ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน...

13
53 53 Research Article บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น วิ จั ย Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017 ความรู ้ เจตคติ และการด�าเนินงาน พัฒนาคุณภาพบริการปฐมภูมิ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�าบล จังหวัดชุมพร อังคณา ภิโสรมย์ นักศึกษาหลักสูตรสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ศศิธร ธนะภพ, ปร.ด. (ระบาดวิทยา) ส�านักวิชาสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ดร.กฤตย์ติวัฒน์ ฉัตรทอง, วท.ด. (พฤติกรรมศาสตร์ประยุกต์) โรงพยาบาลชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ จังหวัดชุมพร *ผู้รับผิดชอบบทความ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ศศิธร ธนะภพ ส�านักวิชาสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ 222 ต�าบลไทยบุรี อ�าเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช 80161 โทรศัพท์ 075-672110, 075-672104-5, 089-866-1098โทรสาร 075-672106 E-mail: [email protected] บทคัดย่อ การวิจัยเชิงพรรณนาแบบตัดขวางนี้เพื่อ อธิบายความรู้ เจตคติและการด�าเนินงานพัฒนาคุณภาพ เครือข่ายบริการปฐมภูมิของบุคลากรโรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพต�าบลจังหวัดชุมพร โดยการศึกษาแบบภาค ตัดขวาง เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามที่ผ่านการประเมิน ความตรงเชิงเนื้อหาและความเชื่อมั่นแล้ว ท�าการศึกษาทุก หน่วยประชากร ประชากร ได้แก่ เจ้าหน้าที ่สาธารณสุข โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�าบล จ�านวน 359 คน จาก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�าบล 94 แห่ง วิเคราะห์ข้อมูล ด้วยสถิติเชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า ประชากรส่วนใหญ่เป็น เพศหญิง จบการศึกษาระดับปริญญาตรี ได้รับการอบรม พัฒนาคุณภาพเครือข่ายบริการปฐมภูมิ และประเมินเสริม พลัง มีความรู้ต่อการด�าเนินงานพัฒนาคุณภาพเครือข่าย บริการปฐมภูมิภาพรวม 6 ด้านในระดับมาก โดยด้านทีมีคะแนนเฉลี่ยสูงสุดคือ ด้านระบบบริการ รองลงมาคือ การวางแผนเชิงกลยุทธ์ มีเจตคติภาพรวมในระดับมาก และมีการด�าเนินงานพัฒนาคุณภาพเครือข่ายบริการ ปฐมภูมิภาพรวมอยู่ในระดับมาก โดยด�าเนินงานมากที่สุด ในด้านระบบบริการ รองลงมาคือ การให้ความส�าคัญกับ ประชากรเป้าหมายและผู ้มีส่วนได้ส่วนเสีย ปัญหาและ อุปสรรคที่ส�าคัญ ได้แก่ ขาดทักษะการวิเคราะห์และจัดการ สารสนเทศสุขภาพ ความไม่เพียงพอของวัสดุอุปกรณ์และ บุคลากรต่อภาระงานผู้บริหารระดับจังหวัดควรมุ่งเน้น การพัฒนาทรัพยากรบุคคล ด้านทักษะการวิเคราะห์และ จัดการความรู ้เชิงประจักษ์จากสารสนเทศผลการจัดบริการ สุขภาพ และสนับสนุนทรัพยากรการจัดบริการระดับ เครือข่ายร่วมกันเพื่อพัฒนาเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ได้ ต่อไป ค�ำส�ำคัญ: ความรู้/ เจตคติ/ การพัฒนาคุณภาพเครือข่าย บริการปฐมภูมิ/ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�าบล

Transcript of ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน...

Page 1: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

53Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 53

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

ความร เจตคต และการด�าเนนงานพฒนาคณภาพบรการปฐมภม

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล จงหวดชมพร

องคณา ภโสรมย นกศกษาหลกสตรสาธารณสขศาสตรมหาบณฑตผชวยศาสตราจารย ดร. ศศธร ธนะภพ, ปร.ด. (ระบาดวทยา) ส�านกวชาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ

ดร.กฤตยตวฒน ฉตรทอง, วท.ด. (พฤตกรรมศาสตรประยกต) โรงพยาบาลชมพรเขตรอดมศกด จงหวดชมพร

*ผรบผดชอบบทความ ผชวยศาสตราจารย ดร. ศศธร ธนะภพ ส�านกวชาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ 222 ต�าบลไทยบร อ�าเภอทาศาลา จงหวดนครศรธรรมราช 80161 โทรศพท 075-672110, 075-672104-5, 089-866-1098โทรสาร 075-672106 E-mail: [email protected]

บทคดยอ การวจยเชงพรรณนาแบบตดขวางน เพอ

อธบายความร เจตคตและการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอข ายบรการปฐมภมของบคลากรโรงพยาบาล สงเสรมสขภาพต�าบลจงหวดชมพร โดยการศกษาแบบภาคตดขวาง เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามทผานการประเมนความตรงเชงเนอหาและความเชอมนแลว ท�าการศกษาทกหนวยประชากร ประชากร ไดแก เจาหนาทสาธารณสข โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล จ�านวน 359 คน จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล 94 แหง วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา

ผลการศกษาพบวา ประชากรสวนใหญเป น เพศหญง จบการศกษาระดบปรญญาตร ไดรบการอบรมพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม และประเมนเสรมพลง มความรตอการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมภาพรวม 6 ดานในระดบมาก โดยดานทมคะแนนเฉลยสงสดคอ ดานระบบบรการ รองลงมาคอ

การวางแผนเชงกลยทธ มเจตคตภาพรวมในระดบมาก และมการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการ ปฐมภมภาพรวมอยในระดบมาก โดยด�าเนนงานมากทสดในดานระบบบรการ รองลงมาคอ การใหความส�าคญกบประชากรเปาหมายและผมสวนไดสวนเสย ปญหาและอปสรรคทส�าคญ ไดแก ขาดทกษะการวเคราะหและจดการสารสนเทศสขภาพ ความไมเพยงพอของวสดอปกรณและบคลากรตอภาระงานผบรหารระดบจงหวดควรมงเนนการพฒนาทรพยากรบคคล ดานทกษะการวเคราะหและจดการความรเชงประจกษจากสารสนเทศผลการจดบรการสขภาพ และสนบสนนทรพยากรการจดบรการระดบ เครอขายรวมกนเพอพฒนาเปนองคกรแหงการเรยนรไดตอไป

ค�ำส�ำคญ: ความร/ เจตคต/ การพฒนาคณภาพเครอขาย

บรการปฐมภม/ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล

Page 2: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

54

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

ปท 10 ฉบบท 36 ประจำ�เดอนพฤษภ�คม - สงห�คม 2560

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

Aungkana Pisorom, Student in M.P.H.Assistant Professor Dr. Sasithorn Thanapop, Ph.D. (Epidemiology) School of Public Health, Walailak University

Dr. Krittiwat Chadthong, Ph.D. (Applied Behavior Science Research) Chumphonkhet Udomsakdi Hospital, Chumphon Province

Knowledge, Attitudes and Employment of Primary Care Quality

Development in the Sub – District Health Promoting Hospital,

Chumphon Province

AbstractThis cross - sectional descriptive research

aimed to describe knowledge, attitudes and employment of the primary care quality development in the sub-district health promoting hospital, Chumphon Province by cross-sectional study. Data collected using self-administered questionnaire with content validity and relaiability. Study population was 359 health care workers and all of them were studied. Descriptive statistics were used for data analysis.

