การศึกษาค นคว าและสร างองค ความ...

ระดบมธยมศกษาตอนตน

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

และแนวทางการจดการเรยนในโรงเรยนมาตรฐานสากล

การศกษาคนควาและสรางองคความร

หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม

ชนมธยมศกษาตอนตน

ผเรยบเรยง

ดร.ฉตรแกว เภาวเศษ

ค.บ. (การสอนภาษาองกฤษ)

ค.ม. (การสอนภาษาองกฤษ)

กศ.ม. (ภาษาองกฤษ)

Post Graduate Cert. in Research Methods PH.D. (TEFL)

ผตรวจ

ผศ. ดร.นคม จารมณ

สระ ดามาพงษ กศ.บ., กศ.ม.

อารรตน วฒนสน ค.บ., ค.ม.

บรรณาธการ

สมาพร วลยจตต ศศ.บ. (เกยรตนยม)

อนวชร นามเชอ วท.บ.

คานา การเรยนรในโลกยคใหมเปนการเรยนรทผเรยนไมเพยงแตจะตองอานออก (Reading) เขยนได (Writing)และคดเลขเปน (Arithmetic) เทานนหากแตยงตองเปนผทมความรความสามารถและมทกษะในระดบสากลทจ�าเปนส�าหรบศตวรรษท 21 อกดวย นนคอ การเปนผทมทกษะตางๆไดแกทกษะการคดสรางสรรคและนวตกรรม(Creativityandinnovationskills)ทกษะการคดวเคราะหและการแกปญหา(Criticalthinkingandproblemsolvingskills)ทกษะการสอสารและการสรางความรวมมอ(Communicationandcollaborationskills)รวมถงการเปนผทมความรดานสารสนเทศ (Information literacy) ดานสอ (Media literacy) ดานขอมลขาวสารการสอสารและเทคโนโลย(ICT-Informationandcommunicationtechnologyliteracy)และการเปนผทมทกษะชวตและการอาชพ(Lifeandcareerskills)หมายถงการเปนผทรจกการยดหยนและการปรบตว (Flexibilityandadaptability)รจกการชแนะน�าเสนอและการน�าตน(Initiative and self-direction) มทกษะดานสงคม และการใหความรวมมอ (Communicationand collaboration skills) มทกษะดานการผลตผลงานและมความรบผดชอบตอการกระท�า (Productivity & accountability) รวมทงมทกษะภาวะผน�า และมความรบผดชอบตอหนาท (Leadership&responsibility) การจดการเรยนรดงกลาว ถอเปนการจดการเรยนรในระดบสากล โดยมเปาหมายในการด�าเนนงานเพอการบรรลวตถประสงคการจดการศกษาเพอมวลมนษยชาตของยเนสโก(UNESCO)(Delors,1996)ทวาดวย“การเรยนรตลอดชวต(Lifelonglearning)”ซงเปนแนวทางในการจดการศกษาเพอเตรยมความพรอมประชากรโลกใหสามารถด�ารงชวตไดอยางมประสทธภาพและมคณภาพในศตวรรษท21ในทนยเนสโกไดก�าหนดเปาหมายความส�าเรจในการจดการศกษาในระดบสากลวาภายในปค.ศ.2023(พ.ศ.2566)ประชากรโลกตองรจกการเรยนรตลอดชวตเพอการอยรอดในสภาพสงคมโลกทมความเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ วทยาศาสตร และเทคโนโลยอยางมากมายโดยค�านงถงเสาหลกแหงการเรยนร4ประการ (The fourpillarsoflearning)(Delors,1996)คอการเรยนเพอร(Learningtoknow)การเรยนรเพอการปฏบตไดจรง(Learningtodo)การเรยนรเพอการอยรวมกน(Learningtolivetogether)และการเรยนรเพอชวต(Learningtobe) อนงเพอใหประเทศไทยสามารถเตรยมความพรอมคนไทยใหกาวทนความเปลยนแปลงทางดานสงคมวฒนธรรมและเศรษฐกจโลกส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจงก�าหนดนโยบายในการยกระดบคณภาพการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงดงกลาวดวยการก�าหนดใหโรงเรยนมาตรฐานสากล(World-ClassStandardSchool)เปนนวตกรรมการจดการศกษาทน�ามาใชเปนมาตรการเรงดวน

หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม เลมนไดรบการออกแบบใหใชในรายวชาทมจ�านวนหนวยกต1หนวยกต(จ�านวน40ชวโมง)และน�าเสนอเนอหาอยในรปของหนวยการเรยนรหนวยการเรยนร ละ4ชวโมง(สปดาหละ2ชวโมง)ทงนเพอความสะดวกในการจดกจกรรมการเรยนรของคร ผสอนในระยะเวลา20สปดาหโดยแตละหนวยการเรยนรประกอบดวย6สวนดงน 1.ผลการเรยนร:เปนการระบเปาหมาย/จดประสงคการเรยนรของหนวยการเรยนร(Unit)ทสอดคลองกบผลการเรยนรในค�าอธบายรายวชาการศกษาคนควาและสรางองคความร(ResearchandKnowledgeFormation)-IS1ตามแนวทางทส�านกบรหารงานการมธยมศกษาตอนปลายไดเสนอแนะ 2.สาระการเรยนร:บอกใหครผสอนและนกเรยนไดทราบวาในหนวยการเรยนรดงกลาวนกเรยนจะไดเรยนรอะไรเกดพฤตกรรมการเรยนรและคณลกษณะอนพงประสงคในดานใดบาง 3.เนอหา:ระบสงทเปนเนอหาสาระทเกยวของกบผลการเรยนรในหนวยการเรยนรใหกบผเรยนอยางครบถวน 4.บทสรป:เปนการสรปกรอบแนวคดสาระส�าคญทไดจากการเรยนรจากหนวยการเรยนร 5.กจกรรมเสนอแนะ: เปนการเสนอแนะแนวความคด และกจกรรมทจะชวยสงเสรมให ผเรยนมโอกาสน�าความรและทกษะตางๆในแตละหนวยการเรยนรไปประยกตใชในชวตประจ�าวน 6.โครงงาน:เปนกจกรรมเสนอแนะทสงเสรมใหผเรยนไดน�าเอาความรเจตคตและทกษะทไดเรยนรในหนวยการเรยนรแตละหนวยไปสการลงมอปฏบตจรงดวยวงจรคณภาพ (PDCA)เพอใหผเรยนเกดการเรยนเพอร การเรยนเพอการปฏบตได ท�าจรง และการเรยนรเพอการอย รวมกนอนจะน�าไปสการเรยนเพอชวต(LearningtoBe)

คาชแจงในการพฒนาคณภาพการศกษาใหมมาตรฐานเทยบเทาสากลใหผเรยนเปนผทมศกยภาพและความสามารถในการแขงขนไดอยางทดเทยมกบผเรยนจากนานาประเทศ ทงน ก�าหนดใหมการจดการเรยนรทสงเสรมศกยภาพของผเรยนแตละคนบนพนฐานความเชอทวาผเรยนมความพรอมทจะเรยนรและมความสามารถในการเรยนรทแตกตางกนเปนรายบคคลดวยการสงเสรมใหผเรยนแตละคนไดศกษาคนควาและเรยนรในศาสตรหรอสาขาวชาทตนเองมความสนใจถนดและตองการ ดวยความตระหนกถงความส�าคญของการพฒนาคณภาพของการศกษาชาต บรษท ส�านกพมพวฒนาพานช จ�ากด จงไดจดท�าหนงสอเรยน รายวชาเพมเตม “การศกษาคนควาและสรางองคความร (Research and Knowledge Formation) โดยมจดมงหมายเพอสนบสนนการพฒนาการจดการเรยนรส�าหรบเดกไทยใหมคณภาพมความรความสามารถและทกษะทจ�าเปนเทยบเคยงกบระดบมาตรฐานสากลและเพอชวยใหครผสอนสามารถด�าเนนการจดการเรยนรเพอพฒนาทกษะทจ�าเปนส�าหรบศตวรรษท21ใหแกผเรยนไดอยางมประสทธภาพสามารถตอบสนองวสยทศนของการปฏรปการศกษาของชาตในทศวรรษทสอง(พ.ศ.2552–2561)ทมงเนนให“...คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ...”ตามเปาหมายยทธศาสตรขอ1คนไทยและการศกษาไทยมคณภาพและไดมาตรฐานระดบสากล และเปาหมายยทธศาสตรขอ 2 คนไทยใฝร:สามารถเรยนรไดดวยตนเอง รกการอาน และแสวงหาความรอยางตอเนองในทายทสด (ส�านกนโยบายดานการศกษามหภาค,2552:1–2) หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม การศกษาคนควาและสรางองคความร (Research andKnowledgeFormation)ไดรบการออกแบบใหตอบสนองการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส�าคญตามขอก�าหนดในวสยทศนของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช2551ทงนเพอสรางคนไทยใหเปนพลเมองทด และเปนพลโลกทมทกษะความรความสามารถเทยบเทามาตรฐานระดบสากลนอกจากนการจดกจกรรมการเรยนรภายในเลมยงค�านงถงหลกการท�างานของสมอง(Brain-BasedLearning)และเนนใหเกดการเรยนรแบบบรณาการขามกลมสาระการเรยนรผานการลงมอปฏบตจรง(LearningbyDoing)เพอสรางใหผเรยนเปนผทคดเปนท�าเปนสามารถน�าความรและทกษะไปประยกตใชในชวตประจ�าวนไดเตมตามศกยภาพตามแนวทางการจดการศกษาในพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542และทแกไขเพมเตม(ฉบบท2)พ.ศ.2545 ทายทสดนบรษทส�านกพมพวฒนาพานชจ�ากดหวงเปนอยางยงวาผบรหารและครผสอนทตดสนใจเลอกใชหนงสอเรยนรายวชาเพมเตมการศกษาคนควาและสรางองคความร(ResearchandKnowledgeFormation)เลมนในการประกอบการจดการเรยนรจะสามารถพฒนาศกยภาพผเรยนใหเปนผทมความรความสามารถและมทกษะทจ�าเปนในศตวรรษท21ไดอยางครบถวนและเปนผน�าทมคณภาพทางดานการเรยนร มทกษะในการประกอบอาชพเทยบเทากบผเรยนในนานาอารยประเทศและสามารถน�าตนไปสความกาวหนาในอนาคตไดอยางเตมภาคภม

