1

บทท 1

บทนา

จากระยะเวลาทผานมาเกอบ 30 ป เศรษฐกจของประเทศไทยไดเกดการเปลยนแปลงจากระบบเกษตรเขาส

ระบบอตสาหกรรม ซงเปนผลทาใหระบบสงคมของประเทศเกดการเปลยนแปลงตามไปดวย มการพ ฒนาทางดาน

เทคโนยมากขนทงทางดานอตสาหกรรมและทางการแพทย ซงทาใหเกดทงผลดและผลเสยตามมา คอ การพฒนา

ทางดานการแพทย เชน การใชวค ซนในการปองกนโรค และมการพฒนายารกษาโรคตางๆ มมากขน เปนผลทาให

อตราการเจบปวยและตายจากโรคตดเชอลดลง ในรายงานอนามยและสวสดการของสานกงานสถตแหงชาตพบวา

สาเหตการตายของประชากรของไทยในระหวาง ป 2540-2542 ทเกดจากโรคตดเชอ มคาเทา รอยละ 15.5 ซงสวน

ใหญคอ การตดเชอ HIV และวณโรค และจากการสารวจภาวการณเจบปวยของประชาชน ในชวงป 2534-2549

ของ สานกงานสถตแหงชาต พบวา โรคเกยวกบทางเดนหายใจมอตราปวยสงสด เมอพจารณาถงแนวโนมการ

เจบปวยของประชาชน โรคทพบวามแนวโนมทสงขน คอ โรคหวใจและหลอดเลอด จากรอยละ 3 ในป 2534 เพมเปน

รอยละ 6.3 ในป พ.ศ.2549 โดยในภาพรวมแลวอตราปวยจากโรคไมตดเชอทกโรคมคาสงขน และอตราการตายทม

สาเหตมาจากโรคทไมตดตอกมแนวโนมทสงขนเชนกน เชน โรคหวใจมอตราตายเพมขนจาก 56.5 ตอประชากร

100000 คน ในป 2538 เปน618.5 ตอประชากร 100000 ในป 2549 โรคเบาหวาน มอตราเพมขนจาก 33.3 ตอ

ประชากร 100000 คน ในป 2538 เปน 586.8 ตอประชากร 100000 ในป 2549 ( รายงานการสาธารณสขไทย ,

2550 ) ทงนเนองมาจากการเปลยนแปลงวถการดารงชวตของคนไทย ทตองเรงรบรวมถงการใชชวตทตองอย

ทามกลางการเปลยนแปลงของสงแวดลอมทมมลพษมากขน ทาใหโรคทเกดขนทสาคญกลายเปนโรคไมตดตอ และ

จากการสารวจสถานการณการเกดโรคไมตดตอในป 2548 พบวาคนในวยทางานมความชกของการเกดโรคไมตดตอ

สงสดเมอเทยบกบวยเดกและวยสงอาย และยงมพฤตกรรมในการดแลสขภาพทไมถกตองสงสดดวย ทงนอาจ

เนองมาจากชวงอายในวยทางานเปนชวงทมกาลงและพลงทจะทางาน เปนชวงของการใหความสนใจในความ

เจรญกาวหนาในหนาทการงาน ตองสรางเนอสรางตว ทาใหเกดความมงมนในการทางานมากจนลมทจะสนใจหรอ

ใหความสาคญในดานสขภาพนอยลง

จากการศกษาปญหาทางดานสขภาพของผใชแรงงาน พบวามปจจยหลกอย 2 ประการ คอ ปจจยจาก

สงแวดลอมทเกดจากการทางานทไมเหมาะสม และ ทไมเกดจากการทางานนน คอ ทางดานพฤตกรรม และ

พนธกรรมสวนบคคล ปญหาทเกดจากพฤตกรรมมผศกษาและพบวาการเพมขนของอตราการตายและปวยของโรค

ไมตดเตอ มาจากสาเหตของการเพมขนของความชกของพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชาชนทไมถกตอง ในชวง

หลายปทผานมาพบวามการศกษาและเกบขอมลเพอหาปจจยเสยงของการเกดโรคไมตดตอในประเทศไทย สรปไดวา

เกดจาก ความแตกตางของเพศ อาย พฤตกรรมการออกกาลงกาย การกน การสบบหร และการดมเครองดมทม

แอลกอฮอลผสม รวมถงพฤตกรรมทางเพศ ทงหมดนเปนปจจยททาใหแนวโนมของการเกดโรคไมตดตอสงขนอยาง

ตอเนองในกลมวยทางาน สวนปญหาการเกดโรคไมตดตอโดยในวยทางาน ทมปจจยเสรมมาจากการทางานยงขาด

ขอมลทกวางขวาง โดยทจรงแลว ปจจยทเกดเนองจากการทางานและไมเกยวเนองจากการทางานจะสงผลเสรมกน

2

โดยเฉพาะโรคหวใจและสมองขาดเลอด ชใหเหนวาการทางานบางลกษณะงานผใชแรงงานจะมความเสยงในการ

เกดโรคสงกวาปกตเนองจากเกดการสมผสกบสงแวดลอมทเกดจากการทางาน โดยทวไปแลวการประกอบอาชพไม

วาจะเปนอาชพใดยอมมความเสยงในการเกดโรคหรอเจบปวยจากการทางานได ซงสาเหตมาจากการสมผสกบสง

คกคามตอสขภาพ เชน เสยง แสง ความรอน ฝ นละออง หรอสภาวะการทางาน รวมถงระบบการทางานทไมเหมาะสม

การศกษาโรคไมตดตอในกลมวยแรงงานในประเทศไทยเทาทผานมา พบวาการศกษาททาจะเกยวกบการหาขอมล

ทางดานปจจยของการเกดโรคตดตอโดยการศกษาหาพฤตกรรม และปจจยพฤตกรรมเสยง เชน ปจจยทเกยวกบ

ความร พฤตกรรมทงดานการดแลและสงเสรมสขภาพ แตการศกษาในดานของลกษณะการทางานกบการเกดโรคไม

ตดตอของกลมผใชแรงงานยงไมกวางขวาง ซงปจจยทเกยวเนองจากการทางานถอวาเปนสาเหตหนงททาใหเกด

ปญหาสขภาพในวยทางานได จากการศกษาของ ภทราและคณะเมอป 2545 ไดทาการศกษาหาปจจยทมอทธพล

ตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผใชแรงงาน ในนคมอตสาหกรรมบางพล จงหวดสมทรปราการ พบวาผลทไดจาก

การวจย ผใชแรงงานในกลมศกษามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยภาพรวมและพฤตกรรมแตละดาน อยในเกณฑด

แตจากสถตขอมลของโรคไมตดตอในเขตอาเภอบางพล รอยละ 7.64 ดงนนทางกลมผวจยทประกอบดวยนกวชาการ

จากสถานอนามยประจาตาบลราชาเทวะและ สาขาอาชวอนามยและความปลอดภย คณะสาธารณสขศาสตรและ

สงแวดลอม มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต เหนวาเปนเรองทนาสนใจทจะไดทราบวา กลมผใชแรงงานทม

ลกษณะการทางานทแตกตางกนมผลตอการเกดโรคไมตดตอแตกตางกนหรอไม จงไดรวมมอกนทาการศกษาวจย

ครงน โดยไดเลอกทาการวจยในตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ ซงเปนสถานทมโรงงาน

อตสาหกรรมตงอยอยางหนาแนน รวมทงลกษณะวถชวตของประชาชนมเปลยนไปจากสงคมการเกษตรเขาสสงคม

อตสาหกรรมอยางชดเจน ซงขอมลทไดจากการวจย จะเปนขอมลของปจจยเสยงทอาจมผลตอการเกดโรคไมตดตอท

สาคญไวสาหรบการประกอบการวางแผนปองกนและสงเสรมสขภาพในกลมผใชแรงงานทความแตกตางของลกษณะ

งาน รวมทงเปนแนวทางในการปรบปรงสภาพงานทไมใหเออตอการสงเสรมใหเกดปจจยเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ

วตถประสงค

วตถประสงคทวไป

เพอใหทราบความชกของการเกดโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวาน โรค ความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอด

สมองอด ของกลมผใชแรงงานทมลกษณะงานทแตกตางกนทอยใน ตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวด

สมทรปราการ

วตถประสงคเฉพาะ

1. เพอศกษาการเกด โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดสมอง ในกลมผใชแรงงาน

2. เพอศกษาความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดสมอง ในกลมผใช

แรงงาน

3

3. เพอศกษาลกษณะของงานททาในกลมผใชแรงงาน วามผลตอความชกของการเกดโรคเบาหวาน โรคความ

ดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดสมอง ในกลมผใชแรงงาน

ขอบเขตการศกษา

การวจยครงนเปนการศกษาสภาวะการเกดโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอด

เลอดสมอง ในกลมผใชแรงงาน ในตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ

สมมตฐานการวจย

1. คาเฉลยของระดบนาตาลในเลอด ความดนโลหต และคา มวลนาหนก (BMI) ของกลมผใชแรงงานใน ตาบลราชา

เทวะ อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ ทมลกษณะงานแตกตางกนไมแตกตางกน

2. ระดบความเสยงของการเกดโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรค หลอดเลอดสมอง ของ

กลมผใชแรงงานใน ตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ ทมลกษณะงานแตกตางกนไมแตกตางกน

นยามตวแปร

1. โรคไมตดตอ หมายถง โรคทไมมเชอจลนทรยเปนตวกอโรค จงไมสามารถถายทอดตดตอถงกนและกน

ระหวางบคคลได สาเหตสาคญของการเกดโรคคอ พฤตกรรมทไมเหมาะสมของมนษย โดยทอาจม

สงแวดลอมภายนอกรางกายทไมใชจลนทรยเปนปจจยรวมโรคในกลมน ไดแก โรคความดนโลหตสง

โรคหวใจ โรคไต โรคมะเรง เปนตน

2. พฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ หมายถง พฤตกรรมตางๆ ของการดารงชวตและการปฏบตตนใน

การดแลสขภาพ ซงอาจไมถกตอง จนอาจกอใหเกดโรคบางโรคได

3. ลกษณะงาน หมายถง การทางานทพจารณาภาระงานในแงการใชพลงงานและความซาซากในการทางาน

4. งานซาซาก หมายถง ลกษณะของการทางาน ทมการใชทาทางเหมอนเดม ซาๆกน ตลอดชวงการทางาน ซง

อาจเปนทาทางทไมเหมาะสม หรอฝนธรรมชาต เปนเวลานาน มไดเปลยนอรยาทบและอาจเปนสาเหตให

เกดการบาดเจบหรอเมอยลาได

5. ผใชแรงงาน หมายถง หมายถง บคคลซงมอายตงแต 18 ป ขนไป ซงประกอบอาชพ ทงในภาคอตสาหกรรม

และบรการ ซงอาจไดรบคาตอบแทนเปนรายวนหรอรายเดอน

6. ผประกนตนหมายถง ผซงจายเงนสมทบอนกอใหเกดสทธ ไดรบประโยชนทดแทนตามพระราชบญญต

ประกนสงคม พ.ศ.2533

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ใชเปนขอมลพนฐานสาหรบผ ทเกยวของ ในการวางแผน ปรบปรง ปองกน และสงเสรมสขภาพของกลม

