ความเชื่อและรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ

โดย นางสาวโสภา เสนชัย

การคนควาอิสระนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตรศิลปะ ภาควิชาประวัติศาสตรศิลปะ

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปการศึกษา 2551

ลิขสิทธ์ิของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

ความเชื่อและรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ

โดย นางสาวโสภา เสนชัย

การคนควาอิสระนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตรศิลปะ ภาควิชาประวัติศาสตรศิลปะ

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปการศึกษา 2551

ลิขสิทธ์ิของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

BELIEF AND ART JATUKARMRAMATHEP

By Sopa Senchai

An Independent Study Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF ARTS

Department of Art History Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2008

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร อนมัุติใหการคนควาอิสระเร่ือง “ ความเชื่อและรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ” เสนอโดย นางสาวโสภา เสนชัย เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตรศิลปะ

……........................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ศิริชัย ชินะตังกูร1)

คณบดีบัณฑติวิทยาลัย วันท่ี..........เดอืน.................... พ.ศ...........

อาจารยท่ีปรึกษาการคนควาอิสระ ศาสตราจารย ดร.สันติ เล็กสุขุม คณะกรรมการตรวจสอบการคนควาอิสระ .................................................... ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร. ศักดิ์ชัย สายสิงห) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (ศาสตราจารย ดร.สันติ เล็กสุขุม) ............/......................../..............

ง

49107302 : สาขาวิชาประวัติศาสตรศิลปะ คําสําคัญ : ความเช่ือจตุคามรามเทพ/รูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ โสภา เสนชัย : ความเชื่อและรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ. อาจารยท่ีปรึกษาการคนควาอิสระ : ศ.ดร.สันติ เล็กสุขุม. 100หนา . การคนควาอิสระฉบับนี้เสนอมุมมองในความเช่ือและรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ เนื่องจากการศึกษาท่ีผานมาอิงอยูกับตํานานและการประทับทรงท่ีวัดนางพระยาเปนหลัก ทําใหไมสามารถตรวจสอบถึงความเช่ือและรูปแบบท่ีแทจริงของวัตถุมงคลจตุคามรามเทพได จากการศึกษาท่ีผานมา ทําใหสามารถคล่ีคลายประเด็นปญหาของความเช่ือและรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพออกเปน 2 ประเด็นใหญๆคือ 1. ท่ีมาความเชื่อจตุคามรามเทพ เช่ือวาจตุคามรามเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร นาถเทพในลังกา ความเชื่อนี้อิงอยูกับหลักฐานท้ังจากลังกาและไทย เชน ชินกาลมาลีปกรณ นิทานพระพุทธสิหิงค สอดคลองกับเทวารักษส่ีองคจากลังกา ความเชื่อวาจตุคามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย ความเช่ือนี้อิงอยูกับเหตุการณการประทับรางทรงท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เช่ือวาองคจตุคามรามเทพ คือ พระเจาจันทรภาณุ อิงอยูกับคําบอกเลาจาก พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช ผูเลาเรียนไสยศาสตรอาคมจากสํานักวัดเขาออ 2. รูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ นาจะมีรูปแบบท่ีอาจเปนแรงบันดาลใจ หรือเปนตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคลรุนตางๆอยางนอย 3 รุน คือ จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 ภาควิชาประวตัิศาสตรศิลปะ บัณฑติวทิยาลัย มหาวทิยาลัยศิลปากร ปการศึกษา 2551 ลายมือช่ือนักศึกษา........................................ ลายมือช่ืออาจารยท่ีปรึกษาการคนควาอิสระ ........................................

จ

49107302 : MAJOR : ART HISTORY KEY WORD : BELIEF JATUKARMRAMATHEP/ART JATUKARMRAMATHEP SOPA SENCHAI : BELIEF AND ART JATUKARMRAMATHEP. INDEPENDENT STUDY ADVISOR : PROF.SANTI LEKSUKHUM,Ph.D.. 100pp. This Independent study submits a vision in Belief and Art Jatukarmramathep,because the backward studies were based mostly on the legend and exocise at Nangpraya Temple. The results of the study can be abbreviated into two points. 1. Belief Jatukarmramathep is Avalokitasvara in lanka Belief were based mostly on the evidence from lanka and Thai Chinakarnmalipakorn Sihing Buddha synonym with four gods in lanka, belief Jatukarmramathep were soul of King Srivijaya Period, belief were based mostly on the legend with exocise at Nangpraya Temple Tambon Paknakhon Amphur Muang Nakhon Si Thammarat province, belief Jatukarmramathep is King Chandharabanu were based mostly on the said from Khunpantarakratchadetch studies Khaoaor Temple, is first call Jatukarmramathep. 2. Art Jatukarmramathep Art an attractive force or pattern Jatukarmramathep less three points. Jatukarmramathep Prapong Suriyan Chandra 2530 Jatukarmramathep buranalakmuang Nakhon Si Thammarat 2547 Jatukarmramathep Kottara Setthi 2549

Department of Art History Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2008 Student's signature ........................................ Independent Study Advisor's signature ........................................

ฉ

กิตติกรรมประกาศ การคนควาอิสระฉบับนี้คงไมสามารถสําเร็จลุลวงได หากปราศจากความอนุเคราะหและความกรุณาจากบุคคลหลายทาน จึงกราบขอบพระคุณมา ณ ท่ีนี้ คือ ศาสตราจารย ดร.สันติ เล็กสุขุม อาจารยผูควบคุมการคนควาอิสระ ผูกรุณาใหคําปรึกษา ตรวจสอบและแกไขซ่ึงเปนประโยชนแกผูวิจัยยิ่ง รองศาสตราจารย ดร.ศักดิ์ชัย สายสิงห ผูถายทอดความรูความเขาใจดานประวัติศาสตรศิลปะแกผูวิจัยมาโดยตลอด อันเปนพื้นฐานสําคัญตอการวิจัยคร้ังนี้ อาจารย ณัชปรียา เปรมทรัพย ซ่ึงคอยใหขอแนะนําและใหกําลังใจอยูโดยตลอด เพื่อนรวมรุนปริญญาสาขาประวัติศาสตรศิลปะท่ีคอยชวยเหลือทุกๆดานในการวิจัย คร้ังน้ี ทายสุด ขอขอบพระคุณบิดามารดาพี่นองและบุคคลในครอบครัวทุกทานท่ีใหกําลังใจและสนับสนุนในการศึกษาเสมอมา

ซ

สารบัญ หนา บทคัดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคัดยอภาษาอังกฤษ ............................................................................................................... จ กิตติกรรมประกาศ..................................................................................................................... ฉ สารบัญภาพ ............................................................................................................................... ฌ บทท่ี 1 บทนํา ............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความสําคัญของการศึกษา ............................................................  1 ความมุงหมายและวัตถุประสงคการศึกษา .............................................................. 2 ประโยชนท่ีคาดวาจะไดรับ..................................................................................... 2 สมมุติฐานการศึกษา ............................................................................................... 2 ขอบเขตการศึกษา ................................................................................................... 3 วิธีการดําเนนิการศึกษา ........................................................................................... 3 เวลาท่ีใชในการศึกษา ............................................................................................. 3 2 การศึกษาท่ีผานมาเกี่ยวกับความเช่ือจตุคามรามเทพ ..................................................... 4

ปญหาเกี่ยวกับท่ีมาความเช่ือจตุคามรามเทพ........................................................... 4 ความเช่ือวาจตคุามรามเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา ........... 4 ความเช่ือวาจตคุามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย . 6 แนวความคิดเกี่ยวกับการสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ....................................... 7 หลักฐานทางเอกสาร............................................................................................... 7 ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ .......................................................... 9 3 รูปแบบศิลปกรรมวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ .................................................................. 14 ประติมากรรมตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ............................ 14 พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรศิลปะศรีวิชัย ................................................................ 14 พระพุทธรูปนาคปรกศิลปะศรีวิชัย ......................................................................... 15 เทวรูปนั่งปูนปนวิหารพระมาวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ............................. 16 เทวรูปยนืบนบานประตูวหิารพระมาวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช.................. 17

ช

ซ

บทท่ี หนา จตุคามรามเทพภายในวิหารจตุคามรามเทพวัดนางพระยาตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช....................................................................... 19 หลักเมืองนครศรีธรรมราช ..................................................................................... 19 รูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ........................................................................... 21 จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ......................................................... 22 จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 ..................................... 30 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 ...................................................................... 36 4 ความสัมพันธเกี่ยวกับความเช่ือกับรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพและพฒันาการ...... 44 ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับประติมากรรมตนแบบและประวัตศิาสตร ศรีวิชัย .................................................................................................................... 44 ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับเทวารักษในลังกา .......................................... 46 ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับตํานานความเช่ือ............................................ 48 5 บทสรุปและขอเสนอแนะ ................................................................................................. 51 บรรณานุกรม .................................................................................................................... 97 ประวัติผูวิจัย ..................................................................................................................... 100

ญ

สารบัญภาพ ภาพท่ี หนา 1 ขัตตุคามเทพ ........................................................................... 54 2 รามเทพ ................................................................................ 55 3 สุมนเทพ ............................................................................... 56 4 นาถเทพ................................................................................ 57 5 เทาขัตตุคามและเทารามเทพ ภายในวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ... 58 6 เทวรูปยืนบนบานประตู 2 องค วหิารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช........ 59 7 พิเภก................................................................................... 60 8 อุโบสถวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวดันครศรีธรรมราช เปนสถานท่ีประทับรางทรงจตุคามรามเทพ เม่ือปพุทธศักราช 2528 เปนตนกําเนดิ วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ......................................................... 61 9 แมนางพระยา ท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวดันครศรีธรรมราช ... 62 10 จตุคามรามเทพ วิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช .......................................................... 63 11 หลักเมืองนครศรีธรรมราช ............................................................. 64 12 พระอาทิตยทรงกลด ขณะทําพิธีปลุกเสกวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ รุนหลักเมืองพทุธาคมเขาออ 2549 ................................................ 65 13 สัญลักษณจังหวดันครศรีธรรมราช ..................................................... 66 14 พระโพธิสัตวอวโรกิเตศวร ปจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติ พระนคร.... 67 15 พระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรีวิชัย พบท่ีวัดเวยีง อําเภอไชยา จงัหวัดสุราษฎรธานี ปจจุบันจดัแสดงในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติ พระนคร .......................... 68 16 ภาพวาดปดฝาผนังพระขันธกุมาร ...................................................... 69 17 บานประตูไมรูปเทวดา 2 องค จากคูหาเจดียประธาน วัดพระศรีสรรเพชญ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ศิลปะอยุธยาตอนกลาง ราวพุทธศตวรรษท่ี 21 ........ 70 18 จตุคามรามเทพ วหิารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช .......................................................... 71 19 จตุคามรามเทพหนาสถานีตํารวจภูธรภาค 8 อําเภอเมือง จังหวดันครศรีธรรมราช....... 72 20 หลักเมืองนครศรีธรรมราช .............................................................. 73 21 จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ดานหนาทรงลํ่าตอและทรงชะลูด ........ 74

ฌ

ญ

ภาพท่ี หนา 22 จตุตามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ดานหลังเสนรอบวงชิดขอบองคพระ..... 75 23 จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ดานหลังเสนรอบวงหางขอบองคพระ.... 76 24 จตุคามรามเทพพระพุทธสิหิงครุนสรางหลักเมือง 2530 ................................. 77 25 พระพุทธสิหิงค ปจจุบันประดิษฐานในหอพระพุทธสิหิงค ภายในศาลากลาง จังหวัดพระนครศรีธรรมราช ..................................................... 78 26 จตุคามรามเทพเศียรหลักเมืองรุนสรางหลักเมือง 2530 .................................. 79 27 จตุคามรามเทพเหรียญพระโพธิสัตวพังพกาฬรุนสรางหลักเมือง 2532 .................. 80 28 จตุคามรามเทพเหรียญนักษัตรประจําปเกิดรุนสรางหลักเมือง 2534 ..................... 81 29 จตุคามรามเทพพระโพธิสัตวพังพกาฬ “ปรกใบมะขาม” รุนสรางหลักเมือง 2543 ..... 82 30 จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 .............................. 83 31 จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549....................................... 84 32 จตุคามรามเทพรุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ป ขุนพันธ 2549 ................................... 85 33 จตุคามรามเทพรุนพระบรมธาตุหลักเมือง 2550 ......................................... 86 34 วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ....................................................... 87 35 จตุคามรามเทพรุนเศียรหลักเมืองนครฯ 2550 ........................................... 88 36 จตุคามรามเทพรุนเศรษฐีมงคล 2550 .................................................... 89 37 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 .................................................... 90 38 สถูปคีรีวิหาร เมืองโปลนนารุวะ ........................................................ 91 39 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีทองพนัชาง 2550........................................ 92 40 จตุคามรามเทพรุนกูใหโชคกูใหมึงรวย 2550 ............................................ 93 41 จตุคามรามเทพรุนสมบัติเทวสิทธ์ิ 2550 ................................................. 94 42 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีปมหามงคล 2550 ....................................... 95 43 จตุคามรามเทพรุนมหาเศรษฐีบารมีพอ 2550 ............................................ 96

1

บทท่ี1 บทนํา

ความเปนมาและความสําคญัของการศึกษา การท่ีจตุคามรามเทพเปนวัตถุมงคลท่ีมีผูใหความสนใจเชาบูชากันอยางแพรหลายในปจจุบัน สืบเนื่องจากผูนับถืออยางกวางขวางในจังหวัดนครศรีธรรมราชและทุกจังหวัดของไทยในปจจุบัน ตลอดจนประเทศใกลเคียง เพราะไดรับการประกอบพิธีกรรมปลุกเสก ทําใหวัตถุมงคลมีความศักดิ์สิทธ์ิ ปรากฏอิทธิฤทธ์ิปาฎิหาริยมากมาย แกผูนําวัตถุมงคลไปบูชา โดย พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช อดีตผูบังคับการตํารวจภูธรภาค 8 จังหวัดนครศรีธรรมราช ประกอบพิธีกรรมปลุกเสกท่ีไดเลาเรียนไสยศาสตรอาคมจากสํานักวัดเขาออ อําเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง เปนผูท่ีเรียกและจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพเปนคนแรก ความศักดิ์สิทธ์ิในวัตถุมงคลทําใหเศรษฐกิจ หางราน โรงแรม สถานท่ีเกี่ยวของกับจตุคามรามเทพ เชน วัดนางพระยา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ศาลหลักเมือง ทํารายไดเงินสะพัดท่ัวจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยเฉพาะการขอใชพื้นท่ีปลุกเสกวัตถุมงคลจากทุกจังหวัด อันเปนแหลงกําเนิดวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ และงานพระราชทานเพลิงศพ พล.ต.ต. ขุนพันธรักษราชเดชผูใหกําเนิดวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ความสําคัญของปญหา คือ ไมปรากฏหลักฐานทางเอกสารชื่อ จตุคามรามเทพ เปนประเด็นสําคัญ แตปรากฎช่ือในตํานานอยางนอยสองตํานานไดแก

ตํ านานแรกคือตํานานวัดนางพระยา ตํ าบลปากนคร อํ า เภอเ มือง จั งหวัดนครศรีธรรมราช เลาวาเจาชายรามเทพ ไดศึกษาเลาเรียนวิชา จตุคามศาสตร จากพระราชมารดา คือเจาแมอยูหัวเปนตรรกวิทยาของชวากะ เม่ือทรงสําเร็จตรรกวิทยา ทรงอิทธิฤทธ์ิ ทรงศรัทธานิกายมหายาน มุงสรางบารมีหวังเปนพระโพธ์ิสัตว0 1 ตํานานท่ีสองตํานานองคจตุคามรามเทพ เช่ือวาทาวจตุคามรามเทพกษัตริยสองพี่นอง องคทาวจตุคามเชษฐา รามเทพอนุชา ชวยเหลือพระเชษฐาบริหารบานเมือง พล.ต.ต. ขุนพันธรักษราชเดช ไดหลอมจิตวิญญาณของเทพท้ัง 2 องค อยูในรางเดียวกันเปนทาวจตุคามรามเทพ1

2

1 ขุนพรหมโลก[นามแฝง], หลักเมืองนครศรีธรรมราช [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 20 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com 2 สัมพันธ ทองสมัคร จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 9-11.

2

อยางไรก็ตาม ตํานานท้ังสองลวนเปนขอมูลผูกพันอยูกับคําบอกเลาในระยะหลัง จากการสรางวัตถุมงคลไดนําไปผูกพันกับขอมูลจากตํานาน ประวัติศาสตร และไสยศาสตร รูปแบบวัตถุมงคลอางอิงอยูกับคําบอกเลาของรางประทับทรง ซ่ึงไมถูกตองตามหลักประติมานวิทยา แตถูกตองตามของหลักความเช่ือ จึงเปนประเด็นของการศึกษานี้

ความมุงหมายและวัตถุประสงคการศึกษา ศึกษาถึงการเกี่ยวของเชื่อมโยงรูปแบบขององคจตุคามรามเทพจากประติมากรรมนั่งและยืน วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช หลักเมืองนครศรีธรรมราช พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร และพระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรีวิชัย จตุคามรามเทพวัดนางพระยา จตุคามรามเทพหนาสถานีตํารวจภูธร จังหวัดนครศรีธรรมราช และประติมากรรมท่ีนิยมจัดสรางในจังหวัดใกลเคียง ประโยชนท่ีคาดวาจะไดรับ 1. เขาใจถึงรูปแบบศิลปกรรมขององคจตุคามรามเทพตลอดจนเขาใจถึงการผสมผสานรูปแบบจนเกิดเปนรูปแบบองคจตุคามรามเทพ อันสะทอนถึงพัฒนาการดานความเช่ือในองคจตุคามรามเทพ 2. เปนแนวทางในการศึกษาสําหรับผูท่ีสนใจศึกษาประเด็นวิจัยท่ีเกี่ยวของตอไปในอนาคต สมมุติฐานการศึกษา วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ นาจะไดรับรูปแบบโดยการผสมผสานรูปแบบจากศิลปะลังกา ศรีวิชัย ในพระพุทธศาสนามหายานและรูปประติมากรรมนั่งและยืน ในวิหารพระมาวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช หลักเมืองนครศรีธรรมราช องคจตุคามรามเทพวัดนางพระยา องคจตุคามรามเทพ สถานีตํารวจภูธร จังหวัดนครศรีธรรมราช และองคจตุคามรามเทพจังหวัดใกลเคียงและประติมากรรมอ่ืน ๆ ความเช่ือในองคจตุคามรามเทพอยางนอยนาจะมาจาก 2 แนวความเช่ือคือ ความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา ความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยอาณาจักรศรีวิชัย

3

ขอบเขตการศึกษา ศึกษารูปแบบศิลปกรรมของวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ท่ีไดมีการจัดสรางต้ังแตพุทธศักราช 2530 – 2550 นําไปเปรียบเทียบกับรูปแบบของพระโพธิสัตวอวโลกิ เตศวร พระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรีวิชัย ประติมากรรมนั่งและยืนในวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช หลักเมืองนครศรีธรรมราช องคจตุคามรามเทพวัดนางพระยา องคจตุคามรามเทพ สถานี ตํารวจภูธรจังหวัดนครศรีธรรมราช จตุคามรามเทพจังหวัดใกลเคียง และประติมากรรมอ่ืน ๆ วิธีการดําเนินการศึกษา 1. เก็บขอมูลเอกสาร โดยรวบรวมขอมูลทางดานเอกสารตาง ๆ ท่ีเกี่ยวของและมีประโยชนตอการศึกษา และทําการแยกประเภทเอกสารเพ่ือประกอบการวิเคราะห 2 . เก็บขอมูลภาคสนาม และถายภาพจากพิพิธภัณฑสถานแหงชาติพระนคร ถายภาพประติมากรรมภายในวิหารพระมาและเจดียพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช จตุคามรามเทพวัดนางพระยา จตุคามรามเทพหนาสถานีตํารวจภูธรจังหวัดนครศรีธรรมราช และจตุคามรามเทพจังหวัดใกลเคียง 3. การวิเคราะหขอมูล พิจารณาจากการศึกษาท่ีผานมาของนักวิชาการและวิเคราะหลักษณะทางดานรูปแบบศิลปะ เพื่อศึกษาความสัมพันธของประติมากรรมตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคลพิจารณาถึงความเช่ือทางไสยศาสตร และหลักฐานทางประวัติศาสตรมารวมในการวิเคราะห 4. สรุปผลและเสนอผลงานการศึกษา เวลาท่ีใชในการศึกษา ในการทําการวิจัยคร้ังนี้คาดวาจะใชเวลาศึกษาประมาณ 10 เดือน โดยเร่ิมตั้งแตเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2551 ถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2552 โดยแบงระยะการทํางานออกเปน ระยะที่ 1 การรวบรวมขอมูลเอกสารที่เกี่ยวของพรอมกับการสํารวจและรวบรวม

ขอมูลภาคสนาม ระยะท่ี 2 วิเคราะหขอมูลทางเอกสาร และขอมูลท่ีไดจากการสํารวจ ระยะท่ี 3 วิเคราะหและสรุปผลการศึกษา และจัดทํารายงานการศึกษา

4

บทท่ี 2 การศึกษาท่ีผานมาเกี่ยวกับความเชื่อจตุคามรามเทพ

ปญหาเก่ียวกับท่ีมาความเชือ่จตุคามรามเทพ

จากการศึกษาพบวามีกลุมผูเชื่อถือจตุคามรามเทพไดกลาวถึงโดยเชื่อมโยงความเช่ือ ความศรัทธาใหเกี่ยวกับหลักฐานทางประวัติศาสตรและโบราณคดี ซ่ึงสามารถสรุปประเด็นปญหาเกี่ยวกับความเช่ือหลัก ๆ และเปนท่ีมาของการนับถือองคจตุคามรามเทพ

ความเชื่อวาจตุคามรามเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา นักวิชาการบางทานเสนอวา จตุคามรามเทพ คือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร นาถเทพใน

ลังกา โดยกลาววา คงมีท่ีมาจากเทวารักษส่ีองคจากลังกา คือ ขัตตุคามเทพ (ภาพที่ 1) รามเทพ (ภาพท่ี 2) สุมนเทพ (ภาพท่ี 3) นาถเทพ (ภาพท่ี 4) นาจะสัมพันธกับเทวารักษส่ีองค ในวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช คือ เทวรูปปูนปน 2 องค (ภาพท่ี 5) และเทวรูปบนบานประตู 2 องค 0 1 (ภาพที่ 6) เทวรูปปูนปน 2 องค จารึกวา “เทาขัตตุคาม” และ “เทารามเทพ” เปนหลักฐานท่ีชวยสนับสนุนวาเทวรูปปูนปนและเทวรูปบนบานประตู นาจะเปนเทวารักษรักษาพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช เพราะประดิษฐานในตําแหนงทางข้ึนบันไดข้ึนสูลานประทักษิณรอบองคพระบรมธาตุ ทําหนาท่ีเปนทวารบาลรักษาพุทธสถานหรือศาสนสถาน หลักฐานไทย เชน ชินกาลมาลีปกรณ พุทธศตวรรษท่ี 21 ไดกลาวถึงเทวดาส่ีตนช่ือ สุมนเทวราช 1 รามเทวราช 1 ลักขณเทวราช 1 ขัตตคามเทวราช 11

2 แสดงใหเห็นถึงคติการนับถือ ขัตตุคามกับรามเทพของเมืองนครศรีธรรมราช ช่ือเทวดาท้ัง 3 องค สอดคลองกับช่ือเทวารักษในลังกา ยกเวน ลักขณเทพ ชาวลังกานับถือ นาถเทพ เปนพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร การท่ีนับถือตางกัน เพราะวาเปนเร่ืองของความศรัทธา2

3 ความเช่ือถือของเทวารักษแตละทองถ่ิน ซ่ึงไดแนวความเช่ือจากลังกา มาผสมผสานเปนความเช่ือทองถ่ินท่ีตนเองนับถือ เกิดเปนเทพองคใหมท่ี

1 ไมเคิล ไรท, “ตามหาที่มาของจตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28, 8 (มิถุนายน, 2550) : 101-105. 2 แสง มนวิทูร, ชินกาลมาลีปกรณ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร,2517.พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทานเพลิงศพ ศ.ร.ต.ท.แสง มนวิทูร ณ ฌาปนสถานของคุรุสภา วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร, 20 เมษายน2517), 109. 3 ไมเคิล ไรท, “ตามหาที่มาของจตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28, 8 (มิถุนายน, 2550): 104.

