1

การเมอง 2 ขว สอ 2 ฝายของประชาธปไตยภวตน: ความขดแยงระหวางรฐธรรมนญนยมกบกษตรยนยมในการเมองไทย

อบลรตน ศรยวศกด ชวงสองทศวรรษระหวาง 2540–2560 (ค.ศ. 1997-2017) เปนระยะเวลาทการสถาปนาระบอบประชาธปไตยในสงคมการเมองไทยดเตมไปดวยประกายแหงความหวงในชวงแรก แตในป 2549 (ค.ศ. 2006) เมอรฐบาลทน าโดย พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร (สมยท 2) จากพรรคไทยรกไทยถกรฐประหารโดยผบญชาการเหลาทพ ทเรยกตวเองวาคณะมนตรความมนคงแหงชาต หรอ คมช. (Council for National Security) อนาคตของระบอบประชาธปไตยทมรฐบาลจากการเลอกตงตดตอกนมาตงแตป 2535 (ค.ศ.1992) เรมสะดด การรฐประหารของกองทพกอนหนานนในป 2534 (ค.ศ.1991) คอการยดอ านาจโดยคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (รสช.) ซงทงชวงเวลาจากการรฐประหารของ คมช.15 ป ค าถามทเกดขนคออะไรเปนสาเหตทท าใหทหารออกมายดอ านาจจากรฐบาลพลเรอนอก แตยงไมทนทความสงสยน จะถกคลคลายใหกระจาง การรฐประหารโดยกองทพกเกดขนซ าอกครงในเดอนพฤษภาคม 2557 (ค.ศ.2014) การยดอ านาจของคณะรกษาความสงบแหงชาต หรอ คสช. (National Council for Peace and Order) นบเปนชดของการรฐประหาร (series of coup) ทเกดขนภายในเวลาหางกนไมถง 10 ป อะไรเปนสาเหตทท าใหทหารออกมายดอ านาจจากรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตงถง 2 ครงในเวลาหางกนเพยง 8 ป (2549 และ 2557) การศกษาวจยดวยมมมองใหมและการคนพบขอมลใหมๆ ฝายกษตรยนยมและฝายประชาธปไตยตงแตการเปลยนแปลงการปกครองเมอวนท 24 มถนายน 2475 (ค.ศ.1932) ยงคงแฝงอยในการเมองไทยเปนเวลากวา 8 ทศวรรษ (Thongchai Winichakul 2008) หลงปฏวต 2475 กลมอ านาจเกาไดตอสในนามของขบวนการตอตานการปฏวตทงในและนอกกฎหมาย เพอน าระบอบการเมองกลบสระบอบเกาหรอระบอบทกษตรยมอ านาจสงสด การตอสระหวางฝายรฐธรรมนญนยม และฝายกษตรยนยมผลดกนแพ-ชนะในชวง 25 ปแรกภายหลงการปฏวต 2475 (ณฐพล ใจจรง 2556) จวบจนจอมพล สฤษด ธนะรชต ยดอ านาจในป 2500 (ค.ศ.1957) “ระบอบแฝงเรน” ของฝายกษตรยนยมจงผนวกเขากบกองทพสรางการเมองระบบพอขนอปถมภแบบเผดจการขน ปกครองยาวนานตอเนอง 16 ป (ทกษ เฉลมเตยรณ 2552) ระบบเผดจการสนสดลงหลงขบวนการนสตนกศกษาและประชาชน โคนลม 3 ทรราช – ถนอม, ประภาส, ณรงค ลงไดในเหตการณ 14 ตลา 2516 (ค.ศ.1973) สภาพผลดกนแพ-ชนะระหวางฝายประชาธปไตยกบเผดจการทหารทตอตานประชาธปไตย เกดขนซ าอกครงในเหตการณพฤษภา 2535 ทงสองครงกองทพตองถอยออกจากการใชอ านาจปกครองโดยตรง ในทางตรงกนขาม ภายหลงปฏวต 14 ตลา

2

2516 และพฤษภา 2535 “ระบอบแฝงเรน” ของกลมอ านาจเกาสามารถสถาปนาอ านาจน าเหนอสถาบนการเมองอนๆ ไดส าเรจ (ธงชย วนจจะกล 2547, 2548, Paul Chambers 2020) บทความนตองการชใหเหนความส าคญและบทบาทของสอมวลชนทแบงออกเปน 2 ขวใหญคขนานไปกบการเมอง 2 ฝายตลอดประวตศาสตรการเมองไทยสมยใหม ขวหนงยดถออดมการณรอยลลสตท าหนาทสงเสรมการเมองของฝายกษตรยนยม สรางอคต โจมตและตอกย าวาทกรรมตอตานฝายประชาธปไตย และนกการเมองทมาจากการเลอกตง น าไปสการรฐประหารและวกฤตการณทางการเมองทรนแรงในชวงสองทศวรรษทผานมา อกขวหนงคอสอในฝายประชาธปไตยทยดถออดมการณรฐธรรมนญนยม ตองการสงคมรปแบบใหมทพลเมองมความเทาเทยมกน มสทธเสรภาพทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม สอทงสองกลมนตอสกนดวยวธการตาง ๆ เพอสรางความชอบธรรมใหกบแนวทางการเมองของกลมตน สวนแรกของบทความจะเสนอความพยายามในการตอตานคณะราษฎรผานหนงสอพมพของฝายกษตรยนยมในชวง 25 ปแรกหลงปฏวต 2475 สวนทสองกลาวถงสอมวลชนในยคเผดจการทหารทสอสงพมพถกควบคมและท าใหปลอดจากการเมองแบบแบงขว จนถงชวงทเปลยนผานสยคประชาธปไตยครงใบ (2500-2530)(ค.ศ.1957-1987) สวนทสามเปนชวงทสอท าหนาทวารสารศาสตรเพอการพฒนาสอดรบกบการเบงบานของกระแสราชาชาตนยม(ใหม) (2531-2544)(ค.ศ.1988-2001) และสวนทสวารสารศาสตรการเมองของการเมอง 2 ขว สอ 2 ฝาย (2545-2561) )(ค.ศ.2002-2018)

1. สอการเมอง 2 ขว: รฐธรรมนญนยมและกษตรยนยม (2475-2500)(ค.ศ.1932-1957)

หวงอรณรงของการปฏวต 2475 นอกจากคณะราษฎรจะตองสรางความชอบธรรมใหกบการเมองระบอบใหมและปลกฝงอดมการณประชาธปไตยหรอรฐธรรมนญนยมทกษตรยมอ านาจอยางจ ากดภายใตรฐธรรมนญใหกวางขวางในหมสามญชนแลว คณะราษฎรตองเผชญกบการตอตานจากกลมอ านาจเกา ทงในรปของการท าสงครามกลางเมองในป 2476 (ค.ศ.1933) ทรจกกนในชอกบฏบวรเดช และการประโคมขาวสารของฝายกษตรยนยม เพอหวงผลท าลายความชอบธรรมของคณะราษฎรและการปฏวต 2475 กลาวคอ ดานหนงแทรกซมเขาไปในกลมนกหนงสอพมพเพอสบขาว และเขยนตอบโตผทเขยนโจมตระบอบเกา

บรรดาเชอพระวงศและกลมกษตรยนยมยงไดแทรกซมและจดตงเครอขายนกหนงสอพมพ เพอใชเปนกระบอกเสยงใหขบวนการตอตานการปฏวต 2475 เชนให นายทองอย ทพาเสถยร บรรณาธการหนงสอพมพ สยามหนม อดตสายลบของต ารวจภบาล ใหสบขาวความรสกของประชาชนตอการเปลยนแปลงการปกครอง สบขาวความเคลอนไหวของหนงสอพมพทสนบสนนระบอบใหม สบหาผทรยศตอระบอบเกา สบหานกหนงสอพมพทเขยนโจมตเสยดสเจานาย และคอยเขยนตอบโตแทนฝายเจาทถก

3

วจารณดวย รวมทงใหตดตอประสานงานกบหนงสอพมพอน ๆ ขาราชการและพลเรอนทยงจงรกภกดตอฝายเจา

(ณฐพล ใจจรง 2556 น.25) อกดานหนง ฝายกษตรยนยมกสรางวาทกรรมใสรายปายสระบอบใหม เชน การปฏวต 2475 เปน “การชงสกกอนหาม” ชวาประชาชนยงไมพรอมทจะปกครองดวยระบอบน รวมทงการรอฟนคตการเมองเกาทเชดชสถาบนกษตรยวาเปนกษตรยทเปนประชาธปไตย ขนครองราชยตามคตอเนกชนนกรสโมสรสมมตซงไดรบฉนทามตจากการเลอกของชมชนทางการเมอง-สมาชกราชวงศ ขนนางอ ามาตยทงหลาย กษตรยจงอยเหนออาณาราษฎรเพยงพระองคเดยว ในขณะทคนอน ๆ ทกคนในราชอาณาจกรเทาเทยมกนหมด อ านาจของกษตรยเปนอ านาจลนพน (ณฐพล ใจจรง 2556) หนงสอพมพฝายกษตรยนยม เชน บางกอกเดลเมล กรงเทพเดลเมล เสรภาพ ในเครอสยามฟรเปรส สงกดกรมพระคลงขางท (ผจดการคอพระยาศราภยพพฒน เปนนายทหารคนสนทของกรมพระนครสวรรควรพนจ อดตเสนาบดกลาโหม) บรรณาธการคอ หลย ครวต มหนงสอพมพทสนบสนนระบอบเกาอกหลายฉบบ อาท หนงสอพมพไทย หญงไทย ท าหนาทเปนกระบอกเสยงใหกบกษตรยและสมาชกราชวงศเลอดน าเงนแท ในขณะทหนงสอการเมองเลมเลก สารคดการเมอง และนวนยาย เปนสอททรงพลงในการเสนอวาทกรรมตอตานปฏวต 2475 ผานจนตนาการในรปแบบเรองเลา (ณฐพล ใจจรง 2556) เรองทสรางภาพความลมเหลวของคณะราษฎรในการสถาปนาระบอบใหม และเชดชความดงามของระบอบเกา ซงไดรบความนยม เชน เมองนมตร หรอความฝนของนกอดมคต (2490) ของ ม.ร.ว.นมตรมงคล นวรตน สแผนดน (2496) ของ ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ซงตพมพเปนตอน ๆ ในหนงสอพมพ สยามรฐ ระหวางป 2494-2495 (ค.ศ.1951-1952) สแผนดน เปนเรองทถกผลตซ าหลายครงตลอดชวง 60 ปมาน - เปนละครวทย (2 ครง) ละครโทรทศน (5 ครง) และละครเวท (4 ครง)i เมอเรมระบอบใหมคณะราษฎรมกรมโฆษณาการ และสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทยเปนกระบอกเสยง สถานวทยกรงเทพฯ ทพญาไท (ชอในขณะนน) ไดออกอากาศประกาศเปลยนแปลงการปกครอง 2 ครง ในวนท 24 มถนายน 2475 แตดวยเหตทสอวทยในสมยนนเขาถงผฟงไดอยางจ ากด (เรมกระจายเสยง ป 2473 ทวประเทศมเครองรบวทย 11,007 เครอง ในป 2474) การเผยแพรนโยบายของรฐบาลและอดมการณประชาธปไตยของระบอบใหมจงไมกวางขวาง ตองอาศยหนงสอพมพชวยถายทอดอกชนหนง คณะราษฎรมหนงสอพมพในเครอของตน ไดแก หนงสอพมพ เทอดรฐธรรมนญ, 24 มถนา, และสจจา นอกจากน มหนงสอพมพทสนบสนนระบอบใหม อาท ศรกรง ไทยหนม สยามรวว ไทยใหม บางกอกการเมอง หลกเมอง บ ารงนกลกจ ประมวญวน มนกเขยนปญญาชนหวกาวหนา เชน กหลาบ สายประดษฐ เขยนบทความเผยแพรความรเรองประชาธปไตยและการเมองแบบรฐธรรมนญนยมชวงสงเสรมระบอบใหมในหนงสอพมพ อาท ประชาชาต ขณะเดยวกน กมขอเขยนทตอบโตการโจมตของฝายกษตรย

4

นยมดวย ในการปรามหนงสอพมพฝายตรงขามคณะราษฎรไดออกพระราชบญญตสมดเอกสารและหนงสอพมพ แกไขเพมเตม พ.ศ.2475 เพอควบคมหนงสอพมพทวพากษวจารณรฐบาล หรอลงขาวบดเบอน (พรภรมณ เอยมธรรม 2520) หลงสงครามโลกครงท 2 นกโทษการเมองฝายกษตรยไดรบการนรโทษกรรม ฟนคนสถานะเดมจากการรวมมอกนในขบวนการเสรไทยเพอตอตานญป น กรณสวรรคตของพระเจาอยหวอานนทมหดล รชกาลท 8 ท าใหฝายปรดในคณะราษฎร เพลยงพล าทางการเมอง น าไปสการรฐประหารในป 2490 รฐธรรมนญ 2492 หลงการรฐประหารไดบญญตใหกษตรยมอ านาจมากขน เปนสถาบนทลวงละเมดมได ขณะเดยวกน ปกพลเรอนทน าโดยนายปรด พนมยงค ไดสญเสยอ านาจใหแกปกทหารทน าโดยจอมพล ป. พบลสงคราม เปนจดเรมตนทท าใหกองทพบกมบทบาทมากในทางการเมอง ชวงน รฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม มการปราบปรามขบวนการฝายซาย ปญญาชน และหนงสอพมพทคดคานรฐบาล กรณกบฏสนตภาพ ป 2494 (ค.ศ.1951) รฐบาลกวาดลางฝายคานอยางรนแรง ขณะเดยวกน จอมพล ป. หนไปใชสอโทรทศน (ลงทนใหมโดยของบประมาณจากสวนราชการบางแหง ตงเปนบรษทไทยโทรทศนจ ากด – ท.ท.ท.) ทงทมหนงสอพมพและวทยในเครอขายการเมองของตนอยแลว จอมพล ป. ใชสอใหมในการสรางภาพลกษณทางการเมองและหาเสยงกอนการเลอกตงในป 2500 โดยหามพรรคการเมองอนออกอากาศ จอมพล ป. กอตงสถานโทรทศนไทยทว ชอง 4 บางขนพรหมในป 2498 (ค.ศ.1955) ออกอากาศครงแรกวนท 24 มถนายน 2498 พลเอก สฤษด ธนะรชต ผบญชาการทหารบก คขดแยงทางการเมองจอมพล ป. กไดเตรยมการกอตงสถานโทรทศนกองทพบกในเดอนกมภาพนธ 2500 (ค.ศ.1957) วางศลาฤกษวนท 24 มถนายนและเปดด าเนนการในวนกองทพบก 25 มกราคม 2501 (ค.ศ.1958) (สนทธ สทธรกษ 2535) สอโทรทศนจงเกดขนทามกลางทหารการเมองสองกลมทแขงขนแยงชงอ านาจระหวางกน ฝายแรกอางองความชอบธรรมจากการปฏวต 2475 สวนฝายหลงเปนทหารทเชดชระบอบกษตรยนยม

2. สอปลอดการเมองและวารสารศาสตรเพอการพฒนาใตเผดจการทหาร-อ ามาตยาธปไตย (2500-2530) (ค.ศ.1957-1987)

สอในยคเผดจการทหารทจอมพลสฤษด ธนะรชต รฐประหารยดอ านาจในป 2500 แตกตางจากสอการเมอง 2 ขวในยคกอนหนา ภายใตการปกครองแบบพอปกครองลกหรอระบบพอขนอปถมภแบบเผดจการ (ทกษ เฉลมเตยรณ 2552) จอมพลสฤษดใชอ านาจตามกฎอยการศก ประกาศคณะปฏวต ฉบบท 17 และธรรมนญการปกครองแผนดน พ.ศ.2502 ควบคมหนงสอพมพทเปนสอเอกชน และวทย-โทรทศนทเปนสอของรฐไดอยางเบดเสรจ ดงนน หนงสอพมพสวนใหญจงเสนอขาวอาชญากรรมเปนขาวใหญหนาหนง สวนวทยซงเคยท าหนาทเผยแพรอดมการณรฐธรรมนญนยมของคณะราษฎร ถกเปลยนเปนกระบอกเสยงของรฐบาลทหาร และเสนอความบนเทง เชน รายการละครวทย ดนตร ปกณกะบนเทง และสารคด สอโทรทศนทง 2 ชองในยคนน ออกอากาศเฉพาะภาคค า มรายการขาว (ของทางราชการ) ดนตร นาฏศลป

