหความหมายของหนสนไวในกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2557) วา หนสน หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของกจการ ซงเปนผลของเหตการณในอดตโดยการช าระภาระผกพนนนคาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจ
จากความหมายขางตน หนสนจงเปนผลของรายการและเหตการณบญชทไดเกดขนแลวในอดต กอใหเกดภาระผกพนในปจจบนซงกจการจะตองจายช าระหนสนนนใหหมดไปอยางหลกเลยงไมได ซงภาระผกพนคอหนาทและความรบผดชอบทกจการจะตองปฏบตตามทตกลงไว การช าระหนสนจะท าใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจไป การช าระหนสนหรอภาระผกพนในปจจบนอาจท าไดหลายลกษณะ เชน การจายเงนสด การโอนสนทรพยอน การใหบรการของกจการในอนาคต การเปลยนภาระผกพนเดมเปนภาระผกพนใหมโดยการกอหนสนใหมเพอช าระหนสนเดม เปนตน
หนา 2 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
การรบรหนสนและการวดมลคาหนสน
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ไดก าหนดการรบรหนสน และการวดมลคาหนสน ไวในกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2557) โดยมหลกเกณฑการพจารณาดงตอไปน
1. การรบรหนสน (Recognition of liabilities)
กจการตองรบรหนสนในงบแสดงฐานะการเงนเมอมความเปนไปไดคอนขางแนทกจการตองสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากร เพอช าระภาระผกพนในปจจบน และเมอมลคาของภาระผกพนทตองช าระนนสามารถวดไดอยางนาเชอถอ กจการไมตองรบรภาระผกพนภายใตสญญาเปนหนสนในงบแสดงฐานะการเงนหากคสญญายงมไดปฏบตตามภาระผกพนในสญญา เชน กจการไมตองรบรรายการทเกยวกบการสงซอสนคาทยงมไดรบเปนหนสนในงบแสดงฐานะการเงน แตในบางกรณภาระผกพนดงกลาวอาจเปนหนสนตามค านยามและเขาเกณฑการรบรรายการซงกจการตองรบรในงบแสดงฐานะการเงน โดยการรบรหนสนนนท าใหเกดการรบรสนทรพยหรอคาใชจายในเวลาเดยวกน
ดงนนสรปไดวา หนสนหรอภาระผกพนจะถกบนทกบญชรบรเปนหนสนในงบการเงนเมอเขาเงอนไข 2 ประการ คอ
1.1 มความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะตองสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากร ทมในอนาคต
1.2 มลคาของภาระผกพนทตองช าระนนสามารถวดมลคาหรอก าหนดจ านวนเงนไดอยางนาเชอถอ
2. การวดมลคาหนสน (Measurement of liabilities)
การวดมลคาองคประกอบของงบการเงนในกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน ไดอธบายถงการวดมลคาของหนสน โดยใชหลกเกณฑดงน
2.1 ราคาทนเดม (Historical cost) หมายถง การบนทกหนสนดวยจ านวนเงนทไดรบจากการกอภาระผกพนหรอในบางสถานการณ ดวยจ านวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทคาดวาจะตองจายเพอช าระหนสนทเกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ
2.2 ราคาทนปจจบน (Current cost) หมายถง การแสดงหนสนดวยจ านวนเงนหรอรายการเทยบเทาเงนสดทตองช าระภาระผกพนในอนาคตนนโดยไมตองคดลด
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 3
2.3 มลคาทจะจาย (Settlement value) หมายถง การแสดงหนสนดวยมลคาทจะตองจายเพอช าระหนสนทเกดจากการด าเนนงานตามปกตโดยไมตองคดลด
2.4 มลคาปจจบน (Present value) หมายถง การแสดงหนสนดวยมลคาปจจบนของกระแสเงนสดจายสทธซงคาดวาจะตองจายช าระหนสนในการด าเนนงานตามปกตของกจการ
ดงนน การวดมลคาหนสนกจการจะตองวดมลคาภาระผกพนดงกลาวใหเปนตวเงนทจะช าระแนนอน เชน กรณซอสนคาเปนเงนเชอจากเจาหนการคา การวดมลคาหนสนจะวดจากมลคาสนคาทไดรบมา เอกสารทใชเปนหลกฐาน คอใบก ากบสนคา โดยเอกสารดงกลาวจะระบจ านวนเงนทมการซอขาย เงอนไขการช าระเงนและภาระผกพนอน ๆ ทม ในบางกรณหนสนบางประเภทอาจตองมการวดมลคาโดยอาศยการประมาณการเชอถอได
ประเภทของหนสน
จากการรบรหนสนขางตน กจการจะรบรหนสนในงบการเงนเมอมความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะตองสญเสยทรพยากรเชงเศรษฐกจและมลคาสามารถสามารถวดมลคาหรอก าหนดจ านวนเงนไดอยางนาเชอถอ ซงการแสดงรายการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนนน โดยทวไปหนสนจะแบงเปน 2 ประเภท คอ หนสนหมนเวยนและหนสนไมหมนเวยน โดยจะค านงถงระยะเวลาในการช าระหนหรอหากกจการโดยการจ าแนกประเภทของหนสน ดงนนหากจะจ าแนกประเภทของหนสน สามารถพจารณาจาก 2 ประการ ดงน
1. ความเปนไปได กจการจะตองพจารณาวา หนสนนนมความเปนไปไดวาจะเกด
ขนกบกจการหรอไม กลาวคอกจการจะตองสญเสยสนทรพยเพอช าระหนสนนนหรอไม จากหลกการดงกลาว กจการสามารถจ าแนกหนสนออกเปน 3 ประเภทดวยกนคอ หนสนทเกดขนแลว ประมาณการหนสน และหนสนทอาจจะเกดขน ซงถอเปนรายการทไมแนนอน ถามความเปนไปไดคอนขางแนวาจะเกดขนและสามารถถวดมลคาไดอยางนาเชอถอจะถกจดเปนประมาณการหนสน ถามความเปนไปไดอยางสมเหตสมผลวาจะเกดขนจะถกจดเปนหนสนทอาจเกดขน
2. ระยะเวลา ส าหรบหนสนทเกดขนแลว กจการตองพจารณาตอไปวา กจการจะ
ช าระหนดงกลาวในระยะเวลาสนหรอระยะเวลายาว ซงโดยสวนใหญจะใชระยะเวลา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน หนสนนนจะถกจดเปนหนสนระยะสนหรอหนสนหมนเวยน ในทาง
หนา 4 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
ตรงกนขามหากกจการตองจายช าระหนในระยะเวลาทเกนกวา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน กจการจะจดประเภทหนสนนนเปนหนสนระยะยาวหรอหนสนไมหมนเวยน
ดงนนจากขางตน หากจ าแนกประเภทหนสนตามหลกการดงกลาว สามารถจ าแนกประเภทหนสนไดดงน
1. ใชหลกความเปนไปได พจารณาประเภทของหนสนไดเปน 3 ประเภท คอ
1.1 หนสนทสามารถก าหนดมลคาไดแนนอน (Determinable liabilities)
1.2 ประมาณการหนสน (Estimated liabilities)
1.3 หนสนทอาจเกดขน (Contingent liabilities)
2. ใชหลกระยะเวลา พจารณาประเภทของหนสนไดเปน 2 ประเภท คอ
2.1 หนสนหมนเวยน (Current liabilities)
2.2 หนสนไมหมนเวยน (Non-current liabilities) รายละเอยดจะกลาวตอไปใน
บทท 2
ความหมายและลกษณะของหนสนหมนเวยน
ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง 2557) เรอง การน าเสนองบการเงน ไดก าหนดไววา หนสนจะจดประเภทหนสนหมนเวยน เมอหนสนนนเปนไปตามเงอนไขขอใดขอหนงตอไปน
1. คาดวาจะมการช าระภายในรอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ 2. ถอไวโดยมวตถประสงคเบองตนคอมไวเพอคา
3. ถงก าหนดช าระภายใน 12 เดอนนบจากรอบระยะเวลารายงาน 4. กจการไมมสทธอนปราศจากเงอนไข ใหเลอนการช าระหนออกไปอกเปนเวลาไมนอย
กวา 12 เดอน นบจากรอบระยะเวลารายงาน หากคสญญามทางเลอกใหจายช าระหน โดยการออกตราสารทน ระยะเวลาการช าระหน ไมมผลกระทบตอการจดประเภทรายการ
หนสนทไมเปนไปตามเงอนไขขางตนใหจดประเภทเปนหนสนไมหมนเวยน
ดงนน หนสนหมนเวยน จงเปนภาระผกพนทจะถงก าหนดช าระภายใน 12 เดอน หรอเปนหนสนทกจการคาดวาจะจายช าระหนสนนนภายในรอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ การช าระหนสนหรอภาระผกพนอาจท าไดหลายลกษณะ เชน การจายเงนสด การจายช าระดวยสนทรพยหมนเวยน การโอนสนทรพยอน การใหบรการของกจการในอนาคต การเปลยนภาระผกพนเดมเปนภาระผกพนใหมโดยการกอหนสนอนขนใหมเพอช าระหนสนเดม เปนตน
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 5
ประเภทของหนสนหมนเวยน
จากประเภทของหนสนขางตน สามารถแบงประเภทของหนสนหมนเวยนไดเปน 2 ประเภท ดงน
1. หนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอน (Determinable current liabilities)
หนสนหมนเวยนประเภทนสามารถก าหนดมลคาทตองช าระคนเปนจ านวนเงนทแนนอนหรอสามารถประมาณมลคาไดอยางนาเชอถอวาจะตองช าระเปนจ านวนเทาใด ภายในระยะเวลา 1 ป
เชน เจาหนการคา เงนก ยมระยะสน คาใชจายคางจาย เปนตน
2. ประมาณการหนสนหมนเวยน (Estimated current liabilities) หนสนหมนเวยน
ประเภทนถอเปนสวนหนงของการประมาณการหนสน หากการประมาณการหนสนนนเปนหนสนทกจการจะตองช าระภายใน 1 ป เชน หนสนจากการขายบตรของขวญ หนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา เปนตน
หนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอน (Determinable liabilities)
หนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอน หมายถง หนสนทเกดขนแลวและสามารถก าหนดมลคาหนไดทงจ านวนเงนและระยะเวลาทตองจายช าระไดอยางถกตองแนนอน เชน เงนเบกเกนบญชธนาคาร เงนก ยมระยะสนจากสถาบนการเงน เจาหนการคาและตวเงนจายระยะสน เงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน เงนก ยมระยะสนอน หนสนหมนเวยนอน เชน คาใชจายคางจาย รายไดรบลวงหนา เปนตน โดยหนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอนแตละประเภทมรายละเอยดดงน
1. เงนเบกเกนบญชธนาคาร (Bank overdraft)
เงนเบกเกนบญชธนาคาร หมายถง จ านวนเงนซงกจการผฝากเงนเปนหนธนาคาร
เกดจากกจการสงจายเงนเปนจ านวนทเกนกวาจ านวนเงนทฝากธนาคารไว ดงนนบญชเงนฝากธนาคารของกจการทไดบนทกบญชในสมดของกจการจงมยอดคงเหลอทางดานเครดตเปนหนสนของกจการ สวนใบแจงยอดเงนฝากธนาคารทไดรบจากธนาคารจะแสดงยอดคงเหลอดานเดบต
ซงหมายถงกจการไดสงจายเงนเกนกวาจ านวนทมในบญชเงนฝากธนาคาร เงนเบกเกนบญชธนาคารจะน ามาแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน โดยไมตองบนทกบญช
หนา 6 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
ส าหรบกจการทตองการแยกบญชเงนเบกเกนบญชธนาคารกบบญชเงนฝากธนาคาร ณ วนทมการเบกเงนเกนบญช กจการจะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต เงนเบกเกนบญชธนาคาร xx
วธการบนทกบญชเกยวกบเงนเบกเกนบญชธนาคาร สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.1 ดงน
ตวอยาง 1.1 บรษท รดเกลา จ ากด เปดบญชเงนฝากกระแสรายวนทธนาคารกรงไทย วนท 1 มกราคม 25x1 เปนเงน 50,000 บาท พรอมทงขอเปดวงเงนเบกเกนบญชไวกบธนาคารในบญชเดยวกน เปนเงน 100,000 บาท ในระหวางเดอนมกราคมกจการจายเงนจากบญชเงนฝากกระแสรายวนซออปกรณส านกงาน จ านวน 60,000 บาท
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนฝากกระแสรายวน 50,000
เครดต เงนสด 50,000
บนทกน าเงนฝากธนาคาร
10 เดบต อปกรณส านกงาน 60,000
เครดต เงนฝากธนาคารกระแสรายวน 60,000
บนทกการซออปกรณส านกงาน
ณ วนท 31 มกราคม 25x1 บรษท รดเกลา จ ากด จะมยอดคงเหลอบญชเงนฝากกระแสรายวนทางดานเครดตเทากบ 10,000 บาท ซงจะแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 7
2. เงนกยมระยะสน (Short-term loans) เงนก ยมระยะสน หมายถง หนสนทเกดขนจากการก ยมระยะสนจากธนาคารพาณชย
หรอสถาบนการเงนอน ถอเปนหนสนหมนเวยน โดยปกตสถาบนการเงนจะใหวงเงนสนเชอโดยคดดอกเบยจากกจการดวย การบนทกบญชเปนดงน
วนกอหน
เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
เครดต เงนก ยมระยะสน xx
วนช าระหน
เดบต เงนก ยมระยะสน xx
ดอกเบยจาย xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
วธการบนทกบญชเกยวกบเงนก ยมระยะสนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.2 และตวอยาง 1.3 ดงน
ตวอยาง 1.2 บรษท ขวญใจ จ ากด ก เงนจากธนาคารในวนท 10 มกราคม 25x1 จ านวน 30,000 บาท ระยะเวลา 6 เดอน อตราดอกเบย 10% ตอป
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 10 เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 30,000
เครดต เงนก ยมระยะสน 30,000
บนทกเงนก ยมธนาคาร
ก.ค. 10 เดบต เงนก ยมระยะสน 30,000
ดอกเบยจาย 1,500
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 31,500
บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย
หนา 8 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
ตวอยาง 1.3 หากบรษท ขวญใจ จ ากด ก เงนจากธนาคารในวนท 1 พฤศจกายน 25x1 จ านวน 50,000 บาท ระยะเวลา 1 ป ดอกเบย 9% ตอป
การบนทกบญช
25x1
พ.ย. 1 เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 50,000
เครดต เงนก ยมระยะสน 50,000
บนทกเงนก ยมธนาคาร
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 750
เครดต ดอกเบยคางจาย 750
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายจ านวน 2 เดอน
25x2
พ.ย. 1 เดบต เงนก ยมระยะสน 50,000
ดอกเบยคางจาย 750
ดอกเบยจาย 3,750
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 54,500
บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย
3. เจาหนการคา (Account payable)
เจาหนการคา หมายถง จ านวนเงนทกจการคางช าระคาสนคาหรอคาบรการทซอมาเพอขายหรอเพอใชในการผลตสนคาหรอบรการ ซงเปนหนสนทเกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ และลกษณะของการเกดเจาหนจะมาพรอมกบการทกจการอาจไดรบสวนลดเงนสดซงเปนเงอนไขการช าระเงน เพอจงใจใหกจการช าระหนเรวขน เชน
1. เงอนไข 2/10 , n/30 หมายถง กจการจะตองจายช าระหนภายใน 30 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา แตถากจการช าระหนภายใน 10 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา กจการจะไดรบสวนลดเงนสด 2%
2. เงอนไข 2/10E.O.M. , n/60 หมายถง กจการจะตองจายช าระหนภายใน 60 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา แตถากจการช าระหนภายในวนท 10 ของเดอนถดไปนบแตวนทในใบก ากบสนคา กจการจะไดรบสวนลดเงนสด 2%
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 9
3. เงอนไข 2/10 , E.O.M. หมายถง กจการจะตองจายช าระหนภายในสนเดอนนบแตวนทในใบก ากบสนคา แตถากจการช าระหนภายใน 10 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา กจการจะไดรบสวนลดเงนสด 2%
โดยปกตเจาหนการคาจะบนทกบญชทนทเมอกจการไดรบสนคาและจะบนทกดวยราคาตามใบก ากบสนคา การบนทกบญชเปนดงน
วนกอหน
เดบต ซอสนคา/สนทรพย xx
เครดต เจาหนการคา xx
วนช าระหนและไดรบสวนลดเงนสด
เดบต เจาหนการคา xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
สวนลดรบ xx
วธการบนทกบญชเกยวกบเจาหนการคาสามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.4 ดงน
ตวอยาง 1.4 บรษท มลลกา จ ากด ซอสนคาเปนเงนเชอ 50,000 บาท วนท 15 มกราคม 25x1 เงอนไข 2/10 , n/30 และจายช าระหนคาซอสนคาในวนท 25 มกราคม 25x1
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 15 เดบต ซอสนคา 50,000
เครดต เจาหนการคา 50,000
บนทกรายการซอสนคาเปนเงนเชอ
ม.ค. 25 เดบต เจาหนการคา 50,000
เครดต เงนสด 49,000
สวนลดรบ 1,000
บนทกรายการจายช าระหนและไดรบสวนลด
หนา 10 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
กรณทซอสนคาม สวนลดเงนสด ทผขายใหแกผ ซอ กจการสามารถบนทกบญชได 2 วธ ดงน (นจร พเชฐกล. 2556 : 7)
1. วธยอดขนตน (Gross method) กจการจะบนทกยอดซอและเจาหนการคาดวยราคา
ในใบก ากบสนคา ถากจการช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดและไดสวนลด กจการถงจะบนทกบญชสวนลดรบ ขนมา ซงวธนเปนวธทนยมปฏบต
2. วธยอดสทธ (Net method) กจการจะบนทกยอดซอและเจาหนการคาดวยราคาหลง
หกสวนลด ถากจการช าระหนโดยไมไดรบสวนลดจะบนทกสวนลดนไวในบญชสวนลดรบทสญไป ซงถอเปนคาใชจายอน ในงบก าไรขาดทน
วธการบนทกบญชเกยวกบเจาหนการคา กรณซอสนคาและมสวนสด สามารถแสดงการบนทกบญชเปรยบเทยบทง 2 วธ ไดตามตวอยาง 1.5 ดงน
ตวอยาง 1.5 บรษท สทธดา จ ากด ซอสนคาเปนเงนเชอ วนท 1 มนาคม 25x1 จ านวน 75,000
บาท เงอนไข 1/20,n/45 ตอมาบรษทไดจายช าระหนบางสวนในวนท 20 มนาคม 25x1 จ านวน 50,000 บาท สวนทเหลอกจการจะจายช าระวนท 15 เมษายน 25x1
วธยอดขนตน วธยอดสทธ
25x1
ม.ค. 1 เดบต ซอสนคา 75,000
เครดต เจาหนการคา 75,000
บนทกการซอสนคาเปนเงนเชอ
25x1
ม.ค. 1 เดบต ซอสนคา 74,250
เครดต เจาหนการคา 74,250
บนทกการซอสนคาเปนเงนเชอ
ม.ค. 20 เดบต เจาหนการคา 50,000
เครดต เงนสด 49,500 สวนลดรบ 500
บนทกการช าระหนและไดรบสวนลด
ม.ค. 20 เดบต เจาหนการคา 49,500
เครดต เงนสด 49,500
บนทกการช าระหนและไดรบสวนลด
เม.ย.15 เดบต เจาหนการคา 25,000
เครดต เงนสด 25,000
บนทกการช าระหนทเหลอ
เม.ย.15 เดบต เจาหนการคา 24,750
สวนลดรบทสญไป 250
เครดต เงนสด 25,000
บนทกการช าระหนทเหลอ
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 11
4. ตวเงนจายระยะสน (Short-term notes payable)
ตวเงนจายระยะสน หมายถง ตวเงนจายการคาหรอตราสารทางการเงนทกจการออกใหแกบคคลอนเพอช าระคาสนคาหรอบรการ เพอซอสนทรพย จายช าระใหแกเจาหน และ ตวเงนจายการคาทเปนกรรมการ พนกงาน ลกจาง ตวเงนจายของกจการทเกยวของกน ตวเงนจายม 2
ชนด คอ ตวเงนจายชนดไมมดอกเบย และ ตวเงนจายชนดมดอกเบย 4.1 ตวเงนจายชนดไมมดอกเบย (Non-interest-bearing note) เปนตวเงนทใน
วนทออกตวเสมอนหนงไดมการรวมดอกเบยไวในหนาตวแลว ดงนนจะไมมอตราดอกเบยระบไวบนหนาตว ในวนทตวเงนครบก าหนด ผออกตวจะจายเงนเทากบจ านวนเงนตามหนาตวโดยไมมการจายดอกเบยในวนครบก าหนด แตในความเปนจรงแลวจ านวนเงนตามหนาตวไดรวมดอกเบยไวลวงหนาแลว จ านวนดอกเบยทถกหกไวลวงหนานเรยกวา “สวนลดในตวเงนจาย” ( Discount
on notes payable) ซงจะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนเปนบญชปรบมลคากบบญช
ตวเงนจายระยะสน การบนทกบญชเปนดงน
4.1.1 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอช าระคาสนคา บนทกบญชโดย
เดบต ซอสนคา xx
เครดต ตวเงนจายระยะสน xx
4.1.2 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต สนทรพย xx
เครดต ตวเงนจายระยะสน xx
4.1.3 กรณออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบย ณ วนทกจะไดรบเงนนอยกวา
จ านวนทก ยม เพราะจะตองหกสวนลดธนาคารดวย บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
สวนลดในตวเงนจาย xx
เครดต ตวเงนจายระยะสน xx
วนครบก าหนดหรอวนช าระหนตวเงนจายชนดไมมดอกเบย จะบนทกบญชตามมลคาหนาตวโดยไมมดอกเบย บนทกบญชโดย
เดบต ตวเงนจายระยะสน xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
หนา 12 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
วนสนงวดบญช ตวเงนจายทออกเพอขอก เงนชนดไมมมดอกเบยยงไมครบก าหนดช าระ
จะปรบปรงตดสวนลดในตวเงนจายเปนดอกเบยจายประจ างวดตามระยะเวลาตงแตวนทออกตวเงนจนถงวนสนงวดบญช บนทกบญชโดย
เดบต ดอกเบยจาย xx
เครดต สวนลดในตวเงนจาย xx
วธการบนทกบญชเกยวกบตวเงนจายระยะสนชนดไมมดอกเบย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.6 และตวอยาง 1.7 ดงน
ตวอยาง 1.6 บรษท เมรยา จ ากด ออกตวเงนจายเพอซอสนคา 25,000 บาท ในวนท 16
มนาคม 25x1 เปนตวชนดไมมดอกเบย ระยะเวลา 60 วน การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 16 เดบต ซอสนคา 25,000
เครดต ตวเงนจายระยะสน 25,000
บนทกออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนคา
พ.ค. 15 เดบต ตวเงนจายระยะสน 25,000
เครดต เงนสด 25,000
บนทกการจายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนด
ตวอยาง 1.7 หากบรษท เมรยา จ ากด ออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร ในวนท 1 เมษายน 25x1 จ านวน 100,000 บาท อายตว 1 ป ธนาคารคดสวนลด 5% ตอป
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 95,000
สวนลดในตวเงนจาย 5,000
เครดต ตวเงนจายระยะสน 100,000
บนทกออกตวเงนจายระยะสนเพอขอก เงนจากธนาคาร
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 13
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 3,750
เครดต สวนลดในตวเงนจาย 3,750
บนทกการตดสวนลดในตวเงนจาย
25x2
เม.ย. 1 เดบต ดอกเบยจาย 1,250
เครดต สวนลดในตวเงนจาย 1,250
บนทกการตดสวนลดในตวเงนจาย
เดบต ตวเงนจายระยะสน 100,000
เครดต เงนสด 100,000
บนทกการจายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนด
4.2 ตวเงนจายชนดมดอกเบย (Interest-bearing note) เปนตวเงนจายทในวนทออกตวเงยจายไมมการรวมดอกเบยไวในหนาตว ในวนทตวเงนครบก าหนด ผออกตวจะจายเงนเทากบจ านวนเงนตามหนาตวพรอมจายดอกเบยตามอตราทระบไวในตว ตวเงนจายจะบนทกบญชดวยมลคาหนาตวเสมอ การบนทกบญชมดงน
4.2.1 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอช าระคาสนคา บนทกบญชโดย
เดบต ซอสนคา xx
เครดต ตวเงนจาย xx
4.2.2 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต สนทรพย xx
เครดต ตวเงนจาย xx
4.2.3 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอการก ยมเงน ณ วนทกจะไดรบเงนเตม
จ านวนทก ยม บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
เครดต ตวเงนจาย xx
หนา 14 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
วนครบก าหนดหรอวนช าระหน ตวเงนจายชนดมดอกเบย จะบนทกการจายเงนตามตวพรอมดอกเบยตามอตราและระยะเวลาทก าหนดไวในตว บนทกบญชโดย
เดบต ตวเงนจาย (มลคาหนาตว) xx
ดอกเบยจาย xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
วนสนงวดบญช ตวเงนจายชนดมดอกเบยยงไมครบก าหนดช าระ จะปรบปรงดอกเบยคางจายตามระยะเวลาตงแตวนทออกตวเงนจนถงวนสนงวดบญช บนทกบญชโดย
เดบต ดอกเบยจาย xx
เครดต ดอกเบยคางจาย xx
วธการบนทกบญชเกยวกบตวเงนจายระยะสนชนดมดอกเบย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.8 และตวอยาง 1.9 ดงน
ตวอยาง 1.8 บรษท กานดา จ ากด ออกตวเงนจายเพอซออปกรณส านกงาน ในวนท 5 เมษายน 25x1 จ านวน 48,000 บาท อายตว 75 วน อตราดอกเบย 12% การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 5 เดบต อปกรณส านกงาน 48,000
เครดต ตวเงนจาย 48,000
กจการออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนคา
ม.ย. 19 เดบต ตวเงนจาย 48,000
ดอกเบยจาย 1,184
เครดต เงนสด 49,184
จายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนด
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 15
ตวอยาง 1.9 หากบรษท กานดา จ ากด ออกตวเงนจายชนดมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร ในวนท 1 พฤษภาคม 25x1 จ านวน 90,000 บาท อายตว 6 เดอน อตราดอกเบย 7% การบนทกบญช
25x1
พ.ค. 1 เดบต เงนสด 90,000
เครดต ตวเงนจายระยะสน 90,000
บนทกออกตวเงนจายระยะสนเพอขอก เงนจากธนาคาร
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 4,200
เครดต ดอกเบยคางจาย 4,200
บนทกการปรบปรงดอกเบยคางจาย
25x2
พ.ค. 1 เดบต ตวเงนจายระยะสน 90,000
ดอกเบยคางจาย 4,200
ดอกเบยจาย 2,100
เครดต เงนสด 96,300
บนทกการจายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย
5. เงนกยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป (Current maturities of long
term debt)
เงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป หมายถง เงนก ยมระยะยาวทจะถงก าหนดช าระคนในรอบระยะเวลาบญชถดไป เนองจากเงนก ยมระยะยาวอาจไมไดครบก าหนดช าระทงจ านวนพรอมกนทงหมด แตจะทยอยครบก าหนดช าระไปทละสวน ดงนนกจการจงตองแยกสวนของเงนก ยมระยะยาวทจะถงก าหนดช าระภายใน 12 เดอนนบจากวนทในงบแสดงฐานะการเงน มาแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน โดยไมตองบนทกรายการบญช
ทงนเพอใหงบแสดงฐานะการเงนแสดงฐานะทางการเงนของกจการตามความเปนจรง สวนเงนกยมระยะยาวสวนทยงไมถงก าหนดช าระจะแสดงเปนหนสนไมหมนเวยน
หนา 16 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
วธการบญชเกยวกบเงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป สามารถอธบายไดตามตวอยาง 1.10 ดงน
ตวอยาง 1.10 บรษท อนทอร จ ากด ก ยมเงนจากธนาคาร ในวนท 1 มนาคม 25x0 จ านวน 10,000,000 บาท โดยตกลงวาจะจายช าระหนทกป ๆ ละ 1,000,000 บาท โดยเรมช าระตงแตวนท
1 มนาคม 25x1 เปนตนไป ในวนสนงวดบญชป 25x0 เงนก ยมจ านวน 10,000,000 บาท จะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงน โดยแยกเปนสองสวน โดยเงนกจ านวน 1,000,000 บาททจะครบก าหนดช าระในวนท 1 มนาคม 25x1 เปนเงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงปนบจากวนทในงบแสดงฐานะการเงน จะน ามาแสดงเปนหนสนหมนเวยน สวนเงนก จ านวน
9,000,000 บาท ทเหลอเปนเงนก ยมระยะยาวแสดงเปนหนสนไมหมนเวยน
6. คาใชจายคางจาย (Accrued expense)
คาใชจายคางจาย หมายถง คาใชจายทเกดขนแลวในงวดบญชน ซงกจการไดรบประโยชนเปนทเรยบรอยแลว แตกจการยงไมไดจายช าระทนทในงวดปจจบน ถอเปนหนสนทสามารถก าหนดมลคาไดแนนอน กจการจะบนทกรบรเปนคาใชจาย และจะบนทกรบรเปนหนสนในงบการเงน คาใชจายคางจาย เชน ภาษเงนไดหก ณ ทจาย เงนประกนสงคมคางจาย เงนปนผลคางจาย ภาษมลคาเพมคางจาย เปนตน คาใชจายคางจายบนทกบญชดงน
วนกอหนหรอ ณ วนสนงวดบญช
เดบต คาใชจาย xx
เครดต คาใชจายคางจาย xx
วนช าระหน
เดบต คาใชจายคางจาย xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
วธการบญชเกยวกบคาใชจายคางจาย สามารถอธบายไดตามตวอยาง 1.11 ดงน
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 17
ตวอยาง 1.11 บรษท สารถ จ ากด ไดรบบลเรยกเกบเงนคาสาธารณปโภค วนท 30 ธนวาคม 25x1 จ านวน 5,500 บาท บรษทยงไมไดจายคาสาธารณปโภคน การบนทกบญช
25x1
พ.ค. 1 เดบต คาสาธารณปโภค 5,500
เครดต คาสาธารณปโภคคางจาย 5,500
บนทกคาสาธารณปโภคคางจาย
7. ภาษเงนไดหก ณ ทจาย (Withholding income tax)
ภาษเงนไดหก ณ ทจาย หมายถง จ านวนเงนทนายจางหกจากเงนไดทนายจางเปนผจาย โดยกฎหมายก าหนดใหนายจางมหนาทตองหกภาษเงนได ณ ทจาย จากเงนเดอนและคาแรงทจายใหแกลกจางไว และน าสงกรมสรรพากร ภายใน 7 วนนบแตวนสนเดอนของเดอนทจายเงนภาษเงนไดหก ณ ทจาย สามารถเขยนสมการค านวณเงนไดสทธของลกจางคอ
เงนเดอนและคาแรงสทธ = เงนเดอนและคาแรง – ภาษเงนไดหก ณ ทจาย
การบนทกบญช ณ วนกอหนหรอวนทกจการหกภาษเงนได ณ ทจายจากเงนเดอนและคาแรง สามารถบนทกบญชได 3 กรณดงน
กรณท 1 พนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด ในกรณนพนกงานและลกจางจะไดรบเงนจ านวนเทากบเงนเดอนและคาแรงสทธหลงหกภาษเงนไดหก ณ ทจาย
บนทกบญชโดย
เดบต เงนเดอนและคาแรง xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx
กรณท 2 นายจางหรอกจการเปนผจายคาภาษเงนไดใหทงหมด โดยจะบนทกจ านวนภาษทค านวณจากเงนไดของพนกงานไวในบญชภาษเงนได ในกรณนพนกงานและลกจางจะไดรบเงนเตมจ านวน บนทกบญชโดย
หนา 18 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
เดบต เงนเดอนและคาแรง xx
คาภาษเงนได xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx
กรณท 3 นายจางหรอกจการออกคาภาษเงนไดใหบางสวน ในกรณนพนกงานและลกจางจะไดรบเงนจ านวนเทากบ เงนเดอนและคาแรงสทธหลงหกภาษเงนไดหก ณ ทจายสวนทพนกงานตองรบภาระภาษ บนทกบญชโดย
เดบต เงนเดอนและคาแรง xx
คาภาษเงนได xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx
วนช าระหนหรอวนทน าภาษหก ณ ทจายสงกรมสรรพากร ทง 3 กรณ จะบนทกบญชโดย
เดบต ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
วธการบนทกบญชเกยวกบภาษเงนไดหก ณ ทจาย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.12 ดงน
ตวอยาง 1.12 เดอนธนวาคม 25x1 กจการจายเงนเดอนพนกงาน เดอนละ 25,000 บาท ตองหกภาษเงนได ณ ทจาย เดอนละ 500 บาท การบนทกบญช กรณตางๆ เปนดงน
1. กรณทพนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด บนทกบญชโดย
เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000
เครดต เงนสด 24,500
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 500
บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงโดยพนกงานเปนผจายคาภาษเอง
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 19
2. กรณทนายจางหรอกจการเปนผจายคาภาษเงนไดใหทงหมด บนทกบญชโดย
เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000
คาภาษเงนได 500
เครดต เงนสด 25,000
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 500
บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงโดยนายจางเปนผจายคาภาษ
3. กรณทนายจางหรอกจการออกคาภาษเงนไดใหบางสวน โดยออกคาภาษเงนไดคนละครง บนทกบญชโดย
เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000
คาภาษเงนได 250
เครดต เงนสด 24,750
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 500
บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงโดยนายจางและพนกงานจายภาษคนละครง
8. เงนประกนสงคมคางจาย (Accrued social security contribution)
เงนประกนสงคมคางจาย หมายถง จ านวนเงนทกจการหรอนายจางตองหกจากเงนไดทกจการเปนผจายตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 ก าหนดใหนายจางมหนาทตองหกเงนประกนสงคมจากเงนเดอนและคาแรงของลกจางสวนหนง และนายจางจายสมทบอกสวนหนง และจะตองน าสงใหแกส านกงาน ประกนสงคมภายในวนท 15 ของเดอนถดจากเดอนทมการหกเงนสมทบ โดยก าหนดให นายจางและลกจางตองสมทบจายไมเกนรอยละ 5 ของเงนได
สามารถค านวณเงนไดสทธของลกจาง กรณทตองหกภาษเงนไดหก ณ ทจาย และเงนประกนสงคม ไดดงน
เงนเดอนและคาแรงสทธ = เงนเดอนและคาแรง – ภาษเงนไดหก ณ ทจาย – เงนประกนสงคม
หนา 20 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
การบนทกบญชการจายเงนเดอนพนกงาน
เดบต เงนเดอนและคาแรง xx
เงนประกนสงคมจายสมทบ xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
เงนประกนสงคมคางจาย xx
การบนทกบญชน าเงนสงส านกงานประกนสงคม
เดบต เงนประกนสงคมคางจาย xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
วธการบนทกบญชเกยวกบเงนประกนสงคมคางจาย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.13 ดงน
ตวอยาง 1.13 จากตวอยาง 1.12 หากนายจางและลกจางตองสมทบจายเงนประกนสงคมฝาย
ละ 5% ของคาแรงของลกจาง กรณพนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด การบนทกบญช
เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000
เงนประกนสงคมจายสมทบ 1,250
เครดต เงนสด 23,250
ภาษเงนไดหก ณ ทจาย 500
เงนประกนสงคมคางจาย 2,500
9. เงนปนผลคางจาย (Dividend payable หรอ Accrued dividend)
เงนปนผลคางจาย หมายถง เงนปนผลทกจการประกาศจายแลว แตยงไมไดจายใหแกผ ถอหน เงนปนผลเปนการแบงผลก าไรของกจการใหแกผ ถอหนตามมตทประชมใหญของผถอหนประจ าป ดงนนเงนปนผลจงไมใชคาใชจายในการด าเนนงาน จะมวนทเกยวของกบการจายเงนปนผลอย 3 วนคอ (1) วนประกาศจายเงนปนผล เปนวนทกจการประกาศจายเงนปนผลใหแกผ ถอหน โดยอาจจายเงนสดปนผลหรอจายหนปนผลซงเปนไปตามมตทประชมผ ถอหน (2) วนทบนทกรายชอผ ถอหนทมสทธทจะไดรบเงนปนผล และ (3) วนจายปนผล กจการจะบนทก
บญชรบรเปนหนสนในงบการเงนในวนประกาศจายเงนปนผล
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 21
การบนทกบญช ณ วนประกาศจายเงนปนผล และวนจายเงนปนผล สามารถบนทกได 2 วธ ดงน
วธท 1 ณ วนทบรษทประกาศจายเงนปนผลจะบนทกลดยอดก าไรสะสมลง และบนทกเงนปนผลคางจายเปนหนสนไว ณ วนทจายเงนปนผลจะบนทกจายช าระเงนปนผลคางจายทบนทกบญชไว การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต เงนปนผลคางจาย xx
บนทกประกาศจายเงนปนผล
เดบต เงนปนผลคางจาย xx
เครดต เงนสด xx
บนทกจายเงนปนผล
วธท 2 ณ วนทบรษทประกาศจายเงนปนผลจะบนทกเงนปนผลเปนคาใชจาย และบนทกเงนปนผลคางจายเปนหนสนไว และวนสนงวดตองปดบญชเงนปนผล เพอลดยอดบญชก าไรสะสมลง ณ วนทจายเงนปนผลจะบนทกจายช าระเงนปนผลคางจายทบนทกบญชไว การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต เงนปนผล xx
เครดต เงนปนผลคางจาย xx
บนทกประกาศจายเงนปนผล
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต เงนปนผล xx
บนทกปดบญชเงนปนผลเขาบญชก าไรสะสม
เดบต เงนปนผลคางจาย xx
เครดต เงนสด xx
บนทกจายเงนปนผล
หนา 22 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
10. ภาษมลคาเพมคางจาย (Value Added Tax Payable)
ตามประมวลรษฎากรก าหนดใหผประกอบการทจดทะเบยนภาษมลคาเพม มหนาทเรยกเกบภาษมลคาเพมจากผ ซอสนคาหรอบรการทกครงทมการขาย การบนทกบญชใหเครดต บญชภาษขาย และเ มอผ ประกอบการซ อสนคา สนทรพยหรอบรการตาง ๆ ตองจายภาษมลคาเพม การบนทกบญชให เดบต บญชภาษซอ เมอสนเดอนจะค านวณภาษมลคาเพมดงน
ภาษมลคาเพม = ภาษขาย – ภาษซอ
ถาภาษขายมากกวาภาษซอ ผ ประกอบการจะตองช าระภาษสวนตา งนนใหกบ
กรมสรรพากร แตถาภาษซอมากกวาภาษขาย สวนตางใหถอเปนเครดตภาษในเดอนถดไป การบนทกบญชเปนดงน
กรณท 1 ถาภาษขายมากกวาภาษซอ
เดบต ภาษขาย xx
เครดต ภาษซอ xx
ภาษมลคาเพมคางจาย xx
บญชภาษมลคาเพมคางจายใหแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเ งน และกจการตองช าระภาษมลคาเพมใหกรมสรรพากรภายในวนท 15 ของเดอนถดไป บนทกบญช ดงน
เดบต ภาษมลคาเพมคางจาย xx
เครดต เงนสด xx
กรณท 2 ถาภาษซอมากกวาภาษขาย
เดบต ภาษขาย xx
ภาษมลคาเพมช าระเกน xx
เครดต ภาษซอ xx
บญชภาษมลคาเพมช าระเกนใหแสดงเปนสนทรพยหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน และถอเปนเครดตภาษของเดอนถดไป
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 23
11. รายไดรบลวงหนา (Unearned revenue)
รายไดรบลวงหนา หมายถง จ านวนเงนทกจการไดรบมากอนการสงมอบสนคาหรอบรการ กจการจงมภาระผกพนทจะตองจายช าระหนสนนนในอนาคต โดยการสงมอบสนคาหรอการใหบรการในอนาคต รายไดรบลวงหนา เชน รายไดคาสมาชกรบลวงหนาเปนตน ในวนรบเงนกจการจะบนทกรบรรายไดรบลวงหนาเปนหนสน หากรายไดรบลวงหนามก าหนดเวลาไมเกน 12
เดอน จะแสดงรายไดรบลวงหนานนเปนหนสนหมนเวยนในงบการเงน หากมก าหนดเวลายาวนานเกนกวา 12 เดอน จะแยกรายไดรบลวงหนาสวนทเกนกวา 12 เดอนมาแสดงเปนหนสนไมหมนเวยน บนทกบญชดงน
วนกอหน (วนรบเงน)
เดบต เงนสด xx
เครดต รายไดรบลวงหนา xx
วนสนงวดบญช บนทกปรบปรงรายไดรบลวงหนาเปนรายไดของงวดบญชปจจบน
เดบต รายไดรบลวงหนา xx
เครดต รายได xx
วธการบนทกบญชเกยวกบรายไดรบลวงหนา สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.14 ดงน
ตวอยาง 1.14 บรษท ลดดา จ ากด ไดรบเงนคาเชาหอพกลวงหนาวนท 1 พฤศจกายน 25x1
เปนระยะเวลา 3 เดอน เดอนละ 6,000 บาท การบนทกบญช
25x1
พ.ย. 1 เดบต เงนสด 18,000
เครดต รายไดคาเชารบลวงหนา 18,000
บนทกรบคาเชาลวงหนา 3 เดอน
ณ วนสนงวดเมอลกคามาใชบรการเขาอยในหอพกแลว 2 เดอน กจการจะโอนรายไดคาเชารบลวงหนาเปนรายได บนทกบญชโดย
หนา 24 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
ธ.ค. 31 เดบต รายไดคาเชารบลวงหนา 12,000
เครดต รายไดคาเชา 12,000
บนทกโอนรายไดคาเชารบลวงหนาเปนรายไดคาเชา
12. การแสดงรายการหนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอนในงบการเงน
หนสนหมนเวยนจะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนเปนอนดบแรกในสวน “หนสนและสวนของผ ถอหน” สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.15 ดงน
ตวอยาง 1.15 บรษท ดารา จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน : เงนเบกเกนบญชธนาคาร xx
เงนก ยมระยะสน xx
เจาหนการคา xx
ตวเงนจายระยะสน xx
เงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป xx
คาใชจายคางจาย xx
ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx
เงนประกนสงคมคางจาย xx
เงนปนผลคางจาย xx
ภาษมลคาเพมคางจาย xx
รายไดรบลวงหนา xx
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 25
ประมาณการหนสน (Estimated liabilities)
ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 37 (ปรบปรง 2557) เรองประมาณการหนสน หนสนทอาจเกดขน และสนทรพยทอาจเกดขนไดก าหนดความหมายและการรบรประมาณการหนสน การวดมลคาประมาณการหนสน และการบนทกบญชของประมาณการหนสนไวดงตอไปน
1. ความหมายและการรบรประมาณการหนสน
ประมาณการหนสน หมายถง หนสนทมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทตองจายช าระ และจะรบรประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนกตอเมอเปนไปตามเงอนไขทง 3 ขอ ตอไปน
1.1 กจการมภาระผกพนในปจจบนซงเกดจากเหตการณในอดต 1.2 มความเปนไปไดคอนขางแนทกจการจะสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชง
เศรษฐกจของกจการในการช าระภาระผกพนดงกลาว และ
1.3 สามารถจดท าประมาณการของภาระผกพนไดอยางนาเชอถอ
จากความหมายขางตนสามารถสรปไดวา ประมาณการหนสนเปนหนสนทกจการไมสามารถก าหนดจ านวนเงนไดแนนอน หรอไมสามารถทจะก าหนดเวลาในการช าระหนไดอยางแนนอน และยงไมทราบวาจะตองจายช าระใหกบใคร เปนภาระผกพนทกจการตองรบผดชอบในการช าระหนและสามารถทจะวดมลคาจ านวนไดโดยการประมาณเปนจ านวนเงนไดอยา งนาเชอถอ เชน ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย ประมาณการหนสนคาสมนาคณ ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล เปนตน กจการตองประมาณจ านวนเงนและระยะเวลาทตองจายช าระ บนทกบญชและแสดงหนสนในงบแสดงฐานะการเงน เพอใหงบการเงนแสดงฐานะทางการเงนทใกลเคยงกบกบความเปนจรงมากทสด ประมาณการหนสน อาจจดประเภทเปนไดทงหนสนหมนเวยน และหนสนระยะยาวตามระยะเวลาในการช าระหน
2. การวดมลคาประมาณการหนสน
การวดมลคาประมาณการหนสนตองปฏบตตามขอก าหนดทกขอตอไปน
1.1 พจารณาถงความเสยงและความไมแนนอนของประมาณการหนสน อยางไรก
ตามความไมแนนอนไมใชเหตผลทจะน ามาสนบสนนการตงประมาณการหนสนทสงเกนควร หรอการรบรหนสนทสงเกนจรง
หนา 26 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
2.2 คดลดประมาณการหนสนหากมลคาของเงนตามเวลา มผลกระทบตอจ านวนประมาณการหนสนนนอยางมสาระส าคญ โดยใชอตราคดลดกอนหกภาษ
2.3 พจารณาถงเหตการณในอดต เชน การเปลยนแปลงของกฎหมายหรอวทยาการสมยใหม เมอมหลกฐานทเปนรปธรรมเพยงพอทท าใหเชอไดวาเหตการณในอนาคตนนจะเกดขน
2.4 ไมน ารายการผลก าไรจากการจ าหนายสนทรพยทคาดวาจะเกดมารวมพจารณา ในการวดมลคาประมาณการหนสน แมวาการจ าหนายทคาดวาจะเกดขนนนจะเชอมโยงอยางใกลชดกบเหตการณทกอใหเกดประมาณการหนสน
2. การบนทกบญชเกยวกบประมาณการหนสน
การบนทกบญชเกยวกบประมาณการหนสนทมกเกดขนกบกจการโดยทวไป ไดแกการขายบตรก านลหรอบตรของขวญ การรบประกนคณภาพสนคา และการสงเสรมการขาย (คปองแลกของขวญ หรอของสมนาคณ) โดยสามารถอธบายถงวธการบนทกบญชและการแสดงรายการในงบการเงนไดดงน
3.1 ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านลหรอบตรของขวญ
กจการบางแหงอาจมการสงเสรมการขายโดย การขายบตรก านลหรอเชคของขวญในโอกาสตางๆ เพอใหผ รบทไดรบบตรก านลมโอกาสไดเลอกซอสนคาตามทตนตองการโดยน าบตรก านลมาแลกโดยไมตองจาย เงนสด เมอกจการไดขายบตรก านล หรอเชคของขวญใหแกลกคาแลว กจการจะมหนสนเกดขนทนท ณ วนทขาย ในวนทมการน าบตรก านลมาใช
กจการจะบนทกโอนเปลยนบญชประมาณการหนสนมาเปนรายไดของกจการถงแมวาบตรก านลหรอเชคของขวญทขายอาจไมไดน ามาแลกทงหมดกตาม วนสนงวดบญชกจการจะตองประมาณมลคาของบตรก านลทยงไมไดน ามาใชบรการเปนรายไดอน บนทกบญชตามล าดบดงน
วนทมการขายบตรก านล บนทกบญชประมาณการหนสน ในงวดทมการขายบตรก านล
เดบต เงนสด xx
เครดต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล xx
วนช าระหน เปนวนทลกคาไดน าบตรก านลมาแลกสนคาหรอมาใชบรการ เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล xx
เครดต ขาย/รายไดคาบรการ xx
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 27
วนสนงวดบญช จะบนทกปรบปรงประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล ทยงไมมผน ามาใชและหมดอายมาเปนรายไดอน
เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล xx
เครดต รายไดจากบตรก านลหมดอาย xx
วธการบนทกบญชเกยวกบประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.16 ดงน
ตวอยาง 1.16 บรษทแกวฟา จ ากด กอตงครบ 60 ป เมอวนท 1 มกราคม 25x1 มยอดการขายบตรก านลเปนเงนสด จ านวน 350,000 บาท ในระหวางปมลกคาน าบตรก านลมาใช คดเปนมลคา
280,000 บาท สนปมบตรก านลหมดอายจ านวน 50,000 บาท รายการบนทกบญชเปนดงน
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนสด 350,000
เครดต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 350,000
บนทกการขายบตรก านล
ม.ค.- ธ.ค. เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 280,000
เครดต ขายสนคา 280,000
บนทกการขายสนคาตามบตรก านล
ธ.ค. 31 เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 50,000 เครดต รายไดจากบตรก านลหมดอาย 50,000
บนทกโอนสวนของบตรก านลหมดอายเปนรายได
การแสดงรายการในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของบรษท แกวฟา จ ากด (บางสวน) เปนดงตอไปน
หนา 28 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
บรษท แกวฟา จ ากด
งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) รายได :
............................................ รายไดจากบตรก านลหมดอาย 50,000
บรษท แกวฟา จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน : …………………………………
ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 20,000
3.2 ประมาณการหนสนจากการขายสนคาทมการรบประกนคณภาพ
การจ าหนายสนคาบางประเภท กจการอาจจะใหบรการหลงการขาย (After
sales services) โดยมการรบประกนคณภาพสนคาหลงการขาย โดยการใหบรการตรวจซอมหรอเปลยนสวนทช ารดเสยหายภายในระยะเวลาทก าหนด คาใชจายในการซอมแซมทเกดขนจะบนทกเปนคาใชจายในงวดทมการขาย แตการซอมแซมเปนรายการทเกดขนหลงการขายอาจเกดภายหลงจากวนสนงวดบญชทมการขาย เนองจากระยะเวลาการรบประกนยงไมสนสด ดงนนในวนสนงวดบญชกจการจงประมาณคาใชจายในการรบประกนคณภาพโดยใชขอมลและประสบการณการรบประกนคณภาพทเกดขนในอดต บนทกบญช ดงน
วนสนงวดบญช บนทกบญชประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา ในงวดทมการขายสนคา
เดบต คาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคา xx
เครดต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา xx
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 29
วนช าระหน เปนวนทลกคาไดมาใชบรการในระยะเวลาการรบประกนในงวดบญชถดไป
เดบต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา xx
เครดต เงนสด xx
วธการบนทกบญชเกยวกบประมารการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.17 ดงน
ตวอยาง 1.17 บรษท อเลคทอร จ ากด เปนผผลตและจ าหนายเครองใชไฟฟา โดยมนโยบายการรบประกนคณภาพสนคา 1 ปหลงการขาย ในป 25x1 แผนกเครองซกผา มการขายเครองซกผาไปจ านวน 50 เครอง ราคาเครองละ 18,000 บาท บรษทคาดวาจะมคาใชจายเกดขนประมาณ 20%
ของยอดขาย ในระหวางป 25x1 มลกคามาใชบรการซอมและเปลยนอะไหลทช ารดเปนเงน
35,000 บาท
ม.ค. – ม.ค. 25x2 มลกคามาใชบรการซอมและเปลยนอะไหลคดเปนเงน 100,000 บาท
ม.ย. 25x2 หมดเขตการรบประกนคณภาพสนคา
การบนทกบญช
25x1
ม.ค.- ธ.ค. เดบต เงนสด 900,000 เครดต ขายสนคา 900,000
บนทกการขายสนคา
ม.ค.- ธ.ค. เดบต คาใชจายในการรบประกนคณภาพ 35,000
เครดต เงนสด 35,000
บนทกคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคา
ธ.ค. 31 เดบต คาใชจายในการรบประกนคณภาพ 145,000
เครดต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 145,000
บนทกปรบปรงประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ
หนา 30 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
การค านวณ
ยอดขายสนคา = 900,000 บาท
ประมาณคาใชจายในการรบประกน (900,000 x 20%) = 180,000 บาท
ในระหวางปลกคามาใชบรการรบประกน = 35,000 บาท
ดงนน สวนทยงไมมาใชบรการ = 145,000 บาท
25x2
ม.ค.-ม.ค. เดบต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 100,000 เครดต เงนสด 100,000
บนทกการคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคา
ม.ย. เดบต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 45,000
เครดต รายไดจากการหมดเขตการรบประกน 45,000
บนทกการหมดเขตการรบประกนคณภาพสนคา
การแสดงรายการในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของบรษท อเลคทอร จ ากด บางสวนเปนดงตอไปน
บรษท อเลคทอร จ ากด
งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) คาใชจาย : …………………………………..
คาใชจายในการรบประกนคณภาพ 180,000
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 31
บรษท อเลคทอร จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน : ………………………………….. ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 145,000
3.3 ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย
กจการอาจมนโยบายสงเสรมการขายโดยการใหของสมนาคณ เชน แจกของแถม
แจกคปอง หรอแสตมป เมอลกคาเกบสะสมไดครบตามทก าหนดกน ามาแลกสนคาได การสงเสรมการขายลกษณะนท าใหกจการมภาระผกพนหรอหนสนทจะจายสนคาตามจ านวนทลกคามสทธ
โดยจ านวนทเกดขนนนไมแนนอน แตสามารถประมาณมลคาไดอยางนาเชอถอ กจการจะบนทกบญชประมาณการหนสนหรอหนสนโดยประมาณ ในงวดทมการขายสนคา ดงน
วนสนงวดบญช บนทกบญชประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย ในงวดทมการขายสนคา
เดบต คาใชจายในการสงเสรมการขาย xx
เครดต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย xx
วนช าระหน เปนวนทลกคาไดมาใชบรการ เดบต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย xx
เงนสด (ถาม) xx
เครดต สนคา-ทใชเปนของสมนาคณหรอสงเสรมการขาย xx
วธการบนทกบญชเกยวกบประมารการหนสนจากการสงเสรมการขาย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.18 ดงน
หนา 32 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
ตวอยาง 1.18 บรษท ขนมหวาน จ ากด เปนผผลตและจ าหนายขนมปงแผน มนโยบายสงเสรมการขาย โดยสามารถน าถงเปลาทใชบรรจขนมปง จ านวน 6 ถง พรอมเงนสด 5 บาท มาแลกซอขนมปงได 1 ถงโดยมระยะเวลาในการสงเสรมการขาย 6 เดอน เรมเดอนตลาคม 25x1 สนสดเดอนมนาคม 25x2 ยอดขายขนมปงตงแตเดอนตลาคม ถง 31 ธนวาคม 25x1 บรษทขายขนมปงไปจ านวน 30,000 ถง ราคาขายถงละ 30 บาท ราคาทนถงละ 20 บาท ในปนปรากฏวามลกคาน าถงเปลาทใชบรรจขนมปงมาแลกซอขนมปงไปเปนจ านวน 1,200 ถง จากประสบการณการขายในอดตบรษทคาดวาจะมลกคามาแลกสนคาประมาณ 70% เทานน
มกราคม 25x2 ลกคาน าถงเปลาขนมปงมาแลกซอขนมปงไปอกจ านวน 2,000 ถง มนาคม 25x2 หมดเขตการสงเสรมการขาย
การบนทกบญช
25x1
ต.ค.- ธ.ค. เดบต เงนสด 900,000
เครดต ขายสนคา 900,000
บนทกการขายขนมปง
ต.ค.- ธ.ค. เดบต เงนสด 6,000
คาใชจายในการสงเสรมการขาย 18,000
เครดต สนคาคงเหลอ 24,000
บนทกการแลกซอสนคา
ธ.ค. 31 เดบต คาใชจายในการสงเสรมการขาย 34,500
เครดต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 34,500
บนทกการปรบปรงประมาณการหนสนจากการแลกสนคา
การค านวณ
ยอดขายขนมปง 30,000 ถง แลกสนคาได (30,000/6) = 5,000 ถง ประมาณการทลกคาจะน ามาแลก (5000x 70%) = 3,500 ถง
ในระหวางปลกคาแลกไปแลว = 1,200 ถง ดงนน สวนทยงไมน ามาแลก (3,500 -1,200) = 2,300 ถง คดเปนเงนรวม 2,300 x 15 = 34,500 บาท
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 33
25x2
ม.ค. เดบต เงนสด 10,000
ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 30,000
เครดต สนคาคงเหลอ 40,000
บนทกการแลกซอสนคา
ม.ค. 31 เดบต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 4,500
เครดต รายไดจากการหมดเขตการสงเสรมการขาย 4,500
บนทกการหมดเขตการสงเสรมการขาย
การแสดงรายการในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของบรษท ขนมหวาน จ ากด บางสวนเปนดงตอไปน
บรษท ขนมหวาน จ ากด
งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) คาใชจาย : …………………………………..
