ป ท ๒ ฉ บ บ ท ๑ ๙ เ ด อ น ธ น ว า ค ม ๒ ๕ ๕ ๙ ๑๙

สายธารพระกรณา

ÀÙÁÔ㨷Õèà¡Ô 㵌ËÁ¾ÃкÒÃÁÕ áË‹§Í§¤�¾ÃÐÁËÒ¡ÉѵÃÔÂ�¼ÙŒ·Ã§äÇŒ«Öè§·È¾Ô ÃÒª¸ÃÃÁ ¾ÃÐͧ¤�¨Ñ¡Ê¶ÔµÍÂً㹴ǧ㨢ͧÍÒ³Ò»ÃЪÒÃÒÉ®Ã�µÃÒºªÑèÇ¡ÑÅ»ÒÇÊÒ¹

นอมระลกในพระมหากรณาธคณเปนลนพนอนหาทสดมได ปวงขาพระพทธเจา คณะผจดทาวารสารโพธยาลย

ÊÒ¸ÒþÃСÃسÒÊÒ¸ÒþÃСÃسÒÊÒ¸ÒþÃСÃسÒÊÒ¸ÒþÃСÃسÒÊÒ¸ÒþÃСÃسÒ

ÊÒ¸ÒÃáË‹§ ¾ÃСÃØ³Ò ÂѧäËÅÃÔ¹äÁ‹ÊÙÞÊÔé¹ ª×蹩íèÒàÂç¹ àª‹¹ÊÒ½¹¿„œ¹á¼‹¹´Ô¹ ªØºªÕÇÒ »ÃЪҪ¹à»Å×éͧ·Ø¡¢�·¹ ËÁ‹¹äËÁŒ ãËŒËÒÂä»

ÊÒ¸ÒÃáË‹§ ¾ÃÐàÁµµÒ Âѧ»ÃÒ¡¯ã¹¾ÃзÈ- ¾Ô ÃÒª¸ÃÃÁ ¹íÒÊÁѹѺµÑé§áµ‹ ·Ã§ÃÒªÂ� ¤ÃͧªÒµÔä·ÂªÒÇ»ÃÐªÒ Ë¹ŒÒãÊ ã¨àºÔ¡ºÒ¹

㵌ËÁ¾ÃÐ ºÒÃÁÕ ÊØ¢¨Ãԧ˹;ÃФس¾‹Í ÂÔè§ãËÞ‹á·Œ Ἃä¾ÈÒÅ·ÑèÇ·Ø¡·ÔÈ ãµŒ¶Ö§à˹×Í àËÅ×Í»ÃÐÁÒ³àª×èÍÁÊÁÒ¹ ÊÒÁѤ¤Õ ´ŒÇ¾ÅÕ¡ÃÃÁ

ÊÒ¸ÒÃáË‹§ ¾ÃСÃØ³Ò äÁ‹ÊÔé¹ÊÒÂàÅÕé§㨡Ò ä·ÂÊíÒÃÒÞ ¹Ò¹©¹íÒÊÒ¸ÒùÕé ‹ÍÁÍÂÙ‹¤§ 㹷ç¨íÒãËŒ¸ÒøÃÃÁ ¾‹ÍÊ׺ÊÒ¹ ¹Ò¹¹ÔÃѹ´Ã�

ÊÒ¸ÒÃáË‹§ ¾ÃСÃØ³Ò ÂѧäËÅÃÔ¹äÁ‹ÊÙÞÊÔé¹ ª×蹩íèÒàÂç¹ àª‹¹ÊÒ½¹¿„œ¹á¼‹¹´Ô¹ ªØºªÕÇÒ »ÃЪҪ¹à»Å×éͧ·Ø¡¢�·¹ ËÁ‹¹äËÁŒ ãËŒËÒÂä»

ÊÒ¸ÒÃáË‹§ ¾ÃÐàÁµµÒ Âѧ»ÃÒ¡¯ã¹¾ÃзÈ- ¾Ô ÃÒª¸ÃÃÁ ¹íÒÊÁѹѺµÑé§áµ‹ ·Ã§ÃÒªÂ� ¤ÃͧªÒµÔä·ÂªÒÇ»ÃÐªÒ Ë¹ŒÒãÊ ã¨àºÔ¡ºÒ¹

㵌ËÁ¾ÃÐ ºÒÃÁÕ ÊØ¢¨Ãԧ˹;ÃФس¾‹Í ÂÔè§ãËÞ‹á·Œ Ἃä¾ÈÒÅ·ÑèÇ·Ø¡·ÔÈ ãµŒ¶Ö§à˹×Í àËÅ×Í»ÃÐÁÒ³àª×èÍÁÊÁÒ¹ ÊÒÁѤ¤Õ ´ŒÇ¾ÅÕ¡ÃÃÁ

ÊÒ¸ÒÃáË‹§ ¾ÃСÃØ³Ò äÁ‹ÊÔé¹ÊÒÂàÅÕé§㨡Ò ä·ÂÊíÒÃÒÞ ¹Ò¹©¹íÒÊÒ¸ÒùÕé ‹ÍÁÍÂÙ‹¤§ 㹷ç¨íÒãËŒ¸ÒøÃÃÁ ¾‹ÍÊ׺ÊÒ¹ ¹Ò¹¹ÔÃѹ´Ã�

ฉบบท ๑๙ เดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙

เปดเลม วารสารโพธยาลยฉบบน ประจาเดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ เปนเดอนธนวาคมทเศราทสดในชวตของพสกนกรไทยในรชกาลท ๙ เพราะปน ไมมวนเฉลมพระชนมพรรษาอกแลว ทางราชการระบใหเรยกวนคลายวนพระราชสมภพของรชกาลท ๙ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร ในหลวงรชกาลท ๙ ของเราทรงเปนทรกดงดวงใจของประชาชนคนไทยทกหมเหลา ทกเชอชาต ทกศาสนา ทกคนพรอมใจกนขนานพระนามพระองควา ‘พอ’ ซงมความหมายลกซงเหนอคาบรรยายใดๆ คนทไมเกดในประเทศไทย ไมไดมาอยใตรมพระบรมโพธสมภาร คงไมอาจเขาใจได เพราะไมไดสมผสความรกความเมตตาท ‘พอ’ มตอลกอยางไมมประมาณ ไมมขอบเขต ไมมวนหมดสน สายธารพระกรณาของพอ ไดรนไหลแผซานไปทวราชอาณาจกร ทแหงแลง กกลายเปนชมชน ทใดทรกนดาร กเกดการพฒนาทาใหมความเจรญ สะดวกแกความเปนอยของชมชน ทอดอดคบของ เชน รถตดในกรงเทพฯ กทรงคดวธการแกไข ใหตดถนน ขยายสะพาน สรางสะพาน ฯลฯ เพอใหการจราจรคลองตวขน ดเหมอนวา ในพระราชหฤทยของ ‘พอ’ มแตความเมตตากรณาตอลกอยเตม ไมมทวางสาหรบอยางอน ทรงเปน ‘ผให’ ทไมมเงอนไข ให และให ตลอดพระชนมชพ ดวยพระมหากรณาเชนน ลกไทยทกคนจงรกพอหลวงอยางไมมเงอนไขดจเดยวกน รกจากกนบงของหวใจ ไมไดฉาบฉวย หรอรกอยางผวเผนตามๆ กนไป หากแตรก เพราะถกรกจาก ‘พอ’ กอน นนเอง วารสารโพธยาลย ไดจดทาชดพอหลวง ๓ ฉบบตดตอกน คอ ฉบบแรก ประจาเดอนตลาคม ‘แผนดนราไห อาลยพอหลวง’ ซงเปนเดอนทพอเสดจสวรรคต ฉบบทสอง ‘จกสบสานพระราชปณธาน’ ประจาเดอนพฤศจกายน และฉบบททานกาลงอานอยน เปนฉบบสดทายของชด ฉบบ ‘สายธารพระกรณา’ ประจาเดอนธนวาคม สาหรบฉบบ สายธารพระกรณา เปนอกฉบบหนงทคณะผจดทาภมใจนาเสนอ เพราะเราไดคดเลอกเรองทวานาประทบใจ และเปนประโยชนตอผอาน เชน เรอง

ศาสตรพระราชา เกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชดาร และการรไซเคลขยะครบวงจร ทงหมดคอผลงานของ ผศ.บญมา ปานประดษฐ แหงศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน ผไดรบรางวลนกวทยาศาสตรดเดนแหงชาต ประจาป ๒๕๕๒ ผศ.บญมา ไดเปดเผยความสาเรจจากการทางานสนองพระราชดาร เนอหาทงหมด ผศ.บญมา กรณาเขยนใหกบโพธยาลยโดยเฉพาะ ดวยความจงรกภกด ดวยความภมใจทไดมสวนรวมสบสานพระราชปณธานในโครงการพระราชดารของพอหลวง เรองทสองทอยากชวนใหอาน คอ การศกษาทางไกลผานดาวเทยม หรอ ‘ครต’ โครงการนแสดงใหเหนชดเจนวา พอหลวงหวงใยเรองการศกษาของลกทกคนทวประเทศ เพราะโรงเรยนวงไกลกงวล ทเปนตนแบบการศกษาทางไกลผานดาวเทยม เปนโรงเรยนในพระบรมราชปถมภ เรยกไดวาโรงเรยนของพอ ทรงทมเทเอาพระทยใสโรงเรยนวงไกลกงวลอยางมาก บางครงทรงสอนเดกๆ ดวยพระองคเอง ทรงใหความใกลชด และความเปนกนเองกบนกเรยน ทรงพาไปทศนศกษาโครงการในพระราชดาร ทรงอรรถาธบายแกนกเรยนอยางละเอยด บางทใชเวลาบรรยายกวาสามชวโมง และทรงใชดาวเทยมถายทอดการเรยนการสอนของโรงเรยนน ไปยงโรงเรยนตางๆ ในตางจงหวดกวาสหมนโรงเรยน ทาใหคนไทยไดมการศกษาอยางทวถง เดกชาวเขาและเดกดอยโอกาสหลายคน เมอจบหลกสตรแลว ขวนขวายไปเรยนเพมเตม จนเกดดษฎบณฑตชาวเขา หมอชาวเขา ทนายชาวเขา ฯลฯ ปฏเสธไมไดวา สงเหลานเกดขน เพราะสายธารพระกรณาของพออยางแทจรง อกเรองหนงทนาสนใจไมนอยกวากนคอ เรอง ขาวของพอ ในเรองนเราจะไดรวา ‘พอ’ ใหความสาคญกบขาวแคไหน ทรงทมเทศกษาคนควาเรองขาวมาตลอดพระชนมชพกวาได ดวยทรงตระหนกวา เมองไทย เปนดนแดนทเหมาะทจะปลกขาวและเปนดนแดนทขาวมคณภาพดทสดในโลก แตบางครงดวยปญหาตางๆ ทาใหคณภาพตาลง สญเสยตาแหนงความเปนหนง ‘พอ’ กไมไดสญเสยกาลงพระทย ทรงมพระราชดารใหดแลขาวใหไดทงปรมาณและคณภาพไปพรอมๆ กน มพระราชดารส

๑๙๒

๑๙ประธานทปรกษา

พระครธรรมธรสมนต นนทโกอคคมหาบณฑต

บรรณาธการอานวยการพระมหาประนอม ธมมาลงกาโร

บรรณาธการบรหารพนตา องจนทรเพญ

panitaang@gmail.comรองบรรณาธการ

ทพญ. อจฉรา กลนสวรรณAcharak7153@gmail.com

ประสานงานพระครประคณสรกจ

(พระมหาการณย กสลนนโท)pk.krun21@gmail.com

กองบรรณาธการคณะสงฆวดจากแดง

สานกงาน : วดจากแดง๑๖ หม ๖ ถ.เพชรหงษ

ซ.เพชรหงษ ๑๐ ต.ทรงคนอง อ.พระประแดง จ.สมทรปราการ ๑๐๑๓๐

โทรศพท. ๐๒-๔๖๔-๑๑๒๒พมพครงท ๑ : มกราคม ๒๕๖๐

จานวน ๔,๐๐๐ เลม ภาพปก

กล ปาวสานภาพ

ธ สถตในดวงใจตราบนจนรนดรวาดภาพประกอบ

นองขวญเครดตภาพ

Cagino bhikkhu, มหาบานนอก, Dhammaruci, ครออย

ศลปกรรมสหมตรกรปทม

อปถมภอปกรณคอมพวเตอร โดยคณพชรพมล ยงประภากร ประธานกรรมการสนคาแบรนด

‘สวมล’จดพมพโดย

สหมตรพรนทตงแอนดพบลงชงโทร. ๐๒ ๙๐๓ ๘๒๕๗-๙

เราจะเปนชาวพทธอยางแทจรงกนไดอยางไร.....๓ กกธภณฑ : สญลกษณของพระราชา...............๑๑ เสนทางสายสมเดจฯ ทแปลกและแตกตาง......๑๙ สมโมทนยกถา สมเดจพระพทธโฆษาจารย.....๒๔ ขดทองจากกองขยะ........................................๓๐ วเคราะหฯ “ปยวาจา – เปยยวชชะ”.............๓๔ ผศ.บญมาฯ กบศาสตรของพระราชา..............๔๕ นาหนงหยดฯ ถวายพอหลวง ร. ๙..................๔๘ “ครต” แหงวงไกลกงวล “โรงเรยนของพอ”...๕๗ ขาวของพอ......................................................๖๔

วารสารโพธยาลยจดพมพดวยปจจยบรจาคของทานผมจตศรทธา โดยเลอกใชกระดาษถนอมสายตาเพอรกษาสขภาพของผอาน เปยมดวยคณคาทางธรรมทคดสรร เพอแจกเปนธรรมทานและบรจาคไปตามหองสมด หากทานอานจบแลว ตองการแบงปนธรรมทาน โปรดสงตอใหทานอนทเหนคณคา หรอมอบใหสถาบน หองสมด วด หรอสถานปฏบตธรรมตางๆ เปนตน เพอใหเกดประโยชนกวางขวางสบเนองตอไป

ทานสามารถตดตามอานวารสารโพธยาลยทกฉบบยอนหลงไดทาง เวบไซตวดจากแดงwww.watchakdaeng.com และเวบไซตชมรมกลยาณธรรม www.kanlayanatam.com

หากทานผอานมความประสงคจะตดตอกองบรรณาธการวารสารโพธยาลย หรอต องการแสดงความเหน ตชม หรอคาแนะนาใดๆ กรณาตดตอไดทอเมลลpk.krun21@gmail.com (พระครประคณสรกจ หรอพระมหาการณย กสลนนโท) หรอตดตออเมลล acharak7153@gmail.com หรอเบอรโทร 082-891-4464 (คณอจฉรา)

****************************************************

วา “คนไทยตองมขาวกน ไมวาประชากรจะเพมขนเทาใด เราตองมขาวพอเลยงคนไทย” ‘พอ’ ทรงทดลองทานาเองในวงสวนจตรลดา ทรงหวานขาว ทรงเกยวขาว ดวยพระองคเอง นอกจากน เรายงมเรองดๆ ทเกยวของกบ ‘พอ’ แมไมใชทางตรง แตกเปนสงดงามในรช-สมยของพอ ไดแก เรอง เสนทางสมเดจฯ ทแปลกและแตกตาง ของเจาประคณ สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ป.อ. ปยตโต) พรอมดวยสมโมทนยกถา ในวนรบพระราชทานสมณศกด ๕ ธนวาคม ทสมเดจฯ เมตตาแสดงไว ณ วดญาณเวศกวน นครปฐม เรองของ ‘พอ’ เลาขานเทาใด ไมมหมดสน ยงเรยนร ยงรก ‘พอ’ รกจนไมมคาใดจะเปรยบความรกน รแตวา เมอ ‘พอ’ เสดจส สวรรคาลย ลกรสกสะเทอนใจ เสยใจ เศราใจ มากทสดครงหนงในชวต แมจะตระหนกวา เกด แก เจบ ตาย เปนธรรมชาต แตความดของ ‘พอ’ผกพนหวใจใหรสกคดถง คดถงเหลอเกน ถวลหาความรก ความอบอนทพอใหอยตลอดเวลา ในฐานะของพสกนกรไทย ผ ทางานดานสอสงพมพเลกๆ จากวดจากแดง เราขอแสดงความจงรกภกดตอ ‘พอ’ ในวถทางทเราทาได เพอเปนอนสรณแหงความรกทลกมตอ ‘พอ’ แมพอจะไมอยในโลก แต ‘พอ’ จกประทบอยในใจของลกเสมอตลอดไป

คณะผจดทา

สารบญ

๑๙๓

วส ชนาธรรม

พระอาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร

ขอกราบนมสการพระเถรานเถระ และขอเจรญพร ทานประธาน ญาตโยม สาธชนผมารวมรบฟงการเสวนาทกทาน ในชวงบายน“แผนดนธรรมแผนดนทอง” ในชวงทจะวเคราะหเกยวกบเรอง “การทเราจะเปนชาวพทธอยางแทจรง เราจะเปนกนไดอยางไร” โดยจะใหมการปฏบตดปฏบตชอบตามหลกคาสงสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาโดยเฉพาะสงแรกเลย คาวา พทธะ แปลวาอะไร พทธะคาน เราใชกนจนชน แตไมเคยถามความหมาย

พทธะแปลวา ผร รอะไรจงเปนชาวพทธได แลวเปนชาวพทธประเภทไหน ระดบไหน พทธะแปลวาผร ถายงไมร กยงไมไดเปนชาวพทธ รอะไรบาง รจก รจรง รแจง แทงตลอดอรยสจทง ๔ กคอเปน “สมมาทฏฐ” นนเอง เพราะฉะนนการรจก รจรง รแจง อรยสจทง ๔ จงเปนชาวพทธทแทจรง แลวชาวพทธมกระดบ ม ๕ ระดบ สงสดคอสมมาสมพทธะ คอองคพระสมมาสมพทธเจา รจก รจรง รแจง อรยสจทง ๔ ไดโดยพระองคเอง แลวกสามารถสอนผอนใหรแจงแทงตลอดตามไดดวย เปนพทธะเกรด

àÃÒ¨Ð໚¹ªÒǾط¸Í‹ҧ᷌¨ÃÔ§ ¡Ñ¹ä´ŒÍ‹ҧäÃ

๑๙๔

ท ๑ สมมาสมพทธะ พทธะเกรดท ๒ ปจเจกพทธะ รจก รจรง รแจง สจธรรมของชวตไดโดยพระองคเองแตไมสามารถสอนใหผอนใหรตามได พทธะเกรดท ๓ กคอ อนพทธะ รแจง แทงตลอดสจธรรมของชวต ตามองคพระสมมาสมพทธเจาแลว ตวเองกไดบรรลถงขนเปนพระอรหนต และยงสอนใหผอนใหรจก รจรง รแจงสจธรรมของชวตได พทธะเกรดท ๔ เรยกวาสาวกพทธะ รจก รจรง รแจงแทงตลอดอรยสจทง ๔ ระดบโสดาปตตมรรคเปนตนไป จนถงอรหตตมรรค เปนเกรดท ๔

พทธะเกรดท ๕ กคอ สตพทธะ พวกเราทานทงหลาย รจกไหมอรยสจทง ๔ กร บรรลหรอยง ยง รในฐานะไดสดบตรบฟงศกษาเลาเรยน รจก รจรงแตยงไมรแจงแทงตลอดอรยสจทง ๔ เปนสตพทธะ สตะ แปลวา ฟง อาน ศกษา เรยกวา ปรโตโฆสะ ฟงแลวกเอามาคดได ฟงเขาใจดวยคดเปนดวย เรยกวาสตพทธะ แตตอนนสตพทธะกนอยลง แลวเปนพทธอะไรหรอ? เปนพทธตามสามะโนครว พอพทธ แม

พทธ ลกกพทธ แตสตพทธะยงไปไมถง แตพทธะมอย ๕ ระดบ สงสดคอสมมาสมพทธะ รองมาปจเจกพทธะ รองลงมาอนพทธะ รองลงมาสาวกพทธะ รองลงมาสตพทธะ บางทเรากวาเปนสาวกของพระพทธเจา สปฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ นบตงแตโสดาปตตมรรคเปนตนไป แตถาอยากเปนสาวกพทธะจรงๆ ตองบรรลขนน จงจะเปนสาวกของพระพทธเจาได ตอนนเราเปนไดแคสาวกแมนย สาวกแมนยพอเขาใจนะ สาวกของทมฟตบอลนไดอย แตสาวกของพระสมมาสมพทธเจาตองระดบโสดาปตตมรรคเปนตนไป แลวเราอยในขนพทธะไหน ตอนนเปนพทธตามสามะโนครวเพอจะพฒนาไปเปนสตพทธะ แลวกจะพฒนาไปสสาวกพทธะ แลวกพฒนาไปสอนพทธะ พทธตามสามะโนครวน ไทย พมา ลาว เขมร มเหมอนกนหมด คอ พอพทธ แมพทธลกกพทธ แตพระพทธเจาสอนอะไรยงไมร ภาษาพมาเรยกวา มโยพะลา พทธะปาตา มโยพะลากคอพทธตามสามะโนครว พทธะปาตา กคอชาวพทธ ตอนนกมชาวพมาฟงเทศนอย รมแมนาเจาพระยาหลงวดของเรา ตอนนจด ๒ เวท บนศาลานเวทไทย ทรมแมนาเวทชาวพมา ๕ ธนวาคม กจะมเวทไทยกบเวทชาวพมา ทางวดจดถวายพระองคทานมานานแลว ฉะนน วนนจะพฒนาจากพทธะในสามะโนครวใหเปนพทธะพนธแท พทธะพนธแทคออะไร กคอตองรจกคาสงสอน ตองเปนสตพทธะ ตอนนเรายงไมเปนสตพทธะ คอยงไมรวาพระพทธเจาจรงๆ สอนอะไร แลวเราจะไดประโยชนอะไรจากพระพทธศาสนา เรานบถอพทธมานานปแลว เราไดอะไรบางจากพระพทธศาสนา

๑๙๕

ชวงนมญาตโยมแถวนนทบร เปนหวหนาปฏบตธรรม แลวกพาคนทรจกไปปฏบตธรรม ทามานานถง ๑๒ ป มอย วนหนงหวหนาปฏบตธรรม แลวกพาคนเขาวดปฏบตธรรมคนน กลายไปเปนครสตเมอตนปน สาเหตเพราะอะไร ประเทศไทยจะเปดเออซ พวกเราอายมากกจรง มาเรยนภาษาองกฤษกนเถอะ กไปเรยนทโบสถครสต เรยนฟร พอเรยนภาษาองกฤษแลว เกดความรสกวา เรานบถอพทธกนมานานแลว ไมเหนไดอะไรเลย พอมาเขาโบสถครสต มาเรยนภาษาองกฤษหนอยเดยว ไดภาษาองกฤษ ไดเพอน กทงจากชาวพทธ ตอนนไมไดทงอยางเดยวนะ ดงคนทปฏบตธรรมดวยกนไปเปนครสตเกอบครงหมบาน ทนนทบร เกดอะไรขน คอสตพทธะยงไมเกด แลวการปฏบตธรรมขน ๑ ไตรสรณคมน ขน ๒ ศล ขน ๓ คอ กศลกรรมบถ ๑๐ ธดงค ๑๓ ขน ๔คอ สมถกมมฏฐาน ขน ๕ คอ วปสสนา ในปจจบนรปแบบของการปฏบตขน ๑ - ๒ - ๓ - ๔ - ๕ น บอกตรงๆ วาปฏบตไปอยางนนแหละ (แบบไมร จรง) ขาดปญญา พอขาดปญญา คณของพระพทธกไมร คณของพระธรรมกไมร คณของพระสงฆกไมร เมอไมเหนคณคาของพระพทธ ไมเหนคณคาของพระธรรม ไมเหนคณคาของพระสงฆ กอาจทงพระพทธเจาได ในสมยพทธกาลเปนแบบนกม มพระภกษรปหนงชอวา สนกขตตะ องคนบวชมาตองการอะไร ตองการเหนพระพทธเจาแสดงปาฏหารย บวชมาแลวกตงใจอปถมภอปฏฐากพระพทธเจา เดนตดตามพระพทธเจาคอยถอบาตรถวาย คอยดแลอปฏฐากอยางด แลวกทลพระองควา ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระเจากบวชตามพระองคมานานแลว เมอ

ไหรพระองคจะแสดงฤทธใหดซกท ขาพเจาอยากเหนฤทธของพระองควาเปนอยางไรบาง พระองคกตรสวา อทธปาฏหารยไมมประโยชนสาหรบเธอ ประโยชนสาหรบเธอคออนสาสน-ปาฏหารย คอคาสงสอน แตพระสนกขตตะไมฟง พระพทธเจากตรสอยางนอยตลอด สดทายพระสนกขตตะกกราบทลพระพทธองควาถาพระองคไมทรงแสดงฤทธใหขาพระองคด ขาพระองคจะไมนบถอศาสนาพทธ จะไปนบถอศาสนาเดมแลว พระพทธเจากตรสถามวา “สนกขตตะ เธอมานเราขอรองใหมาหรอ แลวเธอจะไปละ เราตถาคตขอรองใหไปหรอ กไมไดขอรอง เพราะฉะนนเธอมา เธอกมาดวยศรทธา เธอหมดศรทธา เธอไปกเปนเรองของเธอ” เพราะขาดปญญานนเอง มแตศรทธาแตปญญาไมเกด จงไมเหนคณคาของพระรตนตรย เพราะฉะนน หากเราไมเหนคณคาของพระรตนตรย เราจะทงพระพทธศาสนาไปไดอยางงายดาย เพยงเขาเอาเงนมาลอ บอกมานบถอศาสนาฉนซ กเงนจากธนาคารฉนซ แลวกไมตองจายดอกเบย กไดฟรเลย แตมานบถอศาสนาฉนนะ กอยากไดเงนกไปกหรอ

๑๙๖

อะไรตางๆ แคเรยนภาษาองกฤษเพอเขาเออซกหายไปครงหมบานแลว เกดอะไรขน ขาดปญญารคณพระพทธ รคณพระธรรม รคณพระสงฆ รจกอรยสจทง ๔ รจกสจธรรมชวต อนนคอไมร แลวถามวา พงพระพทธไดอะไรบาง พงพระพทธไดแคกราบแคไหวแคนนหรอ พงพระธรรมไดแคซอหนงสอพระไตรปฎกถวายวดแคนนหรอ พงพระสงฆไดแคใสบาตรแคนนหรอ เปลาเลย พงองคพระสมมาสมพทธเจาถาเรารคณของทานแลว พงอยางถกตอง องคพระสมมาสมพทธเจาจะดงเราออกจากสงทไมเปนประโยชน ใหเราประกอบกบสงทเปนประโยชน อนนคอพงพระพทธ ประโยชนชาตนกไดนะ ประโยชนชาตหนากไดนะ ประโยชนสงสดคอปรมตถประโยชนกไดนะ อะไรทไมเปนประโยชน พระองคดงออกมา อยาไปอยตรงนนนะ สงนนทไมเปนประโยชน ดงมาอยกบสงทเปนประโยชน อนนคอพงพระพทธไดอยางน พงพระธรรมละ ทาใหโปรงใจ โลงใจ เบาใจ สบายใจ ฟงธรรมะแลวคอยยงชว หายหนกอกหนกใจหนอย ฟงธรรมะแลวโลงดสบายใจหนอย สดทายโปรงโลงจนกระทงกเลสออกจากใจไปทงหมด นนคอพระธรรมเปนทพง ทาใหเราโปรงใจโลงใจ สบายใจ