5

ไทย ละคร ปกณกะบนเทง ภาพยนตรชดตางประเทศ (เกรกเกยรต พนธพพฒน และปนดดา ธนสถตย 2526) วธการของจอมพลสฤษดคอการใชอ านาจของคณะปฏวตในการปดปากหนงสอพมพ ขณะเดยวกนกใชสอวทย-โทรทศนกลอมใหประชาชนหลบใหลอยในโลกบนเทง กลาวไดวา สอมวลชนในยคน เปนสอทปลอดจากการเมองแบบ 2 ขว สอทอยรอดไดคอสอทสยบยอม (subservient) ตออ านาจของรฐบาลทหาร สอถกถอดวญญาณหรอถกถอดสลกใหปลอดจากการเมอง (de-politicized) นกการเมองและปญญาชนขวอดมการณประชาธปไตย ทตอตานรฐถกก าจด ดวยการจบกม จ าคก และประหารชวต (สวนใหญดวยขอหาการกระท าอนเปนคอมมวนสต) สอทตอตานทเหลออยจงกลายเปนสอใตดน นอกจากน จอมพล สฤษด ไดขยายสอกองทพออกไปทวประเทศ ควบคกบสอวทยและโทรทศนของกรมประชาสมพนธ (กอตงประชาสมพนธเขตในภาคอสาน ภาคเหนอ และภาคใต) ท าหนาทดานความมนคง และการพฒนา ความส าคญของ จอมพล สฤษด ธนะรชต ม 3 ดาน คอ การวางรากฐานการพฒนาประเทศ ตอตานคอมมวนสตโดยรวมมอกบสหรฐอเมรกา และการสงเสรมบทบาทและสถานะของสถาบนกษตรยดวยการฟนฟจารตเดมและสรางประเพณขนใหม เพอสรางความชอบธรรมใหกบระบอบของตน (ทกษ เฉลมเตยรณ 2552) นโยบายทงสามสงผลอยางลกซงตอวงการหนงสอพมพและสอสารมวลชนใน 2 ลกษณะ ดานหนงสอถกบงคบใหท าหนาทเปนกระบอกเสยงของรฐ ไมวาสอหนงสอพมพของเอกชนหรอสอวทย-โทรทศนของรฐ อกดานหนงสอถายทอดวาทกรรมหลกของรฐในดานการพฒนา การตอตานคอมมวนสต และการสรางภาพลกษณใหมใหแกสถาบนกษตรยโดยปราศจากค าถามและขอสงสย ปทางสปฏบตการทางวชาชพ “วารสารศาสตรเพอการพฒนา” (development journalism) ทงหมดนถกสงตอไปยงจอมพล ถนอม กตตขจร และจอมพล ประภาส จารเสถยร ผสบทอดอ านาจจากจอมพลสฤษด ยคเผดจการทหารทยนยาวถง 16 ป ท าใหวารสารศาสตรเพอการพฒนาหยงรากลกและกลายเปนกระแสหลกในสถาบนวชาชพสอในเวลาตอมา (อบลรตน ศรยวศกด 2530) ในยคน การเสรมสรางภาพลกษณของกษตรยใหเปนกษตรยนกพฒนา ผานรปธรรมของโครงการในพระราชด ารนบพนโครงการถกท าใหเปนหนาทหนงของสอมวลชน การเผยแพรอดมการณรอยลลสตในรปแบบใหมด าเนนไปอยางมแบบแผน วาทกรรมเชดชกษตรยใหสงสงเหนอการเมองของนกการเมองเขามาแทนทวธการโจมตฝายประชาธปไตยในยคกอน ฝายกษตรยนยมซงอยในสถานะเพลยงพล าและออนลาหลงปฏวต 2475 สามารถกอบกสถานภาพคนมาทละนอย ดวยการเปนพนธมตรทใกลชดกบระบอบเผดจการทหารของ จอมพล สฤษด ธนะรชต และกลมจอมพลถนอม-ประภาส โดยมสหรฐอเมรกาเปนพนธมตรส าคญ (ชนดา ชตบณฑตย 2548) การปฏวตของนสตนกศกษาและประชาชนในเดอนตลาคม 2516 เปดใหสทธเสรภาพสอมวลชน เบงบานในชวงสนๆ เพยง 3 ป การทขบวนการนสตนกศกษาโคนลมเผดจการลงได โดยการแทรกแซงของสถาบนกษตรย สงผลใหฝายกษตรยนยมฟนคนพลงทางการเมองขนมาอกขนหนง กษตรยมสถานะโดดเดนในฐานะผมบารมไกลเกลยยตความรนแรง (ธงชย วนจจะกล 2548) แต ในวนท 6 ตลาคม 2519 มการ

6

ลอมปราบนสตนกศกษาทชมนมอยในมหาวทยาลยธรรมศาสตร โดยกอนหนานน ฝายกษตรยนยมใชสอของกองทพ อาท วทยยานเกราะ ของกลมวทยเสร ในการปลกระดมกลมลกเสอชาวบานทเปนมวลชนฝายขวา และใชสอเอกชน อาท ดาวสยาม ในการจดชนวนประโคมความเกลยดชงวาผชมนมซงสวนใหญเปนนสตนกศกษาตองการท าลายสถาบนกษตรย (ชาญวทย เกษตรศรและ ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต 2561) ผถกปราบปรามนบพนคนหนไปเขารวมกบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย (พคท.) ทมกองก าลงตดอาวธสกบรฐบาล ท าใหรฐบาล พลเอก เปรม ตณสลานนทเปลยนยทธศาสตรมาเปนการเมองน าการทหารในการเอาชนะ พคท. รฐบาลออกค าสง 66/23 เพอยตสถานการณสงครามปฏวตของคอมมวนสตทรฐเหนวาเปนภยตอความมนคงอยางทสด ความขดแยงรนแรงครงนนท าใหกระบวนการการเปลยนแปลงใหเปนประชาธปไตย หรอประชาธปไตยภวตน (democratization) ของสงคมไทยปรบสรปแบบการเมองทเรยกวา “ประชาธปไตยครงใบ” ทมสภาและ สส. มาจากการเลอกตง แตไมมอ านาจ มนายกรฐมนตรทไมไดเปน สส. หรอ “คนนอก” ได ในการเลอกตงทวไป พ.ศ.2526 ไมมพรรคการเมองใดมเสยงขางมากเดดขาด รฐสภาไดเสนอชอ พลเอก เปรม ตณสลานนท เปนนายกรฐมนตร สมยท 2 (เมษายน 2526-สงหาคม 2529) (ธนาพล อวสกล 5 กนยายน 2018) ในยค “ประชาธปไตยครงใบ” หรอ “เปรมาธปไตย” (8 ป 5 เดอน) มการออกแบบการเมองใหมการเลอกตง และรฐสภาทประกอบดวยวฒสมาชกจากการแตงตง 250 คน (3 ใน 4 ของจ านวน สส.) และม สส. 340 คน แตผทมอ านาจในสภาคอวฒสภาทประกอบดวยนายทหาร ขาราชการระดบสง และตวแทนกลมทนบางกลม (ธนาพล อวสกล 2558) ในยคน ระบอบการเมองถกก ากบโดยอ านาจของชนชนน า กลมอ ามาตย เทคโนแครต ในลกษณะประชาธปไตยแบบชน าจากเบองบน (guided / managed democracy) ดงท Walter Lippmann เสนอในหนงสอ Public Opinion (1922) ในระบอบกงอ านาจนยมนตวแทนของประชาชนในสภาไมมอ านาจและไมมบทบาทอยางแทจรงทางการเมอง สอมวลชนเปนกระบอกเสยงของผปกครองท าหนาทโฆษณาชวนเชอเชนในยคพอขนของจอมพลสฤษด อยางไรกด รฐบาลไมไดใชวธควบคมสอแบบเขมงวด แตเปลยนมาใชวธชน าจากเบองบน (guided journalism) ใหสอเซนเซอรตวเอง (self-censorship) สอถกขอใหงดการวพากษวจารณนายกรฐมนตร พลเอกเปรม ตณสลานนท และเนองจาก นายกฯ ซงมสมญา “เตมยใบ” มกไมใหสมภาษณสอมวลชน ผทถกสมภาษณจงเปนนกการเมองและรฐมนตรบางคน (ปราโมทย ฝายอประ 2562) วาทกรรมนกการเมองฉอฉลคอรปชนเรมถกน ามาใช สอทท างานแบบทถกชน าจากเบองบน จงอยในวงวนของวารสารศาสตรเพอการพฒนาคขนานไปกบการชน าจากอ านาจรฐ แมสอจะขาดสทธเสรภาพในยค “ประชาธปไตยครงใบ” แตสอใชโอกาสทการเมองมเสถยรภาพและเศรษฐกจขยายตว “โชตชวงชชวาลย” ท าใหธรกจสอเตบโตขน นกวชาชพไดน าตวแบบปฏบตการแบบมออาชพ (professional journalism) (สภา ศรมานนท 2530) มาเปนแนวปฏบตและอดมการณของสอ หวใจส าคญของแนวทางน คอการรายงานเหตการณทเกดขนตามความเปนจรง การวางตวเปนกลาง ไม

7

เขาขางฝายใดทางการเมอง (impartiality) ในทางสาธารณะสอหนงสอพมพจงสามารถสรางความชอบธรรม และแสวงหาการยอมรบจากประชาชนดวยการแสดงตววามความเปนกลางทางการเมอง ท าใหขยายตลาดผอาน/ผรบได สอมออาชพในยคนไมแสดงบทบาทสงเสรมประชาธปไตย และไมตอตานประชาธปไตยอยางเดนชด (self-depoliticization) แตทวา ในความเปนจรงสอตองท างานรบใชรฐตามการชน าจากเบองบน โดยเฉพาะอยางยง ตองอยในอาณตของรฐบาลทเรงฟนฟอ านาจของสถาบนกษตรยอกค ารบหนง ขณะทอตสาหกรรมสอก าลงหาทศทางใหม เพอตอบรบการขยายตวของตลาดชนชนกลางและมวลชนในเมองและชนบท ฝายกษตรยนยมกสามารถยดครองพนทสอไดมากขนหลงเหตการณ 6 ตลา 2519 รฐบาลคณะปฏรปฯ มค าสงคณะปฏรป ปร.15 ใหสถานวทยทกสถาน (มากกวา 250 สถาน) ถายทอดขาวจากสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทยวนละ 4 ครง รวม 2 ชวโมง 20 นาท/วน ศนยสารนเทศ กองบญชาการทหารสงสด ผลตรายการ “เพอแผนดนไทย” ออกอากาศทกวน เวลา 18.00-18.30 น. เพอเผยแพรอดมการณ ชาต ศาสน กษตรย หรออดมการณราชาชาตนยม และใชในการปฏบตการจตวทยาตอตานภยคอมมวนสต มเพยงสถานวทยเสยงประชาชนแหงประเทศไทย (สปท.) ระบบคลนสน ทวพากษวจารณรฐบาลและสถาบนกษตรย ระหวางป 2508-2522 (ค.ศ.1965-1979) (ปดเมอกรกฎาคม 2522) สวนสอโทรทศน รฐบาลคณะปฏรปฯ มค าสง ปร.17 ขอ 2 (วงเลบ 1 และ 4) สงใหเนอหารายการของทกสถานตอง “สงเสรมความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย ....... ไมสงเสรมใหเกดความนยมในลทธคอมมวนสตทงทางตรงและทางออม” รายการประเภทอนๆ ทงหมดรวมทงรายการแสดงทเกยวกบการเมองหรอพาดพงถงการเมองสถานตองบนทกเทปลวงหนา ตอมา คณะกรรมการบรหารวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน (กบว.) (เพงตงขนใหม ในป 2518) มหนงสอเวยนใหทกสถานเสนอขาวพรอมกนในเวลา 20.00 น. ตงแต 20 เมษายน 2520 เปนตนไป การยดเวลาสอวทยและโทรทศนเพอเปลยนผงรายการในชวงป 2519-2520 (ค.ศ.1976-1977) นบวาเปนตนแบบของการเพมพนทในการโฆษณาดานเดยวของฝายกษตรยนยม ซงตอมามการเพมรายการสารคดสนเปนรายการประจ า และสารคดเทดพระเกยรตในวาระพเศษตาง ๆ โดยเฉพาะจากส านกงานคณะกรรมการเสรมสรางเอกลกษณของชาต นอกจากการใชพนทสอวทยและโทรทศนในการสรางการชอบธรรมทางการเมองแลว ฝายกษตรยนยมไดออกพระราชกฤษฎกาจดตงองคการสอสารมวลชนแหงประเทศไทย (อ.ส.ม.ท.) (9 เมษายน 2520) โอนกจการของสถานโทรทศนชอง 4 บางขนพรหมหรอชอง 9 และสถานวทย ท.ท.ท. 6 คลนในกรงเทพใหแก อ.ส.ม.ท. รวมทงจดตงส านกขาวไทยขนใหมใน อ.ส.ม.ท. เทากบการยดเอาสถานโทรทศนทจอมพล ป. พบลสงครามกอตงในป 2498 มาอยในฝายกษตรยนยม กรมประชาสมพนธจงมเพยงโทรทศนในสวนภมภาคและวทยในเครอสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย อกดานหนงโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย (ทรท.) หรอ ทวพล ซงกอตงเมอวนท 20 ธนวาคม 2511ii มบทบาทส าคญในการยกระดบอดมการณชาตนยมสราชาชาตนยมผานภาพเคลอนไหว

8

ทางโทรทศนทสมจรงและสวยงามยงใหญอลงการ การถายทอดสดในพระราชพธส าคญ เชน พธจรดพระนางคลแรกนาขวญ พธเสดจพยหยาตราทางชลมารค สรางความตนตาตนใจและความประทบใจแกพสกนกรทวประเทศ ภาพลกษณอนศกดสทธของกษตรยผมบญญาธการ ทถกถายทอดออกไปสสายตาของประชาชนพรอมกน ไดสรางใหเกดความรสกใกลชดระหวางกษตรยกบประชาชนอยางไมเคยมมากอน ฝายกษตรยนยมไดเพมมตใหมในการใชทวพลนยามความหมายของกษตรยนกประชาธปไตย ในโอกาสทพระราชทานกระแสพระราชด ารสในวนเฉลมพระชนมพรรษา 5 ธนวาของทกป หรอในการไกลเกลยความขดแยงเหตการณพฤษภา 2535 การถายทอดสดทางทวพล (หรอบนทกเทปออกอากาศแบบรวมการเฉพาะกจ) ท าใหประชาชนทดอยทางบานรสกเหมอนรวมเปนประจกษพยานในเรองนนๆ ราวกบไดเขาไปอยในเหตการณดวยตนเอง ขณะเดยวกน ทวพลจะเปนกลไกการสอสารส าคญทกองทพใชในการยดอ านาจ ในทศวรรษ 2530, 2540 และ 2550

3. วารสารศาสตรมออาชพ ชนชนกลาง กบกระแสราชาชาตนยมใหม (2531-2544) (ค.ศ.1988-2001)