คาใชจายในการสงเสรมการขาย 52,500
บรษท ขนมหวาน จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน : ………………………………….. ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 34,500
หนา 34 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
หนสนทอาจเกดขน (Contingent liabilities)
ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 37 เรอง ประมาณการหนสน หนสนทอาจเกดขน และสนทรพยทอาจเกดขน (ปรบปรง 2557) ไดใหความหมายของหนสนทอาจเกดขน และการรบรหนสนทอาจเกดขน ไวดงน
1. ความหมายของหนสนทอาจเกดขน
หนสนทอาจเกดขน หมายถง รายการขอใดขอหนงตอไปน
1.1 ภาระผกพนทอาจมอยอนเนองมาจากเหตการณในอดต ซงความมอยจรงของภาระผกพนนนจะไดรบการยนยนตอเมอเหตการณในอนาคตซงยงมความไมแนนอนเหตการณหนงหรอมากกวาหนงเหตการณเกดขนหรอไมเกดขน โดยเหตการณดงกลาวตองไมอยในการควบคมของกจการ
1.2 ภาระผกพนในปจจบน ซงเกดขนจากเหตการณในอดตแตไมสามารถรบรเปนหนสนได เนองจากเปนไปตามขอใดขอหนงตอไปน
1.2.1 ไมมความเปนไปไดคอนขางแนทกจการจะสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจเพอจายช าระภาระผกพน
1.2.2 จ านวนของภาระผกพนไมสามารถวดมลคาไดอยางนาเชอถอเพยงพอ จากขางตน หนสนทอาจเกดขน หมายถง ภาระผกพนทอาจเกดขนจากเหตการณใน
อดต ซงจะรวามภาระผกพนอยจรงหรอไม ขนอยกบเหตการณในอนาคตซงยงมความไมแนนอนและกจการไมสามารถควบคมได เชน การถกฟองคดหรอเรยกรองคาเสยหายทเกดขนแลวแตยงไมทราบผล การค าประกนหนสนของผ อน ความเสยงจากการเวนคนสนทรพย เปนตน
2. การรบรหนสนทอาจเกดขน
กจการจะไมรบรหนสนทอาจเกดขนในงบแสดงฐานะการเงน แตตองเปดเผยขอมลเกยวกบหนสนทอาจเกดขนไวในหมายเหตประกอบงบการเงน ตวอยางเชน กจการมหนสนทอาจจะเกดขนจากการประเมนภาษ 10 ลานบาท กจการก าลงยนอทธรณการประเมน แตฝายบรหารและทปรกษาดานกฎหมายของกจการเชอวาผลคดจะเปนไปในทางทดตอกจการ ขอยตของการประเมนดงกลาวยงไมอาจทราบไดในขณะน หรอกจการมคดความทอยในระหวางการพจารณาของศาล ซงศาลยงไมตดสนวาจะแพหรอชนะ ถากจการแพคดตองเปนผ รบผดชอบคาทนายและคาเสยหายตางๆ แตถาชนะกไมตองรบผดชอบคาใชจายเหลาน
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 35
สรป
หนสน เปนภาระผกพนทสงผลท าใหกจการตองจายช าระหนใหแกบคคลอนในอนาคต
การช าระหนสนอาจจายช าระเงนสด สนทรพยหรอบรการกไดแลวแตจะตกลงกนไว
การรบรเปนหนสนจะรบรในงบการเงนเมอเขาเงอนไข 2 ประการ คอ (1) มความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะตองสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากร ทมในอนาคต (2) มลคาของภาระผกพนทตองช าระนนสามารถวดหรอก าหนดจ านวนเงนไดอยานาเชอถอ
การจดประเภทหนสน สามารถแบงประเภทตามการวดมลคาไดเปน 3 ประเภท คอ (1) หนสนทสามารถก าหนดมลคาไดแนนอน หมายถง หนสนหมนเวยนทกจการสามารถก าหนดจ านวนเงนไดแนนอน หรอประมาณไดอยางนาเชอถอแมวาในบางครงกจการไมอาจทจะก าหนด เวลาในการช าระหนไดอยางแนนอน (2) ประมาณการหนสน หมายถง หนสนทมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทตองจายช าระ และ (3)หนสนทอาจเกดขน หมายถง หนสนทมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทตองจายช าระ
หากใชเกณฑรอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตเปนเกณฑสามารถแบงหนสนเปน
2 ประเภท คอ (1) หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนทจะตองจายช าระในระยะเวลา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน และ (2) หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนทจะตองจายช าระในระยะเวลาทเกนกวา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน
หนา 36 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท สมาลย จ ากด ซอสนคาเมอวนท 16 กนยายน 25x1 จ านวน 57,500 บาท เงอนไข 2/15 , n/45 ตอมาวนท 30 กนยายน 25x1 จายช าระหนบางสวนจ านวน 40,000 บาท
สวนทเหลอจะช าระในวนสนเดอนถดไป
ใหท า บนทกบญชเกยวกบเจาหนการคาวธยอดขนตน และ วธยอดสทธ
ขอ 2. ตอไปนเปนรายการทเกยวกบตวเงนจายของบรษท สร จ ากด
25x1
มกราคม 20 ออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอซอสนคา 30,000 บาท อาย 60 วน มนาคม 5 ออกตวเงนจายเพอช าระหนเจาหนการคา จ านวน 42,000 บาท ระยะเวลา 3
เดอน อตราดอกเบย 10% ตอป
มนาคม 21 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนด
พฤษภาคม 31 ออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร จ านวน 150,000
บาท ระยะเวลา 1 ป ธนาคารคดสวนลด 8%
มถนายน 5 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย
ตลาคม 17 ออกตวเงนจายชนดมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร จ านวน 90,000
บาท ระยะเวลา 120 วน อตราดอกเบย 12% ตอป
ธนวาคม 31 ปรบปรงดอกเบยตวเงนจาย ณ วนสนงวด
25x2
กมภาพนธ 14 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย
พฤษภาคม 31 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนด
ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 37
ขอ 3. รายการตอไปนเปนรายการคาของบรษท น าเยน จ ากด
25x1
มกราคม 15 ซอสนคาเปนเงนเชอจากรานฟาใสจ านวน 27,000 บาท เงอนไข 2/20,n/60 (วธยอดขนตน)
28 จายช าระหนใหรานฟาใสทงหมด
มนาคม 1 ซอรถยนตในราคา 350,000 บาท โดยช าระเปนเงนสด 150,000 บาท จ านวนทเหลอจายเปนตวเงน อาย 1 ป อตราดอกเบย 7%
พฤษภาคม 1 ออกตวเงนจายเพอขอก เงนจากธนาคาร 100,000 บาท เปนตวชนดไมมดอกเบยอายตว 120 วน ธนาคารหกสวนลด 7%
กรกฎาคม 20 ซออปกรณส านกงานจ านวน 66,000 บาท ช าระดวยเงนสดทนท 30,000 บาท สวนทเหลอจะช าระเดอนถดไป
สงหาคม 18 จายช าระหนเจาหนคาอปกรณส านกงานทงหมด
29 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนด
กนยายน 10 ก เงนจากธนาคารจ านวน 50,000 บาท ระยะเวลา 6 เดอน อตราดอกเบย 7%
ธนวาคม 30 คางจายคาเชาอาคารจ านวน 2 เดอน ๆ ละ 12,000 บาท
25x2
มนาคม 1 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย
มนาคม 10 จายช าระหนเงนกพรอมดอกเบย
ใหท า
1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
2. บนทกรายการปรบปรง ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 4. ธนวาคม 25x1 บรษท กนตา จ ากด จายเงนเดอนพนกงาน 20 คน คนละ 12,500 บาท คดเปนเงนทงหมด 250,000 บาท โดยหกภาษเงนได ณ ทจาย 1% และหกเงนประกนสงคมอก 5% (และบรษทสมทบประกนสงคมอก 5%)
ใหท า บนทกรายการขางตนในแตละกรณ ดงน
หนา 38 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
กรณท 1 พนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด
กรณท 2 นายจางหรอกจการเปนผจายคาภาษเงนไดใหทงหมด
กรณท 3 นายจางหรอกจการออกคาภาษเงนไดใหบางสวน
ขอ 5. กจการเปนผผลต ยาสฟน ไดจดกจกรรมสมนาคณใหกบลกคา โดยก าหนดใหลกคาน ากลองยาสฟน จ านวน 10 กลอง พรอมเงน 6 บาท มาแลกกบ สบได 1 กอน กจการประมาณวาจะมลกคาจ านวนประมาณ 80% ของลกคาทงหมดมาใชสทธแลกสบกบกจการ โดยโครงการนจะเรมในเดอนพฤศจกายน 25x1 ไปจนถงเดอนเมษายน 25x2
วนท 15 ตลาคม 25x1 กจการซอสบ มาเพอเปนของสมนาคณ จ านวน 30,000 กอน กอนละ 20 บาท
วนท 1- 30 พฤศจกายน 25x1 กจการขายยาสฟน จ านวน 400,000 กลอง ราคาขายกลองละ 15 บาท
ระหวางเดอน พฤศจกายน ถง ธนวาคม 25x1 มลกคาน ากลองยาสฟน จ านวน 90,000 กลอง พรอมเงนสดตามเงอนไขมาแลกกบสบ
สนป 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการสงเสรมการขาย
มนาคม 25x2 มลกคาน ากลองยาสฟน จ านวน 200,000 กลอง พรอมเงนสดตามเงอนไขมาแลกสบ และเดอนเมษายน 25x2 หมดเขตการแลกซอสนคา
ใหท า 1. บนทกรายการเกยวกบการแลกซอสนคาระหวางเดอนพฤศจกายน 25x1 ถง เดอน
เมษายน 25x2 ทงหมดในสมดรายวนทวไป
2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
3. แสดงรายการคาใชจายในการแลกซอสนคาในงบก าไรขาดทนบางสวนส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 39
ขอ 6. บรษท ขนมไทย จ ากด จดโปรแกรมสงเสรมการขายโดยใหลกคาน าถงขนมอบกรอบเปลา จ านวน 5 ถง มาแลกซอของเลน 1 ชน ไดในราคา 9 บาท จากประสบการณในอดต ลกคาเคยน าถงเปลามาแลกของสมนาคณเพยง 40% ของสนคาทขาย
ป 25x1 บรษท ขนมไทย จ ากด ขายขนมอบกรอบ 100,000 ถง ราคาถงละ 20 บาท กจการซอของเลนไว 10,000 ชน ในราคาชนละ 10 บาท
ระหวางป 25x1 มลกคาน าถงขนมมาแลกของเลน 30,000 ถง สนป 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการสงเสรมการขาย
ป 25x2 มลกคาน าถงขนมมาแลกของเลน 8,000 ถง และโปรแกรมสงเสรมการขายดงกลาวไดหมดอายลงในเดอนสงหาคม 25x2
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบการสงเสรมการขายระหวางป 25x1 ถง ป 25x2 ทงหมดใน
สมดรายวนทวไป
2. แสดงรายการสนคาสมนาคณและประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงน
บางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
3. แสดงรายการคาใชจายในการสงเสรมการขายในงบก าไรขาดทนบางสวนส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 7. บรษท แกวตาสรรพสนคา จ ากด ขายบตรก านลไป 200,000 บาท จากประสบการณในอดต ผ ไมน าบตรมาแลกสนคามนอยมากจนไมมนยส าคญ ในระหวางป 25x1 มผน าบตรมาแลกสนคาจ านวน 170,000 บาท และสนงวดมบตรก านลหมดอายอก 10,000 บาท
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบการขายบตรก านลในสมดรายวนทวไป
2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน
3. แสดงรายไดจากบตรก านลหมดอายในงบก าไรขาดทนบางสวน
หนา 40 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
ขอ 8. บรษท เพชรดารา จ ากด ขายเครองคอมพวเตอร 50 เครอง ในราคาเครองละ 20,000
บาท ในป 25x1 บรษทรบประกนคณภาพเปนเวลา 1 ป จากประสบการณในอดตคาใชจายในการรบประกนโดยเฉลยมจ านวน 1,000 บาทตอเครอง
ในระหวางปมคาใชจายในการรบประกนคณภาพเกดขนแลว 40%
31 ธนวาคม 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการรบประกนคณภาพ
ตอมาในป 25x2 มคาใชจายในการรบประกนของป 25x1 เกดขน 10,000 บาท สวนทเหลอหมดอายการรบประกน
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบการรบประกนคณภาพสนคาระหวางป 25x1 ถง ป 25x2
ทงหมดในสมดรายวนทวไป
2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
3. แสดงรายการคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคาในงบก าไรขาดทนบางสวน
ส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 9. บรษท ลลา จ ากด เปนผผลตและจ าหนายน าหอม มนโยบายสงเสรมการขายโดยการขาย น าหอม 1 ขวดแจกแสตมป 5 ดวง โดยลกคาสามารถน าแสตมป จ านวน 30 ดวง มาแลกน าหอมฟร 1 ขวด โดยมระยะเวลาในการสงเสรมการขาย 1 ป เรมเดอนมถนายน 25x1 สนสดเดอนพฤษภาคม 25x2 ยอดขายน าหอมตงแตเดอนมถนายน 25x1 ถง 31 ธนวาคม 25x1 บรษทขายน าหอมไปจ านวน 6,000 ขวด ราคาขายขวดละ 100 บาท ราคาทนขวดละ 60 บาทจากประสบการณการขายในอดตบรษทคาดวาจะมลกคามาแลกสนคาประมาณ 50% เทานน
ม.ย. – ธ.ค. 25x1 ลกคาน าแสตมปจ านวน 6,000 ดวง มาแลกน าหอมไป
ม.ค. – พ.ค. 25x2 ลกคาน าแสตมปจ านวน 7,500 ดวง มาแลกน าหอมไปอก
31 พ.ค. 25x2 หมดเขตการแลกสนคา
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบการสงเสรมการขายระหวางป 25x1 ถง ป 25x2 ทงหมดใน
สมดรายวนทวไป
บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 41
2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
3. แสดงรายการคาใชจายในการสงเสรมการขายในงบก าไรขาดทนบางสวนส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 10. บรษท แกวดารา จ ากด เปนบรษทผจดจ าหนายทนอนยางพารา ในป 25x1 บรษทขายทนอนยางพาราจ านวน 800 ชน ในราคาชนละ 1,500 บาท บรษทรบประกนคณภาพเปนเวลา 1 ป จากประสบการณในอดตคาใชจายในการรบประกนจะเกดขนประมาณ 15% ของยอดขาย ในระหวางปมคาใชจายในการรบประกนคณภาพเกดขนแลว 50,000 บาท
31 ธนวาคม 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการรบประกนคณภาพ
ป 25x2 มคาใชจายในการรบประกนของป 25x1 เกดขน 90,000 บาท สวนทเหลอหมดเขตการการรบประกนคณภาพ
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบการรบประกนคณภาพสนคาระหวางป 25x1 ถง ป 25x2
ทงหมดในสมดรายวนทวไป
2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
3. แสดงรายการคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคาในงบก าไรขาดทนบางสวน
ส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 11. บรษท จรนนท จ ากด ไดท าการตรวจสอบบญชประจ าป 25x1 ของ ปรากฏวาพบขอมลตาง ๆ ดงตอไปน
1. ปลายป 25x1 บรษทถกพนกงานฟองรองคาเสยหายเนองจากบรษทไมมระบบการปองกนความปลอดภยท าใหพนกงานเกดอบตเหตไดรบบาดเจบขาขาด ศาลยงไมตดสนคดน แตมความเปนไปไดคอนขางแนทบรษทจะแพคด และประมาณไดอยางนาเชอถอวาบรษทจะตองเสยคาชดเชยจ านวน 1 ลานบาท
หนา 42 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน
2. โกดงสนคาของบรษทตงอยรมฝงแมน า บรษทไมไดท าประกนส าหรบความเสยหายทอาจเกดขนจากการถกน าทวมไว จากเหตการณในอดตพบวาโกดงสนคาของบรษทไมเคยไดรบความเสยหายจากน าทวมเลย แตอาจจะมความเปนไปไดวาน าจะทวมโกดงสนคาของบรษท
3. บรษทถก บรษท ธารา จ ากด ฟองรองวาบรษทไดท าการละเมดลขสทธสนคาของบรษท ธารา จ ากด โดยถกฟองรองคาละเมดลขสทธจ านวน 3 ลานบาท แตศาลยงไมไดตดสนคด
4. บรษทสงซอรถยนตจากบรษทแหงหนง ราคา 900,000 บาท มการช าระเงนมดจ าและออกใบก ากบสนคาเรยบรอย แตบรษทยงไมไดรบรถเนองจากเกดความลาชาในการขนสง
5. ระหวางป 25x1 บรษทขายสนคาโดยมการรบประกนหลงการขาย 1 ป จ านวน 900,000 บาท ปรากฏวาในป 25x1 ไมมลกคามาใชบรการหลงการขายเลย
ใหท า ใหพจารณาวาควรจะแสดงรายการขางตนในงบการเงนอยางไรพรอมใหเหตผล
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
การประกอบธรกจเพอใหการด าเนนงานเปนไปดวยด และมการบรหารงานทมความตอเนอง ตลอดจนถงการขยายกจการในอนาคต ท าใหกจการตองการเงนทนเพอมาใชในการลงทนระยะยาว การจดหาเงนทนของกจการสามารถท าไดโดยระดมทนจากผ ถอห น หรอบางกจการจ าเปนตองหาเงนทนมาจากแหลงเงนทนภายนอกดวยการกอหนสนระยะยาวหรอหนสนไมหมนเวยน โดยผลตอบแทนทกจการตองจายใหนกลงทนจะมความแตกตางกน ถาเปนการจดหาเงนทนจากการออกหนทนกจการตองจายผลตอบแทนใหแกผ ถอหนทนในรปของเงน ปนผล ซงไมถอเปนคาใชจายแตจะถอเปนสวนหนงของการแบงก าไร หากจดหาเงนทนจากบคคลภายนอกดวยการกอหนสนระยะยาวกจการตองจายผลตอบแทนใหแกบคคลภายนอกในรปของดอกเบยจาย ถอเปนคาใชจายทางภาษได การกอหนสนระยะยาวหรอหนสนไมหมนเวยนมลกษณะแตกตางจากหนสนหมนเวยนในเรองของระยะเวลาในการช าระคน คอ มระยะเวลาการช าระคนเกนกวาหนงป เนอหาในบทนจะกลาวถงความหมายของหนสนไมหมนเวยน ประเภทของหนสนไมหมนเวยน วธการบนทกบญชและการแสดงรายการในงบการเงน
ความหมายและลกษณะของหนสนไมหมนเวยน
ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง 2557) เรอง การน าเสนองบการเงน ไดก าหนดไววา หนสนจะจดประเภทเปนหนสนไมหมนเวยน เมอหนสนนนเปนไปตามเงอนไขตรงกนขามกบหนสนหมนเวยน คอ
1. มการช าระเกนกวารอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตของกจการ 2. วตถประสงคเบองตนไมไดมไวเพอคา
3. ก าหนดช าระเกนกวา 12 เดอนนบจากรอบระยะเวลารายงาน จากขางตนสามารถสรปไดวา หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนหรอภาระผกพนทจะ
ถงก าหนดเกนกวา 1 ป หรอเปนหนสนระยะยาวทกจการจะจายช าระหนสนนนเกนกวารอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ
หนา 44 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
ความส าคญของหนสนไมหมนเวยน
หนสนไมหมนเวยนมความส าคญในการเปนทางเลอกของกจการในการจดหาเงนทนหลายประการ ดงน
1. เปนแหลงเงนทนเดยวทกจการสามารถหาไดในขณะนน เนองจากการหาแหลงเงนทนดวยการเพมสวนของเจาของอาจกระท าไดยาก
2. หากกจการออกเปนตราสารหน เชน หนก กจการสามารถวางแผนการจายดอกเบยทอาจจะต ากวาผลตอบแทนทจายจากเงนปนผลได และมระยะเวลาทก าหนดไวแนนอน
3. การไดเปรยบทางภาษ เนองจากดอกเบยทจายใหผ ถอตราสารหนถอเปนคาใชจายทสามารถน าไปหกก าไรเพอเสยภาษเงนได ในขณะทเงนปนผลทกจการจายไปไมสามารถน าไปหกก าไรเพอเสยภาษเงนได
4. ไมตองมผ มสทธออกเสยงในกจการเพมขน เพราะการออกตราสารหนใหกบผ ถอหนเปนบคคลภายนอก มผลท าใหสทธสวนไดเสยของเจาของไมลดลงและรกษาสดสวนการบรหารงานตอไปไดเหมอนเดม
ประเภทของหนสนไมหมนเวยน
พมพพนา ปตธวชชย และณฐชานนท โกมทพฒพงศ (2556 : 91) ไดกลาวไววา ประเภทของตราสารหนระยะยาวซงจดประเภทเปนหนสนไมหมนเวยน แบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตราสารหนทไมมการซอขายในตลาดทน ไดแก สญญาเงนก ยมระยะยาว ตวเงนจาย และตราสารหนทมการซอขายในตลาดทน ไดแก พนธบตรรฐบาล หนก
พรรณภา รอดวรรณะและคณะ (2552 : 63) ไดกลาวไววา โดยทวไปการจ าแนกรายการหนสนไมหมนเวยน ไดแก เงนก ยมระยะยาวจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน เงนก ยมระยะยาวอน และหนสนไมหมนเวยนอน
จากขางตน สามารถสรปไดวา ประเภทของหนสนไมหมนเวยน ประกอบดวย
1. หนกหรอพนธบตร 2. เงนก ยมระยะยาว
3. ตวเงนจายระยะยาว
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 45
หนกหรอพนธบตร (Bonds payable or debenture )
เมอกจการตองการจดหาเงนลงทนระยะยาวเพอมาใชในการด าเนนงาน การออกหนกซงเปนหนสนระยะยาวจะสงผลใหกจการจดหาเงนไดงายกวาการจดหาเงนทนจากนกลงทน เมอมผมาซอหนกของกจการผ ซอหนก รายนนจะมฐานะเปนเจาหนของกจการ และผลตอนแทนทผ ซอหนก จะไดรบคอดอกเบยทกจการจะจายใหตามอตราทก าหนดไวในหนก และจะไดรบช าระเงนในราคาตามมลคาของห นก ตามระยะเวลาทก าหนดไวในห นก โดยการศกษาห นก จะเรมตงแตความหมายของหนก คณสมบตของหนก ชนดของหนก การบญชส าหรบหนก และการแสดงรายการในงบการเงน โดยมรายละเอยดดงน
1. ความหมายของหนก พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ไดใหความหมายไววา
หนก หมายถง ตราสารแหงหนไมวาจะเรยกชอใดทแบงเปนหนวยแตละหนวยมมลคาเทากน และก าหนดประโยชนตอบแทนไวเปนการลวงหนา ในอตราเทากนทกหนวย โดยบรษทออกใหแกผ ใหก ยมหรอผ ซอ เพอแสดงสทธจะไดรบเงนหรอผลประโยชนอนของผ ถอตราสารดงกลาว
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1229 ไดก าหนดไววาบรษทจ ากดออกหนก ไมได แตบรษทมหาชนจ ากด ตามมาตรา 145 ไดก าหนดวา ในการก เงนของบรษทสามารถท าไดโดยการออกหนก เพอเสนอขายตอประชาชน แตตองเปนไปตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
นจร พเชฐกล (2556 : 5) ไดใหความหมายไววา หนก หมายถง ตราสารแสดงพนธะหนสน โดยอาจจะออกใหกบผ ถอหรอระบชอผ ถอลงในตราสารกได ตามปกตในตราสารจะแสดงราคาตามมลคาอนเปนจ านวนเงนตนทจะตองจายช าระ ณ วนถงก าหนด อตราดอกเบยและก าหนดเวลาการจายดอกเบย
จากขางตนสามารถสรปไดวา หนก คอ ตราสารทางการเงนทกจการออกใหเพอเปนหลกฐานในการก ยมเงนระยะยาว โดยปกตหนก จะแสดงราคาตามมลคาซงจะตองจายช าระ ณ วนครบก าหนด ก าหนดเวลาช าระคนหรอวนไถถอน อตราดอกเบยและวนทจะตองจายดอกเบย
2. ชนดของหนก
การออกหนก มหลายลกษณะ ขนอยกบนโยบายของกจการทน าหนก ออกขายและขนอยกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจในขณะนน ซงการออกหนกจะตองอยภายใตการก ากบดแล
หนา 46 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
โดยพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย พ.ศ. 2535 ซงชนดของหนกสามารถแบงไดหลายลกษณะ ดงน
2.1 หนกทมสนทรพยค าประกน (Secured bonds) คอ หนก ทกจการออกโดยน า
สนทรพยมาค าประกนหนกนน ถากจการเลกหรอลมละลาย ผ ถอหนกชนดนมสทธไดรบช าระหน จากจ านวนเงนทขายสนทรพยทค าประกนหนกนนกอนเปนอนดบแรก หากเงนสดจากการขายสนทรพยค าประกนไมเพยงพอช าระหนผ ถอหนก กจะกลายเปนเจาหนทวไปส าหรบยอดหนทยงไมจายช าระ
2.2 หนกทไมมสนทรพยค าประกน (Unsecured bonds) คอ หนก ทกจการออกโดยไมมสนทรพยมาค าประกนหนกนน ถากจการเลกหรอลมละลาย ผ ถอหนกชนดนมสทธเหมอนเจาหนทวไปของกจการ ซงมสทธไดรบช าระหนเทากบเจาหนคนอน ๆ
2.3 หนกทระบชอผถอ (Registered bonds) หนก ชนดนจะจายเงนตนและดอกเบยใหกบผ ถอหนก ทมชออยในทะเบยนผ ถอหน การซอขายหนกจะตองมการออกหนใบใหม
2.4 หนกทไมระบชอผถอ (Coupon bonds) หนก ชนดนจะจายเงนตนและดอกเบยใหกบผ ถอกรรมสทธ การโอนกรรมสทธสามารถกระท าไดโดยการสงมอบใบหน
2.5 หนกทไมจายดอกเบยจนกระทงถงวนครบก าหนดไถถอน (Zero-coupon
bonds) คอ หนก ทไมมการจายดอกเบยระหวางงวด แตจะจายพรอมเงนตนเมอหนกครบก าหนดไถถอน
2.6 หนกชนดไถถอนกอนครบก าหนด (Callable bonds) คอ หนก ทกจการผออกมสทธทจะเรยกหนกมาไถถอนคนกอนวนครบก าหนดได
2.7 หนกแปลงสภาพ (Convertible bonds) คอ หนก ทใหสทธแกผ ถอหนก ทจะน าไปแลกหรอแปลงสภาพเปนหนทนตามเงอนไข เวลา และราคาทระบไวในใบหนนน
2.8 หนกทครบก าหนดไถถอนเปนงวด (Serial bonds) คอ หนก ทออกพรอมกนทงจ านวนแตครบก าหนดไถถอนเปนงวด ๆ เชน กจการน าหนกออกขายป 25x1 ราคาตามมลคา 100,000 บาท ครบก าหนดไถถอนในป 25x5 ถง 25x4 ปละ 20,000 บาท
2.9 หนกทครบก าหนดไถถอนทงจ านวน (Term bonds) คอ หนก ทออกพรอมกนและครบก าหนดไถถอนพรอมกนทงจ านวน เชน กจการน าหนก ออกขายป 25x1 ราคาตามมลคา 500,000 บาท ครบก าหนดไถถอนในป 25x4 ทงจ านวน คอ 500,000 บาท
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 47
3. การบญชส าหรบหนก
การขายหนก ของกจการนน กจการตองค านวณราคาขายห นก โดยพจารณาอตราดอกเบยหนก ของกจการเปรยบเทยบกบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด ซงกจการอาจขายหนก ไดในราคาแตกตางกนดงน
1. ถาอตราดอกเบยของหนก ใกลเคยงหรอเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดกจการจะขายหนก ไดในราคาตามมลคา
2. ถาหากอตราดอกเบยของหนกต ากวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด ค านวณราคาขายหนก ไดจาก การน ามลคาปจจบนของหนก บวกดวย มลคาปจจบนของดอกเบยหนกกจการอาจขายหนก ไดในราคาต ากวามลคา
3. ถาอตราดอกเบยของหนกสงกวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดกจการจะขายหนก ไดในราคาทสงกวามลคา
การทราคาขายหนก ต ากวาหรอสงกวามลคาถอเปนการชดเชยดอกเบยของหนก ทมอตราแตกตางจากอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดนนเอง ในการขายหนกจะบนทกบญชหนกดวยราคาตามมลคาเสมอ และบนทกสวนตางทเกดจากการขายหนก ในราคาต ากวามลคาใน
บญชสวนลดมลคาหนก (Premium on bonds) และบนทกสวนตางทเกดจากการขายหนก ในราคาสงกวามลคาในบญชสวนเกนมลคาหนก (Discount on bonds) บญชสวนลดมลคาหนก หรอสวนเกนมลคาหนก เปนบญชปรบมลคาบญชของหนก ใหเปนมลคาปจจบน โดยน าบญชสวนเกนมลคาหนก ไปบวกกบบญชหนก หรอน าบญชสวนลดมลคาหนก ไปหกจากบญชหนก เพอแสดงมลคาปจจบนของหนก ในงบแสดงฐานะการเงน การบนทกบญชส าหรบหนก จะมวธการดงน
3.1 การขายหนก
การน าหนก ออกขายนน กจการอาจขายหนก ตรงตามงวดการจายดอกเบย คอขายห นก ในวนทก าหนดจายดอกเบย หรอขายห นก ระหวางงวดการจายดอกเบยคอขายห นกหลงจากวนทก าหนดจายดอกเบย เชน กจการออกหนก 100,000 บาท ก าหนดจายดอกเบยทกวนท 1 มนาคมของทกป หากกจการน าหนกออกขายในวนท 1 มนาคม ถอวากจการขายหนกตรงงวดดอกเบย หากกจการน าหนก ออกขายวนท 1 กรกฎาคม ถอวากจการขายหนก ระหวางงวดดอกเบย ซงการบนทกบญชจะเปนดงน
หนา 48 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
3.1.1 กรณออกขายหนกตรงงวดดอกเบย
กรณท 1 ขายหนก ในราคาเทากบราคาตามมลคา
เดบต เงนสด xx
เครดต หนก xx
กรณท 2 ขายหนก ในราคาต ากวาราคาตามมลคา
เดบต เงนสด xx
สวนลดมลคาหนก xx
เครดต หนก xx
กรณท 3 ขายหนก ในราคาสงกวาราคาตามมลคา
เดบต เงนสด xx
เครดต หนก xx
สวนเกนมลคาหนก xx
3.1.2 กรณออกขายหนกระหวางงวดดอกเบย
การขายหนก ระหวางงวดดอกเบยเปนการขายหนก โดยรวมดอกเบยคางจายตงแตวนทจายดอกเบยครงสดทายจนถงวนทขายหนก ในการจายดอกเบยในงวดตอไป กจการผออกหนกจะจายคนดอกเบยจ านวนน ใหแกผ ซอหนก บนทกบญชดงน
กรณท 1 ขายหนก ในราคาเทากบราคาตามมลคา
เดบต เงนสด xx
เครดต หนก xx
ดอกเบยคางจาย xx
กรณท 2 ขายหนก ในราคาต ากวาราคาตามมลคา
เดบต เงนสด xx
สวนลดมลคาหนก xx
เครดต หนก xx
ดอกเบยคางจาย xx
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 49
สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก จ านวนงวดดอกเบย
กรณท 3 ขายหนก ในราคาสงกวาราคาตามมลคา
เดบต เงนสด xx
เครดต หนก xx
สวนเกนมลคาหนก xx
ดอกเบยคางจาย xx
3.2 การตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก
สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก เกดจากการทกจการขายหนก ไดในราคาสงกวาหรอต ากวาราคาตามมลคา เนองมาจากอตราดอกเบยของหนก ไมเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด บนทกการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก เขาบญชดอกเบยจาย เปนการปรบดอกเบยจายของหนกตามบญชใหใกลเคยงกบดอกเบยจายทแทจรง บนทกบญชดงน
บนทกการตดสวนเกนมลคาหนก
เดบต สวนเกนมลคาหนก xx
เครดต ดอกเบยจาย xx
บนทกการตดสวนลดมลคาหนก
เดบต ดอกเบยจาย xx
เครดต สวนลดมลคาหนก xx
วธการตดสวนเกนมลคาหนกหรอสวนลดมลคาหนก ม 2 วธ คอ
3.2.1 วธเสนตรง (Straight-line method) เปนการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ไปเปนดอกเบยจายดวยจ านวนเทากนทกงวด ซงเมอครบก าหนดไถถอนหนก สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก กจะถกตดออกไปหมดพอด ค านวณโดยการน าสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกหารดวยจ านวนงวดดอกเบย เขยนเปนสมการค านวณไดดงน
สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนตดบญชตองวด =
หนา 50 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
3.2.2 วธอตราดอกเบยทแทจรง (Effective interest method) เปนการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ไปเปนดอกเบยจาย โดยการค านวณหาอตราดอกเบยในทองตลาดหรออตราดอกเบยทแทจรง ณ วนทน าหนกออกขาย ค านวณดอกเบยจายในแตละงวดไดโดยการน าราคาตามบญชของหนก ณ วนตนงวด คณกบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด ดอกเบยจายทไดในแตละงวดจะมจ านวนไมเทากน แตอตราดอกเบยทแทจรงในแตละงวดจะเทากน ผลตางระหวางดอกเบยทแทจรงกบดอกเบยทค านวณไดในแตละงวดเปนจ านวนทน าไปตดบญชสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก สามารถเขยนสมการค านวณดอกเบยทแทจรงของหนก ไดดงน
ดอกเบยทแทจรง = ราคาปจจบนหรอราคาตามบญชหนก × อตราดอกเบยทแทจรง
3.3 การจายดอกเบย
เปนการบนทกการจายดอกเบยหนก ค านวณไดโดยการน าราคาตามมลคาหนก คณกบอตราดอกเบยของหนก เขยนเปนสมการค านวณไดดงน
ดอกเบยจาย = ราคาตามมลคาหนก x อตราดอกเบยของหนก x ระยะเวลา
การบนทกบญช เปนดงน
เดบต ดอกเบยจาย xx
เครดต เงนสด xx
หากกจการบนทกการตดบญชสวนลดมลคาหนกหรอสวนเกนมลคาหนก ตรงกบงวดการจายดอกเบย ดอกเบยจายจะบนทกบญชดวยจ านวนเทากบ เงนสดจายตองวดบวกสวนลดมลคาหนกตดบญช หรอสวนเกนมลคาหนกหกเงนสดจายตองวด การบนทกบญชดงน
บนทกการตดสวนลดมลคาหนก
เดบต ดอกเบยจาย xx
เครดต เงนสด xx สวนลดมลคาหนก xx
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 51
บนทกการตดสวนเกนกวามลคาหนก
เดบต ดอกเบยจาย xx
สวนเกนมลคาหนก xx
เครดต เงนสด xx
3.4 การไถถอนหนก
การไถถอนหนกหรอก าหนดเวลาช าระคนเงนก กจการอาจเลอกไถถอนหนก เมอครบก าหนด หรอกอนครบก าหนดตามความพรอมของกจการ
3.4.1 การไถถอนหนกเมอครบก าหนด มลคาตามบญชของหนก ณ วนไถ ถอนจะเทากบราคาตามมลคาหนก ไมวากจการจะออกหนก ในราคาใด ถามสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก กจะถกตดขายไปแลวทงหมด การบนทกบญชการไถถอนหนกดงน
เดบต หนก xx
เครดต เงนสด xx
3.4.2 การไถถอนหนกกอนวนครบก าหนด การไถถอนหนกกอนครบก าหนด
สามารถกระท าได หากกจการผออกหนก มเงนทนหมนเวยนมากพอทจะไถถอนหนก กลบคนมา และเงอนไขการออกหนก ระบไววาสามารถไถถอนคนกอนวนครบก าหนดได ซงการไถถอนหนกกอนวนครบก าหนดจะมราคาไถถอนระบไวซงมกจะมราคาสงกวาราคาตามมลคาหนก เพอชดเชยใหกบผ ถอหนก ทตองสญเสยดอกเบยทจะไดรบในอนาคต การบนทกบญชการไถถอนหนก ดงน
3.4.2.1 กรณมสวนลดมลคาหนก หากตองการไถถอนหนกกอนวน
ครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนลดมลคาหนกทงหมด การไถถอนหนกจะเกดก าไรหรอขาดทนจากการไถถอนหนก แสดงรายการในงบก าไรขาดทนของกจการ การบนทกบญชเปนดงน
กรณเกดผลขาดทนจากการไถถอน
เดบต หนก xx ขาดทนจากการไถถอนหนก xx
เครดต เงนสด xx
สวนลดมลคาหนก xx
หนา 52 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
กรณเกดก าไรจากการไถถอน
เดบต หนก xx
เครดต เงนสด xx
สวนลดมลคาหนก xx
ก าไรจากการไถถอนหนก xx
3.4.2.2 กรณมสวนเกนมลคาหนก หากตองการไถถอนหนก กอนวนครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนเกนมลคาหนก ทงหมด การไถถอนหนกจะเกดก าไรหรอขาดทนจากการไถถอนหนก แสดงรายการในงบก าไรขาดทนของกจการ การบนทกบญชเปนดงน
กรณเกดผลขาดทนจากการไถถอน
เดบต หนก xx สวนเกนมลคาหนก xx
ขาดทนจากการไถถอนหนก xx
เครดต เงนสด xx
กรณเกดก าไรจากการไถถอน
เดบต หนก xx
สวนเกนมลคาหนก xx
เครดต เงนสด xx
ก าไรจากการไถถอนหนก xx
3.5 การบนทกรายการเกยวกบหนก
เนองจากปจจยทมผลตอการบนทกรายการเกยวกบหนก ไดแก ราคาขายหนก วนทขายหนก อายของหนก และอตราดอกเบยหนก กบอตราดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด การค านวณดอกเบยหนก ตามวธดอกเบยทแทจรง และการบนทกรายการบญชเกยวกบหนก จงสามารถแบงออกไดเปน 6 กรณ ดงน
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 53
กรณท 1 การขายหนก ในราคาตามมลคาตรงงวดดอกเบย
กรณท 2 การขายหนก ในราคาตามมลคาระหวางงวดดอกเบย
กรณท 3 การขายหนก ในราคาต ากวามลคาตรงงวดดอกเบย
กรณท 4 การขายหนก ในราคาต ากวามลคาระหวางงวดดอกเบย
กรณท 5 การขายหนก ในราคาสงกวามลคาตรงงวดดอกเบย
กรณท 6 การขายหนก ในราคาสงกวามลคาระหวางงวดดอกเบย
3.5.1 การขายหนกในราคาตามมลคาตรงงวดดอกเบย
หากกจการน าหนกออกขายตรงงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกใกลเคยงหรอเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาตามมลคา ทจดทะเบยนไว และจายดอกเบยตามงวดดอกเบยทกงวด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.1 ดงน
ตวอยาง 2.1 บรษท กนก จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1 ราคาตามมลคา 5,000
บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 12% น าออกขายวนท 1 สงหาคม 25x1
(1) การค านวณราคาขายหนก
ค านวณมลคาปจจบนของหนกและดอกเบย
มลคาปจจบนของหนก 5,000 บาท (5,000 x 0.71178) 3,558.90
(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 12%)
มลคาปจจบนของดอกเบย 600 บาท (600 x 2.40183) 1,441.10
(เปดตาราง PVIFA n = 3 , i = 12%)
ดงนนราคาขายหนก 5,000.00
ราคาตามมลคา 5,000.00
สวนเกนหรอลดมลคาหนก 0.00
หนา 54 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
(2) การค านวณการตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง วน เดอน ป ดอกเบยจาย
(5,000x12%)
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนลดมลคาหนก ตดจ าหนาย
ราคาตามบญช
หนก 1 ส.ค. 25x1 5,000.00
31 ก.ค. 25x2 600 600 0 5,000.00
31 ก.ค. 25x3 600 600 0 5,000.00
31 ก.ค. 25x4 600 600 0 5,000.00
(3) การบนทกบญช
25x1
ส.ค. 1 เดบต เงนสด 5,000
เครดต หนก 5,000
บนทกการขายหนก ในราคาตามมลคา
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
บนทกปรบปรงดอกเบยจาย
25x2
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 350
เครดต เงนสด 600
บนทกการจายดอกเบยงวดท 1
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
บนทกปรบปรงดอกเบยจาย
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 55
25x3
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 350
เครดต เงนสด 600
บนทกการจายดอกเบยงวดท 2
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
บนทกปรบปรงดอกเบยจาย
25x4
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 350
เครดต เงนสด 600
บนทกการจายดอกเบยงวดท 3
ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000
เครดต เงนสด 5,000
ไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท กนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1
และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละปจะแสดงดงน
หนา 56 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
บรษท กนก จ ากด
งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
คาใชจาย
ดอกเบยจาย 250 600 600
บรษท กนก จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
หนสน
หนสนหมนเวยน
หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000
ดอกเบยคางจาย 250 250 250
หนสนไมหมนเวยน
หนก 5,000 5,000
3.5.2 การขายหนกในราคาตามมลคาระหวางงวดดอกเบย
หากกจการน าหนกออกขายระหวางงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนก ใกลเคยงหรอเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาตามมลคา บวกดวยดอกเบยหนก คงคางตงแตวนจายดอกเบยงวดกอนจนถงวนทขายหนก เมอถงก าหนดจายดอกเบยในงวดถดไป กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.2 ดงน
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 57
ตวอยาง 2.2 จากตวอยาง 2.1 บรษท กนก จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1
ราคาตามมลคา 5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป
อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 12% หากน าหนก ออกขายวนท 1 ตลาคม 25x1 บรษทจะตองเรยกดอกเบยคงคางระหวางวนท 1 สงหาคม ถง 1 ตลาคม ไวในราคาขายดวย
(1) การบนทกบญช
25x1
ต.ค. 1 เดบต เงนสด 5,100
เครดต หนก 5,000
ดอกเบยคางจาย 100
บนทกการขายหนก ในราคาตามมลคา
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 150
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจาย
25x2
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 350
เครดต เงนสด 600
บนทกการจายดอกเบยงวดท 1
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
บนทกปรบปรงดอกเบยจาย
25x3
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 350
เครดต เงนสด 600
บนทกการจายดอกเบยงวดท 2
หนา 58 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
25x3
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
บนทกปรบปรงดอกเบยจาย
25x4
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 350
เครดต เงนสด 600
บนทกการจายดอกเบยงวดท 3
ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000
เครดต เงนสด 5,000
ไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา
(2) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท กนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1
และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละปจะแสดงดงน
บรษท กนก จ ากด
งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
คาใชจาย
ดอกเบยจาย 150 600 600
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 59
บรษท กนก จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
หนสน
หนสนหมนเวยน
หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000
ดอกเบยคางจาย 250 250 250
หนสนไมหมนเวยน
หนก 5,000 5,000
3.5.3 การขายหนกในราคาต ากวามลคาตรงงวดดอกเบย
หากกจการน าหนกออกขายตรงงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกต ากวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาต ากวามลคา เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนลดมลคาหนก เพอเพมดอกเบยหนก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.3 ดงน
ตวอยาง 2.3 บรษท แกวฟา จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1 ราคาตามมลคา
5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 14% บรษทน าหนกออกขายวนท 1 สงหาคม 25x1 และไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา
(1) การค านวณราคาขายหนก
ค านวณมลคาปจจบนของหนกและดอกเบย
มลคาปจจบนของหนก 5,000 บาท (5,000 x 0.67497) 3,374.85
(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 14%)
มลคาปจจบนของดอกเบย 600 บาท (600 x 2.32163) 1,392.98
(เปดตาราง PVIFA n = 3 , i = 14%)
หนา 60 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
ดงนนราคาขายหนก 4,767.83
ราคาตามมลคา 5,000.00
สวนลดมลคาหนก 232.17
(2) การค านวณการตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง วน เดอน ป ดอกเบยจาย
(5,000x12%)
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนลดมลคาหนก ตดจ าหนาย
ราคาตามบญช
หนก 1 ส.ค. 25x1 4,767.83
31 ก.ค. 25x2 600 667.50 67.50 4,835.33
31 ก.ค. 25x3 600 676.95 76.95 4,912.28
31 ก.ค. 25x4 600 687.72 87.72 5,000.00
232.17
(3) การบนทกบญช
25x1
ส.ค. 1 เดบต เงนสด 4,767.83
สวนลดมลคาหนก 232.17
เครดต หนก 5,000
บนทกการขายหนก ในราคาต ากวามลคา
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 278.13
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
สวนลดมลคาหนก 28.13
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x2
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 389.37
เครดต เงนสด 600
สวนลดมลคาหนก 39.37
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 61
25x2
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 282.06
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
สวนลดมลคาหนก 32.06
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x3
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 394.89
เครดต เงนสด 600
สวนลดมลคาหนก 44.89
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 286.55
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
สวนลดมลคาหนก 36.55
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x4
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 401.17
เครดต เงนสด 600
สวนลดมลคาหนก 51.17
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก
ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000
เครดต เงนสด 5,000
บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด
หนา 62 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
หากตองการไถถอนหนก กอนวนครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนลดมลคาหนกทงหมดดวย จากตวอยาง บรษท แกวฟา จ ากด จะท าการไถถอนหนก ในราคา 4,800 บาท วนท 1 มนาคม 25x4 การบนทกบญชจะเปนดงน
ม.ค. 1 เดบต หนก 5,000
ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 114.62* เครดต สวนลดมลคาหนก (87.72x7/12) 51.17
เงนสด 5,150**
ก าไรจากการไถถอนหนก 163.45
บนทกการไถถอนหนกกอนวนครบก าหนด
*ดอกเบยจาย = (600 x 2/12) + (87.72x2/12) = 114.62
**เงนสด = 4,800 + 250 +100 = 5,150
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท แกวฟา จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1
และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน
บรษท แกวฟา จ ากด
งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
คาใชจาย
ดอกเบยจาย 278.13 671.43 681.44
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 63
บรษท แกวฟา จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
หนสน
หนสนหมนเวยน
หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00
หก สวนลดมลคาหนก 51.17 4,948.83
ดอกเบยคางจาย 250.00 250.00 250.00
หนสนไมหมนเวยน
หนก 5,000.00 5,000.00
หก สวนลดมลคาหนก 204.04 4,795.96 132.61 4,867.39
3.5.4 การขายหนกในราคาต ากวามลคาระหวางงวดดอกเบย
หากกจการน าหนกออกขายระหวางงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนก ต ากวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาต ากวามลคาบวกดวยดอกเบยหนกคงคางและตดสวนลดมลคาหนก ตงแตวนจายดอกเบยงวดกอนจนถงวนทขายหนก เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนลดมลคาหนก เพอเพมดอกเบยหนก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.4 ดงน
ตวอยาง 2.4 จากตวอยาง 2.3 บรษท แกวฟา จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1
ราคาตามมลคา 5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป
อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 14% หากบรษทน าหนก ออกขายวนท 1 ตลาคม 25x1 บรษทจะตองเรยกดอกเบยคงคางระหวางวนท 1 สงหาคม ถง 1 ตลาคม ไวในราคาขาย และตดสวนลดมลคาหนก ดวย
หนา 64 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
(1) การค านวณราคาขายหนก ราคาขายหนก ณ วนท 1 สงหาคม 25x1 เทากบ 4,767.83 บาท ราคาขายหนก ณ วนท 1 ตลาคม 25x1 จะตองท าการปรบปรงโดยตดจ าหนายสวนลดมลคาหนก ระหวางวนท 1 สงหาคม ถง 1 ตลาคม 25x1 ดงน
ดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด = 4,767.83 x 14% x 12
2 = 111.25
ดอกเบยหนก = 5,000.00 x 12% x 12
2 = 100.00
สวนลดมลคาหนกตดจ าหนาย = 11.25
มลคาตามบญช ณ วนท 1 ตลาคม 25x1 = 4,767.83 + 11.25 = 4,779.08
(2) การค านวณตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง เนองจากเงอนไขการออกห นก เหมอนการขายห นก ในราคาต ากวามลคาตรงงวด
ดอกเบย การค านวณการตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรงจงไมแตกตางจากกน ดงน
วน เดอน ป ดอกเบยจาย
(5,000x12%)
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนลดมลคาหนก ตดจ าหนาย
ราคาตามบญช
หนก 1 ส.ค.25x1 4,767.83
31 ก.ค. 25x2 600 667.50 67.50 4,835.33
31 ก.ค. 25x3 600 676.95 76.95 4,912.28
31 ก.ค. 25x4 600 687.72 87.72 5,000.00
232.17
(3) การบนทกบญช
25x1
ต.ค. 1 เดบต เงนสด 4,879.08
สวนลดมลคาหนก 220.92
เครดต หนก 5,000
ดอกเบยคางจาย 100
บนทกการขายหนก ในราคาต ากวามลคา
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 65
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 166.88
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
สวนลดมลคาหนก 16.88
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x2
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 389.37
เครดต เงนสด 600
สวนลดมลคาหนก (67.50x7/12) 39.37
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 282.06
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
สวนลดมลคาหนก 32.06
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x3
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 394.89
เครดต เงนสด 600
สวนลดมลคาหนก 44.89
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 286.55
เครดต ดอกเบยคางจาย 250
สวนลดมลคาหนก 36.55
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก
หนา 66 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
25x4
ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250
ดอกเบยจาย 401.17
เครดต เงนสด 600
สวนลดมลคาหนก 51.17
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก
ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000
เครดต เงนสด 5,000
บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษทแกวฟา จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1
และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน
บรษท แกวฟา จ ากด
งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
คาใชจาย
ดอกเบยจาย 166.88 671.43 681.44
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 67
บรษท แกวฟา จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
หนสน
หนสนหมนเวยน
หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00
หก สวนลดมลคาหนก 51.17 4,948.83
ดอกเบยคางจาย 250.00 250.00 250.00
หนสนไมหมนเวยน
หนก 5,000.00 5,000.00
หก สวนลดมลคาหนก 204.04 4,795.96 132.61 4,867.39
3.5.5 การขายหนกในราคาสงกวามลคาตรงงวดดอกเบย
หากกจการน าหนกออกขายตรงงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกสงกวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาสงกวามลคา เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนเกนมลคาหนก เพอลดดอกเบยห นก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.5 ดงน
ตวอยาง 2.5 บรษท สนก จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 เมษายน 25x1 ราคาตามมลคา
5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30 กนยายน และวนท 31 มนาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10% บรษทน าหนก ออกขายวนท 1 เมษายน 25x1 และไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา
หนา 68 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
(1) การค านวณราคาขายหนก
ค านวณมลคาปจจบนของหนกและดอกเบย
มลคาปจจบนของหนก 5,000 บาท (5,000 x 0.74622) 3,731.10
(เปดตาราง PVIF n = 6 , i = 5%)
มลคาปจจบนของดอกเบย 300 บาท (300 x 5.07569) 1,522.71
(เปดตาราง PVIFA n = 6 , i = 5%)
ดงนนราคาขายหนก 5,253.81
ราคาตามมลคา 5,000.00
สวนเกนมลคาหนก 253.81
(2) การค านวณการตดสวนเกนมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง วน เดอน ป ดอกเบยจาย
(5,000x6%)
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนเกนมลคาหนก ตดจ าหนาย
ราคาตามบญช
หนก 1 เม.ย. 25x1 5,253.81
30 ก.ย. 25x1 300 262.69 37.31 5,216.50
31 ม.ค. 25x2 300 260.83 39.17 5,177.33
30 ก.ย. 25x2 300 258.87 41.13 5,136.20
31 ม.ค. 25x3 300 256.81 43.19 5,093.01
30 ก.ย. 25x3 300 254.65 45.35 5,047.66
31 ม.ค. 25x4 300 252.34 47.66* 5,000.00
*ปดเลขทศนยม
(3) การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 5,253.81
เครดต หนก 5,000
สวนเกนมลคาหนก 253.81
บนทกการขายหนก ในราคาสงกวามลคา
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 69
25x1
ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 262.69
สวนเกนมลคาหนก 37.31
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 130.41
สวนเกนมลคาหนก 19.59
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x2
ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150 ดอกเบยจาย 130.42
สวนเกนมลคาหนก 19.58
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 258.87
สวนเกนมลคาหนก 41.13
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 128.40
สวนเกนมลคาหนก 21.60
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก
หนา 70 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
25x3
ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150
ดอกเบยจาย 128.41
สวนเกนมลคาหนก 21.59
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 254.65
สวนเกนมลคาหนก 45.35
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 126.17
สวนเกนมลคาหนก 23.83
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x4
ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150
ดอกเบยจาย 126.17
สวนเกนมลคาหนก 23.83
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
เม.ย. 1 เดบต หนก 5,000
เครดต เงนสด 5,000
บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 71
หากตองการไถถอนหนก กอนวนครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนเกนมลคาหนกทงหมดดวย จากตวอยาง บรษท สนก จ ากด จะท าการไถถอนหนก ในราคา 5,300 บาท วนท 1 มกราคม 25x4 การบนทกบญชจะเปนดงน
25x4
ม.ค. 1 เดบต หนก 5,000
ดอกเบยคางจาย 150
สวนเกนมลคาหนก (47.66*3/6) 23.83
ขาดทนจากการไถถอนหนก 276.17
เครดต เงนสด (5,300 + 150) 5,450
บนทกการไถถอนหนกกอนวนครบก าหนด
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท สนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1
และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน
บรษท สนก จ ากด
งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
คาใชจาย
ดอกเบยจาย 393.10 517.69 509.2
หนา 72 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
บรษท สนก จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
หนสน
หนสนหมนเวยน
หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00
บวก สวนเกนมลคาหนก 23.83 5,023.83
ดอกเบยคางจาย 150.00 150.00 150.00
หนสนไมหมนเวยน
หนก 5,000.00 5,000.00
บวก สวนเกนมลคาหนก 196.91 5,196.91 114.60 5,114.60
3.5.6 การขายหนกในราคาสงกวามลคาระหวางงวดดอกเบย
หากกจการน าหนกออกขายระหวางงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกสงกวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาสงกวามลคาบวกดวยดอกเบยหนก คงคางและตดสวนเกนมลคาหนกตงแตวนจายดอกเบยงวดกอนจนถงวนทขายหนก เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนเกนมลคาหนก เพอลดดอกเบยหนก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.6 ดงน
ตวอยาง 2.6 จากตวอยาง 2.5 วนท 1 เมษายน 25x1 บรษท สนก จ ากด ออกหนก 12%
ราคาตามมลคา 5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30 กนยายน และวนท 31 มนาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10% หากบรษทน าหนกออกขายวนท 1 กรกฎาคม 25x1 บรษทจะตองเรยกดอกเบยคงคางระหวางวนท 1 เมษายน ถง 1 กรกฎาคม ไวในราคาขาย และตดสวนเกนมลคาหนก ดวย
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 73
(1) ค านวณราคาขายหนก
ราคาขายหนก ณ วนท 1 เมษายน 25x1 เทากบ 5,253.81 บาท ราคาขายหนก ณ วนท 1 กรกฎาคม 25x1 จะตองท าการปรบปรงโดยตดจ าหนายสวนเกนมลคาหนก ระหวางวนท 1 เมษายน ถง 1 กรกฎาคม 25x1 ดงน
ดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด = 5,253.81 x 5% x 6
3 = 131.34
ดอกเบยหนก = 5,000.00 x 6% x 6
3 = 150.00
สวนเกนมลคาหนกตดจ าหนาย = 18.66
มลคาตามบญช ณ วนท 1 กรกฎาคม 25x1 = 5,253.81 – 18.66 = 5,235.15
(2) การค านวณการตดสวนเกนมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
เนองจากเงอนไขการออกหนก เหมอนกรณท 5 การค านวณตดสวนเกนมลคาหนก ตามวธอตราดอกเบยทแทจรงจงไมแตกตางจากกรณท 5 ดงน
วน เดอน ป
ดอกเบยจาย
(5,000x6%)
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนเกนมลคาหนก ตดจ าหนาย
ราคาตามบญช
หนก 1 เม.ย. 25x1 5,253.81
30 ก.ย. 25x1 300 262.69 37.31 5,216.50
31 ม.ค. 25x2 300 260.83 39.17 5,177.33
30 ก.ย. 25x2 300 258.87 41.13 5,136.20
31 ม.ค. 25x3 300 256.81 43.19 5,093.01
30 ก.ย. 25x3 300 254.65 45.35 5,047.66
31 ม.ค. 25x4 300 252.34 47.66* 5,000.00
253.81
*ปดเลขทศนยม
หนา 74 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
(3) การบนทกบญช
25x1
ก.ค. 1 เดบต เงนสด 5,385.15
เครดต หนก 5,000
สวนเกนมลคาหนก 235.15
ดอกเบยคางจาย 150
บนทกการขายหนก ในราคาสงกวามลคา
ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยคางจาย 150
ดอกเบยจาย 131.35
สวนเกนมลคาหนก 18.65
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 130.41
สวนเกนมลคาหนก 19.59
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x2
ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150
ดอกเบยจาย 130.42
สวนเกนมลคาหนก 19.58
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 258.87
สวนเกนมลคาหนก 41.13
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 75
25x2
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 128.40
สวนเกนมลคาหนก 21.60
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x3
ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150
ดอกเบยจาย 128.41
สวนเกนมลคาหนก 21.59
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 254.65
สวนเกนมลคาหนก 45.35
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 126.17
สวนเกนมลคาหนก 23.83
เครดต ดอกเบยคางจาย 150
บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x4
ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150
ดอกเบยจาย 126.17
สวนเกนมลคาหนก 23.83
เครดต เงนสด 300
บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก
หนา 76 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
25x4
เม.ย. 1 เดบต หนก 5,000
เครดต เงนสด 5,000
บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท สนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1
และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน
บรษท สนก จ ากด
งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
คาใชจาย
ดอกเบยจาย 261.76 517.69 509.23
บรษท สนก จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3
(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3
หนสน
หนสนหมนเวยน
หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00
บวก สวนเกนมลคาหนก 23.83 5,023.83
ดอกเบยคางจาย 150.00 150.00 150.00
หนสนไมหมนเวยน
หนก 5,000.00 5,000.00
บวก สวนเกนมลคาหนก 196.91 5,196.91 114.60 5,114.60
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 77
3.6 คาใชจายในการออกหนก
การออกหนก กจการจะมคาใชจายตาง ๆ ทเกยวของ เชน คาจดทะเบยน คาจดพมพใบหน คาธรรมเนยมทางกฎหมาย คานายหนา เปนตน คาใชจายในการออกหนก นจะแสดงเปนคาใชจายรอตดบญชถอเปนสนทรพยอน และจะตดบญชไปเปนคาใชจายตลอดอายของหนกนนเชนเดยวกบการตดสวนลดหรอสวนเกนมลคาหนก วธการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.7 ดงน
ตวอยาง 2.7 บรษท นารายณ จ ากด ออกขายหนก จ านวน 1,000 หน ราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ในวนท 1 มกราคม 25x1 ขายในราคาหนละ 105 บาท และมคาใชจายในการออกหนกรวม 10,000 บาท หนก มอาย 5 ป
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนสด 95,000
คาใชจายในการออกหนก รอตดบญช 10,000
เครดต หนก 100,000
สวนเกนมลคาหนก 5,000
บนทกการขายหนกและคาใชจายในการออกหนก
ธ.ค. 31 เดบต คาใชจายในการออกหนก 2,000
เครดต คาใชจายในการออกหนก รอตดบญช 2,000
บนทกตดบญชคาใชจายในการออกหนก โดยวธเสนตรง
เงนกยมระยะยาว (Long-term loans)
เงนก ยมระยะยาว หมายถง หนสนทเกดขนจากการก ยมเงนระยะยาวจากบคคลหรอสถาบนการเงนอนทถงก าหนดช าระคนเกนกวาหนงป การบนทกบญชเงนก ยมระยะยาวจะมลกษณะเดยวกบการบนทกบญชเงนก ยมระยะสน คอ
วนกอหน
เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
เครดต เงนก ยมระยะยาว xx
หนา 78 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
วนช าระหน
เดบต เงนก ยมระยะยาว xx
ดอกเบยจาย xx
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx
วธการบนทกบญชเกยวกบเงนก ยมระยะยาวสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.8 ดงน
ตวอยาง 2.8 ในวนท 1 มกราคม 25x1 บรษท อารยา จ ากดก เงนจากธนาคารจ านวน 300,000
บาท ระยะเวลา 3 ป อตราดอกเบย 7% ตอป ก าหนดจายเงนตนเทากนทกป
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 300,000
เครดต เงนก ยมระยะยาว 300,000
บนทกเงนก ยมธนาคาร
ธ.ค. 31 เดบต เงนก ยมระยะยาว 300,000
ดอกเบยจาย 21,000
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 321,000
บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย
25x2
ธ.ค. 31 เดบต เงนก ยมระยะยาว 300,000
ดอกเบยจาย 14,000
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 314,000
บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย
25x3
ธ.ค. 31 เดบต เงนก ยมระยะยาว 300,000
ดอกเบยจาย 7,000
เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 307,000
บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 79
ตวเงนจายระยะยาว (Long-term notes payable)
ตวเงนจายระยะยาวแตกตางจากตวเงนจายระยะสนในเรองของวนครบก าหนดจายช าระหน ซงจะมระยะเวลาในการจายช าระหนเกนกวาหนงรอบระยะเวลาในการด าเนนงาน หรอมากกวา 1 ป ตวเงนจายระยะยาวมลกษณะเหมอนหนก ในเรองของวนครบก าหนดและวนจายดอกเบยทแนนอน การวดมลคาของตวเงนจายใชมลคาปจจบนของเงนตนและดอกเบยทตองช าระในอนาคต ท าใหเกดสวนเกนหรอสวนลดในตวเงนจายทจะตองตดตามอายของตวเงนจาย
1. กรณออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบย
หากกจการออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบย จะมอตราดอกเบยแฝงอย คอ อตราดอกเบยทท าใหจ านวนเงนทจะไดรบ ณ วนออกตวซงจะเทากบมลคาปจจบนของเงนตนทตองจายในอนาคต ดงนนกจการตองค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายเพอหาสวนลดหรอสวนเกนในตวเงนจายทตองตดบญชไปยงดอกเบยจายตามอายของตวเงนจาย การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายระยะยาวชนดไมมดอกเบย การตดสวนลดในตวเงนจาย การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.9 ดงน
ตวอยาง 2.9 บรษท นครา จ ากดออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เ งนจากธนาคารกรงไทย ในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 300,000 บาท ระยะเวลา 3 ป อตราดอกเบยทองตลาด 7%
(1) การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย
มลคาตามตวเงนจาย = 300,000
มลคาปจจบนของตวเงนจาย 300,000 บาท x 0.81630 = 244,890
(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 7%)
สวนลดในตวเงนจาย = 55,110
หนา 80 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
(2) การค านวณการตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
วน เดอน ป ดอกเบยจาย
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนลดตดบญช
ราคาตามบญช
ตวเงนจาย
1 ม.ค. 25x1 244,890.00
31 ธ.ค. 25x1 - 17,142.30 17,142.30 262,032.30
31 ธ.ค. 25x2 - 18,342.26 18,342.26 280,374.56
31 ธ.ค. 25x3 - 19,625.44* 19,625.44 300,000.00
55,110.00
*ปดเลขทศนยม
(3) การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนสด 244,890
สวนลดในตวเงนจาย 55,110
เครดต ตวเงนจายระยะยาว 300,000
บนทกออกตวเงนจายเพอขอก เงนจากธนาคาร
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 17,142.30
เครดต สวนลดในตวเงนจาย 17,142.30
บนทกการตดสวนลดในตวเงนจาย
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท นครา จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนไมหมนเวยน
ตวเงนจายระยะยาว 300,000.00
หก สวนลดในตวเงนจาย 37,967.70 262,032.30
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 81
2. กรณออกตวเงนจายชนดมดอกเบย
หากกจการออกตวเงนจายชนดมดอกเบย และดอกเบยตวเงนจายไมเทากบดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด กจการตองค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายเพอหาสวนลดหรอสวนเกนในตวเงนจายทตองตดบญชไปยงดอกเบยจายตามอายของตวเงนจาย การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายระยะยาวชนดมดอกเบย การตดสวนลดในตวเงนจาย การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.10 ดงน
ตวอยาง 2.10 จากตวอยาง 2.9 วนท 1 มกราคม 25x1 บรษท นครา จ ากดออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคารจ านวน 300,000 บาท ระยะเวลา 3 ป ถาอตราดอกเบยตวเงนจาย 5% และอตราดอกเบยทองตลาด 7%
(1) การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย
มลคาตามตวเงนจาย 300,000.00
มลคาปจจบนของตวเงนจาย (300,000 บาท x 0.81630)244,890.00
(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 7%)
มลคาปจจบนของดอกเบยตว (15,000 บาท x 2.62432) 39,364.80 284,254.80 (เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 7%)
สวนลดในตวเงนจาย 15,745.20
(2) การค านวณการตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
วน เดอน ป ดอกเบยจาย
300,000 x 5%
ดอกเบยจายทแทจรง
สวนลดตดบญช
ราคาตามบญช
ตวเงนจาย
1 ม.ค. 25x1 284,254.80
31 ธ.ค. 25x1 15,000 19,897.84 4,897.84 289,152.64
31 ธ.ค. 25x2 15,000 20,240.68 5,240.68 294,393.32
31 ธ.ค. 25x3 15,000 20,606.68 5,606.68* 300,000.00
15,745.20
*ปดเลขทศนยม
หนา 82 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
(3) การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนสด 284,254.80
สวนลดในตวเงนจาย 15,745.20
เครดต ตวเงนจายระยะยาว 300,000
บนทกออกตวเงนจายเพอขอก เงนจากธนาคาร
ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 19,897.84
เครดต สวนลดในตวเงนจาย 4,897.84
เงนสด 15,000
บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดในตวเงนจาย
(4) การแสดงรายการในงบการเงน
บรษท นครา จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนไมหมนเวยน
ตวเงนจายระยะยาว 300,000.00
หก สวนลดในตวเงนจาย 10,844.36 289,155.64
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 83
สรป
หนสนไมหมนเวยน เปนหนสนหรอภาระผกพนทจะถงก าหนดเกนกวา 1 ป หรอเปนหนสนระยะยาวทกจการจะจายช าระหนสนนนเกนกวารอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ
ประเภทของหนสนไมหมนเวยน จะประกอบดวย หนกหรอพนธบตร เงนก ยมระยะยาว ตวเงนจายระยะยาว และหนสนไมหมนเวยนอน
กจการอาจขายหนกตรงตามงวดการจายดอกเบย หรอระหวางงวดการจายดอกเบย และอาจขายหนก ไดในราคาตามมลคาหนก สงกวามลคาหนก หรอต ากวามลคาหนก โดยจะตองพจารณาอตราดอกเบยของหนก เปรยบเทยบกบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การทราคาขายหนกสงกวาหรอต ากวามลคาถอเปนการชดเชยดอกเบยของหนก ทมอตราแตกตางจากอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดนนเอง
ตวเงนจายระยะยาวแตกตางจากตวเงนจายระยะสนในเรองของวนครบก าหนดจายช าระหน ซงจะมระยะเวลาในการจายช าระหนเกนกวาหนงรอบระยะเวลาในการด าเนนงาน หรอมากกวา 1 ป ตวเงนจายระยะยาวมลกษณะเหมอนหนก ในเรองของวนครบก าหนดและวนจายดอกเบยทแนนอน การวดมลคาของตวเงนจายใชมลคาปจจบนของเงนตนและดอกเบยทตองช าระในอนาคต ท าใหเกดสวนเกนหรอสวนลดในตวเงนจายทจะตองตดตามอายของตวเงนจาย