พงพระสงฆละ พระสงฆเปนเนอนาบญทาบญ แมแคเพยงเอาเศษอาหารเหลอตดจานไปใหมด กยงไดบญ ดงจะขอยกตวอยาง มพระภกษรปหนงฉนในบาตร ฉนเสรจแลวจะไปลางบาตรเหนฝงมดอย อาหารอยในบาตรจะลางทงกไมมประโยชน เอาเศษอาหารไปใหมด แคเศษอาหารเหลอตดขอบบาตร ทานเอาไปใหฝงมดนนแหละ ทานไปแหงหนตาบลใดกตามกไมอดไมอยาก นบภพชาตไมถวน อนนแคเศษอาหารเหลอตดขอบบาตรนะ ถาใหอาหารกบคนเลวๆ คนหนงละ ไดบญมากกวานนอก ถาใหกบคนดมศล ๕ ละไดบญมากวานนอก ถาใหกบพอกบแมละ ไดบญมากวานนอก ถาใหกบผมศล ๘ ละไดบญมากกวานนอก ถาใหกบผมศล ๑๐ ละ ไดบญมากกวานนอก ถาใหกบผมศล ๒๒๗ ละไดบญมากกวานนอก ถาใหกบผมศล ๒๒๗ เปนพระอรยบคคลละ ไดบญมากกวานนอก เพราะฉะนน พระสงฆจงเปนเนอนาบญ พงพระสงฆแลว ไดเนอนาบญทดทสด พงพระพทธ พระพทธเจาจะดงเราจากสงทไมเปนประโยชน ใหเรามาอยในสงทเปนประโยชน พงพระธรรมทาใหเราเบาใจ โปรงใจโลงใจ สบายใจ พงพระสงฆไดเนอนาบญทดทสด สงนเราตองร แตเราจะรอยางนไดตองทายงไง ตองม ปรโตโฆสะ คอเราตองฟง วนนทกทานมานงฟงเรยกวาปรโตโฆสะ ปรโตโฆสะกคอในสมยกอน คาสอนไมมหนงสอ มแตฟงเอาฟงใหเขาใจ เขาใจแลวคดตาม โยนโสมนสการตามได จนตามยปญญาเกด ฟงจนกระทงไดบรรล ภาวนามยปญญาเกด สมยกอนกคอการฟง การฟงนคอจดเรมตนของการสรางความคดเหนถก วนนทกทานกสรางแลวดวยการสดบรบฟง

๑๙๗

ถาไมไดฟงละ กอาน ศกษาพระบาล ศกษาพระอภธรรม ศกษาพระไตรปฎก ใหอานมากๆ ฟงมากๆ ศกษามากๆ ศกษาเสรจอานเสรจแลวจง โยนโสมนสการ คาวาโยนโสมนสการคออะไร พจารณาถงเหตถงผล เสยงทไดยนเปนเหต ผไดยนคอจตทเกดทางหเปนผล การเหนสงทอยขางหนาเปนผล สงทถกเหนเปนเหต ผเหนคอจตทเกดทางตาเปนผล มแคเหตแคผล มแครปแคนาม ถาพจารณาไดอยางน ความชดเจนตางๆ กจะเกดขน อนนกคอสงทชาวพทธจะร และสมมาทฏฐถาเกดขนจรงๆ พอฟงเทศนฟงธรรมไป เกดอะไรขน ออ ทกคนมกรรมเปนของๆ ตนพอฟงเทศนฟงธรรมแลวน ความคดเหนอยางนจะเกดขน เรยกวา กมมสสกตาสทธา เกดสมมาทฏฐ ถายงไมไดฟงเทศนฟงธรรม เขารวยมา เขาโชคด เขาจน เขากโชคไมด โยนใหโชคชะตา แตทไหนได มาจากเหต รวยคอทาทานกศลไวด ฉลาดคอศลกศล โดยเฉพาะศลขอท ๕ อนนกจะเหนเหตเหนผล ถาฟงเทศนฟงธรรม ออ เกดมายากดมจน เกดมาสวยมาหลอเพราะอะไร ออ ศลขอท ๔ ควบคมโทสะไดเกดมาในตระกลสงละ ชาตทแลวมความออนนอมถอมตน เกดมาแลวมแตคนยกยองนบถอละ ชาตทแลวไมอจฉาไมรษยาคน เกดมาแลวมปญญาดละ เพราะหนง รกษาศลขอท ๕ สอง ชอบสอบถาม อะไรไมเขาใจถาม คนรกษาศลขอท ๕ ไวกด คนชอบสอบถามกด คนปฏบตวปสสนากด เกดมามปญญาเฉลยวฉลาด มปฏภาณตงแตเกด เพราะฉะนนทกอยางมาจากเหตทงหมด พอฟงเทศนฟงธรรม เราจะทราบเหตทราบผล พอทราบเหตทราบผลเรยกวา กมมส-

สกตาสมมาทฏฐ ปญญาทรวา ทกคนมกรรมเปนของๆ ตน นนแหละ สมมาทฏฐตรงนเกด ความเปนชาวพทธไมไปไหวสงศกดสทธ ไมไปหลงสงงมงายแลว โดยเฉพาะหลายทานเหนพระประธาน พระประธานสวยมากเลย ทองคาใหญโตอลงการ แตเรากนกถงไหวพระทอง ดอกดใจ ทไหนไดโบราณ เอาทองคามาแปะพระประธานสวยงามสดๆ แลวกเขยนไวหลงพระประธานวา “ไหวพระพทธ ใจอยาหยดททองคา ไหวพระธรรม ใจอยาหยดอยทคมภรใบลาน ไหวพระสงฆ อยาจานงหมายวาเปนพระลกพระหลาน” ไหวพระพทธใหมองผานสงมคาภายนอกคอทองคา แกวมรกต มองทะลไปถงพทธคณทง ๙ นนคอการไหวพระอยางถกตอง ไหวพระธรรมอยาไปคดวาเราไดคมภรเกาแกมาจากนอรเวย นอรเวยไดมาจากอฟกานสถาน สองพนกวาปแลว มาดหนอยมาชมหนอย มาไหวกนหนอย กไหวกนไป แตโบราณบอกวาไหวพระธรรม ใจอยาหยดอยทคมภรใบลาน มองผานสงมคาภายนอก มองทะลไปถงสงมคาภายในคอ ธรรมคณทง ๖ แลวไหวพระสงฆละองคนขลง องคนศกดสทธ องคนเปนเกจ

๑๙๘

ไมตองคดอยางน ใหมองผานพระศกดสทธ มองไปถง สงฆคณทง ๙ เราไมไดกราบพระดง เราไมไดกราบพระศกดสทธ แตเรากราบสงฆคณ คณคอศลเปนตนทท านปฏบตดปฏบตชอบ ถาอยางน เรยกวา กราบไหวพระอยางถกตองชดเจน ความถกตองชดเจนกคอ เกดจากการสดบรบฟง รคณพระพทธ รคณพระธรรม รคณพระสงฆ กมมสสกตาสมมาทฏฐเรมพฒนาแลว พอเรมพฒนามากกวานละ เหนวาการใหทานกมผลนะ การบชาบวงสรวงกมผลนะ การทาดทาชอบในบดามารดากมผลนะ ชาตนกมจรง ชาตหนากมจรง สตวทเปนโอปปาตกะคอพอตายแลวกเกดผดขนโตทนท มจรงนะ เหนวาสมณ-พราหมณผปฏบตดปฏบตชอบแลวกสอนใหผอนประพฤตดปฏบตชอบ จนกระทงหลดพนไดกมจรงนะ ความเหนถกกพฒนาขนเรอยๆ สดทายเหนถกสดๆ คอเหนถกยงไง เหนตวเรา เหนยงไงละ เมอกอนนนงอยกบลก เราเปนพอเปนแม นงอยกบสาม เราเปนภรรยา นงอยกบภรรยาเปนสาม นงอยกบพระ เรากเปนโยม นงอยกบหมอ เรากเปนคนปวย นงอยบนรถ เรากเปนผโดยสาร เราจะเหนเปนจรงตามสมมต พอดไปดมา เราเปนอะไรกนแน รางกายเราเปนแครปจตใจเราเปนแคนาม เหนวาตวเรารางกายของเราเปนรป ทาไมรางกายของเราเปนรป เพราะมนเปลยนแปลง ผนแปร แตกสลายได แลวทาไมจงเหนจตใจของเราเปนนามละ เพราะนอมตวเองเขาไปหาอารมณได นอมอารมณเขาไปใสตนเองได จตใจของเราเรยกวานาม ทจรงเราเปนไดแคนแหละ นอกนนเปนจรงสมมตหมด

นงอยกบพระกเปนโยม นงอยกบหมอกเปนคนปวย นงอยบนรถกเปนผโดยสาร อนนนคอเปนจรงตามสมมต คอเปลยนอยตลอดเวลา แตจรงๆ เราเปนอะไร พอฟงเทศนฟงธรรมไปแลว เราเปนอะไรกนแน เราเปนไดแครปแคนาม รางกายเปนรปเพราะเปลยนแปลงผนแปร แตกสลาย จตใจเปนนามเพราะนอมจตใจเขาไปรบรอารมณ นอมอารมณเขามาใสตนเอง นแหละเราเปนไดแคน แลวรปกบนามเปนอะไรตอละ ลองไปถามมคนายกด มคนายกจะบอกยงไง ถอผาไวนะครบ วาตาม นามะรปง อะนจจง นามะรปง ทกขง นามะรปง อะนตตา ๑ – ๒ - ๓ วางผาครบ มคนายกวายงไง กวานอนสอนงาย แตไมเคยถามมคนายก นามะรปง อะนจจง คออะไร ไมมใครถามเลยนะ กเอาผาไปวางแลวกเดนออกมา พระก อะนจจา วะตะ สงขารา แตจรงๆ มคนายกบอกวา นามะรปง ทงนามและรปของคณกเชนเดยวกนนะ อะนจจง มนไมเทยง เพราะมนเกดขน ตงอย แลวกดบไป นามะรปง ทกขง ของคณและกคนทนอนอยในโลงศพ มนทกขง เปนกองแหงทกขเหมอนกน นามะรปง อะนตตา นามรปของคณ และนามรปของคนทอยในศพนน อะนตตา ไมอยในบงคบบญชาทจะสงการได อยาแกนะ มนกแก อยาเจบนะ มนกเจบ อยาตายนะ มนกตาย นนแหละ เปนอะนตตา สดทาย เราเปนจรงไดแคน คอฟงเทศนฟงธรรมแลว พฒนา กมมส-สกตาปญญา เหนวาทกคนมาจากเหต มเหตแลวกมผล ทกคนมกรรมเปนของๆ ตน แลวกพฒนาวา การใหทานมผล การบชาบวงสรวงมผล จนกระทงสมมาทฏฐมนสงขนๆ สงขนสดๆ เหนวาตวเราเปนแครปนามขนธ ๕ เหนวา

๑๙๙

ขนธ ๕ เปนกองแหงทกข เหนวาทกขนมาจากตณหาคอความอยาก และเหนวาจะดบความอยากไดตองไปนพพาน เหนวาจะไปนพพานไดตองมศล สมาธ ปญญา ความเหนถกขนสงสดตองเหนอยางนจงเรยกวา จตสจจสมมาทฏฐ เปนชาวพทธพนธแท คอรจกอรยสจทง ๔ คอเหนแจงแทงตลอดอรยสจ ๔ อยางชดเจน ถาไมอยางนนแลว เรากจะเปนพทธตามสามะโนครว ไมรจกตวเอง รจกคนอนไดประโยชนทางดานการทามาคาขาย แตรจกตวเราเองจะไดประโยชนสงสด คอปรมตถประโยชน รจกเพอนหลายๆ คนกทามาคาขายไดคลองขน แตรจกตวเองละไดปรมตถประโยชน เราจะเอาประโยชนอะไรบาง อยากเอาประโยชนจากผ อน กรจกผอนใหมาก อยากจะเอาประโยชนจากตวเราเอง ตองรจกตวเราเองใหมาก เพราะฉะนน พระพทธเจาสอนใหรจกตวเราเองสาคญทสดเลย กอนจะรจกตวเราเอง รจกวาเราเปนพอทาหนาทพอ ๕ อยางใหครบ รวาเราเปนลกทาหนาทลก ๕ อยางใหครบนะ รวาเราเปนครทาหนาทคร ๕ อยางใหครบ รวาเราเปนพระทาหนาท ๖ อยางตอโยมใหครบ รวาเราเปนโยมกทาหนาท ๕ อยางตอพระใหครบ อนนรตามสมมต แตร จรงๆ กคอตวเราเปนแครปเปนแคนามนเปนการรจรงๆ เราตองพฒนาความรขนนเรยกวาจตสจจสมมาทฏฐ ถาเราเกดถงขนนได ทกคนมปญญา เปนชาวพทธตองไมโง

ตองฉลาด พอสมมาทฏฐคดถกแลว ตอไปกไดพฒนา สมมาทฏฐ แปลวา ความเหนถก พอความเหนถกแลว ตองคดถก คดถกคออะไร คดไมโลภอยากไดของคนอนโดยทางไมชอบธรรม เราจะทามาคาขายกบเขานจะทายงไง มจฉาชพอยาทานะ อยาโกงนะ อยาไปโกหกอยาหลอกลวงเขานะ ตามธรรมดานแหละ เรากทามาคาขายปกต เขากทามาคาขายปกต เรากมกาไร เขากมกาไร เรากอยไดเขากอยได

อนนคอคดถก ไมโลภอยากไดของคนอนโดยทางไมชอบธรรม นคอความเหนถก แลวกมาทคดถก คดไมโลภแลว เมอคดไมโลภจะแกงแยงชงดชงเดนกนไหม ไมเลย ทปจจบนแยงทกนอย แยงคกนพศวาส แยงอากาศกนหายใจ แยงความเปนใหญกนครอบครอง กเพราะความคดทโลภ เพราะความเหนถกไมม ความคดถกกเลยไมม อนนกคอสงทเกดขน พอเหนถกคดถกแลว คดถกมากกวานละไมคดพยาบาทปองรายใคร ไมตองฝากไวกอน

๑๙๑๐

ทมา : ตดตอนจาก การเสวนาธรรมในรายการ “แผนดนธรรม แผนดนทอง” ณ สธมมศาลา วดจากแดง เมอวนท ๕ ธนวาคม ๒๕๕๙

แลวกไมตองบอกวาวนพระไมไดมหนเดยว เดอนหนงวนพระม ๔ หน จาไวดวย บางทเราจองอาฆาตพยาบาท ฝากไวกอน วนพระไมไดมหนเดยว วนพระเดอนหนงม ๔ หน อยาไปจองเวรพยาบาท พระพทธเจาไมไดสอนอยางนน หนกกวานนกคอ เราตองใหอภย ขนต อดทน ใหอภย อดทนได ใหอภยได นนคอความเปนชาวพทธทคดถกแลว คดไมโลภอยากไดของคนอนโดยทางทไมชอบธรรม คดไมพยาบาทปองรายผ อน แลวกไมคดเอาคน ไมคดเบยดเบยนผอน ถาเหนถกคดถกอยางนจะเกดอะไรขน สงคมกสงบสข เรากสงบสข ทกคนเกดความสงบสข เพราะฉะนน พอหลวง พระองคทานมแนวความคดทจะทาอยางไรใหทกคนไดเกดแผนดนธรรม เรมมาจากไดเกดความเหนถกจากการฟง จากนนกคดถก คดในสงทด หลงจากนนกลงมอปฏบตถก ลงมอปฏบตถกเรมจากอะไร กเรมจากศลนแหละ ดงทญาตโยมไดฟง เพราะฉะนนเหนถก คดถกแลวกลงมอกระทาถก ถาถก ๓ อยางน อะไรเกดขน สมมาทฏฐเกดขนแลว แผนดนธรรมเกดขนแลว ถาเหนไมถก คดไมถก ปฏบตไมถก แผนดนธรรมยงไมเกดขน ความเปนธรรมบนแผนดนยงไมเกดขน ทกคนจะเชอกรรมและผลของกรรมยงไมเกดขน เพราะฉะนนสงนเปนสงทสาคญมากในชวตของเราทานทงหลาย กขอฝากวา การททานทงหลายจะเปนชาวพทธพนธแท พทธะแปลวาผร รอะไร สงสดกคอรแจงแทงตลอดสจธรรมชวต คออรยสจทง ๔ รไดดวยตนเองและสอนผอนตามไดดวย เปนสมมาสมพทธะ เปนเกรด ๑ เลย เกรดท ๒ปจเจกพทธะ เรากไมใช เกรดท ๓ อนพทธะ

เรากยงไมถง เกรดท ๔ สาวกพทธ ตงแตโสดาปตตมรรคจนถงอรหตตมรรค เราตองพฒนาไป ตอนนเรากาลงอยในขนทเรยกวา เกรดท ๕คอ สตพทธะ สตะแปลวา สดบรบฟง เขาอกเขาใจ ออ พระพทธเจาสอนอยางน ชทางบรรเทาทกข และชสขเกษมสานต ชทางพระนฤพาน อนพนโศกวโยคภย องคพระสมมาสมพทธเจา ไดชทางอยางนเอาไว เพอใหเราเปนชาวพทธพนธ แท เปนชาวพทธชนหนง เปนชาวพทธเกรดเอ อยาเปนชาวพทธเกรดบเกรดซ ถาเปนเกรดบ เกรดซ กจะถกหลอก เพราะมแตศรทธาแตขาดปญญา ถาชาวพทธเกรดเอคอมปญญาดวย ชวงนกขอใชเวลาแตเพยงเทาน ใหญาตโยมไปยอยขอมล แลวกพฒนาความเปนชาวพทธของเรา จากพทธตามสามะโนครวเปนพทธพนธ แท คอสตพทธะ แลวกจะพฒนาจากสตพทธะใหเปนสาวกพทธะ แลวสดทายพฒนาใหเปนอนพทธะเพอการรแจงเหนจรงแลว กพนจากความทกขทงปวงโดยทวกน ขอเจรญพร

๑๙๑๑

คาวา กกธ อานวา กะ-ก-ทะ แปลวาเครองหมายความเปนพระราชา สามารถวเคราะหวา ก จ ก ธาเรต อเมหต กกธาน มาจาก ธ ยอมทรงไว ก ซงนา ก และแผนดนดวยสงเหลาน จงมชอวา กกธ ความเปน

สญลกษณ ของ พระราชา

สาระน า ร

กกธภณฑ :เครองเบญจราชกกธภณฑ

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท ๙ ประทบภายใตพระนพปฎลมหาเศวตฉตร

พระมหาฟกจ ชตปญโญ

พระราชานนคอการปกครองดแลประเทศชาตบานเมองตงแตพนดนและผนนา คาวา กกธภณฑ มวเคราะหวา รโ คมนกาเล สทา อาทาตพพโต กกธาน จ ตานราชธนตตา ภณฑาน เจต กกธภณฑาน

เครองสรเบญจราชกกธภณฑ หรอเครองประกอบบรมราชอสรยยศ ใชประกอบในพระราชพธบรมราชาภเษกเพอแสดงถงการเสวยราชสมบตของพระราชามหากษตรย

๑๙๑๒

ชอวา กกธะ เพราะควรนอมเกลาถวายในเวลาขนครองราชสมบต และชอวา ภณฑะเพราะเปนทรพยของพระราชา เครองราชกกธภณฑ จงแปลวา สงของอนเปนทรพยของพระราชาโดยเฉพาะและจะตองถวายในเวลาขนครองราชย ราชประเพณนมมาตงแตสมยกอนยคพทธกาล ปรากฏในชาดก อรรถกถาวาครงหนงพระเจารฏวฑฒนไดสละเครองราชกกธภณฑใหแกพระเจากาส คมภรอภธานไดรวบรวมไว อยในคาถาท ๓๕๘ วา ขคโค จ ฉตตมณหส ปาทกา วาลวชน อเม กกธภณฑาน ภวนต ปจ ราชน เครองราชกกธภณฑเหลาน คอ พระขรรค(ขคค), เศวตฉตร (ฉตต), มงกฎ (อณหส),ฉลองพระบาท (ปาทกา) และ พดหางจามร(วาลวชน ) ๕ สงน ย อมมแก พระราชาทงหลาย บรรพบรษของเราเชอวาพระมหากษตรยทรงเปนเทวราชาทเสดจจากสวรรคลงมายงโลกเพอบาบดทกขบารงสขแกมวลมนษยทงหลาย คตความเชอนประเทศไทยเราไดรบจากอาณาจกรขอม ซงรบมาอนเดยโบราณอกตอหนง ชวงตนยครตนโกสนทร ในรชสมยของสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก เครองเบญจราชกกธภณฑ มดงตอไปน ๑. พระมหาพชยมงกฎ ๒. พระแสงขรรคชยศร ๓. พดวาลวชนพระแสจามร ๔. ฉลองพระบาทเชงงอน ๕. ธารพระกรชยพฤกษ สงเกตวา ธารพระกรหรอไมเทามเพมขนมาแทนพระเศวตฉตร สนนษฐานวาในพธฉลองพระเศวตฉตรซงตรงกบวนบรมราชา-

ภเษก ฉตรไดถกนาไปใชในการกางกนเหนอแทนพระราชอาสน โดยเครองเบญจราชกกธภณฑทควรอญเชญถวายควรม ๕ ชนเชนนน จงจดใหมธารพระกรหรอไมเทาเพมเตมเขามาในภายหลง แมวาเครองราชกกธภณฑเหลานจะถอเปนสงมงคลประจาองคพระมหากษตรย อนมมาตามหลกความเชอของพราหมณกจรง หากแตมองในมมของหลกพทธศาสนา เครองราชฯทง ๕ ชน มขอธรรมทลกซงแฝงอย นบวาเปนหลกคดหลกชยเพอการบรหารบานเมองถกสงผานจากรชกาลสรชกาล ดงจะขอสนนษฐานวเคราะหไวดงน

¾ÃÐàÈǵ©ÑµÃ เสตฉตต แปลวา รมสขาว โบราณไทยเราไดถอเศวตฉตรวาเปนสงสาคญเหนอกวาสงใด ฉตรเสมอนเปนเครองหมายแหงชยชนะ หากฉตรถกทาลายหรอแยงชง กเทากบความพายแพ หรอสญเสยเอกราช เดมทพระเศวตฉตรของไทยเราม ๖ ชน หมายถงสวรรคกามาวจร ๖ ชน ภายหลงไดเพมจานวนชนเปน ๙ เพอใหมความหมายวาทรงแผความรมเยนไปทง ๙ ทศ ทศนอยใหญทวภาคพนและแผไปเบองบนดวย คาวา ฉตร มวเคราะหวา อาตป ฉาเทตตฉตต ชอวาฉตรยอมปดกนซงความรอน มาจาก ฉท ธาต ในอรรถ สวรเณ ในการสารวม, ปกปด ผคนสมยกอนยงไมมการประดษฐรม เมอมฝนตกหรอแดดออก จะใชใบบวใหญๆ มาบงกน ในทางธรรม ความรอนคอกเลส หยดนากคอกามสข สอดคลองกบพทธพจนทวา “น ภกขเว ขณาสวา กามสข สาทยนต น กาม เสวนต, ยถา ห ปทมปตเต ปตต อทกพนท

๑๙๑๓

พระมหาพชยมงกฎ

น ลปปต น สณาต, วนวฏเฏตวา ปตเตว.” “ภกษทงหลาย พระขณาสพทงหลายยอมไมยนดในกามสข ไมเสพกาม เหมอนเชนหยาดนาทตกลงบนใบบว ยอมไมตด ไมคางอยยอมกลงตกไปนนเทยว” ฉตรจงเปนเครองเตอนใจใหพระราชาอยาไดหลงมวเมาอยในกามสข พยายามสารวมระวงไมใหกเลสเขามาครอบงา ฉตรยงสอถง ความเปนยอด สงเดน ความหมายสงสดคอ สภาวะวมตตหลดพน อนเปรยบไดกบพระมหาเศวตฉตรขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

¾ÃÐÁËÒ¾ÔªÑÂÁ§¡Ø® พระมหามกฎ มความเชอวาเปนยอดวมานของพระอนทร ผเปนจอมแหงเทพในสวรรคชนดาวดงส คาวา มกฎ ในภาษาบาลมวเคราะหวา มกต มณเฑต อเนนาต มกฏ แปลวา สงทใชประดบ มาจาก มก ธาต มณฑเนในการประดบ หรอ มเกต โสเภตต มกฏ เครองตกแตง มาจาก มก ธาต โสภเณ ในการทาใหงามมงกฎจงเครองประดบของผมเกยรต ตกแตงเสรมบารมใหโดดเดนกวาผอน อกนยยะหนงคาวา อณหส ทแปลวามงกฎเชนกนนนมวเคราะหวา อณหต อเนนาตอณหส ยอมเรารอนดวยสงน แสดงวาผสวมมงกฎยอมเรารอน นอกจากรอนศรษะแลว กยงรอนใจดวย มแตความกงวล กลววาตาแหนงทได รบอาจจะมใครมาแยงชง ถกเพงเลงจบผดอยตลอดเวลา ความรสกนคนธรรมดาสามญไมมทางเขาใจ แตถาไดศกษาพทธศาสนา โดยเฉพาะในสมยพทธกาลจะพบในประวตศาสตรพระราชาไดทรงสละราช-

บลลงก เพอชวตทสนโดษ เปนอสระ เชนพระกปปนะ ปกกสาต เปนตน อกวเคราะหหนงคอ อปคนตวา นหตพนธตต อณหส ยอมสวมเขาแลวผกตดเอาไวมาจาก อ+นห พนธเน ในการผก ทนททมหา-กษตรยสวมใสมงกฎนนกหมายถงพระองคทรงยอมรบความทกขโศกของประชาชนทงประเทศ เสยสละความสขสวนพระองคนบเปนพระมหากรณาธคณยากจะหาใครเทยบเทาได

¾ÃÐáʧ¢Ãä�ªÑÂÈÃÕ พระแสงขรรค เปนศาสตราวธประจาองคมหากษตรย มคตทมาจากอาวธประจากายของเทวดาผมศกดใหญบนสวรรค พระขรรคหมายถงพระสตปญญาในการตดมลทนสงชวราย

๑๙๑๔

เขยนเปนบาลวา ขคโค สามารถวเคราะหวาขสส อคโค ขคโค แปลวาผเปนเลศกวาทองฟา มาจาก ข ทองฟา + อคค ความเปนเลศ ผใดครอบครองพระขรรคกมอานาจยงประดจทองฟาทอยเหนอแผนดนทงหมด โคลงโลกนตกลาววา สก วทนต ราชาโน,เอส ธมโม สนนตโน “พระราชายอมตรสเพยงครงเดยว ธรรมขอนเปนธรรมอนยงยนมา” เราคงคนเคยกบคาวา “กษตรยตรสแลวไมคนคา” กอนทพระมหากษตรยจะตรสอะไร พระองคทรงพจารณาใครครวญเปนอยางด เปรยบประดจพระขรรคทเปนตวแทนแหงพระราชอานาจ พระอาญาสทธ ในทางปฏบตพระขรรคไมไดถกใชจรงในการทาศก ความหมายของพระขรรคมาจากความคมทงสองดาน สมมตวากฎหมายมบทลงโทษใหฟนคอผกระทาผด คนทวไปกระทาผดใชดาบตดคอกคงไมลาบากพระทย แตถาหากพบวาพระญาตหรอขาราชบรพารคนโปรดเปนผทาผดเสยเอง พระองคกอาจจะทรงสงใหลงดาบ โดยเลอกฟนดานสน เพอใหเจบและหลาบจา นนกไมทาใหถงตาย แตถาเปนพระขรรค ไมวาจะพลกดานใดลวนแลวแตมคมทงสน โทษฟนคอจงหมายถงความตายสถานเดยว