นายกรฐมนตร พลตร ชาตชาย ชณหะวณ จากการเลอกตงทวไปครงท 15 เมอวนท 24 กรกฎาคม 2531 (ค.ศ.1988) ไดใชนโยบายเปลยนสนามรบเปนสนามการคา สรางบรรยากาศเศรษฐกจใหมทคกคก อตราการเตบโตทางเศรษฐกจเฉลยรอยละ 9-10 ตอป (ป 2530 = 8.4%, 2531 = 11%, 2532 = 10.5%) (รงสรรค ธนะพรพนธ 2533) ไมเพยงท าใหกลมทนเชอวาระบอบประชาธปไตยก าลงกลบมา บรบทเศรษฐกจการเมองชวงนสงผลใหอตสาหกรรมสอขยายตวทวคณ ตลาดสนคาผบรโภคเตบโตอยางกาวกระโดดท าใหธรกจโฆษณาและประชาสมพนธมบทบาทมาก หนงสอพมพแนวการเมองกลมหนงไดน าองคกรจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยเปนบรษทมหาชน อาท บ.โพสตพบลชชง (2527) บ.เนชนกรป (2531) บ.มตชน (2536) บ.แมเนเจอรกรป (2536) นอกจากน หนงสอพมพแนวธรกจไดรบความนยมเพมขนเชนกน พนทสอทเสนอขาวสารการเมองขยายตวอยางสอดคลองกนไมวาหนงสอพมพหรอโทรทศน รายการขาวทางโทรทศนขยายเวลาออกอากาศ มรายการขาวภาคเชา เทยง และค า/ดกเพอตอบสนองความตองการขาวสารของผชม ขอมลขาวสารเหลานเรมสรางการรบรทางการเมองใหกบมวลชนทแตกตางไปจากอดต ขณะเดยวกน สอบนเทงกผลตรายการบนเทงทใชทนมาก เชน การถายท าละครในตางประเทศ การลงทนฉากและเครองแตงกายตวละครเอกทหรหรา ชนชนกลางไดสมผสกบชวตการเมอง/วฒนธรรมทมคณภาพตางไปจากยคกอน ทงในโลกจรงและในโลกจนตนาการ สถาบนอดมศกษาทผลตบณฑตดานนเทศศาสตร 7 แหง ในชวงทศวรรษ 2500-2520 ไดเพมจ านวนเปนกวา 20 แหงในชวงน เพอปอนบณฑตใหกบอตสาหกรรมสอสาขาตาง ๆ ทเตบโตอยางรวดเรว โดยเฉพาะในสาขาประชาสมพนธและโฆษณา หลกสตรเนนความเปนสอมออาชพ และมหลกสตรสอสารเพอการพฒนา (ระดบบณฑตศกษา) ทไดรบความนยมจากผเรยนทเปนขาราชการและอาจารย (อบลรตน

9

ศรยวศกด 2530) ผลจากการเตบโตของสอมวลชนทกลายเปนอตสาหกรรมขนาดใหญ และนกวชาชพทไดรบการฝกฝนจากหลกสตรทคลายคลงกนทไมเนนการศกษาแบบวพากษ ท าใหวงการธรกจโฆษณา ประชาสมพนธ และสอบนเทงอดมไปดวยมออาชพทพรอมจะไปตามกระแสทครอบง าสงคมอย การเมองและสอมวลชนทดประหนงเปดเสรและขยายตวตอเนอง อกดานหนงยงมฝายอนรกษนยมทเตบโตควบคมาดวย การแขงขนทางอดมการณระหวางการทไทยจะเปนเสอตวท 5 ของเอเชย ซงขบเคลอนดวยพลงเศรษฐกจการเมองเสรนยมกบอดมการณ(ราชา)ชาตนยม – ชาต ศาสน กษตรย ทมการบมเพาะมาในชวง 3 ทศวรรษตงแตป 2500 เปนตนมาปะทะกนอยางเขมขน น าไปสรฐประหารโดยกองทพเมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 (ค.ศ.1991) คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (รสช.) น าโดย พลเอก สนทร คงสมพงษ ผบญชาการทหารสงสด และ พลเอก สจนดา คราประยร ผบญชาการทหารบกและผน าเหลาทพอางวา รฐบาลทสอใหสมญาวารฐบาล “บฟเฟตคาบเนต” เปนเหต รสช.ตองยดอ านาจเนองจากนกการเมองคอรปชน รงแกขาราชการประจ า เปนรฐบาลเผดจการ ท าลายสถาบนทหาร และบดเบอนคดลมลางสถาบนพระมหากษตรย (ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต 2550) รฐบาลชวคราวทมนายอานนท ปนยารชน ท รสช. แตงตงใหเปนนายกรฐมนตร ไดจดการเลอกตงในวนท 22 มนาคม 2535 (ค.ศ.1992) สภาไดเสนอชอพลเอก สจนดา คราประยร ซงเพงพนจากต าแหนงผบญชาการทหารบก เปนนายกรฐมนตร ประชาชนไมพอใจท พลเอก สจนดา เสยสตยทงทเคยใหสญญาวาจะไมรบต าแหนงทางการเมองหลงการเลอกตง การเดนขบวนประทวงครงใหญเดอนเมษายน-พฤษภาคม 2535 มสหพนธนสตนกศกษาแหงประเทศไทย (สนนท.) และองคการนสตนกศกษาทวประเทศ และสมาพนธประชาธปไตยเปนแกนน า ขอเรยกรองคอใหพลเอก สจนดา ลาออกทนท แตรฐบาลกลบสงทหารออกมาปราบปรามประชาชนทชมนมอยทถนนราชด าเนน ระหวางวนท 17-19 พฤษภาคม 2535 มผเสยชวตในเหตการณน 44 คน สญหาย 48 คน พการ 11 คน บาดเจบ 1,728 คนและบาดเจบสาหส 47 คน (ประชาไท 2560) พลเอก สจนดา ไดอานค าชแจงฉบบท 2 เวลา14.45 น. เมอวนท 18 พฤษภาคม ออกอากาศทางสถานโทรทศนกองทพบก ชอง 5 ใหเหตผลวาแกนน าผชมนม (พลตร จ าลอง ศรเมองและพวก) ไดรบการจดตงจากพรรคคอมมวนสต ตองการใชความรนแรงในการเปลยนแปลงระบอบการปกครองเปนระบอบทพระมหากษตรยไมมอ านาจใดๆ เลย ในค าชแจงฉบบท 1 พลเอก สจนดา ระบวา พลตร จ าลอง ศรเมองมพฤตกรรมเปนภยตอความมนคงของชาต ศาสน กษตรย (ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต 2550) สะทอนใหเหนวาการปราบปรามผชมนมนน รฐบาลท าไปเพอรกษาอดมการณราชาชาตนยมหรอระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขซงกษตรยมอ านาจเหนอการเมอง เทยงคนวนท 20 พฤษภาคม 2535 โทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย (ทรท.) ไดน าเทปบนทกกระแสพระราชด ารทพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมตอพลเอก สจนดา คราประยร และพลตร จ าลอง ศรเมอง และองคมนตร เผยแพรทางสถานโทรทศนทกชอง หลงจากนน ทงสองแถลงรวมกนวาจะแกไขรฐธรรมนญใหนายกรฐมนตรมาจากการเลอกตง ตอมา วนท 24 พฤษภาคม พลเอก สจนดา ลาออก

10

จากต าแหนงนายกรฐมนตร นบเปนการถอยครงท 2 ของทหารหลงการปฏวตของประชาชนนสตนกศกษาในป 2516 (ค.ศ.1973) ในขณะทพระบารมของพระมหากษตรยในฐานะผยตความรนแรงและความขดแยงแผรศมแรงกลา ไดรบการยอมรบทวไปวาทรงเปนประมขทมความชอบธรรมทางการเมองเหนอสถาบนการเมองอนใด กระแสกษตรยนยมทสงเดนอยางไมเคยมมากอนน ไดเพมความชอบธรรมใหกบอดมการณราชาชาตนยมทมการบมเพาะมากวา 4 ทศวรรษ หากราชาชาตนยมมนยามวา กษตรยเปนผรกษาเอกราช และกอบกชาตตามต าราประวตศาสตรแลว หลงเหตการณพฤษภา 2535 อดมการณราชาชาตนยมถกเปลยนแปรใหทนสมยขนเปนราชาชาตนยมใหมในแงทวา กษตรยผทรงทศพธราชธรรมเปนนกประชาธปไตยและรบใชประชาชน (ธงชย วนจจะกล 2554) นอกจากน ยงเปนกลางทางการเมองเพราะไมเขาขางฝายใดฝายหนงในการยตขอขดแยงในวกฤตการณทางการเมอง จากเหตการณ 14 ตลา 16 และพฤษภา 35 ธงชย วนจจะกล (2548) ชวา

““ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา” ไมใชการตอสของประชาชนกบเผดจการทหาร และไมใชแคการตอสกบทนทองถนทนระดบชาตทหนนนกการเมองทฉอฉล แต [ขณะน (หลงทหารหมดบทบาท)] เปนระบบการเมองแบบ 3 สวน ไดแก (1) มวลชน (2) ทนและนกการเมอง และ (3) ฝายกษตรยนยม”

ส าหรบฝายกษตรยนยม การจะเสรมสรางภาพลกษณของกษตรยภายใตอดมการณราชาชาตนยมใหม ใหประชาชนรบร และยอมรบวากษตรยนกประชาธปไตยอยบนยอดของประมดการเมองไทย ยอมตองอาศยพลงอ านาจของสอหลากหลายรปแบบ ในการท าใหเกดความทรงจ ารวมของกษตรยของมวลชน (mass monarchy) ในแงน ปญญาชน กระฎมพ ศลปนแขนงตาง ๆ ทยกยองในพระบารมตางทมเทความสามารถในการผลตวาทกรรมกษตรยนกพฒนา กษตรยนกประชาธปไตย กษตรยอจฉรยะ กษตรยนกดนตร ฯลฯ ออกมาอยางไมขาดสาย โดยสรางสรรคเรองเลาแบบตาง ๆ อาท นทาน บทเพลง บทกว ปฏทน ภาพวาด ภาพถาย วดทศน ภาพยนตร สารคด ขอเขยนเทดพระเกยรต รปปน และงานศลปะในรปแบบอนๆ ทสามารถถกผลตซ า และเขาถงไดงายจากทกหนทกแหง เปนสนคาทหาซอมาครอบครองได บางคนมไวเพอเคารพบชาเฉกเชนสงศกดสทธ เชน พระบรมฉายาลกษณ บางคนน ามาใชสอยในชวตประจ าวน เชน นาฬกา ปฏทน หรอสรางความผกพนพเศษ เชน การเลานทานเกยวกบพระราชาใหลกฟง เปดเพลงพระราชนพนธในวาระพเศษ เรองเลารปแบบตาง ๆ จงปรากฏอยรอบตวทกททกเวลากวาได เสรภาพของสอในชวงกอนป 2540 เปนความเบงบานของเสรภาพทางเศรษฐกจพรอมกบความศรทธาในอดมการณราชาชาตนยมใหม เมอเกดวกฤตตมย ากงในเดอนกรกฎาคม 2540 ไดสงผลกระทบอยางรนแรงตอการเตบโตของเศรษฐกจไทยและอตสาหกรรมสอ กระแสเรยกรองการปฏรปการเมองและปฏรปสอภายหลงเหตการณพฤษภา 2535 ทตอเนองถงชวงวกฤตเศรษฐกจ เปนฉนทามตใหมหรอผลพวง

11

ของสงทเกษยร เตชะพระ (2560) เรยกวาฉนทามตภมพล (The Bhumibol consensus) iii ในขณะนนชนชนกลาง เทคโนแครต เครอขายประชาสงคมและสอมวลชนซงมบทบาทในการจดท ารฐธรรมนญ มความเชอมนวาการเลอกตง และระบอบรฐสภาในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข และอดมการณราชาชาตนยมภายใตพระราชอ านาจน าจะเปนทางออกจากวกฤตได รฐธรรมนญป 2540 (ค.ศ.1997) ถกออกแบบมาใหฝายบรหารมอ านาจมาก และมองคกรอสระท าหนาทตรวจสอบคานอ านาจฝายบรหาร สอมวลชนใชโอกาสนรวมตวกนเปนสภาการหนงสอพมพแหงชาต หรอนยหนงท าหนาทเปนสภาอตสาหกรรมของสอ ในการตอรองใหกรรมการรางรฐธรรมนญรบรองสทธเสรภาพ และคมครองนกวชาชพสอไมวาจะท างานในองคกรสอเอกชนหรอของรฐ อตสาหกรรมสอและนกวชาชพสอจงเปนพนธมตรทแนบแนนกบกลมทขบเคลอนการปฏรปการเมอง และรางรฐธรรมนญป 2540 สวนผลของการปฏรปสอ รฐบาลชวคราวทม นายอานนท ปนยารชน เปนนายกรฐมนตร (อกครง) ไดเปดใหมสถานโทรทศนชองใหมในระบบยเอชเอฟ 1 ชอง ก าหนดใหเปนสถานขาว สถานโทรทศนแหงน มชอวา “ไอทว” iv (iTV - Independent Television) เปดด าเนนการเมอวนท 1 กรกฎาคม 2539 (ค.ศ.1996) (ศภจฉร วชยดษฐ 2539) ธนาคารไทยพาณชยและธรกจในส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยถอหนในไอทวดวย นบเปนความพยายามครงทสองทฝายกษตรยนยมตองการมอทธพลโดยตรงในสอโทรทศน (ป 2520 หลง 6 ตลา 2519 รฐบาลยดสถานโทรทศนชอง 4 บางขนพรหม จากกรมประชาสมพนธ เปลยนเปนชอง 9 อ.ส.ม.ท.) อยางไรกด การปฏรประบบวทยและโทรทศนตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 บญญตไวในมาตรา 40 ใหมการจดสรรคลนความถใหม ใหเทาเทยมกนระหวางสวนราชการ เอกชน และภาคประชาชนไมบรรลผล สภาและรฐบาลใหมหลงการเลอกตง ไมสามารถทวงคนสถานวทยและโทรทศนทกองทพเปนเจาของได หลงรฐประหารของ คสช. ในป 2557 (ค.ศ.2014) กองทพไดจดโครงสรางวทยและโทรทศนของประเทศใหมทงหมดดงจะไดกลาวตอไป

4. วารสารศาสตรการเมอง: กษตรยนยมและประชาธปไตยภวตน (2545-2561) (ค.ศ.2002-2018)

ความขดแยงทางการเมองทแยกขวเปนฝายเสอเหลองและฝายเสอแดง ระหวางกลมอ านาจคณาธปไตยเกาและอ านาจคณาธปไตยใหม หรอฝายระบอบเดมและฝายระบอบใหมในชวงเกอบ 2 ทศวรรษมาน ชาญวทย เกษตรศร (2562) ชวามสงทอยลกลงไปกวาภาพปรากฏ เปนการตอสระหวาง “ฝายตวแทนหรอเครอขายอ านาจเดม บารมเดม เงนทนเดม ความคดเดม ชนชนเดม ๆ กบอกฝายหนง คอตวแทนหรอเครอขายของอ านาจใหม บารมใหม เงนทนใหม ความคดใหมกบชนชนใหม ๆ” ทงหมดนมองคประกอบทซอนกนอย 5 ฝาย ไดแก M-1 ฝายสถาบนกษตรยและเครอขาย (Monarchy and its network) M-2 ฝายสถาบนทหาร โดยเฉพาะอยางยงทหารบก (Military-the Army) M-3 ฝายเงนทน นกธรกจ นายทน (Money-Capital-Business factor) M-4 ฝายชนชนกลางกบสอมวลชน (Middle Class and