The results revealed that most of the health care workers were female, graduated in bachelor degree, have been trained to improve the quality of primary care network and visited for empowerment assessment. Overall knowledge level for the primary care network development was high; the highest was the service system, followed by the strategic planning. Overall attitude was at the high level and compliance

with the primary care development operation with overall scores were at the high level. In terms of the aspect, the highest score was service system, followed by the target population and stakeholders focusing. Problems and obstacles encountered in analytical skills and information management including with the adequacy of supplies and personnel to the task.

In conclusion, provincial executives should focus on human resource development especially in analytical skills and knowledge management based on the empirical information which provided from health services and support service’s resources with the networks in order to develop a learning organization.

Keywords :Knowledge/ Attitudes/ Primary Care Network

Development/ Sub-District Health Promoting Hospital

*Corresponding Author: Assistant Professor Dr. Sasithorn Thanapop, Ph.D. (Epidemiology), School of Public Health, Walailak University, Nakhom Si thammarat 80161 Tel. 075-672110, 075-672104-5, 089-866-1098 Fax. 075-672106 E-mail: [email protected]

Page 3: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

55Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 55

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

บทน�า ใน พ.ศ. 2550 – 2553 สถาบนวจยและพฒนา

ระบบสขภาพชมชนรวมกบกรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข จดท�าโครงการพฒนาระบบประกนคณภาพเครอขายบรการปฐมภมในจงหวดน�ารอง เพอทดลองพฒนากระบวนการพฒนาเครอขายบรการปฐมภมเพมเตม และทดสอบใชเครองมอในพนทไปพรอมกน โดยในเดอนพฤศจกายน 2553 กระทรวงสาธารณสขไดประกาศใหมการน�าเกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภม (Primary Care Award; PCA) (กนยา บญธรรม, สนทร อภญญานนท, ศรสมร นยปร, เกวลน ชนเจรญสข, และสมสน เกษมศลป, 2552) ไปใชในพนทโดยการประยกต แนวคด Malcolm Baldrige National Quality Award เปนกรอบในการพฒนาจดท�าเกณฑ (ส�านกงานรางวลคณภาพแหงชาต, 2556) ซงมองคประกอบ 7 หมวดส�าคญคอ หมวดท 1 การน�าองคกร หมวดท 2 การวางแผนเชง กลยทธ หมวดท 3 การใหความส�าคญกบประชากร เปาหมาย และผมสวนไดสวนเสย หมวดท 4 การวด วเคราะห และการจดการความร หมวดท 5 การมงเนนทรพยากรบคคล หมวดท 6 ดานระบบบรการ และหมวดท 7 ผลการด�าเนนการของเครอขายบรการปฐมภม ทงนเพอใชเปนเครองมอในการพฒนากลไกการบรหารจดการใหมประสทธภาพ และสนบสนนการพฒนาระบบบรการปฐมภมในเครอขายทเชอมโยงหนวยบรการทกระดบรวมถงโดยตงแตป 2555 เปนตนมา ไดเรมกระบวนการและขนตอนการใหรางวล (Award) แกเครอขายบรการทมการพฒนาระบบบรการไดกาวหนา มระบบการทบทวนคณภาพทด มผลส�าเรจของงาน รวมทงผานการประเมนภายในของกระทรวงสาธารณสข จากการด�าเนนงานทผานมา 3 ระยะ และไดมการถอดบทเรยน ในพนทกลมเปาหมาย ทงภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคอสานพบวา ในประเดนการเรยนรยงไมมการแลกเปลยนเรยนรทชดเจน การท�างานในชมชนมปญหา คนในพนทกลวเรองการจดท�าเอกสาร ขาดความเชอมโยงอยางเปนระบบ ขาดประสทธภาพในการด�าเนนงานตามตวชวด มปญหาและอปสรรคเกยวกบนโยบายเรงดวน จ�ากดดวยเวลา และบางสวนไมเขาใจกระบวน การลงพนทสงผลใหขาดความตอเนองในการปฏบตงาน (สพตรา ศรวณชชากร, กฤษณา ค�ามล, วราภรณ จระพงษา,

ผการตน ฤทธศรบญ, 2555) บงชถงความจ�าเปนทผปฏบตงานตองไดรบการพฒนาอยางตอเนองเชนกน

ในปงบประมาณ พ.ศ.2559 กระทรวงสาธารณสขไดจดท�า ยทธศาสตร ตวชวด และแนวทางการจดเกบ ขอมลกระทรวงสาธารณสข (ส�านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2558) ซงมตวชวดในการพฒนาระบบบรการปฐมภม ใหเปนหนวยบรการใกลบานใกลใจทมคณภาพไดมาตรฐาน เพอใหประชาชนทกกลมวยเขาถงบรการทมคณภาพอยางเทาเทยม ซงจงหวดชมพรเปนจงหวดหนงทไดด�าเนนงานตามนโยบายทกระทรวงสาธารณสขและส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 11 ก�าหนดขน โดยเครอขายบรการปฐมภมในแตละอ�าเภอของจงหวดชมพรไดด�าเนนงานตามเกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภม ตงแต พ.ศ. 2554 เปนตนมา โดยมกระบวนการพฒนารปแบบการด�าเนนงานโดยใชกระบวนการประเมนแบบเสรมพลงเปนกลไกการพฒนา และใน พ.ศ.2558 ไดมการประเมนน�ารองโดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมของส�านกงานสาธารณสขจงหวดในเครอขายบรการปฐมภมอ�าเภอทงตะโก ผลการประเมนพบวา ผานเกณฑพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม ขนท 3 ทงนในปงบประมาณ 2559 จงหวดชมพรจะตองด�าเนนการประเมนหนวยบรการปฐมภมทยงไมไดรบการประเมนอก 10 เครอขาย ทงน ทกเครอขายไดรบการพฒนาตามกระบวนการของจงหวด โดยทการประเมนดงกลาวม รปแบบการประเมนในเชงกระบวนการ ดงนน ปจจยน�าเขาโดยเฉพาะทรพยากรบคคลจงมความส�าคญตอการพฒนางานเปนอยางยง เปาหมายการพฒนาหนวยบรการปฐมภมนน นอกจากมงเนนคณภาพผลลพธบรการแลวยงสง ผลกระทบตอการเปนองคแหงการเรยนรซงนบเปนขอมลปอนกลบสการพฒนาคณภาพบคลากรในเชงปฏบตของหนวยบรการในฐานะเปนปจจยน�าเขาของกระบวนการพฒนาในรอบถดไป ดงนน หลงจากทจงหวดชมพรไดด�าเนนการพฒนาหนวยบรการดวยเกณฑคณภาพ เครอขายบรการปฐมภมมาในระยะทหนง ผวจยเหนวา ควรมการศกษาถงผลลพธในเชงการพฒนาบคลากรจากกระบวนการพฒนาองคกรดงกลาวในดานความร และเจตคตทน�าสการปฏบตงาน พฒนาคณภาพหนวยบรการ

