กรมวิทยาศาสตรการแพทยสูชุมชนนาพูกรมวิทยาศาสตรการแพทยสูชุมชนนาพู นวัตกรรมการแกปญหาโรคนวัตกรรมการแกปญหาโรคเออเออ

และการขาดสารไอโอดีนอยางยั่งยืนและการขาดสารไอโอดีนอยางยั่งยืน

โดยโดย ทนพญทนพญ.. จินตนาจินตนา วองวิไลรัตนวองวิไลรัตน

ศนูยวิทยาศาสตรการแพทยอุดรธานีศนูยวิทยาศาสตรการแพทยอุดรธานี กรมวิทยาศาสตรการแพทยกรมวิทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสุขกระทรวงสาธารณสุข

ผลการตรวจคัดกรองฯTSH ทารกแรกเกิด ปงบประมาณ 2549

ประเทศไทย 757,985 8,860 (1.17%) 6,707( 75.70 %) 544พื้นที่ ตัวอยางตรวจ เรียกตรวจซ้ํา สงตรวจซ้ํา ผิดปกติ

ภาคอีสาน 216,710 2,741 (1.27%) 2,289 (83.51% ) 126ติดตามทารกกลับมา.....รักษา

ภายใน....15 วันไดเพียง รอยละ 14.00 เทานั้น

ติดตามทารกกลับมา.....รักษา ภายใน....15 วันไดเพียง รอยละ 14.00 เทานั้น

ผลการตรวจคัดกรองฯTSH ทารกแรกเกิด จังหวัดอุดรธานี ปงบประมาณ ตัวอยางตรวจ เรยีกตรวจซ้ํา สงตรวจซ้ํา ผิดปกต ิ Incidence

2546 17,929 241(1.33%) 192 (79.67%) 11 1:1,6302547 17,632 203 (1.15%) 203 (100.00%) 26 1: 6782547 17,632 203 (1.15%) 203 (100.00%) 26 1: 6782548 17,264 463 (2.68%) 421 (90.93%) 24 1:7192548 17,264 463 (2.68%) 421 (90.93%) 24 1:7192549 16,718 408 (2.44%) 357 (87.50%) 22 1:7602549 16,718 408 (2.44%) 357 (87.50%) 22 1:7602550 17,012 187 (1.10%) 184 (98.39%) 17 1:1,0012550 17,012 187 (1.10%) 184 (98.39%) 17 1:1,0012551 16,788 216 (1.29%) 203 (93.98%) 24 1:7002551 16,788 216 (1.29%) 203 (93.98%) 24 1:700รวม 6ป 103,343 1,718 (1.66%) 1,560 (90.80%) 124 1:833รวม 6ป 103,343 1,718 (1.66%) 1,560 (90.80%) 124 1:833

ปพ.ศ.2546

ปพ.ศ.2547 ปพ.ศ.2548 ปพ.ศ.2549 ปพ.ศ.2550

ภาวะการภาวะการขาดสารไอโอดีนของประเทศขาดสารไอโอดีนของประเทศ ไทยไทย ปป พพ..ศศ..25462546--25502550จากการวัดคา TSH ของทารกแรกเกิด และประเมนิระดับความรนุแรงตามเกณฑ WHO/UNICEF/ ICCIDD (1994)

Mild IDD รอยละรอยละ 3 3.0.0––19.919.9

Severe IDD ≥รอยละรอยละ 40 40.0.0

Non IDD << รอยละรอยละ 3.03.0

Moderate IDD รอยละรอยละ20.020.0––39.939.9

ทําไมยังมี“เออ”ในประเทศไทย.?

ภาวะการภาวะการขาดสารไอโอดีนขาดสารไอโอดีน จจ ..อุดรธานีอุดรธานี พพ..ศศ.. 25462546--2550 2550 รายอําเภอปพ.ศ.2546

ปพ.ศ.2547

ปพ.ศ.2548

รายอําเภอปพ.ศ.2549 ปพ.ศ.2550

อ.เพ็ญ

อ.บานดุง

อ.น้ําโสม

อ.เมือง

ปพ.ศ. 2548รายตําบล

การศึกษานํารองใชระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร(GIS)วิเคราะหอุบัติการณภาวะCongenital Hypothyroidism(CHT)

และภาวะการขาดสารไอโอดนี(IDD) ในจังหวัดอุดรธานีระหวาง วันที่ 21-25 สิงหาคม 2549

พื้นที่ศึกษา 13หมูบาน 5 อําเภอ ไดแก เมือง บานดุง น้ําโสม เพ็ญ ศรีธาตุวัตถุประสงคในการลงพื้นที่