พระขรรคจงเปนตวแทนของความยตธรรม ไมเลอกทรกมกทชง ชอวาพระขรรคยอมตด เปนไปตามบทวเคราะหวา ขคคตต ขคโค มาจาก ขคค ธาต ขณฑเภเท ในการทาใหเปนสวน ทกวนนภณฑารกษผดแลทาความสะอาดพระขรรค จะเลอกทาเฉพาะในวนองคาร และกอนเกบลงฝกทกครงตองบาดนวเสยกอน เพราะมความเชอวาเมอใดทพระขรรคถกใชงานตองไดดมเลอดจงจะรกษาความศกดสทธไวได ชดเจนวาความเชอเหลาน ถกถอเอาตามอรรถของธาต ขคค คอ ทาใหเปนสวน หรอการตด ตรงกบคาวา องคาร ทสามารถแปลไดวา การทาใหเปนสวน องค สวน + อร การถงเมอคาพดและการกระทาตรงกน ไมวาคนหรอสงของกจะศกดสทธมากขน ความขลงของสงตางๆ เกดขนเมอไดทาตามชอของมน หรอปฏบตตามความเปนจรง รกษาสจจะเอาไว

¾Ñ´ÇÒÅÇÔª¹Õ áÅоÃÐáÊŒËÒ§¨ÒÁÃÕ เดมทเดยวเครองราชฯ ทงสองนเปนชนเดยวกน มวเคราะหวา วาเลน กตา วชน วาลวชน พดอนถกสรางดวยขนจามร ตอมาภายหลงถกทาใหแยกกน ชนหนงเปนพดใบตาลปดทองคาลงยาทงสองดาน อกชนหนงเปนแสททาจากขนหางตวจามร เครองราชกกธภณฑนมคตความเชอว าเป นตวแทนของเมตตาบารมของพระมหากษตรยทคอยปดเปาใหราษฎรอยเยนเปนสข คาวา วชน สามารถเขยนเปน พชน ได วเคราะหวา วชยต เอตายาต พชน แปลวา สงทใชพดโบก เราจะคนเคยกบคาวา พดว ซงมาจาก วช ธาต พชเน ในการพด, การโบก และ

พระแสงขรรคชยศร

๑๙๑๕

พดวาลวชน

พระแสจามร

คาวา วาล นมาจาก วล ธาตในอรรถ ภเร ในการเลยงด, การนาพา วาลธ แปลวาหาง มวเคราะหวา วาโล ธยเต อสมนต วาลธ แปลวาปลายหางทมขนตดอย ในสมยทพระพทธเจ ายงทรงบาเพญบารมเปนโพธสตวอยนนไดกลาวสอนตนเองวา หากเธอปรารถนาจะบรรลพระโพธญาณกจงบาเพญศลบารมเถด จามรพยายามรกษาขนหาง แมตดอยในทใด จะไมยอมเสยขนหางไปแมแตนอย ยอมตายในทนน เธอจงบาเพญศลคอรกษาศลใหบรสทธบรบรณอย ทกเมอ ดจจามรรกษาขนหางของตน ในทนแสหางจามรจงสอใหพระราชาผแมมอานาจสงสดกจาเปนตองรกษาศลใหหมดจดเชนกน

©Åͧ¾ÃкҷàªÔ§§Í¹ รองเทาทาดวยทองราชาวดฝงเพชร ใชสาหรบสวมใสเฉพาะงานราชพธ โดยมความเชอวาฉลองพระบาทเปนดจแผนดนทรองรบเขาพระสเมร เนองดวยพระมหากษตรยทกาลงบาเพญบารมเปนพระโพธสตวอยจาเปนตองมฉลองพระบาทคอยรองรบ เมอใดทบารมเตมเปยมพระโพธสตวจะเหยยบขามเขาพระสเมร พนจากความเปนโพธสตวเขาถงอนตตรสม-มาสมโพธญาณ กลายเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาไดในทสด คนโบราณเชอวา เมอใดทเทาของเทพสมผสพนดนโดยตรง เมอนนไฟบรรลยกลปกจะเผาไหมโลก ตามคตของไทย พระราชาเปนดจสมมตเทพ หากฝาพระบาทถกตองสมผสดนแหงใดดวยพระบาทเปลา ทแหงนนจะเกดทพภกขภย แหงแลง อดอยาก เชนเดยวกน เราคงเคยไดยนคาวา พระองคจะเสดจไปทใดตองมผสนองงานเบองพระยคลบาทตดตามเพอไปถวายการรบใช หรอประชาชนทวไปจะใชคาแทนตววา ใตฝาละอองธลพระบาท คาวา ปาทกา มวเคราะหวา ปชชเต เอเตยาตปาทกา ยอมไปถงดวยสงน ตามอรรถของ ปท ธาต อรรถวา ไป ยงมอรรถตามปรภาสาอกวา เย คตยตถา เต พทธยตถา ปวตตตปาปณตถกา ธาตใดมอรรถวาไป ธาตนนมอรรถวา ร, ถง,บรรล ฉลองพระบาทมนยยะวาองคพระมหากษตรยตองเสดจดาเนนดวยพระบาทเขาถงพนท รบร ความเดอดรอนของประชาชนโดยตรง มเพยงปกครองอยแตในพระราชวงหรอหองทรงงานเทานน ฉะนนแลวฉลองพระบาทกเปรยบไดกบเครองนาพาพระมหา

๑๙๑๖

ธารพระกรไมชยพฤกษ

กษตรยเสดจไปโปรดราษฎร สอดสองดแลขอบขณฑสมา ยงความสขความเจรญใหเกดขน

¸ÒþÃСÃäÁŒªÑ¾ġÉ� ไมชยพฤกษปดทอง สรางขนในสมยรชกาลท ๑ จนถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงโปรดใหสรางใหมมยอดเปนเทวดา ปลายไมมลกษณะคลายซอม เชนเดยวกบไม เท าของพระภกษใช ชกผ าบงสกลกก ธภณฑ ช นน เป น สญลกษณ แห งการปกครองแผนดน กลาวคอ พระปรชาญาณหยงรตนลกหนาบางสถานการณตางๆ เฉกเชนธารพระกรคายนนาทางช วยประคองให พระองคเสดจดาเนนไปอยางสะดวก คานวเคราะหไดวา ธาเรตต ธาโร ยอมทรงไว ยอมตงอย จงชอวา ธาร มาจาก ธร ธาตในอรรถ ฐตยวธสเน ในการตงอย, ดารงอย เปนธาตตวเดยว ธมโม ธรรมะ หรอตว ธ อกษรในประโยควา ธ เปนพลงแผนดน กมความหมายวาทรงไวเชนกน ธารพระกรประจาพระองคจงมความหมายวาองคพระมหากษตรยตองตงมนใน

ธรรม ถาไมเทาเปนหลกในการเดน บานเมองเดนหนาไปไดกตองอาศยธรรมะเปนสงคาจน พระราชดารสทเราไดยนอย เปนประจากคอ“เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” ทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดตรสเปนประโยคแรกในวนขนครองราชย หากพจารณาเครองราชกกธภณฑทง ๕ จะเหนไดวาสอดคลองกบหลกอนทรย ๕ พละ ๕ ดงน พดวาลวชน เปนตวแทนของความศรทธา เพราะพดและแสคอยโบกขบไลสงรบกวน เปรยบไดกบศรทธาทมกาลง มผลทาใหจตใจผองใส ไมขนมว สามารถยงสมปยตตธรรมใหเกดขน เกดความเชอมน พรอมทาในสงดงาม ฉลองพระบาท เปนตวแทนของวรยะ ทกๆ ความสาเรจนนจะตองอาศยความเพยร ไมวาการเดนหรอการทางานใดๆ ลวนแตจะตองอาศยความอตสาหะ ขยน ไมเกยจคราน ไมทอถอย ลงมอทางานอยางตอเนอง พระฉตร เปนตวแทนของสต ตรงกบคาวา สตาธปเตยยา มสตเปนใหญ สตนนประกอบรวมกบกศลธรรมทงปวง คอเปนผไมประมาท มลกษณะไมหลงลมเลอนลอย พจารณาวา

ฉลองพระบาทเชงงอน

๑๙๑๗

สงใดเปนประโยชน สงใดไมเปนประโยชน และตวสตจะอารกขา คมครองทงกายและใจไมใหเดอดรอน ปลอดภยทางานใหลลวงไปไดดวยด

พระมงกฎ เปนตวแทนของสมาธ ตรงกบคาวา สมาธปมขา สมาธเปนประมข มองคธรรมคอความตงมนไมฟงซาน ควรแกการงาน สะอาดบรสทธ ลงมอประกอบกจการงานใดกมแตความสข โดยทสดแลวยงเปนเหตใกลใหเกดปญญาอกดวย พระขรรค เปนตวแทนของปญญา หมายถงการรทวถง รแจงแทงตลอดซงสภาวธรรม ตดขาดจากความไมร สามารถแกไขปญหาตางๆ ไดเหมอนกบแสงสวางขบไลความมด เมอใดทพระมหากษตรยไดทรงเครองราชกกธภณฑทง ๕ นประจาพระวรกาย กเสมอนวาพระองคทรงกาลงบาเพญอนทรย ๕ ธรรมะทเปนใหญ สะสมพละ ๕ ธรรมะอนเปนกาลง สงผลใหการปฏบตทางจตใจบรสทธ บรบรณสามารถเอาชนะกเลสไดอยางสนเชง เมอนนพระองคกจะสามารถนาพาราษฎรและอาณาจกรพนจากความทกขทงปวงได

“การทาดนนทายากและเหนผลชา

แตกจาเปนตองทา เพราะหาไม

ความชวซงทาไดงายจะเขามาแทนท

และจะพอกพนขนอยางรวดเรวโดยไมทนรสกตว

แตละคนจงตองตงใจและเพยรพยายามใหสดกาลง

ในการสรางเสรมและสะสมความด”

(พระบรมราโชวาทพระราชทาน แกผสาเรจการศกษา ทโรงเรยนนายรอยตารวจ สวนอมพร ๑๔ สงหาคม ๒๕๒๕)

๑๙๑๘

“ในบานเมองนน มทงคนด และคนไมด ไมมใครทจะทาใหทกคน

เปนคนดไดทงหมด การทาใหบานเมองมความปกตสขเรยบรอย

จงมใชการทาใหทกคนเปนคนด หากแตอยทการสงเสรมคนด

ใหคนดปกครองบานเมอง และควบคมคนไมด ไมใหมอานาจ

ไมใหกอความเดอดรอนวนวายได”( พระบรมราโชวาทในพธเปดงานชมนมลกเสอแหงชาต คายลกเสอวชราวธ จงหวดชลบร ๑๑ ธนวาคม ๒๕๑๒ )

๑๙๑๙

ทศนะ

ตามปกตทกวนเฉลมพระชนมพรรษา ๕ ธนวาคม ของทกป จะมการเลอนสมณศกดพระสงฆทวประเทศ รวมไปถงพระราชาคณะระดบสงสด คอ สมเดจพระราชาคณะ ซงมเพยง ๘ รปเทานน โดยจะเปนของธรรมยตก-นกาย ๔ รป และเปนของมหานกาย ๔ รป และมพระสงฆราช ซงเปนประมขสงฆ ๑ รป เทาทผานมา หรอ เรยกอกอยางวา ตามปกต เสนทางทพระสกรปจะเดนไปสตาแหนงสมเดจฯ นน ไมใชเรองงาย พระคณเจาตองผานการศกษาของคณะสงฆมาตามสมควร ไมจาเปนตองถงเปรยญธรรม ๙ ประโยค ซงเปนการศกษาสงสดทางดานบาลของคณะสงฆไทย เคยมพระสงฆราชหลายพระองค ทไมไดมเปรยญธรรมขนสง แตกไดเปนพระสงฆราช นอกจากนน พระคณเจาทจะมโอกาสไดเปนพระสงฆราช หรอเปนสมเดจพระราชาคณะ มกจะสงกดพระอารามหลวง มตาแหนง

ปกครองสงฆ สวนใหญจะเปนเจาคณะปกครองภาคตางๆ เจาคณะใหญหนเหนอ กจะเปนผปกครองสงฆในเขตภาคเหนอ เจาคณะใหญหนกลาง กเปนผปกครองคณะสงฆในภาคกลาง เปนตน ซงกวาจะไดตาแหนง กตองมผลงานเปนทยอมรบในวงการสงฆตามสมควร เชน ปกครองวดของทานไดด มความเจรญรงเรอง มผลงานทางดานการศกษา มผลงานจากการสรางเสนาสนะ เชน อโบสถ ศาลา โรงฉนหรอหอฉน แลวแตจะเรยก กฏสงฆ เจดย เมรเผาศพโรงเรยนพระปรยตธรรม ฯลฯ ซงปรากฏใหเหนไดวาวดมการพฒนากาวหนากวาเดมในชวงททานปกครองวด นอกจากน เมอทานมตาแหนงสงขนๆ จนถงระดบรองสมเดจฯ ซงชอนาหนามกจะ

พทธสาวกา

เสนทางสายสมเดจฯ ทแปลกและแตกตาง...

สมเดจพระพทธโฆษาจารย

สาหรบปวงชนชาวไทยแลว คงไมมปไหนทจะทาใหเศราโศกเสยใจไดเทาปนอกแลว เพราะเราไดสญเสยพอหลวง ผเปนดวงใจไปอยางสดอาลย ความเศราสลดหดหแผซานกวางไกลไปทวทงแผนดน

(ป.อ.ปยตโต)

ของ

๑๙๒๐

สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ป.อ.ปยตโต) เขารบพระราชทานสมณศกดจาก

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๑๐

เปน พระพรหมฯ (แตกมทเปนรองสมเดจฯ ทไมมชอหนาวา พระพรหมฯ) ทานมกจะได รบคดเลอกใหเปนกรรมการมหาเถรสมาคม มกจตองเขาประชมเพอหารอเรองการคณะสงฆไทย คราวนมาด สมเดจพระพทธโฆษาจารย (ป.อ.ปยตโต) บาง ทานมไดอยในขายทกลาวมาขางตนสกประการเลย จรงอย ทานมผลการเรยนดเดนมาตงแตเปนสามเณร ทงๆ ทสขภาพไมด สาเหตทตองมาบวชเณรกเพราะสขภาพออนแอเอามากๆ เรยนในระบบไมได แนนอนทานไดทนเรยนดมาตลอดนบแตเรมเรยนหนงสอ พอเขามาเรยนทกรงเทพฯ ทโรงเรยนวดปทมคงคา ทานปวยทองเสยอยางแรง ตองหยดเรยนเปนเวลานาน ทาใหโยมบดาตดสนใจใหทานบวชเณร เพราะโยมบดากเปนมหาเปรยญเกา มความคนเคยเรองการบวชเรยนดอยแลว หลงจากบวชเณรแลว ทานกเรยนทางธรรม ทงธรรมศกษา และภาษาบาล เรยนไปปวยไปตลอด ระยะทผานการเรยนบาลในระดบทายๆ ทานปวยเปนวณโรค โรคปอด

ไอเปนเลอด ไมสามารถไปเรยนในโรงเรยนไดตามปกต ตองเรยนดวยตวเอง และใหเพอนสามเณรดวยกนอานใหฟง ทานเรยนบาลไปพรอมๆ กบภาษาองกฤษ โยมพชายไปหาหนงสอตาราเรยนภาษาองกฤษมาใหทานศกษาดวยตนเอง ทานอานแลวทาแบบฝกหด แลวดคาเฉลยทายเลม หากทาแบบฝกหดถก แสดงวาเขาใจแลว ถายงไมถก กตองศกษาหาความรวาทาไมจงผด เรองการออกเสยงนน ทานฟงวทยคลนสน ขาวจาก Voice of America (VOA) และ BBC ดงนน ทานจงมความแตกฉาน ทงภาษาบาล และภาษาองกฤษ สวนภาษาไทย ทานสอบเทยบจนสามารถจบชนมธยมศกษาไดดวย นอกจากนนพชายทานยงหาหนงสอนยายธรรมะทเขยนโดยนกเขยนดๆ อยางเชน สชพ ปญญานภาพเรอง กองทพธรรม เปนตน เรยกวา ทานมการศกษาทรอบดานและครอบคลมการศกษาทางโลกดวย ประวตของทานทางดานสขภาพนาเปนหวงมาก ทานมรปรางทผอมเลก ไมมเนอหนง แตทานกเรยนหนงสอเกงอยางนาประหลาดใจทานสอบเปรยญธรรม ๙ ประโยคไดตงแตเปนสามเณร เปนรปท ๔ แหงกรงรตนโกสนทร ไดอปสมบทเปนนาคหลวงในวดพระศรรตน-ศาสดาราม ในพระบรมราชานเคราะหของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ และสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ นาความชนชมโสมนสมาสครอบครวของทานและประชาชนชาวสพรรณบร บานเกดของทานเมอครงทานกลบไปบานเกดทตลาดศรประจนตชาวบานแหทานไปรอบๆ ตลาด เดกชายคนหนงในอาเภอเดยวกน ไดมาดขบวนแหนนกบ

๑๙๒๑

คณพอ คณพอของเดกชายคนนนไดกลาวแกเดกชายวาโตขนใหเกงเหมอนพระมหาประยทธนะ ตอมาเดกชายคนนนไดเจรญรอยตามพระมหาประยทธ จรงๆ เพราะทานไดกลายมาเปน พระพรหมบณฑต (ประยรธมมจตโต) อธการบด มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ในปจจบน ทานมหาประยทธ ไดเรยนทมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ดวยอกทางหนง และจบการศกษาพทธศาสตรบณฑต เกยรตนยมอนดบ ๑ จบแลว กทางานเปนรองเลขาธการของมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เลขาธการ คอพระมหาเมธสทธพงศ (เกยว อปเสโณ) ซงภายหลงคอ สมเดจพระพฒาจารย วดสระเกศ ชวงททางานทมหาจฬาฯ น ทานทางานหนกมาก เขยนหลกสตรภาษาองกฤษ ไวสาหรบพระเณร และโรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย รวมทงสอนหนงสอพระเณร ทงๆ ทสขภาพออนแอขนาดนน ทานยงคงทางานหนก บางทกจาวดทมหาจฬาฯ ไมไดกลบกฏ ทวดพระพเรนทร ทานไดรบพระราชทานสมณศกดพระราชาคณะชนสามญท พระศรวสทธโมล ความโดดเดนของทานเรมปรากฏชด เมอทานไดรบอาราธนาใหเขยนบทความ เพอตพมพในหนงสอฉลองพระชนมายครบ ๘๐ พรรษา ของพระองคเจาวรรณไวทยากร วรวรรณ เกยวกบคาสอนของพระพทธเจา ทานตงชอบทความนนวา พทธธรรม เมอหนงสอเสรจ จงปรากฏเปนความตนเตนในวงการนกวชาการ เพราะเปนครงแรกทพระพทธธรรมเขยนอยางเปนระบบแบบวชาการ ทมอางองจากพระไตรปฎกแทบจะ

ทกหนา ตอมาทานไดรบพระราชทานเลอนสมณศกดเปน พระราชวรมน ชวงฉลองกรงเทพฯ ๒๐๐ ป ทานไดปรบขยายหนงสอพทธธรรมเพมเตมอก กลายเปนหนงสอหนาพนกวาหนา พรอมดชนทละเอยดและสะดวกในการคนอยางยง หนงสอพทธธรรม จดเปนงานชนโบวแดงของทานเจาคณประยทธในขณะนน การพกอาศยทวดพระพเรนทรทาใหสขภาพของทานแยลงทกท เพราะอากาศเสยจากฝนละอองและกลนนาประสานทองจากดานหลงกฏ ญาตโยมจงนมนตทานออกมาจากวด เพอไปหาทอยทเหมาะสมกบปอดและสขภาพของทานมากกวา หากนอยหลายป จนในทสดมาไดทดนผนงามทบรเวณหลงพทธมณฑล ซงไดกลายเปนวดญาณเวศกวนจวบจนทกวนน ทานเจาคณฯ รบตาแหนงเจาอาวาส

ไมวาจะอยทใด ทานมงานหนงสอตดพนทตองทาตลอด ไมเคยไดพกนานๆ เลย ทกครงทพระศาสนาเผชญกบการบอนทาลาย ดวยการทาพระธรรมวนยใหวปรต หรอเกดปรปวาทหรอวาทะทบอนทาลายพระธรรมวนย ทานจะ

๑๙๒๒

ตองทาหนาทแหงพระพทธสาวก ดวยการแกปรปวาทเหลานนไดจนหมดสน ดวยความรความสามารถทม ดวยความกลาหาญ ไมเคยหวนเกรงภยอนตรายใดๆ ทานมผลงานหนงสอมากกวาหารอยรายการ ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ทกเลมลวนจดทาอยางประณต พถพถน โดยมศษยผมจตศรทธา และมความร ชวยตรวจตราดความเรยบรอยดวย เพราะถาหากปลอยใหทานตรวจเองแตผเดยว กจะเปนการเรงใหสขภาพของทานเสอมลงอยางรวดเรวแนนอน และทานกอาจจะอยกบเราไมนานเทาทควร ทานเจาคณประยทธ ไดรบพระราชทานตาแหนงรองสมเดจฯ ท พระพรหมคณาภรณ เมอ ๑๒ ปกอน (พ.ศ. ๒๕๔๗) มผกราบเรยนทานวา คราวหนาถาเลอนอก ทานกจะไดเปนสมเดจฯ แลว ทานบอกวา อยาไปคดไกลถงเรองนเลย ทานไมมคณสมบตใดๆ เลยทจะเปนสมเดจฯ ได และแลว ทานกไดเปนสมเดจฯ จรงๆ เมอพระพทธโฆษาจารย วดสทศนเทพ-วราราม ถงแกมรณภาพลง

เมอเดอนเมษายน ๒๕๕๙ สลกษณ ศวรกษผ ท ได รบยกยองว าเป น ปญญาชนสยามไดเขยนฎกาถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท ๙ ว าท านท เหมาะสมจะเป นพระพทธโฆษาจารย ซงเปนตาแหนงของสายมหานกาย สายเดยวกบทานเจาคณประยทธ ควรจะเปนพระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) เทานน เพราะทานมคณสมบตสมบรณพรอม แหงความเปนพระพทธโฆษาจารยทกประการ คาวา พระพทธโฆษาจารย น คนไทยสวนใหญทไมไดศกษาพระพทธศาสนา อาจไมรจกวามความเปนมาอยางไร พระพทธโฆษาจารยเปนพระสงฆในพระพทธศาสนาเถรวาท กาเนดในอนเดยตอนใต แตกฉานคมภรพระไตรปฎกและภาษาบาล ตอมาไดเดนทางไปศรลงกา และไดเขยนพระคมภรวสทธมรรค ซงเปนคมภรสาคญในพระพทธศาสนา ทยงคงมการศกษาเลาเรยนสบตอมาจนปจจบน ดวยเหตน คาวาพระพทธโฆษาจารย จงแฝงนยวา ผทดารงชอน ย อมแตกฉานในพระไตรปฎกและภาษาบาลดวย ตาแหนงนในประเทศไทย

มมานานแลว ตงแตครงอยธยา สบเนองมาจนถงยครตนโกสนทร พระพทธ-

โฆษาจารยในยครตนโกสนทรทมชอเสยงมาก ไดแก พระพทธโฆษาจารย (อย ญาโณทย)ปธ. ๙ วดสระเกศ ภายหลงไดเปนสมเดจพระอรยวง-ศาคตญาณ สมเ ดจพระสงฆราช ลาดบท ๑๕ แหงกรงรตนโกสนทร พระบาทสมเดจพระ-ปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

๑๙๒๓

ในหลวง : การปฏบตตนใหเหมาะเปนการยาก ตองทาสองอยางพรอมๆ กน อยางหนงตองใหมภาคภม อกอยางตองใหสภาพ มใหเปนหยงหรอทเรยกกนวา “เบง” และในสมยประชาธปไตยกตองใหเหมาะสม...เขากนไดกบประชาชนสมเดจญาณฯ : ตามทไดฟง...ไดยนแตเสยงชนชมในพระบารมในหลวง : ตองคอยสงเกตเปนบทเรยนและแกไขเรอยมา เมอคราวเสดจภาคอสาน วนหนงเหนอยมาก...หนาบง กลบทพกแลวกนกขนไดวา ราษฎรไดมโอกาสเหนเราเพยงครงเดยว ใหเขาเหนหนาบงไมด ตอจากนน ถงจะเหนอยมากกตองพยายามไมทาหนาบง ตองทาชนบาน

ทมา : บนทกสวนพระองค ในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (สวฑฒนมหาเถระ) บนทกเมอวนท ๔ มนาคม พ.ศ. ๒๕๐๕, หนงสอ “ธรรมหฤทยในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว”, บรรณาธการโดย รศ.สเชาว พลอยชมกรรมการมลนธ ๑๐๐ พระชนษา สมเดจพระญาณ-สงวรานสรณ ในพระสงฆราชปถมภ

จากมหาวทยาลยฮารวารดเอง มการพบปะพดคยสนทนาดวยตวของเขาเอง ทกวนน ทานเจาคณยงคงเปน Harvard Officer กตตมศกด สามารถกลบไปสอนไดทกเมอหากทานตองการ แตทานกไมไดกลบไปสอนทนนอก แมวาจะเคยมการตดตอขอใหทานไปสอนอกหลายครง เบองหลงสมณศกด สมเดจพระพทธ-โฆษาจารยสมเดจฯ องคสดทายในรชกาลท ๙คงไมใช เรองบงเอญหรอแปลกประหลาด จนไมอาจเขาใจได หากทกทานไดรวา ทานเจาคณประยทธ มความเปนมาอยางไร มความเหมาะสมแกตาแหนงนอยางไร

ทรงเปนเอกอครศาสนปถมภกของพระพทธศาสนา ทรงสนพระทยกจการพระศาสนาเสมอมา ทรงศกษาธรรม ทรงปฏบตธรรม อยางเครงครด มหรอทเรองราวของทานเจาคณประยทธจะไมมาถงพระเนตรพระกรรณ ทานเจาคณประยทธมไดมชอเสยงแตเฉพาะในประเทศไทยเทานน ทานมชอเสยงกวางไกลในระดบโลก เคยไดรบรางวล การศกษาเพอสนตภาพ จาก UNESCO เคยเดนทางไปสอนพระพทธศาสนาทมหาวทยาลยฮารวารด และมหาวทยาลยเพนซลเวเนย โดยไดรบคดเลอกจากพระสงฆไทยทงหมดในยคของทาน ผทคดเลอก เปนศาสตราจารย ดร.โดนล สแวเรอร

¾ÃÐÃÒª»Ø¨©Ò - ÇÔÊѪ¹Ò¸ÃÃÁ“¾ÃкҷÊÁà´¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ ÃѪ¡ÒÅ·Õ ù ” ¡Ñº “ÊÁà´¨¾ÃÐÞÒ³ÊѧÇÃÏ”

๑๙๒๔

“มทตาสกการะ” นเปนชอเรองขอพดกอนมทตาสกการะ..กขออนโมทนา ขอบพระคณ..ทานพระมหาเถระ พระเถรานเถระ...ทกทานและมญาตโยมมากมาย ทไดมนาใจมาแลวกถอวาเสยสละเยอะ ในสวนทตองมารอนานอาตมากลายเปนวาตองขออภย กเปนอนวา ทงขออนโมทนา แลวกขออภยดวย เรองทอาตมาจะเกยวของกคอ โยมมากนมาก แลว

บนทกธรรม

จะถวายอะไรๆ กจะตองทกทาย การจะทกทาย กตองจากนได ตอนนตองขออภย ๒ ประการ หนง สายตาบางทจาไมได มองไมชดแลว เพราะฉะนนจงอาจผดพลาด สองกคอ เสยงไมม ทกไมไหว ทกไมทน อะไรอยางนน กใหทราบไวกอนวาอนโมทนาโยมทกทาน ถาหากวาจะทกทายไมไหว ไมทนกขออภย ใหเขาใจอนนดวย

ÊÑÁâÁ·¹Õ¡¶Ò ¢Í§ ÊÁà´ç¨¾Ãоط¸â¦ÉÒ¨ÒÃÂ�

(»ÃÐÂØ·¸� »ÂصÚâµ)»ÃзҹäÇŒ ³ Çѹ¨Ñ¹·Ã�·Õè õ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á òõõù