Page 4: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

56

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

ปท 10 ฉบบท 36 ประจำ�เดอนพฤษภ�คม - สงห�คม 2560

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

ปฐมภมของบคลากรในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล (รพ.สต.) ทกต�าแหนง เนองจากเปนผขบเคลอนการด�าเนนงานคณภาพ โดยทความรและเจตคตนนเปนผลภายในตวบคคลทสามารถเชอมโยงสการปฏบตงานและสะทอนผลการพฒนาทผานมาได การศกษานจงมวตถประสงคเพอวเคราะหความร เจตคตและการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมของเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลจงหวดชมพร เพอทผลการศกษาจะเปนขอมลปอนกลบสวงจรการพฒนาหนวยบรการและบคลากรระดบปฏบตงานไดครอบคลมในทกดานอยางเปนรปธรรม

วธด�าเนนการวจย รปแบบการวจย การวจยเชงพรรณนาแบบตดขวาง

(cross - sectional descriptive research) ประชากร ไดแก เจาหนาทสาธารณสขทปฏบต

งานในรพ.สต. สงกดส�านกงานสาธารณสขจงหวดชมพร ปงบประมาณ 2559 จ�านวนทงสน 359 คน จาก รพ.สต. 94 แหง

เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถามประกอบดวย สวนท 1 คณลกษณะประชากร สวนท 2 ความรในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม ประเมนความเขาใจและการประยกตใชตอการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม 6 ดาน โดยการประยกตแนวคด Malcolm Baldrige National Quality Award (ส�านกงานรางวลคณภาพแหงชาต, 2556) และเกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภม (Primary Care Award; PCA) (กนยา บญธรรม, สนทร อภญญานนท, ศรสมร นยปร, เกวลน ชนเจรญสข, และสมสน เกษมศลป, 2552) สวนท 3 เจตคต ประกอบดวย การรบร การตอบสนอง การเกดคานยม การจดระบบบคลกภาพ สวนท 4 การด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม 6 หมวด ไดแก การน�าองคกร การวางแผนเชงกลยทธ การใหความส�าคญกบประชากรเปาหมาย และผมสวนไดสวนเสย การวด วเคราะห และการจดการความร การมงเนนทรพยากรบคคล และระบบบรการ และสวนท 5 ความคดเหนเกยวกบปญหาและอปสรรคการด�าเนนงานตามหมวดในการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมของ รพ.สต.

การควบคมคณภาพเครองมอ โดยตรวจสอบความตรงในเนอหา ส�าหรบแบบสอบถามสวนท1-4 ไดคา ดชนความสอดคลอง ตามล�าดบดงน 1,0.8, 0.9 และ 0.92 และน�ามาทดลองใชกบเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานใน รพ.สต. ในจงหวดใกลเคยง จ�านวน 33 คน ส�าหรบแบบสอบถามสวนท 3 และ 4 มคาความเทยงเทากบ 0.77 และ 0.95 ตามล�าดบ

การเกบและรวบรวมขอมล ผวจยน�าแบบสอบถามใหกลมประชากรทศกษาดวยตนเองโดยด�าเนนการตามหลกความเคารพในบคคล หลกคณประโยชนและไมกออนตราย หลกยตธรรม มหนงสอการอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลยวลยลกษณ เลขท 013/2559 อตราการตอบกลบแบบสอบถาม รอยละ 100

ผลการวจย1. คณลกษณะประชากร เจาหนาทสาธารณสขท

ด�าเนนงานใน รพ.สต. ในจงหวดชมพร พ.ศ. 2559 มจ�านวน 359 คน เปนเพศหญง รอยละ 75.5 และเพศชาย รอยละ 24.5 สวนใหญมอายระหวาง 41-50 ป อายเฉลย 40.1 ป ด�ารงต�าแหนง ผอ�านวยการ รพ.สต.หรอรกษาการ ผอ�านวยการ รพ.สต. จ�านวน รอยละ 26.2 จบการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 73.3ไดรบการอบรมพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม รอยละ 81.1 โดยสวนใหญไดรบการอบรม 1-3 ครง ไดรบการลงเยยมประเมนโดยทมอ�าเภอและทมจงหวด รอยละ 78.6 สวนใหญไดรบการลงเยยม 1-2 ครงเคยไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมในปงบประมาณ 2558 และ 2559 รอยละ 47.7 และ รอยละ 52.3 ตามล�าดบ

2. ความรในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

เจาหนาทสาธารณสขทด�าเนนงานใน รพ.สต. ในจงหวดชมพร พ.ศ. 2559 มความร ในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม โดยภาพรวมทกดานในระดบมาก คะแนนเฉลย 19.5 จากคะแนนเตม 24 คะแนน เมอพจารณารายดานซงมคะแนนเตมดานละ 4 คะแนน พบวา เจาหนาทสาธารณสขมความรในระดบมาก ทง 6 ดาน โดยเฉพาะดานระบบบรการมความรเฉลยมากทสด 3.9 คะแนน รองลงมา