หนา 84 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท ดาราราย จ ากด ไดก เงนจากสถาบนการเงน ในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 500,000 บาท ระยะเวลา 4 ป อตราดอกเบย 10% จายช าระเงนตนพรอมดอกเบยดอกเบยทกวนสนป
ใหท า 1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไปตงแตวนกจนถงวนครบก าหนด
2. แสดงรายการเงนก ระยะยาวในงบแสดงฐานะการเงน(บางสวน) ของป 25x1 , 25x2
และ 25x3
ขอ 2. บรษท อนดา จ ากด ออกขายหนก ในวนท 1 กรกฎาคม 25x1 จ านวน 3,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 115 บาท หนก มอาย 5 ป ก าหนดจายดอกเบยทกวนท 30 มถนายนของทกป บรษทใชวธเสนตรงในการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ครบก าหนดไถถอนหนก ในวนท 1 กรกฎาคม 25x6 บรษทไถถอนหนก คนในราคาหนละ 120 บาท
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบหนก ในสมดรายวนทวไป ของป 25x1 , 25x2 และ 25x6
2. แสดงรายการงบแสดงฐานะการเงนบางสวนเฉพาะทเกยวของกบหนก ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2
ขอ 3. บรษท ฟาใส จ ากด ออกหนก ในวนท 1 มถนายน 25x1 และน าออกขายในวนเดยวกน หนก มราคาตามมลคา 100,000 บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย 6% ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 พฤษภาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 8% บรษทไถถอนหนก ในราคาตามมลคา
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 85
3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 4. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก
วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2 , 25x3
ขอ 4. จากโจทยขอ 3. ถาบรษท ฟาใส จ ากด ออกหนก ในวนท 1 มถนายน 25x1 น าออกขายวนท 1 กนยายน 25x1 หนก มราคาตามมลคา 100,000 บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย 6%
ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 พฤษภาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 8% บรษทไถถอนหนก ในวนท 1 กนยายน 25x3 ในราคา 102,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 3. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2 , 25x3
ขอ 5. บรษท ฟารวย จ ากด ออกหนก ในวนท 1 เมษายน 25x1 หนก มมลคา 150,000
บาท อาย 2 ป อตราดอกเบย 12% ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30
กนยายน และ 31 มนาคม น าออกขายวนท 1 เมษายน 25x1 อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10%
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x3 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 4. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2
หนา 86 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
ขอ 6. จากโจทย ขอ 5. บรษท ฟารวย จ ากด ออกหนก ในวนท 1 เมษายน 25x1 และน าออกขายวนท 1 มถนายน 25x1 หนก มมลคา 150,000 บาท อาย 2 ป อตราดอกเบย 12% ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30 กนยายน และ 31 มนาคม อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10% (บรษทไถถอนหนกกอนครบก าหนดวนท 1 กมภาพนธ 25x3 ในราคาตามมลคา)
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x3 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก) 3. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2
ขอ 7. บรษท ฟาคราม จ ากด ออกหนก ลงวนท 1 พฤษภาคม 25x1 หนก มราคาตามมลคา
200,000 บาท อาย 5 ป อตราดอกเบย 10% ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 30 เมษายน ของทกป บรษทน าหนกออกขายในวนท 1 กรกฎาคม 25x1 อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 8%
บรษทไถถอนหนก ในวนท 1 พฤษภาคม 25x3 ในราคา 205,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x3
ขอ 8. บรษท วารณ จ ากด น าหนกออกขาย ในวนท 1 มกราคม 25x1 มลคา 500,000 บาท ถงก าหนดไถถอนวนท 31 ธนวาคม 25x5 อตราดอกเบยหนก 10% ก าหนดจายดอกเบยทกวนสนป อตราดอกเบยทองตลาด 12% คาใชจายในการออกหนก 10,000 บาท บรษทใชวธเสนตรงในการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ตอมาวนท 1 เมษายน 25x4 บรษทไถถอนหนกทงหมดในราคา 490,000 บาท
บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 87
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธเสนตรง 3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4
ขอ 9. บรษท วรญญา จ ากด ออกตวเงนจายระยะยาวชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคารในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 600,000 บาท ระยะเวลา 5 ป อตราดอกเบยทองตลาด 10%
ใหท า 1. การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย
2. การตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
3. การบนทกบญชและแสดงรายการในงบการเงนป 25x1
ขอ 10. บรษท สขสนต จ ากด ออกหนก ในวนท 1 ตลาคม 25x1 และน าออกขายในวนท 1 มกราคม 25x2 หนก มมลคา 280,000 บาท อาย 5 ป อตราดอกเบย 10% ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 30 กนยายนของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 12% (บรษทไถถอนหนกกอนครบก าหนดในวนท 1 เมษายน 25x4 ในราคา 282,000 บาท)
ใหท า
1. ค านวณราคาขายหนก 2. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 3. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2 , 25x3
หนา 88 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน
ขอ 11. บรษท แกวฟา จ ากด ออกตวเงนจายระยะยาวเพอขอก เงนจากธนาคารจ านวน 950,000 บาท ระยะเวลา 7 ป อตราดอกเบย 7% ตวเงนจายลงวนท 1 มกราคม 25x1 อตราดอกเบยในทองตลาด 10%
ใหท า 1. การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย
2. การตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง
3. การบนทกบญชและแสดงรายการในงบการเงนป 25x1
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
การประกอบธรกจสามารถจดตงไดหลายรปแบบ ทงกจการเจาของคนเดยว หางหนสวน บรษทจ ากด ซงในการจดตงธรกจแตละรปแบบจะมความยากงายแตกตางกนออกไป หางหนสวนเปนรปแบบหนงทนยมกนมากเพราะมการจดตงงาย ใชเงนทนไมมาก และมขอไดเปรยบกวาการจดตงกจการเจาของคนเดยวหรอบรษทจ ากด เพราะสามารถเลอกไดวาจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคล ซงหางหนสวนทจดทะเบยนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมหนาทตองปฏบตตามกฎหมาย คอ ตองน าสงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนตอส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย ภายใน 5 เดอนนบแตวนปดบญช และเมอมการเปลยนแปลงรายการทางทะเบยนตองไปขอจดจดทะเบยนเปลยนแปลงรายการดวย การบญชของหางห นสวนจงจ าเปนอยางยงในการแสดงผลการด าเนนงานของหางหนสวน และเพอใหผ เปนหนสวนสามารถน ารายงานทางการเงนมาใชประกอบการพจารณาวางแผนการด าเนนงานทเหมาะสมได
ความหมายของหางหนสวน
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1012 ไดใหความหมายไววา หางหนสวน คอ สญญาซงบคคลตงแต 2 คนขนไป ตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงผลก าไรอนพงจะไดแกกจการทท านน
Christensen, Cottrell and Baker (2014 : 751) ไดใหความหมายไววา หางหนสวน หมายถง บคคลตงแตสองคนหรอมากกวา ตกลงด าเนนงานในการเปนเจาของรวมกน เพอหวงผลก าไรจากการด าเนนธรกจทเกดขน
จากความหมายดงกลาวจะเหนไดวา หางหนสวนจะตองประกอบดวยลกษณะส าคญ ดงตอไปน
1. หางหนสวนจะตองเปนสญญาหรอขอตกลงของบคคลตงแต 2 คนขนไป ซงจะเปนบคคลธรรมดาหรอเปนนตบคคลกได โดยกฎหมายไมไดบงคบใหจดทะเบยนจดตง
2. หางหนสวนจะตองมการลงทนรวมกน ซงสงทน ามาลงทนอาจเปน เงนสด สนทรพยอนทมใชเงนสด หรอแรงงานกได
หนา 90 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
3. หางหนสวนจะตองมกจกรรมรวมกน คอมการบรหารงานและการด าเนนงานรวมกน
โดยมวตถประสงคเพอแสวงหาผลก าไรมาแบงปนกน
ประเภทของหางหนสวน
ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1013 ไดแบงหางหนสวนออกเปน 2 ประเภท คอ
1. หางหนสวนสามญ (Ordinary partnership) คอ หางหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบ ซงผ เปนหนสวนทกคนจะตองรบผดชอบในหนสนทงหมดของหางหนสวนรวมกนโดยไมจ ากดจ านวน กฎหมายไมไดบงคบวาหางหนสวนสามญจะตองจดทะเบยนจดตง หางหนสวนสามญสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ
1.1 หางหนสามญไมจดทะเบยน (Unregistered ordinary partnership) จะมฐานะเปนบคคลธรรมดาเหมอนกจการเจาของคนเดยว ค าน าหนาของหางหนสวนจะตองใชค าวา “หางหนสวนสามญ” ถาไมไดตกลงอ านาจหนาทไวในสญญาของหางห นสวน ใหถอวาผ เปนหนสวนทกคนมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนรวมกน
1.2 หางหนสวนสามญจดทะเบยน (Registered ordinary partnership) จะมฐานะเปนนตบคคลแยกตางหากจากผ เปนหนสวน ค าน าหนาของหางหนสวนจะตองใชค าวา “หางหนสวนสามญนตบคคล” ผ เปนหนสวนจะตองมการตกลงอ านาจหนาทและชอผ เปนหนสวนผจดการไวอยางชดเจน ซงจะมคนเดยวหรอหลายคนกได ผ เปนหนสวนผจดการเทานนทมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและท านตกรรมตาง ๆ ในนามหางหนสวนได
2. หางหนสวนจ ากด (Limited partnership) คอ หางหนสวนประเภทจ ากดความรบผดชอบ กฎหมายบงคบใหจดทะเบยนจดตงเปนนตบคคลเสมอ ค าน าหนาของหางหนสวนจะตองใชค าวา “หางหนสวนจ ากด” ผ เปนหนสวนจะมอย 2 ประเภท คอ
2.1 ผเปนหนสวนประเภทไมจ ากดความผดชอบ กฎหมายระบวาหางหนสวนตองมผ เปนหนสวนประเภทนอยางนอย 1 คนในหางหนสวนจ ากด ซงจะเปนผ รบผดชอบในหนสนของหางหนสวนโดยไมจ ากดจ านวน และมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและท านตกรรมตาง ๆ ในนามหางหนสวน ผ เปนหนสวนประเภทนสามารถน าเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสด หรอแรงงาน มาลงทนกได
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 91
2.2 ผเปนหนสวนประเภทจ ากดความรบผดชอบ ผ เปนหนสวนประเภทนจะรบผดชอบหนสนของหางหนสวนไมเกนจ านวนเงนลงทนในหางหนสวนเทานน ซงผ เปนหนสวนประเภทนจะไมมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและท านตกรรมตาง ๆ ในนามหางหนสวน มสทธเพยงแคออกความเหน หรอใหค าแนะน าเกยวกบการด าเนนงานในหางหนสวนเทานน ผ เปนหนสวนประเภทนสามารถน าเงนสด สนทรพยอนมาลงทนได แตจะน าแรงงานมาลงทนไมได
การจดตงและการด าเนนงานของหางหนสวน
การจดตงหางห นสวนจะตองมบคคลตงแต 2 คนขนไปตกลงท าสญญาลงทนและบรหารงานรวมกนเพอน าผลก าไรขาดทนมาแบงปนกน การตกลงกนจะตกลงดวยวาจาหรอท าเปนลายลกษณอกษรกได แตในทางปฏบตควรท าสญญากนเปนลายลกษณอกษรไวเปนหลกฐานเพอปองกนการโตแยงตาง ๆ ทอาจเกดขนในอนาคต โดยในสญญาของหางหนสวนควรมสาระส าคญตาง ๆ ทเกยวของกบการด าเนนงาน ดงน
1. ชอและทตงของหางหนสวน
2. วตถประสงคของหางหนสวน
3. ทนของผ เปนหนสวนแตละคน
4. ชอหนสวนผจดการ 5. ขอจ ากดและอ านาจหนาทของหนสวนแตละคน
6. ระยะเวลาการด าเนนงานของหางหนสวน
7. การบรหารงานของหางหนสวน
8. การแบงก าไรขาดทนของหางหนสวน
9. การช าระบญชและการเลกหางหนสวน
กรณทเปนหางหนสวนสามญนตบคคลและหางหนสวนจ ากดจะตองมการจดทะเบยนเปนนตบคคลจดตงขนตามกฎหมาย ซงการจดตงแบงออกไดเปน 4 ขนตอนดงน
ขนตอนท 1 ท าความตกลงระหวางผเปนหนสวนในเรองส าคญ ๆ เนองจากหางหนสวนเปนรปแบบการประกอบกจการคาทมคนหลายคนเขามาเกยวของ ดงนนเพอปองกนปญหาความขดแยงทอาจเกดขนในระหวางประกอบการคา ผ เปนหนสวนทกคนจงควรท าความตกลงกนในเรองส าคญ ๆ ไวกอนใหชดเจนดงตอไปน
หนา 92 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
1. จ านวนเงนลงทนหรอสงทผ เปนหนสวนแตละคนจะน ามาลงทน โดยผ เปนหนสวน
สามารถลงทนดวยเงนสด สนทรพยอน หรอแรงงานกได (ยกเวนหนสวนจ ากดความรบผดจะลงทนดวยแรงงานไมได) แตการลงทนดวยทรพยสนหรอแรงงาน ตองตราคาเปนจ านวนเงนและก าหนด
ระยะเวลาช าระเงนหรอสงทผ เปนหนสวนจะน ามาลงทน ซงควรช าระใหครบกอนการจดทะเบยน
จดตงหางหนสวน
2. ก าหนดขอบเขตหรอกรอบของกจการคาทหางหนสวนจะประกอบกจการ หรอท
เรยกวา “วตถทประสงค” ในปจจบนสวนมากจะก าหนดวตถประสงคไวหลาย ๆ กจการ เพอความคลองตวในการเพมหรอปรบเปลยนกจการคา จะไดไมตองเสยเวลาในการด าเนนการจดทะเบยนเพม หรอเปลยนวตถทประสงค แตการจดทะเบยนวตถทประสงคไวเปนหลาย ๆ กจการ นนอาจไมเปนผลด เนองจากเปนการเปดโอกาสใหผบรหารประกอบกจการคาทไมเปนไปตามแนวทางทตนถนด และใหอ านาจกวางขวางมากเกนไป
3. แตงตงหนสวนผจดการ (หนสวนผจดการคอ ผ ทจะมอ านาจกระท าการแทนหางหนสวนจ ากด ซงตองแตงตงจากหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดเทานน)
4. การแบงสวนผลก าไรและขาดทน
5. เรองอน ๆ เชน หลกเกณฑและวธการเปลยนแปลงขอสญญาจดตงหางเดม สถานททจะใช เปนทตงส านกงานแหงใหญ ขอจ ากดในการใชอ านาจของหนสวนผจดการ และการตงผช าระบญช เปนตน
ขนตอนท 2 ขอตรวจสอบและจองชอหางหนสวน ในปจจบนมการประกอบกจการในรปแบบของหางหนสวนสามญนตบคคล หางหนสวนจ ากด บรษทจ ากด และบรษทมหาชนจ ากดเปนจ านวนมาก ดงนนเพอมใหเกดความสบสนเกยวกบชอทคลายหรอซ ากน ใหผ ทประสงคจะจดทะเบยนจดตงหางหนสวนขนใหม ตรวจสอบชอทตองการจองวาชอดงกลาวตองไมเหมอนหรอมเสยงเรยกขานตรงกน หรอคลายคลงกนกบชอทไดจองหรอไดจดทะเบยนไวกอนแลว
ขนตอนท 3 จดท าค าขอจดทะเบยนและเอกสารประกอบ เมอไดจองชอแลวใหผขอจดทะเบยนตองจดท าตราส าคญของหางหนสวน กรอกรายละเอยด (โดยวธการพมพดวยเครองพมพดดหรอคอมพวเตอร) ในแบบพมพค าขอจดทะเบยนใหครบถวน ถกตองตรงตามความเปนจรงในแบบพมพค าขอจดทะเบยน
ขนตอนท 4 การยนขอจดทะเบยน การยนขอจดทะเบยนท าได 2 วธ คอ
1. ยนค าขอจดทะเบยนพรอมเอกสารประกอบตอนายทะเบยน กรณนหนสวนผจดการจะไปยนขอจดทะเบยนดวยตนเองหรอมอบอ านาจใหผ อนไปด าเนนการแทนกได โดยใหยนขอจด
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 93
ทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงหางหนสวนหรอบรษทนน มส านกงานแหงใหญตงอย
2. ยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th เพอใหนายทะเบยนตรวจพจารณาค าขอจดทะเบยนกอน และเมอผานการตรวจและตอบรบวาค าขอจดทะเบยนถกตองแลวใหผขอจดทะเบยนสงพมพเอกสารค าขอจดทะเบยนดงกลาวใหผ เปนหนสวนลงลายมอชอและประทบตราส าคญของหางหนสวน หลงจากนนกน าไปยนขอจดทะเบยนทส านกงานทะเบยนหนสวนบรษทหรอสงทางไปรษณย ซงขนตอนนจะมความรวดเรวกวากรณการยนขอจดทะเบยนตามขอ 1. มาก เนองจากนายทะเบยนจะตรวจเอกสารค าขอจดทะเบยนทนามายนนนวามขอความถกตองตรงกบทยนไวทางอนเทอรเนตหรอไมเทานน
ลกษณะเฉพาะของหางหนสวน
หางหนสวนมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากกจการเจาของคนเดยวและบรษทจ ากด โดยสรปดงน (นจร พเชฐกล, 2556 : 140)
1. อายทจ ากดของหางหนสวน (Limited life) โดยอายการด าเนนงานของหางหนสวนเปนไปตามขอก าหนดตามสญญาการจดตง
หางหนสวน เมอมเหตการณใดเหตการณหนงเกดขนตามสญญาหางหนสวนกตองท าการเลกกจการ เชน การรบผ เปนหนสวนใหม การลาออกของผ เปนหนสวน การตายของผ เปนหนสวน
เปนตน
2. การเปนตวแทนซงกนและกน (Mutual agency) ผ เปนห นสวนทกคนจะถอเปนตวแทนของหางห นสวนและเปนตวแทนของผ เปน
หนสวนอน ๆ หากผ เปนหนสวนคนใดคนหนงกระท าการในนามของหางหนสวนไมถกตองตามกฎหมาย ผ เปนหนสวนคนอนและหางหนสวนจะตองรบผดชอบในผลการกระท านนดวย
3. การรบผดในหนสนโดยไมจ ากดจ านวน (Unlimited Liability) ผ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบในหางหนสวนสามญและหางหนสวนจ ากด จะตองรบผดในหนสนของหางหนสวนไมจ ากดเฉพาะจ านวนเงนทลงทนในหางหนสวนเทานน หากหางหนสวนลมละลายไมสามารถช าระหนของหางหนสวนได ผ เปนหนสวนประเภท
หนา 94 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
ไมจ ากดความรบผดชอบจะตองรบภาระในหนสนของหางหนสวนรวมกน เจาหนของหางหนสวนมสทธเรยกรองใหผ เปนหนสวนทมฐานะการเงนดน าสนทรพยสวนตวมาช าระหนแทนหางหนสวนได
4. การเปนเจาของในสนทรพยและก าไรขาดทนของหางหนสวนรวมกน (Co-
ownership of partnership assets and income)
เมอผ เปนหนสวนทกคนน าสนทรพยตาง ๆ มาลงทนในหางหนสวน สนทรพยเหลานนจะถอเปนกรรมสทธของหางหนสวน ไมมการระบวาสนทรพยแตละประเภทเปนของผ เปนหนสวนคนใด จะถอเปนเจาของสนทรพยรวมกน ผ เปนหนสวนแตละคนจะมสทธสวนไดเสยตามสดสวนสนทรพยทน ามาลงทน และก าไรของหางหนสวนกจะเปนของผ เปนหนสวนทกคนตามอตราตามสวนแบงก าไรขาดทนทก าหนดไวในสญญาการจดตงหางหนสวน หรอแบงตามอตราสวนทนถาไมไดตกลงกนไว
ขอดและขอเสยของการจดตงหางหนสวน
การจดตงหางห นสวนควรพจารณาถงขอดและขอเสยของการด าเนนงาน ซงเมอเปรยบเทยบกบกจการเจาของคนเดยว และบรษทจ ากดแลว หางหนสวนมขอดและขอเสยดงน
1. ขอดของการจดตงหางหนสวน
1.1 หางหนสวนจดตงงายกวาบรษทและเสยคาใชจายนอยกวา
1.2 การด าเนนงานของหางหนสวนจดท าไดงายกวาบรษทจ ากด การตดสนใจในการด าเนนงานกระท าไดงายกวา
1.3 หางหนสวนมเงนทนมากกวา และมความนาเชอถอดกวากจการเจาของคนเดยว
1.4 หางหนสวนมบคคลเพอวางแผนและด าเนนงาน มประโยชนจากการปรกษาแนะน า และสามารถแบงงานกนท าไดตามความสามารถ
1.5 หางหนสวนมอสระในการเลอกประกอบธรกจมากกวากจการเจาของคนเดยวและบรษทจ ากด เพราะจะจดตงขนตามกฎหมายหรอไมกได
2. ขอเสยของการจดตงหางหนสวน
2.1 อายทจ ากดของหางหนสวน เมอเกดเหตการณใดเหตการณหนงขนตามสญญาหางหนสวนกตองเลกกจการ
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 95
2.2 ผ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบจะตองรบผดชอบในหนสนของหางหนสวนโดยไมจ ากดจ านวน
2.3 การด าเนนงานของหางหนสวนตองไดรบความเหนชอบจากผ เปนหนสวนทกคน อาจจะท าใหเกดความลาชาในการตดสนใจในเรองตาง ๆ 2.4 การจะเพมทนจากหนสวนใหมหรอจะถอนทนออกจากหางหนสวนนนกระท าไดยากกวาบรษทจ ากด เพราะการเพมทนหรอถอนทนนนจะตองไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนเกาทกคน 2.5 ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงกระท าการทไมถกตอง ผดกฎหมาย จะมผลกระทบตอผ เปนหนสวนทกคน
สวนของผเปนหนสวน
การบนทกบญชของหางห นสวนนน จะมบญชทเกยวของกบสวนของผ เปนห นสวน ดงตอไปน
1. บญชทน (Capital accounts)
บญชทนเปนบญชทแสดงรายการเกยวกบทนของผ เปนห นสวนแตละคนแยกตามจ านวนผ เปนหนสวน ซงตามกฎหมายไทยก าหนดวาหางหนสวนสามญนตบคคลและหางหนสวนจ ากด จะตองระบทนใหชดเจนในการตงหางหนสวนและเมอมการเปลยนแปลงเกยวกบทนของผเปนหนสวนแตละคนจะตองไปท าการขอจดทะเบยนเปลยนแปลงเกยวกบทนผ เปนหนสวนดวย สวนหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนการเปลยนแปลงเงนทนจะท าเปนหนงสอสญญาหรอตกลงดวยวาจากไดเพราะกฎหมายไมไดบงคบไว
ดงนนบญชทนของผ เปนหนสวนทกคนควรบนทกรายการทเกยวของกบการลงทนครงแรก การเพมทน และการลดทนเทานน สวนรายการอนทมผลกระทบกบสวนไดเสยของผ เปนหนสวนควรบนทกในบญชกระแสทน การบนทกบญชเกยวกบบญชทนเปนดงน
1.1 การลงทนครงแรก บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด/สนทรพย xx
เครดต ทน – ผ เปนหนสวน xx
หนา 96 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
1.2 การเพมทนของผเปนหนสวน บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด/สนทรพย xx
เครดต ทน – ผ เปนหนสวน xx
1.3 การลดทนของผเปนหนสวน บนทกบญชโดย
เดบต ทน – ผ เปนหนสวน xx
เครดต เงนสด/สนทรพย xx
2. บญชกระแสทน (Current accounts)
บญชกระแสทนเปนบญชทแสดงรายการเกยวกบสวนไดสวนเสยของผ เปนหนสวนแตละคนในหางหนสวน เชน ผ เปนหนสวนเบกเงนสดไปใชสวนตว สวนแบงก าไรหรอขาดทน และดอกเบยทคดใหกบทนของผ เปนหนสวน เปนตน การทแสดงบญชกระแสทนแยกตางหากจากบญชทนกเพอตองการแยกเงนลงทนและรายการเกยวกบสวนไดเสยของผ เปนหนสวนใหชดเจน ยอดคงเหลอของบญชกระแสทนของแตละคนจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงนในวนปดบญช
บญชกระแสทนของหางหนสวนคลายกบบญชเบกใชสวนตวของกจการเจาของคนเดยวแตมรายการมากกวาบญชเบกใชสวนตว กลาวคอ บญชกระแสทนจะแสดงรายการตางๆ ทเกยวของกบผ เปนหนสวนแตละคน มผลท าใหสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนเพมขนหรอลดลง
2.1 รายการทมผลท าใหสวนไดเสยของผเปนหนสวนลดลง 2.1.1 เงนสดหรอสนทรพยทผ เปนหนสวนเบกไปใชสวนตว บนทกบญชโดย
เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
เครดต เงนสด/สนทรพย xx
2.1.2 จ านวนเงนทหางหนสวนจายช าระหนสวนตวของผ เปนหนสวน บนทกบญชโดย
เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
เครดต เงนสด xx
2.1.3 จ านวนเงนทผ เปนหนสวนเกบแทนหางหนสวนและยงไมไดน าสงคนหางหนสวน บนทกบญชโดย
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 97
เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
เครดต ลกหน/ขายสนคา xx
2.1.4 ดอกเบยเงนใหกจากหางหนสวน บนทกบญชโดย
เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
เครดต ดอกเบยรบ xx
2.1.5 สวนแบงขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน บนทกบญชโดย
เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
เครดต ก าไรขาดทน xx
2.2 รายการทมผลท าใหสวนไดเสยของผเปนหนสวนเพมขน 2.2.1 เงนเดอน หรอคาตอบแทนทผ เปนหนสวนไดรบจากหางหนสวน บนทก
บญชโดย
เดบต ก าไรขาดทน xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
2.2.2 จ านวนเงนทผ เปนหนสวนจายช าระหนสนของหางหนสวน บนทกบญช
โดย
เดบต เจาหน xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
2.2.3 จ านวนเงนทหางหนสวนเกบแทนผ เปนหนสวนและยงไมไดสงคน บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
2.2.4 ดอกเบยเงนกจากผ เปนหนสวน บนทกบญชโดย
เดบต ดอกเบยจาย xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
หนา 98 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
2.2.5 ดอกเบยทนทคดใหผ เปนหนสวน บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรขาดทน xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
2.2.6 สวนแบงก าไรตามอตราสวนทตกลงกน บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรขาดทน xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx
3. บญชก าไรสทธยงไมไดแบง (Unappropriated retained earnings)
ก าไรสทธยงไมไดแบงเปนก าไรซงสะสมไวในกจการ ซงยงไมไดแบงใหกบผ เปนหนสวน รายการนจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงนภายใตหวขอสวนของผ เปนหนสวนตอจากบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน ในกรณขาดทนสทธใหแสดงจ านวนเงนในเครองหมายวงเลบเพอแสดงเปนยอดหกจากทนของผ เปนหนสวน
การแสดงรายการสวนของผเปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน
สวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน จะแสดงรายการโดยแสดงบญชทนของผเปนหนสวนแตละคน ตอดวยบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนแตละคน ถาบญชกระแสทนของผเปนหนสวนมยอดคงเหลอดานเครดตจะสงผลใหสวนของผ เปนหนสวนเพม แตถาบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนมยอดคงเหลอดานเดบต จะสงผลใหสวนของผ เปนหนสวนลดลงใหแสดงจ านวนเงนในเครองหมายวงเลบ และบญชก าไรสทธยงไมไดแบง การแสดงรายการสวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.1 ดงน
ตวอยาง 3.1 ดน น า ลม เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ ในวนสนงวดยอดคงเหลอบญชทเกยวของกบสวนของผ เปนหนสวนมดงน
เดบต เครดต
ทน – ดน 120,000
ทน – น า 150,000
ทน – ลม 200,000
ทน – ไฟ 100,000
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 99
เดบต เครดต
กระแสทน – ดน 36,000
กระแสทน – น า 15,000
กระแสทน – ลม 70,000
กระแสทน – ไฟ 20,000
ก าไรสทธยงไมไดแบง 45,000
การแสดงสวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) เปนดงน
(หนวย : บาท) สวนของผเปนหนสวน
ทน – ดน 120,000
ทน – น า 150,000
ทน – ลม 200,000
ทน – ไฟ 100,000 570,000
กระแสทน – ดน (36,000)
กระแสทน – น า (15,000)
กระแสทน – ลม 70,000
กระแสทน – ไฟ 20,000 39,000
ก าไรสทธยงไมไดแบง 45,000
รวมสวนของผเปนหนสวน 654,000
การเปดบญชเมอจดตงหางหนสวน
การจดตงหางหนสวน ผ เปนหนสวนอาจจะน าเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสด แรงงาน และหนสนมาลงทน หากน าสนทรพยอนทไมใชเงนสดและหนสนมาลงทน จะตองบนทกราคาสนทรพยและหนสนดวยดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรม หรอราคาทตกลงกน ณ วนทน ามาลงทน กรณลงทนดวยแรงงานผ เปนหนสวนทกคนจะตองมการตกลงตราคาแรงงานและบนทกเปนสนทรพยไมมตวตนคอบญชคาความนยม การบนทกการเปดบญชเมอจดตงหางหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.2 และ ตวอยาง 3.3 ดงน
หนา 100 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
ตวอยาง 3.2 น าใส และ น าตาล ตกลงเปนหนสวนกน น าใส น าเงนสดมาลงทน 500,000 บาท สวนน าตาล น าเงนสดมาลงทน 300,000 บาท และลงทนดวยแรงงานตราคาได 100,000 บาท การลงรายการเปดบญชของหางหนสวนจะเปนดงน
เดบต เงนสด 800,000
คาความนยม 100,000
เครดต ทน – น าใส 500,000
ทน – น าตาล 400,000
ตวอยาง 3.3 กนก และ กนยา ตกลงเปนหนสวนกน โดยน าเงนสดและสนทรพยซงตกลงตราคาตามมลคายตธรรมแลวมาลงทนดงน
การลงทนของ กนก
เงนสด 200,000 บาท
ลกหนการคา 75,000 บาท
สนคาคงเหลอ 45,000 บาท
อปกรณส านกงาน 120,000 บาท
คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000 บาท
เงนก ระยะสน 50,000 บาท
การลงทนของ กนยา
เงนสด 90,000 บาท
สนคาคงเหลอ 50,000 บาท
อปกรณส านกงาน 100,000 บาท
ทดน 200,000 บาท
อาคาร 150,000 บาท
เจาหนการคา 120,000 บาท
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 101
การบนทกการเปดบญช
เดบต เงนสด 200,000
ลกหนการคา 75,000
สนคาคงเหลอ 45,000
อปกรณส านกงาน 120,000
เครดต คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000
เงนก ระยะสน 50,000
ทน – กนก 370,000
บนทกการลงทนของกนก
เดบต เงนสด 90,000
สนคาคงเหลอ 50,000
อปกรณส านกงาน 100,000
ทดน 200,000
อาคาร 150,000
เครดต เจาหนการคา 120,000
ทน – กนยา 470,000
บนทกการลงทนของกนยา
การเปลยนจากกจการเจาของคนเดยวเปนหางหนสวน
กรณทเจาของกจการเจาของคนเดยวตองการน ากจการสองกจการมาจดตงเปนหางหนสวน สนทรพยและหนสนของกจการเจาของคนเดยวจะโอนมาเปนของหางหนสวนดวยราคาตลาดหรอราคาทตกลงกน การบนทกบญชการเปลยนจากกจการเจาของคนเดยวเปนหางหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.4 ดงน
ตวอยาง 3.4 รานชนญ และ รานรนดา เปนรานคาขายปลก ท าการคาชนดเดยวกน ตกลงรวมกนตงเปน หางหนสวนจ ากด ชนญดา ในวนท 1 มกราคม 25x1 โดยก าหนดใหมจ านวนเงนทนเทากน ซงในวนทตกลงกนนนสนทรพยและหนสนของแตละรานมดงน
หนา 102 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
รานชนญ รานรนดา
เงนสด 120,000 75,000
ลกหนการคา 75,000 100,000
สนคาคงเหลอ 80,000 - อปกรณส านกงาน 175,000 -
อาคาร - 200,000
ทดน - 300,000
เจาหนการคา 50,000 250,000
สนทรพยและหนสนของทงสองรานจะโอนไปเปนของหางหนสวนดวยมลคาตามบญชเดม นอกจากบางรายการไดตกลงตราคาใหมดงน
1) อปกรณส านกงานของรานชนญ ตราคาเปน 150,000 บาท
2) ลกหนของรานรนดา คาดวาจะเกบเงนไมได 20,000 บาท
3) ใหตราคาทดนของรานรนดา เปน 500,000 บาท และอาคารของรานรนดาเปน 175,000 บาท
4) สนคาคงเหลอของรานชนญ มราคาตลาด 65,000 บาท
และผ เปนห นสวนยงตกลงกนวาผ เปนหนสวนทมทนนอยกวาจะตองน าเงนสดมาลงทนเพมใหเทากนดวย การบนทกรายการเปดบญชชองหางหนสวนจ ากด ชนญดา จะเปนดงน
25x1
ม.ค. 1 เดบต เงนสด 75,000
ลกหนการคา 100,000
ทดน 500,000
อาคาร 175,000
เครดต คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000
เจาหนการคา 250,000
ทน – รนดา 580,000
บนทกการลงทนของรนดา
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 103
เดบต เงนสด 120,000
ลกหนการคา 75,000
สนคาคงเหลอ 65,000
อปกรณส านกงาน 150,000
เครดต เจาหนการคา 50,000
ทน – ชนญ 360,000 บนทกการลงทนของชนญ
เดบต เงนสด 220,000
เครดต ทน – ชนญ 220,000
ชนญน าเงนสดมาลงทนเพม
การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนจ ากด ชนญดา เปนดงน
หางหนสวนจ ากด ชนญดา
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 415,000 เจาหนการคา 300,000
ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน
หก คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000 155,000 ทน – ชนญ 580,000
สนคาคงเหลอ 65,000 ทน – รนดา 580,000
สนทรพยไมหมนเวยน
ทดน 500,000
อาคาร 175,000
อปกรณส านกงาน 150,000 .
รวมสนทรพย 1,460,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 1,460,000
หนา 104 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
การแบงก าไรขาดทน
ก าไรขาดทนจากการด าเนนงานของหางหนสวนแตละปอาจจะแบงใหกบผ เปนหนสวน ทงหมดหรออาจจะเกบสะสมไวในกจการ ทงน ขนอยกบขอตกลงของผ เปนหนสวน ดงนนก าไรทงหมดของหางหนสวนจะแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ
1. ก าไรทแบงแลว
ก าไรทแบงแลว คอ ก าไรทแบงเปนคาตอบแทนตางๆ ใหแกผ เปนห นสวน เชน เงนเดอน โบนส ดอกเบยทน และสวนแบงก าไรใหกบผ เปนหนสวนตามขอตกลง การแบงก าไรขาดทนจะแสดงในงบก าไรขาดทนโดยแสดงตอจากก าไรสทธ การแบงก าไรขาดทนจะบนทกบญช โดย
เดบต ก าไรขาดทน xx
เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวนแตละคน xx
2. ก าไรทยงไมไดแบง ก าไรทยงไมไดแบง คอ ก าไรทยงไมไดแบงใหกบผ เปนหนสวน สาเหตเนองจากกจการขาดทน มก าไรสะสมนอย หรอมความประสงคจะสะสมก าไรไวเพอขยายกจการ หรอตามนโยบายของหางหนสวน ก าไรทยงไมไดแบงนน ตามมาตรฐานการบญชของไทยใหแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนภายใตหวขอสวนของผ เปนหนสวน โดยแสดงตอจากบญชทนและบญชกระแสทนของผ เปนหนสวน และใชชอวา ก าไรสทธยงไมไดแบง ในกรณขาดทนสทธใหแสดงจ านวนเงนในเครองหมายวงเลบ ก าไรขาดทนทยงไมไดแบงจะบนทกบญช โดย
เดบต ก าไรขาดทน xx
เครดต ก าไรสทธยงไมไดแบง xx
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 105
ทนของผ เปนหนสวนแตละคน
ทนรวมของผ เปนหนสวน
วธการแบงก าไรขาดทน หากสญญาหนสวนไดระบอตราสวนแบงก าไรขาดทนของผ เปนหนสวน การแบงก าไร
หรอขาดทนจะแบงตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนทระบในสญญา ในกรณทไมไดตกลงกนไวในเรองอตราสวนแบงก าไรขาดทน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยก าหนดใหแบงตามอตราสวนทน วธการแบงก าไรขาดทนโดยทวไปอาจใชวธใดวธหนง หรออาจรวมหลายวธ ไดแก การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทน การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน และการแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส หรอดอกเบยใหหนสวนกอน ทเหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน
1. การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทน
การด าเนนงานของหางห นสวนนน ทนถอเปนปจจยส าคญทใชในการด าเนนงานเพอใหเกดก าไร ดงนนหากมก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงานจงควรแบงตามอตราสวนทนทลงในหางหนสวน โดยการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสามารถค านวณไดดงน
สวนแบงก าไรของผ เปนหนสวน = ก าไรสทธ x
ซงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนนควรก าหนดไวในขอตกลงใหแนนอน วาจะใชยอดทนเมอใดเปนเกณฑการแบง เชน อตราสวนทนเรมแรก อตราสวนทนสนงวด หรออตราสวนทนถวเฉลย 1.1 อตราสวนทนเรมแรก
ทนแรกเรมของหางหนสวนโดยปกตจะระบไวชดเจนในสญญาของหางหนสวนทเรมตงกจการวาทนของผ เปนหนสวนแตละคนมคนละเทาไร หรอถาไมไดระบไวทนเรมแรกกจะมจ านวนตามทผ เปนหนสวนแตละคนน ามาลงทนเมอเรมเปดกจการ การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนเรมแรกสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.5 ดงน
ตวอยาง 3.5 เสอ สงห และกระทง ตกลงเปนหนสวนกน ในวนท 1 มกราคม 25x1 โดยทกคนน าเงนสดมาลงทน เสอลงทน 100,000 บาท สงหลงทน 150,000 บาท และกระทงลงทน 200,000 บาท สนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 90,000 บาท
หนา 106 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
อตราสวนทนเรมแรกของ เสอ : สงห : กระทง = 100,000 : 150,000 : 200,000
การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน เสอ จะไดรบสวนแบงก าไร = 90,000 x
450,000
100,000 = 20,000 บาท
สงห จะไดรบสวนแบงก าไร = 90,000 x 450,000
150,000 = 30,000 บาท
กระทง จะไดรบสวนแบงก าไร = 90,000 x 450,000
200,000 = 40,000 บาท
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 90,000
เครดต กระแสทน – เสอ 20,000
กระแสทน – สงห 30,000
กระแสทน – กระทง 40,000
1.2 แบงตามอตราสวนทนสนงวด
หากในระหวางปผ เปนหนสวนมการเพมทน และถอนทนออกไป หางหนสวนอาจแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวดกได การค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวน สามารค านวณไดโดย
ทนสนงวด = ทนเรมแรกหรอทนตนงวด + การเพมทนระหวางป – การถอนทนระหวางป
การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวดสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.6 ดงน
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 107
ตวอยาง 3.6 จากตวอยาง 3.5 ถาสนงวดหางห นสวนมก าไรสทธ 150,000 บาท ผ เปนหนสวน มการลงทน เพมทน และถอนทน ระหวางป ดงน
วน เดอน ป รายการ เสอ สงห กระทง 1 มกราคม 25x1 ลงทน 100,000 150,000 200,000
1 เมษายน 25x1 เพมทน - 58,000 - 30 มถนายน 25x1 ถอนทน - (38,000) (36,000) 1 กนยายน 25x1 เพมทน 24,000 - . 42,000
ทนสนงวด 124,000 170,000 206,000
อตราสวนทนสนงวดของ เสอ : สงห : กระทง = 124,000 : 170,000 : 206,000
การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน เสอ จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x
500,000
124,000 = 37,200 บาท
สงห จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 500,000
170,000 = 51,000 บาท
กระทง จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 500,000
206,000 = 61,800 บาท
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 150,000
เครดต กระแสทน – เสอ 37,200
กระแสทน – สงห 51,000
กระแสทน – กระทง 61,800
หนา 108 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
1.3 แบงตามอตราสวนทนถวเฉลย
หากในระหวางปยอดคงเหลอในบญชทนเปลยนแปลงไปมาก ผ เปนหนสวน
อาจจะใชอตราสวนทนถวเฉลยในการแบงก าไรหรอขาดทนสทธประจ าปแทนทจะใชอตราสวนทนเรมแรกหรอทนสนงวด ทงนเพอใหเกดความเปนธรรมในการแบงก าไรขาดทนใหแกผ เปนหนสวน การค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวน สามารค านวณไดโดย
ทนถวเฉลย = จ านวนเงนลงทน x สดสวนระยะเวลาตงแตวนเกดรายการจนถงวนสนงวด
การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.7 ดงน
ตวอยาง 3.7 จากตวอยาง 3.6 ถาสนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 150,000 บาท ผ เปนหนสวน มการลงทน เพมทน และถอนทน ระหวางป ดงน
วน เดอน ป รายการ เสอ สงห กระทง 1 มกราคม 25x1 ลงทน 100,000 150,000 200,000
1 เมษายน 25x1 เพมทน - 58,000 -
30 มถนายน 25x1 ถอนทน - (38,000) (36,000) 1 กนยายน 25x1 เพมทน 24,000 - 42,000
การค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคนจะเปนดงน
ทนถวเฉลยของเสอ
วน เดอน ป รายการ จ านวนเงน สดสวนระยะเวลา ทนถวเฉลย
1 มกราคม 25x1 ลงทน 100,000 12/12 100,000
1 กนยายน 25x1 เพมทน 24,000 4/12 8,000
รวมทนถวเฉลย 108,000
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 109
ทนถวเฉลยของสงห
วน เดอน ป รายการ จ านวนเงน สดสวนระยะเวลา ทนถวเฉลย
1 มกราคม 25x1 ลงทน 150,000 12/12 150,000
1 เมษายน 25x1 เพมทน 58,000 9/12 43,500
30 มถนายน 25x1 ถอนทน (38,000) 6/12 (19,000) รวมทนถวเฉลย 174,500
ทนถวเฉลยของกระทง
วน เดอน ป รายการ จ านวนเงน สดสวนระยะเวลา ทนถวเฉลย
1 มกราคม 25x1 ลงทน 200,000 12/12 200,000
30 มถนายน 25x1 ถอนทน (36,000) 6/12 (18,000)
1 กนยายน 25x1 เพมทน 42,000 4/12 14,000
รวมทนถวเฉลย 196,000
อตราสวนทนถวเฉลยของ เสอ : สงห : กระทง = 108,000 : 174,500 : 196,000
การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน เสอ จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x
478,500
108,000 = 33,856 บาท
สงห จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 478,500
174,500 = 54,702 บาท
กระทง จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 478,500
196,000 = 61,442 บาท
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 150,000
เครดต กระแสทน – เสอ 33,856
กระแสทน – สงห 54,702
กระแสทน – กระทง 61,442
หนา 110 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
2. การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน
การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกนนอาจจะใชในกรณทผ เปนหนสวนมความสามารถไมเทากน อตราสวนแบงก าไรขาดทนควรก าหนดแนนอน เชน แบงในอตราเทากน แบงในอตรา 1 : 2 : 3 แบงในอตรา 20% 30% 50% เปนตน การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.8 ดงน
ตวอยาง 3.8 แกว กาญจน และกง เปนหนสวนกน ตกลงแบงก าไรขาดทนให แกว 20% กาญจน 30% และ กง 50% ถาหางหนสวนมก าไรสทธประจ าป 450,000 บาท
การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน แกว จะไดรบสวนแบงก าไร 450,000 x 20% = 90,000
กาญจน จะไดรบสวนแบงก าไร 450,000 x 30% = 135,000
กง จะไดรบสวนแบงก าไร 450,000 x 50% = 225,000
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 450,000
เครดต กระแสทน – แกว 90,000
กระแสทน – กาญจน 135,000
กระแสทน – กง 225,000
3. การแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส หรอดอกเบยใหหนสวนกอน ท เหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน
3.1 การคดเงนเดอนใหแกผเปนหนสวน
เมอผ เปนหนสวนเขามาด าเนนกจการในหางหนสวน ผ เปนหนสวนแตละคนอาจมความสามารถ และเวลาใหแกการด าเนนงานไมเทากน หางหนสวนจงไดมการคดเงนเดอนใหแกผ เปนหนสวน ก าไรทเหลอแบงในอตราทตกลงกน การค านวณการแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอนใหแกผ เปนหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.9 ดงน
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 111
ตวอยาง 3.9 น าปง และน าวง เปนหนสวนกน โดยน าปงมทน 300,000 บาท น าวงมทน 500,000 บาท สนงวดหางหนสวนมก าไรสทธประจ าป 75,000 ตกลงแบงก าไรโดยให น าปง ไดรบเงนเดอนเดอนละ 1,000 บาท น าวงไดรบเงนเดอนเดอนละ 1,500 บาท ก าไรทเหลอแบงในอตรา 3 : 2 ตามล าดบ
การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน
น าปง น าวง รวม
เงนเดอน (ทงป) 12,000 18,000 30,000
แบงก าไรทเหลอในอตรา 3:2 27,000 18,000 45,000
รวม 39,000 36,000 75,000
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 75,000
เครดต กระแสทน – น าปง 39,000
กระแสทน – น าวง 36,000
ปดก าไรขาดทนเขาบญชกระแสทน
3.2 การคดเงนโบนสหรอเงนเพมพเศษใหแกผเปนหนสวน
หากในสญญาของหางหนสวนระบไววาใหมการคดเงนโบนสใหแกผ เปนหนสวน เมอมการแบงก าไรจะตองคดโบนสใหผ เปนหนสวนดวย โดยปกตเงนโบนสจะคดใหเปนรอยละของก าไรสทธ ซงตองระบใหชดเจนวาเงนโบนสทคดใหแกผ เปนหนสวน เปนเงนโบนสทคดจากก าไรสทธกอนหกเงนโบนส หรอก าไรสทธหลงหกเงนโบนสแลว สตรการค านวณโบนส จะเปนดงน
1.2.1 คดโบนสจากก าไรสทธกอนหกโบนส
โบนส = ก าไรสทธ x อตราโบนส
1.2.2 คดโบนสจากก าไรสทธหลงหกโบนส
โบนส = (ก าไรสทธ – โบนส) x อตราโบนส
หนา 112 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
การค านวณการแบงก าไรขาดทนโดยคดโบนสหรอเงนเพมพเศษใหแกผ เปนห นสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.10 และตวอยาง 3.11 ดงน
ตวอยาง 3.10 น าปง และ น าวง เปนหนสวนกน ในสญญาระบวาใหคดเงนโบนสใหแก น าปง ในฐานะหนสวนผจดการ 20% ของก ำไรสทธกอนหกเงนโบนส และก าไรทเหลอแบงเทากน ณ วนสนงวดมก าไรสทธ 120,000 บาท
โบนส = 120,000 x 20%
= 24,000
การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน
น าปง น าวง รวม
โบนส 24,000 - 24,000
แบงก าไรทเหลอในอตราเทากน 48,000 48,000 96,000
รวม 72,000 48,000 120,000
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 120,000
เครดต กระแสทน – น าปง 72,000
กระแสทน – น าวง 48,000
ตวอยาง 3.11 จากตวอยาง 3.10 น าปง และ น าวง เปนห นสวนกน ในสญญาระบวาใหคดเงนโบนสใหแก น าปง ในฐานะหนสวนผจดการ 20% ของก ำไรสทธหลงหกเงนโบนส และก าไรทเหลอแบงเทากน ณ วนสนงวดมก าไรสทธ 120,000 บาท
โบนส (B) = (120,000 – โบนส) x 20%
B = (120,000 – B) x 0.2
B = 24,000 – 0.2B
B + 0.2B = 24,000
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 113
1.2B = 24,000
B = 1.2
24,000
B = 20,000
หรอโบนส = 120,000 x 120
20 = 20,000
การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน
น าปง น าวง รวม
โบนส 20,000 - 20,000
แบงก าไรทเหลอในอตราเทากน 50,000 50,000 100,000
รวม 70,000 50,000 120,000
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 120,000
เครดต กระแสทน – น าปง 70,000
กระแสทน – น าวง 50,000
3.3 การคดดอกเบยทนใหแกผเปนหนสวน
ดอกเบยทนถอเปนคาตอบแทนเงนลงทนของผ เปนหนสวน การคดดอกเบยทนน ถอเปนสวนหนงในการแบงก าไร ซงผ เปนหนสวนควรตกลงใหแนชดเกยวกบ อตราดอกเบยและทนทใชการคดดอกเบยทนวาเปนทน ณ วนใด และก าไรทเหลอจะแบงในอตราเทาใด การค านวณการแบงก าไรขาดทนโดยคดดอกเบยทนใหแกผ เปนหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.12 ดงน
ตวอยาง 3.12 น าปง และ น าวง เปนหนสวนกน น าปงลงทนเรมแรก 250,000 บาท น าวงมทนเรมแรก 300,000 บาท ตกลงใหคดดอกเบยทน 10% ของทนเรมแรก และก าไรขาดทนทเหลอแบงในอตรา 2 : 3 ถามก าไรสทธประจ าป 120,000 บาท
หนา 114 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน
น าปง น าวง รวม
ดอกเบยทน 25,000 30,000 55,000
แบงก าไรทเหลอในอตรา 2:3 26,000 39,000 65,000
รวม 51,000 69,000 120,000
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 120,000
เครดต กระแสทน – น าปง 51,000
กระแสทน – น าวง 69,000
กรณทหางหนสวนมการแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส และดอกเบยทนใหแกหนสวนกอน ก าไรทเหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน การค านวณสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.13 ดงน
ตวอยาง 3.13 น าปง และ น าวง เปนหนสวนกน น าปงลงทนเรมแรก 250,000 บาท น าวงมทนเรมแรก 300,000 บาท สนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 200,000 บาท ผ เปนหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทน โดยคดเงนเดอนให น าปง เดอนละ 2,000 บาท น าวง เดอนละ 1,500 บาทคดโบนสใหน าปง ในฐานะหนสวนผจดการ 15% ของก าไรสทธกอนหกโบนส และคดดอกเบยทน 10% ของทนเรมแรก และก าไรขาดทนทเหลอแบงในอตราเทากน
การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน
น าปง น าวง รวม
เงนเดอน 24,000 18,000 42,000
โบนส 30,000 - 30,000
ดอกเบยทน 25,000 30,000 55,000
แบงก าไรทเหลอในอตราเทากน 36,500 36,500 73,000
รวม 115,500 84,500 200,000
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 115
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 200,000
เครดต กระแสทน – น าปง 115,500
กระแสทน – น าวง 84,500
การแบงก าไรขาดทน หากเงนเดอน โบนสและดอกเบยทน เกนกวาก าไรสทธประจ าป หางหนสวนตองแบงก าไรขาดทนตามขอตกลงเดม สวนทเกนก าไรใหถอเปนขาดทนน ามาแบงใหผเปนหนสวนตามอตราสวนทตกลงกน
จากตวอยาง 3.13 สมมตวาก าไรสทธประจ าปของหางหนสวนเปน 100,000 บาท
การแบงก าไรขาดทนใหแกผเปนหนสวน
น าปง น าวง รวม
เงนเดอน 24,000 18,000 42,000
โบนส 15,000 - 15,000
ดอกเบยทน 25,000 30,000 55,000
แบงขาดทนในอตราเทากน (6,000) (6,000) (12,000)
รวม 58,000 42,000 100,000
การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 100,000
เครดต กระแสทน – น าปง 58,000
กระแสทน – น าวง 42,000
หนา 116 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
การแสดงการแบงผลก าไรขาดทนในงบก าไรขาดทน
หางหนสวนจะแสดงวธการแบงก าไรขาดทนตอทายงบก าไรขาดทน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.14 ดงน
ตวอยาง 3.14 นายง และ น าโสม ตกลงจดตงหางหนสวนจ ากด อดรพฒนา ในป 25x1โดยนายง ลงทน 180,000 บาท น าโสม ลงทน 220,000 บาท ในระหวางปมยอดขายสนคา 3,500,000 บาท มตนทนขาย 2,100,000 บาท และมคาใชจายในการขายและบรหาร 900,000 บาท หางหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทน โดยคดเงนเดอนใหนายงเดอนละ 10,000 บาท และใหน าโสม เดอนละ 5,000 บาท คดโบนสใหน าโสม 20% ของก าไรสทธกอนหกโบนส และคดดอกเบยทน 15% ของเงนลงทน ก าไรขาดทนทเหลอแบงในอตรา 2 : 3 งบก าไรขาดทนโดยยอของหางหนสวนจะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด อดรพฒนา
งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) ขายสนคา
ตนทนขาย
ก าไรขนตน
คาใชจายในการขายและการบรหาร ก าไรสทธกอนหกภาษเงนได
หก ภาษเงนได 20%
ก าไรสทธ
การแบงก าไรขาดทน
เงนเดอน
โบนส
ดอกเบยทน
สวนแบงก าไร (คนละครง) รวมก าไรของผ เปนหนสวน
นายง
120,000
- 27,000
32,000
179,000
น าโสม
60,000
80,000
33,000
48,000
221,000
3,500,000
2,100,000
1,400,000
900,000
500,000
100,000
400,000
รวม
180,000
80,000
60,000
80,000
400,000
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 117
สรป
หางหนสวน หมายถง สญญาของบคคลตงแต 2 คนขนไป ตกลงลงทนรวมกน ซงสงทน ามาลงทนอาจเปนเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสดหรอแรงงานกได และมการด าเนนงานรวมกนโดยมวตถประสงคเพอน าก าไรมาแบงกน หางหนสวน สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ หางหนสวนสามญ และหางหนสวนจ ากด โดยหางหนสวนสามญจะมหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบเพยงชนดเดยว จะจดทะเบยนจดตงหรอไมจดทะเบยนกได สวนหางห นสวนจ ากดจะมห นสวนอย 2 ประเภท คอ ประเภทจ ากดความรบผดชอบ และไมจ ากดความรบผดชอบ ซงหางห นสวนจ ากดจะตองจดทะเบยนจดตงขนตามกฎหมาย
การจดตงหางหนสวนจะตองระบทนของผ เปนหนสวน การแบงก าไรขาดทน และอ านาจหนาทของผ เปนหนสวนแตละคนอยางชดเจน
การบนทกบญชของหางหนสวนจะมบญชทเกยวของกบสวนของผ เปนหนสวน ไดแก (1) บญชทน จะบนทกเกยวกบการลงทนครงแรก การเพมทน และการลดทน (2) บญชกระแสทน จะบนทกเกยวรายการทแสดงสวนไดเสยระหวางหางหนสวนกบผ เปนหนสวน (3) บญชก าไรสทธยงไมไดแบง จะบนทกก าไรทหางหนสวนยงไมน าไปแบงใหกบผ เปนหนสวน
วธการแบงก าไรขาดทนของหางห นสวนสามารถแบงตามอตราสวนทน แบงตามอตราสวนทตกลงกน หรอแบงโดยคดเงนเดอน โบนส ดอกเบยทนใหแกผ เปนหนสวนกอน สวนทเหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน
หนา 118 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
แบบฝกหด
ขอ 1. กอง กลา และเกง ตกลงเปนหนสวนกน โดยกองน าเงนสดมาลงทน 100,000 บาท กลา น าสนคาคงเหลอ 50,000 บาท และอปกรณส านกงาน 70,000 บาท มาลงทน สวนเกงลงทนดวยแรงงานตราคาได 80,000 บาท
ใหท า ใหบนทกการเปดบญชของหางหนสวน
ขอ 2. สงหา และ กนยา ไดตกลงเขาเปนหนสวนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยลงทนคนละครง หากทนท สงหา และกนยา น ามาลงไมพอใหลงทนดวยเงนสดเพม สงหา น าเงนสดมาลงทน 60,000 บาท และสนคาซงมราคาทน 25,000 บาท มลคายตธรรมในวนนนเทากบ 20,000 บาท สวน กนยา ไดน ารายการตาง ๆ ณ วนนนมารวมทนดงน
ราคาตามบญช ราคาทตกลงกน
ลกหนการคา 10,000 10,000
หนสงสยจะสญ (1,200) (2,000) สนคาคงเหลอ 35,000 22,500
อปกรณส านกงาน 24,000 15,000
คาเสอมราคาสะสม (7,000) 0
เจาหนการคา 18,000 18,000
ใหท า
1. บนทกรายการเปดบญชของหางหนสวน
2. งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนจ ากด กนหา ณ วนท 1 มกราคม 25x1
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 119
ขอ 3. ก งและกง ตกลงเขากนเปนหางหนจ ากด ก.ก ง เมอวนท 1 มกราคม 25x1 และตกลงแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทน โดยรอบระยะเวลาบญชแรก สนสด 31 ธนวาคม 25x1 หางหนสวนมก าไรสทธ 120,000 บาท รายการลงทน เพมทน และถอนทนของผ เปนหนสวนระหวางงวดมดงน
กง กง 1 ม.ค. 25x1 ลงทน 45,000 60,000
31 ม.ค. 25x1 เพมทน 12,000 18,000
1 ก.ค. 25x1 ถอนทน - (15,000)
1 ก.ย. 25x1 ถอนทน (9,000)
1 ธ.ค. 25x1 เพมทน - 24,000
ใหท า 1. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนเรมแรก
2. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวด
3. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย
ขอ 4. เอกและโทไดตกลงเขาเปนหนสวนกน เมอวนท 1 มกราคม 25x1 ใชชอวา “หางหนสวนจ ากด เอกโท” โดยทงสองคนไดน าทนมารวมกนคนละครง หากทนทน ามาไมพอใหลงทนเพมดวยเงนสด ยอดคงเหลอในบญชตาง ๆ ทปรากฏในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนทมารวมทนมดงน
รานเอก รานโท
เงนสด 84,300 95,250
ลกหน 42,700 70,000
สนคาคงเหลอ 65,000 40,750
อาคาร 90,000 - อปกรณส านกงาน - 57,000
ทดน - 125,000
เจาหน 56,000 48,000
รายการตางๆ ในบญชขางตนผ เปนหนสวนตกลงกนวามบางรายการควรตราคาใหมดงน
หนา 120 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
- ลกหนบางรายของรานโทคาดวาจะเกบเงนไมได 7,000 บาท
- สนคาคงเหลอของรานเอกควรมราคา 62,000 บาท และของรานโทควรมราคา 45,750 บาท
- ผ เปนหนสวนตกลงใหตราคาอาคารของรานเอก ตามสภาพเพยง 88,000 บาท
- ทดนของรานโทมราคาประเมน ณ วนท 1 มกราคม 25x1 เทากบ 140,000 บาท
รายการตดตอทางการเงนระหวางผ เปนหนสวนกบหางหนสวนในระหวางปมดงน
25x1
ม.ค. 10 เอกเบกเงนสดไปใชสวนตว 5,000 บาท
ม.ค. 8 โทจายเงนสดสวนตวช าระหนของหางหนสวน 10,000 บาท
พ.ค. 15 เอกเกบเงนจากลกหนของหางหนสวนจ านวน 3,000 บาทแตยงไมไดน าสง
หางหนสวน
ม.ย. 1 หางหนสวนจายเงนคนใหแกโท ตามรายการในวนท 8 ม.ค. ส.ค. 31 เอกและโทน าเงนสดมาลงทนเพมอกคนละ 30,000 บาท
ธ.ค. 31 หางหนสวนมก าไรสทธประจ าป 150,000 บาท
ในสญญาของหางหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส และดอกเบยทนใหแกผ เปนหนสวนกอน สวนทเหลอใหแบงกนในอตราเทาๆ กน โดยก าหนดใหเงนเดอนแกเอกเดอนละ 2,500 บาท และใหเงนเดอนแกโท เดอนละ 3,000 บาท คดโบนสใหโท 15% ของก าไรสทธกอนหกเงนโบนส และใหคดดอกเบยทน 10% ของเงนลงทนเรมแรก
ใหท า 1. บนทกรายการเปดบญชและรายการทเกดขนระหวางป
2. แสดงการแบงก าไรใหแกผ เปนหนสวน
3. บนทกการแบงก าไรขาดทน
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 121
ขอ 5. เมอวนท 1 มกราคม 25x1 ฟาใสและฟาครามไดตกลงเขาเปนหนสวนกนจดตงเปน หางหนสวนจ ากดสองเกลอ โดยฟาครามจะลงทนดวยเงนสด 60,000 บาท สวนฟาใสจะโอนสนทรพยสทธของตนเองมาลงทน
สนทรพยและหนสนของฟาใสทน ามาลงทนแสดงดวยราคาตามบญช ณ วนท 31 ธนวาคม 25x5 มดงน
เงนสด 38,000 เจาหน 5,000
ลกหน 10,000 เงนก 10,000
สนคา 18,000
อาคาร 90,000
ผ เปนหนสวนตกลงใหมการปรบปรงสนทรพยดงน
1. อาคารมมลคายตธรรมยตธรรม ณ วนน 95,000 บาท
2. สนคามมลคายตธรรมเทากบ 13,000 บาท
3. คดคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหน
หลงจากเปดบญชหางหนสวน ก าไรสทธส าหรบป 25x1 มจ านวน 150,000 บาทและมบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคนระหวางป 25x1 ปรากฏดงน
ทน - ฟาใส ทน - ฟาคราม
31 พฤษภาคม เพมทน 20,000 30 มถนายน เพมทน 10,000
1 พฤศจกายน เพมทน 50,000
1 ธนวาคม ถอนทน 12,000
ในสญญาจดตงหางหนสวนก าหนดใหแบงก าไรขาดทนดงน
1). คดดอกเบยใหเงนทนถวเฉลยในอตรา 5% ตอป
2). คดเงนเดอนใหฟาครามเดอนละ 2,000 บาท
3). คดโบนสใหฟาใส 10% ของก าไรสทธหลงหกโบนส
4). ก าไรขาดทนทเหลอแบงใหฟาใสและฟาครามในอตรา 2 : 3
ใหท า
1. บนทกรายการเปดบญชหางหนสวนจ ากด สองเกลอ เมอวนท 1 มกราคม 25x1 2. ค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคน
3. แสดงการแบงก าไรขาดทนและบนทกรายการแบงก าไรใหผ เปนหนสวน
หนา 122 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
ขอ 6. ใบตอง และ ตนตาล เปนเจาของรานคาขายปลก ท าการคาชนดเดยวกน ตกลงรวมกนตงเปนหางหนสวนโดยก าหนดใหมจ านวนเงนทนเทากน ซงในวนทตกลงกนนนสนทรพยและหนสนของแตละกจการมดงน
รานใบตอง งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย
เงนสด
สนคาคงเหลอ
อปกรณส านกงาน
75,000
250,000
175,000
หนสนและทน
เจาหนการคา
ทน – ใบตอง
100,000
400,000
. 500,000 500,000
รานตนตาล
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย
เงนสด
ลกหนการคา
ทดน
อาคาร
60,000
190,000
250,000
200,000
หนสนและทน
เจาหนการคา
ทน – ตนตาล
200,000
500,000
. 700,000 700,000
สนทรพยของทงสองกจการโอนไปเปนของหางหนสวนตามราคาในบญชของกจการเดม นอกจากบางรายการไดตกลงตราคาใหมดงน
1. อปกรณส านกงานของรานใบตอง ไดตราคาเปน 150,000 บาท
2. ลกหนของรานตนตาล คาดวาจะเกบเงนไมได 20,000 บาท
3. ใหตราคาทดนของรานตนตาล เปน 600,000 บาท และอาคารของรานตนตาลเปน 125,000 บาท
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 123
ใหท า
1. บนทกรายการเปดบญชของหางหนสวน
2. งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนจ ากด วชรา ณ วนท 1 มกราคม 25x1
ขอ 7. มาล มาลย และมาลา ตกลงเขากนเปนหางหนจ ากด มะลลา เมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยลงทน 300,000 บาท 400,000 บาท และ 500,000 ตามล าดบ ตกลงแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย โดยรอบระยะเวลาบญชแรก สนสด 31 ธนวาคม 25x1 หางหนสวนมก าไรสทธ 350,000 บาท ผ เปนหนสวนมรายการเพมทน และถอนทนระหวางปดงน
มาล มาลย มาลา 1 ม.ค. 25x1 เพมทน 30,000 20,000 -
1 พ.ค. 25x1 ถอนทน - - (50,000)
30 ก.ย. 25x1 ถอนทน (10,000) - -
1 พ.ย. 25x1 เพมทน 45,000 - 25,000
1 ธ.ค. 25x1 ถอนทน (30,000)
ใหท า 1. ค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคน
2. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย
ขอ 8. หนง สอง และสาม เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด สามเกลอ ตกลงแบงก าไรขาดทนโดย คดดอกเบยทน 10% ตอป คดเงนเดอนให หนง สอง และสาม เดอนละ 12,000
7,200 และ 4,800 ตามล าดบ ก าไรทเหลอแบงในอตรา 3 : 1 : 1 มยอดคงเหลอของบญชตาง ๆ ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ดงน
ขายสนคา 350,000
ซอ 107,500
คาเบยประกนภย 3,375
เงนเดอน 10,000
คาเชา 6,000
หนา 124 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
คาขนสงเขา 1,500
รบคนและสวนลด 2,500
สงคนและสวนลด 7,500
ตวเงนรบ 30,000
หนสงสยจะสญ 600
คาขนสงในการขาย 2,350
รายไดอนๆ 650
อาคาร 40,000
คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 6,000
คาน าประปา 250
คาไฟฟา 1,250
ตวเงนจาย 15,000
เจาหนการคา 27,000
อปกรณส านกงาน 37,500
คาเสอมราคาสะสม-อปกรณส านกงาน 7,500
เงนสด 58,125
ทน-หนง 39,700
ทน-สอง 25,000
ทน-สาม 25,000
กระแสทน-หนง 1,500
กระแสทน-สอง 600
ลกหนการคา 22,500
สนคาคงเหลอ 19,000
ทดน 160,000
503,950 503,950
บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 125
รายการปรบปรงเพมเตม
1. สนคาคงเหลอ 31 ธนวาคม 25x1 มราคาทน 33,750 บาท
2. หนงน าเงนทลกหนน ามาช าระ 2,500 บาทไปใชสวนตว พนกงานยงไมลงบญช
3. คาเบยประกนจายลวงหนา 375 บาท และคาน าประปาคางจาย 250 บาท คาไฟฟาคางจาย 1,250 บาท
4. ใหส ารองคาเผอหนสงสยจะสญ 5% ของยอดลกหนการคาทงหมด
5. คดคาเสอมราคาอาคาร 5% ตอป อปกรณส านกงาน 20% ตอป
6. หนสวนเบกสนคาไปใชสวนตว ดงน หนง 250 บาท สอง 100 บาท สาม 50 บาท ยงไมบนทกบญช
7. คดภาษเงนได 30% ของก าไรสทธทางบญช
ใหท า
1. บนทกรายการปรบปรงในสมดรายวนทวไป
2. แสดงบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนแตละคน
3. จดท างบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน
ขอ 9. วชระ และ อจฉรา เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด วชรา ในวนท 1 มกราคม 25x1 โดยลงทนคนละ 500,000 บาท ในระหวางปผ เปนหนสวนมการเพมทนและถอนทนดงน
วชระ อจฉรา 30 ม.ค. 25x1 เพมทน 120,000 150,000
1 พ.ค. 25x1 ถอนทน - (90,000)
1 ก.ค. 25x1 ถอนทน (50,000)
1 ต.ค. 25x1 เพมทน 75,000 60,000
สนป 25x1 บรษทปดบญชหาผลการด าเนนงาน ปรากฏวามก าไรสทธ 375,000 บาท ตามสญญาของหางหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทนดงน
1. คดเงนเดอนใหวชระเดอนละ 3,000 บาท และอจฉราเดอนละ 5,000 บาท
2. คดดอกเบยทน 8% ของเงนทนถวเฉลย
หนา 126 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน
3. คดโบนสใหวชระ 20% ของก าไรสทธกอนหกเงนโบนส คดโบนสใหอจฉรา 10% ของก าไรสทธกอนหกเงนโบนส
4. ก าไรทเหลอแบงตามอตราสวนทนสนงวด
ใหท า 1. ค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคน
2. แสดงการแบงก าไรใหแกผ เปนหนสวน
3. บนทกการแบงก าไรขาดทน
บทท 4
การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
การด าเนนงานของหางหนสวนเมอไดมการประกอบกจการมาระยะหนงแลว อาจจะมการเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวนเกดขน หากการเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวนไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคนแลว หางหนสวนจะยงคงสามารถด าเนนงานตอไปได แตถาเปนหางห นสวนจดทะเบยนจะตองยนจดทะเบยนการเปลยนแปลงสวนของผ เปนห นสวนทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย ซงการเปลยนแปลงในสวนของผ เปนหนสวน ประกอบดวย การรบผ เปนหนสวนใหม การลาออกของผ เปนหนสวน และการตายของผ เปนหนสวน
การบญชเกยวกบการรบผเปนหนสวนใหม
การรบหนสวนใหมอาจเกดจากหางหนสวนตองการเงนลงทนเพมเพอขยายกจการ หรอผเปนหนสวนเกาบางคนตองการทจะขายสวนทนของตนเอง โดยการรบหนสวนใหมเขามาจะตองไดรบความยนยอมจากผ เปนห นสวนเกาทกคนดวย และหางหนสวนควรท าการปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนจากมลคาตามบญชใหเปนราคาตลาดหรอมลคายตธรรม ณ วนนน โดยผลตางจากการปรบปรงจะตองน าไปแบงใหกบผ เปนหนสวนเกาตามอตราสวนแบงก าไร เพอใหเกดความเปนธรรมแกหนสวนเกา เพราะหากไมมการปรบปรงกอนรบหนสวนใหมเขามา หนสวนใหมกจะมสทธในสนทรพยทมอยกอนวนรบหนสวนใหมดวย การบนทกบญชการปรบปรงสนทรพยและหนสนกอนรบหนสวนใหมเขามา สามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.1 ดงน
ตวอยาง 4.1 นาร และ มาลย เปนหนสวนกน มทนคนละ 300,000 บาท แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน ตอมาผ เปนหนสวนตกลงรบ มะล เขามาเปนหนสวน โดยกอนรบ มะล เขามาเปนหนสวน หางหนสวนตกลงมการปรบปรงสนทรพยและหนสนดงน ทดนมราคาเพมขน 100,000 บาท สนคาคงเหลอมราคาทน 40,000 บาท มลคายตธรรม 52,000 บาท อปกรณส านกงานมราคาตามบญชสงไป 25,000 บาท ลกหนของหางหนสวนคาดวาจะเกบเงนไมได 10,000 บาท และคาใชจายคางจายบนทกบญชต าไป 5,600 บาท
หนา 128 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
การบนทกบญช
เดบต ทดน 100,000
สนคาคงเหลอ 12,000
เครดต อปกรณส านกงาน 25,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 10,000
คาใชจายคางจาย 5,600
ทน – นาร 35,700
ทน – มาลย 35,700
บนทกปรบปรงสนทรพยและหนสนของหางหนสวน
การบนทกบญชเกยวกบการรบผ เปนหนสวนใหมนน ม 2 กรณคอ ผ เปนหนสวนใหมซอสวนทนของหนสวนเกา และผ เปนหนสวนใหมน าสนทรพยมาลงทน
1. ผเปนหนสวนใหมซอสวนทนของหนสวนเกา การรบผ เปนหนสวนใหมโดยการซอสวนทนของผ เปนหนสวนเกานน อาจเปนการซอ
สวนทนทงหมดของผ เปนหนสวนเกาคนใดคนหนง หรอซอบางสวนจากผ เปนหนสวนเกาหลายคนกได การบนทกบญชจะโอนบญชทนของผ เปนหนสวนเกาไปบญชทนของผ เปนหนสวนใหมตามราคาในบญช โดยไมค านงถงจ านวนเงนทจายซอระหวางกน ซงจะไมมผลตอสนทรพยและทนรวมของหางหนสวนจะไมเปลยนแปลง หากมการปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนทนรวมของหางหนสวนถงจะเปลยนแปลง
1.1 ผเปนหนสวนใหมซอสวนทนของผเปนหนสวนเกาเพยงคนเดยว
การบนทกบญชการรบผ เปนหนสวนใหมโดยผ เปนหนสวนใหมขอซอสวนทนจากผ เปนหนสวนเกาเพยงคนเดยว สามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.2 ดงน
ตวอยาง 4.2 มกรา กมภา และ มนา เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากดเดอนนภา โดยตกลงแบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 2 ตามล าดบ งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนกอนทจะรบหนสวนใหมปรากฏ ดงน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 129
หางหนสวนจ ากด เดอนนภา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 105,000 เจาหนการคา 220,000
ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 45,000 ทน – มกรา 180,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กมภา 240,000
ทดน 390,000 ทน – มนา 300,000
อาคาร 225,000 .
รวมสนทรพย 940,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 940,000
ในวนท 31 ธนวาคม 25x1 ผ เปนหนสวนเกาทกคน ตกลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน โดยกอนรบเมษาเขามาเปนหนสวน หางหนสวนตกลงปรบปรงสนทรพยดงน สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม 40,000 บาท ทดนมราคาประเมน 440,000 บาท ราคามอาคารลดลง 25,000 บาทปรบปรงกบบญชคาเสอมราคาสะสม - อาคาร ภายหลงปรบปรงแลว เมษา ขอซอสวนทน จาก มนา ครงหนง ในราคา 180,000 บาท
การบนทกบญช
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ทดน 50,000
เครดต สนคาคงเหลอ 5,000
คาเสอมราคาสะสม – อาคาร 25,000
ทน – มกรา 4,000
ทน – กมภา 8,000
ทน – มนา 8,000
บนทกปรบปรงราคาสนทรพยกอนรบหนสวนใหม
หนา 130 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ทน – มนา 154,000
เครดต ทน – เมษา 154,000
บนทกการรบเมษาเขาเปนหนสวนใหม
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เดอนนภา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 105,000 เจาหนการคา 220,000
ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 40,000 ทน – มกรา 184,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กมภา 248,000
ทดน 440,000 ทน – มนา 154,000
อาคาร 225,000 ทน – เมษา 154,000
หก คาเสอมราคาสะสม(25,000) 200,000 .