³ ÍØâºÊ¶ ÇÑ´ÞÒ³àÇÈ¡Çѹ

หนาอกระบม ชาขางใน มาจากโรงพยาบาล วาจะพดกบโยม กเลยพดยาก แตจะลองพยายามดซกนดนง ทานบอกวาใหกลาวสมโมทนยกถา กคอถอยคาทจะใหชนจตบนเทงใจกสมกบใบบอกวาวนนกเปน “พธมทตาสกการะ”

๑๙๒๕

เมอเขาใจอนนกนแลวขอพดตอไปวาทจรงวนน เรองมทตาสกการะ เรองทไดรบสมณศกด ยงสาคญเปนเรองรองสบเนอง ความสาคญทแทนน ญาตโยมควรจะนกวาวนน “เปนวนคลายวนพระราชสมภพของในหลวงรชกาลท ๙” อนน ส เปนความสาคญทแทจรง แมแตพธทพระราชทานเลอนสมณศกดอะไรน กสบเนองมาจากนน เปนสวนของการทไดทรงบาเพญพระราชกรณยกจ พดงายๆ กคอ “พระคณของในหลวงรชกาลท ๙” กหมายความวา อนนเปนพระราชกรณยกจในสวน “การทานบารงพระพทธศาสนา” ซงพระองคไดทรงปฏบตอยางจรงจงตลอดมา แลวเรากจะมองเหนวา ทรงเอาใจใสจรงๆ หวงใย หรออาตมากลาวไดวา พดกนแบบเดากได เดา...โดยสบเนองจากขอเทจจรง อาตมาไมไดเขาวง ไมเขารวมพธหลวง ไมได

เขาพธทางราชการมาประมาณ ๒๕ ปหรอกวานน ไมไดเขาสกครง เวนครงเดยว คอครงทมฎกาใหไปรบสมณศกดเปน “พระพรหมคณา-ภรณ” ครงเดยว นอกนนเอาเปนวา เวลา ๒๕ ปไมเคยเขาวง ไมเคยเขาพธทางการใดๆ ทงสน อาตมาหนมาจากกรงเทพฯ เพราะเรองโรคปอด จงไดมาอยทวดญาณเวศกวน มาอยทวดญาณเวศกวนแทบไมมบทบาทอะไร คอมากอาพาธ โยมชวยหาทเพยงวาไดพกอาศย แลวกทาหนงสอทคางอยมาทาตอไป ทามาเรอยๆ มาอยทน เรม (ตง) วดอยพรรษาเดยว กไปพกทฉะเชงเทรา ทสายใจธรรม ๕ พรรษา ไมไดอยทน อยทนจนออกพรรษา แลวกมาๆ ไปๆ นก ๕ ปผานไปแลว ตอมาจงมาจาพรรษาทน ป ๓๘ พอป ๔๐ กผาตดเสนเลอดสมอง ตงแตนนมากอย ก นวด ...ขออภยใชคาน ไมไดออกมาหนาวดเลย ตงแตป ๔๐ นะ ไปๆ มาๆ อาตมากบวดน มบทบาทนอยทสด ป ๔๐ อยกนวด อยทกฏ ไมไดออกหนาวดเลย ๑๐ ป แลวตอจากนนแมแตวดญาณเวศกวนกอยไมไหว อากาศสไมไหว ตองจราจรเรรอนไปมาจนบดนอกประมาณ ๑๐ ป หมายความวา๒๐ ปน แทบจะไมไดออกมาเกยวของเลย

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร

สยามนทราธราช บรมนาถบพตร รชกาลท ๙

๑๙๒๖

๑๙๒๖

โยมจะเหนวา มาวดนไมเจอเจาอาวาส แตกอนยงออกพธบาง วนวสาขบชา วนมาฆบชา ตอนหลงนไมไดมาเลย นหมายความวา แมแตทวดนเอง อาตมากมบทบาทนอย วดนโยมสรางกนมาทงนนนะ วนนไดยนวาโยมคณหญงกระจางศร จะฝากพวงมาลยมาทานเปนประธานสรางวดน ทานอาย ๑๐๒ ปมาไมไหวแลว ทานกคดถงมาก อตสาหใหลกหลานนาเอาพวงมาลยมา กแปลวา วดนโยมสรางกนมา อาตมาเคยพดบอกวาอาตมาไมเคยสรางอะไรทวดนแมแตเทาเลาไก วางนเลย ฝมอโยมทงนนเลย เปนอยางน พธหลวง พธอะไร กไมไดไปเลย เราออกไปอยตามดง ไปตามเรองแตวามอนหนงกคอ เรองงานหนงสอ ไมไดทงหนงสอธรรมะ ทาเทาททาได ทาแคเลมเดยว“ตามพระใหมไปเรยนธรรม” ไดบอกกบพระวดนไวว า “ชวตนอาจจะไมเสรจ กไมแนจะเสรจหรอเปลา จะพยายาม อาจจะไมเสรจ

กได” เสรจไป ๒๑ ตอน เหลอ ๓๙ ตอน และกหนงสออนอกเยอะแยะ เพราะฉะนนจงเลาใหฟง คอใหเหนวา ทจรงกอนจะมาน อยางทบอกไว ไมไดออกการออกงาน พธหลวงอะไรไมเคยไปเลย ทาใหเราเดาวา “พระองคนไมไดลอดสายพระเนตรเลย” อาตมาไปเทยวอยทนนทน ไดทาอะไรอย ทาอะไรตออะไรเรยกเปนภาษาใหไพเราะหนอยกคอวา “ทางานสรางเสรม และแผขยายความร ความเขาใจธรรมะ วนย และกหาทางใหประชาชนไดประพฤตปฏบตกน” ไดทางานแคน เรองกมาเปนอยางนเลยบอกใหญาตโยมร เปนอนวา งานนใหโยมไปเอาใจใสท “พระคณของในหลวง - สมเดจพระปรมนทร-มหาภมพลอดลยเดช รชกาลท ๙” น สวนนนเปนเรองของพระราชามหากษตรย บานเมอง ททานมพระคณ เอาพระทยใสในพระศาสนา สงเสรม หาทาง โดยททรงหวงใย พยายามจะใหกจการของพระศาสนาดาเนนไป

“พระ จะตงสมณศกดใหเปนอะไร กเปนพระองคหนงเทานน ฉะนนโยมไมตองไปหวงอะไร จะตงเปนชนไหนๆ กเปนพระองคหนง เคยเรยกหลวงอา หลวงลง หลวงตา หลวงพอ หลวงป กเรยกไปตามนนแหละ เขาจะเรยกเจาประคณอะไร กไมตองไปยงกบเขา ใหเปนเรองของทางการเขา สวนเรากอยกนแบบสบายๆ สงทเราควรจะใหความใสใจ คอในหลวง สวนพระกเปนพระไปตามเดม”

๑๙๒๗

พระเทพคณาธาร (ผล ชนปตโต)สมเดจพระพทธโฆษาจารย ( ฟน พลายภ)

สมเดจพระพฒาจารย (เสงยม จนทสร )

แตทนในแงของการตงพระ หนมาดเรองพระบาง “พระ..จะตงสมณศกดเปนยงไงกเปนพระนนแหละ กเปนพระองคหนงเทานน” เพราะฉะนนโยมไมตองไปหวง ดานของพระจะตงเปนชนไหนๆ กเปนพระองคหนง ฉะนนเมอเราอยกนมา เคยเรยก หลวงอา หลวงลง หลวงตา หลวงพอ หลวงป กเรยกไปตามนน ดทสด เขาจะเรยก “ทานเจาประคณ” หรออะไร ไมตองไปยงกบเขา ใหเปนเรองของทางการเขา เรากอยกนแบบสบายๆ เราทาความเขาใจกนวา เรองทเราควรจะเหนพระคณคอในดานของในหลวง สวนพระกเปนพระไปตามเดม ทนเรองพระ กมอนหนงคอวา มนมเรอง “เปน” กบเรอง “ทา” ตอนนโยมกมานกเรองเปน เปนนน เปนน ทจรงเรองทางธรรมะน ทานไมนยมถามวา “จะเปนอะไร” ทานนยมถามวา “จะทาอะไร”อนนแหละสาคญ ทนเราจะทาอะไร แลวก บางทจะตองทาอนนน อนน แลวจะทาใหไดผลด มนเหมอนกบ “จาเปนจะตองไปเปนนนเพอจะไดทาอนนได เขากเลยใหเปน เพอจะใหไปทาอะไรตออะไรบางอยาง ทจะทาอะไร

ไดอยางจรงจง เขมแขง” อนนกเลยเปนคตทเราจะตองรวาทางพทธศาสนาทานไมนยมถามวา “จะเปนอะไร” แตถามวา “จะทาอะไร” แตทน เรอง “เปน” กบ เรอง “ทา” น มนขดกน ตอนนกตองเปดใจ กจะพดกนตรงๆ ละ นพดถงตวอาตมาเอง ตองขออภยทพดถงโดยสวนตว งานทจะทานกคอเรองหนงสอธรรมะอะไรตางๆ ทบอกพระไวแลววา ชวตนกไมมทางสาเรจ ไมมทางจบ กตองทากนตอไป ทน “การเปน” มนมาขดกบ “การทา” มนกจะตองมาตกลงกนละวา “เปน” น เขามเรองอยางนนๆ ทเกยวกบการ “เปน” แลวเรองทเราจะ “ทา” น บางทมน “ทาไมได” มนขดกน กจะตองมาตกลงกนวา แลวเราจะทายงไง เราจงจะทาเรองทเราตองการจะทาใหมนสาเรจ นคอจดสดทายมาอยทน อยท “เรองเปน” กบ “เรองทา” มนขดกน แลวจะหาทางให “เรองเปน” มนเปดทางให “เรองทา” ใหได เพราะเรองทานถอวาสาคญกวา ทตองทาไปจนตายนนแหละ” คอหมายความวาบอกแลว “ชวตนไมพอ” หนงสอธรรมะ อะไรตออะไรนมากมาย

๑๙๒๘

สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (ปลด กตตโสภโณ)

พระธรรมเจดย (ก มารชโน)

สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช

(ปน ปณณสร)

พดใหโยมฟงใหเขาใจ ไหนๆ กมพธนขนแลว และโยมกเสยสละเวลาเปนตนมา เรามาเขาใจ มาตกลงกนวาวนน กกลายเปนวามเสยงพดขนมา ตอนแรกพดไมออกจรงๆ มาในรถน พดไมไดเลย แลวกเมอคน มาถงเมอเชาน หมอเขาใหออกซเจน ยาขยายหลอดลม ๓ พก เพราะปอดมนระบมหมด ในนชาระบม แลวมเจบแนน แลวกไอ ทนกพยายาม...ส... กเลยพดออกมาจนได เอาละ...กพดกนพอสมควรแลว เอาเปนวาทสาคญ ไมตองมานกถงองคนมาก แคเปนพระองคหนง แตว าต องขอบคณพระเดชพระคณ หลวงพอวดปาเลไลย แลวกวดดอนเจดย เดมท านเป นเจ าคณะจงหวดสพรรณบรมาตอนนทานกอาย ๘๒ - ๘๓ แลว ทานอยเปนทปรกษา ทานยงเมตตามาเลย ทจรงอาตมาคดเอาไวแลว พอเสรจงานนเราจะตองไปกราบพระผ ใหญ โดยเฉพาะทมรณภาพแลว อย ทวดปาเลไลยดวยองคหนง หลวงพอองคเกาทวดปาเลไลย (พระธรรมมหาวรานวตร - ฉลอง จนดาอนทร) กจะตองไปหลายวด เชน วดเบญจมบพตร เปน

สมเดจพระสงฆราช อปชฌาย (สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช พระองคท ๑๔ แหงกรงรตนโกสนทร - ปลด กตตโส-ภโณ) ไปกราบ แลวกไปวดสามพระยา เปนพระคสวด (สมเดจพระพทธโฆษาจารย - ฟนชตนธโร) ไปกราบหลวงพอ วดทองนพคณ...กพระคสวด (พระธรรมเจดย - ก มารชโน)ไปกราบหลวงพอ วดพระพเรนทร (พระเทพคณาธาร - ผล ชนปตโต) แลวก อาจารยพระครปลดสมย กตตทตโต อดตเจาอาวาสวดพระพเรนทร แลวกวดบานกราง (พระเมธธรรมสาร - ไสว ธมมสาโร อดตเจาคณะอาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร หรอทชาวบานแถบนนรจกในนามหลวงพอวดบานกราง) แลวกวดประสาททองกตองไปเยยม แลวกวดสทศนฯ หลวงพอวดสทศนฯ ทานใจดมาก ทานเคยเขยนจดหมายไปบอกวาใหไปอยวดสทศนฯ นานแลว กเปนสมเดจพระพฒาจารย (สมเดจพระพฒาจารย - เสงยม จนทสร) เกาแลว นานเนแลว ไมใชยคหลงนและอาตมาไดเรยนบาลทนน เรยนบาลทกรงเทพฯเรมทวดสทศนฯ วดสทศนฯ จงเปนสานกเรยน

๑๙๒๙

ขอนอบนอมกราบมทตาสกการะสมเดจพระพทธโฆษาจารย ญาณอดล สนทรนายก ปาพจนดลกวรานศาสน อารยางกรพลาสนามานกรม คมภรญาณอดมวศษฏ ตรปฎกบณฑต มหาคณสสร บวรสงฆาราม คามวาส อรญวาส สมเดจพระราชาคณะ ชนสพรรณบฏสถต ณ วดญาณเวศกวน อ.สามพราน จ.นครปฐม

ทไดเรยนบาล แลวกยงอะไรอกละ มหลายวดแลวกสมเดจพระญาณสงวรฯ ทวดบวรนเวศฯ แลวกสมเดจพระสงฆราช ปณณสร สมเดจปานะ (สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช พระองค ท ๑๗ แห งกรงรตนโกสนทร - ปน ปณณสร) กตองไปแลว ทนนสาคญ ทานมพระคณมาก ตอนทมหาจฬาฯ แย ไดอาศยสมเดจพระสงฆราช ปณณ-สร วดโพธ ตอนนนอาตมากเปนพระ ทางานทมหาจฬาฯ ไปหาทาน จนลมวาไปหาทานกครง คอตองไปเรอย ไปธระไปเรองมหาจฬาฯ ตอนนนสถานการณคณะสงฆทางมหาจฬาฯ งอนแงนมาก กเลยอาศยสมเดจพระสงฆราช วดโพธนแหละ ทานกเปนหลกให อปถมภบารง อะไรตออะไรทกอยาง วดโพธกตองไป แลวกวดอะไรอก... เอา...ไวไปทารายการทหลง นพดพอใหเหนตวอยาง แตจะไปไหวหรอเปลา ในวนสองวนน ร สกจะไปไมไหวรางกายมนไมอานวย แตกพดใหร ไว เปนอนวา มทานผทมพระคณทเราควรระลกถง

ทจะตองไป เอาละ วดบานกราง นกเปนตนกาเนดเลย ทจะตองไป เปนวดเรมตนทบวชเณร กเอาวา วนนพดไวพอสมควร ทจรงตอนแรกนกวาพดไมไดเลย เพราะเสยงมนไมยอมออก มนตดคออยแคน ขอขอบพระคณอกครงหนง พระมหาเถระ พระเถรานเถระ ทไดสละเวลามาแสดงมทตา แลวก...ขออนโมทนาโยมญาตมตรทกทาน อาว...ทานอาจารยนงอย นน... มองไมเหน (ศาสตราจารยพเศษจานงค ทอง-ประเสรฐ ราชบณฑต) ทานอาจารยนกเปนผทนาเขาไปทมหาจฬาฯ ใหเรมทางานเปนผชวยเลขาธการ คอทานจดการใหเสรจหมดแลวกเปนอาจารยเดมดวย แลวกยงมาเปนผบรหาร เปนผทนาเขาไป ไปทางานทมหาจฬาฯ ตอนนทาน ๘๘ แลว ทานยงสละเวลามาตองเรยกวาเป นเมตตาของทานอาจารยอยางสง กขออนโมทนา วนนกขออนโมทนา ถาเปนแบบพระกเรยกวา ตองขออนโมทนาผมพรรษายกาลสงสดไวกอน เอาละ วนนกขออนโมทนาเทานกอน อาย วรรณะ สขะ พละ ทกทานทวกน

ศาสตราจารยพเศษจานงค ทองประเสรฐ ราชบณฑต ในวนงานมทตาสกการะ

สมเดจพระพทธโฆษาจารย ณ วดญาณเวศกวน

๑๙๓๐

เมอเราไดยนคาวา “ขยะ” เชอวาเราทกคนมภาพในใจวา มนคอสงทนารงเกยจ ไมนาจะเขาใกล ทงกลน และลกษณะทไมนาดตางๆ จงเปนเหตใหทกคนเมอทงขยะแลว กพยายามทจะอยใหหางไกล และทาอยางไรทจะใหขยะนนพนออกไปโดยเรว แตความเปนจรง ขยะไมไดเปนสงทนารงเกยจอยางทคนสวนใหญคดและเขาใจกนแตขยะกลบมประโยชนอยางทเราคาดไมถงเชน ขยะสามารถนากลบมาเปนเชอเพลงทนามาผลตไฟฟา ขยะสามารถนามาแปรรปเปนสงของ เครองใชตางๆ ทอยในชวตประจาวนของเรา โดยชวยลดการนาทรพยากรธรรมชาต เชน แรเหลก และนามนปโตรเลยม ทนบวนจะเหลอจานวนนอยลง มาใชผลตสงของเหลานน แตขยะทสามารถนามาใชทดแทนวตถดบจากธรรมชาตไดนน กจะตองเปนขยะทมคณภาพ แลวขยะทมคณภาพเกดขนไดอยางไร

องคประกอบททาใหขยะมคณภาพ เกดจากการจดการเรองขยะอยางมประสทธภาพ ซงจะตองไดรบความรวมมอทงภาครฐ และภาคประชาชน โดยภาครฐจะเปนผบรหารจดการดานขอมล และการถายทอดขอมลนนสภาคประชาชนแสดงถงประโยชน และโทษของการจดการขยะอยางไมถกตอง พรอมทงจดหาเครองมอ และงบประมาณในการดาเนนการอยางจรงจง สวนภาคประชาชน กจะมทงสวนผนาชมชน และองคกรภาคเอกชนตางๆ ทเหนประโยชนในการจดการขยะ ขบเคลอนใหเกดการมสวนรวมของคนในชมชน ในการออกแบบการจดการขยะใหเหมาะกบทองถนนนๆ ตอไป วดจากแดง เปนองคกรหนง ทมองเหนประโยชนของการจดการขยะมาตงแตป พ.ศ.๒๕๕๐ โดยเรมดวยการจดการปญหาขยะภายในวด ทเกดจากนาในแมนาเจาพระยาไดพดพาเอาขยะมาตดคางในบรเวณวดเปนจานวนมาก ปญหาเศษอาหารทเนาเสยสงกลนเหมน ปญหาตางๆ ทกลาวมานไดสงผลใหพระภกษ และผทมาประกอบบญกศลทวดไมไดรบความสะดวก โดยแนวคดและนาไปสการปฏบตของ พระมหาประนอม ธมมาลงกาโร รองเจาอาวาสวดจากแดง ทตองการจะปรบปรงสภาพแวดลอมของวดจากแดง ใหเปนสถานททนาอย สะอาด รมรน และสวยงาม ในสายตาของผมาประกอบบญกศลทวด ทานจงเรมแผนงานการ

ขดทอง จาก กองขยะรกษส งแวดลอม

พระเทศบาล

๑๙๓๑

ดแลสภาพแวดลอมแบบ 7 R ซงเปนองคความรแบบสากลมาประยกตใช ประกอบดวย ๑. Reduce คอการลดการใชงานวสดประเภทททาใหเกดมลพษ เชน การลดใชงานถงพลาสตกประเภทตางๆ และหนมาใชงานวสดอยางอน เชนถงกระดาษ ตะกราททาจากวสดธรรมชาตในงานบญโรงทาน เชน การใชใบตองทากระทงอาหาร ทดแทนวสดสงเคราะห เปนตน

รไซเคล การนาเอาขวดนามาทาเปนงานฝมอ เศษพลาสตกทตลาดไมรบซอ วดจากแดงไดนาไปแปรรปเปนนามนเชอเพลง และนานามนนนไปใชในงานใหความรอนกบการหงตมอาหาร และในงานเผาศพ เปนตน

๒. Reuse เปนการใชงานซา หมายถงเลอกใชวสดทสามารถนากลบมาใชใหมไดอก วสดทใชงานไดแคเพยงครงเดยวทง จะเปนภาระของสงแวดลอม เชน ภาชนะใสอาหารในงานบญตางๆ (โรงทาน) สวนวดจากแดงใชภาชนะ เชน จาน ชาม ถวย แกวนาเมลามน เปนตน สามารถนากลบมาลางทาความสะอาด เพอนากลบมาใชใหมไดอก ๓. Recycle เปนการนาเอาขยะประเภทตางๆ มาแปรสภาพเปนสงของเครองใช ประเภทตางๆ เชน นาเอาฝาเครองดมทเปนโลหะ ไปบรจาคสรางขาเทยม การนาเอาขวดแกว ขวดพลาสตก ไปขายใหโรงงานทรบขยะ

๔. Repair หมายถงการซอมแซม สงของเครองใชบางอยางนน เพยง “นากลบมา” ซอมแซมกสามารถทจะใชงานไดเหมอนเดมโดยไมจาเปนจะตองทง วดจากแดงกมชางไม และชางเหลก เพอซอมแซม โตะ เกาอ ทชารด ใหนากลบมาใชไดเปนจานวนมาก

๑๙๓๒

๕. Reject การปฏเสธ หมายถงการไมใชงานสนคา หรอวสดทเปนพษตอสงแวดลอม หรอกลายเปนขยะทยากตอการกาจด เชนกลองโฟม ถงพลาสตก หลอด ซงเปนวสดทใชงานไดสะดวก แตเปนพษตอสงแวดลอมและสขภาพของมนษย ดงนน เราจงควรทจะปฏเสธ ไมใชงานของพวกนบาง

๖. Return หมายถงการคนสงแวดลอมทดส โลก เนองจากทกวนนสงแวดลอมไดเสอมโทรมลงไปมาก ดงนนควรทจะหนมาฟนฟสขภาพของสงแวดลอมใหกลบคนสความสวยงาม ไรมลพษดงเดม เราสามารถเรมตนดวยการปลกตนไม และลดการใชทเปนพษตอสงแวดลอม

7. Rethink หมายถงการคด มารวมกนคดวางแผนในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาวในเรองการปลกฝงคานยม วธการปฏบตทเปนรปธรรม จดอบรมใหความร จดกจกรรม

ภาพกองขยะทแสดงใหเหนผลของการจดเกบขยะแลวไมสามารถกาจดไดอยางมประสทธภาพ จนกลายเปนผลเสยตอชมชนนนๆ เชน กลน และควนพษ จากการเกดไฟไหมกองขยะททบถมกนจนเกดแกสมเทน เมออณหภมภายใตกองขยะสงขนถงจดตดไฟได

สนบสนนการดแลสงแวดลอมในชมชนของตนการใหผลตอบแทนทเปนรปธรรม เชน การแลกสงของทไดจากการคดแยกขยะ กบของใชประจาวน เพอชวยลดคาครองชพ จดตงกลมผนาชมชนเพอดแลประสานประโยชนกบคนในชมชนกบหนวยงานของรฐ เพอการสนบสนนทมประสทธภาพ เชน การจดทสะอาดเรยบรอย จดทาปายกากบภาชนะรบขยะใหชดเจนยงขน เปนตน

๑๙๓๓

เมอวดจากแดงไดดาเนนการเรองการปรบปรง และรกษาสภาพแวดลอมแบบองครวมมาไดระยะหนงแลว มผลแสดงใหเหนเปนรปธรรม จงไดรบความรวมมอจากผสนใจ โดยการสนบสนนเครองมอในการจดการขยะใหมประสทธภาพยงขน เชน เครองแปรรปเศษอาหารใหเปนปยชวภาพ, เครองแปรรปเศษพลาสตกใหเปนนามนเชอเพลง เปนตน

เพราะฉะนน การขดทองจากกองขยะกไมเปนเพยงคาทเขยนไวสวยหร หรอเพอสรางแรงจงใจเทานน บดนทองทเกดจากกองขยะเกดขนไดจรงจากการรวมมอกนของคนวด และชมชนโดยรอบ รวมทงองคการบรหารสวนตาบล ทกฝายมสวนทาใหการชวยกนขดทองครงนประสบความสาเรจ จนปรากฏเปนรปธรรมชดเจน ซงเปนโอกาสทจะไดสานตอสงทพอหลวงของปวงชนชาวไทยไดสรางไว คอการดแลรกษาพนทกระเพาะหมนไวเปนพนทสเขยว และเพอเปนปอดของคนกรงเทพฯ รวมทงผทไดอยอาศยในพนทนสบตอไป

๑๙๓๔

สงคหวตถ ๔ คอ ธรรมทเปนเครองสงเคราะหชวยเหลอเกอกลซงกนและกน ผลคอเปนเครองผกมตร ชวยยดเหนยว ประสานนาใจ ใหมความนยมชมชอบกน เปนเครองชวยประสานคนหมมากใหอยรวมกนอยางมความปกตสข เปนเครองชวยขจดความขดแยงทเกดขน ทาใหคนอยรวมกนดวยความรกใครสามคค สามารถนาไปใชไดตงแตระดบบคคล ครอบครว องคกร สงคม และประเทศชาต

ของธรรมะหมวดน โดยเอาพระไตรปฎกบาลหลกฐานชนปฐมภมเปนใหญเปนตวเรมตน เพอใหไดประโยชนความรในรายละเอยดทลกซง และนยยะเพมเตมทครบถวน เทาทคนเจอในพระไตรปฎกบาลม ๕ แหง ใชคาวา “เปยยวชช” ๓ แหง (อง. จตกก. สงคหสตร ๒๑/๓๒; อภญญาวรรค

ท ๖ ๒๑/๒๕๖; อง. นวก. พลสตร ๒๓/๒๐๙ )

ใชคาวา “เปยยวาจา” ๑ แหง (อง. อฏฐก. หตถกสตร ๒๓/๑๑๔)

ใชคาวา “ปยวาจา” ๑ แหง (ข.ชา.โสณนนทชาดก ๒๘/๑๖๒)

๑. ตวอยางบาลจาก “สงคหสตร” [๓๒] จตตารมาน ภกขเว สงคหวตถนกตมาน จตตาร ทาน เปยยวชช อตถจรยา สมานตตตา อมาน โข ภกขเว จตตาร สงคหวตถนต ฯ

ว เคราะหธรรม

“»ÂÇÒ¨Ò-à»ÂÂÇѪªÐ” องคประกอบของสงคหวตถ ๔ ๑. ทาน การให เออเฟอเผอแผ เสยสละ แบงปนชวยเหลอผอน ๒. ปยวาจา หรอ เปยยวชชะ คาพดนารก หรอควรดม ๓. อตถจรยา การประพฤตตนใหเปนประโยชนแกผอน รจกเสยสละ ไมเหนแกตว มจตอาสา จตสาธารณะ ๔. สมานตตตา การทาตวใหสมานเขากนได ไมถอตว-ถอสา เปนกนเอง รจกวางตนใหเหมาะสมกบฐานะ-สถานการณ การทาตนเสมอตนเสมอปลาย ปฏบตสมาเสมอกนในชนทงหลาย จะทาไดดมความจรงใจ กตองม เมตตากายกรรม เมตตาวจกรรม เมตตามโนกรรม มเรองทตองมาวจยวจารณกนทางหลกภาษา และความสอดคลองกนของพทธพจนทงหมด ในคาวา “ปยวาจา” “เปยยวชชะ”

ÇÔà¤ÃÒÐË ÇԨѠÇÔ¨Òó

ปวโส

๑๙๓๕

[๓๒] ดกรภกษทงหลาย สงคหวตถ ๔ ประการน ๔ ประการเปนไฉน คอ ทาน การให ๑ เปยยวชชะ ความเปนผมวาจานารก ๑ อตถจรยา ความประพฤตประโยชน ๑ สมานตตตา ความเปนผมตนเสมอ ๑ ดกรภกษทงหลาย สงคหวตถ ๔ ประการนแล ฯ