12

Mass Media) M-5 ฝายมวลชนและพระสงฆ (Mass and Monks) (ชาญวทย เกษตรศร 2562) ความสมพนธภายในของ 5 ฝายวางซอนกนเปนแนวดงตามรปทรงประมด โครงสรางอ านาจของแตละกลมถกจดชวงชนไวจากมากไปหานอย ในลกษณะของรฐไมเปนทางการทอยคขนานกบรฐทเปนทางการ (parallel state) (Chambers 2020) v ในมมมองน ชนชนกลางและสอมวลชนเปนหนงในใจกลางของการตอสระหวางสองเครอขาย คอฝายอ านาจเดมและฝายอ านาจใหมทอาจท าใหขวกษตรยนยมมความชอบธรรมและทรงพลงมากขน หรออาจท าใหขวรฐธรรมนญนยมหรอประชาธปไตยภวตนเปนฝายไดเปรยบกเปนได ทามกลางความขดแยงดงกลาว ชนชนกลางและสอมวลชนไดเปลยนจดยนทางการเมอง จากทเคยแสดงออกวาสนบสนนระบอบรฐสภาและนายกรฐมนตรทมาจากการเลอกตงหลงเหตการณพฤษภา 2535 และตองการรฐธรรมนญทใหการรบรองสทธเสรภาพกวางขวางขน ในสมยรฐบาลทกษณ 2 (2548-2549) (ค.ศ.2005-2006) พวกเขากลบพลกไปสนบสนนฝายกษตรยนยม มกลมรอยลลสตเครอขายคนดทเรยกวา “เครอขายสถาบนกษตรย” หรอ Network Monarchy (Duncan McCargo 2005) vi และพรรคการเมองอนรกษนยมเปนแกนน าส าคญ อะไรคอสาเหตทท าใหชนชนกลางและสอมวลชน เปลยนความเชอทางการเมองไปสขวตรงขามในเวลาอนสน พวกเขาชมนมตอตานและลม รฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร (พรรคไทยรกไทย) ทมาจากการเลอกตง เพราะพวกเขาไมไดเชอมนในกระบวนการประชาธปไตยภวตนอยางแทจรง หรอพวกเขาตกอยในกบดกของวาทกรรมทพวกเขาสรางขนมาเองตลอดเวลากวา 5 ทศวรรษทผานมา หรอ “ระบอบทกษณ” สงผลกระทบอยางถงราก ท าใหพวกเขาสญเสยผลประโยชนทางเศรษฐกจ อ านาจทางสงคม และวฒนธรรม (ธนศกด สายจ าปา 2558) สวนนของบทความ จะน าเสนอบทบาทของสอมวลชนกษตรยนยมในการโคนลม “ระบอบทกษณ” น าไปสการเมองนอกระบอบประชาธปไตย และการหวนคนสการเมองของกองทพในการรฐประหาร 2 ครง ทมสาระส าคญแตกตางกน ในการด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรสมยท 2 ของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร พรรคไทยรกไทยไดรบการเลอกตงดวยคะแนนเสยงมากเปนประวตการณในการเลอกตงครงท 21 เมอวนท 6 กมภาพนธ 2548 (ม สส. 377 ทนง จาก 500 ทนง แบบแบงเขต 310 ทนง แบบบญชรายชอ 67 ทนง ไดคะแนนเสยง 18.9 ลานเสยงหรอรอยละ 75.4) vii สะทอนใหเหนผลจากการออกแบบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 ทใหพรรคการเมองขนาดใหญมโอกาสชนะเลอกตง รฐบาลเขมแขงมบทบาทการเมอง แตในป 2547 ปลายรฐบาลไทยรกไทย (1) ท พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร (2544-2548) (ค.ศ.2001-2005) ชนชนกลาง ปญญาชน นกวชาการและสอมวลชนวจารณรฐบาลทพวกเขาขนานนามวา “ระบอบทกษณ” หรอ Thaksinomics อยางหนกหนวง (ดรงสรรค ธนะพรพนธ 2548, เกษยร เตชะพระ 2551, Pasuk Phongpaichit and Chris Baker 2004, Duncan McCargo and Ukrist Pathmanand 2005) นโยบายเศรษฐกจประชานยมของรฐบาลทกษณมขนาดใหญกวารฐบาลอน ๆ ในอดตมาก ดานหนงมงสฐานเสยง

13

มวลชนเกษตรกรรากหญาในชนบท เชน นโยบายกองทนหมบาน นโยบายพกช าระหนเกษตรกร ธนาคารคนจน นโยบายสาธารณสข 30 บาทรกษาทกโรค เปนตน นโยบายทน าเอาทรพยากรทเคยกระจกรวมศนยทสวนกลางกระจายไปสภมภาคเหลาน ถกวจารณวาใชเงนงบประมาณอยางสนเปลองเพอสรางคะแนนนยม แนวทางเศรษฐกจของรฐบาลทกษณ ยงหมายถงการแปรรปกจการสาธารณะของรฐใหกลายเปนของเอกชนตามแนวทางเสรนยมใหม ควบคกบประชาบรโภคนยมส าหรบคนจนผออกเสยงเลอกตง (เกษยร เตชะพระ 2550, Pasuk Phongpaichit and Chris Baker 2004) ซงถกระบวาเปน “ทนนยมสามานย” ในทางการเมอง พรรคไทยรกไทยถกวจารณวาเปนเพยงพรรคเถาแกหาใชพรรคการเมองแบบ/ของมหาชนไม มความเปนเผดจการสง และขาดเสถยรภาพ รฐบาลไทยรกไทยเปนรฐบาลขฉอ ไมเลนตามเกมสกตกา รวมศนยอ านาจการบรหารแบบซอโอ ขาดธรรมาภบาล คอรปชนเชงนโยบาย และมผลประโยชนทบซอนระหวางธรกจสวนตวและนโยบายสาธารณะ โดยเฉพาะดานสอสารโทรคมนาคมและโทรทศน มการเออประโยชนพวกพอง ดงทรงสรรค ธนะพรพนธ (2548) เรยกวา “ระบอบทกษณาธปไตย” ในมมมองของ เกษยร เตชะพระ (2550) ความขดแยงทเกดขนเปนความขดแยงระหวางระบอบทกษณ ซงเปนระบอบประชาธปไตยอ านาจนยมภายใตอ านาจน าของกลมทนใหญ กบระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอระบบเลอกตงธปไตยภายใตพระราชอ านาจน า นอกจากน นโยบายของรฐบาลดานปราบปรามยาเสพตด – “สงครามยาเสพตด” ถกวจารณวามการละเมดสทธมนษยชน ฆาตดตอนผคารายเลกและผเสพจ านวนมาก นโยบาย 3 จงหวดชายแดนภาคใตทมการปราบปรามกลมแบงแยกดนแดนไดสรางปญหาและความหวาดกลวใน 3 จงหวด (Human Rights Watch 2006) ระบอบทกษณกบสอเลอกขาง ปลายรฐบาลทกษณ (1) นกวชาการเขยนบทความเผยแพรในหนงสอพมพ และตพมพงานวชาการวพากษวจารณผลงานของรฐบาลทกษณ สอมวลชนสวนใหญคลอยตามเสยงวพากษวจารณและวาทกรรม “ระบอบทกษณ”/“ทนนยมสามานย” ซงถกมองวาเปนขวตรงขามกบระบอบประชาธปไตยอนมพระมหา-กษตรยเปนประมขและปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ปญญาชน นกวชาการ และสอมวลชนวจารณ ทกษณวาเลนการเมองเพอประโยชนสวนตว เปนนกธรกจการเมองสอ และมนโยบาย “ขายชาต” แนวปฏบตและนโยบายดานสอของรฐบาลทกษณทขมขคกคามและแทรกแซงสออยางหนกเปนบรบททท าใหอตสาหกรรมสอตองเลอกขาง/ขวทางการเมอง วาจะอยขางรฐบาลหรอตอตานรฐบาล อยางไรกด ฝายทตอตานรฐบาลดวยเหตผลวาสทธเสรภาพสอถกลดรอนอาจมองเหนปญหาเฉพาะหนาทก าลงตอสอย โดยไมร(หรออาจร) วาการตอสนเปนการตอสระหวางรฐบาลทกษณกบรฐเรนลก (Deep State) (เออเจน เมรโอ 2559) ทแฝงอยในระบบการเมองไทย viii ส าหรบสอทเลอกตอตานรฐบาล พวกเขาเชอวาพ.ต.ท.ทกษณไมมความชอบธรรมในการบรหาร จากเหตปจจยอยางนอย 4 ประการ รฐบาลคกคามและแทรกแซงสอเอกชน รฐบาลผกขาดอ านาจการใชสอ

14

ของรฐทกเครอขาย รฐบาลมนโยบายแปรรปสอโทรทศนของรฐใหเปนเอกชน (น าเขาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย) และครอบครว พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เปนเจาของโทรทศนไอทว และกจการโทรคมนาคมอนดบหนงของประเทศรวมทงดาวเทยมทเปนโครงสรางพนฐานดานการสอสารยคใหม ทงยงมพนธมตรเครอขายสอ เชน สถานโทรทศนชอง 3 และมแนวโนมจะซอกจการสอประเภทอน ๆ เขามาเสรมฐานอ านาจของตน (อบลรตน ศรยวศกด 2547, Pasuk Pongpaichit and Chris Baker 2004) นอกจากเหตผลทเปนรปธรรมทชวาพ.ต.ท.ทกษณตองการกนรวบสอแลว สอมวลชนในฝายตอตานทกษณยงรสกวาอ านาจของตนถกลดทอนลงไป จากทเคยมบทบาทสงในสงคมชวงปฏรปการเมองและปฏรปสอระหวางทศวรรษ 2530 - ตนทศวรรษ 2540 สอมวลชนเหนวารฐบาลเหลงอ านาจ ไมฟงเสยงทกทวงหรอวพากษวจารณของสอและสงคม กลาวไดวา รฐบาลทกษณไดน าสอกลบสยควารสารศาสตรการเมอง 2 ขวทตอสกน คอระหวางฝายเสรนยมใหม (ระบอบใหม) และฝายเศรษฐกจพอเพยง (ระบอบเกา) หรอระหวางประชาธปไตยทกนไดกบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข เฉกเชนสภาพการณหลงปฏวต 2475 ทสอแบงออกเปน 2 ฝาย - ฝายรฐธรรมนญนยมกบฝายกษตรยนยม สอทถกท าใหปลอดการเมองในยคเผดจการทหาร ซงเปลยนเปนสอมออาชพในยคสอพาณชยนยมชวงทศวรรษ 2530 – 2540 ไดแปรเปลยนเปนสอเลอกขางทางการเมอง (partisan media) ในยครฐบาลทกษณ (2) ทงในแวดวงวารสารศาสตร วงการบนเทง การแสดง และภาพยนตร และวงการโฆษณาประชาสมพนธ โดยสวนใหญเลอกขางฝายกษตรยนยม แมวาพวกเขาจะสนบสนนการปฏรปการเมองและหนนให พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ขนสอ านาจเพอแกปญหาวกฤตเศรษฐกจ แตนโยบายของรฐบาลทปดกนไมใหสอวพากษวจารณ ดวยการขมข ถอดรายการจากผง การตรวจสอบทรพยสนของบรรณาธการ การฟองผวพากษวจารณ หรอเขาถอหนสอเพอใหสามารถควบคมทศทางและเนอหาของสอนน ๆ ได เชน กรณตวอยางสถานโทรทศน ไอทว ซง พ.ต.ท. ทกษณ ไดซอหน 39% กอนการเลอกตงเดอนมกราคม 2544 นกขาวไอทว คดคานการเซนเซอรและแทรกแซงการท างานของกองบรรณาธการขาว ตอมา นกขาว 23 คนถกปลด พวกเขาตอสโดยการยนฟองตอศาลแรงงานวาถกปลดอยางไมเปนธรรม (Ubonrat Siriyuvasak 2006) จากมาตรการปดกนการแสดงความคดเหนเหลาน ท าใหสอเรมหนเหทศทางไมใหการสนบสนนรฐบาล เหนรฐบาลเปนศตร อกดานหนงรฐบาลใชวธการใหผลประโยชนตอบแทนสอทเงยบเสยงไมวพากษวจารณ เชน การสนบสนนคาโฆษณาจากหนวยงานรฐ ความขดแยงในปรมณฑลสอและรฐบาล เปนฉากโหมโรงทการตอสปะทะกนเปนเรองประจ าวนบนหนาสอและหนาท าเนยบรฐบาล หรอการขมขคกคามเปนระยะ หรอการฟองรองคดในศาล แตการตอสทเขมขนกวาและหวงผลเบดเสรจเดดขาดเกดขนอยางมแบบแผน ดวยการประโคมท าลายความชอบธรรมของรฐบาลทกษณในสายตาสาธารณชนและเสนอทางเลอกทคนสวนใหญใหการยอมรบ การแสดงฉากน ตกอยทกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย (พธม.) และสนธ ลมทองกล กบสอในเครอผจดการ ซงหลก ๆ ประกอบดวย หนงสอพมพ ผจดการ และโทรทศน เอเอสทว ทเรยกตนเองวา “ขบถสอโทรทศน” (ส

15

วชชา เพยราษฎร 2551) สนธ ลมทองกลเปนเจาพอสอเชนเดยวกบพ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ทงคเคยเปนมตรทางการเมองในชวงแรกท พ.ต.ท.ทกษณ เปนนายกรฐมนตร แตขดแยงกนในเรองสมปทานโทรทศนชอง 11 จนกลายเปนศตรทางการเมองในเวลาตอมา (เกษยร เตชะพระ 2550) นอกจากน ฝายกษตรยนยมมเครอขายสอมวลชนแขนงตางๆ ทพรอมใหการสนบสนน เชน หนงสอพมพ ไทยโพสต และ แนวหนา และสอทมอทธพลในหมชนชนน า และปญญาชน อาท หนงสอพมพภาษาองกฤษ Bangkok Post และ The Nation และ โพสตทเดย ในเครอโพสตพบลชชง กรงเทพธรกจ, คมชดลก ในเครอเนชนกรป ท าหนาทคดคานและขดคยขอผดพลาดของนโยบายของรฐบาลอยางเขมขน รวมทงหนงสอพมพ ประชาชาต ในเครอ มตชน ทเจาะขาวเรองการซกหนของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร (ถกฟองในคดซกหนกอนรบต าแหนงนายกรฐมนตร แตศาลรฐธรรมนญพพากษายกฟอง) (ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 20/2544) หนงสอพมพมหาชนฉบบใหญ เชน ไทยรฐ และ เดลนวส อาจไมแสดงทาทตอตานรฐบาลเชนกลมหนงสอพมพทผอานเปนชนชนน าและปญญาชน แตกไมปกปองรฐบาลจากกระแสโจมตทรนแรงได ส าหรบสอโทรทศน มสถานโทรทศน ชอง 11 กรมประชาสมพนธ และเครอขายในภมภาค สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย และเครอขายทวประเทศ สถานโทรทศน ชอง 9 อ.ส.ม.ท. และสถานวทยในเครอ อ.ส.ม.ท. ทรฐบาลก ากบดแลโดยตรงใหการสนบสนน อยางไรกด สอของรฐทงสองเครอขายไมมความนาเชอถอในสายตาประชาชน ถกมองวาเปนเครองมอโฆษณาชวนเชอของรฐบาล สอกษตรยนยมและการลมรฐบาลทมาจากการเลอกตง กลมพนธมตรฯ ชมนมคดคานรฐบาลทกษณอยางยดเยอ 4 เดอนตงแตปลายป 2548 - 2549 (ค.ศ.2005-2006) เรมจากรายการ เมองไทยรายสปดาหสญจร จากนน สนธ ลมทองกล รวมกบตวแทนของเครอขายนกพฒนาเอกชน (เอนจโอ) สหภาพแรงงานรฐวสาหกจ ปญญาชนนกวชาการ และสนตอโศก จดตง “พนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย” (พธม.) หรอ People’s Alliance for Democracy เมอ 8 กมภาพนธ 2549 เคลอนไหวทางการเมอง ใชสอในเครอขายของกลมตนโฆษณาโจมต พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร กลมพนธมตรฯ ชสโลแกน “กชาต” ใสเสอสเหลอง ผกรบบนสฟา และระบอตลกษณของกลมวาเปน “ลกจนรกชาต” แสดงถงความจงรกภกดของชมชนจนตงแตอดตทอยใตพระบรมโพธสมภารของสถาบนกษตรย การปราศรยบนเวทชมนมบนถนนราชด าเนนมการถายทอดสดผานสญญาณดาวเทยมออกอากาศทางสถาน เอเอสทว ไปทวประเทศ ปญญาชน นกวชาการ ศลปน-นกแสดง นกรอง นกดนตร นกการเมอง สลบกนขนเวทปราศรยของพนธมตรทกวน พวกเขาสามารถสรางความประทบใจ ความบนเทง และปลกพลงฮกเหมใหแกผชมนม วาทกรรมตาง ๆ ทโจมตรฐบาลไดบนทอนความชอบธรรมของรฐบาลทกษณเปนอยางมาก โดยเฉพาะวาทกรรม “ระบอบทกษณ” และ “ทนนยมสามานย” ทน าเสนอในรปแบบวชาการถกน ามายอยใหมวลชนเสอเหลองฟงดวยภาษาทเขาใจงายและลลาการถายทอดทเราใจ นอกจากน วาทกรรมทตอกย าใหเหนวานกการเมองเปนผราย เชน นกการเมองซอเสยง นกการเมองคอรปชน มการใชอ านาจ