ผใชแรงงาน

4

กรอบแนวความคด

ตวแปรตน ขอมลทวไป -อาย -เพศ ขอมลการทางาน - อาชพ - ลกษณะงาน

ตวแปรตาม

- คาเฉลยของระดบ

น าตาลในเลอด ความ

ดนโลหต และคามวล

น าหนก - ความเสยงตอการเกด

โรคไมตดตอ คอ

โรคเบาหวาน โรค

ความดนโลหตสง และ

โรคหลอดเลอดสมอง

5

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

รปแบบการเจบปวยในปจจบนของประเทศไทย ไดเปลยนลกษณะจากโรคตดตอมาเปนโรคไมตดตอ ทงน

เนองมาจากความเจรญทางดานเศรษฐกจทสงผลใหลกษณะวถชวตของคนไทยโดยสวนใหญเปลยนไปมรปแบการใช

ชวตแบบชาวตะวนตก ซงสงผลใหพฤตกรรมของคนไทยเปลยนแปลงไป และทาใหแนวโนมของการเกดโรคไมตด เพม

สงขน

1. โรคไมตดตอ

ความหมาย และความสาคญ

เปนโรคทเกดจากความผดปกตหรอความเสอมโทรมของรางกายและจตใจ ทไมสามารถจะตดตอไปยง

บคคลอนได เนองจากอาการของโรคไมไดเกดจากการตดเชอ เชน โรคหวใจ โรคเบาหวาน โรคมะเรง โรคนว โรคจต

และโรคประสาท โรคความดนเลอดตางๆ เปนตน จากการศกษาทผานมาสามารถสรปสาเหตของการเกดโรคไม

ตดตอ ได 3 สาเหต คอ เกดจากพฤตกรรมสวนบคคล จากสงแวดลอม และเกดจากพนธกรรม ในปจจบน

ความสาคญของโรคไมตดตอกาลงเพมมากขน ซงพบวาไมเฉพาะประเทศไทยเทานนแตรวมถงประเทศทกาลง

พฒนาจานวนมาก ทงนเนองมาจากการพฒนาของเศรษฐกจ ซงสงผลใหรปแบบวถชวตของคนในสงคมเปลยนแปลง

ไป สาหรบประเทศไทยโรคตดตอทสาคญลดลงเหลอเพยง 3 โรคใหญ คอ โรคเอดส วณโรค และไขเลอดออก

ในขณะทโรคไมตดตอกาลงมบทบาทในการเปนภยคกคามตอสขภาพของคนในประเทศ โดยเฉพาะโรคเบาหวาน

ความดนโลหตสง และโรคทเปนสาเหตหลกททาใหเกดการเสยชวต คอ โรคหวใจ โรคมะเรง และทเปนปญหาเพมขน

เรอยๆ คอ โรคทเกดจากการบาดเจบหรออบตเหต

ในชวงแผนพฒนาสาธารณสขภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 6-8 ไดเลงเหน

ความสาคญของการเกดโรคไมตดตอจงไดจดทาแผนงานการปองกนการเกดโรคไมตดตอเขาไวดวย และจาก

รายงานสถตสาธารณสข พ.ศ. 2538-2548 เมอวเคราะหขอมลอตราตายอยางหยาบ (crude mortality rate) ดวยโรค

ไมตดตอทเปนปญหาสาธารณสขสาคญ ของประเทศ เชน โรคหวใจและหลอดเลอด โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ

ขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง (อมพฤกษ อมพาต) โรคเบาหวานและอบตเหตจากการจราจรทางบก พบวาอตรา

ตายดวยโรคหวใจและหลอดเลอด โรคความดนโลหตสง โรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง (อมพฤกษ

อมพาต) โรคเบาหวาน และอบตเหตจากการจราจรทางบก พบวามแนวโนมชะลอตวลง ดงตาราง 1

6

ตาราง 1 อตราตายตอประชากร 100,000 คน ดวยโรค CVD, HT, IHD, Stroke, DMและอบตเหตจากการขนสง

ทางบกป 2538-2548

ทมา : สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

รวบรวมโดย : กลมสงเสรมสนบสนนวชาการ สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

ทงนอาจเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลยทางการแพทยทสามารถจะรกษาและประคบประคอง

ผ ปวยใหมชวตอยไดตอไป และจากการวเคราะหขอมลอตราตายปรบฐานอาย (age-adjusted death rate) ในชวง

เวลา 10 ปทผานมา (2539-2548) โดยใชประชากรประเทศไทยทไดจากการสามะโน (census) ป พ.ศ. 2543 เปน

ประชากรมาตรฐานในการปรบ พบวาระหวางป พ.ศ. 2539 - 2542 กลมโรคหวใจหลอดเลอด(Cardiovascular

Diseases) เปนสาเหตการตายทสาคญอนดบหนงตามดวยการบาดเจบ (Injuries) และกลมโรคมะเรง (Cancer)

และระหวางป พ.ศ. 2544 - 2548 อตราตายปรบฐานอายของกลมโรคมะเรงสงสดตามดวยการบาดเจบ และกลม

โรคหวใจหลอดเลอด ซงกลมโรคหวใจหลอดเลอดทสาคญไดแก โรคหลอดเลอดสมอง (Cerebrovascular Disease-

Stroke) และโรคหวใจขาดเลอด (Ischaemic Heart Disease) ทมแนวโนมสงขนตามลาดบ ทเปนทงโรคและปจจย

เสยงคอโรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus) พบวาอตราการตายมแนวโนมชะลอตวลง ดงแสดงในตารางท 2

7

ตารางท 2 อตราตายปรบฐานอาย (age-adjusted death rate) ตอประชากร 100,000 คน ดวยกลมโรคหวใจหลอด

เลอด กลมโรคมะเรง และการบาดเจบ และโรคในกลมโรคหวใจหลอดเลอดและ โรคเบาหวาน ป 2539-2548

หมายเหต : CVD - โรคหวใจหลอดเลอด IHD -โรคหวใจขาดเลอด CVA -โรคหลอดเลอดสมอง HHD - โรคหวใจจาก

ความดนโลหตสง DM - โรคเบาหวาน Cancer – โรคมะเรง Injuries - การบาดเจบ

ทมา : ฐานขอมลการตายป 2539-2548 จากสานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คานวณอตราการตายปรบฐานอายโดย ศนยขอมลโรคไมตดตอ สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

อยางไรกตามสาหรบจานวนผ ปวยดวย โรคหลอดเลอดสมอง โรคความดนโลหตสง โรคหวใจขาดเลอด และ

โรคเบาหวาน จากการรายงานสถตกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2536-2548 พบวา จานวน ผ ปวยในดวยโรค

เหลาน มแนวโนมเพมสงขน ทกโรค ดงตารางท3 ทงนเนองมาจากทางการสาธารณสขยงไมสามารถทจะลดสาเหต

ของการเจบปวยดวยโรคไมตดตอได เพราะการเกดโรคดงกลาวมสาเหตมาจากการเปลยนแปลงของพฤตกรรมและ

สงแวดลอมซงเปนปจจยทแกไขไดยาก

8

ตารางท 3 จานวน และอตราผ ปวยในตอประชากรแสนคน ทงประเทศ ยกเวนกรงเทพมหานคร ดวยโรค ไมตดตอ

ทสาคญ พ.ศ. 2536-2548

ทมา : สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

รวบรวมโดย : กลมสงเสรมสนบสนนวชาการ สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

หมายเหต ขอมลป 48 จะขอคายนยนจากสานกนโยบายและยทธศาสตรอกครง

9

9

ชนดและอาการของโรคไมตดตอทสาคญ

1. โรคเบาหวาน เปนโรคเรอรงเปนความผดปกตของรางกายทมการผลตฮอรโมนอนซลนไมเพยงพอ ทา

ใหระดบนาตาลในกระแสเลอดสงเกน โรคนมความรนแรงสบเนองมาจากรางกายไมสามารถใชนาตาลไดอยาง

เหมาะสม โดยปกตนาตาลจะเขาสเซลลรางกายเพอใชเปนพลงงานโดยการควบคมของฮอรโมนอนซลน

เบาหวาน สามารถแบงออกเปน 2 ชนด ไดแก

โรคเบาหวานชนดท 1 เกดจากภมตานทานของรางกายทาลายเซลล ซงสรางอนซลนในสวนของตบออนทา

ใหรางกายหยดสรางอนซลน ดงนนผ ปวยเบาหวานชนดท 1 จงจาเปนตองฉดอนซลน เพอควบคมนาตาลในเลอด

ระยะยาว

โรคเบาหวานชนดท 2 สาเหตทแทจรงนนยงไมทราบชดเจน แตมสวนเกยวกบพนธกรรม นอกจากน ยงม

ความสมพนธกบภาวะนาหนกตวมาก และขาดการออกกาลงกาย ทงวยทเพมขน เซลลของผ ปวยยงคงมการสราง

อนซลนแตทางานไมเปนปกต เนองจากมภาวะดอตออนซลน ทาใหเซลลทสรางอนซลนคอยๆถกทาลายไป บางคน

เรมมภาวะแทรกซอนโดยไมรตว และตองการยาในการรบประทาน และบางรายตองใชอนซลนชนดฉด เพอควบคม

นาตาลในเลอด

อาการของโรคเบาหวาน

คนทเปนโรคเบาหวานจะมอาการดงตอไปน ปสสาวะมากขนและบอยครงขน ปสสาวะกลางคนบอยขน

(ระหวางชวงเวลาทเขานอนแลวจนถงเวลาตนนอน) หวนาบอยและดมนาในปรมาณทมากๆ เหนอยงายไมม

เรยวแรง นาหนกตวลดโดยไมทราบสาเหต โดยเฉพาะถาหากนาหนกเคยมากมากอน ตดเชอบอยกวาปกต เชน ตด

เชอทางผวหนงและกระเพาะอาหาร สายตาพรามองเหนไมชดเจน เปนแผลหายชา

อาการแทรกซอน

ภาวะแทรกซอนทางสายตา ( Diabetic retinopathy) เกดจากการทนาตาลเขาไปใน endothelium ของ

หลอดเลอดเลกๆ ในลกตา ทาใหหลอดเลอดเหลานมการสรางไกลโคโปรตนซงจะถกขนยายออกมาเปน Basement

membrane มากขน ทาให Basement membrane หนา แตเปราะ หลอดเลอดเหลานจะฉกขาดไดงาย เลอดและสาร

บางอยางทอยในเลอดจะรวออกมา และมสวนทาให Macula บวม ซงจะทาใหเกด Blurred vision หลอดเลอดทฉก

ขาดจะสรางแขนงของหลอดเลอดใหมออกมามากมายจนบดบงแสงทมาตกกระทบยง Retina ทาใหการมองเหนของ

ผ ปวยแยลง

ภาวะแทรกซอนทางไต (Diabetic nephropathy) พยาธสภาพของหลอดเลอดเลกๆ ท Glomeruli

จะทาให Nephron ยอมให albumin รวออกไปกบ filtrate ได Proximal tubule จงตองรบภาระในการดดกลบสาร

มากขน ซงถาเปนนานๆ กจะทาใหเกด Renal failure ได ซงผ ปวยมกจะเสยชวตภายใน 3 ป นบจากแรกเรมมอาการ

ภาวะแทรกซอนทางระบบประสาท (Diabetic neuropathy) หากหลอดเลอดเลกๆ ทมาเลยง

เสนประสาทบรเวณปลายมอปลายเทาเกดพยาธสภาพ กจะทาใหเสนประสาทนนไมสามารถนาความรสกตอไปได

เมอผ ปวยมแผล ผ ปวยกจะไมรตว และไมดแลแผลดงกลาว ประกอบกบเลอดผ ปวยมนาตาลสง จงเปนอาหารอยางด