(อง. จตกก. สงคหสตร ๒๑/๓๒)

นาสงเกตวา “เปยยวชชะ” เปนคาทพระพทธองคใชตรสแสดงธรรมหมวดสงคหวตถ ๔ แกภกษทง ๓ สตร และในพลสตรตรสวา “การแสดงธรรมบอยๆ แกบคคลผตองการ ผเงยโสตลงสดบ เลศกวาเปยยวชชะทงหลาย” “เปยยวาจา” เปนคาทหตถกอบาสกใชตอบพระพทธองคเรองหมวดธรรมทเขาใชในการสงเคราะหเพอนฝงบรวาร สวน “ปยวาจา” เปนคาทพระโพธสตวผเปนบตรผยงดวยความเคารพรกกตญกตเวทใชสงเคราะหบารงมารดาบดาในโสณนนทชาดก ซงความแตกตางของการใช ๓ คานในสงคหวตถ ๔ ในบรบทตางกน ควรมนยสาคญอย

* ปยวาจา – เปยยวชชะ *ในความเหมอนมความแตกตาง

ขออธบายคาวาปยวาจากอน เพราะเปนทรบรและยอมรบกนทวไป ปยวาจา คอ คาสภาพ นารก มประโยชน เปนจรง คากลาวสวสด ขอโทษ ขอบคณ ไมเปนไร ทกทายปราศรยกอน ใหกาลงใจ ทาใหเกดความพอใจแกผไดยน กอใหเกดมนษยสมพนธทดตอกน การพดใหเปนปยวาจา ยดหลกดงตอไปน - เวนจากการพดเทจ คอ พดแตคาจรง ไมพดจาโกหกหลอกลวงผอน

- เวนจากการพดสอเสยด คอ ไมพดจายยงใหเขาแตกราว ใสราย ใสความ - เวนจากการพดหยาบ - เวนจากการพดเพอเจอ คอ ไมพดในสงทเหลวไหลไรสาระจนเกนไป รกาลเทศะ ถาพดเทจหลอกลวงเพอประโยชนตนแมจะไพเราะนาฟงอยางไร กไมถอเปนปยวาจาในความหมายของพระพทธองค ถ าพดสอเสยดดวยคาหวานนาฟงเพยงใด กไมถอเปนปยวาจาในความหมายของพระพทธองค จะพดปยวาจาได ตองมสตควบคมใจ ควบคมการพด เมตตาวจกรรม ถกกาลเทศะ เปยยวชชะ แปลไดหลายนย ๑. คากลาวอนควรดม ๒. คาชโทษหรอความผดอนควรดม ๓. คาตาหนอนควรดม คาแปลนยแรกไปกนไดดกบปยวาจา วาจานารกเปนวาจาทนาดมอยแลว มในพระไตรปฎก ๑ แหงใชคาวา เปยยวาจาตรงๆ สองคาแปลหลง ผเขยนเคยฟงพระรปหนงอธบาย สวนใหญคงไมเคยไดยนกน จงตองคนหลก ฐานเพอมารบรองคาอธบาย เรามาดรากศพทกนกอน เปยย มาจาก ปา ธาต + ณย ปจจย ปา ธาต - ปานรกขภชนปรปาปณเน = ดม, รกษา, บรโภค, ใหเตม, ถง

(ธาตวตถสงคหปาฐนสสยะ คาถา ๒๒๘)

{ผเขยนยงไมเจอตาราไวยากรณทแปลปาธาต วา ด นารก} มวเคราะหวา ว.๑ อปยตถ ปยต ปยสสตต เปยย, ปาตพพ, ปานย (ปา - ปาเน ในการดม + ณย,ตพพ,อนย) กมมสาธนะ ไดถกดมแลว ยอมถกดม จกถกดม เพราะเหตนน ชอวา เปยย, ปาตพพ, ปานย (พงถกดม)

๑๙๓๖

(ปทรปสทธ สตร ๕๕๖,

รปสทธทปน : พระมหาธตพงศ อตตมปโญ)

ว.๒ ปาตพพ เปยย นา อนเขาพงดมชอวา เปยย

(สททนตสตตมาลา สตร ๑๑๒๙)

ขชช ต โภชชเลยยาน เปยยนต จตธาสน อาหารม ๔ อย าง คอ ของเคยวของกน ของเลย และของดม (อภธานปปทปกา คาถา ๔๖๖)

{จะเหนวาเปยย ไมมคาแปลวานารกเลย} ปย มาจาก ป ธาต + ณย ปจจยป ธาต-ตปปเน = พงพอใจ, อมใจ /-ปต = ยนด-รก / - ปาเน = ดม / - สเภ = งาม ว.๑ ปณาต ปยเตต วา ปโย (ธาตวตถสงคหปาฐนสสยะ คาถา ๒๓๓)

ว.๒ ปยายตพพนต ปย = สงทควรรกชอบ, นารก, นายนด, เปนทรก (ป - ตปปนกนตส กมมรป กมมสาธน) (งานวจยการศกษาเชงวเคราะห

พระคาถาธรรมบท พระธรรมโมล คาถา ๑๕๗.

พจนา. ศพทวเคราะห : พระมหาโพธวงศาจารย)

{ไมพบรป เปยย จากปธาต สรปคอ เปยย แปลวา พงถกดม ไมใชและไมเหมอนปย ทแปลวานารกนายนด} วชช มาไดจาก ๒ ธาต วชช มาจาก วท ธาต + ณย ปจจยวท ธาต - วยตตย วาจาย = ในการพดชด ว.๑ อวชชตถ วชชต วชชสสตต วา วชช วทนย. วชช โทโส. ไดถกกลาวแลว ยอมถกกลาว หรอจกถกกลาว เพราะเหตนน ชอวา วชช (กมมสาธนะ) (ควรถกกลาว, โทษ, ความผด)

(ปทรปสทธ สตร ๕๕๖,

รปสทธทปน : พระมหาธตพงศ อตตมปโญ)

วชช กลาวอรรถโทษทควรตเตยน “วชชสทโท โทสตโถ อปราธตโถคารยหปรยายตตา วชชศพท มอรรถวาโทษ ความผด เพราะเปนศพทมอรรถตเตยนโดยออมดวย(สลกขนธวรรคฎกาใหม พรหมชาลสตร, มหาสหนาทสตร)

ว.๒ วตตพพ วชช ความผด อนเขาพงกลาว ชอวา วชช

(สททนตสตตมาลา สตร ๑๑๒๙)

วชช มาจาก วชช ธาต + อ ปจจย วชช ธาต - จาเค = สละ - แบงปน, ละ ว.๓ วชชยเตต วชช, วชชเมว อวชช.นตถ อวชช โทโส ยสสาต อนวชช, กสลาท ยอมถกละ ชอวา วชช, วชช นนเอง คอ อวชช. โทษของธรรมใดไมม ชอวา อนวชช, ไดแก กศล เปนตน

(ธาตวตถสงคหปาฐนสสยะ คาถา ๓๕๐)

ว.๔ วชชยเต วชเชตพพนต วา วชช สงทบณฑตพงละ หรอตองละ, โทษ (วชช ธาต -ละ)

(พจนา. ศพทวเคราะห : พระมหาโพธวงศาจารย)

แตในธาตวตถสงคหปาฐนสสยะ กลาววา วชชธาต มอการนตเปนทสด = วชช ธาต และ วจ ธาต - กถเน = กลาว-พด ไมมรปสาเรจเปน วชชวชช โทเส จ เภรย โทษ, ความผด/ กลอง

(อภธานปปทปกา คาถา ๑๑๐๐)

มทแปล วชช เพมเตมตางไปบางดงน : - อนเขาพงกลาว, ควรพดต

(ETipitaka Pali-Thai Dict )

- คาอนพงกลาว, คากลาว (พจนา. บาล - ไทย : พระมหาไพโรจน ปญาวชโร)

คาทคนไทยคนเคย คอ วชพช, โลกวชชะ และการงานอนไมมโทษ (อนวชชาน กมมาน มงคลสตร ขอท ๑๘)

๑๙๓๗

สรปรวม :- วชช คอ โทษ, ความผด, อนพงถกกลาว - ถกตาหน, พงละ, คากลาวฉะนน เปยยวชช ควรแปลวา ๑. โทษ - ความผด อนพงถกกลาว - ถกตาหน อนพงดม ๒. คากลาวอนพงดม ถาแปลอยางหลง กมอรรถคลายปยวาจาเพราะวาจานารก กเปนวาจาทนาดมดาอยแลว แตถาแปลอยางแรก จะมอรรถตางไป กทาไมวาจาตาหน กลาวโทษ - ความผด ถงควรดม? ถาเราคดถงพอแม หรอครบาอาจารยเรา ททานกลาวชบาป บญ คณ โทษ ถก ผดตาหนตเตยน หรอสงสอนเรา ดวยความหวงสงเคราะหเกอกลเราดวยเมตตากรณาเปนพนฐาน จะเหนวาเปนคาอนเราควรดม แมบางครงจะเปนยาขม หรอเจบปวด เพราะทานมความปรารถนาดตอเราโดยแท ยงถาเปนบณฑตสตบรษ หรอสงสดขนพระพทธเจา เรายงควรตองดมคากลาวสอนของทาน แมจะโดนชโทษตเตยนใหได เพราะทานหวงประโยชนเกอกลแกเรา ดงเหตผลทจะยกมาสนบสนนตอไปน (๑) ผชขมทรพย (ธ. ข. ๒๕/๑๖)

[๑๖] บคคลพงเหนบคคลใดผมกชโทษ เหมอนบคคลผบอกขมทรพย มกกลาวขมข มปญญา พงคบบคคลผเปนบณฑตเชนนน เพราะวาเมอคบบณฑตเชนนน มแตคณทประเสรฐ โทษทลามกยอมไมม ฯ (๒) ควรดมคาหวงดของมตร (อปร. ม. มหาสญญตสตร ๑๔/๓๕๕-๓๕๖ )

[๓๕๕] อานนท เพราะเหตนน เธอทงหลายจงประพฤตตอเราดวยวตรของมตรเถด อยาประพฤตตอเราดวยวตรของศตรเลย ขอนนจกเปนไปเพอประโยชน เกอกลและเพอความสขแกเธอทงหลายตลอดกาลนาน

สาวกทงหลายยอมประพฤตตอศาสดาดวยวตรของศตร ไมประพฤตดวยวตรของมตร เปนอยางไร คอ ศาสดาในธรรมวนยนเปนผอนเคราะหแสวงหาประโยชน อาศยความเอนด จงแสดงธรรมสอนสาวกทงหลายวา ‘เรองนเปนไปเพอประโยชนเกอกลและเพอความสขแกเธอทงหลาย’ สาวกของศาสดานนกลบไมตงใจฟง ไมตงใจเพอจะร และยงหลกเลยงทจะประพฤตตามคาสงสอน สาวกทงหลายยอมประพฤตตอศาสดาดวยวตรของศตร ไมประพฤตดวยวตรของมตร เปนอยางน [๓๕๖] สาวกทงหลายยอมประพฤตตอศาสดาดวยวตรของมตร ไมประพฤตดวยวตรของศตร เปนอยางไร คอ ศาสดาในธรรมวนยนเปนผอนเคราะห แสวงหาประโยชน อาศยความเอนด จงแสดงธรรมสอนสาวกวา ‘เรองนเปนไปเพอประโยชนเกอกลและเพอความสขแกเธอทงหลาย’ สาวกของศาสดานนกตงใจฟง ตงใจเพอจะร และไมหลกเลยงทจะประพฤตตามคาสงสอน สาวกทงหลายยอมประพฤตตอศาสดาดวยวตรของมตร ไมประพฤตดวยวตรของศตร เปนอยางน

๑๙๓๘

อานนท เพราะเหตนน เธอทงหลายจงเรยกรองเราเพอเปนมตรเถด อยาเรยกรองเราเพอเปนศตรเลย ขอนนจกเปนไปเพอประโยชนเกอกล และเพอความสขแกเธอทงหลายตลอดกาลนาน อานนท “เราจกไมประคบประคองเธอทงหลาย เหมอนชางหมอประคบประคองภาชนะดนดบทยงดบอย เราจกกลาวขมแลวขมอก จกกลาวยกยองแลวยกยองอก บคคลใดมแกนสาร บคคลนนจกดารงอย” สรป:- พระพทธองคสอนใหสาวกเปดใจฟงพระองคดวยโยนโสมนสการ ควรทาใจดมในคากลาวสอนของพระองค ไมวาจะเปนคาตาหนหรอชมเชย เพราะพระองคมความจรงใจหวงดตอผฟงโดยแทจรง (๓) วาจาไมเปนทรก (ม. ม. อภยราชกมารสตร ๑๓/๙๑-๙๔)

ครงหนงอภยราชกมารซงศรทธานครนถ ถกนครนถยใหมาถกวาทะกบพระพทธเจา โดยบอกวธพดเพอเอาชนะ จะไดมชอเสยง จงสอนใหไปทลถามอยางนวา... ขาแตพระองคผเจรญ พระตถาคตจะพงตรสพระวาจาอนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอนบางหรอหนอ ถาพระสมณโคดมถกพระองคทลถามอยางนแลว จะทรงพยากรณอยางนวา ดกรราชกมาร ตถาคตพงกลาววาจาอนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน ดงนไซร พระองคพงทลพระสมณโคดมอยางนวา ขาแตพระองคผเจรญ เมอเปนอยางนน การกระทาของพระองค จะตางอะไรจากปถชนเลา เพราะแมปถชนกกลาววาจาอนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน แตถาพระสมณโคดมถกพระองคทลถามอยางนแลว จะทรงพยากรณอยางนวา ดกรราชกมาร ตถาคต

ไมพงกลาววาจา อนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน ดงนไซร พระองคพงทลพระสมณโคดมอยางนวา ขาแตพระองคผเจรญ เมอเปนอยางนน อยางไรพระองคจงทรงพยากรณเทวทตตวา เทวทตตจกเกดในอบาย จกเกดในนรก ตงอยสนกปหนง เปนผอนใครๆ เยยวยาไมได ดงน เพราะพระวาจาของพระองคนน พระเทวทตตโกรธ เสยใจ ดกรพระราชกมาร พระสมณโคดมถกพระองคทลถามปญหาสองเงอนนแลว จะไมอาจกลนเขา ไมอาจคายออกไดเลย เปรยบเหมอนกะจบเหลกตดอยในคอของบรษ บรษนนจะไมอาจกลนเขา ไมอาจคายออกได ฉนใด ดกรพระราชกมาร พระสมณโคดมกฉนนน ถกพระองคทลถามปญหาสองเงอนนแลว ไมอาจกลนเขา จะไมอาจคายออกไดเลย ฯ วาจาทประกอบดวยประโยชน [๙๔] สมยนนแล เดกออนเพยงไดแตนอน นงอยบนตกของอภยราชกมาร ลาดบนน พระผมพระภาคไดตรสกะอภยราชกมารวา ดกรราชกมาร ทานจะสาคญความขอนนเปนไฉน ถากมารนอาศยความเผลอของพระองค หรอของหญงพเลยง พงนาไมหรอกอนกรวดมาใสในปาก พระองคจะพงทาเดกนนอยางไร?

อภยราชกมาร

๑๙๓๙

ขาแตพระองคผเจรญ หมอมฉนจะพงนาออกเสย ถาหมอมฉนไมอาจจะนาออกไดแตทแรก หมอมฉนกจะเอามอซายประคองศรษะแลวงอนวมอขวา ควกไมหรอกอนกรวดแมพรอมดวยเลอดออกเสย ขอนนเพราะเหตไร เพราะหมอมฉนมความเอนดในกมาร ดกรราชกมาร ตถาคตกฉนนนเหมอนกน ยอมรวาจาทไมจรง ไมแท ไมประกอบดวยประโยชน และวาจานนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน ตถาคตไมกลาววาจานน อนง ตถาคตยอมรวาจาทจรง ทแท แตไมประกอบดวยประโยชน และวาจานนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน ตถาคตไมกลาววาจานน อนง ตถาคตยอมรวาจาทจรง วาจาทแท และประกอบดวยประโยชน แตวาจานนไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน ในขอนน ตถาคตยอมรกาลทจะพยากรณวาจานน (สา วาจา ปเรส อปปยา อมนาปา ตตร กาล ตถาคโต โหต ตสสา วาจาย เวยยากรณาย)ตถาคตยอมรวาจาทไมจรง ไมแท ไมประกอบดวยประโยชน แตวาจานนเปนทรก เปนทชอบใจของผ อน ตถาคตไมกลาววาจานน ตถาคตยอมรวาจาทจรง ทแท ไมประกอบดวยประโยชน แตวาจานนเปนทรก เปนทชอบใจของผอน ตถาคตไมกลาววาจานน อนง ตถาคตยอมรวาจาทจรง ทแท และประกอบดวยประโยชน และวาจานนเปนทรกเปนทชอบใจของผอน ในขอนน ตถาคตยอมรกาลทจะพยากรณวาจานน ขอนนเพราะเหตไร เพราะตถาคตมความเอนดในสตวทงหลาย ฯ สรป:- พระพทธองคยอมตรสกลาวเฉพาะวาจาสจจะ จรง ไมเทจ มประโยชน สวนจะเปนทรก เปนทชอบใจของผอน หรอไมเปนทรก ไมเปนทชอบใจของผอน นนเปน

เรองรอง แตกพจารณากาลเทศะในการกลาวตามความเหมาะสม เพราะเลงประโยชนของสตวทงหลายดวยความกรณา (๔) ความเจรญ

(ว. มหา. ทพพจสกขาบท ๑/๔๒๕)

เพราะวาบรษทของพระผ มพระภาคเจรญแลวดวยอาการอยางน คอดวยการวากลาวตกเตอนกนและกน ดวยการชวยเหลอกนและกนใหออกจากอาบต ฯ (๕) พจารณาเนองๆ

(อง.ทสก. อภณหปจจเวกขณธรรมสตร ๒๔/๔๘)

บรรพชตพงพจารณาเนองๆ วา เพอนพรหมจรรยทงหลาย ผเปนวญชนพจารณาแลว ตเตยนเราไดโดยศลหรอไม ฯ (๖) วนมหาปวารณา วนสาคญทจะดมเปยยวชชะกนเตมท คอวนมหาปวารณา ซงจะมในชวงออกพรรษา เปนพระวนยบญญต พธปวารณา คอ ยอมใหวากลาวตกเตอนซงกนและกนไดโดยไมถอโทษโกรธเคอง พระสงฆทจาพรรษาอยรวมกนตลอดไตรมาส สามารถวากลาวตกเตอนในสงทไดยน ไดเหน ไดฟง หรอสงสย และชขอบกพรองดวยจตเมตตา ใหกบพระสงฆทถกตกเตอนไดมโอกาส ไดรบรขอบกพรองของตวเอง เพอนาไปแกไขปรบปรงตอไป จดมงหมายของการปวารณา ๑. เปนกรรมวธทชวยลดหยอนความขนของหมองใจ ความสงสยใหหมดไป เพราะการวากลาวตกเตอนหรอสอบถามในสงทไดยน ไดเหน ไดสงสย จะชวยขจดความคลางแคลงในหมพระสงฆดวยกน ๒. ชวยปรบความเขาใจในหมสงฆ เพราะการอยจาพรรษารวมกนมา อาจมการกระทบกระทง หรอผดใจกนบาง แตการปวารณาจะชวยประสานรอยราวนนได

๑๙๔๐

๓. สรางเสรมความสามคคในหมคณะ ใหกลมเกลยว อยรวมกนอยางสนทใจ ๔. สรางความเสมอภาคใหเกดขน เพราะพธปวารณานสามารถวากลาวตกเตอนพระสงฆได แมวาพระรปนนจะมยศ ชน พรรษา หรอวยสงกวา ๕. กอใหเกดภราดรภาพ เกดความรสกเปนมตรชดเชอ ปรารถนาด เออเฟออาทร เปนพนฐานนาไปสพฤตกรรมอนพงประสงคทดงามคลาย ๆ กน เรยกวา สลสามญญตา

อานสงสของการปวารณา ๑. ทาให เกดความบร สท ธในเพศบรรพชต ทงทางกาย วาจา และใจ เปนการคลายความสงสย ระแวง ใหหมดไปในทสด ๒. พระภกษจะรขอบกพรองของตนเอง เพอปรบปรงตนเองใหดขน ๓. เปนการฝกความอดทนตอการวากลาวตกเตอนได ชวยใหเปดใจยอมรบฟงผอน ๔. พระภกษทกรปจะไดขอขมากนและกน เพอทจะไมถอโทษโกรธเคองกนในภายหลง

เกดการใหอภย ความปรารถนาดทจะทาใหอยรวมกนในหมคณะไดอยางผาสก ๕. ทาใหเกดความสมครสมานสามคค สรางเสรมความเปนปกแผน ไมเปดโอกาสใหผทไมหวงดตอพระพทธศาสนาเขามาทาลาย ฯ สรปรวม:- ถาใครเขาสามารถชโทษตาหนเราดวยศลปะยอดเยยม มวาทศลป ประมาณกาลเทศะด ใชสปปรสธรรม ๗ เตมทเทาทสามารถ และแสดงออกถงเมตตาทางกายกรรมวจกรรม อนยงเปนการปรงแตงคาพดใหนาดมขน (เปยยวชชะ) โดยทเรายอมรบ ยอมจานน แมอาจอาย เจบปวด โกรธ เมอเราผานพนจดนนไปได เราจะสานกในความรกความกรณาของทาน และรกทานมากขนดวย

กรณตวอยาง ปยวาจา เปยยวชชะ

๑) อกโกสกสตร พราหมณดาพระพทธเจา (ส. ส. ๑๕/๖๓๑-๖๓๔)

สมยหนง อกโกสกภารทวาชพราหมณโกรธ ขดใจพระผมพระภาค เขาไปเฝาถงทประทบ แลวดาบรภาษดวยวาจาอนหยาบคาย เมอ อ. ดาจนเหนอยแลว พ. ไดตรสถามพราหมณนนวา ทานมแขกญาตมตรมาบานทานมย อ. ตอบวา มมาบาง พ. ตรสถามวาทานจดของเคยวของดมตอนรบแขกญาตมตรเหลานนบางไหม อ. ตอบวา จดบาง พ. ตรสถามวา ถาวาแขกญาตมตรเหลานนไมรบ อาหารนนจะเปนของใคร อ. ตอบวา กเปนของเราอยางเดม พ. ตรสวา ขอนกอยางเดยวกน ทานดาเราผไมดาอย ทานโกรธเราผไมโกรธอย ทานหมายมนเราผไมหมายมนอย เราไมรบเรองมการดาเปนตนของทานนน เรองมการดาเปนตนนนกเปนของทานผเดยว

๑๙๔๑

แลวตรสตอไปวา ดกรพราหมณ ผใดดาตอบบคคลผดาอย โกรธตอบบคคลผโกรธอย หมายมนตอบบคคลผหมายมนอย ผนเรากลาววา ยอมบรโภคดวยกน ยอมกระทาตอบกน เรานนไมบรโภครวม ไมกระทาตอบดวยทานเปนอนขาด ดกรพราหมณ เรองมการดาเปนตนนนเปนของทานผเดยว อ. ถาม ประชาชนและพระราชาตางทราบวา พระโคดมผเจรญเปนพระอรหนต ไฉนทานจงยงโกรธอยเลา พ. ตรสวา ผไมโกรธ ฝกฝนตนแลว มความเปนอยสมาเสมอ หลดพนแลว เพราะรชอบ สงบ คงทอย ความโกรธจกมมาแตทไหน ผใดโกรธตอบบคคลผโกรธแลว ผนนเปนผลามกกวาบคคลนนแหละ เพราะการโกรธตอบนน บคคลไมโกรธตอบบคคลผโกรธแลว ชอวายอมชนะสงครามอนบคคลชนะไดโดยยาก ผใดรวาผอนโกรธแลว เปนผมสต สงบเสยได ผนนชอวายอมประพฤตประโยชนแกทงสองฝาย คอแกตน และแกบคคลอน เมอผนน

บคคลหงายของทควา เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมด ดวยคดวาคนมจกษยอมเหนรปไดฉะนน ขาพระองคนขอถงพระโคดมผเจรญ พระธรรม และพระภกษสงฆวาเปนสรณะ อ. ขอบวชแลวไมนานแลบาเพญเพยร บรรลพระอรหนต ฯ เรองนแสดงใหเหนการโตตอบดวย เปยยวชชะ อยางมศลปะของพระพทธองค จนพราหมณเลอมใส ศรทธามาบวช ๒ ) อกโกธราชธรรม นศ. ออสเตรเลยโหในหลวง ครงหนงขณะทเสดจฯ ในพธทลเกลาฯ ถวายปรญญานตศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด ณ มหาวทยาลยเมลเบรน ประเทศออสเตรเลย เมอ ๒๕๐๕ ไดเกดเหตการณททาใหทกคนควรราลกเปนตวอยางของผนาทมความเขมแขงและทรงเปยมดวยพระราชธรรม “ความไมโกรธ” ทรงถกนกศกษากลมหนงทมความคดรนแรง ไมเขาใจพระองคและเมองไทย บางคนถอปายทมขอความกลาวรายตอพระองคทาน บางกลมสงเสยงโห ลบหลพระเกยรต และเกยรตภมของชาตไทยอยางรนแรง สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ไดทรงบรรยายถงเหตการณในวนนนในพระราชนพนธ ความทรงจาในการตามเสดจตางประเทศ ตอนหนงวา ถงเวลาทพระเจาอยหวจะเสดจไปพระราชทานพระราชดารสทกลางเวท ยงไมทนจะอะไร กมเสยงโหดงขนมาจากกลมปญญาชนขางนอก ขาพเจารสกวามอเยนเฉยบ หวใจหววๆ อยางไรพกล รสกสงสารพระเจาอยหว จนทาอะไรไมถก ไมกลาแมแตจะมองขนดพระพกตรทาน ดวยความสงสาร และเหนพระทย ในทสดฝนใจมองขนไปเพอถวายกาลงพระทย แตแลวขาพเจานนเองแหละ

รกษาประโยชนอยทงสองฝาย คอของตนและของบคคลอน ชนทงหลายผไมฉลาดในธรรมยอมสาคญบคคลนนวาเปนคนเขลาดงน อ. กลาววา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทรงประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอน

๑๙๔๒

ทเปนผไดกาลงใจกลบคนมา เพราะมองดทานขณะทประทบยนกลางเวท เหนพระพกตรทรงเฉย ทนใดนนเอง คนทอยในหอประชมทงหมดปรบมอเสยงสนนหวนไหวคลายจะถวายกาลงพระทยทาน พอเสยงปรบมอเงยบลง คราวนขาพเจามองขนไปบนเวทอก เหนพระเจาอยหวทรงเปดพระมาลาททรงคกบฉลองพระองคครย แลวหนพระองคไปโคงคานบกลมทสงเสยงเอะอะอยขางนอกอยางงดงาม และนาดทสด พระพกตรยมนดๆ พระเนตรมแววเยาะหนอยๆ แตพระสรเสยงราบเรยบยงนก “ขอขอบใจทานทงหลายเปนอนมาก ในการตอนรบอนอบอน และสภาพเรยบรอยททานแสดงตอแขกเมองของทาน” รบสงเพยงเทานนเอง แลวหนพระองคมารบสงตอกบผทนงฟงอยในหอประชม “ไทย…เปนประเทศเลกๆ เมอเทยบกบออสเตรเลย แตมประวตศาสตรเกาแกยาวนาน มอารยธรรมสงสงมานาน นานมาก…”. รบสงวา ตองขอโทษทจะบอกวา (ถงจงหวะน ทรงหนไปทางผชมนม แลวนอมพระเศยรลงเลกนอย) “นานจนขาพเจาไมแนใจวา ขณะนน ประเทศออสเตรเลยอยทไหน…”

