ชุดที่ 1 พระรัตนตรัย · 2019. 4. 21. ·...

ก ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4

ชดท 1 พระรตนตรย

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 จดท าขนเพอประกอบการจดการเรยนรในสาระศาสนา ศลธรรมและจรยธรรม กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมใหนกเรยนพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ จนเกดความร ความเขาใจในเนอหา สามารถสรปความร จากบทเรยนไดอยางมประสทธภาพ ฝกใหนกเรยน มความรบผดชอบและมความซอสตยตอตนเอง เพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนใหสงขน โดยชดกจกรรมการเรยนรนจะเนนกจกรรมทหลากหลายและเนนผ เรยนเปนส าคญ เ พอกอให เกด กระบวนการเรยนรทงดานความร ทกษะและคณลกษณะอนพงประสงค ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4

ประกอบดวย 6 เรอง ดงน

ชดท 1 เรอง พระรตนตรย

ชดท 2 เรอง ทกข (ธรรมทควรร)

ชดท 3 เรอง สมทย (ธรรมทควรละ)

ชดท 4 เรอง นโรธ (ธรรมทควรบรรล)

ชดท 5 เรอง มรรค (ธรรมทควรเจรญ)

ชดท 6 เรอง พระไตรปฎกและพทธศาสนสภาษต

รายละเอยดในชดกจกรรมการเรยนรนประกอบดวยค าชแจงเกยวกบการใชชดกจกรรม ค าแนะน า

ส าหรบคร ค าแนะน าส าหรบนกเรยน มาตรฐานการเรยนร ตวชวด สาระการเรยนร จดประสงคการเรยนร

เนอหา กจกรรมพรอมเฉลย

ผจดท าหวงเปนอยางยงวาชดกจกรรมการเรยนรชดนจะกอประโยชนสงสดในการพฒนานกเรยน

ใหบรรลตวชวดและเปนประโยชนตอผสนใจศกษาทจะน าไปใชในการจดการเรยนรตอไป

นางสาวศจดา ฉายอรณ

ค ำน ำ

ข ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4

ชดท 1 พระรตนตรย

สำรบญ

เรอง หนำ

ค าน า ก

สารบญ ข

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร 1

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร 2

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน 3

มาตรฐานการเรยนร 4

ตวชวด 4

สาระส าคญ 5

จดประสงคการเรยนร 5

สาระการเรยนร 5

รหสควอาร (QR CODE) แบบทดสอบกอนเรยน 6

กระดาษค าตอบกอนเรยน 7

แบบทดสอบกอนเรยน 8

ใบความรท 1 11

ใบกจกรรมท 1 18

ใบความรท 2 19



รหสควอาร (QR CODE) แบบทดสอบหลงเรยน 28

กระดาษค าตอบหลงเรยน 29

แบบทดสอบหลงเรยน 30

บรรณานกรม 33

ภาคผนวก 35

แบบประเมนพฤตกรรม 41

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 [ชดท 1 เรอง พระรตนตรย]

1

1. ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ชดน เปน ชดท 1 เรอง พระรตนตรย จากทงหมด 6 ชดกจกรรมการเรยนร ซงประกอบดวย







2. ชดกจกรรมการเรยนรชดน ประกอบดวย

- ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร

- ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

- ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

- มาตรฐานการเรยนร ตวชวด สาระส าคญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร

- แบบทดสอบกอนเรยน

- ใบความร

- ใบกจกรรม

- แบบทดสอบหลงเรยน

- แบบบนทกผลการประเมน

- ภาคผนวก

3. ชดกจกรรมการเรยนรชดน มสอออนไลนประกอบ เพอความสมบรณของกจกรรม

นกเรยนควรตดตงแอปพลเคชน (Application) ในโทรศพทมอถอส าหรบใชอานรหสควอาร (qr code) อาท

4. ชดกจกรรมการเรยนร ชดท 1 เรองพระรตนตรย ใชเวลาเรยน 2 ชวโมง

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร


2

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

ครตองศกษาแบบฝกทกษะและอานเนอหาสาระอยางละเอยดรอบคอบพรอมท ง ท าความเขาใจเกยวกบเนอหาทกเลมกอนการใชงาน

ครชแจงใหนกเรยนทราบเกยวกบบทบาทของนกเรยนในการเรยนโดยใชชดกจกรรม การเรยนรใหเขาใจพรอมทงอธบายเรองการตดตงแอปพลเคชนส าหรบอานรหสควอารและเนนย าเรองความซอสตย ใหลงมอท าดวยตนเอง

ใหนกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน เพอวดความรพนฐานของนกเรยนรายบคคล

จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชชดกจกรรมการเรยนรควบคกบแผนการจดการเรยนร

ขณะปฏบตกจกรรมครคอยแนะน าใหความรแกนกเรยนอยางใกลชด เปดโอกาสใหนกเรยนซกถามขอสงสยและเนอหาทไมเขาใจ และครอธบายเพมเตมจนนกเรยนเขาใจ

ทดสอบความรของนกเรยนโดยใชแบบทดสอบหลงเรยน

ใหนกเรยนตรวจค าตอบจากเฉลย (มทงในภาคผนวกทายเลมและในสอออนไลน) เพอทราบผลการเรยนรของตนเอง

หากมนกเรยนทท าคะแนนไดไมผานเกณฑ ควรใหค าแนะน าและใหทบทวนเนอหาใหม อกครงจนเกดความเขาใจ


3

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

อานค าชแจงเกยวกบชดกจกรรมการเรยนรและค าแนะน าการใชชดกจกรรม

การเรยนรส าหรบนกเรยนใหเขาใจกอนลงมอท าหรอกอนศกษาทกครง

ตดตงแอปพลเคชนส าหรบอานรหสควอารเพอประกอบการท ากจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบกอนเรยนเพอประเมนความรพนฐานของตนเอง

ศกษาใบความรและท าใบกจกรรมดวยตนเอง หากท าไมได ใหศกษาเนอหาใหมอกครง

เมอท าใบกจกรรมเสรจแลว ใหนกเรยนตรวจค าตอบจากแบบเฉลยทายเลม

ท าแบบทดสอบหลงเรยนเพอประเมนความกาวหนาของตนเอง


4

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ส 1.1 รและเขาใจประวต ความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของพระพทธศาสนา หรอศาสนาท

ตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมนและปฏบตตามหลกธรรมเพออยรวมกนอยางสนตสข

มาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนกและปฏบตตนเปนศาสนกชนทด และธ ารงรกษา พระพทธศาสนาหรอ

ศาสนาทตนนบถอ

ตวชวด

ส 1.1 ม.4-6/2 วเคราะหพระพทธเจาในฐานะเปนมนษยผฝกตนไดอยางสงสดในการตรสร การกอตง

วธการสอนและการเผยแผพระพทธศาสนา หรอวเคราะหประวตศาสดาทตนนบถอ

ตามทก าหนด

ม.4-6/4 วเคราะหขอปฏบตทางสายกลางในพระพทธศาสนาหรอแนวคดของศาสนาท

ตนนบถอตามทก าหนด

ม.4-6/8 วเคราะหการฝกฝนและพฒนาตนเอง การพงตนเองและการมงอสรภาพใน

พระพทธศาสนา หรอแนวคดของศาสนาทตนนบถอตามทก าหนด

ม.4-6/13 วเคราะหหลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 หรอหลกค าสอนของศาสนาทตนนบถอ

ม.4-6/17 อธบายประวตศาสดาของศาสนาอนๆ โดยสงเขป

ม.4-6/20 สวดมนต แผเมตตา บรหารจตและเจรญปญญาตามหลกสตปฏฐานหรอตามแนวทาง

ของศาสนาทตนนบถอ

ส 1.2 ม.4-6/4 วเคราะหหลกธรรม คตธรรมทเกยวเนองกบวนส าคญทางศาสนา และเทศกาลส าคญ

ของศาสนาทตนนบถอและปฏบตตนไดถกตอง


5

พระรตนตรย เปนองคประกอบส าคญของพระพทธศาสนา ประกอบดวย พระพทธ หรอพระพทธเจา

เปนศาสดาของพระพทธศาสนา พระองคทรงแสดงใหเหนถงการฝกตนดวยพระองคเองอยางสงสดจนเกด

การตรสร แลวจงน าสงทตรสรซงเรยกวา พระธรรม เปนความจรงของชวต เปนขอปฏบตตามทางสายกลาง

มาสงสอนและเผยแผแกพระสงฆ หรอสาวกของพระพทธเจา ใหไดท าหนาทสงสอนประชาชนเพอชวยให

หลดพนจากความเชอผด ๆ และใหมนษยใชหลกธรรมมาด าเนนชวตเพอใหพนทกข

1. อธบายความหมายและคณคาของพระรตนตรยได 2. วเคราะหคณคาของพระรตนตรยได

ดานความร (K) 1. ความหมายของพระรตนตรย 2. คณคาของพทธะ ธรรมะ สงฆะ

ดานทกษะและกระบวนการ (P) 1. ทกษะการคดวเคราะห 2. กระบวนการท างานกลม 3. กระบวนการปฏบต

ดานคณลกษณะอนพงประสงค (A) 1. ใฝเรยนร 2. มงมนในการท างาน

จดประสงคการเรยนร

สาระส าคญ

สาระการเรยนร


6


7

กระดาษค าตอบกอนเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง พระรตนตรย

ชอ – นามสกล..................................................................................ชน..............เลขท..............

ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ตวเลอกทถกตองเพยงขอเดยว

ขอ ตวเลอก

ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

𝟏𝟎

เกณฑประเมนคณภาพ คะแนน 9-10 ระดบ ดมาก คะแนน 7-8 ระดบ ด คะแนน 5-6 ระดบ พอใช คะแนน 0-4 ระดบ ปรบปรง


8

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง พระรตนตรย ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยว โดยท าเครองหมาย

ลงในกระดาษค าตอบ

1. ขอใดใหความหมายค าวา พระรตนตรย ไดถกตอง

ก. ดวงแกวอนประเสรฐ 3 ประการ

ข. เพชรอนประเสรฐ 3 ประการ

ค. พลอยอนประเสรฐ 3 ประการ

ง. พรอนประเสรฐ 3 ประการ

2. ขอใดมลกษณะตรงกบบทพทธคณทวา “อนตตโร ปรสสธมมสารถ”

ก. สมพงษมจตใจเบกบานเพราะปฏบตธรรมเปนประจ า

ข. พระอาจารยกลาเปนผหยงรทกสงโลก

ค. สมหมายชอบเรยนรทกอยางจากการฟง

ง. ครนอยรจกความตางของนกเรยนจงใชวธการสอนทเหมาะกบแตละคน

3. ปาอสปตนมฤคทายวนมความเกยวของกบพระพทธศาสนาอยางไร

ก. เปนสถานทประสต

ข. เปนสถานทปฐมเทศนา

ค. เปนสถานททรงบ าเพญทกรกรยา

ง. เปนสถานทโปรดพระองคลมาล

4. หลกธรรมในขอใดทพระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนาใหปญจวคคยฟงจน

พระโกณฑญญะดวงตาเหนธรรมเปนองคแรก

ก. โอวาทปาตโมกข

ข. อนตตลกขณสตร

ค. อาทตตปรยายสตร

ง. ธมมจกกปปวตตนสตร


9

5. ขอใด กลาวถงความหมายของพระธรรมไมถกตอง

ก. พระธรรมคอค าสอนทพระพทธเจาทรงคนพบ

ข. พระธรรมคอหลกความจรงของทกสง

ค. พระธรรมคอหลกความประพฤตของมนษย

ง. พระธรรมคอหลกความจรงทอยเหนอธรรมชาต

6. ปกรณน าหลกอรยสจ 4 มาแกปญหาในชวตทกครง ท าใหเขาสามารถแกปญหา

ทกอยางไปไดอยางราบรนเสมอมา การกระท าของปกรณตรงกบพระธรรมคณ ขอใด

ก. สวากขาโต ภควตา ธมโม

ข. เอหปสสโก

ค. โอปนยโก

ง. อกาลโก

7. พระสงฆบงเกดขนครงแรกในโลกเมอใด

ก. วนเพญเดอน 3 กอน พ.ศ. 1 ป

ข. วนเพญเดอน 6 กอน พ.ศ. 35 ป

ค. วนเพญเดอน 8 กอน พ.ศ. 45 ป

ง. วนเพญเดอน 12 กอน พ.ศ. 80 ป

8. ขอใดตอไปน ไม เกยวกบคณของพระสงฆ

ก. เปนผมความเมตตากรณาแกชาวโลก

ข. ปกปองคมครองบานเมองเมอยามมภยพบต

ค. มหนาทชวยเหลอผอนใหพนจากความทกข

ง. เปนผปฏบตนานบถอสมควรแกการกราบไหว


10

9. สปฏปนโน หมายถงอะไร

ก. พระอนชาเปนผเหมาะสมแกการกราบไหว

ข. พระสกฤษมกมญาตโยมน าเครองไทยธรรมมาถวาย

ค. พระสมชายเปนผปฏบตด ปฏบตถกตองตามหลกพระธรรม

ง. พระสมพรเปนผมพรสวรรคในการท านายอนาคต

10. นกเรยนบชาพระรตนตรย มจดประสงคเพออะไร

ก. เพอใหประสบกบความสมหวง

ข. เพอใหมฐานะดขน

ค. เพอใหหลดพนจากความทกข

ง. เพอท าใหจตใจมความสงบ


11

ใบความรท 1

ความหมายและความเปนมาของพระรตนตรย

พจนานกรมแปล ไทย-ไทย ราชบณฑตยสถาน ไดกลาวไววาค าวา รตน รตน รตนะ หมายถง แกว

ทถอวามคายง แกวทประเสรฐ แตในความหมายเชงเปรยบเทยบในพทธศาสนา รตนะ ทแปลวา “แกว” นไมได

มความหมายวาท ามาจากแกว แตเปนการเปรยบเทยบสงทส าคญมาก หรอสงทมคามาก เชน เรยกพอหรอแม

วา พอแกว แมแกว เปนตน สวนค าวา ตรย, ไตร หมายถง สาม หมวด

เมอน าค าวา รตน รวมกบ ตรย เปนค าวา รตนตรย จงมความหมายวา แกวอนมคา 3 ประการ หรอ

แกวอนประเสรฐ 3 ประการ ซงหมายถง พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนการเปรยบเปรยวาเปนสงท

ส าคญและมคณคามากในพระพทธศาสนา

ภาพจ าลองพระพทธเจาทรงแสดงธรรมแกปญจวคคยซงเปนสาวกกลมแรกของพระองค

ความหมายและความเปนมาและของพระพทธ หรอ พระพทธเจา

พระพทธ หรอ พทธะ หมายถง ผร ผตน ผเบกบาน บคคลทตรสรแลว ซงกคอ พระพทธเจา พระศาสดา

แหงพระพทธศาสนา พระพทธเจาทรงมพระนามเดมวา "สทธตถะ" หมายถง ผทส าเรจความมงหมายแลว

หรอผปรารถนาสงใด ยอมไดสงนน ทรงเปนพระราชโอรสของพระเจาสทโธทนะ กษตรยผครองกรงกบลพสด

แควนสกกะ และ "พระนางสรมหามายา" พระราชธดาของกษตรยราชสกลโกลยวงศแหงกรงเทวทหะ

แควนโกลยะ วนหนงพระองคไดทอดพระเนตรเหนคนแก คนเจบ คนตาย และนกบวช จงทรงคดไดวา

เปนธรรมดาของโลก ไมมใครสามารถหลกเลยงได จงทรงเหนวาความสขทางโลกเปนเพยงภาพมายา

และทางทจะพนจากความทกข คอตองครองเรอนเปนสมณะ ดงนนพระองคจงเสดจออกบรรพชา เมอ

พระชนม 29 พรรษา และไดใชเวลาศกษา พฒนาตนเอง ลองผดลองถกในหลายวธเพอหาทางหลดพน


12

จากความทกข เชน การฝกโยคะแบบฤาษ การบ าเพญตบะหรอการทรมานตนเอง และจนขนสดทายกอนตรสร

คอ การบ าเพญทกรกรยา คอการกระท าทท าไดยากยง เชน กดฟนเขากน เอาลนดนเพดานจนเกดความรอน

ในรางกาย จนเหงอไหลออกจากรกแร กลนลมหายใจใหนานทสด จนกระทงหออ อดอาหารจนรางกายผอม

เหลอแตหนงหมกระดก เวลาเอามอลบกายเสนขนกรวงหลดออกมาเปนกระจก เปนลมแทบสนชวต

ภาพจ าลองเหตการณพระพทธเจาบ าเพญทกรกรยาจนผอมแหง เพราะคดวาจะเปนวธทท าใหหลดพนจากความทกข

พระองคทรงกระท าถงขนนกยงไมตรสร จงทรงคดวามใชหนทางทถกตอง จงทรงเลกบ าเพญทกรกรยา

แลวหนมาเสวยพระกระยาหารดงเดม จงทรงตระหนกวาแนวทางทท ามาเปนเวลา 6 ปเตม เปนแนวทางท

ผดพลาด ขณะเดยวกนกทรงคนพบทางสายใหม ซงเรยกวา “มชฌมาปฏปทา” หรอ “ทางสายกลาง” จนเกด

ตรสรชอบดวยพระองคเอง เมอพระชนม 35 พรรษา แลวจงทรงพระกรณาเผยแผสงทพระองคตรสรใหแกสาวก

และสตวโลกเพอใหหลดพนจากความทกขเชนเดยวกน


13

ความหมายและความเปนมาของพระธรรม หรอ ธรรมะ

ตามพจนานกรมแปล ไทย-ไทย ราชบณฑตยสถาน ค าวา ธรรม ธรรมะ หมายถง คณความด เชน

เปนคนมธรรมะ เปนคนมศลมธรรม อกนยหนง ค าวา ธรรม หมายถง ธรรมดา ธรรมชาต

ในทางพระพทธศาสนา ธรรมะ หมายถง หลกธรรมหรอค าสอนทเกดจากการตรสรของพระพทธเจา

ททรงตรสไวดแลว เปนความจรงทมอยโดยธรรมชาต ซงพระพทธเจาทรงคนพบแลวน ามาสงสอนสรรพสตว

เพอใหพนจากความทกข กอนทพระพทธเจาจะตรสรนน พระองคไดศกษา ทดลองปฏบต ลองผดลองถก

ดวยพระองคเอง จนไดตรสรสงทจะท าใหพนทกขโดยแทจรง คอ ทางสายกลาง หมายถง ไมสดโตงไป

ทางใดทางหนง ไมตงเกนไป ไมหยอนเกนไป เปนทางสายกลางระหวาง กามสขลลกานโยค หมายถง

การหมกมนในความสขทางกามารมณ รป รส กลน เสยง และ อตตกลมถานโยค หมายถง การประกอบ

ความล าบากเดอดรอนแกตนเอง การทรมานตนเองใหยากล าบาก

กามสขลลกานโยค คอ การหมกมนในความสขทางกามารมณ อตตกลมถานโยค คอ การทรมานตนเองดวยวธการตาง ๆ

เปรยบเหมอนทางทหยอนเกนไป เปรยบเหมอนทางทตงเกนไป

หลงจากพระพทธเจาทรงตรสรแลว พระองคทรงระลกถงพระอาจารยของพระองค คอ อาฬารดาบส

และอททกดาบส แตทรงทราบวาทานทงสองไดเสยชวตแลว พระองคจงไดเสดจไปทปาอสปตนมฤคทายวน

เมองพาราณส แควนกาส ในดนแดนชมพทวป ปจจบนคอสารนาถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย

(นกโบราณคดสนนษฐานกนวา จดทพระพทธเจาปฐมเทศนา คอ ทตงของ “ธมมเมกขสถป” ดวยหลกฐาน

บนทกของสมณทตจนทบนทกไวและชอเรยก ธมมเมกขะ แปลวา ผเหนธรรม) โดยทรงแสดงธรรมทชอวา

"ธมมจกกปปวตนสตร” หมายถง “สตรของการหมนวงลอแหงพระธรรมใหเปนไป” ในวนขน 15 ค า เดอน 8

กอนพทธศกราช 45 ป หรอวนอาสาฬหบชา จงถอไดวา “พระธรรม” ไดเกดขนครงแรกในวนนนดวย

https://dictionary.sanook.com/search/%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1


14

“ธมมเมกขสถป” ทสนนษฐานกนวา คอ ทตงของสถานททรงแสดงปฐมเทศนา "ธมมจกกปปวตนสตร" โปรดปญจวคคย

ตงอยภายในโบราณสถานปาอสปตนมฤคทายวน แขวงสารนารถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย

โบราณสถานปาอสปตนมฤคทายวน แขวงสารนารถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย

แผนทแสดงทตง “แขวงสารนาถ” สถานทแสดงปฐมเทศนาของพระพทธเจา


15

ในการปฐมเทศนาของพระพทธเจาในครงนน แบงออกเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 ทรงแสดงถงทางสดโตง 2 สาย คอ กามสขลลกานโยค และอตตกลมถานโยค และ

ทรงแนะน าทางสายกลาง เรยกวา มชฌมาปฏปทา หรอ มรรคมองคแปด หรอ ไตรสกขา เพอเปนทางเลอก

ปฏบตทถกตองน าไปสความสงบและการตรสร

ตอนท 2 ทรงแสดงถง “อรยสจ 4” คอ หนทางทจะท าใหดบทกข เปนทางอนประเสรฐทจะชวยให

มนษยสามารถพนจากความทกขได ซงประกอบดวย ทกข คอ การพจารณาความทกข สมทย คอ สาเหตทท า

ใหเกดทกข นโรธ คอ ความดบทกข และ มรรค คอ ทางปฏบตทน าไปสการดบทกข

ตอนท 3 ทรงแสดงวาพระองคไดตรสรแลว เมอจบการแสดงปฐมเทศนา โกณฑญญะไดเกดความร

ความเขาใจอยางแจมแจงวา “สงใดสงหนงมการเกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมมการดบสลายไปเปนธรรมดา”

และไดทลขอบวช พระพทธเจาทรงประทานการบวชใหดวยการอปสมบททเรยกวา เอหภกขอปสมปทา

ทานอญญาโกณฑญญะจงเปนพระสาวกและเปนพระสงฆรปแรกในพระพทธศาสนาในวนเดยวกนนนเอง

พระพทธเจาทรงตรสรหลกธรรมตาง ๆ มากมาย แตพระองคเหนวาหากจะสงสอนหรอถายทอด

ทงหมดกจะไรประโยชน จงทรงสงสอนแตละอยา งใหเหมาะกบแตละบคคล และในเวลาตอมาจงไดม

การรวบรวมพระธรรมค าสอนของพระองค เรยกวา “พระไตรปฎก” และจดไวเปนหมวดหมใหไดศกษาตอไป


16

ความหมายและความเปนมาของพระสงฆ หรอ สงฆะ

ค าวา สงฆะ หมายถง สงฆ แปลวา หม หรอชมชน กลมบคคลตงแต 2 คนขนไป ในทาง

พระพทธศาสนา หมายถง พระสงฆจ านวน 4 รปขนไป ซงครบองคประชมตามพระวนยในการท าสงฆกรรมและ

ประกอบพ ธกรรมส าคญ ค าวา “พระสงฆ” ใชเรยกกลมคนท เลอมใสในค าสอนและบวชเปนสาวก

ของพระพทธเจาเพอสบทอดและเผยแผค าสอนเหลานนแกคนทวไป โดยพระสงฆกลมแรกของพระพทธศาสนา

คอ ปญจวคคย นกบวชพราหมณ 5 คน ไดแก โกณฑญญะ วปปะ มหานามะ ภททยะ และอสสช ซง เคย

ตดตามปรนนบตพระพทธเจาตอนทพระองคทรงบ าเพญทกรกรยา เพราะความเลอมใสในความเพยร แตเมอ

พระพทธเจา ลมเลกการบ าเพญทกรกรยาเพราะเหนวาไมใชหนทางแหงการตรสร ปญจวคคยจงคดวา

พระพทธเจาทรงหมดความเพยรแลวจงเกดความเบอหนาย พากนละทงพระองคไปอยทปาอสปตนมฤคทายวน

แขวงเมองพาราณส

เมอพระพทธเจาไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาแลว พระองคทรงระลกถงอาจารย 2 ทาน คอ