คณะผจดท�า

สารบญหนวยการเรยนรท1มหศจรรยเกยวกบตวเรา.................................................................. 1

1.สมองและการทำงานของสมองทมตอการเรยนร(OurBrain).........................................2

2.ทศนคตกบการเรยนร(LearningAttitudes)..............................................................10

3.ความรสกเหนคณคาในตนเอง(Self-Esteem)............................................................13

หนวยการเรยนรท2การตงประเดนปญหา.................................................................... 22

1.การศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง........................................................................23

2.การวเคราะหความสนใจความถนดและความตองการในการศกษาคนควาหาความร

ดวยตนเอง..............................................................................................................31

3.การตงประเดนปญหา...............................................................................................32

หนวยการเรยนรท3การตงสมมตฐาน......................................................................... 44

1.ความหมายและลกษณะของสมมตฐาน.......................................................................45

2.วธการตงสมมตฐาน.................................................................................................46

หนวยการเรยนรท4กระบวนการรวบรวมขอมล............................................................. 49

1.ความหมายของขอมล...............................................................................................50

2.ชนดและประเภทของขอมล.......................................................................................50

3.กระบวนการเกบรวบรวมขอมล..................................................................................52

หนวยการเรยนรท5การแสวงหาความรอยางเปนระบบ.................................................... 72

1.แหลงขอมลทใชประกอบในการแสวงหาความร............................................................73

2.ระบบการจดหมวดหมหนงสอของหองสมด.................................................................74

3.การสบคนขอมลจากแหลงเรยนรในหองสมด...............................................................77

4.การอางองแหลงขอมล..............................................................................................79

5.การรวบรวมบนทกและตรวจสอบขอมล...................................................................80

หนวยการเรยนรท6การวเคราะหขอมล....................................................................... 85

1.การจดกระทำขอมล..................................................................................................86

2.ความรพนฐานทางสถต.............................................................................................86

3.การนำเสนอขอมล....................................................................................................92

คาอธบายรายวชาเพมเตม

ผลการเรยนร

การศกษาคนควาและสรางองคความร(IS1)

จำนวน1หนวยกตเวลา40ชวโมง

ศกษา วเคราะห ฝกทกษะตงประเดนปญหา/ตงค�าถามในเรองทสนใจโดยเรมจากตนเองเชอมโยงกบชมชนทองถนและประเทศตงสมมตฐานและใหเหตผลโดยใชความรจากศาสตรสาขาตางๆคนควาแสวงหาความรเกยวกบสมมตฐานทตงไวจากแหลงเรยนรทหลากหลายออกแบบวางแผนรวบรวมขอมล วเคราะหขอมลโดยใชวธการทเหมาะสม ท�างานบรรลผลตามเปาหมายภายในกรอบการด�าเนนงานทก�าหนดโดยการก�ากบดแลชวยเหลอของครอยางตอเนองสงเคราะหสรปองคความรและรวมกนเสนอแนวคด วธการแกปญหาอยางเปนระบบ ดวยกระบวนการคดกระบวนการสบคนขอมลกระบวนการแกปญหากระบวนการปฏบตและกระบวนการกลมในการวพากษเพอใหเกดทกษะในการคนควาแสวงหาความรเปรยบเทยบเชอมโยงองคความรสงเคราะหสรปอภปรายเพอใหเหนประโยชนและคณคาของการศกษาคนควาดวยตนเอง

1.ศกษาขอมลเกยวกบตนเองวเคราะหความเหมอนและความแตกตางระหวางตนเองกบผอน 2.วเคราะหปญหาตงประเดนทตรงกบความสนใจความถนดและความตองการในการศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง 3.ตงประเดนปญหาโดยเลอกประเดนทสนใจเรมจากตนเองชมชนทองถนประเทศ 4.ตงสมมตฐานประเดนปญหาทตนเองสนใจ 5.ออกแบบวางแผนใชกระบวนการรวบรวมขอมลอยางมประสทธภาพ 6.ศกษาคนควาแสวงหาความรเกยวกบประเดนทเลอกจากแหลงเรยนรทหลากหลาย 7.ตรวจสอบความนาเชอถอของแหลงทมาของขอมลได 8.วเคราะหขอคนพบดวยสถตทเหมาะสม 9.สงเคราะหสรปองคความรดวยกระบวนการกลม 10.เสนอแนวคดการแกปญหาอยางเปนระบบดวยองคความรจากการคนพบ 11.เหนประโยชนและคณคาของการศกษาคนควาดวยตนเอง

1.�อธบายความส�าคญและการท�างานของสมองทเกยวกบการเรยนรของตวเอง� 2.�สามารถวเคราะหคณลกษณะของตนเองทเกยวกบทศนคตดานการเรยนร�และการมองเหนคณคาในตนเอง�

1. ความร� � 1.1� สมองและการท�างานของสมองทมตอการเรยนร�(Our�Brain)� � 1.2� ทศนคตกบการเรยนร�(Learning�Attitudes)� � 1.3� การมองเหนคณคาในตนเอง�(Self-Esteem) 2. ทกษะ/กระบวนการ� � 2.1� อธบายความส�าคญและการท�างานของสมองทเกยวกบการเรยนรของตวเอง� � 2.2� วเคราะหคณลกษณะของตนเองทเกยวกบทศนคตทางดานการเรยนร� � 2.3� วเคราะหการมองเหนคณคาของตนเอง 3. เจตคต/คณลกษณะอนพงประสงค� � 3.1� ใฝเรยนร�� 3.2� มงมนในการท�างาน 4. สมรรถนะส�าคญของผเรยน� � 4.1� ความสามารถในการคด� � 4.2� ความสามารถในการสอสาร� � 4.3� ความสามารถในการใชสอและเทคโนโลย 5. ทกษะทจ�าเปนส�าหรบศตวรรษท 21� � 5.1� ทกษะการอานออก�เขยนได�คดเลขเปน�(3R’s)� � 5.2� ทกษะการคดวเคราะห�และแกปญหา�(Critical�Thinking�and�Problem�Solving�Skill)� � 5.3� ทกษะความสามารถในการสอสาร�(Communication�Skill)� � 5.4� ทกษะการท�างานรวมกนกบผอน�(Collaboration�Skill)� � 5.5� ทกษะการใชขอมลสารสนเทศ�สอ�และเทคโนโลย�(Information,�Media�and�Technology�Skill)

1หนวยการเรยนรท

มหศจรรยเกยวกบตวเรา

ผลการเรยนร

สาระการเรยนร

หนวยการเรยนรท7การสงเคราะหและสรปองคความร.................................................... 99

1.ความหมายของคำวา“องคความร”..........................................................................100

2.การสงเคราะหและสรปองคความร...........................................................................101

หนวยการเรยนรท8การนำเสนอแนวคดและขอคนพบ...................................................108

1.การนำเสนอแนวคดและขอคนพบอยางเปนระบบ.......................................................109

2.ประโยชนและคณคาของการศกษาคนควาและสรางองคความรดวยตนเอง....................116

บรรณานกรม........................................................................................................119

หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม การศกษาคนควาและสรางองคความร : IS1 ม. ตน 3