16

โดยมชอบ หรอนกการเมองเปนพวกไรจรยธรรม เลนการเมองแบบน าเนา หรอระบอบประชาธปไตยไมเหมาะกบสงคมไทย เชน รฐบาลเสยงขางมากคอเผดจการรฐสภา เลอกตงไมเทากบประชาธปไตย ถกน ามาใชโจมตระบอบประชาธปไตยและฝายประชาธปไตย (Thongchai 2008) วาทกรรมการปกครองบานเมองดวยคนดมศลธรรมถกน ามาเปรยบเทยบกบนกการเมองสามานย ความสามคคถกน ามาเปรยบเทยบกบการแบงฝกแบงฝาย เรองเลาจากวาทกรรมหลกและวาทกรรมรองทงปวงไดน าไปสประเดนหวใจของฝายกษตรยนยม นนคอ ขอกลาวหาทวาพ.ต.ท.ทกษณ ไมจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย (พชต ลขตกจสมบรณ 2550, เกษยร เตชะพระ 2550) เวทชมนมของพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยเปนใจกลางของการตอตานรฐบาล ทสอมวลชนกระแสหลกสวนใหญเกาะตดและรายงานอยางตอเนอง จนสามารถสรางประชามตกอกระแสขบไลรฐบาล ในแงน สอของฝายรฐบาลตกอยในสถานะทไมอาจทดทานเสยงตอตานทดงกวาได อยางไรกด สอมวลชนไมสามารถเปนผโคนลมรฐบาลไดดวยตนเอง ในกรณของ สนธ ลมทองกลและสอเครอ ผจดการ และ เอเอสทว เปนสอเลอกขางกษตรยนยม ทท างานรวมกบกลมการเมองพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย นกเคลอนไหวกลมนท าหนาทเปนเอเยนตทางการเมองใหฝายกษตรยนยมโคนลมรฐบาลทกษณ ในเบองตนสามารถระดมเสยงสนบสนนไดอยางทวมทนจากสอมวลชน และชนชนกลางในเมองและตางจงหวด (โดยเฉพาะภาคใตทเปนฐานเสยงพรรคประชาธปตย) พนธมตรฯ ไดยนหนงสอขอใหพระมหากษตรยใชอ านาจตามมาตรา 7 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 แตงตงนายกรฐมนตรใหม แตวธการนถกปฏเสธ

“ขอยนยนวามาตรา 7 ไมไดหมายถงใหมอบใหพระมหากษตรยมอ านาจทจะท าอะไรตามชอบใจ ไมใช มาตรา 7 นนพดถงการปกครองแบบมพระมหากษตรยเปนประมข ไมไดบอกวาใหพระมหากษตรยตดสนใจท าไดทกอยาง ถาท าเขาจะตองวาพระมหากษตรยท าเกนหนาท ซงขาพเจาไมเคยเกน ไมเคยท าเกนหนาท ถาท าเกนหนาท กไมใชประชาธปไตย ...”

(พระราชด ารส พระราชทานแกคณะตลาการศาลปกครองสงสด 25 เมษายน 2549) ความส าเรจของสอฝายกษตรยนยม คอการทหนงสอพมพ ผจดการ และสอในเครอ และพนธมตรฯ สามารถเปนศนยรวมในการสรางบรรยากาศของวกฤตการณการเมองขนานใหญ ท าลายความชอบธรรมของรฐบาลทกษณ สรางประชามตวารฐบาลจากการเลอกตงประพฤตมชอบไมสมควรบรหารประเทศตอไป กาวตอมาคอการรองขอนายกฯพระราชทาน เมอไมไดผลเพราะรฐบาลยงคงตอสตามระบอบประชาธปไตยดวยการจดการเลอกตงซอม จงไดใชมาตรการสดทาย คออาศยอ านาจขององคกรอสระ ขอใหศาลรฐธรรมนญตดสนชขาดเกยวกบการจดการเลอกตง

17

“ขอใหทานไดพจารณาด กลบไปพจารณา ไปปรกษาผพพากษาศาลอะไรอนๆ ศาลปกครอง ศาลรฐธรรมนญวาควรจะท าอะไร แลวตองรบท า ไมงนบานเมองลมจม...เดยวนเปนเวลาทวกฤตทสดในโลก ฉะนน ทานกมหนาททจะปฏบต ปรกษากบผทมความร เพอทจะเขาเรยกวา กชาตนนแหละ... ปองกนไมใหจมลงไป... แตถาจมแลวกชาตไมได จมไปแลว”

(พระราชด ารส พระราชทานแกผพพากษาประจ าศาล น าโดยนายชาญชย ลขตจตถะ ประธานศาลฎกา 25 เมษายน 2549) ศาลไดชวาการเลอกตง 2 เมษายน 2549 เปนโมฆะ ไมชอบดวยรฐธรรมนญ ท าใหศาลเขามามบทบาทในทางการเมอง หรอทเรยกวา “ตลาการภวตน” (ประชาไท 2549) ศาลอาญาไดพพากษาให พล.ต.อ.วาสนา เพมลาภ ประธานคณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) และกรรมการอก 2 คนมความผดเนองจากการจดการเลอกตงทไมเทยงธรรม ใหลงโทษจ าคก 4 ป โดยไมรอลงอาญา และเพกถอนสทธเลอกตง 10 ป (แตศาลยกฟองในป 2556) (ลม เปลยนทศ 23 ธนวาคม 2556) แมกระนน รฐบาลรกษาการกประกาศจดการเลอกตงใหมอกครงในเดอนตลาคม 2549 แตฝายตอตานไดใชกลไกนอกระบอบประชาธปไตย คอการใชกองทพกอการรฐประหาร รฐประหารทกษณ เลกเสรนยมใหม รฐบาลทกษณถกรฐประหารโดยคณะรกษาความมนคงแหงชาต (คมช.) เมอวนท 19 กนยายน 2549 (ค.ศ.2006) ขณะท พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร ก าลงเขารวมประชมสมชชาใหญองคการสหประชาชาต ทนครนวยอรก แมรฐบาลจะใชสถานโทรทศนชอง 9 อ.ส.ม.ท. ออกแถลงการณประกาศสถานการณฉกเฉน แตถกตดสญญาณ ไมสามารถตอตานการรฐประหารได คณะรฐประหารอางวารฐบาลไดกอใหเกดปญหาความขดแยง แบงฝาย สลายความรรกสามคคของชนในชาตอยางไมเคยปรากฏมากอนในประวตศาสตรชาตไทย รฐบาลทกษณมการทจรตประพฤตมชอบอยางกวางขวาง หนวยงานองคอสระถกครอบง าทางการเมอง และหมนเหมตอการหมนพระบรมเดชานภาพแหงองคพระมหากษตรย ผทรงเปนทเคารพเทดทนของปวงชนชาวไทย (ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต 2550) รฐบาลทคณะรกษาความมนคงแหงชาต จดตงขนมพลเอก สรยทธ จลานนท เปนนายกรฐมนตร คณะรฐมนตรสวนหนงประกอบดวยตวแทนของ “เครอขายสถาบนกษตรย” ทเปนนกวชาการ เทคโนแครต ภาคประชาสงคม และอดตขาราชการ สวนสภานตบญญตแหงชาต (สนช.) มตวแทนของสอมวลชนและองคกรวชาชพรวมเปนสมาชกดวย ยทธศาสตรในการบรหารจดการสอของรฐบาลคอแกปญหาการรกคบของทนโลกาภวตน และการผกขาดสอของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ดงนน จงไดออกกฎหมายทเปดใหอตสาหกรรมสอมเสรภาพในการด าเนนการทางธรกจมากขน เพอใหทนทองถน (ทนชาต) แขงขนกบทน

18

โลกาภวตนได กฎหมายสอชดใหมประกอบดวย - พ.ร.บ. จดแจงการพมพ พ.ศ. 2550 (2007 Press Registration Act) พ.ร.บ. ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 (2008 Film & Video Act) กฎหมายสอชดน เปดโอกาสใหสอเอกชนทเจาของเปนทนทองถนของไทยฟนตวและขยายกจการได รฐบาลคาดวาจะตอบโจทยเศรษฐกจเรองสรางความเขมแขงใหทนนยมแหงชาตในกระแสโลกาภวตน สวน พ.ร.บ. ประกอบกจการวทยและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 (2008 Broadcasting Act) ทเกยวของกบสอของรฐ และสอเอกชนทไดรบสมปทานจากรฐ มวตถประสงคตอบโตนโยบายแปรรปสอของรฐใหเปนของเอกชน (privatization) ในสมยรฐบาลทกษณ โดยไดจดแบงประเภทของกจการแตกตางจากเดมเปนกจการสอสาธารณะ สอเอกชน และสอชมชน และก าหนดใหสอของรฐเปนกจการบรการสาธารณะทงหมด ส าหรบกรณไอทว รฐไดยดไอทวทเปนของเอกชนน ามาแปรรปเปนสอของรฐ (nationalization) ท าใหไอทวเปนสวนหนงของทนชาต แลวจดประเภทใหเปนสอบรการสาธารณะ ตาม พ.ร.บ.องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ.2551 (2008 Public Broadcasting Service Act) ก าหนดใหไดรบงบประมาณปละ 1.5% จากภาษทเกบจากผบรโภคสราและยาสบ โดยใหมรายไดสงสดไมเกนปละ 2,000 ลานบาท ขอส าคญสถานโทรทศนไทยพบเอส คอรปธรรมทฝายกษตรยนยมไดครอบครองสอโทรทศนเพอใหมสถานในเครอขายของตน ix เชนเดยวกบทกองทพบกมสถานโทรทศนกองทพบก ชอง 5 และ จอมพล ป. มสถานโทรทศน ชอง 4 บางขนพรหม ในทศวรรษ 2500 ดานสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน กฎหมายภาพยนตร วดทศน และวทย/โทรทศน มวตถประสงคเปดใหมเสรภาพอยางจ ากด กลาวคอ ผอนคลายการเซนเซอรเนอหา ใชการจ าแนกระดบอายและความเหมาะสมของเนอหา จดเรตตงภาพยนตร วดทศน และรายการโทรทศน เพอใหเหมาะสมกบยคสมย คมช.ใชวธการใหประโยชน/โอกาสทางธรกจแลกกบเสยงสนบสนนจากอตสาหกรรมสอ รฐบาล พล.อ. สรยทธ จลานนท เปลยนกลยทธการควบคมสอจากการปราบปรามและใชกฎหมายลงโทษ มาเปนการผอนปรนเพอใหสอยนยอมพรอมใจยอมรบอ านาจคณะรฐประหาร (rule by consent) ตวแทนองคกรวชาชพสอและนกหนงสอพมพในสภานตบญญตแหงชาต ใหความรวมมอในการจดท ากฎหมายชดนเปนอยางด เพราะการเปดเสรธรกจเปนการสรางความหวงใหกบอตสาหกรรมสอซงไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจตงแตป 2540 โดยเฉพาะกรณของสอสงพมพ/หนงสอพมพทไดรบสทธเหนอสอประเภทอน คอไมตองขอใบอนญาตอกตอไป เพยงจดแจงกบนายทะเบยนกรมศลปากรตาม พ.ร.บ.จดแจงการพมพ พ.ศ.2550 การใชอ านาจปกครองแบบนมนวลของคณะรฐประหารในการบรหารจดการกบสอมวลชน ท าใหลดเสยงคดคานของสอกระแสหลกลงไป แตในทางกลบกน รฐบาลหนไปควบคมสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนของประชาชน เปนรายบคคลหรอกลมบคคลอยางเขมงวด โดยใช พ.ร.บ.การกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (2007 Computer Crime Act) เปนเครองมอ และใชมาตรา 112 ของประมวลกฎหมายอาญาลงโทษผทรฐเหนวาวพากษวจารณพระมหากษตรย หรอแสดงความคดเหนอนอาจหมนพระบรมเดชานภาพควบคไป

19

ดวย x นบตงแตรฐประหารเปนตนมา มคดเพมขนมาก ในป 2550 มคด 112 จ านวน 36 คด ป 2551 ม 55 คด ป 2552 ม 104 คด ป 2553 ม 65 คด ป 2554 ม 37 คด ป 2555 ม 25 คด ป 2556 ม 57 คด ป 2557 ม 99 คด (เมตตา วงศวด 2017) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 หลงยคทกษณ (Post Thaksin) เปนกลไกท คมช. ใชวางหลกเกณฑส าคญ 3 เรอง เพอขบนกการเมองออกจากการครอบง าสอ ไมใหนกการเมองเตบโตจนรฐเรนลกไมอาจควบคมได ไดแก มาตรา 45 บญญตวา หามรฐอดหนนกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนของเอกชน มาตรา 46 หามผด ารงทางการเมองแทรกแซงสอ และมาตรา 48 หามผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนเจาของหรอถอหนในกจการสอ การบญญตขอหามไวในรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายแมบทท าใหเรองมใหนกการเมองมบทบาทในสอมความเปนสถาบน (institution) มากกวาการเขยนเปนกฎระเบยบหรอขอหามในกฎหมายเลอกตง ยงกวานน การสถาปนาขอหามไวในรฐธรรมนญ (constitutionalized) มนยวา เปนเรองส าคญยงยวดทฝายกษตรยนยมมความกงวล และไมตองการใหเกดซ ารอยขนอกแมแตครงเดยว จงตองฝง (embed) ใหสถตยสถาพรไวในรฐธรรมนญ ระบอบทหารและการสถาปนาอ านาจน าของกองทพ แมทกษณจะถกก าจดไปแลว ความขดแยงกไมยต รฐบาลพลเอก สรยทธ จลานนท จดการเลอกตงปลายป 2550 พรรคพลงประชาชนซงเปนอวตารของพรรคไทยรกไทย ชนะการเลอกตง และจดตงรฐบาลใหม แสดงใหเหนวามวลชนสวนใหญยงสนบสนน พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ความพยายามทจะลมรฐบาลจงเรมขนอกครง ประจวบกบฉนทามตภมพลมสถานะไมแนนอนทางการเมอง ยทธการชมนมประทวงโดยมวลชนถกน ามาใชซ า พนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยรวมตวกนชมนมประทวงรฐบาลพลงประชาชนทมนายสมชาย วงศสวสดเปนนายกรฐมนตร พนธมตรฯ ชมนมลอมอาคารรฐสภาในเดอนตลาคม ตอมาปกหลกชมนมปดสนามบนสวรรณภม สนามบนดอนเมอง และสนามบนในตางจงหวด ตลาการภวตนกลบมามบทบาทอกครง ศาลรฐธรรมนญตดสนยบพรรคพลงประชาชนในเดอนธนวาคม 2551 (สรปค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ ท 20/2551) ท าใหพนธมตรฯ ยตการชมนม พรรคประชาธปตยเปนฝายจดตงรฐบาลดวยการรวมมอกบกองทพ มวลชนคนเสอแดง “แนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต”(นปช.) ฐานเสยงของทกษณ เหนวาศาลท างานแบบ “สองมาตรฐาน” ไดจดการชมนมสแยกราชประสงค ใจกลางยานธรกจในกรงเทพ และทถนนราชด าเนนยดเยอจากเดอนมนาคม-พฤษภาคม 2553 กลม นปช. เรยกรองใหรฐบาลจดการเลอกตงใหม เพราะคะแนนเสยงของพลเมองอยางพวกเขา หรอ “ไพร” ถกท าใหไรคา และถกฉกฉวยไปอยางหนาดาน ๆ (ฟารง ศรขาว 2554) แตรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะประกาศภาวะฉกเฉน และสงใหกองทพน าทหารออกปราบปรามประชาชนในระหวางวนท 10-12 เมษายน และระหวาง 17-19 พฤษภาคม 2553 มผเสยชวต 99 คน หลงการสงหารยตลง รฐบาลประชาธปตยไดจดการเลอกตงใหมในเดอน