5

ทองถ่ินนครศรีธรรมราชนั้นนับถือเทวารักษท้ังส่ี ปรากฏหลักฐานในนิทานพระพุทธสิหิงควา มีเทพ 4 ตน คือ สุมนเทพ กามเทพผูมีฤทธ์ิมาก รามเทพ ลักษณเทพ ไดรักษาคุมครองพระพุทธสิหิงคนั้นทุกเม่ือ0

4 เปนหลักฐานสนับสนุนวาองคจตุคามรามเทพ นาจะมีสวนเกี่ยวของกับจตุโลกบาล คือ เทพผูพิทักษหรือเทวดาส่ีองค รักษาทิศหลักท้ังส่ี1

5 คือ ทาวธตรฐ รักษาอยูทางทิศเหนือ เปนใหญในหมูคนธรรพ ทาววิรุฬหก รักษาอยูทางทิศใต เปนใหญในหมูกุมภัณฑ ทาววิรูปกษ รักษาอยูทางทิศตะวันตก เปนใหญในหมูนาค ทาวเวสสุวัณณ รักษาอยูทางทิศตะวันออก เปนใหญในหมูยักษ2 6

นักวิชาการไดเสนอวาในพุทธศาสนาเถรวาท ทาวจตุโลกบาล ในฐานะเปนพุทธบริษัท อุปฎฐากพระพุทธองค ในพุทธประวัติหลายตอน เชนเปนผูพิทักษพระพุทธศาสนา ตอนเจาชายสิทธัตถะตัดสินพระทัยท่ีจะทรงออกผนวช สวนพุทธศาสนามหายาน หรือ เทพผูพิทักษพระพุทธศาสนาและนําไปผนวกเขากับเรื่องราวของเทพเจาทองถ่ิน 3

7 เปนหลักฐานแสดงวาพุทธศาสนาเถรวาทและมหายาน ใหความสําคัญกับผูพิทักษพุทธศาสนาเพ่ือปกปองพุทธศาสนา พุทธสถาน ทําหนาท่ีเปนทวารบาล มีสวนใกลเคียงกับจตุคามรามเทพ คือ ทําหนาท่ีเปนเทวารักษท้ังส่ีรักษาพระบรมธาตุ นครศรีธรรมราช นอกจากนี้ยังเปนเทวารักษพระพุทธสิหิงค สอดคลองกับเทวารักษ ท่ีวา เปนผูพิทักษพระพุทธศาสนา พิทักษพระพุทธองค พระสัมมาสัมพุทธเจา

เทวารักษท้ังส่ีในลังกา คือ สุมนเทพ รักษาทิศตะวันออก สกันทะหรือขันธกุมาร รักษา ทิศใต วิษณุหรือพระราม รักษาทิศตะวันตก พิเภก รักษาทิศเหนือ 4

8 รักษาทิศหลักท้ังส่ีในลังกา ปรากฏหลักฐานในจารึกพุทธศตวรรษที่ 20 คือ อุบลวรรณหรือรามเทพ สุมนเทพ พิเภก ขันธกุมารหรือ ขัตตุคามเทพ ในสมัยพระเจาปรากรมพาหุท่ี 65

9 ในจํานวนเทวารักษท้ังส่ี ท่ีทองถ่ินลังกานับ

4 พิเศษ เจียจันทรพงษ, พระพุทธสิหิงค “จริง” ทุกองคไมมี “ปลอม” แตไมไดมาจากลังกา (กรุงเทพฯ :

ศิลปวัฒนธรรม, 2526), 58. 5 สันติ เล็กสุขุม “ทาวจตุโลกบาล- ทาวจตุคามรามเทพ,” เมืองโบราณ 33,3 (กรกฎาคม – กันยายน2550),112-115. 6 สมบัติ พลายนอย, เทวนิยาย (กรุงเทพฯ : บัณฑิตการพิมพ, 2519), 433 – 434. 7 ประภัสรร ชูวิเชียร, ทาวจตุโลกบาล : เทพผูพิทักษในพุทธศาสนา พิมพเปนที่ระลึกเน่ืองในการบําเพ็ญกุศลและบรรจุศพ นางอารีย พัฒนาพรหมชัย วัดยางสุทธาราม เขตบางกอกนอย กรุงเทพฯ สุสานสุขาวดี อ.หินกอง จ.สระบุรี, (9 เมษายน, 2549), 25-26 8 H.Parker, Ancient Ceylon.second Aes Reprinted (New Delhi : Gian Offset Printer, 1984), 668. 9 K.M.De Silva, A History of Srilanka (London : C. Hurst & Co. (Publishers Ltd., 1981), 93.

6

ถือเชนกัน คือ นาถเทพ เชน กรุงแคนดี้ นับถือนาถเทพ ฝงตะวันตกของเกาะนับถือพิเภก 6

10 (ภาพท่ี 7) แสดงใหเห็นถึงความเช่ือถืออันแพรหลายของเทวารักษในลังกา เกิดจากการผนวกรวมเทพเจาในศาสนาพราหมณเขากับเทพเจาในทองถ่ินของลังกา ชาวลังกาเรียกพระนาถ คือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร 8 องค 7 11 ในจํานวนพระนาถ 8 องค มี 2 องค เปนเทวารักษเกาะลังกา คือ ศิวนาถมีบุตรช่ือขัตตุคาม หรือ ขันธกุมาร และวิษณุนาถหรืออุบลวรรณหรือรามเทพ สวนเทพพื้นเมืองของเกาะลังกา คือ สุมนเทพ ดูแลรักษารอยพระพุทธบาท บนยอดเขาสุมนกูฎ นาถเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร เทวารักษท้ังส่ีไดผสมผสานความเช่ือจากศาสนาพราหมณ พุทธศาสนาเถรวาท มหายานไดอยางลงตัว เปนเทพองคใหมในเมืองนครศรีธรรมราช คือ องคจตุคามรามเทพ นาจะเกิดจากแนวความคิดการผนวกเทพจากลังกาเชนกัน ความเชื่อวาจตุคามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย การผนวกเทวารักษช่ือขัตตุคามกับรามเทพ เปนเทพองคเดียวกันเม่ือพุทธศักราช 2528 โดย พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช โดยเช่ือวา จตุคามรามเทพคือ ดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัยช่ือ จันทรภาณุ ความเช่ือนี้ไดรับการบอกเลาจากปากตอปากไมมีการจดบันทึกเปนลายลักษณอักษร คือ การประทับทรงที่วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช (ภาพที่ 8)เปนการบอกเลาในระยะหลัง เปนประเด็นสําคัญและเปนท่ีมาของการจัดสรางวัตถุมงคล มีการกลาวถึงช่ือจตุคามรามเทพเปนคร้ังแรก อาจมีความสัมพันธกับรูปเคารพภายในวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ท่ีมีจารึกวา “เทาขัตตุคาม” กับ “เทารามเทพ” และอาจมีความสัมพันธกับวัดนางพระยาที่ใชเปนสถานท่ีประทับทรงเทพ 8

12 เชน ประทับทรงแมนางพระยา (ภาพท่ี 9) ประทับทรงจตุคามรามเทพหรือจันทรภาณุ (ภาพที่ 10) กอเปนตนกําเนิดการจัดสรางหลักเมืองและวัตถุมงคล เปนสถานท่ีประกอบพิธีกรรมปลุกเสกวัตถุมงคล และความสัมพันธในการจัดสรางศาลหลักเมือง (ภาพท่ี 11) มีความเชื่อวา จตุคามรามเทพ คือ เทวดารักษาส่ีมุมเมืองศรีวิชัย9

13

10 ไมเคิล ไรท, “เรื่องจตุคามฯ เพ่ิมเติม,” ศิลปวัฒนธรรม 28, 9 (กรกฎาคม, 2550), 36. 11 Nandasene Mudiyanse, Mahayana Monuments in Ceylon (Kandy : M.D. Gunasena & Co., Ltd., 1967), 21. 12 พระครูสันติพัฒนากร, วัดนางพระยา แหลงกําเนิดหลักเมืองนคร แหลงวัตถุมงคลกําเนิดจตุคามรามเทพ (นครศรีธรรมราช : โรงพิมพเม็ดทราย, 2550), 13. 13 พระครูสันติพัฒนากร, วัดนางพระยา แหลงกําเนิดหลักเมืองนคร แหลงวัตถุมงคลกําเนิดจตุคามรามเทพ (นครศรีธรรมราช : โรงพิมพเม็ดทราย, 2550), 12.

7

จตุคามรามเทพหรือจันทรภาณุ ไดนําไปสูการเช่ือมโยงขอความในจารึกสมัยศรีวิชัย คือ จารึกหลักท่ี 23 จารึกวัดเสมาเมือง กับจารึกหลักท่ี 24 จารึกวัดหัวเวียงไชยา 1 ขอความในจารึกท้ัง 2 หลักกลาวตรงกันวา “ทรงเดชานุภาพคลายกับพระอาทิตย รูปงามราวกับพระจันทร”14 อาจเปนความเช่ือในการจัดสรางวัตถุมงคล คือ มวลสารสุริยันจันทรา และเหตุการณประกอบพิธีกรรมปลุกเสก มักมีพระอาทิตยทรงกลดและฝนตกรอบบริเวณพิธี (ภาพท่ี 12) เช่ือวา เปนสัญลักษณความอุดมสมบูรณ ทําใหเกิดโชค ลาภ แกผูนําวัตถุมงคลไปบูชาและไดรับการขนานนามวา ราชันดําแหงอาณาจักรทะเลใต อันหมายถึง ความอุดมสมบูรณ รํ่ารวย สอดคลองกับการเกิดเหตุการณ ฝนตกรอบบริเวณพิธีปลุกเสก อาจเช่ือวาองคจตุคามรามเทพไดใหความอุดมสมบูรณ โชคลาภ แกผูเชาวัตถุมงคล

ท้ัง 2 แนวความเช่ือ ความเช่ือวา จตุคามรามเทพ คือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา และความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย ไมปรากฏหลักฐานทางเอกสารที่ช่ือวา จตุคามรามเทพ เปนการผนวกช่ือเทวารักษตามหลักฐานลังกา คือ ขัตตุคามเทพ กับรามเทพ เปนพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร เปนชื่อเทพองคเดียวกัน และ ความเช่ือวา จตุคามรามเทพหรือจันทรภาณุ คือ ดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย โดย พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช เม่ือพุทธศักราช 2528 เกิดจากความเชื่อทางไสยศาสตร คือการประทับทรงวัดนางพระยา นําไปสูการจัดสรางวัตถุมงคล ไดรับการนับถืออยางกวางขวางในประเทศไทยและตางประเทศเชนอินโดนีเซีย มาเลเซีย สิงคโปร ญ่ีปุน เปนตน

แนวความคิดเก่ียวกับการสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ หลักฐานทางเอกสาร แนวความคิดเกี่ยวกับการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพนาจะไดรับแนวความคิด

หรือคติมาจากการสรางพระพิมพ มีแมแบบมาจากอินเดียโบราณ ในศิลปะศรีวิชัยรวมสมัยกับศิลปะทวารวดี นิยมสรางพระพิมพดินดิบ เปนคติพุทธศาสนามหายานคือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร เพ่ืออุทิศสวนกุศลใหผูตายเอาเถาและอัฐิของผูตายท่ีเผาแลวมาผสมกับดินทําเปนพระพิมพเรียกวาพระพิมพดินดิบ เช่ือวา พระโพธิสัตวจะไดพาวิญญาณของผูตายใหพนทุกขขึ้นสูสวรรค คติปจจุบัน

14 กรมศิลปากร,จารึกในประเทศไทย เลม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร,2529),195–196.และ กรมศิลปากร,จารึกในประเทศไทย เลม 4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529),146.

8

คือ การบูชาพระพิมพเปนส่ิงศักดิ์สิทธ์ิเปนเคร่ืองลางของขลัง มีการสะสมกันข้ึนเปนจํานวนมาก 1 1

15 เพื่อการพาณิชย และมีราคาสูงข้ึนทําใหมีผูเชาหาบูชามากมาย

วัตถุมงคลจตุคามรามเทพเกี่ยวของกับการประทับทรงท่ีวัดนางพระยา เปนความเช่ือทางไสยศาสตร จัดสรางตามประวัติศาสตรโบราณคดีและรูปแบบศิลปกรรมสมัยศรีวิชัย คือ สรางข้ึนเปนพุทธศาสนามหายาน ผสมผสานกับศาสนาพราหมณ โดยมีความเช่ือใหมเกิดข้ึน คือ สรางข้ึนในโอกาสสรางหลักเมืองนครศรีธรรมราช ซ่ึงรางประทับทรงบอกกลาวใหสราง ผูจัดสรางไดผสมผสานรูปแบบพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรคนพบทางภาคใต เช่ือวา จตุคามรามเทพหรือ จันทรภาณุ สรางเมืองนครศรีธรรมราช 12 นักษัตร (ภาพที่ 13) สัญลักษณจังหวัดนครศรีธรรมราช มีพลังอํานาจเหมือนกับพระอาทิตยและพระจันทร จะชวยปกปองคุมครองใหรอดพนจากภัยพิบัติ เม่ืออธิษฐานใหชวยทางดานท่ีตั้งอยูในคุณธรรมแลว จะมีนิมิตอัศจรรยเกิดข้ึนกับตนเอง 1 2

16 สอดคลองกับความเช่ือของพุทธศาสนามหายานวาเปนการชวยเหลือเพื่อนมนุษยใหหลุดพน คอยชวยเหลือเพ่ือนมนุษยใหพนทุกข13

17 วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ จัดเปนเคร่ืองลางของขลังส่ิงศักดิ์สิทธ์ิ โดยมีความเช่ือวา องค

จตุคามรามเทพ คือเทวารักษองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ประดิษฐานบนบันไดทางข้ึนพระบรมธาตุ ภายในวิหารพระมา ไดรับแนวความเช่ือมาจากแมแบบคือลังกา เปนเทวารักษรักษาเกาะลังกา

แนวความคิดเกี่ยวกับการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ เร่ิมแรกเกิดจากการประทับทรงท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เปนสถานท่ีใชประทับ ทรงเทพ เชน แมนางพระยา จตุคามรามเทพ

พล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธิกุล ผูบังคับการตํารวจภูธรภาค8 จังหวัดนครศรีธรรมราชไดเขารวมดูการประทับทรงแมนางพระยาโดยอะผอง สกุลอมร เปนรางประทับทรงไดกลาววา สรางหลักเมืองเสียที เอาไมตะเคียนท่ีภูเขายอดเหลือง บอกไอหนวดใหมาเปนหมอหลักเมืองพุทธา

15 ศักด์ิชัย สายสิงห, ทวารวดี ศิลปกรรมยุคแรกเริ่มในดินแดนไทย ( กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร

ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร,2543)103. 16 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 11. 17 ศักด์ิชัย สายสิงห, ทวารวดี ศิลปกรรมยุคแรกเริ่มในดินแดนไทย ( กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตรศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร,2543)27.

9

ภิเษก”18 เปนจุดเร่ิมตนในการสรางหลักเมืองและการจัดสรางวัตถุมงคล กอนการจัดสรางวัตถุมงคลในปพุทธศักราช 2530 มีวัตถุมงคล 13 ชนิดแบบศรีวิชัย 15

19 อาจเปนตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคลในรุนแรก คือ รุนพระผงสุริยัน จันทรา 2530 และรุนตอมาอีกหลาย ๆ รุน

ความศักดิ์สิทธ์ิขององคจตุคามรามเทพคือ ในระยะแรกการประกอบพิธีกรรมปลุกเสกจาก พล.ต.ต. ขุนพันธรักษราชเดช ท่ีไดเลาเรียนไสยศาสตรอาคมจากสํานักวัดเขาออ ตําบลมะกอกเหนือ อําเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง เจาพิธีกรรมฝายฆราวาส และ พระใบฎีกาปราณพ (หลวงหนุย) วัดคอหงส จังหวัดสงขลา เจาพิธีกรรมฝายสงฆ มักปลุกเสกบนภูเขา กลางทะเล กลางทุงนา ครบตามภูมิสาม คือ พื้นน้ํา พื้นอากาศ และภาคพื้นดิน16

20 ไดรับคําบอกเลาจากรางทรง ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ประสบการณในเรื่องแคลวคลาด ผู เชาวัตถุมงคลเม่ือประกอบกิจการใดก็สัมฤทธ์ิผลขอส่ิงใดไดตามปรารถนา

ดังประสบการณผูเชาวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ เชน รุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 โดยนายสุเชษฐ หรือ บาว รักทิม ผูถูกยิงและไดรับบาดเจ็บ ชาวจังหวัดสุราษฎรธานี ไดถูกคนรายยิงและเพื่อนอีก 1 คน คือนายสมศักดิ์ เ ฮ้ียนชาตรี ผู ถูกยิงเสียชีวิต โดยนายสุเชษฐ หรือ บาว รักทิม เลาวาระหวางถูกยิง ยังมีสติไดควาพระเคร่ืองศาลหลักเมืองรุนบูรณะป 2547 ซ่ึงมี พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช เปนท่ีปรึกษาฝายจัดสรางและฝายพิธีกรรม อมไวในปากตลอดเวลา ระหวางถูกยิงรูสึกเพียงเสียว เช่ือวาท่ียิงไมเขาเพราะบารมีของพระเคร่ืองดังกลาว ปกปองคุมครอง ทําใหรอดชีวิตมาได1 7

21 และประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุนเดียวกัน โดยนายสัมฤทธ์ิ พงศพรหม หรือผูใหญหมิด ผูใหญบานหมู 6 ตําบลนาสาร อําเภอพระพรหม จังหวัดนครศรีธรรมราช ถูกคนรายยิงไดรับบาดเจ็บ โดยเลาวา “รูสึกเหมือนถูกขวางดวยหินเขาที่ทายทอยและกลางหลัง ถึงรูวาถูกคนรายลอบยิงถลม รีบควาพระหลักเมืองจตุคามรามเทพอมไวในปาก แลวชักปนยิงตอสูคนราย คนรายลาถอยหนีไป”22 วัตถุมงคลรุนดังกลาว มีประชาชนเชาบูชามากมาย โดย

18 พระครูสันติพัฒนากร, วัดนางพระยา แหลงกําเนิดหลักเมืองนคร แหลงวัตถุมงคลกําเนิดจตุคามรามเทพ (นครศรีธรรมราช : โรงพิมพเม็ดทราย, 2550), 11. 19 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 95. 20 ขุนพรหมโลก[นามแฝง], หลักเมืองนครศรีธรรมราช, เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com 21 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550) 55-56. 22 เรื่องเดียวกัน, 55-56.

10

พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช เปนเจาพิธีในการจัดสราง ไดรับการปลุกเสกหลายคร้ัง ทําใหวัตถุมงคลมีความศักดิ์สิทธ์ิมากยิ่งข้ึน เม่ือมีเหตุการณปาฏิหาริยเกิดข้ึน คือคนถูกยิง ไดรับบาดเจ็บเล็กนอย เพราะหอย องคจตุคามรามเทพ ทําใหรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 มีผูเชาวัตถุมงคล นําไปบูชามากมาย เนื่องจากมีความศักดิ์สิทธ์ิ คุมครองภยันตรายตาง ๆ แกผูนําไปบูชา

ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุนมหาราช 9 พิธี คือ คุณ วิบูลย หรือ เบียร กลาววา วันหนึ่งไดวิ่งขามถนนเพื่อไปซ้ือของท่ีรานขายของชํา ปรากฏวามีรถมอเตอรไซดวิ่งมาอยางเร็ว เกือบจะชน ก็เหมือนมีมือมาผลัก ปรากฏวารอดจากการรถชนอยางหวุดหวิด คืนนั้นฝนเห็นชายสองคนแตงชุดกษัตริยมาเขาฝน และพูดวา ลูกเอย พอคือองคจตุคามรามเทพ มาอยูกับลูกแลวอยาสงสัยเลย หม่ันทําบุญบางนะ จะชวยเสริมบารมีเอ็ง พอจะไดชวยงายข้ึน เช่ือวา ทานแผบารมีไปทุกท่ี การจะขอทานก็ตองทําความดีเปนการตอบแทน จะพบกับความอัศจรรยแหงองคจตุคามรามเทพ19

23 ประสบการณผูเชาวัตถุมงคล ของคุณ ศิริศักดิ์ พจนะโชติ กลาววา มีอาชีพขับรถสอง

แถวรับสงผูโดยสารสายหัวถนน สนามกีฬา เขตเทศบาลนครศรีธรรมราช งานอดิเรกเปนอาสาสมัครของมูลนิธิไตเต็กเซ่ียงตึ๊งนครศรีธรรมราช เวลาประมาณ 02.00 นาฬิกา วันท่ี 28 มกราคม 2550 นายศิริศักดิ์พรอมกับเพื่อนอาสาสมัครไดไปรวมตัวกันท่ีบริเวณหนารานสะดวกซ้ือขางปม ปตท. ถนนพัฒนาการคูขวาง ตําบลคลัง อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช ระหวางท่ีกําลังนั่งอยูภายในรถไดมีกลุมคนรายประมาณ 10 คน ใชรถยนตกระบะยี่หอมิตซูบิชิโฟรวิล สีบรอนซ-ดํา ใชอาวุธปนลูกซองส้ันยิงใสรถสองแถวท่ีตนนั่งอยู 1 นัด กระสุนทะลุกระจกหนารถแตกและหัวกระสุนพุงมาตามรางกายทําใหรูสึกจุก ตนไดถูกเพื่อนอาสาสมัครนําสงโรงพยาบาล เพื่อรักษาบาดแผล ปรากฏวา ท่ีบริเวณหนาอกนั้นถูกกระสุนถึง 7 จุด แตไมทะลุผานผิวหนัง เช่ือวาเหตุท่ีกระสุนไมระคายผิวของนายศิริศักดิ์ เพราะอิทธิปาฏิหาริยของพระเคร่ืองพระพุทธสิหิงครุนป 30 หลักเมืองนครศรีธรรมราช ท่ีหอยคอติดตัวอยูตลอดเวลา จนหัวกระสุนปนลูกซองไมสามารถระคายผิวได20

24 ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุนโคตรเศรษฐี 2549 ของนาย ทวีป วิธา กลาววา ตนมี

อาชีพขายนาฬิกามือสองและรองเทาเกาตามตลาดนัด กําลังนั่งขายของอยูไดมีวัยรุน4-5 คน เขามาซ้ือของท่ีรานของนาเขย ไดตอรองราคากับนาเขยจนมีปากเสียงและชกตอยกัน ตนจึงเขาไปหามและชวยเจรจาแตไมสําเร็จ วัยรุนคนหนึ่งชักปนออกมาจอท่ีหนาอกตน จึงยกมือมากุมท่ีองคจตุคาม

23 ทศพล จังพาณิชยกุล,ประสบการณปาฏิหาริยจตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ:สํานักพิมพคอมมาดีไซน แอนดพริ้น จํากัด,2550),34-35. 24 เรื่องเดียวกัน,35-36.

11

รามเทพ รุนโคตรเศรษฐี ท่ีหอยคออยู จากนั้นวัยรุนก็ยิงใสตน 3 นัด กอนหลบหนี ท่ีตนรอดตาย นาจะเกิดจากองคจตุคามรามเทพ ชวยชีวิตไวแนนอน21

25 ประสบการณในเรื่องกิจการงาน

ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลจตุคามรามเทพรุน พระผงสุริยันจันทรา 2530 โดย คุณคงพล เอกธนิตพงษ เจาของบริษัทโพลาแบร 2000 จํากัด เลาวา “ไดอธิษฐานกับผายันตวา ถามีงานเขามาและไมใชลูกคาเกา จะเช่ือวาองคพอศักดิ์สิทธ์ิจริง อีก 2 วัน ก็ได 3 งานและอธิษฐานอีกวา หากทานชวยจริง ๆ ขอใหไดงานอีกเปนเทาตัว ปรากฏวาไดอีก 7 งาน และไดพกจตุคามรามเทพไปวัดสะแก พระทานทักวาอะไรอยูในกระเปา ทานบอกวาเปนพระท่ีดีมากนะพลังแรง ตั้งแตนั้นมา งานก็ราบร่ืน มีการติดตองานกับตางประเทศ”26 ประสบการณเชาวัตถุมงคลรุนเหรียญปดตาพังพกาฬ พิมพเครายาว เนื้อนวะป 2532 ไดอธิษฐานวา “ถาทานศักดิ์สิทธ์ิจริง ขอใหถูกล็อตเตอร่ี ปรากฏวาถูก ล็อตเตอร่ี”27 และประสบการณผูเชาวัตถุมงคลโดย คุณมาริษา ชิว กรรมการผูจัดการ บริษัทมายาดชิปปงไลน จํากัด เลาวา “เหตุผลของการแขวนพระเพื่อใหเกิดความอบอุนทางใจ เวลาเดินทางไปไหนก็จะมีความไมประมาท จะเดินทางไปกราบองคจตุคามรามเทพที่วัดพุทไธศวรรย จ.พระนครศรีอยุธยา เม่ือกราบแลวจะตองมีผลสําเร็จเปนไปตามท่ีอธิษฐาน”28

ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลของคุณ เอ ศิริลักษณ กลาววา การท่ีตนไดออกอัลบ้ัมลาสุด เพราะบารมีของพอจตุคามรามเทพ กอนหนานั้นตนลมลุกคุกคลาน เจออุปสรรคมาตลอด ไดบูชาองคจตุคามรามเทพ จนสัมฤทธ์ิผลทันตา อธิษฐานขอพรจากพอจตุคามรามเทพวา อยากเปนนักรองลูกทุง และมีผลงานของตัวเอง เช่ือวา เร่ืองท้ังหมดท่ีเกิดข้ึนคงเปนเพราะบารมีของพอจตุคามรามเทพท่ีเมตตาใหประสบความสําเร็จ แตตองหมั่นทําความดี เพราะการขอพรอยางเดียวคงไมสัมฤทธ์ิผลหากเราทําในส่ิงท่ีไมด2ี5

29 ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุนสรงนํ้าราชาโชค กลาววา จบปริญญาตรีมา 2 ป สมัคร

งานท่ีไหนก็ไมมีใครเรียกตัวรับเขาทํางานเลย มีคนใหพระผงจตุคามรามเทพรุนสรงน้ําราชาโชค บอกวา อยากไดอะไรใหขอเอา ถาไดแลวจะทําอะไรใหทานก็บอกดวย เขาขอประโยคเดิมซํ้าๆทุก

25เรื่องเดียวกัน,39-40. 26 ทศพล จังพาณิชยกุล, จตุคามรามเทพ เทวราชโพธิสัตว ผูบันดาลความม่ังมีศรีสุข (กรุงเทพฯ : บริษัท คอมมาดีไซนแอนดพริ้น จํากัด, 2549), 121. 27 เรื่องเดียวกัน, 121. 28 เรื่องเดียวกัน, 125-126. 29 เรื่องเดียวกัน,40-41.