สมอง�(Brain)�คอ�อวยวะทส�าคญของรางกาย�มหนาทในการควบคมการท�างานของระบบรางกาย�เนอเยอ�และเซลลตาง�ๆ�ในรางกาย�รวมทงควบคมและสงการเกยวกบการเจรญเตบโตของรางกาย�การเคลอนไหว�พฤตกรรม�และรกษาสมดลภายในรางกาย� เชน�การเตนของหวใจ�ความดนโลหต�รกษาสมดลของเหลวในรางกาย�และอณหภม�นอกจากน�สมองยงท�าหนาทในการควบคมอารมณ�ความรสก�การจดจ�า�การคด�รวมถงพฒนาการทางดานรางกาย�จตใจ�อารมณ�และสตปญญา�� สมองท�าหนาทเกยวของกบระบบการรบรและประมวลขอมล� การเรยนร� การเกบความจ�า�และประสบการณตาง�ๆ�ในการสรางโลกทศนของความเขาใจเกยวกบตวเราและความสมพนธกบสงแวดลอม�รวมทงความสามารถอน�ๆ �ทเกยวของการเรยนรในเรองตาง�ๆ �เชน�ภาษา�วฒนธรรม�ทกษะการสอสาร�สงคม�มนษยสมพนธ�คณธรรม�และจรยธรรม�อกทงยงควบคมการตอบสนองตอสงเราตาง�ๆ�ควบคมพฤตกรรม�ความประพฤต�และการแสดงออกในการปฏสมพนธกบผคน�และสงตาง� ๆ� ซงเปนรากฐานของการพฒนาเปนบคลกภาพและความแตกตางระหวางบคคล�นอกจากนนยงท�าหนาทในการควบคมสมาธ�ความสนใจ�การตดสนใจ�ความเขาใจเกยวกบเหตผล�ความรบผดชอบ�ความรสกผด–ชอบ�ชว–ด�จตวญญาณ�คณธรรม�จรยธรรมอกดวย� ดวยหนาทและความส�าคญของสมองดงกลาว� ในแงของการควบคมสมาธ� ความสนใจ�การตดสนใจ�ความเขาใจเกยวกบเหตผล�ความฉลาด�การจดจ�า�การรบรภาษา�วฒนธรรม�ทกษะการสอสาร� การประมวลผลขอมลความร� และการสงการทเกยวของกบพฤตกรรมของมนษยทตอบสนองตอสงเรา� สรปไดวา� พฒนาการของสมองเปนปจจยหลกในการก�าหนดศกยภาพทางดานการเรยนรและคณภาพของชวตของบคคลในการอยรวมกบผอนในสงคมอยางมจตส�านก�มคณธรรม�และจรยธรรม

แหลงเรยนรเพมเตม...

http://advisor.anamai.moph.go.th/tamra/child/brain.html,� www.cf.mahidol.ac.th/autopage/file/MonAu-gust2008-10-57-28-Copy%20of%203.pdf

“...ความฉลาด คอ ความสามารถในการรบร เกบ จดระบบ และสรางขอมลตาง ๆ ทเปนประโยชนตอการใชประโยชน ในชวตประจาวนของเรา...”

ทมา:�แพทยหญง�จนทรเพญ�ชประภาวรรณ�(2551:�7)

เกรดนารเกรดนาร

� นกเรยนท�ากจกรรมกลม� โดยศกษาแผนภาพในหนาท� 2� และรวมกนอภปรายถงความส�าคญและหนาทของสมองทมตอการเรยนร� โดยสบคน� คนควาเพมเตม� และวาดแผนทความคดทแสดงใหเหนถงหนาทของสมองทเกยวของกบการเรยนรของนกเรยน

กจกรรม การเรยน รท 1

1.1 ความสาคญของสมอง

หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม การศกษาคนควาและสรางองคความร : IS1 ม. ตน2

มหศจรรยเกยวกบตวเรา (Self-Amazing)

การเรยนร หมายถง�การไดรบความร�ฝกทกษะ�และการปรบเปลยนพฤตกรรม�ท�าใหมองเหนคณคาหรอเกดความรสกพงใจตอสงตาง� ๆ� ทเปนสงแปลกใหม� หรอเปนการปรบปรงสงทมอยแลวใหดขน�การเรยนรของมนษยอาจเกดขนจากการศกษา�การพฒนาตนเอง�การเรยนการสอน�หรอการฝกฝนอยางมเปาหมายโดยอาจมแรงจงใจเปนสงชวยกระตน�โดยการเรยนรเปนการท�างานทสมพนธกนของสมองกบอวยวะสวนตาง�ๆ�ของรางกาย�อยางไรกตาม�การเรยนรทจะสามารถน�าพาผเรยนไปสคณภาพระดบมาตรฐานสากล�ตองเรมตนจากการมความรความเขาใจวา�สมองของเรามความส�าคญอยางไร�ท�างานอยางไร�มองคประกอบอนใดบางทชวยสนบสนนท�าใหเราสามารถทจะศกษา�คนควา�เรยนรไดดวยตนเอง�และประสบความส�าเรจทางดานการเรยนรในทายทสด� ในหนวยการเรยนรน�จะกลาวถงความมหศจรรยเกยวกบตวเรา�หมายถง�ความส�าคญและการท�างานของสมอง�ทศนคตตอการเรยนร�และความรสกเหนคณคาในตนเอง�เพอเปนพนฐานใหนกเรยนรจกตนเอง� และสามารถมองเหนแนวทางในการพฒนาการเรยนรแบบอสระไดตอไปในอนาคต

โครงสรางและหนาทในสวนตาง ๆ ของสมองมนษยทมตอการเรยนร

บรเวณควบคมการเคลอนไหวของศรษะ�ลกตา�และเกยวกบการรบรสถานท�

เวลา�และบคคล

บรเวณควบคมสตสมปชญญะ

บรเวณควบคมการใชภาษา

บรเวณรบประสาทการไดยน

กานสมอง�(Brain�Stem)

บรเวณควบคมการเคลอนไหวของรางกาย

บรเวณรบประสาทสมผส

บรเวณรบประสาทการมองเหน

ซรเบลลม�(Cerebellum)

1. สมองและการทางานของสมองทมตอการเรยนร (Our Brain)


สวนประกอบของเซลลประสาท

� นกเรยนแตละคนสบคนขอมลทเกยวกบลกษณะ�และสวนตาง�ๆ�ของสมอง�จากนนวาดภาพแสดงสวนตาง�ๆ�ของสมอง�


� ภายในสมองมเซลลประสาททเปนหนวยปฏบตการหลกของระบบประสาท� เซลลประสาทประกอบดวยโครงสรางทส�าคญ�3�สวน�คอ 1. ตวเซลล� (Cell� Body� หรอ� Soma� หรอ� Perikaryon)� มนวเคลยสอยตรงกลางของ��ไซโทพลาซม 2. ใยประสาทน�าเขาหรอเดนไดรต (Dendrite)�เปนรยางคของเซลลประสาท�ซงแตกแขนงออกมาจากตวเซลลประสาท�ท�าหนาทรบสญญาณประสาทจากเซลลประสาทอน�ๆ �เขาไปสตวเซลลประสาท�และสงตอไปยงแอกซอน�เพอถายทอดกระแสประสาทตอไป 3. แกนน�าประสาทออกหรอแอกซอน�(Axon)�มลกษณะเปนแขนงยาวยนออกจากตวเซลลประสาท� มหนาทถายทอด� น�าสง� และปลดปลอยสญญาณประสาทไปยงเซลลประสาทเซลลอน�บางชนดจะมปลอกไมอลน�(Myelin�Sheath)�หมอย�ซงจะชวยท�าใหการสงสญญาณประสาทเปนไปไดเรวกวาเซลลทไมมปลอกไมอลนหม� เราเรยกชองวางบนแอกซอนระหวางปลอกไมอลนนวา�โนดออฟแรนเวยร�(Node�of�Ranvier)

โนดออฟเรนเวยร

นวเคลยสของเซลลชวนน

เซลลชวนน

ปลอกไมอลน

แอกซอน

เดนไดรต

นวเคลยส

ตวเซลล

แอกซอน

1.3 เซลลประสาท (Neuron)


สมองสวนหนา สมองสวนกลาง สมองสวนทาย

เซรบรม�(Cerebrum)

ทาลามส�(Thalamus)

ไฮโพทาลามส�(Hypothalamus)

พอนส�(Pons)

เมดลลาออบลองกาตา�(Medulla�Oblongata)

ไขสนหลง�(Spinal�Cord)

สมองสวนกลาง�(Midbrain)

เซรเบลลม�(Cerebellum)

1.2 ลกษณะของสมอง

� สมองของมนษยแบงออกเปน�3�สวน�คอ 1. สมองสวนหนา (Forebrain)� � เปนสวนของสมองทมขนาดใหญทสด� และมรอยหยกจ�านวนมาก� ท�าหนาทเกยวกบการเรยนร� เปนศนยรวมการท�างานของกลามเนอ� การเคลอนไหว� การมองเหน� การดมกลน�การชมและรบรส�การออกเสยง�การพด�ความคด�ความจ�า�สตปญญา�บคลกภาพ�รวมทงท�าหนาทควบคมความรสกทางดานการสมผส�รบรและตอบสนองตอความรสกเจบปวด�เปนศนยกลางของระบบประสาทอตโนมต�และสรางฮอรโมน� เพอควบคมการผลตฮอรโมนจากตอมใตสมอง�ซงจะท�าการควบคมสมดลของปรมาณน�าและสารละลายในเลอด� และยงท�าหนาทเกยวกบการควบคมอณหภมของรางกาย�อารมณ�ความรสก�วงจรการตนและการหลบ�การหว�การอม�และความรสกทางเพศ 2. สมองสวนกลาง (Midbrain)� � เปนสมองทตอจากสมองสวนหนา� ท�าหนาทเปนสถานรบสงประสาท� ระหวางสมองสวนหนากบสวนทาย�และสวนหนากบนยนตา�นอกจากน�ยงท�าหนาทเกยวกบการเคลอนไหวของลกตา�มานตา�เชน�การกรอกลกตาไปมา�การปดเปดมานตา 3. สมองสวนทาย (hindbrain)� � เปนสวนตอจากสมองสวนกลาง� และอยตดกบไขสนหลง� ท�าหนาทควบคมการท�างานบางอยางของรางกาย� เชน�การเคยวอาหาร�การหลงน�าลาย�การเคลอนไหวของกลามเนอบรเวณใบหนา�และควบคมระบบกลามเนอใหสมพนธกน�นอกจากนนยงเปนศนยกลางควบคมการท�างานของอวยวะทอยนอกอ�านาจจตใจ�เชน�การหายใจ�การฟง�การยอยอาหาร�การเตนของหวใจ�ความดนโลหต�การไอ�การจาม�การสะอก�การอาเจยน�รวมทงควบคมการทรงตวของรางกาย