ใหกบเหลาเชอโรค และแลวแผลกจะเนา และนาไปส Amputation ในทสด

* โรคหลอดเลอดหวใจ (Coronary vascular disease)

10

10

* โรคหลอดเลอดสมอง (Cerebrovascular disease)

* โรคของหลอดเลอดสวนปลาย (Peripheral vascular disease)

* แผลเรอรงจากเบาหวาน (Diabetic ulcer)

2. โรคทเกยวเนองกบหลอดเลอดและหวใจ

สาเหต

เกดจากมการตบตนของหลอดเลอดแดงทไปเลยงกลามเนอหวใจ (หลอดเลอดโคโรนาร) ทาใหเลอดไปเลยง

กลามเนอหวใจไมพอ มกเปนผลมาจากผนงของหลอดเลอดแขงเนองจากมไขมนเกาะ ดงทเรยกวา อะเทอโรสเคลอ

โรซส (Atherosclerosis) ซงอาจเปนผลมาจากความเสอมของรางกายตามวย นอกจากน ยงมปจจยอกหลายอยาง

ทอาจทาใหเกดภาวะหลอดเลอดแดงแขงเรวขน เชน ภาวะไขมนในเลอดสง ความอวน การสบบหรจด การขาดการ

ออกกาลงกาย, โรคความดนโลหตสง, โรคเบาหวาน, โรคเกาต, การกนยาเมดคมกาเนด เปนตน ผ ปวยบางรายอาจม

ประวตวามพอแมพนองเปนโรคนดวย

อาการ

ในรายทเปนโรคแองจนา (หวใจขาดขาดเลอดชวขณะ) จะมอาการเจบหรอจกแนนทตรงกลางหนาอกหรอ

ยอดอกซงมกจะเจบราวมาทไหลซาย ดานในของแขนซาย บางคนอาจราวมาทคอ ขากรรไกร หลง หรอแขนขวา บาง

คนอาจรสกจกแนนทใตลนป คลายอาการอาหารไมยอยหรอทองอดทองเฟอ ผ ปวยมกมอาการเวลาออกแรงมาก ๆ

เชน ยกของหนก เดนขนทสง ออกกาลงแรง ๆ ทางานหนก ๆ แบบทไมเคยทามากอน มอารมณโกรธ ตนเตน ตกใจ

เสยใจ หรอจตใจเครงเครยด ขณะรวมเพศ หลงกนขาวอมจด หรอเวลาถกอากาศเยน ๆผ ปวยทมภาวะโลหตจางอยาง

รนแรง เปนไข หรอหวใจเตนเรว เชน หลงกนกาแฟ หรอผ ปวยทเปนโรคคอพอกเปนพษ) กอาจกระตนใหเกดอาการ

ของโรคนได อาการเจบหนาอก มกจะเปนอยนาน 2-3 นาท (มกไมเกน 10-15 นาท) แลวหายไปเมอไดพกหรอหยด

กระทาสงทเปนสาเหตชกนา หรอหลงจากไดอมยาขยายหลอดเลอด เชน ไนโตรกลเซอรน นอกจากนผ ปวยอาจม

อาการใจสน เหนอยหอบ เหงอออก เวยนศรษะ คลนไสรวมดวย สวนผ ปวยทมความรสกเจบหนาอกแปลบ หรอรสก

เจบเวลากมหรอเอยวตว หรอรสกเจบอยตลอดเวลา (เวลาออกกาลงกายหรอทาอะไรเพลนแลวหายเจบ) มกไมใชโรค

แองจนา ในรายทเปนโรคกลามเนอหวใจตาย จะมอาการเจบหนาอกในลกษณะเดยวกบโรคแองจนา แตจะเจบ

รนแรงและนาน แมจะไดนอนพกกไมทเลา ผ ปวยจะรสกออนเพลย ใจสน หนามด วงเวยน คลนไสอาเจยน ถาเปน

รนแรง จะมอาการหายใจหอบเหนอย เนองจากมภาวะหวใจวาย หรอเกดภาวะชอก คอเหงอออก ตวเยน ชพจรเตน

เบาและเรว ความดนเลอดตก หรอชพจรเตนไมสมาเสมอ ผ ปวยบางคนอาจหมดสต หรอเสยชวตในทนททนใด บาง

คนอาจมประวตวา เคยมอาการเจบหนาอกเปนพก ๆ นามากอนเปนเวลาหลายสปดาห บางคนอาจไมมอาการเจบ

หนาอกมากอนเลยกได

3. โรคหลอดเลอดสมอง

โรคหลอดเลอดสมอง (CVD = conbrovascular disease or CVA = cerebrovascular accident or

stroke) คอ กลมอาการทเกดจากการสญเสยหนาทของสมอง (Neurological deficit) ทเกดขนทนททนใด , มอาการ

11

11

หรออาการแสดงอยนานกวา 24 ชวโมง และมสาเหตจากความผดปกตของหลอดเลอดสมอง (vascular origin)

เทานน

การแบงชนดโรคหลอดเลอดสมองสามารถแบงไดหลายแบบ

แบงตามพยาธสภาพ

1. ภาวะสมองขาดเลอด จากเสนเลอดสมองตบตน ,อดตน (Ischemic stroke, cerebral infarction)

2. ภาวะเลอดออกในกระโหลกศรษะ จากเสนเลอดสมองแตก (Hemorrhagic stroke, cerebral

hemorrhage) เกดเลอดออกในเนอสมอง (Cerebral hemorrhage),เลอดออกใน Subarachnoid

(subarachnoid hemorrhage,SAH),เ ลอดออกในโพรงสมอง (Intraventricular hemorrhage)

แบงตามกายวภาค

1. ระบบหลอดเลอด Carotid เมอเกดพยาธสภาพทหลอดเลอด Internal carotid และแขนง Anterior circulation

2. ระบบหลอดเลอด Vertevral เมอเกดพยาธสภาพทหลอดเลอด Vertebral และแขนง Posterior circulation

แบงตามขนาดเสนเลอด

1. เสนเลอดขนาดใหญ (Large vessel) การอดตนกอใหเกดเนอสมองตายปนบรเวณกวาง (Large infarction)

2. เสนเลอดขนาดเลก (Small vessel) การอดตนกอใหเกดเนอสมองตายปนหยอมขนาดเลก (Lacunar infarction)

แบงตามอาการแสดงทางคลนก

1. อาการไมรนแรง (Minor stroke) สมองขาดเลอด (Ischemia) ชวคราว เนอสมองยงไมตายมอาการเกดขน

ชวคราวหายเปนปกต เนองจากมหลอดเลอดขางเคยงมาเลยงแทน (Collateral circulation) หรอสงอดตน

(Emboli)หลดไป

1.1 Transient ischemic attack (TIA):มอาการแสดงของความผดปกตทางระบบประสาทไมเกน

24 ชม.แลวกลบเปนปกต เชน ตาบอดชวคราว (Amaurosis fugax) เกดจากการอดตนท Retinal artery

1.2 Reverse Ischemic Neurological Deficit (RIND):มอาการแสดงของความผดปกตทาง

ระบบประสาทเกน 24 ชม.ไมเกน 1 สปดาห แลวกลบเปนปกต

2. อาการรนแรง (Major stroke) เนอสมองตาย (Infarction) มความผดปกตทางระบบประสาท หรอเกดความพการ

ซงอาการอาจเปนมากขนหรอคงท

2.1Progressive stroke อาการเปนมากขนเมอไมไดรบการรกษา

2.2 Complete stroke อาการคงทมความพการถาวร

4. โรคความดนโลหตสง

เปนภาวะทางการแพทยอยางหนง โดยจะตรวจพบความดนโลหต อยในระดบทสงกวาปรกตเรอรงอยเปน

เวลานาน ทงนองคการอนามยโลก กาหนดไวในป 1999 วา ผใดกตามทมความดนโลหตวดไดมากกวา 140 /90 มม.

ปรอทถอวาเปนโรคความดนโลหตสง และ การทความดนโลหตสงอยเปนเวลานาน เพมความเสยงตอการเกดโรค

ตางๆ เชน โรคหลอดเลอดในสมองตบ โรคหวใจ โรคไตวาย เสนเลอดแดงใหญโปงพอง อมพาต ฯลฯ โรคความ

ดนโลหตสง เปนโรคทพบไดบอยในปจจบน คนสวนใหญทมความดนโลหตสงมกจะไมรตววาเปน เมอรตววาเปน

12

12

สวนมากจะไมไดรบการดแลรกษา สวนหนงอาจจะเนองจากไมมอาการทาใหคนสวนใหญ ไมไดใหความสนใจ เมอ

เรมมอาการหรอภาวะแทรกซอนแลวจงจะเรมสนใจและรกษา ซงบางครงกอาจจะทาใหผลการรกษาไมดเทาทควร

การควบคมความดนโลหตใหปกตอยางสมาเสมอ สามารถลดโอกาสเกดโรคอมพฤกษ อมพาต หรอโรคกลามเนอ

หวใจขาดเลอด ไดอยางมนยสาคญทางสถต เปนขอเทจจรงทางการแพทยทเปนทยอมรบกนโดยทวไป

ระดบความรนแรง

ระดบท 1 ความดนโลหตสงระยะเรมแรก คาความดนโลหต ระหวาง 140-159/90-99 มม.ปรอท

ระดบท 2 ความดนโลหตสงระยะปานกลาง คาความดนโลหต ระหวาง 160-179/100-109 มม.ปรอท

ระดบท 3 ความดนโลหตสงระยะรนแรง คาความดนโลหต มากกวา 180/110 มม.ปรอท

อาการของผปวย

ผ ปวยความดนโลหตสงอาจจะไมมอาการใดๆ เลย หรออาจจะพบวามอาการปวดศรษะ มนงง เวยนศรษะ

และเหนอยงายผดปกต อาจมอาการแนนหนาอกหรอนอนไมหลบความดนโลหตสงอาจทาใหเกดภาวะแทรกซอนได

2 กรณดวยกนคอ

กรณท 1 ภาวะแทรกซอนจากความดนโลหตสงโดยตรง ไดแกภาวะหวใจวายหรอหลอดเลอดในสมองแตก

กรณท 2 ภาวะแทรกซอนจากหลอดเลอดแดงตบหรอตน เชน กลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน หรอ

เรอรง ทาใหหวใจเตนผดจงหวะ อาจจะทาใหถงแกชวตได หลอดเลอดสมองตบ เกดอมพฤกษ อมพาต หรอหลอด

เลอดแดงในไตตบมากถงขนไตวายเรอรงได

จากขอมลทางการแพทยระบไววา ผ ปวยทเปนโรคความดนโลหตสงและไมไดรบการรกษาจะเสยชวตจากหวใจวาย

ถง 60-75 % , เสยชวตจากเสนเลอดในสมองอดตดหรอแตก 20-30 % และเสยชวตจากไตวายเรอรง 5-10 %

ภาวะแทรกซอน

หวใจทางานหนกขน ทาใหผนงหวใจหนาตวและถาไมไดรบการรกษาอยางถกตอง ผนงหวใจจะยดออกและ

เสยหนาท ทาใหเกดหวใจโต และหวใจวายไดในทสด อาจเกดภาวะหลอดเลอดในสมองตบตนหรอแตก ทาใหเปน