เพื่อศึกษาขอมลูดานการบรโิภคเกลือ/น้ําปลา/ สารไอโอดนีเพื่อศึกษาความเขมขนของสารไอโอดนีที่มใีนอาหาร/ แหลงผลิตเกลือเพื่อศึกษาความเขมขนของ Urine iodine ในหญิงวัยเจริญพันธุเพื่อเก็บขอมูลในกลุมเปาหมายใหเปนในเชิงประจักษ

กิจกรรมเชิงรุกลงพื้นที่

ประสานผูนําทองถิ่นเก็บตัวอยางเลือด ปสสาวะ เกลือ น้ําปลา

แหลงผลิตเกลือ หองครัวโรงเรียน

เทศบาลบานจั่น

อบต.นาพู

กิจกรรมเชิงรุกลงพื้นที่

สํารวจอาหารในโรงเรียนโครงการอาหารกลางวัน

สํารวจแหลงผลิตเกลือ

สํารวจการใชเกลือในครัวเรอืน

ทําไม..??? ยังมีเออ

ผลการศกึษาโครงการนาํรองจังหวัดอดุรธานีผลการศกึษาโครงการนาํรองจังหวัดอดุรธานี เก็บตวัอยางเกลอืจาก ครัวเรือน และรานขายของชําประจําหมูบานจํานวน 910 ตัวอยาง พบ

- เกลือที่ไดมาตรฐาน (iodine > 30 ppm) 71 ตวัอยาง (7.80%)

- เกลอืที่ไมไดมาตรฐาน (iodine > 10 ppm) 11 ตวัอยาง (1.21 %)

- เกลอืที่ไมพบ iodine 828 ตัวอยาง (90.99 %)น้ําปลาที่เก็บจากครัวเรือนและรานคาในหมูบานจํานวน 910 ตัวอยาง จํานวน 32 ยี่หอ ไมพบไอโอดนีทุกตัวอยาง

ผลการตรวจผลการตรวจ UrineUrine Iodine Iodine หญิงวัยเจรญิพันธุหญิงวัยเจรญิพันธุ 1313 หมูบานหมูบาน ในจังหวัดอุดรธานีในจังหวัดอุดรธานีสภาพของ สารไอโอดนี

ระดับความเขมขน Iodine

รอยละ ของผลการตรวจ

Non- iodine 0.0 µg/dl 6.19Sever - Mild iodine < 2-9.9 µg/dl 74.90

Ideal iodine 10.0-20 µg/dl 11.94More than adequate

- Excessive iodine>20.0 µg/dl 6.97

Median urine iodine 10-20ug/dl (Ideal condition!!!)

กิจกรรมรณรงคปองกันการขาดสารไอโอดีนกิจกรรมรณรงคปองกันการขาดสารไอโอดีนในอดีตและปจจุบันของประเทศไทยในอดีตและปจจุบันของประเทศไทย

น้ําปลาเสริมไอโอดีนน้ําปลาเสริมไอโอดีน เกลือเสริมไอโอดีนเกลือเสริมไอโอดีนบะหมี่เสริมไอโอดีนบะหมี่เสริมไอโอดีน

กลวยตากเสริมไอโอดีนกลวยตากเสริมไอโอดีน

ซีเอี้ยวเสริมไอโอดีนซีเอี้ยวเสริมไอโอดีน

WHO / ICCIDD / UNICEF WHO / ICCIDD / UNICEF RECOMMENDATIONRECOMMENDATION

เกลือไอโอดนีเกลือไอโอดนี (IODINE SALT) (IODINE SALT) •• Iodine content 20Iodine content 20--40 40 ppmppm (30 (30 ppmppm))•• Consumption of salt 10 g/day/personConsumption of salt 10 g/day/person

–– 20% lost of Iodine (delivery process)20% lost of Iodine (delivery process)–– 20% lost during cooking20% lost during cooking–– Median urine iodine 10Median urine iodine 10--20ug/dl 20ug/dl

(Ideal condition!!!)(Ideal condition!!!)