ความฉลาด�(Intelligence)�คอ�ความสามารถในการรบร�การจดระบบ�การเกบขอมลเพอใชประโยชน� รวมถงการเรยนร� การท�าความเขาใจ� และความสามารถในการเผชญสถานการณใหม� ๆ� หรอการเผชญสถานการณทมความยงยากซบซอน� รวมถงการมทกษะในการใชเหตผล�การประยกตใชความรในการบรหารจดการสงแวดลอม�และความสามารถในการคดเชงนามธรรม�ความฉลาดเปนความสามารถทมาจากสมอง�ยงเราใชสมองในการตดสนใจ�และแกปญหาตาง�ๆ�ทมความสลบซบซอนมากยงขนเทาใดนน� สมองจะเกดการเรยนรและมประสบการณมากยงขนเทานน�การรบขอมลเขาและสงขอมลออก�ท�าใหเกดการเชอมตอกระแสไฟฟาเคมภายในสมองและท�าใหสมองมการเปลยนแปลงตลอดเวลา�สงเหลานจะท�าใหพฤตกรรมการตอบสนองของมนษยตอสงแวดลอมเปลยนแปลงไปดวย�� ขอสรปทไดจากการศกษาเรองการท�างานของสมองโดยสงเขปน� ท�าใหเราเขาใจไดวา�สตปญญา�ความฉลาด�และความคดของมนษยสามารถสรางได�โดยการพฒนาทเปนการกระตนใหนกเรยนไดเรยนร� และฝกทกษะประสบการณในสงแวดลอมทเหมาะสมกบวย� ทงนจะตองค�านงถงขอเทจจรงทวา�สมองไมไดถกออกแบบมาเพอการเรยนรอยางตอเนองตดตอกนเปนระยะเวลายาวนาน� แตสมองจะเรยนรไดดและจะเกดเปนความรความเขาใจทคงทนถาวรไดกตอเมอกระบวนการเรยนรนน� ๆ� มการหยดพกเปนชวง� ๆ� มการสะทอนผลการเรยนร� และนกเรยนมสวนรวมในการจดการเรยนรดวย

� นกเรยนเขากลม� สรปความรเกยวกบ� “สมองกบความฉลาดและความคด”� ลงในใบงานและรวมกนอภปรายเรอง� “ความฉลาดสรางได”�จากนนสงตวแทนน�าเสนอขอสรปหนาชนเรยน�


สมองของเพศชาย สมองของเพศหญง

1.�มจำ�นวนเซลลประสาทมากกวาเพศหญง� ประมาณ�4%

1.�ระบบการเชอมโยงของเซลลประสาทของ� เพศหญงมมากกวาเพศชาย

2.�มเนอสมองมากกวาเพศหญงประมาณ�� 100�กรม

2.�มขนาดของสมองสวนคอรปสคลโลซม�� (Corpus�Callosum)�มากกวาเพศชาย�� สมองของเพศหญงจงมความสามารถในการ�� สงขอมลระหวางสมองซกซายและซกขวา� เรวกวา

3.�ใชสมองซกซายไดดกวา 3.�ใชสมองทงสองซกไดดทงสองขาง

1.5 ความแตกตางระหวางสมองของเพศชายและเพศหญง


� สมองประกอบไปดวยเซลล�2�ชนด�คอ�เซลลประสาทหรอนวรอน�(Nerve�หรอ�Neuron)�

และเซลลเกลย�(Glia�หรอ�Neuroglia)�เชน�เซลลชวนน�(Schwann�Cell)�เซลลเกลยมหนาทใน

การดแลและปกปองเซลลประสาท� เชน�ท�าหนาทรบอาหารจากระบบหมนเวยนโลหตแลวสงไปยง

เซลลประสาท�เปนตน�ในขณะทเซลลประสาทท�าหนาทสงขอมลในรปแบบของสญญาณ�หรอกระแส

ไฟฟาเคมทเรยกวา�ศกยะงาน�(Action�Potential)�ไปยงเซลลประสาทเซลลอน�ๆ

� สมองของคนเราเปนสงมหศจรรย�มเซลลประสาทอยมากถง�1�แสนลานเซลล�เซลลประสาท

แตละเซลลจะมเสนใยทเรยกวา� แอกซอน� (Axon)�และเดนไดรต� (Dendrite)�ส�าหรบใหกระแส

ไฟฟาเคม�(Electrochemical)�สงผานถงกน�การตดตอระหวางเซลลประสาทเกดขนไดดวยการหลง

สารเคมชนดตาง�ๆ �เชน�กรดอะมโนทมลกษณะเปนโมเลกลขนาดเลก�สามารถขนสงไดอยางรวดเรว�

เชน�กลตาเมต�(Glutamate)�ไกลซน�(Glycine)�และสาร�GABA�(Gamma–aminobutyric�acid)�

สารเคมเหลานจะท�าหนาทในการน�า�ขยาย�และควบคมสญญาณกระแสไฟฟาเคมจากเซลลประสาท

เซลลหนงไปยงอกเซลลหนง�ทรวมเรยกวา�สารสอประสาทหรอสารสงผานประสาท�(Neurotrans-

mitter)� ขามบรเวณชองวางพเศษระหวางเซลลประสาท� 2� เซลลทเรยกวา� ไซแนปส� (Synapse)�

หรอจดประสานประสาท�

� เซลลประสาทสามารถแปลและเกบขอมลทเปนกระแสไฟฟาเคมไวเปนประสบการณ

ภายในสมอง�กระแสไฟฟาเคมนจะเปนตวก�าหนดลกษณะของสงทเรารบร�ไมวาจะเปนลกษณะทาง

กายภาพ�สตปญญา�อารมณ�ความรสก�รวมถงการรบรสงตาง�ๆ�ดงนน�การทเราคดหรอจดจ�า

สงตาง� ๆ� ไดนน� เกดจากการเชอมตอของกระแสไฟฟาเคมในสมองนนเอง� ในทน� เมอมการสง

กระแสประสาท�สารสอประสาทจะถกน�าเขาสเซลลประสาทโดยผานทางชองรบบนเยอหมเซลลของ

ปลายเดนไดรต�หรอทเรยกวาประตไอออน�(Ion�Channels)�ซงมกลไกในการเปดรบสารสอประสาท

ทแตกตางกน�ประตไอออนจะจบกบสารสอประสาทอยางจ�าเพาะเจาะจงคอ�จะรบกระแสไฟฟาเคม

ทมลกษณะเหมอน�ๆ�กนมาไวในสนามเดยวกน� เชน�ในเรองคณตศาสตร�วทยาศาสตร�ดนตร�

ศลปะ�ภาษา�เมอสารสอประสาทเหลานถกน�าเขามาสภายในเซลลแลว�กจะถกบรรจในถงทเรยกวา�

ไซแนปตกเวสสเคล�(Synaptic�Vesicle)�และเคลอนทไปยงเซลลประสาท�เพอสงสารสอประสาท

เหลานไปยงเซลลประสาทอน�ๆ�ตามกลไกของสมองตอไป�ดงนน�ความฉลาดของมนษยจงเกดขน

จากความสามารถในการสงของกระแสไฟฟาเคมอยางเตมทภายในโครงสรางของสมองนนเอง�

� อยางไรกตาม� เราไมสามารถบอกไดวา� สมองสวนใดทท�าหนาทเกยวกบความฉลาดและ

ความคดของมนษย� แตเชอกนวาสมองสวนใหมซงอยชนนอกสดและมความซบซอนทเรยกวา�

นโอคอรเทกซ� (Neo-Cortex)� มความเกยวของกบการเรยนรและการจดจ�า� ความสามารถของ

สมองสวนน� ท�าใหมนษยมความฉลาด� มความคด� และมความสามารถมากกวาสตวชนดอน� ๆ�

โดยเฉพาะอยางยงทางดานภาษาและความตระหนกร�

1.4 สมองกบความฉลาดและความคด


รวมทงปลาทมกรดไขมนชนดโอเมกา�3�เชน�ปลาแซลมอน�ปลาทนา�และสารสกดจากใบแปะกวย�ทชวยบ�ารงเซลลประสาทและชวยรกษาความจ�าใหด�� 2.�ไมควรดมเครองดมทมแอลกอฮอล�หรอยาทออกฤทธตอระบบประสาท�เชน�ยากลอมประสาท�ยาบา�เพราะจะท�าใหระบบประสาทและเซลลประสาทท�างานผดปกต�เชน�ท�าใหมองเหนภาพหลอน�หรอไดยนเสยงหลอน�และท�าใหแสดงพฤตกรรมทผดปกต� 3.�ลดความเครยดดวยการออกก�าลงกายอยางสม�าเสมอ�เชน�เดน�เตนร�า�ขจกรยาน�วายน�า�ท�าสวน�อยางนอยครงละ�30�นาท�3�ครงตอสปดาห�หรอสวดมนต�ท�าสมาธ� 4.�นอนหลบใหเพยงพอ� โดยเฉลยวนละ�7–8�ชวโมง�การนอนนอยมผลตอความจ�าและการสรางสมาธในการเรยนร� 5.�หากจกรรมทท�าใหสมองไดท�างานและเกดการคด� เชน�อานหนงสอ� เลนเกมคดเลขเรว�ครอสเวรด�การเขารวมอภปรายกลม�หรอพฒนาตนเองดวยการเขารบการอบรมระยะสน�เชน�ฝกเลนดนตร�เรยนภาษา�เปนตน� 6.�เขาสงคมเพอใหสมองเกดการตนตว�เชน�การพบเพอนใหม�การเขารวมเปนสมาชกองคกรวชาชพหรอกลมอาสาสมคร�ท�างานนอกเวลา�เปนตน