อมพาตหรอเสยชวตได ถาเปนเรอรง อาจกลายเปนโรคความจาเสอม สมาธลดลง เลอดอาจไปเลยงไตไมพอ

เนองจากหลอดเลอดเสอม ทาใหไตวายเรอรงและภาวะไตวายจะยงทาใหความดนโลหตสงขนอก หลอดเลอดแดงใน

ตาจะเสอมลงอยางชาๆ อาจมเลอดทจอตา ทาใหประสาทตาเสอม ตามวลงเรอยๆ จนตาบอดได

ปจจยเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ

เนองจากปญหาสาธารณสขไทยไดเปลยนไปตามการพฒนาเศรษฐกจและสงคม จากสงคมเกษตรสสงคม

อตสาหกรรม สงผลกระทบตอการดารงชวตของประชาชน เชน การบรโภคเปลยนไป มวถชวตทรบเรง การออกกาลง

กายนอยลง และมความเครยดเพมขน สงเหลานลวนเปนปจจยเสยงตอการเจบปวยดวยโรคไมตดตอซงเปนการเจบ

ปวยแบบเรอรง โรคเหลานตองใชยารกษาเพอควบคมอาการตลอดชวต และพบวาการรกษาดวยยาเพยงอยางเดยว

ไมเพยงพอ ตองอาศยปจจยสาคญดงน

13

13

1. พฤตกรรมการดแลสขภาพ

ในสงคมไทย มคากลาวทวา "อโรคยา ปรมาลาภา" "ความไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ" ซงแสดงให

เหนวา สงคมไทยกมมมมองเรองสขภาพ ในเชงโรคภยไขเจบเปนหลก การดแลสขภาพของสงคมไทย จงใหคณคา

และความสาคญตอการรกษาโรค มการสรางโรงพยาบาล และทมเททรพยากรสวนใหญ ทงของภาครฐ และเอกชน

ลงไปในการรกษาพยาบาล ซงจะใหความสาคญตอการดแลสขภาพของตนเองนอย จากสานกงานสถตแหงชาตได

จดทารายงานเชงวเคราะหเรองพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากรไทยขน (โดยใชขอมลจากการสารวจอนามย

และสวสดการ พ.ศ. 2544) พบวา ผลการสารวจทางดานพฤตกรรมการดแลสขภาพ เชน การเลอกบรโภคอาหาร

การออกกาลงกาย พฤตกรรมการสบบหรและดมสรา มมากกวาครงหนงของประชากรมพฤตกรรม การดแลสขภาพ

ในระดบปานกลาง เกอบ 1 ใน 3 มพฤตกรรม การดแลสขภาพในระดบสง และมเพยงเลกนอยทมพฤตกรรมการดแล

สขภาพในระดบตา

2. ปจจยทางดานสงแวดลอม

ปจจยทางสงแวดลอมททาใหเกดการเจบปวย สขภาพไมด ความไมสะดวก สบายในคน เปนทยอมรบกน

วาการระบาดของโรคอวนมสาเหตสาคญมาจากสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป ซงนบวาเปนโชคดเพราะปจจย

สงแวดลอมสามารถถกปรบเปลยนแกไขได การทบทวนองคความรทางพฤตกรรมและปจจยทมความสมพนธกบการ

เกดโรคอวนในเดกอายระหวาง 0-19 ป จากการรายงานการศกษา ของนายแพทยวชย ป 2004 พบวา ครอบครวเปน

ปจจยทมอทธพลสาคญตอการเกดโรคอวนในวยเดกตงแตวยทารกไปจนถงวยรน สาเหตสาคญททาใหเกดโรคอวน

คอการขาดความสมดลระหวางพลงงานรางกายไดรบกบพลงงานทรางกายใชไป ซงปจจยทางสงแวดลอมทสงเสรม

ใหเกดการขาดสมดล คอ การขาดการเคลอนไหวรางกาย หมายถงไมเอออานวยตอการใชแรง รวมถงการปรบเปลยน

สงแวดลอมและพฤตกรรมสขภาพโดยสงเสรมการรบประทานอาหารอยางถกตอง การเคลอนไหวรางกาย รวมทงการ

ออกกาลงกายในเดกอยางตอเนอง นาจะเปนวธทดในการปองกนและจดการกบโรคอวน ทงนยงจาเปนทจะตองไดรบ

ความรวมมอจากครอบครว โรงเรยน ชมชน รวมทงองคกรตางๆทเกยวของ

นอกจากน สาเหตททาใหเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดหรอหลอดเลอดสมองนนเกดไดจากปจจยทาง

สงแวดลอมและทางพนธกรรม เชน สงแวดลอมของแมขณะตงครรภ มผลตอสขภาพของเดกในทองแม ซง

สงแวดลอมมผลตอการพฒนาระบบการทางานของทารกและการสรางอวยวะใหสมบรณ ดงนนวถชวตของแม

สมยใหม ทาใหพงพาเทคโนโลย มการออกกาลงหรอใชแรงลดลง แตการกนกลบมแคลอรสงแตดอยคณภาพ

ความเครยดทางจตใจในสภาพสงคมเรงลด มลพษทมากขน สงเหลานลวนสงเสรมใหหลอดเลอดในรางกายเรม

แขงตวและนาไปสหลอดเลอดหวใจตบ เปนตน

3. ปจจยทางดานพนธกรรม

พนธกรรมเปนสงทมนษยรบมาจากพอและแม และเปนตวกาหนดสขภาพ บางคนอาจไดรบโรค หรอความ

บกพรองทถายทอดทางพนธกรรมตดตวมาตงแตเกด และระหวางอยในครรภมารดา สขภาพของทารกกขนอยกบ

สขภาพ ของมารดาในขณะนน จนเมอคลอดออกมาสโลกภายนอก กมปจจยมากมาย ทมอทธพลตอสขภาพของ

14

14

มนษย เชน สภาพสงแวดลอม สงคม ทจะหลอหลอมใหมนษยเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองและสงผล

กระทบตอการเกดปญหาของสขภาพตามมา ดงมเอกสารายงานของหนวยงานสขภาพ ของสหรฐรายงานวา ตนเหต

ของการเสยชวตของชาวสหรฐ ในป ค.ศ. 1976 มาจากพฤตกรรม และครรลองชวต (lifestyle) สงถงรอยละ 50 และ

จากปจจยทางดานสงแวดลอม รอยละ 40 มเพยงรอยลพ 10 เทานน ทเสยชวต เพราะไดรบการดแลชวยเหลอดาน

สขภาพไมเพยงพอ และจากการศกษาของ Dever ในประเทศแคนาดา กพบวา แมจะใชทรพยากรไปถงรอยละ 90

เพอการดแลรกษาพยาบาล แตผลไดทางสขภาพทไดรบกลบมามเพยงรอยละ 11 ในขณะทการปรบเปลยนพฤตกรรม

และปรบปรงสงแวดลอมไดรบการจดสรรงบประมาณ เพยงรอยละ 1 และ 2 กลบมผลตอบแทนกลบถงรอยละ 43

และ 19 ตามลาดบ จากรายงานทงสองฉบบ แสดงใหเหนวา ปจจยทมอทธพลสงสดตอสขภาพคอ พฤตกรรม

รองลงมาคอ สงแวดลอม ซงทงสองปจจยสาคญน เราสามารถปรบปรงควบคมได สวนปจจยทางดานพนธกรรม นน

เปนปจจยทคอนขางจะปรบปรงควบคมไดยาก

ความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอของผใชแรงงาน

ในชวงเกอบ 10 ปทผานมาการศกษาวจยเกยวกบการเกดโรคไดเนนหนกไปทศกษาหาสาเหตของการเกด

โรคทมปจจยมาจากพฤตกรรมของมนษยทงในแงการดแลตนเองและพฤตกรรมทมความเสยงตอการเกดโรค และ

พบวา จากการสารวจทผานมา ในกลมผใชแรงงาน เปนกลมทมความเสยงสงตอโรคไมตดตอ โดยมปจจยเสยงทเกด

จากพฤตกรรมการดแลสขภาพของตนเองทไมถกตองนก และผนวกกบมพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคสงดวย

ปจจยตอการเกดโรคไมตดตอในททางาน

ในดานของระบบการทางาน การดาเนนการ ทมความเหมาะสมเปนปจจยหนงทควรใหความสนใจอยางยง

เพราะแตละกลมแตละงานจะมรายละเอยดของงานทไมเหมอนกน เชน คนในองคกรแบงเปนหมวดหม พนกงาน

ปฏบตการ พนกงานขาย พนกงานสานกงาน และฝายจดการ กฎระเบยนมความแตกตางกน ความรบผดชอบท

แตกตางกนยอมสงผลตอพฤตกรรมทตางกนไป

ในดานลกษณะงาน และสงแวดลอมของงาน ลกษณะงานในทนหมายถง ภาระงาน เชน งานหนก งาน

เบา การทางานทมงานลวงเวลา สงแวดลอมการทางาน หมายถง ความรอน ฝ น เสยง แสง ทมอยในททางาน ซง

ทง 2 อยาง เปนอกหนงปจจยทอาจสงผลใหเกดโรคไมตดตอไดงาย เนอง งานทตองใชกาลงงานมากละอยใน

สงแวดลอมทไมดกยอมสงผลตอสขภาพของคนงานไดงายกวา งานเบา สงแวดลอมด

ในดานทรพยากร และการจดการ สถานประกอบการขนาดกลาง และขนาดใหญกมความพรอมในการ

สรางเสรมสขภาพ เพราะมงบประมาณ มเจาหนาททางดานความปลอดภย และสขภาพอยในระดบหนง ม

คณะกรรมการชดตางๆ ทมความรความสามารถ ในการจดทาแผนงาน โครงการ และกจกรรมตางๆ ดอยแลว จงยอม

เปนปจจยเสรมในแงดตอการปองกนไมใหเกดโรคไมตดตอได

15

15

การดแลสขภาพคนงาน

การดแลสขภาพของพนกงานในสถานประกอบการในปจจบน สวนใหญแลวจะเปนทางดานอาชวอนามย

และความปลอดภย ซงถกจากดอยทการปองกน และการควบคมความเสยงจากการประกอบอาชพเปนหลก จงยงไม

อาจครอบคลม ไปถงการแกไข หรอพฒนาปจจยอน ทมอทธพลตอสขภาพไดทงหมด ดวยเหตนในป พ.ศ. 2538

คณะกรรมาธการรวมดานอาชวอนามย ระหวางองคกรแรงงานสากล และองคการอนามยโลก จงไดกาหนดประเดนท

สาคญ เพอใหครอบคลมการดแลสขภาพของประชาชนแรงงานไว 3 ประการ ไดแก การสงเสรมและธารงรกษา

สขภาพ และความสามารถในการทางานของคนงาน การปรบปรงสภาพแวดลอม และการทางานใหดขน

การพฒนาองคกร และวฒนธรรมขององคกร

ในป พ.ศ. 2540 องคการอนามยโลก ( World Health Organization) ไดจดทาเอกสารคาแนะนาแนวทางส

งานสขภาพ โดยกาหนดกลยทธของการพฒนา แนวทางการสรางเสรมสขภาพของประชาชนวยแรงงาน วาจะตองนา

แนวทางปฏบต ของกฎบตรออตตาวา ใชประสานเขากบงานอาชวอนามย และความปลอดภยแบบดงเดม อกทงเนน

ใหเหนความสาคญ ของการจดการทรพยากรบคคล และการพฒนาองคกรตอการสรางเสรมสขภาพ ตวอยางเชน

การเปลยนแปลงลกษณะการทางาน แบบแผนการจางงาน วธทางาน การจดรปองคกร และวฒนธรรมองคกร การ

ทางานเปนทม การพฒนาบคลากร รวมถงการบรหารจดการ ลวนสงผลถงสขภาพของพนกงาน

สรปไดวา การดแลสขภาพของคนทางาน จะไมหยดอยทโรค และการบาดเจบจากการทางาน หรองานอาช

วอนามยแบบดงเดมเทานน แตจะมงใหประชากรวยแรงงาน สามารถทางานไดด ปลอดภย มความสขกาย สบายใจ

ในการทางาน มรางกายทแขงแรง จตใจทแจมใส ซงตองขยายวงออกไปสการดแลสขภาพ ทกวางขวางกวาเดม

ขอมลจากกองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคมพบวา การบาดเจบและการเจบปวยเนองจากการ

ทางานในประเทศไทย มอตราเฉลยรอยละ 4.14 ซงตวเลขทไดอาจหมายถงโรคจากการทางานทปองกนได เชน โรค

ปอด โรคพษตะกว โรคสญเสยจากการไดยนจากเสยงดง และ ยงรวมถงโรค ทไมเกยวของกบการทางานอก เชน

อบตเหตจากการเดนทาง โรคตดตอทางเดนอาหาร โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ และหลอดเลอด และโรคทมผล

สบเนองมาจากการสบบหร ซงหมายถงวากลมผใชแรงงานยงคงตองไดรบการดแลปรบปรงใหมคณภาพชวตใหดขน

ตอไป และในการศกษาวจยครงนตองการศกษาหาปจจยเพมเตมทอาจเปนตวเสรมใหเกดโรคไมตดตอในกลมวย

แรงงาน นนคอ ปจจยของลกษณะงาน โดยเนนการศกษาในกลมผใชแรงงานเพราะกลมคนดงกลาว เปนกลมคนท

ใชเวลาเกอบ 2 ใน 3 ของวนในการทางาน ดงนนลกษณะงานจงเปนปจจยหนงทสงเสรมใหเกดความเสยงตอการเกด

โรคไมตดตอได และเปนททราบกนวาการทางานในลกษณะงานทแตกตางกน จะมภาระงานทแตกตางกนทงในแง

พลงงาน และความเครยด ซงความเครยดเปนปจจยหนงททาใหเพมความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ เชน

โรคหวใจ สมองขาดเลอด หรอแมแตโรคเบาหวานเอง แตในแงของภาระงาน งานหนก งานเบา ทจะเปนปจจยทา

ใหเกดโรคยงมขอมลนอย จงเปนจดทนาสนใจเพราะเหตผลของการศกษาเกยวกบโรคไมตดตอ คอ ทาอยางไรจงจะ

สามารถลดหรอปองกนการเกดโรคได ดงนนการทราบถงปจจยเสยงตอสขภาพในทกๆดานจงเปนสงสาคญ

16

16

บทท 3

ระเบยบวธวจย

รปแบบการวจย

การวจยครงน เปนการวจยเชงพรรณนา ( Descriptive research design) เพอศกษาสภาวะ และความ

เสยงตอการเกดโรคไมตดตอ ของกลมวยแรงงานทเปนผประกนตน ในเขตตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวก

สมทรปราการ คณะผวจยไดดาเนนการตามระเบยบวธวจยดงน

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ประชากรทอยในวยแรงงานและเปนผประกนตน ในเขตตาบลราชาเทวะ

อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ จานวน 6580 คน

กลมตวอยาง คอ ประชากรทอยในวยแรงงานและเปนผประกนตน ในเขตตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล

จงหวกสมทรปราการ ผวจยไดกาหนดขนาดของตวอยางและดาเนนการคดเลอกกลมตวอยาง ดวยวธการตอไปน

1. กาหนดขนาดของกลมตวอยางดวยวธการคานวณ ของ ยามาเน ( Yamane,1967:888) โดยกาหนด

ความคลาดเคลอนของการวจยไวเทากบ 5 เปอรเซนต

ดงสตร n = N____

1-Ne2

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยาง

N = ขนาดของประชากร

E = ความคลาดเคลอนทยอมรบได

แทนคาในสตร = 6580

1+(6580) *(0.05)2

จานวนกลมตวอยางทคานวณไดเทากบ 377 คนและไดคานวณเพอคาผดพลาดอก 10 % จงมขนาดของกลม

ตวอยางเปน 420 คน

2. วธการเลอกกลมตวอยาง จากการคานวณไดกลมตวอยางจานวน 420 คน และสมกลมตวอยางโดยใช

วธการสมแบบแบงชน (stratified random sampling) ตามลกษณะของงาน ในการวจยครงนคณะผวจยไดแบง

ลกษณะงานออกเปน 4 กลม ดงนนในแตละกลมจะไดกลมตวอยางจานวน 420/4 = 105 คน และคนในแตละกลม

งานจะถกสมแบบงาย คอ

กลมท 1 เปนกลมททางาน ในการศกษาครงนเกบขอมลจากกลมอาชพ คร อาจารย เจาหนาหนวยราชการและ

พนกงานทางานออฟฟต จานวน 5 สถานประกอบการ

กลมท 2 เปนกลมททางาน และทางานซาซาก ในการศกษาครงนเกบขอมลจากกลมอาชพ พนกงานโรงงานจวเวอรล

จานวน 5 สถานประกอบการ

17

17

กลมท 3 เปนกลมททางานปานกลาง และมการทางานแบบซาซากในการศกษาครงนเกบขอมลจากกลมอาชพ

พนกงานโรงงานอเลคโทรนก โรงงานอาหารสาเรจรปและนาดม โรงงานผลตเสนดาย จานวน 5 โรงงาน

กลมท 4 เปนกลมทางานหนก และทางานซาซาก เชน การทางานในโรงงานอตสาหกรรมหนก ในการศกษาครงนเกบ

ขอมลจากกลมอาชพในโรงงานอตสาหกรรมเหลก อลมเมยม เครองยนต จานวน 5 โรงงาน

เครองมอทใชในการวจย

เปนการใชแบบบนทกการตรวจสขภาพคดกรองความเสยง ของ นายแพทย วชย เอกพลากรและคณะ ซง

แบงขอมลการบนทกออกเปน 4 สวน คอ

1. ขอมลทวไปของบคคล

2. ขอมลประวตการเจบปวยของบคคลและครอบครว

3. ขอมลความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ

4. ขอมลการตรวจรางกาย

สวนท 1 ขอมลทวไปของบคคล ประกอบดวย

ชอ – สกล อาย , ชอสถานประกอบการ , สถานทพกอาศย

สวนท 2 ประวตการเจบปวยของบคคลและครอบครว

1.ประวตการเจบปวยของครอบครวกบการเกดโรคไมตดตอ จานวน 2 ขอ

2.ประวตการเจบปวยของบคคลกบการเกดโรคไมตดตอ จานวน 16 ขอ

สวนท 3 ความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ จานวน 7 ขอ

สวนท 4 การตรวจรางกาย ประกอบดวย นาหนก สวนสง ความดนโลหต เสนรอบเอว

18

18

การแปรผลความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอจากแบบคดกรองความเสยง

1.โรคเบาหวาน (DM)

ลาดบ

ท

ตวชวด เกณฑประเมน คะแนน เกณฑการพจารณา

ความเสยง

1 อาย <45 ป 0

45-49 ป 1

50 ปขนไป 2

2 เพศ หญง 0

ชาย 2

3 BMI <23 0

>=23-27.5 3

>=27.5 5

4 เสนรอบเอว <80 ซม.(หญง), <90 ซม.(ชาย) 0

>=80 ซม.(หญง), >=90 ซม.(ชาย) 2

5 ความดนโลหต < 140/90 0

>=140/90 2

6 ประวต บดา/มารดา

หรอพนอง

เปนโรค DM 4

ผลรวมคะแนน > 3 ไมเสยง

ตงแต 3-8 เสยงนอย-ปานกลาง

>= 9 เสยงสง

19

19

2.โรคความดนโลหตสง (HT)

ลาดบ ตวชวด เกณฑการพจารณาความเสยง

1 ประวตพอ-แม หรอ พนอง เปน HT ขอ 1-4 พบ 1 ขอ เสยง HT

2 ไขมนในเลอดสงผดปกต ขอ 5-6 และ ขอ 1-4 อก 1 ขอ เสยง

HT

3 BMI >=25 (ชาย) ,23 (หญง)

เสนรอบเอว >=90 ซม. (ชาย)

เสนรอบเอว >=80 ซม. (หญง)

4 ความดนโลหต (คาเฉลย)

-Systolic >=130-139 mmHg

-Diastolic >= 80-89 mmHg

5 สบบหร

6 ไมออกกาลงกาย หรอ

ออกกาลงกายนอยกวา 3 ครงตอสปดาห

20

20

3.โรคหลอดเลอดสมอง (Stroke)

ลาดบ ตวชวด เกณฑการพจารณาความเสยง

1 ประวตพอ-แม หรอ พนอง เปน Stroke พบ 2 ขอขนไป (ตองม ขอ 3) ม

ความเสยง

2 ประวตปวยดวยโรคหรออาการไขมนในเลอดผดปกต/หวใจ/อมพาต พบ 3 ขอขนไป (กรณไมมขอ 3 )

3 BMI >=25 (ชาย) ,23 (หญง)

เสนรอบเอว >=90 ซม. (ชาย)

เสนรอบเอว >=80 ซม. (หญง)

4 ความดนโลหต (คาเฉลย)

อาย< 40 ป BP > 130/80

อาย >= 40 ป BP > 140/90

5 สบบหร

6 ไมออกกาลงกาย หรอ

ออกกาลงกายนอยกวา 3 ครงตอสปดาห

7 ดมแอลกอฮอล

8 การบรโภคอาหารรสจด (หวาน/มน/เคม)

การเกบรวบรวมขอมล

คณะผวจยไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยมขนตอนดงน

1. ประสานงานกบโรงงานอตสาหกรรม กจการตาง ๆในเขตตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวด

สมทรปราการ เพอชแจงวตถประสงค ของการเกบขอมล และขอความรวมมอในการเกบขอมล โดยตดตอ

ประสานงานกบผมอานาจของหนวยงานทเปนกลมตวอยาง

2. ดาเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยคณะผวจย ระหวางเดอน มนาคม ถง กรกฎาคม 2551

การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป ดงน

1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจงความถและคารอยละ

2. ขอมลความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ วเคราะหโดยหาคาความถและคารอยละ

3.วเคราะหหาคาความแตกตางของสภาวะการเกดโรคไมตดตอและความเสยงของการเกดโรคในแตละกลมทม

ลกษณะงานทแตกตางกน

21

21

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาสถานการณโรคไมตดตอ และความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอของกลมผใชแรงงานทมลกษณะงาน

ทแตกตางกน ใน ตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จ.สมทรปราการ จานวน 625 คน ครงน นาเสนอผลงานวจย

แบงเปน 3 สวน คอ สวนทหนงการพรรณนาลกษณะทวไปของกลมตวอยาง โดยใชคาทางสถต สวนทสอง ความชก

ของการเกดโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวาน โรคทเกยวเนองของหลอดเลอดและสมอง ของกลมผใชแรงงาน ใน

ตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ สวนทสาม คอ ขอมลการตรวจรางกาย ของคา BMI เสนรอบ

เอว ความดนโลหต และระดบนาตาลในเลอด และสวนทส คอ ระดบความเสยงของการเกดโรคไมตดตอ คอ

โรคเบาหวาน โรคทเกยวเนองของหลอดเลอดและสมอง ของกลมผใชแรงงาน ใน ตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล

จงหวดสมทรปราการ

สวนท 1

ในการศกษาครงนจานวนกลมผใชแรงงาน แบงเปน 4 กลมลกษณะงาน คอ กลมท 1 เปนกลมททางานเบา

จานวน 105 คน กลมท 2 เปนกลมททางานเบา และทางานซาซาก จานวน 105คน กลมท 3 เปนกลมททางานปาน

กลาง และมการทางานแบบซาซาก จานวน 105คน และกลมท 4 เปนกลมทางานหนก และทางานซาซาก จานวน

105คน ซงทาการเกบขอมลลกษณะทวไปของกลมตวอยาง แสดงในตารางท 1 ซงพบวาทกกลมจะมพนกงานทม

อายนอยกวา 45 ปเปนสวนมากคดเปนรอยละ 88.30, 93.00 , 89.32 และ 78.30 ตามลาดบกลม โดยสวนใหญจะ

เปนเพศหญงมากกวาเพศชาย คอ รอยละ 66.67, 55.24, 72.38 และ 53.33 ตามลาดบกลม สวนพฤตกรรมการสบ

บหรและดมสราพบวาในกลมท 1 มผสบบหรคดเปนรอยละ 31.33 และดมสราคดเปนรอยละ 59.04 กลมท 2มผสบ

บหรคดเปนรอยละ 43.18 และดมสราคดเปนรอยละ 51.14 กลมท 3 มผสบบหรคดเปนรอยละ 18.39 และดมสรา

คดเปนรอยละ 28.74 และกลมท 4 มผสบบหรคดเปนรอยละ 49.35 และดมสราคดเปนรอยละ 58.44 และพบวา

พฤตกรรมการออกกาลงกายของทง 4 กลมคดเปนรอยละไดดงน คอ รอยละ 32.18 , 69.32 ,54.02 และ 62.34 ใน

กลมท 1,2,3 และ 4 ตามลาดบ และเมอทาการเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปในแตละกลมพบวา ใน

แตละชวงอาย เพศ การสบบหร การดมแอลกอฮอล และการออกกาลงกายของแตละกลมมความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตท P< 0,05

22

22

ตารางท 1 จานวน รอยละ และการเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปในกลมตวอยางแยกตามกลมลกษณะ

งาน

ขอมลทวไป กลม 1 กลม 2 กลม 3 กลม 4 P-value

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

อาย 94 คน 100 คน 103

คน

106

คน

0.000

< 45 83 88.30 93 93.00 92 89.32 83 78.30

45-49 11 11.70 1 1.00 6 5.83 10 9.43

50 ขนไป 16 17.02 6 6.00 5 4.85 13 12.26

เพศ 105 105 105 105 0.000

ชาย 35 33.33 47 44.76 29 27.62 49 46.67

หญง 70 66.67 58 55.24 76 72.38 56 53.33

สบบหร 83 คน 88 คน 87 คน 77คน 0.000

สบ 26 31.33 38 43.18 16 18.39 38 49.35

ไมสบ 57 68.67 50 56.82 71 81.61 35 50.65

ดม

แอลกอฮอล

83 คน 88 คน 87 คน 77 คน 0.000

ดม 49 59.04 45 51.14 25 28.74 45 58.44

ไมดม 34 40.96 43 36.86 62 71.26 32 41.56

ออกกาลง

กาย

87 คน 88 คน 87 คน 77 คน 0.000

ไมออกกาลง

กาย

59 67.82 27 30.68 40 45.98 29 37.66

ออกกาลง

กาย

28 32.18 61 69.32 47 54.02 42 62.34

23

23

สวนท 2 ขอมลประวตการเจบปวยของพนกงานและบคคลในครอบครว

จากการสอบถามผใชแรงงานในกลมตวอยางเกยวกบประวตการเปนโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวาน โรค

ความดนโลหตสง และไขมนในเสนเลอดสง ดงแสดงในตารางท 2 พบวา กลมท 1 มผตอบวาตนเองเปนโรคเบาหวาน

ความดนโลหตสง และไขมนในเสนเลอดสง คดเปนรอยละ 1.77, 10.22 และ 14.16 ตามลาดบ สวนทเหลอรอยละ

31.18 เปนโรคอนๆและรอยละ 41.59 ตอบวาไมมโรคใดๆ กลมท 2 มผตอบวาตนเองเปนโรคเบาหวาน ความดน

โลหตสง และไขมนในเสนเลอดสง คดเปนรอยละ 0, 0.96 และ 5.77 ตามลาดบ สวนทเหลอรอยละ 42.31 เปนโรค

อนๆและรอยละ 50.96 ตอบวาไมมโรคใดๆ กลมท 3 มผตอบวาตนเองเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง และไขมน

ในเสนเลอดสง คดเปนรอยละ 1.92, 5.77 และ 0.96 ตามลาดบ สวนทเหลอรอยละ 45.19 เปนโรคอนๆและรอยละ

46.15 ตอบวาไมมโรคใดๆ และกลมท 4 มผตอบวาตนเองเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง และไขมนในเสนเลอด

สง คดเปนรอยละ 0 , 4.00 และ 1.00 ตามลาดบ สวนทเหลอรอยละ 47.00 เปนโรคอนๆและรอยละ 48.00 ตอบวาไม

มโรคใดๆ และเมอทาการเปรยบเทยบความแตกตางของการเกดโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และไขมนใน

เสนเลอดสงระหวาง 4 กลมพบวามความแตกตางทางสถตอยางไมมนยสาคญท P<0.05

ตารางท 2 แสดงจานวน รอยละของประวตการเจบปวยของโรคไมตดตอในพนกงานและบคคลในครอบครวและ

เปรยบเทยบการเกดโรคไมตดตอของพนกงานในแตละกลม

ขอมลทวไป กลม 1 กลม 2 กลม 3 กลม 4 P-Value

ประวตการ

เจบปวยของ

บคคล

จานวน รอย

ละ

จานวน รอยละ จานวน รอย

ละ

จานวน รอย

ละ

โรคเบาหวาน 2 1.77 0 0 0 0 0 0 1

โรคความดนโลหต

สง

12 10.62 1 0.96 6 5.77 4 4.00 1

ไขมนในเสนเลอด 16 14.16 1 5.77 1 0.96 1 1.00 1

โรคอนๆ 31.18 42.31 45.19 47.00 1

ไมมโรค 41.59 50.96 46.15 48.00 1

24

24

สวนท 3 ขอมลการตรวจรางกาย

จากผลการตรวจรางกายของพนกงานทงหมด 4 กลม โดยทาการตรวจวดคา BMI เสนรอบเอว ความดน

โลหต และระดบนาตาลในเลอด ไดขอมลดงแสดงในตารางท 3 ซงพบวารอยละสวนใหญของทกกลมจะมคาการ

ตรวจรางกายดงกลาวอยในเกณฑปกต โดยกลมท 1 มคา BMI อยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 65.49 มคาเฉลย

เทากบ 23.62 กลมท 2 มคา BMI อยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 65.74 มคาเฉลยเทากบ 21.31 กลมท 3 มคา BMI

อยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 70.72 มคาเฉลยเทากบ 22.32 กลมท 4 มคา BMI อยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ

75.00 มคาเฉลยเทากบ 21.99 และเมอเปรยบเทยบความแตกตางพบวา มคาแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญท

P< 0.05

คาความยาวเสนรอบเอว พบวา กลมท 1 มคาความยาวเสนรอบเอวทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ

80.53 มคาเฉลยเทากบ 32.36 กลมท 2 มคาความยาวเสนรอบเอวทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 88.89 ม

คาเฉลยเทากบ 29.11 กลมท 3 มคาความยาวเสนรอบเอวทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 76.92 มคาเฉลยเทากบ

35.06 และกลมท 4 มคาความยาวเสนรอบเอวทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 92.00 มคาเฉลยเทากบ 30.97

และเมอเปรยบเทยบความแตกตางพบวา มคาแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญท P< 0.05

คาความดนโลหต พบวา กลมท 1 มคาความดนโลหต ทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 74.37 กลมท 2 ม

คาดนโลหต ทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 69.44 กลมท 3 มคาดนโลหต ทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ

80.77 และกลมท 4 มคาดนโลหต ทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 91.00 และเมอเปรยบเทยบความแตกตาง

พบวา มคาแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญท P< 0.05

คาระดบนาตาลในเลอด พบวา กลมท 1 มคาระดบนาตาลในเลอดทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 90.27

มคาเฉลยเทากบ 124.04 กลมท 2 มคาระดบนาตาลในเลอดทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 92.59 มคาเฉลย

เทากบ 105.63 กลมท 3 มคาระดบนาตาลในเลอดทอยในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 95.91 มคาเฉลยเทากบ

100.00 และกลมท 4 มคาระดบนาตาลในเลอดในเกณฑปกตคดเปนรอยละ 100.00 มคาเฉลยเทากบ 104.65 และ

เมอเปรยบเทยบความแตกตางพบวา มคาแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญท P< 0.05

25

25

ตารางท 3 แสดงจานวนและคารอยละทปกตของผลการตรวจรางกาย (คา BMI เสนรอบเอว ความดนโลหต และ ระดบนาตาลในเลอด)

รายการ P-

value กลมท 1 (113คน) กลมท 2(108คน) กลมท 3(104คน) กลมท 4(100 คน)

ปกต ไมปกต คาเฉลย ปกต ไมปกต คาเฉลย ปกต ไมปกต คาเฉลย

ปกต ไมปกต คาเฉลย จานวน รอยละ จานวน รอย

ละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานว

น รอยละ จานวน รอย

ละ BMI 0.004

74 65.49 39 34.51 23.62 71 65.74 37 34.26 21.31 68 70.72 36 29.28 22.32 75 75.00 25.00 25.00 21.99

เสนรอบเอว

0.000 91 80.53 22 19.47 32.36 96 88.89 12 11.11 29.11 80 76.92 24 23.08 35.06 92 92.00 8.00 8.00 30.97

ความดนโลหต

0.03 84 74.34 29 25.66 - 75 69.44 33.00 30.56 - 84 80.77 20 18.52 - 91 91.00 9.00 9.00 -

ระดบนาตาลในเลอด

0.000 102 90.27 11 9.73 124.04 100 92.59 8 7.41 105.63 99 95.19 5 4.63 100.00 102 100 0 0 104.65

26

26

สวนท 4 ขอมลความเสยงและการเปรยบเทยบความเสยงในการเกดโรคไมตดตอในแตละกลม

เมอนาขอมลจากการสมภาษณและการตรวจรางกายของกลมผใชแรงงานในกลมตวอยางแตละกลมมาทา

การประเมนผลความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอ 3 ชนด คอ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอด

เลอดในสมอง ไดผลการประเมนและการเปรยบเทยบความแตกตางดงแสดงในตารางท 4 ซงพบวา กลมท 1 มความ

เสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดในสมอง คดเปนรอยละ 66.67 , 53.57 และ

42.48 ตามลาดบ กลมท 2 มความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดในสมอง

คดเปนรอยละ 44.44 , 45.37 และ 28.70 ตามลาดบ ในกลมท 3 มความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โรคความดน

โลหตสง และโรคหลอดเลอดในสมอง คดเปนรอยละ 50.99 , 46.15 และ 27.18 ตามลาดบ และในกลมท 4 มความ

เสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดในสมอง คดเปนรอยละ 52.00 , 40.00 และ

48.00 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบความแตกตางพบวา มคาแตกตางของความเสยงตอการกเกดโรคเบาหวานและ

หลอดเลอดในสมองทางสถตอยางมนยสาคญท P< 0.05 แตในสวนของความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง

มความแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต

27

27

ตารางท 4 แสดงจานวน รอยละ ของความเสยงในการเกดโรคไมตดตอโดยการเปรยบเทยบระหวางกลม

โรค P-

Value

กลมท 1 กลมท 2 กลมท 3 กลมท 4

เสยง ไมเสยง เสยง ไมเสยง เสยง ไมเสยง เสยง ไมเสยง

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

เบาหวาน 0.016 76 66.67 38 33.33 48 44.44 60 55.56 53 50.99 51 49.04 52 52.00 48 48.00

ความดน

โลหตสง

0.233 62 53.57 52 46.43 49 45.37 59 54.63 48 46.15 56 53.85 40 40.00 60 60.00

หลอดเลอด

ในสมอง

0.000 48 42.48 66 57.52 31 28.70 77 71.30 28 27.18 76 72.82 48 48.00 52 52.00

28

28

บทท 5

สรป อภปราบผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา ณ จดเวลาใดเวลาหนง โดยมงศกษาใหทราบถง ความขกของการ

เกดโรคไมตดตอ 3 ชนด คอ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเสนเลอด ในกลมผใชแรงงานท

ทางานในลกษณะงานทแตกตางกน และเปนการศกษาใหทราบถงความเสยงของการเกดโรคไมตดตอ คอ

โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดในสมอง ในกลมผใชแรงงานททางานในลกษณะงานท

แตกตางกน โดยทาการศกษาในกลมตวอยางในเขตตาบลราชาเทวะ อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ

1. วตถประสงค

1. เพอศกษาการเกด โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเสนเลอด ในกลมผใชแรงงาน

2. เพอศกษาความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดสมอง ในกลมผใช

แรงงาน

3. เพอศกษาลกษณะของงานททาในกลมผใชแรงงาน วามผลตอความชกของการเกดโรคเบาหวาน โรคความ

ดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดสมอง ในกลมผใชแรงงาน

2. สรปผลการศกษาวจยไดดงน

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง พบวา กลมผใชแรงงานสวนใหญมอายอยในชวงนอย 45 ป ซงถอวาเปนชวงอาย

สาคญของวยแรงงานและสวนใหญเปนเพศหญง ผตอบแบบสอบถามโดยสวนใหญมพฤตกรรมท ไมสบบหร ไมดม

แอลกอฮอล แตขาดการออกกาลงกาย คอ ประมาณ มากกวา รอยละ 60 ไมมการออกกาลงกาย และกลมทม

พฤตกรรมเสยงโดยรวมสงสด คอ กลมท 1 ซงพบวา มเปอรเซนตของการดมแอลกอฮอลและไมออกกาลงกายสงกวา

50 %

2. ขอมลประวตการเปนโรคไมตดตอทง 3 ชนด คอ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเสนเลอด

พบวา ในกลมตวอยางมผตอบแบบสอบถามวาตนเองเปนโรคเบาหวาน ประมาณรอยละ 0-2 โดยสวนใหญจะตอบวา

ตนเองเปนโรคความดนโลหตสงและโรคไขมนในเสนเลอดสง และประมาณรอยละ 50 ของกลมตวอยางทกกลม

ลกษณะงานตอบวาตนเองไมมโรคไมตดตอใดๆ แตพบวากลมท 1 เปนกลมทตอบวาตนเองมโรคตดตอทง 3 สงกวา

ทกกลมลกษณะงาน

29

29

3. ขอมลการตรวจรางกาย พบวากลมตวอยางประมาณรอยละ 60 ขนไป มคา BMI ความยาวเสนรอบเอว ความดน

โลหต และระดบนาตาลในเลอดอยในเกณฑปกต และจากการเปรยบเทยบผลการตรวจรางกาย พบวา กลมท 1 ม

คาเฉลยของ BMI ความยาวเสนรอบเอว ความดนโลหต และระดบนาตาลในเลอด สงกวากลมลกษณะ งานอนๆ

4. จากขอมลการประเมนผลความเสยงของการเกดโรคไมตดตอ พบวา ความเสยงตอการเกดโรคเบาหวานสงสดพบ

ในกลมท 1 โดยมปจจยททาใหเกดความเสยงสงสด คอ มคา BMI ทมากเกนเกณฑมาตรฐาน ในสวนของความเสยง

ตอการเกดโรคความดนโลหตสงจะพบในกลมท 1 และ 3 โดยมปจจยททาใหเกดความเสยงสงสด คอการไมออก

กาลงกาย และ ความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดในสมองจะพบในกลม ท 4 โดยมปจจยทสงสด คอ การสบบหร

และดมสรา ซงปจจยเสยงสงสดของทง 4 กลมทเหมอนกน คอ การขาดการออกกาลงกาย แตในการประเมนครงน

หวขอการออกกาลงกายไมไดนามาคดเปนปจจยเสยงของการเกดโรคเบาหวาน

5. จากการศกษาสรปไดวา เมอสอบถามจากประวตการเปนโรคพบวาในลกษณะงานทแตกตางกนไมมผลตอการ

เกดโรคไมตดตอทง 3 ชนด คอ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเสนเลอด แตจากผลของการ

ตรวจรางกายพบวา คาความดนโลหต และคานาตาลในเลอดของกลมในลกษณะงานทแตกตางกนมคาแตกตางกน

อยางมนยสาคญ และพบวาในลกษณะงานทแตกตางกนมผลตอการเกดโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวาน และโรค

ไขมนในเสนเลอด สวนในลกษณะงานทแตกตางกนไมผลตอความเสยงของการโรคความดนโลหตสง

5.2 อภปรายผล

จากการศกษาครงน ลกษณะการทางานมผลตอการเกดโรคไมตดตอ คอ โรคเบาหวานและหลอดเลอดสมอง โดย

สรปไดวากลมทมลกษณะการทางานเปนงานเบา มการใชพลงงานนอย เชน กลมอาชพคร อาจารย ขาราชการ และ

พนกงานออฟฟต เปนกลมทเปนและมความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน และไขมนในเสนเลอดสงกวากลมอนๆ

จากการผลการศกษาวจยครงน สามารถอภปรายผลลกษณะของการเกดโรคและความเสยงของการเกดโรคไมตดตอ

ไดดงน

1. โรคเบาหวาน พบวาในกลมงานเบาและทางานไมซาซาก (กลมท1) มรอยละของคนทเปนโรคเบาหวาน

มากกวากลมงานอนๆ(ดงภาพท1) และจากการประเมนความเสยงของการเกดโรคเบาหวานพบวามความเสยงในการ

เกดโรคเบาหวานมากกวากลมอนดวยเชนกน และจากขอมลสวนอนๆของการศกษาวจยในครงน ยงพบวาผลการ

ตรวจรางกายมคาเฉลยของนาตาลในเลอดในกลมท 1 สงกวาทกกลม และยงเปนกลมทมพฤตกรรมทสงเสรมใหเกด

โรคเบาหวาน เชน การขาดการออกกาลงกาย ประกอบกบลกษณะงานมการใชพลงงานงานในการทางานนอย จง

เปนเหตใหเกดโรคและมความเสยงตอการเกดโรคไดงาย ดงนนตวดชนทใชเปนชวดความเสยงตอการเกด

โรคเบาหวานในครงนถอวาเปนดชนทใชงานไดด ซงสอดคลองกบงานวจยอนๆทผานมา (Kevin R.Short etal.,2003

; Ronald J.Sigal et al.,2006) ไดแสดงวาการขาดการออกกาลงกายหรอใชพลงงานนอยเปนปจจยหนงททาใหเกด

30

30

โรคเบาหวานได และคนทมระดบนาตาลในเลอดสงมความเสยงตอการเกดโรคเบาหวานไดงายกวาคนอนๆ ( Barr

RG et al.,2002; Jaana Lindstrom et al.,2003) จากการตอบแบบสอบถามถงการปวยเปนโรคเบาหวานพบวาใน

กลมท 2 3 และ 4 ไมมผตอบวาตนเองปวยเปนโรคเบาหวาน แตจากผลการตรวจระดบนาตาลในเลอดกลบพบวา

ทง 3 กลมมผ ทมระดบนาตาลในเลอดมากกวา 126 mg/dL เทากบ 31 คน ซงคาระดบนาตาลในเลอดทมากกวา 126

mg/dL นถอวาเปนโรคเบาหวาน ซงคดเปนรอยละ10 ของคนงานทง 3 กลม และพบวามผ ทมระดบนาตาลในเลอดม

คาระหวาง 100-125 mg/dL ทเรยกวา เบาหวานขนตน(Pre-diabetes) เทากบ 95 คน ( WHO,1999) คดเปนรอยละ

30 ดงนนในกลม 2 3 และ 4 จงมผ ทเปนเบาหวานและเบาหวานขนตนเแฝงอย ซงเปนกลมทมควรไดรบความรและ

การดแลสขภาพเพอเปนการปองกนความรนแรงของโรค เนองจากโรคเบาหวานถาปลอยไวโดยขาดการรกษาท

ถกตองจะทาใหเกดภาวะแทรกซอนของโรคและมอนตรายถงขนเสยชวตได

2. โรคความดนโลหตสง จากขอมลการตอบแบบสอบถามในการศกษาวจยครงนพบวาในกลมงานเบา ท

ทางานไมซาซาก(กลมท1) เปนกลมทมรอยละของผ ปวยเปนโรคความดนโลหตสงมากกวากลมงานอนๆ แต เมอ

พจารณาจากผลการตรวจรางกายกลบพบวากลมททางานเบาและทางานซาซาก(กลมท 2) มคาความดนโลหต

ผดปกตมากกวากลมงานเบาแตลกษณะงานไมซาซาก (ดงภาพท 2) ทงนเนองมาจากการทางานซาซากจะทาใหเกด

ความเบอหนาย และในกรณงานทตองใชความละเอยดเชน งานในโรงงานจวเวอรร จะกอใหเกดความเครยดมากขน

ได ซงทงความเบอหนายและความเครยดสามารถสงผลตอการหลงของสารเคมทมผลตอเสนเลอดและทาใหเกดผล

กระทบตอการไหลเวยนของเลอดอนกอใหเกดความดนโลหตสง ( Chandola T et al., 2006; Michael J.Smith et

al.,1996 ; Susan A Everson et al.,2001) และ ยงพบวาทงสองกลมททางานเบามคาความดนโลหตผดปกต

มากกวากลมงานอนๆทใชแรงงานมากกวา จงกลาวไดวาลกษณะงานมผลตอความผดปกตของความดนโลหต แต

เมอทาการเปรยบเทยบผลจากการประเมนความเสยงในการเกดโรคความดนโลหตสงจะเหนไดวาลกษณะงานไมม

ผลตอความเสยงของการเกดโรความดนโลหตสง ทงนอาจเนองมาจากปจจยทเปนตวค ดกรองความเสยงในการเกด