รวมสนทรพย 960,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 960,000
1.2 ผเปนหนสวนใหมซอสวนทนจากผเปนหนสวนเกาหลายคน
การบนทกบญชการรบผ เปนหนสวนใหมโดยผ เปนหนสวนใหมขอซอสวนทนจากผ เปนหนสวนเกาหลายคน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.3 ดงน
ตวอยาง 4.3 จากตวอยาง 4.2 ในวนท 31 ธนวาคม 25x1 ผ เปนหนสวนเกาทกคน ตกลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน โดยไมมการปรบปรงสนทรพย ซง เมษา ขอซอสวนทนจากหนสวนเกาทกคน คนละ 20% โดยจายเงนใหหนสวนเการวม 200,000 บาท
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 131
การบนทกบญช
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ทน – มกรา 36,000
ทน – กมภา 48,000
ทน – มนา 60,000
เครดต ทน – เมษา 144,000
บนทกการรบเมษาเขาเปนหนสวนใหม
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เดอนนภา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 105,000 เจาหนการคา 220,000
ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 45,000 ทน – มกรา 144,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กมภา 192,000
ทดน 390,000 ทน – มนา 240,000
อาคาร 225,000 ทน – เมษา 144,000
รวมสนทรพย 940,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 940,000
หนา 132 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
2. ผเปนหนสวนใหมน าสนทรพยมาลงทน
การรบผ เปนหนสวนใหมโดยน าสนทรพยมาลงทนในหางหนสวน หากเปนสนทรพยอนทไมใชเงนสดจะตองบนทกดวยมลคายตธรรมหรอราคาทตกลงกน ซงจะมผลท าใหสนทรพยและทนรวมของหางหนสวนเพมขนตามจ านวนทน ามาลงทน เมอมการน าสนทรพยมาลงทนจะตองเปรยบเทยบระหวางสนทรพยทน ามาลงทนกบสทธสวนไดเสยในหางหนสวน ซงอาจจะท าใหเกดโบนสหรอคาความนยมขน โดย
โบนส เกดจากผลตางระหวาง สนทรพยหรอจ านวนเงนทผ เปนหนสวนใหมน ามาลงทน กบ ยอดเครดตบญชทนของผ เปนหนสวนใหม หากจ านวนเงนทน ามาลงทนมากกวายอดเครดตบญชทน ถอเปนโบนสทผ เปนหนสวนใหมคดใหผ เปนหนสวนเกา ในทางตรงกนขามหากจ านวนเงนทน ามาลงทนนอยกวายอดเครดตบญชทน ถอเปนโบนสทผ เปนหนสวนเกาคดใหผ เปนหนสวนใหม
คาความนยม เกดจากผลตางระหวางทนรวมของหางหนสวนทมอย ณ วนรบผ เปนหนสวนใหม กบ ทนรวมใหมของหางหนสวนทก าหนดขนมา หากวนทรบผ เปนหนสวนใหมเขามานนปรากฏวาหางหนสวนมความสามารถในการหาก าไรสงกวาปกตจะตองมการคดคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนเกากอน ในทางตรงกนขามหากวนทรบผ เปนหนสวนใหมเขามานนปรากฏวาผเปนหนสวนเปนบคคลทมความร ความเชยวชาญ สามารถชวยใหหางหนสวนมลกคามากขนจะตองมการคดคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนใหมดวย
การบนทกบญชเมอมการรบหนสวนใหมเขามา โดยหนสวนใหมน าสนทรพยมาลงทน มวธการบนทกบญช 7 วธ ดงน
2.1 การลงทนโดยคดสทธสวนไดเสยทไดรบ ณ วนทรบหนสวนใหม หากมการก าหนดสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนใหม
ผ เปนหนสวนใหมจะตองน าเงนมาลงทนเพอใหไดตามสทธสวนไดเสยนน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.4 ดงน
ตวอยาง 4.4 ภรพ ทรงกลด และ ชลนท เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด เลอดมงกร แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 1 : 2 : 2 งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนกอนทจะรบหนสวนใหมปรากฏดงน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 133
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 150,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 100,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 120,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 200,000
รวมสนทรพย 660,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 660,000
ผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
การค านวณสวนไดเสย
สวนไดเสยของผ เปนหนสวนใหม 1 ใน 4
ดงนนสวนไดเสยของผ เปนหนสวนเกาเทากบ 3 ใน 4
ทนของหางหนสวน 3 ใน 4 มคาเทากบ 420,000 บาท
ทนรวมของหางหนสวน 4 สวนเทากบ (420,000 x 3
4) 560,000 บาท
ดงนนยอดเครดตทนคณน 1 ใน 4 เทากบ (560,000 x 4
1) 140,000 บาท
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 140,000
เครดต ทน – คณน 140,000
บนทกการลงทนของผ เปนหนสวนใหม
หนา 134 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 290,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 100,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 120,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 200,000
ทน – คณน 140,000
รวมสนทรพย 800,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 800,000
2.2 การลงทนโดยคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนเกา ณ วนทรบผ เปนหนสวนใหม หากหางหนสวนมความสามารถในการหาก าไรสง
กวาปกต หางหนสวนจงควรตงบญชคาความนยมขนแลวแบงเขาบญชทนของผ เปนหนสวนเกาตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.5 ดงน
ตวอยาง 4.5 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 180,000 บาท และเครดตบญชทนคณน ทงจ านวนเพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
การค านวณคาความนยม
ยอดเครดตทนคณน 1 ใน 4 มคาเทากบ 180,000 บาท
ดงนนทนใหมของหางทงหมดเทากบ (180,000 x 4) 720,000
ทนของหางหนสวนทม
ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000
เงนลงทนของ คณน 180,000 600,000
คาความนยมทคดใหหนสวนเกา 120,000
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 135
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 180,000
คาความนยม 120,000
เครดต ทน – ภรพ 24,000
ทน – ทรงกลด 48,000
ทน – ชลนท 48,000
ทน – คณน 180,000
บนทกการลงทนเปนหนสวนใหมและคดคาความนยมใหหนสวนเกา
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 330,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 124,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 168,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 248,000
คาความนยม 120,000 ทน – คณน 180,000
รวมสนทรพย 960,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 960,000
หนา 136 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
2.3 การลงทนโดยคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนใหม
ณ วนทรบผ เปนหนสวนใหม หากผ เปนหนสวนใหมมความร ความเชยวชาญ หรอมความสามารถในการหาก าไรใหหางหนสวนไดมากไดมาก หางหนสวนควรตงบญชคาความนยมขนแลวแบงเขาบญชทนของผ เปนหนสวนใหม การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.6 ดงน
ตวอยาง 4.6 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน ซงมความสามารถในการหาลกคาใหหางหนสวนไดเขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 120,000 บาท เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
การค านวณคาความนยม
ยอดทน ภรพ ทรงกลด ชลนท มสวนไดเสย 3 ใน 4 เทากบ 420,000 บาท
ดงนนทนใหมของหางทงหมดเทากบ (420,000 x 3
4) 560,000
ทนของหางหนสวนทม
ทนรวม ภรพ ทรงกลด และชลนท 420,000
เงนลงทนของ คณน 120,000 540,000
คาความนยมทคดใหหนสวนใหม 20,000
ยอดเครดตทนคณน มสวนไดเสย 1 ใน 4 เทากบ (560,000 x 4
1) 140,000
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 120,000
คาความนยม 20,000
เครดต ทน – คณน 140,000
บนทกการลงทนเปนหนสวนใหมของคณนและคดคาความนยมใหคณน
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 137
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 270,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 100,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 120,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 200,000
คาความนยม 20,000 ทน – คณน 140,000
รวมสนทรพย 800,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 800,000
2.4 การลงทนโดยคดโบนสใหแกผเปนหนสวนเกา ณ วนทรบหนสวนใหม หากจ านวนเงนทผ เปนหนสวนใหมน ามาลงทนในหาง
หนสวนมากกวายอดเครดตบญชทนของผ เปนหนสวนใหม ผลตางจะถอเปนเงนโบนสทคดใหแกผเปนหนสวนเกา ซงจะแบงเขาบญชทนของผ เปนหนสวนเกาตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.7 ดงน
ตวอยาง 4.7 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 160,000 บาท เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
การค านวณเงนโบนส
ทนของหางหนสวนทม
ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000
เงนลงทนของ คณน 160,000 580,000
หนา 138 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
เครดตบญชทน คณน 1 ใน 4 ของหาง เทากบ (580,000 x 4
1) 145,000
คณน น าเงนสดมาลงทน 160,000
โบนสทคดใหหนสวนเกา 15,000
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 160,000
เครดต ทน – ภรพ 3,000
ทน – ทรงกลด 6,000
ทน – ชลนท 6,000
ทน – คณน 145,000
บนทกการลงทนเปนหนสวนใหมของคณนและคดโบนสใหหนสวนเกา
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 310,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 103,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 126,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 206,000
. ทน – คณน 145,000
รวมสนทรพย 820,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 820,000
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 139
2.5 การลงทนโดยคดโบนสใหแกผเปนหนสวนใหม
ณ วนทรบหนสวนใหม หากหางหนสวนก าลงตองการเงนมาใชในการลงทนอยางมาก หรอจ านวนเงนทผ เปนหนสวนใหมน ามาลงทนนอยกวายอดเครดตบญชทนของผ เปนหนสวนใหม ผลตางจะถอเปนเงนโบนสทคดใหแกผ เปนหนสวนใหม การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.8 ดงน
ตวอยาง 4.8 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 110,000 บาท เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
การค านวณเงนโบนส
ทนของหางหนสวนทม
ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000
เงนลงทนของ คณน 110,000 530,000
เครดตบญชทน คณน 1 ใน 4 ของหาง เทากบ (530,000 x 4
1) 132,500
คณน น าเงนสดมาลงทน 110,000
โบนสทคดใหหนสวนใหม 22,500
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 110,000
ทน – ภรพ 4,500
ทน – ทรงกลด 9,000
ทน – ชลนท 9,000
เครดต ทน – คณน 132,500
บนทกการลงทนเปนหนสวนของคณนและคดโบนสใหคณน
หนา 140 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 260,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 95,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 111,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 191,000
. ทน – คณน 132,500
รวมสนทรพย 770,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 770,000
2.6 การลงทนโดยคดโบนสและคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนเกา การรบผ เปนหนสวนใหมอาจมขอตกลงใหผ เปนหนสวนใหมน าเ งนมาลงทนเพอม
สวนไดเสยในหางหนสวนดวยอตราสวนทแนนอนของทนทงหมดทก าหนดไว และจ านวนเงนทน ามาลงทนมากกวายอดเครดตบญชทน ในกรณนการรบผ เปนหนสวนใหมจะคดทงโบนสและคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนเกา การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.9 ดงน
ตวอยาง 4.9 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 180,000 บาท เพอใหมสวนไดเสย 1 ใน 4 ของทนของหางหนสวนทก าหนดเทากบ 650,000 บาท
การค านวณเงนโบนสและคาความนยม ทนรวมของหางทก าหนด 650,000
ทนของหางหนสวนทม
ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000
เงนลงทนของ คณน 180,000 600,000
คาความนยมทคดใหหนสวนเกา 50,000
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 141
เครดตบญชทนคณน 1ใน 4ของทนก าหนด เทากบ (650,000 x 4
1) 162,500
คณน น าเงนสดมาลงทน 180,000
โบนสทคดใหหนสวนเกา 17,500
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 180,000
คาความนยม 50,000
เครดต ทน – ภรพ 13,500
ทน – ทรงกลด 27,000
ทน – ชลนท 27,000
ทน – คณน 162,500
บนทกการลงทนของคณนและคดโบนสและคาความนยมใหหนสวนเกา
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 330,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 113,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 147,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 227,000
คาความนยม 50,000 ทน – คณน 162,500
รวมสนทรพย 890,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 890,000
หนา 142 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
2.7 การลงทนโดยคดโบนสและคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนใหม
การรบผ เปนหนสวนใหมอาจมขอตกลงใหผ เปนหนสวนใหมน าเงนมาลงทนเพอมสวนไดเสยในหางหนสวนดวยอตราสวนทแนนอนของทนทงหมดทก าหนดไว และจ านวนเงนทน ามาลงทนนอยกวายอดเครดตบญชทน ในกรณนการรบผ เปนหนสวนใหมจะคดทงโบนสและคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.10 ดงน
ตวอยาง 4.10 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 100,000 บาท เพอใหมสวนไดเสย 1 ใน 4 ของทนของหางหนสวนทก าหนดเทากบ 530,000 บาท
การค านวณเงนโบนสและคาความนยม ทนรวมของหางทก าหนด 530,000
ทนของหางหนสวนทม
ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000
เงนลงทนของ คณน 100,000 520,000
คาความนยมทคดใหหนสวนใหม 10,000
เครดตบญชทนคณน 1ใน 4ของทนก าหนด เทากบ (530,000 x 4
1) 132,500
คณน น าเงนสดมาลงทน + คาความนยม (100,000+10,000) 110,000
โบนสทคดใหหนสวนใหม 22,500
การบนทกบญช
25x1
เม.ย. 1 เดบต เงนสด 100,000
คาความนยม 10,000
ทน – ภรพ 4,500
ทน – ทรงกลด 9,000
ทน – ชลนท 9,000
เครดต ทน – คณน 132,500
บนทกการลงทนเปนหนสวนและคดโบนส คาความนยมใหคณน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 143
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน
วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 250,000 เจาหนการคา 240,000
ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 95,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 111,000
อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 191,000
คาความนยม 10,000 ทน – คณน 132,500
รวมสนทรพย 770,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 770,000
การบญชเกยวกบการลาออกของผเปนหนสวน
การลาออกของผ เปนห นสวนคนใดคนหนงนน จะตองไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคน และตองปฏบตตามขอตกลงในสญญาของหางหนสวน ผ เปนหนสวนทลาออกถงจะไดรบการช าระคนทนตามสวนทนทม แตถาการลาออกไมไดกระท าตามสญญาหรอไมไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนคนอน ผ เปนหนสวนทลาออกอาจตองรบผดชอบความเสยหายหรอไดรบเงนคนทนนอยกวาสวนทนทม
วนทหนสวนลาออก หากสนทรพยและหนสนของหางหนสวนมมลคาตามบญชแตกตางจากมลคายตธรรม หางหนสวนตองท าการปรบปรงสนทรพยและหนสนใหเปนมลคายตธรรม ณ วนนน เชนเดยวกบการรบหนสวนใหม เพอใหเกดความเปนธรรมกบผ เปนหนสวนทกคน และหากผ เปนห นสวนทลาออกมบญชกระแสทนจะตองปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนทออกดวย โดยการออกจากการเปนหนสวน ในทางปฏบตสามารถกระท าได 2 วธ คอ ผ เปนห นสวนทเหลออยหรอบคคลภายนอกรบซอสวนของผ เปนห นสวนทลาออก และหางหนสวนจายเงนคนทนใหกบผ เปนหนสวนทลาออก
หนา 144 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
การบนทกบญชเกยวกบการลาออกของผ เปนหนสวนนน ม 2 กรณคอ ผ เปนหนสวนทเหลออยหรอบคคลภายนอกรบซอสวนของผ เปนหนสวนทลาออก และหางหนสวนจายเงนใหแกผเปนหนสวนทลาออก
1. ผเปนหนสวนทเหลออยหรอบคคลภายนอกรบซอสวนของผเปนหนสวนทลาออก
ผ เปนห นสวนทตองการออกจากการเปนหนสวน อาจขายสวนของตนใหกบผ เปนหนสวนดวยกน หรอขายใหกบบคคลภายนอกโดยไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคน และโอนบญชทนของผ เปนหนสวนทลาออกเขาบญชทนของผ เปนหนสวนทเหลออยหรอบญชทนของบคคลภายนอกทรบซอสวนของผ เปนหนสวนทออก ส าหรบจ านวนเงนทจายซอระหวางผเปนหนสวนทลาออกกบผ เปนหนสวนทรบซอ ถอเปนรายการสวนตวระหวางกน หางหนสวนไมตองน าจ านวนเงนนนมาบนทกบญช บญชทนรวมของหางหนสวนกจะไมมการเปลยนแปลง
1.1 บคคลภายนอกรบซอสวนของผเปนหนสวนทลาออก
ณ วนทผ เปนหนสวนลาออก และบคคลภายนอกรบซอสวนของผ เปนหนสวนทลาออก จะโอนทนของหนสวนทลาออกไปยงบญชทนของบคคลทรบซอ โดยไมค านงถงจ านวนเงนทจายซอระหวางกน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.11 ดงน
ตวอยาง 4.11 วาร คตา และเบญจา เปนหนสวนกน มทน 250,000 บาท 300,000 บาท และ450,000 บาท ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน วนท 31 ธนวาคม 25x1 เบญจาตองการลาออกจากหางหนสวน ดวยความยนยอมของผ เปนหนสวนทกคน เบญจาตกลงขายสวนทนของตวเอง ทงหมดใหกบ ดารา ในราคา 500,000 บาท โดย ดาราจายเงนให เบญจาโดยตรง
การบนทกบญช
เดบต ทน – เบญจา 450,000
เครดต ทน – ดารา 450,000 บนทกการลาออกของเบญจา
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 145
สวนของผ เปนหนสวนภายหลงการลาออกของเบญจา จะแสดงดงน
(หนวย : บาท) สวนของผเปนหนสวน
ทน – วาร 250,000
ทน – คตา 300,000
ทน – ดารา 450,000
รวม 1,000,000
1.2 ผเปนหนสวนทเหลออยซอสวนของผเปนหนสวนทลาออก
ในวนทผ เปนหนสวนลาออก และผ เปนหนสวนทเหลออย รบซอสวนของผ เปนหนสวนทลาออก จะโอนทนของห นสวนทลาออกไปยงบญชทนของห นสวนทเหลออย โดยไมค านงถงจ านวนเงนทจายซอระหวางกน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.12 ดงน
ตวอยาง 4.12 จากตวอยาง 4.11 ถาเบญจาขายสวนทนของตนเองทงหมดใหกบ วาร และ คตา คนละครง ในราคารวม 480,000 บาท โดย วาร และ คตา จายเงนให เบญจาโดยตรง
การบนทกบญช
เดบต ทน – เบญจา 450,000
เครดต ทน – วาร 225,000 ทน – คตา 225,000
บนทกการลาออกของเบญจา
สวนของผ เปนหนสวนภายหลงการลาออกของเบญจา จะแสดงดงน
(หนวย : บาท) สวนของผเปนหนสวน
ทน – วาร 475,000
ทน – คตา 525,000
รวม 1,000,000
หนา 146 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
2. หางหนสวนจายเงนใหแกผเปนหนสวนทลาออก
ผ เปนหนสวนลาออก และหางหนสวนตกลงจะจายเงนใหกบผ เปนหนสวนทออก ในกรณนจะมผลท าใหทนรวมของหางหนสวนลดลงเทากบจ านวนเงนทจายใหกบผ เปนหนสวนทลาออก
หางหนสวนจายเงนใหแกผ เปนหนสวนทลาออกแบงไดเปน 3 วธ คอ หางหนสวนจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนทลาออกเทากบยอดคงเหลอบญชทน หางหนสวนจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนทลาออกนอยกวายอดคงเหลอบญชทน และหางหนสวนจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนทลาออกมากกวายอดคงเหลอบญชทน
2.1 หางหนสวนจายเงนคนทนใหผเปนหนสวนทลาออกเทากบยอดคงเหลอบญชทน
หางห นสวนจะตองตราคาสนทรพยตางๆ ตามมลคายตธรรม ในวนทผ เปนหนสวนลาออก ผลตางระหวางมลคาตามบญชกบมลคายตธรรมของสนทรพย จะโอนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนทตกลงกนไว แลวจงจายคนทนใหแกผ เปนหนสวนทลาออกเทากบยอดคงเหลอของบญชทนภายหลงทไดปรบปรงแลว การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.13 ดงน
ตวอยาง 4.13 ชาตร อรณ และ นภาพร เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวน ตรชฎา แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 1 : 2 : 3 ในวนท 1 มถนายน 25x1 อรณขอลาออก งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนกอนทจะมการลาออกของผ เปนหนสวนปรากฏดงน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 147
หางหนสวนจ ากด ตรชฎา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มถนายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 390,000 เจาหนการคา 400,000
ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 80,000 ทน – ชาตร 220,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – อรณ 248,000
อาคาร 235,000 ทน – นภาพร 332,000
ทดน 377,000 กระแสทน – ชาตร 10,000 กระแสทน – อรณ (6,000) . กระแสทน – นภาพร 3,000
รวมสนทรพย 1,207,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 1,207,000
วนทผ เปนหนสวนลาออก ผ เปนห นสวนทกคนไดตกลงตราคาสนทรพยบางรายการตามมลคายตธรรมดงน สนคาคงเหลอตราคาเปน 90,000 บาท อาคารมราคาลดลง 22,500 บาท และทดนมราคาประเมนเทากบ 420,000 บาท
การบนทกบญช
25x1
ม.ย. 1 เดบต สนคาคงเหลอ 10,000
ทดน 50,000
เครดต อาคาร 22,500
ทน – ชาตร 6,250
ทน – อรณ 12,500
ทน – นภาพร 18,750
บนทกการปรบปรงราคาสนทรพย
หนา 148 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
25x1
ม.ย. 1 เดบต ทน – อรณ 6,000
เครดต กระแสทน – อรณ 6,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน
เดบต ทน – อรณ 254,500
เครดต เงนสด 254,500
บนทกการลาออกของอรณ
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงการลาออกของอรณ จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด ตรชฎา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มถนายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 135,500 เจาหนการคา 400,000
ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 90,000 ทน – ชาตร 226,250สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นภาพร 350,750
อาคาร 212,500 กระแสทน – ชาตร 10,000
ทดน 427,000 กระแสทน – นภาพร 3,000
รวมสนทรพย 990,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 990,000
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 149
2.2 หางหนสวนจายเงนคนทนใหผเปนหนสวนทลาออกนอยกวายอดคงเหลอบญชทน
ผ เปนหนสวนทออกไดรบทนคนนอยกวายอดคงเหลอของบญชทน สาเหตอาจ
เกดจากผ เปนห นสวนทออกตองการจะออกจากหางหนสวนโดยเรว โดยผ เปนหนสวนทลาออกยนยอมทจะรบเงนคนทนนอยกวายอดคงเหลอบญชทน ผลตางระหวางจ านวนเงนทจายกบยอดบญชทนของผ เปนหนสวนทลาออกจะแบงใหผ เปนหนสวนทเหลอตามอตราสวนแบงก าไร การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.14 ดงน
ตวอยาง 4.14 จากตวอยาง 4.13 ถา อรณ ลาออกจากหางห นสวน โดยในวนทลาออกหางหนสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม และ อรณ ยนยอมรบเงนคนทนจากหางหนสวนเปนจ านวน 220,000 บาท
การบนทกบญช
25x1
ม.ย. 1 เดบต ทน – อรณ 6,000
เครดต กระแสทน – อรณ 6,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน
เดบต ทน – อรณ 242,000
เครดต เงนสด 220,000
ทน – ชาตร 5,500
ทน – นภาพร 16,500
บนทกการลาออกของอรณ
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงการลาออกของอรณ จะปรากฏดงน
หนา 150 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
หางหนสวนจ ากด ตรชฎา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มถนายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 170,000 เจาหนการคา 400,000
ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 80,000 ทน – ชาตร 225,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นภาพร 348,500
อาคาร 235,000 กระแสทน – ชาตร 10,000
ทดน 377,000 กระแสทน – นภาพร 3,000
.รวมสนทรพย 987,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 987,000
2.3 หางหนสวนจายเงนคนทนใหผเปนหนสวนทลาออกมากกวายอดคงเหลอบญชทน
ผ เปนหนสวนทออกไดรบทนคนมากกวายอดคงเหลอของบญชทน สาเหตอาจเกดจากทราคาสนทรพยของหางหนสวนเพมขน แตไมตองการทจะปรบปรงราคาสนทรพย หรอหางสวนสวนตองการใหผ เปนห นสวนคนนนออกจากหางโดยเรว ผลตางระหวางจ านวนเงนทจายกบยอดบญชทนของผ เปนหนสวนทลาออกจะแบงใหผ เปนหนสวนทเหลอตามอตราสวนแบงก าไรการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.15 ดงน
ตวอยาง 4.15 จากตวอยาง 4.13 ถาอรณลาออกจากหางหนสวน โดยในวนทลาออกหางหนสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม และ อรณ ยนยอมรบเงนคนทนจากหางห นสวนเปนจ านวน 280,000 บาท
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 151
การบนทกบญช
25x1
ม.ย. 1 เดบต ทน – อรณ 6,000
เครดต กระแสทน – อรณ 6,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน
เดบต ทน – อรณ 242,000
ทน – ชาตร 9,500
ทน – นภาพร 28,500
เครดต เงนสด 280,000
บนทกการลาออกของอรณ
งบแสดงฐานะการเงนภายหลงการลาออกของอรณ จะปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด ตรชฎา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มถนายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 110,000 เจาหนการคา 400,000
ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 80,000 ทน – ชาตร 210,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นภาพร 303,500
อาคาร 235,000 กระแสทน – ชาตร 10,000
ทดน 377,000 กระแสทน – นภาพร 3,000
.รวมสนทรพย 927,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 927,000
หนา 152 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
การบญชเกยวกบการตายของผเปนหนสวน
เมอผ เปนหนสวนคนใดคนหนงตายไป หางหนสวนจะด าเนนงานตอไปหรอจะเลกกจการขนอยกบขอตกลงในสญญาหนสวนวาใหปฏบตอยางไร หากในสญญาระบใหเลกกจการเมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงตายไป หางหนสวนนนกตองเลก หากมไดระบเรองการตายของผ เปนหนสวน ในทางปฏบตจะถอวาหางหนสวนนนยงไมเลกกจการ การบนทกบญชเกยวกบการตายของผ เปนหนสวนจะท าเชนเดยวกบการลาออกของผ เปนหนสวน คอจะตองค านวณสวนไดเสยของผ เปนหนสวนทตายไปดวยความเปนธรรมเพอจายเงนคนใหแกทายาทของผตาย โดยปกตหางหนสวนจะด าเนนการช าระคนทนใหผ เปนหนสวนทตายดงตอไปน
1. ปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนใหถกตองตามมลคายตธรรม ณ วนนน ผลตางจากการปรบปรงโอนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไร
2. ปดบญชก าไรขาดทนตงแตวนตนงวดจนถงวนทหนสวนตาย เพอหาผลการด าเนนงานมาแบงใหแกผ เปนหนสวนโดยโอนเขาบญชกระแสทนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน และปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนทตาย
3. จายเงนคนทนใหแกทายาทของผ เปนห นสวนทตายตามยอดคงเหลอของบญชทนภายหลงปรบปรงและแบงก าไรขาดทนแลว แตถาหางหนสวนยงไมไดจายคนทนใหทายาทผ เปนหนสวนตองโอนปดบญชทนเขาบญชเจาหนทายาทผ เปนหนสวน
ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงตายไปในระหวางปซงไมใชวนปดบญช หางหนสวนอาจด าเนนงานตอไปจนถงวนสนงวดและท าการปดบญชเพอหาผลการด าเนนงานแลวจงค านวณสวนแบงก าไรของผ เปนหนสวนทตายไป โดยคดก าไรหรอขาดทนของระยะเวลาตงแตตนงวดจนถงวนทผ เปนห นสวนตาย แลวแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงไวเดม หรอหากหางห นสวนตองการปดบญชทนของผ เปนหนสวน ณ วนทตายโดยไมด าเนนงานตอจนถงวนสนงวด เพอไมใหทายาทผ เปนหนสวนตองรอจนกวาจะปดบญช หางหนสวนอาจท าการประมาณก าไรของหางห นสวนโดยใชก าไรถวเฉลยยอนหลงและคดตามระยะเวลาตงแตวนตนงวดจนถงวนทผ เปนหนสวนตายกได การบนทกบญชการตายของผ เปนหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.16 และตวอยาง 4.17 ดงน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 153
ตวอยาง 4.16 นวพร วนนสา และ ภารณ เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด พรนภา มทน 275,000 บาท 350,000 บาท และ 500,000 บาท ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 2 : 3 : 5 ในวนท 1 มถนายน 25x4 วนนสาตายไป ณ วนทตาย วนนสามยอดบญชกระแสทนคงเหลอดานเครดต 18,000 บาท ตามสญญาของหางหนสวนใหด าเนนงานตอไปจนถงวนสนงวด จงค านวณสวนแบงก าไรใหหนสวนทตาย ปรากกวาสนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 360,000 บาท หลงจากค านวณสวนแบงก าไรแลวหางหนสวนจายเงนคนใหทายาทของวนนสา
การค านวณก าไรสวนของวนนสาททายาทจะไดรบ
ก าไรสทธประจ าป = 360,000 บาท
ก าไรจากวนตนงวดถงวนทตาย (1 ม.ค. – 1 ม.ย.) = 360,000 x 12
5
= 150,000 บาท
สวนแบงก าไรของวนนสา = 150,000 x 10
3
= 45,000 บาท
การบนทกบญช
25x4
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 45,000
เครดต กระแสทน – วนนสา 45,000
บนทกสวนแบงก าไรของวนนสา
เดบต กระแสทน – วนนสา 63,000
เครดต ทน – วนนสา 63,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน
เดบต ทน – วนนสา 413,000
เครดต เงนสด 413,000
บนทกการจายเงนคนทนใหทายาทผ เปนหนสวน
หนา 154 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
ตวอยาง 4.17 จากตวอยาง 4.16 นวพร วนนสา และ ภารณ เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด พรนภา มทน 275,000 บาท 350,000 บาท และ 500,000 บาท ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 2 : 3 : 5 ในวนท 1 มถนายน 25x4 วนนสาตายไป ณ วนทตาย วนนสามยอดบญชกระแสทนคงเหลอดานเครดต 18,000 บาท ตามสญญาของหางหนสวนใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 3 ปยอนหลง คดตามระยะเวลาตงแตวนตนงวดจนถงวนทตาย และก าไรยอนหลง 3 ป มดงน
ก าไรสทธป 25x3 380,000 บาท
ก าไรสทธป 25x2 270,000 บาท
ก าไรสทธป 25x1 232,000 บาท
ซงทายาทของวนนสายงไมมารบเงน
การค านวณก าไรสวนของวนนสาททายาทจะไดรบ
ก าไรถวเฉลยตอป = 3
882,000 = 294,000 บาท
ก าไรจากวนตนงวดถงวนทตาย(1 ม.ค. – 1 ม.ย.) = 294,000 x 12
5
= 122,500 บาท
สวนแบงก าไรของวนนสา = 122,500 x 10
3
= 36,750 บาท
การบนทกบญช 25x4
ม.ย. 1 เดบต สวนแบงก าไรของวนนสา 36,750
เครดต กระแสทน – วนนสา 36,750
บนทกสวนแบงก าไรของวนนสา
เดบต กระแสทน – วนนสา 54,750
เครดต ทน – วนนสา 54,750
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน
เดบต ทน – วนนสา 404,750
เครดต เจาหนทายาทผ เปนหนสวน 404,750
บนทกปดบญชทนเขาบญชเจาหนทายาทผ เปนหนสวน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 155
สรป
การเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวน มแนวปฏบตทางบญชเกยวกบการรบผ เปนหนสวนใหม การลาออกของผ เปนหนสวน และการตายของผ เปนหนสวน
กอนทหางหนสวนจะบนทกการเปลยนแปลงผ เปนหนสวนไมวากรณใด จะตองท าการปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนจากมลคาตามบญชใหเปนมลคายตธรรม ผลตางจากการปรบปรงโอนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคนตามอตราสวนแบงก าไร เพอใหยอดบญชทนของผ เปนหนสวนแสดงดวยราคาปจจบนและเพอความเปนธรรมตอผ เปนหนสวนทกคน แลวจงบนทกบญชเกยวกบการเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวนตามแนวปฏบตทเกยวของตอไป
หนา 156 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
แบบฝกหด
ขอ 1. แกว เจา และ จอม เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2:3:5 วนท 1 เมษายน 25x1 ตกลงรบ ขวญเขามาเปนหนสวนใหม งบแสดงฐานะการเงนกอนทจะรบหนสวนใหมเขามา เปนดงน
หางหนสวนจ ากด แกวเจาจอม
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 50,000 เจาหนการคา 70,000
ลกหนการคา 20,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 40,000 110,000 ทน – แกว 40,000
สนทรพยไมหมนเวยน ทน – เจา 50,000
อปกรณส านกงาน 20,000 ทน – จอม 70,000 160,000
ทดน 100,000 20,000 .
รวมสนทรพย 230,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 230,000
กอนทจะรบขวญ เขาเปนหนสวน ผ เปนหนสวนเกาตกลงใหมการตราคาสนทรพยใหมดงน
1. ตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหน
2. สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม ณ วนน เทากบ 50,000 บาท
3. ทดนมราคาเพมขน 42,000 บาท
ภายหลงการปรบปรงสนทรพยแลว ใหบนทกการรบ ขวญ เขาเปนหนสวนใหมตามกรณตางๆ ตอไปน
1. ขวญ ซอสทธสวนทนของห นสวนเกาทกคน คนละ 30% โดย ขวญ จายเงนใหแกหนสวนเกาทงหมด 75,000 บาท
2. ขวญ ซอสทธสวนทนของแกว ทงหมด โดยจายเงนใหแกว 60,000 บาท
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 157
3. ขวญ ลงทน 70,000 บาทเพอใหมสทธสวนไดเสย 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน
4. ขวญ ลงทน 70,000 บาทเพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน โดยเครดตทน ขวญ ทงจ ำนวน
5. ขวญ ลงทน 70,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวนใหมซงก าหนดเทากบ 330,000 บาท
6. ขวญ ลงทน 42,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน ทงนกจกำรก ำลงตองกำรเงนสดอยำงมำก
7. ขวญ ลงทน 42,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน ทงนกจกำรคำดหวงวำ ขวญ จะท ำใหกจกำรมลกคำเพมขน
8. ขวญ ลงทน 32,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวนใหมซงก าหนดเทากบ 260,000 บาท
9. ขวญ ลงทน เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน
ใหท า บนทกการรบหนสวนใหมในแตละกรณ โดยเปนอสระแกกน
ขอ 2. เอก โท ตร เปนหนสวนกน มทน 40,000 60,000 และ 50,000 ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 2 ตอมา ตร ตองการลาออกจากการเปนหนสวน ผ เปนหนสวนทเหลอคาดวาจะด าเนนกจการตอไป
ใหท า บนทกการลาออกของ ตร ภายใตเงอนไขดงน โดยแตละขอเปนอสระแกกน
1) ตร ขายสวนทนของตนเองทงหมด ให จตวา โดยไดรบความยนยอมจาก เอก และ โท ในราคา 45,000 บาท
2) เอก และ โท ซอสวนทนของ ตร ไวคนละครง โดยจายเงนให ตร 60,000 บาท
3) หางหนสวนจายเงนคนทนใหตร 44,000 บาท
4) หางหนสวนจายเงนคนทนใหตร 62,000 บาท
5) ผ เปนหนสวนตกลงใหมการปรบปรงสนทรพย โดยตราคาทดนเพม 37,500 บาท และ
ลดราคาทนอาคารลง 15,000 บาท และตงคาเผอหนสงสยจะสญ 2,500 บาท หลงจากปรบปรงสนทรพยแลว จายเงนคนทนให ตร ตามยอดคงเหลอบญชทน
หนา 158 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
ขอ 3. เอ บ และซ เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 3 สญญาหนสวนระบวาถาผ เปนห นสวนคนใดคนหนงตายไป ใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 3 ปยอนหลงขนไป และคดตามระยะเวลาทผ เปนหนสวนตาย ถา บ ตายในวนท 30 กนยายน 25x6 และก าไรยอนหลงขนไป 3 ป มดงน ก าไรสทธป 25x5 400,000 บาท
ก าไรสทธป 25x4 325,000 บาท
ก าไรสทธป 25x3 265,000 บาท
ใหท า แสดงการค านวณก าไรสวนของ บ ในป 25x6 บนทกสวนแบงก าไรโดยประมาณของ บ และโอนปดบญชทนของบ โดยสมมตวา บ มทน 325,000 บาทและทายาทบยงไมมารบเงนคน
ขอ 4. วชย วเชยร และ วชต เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 2 : 1 งบแสดงฐานะการเงนของหางกอนทจะเกดการเปลยนแปลงมดงน
หางหนสวนจ ากด ช.ชาง
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 1 มกราคม 25x6
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 285,400 เจาหน 173,500
ลกหน 95,000 คาใชจายคางจาย 26,500
สนคาคงเหลอ 85,600 รวมหนสน 185,700
รวมสนทรพยหมนเวยน 466,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยไมหมนเวยน ทน – วชย 240,000
ทดน 279,000 ทน – วเชยร 200,000
อาคาร 82,500 ทน – วชต 160,000
หก คาเสอมราคาสะสม 17,500 55,000 รวมสวนของผ เปนหนสวน 600,000
รวมสนทรพยไมหมนเวยน 334,000
รวมสนทรพย 800,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 800,000
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 159
ใหท า บนทกการเปลยนแปลงผ เปนหนสวน โดยพจำรณำแตละกรณตอไปนเปนอสระแกกน
กรณท 1 ผ เปนหนสวนตกลงรบ วรตน เขามาเปนหนสวนใหม โดย วรตน ซอสทธสวนไดเสยจากผ เปนหนสวนเกาทกคน คนละ 30% โดยจายเงนใหผ เปนหนสวนเกา 120,000 บาท
กรณท 2 วรตน น าเงนสดมาลงทน เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ กรณท 3 วรตน น าเงนสดมาลงทน 180,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ กรณท 4 วรตน น าเงนสดมาลงทน 180,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ โดย
ก าหนดใหเงนทนทงหมดเทากบ 800,000 บาท
กรณท 5 วรตน น าเงนสดมาลงทน 160,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ โดยเครดตบญชทนวรตนทงจ านวนทน ามาลงทน
กรณท 6 วรตน น าเงนสดมาลงทน 120,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ ทงน กจการก าลงตองการเงนสดอยางมาก
กรณท 7 สมมตวา วเชยร ลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงตราคาสนทรพยใหมใหเปนมลคายตธรรมดงน สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม 92,600 บาท ทดนมราคาประเมน 300,000 บาท ตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหน เมอตราคาสนทรพยตางๆ ใหเปนมลคายตธรรมแลว ผ เปนหนสวนจงจายคนทนให วเชยร เทากบยอดคงเหลอของบญชทน
กรณท 8 สมมตวา วเชยร ลาออกหางห นสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม ผ เปนหนสวนตกลงจะจายเงนใหวเชยรเปนจ านวน 220,000 บาท
กรณท 9 สมมตวา วเชยร ลาออก หางห นสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม ผ เปนหนสวนตกลงจะจายเงนใหวเชยรเปนจ านวน 185,000 บาท
กรณท 10 สญญาหางหนสวนระบวา ถาหนสวนคนใดตายไป ใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 3 ปยอนหลงขนไปและคดตามระยะเวลาของปทผ เปนหนสวนเสยชวต สมมตวา วชย เสยชวต ในวนท 1 กนยายน 25x6 และก าไรยอนหลง 3 ปขนไปมดงน
ก าไรสทธป 25x5 189,500 บาท
ก าไรสทธป 25x4 173,500 บาท
ก าไรสทธป 25x3 165,000 บาท
ใหแสดงการค านวณก าไรในสวนท วชยจะไดรบและบนทกการโอนปดบญชทนของวชย ซงทายาทของ วชยยงไมไดมารบเงนคน
หนา 160 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
ขอ 5. ทองแดง และทองค า เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 3 : 2 วนท 1 กรกฎาคม 25x1 ตกลงรบ ทองพลบเขามาเปนหนสวนใหม งบแสดงฐานะการเงนกอนทจะรบหนสวนใหมเขามา เปนดงน
หางหนสวนจ ากด เงนทอง
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 กรกฎาคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
เงนสด 70,000 เจาหนการคา 100,000
ลกหนการคา 50,000 ทน – ทองค า 150,000
สนคาคงเหลอ 30,000 150,000 ทน – ทองแดง 100,000
เครองตกแตง 200,000
รวมสนทรพย 350,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 350,000
กอนรบทองพลบเขาเปนหนสวน ผ เปนหนสวนตกลงใหมการตราคาสนทรพยใหมดงน
1. ลดราคาสนคาคงเหลอลง 26,000 บาท
2. ลกหนคาดวาจะเกบเงนไมได 5,000 บาท
3. คดคาเสอมราคาเครองตกแตง 10%
ใหท า บนทกรายการปรบปรงราคาสนทรพยและบนทกการรบทองพลบเขาเปนหนสวนใหม
ขอ 6. ดน น า ลม เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 1 : 1 เมอวน 1 มถนายน 25x1 น า ตายไป ตามสญญาหนสวนระบวาถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงตายไป ใหด าเนนงานตอไปจนถงวนสนงวด ปรากฏวาสนงวด 25x1 ก าไรสทธเทากบ 390,000 บาท ประมาณวาตลอดปมก าไรสม าเสมอ
ใหท า แสดงการค านวณก าไรสวนของ น า ในป 25x1 บนทกสวนแบงก าไรโดยประมาณของ
น าและโอนปดบญชทนของน า โดยสมมตวา น า มทน 450,000 บาทและทายาทของน ายงไมมารบเงนคน
บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 161
ขอ 7. กระแต กระตาย และกระรอก เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1:2:3 งบแสดงฐานะการเงนของหางกอนทจะเกดการเปลยนแปลงมดงน
หางหนสวนจ ากด แกวเจาจอม
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มถนายน 25x6
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 30,000 เจาหนการคา 229,000
ลกหนการคา 20,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 75,000 125,000 ทน – กระแต 50,000
สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กระตาย 90,000
อปกรณส านกงาน 20,000 ทน – กระรอก 120,000 260,000
อาคาร 150,000 กระแสทน – กระแต (9,000) ทดน 200,000 370,000 กระแสทน – กระตาย 10,000
. กระแสทน – กระรอก 5,000 6,000
รวมสนทรพย 495,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 495,000
กอนการเปลยนแปลง ผ เปนหนสวนเกาตกลงใหมการตราคาสนทรพยใหมดงน - สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม 70,000 บาท - อปกรณส านกงานมมลคายตธรรม 18,000 บาท - อาคารมราคาประเมน 120,000 บาท - ทดนมราคาประเมน 225,000 บาท
ภายหลงการปรบปรงสนทรพยแลว หางหนสวนเกดการเปลยนแปลงผ เปนหนสวน ดงน (สมมตแตละขอไมเกยวของกน) 1. ผ เปนหนสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนหนสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน 70,000 บาท เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
2. ผ เปนหนสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนหนสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน
หนา 162 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน
3. ผ เปนห นสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนห นสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน 90,000 บาท เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวนโดยก าหนดใหเงนทนทงหมดเทากบ 374,000 บาท
4. ผ เปนห นสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนห นสวน โดย กระทง ขอซอสวนทนจากกระแต และ กระตาย คนละ 25% โดยจายเงนซอรวม 50,000 บาท 5. ผ เปนห นสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนห นสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน 92,500 บาท เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวนโดยเครดตทนทงจ านวนทน ามาลงทน
6. กระตาย ขอลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงจายคนทนให กระตาย เทากบยอดคงเหลอของบญชทน
7. กระตาย ขอลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงจายคนทนให กระตาย เปนจ านวน 128,000 บาท
8. กระตาย ขอลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงจายคนทนให กระตาย เปนจ านวน 104,000 บาท
9. สญญาหางหนสวนระบวา ถาหนสวนคนใดตายไป ใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 5 ปยอนหลงขนไปและคดตามระยะเวลาของปทผ เปนหนสวนเสยชวต สมมตวา กระรอก เสยชวต ในวนท 31 กรกฎาคม 25x6 และก าไรยอนหลง 5 ปขนไปมดงน
ก าไรสทธป 25x5 144,200 บาท
ก าไรสทธป 25x4 123,500 บาท
ก าไรสทธป 25x3 90,000 บาท
ก าไรสทธป 25x2 72,500 บาท
ขาดทนสทธป 25x1 (45,200) บาท
ใหแสดงการค านวณก าไรในสวนท กระรอก จะไดรบและบนทกการโอนปดบญชทนของกระรอก ซงทายาทของ กระรอก ยงไมไดมารบเงนคน
ใหท า 1. บนทกการเปลยนแปลงผ เปนหนสวน โดยพจารณาแตละขอไมเกยวของกน 2. แสดงสวนของผ เปนหนสวนภายหลงการเปลยนแปลงผ เปนหนสวนในแตละกรณ
บทท 5
การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
การเลกกจการหางหนสวนมสาเหตหลายประการ เชน หางหนสวนประสบภาวะขาดทนไมสามารถด าเนนธรกจตอไป หรออาจเกดการสนสดตามสญญาของหางหนสวน ดงนนเมอเลกกจการ หางหนสวนจะตองปฏบตตามกฎหมาย กลาวคอ ตองท าสญญาหรอการประชมระหวางผ เปนหนสวนทกคนเพอใหเลกหาง ก าหนดวนเลกหางหนสวน แตงตงผช าระบญช ผสอบบญช และก าหนดคาช าระบญชของผช าระบญชไวดวย ทงนผช าระบญชมหนาทจดการช าระบญชของหางหนสวนทเลก เมอการช าระบญชแลวเสรจใหเรยกประชมเพออนมตการช าระบญชของผช าระบญช และยนขอจดทะเบยนเลกหางหนสวนภายใน 14 วนนบแตวนเลกหางหนสวน
สาเหตการเลกหางหนสวน
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1055 1056 และ 1057 ไดก าหนดไววาหางหนสวนทกประเภทอาจเลกกจการดวยสาเหตตาง ๆ ดงตอไปน
1. ถาสญญาหางห นสวนก าหนดไววา ถาเกดกรณใดกรณหนงขนแลว หางห นสวนจะตองเลกกจการ
2. ถาสญญาหางหนสวนมการก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว เมอสน
ระยะเวลาทก าหนดไวในสญญา หางหนสวนจะตองเลกกจการ 3. ถาสญญาหางหนสวนไดก าหนดวตถประสงคเพอท ากจการอยางใดอยางหนง
เพยงอยางเดยว เมอบรรลวตถประสงคแลว หางหนสวนตองเลกกจการ 4. ถาหางหนสวนตงขนโดยมไดก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว หากผ เปน
หนสวนคนใดคนหนงบอกเลกสญญาหางหนสวนกบผ เปนหนสวนคนอน โดยบอกกลาวลวงหนาไมนอยกวา 6 เดอนแลว หางหนสวนตองเลกกจการ
5. ถาผ เปนห นสวนคนใดคนหนงตาย ลมละลาย หรอตกเปนผ ไรความสามารถหางหนสวนตองเลกกจการ
6. ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงรองขอเมอมกรณอยางใดอยางหนงดงตอไปน ศาลอาจสงใหหางหนสวนสามญเลกกจการกได
หนา 164 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
6.1 เมอผ เปนหนสวนคนใดคนหนงนอกจากผ ฟองรองนนลวงละเมดขอสาระส าคญทก าหนดไวในสญญาหนสวนโดยจงใจเลนเลออยางรายแรง
6.2 เมอการด าเนนกจการนนมแตขาดทนอยางเดยวและไมมหวงจะกลบฟนตวไดอก
6.3 เมอมเหตอนใด ๆ ทท าใหหางหนสวนนนเหลอวสยทจะด ารงคงอยตอไปได
อยางไรกตาม ประมาลกฎหมายแพงและพาณชยไดก าหนดขอยกเวนและสาเหตเฉพาะบางประการเกยวกบการเลกหางหนสวนไวดงน
1. ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงลวงละเมดขอสาระส าคญก าหนดไวในสญญาหนสวนหรอกระท าการประกอบกจการแขงขนกบหางหนสวน โดยไมไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนอน ผ เปนหนสวนเหลานนสามารถยนรองตอศาลใหสงผ เปนหนสวนผ เปนตนเหตนนออกจากหางหนสวนแทนการเลกหางหนสวนกได
2. ถาสญญาหางห นสวนมการก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว เมอสนระยะเวลาทก าหนดแลว ถาผ เปนหนสวนยงคงด าเนนกจการตอไปโดยไมมการช าระบญช ถอวาผเปนหนสวนทงหมดไดตกลงเปนหนสวนกนตอไปโดยไมมก าหนดระยะเวลาการเลกกจการ
3. ถาหางหนสวนตงขนโดยมไดก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว หากผ เปนหนสวนคนใดคนหนงบอกเลกสญญาหางหนสวนกบผ เปนหนสวนคนอน และผ เปนหนสวนคนอน ทเหลออยรบซอสวนของผ ทออกจากหางหนสวน ถอวาหางหนสวนนนยงคงด าเนนกจการตอไปโดยไมตองเลกกจการ
4. ถาผ เปนหนสวนทจ ากดความรบผดชอบตาย ทายาทของผ เปนหนสวนคนนนยอมเขาเปนหนสวนแทนผตาย หางหนสวนไมจ าเปนตองเลกกจการ เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอนในสญญาหนสวน
5. ถาผ เปนหนสวนทจ ากดความรบผดชอบลมละลาย สวนของผ เปนหนสวนนนจะตองน าออกขายเปนสนทรพยในกองลมละลาย หางหนสวนไมจ าเปนตองเลกกจการ เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอนในสญญาหนสวน
6. ถาผ เปนหนสวนทไมจ ากดความรบผดชอบตาย และทายาทของผ เปนหนสวนคนนนมความประสงคจะเขาเปนหนสวนแทนทผตายและผ เปนหนสวนอน ๆ ยนยอม ถอวาหางหนสวนนนยงไมเลกกจการ
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 165
การช าระบญชของหางหนสวน
ตามประมาลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1061 ไดก าหนดไววา หากหางหนสวนจะท าการเลกกจการกใหจดการช าระบญช เวนแตจะไดตกลงกนใหจดการสนทรพยโดยวธอนระหวางผ เปนหนสวนดวยกนหรอวาศาลไดสงใหหางหนสวนนนลมละลาย ถาการเลกหางหนสวนนนเกดจากเจาหนสวนตวของผ เปนหนสวนคนใดคนหนงบอกกลาวใหเลกกจการ หางหนสวนจะไมช าระบญชไดกตอเมอเจาหนคนนนยนยอม ซงในการช าระบญชนนจะใหผ เปนหนสวนจดท าหรอแตงตงบคคลภายนอกเปนผท าการช าระบญชกได
การช าระบญช หมายถง การเลกด าเนนงานของหางห นสวน โดยการน าสนทรพยออกจ าหนายเปนเงนสดและน าเงนสดทไดนนไปจายช าระหนแกบคคลคลภายนอก จายช าระหนผเปนหนสวน และจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน
ผ มหนาทช าระบญช คอ ผ ทจะรบผดชอบในการช าระบญชของหางหนสวน ซงอาจเปนผ เปนห นสวนทงหมด หรอเปนบคคลภายนอกทผ เปนหนสวนแตงตงขนมากได ผ ช าระบญชมอ านาจหนาทในการปดบญช จดท างบการเงน ณ วนเลกหางหนสวน และจดท างบแสดงการช าระบญชเพอแสดงรายละเอยดเกยวกบการจ าหนายสนทรพย การจายช าระหนสน และการจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน
ล าดบขนตอนการช าระบญชของหางหนสวนจะเปนดงน
1. ปดบญชรายไดละคาใชจาย ค านวณก าไรขาดทนตงแตวนตนงวดจนถงวนเลกหางหนสวนและโอนก าไรขาดทนเขาบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนแตละคนตามอตราสวนแบงก าไร และจดท างบแสดงฐานะการเงน ณ วนเลกหางหนสวน
2. ปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน
3. จ าหนายสนทรพยอนทไมใชเงนสด ก าไรขาดทนจากการจ าหนายสนทรพยโอนเขาบญชทนของผ เปนห นสวนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน หากมคาใชจายในการช า ระบญช คาใชจายนจะไปเพมหนสนเปนคาช าระบญชคางจาย และจะตองเฉลยใหกบผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนดวย
4. จายช าระหนสนแกบคคลภายนอก เชน เจาหนการคา ตวเงนจาย คาใชจายคางจาย เงนก ยมจากสถาบนการเงน เปนตน
5. จายช าระหนสนภายในหางหนสวน ซงกคอ เงนกจากผ เปนหนสวน
6. จายคนทนใหแกผ เปนหนสวน
หนา 166 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
แนวทางปฏบตหากบญชทนของผ เปนหนสวนคนใดขาดทนเกนทน คอมยอดบญชทนคงเหลอทางดานเดบตและผ เปนหนสวนนนมบญชเงนก สามารถโอนบญชเงนก ไปชดเชยสวนทขาดทนเกนทนได หากผ เปนหนสวนไมมบญชเงนก หรอภายหลงน าบญชเงนกมาชดเชยสวนทขาดทนเกนทนแลว บญชทนของผ เปนหนสวนยงมยอดคงเหลอดานเดบตอก ผ เปนหนสวนคนนนจะตองน าเงนสดมาชดใชใหกบหางหนสวน ถาไมสามารถน าเงนสดมาชดใชได ผ เปนหนสวนคนอนๆ จะตองชวยชดใชแทนโดยแบงเฉลยกนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนทตกลงไวเดม
วธการช าระบญชและจายคนทน
การช าระบญชของหางหนสวนนน ผช าระบญชมหนาทจะตองท างบแสดงการช าระบญช (Statement of realization and liquidation) เพอแสดงรายละเอยดในการขายสนทรพย จายช าระหนสน และจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน ซงวธการบญชช าระบญชและจายคนทนม 2 วธ คอ
1. การช าระบญชโดยการจายคนทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลว (Liquidation of a partnership after complete realization of assets)
2. การช าระบญชโดยการจายคนทนเปนงวดกอนทจะขายสนทรพยหมด (Liquidation of
a partnership by installment)
การจายทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลว
การจายคนทนครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยไดหมดนน หางหนสวนตองด าเนนการขายสนทรพยทงหมดกอนแลวจงท าการจายช าระหนและจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน ซงการขายสนทรพยนน หางห นสวนอาจขายสนทรพยแลวไดก าไรหรอขายสนทรพยแลวขาดทน สามารถพจารณาไดดงน
1. การจายทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลวไดก าไร การขายสนทรพยแลวไดก าไร ก าไรจากการขายสนทรพยจะแบงใหกบผ เปนหนสวน
ทกคนตามอตราสวนแบงก าไร หางหนสวนจะมเงนสดคงเหลอจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.1 ดงน
ตวอยาง 5.1 มะปราง มะขาม และ มะนาว เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 3 : 5
ตามล าดบ ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 167
หางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 80,000 เจาหนการคา 50,000
ลกหนการคา 75,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 50,000 ทน – มะปราง 80,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – มะขาม 90,000
อปกรณส านกงาน 135,000 ทน – มะนาว 120,000 รวมสนทรพย 340,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 920,000
ผ เปนหนสวนไดจดการขายสนทรพยไปดงน เกบเงนจากลกหนได 75,000 ขายสนคาได
60,000 บาท และขายอปกรณส านกงาน ได 150,000 บาท การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน
หางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ
งบแสดงการช าระบญช
วนท 31 มกราคม 25x1(หนวย : บาท)
สนทรพย หนสน ทน
เงนสด อนๆ มะปราง มะขาม มะนาว ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 80,000 260,000 50,000 80,000 90,000 120,000
ขายสนทรพยและแบงก าไร 285,000 (260,000) 5,000 7,500 12,500
365,000 0.- 50,000 85,000 97,500 132,500
จายช าระหนสน (50,000) (50,000)
315,000 0.- 0.- 85,000 97,500 132,500
จายคนทน (315,000) (85,000) (97,500) (132,500) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
หนา 168 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
จากงบแสดงการช าระบญช เมอหางหนสวนขายสนทรพยแลวไดก าไร ก าไรจากการขายสนทรพยจะแบงใหผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไร 2 : 3 : 5 สงผลใหทนของผ เปนหนสวนเพมขน หลงจากขายสนทรพยและแบงก าไรแลว หางห นสวนจายช าระ หนแก เ จาหน บคคลภายนอกกอน และจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนตามยอดคงเหลอบญชทน
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต เงนสด 285,000
เครดต ทน – มะปราง 5,000
ทน – มะขาม 7,500
ทน – มะนาว 12,500
ลกหนการคา 75,000
สนคาคงเหลอ 50,000
อปกรณส านกงาน 135,000
บนทกการขายสนทรพยและแบงก าไรใหผ เปนหนสวน
เดบต เจาหนการคา 50,000
เครดต เงนสด 50,000
บนทกการจายช าระหนบคคลภายนอก
เดบต ทน – มะปราง 85,000
ทน – มะขาม 97,500
ทน – มะนาว 132,500
เครดต เงนสด 315,000
บนทกการจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 169
2. การจายคนทนในครงเดยวโดยขายสนทรพยแลวขาดทน
การขายสนทรพยแลวขาดทน ขาดทนจากการขายสนทรพยจะแบงใหกบผ เปนหนสวนทกคนตามอตราสวนแบงก าไร ซงจะพจารณาออกเปน 4 กรณ ดงน
2.1 ผเปนหนสวนทกคนมทนเพยงพอทจะรบผลขาดทนจากการขายสนทรพย
การจายคนทนครงเดยวโดยขายสนทรพยแลวขาดทน หากผ เปนหนสวนทกคนมทนเพยงพอทจะรบผลขาดทน กรณนหลงจากแบงผลขาดทนใหแกผ เปนหนสวนแลว หางหนสวนจะมเงนสดคงเหลอคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.2 ดงน
ตวอยาง 5.2 นลน นยนา และ นภา เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 2
ตามล าดบ ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด ลนนาภา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 32,500 เจาหนการคา 150,000
ลกหนการคา 65,000 เงนก – นยนา 8,500
หก คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000 60,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 48,000 ทน – นลน 50,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นยนา 85,000
อปกรณส านกงาน 57,000 ทน – นภา 90,000 อาคาร 195,000 กระแสทน – นลน 15,000
กระแสทน – นยนา (14,000) . กระแสทน – นภา 8,000
รวมสนทรพย 392,500 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 392,500
หนา 170 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
ผ ช าระบญชด าเนนการขายสนคา อปกรณส านกงาน อาคาร และเกบเงนจากลกหน การคาได 300,000 บาท หางหนสวนตองจายคาช าระบญช 10,000 บาท การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน
หางหนสวนจ ากด ลนนาภา
งบแสดงการช าระบญช
วนท 31 มกราคม 25x1
จากงบแสดงการช าระบญช หางหนสวนตองปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน ท าใหบญชทนของผ เปนหนสวนเพมขนหรอลดลงตามยอดคงเหลอของบญชกระแสทน เมอขายสนทรพยแลวเกดผลขาดทน ขาดทนจากการขายสนทรพยและคาช าระบญชทตองจายใหผท าหนาทช าระบญช จะแบงเปนขาดทนใหผ เปนหนสวนตามอตราสวน 1 : 2 : 2
สงผลใหทนของผ เปนห นสวนลดลง และผ เปนห นสวนทกคนกมทนเพยงพอรบผลขาดทนนน หลงจากขายสนทรพยและแบงผลขาดทนแลว หางหนสวนจายช าระหนแกเจาหนบคคลภายนอก จายคาช าระบญช จายคนเงนก และจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนตามล าดบ
สนทรพย หนสน เงนก นยนา
ทน
เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา
ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000
ขายสนทรพยและแบงขาดทน 300,000 (360,000) 10,000 (14,000) (28,000) (28,000)
332,500 0.- 160,000 8,500 51,000 43,000 70,000
จายช าระหนสน (150,000) (150,000)
182,500 0.- 10,000 8,500 51,000 43,000 70,000
จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)
172,500 0.- 0.- 8,500 51,000 43,000 70,000
จายคนเงนก (8,500) (8,500)
164,000 0.- 0.- 0.- 51,000 43,000 70,000
จายคนทน (164,000) (51,000) (43,000) (70,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 171
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต กระแสทน – นลน 15,000
กระแสทน – นภา 8,000
ทน – นยนา 14,000
เครดต ทน – นลน 15,000
ทน – นภา 8,000
กระแสทน – นยนา 14,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทนผ เปนหนสวน
เดบต ทน – นลน 2,000
ทน – นยนา 4,000
ทน – นภา 4,000
เครดต คาช าระบญชคางจาย 10,000
บนทกคาช าระบญชคางจาย
เดบต เงนสด 300,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000
ทน – นลน 12,000
ทน – นยนา 24,000
ทน – นภา 24,000
เครดต ลกหนการคา 65,000
สนคาคงเหลอ 48,000
อปกรณส านกงาน 57,000
อาคาร 195,000
บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต เจาหนการคา 150,000
เครดต เงนสด 150,000
บนทกการจายช าระหน
หนา 172 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต คาช าระบญชคางจาย 10,000
เครดต เงนสด 10,000
บนทกการจายคาช าระบญช
เดบต เงนก – นยนา 8,500
เครดต เงนสด 8,500
บนทกการจายคนเงนก
เดบต ทน – นลน 51,000
ทน – นยนา 43,000
ทน – นภา 70,000
เครดต เงนสด 164,000
บนทกการจายคนทนใหผ เปนหนสวน
2.2 ผเปนหนสวนบางคนขาดทนเกนทนจากการขายสนทรพย
กรณทผ เปนห นสวนบางคนขาดทนเกนทน หากผ เปนห นสวนคนนนมเงนก สามารถโอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทนได การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.3 ดงน
ตวอยาง 5.3 จากตวอยาง 5.2 โดยสมมตวาขายสนทรพยรวมทงหมดได 180,000 บาท ผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนเมอวนท 15 กมภาพนธ 25x1 การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 173
หางหนสวนจ ากด ลนนาภา
งบแสดงการช าระบญช
วนท 31 มกราคม 25x1
จากงบแสดงการช าระบญช เมอขายสนทรพยแลวเกดผลขาดทน ขาดทนจากการขายสนทรพยและคาช าระบญชทตองจายใหผท าหนาทช าระบญช จะแบงเปนขาดทนใหผ เปนหนสวนตามอตราสวน 1 : 2 : 2 สงผลใหทนของผ เปนหนสวนลดลง ซงทนของหนสวนนยนามไมเพยงพอจะรบผลขาดทนสงผลใหหนสวนนยนาขาดทนเกนทน จงตองโอนบญชเงนกของนยนามาชดเชยผลขาดทนนน หลงจากขายสนทรพยและแบงผลขาดทนแลว หางหนสวนจายช าระหนแกเจาหนบคคลภายนอก จายคาช าระบญช จายคนเงนก และจายคนทนใหกบผ เปนห นสวนตามล าดบ
สนทรพย หนสน เงนก นยนา
ทน
เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา
ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000
ขายสนทรพยและแบงขาดทน 180,000 (360,000) 10,000 (38,000) (76,000) (76,000)
212,500 0.- 160,000 8,500 27,000 (5,000) 22,000
จายช าระหนสน (150,000) (150,000)
62,500 0.- 10,000 8,500 27,000 (5,000) 22,000
จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)
52,500 0.- 0.- 8,500 27,000 (5,000) 22,000
โอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน (5,000) 5,000
52,500 0.- 0.- 3,500 27,000 0.- 22,000
จายคนเงนก (3,500) (3,500)
49,000 0.- 0.- 0.- 27,000 0.- 22,000
จายคนทน (49,000) (27,000) (22,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
หนา 174 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต กระแสทน – นลน 15,000
กระแสทน – นภา 8,000
ทน – นยนา 14,000
เครดต ทน – นลน 15,000
ทน – นภา 8,000
กระแสทน – นยนา 14,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทนผ เปนหนสวน
เดบต ทน – นลน 2,000
ทน – นยนา 4,000
ทน – นภา 4,000
เครดต คาช าระบญชคางจาย 10,000
บนทกคาช าระบญชคางจาย
เดบต เงนสด 180,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000
ทน – นลน 36,000
ทน – นยนา 72,000
ทน – นภา 72,000
เครดต ลกหนการคา 65,000
สนคาคงเหลอ 48,000
อปกรณส านกงาน 57,000
อาคาร 195,000
บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต เจาหนการคา 150,000
เครดต เงนสด 150,000
บนทกการจายช าระหน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 175
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต คาช าระบญชคางจาย 10,000
เครดต เงนสด 10,000
บนทกการจายคาช าระบญช
เดบต เงนก – นยนา 5,000
เครดต ทน – นยนา 5,000
บนทกการโอนเงนกจากหางหนสวนไปชดเชยผลขาดทน
เดบต เงนก – นยนา 3,500
เครดต เงนสด 3,500
บนทกการจายคนเงนก
เดบต ทน – นลน 27,000
ทน – นภา 22,000
เครดต เงนสด 49,000
บนทกการจายคนทนใหผ เปนหนสวน
2.3 ผเปนหนสวนบางคนขาดทนเกนทนจากการขายสนทรพย ถงแมวาจะโอนเงนกมาชดใชแลวกตาม
กรณทผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทน หากโอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทนแลวกยงมยอดขาดทนเกนทนอย ผ เปนหนสวนคนนนจะตองน าเงนสดมาชดใชใหกบหางหนสวน หากไมสามารถน าเงนสดมาชดใชได ผ เปนหนสวนทเหลอจะตองรบผลเฉลยขาดทนจากผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.4 ดงน
ตวอยาง 5.4 จากตวอยาง 5.2 โดยสมมตวาขายสนทรพยรวมทงหมดได 150,000 บาท ผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนเมอวนท 15 กมภาพนธ 25x1 การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน
หนา 176 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
หางหนสวนจ ากด ลนนาภา
งบแสดงการช าระบญช
วนท 31 มกราคม 25x1
จากงบแสดงการช าระบญช หลงจากแบงผลขาดทนจากการขายสนทรพย ตามอตราสวน 1 : 2 : 2 สงผลใหทนของผ เปนหนสวนลดลง ซงทนของหนสวนนยนามไมเพยงพอจะรบผลขาดทนสงผลใหหนสวนนยนาขาดทนเกนทน เมอโอนบญชเงนก ของนยนามาชดเชยผลขาดทน หนสวนนยนากยงขาดทนเกนทน ในกรณนหนสวนนยนาตองน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนตามยอดทขาดทนเกนทน หลงจากขายสนทรพยและแบงผลขาดทนแลว หางหนสวนจายช าระหนแกเจาหนบคคลภายนอก จายคาช าระบญช และจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน
สนทรพย หนสน เงนก นยนา
ทน
เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา
ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000
ขายสนทรพยและแบงขาดทน 150,000 (360,000) 10,000 (44,000) (88,000) (88,000)
182,500 0.- 160,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000
จายช าระหนสน (150,000) (150,000)
32,500 0.- 10,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000
จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)
22,500 0.- 0.- 8,500 21,000 (17,000) 10,000
โอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน (8,500) 8,500
22,500 0.- 0.- 0.- 21,000 (8,500) 10,000
รบเงนสดจากนยนา 8,500 8,500
31,000 0.- 0.- 0.- 21,000 0.- 10,000
จายคนทน (31,000) (21,000) (10,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 177
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต กระแสทน – นลน 15,000
กระแสทน – นภา 8,000
ทน – นยนา 14,000
เครดต ทน – นลน 15,000
ทน – นภา 8,000
กระแสทน – นยนา 14,000
บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน
เดบต ทน – นลน 2,000
ทน – นยนา 4,000
ทน – นภา 4,000
เครดต คาช าระบญชคางจาย 10,000
บนทกคาช าระบญชคางจาย
เดบต เงนสด 150,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000
ทน – นลน 42,000
ทน – นยนา 84,000
ทน – นภา 84,000
เครดต ลกหนการคา 65,000
สนคาคงเหลอ 48,000
อปกรณส านกงาน 57,000
อาคาร 195,000
บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทน
เดบต เจาหนการคา 150,000
เครดต เงนสด 150,000
บนทกการจายช าระหน
หนา 178 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต คาช าระบญชคางจาย 10,000
เครดต เงนสด 10,000
บนทกการจายคาช าระบญช
เดบต เงนก – นยนา 8,500
เครดต ทน – นยนา 8,500
บนทกการโอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน
เดบต เงนสด 8,500
เครดต ทน – นยนา 8,500
บนทกการรบเงนสดจากนยนา
เดบต ทน – นลน 21,000
ทน – นภา 10,000
เครดต เงนสด 31,000
บนทกการจายคนทนใหผ เปนหนสวน
จากตวอยาง 5.4 หากนยนาไมสามารถน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนได จะตองเฉลยผลขาดทนของหนสวนนยนาให หนสวนนลน และ หนสวนนภา ตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน งบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 179
หางหนสวนจ ากด ลนนาภา
งบแสดงการช าระบญช
วนท 31 มกราคม 25x1
การบนทกบญชเกยวกบการช าระบญชจะเปนเชนเดม จะเปลยนเฉพาะรายการรบเงนสดจากหนสวนนยนา เปลยนเปนเฉลยสวนขาดทนเกนทนของหนสวนนยนาให หนสวนนลน และ หนสวนนภาตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน ดงน
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต ทน – นลน 2,833
ทน – นภา 5,667
เครดต ทน – นยนา 8,500
บนทกเฉลยสวนขาดทนเกนทนของหนสวนนยนาใหหนสวนนลนและ
หนสวนนภา
สนทรพย หนสน เงนก นยนา
ทน
เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา
ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000
ขายสนทรพยและแบงขาดทน 150,000 (360,000) 10,000 (44,000) (88,000) (88,000)
182,500 0.- 160,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000
จายช าระหนสน (150,000) (150,000)
32,500 0.- 10,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000
จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)
22,500 0.- 0.- 8,500 21,000 (17,000) 10,000
โอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน (8,500) 8,500
22,500 0.- 0.- 0.- 21,000 (8,500) 10,000
เฉลยผลขาดทนของนยนา ใหนลนและนภา อตรา 1:2
(2,833)
8,500
(5,667) 22,500 0.- 0.- 0.- 18,167 0.- 4,333
จายคนทน (22,500) (18,167) (4,333) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
หนา 180 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
2.4 หางหนสวนหางหนสวนมหนสนลนพนตว และผเปนหนสวนบางคนมฐานะการเงนด และบางคนฐานะการเงนไมด หางหนสวนมหนสนลนพนตว คอมเงนสดไมพอจายช าระหน เจาหนของหางหนสวนสามารถเรยกรองใหผ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบทมฐานะการเงนดจายช าระหนสนแทนหางได สวนในกรณผ เปนหนสวนทมฐานะการเงนไมดหากมสวนขาดทนเกนทนในหางหนสวนจะตองดหนสนสวนตวของผ เปนหนสวนประกอบดวยวาจะสามารถน าเงนมาชดใชหางไดหรอไม การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.5 ดงน
ตวอยาง 5.5 พมพ พลอย และแพน เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด พ.พาน
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 15,000 เจาหนการคา 80,000
ลกหนการคา 56,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 39,000 ทน – พมพ 15,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – พลอย 30,000
อปกรณส านกงาน 55,000 ทน – แพน 40,000 รวมสนทรพย 165,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 165,000
หางหนสวนด าเนนการขายสนคา อปกรณส านกงาน และเกบเงนจากลกหนการคาได 45,000 บาท และฐานะการเงนของผ เปนหนสวนแตละคนเปนดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 181
สนทรพยสวนตว หนสนสวนตว สนทรพยสทธ
พมพ 30,000 40,000 (10,000)
พลอย 30,000 20,000 10,000
แพน 50,000 10,000 40,000
การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน
หางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ
งบแสดงการช าระบญช
วนท 31 มกราคม 25x1
จากงบแสดงการช าระบญชจะเหนวา หางหนสวนมเงนสดไมพอจายช าระหน เจาหนมสทธเรยกรองใหแพนซงมฐานะการเงนดจายช าระหนแทนหางหนสวน
สนทรพย หนสน ทน
เงนสด อนๆ พมพ พลอย แพน ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 15,000 150,000 80,000 15,000 30,000 40,000
ขายสนทรพยและแบงขาดทน 45,000 (150,000) (35,000) (35,000) (35,000) 60,000 0.- 80,000 (20,000) (5,000) 5,000
จายช าระหนสน (60,000) (60,000)
0.- 0.- 20,000 (20,000) (5,000) 5,000
แพนจายช าระหนแทนหาง (20,000) 20,000
0.- 0.- 0.- (20,000) (5,000) 25,000
รบเงนสดจากพลอย 5,000 5,000
5,000 0.- 0.- (20,000) 0.- 25,000
รบเงนสดจากพมพ 10,000 10,000
15,000 0.- 0.- (10,000) 0.- 25,000
โอนผลขาดทนของพมพใหแพน 10,000 (10,000) 15,000 0.- 0.- 0.- 0.- 15,000
จายคนทนใหแพน (15,000) (15,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
หนา 182 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
พลอยมสวนขาดทนเกนทนในหางหนสวน 5,000 บาท จะเหนวาพลอยมฐานะการเงนดสามารถน าเงนมาจายช าระสวนขาดทนเกนทนได
พมพมสวนขาดทนเกนทนในหางหนสวน 20,000 บาท และมหนสนสวนตว 40,000 บาท ในขณะทสนทรพยมเพยง 30,000 บาท จะเหนวาพมพมฐานะการเงนไมด มสนทรพยนอยกวาหนสน สามารถค านวณจ านวนเงนทเจาหนสวนตวและหางหนสวนจะไดรบเงนจากพมพ ไดดงน
หางหนสวนไดรบเงนจากพมพ = 30,000 x 60,000
20,000 = 10,000 บาท
เจาหนสวนตวไดรบเงนจากพมพ = 30,000 x 60,000
40,000 = 20,000 บาท
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต เงนสด 55,000
ทน – พมพ 35,000
ทน – พลอย 35,000
ทน – แพน 35,000
เครดต ลกหนการคา 56,000
สนคาคงเหลอ 39,000
อปกรณส านกงาน 55,000
บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต เจาหนการคา 60,000
เครดต เงนสด 60,000
บนทกการจายช าระหน
เดบต เจาหนการคา 20,000
เครดต ทน – แพน 20,000
บนทกเจาหนเรยกรองใหหนสวนแพนจายช าระหนแทนหางหนสวน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 183
25x1
ม.ค. 1-31 เดบต เงนสด 5,000
เครดต ทน – พลอย 5,000
บนทกการรบเงนสดจากหนสวนพลอย
เดบต เงนสด 10,000
เครดต ทน – นยนา 10,000
บนทกการรบเงนสดจากหนสวนพมพ
เดบต ทน – แพน 10,000
เครดต ทน – พมพ 10,000
บนทกการโอนผลขาดทนของหนสวนพมพใหหนสวนแพน
เดบต ทน – แพน 15,000
เครดต เงนสด 15,000
บนทกการจายคนทนใหหนสวนแพน
การจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด
การช าระบญชโดยคนทนเปนงวดนน จะตองกนเงนสดใหเพยงพอกบจ านวนหนสนเสยกอน เงนสดทเหลอจงจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนได ผช าระบญชควรจะคนทนใหเฉพาะหนสวนทมบญชทนดานเครดตหลงจากค านวณยอดทอาจจะขาดทนทงหมดแลวเพอปองกนความรบผดชอบของผ ช าระบญชและผ เปนหนสวน เพราะหากผ ช าระบญชท าการจายเงนคนทนไมถกตอง ผช าระบญชจะตองรบผดชอบในการเรยกเงนคนจากผ เปนหนสวนทไดรบเงนคนทนเพอน ามาจายใหแกผ เปนหนสวนทยงไดรบเงนคนทน หากผช าระบญชไมสามารถเรยกคนทนไดผช าระบญชจะตองรบผดชอบกบจ านวนเงนสวนนน
โดยการช าระคนทนเปนงวดจะมวธการเหมอนการช าระคนทนครงเดยวคอจะเรมจากการขายสนทรพยทไมเปนตวเงนบางรายการกอน เชน สนคาคงเหลอ อปกรณส านกงาน อาคาร ทดนเปนตน แลวน าเงนสดทไดมาท าการจายช าระหนสนและจายเงนทเหลอจากการขายสนทรพยครงนนใหแกผ เปนหนสวน จากนนจะขายสนทรพยทไมเปนตวเงนทเหลออยและจายเงนคนทนใหแก
หนา 184 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
ผ เปนหนสวน การช าระบญชจะด าเนนตอไปเรอยๆ จนกวาสนทรพยทมอยจะขายไดหมดและไดมการจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนตามจ านวนเงนทเหลออย การค านวณเงนทจะจายคนทนใหแกผ เปนหนสวนแตละครงนนจะตองค านงถงสนทรพยทเหลออย เพราะผ เปนหนสวนแตละคนจะรบเฉลยสวนแบงขาดทนทจะเกดขนจากการจ าหนายสนทรพยในอนาคต หากจายคนทนโดยไมค านงถงสนทรพยทเหลออยอาจจะท าใหผ เปนหนสวนไดรบคนทนหมดกอนทจะรบผลขาดทนทจะเกดขนในอนาคต ซงผ ช าระบญชจะเรยกใหผ เปนหนสวนชดใชกลบคนมานนเปนการยงยาก ดงนนการค านวณเงนสดทจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนจงตองปฏบตตามหลกเกณฑดงน
1. ถามบญชเงนกจากผ เปนหนสวนใหน าบญชเงนกปรบเขาบญชทน เพอหาสทธสวนได
เสยของผ เปนหนสวนแตละคน
2. ถามสนทรพยอนเหลออยใหสมมตวาสนทรพยทเหลออยขายไมไดและจะตองถอเปน
ผลขาดทนทงหมด น าไปเฉลยใหผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไร
3. ถามผ เปนหนสวนคนใดขาดทนเกนทน ใหสมมตวาผ เปนหนสวนคนนนไมสามารถ
น าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนได จะตองเฉลยสวนขาดทนเกนทนนนใหผ เปนหนสวนทมทนคงเหลอตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน
การค านวณเงนสดทจะจายคนทนใหแกผ เปนหนสวนนนจะกระท าเมอยอดคงเหลอบญชทนของผ เปนหนสวนกอนทจะจายคนทนแตละครงไมเหลอตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน โดยใชหลกเกณฑขางตนประกอบการค านวณควบคไปกบการท างบแสดงการช าระบญช การท าเชนน จะมผลท าใหบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคนมยอดคงเหลอตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนพอด ซงท าใหการจายเงนคนทนในครงตอไปสามารถจายคนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนไดเลย ไมจ าเปนตองค านวณหาเงนสดทจะคนทนใหแกผ เปนหนสวนอก โดยการจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด แบงการพจารณาออกเปน 2 กรณ ดงน
1. การจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด กรณไมมบญชเงนกจากผเปนหนสวน
การจายคนทนเปนงวดกรณไมมบญชเงนกจากผ เปนหนสวน จะตองน ายอดคงเหลอบญชทนของผ เปนหนสวนกอนจายคนทนแตละครงไปค านวณเงนทจะจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.6 ดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 185
ตวอยาง 5.6 ก าพล อศรา และ วรพล เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนใน 1:2:3 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 เมษายน 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด อศรพล
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 เมษายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
เงนสด 20,000 เจาหนการคา 59,000
สนทรพยอน 300,000 ทน – ก าพล 78,000 ทน – อศรา 84,000
. ทน – วรพล 99,000 รวมสนทรพย 320,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 320,000
ในระหวางป 25x1 หางหนสวนด าเนนงานขายสนทรพยดงน
ราคาตามบญช ราคาขาย
พฤษภาคม 120,000 72,000
กรกฎาคม 108,000 66,000
กนยายน 72,000 33,000
รวม 300,000 171,000
การจดท างบแสดงการช าระบญชการจายคนทนเปนงวดจะเปนดงน
หนา 186 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
หางหนสวนจ ากด อศรพล
งบแสดงการช าระบญช
พฤษภาคม – กนยายน 25x1
สนทรพย หนสน ทน
เงนสด อนๆ ก าพล อศรา วรพล
ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 20,000 300,000 59,000 78,000 84,000 99,000
พ.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน 72,000 (120,000) (8,000) (16,000) (24,000) 92,000 180,000 59,000 70,000 68,000 75,000
จายช าระหนสน (59,000) (59,000)
33,000 180,000 0.- 70,000 68,000 75,000
จายคนทนครงท 1 (ตารางประกอบ) (33,000) (33,000)
0.- 180,000 0.- 37,000 68,000 75,000
ก.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน 66,000 (108,000) (7,000) (14,000) (21,000) 66,000 72,000 0.- 30,000 54,000 54,000
จายคนทนครงท 2 (ตารางประกอบ) (66,000) (18,000) (30,000) (18,000)
0.- 72,000 0.- 12,000 24,000 36,000
ก.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน 33,000 (72,000) (6,500) (13,000) (19,500) 33,000 0.- 0.- 5,500 11,000 16,500
จายคนทนครงสดทาย (33,000) (5,500) (11,000) (16,500) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 187
หางหนสวนจ ากด อศรพล
ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน
จากตวอยางจะเหนวายอดคงเหลอในบญชทนภายหลงการขายสนทรพยครงท 1 ของ วรพล มไมพอทจะรบเฉลยสวนแบงขาดทนจากการสมมตวาสนทรพยทเหลออยขายไมได และสมมตให วรพล ไมสามารถน าเงนมาใชสวนทขาดทนเกนทนนนไดจงตองเฉลยขาดทนเกนทนให ก าพล และ อศรา หลงจากจายเงนคนทนครงท 1 แลวยอดคงเหลอในบญชทนของผ เปนหนสวนจะยงไมเหลออยในอตราสวนแบงก าไรขาดทน ดงนนเมอมเงนสดกอนจะจายคนครงท 2 กตองแสดงการค านวณหาเงนสดจายคนทนอก ซงในครงนยอดคงเหลอในบญชทนของผ เปนหนสวนทกคนมมากกวาสวนแบงขาดทนอยางมาก และเมอจายคนทนครงท 2 แลว ทนคงเหลอของผ เปนหนสวนทกคนจะอยในอตราสวนแบงก าไรขาดทนพอด การจายคนทนในครงท 3 จงแบงคนใหแกผ เปนหนสวนในอตราสวนแบงก าไรขาดทนไดโดยไมตองแสดงการค านวณหาเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน
ก าพล อศรา วรพล
ยอดกอนจายคนทนครงท 1 70,000 68,000 75,000
หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 180,000 แบงในอตรา 1:2:3
(30,000)
(60,000)
(90,000)
40,000 8,000 (15,000) หก สวนขาดทนเกนทนของ วรพล เฉลยให ก าพลและอศรา ในอตรา 1:2
(5,000)
(10,000)
15,000
หก สวนขาดทนเกนทนของอศรา โอนใหก าพล
35,000
(2,000)
(2,000) 2,000
0.-
ยอดจายคนทนครงท 1 33,000 0.- 0.-
ยอดกอนจายคนทนครงท 2 30,000 54,000 54,000
หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 72,000 แบงในอตรา 1:2:3
(12,000)
(24,000)
(36,000)
ยอดจายคนทนครงท 2 18,000 30,000 18,000
หนา 188 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
การบนทกบญช
25x1
พ.ค. เดบต เงนสด 72,000
ทน – ก าพล 8,000
ทน – อศรา 16,000
ทน – วรพล 24,000
เครดต สนทรพยอน 120,000
บนทกการขายสนทรพยครงท 1 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต เจาหนการคา 59,000
เครดต เงนสด 59,000
บนทกการจายช าระหน
เดบต ทน – ก าพล 33,000
เครดต เงนสด 33,000
บนทกการจายคนทนครงท 1
ก.ค. เดบต เงนสด 66,000
ทน – ก าพล 7,000
ทน – อศรา 14,000
ทน – วรพล 21,000
เครดต สนทรพยอน 108,000
บนทกการขายสนทรพยครงท 2 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต ทน – ก าพล 18,000
ทน – อศรา 30,000
ทน – วรพล 18,000
เครดต เงนสด 66,000
บนทกการจายคนทนครงท 2
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 189
25x1
ก.ย. เดบต เงนสด 33,000
ทน – ก าพล 6,500
ทน – อศรา 13,000
ทน – วรพล 19,500
เครดต สนทรพยอน 72,000
บนทกการขายสนทรพยครงท 3 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต ทน – ก าพล 5,500
ทน – อศรา 11,000
ทน – วรพล 16,500
เครดต เงนสด 33,000
บนทกการจายคนทนครงสดทาย
2. การจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด กรณมบญชเงนกจากผเปนหนสวน
การจายคนทนเปนงวดกรณมบญชเงนก จากผ เปนหนสวน จะตองน ายอดคงเหลอบญชทนของผ เปนหนสวนกอนจายคนทนแตละครงบวกกบบญชเงนก ไปค านวณเงนทจะจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.7 ดงน
ตวอยาง 5.7 หนง หนย และ น า เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2:1:1 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มถนายน 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
หนา 190 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
หางหนสวนจ ากด อกษร น. งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มถนายน 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
เงนสด 10,000 เจาหนการคา 30,000
สนทรพยอน 200,000 เงนก - หนง 8,000
ทน – หนง 72,000
ทน – หนย 58,000
. ทน – น า 42,000 รวมสนทรพย 210,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 210,000
ในระหวางป 25x1 หางหนสวนด าเนนงานขายสนทรพยดงน
ราคาตามบญช ราคาขาย
มถนายน 90,000 50,000
สงหาคม 70,000 42,000
ตลาคม 40,000 18,000
รวม 200,000 110,000
งบแสดงการช าระบญชการจายคนทนเปนงวดจะเปนดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 191
หางหนสวนจ ากด อกษร น. งบแสดงการช าระบญช
เดอนมถนายน – ตลาคม 25x1
สนทรพย หนสน
เงนก หนง
ทน
เงนสด อน ๆ หนง หนย น า
ยอดคงเหลอกอนช าระบญช
10,000
200,000
30,000
8,000
64,000
60,000
48,000
ม .ย . ขายสนทรพยและแบงขาดทน
50,000
(90,000)
(20,000)
(10,000)
(10,000) 60,000 110,000 30,000 8,000 44,000 50,000 38,000
จายช าระหนสน
(30,000)
(30,000)
30,000 110,000 0.- 8,000 44,000 50,000 38,000
จายคนทนครงท 1 (ตารางประกอบ)
(30,000)
(21,000)
(9,000) 0.- 110,000 0.- 8,000 44,000 29,000 29,000
ส.ค . ขายสนท รพยและแบงขาดทน
42,000
(70,000)
(14,000)
(7,000)
(7,000) 42,000 40,000 0.- 8,000 30,000 22,000 22,000
จายคนทนครงท 2 (ตารางประกอบ)
(42,000)
(8,000)
(10,000)
(12,000)
(12,000)
0.- 40,000 0.- 0.- 20,000 10,000 10,000
ต.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน
18,000
(40,000)
(11,000)
(5,500)
(5,500) 18,000 0.- 0.- 0.- 9,000 4,500 4,500
จายคนทนครงสดทาย
(18,000)
(9,000)
(4,500)
(4,500) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-
หนา 192 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
หางหนสวนจ ากด อกษร น. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน
จากตวอยางจะเหนวา หนงมบญชเงนก แตหนงจะยงไมไดรบช าระคนเงนกจากการจายคนทนครงท 1 เพราะยอดคงเหลอในบญชทน ของหนง มไมเพยงพอทจะรบเฉลยสวนแบงขาดทนจากการสมมตวาสนทรพยทเหลออยขายไมได สวนการจายคนทนครงท 2 ยอดคงเหลอบญชทนของหนง มเพยงพอทจะรบผลขาดทนจากสนทรพยทเหลอ หนงจงไดรบช าระเงนกและไดรบคนทนดวย
หนง หนย น า
ยอดกอนจายคนทนครงท 1 44,000 50,000 38,000
บวก เงนก 8,000
52,000 50,000 38,000
หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 110,000 แบงในอตรา 2:1:1
(55,000)
(27,500)
(27,500)
(3,000) 22,500 10,500
หก สวนขาดทนเกนทนของ หนง เฉลยให หนยและน า ในอตรา 1:1
3,000
(1,500)
(1,500) ยอดจายคนทนครงท 1 0.- 21,000 9,000
ยอดกอนจายคนทนครงท 2 30,000 22,000 22,000
บวก เงนก 8,000
38,000 22,000 22,000
หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 40,000 แบงในอตรา 1:2:3
(20,000)
(10,000)
(10,000)
ยอดคงเหลออาจจายคนทน 18,000 12,000 12,000
จายคนเงนก (8,000)
ยอดจายคนทนครงท 2 10,000 12,000 12,000
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 193
การบนทกบญช
25x1
ม.ย. เดบต เงนสด 50,000
ทน – หนง 20,000
ทน – หนย 10,000
ทน – น า 20,000
เครดต สนทรพยอน 90,000
บนทกการขายสนทรพยครงท 1 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต เจาหนการคา 30,000
เครดต เงนสด 30,000
บนทกการจายช าระหน
เดบต ทน – หนย 21,000
ทน – น า 9,000
เครดต เงนสด 30,000
บนทกการจายคนทนครงท 1 ใหผ เปนหนสวน
ส.ค. เดบต เงนสด 42,000
ทน – หนง 14,000
ทน – หนย 7,000
ทน – น า 7,000
เครดต สนทรพยอน 70,000
บนทกการขายสนทรพยครงท 2 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
หนา 194 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
25x1
ส.ค. เดบต เงนก – หนง 8,000
ทน – หนง 10,000
ทน – หนย 12,000
ทน – น า 12,000
เครดต เงนสด 42,000
บนทกการจายเงนกและจายคนทนครงท 2 ใหผ เปนหนสวน
ต.ค. เดบต เงนสด 18,000
ทน – หนง 11,000
ทน – หนย 5,500
ทน – น า 5,500
เครดต สนทรพยอน 40,000
บนทกการขายสนทรพยครงท 2 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน
เดบต ทน – หนง 9,000
ทน – หนย 4,500
ทน – น า 4,500
เครดต เงนสด 18,000
บนทกการจายคนทนครงสดทายใหผ เปนหนสวน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 195
สรป
การเลกหางหนสวนมหลายสาเหตอาจจะเลกตามขอตกลงของผ เปนหนสวน เลกตามสญญาของหางหนสวน หรอเลกตามค าสงของศาล
เมอหางหนสวนท าการเลกกจการจะตองหาผ ช าระบญชมาจดการช าระบญชของหางหนสวน เรมตงแตด าเนนการขายสนทรพย การจายช าระหน การจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน และบนทกบญชเกยวกบการเลกหางหนสวนดวย
การช าระบญชและการจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนนน ผ ช าระบญชจะตองจดท างบแสดงการช าระบญช เพอแสดงรายละเอยดในการขายสนทรพย จายช าระหนส และจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน ซงวธการบญชช าระบญชและจายคนทนม 2 วธ คอ การช าระบญชโดยการจายทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลว และ การช าระบญชโดยการจายคนทนเปนงวดกอนทจะขายสนทรพยหมด
หนา 196 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
แบบฝกหด
ขอ 1. ปอ ปลา ป และ ปง เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 1 : 1 : 1 หนสวนตกลงเลกกจการในวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนแสดงดงน
หางหนสวนจ ากด ป.ปลา
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 4,000 เจาหนการคา 40,000
ลกหนการคา 18,000 เงนก – ปอ 4,000
หก คาเผอหนสงสยจะสญ 2,000 16,000 เงนก – ปง 2,000 สนคาคงเหลอ 20,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ปอ 10,000
ทดน 20,000 ทน – ปลา 15,000
อปกรณส านกงาน 36,000 ทน – ป 10,000
หก คาเสอมราคาสะสม 6,000 30,000 ทน – ปง 4,500 อาคาร 10,000 กระแสทน – ปอ 2,000
หก คาเสอมราคาสะสม 4,000 6,000 กระแสทน – ปลา 5,000 กระแสทน – ป 4,000
. กระแสทน – ปง (500) รวมสนทรพย 96,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 96,000
ในระหวางเดอนมกราคม 25x1 ไดเกบเงนจากลกหนและขายสนทรพยตางๆ ดงน เกบเงนจากลกหนได 15,000 บาท ขายสนคาคงเหลอได 15,800 บาท ขายทดนได 25,000
บาท อาคาร 15,000 บาท และอปกรณส านกงาน 2,000 บาท ในการช าระหนไดรบสวนลด 200 บาท และจายคาช าระบญช 3,000 บาท
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 197
ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญชเดอนมกราคม 25x1 ของหางหนสวนจ ากด ป.ปลา เมอผ เปน
หนสวนบางคนขาดทนเกนทน 2. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
ขอ 2. จากโจทยขอ 1. ถาหางหนสวนเกบเงนจากลกหนและขายสนทรพยตาง ๆ ไดดงน เกบเงนจากลกหนได 15,000 บาท ขายสนคาคงเหลอได 13,000 บาท ขายทดนได 10,000 บาท อาคาร 13,000 บาท และอปกรณส านกงาน 2,000 บาท ในการช าระหนไมไดรบสวนลด และจายคาช าระบญช 3,000 บาท
ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช เมอผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนน าเงนสดมาชดใชใหหาง
หนสวน บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
2. งบแสดงการช าระบญช เมอผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนไมสามารถน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนได
ขอ 3. หางหนสวนจ ากด สามเกลอ ตกลงจะเลกกจการและใหมการช าระบญช โดยจายคนทนเปนงวด งบแสดงฐานะการเงน ณ วนเลกกจการปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด สามเกลอ
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
เงนสด 20,000 เจาหน 56,000
สนทรพยอน 200,000 ทน-กอง 68,000
ทน-กลา 60,000
. ทน-เกง 36,000
รวมสนทรพย 220,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 220,000
หนา 198 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
ผ เปนหนสวนแบงก าไรขาดทนในอตราสวน 3 : 5 : 2 ในระหวางป 25x1 ทมการช าระบญชหางหนสวนไดจ าหนายสนทรพยอนออกไปไดดงน
ราคาขาย ราคาตามบญช
มกราคม 40,000 60,000
กมภาพนธ 30,000 50,000 มนาคม 20,000 60,000
เมษายน 4,000 30,000 รวม 94,000 200,000 ใหท า
1. งบแสดงการช าระบญชของหางหนสวนจ ากด สามเกลอ กรณจายคนทนเปนงวด
2. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน
3. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
ขอ 4. ขวญตา ขวญแกว และขวญใจเปนหนสวนกน ตกลงแบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 2 : 1 ตามล าดบ ตกลงเลกกจการเมอวนท 1 พฤษภาคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนกอนการช าระบญชมดงน
หางหนสวนจ ากด ขวญกมล
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 1 พฤษภาคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
เงนสด 10,000 เจาหน 30,000
สนทรพยอน 260,000 ทน-ขวญตา 100,000
ทน-ขวญแกว 80,000
. ทน-ขวญใจ 60,000
รวมสนทรพย 270,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 270,000
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 199
ในเดอนมกราคม หางหนสวนจ าหนายสนทรพยซงมราคาตามบญช 160,000 บาท ไดในราคา 84,000 หลงจากช าระหนสนแลว จายเงนสดทเหลอเปนการคนทนบางสวน ตอมาในเดอนมนาคม หางห นสวนจ าหนายสนทรพยซงมราคาตามบญช 60,000 บาท ไดในราคา 36,000 บาท และจายเงนสดคนทนอกครง ในเดอนพฤษภาคมจ าหนายสนทรพยทเหลอไดในราคา 24,000 บาท และจายเงนจ านวนนเปนการคนทนครงสดทาย
ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช ตงแตตนจนเสรจสน
2. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน
3. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
4. งบแสดงการช าระบญชเมอหางหนสวนจายคนทนครงเดยวเมอสนเดอนพฤษภาคม
ขอ 5. ใบตอง ใบตาล และใบเตย เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1:2:2 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด ตวตอ
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
เงนสด 20,000 เจาหนการคา 55,000
สนทรพยอน 380,000 เงนก - ใบเตย 15,000
ทน – ใบตอง 80,000
ทน – ใบตาล 150,000
. ทน – ใบเตย 100,000รวมสนทรพย 400,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 400,000
ในระหวางป 25x1 หางหนสวนด าเนนงานขายสนทรพยดงน
หนา 200 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
ราคาตามบญช ราคาขาย
มกราคม 90,000 50,000
มนาคม 70,000 42,000
พฤษภาคม 40,000 18,000
รวม 200,000 110,000
ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช ตงแตตนจนเสรจสน
2. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน
3. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
ขอ 6. น าเกลอ น าตาล และ น าหวาน เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน
หางหนสวนจ ากด น าตาลหวาน
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 15,000 เจาหนการคา 120,000
ลกหนการคา 96,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนคาคงเหลอ 70,000 ทน – น าเกลอ 70,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – น าตาล 40,000
อปกรณส านกงาน 79,000 ทน – น าหวาน 30,000 รวมสนทรพย 260,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 260,000
หางหนสวนด าเนนการขายสนคา อปกรณส านกงาน และเกบเงนจากลกหนการคาได 95,000 บาท และฐานะการเงนของผ เปนหนสวนแตละคนเปนดงน
บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 201
สนทรพยสวนตว หนสนสวนตว สนทรพยสทธ
น าเกลอ 45,000 10,000 35,000
น าตาล 50,000 35,000 15,000
น าหวาน 60,000 80,000 (20,000)
ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช เมอหางหนสวนมหนสนลนพนตว ผ เปนหนสวนบางคนม
ฐานะการเงนด บางคนมฐานะการเงนไมด
2. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
ขอ 7. มะเฟอง มะไฟ และมะนาว เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 1 : 2 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการในวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนแสดงดงน
หางหนสวนจ ากด ตวมอ
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 5,000 เจาหนการคา 90,000
เงนฝากธนาคาร 14,000 คาใชจายคางจาย 12,000
ลกหนการคา 30,000 เงนก – มะไฟ 6,000
สนคาคงเหลอ 28,000 สวนของผ เปนหนสวน
สนทรพยไมหมนเวยน ทน – มะเฟอง 60,000
ทดน 70,000 ทน – มะไฟ 20,000
อปกรณส านกงาน (สทธ) 42,000 ทน – มะนาว 62,000
อาคาร (สทธ) 50,000 กระแสทน – มะเฟอง 5,000
กระแสทน – มะไฟ (9,000) . กระแสทน – มะนาว (7,000) รวมสนทรพย 239,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 239,000
หนา 202 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน
ในระหวางเดอนมกราคม 25x1 ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพยและจายช าระหน โดยไดรบคาตอบแทน 15,000 รายละเอยดเกยวกบการขายสนทรพยและจายช าระหนมดงน
1. เกบเงนจากลกหนได 18,000 บาท
2. ขายทดน อาคาร และอปกรณส านกงาน ไดทงสน 112,000 บาท
3. ขายสนคาไดเงน 20,000 บาท
4. จายช าระหนสนทงหมด
ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญชเดอนมกราคม 25x1 ของหางหนสวนจ ากด ตวมอ เมอผ เปน
หนสวนบางคนขาดทนเกนทน 2. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
การด าเนนธรกจในปจจบนทงกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวนนนจะมขอจ ากดในการจดหาเงนลงทนเพม หากตองการขยายกจการหรอตองการเงนลงทนเพมอาจจะท าไดยาก ดงนนหากตองการเงนลงทนจ านวนมากเพอมาใชในการด าเนนงานหรอตองการบคลากรทมประสบการณ มความรความสามารถมารวมด าเนนงาน ธรกจมกจดตงในรปของบรษท เพราะบรษทสามารถสามารถรวบรวมเงนทนไดจ านวนมากโดยใหบคคลภายนอกเขามารวมลงทนโดยการซอหนของบรษท
ลกษณะทวไปของกจการบรษท
บรษทเปนรปแบบหนงของการจดตงเพอประกอบธรกจ โดยมวตถประสงคเพอหาก าไรมาแบงปนกน แตจะมความความแตกตางจากกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวน เนองจากบรษทนนจะตองจดตงขนตามกฎหมายและมจ านวนผ ลงทนมากกวา การบญชของบรษททเกยวกบสวนของเจาของจงมลกษณะแตกตางจากกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวน คอ จะมการแบงทนออกเปนหน ๆ มความหลากหลายของสทธสวนไดเสยของเจาของ มหนสนทจ ากดจ านวน มขอก าหนดการแบงก าไรขาดทนทเครงครด และมการควบคมจากกฎหมายของบรษท
(นจร พเชฐกล, 2556 : 363)
1. การแบงทนออกเปนหน ๆ (Capital stock) สวนของเจาของส าหรบกจการบรษท เรยกวา สวนของผ ถอห น ซงมการแบงทน
ออกเปนหน หนชนดเดยวกนจะมมลคาหนแตละหนเทา ๆ กน สทธสวนไดเสยของผ ถอหนแตละคนถกก าหนดดวยจ านวนหนทตนถออย หนแตละหนมสทธดงตอไปน
1.1 มสทธไดรบสวนแบงก าไรในรปเงนปนผล
1.2 มสทธออกเสยงเลอกตง คณะกรรมการบรหาร 1.3 มสทธไดรบสนทรพยคนเมอเลกกจการ 1.4 มสทธซอหนใหมซงเปนชนดเดยวกนตามอตราสวนหนทถออย
หนา 204 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
2. ความหลากหลายของสทธสวนไดเสยของเจาของ (Variety of ownership
interests) บรษททกแหงจะตองมหนพนฐานคอ หนสามญ (Common stock) เปนหนทมสทธ
สวนไดเสยล าดบสดทายทรบภาระความเสยงและผลตอบแทนจากการด าเนนงานของบรษท นอกจากหนสามญแลวบรษทอาจมหนบรมสทธ (Preferred stock) ซงเปนหนทมสทธพเศษบางประการแตไมมสทธออกเสยงเลอกตงคณะกรรมการบรหาร หนบรมสทธมหลายชนด อยางเชน หนบรมสทธชนดสะสม หนบรมสทธแปลงสภาพได หนบรมสทธชนดไถถอนได และแตละชนดจะมวธการบนทกบญชทแตกตางกน
3. การมหนสนทจ ากดจ านวนของผถอหน (Limited liability of stockholders) ผ ถอหนจะรบภาระในหนสนของบรษทเพยงไมเกนจ านวนเงนคาหนทยงสงใชไมครบ
มลคาของหนทตนถออยเทานน
4. ขอก าหนดของการแบงผลก าไร (Formality of profit distribution) การแบงผลก าไรของบรษทมขอก าหนด ดงน
4.1 ตองเปนไปตามขอก าหนดของกฎหมาย
4.2 ตองไดรบอนมตจากทประชมผ ถอหน
4.3 การจายเงนปนผลเปนไปตามขอก าหนดของหนทนแตละชนด
5. การถกควบคมจากกฎหมายของบรษท (Control of corporate law) การถกควบคมจากกฎหมายบรษทนน ในประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของกบบรษท
2 รปแบบคอ
5.1 บรษทจ ากดหรอบรษทเอกชนจ ากด ปฏบตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย
5.2 บรษทมหาชนจ ากด ปฏบตตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535
พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ.2544 พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 และพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ.2535
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 205
บรษทจ ากดหรอบรษทเอกชนจ ากด (Private company limited)
บรษทจ ากดหรอบรษทเอกชนจ ากดมความหมาย การด าเนนงานจดตง และหนาทตาง ๆ ดงน
1. ความหมายของบรษทจ ากด
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1096 ไดใหความหมายไววา บรษทจ ากด คอบรษททตงขนดวยการแบงทนออกเปนหนซงแตละหนมมลคาเทา ๆ กน ผ ถอหนตางรบผดจ ากดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถออยเทานน
2. การด าเนนการจดตงบรษทจ ากด
การจดตงบรษทจ ากดนนจะตองด าเนนการตามล าดบขนตอนดงน
2.1 ยนแบบขอจองชอบรษทเพอตรวจสอบไมใหซ ากบหางหนสวน บรษทอน
2.2 ผ เรมกอตงบรษทซงจะตองมจ านวนตงแต 3 คนขนไป เขารวมกนท าหนงสอ
บรคณหสนธ ซงจะมรายละเอยดเกยวกบ ชอบรษท ทตง วตถประสงคของบรษท จ านวนหน มลคาหน และชอผ เรมจดตงบรษท และน าหนงสอบรคณหสนธไปจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย
2.3 ผ เรมกอตงเปดใหมการลงชอจองซอหนจนครบทงหมด
2.4 เมอมการจองซอหนครบทงหมดแลว ผ เรมกอตงบรษทออกหนงสอนดประชมผเขาชอซอหนเพอประชมจดตงบรษท การออกหนงสอนดประชมจะตองหางจากวนประชมอยางนอย 7 วน
2.5 จดประชมผลงชอซอหนเพอจดตงบรษท พรอมตกลงขอบงคบของบรษทและตองมการแตงตงคณะกรรมการบรษทดวย
2.6 หลงจากแตงตงคณะกรรมการบรษทแลว คณะกรรมการบรษทจะรบมอบหมายงานจากผ เรมกอตงบรษทไปด าเนนงาน โดยเรมดวยการเรยกใหผ ทลงชอจองซอหนทงหมดช าระคาหนอยางนอยรอยละ 25 ของมลคาหน
2.7 หลงจากมการช าระคาหนครบแลว กรรมการผ มอ านาจลงลายมอชอกระท าการแทนบรษทตองจดท าค าขอจดตงบรษท และยนจดทะเบยนภายใน 3 เดอนนบตงแตวนทประชมจดตงบรษท โดยใหยนขอจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงบรษทนน มส านกงานแหงใหญตงอย หรอยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th
หนา 206 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
3. หนาทของบรษทจ ากด
บรษทจ ากดเมอจดตงขนมาแลวจะมหนาทดงตอไปน
3.1 ตองจดใหมการประชมใหญสามญ ซงมสาระส าคญดงน
3.1.1 ภายหลงการจดตงบรษทภายใน 6 เดอน และการประชมครงตอไปอยางนอย 1 ครงทกระยะเวลา 12 เดอน 3.1.2 อนมตงบแสดงฐานะการเงนภายใน 4 เดอนนบแตวนปดบญช
3.1.3 ตองหมนเวยนเปลยนกรรรมการเปนจ านวน 1 ใน 3 ของกรรมการทงหมดและเปลยนอ านาจ กรรมการดวยหากจะตองเปลยน ซงการเปลยนแปลงดงกลาวตองสอดคลองกบขอบงคบของบรษทดวย
3.2 จากการประชมตามขอ 3.1 ตองจดท าเอกสารและน าสงตอส านกงานทะเบยนหนสวนบรษทดงน
3.2.2 จดท าบญชรายชอผ ถอห นสวน ณ วนประชมภายใน 14 วน นบจากประชม
3.2.3 ยนงบแสดงฐานะการเงนและบญชก าไรขาดทนภายใน 1 เดอน นบแตวนอนมตงบแสดงฐานะการเงน
3.2.3 ยนขอจดทะเบยนกรรมการเขาใหมภายใน 14 วน นบแตวนทประชมผ ถอหนลงมต
3.3 กจการตอไปนจะตองกระท าโดยมตพเศษ (มตทประชมใหญผ ถอหนและมตท ประชมใหญผ ถอหนอกครงซงหางจากการประชมครงแรกไมนอยกวา 14 วน แตไมเกน 6 สปดาห เพอยนยนมตเดม) คอ การเพมทน การลดทน การควบบรษท การออกหนเสมอนลงเงนจนเตมมลคา การแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธและขอบงคบ และการเลกบรษท
3.4 กจการตอไปนตองมมตทประชมใหญผ ถอห น คอ การแตงตงกรรมการ การเปลยนแปลงอ านาจกรรมการ (ถาขอบงคบไมใหอ านาจทประชมกรรมการก าหนดการเปลยนแปลงหรอแตงตงผ สอบบญชหรอผ ช าระบญช การก าหนดสนจางใหผ สอบบญช การอนมตจายเงนปนผล การประชมเพออนมตการช าระบญชของผช าระบญช ซงกจการดงกลาวจะตองระบไวหนงสอบอกกลาวนดประชมดวย
3.5 กจการทบงคบใหยนขอจดทะเบยน นอกจากตามขอ 3.2 แลว จะตองยนขอจดทะเบยนตอพนกงานทะเบยนหนสวนบรษทภายใน 14 วนอก คอ การแกไขขอบงคบมต
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 207
พเศษใหเพมทน ลดทน และควบบรษท การควบบรษท การเลกบรษท การเปลยนตวผช าระบญช และการขอจดทะเบยนเสรจการช าระบญช
3.6 ผ ถอหนถารวมหนไดไมนอยกวา 1 ใน 5 ของจ านวนหนทงหมดมสทธทจะท าหนงสอรองขอใหบรษทเรยกประชมใหญวสามญผ ถอหนได โดยตองระบวาประสงคจะใหบรษทเรยกประชมดวยเรองอะไร หากกรรมการบรษทมไดเรยกประชมภายใน 30 วน นบตงแตวนยนค ารองขอแลว ผ ถอหนทรองขอหรอผ ถอหนอนรวมหนไดจ านวนดงกลาวขางตนจะเรยกประชมเองกได
3.7 การเลกบรษท นอกจากจะตองกระท าโดยมตพเศษแลว จะตองมเนอหาสาระส าคญในการขอเลกบรษทและขนตอนในการช าระบญช
3.8 บรษทจ ากดตองท าบญชงบแสดงฐานะการเงนอยางนอยครงหนงทกรอบสบสองเดอน โดยมผสอบบญชอยางนอยหนงคนตรวจสอบแลวน าเสนอทประชมใหญภายในสเดอนนบแตวนทลงในงบแสดงฐานะการเงน และผสอบ บญชตองเสนอรายงานแสดงใหเหนการงานของบรษททไดกระท าภายในรอบปวาเปนประการใด
บรษทมหาชนจ ากด (Public company limited)
บรษทมหาชนจ ากดมความหมาย การด าเนนงานจดตง และหนาทตาง ๆ ดงน
1. ความหมายของบรษทมหาชนจ ากด
ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 ไดใหความหมายไววา บรษทมหาชนจ ากด คอ บรษทประเภทซงตงขนดวยความประสงคทจะเสนอขายหนตอประชนโดยผ ถอหนมความรบผดจ ากดไมเกนจ านวนเงนคาหนทตองช าระและบรษทดงกลาวไดระบความประสงคเชนนนไวในหนงสอบรคณหสนธ
2. การด าเนนการจดตงบรษทมหาชนจ ากด
การตงบรษทมหาชนจ ากดมขนตอนและวธการดงตอไปน
2.1 ยนแบบขอจองชอบรษทเพอตรวจสอบไมใหซ ากบหางหนสวน หรอบรษทอน
2.2 ผ เรมจดตงบรษทซงเปนบคคลธรรมดาตงแต 15 คนขนไปด าเนนการจดท าหนงสอบรคณหสนธ แลวน าหนงสอบรคณหสนธนนไปจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย
หนา 208 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
2.3 เมอจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธแลว ผ เรมจดตงบรษทอาจเลอกด าเนนงานการได 2 กรณ คอ ซอหนของบรษททงหมดไวเองหรอเสนอขายหนตอประชาชนประชนชน ซงหากจะเสนอขายห นตอประชาชนนน ผ เ รมจดตงตองยนแบบแสดงรายการขอมลการเสนอขายหลกทรพยและรางหนงสอชชวนตอส านกคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ.2535 เมอแบบแสดงรายการขอมลการเสนอขายหลกทรพยและรางหนงสอชชวนมผลบงคบใชแลว ผ เรมกอตงจงสามารถเสนอขายหนตอประชาชนได
2.4 ประชมจดตงบรษท เมอผจองห นของบรษทครบแลวผ เรมกอตงบรษทตองเรยกประชมจดตงบรษทภายใน 2 เดอน นบตงแตวนทมการจองหนครบ ในการประชมจดตงบรษทจะมการพจารณาขอบงคบของบรษท การก าหนดจ านวนหน และการเลอกตงคณะกรรมการบรษทดวย
2.5 คณะกรรมการบรษทเรยกใหผจองหนมาช าระคาหนเตมจ านวนทงหมดในคราวเดยวภายในระยะเวลาทก าหนด หากผจองหนไมช าระคาหน คณะกรรมการบรษทจะน าหนของผนนออกขายทอดตลาดตามขนตอนทกฎหมายก าหนด
2.6 จดทะเบยนจดตงบรษทมหาชน ภายหลงจากผจองหนช าระคาหนครบแลว โดยยนค าขอจดทะเบยนภายใน 3 เดอนนบตงแตวนประชมจดตงบรษทมหาชนจ ากด โดยใหยนขอจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงบรษทนน มส านกงานแหงใหญตงอย หรอยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th
3. หนาทของบรษทมหาชนจ ากด
บรษทมหาชนจ ากดเมอจดตงขนมาแลวจะมหนาทดงตอไปน
3.1 สงเอกสารการเสนอขายหนตอประชาชนใหนายทะเบยนภายใน 15 วน นบแตวนทสงใหส านกงานก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
3.2 ผ เรมจดตงบรษทตองสงหนงสอนดประชม ระเบยบวาระการประชมเอกสารทจะใหทประชมจดตงบรษทพจารณาใหสตยาบนหรออนมต โดยมผ เรมจดตงบรษทสองคนรบรองวาถกตอง พรอมดวยรางขอบงคบของบรษทไปยงนายทะเบยนไมนอยกวา 7 วน กอนวนประชม
3.3 ใหคณะกรรมการด าเนนการขอจดทะเบยนบรษทภายใน 3 เดอน นบแตวนประชมจดตงบรษทเสรจ
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 209
3.4 ใหคณะกรรมการการด าเนนการจดทะเบยนเปลยนแปลงทนช าระ กรรมการอ านาจกรรมการ ส านกงานแหงใหญของบรษทและส านกงานสาขาภายใน 14 วน นบแตวนทมการเปลยนแปลง
3.5 บรษทตองยนบญชรายชอผ ถอห น ณ วนประชมสามญประจ าปตอนายทะเบยนภายใน 1 เดอน นบแตวนทเสรจการประชม
3.6 บรษทตองจดสงรายงานประจ าป ส าเนางบแสดงฐานะการเงนและบญชก าไรขาดทน ส าเนารายงานการประชมผ ถอหนเกยวกบการอนมตงบแสดงฐานะการเงน การจดสรรก าไร และการแบงเงนปนผลไปยงนายทะเบยนภายใน 1 เดอน นบแตวนทประชมผ ถอหนอนมตงบแสดงฐานะการเงนนน ละตองโฆษณาทางหนงสอพมพอยางนอย 1 วน
3.7 บรษทเพมทนหรอลดทนไดโดยน ามตทประชมไปจดทะเบยนเปลยนแปลงทนจดทะเบยนภายใน 14 วน นบแตททประชมลงมต
3.7.1 จดทะเบยนเปลยนแปลงทนช าระแลว (เพมทน) ภายใน 14 วน นบแต
วนทไดรบช าระเงนคาหนครบ
3.7.2 จดทะเบยนเปลยนแปลงทนช าระแลว (ลดทน) ภายใน 14 วน เมอพน
ก าหนดเวลาการคดคานของเจาหนาหน
3.8 จดทะเบยนควบบรษทภายใน 14 วน นบแตวนทเสรจสนการประชมรวมกน
3.9 ผ ช าระบญชตองจดทะเบยนเปนผ ช าระบญช จดทะเบยนเลกบรษทและโฆษณาการเลกบรษททางหนงสอพมพภายใน 7 วน นบแตวนทไดรบการแตงตง
3.10 ผช าระบญชตองสงงบแสดงฐานะการเงนและบญชก าไรขาดทนททประชมผ ถอหนอนมตพรอมดวยส าเนารายงานการประชมผ ถอหนใหนายทะเบยนภายใน 14 วน นบแตวนททประชมผ ถอหนอนมต
3.11 ผช าระบญชตองจดท ารายงานการช าระบญชพรอมกบบญชรบจายในการช าระบญชตอนายทะเบยนทกระยะ 3 เดอน นบแตวนไดรบการแตงตงจนกวาจะเสรจสนการช าระบญช
3.12 ผช าระบญชตองจดทะเบยนเสรจการช าระบญชภายใน 14 วน นบแตวนททประชมผ ถอหนอนมตรายงานผลการช าระบญช พรอมกบสงมอบเอกสารประกอบการลงบญช
3.13 กรณบรษทเอกชนประสงคจะแปรสภาพเปนบรษทมหาชนจด คณะกรรมการทไดรบแตงตงใหมตองจดทะเบยนแปรสภาพบรษทเอกชนเปนบรษทมหาชนจ ากดภายใน 14 วน นบแตวนทเสรจสนการประชม
หนา 210 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
3.14 บรษทตองตองจดท าปายชอไวหนาส านกงานใหญละส านกงานสาขา
3.15 บรษทตองแสดงชอ ทตงส านกงาน และทะเบยนบรษทไวในจดหมายประกาศใบแจงความ ใบสงของ และใบเสรจรบเงน
3.16 บรษทตองจดท าใบห นมอบแกผ ถอห นภายใน 2 เดอน นบแตวนทไดรบจดทะเบยนเปนบรษทมหาชนจ ากด หรอนบแตวนทไดรบเงนคา หนครบและไดจดทะเบยนเพมทนแลว
3.17 บรษทตองจดท าทะเบยนผ ถอห น ทะเบยนกรรมการ รายงานการประชมคณะกรรมการ และรายงานการประชมผ ถอหน เกบรกษาไว ณ ส านกงานใหญหรอเกบไวทบคคลอนทไดแจงไวใหนายทะเบยนทราบแลว
3.18 บรษทตองจดสงรายงานและเกบรกษา บญช งบแสดงฐานะการเงน บญชก าไรขาดทน รวมทงใหผ สอบบญชตรวจสอบ และน าเสนอตอทประชมผ ถอหนเพอพจารณาอนมต 3.19 บรษทตองจดสงรายงานประจ าปของคณะกรรมการ งบแสดงฐานะการเงน บญชก าไรขาดทนทผสอบบญชตรวจสอบแลวใหผ ถอหนพรอมหนงสอนดประชมสามญประจ าป
3.20 บรษทตองโฆษณาทางหนงสอพมพเกยวกบเอกสารตาง ๆ ไดแก หนงสอนดประชมตงบรษท หนงสอนดประชมผ ถอหน การจายเงนปนผล งบแสดงฐานะการเงนทผ ถอหนอนมต การเพมทนและลดทนภายหลงไดรบจดทะเบยนแลว
ความแตกตางระหวางบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากด
การด าเนนงานของบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดจะมความแตกตางกน ดงน
1. บรษทจ ากดไมประสงคจะเสนอขายหนตอประชาชน แตบรษทมหาชนจ ากดเปนบรษทประเภททประสงคจะเสนอขายหนตอประชาชน
2. การจดตงนนบรษทจ ากดตองมผกอตงตงแต 3 คนขนไป เขาชอกนท าหนงสอบรคณหสนธเพอจดตงบรษท แตบรษทมหาชนจ ากดตองมผ ถอหนตงแต 15 คนขนไปจงจะจดตงบรษทได
3. บรษทจ ากดจะชชวนประชาชนใหซอหนไมได แตบรษทมหาชนจ ากดมสทธทจะท าหนงสอชชวนใหประชาชนซอหนได
4. การโอนหน บรษทจ ากดจะตองท าเปนสญญาการโอนหน ผ โอนและผ รบโอนตองลงลายมอชอและมพยานรบรอง มฉะนนจะเปนโมฆะ แตบรษทมหาชนจ ากดนนท าไดดวยการสลกหลงใบหนโดยระบชอผ รบโอนและลงลายมอชอผ โอนกบผ รบโอนแลวสงมอบใบหนใหเทานน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 211
5. บรษทจ ากดจะตองก าหนดมลคาหนขนต าไมนอยกวากวาหนละ 5 บาท แตบรษทมหาชนจ ากดไมมการก าหนดมลคาหนขนต า จะมมลคาหนเทาใดกได
6. บรษทจ ากดจะขายหนในราคาต ากวามลคาไมได แตบรษทมหาชนจ ากดสามารถขายหนในราคาต ากวามลคาไดถาด าเนนงานมาอยางนอย 1 ปและมผลขาดทนเกดขน
7. การเรยกช าระคาหนของบรษทจ ากดสามารถเรยกช าระเปนครง โดยครงแรกจะตองไมนอยกวารอยละ 25 ของมลคาหนทตงไวพรอมสวนเกนมลคาหนทงหมด แตบรษทมหาชนจ ากดจะตองเรยกช าระคาหนทงหมดครงเดยว
8. บรษทจ ากดจะประชมผ ถอหนเมอไดจดทะเบยนตงบรษทแลวกฎหมายก าหนดใหตองเรยกประชมผ ถอหนภายใน 6 เดอนนบจากวนจดทะเบยน แตบรษทมหาชนไมตองเรยกประชมภายใน 6 เดอนนบจากวนจดทะเบยน เนองจากกฎหมายเพยงแตก าหนดใหบรษทมหาชนจ ากดใหมการประชมผ ถอหนเปนการประชมหนสามญประจ าปภายใน 4 เดอนนบแตวนสนสดรอบระยะเวลาบญชของบรษทเทานน
9. บรษทจ ากดหากประสงคจะเพมทนจะขายหนทเพมใหกบผ ถอหนเดมกอน จะเสนอขายตอประชาชนไมได แตบรษทมหาชนจ ากดจะเสนอขายหนตอผ ถอหนเดมหรอเสนอขายตอประชาชนกไดแลวแตจะลงมตกน
สวนของผถอหน
Williams and other (2015 : 495 – 497) ไดกลาวไววา สวนของผ ถอหน คอ สวนของเจาของส าหรบกจการบรษท ซงเปนสวนไดเสยทเหลออยของผ ถอหนในสนทรพยของบรษท ผ ถอหนไมมสทธเรยกรองตอสนทรพยอยางใดอยางหนงของบรษท แตมสทธเรยกรองในสวนหนงของสนทรพยทงหมดของบรษทหลงจากช าระหนทงหมดแลว โดยสวนของผ ถอหนของบรษทจะมบญชทเกยวของดงน
1. ทนเรอนหน
ทนเรอนหนของบรษทคอสวนทเจาของน ามาลงทน ซงจะแบงออกเปน
1.1 ทนจดทะเบยน หมายถง ทนทบรษทไดจดทะเบยนไวตามกฎหมายโดยแสดงชนด
ของหน จ านวนหน และมลคาหนทจดทะเบยนแตละชนด
1.2 ทนทออกและเรยกช าระ หมายถง หนของบรษททไดจดทะเบยนไวแลวน าออก
ขายและเรยกช าระครบมลคา โดยใหแสดงชนดของหน จ านวนหน และมลคาหนทน าออกขาย
หนา 212 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
2. สวนเกนมลคาหน หรอสวนต ากวามลคาหน สวนเกนมลคาหนเกดขนในกรณทมการขายหนในราคาสงกวามลคา สวนต ากวา
มลคาหนเกดขนในกรณทมการขายหนในราคาต ากวามลคา แตตามกฎหมายไทยไมใหบรษทออกหนทนในราคาต ากวามลคา ยกเวนบรษทมหาชนจ ากดทด าเนนงานมาแลวไมต ากวา 1 ป และมผลขาดทน จงสามารถขายห นทนในราคาต ากวามลคาไดโดยความเหนชอบจากทประชมผ ถอหน
3. ก าไรสะสม ก าไรสะสม คอ ก าไรทงหมดของบรษททยงไมไดจดสรรหรอยงไมไดแบงใหกบผ ถอ
หนมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขน หากเปนขาดทนสะสมจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนลดลง ก าไรสะสมของบรษทสามารถแบงไดเปน 2 สวน ดงน
3.1 ก าไรสะสมทจดสรรแลว คอ ก าไรสะสมทกนไวเพอวตถประสงคใดวตถประสงคหนงโดยเฉพาะ เพอปองกนไมใหบรษทน าไปจายเงนปนผลหรอเพอเปนหลกประกนตอเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต เชน ก าไรสะสมจดสรรเพอส ารองตามกฎหมาย ก าไรสะสมจดสรรเพอช าระหนระยะยาว ก าไรสะสมจดสรรเพอขยายโรงงานแหงใหม เปนตน
3.2 ก าไรสะสมทยงไมไดจดสรร คอ ก าไรสะสมทเหลอหลงจากหกก าไรสะสมจดสรรแลว ซงบรษทสามารถน าไปจายเงนปนผลไดอก
การแสดงรายการสวนของผ ถอหนในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.1 ดงน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 213
ตวอยาง 6.1 การแสดงสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx
ทนหนบรมสทธ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx xx
ทนทออกและเรยกช าระ
ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx
ทนหนบรมสทธ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx xx
สวนเกนมลคาหน
สวนเกนมลคาหนสามญ xx
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ xx xx
ก าไรสะสม
จดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย xx
เงนส ารองทวไป xx
ยงไมจดสรร xx xx
รวมสวนของผ ถอหน xx
ชนดของหนบรษท
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดใหความหมายไววา บรษทจ ากด คอบรษททตงขนดวยการแบงทนออกเปนหนซงแตละหนมมลคาเทา ๆ กน ผ ถอหนตางรบผดจ ากดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถออยเทานน จากความหมายดงกลาวหนทนของบรษทจะม 2 ชนด คอ
1. หนสามญ (Common stock) เปนหนหลกหรอหนพนฐานของบรษท ถาบรษทจ ากดมหนทนเพยงชนดเดยว หนทนจะเปนหนสามญทงหมด ผ ถอหนสามญทกคนมสทธเปนเจาของบรษทเหมอน ๆ กน สทธส าคญ มดงน
หนา 214 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
- สทธในการออกเสยงเลอกตงคณะกรรมการบรหารงานของบรษท - สทธในการรบสวนแบงก าไรเมอบรษทประกาศจายเงนปนผล - สทธในการซอหนใหมไดกอนบคคลภายนอกกรณทบรษทออกขายหนเพมเตม - สทธทจะไดรบเงนคนทนเปนเงนสดหรอเปนสนทรพยเมอบรษทเลกกจการ
2. หนบรมสทธ (Preferred stock) คอ หนทมสทธพเศษเหนอกวาหนสามญ โดยบรษทจะออกหนบรมสทธพรอมกบสทธหรอขอจ ากดตาง ๆ ตราบเทาทไมละเมดกฎหมายของบรษท ผ ถอหนจะไดรบสทธประโยชนแตกตางกนไป ซงโดยทวไปหนบรมสทธจะมสทธตาง ๆ ดงน
- สทธในการไดรบเงนปนผลกอนหนสามญ และไดรบเงนปนผลในอตราตามทระบไวในใบหน
- สทธในการรบการคนทนกอนหนสามญเมอบรษทเลกกจการ - สทธในการแปลงสภาพเปนหนสามญตามทระบไวในใบหน
- ไมมสทธออกเสยงในทประชมผ ถอหนหรออาจมสทธออกเสยงนอยกวาผ ถอห นสามญ
โดยทวไป บรษทสามารถออกหนบรมสทธไดหลายลกษณะ ดงน
2.1 หนบรมสทธชนดไมสะสม (Non cumulative preferred stock ) คอ หนบรมสทธทผ ถอหนมสทธไดรบเงนปนผลเฉพาะปทบรษทประกาศจายเทานน ไมมสทธสะสมเงนปนผลส าหรบปทไมมการประกาศจาย
2.2 หนบรมสทธชนดสะสม (Cumulative preferred stock) คอ หนบรมสทธทผ ถอหนมสทธไดรบเงนปนผลและสะสมเงนปนผลทกป ถงแมบรษทจะไมประกาศจายเงนปนผลกตาม
โดยผ ถอหนบรมสทธจะไดรบเงนปนผลชดเชยตามอตราทก าหนดไวในปถดไปกอนทจะท าการจายเงนปนผลใหกบผ ถอหนสามญ
2.3 หนบรมสทธชนดรวมรบ (Participating preferred stock) คอ หนบรมสทธทผถอหนมสทธไดรบเงนปนผลรวมกบผ ถอหนสามญอก หลงจากทไดรบเงนปนผลในอตราทก าหนดแลว เชน บรษทจ าหนายหนบรมสทธ 10% ผ ถอหนบรมสทธจะไมไดรบเงนปนผลแค 10% เทานน แตจะไดรบเงนปนผลเพมอกเมอบรษทมการจายเงนปนผลใหผ ถอหนสามญเกน 10% ของราคาตามมลคาหน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 215
2.4 ห นบรมสทธชนดแปลงสภาพได (Convertible preferred stock) คอ ห นบรมสทธทผ ถอมสทธในการแปลงสภาพไปเปนหนสามญไดตามอตราทก าหนดไวและภายในระยะเวลาทก าหนด ซงจะไมไดรบผลตอบแทนเปนเพยงเงนปนผลตามอตราทก าหนดไวเทานน แตจะไดสทธทจะแปลงสภาพเปนหนสามญเพอทจะไดรบเงนปนผลแบบไมจ ากดจ านวนตามก าไรของบรษท ถอเปนการจงใจนกลงทนซอหนของบรษทเพมขน
2.5 หนบรมสทธชนดขอไถถอนได (Redeemable preferred stock) คอ หนบรมสทธทบรษทสามารถขอไถถอนคนจากผ ถอหนไดภายในระยะเวลาและราคาทก าหนดไวตามเงอนไข ซงบรษทจะออกหนบรมสทธชนดขอไถถอนไดเมอบรษทมความจ าเปนตองจดหาเงนทนเพอมาใชในการด าเนนงาน เมอหมดความจ าเปนแลวบรษทกสามารถขอไถถอนหนบรมสทธคนเพอลดภาระเงนปนผลทบรษทตองจายใหกบผ ถอหน
การบนทกบญชส าหรบการออกหนของบรษท
การบนทกบญชส าหรบการออกห นของบรษท จะประกอบไปดวย การบนทกทนจดทะเบยนของบรษท การขายหนหรอการจองซอหน การผดนดช าระคาหน การขายหนเปนหนวยรวม และการออกหนเพอแลกกบสนทรพย
1. ทนของบรษทจ ากด
ทนของบรษทตองระบในหนงสอบรคณหสนธ โดยตองระบจ านวนทนจดทะเบยนของบรษทวามทงสนเทาใด แบงออกเปนหนอะไรบาง จ านวนกหน และมมลคาหนละเทาใด ซงการก าหนดมลคาห นนน บรษทจ ากดจะตองก าหนดมลคาหนขนต าไมนอยกวาห นละ 5 บาท สวนบรษทมหาชนจ ากดไมมการก าหนดมลคาหนขนต า จะมมลคาหนเทาใดกไดแตจะไมมมลคาเลยไมได การน าหนไปจดทะเบยนนนจะไมมการบนทกบญชเพยงแตบนทกความทรงจ าเทานน
และจดท าทะเบยนหนขนมาวาไดจดทะเบยนหนไปทงสนเทาใด การบนทกทนของบรษทสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.2 ดงน
ตวอยาง 6.2 บรษท ฟาไทย จ ากด กอตงเมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยผ เรมกอตงไดเสนอการจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธ โดยไดระบทนจดทะเบยนเปน 2 ประเภท คอ ทนหนสามญ 2,000,000 บาท แบงเปน 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และทนหนบรมสทธชนดสะสม 10% 1,000,000 บาท แบงเปน 10,000 หนมลคาหนละ 100 บาท
หนา 216 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
การบนทกทกบญช
25x1
ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนหนสามญ 2,000,000 บาท แบงเปน 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และทนหนบรมสทธชนดสะสม 10% 1,000,000 บาท แบงเปน 10,000 หนมลคาหนละ 100 บาท
2. การขายหนและการจองซอหน
การน าห นออกขาย ตามกฎหมายไทยใหขายในราคาตามมลคาหรอสงกวามลคาเทานนจะขายหนในราคาต ากวามลคาไมได ยกเวนบรษทมหาชนจ ากดทด าเนนงานมาอยางนอย 1 ปและมผลขาดทนเกดขน สามารถขายหนในราคาต ากวามลคาได
กรณทมการจองซอหน ของบรษทจ ากดจะเรยกช าระคาหนทงหมดหรอเรยกเปนครงกได ในการเรยกช าระเปนครง ในครงแรกจะตองเรยกช าระไมนอยกวารอยละ 25 ของมลคาหนทตงไวถามสวนเกนมลคาหนจะตองเรยกสวนเกนมลคาหนทงหมดพรอมกบการเรยกช าระคาหนครงแรก สวนบรษทมหาชนจ ากดจะตองเรยกช าระคาหนทงหมดครงเดยว
2.1 การขายหนเปนเงนสด
การขายหนเปนเงนสดนนบรษทจะไดรบเงนมาครบตามจ านวนทขายและจะตองออกใบหนใหกบผ ถอหนดวย การบนทกบญชเกยวกบการขายหนเปนเงนสดจะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธ xx
สวนเกนมลคาหน (ถาม) xx
การบนทกบญชเกยวกบการขายหนเปนเงนสดสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.3 ดงน
ตวอยาง 6.3 บรษท สนไทย จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวยหนสามญจ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 6% จ านวน 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท บรษทน าหนออกขายเปนเงนสด โดยมรายการทเกยวของกบการขายหนทนดงน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 217
ม.ค. 15 ขายหนสามญ 1,000 หน ในราคาหนละ 100 บาท
30 ขายหนสามญ 4,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท
31 ขายหนบรมสทธทงหมด ในราคาหนละ 60 บาท
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนทนหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 6% 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท
25x1
ม.ค. 15 เดบต เงนสด 100,000
เครดต ทนหนสามญ 100,000
บนทกการขายหนสามญในราคาตามมลคา
30 เดบต เงนสด 480,000
เครดต ทนหนสามญ 400,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 80,000
บนทกการขายหนสามญในราคาสงกวามลคา
31 เดบต เงนสด 120,000
เครดต ทนหนบรมสทธ 100,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 20,000
บนทกการขายหนบรมสทธในราคาสงกวามลคา
การแสดงสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 มกราคม 25x1
หนา 218 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
(หนวย : บาท) สวนของผถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
หนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 500,000
หนบรมสทธ 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 100,000 600,000
ทนทออกและเรยกช าระ
หนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 500,000
หนบรมสทธ 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 100,000 600,000
สวนเกนมลคาหน
สวนเกนมลคาหนสามญ 80,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 20,000 100,000
รวมสวนของผ ถอหน 700,000
2.2 การขายหนโดยการใหจอง กรณทบรษทออกหนโดยการใหจองและเรยกช าระคาหนจากผ ถอหนภายหลง บรษทจะออกใบหนใหกบผ ถอหนเมอไดรบช าระคาหนครบเตมมลคาแลว การบนทกบญชเกยวกบการขายหนโดยการใหจองจะเปนดงน
เมอมการจองซอหน จะบนทกบญชโดย
เดบต ลกหนคาหน xx
เครดต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธใหจอง xx
สวนเกนมลคาหน (ถาม) xx
เมอมการเรยกช าระคาหน จะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต ลกหนคาหน xx
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 219
เมอบรษทออกใบหนใหกบผถอหน
เดบต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธใหจอง xx
เครดต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธ xx
การบนทกบญชเกยวกบการขายหนโดยการใหจอง สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.4 และตวอยาง 6.5 ดงน
ตวอยาง 6.4 การขายหนโดยการใหจองในราคาตามมลคา
บรษท ดารา จ ากด จดทะเบยนทน ในวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 10,000
หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท 1 กมภาพนธ 25x1 บรษทไดน าหนออกขายทงหมดและมผจองครบในราคาตามมลคา และในวนท 1 มนาคมผ ถอหนช าระคาหนครบทงหมด
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท
ก.พ. 1 เดบต ลกหนคาหนสามญ 1,000,000
เครดต ทนหนสามญใหจอง 1,000,000
บนทกการจองหนสามญในราคาตามมลคา
ม.ค. 1 เดบต เงนสด 1,000,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 1,000,000
บนทกการรบช าระคาหนสามญทงหมด
เดบต ทนหนสามญใหจอง 1,000,000
เครดต ทนหนสามญ 1,000,000
บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน
หนา 220 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
ตวอยาง 6.5 การขายหนโดยการจองในราคาสงกวามลคา
บรษท จนทรา จ ากด จดทะเบยนทน ในวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 10,000
หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท 1 กมภาพนธ 25x1 บรษทไดน าหนออกขายทงหมดในราคาหนละ 120 บาท มผจองครบทงหมด โดยบรษทมการเรยกช าระคาหนเปนงวด ดงน
1 มนาคม เรยกช าระคาหนงวดแรก 30% พรอมสวนเกนมลคาหน 1 เมษายน เรยกช าระคาหนงวดท 2 40%
1 พฤษภาคม เรยกช าระคาหนครงสดทายทงหมด
ในการเรยกช าระคาหนแตละงวด บรษทไดรบช าระคาหนจากผ ถอหนครบทกงวด
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท
ก.พ.1 เดบต ลกหนคาหนสามญ(10,000 x 120) 1,200,000
เครดต ทนหนสามญใหจอง (10,000 x 100) 1,000,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 200,000
บนทกการจองหนสามญในราคาสงกวามลคา
ม.ค. 1 เดบต เงนสด ((1,000,000 x 30%) + 200,000) 500,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 500,000
บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดแรก
เม.ย. 1 เดบต เงนสด (1,000,000 x 40%) 400,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 400,000
บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดท 2
พ.ค.1 เดบต เงนสด (1,000,000 x 30%) 300,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 300,000
บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 221
25x1
พ.ค. 1 เดบต ทนหนสามญใหจอง 1,000,000
เครดต ทนหนสามญ 1,000,000
บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน
3. การผดนดช าระคาหน
หลงจากทเรยกช าระคาหนครงแรกแลว หากกรรมการบรษทไดเรยกใหผ ถอหนมาช าระคาหนในครงตอไป ผ ถอหนจะตองมาจายช าระคาหนภายในระยะเวลาทก าหนด หากผ ถอหนไมสามารถจายช าระคาหนไดตามก าหนดเวลาดงกลาว ผ ถอหนจะกลายเปนผผดนดช าระหนตามกฎหมาย ซงมภาระตองเสยดอกเบยใหกบบรษทนบแตวนทก าหนดใหช าระคาหนจนถงวนทช าระคาหนเสรจสนตามอตราทก าหนดไวในขอบงคบของบรษท โดยกฎหมายใหคดดอกเบยไดไมเกนรอยละ 15 ตอป
ถาหากมการเรยกช าระคาหนแลว ผ ถอหนไมมาจายช าระคาหนเลย บรษทจะตองท าการรบหนจากผ ถอหนมาแลวน าออกขายทอดตลาด แลวน าจ านวนเงนทไดมาหกกลบลบหนทผถอหนคางช าระ ถาการน าห นออกขายไดเงนไมพอกบคาหนทเรยกใหช าระพรอมทงดอกเบยกสามารถเรยกสวนทขาดจากผ ถอหนทถกรบ และในทางตรงขาม ถามเงนเหลอกควรจายเงนคนคนแกผ ถอหนทถกรบนนดวย
การบนทกบญชเกยวกบการผดนดช าระคาหน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.6 และตวอยาง 6.7 ดงน
ตวอยาง 6.6 จากตวอยาง 6.5 บรษท จนทรา จ ากด สมมตวา การเรยกช าระคาหนแตละครงผถอหนทกคนจายช าระคาหนครบ ยกเวน 1 พฤษภาคมทมการเรยกช าระคาหนครงสดทาย มผ ถอหนคางช าระคาหนจ านวน 1,000 หน สวนทเหลอช าระครบ และตอมา วนท 1 มถนายน ผ ถอหนทคางช าระน าเงนมาช าระคาหนพรอมดอกเบย 12%
หนา 222 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
การบนทกบญช
25x1
พ.ค. 1 เดบต เงนสด (9,000 x100 x 30%) 270,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 270,000
บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย
เดบต ทนหนสามญใหจอง 900,000
เครดต ทนหนสามญ 900,000
บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน
ม.ย. 1 เดบต เงนสด 30,300
เครดต ลกหนคาหนสามญ 30,000
ดอกเบยรบ (30,000 x 12% x1/12) 300
รบช าระคาหนทคางช าระพรอมดอกเบย
เดบต ทนหนสามญใหจอง 100,000
เครดต ทนหนสามญ 100,000
บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน
ตวอยาง 6.7 จากตวอยาง 6.5 บรษท จนทรา จ ากด สมมตวา การเรยกช าระคาหนแตละครงผ ถอหนทกคนจายช าระคาหนครบ ยกเวน 1 พฤษภาคมทมการเรยกช าระคาหนครงสดทาย มผ ถอหนคางช าระคาหนจ านวน 1,000 หน สวนทเหลอช าระครบ ถาผ ถอหนทคางช าระงวดสดทายไมน าเงนมาช าระคาหน บรษทจงท าการรบหนคนมาในวนท 1 สงหาคม 25x1 และคดดอกเบยจากผถอหนทคางช าระ 12% หลงจากรบหนมาบรษทไดน าหนดงกลาวออกขายทอดตลาดในราคาหนละ 110 บาท
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 223
การบนทกบญช
25x1
พ.ค.1 เดบต เงนสด (9,000 x100 x 30%) 270,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 270,000
บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย
เดบต ทนหนสามญใหจอง 900,000
เครดต ทนหนสามญ 900,000
บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน
25x1
ส.ค. 1 เดบต เงนสด (1,000 x 110) 110,000
เครดต ผ ถอหนทถกรบ 110,000
บนทกการขายหนทรบมา
เดบต ลกหนคาหนสามญ 900
เครดต ดอกเบยรบ (30,000 x 12% x3/12) 900
บนทกดอกเบยรบจากผ ถอหนทคางช าระ
เดบต ผ ถอหนทถกรบ 110,000
เครดต ลกหนคาหนสามญ 30,900
เงนสด 79,100
บนทกน าเงนสงคนผ ถอหนทถกรบ
เดบต ทนหนสามญใหจอง 100,000
เครดต ทนหนสามญ 100,000
บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน
หนา 224 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
4. การขายหนเปนหนวยรวม
การขายหนเปนหนวยรวม คอ การทบรษทน าหนตงแต 2 ชนดขนไปออกขายรวมกน
โดยก าหนดราคาเปนหนวยรวม ถาเปนหนตางชนดกน เชน หนสามญกบหนบรมสทธ หนสามญกบหนก การขายหนเปนหนวยรวมนนจะตองค านวณแบงราคาขายรวมเปนราคาขายของหนแตละชนดเพอแยกบนทกบญช การแบงราคาขายรวมนนสามารถจ าแนกได 3 กรณดงน
4.1 กรณทราบมลคายตธรรมของหนเพยงชนดเดยว ถาทราบมลคายตธรรมของหนเพยงชนดเดยวใหใชมลคายตธรรมของหนชนดนน
เปนราคาขายของหน และน ามลคายตธรรมนไปหกจากราคาขายรวม ผลตางจะเปนราคาขายของหนอกชนดหนง การแบงราคาขายและการบนทกบญชการขายห นเปนหนวยรวมกรณทราบมลคายตธรรมของหนเพยงชนดเดยว สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.8 ดงน
ตวอยาง 6.8 บรษทขายหนเปนหนวยรวม 100 หนวย ในราคาหนวยละ 900 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 5 หน มลคาหนละ 100 บาท ถาทราบวาหนสามญมมลคายตธรรมขณะนน หนละ 160 บาท
การแบงราคาขายรวม ราคาขายหนสามญ 2 หน และหนบรมสทธ 5 หน เปนเงน 900 บาท
หก มลคายตธรรมของหนสามญ 2 หน ( 2 * 160 ) 320 บาท
ราคาขายหนบรมสทธ 5 หน 580 บาท
ราคาขายหนบรมสทธตอหน (580 / 5 ) 116 บาท
การบนทกบญช
เดบต เงนสด ( 100 x 900 ) 90,000
เครดต ทนหนสามญ (2 x100x100 ) 20,000
ทนหนบรมสทธ (5x100x100 ) 50,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (2x100x60) 12,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (5x100x16) 8,000
บนทกการขายหนเปนหนวยรวม
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 225
มลคายตธรรมของหนแตละชนด
มลคายตธรรมรวม
4.2 กรณทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด ถาทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด ใหใชมลคายตธรรมรวมของหนทง 2
ชนด เปนเกณฑในการแบงราคาขาย โดยการแบงราคาขายสามารถค านวณไดตามสตร ดงน
ราคาขายหนแตละชนด = ราคาขายรวม x
.