Page 5: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

57Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 57

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

คอ ความรเกยวกบการวางแผนเชงกลยทธมความรเฉลย 3.7 คะแนน ตามล�าดบ ความรในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมจ�าแนกตามประสบการณการด�าเนนงานของบคลากรพบวา บคลากรทกคนมความรเกยวกบการด�าเนนงานตงแตระดบปานกลางขนไปและมความรในระดบมากในสดสวนทมากกวาระดบปานกลาง ทกต�าแหนง โดยเมอเปรยบเทยบระดบความรในแตละต�าแหนงพบวา ต�าแหนงพยาบาลวชาชพมความรระดบมากในสดสวนทมากทสด รอยละ 95.3 รองลงมา ไดแก ผอ�านวยการ รพ.สต. หรอรกษาการ ผอ�านวยการ รพ.สต. รอยละ 94.7 นกวชาการสาธารณสข รอยละ 93.8 และเจาพนกงานสาธารณสขชมชนรอยละ 88.6 ตามล�าดบ บคลากรทไดรบการอบรมเรองการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม หรอไดรบการลงเยยมเสรมพลงโดยทมผประสานและ QRT ระดบอ�าเภอ หรอไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม มสดสวนของผทมความรระดบมากโดยเฉลยถงรอยละ 72.7 ทง 3 กจกรรมทกลาวมาขางตน (ตารางท 1)

3. เจตคตในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

เจาหนาทสาธารณสขมเจตคตในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม พ.ศ.2559 อยในระดบมาก จ�านวน 310 คน (รอยละ 86.4) (µ= 23.9 , ơ = 2.2) และอยในระดบปานกลางจ�านวน 49 คน (รอยละ 13.6) (µ= 19.4, ơ = 0.9 ) เมอจ�าแนกตามประสบการณการด�าเนนงานของบคลากร พบวา บคลากรทกคนมเจตคตเกยวกบการด�าเนนงานตงแตระดบปานกลางขนไปและมเจตคตในระดบมากในสดสวนทมากกวาระดบปานกลางทกต�าแหนง โดยเมอเปรยบเทยบในแตละต�าแหนงพบวา เจาหนาทอน ๆ มสดสวนของเจตคตระดบมากสงทสด รอยละ 93.5 รองลงมาไดแก นกวชาการสาธารณสขมาก รอยละ 89.1 และ พยาบาลวชาชพ รอยละ 87.1 ตามล�าดบ บคลากรทไดรบการอบรมเรองการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม หรอไดรบการลงเยยมเสรมพลงโดยทมผประสานและ QRT ระดบอ�าเภอ หรอไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม มสดสวนของผทมเจตคตระดบมากโดยเฉลยถงรอยละ 68.1 ทง 3 กจกรรมทกลาวมาขางตน (ตารางท 2)

4. การด�าเนนงานเพอพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

เจ าหนาทสาธารณสขมการปฏบตงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมภาพรวมอยในระดบมาก คะแนนเฉลย 70.3 คะแนน จากคะแนนเตม 100 คะแนน (ơ = 13.6 ) เมอพจารณาสดสวนของระดบการปฏบตในบคลากรจ�าแนกรายประเดนใน 6 หมวดการด�าเนนงาน หมวดท 1 การน�าองคกร และหมวดท 2 การวางแผนเชงกลยทธ พบวา สดสวนของการปฏบตระดบมากหรอปานกลางมคาประมาณรอยละ 50 การปฏบตในระดบทนอยอยระหวางรอยละ 0- 1.7 โดยมสดสวนรอยละ 0 ในประเดนการปฏบตงานโดยค�านงถงความตองการของชมชนและเปดโอกาสใหตรวจสอบได หมวดท 3 การใหความส�าคญกบประชากรเปาหมายและผมสวนไดสวนเสย พบวา มการใชขอมลความตองการบรการสขภาพของประชาชนในการจดบรการสขภาพแกประชาชนตามกลมวย ในระดบมากถง รอยละ 61.6 แตน�ามาวเคราะหปญหาสขภาพ 10 อนดบ รวมกบประชาชน และกลมผมสวนไดสวนเสยในระดบมากเพยง รอยละ 46 และระดบปานกลาง รอยละ 52.1 ตามล�าดบ หมวดท 4 การวดวเคราะหและการจดการ ความร พบวา สวนใหญบคลากรไดน�าสารสนเทศสขภาพมาใชวเคราะหสถานะสขภาพของประชาชนในระดบมาก รอยละ 58 แตน�าขอมลมาวเคราะห SWOT ในหนวยงานระดบปานกลางใกลเคยงกบระดบมาก รอยละ 48-49 หมวดท 5 การมงเนนทรพยากรบคคล พบวา โดยทวไปสดสวนของการไดปฏบตระดบปานกลางและระดบมากใกลเคยงกน การจดระบบการยกยอง ชมเชย ใหรางวล ทสรางแรงจงใจตอบคคล และการสนบสนนหรอรบการสนบสนนการศกษาทตรงตามคณลกษณะและหนาทความรบผดชอบมสดสวนของการปฏบตในระดบปานกลางมากกวาระดบมาก หมวดท 6 ระบบบรการ พบวา การจดระบบงานภายในหนวยงานตามสภาพปญหาในพนทครอบคลมงานทง 4 มต ไดแก การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพ มการปฏบตระดบมากถงรอยละ 66 และไมมบคลากรระบถงระดบการปฏบตในระดบนอย โดยในหมวดน มการระบถงการด�าเนนงานระดบมากในสดสวนทมากกวารอยละ 50 ทกประเดน (ตารางท 3)

Page 6: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

58

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

ปท 10 ฉบบท 36 ประจำ�เดอนพฤษภ�คม - สงห�คม 2560

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

ตารางท 1 ความรในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมจ�าแนกตามประสบการณการด�าเนนงานของบคลากร (N = 359 คน)

ประสบการณการด�าเนนงานระดบความร

ปานกลางจ�านวน (รอยละ)

มากจ�านวน (รอยละ)

ต�าแหนง

ผอ�านวยการ รพ.สต. หรอรกษาการ ผอ�านวยการ รพ.สต.