โรคความดนโลหตไมมการพจารณาในเรองของความเครยด การพกผอน ซงเปนอกปจจยทมการศกษาวามผลตอการ

เกดโรคความดนโลหตผดปกตได (Prasit Keesuk et al., 2007) แตเปนททราบกนดวาความดนโลหตสงเปนปจจย

เสยงทสาคญตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจและหลอดเลอดสมอง และการลดความดนโลหตจะชวยลดอบตการณ

การเกดโรคทง 2 ได การศกษาครงนพบวาถงแมรอยละของการเกดโรคความดนโลหตสงจะมไมมากในกลมทศกษา

แตความเสยงของการเกดโรคความดนโลหตสงทกกลมงานมคาประมาณรอยละ 50 ของจานวนคนงานในแตละกลม

งาน ซงถอวาเปนตวเลขทสง และอาจนาไปสความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจและหลอดเลอดสมองไดดวย

จงควรมการรณรงคใหความรแกคนงานในการควบคมปจจยเสยงของการทาใหเกดโรคความดนโลหตสง

3. โรคหลอดเลอดสมอง การเกดโรคหลอดเลอดสมองมสาเหตมาจากหลอดเลอดทไปเลยงสมองมลกษณะ

ตบทาใหเกดการอดดนของเลอด และสาเหตหนงททาใหหลอดเลอดอดดนได คอ ไขมนในเสนเลอด (นพนธ และคณะ

,2534 ) ความดนโลหตสง เปนตน จากการศกษาวจยครงน พบวากลมงานเบาแตทางานไมซาซาก(กลมท 1) ตอบวา

ตนเองมอาการไขมนในเลอดสงมากกวากลมงานอนๆซงสอดคลองกบผลการประเมนความเสยงพบวากลมงาน

31

31

ดงกลาวมความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดสมองสงกวากลมอนๆดวยเชนกน และจากการเปรยบเทยบความ

เสยงของการเกดโรคหลอดเลอดสมองพบวาลกษณะงานทแตกตางกนมผลตอความเสยงของการเกดโรคหลอดเลอด

สมองทเกดขน ซงเมอพจารณาตวประเมนผลความเสยงของการเกดโรคนแลวจะเหนไดวากลมท 1 ซงเปนกลมงานท

ขาดการออกกาลงกาย มไขมนในเลอดสงและเปนกลมทเปนเบาหวานมากกวากลมอนๆจงเปนกลมทมความเสยงสง

หากพจารณาในแงของงานทใชแรงแตกตางกนพบวากลมงานเบามความเสยงมากกวากลมอนๆ เนองจากขาดการใช

แรงงาน ซงจะทาใหเกดการสะสมของไขมนในรางกาย เมอขาดการนา พลงงานมาใชกจะทาใหเกดไขมนในเสนเลอด

สงตามมาได (Goya S.Wannamethee et al., 2001)

ดงนนผลจากการศกษาถงสถานการณการเกดโรคไมตดตอ ( โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรค

หลอดเลอดในสมอง ) และความเสยงของการเกดโรค ไมตดตอ (โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมน

ในเสนเลอดสง ) ในกลมผใชแรงงาน โดยมลกษณะงานทอาจเปนปจจยเสรมในการเกดโรคในครงนนน พบวา

ลกษณะงานททามผลตอลกษณะและความเสยงของการเกดโรคไมตดตอบางชนดในกลมผใชแรงงาน จงควรจะ

พจารณาลกษณะการทางานในการวางแผนการปองกนหรอสงเสรมสขภาพในกลมผใชแรงงานในแตละประเภท

เพราะงานอาจเปนปจจยเสรมใหเกดโรคไดเรวขนได จากผลการศกษาทาใหทราบแนวทางในการลดความเสยงตอ

การเกดโรคไมตดตอในกลมผใชแรงงานททางานในโรงงานอตสาหกรรม เชน การจดใหมโปรแกรมการสงเสรมสขภาพ

ในโรงงาน โดยเฉพาะการออกกาลงกาย และควรสงเสรมใหความรถงประโยชนของการออกกาลงกาย การสนบสนน

สถานทและกจกรรมในการออกกาลงกาย และการสรางบรรยากาศลดความเครยดในการทางาน รฐบาลควรม

บทบาทสงเสรมกจกรรมในการออกกาลงกาย และทาใหการออกกาลงกายเปนวฒนธรรมของไทย โดยการจด

สถานทใหประชาชนสามารถออกกาลงกายไดงาย รวมไปถงการรณรงคใหลดและเลกการสบบหรและดมแอลกอฮอล

32

32

0

5

10

15

20

25

30

35

40

กลมท�1 กลมท�2 กลมท�3 กลมท�4กลมงาน

รอยละของปจจยเส�ยง

เบาหวาน ตอบ

เบาหวาน ระดบนาตาลในเลอด

ปจจยเสยง อาย 50 ปขนไป

ปจจยเสยง BMI

ปจจยเสยง เสนรอบเอว

ปจจยเสยง ความดนโลหต

ภาพท 1 แสดงการเปรยบเทยบการเกดโรคเบาหวาน และการความเสยงของการเกดโรคเบาหวาน ในกลมผใช

แรงงาน

0

10

20

30

40

50

60

70

80

กลมท�1 กลมท�2 กลมท�3 กลมท�4กลมงาน

รอยละของปจจยเส�ยง

ความดนโลหตสง ตอบ

ความดนโลหตสง ความ

ดนโลหต

ปจจยเสยง BMI

ปจจยเสยง สบบหร

ปจจยเสยง ไมออก

กาลงกาย

ภาพท 2 แสดงการเปรยบเทยบการเกดโรคความดนโลหตสง และการความเสยงของการเกดโรคความดนโลหตสง ใน

กลมผใชแรงงาน

33

33

0

10

20

30

40

50

60

70

80

กลมท�1 กลมท�2 กลมท�3 กลมท�4กลมงาน

รอยละของปจจยเส�ยง

โรคหลอดเลอดสมอง ตอบ

โรคหลอดเลอดสมอง BMI

ปจจยเสยง เสนรอบเอว

ปจจยเสยง ความดนโลหต

ปจจยเสยง สบบหร

ปจจยเสยง ไมออกกาลงกาย

ปจจยเสยง ดมแอลกอออล

ภาพท 3 แสดงการเปรยบเทยบการเกดโรคหลอดเลอดในสมองและการความเสยงของการเกดโรคไขมนในเสนเลอด

สงในกลมผใชแรงงาน

5.2 ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะจากผลการวจย

จากการศกษาวจยครงนทาใหทราบความชกและความเสยงของการเกดโรคไมตดตอในกลมผใชแรงงาน

และทาใหทราบแนวทางในการประเมนความเสยงของกลมคนทมลกษณะงานแตกตางกน ซงควรจะพจารณา

ลกษณะการทางานในการประเมนของกลมงานบางประเภทเพราะงานอาจเปนปจจยเสรมใหเกดโรคไดเรวขนได

จากผลการศกษาทาใหทราบแนวทางในการลดความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอในกลมผใชแรงงานท

ทางานในโรงงานอตสาหกรรม เชน การจดใหมโปรแกรมการสงเสรมสขภาพในโรงงาน โดยเฉพาะการออกกาลงกาย

และควรสงเสรมใหความรถงประโยชนของการออกกาลงกาย การสนบสนนสถานทและกจกรรมในการออกกาลงกาย

และการสรางบรรยากาศลดความเครยดในการทางาน

ในแงของรฐบาลควรสงเสรมกจกรรมในการออกกาลงกาย และทาใหการออกกาลงกายเปนวฒนธรรมของ

ไทย โดยการจดสถานทใหประชาชนสามารถออกกาลงกายไดงาย รวมไปถงการรณรงคใหลดและเลกการสบบหร

และดมแอลกอฮอล

34

34

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

- ควรศกษาวจยในแนวลก ในการหาความชก อตราการเกดโรคไมตดตอ รวมไปถงการศกษาหาปจจยเสยง

อนๆทเกดจากการทางาน

- การศกษาความเครยดกบการเกดโรคไมตดตอ ในกลมผใชแรงงาน โดยใชตวชวดทแสดงผลไดชดเจน เชน

การตรวจวดหาสารความเครยดกบการเกดโรคไมตดตอ และหาแนวทางการลดความเครยดหรอปจจยสงเสรมททาให

เกดโรคได

- การวจยประยกตใชโปรแกรมการออกกาลงกายในสถานททางาน เพอหาแนวทางในการลดความเสยงใน

การเกดโรคไมตดตอในกลมแรงงาน

- การศกษาหารปแบบการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของกลมแรงงานโดยความรวมมอของหนวยงานท

เกยวของ

35

35

เอกสารอางอง

1 นพนธ พวงวรนทร. 2534. Epidemiology of Stroke. ใน stroke. เรอนแกว การพมพ, 11-37

2 สานกนโยบายและยทธศาสตร ใน รายงานสภาวะสขภาพของประเทศไทย 2001-2004 .นนทบร กระทรวงสาธารณสข.

2005 ; 203-204

3 อญชล ศรพทยาคณกจ . สถานการณโรคเบาหวานในประเทศไทย. ใน รายงานระบาดวทยา การเฝาระวง ประจา

สปดาห. 2005 ; 36(47) .http//epid.moph.go.th/weekly/2548/menu_west 48.htm

4 Barr RG, Nathan DM, Meigs JB et al.,2002. Tests of glycemia for the dianosis of type2 diabetes mellitus. Ann

Intern Med, 137:263-272.

5 Chandola T, Brunner E, Marmot M.2006.Chronic stress at work and the metabolic syndrome: prospective

study. Br Med j.332:521-524A

6 Goya S. Wannamethee, Geralad A. Shaper et al., 2002. HDL-Choesteral, Total Cholesterol, and the risk of

Stroke in Middle-Aged British Men.Stroke; 31:1882-1888. Online available at

http://www.stroke.ahajournal.org

7 Jaana Lindstrom, Jaakko Tuomilehto.2003 . The diabetes risk Score. Diabetes Care,26(3):725-731

8 Kevin R.Short , Janet L. Vitton et al., 2003. Inpact of Aerobic Exercise Training on Age-Related Change in

Insulin Sensitivity and muscle oxidative capacity. Diabetes, 52

9 Michael J.Smith and Pascale carayon .1996. Job stress and Worker Health. University of Wisconsin-

Madison,Madison Wisconsin.

10 Prasit Keesuk , Suwannee Chanprasertyothin et al., 2007 .The development and Validation of a Diabetes Risk

Score for High-Risk Thai adult. J Med Assoc Thai, 90 (1) : 149-154

11 Ronald J. Sigal, Glen P.Kenny et al., 2006. Physical Activity/exercise and type 2 Diabetes. Diabetes Care,

29(6):1433-1438

12 Supapronsilaphachai C.1993.Incidence of disease related to atherosclerosis in Thailand. Inter Med, 9 :114-

117

13 Susan A Everson, John W Lynch et al., 2001. Stress-Induced Blood Presure Reactivity and Incident Stroke in

Middle-Aged Men. Stroke; 32:1263-1270. Online available at http://www.stroke.ahajournal.org

14 Us.department of Health and Human services National Institutes of Health. 2006. Insulin Resistance and Pre-

Diabetes. NIH Publication No.o6, 1-7

15 Vrijkottel TGM, Van Doornen LJP.de Geus EJC.2000. Effects of work stress on ambulatory blood pressure

heart rate and heart rate variability. Hypertension. 35:880-886