12

คืนวา ขอใหไดงานทํา บูชาเพียง 3 วัน เขาไปดูในเว็บไซตไปรษณียรับสมัครคนเขาทํางาน ก็เลยสมัครสอบ ผานไป 2 เดือน หลังการสอบ ปรากฏวาสอบไดอยางไมนาเช่ือ26

30 ประสบการณในเรื่องโชคลาภ

ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุนมหาราช 9 พิธี ของคุณ วิบูลย หรือ เบียร กลาววา อธิษฐานบอกกลาววา องคพอครับ ถาองคพอดีจริง ขอได ไหวรับ ก็ชวยใหผมไดลาภหนอยครับ ปรากฏวา ลูกหน้ีท่ียืมเงินไปนานกวา 4 ป ไดนําเงินจํานวน 7,000 บาทมาคืน27

31 ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุนเหรียญพลังจักรวาล สิบสองนักษัตร สองแผนดิน กลาว

วาขอทานวา ขอโชคลาภใหลูกเพื่อท่ีจะไดองคพอมาไวบูชาข้ึนคอดวยเถิด ขอกอนหวยออก 1 วัน พอหวยออก ปรากฏวาถูกเลขทายไดมา 5,000 บาท ถัดมาอีกวัน เจานายข้ึนเงินเดือน28

32 ประสบการณในเร่ืองโรคภัยไขเจ็บ ประสบการณผูเชาวัตถุมงคล กระดาษยันตจากวัดพุทไธศวรรย กลาววา อาของผมเปน

มะเร็งท่ีไตระยะสุดทาย ทานก็ชวยใหอาของผมออกจากโรงพยาบาล อาการเรียกไดวาเปนคนปกติกินได นอนได ไมมีอาการอะไรเลย เพียงอัญเชิญกระดาษยันตจากวัดพุทไธศวรรย ไวท่ีใตหมอนของอา29

33 ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลรุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ป ขุนพันธ 2549 ของคุณ Zhou Tai

กลาววา ผมเปนความดันคอนขางสูง ผมไปหาหมอที่ศิริราช ผมอธิษฐานขอบารมีองคพอชวยใหความดันปกติอยางนาอัศจรรยใจ เปนปกติทุกอยาง30

34 จากผลการศึกษาความเช่ือขององคจตุคามรามเทพ พบวา นาจะมีท่ีมาอยางนอย 2 ท่ีมา

ความเช่ือ คือ ความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา ซ่ึงเปนความ

เช่ือท่ีมีหลักฐานกลาวถึงช่ือท้ังในลังกาและไทย โดยกลาวตรงกันวาเปนเทวารักษจากลังกา คือ ขัตตุคาม รามเทพ ลักขณเทพ สุมนเทพ รวมท้ังจารึกท่ีใตฐานเทวรูปนั่งมีความสอดคลองกับช่ือเทวารักษในลังกาวา “เทาขัตตุคาม” กับ “เทารามเทพ” ซ่ึงเกิดจากการผนวกรวมเทพเจาจากศาสนาพราหมณ เปนพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ชาวลังกาเรียกวา พระนาถ และใหความเคารพนับถือเปนอยางมาก รวมท้ังชาวนครศรีธรรมราช และประชาชนทุกจังหวัดในประเทศไทย

30 เรื่องเดียวกัน,47-48. 31 เรื่องเดียวกัน,34-35. 32 เรื่องเดียวกัน,56-57. 33 เรื่องเดียวกัน,37-38. 34 เรื่องเดียวกัน,49-50.

13

ความเชื่อวาจตุคามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย โดย พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช อดีตผูบังคับการตํารวจภูธรภาค 8 จังหวัดนครศรีธรรมราช เมื่อปพุทธศักราช 2528 ซ่ึงเกิดจากการประทับรางทรงท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช และไดมีการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพในปพุทธศักราช 2530 เปนปแรกและปตอๆมาอีกหลายรุน ซ่ึงเกิดจากความเช่ือวา องคจตุคามรามเทพ คือ พระเจาจันทรภาณุ นําไปสูการตีความหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย และไดนํารูปแบบศิลปะศรีวิชัย คนพบทางภาคใตของประเทศไทย ซ่ึงเปนรูปพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรมาเปนรูปแบบองคจตุคามรามเทพ

เปนท่ีนาสังเกตวา ประสบการณผูเชาวัตถุมงคลนั้นมักจะไดรับการประกอบพิธีกรรมปลุกเสก หรือเจาพิธีในการจัดสรางจาก พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช อีกท้ังรูปแบบมีการออกแบบไดอยางสวยงาม และเปนตนแบบในการจัดสรางรูปแบบวัตถุมงคลในรุนตอไป ดังเชน รุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 และรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 จัดเปนวัตถุมงคลท่ีไดรับความนิยม เนื่องจาก รอดพนจากการถูกทําราย เชน ถูกยิงและมีโชคลาภ เพราะอธิษฐานตอองคจตุคามรามเทพมักจะประสบผลสําเร็จท้ังในชีวิตการงาน การเรียน เศรษฐกิจ โชคลาภ แคลวคลาด โรคภัยไขเจ็บ เปนตน

ผูท่ีเชาวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ เปรียบเหมือนไดเคยไปกราบไหว “เทาขัตตุคาม” กับ “เทารามเทพ” ประดิษฐานท่ีวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช และไดนําวัตถุมงคลไปบูชา เพื่อเปนท่ีระลึก ในโอกาสไดไปกราบไหวเทวารักษรักษาเมืองนครศรีธรรมราช ซ่ึงเกิดข้ึนแลวตั้งแตสมัยอินเดียโบราณ เม่ือนําไปบูชา มักประสบเหตุการณตางๆมากมาย เพราะเปนเทพท่ีมีความศักดิ์สิทธ์ิ เกิดจากการประทับรางทรงท่ีวัดนางพระยา ทําใหวัตถุมงคลมีความศักดิ์สิทธ์ิมากยิ่งข้ึน

14

บทท่ี 3 รูปแบบศิลปกรรมวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ

ประติมากรรมตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ

รูปแบบองคจตุคามรามเทพท่ีปรากฏและจัดสรางในปจจุบัน ไมถูกตองตามหลักทาง ประติมานวิทยา แตถูกตองตามหลักความเช่ือถือและความศรัทธาของผูท่ีเคารพนับถือ เพราะองคจตุคามรามเทพไดจัดสราง โดยผสมผสานรูปแบบประติมากรรมในศิลปะศรีวิชัย คนพบทางภาคใตของประเทศไทย

พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย พระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรีวิชัย เทวรูปนั่งปูนปน วิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช เทวรูปยืนบนบานประตู วิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช จตุคามรามเทพ ภายในวิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง

จังหวัดนครศรีธรรมราช หลักเมืองนครศรีธรรมราช พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพท่ี 14) พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรสําริด ศิลปะศรีวิชัย พบท่ีวัดพระบรมธาตุไชยา อําเภอไชยา

จังหวัดสุราษฎรธานี พุทธศตวรรษท่ี 14 - 150

1 ปจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติ พระนคร เหลือพระวรกายทอนบน พระอิริยาบถยืนตริภังค หรือ ยืนเอียง 3 สวน คือ พระเศียร พระอังสา และพระโสณี เปนสุนทรียภาพในศิลปะอินเดียแบบคุปตะ1

2 ทรงหมหนังกวางสะพายเฉียงจากพระอังสาซาย มีรูปหัวกวาง สายธุรําคลองทับบนหนังกวาง (อชินะยัชโญปวีต) มีรูปหัวกวางทรงสวมเคร่ืองทรงคือรัดพระกร สันนิษฐานวาศิราภรณท่ีหักหายไปเคยมีพระพุทธเจาอมิตาภะ ประทับนั่งปางสมาธิอยูบนศิราภรณ และมีไรพระศก เปนรูปแบบท่ีพบในศิลปะชวาภาคกลาง ที่ไดแรง

1 สันติ เล็กสุขุม, ประวัติศาสตรศิลปะไทย (ฉบับยอ) การเริ่มตนและการสืบเน่ืองงานชางในศาสนา (กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2544), 58. 2 เรื่องเดียวกัน, 23.

15

บันดาลใจสําคัญจากศิลปะอินเดียแบบหลังคุปตะ และแบบปาละ คือ หนังเสือคาดอยูรอบพระโสณี (ตะโพก)0

3 มีผูสันนิษฐานวา เคร่ืองแตงกายและเคร่ืองประดับของจตุคามรามเทพคงยืมมาจากเคร่ืองทรง เชน ครองผาหนังกวางรัดพระกร กําไลขอพระหัตถ จากพระโพธิสัตวในศิลปะศรีวิชัย1

4 การท่ีมีรูปแบบศิลปะชวาภาคกลางเขามาผสมในรูปแบบศิลปะศรีวิชัย เพราะมีหลักฐาน

ศิลาจารึกหลักท่ี 23 จารึกวัดเสมาเมือง กลาววา “(มหาศักราช) 697 ตรงกับพุทธศักราช 1318 ข้ึน 11 คํ่า มาธวมาส เดือน 6 พระเจากรุงศรีวิชัย ทรงเปนหัวหนาแหงไศเลนทรวงศ ทรงพระนามศรีมหาราช”5 กลาวถึงกษัตริยแหงศรีวิชัยเกี่ยวของกับราชวงศไศเลนทรในชวาแสดงใหเห็นถึงอํานาจทางการเมืองควบคูกับอํานาจทางวัฒนธรรม

เนื่องจากประติมากรรมพระโพธิสัตวองคนี้ดูงดงามกวาประติมากรรมองคอ่ืน ๆ ในศิลปะศรีวิชัย ท่ีพบทางภาคใต ทําใหผูจัดสรางวัตถุมงคล นําเอารูปแบบเคร่ืองทรงดังกลาวมาเปนรูปแบบองคจตุคามรามเทพ โดยเช่ือวาพระองคคือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร หรือพระเจา จันทรภาณุ อดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย

พระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรีวิชัย (ภาพท่ี 15) พระพุทธรูปนาคปรก สําริดพบท่ีวัดเวียง อําเภอไชยา จังหวัดสุราษฎรธานี ศิลปะ

ศรีวิชัย ตนพุทธศตวรรษท่ี 193

6 ปจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติ พระนคร ประทับนั่งขัดสมาธิราบ พระหัตถแสดงปางมารวิชัย ประทับนั่งบนขนดนาค 3 ช้ัน 7 เศียร หมอมเจา สุภัทรดิศ ดิศกุล กลาววา “ท่ีฐานนาคมีจารึกวาหลอในพุทธศักราช 1726 ตอนปลายศิลปะศรีวิชัย มีอิทธิพลของศิลปะขอมหรือลพบุรีจากลักษณะเศียรนาค พระพักตรส่ีเหล่ียม ภาษาขอมท่ีใชในจารึก พระเกตุมาลาหรือเมาลีเรียบ ไมมีขมวดพระเกศา รัศมีรูปใบโพธ์ิ ชายจีวรเปนร้ิวซอนกันเหนือ พระอังสาซาย”7 จากการศึกษาของนักวิชาการพบวา พระพุทธรูปองคนี้ขมวดพระเกศา พระขนงตอ

3 หมอมเจา สุภัทรดิศ ดิศกุล, ศิลปะในประเทศไทย, พิมพครั้งที่ 11 (นครปฐม : สํานักพิมพมหาวิทยาลัยศิลปากร, 2539), 14 –15.

4 กฤษฎา พิณศรี, “จตุคามรามเทพ :บทวิเคราะหเชิงวิพากษ,” เมืองโบราณ 33, 2 (เมษายน – มิถุนายน 2550) : 3. 5 กรมศิลปากร,จารึกในประเทศไทย เลม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 196. 6 สันติ เล็กสุขุม, ประวัติศาสตรศิลปะไทย (ฉบับยอ) การเริ่มตนและการสืบเน่ืองงานชางในศาสนา (กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2544), 59. 7 หมอมเจา สุภัทรดิศ ดิศกุล, ศิลปะในประเทศไทย, พิมพครั้งที่ 11 (นครปฐม : สํานักพิมพมหาวิทยาลัยศิลปากร, 2539), 59.

16

กันเปนรูปปกกา พระพักตรเล็กชายสังฆาฏิเปนร้ิวธรรมชาติ 5

8 พระขนงตอกันเปนรูปปกกาปรากฏมาแลวในศิลปะทวารวดี

อาจสรางข้ึนจากตํานาน เชน ตํานานพระบรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราช กลอนสวด กลาววา “เจ็ดหัวเปนเจ็ดหาง ท่ัวสรรพางค เห็นโสภา สําเร็จเกล็ดนาคา งามนักหนาลวนทองพราย”9 ผูจัดสรางอาจนํานาค 7 เศียร มาเปนรูปแบบการจัดสราง ตามที่ปรากฏในตํานาน เพื่อส่ือถึงความยิ่งใหญของพลังแหงดวงอาทิตย แสดงใหเห็นถึงองคจตุคามรามเทพ คือ ผูท่ีหยั่งรูดินฟา เปนผูรูแจงเห็นจริงในส่ิงท้ังปวง สามารถติดตอเช่ือมโยงระหวางโลกสวรรค โลกมนุษย และโลกบาดาล7

10 เทวรูปนั่งปูนปน วิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 5) เทวรูปนั่งปูนปน 2 องค มีจารึกวา “เทาขัตตุคาม” กับ “เทารามเทพ” ประดิษฐานบน

บันไดทางข้ึนสูลานประทักษิณรอบองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ในตําแหนงทวารบาล รูปแบบท้ัง 2 องค คลายกันคือ เปนเทวรูปประทับนั่งชันเขาขวา หรือมหาราชลีลาสนะ พระหัตถขวาวางบนเขาท่ีชัน พระหัตถซายวางบนพื้นราบ สามารถเปรียบเทียบการวางพระหัตถบนพื้นราบไดกบัพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา (ภาพที่ 4) โดยวางขาซายราบบนบัลลังกท่ีประทับ ชันขาขวาข้ึนแบบท่ีเรียกวา “มหาราชลีลาสนะ” และทานั่งชันเขาขวา ขาซายวางหอยลงเบ้ืองลาง เรียกวา ลลิตาสนะ การแสดงมุทราของรูปเคารพในลักษณะประทานพร เปนทานั่งในประติมากรรมรูปพระโพธิสัตวเทพเจาในศาสนาพุทธ และศาสนาฮินดู 8 11 เปนทานั่งท่ีนิยมสําหรับพระโพธิสัตวนาถเทพในลังกา พระหัตถขวาวางบนเขาท่ีชันไมไดรับความนิยมแกผูจัดสรางวัตถุมงคลแสดงปางวิตรรกะมุทรา อาจไดรับการบูรณะปฏิสังขรณในอดีต ดังปรากฏหลักฐานเอกสารการบูรณะวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ชวยในการกําหนดอายุเทวรูปนั่งปูนปน อยูในสมัย

8 ศักด์ิชัย สายสิงห, พระพุทธรูป (กรุงเทพฯ : โครงการสารานุกรมไทยสําหรับเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว, 2550), 43. 9 กรมศิลปากร, ตํานานพระบรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราช กลอนสวด (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2504.พิมพเปนอนุสรณในงานฌาปนกิจศพ พระครูปลัดสง ธมฺมโชโต เจาอาวาสวัดกระดังงา และผูรักษาการแทนเจาคณะสงฆ อําเภอขนอม ณ เมรุวัดกระดังงา ตําบลขนอม อําเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช (25 มิถุนายน, 2504), 69. 10สรรเพชญ ธรรมาธิกุล,จตุคามรามเทพ ความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ:บานพระอาทิตย,2550),144. 11 กฤษฎา พิณศรี, “จตุคามรามเทพ : บทวิเคราะหเชิงวิพากษ,” เมืองโบราณ 33,2 (เมษายน – มิถุนายน, 2550): 3.

17

รัตนโกสินทร พิจารณาจากตัวอักษร เปนอักษรไทยสมัยปจจุบัน 9

12 ปรากฏในพระราชหัตถเลขา ฉบับท่ี 2 เม่ือเสด็จประพาสแหลมมลายูถึงเมืองนครศรีธรรมราชในป 2441 วา “... พระครูเทพมุนี (ปาน) ปฏิสังขรณพระมหาธาตุ คือ กําแพงช้ันนอกพระระเบียงพาไลรอบพระเจดียท่ีเรียกวาทับเกษตร วิหารธรรมศาลาวิหารพระมา วิหารเขียน ปดทองพระพุทธรูปแลวไปเปนอันมาก”13 เช่ือวาเทวรูปนั่งปูนปน 2 องคนาจะไดรับการปฏิสังขรณในคร้ังนี้ดวย จากรูปแบบเคร่ืองทรง เชน กุณฑล ทองพระกร ทับทรวง ธํามรงค สังวาลไขว กําไลขอพระหัตถ กําไลขอเทา กรองศอ รัดเกลาทรงกรวย สามารถเปรียบเทียบไดกับเทวรูปบนบานประตู วิหารพระมา เชนกัน (ภาพท่ี 6)

ศิริพจน เหลามานะเจริญ กลาววา จารึกคําวาขัตตุคามและรามเทพอยูใตฐานรูปประติมากรรมรูปบุคคลนั่งชันเขาไมเกี่ยวของกับตัวจารึกท่ีฐาน 1 1

14 เพราะตามหลักฐานลังกาไมปรากฏวา ขัตตุคามกับรามเทพไมไดประทับนั่งชันเขา เปนตะกอนตกคางคติการสลักรูป “ขัตตคาม” และ “รามเทพ” ของเทพผูพิทักษท่ีบานประตูไมจําหลักเดิม12

15 ดังจะกลาวหัวขอตอไป การจัดสรางจตุคามรามเทพ สันนิษฐานวานาจะนําเอารูปแบบเครื่องทรงของเทวรูปปูน

ปน และทาประทับนั่งชันเขาดวยเชนกัน เทวรูปยืนบนบานประตู วิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 6) เทวรูปยืนบนบานประตูไม 2 องค ซายขวา องคซายอาจจะเปนพระพรหม และอาจจะ

เปนรูปพระขันธกุมาร (บุตรของพระอิศวร) โดยถืออาวุธคือ คอน ส่ิว เช่ือวาเปนพระโพธิสัตว13

16 อีก 2 พระหัตถไมทราบวาทรงถือส่ิงใด พระพักตรท่ีมองไมเห็นคือดานหลัง อาจถือไดวามีหกเศียร ตรงกับขันธกุมาร ลูกบุญธรรมของแมนมท้ังหกในนักษัตรกฤตติกา (คือกลุมดาวลูกไกท้ังหก) ความเช่ือของชาวลังกาวาพระองคสถิตท่ีหมูบานกตระคาม ภาคตะวันออกเฉียงใตของเกาะลังกา 1 4

17

12 ศิริพจน เหลามานะเจริญ, “จตุคามรามเทพ : ปกรณัมประดิษฐใหม?,” ศิลปวัฒนธรรม 29, 2 (ธันวาคม, 2550): 54. 13 คณะกรรมการบูรณะพระบรมธาตุ, การบูรณะองคพระบรมธาตุ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร อําเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช (นครศรีธรรมราช :โรงพิมพศิษยเพาะชาง, 2533), 10. 14 ศิริพจน เหลามานะเจริญ, “จตุคามรามเทพ : ปกรณัมประดิษฐใหม?,” ศิลปวัฒนธรรม 29,2 (ธันวาคม, 2550): 54. 15 เรื่องเดียวกัน, 54. 16 น.ณ.ปากนํ้า [นามแฝง], งานจําหลักไม : ศิลปะและสถาปตยกรรมไทย (กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2537), 24. 17 ไมเคิล ไรท, “ตามหาที่มาของ จตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28, 8 (มิถุนายน, 2550): 103.

18

(ภาพท่ี 16) หรือพระสกันทะข่ีนกยูงเปนเทพเจาแหงสงคราม ศตวรรษท่ี 815

18 รูปแบบของพระพรหมหรือขันธกุมารบุตรพระอิศวร คือทรงเคร่ืองรัดเกลาทรงกรวย พระพักตรมีลักษณะรูปใบหนาบุคคลซอนกัน 2 ช้ัน 4 กร ทรงสวมทองพระกร กําไลขอพระหัตถ กําไลขอเทา กรองศอ ทรงผานุง เข็มขัดทับชายผาซอนกัน 2 ช้ัน ปลิวไสว ปนเหนงมีพูหอย เรียงตลอดสายพบแลวในศิลปะขอม ปลายชายหางปลา

องคขวานาจะเปนรูปพระราม พระหัตถถือคันศรจักร วชิระลูกประคํา1 6

19รูปแบบเคร่ืองทรงมีความคลายคลึงกันกับองคดานซายแตมีเคร่ืองทรงเพิ่มข้ึน คือ อุทรพันธะ สายลูกประคําพาดยาวลงไปถึงเขา

หลักฐานเก่ียวกับเทวรูปยืนบนบานประตูไมทําใหทราบวาไดรับการบูรณะปฏิสังขรณ เนื่องจากถูกไฟไหม ปรากฏในลายพระหัตถสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ และสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ กลาววา “เม่ือสรางวิหารพระมา ช้ันหลังบานประตูช้ันทักษิณ (ของเดิมไฟไหมเสียแลวท่ีมีอยูเดี๋ยวนี้ทําเทียมข้ึนภายหลัง) เปนรูปเทวดาเขาใจวาทํารูปพรหมสัททาสิทธ์ิ เดิมคงทํารูปพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร”20 สอดคลองกับขอคิดเห็นในเชิงชางของศาสตราจารย ดร .สันติ เล็กสุขุม วางานชางลวงเลยในชวงกรุงรัตนโกสินทร ลวดลายรูปจําหลักเทียบไดกับลวดลายในศิลปะอยุธยาตอนกลาง ราวพุทธศตวรรษท่ี 21 คงแกะสลักข้ึนใหมตามเคาโครงเกาท่ีมีมาแตดั้งเดิม 1 8

21 จากเคร่ืองแตงกายและลวดลายประดับสามารถเปรียบเทียบไดกับบานประตูสลักไมท่ีไดจากวัดพระศรีสรรเพชญ อยุธยา ศิลปะอยุธยาตอนกลาง 1 9

22 ทรงถือพระขรรคและชอดอกไม ยืนเอียงตัวเล็กนอยอยูบนฐานส่ีเหล่ียม สวมเทริดประดับดวยลายประจํายามตรงกลางเหนือพระนลาฎ สวมสังวาล ทับทรวง นุงผาชักชายผาออกทางดานขางหลายช้ัน ดานหนาปลอยใหเห็นชายไหวชายแครง เหนือเศียรเปนฉัตร มีลักษณะคลายรม ประกอบดวยชอดอกไมท้ัง 2 ขางพระเศียร20

23(ภาพท่ี 17) และพระขัตตุคามกับรามเทพเทวรูปยืนบนบานประตูไมท้ัง 2 องค มีความเปนไปไดวาองคซายคือ พระพรหมหรือขันธกุมาร บุตรพระ 18 Wirz, Kataragama the holiest place in Ceylon (Ceylon : Lake House Investments Ltd. Publishers 1966), 2 – 10.

19 น.ณ.ปากนํ้า, งานจําหลักไม : ศิลปะและสถาปตยกรรมไทย (กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2537), 24. 20 เรื่องเดียวกัน, 24. 21 ศิริพจน เหลามานะเจริญ, “จตุคามรามเทพ : ปกรณัมประดิษฐใหม?,” ศิลปวัฒนธรรม 29, 2

(ธันวาคม, 2550): 24. 22 สันติ เล็กสุขุม, ศิลปะอยุธยา งานชางหลวงแหงแผนดิน (กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2549), 155.

23 ฉัตรชัย ศุกระกาญจน และ ปรีชา นุนสุข,จตุคามรามเทพนครศรีธรรมราชและ 12 นักษัตร (นครศรีธรรมราช :สํานักพิมพตามพรลิงค,2550), 21.

19

อิศวร องคขวาคือพระรามหรือพระวิษณุถือคันศร และจักร ซ่ึงเปนอาวุธประจําพระองค ตรงกับหลักฐานทางลังกาที่วา พระพรหมหรือขันธกุมารสถิตอยูท่ีหมูบานกตระคาม ภาคตะวันออกเฉียงใตของเกาะลังกา พระรามหรือพระวิษณุหรืออุบลวรรณ สถิตอยูท่ีแหลม Dondra ภาคใตของเกาะลังกา21

24 อาจเปนคติเดียวกัน คือ ทวารบาลรักษาพุทธสถาน พงศธันว สําเภาเงิน นักวิชาการโบราณคดีแหงสํานักศิลปากรที่ 14 (นครศรีธรรมราช)

กลาววา ผูจัดสรางจตุคามรามเทพนาจะรับคติเทวราชา เปนสมมติเทพอันเปนคติท่ีรับสืบตอมาจากเขมรปรากฏชัดราวรัชกาลท่ี 3 – 4 นําเอาเทพของพราหมณใชแทนภาพทวารบาลเรียกวา เทวดายืนแทน 2 2

25 รวมท้ังไดนําเอารูปแบบเฉพาะพระเศียรของเทวรูปยืนบนบานประตูเทพเจาในศาสนาพราหมณมาจัดสรางวัตถุมงคล และคติ เทวารักษจากลังกามาเปนเทวารักษ รักษาเมืองนครศรีธรรมราช

จตุคามรามเทพ ภายในวิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 18)

จตุคามรามเทพประทับนั่งในทามหาราชลีลาสนะ ประทับช่ังชันเขาขวา บนฐานท่ีมี พระราหูอมจันทรรายลอม 8 องค อาจมาจากตํานานท่ีกลาววา พระองคศึกษาวิชาจตุคามศาสตร เคร่ืองหมายมีสัญลักษณเปนดวงตราพญาราหูอมจันทร2 3

26 พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซ ายวางบนเขาสามารถเปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพหนาตํารวจภูธรจังหวัดนครศรีธรรมราช (ภาพที่ 19) ทรงเคร่ืองทองกรกําไลขอพระบาท ขอพระหัตถ สวมธํามรงคท่ีนิ้วช้ี นุงผาจนถึงเขา ทรงหมหนังกวางสะพายเฉียงจากพระอังสาซาย มีรูปหัวกวาง สายธุรําคลองทับบนหนังกวาง นาจะรับรูปแบบมาจากพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพที่ 14) ทรงมงกุฎรัดเกลาทรงกรวย ทรงกุณฑล นาจะรับรูปแบบมาจากเทวรูปนั่งและยืนวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช

จตุคามรามเทพองคนี้ ไดผสมผสานรูปแบบจากประติมากรรมในศิลปะศรีวิชัย คือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร และประติมากรรมเทวรูปนั่งและยืนวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุ

24 ไมเคิล ไรท, “ตามหาที่มาของ จตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28, 8 (มิถุนายน, 2550): 103. 25 ฉัตรชัย ศุกระกาญจน และ ปรีชา นุนสุข, จตุคามรามเทพนครศรีธรรมราชและ 12 นักษัตร (นครศรีธรรมราช :สํานักพิมพตามพรลิงค,2550), 21. 26 นาน ตาป,ราชันแหงทะเลใตจตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ :สํานักพิมพโกเมนเอก,2550),13.