5 (5.3) 89 (94.7)

พยาบาลวชาชพ 4 (4.7) 81 (95.3)

นกวชาการสาธารณสข 4 6.2) 60 (93.8)

เจาพนกงานสาธารณสขชมชน 8 (11.4) 62 (88.6)

เจาหนาทอนๆ 5 (10.9) 41 (89.1)

การอบรมเรองการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

ไดรบ 16 (4.5) 275 (76.6)

ไมไดรบ 10 (2.8) 58 (16.2)

การไดรบการลงเยยมเสรมพลงโดยทมผประสานและ QRT ระดบอ�าเภอ

ไดรบ 13 (3.6) 269 (74.9)

ไมไดรบ 13 (3.6) 64 (17.9)

การไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

ไดรบ 21 (5.8) 239 (66.6)

ไมไดรบ 5 (1.4) 94 (26.2)

รวม 26(7.2) 333 (92.8)

Page 7: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

59Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 59

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

ตารางท 2 เจตคตในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมจ�าแนกตามประสบการณการด�าเนนงานของบคลากร (N = 359 คน)

ประสบการณการด�าเนนงานระดบเจตคต

ปานกลางจ�านวน (รอยละ)

มากจ�านวน (รอยละ)

ต�าแหนง

ผอ�านวยการ รพ.สต. หรอรกษาการ 17 (18.1) 77 (81.9)

พยาบาลวชาชพ 11 (12.9) 74 (87.1)

นกวชาการสาธารณสข 7 (10.9) 57 (89.1)

จพ.สาธารณสขชมชน 11 (15.7 59 (84.3)

เจาหนาทอนๆ 3 (6.5) 43 (93.5)

การอบรมเรองการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

ไดรบ 33 (9.2) 258 (71.8)

ไมไดรบ 16 (4.5) 52 (14.5)

การไดรบการลงเยยมเสรมพลงโดยทมผประสานและ QRT ระดบอ�าเภอ

ไดรบ 34 (9.4) 248 (69.1)

ไมไดรบ 15 (4.2) 62 (17.3)

การไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

ไดรบ 32 (8.9) 228 (63.5)

ไมไดรบ 17 (4.7) 82 (22.9)

รวม 49 (13.6) 310 (86.4)

โดยเมอวเคราะหภาพรวมทง 6 ดาน พบวา ดานระบบบรการมคะแนนเฉลยมากทสด 10.9 คะแนน (ơ= 2.3 ) จากคะแนนเตม 15 คะแนน คดเปนรอยละ72.7

รองลงมาคอ ประเดนการใหความส�าคญกบประชากร เปาหมายและผมสวนไดสวนเสย คะแนนเฉลย 14.1 (ơ = 3) จากคะแนนเตม 20 คะแนน คดเปน รอยละ 70.6

Page 8: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

60

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

ปท 10 ฉบบท 36 ประจำ�เดอนพฤษภ�คม - สงห�คม 2560

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

ตารางท 3 การด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมของของบคลากร (N=359)

เกณฑพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม

ระดบการปฏบต จ�านวนคน (รอยละ)

มาก ปานกลาง นอย

หมวดท 1 การน�าองคกร

การวเคราะหปจจยตางๆ ขององคกรทงภายในและภายนอกเพอจดท�าวสยทศนของหนวยงาน

175 (48.7) 179 (49.9) 5 (1.4)

การก�าหนดคานยมในการท�างานใหมความสอดคลองกบวสยทศนของหนวยงาน

181 (50.4) 172 (47.9) 6 (1.7)

การก�าหนดระเบยบเพอการปฏบตงานรวมกนในหนวยงาน 199 (55.4) 156 (43.5) 4 (1.1)

การปฏบตงานโดยค�านงถงความตองการของชมชนและเปดโอกาสใหตรวจสอบได

211 (58.8) 148 (41.2) 0 (0.0)

หมวดท 2 การวางแผนเชงกลยทธ

การจดท�าแผนปฏบตการครอบคลมทกประเดนตามมาตรฐานคณภาพบรการปฐมภม 194 (54) 160 (44.6) 5 (1.4)

การสอสารกลยทธใหผทเกยวของรบทราบอยางทวถง 177 (49.3) 180 (50.1) 2 (0.6)

การก�าหนดตวชวดและเปาหมายทใชในการตดตามความกาวหนาของแผนปฏบตการ 191 (53.2) 165 (46) 3 (0.8)

หมวดท 3 การใหความส�าคญกบประชากรเปาหมายและผมสวนไดสวนเสย

การใชขอมลความตองการบรการสขภาพของประชาชนในการจดบรการสขภาพแกประชาชนตามกลมวย 221 (61.6) 136 (37.9) 2 (0.5)

การวเคราะหปญหาสขภาพ 10 อนดบ รวมกบประชาชน และกลมผมสวนไดสวนเสย 165 (46) 187 (52.1) 7 (1.9)

Page 9: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

61Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 61

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

ตารางท 3 (ตอ)

เกณฑพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม ระดบการปฏบต จ�านวนคน (รอยละ)

มาก ปานกลาง นอย

หมวดท 4 การวดวเคราะหและการจดการความร

การปรบปรงขอมลสขภาพของประชาชนใหเปนปจจบน 211 (58.8) 146 (40.7) 2 (0.5)

การบนทกและน�าขอมลในระบบมาใชเพอประมวลภาวะสขภาพของประชาชน

208 (58) 149 (41.5) 2 (0.5)

การวเคราะหหนวยงานดวยเทคนค SWOT 176 (49) 175 (48.7) 8 (2.3)

การน�าผลจากการ SWOT มาทบทวนเพอพฒนางานใหมคณภาพยงขน

173 (48.1) 178 (49.6) 8 (2.3)

หมวดท 5 การมงเนนทรพยากรบคคล

การจดระบบการยกยอง ชมเชย ใหรางวล ทสรางแรงจงใจตอบคคล 167 (46.5) 174 (48.5) 18 (5)

การสนบสนนหรอรบการสนบสนนการศกษาทตรงตามคณลกษณะและหนาทความรบผดชอบ 154 (42.9) 196 (54.6) 9 (2.5)

การก�าหนดภาระงานทงดานการบรการ วชาการ และภาระงานอนๆ ตามความสามารถของบคคล 178 (49.6) 175 (48.7) 6 (1.7)

การเขารวมโครงการทจดโดยโรงพยาบาลแมขายเพอพฒนาทกษะในการปฏบตงานและแลกเปลยนเรยนร 195 (54.3) 162 (45.2) 2 (0.5)

หมวดท 6 ระบบรการ

การจดระบบงานภายในหนวยงานตามสภาพปญหาในพนทครอบคลมงานทง 4 มต ไดแก การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพ

237 (66) 122 (34) 0 (0.0)

การจดกระบวนการท�างานหลกและการสนบสนนทมความเชอมโยงสมพนธกน

203 (56.5) 155 (43.2) 1 (0.3)

การด�าเนนงานตามระบบควบคมคณภาพตนทน ทรพยากร ความเสยง การสญเสย และระยะเวลาการด�าเนนงานทหนวยงานก�าหนด

192 (53.5) 165 (46) 2 (0.5)