20

กรกฎาคม 2554 (The Momentum May 19 2020) พรรคเพอไทยอวตารของพรรคพลงประชาชนไดชยชนะในการเลอกตง น.ส.ยงลกษณ ชนวตร นองสาวของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร กาวขนเปนนายกรฐมนตร ชยชนะจากการเลอกตงของพรรคเพอไทย ในป 2554 บวกกบการคาดการณเกยวกบการเปลยนผานทางการเมองในชวงทศวรรษ 2550 ท าใหกองทพตดสนใจท ารฐประหารอกครง เมอวนท 22 พฤษภาคม 2557 (ค.ศ.2014) xi ในคราวน เปนการรฐประหารของกองทพโดยกองทพ มใชการรฐประหารของฝายนยมเจาทกองทพเปนผด าเนนการเชนป 2549 การรฐประหารครงลาสดน “ทหารไมใชแคเครองมอในการปกครอง แตเปนผปกครองตวจรง” การออกแบบระบบการเมองอ านาจนยมแบบชน าและระบบเศรษฐกจทมทนใหญเปนพนธมตรนาม “ประชารฐ” เปนการกอรางสราง “ระบอบประยทธ” ทกองทพก าลงสถาปนาอ านาจน า (ประจกษ กองกรต และวระยทธ กาญจนชฉตร 2561)

คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) อางวา รฐบาล น.ส.ยงลกษณกอใหเกดปญหาความขดแยง สลายความรรกสามคคของคนในชาตอยางไมเคยปรากฏมากอน คสช. ยดอ านาจเพอปฏรปโครงสรางทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และอนๆ เพอใหเกดความชอบธรรมแกทกพวก ทกฝาย (ประกาศ คสช. ฉบบท 1/2557) หลงการรฐประหารการปดกนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนของประชาชนกวาง ขวางกวาการยดอ านาจในป 2549 ผทคดคาน/ตอตาน คสช. จ านวนมากถกจบกม เชญตวไปปรบทศนคตในคายทหาร มคดกระท าผดเนองจาก พ.ร.บ.คอมพวเตอร และคดหมนประมาท ตามมาตรา 112 เพมมากขน (ป 2558 ม 116 ป 2559 ม 101 คด ป 2560 มกราคม-กนยายน ม 45 คด) หลายคดยงถกตงขอหาวากระท าผดตาม ม.116 อนเปนการกระท าผดดานความมนคง คดอกจ านวนหนงถกสงไปพจารณาทศาลทหาร เจตนาเพอปรามประชาชนทตอตานรฐบาล คสช. ศนยทนายความเพอสทธมนษยชน ระบวาสถตของกรมพระธรรมนญ ตงแต 22 พฤษภาคม 2557 – 30 กนยายน 2558 มคดของพลเรอนทถกด าเนนคดในศาลทหารจ านวน 1,408 คด คดเปนจ านวนผตองหาและจ าเลยรวมแลว 1,629 คน ในจ านวนนเปนความผดฐานมหรอใชอาวธปน เครองกระสนปน หรอวตถระเบดทไมเกยวกบการแสดงความคดเหนทางการเมองรวมอยดวย ศนยทนายความเพอสทธมนษยชนชใหเหนวาการด าเนนการทกขนตอนท าโดยใชอ านาจของเจาหนาททหาร – การจบกม, เขารวมสอบสวน, สงฟองโดยอยการทหาร และการพพากษาคดโดยตลาการศาลทหาร รวมถงการคมขงในเรอนจ าภายในคายทหาร ภายใตอ านาจ คสช. กระบวนการยตธรรมกลายสภาพเปน “กระบวนการยตธรรมลายพราง” (โพสตทเดย 31 ธนวาคม 2558) ระหวางป 2557-2560 (ค.ศ.2014-2017) ดชนเสรภาพสอของไทยตกต าทสดในรอบ 20 ป ตามการจดอนดบขององคกรฟรดอมเฮาส ประเทศไทยไดคะแนน 64, 75, 77 และ77 ซงจดอยในระดบ “ไมมเสรภาพ” (คะแนน 61-100 = ไมมเสรภาพหรอ not free) (Aim Sinpeng et al 2019)

ภายใตรฐบาลทหารของ คสช. มการขมขคกคามประชาชนหลายรปแบบ และการสรางบรรยากาศความกลวแผขยายทกดาน ผทคดคานตอตานรฐบาลตองลภยไปตางประเทศนบรอยคน ทงศลปน นกเขยน สอมวลชน นกศกษา กลมคนเสอแดง นกการเมอง นกเคลอนไหวทางการเมอง และประชาชนธรรมดาท

21

สนใจการเมอง องคกรสทธมนษยชนรายงานวาในจ านวนนมผเสยชวตจากการฆาตกรรมของรฐไมต ากวา 9 ราย (บบซไทย 1 พฤศจกายน 2562) นอกจากน รฐยงไดจดสรรงบประมาณกอนใหญจดตงหนวยลกเสอไซเบอรในการสอดสองตามลาผใชสอออนไลนโซเชยลมเดยในการแสดงความคดเหน ทรฐมองวาอาจเขาขายกระท าผด (Aim Sinpeng et al 2019) ไปจนถงการตงหนวยปฏบตการขาวสารหรอ Information Operation (IO) ท าสงครามขาวสารกบประชาชนในโซเชยลมเดย (ไทยรฐออนไลน 26 กมภาพนธ 2563)

รฐบาล คสช. ไดออกแบบรวมศนยอ านาจการปกครอง และสรางกลไกเชงสถาบนเพอสถาปนาระบอบทหารใหยนยาว สอมวลชนและการสอสารเปนสวนหนงของการสถาปนาอ านาจใหมนดวย โดยปรากฏอยใน 4 สวนหลก คอ 1. แผนยทธศาสตรปฏรปประเทศ 20 ป 2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 3. พ.ร.บ. องคกรจดสรรคลนความถและก ากบกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม (National Broadcasting and Telecommunications Commission Act – NBTC Act) 4. กระทรวงดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคม (Ministry of Digital Economy and Sociey - MDES)

สวนท 1 แผนยทธศาสตรปฏรปประเทศ 20 ป ผลงานของสภาปฏรปแหงชาต (สปช.) ทตอมาเปลยนชอเปนสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ (สปท.) มาตรา 27 ของรฐธรรมนญ พ.ศ.2557 ก าหนดใหมสภาปฏรปแหงชาตมหนาทศกษาและเสนอแนะเพอใหเกดการปฏรปในดานตาง ๆ ดงตอไปน - การเมอง, การบรหารราชการแผนดน, กฎหมายและกระบวนการยตธรรม, การปกครองทองถน, การศกษา, เศรษฐกจ, พลงงาน, สาธารณสขและสงแวดลอม, สอสารมวลชน และสงคม สอสารมวลชนถกก าหนดเปน 1 ใน 10 ดานทตองปฏรป และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 ไดบญญตใหทกรฐบาลตองบรหารงานในกรอบของแผนยทธศาสตรปฏรปประเทศ 20 ป (2560-2579) ทวางกรอบวสยทศนไววา ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศทพฒนาแลวดวยการพฒนาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในแผนแมบทการปฏรปสอ ระบวากจกรรมทส าคญและเรงดวน ม 6 กจกรรม ดงน 1. การรเทาทนสอของประชาชน 2. การสงเสรมจรยธรรมและมาตรฐานวชาชพสอ 3. ปฏรปโครงสรางอตสาหกรรมสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ และปรบปรงการบรหารจดการโทรทศนทเปนของรฐ องคกรอสระ และรฐวสาหกจ 4. ปฏรปแนวทางการการก ากบดแลสอออนไลน 5. ปฏรปการบรหารจดการความปลอดภยไซเบอร/กจการอวกาศ และระบบเครองมอสอสารมวลชนและโทรคมนาคมเพอสนบสนนภารกจการปองกนบรรเทาสาธารณภย 6. ปฏรประบบการบรหารจดการขอมลขาวสารของภาครฐ (แผนปฏรปประเทศดานสอสารมวลชน เทคโนโลยสารสนเทศ 2560) วธการจดวางใหมยทธศาสตร 20 ป ในกฎหมายรฐธรรมนญเปนการสรางกลไกเชงสถาบนทบงคบใหรฐบาลและพรรคการเมองไมอาจเสนอนโยบายไดอยางอสระและสอดคลองกบบรบทสงคมในขณะนน ๆ ในดานปฏรปสอมเนอหาทเนนดานมาตรฐานจรยธรรมของสอมวลชน และการควบคมสทธเสรภาพของการ

22

สอสารในโลกไซเบอร มากกวาการปฏรปสอเพอสงเสรมประชาธปไตย มองไดวาเปนยทธศาสตรทชน าการปฏรปจากเบองบน ตองการใหสอท างานแบบปลอดการเมอง(ของฝายตอตาน) ตามโมเดลสอสารเพอการพฒนา สวนเรองปฏรปโครงสรางอตสาหกรรมสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ เปนเรองท คสช. เขามาด าเนนการดวยตนเองผาน กสทช. ทเปนองคกรตวแทนของกองทพดานสอสารมวลชนและสอสารโทรคมนาคม (ดสวนท 3) สวนท 2 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 คณะกรรมการรางรฐธรรมนญ ไดน าขอหามเรองสอฝงเขาไปเพมเตมจากทตราไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 กลไกเชงสถาบนนถกออกแบบใหกองทพมอ านาจควบคมสอผานการสนบสนนทางการเงนแกสอ โดยมาตรา 35 บญญตวาอนญาตใหรฐอดหนนสอเอกชนได แตตองเปดเผยรายละเอยดใหคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนทราบ ตามระยะเวลาทก าหนด และประกาศใหประชาชนทราบดวย (ตรงขามกบรฐธรรมนญ 2550 ทหามรฐอดหนนสอเอกชน) ในเรองขอหามนกการเมองถอหนหรอเปนเจาของสอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2560 น าไปบญญตไวในสวนสภาผแทนราษฎร ลกษณะตองหามของ สส. มาตรา 98 (3) บคคลทเปนเจาของหรอถอหนในสอมวลชนใด ๆ เปนบคคลตองหาม มใหใชสทธสมครรบเลอกตงเปน สส. และมาตรา 108 หาม สว. เปนเจาของสอ ตาม ม.98 (3) ขอหามน เขมงวดกวารฐธรรมนญ 2550 ทหามนกการเมองทด ารงต าแหนงทางการเมองเปนเจาของหรอถอหน ในยค คสช. ขอหามเรมตงแตคณสมบตของผสมครรบเลอกตง คอตงแตกอนจะด ารงต าแหนงทางการเมอง บทบญญต ม.98 (3) น ถกน ามาใชในการเลอกตงครงท 26 เมอวนท 24 มนาคม 2562 ถอดถอนนายธนาธร จงรงเรองกจ หวหนาพรรคอนาคตใหม จากการเปน สส. ในขอหาถอหนในบ.วลคมเดย (ไทยรฐออนไลน 20 พฤศจกายน 2562) ดงนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2560 ไดเปดชองใหผมอ านาจรฐสามารถอดหนนหนงสอพมพ และสอของเอกชนไดอยางถกกฎหมาย (มาตรา 35) เพอใหสนบสนนตนในทางการเมอง รฐจงมโอกาสครอบง าสอสวนใหญไดโดยงาย แตอกดานหนง รฐธรรมนญบญญตปดกนนกการเมองอนทสมครรบเลอกตงมใหมสอในครอบครอง ปองกนฝายตรงขามมใหใชสอในทางการเมองตงแตตนมอ สวนท 3 พ.ร.บ. องคกรจดสรรคลนความถและก ากบกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ.2553 (2010 National Broadcasting and Telecommunications Commission Act – NBTC Act) กฎหมาย กสทช. ฉบบ พ.ศ.2553 น ใหอ านาจคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม (กสทช.) ท าหนาทก ากบกจการการสอสารโทรคมนาคม และวทย / โทรทศนทงหมด เดม กสทช. ประกอบดวยองคกรยอย 2 องคกร – กทค. ก ากบกจการดานสอสารโทรคมนาคม และ

23

กสท.ก ากบกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน ในป 2560 พ.ร.บ. องคกรจดสรรคลนความถและก ากบกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมฉบบใหม ไดก าหนดใหรวมองคกรอสระ 2 องคกรทก ากบกจการกระจายเสยง โทรทศน และโทรคมนาคมเปนองคกรเดยว (กสทช.) คณะกรรมการ กสทช. ตงแตป 2554 ประกอบดวยทหาร 5 คน จากจ านวนกรรมการ 12 คน ประธาน กสทช. คอ พล.อ. ธเรศวร ปณศร และรองประธาน กสท. คอ พนเอก ดร.นท ศกลรตน (2554-2557) คณะกรรมการชดตอมา ม พลเอก สกจ ขมะสนทร เปนประธาน และพนเอก นท ศกลรตน เปนรองประธาน (2557-2560) xii ในป 2561 คณะกรรมการ กสทช. เหลอเพยง 6 คน ค าสง คสช. 7/2561 ประกาศใหประธานและรองประธานคนเดมด ารงต าแหนงตอไป

คณะกรรมการ กสทช. เตรยมการเปลยนเทคโนโลยการสงสญญาณโทรทศนจากระบบอะนาลอกเปนระบบดจตอลในป 2557 (ค.ศ.2014) พรอมกนนไดยกเลกวธการใหสมปทานจากหนวยงานรฐ ไดแก กองทพบก, อ.ส.ม.ท. และส านกนายกรฐมนตร เปลยนเปนระบบประมลใบอนญาตจาก กสทช. ซงท าหนาทเปนองคกรก ากบกจการ (regulator) โดยตรง ดงนน การเขาสยคทวดจตอลจงมาพรอมกบการปรบรอโครงสรางการจดสรรคลนความถและก ากบกจการมารวมศนยทหนวยงานเดยว (restructuring and re-centering the regulation system) ในระบบใหมน คลนทวดจตอลท กสทช. จดสรรใหออกอากาศม จ านวน 24 ชอง บรษทเอกชนทประกอบธรกจสถานโทรทศนเดมทเขารวมประมล ไดแก สถาน โทรทศน ชอง 7 และชอง 3 (ไดใบอนญาต 3 ชอง) ส าหรบชอง 9 เขาประมลในฐานะบรษทมหาชน และมสอหนงสอพมพขนาดใหญ 3 ฉบบทไดรบใบอนญาต คอ ไทยรฐทว นวทว และเนชนทว (นสพ.ไทยรฐ, เดลนวส และเนชน) บรษทสงพมพ/นตยสารทไดรบใบอนญาต ไดแก บ.อมรนทร พรนตง นอกจากน ผไดรบใบอนญาตสวนใหญเปนผประกอบการผลตเนอหาดานบนเทงหรอสาระบนเทง ซงเปนผประกอบการรายใหญ ไดแก บ.จเอมเอมแกรมม, บ.อารเอส,, บ.เวรคพอยท ผประกอบการทไมมธรกจดานสอ คอ บ.บางกอก มเดย แอนดบรอดคาสตง ทมธรกจการบนและธรกจอน และกจการสอสารโทรคมนาคมรายใหญ คอ บ.ทร คอรปอเรชน ไดรบใบอนญาต 2 ชอง บ.วอยซ ทว ไดรบใบอนญาต 1 ชอง เกอบทงหมดจงประกอบดวยทนสอทองถนและทนชาต (สอของรฐ) ขณะเดยวกน พระราชบญญตประกอบกจการวทยและโทรทศน 2551 ไดก าหนดขอหามการเปนเจาของกจการโดยบรษทตางดาวไวในมาตรา 13 และ 15 ใหบรษทตองเปนสญชาตไทย ใหมทนและผถอหนทมสทธออกเสยงไมนอยกวา 3/4 เปนผถอสญชาตไทย ในการเปลยนเขาสระบบทวดจตอล กสทช. ไดจดสรรโครงขายใหบรการสงสญญาณโทรทศน (Multiplexer หรอ MUX) แกสอของรฐ 5 โครงขาย ไดแก กรมประชาสมพนธ, อ.ส.ม.ท., ไทยพบเอส และกองทพบกมอภสทธไดรบจดสรร 2 โครงขาย กองทพบกมรายไดมากขนจากการใหสถานโทรทศนระบบดจตอลเชาโครงขาย นอกจากน สถานโทรทศนกองทพ ชอง 5 ยงท าหนาทควบคมโครงขายการออกอากาศทงหมดไดในกรณเกดอบตภยรายแรง สามารถแจงเตอนภย หรอใชอปกรณนตดสญญาณรายการปกตของสถานทกชอง เพอถายทอดรายการพเศษ หรอค าสงของกองทพบก