20

นครศรีธรรมราช ประติมากรรมจตุคามรามเทพพระองคมีสีดํา อาจจะสรางจากคติความเช่ือท่ีวา พระองคคือราชันดําแหงอาณาจักรทะเลใต24

27 หลักเมืองนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 20)

หลักเมืองนครศรีธรรมราช กําเนิดมาจากการประทับรางทรงวัดนางพระยา ตําบล ปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช รางทรงคือ อะผอง สกุลอมร เทพท่ีบอกกลาวใหสรางหลักเมืองคือ คุณแมนางพระยา (ภาพท่ี 9) มีตํานานวัดนางพระยา เลาวา “พระยานครนอย มีพระราชมารดาช่ือ แมเจาพระยานครหรือพระราชมารดา คิดหาทางเปลื้องบาปใหลูกชาย โดยกังวลวาลูกไดทําสงคราม มีขุนศึกลมตายเปนจํานวนมาก จึงคิดสรางวัดข้ึนและจะต้ังช่ือวัดวาอยางไร ขุนโหรเสนอวา “วัดนางพระยา” หรือ “วัดนางพญา” หรือ “วัดแมเจาเมือง” หรือ “วัดแมเมืองนคร” สรางเม่ือ พ.ศ. 2310 พระยานครนอยรับเปนช่ือท่ีหนึ่ง25

28 คือ “วัดนางพระยา” เม่ือประมาณ พ.ศ. 2528 พล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธิกุล เขารวมในพิธีประทับทรง ราง

ทรงกลาววา “สรางหลักเมืองเสียทีเอาไมตะเคียนท่ีภูเขายอดเหลืองท่ีไมโตถูกพายุก็ไมลมเอามาพุทธาภิเษกในโบสถวัดนางพระยา เอาไมไปบอกใหไอหนวดใหมาเปนหมอหลักเมือง เอาไมใหเชิญประทับทรงจันทรภาณุมาทรง”29

รูปแบบหลักเมืองนครศรีธรรมราช แกะสลักข้ึนดวยคติธรรมความเช่ือในเร่ืองกฎวัฎจักรและโลกธรรมซ่ึงหมายถึงเวียนวายตายเกิดไมมีวันจบส้ิน 2 7

30 โดยผสมผสานคติความเช่ือพุทธศาสนามหายาน ศาสนาพราหมณ

พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช พล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธิกุล อาจารยชางจากวิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราช รวมในการออกแบบลวดลายท่ีจะแกะสลักลงที่เสาหลักเมือง ตามแบบศรีวิชัย อาจารยชางเปนผูแกะสลัก เร่ิมแกะสลักวันที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ. 25292 8

31 จากรูปแบบพระพักตรของหลักเมืองสามารถเปรียบเทียบไดกับพระเศียรของเทวรูปบนบานประตูวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพที่ 6) เชน พระพักตรมีลักษณะรูปใบหนาบุคคลซอนกัน 2 ช้ัน ยอดเกศาทรงกรวย กุณฑล กรองศอ รวมท้ังลวดลายบนกรอบบานประตูไมคือ ลายกลีบบัว ก็

27 ขุนพรหมโลก [นามแฝง], หลักเมืองนครศรีธรรมราช [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551, เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com 28 พระครูสันติพัฒนากร, วัดนางพระยา แหลงกําเนิดหลักเมืองนคร แหลงวัตถุมงคลกําเนิด จตุคามรามเทพ (นครศรีธรรมราช : โรงพิมพเม็ดทราย, 2550), 4 – 5. 29 เรื่องเดียวกัน, 10 – 11. 30 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 73. 31 เรื่องเดียวกัน, 72 – 73.

21

ปรากฏในงานประติมากรรมหลักเมืองดวยเชนกัน ผูจัดสรางไดเรียกรูปแบบของหลักเมืองตั้งแตโคนของเสาจนถึงสวนยอดของหลักเมืองนครศรีธรรมราช ดังนี้ ฐานวงกลมเกาช้ัน เช่ือวาหลักเมืองสถิตในดินรัชกาลท่ี 9 แหงกรุงรัตนโกสินทร มนุษยมีตนกําเนิดมาจากดิน ช้ันถัดข้ึนมาคือ ลวดลายมงคลเล็ก เช่ือวา ทุกคนเกิดมายอมเปนทารกท่ีสะอาดบริสุทธ์ิ ลวดลายดอกและในลําโพง (ลายแรก) เช่ือวา เม่ือมนุษยถูกครอบงําดวยกิเลสสัญลักษณแหงความช่ัวจะครอบงํามนุษยเพิ่มข้ึนถูกหอหุมดวยกิเลสลวดลายเล็บชางและนองสิงห เช่ือวา บนเสนทางแหงความดีและความช่ัวควรตั้งอยูบนเหตุผลและทราบถึงความถูกความผิด ลวดลายดอกและใบลําโพง (ลายท่ีสอง) เม่ือเจริญเติบโต ยอมสามารถจําแนกความดีช่ัวไดวาส่ิงใดถูกส่ิงใดผิด ลวดลายมงคล เช่ือวา มนุษยเปนสัตวโลกท่ีมีเหตุผลและมีความคิดรูจักจําแนกเลือกเฟนความดีความช่ัวธรรมะยอยชนะอธรรมเสมอ ลวดลายนองสิงห (ลายแรก) เช่ือวาสัจธรรมเบ้ืองตนท่ีจําแนกความดีความเลว คอยกํากับบังคับมิใหผูคนละเมิดหลักนิติธรรม ลวดลายมงคลรอบเสา เช่ือวา พระรัตนตรัยอันเปนท่ีพึ่งของสัตวโลก มีดวงตาเห็นธรรมเขาถึงพระพุทธศาสนา จิตใจสงบเยือกเย็นดวยแสงแหงพระรัตนตรัย ลวดลายบัวคว่ําบัวหงาย เช่ือวา องคจตุคามรามเทพรูแจงเห็นจริงในสัจธรรมของพระพุทธศาสนา มุงหวังใหชาวศรีวิชัยทุกรูปทุกนามไดรับแสงแหงพระรัตนตรัย ลวดลายนองสิงห (ลายที่สอง) เช่ือวา ความดีความช่ัวเกิดข้ึนควบคูกับมนุษย ปลูกฝงขัดเกลาใหละเวนจากความช่ัวรายท้ังปวง รูปพรหมส่ีหนา (ใหญ) เช่ือวาคือสัญลักษณของเทวดารักษาเมือง ประดุจพรหมส่ีหนา มาจากบานประตูทางข้ึน องคพระบรมธาตุ มองดูอยูท้ังส่ีทิศ รูปพรหมส่ีหนา (เล็ก) เปนสัญลักษณของเทวดารักษาเมืองประจําทิศนอยท้ังส่ี เปลวเพลิงยอดพระเกตุ สัญลักษณของชาวเมืองนคร ท่ีมีความชนะท่ีจะมาถึงในวันขางหนา29

32 หลักเมืองสรางข้ึนโดยมีความเช่ือวา องคจตุคามรามเทพคือ เทวดารักษาเมือง

นครศรีธรรมราช โดยเช่ือวา คือ อดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย โดยไดรับการบอกกลาวจากรางประทับทรงท่ีวัดนางพระยา วาใหสรางหลักเมืองนครศรีธรรมราช และความเช่ือวาสรางตามพุทธศาสนามหายานโดยรูปแบบต้ังแตโคนเสาจนถึงยอดหลักเมือง กลาวถึงมนุษยทุกรูปทุกนาม ไมควรของเกี่ยวกับความช่ัว แตใหตั้งอยูในความดี อีกความเช่ือวา มาจากตํานานเรื่องเจาชายจตุคามและเจาชายรามเทพเปนพี่นองกัน รูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ

การศึกษารูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ซ่ึงเปนท่ีนิยมเชาหาบูชาอยางแพรหลาย มีการจัดสรางในหลายรุน ซ่ึงโดยมากมักมีสัณฐานในรูปเหรียญกลมเชนเดียวกัน แตแตกตางกันอยูบางในรายละเอียด ซ่ึงแมจะมีรูปแบบขนาดใหญเทอะทะ แตก็เปนท่ีนิยมหอยคอบูชากันอยางมาก 32 ขุนพรหมโลก [นามแฝง], หลักเมืองนครศรีธรรมราช [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com

22

รูปแบบท่ีปรากฏในวัตถุมงคล คือ การผสมผสานรูปแบบโดยเช่ือวา จตุคามรามเทพ คือ พระโพธิสัตว อวโลกิเตศวร เช่ือวา มาจากเทวารักษส่ีตนในลังกา แตรูปแบบไดผสมผสานรูปแบบจากศิลปะศรีวิชัย เปนเทพองคใหมของเมืองนครศรีธรรมราช

ในการศึกษาไดเลือกรูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ 3 รุน ซ่ึงเปนรุนท่ีไดรับความนิยมในการจัดสรางในรุนตอ ๆ มา เนื่องจากรูปแบบมีความสวยงาม ดังนี้

จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549

ดังจะกลาวตอไปนี้

จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 (ภาพท่ี 21) การท่ีจตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 เปนรุนท่ีนิยมในหมูผูนับถือจตุคาม

รามเทพอยางแพรหลาย เนื่องจากเปนวัตถุมงคลท่ีมีการจัดสราง เม่ือคร้ังท่ี พล.ต.ต.ขุนพันธรักษ-ราชเดช ประกอบพิธีกรรมเบิกเนตรหลักเมืองนครศรีธรรมราช โดยเช่ือวา เปนการอัญเชิญดวงวิญญาณของจตุคามรามเทพหรือจันทรภาณุ ซ่ึงเปนอดีตกษัตริยอาณาจักรศรีวิชัย มาสถิตคุมครองพิธีกรรมการปลุกเสกในคร้ังนั้นประกอบดวยฝายฆราวาสและฝายสงฆ ซ่ึงมีท้ังพิธีพุทธาภิเษกและพิธีเทวาภิเษกโดยมีการบรรจุมวลสาร ซ่ึงเกี่ยวของกับองคจตุคามรามเทพ เชน บริเวณวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เปนตน เพื่อความขลัง ความศักดิ์สิทธ์ิตาง ๆ ท่ีเรียกวามวลสารสุริยันจันทรา พล.ต.ท. สรรเพชญ ธรรมาธิกุล กลาววา “2 แสงนี้ เปรียบไดกับผูชายและผูหญิง โดยแสงอาทิตยคือผูชายและแสงจากดวงจันทรคือผูหญิง ซ่ึงทําใหเกิดสรรพส่ิงท้ังหลายขึ้นมาบนโลก ในทางโหราศาสตรสะทอนความหมายในเชิงเปรียบเทียบวา อาทิตยเปนพอ ดวงจันทรเปนแม30

33 และประกอบพิธีปลุกเสกในหลายสถานท่ีสําคัญท่ีจัดใหมีพิธี ซ่ึงเกี่ยวของกับองคจตุคามรามเทพ เชน บริเวณวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เปนตน เพื่อความขลัง ความศักดิ์สิทธ์ิ ตามความเช่ือของผูเคารพนับถือบูชา

วัตถุประสงคในการจัดสราง ในโอกาสประกอบพิธีกรรมเบิกเนตรศาลหลักเมืองศรีวิชัย 12 นักษัตร ระหวางวันท่ี 3 – 5 มีนาคม พุทธศักราช 253031

34 33 สรรเพชญ ธรรมาธิกุล, จตุคามรามเทพความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ : บานพระอาทิตย), 144. 34 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 71.

23

รูปแบบของวัตถุมงคลรุนนี้ เปนเหรียญกลมมี 2 ลักษณะคือ ทรงลํ่าตอ และทรงชะลูด32

35 ขนาดใหญดานหนาตรงกลาง เปนรูปองคจตุคามรามเทพ ประทับนั่งในทามหาราชลีลาสนะ คือ วางขาซายราบบนบัลลังก ชันเขาขวาข้ึนเปนทานั่งในงานประติมากรรมพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร และเทพเจาในศาสนาฮินดู 3 3

36 แตสามารถเปรียบเทียบไดกับเทวรูปนั่ง (ภาพที่ 5) ทรงครองผาหนังกวางมีรูปหัวกวาง เรียกวา อชินะยัชโญปวีต มีสายธุรําคลองทับบนหนังกวาง สามารถเปรียบเทียบเคร่ืองทรงของจตุคามรามเทพ เชนกรองศอ พาหุรัด กําไลขอพระหัตถ ขอเทา ขอพระกร กับ เทวรูปบนบานประตูภายในวิหารพระมาวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 6) และอาจมีท่ีมาจากการทรงเคร่ืองของพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพท่ี 14) อาวุธท่ีถือในพระหัตถหลังซาย ขวา คือ ตรี และจักร สรางจากความเช่ือวาพระองคคือพระราม หรือพระวิษณุ ท่ีบานประตูวิหารพระมา พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางราบกับพระชงฆ ประทับนั่งบนฐานบัว 2 ช้ัน ลอมรอบดวยจุดเม็ดไขปลา3 4

37 อาจจะพองกับคําวา คือ ราชันดําแหงทะเลใตก็เปนได อาจเปนสัญลักษณของนํ้าหรือความอุดมสมบูรณ รูปนักษัตรเปนสัญลักษณประจําเมืองบริวารของนครศรีธรรมราชหรือ 12 นักษัตร คือ กลุมดาวฤกษรูปสัตว 12 ชนิด เรียงรายไปบรรจบกันเปนรูปวงกลม ดาวนักษัตรโคจรใชเวลา 1 ป นานถึง 12 ปจะครบ 1 รอบนักษัตร35

38อีกความเช่ือวา เปนเมืองบริวารของอาณาจักรตามพรลิงค ส่ือถึงผูเกิดในทุกปนักษัตรลวนเปนลูกของทาน ทานจะใหความคุมครองปกปอง ประทานพร36

39 เปนสัญลักษณของจังหวัดนครศรีธรรมราช ช้ันถัดมาเปนรูปจักร มีความเชื่อวา คือการเปล่ียนแปลงหมุนเวียนท่ีไมหยุดนิ่ง ช่ือวัฎจักร3 7

40 รูปราหูอมจันทรคลองแขน 8 ทิศโดยมีความเชื่อวา เปนศูนยกลางจักรวาล สถิตดวงวิญญาณขององคจตุคามรามเทพ ผูบรรลุถึง

35 เรื่องเดียวกัน, 75.

36 กฤษฎา พิณศรี, “จตุคามรามเทพ :บทวิเคราะหเชิงวิพากษ,” เมืองโบราณ 33, 2 (เมษายน – มิถุนายน 2550): 3. 37 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 75. 38 เรื่องเดียวกัน, 77. 39 เขมณัฏฐ หลอศรีศุภชัย, ไหวองคพอจตุคาม (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพบีเค,2550), 5. 40 สรรเพชญ ธรรมาธิกุล, จตุคามรามเทพความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ : บานพระอาทิตย), 141.

24

“จักรวาลพรหมโพธิสัตว”41 หรือ เพ่ือใหเปนตัวแทนของดาวพระเคราะหท้ัง 8 ดวง คือ อาทิตย จันทร อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร เสารและมฤตยู หรือระบบสุริยจักรวาล39

42 ดานหลังรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 มี 2 แบบ คือ แบบเสนรอบวงชิดริมขององควัตถุ

มงคล คือ ยันตอักขระขอม 3 ตัว ลอมรอบดวยจุดเม็ดไขปลา และยอดบนเปนรูปองคพระบรมธาตุ อาจเชื่อว าพระบรมธาตุมี เทวารักษ ช่ือ “ขัตตุคาม” กับ “รามเทพ” รักษาพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 22) และแบบเสนรอบวงหางขอบองควัตถุมงคล ยันตอักขระขอม 3 ตัว ลอมรอบดวยจุดเม็ดไขปลา ยอดบนสุดเปนอุณาโลม มีอักขระขอมรายลอมอยูดานนอกจุดเม็ดไขปลา40

43(ภาพท่ี 23)พล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธิกุล ไดกลาวถึงความหมายในเชิงสัญลักษณ ไววา ยันตหัวใจธรณีท่ีอยูตรงกลางเปนตัวแทนแหงหัวใจมนุษย ยันตท่ีอยูดานซายเปนสัญลักษณแหงความเปนมนุษยเพศชาย ยันตท่ีอยูดานขวาเปนสัญลักษณแหงความเปนมนุษยเพศหญิง ตัวอักขระท่ีอยูดานนอกสุดเปนสัญลักษณของธาตุท้ัง 4 คือ ดิน น้ํา ลม ไฟ41

44 ซ่ึงท้ังหมดมีขนาดเล็กมาก จนไมสามารถศึกษารายละเอียดไดอยางแนชัด จากรูปแบบ

ขององคจตุคามรามเทพท่ีมีเคร่ืองทรงที่อาจจะสัมพันธกับรูปแบบของพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรในศิลปะศรีวิชัย อาจสืบเนื่องมาจากความเช่ือวา จตุคามรามเทพ คือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร หรือดวงวิญญาณอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย จึงมีการนํารูปแบบศิลปะศรีวิชัยท่ีอาจสัมพันธกันนั้นมาเปนตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคล

จากความเช่ือถือในความศักดิ์สิทธ์ิของจตุคามรามเทพ จึงทําใหมีการจัดสรางตอมาอีกหลายรุน ซ่ึงยังคงรักษารูปแบบ คติความเช่ือมวลสารตลอดจนพิธีกรรมการปลุกเสก สืบตอจากรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 รูปแบบในรุนนี้มีความหลากหลาย และใหอิทธิพลตอรูปแบบในการจัดสรางในรุนตอ ๆ ไป ท่ีสืบตอจากรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530

จตุคามรามเทพพระพุทธสิหิงครุนสรางหลักเมือง 2530 จตุคามรามเทพเศียรหลักเมืองรุนสรางหลักเมือง 2530 จตุคามรามเทพเหรียญพระโพธิสัตวพังพกาฬรุนสรางหลักเมือง 2532

41 สุริยัน สิทธิชัยภูติกุล, จตุคามรามเ ทพ ที่มา ความเช่ือและศรัทธาแหงราชันทะเลใต (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพนโม,2550), (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพนโม,2550),206 – 207. 42 สรรเพชญ ธรรมาธิกุล, จตุคามรามเทพความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ : บานพระอาทิตย), 144. 43 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 75. 44 สรรเพชญ ธรรมาธิกุล, จตุคามรามเทพความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ : บานพระอาทิตย), 145.

25

จตุคามรามเทพเหรียญนักษัตรประจําปเกิดรุนสรางหลักเมือง 2534 จตุคามรามเทพพระโพธิสัตวพังพกาฬ “ปรกใบมะขาม” รุนสรางหลักเมือง 2543

ดังจะกลาวตอไปนี้ จตุคามรามเทพพระพุทธสิหิงค รุนสรางหลักเมือง 2530 (ภาพท่ี 24 ) วัตถุประสงคในการสราง เพื่อนํารายไดสรางศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช42

45 รูปแบบองคจตุคามรามเทพท่ีประทับรางทรง เห็นควรใหจัดสราง โดยจําลองพระพุทธ

สิหิงคข้ึนมา พล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธิกุล ออกแบบรูปทรง อาจารยมนตรี จันทพันธ แกะแมพิมพรูปทรงส่ีเหล่ียมผืนผาแบบช้ินฟก 4 3

46 ดานหนา ตรงกลางเปนรูปพระพุทธสิหิงคจําลอง ปจจุบันองคจริงประดิษฐานอยูภายในหอพระพุทธสิหิงค บริเวณศาลากลางจังหวัดนครศรีธรรมราช ( ภาพท่ี 25 )ประทับนั่งขัดสมาธิเพชร ปางมารวิชัยบนอาสนะฐานบัวเล็บชาง 2 ช้ัน รองรับดวยฐานเขียงประทับภายในซุม รูปกนหอยหรือสะดือทะเลนอยใหญ จํานวน 21 วง รองรับฐานซุมดวยฐานหนากระดาน 3 ช้ัน 4 4

47 อาจสรางจากคติความเช่ือท่ีวาพระองคคือ ราชันดําแหงทะเลใตซ่ึงเปนสัญลักษณของน้ํา เชนหอยที่เปนสัญลักษณของนํ้า ความอุดมสมบูรณ องคพระพุทธสิหิงคพระวรกายอวบอวนจนกลมปอมคลายขนมตม สกุลชางหรือแบบนครศรีธรรมราช “แบบขนมตม”48 พระอุระนูน ชายสังฆาฏิส้ันเหนือพระถัน พระพักตรกลม อมยิ้ม ขมวดพระเกศาใหญ เหนืออุษณีษะเปนตุมคลายลูกแกวหรือดอกบัวตูม46

49 กําหนดอายุในชวงพุทธศตวรรษท่ี 21 – 22 ศิลปะอยุธยา เปนคตินิยมในลานนาถายทอดมายังอยุธยาและสงตอไปยังนครศรีธรรมราช 4 7

50 เปนพระพุทธรูปคูบานคูเมืองนครศรีธรรมราช

45 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิต ชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550),108. 46 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 81. 47 เรื่องเดียวกัน, 81. 48 ศักด์ิชัย สายสิงห “พระพุทธรูปขัดสมาธิเพชร ศิลปะอยุธยา กรณีศึกษาพระพุทธรูปที่พบในองคพระมงคลบพิตร” เมืองโบราณ 34, 1 (มกราคม – มีนาคม, 2551): 132. 49 ศักด์ิชัย สายสิงห, ศิลปะสุโขทัย บทวิเคราะหหลักฐานโบราณคดี จารึกและศิลปกรรม (กรุงเทพฯ : โรงพิมพมหาวิทยาลัยศิลปากร,2549),122. 50 ศักด์ิชัย สายสิงห “พระพุทธรูปขัดสมาธิเพชร ศิลปะอยุธยา : กรณีศึกษาพระพุทธรูปที่พบในองคพระมงคลบพิตร เมืองโบราณ 34, 1 (มกราคม – มีนาคม, 2551): 132.

26

ดานหลังมีอักขระขอมหัวใจพระคาถา 3 ตัว และดานบนเปนรูปราหูอมสุริยันจันทรา4 8

51

เปนรูปแบบของดวงตราอันศักดิ์สิทธ์ิท่ีเปนเอกลักษณของจตุคามรามเทพ ทรงฤทธานุภาพในทุก ๆ ดาน49

52 ดังปรากฏหลักฐานจารึกสมัยศรีวิชัย คือ จารึกหลักท่ี 23 จารึกวัดเสมาเมืองกับจารึกหลักท่ี 24 จารึกวัดหัวเวียงไชยา 1 กลาวตรงกันวา “ทรงเดชานุภาพคลายกับพระอาทิตย รูปงามราวกับพระจันทร”53

จตุคามรามเทพเศียรหลักเมืองรุนสรางหลักเมือง 2530 (ภาพท่ี 26) วัตถุประสงคในการจัดสราง เพื่อนํารายไดสรางศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช51

54 รูปแบบเหรียญรูปส่ีเหล่ียม ดานหนาตรงกลางเปนรูปเศียรหลักเมืองนครศรีธรรมราช

จําลอง ซ่ึงจําลองมาจากหลักเมืองนครศรีธรรมราช (ภาพที่ 11) เปนรูปเศียร 4 พักตร ซอนกัน 2 ช้ัน พระพักตร เล็กและพระพักตรใหญ สรางข้ึนจากคติความเช่ือท่ีวาคือเทวารักษรักษาเมืองนครศรีธรรมราช ซ่ึงจําลองมาจากเทวรูปยืนบนบานประตู วิหารพระมาวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช โดยมีความเชื่อวาองคจตุคามรามเทพ คือ ขันธกุมารกับพระรามเหมือนกับ เทวรูปยืนบนบานประตูดวยเชนกัน ตอมาคือ มนตหัวใจธรณีและหัวใจมนุษย ยันตศักดิ์สิทธ์ิของชาวศรีวิชัย52

55 ดานหลังเปนรูปราหูอมจันทร 8 ตน รายลอมจักรตรา 12 นักษัตร เปนตราอาญาสิทธ์ิ

ประจําตัวทาวจตุคามรามเทพ 5 3

56ตรงกลางบรรจุดวงชะตาวันสําคัญ ดวงชะตาทางจันทรคติ 5 4

57 และจารึกดานบนวา “299 ปเถาะ 3 สิงหาคม 2530 ” อธิบายถึง “ สรางข้ึนเนื่องในโอกาสท่ีพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ทรงพระสุหราย ทรงเจิมยอดชัยหลักเมืองนครศรีธรรมราช อันเปนวันมหามงคลยิ่งในรอบพันป คือ วันจันทรท่ี 3 สิงหาคม พ.ศ. 2530 ตรงกับเดือน 9 ข้ึน 9 คํ่า ปเถาะ”58

51 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 81. 52 สุริยัน สิทธิชัยภูติกุล, จตุคามรามเ ทพ ที่มา ความเช่ือและศรัทธาแหงราชันทะเลใต (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพนโม,2550),65. 53 กรมศิลปากร,จารึกในประเทศไทย เลม1 (กรุงเทพฯ กรมศิลปากร, 2529) 195 – 196. และ กรมศิลปากร, จารึกในประเทศไทย เลม 4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529),146. 54 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550),106. 55 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 86. 56 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 96. 57 เรื่องเดียวกัน, 16. 58 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 83.