อาฬารดาบส กาลามโคตร และอททกดาบส รามบตร แตทงสองไดเสยชวตไปกอนแลว ตอมาจงทรงระลก

ถงปญจวคคย พระองคจงไดเดนทางไปปาอสปตนมฤคทายวน เมอปญจวคคยไดเหนพระองคเสดจมา

จงแสดงกรยากระดางกระเดอง สนทนากบพระองคดวยถอยค าไมเคารพ พระองคตรสบอกวาเราไดตรสร

ดวยตวของเราเอง ขอใหทานทงหลายจงตงใจฟงเถด เราจกแสดงใหฟง ปญจวคคยไดกลาววาพระองค

คลายจากความเพยรเสยแลว จกบรรลธรรมไดอยางไร พระองคจงตรสใหระลกถงกาลหนหลงวา กอนน

เธอทงหลายไดยนไดฟงวาจาทเราพดมา เชนนบางหรอไม พวกปญจวคคยระลกขนไดวา พระวาจาเชนน

พระองค ไมเคยตรสมากอนเลย จงตงใจฟงพระธรรมเทศนา เมอไดฟงค าสอนของพระพทธเจาแลว โกณฑญญะ

กไดดวงตาเหนธรรม พระพทธเจาจงทรงเปลงวาจาวา "อญญาส วตโกณฑญโญ" แปลวา โกณฑญญะไดรแลว

หมายความวา สามารถรธรรมอนสขมลกซงทพระพทธองคทรงตรสรและน ามาแสดงไดเปนผลส าเรจ

ทานโกณฑญญะจงไดทลขออปสมบทเปนภกษพระพทธเจาทรงประทานการบรรพชาอปสมบทใหโดยตรสวา

“เธอจงเปนภกษมาเถด ธรรมอนเรากลาวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรยเพอท าทสดแหงทกขโดยชอบเถด”

เรยกการอปสมบททพระพทธเจาเปลงวาจาเชนนวาการอปสมบทแบบ "เอหภกขอปสมปทา” และจากนน

ทานโกณฑญญะจงไดรบชอน าหนาวา “อญญา” แปลวา ร ตงแตนนมา ดวยเหตนจงท าใหในวนเดยวกนน

มพระรตนตรยครบองคสาม


17

จากนนพระพทธเจาจงทรงเทศนาปญจวคคยทเหลอ ใหบรรลโสดาบนแลวประทานเอหภกขอปสมปทา

ให เรยงล าดบ ดงน

1. พระโกณฑญญะ วนขน 15 ค า เดอน 8

2. พระวปปะ วนแรม 1 ค า เดอน 8

3. พระภททยะ วนแรม 2 ค า เดอน 8

4. พระมหานามะ วนแรม 3 ค า เดอน 8

5. พระอสสช วนแรม 4 ค า เดอน 8

ภาพจ าลองเหตการณการปฐมเทศนาของพระพทธเจาแกปญจวคคย ณ ปาอสปปตนมฤคทายวน


18

รตนะ

ใบกจกรรมท 1 ความหมายของพระรตนตรย

ชอ...........................................นามสกล...............................................เลขท...........ชน.............

ค าชแจง ใหนกเรยนเตมความหมายของขอความตอไปนในชองวางใหถกตองสมบรณ

ตรย

……………………………………………………

.

แกวอนประเสรฐ 3 ประการ

………………………

..........................

................

หากไมเปรยบพระรตนตรยเปนแกว

เราจะเปรยบกบอะไรไดบางนะ

ลองยกตวอยางและอธบายกนคะ

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................


19


คณคาของพระรตนตรย

พระรตนตรย ประกอบไปดวย พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนองคประกอบส าคญของ

พระพทธศาสนา และมคณคาตอพทธศาสนกชนเปนอยางยง

คณคาของพระพทธ

พระพทธเจามพระคณตอพระพทธศาสนาและพทธศาสนกชนเปนอยางยง พระองคทรงคนพบ

ความจรงของชวตดวยการตรสร “อรยสจ 4” ประกอบดวย ทกข สมทย นโรธ มรรค ซงเปนสงทเปนจรง

ตามธรรมชาตทมนษยมองขาม ทรงตรสรดวยพระปญญาของพระองคเอง ทรงเปนแบบอยางใหพทธศาสนกชน

เหนวา มนษยทกคนสามารถฝกฝนตนเองได โดยไมตองรอหรอรองขอพรประเสรฐอนใด อกทงพระองคยงทรงม

พระกรณาสงสอนความจรงอนประเสรฐนใหสาวกของพระองคน าไปเผยแผตอพทธศาสนกชนตอไป

คณของพระพทธเจา เรยกวา พระพทธคณ โดยจ าแนกได 3 ประการ ดงน

1. พระปญญาคณ

พระปญญาคณ หมายถง พระปญญาของพระพทธเจาททรงมพระปญญาในทกดาน เชน

ในขณะทเปนเจาชายสทธตถะไดศกษาวชาศลปศาสตร 18 ประการ จากส านกครวศวามตร ส าเรจภายใน 7 วน

อาทเชน วชานตศาสตร คอวชาทเกยวกบกฎหมาย วชายทธศาสตร คอวชาทเกยวกบการรบ วชาคนธพศาสตร

คอวชาทเกยวกบการขบรอง ฟอนร า เปนตน แมกระทงในชวงทพระองคทรงออกผนวชเพอคนหาทางดบทกข

พระองคกทรงคนพบหนทางดวยตวเอง ฝกตนเองดวยวธการตาง ๆ จนสามารถคนพบความจรงของชวต

ในการดบกเลสดวยพระองคเองได

ในขณะทเปนเจาชายสทธตถะไดส าเรจวชาศลปศาสตร 18 ประการ จากส านกครวศวามตร ภายใน 7 วน


20

2. พระบรสทธคณ

พระบรสทธคณ หมายถง ความบรสทธปราศจากกเลส ทเกดจากพระปญญาทคนพบ

ความจรงของชวตดวยพระปญญาของพระองคเอง เชน หลงจากพระพทธเจาตรสรแลว กไดเสดจประทบ

เสวยวมตสขอยภายใตตนพระศรมหาโพธเปนเวลา 7 วน (ค าวา “เสวยวมตสข” หมายถง พกผอนภายหลง

ทตรากตร างานมา) ลกสาวพญามาร 3 คน คน คอ นางตณหา นางราคะ และนางอรด ไดเขาไป

ประเลาประโลมพระพทธเจาดวยกลวธทางกามารมณตาง ๆ เชน เปลองภษาอาภรณทรงออก แปลงรางเปน

เปนสตรในวยตาง ๆ แตพระพทธเจาผทรงบรสทธสนเชงแลวไมทรงแสดงพระอาการผดปกตแมแตลมพระเนตร

หมายถงพระพทธเจาไดอยหางไกลจากกเลสโดยสนเชงแลวนนเอง

นางตณหา นางราคะ และนางอรด ธดาของพญามาร ก าลงรายร าเพอสรางกเลสใหพระพทธเจา

3. พระกรณาคณ

พระกรณาคณ หมายถง พระกรณาของพระพทธเจาทกรณาเผยแผความจรงของชวตทคนพบ

เพอชวยเหลอใหทกสรรพสตวสามารถดบกเลสและรอดพนจากความทกข เชน หลงจากทพระองคตรสรแลว

ทรงมพระกรณาคณประกาศเผยแผค าสอน โดยการไปยงหมบานชนบทนอยใหญในแควนตาง ๆ ทวชมพทวป

จนเกดพทธบรษท 4 อนม ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา อยางแพรหลายและมนคง หรอแมกระทงทรงโปรด

องคลมาลซงเปนโจรปลนฆาคนไปแลว 999 คน จนไดมาเจอพระพทธเจาเทศนาจนกลบใจมาเปนสาวกและ

บวชเปนพระภกษและบรรลเปนพระอรหนต เปนตน

พระพทธเจาเทศนานางกสาโคตรมทเสยใจเพราะลกตาย พระพทธเจาโปรดเทศนาโจรองคลมาลทก าลงจะฆาพระองค


21

พทธคณสามารถจ าแนกไดอกนยหนงเปน 9 ประการดงทนกปราชญไดรอยกรองเพอสรรเสรญพระคณ

อนประเสรฐ หรอทเราเรยกวา “บทสวดสรรเสรญพระพทธคณ” ดงน

บทสรรเสรญพระพทธคณ

บทสวด ค าแปล

1. อรห เปนพระอรหนต คอ พระองคเปนผบรสทธ ปราศจากกเลส เปนผควรแนะน าสงสอนผอน และเปนผควรไดรบความเคารพบชา

2. สมมาสมพทโธ เปนผทรงตรสรชอบดวยพระองคเอง คอ ทรงตรสรอรยสจ 4 เปนการคนพบดวยพระองคเอง ไมมคร อาจารยเปนผสอน

3. วชชาจรณสมปนโน เปนผทรงเพยบพรอมดวยวชชาและจรณะ คอ มวชา ความร และมจรณะ หมายถง ความประพฤตด

4. สคโต เปนผเสดจไปดแลว คอ ทรงด าเนนตามมรรคมองคแปด แมปรนพพานแลวกประดษฐานพระพทธศาสนาไวเปนประโยชน แกมหาชนสบไป

5. โลกวท เปนผทรงรแจงโลก คอทรงรอบรโลกภายนอก เชน โลกมนษย สตวโลก และทรงรโลกภายในคอ ทกขและการดบทกข

6. อนตตโร ปรสสธมมสารถ เปนสารถผทรงฝกคนไดอยางยอดเยยม คอ ทรงรจกบคคลและ ทรงฝกสอนดวยเทคนควธการใหบรรลมรรคผลเปนจ านวนมาก

7. สตถา เทวมนสสาน เปนศาสดาของเทวดาและมนษยทงหลาย คอ ทรงประกอบดวย คณสมบตทควรเปนครของคนทกระดบและทรงสอนดวย ความเมตตา

8. พทโธ เปนผตน ผเบกบาน คอ ทรงตนจากความเชอและขอปฏบตท ยดถอกนมาผด ๆ เมอทรงตนแลวกทรงเบกบาน บรสทธสะอาด 9. ภควาต เปนผมโชค ผทรงแจกแบงธรรม คอ ทรงท าการใดกลลวง ปลอดภยทกประการ ทรงจ าแนกธรรมทลกซงใหเขาใจงาย

และมพระกรณาธคณจ าแนกจายค าสอนแกเวไนยสตวใหรตาม

SCAN

เพอฟงบทสวด


22

บทสรรเสรญพระพทธคณทง 9 ประการ สามารสรปจ าแนกตามพระพทธคณไดดงน

1. พระปญญาคณ คอ พระคณ ขอท 2 คอ สมมาสมพทโธ

พระคณ ขอท 5 คอ โลกวท

พระคณ ขอท 8 คอ พทโธ

2. พระบรสทธคณ คอ พระคณ ขอท 1 คอ อรห

พระคณ ขอท 3 คอ วชชาจรณสมปนโน

พระคณ ขอท 9 คอ ภควาต

3. พระกรณาคณ คอ พระคณ ขอท 4 คอ สคโต

พระคณ ขอท 6 คอ อนตตโร ปรสสธมมสารถ

พระคณ ขอท 7 คอ สตถา เทวมนสสาน

พระปญญาคณ

สมมาสมพทโธ

โลกวท

พทโธ

พระบรสทธคณ

อรห

วชชาจรณสมปนโน

ภควาต

. พระกรณาคณ

สคโต

อนตตโร ปรสสธมมสารถ

สตถา เทวมนสสาน


23

คณคาของพระธรรม

แมพระพทธเจาจะเสดจปรนพพานไปแลว แตพระธรรมค าสอนของพระองคยงคงอย หากบคคลรจกเลอกน ามาปฏบตใหเหมาะสมกบชวตของตน ยอมจะเปนสงทพาไปสความสงบสขและยงประโยชนแกชวต คณของพระธรรม เรยกวา “ธรรมคณ” สรปได 6 ประการ ดงทนกปราชญไดรอยกรองเปนบทสวดส าหรบนอมน าระลกพระธรรมไวในใจ หรอทเราเรยกวา “บทสรรเสรญพระธรรมคณ” ดงน