ผลปรากฏวา นกศกษาเงยบกรบทงบรเวณงาน และเปลยนเปนปรบมอสนนหวนไหว แสดงใหเหนวา พระองคทรงพระปรชาสามารถมากในการแกไขปญหาเฉพาะหนา และทรงเปยมดวยพระราชธรรม “ความไมโกรธ” อยางแทจรง พระเจาอยหวมพระราชอธยาศยประกอบดวยพระเมตตา ไมปรารถนากอเวรภยใหผใดผหนง ไมทรงพระพโรธดวยเหตทไมควร แมมเหตใหทรงพระพโรธ แตทรงขมได สงบระงบโดยการใสใจพจารณาจนพบตนเหต แมแตสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ไมเคยทรงเหนพระเจาอยหวแสดงอาการโกรธผใด ฯ เรองนแสดงถงเปยยวชชะ คนทวไปเมอถกดหมนแสดงกรยาหยาบคาย มกโกรธ กลาวคาหยาบตอบ แตพระองคไมโกรธตอบ มสตและไหวพรบปฏภาณ กลาวคาขมตาหนอยางสภาพผด เปนเปยยวชชะ จนคนในหองประชมถงกบปรบมอสนนหวนไหว ขอเทจจรงนน ออสเตรเลยเปนประเทศเพงเกดประมาณ ๗๐ กวาป หลงจากองกฤษมารกรานแยงแผนดนชนเผาเดมเจาถน แลวเอาเปนเกาะขงนกโทษองกฤษ เมอประมาณ ๒๐๐ ปเศษกอน แลวกตงรกรากขยายตวพฒนามา สวนไทยเรามวฒนธรรมตอเนองมานานกวา ๒ พนป ตงแตสมยยงเปนแดนสวรรณภม ๓) บตร ๓๐ บาท ในขณะทในหลวงทานทรงประชวรเขารบการรกษาในโรงพยาบาลทเกาแกทสดแหงหนง มขาราชบรพารเขาเยยมจานวนมาก และมนายกฯ ในขณะนนไดถวายบตร ๓๐ บาทใหพระองค เพอใชสทธ ซงพสกนกรรสกเคองใจทนายกฯ คนดงกลาวทาเชนนน แตในหลวงตรสวา “ไมเปนไรหรอก หากขาพเจาไมสามารถ

๑๙๔๓

จายคารกษาได แตคงสามารถใชบตรผสงอายไดหรอจะใชสทธขาราชการของบตร (ฟาหญง)กได” ทานพดเสยงเรยบๆ ไมไดร สกวาถกลบหล เลย พดเสรจกยนบตรทองใบนนใหนายกฯ คนนน ฟงแลวกอดยมไมไดวาทานตอบไดนารกมาก เรองนแสดงถงเปยยวชชะทปฏเสธเชงตาหนทสภาพมาก ๔ ) แชงคนทจรต พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชกระแสรบสงแกผวาราชการจงหวดซอโอ เมอวนท ๘ ตลาคม ๒๕๔๖ วา “ถาทจรตแมแตนดเดยวกขอแชงใหมอนเปนไป พดอยางนหยาบคาย แตวาตองใหมอนเปนไป แตถาไมทจรต สจรต และมความตงใจ มงมนสรางความเจรญ กขอตออายใหถง ๑๐๐ ป ใครมอายมากอยแลวกขอใหแขงแรง ความสจรตจะทาใหประเทศไทยรอดพนอนตราย ภายใน ๑๐ ป เมองไทยนาจะเจรญ ขอสาคญตองยดความสจรตใหสาเรจและไมทจรตเสยเอง” เรองนแสดงถงเปยยวชชะทเปนปยวาจาสาหรบคนสจรต แตเปนอปยวาจาสาหรบคนทจรต ๕ ) ชอเดยวกน เรองการใชราชาศพทกบในหลวง ดจะเปนเรองใหญทใครตอใครเกรงกนทงแผนดน ตนเตนประหมา ซงเปนธรรมดาของคนทวไป และไมเวนแมกระทงขาราชการชนผใหญ ครงหนงเมอหลายปกอน มขาราชการระดบสงผ หนงกราบบงคมทลรายงานวา “ขอเดชะ ฝาละอองธลพระบาท ปกเกลาปกกระหมอม ขาพระพทธเจา พลตรภมพลอดลยเดช ขอพระราชทานพระบรมราชานญาตกราบบงคมทลรายงาน ฯลฯ”

เมอกราบบงคมทลไปเชนนน ในหลวงทรงแยมพระสรวลอยางมพระอารมณดและไมถอสาวา “เออ ด เราชอเดยวกน…” สรางความขาขนกนทงศาลาดสดาลย เรองนแสดงถงปยวาจาทสรางความเปนกนเอง สรางบรรยากาศผอนคลาย เปนสมานตตตาดวย ๖) คนบอสตน เมอพระบาทสมเดจพระเจาอย หวจะเสดจประพาสสหรฐอเมรกาเปนครงแรก ในป พ.ศ. ๒๕๐๓ หนงสอพมพสอเมองบอสตนไดสมภาษณวา “นเปนการเสดจฯ เยอนอเมรกาเปนครงแรก ทรงรสกอยางไรบาง?” มพระราชดารสตอบวา “กตนเตนทไดกลบมาเยยมบานเกดเพราะขาพเจาเกดทน …..ทเมองบอสตน” ขอความนชวยใหผสอขาวรสกเคารพรกและมความใกลชดกบพระองคขนมาทนท เพราะพระองคมใช “คนตางประเทศ” หากแตเปน “คนบอสตน” คนหนง เรองนแสดงถงปยวาจาทสรางความเปนกนเอง เปนสมานตตตาดวย ๗) ยมของฉน กอนทกล มนกขาวจะกราบทลลา มนกขาวหนมคนหนงกราบทลถามเปนคาถามสดทายวา “ทาไมพระองคจงทรงเครงขรม

๑๙๔๔

ทายนขอจบดวยพทธดารสวา นคคณเห นคคหารห ปคคณเห ปคคหารห ขมคนทควรขม ยกคนทควรยก ตคนทควรต ชมคนทควรชม

“ลกษณะของพทธธรรม ๘” ลกซง (คมภรา) เหนตามไดยาก (ทททสา) รตามไดยาก(ทรนโพธา) สงบ (สนตา) ประณต (ปณตา) คาดคะเนเอาไมได (อตกกาวจรา) ละเอยด (นปณา) รไดเฉพาะบณฑต (ปณฑตเวทนยา)

(หมายเหต อางองพระไตรปฎกบาล ฉบบสยามรฐ, ภาษาไทย ฉบบหลวง และมหาจฬาฯ เชน ข.ธ. ๒๕/๑๖ หมายถง ขททกนกาย ธรรมบท เลมท ๒๕ ขอท ๑๖)

ในหลวง ร.๙ : หนงสอสอนพระพทธศาสนายากเกนไปแกสมองเดก ใหเดกเลกๆจาประวตมากเกนไปสมเดจญาณฯ : กระทรวงศ กษ า ธ ก า ร เ ป น ผ จ ดหลกสตรในหลวง ร.๙ : อยางสอนอรยสจแกเดกเลกๆ เหมอนจะใหเดกเปนพระอรหนตจะทาให เดกเข าใจได อยางไร...นาจะสอนบทธรรมงายๆ ทเปนประโยชนในการอบรมเดกดวย เชน ความเพยรและนาจะจดเปนหลกสตรสงขนไปโดยลาดบแทรกพทธประวตนทานชาดก บทสอนศาสนาคฤหสถได มจดไวทานองน...นาจะทาแจกหรอมจาหนายถกๆของกระทรวงกปลอยเปนสวนของกระทรวง

สมเดจญาณฯ : จะนากระแสพระราชดา รนไปจดทา แตการเขยนเรองให เดกอ านนน . . .เขยนแล วคดว าง าย. . .เดกเข าใจ ครนไปลองสอนกบเดก...คอใหเดกอาน เดกกไมเขาใจในหลวง ร.๙ : ถาประสงคจะทดสอบกได...เขยนสงไปใหทลกระหมอม เจาฟา

หญงอบลรตนฯ อาน ถาจะทดสอบอายนอยกวานนกไดทมา : บนทกสวนพระองค ในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (สวฑฒนมหาเถระ) บนทกเมอวนท ๔ มนาคม พ.ศ. ๒๕๐๕, หนงสอ “ธรรมหฤทยในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว”, บรรณาธการโดย รศ.สเชาว พลอยชม กรรมการมลนธ๑๐๐ พระชนษา สมเดจพระญาณสงวรานสรณ ในพระสงฆราชปถมภ

¾ÃÐÃÒª»Ø¨©Ò - ÇÔÊѪ¹Ò¸ÃÃÁ“¾ÃкҷÊÁà´¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ Ã.ù ” ¡Ñº “ÊÁà´¨¾ÃÐÞÒ³ÊѧÇÃÏ”

นก…ไมทรงยมเลย?” ทรงหนพระพกตรไปทางสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถพลางรบสงวา “นนไง…ยมของฉน” แสดงใหเหนถงพระราชปฏภาณ และพระราชอารมณขน

อนลาลกของพระองคทาน ทาใหทรงเปนทรกของประชาชนอเมรกนโดยทวไป เรองนแสดงถง ปยวาจา ททาใหเหนวาจาเปนรอยยมได ไมใชแคใบหนา

(ท.ส. พรหมชาลสตร ๙/๒๖)

๑๙๔๕

สายธารแหงพระราชกรณาไดกอกาเนดนบแตพระองคขนเถลงถวลยราชสมบต และทรงมปฐมพระบรมราชโองการวา “เราจกครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” ทรงดาเนนพระจรยาวตรดงททรงประกาศไวทกประการ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ทรงใสพระราชหฤทยในทกเรอง ทจะยงประโยชนสขใหแกราษฎร ในท นจะขอกลาวถง ศาสตรพระราชา ทวาดวยการทาเกษตรแนวใหม ซงจะเกอกลแกชวต สขภาพ สงแวดลอม และเศรษฐกจพอเพยง ทเดนชดทสด ผศ.บญมา ปานประดษฐ แหงสานกงานพลงงานและสงแวดลอม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน นกวทยาศาสตรดเดนแหงชาต ดานพลงงานทางเลอก ดานการนาขยะมาแปรรปเปนเชอเพลงพลงงาน(Waste to Energy) จากกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประจาป พ.ศ.๒๕๕๒ เปนอก

ผหนงทมโอกาสถวายงานตามแนวพระราชดารซง ผศ.บญมา กลาววา “เปนความภมใจทสดในชวต” ผศ.บญมา ไดทมเทกาลงกาย กาลงใจกาลงสมอง เรมตนโครงการตงแตป พศ. ๒๕๓๘ คดคนวธการตางๆ เพอทจะทาใหงานสาเรจตามจดม งหมาย คดคนอปกรณ เครองมอ

ผศ.บญมา ปานประดษฐกบ ศาสตรพระราชา

คนตนแบบ พนตา องจนทรเพญ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศร รามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร ในหลวงรชกาลท ๙ มโครงการในพระราชดารกวาสพนหารอยโครงการ ลวนกอกาเนดมาจากนาพระราชหฤทยเมตตาและกรณาตอปวงชนชาวไทย เพอบาบดทกข บารงสขใหแกพสกนกรของพระองค

๑๙๔๖

เครองทนแรงตางๆ มายมาย จนกระทงไดรบคดเลอกใหเปนนกวทยาศาสตรดเดนแหงชาต ดงกลาว ผศ.บญมา เรมจาก โครงการเกษตรตามแนวทฤษฎใหม หรอเรยกใหเขาใจงายไดวา การทาเกษตรอนทรยตามแนวทฤษฎใหม ซงจะชวยใหประชาชนสามารถทาการเกษตรได แมวาจะมทดนผนเลกๆ ไปจนทดนผนใหญขนมาเปนการทาเกษตรแบบพอเพยง ไมตองอาศยแรงงานมาก ตองการแรงงานเฉพาะตอนเรมตน ตงแตการจดสรรพนท จดสรรแหลงนา จดสรรอปกรณเพอชวยทนแรง จดสรรแหลงเชอเพลง การทาปยอนทรยใชเองแบบงาย ตนทนตา การทาสารไลแมลงทมาจากธรรมชาตและไดผลด คาใชจายนอย อกทงการทาบญชในครวเรอน วาฤดกาลใดควรลงพนธพชชนดใด ทาใหไดผลผลตตลอดทงป ไวรบประทานเอง และออกจาหนายเปนรายไดเลยงชวต ผศ.บญมา ทาโครงการนอยางมความสข เพราะตระหนกวา ศาสตรพระราชาน นอกจาก

จะชวยเหลอประชาชนทางกายภาพ คอประชาชนผบรโภคอาหารจากเกษตรอนทรย ยอมจะมสขภาพดโดยถวนหนา มรายไดไวใชจายแบบเศรษฐกจพอเพยงแลว ยงนาความสขใจ และบญกศลมาสชวต เปนผลพลอยไดอยางชดเจน การมชวตสอดคล องกบธรรมชาต ไมเบยดเบยนสงแวดลอม มความพอเพยง ไมไขวควาสงทเกนเลยกวาความจาเปน จนเปนทกขจากความทะยานอยากนนๆ ชางเปนชวตทงดงาม เรยบงาย ไมรอนรน ไมมความเครยด รางกายแขงแรง ปราศจากโรค เพราะไดบรโภคอาหารด ไดออกกาลงกายจากการทางาน และไดอย ในสงแวดลอมทด สะอาด ปราศจากมลพษ ผศ.บญมา เป นพทธศาสนกชนทดอาจารยสนใจศกษาธรรมะ และการปฏบตธรรมดวยการทาจตตภาวนาอยเสมอ อาจารยจงทางานนดวยความสข และสขทสดเมอมคนรบแนวนโยบายไปใชแลว ปรากฏผลเหน

๑๙๔๗

เปนทประจกษ มเกษตรกรจานวนมากไดมาขอคาปรกษา จดเปนโครงการอบรมมาแลว ตลอดระยะเวลาหลายปทผานมา และไดนาไปประยกตใชกบทดนของตน ประสบความสาเรจมากมาย ทาใหศาสตรพระราชาสาขาน แพรหลายกวางไกลออกไป สมฤทธผลตามททรงมงหวง ดงเราจะเหนสวนเกษตรอนทรยตามแนวพระราชดาร ในทองทตางๆ มากมายทวผนแผนดนไทย สวนหนงเรยนรมาจากโครงการของ ผศ.บญมา นเอง เมอโครงการเกษตรอนทรย ประสบความสาเรจดแลว โครงการตอไปท ผศ.บญมาไดดาเนนการตอ คอ โครงการ recycle ขยะ อยางครบวงจร ไมใหเหลอเศษซากทกอมลพษใหกบสงแวดลอมไดอกเลย ผศ.บญมา ไดทาโครงการนตอเนอง จนกระทงประสบความสาเรจ สามารถนาขยะมาสรางประโยชนไดอยางอเนกอนนต เกนกวาทคนทวไปสวนใหญจะสามารถจนตนาการไปถง รวมถงการสรางพลงงานทนาไปใชผลตไฟฟา ขายคนใหกบการไฟฟา สรางรายไดอกทางหนง ใครเลยจะนกวาพลงงานดงกลาวมาจากขยะเนาเหมน ไมพงประสงคของใครๆ วารสารโพธยาลย ฉบบ “สายธารพระกรณา” จงไดเชญให ผศ.บญมา เขยนเรองราวการวจยคนควาของอาจารยทประสบความสาเรจแลวดวยด นาเสนอใหกบประชาชนทวไป เพอไวศกษาเปนแนวทาง หากทานผอานสนใจจะเจรญรอยตามโครงการใดโครงการหนง และไดอานบทความของ ผศ.บญมาแลวยงไมเขาใจแจมแจง กรณาตดตอสอบถามขอมลเพมเตม

ไดท ศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและส ง แวดล อม คณะว ศวกรรมศาสตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อ.กาแพงแสน จ.นครปฐม โทร 034-281-101 ผศ.บญมา ปานประดษฐ อาย ๕๙ ปชาวจงหวดเพชรบร จบการศกษาจากคณะวศวกรรมศาสตร สาขาชลประทาน มหา-วทยาลยเกษตรศาสตร จากนนรบราชการเปนอาจารยทมหาวทยาลยเดยวกน ผลงานนวตกรรมตางๆ มากมาย จนกระทงไดรบตาแหนง นกวทยาศาสตรดเด นแหงชาต ดงทไดกลาวมาแลวขางตน

๑๙๔๘

๑. ปฐมเหต เมอ ๒ ธนวาคม ๒๕๕๙ ทผ านมากองบรรณาธการวารสารโพธยาลย มาเยยมชมศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม คณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ในวนนนขาพเจาไดบรรยายถวายองคความร ทไดประพฤตปฏบต ตงแตป ๒๕๓๘ จนถงปจจบน เปนเวลา ๒๑ ปเตม ในการวจยคดคนแนวทางการบาบดและใชประโยชนจากขยะ ตลอดจนไดนอมนาศาสตรตางๆ ของพระองคทานมาประยกตใช จนเกดผลสาเรจเชงประจกษ เปนศาสตรทผสมผสานเพอใชเปนแนวทางพฒนาตนเองและพฒนาชาตของเราตอไป ภายใต “หยดนาหนงหยดเพอแผนดนสรางความดบชาถวายพอหลวง ร.๙”

“...ªÕÇÔµ·Õèŧ·Ø¹´ŒÇ¤ÇÒÁ´Õ áÁŒäÁ‹ä´Œ¡íÒäÃ

ᵋ¡çàª×èÍÇ‹ÒäÁ‹ÁÕÇѹ¢Ò´·Ø¹...”

มมว ชาการ

๒. ระยะเวลา ความเพยร และองคความรทเกดขน ๒.๑ การถวายรายงานโครงการผลตกระแสไฟฟาจากกาซหลมขยะ อนเปนทมาของ “โครงการบาบดและใชประโยชนจากขยะ ตามแนวพระราชดาร ร.๙” วนท ๒๘ มกราคม ๒๕๓๘ เวลาประมาณ ๒๑.๐๐ น. คณาจารยจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ซงมขาพเจารวมอยดวย ไดมโอกาสถวายรายงานตอพอหลวง ร.๙ เรอง การผลตกระแสไฟฟาจากกาซหลมขยะ โดยมการเกบรวบรวมกาซจากกองขยะ ซงสวนใหญเปนกาซมเทน ทสามารถนามาใชเปนเชอเพลงใสเครองยนตผลตไฟฟาได ซงพระองคท านไดทรงสนพระราชหฤทยเปนอยางยง ทรงซกถามทมาทไปในเบองตน ตอจากนนพระองคทานไดพระราชทาน

Ë´¹íéÒ˹Öè§Ë´à¾×èÍἋ¹´Ô¹ÊÌҧ¤ÇÒÁ´ÕºÙªÒ¶ÇÒ¾‹ÍËÅǧ Ã.ù

ผศ. บญมา ปานประดษฐหวหนาศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม

คณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

๑๙๔๙

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ พระราชทานพระราชดาร

แนวทางการจดการขยะแบบยงยนครบวงจร

แนวทางการจดการขยะ ความวา “...ดดแกสมาทาไฟฟา เราเหนดวย แตวาขออกขนหนง มเวลาอกประมาณสก ๕ ป ทจะมาทาไฟฟา ดวยขยะทสลายไบโอแกสออกไปแลว นกไบโอแกส เอาออกไปแลวกเอาออกมาเผา มาเผาโดยใชเครองสาหรบกรองมลพษทออกมาจากการเผา ตงแต ต นกมาฝ ง แลวเรากดดแกสออกมาใช แลวขด หลงจากนนนามาเผา ไดข เถ าแลวนาไปอด หมดจากหลมนกเอาขยะมากลบ กผลต ๑๐ ป ครบวงจรแลว...” ซงศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม ไดนอมนากระแสพระราชดารสในวนนนมาดาเนนการ ไดผลอยางเปนรปธรรม ดงน ๒.๑.๑ นาขยะมาฝงกลบอยางถกสขลกษณะ เพอผลตกาซชวภาพและการปรบปรงดนดวยระบบเซลลพลงงาน ตามมาตรฐานสากล โดยมระบบปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม เกยวกบกลนแกส นาเสย และสภาพแวดลอม

๒.๑.๒ เมอฝงกลบเสรจระยะเวลาประมาณ ๖ เดอน จะมกาซขยะเกดขน (Landfill Gas) สามารถเกบรวบรวมมาผลตไฟฟาได โดยจะตองปรบปรงคณภาพกาซใหมคณสมบตตามคณลกษณะของเครองยนต ๒.๑.๓ เปนการขดรอนขยะเกาทใชกาซหมดแลว มาแยกรอนเพอเตรยมวสดใหเหมาะสมตอการแปรรป เชน ขยะเชอเพลง (RDF), การแปรรปพลาสตกเปนนามน (Waste to oil), การแปรรปพลาสตกเปนวสดกอสราง (Waste to wood plastic) และการทาสารปรบปรงดน (Soil Conditioner) เมอพนทวางลงกใชฝงกลบใหมเปนการหมนเวยนการใชทดนแบบครบวงจรและยงยน สรปผลการดาเนนการโครงการบาบดและใชประโยชนจากขยะตามแนวพระ-ราชดาร ในรอบ ๒๐ ป (๒๕๓๘ - ๒๕๕๘) ตงแตวนเสาร ท ๒๘ มกราคม ๒๕๓๘ ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดพระราชทานแนวทางการจดการขยะอยางครบวงจรและยงยน มหนวยงานทงภาครฐและเอกชน ใหการสนบสนนและรวมดาเนนการ ซงสามารถตอบคาถามในการดาเนนการบาบดและใชประโยชนจากขยะไดดงน ๑. มองคความร ในการศกษาความเหมาะสม ออกแบบ ควบคมการกอสราง และใหคาปรกษาในการเดนระบบฝงกลบอยางถกสขลกษณะตามมาตรฐานสากล ๒. มองคความรในการเจาะสารวจ การรวมกาซจากขยะใหไดปรมาณและคณภาพ การปรบปรงคณภาพกาซใหเหมาะสมกบคณลกษณะของเครองยนต และการผลตไฟฟาปอนเขาสระบบการไฟฟาสวนภมภาค

๑๙๕๐

๓. มองคความรในการขดรอสวนขยะทใชกาซหมดแลว และนามาแปรรปใหเปนประโยชน ดงน ๓.๑ ขยะประเภท ขวดแกว โลหะ พลาสตกคณภาพด สามารถลางทาความสะอาดสงสตลาดเพอหมนเวยนกลบมาใชใหม ๓.๒ ขยะประเภทสารอนทรย ทยอยสลายแลว สามารถหมนเวยนนามาใชเปนวสดกลบทบประจาวน และพฒนาคณภาพเปนสารปรบปรงดนใชกบพชพลงงานได ๓.๓ ขยะพลาสตกสามารถคดแยกประเภทและนาไปเปนเชอเพลงและวสดกอสราง คอ - จดทาเปนขยะเชอเพลง ทมชนขนาดใหญและเผาไหมได เพอสงเขาโรงงานผลตไฟฟา - นามาแปรรปเปนนามน Light Crude Oil ดวยกระบวนการทางความรอนแบบไมใชออกซเจน ซงในกระบวนการจะใหกาซสงเคราะห (Pyro gas) ทสามารถนาไปเปนเชอเพลง และถานจากขยะพลาสตก (Pyro Char) สามารถนาไปผลตแทงเชอเพลงอดแนน (RDF5) - ขยะพลาสตกบางสวนสามารถนามาผสมกบสารไฮโดรคารบอน แลวขนรปเปนไมเทยม เพอใชเปนอปกรณเฟอรนเจอรหรอไมแบบกอสราง กระบวนการทงหมดทกลาวมาแลวสามารถเขาส กระบวนการยงยนไดตามแนวทางทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดพระราชทานไว ๒.๒ การสรางโครงการวจยการพฒนาทดนแบบผสมผสานตามหลกเศรษฐกจพอเพยง โดยประยกตทฤษฎใหม

โครงการนเรมดาเนนการในป ๒๕๔๐ ถงป ๒๕๔๕ ดาเนนการวจยในพนทของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร พนท ๔๘ ไร วางผงการใชประโยชนจากทดน ตามแนวทฤษฎใหม ประกอบดวย แหลงนา พนทสาหรบทอยอาศย พนทเพาะปลก ไดแก นาขาว พชผก และไมผล ซงโครงการนไดเกดองคความรเกยวกบ ๒.๒.๑ แนวทางการออกแบบทดน โดยใชความสงตาของพนทเปนเกณฑทตาทสงควรเปนแหลงนาและจะตองมการคานวณการใชนา เพอใหพอเพยงในฤดแลง ๒.๒.๒ การวางแผนการผลตพชใหมรายไดตลอดเวลา เปนรายไดประจาวน ประจาเดอน และประจาป ๒.๒.๓ เมอมแหลงนาแลวและปลกพชแลว ไดสรางองคความรในการจดการนา วาเมอใดควรจะใหนา ใหครงละเทาใด และใหกวน/ครง ใหอยางไรพชจงจะไดนาอยางทวถง สมาเสมอพอเพยง

๑๙๕๑

๒.๒.๔ มการนาวสดเหลอใชมาแปรรปเปนเชอเพลงรปแบบตาง ๆ เชน ถานคณภาพสง ถานอดแทง การผลตกาซเชอเพลง การผลตไบโอดเซล การผลตไฟฟาขนาดเลก ๒.๒.๕ การผลตปยอนทรย ทงแบบแหงและแบบนา ๒.๒.๖ การผลตสารปองกนแมลงและศตรพช ดวยวธธรรมชาต ๒.๒.๗ การจดระบบเศรษฐกจในครวเรอน ตามพทธวธ สรป โครงการนเปนการวจยแนวทางการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน สงผล

ใหมนษยเรามสขภาพแขงแรง อายยน ตามอายไข มเศรษฐกจพอเพยงตอตนเอง ครอบครวมความสข และสดทายเปนทยอมรบของมนษยและเทวา ๓. การผสมผสานศาสตรแหงแผนดน เพอสรางความดบชาถวายพอหลวง ร.๙ ตามทได มโอกาสถวายรายงานและศกษาดานวศวกรรม จงไดอญเชญศาสตรตาง ๆ มาผสมผสาน โดยมงเนนใหการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ชาต ศาสนา พระมหากษตรยเจรญรงเรอง ตามแผนภมรป ดงน

การประยกตศาสตรพอหลวง ร.๙ สรางความดสแผนดน

ทรพยากรธรรมชาต ดน นา อากาศ แรธาต ปาไม สภาพแวดลอม

อาหาร, ทอยอาศย, เครองนงหม,ยารกษาโรค

กลไกคนความสมบรณตอแผนดน

พทโธโลยเศรษฐศาสตรแนวพทธ

ชาต/ศาสนา/พระมหากษตรยเจรญรงเรอง

เศรษฐกจพอเพยงของพอหลวง ร.๙

ลดตนทนการผลต

เกษตรทฤษฎใหมตามพอหลวง ร.๙

ของเหลอใชจากการบรโภคจากครวเรอน, ขยะ

วจยเครองมอการแปรรปขยะเปนปยพลงงานแบบตาง ๆ โครงการกาจดขยะแบบ

ครบวงจร ตามพอหลวง ร.๙

- อยดมสข แขงแรง อายยน สขภาพกายใจสมบรณ- เศรษฐกจด มอาชพสจรต- ครอบครวเปนสข- ทรพยากรธรรมชาตยงยน