27

จตุคามรามเทพเหรียญพระโพธิสัตวพังพกาฬ รุนสรางหลักเมือง 2532 (ภาพท่ี 27) วัตถุประสงคในการจัดสราง เพื่อเปนท่ีระลึกในการสรางศาลหลักเมือง56

59 รูปแบบเปนเหรียญกลมขนาดใหญ ดานหนาเปนรูปพระโพธิสัตวปดตาพังพกาฬ

ประทับนั่งขัดสมาธิเพชรบนขนดนาค โดยมีเศียรนาคแยกออกเปน 2 ขางขนาบซายขวา ยกฝามือท้ัง 2 ขางข้ึนปดหนา สวมมงกุฎ ทําเปนรูปดอกบัวหลวงกําลังจะบาน 2 ช้ัน ขางบนสุดทําเปนรูปบัวตูมมีกลีบ 2 กลีบ ท่ีเรียกกันวา ดอกจันทร เปนสัญลักษณแทนความหมายของดาวพระเคราะหท้ัง 2 ในระบบสุริยจักรวาล แตงองคทรงเคร่ือง สวมกําไลขอมือ ขอเทา และพาหุรัด ตรงสะดือทําเปนรูปยันตกนหอยขนาดใหญ5 7

60 ดานขางซายขวามีอักษรขอมลอมรอบ พระโพธิสัตวพังพกาฬปรากฏในตํานานเมืองนครศรีธรรมราชวา “มีเด็กคนหนึ่งพอแมเข็ญใจอยูตําบลบานพเตียน เอาลูกใสเปลไวรมไมกลางนา มีงูตัวหนึ่งเอาแกวมาไวในเปล พอแมนั้นไดแกวต้ังช่ือลูกวาพังพการ คร้ันเด็กใหญเล้ียงโคกระบือได เด็กท้ังหลายก็มาเลนดวย พังพการๆใหดาบไมภาเขคนละเลม พังพการชวรพวกเด็กวิดปลาแลวใหสัญญาแกกันวา ถาปลาออกหนาท่ีผูใดจะตัดหัวเสีย ปลาวิ่งออกหนาท่ีเด็กคนหนึ่ง พังพการก็เอาดาบภาเขตัดหัวเด็กนั้นขาดตาย พอเด็กไปบอกกรมเมืองๆไปทูลแกพระญาๆก็เอาเด็กนั้นเปนบุตร พระญาคิดแข็งเมืองกับชวา พระญาใหพังพการเปนทหารออกรบ พังพการฆาพวกชวาสามสิบคนส่ีสิบคนทุกวัน และจะไดเห็นตัวพังพการก็หาไมชวาแตกหนีไป พระญาก็แบงเมืองใหพังพการฝายหนึ่ง”61

ในปจจุบันปรากฏช่ือหมูบานเกี่ยวกับ พังพกาฬ คือ โคกพังพกาฬ ท่ีตําบลนาสาร อําเภอพระพรหม จังหวัดนครศรีธรรมราชและบานนพเตียนท่ีตําบลไชยมนตรี อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช59

62 ท่ีปรากฏในตํานาน นอกจากนี้มีผูกลาววา พังพกาฬ นับถือวาเปนผูมีฤทธ์ิอํานาจสามารถแกไขภัยอาเพศ

ยึดถือเปนนิรมานกายภาคหน่ึงของพระโพธิสัตว สามารถทําลายความมืดมิด แกอาถรรพ อัปมงคลตาง 6ๆ0

63 59 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพ มติชน, 2550), 117. 60 สรรเพชญ ธรรมาธิกุล, จตุคามรามเทพความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ : บานพระอาทิตย), 160. 61 “ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช”,ใน รวมเรื่องเมืองนครศรีธรรมราช (พระนคร : โรงพิมพรุงเรืองรัตน,2505.พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเอก เจาพระยาบดินทราเดชานุชิต (แยม ณ นคร), 2505,86. 62 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 112 – 113. 63 เรื่องเดียวกัน, 112 – 113.

28

พังพกาฬ คือ ผูสําเร็จ เปนพระโพธิสัตวผูรูธรรมอันถองแท จนไดรับขนานนามวา พังพกาฬ คือ ผูรูการเกิดรูความชราภาพ รูความเจ็บและรูการตายนั้นคือรูอายุขัยของชีวิต เรียกวา พระกาฬ หมายถึง เจาแหงความตาย61

64 ดานหลัง ยกขอบเปนเสนลวดหนา รูปราหูอมจันทรคลองแขน 8 ตน ลอมรอบจักรรูป

12 นักษัตรและดวงชะตาวันสําคัญทางจันทรคติ สรางข้ึนตาม ผายันต องคจตุคามรามเทพไดประทับผานรางทรงบอกกลาวให พล.ต.ท.

สรรเพชญ ธรรมาธิกุล สรางพระพังพกาฬข้ึนมาดวยเปนพระคูบานคูเมืองของชาวศรีวิชัย ติดดวยไมมีองคตนแบบองคจตุคามรามเทพบอกวาจะมีคนนํามาให วันหนึ่งนายกําจร สถิรกุล อดีตผูวาการธนาคารแหงประเทศไทย ไดนําพังพกาฬมามอบให 6 2

65 เปนตนแบบในการจัดสรางพระปดตา พังพกาฬในอีกหลาย ๆ รุน

จตุคามรามเทพเหรียญนักษัตรประจําปเกิดรุนสรางหลักเมือง 2534 (ภาพท่ี 28) จุดประสงคในการจัดสราง สรางศาลหลักเมืองจังหวัดนครศรีธรรมราช63

66 รูปแบบเปนเหรียญกลมขนาดใหญ ดานหนายกขอบเปนเสนลวด 2 ช้ัน ภายในขอบเสน

ลวดเปนรูปกงจักร กลางเหรียญเปนรูปสัญลักษณปนักษัตร64

67 ปจจุบันเปนหนึ่งในสัญลักษณจังหวัดนครศรีธรรมราช

ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช ไดกลาวถึงเมืองตาง ๆ 12 เมือง ท่ีข้ึนกับนครศรีธรรมราช มีตราประจําเมืองเปนรูปสัตวตางๆ ตามปนักษัตรเรียกวา เมืองสิบสองนักษัตร ดังนี้

เมืองสายบุรี เมืองปตตานี เมืองกะลันตัน เมืองปะหัง เมืองไทรบุรี เมืองพัทลุง เมืองตรัง เมืองชุมพร

ใชตราหนู ใชตราวัว ใชตราเสือ ใชตรากระตาย ใชตรางูใหญ, ใชพระโพธิสัตว พังพกาฬแทน ใชตรางูเล็ก ใชตรามา ใชตราแพะ

(ชวด) (ฉลู) (ขาล) (เถาะ) (มะโรง) (มะเส็ง) (มะเมีย) (มะแม)

64 เรื่องเดียวกัน, 108. 65 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 92. 66 เรื่องเดียวกัน, 97. 67 เรื่องเดียวกัน, 109.

29

เมืองบันไทยสมอ เมืองสะอุเลา เมืองตะกั่วถลาง เมืองกระ (บุรี)

ใชตราลิง, ใชหนุมานแทน ใชตราไก ใชตราสุนัข ใชตราหมู

(วอก) (ระกา) (จอ) (กุน)65

68 เปนตราประจําจังหวัดนครศรีธรรมราชท่ีเช่ือวาเปนเมืองข้ึนกับนครศรีธรรมราช ดานหลัง ยกขอบเปนเสนลวดหนา6 6

69 ตรงกลางเปนรูปราหูอมจันทรคลองแขน 8 ตน มีจักรกํากับดวยอักขระตรงกลางเปนดวงชะตาวันสําคัญ เปนสัญลักษณองคจตุคามรามเทพ

จตุคามรามเทพพระโพธิสัตวพังพกาฬ “ปรกใบมะขาม” รุนสรางหลักเมือง 2543

(ภาพท่ี 29) จุดประสงคในการจัดสรางเพ่ือเปนท่ีระลึกในโอกาสท่ีพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว

ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดําเนินแทนพระองค ทรงประกอบพิธีเปดศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เม่ือวันศุกรท่ี 16 มิถุนายน พ.ศ. 254367

70 รูปแบบเหรียญทรงคลายกลีบบัว ดานหนาเปนรูปองคจตุคามรามเทพประทับนั่งในทา

มหาราชลีลาสนะ หรือประทับนั่งชันเขาขวา ขาซายวางราบบนขนดนาค 3 ช้ัน รองรับฐานบัวคว่ํา บัวหงาย เศียรนาคแผพังพาน 7 เศียร พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางบนขา ทรงเคร่ืองทองกร กําไลขอพระบาท สวมสายรัดพระองค ทรงสวมผานุง ทรงกุณฑล ทรงมงกุฎรัดเกลาทรงกรวย เปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพประดิษฐานท่ีวิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช ขนดนาค 3 ช้ัน เศียรนาคแผพังพาน 7 เศียร นาจะไดรับแรงบันดาลใจมาจากพระพุทธรูปนาคปรก สําริดพบท่ีวัดเวียง อําเภอไชยา จังหวัดสุราษฎรธานี (ภาพที่ 15) ขอบดานซายของจตุคามรามเทพมีพยัญชนะ “จ” อยูในวงกลม สันนิษฐานวานาจะเปนอักษรยอคําวา “จตุคามรามเทพ”

68 “ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช”, ใน รวมเรื่องเมืองนครศรีธรรมราช (พระนคร : โรงพิมพรุงเรืองรัตน, 2505), พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเอก เจาพระยาบดินทราเดชานุชิต (แยม ณ นคร) 2505,12. 69 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 97. 70 เรื่องเดียวกัน, 109.

30

ดานหลังขางบนเปนรูปราหูอมจันทร ตรงกลางเปนอักษรยันตและอักขระจารึกวา “จตุคามรามเทพ” เปนตราประจําองคทาวจตุคามรามเทพ ปองกันภัย ทํามาคาขายมีโชคลาภ ตาม จิตอธิษฐาน68

71 ส่ิงท่ีนาสนใจ คือใหความสําคัญกับหลักเมืองนครศรีธรรมราช เพราะสรางข้ึนในโอกาส

สรางศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช จึงนําหลักเมืองมาจัดสรางจําลองในวัตถุมงคลเพราะไดรับการบอกกลาวจากรางประทับทรงใหสรางหลักเมืองนครศรีธรรมราช นอกจากนี้นิยมสรางพระพุทธรูปคูบานคูเมืองนครศรีธรรมราช เชนพระพุทธสิหิงค รุนสรางหลักเมือง 2530 สัญลักษณแทนองคจตุคามรามเทพ เชน พระโพธิสัตวพังพกาฬ รุนสรางหลักเมือง 2532 พระโพธิสัตวพังพกาฬ “ปรกใบมะขาม” รุนสรางหลักเมือง 2543 นาจะเปนตนแบบในการจัดสรางวัตถุมงคลท่ีนิยมจัดสรางส่ิงศักดิ์สิทธ์ิคูบานคูเมืองแตละจังหวัด

ความเหมือนจากตนแบบรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 คือ การทํารูปราหูอมจันทร เชื่อวา เปนดวงตราแผนดินศักดิ์สิทธ์ิของชาวทะเลใต เปนตราประจําองคจตุคามรามเทพ 6 9

72 รูป 12 นักษัตร เปนตราประจําจังหวัดนครศรีธรรมราช

ความแตกตาง เนื่องจากรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 องคจตุคามรามเทพมีขนาดเล็กมากไมสามารถศึกษารายละเอียดเคร่ืองทรงขององคจตุคามรามเทพ ตอมาไดมีการจัดสรางใหมีความชัดเจนมากยิ่งข้ึน รูปแบบมีความสอดคลองกับช่ือรุน เชนรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 โดยเชื่อวาคือตราประจําองคจตุคามรามเทพ เศียรหลักเมืองรุนสรางหลักเมือง 2530 นําเศียรหลักเมืองนครศรีธรรมราชมาสรางไวในวัตถุมงคล พระพุทธสิหิงครุนสรางหลักเมือง 2532จําลองมาจากองคจริง เหรียญพระโพธิสัตวพังพกาฬ รุนสรางหลักเมือง 2532 นําพระโพธิสัตวพังพกาฬมาจัดสรางไวในวัตถุมงคล และสอดคลองกับตํานานความเช่ือโดยอางอิงกับคําพูดของรางทรงท่ี วัดนางพระยา กลายเปนความศักดิ์สิทธ์ิของประชาชนชาวนครศรีธรรมราชและประชาชนคนไทย

จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 (ภาพท่ี 30) วัตถุประสงคในการจัดสราง เปนวัตถุมงคลที่ พล.ต.ต. ขุนพันธรักษราชเดช จัดสราง

เพื่อรวมสรางสาธารณะตาง ๆ รวมสรางศาลาการเปรียญ วัดนาสน รายไดสวนหนึ่งจากผูมีจิตศรัทธานําสมทบทุนมอบเพื่อบูรณะศาลหลักเมือง70

73 71 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 96. 72 นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550),,72. 73 ชัยยุทธ โฆษิตเกษมสุข, นิตยสารพระเครื่อง พิมพนิยม จตุคามรามเทพ ฉบับสมบูรณแบบป 2530 – 2550 (กรุงเทพฯ : บริษัท จูปตัส จํากัด, 2550), 99.

31

ความสําคัญของจตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 คือเปนวัตถุมงคลรุนแรกท่ีไดมีการนํารูปหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองไวในวัตถุมงคลและจารึกช่ือรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 ประทับไวในวัตถุมงคล

รูปแบบเปนเหรียญกลมขนาดใหญ ดานหนาตรงกลางเปนรูปองคจตุคามรามเทพประทับนั่งชันเขาขวาในทามหาราชลีลาสนะเชนกัน แตตั้งข้ึนเปนมุมฉากกับพื้นราบ ซ่ึงทาประทับนั่งคงนํามาจากเทวรูปนั่งซายขวา ซ่ึงอยูบริเวณทางข้ึนไปยังลานประทักษิณรอบองคพระธาตุนครศรีธรรมราช เคร่ืองทรงขององคจตุคามรามเทพน้ันสันนิษฐานวานาจะนํามาจากเคร่ืองทรงของเทวรูปนั่ง 2 องคนั้นดวย มีจักรลอมรอบพระเศียรองคจตุคามรามเทพ ซ่ึงประทับนั่งบนขนดนาค 3 ช้ัน โดยมีเศียรนาคแยกออกเปน 2 ขางขนาบซายขวา จตุคามรามเทพแสดงปางประทานพร นาจะนํามาจากการแสดงปางประทานพรของจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ลอมรอบดวยรูปจําลองหลักเมืองนครศรีธรรมราช และรูปใบหนาบุคคลซอนกัน 2 ช้ัน ซ่ึงเปนลักษณะเดียวกับสวนยอดของเสาหลักเมืองนครศรีธรรมราช ระหวางรูปจําลองหลักเมืองค่ันดวยอักขระขอม 8 ตัว และจารึกดวยคําวา “จตุคามรามเทพ” รายลอม 4 ประโยค

ดานหลังตรงกลางเปนรูปศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช และจารึกคําวา “หลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547” ลอมรอบดวยรูป 12 นักษัตร เปนสัญลักษณประจําจังหวัด ซ่ึงจะบันดาลลาภผล พูนทวี ราหูอมจันทร 10 ตน เพื่อสงเสริมดวงชะตา คุมครองผองภัย 10 ทิศ (ท้ังบนฟาและใตบาดาล) เปนผูชนะสิบทิศ ชนะความทุกข ชนะทุกสรรพส่ิงสูจุดหมายเปนมหามงคลสูงสุดในชีวิต71

74 ค่ันดวยอักขระขอม 10 ตัว เปนท่ีนาสังเกตวา จตุคามรามเทพรุนนี้ มีรูปแบบท่ีใหความสําคัญกับศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช ท้ังนี้อาจเปนเพราะจัดสรางข้ึน เพื่อนําเงินรายไดไปบูรณะศาลหลักเมือง อีกประการหนึ่งอาจเปนเพราะความเช่ือวา จตุคามรามเทพเปนวิญญาณศักดิ์สิทธ์ิท่ีรักษาเมืองนครศรีธรรมราช

จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 เปนตนแบบใหกับรูปแบบวัตถุมงคลรุนตอไป คือ นิยมจารึกช่ือรุนในวัตถุมงคล และนิยมสรางรูปหลักเมืองไวในวัตถุมงคลเพราะศาลหลักเมืองสรางข้ึนจากการประทับรางทรงที่วัดนางพระยา กลาววาใหสรางหลักเมืองซ่ึงทําจากไมตะเคียนทอง และประกอบพิธีกรรมอัญเชิญประดิษฐานท่ีศาลหลักเมือง และอัญเชิญดวงวิญญาณขององคจตุคามรามเทพ โดยเชื่อวา คืออดีตกษัตริยศรีวิชัยซ่ึงมีการประกอบพิธีกรรมท้ังฝายฆราวาสและฝายสงฆ พรอมกันนี้ไดมีการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพข้ึน จึงทําใหนิยมสราง

74 สนุกดอทคอม, จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com

32

จตุคามรามเทพควบคูกับรูปศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช สวนเจาพิธีการปลุกเสก มวลสาร ความเช่ือยังคงทําสืบตอจากรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ซ่ึงเปนรุนแรก

จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 จตุคามรามเทพรุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ป ขุนพันธ 2549 จตุคามรามเทพรุนพระบรมธาตุหลักเมือง 2550 จตุคามรามเทพรุนเศียรหลักเมืองนครฯ 2550 จตุคามรามเทพรุนเศรษฐีมหามงคล 2550

ดังจะกลาวตอไปนี้ จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 (ภาพท่ี 31)

วัตถุประสงคในการจัดสราง เพ่ือนําปจจัยบูรณะ กอสรางศาลาบําเพ็ญกุศลหลังใหมใหสําเร็จลุลวง72

75 รูปแบบเปนทรงดอกมณฑาทิพย กลาวไวในตํานานหลวงพอทวดวาทําใหแลดูสวยงาม

ตระการตรายิ่งยอดไมซํ้าแบบใคร73

76 ดานหนาตรงกลางเปนรูปองคจตุคามรามเทพประทับนั่งชันเขาขวาในทามหาราชลีลาสนะ เชนกันแตตั้งข้ึนเปนมุมฉากกับพื้นราบ ซ่ึงทาประทับนั่งคงนํามาจากเทวรูปนั่งซายขวา ซ่ึงอยูบริเวณทางข้ึนไปยังลานประทักษิณรอบองคพระธาตุนครศรีธรรมราช เคร่ืองทรงขององคจตุคามรามเทพน้ัน สันนิษฐานวานาจะนํามาจากเคร่ืองทรงของเทวรูปนั่ง 2 องคนั้นดวย มีจักรลอมรอบพระเศียรองคจตุคามรามเทพ ซ่ึงประทับนั่งบนขนดนาค 3 ช้ัน โดยมีเศียรนาคแยกออกเปน 2 ขางขนาบซายขวา จตุคามรามเทพแสดงปางประทานพร นาจะนํามาจากการแสดงปางประทานพรของจตุคามรามเทพวัดนางพระยา ลอมรอบดวยราหูอมจันทร 16 ตนอธิบายวา เทาจํานวนโสฬสมหามงคล ปกปกษรักษาคุมครองผองภัยเสริมดวงชะตาราศีบันดาล ผลพูนทวีเจ ริญรุง เ รือง 7 4

77 รูปแบบองคจตุคามรามเทพรุนนี้ รับรูปแบบมาจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547

75 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 158. 76 ขุนพันธรักษราชเดช, จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com 77 ขุนพันธรักษราชเดช, จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com

33

ดานหลังตรงกลาง คือ หลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลอง ลอมรอบดวย 12 นักษัตร สัญลักษณเมืองนครศรีธรรมราชรายลอมดวยองคทาวจตุคามและองคทาวรามเทพ ส่ีทิศครบถวนพระโพธิสัตวองคพี่องคนอง7 5

78 พนมมือ แสดงใหเห็นถึงทรงเปนเทวดารักษาเมืองนครศรีธรรมราช โดยประดิษฐานที่ศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช จตุคามรามเทพรุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ป ขุนพันธ 2549 (ภาพท่ี 32)

วัตถุประสงคในการจัดสราง จัดซ้ืออุปกรณการแพทยมอบใหแกโรงพยาบาลนครศรีธรรมราช76

79 รูปแบบเปนเหรียญกลมขนาดใหญ ดานหนาเปนรูปองคจตุคามรามเทพประทับนั่งชัน

เขาขวาในทามหาราชลีลาสนะ ตั้งข้ึนเปนมุมฉากกับพื้นราบ ทาประทับนั่งคงนํามาจากเทวรูปนั่งซายขวาซ่ึงอยูบริเวณทางข้ึนไปยังลานประทักษิณรอบองคพระธาตุนครศรีธรรมราช เคร่ืองทรงขององคจตุคามรามเทพ สันนิษฐานวานาจะนํามาจากเคร่ืองทรงของเทวรูปนั่ง 2 องคนั้นดวย แสดงปางประทานพร นาจะนํามาจากการแสดงปางประทานพรของจตุคามรามเทพวัดนางพระยา จตุคามรามเทพเศียรมี 4 พักตร อาจนํามาจากเศียรหลักเมืองนครศรีธรรมราช ประทับนั่งบนฐานบัว ลอมรอบดวย 12 นักษัตร เปนสัญลักษณของเมืองนครศรีธรรมราช จักรและราหูอมจันทรคลองแขน 8 ตน

ดานหลังตรงกลางคือหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองมีจารึกวา “หลักเมืองรุนพิเศษ 2549” ซ่ึงจําลองมาจากองคจริง ลอมรอบดวยกลีบบัว 2 ช้ัน ลอมรอบดวยรูปจําลองหลักเมืองนครศรีธรรมราชและรูปใบหนาบุคคล สันนิษฐานวา นาจะนํามาจากเทวรูปนั่ง 2 องค ในวิหารพระมา และอักขระขอม 8 ตัว มีจารึกวา “ขุนพันธรักษราชเดช 108 ป พ.ศ. 2549 ฉลองอายุครบ 9 รอบ เนื่ อ ง ในวาระทํ า บุญ ขุน พันธ รักษ ร าช เดช ศ รัทธาสร า งถว ายวั ดหน าพระบรมธา ตุ จ.นครศรีธรรมราช” รูปแบบนํามาจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 เชนเดียวกัน

จตุคามรามเทพรุนพระบรมธาตุหลักเมือง 2550 (ภาพท่ี 33) วัตถุประสงคในการจัดสราง เพื่อนํารายไดบูรณะศาสนสถานวัดมเหยงค77

80 รูปแบบเปนเหรียญกลมดานหนาเปนรูปองคจตุคามรามเทพ ประทับนั่งชันเขาขวาในทา

มหาราชลีลาสนะ ตั้งข้ึนเปนมุมฉากกับพื้นราบ ทาประทับนั่งคงนํามาจากเทวรูปนั่งซายขวานั้นประทับนั่งบนขนดนาค 7 เศียร สันนิษฐานวาจะนํารูปแบบมาจากพระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรี

78 ขุนพันธรักษราชเดช, จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 [ออนไลน], เขาถึงเมื่อ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukarm.com 79 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 144. 80 เรื่องเดียวกัน, 161.

34

วิชัย (ภาพท่ี 15) รัศมีลอมรอบพระเศียร ทรงถือตรีศูล สังข อีก 2 กรไมทราบวาถือส่ิงใด เพราะรูปแบบไมชัดเจน ดานขางซายขวาสันนิษฐานวาคือ เมฆหรืออากาศ เคร่ืองทรงสันนิษฐานวานาจะนํามาจากเคร่ืองทรงของจตุคามรามเทพวัดนางพระยา (ภาพท่ี 10)

ดานหลังตรงกลางซายขวาเปนรูปหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองและวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง (ภาพท่ี 34) จําลองมาจากองคจริง ขางบนปรากฏเลข “50” กับ “80” ขางลางปรากฏรูปราหูอมจันทร 1 ตน ปรากฏเมฆหรืออากาศและพระรัศมีรูปกลม 2 ช้ัน แผบนเมฆอาจหมายถึงพระอาทิตยทรงกลด แผไปยังหลักเมืองและพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช และอาจหมายถึงการปลุกเสกวัตถุมงคลท้ัง 2 สถานท่ีนี้ ซ่ึงเกี่ยวของกับองคจตุคามรามเทพมักมีพระอาทิตยทรงกลดขณะทําพิธีปลุกเสก และมีจุดเม็ดไขปลาลอมรอบ อาจเปนสัญลักษณของนํ้า คือความอุดมสมบูรณ ขางบนอาจเปนอักขระขอม

จตุคามรามเทพรุนเศียรหลักเมืองนครฯ 2550 (ภาพท่ี 35) วัตถุประสงคในการจัดสรางจัดสรางอาคารเรียน78

81 รูปแบบเปนเหรียญกลมดานหนาตรงกลางเปนเศียรหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลอง

จําลองมาจากองคจริง (ภาพที่ 20) 4 พักตร เปนรูปบุคคลซอนกัน 2 ช้ัน ซ่ึงจําลองมาจากเทวรูปยืนบนบานประตูวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุเชนเดียวกัน โดยมีความเชื่อวาจตุคามรามเทพคือเทวารักษเมืองนครศรีธรรมราช และมีอักขระยันตซายขวา และมีจุดเม็ดไขปลา ขอบของเหรียญยกขอบเปนเสนลวด

ดานหลังตรงกลางเปนรูปองคจตุคามรามเทพ 4 กร ประทับนั่งในทามหาราชลีลาสนะ คือ การวางเขาซายราบบนบัลลังก ชันเขาขวาข้ึน เปรียบเทียบไดกับเทวรูปนั่ง 2 องค (ภาพท่ี 5) เคร่ืองทรงและผานุงเปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา อาวุธท่ีถือในพระหัตถหลังซายขวาคือ ตรีและจักร สรางจากความเช่ือวา พระองคคือพระราม หรือพระวิษณุ เทวรูปยืนบนบานประตู (ภาพท่ี 6) พระหัตถขวาหนาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางราบกับพระชงฆ ประทับนั่งบนฐานบัว มีอักขระยันตลอมรอบ ลอมรอบดวยจักรราหูอมจันทร 8 ตน ยกขอบเสนลวด รูปแบบองคจตุคามรามเทพ อาจไดรับแรงบันดาลใจมาจากรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 โดยปรับปรุงรูปแบบบางสวน คือ ไมมี 12 นักษัตร ซ่ึงเปนตราประจําเมืองนครศรีธรรมราช แตใหความสําคัญกับเศียรหลักเมืองนครศรีธรรมราช เชนเดียวกับรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 ซ่ึงเปนส่ิงศักดิ์สิทธ์ิท่ีประชาชนชาวนครศรีธรรมราชใหความเคารพนับถือ

จตุคามรามเทพรุนเศรษฐีมหามงคล 2550 (ภาพท่ี 36) 81 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 171.