บทสรรเสรญพระธรรมคณ


1. สวากขาโต ภควตา ธมโม ธรรมทพระพทธเจาตรสไวดแลว ผศกษาหรอปฏบตตรงตามท พระพทธเจาสอน จงสามารถดบทกขได

2. สนทฏฐโก ผปฏบตจะเหนชดดวยตนเอง ธรรมทพระพทธเจาสอนสามารถ เหนจรงได ไมตองเชอตามค าบอกเลาของผอน

3. อกาลโก ไมประกอบดวยกาล คอ ไมลาสมย ธรรมทพระพทธเจาสอน เปน ความจรง ไมวาเวลาจะลวงไปสกเพยงใด

4. เอหปสสโก ควรเรยกใหมาด พระธรรมเปนของจรงและดงาม ควรเปดเผย แกคนทกชนชน

5. โอปนยโก ควรนอมเขามาในตนเอง ควรน ามาปฏบตเพอใหเกดผล

6. ปจจตต เวทตพโพ วญญห พงรเฉพาะตน คนทน ามาปฏบต จะรถงผลแหงพระธรรมนนดวย ตนเอง และไมเกดความลงเลสงสย

การศกษาพระธรรมสามารถเปลยนแปลงจตใจของผทศกษาได อยางนอยทสดกเปลยนจากความไมร

เปนรมากขน พระธรรมทพระพทธเจาทรงสงสอนนน เปนหลกในการด าเนนชวต เมอเราปฏบตถกตอง

ตามพระธรรมค าสอนของพระพทธเจา จะชวยใหจตใจสงบ สะอาด บรสทธ ทงยงท าใหผปฏบตเปนทรกใคร

รวมถงชวยใหชวตมความสขทงกายและใจ ลดความยดมนถอมนและชวยแกปญหาชวตไดดยงขน

SCAN



24

คณคาของพระสงฆ

พระสงฆเปนผมสวนส าคญในการสบทอดพระพทธศาสนา การทจะเขาถงพระธรรมไดนนตองอาศยพระสงฆซงเปนผทพฒนาตนเองใหบรสทธสมบรณแลว ชวยอบรมสงสอนมนษยใหปฏบตตนใหถกตอง ตามหลกธรรมพระพทธศาสนา คณของพระสงฆ เราเรยกวา “สงฆคณ” สรปได 9 ประการ ดงทนกปราชญไดรอยกรองเปนบทสวดส าหรบระลกคณของพระสงฆไวในใจ หรอทเราเรยกวา “บทสรรเสรญพระสงฆคณ” ดงน

บทสรรเสรญพระสงฆคณ


1. สปฏปนโน เปนผปฏบตดแลว คอ พระสงฆเปนผปฏบตด ปฏบตถกตองตาม หลกพระธรรม

2. อชปฏปนโน เปนผปฏบตตรงแลว คอ พระสงฆเปนผปฏบตจรง ปฏบตตรงตาม หลกพระธรรม

3. ญายปฏปนโน เปนผปฏบตธรรม คอ พระสงฆเปนผปฏบตธรรมเพอใหรธรรม ไมไดปฏบตเพราะลาภ

4. สามจปฏปนโน เปนผปฏบตสมควร คอ พระสงฆเปนผปฏบตควรแกการเคารพ ควรแกการนบถอจากคนทกจ าพวก

5. อาหเนยโย เปนผควรของค านบ คอ พระสงฆเปนผควรรบ “อาหนะ” หมายถง เครองสกการบชา

6. ปาหเนยโย เปนผควรของตอนรบ คอ พระสงฆเปนผควรรบ “ปาหนะ” หมายถง ของตอนรบแขกทเขาจดไวให 7. ทกขเณยโย เปนผควรของท าบญ คอ พระสงฆเปนผควรรบ “ทกษณา” หมายถง เครองไทยธรรม เชน อาหาร เครองนงหม

8. อญชลกรณโย เปนผควรท าอญชล คอ พระสงฆเปนผสมควรแกการกราบไหว โดยทผนนไมตองกระดากอายหรอมาเสยใจในภายหลง 9. อนตตร ปญญกเขตต เปนนาบญทยอดเยยมของชาวโลก คอ พระสงฆเปนผบรสทธ

โลกสสาต เปรยบเหมอนแหลงดนด ทปลกอะไรลงไปกผลดอกออกผล

SCAN



25

ใบกจกรรมท 2


ค าชแจง ใหนกเรยนแบงกลมเปน 6 กลม น าเสนอหนาชนเรยน โดยมขอบเขตตามบตรค าสง

ดงน

กลมท 1

ความหมายและความเปนมา

ของพระพทธ

พรอมยกตวอยางประกอบ

กลมท 2



กลมท 3


ของพระธรรม


กลมท 4



กลมท 5


ของพระสงฆ


กลมท 6




26


ความหมายและคณคาพระรตนตรย

ชอ...........................................นามสกล...............................................เลขท...........ชน.............

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตองไดใจความ

1. พระพทธเจาทรงคนพบความจรงของชวตทเรยกวา ............................................................................. ...........

2. พระพทธคณสามารถจ าแนกได เปน 3 ประการ ไดแก ................................................................................... .

............................................................................................................................. .................................................

3. จากบทสรรเสรญพทธคณ “สมมาสมพทโธ” หมายความวา ............................................................................

4. “อนตตโร ปรสสธมมสารถ” พระพทธเจาเปนผฝกคนไดอยางยอดเยยม หมายความวา .................................

................................................................................................................................. .............................................

5. จากบทสรรเสรญพระพทธคณ 9 ขอ นกเรยนคดวาพระพทธเจามคณตอมนษยในขอใดมากทสด จงอธบาย

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................... ......................................................................................................... .

6. “ธมมจกกปปวตนสตร” หมายความวา ......................................................................................................... ..

7. นกเรยนเหนดวยกบค าวา “อกาลโก” หรอไม จงอธบาย................................................................................ ..

........................................................................................................................... ...................................................

8. ปาอสปปตนมฤคทายวน เปนสถานททพระพทธเจาแสดงปฐมเทศนา ปจจบนอยท....................................... ..

..................................................................................... ....................................................................................... ..

9. นกเรยนเหนดวยกบบทธรรมคณ 6 ประการ ในขอใดมากทสด จงอธบาย........................................................

............................................................................................................................. .................................................

10. จงบอกประโยชนของการศกษาพระธรรม.......................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................


27

11. เพราะเหตใดพระอญญาโกณฑญญะ จงไดชอ “อญญา” น าหนา ..................................................................

..............................................................................................................................................................................

12. “เอหภกขอปสมปทา” หมายความวา ....................................................................................................... ....

13. จากบทสรรเสรญพระสงฆคณ ค าวา “อาหเนยโย” หมายความวา ................................................................

14. เพราะเหตใดพระสงฆจงไดชอวา “สามจปฏปนโน” ................................................................................... ...

15. พระสงฆเปนผควรรบ “ทกษณา” หมายความวา ..........................................................................................

16. ใหนกเรยนยกตวอยางพระสงฆทเปนแบบอยางพรอมตอบค าถามใหสมบรณ

(ตดรปภาพ)

พระสงฆในภาพ คอ ..............................................................................................................................................

พระสงฆในภาพตรงกบบทสรรเสรญพระสงฆคณในขอใดบาง ยกตวอยาง พรอมอธบายประกอบ

............................................................................................................................. .................................................

........................................................................................................................................................................ ......

............................................................................................................................. .................................................

17. หากในพระพทธศาสนาไมมพระสงฆ นกเรยนคดวาจะเปนอยางไร.................................................................

.................................................................................................................... ..........................................................


28


29

กระดาษค าตอบหลงเรยน


ชอ – นามสกล..................................................................................ชน..............เลขท..............



ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

𝟏𝟎



30

แบบทดสอบหลงเรยน


















4. หลกธรรมในขอใดทพระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนาใหปญจวคคย ฟงจน







31

















8. ขอใดตอไปนไมเกยวกบคณของพระสงฆ






32












33

บรรณานกรม

Ken Wieland. ภาพธมเมกขสถป สารนาถ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.phuttha.com.

(วนทคนขอมล : 8 ธนวาคม 2560).

จรส พยคฆราชศกด และคณะ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา 1 ม.4-6. กรงเทพฯ :

วฒนาพานช.

ดนย ไชยโยธา, สคนธ สนธพานนท, และสรวตร จนทรโสภา. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา

ชนมธยมศกษาปท 4-6. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน อจท. จ ากด.

พจนานกรมแปล ไทย -ไทย ราชบณฑตยสถาน . [ออนไลน]. เ ขาถงไดจาก : https://dictionary.

sanook.com/search/dict-th-th-royal-institute/char/%E0%B8%AA. ( ว น ท ค น ข อ ม ล :

1 ธนวาคม 2560).

พระมหามนส กตตสาโร. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ :

พฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จ ากด, 2561

รงส สทนต . ความร เรองอรยสจ 4. [ออนไลน ]. เ ขาถงไดจาก : http://www.mcu.ac.th/site/

articlecontent_desc.php?article_id=5 0 9 &articlegroup_id=1 0 5 . ( ว น ท ค น ข อ ม ล :

11 พฤศจกายน 2560).

วทย วศทเ วทย และ เส ถยรพงษ วร รณปก . หนงส อเ ร ยนรายวชา พนฐาน พระ พทธศาสนา

ชนมธยมศกษาปท 4. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน อจท. จ ากด.

_______. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา ชนมธยมศกษาปท 5. พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

อกษรเจรญทศน.



วฒนนท กนทะเตยน. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานพระพทธศาสนา 6. พมพครงท 1. นนทบร : เอมพนธ,

2555.

ศกษาธการ, กระทรวง. ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ :

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551

ส าเนยง เลอมใส และสชาดา วราหพนธ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา 5. พมพครงท 1.

นนทบร : เอมพนธ, 2559.

https://dictionary/

http://www.mcu.ac.th/site/


34

หลวงปชา สภทโท. ทางสายกลาง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://anuchah.com/the-middle-way-

within/. (วนทคนขอมล : 18 พฤศจกายน 2560).

เหม เวชกร. สมดภาพพระพทธประวต. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.84000.org/tipitaka/

picture/f28.html. (วนทคนขอมล : 15 พฤศจกายน 2560).

http://anuchah.com/the-middle-way-



35

ภาคผนวก


36

แบบทดสอบกอนและหลงเรยน



ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

เฉลย


37

รตนะ



ตรย

แกวทมคา , แกวอนประเสรฐ


สาม , หมวด

รตนตรย

เฉลย




...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

.............................(ครพจารณาค าตอบ)…………………......

……………………………………………………………

……………………………………………………………

…


38




ดงน (ครพจารณาการน าเสนอตามแบบประเมน)

กลมท 1




กลมท 2



กลมท 3




กลมท 4



กลมท 5




กลมท 6




39


ความหมายและคณคาของพระรตนตรย


1. พระพทธเจาทรงคนพบความจรงของชวตทเรยกวา ........อรยสจ 4................................................................

2. พระพทธคณสามารถจ าแนกได เปน 3 ประการ ไดแก ....................................................................................

.................พระปญญาคณ พระบรสทธคณ พระกรณาคณ.................................................................................

3. จากบทสรรเสรญพทธคณ “สมมาสมพทโธ” หมายความวา .ตรสรไดดวยพระองคเอง ..................................


.........ทรงรจกบคคลและทรงฝกสอนดวยเทคนควธการใหบรรลมรรคผลเปนจ านวนมาก.....................................


..........................(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน)..............................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

6. “ธมมจกกปปวตนสตร” หมายความวา ..สตรของการหมนวงลอแหงพระธรรมใหเปนไป...............................

7. นกเรยนเหนดวยกบค าวา “อกาลโก” หรอไม จงอธบาย....(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน

.............โดย ค าวา ..“อกาลโก” แปลวา ไมลาสมย..............................................................................................