ขอดอยของผลิตภัณฑขอดอยของผลิตภัณฑ Iodination Iodination•• สารไอโอดีนเสื่อมสลายตัวเมือ่ถูกความรอนสารไอโอดีนเสื่อมสลายตัวเมือ่ถูกความรอน•• สารไอโอดีนเสื่อมสลายตัวเมือ่เปยกชื้นสารไอโอดีนเสื่อมสลายตัวเมือ่เปยกชื้น•• สารไอโอดีนเสื่อมสลายตัวเมือ่ถูกแสงแดดและแสงสวางสารไอโอดีนเสื่อมสลายตัวเมือ่ถูกแสงแดดและแสงสวาง•• วิธีการบรโิภคไมเขากับวิถีการดาํรงชีพวิธีการบรโิภคไมเขากับวิถีการดาํรงชีพ•• ประชาชนมีทัศนคติไมดีกับผลิตภัณฑเกลือเสริมไอโอดนีประชาชนมีทัศนคติไมดีกับผลิตภัณฑเกลือเสริมไอโอดนี•• Iodized salts Iodized salts เกิดผลเกิดผล side effects side effects ตอระบบไตตอระบบไต,, หัวใจหัวใจ,,ความดันโลหิตความดันโลหิต

ปจจัยที่ควรจะพิจารณา

•• พฤติกรรมในการบริโภคของชาวบานพฤติกรรมในการบริโภคของชาวบาน•• คุณภาพเกลือคุณภาพเกลือ ((ปริมาณไอโอดีนที่ผสมปริมาณไอโอดีนที่ผสม))•• กระบวนการที่ทําใหเกิดความยั่งยนืกระบวนการที่ทําใหเกิดความยั่งยนื•• การใหองคความรูที่สามารถเขาถึงและปฏบิัติไดการใหองคความรูที่สามารถเขาถึงและปฏบิัติได

นวัตกรรมนวัตกรรม การแกปญหาโรคการแกปญหาโรคเออเออและการขาดสารไอโอดนีอยางยัง่ยืนและการขาดสารไอโอดนีอยางยัง่ยืน

หนวยงาน :: ศนูยวิทยาศาสตรการแพทยอุดรธานี รวมกับ•• สถาบนัวจิัยวิทยาศาสตรสาธารณสุขสถาบนัวจิัยวิทยาศาสตรสาธารณสุข กรมวิทยาศาสตรการแพทยกรมวิทยาศาสตรการแพทย •• องคการบริหารสวนตําบลนาพูองคการบริหารสวนตําบลนาพู จังหวัดอุดรธานีจังหวัดอุดรธานี•• มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรวิทยาเขตกําแพงแสนมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรวิทยาเขตกําแพงแสน •• ปศสุตัวจังหวัดอุดรธานีปศสุตัวจังหวัดอุดรธานี •• สํานกังานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานีสํานกังานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี พื้นทีด่ําเนนิการ :: ตําบลนาพูตําบลนาพู

นวัตกรรมการแกปญหาโรคนวัตกรรมการแกปญหาโรคเออเออและการขาดสารไอโอดนีอยางยัง่ยืนและการขาดสารไอโอดนีอยางยัง่ยืน

วัตถปุระสงควัตถปุระสงค -- เพิ่มสารไอโอดีนในหวงโซอาหารเพิ่มสารไอโอดีนในหวงโซอาหาร ( (food food chain) chain) และผลิตภัณฑทางการเกษตรในและผลิตภัณฑทางการเกษตรในplants and animals plants and animals origin origin ใหเขากับวิถีชีวิตใหเขากับวิถีชีวิต ชุมชนในแตละทองถิ่นชุมชนในแตละทองถิ่น ผนวกเขากับผนวกเขากับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงหลักปรชัญาเศรษฐกิจพอเพียง การพึ่งพาตนเองการพึ่งพาตนเอง และการมีและการมีสวนรวมของสวนรวมของ ชุมชนชุมชน

- เพื่อผลิตไขไอโอดีนจากการเลี้ยงไกไขและผลิตผักเพื่อผลิตไขไอโอดีนจากการเลี้ยงไกไขและผลิตผักไอโอดนีจากแหลงปลูกไอโอดนีจากแหลงปลูก และผลิตน้ําดื่มไอโอดีนและผลิตน้ําดื่มไอโอดีน

-- เพื่อลดปญหาการขาดสารไอโอดีนในเขตตําบลนาพูเพื่อลดปญหาการขาดสารไอโอดีนในเขตตําบลนาพู

กิจกรรมการประสานงานกับกิจกรรมการประสานงานกับ นายกนายกอบตอบต.. ,,อสอสมม.. ในตาํบลนาพูในตาํบลนาพูและและหนวยงานรับผิดชอบ