การแบงราคาขายและการบนทกบญชการขายหนเปนหนวยรวมกรณทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.9 ดงน
ตวอยาง 6.9 บรษทขายหนเปนหนวยรวม 100 หนวย ในราคาหนวยละ 900 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 5 หน มลคาหนละ 100 บาท ถาทราบวาหนสามญมมลคายตธรรมขณะนน หนละ 160 บาท และหนบรมสทธมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท
การแบงราคาขายรวม มลคายตธรรมของหนสามญทขาย (200หน x 160 บาท) 32,000
มลคายตธรรมของหนบรมสทธทขาย (500 x 120 ) 60,000
มลคายตธรรมรวม 92,000
ราคาขายของหนสามญ = 90,000 x 92,000
32,000 = 31,304
ราคาขายของหนบรมสทธ = 90,000 x 92,000
60,000 = 58,696
การบนทกบญช เดบต เงนสด 90,000
เครดต ทนหนสามญ 20,000
ทนหนบรมสทธ 50,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 11,304
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 8,696
บนทกการขายหนเปนหนวยรวม
หนา 226 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
ราคาตามมลคาของหนแตละชนด
ราคาตามมลคารวม
4.3 กรณไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด
ถาไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด และจ าเปนตองแบงราคาขายของหนทงสองชนด กอาจจะใชราคาตามมลคาของหนทง 2 ชนดเปนเกณฑในการโดยการแบงราคาขายสามารถค านวณไดตามสตร ดงน
ราคาขายหนแตละชนด = ราคาขายรวม x
การแบงราคาขายและการบนทกบญช การขายห นเปนหนวยรวมกรณไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.10 ดงน
ตวอยาง 6.10 บรษทขายหนเปนหนวยรวม 100 หนวย ในราคาหนวยละ 900 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 5 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด
การแบงราคาขายรวม ราคาตามมลคาของหนสามญทขายได (200*100) 20,000
ราคาตามมลคาของหนบรมสทธทขายได (500*100) 50,000
ราคาตามมลคารวม 70,000
ราคาขายของหนสามญ = 90,000 x 70,000
20,000 = 25,714
ราคาขายของหนบรมสทธ = 90,000 x
70,000
50,000 = 64,286
การบนทกบญช เดบต เงนสด 90,000
เครดต ทนหนสามญ ( 2*100*100 ) 20,000
ทนหนบรมสทธ (5*100*100 ) 50,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 5,714
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 14,286
บนทกการขายหนเปนหนวยรวม
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 227
5. การออกหนทนเพอแลกกบสนทรพยอน หากบรษทมการออกหนทนเพอแลกเปลยนกบสนทรพยอนทไมใชเงนสด เชน ทดน อาคาร อปกรณส านกงาน บรษทจะบนทกราคาสนทรพยจากการแลกเปลยนนนดวยราคาดงตอไปน
1. ถาทราบราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพยนนใหบนทกดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพย
2. ถาไมทราบราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพยนนใหบนทกดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของหนทนทออกเพอแลกสนทรพย
3. ถาไมทราบราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของทงสนทรพยและหนทนทออก ใหบนทกดวยราคาตามมลคาหน
การบนทกบญชเกยวกบการออกห นทนเพอแลกกบสนทรพยสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.11 และ 6.12 ดงน
ตวอยาง 6.11 บรษท กตยา จ ากด ออกหนสามญ 1,500 หน มลคาหนละ 100 บาท เพอแลกกบสนทรพยดงน เครองตกแตงมมลคายตธรรม 90,000 บาท อปกรณส านกงานมราคาทน 70,000 บาท มลคายตธรรม 60,000 บาท สนคาคงเหลอมราคาทน 45,000 บาท มลคายตธรรม 30,000 บาท
การบนทกบญช
เดบต เครองตกแตง 90,000
อปกรณส านกงาน 60,000
สนคาคงเหลอ 30,000
เครดต ทนหนสามญ 150,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 30,000
บนทกการออกหนสามญเพอแลกกบสนทรพย
หนา 228 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
ตวอยาง 6.12 บรษท ศภาลย จ ากด ออกหนสามญจ านวน 2,500 หน มลคาหนละ 300 บาท เพอแลกกบทดนและอาคารซงมราคาตามบญช 700,000 บาท ในวนนหนสามญมราคาตลาดหนละ 320 บาท
การบนทกบญช
เดบต ทดนและอาคาร 800,000
เครดต ทนหนสามญ 750,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 50,000
บนทกการออกหนสามญเพอแลกกบสนทรพย
สรป
การจดตงบรษทม 2 รปแบบ ไดแก (1) บรษทจ ากด คอ บรษททจดตงขนโดยการแบงทนออกเปนหน แตละหนจะมมลคาเทา ๆ กน ผ ถอหนจะรบผดชอบเฉพาะคาหนทยงสงใชไมครบเทานน (2) บรษทมหาชนจ ากด คอ ประเภทซงตงขนดวยความประสงคทจะเสนอขายหนตอประชาชนโดยผ ถอหนมความรบผดจ ากดไมเกนจ านวนเงนคาหนทตองช าระ
สวนของผ ถอหนของบรษท จะประกอบดวย ทนเรอนหน สวนเกนหรอสวนลดมลคาหน และก าไรสะสม ซงทนเรอนหนของบรษทมอย 2 ชนด คอ หนสามญ และ หนบรมสทธ โดยหนสามญถอเปนหนหลก ถอเปนเจาของบรษทมสทธในการเปนคณะกรรมการบรหารงานของบรษท สวนหนบรมสทธจะมสทธพเศษเหลอกวาหนสามญคอ จะไดรบเงนปนผลกอนหนสามญ ไดรบคนทนกอนหนสามญ แตจะถกจ ากดสทธออกเสยงในทประชมผ ถอหน
การขายหนของบรษทสามารถขายไดทงในราคาตามมลคา สงกวามลคาหรอต ากวามลคา หากขายในราคาสงกวามลคาจะตองช าระสวนเกนมลคาหนพรอมกบการสงเงนครงแรกดวย และการขายหนท าไดทงการขายเปนรายหน การขายหนเปนหนวยรวม และการออกหนเพอแลกกบสนทรพยอน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 229
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท ตนไมไทย จ ากด จดทะเบยนทน เมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 1,100,000 บาท แบงออกเปนหนบรมสทธ10% จ านวน 1,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท บรษทขายหนบรมสทธในราคาตามมลคา และหนสามญในราคาหนละ 120 บาท การเรยกทนของหนแตละชนดมดงน:-
หนบรมสทธมผ จองซอเมอวนท 1 มกราคม 25x1 และช าระเงนครบมลคาเมอวนท 30 มกราคม 25x1
สวนหนสามญมผขอจองซอครบเมอวนท 1 มกราคม 25x1 และไดมการเรยกช าระดงน
1 ก.พ. 25x1 เรยกช าระคาหนครงท 1 หนละ 30 บาทพรอมสวนเกนมลคาหน
1 ม.ค. 25x1 เรยกช าระคาหนครงท 2 หนละ 20 บาท
1 เม.ย. 25x1 เรยกช าระคาหนครงท 3 หนละ 20 บาท
1 พ.ค. 25x1 เรยกช าระคาหนครงสดทาย หนละ 30 บาท พรอมกบออกใบหน
ใหผ ถอหน
ในการเรยกช าระคาหนแตละครงผ ถอหนสงเงนครบทกครง
ใหท า บนทกรายการดงกลาวในสมดรายวนทวไป
ขอ 2. บรษท สามพนอง จ ากด จดทะเบยนทน เมอวนท 1 มนาคม 25x1 เปนห นสามญ 1,000 หน มลคาหนละ 100 บาท การเรยกทนของบรษท มดงน
เมษายน 1 บรษทรบจองหนสามญ 1,000 หน ในราคาหนละ 130 บาท
เมษายน 15 บรษทเรยกช าระคาหนงวดแรก 40% พรอมสวนเกนมลคาหน ผ จองหนช าระเงนงวดแรกครบทงหมด
พฤษภาคม 21 เรยกช าระคาหนงวดท 2 60% ผจองหนคางช าระ 200 หน ผ ถอหนทช าระเงนครบแลวบรษทไดออกใบหนให
กรกฎาคม 30 บรษทไดท าการรบห นจากผ จองทคางช าระจ านวน 200 ห น แลวน าไปขายทอดตลาดในราคาหนละ 120 บาท อตราดอกเบยพนก าหนด 12%
ใหท า บนทกรายการดงกลาวในสมดรายวนทวไป
หนา 230 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
ขอ 3. บรษท สะบนงา จ ากด มรายการเกยวกบหนทนดงน
25x1
มกราคม 15 จดทะเบยนหนสามญ 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท จดทะเบยนหนบรมสทธ 7% 15,000 หน มลคาหนละ 150 บาท
มนาคม 5 มผขอจองหนสามญ 15,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท ช าระงวดแรก
ทนท 40% ในวนจอง สวนทเหลอใหผอนช าระ 2 งวด เทา ๆ กน
เมษายน 5 บรษทไดรบช าระคาหนสามญงวดท 2 ครบทงหมด
22 มผจองหนบรมสทธ 7% 12,000 หน ในราคาหนละ 170 บาท ช าระงวด
แรกทนท 50% ในวนจอง สวนทเหลอจะช าระในเดอนถดไป
30 บรษทขายหนสามญเปนเงนสด 10,000 หน ในราคาหนละ
110 บาท
พฤษภาคม 5 บรษทไดรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย ครบทงหมด พรอมออกใบหน
ใหผ ถอหน
22 บรษทไดรบช าระคาหนบรมสทธงวดสดทาย ครบทงหมด พรอมออกใบ
หนใหผ ถอหน
มถนายน 30 บรษทขายหนเปนหนวยรวม ทงหมด 1,000 หนวย ในราคาหนวยละ 750 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน และหนบรมสทธ 3 หน ณ วนนหนสามญมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท
ใหท า 1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
2. แสดงงบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) เฉพาะสวนของผ ถอหน ณ วนท 30 มถนายน 25x1
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 231
ขอ 4. รายการคาเกยวกบหนสามญของบรษท ชวนากร จ ากด ปรากฏดงน
มนาคม 1 บรษทเปดใหจองหนสามญ 1,500 หน ราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ในราคาหนละ 110 บาท พรอมกบการชาระเงนงวดแรก 25 % สวนทเหลอ
ใหผอนช าระ 3 งวด ๆ ละ เทา ๆ กนทกวนตนเดอน
เมษายน 1 ไดรบช าระคาหนทจองครบถวน
พฤษภาคม 1 ไดรบช าระคาหนทจองยกเวนลกหนจองหนรายหนงซงจองหน 150 หนไมยอมจายช าระ
5 บรษทไดรบจดหมายจากลกหนวาไมสามารถจายช าระคาหนได ขอใหบรษทด าเนนการตามกฎหมายได บรษทจงรบหนและน าหนทรบไปขายในราคาหนละ 98 บาท และเสยคาใชจายในการขายหน 200บาท จายช าระคนเงนใหลกหน
มถนายน 1 ไดรบช าระคาหนงวดสดทายและออกใบหนในวนน
ใหท า บนทกรายการคาขางตนในสมดรายวนทวไป
ขอ 5. บรษท มตรสหาย จ ากด จดตงบรษทเมอวนท 1 มกราคม 25x1 จดทะเบยนหนสามญ 8,000 หน มลคาหนละ 100 บาท หนบรมสทธ 8% 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท รายการเกยวกบหนทนมดงน:- 25x1
มนาคม 5 รบจองหนสามญ 5,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท
เมษายน 5 บรษทไดเรยกเกบเงนคาจองหนสามญงวดแรก 30% ของมลคาหนบวกดวยสวนเกนมลคาหน ซงผจองหนไดน าเงนมาช าระครบถวน
เมษายน 30 รบจองหนบรมสทธ จ านวน 3,000 หน ในราคาสงกวามลคา 10%
พฤษภาคม 5 เรยกเกบเงนคาหนสามญงวดท 2 30% ผจองหนไดน าเงนมาช าระครบถวน
พฤษภาคม 30 เรยกเกบเงนคาหนบรมสทธงวดท 1 หนละ 40 บาท พรอมสวนเกนมลคาหน ผจองหนไดน าเงนมาช าระครบถวน
มถนายน 5 ไดเรยกเกบเงนงวดสดทายจากผจองหนสามญ ซงผจองช าระเงนครบถวน ยกเวนนายราเชน ซงจองหนไว 500 หน ไดแจงวาไมสามารถช าระคาหนได ส าหรบผจองหนทช าระคาหนครบ บรษทไดออกใบหนใหในวนน
หนา 232 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
25x1
มถนายน 30 เรยกเกบเงนจากผจองหนบรมสทธงวดสดทายทงหมด มผจองคางช าระจ านวน 200 หน สวนทเหลอไดรบช าระเงนครบในวนน พรอมกบออกใบหนให
สงหาคม 19 บรษทไดรบหนของนายราเชน และน าหนดงกลาวออกขายทอดตลาดไดในราคาหนละ 115 บาท อตราดอกเบย 10% หลงจากหกผลขาดทนในการขายหนทถกรบน เงนทเหลอใหสงคนนายราเชน
สงหาคม 30 ผจองหนบรมสทธทคางช าระคาหนงวดสดทาย น าเงนมาจายช าระคาหนทงหมด
พรอมดอกเบย 10%
สงหาคม 30 บรษทไดเสนอขายหนสามญ 4 หน รวมกบหนบรมสทธ 4 หน ในราคารวม 950 บาท ณ วนน หนสามญมมลคายตธรรมหนละ 130 บาท และหนบรมสทธม
มลคายตธรรมหนละ 120 บาท บรษทไดขายไปทงหมด 500 หนวย
ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
ขอ 6. บรษท ณชา จ ากด มรายการคาเกยวกบหนทนดงตอไปน
มนาคม 15 จดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธและหนทน ระกอบดวย หนสามญ 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท หนบรมสทธ6% 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท
เมษายน 10 มผจองหนสามญ 20,000 หนในราคาหนละ 125 บาท และบรษทเรยกช าระเปน
เงนสดงวดแรก 25% ในวนจอง สวนทเหลอใหผอนช าระ 2 งวดๆ ละเทากน พฤษภาคม 2 ไดรบการช าระคาหนสามญทจองงวดท 2 ครบถวน
20 บรษทออกขายหนบรมสทธทงหมดในราคาหนละ 120 บาท ไดรบเงนสด 50 % ทเหลอจะไดรบช าระภายใน 1 เดอน
มถนายน 5 บรษทไดรบการช าระคาหนสามญทจองงวดท 3 ครบถวนและออกใบหนใหแก ผ ถอหนสามญ
10 บรษทไดรบการช าระคาหนบรมสทธครบถวนและออกใบหนใหแกผ ถอหน
ใหท า
1. บนทกรายการคาในสมดรายวนทวไป
2. แสดงงบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) เฉพาะสวนของทนเรอนหน
บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 233
ขอ 7. บรษท อรสา จ ากด มรายการเกยวกบการขายหนดงน
มกราคม 1 จดทะเบยนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท จดทะเบยนหนบรมสทธ 8% 7,000 หน มลคาหนละ 120 บาท
กมภาพนธ 25 บรษทขายหนสามญเปนเงนสด 4,000 หน ในราคาหนละ 125 บาท
มนาคม 10 บรษทขายหนบรมสทธเปนเงนสด 4,000 หน ในราคาหนละ 135 บาท มนาคม 31 มผจองหนสามญ 5,000 หน ในราคาหนละ 130 บาท ช าระงวดแรกทนท 60%
พรอมสวนเกนมลคาหนในวนจอง สวนทเหลอจะช าระในเดอนถดไป
เมษายน 10 บรษทไดรบช าระคาหนสามญงวดสดทายครบทงหมด พรอมออกใบหน
มถนายน 5 บรษทขายหนบรมสทธทเหลอทงหมดเปนเงนสด ในราคาหนละ 150 บาท
20 บรษทออกหนสามญ 1,000 หน แลกกบอปกรณส านกงาน ซงมมลคายตธรรมเทากบ 90,000 บาท
ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
ขอ 8. บรษท สามณ จ ากด จดทะเบยนหนสามญจ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และจดทะเบยนหนบรมสทธ 7% จ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท รายการเกยวกบหนทนแตละชนดมดงน
1. บรษทออกห นสามญ จ านวน 1,000 ห นเพอแลกกบเครองจกรและสนคาคงเหลอ เครองจกรมราคาประเมน 90,000 บาท ราคาตามบญช 72,000 บาท สนคาคงเหลอมราคาทน 20,000 บาท มลคายตธรรม 30,000 บาท
2. บรษทไดออกขายหนเปนหนวยรวม จ านวน 300 หนวย ราคาหนวยละ 1,500 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 4 หนและหนบรมสทธ 6 หน มลคายตธรรมของหนสามญหนละ 140 บาท และมลคายตธรรมของหนบรมสทธหนละ 120 บาท
3. บรษทไดออกขายหนเปนหนวยรวม จ านวน 150 หนวย ราคาหนวยละ 420 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 1 หนและหนบรมสทธ 2 หน ณ วนนไมทราบมลคายตธรรมของหนทงสองชนด
หนา 234 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท
4. บรษทไดออกขายหนเปนหนวยรวม จ านวน 500 หนวย ราคาหนวยละ 420 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 3 หนและหนบรมสทธ 2 หน ณ วนนทราบมลคายตธรรมของหนสามญชนดเดยวราคาหนละ 130 บาท
5. บรษทออกหนสามญ จ านวน 1,200 หน เพอแลกกบอาคารและอปกรณส านกงาน ซงอาคารมราคาประเมนตามทองตลาดเทากบ 100,000 บาท และอปกรณส านกงานมราคายตธรรมเทากบ 50,000 บาท
6. บรษทออกหนบรมสทธ จ านวน 2,000 หน เพอแลกกบทดน ในวนนหนสามญมราคาตลาดหนละ 105 บาท
ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
ภายหลงบรษทจดตงขนตามกฎหมายและไดด าเนนงานมาระยะหนงแลว บรษทอาจมความประสงคทจะมการเปลยนแปลงสวนของผ ถอหน อนเนองมาจากมการจดทะเบยนเพมทนลดทน การซอหนคน การออกใบส าคญแสดงสทธซอห น การแปลงสภาพหน การแยกหนและการรวมหน รายการเหลานมผลกระทบตอสวนของผ ถอหนทงสน บรษทตองมหลกเกณฑในการปฏบตเกยวกบการเปลยนแปลงสวนของผ ถอหน โดยตองแสดงรายการใหถกตองตามมาตรฐานการบญชทรบรองโดยทวไปและตามขอก าหนดของกฎหมาย
การเพมทน (Capital increase)
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1221–1223 และ 1228 และพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 136 – 138 ไดบญญตเกยวกบการเพมทนของบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดไว ซงสามารถสรปไดดงน
1. บรษทจ ากดจะเพมทนไดดวยการออกหนใหม ตามมตพเศษของทประชมผ ถอหนของบรษทจ ากด
2. บรษทจ ากดนนจะเพมทนไดโดยการออกหนใหมตามมตทประชมผ ถอหน และการขายหนทเพมจะตองขายเปนเงนสดเทานน เวนแตจะท าตามมตพเศษของทประชมผ ถอห น สวนบรษทมหาชนจ ากด เมอไดจ าหนายหนทนทเพมไดบางสวนแลว บรษทจะขอจดทะเบยนเปลยนแปลงทนทช าระแลวตอนายทะเบยนโดยแบงออกเปนงวดๆ ละไมนอยกวารอยละยสบหาของจ านวนหนทเสนอขายกได
3. บรษทจ ากดตองเสนอขายหนทออกใหมใหแกผ ถอหนเดมตามสดสวนจ านวนหนทถออย ซงจะตองท าเปนหนงสอบอกกลาวไปยงผ ถอหนทนทก ๆ คน โดยระบจ านวนหนใหทราบวาจะซอไดกหนและใหก าหนดวน ถาหากพนก าหนดผ ถอหนไมรบการซอ กรรมการสามารถน าหนออกขายใหแกคนอนหรอจะซอไวเองได สวนบรษทมหาชนจ ากดจะเสนอขายหนทเพมใหแกผ ถอหนเดมตามสดสวนจ านวนทผ ถอหนแตละคนมอยแลวหรอจะเสนอขายตอประชาชนหรอบคคลอนกได
4. บรษทจ ากดจดท าหนงสอบอกกลาวทเสนอใหผ ถอหนซอหนใหมนน โดยลงวน เดอน ปและลายมอชอของกรรมการ สวนบรษทมหาชนจ ากดตองจดท าหนงสอชชวนหรอเอกสาร
หนา 236 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
เกยวกบการเสนอขายหนตอประชาชน และตองสงบญชรายชอผ ถอหนของบรษทเฉพาะผ ถอหนทเพม โดยระบชอ สญชาต ทอย จ านวนหนทถอและเลขทใบหนดวย
5. บรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดเมอมมตซงอนญาตใหเพมทนนน จะตองจดทะเบยนเปลยนแปลงทนภายใน 14วน นบตงแตวนทไดลงมตนน
การเพมทนถอเปนวธการบรหารงานของบรษททเปนมาจากนโยบายในการขยายกจการหรอตองการปรบปรงโครงสรางเงนทน ซงไมตองการก ยมเงน ในการเพมทนจะตองด าเนนการจดทะเบยนเพมทนจากทไดจดทะเบยนไวเดมมาเปนจ านวนใหมทเพมขน ซงการเพมทนโดยการออกหนใหมนนจะตองออกหนใหมมลคาเทาเดมตามทจดทะเบยนไวครงแรก ในกรณทตองการออกหนใหมในมลคาทตางจากมลคาเดม จะตองจดประชมแกไขมลคาหนในหนงสอบรคณหสนธ แลวจงท าการจดทะเบยนเพมทนบรษท ทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย
การบนทกบญชเกยวกบการเพมทนจะบนทกบญชเหมอนการขายหนตามปกต ซงสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.1 ดงน
ตวอยาง 7.1 บรษท ตะวนฉาย จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท น าออกขายแลวทงหมด ตอมา 1 เมษายน 25x2 มมตทประชมผ ถอหนใหท าการจดทะเบยนเพมทนหนสามญ 2,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาตามมลคา โดยจดสรรใหผ ถอหนเดมตามสวนจ านวนหนทถออย 1 มถนายน 25x2 ผ ถอหนทกคนช าระคาหนครบ การบนทกบญชจะเปนดงน
25x2
เม.ย. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนเพมทนหนสามญ 2,000 หน มลคาหนละ 100 บาท
ม.ย. 1 เดบต เงนสด 200,000
เครดต ทนหนสามญ 200,000
บนทกการขายหนสามญทจดทะเบยนเพม
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 237
การลดทน (Capital decrease)
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1224–1227 และ 1228 และพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 139 – 144 ไดบญญตเกยวกบการลดทนของบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดไว ซงสามารถสรปไดดงน
1. การลดทนของบรษทจะตองมมตพเศษของทประชมผ ถอหน
2. บรษทจะลดทนใหเหลอนอยกวารอยละ 25 ของทนทจดทะเบยนไมได ยกเวนบรษทมหาชนจ ากด ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 มาตรา 139 หากบรษทมการปรบปรงภายในเพอชดเชยผลขาดทนสะสมแลวยงคงมผลขาดทนสะสมเหลออย บรษทสามารถลดทนลงใหเหลอนอยกวารอยละ 25 ได ทงนขนอยกบมตทประชมผ ถอหน
3. บรษทจะลดทนโดยการลดมลคาหนแตละหนใหต าลงหรอลดจ านวนหนใหนอยลงกได
4. บรษทจ ากดตองโฆษณาในหนงสอพมพทองทเกยวกบการลดทนอยางนอยหนงคราว และมหนงสอบอกกลาวไปยงเจาหนของบรษท และใหเจาหนสงค าคดคานภายใน 30 วน นบแตวนบอกกลาว สวนบรษทมหาชนจ ากดตองโฆษณาการลดทนในหนงสอพมพและมหนงสอแจงมตการลดทนไปยงเจาหนของบรษทภายใน 14 วน นบแตวนทลงมตผ ถอหน และใหเจาหนสงค าคดคานภายใน 2 เดอนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงมตนน
5. ถาเจาหนคนใดคนหนงไมไดคดคานดวยเหตผลใดกตาม ผ ถอหนทไดรบเงนทนของบรษทจ ากดในสวนลดทนยงตองรบผดตอเจาหนเพยงจ านวนทรบทนคนภายในสองปนบตงแตจดทะเบยนการลดทนนน สวนบรษทมหาชนจ ากดจะตองรบผดตอเจาหนภายในหนงปนบแตวนทจดทะเบยนลดทน
6. บรษทจะตองน ามตพเศษอนญาตใหลดทนไปจดทะเบยนภายใน 14วน นบแตวนทไดลงมต
การลดทนถอเปนวธการบรหารเงนทนของบรษทจ ากดหรอบรษทมหาชนจ ากด ใหเกดความเหมาะสม ซงบรษทอาจจะมเงนทนในการด าเนนงานมากเกนไปไมไดน าไปใชประโยชนตองการลดจ านวนทนจดทะเบยนลงเพอคนทนใหกบผ ถอห น หรอบรษทเกดภาวะขาดทนสะสม จนไมสามารถลบลางผลขาดทนสะสมนนได จงตองลดจ านวนทนเพอลางผลขาดทนสะสม ใหนอยลงหรอลางยอดทงหมดแลวแตกรณ
การบนทกบญชเกยวกบการลดทนของบรษท สามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.2 ดงน
หนา 238 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
ตวอยาง 7.2 บรษท พชยา จ ากด มทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนทนหนสามญ 10,000 หน มลคาห นละ 100 บาท บรษทท าการลดทนลงตามมตทประชมผ ถอห น โดยลดมลคาห นสามญจาก 100 บาท เหลอมลคาหนละ 75 บาท การบนทกบญชจะเปนดงน
25x1
ม.ค. 1 เดบต ทนหนสามญ 250,000
เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 250,000
บนทกการลดทนจากราคาตามมลคาหนละ 100 บาท เปนมลคาหนละ 75 บาท
หนทนซอคน (Treasury stock) การซอหนคนสามารถกระท าไดในกรณเปนบรษทมหาชนจ ากด ถาเปนบรษทจ ากดไม
สามารถซอหนของบรษทตนเองคนได ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 อนญาตใหซอหนคนจากผ ถอหนไดในกรณดงตอไปน
1. บรษทอาจซอหนคนจากผ ถอหนทออกเสยงไมเหนดวยกบมตทประชมผ ถอหนซงไดแกไขขอบงคบของบรษทเกยวกบสทธในการออกเสยงลงคะแนนและสทธในการรบเงนปนผล ซงผถอหนเหนวาไมไดรบความเปนธรรม
2. บรษทอาจซอหนคนเพอการบรหารทางการเงน เมอบรษทมก าไรสะสมและสภาพคลองสง บรษทอาจซอหนทนของตนเองทไดน าออกขายไปแลวกลบคนมาดวยเหตผลตาง ๆ ดงน
2.1 บรษทตองการลดขนาดของบรษทใหเลกลง 2.2 บรษทตองการลดจ านวนหนในมอผ ถอหนลงเพอเพมก าไรตอหน 2.3 บรษทตองการเพมมลคายตธรรมของหนบรษทใหสงขน
2.4 บรษทตองการมหนทนเพมเตมส าหรบใชในการซอกจการอน
2.5 บรษทซอหนคนมาเพอตองการใหเปนผลตอบแทนแกผบรหารและพนกงาน
2.6 บรษทตองการปองกนการถกซอกจการ
เมอบรษทซอหนทนคนกลบมา บรษทสามารถน าหนทนซอคนออกขายไดเมอพนก าหนด 6 เดอนนบแตวนซอห นคน และจะตองขายห นทนซอคนใหหมดภายใน 3 ป เมอพนก าหนดระยะเวลาดงกลาว บรษทตองยกเลกหนทนซอคน ในกรณทบรษทจะออกขายหนใหม บรษทตองขายหนทนซอคนใหเสรจสนกอน
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 239
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ไดใหความหมายและวธการบญชส าหรบหนทนซอคน ไวในแนวปฏบตทางการบญชเกยวกบหนทนซอคนของกจการ ดงน
1. ความหมายของหนทนซอคน
หนทนซอคน หมายถง หนสามญ หนบรมสทธ และตราสารทนอยางอนทมสทธและมลกษณะเทยบเทาหนสามญของบรษท ซงบรษทไดซอคนกลบมา หนทนซอคนไมใชสนทรพยของบรษทแตเปนการลดสทธเรยกรองของผ ถอหนในสนทรพยของบรษท
2. วธการบนทกบญชส าหรบหนทนซอคน
เมอบรษทซอหนทนกลบคนมา หนทนซอคนไมใชสนทรพยของบรษทแตเปนการลดสทธเรยกรองของผ ถอหนในสนทรพย บรษทตองแสดงหนทนซอคนหกออกจากสวนของผ ถอหน คาใชจายในการซอหนทนคนถอเปนตนทนของหนทนซอคน ไมถอเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทน แตจะแสดงเปนรายการหกในของสวนของผ ถอห นในงบแสดงฐานะการเงน การบนทกบญชเกยวกบหนทนซอคน ม 2 วธ คอ วธราคาทน และวธราคาตามมลคา
2.1 วธราคาทน (Cost method)
วธนห นทนซอคนจะบนทกดวยราคาทนทกจการซอกลบคนมา และลดลงดวยจ านวนเดยวกนเมอกจการขายหนทนซอคนนน จะไมมผลกระทบกบจ านวนทนทออกและเรยกช าระแลว เนองจากจ านวนหนทนทออกจ าหนายไมเปลยนแปลง การบนทกบญชส าหรบหนทนซอคนวธราคาทน จะเปนดงน
2.1.1 เมอบรษทซอหนคน บรษทจะบนทกคาใชจายทจายไปเพอซอหนคนใน
บญชหนทนซอคน และหากบรษทน าหนทนซอคนออกขายจะบนทกลดหนทนซอคนลง หากบรษทซอหนคนหลายครงในราคาทแตกตางกน บรษทตองค านวณตนทนหนทนซอคนทน าออกขายโดยใชราคาถวเฉลยถวงน าหนก จะบนทกบญชโดย
เดบต หนทนซอคน – หนสามญ / หนบรมสทธ xx
เครดต เงนสด xx
2.1.2 เมอบรษทน าหนทนซอคนออกขาย การน าหนทนซอคนออกขายบรษทอาจขายหนทนซอคนไดในราคาสงกวาตนทนทซอมา ผลตางทางดานเครดตจะบนทกเพมบญชสวนเกนทนหนทนซอคน ในทางตรงกนขามถาบรษทขายหนทนซอคนไดในราคาต ากวา
หนา 240 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
ตนทนทซอมา ผลตางดานเดบตจะบนทกลดบญชสวนเกนหนทนซอคน หากไมมบญชสวนเกนหนทนซอคนหรอมไมเพยงพอ ใหเดบตผลตางในบญชก าไรสะสม 2.1.2.1 กรณขายห นทนซอคนไดในราคาสงกวาตนทนห นทนทซอมา จะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx
สวนเกนหนทนซอคน–หนสามญ/หนบรมสทธ xx
2.1.2.2 กรณขายหนทนซอคนไดในราคาต ากวาตนทนหนทนทซอมา จะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx
ก าไรสะสม xx
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx
2.1.3 เมอมการยกเลกหนทนซอคน หากบรษทไมสามารถขายหนทนซอคนไดหรอขายไดไมหมดภายในระยะเวลาทก าหนดไว บรษทตองยกเลกหนทนซอคนโดยการลดหนทนของบรษทลง และโอนปดสวนเกนมลคาหนทนดวย กรณทราคาตามมลคาหนทนทน าออกขายสงกวาตนทนหนทนทซอคนมาผลตางจะบนทกเพมบญชสวนเกนทนหนทนซอคน ในทางตรงกนขามหากราคาตามมลคาห นทนทน าออกขายต ากวาตนทนห นทนทซอคนมาผลตางจะบนทกลดสวนเกนทนหนทนซอคน หากบญชสวนเกนทนหนทนซอคนมไมเพยงพอ ใหเดบตผลตางในบญชก าไรสะสม
2.1.3.1 กรณราคาตามมลคาหนทน าออกขายสงกวาตนทนหนทนทซอ
คนมา จะบนทกบญชโดย
เดบต ทนหนสามญ/ทนหนบรมสทธ xx
สวนเกนมลคาหนสามญ/หนบรมสทธ (ถาม) xx
เครดต หนทนซอคน xx
สวนเกนทนหนทนซอคน–หนสามญ/หนบรมสทธ xx
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 241
2.1.3.2 กรณราคาตามมลคาหนทน าออกขายต ากวาตนทนหนทนทซอ
คนมา จะบนทกบญชโดย
เดบต ทนหนสามญ/ทนหนบรมสทธ xx
สวนเกนมลคาหนสามญ/บรมสทธ (ถาม) xx
สวนเกนหนทนซอคน– หนสามญ /หนบรมสทธ xx
ก าไรสะสม xx
เครดต หนทนซอคน– หนสามญ /หนบรมสทธ xx
2.1.4 การแสดงรายการหนทนซอคนในงบแสดงฐานะการเงน
บรษทตองแสดงรายการหนทนซอคนตามราคาทนเปนรายการสดทายในสวนของผ ถอหน โดยหกจากยอดรวมของสวนของผ ถอหนทงหมด ดงน
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx
ทนทออกและเรยกช าระ
ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx
สวนเกนมลคาหน
สวนเกนมลคาหนสามญ xx
สวนเกนหนทนซอคน xx xx
ก าไรสะสม
จดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย xx
เงนส ารองทวไป xx
ยงไมจดสรร xx xx
หก หนทนซอคน (xx)
รวมสวนของผ ถอหน xx
หนา 242 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
การบนทกบญชเกยวกบหนทนซอคนวธราคาทน และการแสดงรายการสวนของผ ถอหนในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.4 ดงน
ตวอยาง 7.4 บรษท เปนตอ จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท น าออกขายในราคาหนละ 55 บาท บรษทมรายการในสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 หลงจากปดบญช ดงตอไปน
ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000 บาท
สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000 บาท
ก าไรสะสม 70,000 บาท
รวมสวนของผ ถอหน 1,170,000 บาท
ตอมาในป 25x2 บรษทไดซอหนสามญคนมา โดยก าหนดวาจะขายใหหมดภายในวนท 1 ธนวาคม 25x2 หากขายไมหมดบรษทจะยกเลกหนซอคนทงหมด รายการเกยวของกบหนทนซอคนในป 25x2 มดงน
มกราคม 20 บรษทซอหนทนคน 3,000 หน ในราคาหนละ 60 บาท
มนาคม 15 บรษทซอหนคน 1,000 หน ในราคาหนละ 52 บาท
มถนายน 1 บรษทขายหนซอคน 1,500 หน ในราคาหนละ 65 บาท
สงหาคม 25 บรษทขายหนซอคน 1,200 หน ในราคาหนละ 53 บาท
ตลาคม 30 บรษทขายหนซอคน 600 หน ในราคาหนละ 44 บาท
ธนวาคม 30 บรษทยกเลกหนซอคนทเหลอทงหมด
การบนทกบญช
25x2
ม.ค. 20 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ 180,000
เครดต เงนสด 180,000
บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 60 บาท
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 243
25x2
ม.ค. 15 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ 52,000
เครดต เงนสด 52,000
บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 52 บาท
ม.ย. 1 เดบต เงนสด (1,500 x 65) 97,500
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,500 x 58*) 87,000
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 10,500
บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 65 บาท
* ตนทนหนทนซอคนถวเฉลยถวงน าหนก = (3,000x 60) + (1,000x 52) / 4,000 = 58 บาท/หน
ส.ค. 25 เดบต เงนสด (1,200 x 53) 63,600
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 6,000
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,200 x 58) 69,600
บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 53 บาท
ต.ค. 30 เดบต เงนสด (600 x 44) 26,400
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 4,500
ก าไรสะสม 3,900
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (600 x 58) 34,800
บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 44 บาท
ธ.ค. 30 เดบต ทนหนสามญ (700x50) 35,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (700x5) 3,500
ก าไรสะสม 2,100
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (700 x 58) 40,600
บนทกการยกเลกหนซอคน
หนา 244 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 30 มถนายน 25x2 จะเปนดงน
(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)
ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000 สวนเกนหนทนซอคน-หนสามญ 10,500 ก าไรสะสม 70,000 หก หนทนซอคน (2,500 หน หนละ 58 บาท) (145,000) รวมสวนของผ ถอหน 1,035,500
การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 จะเปนดงน
(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)
ทนหนสามญ 19,300 หน มลคาหนละ 50 บาท 965,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (100,000 – 3,500) 96,500 ก าไรสะสม (70,000 – 3,900 – 2,100) 64,000 รวมสวนของผ ถอหน 1,125,500
2.2 วธราคาตามมลคา (Par value method) วธนหนทนซอคนจะบนทกดวยวธราคาตามมลคา และลดบญชสวนเกนมลคา
หนตามสดสวนของจ านวนหนทซอคนกบหนเดมทงหมดตงแตน าออกขายครงแรก หากตนทนหนทนซอคนสงกวาราคาตามบญชทน าออกขายครงแรก ใหน าผลตางทเกดขนไปหกจากก าไรสะสม แตถาตนทนหนทนซอคนต ากวาราคาตามบญชทน าออกขายครงแรก ใหบนทกผลตางทเกดขนเปนสวนเกนหนทนซอคน การบนทกบญชส าหรบหนทนซอคนวธราคาตามมลคา จะเปนดงน
2.2.1 เมอบรษทซอหนคน บรษทจะบนทกตนทนหนทนซอคนดวยราคาตาม
มลคาทขายครงแรก หากมบญชสวนลดหรอสวนเกนมลคาหนเมอขายครงแรกใหโอนปดบญชดวย ถาซอหนทนคนมาในราคาทสงกวามลคา ผลตางดานเดบตจะลดบญชก าไรสะสม แตถาซอหนทนคนมาในราคาทต ากวามลคา ผลตางทางดานเครดตจะเพมบญชสวนเกนหนทนซอคน
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 245
2.2.1.1 กรณตนทนหนทนซอคนสงกวาราคาตามมลคาทขายครงแรก
เดบต หนทนซอคน (ราคาตามมลคา) xx
สวนเกนมลคาหนสามญ /บรมสทธ (ถาม) xx
ก าไรสะสม xx
เครดต เงนสด xx
2.2.1.2 กรณตนทนหนทนซอคนต ากวาราคาตามมลคาทขายครงแรก
เดบต หนทนซอคน (ราคาตามมลคา) xx
สวนเกนมลคาหนสามญ /บรมสทธ (ถาม) xx
เครดต เงนสด xx
สวนเกนหนทนซอคน xx
2.2.2 เมอบรษทน าหนทนซอคนออกขาย หากบรษทมการขายหนทนซอคน
การบนทกบญชจะเหมอนกบการขายหนปกต ถาขายในราคาทสงกวามลคาหน ผลตางดานเครดตจะบนทกเพมบญชสวนเกนมลคาหน แตถาขายในราคาทต ากวามลคาผลตางดานเดบตใหน าไปลดบญชสวนเกนห นทนซอคน หากไมมบญชสวนเกนหนทนซอคนหรอมไมเพยงพอ ใหเดบตผลตางในบญชก าไรสะสม 2.2.2.1 กรณขายหนทนซอคนไดในราคาสงกวาราคาตามมลคาทซอมาครงแรก จะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx
สวนเกนมลคาหนสามญ/หนบรมสทธ xx
2.2.2.2 กรณขายหนทนซอคนไดในราคาต ากวาราคาตามมลคาทซอมาครงแรก จะบนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx
ก าไรสะสม xx
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx
หนา 246 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
2.2.3 เมอมการยกเลกหนทนซอคน หากบรษทไมสามารถขายหนทนซอคนไดหรอขายไดไมหมดภายในระยะเวลาทก าหนดไว บรษทตองยกเลกหนทนซอคนโดยการลดหนทนลงดวยราคาตามมลคา การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต ทนหนสามญ/หนบรมสทธ xx
เครดต หนทนซอคน xx
2.2.4 การแสดงรายการหนทนซอคนในงบแสดงฐานะการเงน
บรษทตองแสดงรายการหนทนซอคนดวยราคาตามมลคาหกจากหนทนทงหมดทน าออกขาย ดงน
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx
ทนทออกและเรยกช าระ
ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx
หก หนทนซอคน (xx) xx
สวนเกนมลคาหน
สวนเกนมลคาหนสามญ xx
สวนเกนทนหนทนซอคน xx xx
ก าไรสะสม
จดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย xx
เงนส ารองทวไป xx
ยงไมจดสรร xx xx
รวมสวนของผ ถอหน xx
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 247
การบนทกบญชเกยวกบหนทนซอคนวธราคาตามมลคา และการแสดงรายการสวนของผถอหนในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.5 ดงน
ตวอยาง 7.5 จากตวอยาง 7.4 วนท 1 มกราคม 25x1 บรษท เปนตอ จ ากด จดทะเบยนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท น าออกขายในราคาหนละ 55 บาท บรษทมรายการในสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 หลงจากปดบญช ดงตอไปน
ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000 บาท
สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000 บาท
ก าไรสะสม 70,000 บาท
รวมสวนของผ ถอหน 1,170,000 บาท
ตอมาในป 25x2 บรษทไดซอหนสามญคนมา โดยก าหนดวาจะขายใหหมดภายในวนท 1 ธนวาคม 25x2 หากขายไมหมดบรษทจะยกเลกหนซอคนทงหมด รายการทเกยวของกบหนทนซอคนในป 25x2 มดงน
มกราคม 20 บรษทซอหนทนคน 3,000 หน ในราคาหนละ 60 บาท
มนาคม 15 บรษทซอหนคน 1,000 หน ในราคาหนละ 52 บาท
มถนายน 1 บรษทขายหนซอคน 1,500 หน ในราคาหนละ 65 บาท
สงหาคม 25 บรษทขายหนซอคน 1,200 หน ในราคาหนละ 53 บาท
ตลาคม 30 บรษทขายหนซอคน 600 หน ในราคาหนละ 44 บาท
ธนวาคม 30 บรษทยกเลกหนซอคนทเหลอทงหมด
การบนทกบญช
25x2
ม.ค. 20 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ(3,000 x 50) 150,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (3,000 x 5) 15,000
ก าไรสะสม 15,000
เครดต เงนสด 180,000
บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 60 บาท
หนา 248 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
25x2
ม.ค. 15 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ (1,000 x 50) 50,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (1,000 x 5) 5,000
เครดต เงนสด 52,000
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 3,000
บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 52 บาท
ม.ย. 1 เดบต เงนสด (1,500 x 65) 97,500
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,500 x 50) 75,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 22,500
บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 65 บาท
ส.ค. 25 เดบต เงนสด (1,200 x 53) 63,600
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,200 x 50) 60,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 3,600
บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 53 บาท
ต.ค. 30 เดบต เงนสด (600 x 44) 26,400
สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 3,000
ก าไรสะสม 600
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (600 x 50) 30,000
บนทกการขายหนซอคน ในราคาหนละ 44 บาท
ธ.ค. 30 เดบต ทนหนสามญ (700x50) 35,000
เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (700 x 50) 35,000
บนทกการยกเลกหนซอคน
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 249
การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 30 มถนายน 25x2 จะเปนดงน
(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)
ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000
หก หนทนซอคน 2,500 หน มลคาหนละ 50 บาท (125,000) 875,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (100,000–15,000–5,000+22,500) 102,500 สวนเกนหนทนซอคน-หนสามญ 3,000 ก าไรสะสม (70,000 – 15,000) 55,000 รวมสวนของผ ถอหน 1,035,500
การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 จะเปนดงน
(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)
ทนหนสามญ 19,300 หน มลคาหนละ 50 บาท 965,000
สวนเกนมลคาหนสามญ (102,500 + 3,600) 106,100 ก าไรสะสม (70,000 – 15,000 – 600) 54,400 รวมสวนของผ ถอหน 1,125,500
ใบส าคญแสดงสทธซอหน (Stock warrants) นจร พเชฐกล (2556 : 426) ไดกลาวไววา บรษทอาจจะออกใบส าคญแสดงสทธทจะ
ซอหนไดในราคาทก าหนดและในระยะเวลาทก าหนด โดยใบส าคญแสดงสทธซอหนแบงเปน 3 ประเภท คอ สทธทออกใหผ ถอหนเดม ใบส าคญแสดงสทธ และสทธทจะเลอกซอหน
พรรณภา รอดวรรณะและคณะ (2552 : 201) ไดกลาวไววา สทธพเศษในการซอหน คอ สทธทเกดขนแกผ ถอหนของบรษททจะซอหนสามญทบรษทออกใหมไดกอนคนอน โดยบรษทจะออกใบส าคญแสดงสทธในการซอหนสามญใหแกผ ทมสทธตามราคาทก าหนดภายในระยะเวลาทระบไว
ดงนน ใบส าคญแสดงสทธซอหน คอ เอกสารทแสดงสทธพเศษทจะซอหนทนทบรษทออกใหแกผ มสทธ โดยผ ถอเอกสารดงกลาวมสทธซอหนทนของบรษทไดในราคาทก าหนดและภายในระยะเวลาทก าหนด โดยใบแสดงสทธซอห นจะเปนรายการหนงทแสดงอยในสวนของผ ถอ
หนา 250 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
หนในงบแสดงฐานะการเงนของบรษทมหาชนจ ากด การออกใบส าคญแสดงสทธซอห น อาจจะเปนสทธในการซอหนสามญ หนบรมสทธของบรษททจะออกเพอระดมเงนทนเพมในอนาคต โดยปกตมกจะออกเปนใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญเปนสวนใหญ และผ ถอใบส าคญแสดงสทธสามารถทจะน ามาใชสทธแลกซอหนทออกไดในราคาพเศษ ซงเปนราคาทต ากวามลคายตธรรมในขณะนน ดงนน ใบส าคญแสดงสทธถอเปนเครองมอทางการเงนประเภทหนงของบรษทมหาชน ทน ามาใชเพอประโยชนในการจดหาเงนทน เพราะมความสะดวกในการซอขาย ทสามารถแยกจากตวหลกทรพยได การออกใบแสดงสทธซอหนแบงไดเปน 3 ประเภท ดงน
1. ใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกพรอมกบหลกทรพยอน
เมอบรษทมการออกหลกทรพยอน เชน หนบรมสทธ หนก บรษทอาจจะออกใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญพรอมกบการออกหลกทรพยนน เพอจงใจใหนกลงทนซอหลกทรพยอนเพมมากขน โดยในใบแสดงสทธซอห นไดก าหนดสทธซอห นสามญในราคาและระยะเวลาทแนนอน
การบนทกบญชการใหใบส าคญแสดงสทธซอห นพรอมกบหลกทรพยอน บรษทจะตองแบงราคาขายรวมเพอแยกราคาของหลกทรพยและราคาของใบส าคญแสดงสทธซอหนออกจากกน ซงสามารถค านวณได 2 กรณคอ
1.1 กรณทราบมลคายตธรรมของหลกทรพยหรอมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหนเพยงอยางใดอยางหนง ใหใชมลคายตธรรมของหลกทรพยหรอใบแสดงส าคญแสดงสทธเปนราคาขายของหลกทรพยหรอใบแสดงส าคญแสดงสทธชนดนน ผลตางจะเปนราคาขายของอกชนดหนง การแบงราคาขายและการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.6 ดงน
ตวอยาง 7.6 บรษท กานดา จ ากด ออกหนบรมสทธ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 130 บาท ควบคกบใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ จ านวน 1,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 1 ใบ สามารถซอหนสามญได 2 หน ในราคาหนละ 80 บาท (หนสามญมมลคาห นละ 100 บาท) ในวนนห นบรมสทธมมลคายตธรรมห นละ 120 บาท และไมทราบมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน
สมมตตอมา ผ ถอใบส าคญแสดงสทธน าใบส าคญแสดงสทธ 700 ใบมาซอห นสามญจ านวน 1,400 หน ใบส าคญแสดงสทธทเหลอไมมผน ามาใช
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 251
การแบงราคาขาย ราคาขายทงหมด (5,000 x 130) 650,000 บาท
หก มลคายตธรรมของทนหนบรมสทธ (5,000 x 120) 600,000 บาท
มลคาของใบส าคญแสดงสทธซอหน 50,000 บาท
ราคาใบส าคญแสดงสทธซอหนตอใบ (1,000
50,000 ) 50 บาท
การบนทกบญช
เดบต เงนสด 650,000
เครดต ทนหนบรมสทธ 500,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 100,000
ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 50,000
บนทกการขายหนบรมสทธพรอมใบแสดงสทธซอหน
เดบต เงนสด (1,400 หน x 80 บาท) 112,000
ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ (700x 50) 35,000
เครดต ทนหนสามญ (1,400 x 100) 140,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 7,000
บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ
เดบต ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 15,000
เครดต สวนเกนทนจากใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดอาย 15,000
บนทกใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญหมดอาย
หนา 252 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธ
มลคายตธรรมรวม
มลคายตธรรมของหลกทรพย
มลคายตธรรมรวม
1.2 กรณทราบมลคายตธรรมของหลกทรพยและมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน ใหใชอตราสวนของมลคายตธรรมเปนเกณฑในการแบงราคาขายรวม สามารถค านวณไดดงนจ านวนงวดดอกเบย เขยนเปนสมการค านวณไดดงน
ราคาของใบส าคญแสดงสทธซอหน = ราคาขายรวม x
ราคาของหลกทรพย = ราคาขายรวม x
การแบงราคาขายและการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.7 ดงน
ตวอยาง 7.7 จากตวอยาง 7.6 บรษท กานดา จ ากด ออกหนบรมสทธ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 130 บาท ควบคกบใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ จ านวน 1,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 1 ใบ สามารถซอห นสามญได 2 หน ในราคาหนละ 80 บาท (หนสามญมมลคาหนละ 100 บาท) ในวนนห นบรมสทธมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท และใบส าคญแสดงสทธมมลคายตธรรมใบละ 70 บาท
สมมตตอมา ผ ถอใบส าคญแสดงสทธน าใบส าคญแสดงสทธ 700 ใบมาซอห นสามญจ านวน 1,400 หน ใบส าคญแสดงสทธทเหลอไมมผน ามาใช
การแบงราคาขาย
มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน (1,000 x 70) 70,000
มลคายตธรรมของทนหนบรมสทธ (5,000 x 120) 600,000
มลคายตธรรมรวม 670,000
ราคาขายหนบรมสทธพรอมใบส าคญแสดงสทธซอหน (5,000 x 130) = 650,000 บาท
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 253
ราคาของใบส าคญแสดงสทธ = 650,000 x 670,000
70,000 = 67,910 บาท
ราคาของทนหนบรมสทธ = 650,000 x
670,000
600,000 = 582,090 บาท
การบนทกบญช
เดบต เงนสด 650,000
เครดต ทนหนบรมสทธ 500,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 82,090
ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 67,910
บนทกการขายหนบรมสทธพรอมใบแสดงสทธซอหน
เดบต เงนสด (1,400 หน x 80 บาท) 112,000
ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ (700x67.91) 47,537
เครดต ทนหนสามญ (1,400 x 100) 140,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 19,537
บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ
เดบต ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 20,373
เครดต สวนเกนทนจากใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดอาย 20,373
บนทกใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญหมดอาย
2. ใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกใหผถอหนเดม
หากบรษทมการเพมทนโดยการออกหนเพม บรษทตองใหสทธซอหนทเพมแกผ ถอหนเดมตามสดสวนเดมทถออย เพอปองกนการลดรอนสทธในการออกเสยงทประชมผ ถอห น โดยการออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกผ ถอหนเดมจะไมมการบนทกบญช เพยงแตบนทกความจ าไว และแสดงรายละเอยดในทะเบยนหน เมอมการใชใบส าคญแสดงสทธหรอเมอสทธหมดอายกตองบนทกความจ า และแสดงรายละเอยดเกยวกบจ านวนใบส าคญแสดงสทธในทะเบยนหนดวย
หนา 254 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
เมอผ ถอหนใชใบส าคญแสดงสทธซอหนทเพม การบนทกบญชเหมอนกบการน าหนออกขายตามปกต จะแตกตางเฉพาะกรณขายในราคาต ากวามลคาผลตางดานเดบตตองโอนไปลดบญชก าไรสะสมโดยถอเปนการโอนก าไรสะสมสวนหนงไปเปนทนอยางถาวร
ใบส าคญแสดงสทธซอหนทบรษทออกใหกบผ ถอหนเดมจะไมบงคบใหผ ถอหนตองใชสทธ หากมผ ถอหนรายใดไมประสงคทจะใชสทธ กสามารถขายสทธนนใหกบบคคลอนไปในราคาตลาดของสทธขณะนน ซงจะเปนรายการบญชระหวางผ ถอหนและผ ซอสทธ
การบนทกบญชการออกใบส าคญแสดงสทธใหแกผ ถอห นเดมสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.8 ดงน
ตวอยาง 7.8 บรษท รชชานนท จ ากด มทนหนสามญทน าออกขายแลววนท 1 มกราคม 25x1
จ านวน 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท 1 มถนายน 25x1 บรษทจดทะเบยนเพมทนหนสามญจ านวน 15,000 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยออกใบส าคญแสดงสทธซอห นใหแกผ ถอหนเดม 1 ใบตอผ ถอหนสามญ 1 หน โดยในการซอหนสามญ 1 หนตองใชใบส าคญแสดงสทธ 3 ใบ ในขณะนนมลคายตธรรมของหนสามญราคาหนละ 120 บาท
ในระหวางเดอนมถนายน ถง เดอนธนวาคม ผ ถอหนน าใบส าคญแสดงสทธมาใชซอหนสามญ จ านวน 24,000 ใบ ใบส าคญแสดงสทธทเหลอหมดอายวนท 30 ธนวาคม 25x1
การบนทกบญชตงแตวนออกใบแสดงสทธจนถงวนทสทธหมดอาย จะเปนดงน
25x1
ม.ย. 1 บนทกความจ า : บรษทออกใบส าคญแสดงสทธซอหน ใหแกผ ถอหน
เดมจ านวน 30,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 3 ใบ สามารถซอห นสามญได 1 ห น ดงนนใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกทงหมด สามารถซอหนสามญได 10,000 หน
ม.ย. – ธ.ค. เดบต เงนสด (8,000 x 120) 960,000
เครดต ทนหนสามญ (8,000 x 100) 800,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 160,000
บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ
ธ.ค. 30 บนทกความจ า : ใบส าคญแสดงสทธทเหลอ 6,000 ใบ หมดอายวนน
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 255
3. ใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกใหผบรหารหรอพนกงานบรษท
บรษทอาจใหสทธแกผ บรหารหรอพนกงานเพอซอห นของบรษทในราคาทต ากวามลคายตธรรมของหนทน เหตผลของการใหสทธอาจจะเพอเพมทนของบรษท หรอเพอจงใจใหผบรหารหรอพนกงานรสกมสวนรวมในการเปนเจาของบรษท โดยการออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหผบรหารหรอพนกงานบรษท จะแบงออกเปน 2 ประเภท คอ
3.1 การออกใบส าคญแสดงสทธซอหนโดยถอเปนคาตอบแทน กรณนบรษทตงใจทจะใหสทธซอห นแกผ บรหารหรอพนกงานบางรายทม
ความสามารถสง เขามามสวนรวมในการบรหารงานของบรษท ซงใบส าคญแสดงสทธซอหนโดยถอเปนคาตอบแทนนนจะตองพจารณาวามเงอนไขระยะเวลาของการบรการกอนไดรบสทธนนไดหรอไม หากไมมเงอนไขระยะเวลาของการบรการกอนไดรบสทธสามารถใชสทธไดทนท บรษทจะบนทกคาตอบแทนนนเปนคาใชจายทงจ านวนในวนทใหสทธ แตถาหากมเงอนไขระยะเวลาของการบรการกอนไดรบสทธ บรษทจะบนทกคาตอบแทนเปนคาใชจายตลอดชางระยะเวลาเพอใหไดรบสทธ สวนการค านวณคาตอบแทนนนจะค านวณจากมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธ ณ วนทใหสทธนน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.9 ดงน
ตวอยาง 7.9 วนท 1 มกราคม 25x1 บรษท ธราธร จ ากด ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนเพอเปนคาตอบแทนใหผบรหารระดบสง จ านวน 25,000 ใบ การซอหนสามญ 1 หน ตองใชใบส าคญแสดงสทธ 5 ใบ โดยมเงอนไขวาผบรหารตองปฏบตงานครบ 2 ป ปถดไปจงจะสามารถใชใบส าคญแสดงสทธได มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธวนนเทากบ 15 บาท หนสามญมราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ราคาหนสามญทใชสทธซอหนละ 120 บาท ตอมาวนท 1 เมษายน 25x3 ผบรหารน าใบส าคญแสดงสทธมาซอหนจ านวน 18,000 ใบ สวนทเหลอหมดเขตสนป 25x3
การบนทกบญช
25x1
ธ.ค. 31 เดบต คาตอบแทนพนกงาน (25,000 x 15 / 2) 187,500
เครดต ใบส าคญแสดงสทธซอหน 187,500
ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนเพอเปนคาตอบแทน
หนา 256 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
25x2
ธ.ค. 31 เดบต คาตอบแทนพนกงาน (25,000 x 15 / 2) 187,500
เครดต ใบส าคญแสดงสทธซอหน 187,500
ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนเพอเปนคาตอบแทน
25x3
เม.ย. 1 เดบต เงนสด (18,000/5 x 120) 432,000
ใบส าคญแสดงสทธซอหน (18,000 x 15) 270,000
เครดต ทนหนสามญ (3,600 x 100) 360,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 342,000
บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ
ธ.ค. 31 เดบต ใบส าคญแสดงสทธซอหน (7,000 x 15) 105,000
เครดต สวนเกนทนจากใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดอาย 105,000
บนทกการหมดเขตใชใบส าคญแสดงสทธซอหน
3.2 การออกใบส าคญแสดงสทธซอหนโดยไมถอเปนคาตอบแทน กรณนบรษทไมไดตงใจทจะใหเปนคาตอบแทนผบรหารหรอพนกงานเพยงคนใด
คนหนง จะใหสทธทกคนเทาเทยมกน เพอเปนการจงใจใหผบรหารพนกงานมสวนรวมในบรษท มความจงรกภกดตอบรษท มความรสกเปนเจาของบรษทรวมกน โดยวนทบรษทออกใบส าคญแสดงสทธซอหนจะบนทกบญชเพยงบนทกความจ าไว เมอมการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนจะบนทกบญชเชนเดยวกบการขายหนตามปกตของบรษท การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.10 ดงน
ตวอยาง 7.10 วนท 1 มนาคม 25x1 บรษท วรารจ จ ากด ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกพนกงานทกคน จ านวน 24,000 ใบ โดยในการซอหนสามญ 1 หนตองใชใบส าคญแสดงสทธ 2 ใบ หนสามญมมลคาหนละ 50 บาท ในขณะนนมลคายตธรรมของหนสามญราคาหนละ 80บาท ตอมาวนท 30 กรกฎาคม พนกงานบรษทน าใบส าคญแสดงสทธมาใชซอหนสามญ จ านวน 16,000 ใบ
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 257
การบนทกบญช
25x1
ม.ย. 1 บนทกความจ า : บรษทออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกผ ถอหนเดม
จ านวน 24,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 2 ใบ สามารถซอหนสามญได 1 หน ดงนนใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกทงหมด สามารถซอหนสามญได 12,000 หน
ก.ค. 30 เดบต เงนสด (16,000/2 x 80) 640,000
เครดต ทนหนสามญ (8,000 x 50) 400,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 240,000
บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ
การแปลงสภาพหนทน (Conversion of shares) หากบรษทออกหนบรมสทธชนดแปลงสภาพใหแกผ ถอหน วนทมการแปลงสภาพจากหนบรมสทธเปนหนสามญ บรษทจะตองปดบญชทนห นบรมสทธและสวนเกนมลคาห นบรมสทธ (ถาม) และบนทกหนสามญใหมดวยราคาตามมลคา ถามผลตางดานเครดตจะบนทกเพมบญชสวนเกนทนจากการแปลงสภาพหน แตถามผลตางดานเดบตจะบนทกลดก าไรสะสม การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.11 ดงน
ตวอยาง 7.11 บรษท ศราวฒ จ ากด บรษทจดทะเบยนทนหนสามญ จ านวน 20,000 หน ราคาตามมลคาห นละ 50 บาท และห นบรมสทธชนดแปลงสภาพได 10,000 ห น ห นละ 30 บาท ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มรายการในสวนของผ ถอหน กอนการแปลงสภาพหนทน ดงตอไปน
ทนหนสามญ 15,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 750,000 บาท
ทนหนบรมสทธ 10,000 หน มลคาหนละ 30 บาท 300,000 บาท
สวนเกนมลคาหนสามญ 150,000 บาท
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 50,000 บาท
ก าไรสะสม 90,000 บาท
รวมสวนของผ ถอหน 1,340,000 บาท
หนา 258 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
ตอมาวนท 15 มกราคม 25x2 ผ ถอหนบรมสทธจ านวน 4,000 หน ตองการแปลงสภาพเปนหนสามญ โดยหนบรมสทธ 2 หน แปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน การบนทกบญชจะเปนดงน
25x2
ม.ค. 15 เดบต ทนหนบรมสทธ (4,000 x 30) 120,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (4,000 x 5) 20,000
เครดต ทนหนสามญ (4,000/2 x 50) 100,000
สวนเกนทนจากการแปลงสภาพหน 40,000
บนทกการแปลงสภาพหนบรมสทธเปนหนสามญ
จากตวอยาง 7.11 หากผ ถอหนบรมสทธจ านวน 4,000 หน ตองการแปลงสภาพเปนหนสามญ โดยหนบรมสทธ 1 หน แปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน การบนทกบญชจะเปนดงน
25x2
ม.ค. 15 เดบต ทนหนบรมสทธ (4,000 x 30) 120,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (4,000 x 5) 20,000
ก าไรสะสม 60,000
เครดต ทนหนสามญ (4,000 x 50) 200,000
บนทกการแปลงสภาพหนบรมสทธเปนหนสามญ
การแยกหนและการรวมหน (Stock split – up and Stock split – down)
หากบรษทมความสามารถในการหาก าไรสง หรอไมมการจายเงนปนผลเปนเวลานานท าใหมยอดก าไรสะสมคงเหลอเปนจ านวนมาก อาจสงผลใหมลคายตธรรมของหนบรษทมราคาสงขน เชน บรษทน าหนสามญออกขายในราคาหนละ 50 บาท แตมลคายตธรรมของหนสามญวนนนมราคาหนละ 150 บาท การทมลคายตธรรมของหนบรษทมราคาสงอาจท าใหผลงทนมความสนใจทจะซอหนของบรษท แตเนองจากจ านวนหนมจ ากดและมลคายตธรรมสงไป ผลงทนไมสามารถซอหนของบรษทไดหรอความสามารถในการซอหนลดลง บรษทอาจท าการแยกหนเพอเพมจ านวนหนและลดมลคาหนแตละหนลง สงผลใหมลคายตธรรมของหนลดลง ท าใหผลงทนสามารถซอหนของบรษทได ตวอยางเชน บรษทมหนสามญ 1,000 หน มลคาหนละ 1,000 บาท
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 259
บรษทท าการแยกหน จาก 1 หนเดม เปนหนใหม 5 หน ดงนน หนใหมของบรษท จะมหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 200 บาท
ในทางตรงกนขามหากบรษทมจ านวนหนมากไป ตองการลดจ านวนหนในมอผ ถอหนลงหรอมลคาหนของบรษทต าไป บรษทอาจท าการรวมหนเพอลดจ านวนหนลงและเพอเพมมลคาของหนแตละหนขน ตวอยางเชน บรษทมหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 50 บาท บรษทท า
การรวมหน จาก 5 หนเดม เปน 2 หนใหม ดงนนหนใหมของบรษท จะมหนสามญจ านวน 4,000 หน มลคาหนละ 125 บาท
การแยกหนและการรวมหนจะไมมผลท าใหทนของบรษทเปลยนแปลง แตท าใหจ านวนหนและมลคาหนเปลยนแปลงเทานน วธการปฏบตทางบญชจะไมมการบนทกบญช เพยงแคลงเปนรายการบนทกความจ าเทานน
หนา 260 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
สรป
การเปลยนแปลงสวนของผ ถอหนมหลายกรณดวยกน ไมวาจะเปนการเพมทน การลดทน การซอหนทนคน การออกใบส าคญแสดงสทธซอหน การแปลงสภาพหน การแยกหนและการรวมหน เมอเกดการเปลยนแปลงจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขนหรอลดลง เมอบรษทบนทกการเปลยนแปลงแลวบรษทจะตองแสดงสวนของผ ถอหนในงบการเงนใหถกตองดวย
การเพมทนของบรษทเปนวธการจดหาเงนทนวธหนง หากบรษทตองการขยายกจการหรอตองการปรบปรงโครงสรางเงนทน บรษทจ าเปนตองมเงนทนมาใชในการขยายกจการ สวนการลดทนเกดขนกรณทบรษทมผลขาดทนสะสมและตองการลางผลขาดทนสะสมใหหมดไปหรอทนทมอยเดมมากเกนไป และไมไดน ามาใชประโยชนอยางเตมท
การซอหนคนสามารถกระท าไดในกรณเปนบรษทมหาชนจ ากด ถาเปนบรษทจ ากดไมสามารถซอหนของบรษทตนเองคนได โดยบรษทอาจซอหนคนจากผ ถอหนทออกเสยงไมเหนดวยกบมตทประชมผ ถอหนซงไดแกไขขอบงคบของบรษทเกยวกบสทธในการออกเสยงลงคะแนนและสทธในการรบเงนปนผล ซงผ ถอหนเหนวาไมไดรบความเปนธรรม หรอบรษทอาจซอหนคนเพอการบรหารทางการเงน เชน ตองการลดขนาดของบรษทใหเลกลง ตองการลดจ านวนหนในมอผถอหนลงเพอเพมก าไรตอหน ตองการเพมมลคายตธรรมของหนบรษทใหสงขน เปนตน
ใบส าคญแสดงสทธซอหนเปนเอกสารทแสดงสทธพเศษทจะซอหนทนทบรษทออกใหม ผถอเอกสารดงกลาวมสทธซอห นทนไดในราคาทก าหนดและภายในระยะเวลาทก าหนด โดยใบส าคญแสดงสทธซอห นจะเปนรายการหนงทแสดงอยในสวนของผ ถอห นในงบแสดงฐานะการเงนของบรษทมหาชนจ ากด การออกใบส าคญแสดงสทธซอหนอาจจะเปนสทธในการซอหนสามญหรอซอหนบรมสทธของบรษททจะออกเพอระดมเงนทนเพมในอนาคต
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 261
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษทจดทะเบยนทนหนสามญ จ านวน 30,000 หน ราคาตามมลคาหนละ 50 บาท น าออกขายทงหมดในราคาหนละ 70 บาท ตามมตทประชมผ ถอหนตกลงใหบรษทท าการลดทนของบรษทลง โดยลดราคาตามมลคาหนเหลอหนละ 20 บาท
ใหท า
1. บนทกรายการลดทนของบรษท
2. แสดงสวนของผ ถอหนภายหลงการลดทน
ขอ 2. บรษท อภชต จ ากด น าหนสามญออกขายเมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 130 บาท และน าหนบรมสทธ7% ออกขาย 4,000 หน มลคาหนละ 60 บาท ขายในราคาหนละ 75 บาท สนงวดบรษทมบญชก าไรสะสม 65,000 บาท
ตอมาในระหวางป 25x2 ไดซอหนคนมาและขายหนทซอคน ดงน
30 มกราคม บรษทซอหนสามญคน จ านวน 1,500 หน ในราคาหนละ 120 บาท
1 เมษายน บรษทซอหนบรมสทธคน จ านวน 1,000 หน ในราคาหนละ 70 บาท
15 พฤษภาคม บรษทขายหนสามญทซอคน จ านวน 1,000 หน ในราคาหนละ 125 บาท
30 มถนายน บรษทขายหนบรมสทธทซอคน จ านวน 800 หน ในราคาหนละ 80 บาท
ใหท า
1. บนทกการจ าหนายหนในป 25x1
2. บนทกรายการเกยวกบหนทนซอคนในป 25x2 (วธราคาทน) 3. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 30 มถนายน 25x2 (วธราคาทน)
ขอ 3. บรษท ณชาภทร จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญจ านวน30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท น าออกขายในราคาหนละ 115 บาท บรษทมรายการในสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 หลงจากปดบญช ดงตอไปน
หนา 262 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
ทนหนสามญ 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 3,000,000 บาท
สวนเกนมลคาหนสามญ 450,000 บาท
ก าไรสะสม 150,000 บาท
รวมสวนของผ ถอหน 3,600,000 บาท
ในป 25x2 บรษทไดซอหนสามญคนมา โดยก าหนดวาจะขายใหหมดภายในสนป 25x2
หากขายไมหมดบรษทจะยกเลกหนซอคนทงหมด รายการเกยวของกบหนทนซอคนในป 25x2 มดงน
มกราคม 10 บรษทซอหนทนคน 5,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท
มนาคม 15 บรษทซอหนคน 3,000 หน ในราคาหนละ 105 บาท
เมษายน 20 บรษทซอหนคน 2,000 หน ในราคาหนละ 110 บาท
กรกฎาคม 1 บรษทขายหนซอคน 3,500 หน ในราคาหนละ 125 บาท
สงหาคม 25 บรษทขายหนซอคน 1,800 หน ในราคาหนละ 110 บาท
ตลาคม 30 บรษทขายหนซอคน 3,000 หน ในราคาหนละ 90 บาท
ธนวาคม 30 บรษทยกเลกหนซอคนทเหลอทงหมด
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบหนทนซอคนในป 25x2 (วธราคาทนและวธราคาตามลคา) 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 กรกฎาคม 25x2 (วธราคาทนและวธราคาตามลคา) 3. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 (วธราคาทนและวธราคาตามลคา)
ขอ 4. บรษท ศวะพร จ ากด มทนหนสามญออกขายในเดอนมกราคม 25x1 จ านวน 9,000 หน มลคาหนละ 75 บาท ขายในราคาหนละ 90 บาท บรษทไดซอหนคนมาและขายหนทซอคนในระหวางป ดงน
1 กรกฎาคม บรษทซอหนคน จ านวน 2,000 หน ในราคาหนละ 100 บาท
1 สงหาคม บรษทซอหนคน จ านวน 800 หน ในราคาหนละ 70 บาท
5 กนยายน บรษทขายหนทซอคน จ านวน 1,500 หน ในราคาหนละ 95 บาท
30 พฤศจกายน บรษทขายหนทซอคน จ านวน 900 หน ในราคาหนละ 60 บาท
บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 263
ใหท า
1. บนทกรายการเกยวกบหนทนซอคนในป 25x1 (วธราคาตามมลคา) 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 30 พฤศจกายน 25x1 (วธราคาตามมลคา)
ขอ 5. บรษท มนทนา จ ากด มยอดคงเหลอในบญชทเกยวของกบสวนของผ ถอหนกอนมรายการหนสามญซอคนมาปรากฏ ดงน
หนสามญ (ราคาตามมลคาหนละ 50 บาท) 450,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 90,000
ก าไรสะสม 80,000
รายการเกยวกบหนทนซอคนมดงตอไปน
1. บรษทซอหนสามญคนมา 500 หน ในราคาหนละ 60 บาท
2. บรษทซอหนสามญคนมา 400 หน ในราคาหนละ 65 บาท
3. บรษทขายหนสามญทซอคนมา 350 หน ในราคาหนละ 64 บาท
4. บรษทขายหนสามญทซอคนมา 400 หน ในราคาหนละ 61 บาท
5. บรษทยกเลกหนสามญซอคนมาทเหลอทงหมด
ใหท า บนทกรายการคาเกยวกบหนสามญซอคนมาโดยวธราคาทนและวธราคาตามมลคา และ
ใชวธถวเฉลยถวงน าหนกในการค านวณตนทนของหนสามญซอคน
ขอ 6. บรษท รชชานนท จ ากด มทนห นสามญทน าออกขายแลวในวนท 31 ธนวาคม 25x1
จ านวน 50,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท วนท 1 เมษายน 25x2 บรษทจดทะเบยนเพมทนหนสามญจ านวน 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกผ ถอหนเดม 1 ใบตอผ ถอหนสามญ 1 หน โดยในการซอหนสามญ 1 หนตองใชใบส าคญแสดงสทธ 2 ใบ ในขณะนนมลคายตธรรมของหนสามญราคาหนละ 130 บาท
ในระหวางเดอนเมษายน ถง เดอนกนยายน 25x2 ผ ถอหนน าใบส าคญแสดงสทธมาใชซอหนสามญ จ านวน 28,000 ใบ ใบส าคญแสดงสทธทเหลอหมดเขตวนท 30 กนยายน 25x2
ใหท า บนทกรายการเกยวกบใบส าคญแสดงสทธซอหนตงแตวนออกใบส าคญแสดงสทธจนถง
วนทสทธหมดเขต
หนา 264 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน
ขอ 7. บรษท ปวรรจ จ ากด ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนในวนท 1 มกราคม 25x1 เพอเปนคาตอบแทนใหแกพนกงานดเดน 5 คน จ านวน 15,000 ใบ การซอห นสามญ 1 ห น ตองใชใบส าคญแสดงสทธ 4 ใบ โดยมเงอนไขวาพนกงานทง 5 คน ตองปฏบตงานเปนตวอยางพนกงานคนอนตลอดชวงระยะเวลา 3 ป ปตอไปจงจะสามารถใชใบส าคญแสดงสทธซอหนได หนสามญมราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ราคาห นสามญทใชสทธซอหนละ 80 บาท มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธวนนเทากบ 15 บาท
ตอมาวนท 1 มถนายน 25x4 พนกงานดเดนทง 5 คน น าใบส าคญแสดงสทธมาซอหน 80% ของใบแสดงสทธซอหนทออกใหพนกงาน โดยการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดเขตสนป 25x4
ใหท า บนทกรายการเกยวกบใบส าคญแสดงสทธซอหนตงแตวนออกใบส าคญแสดงสทธจนถง
วนทสทธหมดเขต
ขอ 8. บรษท ทศนา จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวยหนสามญ จ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ10% จ านวน 3,000 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยมรายการทเกยวของกบหนทนในระหวางป 25x1 ดงน
1 มกราคม น าหนสามญออกขายจ านวน 3,500 หน ในราคาหนละ 130 บาท 1 มนาคม น าห นบรมสทธออกขายทงหมดในราคาห นละ 150 บาท ควบกบ
ใบส าคญแสดงสทธจ านวน 1,500 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธ 1 ใบสามารถซอห นสามญได 1 ห น ในราคาห นละ 50 บาท ในวนนห นบรมสทธมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท และไมทราบมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน
1-30 มถนายน ผ ถอหนน าใบส าคญแสดงสทธซอหนจ านวน 1,200 ใบ มาซอหนสามญ
30 ธนวาคม หมดเขตการใชใบส าคญแสดงสทธซอหน
ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
การประกอบธรกจมวตถประสงคหลกคอก าไรสงสด เมอสนรอบระยะเวลาบญช ธรกจจะปดบญชหาผลการด าเนนงานประจ าปเพอใหทราบผลก าไรขาดทนและน ามาแบงปนกน ธรกจทจดตงในรปแบบของบรษทนนจะมบญชก าไรสะสม ซงเปนผลมาจากการสะสมผลก าไรหรอการขาดทนทกจการไดมาจากการประกอบธรกจในแตละงวดบญชตงแตเรมจดตงกจการจนถงปจจบน และจะท าการจดสรรก าไร โดยค านวณหาก าไรตอหนเพอน าไปจายเงนปนผลใหกบผ ถอหนหรอน าเงนปนผลไปจดสรรไวเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง
ก ำไรสะสม (Retained earnings) เมอสนรอบระยะเวลาบญชหลงจากทราบผลการด าเนนงานแลว บรษทจะปดบญชก าไรขาดทนประจ างวดเขาบญชก าไรสะสม แลวจงจะพจารณาจดสรรก าไรสะสมตามมตทประชมของคณะกรรมการบรษท
1. ควำมหมำยของก ำไรสะสม
ดษฎ สงวนชาตและคณะ (2554 : 221) ไดใหความหมายไววา ก าไรสะสม หมายถง ก าไรของบรษททยงไมแบงปนใหผ ถอหน และยงสะสมไวในกจการ
ธาร หรญรศม (2553 : 190) ไดใหความหมายไววา ก าไรสะสม หมายถง ก าไรสทธทเกดจากการด าเนนงานหกดวยเงนปนผลของปกอน ๆ สะสมไว หรอบางครงเกดการขาดทนกน ามาหกออกจากก าไรสะสม
นจร พเชฐกล (2556 : 455) ไดใหความหมายไววา ก าไรสะสม หมายถง ก าไรทกจการยงไมไดแบงใหกบผ ถอหนและสะสมไวในกจการตงแตเรมตงกจการจนถงปจจบน
จากความหมายขางตนจงกลาวไดวา ก าไรสะสม คอ ก าไรทงหมดของบรษททยงไมไดจดสรรหรอยงไมไดแบงใหกบผ ถอหนมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขน หากเปนขาดทนสะสมจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนลดลง โดยปกตก าไรสะสมของบรษทสามารถแบงไดเปน 2 สวน ดงน
หนำ 266 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
1.1 ก ำไรสะสมทจดสรรแลว (Appropriated retained earnings) ก าไรสะสมทจดสรรแลว คอ ก าไรสะสมทกนไวเพอวตถประสงคใดวตถประสงค
หนงโดยเฉพาะ เพอปองกนไมใหบรษทน าไปจายเงนปนผลหรอเพอเปนหลกประกนตอเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต เชน ก าไรสะสมจดสรรเพอช าระหนระยะยาว ก าไรสะสมจดสรรเพอขยายโรงงานแหงใหม เปนตน
1.2 ก ำไรสะสมทยงไมไดจดสรร (Unappropriate retained earnings) ก าไรสะสมทยงไมจดสรร คอ ก าไรสะสมทเหลอหลงจากหกก าไรสะสมทจดสรร
แลว ซงบรษทสามารถน าก าไรสะสมทยงไมจดสรรนไปจายเงนปนผลไดอก
2. กำรจดสรรก ำไรสะสมและกำรบนทกบญช
บรษทจะจดสรรก าไรสะสมโดยพจารณาจายเงนปนผลและโอนบางสวนของก าไรสะสมเปนเงนส ารองประเภทตาง ๆ จดประสงคของการจดสรรก าไรสะสมกเพอแสดงวาก าไรสะสมทจดสรรเปนเงนส ารองตาง ๆ จะน ามาจายปนผลไมได ซงการจายเงนปนผลจะมผลท าใหก าไรสะสมลดลง สวนการตงเงนส ารองตาง ๆ ไมไดท าใหก าไรสะสมลดลง เพราะการตงเงนส ารองเปนเพยงการโอนก าไรสะสมจ านวนหนงไปเปนเงนส ารอง โดยยงคงแสดงเปนบญชส ารองตาง ๆ ภายใตหวขอสวนของผ ถอหนเชนเดม
ดงนนการจดสรรก าไรสะสมจงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ การจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารองตาง ๆ และการจดสรรก าไรสะสมเปนเงนปนผล
2.1 กำรจดสรรก ำไรสะสมเปนเงนส ำรอง บรษทอาจท าการจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารองไวเพอใชในวตถประสงคตาง ๆ ซงการตงเงนส ารองไมมผลท าใหสวนของผ ถอหนเปลยนแปลง โดยเงนส ารองจะแสดงในสวนของผ ถอหนภายใตหวขอก าไรสะสมทจดสรรแลว การจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารอง ไดแก 2.1.1 กำรตงเงนส ำรองตำมกฎหมำย (Legal reserve) ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1202 ไดก าหนดไววา เมอบรษทจ ากดมก าไรและจะจายปนผลใหกบผ ถอหน บรษทจะตองตงเงนส ารองตามกฎหมายอยางนอย 5% ของก าไรสทธประจ าป จนกวาเงนส ารองตามกฎหมายนนจะมจ านวนเทากบ 1 ใน 10 ของทนจดทะเบยนหรอมากกวานนและแตจะก าหนดไวในขอบงคบของบรษท สวนกรณบรษทมหาชนจ ากดจะตองตงส ารองตามกฎหมายทกปทบรษทมก าไร การบนทกบญชจะเปนดงน
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 267
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต เงนส ารองตามกฎหมาย xx
2.1.2 กำรตงเงนส ำรองตำมขอสญญำ (Contractual reserve) เมอบรษทมสญญาหนสนระยะยาวเกดขนและมขอตกลงจะตองจดสรรก าไรสะสมไวเพอช าระหนในอนาคต บรษทจะตองตงเงนส ารองตามขอสญญาขนมาเพอท าใหผ เปนเจาหนมนใจวาบรษทจะสามารถจายช าระหนไดเมอครบก าหนด เชน เงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว เงนส ารองเพอไถถอนหนก เปนตน การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต เงนส ารองตามขอสญญา (ชอเงนส ารอง) xx
2.1.3 กำรตงเงนส ำรองตำมนโยบำยของบรษท (Policies reserve) บรษทอาจมนโยบายในการตงเงนส ารองไว จงตองมการจดสรรก าไรเปนเงนส ารองตามนโยบายนน เชน เงนส ารองเพอขยายกจการ เงนส ารองเพอชดเชยคาเสยหายจากคดความ เงนส ารองเพอรองรบผลขาดทนในอนาคต เงนส ารองทวไป เปนตน การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต เงนส ารองตามนโยบายบรษท (ชอเงนส ารอง) xx
ส าหรบเงนส ารองตาง ๆ ทบรษทตงไว หากบรษทไมตองการตงส ารองไวอกตอไป บรษทตองท าการกลบรายการเงนส ารองตาง ๆ เขาบญชก าไรสะสมตามเดม การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต เงนส ารองตาง ๆ (ชอเงนส ารอง) xx
เครดต ก าไรสะสม xx
การจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารองตาง ๆ และการบนทกบญช สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.1 ดงน
หนำ 268 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ตวอยำง 8.1 บรษท เพชรลดา จ ากด มก าไรประจ าป 25x1 จ านวน 180,000 บาท บรษทมนโยบายจดสรรก าไรโดย ตงเงนส ารองตามกฎหมาย 5% ตงเงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว
50,000 บาท และตงเงนส ารองทวไป 10,000 บาท การบนทกบญชเปนดงน
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 180,000
เครดต ก าไรสะสม 180,000
บนทกปดบญชก าไรขาดทนไปบญชก าไรสะสม
เดบต ก าไรสะสม 69,000
เครดต เงนส ารองตามกฎหมาย 9,000
เงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว 50,000
เงนส ารองทวไป 10,000
บนทกการจดสรรก าไรเปนเงนส ารองตาง ๆ
2.2 กำรจดสรรก ำไรสะสมเปนเงนปนผล
ตามประมาลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1200 ไดก าหนดไววา การจายเงนปนผลนนตองคดตามสวนจ านวนซงผ ถอหนไดสงเงนแลวในหนหนง ๆ
นจร พเชฐกล (2556 : 461) ไดกลาวไววา เงนปนผล คอ เงนสวนแบงก าไรทบรษทปนหรอจายใหแกผ ถอหน
ดงนนเงนปนผล คอ การแบงผลก าไรของบรษทใหกบผ ถอห นตามสวนของจ านวนหนซงแตละคนถออย จะมผลท าใหก าไรสะสมลดลง การจายเงนปนผลนนจะบนทกบญชวนประกาศจายเงนปนผลและวนทจายเงนปนผล โดยการจายเงนปนผลนนบรษทสามารถจายไดหลายรปแบบ ไดแก การจายปนผลเปนเงนสด การปนผลเปนหนสามญ และ การจายปนผลเปนสนทรพยอน
2.2.1 กำรจำยปนผลเปนเงนสด (Cash dividends)
บรษทสวนใหญจะนยมจายปนผลเปนเงนสด ซงจะก าหนดเปนอตราตอ
หนหรอก าหนดเปนอตรารอยละของมลคาหนทน าออกจ าหนาย การบนทกบญชจะเปนดงน
2.2.1.1 วนประกำศจำยเงนปนผล บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต เงนปนผลคางจาย xx
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 269
2.2.1.2 วนจำยเงนปนผล บนทกบญชโดย
เดบต เงนปนผลคางจาย xx
เครดต เงนสด xx
การบนทกบญชการจายปนผลเปนเงนสด ตงแตวนประกาศจาย ถง วนจายเงนปนผล สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.2 ดงน
ตวอยำง 8.2 บรษท หทยรตน จ ากด ประกาศจายเงนปนผลใหผ ถอหนสามญ 5,000 หนในอตราหนละ 5 บาท และประกาศจายเงนปนผลใหผ ถอหนบรมสทธในอตรา 10% ของมลคาหนบรมสทธทงหมด 300,000 บาท ในวนท 15 มกราคม 25x1 โดยบรษทจะจายเงนปนผลนในวนท 15 กมภาพนธ 25x1 การบนทกบญชจะเปนดงน
25x1
ม.ค. 15 เดบต ก าไรสะสม 55,000
เครดต เงนปนผลหนสามญคางจาย 25,000
เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 30,000
บนทกการประกาศจายเงนปนผล
ก.พ. 15 เดบต เงนปนผลหนสามญคางจาย 25,000
เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 30,000
เครดต เงนสด 55,000
บนทกการจายเงนปนผลเปนเงนสด
2.2.2 กำรจำยปนผลเปนหนสำมญ (Stock dividends)
บรษทอาจท าการจายปนผลเปนห นสามญหากไมมเงนสดเพยงพอทจะจายเงนปนผล ซงบรษทอาจจะจายปนผลเปนหนสามญจากหนทยงไมน าออกขายหรอหนทจดทะเบยนเพมเตม โดยการจายปนผลเปนหนสามญจะบนทกดวยราคาตามมลคาหน การบนทกบญชจะเปนดงน
หนำ 270 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
2.2.2.1 วนประกำศจำยปนผลเปนหนสำมญ บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต หนสามญปนผลคางจาย xx
สวนเกนมลคาหนสามญ (ถาม) xx
2.2.2.2 วนจำยหนปนผล บนทกบญชโดย
เดบต หนสามญปนผลคางจาย xx
เครดต ทนหนสามญ xx
บญชหนสามญปนผลคางจายไมถอเปนหนสนเพราะบรษทไมตองจายช าระ แตจะแสดงเปนสวนหนงของสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน
การบนทกบญชการจายปนผลเปนหนสามญ ตงแตวนประกาศจาย ถง วนจายหนปนผล สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.3 ดงน
ตวอยำง 8.3 บรษท สองแสง จ ากด จดทะเบยนทนหนสามญ 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาทน าออกจ าหนายและเรยกช าระแลว 5,000 หน วนท 1 เมษายน 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนหนสามญ 20% ในวนนหนสามญมราคาตลาดหนละ 120 บาท โดยบรษทจะจายปนผลนในวนท 10 มถนายน 25x1 การบนทกบญชจะเปนดงน
25x1
ม.ค. 15 เดบต ก าไรสะสม (5000x20%x120) 120,000
เครดต หนสามญปนผลคางจาย 100,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 20,000
บนทกการประกาศจายปนผลเปนหนสามญ
ม.ย. 10 เดบต หนสามญปนผลคางจาย 100,000
เครดต ทนหนสามญ 100,000
บนทกการจายปนผลเปนหนสามญ
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 271
2.2.3 กำรจำยเงนปนผลเปนสนทรพยอน (Property dividends)
บรษทอาจท าการจายปนผลเปนสนทรพยอนทไมใชเงนสด ซงจะตองบนทกสนทรพย ทใชจายปนผลดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพยนน และตองรบรก าไรขาดทนจากผลตางระหวางราคาตามบญชกบราคาตลาดหรอมลคายตธรรม กอนทจะบนทกหนปนผล การบนทกบญชจะเปนดงน
2.2.3.1 วนประกำศจำยปนผลเปนสนทรพยอน บนทกบญชโดย
เดบต สนทรพย xx
เครดต ก าไรจากการตราคาสนทรพย xx
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต สนทรพยปนผลคางจาย xx
2.2.3.2 วนจำยสนทรพยปนผล บนทกบญชโดย
เดบต สนทรพยปนผลคางจาย xx
เครดต สนทรพย xx
การบนทกบญชการจายปนผลเปนสนทรพยอน ตงแตวนประกาศจาย ถง วนจายปนผลเปนสนทรพย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.4 ดงน
ตวอยำง 8.4 บรษท อนพนธ จ ากด ประกาศจายปนผลในวนท 1 มถนายน 25x1 เปนเงนลงทนระยะสน ซงมราคาตามบญช 35,000 บาท แตมมลคายตธรรมวนนเทากบ 42,000 บาท โดยบรษทจะจายปนผลนในวนท 30 มถนายน 25x1 การบนทกบญชจะเปนดงน
25x1
ม.ย. 1 เดบต เงนลงทนระยะสน 7,000
เครดต ก าไรจากการตราคาเงนลงทน 7,000
บนทกการตราคาเงนลงทนเพมขน
เดบต ก าไรสะสม 42,000
เครดต เงนลงทนปนผลคางจาย 42,000
บนทกการประกาศจายปนผลเปนเงนลงทนระยะสน
หนำ 272 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
25x1
ม.ย. 30 เดบต เงนลงทนปนผลคางจาย 42,000
เครดต เงนลงทนระยะสน 42,000
บนทกการจายปนผลเปนเงนลงทนระยะสน
2.3 กำรแสดงกำรจดสรรก ำไรสะสมในงบกำรเงน
บรษทจะตองแสดงรายการจดสรรก าไรสะสมในงบการเงนของบรษท โดยก าไรสะสมทจดสรรเปนเงนปนผลหากยงไมจายจะตองแสดงเปนหนสนหมนเวยน และก าไรสะสมทจดสรรเปนเงนส ารองตาง ๆ จะแสดงในสวนของผ ถอหนจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขน โดยจะแสดงรายการก าไรสะสมในสวนของผ ถอหนจะแยกเปนก าไรสะสมทจดสรรแลว และก าไรสะสมทยงไมจดสรร สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.5 ดงน
ตวอยำง 8.5 บรษท อนสรณ จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวย หนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และจดทะเบยนหนบรมสทธ 7% 5,000 หน มลคาหนละ 150 บาท บรษทน าหนสามญออกจ าหนาย 8,000 หน ในราคาหนละ 130 บาท และน าหนบรมสทธออกจ าหนายทงหมดในราคาหนละ 175 บาท
วนท 31 ธนวาคม 25x1 บรษทมก าไรสทธประจ าป 250,000 บาท มนโยบายจดสรรก าไรโดย เสนอจายเงนปนผลใหหนบรมสทธในอตรา 7% เสนอจายเงนปนผลใหผ ถอหนสามญ ในอตราหนละ 10 บาท ตงส ารองตามกฎหมาย 5% ของก าไรสทธ และตงส ารองเพอขยายกจการ 30,000 บาท
กำรบนทกบญช 25x1
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 250,000
เครดต ก าไรสะสม 250,000
บนทกปดบญชก าไรขาดทนไปบญชก าไรสะสม
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 273
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ก าไรสะสม 175,000
เครดต เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 52,500
เงนปนผลหนสามญคางจาย 80,000
เงนส ารองตามกฎหมาย 12,500
เงนส ารองเพอขยายกจการ 30,000
บนทกการจดสรรก าไร
การแสดงรายการจดสรรก าไรในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(บางสวน) จะเปนดงน
บรษท อนสรณ จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน
เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 52,500
เงนปนผลหนสามญคางจาย 80,000
รวมหนสน 132,500
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
หนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000
หนบรมสทธ 7% 5,000 หน มลคาหนละ 150 บาท 750,000 1,750,000
ทนทออกและเรยกช าระ
หนสามญ 8,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 800,000
หนบรมสทธ 7% 5,000 หน มลคาหนละ 150 บาท 750,000 1,550,000
หนำ 274 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
สวนของผถอหน (ตอ) สวนเกนมลคาหน
สวนเกนมลคาหนสามญ 240,000
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 125,000 365,000
ก าไรสะสม
จดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย 12,500
เงนส ารองเพอขยายกจการ 30,000 42,500
ยงไมจดสรร 75,000 117,500
รวมสวนของผ ถอหน 2,032,500
รวมหนสนและสวนของผ ถอหน 2,165,000
ก ำไรตอหน (Earnings per share) ก าไรตอห นเปนรายการทผ ถอห นของกจการใหความสนใจมากเพราะจะท าใหทราบผลตอบแทนตอหนทถออย และยงใชประเมนความสามารถในการบรหารงานและความสามารถในการท าก าไรในแตละรอบระยะเวลาด าเนนงานของบรษท ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 33 (ปรบปรง 2557) เรอง ก าไรตอหน ไดใหบรษทเปดเผยขอมลก าไรตอหนในงบก าไรขาดทน ซงก าไรตอหนนนจะค านวณเฉพาะก าไรตอหนสามญเทานน ไมมการค านวณก าไรตอหนบรมสทธ โดยก าไรตอหนมความหมายและวธการค านวณ ดงน
1. ควำมหมำยของก ำไรตอหน
ก าไรตอหน หมายถง จ านวนก าไรสทธตอหนสามญหนงหนทจะไดรบในงวดบญชนน ซงก าไรตอหนถอเปนผลตอบแทนของหนสามญเทานนจะไมมการค านวณก าไรตอหนบรมสทธ ก าไรตอหนเปนขอมลทผ ถอหนและนกลงทนใชวดความสามารถในการหาก าไรของบรษทและประเมนความสามารถในการบรหารงานของคณะกรรมการบรษท
2. กำรค ำนวณก ำไรตอหน ก าไรตอหนของผ ถอหนสามญจะมการค านวณก าไรตอหนขนพนฐานขนพนฐานและการค านวณก าไรตอหนปรบลด ซงตองดทโครงสรางเงนทนของบรษทวาบรษทมโครงสรางของ
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 275
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญ
เงนทนอยางไร มผลตอจ านวนหนสามญหรอไม โดยโครงสรางเงนทนของบรษทนนจะแบงเปน ดงตอไปน
2.1 โครงสรำงทนแบบงำย (Simple capital structure) คอ บรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว ไมมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญได บรษทจะค านวณก าไรตอหนโดยค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน (Basic earnings per share)
2.2 โครงสรำงทนแบบซบซอน (Complex capital structure) คอ บรษทมหนสามญและมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญได ซงจะมผลท าใหจ านวนหนสามญเพมขน ก าไรตอหนพนฐานจะลดลง ดงนนการค านวณก าไรตอหนบรษทตองค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและก าไรตอหนปรบลด (Diluted earnings per share)
กำรค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน
ก าไรตอหนขนพนฐาน คอ ก าไรทผ ถอหนสามญจะไดรบตอหนงหน โดยหนสามญนนไมมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญไดอก โดยการค านวณก าไรตอหนขนพนฐานตองพจารณาถงก าไรทน ามาใชในการค านวณและจ านวนหนสามญทน ามาใชในการค านวณก าไรตอหนดวย
1. ก ำไรทใชค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน ค านวณจากก าไรสทธประจ างวดกบจ านวนหน
สามญทผ ถอหนถออย ดงน
1.1 กรณมหนสำมญชนดเดยว
หากบรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว สามารถค านวณก าไรตอหนไดดงน
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน กรณมหนสามญเพยงชนดเดยว สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.6 ดงน
หนำ 276 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญ
ก าไรสทธประจ างวด – เงนปนผลหนบรมสทธ
จ านวนหนสามญ
ตวอยำง 8.6 บรษท ทรพยทว จ ากด มก าไรสทธประจ าป 25x1 จ านวน 350,000 บาท และมจ านวนหนสามญทออกจ าหนายทงหมด 10,000 หน การค านวณก าไรตอหนจะเปนดงน
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
= 10,000
350,000
= 35 บาท
1.2 กรณมหนสำมญและหนบรมสทธ
หากบรษทมห นบรมสทธดวยและเปนห นบรมสทธชนดสะสม ไมวาบรษทจะประกาศจายเงนปนผลหรอไม การค านวณก าไรตอหนตองน าเงนปนผลของหนบรมสทธไปหกจากก าไรสทธกอน แตถาเปนหนบรมสทธชนดไมสะสมจะน าเงนปนผลหนบรมสทธไปหกออกจากก าไรสทธกตอเมอบรษทมการประกาศจายเงนปนผล ถาไมมการประกาศจายเงนปนผลจะไมน าเงนปนผลไปหกออกจากก าไรสทธ สามารถค านวณไดจากสตรดงน
หากบรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว สามารถค านวณก าไรตอหนไดดงน
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน กรณมหนสามญและหนบรมสทธ สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.7 ดงน
ตวอยำง 8.7 บรษท หรรษา จ ากด มก าไรสทธประจ าป 900,000 บาท และสวนของผ ถอหนประกอบดวย หนสามญ 50,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธชนดสะสม 12% จ านวน 20,000 หน หนละ 100 บาท
การค านวณก าไรตอหนทงกรณบรษทมการประกาศจายเงนปนผลหนบรมสทธหรอไมมการประกาศจายเงนปนผลหนบรมสทธ จะค านวณเหมอนกนดงน
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 277
ก าไรสทธประจ างวด – เงนปนผลหนบรมสทธ
จ านวนหนสามญ
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญ
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
= 50,000
240,000 - 900,000
= 13.20 บาท
จากตวอยาง 8.7 หากห นบรมสทธเปนห นบรมสทธชนดไมสะสม ถาบรษทประกาศจายเงนปนผล การค านวณก าไรตอหนจะเปนเชนเดยวกบการค านวณขางตน แตหากบรษทไมประกาศจายเงนปนผล การค านวณก าไรตอหนจะเปนดงน
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
= 50,000
90,000
= 18 บาท
2. จ ำนวนหนทใชค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน หากบรษทมการออกหนเพยงครงเดยวตลอดปกใชจ านวนหนสามญทออกจ าหนายนนในการค านวณก าไรตอหน แตหากบรษทมการออกหนเพมระหวางป มการซอหนคน มการจายหนปนผล มการแตกหน หรอมการรวมหน บรษทควรใชจ านวนหนถวเฉลยเปนเกณฑในการค านวณก าไรตอหน ดงน
2.1 กรณมกำรออกหนเพมหรอซอหนคน
หากบรษทมการออกหนเพมระหวางป หรอมการซอหนคนมา ท าใหสภาพหนแต
ละหนไมเหมอนกนตลอดป การค านวณก าไรตอหนจะใชจ านวนหนสามญถวเฉลยตามระยะเวลาทออกหนหรอซอคนหน สามารถค านวณไดจากสตรดงน
หนำ 278 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญถวเฉลย
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญถวเฉลย
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
จ านวนหนสามญถวเฉลย = จ านวนหน x จ านวนปรบปรงหน (ถาม) x สดสวนเวลา 1 ป
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและจ านวนหนสามญถวเฉลย กรณมการออกหนเพมหรอซอหนคน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.8 ดงน
ตวอยำง 8.8 บรษท กานดา จ ากด ออกหนสามญ ในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 50,000 หน ตอมาวนท 1 มถนายน 25x1 บรษทไดพจารณาออกหนสามญเพมอก 30,000 หน และวนท 30 กนยายน บรษทซอห นสามญคนมาจ านวน 20,000 ห น สนปมก าไรสทธจ านวน 500,000 บาท
กำรค ำนวณจ ำนวนหนสำมญถวเฉลย
จ านวนหน สดสวนเวลา 1 ป จ านวนหนสามญถวเฉลย
1 มกราคม 25x1 ออกหนสามญ 50,000 12/12 50,000
1 มถนายน 25x1 ออกหนเพม 30,000 7/12 17,500
30 กนยายน 25x1 ซอหนคน (20,000) 3/12 (5,000) 62,500
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
= 62,500
500,000
= 8 บาท
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 279
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญถวเฉลย
2.2 กรณมกำรจำยหนปนผล กำรแยกหน หรอกำรรวมหน
หากบรษทมการจายหนปนผล การแยกหนหรอการรวมหนในระหวางป บรษทจะไมไดรบหรอจายสงตอบแทนใดในการเพมจ านวนห นหรอลดจ านวนห น บรษทตองท าการปรบปรงจ านวนหนเดมตามสดสวนทมการจายหนปนผล แยกหนหรอรวมหน เพอหาจ านวนหนถวเฉลย หากมการจายหนปนผลหรอการแยกหนจะสงผลใหจ านวนหนสามญเพมขน แตถามการรวมห นจะสงผลใหจ านวนห นสามญลดลง การค านวณจ านวนห นถวเฉลยจะค านวณโดยน าจ านวนหนเดมทถออยคณจ านวนปรบปรงหนทมการจายหนปนผล การแยกหนหรอการรวมหนและคณสดสวนเวลา
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและจ านวนหนสามญถวเฉลย กรณมการจายหนปนผล การแยกห น หรอการรวมหน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.9 และตวอยาง 8.10 ดงน
ตวอยำง 8.9 บรษท สภาลย จ ากดออกหนสามญ เมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 30,000 หน ตอมาวนท 1 มถนายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 15,000 หน และวนท 1 ธนวาคม 25x1 บรษทจายหนปนผล 20% (5 หนเดม ตอ 1 หนใหม) สนปบรษทมก าไรสทธ 300,000 บาท
กำรค ำนวณจ ำนวนหนสำมญถวเฉลย
จ านวนหน จ านวนปรบปรงหน สดสวนเวลา จ านวนหนถวเฉลย
1 มกราคม 25x1 ออกหนสามญ 30,000 1.2 12/12 36,000
1 มถนายน 25x1 ออกหนเพม 15,000 1.2 7/12 10,500
46,500
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
=
46,500
300,000
= 6.45 บาท
หนำ 280 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญถวเฉลย
ตวอยำง 8.10 บรษท การะเกด จ ากด ออกหนสามญ 20,000 หน เมอวนท 1 มกราคม 25x1 สนปมก าไรสทธ 430,000 บาท การเปลยนแปลงหนสามญในป 25x1 มดงน
1 เมษายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 5,000 หน
1 มถนายน 25x1 บรษทมการแยกหนเดม 1 หน เปนหนใหม 3 หน 1 กรกฎาคม 25x1 บรษทจายหนปนผล 20% หรอ 5 หนเดม ตอ 1 หนใหม 1 กนยายน 25x1 บรษทรวมหนในอตรา 2 หนเดม เหลอ 1 หนใหม
1 ธนวาคม 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 3,000 หน
กำรค ำนวณจ ำนวนหนสำมญถวเฉลย
จ านวนหน จ านวนปรบปรงหน สดสวนเวลา จ านวนหนถวเฉลย
1 มกราคม 25x1 ออกหนสามญ 20,000 3 x 1.2 x 0.5 12/12 36,000
1 เมษายน 25x1 ออกหนเพม 5,000 3 x 1.2 x 0.5 9/12 6,750
1 ธนวาคม 25x1 ออกหนเพม 3,000 1/12 250
43,000
ก าไรตอหนขนพนฐาน =
= 43,000
430,000
= 10 บาท
กำรค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด
ก าไรตอหนปรบลด คอ ก าไรทผ ถอหนสามญจะไดรบตอหนงหน โดยหนสามญนนมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญไดอก ซงตราสารทสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญ ไดแก ใบส าคญแสดงสทธในการซอขายหน ตราสารหนหรอตราสารทนทสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญได เชน หนกแปลงสภาพ หนบรมสทธแปลงสภาพ เปนตน
เมอบรษทมการแปลงสภาพตราสารตาง ๆ ไปเปนห นสามญ จะมผลท าใหจ านวนห นสามญเพมขน ก าไรตอหนลดลง บรษทจงตองแสดงรายการก าไรตอหนปรบลด เพมขนมาจากก าไรตอห นขนพนฐาน การค านวณก าไรตอห นปรบลดนน บรษทตองปรบปรงก าไรขาดทน
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 281
ก าไรสทธประจ างวด + เงนปนผลหนบรมสทธ + ดอกเบยจายหนกหลงหกภาษ
จ านวนหนสามญถวเฉลย + จ านวนหนสามญทเพมขนจากการแปลงสภาพ
ประจ าปกบรายการรายไดหรอคาใชจายทและน าตราสารทแปลงสภาพเปนหนสามญไดนนมาค านวณเปนจ านวนหนสามญทใชค านวณก าไรตอหนดวย
1. ก ำไรทใชในกำรค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด
การค านวณก าไรตอหนปรบลด ตองปรบปรงก าไรขาดทนประจ างวดดวยรายไดหรอคาใชจายทเกดขนจากตราสารทสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญ โดยตองน าก าไรสทธประจ างวดสวนทเปนของผ ถอหนสามญปรบดวยดอกเบยจายของหนกแปลงสภาพและเงนปนผลของหนบรมสทธแปลงสภาพ
2. จ ำนวนหนทใชค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด
จ านวนหนสามญทใชในการค านวณก าไรตอหนปรบลด คอจ านวนหนสามญถวเฉลยทใชค านวณก าไรตอหนขนพนฐานบวกดวยจ านวนหนสามญถวเฉลยทบรษทตองออกเพอแปลงสภาพตราสารใหเปนหนสามญ
การค านวณก าไรตอหนปรบลด สามารถแสดงสตรการค านวณไดดงน
ก าไรตอหนปรบลด
=
การค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและก าไรตอหนปรบลด สามารถแสดงไดตามตวอยาง
8.11 ตวอยาง 8.12 และตวอยาง 8.13 ดงน
หนำ 282 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ก าไรสทธประจ างวด
จ านวนหนสามญถวเฉลย
ก าไรสทธประจ างวด + ดอกเบยจายหนกหลงหกภาษ
จ านวนหนสามญถวเฉลย + จ านวนหนสามญทเพมขนจากการแปลงสภาพ
ตวอยำง 8.11 กรณออกหนกแปลงสภำพ
บรษท มสยา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายถวเฉลยจ านวน 10,000 หน วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกจ าหนายหนกแปลงสภาพ 15,000 หน มลคาหนละ 50 บาท บาท อาย 5 ป อตราดอกเบย 5% (อตราภาษ 20%) โดยหนก 5 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน สนงวดบรษทมก าไรสทธ 120,000 บาท
กำรค ำนวณก ำไรตอหนพนฐำนและก ำไรตอหนปรบลด
ก าไรตอหนขนพนฐาน
=
= 10,000
120,000
= 12 บาท
ก าไรตอหนปรบลด
=
= 3,000 10,000
20%)) x (37,500- (37,500 120,000
= 13,000
150,000
= 11.54 บาท
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 283
ก าไรสทธประจ างวด – เงนปนผลหนบรมสทธ
จ านวนหนสามญถวเฉลย
ก าไรสทธประจ างวด + เงนปนผลหนบรมสทธ
จ านวนหนสามญถวเฉลย + จ านวนหนสามญทเพมขนจากการแปลงสภาพ
ตวอยำง 8.12 กรณออกหนบรมสทธแปลงสภำพ
บรษท มนานช จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายถวเฉลย เมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 20,000 หน และวนท 1 เมษายน 25x1 บรษทออกจ าหนายหนบรมสทธแปลงสภาพ 5% (ชนดสะสม) 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท บาท โดยหนบรมสทธ 1 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 3 หน สนงวดบรษทมก าไรสทธ 150,000 บาท
กำรค ำนวณก ำไรตอหนพนฐำนและก ำไรตอหนปรบลด
ก าไรตอหนขนพนฐาน
=
= 20,000
30,000 - 150,000
= 6 บาท
ก าไรตอหนปรบลด
=
= 9/12) x 3 x (6,000 20,000
30,000 150,000
= 13,500 20,000
180,000
= 5.37 บาท
หนำ 284 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
กำรแสดงก ำไรตอหนในงบกำรเงน
เ นองจากก าไรตอห นเ ปนขอมลส าคญ เ พอใหนกลงทนไดทราบขอมลเ กยวกบความสามารถในการหาก าไรของกจการ บรษทตองแสดงก าไรตอหนพนฐานและก าไรตอหนปรบลดในสวนทายของงบก าไรขาดทน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.13 ดงน
ตวอยำง 8.13 จากตวอยาง 8.12 ก าไรตอหนจะแสดงในงบก าไรขาดทนดงน
บรษท มนานช จ ากด
งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบป สนสด 31 ธนวาคม 25x1
(หนวย : บาท) ขายสนคา 900,000
หก ตนทนขาย 540,000
ก าไรขนตน 360,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน 210,000
ก าไรสทธ 150,000
ก าไรตอหนขนพนฐาน 6.00
ก าไรตอหนปรบลด 5.37
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 285
สรป
ก าไรสะสมเปนก าไรทงหมดของบรษททยงไมไดแบงใหกบผ ถอหน สามารถแบงไดเปน 2 สวน คอ (1) ก าไรสะสมทจดสรรแลว โดยจะจดสรรจดสรรเปนเงนส ารองตาง ๆ เชน เงนส ารองตามกฎหมาย เงนส ารองทวไป เปนตน และจดสรรเปนเงนปนผลใหกบผ ถอหน (2) ก าไรสะสมทยงไมไดจดสรร คอก าไรสะสมทเหลอหลงจากจดสรรแลว สามารถน าไปจดสรรเปนผลปนผลใหผถอหนไดอก
ก าไรตอห นเปนจ านวนก าไรสทธตอห นสามญหนงห นทจะไดรบ ก าไรตอห นถอเปนผลตอบแทนของหนสามญเทานน จะไมมการค านวณก าไรตอหนบรมสทธ โดยการค านวณก าไรตอหนตองดโครงสรางเงนทนของบรษท ถาเปนโครงสรางเงนทนแบบงายจะค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน แตถาเปนโครงสรางเงนทนแบบซบซอนการค านวณก าไรตอหนตองค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและก าไรตอหนปรบลดดวย
หนำ 286 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท ตะวนรอน จ ากด ประกาศจายเงนปนผลใหกบผ ถอหน ซงบรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว ภายใตเงอนไขของกรณตางๆ ตอไปน
1. วนท 20 มนาคม 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนเงนสด 150,000 บาท และ
จายปนผลในวนท 30 เมษายน 25x1
2. วนท 20 มนาคม 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนเงนลงทนในเงนกของบรษท รอนแรม จ ากด ซงซอมาในมลคา 150,000 บาท และมราคาตลาดในวนน 165,000 บาท และจายปนผลในวนท 30 เมษายน 25x1
3. วนท 20 มนาคม 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนสนคาซงมมลคา 150,000 บาท ซงมราคาตลาดในวนน 135,000 บาท และจายปนผลในวนท 30 เมษายน 25x1
4. วนท 20 กมภาพนธ 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนหนสามญไมเกน 25% ของทนทมอย โดยจายปนผลเปนหนสามญทงหมด จ านวน 2,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ราคาตลาดหนสามญวนนหนละ 125 บาท
ใหท ำ บนทกรายการจายปนผลในแตละกรณในสมดรายวนทวไป
ขอ 2. บรษท นสรา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายแลว 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และมรายการเกยวกบการจายหนปนผลในป 25x1 ดงน
ม.ค. 20 บรษทประกาศจายหนปนผลในอตรา 10% ของหนเดมทน าออกจ าหนายแลว
ราคาตลาดของหนสามญในวนนหนละ 110 บาท
ก.พ. 20 บรษทออกหนปนผลใหผ ถอหน โดยปนผลเปนหนสามญ 6,000 หน ราคาตลาดของหนสามญในวนนหนละ 120 บาท
ใหท ำ บนทกรายการจายหนปนผลในสมดรายวนทวไป
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 287
ขอ 3. บรษท องดาว จ ากด กอตงบรษทโดย จดทะเบยนทนหนสามญ 15,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และจดทะเบยนหนบรมสทธ 10% 8,000 หน มลคาหนละ 50 บาท ณ วนท 31
ธนวาคม 25x1 มบญชตางคงเหลอในสวนของผ ถอหน ดงตอไปน
ทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000 ทนหนบรมสทธ 10% 8,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 400,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 200,000 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 80,000 ก าไรสะสม (ยงไมจดสรร) 90,000
เงนส ารองตามกฎหมาย 36,000
เงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว 54,000
รวมสวนของผ ถอหน 1,860,000
31 ธนวาคม 25x1 บรษทมก าไรสทธประจ าป 360,000 มนโยบายการจดสรรก าไรดงน
1. เสนอจายเงนสดปนผลใหแกหนสามญหนละ 15 บาท 2. ประกาศจายหนสามญปนผล 10% ของทนทมอย ราคาตลาดของหนสามญหนละ
112 บาท
3. เสนอจายเงนสดปนผลใหแกหนบรมสทธในอตรา 10% 4. ตงส ารองตามกฎหมาย 5% ของก าไรสทธ และส ารองทวไป 50,000 บาท
ใหท ำ 1. บนทกก าไรและการจดสรรก าไรขางตนในสมดรายวนทวไป
2. แสดงหนสนและสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน ณ 31 ธนวาคม 25x1
3. หากบรษทจายปนผลทงหมดในวนท 25 มกราคม 25x2 ใหบนทกการจายปนผล
ขอ 4. บรษท สรพร จ ากด มก าไรประจ าป 25x1 240,000 บาท บรษทมนโยบายจดสรรก าไรโดย ตงเงนส ารองตามกฎหมาย 5% ตงเงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว 90,000 บาท ตงส ารองเพอขยายกจการ 10% และตงส ารองทวไป 25,000 บาท
ใหท ำ บนทกรายการก าไรและการจดสรรก าไรในสมดรายวนทวไป
หนำ 288 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ขอ 5. วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกหนสามญ 100,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาและออกหนบรมสทธชนดสะสม 8% 50,000 หน มลคาหนละ 50 บาท ตอมาวนท 1 มนาคม 25x1 บรษทออกห นสามญเพม 30,000 ห นมลคาห นละ 100 บาท สนปบรษทมก าไรสทธ 480,000 บาท
ใหท ำ ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน
ขอ 6. บรษท ตนกลา จ ากด มสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ดงน หนสามญ (จดทะเบยน 200,000 หน มลคาหนละ 10 บาท
ออกจ าหนายแลว 150,000 หน) 1,500,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 750,000 ก าไรสะสมทจดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย 100,000
เงนส ารองเพอขยายโรงงาน 300,000
ก าไรสะสมทยงไมไดจดสรร 450,000 850,000
รวมสวนของผ ถอหน 3,100,000
บรษทไดท าสญญากอสรางขยายโรงงานเพมเตมตามทบรษทไดจดสรรก าไรสะสมไวแลว ตอมาในวนท 1 ตลาคม 25x2 โรงงานกอสรางเสรจ
บรษทมก าไรสทธส าหรบป 25x2 จ านวน 500,000 บาท คณะกรรมการบรหารมมตใหโอนเงนส ารองเพอขยายโรงงานไปยงก าไรสะสมทไมไดจดสรรและประกาศจายเงนปนผลห นสามญ ในอตราหนละ 2.50 บาท และตงส ารองตามกฎหมาย 5% และส ารองเพอช าระหนระยะยาว 90,000 บาทบรษทจะจายเงนปนผลในวนท 31 มกราคม 25x3
ใหท ำ
1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไปตงแตป 25x2 – 25x3
2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2
บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 289
ขอ 7. วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกหนสามญ 60,000 หน ตอมาวนท 1 มนาคม 25x1
บรษทออกหนสามญเพม 10,000 หน และวนท 1 เมษายน 25x1 บรษทจายหนปนผล 25% ของหนทงหมด สนปบรษทมก าไรสทธ 300,000 บาท
ใหท ำ
1. ค านวณจ านวนหนสามญถวเฉลย
2. ค านวณก าไรตอหน
ขอ 8. วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกหนสามญ 100,000 หน สนปมก าไรสทธ 900,000 บาท การเปลยนแปลงหนสามญในป 25x1 มดงน
1 มนาคม 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 50,000 หน
1 พฤษภาคม 25x1 บรษทจายหนปนผล 20% ของหนทงหมด
1 สงหาคม 25x1 บรษทมการแยกหนเดม 1 หน เปนหนใหม 2 หน 1 กนยายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 20,000 หน
1 ธนวาคม 25x1 บรษทรวมหนในอตรา 4 หนเดม เหลอ 1 หนใหม
ใหท ำ
1. ค านวณจ านวนหนสามญถวเฉลย
2. ค านวณก าไรตอหน
ขอ 9. บรษท วรนทรา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายถวเฉลยจ านวน 70,000 หน วนท 1
มกราคม 25x1 บรษทออกจ าหนายหนกแปลงสภาพ 12,000 หน มลคาหนละ 60 บาท บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย 7% (ภาษเงนได 20%) โดยหนก 3 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน
สนงวดบรษทมก าไรสทธ 350,000 บาท
ใหท ำ 1. ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน
2. ค านวณก าไรตอหนปรบลด
หนำ 290 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน
ขอ 10. บรษท แกวดารา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายจ านวน 30,000 หน วนท 1 เมษายน 25x1 บรษทออกจ าหนายหนบรมสทธแปลงสภาพชนดสะสม 6% 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท บาท (อตราภาษ 20%) โดยหนบรมสทธ 1 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 2 หน สนงวดบรษทมก าไรสทธ 300,000 บาท
ใหท ำ 1. ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน
2. ค านวณก าไรตอหนปรบลด
ขอ 11. บรษท สธดา จ ากด น าหนออกขายเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวยหนสามญ 8,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธแปลงสภาพชนดสะสม 10% 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท (หนบรมสทธ 3 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน) สนปมก าไรสทธ 500,000 บาท
ในระหวางป 25x1 มการเปลยนแปลงหนสามญดงน
1 เมษายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 3,000 หน
1 กรกฎาคม 25x1 บรษทมการแยกหนสามญเดม 1 หน เปนหนใหม 2 หน 1 กนยายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 5,000 หน
1 ตลาคม 25x1 บรษทรวมหนสามญ 4 หนเดม เปน 1 หนใหม
1 ตลาคม 25x1 บรษทจายหนสามญปนผล 10% ของหนทงหมด
ใหท ำ 1. ค านวณจ านวนหนสามญถวเฉลย
2. ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน
3. ค านวณก าไรตอหนปรบลด
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
การด าเนนธรกจอาจจะประสบความส าเรจหรอประสบความลมเหลวไดเสมอ ถาธรกจประสบความส าเรจอาจท าการขยายกจการโดยการเพมทนของกจการขน ในทางตรงกนขามถาธรกจประสบความลมเหลวมผลการขาดทนสะสมและไมสามารถด าเนนธรกจตอไปได ธรกจนนกตองมการปรบปรงภายในกจการเพอลางผลขาดทนสะสมใหหมดไป แตหากธรกจประสบปญหาขาดทนอยางมากและผ ถอหนไมตองการด าเนนธรกจตอไปอาจตองท าการเลกกจการ ซงเมอมการเลกกจการจะตองท าการช าระบญชใหเสรจสน
การปรบปรงภายในกจการ ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 115 ระบไววาบรษทจะ
จายเงนปนผลไมไดหากบรษทยงมยอดขาดทนสะสมอย ซงเมอบรษทด าเนนกจการและมผลขาดทนสะสมตอเนองเปนจ านวนมาก บรษทจะไมสามารถจายเงนปนผลได ผลงทนไมสนทจะลงทนในบรษทตอไป ท าใหบรษทไมมเงนทนมาใชในกจการ ดงนนบรษทจงตองท าการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช
1. การปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสม
การปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมนน บรษทควรท าการปรบปรงราคาสนทรพยใหมจากราคาตามบญชใหเปนราคาตลาดหรอมลคายตธรรม เพอใหบรษทแสดงผลการด าเนนงานทแทจรง การลางขาดทนสะสมหรอการปรบปรงราคาสนทรพยของบรษทอาจท าไดอกวธหนง คอ การเลกบรษทแลวตงบรษทใหมเพอรบโอนสนทรพยของบรษทเดมโดยการออกห นใหเปนการเปลยนเทากบราคาสนทรพยสทธของบรษท แตในทางปฏบตเปนการยงยากเพราะการเลกบรษทเดมและการตงบรษทใหมนนจะตองปฏบตใหเปนไปตามขอบงคบของกฎหมาย ดงนนบรษทจงท าการปรบปรงภายในแทน
การบนทกการปรบปรงราคาสนทรพยนนผลตางจากการปรบปรงจะน าไปลดก าไรสะสมหรอเพมก าไรสะสม สามารถแสดงไดตามตวอยาง 9.1 ดงน
หนา 292 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ตวอยาง 9.1 บรษท วรรณภา จ ากด ตกลงปรบปรงภายในกจการโดยท าการปรบปรงราคาสนทรพยดงน ทดนราคาประเมน 900,000 บาท ราคาตามบญช 750,000 บาท สนคาคงเหลอมมลคาตามบญช 200,000 บาท มลคายตธรรมเทากบ 160,000 บาท ลดราคาอาคารลง 75,000 บาทโดยปรบปรงกบบญชคาเสอมราคาสะสม – อาคาร การบนทกบญชจะเปนดงน
เดบต ทดน 150,000
เครดต สนคาคงเหลอ 40,000
คาเสอมราคาสะสม – อาคาร 75,000
ก าไรสะสม 35,000
บนทกการปรบปรงราคาสนทรพย
2. ขนตอนการลางผลขาดทนสะสม
ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2 ) พ.ศ.2544 มาตรา 119 ก าหนด ใหบรษทมหาชนจ ากดสามารถน าสวนเกนมลคาหน เงนส ารองตามกฎหมายและเงนส ารองอน มาชดเชยผลขาดทนสะสมไดหากมตทประชมผ ถอหนอนมต ดงนนโดยสรปแลวหากบรษทตองการลางผลขาดทนสะสมใหหมดไป สามารถปฏบตตามขนตอนดงน
2.1 ปรงปรงราคาสนทรพยกบบญชก าไรสะสม บนทกบญชโดย
เดบต สนทรพย xx
เครดต ก าไรสะสม xx
บนทกปรบปรงราคาสนทรพยเพมขน หรอ
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต สนทรพย xx
บนทกปรบปรงราคาสนทรพยลดลง
2.2 โอนเงนส ารองอนๆ ไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย
เดบต เงนส ารองอน ๆ xx
เครดต ก าไรสะสม xx
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 293
2.3 โอนเงนส ารองตามกฎหมายไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย
เดบต เงนส ารองตามกฎหมาย xx
เครดต ก าไรสะสม xx
2.4 โอนสวนเกนมลคาหนไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย
เดบต สวนเกนมลคาหน xx
เครดต ก าไรสะสม xx
2.5 การลดทน บรษทจะท าการลดทนลงหากยงมผลขาดทนสะสมเหลออย ซงการลดทนสามารถท าได 2 วธ ดงน
2.5.1 การลดจ านวนหน เชน ลดจ านวนหนจาก 1,000 หน เหลอ 800 หน เปนตน บนทกบญชโดย
เดบต ทนหนสามญ xx
เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดจ านวนหน xx
2.5.2 การลดราคาตามมลคาหน เชน ลดราคาตามมลคาหนจากหนละ 100 บาท เหลอหนละ 75 หน เปนตน บนทกบญชโดย
เดบต ทนหนสามญ xx
เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดจ านวนหน xx
2.6 โอนสวนเกนมลคาหนจากการลดทนไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย
เดบต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน xx
เครดต ก าไรสะสม xx
การบนทกบญชตามขนตอนการลางผลขาดทนสะสม สามารถแสดงไดตามตวอยาง 9.2 ดงน
หนา 294 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ตวอยาง 9.2 บรษท กรองแกว จ ากด จดทะเบยนทนหนสามญ 1,000 หนมลคาหนละ 100 บาท ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มสวนของผ ถอหนดงน
สวนของผถอหน (หนวย : บาท) ทนหนสามญ 1,500 หน หนละ 100 บาท 150,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 10,000 เงนส ารองตามกฎหมาย 15,000 เงนส ารองอนๆ 20,000 ขาดทนสะสม (120,000)
รวมสวนของผ ถอหน 75,000 บรษทตองการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช ซงมรายการบญชท
เกยวของดงน 1. ณ วนน ทดนมราคาตามบญช 120,000 ราคาตลาด 200,000 บาท 2. อาคารมราคาตามบญช 150,000 ราคาตลาด 120,000 บาท
3. ตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10,000 บาท
4. บรษทมมตใหลดราคาตามมลคาหนจากหนละ 100 บาท เปนหนละ 70 บาท
การบนทกบญชปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสม จะเปนดงน 25x1
ธ.ค. 31 เดบต ทดน 80,000
เครดต อาคาร 30,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 10,000
ก าไรสะสม 40,000
บนทกปรบปรงราคาสนทรพย
เดบต เงนส ารองอน ๆ 20,000
เงนส ารองตามกฎหมาย 15,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 10,000
เครดต ก าไรสะสม 45,000
บนทกการโอนเงนส ารองและสวนเกนมลคาหนไปลางผลขาดทนสะสม
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 295
25x1
ธ.ค. 31 เดบต ทนหนสามญ 45,000
เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 45,000
บนทกการลดทน
เดบต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 35,000
เครดต ก าไรสะสม 35,000
บนทกการโอนสวนเกนมลคาหนจากการลดทนไปลางขาดทนสะสม
สวนของผ ถอหนภายหลงการปรบปรงภายในจะแสดงดงน (หนวย : บาท)
สวนของผถอหน
ทนหนสามญ 1,500 หน หนละ 70 บาท 105,000
สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 10,000
รวมสวนของผ ถอหน 115,000
การเลกบรษท
การประกอบธรกจไมวาจะเปนในลกษณะของบรษทจ ากดหรอบรษทมหาชนจ ากดกตามเมอผานไปในชวงระยะเวลาหนงสภาพแวดลอมเศรษฐกจทมการเปลยนแปลง และการแขงขนสงอาจสงผลใหการประกอบการไมสามารถบรรลถงจดมงหมายไดจงมการเลกกจการไป หรอบางครงอาจเกดจากการประกอบขนมาเพอวตถประสงคใดวตถประสงคหนง เมอบรรลแลวกอาจมการเลกกจการไดเชนกน ดงนน การเลกกจการทถกตองจะตองมกระบวนการและขนตอนทโปรงใส ชดเจนและสามารถกระท าไดโดยเปนไปตามกฎหมายและขอบงคบตางๆ ทเกยวของ
1. สาเหตของการเลกบรษทจ ากด
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1226 และ 1227 สามารถสรปสาเหตของการเลกบรษทจ ากด ไดหลายกรณ ดงตอไปน
หนา 296 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
1.1 เลกโดยผลของกฎหมาย ซงเกดจากเหตการณตางๆ คอ
1.1 ถาขอบงคบของบรษทก าหนดเหตทจะเลก เมอเกดเหตนนบรษทตองเลกกจการ
1.2 ถาบรษทตงขนโดยก าหนดระยะเวลาไวและเมอสนสดระยะเวลานนจงเลก
กจการ 1.3 ถาบรษทตงขนเพอท ากจการอยางหนงอยางใด และเมอท ากจการนนเสรจแลวจงเลกกจการ
1.4 ถาบรษทลมละลาย
1.2 เลกโดยความประสงคของผถอหน
1.2.1 ถาผ ถอหนลงมตพเศษใหเลกบรษท การเลกและช าระบญชบรษทจ ากดในกรณททประชมผถอหนมมตพเศษใหเลกบรษท โดยด าเนนการจดประชมใหญผ ถอหน เพอลงมตพเศษใหเลกบรษทดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา 3 ใน 4 ของจ านวนหนทเขาประชม
1.3 เลกโดยค าสงศาล ซงมจากเหต
1.3.1 ถาบรษทกระท าผดในการยนรายงานประชมตงบรษทหรอกระท าผดในการประชมตงบรษท
1.3.2 ถาบรษทไมเรมประกอบการภายใน 1 ป นบแตวนจดทะเบยนหรอหยดท าการถง 1 ป
1.3.3 ถาการด าเนนงานของบรษทมแตผลขาดทนและไมมทางหวงจะฟนตวได
1.3.4 ถาจ านวนผถอหนลดลงจนเหลอไมถง 3 คน
2. สาเหตของการเลกบรษทมหาชนจ ากด
ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 154 และ 155 สามารถสรปสาเหตของการเลกบรษทมหาชนจ ากด ไดหลายกรณ ดงตอไปน
2.1. เมอมเหตใดเหตหนงดงตอไปน ใหด าเนนการเลกบรษท
2.1.1 เมอทประชมถอหนลงมตใหเลกคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของ จ านวนเสยงทงหมดของผ ถอหนซงมาประชมและมสทธออกเสยงลงคะแนน
2.1.2 เมอบรษทลมละลาย
2.1.3 เมอศาลมค าสงใหเลกบรษท
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 297
2.2 เลกโดยค าสงศาล หากผ ถอหนซงมหนนบรวมกนไดไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนหนทขายไดทงหมดจะรองของศาลใหเลกสงบรษทกได เมอเหตใดเหตหนงดงตอไปน
2.2.1 ผ เรมจดตงบรษทฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตเกยวกบการประชม จดตงบรษทหรอการจดท ารายงานการจดตงบรษท หรอคณะกรรมการบรษทฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตเกยวกบการช าระเงนคาหน การโอนกรรมสทธทรพยสนหรอท าเอกสารหลกฐานการใชสทธตางๆ ใหแกบรษทเพอ การช าระคาห น การจดท าบญชรายชอผ ถอหนหรอการจดทะเบยนบรษท
2.2.2 ถาจ านวนผถอหนลดนอยลงจนเหลอไมถง 15 คน
2.2.3 ถาการด าเนนงานของบรษทมแตผลขาดทนและไมมทางหวงจะฟนตวได
3. ขนตอนการเลกบรษท
การเลกบรษทจะมขนตอนในการด าเนนการดงน
3.1 แตงตงผช าระบญชของบรษท หากขอบงคบของบรษทไมไดก าหนดไวเปนอยางอน กรรมการทกคนของบรษทตองเปนผช าระบญช โดยผลของกฎหมาย ถาผช าระบญชมหลายคน ผช าระบญชทกคนตองกระท าการรวมกน เวนแตทประชมใหญหรอศาลจะไดก าหนดอ านาจไวเปนอยางอน ในกรณทบรษทไมไดก าหนดขอบงคบในเรองการตงผช าระบญชไว หากบรษทประสงคจะตงกรรมการบางคน หรอ กรรมการคนใดคนหนง หรอบคคลอนทไมใชกรรมการของบรษทเปนผช าระบญชจะตองใหทประชมใหญผ ถอหนของบรษทมมตตงผช าระบญชหรอก าหนดอ านาจของผช าระบญช
3.2 ผช าระบญชจดท าค าขอและยนจดทะเบยนเลกบรษท ค าขอจดทะเบยนเลกและอ านาจของผช าระบญชของบรษท จะตองลงลายมอชอโดยผช าระบญชซงไดแกกรรมการทลงชอผกพนบรษทตามทจดทะเบยนไวกอนเลก โดยตองด าเนนการภายใน 14 วน นบแตวนทเลกบรษท
3.3 ประกาศโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองท 1 ครง เปนอยางนอย โดยตองด าเนนการภายใน 14 วน นบแตวนทเลกบรษท
3.4 สงค าบอกกลาวเปนจดหมายลงทะเบยนไปรษณยไปยงเจาหน (ถาม) โดยตองด าเนนการภายใน 14 วน นบแตวนทเลกบรษท
3.5 ด าเนนการช าระบญชและขอจดทะเบยนเสรจการช าระบญชบรษท โดยใหยนขอจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงบรษทนนมส านกงานแหงใหญตงอย หรอยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th
หนา 298 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
การช าระบญชของบรษท
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 ก าหนดไววา เมอบรษทจะท าการเลกกจการ บรษทจะยงคงตงอยเพอการช าระบญช
การเลกบรษทกรณอนนอกจากลมละลายตองมการแตงตงผช าระบญช เพอด าเนนการจดทะเบยนเลกบรษทและช าระบญชของบรษทใหเสรจสนไป โดยมการแตงตงผช าระบญช เพอด าเนนการจดทะเบยนเลกบรษททส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย และช าระบญชของบรษทใหเสรจสนไป เชน การรวบรวมทรพยสน ช าระหน ชดใชเงนทดรองและคาใชจายทกรรมการไดออกไปในการด าเนนกจการคาแทนบรษท หากมทรพยสนเหลอใหคนทนและเฉลยเปนก าไรในระหวางผ ถอหน และจดทะเบยนเสรจการช าระบญช เมอไดจดทะเบยนเสรจการช าระบญชแลว
การฟองคดเรยกหนสนทบรษท กรรมการหรอผช าระบญชเปนหนอยนน จะตองท าการฟองภายใน
2 ปนบแตวนเสรจสนการช าระบญช
การแตงตงผช าระบญชของบรษทนน หากขอบงคบของบรษทไมไดก าหนดไวเปนอยางอน
กรรมการทกคนของบรษทตองเปนผช าระบญช โดยผลของกฎหมาย ถาผช าระบญชมหลายคน ผช าระบญชทกคนตองกระท าการรวมกน เวนแตทประชมใหญหรอศาลจะไดก าหนดอ านาจไวเปนอยางอน ในกรณทบรษทไมไดก าหนดขอบงคบในเรองการตงผช าระบญชไว หากบรษทประสงคจะตงกรรมการบางคน หรอ กรรมการคนใดคนหนง หรอบคคลอนทไมใชกรรมการของบรษทเปนผช าระบญชจะตองใหทประชมใหญผ ถอหนของบรษทมมตตงผช าระบญชหรอก าหนดอ านาจของผช าระบญช
1. อ านาจและหนาทของผช าระบญช ผช าระบญชจะมหนาทดงน
1.1 สะสางการงานของบรษทใหเสรจสน
1.2 ประกาศหนงสอพมพ และบอกกลาวเจาหน
1.3 ยนจดทะเบยนเลกบรษทและชอผช าระบญช 1.4 จดท างบแสดงฐานะการเงนและสงใหผสอบบญชตรวจสอบ
1.5 จดประชมผ ถอหนเพออนมตงบแสดงฐานะการเงน
1.6 ยนรายงานการช าระบญชทก 3 เดอน
1.7 ท าการรวบรวมขายสนทรพย ตลอดจนช าระหนสน
1.8 เรยกประชมใหญผ ถอหนเพอเสนอรายงานการช าระบญช
1.9 ยนจดทะเบยนเสรจการช าระบญชภายใน 14 วนนบแตวนททประชมอนมต
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 299
2. อ านาจของผช าระบญช ผช าระบญชจะมอ านาจดงน
2.1 เปนผแกตางในนามของบรษทในคดพพาทตาง ๆ
2.2 ด าเนนกจการของบรษทเทาทจ าเปนเพอการช าระสะสางกจการใหเสรจไปดวยด 2.3 ขายสนทรพยของบรษท
2.4 น าเงนทไดจากการขายสนทรพยไปจายช าระหน 2.5 จายคนทนใหผถอหน
2.6 ท าการอยางอนๆ ตามแตจ าเปนเพอช าระบญชใหเสรจไปดวยด
3. ล าดบขนตอนในการช าระบญช
ตามประมาลกฎหมายแพงและพาณชยไดระบใหผช าระบญชท าการช าระหน
ของบรษทตามล าดบ ดงน 3.1 คาธรรมเนยม เชน คาธรรมเนยมการจดทะเบยนเลกบรษท คาธรรมเนยมศาล 3.2 คาภาระตดพน เชน คาภาษเงนไดคางจาย
3.3 คาใชจายซงจ าเปนตองจายในการช าระบญช
3.4 ช าระหนใหแกเจาหน
3.5 เมอมสนทรพยเหลออยใหคนทนแกผ ถอหน
การบนทกบญชการช าระบญชเลกบรษท
เมอบรษทเลกกจการ ผช าระบญชตองจดท างบแสดงฐานะการเงน ณ วนเลกบร ษท ท าการช าระบญช และจดท ารายงานการช าระบญชเสนอตอทประชมผ ถอหน ซงการบนทกบญชการช าระบญชเลกบรษทจะท าตามขนตอนดงตอไปน
1. การโอนปดสวนของหนบรมสทธไปบญชผถอหนบรมสทธ
สวนของผ ถอหนบรมสทธประกอบดวยทนหนบรมสทธและสวนเกนมลคาหนบรมสทธรวมทงเงนปนผลหนบรมสทธทคางจาย บนทกบญชโดย
เดบต ทนหนบรมสทธ xx
สวนเกนมลคาหนบรมสทธ xx
เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย xx
เครดต ผ ถอหนบรมสทธ xx
หนา 300 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
2. การโอนปดสวนของหนสามญไปบญชผถอหนสามญ
สวนของผ ถอห นสามญประกอบดวยทนห นสามญและสวนเกนมลคาห นสามญ รวมทงเงนปนผลหนสามญคางจาย บนทกบญชโดย
เดบต ทนหนสามญ xx
สวนเกนมลคาหนสามญ xx
เงนปนผลหนสามญคางจาย xx
เครดต ผ ถอหนสามญ xx
3. การโอนปดสวนของหนกไปบญชผถอหนก
บรษททมเงนก ยมระยะยาวจากการออกหนกจะโอนปดบญชหนกและดอกเบยก คางจาย ไปบญชผ ถอหนกบนทกบญชโดย
เดบต ทนหนบรมสทธ xx
ดอกเบยหนก คางจาย xx
เครดต ผ ถอหนก xx
4. การโอนเงนส ารองตาง ๆ ไปบญชก าไรสะสม
บรษทอาจมเงนส ารองตาง ๆ เชน เงนส ารองตามกฎหมาย เงนส ารองเพอขยายกจการ เงนส ารองเพอไถถอนหนก เปนตน จะตองปดบญชส ารองตาง ๆ เหลานไปบญชก าไรสะสม บนทกบญชโดย
เดบต เงนส ารองตาง ๆ xx
เครดต ก าไรสะสม xx
5. การโอนปดบญชสวนเกนมลคาหนกหรอสวนลดมลคาหนกไปบญชขาดบญชขาดทน หรอก าไรในการขายสนทรพย
ถาในวนช าระบญชบรษทยงมบญชสวนเกนมลคาห นก หรอสวนลดมลคาห นกเหลออยเนองจากยงตดขายไมหมด จะตองโอนปดบญชเหลานไปบญชก าไรขาดทนในการขาย
สนทรพย การบนทกบญชจะเปนดงน
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 301
5.1 กรณมบญชสวนลดมลคาหนก บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
เครดต สวนลดมลคาหนก xx
5.2 กรณมบญชสวนเกนมลคาหนก
เดบต สวนเกนมลคาหนก xx
เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
6. การบนทกบญชเมอมการขายสนทรพย
การขายสนทรพย เงนสดทไดรบอาจจะเทากบ มากกวา หรอนอยกวาราคาตามบญชของสนทรพย สานแตกตางระหวางจ านวนทไดรบและราคาตามบญช คอ ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย การบนทกบญชจะเปนดงน
6.1 กรณมก าไรจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
เครดต สนทรพย (ราคาตามบญช) xx
ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
6.2 กรณขาดทนจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต เงนสด xx
ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
เครดต สนทรพย (ชอบญช) xx
7. การบนทกการจายช าระหน
เมอรวบรวมเงนสดไดแลว ผ ช าระบญชจะจายช าระหนสนใหแกบคคลภายนอก หลงจากนนจงจายจายคาช าระบญช บนทกบญชโดย
เดบต หนสน (ชอบญช) xx
เครดต เงนสด xx
หนา 302 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
8. การโอนปดบญชสนทรพยทไมสามารถเปลยนเปนเงนสดได ไปบญชก าไร
ขาดทนในการขายสนทรพย
สนทรพยชนดใดทไมสามารถขายไดกจการจะตองโอนปดเขาบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
เครดต สนทรพย (ชอบญช) xx
9. จายคาช าระบญช คาช าระบญชเปนคาใชจายซงจ าเปนในการช าระบญช และท าใหขาดทนจากการช าระบญชเพมขนจงน าไปเดบตบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
เครดต เงนสด xx
10. การปดบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
เมอขายสนทรพยและช าระหนสนทงหมดแลวจะปดบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพยไปบญชก าไรสะสม การบนทกบญชจะเปนดงน
10.1 กรณมก าไรจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
เครดต ก าไรสะสม xx
10.2 กรณมขาดทนจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx
11. การปดบญชก าไรสะสม
ก าไรสะสมเปนสวนของผ ถอหนสามญ จงปดบญชก าไรสะสมไปบญชผ ถอหนสามญ
การบนทกบญชจะเปนดงน
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 303
11.1 กรณมก าไรสะสม บนทกบญชโดย
เดบต ก าไรสะสม xx
เครดต ผ ถอหนสามญ xx
11.2 กรณมขาดทนสะสม บนทกบญชโดย
เดบต ผ ถอหนสามญ xx
เครดต ก าไรสะสม xx
12. การจายคนทนใหผถอหน
การคนทนนนจะตองคนใหแกผ ถอบรมสทธกอน เงนสดทเหลออยหลงจากคนใหแกผถอหนบรมสทธแลวจะเทากบจ านวนทจะคนใหแกผ ถอหนสามญพอด บนทกบญชโดย
เดบต ผ ถอหนบรมสทธ xx
ผ ถอหนสามญ xx
เครดต เงนสด xx
การบนทกบญชการช าระบญชเลกบรษท และจดท ารายงานเกยวกบการช าระบญช สามารถแสดงไดตามตวอยาง 9.3 ดงน
หนา 304 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ตวอยาง 9.3 บรษท นรากร จ ากด ตกลงเลกกจการตามมตพเศษของผ ถอห น เมอวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงน ซงผช าระบญชท าขนเปนดงน
บรษท นรากร จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสด 58,500
ตวเงนรบ 13,500
ลกหนการคา 90,000
หก คาเผอหนสงสยจะสญ 4,500 85,500
สนคาคงเหลอ 45,000
คาเบยประกนภยจายลวงหนา 4,500 207,000
สนทรพยไมหมนเวยน
ทดน 900,000
อาคาร 180,000
หก คาเสอมราคาสะสม 108,000 72,000
อปกรณส านกงาน 135,000
หก คาเสอมราคาสะสม 81,000 54,000 1,026,000
สนทรพยอน
คาความนยม 39,600
รวมสนทรพย 1,272,600
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 305
หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน
ตวเงนจาย 7,200
เจาหนการคา 20,000
ดอกเบยหนก คางจาย 7,000
ภาษเงนไดคางจาย 6,300
คาไฟฟาคางจาย 4,500 45,000
หนสนไมหมนเวยน
หนก 180,000
บวก สวนเกนมลคาหนก 12,600 192,600
รวมหนสน 237,600
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
หนบรมสทธ12% 200 หน มลคาหนละ 1,800 บาท 360,000
หนสามญ 3,000 หน มลคาหนละ 180 บาท 540,000 900,000
ทนทออกและเรยกช าระแลว
หนบรมสทธ12% 200 หน มลคาหนละ 1,800 บาท 360,000
หนสามญ 3,000 หน มลคาหนละ 180 บาท 540,000 900,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 54,000
ก าไรสะสม
จดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย 36,000
เงนส ารองทวไป 18,000 54,000
ยงไมไดจดสรร 27,000 81,000รวมสวนของผ ถอหน 1,035,000
รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,272,600
หนา 306 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพย ช าระหนสนและจายคนทนใหแกผ ถอหนโดยไดรบคาช าระบญช 27,000 บาท รายการขายสนทรพยและจายช าระหนสนมดงน ม.ค. 5 เกบเงนตามตวเงนรบได 13,500 บาท
8 เกบเงนจากลกหนได 81,000 บาท
12 ขายสนคาได 21,600 บาท
19 ขายอปกรณส านกงานได 25,200 บาท
23 จายช าระคาภาษเงนไดคางจายและคาไฟฟาคางจาย
31 จายตามตวเงนจาย 7,200 บาท
ก.พ. 10 ขายทดนและอาคารได 936,000 บาท
12 จายช าระเจาหนการคาไดสวนลด 540 บาท
16 ไถถอนหนก
25 จายคนทนใหแกผ ถอหนบรมสทธและผ ถอหนสามญ
การบนทกบญช
25x1
ม.ค. 1 เดบต ทนหนบรมสทธ 360,000
เครดต ผ ถอหนบรมสทธ 360,000
บนทกปดบญชทนหนบรมสทธไปบญชผ ถอหนบรมสทธ
เดบต ทนหนสามญ 540,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 54,000
เครดต ผ ถอหนสามญ 594,000
บนทกปดบญชสวนหนสามญไปบญชผ ถอหนสามญ
เดบต หนก 180,000
ดอกเบยหนก คางจาย 7,000
เครดต ผ ถอหนก 187,000
บนทกปดบญชหนก ไปบญชผถอหนก
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 307
25x1
ม.ค. 1 เดบต ส ารองตามกฎหมาย 36,000
ส ารองทวไป 18,000
เครดต ก าไรสะสม 54,000
บนทกปดบญชเงนส ารองตาง ๆ ไปบญชก าไรสะสม
เดบต สวนเกนมลคาหนก 12,600
เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 12,600
บนทกปดบญชสวนเกนมลคาหนก ไปบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
ม.ค. 5 เดบต เงนสด 13,500
เครดต ตวเงนรบ 13,500
บนทกเกบเงนตามตวเงนรบ
8 เดบต เงนสด 81,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 4,500
ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 4,500
เครดต ลกหนการคา 90,000
บนทกการเกบเงนจากลกหน
12 เดบต เงนสด 21,600
ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 23,400
เครดต สนคาคงเหลอ 45,000
บนทกการขายสนคา
19 เดบต เงนสด 25,200
คาเสอมราคาสะสม-อปกรณส านกงาน 81,000
ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 28,800
เครดต อปกรณส านกงาน 135,000
บนทกการขายอปกรณส านกงาน
หนา 308 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
25x1
ม.ค. 23 เดบต ภาษเงนไดคางจาย 6,300
คาไฟฟาคางจาย 4,500
เครดต เงนสด 10,800
บนทกการจายคาภาษเงนไดและคาไฟฟาคางจาย
31 เดบต ตวเงนจาย 7,200
เครดต เงนสด 7,200
บนทกการจายเงนตามตวเงนจาย
ก.พ.10 เดบต เงนสด 936,000
คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 108,000
ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 36,000
เครดต ทดน 900,000
อาคาร 180,000
บนทกการขายทดนและอาคาร
12 เดบต เจาหนการคา 20,000
เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 540
เงนสด 19,460
บนทกการจายช าระหนไดรบสวนลด
16 เดบต ผ ถอหนก 187,000
เครดต เงนสด 187,000
บนทกการไถถอนหนก
เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 44,100
เครดต คาเบยประกนจายลวงหนา 4,500
คาความนยม 39,600
บนทกปดบญชคาเบยประกนลวงหนาและคาความนยม
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 309
25x1
ก.พ.16 เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 27,000
เครดต เงนสด 27,000
บนทกการจายคาช าระบญช
เดบต ก าไรสะสม 150,660
เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 150,660
บนทกปดบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพยไปบญชก าไรสะสม
ก.พ.16 เดบต ผ ถอหนสามญ 69,660
เครดต ก าไรสะสม 69,660
บนทกปดบญชก าไรสะสมไปบญชผ ถอหนสามญ
25 เดบต ผ ถอหนบรมสทธ 360,000
ผ ถอหนสามญ 524,340
เครดต เงนสด 884,340
บนทกการจายคนทนใหผถอหนบรมสทธและผ ถอหนสามญ
หนา 310 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
งบรบจายเงนสดและงบก าไรขาดทนในการขายสนทรพยจะเปนดงน บรษท นรากร จ ากด
งบรบจายเงนสด
มกราคม-กมภาพนธ 25x1
(หนวย : บาท) เงนสดคงเหลอ 1 ม.ค. 25x1 58,500
เงนสดรบ
เกบเงนตามตวเงนรบ 13,500
เกบเงนจากลกหนการคา 81,000
ขายสนคา 21,600
ขายอปกรณส านกงาน 25,200
ขายทดนและอาคาร 936,000 1,077,300
1,135,800
เงนสดจาย
ช าระคาภาษเงนไดคางจาย 6,300
ช าระคาไฟฟาคางจาย 4,500
ช าระตามตวเงนจาย 7,200
ช าระเจาหนการคา 19,460
ไถถอนหนก 187,000
คาช าระบญช 27,000
จายคนทนผ ถอหนบรมสทธ 360,000