8. ปาอสปปตนมฤคทายวน เปนสถานททพระพทธเจาแสดงปฐมเทศนา ปจจบนอยท.........................................

................ปจจบนคอสารนาถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย..............................................................................


.............(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน โดยตองมการอางองบทสรรเสรญธรรมคณ)........................................

10. จงบอกประโยชนของการศกษาพระธรรม..........(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน เชน.................................

.....เปนหลกในการด าเนนชวต ชวยใหจตใจสงบ เปนแนวทางในการแกปญหา เปนตน).......................................


40

11. เพราะเหตใดพระอญญาโกณฑญญะจงไดชอ “อญญา” น าหนา เมอโกณฑญญะเหนธรรม พระพทธเจาทรงเปลง

วาจา "อญญาส วตโกณฑญโญ" แปลวา โกณฑญญะไดรแลว ทานจงไดรบชอน าหนาวา “อญญา” แปลวา ร ตงแตนน

12. “เอหภกขอปสมปทา” หมายความวา ...การอปสมบทโดยมพระพทธเจาบวชใหดวยตนเอง.....................

13. จากบทสรรเสรญพระสงฆคณ ค าวา “อาหเนยโย” หมายความวา พระสงฆเปนผควรรบ “อาหนะ”

หมายถง เครองสกการบชา

14. เพราะเหตใดพระสงฆจงไดชอวา “สามจปฏปนโน” เพราะพระสงฆเปนผปฏบตสมควรแกการเคารพ

15. พระสงฆเปนผควรรบ “ทกษณา” หมายความวา เครองไทยธรรม เชน อาหาร เครองนงหม.....



พระสงฆในภาพ คอ ....ครพจารณาค าตอบของนกเรยน..............................................................................


................ครพจารณาค าตอบของนกเรยน โดยมการอางองบทสรรเสรญพระสงฆคณ......................................

...........................................พรอมอธบายยกตวอยางประกอบใหชดเจน.........................................................

17. หากในพระพทธศาสนาไมมพระสงฆ นกเรยนคดวาจะเปนอยางไร....ครพจารณาค าตอบของนกเรยน เชน

เมอไมมพระสงฆกจะไมมผสบทอด หรอเผยแผพระพทธศาสนาโดยตรง เปนตน..............................................


41

แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม

กลม ..........................................................................................................

สมาชกในกลม 1. ...................................................................... 2. ......................................................................

3. ...................................................................... 4. ......................................................................

5. ...................................................................... 6. ......................................................................

ค าชแจง: ใหนกเรยนท าเครองหมาย ในชองทตรงกบความเปนจรง

พฤตกรรมทสงเกต คะแนน

3 2 1

1. มสวนรวมในการแสดงความคดเหน

2. มความกระตอรอรนในการท างาน

3. รบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย

4. มขนตอนในการท างานอยางเปนระบบ

5. ใชเวลาในการท างานอยางเหมาะสม

รวม

เกณฑการใหคะแนน

พฤตกรรมทท าเปนประจ า ให 3 คะแนน

พฤตกรรมทท าเปนบางครง ให 2 คะแนน

พฤตกรรมทท านอยครง ให 1 คะแนน


ชวงคะแนน ระดบคณภาพ

13-15 ด

8-12 ปานกลาง

5-7 ปรบปรง


42

แบบประเมนการน าเสนองาน

กลม ..........................................................................................................

สมาชกในกลม 1. ...................................................................... 2. ......................................................................

3. ...................................................................... 4. ......................................................................

5. ...................................................................... 6. ......................................................................


ล าดบท รายการประเมน คณภาพการปฏบต

4 3 2 1 1 เนอหาถกตอง 2 การน าเสนอมความนาสนใจ 3 มความคดสรางสรรค 4 การยกตวอยางประกอบนาสนใจ 5 การตอบค าถาม


ปฏบตงานสมบรณ ชดเจน = 4 คะแนน ปฏบตงานยงมขอบกพรองเลกนอย = 3 คะแนน ปฏบตงานมขอบกพรองเปนสวนใหญ = 2 คะแนน ปฏบตงานมขอบกพรองมาก = 1 คะแนน

เกณฑการตดสนคณภาพ


17-20 ดมาก

13-16 ด

9-12 พอใช



1

1. ชดกจกรรมการเรยนร เรอง หลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ชดน เปน ชดท 1 เรอง พระรตนตรย จากทงหมด 6 ชดกจกรรมการเรยนร ซงประกอบดวย







2. ชดกจกรรมการเรยนรชดน ประกอบดวย

- ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร

- ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

- ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

- มาตรฐานการเรยนร ตวชวด สาระส าคญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร

- แบบทดสอบกอนเรยน

- ใบความร

- ใบกจกรรม

- แบบทดสอบหลงเรยน

- แบบบนทกผลการประเมน

- ภาคผนวก

3. ชดกจกรรมการเรยนรชดน มสอออนไลนประกอบ เพอความสมบรณของกจกรรม

นกเรยนควรตดตงแอปพลเคชน (Application) ในโทรศพทมอถอส าหรบใชอานรหสควอาร (qr code) อาท

4. ชดกจกรรมการเรยนร ชดท 1 เรองพระรตนตรย ใชเวลาเรยน 2 ชวโมง

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร


2

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

ครตองศกษาแบบฝกทกษะและอานเนอหาสาระอยางละเอยดรอบคอบพรอมท ง ท าความเขาใจเกยวกบเนอหาทกเลมกอนการใชงาน

ครชแจงใหนกเรยนทราบเกยวกบบทบาทของนกเรยนในการเรยนโดยใชชดกจกรรม การเรยนรใหเขาใจพรอมทงอธบายเรองการตดตงแอปพลเคชนส าหรบอานรหสควอารและเนนย าเรองความซอสตย ใหลงมอท าดวยตนเอง

ใหนกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน เพอวดความรพนฐานของนกเรยนรายบคคล

จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชชดกจกรรมการเรยนรควบคกบแผนการจดการเรยนร

ขณะปฏบตกจกรรมครคอยแนะน าใหความรแกนกเรยนอยางใกลชด เปดโอกาสใหนกเรยนซกถามขอสงสยและเนอหาทไมเขาใจ และครอธบายเพมเตมจนนกเรยนเขาใจ

ทดสอบความรของนกเรยนโดยใชแบบทดสอบหลงเรยน

ใหนกเรยนตรวจค าตอบจากเฉลย (มทงในภาคผนวกทายเลมและในสอออนไลน) เพอทราบผลการเรยนรของตนเอง

หากมนกเรยนทท าคะแนนไดไมผานเกณฑ ควรใหค าแนะน าและใหทบทวนเนอหาใหม อกครงจนเกดความเขาใจ


3

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

อานค าชแจงเกยวกบชดกจกรรมการเรยนรและค าแนะน าการใชชดกจกรรม

การเรยนรส าหรบนกเรยนใหเขาใจกอนลงมอท าหรอกอนศกษาทกครง

ตดตงแอปพลเคชนส าหรบอานรหสควอารเพอประกอบการท ากจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบกอนเรยนเพอประเมนความรพนฐานของตนเอง

ศกษาใบความรและท าใบกจกรรมดวยตนเอง หากท าไมได ใหศกษาเนอหาใหมอกครง

เมอท าใบกจกรรมเสรจแลว ใหนกเรยนตรวจค าตอบจากแบบเฉลยทายเลม

ท าแบบทดสอบหลงเรยนเพอประเมนความกาวหนาของตนเอง


4

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ส 1.1 รและเขาใจประวต ความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของพระพทธศาสนา หรอศาสนาท

ตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมนและปฏบตตามหลกธรรมเพออยรวมกนอยางสนตสข

มาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนกและปฏบตตนเปนศาสนกชนทด และธ ารงรกษา พระพทธศาสนาหรอ

ศาสนาทตนนบถอ

ตวชวด

ส 1.1 ม.4-6/2 วเคราะหพระพทธเจาในฐานะเปนมนษยผฝกตนไดอยางสงสดในการตรสร การกอตง

วธการสอนและการเผยแผพระพทธศาสนา หรอวเคราะหประวตศาสดาทตนนบถอ

ตามทก าหนด

ม.4-6/4 วเคราะหขอปฏบตทางสายกลางในพระพทธศาสนาหรอแนวคดของศาสนาท

ตนนบถอตามทก าหนด

ม.4-6/8 วเคราะหการฝกฝนและพฒนาตนเอง การพงตนเองและการมงอสรภาพใน

พระพทธศาสนา หรอแนวคดของศาสนาทตนนบถอตามทก าหนด

ม.4-6/13 วเคราะหหลกธรรมในกรอบอรยสจ 4 หรอหลกค าสอนของศาสนาทตนนบถอ

ม.4-6/17 อธบายประวตศาสดาของศาสนาอนๆ โดยสงเขป

ม.4-6/20 สวดมนต แผเมตตา บรหารจตและเจรญปญญาตามหลกสตปฏฐานหรอตามแนวทาง

ของศาสนาทตนนบถอ

ส 1.2 ม.4-6/4 วเคราะหหลกธรรม คตธรรมทเกยวเนองกบวนส าคญทางศาสนา และเทศกาลส าคญ

ของศาสนาทตนนบถอและปฏบตตนไดถกตอง


5

พระรตนตรย เปนองคประกอบส าคญของพระพทธศาสนา ประกอบดวย พระพทธ หรอพระพทธเจา

เปนศาสดาของพระพทธศาสนา พระองคทรงแสดงใหเหนถงการฝกตนดวยพระองคเองอยางสงสดจนเกด

การตรสร แลวจงน าสงทตรสรซงเรยกวา พระธรรม เปนความจรงของชวต เปนขอปฏบตตามทางสายกลาง

มาสงสอนและเผยแผแกพระสงฆ หรอสาวกของพระพทธเจา ใหไดท าหนาทสงสอนประชาชนเพอชวยให

หลดพนจากความเชอผด ๆ และใหมนษยใชหลกธรรมมาด าเนนชวตเพอใหพนทกข

1. อธบายความหมายและคณคาของพระรตนตรยได 2. วเคราะหคณคาของพระรตนตรยได

ดานความร (K) 1. ความหมายของพระรตนตรย 2. คณคาของพทธะ ธรรมะ สงฆะ

ดานทกษะและกระบวนการ (P) 1. ทกษะการคดวเคราะห 2. กระบวนการท างานกลม 3. กระบวนการปฏบต

ดานคณลกษณะอนพงประสงค (A) 1. ใฝเรยนร 2. มงมนในการท างาน

จดประสงคการเรยนร

สาระส าคญ

สาระการเรยนร


6


7

กระดาษค าตอบกอนเรยน


ชอ – นามสกล..................................................................................ชน..............เลขท..............



ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

𝟏𝟎



8

แบบทดสอบกอนเรยน


















4. หลกธรรมในขอใดทพระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนาใหปญจวคคยฟงจน







9

















8. ขอใดตอไปน ไม เกยวกบคณของพระสงฆ






10












11


ความหมายและความเปนมาของพระรตนตรย

พจนานกรมแปล ไทย-ไทย ราชบณฑตยสถาน ไดกลาวไววาค าวา รตน รตน รตนะ หมายถง แกว

ทถอวามคายง แกวทประเสรฐ แตในความหมายเชงเปรยบเทยบในพทธศาสนา รตนะ ทแปลวา “แกว” นไมได

มความหมายวาท ามาจากแกว แตเปนการเปรยบเทยบสงทส าคญมาก หรอสงทมคามาก เชน เรยกพอหรอแม

วา พอแกว แมแกว เปนตน สวนค าวา ตรย, ไตร หมายถง สาม หมวด

เมอน าค าวา รตน รวมกบ ตรย เปนค าวา รตนตรย จงมความหมายวา แกวอนมคา 3 ประการ หรอ

แกวอนประเสรฐ 3 ประการ ซงหมายถง พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนการเปรยบเปรยวาเปนสงท

ส าคญและมคณคามากในพระพทธศาสนา

ภาพจ าลองพระพทธเจาทรงแสดงธรรมแกปญจวคคยซงเปนสาวกกลมแรกของพระองค

ความหมายและความเปนมาและของพระพทธ หรอ พระพทธเจา

พระพทธ หรอ พทธะ หมายถง ผร ผตน ผเบกบาน บคคลทตรสรแลว ซงกคอ พระพทธเจา พระศาสดา

แหงพระพทธศาสนา พระพทธเจาทรงมพระนามเดมวา "สทธตถะ" หมายถง ผทส าเรจความมงหมายแลว

หรอผปรารถนาสงใด ยอมไดสงนน ทรงเปนพระราชโอรสของพระเจาสทโธทนะ กษตรยผครองกรงกบลพสด

แควนสกกะ และ "พระนางสรมหามายา" พระราชธดาของกษตรยราชสกลโกลยวงศแหงกรงเทวทหะ

แควนโกลยะ วนหนงพระองคไดทอดพระเนตรเหนคนแก คนเจบ คนตาย และนกบวช จงทรงคดไดวา

เปนธรรมดาของโลก ไมมใครสามารถหลกเลยงได จงทรงเหนวาความสขทางโลกเปนเพยงภาพมายา

และทางทจะพนจากความทกข คอตองครองเรอนเปนสมณะ ดงนนพระองคจงเสดจออกบรรพชา เมอ

พระชนม 29 พรรษา และไดใชเวลาศกษา พฒนาตนเอง ลองผดลองถกในหลายวธเพอหาทางหลดพน


12

จากความทกข เชน การฝกโยคะแบบฤาษ การบ าเพญตบะหรอการทรมานตนเอง และจนขนสดทายกอนตรสร

คอ การบ าเพญทกรกรยา คอการกระท าทท าไดยากยง เชน กดฟนเขากน เอาลนดนเพดานจนเกดความรอน

ในรางกาย จนเหงอไหลออกจากรกแร กลนลมหายใจใหนานทสด จนกระทงหออ อดอาหารจนรางกายผอม

เหลอแตหนงหมกระดก เวลาเอามอลบกายเสนขนกรวงหลดออกมาเปนกระจก เปนลมแทบสนชวต

ภาพจ าลองเหตการณพระพทธเจาบ าเพญทกรกรยาจนผอมแหง เพราะคดวาจะเปนวธทท าใหหลดพนจากความทกข

พระองคทรงกระท าถงขนนกยงไมตรสร จงทรงคดวามใชหนทางทถกตอง จงทรงเลกบ าเพญทกรกรยา

แลวหนมาเสวยพระกระยาหารดงเดม จงทรงตระหนกวาแนวทางทท ามาเปนเวลา 6 ปเตม เปนแนวทางท

ผดพลาด ขณะเดยวกนกทรงคนพบทางสายใหม ซงเรยกวา “มชฌมาปฏปทา” หรอ “ทางสายกลาง” จนเกด

ตรสรชอบดวยพระองคเอง เมอพระชนม 35 พรรษา แลวจงทรงพระกรณาเผยแผสงทพระองคตรสรใหแกสาวก

และสตวโลกเพอใหหลดพนจากความทกขเชนเดยวกน


13

ความหมายและความเปนมาของพระธรรม หรอ ธรรมะ

ตามพจนานกรมแปล ไทย-ไทย ราชบณฑตยสถาน ค าวา ธรรม ธรรมะ หมายถง คณความด เชน

เปนคนมธรรมะ เปนคนมศลมธรรม อกนยหนง ค าวา ธรรม หมายถง ธรรมดา ธรรมชาต

ในทางพระพทธศาสนา ธรรมะ หมายถง หลกธรรมหรอค าสอนทเกดจากการตรสรของพระพทธเจา

ททรงตรสไวดแลว เปนความจรงทมอยโดยธรรมชาต ซงพระพทธเจาทรงคนพบแลวน ามาสงสอนสรรพสตว

เพอใหพนจากความทกข กอนทพระพทธเจาจะตรสรนน พระองคไดศกษา ทดลองปฏบต ลองผดลองถก

ดวยพระองคเอง จนไดตรสรสงทจะท าใหพนทกขโดยแทจรง คอ ทางสายกลาง หมายถง ไมสดโตงไป

ทางใดทางหนง ไมตงเกนไป ไมหยอนเกนไป เปนทางสายกลางระหวาง กามสขลลกานโยค หมายถง

การหมกมนในความสขทางกามารมณ รป รส กลน เสยง และ อตตกลมถานโยค หมายถง การประกอบ

ความล าบากเดอดรอนแกตนเอง การทรมานตนเองใหยากล าบาก

กามสขลลกานโยค คอ การหมกมนในความสขทางกามารมณ อตตกลมถานโยค คอ การทรมานตนเองดวยวธการตาง ๆ

เปรยบเหมอนทางทหยอนเกนไป เปรยบเหมอนทางทตงเกนไป

หลงจากพระพทธเจาทรงตรสรแลว พระองคทรงระลกถงพระอาจารยของพระองค คอ อาฬารดาบส

และอททกดาบส แตทรงทราบวาทานทงสองไดเสยชวตแลว พระองคจงไดเสดจไปทปาอสปตนมฤคทายวน

เมองพาราณส แควนกาส ในดนแดนชมพทวป ปจจบนคอสารนาถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย

(นกโบราณคดสนนษฐานกนวา จดทพระพทธเจาปฐมเทศนา คอ ทตงของ “ธมมเมกขสถป” ดวยหลกฐาน

บนทกของสมณทตจนทบนทกไวและชอเรยก ธมมเมกขะ แปลวา ผเหนธรรม) โดยทรงแสดงธรรมทชอวา

"ธมมจกกปปวตนสตร” หมายถง “สตรของการหมนวงลอแหงพระธรรมใหเปนไป” ในวนขน 15 ค า เดอน 8

กอนพทธศกราช 45 ป หรอวนอาสาฬหบชา จงถอไดวา “พระธรรม” ไดเกดขนครงแรกในวนนนดวย

https://dictionary.sanook.com/search/%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1


14

“ธมมเมกขสถป” ทสนนษฐานกนวา คอ ทตงของสถานททรงแสดงปฐมเทศนา "ธมมจกกปปวตนสตร" โปรดปญจวคคย

ตงอยภายในโบราณสถานปาอสปตนมฤคทายวน แขวงสารนารถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย

โบราณสถานปาอสปตนมฤคทายวน แขวงสารนารถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย

แผนทแสดงทตง “แขวงสารนาถ” สถานทแสดงปฐมเทศนาของพระพทธเจา


15

ในการปฐมเทศนาของพระพทธเจาในครงนน แบงออกเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 ทรงแสดงถงทางสดโตง 2 สาย คอ กามสขลลกานโยค และอตตกลมถานโยค และ

ทรงแนะน าทางสายกลาง เรยกวา มชฌมาปฏปทา หรอ มรรคมองคแปด หรอ ไตรสกขา เพอเปนทางเลอก

ปฏบตทถกตองน าไปสความสงบและการตรสร

ตอนท 2 ทรงแสดงถง “อรยสจ 4” คอ หนทางทจะท าใหดบทกข เปนทางอนประเสรฐทจะชวยให

มนษยสามารถพนจากความทกขได ซงประกอบดวย ทกข คอ การพจารณาความทกข สมทย คอ สาเหตทท า

ใหเกดทกข นโรธ คอ ความดบทกข และ มรรค คอ ทางปฏบตทน าไปสการดบทกข

ตอนท 3 ทรงแสดงวาพระองคไดตรสรแลว เมอจบการแสดงปฐมเทศนา โกณฑญญะไดเกดความร

ความเขาใจอยางแจมแจงวา “สงใดสงหนงมการเกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมมการดบสลายไปเปนธรรมดา”

และไดทลขอบวช พระพทธเจาทรงประทานการบวชใหดวยการอปสมบททเรยกวา เอหภกขอปสมปทา

ทานอญญาโกณฑญญะจงเปนพระสาวกและเปนพระสงฆรปแรกในพระพทธศาสนาในวนเดยวกนนนเอง

พระพทธเจาทรงตรสรหลกธรรมตาง ๆ มากมาย แตพระองคเหนวาหากจะสงสอนหรอถายทอด

ทงหมดกจะไรประโยชน จงทรงสงสอนแตละอยา งใหเหมาะกบแตละบคคล และในเวลาตอมาจงไดม

การรวบรวมพระธรรมค าสอนของพระองค เรยกวา “พระไตรปฎก” และจดไวเปนหมวดหมใหไดศกษาตอไป


16

ความหมายและความเปนมาของพระสงฆ หรอ สงฆะ

ค าวา สงฆะ หมายถง สงฆ แปลวา หม หรอชมชน กลมบคคลตงแต 2 คนขนไป ในทาง

พระพทธศาสนา หมายถง พระสงฆจ านวน 4 รปขนไป ซงครบองคประชมตามพระวนยในการท าสงฆกรรมและ

ประกอบพ ธกรรมส าคญ ค าวา “พระสงฆ” ใชเรยกกลมคนท เลอมใสในค าสอนและบวชเปนสาวก

ของพระพทธเจาเพอสบทอดและเผยแผค าสอนเหลานนแกคนทวไป โดยพระสงฆกลมแรกของพระพทธศาสนา

คอ ปญจวคคย นกบวชพราหมณ 5 คน ไดแก โกณฑญญะ วปปะ มหานามะ ภททยะ และอสสช ซง เคย

ตดตามปรนนบตพระพทธเจาตอนทพระองคทรงบ าเพญทกรกรยา เพราะความเลอมใสในความเพยร แตเมอ

พระพทธเจา ลมเลกการบ าเพญทกรกรยาเพราะเหนวาไมใชหนทางแหงการตรสร ปญจวคคยจงคดวา

พระพทธเจาทรงหมดความเพยรแลวจงเกดความเบอหนาย พากนละทงพระองคไปอยทปาอสปตนมฤคทายวน

แขวงเมองพาราณส

เมอพระพทธเจาไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาแลว พระองคทรงระลกถงอาจารย 2 ทาน คอ

อาฬารดาบส กาลามโคตร และอททกดาบส รามบตร แตทงสองไดเสยชวตไปกอนแลว ตอมาจงทรงระลก

ถงปญจวคคย พระองคจงไดเดนทางไปปาอสปตนมฤคทายวน เมอปญจวคคยไดเหนพระองคเสดจมา

จงแสดงกรยากระดางกระเดอง สนทนากบพระองคดวยถอยค าไมเคารพ พระองคตรสบอกวาเราไดตรสร

ดวยตวของเราเอง ขอใหทานทงหลายจงตงใจฟงเถด เราจกแสดงใหฟง ปญจวคคยไดกลาววาพระองค

คลายจากความเพยรเสยแลว จกบรรลธรรมไดอยางไร พระองคจงตรสใหระลกถงกาลหนหลงวา กอนน

เธอทงหลายไดยนไดฟงวาจาทเราพดมา เชนนบางหรอไม พวกปญจวคคยระลกขนไดวา พระวาจาเชนน

พระองค ไมเคยตรสมากอนเลย จงตงใจฟงพระธรรมเทศนา เมอไดฟงค าสอนของพระพทธเจาแลว โกณฑญญะ

กไดดวงตาเหนธรรม พระพทธเจาจงทรงเปลงวาจาวา "อญญาส วตโกณฑญโญ" แปลวา โกณฑญญะไดรแลว

หมายความวา สามารถรธรรมอนสขมลกซงทพระพทธองคทรงตรสรและน ามาแสดงไดเปนผลส าเรจ

ทานโกณฑญญะจงไดทลขออปสมบทเปนภกษพระพทธเจาทรงประทานการบรรพชาอปสมบทใหโดยตรสวา

“เธอจงเปนภกษมาเถด ธรรมอนเรากลาวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรยเพอท าทสดแหงทกขโดยชอบเถด”

เรยกการอปสมบททพระพทธเจาเปลงวาจาเชนนวาการอปสมบทแบบ "เอหภกขอปสมปทา” และจากนน

ทานโกณฑญญะจงไดรบชอน าหนาวา “อญญา” แปลวา ร ตงแตนนมา ดวยเหตนจงท าใหในวนเดยวกนน

มพระรตนตรยครบองคสาม


17

จากนนพระพทธเจาจงทรงเทศนาปญจวคคยทเหลอ ใหบรรลโสดาบนแลวประทานเอหภกขอปสมปทา

ให เรยงล าดบ ดงน

1. พระโกณฑญญะ วนขน 15 ค า เดอน 8

2. พระวปปะ วนแรม 1 ค า เดอน 8

3. พระภททยะ วนแรม 2 ค า เดอน 8

4. พระมหานามะ วนแรม 3 ค า เดอน 8

5. พระอสสช วนแรม 4 ค า เดอน 8

ภาพจ าลองเหตการณการปฐมเทศนาของพระพทธเจาแกปญจวคคย ณ ปาอสปปตนมฤคทายวน


18

รตนะ


ชอ...........................................นามสกล...............................................เลขท...........ชน.............


ตรย

……………………………………………………

.


………………………

..........................

................




...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................


19



พระรตนตรย ประกอบไปดวย พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนองคประกอบส าคญของ

พระพทธศาสนา และมคณคาตอพทธศาสนกชนเปนอยางยง


พระพทธเจามพระคณตอพระพทธศาสนาและพทธศาสนกชนเปนอยางยง พระองคทรงคนพบ

ความจรงของชวตดวยการตรสร “อรยสจ 4” ประกอบดวย ทกข สมทย นโรธ มรรค ซงเปนสงทเปนจรง

ตามธรรมชาตทมนษยมองขาม ทรงตรสรดวยพระปญญาของพระองคเอง ทรงเปนแบบอยางใหพทธศาสนกชน

เหนวา มนษยทกคนสามารถฝกฝนตนเองได โดยไมตองรอหรอรองขอพรประเสรฐอนใด อกทงพระองคยงทรงม

พระกรณาสงสอนความจรงอนประเสรฐนใหสาวกของพระองคน าไปเผยแผตอพทธศาสนกชนตอไป

คณของพระพทธเจา เรยกวา พระพทธคณ โดยจ าแนกได 3 ประการ ดงน

1. พระปญญาคณ

พระปญญาคณ หมายถง พระปญญาของพระพทธเจาททรงมพระปญญาในทกดาน เชน

ในขณะทเปนเจาชายสทธตถะไดศกษาวชาศลปศาสตร 18 ประการ จากส านกครวศวามตร ส าเรจภายใน 7 วน

อาทเชน วชานตศาสตร คอวชาทเกยวกบกฎหมาย วชายทธศาสตร คอวชาทเกยวกบการรบ วชาคนธพศาสตร

คอวชาทเกยวกบการขบรอง ฟอนร า เปนตน แมกระทงในชวงทพระองคทรงออกผนวชเพอคนหาทางดบทกข

พระองคกทรงคนพบหนทางดวยตวเอง ฝกตนเองดวยวธการตาง ๆ จนสามารถคนพบความจรงของชวต

ในการดบกเลสดวยพระองคเองได

ในขณะทเปนเจาชายสทธตถะไดส าเรจวชาศลปศาสตร 18 ประการ จากส านกครวศวามตร ภายใน 7 วน


20

2. พระบรสทธคณ

พระบรสทธคณ หมายถง ความบรสทธปราศจากกเลส ทเกดจากพระปญญาทคนพบ

ความจรงของชวตดวยพระปญญาของพระองคเอง เชน หลงจากพระพทธเจาตรสรแลว กไดเสดจประทบ

เสวยวมตสขอยภายใตตนพระศรมหาโพธเปนเวลา 7 วน (ค าวา “เสวยวมตสข” หมายถง พกผอนภายหลง

ทตรากตร างานมา) ลกสาวพญามาร 3 คน คน คอ นางตณหา นางราคะ และนางอรด ไดเขาไป

ประเลาประโลมพระพทธเจาดวยกลวธทางกามารมณตาง ๆ เชน เปลองภษาอาภรณทรงออก แปลงรางเปน

เปนสตรในวยตาง ๆ แตพระพทธเจาผทรงบรสทธสนเชงแลวไมทรงแสดงพระอาการผดปกตแมแตลมพระเนตร

หมายถงพระพทธเจาไดอยหางไกลจากกเลสโดยสนเชงแลวนนเอง

นางตณหา นางราคะ และนางอรด ธดาของพญามาร ก าลงรายร าเพอสรางกเลสใหพระพทธเจา

3. พระกรณาคณ

พระกรณาคณ หมายถง พระกรณาของพระพทธเจาทกรณาเผยแผความจรงของชวตทคนพบ

เพอชวยเหลอใหทกสรรพสตวสามารถดบกเลสและรอดพนจากความทกข เชน หลงจากทพระองคตรสรแลว

ทรงมพระกรณาคณประกาศเผยแผค าสอน โดยการไปยงหมบานชนบทนอยใหญในแควนตาง ๆ ทวชมพทวป

จนเกดพทธบรษท 4 อนม ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา อยางแพรหลายและมนคง หรอแมกระทงทรงโปรด

องคลมาลซงเปนโจรปลนฆาคนไปแลว 999 คน จนไดมาเจอพระพทธเจาเทศนาจนกลบใจมาเปนสาวกและ

บวชเปนพระภกษและบรรลเปนพระอรหนต เปนตน

พระพทธเจาเทศนานางกสาโคตรมทเสยใจเพราะลกตาย พระพทธเจาโปรดเทศนาโจรองคลมาลทก าลงจะฆาพระองค


21

พทธคณสามารถจ าแนกไดอกนยหนงเปน 9 ประการดงทนกปราชญไดรอยกรองเพอสรรเสรญพระคณ

อนประเสรฐ หรอทเราเรยกวา “บทสวดสรรเสรญพระพทธคณ” ดงน

บทสรรเสรญพระพทธคณ


1. อรห เปนพระอรหนต คอ พระองคเปนผบรสทธ ปราศจากกเลส เปนผควรแนะน าสงสอนผอน และเปนผควรไดรบความเคารพบชา

2. สมมาสมพทโธ เปนผทรงตรสรชอบดวยพระองคเอง คอ ทรงตรสรอรยสจ 4 เปนการคนพบดวยพระองคเอง ไมมคร อาจารยเปนผสอน

3. วชชาจรณสมปนโน เปนผทรงเพยบพรอมดวยวชชาและจรณะ คอ มวชา ความร และมจรณะ หมายถง ความประพฤตด

4. สคโต เปนผเสดจไปดแลว คอ ทรงด าเนนตามมรรคมองคแปด แมปรนพพานแลวกประดษฐานพระพทธศาสนาไวเปนประโยชน แกมหาชนสบไป

5. โลกวท เปนผทรงรแจงโลก คอทรงรอบรโลกภายนอก เชน โลกมนษย สตวโลก และทรงรโลกภายในคอ ทกขและการดบทกข

6. อนตตโร ปรสสธมมสารถ เปนสารถผทรงฝกคนไดอยางยอดเยยม คอ ทรงรจกบคคลและ ทรงฝกสอนดวยเทคนควธการใหบรรลมรรคผลเปนจ านวนมาก

7. สตถา เทวมนสสาน เปนศาสดาของเทวดาและมนษยทงหลาย คอ ทรงประกอบดวย คณสมบตทควรเปนครของคนทกระดบและทรงสอนดวย ความเมตตา

8. พทโธ เปนผตน ผเบกบาน คอ ทรงตนจากความเชอและขอปฏบตท ยดถอกนมาผด ๆ เมอทรงตนแลวกทรงเบกบาน บรสทธสะอาด 9. ภควาต เปนผมโชค ผทรงแจกแบงธรรม คอ ทรงท าการใดกลลวง ปลอดภยทกประการ ทรงจ าแนกธรรมทลกซงใหเขาใจงาย

และมพระกรณาธคณจ าแนกจายค าสอนแกเวไนยสตวใหรตาม

SCAN



22

บทสรรเสรญพระพทธคณทง 9 ประการ สามารสรปจ าแนกตามพระพทธคณไดดงน

1. พระปญญาคณ คอ พระคณ ขอท 2 คอ สมมาสมพทโธ

พระคณ ขอท 5 คอ โลกวท

พระคณ ขอท 8 คอ พทโธ

2. พระบรสทธคณ คอ พระคณ ขอท 1 คอ อรห

พระคณ ขอท 3 คอ วชชาจรณสมปนโน

พระคณ ขอท 9 คอ ภควาต

3. พระกรณาคณ คอ พระคณ ขอท 4 คอ สคโต

พระคณ ขอท 6 คอ อนตตโร ปรสสธมมสารถ

พระคณ ขอท 7 คอ สตถา เทวมนสสาน

พระปญญาคณ

สมมาสมพทโธ

โลกวท

พทโธ

พระบรสทธคณ

อรห

วชชาจรณสมปนโน

ภควาต

. พระกรณาคณ

สคโต

อนตตโร ปรสสธมมสารถ

สตถา เทวมนสสาน


23


แมพระพทธเจาจะเสดจปรนพพานไปแลว แตพระธรรมค าสอนของพระองคยงคงอย หากบคคลรจกเลอกน ามาปฏบตใหเหมาะสมกบชวตของตน ยอมจะเปนสงทพาไปสความสงบสขและยงประโยชนแกชวต คณของพระธรรม เรยกวา “ธรรมคณ” สรปได 6 ประการ ดงทนกปราชญไดรอยกรองเปนบทสวดส าหรบนอมน าระลกพระธรรมไวในใจ หรอทเราเรยกวา “บทสรรเสรญพระธรรมคณ” ดงน

บทสรรเสรญพระธรรมคณ


1. สวากขาโต ภควตา ธมโม ธรรมทพระพทธเจาตรสไวดแลว ผศกษาหรอปฏบตตรงตามท พระพทธเจาสอน จงสามารถดบทกขได

2. สนทฏฐโก ผปฏบตจะเหนชดดวยตนเอง ธรรมทพระพทธเจาสอนสามารถ เหนจรงได ไมตองเชอตามค าบอกเลาของผอน

3. อกาลโก ไมประกอบดวยกาล คอ ไมลาสมย ธรรมทพระพทธเจาสอน เปน ความจรง ไมวาเวลาจะลวงไปสกเพยงใด

4. เอหปสสโก ควรเรยกใหมาด พระธรรมเปนของจรงและดงาม ควรเปดเผย แกคนทกชนชน

5. โอปนยโก ควรนอมเขามาในตนเอง ควรน ามาปฏบตเพอใหเกดผล

6. ปจจตต เวทตพโพ วญญห พงรเฉพาะตน คนทน ามาปฏบต จะรถงผลแหงพระธรรมนนดวย ตนเอง และไมเกดความลงเลสงสย

การศกษาพระธรรมสามารถเปลยนแปลงจตใจของผทศกษาได อยางนอยทสดกเปลยนจากความไมร

เปนรมากขน พระธรรมทพระพทธเจาทรงสงสอนนน เปนหลกในการด าเนนชวต เมอเราปฏบตถกตอง

ตามพระธรรมค าสอนของพระพทธเจา จะชวยใหจตใจสงบ สะอาด บรสทธ ทงยงท าใหผปฏบตเปนทรกใคร

รวมถงชวยใหชวตมความสขทงกายและใจ ลดความยดมนถอมนและชวยแกปญหาชวตไดดยงขน

SCAN



24


พระสงฆเปนผมสวนส าคญในการสบทอดพระพทธศาสนา การทจะเขาถงพระธรรมไดนนตองอาศยพระสงฆซงเปนผทพฒนาตนเองใหบรสทธสมบรณแลว ชวยอบรมสงสอนมนษยใหปฏบตตนใหถกตอง ตามหลกธรรมพระพทธศาสนา คณของพระสงฆ เราเรยกวา “สงฆคณ” สรปได 9 ประการ ดงทนกปราชญไดรอยกรองเปนบทสวดส าหรบระลกคณของพระสงฆไวในใจ หรอทเราเรยกวา “บทสรรเสรญพระสงฆคณ” ดงน

บทสรรเสรญพระสงฆคณ


1. สปฏปนโน เปนผปฏบตดแลว คอ พระสงฆเปนผปฏบตด ปฏบตถกตองตาม หลกพระธรรม

2. อชปฏปนโน เปนผปฏบตตรงแลว คอ พระสงฆเปนผปฏบตจรง ปฏบตตรงตาม หลกพระธรรม

3. ญายปฏปนโน เปนผปฏบตธรรม คอ พระสงฆเปนผปฏบตธรรมเพอใหรธรรม ไมไดปฏบตเพราะลาภ

4. สามจปฏปนโน เปนผปฏบตสมควร คอ พระสงฆเปนผปฏบตควรแกการเคารพ ควรแกการนบถอจากคนทกจ าพวก

5. อาหเนยโย เปนผควรของค านบ คอ พระสงฆเปนผควรรบ “อาหนะ” หมายถง เครองสกการบชา

6. ปาหเนยโย เปนผควรของตอนรบ คอ พระสงฆเปนผควรรบ “ปาหนะ” หมายถง ของตอนรบแขกทเขาจดไวให 7. ทกขเณยโย เปนผควรของท าบญ คอ พระสงฆเปนผควรรบ “ทกษณา” หมายถง เครองไทยธรรม เชน อาหาร เครองนงหม

8. อญชลกรณโย เปนผควรท าอญชล คอ พระสงฆเปนผสมควรแกการกราบไหว โดยทผนนไมตองกระดากอายหรอมาเสยใจในภายหลง 9. อนตตร ปญญกเขตต เปนนาบญทยอดเยยมของชาวโลก คอ พระสงฆเปนผบรสทธ

โลกสสาต เปรยบเหมอนแหลงดนด ทปลกอะไรลงไปกผลดอกออกผล

SCAN



25




ดงน

กลมท 1




กลมท 2



กลมท 3




กลมท 4



กลมท 5




กลมท 6




26


ความหมายและคณคาพระรตนตรย

ชอ...........................................นามสกล...............................................เลขท...........ชน.............