24

ในกจการดานวทยกระจายเสยงและโทรทศน กสทช.ใหใบอนญาตแกหนงสอพมพมหาชนรายใหญ และกจการทผลตสอบนเทงทชนะการประมลทวดจตอล กจการเหลานมสอแขนงอนในกลมธรกจของตน ซงท าให คสช. มสอในอาณตทครอบคลมทงกจการสอสงพมพ โทรทศน วทย และสอออนไลน รวมทงใบอนญาตทวดจตอลมระยะเวลา 15 ป จงคาดไดวาดวยสอจ านวนมากในเครอขายอปถมภของกองทพจะชวยใหกองทพมอ านาจน าทางการเมองไดยาวนาน อกดานหนง เงนรายไดจากการประมลจ านวน 50,862 ลานบาท คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ไดท าหนงสอถง กสทช. ใหน าเงนไดจ านวนนสงคลงเปนรายไดแผนดนเพอวตถประสงคในการพฒนาประเทศตามโครงการของรฐบาล ตามทส านกงานตรวจเงนแผนดนเสนอ โดยมใหน าเงนสวนนเกบไวทกองทนวจยและพฒนาสอฯ ของ กสทช. (กรงเทพธรกจออนไลน 16 มถนายน 2557) ดานสอสารโทรคมนาคมซงเปนกจการแขงขนนอยรายหรอกงผกขาด เปนธรกจใหมทถกควบรวม เขามาในอาณาจกรธรกจของกองทพ ธรกจสอสารโทรคมนาคมมขนาดใหญกวามากเมอเทยบกบธรกจวทยกระจายเสยงและโทรทศน การประมลคลน 3G, 4G และ 5G ตงแตป 2555-2563 กสทช. มรายไดรวม 563,834 ลานบาท (จรญ พงษจน 2563) โดยการประมลคลน 5G ลาสด มมลคาท 100,521 ลานบาท (nbtc.go.th 16 กมภาพนธ 2020) รายไดจากการประมลใบอนญาตประกอบกจการโทรคมนาคม กสทช. น าสงคลงเปนรายไดแผนดนเชนเดยวกบเงนรายไดจากการประมลทวดจตอล อตสาหกรรมสอสารโทรคมนาคม และวทยกระจายเสยงและโทรทศน ก าลงเปนแหลงอ านาจใหมทางการเมองและเศรษฐกจใหกบกองทพ ดวยการบรหารจดการผาน กสทช. เชนน กองทพสามารถควบคมการเขาถงโครงสรางพนฐานของการสอสารทกระบบ และสทธเสรภาพของพลเมองและสอมวลชนโดยตรง สวนท 4 กระทรวงดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคม (Ministry of Digital Economy and Sociey - MDES)

กระทรวงดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคมจดตงขนเมอ 15 กนยายน 2559 (ค.ศ.2016) ภายหลงการรฐประหารของ คสช. ราว 2 ป โดยยบกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ไอซท) ทกอตงเมอ 3 ตลาคม 2545 (สมยรฐบาลทกษณ 1) เพอวางแผน สงเสรม พฒนาและด าเนนกจการเกยวกบดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคม ปจจบน รฐมนตรวาการกระทรวงดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคมเปนสมาชกสภาความมนคงแหงชาตดวย ในป 2562 กระทรวงดจตอลฯ ไดเปดศนยปองกนขาวปลอมขน หรอศนยเฟคนวส นอกจากน มโครงการไซเบอรคลน ท าหนาทบลอกเวบไซตทไมเหมาะสมและรวมมอกบเวบมาสเตอรในการรบแจง โดยกระทรวงฯ ท างานรวมกบผใหบรการอนเทอรเนต (ISP) บางราย และการสอสารแหงประเทศไทย แตถกรองเรยนวาละเมดสทธเขาถงขอมลขาวสารของประชาชน

ในฐานะทกระทรวงดจตอลฯ เปนผรบผดชอบ พ.ร.บ.การกระท าความผดทางเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2560 กระทรวงฯ ท าหนาทบงคบใชกฎหมาย โดยรวมมอกบกองบงคบการปราบปรามการกระท า

25

ความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเทคโนโลย (บก.ปอท.) พ.ร.บ. คอมพวเตอร เปนอกหนงกลไกหลกทรฐบาลมเจตนารมณควบคมการสอสารของประชาชน โดยเฉพาะผทแสดงความคดเหนวพากษวจารณรฐบาลในสอออนไลน หลงป 2559 มคดการฟองหมนประมาทเพอปดปาก (SLAPP – Strategic Lawsuit Against Public Participation) เพมมากขน ในขณะทคดกระท าผดตาม ม.112 ลดลงหลงการขนครองราชยของสมเดจพระเจาอยหววชราลงกรณ ในป 2561 (ilaw 15 สงหาคม 2561)

อนาคตประชาธปไตยภวตนหลงฉนทามตภมพล รฐประหาร 19 กนยา 2549 และรฐประหาร 22 พฤษภาคม 2557 คมช. และ คสช. ไดควบคมสอใหอยในโอวาทดวยการใหเสรภาพ (อยางจ ากด) ในการประกอบกจการ การใหเงนอดหนน และกดกนนกการเมองดวยการหามนกการเมองเปนเจาของหรอถอหนสอ และการลงโทษประชาชนทตอตานคดคานรฐบาลทมาจากคณะรฐประหารดวยการใช พ.ร.บ.คอมพวเตอร และมาตรา 112 รวมทง มาตรา 116 แตทงหมดน ไมอาจยตความขดแยงทางการเมองในสอและเปลยนภมทศนสอทราวลกได (Aim Sinpeng, et al 2019) หลงยคทกษณ (Post Thaksin) ความเคลอนไหวของกองทพซงเปนทนสอรายใหญ กาวกระโดดไปอกขนเมอมคณะรฐประหารเปนหลงพง กองทพเตรยมขยายขนาดของอตสาหกรรมสอดวยการถอดรอและปรบแตงโครงสรางใหม (restructuring) ในดานการจดสรรคลน และการก ากบกจการ ทมาพรอมกบเทคโนโลยดจตอล โดยอาศยธรกจสอสารโทรคมนาคม และโทรทศนเปนตวรก การออกแบบโครงสรางใหมของอตสาหกรรมท าใหกองทพมอ านาจสงสดในการจดสรรใบอนญาตประกอบกจการผาน กสทช. ทเปนองคกรก ากบกจการ โดยนยน ผรบใบอนญาตมสภาพเปนเครอขายในอปถมภของกองทพ หรอเปนผเชาคลนความถทตองจายคาเชา (ตามราคาทประมล) ใหแก กสทช. ทท าหนาทแทนกองทพ ซงอางความเปนรฐฏาธปตยในการยดครองคลนความถไวทงหมดแตเพยงผเดยว การรฐประหารของ คสช. ท าใหกองทพสามารถเพมศกยภาพทางเศรษฐกจ/การเมองเหนอกลมการเมองอน ๆ มาก แตในขณะเดยวกน การแสดงบทบาททชดเจนของกองทพโดยไมตองซอนเรนอยขางหลง กไดเปดใหเหนโครงสรางของรฐคขนานสวนทมบทบาท/อ านาจอยางไมเปนทางการของกองทพออกมาสสายตาสาธารณะมากขน สอมวลชนในยคท คสช. มอ านาจน าถกจดวางใหเปนสวนหนงของกลไกรฐ ทกดปราบประชาชนและเสยงฝายคาน วารสารศาสตรการเมองในยคนเปนการเมองทเอยงขาง คสช. หรอปลอดฝายคาน สอทเปนเสยงสะทอนของประชาชนเปนเพยงเสยงสวนนอย ดงนน โซเชยลมเดยและสอออนไลนจงกลายเปนพนทสาธารณะใหมของเสยงวพากษวจารณและการแสดงความคดเหน ทไมอาจถายทอดผานสอประเพณ อยางหนงสอพมพ โทรทศน และวทยได รฐประหาร 2 ครงในรอบ 8 ป ท าใหเหนแลววา การลมทกษณ สงผลใหนกการเมองและรฐสภายงออนแอลง ทงไดพาใหระบอบประชาธปไตยลมพงพาบไปดวย อนาคตของประชาธปไตยภวตนแบบครง ๆ กลาง ๆ อาจคงอยในมอของ คสช. ทแปลงรางเปนพรรคการเมอง

26

จอมปลอมหลงการเลอกตง และแขงแกรงขนจนกอตวเปน “ระบอบประยทธ” ยาวนาน 20 ป อยางทผกอการรฐประหาร 22 พฤษภาคม 57 วาดฝนไวกเปนได หากวาสอมวลชนยงคงหลบใหลซมเซาอยในโลกใบเกา. อางอง กรงเทพธรกจออนไลน. 2557. ‘สตง.’ ชง ‘ประยทธ’ ยบ กสทช. 16 มถนายน 2557. https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/588457 เกรกเกยรต พนธพพฒน และปนดดา ธนสถตย. 2526. “โทรทศนไทย: จากบางขนพรหมถงระบบ ดาวเทยม”. ววฒนาการสอมวลชนไทย. กรงเทพ: พทธบชาการพมพ. น.138-154. เกษยร เตชะพระ. 2560. “ภมทศนใหมทางการเมอง”. มตชนสดสปดาห ฉบบวนท 23 - 29 มถนายน 2560. เกษยร เตชะพระ. 2550. จากระบอบทกษณสรฐประหาร 19 กนยายน 2549: วกฤตประชาธปไตยไทย. กรงเทพ: มลนธ 14 ตลา. “คนขาวอสระ”. 2549. ถอดรหสเลอกตง 2549 ตลาการภวตน หยด! ระบอบทกษณ. กรงเทพ: นางสนสา อนทรนรกษ. ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 20/2544 ชขาดมาตรา 295 กรณซกหนของพนต ารวจโท ทกษณ ชนวตร. http://dl.parliament.go.th/handle/lirt/443005 ค าสงส านกนายกรฐมนตร ท 66/2523 เรองนโยบายการตอสเพอเอาชนะคอมมวนสต ลงวนท 23 เมษายน 2523 จรญ พงษจน. 2563. คอลมนลกแตไมลบ. มตชนสดสปดาห. ปท 40: 2064. วนท 6-12 มนาคม 2563. ชนดา ชตบณฑตย. 2548. “โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร: การสถาปนาพระราชอ านาจน า”. ฟา เดยวกน. ปท 3 ฉบบท 4, ตลาคม-ธนวาคม 2548, น.172-191. ชาญวทย เกษตรศร. 2562. จาก 14 ถง 6 ตลา: ประวตศาสตรการเมองพสดารของสยามสมยใหม.

กรงเทพ: มลนธ 14 ตลา. ชาญวทย เกษตรศร และธ ารงศกด เพชรเลศอนนต. 2561. ตลา-ตลา สงคม-รฐไทย กบความรนแรงทาง การเมอง. พมพครงท 6. กรงเทพ: มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร. ทกษ เฉลมเตยรณ. 2552. การเมองระบบพอขนอปถมภแบบเผดจการ. พมพครงท 3 ปรบปรงเพมเตม. พรรณ ฉตรพลรกษ, ม.ร.ว.ประกายทอง สรสข, ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต แปล. กรงเทพ: มลนธ โครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร. ไทยรฐออนไลน. 2563. “วโรจน ลกขณาอดศร” แฉปฏบตการไอโอ โยง “บกต” ฉะแรงสรางแตกแยก”. 26 กมภาพนธ 2563. https://www.thairath.co.th/news/politic/1780653

27

ไทยรฐออนไลน. 2562. “ดวน “ธนาธร” หลด ส.ส. หลงศาลรฐธรรมนญอานค าวนจฉยมลกษณะตองหาม”. 20 พฤศจกายน 2562. https://www.thairath.co.th/news/politic/1707786 ธงชย วนจจะกล. 2554. “ประวตศาสตรไทยแบบราชาชาตนยม: จากยคอาณานคมอ าพรางสยคราชา ชาตนยมใหมหรอลทธเสดจพอของกระฎมพไทยในปจจบน”. ศลปวฒนธรรม. ปท 23 ฉบบท 1, พฤศจกายน 2544, น. 56-65. (เสนอในการประชมสมมนาเนองในโอกาสเกษยณอายของ อาจารย ดร.ชาญวทย เกษตรศร 7 กนยายน 2544 มหาวทยาลยธรรมศาสตร) ธงชย วนจจะกล. 2548. “ขามใหพนประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา”. ฟาเดยวกน. ปท 3 ฉบบท 4, ตลาคม- ธนวาคม 2548, น.142-164. ธนศกด สายจ าปา. 2558. ““ระบอบทกษณ” ในฐานะผปลดปลอยความปรารถนาของคนในสงคมไทย”. ฟาเดยวกน. ปท 13 ฉบบท 1, มกราคม-เมษายน 2558, น.112-151. ธนาพล อวสกล. 2018. “30 ป การสนสดของระบอบเปรมาธปไตย (2): 8 ป 5 เดอน ของนายกฯ เปรม ภายใตการเมองสามเสา”. 5 กนยายน 2018. https://www.the101.world/premocracy-2/ ธนาพล อวสกล. 2558. “วฒสภา: ปอมปราการของระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน ประมข”. ฟาเดยวกน. ปท 13 ฉบบท 1, มกราคม-เมษายน 2558, น.152-201. ประชาไท. 2560. เปดรายชอคนตาย พ.ค.35 และ พ.ค.53 – 7 ปความยตธรรมทไมไปไหน. 19 พฤษภาคม 2560. https://prachatai.com/journal/2017/05/71545 ประชาไท. 2549. ธรยทธ บญม: เปดเอกสาร "ตลาการภวฒน 2". 2 สงหาคม 2549. https://prachatai.com/journal/2006/08/9206 ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต. 2561. “ขออาง” การปฏวต-รฐประหาร-กบฏในเมองไทยปจจบน: บทวเคราะห และเอกสาร. (พมพครงท 2) กรงเทพ: มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร. ณฐพล ใจจรง. 2556. ขอฝนใฝในฝนอนเหลอเชอ: ความเคลอนไหวของขบวนการปฏปกษปฎวตสยาม (พ.ศ. 2475-2500). หนงสอชดกษตรยศกษา. กรงเทพ: ฟาเดยวกน. บบซไทย. 2562. ผลภยทางการเมอง: คนเหนตางหรอพวกหนกแผนดน. 1 พฤศจกายน 2562. https://www.bbc.com/thai/extra/Y0IB3TQXys/thai_exiles ประจกษ กองกรต และวระยทธ กาญจนชฉตร. 2561. ”ระบอบประยทธ: การสรางรฐทหารและทนนยม แบบชวงชน”. ฟาเดยวกน. ปท 16 ฉบบท 2, กรกฎาคม-ธนวาคม 2561, น.7-41. ปราโมทย ฝายอประ. 2562. พลเอก เปรม ตณสลานนทในความทรงจ า. ธนาคารแหงประเทศไทย. https://www.bot.or.th/Thai/BOTMagazine/Pages/256203Special Scoop.aspx พชต ลขตกจสมบรณ. 2007. ความชวรายของวาทกรรม “ระบอบทกษณ”. ประชาไท, 1 กมภาพนธ 2007. https://prachatai.com/journal/2007/02/11453

28

พรภรมณ เอยมธรรม. 2520. บทบาททางการเมองของหนงสอพมพไทย (2475-2488). กรงเทพ: โครงการ ต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร สมาคมสงคมศาสตรแหงประเทศไทย. โพสตทเดยออนไลน. 2558. “ศนยทนายเพอสทธมนษยชนเผย "10 คดเดน" ในศาลทหาร ป 58”. 31 ธนวาคม 2558. https://www.posttoday.com/social/general/407623 ฟารง ศรขาว. 2554. “กวาจะเปนสภาพบรษไพร”. สภาพบรษไพร ณฐวฒ ใสยเกอ. กรงเทพ: ส านกพมพ มตชน. เมตตา วงศวด. 2017. “1 ทศวรรษคด 112 ตอนท 1: สถตและความเปน ‘การเมอง’ ของคดหมนฯ”. ประชาไท, 14 พฤศจกายน 2017. https://prachatai.com/journal/2017/11/74108 รงสรรค ธนะพรพนธ. 2548. Thaksinomics ภายใตทกษณาธปไตย. ปาฐกถาในโอกาสรบต าแหนงกรตยา จารยสาขาสงคมศาสตรแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร ป 2546, 12 มกราคม 2548. รงสรรค ธนะพรพนธ. 2533. “เศรษฐกจไทย: บนเสนทางแหงความรงโรจน?” ผจดการรายสปดาห ฉบบ พเศษ. 29 มกราคม – 4 กมภาพนธ 2533. ลม เปลยนทศ. 2556. “ยอนดวกฤตเลอกตงในอดต” คอลมนหมายเหตประเทศไทย. ไทยรฐออนไลน 23 ธนวาคม 2556. สนทธ สทธรกษ. 2535. ก าเนดโทรทศนไทย (2493-2500). โครงการ 60 ปประชาธปไตยไทย พ.ศ.2535. กรงเทพ: ครเอทฟพบลชชง. สภา ศรมานนท. 2530. จรยธรรมของหนงสอพมพ. กรงเทพ: จนดา ศรมานนท ในนาม ‘กองทนสภา ศรมา นนท’ และส านกพมพ อกษรสาสน. สรปค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ท 20/2551. 2 ธนวาคม 2551. http://www.constitutionalcourt.or.th/occ_web/download/article/file_import/t20-2551.pdf สวชชา เพยราษฎร. 2551. ASTV ขบถสอโทรทศนไทย: สอทไมยอมยนมองความตกต าของสงคมแบบเมน เฉย. กรงเทพ: ส านกพมพบานพระอาทตย. ศภจฉร วชยดษฐ. 2539. การศกษาศกยภาพของ ‘ทวเสร’ ในประเทศไทย: ในแนวทศนะแบบองครวม. วทยานพนธวารสารศาสตรมหาบณฑต, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อบลรตน ศรยวศกด. 2547. “อนาคตสอเสรในระบอบทกษณ”. รทนทกษณ. กรงเทพ: ส านกพมพขอคด ดวยคน. อบลรตน ศรยวศกด. 2542. ระบบวทยและโทรทศนไทย: โครงสรางทางเศรษฐกจการเมองและผลกระทบ ตอสทธเสรภาพ. กรงเทพ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. อบลรตน ศรยวศกด. 2530. การศกษาดานนเทศศาสตร (ระดบอดมศกษา) ในประเทศไทย. กรงเทพ: โครงการเผยแพรผลงานวจย ฝายวจย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

29

เออเจน เมรโอ เขยน. 2559. “รฐเรนลกในไทย พระราชอ านาจ และศาลรฐธรรมนญ”. วระ อนามศลป แปล. ฟาเดยวกน. ปท 14 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2559, น.13-48. ฮวแมนไรตวอทช. 2551. ประเทศไทย. Chambers, P. 2020. Democratization Interrupted: The Parallel State and the Demise of Democracy in Thailand. Croissant, A. and Hellmann. O. (ed.) Stateness and Democracy in East Asia. Cambridge: Cambridge University Press. Human Rights Watch. 2006. World Report 2006: Thailand. pp.324-329. ilaw. 2561. พ.ร.บ. คอมพวเตอร 2560: กฎหมายใหมแตยงถกใชปดปากเหมอนเดม. https://ilaw.or.th/node/4901 15 สงหาคม 2561. Lippmann, W. 1922. Public Opinion. New York: Harcourt, Brace & Co. McCargo, D. 2005. “Network Monachy and Legitimacy Crisis in Thailand”. Pacific Review , Vol 18, No. 4, December 2005, pp. 499-519. McCargo, D. and Pathmanand, U. 2005. The Thaksinization of Thailand. Copenhagen: NIAS Press. Momentum. 2020. 10 ป พฤษภา 2553: การเดนทางของความจรงและความยตธรรม. 19 May 2020. https://themomentum.co/justice-10-years-red-shirt-crackdown/ Pongpaichit, P. and Baker, C. 2004.Thaksin: The Business of Politics in Thailand. Chiang Mai: Silkworm Books. Sinpeng, A. and Hemtanon, W. 2019. “Change and Continuity in the Politics of the Media after the Coup”. Montesano, M., et al. After the Coup: The National Council for Peace and Order Ear and the Future of Thailand. Singapore: ISEAS, Yusof Ishak Institute. Siriyuvasak, U. 2006.”Thailand’s Media: Politics and Money versus Media”. Asia Media Report: A Crisis Within. Bangkok: Inter Press Service Asia-Pacific. Winichakul, T. 2008. “Toppling Democracy”. 2008. Journal of Contemporary Asia. Vol. 38, No.1, February 2008, pp.11-37. 1 กรกฎาคม 2563

30

i สแผนดน ถกสรางเปนละครโทรทศน ไมต ากวา 5 ครงในรอบ 40 ป (2504, 2517 – 2518, 2523, 2534, 2546) ครงแรกทาง ชอง 4 บางขนพรหม มสพรรณ บรณพมพ ก ากบการแสดง และน าแสดงรวมกบ อาคม มกรานนท ป 2546 ละคร สแผนดน ออกอากาศทาง โมเดรนไนนทว ก ากบโดย หมอมหลวง พนธเทวนพ เทวกล น าแสดงโดย สรยากร พกกะเวส และ ธรภทร สจจกล บรษท ทแฮนส จ ากด ใชเงนลงทนสงเรองฉากและเครองแตงกาย สถานโทรทศนดจตอล พพทว ไดน า สแผนดน ฉบบป 2546 มาออกอากาศซ า 2 ครง ครงแรกในป 2559 (เรมออกอากาศตอนแรก 18 พฤษภาคม 2559) และครงท 2 ในเดอนตลาคม 2560 ละครเวท สแผนดน แสดงครงแรกป 2516 เปนฉบบละครเวท (นกศกษา) ก ากบการแสดงโดย ยทธนา มกดาสนท เปดการแสดงวนท 5 กนยายน 2516 ณ หอประชมเลก มหาวทยาลยธรรมศาสตร ป 2554-2555 บ.ซเนรโอ น ามาสรางใหมในแนวละครเพลง ในวาระ 100 ปชาตะกาล ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ในชอ สแผนดน เดอะมวสคล โดยแสดงทงหมด 100 รอบ ทเมองไทยรชดาลยเธยเตอร ม ถกลเกยรต วรวรรณ เปนผก ากบ น าแสดงโดย สนจย เปลงพานช รบบท "แมพลอย" เกรยงไกร อณหะนนทน รบบท "คณเปรม" ในป 2557 สแผนดน เดอะมวสคล เปดแสดงอกครง เรมแสดง 17 กรกฎาคม 2557 เนองจาก สแผนดน เดอะมวสคล เปนทประทบใจของคนดทเปนชนชนกลางมากจงเปดการแสดงอกในป 2560

ii ทวพลมสถานโทรทศน ททบ. 5 ชอง 7 และชอง 4 เปนกรรมการ (ชอง 3 เปนสมาชกในป 2513) และมผอ านวยการสถานโทรทศนกองทพบก ชอง 5 เปนประธาน การรวมตวกนเปนเครอขายท าใหสถานโทรทศนชอง 5 มบทบาทน าในทวพลตลอดมา โครงสรางนท าใหสถานโทรทศนทงหมดอยภายใตการก ากบของกองทพบกผานสถานโทรทศนชอง 5 โดยพฤตนย iii ฉนทามตภมพล เกษยร เตชะพระ (2560) เสนอวาหลง 14 ตลา 2516 เปนตนมา สงคมไทยไดบรรลฉนทามตของการประนประนอม ระหวางกระบวนการเปลยนเปนแบบสมยใหมกบฐานการเมองวฒนธรรมไทยแบบอนรกษนยม ทลงตวในระดบหนง ประกอบดวยสาระส าคญ 4 ดาน 1. ดานเศรษฐกจ: เศรษฐกจทนนยมทเตบโตอยางไมสมดล โดยถวงทานไวดวยปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 2. ดานการเมอง: ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 3. ดานอดมการณ: ราชาชาตนยมหรออดมการณชาตพนธไทยภายใตพระราชอ านาจน า 4. ดานศาสนา: พระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะ และทรงเปนอครศาสนปถมภก iv สถานโทรทศนในระบบยเอชเอฟ-ไอทว อยในสงกดส านกงานปลดส านกนายกรฐมนตร ซงใหสมปทานแกเอกชนโดยวธประมล ผชนะประมลคอกลมสยามทวแอนดคอมมวนเคชน ม ธ.ไทยพาณชย เดลนวส บ.กนตนา และธรกจในส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย เปนแกนน า กลมนเสนอคาตอบแทนใหรฐ จ านวน 25,200 ลานบาท ระยะเวลาสมปทาน 30 ป สงกวาเงอนไขการประมลซงก าหนดไวท 10,500 ลานบาท (อบลรตน ศรยวศกด 2542) รฐไทยไมไดใหสมปทานโทรทศนใหมแกเอกชนตงแตป 2513 (สมปทานสถานโทรทศน ชอง 3) หรอทงชวง 25 ป ท าใหเกดบรรยากาศ “สอเสร” ในอตสาหกรรมโทรทศน มขอนาสงเกตวา สถานโทรทศนไอทวแหงน ฝายกษตรยนยมมสวนเปนเจาของผานการถอหนของ ธ.ไทยพาณชย และส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย นอกจากน ธ.ไทยพาณชย ยงไดสงคนเขาไปด ารงผบรหารสถานโดยตรง v พอล แชมเบอรส (Paul Chambers) อธบายวา โครงสรางของรฐแบบคขนาน หมายถงความสมพนธทไมสมมาตรระหวางอ านาจทครอบง าสงคมสองอ านาจใหญ ไดแก อ านาจสถาบนพระมหากษตรย และอ านาจรองอก 2 กลม ไดแก กองทพ และองคมนตร ทอยใตอ านาจของสถาบนพระมหากษตรย สวนกลมการเมองอน ๆ เปนกลมทอยรอบนอก

31

vi ดนแคน แมคคารโก (Duncan McCargo) อธบายวา เครอขายสถาบนพระมหากษตรยประกอบดวยชนชนน ารอยลลสตทจงรกภกดตอพระมหากษตรย ขาราชการระดบสง เกาะกลมกนเปนเครอขายภายใตอปถมภและโครงการในพระราชด ารจ านวนมาก เครอขายนมอยจรงในทางพฤตนย แตไมมสถานะทางนตนย ตองด าเนนการผานระบอบรฐสภา vii ในการเลอกตงทวไป ครงท 20 เมอวนท 6 มกราคม 2544 พรรคไทยรกไทยชนะการเลอกตงมเสยงขางมาก ได สส. แบบแบงเขต 200 ทนง แบบบญชรายชอ 48 ทนง รวม 248 ทนง ไดคะแนนเสยง 11.6 ลานเสยงหรอรอยละ 49.60 สภาประกอบดวยสมาชกวฒสภาจากการเลอกตงจ านวน 200 คน และสมาชกสภาผแทนราษฎร จ านวน 500 คน มาจากการเลอกตง 400 คน และแบบบญชรายชอ 100 คน viii รฐเรนลก (deep state) หมายถงรฐซอนรฐ ประกอบดวยหนวยงานภาครฐซงรฐบาลพลเรอนควบคมไดจ ากด หรอไมสามารถควบคมไดเลย รฐเรนลกเปนอสระ มระบบระเบยบ และมกฎเกณฑเกยวกบล าดบชนของตนเอง ดวยการด ารงอยคขนานไปกบรฐปกต รฐเรนลก (deep state) หรอรฐคขนาน (parallel state) เปนการด ารงอยของสงทเรยกวา “ทวรฐ” (dual state) ix คณะปฏรปฯ ยดชอง 4 บางขนพรหมจากกรมประชาสมพนธในป 2520 หลงเหตการณ 6 ตลา 2519 แตกลบไมไดสงผลบวกทางการเมองดงทคาดไว สถานโทรทศน ชอง 9 อ.ส.ม.ท. พยายามปรบตวดวยการน าเสนอรายการตาง ๆ แบบมออาชพ ในขณะทรฐบาลหลายรฐบาลทเขามาก ากบดแลในชวง 20 ป (ทศวรรษ 2520-2530) มงหวงใหสถานโทรทศนชอง 9 อ.ส.ม.ท. ท าหนาทเปนกระบอกเสยงใหรฐบาล x ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 บญญตไววา "ผใดหมนประมาท ดหมน หรอแสดงความอาฆาตมาดรายพระมหากษตรย พระราชน รชทายาท หรอผส าเรจราชการแทนพระองค ตองระวางโทษจ าคกตงแต 3 ปถง 15 ป" xi กอนรฐประหารป 2557 ยทธการปลกกระแสมวลชนคดคานรฐบาล เชนเดยวกบทเกดขนกบรฐประหาร 2549 ถกน ามาใชอก ครงน นายสเทพ เทอกสบรรณ อดตเลขาธการพรรคประชาธปตยและสมาชกพรรคประชาธปตยหลายคน ตอตานกฎหมายนรโทษกรรมสดซอย และชค าขวญเรยกรอง “ปฏรปกอนเลอกตง” พวกเขา ใชชอกลมวา “คณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยทสมบรณอนมพระ-มหากษตรยทรงเปนประมข” หรอ กปปส. ประกาศปดเมองหรอ shut down จนกวารฐบาลจะลาออก กปปส. ไดสรางเงอนไขใหเกดวกฤตการณทางการเมองครงใหมเพอลมรฐบาลทมาจากการเลอกตง

xii พล.อ. ธเรศวร ปณศร ประธาน กสทช. (พ.ศ.2554-2557) เปนอดตรองปลดกระทรวงกลาโหมระหวาง พ.ศ.2549-2551 เปนสมาชกสภานตบญญตแหงชาต พ.ศ.2549-2550 ประธานกรรมการบรหารสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ(องคการมหาชน) กระทรวงกลาโหม พ.ศ.2552-2554 พล.อ.อ.ธเรศวรเปนเพอนรวมรนเตรยมทหารกบพลเอกสนธ บญยรตกลน หวหนาคณะรฐประหาร พ.ศ. 2549 (ไพบลย กระจางวฒชย 2554) พนเอก ดร. นท ศกลรตน รองประธาน กสทช. และประธาน กสท. (พ.ศ.2554-2557) จบจากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา ปรญญาโทและเอก สาขาวศวกรรมไฟฟาสอสารโทรคมนาคม มหาวทยาลยเซาทฟลอรดา สหรฐอเมรกา รบราชการในกรมการทหารสอสาร กอนหนานเคยด ารงต าแหนงรกษาการแทนกรรมการผจดการใหญ บรษท ทโอท จ ากด (มหาชน) กรรมการและกรรมการบรหาร บรษท ทโอท จ ากด (มหาชน) ประธานคณะทปรกษาคณะบรหารโครงการ CDMA บรษท กสท โทรคมนาคม จ ากด (มหาชน) ทปรกษาโครงการดาวเทยม iPSTAR และวศวกรอาวโส โครงการสอสารผานดาวเทยมมวงโคจรต า GlobalStar (กสทช. 2555)

32

พลเอก สกจ ขมะสนทร ประธาน กสทช. (2557-2560, 2561-ปจจบน) จบจากโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา รน 20 ปรญญาโทรฐศาสตร มหาวทยาลยบรพา จบโรงเรยนเสนาธการทหารบก ชดท 61 วปอ.รน 44 มความเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา ขาวกรอง และความมนคงภายใน (NBTC 2016)