กิจกรรมหนวยงานรับผิดชอบลงพื้นที่พบประชาชนกิจกรรมหนวยงานรับผิดชอบลงพื้นที่พบประชาชน

การวิจัยนํารองในพื้นที่ตําบลนาพูการวิจัยนํารองในพื้นที่ตําบลนาพู จังหวัดอุดรธานีจังหวัดอุดรธานี

เริ่มเสริมไอโอดีนในอาหารไกเริ่มเสริมไอโอดีนในอาหารไก 9/06/519/06/51

กิจกรรมเกษตรกรไกไขไอโอดีนธานีฟารม อบต.นาพู อ.เพ็ญ จ.อุดรธานี

ผลการเสริมไอโอดนีผลการเสริมไอโอดนี 44 ppmppm ในอาหารเลี้ยงไกไขในอาหารเลี้ยงไกไข ธานีฟารมเกษตรกรบานนาพูธานีฟารมเกษตรกรบานนาพู จจ..อดุรธานีอดุรธานี

ปรมิาณไอโอดีนในไขไกปรมิาณไอโอดีนในไขไก ((ไมโครกรัมไมโครกรัม)) ตอฟองตอฟอง

potassium iodide supplemented dietpotassium iodide supplemented diet ((4 4 mgmg--I/kgI/kg or or 44 ppmppm))

GroupGroup NO 01 NO 02 NO 03 average

ControlControl dietdiet 25.91 25.28 24.74 25.31

Potassium Potassium iodide diet iodide diet ⅠⅠ

90.97 104.14 98.18 97.76

Potassium Potassium iodide diet iodide diet ⅡⅡ

98.18 94.78 87.76 93.57

ตนทุนคาอาหารเพิม่ขึ้นตนทุนคาอาหารเพิม่ขึ้น เทากบัเทากบั 0.00.022 บาทตอกิโลกรมัอาหารไกไขบาทตอกิโลกรมัอาหารไกไข

เริ่มปลูกผักบุงจีนเสริมไอโอดีนเริ่มปลูกผักบุงจีนเสริมไอโอดีน 23/6/255123/6/2551

แปลงปลูกผักแปลงปลูกผัก ((บานหนองนกเขียนบานหนองนกเขียน))

ผักสวนครัวในกระถางยางผักสวนครัวในกระถางยาง ((บานกิ่วบานกิ่ว))

แปลงผักสวนครัวขางบานแปลงผักสวนครัวขางบาน

การวิจัยนํารองในพื้นที่การวิจัยนํารองในพื้นที่ ตําบลนาพูตําบลนาพู จังหวัดอุดรธานีจังหวัดอุดรธานี

การเตรียมสารละลายโพแทสเซียมไอโอเดต 5.0 ppm

ปริมาณไอโอดีนที่สะสมในปริมาณไอโอดีนที่สะสมในผักบุงผักบุง สดสด และนึง่สุกและนึง่สุก((ไมโครกรัมไมโครกรัม:: น้ําหนักผักสดน้ําหนักผักสด 100 100 กรัมกรัม))

โพแทสเซียมไอโอเดต 5.0มิลลิกรัมตอน้ํา 1 ลิตร (( 5 5 ppmppm)) ฉีดพนทางใบ ตนทุนเพิม่คาตนทุนเพิม่คา KIO3 KIO3 เทากับเทากับ 0.0430.043 บาทตอลิตรบาทตอลิตร

ปริมาณไอโอดีนที่สะสมในปริมาณไอโอดีนที่สะสมในผักบุงผักบุงแหลงปลูกผักแหลงปลูกผักผักสดผักสด ผักนึ่งสุกผักนึ่งสุก

No.No.1.1.บานหนองนกเขียนบานหนองนกเขียน 79.8 - 99.8 41.9 - 54.0No.No. 2.2. บานหนองนกเขียนพนไอโอดีนบานหนองนกเขียนพนไอโอดีน 11 ครั้งครั้ง 227.0 - 260.0 249.7 – 264.8No.No. 3.3.บานกิ่วพนไอโอดีนบานกิ่วพนไอโอดีน 11 ครั้งครั้ง 217.0-240.5 197.7-233.3No.No. 4.4.บานกิ่วพนไอโอดีนบานกิ่วพนไอโอดีน 22 ครั้งครั้ง 267.2-276.1 231.9 – 256.0No.1. ปญหา ปริมาณไอโอดีนที่สะสมในผักสด ต่ํา สาเหตุ ขนาดแปลงใหญและใชฟอกกี๊ฉีดพนสารไมทั่วถึง