1. พระพทธเจาทรงคนพบความจรงของชวตทเรยกวา ............................................................................. ...........

2. พระพทธคณสามารถจ าแนกได เปน 3 ประการ ไดแก ................................................................................... .

............................................................................................................................. .................................................

3. จากบทสรรเสรญพทธคณ “สมมาสมพทโธ” หมายความวา ............................................................................


................................................................................................................................. .............................................


............................................................................................................................. .................................................

.................................................................... ......................................................................................................... .

6. “ธมมจกกปปวตนสตร” หมายความวา ......................................................................................................... ..

7. นกเรยนเหนดวยกบค าวา “อกาลโก” หรอไม จงอธบาย................................................................................ ..

........................................................................................................................... ...................................................

8. ปาอสปปตนมฤคทายวน เปนสถานททพระพทธเจาแสดงปฐมเทศนา ปจจบนอยท....................................... ..

..................................................................................... ....................................................................................... ..


............................................................................................................................. .................................................

10. จงบอกประโยชนของการศกษาพระธรรม.......................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................


27

11. เพราะเหตใดพระอญญาโกณฑญญะ จงไดชอ “อญญา” น าหนา ..................................................................

..............................................................................................................................................................................

12. “เอหภกขอปสมปทา” หมายความวา ....................................................................................................... ....

13. จากบทสรรเสรญพระสงฆคณ ค าวา “อาหเนยโย” หมายความวา ................................................................

14. เพราะเหตใดพระสงฆจงไดชอวา “สามจปฏปนโน” ................................................................................... ...

15. พระสงฆเปนผควรรบ “ทกษณา” หมายความวา ..........................................................................................



พระสงฆในภาพ คอ ..............................................................................................................................................


............................................................................................................................. .................................................

........................................................................................................................................................................ ......

............................................................................................................................. .................................................

17. หากในพระพทธศาสนาไมมพระสงฆ นกเรยนคดวาจะเปนอยางไร.................................................................

.................................................................................................................... ..........................................................


28


29

กระดาษค าตอบหลงเรยน


ชอ – นามสกล..................................................................................ชน..............เลขท..............



ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

𝟏𝟎



30

แบบทดสอบหลงเรยน


















4. หลกธรรมในขอใดทพระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนาใหปญจวคคย ฟงจน







31

















8. ขอใดตอไปนไมเกยวกบคณของพระสงฆ






32












33

บรรณานกรม

Ken Wieland. ภาพธมเมกขสถป สารนาถ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.phuttha.com.

(วนทคนขอมล : 8 ธนวาคม 2560).

จรส พยคฆราชศกด และคณะ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา 1 ม.4-6. กรงเทพฯ :

วฒนาพานช.

ดนย ไชยโยธา, สคนธ สนธพานนท, และสรวตร จนทรโสภา. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา

ชนมธยมศกษาปท 4-6. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน อจท. จ ากด.

พจนานกรมแปล ไทย -ไทย ราชบณฑตยสถาน . [ออนไลน]. เ ขาถงไดจาก : https://dictionary.

sanook.com/search/dict-th-th-royal-institute/char/%E0%B8%AA. ( ว น ท ค น ข อ ม ล :

1 ธนวาคม 2560).

พระมหามนส กตตสาโร. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ :

พฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จ ากด, 2561

รงส สทนต . ความร เรองอรยสจ 4. [ออนไลน ]. เ ขาถงไดจาก : http://www.mcu.ac.th/site/

articlecontent_desc.php?article_id=5 0 9 &articlegroup_id=1 0 5 . ( ว น ท ค น ข อ ม ล :

11 พฤศจกายน 2560).

วทย วศทเ วทย และ เส ถยรพงษ วร รณปก . หนงส อเ ร ยนรายวชา พนฐาน พระ พทธศาสนา

ชนมธยมศกษาปท 4. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน อจท. จ ากด.





วฒนนท กนทะเตยน. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานพระพทธศาสนา 6. พมพครงท 1. นนทบร : เอมพนธ,

2555.

ศกษาธการ, กระทรวง. ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ :

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551

ส าเนยง เลอมใส และสชาดา วราหพนธ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน พระพทธศาสนา 5. พมพครงท 1.

นนทบร : เอมพนธ, 2559.

https://dictionary/

http://www.mcu.ac.th/site/


34

หลวงปชา สภทโท. ทางสายกลาง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://anuchah.com/the-middle-way-

within/. (วนทคนขอมล : 18 พฤศจกายน 2560).

เหม เวชกร. สมดภาพพระพทธประวต. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.84000.org/tipitaka/

picture/f28.html. (วนทคนขอมล : 15 พฤศจกายน 2560).




35

ภาคผนวก


36

แบบทดสอบกอนและหลงเรยน



ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

เฉลย


37

รตนะ



ตรย

แกวทมคา , แกวอนประเสรฐ


สาม , หมวด

รตนตรย

เฉลย




...............................................................................................

...............................................................................................

...............................................................................................

.............................(ครพจารณาค าตอบ)…………………......

……………………………………………………………

……………………………………………………………

…


38




ดงน (ครพจารณาการน าเสนอตามแบบประเมน)

กลมท 1




กลมท 2



กลมท 3




กลมท 4



กลมท 5




กลมท 6




39


ความหมายและคณคาของพระรตนตรย


1. พระพทธเจาทรงคนพบความจรงของชวตทเรยกวา ........อรยสจ 4................................................................

2. พระพทธคณสามารถจ าแนกได เปน 3 ประการ ไดแก ....................................................................................

.................พระปญญาคณ พระบรสทธคณ พระกรณาคณ.................................................................................

3. จากบทสรรเสรญพทธคณ “สมมาสมพทโธ” หมายความวา .ตรสรไดดวยพระองคเอง ..................................


.........ทรงรจกบคคลและทรงฝกสอนดวยเทคนควธการใหบรรลมรรคผลเปนจ านวนมาก.....................................


..........................(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน)..............................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

6. “ธมมจกกปปวตนสตร” หมายความวา ..สตรของการหมนวงลอแหงพระธรรมใหเปนไป...............................

7. นกเรยนเหนดวยกบค าวา “อกาลโก” หรอไม จงอธบาย....(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน

.............โดย ค าวา ..“อกาลโก” แปลวา ไมลาสมย..............................................................................................

8. ปาอสปปตนมฤคทายวน เปนสถานททพระพทธเจาแสดงปฐมเทศนา ปจจบนอยท.........................................

................ปจจบนคอสารนาถ เมองพาราณส ประเทศอนเดย..............................................................................


.............(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน โดยตองมการอางองบทสรรเสรญธรรมคณ)........................................

10. จงบอกประโยชนของการศกษาพระธรรม..........(ครพจารณาค าตอบของนกเรยน เชน.................................

.....เปนหลกในการด าเนนชวต ชวยใหจตใจสงบ เปนแนวทางในการแกปญหา เปนตน).......................................


40

11. เพราะเหตใดพระอญญาโกณฑญญะจงไดชอ “อญญา” น าหนา เมอโกณฑญญะเหนธรรม พระพทธเจาทรงเปลง

วาจา "อญญาส วตโกณฑญโญ" แปลวา โกณฑญญะไดรแลว ทานจงไดรบชอน าหนาวา “อญญา” แปลวา ร ตงแตนน

12. “เอหภกขอปสมปทา” หมายความวา ...การอปสมบทโดยมพระพทธเจาบวชใหดวยตนเอง.....................

13. จากบทสรรเสรญพระสงฆคณ ค าวา “อาหเนยโย” หมายความวา พระสงฆเปนผควรรบ “อาหนะ”

หมายถง เครองสกการบชา

14. เพราะเหตใดพระสงฆจงไดชอวา “สามจปฏปนโน” เพราะพระสงฆเปนผปฏบตสมควรแกการเคารพ

15. พระสงฆเปนผควรรบ “ทกษณา” หมายความวา เครองไทยธรรม เชน อาหาร เครองนงหม.....



พระสงฆในภาพ คอ ....ครพจารณาค าตอบของนกเรยน..............................................................................


................ครพจารณาค าตอบของนกเรยน โดยมการอางองบทสรรเสรญพระสงฆคณ......................................

...........................................พรอมอธบายยกตวอยางประกอบใหชดเจน.........................................................

17. หากในพระพทธศาสนาไมมพระสงฆ นกเรยนคดวาจะเปนอยางไร....ครพจารณาค าตอบของนกเรยน เชน

เมอไมมพระสงฆกจะไมมผสบทอด หรอเผยแผพระพทธศาสนาโดยตรง เปนตน..............................................


41

แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม

กลม ..........................................................................................................

สมาชกในกลม 1. ...................................................................... 2. ......................................................................

3. ...................................................................... 4. ......................................................................

5. ...................................................................... 6. ......................................................................


พฤตกรรมทสงเกต คะแนน

3 2 1

1. มสวนรวมในการแสดงความคดเหน

2. มความกระตอรอรนในการท างาน

3. รบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย

4. มขนตอนในการท างานอยางเปนระบบ

5. ใชเวลาในการท างานอยางเหมาะสม

รวม


พฤตกรรมทท าเปนประจ า ให 3 คะแนน

พฤตกรรมทท าเปนบางครง ให 2 คะแนน

พฤตกรรมทท านอยครง ให 1 คะแนน



13-15 ด

8-12 ปานกลาง



42

แบบประเมนการน าเสนองาน

กลม ..........................................................................................................

สมาชกในกลม 1. ...................................................................... 2. ......................................................................

3. ...................................................................... 4. ......................................................................

5. ...................................................................... 6. ......................................................................


ล าดบท รายการประเมน คณภาพการปฏบต

4 3 2 1 1 เนอหาถกตอง 2 การน าเสนอมความนาสนใจ 3 มความคดสรางสรรค 4 การยกตวอยางประกอบนาสนใจ 5 การตอบค าถาม


ปฏบตงานสมบรณ ชดเจน = 4 คะแนน ปฏบตงานยงมขอบกพรองเลกนอย = 3 คะแนน ปฏบตงานมขอบกพรองเปนสวนใหญ = 2 คะแนน ปฏบตงานมขอบกพรองมาก = 1 คะแนน

เกณฑการตดสนคณภาพ


17-20 ดมาก

13-16 ด

9-12 พอใช


ชุดที่ 1 พระรัตนตรัย · 2019. 4. 21. ·...

Documents

Transcript of ชุดที่ 1 พระรัตนตรัย · 2019. 4. 21. ·...