Page 10: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

62

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

ปท 10 ฉบบท 36 ประจำ�เดอนพฤษภ�คม - สงห�คม 2560

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

5. ปญหาและอปสรรคในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม แบงตามหมวดการด�าเนนงาน 6 หมวด พบวา หมวดท 1 การน�าองคกร ไมมการระบปญหาและอปสรรคในการด�าเนนงาน หมวดท 2 เจาหนาทสาธารณสขมความกงวลในการวางแผนเชงกลยทธ การจดท�าแผนททางเดนยทธศาสตรรวมกบเครอขายสขภาพ เนองจากไมไดรบการรอบรมใหความรมากอน หมวดท 3 พบวา การทไมไดน�าขอมลความตองการทางสขภาพของประชาชนในพนทมาวเคราะหเพอจดบรการในพนท เนองจาก ขาดทกษะการวเคราะหขอมลสขภาพ ไมมหนวยงานทางวชาการสนบสนนการฝกอบรมในสวนนและภาระงานประจ�าทมากท�าใหไมไดฝกอบรมหรอฝกฝนทกษะเพมเตม หมวดท 4 พบวา โปรแกรมการบนทกขอมลในระบบสารสนเทศอเลกทรอนกส มความหลากหลาย การบนทกขอมลไมเปนไปตามก�าหนดระยะเวลาสงผลใหการน�าเสนอขอมลมความลาชาและขาดความสมบรณ โดยมอปสรรคคอ ระบบสารสนเทศของจงหวดขาด ความเสถยร ขาดความเชอมโยงตอระบบรายงาน หมวดท 5 พบวา รอยละ 20.64 ของเจาหนาทสาธารณสขระบวา การมอบหมายงานในระดบ รพ.สต. ไมตรงกบสายงาน การปฏบตงานไมตรงกบต�าแหนง เนองจากบคลากรในหนวยงานมนอยไมเพยงพอ การปฏบตงานจรงจงตองใชการบรหารจดการตามความเหมาะสม และ หมวดท 6 พบวา รอยละ 9.41 ของเจาหนาทสาธารณสขระบวาจ�านวนของบคลากรไมสอดคลองกบภาระงานบรการ ขาดแคลนบคลากรต�าแหนงพยาบาลเวชปฏบตท�าใหดแลผปวยไมทวถง จงตองประสานแมขายสนบสนนบคลากรทมความรในการใหบรการตามมาตรฐานวชาชพ นอกจากนในการจดบรการเชงรก รอยละ 17.34 ระบวา เครองมออปกรณตาง ๆ ไมเพยงพอตองขอรบการสนบสนนจากแมขาย หรอปกครองสวนทองถน นอกจากนยงขาด ยานพาหนะในการสงตอผปวยและการเขาถงในพนทเพอเกบรวบรวมขอมลสขภาพและการด�าเนนงาน

อภปรายผล ผลการวจยพบวา เจาหนาทสาธารณสขมความร

ในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม โดยภาพรวมทกดานในระดบมาก เมอพจารณารายดาน

พบวา เจาหนาทสาธารณสขมความรในระดบมาก ทง 6 ดาน โดยเฉพาะดานระบบบรการมความรเฉลยมากทสด 3.85 คะแนน เนองจากเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลไดแบงกลม ผ รบบรการของเครอขายตามแนวทาง WECANDO (กนยา บญธรรม, สนทร อภญญานนท, ศรสมร นยปร, เกวลน ชนเจรญสข,และสมสน เกษมศลป, 2552) เปนแนวทางเดยวกนทงเครอขายซงเปนการจดบรการทผสานองคความรในการปฏบตงานไดเปนอยางด ท�าใหเสรมสรางการมสวนรวมของแตละภาคสวนและมระบบบรการเชอมโยงกบแนวคดเวชศาสตรครอบครวไดอยางครอบคลม ครบถวน รองลงมาคอ ความร เกยวกบการวางแผน เชงกลยทธมความร เฉลย 3.73 คะแนน เนองจากใน การจดท�าแผนยทธศาสตรมการด�าเนนการรวมกนใน เครอขาย ไดแก โรงพยาบาลแมขาย/ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอ/โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลและภาคเครอขายตางๆ เชนกนท�าใหแผนยทธศาสตรมความเชอมโยงทงระดบบนและระดบลาง เมอพจารณาระดบความร ของเจาหนาทสาธารณสขในภาพรวมมความรในระดบมากถงรอยละ 92.76 และสวนนอยมระดบปานกลาง รอยละ 7.24 เนองจากส�านกงานสาธารณสขจงหวดชมพรได จดอบรมการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมอยางตอเนองสงผลใหเกดการพฒนาทงระบบและตวบคลากร ท�าใหเกดความรคงอยในตวบคคลน�าสการปฏบตทตรงตามแนวทางการพฒนาได (สถาพร วชยรมย และ ไชยา ยมวไล, 2558)

ความรจ�าแนกตามประสบการณการด�าเนนงานของบคลากรและต�าแหนงงาน พบวา ผทมประสบการณการด�าเนนงานต�าแหนง พยาบาลวชาชพ มความรตอการด�าเนนงานพฒนาบรการปฐมภมระดบมากในสดสวนมากทสด รอยละ 95.3 รองลงมาในสดสวนทใกลเคยงกน ไดแก (ผอ�านวยการ รพ.สต. หรอรกษาการ ผอ�านวยการ รพ.สต. รอยละ 94.7 และนกวชาการสาธารณสข รอยละ 93.8 ตามล�าดบ โดยทง 3 ต�าแหนง มบทบาทหนาทส�าคญในการด�าเนนงานในทกขนตอน โดยเฉพาะต�าแหนงบรหารและการมประสบการณไดรบการอบรมเรองการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม ทงนพบวา บคลากรทไดรบการอบรมมความรภาพรวมระดบมาก รอยละ 76.6

Page 11: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

63Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 63

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

รวมทงการไดรบการลงเยยมเสรมพลงโดยทมผประสานและ QRT ระดบอ�าเภอ ท�าใหบคลากรมความรระดบมาก รอยละ 74.9 และการไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมท�าใหบคลากรมความรในภาพรวมระดบมาก รอยละ 66.6 เชนกน สอดคลองกบการศกษาของ กฤตพงษ โรจนวภาต (2556) ในการใหการอบรมเกยวกบเกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภม พบวา โดยทวไปบคลากรต�าแหนงบรหารไดรบการอบรมเปนสดสวนมากทสด โดยเจาหนาทต�าแหนงพยาบาลวชาชพ และนกวชาการสาธารณสขไดรบการอบรมไมแตกตางกน เนองจากในการด�าเนนงานตงแตระยะแรกและในระยะตอมาของการด�าเนนงาน โดยมการเสรมสรางความรในการด�าเนนงานอยางตอเนอง ผอ�านวยการ รพ.สต. มบทบาทส�าคญตอกระบวนการเรยนร และเชอมโยงส การปฏบตงานของบคลากรและเครอขายการด�าเนนงาน ทงนความรตามบทบาทของนกวชาการสาธารณสขและพยาบาลวชาชพไมมความแตกตางกนยงสะทอนถงความทวถงในการไดรบการอบรมและกระบวนการแลกเปลยนเรยนรภายในองคกร สงผลตอการผสานระบบบรการใหแกประชาชนอยางมคณภาพ สะทอนบทบาทการน�าองคกรของผอ�านวยการไดเปนอยางด โดยผลการศกษาดงกลาวมความเชอมโยงกบสรปผลการประเมนคณภาพเครอขายบรการปฐมภม จงหวดชมพร ประจ�าป 2559 ทพบวา บคลากรทปฏบตงานในหนวยบรการปฐมภมและเครอขายบรการปฐมภมเกดการเรยนรรวมกน และประเมนตนเอง เพอพฒนาตามเกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภมอยางตอเนอง ซงเปนผลมาจากหนวยสนบสนนทางวชาการระดบจงหวด นเทศงานและเยยมนเทศดวยกจกรรมประเมนแบบเสรมพลง (empowerment assessment) โดยการพฒนาศกยภาพบคลากรใหสามารถวางแผนการลงมอปฏบต และประเมนโครงการดวยเอง รวมทงมการสะทอนกลบอยตลอดเวลาและพฒนาไปสการตดสนใจดวยตนเอง (อมาวส อมพนศรรตน, 2560) และการออกแบบงานในหนวยบรการท�าใหบคลากรในทกต�าแหนงหนาทมความรเกยวกบการพฒนาคณภาพบรการไมแตกตางกนดวย ซงจากการเทยบเคยงตามแนวคดองคกรแหงการเรยนรทวา องคกรสามารถพฒนาและขยายความสามารถในการสรางอนาคตไดอยางตอเนอง (Senge, 1990)

โดยมการปรบการเรยนร (adaptive learning) เพอความอยรอด รวมทงเรยนรทจะพฒนาความสามารถในการสรางสรรคใหดยงขน (generative learning ) โดยความรในตวบคลากรจะสามารถพฒนาเพอเปนองคกรแหงการเรยนรไดดวยความสมพนธของการเรยนรในระดบบคคลและระดบองคกร ดงนน จากพนฐานความรของบคลากรในการด�าเนนงานตามพฒนาหนวยบรการปฐมภมของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล หนวยงานสนบสนนหรอเครอขายการด�าเนนงาน จงควรสรางรปแบบของวฒนธรรมองคกร วสยทศน พนธกจและยทธศาสตร ผานกระบวนการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง เพอเสรมตอการจงใจบคลากร ภาวะผน�า และการเรยนรขององคกรควบคไปกบความรทไดถกพฒนามาแลวอยางเปนระบบ (สมนก เออจระพงษพนธ และเพญนภา ประภาวต, 2552)

ในดานเจตคต นกวชาการสาธารณสขมเจตคตในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมระดบมากในสดสวนสงทสด รอยละ 89.1 ผอ�านวยการ รพ.สต. หรอรกษาการ ผอ�านวยการ รพ.สต. มเจตคตในการด�าเนนงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมภาพรวมในระดบมากเชนเดยวกบพยาบาลวชาชพและเจาพนกงานสาธารณสขชมชน การมทงความรและเจตคตทในการท�างานนบเปนพนฐานส�าคญของการพฒนาบคลากร โดยจะเหนวา การทนกวชาการสาธารณสขซงเปนผทมหนาทจดท�าระบบการด�าเนนงานโดยตรงมเจตคตตอการด�าเนนงานในระดบมากเปนสวนใหญนน เปนผลจากการประยกตใชรปแบบการประเมนผลการด�าเนนงานแบบเสรมพลงท�าใหผถกประเมนเกดแรงจงใจและเจตคตทดได โดยผทไดรบการอบรมเรองการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภม และไดรบการประเมนตามเกณฑการพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมมเจตคตระดบมากเปนสวนใหญเชนกน จะเหนไดวา จากการทหนวยสนบสนนวชาการระดบจงหวดด�าเนนการสรางกระบวนการมสวนรวมทงในระดบเครอขายรวมกบการตดตามเยยมประเมนเสรมพลงสงผลใหบคลากรตงแตระดบหวหนาและผปฏบตงานมความรและเจตคตทด นบเปนปจจยพนฐานแหง ความส�าเรจในการพฒนาหนวยบรการปฐมภม นนคอการพฒนาใหเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในหนวยบรการปฐมภมมความร ความสามารถ มความรกตอองคกร

Page 12: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

64

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

ปท 10 ฉบบท 36 ประจำ�เดอนพฤษภ�คม - สงห�คม 2560

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

และมความรสกเปนเจาของหนวยบรการปฐมภม (บวร จอมพรรษา บววรณ ศรชยกล และวงศา เลาหศรวงศ, 2554) ซงคณลกษณะองคกรดงกลาวเปนบงชถงผลส�าเรจในการพฒนาหนวยบรการปฐมภมไดอยางด

ในดานการปฏบตงานตามเกณฑพฒนาคณภาพหนวยบรการปฐมภมทง 6 ดานนน พบวา สวนใหญเจาหนาทสาธารณสขระบวาไดมการปฏบตในระดบมากและปานกลางใกลเคยงกนทง 6 หมวด มากทสดในหมวดท 6 ระบบบรการ เนองจากการด�าเนนงานในหมวดนมรปแบบของการมสวนรวมของบคลากรทงองคกร โดยเฉพาะการจดระบบงานภายในหนวยงานตามสภาพปญหาในพนทครอบคลมงานทง 4 มต ไดแก การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพ ซงสอดคลองกบความรเฉลยสงสดในดานระบบบรการเชนเดยวกน อยางไรกตาม การทบคลากรระบวา ไดด�าเนนงานพฒนาคณภาพงานของหนวยงานในระดบปานกลางและมากในสดสวนทใกลเคยงกนนนหนวยสนบสนนการด�าเนนงานในระดบจงหวดควรน�ามาเปนขอมลปอนกลบสกระบวนการพฒนาเพอสงเสรมใหเกดการด�าเนนงานในระดบมากเพมขน ทงน ผลดงกลาวอาจเกดจากปญหาและอปสรรคบางประการทท�าใหขดขวางตอการด�าเนนงาน ไดแก การขาดทกษะการจดการสารสนเทศจากผลการด�าเนนงานวเคราะหสขภาพของประชาชนและการน�าไปใช ความหลากหลายของโปรแกรมสารสนเทศของจงหวดท�าใหบคลากรไมสามารถเขาถงไดเปนสวนใหญ หรอแมแตปญหาดานศกยภาพและประสทธภาพของบคลากรซงเกดจากขอจ�ากดเชงโครงสรางองคกร เนองจาก รพ.สต. เปนหนวยงานขนาดเลกโดยทวไปมบคลากร 3-4 คน ท�าใหบคลากรจ�าเปนตองท�างานแทนกนได แตในทางกลบกนหนวยงานจะเผชญปญหางานลนคนในบางสถานการณ ซงหวหนาหนวยงานจ�าเปนตองอาศยการบรหารตามสถานการณ (contingency management) ( Fiedler, 1967) ทมงเนนความสมพนธระหวางองคกรและสภาพแวดลอมขอเทจจรง บนพนฐานของการมสวนรวม หลกมนษยสมพนธและการสรางแรงจงใจโดยค�านงถงเปาหมายขององคกรเปนหลก เพอสรางการเรยนรรวมกนแทนทอปสรรคทเผชญในการด�าเนนงาน ซงจะเปนวธการสนบสนน สรางขวญและก�าลงใจเพอพฒนาบคลากร

และผลการด�าเนนงานไปพรอมกนอยางสอดคลองกบวถและวฒนธรรมองคกร

สรปและขอเสนอแนะ บคลากร รพ.สต. จงหวดชมพรมความร เจตคต

และสามารถปฏบตงานพฒนาคณภาพเครอขายบรการปฐมภมในระดบมาก อยางไรกตาม ยงพบปญหาและอปสรรคในดานศกยภาพและประสทธภาพของบคลากรอนเกดจากขอจ�ากดเชงโครงสรางองคกรและอตราก�าลงขององคกร จ�าเปนตองไดรบการจดการเชงสถานการณและเสรมสรางการเปนองคกรแหงการเรยนรเพอขวญและก�าลงใจของบคลากร ดงนน จงควรท�าการศกษาตอไปวา การท รพ.สต. ไดด�าเนนงานพฒนาคณภาพองคกรมาระยะหนงนนสามารถสงเสรมใหบคลากรสามารถพฒนาตนเองและองคกรไปสการเปนองคกรแหงการเรยนรไดหรอไม ซงจะท�าใหไดแนวทางการพฒนาเพอแกไขปญหา อปสรรคและสงเสรมการเรยนรรวมกนทวทงองคกรและเครอขาย นอกจากน ในเชงนโยบายผบรหารระดบจงหวดและหนวยงานสนบสนนเชงวชาการควรจดกจกรรมพฒนาศกยภาพดานการวเคราะหขอมลการจดบรการสขภาพเพอน�าไปใชในการวางแผนการจดบรการทสอดคลองกบความตองการของประชาชนในพนท การแลกเปลยนเรยนรการใชระบบสารสนเทศสขภาพระหวางหนวยงานและเครอขาย และเสรมสรางความรวมมอในการใชทรพยากรรวมระหวางหนวยงานสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถนและภาคประชาชน

เอกสารอางอง กฤตพงษ โรจนวภาต. (2556). ความร และทศนคต

ต อเกณฑคณภาพเครอข ายบรการปฐมภมของบคลากรในหนวยบรการปฐมภม จงหวดล�าปาง. ล�าปางเวชสาร, 34 (2), 71– 83.

กนยา บญธรรม, สนทร อภญญานนท, ศรสมร นยปร, เกวลน ชนเจรญสข, สมสน เกษมศลป, บรรณาธการ. (2552). เกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภม (Primary Care Award : PCA). กรงเทพฯ: ส�านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต.

Page 13: ความรู้ เจตคติ และการด าเนิน ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017. 8. 27. · 58 ร ไ ่ ใ

65Journal of Safety and Health : Vol. 1 No. 2 July - September 2007 65

Research Article

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย

Journal of Safety and Health : Vol. 10 No. 36 May - August 2017

บวร จอมพรรษา บววรณ ศรชยกล และ วงศา เลาหศรวงศ. (2554). การพฒนาหนวยบรการปฐมภมตามเกณฑคณภาพเครอขาย บรการปฐมภม อ�าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม. วารสารวจยและพฒนาระบบสขภาพ, 4(2),70-82.

บญชม ศรสะอาด. (2553). การวจยเบองตน. (พมพครง ท 8). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2551). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. (พมพครงท 10). กรงเทพ ฯ : จามจรโปรดกท.

สถาพร วชยรมย และ ไชยา ยมวไล (2558). สมรรถนะของผบรหารองคการบรหารสวนต�าบลในจงหวดบรรมยโดยการใชเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ. วารสารวชาการรมยสาร, 1, 75-88.

สมนก เออจระพงษพนธ และ เพญนภา ประภาวต. (2552).องคกรแหงการเรยนรกรณศกษา : โรงพยาบาลดอนสก จงหวดสราษฎรธาน.วารสารวทยาการจดการ, 1, 35-56.

ส�านกงานรางวลคณภาพแหงชาต. (2556). เกณฑรางวลคณภาพแหงชาต ป 2557-2558. กรงเทพฯ : แกรนดอารต ครเอทฟ

ส�านกงานสาธารณสขจงหวดชมพร. (2559). สรปผลการประเมนคณภาพเครอขายบรการปฐมภม จงหวดชมพร ประจ�าป 2559.

ส�านกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข. (2558). ยทธศาสตร ตวชวด และแนวทางการจดเกบขอมลกระทรวงสาธารณสข ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 Retrieved February 2, 2016 from http://bps2moph.go.th/sites/default/files/kpimoph59.pdf.

สพตรา ศรวณชชากร, กฤษณา ค�ามล, วราภรณ จระพงษา, และ ผการตน ฤทธศรบญ. (2555). จกซอวการกาวยางสแกนแทคณภาพในระบบ PCA. ปทมธาน: นโมพรนตงแอนดพลบบลชชง.

อมาวส อมพนศรรตน. (2560). การประเมนแบบเสรมพลง: แนวคดและการประยกตใช. วารสารเครอขาย วทยาลยพยาบาลและการสาธารณสขภาคใต, 4 (1), 280-291.

Best J.W. and Kahn J.V. (2014). Research in Education. (10th ed). England: Pearson Education Limited .

Fiedler, F.E. (1967). A Theory of Leadership Effectiveness, New York: McGraw-Hill.

Senge, P. M. (1990). The fifth disciplines: the art and practice of learning organization. London: Century Business.