เกรดนารเกรดนาร

ทราบหรอไมวา •� กะโหลกศรษะทชวยปกปองสมองของมนษยมกระดกเพยง�8�ชน�เทานน�คอ�กระดกหนาผาก�กระดก

ขางขมอม�2�ชน�กระดกขมบ�2�ชน�กระดกทายทอย�กระดกสวนบนดานหลงชองจมก�และกระดกใหญทฐานกะโหลกศรษะ�หรอกระดกสฟนอยด

•� สมองของชางมน�าหนก�5,000�กรม�(176�ออนซ�หรอ�11�ปอนด)�ขณะทสมองปลาวาฬหนก�10,000�กรม� (352�ออนซ�หรอ�22�ปอนด)�สวนสมองของมนษยมน�าหนกเพยง�1�กรมตอน�าหนกรางกาย�44�กรม�ดงนน�ขนาดของสมองจงไมใชเครองมอส�าหรบวดระดบความสามารถทางสตปญญาของสตวหรอมนษย

•� สมองของผใหญเพศชายมน�าหนกประมาณ�1,375�กรม�(49�ออนซ)�สมองของเพศหญงจะมขนาดเลกกวาของเพศชายเลกนอย�แตสมองขนาดใหญทสดในเพศหญงซงมการบนทกไวมน�าหนก�1,742�กรม�(46�ออนซ)�สวนสมองของไอนสไตนมน�าหนกประมาณ�1,230�กรม�(43.39�ออนซ)�

•� ไมวาสมองของมนษยจะมความละเอยดซบซอนเพยงใด�คนเรากสามารถคดเรองตาง�ๆ �ไดเพยงครงละ�1�เรอง

•� เนอท�1�ใน�4�ของสมองใชในการควบคมสายตา�มนษยมองเหนดวยสมอง�และดวงตาท�าหนาทเสมอนกลองถายรป

•� ทฐานกะโหลกของศรษะจะมชองเลก�ๆ�อยมากมายทเปดเพอใหค�าสงตาง�ๆ�จากสมองเดนทางไปสจดมงหมาย

•� มนษยเกดมาพรอมกบสมองทมความพรอมทจะเรยนร� แตความสามารถในการเรยนรของเราแตละคนแตกตางกน

•� ยงใชสมองในการท�างานมาก� เซลลประสาทกจะถกสรางเพอสงสมขอมลและประสบการณมากยงขนเทานน��

ศกษาเพมเตมไดจาก�http://didyouknow.org/thai/brainthai.htm��สบคนเมอวนท�31�ธนวาคม�2555


สมองของเพศชาย สมองของเพศหญง

4.�เพศชายใชสมองซกซายสำ�หรบภาษา 4.�ใชสมองทงสองซกในดานภาษา�ถาสมอง� ซกซายถกทำ�ลายหรอเสยหายกจะยงคง � ใชสมองซกขวาในการสอสารได�ในขณะท� เพศชายทำ�ไมไดหรอทำ�ไดชากวามาก

5.�การแสดงความรสก�อารมณ�และสราง�� ความผกพนทางอารมณมนอยกวา� เพศหญง

5.�สามารถแสดง�รบรความรสก�อารมณ�และ� สรางความผกพนทางอารมณไดดกวา�ทำ�ให� สามารถเลยงดลกไดดกวาผชาย�แตเกดภาวะ� ซมเศราไดมากและบอยครงกวา

� อยางไรกตาม� โดยปกตแลวสมองของเพศชายและเพศหญงจะมความถนด� ความสามารถในการรบร�และมลกษณะเดนในการท�างานในแตละดานแตกตางกน�ดงตอไปน� 1.�ความถนดและความสามารถของสมองในเพศชาย�ไดแก� � �1)�การคดค�านวณ�� 2)�การใชภาษา�หลกการ�และเหตผล� � �3)�การสงเกตขนาดและรปพรรณสณฐานของสงตาง�ๆ�� 4)�การใชแผนท�การศกษาทศทาง�และการกะระยะทาง� � �5)�การพสจน�ทดสอบสงตาง�ๆ�� 6)�การมองเหนในเวลากลางวน� � �7)�ความคลองแคลวในการเคลอนไหวรางกาย� 2.�ความถนดและความสามารถของสมองในเพศหญง�ไดแก� � �1)�ความคลองแคลวในการใชภาษาพด� � �2)�ความไวในการรบรตอเสยงและการสมผส� � �3)�การจดจ�าน�าเสยงและใบหนาของคน� � �4)�การมมนษยสมพนธ� � �5)�ความเขาใจในเพอนมนษย� � �6)�การแสดงออกและการรบรทางสายตา

� การดแลและบ�ารงรกษาสมองเปนสงทส�าคญและมความจ�าเปนตอมนษยเพราะสมองเปนสวนทควบคมการท�างานของรางกาย�ดงนน�การดแลและบ�ารงรกษาสมองจงควรปฏบต�ดงน� 1.�เลอกรบประทานอาหารทมประโยชนตอสมองและเซลลประสาท� มไขมนอมตวต�า� เชน�ผกและผลไมทมวตามน�B1�ขาวซอมมอ� ขาวกลอง� ขาวโพดทมวตามน�B6�และวตามน�B12�

1.6 การดแลและบารงรกษาสมอง


� ทศนคตมอทธพลตอการเรยนรของมนษย�ความชอบหรอไมชอบในการเรยนรายวชาใดกตามยอมมผลตอสมฤทธผลทางการเรยนร�ดงนน�ถานกเรยนมองเหนประโยชนของความรและทกษะทจะไดจากการเรยนรายวชาตาง�ๆ �ในโรงเรยน�โดยเฉพาะอยางยงในรายวชาเพมเตมทชอวา�“การศกษาคนควาและสรางองคความร�(Research�and�Knowledge�Formation)”�กจะยงท�าใหเกดทศนคตทด� และเปนแรงกระตนใหผเรยนตงใจศกษาคนควา� เรยนร� และรวมท�ากจกรรมตาง�ๆ�ในรายวชาไดอยางมประสทธภาพ� ทงน� นกเรยนจะตองเปนผทกลาซกถามเมอเกดความไมเขาใจในระหวางการเรยนร�ตองขจดความกงวลใจวาตนเองเรยนไมเกง�คดวาวชานยากเกนไป�หรอคดวาจะท�าคะแนนไดไมด� ความกงวลใจเหลานจะกลายเปนเครองบนทอนความมงมนในการเรยน�และท�าใหเราเกดทศนคตทไมดตอรายวชา

1.�ใหนกเรยนแตละคนเขยนสงทตนเองชอบและไมชอบเกยวกบการเรยนในโรงเรยน�พรอมทงใหเหตผลประกอบความชอบและไมชอบนน� 2. นกเรยนจบคกบเพอนเพอแลกเปลยนขอมลในขอ�1�และบนทกสงทเหมอนกน�และแตกตางกนลงในแผนภาพเวนน� 3.�นกเรยนแตละคระดมสมอง� น�าเสนอแนวทางในการปรบเปลยนความรสกทไมชอบเกยวกบการเรยน�และเสนอแนะวธการสรางทศนคตทดตอการเรยน 4.�น�าเสนอแนวทางในการสรางทศนคตทดตอการเรยนรายวชาเพมเตม�“การศกษาคนควาและสรางองคความร�(Research�and�Knowledge�Formation)”�

1.�ใหนกเรยนแตละคนท�าแบบวดทศนคตทมตอรายวชาเพมเตม�“การศกษาคนควาและสรางองคความร”�โดยอานรายละเอยดขอความ�และใสเครองหมาย�3�ลงในชองทตรงกบความคดเหนของนกเรยนมากทสด 2.�หาคาเฉลยของระดบทศนคตโดย� � 2.1�น�าคะแนนทไดในแตละตอนมาบวกกน�แลวหารดวย�10�จะไดคะแนนเฉลยของทศนคตในแตละตอน� � 2.2�น�าคะแนนทไดทงสองตอนมาบวกกน�แลวหารดวย�20�จะไดคะแนนเฉลยของทศนคตในภาพรวม




2. ทศนคตตอการเรยนร (Learning Attitudes)