ภาพรวมแนวคดการผสมผสานศาสตรแหงพอหลวง ร.๙ เพอสรางความด

๑๙๕๒

และได นามาสร างเป นศนย เรยนร จานวน ๓ ศนย เพอถายทอดสชมชน สรางความดสแผนดน ดงน ๓.๑ ศนยเรยนรดานวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม ณ บรเวณศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและส งแวดล อมคณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสนมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนศนยการเรยนรทสงเสรมการคดแยกขยะจากแหลงกาเนดและจดทาเทคโนโลยใหสอดคลองกบปรมาณและองคประกอบของขยะ ทาใหเกดการพฒนาและยกระดบเทคโนโลย การสรางเครองจกรในประเทศใหเหมาะสมกบการใชงาน เปนศนยเรยนรทเหมาะกบชมชน ในการนาของเหลอใชทางดานการเกษตรมาแปรรปใหเกดประโยชนตางๆ มฐานเรยนรในลกษณะหองประชมกลางแจง (Open House) ขนาดจ ๑๐๐ คน ๖ ฐานใหญๆ ไดแก ๓.๑.๑ ฐานเรยนรการผลตถาน และถานอดแทงคณภาพสง ๓.๑.๒ ฐานเรยนรการผลตกาซสงเคราะหปอนดวยเชอเพลงถานดวยระบบ Gasification ๓.๑.๓ ฐานเรยนรการแปรรปสารอนทรยทเนาเสยงายเปนกาซชวภาพ ๓.๑.๔ ฐานเรยนร การแปรรปนามนพชใชแลวเปนไบโอดเซล แบบไรของเสย ๓.๑.๕ ฐานเรยนรการแปรรปใบไม กงไม เปนปยอนทรย ๓.๑.๖ ฐานเรยนร การแปรรปพลาสตกเปนนามน กาซสงเคราะห และถานดวยระบบ Pyrolysis แบบ Batch Type

๓.๒ อทยานการเรยนรการบาบดและใชประโยชนจากขยะตามแนวพระราชดาร คณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสน โดยศนยฯ ไดขอความอนเคราะห จาก บรษท กลม 79 จากด ขอใชพนท จานวน ๕ ไร ซงตงอยบรเวณทจดตงโรงไฟฟา จดทาเปนศนยเรยนรชมชน ภายใตชอ “อทยานการเรยนรการบาบดและใชประโยชนจากขยะตามแนวพระราชดาร” ตงอยท ๖๐ หม ๒๑ ต.สระสมม อ.กาแพงแสน จ.นครปฐม มฐานเรยนรดงน ๓.๒.๑ ฐานเรยนรท ๑ บรเวณตอนรบและหองบรรยายสรป ขนาด ๑๐๐ คน ซงในบรเวณนจะจดทาแผนภาพลาดบขนตอนของโครงการบาบดและใชประโยชนจากขยะตามแนวพระราชดาร ตลอดจนกระบวนการออกแบบกอสราง และการเดนระบบการฝงกลบขยะใหไดมาตรฐาน ซงเปนขนตอนท ๑ ของกระบวนการการบาบดและใชประโยชนจากขยะ

ฐานเรยนรท ๑ บรเวณตอนรบและหองบรรยายสรป ขนาด ๑๐๐ คน

๓.๒.๒ ฐานเรยนรท ๒ โรงไฟฟาตนแบบจากกาซขยะ ขนาดกาลงการผลต ๒๓๐ กโลวตต ซงไดรบการสนบสนนจาก บรษท มนเซน แมชนเนอร จากด โดยแสดงวธ

๑๙๕๓

การขดเจาะรวบรวมกาซจากขยะใหไดปรมาณและคณภาพ การทาความสะอาดกาซใหเหมาะสมกบคณลกษณะของเครองยนต วธการขนตอนการขออนญาตผลตไฟฟาจากหนวยราชการทเกยวของและผลในการเดนระบบ ซงเปนขนตอนท ๒ ของกระบวนการบาบดและใชประโยชนจากขยะ ๓.๒.๓ ฐานเรยนรท ๓ วธการนาขยะทใชกาซผลตไฟฟาเสรจเรยบรอยมาคดรอนแยกและแปรรปเปนวสดกอสรางและพลงงาน โดยไดรบความรวมมอจาก บรษท อแพค จากด หจก. พพ แมคคานค และบรษท เมองสะอาด จากด จดทาเครองรอนขยะ เครองลางขยะ การผลตไมเทยมจากพลาสตก การแปรรปพลาสตกเปนนามน กาซสงเคราะห แทงเชอเพลงอดแนน (RDF5) และโรงกลนนามน ขนาด ๑,๐๐๐ ลตร/วน

ฐานเรยนรท ๓ วธการนาขยะทใชกาซผลตไฟฟาเสรจเรยบรอยมาคดรอนแยก

และแปรรปเปนวสดกอสรางและพลงงาน

๓.๓ ศนยการเรยนรเทคโนโลยเพอการอยรอดอยางยงยน ณ แปลงทดลองภาควชาวศวกรรมชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสน ภายใตบรณาการการเรยนการสอนการวจยระหวาง

ภาควชาวศวกรรมชลประทาน และศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม คณะวศวกรรมศาสตรกาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เพอพฒนาและขยายผลเทคโนโลยสการปฏบต เปนตนแบบสชมชนในลกษณะการดาเนนเหมอนชวตประจาวน มองคความรแบบยงยน สามารถดารงชวตไดอยางเหมาะสม ตามหลกสากล โดยนาคาจากดความเกยวกบความสบาย ความสข มาเปนผงแมบท อาศยพนฐานการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพนามาผลตปจจย ๔ ไดแก ทอยอาศย อาหาร เครองนงหม และยารกษาโรค ดวยวธการผลตแบบยงยน การจดระบบเศรษฐกจตามพทธวธ มระบบการแปรรปวสดเหลอใชทางการเกษตรเปนพลงงานและปยเพอลดตนทนการผลตและเปนกลไกคนความสมบรณสแผนดน การสรางพลงองคกรใหเขมแขงเพอการอยดมสข สขภาพกายใจสมบรณ เศรษฐกจด ทรพยากรธรรมชาตยงยน สงผลใหสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรยเจรญรงเรอง วฒนาถาวร ซงรายละเอยดประกอบดวย ๓.๓.๑ การวางผงพนท ๑๕ ไร ประกอบดวยแหลงนา แปลงไมผล พชผก อาคารถายทอดการเรยนร ใหเกดประโยชนอยางยงยน ๓.๓.๒ สถานคานวณการใชนาของพช เพอใชประกอบการใหนา ๓.๓.๓ สถานสาธตการให นาดวยระบบชลประทานแบบเฉพาะท (Micro Irrigation) ๓.๓.๔ สถานผสมปยรวมกบระบบชลประทาน (Fertigation)

๑๙๕๔

๓.๓.๕ สถานสาธตการกาหนดการใหนาแกพช ๓.๓.๖ สถานผลตปยอนทรย และการผลตผกอนทรย ๓.๓.๗ สถานผลตสารสกดชวภาพ และสมนไพรปองกนศตรพช ๓.๓.๘ สถานสาธตหวจายนาแบบตางๆ

๕. หวขอสงทาย จากทตงหวขอวา “หยดนาหนงหยด เพอแผนดนสรางความดบชาถวายพอหลวง ร.๙” กเพราะประการท ๑ ขาพเจาเชอวา “...ชวตทลงทนดวยความด แมไมไดกาไร แตกเชอวาไมมวนขาดทน...” ประการท ๒ กเพราะขาพเจามความรความเชยวชาญดานชลประทาน เมอเทยบกบผรผมความสามารถแลว ขาพเจากถอไดวาเปนเพยงหยดนาหยดหนงเทานน แตททาไดกเพราะพระราชดารสทวา

รปท ๓.๓.๘ สถานสาธตหวจายนาแบบตางๆ

๓.๓.๙ สถานตนแบบพลงงานทดแทนในไรนา ๔. พทโธโลย ความทกข ของเราทกคนนน หากพจารณาแลวจะพบวามทกขทงทางรางกาย ไดแก การเกด การแก การเจบ การตาย กเปนทกข สวนทกขทางใจ ไดแก ความเศราโศก ความราไรราพน ความไมสบายใจ ความคบแคนใจ ความประสบกบสงทไมเปนทรกทพอใจ ความพลดพรากจากสงอนเปนทรกทพอใจ มความปรารถนาสงใด ไมไดสงนน กเปนทกข ดงนนเพอใหการสรางความดเปนไปอยางราบรน จงไดนาเอาองคความรทางพทธศาสนามาใชบาบดทางใจ ควบคกบบาบดทกขทางรางกาย

คณความดตาง ๆ ทเกดขน เรมตนจากการดาเนนงานตามพระราชดารและไดรบการสนบสนนใหความรวมมอ ของหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนทปรากฏในบทความน จะมมากนอยเพยงใดกตาม ในนามของศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม ขอตงความปรารถนาใหทกทานทมสวนสนบสนนในดานใดกตาม จงมสวนไดรบคณความดนอยางเตมท และขอถวายความดความงามนเปนพระราชกศลแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวของพวกเรา และหวงเปนอยางยงวาทกทานทไดอานบทความบทนคงมกาลงใจและตดสนใจในการสรางความดบชาพอหลวง ร.๙ ในลาดบตอไป

“เมอมโอกาสและมงานทา ควรเตมใจทา โดยไมจาเปนตองตงขอแม หรอเงอนไขอนใด ไวใหเปนเครองกดขวาง คนททางานไดจรง ๆ นน ไมวาจะจบงานสงใด ยอมทาไดเสมอ”

๑๙๕๕

“...ดดแกสมาทาไฟฟา

เราเหนดวย แตวาขออกขนหนง

มเวลาอกประมาณสก ๕ ป ทจะมาทาไฟฟา

ดวยขยะทสลายไบโอแกสออกไปแลว

นกไบโอแกส เอาออกไปแลวกเอาออกมาเผา

มาเผาโดยใชเครองสาหรบกรองมลพษ

ทออกมาจากการเผา ตงแตตนกมาฝง

แลวเรากดดแกสออกมาใช แลวขด

หลงจากนนนามาเผา ไดขเถาแลวนาไปอด

หมดจากหลมนกเอาขยะมากลบ

กผลต ๑๐ ป ครบวงจรแลว...”

พระราชดารสของ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ในหลวง ร.๙ ตรสแกคณาจารยจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ท คณะเกษตรศาสตร กาแพงแสน เกยวกบ โครงการผลตกระแสไฟฟาจากกาซหลมขยะ อนเปนทมาของ “โครงการบาบดและใชประโยชนจากขยะ ตามแนวพระราชดาร” เมอวนท ๒๘ มกราคม ๒๕๓๘ เวลาประมาณ ๒๑.๐๐ น.

๑๙๕๖

๑๙๕๖

ดวยความภมใจของเดกนกเรยนโรงเรยนวงไกลกงวลคนหนง ท เคยไดรบพระมหากรณาธคณจากพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ในหลวง รชกาลท ๙ ไดรบพระราชทานทนเรยนดจากพระหตถพระองคทานทกป ตงแตชนประถมจนจบชนมธยม เปนความภาคภมใจทเปนแรงบนดาลใจยงใหญ ในการสรางสรรคชวตทดงามอยางตอเนอง เพอแทนพระคณสองพระหตถทเคยพระราชทานสงดงามใหแกชวต และเปนพลงในการสบทอดพระราชปณธานฝากไวในแผนดนของพอหลวง จวบจนบดน แมวาพระองคทานจะเสดจสวรรคตไปแลว นาพระราชหฤทยทเปยมพระมหากรณาทมตอปวงพสกนกรซง

รวมถงนกเรยนโรงเรยนวงไกลกงวล ยงเปยมลน ประทบใจและมพลงในการสบทอดความดในสงคมตามรอยพอตลอดไป พระราชวงไกลกงวล อ.หวหน คอพระราชวงทพอหลวง รชกาลท ๙ ทรงโปรดปรานทจะเสดจแปรพระราชฐานมาประทบแรมทกปเดกนกเรยนโรงเรยนวงไกลกงวล จงมบญมโอกาสไดเขาเฝา นกเรยนทเรยนดกมโอกาสไดเขารบพระราชทานรางวลเรยนดจากพระหตถและไดรบฟงพระบรมราโชวาทในพระราชฐานทกปมาโดยตลอด ในชวงทยงทรงมพระพลานามยดและยงนาภมใจแทนชาววงไกลกงวลยงขนเมอทราบวา ตอมาในป ๒๕๓๘ พระองคทานไดทรงเลอกโรงเรยนวงไกลกงวลเปน

áË‹§Çѧä¡Å¡Ñ§ÇÅ

“..ถามคนถามวา จบมาจากโรงเรยนไหน จงบอกเขาเถดวามาจากโรงเรยนบานนอกเลกๆ ทชอ วงไกลกงวล..”

¤ÃÙµÙŒâçàÃÕ¹¢Í§¾‹Í

เดกวง

พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท ๙

๑๙๕๗

โรงเรยนตนแบบเครอขายการศกษาทางไกล ซงสามารถชวยแกปญหาเรองการขาดแคลนการศกษาของเยาวชนในทองทหางไกลไดนบหมนโรงเรยน ดวยนาพระราชหฤทยททรงเปยมลนดวยความหวงใยตอการศกษาของเยาวชน จงไดเปนทมาของพระราชกรณยกจในดานการพฒนาการศกษา ในนามของครตครทางไกลผานดาวเทยม เพอสทธการศกษา โดยพระองคทรงมแนวพระราชดารวาการศกษานน หมายถงการพฒนาบคคลโดยตรงดงพระบรมราโชวาททไดพระราชทานไวเมอวนท ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๒๐ ดงน “การศกษาเปนเครองมออนสาคญในการพฒนาความร ความคด ความประพฤต ทศนคต คานยม และคณธรรมของบคคล เพอใหเปนพลเมองดมคณภาพและประสทธภาพ ทาใหการพฒนาประเทศยอมทาไดสะดวก ราบรน ไดผลทแนนอนและรวดเรว” จากพระราชดารและปรชญาแหงการศกษาดงกลาว พระองคจงไดทรงจาแนกแนววธในการพฒนาการศกษาออกเปนการศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย และหนงในนนคอ ครต ครพระราชทาน โครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยม ทดาเนนงานมาแลวถง ๒๑ ป กบการถายทอดการเรยนการสอนจาก

โรงเรยนวงไกลกงวลใหแกเดกนกเรยนในพนทหางไกลขาดแคลนคร ผานหนาจอโทรทศน ตองยอมรบวาจนถงปจจบนน มเดกนกเรยนในพนทชนบทหางไกลหลายแหงของประเทศไทยยงไรซงโอกาสเขาถงการศกษา แตดวยสายพระเนตรอนยาวไกลของในหลวงรชกาลท ๙ จงมพระราชดารและพระราชทานทนประเดมจานวน ๕๐ ลานบาทนามากอตงมลนธการศกษาทางไกลผานดาวเทยมขน เพอกระจายโอกาสทางการศกษาภาคพนฐานอยางเทาเทยมกนของเดกและเยาวชน นามาซงคาทเดกๆ เรยกกนสนๆ วา“ครต” ซงคานเดกในเมองอยางพวกเราอาจจะไม ค อยร จก แต สาหรบเดกในชนบทหางไกลแลว ครต ถอเปนครทมความสาคญมากเลยทเดยว หลายๆ โรงเรยนทหางไกลความเจรญหรอชนบท จะไดรบเครองรบสญญาณผานดาวเทยมของมลนธการศกษาทางไกลผานดาวเทยมวงไกลกงวลเพอใหเดกนกเรยนไดรบการจดการศกษาททดเทยม เทาเทยมกนทวประเทศ สาหรบ “โครงการครต” หรอ “โครงการการศกษาทางไกลผานดาวเทยม” จดตงขนเมอป พ.ศ. ๒๕๓๘ ในปทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ทรงครองสรราช-สมบตครบ ๕๐ ป เพอถายทอดการเรยนการสอนหลกสตรขนพนฐานจากโรงเรยนวงไกลกงวล หวหน ซงเปนโรงเรยนตนทาง ไปยงโรงเรยนในชนบท และขาดแคลนครผ สอนโดยในชวงแรกมการจดสอนตงแตชนมธยมศกษาปท ๑ จนถงมธยมศกษาปท ๖ ผาน“ครต” หรอเครองรบโทรทศน โดย ในหลวงรชกาลท ๙ ทรงมแนวพระราชดารลงมาวา

๑๙๕๘

“การศกษาของชาต ถามองโดยรวมแลวยงมความเหลอมลาทางการศกษาอย นกเรยนในชนบททหางไกลในถนทรกนดารยงดอยโอกาส ถาหากโรงเรยนวงไกลกงวลจดการเรยนการสอนในรปแบบโทรทศนเพอการศกษา โดยใชเทคโนโลยททนสมยมาเปนเครองมอในการถายทอดการเรยนการสอนจากหองเรยนไปยงโรงเรยนเครอขายตางๆ ทวประเทศ ซงกไมไดหมายความวาชวยไดเฉพาะโรงเรยนวงไกลกงวล แตจะเปนการแบงปนทเปนการขยายโอกาสใหโรงเรยนทเขาขาดแคลนในชนบทไดประโยชนไปดวย โดยใชหองเรยนโรงเรยนวงไกลกงวลเปนตนทางทไมใชตนแบบ” ในโครงการน พระองคไมไดทรงคดเลอกครมาจากทอน พระองคทานไมไดทรงทอดทงครโรงเรยนวงไกลกงวล ครทกทานตางตระหนกวามหนาททางานสนองพระบรมราโชบายอนเนองมาจากพระราชดารของพระองคทานทวา ‘เราจะชวยเหลอเกอกลโรงเรยนปลายทาง’ดงนนโรงเรยนวงไกลกงวลจงทาหนาทเปนโรงเรยนตนทางในการใหความชวยเหลอโรงเรยนปลายทางทขาดแคลนคร ผ สอน ถ ายเทความร ไปส เดกในชนบทในพนทหางไกล ซงเปนทตงของโรงเรยนปลายทางทาใหเดกๆ ไดรบความรความสามารถอยางเทาเทยมและเสมอภาคกนทวทงประเทศไทยไดในวนเวลาเดยวกนหมด การออกอากาศเปนปฐมฤกษเรมในวนท ๕ ธนวาคม ๒๕๓๘ หลงจากนนไมนาน โรงเรยนวงไกลกงวลกตองยกระดบคณภาพขนมา โดยครตองไปเรยนร คาวา “โรงเรยนตนทาง” จงพฒนาไปจนกลายเปน “โรงเรยน

ตนแบบ” คอกลายเปนตนแบบของการเรยนการสอนในระบบทางไกลผานดาวเทยม นอกจากประเทศไทยแลว ในหลวง รชกาลท ๙กไดพระราชทานอปกรณรบสญญาณใหกบโรงเรยนรฐชนนาของประเทศลาว โดยนาไปตดใหในหองพเศษหรอหองเดกอจฉรยะ นอกจากนยงมสถานศกษาอกหลายแหงในเวยงจนทน ทแขวงบอแกว นครจาปาศกด ครงหนงทรงมกระแสพระราชดารสดวยพระมหากรณาแกคณะครทเฝาสงเสดจทโรงเรยนวงไกลกงวลวา ‘ใหดแลนกเรยนใหด และใหรวมกบหนวยงานอน โดยเฉพาะวทยาลยการอาชพวงไกลกงวล เนองจากโรงเรยนวงไกลกงวล นกเรยนบางคนเขาเรยนไมเกงไมเปนไร ดงนนจะใหเขามงเขามหา-วทยาลยทงหมดกเปนไปไมได ดงนน ถาเขาไมสามารถไปเรยนตอในมหาวทยาลยได กใหเขาไดมโอกาสไปเรยนตอทวทยาลยการอาชพใหเขาเรยนทางวชาชพ เมอจบออกมาแลวเขาจะไดชวยเหลอเลยงดตนเองได มความรในทางปฏบต’ ดวยสายพระเนตรทยาวไกลและมความลกซง จงเกด ‘วทยาลยการอาชพวงไกลกงวล’ ขนในโรงเรยนวงไกลกงวล และอกรบสงทครทกคนจดจาไมรลมคอ “ถาครทกคนมจตวญญาณของความเปนคร ครก

๑๙๕๙

จะอบรมบมนสยของนกเรยนได ดวยความรกความเมตตาของความเปนคร” “พระองคทานทรงเนนยาแกครผเปนแกนนาโครงการไวนาประทบใจวา

‘ฝากไว ด วย ถ ามป ญหาอยางใด กอยาไดไลเดกเขาออกจากโรงเรยน เพราะเขาไมมทไป จงบากหนามาพงโรงเรยนวงไกลกงวล โดยคดวาเปนโรงเรยนของพระเจาอยหว กใหชวยเหลอเขา ถาไปไลเขาออกจากโรงเรยน กเหมอนกบไปซาเตมชวต เหมอนเขาตกนรก’

ในโรงเรยนขนาดเลกนน คร ๑ คน ตองสอนแทบทกวชา ซงบางครงครทจบมาอาจสอนในรายวชาไมตรงกบสายวชาทเรยน ครตและครจอแกวจงเปนโอกาสในการทครจะเรยนรเพอพฒนาตนเองไดอกดวย สาหรบเดกนกเรยน กสามารถใชครจอแกวเปนการทบทวนบทเรยนหลงเลกเรยน หรอในเวลาวางกได ซงทาใหไมจาเปนตองเรยนในโรงเรยนกวดวชา เรากสามารถทบทวนบทเรยนเองไดเชนกน แมแตผปกครอง กสามารถเขาไปดและศกษาไปเพอนาความร มาสอนลกหลานไดเชนกน ครตและครจอแกว จงเปนการใชสอเทคโนโลยสารสนเทศทกาวพนการเขาถงสทธของการศกษา และการเรยนรทอยในเฉพาะหองเรยนไดเปนอยางด อกทงชวยใหเดกนกเรยนในตางจงหวดผดอยโอกาสและยากจนรสกวาตนมไดถกทอดทง แตกไดรบพระราชทานการศกษาผาน “ครต” อยางไรกตาม ไมใชแคนกเรยนชนมธยมศกษาเทานนทขาดแคลนครผสอน แตเดกๆ ชนประถมศกษากประสบปญหานเช นกน ในทสดแลวจงมการขยายการเรยนการสอนมายงชนประถมศกษาปท ๑ – ๖ ดวย ทาใหในปจจบน “ครต” มทงหมด ๑๕ ชอง แบงเปนระดบมธยมศกษา ๖ ชอง ประถมศกษา ๖ ชอง สวนอก ๓ ชอง ประกอบดวยชอง ๑๓ เปนของวทยาลยการอาชพวงไกลกงวล ชอง ๑๔ เปนชองสาหรบผเรยนในตางประเทศ และชอง ๑๕เปนชองมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร วทยาเขตวงไกลกงวล แรกเรมของการดาเนนโครงการนนจะเปนลกษณะการถายทอดออกไปทางเดยว คอเดกนกเรยนไมสามารถสอสารโตตอบกบคร

รปแบบการถายทอดการเรยนการสอนจะเปนไปในรปแบบ “ถายทอดสด ๑ ชอง ๑ ชน” สอนโดยครคนเดยวกน วชาเดยวกน เวลาเดยวกน คณภาพมาตรฐานเชนเดยวกนกบนกเรยนโรงเรยนวงไกลกงวล เพอเปดโอกาสใหโรงเรยนเลกๆ ตามตางจงหวดทขาดแคลนครโดยเฉพาะบนดอย หรอ แมแตโรงเรยนใน ๓ จงหวดชายแดนใต ทมสถานการณความไมสงบ ใหสามารถดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนไดเทาเทยมกน ครตจงมบทบาทมากขนสาหรบพวกเขา อกทงครตและครจอแกวนน ยงทาใหครผสอนจรงสามารถทบทวนบทเรยนการสอนไดกอนอกดวย เพราะตองไมลมวา

๑๙๖๐

ผสอนได แมภายหลงจะมการเปดชองทางใหนกเรยนสงแฟกซ หรอโทรศพทมาสอบถามครใหตอบคาถามออกอากาศ แตกยงไมครอบคลมนก กระทงชวงไมถงสบปหลงทผานมา ระบบอนเทอรเนตไดเขามามบทบาทมากขน เดกและครจงสามารถโตตอบมปฏสมพนธกนไดผานทางอเมล เฟซบก รวมทงระบบวดโอคอนเฟอเรนซ ทสามารถถาม-ตอบกนไดทนท ทาใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน ปจจบนทางมลนธยงคงพฒนาประสทธภาพการเรยนการสอนวชาตาง ๆ ผานครตโดยเรมแรกนนม นายขวญแกว วชโรทย เปนประธานมลนธการศกษาทางไกลผานดาวเทยม รวมทง รศ.นราพร จนทรโอชา ภรยา พล.อ. ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ในฐานะรองประธานมลนธการศกษาทางไกลผานดาวเทยม ทรบอาสาเขามาชวยเหลองานในมลนธแหงนมานานกวา ๑๐ ปแลว โดย รศ.นราพร ระบวา จากการดาเนนงานทผานมา ผลสมฤทธทางการศกษาเปนทนาพอใจ มผ สาเรจการศกษาจากโครงการนสามารถเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาและประสบความสาเรจเปนจานวนมาก โดยมแนวโนมเพมขนทกๆ ป และขณะนมแอพพลเคชน DLTV on Mobile และเวบไซต learnonline.dlf.ac.th ทชวยใหเดกนกเรยนสามารถชมรายการสด รายการยอนหลง ผานอปกรณพกพาตางๆ เปนการเขาถงการศกษาทางไกลผานดาวเทยมไดอยางมประสทธภาพมากขน และนกคออกหนงพระมหากรณาธคณอนยงใหญ ทในหลวงรชกาลท ๙ ทรงมตอระบบการศกษาไทยซ งปรากฏเหนได ชดจากการดาเนนงานทผานมาแลวกวาสองทศวรรษ

พระปรชาสามารถในเชงวทยาการของในหลวงรชกาลท ๙ ยากยงทจะหาผใดเสมอเหมอน โดยเฉพาะอยางยงวทยาการในดานการสอสารโทรคมนาคม ซงอาจกลาวไดวาพระองคทรงเปนผ จดประกายแหงการพฒนาระบบสอสารโทรคมนาคมของไทย นบเนองจากการททรงใชเครองมอสอสารพกตดพระองคในการไปประกอบพระราชกรณยกจตางๆ อยเปนนจทงยงพระราชทานพระบรมราชานญาตใหนาระบบสอสารแบบถายทอดสญญาณหรอรพทเตอร (Repeater) ซงเชอมตอกบวงจรทางไกลขององคการโทรศพท ใหกบมลนธแพทยอาสา พอ.สว. เพอนาไปใชในการชวยเหลอรกษาพยาบาลแกผเจบปวยในทองถนหางไกล และทรงมพระราชดารใหมการศกษาวจย รวมถงการออกแบบสรางสายอากาศในยานความถสงมากๆ หรอทเรยกวา VHF โดยมพระราชประสงคในอนทจะทราบเหตการณตางๆ เฉพาะอยางยง ในเรองของสาธารณภยทเกดขนกบประชาชน เพอจะไดทรงชวยเหลอไดอยางทนทวงท ทงยงทรงตงสถานวทย อ.ส. เพอเปดโอกาสใหพสกนกรไดมชองทางในการตดตอกบพระองค พระองคทรงชใหเหนถงความสมพนธระหวางการศกษา วทยาการ วชาความร และผลแหงการใชวทยาการความรในเชงปฏบต แนวพระราชดารและพระราชกรณยกจใน

๑๙๖๑

ดานการศกษา วทยาการ และการสอสารโทรคมนาคมของพระองคนน นบเปนรากฐานสาคญในการพฒนาคน ซงเปนทรพยากรอนมคาสงสดในการพฒนาประเทศ วนน การเรยนการสอนทางไกลผานดาวเทยมจากโรงเรยนวงไกลกงวลผานมาถง ๒๑ ป ดวยพระมหากรณาธคณ ลดชองวางและความเหลอมลาทางการศกษา ใหโอกาสเยาวชนของชาตมสทธไดเรยนร ไดรบการศกษาโดยเทาเทยมกนอยางสมบรณ

ความประทบใจของ “ครสม” อดตนกเรยนโรงเรยนวงไกลกงวล กบในหลวง รชกาลท ๙

เนองจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทานมรบสงวาอยากใหรางวลกบนกเรยน ซงรางวลททานใหไมใชการทจะใหเปนเงน แตวาทานใหรางวลพวกเราดวยการทรงเปนพระอาจารย ทรงอรรถาธบายพวกเราในเรองตางๆ ดวยความเปนกนเองของพระองคทานถ าหนใช คาธรรมดาคอ ความนารกของพระองคทาน ความตลก พระอารมณขนของพระองคทาน หลายๆ อยาง ทาใหพวกเราหายเกรงเลย ทานเลาเรองทกอยางไดอยางสนกคะ ถ าเปรยบเทยบคอ ทานเปนครทสามารถสอนพวกเรา โดยพวกเราไมร สกเหมอนกาลงถกบงคบใหเรยนอย ตอนนน สามารถสอนไดเปนธรรมชาต แลวสงสาคญคอพระองคทานสามารถสอนเดก ๆ ใหรสกรกและหวงแหนในทรพยากรของชาต ซงสมคดวามนเปนสงทสอนกนยากมาก” แมวาจะผานมาแลวเกอบ ๒๐ ป แตวาความประทบใจท เรยนกบคณครท เป นถงพระมหากษตรยของแผนดน ยงคงประทบใจ และปลมปต และเปนแรงบนดาลใจใหครสมตงปณธานจะเปนครทถ ายทอดความร ใหลกศษย ใหเหมอนกบทเคยไดรบจากในหลวง รชกาลท ๙ และเชนเดยวกบหวใจไทยทกดวง ทจะนอมราลกถงพระมหากรณาธคณไวในดวงใจตราบนานเทานาน

น.ส.ทพยวรรณ ศภกจถาวร หรอครสม อดตนกเรยนโรงเรยนวงไกลกงวล ซงปจจบนเปนครสอนวชาดนตรสากล โรงเรยนรชต-วทยาคม อ.ปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ถายทอดความรสกแหงความประทบใจ เมอครงทไดเปนเดกนกเรยนของในหลวงรชกาลท ๙และมโอกาสตามเสดจพระราชดาเนนไปศกษาดงานโครงการในพระราชดารอยางใกลชด น.ส.ทพยวรรณเลาวาพอหลวง ไมเพยงแตพระราชทานวชาความรเทานน พระองคยงสอดแทรกการดาเนนชวตดวยการปฏบตตวเปนอยางทสอนนกเรยนใหเขาใจมากกวาการทองจา ตลอดจนทรงสนพระทยตอนกเรยนทกคนโดยไมถอพระองค “เหตการณวนนนเปนการทเรยกวาไดตามเสดจครงแรกของสมนะคะ เมอป ๔๔ ตอนนนสมอย ม.๒ คะ จาไดวาครงนน เราร กอนลวงหนาไมนานวาจะมการตามเสดจ

๑๙๖๒

“...ปจจยสาคญทสดประการหนง ทงของชวตและสวนรวม คอ การศกษา

ซงเปนรากฐานสงเสรมความเจรญ ความมนคงเกอบทกอยาง ในบคคลและประเทศชาต

ผมหนาทจดการศกษาของอนชนทกระดบ จงควรไดทราบตระหนกในความสาคญของงานทตนทา

ทงตองพยายามปฏบตใหไดผลสมบรณ เตมความมงหวง เจตนาของการศกษานน

กลาวโดยสรปกคอ การวางรากฐานทถกตองในตวบคคล ทงดานรางกาย จตใจ และความรทงปวง

สาคญทสด คอ รากฐานดานความรจกผดชอบชวด รจกคดตดสนใจตามทางทถกทเปนธรรม

ทสรางสรรค ผจดการศกษาตองดาเนนงานใหไดประโยชนพรอม

ดงน จงจะเรยกไดวาปฏบตการถกตอง ครบถวน เปนการศกษาแท...”