35

วัตถุประสงคในการสราง จัดสรางหองสมุดวัดอินทคีรี จังหวัดนครศรีธรรมราช79

82 รูปแบบเปนเหรียญกลม ดานหนาเปนรูปองคจตุคามรามเทพ ประทับนั่งในทา

มหาราชลีลาสนะเต็มองค คือวางเขาซายบนบัลลังก ชันเขาขวาข้ึน ซ่ึงไดรับรูปแบบจากรุนโคตรเศรษฐี 2549 เปรียบเทียบไดกับเทวรูปนั่ง 2 องค (ภาพที่ 5) เคร่ืองทรงและผานุงเปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางราบกับ พระชงฆ เปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ประทับนั่งบนขนดนาคโดยมีเศียรนาค 5 เศียรอยูบนพื้นหลัง เบ้ืองหลังเปนรูปพระราหูอมจันทร มีอักษรจารึกวา “จตุคามรามเทพ” และมียันตอักขระขางบน 2 ขาง ซายขวา จตุคามรามเทพรุนนี้แสดงความเปนพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรคือ มีพระพุทธเจาอมิตตาภะประทับนั่งปางสมาธิอยูบนศิราภรณ

ดานหลัง ตรงกลางเปนรูปหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองแสดงใหเห็นถึงยังคงทําสืบเนื่องตอจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 ท่ีใหความสําคัญกับหลักเมืองอาจเปนเพราะจตุคามรามเทพจัดสรางควบคูกับหลักเมืองเพราะเช่ือวา คือเทวารักษรักษาพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช และมีรูปพระธาตุนครศรีธรรมราชจําลองอยูขางบนดานซาย และมีรัศมีแผบนยอดองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ซ่ึงเปนพุทธสถานสําคัญของชาวนครศรีธรรมราช ดานลางหลักเมืองสันนิษฐานวา อาจเปนเมฆสัญลักษณของน้ําความอุดมสมบูรณ มีจักรลอมรอบ ราหูอมจันทร 8 ตน เช่ือวาเปนศูนยกลางจักรวาล สถิตดวงวิญญาณขององคจตุคามรามเทพ ผูบรรลุถึง “จักรวาลพรหมโพธิสัตว”83 ดอกบัว 8 กลีบ อาจเปนสัญลักษณของราชวงศปทมวงศของพระเจาจันทรภาณุ ยกขอบเปนเสนลวด

ส่ิงท่ีนาสนใจในวัตถุมงคลในรุนท่ีนํามาศึกษา คือ อาจทําสืบเนื่องจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 คือ นิยมสรางศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลอง มักทําควบคูกับองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง และเศียรหลักเมือง ซ่ึงจําลองมาจากองคจริงเพราะเปนสถานท่ีประกอบพิธีกรรมปลุกเสกวัตถุมงคลจากทุกจังหวัดในประเทศไทย ท่ีจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ และจารึกช่ือรุน

ความเหมือนจากตนแบบคือรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 คือนิยมจัดสรางหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองและเศียรหลักเมือง อาจเปนเพราะวัตถุประสงคในการจัดสรางคือการบูรณะหลักเมืองจึงมีการจัดสรางเพ่ือเปนท่ีระลึกในโอกาสนี้ อาจเปนเพราะผูจัดสราง คือ

82 เรื่องเดียวกัน, 221. 83 สุริยัน สิทธิชัยภูติกุล, จตุคามรามเ ทพ ที่มา ความเช่ือและศรัทธาแหงราชันทะเลใต (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพนโม,2550), 206 –207.

36

พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช เปนท่ีปรึกษาการจัดสราง 8 1

84 ซ่ึงเปนผูจัดสรางรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 เชนกัน อาจเช่ือวา ไดรับการปลุกเสกจาก พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช ทําใหวัตถุมงคลมีความศักดิ์สิทธ์ิและนิยมจัดสราง พระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง ควบคูกับ หลักเมือง องคจตุคามรามเทพยังมีความเหมือนกับตนแบบคือรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 รูปแบบมีความสอดคลองกับช่ือรุนและมีช่ือหลักเมืองในช่ือรุนวัตถุมงคลดวย เชนรุนหลักเมืองพุทธาคม เขาออ 2549 รุนเศียรหลักเมืองนครฯ 2550 รุนพระบรมธาตุหลักเมือง 2550 รุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ปขุนพันธ 2549 จัดสรางข้ึนเพื่อบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช ตอมารูปแบบไมมีความสอดคลองกับช่ือรุนเพราะรูปแบบไดจัดสรางโดยจําลองจากตนแบบ คือรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 รุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 โดยตั้งช่ือรุนใหสอดคลองกับเร่ืองอิทธิฤทธ์ิ เชน รุนเศรษฐีมหามงคล 2550

ความตางไมนิยมสรางรูป 12 นักษัตรแตนิยมสรางหลักเมืองนครแทน ซ่ึงเปนสัญลักษณของเมืองนครศรีธรรมราชเชนกัน อาจเปนเพราะวัตถุประสงคในการจัดสรางเพ่ือบูรณะหลักเมือง จึงนิยมสรางหลักเมืองนครและใหความสําคัญมากโดยผูมีวัตถุมงคลรุนนี้จะมีแตความรํ่ารวยเปนเศรษฐีซ่ึงไมมีความเกี่ยวของกับรูปแบบเชนกัน

จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 (ภาพท่ี 37) วัตถุประสงคในการจัดสราง เพื่อสมทบทุนสรางอุโบสถวัดโพธ์ิแกวประสิทธ์ิ ตําบล

สินปูน อําเภอเขาพนม จังหวัดกระบ่ี82

85 ความสําคัญของจตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 คือ เปนรุนแรกท่ีจัดสรางองคจตุ

คามรามเทพเต็มเหรียญ ทําใหสามารถศึกษารูปแบบองคจตุคามรามเทพไดชัดเจนมากข้ึนและไดรับความนิยมในการจัดสรางในรุนตอ ๆ มา เพราะรูปแบบมีความสวยงาม

รูปแบบเปนเหรียญกลมขนาดใหญ เบ้ืองหลังมีพญานาค หรือนาคเปนสัญลักษณของน้ํา ดานหนาตรงกลางคือองคจตุคามรามเทพประทับนั่งในทามหาราชลีลาสนะบนเมฆ คือ ประทับนั่งชันเขา ซ่ึงเปนทานั่งท่ีนิยมในรูปเคารพพระโพธิสัตว โดยอาจจะไดรับรูปแบบมาจากทานั่งของเทวรูปนั่ง 2 องค ประดิษฐานอยูบนยอดบันไดข้ึนลานประทักษิณรอบองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพที่ 5) และทานั่งองคจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา (ภาพท่ี 18) เนื่องจากวัตถุมงคลเปนภาพนูนตํ่า การแสดงทานั่งชันเขาในดานตรงอาจทําใหทานั่งดูแข็งไมงามจึงอาจเปน 84 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 130. 85บุญชู เลือดไท, คูมือจตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท แคนนา กราฟฟค, 2550), 215.

37

เทคนิคของชางท่ีทําโดยหลบเขาหันออกดานขางแทน เพื่อใหรูปลักษณมีความงดงามมากข้ึน จึงเปนการนั่งชันเขาท่ีแตกตางจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายทรงวางท่ีพระเพลา จตุคามรามเทพในรูปแบบนี้แสดงความเปนพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร เนื่องจากมีพระพุทธเจาอมิตาภะประทับนั่งปางสมาธิอยูดานหนามุนมวยผมซ่ึงประดับศิราภรณ พระรัศมีแผบนพระเศียร และมีขอบไรพระศก เปรียบเทียบไดกับพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพที่ 14) ทรงสวมเคร่ืองทรง สวมสรอยคอ กําไลขอพระกร ทรงนุงผายาว รูปแบบเคร่ืองทรงสามารถเปรียบเทียบไดกับเคร่ืองทรงพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพท่ี 14) เชนกัน จากรูปแบบดังกลาวนี้แสดงใหเห็นวาเปนรูปแบบท่ีกล่ันกรองมาจากความเช่ือของผูศรัทธาวา จตุคามรามเทพ คือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา ในพุทธศาสนามหายาน และเปนดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัยดวย

ดานหลังตรงกลางคือ องคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง และมีรัศมีรูปกลม 2 ช้ัน แผท่ียอดองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช มีเจดียรายลอมพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช 2 องค ขนาบซายขวา และมีลายกลีบบัวลอมรอบเหรียญอาจเปนสัญลักษณขององคจตุคามรามเทพท่ีว าพระองค คือ พระเจ าจันทรภาณุราชวงศปทมวงศห รือดอกบัว องคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช จําลองมาจากองคจริง (ภาพที่ 34) ลักษณะรูปแบบของพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชใกลเคียงกับสถูปในศิลปะลังกาสมัยโปลนนารุวะ เชน สถูปคีรีวิหาร (ภาพท่ี 38) คือมีองคระฆังปอมเต้ีย บัลลังกส่ีเหล่ียมขนาดใหญ ยกเก็จเปนแนวเสาทั้งส่ีดาน เสาหานรอบแกนปลองไฉนตอดวยปลี เม็ดน้ําคาง ระยะหางกันมาก พบมากในเจดียทรงระฆังศิลปะสุโขทัย อยุธยา

การสรางรูปพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ควบคูกับจตุคามรามเทพน้ีอาจเปนเพราะเกิดจากการประทับรางทรง บอกกลาวใหสรางหลักเมืองนคร เพื่อประดิษฐานเทวดาหลักเมืองนคร โดยเช่ือวาองคจตุคามรามเทพคือพระเจาจันทรภาณุ หรืออดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัยและจากรูปแบบของเจดียพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ท่ีสัมพันธกับสถูปลังกานั้น ยอมแสดงใหเห็นวาท้ัง 2 ดินแดน นาจะมีความสัมพันธตอกันในดานความเช่ือทางศาสนา ดังนั้นอาจเปนไปไดวา อาจมีการรับเอาคติความเช่ือเกี่ยวกับพระโพธิสัตว ในศิลปะลังกามาผสมผสานจนเกิดเปนการนับถือจตุคามรามเทพ ในจังหวัดนครศรีธรรมราชก็เปนได

จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 เปนตนแบบใหกับวัตถุมงคลในรุนปจจุบันคือ นิยมสรางองคจตุคามรามเทพเต็มเหรียญ รูปแบบมีความสวยงาม จึงทําใหบางรุนสรางเลียนแบบ รุนโคตรเศรษฐี บางรุนมีการปรับปรุงรูปแบบจากรุนโคตรเศรษฐีมาเปนรุนเฉพาะของวัตถุมงคล ไดแก

38

จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีทองพันชาง 2550 จตุคามรามเทพรุนกูใหโชคกูใหมึงรวย 2550 จตุคามรามเทพรุนสมบัติเทวสิทธ์ิ 2550 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีปมหามงคล 2550 จตุคามรามเทพรุนมหาเศรษฐีบารมีพอ 2550

ดังจะกลาวตอไปนี้

จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีทองพันชาง 2550 (ภาพท่ี 39) วัตถุประสงคในการจัดสรางอุโบสถ วัดบานพูนและรวมใหทานจัดต้ังกองทุนชวยเหลือ

คนไรท่ีพึ่ง83

86 รูปแบบเปนเหรียญกลม ดานหนาตรงกลางเปนรูปองคจตุคามรามเทพประทับนั่งบน

ฐานบัวคว่ําบัวหงาย ในทามหาราชลีลาสนะ อาจไดรับรูปแบบจากรุนโคตรเศรษฐี 2549 อาจเปรียบเทียบทาประทับนั่งและพระหัตถไดกับจตุคามรามเทพ วัดนางพระยาคือนั่งชันเขาขวา ขาซายวางราบบัลลังก พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางบนขา เคร่ืองทรงสามารถเปรียบเทียบไดกับเทวรูปนั่ง 2 องควิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 5) เชนกรองศอ พาหุรัด ทับทรวง กุณฑล รัดเกลาทรงกรวย ทองกร กําไลขอพระบาท ทรงผานุงยาว รัศมีแผรอบพระเศียรองคจตุคามรามเทพอาจหมายถึงพระอาทิตยคือ สุริยัน ซ่ึงเปนตราประจําองคจตุคามรามเทพและพระอาทิตยแผรอบองคอีก 1 ช้ัน อันเปนตราประจําองคเชนเดียวกัน เช่ือวาสืบเช้ือสายมาจาก สุริยะเทพคือดวงอาทิตย84

87 ดานหลังตรงกลางเปนรูปองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง มีเจดียรายขนาบ 2

ขาง ซายขวา จําลองมาจากองคจริง (ภาพท่ี 34) มีรัศมีแผท่ียอดองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช 2 ช้ัน มีเมฆอยูเบ้ืองหลังองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช อาจหมายถึงอากาศหรือสัญลักษณของน้ํา คือ ความอุดมสมบูรณ อาจหมายถึงตอนกลางคืน หรือจันทรารูปราหูอมจันทรลอมรอบ 8 ตน เช่ือวาเปนตราประจําองคจตุคามรามเทพ และยกขอบเสนลวดท่ีวงการพระเคร่ืองเรียก

จตุคามรามเทพรุนนี้ไดจําลองแบบจากรุนโคตรเศรษฐี 2549 มีการปรับเปล่ียนรูปแบบใหเปนรุนเฉพาะของตนเอง คือ การทํารูปสัญลักษณของจตุคามรามเทพ คือ สุริยัน – จันทรา

86 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 177. 87 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550), 9.

39

ดอกบัว เปนสัญลักษณของราชวงศปทมวงศ ท่ีเช่ือวา คือ พระเจาจันทรภาณุอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย

จตุคามรามเทพรุนกูใหโชค กูใหมึงรวย 2550 (ภาพท่ี 40) วัตถุประสงคในการจัดสราง สรางกองทุนเผยแผธรรมกองทุนคัมภีรแสงธรรม

วัดถํ้าสหกรณนิคม จ.กาญจนบุรี85

88 รูปแบบเปนเหรียญกลม ดานหนาคือองคจตุคามรามเทพจําลองแบบมาจากรุนโคตร

เศรษฐี 2549 คือ จตุคามรามเทพเต็มเหรียญ ประทับนั่งชันเขาในทามหาราชลีลาสนะ ขาซายวางราบ พระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางบนขา อาจไดแรงบันดาลใจนาจะมาจากเทวรูปนั่ง 2 องค วิหารพระมาวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 5) และจตุคามรามเทพวัดนางพระยา (ภาพที่ 18) ตลอดจนเคร่ืองทรง ผานุง เชนสายธุรํา หนังเสือ สายสรอย ทองกร กําไลขอพระบาท กุณฑล รัดเกลาทรงกรวย เปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพวัดนางพระยากับพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพที่ 18, 14) มีพระอาทิตยอยูเบ้ืองหลังองคจตุคามรามเทพ รัศมีรอบเศียรองคจตุคามรามเทพ จุดเม็ดไขปลารอบพระอาทิตย หมายถึงน้ําความอุดมสมบูรณ กลีบบัวลอมรอบ 2 ช้ัน หมายถึงองคจตุคามรามเทพหรือพระเจาจันทรภาณุ ราชวงศปทมวงศ จุดเม็ดไขปลาลอมรอบและดานลางมีจารึกวา “รวย รวย รวย”รูปแบบท่ีปรากฏอาจหมายถึงธาตุท้ัง4 คือ ดิน สัญลักษณ คือองคจตุคามรามเทพ น้ํา สัญลักษณ คือจุดเม็ดไขปลา ดอกบัวและลม สัญลักษณ คือหนังเสือปลิวไสวพัดอยูดานหลังองคจตุคามรามเทพ 2 ขางซายขวา และ ไฟ สัญลักษณคือพระอาทิตยท่ีกําลังแผรอบองคจตุคามรามเทพ

ดานหลังตรงกลางเปนรูปองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง ซ่ึงจําลองมาจากองคจริง (ภาพท่ี 34) อาจเปนความเช่ือวาองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช มีความสัมพันธกับสถูปลังกาในดานรูปแบบและศาสนาและอาจนําเอาคติความเชื่อเกี่ยวกับพระโพธิสัตวในลังกา ซ่ึงหลักฐานปรากฎครั้งแรก พรอมกับกระแสของพุทธศาสนาลังกาวงศ ในฐานะเทพผูพิทักษพระพุทธศาสนาภายในพุทธสถาน 86

89 พรอมกับรูปแบบเจดียทรงลังกาหรือทรงระฆัง และปรากฏ

88 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพ

มติชน, 2550), 181. 89 ศิริพจน เหลามานะเจริญ, “จตุคามรามเทพ : ปกรณัมประดิษฐใหม?” ศิลปวัฒนธรรม 29, 2 (ธันวาคม,2550): 54.

40

ในนิทานพระพุทธสิหิงค กลาววา “มีเทพ 4 ตน คือ สุมนเทพ กามเทพผูมีฤทธ์ิมาก รามเทพ ลักษณเทพ” 90และลอมรอบดวยราหูอมจันทร 8 ตน ซ่ึงเปนตราประจําองคจตุคามรามเทพ

จตุคามรามเทพรุนสมบัติเทวสิทธ์ิ 2550 (ภาพท่ี 41) วัตถุประสงคในการจัดสราง สรางศาลาการเปรียญ วัดเทวสิทธ์ิ จังหวัดนครศรีธรรมราช

88

91 รูปแบบเปนเหรียญกลม ดานหนาเปนรูปจตุคามรามเทพเต็มเหรียญ ประทับนั่งในทาท่ี

พระโพธิสัตวลังกานิยมในทานั่งของพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา คือ เปนทานั่งผสมระหวางมหาราชลีลาสนะกับลลิตาสนะ สรางข้ึนจากความเช่ือจตุคามรามเทพ คือ พระโพธิสัตว อวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา เช่ือวา จตุคาม หรือ ขัตตุคาม คือบุตรพระอิศวร รามเทพคือ พระวิษณุปางรามาวตาร ชาวลังกาเรียกพระนาถ เกิดเปนเทพองคใหมในเมืองนครศรีธรรมราช โดย พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช เม่ือป พ.ศ. 2528 ประทับนั่งบนขนดนาค 1 ชั้น โดยมีเศียรนาคแยกออกเปน 2 ขางขนาบซายขวา อาจไดรับรูปแบบมาจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 และมีเศียรนาครอบพระเศียรองคจตุคามรามเทพ ดานลางบนขนดนาคสันนิษฐานวานาจะเปนเมฆอาจหมายถึง อากาศหรือน้ําและอาจหมายถึง องคจตุคามรามเทพคือราชันดําแหงทะเลใต หมายถึงน้ํา

ดานหลังตรงกลางคือองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง ซ่ึงจําลองมาจากองคจริง (ภาพท่ี 34) และมีพระอาทิตยแผท่ียอดองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ซ่ึงเปนสัญลักษณองค จตุคามรามเทพหรือสุริยัน สุ ริยะเทพลอมรอบดวยรูป 12 นักษัตร เปนสัญลักษณ เ มืองนครศรีธรรมราช ลอมรอบดวยจุดเม็ดไขปลา สัญลักษณของนํ้าและกลีบบัวคือ สัญลักษณของราชวงศปทมวงศ ของพระเจาจันทรภาณุ กษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย

จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีปมหามงคล 2550 (ภาพท่ี 42) วัตถุประสงคในการจัดสราง สมทบทุนบูรณะศาลาสันติธรรมวัดสามัคคีนุกูล จังหวัด

นครศรีธรรมราช 8 9

92 รูปแบบเปนเหรียญกลม ดานหนาเปนรูปองคจตุคามรามเทพประทับนั่งชันเขา จําลองมาจากรุนโคตรเศรษฐี 2549 (ภาพท่ี 37) เปรียบเทียบไดกับเทวรูปนั่ง 2 องควิหารพระมา วัด

90 พิเศษ เจียจันทรพงษ, พระพุทธสิหิงค “จริง” ทุกองคไมมี “ปลอม” แตไมไดมาจากลังกา (กรุงเทพฯ : ศิลปวัฒนธรรม, 2526),58. 91 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 191. 92 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 269.

41

พระบรมธาตุนครศรีธรรมราช รัศมีรอบพระเศียรองคจตุคามรามเทพ ขาซายวางราบกับฐานบัวคว่ํา บัวหงาย โดยมีเศียรนาคแยกออกเปน 2 ขาง ซายขวา อาจไดแนวคิดทางดานรูปแบบจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 (ภาพท่ี 30) เคร่ืองทรงสามารถเปรียบเทียบไดกับพระโพธิสัตว อวโลกิเตศวร ศิลปะศรีวิชัย (ภาพท่ี 14) เชน สายธุรํา คลองทับบนหนังกวาง หนังเสือ ทองกร กําไลขอพระบาท ธํามรงค ส่ิงท่ีบงบอกวาจตุคามรามเทพคือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร คือ มีพระพุทธเจาอมิตาภะประทับนั่งปางสมาธิอยูบนศิราภรณ เ บ้ืองหลังมีองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง เปนส่ิงท่ีชาวนครศรีธรรมราชใหความเคารพนับถือ และเปนสถานท่ีประกอบพิธีกรรมการปลุกเสกวัตถุมงคล

ดานหลังตรงกลางคือหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองอาจไดแนวคิดการทําหลักเมืองจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 14 พักตร มีลักษณะบุคคลซอนกัน 2 ช้ัน ไดรับรูปแบบมาจากเทวรูปยืนบนบานประตู วิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช (ภาพท่ี 6) ลอมรอบดวยรูป 12 นักษัตรเปนสัญลักษณเมืองนครศรีธรรมราช ท่ีข้ึนกับนครศรีธรรมราชและจักรลอมรอบ มีราหูอมจันทร 8 ตน ลอมรอบ เปนตราอาญาสิทธ์ิประจําตัว จตุคามรามเทพ 90

93 จารึกวา “โคตรเศรษฐี” มีมหามงคลรุงเรือง รํ่ารวย ม่ังมีศรีสุข” เปนช่ือรุนของจตุคามรามเทพ

จตุคามรามเทพรุนมหาเศรษฐีบารมีพอ 2550 (ภาพท่ี 43) วัตถุประสงคในการจัดสราง สมทบทุนสรางเสนาสนะภายในวัดหนาพระบรมธาตุ

จ.นครศรีธรรมราช91

94 รูปแบบเปนเหรียญกลม ดานหนาเปนรูปองคจตุคามรามเทพเต็มเหรียญ ซ่ึงไดแรง

บันดาลใจจากรุนโคตรเศรษฐี 2549 ประทับนั่งบนนาค ซ่ึงเปนทานั่งท่ีนิยมในพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา คือ เปนทานั่งผสมระหวางมหาราชลีลาสนะกับลลิตาสนะ เคร่ืองทรงและผานุงสามารถเปรียบเทียบไดกับจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา และพระหัตถขวาแสดงปางประทานพร พระหัตถซายวางบนเขา มีพระพุทธเจาอมิตาภะปางสมาธิประทับนั่งบนศิราภรณพระรัศมีรอบเศียรองคจตุคามรามเทพ

ดานหลังตรงกลาง เปนหลักเมืองนครศรีธรรมราชจําลองซ่ึงเปนสถานท่ีประดิษฐานเทวารักษหลักเมือง ซ่ึงไดรับคําบอกกลาวจากรางประทับทรงท่ีวัดนางพระยา มีเศียรนาคแยกออกเปน 2 ขางซายขวาของหลักเมือง อาจไดแรงบันดาลใจมาจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547

93 สัมพันธ ทองสมัคร, จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด, 2550) 96. 94 กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิตชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 269.

42

(ภาพท่ี 30) และมีจารึกชื่อรุนวา “มหาเศรษฐีบารมีพอ” 12 นักษัตรลอมรอบดวยจักรและราหูอมจันทร 8 ตน อันเปนสัญลักษณของเมืองนครศรีธรรมราช

ส่ิงท่ีนาสนใจคือ การจัดสรางองคจตุคามรามเทพเต็มเหรียญ รูปแบบมีความชัดเจนและสวยงาม ทําสืบตอจากรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 คือนิยมสรางหลักเมืองจําลอง และองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชจําลอง ซ่ึงจําลองมาจากองคจริง อาจเปนเพราะวัตถุประสงคในการจัดสรางเพื่อบูรณะหลักเมืองนครและประการสําคัญหลักเมืองนครไดรับการบอกกลาวใหจัดสรางหลักเมืองโดยรางประทับทรงที่วัดนางพระยา เพื่อประดิษฐานหลักเมืองโดยอัญเชิญองค จตุคามรามเทพหรือพระเจาจันทรภาณุท่ีเช่ือวาเปนอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย เช่ือวาพระองคคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา ชาวลังกาเรียกวา พระนาถ เปนเทวารักษรักษา เกาะลังกา

ความเหมือนจากตนแบบรุนโคตรเศรษฐี 2549 คือนิยมจัดสรางจตุคามรามเทพเต็มเหรียญมีนาคอยูเบ้ืองหลัง มีรัศมีแผรอบเศียรองคจตุคามรามเทพ เปนสัญลักษณองคจตุคามรามเทพคือ รัศมีเปนดวงตราสุริยันจันทรา เชน 5 รุนท่ีกลาวมาขางตน ปรากฏในจารึกหลักท่ี 23 จารึก วัดเสมาเมืองวา “พระองคสงแสงรัศมีราวกับวาแกวจินดามณี” 95

ความตางจากตนแบบรุนโคตรเศรษฐี 2549 คือนิยมจัดสรางรูป 12 นักษัตร เปนสัญลักษณเมืองหรือเมืองบริวาร เมืองนครศรีธรรมราช ราหูอมจันทร เปนสัญลักษณองคจตุคามรามเทพคือความมืดมิด

รูปแบบไมมีความสอดคลองกับช่ือรุน สอดคลองในเร่ืองอิทธิฤทธ์ิปาฎิหาริย เชน รุนโคตรเศรษฐี 2549 รุนโคตรเศรษฐีทองพันชาง 2550 รุนกูใหโชค กูใหมึงรวย 2550 รุนสมบัติ เทวสิทธ์ิ 2550 การตั้งช่ือรุนนิยมต้ังตามตนแบบรุนโคตรเศรษฐี อาจไดรับแรงบันดาลใจจากตนแบบโดยปรับปรุงรูปแบบใหเปนแบบเฉพาะของรุนนั้น ๆ

โดยสรุป ประติมากรรมตนแบบตางๆอันเปนแรงบันดาลใจ ในการสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพรุนตางๆโดยมีลักษณะมากหลาย ท้ังในจังหวัดนครศรีธรรมราชท่ีเปนตนแบบในการจัดสรางและจังหวัดใกลเคียง พบวา นํารูปแบบศิลปะมาจากประติมากรรมในศิลปะศรีวิชัย เชน พระโพธิสัตวอวโลกิ เตศวร พระพุทธรูปนาคปรก เทวรูปนั่ ง ปูนปน วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช จตุคามรามเทพ ภายในวิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา หลักเมืองนครศรีธรรมราช ท้ังผสมผสานรูปแบบและปรับปรุงรูปแบบมากหลาย ท้ังโดยศรัทธา โดยความเช่ือ และท้ังโดยประโยชนอันพึงปรารถนาของผูจัดสราง เชน จัดสรางเพื่อตองการหารายไดสรางถาวรวัตถุ สรางศาลาการเปรียญ เปนตน 95 กรมศิลปากร, จารึกในประเทศไทย เลม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 196.