การเรยนร หมายถง� การเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวรของบคคล� อนเปนผลมาจากการเกดประสบการณหรอการฝกหด�ทงน� ไมรวมถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมทเกดจากการตอบสนองโดยสญชาตญาณ� ฤทธของยา� หรอสารเคมทท�าปฏกรยากบสมอง� การเรยนรอาจเกดขนจากการศกษา�การพฒนาตนเอง�การเรยนการสอน�หรอการฝกฝน�การเรยนรทดมกเปนการเรยนรทมเปาหมายและมทศนคตทดตอการเรยนร� ทศนคต คอ�อารมณ�ความรสกชอบหรอไมชอบทตอบสนองตอวตถ�บคคล�สถาบน�หรอเหตการณ� ทศนคตตอการเรยน�คอ�สภาวะความพรอมทางจตทเกยวของกบความคด�ความรสก�และแนวโนมของพฤตกรรมบคคลทมตอตนเองในทศทางใดทศทางหนงเกยวกบการเรยน� คนทมทศนคตทดตอการเรยนรจะมความมงมนในการศกษาเลาเรยน�มการวางแผนการเรยนเพอใหบรรลเปาหมายทไดวางไว�และมกจะประสบความส�าเรจมากกวาคนทฉลาด�สตปญญาด�แตมทศนคตในทางลบตอการเรยน�ทศนคตทดเรมตนจากการมองตน�มองโลก�มองเพอน�ๆ �รวมทงผคนทอยรอบขาง� และสงแวดลอมตาง� ๆ� ในทางทด� และมองเหนความส�าคญของการเรยนรวาจะน�าพาตนเองไปสความส�าเรจสงสดในอนาคตได�ผทมทศนคตทดตอการเรยนจะแสดงออกดวยการเพยรพยายามในการศกษาหาความรอยตลอดเวลา�ทศนคตของบคคลแตละคนอาจเกดขนไดจาก� 1.�การเรยนรซงอาจจะเปนการเรยนรผานการอบรมสงสอน�การพฒนาตนเอง�หรอการสงเกต�และรบเอามาเปนแนวทางหรอแบบอยางในการปฏบตตาม�เชน�นกเรยนเหนรนพสามารถพดภาษาองกฤษกบชาวตางประเทศไดอยางคลองแคลวและไดรบการชนชมจากบคคลอน� ๆ� จงสนใจและตงใจทจะเรยนภาษาองกฤษเพอใหตวเองเกงเหมอนรนพคนดงกลาว�เชนนแสดงวานกเรยนคนนมทศนคตทดตอภาษาองกฤษ� 2.�ประสบการณตรงของบคคลทเผชญสถานการณตาง� ๆ� อาจท�าใหเกดทศนคตทดหรอไมดตอประสบการณนน�ๆ �เชน�สมใจถกครผสอนต�าหนวาขเกยจเปนประจ�า�ทง�ๆ �ทสมใจพยายามตงใจเรยน�และท�างานสงอยางสม�าเสมอ�สมใจจงมทศนคตทไมดกบวชาคณตศาสตรและครผสอน�ในทางตรงกนขาม� ธตมกไดรบค�าชมและการใหก�าลงใจจากครผสอนตลอดเวลา� ธตจงมทศนคตทดตอครผสอนและมแรงจงใจในการเรยนวชาคณตศาสตรมากกวานกเรยนคนอน�� 3.�การไดรบการตอบสนองความตองการของบคคล�หมายถง�บคคลทไดรบการตอบสนองในเรองทตรงกบความตองการหรอความชอบของตนเองมกจะมทศนคตทดตอสงนน� และหากสงใดตอบสนองความตองการของตนเองไมไดกจะมทศนคตทไมดตอสงนน� เชน� บรษทผลตปากกาตรานกฮกโฆษณาวา� ปากกาลกลนของบรษทเขยนไดด� เสนน�าหมกไมเปนคลน� และเขยนไดตอเนองยาวนาน� แตเมอนกเรยนซอมาใชกพบวาคณภาพไมตรงกบทโฆษณา� จงเกดความรสกทไมด�และมทศนคตในทางลบกบบรษท


ท รายละเอยดขอความ

ระดบความคดเหน

(5)มากทสด

(4)มาก

(3)ปานกลาง

(2)นอย

(1)นอยทสด

3 ความพรอมดานสอเทคโนโลยเพอการศกษา�คนควา

4 ความพรอมของแหลงเรยนรในหองสมด

5 การใหบรการในการยม–คน�หนงสอจากหองสมด

6 ความเหมาะสมของจำ�นวนหนวยกตการเรยน

7 ความสะดวกในการบรการการสบคนออนไลน

8 ความพอเพยงของสอ�วสด�อปกรณทใชประกอบในการศกษาคนควา

9 ความเหมาะสมในการจดหาทปรกษาประจำ�รายวชา

10 ความเหมาะสมในการกำ�หนดเวลาเขาพบอาจารยทปรกษา

คะแนนเฉลยของตอนท 2

คะแนนเฉลยทงหมด

3. ความรสกเหนคณคาในตนเอง (Self-Esteem)

“...ถาปราศจากความเชอมนและความรสกเหนคณคาในตนเองแลว มนษยจะไมสามารถ

เรยนรสงใดประสบความสาเรจเลย...” (ดษฎ จลาศย และคณะ, 2531: 21)

� นอกเหนอจากการท�างานของสมองทเปนระบบ�และทศนคตทดตอรายวชาทเรยนแลว�ความ

รสกเหนคณคาในตนเองกเปนอกหนงปจจยทมผลตอความส�าเรจในการเรยนรของมนษย�โดยเฉพาะ

อยางยงในรายวชาทผเรยนตองศกษาคนควาดวยตนเอง�คนทมองเหนคณคาและความสามารถของ

ตนเองจะมความมนใจ�มงมน�กลาเผชญสถานการณ�กลาแสดงออก�และมความวตกกงวลต�า�


แบบวดทศนคตทมตอรายวชาเพมเตม “การศกษาคนควาและสรางองคความร”

ท รายละเอยดขอความ

ระดบความคดเหน

(5)มากทสด

(4)มาก

(3)ปานกลาง

(2)นอย

(1)นอยทสด

ตอนท 1 ทศนคตตอรายวชา

1 รายวชานเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองในระดบสง

2 รายวชานทำ�ใหฉนมอสระทางดานการคด

3 รายวชานทำ�ใหฉนไดศกษาคนควาแบบอสระ

4 รายวชานทำ�ใหฉนไดเรยนรตรงกบความตองการของฉน

5 รายวชานทำ�ใหฉนไดเรยนรตรงกบความถนดของฉน

6 รายวชานทำ�ใหฉนไดเรยนรตรงกบความสนใจของฉน

7 รายวชานทำ�ใหฉนรจกการบรหารจดการเวลาของตวเองไดอยางเหมาะสม

8 รายวชานทำ�ใหฉนไดทำ�งานเปนทมกบเพอน�ๆ

9 รายวชานทำ�ใหฉนรจกรบผดชอบตอภาระงานทไดรบมอบหมาย

10 รายวชานทำ�ใหฉนมองเหนเปาหมายในการเลอกสาขาวชาทจะเรยนในเชงลกตอไปในอนาคต

คะแนนเฉลยของตอนท 1

ตอนท 2 ทศนคตทมตอการบรหารจดการรายวชา

1 ความเหมาะสมในการจดเวลาเรยน

2 ความเหมาะสมของสถานทใชในการจดการเรยนร


รสกเหนคณคาในตนเองเปนความรสกทท�าใหบคคลเกดความเชอมนในตนเอง�และไดรบการเหนคณคาจากผอนประกอบกน�เปนความรสกทท�าใหเกดความเชอมนในตนเอง�เชอวาตนเองมคณคา�มความเขมแขง� มความสามารถ� และมความพงพอใจในตวเอง� ตลอดจนมความรสกวาตนเองมประโยชน�และมคณคาตอสงคมทมอย� ความคดหรอมโนภาพทบคคลมตอตนเอง�อาจกอใหเกดความรสกพงพอใจ�หรอไมพงพอใจกได� บคคลจะประเมนมโนภาพของตนเองออกมาเปนความรสกเหนคณคาในตนเอง� โดยผานกระบวนการพจารณาการกระท�า�ความสามารถ�บคลก�ลกษณะ�คานยม�และมาตรฐานสวนตน�ในขณะเดยวกน�บคคลกสามารถพฒนาความรสกเหนคณคาในตนเองไดจากการทบคคลส�าคญในชวต�เชน�พอ�แม�คร�เพอน�ญาตพนอง�ปฏบตตอเขาในลกษณะทแสดงการยอมรบ�เคารพ�และใหเกยรต�

� นอกจากน� การทบคคลมประสบการณเกยวกบความส�าเรจทไดจากการกระท�าสงตาง� ๆ� ใหบรรลเปาหมาย� ท�าใหไดรบการยอมรบ� ตลอดจนมสถานภาพและต�าแหนงทางสงคมทดขน� สภาพการณดงกลาวเปนการสะสมความพงพอใจทบคคลมตอตนเอง�ซงจะชวยในการพฒนาความรสกเหนคณคาในตวเองใหมมากขน� โดยสรป�ความรสกเหนคณคาในตนเอง�คอ�ความเชอทบคคลมตอตนเอง�ยอมรบในความสามารถของตน�และใชความสามารถทมอยกาวไปสความส�าเรจ�ใหความเคารพนบถอวาตนเองเปนบคคลทมคา�มความส�าคญ�และสามารถท�ากจกรรมตาง�ๆ�ไดผลส�าเรจตามเปาหมายทไดวางไวโดยไดรบการยอมรบจากสงคม

ความรสกเหนคณคาในตนเอง


� ความรสกเหนคณคาในตนเอง�ถอเปนองคประกอบทมความส�าคญทางดานบคลกภาพและมความสมพนธกบความส�าเรจในการเรยนร� รวมถงการด�าเนนกจกรรมตาง� ๆ� ของมนษย� คนทรจกตนเอง�มความเชอมนในความสามารถของตนเอง�และไดรบการยอมรบจากผอนมกจะมความรสกเหนคณคาในตนเองสง�คนทขาดความรความเขาใจในตวเอง�ขาดความเชอมนวาตนเองเปนผทมความสามารถกมกจะกระท�าการใด�ๆ�ไมส�าเรจ� ความรสกเหนคณคาในตนเองมความสมพนธเกยวของกบความรสกทวาตนเปนทยอมรบและเปนทตองการของผอน�เปนผทมความสามารถ�มเกยรต�มคณคา�มศกดศร�และมประโยชนตอสงคม�สงเหลานเปนเสมอนพลงทจะชวยใหบคคลสามารถเผชญกบอปสรรคตาง�ๆ�ในชวตไดดวยความมนใจ�สามารถด�ารงชพอยรวมกบผอนไดอยางมความสข�มอปนสยราเรง�มความวตกกงวลต�า�สามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตาง�ๆ �ไดด�มมนษยสมพนธ�ซอสตยตอตนเอง�และใชกลไกปองกนตนเอง�(Self-Mechanism)�นอยมาก�ความรสกเหนคณคาในตนเองเปนสงทปรากฏควบคกบความสามารถทางการเรยน�ผทมความรสกเหนคณคาในตนเองสงมแนวโนมทจะมความสามารถทางการเรยนสงกวาผทมความรสกเหนคณคาในตนเองต�า� โดยนกเรยนทไดรบการตอบสนองความตองการพนฐาน�โดยเฉพาะการไดรบการยอมรบจากสมาชกของกลมวาตนเองเปนบคคลทมคณคาจะประสบความส�าเรจทางการเรยนและการท�างานมากกวา

3.2 ความหมายของคาวา “ความรสกเหนคณคาในตนเอง”

ความรสกเหนคณคาในตนเอง� หมายถง� ความเชอทบคคลมตอตนเอง� ยอมรบในความสามารถของตนเอง� และความคาดหวงทเกยวกบการประสบความส�าเรจหรอความลมเหลวในการกระท�ากจกรรมตาง� ๆ� ตลอดจนการเสรมสรางบคลกภาพและการยอมรบตนเองในสงคม� ความ

การดำ เนนกจกรรมทำ ใหมนษยรจกคณคาในตนเอง

3.1 ความสาคญของความรสกเหนคณคาในตนเอง


� 6.�ใหค�าชมเชยและก�าลงใจแกตวเองทกครงทท�างานทางดานการเรยนหรอกจกรรมการเรยนรประสบความส�าเรจ�และควรศกษาหรอหาขอแนะน�าเมอท�างานผดพลาด�ลมเหลว� 7.�ท�าตนใหเปนทยอมรบในกลมเพอนในการท�ากจกรรมตาง� ๆ� ทตนเองมความถนดทางการเรยน� 8.�ลดความคาดหวงและการตรวจสอบความส�าเรจของตนเองลงบางในบางครง�โดยเฉพาะอยางยง�ในสวนทเกยวของกบกจกรรมการเรยนรทตวเราไมมความถนด�การบงคบตนเองมากเกนไปอาจท�าใหเกดความรสกวตกกงวล� ผดหวง� เสยใจเมอท�าไมได� แตควรปรบการตงจดมงหมายของการเรยนรหรอชวตตามสภาพความเปนจรง� คนทสรางภาพวาตนเองจะตองเปนคนทเกงทสดตลอดเวลา� เมอท�าไมไดจะเกดความรสกวาตนเองดอย� และท�าใหความรสกเหนคณคาในตนเองลดลง� จะเหนไดวา�ความรสกเหนคณคาในตนเองเปนบคลกภาพทมความส�าคญตอการเรยนร�เปนความเชอทบคคลมตอตนเอง�ยอมรบในความสามารถของตนเอง�และความคาดหวงทเกยวกบการประสบความส�าเรจ�ตลอดจนเปนสงทสามารถพฒนาใหเกดในตวผเรยนได

1.�ใหนกเรยนเขยนสรปความส�าคญของความรสกเหนคณคาในตนเองทมตอความส�าเรจในการเรยนรของนกเรยน 2.�ใหนกเรยนเขากลม�และอภปรายแสดงความคดเหนรวมกนวา�ตนเองเปนผทมความรสกเหนคณคาในตนเองหรอไม�พรอมใหเหตผลประกอบ 3.�ใหนกเรยนท�าแบบวดความรสกเหนคณคาในตนเอง�และคดคาเฉลยของคะแนนความรสกเหนคณคาในตนเอง�ตามค�าแนะน�าในสวนทายของแบบวดความรสกเหนคณคาในตนเอง



3.3 การพฒนาความรสกเหนคณคาในตนเอง � ความรสกเหนคณคาในตนเองเปนสงทสามารถพฒนาใหเกดขนได�ดงน�

การพฒนาความรสกเหนคณคาในตนเอง

� 1.�พฒนาบคลกภาพของตนเองใหด�เชน�แตงกายใหถกระเบยบ�ยมแยมแจมใส�มองโลกในแงด�และมมนษยสมพนธกบผอน� 2.�พฒนาความสามารถของตนเองในการด�าเนนกจกรรมตาง�ๆ �เชน�ตงใจเรยน�สมครเปนนกกฬาของโรงเรยน�เปนตวแทนเขารวมกจกรรมตาง�ๆ �หรอเขารวมการแขงขนทางวชาการทตนเองมความถนด�การท�าเชนนจะท�าใหไดรบค�าชมเชย�การยกยองจากพอแม�ผปกครอง�และครหรอผบรหาร�ซงจะชวยสงเสรมใหผเรยนเกดความรสกภาคภมใจและเกดความรสกเหนคณคาในตนเองเพมสงขน� 3.�ฝกการปรบสภาวะทางอารมณใหมความสมดล� เปนผทมวฒภาวะทางอารมณ� แสดงอารมณความรสกออกมาในทางบวก��และมความรสกทดตอตนเอง� 4.�สรางคานยมสวนตวใหสอดคลองกบคานยมทางสงคม� เชน� การใหความส�าคญกบผลสมฤทธทางการเรยน�เอาใจใสตอการเรยน�และพยายามสอบใหไดคะแนนสง�ๆ�กจะท�าใหเกดความรสกดใจ� ภาคภมใจ� ไดรบการชนชมจากคนรอบขาง� สงคมใหการยกยอง� ท�าใหความรสกเหนคณคาในตนเองมมากขน�� 5.�พยายามสรางความส�าเรจใหกบตนเองดวยการสรางความทะเยอทะยานใหเกดขนในตวเอง� ความทะเยอทะยาน� หมายถง� ความรสกทอยากจะประสบความส�าเรจในสงทตงความคาดหวงไวมากกวาทตนเองเปนอยในปจจบน�ในทน�ความทะเยอทะยานมอทธพลตอการพฒนาความรสกเหนคณคาในตนเอง�เชน�ถานกเรยนไดรบความส�าเรจทางการเรยนตามทตงใจหรอตงเกณฑไว�กยอมทจะมความรสกเหนคณคาในตนเองมากยงขน�และจะท�าใหนกเรยนมความคาดหวงตอความส�าเรจในผลการเรยนครงตอไป�ในทางตรงกนขาม�ถาไมสามารถท�าไดตามทวางเปาหมายไว�นกเรยนกจะมความรสกวาตนเองลมเหลว�และสงผลท�าใหความรสกเหนคณคาในตนเองลดลง


ท ขอความ

6มากทสด

5มาก

4คอนขางมาก

3คอนขางนอย

2นอย

1นอยทสด

26 เมออยหนาชนเรยน�ฉนมความมนใจในการทจะแสดงบทบาทตาง�ๆ�ไดโดยไมเกดอาการประหมา

27 ฉนเปนแบบอยางของลกทด�ททำ�ใหพอแมเกดความรสกภาคภมใจ

28 ในการทำ�งานกลมกบเพอน�ๆ�ฉนสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางด

29 ฉนมความกลาทจะแสดงออกในสงทแปลก�ๆ�ใหม�ๆ�เสมอ�เมออยตอหนาชมชน

30 พอแมใหกำ�ลงใจและสนบสนนฉนในดานการเรยนตลอดเวลา

การค�านวณเพอหาคะแนนเฉลยความรสกเหนคณคาในตนเองของนกเรยน1.�ขอความทมความหมายทางดานบวก�13�ขอ�ไดแก�ขอ�1,�4,�5,�8,�9,�14,�19,�20,�26,�27,�28,�

29�และ�30�ใหคะแนน�มากทสด�=�6,�มาก�=�5,�คอนขางมาก�=�4,�คอนขางนอย�=�3,�นอย�=�2,�นอยทสด�=�1�ตามทปรากฏในชองตารางทนกเรยนเลอกใสเครองหมาย�3

2.�ขอความทมความหมายทางดานลบ�17�ขอ�ไดแก�ขอ�2,�3,�6,�7,�10,�11,�12,�13,�15,�16,�17,�18,�21,�22,�23,�24�และ�25�ใหคะแนนตรงกนขามกบขอความทมความหมายทางดานบวก�คอ�มากทสด�=�1�คะแนน,��มาก�=�2�คะแนน,�คอนขางมาก�=�3�คะแนน,�คอนขางนอย�=�4�คะแนน,�นอย�=�5�คะแนน,�นอยทสด�=�6�คะแนน

3.�รวมคะแนนแตละขอเขาดวยกน� แลวหารดวยจ�านวนขอ� คอ� 30� ขอ� และแปลความหมายของคะแนนแบบวดระดบความรสกเหนคณคาในตนเอง�ดงน

� � 5.56–6.00�� หมายถง�มความรสกเหนคณคาในตนเองมากทสด� � 4.56–5.55� หมายถง�มความรสกเหนคณคาในตนเองมาก� � 3.56–4.55� หมายถง�มความรสกเหนคณคาในตนเองคอนขางมาก� � 2.56–3.55� หมายถง�มความรสกเหนคณคาในตนเองคอนขางนอย� � 1.56–2.55� หมายถง�มความรสกเหนคณคาในตนเองนอย� � 1.00–1.55� หมายถง�มความรสกเหนคณคาในตนเองนอยทสด

คาคะแนนเฉลยการวดระดบความรสกเหนคณคาในตนเองของฉน�=�..........................................แปลความหมายไดวา�ฉนเปนผทมความรสกเหนคณคาในตนเองอยในระดบ�...............................

ทมา:�พรศร�ใจงาม�(2535�:�159–163)


แบบวดความรสกเหนคณคาในตนเอง

ค�าชแจง:�จงใสเครองหมาย�3�ลงในชองทตรงกบความคดเหนของนกเรยน

ท ขอความ

6มากทสด

5มาก

4คอนขางมาก

3คอนขางนอย

2นอย

1นอยทสด

1 แมวาจะมอะไรเกดขนกตาม�จตใจของฉนกยงเปนปกต�ไมรสกตนเตน�หรอสะเทอนใจแตอยางใด

2 ฉนรสกวาการพดตอหนาชมชนเปนสงทยาก

3 ถาฉนสามารถทำ�ได�ฉนจะเปลยนแปลงหลายสงหลายอยางทเปนตวฉนขณะน

4 ฉนสามารถตดสนใจไดดวยตนเองอยางรวดเรว

5 ใคร�ๆ�กรสกสนกเมออยกบฉน

6 เมออยทบานฉนรสกสะเทอนใจงาย

7 ฉนตองใชเวลานานในการปรบตวใหเขากบสงใหม�ๆ

8 ฉนเปนขวญใจในหมเพอนวยเดยวกน

9 พอแมเขาใจและยอมรบความรสกของฉน

10 ฉนยอมแพตอสงตาง�ๆ�อยางงายดาย

11 ครอบครวของฉนมความคาดหวงในตวฉนมากเกนไป

12 ฉนรสกวาการเปนตวของตวเองเปนสงทยากมาก

13 ชวตของฉนสบสนไปหมด

14 คนสวนใหญคลอยตามความคดของฉน

15 ฉนคดวาฉนเปนคนไมเกง

16 มหลายครงทฉนอยากจะหนออกจากบาน

17 ฉนมความรสกหงดหงดเกยวกบงานททำ�เสมอ

18 รปรางหนาตาของฉนดอยกวาคนอน

19 ฉนเปนคนทพดตรงไปตรงมา

20 ครอบครวของฉนเขาใจในตวฉน

21 คนอนไดรบความชนชอบมากกวาฉน

22 ฉนรสกวาครอบครวเขามาบงคบชวตฉน

23 มหลายครงทฉนหมดกำ�ลงใจในสงทฉนทำ�

24 มหลายครงทฉนอยากจะเปนคนอกคนหนงทไมใชตวฉน

25 ฉนเปนคนทคนอนพงไมไดเลย


1.�ศกษาคนควา�เรอง�“ความลบของสมองอจฉรยะ:�ไอนสไตน”�แลวจดท�ารายงานศกษาเปรยบเทยบสมองของคนทวไปกบสมองของไอนสไตน�และน�าเสนอหนาชนเรยน�หรอจดท�าเปนนทรรศการ�“มหศจรรยแหงสมองมนษย”�เพอแบงปนความรแกชมชน 2.�รวบรวม�เรยบเรยงขอมลเกยวกบตนเอง�วเคราะหความเหมอนและความแตกตางของตนเองกบของเพอน� ๆ� ในดานทศนคตทมตอการเรยนรและความรสกเหนคณคาในตนเอง

โครงงาน� ใหนกเรยนแตละคนพจารณาคะแนนการประเมนความรสกเหนคณคาในตนเองของตวเอง�จากนนศกษาแนวทางในการพฒนาความรสกเหนคณคาในตวเอง�และวางแผนในการพฒนาความรสกเหนคณคาในตนเองของตวเองใหสงขนอยางเปนรปธรรม

กจกรรมเสนอแนะ


� สมอง� (Brain)� ของเรามความมหศจรรย� มหนาทควบคมการท�างานของระบบตาง� ๆ� ในรางกาย�ไมวาจะเปนการควบคมการท�างานของเนอเยอ�เซลล�การเคลอนไหว�การเจรญเตบโตของรางกาย�และการรกษาความสมดลภายในรางกาย�เชน�ของเหลวในรางกายและอณหภม�การเตนของหวใจ�ความดนโลหต�รวมทงการรบรทางดานอารมณ�ความรสก�การสอสาร�การประมวลผลขอมลความร�การตอบสนองตอสงเรา�ตลอดจนการจดจ�า�การคด�สตปญญา�และความฉลาดของมนษย�ดวยเหตน�สมองจงมความส�าคญอยางยงตอการเรยนรของมนษย� สมองของมนษยแบงออกเปน�3�สวน�ไดแก�สมองสวนหนา�(Forebrain)�สมองสวนกลาง�(Midbrain)�และสมองสวนทาย�(Hindbrain)�สมองสวนหนามความส�าคญตอการเรยนร�เนองจาก�เปนสวนของสมองทมขนาดใหญทสดและมรอยหยกจ�านวนมาก� สมองเปนสงมหศจรรยทมเซลลประสาท�(Neuron)�มากถง�1�แสนลานเซลล�เซลลประสาทประกอบดวยโครงสรางทส�าคญ�3�สวน�ไดแก�ตวเซลล�(Cell�Body)�เดนไดรต�(Dendrites)�และแอกซอน�(Axon)�เซลลประสาทท�าหนาทเชอมตอกระแสไฟฟาเคมเพอการแปล�การเกบขอมล�และการก�าหนดลกษณะของการรบรทางดานกายภาพ�สตปญญา�อารมณ�ความรสก�รวมถงการรบรสงตาง�ๆ �การทเราคดหรอจดจ�าสงตาง�ๆ �ไดนน�เกดจากการเชอมตอของกระแสไฟฟาเคมในสมองนนเอง� สมองของเพศชายและเพศหญงมความถนด�ความสามารถในการรบร�และมลกษณะเดนในการท�างานในแตละดานแตกตางกน� การบ�ารงรกษาสมองสามารถท�าไดโดยรบประทานอาหารทมประโยชน�นอนหลบพกผอนใหเพยงพอ�ไมดมเครองดมแอลกอฮอล�ไมท�าใหตวเองเกดอาการเครยด�ออกก�าลงกายอยางสม�าเสมอ�และเขาสงคมเพอกระตนใหสมองเกดการตนตว� ความรสกเหนคณคาในตนเองมความสมพนธกบความรสกทวาตนเปนทยอมรบและเปนทตองการของผอน�เปนผทมความสามารถ�มเกยรต�มคณคา�มศกดศร�และมประโยชนตอสงคม�ความรสกเหนคณคาในตนเองเปนพลงชวยใหบคคลสามารถเผชญกบอปสรรคตาง� ๆ� ในชวตไดดวยความมนใจ�อยรวมกบผอนไดอยางมความสข�มความวตกกงวลต�า�สามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตาง�ๆ�ไดด�� ความรสกเหนคณคาในตนเองเปนสงทปรากฏควบคกบความสามารถทางการเรยน� ผทมความรสกเหนคณคาในตนเองสงมแนวโนมทจะมความสามารถทางการเรยนสงกวาผทมความรสกเหนคณคาในตนเองต�า� ความรสกเหนคณคาในตนเองสามารถพฒนาใหเกดขนได�โดยเรมตนจากการปรบบคลกภาพ�ตงใจศกษาเลาเรยน�ใหก�าลงใจตนเองในการเรยนร�รจกการปรบสภาวะอารมณใหสมดลและหมนชมเชยตนเองเมอประสบผลส�าเรจในการท�ากจกรรมทางการเรยนหรอกจกรรมอน�ๆ

บทสรป

การศึกษาค นคว าและสร างองค ความ...

Documents

Transcript of การศึกษาค นคว าและสร างองค ความ...