พระบรมราโชวาท พระราชทานแกครใหญโรงเรยนและนกเรยนทสมควรไดรบพระราชทานรางวลตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ ประจา ปการศกษา ๒๕๑๖

ณ พระตาหนกจตรลดารโหฐาน วนศกรท ๑๓ มถนายน ๒๕๑๘

๑๙๖๓

ทกคราทพระบาทสมเดจพระปรมนทร-มหาภมพลอดลยเดช ในหลวงรชกาลท ๙ เสดจพระราชดาเนนไปทรงเยยมราษฎรตามพนทตางๆ ทวประเทศนน ไดทรงทอดพระเนตรพบสภาพปญหาการขาดแคลนนาเพอการปลกขาว และเกดแรงดลพระราชหฤทย นาไปสทฤษฎใหมในการบรหารจดการทดนเพอการเกษตรตามพระราชดาร ความสมบรณพนสขแหงราชอาณาจกรไทย อบตขนในครงนดวยพระปรชาสามารถอนเฉยบแหลมของพระมหากษตรยไทย ผมเคยทรงหยดนงทจะระดมสรรพกาลงทงปวงเพอความผาสกของชาวไทย ขาวของพอ เรองราวดๆ ทผกพนกบวถชวตไทย

“ขาพเจามโอกาสไดศกษาการทดลองและทานามาบาง และทราบดวาการทานานนมความยากลาบากอยมใชนอย จาเปนจะตองอาศยพนธขาวทด และตองใชวชาการตางๆ ดวย จงจะไดผลเปนลาเปนสน อกประการหนงทนานน เมอสนฤดทานาแลวควรปลกพชอนๆ บาง เพราะจะเพมรายไดใหอก ทงจะชวยใหดนรวน ชวยเพมปยกากพช ทาใหลกษณะเนอดนดขน เหมาะสาหรบจะทานาในฤดตอไป” พระราชดารสพระราชทานแกผนากลมชาวนา เมอพฤษภาคม ๒๕๐๔ จากหนงสอ ‘พระบาทสมเดจพระเจาอยหวกบการพฒนาขาวไทย’

ตามรอยพอ

กองบรรณาธการ

¢ŒÒÇ ¢Í§ ¾‹Í

อาชพหลกของเกษตรกรชาวไทย คอการเพาะปลกขาว ขาวไทยสรางชอเสยงโดงดงไปทวโลก และทารายไดใหแกประเทศในแตละปเปนจานวนมาก ขาวยงเปนสวนสาคญของวฒนธรรมประจาชาต และมอทธพลอยางใหญหลวงตอขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ ศาสนพธ การเฉลมฉลองภมปญญา และวถทางในการดารงชวตของคนไทย

๑๙๖๔

พระราชดารสดงกลาว แสดงถงพระมหากรณาธคณเปนลนพนตอพสกนกรชาวไทยอยางหาทเปรยบมได พระองคทรงมพระเมตตาตอราษฎรชาวนาไทย ทรงทมเทพระวรกายบาเพญพระราชกรณยกจดานการพฒนาขาวไทยและชวตความเปนอยของชาวนา ตลอดระยะเวลาททรงครองสรราชสมบต ทรงปฏบตพระราชกรณยกจตางๆ เกยวกบขาวและชาวนามากมาย ทรงพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองค ดาเนนการทางดานการเกษตรตางๆ เพอเปนตวอยางและเปนแหลงความร ทรงทมเทเพอการศกษาวจย เพอการพฒนา โดยเฉพาะการทดลองเกยวกบการผลตขาวอยางครบวงจร ภายในบรเวณพระตาหนกจตรลดารโหฐาน ทรงทานาขาวทดลอง นาพนธขาวตางๆ มาปลก โดยในครงแรกทรงขบรถไถนา เตรยมแปลง หวานขาว และทรงเกยวขาวดวยพระองคเอง และทรงรอฟ นพระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ เพอใหเปนขวญและกาลงใจของพสกนกรชาวนาของพระองคทรงจดตงโรงสข าวตวอยาง ธนาคารขาว

ธนาคารโค - กระบอ ระบบสหกรณ การสนบสนนงานวจยและพฒนาขาว โครงการฝนหลวง และเกษตรทฤษฎใหม เปนตน ซงเปนโครงการตามพระราชดารท ย งผลประโยชน มาส พสกนกรชาวไทย นอกจากนยงทรงจดตงมลนธขาวไทย และทรงรบไวในพระบรมราชปถมภ ซงเมอป ๒๕๔๗ ซงองคการสหประชาชาต จดใหเปนปขาวสากล ปจจบนเรองของ ‘วฒนธรรมขาว’ หรอการใหความสาคญกบ ‘ขาวไทย’ เรมจางหายไปจากสงคมไทย โดยเฉพาะเดกรนใหมทเตบโตมากบสงคมบรโภคตะวนตก จนลมเลอนคณคาของขาว สงทอยใกลตวทสด และผกพนแนบชดกบวถชวตคนไทยมาตงแตอดตกาล และขอมลทนาตกใจอยางยงนนคอคนไทยบรโภคขาวนอยลง และไมใชเฉพาะคนไทยเทานน แตเปนการลดลงทวโลก พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ‘พอหลวง’ ไดดแลกสกรและพสกนกรมาโดยตลอด เมอใดทเรากนขาวเจา ขาวเหนยว ไมวาจะเปนขาวกลอง ขาวแดง ขาวขดขาว หรอขาวแปรรปอยางใดกตามท พงระลกถง

๑๙๖๕

พระมหากรณาธคณ วาเราไดกน ‘ขาวของพอ’ นนเอง” ดร. สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนาเลาถงเหตการณเมอพระองคเสดจปราจนบร “วนนนผมไดกราบบงคมทลถามพระองคทานวา ทรงโปรดเสวยอะไร ทานรบสงสนๆ วา ‘ชอบขาว’ เพราะมกลนหอม และมกระแสพระราชดารสวา ‘ถารบประทานขาวใหนกถงชาวนาดวย เพราะถาไมมชาวนา เรากไมมขาวกน’ พระราชดารสสนๆแตกระทบจตใจผมอยางยงเลย ผมกไดกลบมานงคดวาขาวมความสาคญตอชวตของเรามากเลย สงทในหลวงทรงเปนหวงคอเรอง ‘จตสานกของผบรโภค’ จตสานกของผบรโภคทลดลง บรโภคขาวเพอใหอมเทานน โดยไมไดคดถงวา ขาว คอ จตวญญาณทผานกระบวนการผลต และมาจากหยาดเหงอแรงงานของชาวนา กลนของขาวถอวาหอมทสด และหอมแบบธรรมะ...พวกเรามองขามพระคณเหลานไปหรอเปลา” พอหลวง ร.๙ ไดพระราชทานพระราช-ทรพยจากมลนธชยพฒนาใหไปจดตงมลนธขาวไทย และรบไวในพระบรมราชปถมภ และมพระกระแสรบสงใหทาทกสงทกอยางเกยวกบเรองขาว ประการแรกใหประชาชน

ไดเขาใจและเหนความสาคญของขาว ใหรจกการปกปองสทธตางๆ ของขาวไทย เพราะเวลานมการแยงชงเรองสทธบตร เรองอะไรตออะไรตางๆ เราตองปกปองสมบตของเรา เพราะขาวไมใชแคเลยงชวตเราเทานน หากยอนกลบไปเมอ ๑๐ กวาปทแลว พอเกดวกฤตทางดานเศรษฐกจขนมา เราไดขาวนแหละมาชวยพยงในขณะทเราลมละลายแลว เพราะฉะนนขาวเปนทงสมบต ทงอาหาร และเปนวฒนธรรม ศกดศร ทกสงทกอยางขาวไมเปนเพยงแคอาหารอยางเดยว แตเปนของศกดสทธสาหรบในความรสกของประชาชนชาวไทย” ดร.สเมธ กลาว ในฐานะทเปนประธานมลนธขาวไทยฯ ดร.สเมธ มองสถานการณขาวไทยในปจจบนวา “นาเปนหวง สงทเราพบไมใชเฉพาะคนไทยอยางเดยวทบรโภคขาวนอยลง แตเปนทวโลกเลย ประชาชนชาวไทยเองทเคยกนขาวมา ตอนหลงเปลยนไปเปนขาวสาล เปนขนมปง หรอเปนอะไรๆ ตออะไรกไมร และลกษณะการกนอาจจะเปลยนพฤตกรรมของคน เพอใหตามโลกทน เราจงควรจะแปรรปขาว เพราะวาในชวตสมยใหมมนไมเออใหมเวลามาหงขาว มาเตรยมกบขาวแลว เวลานแมบานกกลายเปนแมบานถงพลาสตกไปหมดแลว จะมาประดดประดอยเหมอนสมยกอนไมคอยได เราตองคดกนแบบใหม” และกลาวถงปญหาเกยวกบพนธขาววา“ทานทรงกงวลเรองสทธบตร เรองพนธขาวมากเพราะเวลานประเทศอนทเขามเทคโนโลยสงกวาเรา เขาจะขโมยขาวพนธของเราไป แลวเราไมคอยรจกปกปองขาวพนธของเรา วนหนงเราอาจจะตองไปซอขาวจากเขากได เพราะ

๑๙๖๖

ฉะนนตรงนเปนเรองทสาคญมาก เปนสงทจะตองรวมมอกน ทงพอคา กระทรวงเกษตรและสหกรณ หนวยวชาการ ตองรวบรวมกาลงศกษาและปกปองขาวไทย เพราะเกดเรองอยตลอดเวลา ผมเชอมนวาขาวไทยหลายพนธไมไดจดสทธบตรเอาไว” นอกจากน ดร.สเมธ ยงเลาวา “ผมเองนนปหนงจะตองไปดานา ตองไปเกยวขาว ตามเสดจสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ อกไมกวนนกตองไปดานาอกแลว สก ๓ – ๔ เดอนขางหนาตองเกยวขาวอกแลว พอไปเกยวขาวจรงๆ ไปดานาจรงๆ เราถงเหนวา กวาขาวจะหลดมาบนจานเราน มนผานกระบวนการ ผานหยาดเหงอ ความเหนดเหนอยของชาวนาอยางมโหฬาร จนกระทงไมกลาเหลอขาวไวในจานอกแลว เพราะทกๆ เมดนนถกแลกมาดวยความเหนดเหนอย ความเสยสละของชาวนาเปนอยางมาก ปวดขบไปหมด ทงทเราทานดเดยวยงปวดราวไปทงตว คณเคยนกถงชาวนาเขาสกครงหนงไหม เพราะฉะนนขาวอยในชวตจตใจ อยในดวงวญญาณ อยในทกสงทกอยาง อยใกลชดฝงแนนแนบแนน จนกระทงเราลมและมองขาม การลมถอเปนโทษมหนต ทาใหคณคาของขาวนนหายไป ถงเวลาแลวทเราจะกลบมาคานงถงชวต ถงเศรษฐกจพอเพยง ถามงายๆ วาคณรจกขาวสกกพนธ เราดขาวคอขาว แตไมเคยดลกไปมากกวานน และเปนสงมหศจรรยมาก เพราะแตละทองถนจะมขาวจาเพาะของตวเอง หลากหลายอยางมากมายทสด” วมลพรรณ ปตธวชชย เจาของงานเขยน“ขาวของพอ” กลาวถงทมาของชอหนงสอวา“เนองจากสถาบนพระมหากษตรย ท าน

อปถมภคาชชาวนามาโดยตลอด โดยเฉพาะพระมหากษตรย ในพระราชวงศ จกร ย งพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ไมใชแคทานทรงปลกขาวอยในสวนจตรลดาเทานน แตทานทรงเปนขวญ กาลงใจใหกบชาวนา ทรงรอฟ นพระราชพธแรกนาขวญสาหรบชาวนา และทานทายงกวาพระมหากษตรยพระองคอน ไมมกษตรยทไหนในโลกทาเชนน คอทานพฒนาพนธขาว โดยใชทนาในสวนจตรลดามาปลกและพฒนาพนธขาว แลวพระราชทานพนธขาวใหกบราษฎรเอาไปปลก นอกจากนนแลวเวลาทชาวนาประสบปญหา พระองคกเขามาชวย อยางฝนแลงพระองคกทาฝนหลวง ชาวนาไมมวว ไมมควายทจะมาใชทานา พระองคกทาธนาคารโค-กระบอ ทาสหกรณ ทาโรงส รวมทงเกษตรทฤษฎใหม เพราะฉะนนหนงสอเลมนจงไดใหชอวา ‘ขาวของพอ’ เพอทจะไดเหนวาพระเจาอย หวนนทานทรงใหความสาคญกบขาวอยางไร” และบอกถงความสาคญทนาเอาลายมอรายการพระกระยาหารของทานผหญงประสานสข ตนตเวชกล มาแทรกไวในหนงสอเลมนดวยนน

๑๙๖๗

ในหลวง รชกาลท ๙ ทรงหวานพนธขาวในแปลงนาสาธต ในพระตาหนกสวนจตรลดา

“ทานผ หญงเปนตนเครองไทยของพระเจาอยหวมา ๔๐ ป แลวจะมรางรายการพระกระยาหาร หมายความวาแตละสปดาหจะเตรยมอะไรบาง เพอจะถวายพระเจาอยหว เพราะเปนอาหารทพระองคทานเสวยกบขาว เราเหนวานาสนใจ เลยเอามาลงไวใหดวาพระเจาอยหวทานเสวยอะไรงายๆ และไมไดวจตรพสดารอะไรเลย เปนกบขาวไทยทเราๆ ทานๆ กนนนแหละ และอยากจะเอามาเผยแพรเพอใหรวาพระเจาอยหวทานเสวยอะไรบางกบขาว เครองกลางวนพระองคทานเสวยอะไร เครองบายพระองคทานเสวยอะไร เครองเยน พระองคทานเสวยอะไร” ในหนงสอ “ขาวของพอ” ผ เขยนยงแสดงความรสกเปนหวงอนาคตชาวนาไทยวา “ความเปลยนแปลงของสงคมไทย วฒนธรรมไทย ความกาวหนาของโลกยคน ความจาเปนของการดารงชวต คานยมของพวกเราเอง นาหวงมาก เรามานงนกวาในชวอายคนของเราตอนน อาจจะยงเหนชาวนาปลกขาวอย แตร นตอไปไมร วาจะไดเหนไหม เพราะวาลกชาวนาสวนหนงมโอกาสไดรบการศกษาด

จะไปทางานอน จะไมทานาแลว แตลกชาวนาทไมมโอกาสไดรบการศกษาด กไมคดจะทานา เพราะมนเหนอย ออกมาหางานทาในเมองหลวงหรอไมกไปขายแรงงานทตางชาต สงคมเปลยนไปมากอยางน อกประมาณ ๑๐ – ๒๐ ปขางหนา เราจะมชาวนาไหม และถาเราไมมชาวนา อะไรจะเกดขนกบสงคมไทย เพราะฉะนนเราถงตองมานงคดกนวาใหคนไทยเหนคณคาของขาว กนขาว และพฒนาใหชวตชาวนาดขน เพราะถาเกดเราไมร จก เรากไมรวาเราจะตองทาอะไร ดงนนอยากใหคนเขาใจ อยากใหคนไดหวนกลบมาคดวาสงทใกลตวเราคอขาว มนมความเปนมาอยางไร มความสาคญอยางไร เราอยาลมวาปจจบนขาวยงเปนสนคาออกททารายไดใหเรามากทสด และอยากใหรฐบาลชดนนาโครงการตามแนวพระราชดารไปศกษาและปฏบต เพราะจะเปนประโยชนตอประชาชนชาวนาไทยเปนอยางมาก อยางเชน เกษตรทฤษฎใหม หรอธนาคารโค-กระบอ พระองคทรงรเรมมานานแลว กอนทรฐบาลจะมโครงการววลานตวเสยอก” คณวมลพรรณ ปตธวชชย กลาวทงทาย พระเจาอยหวรชกาลท ๙ ทรงสนพระทยเรองการบรหารจดการธรรมชาตอยางยงยน ซงรวมถงเรองขาวดวย โดยการใหความสาคญเรองขาวควบคไปกบเรองดนและชาวนา ตองคานงถงบญคณของชาวนาทลาบากปลกขาวใหเรากน และแมวาเราจะเจรญกาวหนาเพยงใดแตชาวนากไมรวยขน ทนอยในสภาพนมามากกวา ๔๐ ปแลว พอหลวงรชกาลท ๙ ทมเทศกษาการบรหารจดการดนและนา แมทดนททงแลว ระบบทนนยมอาจมองวาไมคมคาทจะลงทน

๑๙๖๘

แตพระองคทานกนามาฟ นฟสภาพโดยใชธรรมชาตมาแกใหเกดความสมดลขนได เชน เรองหญาแฝก ตลอดจนการสละพระราชทรพยเงนและทดนสวนพระองคในสวนจตรลดา เพอทาการทดลองเพาะพนธขาว เพอประโยชนของชาวนา เราตองอยาคดเรองเงนกอน ควรคดแคพอมพอกน เพราะถงแมวาเราจะมเงน ทรพยสนมากมาย แตเรากนสงเหลานเพอความอยรอดไมได ดงนน ตองสรางความสมดลระหวางดน นา และธรรมชาตตามหลกของ “ทฤษฎใหม” ของพระองคทาน ตองบรหารจดการทรพยากรทมอยภายในบาน ไมวาจะเปนการเพาะปลก การเลยงสตว และการพลงงาน อยางเปนระบบแบบแผน และหากมผลผลตเหลอกนาไปขาย หรอรวมกลมในรปสหกรณ รานคาชมชน เพอยกระดบความเปนอยจนมธรกจเปนของตนเอง พระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ลวนแตนามาซงประโยชนสขแกมวลพสกนกร และแผขจรขจายพระเกยรตคณกวางไกลไปถงนานาชาตนานาประเทศ ตางไดตระหนกถงพระอจฉรยภาพ

ดงทองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชา-ชาต (FAO) นอมเกลาฯ ถวายเหรยญแอกรโคลา(AGRICOLA) ในป พ.ศ. ๒๕๓๘ เพอเปนการยกยองพระองค ในฐานะทไดปฏบตงานพฒนาอนยงยน สรางสรรคประโยชนในอนาคต และตอมาในป พ.ศ. ๒๕๓๙ สถาบนวจยขาวนานาชาต (IRRI) ไดนอมเกลาฯ ถวายเหรยญ-ทอง (Royal Plaque) “International RiceAward” ซงนบเปนครงแรก และครงเดยวในประวตศาสตรท IRRI ใหเกยรตบคคลททาคณประโยชนแกวงการพฒนาขาว ตลอดระยะเวลากวาครงทศวรรษ เจาฟาพระมหากษตรยยงทรงเหนความสาคญของขาวถงปานน ชวตชาวนาและราษฎรกดขนตามลาดบ ขาวจงเปนทงรากฐานและหลกชยแหงแผนดน ขาว คอชวตของคนไทยทกคน และเราจะหลงลมขาวได อย างไร ขาวของแผนดน ขาวของคนไทย ขาวของพระเจาอยหว ... “ขาวของพอ”

"...¾Ãоط¸ÈÒÊ¹Ò ºÃÔºÙó�´ŒÇÂÊÑ ¸ÃÃÁ·Õè໚¹ÊÒÃÐ áÅÐ໚¹»ÃÐ⪹�ã¹·Ø¡ÃдѺ

ᵋ¨ÐµŒÍ§ÈÖ¡ÉÒãËŒÁÕ¤ÇÒÁÃÙŒ¤ÇÒÁࢌÒã¨áÅл¯ÔºÑµÔ ãËŒàËÁÒÐÊÁá¡‹ÀÒÇл˜¨¨ØºÑ¹

´ŒÇÂÈÃÑ·¸ÒáÅл˜ÞÞÒ·Õè¶Ù¡µŒÍ§ ¨Ö§¨Ðà¡Ô ໚¹»ÃÐ⪹�¢Öé¹ä´Œ..."

"...¾Ãоط¸ÈÒÊ¹Ò ºÃÔºÙó�´ŒÇÂÊÑ ¸ÃÃÁ·Õè໚¹ÊÒÃÐ áÅÐ໚¹»ÃÐ⪹�ã¹·Ø¡ÃдѺ

ᵋ¨ÐµŒÍ§ÈÖ¡ÉÒãËŒÁÕ¤ÇÒÁÃÙŒ¤ÇÒÁࢌÒã¨áÅл¯ÔºÑµÔ ãËŒàËÁÒÐÊÁá¡‹ÀÒÇл˜¨¨ØºÑ¹

´ŒÇÂÈÃÑ·¸ÒáÅл˜ÞÞÒ·Õè¶Ù¡µŒÍ§ ¨Ö§¨Ðà¡Ô ໚¹»ÃÐ⪹�¢Öé¹ä´Œ..."

¾ÃкÃÁÃÒâªÇÒ· ¾ÃкҷÊÁà´ç ¾ÃлÃÁÔ¹·ÃÁËÒÀÙÁÔ¾ÅÍ´ØÅÂà´ª ÃѪ¡ÒÅ·Õè ù㹡ÒÃà»�´»ÃЪØÁãËÞ‹ ÊÁÒ¤Á¾Ø·¸ÈÒʹҷÑèÇÃÒªÍҳҨѡÃ

³ ¨Ñ§ËÇÑ ¡ÒÌÊÔ¹¸Ø� ñ÷ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á òõñò

¾ÃкÃÁÃÒâªÇÒ· ¾ÃкҷÊÁà´ç ¾ÃлÃÁÔ¹·ÃÁËÒÀÙÁÔ¾ÅÍ´ØÅÂà´ª ÃѪ¡ÒÅ·Õè ù㹡ÒÃà»�´»ÃЪØÁãËÞ‹ ÊÁÒ¤Á¾Ø·¸ÈÒʹҷÑèÇÃÒªÍҳҨѡÃ

³ ¨Ñ§ËÇÑ ¡ÒÌÊÔ¹¸Ø� ñ÷ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á òõñò

ÇÔÊѪ¹Ò¸ÃÃÁ : àÃÒ¨Ð໚¹ªÒǾط¸Í‹ҧ᷌¨ÃÔ§¡Ñ¹ä´ŒÍ‹ҧäÃÊÒÃй‹ÒÃÙŒ : ¡¡Ø¸Àѳ±� : ÊÑÞÅѡɳ�¢Í§¾ÃÐÃÒªÒ ·ÑȹР: àÊŒ¹·Ò§ÊÒÂÊÁà´¨Ï ·Õá»Å¡áÅÐᵡµ‹Ò§ ¢Í§ÊÁà´¨¾Ãоط¸â¦ÉÒ¨ÒÃÂ� (».Í. »ÂصÚâµ) ºÑ¹·Ö¡¸ÃÃÁ : ÊÑÁâÁ·¹Õ¡¶Ò ¢Í§ ÊÁà´¨¾Ãоط¸â¦ÉÒ¨ÒÃÂ�

ÃÑ¡É�ÊÔ§áÇ´ÅŒÍÁ : ¢Ø´·Í§¨Ò¡¡Í§¢ÂÐ ÇÔà¤ÃÒÐË�¸ÃÃÁ : ÇÔà¤ÃÒÐË� ÇԨѠÇÔ¨Òó� “»�ÂÇÒ¨Ò – à»ÂÂÇѪªÐ” ¤¹µŒ¹áºº : ¼È.ºØÞÁÒ »‡Ò¹»ÃдÔÉ°� ¡ÑºÈÒʵÃ�¢Í§¾ÃÐÃÒªÒ ÁØÁÇÔªÒ¡Òà : Ë´¹Ò˹֧Ë´à¾×ÍἋ¹´Ô¹ ÊÌҧ¤ÇÒÁ´ÕºÙªÒ¶ÇÒ¾‹ÍËÅǧ Ã. ù ÊÒä´Õ : “¤ÃÙµÙŒ” áË‹§Çѧä¡Å¡Ñ§ÇÅ “âçàÃÕ¹¢Í§¾‹Í” µÒÁÃ;‹Í : ¢ŒÒǢͧ¾‹Í

พ ร ะ ก ร ณ า