43

รูปแบบวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ พบวา มีรูปแบบท่ีอาจเปนตนแบบ ท่ีไดรับความนิยมจากผูจัดสรางอยางนอย 3 รุน เนื่องจากรูปแบบมีความสวยงาม มีความศักดิ์สิทธ์ิ เนื่องจากไดรับการประกอบพิธีกรรมปลุกเสกจาก พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช ผูท่ีไดเลาเรียนไสยศาสตรอาคมจากสํานักวัดเขาออ คือ

จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549

44

บทท่ี 4 ความสัมพันธเก่ียวกับความเชื่อกับรูปแบบวัตถุมงคลจตคุามรามเทพและพัฒนาการ

การจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ มีความสัมพันธเกี่ยวกับความเช่ือคือ การประทับทรงท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช ในปพุทธศักราช2528 โดยนําไปเกี่ยวพันกับประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย และประติมากรรมในศิลปะศรีวิชัย คนพบทางภาคใตของประเทศไทย โดยมีความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือ พระเจาจันทรภาณุ อดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย และพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา เช่ือวา มาจากเทวารักษรักษาเกาะลังกา ในการศึกษาไดแบงหัวขอการศึกษาวิเคราะห ซ่ึงเปนความเช่ือความศรัทธาในองคจตุคามรามเทพ โดยมีความสัมพันธกับหลักฐานดังนี้ ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับประติมากรรมตนแบบและประวัติศาสตรศรีวิชัย ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับเทวารักษในลังกา ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับตํานานความเช่ือ ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับประติมากรรมตนแบบและประวัติศาสตรศรีวิชัย

จากการศึกษาพบวา ผูจัดสรางวัตถุมงคลไดนําเอารูปแบบขององคจตุคามรามเทพ ไปสัมพันธกับหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย ดังนี้ จารึกหลักท่ี23จารึกวัดเสมาเมือง ตําบลเวียงศักดิ์ อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช กลาววา “(พระเจากรุงศรีวิชัย)อันประกอบดวยคุณท่ีสงแสงราวกับวาแสงยอดเขาพระหิมาลัย อุปมาดังมหาสมุทร เปนท่ีบูชาพระโพธิสัตวเจาผูถือดอกบัว(คือปทุมปาณี)ผูถือวชิระ(มหาศักราช) 697 (ตรงกับพุทธศักราช1318) ข้ึน11คํ่า มาธวมาส เดือน6 พระอาทิตยพรอมกับพระศุกรอุทัยในดาวกรกฎ พระเจากรุงศรีวิชัย พระองคมีรูปสัณฐานคลายกับเทวราช พระองคสงแสงรัศมีราวกับวาแกวจินดามณี ทรงเดชานุภาพคลายกับพระอาทิตย รูปสัณฐานของพระองคงามราวกับวาพระจันทร ทรงเปนหัวหนาแหงไศเลนทรวงศ”0

1

จารึกหลักท่ี24จารึกวัดหัวเวียงไชยา1 พบท่ีวัดเวียง อําเภอไชยา จังหวัดสุราษฎรธานี กลาววา“พระเจาผูครองเมืองตามพรลิงค สืบตระกูลจากตระกูลอันรุงเรือง คือ ปทุมวงศ มีรูปรางงาม

1 กรมศิลปากร,จารึกในประเทศไทย เลม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร,2529),195-196.

45

เหมือนพระกามะอันมีรูปงามราวกับพระจันทร ทรงเดชานุภาพเทาพระอาทิตยพระจันทร พระเกียรติอันเล่ืองลือในโลกท้ังปวงทรงพระนาม จันทรภาณุ ศรีธรรมราช”0

2 ผูจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ไดนําขอความในจารึกท้ัง2หลัก ใหมีความสัมพันธกับองคจตุคามรามเทพ ซ่ึงเช่ือวา คือ พระเจาจันทรภาณุ อดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย คือทรงเดชานุภาพเทาพระอาทิตยพระจันทร โดยเช่ือวา เปนสัญลักษณขององคจตุคามรามเทพ คือ ดวงตราสุริยันจันทรา1

3 นอกจากนี้ ไดมีการจัดสรางรูปแบบที่เกี่ยวของท่ีเปนสัญลักษณองคจตุคามรามเทพคือสุริยันจันทรา คือการทําพระอาทิตยและพระจันทรแผรอบพระเศียรองคจตุคามรามเทพ และแผท่ียอดองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช อาจเปนความเช่ือท่ีวา องคจตุคามรามเทพไดสถิตคุมครองแกผูมีวัตถุมงคล และสถิตคุมครองรักษาพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช

ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช กลาววา เมืองนครศรีธรรมราชไดเคยปกครองเมืองข้ึน12 นักษัตร โดยใชสัตวประจําปเปนตราของเมืองข้ึน 2

4ผูจัดสรางวัตถุมงคลไดนํารูป12นักษัตร มาเปนรูปแบบในการจัดสราง ปจจุบันเปนหนึ่งในสัญลักษณของจังหวัดนครศรีธรรมราช ในอดีตไดเคยปกครองเมือง12เมือง หรือเมือง12นักษัตร

อยางไรก็ตาม ไดมีการจัดสรางรูปพระปดตาพังพกาฬ ปรากฏในตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช โดยนําไปเกี่ยวพันกับองคจตุคามรามเทพ กลาววา “พังพกาฬ คือ ผูสําเร็จเปนพระโพธิสัตวผูรูธรรมอันถองแทจนไดรับขนานนามวา พังพการ”3

5 รูปแบบของวัตถุมงคลนําไปเกี่ยวพันกับประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย ซ่ึงองคจตุคามราม

เทพไมปรากฏหลักฐานทางเอกสาร จารึกสมัยศรีวิชัยเลย เปนเพียงการรับรูปแบบมาเปนรูปแบบองคจตุคามรามเทพ ซ่ึงพบวาไมมีความสัมพันธทางดานรูปแบบศิลปกรรมกับประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัยเลย เปนความเช่ือความศรัทธาของผูนับถือองคจตุคามรามเทพ

2 กรมศิลปากร,จารึกในประเทศไทย เลม4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร,2529), 146.

3 สัมพันธ ทองสมัคร,จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ:บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด,2550), 8-9. 4 “ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช”,ใน รวมเรื่องเมืองนครศรีธรรมราช (พระนคร:โรงพิมพ

รุงเรืองรัตน,2505. พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเอก เจาพระยาบดินทราเดชานุชิต (แยม ณ นคร),2505),11-12. 5 “ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช”,ใน รวมเรื่องเมืองนครศรีธรรมราช, 108.

46

ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับเทวารักษในลังกา จากการศึกษาพบวา คติการนับถือองคจตุคามรามเทพ อาจไดรับแรงบันดาลใจจากคติ

การนับถือ ขัตตุคาม รามเทพ จากลังกา คือ เทวารักษรักษาเกาะลังกา คือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา

นักวิชาการท่ีกลาวถึงท่ีมาขององคจตุคามรามเทพวา คือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา คือ ไมเคิล ไรท โดยกลาววา คงมีท่ีมาจากเทวารักษส่ีองคจากลังกา คือ ขัตตุคามเทพ รามเทพ สุมนเทพ นาถเทพ นาจะสัมพันธกับเทวารักษส่ีองคในวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช คือ เทวรูปปูนปน2องค และเทวรูปบนบานประตู 2 องค4 6เทวรูปปูนปน 2 องค ซายขวามีจารึกเขียนไววา “เทาขัตตุคาม”กับ “เทารามเทพ”

ชินกาลมาลีปกรณ ไดกลาวถึงเทวดาส่ีตน ช่ือ สุมนเทวราช1 รามเทวราช 1 ลักขณเทวราช 1 ขัตตคามเทวราช17นิทานพระพุทธสิหิงค กลาววา มีเทพส่ีตน คือ สุมนเทพ กามเทพผูมีฤทธ์ิมาก รามเทพ ลักษณเทพ ไดรักษาคุมครองพระพุทธสิหิงคนั้นทุกเมื่อ 6

8ซ่ึงเปนตัวแทนของพระพุทธเจา แสดงใหเห็นถึงความเช่ือถือศรัทธาของเทพผูพิทักษในดินแดนท่ีเปนประเทศไทย ท่ีไดรับคติความเชื่อถือจากลังกาอยางแพรหลาย เกิดข้ึนในสมัยพระเจาปรากรมพาหุท่ี69เกิดจากการผนวกรวมเทพเจาในศาสนาพราหมณเขากับเทพเจาทองถ่ินของลังกา ชาวลังกาเรียกพระนาถ คือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร 8 องค8 10

อยางไรก็ตาม พุทธศาสนาจากศรีลังกา ลัทธิมหายานหรือเถรวาทรุงโรจนข้ึนในรัฐนครศรีธรรมราชในราวพุทธศตวรรษท่ี17-19 กลายเปนศูนยกลางของพุทธศาสนาในเอเชีย

6 ไมเคิล ไรท,”ตามหาที่มาของ “จตุคามรามเทพ,”ศิลปวัฒนธรรม 28,8(มิถุนายน2550): 101-105. 7 แสง มนวิทูร,ชินกาลมาลีปกรณ (กรุงเทพ : กรมศิลปากร,2517. พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทาน

เพลิงศพ ศ.ร.ต.ท.แสง มนวิทูร ณ ฌาปนสถานของคุรุสภา วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร 20 เมษายน,2517), 109. 8 พิเศษ เจียจันทรพงษ,พระพุทธสิหิงค “จริง” ทุกองคไมมี “ปลอม”แตไมไดมาจากลังกา (กรุงเทพฯ:

ศิลปวัฒนธรรม,2526), 58. 9 De Silva K.M,A History of Srilanka(London:C.Hurst&Co.(Publishers Ltd.1981), 93.

10 Mudiyanse Nandasene,Mahayana Monuments in Ceylon (Kandy:M.D.Gunasena & Co.Ltd.1967), 21.

47

ตะวันออกเฉียงใต สถาปนาเมืองข้ึนท้ังคาบสมุทรมลายู 12 เมือง ท่ีเรียกวา เมือง 12 นักษัตร มีศูนยกลางอยูท่ีพระบรมธาตุเจดียนครศรีธรรมราช บริเวณสถานท่ีเรียกวา หาดทรายแกว9

11 ซ่ึงเกิดจากความสัมพันธอันแนบแนนระหวางศรีลังกากับนครศรีธรรมราช เปนชวงเวลา

ท่ีพระเจาปรากรมพาหุท่ี1 ครองราชยปพุทธศักราช 1696-1729 เมืองโปลนนารุวะของศรีลังกา ทรงฟนฟูพุทธศาสนา ทรงใหมีการเผยแพรพุทธศาสนาในตางแดน 1 0

12ปรากฏสถูปทรงลังกา คือ วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช มีความใกลเคียงกับศิลปะลังกาสมัยโปลนนารุวะ

ปรากฏหลักฐานในศิลาจารึกหลักท่ี1จารึกพอขุนรามคําแหงมหาราช กลาววา “พอขุนรามคําแหงกระทําโอยทานแกมหาเถรสังฆราชปราชญเรียนจบปฎกไตร หลวกกวาปูครูในเมืองนี้ทุกคน ลุกแตเมืองศรีธรรมราชมา”1 1

13สามารถใชเปนหลักฐานในการกําหนดอายุของคติการนับถือขัตตุคาม รามเทพ ท่ีปรากฏอยูในเอเชียตะวันออกเฉียงใต นาจะเปนคตินิยมในชวงคร่ึงแรกของพุทธศตวรรษท่ี21 สอดคลองกับหลักฐานชินกาลมาลีปกรณ พุทธศตวรรษท่ี21 นาจะเขามาพรอมกับกระแสของพุทธศาสนาลังกาวงศในฐานะเทพผูพิทักษพระพุทธศาสนาภายในพุทธสถาน1 2

14 โดยนาจะมีสวนใกลเคียงกับจตุโลกบาลคือเทพผูพิทักษหรือเทวดาส่ีองครักษาทิศหลักท้ังส่ี 1 3

15 คือ ทาวธตรฐ ทาววิรุฬหก ทาววิรูปกษ ทาวเวสสุวัณณ 14

16 ปรากฏในพุทธประวัติหลายตอน ในพุทธศาสนาเถรวาท เชน ตอนเจาชายสิทธัตถะตัดสินพระทัยท่ีจะทรงออกผนวช ในพุทธศาสนามหายานนําไปผนวกเขากับเร่ืองราวของเทพเจาทองถ่ิน สอดคลองกับรูปแบบศิลปกรรมภายในวัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราชในชวงพุทธศตวรรษที่21 โดยไดรับการบูรณปฏิสังขรณในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลท่ี 5 แหงกรุงรัตนโกสินทร ดังปรากฏหลักฐานการบูรณะในสมัยของพระองคโดยพระครูปาน

11 ปรีชา นุนสุข, “ประวัติศาสตรนครศรีธรรมราช:พัฒนาการของรัฐบนคาบสมุทรไทยในพุทธศตวรรษ

ที่ 11-19” (วิทยานิพนธอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย), 2544,549-712.

12 ศรีศักร วัลลิโภดม, “เมืองพัทลุง,”เมืองโบราณ 26,2(เมษายน-มิถุนายน2543): 2-25. 13 สํานักนายกรัฐมนตรี คณะกรรมการพิจารณาและจัดพิมพเอกสารทางประวัติศาสตร, ประชุมศิลาจารึก

ภาคท่ี 1 (กรุงเทพฯ:โรงพิมพสํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี,2521), 15-32. 14 ศิริพจน เหลามานะเจริญ, “จตุคามรามเทพ:ปกรณัมประดิษฐใหม?,” ศิลปวัฒนธรรม 29, 2 (ธันวาคม

2550): 54. 15 สันติ เล็กสุขุม, “ทาวจตุโลกบาล-ทาวจตุคามรามเทพ,”เมืองโบราณ 33,3(กรกฎาคม-กันยายน2550):

112-115. 16 สมบัติ พลายนอย,เทวนิยาย (กรุงเทพฯ:บัณฑิตการพิมพ,2519), 433-434.

48

นครศรีธรรมราชรับพุทธศาสนาและความเช่ือจากลังกาเขามา นาจะรับแนวความเช่ือ เทวดารักษาเมืองท้ังส่ีองคเขามาดวย เพื่อประดิษฐานในวิหารพระมา โดยประทับนั่งสององคและ

ประทับยืนสององค โดยเช่ือวาเปนเทวดารักษาเมืองนครศรีธรรมราช 1 5

17และ การเปนทวารบาล เทวดาผูพิทักษ ผูเฝาประตู16

18อาจสอดคลองกับเทวารักษผูพิทักษพระพุทธศาสนา เทวารักษในลังกากับเทวารักษเมืองนครศรีธรรมราช มีความสอดคลองกันในเร่ืองช่ือ

และในเร่ืองหนาท่ี คือ การเปนเทวารักษหรือเทพผูพิทักษรักษาเมือง รูปแบบมีความสอดคลองสัมพันธกับลังกา คือ เทวารักษเกิดจากการผนวกเทพเจาในศาสนาพราหมณ ปรากฏในเทวรูปยืนบนบานประตูวิหารพระมา คือ องคดานขวานาจะเปนพระราม องคดานซายนาจะเปนพระพรหม ท้ังสององคเรียกรวมกันวา จตุคามรามเทพ โดยนําเอาคติความเช่ือในศาสนาพราหมณมาประสมกับพุทธศาสนา17

19ผูท่ีเรียกเปนทานแรก คือ พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช เม่ือปพุทธศักราช 2528 ความสัมพันธของจตุคามรามเทพกับตํานานความเชื่อ จตุคามรามเทพเกิดจากการประทับรางทรงท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง

จังหวัดนครศรีธรรมราช อาจถือไดวา วัดนางพระยาเปนตนกําเนิดวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ เม่ือปพุทธศักราช2528 ซ่ึงใชเปนสถานท่ีประทับทรงครั้งนั้น พบวา อาจมีความสัมพันธกับความเช่ือ ในตํานานวัดนางพระยาและการนับถือองคจตุคามรามเทพดวยเชนกัน

ตํานานวัดนางพระยากลาววา ในอดีตเปนบริเวณทาน้ําขนสงสินคา ตอมาไดมีกษัตริยสรางวัดแหงน้ี ใหกับพระราชมารดา ซ่ึงชาวบานเรียกวา เจาแมอยูหัว แมนางพระยา พระนางจนัทรา หรือนางพระยาทะเลใต ทรงเปนราชินีผูสูงศักดิ์ของพระราชาราตะ เช่ือกันวา เจาแมอยูหัวนี้ทรงสําเร็จตรรกศาสตรวิชา ทรงอิทธิฤทธ์ิบังคับคล่ืนลมใหสงบลงได จึงไดถวายนามวา แมยานาง พระองคทรงมีพระโอรส พระนามวา เจาชายรามเทพ ซ่ึงสนพระทัยในการศึกษาวิชาจตุคามศาสตร วิชานี้กลาวกันวา เปนวิชาเกาแกของชาวชวากะ ใชบังคับธรรมชาติได เชน หามคล่ืนลมฝนแลง และเจาชายรามเทพยังไดศึกษาพุทธศาสนาลัทธิมหายานอีกดวย 1 8

20มีความสัมพันธกันในเร่ืองอิทธิฤทธ์ิปาฏิหาริย คือ ในระหวางประกอบพิธีกรรมปลุกเสก มักมีปรากฏการณฝนตกรอบ

17 ฉัตรชัย ศุกระกาญจน และ ปรีชา นุนสุข, จตุคามรามเทพนครศรีธรรมราชและ 12 นักษัตร (นครศรีธรรมราช:สํานักพิมพตามพรลิงค,2550),22. 18 เรื่องเดียวกัน,21.

19 เรื่องเดียวกัน,21. 20 เรื่องเดียวกัน,21.

49

พิธีการปลุกเสก อาจสัมพันธกับตํานานท่ีกลาววา หามคล่ืนลมฝนแลง อาจเปนสัญลักษณขององคจตุคามรามเทพ คือ น้ําท่ีใหความอุดมสมบูรณ ไดรับรูเพื่อประจุจิตวิญญาณไวในวัตถุมงคล

จากการศึกษาเก่ียวกับความเช่ือของกลุมบุคคลท่ีอยูในเหตุการณ การประทับทรงท่ีวัดนางพระยา ตางเช่ือกันวา จตุคามรามเทพเปนดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย เปนตนกําเนิดของการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ ควบคูไปกับการจัดสรางศาลหลักเมืองนครศรีธรรมราช เพื่อประดิษฐานเทวารักษรักษาเมืองนครศรีธรรมราช เปนท่ีมาของการจัดสรางวัตถุมงคลอีกหลายรุน จนเกิดเปนกระแสศรัทธาแกผูนับถือเปนจํานวนมาก

จตุคามรามเทพหรืออดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย กับเจาชายรามเทพท่ีศึกษาวิชา จตุคามศาสตร ท่ีกลาวในตํานานการสรางวัดนางพระยา อาจมีความสัมพันธกันในเร่ืองช่ือท่ีปรากฏในตํานาน ซ่ึงอาจแสดงใหเห็นถึงความเช่ือถือของประชาชนผูนับถือวา วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ คืออดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย ท่ียังคงปกปองคุมครองเมืองนครศรีธรรมราช และอาจผสมผสานจากความศรัทธาเดิมท่ีมีอยูในทองถ่ิน เกี่ยวกับตํานานการสรางวัดนางพระยา จึงเช่ือวาดวงวิญญาณศักดิ์สิทธ์ินี้จะชวยคุมครองรักษา ทําใหประสบความสําเร็จและทําใหมีความเจริญรุงเรือง รํ่ารวย มีเงินมีทองจึงไดมีการจัดสรางวัตถุมงคล และส่ือสัญลักษณไวในวัตถุมงคล โดย พล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธิกุล ผูมีสวนในการจัดสรางวัตถุมงคลในรุนแรก ไดใหความหมายไววา

ราหูอมจันทร 8 ตน เปนตัวแทนของดาวพระเคราะหท้ัง 8 ดวง คือ อาทิตย จันทร อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร เสาร และ มฤตยู หรือ ระบบสุริยจักรวาล

กงจักร สัญลักษณถึงการเปล่ียนแปลงหมุนเวียนท่ีไมหยุดนิ่งในช่ือวัฏจักร 12 นักษัตร เปนตัวแทนของอาณาจักรศรีวิชัยเมือง 12 นักษัตร จุดประวงกลม สัญลักษณถึงความกวางใหญไพศาลของดาราจักร เรียกวา กาแล็กซ่ี องคจตุคามรามเทพอยูตรงกลางเปนตัวแทนของโลก คือ ศูนยกลางของจักรวาล19

21 ช่ือ “จตุคามรามเทพ”ปรากฏหลักฐานอยู 3 ประเภท คือ ตํานาน เอกสาร รูปแบบ

ศิลปกรรม ประเภทเอกสาร ปรากฏในตํานานชินกาลมาลีปกรณ นิทานพระพุทธสิหิงค กลาวถึง เปนเทวารักษ ประเภทตํานาน ปรากฏในตํานานวัดนางพระยา ตํานานจตุคามรามเทพ การประทับทรงท่ีวัดนางพระยา กลาวถึง เปนกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย ปกครองเมืองนครศรีธรรมราช ประเภทรูปแบบศิลปกรรม ประดิษฐานท่ีบันไดทางข้ึนไปยังลานประทักษิณรอบองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช คือ เทวรูปยืน 2 องค และเทวรูปนั่ง 2 องค มีจารึกท่ีฐานวา “เทาขัตตุคาม” กับ

21 สรรเพชญ ธรรมาธิกุล, จตุคามรามเทพ ความจริงและความลับที่ไมเคยมีใครรู (กรุงเทพฯ: บาน พระอาทิตย,2550), 140-142.