จายคนทนผ ถอหนสามญ 524,340 1,135,800
0.-
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 311
บรษท นรากร จ ากด
งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
มกราคม-กมภาพนธ 25x6
(หนวย : บาท) ขาดทนในการขายสนทรพย
หนสญ 4,500
ขาดทนในการขายสนคา 23,400
ขาดทนในการขายอปกรณส านกงาน 28,800
ขาดทนในการขายทดนและอาคาร 36,000
คาเบยประกนภยจายลวงหนา 4,500
คาความนยม 39,600 136,800
ก าไรในการขายสนทรพย
สวนเกนมลคาหนก 12,600
สวนลดจากเจาหนการคา 540 13,140
ขาดทนจากการขายสนทรพย 123,660
คาช าระบญช 27,000
ขาดทนจากการช าระบญช 150,660
หนา 312 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
สรป
เมอบรษทเกดผลขาดทนสะสมอยางตอเนอง บรษทไมสามารถจายเงนปนผลใหแกผ ถอหนได บรษทตองท าการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช โดยการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมเรมตงแตปรบปรงราคาสนทรพยใหเปนมลคายตธรรม โอนเงนส ารองตาง ๆ และสวนเกนมลคาห นไปลางผลขาดทน หากไมสามารถลางผลขาดทนไดหมดบรษทจะท าการลดทนลง ซงการลดทนนนจะลดราคาตามมลคาหนหรอจ านวนหนกได
การเลกบรษทมหลายสาเหตไดแก การเลกตามกฎหมาย เลกโดยค าสงศาล หรอเลกตามความประสงคของผถอหน โดยการเลกบรษทนนจะตองแตงตงผช าระบญชเพอด าเนนการจดทะเบยนเลกบรษท ท าการช าระบญชและบนทกการช าระบญช และจดท ารายงานการช าระบญชเสนอตอทประชมผ ถอหนของบรษทใหเสรจสน
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 313
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท ประกายแกว จ ากด มรายละเอยดบางสวนในงบแสดงฐานะการกอนทจะมการปรบปรงภายในกจการ ในวนท 31 ธนวาคม 25x1 ดงน
1. สวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ประกอบดวย
ทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 150,000
เงนส ารองตามกฎหมาย 35,000
เงนส ารองทวไป 65,000
ก าไรสะสม (ขาดทนสะสม) (450,000)
รวมสวนของผถอหน 800,000
2. อาคารโรงงาน มราคาตามบญช 700,000 บาท มลคายตธรรมปจจบนเทากบ 620,000 บาท คณะกรรมการบรษทตกลงใหปรบปรงราคาอาคารโรงงานกบบญชคาเสอมราคาสะสมอาคาร
3. ทดนมมลคาตามบญช 1,000,000 บาท ราคาประเมนปจจบนเทากบ 1,100,000
บาท
4. สนงวดมบญชลกหนการคาทงหมด 175,000 บาท กจการตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหนการคา
5. ผ ถอหนมมตใหลดราคาตามมลคาหนจาก 100 บาท เปน 80 บาท
ใหท า 1. บนทกรายการปรบปรงภายในกจการของบรษท ประกายแกว จ ากด 2. แสดงสวนของผถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ภายหลงการปรบปรงภายใน
กจการ
หนา 314 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ขอ 2. บรษท เดอนแรม จ ากด ตกลงเลกกจการเมอวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนซงผช าระบญชจดท าขน ณ วนเลกกจการเปนดงน
บรษท เดอนแรม จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน
วนท 1 มกราคม 25x1
(หนวย : บาท) สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสดและเงนฝากธนาคาร 72,000
ลกหนการคา 129,600
หก คาเผอหนสงสยจะสญ 6,480 123,120
สนคาคงเหลอ 135,720
คาเบยประกนภยจายลวงหนา 8,640 339,480
สนทรพยไมหมนเวยน
ทดน 900,000
อาคาร 360,000
หก คาเสอมราคาสะสม 216,000 144,000
อปกรณส านกงาน 180,000
หก คาเสอมราคาสะสม 108,000 72,000 1,116,000รวมสนทรพย 1,455,480
หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน
เจาหนการคา 113,760
ภาษเงนไดคางจาย 15,300
คาใชจายคางจาย 62,820 191,880
หนสนไมหมนเวยน
หนก 180,000
บวก สวนเกนมลคาหนก 12,600 192,600
รวมหนสน 384,000
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 315
สวนของผ ถอหน
ทนเรอนหน
ทนจดทะเบยน
หนบรมสทธ 8% 3,000 หน หนละ 100 บาท 300,000
หนสามญ 3,000 หน หนละ 200 บาท 600,000 900,000
ทนทออกและเรยกช าระแลว
หนบรมสทธ 8% 3,000 หน หนละ 100 บาท 300,000
หนสามญ 3,000 หน หนละ 200 บาท 600,000 900,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 54,000
ก าไรสะสม
จดสรรแลว
เงนส ารองตามกฎหมาย 54,000
เงนส ารองทวไป 36,000 90,000
ยงไมไดจดสรร 27,000 117,000 รวมสวนของผ ถอหน 1,071,000 รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,455,480
ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพย ช าระหนสนและจายคนทนใหแกผ ถอหน โดยไดรบคาช าระบญช 27,000 บาท รายการตางๆ ในการช าระบญชมดงน ม.ค. 5 เกบเงนจากลกหนได 120,000 บาท
8 ขายสนคาได 110,000 บาท
19 ขายอปกรณส านกงานได 39,600 บาท
25 จายคาภาษเงนไดคางจายและคาใชจายคางจาย
ก.พ. 1 ขายทดนและอาคารได 1,080,000 บาท
6 จายช าระหนเจาหนการคา
15 ไถถอนหนก 20 จายคนทนใหแกผ ถอหนบรมสทธและผ ถอหนสามญ
หนา 316 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ใหท า 1. บนทกรายการดงกลาวขางตนในสมดรายวนทวไป
2. งบรบจายเงนสด
3. งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
ขอ 3. บรษท ดาหลา จ ากด มยอดคงเหลอในบญชตาง ๆ ของ ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มดงน เงนสด 96,000 ตวเงนจาย 24,000
เงนลงทนระยะสน 112,000 เจาหนการคา 120,000
ลกหนการคา 72,000 ภาษเงนไดคางจาย 38,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 12,000 เงนกระยะสน 64,000
สนคาคงเหลอ 370,000 ทนหนบรมสทธ 10%
อาคาร 184,000 (2,000 หน มลคาหนละ 120 บาท) 240,000
คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 48,000 ทนหนสามญ
อปกรณส านกงาน 474,000 (4,000 หน มลคาหนละ 120 บาท) 480,000
คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ 84,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 32,000
คาความนยม 8,000 ส ารองตามกฎหมาย 30,000
ส ารองทวไป 12,000
ก าไรสะสม 132,000
บรษทฯ ตกลงเลกกจการเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพย ช าระหนสนและจายคนทนใหแกผ ถอห น โดยไดรบคาช าระบญช 16,000 บาท รายการตางๆ ในการช าระบญชมดงน ม.ค. 3 ขายพนธบตรรฐบาล 113,600 บาท
5 จายช าระภาษเงนไดคางจาย 10 เกบเงนจากลกหนได 52,000 บาท
15 ขายอปกรณส านกงานได 313,600 บาท 20 ขายสนคาได 288,000 บาท
23 ขายอาคารได 144,250 บาท
26 จายช าระหนสนทเหลอทงหมด ส าหรบเจาหนไดสวนลด 1,600 บาท
30 จายคาช าระบญช และจายคนทนใหผ ถอหน
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 317
ใหท า 1. บนทกรายการดงกลาวขางตนในสมดรายวนทวไป
2. งบรบจายเงนสด
3. งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
ขอ 4. บรษท แกวฟา จ ากด มยอดคงเหลอในบญชของบรษท เมอวนท 1 เมษายน 25x1 ดงน
เงนสด 143,400 เจาหนการคา 140,000
เงนลงทนระยะสน 100,000 ตวเงนจาย 28,000
ลกหนการคา 86,000 ภาษเงนไดคางจาย 25,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 14,400 เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 70,000
คาเชาจายลวงหนา 10,000 หนก 120,000
สนคาคงเหลอ 144,000 สวนเกนมลคาหนก 10,000
อาคาร 220,000 หนบรมสทธ (2,500 หน) 250,000 คาเสอมราคาสะสม – อาคาร 57,000 หนสามญ (3,000 หน) 300,000
อปกรณ 568,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 50,000 คาเสอมราคาสะสม – อปกรณ 100,000 ก าไรสะสม 47,000
ลขสทธ 10,000 ส ารองเพอขยายกจการ 30,000
ส ารองตามกฎหมาย 40,000
ทประชมใหญผถอหนไดมมตพเศษในวนท 2 เมษายน 25x1 เลกกจการเนองจากบรษทประสบภาวะขาดทนตดตอกนเปนเวลาหลายป และไดแตงตงผช าระบญชด าเนนการตางๆ ดงน เม.ย. 4 น าเงนลงทนระยะสนออกขายไดเงน 120,000 บาท
9 เกบเงนจากลกหนการคาไดเพยง 62,000 บาท
14 ขายอปกรณทงหมดได 390,000 บาท
19 ขายสนคาคงเหลอทงหมดได 120,000 บาท
25 ขายอาคารได 150,000 บาท
27 จายช าระหนสนทงหมด ส าหรบหนก กจการตองจายดอกเบยคงคาง
จ านวน 3,000 บาท 30 จายคาช าระบญช 30,000 บาทและจายคนทนแกผถอหน
หนา 318 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ใหท า
1. บนทกรายการช าระบญชในสมดรายวนทวไป
2. จดท างบรบจายเงนสด
3. งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
ขอ 5. บรษท ลดดาวลย จ ากด ไดประชมผ ถอหนโดยมมตพเศษใหเลกกจการ บรษทจงไดแตงตงผช าระบญชและตกลงจายคาใชจายในการช าระบญชจ านวน 50,000 บาท และผช าระบญชไดสรปยอดคงเหลอของบญชตาง ๆ ดงน
เงนสด 575,000 หนก 300,000
ลกหนการคา 125,000 สวนลดมลคาหนก 175,000
คาเผอหนสงสยจะสญ 40,000 ทนหนบรมสทธ 8% 200,000
สนคาคงเหลอ 100,000 ทนหนสามญ 250,000
อปกรณส านกงาน 250,000 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 15,000
คาเสอมราคาสะสม – อปกรณ 190,000 ส ารองตามกฎหมาย 45,000
คาความนยม 125,000 ส ารองเพอไถถอนหนก 50,000
เจาหนการคา 15,000 ส ารองทวไป 30,000
ดอกเบยหนก คางจาย 25,000 ก าไรสะสมยงไมไดจดสรร 90,000
เงนก 100,000
ในระหวางเดอนมนาคม 25x1 ผช าระบญชไดด าเนนการตางๆ ดงน
ม.ค. 5 ขายอปกรณส านกงานทงหมดไดในราคา 70% ของราคาตามบญช
8 น าลกหนการคาไปขายใหสถาบนการเงนแหงหนงไดรบเงนสด 60% ของยอดลกหน การคาสทธ
10 สนคาคงเหลอทงหมดขายไดเงนสด 150,000 บาท
15 ถอนเงนฝากธนาคารทงหมดเพอถอเปนเงนสด
18 ช าระหนเจาหนการคาและเงนกทงหมด ไดรบสวนลดพเศษจากเจาหนการคา 10% จากมลคาหน 22 ไถถอนหนก 25 จายคาช าระตามบญช
31 จายคนทนใหกบผ ถอหน
บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 319
ใหท า
1. บนทกรายการช าระบญชในสมดรายวนทวไป
2. จดท างบรบจายเงนสด
3. จดท างบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย
ขอ 6. บรษท สนทร จ ากด มรายละเอยดในสวนของผถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม ดงน ทนหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 500,000
สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000
เงนส ารองตามกฎหมาย 55,000
เงนส ารองเพอรองรบผลขาดทน 80,000
ก าไรสะสม (ขาดทนสะสม) (135,000)
รวมสวนของผถอหน 600,000
บรษทตองการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช โดย ณ วนน สนทรพยและหนสนของบรษทควรมการปรบปรง ดงน สนคาคงเหลอมการมลคาตามบญช 75,000 บาท มลคายตธรรม 60,000 บาท ทดนควรตราคาเพมขน 50,000 บาท ควรตงคาใชจายคางจายเพม 12,500 บาท
ใหท า 1. บนทกรายการปรบปรงภายในกจการของบรษท สนทร จ ากด 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ภายหลงการปรบปรงภายใน
ขอ 7. บรษท มกราคม จ ากด จดตงเมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยจดทะเบยนทนหนสามญ จ านวน 50,000 ห นมลคาห นละ 50 บาท บรษทด าเนนงานผาน 9 ป ปรากฏวา ณ วนท 31 ธนวาคม 25x9 บรษทมผลขาดทนสะสมในบญชจ านวน 680,000 บาท บรษทตองการลางผลขาดทนสะสมออกจากบญชโดยท าการปรบปรงภายใน วนทปรบปรงภายในมบญชตาง ๆ คงเหลอในสวนของผ ถอหน ดงน
หนา 320 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท
ทนหนสามญ 50,000 หน หนละ 50 บาท 2,500,000 บาท
สวนเกนมลคาหนสามญ 250,000 บาท
เงนส ารองตามกฎหมาย 120,000 บาท
เงนส ารองทวไป 90,000 บาท
ขาดทนสะสม 680,000 บาท
ในวนทปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช มรายการบญชทเกยวของดงน
- สนคาคงเหลอตราคาลดลง 20,000 บาท - คาเสอมราคาสะสมอปกรณส านกงานมจ านวน 68,000 บาท ควรเปน 90,000 บาท
- ลกหนของบรษทคาดวาจะเกบเงนไมได 15,000 บาท
หลงจากปรบปรงภายในแลวหากบรษทไมสามารถลางผลขาดทนสะสมออกจากบญชไดหมด คณะกรรมการบรษทมมตใหลดราคาตามมลคาหนจากหนละ 50 บาท เปนหนละ 45 บาท
ใหท า 1. บนทกรายการปรบปรงภายในกจการของบรษท มกรา จ ากด 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x9 ภายหลงการปรบปรงภายใน
บรรณานกรม
กรมพฒนาธรกจการคา. (2553). ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 22 หางหนสวนและบรษท. รวมกฎหมายกรมพฒนาธรกจการคา 9 ฉบบ. นนทบร : กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย.
_______. (2553). พระราชบญญตการบญช พ.ศ. 2543. รวมกฎหมายกรมพฒนาธรกจ
การคา 9 ฉบบ. นนทบร : กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย. _______. (2553). พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535. รวมกฎหมายกรม
พฒนาธรกจการคา 9 ฉบบ. นนทบร : กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย. _______. (2554). ประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบ
การเงน พ.ศ. 2554. คนเมอ 15 มนาคม 2558, จากhttp://www.dbd.go.th/download/PDF_law/acc_shortlist_2554.pdf
_______. (2550). ประกาศสภาวชาชพบญชฉบบท ๘/๒๕๕๐ เรอง การบนทกบญชเพอ
ชดเชยผลขาดทนสะสมของบรษทมหาชนจ ากด. คนเมอ 15 มนาคม 2558, จากhttp://www.dbd.go.th/ewt_news.php?nid=1137&filename=law
กอบแกว รตนอบล. (2558). การบญชชนกลาง 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอ
มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ดษฎ สงวนชาตและคณะ. (2554). การบญชขนกลาง. พมพครงท 5. กรงเทพฯ :
ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ดวงสมร อรพนทและคณะ. (2548). การบญชการเงน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ธาร หรญรศม. (2553). การบญชหางหนสวนและบรษทจ ากด. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
นชจร พเชฐกล. (2556). การบญชขนกลาง 2. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ทพเอน เพลส. _______. (2549). การบญชหางหนสวน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหง
จฬาลงกรณมหาวทยาลย. บญเสรม วมกตะนนทและคณะ. (2556). การบญชขนกลาง 1. พมพครงท 6. กรงเทพฯ :
ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
หนา 322 บรรณานกรม
บรรณานกรม (ตอ)
บรการสบคนและดขอมลกฎหมายไทย. (2544). พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544. คนเมอ 10 มนาคม 2558, จาก http://law.longdo.com/law/357/rev608
_______. (2551). พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551. คนเมอ 20 มนาคม 2558, จาก http://law.longdo.com/law/357/rev609
พมพพนา ปตธวชชย, และณฐชานนท โกมทพฒพงษ. (2556). การบญชขนกลาง 2. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
พรรณภา รอดวรรณะและคณะ. (2552). การบญชขนกลาง 2. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ. (2557). กรอบแนวคดส าหรบการรายงานทาง การเงน (ปรบปรง 2557). กรงเทพฯ.
_______. (2557). มาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง2557) เรองการน าเสนอ
งบการเงน. กรงเทพฯ. _______. (2557). มาตรฐานการบญชฉบบท 33 (ปรบปรง 2557) เรอง ก าไรตอหน.
กรงเทพฯ. _______. (2557). มาตรฐานการบญช ฉบบท 37 (ปรบปรง 2557) เรอง ประมาณการ
หนสน หนสนทอาจจะเกดขน และสนทรพยทอาจจะเกดขน. กรงเทพฯ. _______. (2557). แนวปฏบตทางการบญชส าหรบการบนทกบญชหนปนผล. คนเมอ 15
มกราคม 2558, จาก
http://www.fap.or.th/images/column_1359010309/Stock%20Di.pdf
_______. (2557). แนวปฏบตทางการบญชเกยวกบหนทนซอคนของกจการ. คนเมอ 20 มกราคม 2558, จาก
http://www.fap.or.th/images/column_1359010309/Share.pdf
อ านาจ รตนสวรรณและคณะ. (2554). การบญชขนตน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
บรรณานกรม หนา 323
บรรณานกรม (ตอ)
Beans, F..A., Anthony, J.H., Bettinghaus, B., and smith, K.A. (2012). Advanced
Accounting. 11th ed. New Jersey : Pearson Prentice Hall.
Christensen, T.E., Cottrell, D.M., amd Baker, R.E. (2014). Advanced Financial
Accounting. 10th ed. Singapore : McGraw-Hill.
Keiso, D., Weygandt, J., & Warfield,T. (2010). FUNDAMENTALS OF
INTERMEDIATE ACCOUNTING. America : John Wiley & Son.
Williams, J.R., and others. (2015). Financial accounting. 15th ed. Singapore :
McGraw-Hill.
ภาคผนวก
หนา 326 ภาคผนวก
ภาคผนวก หนา 327
ภาคผนวก ก
ตาราง 1 : มลคาปจจบนของเงน 1 บาท เมอสนงวดท n
(PRESENT VALUE OF 1 : PVIFi,n)
ตาราง 2 : มลคาปจจบนของเงนงวด 1 บาทตองวด เปนเวลา n งวด (PRESENT VALUE OF AN ORDINARY ANUITY : PVIFA i,n)
หนา 328
ภาคผนวก
ตาราง 1 : มลคาปจจบนของเงน 1 บาท เมอสนงวดท n (PRESENT VALUE OF 1 : PVIF i,n)
15%
0.86957
0.75614
0.65752
0.57175
0.49718
0.43233
0.37594
0.32690
0.28426
0.24718
0.21494
0.18691
0.16253
0.14133
0.12289
14%
0.87719
0.76947
0.67497
0.59208
0.51937
0.45559
0.39964
0.35056
0.30751
0.26974
0.23662
0.20756
0.18207
0.15971
0.14010
13%
0.88496
0.78315
0.69305
0.61332
0.54276
0.48032
0.42506
0.37616
0.33288
0.29459
0.26070
0.23071
0.20416
0.18068
0.15989
12%
0.89286
0.79719
0.71178
0.63552
0.56743
0.50663
0.45235
0.40388
0.36061
0.32197
0.28748
0.25668
0.22917
0.20462
0.18270
11%
0.90090
0.81162
0.73119
0.65873
0.59345
0.53464
0.48166
0.43393
0.39092
0.35218
0.31728
0.28584
0.25751
0.23199
0.20900
10%
0.90909
0.82645
0.75131
0.68301
0.62092
0.56447
0.51316
0.46651
0.42410
0.38554
0.35049
0.31863
0.28966
0.26333
0.23939
9%
0.91743
0.84168
0.77218
0.70843
0.64993
0.59627
0.54703
0.50187
0.46043
0.42241
0.38753
0.35553
0.32618
0.29925
0.27454
8%
0.92593
0.85734
0.79383
0.73503
0.68058
0.63017
0.58349
0.54027
0.50025
0.46319
0.42888
0.39711
0.36770
0.34046
0.31524
7%
0.93458
0.87344
0.81630
0.76290
0.71299
0.66634
0.62275
0.58201
0.54393
0.50835
0.47509
0.44401
0.41496
0.38782
0.36245
6%
0.94340
0.89000
0.83962
0.79209
0.74726
0.70496
0.66506
0.62741
0.59190
0.55839
0.52679
0.49697
0.46884
0.44230
0.41727
5%
0.95238
0.90703
0.86384
0.82270
0.78353
0.74622
0.71068
0.67684
0.64461
0.61391
0.58468
0.55684
0.53032
0.50507
0.48102
4%
0.96154
0.92456
0.88900
0.85480
0.82193
0.79031
0.75992
0.73069
0.70259
0.67556
0.64958
0.62460
0.60057
0.57748
0.55526
3%
0.97087
0.94260
0.91514
0.88849
0.86261
0.83748
0.81309
0.78941
0.76642
0.74409
0.72242
0.70138
0.68095
0.66112
0.64186
2%
0.98039
0.96117
0.94232
0.92385
0.90573
0.88797
0.87056
0.85349
0.83676
0.82035
0.80426
0.78849
0.77303
0.75788
0.74301
1%
0.99010
0.98030
0.97059
0.96098
0.95147
0.94205
0.93272
0.92348
0.91434
0.90529
0.89632
0.88745
0.87866
0.86996
0.86135
n , i%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
ภาคผนวก
หนา 329
ตาราง 2 : มลคาปจจบนของเงนงวด 1 บาทตองวด เปนเวลา งวด (PRESENT VALUE OF AN ORDINARY ANUITY : PVIFA i,n)
15%
0.86957
1.62571
2.28323
2.85498
3.35216
3.78448
4.16042
4.48732
4.77158
5.01877
5.23371
5.42062
5.58315
5.72448
5.84737
14%
0.87719
1.64666
2.32163
2.91371
3.43308
3.88867
4.28830
4.63886
4.94637
5.21612
5.45273
5.66029
5.84236
6.00207
6.14217
13%
0.88496
1.66810
2.36115
2.97447
3.51723
3.99755
4.42261
4.79877
5.13166
5.42624
5.68694
5.91765
6.12181
6.30249
6.46238
12%
0.89286
1.69005
2.40183
3.03735
3.60478
4.11141
4.56376
4.96764
5.32825
5.65022
5.93770
6.19437
6.42355
6.62817
6.81086
11%
0.90090
1.71252
2.44371
3.10245
3.69590
4.23054
4.71220
5.14612
5.53705
5.88923
6.20652
6.49236
6.74987
6.98187
7.19087
10%
0.90909
1.73554
2.48685
3.16987
3.79079
4.35526
4.86842
5.33493
5.75902
6.14457
6.49506
6.81369
7.10336
7.36669
7.60608
9%
0.91743
1.75911
2.53129
3.23972
3.88965
4.48592
5.03295
5.53482
5.99525
6.41766
6.80519
7.16073
7.48690
7.78615
8.06069
8%
0.92593
1.78326
2.57710
3.31213
3.99271
4.62288
5.20637
5.74664
6.24689
6.71008
7.13896
7.53608
7.90378
8.24424
8.55948
7%
0.93458
1.80802
2.62432
3.38721
4.10020
4.76654
5.38929
5.97130
6.51523
7.02358
7.49867
7.94269
8.35765
8.74547
9.10791
6%
0.94340
1.83339
2.67301
3.46511
4.21236
4.91732
5.58238
6.20979
6.80169
7.36009
7.88687
8.38384
8.85268
9.29498
9.71225
5%
0.95238
1.85941
2.72325
3.54595
4.32948
5.07569
5.78637
6.46321
7.10782
7.72173
8.30641
8.86325
9.39357
9.89864
10.37966
4%
0.96154
1.88609
2.77509
3.62990
4.45182
5.24214
6.00205
6.73274
7.43533
8.11090
8.76048
9.38507
9.98565
10.56312
11.11839
3%
0.97087
1.91347
2.82861
3.71710
4.57971
5.41719
6.23028
7.01969
7.78611
8.53020
9.25262
9.95400
10.63496
11.29607
11.93794
2%
0.98039
1.94156
2.88388
3.80773
4.71346
5.60143
6.47199
7.32548
8.16224
8.98259
9.78685
10.57534
11.34837
12.10625
12.84926
1%
0.99010
1.97040
2.94099
3.90197
4.85343
5.79548
6.72819
7.65168
8.56602
9.47130
10.36763
11.25508
12.13374
13.00370
13.86505
n , i%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
หนา 330 ภาคผนวก
ภาคผนวก หนา 331
ภาคผนวก ข
งบการเงนของ
หางหนสวนจดทะเบยน
บรษทจ ากด
บรษทมหาชนจ ากด
ตามประกาศกรมพฒนาธรกจการคา
หนา 332 ภาคผนวก
งบการเงน
ของ
หางหนสวนจดทะเบยน
----------------------------
งบแสดงฐานะการเงน
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
สนทรพย
1. สนทรพยหมนเวยน
1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด
1.2 เงนลงทนชวคราว
1.3 ลกหนการคาและลกหนอน
1.4 เงนใหก ยมระยะสน
1.5 สนคาคงเหลอ
1.6 สนทรพยหมนเวยนอน
รวมสนทรพยหมนเวยน
2. สนทรพยไมหมนเวยน
2.1 เงนลงทนเผอขาย
2.2 เงนลงทนในบรษทรวม
2.3 เงนลงทนในบรษทยอย
2.4 เงนลงทนในการรวมคา
2.5 เงนลงทนระยะยาวอน
2.6 เงนใหก ยมระยะยาว
2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน
2.8 สนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย
2.9 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ
2.10 สนทรพยไมมตวตน 2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช*
2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน
รวมสนทรพยไมหมนเวยน
รวมสนทรพย
ภาคผนวก หนา 333
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
หนสนและสวนของผเปนหนสวน
3. หนสนหมนเวยน
3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนก ยมระยะสนจากสถาบนการเงน
3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน
3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป
3.4 เงนก ยมระยะสน
3.5 เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการอน
3.6 ประมาณการหนสนระยะสน
3.7 หนสนหมนเวยนอน
รวมหนสนหมนเวยน
4. หนสนไมหมนเวยน
4.1 เงนก ยมระยะยาว
4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช*
4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน
4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว
4.5 หนสนไมหมนเวยนอน
รวมหนสนไมหมนเวยน
รวมหนสน
5. สวนของผเปนหนสวน
5.1 ทนของผ เปนหนสวนแตละคน
5.2 ก าไร (ขาดทน) สะสมยงไมไดแบง
5.3 องคประกอบอนของสวนของผ เปนหนสวน
รวมสวนของผเปนหนสวน
รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน
*กรณใชแนวทางทอาจเลอกปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE)
หนา 334 ภาคผนวก
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
1. รายไดจากการขายและหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ รวมรายได
3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า
4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย
5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป
6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน
7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย
8. คาใชจายอน
รวมคาใชจาย
9. ก าไร (ขาดทน) กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได
10. ตนทนทางการเงน
11. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได
12. คาใชจายภาษเงนได
13. ก าไร (ขาดทน) สทธ
ภาคผนวก หนา 335
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
1. รายได
1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน
รวมรายได
2. คาใชจาย
2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย
2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน
รวมคาใชจาย
3. ก าไร (ขาดทน) กอนตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได
4. ตนทนทางการเงน
5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได
6. คาใชจายภาษเงนได
7. ก าไร (ขาดทน) สทธ
หนา 336 ภาคผนวก
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน
4. รายไดอน
5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจาย
6. คาใชจายในการขาย
7. คาใชจายในการบรหาร 8. คาใชจายอน
9. รวมคาใชจาย
10. ก าไร(ขาดทน)กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได
11. ตนทนทางการเงน
12. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได
13. คาใชจายภาษเงนได
14. ก าไร (ขาดทน) สทธ
ภาคผนวก หนา 337
หมายเหตประกอบงบการเงน
หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE) โดยม 2 สวน คอ
1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ
2. ขอมลเพมเตมอน
หนา 338 ภาคผนวก
งบของการเงน
ของ
บรษทจ ากด
----------------------------
งบแสดงฐานะการเงน
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
สนทรพย
1. สนทรพยหมนเวยน
1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด
1.2 เงนลงทนชวคราว
1.3 ลกหนการคาและลกหนอน
1.4 เงนใหก ยมระยะสน
1.5 สนคาคงเหลอ
1.6 สนทรพยหมนเวยนอน
รวมสนทรพยหมนเวยน
2. สนทรพยไมหมนเวยน
2.1 เงนลงทนเผอขาย
2.2 เงนลงทนในบรษทรวม
2.3 เงนลงทนในบรษทยอย
2.4 เงนลงทนในการรวมคา
2.5 เงนลงทนระยะยาวอน
2.6 เงนใหก ยมระยะยาว
2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน
2.8 สนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย
2.9 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ
2.10 สนทรพยไมมตวตน 2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช*
2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน
รวมสนทรพยไมหมนเวยน
รวมสนทรพย
ภาคผนวก หนา 339
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
หนสนและสวนของผถอหน
3. หนสนหมนเวยน
3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนก ยมระยะสนจากสถาบนการเงน
3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน
3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป
3.4 เงนก ยมระยะสน
3.5 เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการอน
3.6 ประมาณการหนสนระยะสน
3.7 หนสนหมนเวยนอน
รวมหนสนหมนเวยน
4. หนสนไมหมนเวยน
4.1 เงนก ยมระยะยาว
4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช*
4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน
4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว
4.5 หนสนไมหมนเวยนอน
รวมหนสนไมหมนเวยน
รวมหนสน
5. สวนของผถอหน
5.1 ทนเรอนหน
5.1.1 ทนจดทะเบยน
5.1.1.1 หนบรมสทธ
5.1.1.2 หนสามญ
5.1.2 ทนทช าระแลว
5.1.2.1 หนบรมสทธ
5.1.2.2 หนสามญ
หนา 340 ภาคผนวก
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
5.2 สวนเกนมลคาหน
5.2.1 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ
5.2.2 สวนเกนมลคาหนสามญ
5.3 ก าไร (ขาดทน) สะสม
5.3.1 จดสรรแลว
5.3.1.1 ทนส ารองตามกฎหมาย
5.3.1.2 อน ๆ
5.5.2 ยงไมไดจดสรร 5.4 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
รวมสวนของผถอหน
รวมหนสนและสวนของผถอหน
*กรณใชแนวทางทอาจเลอกปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE)
ภาคผนวก หนา 341
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
1. รายไดจากการขายและหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ รวมรายได
3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า
4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย
5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป
6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน
7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย
8. คาใชจายอน
รวมคาใชจาย
9. ก าไร (ขาดทน) กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได
10. ตนทนทางการเงน
11. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได
12. คาใชจายภาษเงนได
13. ก าไร (ขาดทน) สทธ
หนา 342 ภาคผนวก
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
1. รายได
1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน
รวมรายได
2. คาใชจาย
2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย
2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน
รวมคาใชจาย
3. ก าไร (ขาดทน) กอนตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได
4. ตนทนทางการเงน
5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได
6. คาใชจายภาษเงนได
7. ก าไร (ขาดทน) สทธ
ภาคผนวก หนา 343
งบก าไรขาดทน
จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน
หนวย : บาท
หมายเหต 25x1 25x0
1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน
4. รายไดอน
5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจาย
6. คาใชจายในการขาย
7. คาใชจายในการบรหาร 8. คาใชจายอน
9. รวมคาใชจาย
10. ก าไร(ขาดทน)กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได
11. ตนทนทางการเงน
12. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได
13. คาใชจายภาษเงนได
14. ก าไร (ขาดทน) สทธ
หนา 344 ภาคผนวก
งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน
หนวย : บาท
หมายเหต
ทนทช าระแลว
สวนเกนมลคาหน
ก าไร(ขาดทน)สะสม
องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
รวม
1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0
2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช*
3. ผลกระทบจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช*
4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว
5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0
5.1 การเพม(ลด)หนสามญ
5.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ
5.3 ก าไร(ขาดทน)สทธ 25x0
5.4 เงนปนผล
5.5 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
5.5.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
5.5.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
5.5.3 ผลก าไร(ขาดทน)ทยงไมเกดขนจรง
6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0
7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช**
8. ผลสะสมจากการแกไขขอผอดพลาด**
9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว
10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1
10.1 การเพม(ลด)หนสามญ
10.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ
10.3 ก าไร(ขาดทน)สทธ 25x0
10.4 เงนปนผล
10.5 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
10.5.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
10.5.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
10.5.3 ผลก าไร(ขาดทน)ทยงไมเกดขนจรง
11.ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1
* ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรงงบการเงนยอนหลง
** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 และ 3
ภาคผนวก หนา 345
หมายเหตประกอบงบการเงน
หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE) โดยม 2 สวน คอ
1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ
2. ขอมลเพมเตมอน
หนา 346 ภาคผนวก
งบของการเงน
ของ
บรษทมหาชนจ ากด
------------------------------------
งบแสดงฐานะการเงน
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม* เฉพาะกจการ
หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
สนทรพย
1. สนทรพยหมนเวยน
1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด
1.2 เงนลงทนชวคราว
1.3 ลกหนการคาและลกหนอน
1.4 เงนใหก ยมระยะสน
1.5 สนคาคงเหลอ
1.6 สนทรพยหมนเวยนอน
รวมสนทรพยหมนเวยน
2. สนทรพยไมหมนเวยน
2.1 เงนลงทนเผอขาย
2.2 เงนลงทนในบรษทรวม
2.3 เงนลงทนในบรษทยอย
2.4 เงนลงทนในการรวมคา
2.5 เงนลงทนระยะยาวอน
2.6 เงนใหก ยมระยะยาว
2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน
2.8 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ
2.9 คาความนยม
2.10 สนทรพยไมมตวตนอน
2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช
2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน
รวมสนทรพยไมหมนเวยน
รวมสนทรพย
ภาคผนวก หนา 347
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม* เฉพาะกจการ
หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
หนสนและสวนของผถอหน
3. หนสนหมนเวยน
3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงน
3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน
3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป
3.4 เงนก ยมระยะสน
3.5 เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการอน
3.6 ประมาณการหนสนระยะสน
3.7 หนสนหมนเวยนอน
3.8 หนสนทเกยวของโดยตรงกบสนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย
รวมหนสนหมนเวยน
4. หนสนไมหมนเวยน
4.1 เงนก ยมระยะยาว
4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช
4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน
4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว
4.5 หนสนไมหมนเวยนอน
รวมหนสนไมหมนเวยน
รวมหนสน
5. สวนของผถอหน
5.1 ทนเรอนหน
5.1.1 ทนจดทะเบยน
5.1.1.1 หนบรมสทธ
5.1.1.2 หนสามญ
5.1.2 ทนทช าระแลว
5.1.2.1 หนบรมสทธ
5.1.2.2 หนสามญ
หนา 348 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม* เฉพาะกจการ
หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
5.2 สวนเกน(ต ากวา)มลคาหน
5.2.1 สวนเกน(ต ากวา)มลคาหนบรมสทธ
5.2.2 สวนเกน(ต ากวา)มลคาหนสามญ
5.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน
5.4 ก าไร (ขาดทน) สะสม
5.4.1 จดสรรแลว
5.4.1.1 ทนส ารองตามกฎหมาย
5.4.1.2 อน ๆ
5.4.2 ยงไมไดจดสรร 5.5 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
รวมสวนของบรษทใหญ
5.6 สวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
รวมสวนของผถอหน
รวมหนสนและสวนของผถอหน
*กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตามวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 349
งบก าไรขาดทนเบดเสรจ
จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย (แสดงแบบงบเดยว)
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. รายไดอน
3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า
4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย
5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป
6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน
7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย
8. ผลขาดทนจากการดอยคาของสนทรพย
9. คาใชจายอน
10. ตนทนทางการเงน
11. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา
12. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได
13. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได
14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง
15. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก
16. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
17. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 17.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
17.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
17.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด
17.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม
17.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน
(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 17.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา
17.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน
(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย
ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ)
หนา 350 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
18. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ
19. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป
20. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 20.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
20.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
21. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม
21.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
21.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
22. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
22.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
22.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน
2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ
2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน
ไดทเกยวของกบองคประกอบนน
3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน
** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 351
งบก าไรขาดทนเบดเสรจ
จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย (แสดงแบบสองงบ)
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
งบก าไรขาดทน
1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. รายไดอน
3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า
4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย
5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป
6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน
7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย
8. ผลขาดทนจากการดอยคาของสนทรพย
9. คาใชจายอน
10. ตนทนทางการเงน
11. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา
12. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได
13. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได
14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง
15. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก
16. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
17. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 17.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
17.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
18. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
18.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
18.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
หนา 352 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
งบก าไรขาดทนเบดเสรจ
16. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
19. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 19.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
19.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
19.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด
19.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 19.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน
(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 19.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา
19.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน
(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย
ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 20. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ
21. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป
22. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม
21.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
21.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน
2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ
2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน
ไดทเกยวของกบองคประกอบนน
3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน
** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 353
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว
(แสดงแบบงบเดยว)
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
1. รายได
1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน
รวมรายได
2. คาใชจาย
2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย
2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน
2.5 ตนทนทางการเงน
รวมคาใชจาย
3. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา
4. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได
5. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได
6. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง
7. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก
8. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
9. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 9.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
9.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
9.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด
9.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 9.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน
(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 9.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา
9.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน
(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย
ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ)
หนา 354 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
10. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ
11. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป
12. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 12.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
12.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
13. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม
13.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
13.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
14. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
14.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
14.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน
2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ
2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน
ไดทเกยวของกบองคประกอบนน
3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน
** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 355
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว
(แสดงแบบสองงบ)
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
งบก าไรขาดทน
1. รายได
1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน
รวมรายได
2. คาใชจาย
2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย
2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน
2.5 ตนทนทางการเงน
รวมคาใชจาย
3. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา
4. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได
5. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได
6. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง
7. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก
8. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
9. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 9.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
9.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
10. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
10.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
10.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
หนา 356 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
งบก าไรขาดทนเบดเสรจ
8. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
11. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 11.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
11.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
11.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด
11.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 11.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน
(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 11.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา
11.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน
(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย
ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 12. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ
13. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป
14. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม
14.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
14.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน
2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ
2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน
ไดทเกยวของกบองคประกอบนน
3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน
** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 357
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน
(แสดงแบบงบเดยว) หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน
4. รายไดอน
5. คาใชจายในการขาย
6. คาใชจายในการบรหาร 7. คาใชจายอน
8. ตนทนทางการเงน
9. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา
10. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได
11. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได
12. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง
13. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก
14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
15. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 15.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
15.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
15.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด
15.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม
15.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน
(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 15.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา
15.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน
(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย
ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 16. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ
17. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป
หนา 358 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
18. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 18.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
18.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
19. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม
19.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
19.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
20. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
20.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
20.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน
2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ
2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน
ไดทเกยวของกบองคประกอบนน
3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน
** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 359
งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน
(แสดงแบบสองงบ) หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
งบก าไรขาดทน
1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน
4. รายไดอน
5. คาใชจายในการขาย
6. คาใชจายในการบรหาร 7. คาใชจายอน
8. ตนทนทางการเงน
9. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา
10. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได
11. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได
12. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง
13. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก
14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
15. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 15.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
15.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
16. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
16.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
16.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
หนา 360 ภาคผนวก
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
งบก าไรขาดทนเบดเสรจ
14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป
17. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 17.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน
17.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย
17.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด
17.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 1575 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน
(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 17.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา
17.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน
(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย
ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 18. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ
19. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป
20. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม
19.1 สวนทเปนของบรษทใหญ
19.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
20. ก าไร (ขาดทน) ตอหน
20.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน
20.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด
* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน
2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ
2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน
ไดทเกยวของกบองคประกอบนน
ภาคผนวก หนา 361
3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร
ขาดทนเบดเสรจอน
** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
หนา 362 ภาคผนวก
งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนรวม*) หนวย : บาท
หมายเหต
สวนของผถอหนบรษทใหญ
สวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม
(13)
รวมสวนของผถอหน
(14)3
ทนทช าระแลว
(1)
สวน เกนมลคาหน
(2)
ใบส าคญแสดง
สทธทจะซอหน
(3)
ก าไร(ขาดทน)สะสม
(4)
องคประกอบอนของสวนของผถอหน รวมสวนของผถอหนบรษทใหญ
(12)2
ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอน ของการ
เปลยนแปลงทเกดจากผถอหน (แยกประเภท
รายการตามความ
เหมาะสม) (10)
รวมองคประกอบอนของสวนของผถอหน(11)1
การแปลงคางบการเงน
(5)
เงนลงทนเผอขาย
(6)
การปองกน
ความเสยงกระแสเงน
สด
(7)
สวนเกนทนจาก
การตราคาสนทรพย
(8)
สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนจาก
บรษทรวม การรวมคา
(9)
1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0
2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช*
3. ผลกระทบจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช*
4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว
5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0
5.1 การเพม(ลด)หนสามญ
5.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ
5.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน
5.4 เงนปนผล
5.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0
5.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม
6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0
7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช**
8. ผลสะสมจากการแกไขขอผอดพลาด**
9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว
ภาคผนวก หนา 363
งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนรวม*) หนวย : บาท
1 ผลรวมของรายการท (5) ถง รายการท (10)
2 ผลรวมของรายการท (1) ถง รายการท (4) และรายการท (11)
3 ผลรวมของรายการท (12) ถง รายการท (13)
หมายเหต
สวนของผถอหนบรษทใหญ
สวนไดเสยทไม
มอ านาจควบคม
(13)
รวมสวนของผถอหน
(14)3
ทนทช าระแลว
(1)
สวน เกนมลคาหน
(2)
ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน
(3)
ก าไร(ขาดทน)สะสม
(4)
องคประกอบอนของสวนของผถอหน รวมสวนของผถอหนบรษทใหญ
(12)2
ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอนของการ
เปลยนแปลงทเกดจากผถอหน (แยกประเภท
รายการตามความ
เหมาะสม) (10)
รวมองคประกอบอนของสวนของผถอหน(11)1
การแปลงคางบการเงน
(5)
เงนลงทนเผอขาย
(6)
การปองกน
ความเสยงกระแสเงน
สด
(7)
สวนเกนทนจาก
การตราคาสนทรพย
(8)
สวนแบงก าไรขาดทน
เบดเสรจอนจากบรษทรวม การรวมคา
(9)
10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1
10.1 การเพม(ลด)หนสามญ
10.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ
10.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน
10.4 เงนปนผล
10.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0
10.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม
11.ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1
* กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใชวธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงน ลงทนตามวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” ** ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรงงบการเงนยอนหลง
*** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 และ 3
หนา 364 ภาคผนวก
งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนเฉพาะกจการ) หนวย : บาท
หมายเหต
ทนทช าระแลว
(1)
สวนเกนมลคาหน
(2)
ใบส าคญแสดง
สทธทจะซอหน
(3)
ก าไร(ขาดทน)สะสม
(4)
องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
รวมสวนของผ ถอหน
(11)2
ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอนของการเปลยนแปลงทเกดจากผ ถอหน (แยกประเภทรายการตามความเหมาะสม)
(9)
รวมองคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
(10)1
การแปลงคา
งบการเงน
(5)
เงนลงทนเผอขาย
(6)
การปองกนความเสยง
กระแส เงนสด
(7)
สวนเกนทนจากการตราคา
สนทรพย
(8) 1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0
2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช*
3. ผลกระทบจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช*
4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว
5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0
5.1 การเพม(ลด)หนสามญ
5.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ
5.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน
5.4 เงนปนผล
5.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0
5.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม
6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0
7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช**
8. ผลสะสมจากการแกไขขอผอดพลาด**
9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว
ภาคผนวก หนา 365
งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนเฉพาะกจการ) หนวย : บาท
หมายเหต
ทนทช าระแลว
(1)
สวนเกนมลคาหน
(2)
ใบส าคญแสดง
สทธทจะซอหน
(3)
ก าไร(ขาดทน)สะสม
(4)
องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
รวมสวนของผ ถอหน
(11)2
ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอนของการเปลยนแปลงทเกดจากผ ถอหน (แยก
ประเภทรายการตามความเหมาะสม)
(9)
รวมองคประกอบอนของสวนของผ ถอหน
(10)1
การแปลงคา
งบการเงน
(5)
เงนลงทนเผอขาย
(6)
การปองกนความเสยง
กระแสเงนสด
(7)
สวนเกนทนจากการตราคา
สนทรพย
(8)
10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1
10.1 การเพม(ลด)หนสามญ
10.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ
10.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน
10.4 เงนปนผล
10.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0
10.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม
11.ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1
* ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรงงบการเงนยอนหลง
** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 และ 3
1 ผลรวมของรายการท (5) ถง รายการท (9)
2 ผลรวมของรายการท (1) ถง รายการท (4) และรายการท (10)
หนา 366 ภาคผนวก
งบกระแสเงนสด
หนวย : บาท
งบการเงน งบการเงน
รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0
1. กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน
.................................................... .................................................... .................................................... 2. เงนสดสทธไดมาจาก (ใชไปใน) กจกรรมด าเนนงาน
3. กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน
.................................................... .................................................... .................................................... 4. เงนสดสทธไดมาจาก (ใชไปใน) กจกรรมลงทน
5. กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน
.................................................... .................................................... .................................................... 6. เงนสดสทธไดมาจาก (ใชไปใน) กจกรรมจดหาเงน
7. เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขน (ลดลง) สทธ
8. เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดตนงวด
9. เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดปลายงวด
10. ขอมลเพมเตมประกอบกระแสเงนสด
*กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช
วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ
“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได
ภาคผนวก หนา 367
หมายเหตประกอบงบการเงน
หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน โดยม 2 สวน คอ
1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ
2. ขอมลเพมเตมอน