แนวทางแกไข :ใชเครื่องพนชนิดเปสะพายหลังปญหา ปริมาณไอโอดีนที่สะสมในผักนึ่งสุกนึ่งสุกต่ํา สาเหตุ เก็บกอนกําหนด 7 วัน

ตัวอยางทีเ่กบ็ในการประเมินโครงการตัวอยางทีเ่กบ็ในการประเมินโครงการ•• ไขไกเสริมไอโอดีนไขไกเสริมไอโอดีน •• UrineUrine

จากกลุมประชากรจากกลุมประชากรในการติดตามผลในการติดตามผล

•• ผักบุงเสรมิไอโอดีนผักบุงเสรมิไอโอดีน

•• เยี่ยมเยี่ยม อสอสมม.. ในพื้นที่ในพื้นที่

ผลผล Urine Iodine Urine Iodine ของของกลุมอกลุมอสมสม.. บานหนองนกเขียนบานหนองนกเขียน และบานกิ่วและบานกิ่ว ตต..นาพูนาพู ออ..เพ็ญเพ็ญ (112(112รายราย))

ระดับความเขมขน Urine Iodine(ug/dL)เฉลี่ยสภาพของสารไอโอดีน กอนกินอาหาร

ไอโอดีนกินไข ไอโอดีน

กินผักบุง ไอโอดีน

14.77

18.91

28.28

13.24

19.39

14.95

Non-Sever - Mild iodine (0.00 - 9.24)

Ideal iodine (10.06-19.90)

More than adequate -Excessive iodine

(22.67-45.51)

รอยละ ของผลการตรวจ

5.56 66.07 (74ราย)

12.84 25.00(28ราย)

29.76 8.93(10ราย)

การลงพื้นที่เบื้องตนการลงพื้นที่เบื้องตน พบวาพบวา•• ชาวบานใหความรวมมือดีมากชาวบานใหความรวมมือดีมาก และอยากพัฒนาใหเกิดกิจกรรมและอยากพัฒนาใหเกิดกิจกรรมของชุมชนอยางยั่งยืนของชุมชนอยางยั่งยืน

•• อบตอบต ..มีนโยบายที่จะสนับสนุนใหชาวบานไดรับผลิตภัณฑทางมีนโยบายที่จะสนับสนุนใหชาวบานไดรับผลิตภัณฑทางการเกษตรที่ มีการเสริมไอโอดีนในราคาที่ถูกการเกษตรที่ มีการเสริมไอโอดีนในราคาที่ถูก และเนนการและเนนการจําหนายผลผลิตเหลานี้ในเขตพื้นที่ของจําหนายผลผลิตเหลานี้ในเขตพื้นที่ของอบตอบต.. เปนหลักเปนหลัก

•• อบตอบต .. จะผลักดันใหเปนผลิตภัณฑทางการเกษตรที่มีการเสริมจะผลักดันใหเปนผลิตภัณฑทางการเกษตรที่มีการเสริมไอโอดีนในลักษณะไอโอดีนในลักษณะ IodoIodo--organic compoundsorganic compounds เปนสินคาเปนสินคา OTOPOTOP ตอไปตอไป

“ วิทยาศาสตรการแพทยสูชุมชน : นวัตกรรมแกปญหาโรคเออและการขาดสารไอโอดีนในพื้นที่อยางยั่งยืน” ดวยหลักการของการเพิ่มสารไอโอดีนในหวงโซอาหาร (food chain) และผลิตภัณฑทางการเกษตรในรูปของ biological iodo-organic compounds of food from plants and animals origin โดยเนนการประยุกตเทคโนโลยีที่จะสามารถนําไปปรับใชใหเขากับวิถีการดํารงชีพและความเปนอยูของชุมชนในแตละทองถิ่น แทนการปรับเปลี่ยนชุมชนใหยอมรับเทคโนโลยีเหมือนเชนการดําเนินงานในอดีต และผนวกเขากับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง การพึ่งพาตนเอง รวมทั้งการมีสวนรวมของชุมชนในแตละทองถิ่น นาจะเปนทางเลือกที่ดีเพื่อการแกไขปญหาโรคเออและการขาดสารไอโอดีน ในพื้นที่จังหวัด - อําเภอ - ตําบล – และหมูบานตางๆ ของประเทศไทยอยางยั่งยืนตอไป