50

“เทารามเทพ” ประดิษฐานในตําแหนง เทวดารักษาเมือง เทวดารักษาพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช สอดคลองกับเทวารักษในลังกา ทําหนาท่ีเปนเทวารักษรักษาเกาะลังกา ซ่ึงเกิดจากการประทับรางทรง และพัฒนามาเปนความเช่ือทางไสยศาสตร วัตถุมงคลถูกออกแบบใหมีความหมายในทางโหราศาสตร และประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย โดยออกแบบตามความเช่ือความศรัทธา กลายเปนวัตถุมงคลท่ีมีประชาชนเชาบูชาอยางแพรหลายในจังหวัดนครศรีธรรมราช และ หลายจังหวัดในประเทศไทย

51

บทท่ี 5 บทสรุปและขอเสนอแนะ

วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ จากการศึกษาพบวา นาจะมาจากท่ีมาของความเช่ืออยางนอย 2

แนวความเช่ือ คือ ความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรนาถเทพในลังกา มีหลักฐาน

ปรากฏท้ังในลังกาและไทย เปนเทวารักษรักษาเกาะลังกา 4 องค คือ ขัตตคามเทพ รามเทพ สุมนเทพ นาถเทพ ซ่ึงเกิดจากการผนวกรวมเทพเจาในศาสนาพราหมณ ชาวลังกาเรียกวาพระนาถ

หลักฐานท่ีปรากฏในเอกสารไทย เชน ชินกาลมาลีปกรณ กลาวถึง เทวดาส่ีตน คือ สุมนเทวราช1 รามเทวราช1 ลักขณเทวราช1 ขัตตคามเทวราช1 นิทานพระพุทธสิหิงค กลาวถึง มีเทพ 4 ตน คือ สุมนเทพ กามเทพผูมีฤทธ์ิมาก รามเทพ ลักษณเทพ สอดคลองกับช่ือเทวารักษในลังกา และรูปแบบศิลปกรรมประดิษฐานอยูท่ีบันไดทางข้ึนไปยังลานประทักษิณรอบองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช อยูภายในวิหารพระมา คือ เทวรูปปูนปน 2 องค มีจารึกวา “เทาขัตตุคาม”กับ “เทารามเทพ”และเทวรูปบนบานประตู 2 องค สอดคลองกับหลักฐานทางเอกสาร ประดิษฐานในตําแหนงทวารบาล เช่ือวาคือเทวารักษรักษาพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช

ความเช่ือวาจตุคามรามเทพคือดวงวิญญาณของอดีตกษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย ซ่ึงเกิดจากการประทับรางทรงท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราชโดยรางทรงใหวาดภาพใบหนาตามคําบอกกลาวของรางทรง และนําไปสอบถามจาก พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช ตามคําบอกกลาวของรางทรงวา คือ องคจตุคามรามเทพ หรือพระเจาจันทรภาณุ ซ่ึงเปนผูเรียกเปนคนแรก เปนอดีตผูกํากับการตํารวจภูธรภาค 8 จังหวัดนครศรีธรรมราช ท่ีไดเลาเรียนไสยศาสตรอาคมจากสํานักวัดเขาออ นําไปสูการเช่ือมโยงกับหลักฐานทางประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย คือจารึกหลักท่ี 23 จารึกวัดเสมาเมือง กับจารึกหลักท่ี 24 จารึกวัดหัวเวียงไชยา1 กลาวถึง พระองคทรงมีเดชานุภาพคลายกับพระอาทิตย รูปงามราวกับพระจันทร ตํานานตางๆท่ีกลาวถึงพระเจาจันทรภาณุ เชน ตํานานพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช

เนื่องจากเปนเพียงความเช่ือความศรัทธาตอองคจตุคามรามเทพ ทําใหผูจัดสรางวัตถุมงคล ไดนําเอาความเช่ือ จากการประทับรางทรงในคร้ังนั้นมาเปนรูปแบบในวัตถุมงคล เปนความเช่ือทางไสยศาสตร อาจมีความสัมพันธกับ พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช ท่ีเปนผูจัดสรางวัตถุมงคล

52

โดยออกแบบใหมีความหมายทางโหราศาสตร รูปแบบองคจตุคามรามเทพทรงเคร่ืองอยางกษัตริย เช่ือวา คือ พระเจาจันทรภาณุ กษัตริยแหงอาณาจักรศรีวิชัย พบวาไมมีความสัมพันธกับพระเจาจันทรภาณุกับประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย เปนเพียงความเช่ือเม่ือปพุทธศักราช 2528 กลายเปนความเช่ือความศรัทธาในองคจตุคามรามเทพต้ังแตนั้นมา ปรากฏอิทธิฤทธ์ิปาฏิหาริยแกผูบูชาองคจตุคามรามเทพมากมาย

รูปแบบท่ีสําคัญของวัตถุมงคลจตุคามรามเทพท่ีนํามาศึกษามี 3 รุน ไดแก จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 ท้ัง 3 รุนที่นํามาศึกษาพบวา มีรูปแบบ ความหมาย สัญลักษณ ท่ีใกลเคียงกัน มี

ความสัมพันธกับรูปแบบศิลปะอ่ืนๆ เชน ลังกา เปนแมแบบในคติการนับถือเทวารักษรักษาลังกา มาเปนเทวารักษรักษาเมืองนครศรีธรรมราช เทวรูปปูนปน เทวรูปบนบานประตู ในวิหารพระมาบันไดทางข้ึนไปยังลานประทักษิณรอบองคพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช สงอิทธิพลทางดานรูปแบบใหกับวัตถุมงคลในรุนตอๆมา ซ่ึงพบวา ไดนําเอารูปแบบท้ังหมดหรือปรับรูปแบบใหเปนรุนเฉพาะในรุนนั้นๆ

ตนแบบท้ัง 3 รุน ท่ีกลาวถึงถือเปนตนแบบ อันเปนแรงบันดาลใจในการจัดสรางวัตถุมงคลจตุคามรามเทพรุนตาง ๆ โดยมีลักษณะมากหลายท้ังผสมผสานและปรับปรุงมากหลาย เชน รูปแบบมีการผสมผสานท้ังจากศาสนาพราหมณ พุทธศาสนามหายาน เถรวาท ท้ังโดยความเช่ือความศรัทธา ท้ังประโยชนอันพึงปรารถนาของผูจัดสรางและท้ังโดยการเช่ือมโยงโดยผูกพันกับประวัติศาสตรสมัยศรีวิชัย และรูปแบบศิลปกรรมสมัยศรีวิชัย เช่ือวา คือ พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร

ความนิยมอันเปนท่ีมาของรูปแบบมากหลาย อันเปนเชิงการคา เชิงพาณิชย การหารายไดความนิยมดังกลาวไดหมดไปอยางรวดเร็ว เพราะมีการสรางเลียนแบบของจริงมากข้ึน โดยการปลอม หลอกมวลสาร โดยมวลสารเปล่ียนแปลงไปจากเดิม เชนซากเคร่ืองบิน น้ําตาพยูน กระดูกมนุษย ไมเปนไปตามมวลสารท่ีสรางมาแตแรกเร่ิม คือ รุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 วัตถุมงคลมีรูปแบบไมสวยงาม จะใหความสําคัญกับส่ิงศักดิ์สิทธ์ิคูบานคูเมืองประจําจังหวัดนั้นๆเนื่องจากจัดสรางวัตถุมงคลทุกจังหวัดท่ัวประเทศไทย ทําใหความเช่ือ ความหมายในวัตถุมงคลเปล่ียนแปลงไปจากตนแบบ จึงทําใหหมดความนิยมไปอยางรวดเร็ว

วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ เปรียบเหมือนสินคา(OTOP)หนึ่งตําบลหนึ่งผลิตภัณฑ ท่ีไดรับความนิยมอยางแพรหลายเม่ือปพุทธศักราช 2549 ในจังหวัดนครศรีธรรมราช เพราะไดรับการปลุก

53

เสกประกอบพิธีกรรมจาก พล.ต.ต.ขุนพันธรักษราชเดช ท่ีไดเลาเรียนไสยศาสตรอาคมจากสํานัก วัดเขาออ จังหวัดพัทลุง ทําใหวัตถุมงคลมีความศักดิ์สิทธ์ิมากยิ่งข้ึน เปนสินคาท่ีขายดี

เนื่องจากผูเชาวัตถุมงคล มักประสบเหตุการณ ปาฏิหาริย ตางๆมากมาย เชน โรคภัยไขเจ็บ แคลวคลาด กิจการงาน โชคลาภ เปนตน

อาจกลาวไดวา วัตถุมงคลจตุคามรามเทพ คือวัตถุมงคลในศิลปะศรีวิชัย เพราะผูจัดสรางไดรับแรงบันดาลใจและประยุกตจากรูปแบบเคร่ืองทรงพระโพธิสัตวอวโลกิเตศวรท่ีคนพบทางภาคใตของประเทศไทยมาเปนรูปแบบองคจตุคามรามเทพ ซ่ึงจัดสรางข้ึนคร้ังแรกเม่ือปพุทธศักราช 2530 เม่ือ 21 ปท่ีผานมานี้เอง

54

ภาพท่ี 1 ขัตตุคามเทพ ท่ีมา : ไมเคิล ไรท, “ตามหาท่ีมาของจตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28,8 (มิถุนายน, 2550): 102.

55

ภาพท่ี 2 รามเทพ ท่ีมา : ไมเคิล ไรท, “ตามหาท่ีมาของจตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28,8 ( มิถุนายน, 2550 ): 103.

56

ภาพท่ี 3 สุมนเทพ ท่ีมา : ไมเคิลไรท, “ตามหาท่ีมาของจตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28,8 ( มิถุนายน 2550 ): 104.

57

ภาพท่ี 4 นาถเทพ ท่ีมา : ไมเคิลไรท, “ตามหาท่ีมาของจตุคามรามเทพ,” ศิลปวัฒนธรรม 28,8 ( มิถุนายน, 2550): 105.

58

ภาพท่ี 5 เทาขัตตุคามและเทารามเทพ ภายในวิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช

59

ภาพท่ี 6 เทวรูปยืนบนบานประตู 2 องค วิหารพระมา วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช

60

ภาพท่ี 7 พิเภก ท่ีมา : ไมเคิล ไรท, “เร่ืองจตุคามฯ(เพิ่มเติม),” ศิลปวัฒนธรรม 28,9 ( กรกฎาคม, 2550): 102.

61

ภาพที่ 8 อุโบสถวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เปนสถานท่ี

ประทับรางทรงจตุคามรามเทพ เม่ือปพุทธศักราช 2528 เปนตนกําเนิดวัตถุมงคลจตุคามรามเทพ

62

ภาพท่ี 9 แมนางพระยา ท่ีวัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช

63

ภาพท่ี 10 จตุคามรามเทพ ภายในวิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง นครศรีธรรมราช

64

ภาพท่ี 11 หลักเมืองนครศรีธรรมราช

65

ภาพท่ี 12 พระอาทิตยทรงกลดขณะทําพิธีปลุกเสกวัตถุมงคลจตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคม เขาออ 2549 ท่ีมา : ขุนพันธรักษราชเดช, จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. www.jatukram.com

66

ภาพท่ี 13 สัญลักษณจังหวัดนครศรีธรรมราช ท่ีมา : ออกเนช่ันดอทคอม, สัญลักษณจังหวัดนครศรีธรรมราช [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก 0www.google.com

67

ภาพท่ี 14 พระโพธิสัตวอวโลกิเตศวร ปจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติ พระนคร ท่ีมา : สันติ เล็กสุขุม, “ประวัติศาสตรศิลปะไทย (ฉบับยอ) การเร่ิมตนและการสืบเนื่องงานชางในศาสนา,” กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2544), 58.

68

ภาพท่ี 15 พระพุทธรูปนาคปรก ศิลปะศรีวิชัย พบท่ีวัดเวียง อําเภอไชยา จังหวัดสุราษฎรธานี

ปจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติพระนคร

69

ภาพท่ี 16 ภาพวาดปดฝาผนังพระขันธกุมาร ท่ีมา : กองบรรณาธิการขาวสด,เจาะจตุคามราม ราชผงาดพิชิต ชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 12.

70

ภาพท่ี 17 บานประตูไมรูปเทวดา 2 องค จากคูหาเจดียประธาน วัดพระศรีสรรเพชญ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ศิลปะอยุธยาตอนกลาง ราวพุทธศตวรรษท่ี 21

ท่ีมา : กรมศิลปากร, นําชมพิพิธภัณฑสถานแหงชาติ เจาสามพระยา (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2543), 97.

71

ภาพท่ี 18 จตุคามรามเทพ วิหารจตุคามรามเทพ วัดนางพระยา ตําบลปากนคร อําเภอเมือง จังหวัด นครศรีธรรมราช

72

ภาพท่ี 19 จตุคามรามเทพหนาสถานีตํารวจภูธรภาค 8 อําเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช

73

ภาพท่ี 20 หลักเมืองนครศรีธรรมราช ท่ีมา : สุริยัน สิทธิชัยภูติกุล,จตุคามรามเทพ ท่ีมาความเชื่อและศรัทธาแหงราชันทะเลใต (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพนโม,2550), 15.

74

ภาพท่ี 21 จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ดานหนา ทรงลํ่าตอและทรงชะลูด ท่ีมา : สุริยัน สิทธิชัยภูตกุล, จตุคามรามเทพ ท่ีมาความเชื่อและศรัทธาแหงราชันทะเลใต (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพนโม, 2530), 36.

75

ภาพท่ี 22 จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ดานหลังเสนรอบวงชิดขอบองคพระ ท่ีมา : นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 75.

76

ภาพท่ี 23 จตุคามรามเทพรุนพระผงสุริยันจันทรา 2530 ดานหลังเสนรอบวงหางขอบองคพระ ท่ีมา : สุริยัน สิทธิชัยภูติกุล, จตุคามรามเทพ ท่ีมาความเช่ือและศรัทธาแหงราชันทะเลใต (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพนโม, 2550), 37.

77

ภาพท่ี 24 จตุคามรามเทพพระพุทธสิหิงค รุนสรางหลักเมือง 2530 ท่ีมา : วิกิพีเดียดอทคอม, จตุคามรามเทพพระพุทธสิหิงค รุนสรางหลักเมือง 2530 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. 1www.jatukarm.com

78

ภาพท่ี 25 พระพุทธสิหิงค ปจจุบันประดิษฐานในหอพระพุทธสิหิงค ภายในศาลากลางจังหวัดนครศรีธรรมราช

ท่ีมา : วิกิพีเดียดอทคอม, พระพุทธสิหิงค ปจจุบันประดิษฐานในหอพระพุทธสิหิงค ภายในศาลากลางจังหวัดนครศรีธรรมราช [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 2www.google.com

79

ภาพท่ี 26 จตุคามรามเทพเศียรหลักเมืองรุนสรางหลักเมือง 2530 ท่ีมา : วิกิพีเดียดอทคอม, จตุคามรามเทพเศียรหลักเมืองรุนสรางหลักเมือง 2530 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. 3www.jatukarm.com

80

ภาพท่ี 27 จตุคามรามเทพเหรียญพระโพธิสัตวพังพกาฬ รุนสรางหลักเมือง 2532 ท่ีมา : วิกิพีเดียดอทคอม, จตุคามรามเทพเหรียญพระโพธิสัตวพังพกาฬ รุนสรางหลักเมือง 2532 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. 4www.jatukarm.com

81

ภาพท่ี 28 จตุคามรามเทพเหรียญนักษัตรประจําป เกิดรุนสรางหลักเมือง 2534 ท่ีมา : วิกิพีเดียดอทคอม, จตุคามรามเทพเหรียญนักษัตรประจําป เกิดรุนสรางหลักเมือง 2534 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 22 สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก. 5www.jatukarm.com

82

ภาพท่ี 29 จตุคามรามเทพพระโพธิสัตวพังพกาฬ “ปรกใบมะขาม” รุนสรางหลักเมือง 2543 ท่ีมา : นาน ตาป, ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550), 108.

83

ภาพท่ี 30 จตุคามรามเทพ รุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 ท่ีมา : ชัยยุทธ โฆษิตเกษมสุข, นิตยสารพระเคร่ือง พิมพนิยม จตุคามรามเทพ ฉบับสมบูรณแบบ ป 2530 – 2550 (กรุงเทพฯ : บริษัท จูปตัส จํากัด, 2550), 61.

84

ภาพท่ี 31 จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 ท่ีมา : ขุนพันธรักษราชเดช, จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 [ออนไลน], เขาถึง

เม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 6www.google.com

85

ภาพท่ี 32 จตุคามรามเทพรุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ป ขุนพันธ 2549 ท่ีมา : ขุนพันธรักษราชเดช, จตุคามรามเทพรุน 9 รอบ 9 พิธี 108 ป ขุนพันธ 2549 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก 7www.google.com

86

ภาพท่ี 33 จตุคามรามเทพรุนพระบรมธาตุหลักเมือง 2550 ท่ีมา : สนุกดอทคอม, จตุคามรามเทพรุนพระบรมธาตุหลักเมือง 2550 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 8www.google.com

87

ภาพท่ี 34 วัดพระบรมธาตุนครศรีธรรมราช

88

ภาพท่ี 35 จตุคามรามเทพรุนเศียรหลักเมืองนครฯ 2550 ท่ีมา : ศูนยพระเครื่องศิริสโตร, จตุคามรามเทพรุนเศียรหลักเมืองนครฯ 2550 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 9www.google.com

89

ภาพท่ี 36 จตุคามรามเทพรุนเศรษฐีมงคล 2550 ท่ีมา : ศูนยพระเคร่ืองต้ัมศรีวิชัยดอทคอม, จตุคามรามเทพรุนเศรษฐีมงคล 2550 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก 10www.google.com

90

ภาพท่ี 37 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 ท่ีมา : ศูนยพระเคร่ืองมหาราชจตุคาม, จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐี 2549 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 11www.google.com

91

ภาพท่ี 38 สถูปคีรีวิหาร เมืองโปลนนารุวะ ท่ีมา : P.L. Prematilleka and L.K. Karunaratne, The Cultural Triangle of Srilanka Sri lanka : Colombo, 1993, 57.

92

ภาพท่ี 39 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีทองพันชาง 2550 ท่ีมา : สนุกดอทคอม, จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีทองพันชาง 2550 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 12www.google.com

93

ภาพท่ี 40 จตุคามรามเทพรุนกูใหโชค กูใหมึงรวย 2550 ท่ีมา : กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิต ชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน,2550), 181.

94

ภาพท่ี 41 จตุคามรามเทพรุนสมบัติเทวสิทธ์ิ 2550 ท่ีมา : กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิต ชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 191.

95

ภาพท่ี 42 จตุคามรามเทพรุนโคตรเศรษฐีปมหามงคล 2550 ท่ีมา : กองบรรณาธิการขาวสด, เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิต ชนะทุกข (กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550), 269.

96

ภาพท่ี 43 จตุคามรามเทพรุนมหาเศรษฐีบารมีพอ 2550 ท่ีมา : ซามุเล็ตดอทคอม, จตุคามรามเทพรุนมหาเศรษฐีบารมีพอ 2550 [ออนไลน], เขาถึงเม่ือ 1 พฤศจิกายน 2551. เขาถึงไดจาก. 13www.google.com

97

บรรณานุกรม ภาษาไทย กรมศิลปากร. จารึกในประเทศไทย เลม 1. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2549. __________. จารึกในประเทศไทย เลม 4. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2549. __________. ตํานานพระบรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราช กลอนสวด, 69. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร,

2504. (พิมพเปนอนุสรณในงานฌาปนกิจศพ พระครูปลัดสง ธมฺมโชโต เจาอาวาสวัดกระดังงาและผูรักษาการแทนเจาคณะสงฆอําเภอขนอม ณ เมรุวัดกระดังงา ตําบลขนอม อําเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช 25 มิถุนายน 2504).

กองบรรณาธิการขาวสด. เจาะจตุคามรามเทพ 2 รามราชผงาดพิชิต ชนะทุกข. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพมติชน, 2550.

กฤษฎา พิณศรี. “จตุคามรามเทพ : บทวิเคราะหเชิงวิพากษ.” เมืองโบราณ 33,2 (เมษายน – มิถุนายน 2550) : 3-5.

เขมณัฏฐ หลอศรีศุภชัย. ไหวองคพอจตุคาม.กรุงเทพฯ : สํานักพิมพบีเค, 2550. คณะกรรมการบูรณะพระบรมธาตุ. วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร อําเภอเมืองนครศรีธรรมราช

จังหวัดนครศรีธรรมราช. นครศรีธรรมราช : โรงพิมพศิษยเพาะชาง, 2533. ฉัตรชัย ศุกระกาญจน และปรีชา นุนสุข. จตุคามรามเทพในคติความเชื่อ. นครศรีธรรมราช :

สํานักพิมพตามพรลิงค, 2550. ชัยยุทธ โฆษิตเกษมสุข. นิตยสารพระเคร่ือง พิมพนิยมจตุคามรามเทพ ฉบับสมบูรณแบบป 2530 –

2550. กรุงเทพฯ : บริษัท จูปตัส จํากัด, 2550. “ตํานานพระธาตุเมืองนครศรีธรรมราช” ใน รวมเร่ืองเมืองนครศรีธรรมราช, 78-95. พระนคร :

โรงพิมพรุงเรืองรัตน, 2505. (พิมพเปนอนุสรณในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเอก เจาพระยาบดินทรเดชานุชิต (แยม ณ นคร) 2505).

ทศพล จังพาณิชยกุล. จตุคามรามเทพ เทวราชโพธิสัตวผูบันดาลความม่ังมีศรีสุข. กรุงเทพฯ : บริษัทคอมมาดีไซน แอนดพร้ิน จํากัด, 2549.

__________. ประสบการณปาฏิหาริยจตุคามรามเทพ. กรุงเทพฯ : บริษัท คอมมาดีไซน แอนดพร้ินจํากัด, 2549.

น .ณ .ปากน้ํ า [นามแฝง ]. งานจําหลักไม : ศิลปะและสถาปตยกรรมไทย . กรุง เทพฯ : เมืองโบราณ, 2537.

นาน ตาป. ราชันแหงทะเลใต จตุคามรามเทพ. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพโกเมนเอก, 2550.

98

บุญชู เลือดไท. คูมือจตุคามรามเทพ.กรุงเทพฯ : บริษัท แคนนากราฟฟค, 2550. ประภัสสร ชูวิเชียร. ทาวจตุโลกบาล : เทพผูพิทักษในพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ กรมศิลปากร, 2549.

(พิมพเปนท่ีระลึกในงานบําเพ็ญกุศล และบรรจุศพ นางอารีย พัฒนาพรหมชัย วัดยางสุทธาราม เขตบางกอกนอย กรุงเทพฯ สุสานสุขาวดี อ.หินกอง จ.สระบุรี 9 เมษายน 2549).

ปรีชา นุนสุข “ประวัติศาสตรนครศรีธรรมราช : พัฒนาการของรัฐบนคาบสมุทรไทยในพุทธศตวรรษท่ี 11-19.” วิทยานิพนธอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร บัณฑิตวิทยาลัยจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2544.

พิเศษ เจียจันทรพงษ. พระพุทธสิหิงค “จริง”ทุกองคไมมี “ปลอม” แตไมไดมาจากลังกา. กรุงเทพฯ : ศิลปวัฒนธรรม, 2526.

ไมเคิล ไรท. “ตามหาที่มาของจตุคามรามเทพ.” ศิลปวัฒนธรรม 28, 8 (มิถุนายน 2550) : 101 – 105.

__________. “เร่ืองจตุคามรามเทพฯเพ่ิมเติม.” ศิลปวัฒนธรรม 28,9 (กรกฎาคม 2550): 36 -37. ศรีศักร วัลลิโภดม. “เมืองพัทลุง.” เมืองโบราณ 26, 2 (เมษายน – มิถุนายน 2543) : 2-25. ศักดิ์ ชัย สายสิงห. ทวารวดี ศิลปกรรมยุคแรกเร่ิมในดินแดนไทย. กรุงเทพฯ : ภาควิชา

ประวัติศาสตรศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2543. __________. “พระพุทธรูปขัดสมาธิเพชร ศิลปะอยุธยา : กรณีศึกษาพระพุทธรูปท่ีพบในองค

พระมงคลบพิตร.” เมืองโบราณ 34, 1 (มกราคม – มีนาคม 2551) : 132. __________. พระพุทธรูป. กรุงเทพฯ : โครงการสารานุกรมไทยสําหรับเยาวชน โดยพระราช

ประสงคในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว, 2550. ศิ ริพจน เหลามานะเจริญ . “จตุคามรามเทพ : ปกรณัมประดิษฐใหม?.” ศิลปวัฒนธรรม

29,2 (ธันวาคม 2550) : 54. สมบัติ พลายนอย. เทวนิยาย. กรุงเทพฯ : บัณฑิตการพิมพ, 2519. สรรเพชญ ธรรมาธิกุล. จตุคามรามเทพ ความจริงและความลับท่ีไมเคยมีใครรู. กรุงเทพฯ : บาน

พระอาทิตย, 2550. สันติ เล็กสุขุม. ทาวจตุโลกบาล- ทาวจตุคามรามเทพ.” เมืองโบราณ 33, 3 (กรกฎาคม – กันยายน

2550) : 112 – 115. __________. ประวัติศาสตรศิลปะใหม (ฉบับยอ) การเร่ิมตนและการสืบเนื่องงานชางในศาสนา.

กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ. 2544. __________. ศิลปะอยุธยา งานชางหลวงแหงแผนดิน. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2549.

99

สันติพัฒนาการ, พระครู. วัดนางพระยา แหลงกําเนิดหลักเมืองนคร แหลงวัตถุมงคล กําเนิด จตุคามรามเทพ. นครศรีธรรมราช : โรงพิมพเม็ดทราย, 2550.

สัมพันธ ทองสมัคร. จตุคามรามเทพ. กรุงเทพฯ : บริษัท ก.พลพิมพ (1996) จํากัด. 2550. สํานักนายกรัฐมนตรี. คณะกรรมการพิจารราและจัดพิมพเอกสารทางประวัติศาสตร. ประชุมศิลา

จารึกภาคท่ี 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพสํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, 2521. สุภัทรดิศ ดิศกุล, หมอมเจา. ศิลปะในประเทศไทย. พิมพคร้ังท่ี 11. นครปฐม : สํานักพิมพ

มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2539. สุริยัน สิทธิชัยภูติกุล. จตุคามรามเทพ ท่ีมา ความเชื่อและศรัทธาแหงราชันทะเลใต. กรุงเทพฯ :

สํานักพิมพนโม, 2550. แสง มนวิทูร. ชินกาลมาลีปกรณ. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2517. พิมพเปนอนุสรณในงาน

พระราชทานเพลิงศพ ศ.ร.ต.ท.แสง มนวิทูร ณ ฌาปนสถานของคุรุสภา วัดสระเกศราชมหาวิหาร (20 เมษายน 2517).

ภาษาตางประเทศ Parker, Harry. Acient Ceylon. Second Aes Reprinted. New Delhi : Gian Offset Printer, 1984. De Silva, K.M. A History of Srilanka. London : C. Hurst & Publishers Ltd., 1981. Mudiyanse, Nandasene. Mahayana Monument in Ceylon. Kandy : M.D. Gunasena & Co.,Ltd,

1967. Wirz, Von Paul. Kataragama theholiest place in Ceylon. Ceylon : Lake House Investments Ltd.

Publishers, 1966. อินเทอรเน็ต ขุนพรหมโลก [นามแฝง]. หลักเมืองนครศรีธรรมราช [ออนไลน]. เขาถึงเม่ือ 22 สิงหาคม 2551.

เขาถึงไดจาก www.jatukarm.com ขุนพันธรักษราชเดช. จตุคามรามเทพรุนหลักเมืองพุทธาคมเขาออ 2549 [ออนไลน]. เขาถึงเม่ือ 22

สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก www.jatukarm.com สนุกดอทคอม. จตุคามรามเทพรุนบูรณะหลักเมืองนครศรีธรรมราช 2547 [ออนไลน]. เขาถึงเม่ือ 22

สิงหาคม 2551. เขาถึงไดจาก 0www.jatukarm.com

100

ประวัติผูวิจัย

ช่ือ-สกุล นางสาว โสภา เสนชัย ท่ีอยู 223/1 หมู 5 บานหลุบโพธ์ิ ตําบลตลาดแรง อําเภอบานขวา จังหวัดชัยภูมิ 36170 ประวัติการศึกษา พ.ศ.2541 สําเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายจากโรงเรียนสตรีชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ พ.ศ.2547 สําเร็จการศึกษาปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต วิชาเอกประวัติศาสตร วิชาโทภาษาเละวัฒนธรรมพื้นบาน คณะมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยรามคําแหง พ.ศ.2549 เขาศึกษาตอในระดับปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชา ประวัติศาสตรศิลปะ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร