› file › 70420140909083731-[kruinter.com].pdf ·...

ศาสตรและศลปแหงความเปนคร

พระภาวนาวรยคณ (เผดจ ทตตชโว)

หามจำหนาย

ศาสตรและศลปแหงความเปนครผเทศน : พระภาวนาวรยคณ (เผดจ ทตตชโว)

ผเรยบเรยง : สวณย ศรโสภา

ผศ.ดร. สมสดา ผพฒน

พมพครงท ๑

จำนวน ๑๓๐,๐๐๐ เลม

พทธศกราช ๒๕๕๓

ISBN : 978-616-202-230-2

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๓๗

สอบถามขอมลเพมเตมไดท E-mail : [email protected]

ไมสงวนลขสทธสำหรบการพมพแจกใหสถานศกษา

ถาจะนำเนอหาไปพมพแจกเปนการกศล หรอเพอการศกษา

โดยไมเปนเชงธรกจ อนญาตใหพมพได โดยแจงใหผเขยน

และเจาของลขสทธรบทราบเปนลายลกษณอกษร

จดพมพโดย กลมงานโรงเรยนอาชวศกษา

พมพท โรงพมพ สกสค. ลาดพราว

๒๒๔๙ ถนนลาดพราว แขวงสะพานสอง เขตวงทองหลาง

กรงเทพฯ ๑๐๓๑๐

Dhammaintrend รวมเผยแพรและแบงปนเปนธรรมทาน

ทปรกษาฝายศลธรรม คณธรรม จรยธรรม

โครงการพฒนาคณธรรมในสถานศกษา

พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช ป.ธ. ๙ ราชบณฑต)

เจาอาวาสวดราชโอรสาราม เขตจอมทอง กรงเทพมหานคร

พระธรรมกตตเมธ (จำนงค ธมมจาร)

กรรมการมหาเถรสมาคม

เจาคณะภาค ๔-๕-๖-๗ (ธ)

ผชวยแมกองธรรมสนามหลวง

ผชวยเจาอาวาสวดสมพนธวงศาราม

เขตสมพนธวงศ กรงเทพมหานคร

พระธรรมปฎก (ชวลต อภวฑฒโน ป.ธ. ๙)

เจาคณะจงหวดสระบร

เจาอาวาสวดพระพทธบาท อ.พระพทธบาท จ.สระบร

พระราชวรนายก (สำรวม ปยธมโม ป.ธ. ๖)

เจาคณะจงหวดนครนายก

เจาอาวาสวดอดมธาน อ.เมอง จ.นครนายก

พระภาวนาวรยคณ (เผดจ ทตตชโว)

รองเจาอาวาสวดพระธรรมกาย อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน

รองประธานมลนธธรรมกาย

President of Dhammakaya International Society of North

America and Europe

รองหวหนาพระธรรมทตสาย ๘

พระอธการไมตร ฐตปญโญ

เจาอาวาสวดทางสาย อ.บางสะพาน จ.ประจวบครขนธ

ประธานชมรมสถานวทยเพอการเผยแผพระพทธศาสนา

คำนำ

การศกษานบเปนปจจยสำคญตอการพฒนาคนซงเปนรากฐานของ

การพฒนาประเทศ การจดการศกษาเพอใหบรรลเปาหมายในการพฒนา

กำลงคนในประเทศใหเจรญงอกงามไดโดยบคคลทประกอบอาชพคร

แตจะหาครทมจตวญญาณความเปนครอยางแทจรงเปนไปไดยาก จำเปน

ตองอาศยระยะเวลาในการพฒนาและการรวมมอกนหลายภาคสวนเพอ

พฒนาใหบคคลมความร มจตวญญาณแหงความเปนครอยางแทจรง

สำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนไดตระหนก

และเขาใจปญหาเหลาน จงประสานความรวมมอกบมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

จดทำหนงสอศาสตรและศลปแหงความเปนครฉบบนใหครไดศกษาและ

พฒนาตนเอง เพอใหเขาใจในหนาทของครและมจตสำนกในความเปนคร

อยางแทจรง สามารถนำไปประกอบการสงสอนนกเรยนใหมพฤตกรรมตาม

ทพงประสงค

สำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ขอกราบ

ขอบพระคณ พระภาวนาวรยคณ (เผดจ ทตตชโว) ทกรณาเรยบเรยง

หนงสอศาสตรและศลปแหงความเปนคร ขอขอบคณผชวยศาสตราจารย

ดร.สมสดา ผพฒน มหาวทยาลยเกษตรศาสตรทชวยประสานงาน

การจดทำหนงสอใหสำเรจเรยบรอย และหวงเปนอยางยงวาหนงสอ

ศาสตรและศลปแหงความเปนครเลมน จะเปนประโยชนตอผบรหาร

โรงเรยน คร บคลากรทางการศกษา ในการนำไปพฒนาความเปนคร

อยางมออาชพสบไป

(นายชาญวทย ทบสพรรณ)

ผอำนวยการสำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

ปฏบตหนาทเลขาธการคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

คำปรารภ

ปจจบนนมปญหาททำใหผคนตางประสบความทกขและความเดอดรอนกนทกประเทศทวโลก รวมทงประเทศไทยซงเคยสงบรมเยนมายาวนาน ผคนโดยทวไปตางมองวาตนเหตรากเหงาแหงปญหาความเดอดรอนทงปวงกคอ ปญหาเศรษฐกจและการเมอง ดงนนผมสวนเกยวของในการบรหารบานเมองจงพงเปาไปทการแกปญหาทงสองน

จรงอยเรองเศรษฐกจและการเมองเปนปญหาททำใหผคนในสงคมตางเดอดรอนไปตามๆ กน โดยเฉพาะอยางยงผคนในระดบรากหญาแตทวาปญหาทงสองนเปนผลพวงสบเนองมาจากปญหารากเหงาทแทจรงอกตอหนง ซงผคนสวนใหญยงมองไมเหนวาปญหารากเหงาทแทจรงกคอปญหาอนเกดจากกเลสในจตใจผคน ซงนยมเรยกกนวาปญหาศลธรรม

ปญหาศลธรรมเกดขนกเพราะรฐจดการศกษาใหแกประชากรโดยขาดดลยภาพระหวางความรดานวชาการทางโลกและทางธรรมเนองจากเนนความสำคญดานศาสตรหรอดานวชาการทางโลกจนมองขามความสำคญดานศลธรรมไป ยงผลใหผคนสวนใหญไมวาจะมการศกษาระดบใด ตางมความคดเหนเปนมจฉาทฐ ประพฤตผดศล ผดธรรม คอทำชวทำบาปไดทกเรองเมอมโอกาส

เพราะเหตนผมสวนเกยวของในการบรหารบานเมองจงจำเปนจะตองรวมมอกนจดการศกษาใหประชากรมความรดานวชาการทางโลกสมดลกบทางธรรมอยางรบดวน แทนทจะมวมะงมมะงาหราอยกบการแกปญหาเศรษฐกจและการเมองอย

นบเปนสงทนาชนชมเปนอยางยงทสำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน มวสยทศนกวางไกลรอบดานสามารถเลงเหนวาการจดการศกษาทมเปาหมายเพอการพฒนาผคนในสงคมใหมความเคารพ วนย และอดทน สมบรณพรอมดวยศลธรรม คณธรรมและจรยธรรม ในระดบทตงมนอยในสมมาทฐจนเปนนสยเทานน

จงจะสามารถแกปญหาเศรษฐกจ สงคม การเมองและปญหาสงแวดลอมโลก ตลอดจนปญหาอนๆ ไดสำเรจ

คณะผจดทำหวงอยางยงวาหนงสอศาสตรและศลปแหงความเปนครเลมน จะสามารถสนองเจตนารมณของสำนกบรหารงานคณะ-กรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนในการจดการศกษาใหบรรลเปาหมายไดอยางแทจรง

ทายทสดนคณะผจดทำขอกราบขอบพระคณพระเดชพระคณพระภาวนาวรยคณ (พระเผดจ ทตตชโว) อยางสงสด ทกรณาอนญาตใหคณะผจดทำนำพระธรรมเทศนาของทานมาเรยบเรยงเปนหนงสอศาสตรและศลปแหงความเปนครเลมน

คณะผจดทำขอกราบขอบพระคณในความเมตตาของพระเดชพระคณพระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช ป.ธ.๙ ราชบณฑต) พระเดชพระคณพระธรรมกตตเมธ (จำนงค ธมมจาร) พระเดชพระคณพระธรรมปฎก (ชวลต อภวฑฒโน ป.ธ.๙) พระเดชพระคณพระราช-วรนายก (สำรวม ปยธมโม ป.ธ.๖) และพระเดชพระคณพระอธการไมตรฐตปญโญ ทใหความเมตตาแกคณะผจดทำในการใหแนวทางการเรยบเรยงตลอดจนคำปรกษาทมคณคายง และทสำคญยงคอ สำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน สงกดสำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ และมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผดำเนนโครงการพฒนาคณธรรมในสถานศกษา ทมองเหนความสำคญและมงมน ผลกดนใหงานการศกษาของชาตไทยสรางคนไทยใหมคณภาพทงดานคณธรรมและความร

คณะผจดทำกองวชาการ อาศรมบณฑต

มนาคม ๒๕๕๓

สารบญ

หนาบทท ๑ ธรรมพนฐานแหงความเปนคร ๑

ความสำคญของมนษย ๑องคประกอบของมนษย ๒

๑. กาย ๒๒. ใจ ๔

ศตรแทจรงของมนษย ๕๑. กเลสตระกลโลภะ ๗๒. กเลสตระกลโทสะ ๙๓. กเลสตระกลโมหะ ๑๐

มตรแทจรงของมนษย ๑๒๑. บญจากการใหทาน ๑๔๒. บญจากการรกษาศล ๑๖๓. บญจากการเจรญภาวนา ๑๘

การสรบระหวางบญ-บาป ๒๐กฎแหงกรรม ๒๑ความหมายของกรรม ๒๑เสนทางในการสรางกรรม ๒๒ระดบการใหผลของกรรม ๒๓ระยะเวลาทกรรมใหผล ๒๔หลกการตดสนกรรมด-กรรมชว ๒๗ลกษณะของครแบงตามกรรม ๒๘

บทท ๒ การศกษาทแทจรง ๓๐ความจำเปนในการจดการศกษา ๓๐เปาหมายทแทจรงของการศกษา ๓๕

สารบญ (ตอ)

หนาความผดพลาดในการจดการศกษาทวทงโลก ๔๑มตรเทยม ผลของการจดการศกษาทผดพลาด ๔๓การศกษาทสมบรณ ๔๔หลกในการปฏบตหนาทของตนเองตอทศ ๖ ๕๓มตรแทผลของการจดการศกษาทถกตอง ๕๗แมพมพตนแบบ ๕๙คณสมบตแมพมพของชาต ๕๙ความรวมมอของครประจำโลก ๓ ประเภท ๖๒ความสำคญของศาสตร และศลป ๖๕ความแตกตางระหวางศลปของครกบอาชพอนๆ ๖๖เสนทางการพฒนาครด ๖๗ครทมทงศาสตรและศลป ๖๘

บทท ๓ ธรรมแมบทแหงความเปนคร ๗๑อรยมรรคมองค ๘ ๗๑มรรคมองค ๘ สำหรบคร ๗๖หลกการปฏบตมรรคมองค ๘ ๘๔กระบวนการฆากเลสของมรรคมองค ๘ ๙๐การปฏบตมรรคมองค ๘ สำหรบเดกเลก ๙๑ความทรงจำของเดกอนบาลอาจตราตรงตลอดไป ๙๓สทธตถะราชกมารบรรลปฐมฌาน ๙๔จตของวยรนเปนสมาธชากวาเดกเลก ๙๕สมมาทฐ ๑๐ แมบทการสรางกำลงใจในการทำความด ๙๗บทบาทของครตามหลกสมมาทฐ ๑๐ ๑๐๓คณคาและความจำเปนในการปลกฝงสมมาทฐ ๑๐ ๑๐๙


หนาบทท ๔ การศกษาและการสอน ๑๑๔

ความหมายของการศกษา ๑๑๔วตถประสงคของการศกษา ๑๑๖ธรรมชาตการอยรวมกนในสงคมกบการปลกฝงคณธรรม ๑๑๗ขอควรระวงในการจดการศกษา ๑๒๒การฝกนสยใหรกการปฏบตมรรคมองค ๘ ๑๒๔สถานทฝกนสย ๑๒๕หนาทหลกของ ๕ หองชวต ๑๒๕องคประกอบการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดนสย ๓ ๑๒๘

บทท ๕ บทฝกนสย ๑๓๖ความหมายของนสย ๑๓๖ตวอยางนสยด-ไมด ๑๓๗สรปความสมพนธระหวางนสยกบความร ๑๓๘ความยากในการแกไขนสย ๑๓๙ขอเตอนใจในการสรางนสย ๑๔๐พฤตกรรมทกลายเปนนสยของมนษย ๑๔๓การพฒนานสยดวย ๕ หองชวต ๑๔๔

๑. หองนอน (หองมหาสรมงคล) ๑๔๔๒. หองนำ (หองมหาพจารณา) ๑๔๕๓. หองอาหาร (หองมหาประมาณ) ๑๔๗๔. หองแตงตว (หองมหาสต) ๑๔๙๕. หองทำงาน (หองมหาสมบต) ๑๕๑

กระบวนการเนรมตนสยจาก ๕ หองชวต ในบคคลทวไป ๑๕๓


หนาศลธรรมพนฐานทไดจาก ๕ หองชวต ๑๖๔บรณาการ ๕ หองชวตกบทศเบองหนา ๑๖๙

บทท ๖ กระบวนการเรยนการสอน ๑๗๑วฒธรรม ๔ ๑๗๑คณสมบตของครด ๑๗๓หลกการฟงคำบรรยาย ๑๗๔หลกการเจาะลกคำสอน ๑๗๕หลกการถายทอดความรความสามารถและความด ๑๗๖เทคนคการฝกตนตามวฒธรรม ๔ ๑๗๗กระบวนการศกษาตามหลกวฒธรรม ๔ ๑๗๘

บทท ๗ บทสงทาย ๑๘๑เหตปจจยใหประสบความสำเรจในทกอาชพ ๑๘๑ครผสมบรณพรอมดวยศาสตรและศลป ๑๘๒การถายทอดความรของพระบรมคร ๑๘๖ครพงดำเนนรอยตามพระบรมคร ๑๘๗มรรคมองค ๘ คอหนทางอนเกษม ๑๘๘แนวคดสำหรบการฟนฟการศกษา ๑๙๑ความสำเรจของผฟนฟการศกษา ๑๙๒สรป ๑๙๖

บรรณานกรม ๑๙๙

สารบญภาพ

หนา

ภาพท ๑-๑ การสรบในใจระหวางกรรมด-กรรมชว ๒๐

ภาพท ๑-๒ กาลเวลาทใหผลของกรรมวาระหนงๆ ๒๖

แบงเปน ๓ ระยะ

ภาพท ๒-๑ ปญหาทกขประจำชวตของมนษย ๓๒

ภาพท ๒-๒ กลมคนในทศทง ๖ ๔๙

ภาพท ๒-๓ กรอบมาตรฐานศลธรรมขนพนฐาน ๕๒

ภาพท ๒-๔ คณสมบตของครดทโลกตองการ ๖๐

ภาพท ๓-๑ หลกการปฏบตมรรคมองค ๘ ๘๔

ภาพท ๓-๒ การปฏบตมรรคมองค ๘ รอบแรก ๘๘

ภาพท ๓-๓ การปฏบตมรรคมองค ๘ อยางตอเนอง ๘๙

ภาพท ๓-๔ มรรคมองค ๘ เพอการปลกฝงนสยตามวย ๙๗

ภาพท ๔-๑ การศกษา ๑๑๔

ภาพท ๔-๒ การจดการศกษา ๑๑๕

ภาพท ๔-๓ มรรคมองค ๘ เพอการศกษาและพฒนานสย ๑๑๘

ภาพท ๔-๔ หนาทหลกของ ๕ หองชวตในการปลกฝงนสย ๑๒๖

ภาพท ๔-๕ องคประกอบการเรยนการสอนเพอใหผเรยน ๑๓๔

เกดนสย ๓

ภาพท ๔-๖ หลกการจดการศกษาทสมบรณแบบ ๑๓๕

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท ๕-๑ กำเนดของนสย ๑๓๖

ภาพท ๕-๒ กำเนดของนสยด-ไมด ๑๓๗

ภาพท ๕-๓ การเปรยบเทยบความสมพนธระหวาง ๑๓๙

นสยกบความร

ภาพท ๕-๔ สถานทเกดของนสย ๑๔๑

ภาพท ๕-๕ แมบทในการฝกนสย ๑๔๑

ภาพท ๕-๖ วตถประสงคของ ๕ หองชวต ๑๔๒

ภาพท ๕-๗ ปจจยแหงความสำเรจในการสรางนสย ๑๔๒

ภาพท ๕-๘ การบรณาการ ๕ หองชวตกบทศเบองหนา ๑๗๐

ภาพท ๖-๑ ลำดบวธการศกษาดวยวฒธรรม ๔ ๑๗๒

ภาพท ๖-๒ คณสมบตของครด ๑๗๓

ภาพท ๖-๓ หลกการฟงคำบรรยาย ๑๗๔

ภาพท ๖-๔ หลกการเจาะลกคำสอน ๑๗๕

ภาพท ๖-๕ หลกการถายทอดความรความสามารถ ๑๗๖

และความด

ภาพท ๖-๖ เทคนคการฝกตนตามวฒธรรม ๔ ๑๗๘

ภาพท ๖-๗ กระบวนการศกษาตามหลกวฒธรรม ๔ ๑๗๙

สารบญตาราง

หนา

ตารางท ๑-๑ การสรางกศลกรรมและอกศลกรรม ๒๓

จำแนกตามเสนทางการสรางกรรม

ตารางท ๑-๒ หลกการตดสนกรรมด-กรรมชว ๒๗

ตารางท ๑-๓ ลกษณะของครแบงตามกรรมทครทำไวดวยตนเอง ๒๘

ตารางท ๒-๑ หนาทของบคคลทง ๖ กลมทพงปฏบตตอกน ๕๐

ในแตละกลม

ตารางท ๓-๑ การเปรยบเทยบมรรคมองค ๘ ทง ๒ ระดบ ๗๒

ตารางท ๓-๒ บทบาทของครตามหลกสมมาทฐ ๑๐ ๑๐๓

ตารางท ๗-๑ ความแตกตางระหวางศาสตรและศลปของคร ๑๘๕

กบอาชพอนๆ

บทท ๑

ธรรมพนฐานแหงความเปนคร

ในฐานะทครบาอาจารยทงหลายตางมหนาทเกยวของกบผคน

โดยเฉพาะอยางยงนกเรยนนกศกษา ตลอดจนผปกครองของบรรดาศษย

ทงหลาย กลาวอกอยางหนงกคอ คณาจารยทงหลายตางมหนาทรบผดชอบ

โดยตรงเกยวกบความเปนมนษยของศษยของตน ดงนนจงจำเปนทจะ

ตองมความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของมนษยอยางถกตองลกซง

พอสมควร เพอประโยชนในการปฏบตหนาทใหเกดประสทธผลอยาง

แทจรง มฉะนนถงแมจะทมเทแรงกายแรงใจปฏบตหนาทดวยความ

ปรารถนาดตอศษยเพยงใดกอาจจะไมบรรลวตถประสงค ความรความ

เขาใจเกยวกบธรรมชาตทสำคญของมนษยมดงน

ความสำคญของมนษย

มนษย แปลวา ผมใจสง

หมายถง - มใจสงกวาสตวโลกชนดอนๆ

- หากฝกดแลว ใจยอมสงสงเกนกวากเลส

ชวรายใดๆ จะครอบงำทำลายได สงจนสามารถ

บรรลถงพระนพพานได

มนษย มใจสงเพราะบำเพญมนษยธรรม คอรกษาศล ๕ และ

กศลกรรมบถ ๑๐ มาอยางมนคงแลวในอดตชาต

มนษย มใจใสสะอาดเปนปกต แมยงไมหมดกเลสกสามารถ

เลอกคด พด ทำ เฉพาะแตสงทดงามเปนบญกศล เปน

ประโยชนทงแกตนเองและผอนได หากไดรบการศกษา


1

อยางถกวธตงแตวยเยาว ยอมเปนการสนบสนนใหประกอบ

คณประโยชนแกตนและเพอนรวมโลกไดไมมทสนสด

มนษย ประกอบดวยองคประกอบ ๒ สวน คอ

๑. รางกาย หรอเรยกสนๆ วา กาย

๒. ใจ หรอบางครงเรยกวา จต๑

องคประกอบของมนษย

องคประกอบสำคญของมนษยมอย ๒ ประการ คอกายและใจ

๑. กาย

กาย - ทงหญงและชายตางประกอบดวยธาต ๔ ชนด ไดแก

ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ และธาตลม มาประชมกน

อยางไดสดสวนเหมาะสมแลวเกดเปนเซลลเลกๆ กลม

เซลลเลกๆ เหลานประกอบกนเกดเปนอวยวะตางๆ

ทงภายนอกและภายใน ภายนอก เชน ผม ขน เลบ ฯลฯ

ภายใน เชน ตบ ไต หวใจ ฯลฯ

กาย - ประกอบขนจากธาต ๔ ซงยงไมบรสทธ เซลลแตละเซลล

ในอวยวะตางๆ จงออนแอ มอายไมนานกแตกทำลาย

มขอมลปรากฏวาในเวลาเพยง ๑ นาทมการแตกทำลาย

ของเซลลเกาและการเกดขนของเซลลใหมขนมาทดแทน


2

____________________________________๑ ว.มหาว. ๒/๒๖๖, สง.น. ๒๖/๒๙๒ (มมร.) คำวา ใจ มาจากภาษาบาลวา มโน แปลเปน

ภาษาไทยวา ใจ และนยมพดกนโดยทวไป นอกจากนยงมคำแทนทปรากฏในบาลคอคำวา

จต หรอ วญญาณ เชน ธรรมชาตอนใดเปนจต ธรรมชาตอนนน ชอวาใจ ธรรมชาต

อนใดเปนใจ ธรรมชาตอนนนชอวา จต

ประมาณ ๓๐๐ ลานเซลลอยางตอเนองนบตงแตอยใน

ครรภมารดา

กาย - เกดขนเองไมได แตตองมบดาและมารดาเปนผใหกำเนด

คอทานทงสองใหธาต ๔ เพอประกอบขนเปนเซลลใน

อวยวะตางๆ ของรางกายเราอยางครบถวน จงถอไดวา

บดาและมารดาเปนผใหทนชวตแกเรา

กาย - จะเจรญเตบโตขนและดำรงชวตอยตอไปไดภายหลงคลอด

กตอเมอมธาต ๔ จากภายนอก เชน ขาวปลาอาหาร

นำ อากาศและแสงแดด ฯลฯ เขามาหลอเลยงอยาง

เหมาะสมทงปรมาณและคณภาพตลอดเวลา

กาย - หากไดธาต ๔ จากภายนอกทมคณภาพไมเหมาะสม

และมปรมาณไมพอเหมาะกบเพศและวย จะทำใหเซลล

ในอวยวะตางๆ ออนแออยางรวดเรว ซงจะยงผลใหอตรา

การตายของเซลลมปรมาณสงขนอก ในทสดกจะกลาย

เปนรงแหงโรคภยไขเจบทงหลายไปโดยปรยาย

กาย - แมจะไดรบการดแลปกปองรกษาเปนอยางดเพยงใด

กตาม แตเพราะเหตทธาต ๔ ทงทไดมาจากบดามารดา

ตงแตถอกำเนด และธาต ๔ จากภายนอกซงแสวงหามา

หลอเลยงอยตลอดเวลาไมบรสทธพอ จงตองแตกสลาย

เปนธรรมดา คอตายในทสด

กาย - ของมนษยทไมพกลพการ มลกษณะพเศษคอ

๑. กระดกสนหลงตงฉากกบพนโลก ยามยน-เดน-นง

จงตงตรง คลองแคลววองไว


3

๒. ยามนอนกนอนไดราบทงหงาย ควำ ตะแคง จง

พกผอนไดเตมท

๓. รปราง ขนาด สดสวน อวยวะเหมาะแกการประกอบ

คณงามความดทกรปแบบ เพราะเกดจากอำนาจบญ

ทสงสมมานบภพนบชาตไมถวน จงไมสมควรใช

กายนไปถลมทลายทำความชว แตสมควรอยางยง

ทจะใชทำเฉพาะความดใหสมกบทไดโอกาสครอบครอง

กายอนแสนประเสรฐน

กาย - หลงจากตายกลายเปนศพแลวกจะถกนำไปฝงหรอเผา

ธาตทง ๔ ทประกอบเปนกายกคนกลบสสภาพเดม คอ

ธาตดนกกลบทบถมจมดนไป ธาตนำกสลายกลายเปนนำ

ธาตไฟกกลายเปนไฟ ธาตลมกกลายเปนลม แมเชอโรค

ตางๆ ในกายกตองตายตามไปดวย

๒. ใจ

ใจ - เปนธาตชนดหนงทเปนอกองคประกอบหนงของมนษย

สถตอยภายในกายตงแตถอกำเนด ทำใหกายมนษยซง

ประกอบดวยธาต ๔ มชวตขนมาได

ใจ - เปนธาตละเอยดจงไมสามารถมองเหนไดดวยตาเนอ

ไมสามารถจบตองได แตเหนไดดวยตาทพย

ใจ - เปนธาตรจงทำใหเรารเรองราวตางๆ ได เชน รธรรม

รหนงสอ รจกเพอน รจกดและชว รจกดใจและเสยใจ รจก

เหตและผล ฯลฯ

ใจ - ทำงานรวมกบประสาทสมผสทง ๕ คอ ตา ห จมก ลน


4

และกาย จงทำใหเหนรปผานตา ฟงเสยงผานห สดดม

กลนผานจมก ลมรสผานลนและสมผสผานกายได

ใจ - ปกตจะผองใส ไมขนมว และมความสวางภายใน๑

ทำใหบคคลสามารถรเหนสภาวการณตางๆ รอบตวผาน

ประสาทสมผสทง ๕ ไดอยางถกตองชดเจน จงรกทจะคด

ดๆ แลวสงกายใหพดและทำสงดๆ ตามมา

ใจ - หากถกกเลสเขาครอบงำ ยอมเศราหมอง ขนมว การรบร

ผานประสาทสมผสทง ๕ จงผดพลาดคลาดเคลอนไมตรง

ตามความเปนจรง กอใหเกดความคดวปรต จงพดราย

ทำรายไดตางๆ นานา ทำใหผนนกลายเปนคนชวคนราย

ไปทนท

ศตรแทจรงของมนษย

ไดแก กเลสทแอบแฝงอยในใจซงมอย ๓ ตระกลดวยกน

กเลส - หรอกเลสมารเปนธาตชนดหนงซงสกปรกมาก

เปรอะเปอนมาก เหนยวแนนมาก มอำนาจในการ

ทำลายทำรายใจใหเดอดรอนเปนทกขไดมากไมมสงใด

มาเทยบเทยมได ขณะเดยวกนกเปนธาตทละเอยดมาก

จงไมสามารถมองเหนไดดวยตาเนอแตจะเหนไดดวย

ตาธรรมหรอธรรมจกษเทานน


5

____________________________________๑ ข.มหาน.กามสตตนทเทศท ๑ ๖๕/๖๗ (มมร.) หมายถง ภวงคจต ทอยภายในกายตน ขณะท

ยงไมไดขนสวถการรบอารมณ จะมธรรมชาตทประภสสร สะอาด เพราะยงไมถกอปกเลส

ครอบงำ

กเลส - ฝงตวเกาะตดอยในใจมนษย ตงแตแรกถอกำเนด

ในครรภมารดา เชนเดยวกบเชอโรคทงหลายทฝงตว

อยในยนและโครโมโซม เพอรอจงหวะทำความเจบปวย

ใหรางกายขณะทสขภาพออนแอฉนใด กเลสกจองหา

โอกาสครอบงำเราขณะทใจเผลอสตฉนนน

กเลส - ทแฝงอยในใจของผตายนนไมตายตามรางกายไปดวย๑

แตทำหนาทบงคบบญชาใหกายละเอยดของผนนไป

เกดใหมในภพภมทพอเหมาะกบความเลวรายของเขา

หากไดโอกาสกบงคบผนนใหคดราย พดราย ทำราย

ตอไปอก จงตองเปนทกขและไดบาปตอไปอกชาตแลว

ชาตเลา เชนเดยวกบผคม ยายนกโทษจากทคมขงหนง

ไปอกทคมขงหนงใหพอเหมาะกบความประพฤตของ

นกโทษนน หากนกโทษกอเหตรายอกกลงโทษใหยงๆ

ขนอก

กเลส - หากเขาครอบงำใจไดเมอไร กยอม เคลอบ หอ หมใจ

ใหเศราหมอง ขนมว มดมด สกปรก มสภาพไมตางกบ

ถำมดททงสกปรกทงอนตราย หรอเหมอนกบคนใส

แวนสดำแถมเปอนโคลนเหนอะหนะอกดวย ทำใหเสย

คณภาพในการรบรทางประสาทสมผสทง ๕ คอ การได


6

____________________________________๑ กเลสคออวชชา ทำใหเกดสงขารคอเจตนากรรม ปรงแตงใหเปนวบากจตไว เมอจตคอตาย

จากภพเกา ปฏสนธจต (ปฏสนธวญญาณ) ยอมพาเอานามรปไปปฏสนธในภพใหม และ

กอเกดอายตนะคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ตามควรแกภมนนๆ เปนเหตใหเกดผสสะ เวทนา

ใหไดรบวบาก (ปวตตวญญาณ) ทางตา ห จมก ลน กาย ใจ ดบาง ไมดบาง ตามควร

แกกรรมในอดต อนจะกอใหเกดกเลสในภพใหมคอตณหา อปาทาน อนเปนเหตให

ทำกรรม (กมมภพ) ในภพใหมตอไปไมรจบ

เหน ไดยน ไดกลน ไดลมรส ไดสมผส ไมตรงตามความ

เปนจรง แลวบบคนใจใหกลาคดราย พดราย ทำราย

ตามการรบรทผดๆ บดเบอนไปแลวนน เปนผลให

ตองไดรบความทกขความเดอดรอนตางๆ จากคนด

จงตองกลายมาเปนคนชวราย ตามความคด คำพดและ

การกระทำรายๆ นน หากเผลอสตปลอยกเลสเขา

ครอบงำใจไดเมอไร ยอมสรางความสลบซบซอนเชนน

ใหบงเกดขน ไมวางเวนแมแตวนาทเดยวกบสตวโลก

ทกชวต ตงแตเกดจนกระทงตาย

กเลส - จงเปนตนเหตหรอตวการแทจรงททำใหเกดความ

ทกข ความชวราย ความบาปทกชนดในโลก โดย

มสตวโลกแตละชวตเปนหนหรอนกโทษทถกบงคบ

ใหทำการตางๆ กอนจะถกประหารซำใหตายอยาง

ทรมาน

กเลส - แบงออกเปน ๓ กองทพ แตละกองทพมลกษณะเลวราย

โดยเฉพาะ แลวรวมกนกลมรมโจมตใจใหเดอดรอน

เปนทกข กองทพเหลานน ไดแก

กองทพท ๑ โลภะ ทำใหใจอดอยากหวโหย และไมรจกพอ

กองทพท ๒ โทสะ ทำใหใจพลงพลาน เดอดดาล คด

ทำราย

กองทพท ๓ โมหะ ทำใหใจมดบอด ขาดเหตผล มกงาย

เอาแตใจตว

๑. กเลสตระกลโลภะ

โลภะ - เปนกเลสประเภททบบบงคบใจใหรสกหวโหยอยาก


7

ไดมากผดปกต ใจจงดนรนอยไมเปนสข ตองคดหา

ทางเอามาเปนของตนในทางทจรตตางๆ เชน คดลก

ขโมย โกง จ ปลน ฯลฯ จนถงคดฆาคนตาย รวมเรยกวา

ความโลภ

โลภะ - มลกษณะยดอารมณไวอยางเหนยวแนน คอเมอพอใจ

ในรป เสยง กลน รส สมผส และธรรมารมณใดซงเปน

อายตนะภายนอก ใจกแลนออกจากศนยกลางกายไป

ยดตดอารมณนนคางไวในใจ จากความอยากไดอยาง

สามญกขยายตวออกกลายเปนความอยากไดทเกนเหต

ซงเปนพษยากจะสลดทงหรอแกะออกเหมอนลงตดตง

หรอตดกาวเหนยวๆ แลวแกะไมออก จงถกนายพราน

จบตวเอาไปทำอยางไรกไดตามชอบใจ

โลภะ - มเหตใกลชดคอนสยไมดเปนตนเหต กลาวคอ มความ

ชอบใจในธรรมฝายตำททำใหเกดกเลสเปนเชออยแลว

เชน ความฟมเฟอย ความเอาเปรยบ ความเหนแกได

ความอยากได อยากม ฯลฯ

โลภะ - จงเปรยบเสมอนชะลอมใสนำไมรจกเตม มกกอใหเกด

ความเรารอนคดทจะทำทจรตตางๆ เพอใหไดสงนนๆ

มาครอบครอง เรองใดทไมเคยคดจะพดกพด ไมเคย

คดจะทำกทำ ทเคยคดบางแลวกกำเรบรนแรงยงขน

การละโลภะ

๑. ดวยการใชสตยบยงไวกอน อยาลแกอำนาจความ

อยากนนๆ


8

๒. ดวยการใชปญญาพจารณาผลไดผลเสยให เกด

หรโอตตปปะ

๓. ดวยการบำเพญธรรมทตรงขามกบโลภะ คอ บรจาค

ทานเปนนจ

๒. กเลสตระกลโทสะ

โทสะ - เปนกเลสประเภททบบบงคบใจใหรอนรน หงดหงด

ขดเคอง ชงชงไดงายผดปกต เปนผลใหคดอยาก

ทำลายลางผลาญคนอน สงอนใหไดรบอนตราย

เสยหาย เชน ทำใหเขาบาดเจบ อบอาย เสยหนา

เสยทรพย รวมเรยกวา คดประทษรายหรอความโกรธ

ความคดประทษรายอนเนองมาจากความไมพอใจ

ฝายตรงขามเทานน ทจดวาเปนโทสะ เชน ยงนก

ฆาหน เพราะโกรธทมนลงมากนขาวในนา แตถาคด

ประทษรายดวยเหตอน เชน คดยงนก ตกปลา ลาสตว

เพราะเหนวาเปนกฬาสนกๆ จดวาเปน โมหะ

โทสะ - มลกษณะดรายเหมอนอสรพษทถกตแลวไมตาย คอ

เมอบคคลเผลอสต เกดความมานะถอตววา ตนเดน

กวาเขา ตนดอยกวาเขา หรอตนเสมอกบเขากด ครน

ถกกระทบดวยรป เสยง กลน รส สมผส ธรรมารมณใด

ซงไมนาพอใจ กเกดความคดขดเคอง หงดหงด หาก

ระงบไมได กจะขยายตวเปนเหตใหเกดความคดชวถง

กบทะเลาะววาท กลนแกลง ทำราย ฆากน อนเปนเหต

ใหตวเองและผอนเดอดรอน เหมอนคนทเปนศตรได

โอกาสลางแคนกนเรวขนฉะนน


9

โทสะ - เมอเกดกบผใดยอมทำใหผนนคดทำลายทกสงทกอยาง

แมตนเอง นบตงแต ๑) ทำลายระบบความคด ๒) ทำลาย

สขภาพรางกายและจตใจ ๓) ทำลายทรพยสน ๔) ทำลาย

สงคม เขาทำนองใครขอความดกไมให ใครใหกไมรบ

ทงยงเอาไฟเผาความดภายในตนอกดวย

โทสะ - จงเปรยบเสมอนลกระเบดในใจ พอมนระเบดกทำลาย

ตนเองเปนอนดบแรก จากนนกทำลายทงคนและ

สงของขางเคยงตอไป

การละโทสะ

๑. ดวยการใชสตยบยงไวกอน

๒. ดวยการใชปญญาพจารณาใหเหนโทษ

๓. ดวยการตงใจรกษาศล ๕ ปองกนไวกอน

๔. ดวยการบำเพญธรรมทตรงขามกบโทสะ คอ แผเมตตา

เปนนจ

๓. กเลสตระกลโมหะ

โมหะ - เปนกเลสประเภทบบบงคบใจใหงนงง หลงใหล งมงาย

มวเมา มดบอด ขาดเหตผล เมอเกดขนแลวยอมปดบง

ใจของผนน ไมใหรถงความจรงของสงทตนไดเหน ไดยน

ไดกลน ไดลมรส ไดสมผส แลวคดลมหลงตางๆ นานา

ดวยความเขลาเบาปญญา ทำใหไมรจกบาปบญ คณโทษ

ผดชอบ ชวด เชน ลมหลงในสรา นาร พาช กฬาบตร

เปนตน รวมเรยกวา ความหลง

สำหรบความไมรวชาการตางๆ ในทางโลก เชน


10

ไมรเรองคณตศาสตร คอมพวเตอร การประกอบอาหาร

การตดเยบเสอผา การคาขาย ฯลฯ ไมจดวาเปนโมหะ

เปนเพยงความไมรทวไปเทานน

โมหะ - มลกษณะปกปดสถานะจรงของอารมณ คอ รป เสยง

กลน รส สมผสไวอยางแนนหนา ทำใหใจมดมดไมพยายาม

ใชปญญาพจารณาในเรองนนๆ ใหประจกษถองแท

แตทำตนเปนปฏปกษกบเหตผล แมมความรกไมชอบ

ใชความร ไมชอบใชความคด กลายเปนคนดเบา หเบา

ฯลฯ ของมอมเมา เชน สรา เปนโทษแทๆ กลบดเบา

เหนวาเปนคณ ใชสำหรบกระชบมตร การพนนเปนของ

ทำลายเศรษฐกจแทๆ กลบดเบาเหนเปนสงทกระตน

เศรษฐกจ ฯลฯ ในทสดกกลายเปนคนเจาอารมณ

ไมรจกผด ชอบ ชว ด ไมรจกบาป บญ คณ โทษ

ประโยชน มใชประโยชน มสภาพเหมอนคนตาดทตก

อยในทมด กลาวคอมตาแตไมพยายามมอง ตากหมด

สภาพกลายเปนมองไมเหน หรอไมกเหนผดๆ

โมหะ - มเหตใกลททำใหเกดโมหะ คอ ขาดการคดอยางเปน

ระบบ๑ ทเรยกวา โยนโสมนสการ๒


11

____________________________________๑ ม.ม.อ.สพพาสวสงวรสตร ๑๗/๑๕๗ (มมร.) โยนโสมนสการ ไดแก การทำไวในใจโดยถก

อบาย = การทำไวในใจโดยถกทาง = การนก = การนอมนก = การผกใจ = การใฝใจ = การ

ทำไวในใจโดยอนโลมตามสภาวะเปนจรง (สจจะ) โดยความหมายขนพนฐานกคอ ความคด

สบสาวหาเหตผลอยางเปนขนตอน๒ ท.ปา.อ.ทสตตรสตร ๑๖/๔๖๓ (มมร.) การคดทประกอบดวยโยนโสมนสการ เปนการคด

การพจารณาททำใหอกศลเสอม กศลเจรญ เปนเหตและเปนปจจย เพอความบรสทธ

แหงสตวทงหลาย

โมหะ - จงเปรยบเสมอนความมดภายในใจ ความมดนน

ทำใหผถกครอบงำชอบเสยง ชอบเดา เชอโชคลาง

เชอพรหมลขต ชอบทำความผดทกชนด ตงแตทะเลาะ

ววาทกน ฆากน ทำสงครามกน ไมเวนแมการทำราย

หรอฆาพอแมของตนเอง

การละโมหะ

๑. ตงใจฟง อาน เรยนธรรม เพอเพมพนสตมยปญญา

๒. ตงใจคนคด ทดลอง ทำวจยธรรม เพอเพมพนจนตามย-

ปญญา

๓. ตงใจทำใจใหสงบ และเจรญสมาธภาวนา เพอเพมพน

ภาวนามยปญญา

หากเผลอสตปลอยใหกเลสเขายดครองใจ ใจจะถกบงคบให

คดรายๆ แลวพดและทำแตเรองรายๆ ตามแตกเลสจะชกนำ ผนน

ยอมไดบาป ไมวาจะยน เดน นง หรอนอน ทำใหเปนคนไรความสข

ฉะนน ผทหวงความสขความเจรญจำเปนตองกำจดกเลสเสยแตตน

แตกเลสไมสามารถใชนำลางได ใชไฟเผากไมได มบญเทานนท

สามารถกำจดกเลสไดโดยสนเชง

มตรแทจรงของมนษย

ไดแก บญซงมนษยสรางขนดวยตนเอง

บญ - เปนพลงงานชนดหนงซงบรสทธมาก เพราะไมวา

ปรมาณจะมาก นอยหรอปานกลาง นอกจากไมมโทษ

ใดๆ แลว ยงนำแตความสขความเจรญ ความสมหวงใน


12

สงทดงามทงหลายมาใหผมบญนน ทงในชวตนและชวต

ในโลกเบองหนา เชน ทำใหอายยน สขภาพพลานามย

แขงแรง ผวพรรณงาม มศกดามาก มทรพยสมบตมาก

เกดในตระกลสง และมปญญามาก ฯลฯ

บญ๑ - เปนพลงงานซงมอานภาพมาก เพราะเปนสงเดยว

ทมฤทธฆากเลสทกชนดได จงสามารถชำระจตสนดาน

ทเศราหมองตลอดจนความเหนผด ความคดชวรายทงหลาย

ใหหมดสนไปจากใจ ทำใหใจกลบมาบรสทธผองใสได

เปนอศจรรย

บญ - ไมสามารถเหนไดดวยตาเนอของมนษยแตเหนไดดวย

ตาทพย (ทพยจกษ) ตาธรรม (ธรรมจกษ) และรได

ดวยอาการทปรากฏ เชน รสกเปนสขสดชน หนาตา

ผองใส มกำลงใจทำความด มความสำรวมระวง ฯลฯ

เชนเดยวกบทรวามพลงงานไฟฟาดวยอาการททำให

หลอดไฟสวาง เตารดรอน พดลมหมน กลามเนอ

กระตก ฯลฯ

บญ - มคณสมบตวเศษมากมาย เชน

๑. เปนของเฉพาะตน จงตองทำดวยตวเอง

๒. ตดตามตนเองไปไดทกฝกาว แมตายไปเกดในภพใหม

กยงตดตามไปได

๓. ใครแยงใครลกไปกไมได


13

____________________________________๑ ข.อต. ๔๕/๑๕๐ (มมร.) ชอวา บญ เพราะใหเกดผลนาบชา และเพราะชำระสนดานของตน

ใหหมดจด

๔. เปนเครองปองกนภยในวฏสงสาร เชน ไมใหตกนรก

กได

๕. สามารถสงไปไดไกลๆ แมขามโลก ขามจกรวาลกไปได

๖. ใหมนษยสมบต ทพยสมบต นพพานสมบตกได

ฯลฯ

บญ - ทงนอยและใหญลวนเกดทใจของผทำบญเทานน โดย

ยอเราสามารถทำบญได ๓ วธดวยกน คอ

๑. ทาน คอ การใหสงของทควรแกผทควรให

๒. ศล คอ การควบคมกาย วาจา ใหเรยบรอยดวยการ

ไมทำผดและพดผด

๓. ภาวนา คอ การทำใจใหสงบและทำปญญาใหเกดขน

๑. บญจากการใหทาน

ทาน - แปลวา การให ถาใหเพอมงฟอกกเลสในใจของผให

เชน ถวายพระสงฆ เรานยมเรยกวา ทำบญ ถาใหเพอ

มงสงเคราะหผรบ เชน ใหสงของแกคนยากจน คนทวไป

เรยกวา ทำทาน

ทาน - เปนการใหสงของทควรแกผทควรให สงของทควรให

เรยกวาทานวตถ หรอไทยทาน หรอไทยธรรม ม ๑๐

อยางคอ อาหาร นำ เครองนงหม ยานพาหนะ มาลย

และดอกไม ของหอม (ธปเทยน) เครองลบไล (สบ เปนตน)

ทนอน ทอยอาศย และประทป (ไฟฟา) ทานวตถเหลาน


14

มแตประโยชน ไมมโทษภยแกผรบจงมอานสงสมาก

โดยทวไปเรยกผใหทานวตถวา ทานบด

ทาน - ทำใหเกดบญได เพราะในทนททใจไดสต เกดกำลงมาก

พอถงกบสละทานวตถได๑ ใจกกลบเขามาบรรจบกบ

ธรรม ซงเปนธรรมชาตบรสทธภายในของตนเอง จง

เกดเปนดวงบญสวางขนโดยอตโนมต ณ ศนยกลางใจ

เชนเดยวกบไฟฟาขวบวกกบขวลบทมาบรรจบกนยอมเกด

ประกายสวางขนฉะนน และบญทเกดขนนกทำหนาท

ฆาโลภะกเลสทนทเหมอนแสงสวางของดวงอาทตย

หรอดวงประทป เมอปรากฏขน ยอมฆาความมดให

หมดไปฉะนน

ทาน - จะบงเกดผลเปนบญมากหรอนอยขนอยกบ

๑. วตถ คอของทจะใหตองเปนของทตนไดมาโดยสจรต

๒. เจตนา คอความตงใจในการใหวามงชำระกเลสหรอ

ปรบปรงจตใหสะอาดเปนหลก

๓. บคคล คอผใหตองบรสทธ มศล ๕ เปนอยางนอย

สวนผรบกยงตองมศลบรสทธตามเพศภาวะของตน

ทาน - มผลแกผใหโดยตรงคอ ฆาความตระหน ความโลภ

ความเหนแกตว และทำใหทานบดนนกลายเปนคน

โอบออมอารตามไปดวย


15

____________________________________๑ ข.จรยา.อ. ๗๔/๕๗๘ (มมร.) ทานบารม มการบรจาคเปนลกษณะ มการกำจดความโลภ

ในไทยธรรมเปนรส (หนาท)

ทาน - มผลนาชนใจหรออานสงสทงโลกน โลกหนาตอไปอก

แกทานบด ๗ ประการคอ

๑. พระอรหนตทงหลายเมอไดโอกาสยอมอนเคราะห

ทานบดกอนคนทงหลาย

๒. พระอรหนตทงหลายเมอไดโอกาสยอมเขาไปหา

ทานบดกอนคนทงหลาย

๓. พระอรหนตทงหลายเมอไดโอกาสยอมรบทานของ

ทานบดกอนของคนทงหลาย

๔. พระอรหนตทงหลายเมอไดโอกาสยอมแสดงธรรม

แกทานบดกอนคนทงหลาย

๕. กตตศพทอนงามของทานบดยอมฟงกระจาย

๖. ทานบดเขาไปในบรษทใดๆ ยอมแกลวกลาไมเกอเขน

๗. ทานบดตายแลวยอมไปเกดในสวรรค

๒. บญจากการรกษาศล

ศล - แปลวา ปกต สงบเยน ในทางปฏบต หมายถง การงดเวน

จากการประพฤตผดทางกายและวาจา การควบคมกาย

วาจาใหเรยบรอย งดงามปราศจากความมวหมองเปน

ปกต รวมแลว คอการไมทำผดและไมพดผด

ศล - ระดบตน คอ ศล ๕ ของคนทวไป

ระดบกลาง คอ ศล ๘ ของอบาสก อบาสกา และศล ๑๐

ของสามเณร

ระดบสง คอศล ๒๒๗ ของพระภกษ และศล ๓๑๑ ของ

ภกษณ


16

ศล - เมอรกษาไดยอมเกดบญ เพราะในทนททหกหามใจได

ยอมตระหนกแกใจตนวา บคคลและสงของภายนอก

ไมสำคญเทาความด ใจจงไดสต เกดกำลงใจ ควบคม

การพด การทำ ไมใหวปรตผดปกตธรรมดา ใจกกลบ

เขามาบรรจบกบธรรม ซงเปนธรรมชาตบรสทธภายในตน

เกดเปนดวงบญสวางขนโดยอตโนมต ณ ศนยกลางใจ

ทนททบญนเกดขน กจะทำหนาทฆาโทสะกเลส เหมอน

แสงสวางของดวงอาทตยหรอดวงประทป เมอปรากฏขน

ยอมฆาความมดใหหมดไปฉะนน

ศล - เปนเหตใหคนอยรวมกนเปนปกต ไมเบยดเบยนกน

ไมฆากน ไมลกขโมยของกนและกน สงผลเปนความสงบ

แกผรกษา และทำหนาทควบคมพลโลกใหเรยบรอย จง

เปนทางมาแหงความสงบสข

ศล - มผลแกผรกษาโดยตรงคอ ทำใหเปนคนมกายและวาจา

บรสทธสะอาด เปนการตดเวรตดภย ควบคมกำกบโทสะ

ไวไมใหมโอกาสกำเรบได

ศล - มผลนาชนใจ และมอานสงสตอไปอกทงโลกนและโลก

หนาแกผรกษาศล คอ

๑. ยอมมโภคทรพยมาก

๒. กตตศพทอนงามยอมขจรไป

๓. เขาไปในบรษทใดๆ ยอมแกลวกลาไมเกอเขน

๔. ยอมไมหลงลมสตตาย

๕. ตายแลวยอมไปเกดในสวรรค


17

๓. บญจากการเจรญภาวนา

ภาวนา - แปลวา การเจรญ การอบรม การทำใหม ใหเปนขน

หมายถง การทำใจใหสงบและทำปญญาใหเกดขน

ดวยการฝกฝนอบรมจตไปตามแบบททานผรกำหนดไว

ซงเรยกชอตางๆ กนไป เชน การบำเพญกรรมฐาน

การทำสมาธ การเจรญภาวนา การเจรญจตตภาวนา

การบรหารจต ฯลฯ

ภาวนา - ในทางปฏบตทานแบงไว ๒ แบบใหญๆ คอ

๑. สมถภาวนา การอบรมใจใหสงบ เรยกวา สมถ-

กรรมฐาน หรอจตตภาวนา หรอสมาธภาวนา

กได

๒. วปสสนาภาวนา การอบรมใจใหเกดปญญา เรยกวา

วปสสนากรรมฐาน หรอ ปญญาภาวนา กได

เปนขนตอนตอจากสมาธของผทเขาถงธรรมกายแลว

ภาวนา - เมออบรมอยางจรงจงยอมเกดบญขนอยางมากมาย

เพราะเปนการอบรมใจใหกลบมาสงบหยดนง ณ

ศนยกลางกายอยางตอเนองจรงจง ใจจงมสตกำกบ

อยางตอเนองและมกำลงมากพอทจะประคบประคอง

ใจใหเขาถง เขาไปอยและเปนอนหนงอนเดยวกบธรรม

ครงละนานๆ เปนชวโมงๆ เปนวนๆ เสมอนนำไขแดง

คอใจ สอดเขาไปไวในไขขาวคอธรรม ซงเปนธรรมชาต

บรสทธภายในตน เกดเปนดวงบญสวางไสวตอเนอง

กนโดยอตโนมต ณ ศนยกลางใจ เชนเดยวกบไฟฟา

ขวบวกกบขวลบหากมาบรรจบกนกเกดประกาย


18

สวางขนฉะนน เนองจากใจเขาไปอยกลางดวงธรรม

อยางตอเนองนานเปนชวโมง เปนวนๆ สำหรบผเจรญ

สมถภาวนา และเปนสปดาห เปนเดอน เปนป สำหรบ

ผเจรญวปสสนาอนเนองจากเขาถงธรรมกายแลว

บญอนมหาศาลเหลานเองจะทำหนาทกำจดโมหะ

กเลส ซงเปนกเลสทรายแรงทสดตลอดจนกเลส

ตางๆ ทกชนดอยางไมลดละ

ภาวนา - การจะบงเกดบญมากหรอนอยขนอยกบความสามารถ

ในการทำใจใหหยดนงสนทเปนอนหนงอนเดยวกบ

ธรรมไดนานเทาใด หากนงสนทเปนอนหนงอนเดยว

ไดถาวรตลอดไป กเลสทกชนดยอมถกกำจดจน

หมดสนไปดวย ใจผนนยอมบรรลพระนพพานเสวย

แตบรมสขตลอดไป ทานผนนจงไดชอวา พระอรหนต

ภาวนา - จงไมใชงานของคนแก แตเปนงานของทกๆ คนท

ตองการปญญา ความพนทกข และความสขสงบ

อยางถาวรแทจรง

การทำบญทกชนดไมวานอยหรอใหญ ลวนเปนการตอตาน

ทำลาย กำจดกเลสดวยกนทงนน เมอฝายบาปจดทพกเลสมารกราน

โจมตใจถง ๓ ทพ พระสมมาสมพทธเจาจงทรงสอนใหชาวโลกจด

กองทพธรรมขน ๓ ทพ เพอตอตาน ทำลายลางผลาญกเลสใหสนซาก

โดยกำหนดใหกองทพทานทำลายลางโลภะ กองทพศลทำลายลาง

โทสะ กองทพภาวนาทำลายลางโมหะ โดยมพนทในใจของตนเอง

เปนสนามรบ


19

ทาน กำจด เหนแกได โลภะ

ผลตบญ ผลตบาปกองทพศล กำจด พลงพลาน โทสะ

กองทพ

ธรรม กเลส

ภาวนา กำจด งมงาย โมหะ

กรรมด กรรมชว

กองทพธรรมบญ บาป

กองทพกเลส

ภาพท ๑-๑ การสรบในใจระหวางกรรมด-กรรมชว

การสรบระหวางบญ-บาป

บญทเราทำอปมาเหมอนความสวางทสามารถฆากเลส ซงอปมา

เหมอนความมดทปกคลมจตใจของคนเรา

บญอนเกดจากการทำทานนน อปมาเหมอนความสวางจากเทยน

บญอนเกดจากการรกษาศลนน อปมาเหมอนความสวางจาก

หลอดไฟฟา

บญอนเกดจากการทำภาวนานน อปมาเหมอนความสวางจาก

ดวงอาทตย

ดงนนผไมประมาทจงตองหมนทำใหแหลงแหงความสวางเหลาน

โชตชวงอยเสมอ ทงตองคอยระมดระวงมใหความสวางเหลานสญสลายไป

เพราะหากความสวางหมดไปเมอใด ความมดกยอนกลบเขาปกคลมทนท

เมอนน นนคอกเลสไดโอกาสออกฤทธบงการคนเราใหทำบาปทำชว

ไดอก


20

กฎแหงกรรม

มนษยทงหญงและชายตางตองเวยนวายตายเกดอยในโลกน ไมม

ใครหนรอดจากวงจรนไปได หากใครทำบญหรอทำกรรมด ครนละโลก

ยอมไปเกดในสคตภม คอเกดเปนมนษยบาง เปนเทวดาบาง เปนพรหมบาง

ครนไดเสวยสขในสวรรคตามสมควรแกกรรมดแลว กกลบมาเกดเปน

มนษยอก ในทางตรงขาม หากประมาทพลาดพลงไปทำกรรมชวกตอง

ไปเกดในทคตภม คอไปเกดเปนสตวดรจฉานบาง สตวนรกบาง เปรต

หรออสรกายบาง กวาจะไดโอกาสกลบมาเกดเปนมนษยอกกนานแสนนาน

สภาพของสตวโลกทตางเวยนวายตายเกดใหตองเปนทกขอยาง

ไมรจบ ในสภาพเปนมนษยบาง สตวดรจฉานบาง สตวนรกบาง เทวดาบาง

พรหมบาง ฯลฯ เชนน จงไมตางกบนกโทษทถกทรมานอยในคกคอ

โลก โดยทนกโทษเหลานนไมเคยทราบเลยวา ตนลวนตกอยภายใต

“กฎแหงกรรม”

กรรม แปลวา การกระทำ เปนคำกลางๆ หมายถง การกระทำด

กได หรอการกระทำชวกได

กรรมด คอ การกระทำโดยไมมความโลภ ไมมความโกรธ

ไมมความหลงเปนเหต เรยกวา กศลกรรม

กรรมชว คอ การกระทำโดยมความโลภ มความโกรธ ม

ความหลงเปนเหต เรยกวา อกศลกรรม

ความหมายของกรรม

๑. กรรม คอ การกระทำทเกดมาจากเจตนา (ความตงใจ ความ

จงใจ) ถาทำดวยเจตนาดปราศจากความโลภ ความโกรธ และความหลง


21

กเปนกรรมด ถาทำดวยเจตนาชวโดยมความโลภ ความโกรธ และ

ความหลงเปนเหตกเปนกรรมชว

๒. กรรมเปนการกระทำของคนทยงมกเลส การกระทำของ

พระอรหนตไมจดวาเปนกรรม เพราะทานหมดกเลสแลว การคด การพด

การทำทกลมหายใจของทานมแตความบรสทธ ไมมอะไรแอบแฝงจง

พนไปจากกฎแหงกรรม

๓. กรรม คอ การกระทำทยงจะตองมการใหผลตอไปอก โดย

มกฎตายตวชดเจนวา ใครทำกรรมดผนนยอมไดรบผลดคอความสข

ใครทำกรรมชวผนนยอมไดรบผลชว คอความทกขในรปแบบตางๆ โดยยอ

กคอ ทำดไดด ทำชวไดชว กฎนเปนกฎคโลก และพระสมมาสมพทธเจา

ทรงเปนผคนพบในวนตรสร แลวทรงนำมาเปดเผยแกชาวโลก

เสนทางในการสรางกรรม

คนเราไมวาเดกหรอผใหญ หญงหรอชาย สามารถสรางกรรมทง

ดและไมดได ๓ ทางดวยกนคอ

กรรมทางกาย เรยกวา กายกรรม

กรรมทางวาจา เรยกวา วจกรรม

กรรมทางใจ เรยกวา มโนกรรม


22

ตารางท ๑-๑ การสรางกศลกรรมและอกศลกรรมจำแนกตามเสนทาง

การสรางกรรม

เสนทางสรางกรรมกศลกรรมบถ อกศลกรรมบถ

ทางแหงความด ทางแหงความชว

๑. งดเวนจากการฆาสตว ๑. การจงใจทำลายชวตผอน

ทยงมชวต ๒. การจงใจลกขโมยของผอน

กรรมทางกาย ๒. งดเวนจากการลกขโมย ๓. การจงใจประพฤตผด

กายกรรม ของผอน ในกาม

๓. งดเวนจากการประพฤต

ผดในกาม

๑. งดเวนจากการพดเทจ ๑. การจงใจพดเทจ

กรรมทางวาจา๒. งดเวนจากการพด ๒. การจงใจพดสอเสยด

วจกรรมสอเสยด ๓. การจงใจพดคำหยาบ

๓. งดเวนจากการพดคำหยาบ ๔. การจงใจพดเพอเจอ

๔. งดเวนจากการพดเพอเจอ

๑. ไมคดเพงเลงอยากได ๑. คดเพงเลงอยากได

สงของของผอน สงของของผอน

กรรมทางใจ ๒. ไมคดปองรายเบยดเบยน ๒. คดปองรายเบยดเบยนผอน

มโนกรรม ผอน ๓. คดผดเหนผด เปนมจฉาทฐ

๓. คดถกเหนถก เปน

สมมาทฐ

ระดบการใหผลของกรรม

กรรมททำแลวไมวาดหรอไมดไมไดสนสดทการกระทำเทานน

แตมวบากคอผลเกดขนกบผทำกรรมนนดวย ผลของกรรมม ๒ ระดบ

ชนดวยกน คอ


23

๑. ผลกรรมระดบชนนอก จะสงผลใหผทำกรรมนนไดรบสงทด

หรอสงทไมดตามมา สงทด เชน การเกดในสคตภม และการไดลาภ ยศ

สรรเสรญ สข ฯลฯ สงทไมด เชน การเกดในทคตภม และการเสอมลาภ

เสอมยศ นนทา ทกข ฯลฯ

๒. ผลกรรมระดบชนใน จะใหผลเปนความรสกนกคด หากใคร

ทำด กใหผลเปนความสข ความอมเอบใจ พรอมกบความรสกนกคด

ทด ใครทำชวกใหผลเปนความทกข ความเดอดรอนใจ พรอมกบ

ความรสกนกคดทชวตามมา ความรสกไมวาดหรอชวททำแตละครง

จะเปนผลตกคางอยในใจของผนน ครนผนนทำบอยๆ กเกดความคนเคย

แลวแสดงผลออกมาเปนนสยในทสด นสยทฝงลกนสามารถตดตามไป

ในภพชาตเบองหนาได เรยกวา สนดาน ซงมทงสนดานดและเลว

คนสวนมากมกสนใจเฉพาะผลกรรมระดบชนนอก ทำใหขาด

ความระมดระวงตวเกยวกบผลกรรมระดบชนใน ซงนบวาเปนความ

ประมาทอยางยง

ระยะเวลาทกรรมใหผล

กรรมดหรอกรรมชวกตามทบคคลทำในวาระหนงสำเรจแลว

จะรอกาลเวลาใหผลตอไป กาลเวลาทใหผลของกรรมแตละวาระนน

แบงออกเปน ๓ ระยะ คอ

๑. ใหผลในชาตน (ทฎฐธรรมเวทนยกรรม) คอ กรรมททำใน

ชาตนและจะใหผลในชาตนเทานน หากชาตนไมมโอกาสใหผล กกลายเปน

อโหสกรรมไป ลกษณะการใหผลคอ ถาเปนกรรมดกจะทำใหไดรบ รป

รส กลน เสยง สมผสทดๆ เชน ไดลาภ ยศ สรรเสรญ สข ไดโภคทรพย

บรวาร หนาตาผวพรรณผองใส หายจากโรค เปนตน


24

ถาเปนกรรมชว กทำใหไดรบ รป รส กลน เสยง สมผสทไมด

เชน เสอมจาก ลาภ ยศ ถกนนทา ไดรบทกข เสอมจากโภคทรพย บรวาร

หนาตาผวพรรณเศราหมอง เกดโรคราย ประสบอบตเหต เปนตน

๒. ใหผลในชาตหนา (อปปชชเวทนยกรรม) คอ กรรมททำใน

ชาตนแตจะใหผลในลำดบถดไปจากชาตนชาตเดยวเทานน หากไมได

โอกาสใหผลกกลายเปนอโหสกรรมไป ลกษณะการใหผลยงแบงเปน

๒ กาล คอ

๒.๑ ใหผลในปฏสนธกาล คอ ใหผลเปนปฏสนธ (พาไปเกด)

ไดแก กรรมดพาไปเกดในสคตภม เปนมนษย เทวดา พรหม กรรมชว

กพาไปเกดในทคตภม เปนสตวนรก เปรต อสรกาย สตวดรจฉาน

๒.๒ ใหผลในปวตตกาล คอ ใหผลหลงเกดแลว ถาเปน

กรรมด กจะทำใหไดรบ รป รส กลน เสยง สมผสทดๆ เชน ไดลาภ

ยศ สรรเสรญ สข ไดโภคทรพย บรวาร หนาตาผวพรรณผองใส

หายจากโรค เปนตน

ถาเปนกรรมชว กทำใหไดรบ รป รส กลน เสยง สมผสทไมด

เชน เสอมจาก ลาภ ยศ ถกนนทา ไดรบทกข เสอมจากโภคทรพย บรวาร

หนาตาผวพรรณเศราหมอง เกดโรคราย ประสบอบตเหต เปนตน

การใหผลในชาตหนาถดไปจากชาตน บางกรรมกใหผลคอ

พาไปเกดอยางเดยว บางกรรมกใหผลหลงเกดดงกลาวแลว บางกรรม

กใหผลทง ๒ กาล หากไมมโอกาสใหผลเพราะถกกรรมอนในชาตน หรอ

กรรมอนในอดตชาตมาตดรอน กรรมนกจะเปนอโหสกรรมไป

๓. ใหผลในชาตทสามเปนตนไป (อปรปรยายเวทนยกรรม) คอ

กรรมททำในชาตน หรอชาตไหนๆ ทผานมาทงหมด แตกรรมประเภทน

จะรอใหผลแนนอนในอนาคตเมอมโอกาส เมอความเปนไปแหงสงสารวฏ


25

ยงมอย กรรมนนจะชอวา เปนอโหสกรรมยอมไมม เพราะมจำนวนนบ

ไมถวน แตจะเปนอโหสกรรมเฉพาะกรรมทออนกำลงหรอใหผลหมด

แลว หรอถกตดขาดดวยมรรค สวนลกษณะการใหผลแบงเปน ๒ กาล

เชนเดยวกบกรรมทใหผลในชาตหนา

ระยะท ๑ระยะท ระยะท ระยะท ระยะท ระยะท

ระยะท ๒๓.๑ ๓.๒ ๓.๓ ๓.๔ ๓.๕

ภาพท ๑-๒ กาลเวลาทใหผลของกรรมวาระหนงๆ แบงเปน ๓ ระยะ

หมายเหต

กรรมวาระหนงๆ หรออภธรรมเรยกวา วถหนง จะมเจตนากรรม

๗ ขณะ เชน เหนรปจะเกดความคดดหรอไมดทจดวาเปนกรรม (ชวนะ)

๗ ขณะ ในกรรม ๗ ขณะนนจะใหผล ๓ ระยะ คอ

- ระยะท ๑ ใหผลในชาตททำ เรยกวา กรรมทนตาเหน หาก

ไมใหผลกเปนอโหสกรรม (ดวงท ๑)

- ระยะท ๒ ใหผลในชาตท ๒ ถดไปชาตเดยว หากไมใหผล

กเปนอโหสกรรมไป (ดวงท ๗)

- ระยะท ๓ ใหผลในชาตท ๓ จนกวาจะเขาสนพพาน จงหยด

การใหผล (ดวงท ๒-๖)


26

หลกการตดสนกรรมด-กรรมชว

ตารางท ๑-๒ หลกการตดสนกรรมด-กรรมชว

หลกในการตดสน กรรมด กรรมชว

๑. พจารณาผลทจะ เยนเขา เยนเรา รอนเขา เยนเรา

เกดตอสงคม ไมรอนเขา ไมรอนเรา เยนเขา รอนเรา

รอนเขา รอนเรา

๒. พจารณาท เมตตากรณา สมมาอาชวะ ฆาสตว ลกทรพย

เบญจศล และ สำรวมในกาม ซอสตย มสต ประพฤตผดในกาม พดเทจ

เบญจธรรม ดมนำเมา

๓. พจารณาทเหต ผทำกระทำโดยไมมความโลภ ผทำกระทำเพราะความโลภ

ผทำกระทำโดยไมมความโกรธ ผทำกระทำเพราะความโกรธ

ผทำกระทำโดยไมมความหลง ผทำกระทำเพราะความหลง

๔. พจารณาทผล ทำสงใดแลว ผทำไมตอง ทำสงใดแลว ผทำตอง

เดอดรอนใจในภายหลง เดอดรอนใจในภายหลง

๕. พจารณาท ดทางกาย ๓ : ไมฆาสตว ชวทางกาย ๓ : ฆาสตว

เสนทางการ ไมลกทรพย ไมประพฤตผด ลกทรพย ประพฤตผดในกาม

ทำกรรม ในกาม

ดทางวาจา ๔ : ไมพดเทจ ชวทางวาจา ๔ : พดเทจ

ไมพดหยาบ ไมพดเพอเจอ พดคำหยาบ พดเพอเจอ

ไมพดสอเสยด พดสอเสยด

ดทางใจ ๓ : ไมคดโลภ ชวทางใจ ๓ : คดโลภ

ไมคดพยาบาท เปน คดพยาบาท เปนมจฉาทฐ

สมมาทฐ เหนถกตองตาม เหนผดเปนชอบ

ทำนองคลองธรรม


27

ลกษณะของครแบงตามกรรม

พระสมมาสมพทธเจาทรงแสดงลกษณะคนพาลและบณฑต โดย

แบงตามประเภทของกรรมทตนเปนผทำไว ดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท ๑-๓ ลกษณะของครแบงตามกรรมทครทำไวดวยตนเอง

ลกษณะของครพาล ลกษณะของครบณฑต

๑. ชอบคดแตเรองชวๆ ๑. ชอบคดแตเรองดๆ

- คดโลภ - คดใหทาน

- คดพยาบาท - คดรกษาศล

- คดเหนผด เปนมจฉาทฐ - คดเหนถก เปนสมมาทฐ

๒. ชอบพดแตเรองชวๆ ๒. ชอบพดแตเรองด

- พดเทจ - ไมพดเทจ

- พดสอเสยด - ไมพดสอเสยด

- พดคำหยาบ - ไมพดคำหยาบ

- พดเพอเจอ - ไมพดเพอเจอ

๓. ชอบทำแตกรรมชว ๓. ชอบทำแตกรรมด

- ฆาสตว - ไมฆาสตว มแตเมตตากรณา

- ลกทรพย - ไมลกทรพย มแตใหทาน

- ประพฤตผดในกาม - ไมประพฤตผดในกาม มแต

- เสพสงเสพตด ความสำรวมในกาม

- จมอยในอบายมข - ไมเสพสงเสพตด

- เวนขาดจากอบายมข


28

นอกจากน พระสมมาสมพทธเจายงไดตรสเตอนไวดวยวา

ความด คนดทำงาย คนพาลทำยาก

ความชว คนพาลทำงาย คนดทำยาก

คำถามจงเกดตามมาวา ทำอยางไรเราจงจะไดทงครด ศษยด

และประชาชนดใหเตมบาน เตมเมอง เตมโลก


29


30

บทท ๒

การศกษาทแทจรง

ความจำเปนในการจดการศกษา

จากบทท ๑ เราไดทราบแลววามนษยประกอบดวยกายกบใจ

แตธาต ๔ อนเปนองคประกอบของเซลล ซงประกอบกนเปนกายของ

มนษยนนไมบรสทธ จงมการแตกสลายอยตลอดเวลา ปรากฏวาใน

แตละนาทนนมเซลลตายมากถง ๓๐๐ ลานเซลล

ดงนนจงจำเปนตองเตมธาต ๔ ในรปของอาหาร นำ อากาศ

เครองนงหม และยารกษาโรคเขาไปสรางเซลลใหม เพอทดแทนเซลลท

ตายไป

แตเพราะเหตทธาต ๔ จากภายนอกทนำมาเตมนน กไมบรสทธนก

เมอเตมเขาไปแลวยอมมการแตกสลายอก จงจำเปนตองทดแทนกนไป

ตลอดชวต

ดวยเหตดงกลาว มนษยจงถกบงคบใหตองแสวงหาธาต ๔ จาก

ภายนอกอยตลอดเวลา เพอใหสามารถดำรงชวตอยได พรอมกนนน

มนษยกถกบงคบให หา เกบ ใชปจจย ๔ เพอเลยงชวตโดยปรยาย

เพอเลยงชวต เพอการมชวตอยอยางเปนสข หรอบางทานอาจจะ

กลาววาเพอใหชวตรอดกตาม มนษยจงถกบงคบใหทำกรรมตลอดวน

ตลอดเดอน ตลอดปและตลอดชวต ตราบเทาทยงมลมหายใจอย

ขณะททำกรรม หากเผลอสต หรออาจเพราะอวชชา (ความไมร)

กเลสทแอบแฝงอยในใจของมนษยตงแตเกดมา กจะฉวยโอกาสครอบงำ

ใจทนท

กเลสทครอบงำใจของมนษยนเอง ทบบคน บงการ บงคบใหมนษย

ดำเนนชวตในทางทผด ตองทำกรรมชว ดวยการคดราย พดราย และ

ทำราย ซงเปนการกอบาป และเปนทางมาแหงความทกขในทสด

อยางไรกตาม หากไดรบคำแนะนำทถกตองเหมาะสมจากกลยาณมตร

เชน พอ แม พระภกษ และครบาอาจารย ฯลฯ มนษยเรากจะดำเนนชวต

ไดอยางถกตอง มงทำแตกรรมด อนเปนทางมาแหงบญและความสข

การทำกรรมดหรอกรรมชว นอกจากกอใหเกดบญหรอบาปอยาง

ตอเนองแลว ยงจะกอใหเกดนสยดหรอชวแกผกระทำอกดวย แตกวาการ

ทคนเราแตละคนจะรวา สงใดด สงใดชว สงใดถก สงใดผด สงใดควร

สงใดไมควร อยางถกตองชดเจน แตละคนตางกรผดๆ คดผดๆ ทำผดๆ

จนเกดเปนนสยชวตดตวและกอบาปไวมากมาย โดยทไมมโอกาสกลบไป

แกไขไดเลย มแตจะกอใหเกดความทกข และกลายเปนปญหาทกขในการ

ดำรงชวตของตนไปเสยแลว

สำหรบผทรสำนกวาตนประพฤตผด จงหยดยงการประพฤตชวชา

สามานยทงหลาย แลวพยายามปรบปรงตนเองใหมความประพฤตดงาม

อยเสมอ ในทสดกจะสามารถพฒนานสยดๆ ขนในตนได และจะสง

ผลใหดำเนนชวตผดพลาดนอยลง แตดำเนนชวตในทศทางทถกตอง

เพมมากขน

ทวาโดยทวไปแลว ผคนสวนใหญทตดนสยชว ชอบทำแต

บาปกรรมนน ยากทจะปรบเปลยนใหเปนคนมนสยดได ทเหนงายๆ

กคอ คนทตดเหลา ตดบหร ตดการพนน เปนนสยนน ยากทจะตดใจ

หกดบจากนสยเลวๆ เหลานนได จนกวาจะสนชวตไป นนคอมนษย

สวนใหญลวนแตประสบปญหาทกขในการดำรงชวต


31

เพราะเหตทมนษยตางถกบงคบใหตองแสวงหา เกบและใชปจจย ๔

รวมกบผอน ทงโดยธรรมชาตและสภาพของสงคม นสยชวของแตละคน

ยอมกระทบกระทงกบคนรอบขาง ยอมเกดเปนความทกข ความเดอดรอน

ไมรจบ กลายเปนปญหาเรอรงของสงคม และสงผลเปนปญหาทกขจาก

การอยรวมกน ในทสด

จากทกลาวมาทงหมดน จะเหนไดวา ตนเหตสำคญทกอใหเกดปญหา

ทกขของมนษย กคอ ปญหาทกขจากกเลสครอบงำ แลวสงผลมาเปน

ปญหาทกขจากการดำรงชวต และปญหาทกขจากการอยรวมกน

ดงแสดงดวยภาพตอไปน

เกดปญหาดำเนนชวต

ทกขจากการ

เกดปญหา คดไมดในทางทผด

ดำรงชวต

ทกขจากกเลส พดไมด

ครอบงำ ทำไมดกระทบกระทง

เกดปญหา

กบผอนทกขจากการ

อยรวมกน

ภาพท ๒-๑ ปญหาทกขประจำชวตของมนษย

ดงนนหากมนษยไดรบการศกษา คอไดรบการแนะนำและเลยงด

อยางถกตองมาตงแตถอกำเนด มนษยยอมคดด พดด ทำด เปนปกต

และจะกอใหเกดนสยดๆ ไปตลอดชวตซงจะทำใหปญหาทกขทง ๓ ประการ

ดงกลาวหมดไป มชวตอยอยางมความสขตามอตภาพ ในขณะเดยวกน

กไดโอกาสสงสมบญบารมใหยงๆ ขน เพอการบรรลความหลดพนหรอ

มรรค ผล นพพาน อนเปนเปาหมายสงสดในพระพทธศาสนา


32

ทงหมดนคอความจำเปนททำใหตองรบจดการศกษาทงใน

สวนตน และสวนรวม

อนง การจดการศกษาเปนเรองทจำเปนตอชวตของทกคน เพราะ

ในทนททถอกำเนดมา ยอมตองประสบปญหาโดยอตโนมตคอ

ทารกถกบงคบใหตองกนอาหาร เปนการเตมธาต ๔ เขาไปใน

รางกาย เพอใหดำรงชวตอยได เพราะตองกนจงเปนเหตบงคบใหคนเรา

ตองแสวงหา เกบและใชธาต ๔ และปจจย ๔ เพอการดำรงชวต ขณะ

เดยวกน กตองตกอยภายใตกฎแหงกรรม

ดงนนถาพอแมไมมความรหรอไมระมดระวงเรองการเกบ การหา

และการใชธาต ๔ และปจจย ๔ แลวรบสอนใหเดกรตงแตเลกกจะมปญหา

เกดขนตามมา ๓ ประการ คอ

ก. สขภาพเสย

ข. นสยเสย

ค. กอบาปกรรมเพม

อยางไรกตาม ในเรองสขภาพเสย เรามทางแกไขได แตนสยเสย

เปนเรองยากทจะแกไข สวนบาปกรรมนน เมอเกดขนแลวยอมไม

สามารถลบลางใหสนไปได

ในทางกลบกน เดกทพอแมมสมมาทฐ มความรเกยวกบเรองการหา

การเกบ และการใชปจจย ๔ บตรทเกดมายอมจะมสภาพตรงกนขามกบ

ทกลาวแลว คอ

ก. มสขภาพด

ข. มนสยด

ค. สรางบญเปน


33

สงทผใหญตองไมดเบาคอ เดกทารกกสามารถกอบาปได เชน

เมอหวและไมไดรบการตอบสนองในทนทกจะโกรธ นนคอ เกดความคด

ไมดตอบดามารดาหรอผททำหนาทดแลเลยงดตน เชนนบาปกเกดกบ

เดกทารกนอยนนแลว

ดวยเหตผลดงกลาว จงเปนความจำเปนทจะตองเรงจดการการศกษา

ยงจดการศกษาใหผเรยนไดเรวเทาไรยงด หมายความวา การใหการศกษา

และการปลกฝงอบรมเดกตงแตยงเยาววยนนเปนเรองแสนวเศษ เพราะ

ก. มสขภาพด เพราะรจกดแลสขภาพตน

ข. มจตใจและอารมณด

ค. พฒนานสยดๆ ไดรวดเรว

ง. รบความรไดรวดเรว ไมโงเขลาเบาปญญา

จ. ไดสรางบญแตเยาววย

ฉ. ยงไมสรางบาป

โดยสรป คณคาและความจำเปนททำใหตองจดการศกษา คอ

๑. เพอปองกนรกษาทงสขภาพกายและใจของผเรยน และ

คนในชาต

๒. เพอปองกนรกษาทรพยสนและชวตของผเรยน และคน

ในชาต

๓. เพอปองกนรกษาผเรยนและคนในชาตใหพนจากความ

ไมร ความโง ความบาป ความทกข และนสยชวรายตางๆ

๔. เพอสงเสรมสนบสนนผเรยนและคนในชาตใหมความร

ความเฉลยวฉลาด เปนผมบญ มความสข มความเจรญ และมนสย

รกการสรางบญบารม


34

เปาหมายทแทจรงของการศกษา

จากปญหาประจำชวตของมนษยททกคนไมอาจหลกเลยงไดทง

๓ ประการดงกลาวมาแลวน ยอมเปนเหตผลสำคญทมนษยตองไดรบ

การศกษา โดยมเปาหมายทแทจรงของการศกษาคอเพอความพนทกข

นนเอง เพราะหากดบความทกขไดสนเชงแลว กยอมจะประสบความสข

ทแทจรงอยางแนนอน เปาหมายการศกษาทแทจรงของชาวโลก จงเปน

ไปเพอความพนทกข ซงม ๓ ระดบดงน

๑. ความพนทกขจากปญหาการดำรงชวต

๒. ความพนทกขจากปญหาการอยรวมกน

๓. ความพนทกขจากปญหากเลสครอบงำ

๑. ความพนทกขจากปญหาการดำรงชวต ซงเปนปญหาสวนตน

สาเหตสำคญอนดบแรกของความทกขประเภทนคอ มนษยเกดมา

พรอมกบความไมรอะไรเลย ทกๆ อยางตองมาเรยนรในภายหลงทงสน

สงทคดวารแลวบางครงกรผดๆ แมรไมผดแตกยงรตนๆ ความรสำคญยง

ทขาดไปคอความรเกยวกบสงขารโลก ไดแก รางกายของตนเอง และ

ความรเกยวกบภาชนโลกหรอโอกาสโลก ไดแก โลกทเราอยอาศย

เกยวกบสงขารโลก กลาวไดวาผคนสวนใหญไมรวาธาตสำคญ

๔ ชนดทประกอบขนเปนรางกายของตนนน ไมบรสทธ ตองแตกสลาย

อยตลอดเวลา ทำใหอวยวะตางๆ เสอมโทรมเพราะการตายของเซลล

(ซงประกอบดวยธาต ๔) ในรางกายจำนวนมหาศาลทกๆ นาท มนษย

ไมรวาการกนอาหารกเพอเขาไปผลตเซลลใหมทดแทนเซลลเกาทตายไป

จงคดกนเพยงแตวากนเพออม เพออรอย เพอสนองกเลส เพออวดมง

อวดม และทนาเวทนาอยางยงกคอ กนเพอแสดงความเปนลกผชาย


35

หรอเปนผทมนำใจหาวหาญ จงสรรหาสรานานายหอราคาแพงลบลวมา

ดมกนกน

เนองจากไมรวตถประสงคทแทจรงของการกน คนเราจงไมใคร

ไดศกษาคณคาทางโภชนาการของสงทกนเขาไป ผลทตามมากคอกน

สงทเปนโทษตอสขภาพรางกาย เพราะบางอยางทกนกเขาไปเพมความ

ไมบรสทธของธาต ๔ ในตวใหสกปรกยงขน บางอยางกเขาไปทำลาย

อวยวะภายในใหเสอมโทรม บางอยางกเขาไปทำลายสมองและประสาท

ใหทำหนาทผดปกต ยงกนโดยไมรจกประมาณ กมแตจะนำมาซงทกข

และโทษตอสขภาพตลอดเวลา กลายเปนนสยเสยๆ เกยวกบการบรโภค

ไปตลอดชวต

นสยเสยๆ เกยวกบการบรโภคนเอง จะเปนเหตใหคนเราม

รายจายสง ซงนอกจากรายจายสำหรบเรองการบรโภคปจจย ๔ แลว

ยงจะตองมรายจายสำหรบการดแลรกษาสขภาพอกดวย และถาไมรจก

ประมาณในการใชทรพย กจะมปญหารายไดไมพอกบรายจาย ทำใหตอง

หารายไดเพมเตม เมอหาดวยวธสจรตแลว แตรายไดกยงไมเพยงพอ

เพอความอยรอดในการดำรงชวต ในทสดกจะถกกเลสบบคนใหตอง

หารายไดดวยมจฉาอาชวะตอไป

เกยวกบเรองภาชนโลกหรอโอกาสโลก ซงกคอโลกทเราอาศย

อยน ผคนสวนใหญ เพงเลงแสวงหาประโยชนจากทรพยากรตางๆ

มากมาย ทมอยตามธรรมชาตในโลก แตมนอยคนทรวมมอกนอนรกษโลก

ตลอดจนทรพยากรตางๆ ตามธรรมชาต ดงจะเหนจากการตดตนไม

ทำลายปา เพอผลประโยชนของตน การทำลายตนนำบนภเขาสงเพอทำ

เกษตรกรรม การปลอยควนพษเขาไปในอากาศ การทงสงปฏกลและ

สารเคมลงในแมนำลำคลองดวยความมกงาย ฯลฯ เหลานลวนเปนการ


36

ทำลายทรพยากรธรรมชาตทงสน ซงในทสด กจะกลายเปนปญหาทกข

ของคนเราจากภาชนโลก ดงทไดเหนกนอยในปจจบนน เชน อากาศ

รอนจดผดปกต นำในแมนำลำคลองบางแหงตนเขน มโรคระบาดราย

แรงเกดขนทวโลกเปนระยะๆ เปนตน

เหลานคอ ตนเหตแหงปญหาบางประการ ทคนเราขาดความร

เกยวกบภาชนโลก จงปฏบตตนไมถกตอง ซงยงผลใหตองประสบความ

เดอดรอนตางๆ นบตงแตปญหาสขภาพ ปญหาเศรษฐกจ ปญหาสงแวดลอม

และปญหาอนๆ ตามมาเปนลกโซ

กลาวไดวา ปญหาการดำรงชวต มสาเหตเบองตนจากความไมร

เกยวกบธรรมชาตและขบวนการทำงานของระบบตางๆ ในรางกายตนเอง

เปนสำคญ จงกลายเปนปญหาสขภาพกาย ครนแลวปญหาสขภาพใจ

กตามมา จากนนกเกดเปนปญหาเศรษฐกจในครอบครวของตน วธการ

แกปญหาเศรษฐกจ ทผคนสวนใหญในสงคมปจจบนนยมทำตามๆ กนมา

กคอ การจมอยในอบายมข และประกอบอาชพทผดทำนองคลองธรรม

นานาประเภท ซงกสรางปญหา และกอใหเกดความทกขกบตนเองอยางยาก

ทจะแกไข ในทสดจงกลายเปนปญหาการดำรงชวตของผคนทวไปในสงคม

ดงนนจงจำเปนตองจดการศกษาใหผคนในชาตแตละคน

มความรความเขาใจเกยวกบเรองสงขารโลก และภาชนโลกตาม

ความเปนจรง เพอจะไดรจกวธประพฤตปฏบตตน ใหสามารถดำรง

ชวตไดอยางถกตอง โดยตองฝกใหมความขยนหมนเพยรประกอบ

สมมาอาชวะ รประมาณในการบรโภคปจจย ๔ การใชทรพย การ

ไมยงเกยวกบอบายมข และการดแลรกษาสขภาพ ปญหาการดำรงชวต

กจะลดลง นนคอสามารถบรรเทาความทกขสวนตนลงได

๒. ความพนทกขจากปญหาการอยรวมกน ตามธรรมดาใน


37

แตละครอบครวจะมสมาชกอยรวมกนไมกคน แตกยงไมวายเกดปญหา

การกระทบกระทงกนไมเวนแตละวน จงไมตองสงสยเลยวา ปญหา

ดงกลาวน จะไมเกดขนกบผคนในสงคมซงมเปนจำนวนมาก

ถามองในภาพรวมอาจกลาวไดวา ปญหาการกระทบกระทงกน

ระหวางผคน ซงกอใหเกดปญหาการอยรวมกนในสงคมนน มสาเหต

ตอเนองมาจากปญหาการดำรงชวตนนเอง

อยางไรกตามถาเจาะลกลงไปในรายละเอยดจะพบวา ปญหา

การอยรวมกนในสงคมนน มสาเหตสำคญ ๒ ประการคอ

๒.๑ ความเหนแกตว กเลสในใจคนคอความโลภและความ

หลง ทำใหคนเราเหนแกตว คดถงผลประโยชนของตวเองเปนสำคญ

ไมปฏบตตนตามหลกสงคหวตถ ๔ แทนทแตละคนจะคดแบงปนกน

(ทาน) กกลบกกตน จะพดไพเราะ (ปยวาจา) ใหกำลงใจกนกไมยอมพด

ทงๆ ทไมตองลงทนอะไร จงไมตองคดถงเรองการบำเพญประโยชนใหกน

และกน (อตถจรยา) ในเวลาทเปนทกข เดอดรอน ขาดแคลนอปกรณ

ความรความสามารถ ขาดกำลงบคลากร ยงกวานนแมเพอนรกทำความ

ผดพลาดดวยเรองอนใดกตาม แทนทจะมความเสมอตนเสมอปลาย

(สมานตตตา) ชวยเหลอแกไขใหเหตการณตางๆ ดขน กกลบเฉยเมย

ไมสมกบความเปนเพอน ตางคนตางพยายามเสาะแสวงหาวธการตางๆ

เพอใหตนไดรบผลประโยชนกอนผอน ดกวาผอน มากกวาผอน หรอ

บางกรณกมงหวงผลประโยชนเฉพาะตนเทานน ไมยอมแบงสรรปนสวน

ใหกบใครๆ เลย

จากความเหนแกตว ไมยอมสงเคราะหกนของคนเรา

เมอปลอยทงไวนานวน กยงเพมความแลงนำใจใหรนแรงยงขน กลายเปน

วา แมผเปนใหญในสงคมกยงขาดพรหมวหารธรรมทง ๔ ในการปกครอง


38

คอ ไมมทงความรกความปรารถนาด (เมตตา) ความสงสาร (กรณา)

ความพลอยยนด (มทตา) และความวางใจเปนกลาง (อเบกขา) ตอลกนอง

๒.๒ ความลำเอยง จากความเหนแกตวของผนอยตลอดจน

ความแลงนำใจของผใหญ ในทสดยอมกอใหเกดความไมเปนธรรมหรอ

ความลำเอยงขนในสงคมใน ๔ ลกษณะทเรยกวา อคต ๔ คอ ลำเอยง

เพราะรก ลำเอยงเพราะโกรธ ลำเอยงเพราะหลง และลำเอยง

เพราะกลว

ในกลมผคนหรอสงคมใดกตาม ถามความเหนแกตว

และความลำเอยงเกดขน โดยเฉพาะอยางยงความลำเอยงของผนำหรอ

ผบงคบบญชา สงคมนนยอมยากทจะหาความสงบสขได เพราะผทไมได

รบประโยชนหรอผเสยประโยชนจะมความรสกวาตนไมไดรบความยตธรรม

ยอมจะแสดงความรสกเหลานนออกมาทางกายและวาจา ซงจะกอให

เกดปญหาการกระทบกระทงกนและไมสามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข

ดงนนจงจำเปนตองจดการศกษาเพอใหผคนในชาต

มศลมธรรม กลาวคอ รจกบำเพญบญกรยาวตถ ๓ ดวยการทำทาน

รกษาศล เจรญภาวนาเปนนสย กจะทำใหความเหนแกตวลดลง รจก

เอาใจเขามาใสใจเรา มปญญาเหนโทษของความลำเอยง ซงในทสดกจะ

ทำใหผคนในสงคมทกระดบ สามารถอยรวมกนโดยไมมการกระทบ

กระทงกน หรอถาจะมบางกไมมากนก

๓. ความพนทกขจากปญหากเลสครอบงำ แททจรงทงปญหา

การดำรงชวตและปญหาการอยรวมกนนน ลวนเกดมาจากอำนาจกเลส

ซงจดไวเปนปญหาท ๓ ทงสน กลาวคอ คนเราทกคนตางถอกำเนดมา

พรอมกบกเลสทแอบแฝงอยในใจ และกเลสกมอำนาจเหนอจตใจของ

คนเราหลายประการ ในเบองตนกครอบคลมใจเราใหมดมดดวยอวชชา


39

คอความไมรความจรงในเรองโลกและชวต ทำใหโงเขลาเบาปญญา ดงท

เราตางยนดเมอใหกำเนดบตร ทงๆ ทการเกดมานนนำมาซงความทกข

ยงมชวตอยตอไปกยงเปนทกขเพราะกเลสบบคนใหตองทำกรรมตลอดชวต

นอกจากน ทารกนอยยงตองเรยนรสงตางๆ จากการปลกฝงอบรม

ของพอแม ผใหญและคนรอบขาง ซงมขอนาสงเกตคอ เรองใดทจะกอให

เกดนสยดๆ นน จำตองพรำสอนซำแลวซำอก ทารกจงจะไดนสยดๆ นน

สวนเรองทไมดทงหลายนนกลบเกดขนไดงาย โดยไมจำเปนตองมการ

ปลกฝงอบรมเลย ทงนเพราะกเลสนนเองทเปนตวบงการใหเปนเชนนน

ปญหาประจำชวตทง ๓ ประการดงกลาวนเอง ททำใหคนเรามทกข

อยเสมอ เมอรเหตและทมาของปญหาแลวเรากตองหาทางแกปญหาให

สำเรจใหได มฉะนนคนเรากจะตองทกขทรมานอยตลอดไป

นบเปนโชคอยางมหาศาลทเราไดเกดในดนแดนพระพทธศาสนา

ทยงมสมณพราหมณผประพฤตดปฏบตชอบ ทรงภมรภมธรรม และม

ความตงใจทจะเปนกลยาณมตรใหแกชาวโลก ดวยการถายทอดความร

เรอง มรรคมองค ๘ ซงพระสมมาสมพทธเจาตรสวาเปนทางอนเกษม

เพราะเปนวธการปฏบตทจะทำใหจตใจผองใสหมดจดจากกเลส นนคอ

สภาวะทเรยกวา บรรลนพพาน อนเปนสภาวะแหงความดบทกขโดย

เดดขาด เพราะสนภพสนชาตโดยสนเชงไมตองเวยนวายตายเกดอยใน

สงสารวฏ ซงเปรยบเสมอนการตดคกยกษโดยไมมวนพนโทษ

ดงนนการจดการศกษาจงควรสงเสรม ชกนำ และโนมนาวผคน

ในชาตใหมาสนใจศกษาและปฏบตมรรคมองค ๘ อยางเปนกจลกษณะ

ทงภาคปรยตและปฏบตใหเปนนสย โดยเรมจากระดบอนบาลเรอยไป

ซงจะมผลใหความทกขบรรเทาเบาบางลง และมโอกาสบรรลนพพาน

ไดในภพชาตใดภพชาตหนง


40

ความผดพลาดในการจดการศกษาทวทงโลก

โดยเหตทนกการศกษาทวโลกขาดความรความเขาใจเรอง

องคประกอบของมนษยและเรองกเลส ปจจบนการจดการศกษาของ

แตละประเทศทวโลกจงมงเนนไปทวชาความรทางโลก ทงนเพอให

ผเรยนพนทกขเฉพาะหนา โดยมงหวงจะใหผเรยนนำวชาความรทางโลก

ไปประกอบอาชพเลยงชวต แตกยงไมมหลกประกนวาหลงจากจบการ

ศกษาแลว ผเรยนเหลานนจะประกอบสมมาอาชวะหรอมจฉาอาชวะ

กนแน ดงนนสงทปรากฏใหเหนในวงการศกษาทวโลกในปจจบนคอ

๑. การจดการศกษาของประเทศตางๆ ทวโลกกำหนดเฉพาะ

มาตรฐานดานวชาการทางโลกเทานน

๒. การจดการศกษาของประเทศตางๆ ทวโลกขาดมาตรฐาน

ดานศลธรรม การทจะปลกฝงอบรมพลเมองในชาตของตนใหเปนคนด

มศลธรรม คณธรรม จรยธรรม จนเกดเปนลกษณะนสยทดงามนน

จำเปนจะตองจดการศกษาใหมมาตรฐานดานศลธรรมใหสมดลกบ

มาตรฐานดานวชาการทางโลก

อยางไรกตาม ในปจจบนยงไมมสถาบนการศกษาแหงใดในโลก

กลารบประกนความประพฤตของผทสำเรจการศกษาจากสถาบนของ

ตนวา เปนผมความประพฤตดปฏบตชอบจรง และจะไมนำความรดาน

วชาการของตนไปหาผลประโยชนในทางทมชอบ อนเปนทางมาแหง

ปญหาตางๆ ททงโลกกำลงเผชญอยในขณะน ดงศาสนสภาษตวา

“ความรทางวชาการ หากเกดแกคนพาล มแตนำความ

ฉบหายมาให๑”


41

____________________________________๑ ข.ธ. ๔๑/๑๕๒ (มมร.) “ความรยอมเกดแกคนพาล เพยงเพอความฉบหายเทานน ความรนน

ยงหวคดของเขาใหตกไป ยอมฆาสวนสกกธรรมของคนพาลเสย”

จงตองกลาวยนยนวา ความบกพรองของการจดการศกษา

แหงชาตคอรากเหงาของปญหาทงปวง และผสรางปญหากคอ

คนพาล ซงเปนผลผลตของการจดการศกษาแหงชาตทขาดมาตรฐาน

ศลธรรมนนเอง

ถาถามวา คนพาลมลกษณะนสยและพฤตกรรมอยางไร

ลกษณะนสยและพฤตกรรมของคนพาลในสงคมทสงเกตเหน

ไดกคอ

๑) คนพาล คอบคคลทมความเหนผดไมสามารถตดสน

แยกแยะไดระหวางดกบชว ถกกบผด บญกบบาป ควรกบไมควร

ครนเมอถกกเลสบบคน จงกลาทำชวแบบเอาชวตเปนเดมพน ดงนน

ตลอดชวตคนพาลจงมแตสรางปญหาประจำชวตทง ๓ ประการเพมพน

ใหแกตนเอง ไดแก ปญหาทกขจากการดำรงชวต ปญหาทกขจากการ

อยรวมกน และปญหาทกขจากกเลสครอบงำมไดวางเวน

๒) คนพาลยงมความเหนผดอกวา คนทยงไมไดทำความชว

เพราะโอกาสไมอำนวยคอคนด คนททำความชวนอยกวาคนอนกคอ

คนด ดงนนคนดในสายตาของคนพาลกคอคนทกำลงกอปญหา หรอ

พรอมทจะกอปญหาประจำชวต ๓ ประการอยตลอดเวลานนเอง

๓. การจดการศกษาของประเทศตางๆ ทวโลก ผเรยนยง

ขาดความรเทาทนในเรองกเลส ในพระพทธศาสนาแบงกเลสออกเปน

หลายระดบ ซงมทงระดบหยาบและระดบละเอยด สงทคนเราจำเปนตอง

รเทาทนเปนอนดบแรกกคอกเลสระดบหยาบ ๓ ตระกล ไดแก ความโลภ

ความโกรธและความหลง และกเลสทง ๓ ตระกลนเองทเปนรากเหงา

แหงปญหาททำใหคนเราประพฤตผดศลธรรม ไรคณธรรมและจรยธรรม

ใหเราเหนกนอยทกวนๆ


42

มตรเทยม ผลของการจดการศกษาทผดพลาด

กลาวโดยสรปไดวา การจดการศกษาทผดพลาดของแตละชาต

ทวโลก เนองจากมงเนนวชาการนำหนาศลธรรมตามหลงหรอไรซง

ศลธรรม จงเปนเหตใหทวโลกมประชาชนทเปนคนพาลมากกวาคนด

ในทางพระพทธศาสนาเรยกประชาชนประเภทนวา มตรเทยม ซงมอย

ดวยกน ๔ ประเภท ไดแก

๑. มตรปอกลอก

๒. มตรดแตพด

๓. มตรชางประจบ

๔. มตรชวนฉบหาย

มตรเทยมแตละประเภทเหลาน ตางแสดงพฤตกรรมทนารงเกยจ

ซงกอใหเกดปญหาประจำชวตทง ๓ ประการ พระพทธองคไดตรสถง

พฤตกรรมของมตรเทยมแตละประเภทไว ๔ ประการ คอ

๑. มตรปอกลอก มพฤตกรรมเลวๆ ๔ ประการ คอ

๑) คดเอาแตไดฝายเดยว

๒) เสยแตนอยคดเอาใหไดมากๆ

๓) ตนมภยจงชวยกจของเพอน

๔) คบเพราะเหนประโยชนสวนตน

๒. มตรดแตพด มพฤตกรรมเลวๆ ๔ ประการ คอ

๑) อางเรองทผานไปแลวมาปราศรย

๒) อางเรองทยงไมเกดมาปราศรย

๓) สงเคราะหแตสงทไมมประโยชน

๔) ปฏเสธเมอถกขอความชวยเหลอ


43

๓. มตรชางประจบ มพฤตกรรมเลวๆ ๔ ประการ คอ

๑) จะทำชวกคลอยตาม

๒) จะทำดกคลอยตาม

๓) ตอหนากสรรเสรญ

๔) ลบหลงกนนทา

๔. มตรชวนฉบหาย มพฤตกรรมเลวๆ ๔ ประการคอ

๑) ชกชวนดมนำเมา

๒) ชกชวนเทยวกลางคน

๓) ชกชวนใหจมกบสงไรสาระ

๔) ชกชวนใหเลนการพนน

ถาพจารณาดจากพฤตกรรมทนารงเกยจของมตรเทยมทมอย

ดาษดนทวทกซอกมมของสงคมแลว จะเหนไดวาสงคมหรอโลกของเรา

ทกวนนตกอยในภาวะอนตรายเปนอยางยง เพราะปญหาประจำชวต

ของมนษยทง ๓ ประการจะทวความรนแรงขนเรอยๆ ถงขนาดกลายเปน

ปญหารายแรงทจดไฟใหลกทวมโลกได ดงนนจงถงเวลาแลวทชาวโลก

จะตองตนขนมารวมมอรวมใจกนแกไขปญหามตรเทยมใหเปนมตรแท

หรอเปนคนดมสมมาทฐอยางมนคง โดยเรมจากตวเราเองเปนคนแรก

อยางไรกตามการแกไขปญหามตรเทยมในสงคมทจะกอใหเกดประสทธผล

อยางจรงจงและรวดเรว ตองอาศยการจดการศกษาทมมาตรฐานศลธรรม

การศกษาทสมบรณ

การศกษาทสมบรณ หมายถง การจดการศกษาทชวยใหผเรยน

สามารถปองกนและกำจดกเลสไดดวยตนเองตามสมควรแกเพศ

และวย ซงสามารถทำไดโดย


44

๑. จดระบบการศกษาใหมนษยรเทาทนกเลส ไดแก การ

จดการศกษาทมงเนนใหผเรยนเขาใจแตกฉานสมควรแกเพศและวย

ของตนในเรองอรยมรรคมองค ๘ (ซงมคำอธบายในบทตอไป) เปนตน

เพอใหผเรยนสามารถสรบหรอปองกนกเลสทง ๓ ตระกลไมใหกำเรบ

ออกฤทธได

๒. กำหนดมาตรฐานดานวชาการกบดานศลธรรมในแตละ

ระดบชนการศกษาใหสมดลกน การกำหนดมาตรฐานเชนนยอมทำให

ทงผเรยนและผสอนตระหนกถงความสำคญของมาตรฐานทง ๒ ดาน

กลาวคอ

๑) ดานคร ผสอนทกคนทกวชาจะไมมงเนนเฉพาะความสำคญ

ดานวชาการดงทเคยปฏบตกนมานานแลว แตจะตงใจสรางกศโลบาย

เพอปลกฝงอบรมบมนสยบรรดาศษยของตน ไมวาจะเกะกะเกเรอยางไร

ใหเปนคนเรยนเกงและเปนคนดใหได นบเปนการปลกจตวญญาณแหง

ความเปนครขนมาอยางจรงจง

๒) ดานศษยหรอผเรยน ศษยทงหลายยอมมปญญาสามารถ

มองเหนความปรารถนาดและความเมตตากรณาทครมตอตน เพราะ

เดกนกเรยนแตละคนยอมมมโนธรรมหรออาจเรยกวาบญกได ตดตวกน

มาตงแตเกด จงเกดความสำนกในพระคณของคร ทำใหเกดความเคารพ

รกคร และพรอมทจะพฒนาตนเองใหกาวหนาขนทงดานวชาการและ

ศลธรรม ซงกเปนการปลกจตวญญาณแหงการเปนศษยอยางดเลศอกเชนกน

สำหรบมาตรฐานวชาการแตละสาขาในระดบชนเรยนตางๆ กระทรวง

ศกษาธการไดจดทำกรอบแหงการเรยนรทมมาตรฐานสอดคลอง

กบหลกสากลไวเรยบรอยแลว ซงแตละวชากมเนอหาสาระสำคญอย

หลายประการ จงไมนำมากลาวในทน


45

๓. สรางกรอบมาตรฐานศลธรรมขนพนฐาน สำหรบกรอบ

มาตรฐานศลธรรมขนพนฐานตามหลกพระพทธศาสนา ซงจะทำให

คนเราครองชวตอยไดอยางมความสงบสขตามอตภาพ ประกอบดวย

สาระสำคญ ๔ ประการ คอ

๑) มความรบผดชอบตอศลธรรมในตน หรอกลาวอก

อยางหนงวา ไมทำความเดอดรอนใหตวเอง โดยเวนจากการประพฤต

กรรมกเลส ๔ ประการตลอดชวต คอ ๑) การฆาสตว ๒) การลกทรพย

๓) การประพฤตผดในกาม และ ๔) การพดเทจ ซงกคอศล ๔ ขอแรก

ในศล ๕ นนเอง เพราะตระหนกชดวา การลวงละเมดศลแมเพยงขอใด

ขอหนง ยอมเปนการทำลายความเปนคนของตนทงดานสขภาพกาย

และสขภาพใจ ขณะเดยวกนกยงสรางความเดอดรอนใหแกผคนรอบขาง

อกดวย

กลาวไดวา ความรบผดชอบตอศลธรรมในตนดวยการ

เวนขาดจากกรรมกเลส ๔ คอ ความรบผดชอบตอตนทนแหงความ

เปนมนษยของตนและผอน หากขาดความรบผดชอบในเรองนแลว

คณคาของคนเรายอมตกตำไมตางจากสตวดรจฉาน

๒) มความรบผดชอบตอศลธรรมสงคม หรอกลาวอก

อยางหนงวา ไมทำความเดอดรอนใหสงคมดวยการไมมอคต ๔

หรอความลำเอยง ๔ ประการ ไดแก ๑) ฉนทาคต : ลำเอยงเพราะรก

๒) โทสาคต : ลำเอยงเพราะโกรธ ๓) โมหาคต : ลำเอยงเพราะหลง

๔) ภยาคต : ลำเอยงเพราะกลว

กลาวคอ เมอใดกตามทมความลำเอยงเกดขนยอมเปน

การสนบสนนใหเกดความเหนผดเปนมจฉาทฐวาตองทำชวจงไดด

เมอนนความเชอในเรองกฎแหงเหตและผลตามความเปนจรงตามธรรมชาต


46

หรอกฎแหงกรรมกจะถกทำลายไปโดยสนเชง ครนเมอบคคลขาดความ

เชอเรองกฎแหงกรรม ยอมทำผดศลไดทกขอ ทำชวไดทกอยางโดย

ปราศจากหรโอตตปปะ

ดวยเหตน ผมความรบผดชอบตอศลธรรมสงคมจงไมยอม

ปลอยใหตนมความประพฤตผดคลองธรรมดวยความลำเอยงตลอดชวต

แมจะตองเผชญกบความตายกไมยอมกระทำการใดๆ อนเปนเหตใหผ

ไมควรไดรบกลบไดรบ ผควรไดรบกลบไมไดรบ หรอผควรไดนอยกลบ

ไดมาก ผควรไดมากกลบไดนอย เพราะตระหนกชดวาการกระทำนน

นอกจากจะเปนเหตใหผอนไดรบความทกขและความเดอดรอนแลว ยง

กระทบตอศลธรรมอนดงามของสงคม ทงยงเปนการทำลายกฎกตกา

ตลอดจนความสมครสมานสามคคและความสงบสขของสงคมดวย

๓) มความรบผดชอบตอศลธรรมเศรษฐกจ หรอกลาวอก

อยางหนงวา ไมทำความเดอดรอนดานเศรษฐกจดวยการเวนขาดจาก

อบายมข ๖ ประการ ไดแก ๑) ดมสราและของมนเมา ๒) ชอบเทยว

กลางคน ๓) ชอบเทยวดการละเลน ๔) เลนการพนน ๕) คบคนชว

เปนมตร ๖) เกยจครานการทำงาน

อบายมข ๔ ขอแรกนนถอวาเปนสวนเกนหรอไมมคณคา

ตอชวตมนษย สำหรบขอ ๕ นบวามอนตรายมากทสด เพราะจะเปน

ตวการสำคญทชกนำไปสอบายมข ๔ ขอแรก สวนขอสดทายนน คนท

เกยจครานในการทำงานยอมไมสามารถเปนทพงใหแกตนเองได จงทำ

ตวเปนกาฝากสงคม หรอเบยดเบยนผอนสดแตจะมลทาง

ทใดกตามเมอมอบายมขแพรหลาย ทนนยอมเกด

ลทธบชาเงนเปนพระเจา ยดถอวาเงนสำคญกวาสงใด เพราะคดวาเงน

สามารถซอหาความสขทางเนอหนงได เงนจงสำคญยงกวาศล ในทสด


47

กกลายเปนคานยมของสงคม นำไปสการมอคต ๔ และการประพฤต

กรรมกเลส ๔ อยางยากทจะเยยวยาแกไขได

โดยสรป คอ มอบายมขทไหนความฉบหายยอมมาเยอน

ทนน พระพทธองคจงตรสวา อบายมขคอปากทางแหงความฉบหาย

๔) มความรบผดชอบตอการสรางมตรแทใหแกสงคม

หรอกลาวอกอยางหนงวา รวมสรางคนดใหเกดขนดวยทศ ๖ ทศ ๖

คอกลมคน ๖ กลมทแวดลอมใกลชดกบตวเรามากทสดในลกษณะ

เฉพาะ กลมคนทง ๖ น จดเปนหนวยของสงคมทเลกทสด สมบรณทสด

และสำคญทสดในการปลกฝงศลธรรมใหแกตวเราเองและสงคม โดยม

ตวเราเปนศนยกลาง แลวแวดลอมดวยบคคลใกลชดอก ๖ กลม หากม

การจดการศกษาททำใหกลมคนแตละทศ สามารถปฏบตตนตอกน

ตามหนาททพระพทธองคทรงกำหนดไวไดอยางถกตอง ครบถวนและ

เหมาะสม บคคลกจะมประสทธภาพสงสด ในการสรางมตรแทใหแกสงคม

และประเทศชาต ซงจะยงผลใหสามารถฉดสงคมสวนใหญ ใหเจรญ

กาวหนาไดอยางรวดเรวเปนอศจรรย กลมคนทง ๖ นประกอบดวย

กลมท ๑ คอ มารดาบดาเปนทศเบองหนา เพราะอปการะ

ผนนมากอน

กลมท ๒ คอ ครอาจารยเปนทศเบองขวา เพราะควรแก

การบชา

กลมท ๓ คอ ภรรยาหรอสามเปนทศเบองหลง เพราะ

สามารถตดตามอยางใกลชด

กลมท ๔ คอ มตรและผรวมงานเปนทศเบองซาย เพราะ

ชวยใหขามพนภยได


48

กลมท ๕ คอ ลกนองและบรวารเปนทศเบองลาง เพราะ

ชวยทำงานในกจการทงปวง

กลมท ๖ คอ สมณพราหมณเปนทศเบองบน เพราะชนำ

ใหตงอยในของสงคอศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม

ภาพท ๒-๒ กลมคนในทศทง ๖


49

ตารางท ๒-๑ หนาทของบคคลทง ๖ กลมทพงปฏบตตอกนในแตละกลม

ทศเบองหนา : มารดา บดา บตร

หนาทของมารดาบดาตอบตร หนาทของบตรตอบดามารดา

๑. หามไมใหทำความชว ๑. ทานเลยงเรามา เราจกเลยงทานตอบ

๒. ใหตงอยในความด ๒. ชวยทำการงานของทาน

๓. ใหศกษาศลปวทยา ๓. ดำรงวงศตระกล

๔. หาภรรยาหรอสามทสมควรให ๔. ประพฤตตนใหสมควรเปนผรบมรดก

๕. มอบทรพยสมบตใหในเวลา ๕. เมอทานลวงลบไปแลวทำบญอทศ

อนสมควร ใหทาน

ทศเบองขวา : ครอาจารย ศษย

หนาทของครอาจารยตอศษย หนาทของศษยตอครอาจารย

๑. แนะนำด ๑. ลกขนยนรบ

๒. ใหเรยนด ๒. เขาไปคอยรบใชใกลชด

๓. บอกศษยดวยดในศลปวทยาทงหมด ๓. เชอฟง

๔. ยกยองใหปรากฏในเพอนฝง ๔. ปรนนบตรบใช

๕. ทำการปองกนในทศทงหลาย ๕. เรยนศลปวทยาดวยความเคารพ

ทศเบองหลง : ภรรยา สาม

หนาทของสามตอภรรยา หนาทของภรรยาตอสาม

๑. ใหเกยรตยกยอง ๑. จดการงานด

๒. ไมดหมน ๒. สงเคราะหคนขางเคยงด

๓. ไมประพฤตนอกใจ ๓. ไมประพฤตนอกใจ

๔. มอบความเปนใหญให ๔. รกษาทรพยทสามหามาได

๕. ใหเครองแตงตว ๕. ขยนไมเกยจครานในกจทงปวง


50

ทศเบองซาย : ตวเรา มตร

หนาทของเราตอมตร หนาทของมตรตอเรา

๑. การแบงปนสงของให ๑. ปองกนมตรผประมาทแลว

๒. กลาววาจาเปนทรก ๒. ปองกนทรพยของมตรผประมาทแลว

๓. ประพฤตตนใหเปนประโยชน ๓. เมอมภยกเปนทพงพำนกได

๔. วางตนสมำเสมอ ๔. ไมละทงในยามอนตราย

๕. ไมพดจาหลอกลวงกน ๕. นบถอตลอดถงวงศตระกลของมตร

ทศเบองลาง : หวหนา ลกนอง

หนาทของหวหนาตอลกนอง หนาทของลกนองตอหวหนา

๑. สามารถจดการงานใหสมควรแกกำลง ๑. เรมทำงานกอนหวหนา

๒. ใหอาหารและรางวล ๒. เลกทำงานหลงหวหนา

๓. ดแลรกษายามเจบปวย ๓. ถอเอาแตของทหวหนาให

๔. แจกของแปลกๆ พเศษใหกน ๔. ทำงานใหดขน

๕. ใหหยดตามโอกาส ๕. นำเกยรตคณของหวหนาไปสรรเสรญ

ทศเบองบน : สมณพราหมณ คฤหสถ

หนาทของสมณะ (พระสงฆ) ตอคฤหสถ หนาทของคฤหสถตอสมณะ (พระสงฆ)

๑. หามไมใหทำความชว ๑. จะทำสงใดกทำดวยเมตตา

๒. ใหตงอยในความด ๒. จะพดสงใดกพดดวยเมตตา

๓. อนเคราะหดวยนำใจงาม ๓. จะคดสงใดกคดดวยเมตตา

๔. ใหไดฟง (ธรรม) สงทยงไมเคยฟง ๔. ตอนรบดวยความเตมใจ

๕. อธบายสงทเคยฟงแลวใหเขาใจ ๕. อปถมภดวยปจจย ๔

แจมแจง

๖. บอกทางสวรรคให


51


52

ภาพ

ท ๒

-๓กร

อบมา

ตรฐา

นศล

ธรรม

ขนพ

นฐา

น

๑.ไ

มท

ำลาย

ตน

เองด

วยกา

ร

เวน

กรรม

กเลส

๔-

ไมฆ

าสต

ว

-ไม

ลกท

รพย

-ไม

ประ

พฤต

ผดใน

กาม

-ไม

พด

เทจ

๒.ร

บผด

ชอบ

ตอ

ศลธ

รรม

สงค

ม

๒.ไ

มท

ำลาย

สงค

มด

วยกา

รเวน

อคต

๔-

ไมลำ

เอยง

เพรา

ะรก

-ไม

ลำเอ

ยงเพ

ราะช

ง

-ไม

ลำเอ

ยงเพ

ราะเ

ขลา

-ไม

ลำเอ

ยงเพ

ราะก

ลว

๓.ไ

มท

ำลาย

เศรษ

ฐกจต

นเอ

ง

ดวย

การเ

วนอบ

ายม

ข ๖

-ไม

เสพ

สราย

าเสพ

ตด

-ไม

เทยว

กลาง

คน

-ไม

เทยว

ดม

หรส

พ

-ไม

เลน

การพ

นน

-ไม

คบ

คน

ชวเป

นม

ตร

-ไม

เกยจ

ครา

นกา

รงาน

๓.ร

บผด

ชอบ

ตอ

ศลธ

รรม

เศรษ

ฐกจ

กรอบ

มาต

รฐาน

ศลธ

รรม

ขนพ

นฐา

น

๔.ร

วมสร

างสง

คม

ดด

วยกา

ร

ปฏ

บต

หน

าทป

ระจำ

ทศ

๖-

ทศ

เบอง

หน

า บ

ดาม

ารด

า

-ท

ศเบ

องขว

า ค

รบาอ

าจาร

ย

-ท

ศเบ

องห

ลง ค

ครอ

ง

-ท

ศเบ

องซา

ย ม

ตรส

หาย

-ท

ศเบ

องลา

ง บ

รวาร

-ท

ศเบ

องบ

น ส

มณ

ะ

๑.ร

บผด

ชอบ

ตอ

ศลธ

รรม

ในต

น

๔.ร

บผด

ชอบ

ตอ

การส

รางม

ตรแ

ท

หลกในการปฏบตหนาทของตนเองตอทศ ๖

เนองจากมนษยเปนสตวสงคมทไมอาจอยตามลำพงตนเองได

ตลอดเวลา ยงตองพงพาอาศยสตวโลกผทไดชอวาเปนเพอนทกข เกด

แก เจบ ตายดวยกนอยมไดขาด ขณะทเราเปนแกนกลางกถกลอมรอบ

ดวยทศ ๖ ขณะทผอน เชน เพอนเปนแกนกลาง เรากเปน ๑ ในทศ ๖

ของเพอน หรอขณะทคนรบใชของเราเปนแกนกลาง เรากเปน ๑ ใน ๖

ทศของเขาเชนกน

ดงนนเพอใหสมพนธภาพระหวางตวเรากบผคนทง ๖ ทศ

ดำเนนไปอยางราบรนดวยด และเพอเปนการรวมกนรบผดชอบตอ

การสรางมตรแทใหแกสงคม คนเราตางตองยดถอหลก ๒ ประการ

เพอใหการปฏบตหนาทของตนบรรลวตถประสงคดงกลาว ดงน

๑. ตางคนตางตองตงใจละเวนกรรมชว ๑๔ ประการโดยเดด

ขาด ไดแก กรรมกเลส ๔ (ศล ๔ ขอแรกในศล ๕) อคต ๔ และอบายมข

๖ เกยวกบการละเวนกรรมชวใหสมฤทธผลนน มขอเตอนใจใหระลกถง

อย ๔ ประการ คอ

๑) เราตองตงใจเวนอยางเดดขาดตลอดไป มฉะนนเรากจะ

ไมสามารถแกไขปรบปรงตนเองใหเปนตนแบบของผคนรอบขางเราได

๒) ขณะทเรากำลงตงใจปรบปรงตนเองอยนน กพงพยายาม

ซมซบคณงามความดตางๆ ของบคคลในทศ ๖ ของเราไวใหไดมากทสด

๓) แททจรงแลวคนเราทกคนตางมบทบาทของคร ผทำ

หนาทอบรมบมนสยของกนและกนโดยปรยาย

๔) การละกรรมชวเพอปรบปรงแกไขนสยทไมดนน เปน

เรองการฝนใจ หรอสวนกระแสกเลส ดงนนจำเปนตองมความอดทน

อยางยง มฉะนนกยากทจะทำไดสำเรจ


53

ถาทศ ๖ ในสงคมใดกตามมลกษณะเปนมตรแทสมบรณ

พรอมดวยมาตรฐานของคนดทโลกตองการทง ๔ ประการ สงคมนน

ยอมเปนสงคมสนตสข และไดชอวา เปนสงคมทสามารถจดการศกษา

ไดสมบรณแบบทสด

๒. ตางคนตางตองทำตนเปนศนยกลางของทศ ๖ แลวตงใจ

ปฏบตหนาทประจำทศของตนทพงปฏบตตอแตละบคคลทวทง ๖ ทศ

ใหถกตองเหมาะสมและสมบรณครบถวนทกประการ โดยใชสงคหวตถ

ธรรมเปนเครองยดเหนยวนำใจซงกนและกนตลอดเวลา

สงคหวตถธรรม คอ ธรรม ๔ ประการสำหรบยดเหนยวใจ

และประสานกนไวใหเหนยวแนน แขงแกรง และถาวร ดวยนำใจท

อดทนเปนผลใหแตละคนตางสามารถอยรวมกนไดดวยความรกใคร

สามคคปรองดอง เมอมเรองขดใจกนกอภยใหกนไดโดยงาย ประกอบดวย

๑) ทาน ๒) ปยวาจา ๓) อตถจรยา ๔) สมานตตตา

เหตทใชสงคหวตถธรรมเปนหลกปฏบตในการยดเหนยว

นำใจซงกนและกนของกลมคนในทศ ๖ นน กดวยเหตผลสำคญอย ๒

ประการคอ

๑) ความแตกตางระหวางบคคลในทศ ๖ กลาวคอ บคคล

ทลอมรอบตวเราทง ๖ กลมนน ไมมใครเหมอนกนเลย แตละคนลวน

แตกตางกนในหลายแงมม ซงอาจแยกไดเปนสบเปนรอยประเดนทเดยว

เชน เพศ อาย อาชพ ฐานะ ตระกล สถานภาพทางสงคม การศกษา

อบรม เชอชาต ศาสนา ขนบธรรมเนยม ความเชอ นสย ทศนคต

ประสบการณทางโลกและทางธรรม สตปญญา สขภาพ ฯลฯ

๒) สงคหวตถธรรมสามารถสนองความตองการหรอความ

ขาดแคลนของบคคลไดกวางขวางครอบคลมมากกวาธรรมหมวดอน

กลาวคอ


54

๑. ทาน หมายถงการให การแบงปน รวมถงการ

สงเคราะหดวย

สำหรบบคคลทยากจนยอมขาดแคลนทรพยสนเงนทอง

บคคลทประสบภยธรรมชาต ยอมตองการความชวยเหลอหรอสงเคราะห

ในดานปจจย ๔ อยางรบดวน การทำทานของเรายอมสามารถสนอง

ความตองการและความขาดแคลนไดทนทวงท แมผทไมขาดแคลนเมอ

มผนำสงของมาใหดวยความปรารถนาด กจะรสกปลาบปลมใจไมรลม

และเกดความรกความปรารถนาดตอผให ดงทพระสมมาสมพทธเจาได

ตรสเอาไววา ผใหยอมเปนทรก

๒. ปยวาจา หมายถง วาจาไพเราะหรอการพดดตอกน คนเรา

โดยทวไปมชวตอยไดดวยกำลงใจ บคคลทเคยมความรความสามารถ

สงสง มทรพยศฤงคารมากมาย มสขภาพแขงแรงสมบรณ แตบางคราว

อาจจะมสงใดมาบนทอนกำลงใจทำใหรสกทอถอยและสนหวง ไมสนใจ

ใยดทจะพากเพยรประกอบการงาน ใหชวตเกดความเจรญกาวหนาตอไป

ในสถานการณเชนน สงทบคคลตองการทสดกคอปยวาจา ไดแก คำพด

ประโลมใจ คำพดปลอบขวญ ฯลฯ จากคนรอบขาง

ดงนนถาเราสงเกตเหนวาบคคลใดในทศ ๖ ของเรา

กำลงใจตก กจำเปนอยางยงทจะตองรบชวยเตมพลงใจแกเขาดวยปยวาจา

เพอใหเขาเกดความอาจหาญพรอมทจะฟนฝาอปสรรคเอาชนะทกขตอไป

ใหได

๓. อตถจรยา หมายถง การชวยเหลอกนดวยกำลงกาย

กำลงทรพย กำลงปญญา กำลงความคด กำลงบญบารม เปนตน ซงเปน

ไปโดยชอบธรรมและถกตองตามทำนองคลองธรรม

เมอใดกตาม ถาสงเกตเหนวาบคคลใดในทศ ๖ ของ


55

เรากำลงตองการหรอขาดแคลนแรงงาน ประสบการณ ความรความ

สามารถในการบรหารจดการ หรอการใชอปกรณตางๆ หรอมปญหา

ในการตดตอประสานงานกบบคคลหรอองคกรใดๆ ถาตวเรามความร

ความสามารถและความพรอมทจะชวยเหลอได กพงขนอาสาเขาไปชวย

ใหทนทวงทดวย แตทงนตองเปนไปโดยถกตองทำนองคลองธรรมทก

ประการ ไมมเรองผดศลผดธรรมแอบแฝงอย

๔. สมานตตตา หมายถง วางตวดตอกนเสมอตนเสมอปลาย

ไมถอตว เปนกนเอง มความซอสตยจรงใจตอกน

ผคนสวนใหญในสงคมปจจบนมกมปญหาททำใหเกด

ความไมสบายใจอยประการหนง คอ ยากทจะไววางใจในตวบคคลทเปน

ทศ ๖ ของตน โดยเฉพาะอยางยงบคคลทเปนทศเบองซายหรอเพอนฝง

เชน เพอนบางคนทเคยไดรบการชวยเหลอเกอกลจากเราในการแกปญหา

ในยามทเขาเดอดรอนใหลลวงไปดวยด ครนเวลาลวงเลยไป เมอเราไปขอ

ความชวยเหลอจากเขาบาง เขากยนดชวยเหลอแตประพฤตทจรตตอเรา

ทำใหความเปนมตรแทตองสญสนไป หรอบางรายทเราเคยชวยเหลอไว

แตครนภายหลงฐานะของเขาเปลยนแปลงไปเปนคนมงคงรำรวย มยศ

ตำแหนงใหญโต เขากแสดงอาการเมนเฉยในยามทเราไปขอความชวยเหลอ

จากเขาบาง พฤตกรรมเชนนกทำใหความเปนมตรแทฝอไปอกเหมอนกน

ดงนนเมอสงเกตพบวาบคคลใดในทศ ๖ ของเราขาดความ

มนใจในตวเรา กพงแสดงความเปนกนเองตอเขาใหปรากฏชดเจน เพอ

ใหเขาเหนวาเราเปนคนเสมอตนเสมอปลาย พฤตกรรมเชนน ยอมเปน

การรวมกนรบผดชอบตอการสรางมตรแทใหแกสงคม

ดงนนจงถงเวลาแลวทชาวโลกทงหลายจะตองหนหนามา

รบผดชอบรวมกนในการสรางมตรแท ผอดมไปดวยความรวชาการ ม


56

ความประพฤตดงาม และสขภาพพลานามยแขงแรงสมบรณใหเกดขน

มาเตมโลกใหได เพราะการสรางมตรแทเพมขนหนงคนกยอมเปนการ

กำจดมตรเทยมใหหมดไปจากโลกนไดหนงคนเชนเดยวกน

มตรแทผลของการจดการศกษาทถกตอง

ตามหลกพระพทธศาสนาแบงมตรแทออกเปน ๔ ประเภท ไดแก

๑. มตรมอปการะ

๒. มตรรวมสขรวมทกข

๓. มตรแนะนำประโยชน

๔. มตรมความรกใคร

มตรแทแตละประเภทตางแสดงพฤตกรรมทนารกเปนปกต ทง

ในสวนทเปนความรบผดชอบตอการดำรงชวตของตนเอง สวนทเปน

ความรบผดชอบตอการอยรวมกนในสงคม และสวนทกำลงหกหาญกบ

กเลส เพอปดนรกและเปดสวรรคใหกบตนเองและทศ ๖ ของตน ดงน

๑. มตรมอปการะ มพฤตกรรมนายกยอง ๔ ประการคอ

๑) เพอนประมาทยอมชวยรกษาตวเพอน

๒) เพอนประมาทยอมชวยรกษาทรพยของเพอน

๓) เปนทพงใหเพอนยามเพอนมภย

๔) หากจำเปนยอมออกทรพยใหเพอนเกนกวาทขอ

๒. มตรรวมสขรวมทกข มพฤตกรรมนายกยอง ๔ ประการ คอ

๑) บอกความลบของตนแกเพอน

๒) ปดความลบของเพอน

๓) เมอเพอนมภยไมละทง

๔) แมชวตกสละใหได


57

๓. มตรแนะประโยชน มพฤตกรรมนายกยอง ๔ ประการ คอ

๑) หามเพอนใหเวนจากความชว

๒) แนะใหตงอยในความด

๓) ใหไดฟง ไดร ในสงทไมเคยฟง ไมเคยร

๔) บอกทางสข ทางสวรรคให

๔. มตรมความรกใคร มพฤตกรรมนายกยอง ๔ ประการ คอ

๑) เพอนมทกขกทกขดวย

๒) เพอนสขกยนดดวย

๓) ชวยกลาวแก เมอเพอนถกตเตยน

๔) รบรองผทพดสรรเสรญเพอน

จากคณลกษณะนสยของมตรแททง ๔ ประเภทน ทำใหสามารถ

กลาวไดวา ถาวงการศกษาสามารถสรางผคนสวนมากในสงคมใหเปน

มตรแทไดแลวไซร มตรเทยมกจะหมดฤทธเดชไปเอง เพราะจำเปนตอง

ปรบปรงตวใหดขนเพอความอยรอดของตน

ดงนนจงกลาวไดวา การจดการศกษาทกำหนดใหมาตรฐาน

วชาการสมดลกบมาตรฐานศลธรรม และมาตรฐานศลธรรมกอยใน

กรอบของมาตรฐานศลธรรมขนพนฐาน ๔ ประการ ซงลวนเปนเรอง

การปลกฝงความรบผดชอบทงสน อกทงผคนในสงคมตองรวมมอกน

ปฏบตอรยมรรคมองค ๘ อยางเขมแขงเปนระบบ กจะทำใหสงคม

เตมไปดวยมตรแท นนคอสนตสขอยางแทจรงยอมตองเกดขนในสงคม

อยางแนนอน


58

แมพมพตนแบบ

งานฝมอ งานชาง งานศลปหลายๆ อยาง จำเปนตองมแมพมพ

เปนตนแบบ เชน งานหลอพระพทธรปดวยโลหะ ชางหลอจำเปนตองสราง

แมพมพเพอเปนตนแบบสำหรบหลอพระพทธรปขนมากอน ตอจากนน

จงหลอมโลหะใหเหลว เทใสลงในแมพมพ ปลอยใหโลหะเยนและแขงตว

แลวถอดแมพมพออก จงจะไดพระพทธรปโลหะตามตองการ

การปลกฝง อบรม หลอหลอมนกเรยนใหเปนคนดมศลธรรม

มลกษณะเปนมตรแทกเชนเดยวกน จำเปนตองมแมพมพเปนตนแบบ

และแมพมพทจะเปนตนแบบของศษยกคอครนนเอง เพราะเหตนคน

ในสงคมจงนยมเรยกครวา แมพมพของชาตหรอครดทโลกตองการ

คณสมบตแมพมพของชาต

ถาถามวา แมพมพของชาตหรอแมพมพตนแบบตองมคณสมบต

อยางไร

ครผไดชอวาเปนแมพมพตนแบบตองมคณสมบตอยางนอย ๓

ประการ คอ

๑. เปนตนแบบความรความสามารถดานวชาการทางโลกไดจรง

คอมความรในสาขาวชาการทตนสอนจรงในระดบทสามารถถายทอด

ความรนนใหผอนเขาใจ และยดเปนวชาชพสำหรบทำมาหากนเลยงชวตได

ขณะเดยวกนกรจกดแลรกษาสขภาพของตนใหแขงแรงสมบรณ

อยเสมอ เพราะกายคออปกรณสำหรบใชในการทำความดตลอดชวต


59

๑. ตนแบบความร ๒. ตนแบบความประพฤต

ความสามารถดานวชาการ หรอความมศลธรรม

คณสมบตครดทโลกตองการ

๓. มวชาครสามารถถายทอดความร

ความสามารถและความประพฤตดงามใหแกศษย

ภาพท ๒-๔ คณสมบตของครดทโลกตองการ

๒. เปนตนแบบความประพฤต หรอความมศลธรรมประจำใจ

มนคงจรง การทจะสามารถเปนตนแบบดงนได จำเปนตองมความรทง

ภาคทฤษฎและภาคปฏบตในพระพทธศาสนาอยางสมบรณครบถวน

ซงอาจแยกออกใหเขาใจไดงายดงน คอ

๒.๑ มความรวชาพระพทธศาสนา รวมทงหลกธรรมสำคญ

ในพระพทธศาสนาเปนอยางด

๒.๒ มความรบผดชอบสมบรณพรอมทง ๔ ประการ คอ

ทงรบผดชอบตอศลธรรมในตน ศลธรรมของสงคม ศลธรรมทางเศรษฐกจ

และตอการสรางมตรแทใหแกสงคม ไมยอมนำความรดานวชาการ

ไปใชในทางผดๆ เชน ไมนำความรดานเคมไปสรางวตถระเบด หรอ

ผลตยาเสพตด เปนตน


60

๓. มวชาคร คอมความรความสามารถในการถายทอดวชาการ

และนสยดๆ ใหแกลกศษยไดอยางเตมภาคภม

อาจกลาวโดยสงเขปไดวา หวใจของวชาครประกอบดวยองค ๓ คอ

๑) มความกรณาอยางยง

๒) สามารถแกไขขอบกพรองของตนเองไดทกอยาง

๓) มความเขาใจองคประกอบของมนษยตลอดจนศตร

และมตรทแทจรงของมนษย

ปจจยพนฐานสำคญทจะกอใหเกดคณลกษณะทง ๓ ประการน

ตองเรมจากความเขาใจอยางถองแทถงองคประกอบสำคญของมนษย คอ

กายกบใจ รวมทงศตรตวสำคญคอกเลส ซงบงการใหมนษยกอบาปกรรม

ขณะเดยวกนกเชอมนในศกยภาพของมตรทแทจรงคอบญทสามารถปราบ

ศตรใหสนฤทธได ซงไดใหรายละเอยดไวแลวในบทท ๑

การทคณาจารยทงหลายจะเกดความเขาใจอยางถองแทใน

เรองกาย ใจ กเลส บญ บาป ดงกลาวแลว จำเปนตองศกษาใหเขาใจ

หลกธรรมสำคญอยางนอย ๓ ประการ คอมรรคมองค ๘ ทศ ๖ และ

สงคหวตถ ๔ แลวนำมาปฏบตในชวตประจำวน โดยผสมผสานกนในการ

ทำกจกรรมตางๆ ใน ๕ หองแหงชวต (คำอธบายเรองมรรคมองค ๘

และ ๕ หองแหงชวตมอยในบทตอๆ ไป) เมอปฏบตอยางตอเนอง

วนแลววนเลากจะกอใหเกดเปนวนยและคณธรรมประจำใจของตนเอง

กลายเปนนสยทดงาม เกดความรกบญและกลวบาปอยางทสด

คณธรรมประจำใจเหลานเองคอเครองมอสำคญทคณครสามารถ

นำมาสำรวจและแกไขขอบกพรองทกๆ อยางของตนเองไดสำเรจ โดย

ไมตองมใครตกเตอนหรอชแนะ นอกจากนยงจะรสกวาตนเองมชวตอย

อยางเปนสข มอารมณด มองโลกในแงด มความเหนพองกบหลก


61

พระพทธศาสนาทวา สรรพสตวทงหลาย ลวนเปนเพอนทกข เกด แก

เจบ ตายของเราทงสน เมอใดทเหนผคนแสดงพฤตกรรมเลวรายตอตน

กอภยใหได ยงกวานนยงคดดวยจตเมตตาทจะชวยพวกเขาใหรโทษภย

ของพฤตกรรมเชนนน แลวเปลยนใจสรางแตบญกศล นนคอความกรณา

ไดถกพฒนาขนในมโนธรรมของคณครแลว

ความกรณานเอง ทจะเปนเสมอนนำทพยหรอยาบำรงใจขนานวเศษ

ทสรางแรงบนดาลใจใหครพากเพยรพฒนาตนใหสมบรณพรอมทงศาสตร

และศลป เพอใหสามารถปนศษยแตละคนใหเปนมตรแทผสรางสนตสข

ใหแกตนเอง ครอบครว ทศทง ๖ ของตน สงคม ประเทศชาต และ

แกโลกไดในทสด

เหลานคอคณลกษณะโดยรวมของครผมวชาครอยางแทจรง

ผชอวาเปนแมพมพของชาต

ถาขาดครบาอาจารยประเภทแมพมพของชาต ซงมคณสมบต ๓ คอ

เปนตนแบบความรดานวชาการทางโลก เปนตนแบบความประพฤต

ศลธรรม และมวชาครอยางเตมภาคภมเสยแลว กจะไมมผใดสามารถ

แกปญหามตรเทยมทระบาดทวมโลกในขณะนได สงครามกจะไมเคย

วางเวนไปจากโลก และสงครามทไมเคยวางเวนแมแตนาทเดยวกคอ

การทำสงครามกบกเลสทอยภายในใจของแตละคน แมพมพตนแบบนเอง

คอครดทโลกตองการ ครทสามารถสอนตนเองและลกศษยไดทง

ทางโลกและทางธรรม

ความรวมมอของครประจำโลก ๓ ประเภท

ครคนทหนงหรอครในบาน

เนองจากคนเราตางเกดมาพรอมกบอวชชา คอความไมรทกๆ เรอง


62

จงจำเปนตองมครปลกฝง อบรม สงสอนความรตางๆ ให ตามธรรมดา

ครคนแรกหรอครคแรกของเรากคอ พอและแมซงเปนครในบาน สงท

พอแมตองปลกฝงอบรมสงสอนลกตงแตเกดมากคอ นสยดๆ เชน การ

ใหกนอาหาร นอนหลบพกผอน และขบถายใหเปนเวลา และตรงเวลา

ฯลฯ ซงจะเปนการปลกฝงวนยใหตดเปนนสยของเดกตงแตเยาววย

ในทางกลบกน การปลอยใหลกหวตองสงเสยงรองจนคอแหบแหง

จงจะไดกนนม เมอขบถายออกมากถกปลอยใหนอนแชอจจาระปสสาวะอย

เปนเวลานานกวาจะไดรบการดแล การถกปลอยปละละเลยใหลกอยในสภาพ

ดงกลาว ยอมจะกลายเปนการเพาะนสยไมดหลายๆ ดานใหแกทารก

ครนเมอลกเจรญเตบโตขนมาพอทจะสามารถรบรสอสารดวย

ภาษาทาทางหรอถอยคำได กควรไดรบการปลกฝงอบรมสงสอนเกยวกบ

คณธรรมตางๆ เชน การกราบไหวพระ การกราบไหวผใหญ การกลาว

คำทกทาย และการสวดมนตไหวพระ

โดยสรปกคอ พอแมตองปฏบตหนาทตามพทธกำหนดในเรอง

ทศ ๖ ทสำคญทสดคอ หามลกไมใหทำความชว สอนลกใหตงอยใน

ความด มคณธรรมตางๆ เพมขนตามวย ทงนกเพอปองกนมใหเดก

เกดความคดเหนทเปนมจฉาทฐดวยประการทงปวง

สำหรบพอแมทไมรหรอไมสนใจปลกฝงนสยดๆ ใหแกลก หรอพอ

แมและสมาชกในครอบครวทยงแสดงพฤตกรรมเลวทรามทงทางกาย

และวาจาใหลกเหนเปนประจำ ลกกจะซมซบและเลยนแบบพฤตกรรม

เลวทรามเหลานน ซงในทสดกจะกลายเปนนสยไมดจนกระทงถงคราว

ไปโรงเรยน กจะไปสรางปญหาหนกใจใหแกครบาอาจารยตอไปอก


63

ครคนทสองหรอครในโรงเรยน

ตอจากพอแมกคอครในโรงเรยน ซงแตละทานตางตองปฏบต

หนาทตามพทธกำหนดในเรองทศ ๖ ทสำคญทสดคอ การปลกฝงอบรม

คณธรรมเปนอนดบแรก ดงคำกลาวทวา แนะนำด และเรองวชาการ

ทางโลกเปนอนดบรองดงคำกลาวทวา ใหเรยนด

ดงนนครทกคนในโรงเรยนจงตองใหความใสใจในเรองการปลกฝง

อบรมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรมแกศษย ชวยแกไขนสยทไมด

ของศษย พรอมทงปองกนมใหศษยเปนมตรเทยม กลาวไดวา ครคนทสอง

หรอบรรดาคณาจารยทโรงเรยนเปนผมบทบาทยาวนานทสด และ

สำคญทสดในการปลกฝงอบรมบมนสยใหแกศษย

ครคนทสามหรอครในวด

คอสมณะหรอพระภกษสงฆ ผเปนแหลงความรและความประพฤต

ทางธรรมใหแกชาวโลก ตองปฏบตหนาทตามพทธกำหนดในเรองทศ ๖

ทสำคญทสดคอ หามไมใหทำความชว และแกไขไมใหมความเหน

เปนมจฉาทฐ แลวใหตงอยในความด คอปลกฝงสมมาทฐให

เปนสงทแนนอนเหลอเกนวา ถาความรความสามารถในการทำ

หนาทของครทง ๓ ประเภท รวมอยในตวครทานใดทานหนงโดยเฉพาะ

กจะวเศษอยางยง

แตถาการรวมความรความสามารถดงกลาวเอาไวในตวครแตละคน

ยงเปนไปไมได ครทง ๓ ประเภทน กจำเปนตองชวยกนทำหนาท เพอ

ปองกนและแกไขปญหามตรเทยม และสรางสงคมใหมแตมตรแท ซงคร

ทง ๓ ประเภทนจำเปนตองมทงศาสตรและศลปจงจะสามารถทำหนาท

ดงกลาวไดสำเรจ


64

ความสำคญของศาสตร และศลป

คำวา ศาสตร ตามพจนานกรมหมายถง ตำรา วชา ไดแก วชาการ

ตางๆ ทางโลก ซงมทงวชาทเปนความรพนฐานทวไป เชน วทยาศาสตร

คณตศาสตร ประวตศาสตร เปนตน และวชาการทเปนวชาชพชนสง เชน

วศวกรรมศาสตร สถาปตยกรรมศาสตร แพทยศาสตร เปนตน

สำหรบศาสตรซงเปนวชาการทเปนวชาชพชนสงนน กวาผเรยน

จะเรยนจบหลกสตรกนบวาเปนเรองยากยงอยในระดบหนงแลว ครนเมอ

เรยนจบแลว การทจะนำความรภาคทฤษฎไปประกอบอาชพยงยากขนอก

เพราะตองนำศาสตรมาประยกตใชสรางงานใหเกดประโยชนสขอกตอหนง

ใครจะสามารถประยกตศาสตรทตนเรยนรมาสรางงานใหเกดประสทธผล

ไดมากนอยเพยงใด กเปนเรองของความสามารถเฉพาะตว ซงเปน

เรองของฝมอหรอเรยกอกอยางหนงวา ศลป

กลาวไดวา บณฑตทกคนทเรยนจบสาขาวชาชพเดยวกน ยอม

มความรในศาสตรทเรยนมาเทาเทยมหรอใกลเคยงกน แตฝมอ

หรอศลปในการนำศาสตรมาใชสรางงานนน ยอมแตกตางกนไป

ตวอยางเชน สถาปนกบางคนมชอเสยงมากเพราะมผลงานออกแบบ

อาคารโดดเดนมากมาย ในขณะทบางคนไมเคยมผลงานโดดเดนแมแต

เพยงชนเดยว ศาสตรและศลปของแตละคนนนเองททำใหผลงานดาน

วชาชพของบณฑตสาขาตางๆ แตกตางกนออกไป

ดงนนจงเหนไดวา การทคนเราจะประสบความสำเรจในอาชพ

การงานนน จะมแตศาสตรเพยงอยางเดยวไมได จำเปนตองมศลปดวย

และศลปนเองทเปนเครองบงชความสำเรจของการทำงาน


65

ความแตกตางระหวางศลปของครกบอาชพอนๆ

สำหรบความสำเรจในการทำหนาทของครกเชนเดยวกน จำเปน

ตองมทงศาสตรและศลป แตศลปของครนนแตกตางจากวชาชพอนๆ

โดยสนเชง ทงนเพราะครจะตองนำศาสตรมาเปลยนใหเปนความ

สามารถ และฝกตนใหเกดนสยละอายตอความชว และเกรงกลวตอ

ผลของบาป ครตองมหรโอตตปปะเปนนสย เพอจะไดเปนเครองมอ

สำหรบปดนรกและเปดสวรรคใหกบตนเอง ขณะเดยวกนกมความ

เปนครหรอมวชาคร สามารถฝกอบรมศษยใหมนสยดๆ ดงกลาว

มาแลวดวย นคอศลปของคร ซงจดวายงเปนศลปขนตนเทานน

สวนศลปขนสงสดกคอ ความสามารถในการกำจดกเลสให

หมดสนแลวบรรลมรรคผลนพพาน ซงผทจะสอนไดกตองเปนคร

เหมอนกน แตเปนครประเภทท ๓ คอ สมณะ

กลาวโดยสรปไดวา ครบาอาจารยผชอวาครดนนตองมทงศาสตร

และศลปเหนอกวาบรรดาลกศษยของตนในลกษณะตอไปน คอ

๑. ในดานวชาการทางโลก ครตองรจรง ทำไดจรง และทาง

ธรรมนนครตองมนสยหรอความประพฤตดเยยมจรง จงสามารถ

ตงหลกฐาน สามารถปดนรกและเปดสวรรคใหตวเองไดจรง

๒. สามารถถายทอดความรความสามารถใหลกศษยรจรง

ทำไดจรง มความประพฤตดเยยมจรง สามารถตงหลกฐานไดจรง

ปดนรก และเปดสวรรคใหตนเองตามอยางครไดจรง

ความรในหนงสอเลมน มวตถประสงคใหครสามารถสอนลกศษย

ใหสามารถตงหลกฐานได สามารถปดนรกและเปดสวรรคใหตนเอง

เชนเดยวกบครไดเทานน สวนความรในระดบการบรรลนพพานซง

เปนศลปขนสงสดนน ควรตองศกษาจากสมณะโดยตรง


66

เสนทางการพฒนาครด

จากธรรมบรรยายทผานมา ทานผอานไดทราบแลววาครดตองม

ทงศาสตรและศลป

จงมคำถามวา การทจะพฒนาตนใหสมบรณทงศาสตรและศลปนน

ตองปฏบตตนอยางไร

กอนอนพงทราบวา ครทจะเปนครดไดอยางแทจรงนน กตองไดรบ

การฝกอบรมมากอนจากครทสมบรณพรอมดวยศาสตรและศลปเชนกน

นนคอตองฝกตนเองตามหลกวฒธรรม ๔ ไดแก

๑. ตองหาครดใหพบ

๒. ตองฟงคำครใหชด

๓. ตองตรองคำครใหลก

๔. ตองปฏบตตามคำสอนของครใหครบ

สำหรบรายละเอยดเกยวกบวฒธรรม ๔ นนไดอธบายไวแลวใน

บทท ๖

อนง มขอสงเกตวา ในปจจบนผทอยในวงการศกษาตางให

ความสนใจแตเฉพาะการทำมาหาเลยงชพอยในโลกนเทานน มได

มวสยทศนกวางไกลไปถงชวตหลงความตายในโลกหนา จงมได

สนใจเรองการปดนรกและเปดสวรรคใหแกตนเอง ทงๆ ทศาสดา

ในแตละศาสนา ไดมองไปถงเรองนรกและสวรรคทงสน นคอความ

ผดพลาดอยางรายแรงในการจดการศกษา อนเปนปจจยใหเกด

มตรเทยมขนมากมาย และกอใหเกดความสบสนวนวายในสงคม

โดยทไมรวาจะแกไขปญหากนอยางไร นอกจากจะตองเรมตนทการ

จดการศกษาใหมมาตรฐานศลธรรมควบคไปกบมาตรฐานวชาการ


67

ครทมทงศาสตรและศลป

ตอไปนขอให คณครทงหลายลองสำรวจตวเองวา มคณสมบตอย

ในระดบไหน

๑. มศาสตร แตไมมศลป

๒. มศาสตร และมศลป แตไมมศล

๓. มศาสตร มศลป และมศล

๔. มศาสตร มศลป มศล และสามารถอบรมสงสอนศษยใหมทง

ศาสตร ศลป และศลตามขาพเจาดวย

ในสมยโบราณมครทมคณสมบตในระดบท ๔ นเปนจำนวนมาก

แตเพราะยคนเราตางมองขามศลธรรม จงมผลใหครประเภทนแทบจะ

หมดไปจากสงคม

ในสมยโบราณถาพอลกจงมอกนเดนไปตามถนน แลวไดพบคร

ประเภทนโดยบงเอญ ผเปนพอกจะบอกกบลกวา ครทานนไมใชแคเปน

ครของลกเทานน แตเปนครของพอดวย เปนเพอนของปดวย การทพอ

มความรมาสอนลกไดทกวนน กเพราะไดครทานนสอนมา ไมใชเฉพาะ

พอเทานน ปของลกกไดครทานนคอยชวยเหลอกนมาตงแตสมยเปน

นกเรยนแลว เปนตน

ขอใหลองหลบตานกดวาครทมคณสมบตในระดบท ๔ นจะตอง

ทำงานหนกแคไหน เพราะการทใครจะรวาตวเองมมจฉาทฐกยากแลว

ยงตองมาแกไขมจฉาทฐของตนใหหมดสนไปอกกยงยากกวาหลายเทา

แมทานเหลานจะตองแบกภาระหนกเพยงใด แตทานกทำสำเรจ เมอ

ทานไปถงไหน ผคนจงเรยกทานวา ปชนยบคคล เพราะทานเปนคนท

ควรกราบไหวไดจรง


68

ตามธรรมดาคนเราอยาวาแตจะแกไขนสยเลวๆ ใหคนอนเลย แค

เพยงจะแกไขตวเองกยากแลว และอยาวาแตแกไขตวเองเลย แคจะรวา

ตวเองมนสยเลวๆ อะไรบางกยงยาก แตทานเหลานรจรง จงสามารถ

แกนสยใหคนทงหมบานได ทำใหมหาชนสามารถอยรวมกนอยางสงบ

ความสงบของสงคมไมไดตกลงมาจากทองฟา แตตองไดครด

เชนนมาสอน ครทสอนไดกเสมอนเทวดาเดนดนมาเสกคนใหเปนคนด

ไดฉะนน กนาอศจรรยจรงๆ ทเทวดาทานนกมปากเดยว มสองมอ

เหมอนกบคนทงหลาย แตวาถงเวลาทำงาน เทวดาตวจรงยงสทาน

ไมได เพราะทานมดกวานน นนคอเมอทานพดอะไรขนมา คนทงบาน

ทงเมองเขาเชอถอ เพราะวาทานสามารถปดนรกและเปดสวรรคให

ตวเอง ใหคนรนป คนรนพอ คนรนลกไดจรง เพราะฉะนนเวลาทาน

ดำรจะทำอะไร คนทงบานทงเมองตางตองกลกจอลงมาชวยทาน

อยางจรงจง

ทานไมไดมรอยมอพนมอ ทานมแคสองมอ แตเพราะเหตทใจ

ของทานมธรรมวนย มความกรณา และมนำใจของความเปนครอย

เปยมลน ทสำคญยงกคอทานมทงศาสตรและศลปจงทำได

ครทมทงศาสตรและศลป ไมเกยงเรองอายมากหรอนอย ตวเลก

หรอตวใหญ ผหญงหรอผชาย มปรญญาหรอไมมปรญญา แตทานม

ศลธรรมพอจะอบรมตวทานใหบรสทธ มความรทางโลกพอประมาณ

แตสามารถเปลยนคำพดของทานมาเปนความรทใชในการปดนรกและ

เปดสวรรคไดเปนอยางด ทกคำพดของทานจงมแตความบรสทธ มแต

ความกรณา เพราะใจทานมศลธรรมและเปยมดวยความเปนคร

ปญญาทางโลกจะมากหรอนอยกไมเกยง แตทานมปญญาทคน

ทงโลกขาดแคลน คอปญญาในการปดนรกและเปดสวรรค และมความ


69

กรณาทมนษยขาดแคลน ทานเหนแกความอยรอดของคนทงบานทงเมอง

มองคนทงบานทงเมองเหมอนกบลกหลาน เหงอแตละหยดของทานมน

แฝงดวยความบรสทธ ไมมความคดรายๆ ออกจากใจทาน ไมมคำพดรายๆ

ออกจากปากทาน ไมมการกระทำรายๆ ออกจากตวทาน อยาวาแตตว

ทานศกดสทธเลย แครอยเทาของทานกศกดสทธแลว

นคอครทมทงศาสตรและศลปทชาวโลกรออย ตองชวยกนสราง

ขนมาเยอะๆ ถาไมรจะสรางจากไหน กสรางตวเอง ฝกตวเองใหเปน

ครทปดนรกและเปดสวรรคขนมา โลกกจะมครทมทงศาสตรและศลป

เพมขนเอง สวนวธการฝกหดตวเองใหเปนครดนนจะตองทำอยางไร

โปรดตดตามอานในบทตอๆ ไป


70

บทท ๓

ธรรมแมบทแหงความเปนคร

อรยมรรคมองค ๘

อรยมรรคมองค ๘ หรอมกนยมเรยกกนตดปากวา มรรคมองค ๘

เปนธรรมแมบทแหงการปฏบตเพอพฒนามนษยทกเพศ ทกวย ทกระดบ

หรออาจกลาวไดวาเปนแมบทแหงการปฏบตทมอำนาจประหารกเลส

ทงปวงใหอนตรธานไปจากจตใจของผปฏบตไดโดยเดดขาดถาวร

ไมมทางกำเรบออกฤทธไดอกเลย ยงผลใหผปฏบตกาวสอสรภาพและ

ประสบสขอนประณตอยางแทจรงในชวต เนองจากขามพนปญหาทกข

ประจำชวตของมนษยทง ๓ ประการได โดยมเงอนไขสำคญวา การปฏบต

ตามองคมรรคทง ๘ จะตองเกดขนพรอมกน ดงมคำศพทวา มคคสมงค

โดยเหตนพระพทธองคจงตรสสรรเสรญมรรคมองค ๘ วาเปนทางเอก

สายเดยวบาง เปนทางอนเกษมบาง

มรรคมองค ๘ ประกอบดวยขอปฏบตทางกาย วาจา และใจ รวม

๘ ขอดวยกน คอ

๑. สมมาทฐ ความเหนถกตอง

๒. สมมาสงกปปะ ความดำรถกตอง

๓. สมมาวาจา การพดถกตอง

๔. สมมากมมนตะ การกระทำถกตอง

๕. สมมาอาชวะ การเลยงชพถกตอง

๖. สมมาวายามะ ความพยายามถกตอง

๗. สมมาสต ความระลกถกตอง

๘. สมมาสมาธ ความตงใจมนถกตอง


71

เพอใหการนำมรรคมองค ๘ ไปปฏบตไดโดยสะดวกเหมาะสมกบ

ทกเพศ ทกวย ทกระดบ ความรความสามารถ จงแบงมรรคมองค ๘

ออกเปน ๒ ระดบ คอระดบตนและระดบสง

ผปฏบตตามมรรคมองค ๘ ระดบตนไดครบถวน ยอมไดชอวา

เปนคนดทโลกตองการ หรอมนษยทสมบรณ ผทสามารถปฏบตตาม

มรรคมองค ๘ ระดบสงไดสมบรณยอมไดชอวาอรยบคคล ตงแต

ระดบพระโสดาบนไปจนถงพระอรหนตผพนทกขโดยสนเชง ซงความ

หมายของมรรคมองค ๘ ทง ๒ ระดบแสดงไดดงตารางตอไปน

ตารางท ๓-๑ การเปรยบเทยบมรรคมองค ๘ ทง ๒ ระดบ


72

มรรคมองค ๘ ลกษณะ ความหมายเบองตน ความหมายเบองสง

๑. สมมาทฐ :

ความเหนถกตอง

เหนถกตอง

ตรงตามความ

เปนจรง

คอ มความเหนถกตอง

หรอเขาใจถกเรองโลกและ

ชวตตามความเปนจรงวา

๑. ทานมผลจรง

๒. การสงเคราะหมผลจรง

๓. การบชายกยองมผลจรง

๔. ผลวบากแหงกรรมท

ทำดและชวมจรง

๕. โลกนมจรง

๖. โลกหนามจรง

๗. มารดามพระคณจรง

๘. บดามพระคณจรง

๙. สตวเกดแบบโอปปา-

ตกะมจรง

ความหมายเบองสง

คอ มปญญาเหนถกตอง

ตามความเปนจรง

ในเรอง อรยสจ ๔


73


๒. สมมาสงกปปะ :

ความดำรถกตอง

๓. สมมาวาจา :

การพดถกตอง

นอมจต

เลอกคด

เฉพาะสงดๆ

เทานน

เลอกพดใน

ขณะทใจใสๆ

เทานน

๑๐. สมณพราหมณ

ผประพฤตด ปฏบตชอบ

จนสามารถกำจดกเลสให

หมดสนไปไดดวยตนเอง

โดยชอบ แลวสงสอนผอน

ใหรตามมจรง

คอ มความดำรถกตอง

ในการดำรงชวตวา การท

จะดำรงชวตใหเปนสขได

ทงในโลกนและโลกหนา

นน ตนเองตองตงตน

จากการมความคดดงาม

๓ ประการ ไดแก

๑. ความคดทไมหมกมน

มวเมาในกามและอบายมข

๒. ความคดทไมอาฆาต

มาดรายใครๆ ทงสน

๓. ความคดทไมเอา

เปรยบเบยดเบยน หรอ

รงแกใครๆ ทงสน

คอ ไมวาจะพดเรองใด

กบใครกตามตองมงหวง

ใหตนเองเปนสขทงโลกน

และโลกหนา ดวยการ

คอ มปญญาดำร

หรอคดเฉพาะเรอง

ทถกตองดงามเหลาน

เทานน ไดแก

๑. ดำรปลอดจากกาม

๒. ดำรปลอดจาก

พยาบาท

๓. ดำรปลอดจาก

การเบยดเบยนสตว

โลกทงหลาย

คอมปกตประพฤต

วจสจรต ๔ คอ

๑. ไมพดเทจ

๒. ไมพดสอเสยด


74


๔. สมมากมมนตะ :

การกระทำถกตอง

๕. สมมาอาชวะ :

การเลยงชพ

ถกตอง

มงกระทำ

เฉพาะสงดๆ

เทานน

เลอกทำงาน

ทบรสทธ

เทานน

เลยงชพ

ตงเจตนาเวนขาดจาก

วจทจรต ๔ คอ

๑. การพดเทจ

๒. การพดสอเสยด

๓. การพดคำหยาบ

๔. การพดเพอเจอ

คอ ไมวาจะทำการงานใด

กบใครกตาม ตองมงหวง

ใหตนเองเปนสขทงโลกน

โลกหนา ดวยการตงเจตนา

เวนจากกายทจรต ๓

ไดแก

๑. การฆาสตว

๒. การลกทรพย

๓. การประพฤตผดในกาม

คอ ไมวาจะประกอบ

อาชพใด ตองมงหวงให

ตนเองเปนสขทงโลกน

และโลกหนา ดวยการ

ตงเจตนางดเวนจากการ

แสวงหารายไดโดยวธ

ผดศล ผดธรรม ผด

กฎหมาย ผด

จารตประเพณ เชน

๓. ไมพดคำหยาบ

๔. ไมพดเพอเจอ

คอ มปกตประพฤต

กายสจรต ๓ ไดแก

๑. ไมฆาสตว

๒. ไมลกทรพย

๓. ไมเสพเมถน

คอ มปกตไมเลยงชพ

ดวยการทำบาปกรรม

ทกชนด (มจฉา-

อาชวะ) โดยเดดขาด

สำเรจการเลยงชพ

ดวยสมมาอาชวะ

เปนปกต


75


๖. สมมาวายามะ :

ความพยายาม

ถกตอง

๗. สมมาสต :

ความระลกถกตอง

เพยรประคบ

ประคองใจ

ไวในกาย

เหมอน

ประคองถาด

นำมนเตมๆ

ไมใหหก

นอมใจเขา

มาไวในกาย

มจฉาวณชชา ๕ ไดแก

๑. การคามนษย

๒. การคาสงเสพตด

๓. การคาอาวธ

๔. การคาสตวเอาไปฆา

๕. การคายาพษ

คอ พยายามฝนใจขมใจ

ตดใจ จากมจฉาทฐแลว

พฒนาสมมาทฐขนมาแทน

จากมจฉาสงกปปะ แลว

พฒนาสมมาสงกปปะ

ขนมาแทนจนเปนนสย

ประจำใจ

สำรวมใจใหอยในตว

อยางตอเนองตลอดเวลา

คอ รกษาใจใหบรสทธ

สะอาดดวยการบำเพญ

ปธาน ๔ ไดแก

๑. ปรารภความเพยร

เพอปองกนบาป

อกศลทยงไมม มให

บงเกดขน

๒. ปรารภความเพยร

เพอละบาปอกศล

ทมอย

๓. ปรารภความเพยร

เพอทำกศลทยงไมม

ใหเกดขน

๔. ปรารภความเพยร

เพอทำกศลทมอย

แลวใหเจรญยงขน

มความรสกตว

พรอมอยเสมอใน

มรรคมองค ๘ สำหรบคร

คำอธบายเรองมรรคมองค ๘ ทผานมานน เปนคำอธบายโดยยอ

สำหรบบคคลโดยทวไป แตสำหรบผมอาชพครผไดชอวาเปนปชนยาจารย

มภาระหนาทจะตองทำตงแตการทำตนเปนแบบอยาง เปนผชแนะ


76


๘. สมมาสมาธ :

ความตงใจมน

ถกตอง

ไมปลอยให

เลอนลอย

ใจหยดนง

ตงมนผองใส

อยภายใน

นอมใจมาตงไวอยางมนคง

ณ ศนยกลางกาย

การสำรวมรกษาใจ

ใหสวางอยกลางกาย

อยางตอเนองทก

อรยาบถ ทำให

สามารถพจารณา

เหนกายในกาย

เวทนาในเวทนา

จตในจต ธรรมใน

ธรรม ไปตามลำดบ

มใจตงมนอย ณ

ศนยกลางกาย

จนกระทง บรรล

ปฐมฌาน ทตยฌาน

ตตยฌาน จตตถ-

ฌานไปตามลำดบ

มจตบรสทธจากกเลส

ยงขน จนกระทง

บรรลนพพาน

ปลกฝงอบรม เปนผกำกบ และตดตามประเมนผล ตลอดจน ตอกยำ

และใหกำลงใจบรรดาศษยใหมนสยเปนคนเกงและดอยางแทจรง

เพอสงเสรมใหครเลงเหนหลกการและแนวทางในการปลกฝงอบรม

ความรเรอง มรรคมองค ๘ แกบรรดาศษย ใหเกดเปนนสยประจำใจ

ตลอดไป จงมรายละเอยดเพมเตม ดงน

๑. สมมาทฐ คอความเหนถกตอง หรอความเขาใจถกตอง

เรองโลกและชวต

สงทครตองเขาใจและปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาทฐ

ไดแก

๑) ตองปลกฝงอบรมสมมาทฐ ๑๐ ประการ ตงแตเดกระดบ

อนบาล หากปลกฝงอบรมชาไป เดกกจะมความเหนผดหรอมมจฉาทฐ

ซงแกไขไดยาก

๒) ความรเรองสมมาทฐ ๑๐ ประการ จะทำใหเดกเกดปญญา

เขาใจเรอง บญ-บาป กฎแหงกรรม และความจำเปนในการรกษาศล

ใหเปนนสยไดงาย

๓) การปลกฝงสมมาทฐ ๑๐ ประการตองเรมจากงายไปหายาก

๔) ตองมกจกรรมปลกฝงสมมาทฐ ๑๐ ประการใหทำเปน

กจวตรอยางเหมาะสมกบวยของผเรยน ทงตองทำซำๆ จนเหนผล

๕) การอบรมสงสอนสมมาทฐทง ๑๐ ประการ ตองมกจกรรม

และสอประกอบการเรยนการสอนอยางเหมาะสมทกระดบชนเรยน

๖) เดกทไดรบการอบรมสมมาทฐ ๑๐ ประการจากครอบครว

มาแลว ทางโรงเรยนกพงปลกฝงอบรมเพมเตมในลกษณะตอกยำให

เปนนสยทดยงๆ ขน และคดเลอกใหเปนตนแบบแกเพอนๆ สวนเดกทม

นสยไมดเพราะขาดการอบรมจากครอบครว ครกตองพลกทฐหรอดดนสย


77

ใหเปนสมมาทฐใหได อยาปลอยทงไวเปนอนขาด แมแตผเดยว เพราะ

จะเปนตวอยางทเลวในอนาคต

๗) ครตองระลกเสมอวา “นสยทดเทานนทจะชวยสงเสรม

ศษยใหมความรทางวชาการกาวหนา ไมมวนตกตำ”

โดยเหตทสมมาทฐมรายละเอยดถง ๑๐ ประการ จงไดนำเสนอ

เพมเตมไวตอจากหวขอจตของวยรนเปนสมาธชากวาเดกเลก ภายใต

หวขอสมมาทฐ ๑๐ แมบทการสรางกำลงใจในการทำความด

๒. สมมาสงกปปะ คอ ความดำรถกตองในการดำรงชวต

สงทครตองเขาใจและปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาสงกปปะ

ไดแก

๑) แมบททจะสอนใหคนดำรถกตองหรอคดเปน กคอ

สมมาทฐ ๑๐ ประการทอบรมมาดแลว

๒) คนเราจะมพฤตกรรมทางกายและวาจาดหรอชว ลวน

เนองมาจากความคดทงสน กลาวคอ ถาคดดกพดด ทำด ถาคดชว

กพดชว ทำชว

๓) การจดกจกรรมตางๆ ในสถาบนการศกษาทกระดบ คร

ตองควบคมมใหเกดภาวะความรสกทางเพศหรอกามราคะกำเรบใน

กลมศษย แมในการจดการแขงขนกฬา กตองระมดระวงมใหนกเรยน

เกดความอาฆาตพยาบาท หรอใชกลโกง กลนแกลงกน ฯลฯ

๔) ครตองระลกเสมอวา ตนจะตองคดหาทางปลกฝงทงนสย

ใฝเรยนร ใฝทำด รวมทงการพฒนาตนใหเปนคนเกงและด มสขภาพ

พลานามยแขงแรง ใหแกศษยอยางเตมความรความสามารถ เพอ

เปนหลกประกนวา บนปลายชวตครเองจะไดอยอยางสงบสขเพราะ


78

ประเทศชาตอยในความรบผดชอบของคนเกงและด ซงกคอศษย

ของตนนนเอง

๓. สมมาวาจา คอ การพดถกตอง

สงทครตองเขาใจและปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาวาจา

ไดแก

๑) เดกทไดรบการปลกฝงอบรมสมมาทฐ ๑๐ มาอยางดแลว

กระทงเกดปญญา คดเปน เนองจากเขาใจเรองกฎแหงกรรมเปนอยางดแลว

เทานน จงไมกลาววจทจรตทง ๔ ประการอยางเดดขาด

๒) การสวดพระพทธมนต การกลาวคำปฏญาณ การกลาว

คำอธษฐาน การกลาวคำสรรเสรญ การทองพทธภาษต การทองสภาษต

คำกลอน การรองเพลงชาต ฯลฯ เปนประจำ จดเปนการเสรมสมมาวาจา

ทงสน

๓) การไมวารายใครๆ ทงตอหนาและลบหลง ลวนเปนสมมาวาจา

๔. สมมากมมนตะ คอ การกระทำถกตอง

สงทครตองเขาใจ และปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมากมมนตะ

ไดแก

๑) ครตองปลกฝงอบรมศษยใหตระหนกอยเสมอวา การเรยนร

ทงหลายตองนำไปใชเพอบำเพญคณความดอยางแทจรงเทานน จงตอง

ไมประพฤตกายทจรต ๓ หรอไมทำผดศล ๓ ขอแรกในศล ๕ จนเปนนสย

๒) ครตองมกรยามารยาทสภาพเรยบรอยอยเสมอ เพอ

เปนตนแบบใหศษยยดถอปฏบตตาม ขณะเดยวกนกพรำสอนเรองการ

แสดงกรยามารยาททพงปฏบตในโอกาสตางๆ ใหแกศษยจนเปนนสย

เพราะกรยามารยาทสภาพงดงามเหลานน คอนสยประจำตวของศษย

และจะเปนนสยประจำชนชาตไทยในอนาคต


79

๓) ครตองระลกอยเสมอ และปลกฝงอบรมศษยใหตระหนกวา

การประกอบสมมาทฐนน ตองระวงมใหผดสมมากมมนตะดวย เชน

ไมโกงทรพยผอนมาทำทาน เพราะนอกจากตนเองตองทำบาปแลว ยง

เปนการทำใหผอนตองเดอดรอนอกดวย

๕. สมมาอาชวะ คอ การเลยงชพถกตอง

สงทครตองเขาใจ และปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาอาชวะ

ไดแก

๑) ครตองปลกฝงอบรมใหศษยเขาใจวา ทกคนตองพงตนเอง

ใหได จงตองประกอบสมมาอาชพเพอเลยงตน ไมทำตวเปนกาฝากของ

สงคม

๒) ตองปลกฝงอบรมใหศษยเขาใจวา การประกอบอาชพกเพอ

ใหสามารถแสวงหาธาต ๔ มาเพมเตมใหกบรางกาย เพอใหมชวตอย

ตอไปได นคอวตถประสงคสำคญทสด สวนการแสวงหาปจจย ๔ เปน

วตถประสงครอง

๓) เกยวกบการแสวงหาทงธาต ๔ และปจจย ๔ มเรองทตอง

ระมดระวงหลายประการ ดงน

- การแสวงหาโดยทจรต ยอมผดศล เปนการทำบาป

- เนองจากทรพยากรในโลกนมจำกด การแสวงหามามาก

เกนจำเปน ยอมทำใหผอนขาดแคลน เปนเรองทผดธรรม เพราะเปนการ

ทำรายผอนทางออม การบรโภคโดยไมรประมาณ เขาทำนองฟมเฟอย

สรยสราย นอกจากเปนการทำรายผอนโดยทางออมแลว ยงทำใหเกด

มลภาวะ เปนการทำลายโลกอกดวย

ดงนนในการแสวงหา การเกบออม การใชสอย และการ

แบงปน เปนสงททกคนตองคดพจารณาอยางรอบคอบ การทใครจะคดได


80

ตองมสมมาทฐประจำใจกอน ซงครตองเปนทงผฝก และเปนตวอยางให

แกศษย

๔) ครตองชแนะใหศษยเหนวา อบายมขทง ๖ มจฉาวณชชา

และมจฉาอาชวะตางๆ นน กอใหเกดทกขและโทษแกผเกยวของทงใน

โลกนและโลกหนาอยางไร กอใหเกดทกขและโทษแกชาวโลกอยางไร

ขณะเดยวกนครเองกตองไมเกยวของกบสงชวรายนนอยางเดดขาด

๖. สมมาวายามะ คอ ความพยายามถกตอง

สงทครตองเขาใจและปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาวายามะ

ไดแก

๑) การปรารภความเพยรตามหลกปธาน ๔ นน เปนการ

เพาะนสยบคคลใหมคณธรรมพนฐาน ๓ ประการ คอ ความเคารพ

ความอดทน และความมวนยโดยอตโนมต

๒) ครมหนาทโดยตรงในการปลกฝงอบรมคณธรรมพนฐาน

๓ ประการ ดงน

- ความเคารพ ฝกไดโดยใหศษยอภปรายคณความด

ของบคคล สถานท ฯลฯ อภปรายขอดหรอประโยชนของพธกรรม

หนงสอ วรรณกรรม งานศลปะ ฯลฯ

- ความอดทน ฝกไดโดยใหศษยรวมกนทำกจกรรม

ตางๆ ทงกจกรรมในหลกสตร และนอกหลกสตร ทงกจกรรมในหองเรยน

และนอกหองเรยน ตามความเหมาะสมดวยประการตางๆ และบทฝก

ทขาดไมไดกคอ การทำสมาธภาวนาหรอการบรหารจต ทงนเพราะ เมอ

ใจสงบยอมเกดปญญา เมอเกดปญญายอมกอใหเกดความคดและกำลง

ใจทจะฟนฝาอปสรรคตางๆ ใหประสบผลสำเรจไดตามเปาหมาย

- ความมวนย ฝกไดโดยการตรงตอเวลา เชน เขาเรยน


81

ตรงเวลา สงการบานตรงเวลา รวมทงการปฏบตตามกฎกตกาและ

ระเบยบตางๆ ของโรงเรยน เชน แตงกายถกตองตามระเบยบของโรงเรยน

ไมกระทำสงหนงสงใดทเปนขอหามของโรงเรยน รจกทงขยะใหเปนท

เปนทาง เปนตน

๓) คณธรรมพนฐาน ๓ ประการน เปนเครองมอแกนสย

ของคนเราไดโดยปรยาย ขณะเดยวกนกชวยพฒนาคนทมนสยดอยแลว

ใหดยงๆ ขนอกดวย

๔) ครพงมปณธานอนแนวแนในการสงสมบญบารมใหเปน

แบบอยางแกชาวโลก คราใดทศษยรำลกถงครเชนน ยอมเกดแรง

บนดาลใจทจะบำเพญคณความดตามอยางครอยางตอเนอง

๗. สมมาสต คอ ความระลกถกตอง

สงทครตองเขาใจและปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาสต

ไดแก

๑) ครมหนาทตลอดชวตในการเปนตนแบบนสยใฝเรยนร

ใฝทำด มความสามารถใหแกชาวโลก

๒) มงมนปลกฝงอบรมศษยใหมนสยใฝเรยนร ใฝทำด ม

ความสามารถ เพอเปนทพงแกตนเองและผอนไดเปนอยางด

๓) การฝกสำรวมใจใหอยภายในตว ไมคดฟงซานไปในเรอง

ไรสาระ กจะมสตอยเสมอ ไมเผอเรอ ไมประมาท ขณะเดยวกนกจะสมบรณ

พรอมดวยคณธรรมพนฐาน ๓ ประการ คอ มความเคารพ อดทน และ

มวนย

๔) ครสามารถฝกศษยใหมสต ระมดระวงในการทำหนาท

การงานตางๆ ไมใหเกดความผดพลาด ดวยการฝกศษยใหมนสยรก

การทำสมาธภาวนา


82

๘. สมมาสมาธ คอ ความตงใจมนถกตอง

สงทครตองเขาใจ และปฏบตตอศษยตามนยแหงสมมาสมาธ

ไดแก

๑) สมาธเปนเรองของใจ ซงเปนนายของกาย ดงนนความ

พยายาม สตกบสมาธจงเปนเรองทเกยวของสมพนธกนอยางใกลชด

เสมอนเปนเรองเดยวกน

๒) บคคลทมสมาธยอมทำงานไดสำเรจลลวงไปไดดวยด

นกเรยนทมสมาธดยอมเรยนหนงสอเกง เพราะเขาใจบทเรยนไดถกตอง

และจดจำไดไมลมเลอน

๓) ครพงฝกใหนกเรยนทำสมาธภาวนา ประมาณ ๕ ถง ๑๐

นาท กอนเรมเรยนวชาการในชวโมงแรกของทกๆ วน และทกครงของ

ตนชวโมงทเปลยนวชาเรยน ดงนนในแตละวนยอมทำสมาธรวมกนได

หลายนาท ถาทำเปนกจวตรยอมทำใหใจตงมนถกตองยงขน ทำใหสามารถ

เขาใจบทเรยนตางๆ อยางทะลปรโปรง สอบไดคะแนนด เปนคนเรยน

หนงสอเกง ขณะเดยวกน กตระหนกถงคณคาและความจำเปนของการ

ทำสมาธจนเปนนสย พรอมกนนนคณธรรมพนฐานทง ๓ ประการกจะ

พฒนายงขน เกดปญญาเลงเหนคณคาของสมมาทฐ ตลอดจนการปฏบต

มรรคมองค ๘ และเลงเหนโทษของมจฉาทฐ อบายมข การประพฤต

ทจรต และอกศลกรรมทงปวงไดงาย

๔) คำสอนทงหมด ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธในพระพทธ

ศาสนา รวมลงในมรรคมองค ๘ ทงสน ถาขอใดอนโลมลงในมรรคม

องค ๘ ไมได ขอนนไมใชคำสอนของพระสมมาสมพทธเจา เปนเพยง

กาฝากในศาสนาเทานน

ดงนนจงกลาวไดวา มรรคมองค ๘ น เปนแมบทแหงการ


83

ปฏบตของพทธศาสนกชน ทกเพศ ทกวย และทกระดบ และเปน

แมบทการศกษาอยางแทจรง ทงภาคทฤษฎและปฏบตทสมบรณ

ทสดของชาวโลกทกยคทกสมยตลอดมา

หลกการปฏบตมรรคมองค ๘

โดยเหตทมรรคมองค ๘ แตละขอมไดมความสมบรณในตวเอง

กลาวคอ บางขอมบางสวนเปนไดทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตพรอมกน

บางขอเปนเฉพาะภาคทฤษฎเทานน บางขอกมทงภาคทฤษฎและภาค

ปฏบตสมบรณอยในตว ซงสามารถสงเสรมสนบสนนการปฏบตอก ๗ ขอ

ใหสมฤทธผลดวย บางขอกเปนภาคปฏบตลวนแตมผลสมฤทธครอบคลม

การปฏบตของขออนทง ๗ ขอ ดงนนการปฏบตมรรคมองค ๘ ใหได

ผลดจรงจงตองใชวธบรณาการ ดงน

๒. ปฏบตใหพรอมกน

ทกขอ

๑. ปฏบตให ๓. ปฏบตแตละขอ

ครบทกขอ ใหสมบรณ

หลกการปฏบต

มรรคมองค ๘

๕. ปฏบตใหตอเนอง ๔. ปฏบตแตละขอ

ทกขอ ใหไดสดสวน

ภาพท ๓-๑ หลกการปฏบตมรรคมองค ๘


84

๑. พยายามปฏบตใหครบทกขอ ไมควรขาดขอใดขอหนงไป

๒. พยายามปฏบตทง ๘ ขอพรอมๆ กน หากแยกขอใดขอหนง

มาปฏบตตามลำพง ยอมไดผลไมเตมท เชน ปฏบตขอ ๑ ในสมมาทฐ

คอทำทานใสบาตรทกวน แตยงกลาววจทจรต ๔ อยเสมอ ไมสนใจทำ

สมาธภาวนา โดยอางเหตผลวาไมมเวลา เชนนยอมไมสามารถแกนสย

เสยๆ ใหหมดไปได

๓. การปฏบตแตละขอตองพยายามใหสมบรณตามแบบท

กำหนดไว ในความหมายเบองตำของมรรคแตละขอ เชน ในการปฏบต

สมมาสงกปปะ มความคดและตงใจทจะไมอาฆาตพยาบาทใครๆ ทสราง

ความเจบชำนำใจใหตน มความคดทจะไมเอาเปรยบเบยดเบยนหรอรงแก

ใครๆ ทเคยเอาเปรยบตน แตกยงเกยวของพวพนอยกบอบายมข ทงการ

ดมสรา และเลนการพนน เชนนถอวา ยงไมสมบรณ

ขอบกพรองในการปฏบตมรรคขอใดขอหนง ยอมสงผลกระทบใน

เชงลบตอการปฏบตมรรคขออนๆ ไดเสมอ แมจะพยายามปฏบตมรรค

ไปนานเทาใด ยอมยากทจะกำจดนสยเสยๆ ไดสำเรจ

๔. การปฏบตแตละขอตองพยายามใหไดสดสวนทพอเหมาะกน

เชน เมอมสมมาทฐเขาใจเรองบญและบาป เรองกฎแหงกรรม เรองโทษ

ของการผดศล จงตงใจปฏบตสมมาวาจา ดวยการงดเวนวจทจรต ๔ ตงใจ

ปฏบตสมมากมมนตะ ดวยการงดเวนกายทจรต ๓ แตมไดมความคด

ทจะปฏบตสมมาสมาธอยางจรงจง ใจจงไมตงมน เผลอสต ตงอยใน

ความประมาท จงทำผดพลาดไดงาย ครนแลวกหาวธพนผดดวยการ

กลาวเทจ นคอผลของการปฏบตแตละขอโดยมไดสดสวนทพอเหมาะ

๕. พยายามปฏบตใหตอเนอง จนกระทงเกดเปนนสยรกการ

ปฏบตมรรคมองค ๘ เปนชวตจตใจ


85

การปฏบตมรรคมองค ๘ แบบบรณาการน อปมาเหมอนกบการ

ตำนำพรกรสเดด ซงตองมสวนประกอบตางๆ ใหครบทง ๘ อยาง ไดแก

กะป กระเทยม กงแหง มะเขอพวง พรก นำตาล นำปลา มะนาว เปนตน

ถาขาดเครองปรงอยางใดอยางหนงไป กจะไมครบเครองนำพรกรสเดด

เมอมเครองปรงครบถวนแลว กนำเครองปรงทเปนของแขงทงหมดใส

รวมกนในครกแลวโขลกจนละเอยด หลงจากนนจงเตมเครองปรงทเปน

ของเหลวลงไป แลวคนใหเขากนเปนเนอเดยว อยางไรกตามเครองปรง

แตละอยางตองมสดสวนพอเหมาะกน จงจะทำใหมรสชาตอรอย เพราะ

ถาใสกะปมากเกนไปกจะมกลนกะปรนแรงไมชวนรบประทาน ถาใสพรก

มากเกนไปกจะเผดจนรบประทานไมได ถาใสมะนาวมากเกนไปกจะไมใช

นำพรกรสเดดทนารบประทาน แตเปนนำพรกรสเปรยว รบประทานไมได

อปมาเรองนำพรกฉนใด อปมยเรองการปฏบตมรรคมองค ๘

กฉนนน คอตองปฏบตตามหลก ๕ ประการ ไดแก ๑. ครบขอ

๒. พรอมกน๑ ๓. สมบรณแบบ ๔. ไดสดสวน และ ๕. ตอเนอง

จนกระทงเกดเปนนสยปฏบตตามหลกมรรคมองค ๘ ตลอดชวต

ผทมนสยรกการปฏบตมรรคมองค ๘ เปนกจวตร ยอมเปนผม

กำลงใจในการบำเพญคณความดอยางมหาศาล เพอเปนการสงสมบญ

กศลของตน และเพอประโยชนของสงคมโดยรวม และเพราะเหตทใจ

ไมตกอยในอำนาจของนวรณ ๕ จงไมเกดอาการเครยด เบอ กลม เพราะ

กามฉนทะบาง เพราะพยาบาทบาง เพราะหดหเซองซม (ถนมทธะ) บาง


86

____________________________________๑ ส.มหาวาร. อ.อวชชาสตร ๓๐/๔ (มมร.) คำวา “พรอมกน” หมายถง ในชวงเวลาภายใน

แตละวน ทกๆ วนตองทำทกขอใหได ไมไดหมายถง ขณะจตหนงๆ พรอมกนทง ๘ ขอ

ซงมแตในโลกตตรมรรคจตเทานน

เพราะฟงซานรำคาญใจ (อทธจจกกกจจะ) บาง เพราะลงเลสงสย (วจกจฉา)

จนกลมกลดบาง

ในทางตรงขามกลบมกำลงใจคดปรบปรงแกไข เพอพฒนาตนให

เปนคนดยงๆ ขน ผลทปรากฏในเบองตนคอ นสยเกาๆ ทไมดทงหลาย

ไดถกขจดไปดวยนสยดๆ ทเกดขนใหม สวนนสยดๆ ทเคยมมานาน

กถกตอกยำใหมนคงยงๆ ขน จงมชวตใหมทพรงพรอมดวยความสขและ

ความเจรญกาวหนาขนไปตามลำดบ

กลาวไดวา อานสงสหรอผลดทเกดจากการปฏบตมรรคมองค ๘

จนเปนนสย อนดบแรกกคอมความสขกายสบายใจในชวตประจำวน

ขณะเดยวกนกเกดความปรารถนาดตอผอน อยากใหผอนมความสข

กายสบายใจเชนเดยวกบตนดวย จงตงใจทำหนาทกลยาณมตร และ

โดยเหตทตนเปนผรกการรกษาศลจนเปนผมศลธรรมประจำใจ ยงผล

ใหคณความดตางๆ มากมายบงเกดขนในตน กลายเปนผมคณธรรม

ประจำใจ มจตใจสะอาด สวาง สงบอยางมนคง ในทสดกสามารถบรรล

ความเปนผรเหนธรรมทละเอยดลกซง รแจงเหนแจงอรยสจ ๔ ตรงตาม

ความเปนจรงทเกดภายในตนอยางชดเจนไปตามลำดบ


87

ภาพท ๓-๒ การปฏบตมรรคมองค ๘ รอบแรก

จากภาพการปฏบตมรรคมองค ๘ รอบแรก ซงเรมจากความเหน

ถกหรอมรรคท ๑ ซงมความสมพนธกบองคมรรคอนๆ อยางตอเนอง

จนถงมรรคท ๘ ประสบการณจากการปฏบตครบรอบแรกยอมสามารถ

ทำใหผปฏบตเกดความรความเขาใจหลกธรรมดขน จงเกดปญญาคด

ปรบปรงแกไขพฒนาตนใหมนสยดๆ ทพงปรารถนา ขณะเดยวกนกรสก

มความสขกายสบายใจ ยงกวานน ยงสงเกตพบวาตนเปนคนใหมทผคน

รอบขางใหเกยรต ใหความรกใครเอนดและความเคารพดกวาในอดต

หรออยางนอยกไมถกตำหนจากญาตผใหญ


88

เรมจากกลยาณมตร

ใหคำแนะนำ

๑สมมาทฐ

ความเหนถก

พลงผลกดน

ไปสความสำเรจ

๒สมมาสงกปปะ

ความดำรถก

๓สมมาวาจาการพดถก

๔สมมากมมนตะ

การกระทำถก๕

สมมาอาชวะการเลยงชพถก

๖สมมาวายามะความพยายามถก

๗สมมาสต

ความระลกถก

๘สมมาสมาธ

ความตงใจมนถกนสยพง

ปรารถนาทกชนด

ภาพท ๓-๓ การปฏบตมรรคมองค ๘ อยางตอเนอง

จากภาพการปฏบตมรรคมองค ๘ อยางตอเนอง แสดงใหเหนวา

เมอผปฏบตไดประจกษในคณคาของการปฏบตในรอบแรกแลวกจะม

กำลงใจปฏบตในรอบตอไปอก บคคลทสามารถปฏบตไดตอเนองโดย

ไมยอทอตออปสรรคใดๆ ยอมปรารถนาจะปฏบตใหแกรอบเรอยไป

เพราะนอกจากตนจะประสบความสขกายสบายใจแลว ยงประจกษแกใจ

ตนอกดวยวา บญกศลและปญญาของตนพฒนาขนตามลำดบ จงรกการ

ปฏบตมรรคมองค ๘ ยงขน ดวยศรทธามนวาหากการปฏบตของตน


89

ความเหนถก

เลยงชพถก

ความดำรถก

พดถก

ทำถก

พยายามถก

ระลกถก

ตงใจมนถก

เหนถก

เหนถก

ตงใจมนถก

ระลกถก

ดำรถก

ดำรถก

พดถก

ทำถก


ทำถก

พดถก



ระลกถก


บรรลธรรม

บรบรณพรอมดวยสมมาวายามะ สมมาสต และสมมาสมาธแลวไซร

ยอมมโอกาสบรรลมรรคผลระดบใดระดบหนงในชาตน และมนใจวา

ประสบการณทงหมดนยอมไมสญสลายหายไป แตจะถกสงสมไวเปนนสย

ปจจยสำหรบการปฏบตมรรคมองค ๘ ในภพชาตตอไปอยางแนนอน

กระบวนการฆากเลสของมรรคมองค ๘

จากภาพท ๓-๓ แสดงใหเหนวา การปฏบตมรรคมองค ๘ ท

แกรอบ คอวถทางแหงการบรรลธรรม คำวาบรรลธรรมในบรบทน

หมายถง บรรลนพพาน คำวา นพพาน หมายถง ความดบสนทแหง

กเลสและกองทกข ดงนนจงกลาวไดอกอยางหนงวา การปฏบตมรรค

มองค ๘ ทแกรอบยอมสามารถฆากเลสทฝงตวเกาะตดอยในใจคนเรา

มาตงแตแรกถอกำเนดในครรภมารดาไดอยางสนเชอไมเหลอเศษ

บางทานอาจสงสยวา มรรคมองค ๘ ฆากเลสไดอยางไร

ไดกลาวไวแตตนบทแลววา การปฏบตมรรคมองค ๘ ทจะกอให

เกดประสทธผลอยางแทจรงนน ตองปฏบตในลกษณะมคคสมงค คอ

ปฏบตพรอมๆ กนทง ๘ ขอ การพยายามปฏบตมรรคมองค ๘

พรอมๆ กนทกขอ ใหบรสทธบรบรณ (สมมาวายามะ) ยอมกอใหเกด

บญตอเนองกนเปนสาย พรอมกนนน กำลงใจของผปฏบตกทบทวยงขน

สงผลใหสามารถเอาชนะนสยไมดตางๆ ทเคยม ขณะเดยวกนกมความ

ระมดระวง (สมมาสต) ไมเผลอใจไปกอบาปอกศล ในขณะทแสวงหา

ปจจย ๔ หรอธาต ๔ มาเลยงชวต บญจงทบทวขนเรอยๆ เกดเปน

ดวงบญสวางไสวตอเนองกนโดยอตโนมต บญเหลานเองทเปน

ตวทำลายและกำจดกเลสทเกาะตดอยในใจคนเรามาตงแตเกดจน

สนซาก


90

เกยวกบกระบวนการกำจดกเลสของมรรคมองค ๘ อาจอธบาย

ใหเขาใจไดงายๆ ดงน

ขณะทบคคลมงปฏบตมรรคมองค ๘ ยอมเปนการสรางกรรมด

อยางตอเนอง พลงบญจงทบทวขนเรอยๆ

ขณะทสรางกรรมดอยางตอเนอง ยอมไมมการสรางกรรมชว

บาปใหมจงไมเกดขนเลย

กเลสทเคยเกาะตดอยในใจคนเรามาตงแตแรกถอกำเนดใน

ครรภมารดา ยอมไมสบโอกาสครอบงำและควบคมจตใจ ขณะเดยวกน

กถกพลงบญแผอำนาจเขาไปทำลายลางจนสนซาก

ยงกวานน สงทอนตรธานไปพรอมกบกเลสกคอความทกข ๓

ประการ ดงไดกลาวแลวในบทท ๒ พรอมกนนนธาต ๔ ในรางกายท

ไมบรสทธ กจะถกบญกลนใหบรสทธไดในระดบหนง

การปฏบตมรรคมองค ๘ สำหรบเดกเลก

การปฏบตมรรคมองค ๘ ใหไดผลดจรงมเงอนไขวา ตองใชวธบรณาการ

๕ ประการ คอ ตองปฏบตใหครบทง ๘ ขอ ตองปฏบตพรอมๆ กนทง ๘ ขอ

ตองปฏบตใหสมบรณตามรายละเอยดทกขอ ตองปฏบตใหไดสดสวนกน

ทง ๘ ขอ และตองปฏบตทง ๘ ขออยางตอเนองรอบแลวรอบเลา

จากเงอนไข ๕ ประการน อาจทำใหครบาอาจารยบางทานม

ความคดกงวลวา การสอนมรรคมองค ๘ ควรเรมสอนนกเรยนทโตแลว

เพราะสามารถเขาใจคำอธบายเรองมรรคมองค ๘ ในภาคทฤษฎจาก

การอานไดเปนอยางด เมอเขาใจภาคทฤษฎแลวยอมลงมอปฏบตภาวนา

ไดงาย ดงนนจงนาจะยงไมควรสอนมรรคมองค ๘ ใหแกนกเรยนในระดบ


91

อนบาลหรอประถมตน ซงมความรไมแตกฉานในอกขรสมย หรอการอาน

ขอความตางๆ ควรรอไวใหเดกนกเรยนอยชนประถมปลาย และมธยมตน

จะไดประโยชนมากกวา เพราะเดกสามารถอานเขยนไดดหรออะไร

ทำนองน

แททจรงถงแมจะเรมสอนภาคทฤษฎแกเดกอนบาลไมได

เรากสามารถเปลยนไปเรมทภาคปฏบตกอนได โดยการใหทำสมาธ

ภาวนา ทงนเพราะใจของเดกเลกยงไมแตก หมายความวา องคประกอบ

ของใจอนไดแก ดวงเหน ดวงจำ ดวงคด และดวงร ยงซอนกนอย

ยงไมแตกแยกจากกน ถาใหเดกทำสมาธ เดกกจะสามารถรวมดวงเหน

ดวงจำ ดวงคด ดวงร เขาเปนหนงเดยวกนไดอยางรวดเรว เมอใจรวมเปน

หนงกสวางโพลงขนทนท ทำนองเดยวกบการเสยบปลกไฟฟา กลาวคอ

พอเสยบปลกไฟกตดทนท แตพอดงปลกออกไฟกดบทนทเหมอนกน

นนคอ เดกสามารถทำใจเปนสมาธไดอยางรวดเรว แตอาจจะ

ไมสามารถรกษาไวไดนาน ถงกระนนเดกทฝกสมาธอยเสมอกจะม

ความคดสจรต บรสทธสะอาด จงมนสยประณต มกรยาวาจา

เรยบรอยนารก วานอนสอนงาย ไมดอดาน ไมกาวราว เปนเดก

ไมมปญหา

อนง ในการทำใจใหเปนสมาธนน มหลกสำคญอยตรงทการวาง

ใจนงๆ อยทศนยกลางกาย โดยไมคดอะไรทงสน ตามธรรมดาเดกเลกๆ

ยอมไมใครมเรองตองคดอยแลว จงสามารถวางใจใหสงบนงเปนสมาธ

ไดรวดเรว ความสวางโพลงอนเกดจากใจหยดนง ยอมทำใหเดกมจตใจ

ผองใส ไมตกอยใตอำนาจกเลส จงคดด พดด และทำดไดงาย จงมนสย

ประณตเรยบรอย วานอนสอนงาย


92

สำหรบครบาอาจารยทยงไมเคยมประสบการณ อยาพงคดโตแยง

โดยยดเอามาตรฐานของผใหญเปนเกณฑตดสน อยาคดวาขนาดผใหญ

ยงทำไมได แลวเดกจะทำไดอยางไร ขอใหทานลองทดลองดกอน โดยให

เดกเลกๆ ทงในระดบอนบาลและประถมตน ทำสมาธในตอนเชากอน

เรมเรยนหนงสอทกวน ไมตองนานนก ประมาณไมเกน ๑๐ นาท และ

ถาเปนไปได อาจจะใหทำทกตนชวโมงของการเปลยนไปเรยนวชาใหม

ครงละไมเกน ๑๐ นาท ไมเกน ๑ สปดาหเทานน แนนอนเหลอเกนวา

ทานจะพบวาลกศษยแตละคนมนสยประณต ออนโยน วานอนสอนงาย

ปกครองงายขน ชวยใหทานไมตองจบปใสกระดงอกตอไป

เดกเลกทเคยฝกสมาธเปนประจำ ถาหยดไปสกระยะหนงประสบการณ

ภายในกอาจจะเลอนหายไป ทำนองเดยวกบการเรยนวชาทกษะตางๆ

เชน ภาษาตางประเทศ ฯลฯ ถาเรยนสกระยะหนงแลวหยดเรยนไปนานๆ

กยอมจะลมเลอนสงทเคยเรยนไปแลว

อยางไรกตาม ถาจะหวนกลบไปเรยนภาษาตางประเทศนนอก

กอาจจะรอฟนความจำ และสามารถเรยนรไดเรวกวาผทไมเคยเรยนมา

กอนเลย

ในทำนองเดยวกน เดกทเคยฝกสมาธในสมยทอยชนอนบาลและ

ประถม แลวเลกลมไป ครนเมอเจรญเตบโตเปนผใหญปรารถนาจะฝก

สมาธ กอาจสามารถทำไดไมยากนก เพราะเคยมประสบการณมาแลว

ความทรงจำของเดกอนบาลอาจตราตรงตลอดไป

ในสมยกอนการเรยนการสอนในโรงเรยนจะมบททองจำ หรอ

เรยกวา อาขยาน ใหนกเรยนทองกนตงแตชนประถมถงมธยม สำหรบเดก


93

ประถมตนนนแมจะทองบทอาขยานไดถกตองคลองแคลว แตสวนมาก

ไมรความหมาย เขาทำนองพดไดแบบนกแกวนกขนทองฉะนน แตความ

ทรงจำในวยเดกเลกของผคนไมนอย กยงตราตรงอยในใจตลอดชวต

บางคนอาย ๘๐ ปแลว กยงสามารถทองอาขยานทเคยทองสมยเรยนอย

ชนประถมได

ดงนนประสบการณในการนงสมาธในสมยทเปนเดกเลกๆ ของ

บางคน กอาจตราตรงอยในความทรงจำไปตลอดชวต แมจะเวนระยะ

การนงสมาธไปบาง แตถาไดกลบมาทำสมาธอยางตอเนอง กแนนอน

เหลอเกนวา ผลการนงสมาธของเขาจะตองกาวหนาขนอยางมากมาย

ชนดการปฏบตมรรคมองค ๘ แบบรอบแลวรอบเลาทเดยว

สทธตถะราชกมารบรรลปฐมฌาน

เมอครงพระสมมาสมพทธเจายงทรงพระเยาวมพระชนมมายได

๗ พรรษา ยงเปนพระสทธตถะราชกมาร ไดตามเสดจพระราชบดาไป

ในงานวปปมงคลแรกนาขวญ ในตอนบายวนนน ขณะทพระราชกมาร

ประทบนงอยใตตนหวาอนรมเยนตามลำพง ไดเจรญสมาธภาวนา ทำให

สงบจากกามและอกศลทงหลาย แลวบรรลปฐมฌานทมวตก (ความตรก)

วจาร (การพจารณาอารมณ) ปต (ความดมดำในใจ) และสขอนเกดจาก

วเวก (ความสงด) อย

การทพระสทธตถะราชกมารซงมพระชนมเพยง ๗ พรรษา ทรงร

วธการทำสมาธภาวนาโดยไมมครบาอาจารยสอน และยงสามารถบรรล

ปฐมฌานอกดวย ยอมแสดงวาความรและประสบการณในการทำสมาธ

ภาวนาในอดตชาต ยงคงประทบอยในความทรงจำของพระราชกมาร

ตอเนองมาถงภพชาตใหม


94

แตโดยเหตททรงอยในสภาพแวดลอมทไมเอออำนวยใหมโอกาส

ไดทำสมาธภาวนา พระองคกมไดทรงทำสมาธภาวนาอกเลย เปนเวลา

ถง ๒๒ ป แตในทสดประสบการณในอดตชาตผนวกกบการไดทรงพบเหน

เทวทต กทำใหพระองคตดสนพระทยเสดจออกบรรพชา

หลงจากททรงบำเพญเพยรทกกรกรยานานถง ๖ ปกไมทรง

ประสบผลสำเรจแตประการใด ในทสดกทรงสามารถรำลกถง

ประสบการณในการทำสมาธเมอครงทรงพระเยาวได จงตดสน

พระทยเลกวธทรมานตน ทรงบำรงพระวรกายใหแขงแรง แลวทรง

เรมปฏบตตามวธทเคยปฏบตในครงนน ในระยะเวลาไมนานกทรง

บรรลพระสมมาสมโพธญาณตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา

จากเรองราวของพระพทธองคนยอมใหขอคดวา

๑. เดกในระดบอนบาลและประถมนนสามารถสอนใหฝกสมาธได

๒. ผทมประสบการณการฝกสมาธในวยเดก แมจะหยดการปฏบต

ไปนานกวา ๓๐ ป เมอหนกลบมาเรมปฏบตอก กสามารถประสบความ

สำเรจภายในระยะเวลาไมนานนก

ดวยเหตน การสอนมรรคมองค ๘ ใหแกเดกในระดบอนบาลและ

ประถมตน จงควรเรมดวยการปฏบตสมมาสมาธ สำหรบองคมรรคอนๆ

ทมทงภาคทฤษฎและปฏบต กควรนำภาคปฏบตมาสอนใหกอน ตอเมอ

เดกเลอนชนไปอยประถมปลาย สามารถอานเขยนไดคลองแลว จงคอย

สอนภาคทฤษฎ แตสำหรบสมมาสมาธนนตองปฏบตตอเนองไปทก

ระดบชน

จตของวยรนเปนสมาธชากวาเดกเลก

ทานผอานคงเคยไดยนคนพดกนวา พวกเดกวยรนนนใจแตก ใน


95

ทางธรรมนนใจแตกหมายถง องคประกอบทง ๔ ของใจ คอ ดวงเหน

ดวงจำ ดวงคด และดวงร ตางแตกแยกกนออกไปตดอยกบกามคณ ๕

คอ รป รส กลน เสยง และสมผส หรอทเรยกวา ความคดฟงซาน

นนเอง จตใจของวยรนจงยากทจะรวมเปนหนง หรอเปนสมาธแนวแนได

ผลการทำสมาธภาวนาในกลมเดกวยรน อาจจะพบกบความสงบ

และความสวางบาง แตประสบการณภายในจะไมกาวหนารวดเรวเหมอน

เดกอนบาลและประถมตน ยกเวนเดกบางคนทมประสบการณภายใน

ตดขามภพขามชาตมาจนถงปจจบน

อยางไรกตามการเรยนการสอนมรรคมองค ๘ สำหรบเดกโต

กควรประกอบดวยทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตไปพรอมๆ กน สำหรบ

การปฏบตสมาธเปนกจวตรจนเปนนสยนน จะสามารถสงเสรมใหเดก

เปนทงคนเกงและคนด มปญญามาก พระสมมาสมพทธเจาและพระ-

อรหนตสาวกทงหลายมปญญารแจงโลก และบรรลนพพานกเพราะ

ปญญาอนเกดจากการทำภาวนา ทเรยกวา ภาวนามยปญญา นนเอง


96

ภาพท ๓-๔ มรรคมองค ๘ เพอการปลกฝงนสยตามวย

สมมาทฐ ๑๐ แมบทการสรางกำลงใจในการทำความด

ในการทำงานอยางใดอยางหนงใหสำเรจลลวงไปไดดวยดนน

นอกจากจะตองมความรความสามารถแลว จำเปนตองมความชำนาญ

และกำลงใจมากพอดวย ซงการทคนเราไมวาเดกหรอผใหญจะสราง

กำลงใจใหเพมพนไดนน ผนนตองมนใจวา ตนมความรความสามารถ

ในเรองนนๆ จรง แมกำลงใจในการประกอบคณความดกเชนกน จะเกด

ขนไดอยางยงยนตลอดชวต กตอเมอมความรความเขาใจถกเรองโลก

และชวต และมความชำนาญในการปฏบตตนตามหลกสมมาทฐ ซง


97

ความเหนถกระดบอนบาล

เลยงชพถกอนบาล

ความดำรถกอนบาล

พดถกอนบาล

ทำถกอนบาล

พยายามถกอนบาล

ระลกถกอนบาล

ตงใจมนถกอนบาล

เหนถกมธยม

เหนถกระดบประถม

ตงใจมนถกประถม

ระลกถกมธยม

ดำรถกประถม

ดำรถกมธยม

พดถกมธยม

ทำถกมธยม

เลยงชพถกประถม

ทำถกประถม

พดถกประถม

พยายามถกประถม

เลยงชพถกมธยม

ระลกถกประถม

พยายามถกมธยม

บรรลธรรม

ประกอบดวยความเหนถกตองในเรอง หลกการดำเนนชวตใหเปนสข

และ ความจรงประจำโลก ดงตอไปน

๑. ทานมผลจรง

๒. การสงเคราะหมผลจรงหลกการดำเนนชวตใหเปนสข

๓. การบชายกยองมผลจรง

๔. ผลวบากแหงกรรมททำด-ชวมจรง

๕. โลกนมจรง

๖. โลกหนามจรง

๗. มารดามพระคณจรง ความจรงประจำโลก

๘. บดามพระคณจรง

๙. สตวทเกดแบบโอปปาตกะมจรง

๑๐. พระพทธเจาและพระอรหนตมจรง พระผประกาศความจรง

๑. ชวตของชาวโลกจะเปนสขได กเพราะชาวโลกตางตองรจก

แบงปนกนอย ปนกนกน ปนกนใชอยางเหมาะสมและถกวธ ตางไมหวงแหน

กกตน เอาเปรยบแยงชงกน นนคอ เขาใจถกวาทานมผลจรง ซงจะเปน

การปองกนและแกไขปญหาเศรษฐกจอยางถกวธอกดวย

๒. ชวตของชาวโลกจะเปนสขได กเพราะชาวโลกตางตองไมทอดทง

ซำเตมผตกทกขไดยาก แตตองชวยเหลอซงกนและกนจนสดความร

ความสามารถ เพอแกไขบรรเทาทกขเหลานน นนคอเขาใจถกวา การ

สงเคราะหมผลจรง ซงจะเปนการปองกนและแกไขปญหาสงคมอยาง

ถกวธดวย

๓. ชวตของชาวโลกจะเปนสขได กเพราะตางตองเลกจบผดกน

แตรกการจบถก คอคนหาความดของกนและกน ครนพบแลวกประกาศ


98

คณความดนนๆ ใหปรากฏแกสงคม เปนการยกยองใหเกยรต ใหกำลงใจ

ทจะทำความดยงๆ ขน นนคอเขาใจถกวา การบชายกยองคนดมผลจรง

เปนการปองกนแกไขปญหาการเมองอยางถกวธ

๔. ชวตของชาวโลกจะเปนสขได กเพราะตางตองไมทำอะไรดวย

ความลำเอยงเอาแตใจตว ตางตองรชดวากรรมดและกรรมชวเปนอยางไร

เมอทำแลวมผลดผลชวประการใด จงเวนจากการทำกรรมชว ทงทางกาย

ทางวาจา และทางใจโดยเดดขาด เลอกทำเฉพาะกรรมดเทานน เพราะ

ตระหนกวา หากตนทำกรรมด ตนเองนนแหละจะไดรบผลเปนความสข

หากทำกรรมชว ตนกจะไดรบผลเปนความทกข นนคอเขาใจถกวา ผล

วบากแหงกรรมททำดและชวมจรง ยงไปกวานนการเลอกทำแต

ความด ยงเปนการปองกนแกไขปญหาการปกครองอยางถกวธอกดวย

การปลกฝงสมมาทฐ ตงแตขอท ๑-๔ ซงเปนหลกการดำเนนชวต

ใหเปนสขแกเยาวชนและประชาชนทวไปอยางจรงจง โดยไมจำกดเชอชาต

ศาสนา เพศ วย เชนน ยอมเปนการปองกนและแกไขปญหาเศรษฐกจ

สงคม การเมอง การปกครอง ไดอยางถาวร ทงในระดบรากหญาและ

ระดบโลก

๕. โลกนมจรง ความสขหรอทกข ความเจรญหรอเสอมทบคคล

ไดรบอยขณะน หาไดเกดขนเองลอยๆ หรอมผวเศษตนใดบนดาลหรอ

สาปแชงไม แตเกดจากผลกรรมทตนเองไดปฏบตตามหลกการดำเนนชวต

ใหเปนสข ๔ ทงในอดตชาต และชวงเวลาทผานมาในชาตนวา ถกตอง

หรอผดพลาดมากนอยเพยงใด นนคอเขาใจถกวาโลกน คอตวเราเอง

ยอมมทมาจรง

๖. โลกหนามจรง คนเราตายแลวจะยงไมสญ เพราะยงไมหมด

กเลส ตางตองไปเกดใหมอก แตจะเกดดหรอรายประการใด ขนอยกบ


99

ผลกรรมทตนเองไดปฏบตตามหลกการดำเนนชวตใหเปนสข ๔ ตงแต

ปจจบนน จนกระทงวนละโลกวาถกตองหรอผดพลาดเพยงใด รวมกบ

ผลกรรมในอดตทยงตดตามมา หาไดเกดขนเองลอยๆ หรอมผวเศษตน

ใดบนดาลหรอสาปแชงไม นนคอเขาใจถกวาโลกหนาคอตวเราเอง

มทไปจรง

๗. มารดามพระคณจรง คอมารดามพระคณตอบตรเพราะ

๑) เปนผใหชวต

๒) เปนตนแบบกายมนษย

๓) อบรมสงสอนเลยงดบตรใหประพฤตดปฏบตชอบตาม

หลกการดำเนนชวตใหเปนสข ๔

ในทางตรงกนขาม หากมารดาไมอบรมสงสอนบตรตาม

หลกการดำเนนชวตใหเปนสข ยอมมโทษตอบตร นนคอเขาใจถกวา

มารดามพระคณหรอมโทษตอบตรจรง

๘. บดามพระคณจรง คอบดามพระคณตอบตรเพราะ

๑) เปนผใหชวต

๒) เปนตนแบบกายมนษย

๓) อบรมสงสอนบตรใหประพฤตดปฏบตชอบ ตามหลกการ

ดำเนนชวตใหเปนสข ๔

ในทางตรงกนขาม หากบดาไมอบรมสงสอนบตรตามหลก

การดำเนนชวตใหเปนสข ยอมมโทษตอบตร นนคอเขาใจถกวา บดา

มพระคณหรอมโทษตอบตรจรง

๙. โอปปาตกะมจรง โอปปาตกะ คอสตวทเกดผดขนมาและโต

เตมทในทนใด โดยไมตองมมารดาบดา เมอตายกไมมซากปรากฏ เชน

เทวดา และสตวนรก นเปนการยนยนวา นรก และสวรรคมจรง การเกด


100

เปนสตวนรก หรอเปนเทวดาบนสวรรค เปนผลเนองมาจากกรรมชว

หรอด ทตนทำไวในสมยทเปนมนษย ผทำกรรมชวหรอบาปไวมาก เมอ

ละโลกไปแลวยอมตองรบวบากทตนเคยทำไว โดยเกดเปนสตวนรก ม

ความทกขอยางแสนสาหส เพราะถกลงโทษอยางรนแรงและตอเนอง

ตลอดอายขย ซงยนยาวนบดวยลานหรอโกฏป ขณะทผทำกรรมดหรอ

บญไวมาก เมอละโลก ยอมไดเสวยผลบญทตนเคยทำไว โดยเกดเปน

เทวดาบนสวรรค มชวตอยอยางเปนสขตลอดอายขย ซงยนยาวนบดวย

ลานหรอโกฏปเชนกน

ดงนนคนเราจะตองไมคดผดแบบผมมจฉาทฐวาตายแลวสญ

หรอโลกหนาไมม ขณะทมชวตอยกตองสรางบญกศลทกรปแบบไวมากๆ

เพอความสขในโลกหนา นนคอเขาใจถกวา สตวทเกดแบบโอปปาตกะ

มจรง

การปลกฝงสมมาทฐตงแตขอท ๕-๙ เปนอยางด ยอมทำให

ประจกษถงกฎแหงกรรมซงเปนความจรงประจำโลกไดอยางชดเจน

๑๐. พระพทธเจาและพระอรหนตมจรง เปนธรรมชาตวา สมยใด

หากสมณพราหมณหรอนกบวชทานใด ประพฤตดปฏบตชอบ กลนกาย

วาจา ใจตนเองใหผองใสเปนนจ โดยถวายชวตเปนเดมพน ยอมรแจง

แทงตลอดเรองโลกน และโลกหนา ดวยปญญาอนยงเอง ยงกวานน

ทานยงมนำใจตระเวนสงสอนชาวโลกใหรแจงแทงตลอดในความจรง

ทงหลายตามทานอกดวย ชาวโลกจงขนานนามทานดวยความเคารพยงวา

พระพทธเจา นนคอเขาใจถกวา พระพทธเจามจรง ชาวโลกทงหลายจง

สมควรยดถอพระองคทานเปนบรมคร และประพฤตดปฏบตชอบตาม

พระองคทาน เพอใหชวตปลอดภยและเปนสขเชนเดยวกบทาน


101

การจดกจกรรมสงเสรมสมมาทฐ ๑๐ ประการ ใหผเรยนทง

ประเทศ ไดปฏบตอยางถกตองเหมาะสม และสมำเสมอทวถง

จนกลายเปนนสย ทงหลกการดำเนนชวตใหเปนสข ๔ ความจรง

ประจำโลก ๕ และความศรทธาในพระสมมาสมพทธเจา คอ ความ

สำเรจในการจดการศกษาของประเทศชาตนนๆ อยางแทจรง ทงน

เพราะ

๑. ผมสมมาทฐ ๑๐ ยอมมกำลงใจทำความด

๒. ผมกำลงใจทำความด ยอมมกำลงใจฝกสมาธอยางตอเนอง

๓. ผปฏบตสมาธอยางตอเนองยอมมใจเบกบาน สวางไสว เหน

และยอมรบธรรมชาตการอยรวมกนของมหาชนตามความเปนจรง

ไดโดยงาย คอ

ก. เหนและยอมรบความไมสมบรณพรอมของแตละบคคล

ไดโดยงาย

ข. เหนและยอมรบความจำเปนทแตละบคคลตางตองพงพา

อาศยกนและกนไดโดยงาย

๔. ผเหนและยอมรบธรรมชาตการอยรวมกนตามความเปนจรง

ทง ๒ ประการเหลาน ยอมฝกตนใหมความเคารพ ความอดทน ความ

มวนยไดงาย

๕. ผทมความเคารพ ความอดทน ความมวนย ยอมรงเกยจและ

งดเวนกรรมกเลส ๔ อคต ๔ อบายมข ๖ ไดงาย ตรงกนขามยอมรก

และพอใจทจะปฏบตตามหนาทประจำทศ ๖ สงคหวตถ ๔ ศล ๕

อโบสถศล และมรรคมองค ๘ ทงระดบโลกยะและโลกตระไดงาย

ตลอดจนรกทจะเลอกคบเฉพาะมตรแท ๔ ประเภทเทานน

๖. ผทมความรกความพอใจปฏบตตามศล ตามธรรม และเลอก


102

คบเฉพาะมตรแท ยอมใฝเรยนร ใฝทำด และใฝรกษาสขภาพรางกาย

และสขภาพจตเปนปกต ยอมเหมาะสมตอการประกอบคณงามความด

ตางๆ ตามสมควรแกเพศและวยของตนตงแตยงอยในวยเรยน จงเปน

หลกประกนไดวา เมอจบการศกษายอมเปนมนษยทสมบรณ พรอมจะ

เปนทพงใหแกตนเอง และใหสงคมไดพงตลอดไป

บทบาทของครตามหลกสมมาทฐ ๑๐

ตารางท ๓-๒ บทบาทของครตามหลกสมมาทฐ ๑๐

๑. เปนแบบอยางในการดำเนนชวตตามหลกการดำเนนชวตใหเปนสข ๔


103

๑. ทานม

ผลจรง

๑. มงมนถายทอดความรทงทางโลกและทางธรรมใหแกศษย

ดวยความปรารถนาดตอศษยอยางบรสทธใจทจะใหศษยเปนคนด

ทโลกตองการ ประสบแตความสข ความเจรญรงเรองในชวต

๒. แบงปนความรทงทางโลกและทางธรรม รวมทงประสบการณ

ในวชาชพคร ตลอดจนเทคโนโลยสมยใหมในวงการศกษาใหแก

เพอนครดวยความจรงใจ

๓. รวมมอในการทำกจกรรมตางๆ เพอประโยชนแกโรงเรยนหรอ

สถาบนของตน โดยไมเหนแกความเหนอยยากและโดยไมขาด

ตกบกพรอง

๔. สละเวลาในการถายทอดความรดานวชาการ หรอปลกฝงอบรม

ศลธรรมใหแกเดกบางคน บางกลมทมปญหาเปนกรณพเศษ

ดวยจตเมตตา

๕. เมอมปญหากระทบกระทงกนในหมเพอนรวมงาน กพยายาม

ใหอภยกน สรางความรกสมครสมานสามคคระหวางเพอน

รวมงาน และศษยทงหลาย


104

การประพฤตปฏบตเหลานถอเปนการทำทานในอก

ลกษณะหนงของผมอาชพคร ดวยตระหนกวา ทานมผลจรง

เพราะนำมาซงความสขกายสบายใจอยางตอเนอง

๑. สงเคราะหนกเรยนทมปญหาตางๆ เพอใหสามารถเรยนไดจน

จบหลกสตร ดวยวธการทเหมาะสม เชน นกเรยนทขาดแคลน

ทนเลาเรยน กหางานพเศษใหทำ หรอหาทนอดหนนการ

ศกษาจากองคกรของรฐและเอกชนให

๒. สงเคราะหนกเรยนทเรยนด มความประพฤตดแตยากจนดวยการ

สละเวลาสอนพเศษให รวมทงการสรางโอกาสใหศษยไดเขาสอบ

แขงขนชงทนการศกษา หรอทนศกษาตอทงในและตางประเทศ

หลงจากจบการศกษาในโรงเรยนทกำลงเรยนอย

๓. เมอเพอนคร นกเรยน หรอเจาหนาทแผนกตางๆ ประสบปญหา

ไมวาอบตเหต หรอภยธรรมชาต ตองชวยเหลออยางสดความ

สามารถ

การประพฤตปฏบตเหลาน ถอเปนการสงเคราะหเพอน

มนษยดวยกน ดวยตระหนกวา การสงเคราะหมผลเปน

ความสขและความดจรง

๑. ครพงมทศนคตทดตอทกๆ คน ขณะเดยวกน กมองหาคณธรรม

ความดและความสามารถทงของผบรหาร ซงเปนหวหนาของตน

และเพอนครผรวมงานทกคน เมอเหนใครทำดทำถกตอง ก

กลาวยกยองสรรเสรญใหปรากฏตามความเหมาะสม

๒. ครตองไมนนทาวารายผบรหารใหนกเรยนฟง เพราะจะทำให

นกเรยนขาดความเคารพตอผบรหาร และขาดความภาคภมใจ

ในสถานศกษาของตน

๓. ครตองไมนนทาวารายเพอนครใหนกเรยนฟง เพราะ

๒. การ

สงเคราะห

มผลจรง

๓. การบชา

ยกยองม

ผลจรง


105

๔. กรรมท

ทำไวมผลจรง

ก. หากนกเรยนเชอ กจะพากนรงเกยจหรอไมเคารพนบถอคร

ผถกนนทา

ข. นกเรยนทไดรบการปลกฝงนสยมรรคมองค ๘ แลว จะ

มองวา ครผนนทาผดศล ไมนาเคารพ

ค. ความลบไมมในโลก ผถกนนทายอมรวาใครนนทาตน

เปนเหตใหเกดอคตตอกน ครนความจรงปรากฏ ครผนนทา

จะกลายเปนแกะดำเปนทรงเกยจในหมเพอนคร

๔. ครตองไมแสดงความลำเอยงตอนกเรยน ไมพดจาไพเราะ

เฉพาะกบนกเรยนทเกงและด หรอใชถอยคำตำหนตเตยนรนแรง

หรอหยาบคายกบเดกทเรยนออน ยากจน ควรใชคำพดทสภาพ

นมนวล ออนโยนแกศษย

อยางไรกตาม ครตองระลกเสมอวา การทำงานรวมกบมวลชน

หรอคนหมมาก จำตองรหลกจตวทยาเปนอยางด จงจะประสบ

ความสำเรจอยางแทจรง

ครผประพฤตตนสมำเสมอตอคนรอบขางไมวาศษยหรอ

เพอนครในเชงยกยองใหเกยรตเชนน ยอมเปนทรกของผรวมงาน

และมโอกาสเจรญกาวหนาในหนาทการงาน ทงนเพราะตระหนก

วา การบชายกยองใหเกยรตกนมผลดจรง

๑. ครตองศกษาเรอง กฎแหงกรรม ใหเขาใจในระดบโยนโสมนสการ

เปนอยางนอย เพอใหสามารถอธบายเกยวกบพฤตกรรมตางๆ

ของคนเราไดดวยเหตและผลวา เปนไปตามหลกกฎแหงกรรม

อยางไร ทำใหครมศรทธามนในกฎแหงกรรมยงขน

๒. เมอครมศรทธามนในกฎแหงกรรม ยอมตงมนในการปฏบต

สมมาทฐ พรอมกบสมมาสมาธไดถกตองตามทครบาอาจารย

อบรมสงสอนเปนประจำ ยอมประสบความกาวหนาถงขนบรรล

ฌานระดบใดระดบหนง


106

๕. โลกนม

(ทมาจรง)

๖. โลกหนาม

(ทไปจรง)

๓. ครพงระลกเสมอวา กฎแหงกรรมคอหวใจของสมมาทฐ คร

จงตองตอกยำใหศษยมนคงในสมมาทฐ ดวยการปลกฝงอบรม

ศษยทงมวลใหมศรทธามนในเรองกฎแหงกรรม เพอเปนหลก

ประกนวาศษยเหลานนจะเปนคนดมสมมาทฐระดบตน เพอ

เปนจดเรมตนในการพฒนามรรคมองค ๘ ใหแกรอบยงขน

กลาวไดวา การปลกฝงอบรมศษยทงมวลใหเปนคนด

มนคงอยในสมมาทฐ คอกรรมดทครไดทำทงเพอตนเอง

สงคม และประเทศชาต ทงนเพราะ เชอมนวา ทกการกระทำ

ของตนลวนมผลจรง

เหตแหงความเจรญกาวหนาหรอความเสอมในอาชพครของตน

ในปจจบน ลวนเปนผลมาจากการดำเนนชวตของครในชวงเวลาท

ผานมา วาเปนไปตามหลกการดำเนนชวตใหเปนสข ๔ หรอไม

เพยงใดประการหนง ประกอบกบวบากแหงกรรมในชาตปางกอน

ทตามมาใหผลหรอตดรอน อกประการหนง

ดงนนเมอมนใจวาตนครองชวตถกตองตามหลกการดำเนนชวต

ใหเปนสข ๔ แลว แตยงไมไดรบผลตามทคาดหวงกไมทอใจยงคง

มงมนพากเพยรทำใหดยงๆ ขนไปอก เพราะตระหนกชดวา บญกศล

ทไดทำแลวในชาตนมผลจรง

ความเจรญหรอความเสอมในอาชพครของตนในอนาคต

ขนอยกบความเขมงวดกวดขนตนเองทงในดานนสยสวนตว และ

ประสทธภาพในการปฏบตงานในหนาท วาเปนไปตามหลกการ

ดำเนนชวตใหเปนสข ๔ มากนอยเพยงใด นบแตบดนเปนตนไป

รวมกบผลในขอ ๕

๒. เปนแบบอยางในการดำเนนชวตตามหลกความจรงประจำโลก ๕


107

๗.มารดาม

พระคณจรง

๘. บดาม

พระคณจรง

ครจงตงมนอยในความไมประมาท หมนพจารณาตรวจสอบ

แกไขและพฒนาการปฏบตงานในหนาทของตน ขณะเดยวกน ก

หมนพจารณาตรวจสอบ แกไขและพฒนาลกษณะนสยของตน

ดวยการสอนใจตนเองอยเสมอวา ความสำเรจในชวตของครนน

ตองอยทคณภาพและคณธรรมของศษยทงมวลเปนสำคญ

มไดอยทตำแหนงหนาทการงาน ลาภ หรอยศ อยางไรกตามถา

ครไดทมเทชวตปฏบตหนาทเพอความเจรญกาวหนาของศษยทง

มวลแลว ความเจรญกาวหนาจะเกดขนแกตวครเอง ดวยตระหนก

ชดวา บญกศลทงมวลททำไวยอมสงผลจรง

ครตองมความกตญญกตเวทตอมารดา บดา คร-อาจารย และ

ผมพระคณ การปฏบตเชนน นอกจากเปนคณธรรมหรอกรรมด

ของครโดยตรงแลว ยงเปนแบบอยางดานคณธรรมใหแกบตร

ธดา ลกศษย และคนรอบขางอกดวย

นอกจากน ครยงตองแนะนำสงสอนอบรมใหศษยตระหนกถง

คณของบดา ไมยงหยอนไปกวามารดาดวย ทงนเพราะปจจบนม

ปญหาครอบครวแตกแยกเกดขนทกสงคม บตรสวนใหญจะใกลชด

สนทสนมกบมารดา หางไกลกบบดา หรอในบางครอบครวทบดา

จมอยกบอบายมข กมกจะทำทารณโหดรายตอมารดา ทำใหบตร

บางคนถงกบเกลยดชงบดาของตน

ดงนนจงเปนหนาทของครทจะปลกฝงชแนะใหศษยมความ

เขาใจ และความคดถกตองเรองพระคณของมารดา-บดา เพอ

ปองกนมใหเดกมบาปกรรมตดตวไป เพราะมความคดเหนเปน

มจฉาทฐเกยวกบพระคณของมารดาบดา ครทสามารถเปลยนทฐ

ของศษยได ยอมถอวาเปนความสำเรจในชวตคร ทงนเพราะคร

ตระหนกชดวา มารดา-บดามพระคณจรง


108

๙. สตวท

เกดแบบ

โอปปาตกะ

มจรง

๑๐. พระ-

พทธเจา

ผเปน

บรมครของ

สตวโลก

มจรง

ครททมเทชวตเพอปลกฝงอบรมเหลาศษยใหเปนคนดม

สมมาทฐอยางมนคง รจกเสยสละทำงานเพอสวนรวมดวยความ

บรสทธใจ ขณะเดยวกน ครเองกทำตนเปนตนแบบศลธรรมและ

คณความดทกอยางทกประการทครพรำสอนศษย ครประเภทน

แมหายากแตกมอยจรง จงกลาวไดวา ครทเปนมนสเทโว คอเปน

มนษยแตมนำใจเยยงเทวดานนมอยจรง ครประเภทนยอมเปน

ปชนยบคคลใหแกมนษยและเทวดาไดกราบไหวทงโลกนและโลกหนา

ทงนเพราะตระหนกชดวา สตวทเกดแบบโอปปาตกะมจรง

อยางไรกตามมครบางคนทำหนาทการงานในตำแหนงเสมอนเปน

งานอดเรก เบยดบงเวลาราชการ หรอเวลาในตำแหนงหนาทไป

ทำธรกจสวนตวหลายรปแบบ แมอยทโรงเรยนกทำหนาทคร

เฉพาะอยในหองเรยนเทานน เมอกาวพนจากหองเรยน จตใจก

พะวกพะวนอยกบเรองธรกจ ครประเภทนถาบงเอญเปนทโปรดปราน

ของผบรหาร ยอมมความเจรญรงเรองในตำแหนงหนาท แตคร

ประเภทนกไมถอวาประสบความสำเรจในอาชพคร เพราะไมถก

ตองตามหลกสมมาทฐ

ครผประสบความสำเรจในชวต จงหมายถง ครผอทศชวตเพอ

ทำหนาทปลกฝงอบรมบมนสยศษยของตนใหมนสยใฝเรยนรและ

ใฝทำความด มความรบผดชอบตอตนเอง ครอบครว สงคม

ประเทศชาต และพระพทธศาสนา ดวยมความคดวาการทำงาน

ในหนาทของตนทกอยาง ลวนเปนการสงสมบญบารมใหแกตนเอง

เยยงพระโพธสตว ดวยมนใจอยางเตมเปยมวา พระพทธเจาผตรสร

ชอบดวยตนเองมจรง


109

คณคาและความจำเปนในการปลกฝงสมมาทฐ ๑๐

จากธรรมบรรยายทผานมา แสดงใหเหนวา มรรคองคแรกมคณคา

ตอการดำเนนชวตและการอยรวมกนในสงคมสดจะนบจะประมาณได

และเปนคำตอบวา ทำไมพอแมและครบาอาจารยจงตองปลกฝงอบรม

เรองนใหแกบตรธดาหรอเหลาศษยโดยเรวทสด กลาวคอ

๑. สำหรบสมมาทฐขอท ๑ ทานมผลจรง และ ๒ การสงเคราะห

มผลจรงนน ถาเดกๆ ไดลงมอปฏบตดวยตนเองอยางตอเนอง เขากจะ

ประจกษไดดวยตนเองวา

๑) การเปนผใหยอมกอใหเกดความอมเอบใจ ปลมใจ

ภมใจมากกวาการเปนผรบ ไมวาจะใหแกบคคลประเภทไหนกตาม

ยงถาไดถวายทานแดพระภกษสงฆ กจะปลมใจมากยงขน ทำใหเกด

ความคดวา บญมจรง ทำบญแลวมแตความสขจรง ขณะเดยวกน ก

ประจกษชดวา การทำบาป ทำชว มแตความรอนใจและความทกข

๒) การชวยเหลอสงเคราะหคนพการหรอคนยากจนขนแคน

นาสงสาร ยอมทำใหเดกเกดปญญาคดไดวา จะตองพยายามฝกฝนตนเอง

ใหสามารถยนหยดบนขาของตนใหได ไมตองรอใหใครมาสงเคราะห

นนคอเกดความคดวาตนจะตองเปนทพงของตน ขณะเดยวกนกพรอม

ทจะชวยเหลอผอน หรอเปนทพงใหคนอน ซงจะทำใหเกดความภมใจ

ในตนเอง ผดกบการคอยรบความชวยเหลอจากผอน เพราะนอกจากจะ

ไมเกดความภาคภมใจในตนเองแลวยงอาจรสกมปมดอยอกดวย

๒. สำหรบสมมาทฐขอท ๓ การยกยองมผลจรง เดกๆ ทถกฝก

ใหมนสยยกยองบชาคนด ครนเมอตนทำดกจะไดรบการยกยองทงจาก

ครบาอาจารย เพอนฝง เดกๆ เหลานจงพยายามแขงกนทำด เพราะทำ

ความดแลวมความสข ความสบายใจ เปนทยอมรบของเพอนๆ เดกเหลาน

จงมกรยาวาจาสภาพและมความออนนอมถอมตนอยเสมอ ทำใหไมม

เรองการกระทบกระทงกน ตางเอาใจใสเรองการเรยน เมอขยนเรยนก

กลายเปนคนเรยนเกง เปนทปลาบปลมใจของพอแมและครอาจารย

สงเหลานยอมทำใหเดกๆ เขาใจซาบซงเรองกฎแหงกรรมโดยอตโนมตวา

ทำดตองไดดอยางแนนอน ตรงตามสมมาทฐขอท ๔ กรรมททำไวม

ผลจรง

๓. สำหรบสมมาทฐ ๔ ขอแรกน ถาทางบานและทางโรงเรยน

ตางปลกฝงใหเดกๆ ทำกจวตรกจกรรมจนเปนนสย ยอมจะยงผลใหเดกๆ

เขาใจซาบซงเรองกฎแหงกรรมมากขน ในทสดกจะทำใหรเปาหมายชวต

ไดโดยอตโนมตวา เปาหมายระดบตนในชวตทตนจะตองทำใหสำเรจคอ

การตงหลกฐานในชวตใหได เมอเกดความคดเชนนแลว เดกๆ ยอมร

ไดดวยตนเองวา จะตองไมประพฤตตวเกะกะเกเร ไมเกยวของกบอบายมข

ทงปวง เพราะตระหนกชดวาอบายมขทงปวง เปนสงใหโทษตอรางกาย

และจตใจ ทำใหเสยทรพย เสยการเรยน เสยความไววางใจจากพอแม

ครบาอาจารย และเปนอปสรรคตอการตงหลกฐานในชวตของตนดวย

๔. การปฏบตสมมาทฐ ๔ ขอแรกจนเปนนสย เดกๆ กจะสามารถ

พฒนาคณธรรมพนฐาน ๓ ประการ คอ ความเคารพ ความอดทน

และความมวนย โดยทผใหญไมตองเคยวเขญ เชน เดกๆ ทไดรบ

การฝกใหใสบาตรในตอนเชาทกวน ดวยความเคยชนกจะบงคบตวเอง

ใหตนเชา เพอชวยมารดาทำอาหารและเตรยมอาหารใสบาตร มความ

เคารพในพระภกษสงฆผเปนเนอนาบญ เปนตน

๕. สำหรบสมมาทฐขอ ๕ โลกนม (ทมาจรง) และขอ ๖ โลก

หนาม (ทไปจรง) จะชวยใหเดกเกดความเขาใจความแตกตางระหวาง

บคคล เดกทมปญหามาแตกำเนด เชน พการ เรยนไมเกง ครอบครว


110


111

ยากจน รปรางหนาตาไมด ยอมสามารถยอมรบสภาพของตนเองได

เพราะเขาใจถงเหตททำใหตนมสภาพเชนนน ไมคดโทษใคร สวนเดกท

เกดมามสภาพเหนอกวาผอน กจะไมผยอง ไมกลาทำความชว ทำบาป

คดสรางแตบญกศลเรอยไป เพราะตระหนกวาหากบาปกรรมเกาตามทน

ตนกจะไมมทางเลยงทกขไปได เมอเขาใจทไปทมาของชวตตนแลว ยอม

ไมประมาท ไมดถกเหยยดหยามใคร มงมนทำแตความดใหยงๆ ขน

๖. สำหรบสมมาทฐขอท ๗ มารดามพระคณจรง และ ๘ บดา

มพระคณจรง ถาเดกไดรบการอบรมสงสอนใหรถงสภาพวกฤตชวต

ของตนนบตงแตขณะทคลอดจากครรภมารดา และความยากลำบากของ

พอแมทตองเลยงดตนมาตงแตเกด ลกๆ ยอมมความกตญญกตเวทตอ

มารดาบดาอยางแนนอน

อนง สำหรบผเปนพอแมทงหลาย เมอตนใหกำเนดลกแลว

ยอมจะมความรกและปรารถนาดตอลก ปรารถนาใหลกไปสสคตโลก

สวรรค เมอมความปรารถนาดเชนน กจำตองรบปลกฝงสมมาทฐให

แกลกตงแตเยาววย ทงตองทำตวเปนแบบอยางทดใหแกลกตลอดเวลา

พอแมทมความคดเชนน ยอมจะตงอยในความไมประมาท ไมประพฤต

ผดศล ผดธรรม ผดกฎหมาย ทงไมเกยวของพวพนกบอบายมขทกชนด

หากทำไดเชนน ทกชวตในครอบครวกจะอยรวมกนอยางมความสข

เดกๆ ทไดรบการปลกฝงอบรมเรอง สมมาทฐจนเกดเปนนสย

เมอเจรญเตบโตขนยอมจะเปนคนดทโลกตองการ เพราะนอกจากร

เปาหมายระดบตนวาจะตองตงหลกฐานใหไดแลว ยงจะรเปาหมาย

ระดบกลาง คอการไปสสคตโลกสวรรคในภพชาตตอไป เขาจงตงใจ

บำเพญคณความดทกรปแบบ ตงใจดแลเอาใจใสบพการของตนเปน

อยางด ดวยตระหนกในพระคณอยางสงสดของทาน

อยางไรกตาม บรรดาลกๆ ทงหลายทตองทำหนาทดแลพอแม

ของตนอยนน พงระลกถงพระคณของผสงอายทานอนๆ อกดวย เพราะ

ทานเหลาน ลวนมบทบาทสำคญในการทำนบำรงประเทศชาต และ

พระพทธศาสนา ใหยนยาวเปนมรดกตกทอดมาจนถงปจจบน ถาขาดทาน

เหลานเสยแลว กไมอาจจะทราบไดวา ประเทศไทยและพระพทธศาสนา

จะยนยาวมาจนถงปจจบนไดหรอไม

๗. เดกทมความรความเขาใจเรองกฎแหงกรรม เรองโลกนโลกหนา

เปนอยางดแลว ยอมเขาใจสมมาทฐขอท ๙ ไดโดยงายวา สตวทเกด

แบบโอปปาตกะมจรง นรกและสวรรคมจรง จงเกดความกระตอรอรน

ทจะบำเพญกศลธรรมใหยงๆ ขน

๘. ความรเรองสมมาทฐจากขอท ๑ ถงขอท ๙ ยอมชวยใหเดกๆ

รเปาหมายชวตทงระดบตนและระดบกลางเปนอยางด ครนเมอไดเรยนร

สมมาทฐขอท ๑๐ ทวา พระสมมาสมพทธเจาผเปนบรมครของสตวโลก

มจรง กจะรชดวา เปาหมายสงสดในชวตของคนเราคอ การทำกเลสให

หมดสนไป เพราะเขาใจดวา ตราบใดทยงเวยนตายเวยนเกดอยใน

สงสารวฏ กจะตองประสบความทกขความเดอดรอนอยรำไป และหาก

ชาตใดเกดมาไมพบพระพทธศาสนายอมไมรธรรม ไมรจกการปฏบต

มรรคมองค ๘ ไมมเนอนาบญ ซงจะเปนเหตปจจยใหเรากอกรรมชว

กอบาป อนเปนเหตใหไปสทคต ประสบทกขแสนสาหสโดยไมรจบสน

เพราะฉะนน เมอไดเกดมาพบพระพทธศาสนาแลว กพงพากเพยร

ปฏบตสมมาสมาธใหเตมท ยงกวานน เดกๆ จะเขาใจคณคาและ

ความจำเปนจนทำใหรกการปฏบตสมมาสมาธยงขนอก ทงนเพราะ

มพอแมและครบาอาจารยใหการปลกฝงอบรม และปฏบตตนเปน

แบบอยาง อยางไรกตามเดกๆ ทยงไมมความเขาใจเรองสมมาทฐ


112

อยางถกตองลกซง และปฏบตจนเปนนสยแลว ยอมมองไมเหนคณคา

และความจำเปนของการปฏบตสมาธ ทำใหเผลอสตตกอยใตอำนาจ

ของกเลส และกลายเปนมจฉาทฐผไรเปาหมายชวต ซงนบวาเปน

อนตรายตอตนเองและประเทศชาตเปนอยางยง


113

บทท ๔

การศกษาและการสอน

ความหมายของการศกษา

กอนจะศกษาเนอหาสาระของการศกษาอยางละเอยด ควรร

ความหมายและความเกยวเนองกนของคำทง ๓ คำกอน คอคำวา การ

ศกษา การจดการศกษาและการสอน ซงทง ๓ คำมความหมายดงน

๑. การศกษา คอการพฒนาผเรยนทงทางกาย วาจา ใจใหเปน

ผมนสยใฝเรยนร ใฝทำดและใฝรกษาสขภาพ การทจะพฒนาผเรยนให

มนสยดงกลาวไดนนจะตองมการจดการศกษาและการสอนอยางเหมาะสม

๑ ๒

นสยใฝเรยนร นสยใฝทำด

การศกษาคอการพฒนานสย ๓

ของผเรยน

๓

นสยใฝรกษาสขภาพ

ภาพท ๔-๑ การศกษา


114

๒. การจดการศกษา คอการดำเนนการอยางเปนขนตอนม

ระเบยบแบบแผนเพอพฒนาผเรยนใหมนสย ๓ ประการ คอใฝเรยนร ใฝ

ทำดและใฝรกษาสขภาพ โดยใชกำลง ๓ ประเภท คอ ๑) กำลงบคลากร

ประกอบดวยผบรหาร คร พอแม พระภกษและชมชน ๒) กำลงทรพยากร

ประกอบดวยเงน อาคาร สถานท วสด อปกรณ และ ๓) กำลงความร

ประกอบดวยนโยบาย หลกสตร การบรหารจดการ การตดตามและ

ประเมนผล ผรบผดชอบการจดการศกษากคอผบรหาร

๑ กำลงบคลากร ๒ กำลงทรพยากร

- ผบรหาร - เงน

- คร การจดการศกษา - อาคาร

- พอแม คอการใชกำลง ๓ - สถานท

- พระ พฒนานสย ๓ - วสด

- ชมชน - อปกรณ

๓ กำลงความร

นโยบาย หลกสตร การบรหารจดการ

การตดตาม ประเมนผล

ภาพท ๔-๒ การจดการศกษา

๓. การสอน ในทนหมายถงการดแลเอาใจใสแนะนำ สงสอน ฝกฝน

อบรมผเรยนใหมนสยใฝเรยนร ใฝทำด และใฝรกษาสขภาพรางกายและ


115

สขภาพจต ใหเหมาะสมตอการประกอบคณงามความดตางๆ ไดเตมท

ในฐานะเปนมนษยทสมบรณ ผรบผดชอบการสอนโดยตรงกคอ ครบาอาจารย

ตามโรงเรยนตางๆ โดยมพอแม พระภกษ ชมชนใหการสนบสนน

วตถประสงคของการศกษา

เพอใหเกดประสทธผลอยางแทจรงจงกำหนดวตถประสงคในการ

ศกษา ไวดงน

๑. เพอพฒนานสยใฝเรยนรใหมประสทธผล ดวยการฝกหด

อบรมผเรยนให ๑) รจกวธแสวงหาความรจากสาระการเรยนร ๒) เมอ

รแลวกนำความรนน มาพจารณาไตรตรองจนเกดความเขาใจ ๓) เมอ

เขาใจแลวกฝกลงมอปฏบตตามทเขาใจ เพอใหมความสามารถใน

การทำงานอยางแทจรงตามสาระการเรยนรนนๆ จนเกดทกษะและ

ความเชยวชาญตามมาตรฐานการเรยนรทกำหนดไว โดยฝกตาม

หลกวฒธรรม ๔ ใหเหมาะกบเพศและวยของผเรยน

๒. เพอพฒนานสยใฝทำดใหมประสทธผล ซงประกอบดวย

นสยรบผดชอบ ๔ ประการคอ

๒.๑ นสยรบผดชอบตอศลธรรมในตน โดยไมทำลายตนเอง

ดวยการเวนกรรมกเลส ๔ คอ ๑) ไมฆาสตว ๒) ไมลกทรพย ๓) ไมประพฤต

ผดในกาม ๔) ไมพดเทจ

๒.๒ นสยรบผดชอบตอศลธรรมสงคม โดยไมทำลายสงคม

ดวยการเวนอคต ๔ คอ ๑) ไมลำเอยงเพราะรก ๒) ไมลำเอยงเพราะชง

๓) ไมลำเอยงเพราะเขลา ๔) ไมลำเอยงเพราะกลว

๒.๓ นสยรบผดชอบตอศลธรรมเศรษฐกจ โดยไมทำลาย

เศรษฐกจตนเองดวยการเวนอบายมข ๖ คอ ๑) ไมเสพสรายาเสพตด


116

๒) ไมเทยวกลางคน ๓) ไมเทยวดมหรสพ ๔) ไมเลนการพนน ๕) ไมคบ

คนชวเปนมตร ๖) ไมเกยจครานการงาน

๒.๔ นสยรบผดชอบตอการสรางมตรแทใหสงคม โดยรวม

สรางสงคมดดวยการปฏบตหนาทประจำทศ ๖ ไดแก ทศเบองหนาคอ

บดามารดา ทศเบองขวาคอครบาอาจารย ทศเบองหลงคอบตร-ธดา

และภรรยา-สาม ทศเบองซายคอมตรสหาย ทศเบองลางคอบรวาร

ทศเบองบนคอสมณะ โดยอาศยสงคหวตถ ๔ เปนเครองยดเหนยวจตใจ

ของทกๆ คนใหเปนนำหนงใจเดยวกน

๓. เพอพฒนานสยใฝรกษาสขภาพรางกายและจตใจใหม

ประสทธผล เหมาะตอการประกอบคณงามความดตางๆ ไดเตมท

ธรรมชาตการอยรวมกนในสงคมกบการปลกฝงคณธรรม

เพอใหผเรยนมนสยดทง ๓ ประการตามวตถประสงคของการศกษา

คอ นสยใฝเรยนร นสยใฝทำด และนสยใฝรกษาสขภาพ ขณะดำเนนการ

เรยนการสอนอยนน ผสอนจำเปนตองฝกหดอบรมผเรยนใหเปดใจใหกวาง

และเตมใจยอมรบความจรงตามธรรมชาตในการอยรวมกนของมนษย

ดวยการบรหารจตหรอเจรญภาวนาซงเปนความดสากลเปนประจำ เพอ

ใหสามารถประจกษแจงความจรงดวยตนเองวา

๑. ไมมบคคลใดในโลกทสมบรณพรอม กลาวคอ แตละคน

ตางยงมขอบกพรองทงการกระทำและความประพฤตไมวาจะเปนทาง

กาย ทางวาจา หรอทางใจ ซงตองการการแกไข เพราะตางยงเปนปถชน

คอคนมกเลสหนาดวยกนทงสน ดงนนทกๆ คนจงตองฝกตนไมใหดถก

ดหมนใคร ไมวาจะอยในเพศ ภาวะหรอฐานะใดๆ รวมทงไมดถกตนเอง

อกดวย


117

๒. ทกชวตอยตามลำพงตนเองไมได ตางตองพงพาอาศยซงกน

และกน ยงกวานนหากมเหตการณสำคญๆ หรอรนแรงใดๆ เกดขน

ไมวาจะเปนดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง และสงแวดลอม ชาวโลก

ทงโลกยอมตองการความรวมแรงรวมใจกนในการแกไขปญหาทงสน

นอกจากฝกการเจรญภาวนา เพอประสทธผลในการเหนความ

เปนจรงตามธรรมชาตของการอยรวมกนอยางเปนสขในสงคมทง ๒

ประการดงกลาว ครยงตองฝกหดอบรมผเรยนดวยความจรงจงและจรงใจ

ใหผเรยนมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรมประจำใจขนพนฐาน

ใหมนคงยงๆ ขนไปอก ๓ ประการ คอ ๑) ความเคารพ ๒) ความ

อดทน และ ๓) ความมวนย


118

ดอกมะเขอ

เคารพ

อดทนหญาแพรก

วนยขาวตอก

ความเหนถก ความดำรถก

ความตงใจมนถก การพดถก

ความระลกถก การกระทำถก

ความ

พยายามถกการ


ปญญา

จตต ศล

๑. ความลำบาก

๒. ความเจบไข

๓. ความเจบใจ

๔. ความเยายวน

๑. พระรตนตรย

๒. พอ แม คร

๓. การศกษา

๔. สมาธ

๕. ความไมประมาท

๖. การปฏสนถาร

๑. การแสดง

ความเคารพ

๒. ความสะอาด

๓. ความเปนระเบยบ

๔. การตรงตอเวลา

ภาพท ๔-๓ มรรคมองค ๘ เพอการศกษาและพฒนานสย

๑) ความเคารพ หมายถง ความยอมรบและนบถอในคณความด

ทมอยจรงในตวบคคล วตถ ตลอดจนเหตการณตางๆ แลวประพฤต

ตอบคคล วตถ และเหตการณนนๆ ดวยอาการยกยอง เชดช เลอมใส

สงทควรแกการฝกอบรมผเรยนใหมความเคารพตงแตยงเยาว คอ

๑. เคารพพระรตนตรย ซงประกอบดวย พระพทธ พระธรรม

และพระสงฆ แลวยดถอไวเปนสรณะทพงอนสงสดอยางแทจรงตลอดชวต

๒. เคารพบดา มารดา คร อาจารย

๓. เคารพการศกษา

๔. เคารพสมาธ

๕. เคารพความไมประมาท

๖. เคารพการปฏสนถาร

ตองฝกผเรยนใหเปดใจคนหาคณความดทมอยจรงในสงหรอ

บคคลทพงเคารพนนๆ ใหพบ ครนพบแลวกไมอยนงเฉย ตองแสดงออก

ถงความยอมรบและนบถอ ดวยการแสดงความออนนอมทงทางกาย

ทางวาจา และทางใจในทกๆ โอกาส พรอมทงหมนบนทกความดนนๆ

เอาไวเตอนใจ และนอมเอาความดนนๆ ไปปฏบตตาม เพอใหเกด

คณความดเชนนนขนในตนดวย

นสยมความเคารพน ถาปลกฝงใหเกดขนแกเดกตงแตเยาว

วยยอมเกดคณแกเดก คอ มความนารก นาเอนด นาทะนถนอม ใคร

เหนกมความรกใครเอนดในความนอบนอม ไมจบผดผใด ทกคนจงม

กำลงใจทจะอบรม สงสอน ถายทอดความรวชาการ และนสยดงามให

เมอเดกไดรบการทมเทดแลเอาใจใสเปนอยางด ทงในดานความรและ

ความดจากผใหญและผอยรอบขาง กจะมโอกาสสงสมความรและความด

ไวไดแตเยาววย ครนเตบใหญกจะเปนผใหญทใครๆ ตางกมอบความเคารพ


119

ความไววางใจ และความยกยองนบถอให ดวยมนใจวาเปนผใหญทไมกอ

ความเดอดรอน ไมเปนพษภยใดๆ มแตจะสรางคณความดใหยงๆ ขน

ตลอดไป

๒) ความอดทน หมายถง ความสามารถในการรกษาใจใหปกต

ไมวาจะประสบกบความเปลยนแปลงใดๆ กยงยนหยดสรางคณงาม

ความดทตงใจไวใหสำเรจลลวงไปไดดวยด ทงนเพราะมนสยไมทอถอย

ไมยอมลมเลกกลางคนเมอประสบอปสรรค

ความอดทนททำใหสามารถรกษาใจใหปกตไดม ๔ ลกษณะ คอ

๑. อดทนตอความลำบาก ไดแก อดทนตอความไมเอออำนวย

ของธรรมชาต เชน แดด ลม ฝน ฯลฯ แลวตงใจทำความดตอไป

๒. อดทนตอความทกขเวทนา ไดแก อดทนตอความทกข

อนเกดจากความเจบไขไดปวย แลวตงใจทำความดตอไป

๓. อดทนตอความเจบใจ ไดแก อดทนตอการกระทำลวงเกน

ของผอนดวยการปลอยวางและใหอภย ไมผกใจเจบ แลวตงใจทำความด

ตอไป

๔. อดทนตอความเยายวน ไดแก อดกลนตอความอยาก

หรอกเลสของตนเอง เชน อยากเลนการพนน อยากเทยวกลางคน ฯลฯ

แลวตงใจทำความดตอไป

เพอใหผเรยนมความอดทนตองฝกอบรมผเรยนให

๑) พจารณาคณ โทษ และประโยชนของความอดทน

๒) ออกกำลงกายเปนประจำ เพอใหรางกายแขงแรงอยเสมอ

๓) ทำใจยอมรบความบกพรองทางนสยใจคอ ความรความ

สามารถของผอนแลวใหอภย

๔) เรงฝกฝนตนเองใหใฝร ใฝด มความสามารถรอบดานยงๆ ขน


120

๕) ทำสมาธภาวนามากๆ เพอเพมกำลงใจตนเองใหสามารถ

หกหามใจไมยอมทำความผด ความชวใดๆ

นสยอดทนเปนบอเกดแหงความขยน และความสงบเยอกเยน

เปนคณลกษณะสำคญททำใหเดกมความเขมแขง ทนตอการรองรบคำสง

คำสอน และความยากลำบากในการประพฤตปฏบตตามแบบอยางทดงาม

ของพอแม ครบาอาจารย และผรทงหลาย รวมทงอดกลนใจตออบายมข

และสงมอมเมาทงปวง เมอเตบโตเปนผใหญในภายหนายอมเปนผไมมเวร

ไมมภยแกใคร พรอมทจะเปนเสาหลกแหงความดงามใหแกมหาชน

เพราะเปนผฝกตนมาด มความอดกลนและทนทานตออำนาจกเลส ทง

จากภายนอกและภายใน

๓) ความมวนย คอ ความเตมใจปฏบตตามกฎระเบยบ ขอบงคบ

ของหมคณะทกำหนดไวดแลว เพอประโยชนเหลานคอ

๑. เพอความสงบเรยบรอยดงามของตนเอง และหมคณะ

๒. เพอปกปองคมครองตนเอง มใหทำความผด ความชว

รวมทงมใหเกดความกระทบกระทงกนและกน อนจะกอใหเกดความ

เดอดรอนเสยหายได

๓. เพอความยอมรบและเลอมใสของมหาชน

ตองฝกใหผเรยนขวนขวายหาความร และปฏบตตามกฎหมาย

กฎระเบยบ ขอบงคบทหามและทอนญาตทงของประเทศชาต พระพทธ

ศาสนา วด โรงเรยน สถานทราชการ ตลอดจนการสมาทานรกษาศล ๕

อโบสถศล และการเขาวดปฏบตธรรมตามโอกาสอยางเครงครด ทงนเพอ

เปนการปองกน แกไข กำจดความประพฤตบกพรองเสยหายทางกาย ทาง

วาจา และทางใจตงแตยงเยาว ซงจะเปนผลใหผเรยนเกดความรบผดชอบ

ตอความเจรญรงเรอง ทงสวนตนและสวนรวม โดยยดประโยชนสขของ


121

สวนรวมเปนใหญ และตงใจประพฤตปฏบตธรรมกำจดกเลสใหยงๆ ขน

ไปอกดวย

นสยมวนยน เปนศลธรรมพนฐานทตองปลกฝงแตเยาววย เพราะ

ผมวนยยอมประพฤตตนอยในระเบยบ เปนผพรอมทจะรองรบการฝกฝน

และการอบรมชแนะจากพอแม ครบาอาจารย และผรทงหลาย ความม

วนยทำใหจตสงบ ไมสบสนวนวาย เปนสมาธไดรวดเรว เดกทมวนย

จงมสมาธด นำไปสการเปนผมความตงใจเรยน และขวนขวายแสวงหา

ความรอยเสมอ เปนการเพาะนสยใฝเรยนรใหเจรญงอกงาม เมอเจรญวย

เปนผใหญยอมเปนบณฑต นกปราชญ ผทรงวชาความร และอดมดวย

ความดงาม เปนเขมทศนำสวนรวมใหดำเนนชวตตามหลกมรรคมองค ๘

อยางตอเนอง

หากผเรยนไดรบการฝกหดอบรมใหประพฤตปฏบตกจวตร และ

กจกรรมทสงเสรมศลธรรม ความดงามตางๆ ดงกลาวอยางสมำเสมอ

ศลธรรม คณธรรม จรยธรรมพนฐาน คอ ความเคารพ ความอดทน

และความมวนย ยอมบงเกดขนอยางมนคง เหมาะกบเพศและวย

ตงแตยงเยาว นอกจากน ยงเปนเรองงายทจะพฒนาองคคณอนๆ ให

บงเกดขนอกดวย

ขอควรระวงในการจดการศกษา

เนองจากความรทางวชาการหากเกดกบคนนสยเปนพาล ยอมม

แตจะนำความเสยหายมาให เพราะเขาจะนำความรไปใชในทางทผด

ตรงกนขามความรนนๆ หากเกดกบผมนสยดงามเปนบณฑตยอมมแตคณ

เพราะคนดมวนยยอมเลอกทจะนำความรทตนฝกฝนอบรมมาดวย


122

ความเหนอยยาก ไปใชเฉพาะในสงทดและเกดประโยชนตอตนเองและ

สวนรวมเทานน ในการจดการศกษาจงจำเปนตองระมดระวงเรองตางๆ

ดงตอไปน คอ

๑. ตองไมถายทอดความรความสามารถเพยงเฉพาะดานวชาการ

ใหแกผใดเปนอนขาด แตตองพฒนานสยผเรยนใหมศลธรรม คณธรรม

และจรยธรรมอยางมนคงควบคกบความรความสามารถทางวชาการ

เพอเปนหลกประกนวา เมอผเรยนสำเรจการศกษาแลว จะนำความร

ความสามารถทไดรบไปเลอกประกอบแตคณงามความดเทานน

๒. ตองพฒนานสยผเรยนใหมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม

ดวยการสอดแทรกหลกธรรมคำสอนในพระพทธศาสนาอยางเหมาะสม

กบเพศและวย ไวในทกๆ สาระการเรยนรแตละวชา และแตละขนตอน

การทำงานตามสาระการเรยนรนนๆ อยางเขมงวด ตลอดจนจดกจกรรม

และกจวตรสงเสรมอยางสมำเสมอ เพอใหผเรยนไดปฏบตเปนประจำ

ทงทบาน วด โรงเรยน ตลอดจนสถานทราชการและสถานททวไป เปน

การปลกฝงศลธรรมลงในใจจนเปนนสยใฝดของผเรยน

๓. ตองฝกหดอบรมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรมใหผเรยน

เรวทสดเทาทจะเรวได โดยยดการปฏบตตามมรรคมองค ๘ เปนแมบท

เพอปองกนผเรยนใหพนจากบาป เพราะใครกระทำความดชาไป ใจยอม

กลบไปยนดในความชว ซงจะเปนปญหาทแกไขยาก

๔. ตองกำหนดใหผบรหารการศกษา ผสอน และบคลากร

ทกคนในสถานศกษา มสวนรวมรบผดชอบในการพฒนานสยผเรยน

ในสถานศกษานนๆ ดวยการปฏบตตนเปนตนแบบความประพฤต

ทดงาม ใหแกผเรยนตามสมควรแกฐานะของตน


123

การฝกนสยใหรกการปฏบตมรรคมองค ๘

ตามธรรมดาเมอมการฝกงานใด ยอมตองมสถานทสำหรบใช

ฝกงานนน พรอมทงอปกรณทจำเปนตองใชในการฝกอยางครบถวน

เชน นกเรยนฝกหดคร เมอถงคราวฝกสอน กจำเปนตองทำการฝกสอน

นกเรยนในโรงเรยนตางๆ ตามสถานการณจรง มใชสถานการณจำลอง

จงจะทำใหอาจารยผประเมน สามารถประเมนผลการสอนของนกเรยน

ฝกหดครแตละคนไดใกลเคยงความเปนจรงมากทสด

ในทำนองเดยวกน การฝกปฏบตตามมรรคมองค ๘ อยางถกตอง

สมบรณครบถวน จนเกดเปนนสยใฝเรยนร ใฝทำด และใฝรกษาสขภาพ

ของแตละคน กจำเปนตองมสถานทสำหรบฝก แตการฝกปฏบตมรรค

มองค ๘ จะแตกตางกบการฝกงานประเภทอนๆ โดยมหลกการดงน

๑. ตองเรมฝกตงแตยงเปนเดกเลก มฉะนน เมอโตขนจะม

ความเหนเปนมจฉาทฐ ซงแกไขยาก

๒. ตองฝกกนทกๆ คน ทกเพศ ทกวย

๓. ตองฝกซำแลวซำอก เพอใหเกดความคนจนเปนนสย แม

คนจนเปนนสยแลว กจำเปนตองปฏบตอยางตอเนอง มฉะนน ความ

เกยจครานจะชกนำนสยเลวๆ เขามาแทนท แลวกลายเปนมจฉาทฐไป

ในทสด

๔. ครฝกหรอผควบคมการฝกตองเปนแบบอยางทดได โดย

ไมมขอบกพรองหรอหยอนยาน มฉะนนจะเกดปญหาหลายอยางตามมา

เชน การนนทาวารายผฝก การกระทบกระทงกนในกลมสมาชกทอย

รวมกน ฯลฯ


124

สถานทฝกนสย

สถานทใชฝกนสยใฝเรยนร ใฝทำด และใฝรกษาสขภาพ

ตามหลกมรรคมองค ๘ เพอใหเกดนสยดอนๆ ตามมาอกนน เรยก

สนๆ วา ๕ หองชวต ซงมอยพรอมแลวทงทบาน และททำงาน หรอ

สถานศกษา ไดแก หองนอน หองนำ หองแตงตว หองครวหรอ

หองอาหาร และหองทำงาน แมบานหลงเลกๆ กสามารถจดสรร

พนท โดยแบงเปนมมตางๆ ใหครบทง ๕ หองได

ทโรงเรยนสำหรบเดกเลกหรอเดกอนบาลยอมมครบทง ๕ หอง

สวนเดกโตจะขาดหองนอน แตกอาจปลกฝงไดดวยการใหความรภาค

ทฤษฎ

โดยสรปกคอ สถานทสำหรบฝกนสยใฝเรยนร ใฝทำด และใฝ

รกษาสขภาพ ของทงผเปนครและนกเรยน กคอ ๕ หองชวต ทงทบาน

และทโรงเรยนหรอสถาบนการศกษานนเอง

หนาทหลกของ ๕ หองชวต

เพอใหเขาใจงายและรวดเรว จงไดจดทำคำอธบายเกยวกบหนาท

หลกหรอวตถประสงคหลกของ ๕ หองชวต ไวในรปแผนภมตอไปน


125


126

สมม

าทฐ

เหน

ถก

สมม

าสงก

ปป

ะดำ

รถก

นสย

พง

ปรา

รถน

า

สมม

าวาจ

าพ

ดถก

สมม

ากม

มน

ตะ

กระท

ำถก

สมม

าสม

าธตง

ใจมน

ถก

สมม

าสต

ระลก

ถก

พยา

ยามถ

กสม

มาว

ายาม

ะเล

ยงชพ

ถกสม

มาอ

าชวะ

หอง

นำ

หอง

มห

าพจา

รณา

พฒ

นาน

สย

“พจา

รณาส

งขาร

ตามค

วามเ

ปน

จรง”

หน

าทห

ลก

๑.ป

ลกฝง

ความ

ดำรถ

ก

พจา

รณาค

วาม

ไมงา

มของ

รางก

าย

๒.

พจา

รณาค

วามเ

ปนรง

แหงโ

รคขอ

งราง

กาย

๓.พ

จารณ

าควา

มเสอ

ม

โทรม

ของร

างกา

ยท

ดำเน

นไป

อยาง

ตอเน

อง

หอง

นอน

หอง

มห

าสรม

งคล

พฒ

นาน

สย

“รกบ

ญ ก

ลวบ

าป”

หน

าทห

ลก

๑.ป

ลกฝง

สมมา

ทฐ

ความ

เหน

ถกเร

อง

ความ

เปน

จรงข

อง

โลกแ

ละชว

ต

๒.

ฝกสม

มาสม

าธให

ใจ

ตงมน

อยภ

ายใน

กลาง

กาย

หอง

แต

งตว

หอง

มห

าสต

พฒ

นาน

สย

“ตดใ

จ ใฝ

บญ

”

หน

าทห

ลก

๑.ป

ลกฝง

สมมา

สต ไ

ม

ปลอ

ยใจต

ามอำ

นาจ

กเลส

๒.

ฝกให

ระวง

ตวใน

ทกเ

รอง

ไมเผ

อเรอ

๓.ฝก

ตดใจ

ไมห

มกมน

ใน

กามค

ณ

๔.

ฝกใช

เหตผ

ลตกเ

ตอน

ใจ

ตนให

เปน

สมมา

ทฐ

และ

สมมา

สงกป

ปะ

หอง

อาห

าร

หอง

มห

าประ

มาณ

พฒ

นาน

สย

“รป

ระมา

ณใน

การพ

ด แล

ะการ

ใชท

รพย”

หน

าทห

ลก

๑.เป

นสถ

านท

ประ

ชม

สมาช

กทกค

นภ

ายใน

บาน

พรอ

มหน

า

พรอ

มตาก

นท

กวน

๒.

ใชป

ลกฝง

สมมา

วาจา

และส

มมาก

มมน

ตะ

ใหแก

สมาช

กทกค

น

ในบ

าน

หอง

ทำง

าน

หอง

มห

าสม

บต

พฒ

นาน

สย

“ใฝค

วามส

ำเรจ

”

หน

าทห

ลก

๑.ป

ลกฝง

สมมา

อาชว

ะ

ไมห

าราย

ไดจา

กการ

ทำ

ผดศล

ธรรม

กฎ

หมา

ย

และจ

ารตป

ระเพ

ณ

๒.

ใชป

ลกฝง

วนยป

ระจำ

หอง

ทำง

าน

ภาพ

ท ๔

-๔ห

นาท

หลก

ของ

๕ ห

องชว

ตใน

การป

ลกฝง

นสย

จากภาพแสดงหนาทหลกของแตละหองใน ๕ หองชวต คณคร

ยอมเหนความจรงของโลกและชวตวา หากปฏบตตามหนาทหลกใน ๕

หองชวตเปนกจวตรแลว ยอมจะสามารถพฒนานสยใฝเรยนร ใฝทำด

และใฝรกษาสขภาพใหเกดขนไดจรงตามหลกมรรคมองค ๘ เชน หอง

อาหาร เมอสมาชกในบานเขามารบประทานอาหารพรอมกน หากม

สมาชกคนใดแสดงกรยามารยาท ไมวาจะเปนทางกายหรอวาจาทไมงาม

บรรยากาศในหองอาหารอาจตงเครยดทนท ถาปลอยทงไว ยอมกอให

เกดปญหาตามมา แตถามการอบรมตกเตอนหรอชโทษ ปญหาอาจยตลง

แนนอนวา สมาชกทกคนยอมรสกอดอดไมสบายใจ โดยเฉพาะอยางยง

สมาชกทถกตำหน เพยงกรณเดยวเทาน ทานกพอจะเหนแนวทางและ

ความจำเปนในการปลกฝงอบรมสมาชกในบานของตนใหมสมมาวาจา

และสมมากมมนตะ เพอปองกนมใหเรองเลวรายเกดขนอก เมอม

การปลกฝงอบรมนสยกนบอยๆ สมาชกทกคนกจะไดนสยพดด ทำด

คอปฏบตสมมาวาจาและสมมากมมนตะอยางตอเนอง ผานการใชหอง

อาหารอยางถกหลกการ

ยงกวานน ขณะทสมาชกรวมรบประทานอาหารพรอมเพรยงกน

อยางมความสข ผเปนหวหนาครอบครวยอมสามารถถอโอกาสอบรมธรรม

เรองอนๆ ไดอกหลายเรอง เชน เรองการรจกประมาณในการบรโภค

เรองสขอนามย ตลอดจนเรองธาต ๔ ทสมพนธกบสขภาพใหแกสมาชก

ทามกลางบรรยากาศททกคนยอมรบไดดวยความสบายใจ

จากเรองหองอาหารทยกมาเปนตวอยางน ครยอมเหนวธการท

จะใชกจกรรมในหองอนๆ เปนบทฝกนสยใฝเรยนร ใฝทำด และใฝรกษา

สขภาพ ควบคไปกบการปลกฝงภาคทฤษฎใหแกสมาชกในครอบครว

ของตนไดอยางกวางขวาง ประสบการณจากการฝกนสยตามหลก


127

มรรคมองค ๘ จากครอบครวของครเอง ยอมจะเปนแนวทางใหคร

สามารถนำไปใชฝกนกเรยนของครทโรงเรยนไดอยางมประสทธผล

ในทสดกจะกลายเปนวฒนธรรมประจำโรงเรยน ททงเดกและคร

ตางพากนปฏบตมรรคมองค ๘ จนคนเปนนสย ตอๆ กนไปรนแลว

รนเลาไมขาดสาย ครนแลวนกเรยนทมนสยเกะกะเกเรกจะสญพนธ

ไปเอง

องคประกอบการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดนสย ๓

การทจะปลกฝงนสยใฝเรยนร ใฝทำดและใฝรกษาสขภาพกาย

และใจใน ๕ หองชวตไดสำเรจนน ตองอาศยองคประกอบและแนวคด

ตอไปนคอ

๑. มสถานทสะอาดและสงบ การทนกเรยนจะสามารถเรยนร

และเขาใจเรองทเรยนอยางแทจรงถงขนลงมอทำเองไดนน จำเปนตอง

ไดลงมอปฏบตจรง นนคอ เมอเรยนภาคทฤษฎแลว กตองฝกงานใน

ภาคปฏบตเปนลำดบตอไป ผเรยนจงจะเกดความเขาใจอยางแทจรง

แมมความเขาใจแลว กยงไมถอวามความสามารถในการทำงานนน

จงจำเปนจะตองไดลงมอทำงานนนซำๆ อกหลายๆ ครงจนเกดความชำนาญ

ไมมผดพลาด จงจะถอวามความสามารถ ยงชำนาญเทาใด ความสามารถ

กยงทวขนเปนเงาตามตว

การปลกฝงนสยใน ๕ หองชวตกเชนกน จำเปนจะตองมสถานท

คอหองตางๆ ทง ๕ หองไวใหนกเรยนลงมอทำกจกรรมจรงๆ กลาวคอ

เมอครไดอธบายหลกธรรมประจำหองใดหองหนงใน ๕ หองชวตแลว

กจะตองจดเวลาใหนกเรยนแตละคน ไดลงมอฝกทำกจกรรมประจำหองนน

เปนการเรยนภาคปฏบต


128

ขณะทนกเรยนทำกจกรรมกน ครจะตองควบคมดแลใหปฏบต

อยางถกตองเหมาะสม อกทงตองมการทำกจกรรมบอยๆ ชนดซำแลว

ซำอก ในทสดเดกๆ กจะคนกบการทำกจกรรมนนๆ และตดเปนนสย

ตลอดไป

อยางไรกตาม สำหรบสถานททโรงเรยนหรอแมแตทบานของ

นกเรยนแตละคน สวนใหญอาจจะมหองจรงๆ ไมครบทง ๕ หอง แตโดย

สภาพการใชงานแลวทกบานกจะมหองครบทง ๕ หอง ซงทกหองอาจ

จะอยในพนทเดยวกนหรอใกลๆ กน แตใชงานตามแตวตถประสงคของ

แตละหอง โดยเฉพาะหองนำ (หองสวม) และหองอาหาร ทงทบานและ

ทโรงเรยนตองมอยางแนนอน

การสอนในภาคทฤษฎนน ครสามารถสอนไดครบทง ๕ หอง

สวนการเรยนภาคปฏบตนน กอาจใหนกเรยนทโรงเรยนไดหมนเวยน

ผลดเปลยนกนลงทำกจกรรมในหองนำเปนระยะๆ ตลอดปการศกษา

โดยมครควบคมดแล และใหคำแนะนำอยางใกลชด เดกนกเรยนกจะ

พฒนานสยดๆ ไดหลายอยาง รวมทงคณธรรมและจรยธรรมอกดวย

สำหรบหองอนๆ ทโรงเรยนไมมสถานทใหนกเรยนฝกภาคปฏบต

ครบทกขนตอน ครกสามารถใชวธตดตามและประเมนผลดวยการซกถาม

นกเรยน หรอใหนกเรยนเลาเรองการทำกจกรรม ตลอดจนแสดงความ

คดเหนเกยวกบคณประโยชนหรอขอดทตนไดรบจากการทำกจกรรมใน

หองตางๆ ทบานของตนแทนได

๒. มอปกรณทเหมาะสม หองตางๆ ใน ๕ หองชวตนน แตละ

หองตางมหนาทหลกและประโยชนใชสอยแตกตางกน ดงนนแตละหอง

จงตองมอปกรณประจำหองแตกตางกนไปดวย


129

สำหรบทโรงเรยนแมไมสามารถจดเตรยมหองไวใหทำกจกรรม

ไดครบทง ๕ หองกตาม แตสำหรบหองทสามารถจดเตรยมได กควร

จดเตรยมอปกรณใหเหมาะสมไวใหครบบรบรณ

โดยเฉพาะหองนำ ซงเปนหองทจำเปนสำหรบทกๆ คน อปกรณ

ตางๆ ทใชในหองนำแตกตางจากหองอนๆ ดงนนเมอทางโรงเรยนไมสามารถ

จดเตรยมหองสำหรบใหนกเรยนฝกภาคปฏบตไดครบทง ๕ หอง ทาง

โรงเรยนกนาจะใหความสำคญแกหองนำมากทสด โดยการตดตงอปกรณ

ประจำหองนำแตละหองทโรงเรยนใหครบถวนสมบรณทสด เพอใหเกด

ประโยชนแกนกเรยน ๒ ประการคอ การใชประโยชนตามหนาทหลกของ

หองนำประการหนง และการใชเปนหองฝกกจกรรมภาคปฏบตเพอปลกฝง

นสยแกนกเรยนอกประการหนง

ในขณะทใชหองนำเปนหองฝกกจกรรมภาคปฏบตของนกเรยน

แตละกลมนน ถาครมการวางแผนใหนกเรยนฝกกจกรรมภาคปฏบตอยาง

รอบคอบ และตวครเองกตดตามดแลอยางใกลชดทกๆ ครง ยอมจะประสบ

ผลสำเรจในการพฒนานสย ๓ ของนกเรยนเปนอยางมากทเดยว

๓. มครดอบรมสงสอน ครดในทนหมายถง ครทมความสนใจ

ในเรองการปลกฝงนสยทดงามตามหลกการหรอแนวคดเรอง ๕ หอง

ชวตเปนอยางด ตวครเองกมประสบการณในการปลกฝงและพฒนานสย

ทดงามของตนและสมาชกในครอบครวจนเหนคณคาของเรอง ๕ หองชวต

เนรมตนสยทดงามแลว อนงครดในทนมไดบงชเฉพาะครคนใดคนหนง

เทานน แตมงหมายใหผมอาชพครทกคน ไมวาจะสอนนกเรยนระดบใด

หรอเชยวชาญการสอนวชาใด พงมคณสมบตเปนครดทงสน

ขอใหคณครทงหลายพงระลกไวเสมอวา ในสภาพสงคม

ปจจบนน พอแมผปกครองของบรรดาลกศษยของครนน นอยคนนก


130

ทจะไดรบการปลกฝงอบรมนสยดๆ ในลกษณะ ๕ หองชวตทนำเสนอ

ไวในหนงสอเลมน

ครทงหลายจงตองไมละเลยในการปลกฝงอบรม เพอให

บรรดาลกศษยของทานมนสย ๓ ดงกลาวไวแลว จากการเรยนภาค

ทฤษฎเกยวกบเรอง ๕ หองชวตทโรงเรยนแลวนำไปทำกจกรรมจรง

ใน ๕ หองชวตทบานของแตละคน ถาเปนเชนนนนอกจากลกศษย

ของครจะมนสยดๆ แลว พอแมของลกศษยของครกอาจจะมโอกาส

เรยนรจากลกๆ ของตน และสามารถพฒนานสยดๆ ใหเกดขน

ในตนไดอกดวย

๔. ผเรยนเขาไปหา นกเรยนทกคนเมอเรยนวชาตางๆ ไมวาจะ

เปนภาคทฤษฎหรอปฏบต ยอมมขอสงสยหรอไมเขาใจสงทครอธบาย

ไมมากกนอย ลกศษยทกคนยอมมความคดวา ครของตนเทานนทจะให

ความกระจางในขอสงสยของตนไดดทสด และปรารถนาทจะเขาไปขอความ

กระจางจากครดวยตนเอง

เปนความจรงอยเสมอวา มครจำนวนไมนอยทเดกๆ นกเรยน

ไมกลาหรอไมอยากเขาไปหา ดวยสาเหตตางๆ กน ทงฝายครและฝาย

ตวลกศษยเอง เชน ครบางคนชอบด ตำหนตเตยน บนวาลกศษย ทำให

ลกศษยกลว ไมกลาเขาไปพบ หรอครบางคนมไดมนสยดงกลาว แตม

บคลกหนาตาเครงขรมเสมอนหนงอารมณไมดอยตลอดเวลา ไมแสดง

ความเอาใจใสหรอเอนดเดกๆ ครประเภทนเดกๆ กไมกลาเขาไปหา

นอกจากนกมครบางคนทมปญญาฉลาดเฉลยวเสมอนหนงเปนผคงแกเรยน

ดงนนในการสอนหรออธบายบทเรยนตางๆ กมกจะอธบายสนๆ เฉพาะ

ประเดนทสำคญ ขาดการขยายความ ไมมการยกตวอยางชนดชกแมนำ

ทง ๕ ครนเมอเดกไมเขาใจ จงซกถาม เมอครตอบคำถามกมกจะมการ


131

กระแนะกระแหนตามมา ในทำนองททำใหเดกรสกวาตนเอง โงเขลาหรอ

ไมฉลาด ครประเภทนเดกๆ กไมอยากเขาไปขอความกระจางในสงท

ตนสงสย

จากตวอยางทยกมานนาจะเปนอทาหรณอนดสำหรบครทกคน

ทจะตองสำรวจตนเอง และหาวธพฒนาตน เพอใหเดกๆ รสกวาครของ

ตนคอกลยาณมตรทดทสด ทตนสามารถยดเปนทพงทงในดานวชาการ

ดานศลธรรม คณธรรมและจรยธรรมไดตลอดเวลา

๕. ครดพรำสอนวชาการและศลธรรมครบตามมาตรฐาน โดย

ยดหลกวฒธรรม ๔ และผเรยนตองมความเคารพ อดทนและวนย

คณครทงหลายคงจำไดวา ศลธรรมครบตามมาตรฐานนนมอย ๑๔ ขอ

คอการเวนขาดจากกรรมกเลส ๔ อคต ๔ และอบายมข ๖ นอกจากนน

กตองปฏบตหนาทของตนเองตอทศ ๖ ใหครบถวน

ดงไดกลาวไวในบทท ๒ แลววา การศกษาทสมบรณ คอกำหนด

ใหมาตรฐานวชาการสมดลกบมาตรฐานดานศลธรรม ดงนนความ

รบผดชอบในการทำหนาทของครผสอนกคอ ตองพรำสอนวชาการทตน

รบผดชอบอยพรอมทงศลธรรมใหครบถวนตามมาตรฐาน ๑๔ ขอ อกทง

ตองตอกยำใหศษยปฏบตหนาทของตนตอทศ ๖ โดยใชกระบวนการเรยน

การสอนดวยหลกวฒธรรม ๔ ซงมรายละเอยดอยในบทท ๖ แลว จงขอ

ใหคณครทกทานไดศกษาใหเขาใจอยางถองแทกจะสามารถปฏบตหนาท

ของครดไดสมฤทธผล

ในสวนของผเรยนนน กจำเปนจะตองสมบรณพรอมดวยคณธรรม

พนฐาน ๓ ประการ คอ ความเคารพ ความอดทนและความมวนย ถา

ผเรยนขาดตกบกพรองในเรองคณธรรมพนฐานเหลานแลว ยอมกอให

เกดผลเสยอยางนอย ๓ ประการคอ


132

๑. ครดยอมรสกเบอหนายทจะสอนนกเรยนประเภทน

๒. แมครจะมกำลงใจพรำสอนซำแลวซำอก กจะไมเกดผลด

คมคากบความวรยะ อตสาหะ ทครสละใหแกนกเรยน กลาวโดยสรป

กคอ การสอนไมบรรลเปาหมาย

๓. นกเรยนประเภทนยอมไมสามารถพฒนาตนใหมนสยดๆ

หรอนสย ๓ ได ผลตอไปกคอ จะไมประสบความสำเรจในชวต แมมฐานะ

ทางเศรษฐกจดกดวยการทำมจฉาอาชวะ หรอมจฉาวณชชา ทำใหตอง

กอบาปกรรมหลากหลายรปแบบ ซงนอกจากจะกอปญหาเลวรายในสงคม

ปจจบนแลว ยงจะตองรบผลกรรมชวของตนในภพชาตตอๆ ไปอกดวย

อยางไรกตามเดกๆ จะสมบรณพรอมดวยคณธรรมพนฐาน

๓ ประการ กเพราะไดรบการปลกฝงอบรมพรำสอนซำแลวซำอกจากคณคร

ทงหลาย ตงแตชนอนบาลเรอยมาทกระดบชน จนกวาจะจบหลกสตร

การศกษาระดบสงสด

ดงนนจงกลาวไดวา คณธรรมพนฐาน ๓ ประการของเดกนกเรยน

ตงแตเลก จนกระทงเตบโตเปนผใหญ ลวนเกดจากความรบผดชอบรวมกน

ระหวางครอาจารยในโรงเรยนตางๆ ทกระดบชนนนเอง

๖. ผเรยนเกดนสยใฝเรยนร นสยใฝทำดและนสยใฝรกษา

สขภาพสมควรแกเพศและวย ถาองคประกอบของการเรยนการสอน

ตามแนวคดในการปลกฝงหรอเนรมตนสยใน ๕ หองชวตดำเนนตาม

๕ ขอทกลาวมาแลว โดยไมขาดตกบกพรอง การเรยนการสอนกจะบรรล

วตถประสงคทง ๓ ประการทตงไวในตอนตนอยางแนนอน นนคอผเรยน

สมบรณพรอมดวยนสย ๓ คอ ใฝเรยนร ใฝทำดและใฝรกษาสขภาพกาย

และใจตามสมควรแกเพศและวย


133

๒

มอปกรณเหมาะสม

๑ ๓

มสถานท มครด

รมรน สงบ อบรมสงสอน

องคประกอบ

การเรยนการสอน

๕ ๔

ครดพรำสอนตาม ผเรยนเขาไปหา

หลกสตรและหลกธรรม

ผเรยนเกดนสย ๓ ตามสมควรแกเพศและวย

ภาพท ๔-๕ องคประกอบการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดนสย ๓

ผเรยนทมคณลกษณะดงทไดกลาวมาแลวน จะเปนประชากรทม

ปญญา สามารถสรางสนตสขใหแกสงคม ประเทศชาต และโลกได

อยางแทจรง และนคอผลผลตของการจดการศกษาทสมบรณแบบ ซงม

ความสมดลระหวางมาตรฐานวชาการทางโลกกบมาตรฐานศลธรรม

หลกการจดการศกษาใหผเรยนมลกษณะทพงประสงคดงกลาว แสดง

ไดดวย ภาพท ๔-๖


134

บรหารจต : ความดสากล

เหนธรรมชาตการอยรวม ๒

- ตางคนตางมขอบกพรอง

- ตางคนตางตองพงกน

พฒนานสยเคารพ อดทน วนย

ควบคกบการเรยนการสอน

๑. นสยใฝเรยนร

๒. นสยใฝทำด

๓. นสยใฝรกษาสขภาพ

ภาพท ๔-๖ หลกการจดการศกษาทสมบรณแบบ


135


136

บทท ๕

บทฝกนสย

ความหมายของนสย

นสย คอ ความประพฤตเคยชน อนเกดจากการปฏบตซำๆ

อาจเปนการคด พด หรอทำซำๆ ในเรองใดเรองหนง หรอหลายๆ

เรองพรอมๆ กน จนกระทงตด หลงจากตดแลวกจะประพฤต

ปฏบตเชนนนอกเปนประจำเหมอนเงาตดตามตว

ใครตดความประพฤตไมด กไดนสยไมด

ใครตดความประพฤตด กไดนสยด

หากใครไมไดประพฤตเชนนนอก แลวไมหงดหงด แสดงวา

การประพฤตปฏบตนนๆ ยงไมมากพอใหเกดเปนนสย เปนเพยงความ

คนเคยทวไป ไมชากลม

ภาพท ๕-๑ กำเนดของนสย

ไดเหน

ไดฟง พด

ไดดม บอยๆ จำ คด ร คด บอยๆ

ไดดมกน ทำ

ไดจบตอง

นสยตดฝงใจ

ชนคน

เคย


137

นสยดตดฝงใจ

กระชมกระชวยกระฉบกระเฉง

เรองดๆพด

คด บอยๆ เคย คน ชนทำ

เรองรายๆ

นสยไมด ตดฝงใจ ดาน ชากระแทก กระทบ

กระทน กระทง

ภาพท ๕-๒ กำเนดของนสยด-ไมด

ตวอยางนสยด - ไมด

นสยด นสยไมด

- ชอบตนแตเชา - ชอบตนสาย

- ขยนทำการงาน - เกยจครานทำการงาน

- รบผดชอบการงาน - ชอบเกยงงาน ทงงาน

- ชอบใหทาน - ชอบเอาเปรยบ

- ชอบรกษาศล - ชอบรงแกผอน

- ชอบจบถก - ชอบจบผด

- ชอบพดสภาพ - ชอบพดคำหยาบ

- ชอบออนนอมถอมตน - ชอบรนแรงหยาบกระดาง

- ชอบใหอภย - มกโกรธ เจาอารมณ


138

- ชอบยกยองพระคณทาน - ชอบลบหลพระคณทาน

ฯลฯ ฯลฯ

นสยจงทำหนาทเปนเสมอนโปรแกรมหรอผงสำเรจดานความ

ประพฤต คอยกระตนและควบคมสตวโลกใหสรางกรรมดหรอ

กรรมชว สรางบญหรอบาป ทำนองเดยวกนอกในครงตอๆ ไป

นสยของผใดจงเปนเสมอนโปรแกรมหรอผงสำเรจดานความ

ประพฤต ใหเกดสมบตหรอวบตประจำตวของผนน กลาวคอ นสย

ไมดจะสงผลใหรกการสรางกรรมชว แลวออกผลเปนวบตใหญ คอบาป

ความทกข ความเสอม สวนนสยดจะสงผลใหรกการสรางกรรมด แลว

ออกผลเปนสมบตใหญ คอ บญ ความสข ความเจรญไมมทสนสด

สรปความสมพนธระหวางนสยกบความร

๑. ในกาลไหนๆ นสยยอมทำหนาทกำกบการใชความร เพราะ

ความรวชาการไมวาดานใด ลวนเปนเพยงอปกรณใหนสยทงดและไมด

นำไปใชทงสน

๒. ผมนสยไมด ยอมนำความรไปใชใหเกดโทษ ขณะทผมนสยด

ยอมนำความรไปใชใหเกดประโยชน ทงแกตนเอง ครอบครว สงคม

ประเทศชาต และโลกไดไมมทสนสด


139

ผเรยนนสยด ผเรยนนสยไมด

คด พด ทำดๆ เปนปกต คด พด ทำไมด เปนปกต

ความสข บญ มตร ความทกข บาป ศตร

เกดตอเนอง เกดตอเนอง

ความคดสรางสรรค ความคดทำลาย

เกดตอเนอง เกดตอเนอง

ความสำเรจรออย ความลมเหลวรออย

ภาพท ๕-๓ การเปรยบเทยบความสมพนธระหวางนสยกบความร

ความยากในการแกไขนสย

๑. กวาจะรตววาตนเองมนสยไมด.............................กแสนยาก

๒. กวาจะหาใครเตอนใหรวาตนเองมนสยไมด...........กแสนยาก

๓. กวาจะยอมรบคำเตอนวาตนเองมนสยไมด...........กแสนยาก

๔. กวาจะพบวธแกนสยไมด.......................................กแสนยาก

๕. กวาจะมกำลงใจแกนสยไมด..................................กแสนยาก

๖. กวาจะมกำลงกายแกนสยไมด...............................กแสนยาก

๗. กวาโอกาสจะอำนวยใหแกนสยไมด.......................กแสนยาก

๘. กวาจะแกนสยใหดไดแตละอยาง.............กใชเวลานานมาก

ความร

วชาการ

มเทากน


140

๙. นสยไมดทยงเหลออกไมวาจะมากหรอนอย จำตองรอไว

แกตอไปในภพชาตหนา

ดวยเหตน หากจำตองเสยอะไรไปบาง กยอมเสยไปเถด ไมวา

จะเปนทรพย บรวาร คครอง หรอชอเสยง ฯลฯ เพราะสงเหลาน

หากยงไมตาย ยอมหาใหมได แตหากเสยนสย หรอตดนสยเสยๆ

เสยแลว แมชาตหนากยากจะแกไขใหหมดไปได เพราะฉะนน

ความสำเรจในการจดการศกษาทงระดบบคคล ระดบชาต หรอ

แมแตระดบโลก จงอยทการพฒนานสยทงสน และไมวาจะพฒนา

นสยระดบไหน ธรรมแมบททสมบรณทสดในการพฒนานสยกคอ

มรรคมองค ๘ นนเอง

ในชาตน หากใครมนสยดๆ ตดตวมามากกนบวาเปนบญกศล

ขามชาตของผนน สวนนสยใหมกจะเรมเกดในทนททคลอดจากครรภ

มารดา ไมวาจะเปนนสยดมากหรอดนอย ลวนเปนผลจากการเลยงด

ปลกฝง อบรม สงสอนของพอแม ผปกครอง คร อาจารย และผใกลชดวา

มความเขมงวดกวดขน และดแลเอาใจใสมากนอยเพยงใดเปนหลก

ขอเตอนใจในการสรางนสย

ถาเพยงสอนใหรวาสงดๆ นน หากทำใหคนเคยแลว ยอมไดนสย

ดๆ เกดขนใหมแน แตถายงไมไดฝกอบรมใหผเรยนทำจนคนจรงๆ แลว

ไมชาสงดๆ ทเกดขนใหมนน ยอมเลอนหายไป นสยไมดตงแตไหนแตไร

กยงคงมอยเชนเดม ทงนเพราะการทนสยดงามทกชนดจะเกดขนใหมได

จำตองปฏบตซำๆ ใหคนเคยจรงๆ ตองใชกำลงใจอยางมหาศาลและ


141

ตองใชเวลานานมาก เพอลางนสยตรงกนขามซงมอยเดมใหหมดสนไป

แลวนสยดๆ ทพงปรารถนาจงจะเกดขนมาแทนทไดอยางสมบรณ

ภาพท ๕-๔ สถานทเกดของนสย

๑ ๒

ความเขาใจถก ความเขาใจถก

มรรคมองค ๘ สมมาทฐ ๑๐

แลวถอเปนแมบทปฏบต แลวถอปฏบตเปนวนย

แมบท

การฝกนสย

๓

เขาใจวตถประสงค ๕ หองชวต

ภาพท ๕-๕ แมบทในการฝกนสย

๑ ๒

หองนอน หองนำ๓

หองอาหาร๕ ๔

หองทำงาน หองแตงตว


142

ภาพท ๕-๖ วตถประสงคของ ๕ หองชวต

ภาพท ๕-๗ ปจจยแหงความสำเรจในการสรางนสย

เขาใจวตถประสงค

๕ หอง ชวต

๑เขาใจ

วตถประสงคประจำหอง

๒เขาใจหนาทหลก

๗ เขาใจผลทได

๓ เขาใจสงทตองร-ม

ประจำหอง

๕ เขาใจประโยชน

ใชสอยประจำหอง

๖ เขาใจการทำงาน

ประจำหอง ตองฝกดวยความเคารพ อดทน และมวนย

๔ เขาใจสงทตองหาม

ประจำหอง

ปจจยแหงความสำเรจในการสรางนสย

๖ ตองปฏบตงานนนๆดวยตวเอง

๑ ตองมครด

แนะ-นำ-กำกบ

๒ ตองเขาใจวตถประสงค

ประจำหองชดเจน

๔ ตองมอปกรณเหมาะสม

กบเพศ-วย-สขภาพทกหองครบครน

๕ ตองปฏบตงานทกภารกจ

ใหดพรอม ดวยความเคารพอดทน ตรงตามวนย

๓ ตองเขาใจ

เจตนารมณในการปฏบตงาน

ทกภารกจชดเจน


143

พฤตกรรมทกลายเปนนสยของมนษย

ไดกลาวแลววา นสยของคนเราเกดขนจากพฤตกรรมทางกาย

วาจา ใจ ทเกดขนซำๆ กนอยเปนอาจณ เรองทคนเรามพฤตกรรมซำๆ

กนอยเปนอาจณ กคอเรองการบรโภคปจจย ๔ นนเอง

ดงนนถาพอแมผปกครองหมนเอาใจใส เขมงวดกวดขน ปลกฝง

อบรมสงสอนเดกๆ ในความรบผดชอบของตน ใหเขาใจเกยวกบการ

บรโภคปจจย ๔ อยางถกตองเหมาะสมแกเพศภาวะของตน และ

ประพฤตปฏบตเปนประจำโดยไมขาดตกบกพรอง ในทสดกจะพฒนา

เปนนสยทดงามประจำตวประจำใจของเดกไปจนตลอดชวต ไมเฉพาะ

แตเรองการบรโภคปจจย ๔ เทานน แตยงรวมไปถงเรองศลธรรม

คณธรรมและจรยธรรมตางๆ ของคนดทโลกตองการอกดวย

อนง เกยวกบเรองกฎ ระเบยบตางๆ ความรพนฐานทางธรรม

วฒนธรรมทางจตใจ ตลอดจนทศนคตตางๆ ทดงาม ซงคณครทงหลาย

พรำปลกฝงอบรมสงสอนศษยของตนตงแตเยาววย โดยทวไปกจะประทบแนน

อยในความทรงจำของบรรดาศษยอยเสมอ และจะพฒนาเปนศลธรรม

คณธรรม และจรยธรรมประจำใจของบรรดาศษยไปตลอดชวต

ในทางตรงขาม ถาพอแม ผปกครองและคณครทงหลาย ขาดความ

เอาใจใส พรำอบรมสงสอนเรองตางๆ ดงกลาว แกลกหลานและบรรดา

ศษยของตนตงแตเยาววย พวกเขากจะมพฤตกรรมทไมเหมาะสมตดนสย

ไปตลอดชวตจนยากทจะแกไข แมเมอพวกเขาเตบโตเปนผใหญ ไดศกษา

วชาการทงทางโลกและทางธรรม จนรและเขาใจวาสงใดดหรอชว การ

กระทำใดเปนบญหรอบาป ควรหรอไมควร อยางชดเจนแลว แตผคน

สวนใหญกไมสามารถแกไขนสยเลวๆ ทตดมาตงแตเดกๆ ได ดงม

ตวอยางทเหนกนอยทวไป กคอ นสยตดบหรของผคนในสงคม


144

การพฒนานสยดวย ๕ หองชวต

๑. หองนอน (หองมหาสรมงคล)

คำนยามทแทจรง หองนอน คอ หองพฒนานสยรกบญกลวบาป

หลกธรรมประจำหองนอน สมมาทฐและสมมาสมาธ

หนาทหลกของหองนอน

๑. ใชในการปลกฝงความเขาใจถกเรองโลกและชวตใหเปน

สมมาทฐบคคล

๒. ใชในการฝกสมมาสมาธใหใจตงมนอยในศนยกลางกายเปนปกต

เกดกำลงใจในการทำความดยงๆ ขนไป

หนาทหลก ๒ ประการนเปนพนฐานของการคดด พดด และทำด

ตลอดทงวน

ความรทตองมเกยวกบหองนอน

๑. อากาศปลอดโปรง ตงอยในทศทางลมผานเขาออกสะดวก

๒. ไมแคบหรอกวางเกนไป

๓. ตกแตงดวยวสดอปกรณทดแลรกษาและทำความสะอาดงาย

๔. ไมนำโทรทศน สตวเลยง อาหาร เครองดมเขาไปในหองนอน

๕. ไมประดบตกแตงดวยภาพลามกอนาจาร และภาพอนๆ ท

ไมสมควร

๖. หมนทำความสะอาดเสมอ ไมปลอยใหมฝนละอองจบหรอ

หยากไยเกาะ


145

ประโยชนของการใชสอยหองนอนอยางถกตอง

๑. ทางใจ

๑.๑ เปนทกราบพระ สวดมนต และเจรญภาวนา

๑.๒ เปนทสำรวจตรวจสอบบญ-บาปทตนไดทำในแตละวน

๑.๓ เปนทอบรมสงสอนและใหความรแกสมาชกในครอบครว

๑.๔ เปนทปลกฝงนสยรกศลรกธรรมดวยการเลาธรรมกอนนอน

๑.๕ เปนทวางแผนในการทำบญกศล และการทำงานในวนใหม

๑.๖ เปนทกราบพระ สวดมนต สมาทานศล และเจรญภาวนา

หลงจากตนนอนแลว

๒. ทางกาย

ชาวโลกใชหองนอนเปนทพกผอนนอนหลบ และสรางทายาททม

บญมาเกดเปนมนษย

ชาววดใชหองนอนเปนทพกผอน และบำเพญเพยรภาวนา

๒. หองนำ (หองมหาพจารณา)

คำนยามทแทจรง หองนำ คอ หองพฒนานสยพจารณาสงขาร

หลกธรรมประจำหองนำ สมมาสงกปปะ

หนาทหลกของหองนำ

๑. พจารณาความไมงามของรางกาย

๒. พจารณาความเปนรงแหงโรคของรางกาย

๓. พจารณาความเสอมโทรมของรางกายทดำเนนไปอยางตอเนอง

ทงสามขอนเปนพนฐานของการคดถก คอ ไมคดหมกมนในกาม

ไมคดอาฆาตพยาบาท และไมคดเบยดเบยนรงแกใคร อนเปนตนทน

สำคญของพลงความคดสรางสรรค


146

ความรทตองมเกยวกบหองนำ

๑. ขนาดของหองไมควรเลก หรอใหญโตเกนความจำเปน

๒. เนนการแตงหองนำใหปลอดภย ทำความสะอาดงายและ

สะดวกตอการดแลรกษา

๓. มอปกรณทจำเปนครบถวน มคณภาพด อายการใชงานนาน

๔. มอปกรณทจำเปนสำหรบเดกและคนแก พรอมทงคำแนะนำ

วธใชอปกรณสมยใหม ตดไวในหองนำดวย

๕. หมนสงเกตสขภาพจากสงปฏกลทขบถายออกจากรางกาย

๖. จดตารางเวลาใหสมาชกในบานชวยกนดแลรกษาและทำ

ความสะอาดหองนำ หามเกยงกนเดดขาด

๗. รจกใชนำอยางประหยด

๘. จดหาสงของเครองใชประจำหองนำ สำรองไวไมใหขาด

๙. มมารยาทในการใชหองนำรวมกน ทงมความเคารพเกรงใจ

ผอยรวมบานในเรองการใชหองนำและเรองอนๆ

ประโยชนของการใชหองนำอยางถกตอง


๑.๑ ใจไมหมกมนในสงลามกอนาจาร เพราะไดพจารณา

เหนโทษและความไมงามของรางกายตามความเปนจรง

๑.๒ ใจไมคดอาฆาตเคยดแคน เพราะไดพจารณาเหนถง

ความเปนรงแหงโรคของรางกาย และความไมจรงยงยนของชวต

๑.๓ ใจไมคดเบยดเบยนรงแกใคร เพราะไดพจารณาเหนถง

ความเปนเพอนรวมทกข เกด แก เจบ ตาย ของคนทงโลก

๑.๔ ใจมความคดสรางสรรคอยางสงบเยนตลอดเวลา


147


๒.๑ รเทาทนสขภาพรางกายในแตละวน และแตละวยของ

ตน หมนหาความร และดแลตนเองไดอยางถกตองเหมาะสม

๒.๒ ดแลรกษาความสะอาดของรางกาย เสอผา และเครอง

นงหม ใหถกสขอนามย จะไดไมเกดโรค

๒.๓ พจารณาสและลกษณะของอจจาระและปสสาวะทขบ

ถายออกจากรางกายในแตละวน เพอจะไดรวา สขภาพภายในเปนปกต

หรอไม อยางไร

๓. หองอาหาร (หองมหาประมาณ)

คำนยามทแทจรง หองอาหาร คอ หองพฒนานสยรประมาณ

ในการพดและการใชทรพย

หลกธรรมประจำหองครว สมมาวาจาและสมมากมมนตะ

หนาทหลกของหองอาหาร

๑. เปนทประชมสมาชกทกคนในบานอยางพรอมหนากนทกวน

๒. ใชปลกฝงสมมาวาจาและสมมากมมนตะใหแกสมาชกทกคน

ในบาน

หากสมาชกในครอบครวรบประทานอาหาร ไมพรอมหนากน

จะเกดปญหานอยเนอตำใจ และปญหาความแตกแยก ขณะเดยวกน

หากสมาชกขาดสมมาวาจา จะเกดปญหาการกระทบกระทงบานปลายตามมา

ความรทตองมเกยวกบหองอาหาร

๑. หองอาหาร คอ หองทสมาชกทงบานใชรบประทานอาหาร

รวมกน จงตองรกษาความสะอาดใหด ไมใชเปนทเกบอาหาร


148

๒. หองครว คอ หองสำหรบปรงอาหารและเกบอาหารทกประเภท

ตองรกษาความสะอาด และจดใหเปนระเบยบ มฉะนน จะกลายเปน

ทอยของมด หน และแมลงตางๆ

๓. หองรบแขก คอ หองทใชตอนรบแขกทมาเยยมเยยน พดจา

สนทนากน จงเปนเสมอนหนาตาของบาน ไมควรปลอยรกรงรง ตอง

จดใหเปนระเบยบและทำความสะอาดอยเสมอ

๔. บานใดทใชหองรบแขกเปนหองอาหารดวย ควรใชเครองเรอน

แบงพนททงสองหองใหชดเจน

๕. ควรจดชดเกาอรบแขกไวตรงประตทางเขา และจดโตะรบประทาน

อาหารไวใกลหองครว อกทงควรตกแตงหองใหมบรรยากาศเยนตา

๖. ควรจดเตรยมอปกรณเครองใชของหองครว หองอาหาร

หองรบแขกใหพรอม สะอาด และมครบตามจำนวนสมาชกในครอบครว

๗. ควรจดเตรยมวตถดบและเครองปรงใหครบ ตามความจำเปน

และเพยงพอกบคนในบาน

๘. ควรฝกอบรมสมาชกในบานใหรจกชวยกนทำครวตงแตเยาววย

เพอฝกฝนคณธรรมตางๆ เชน ความอดทน ความมวนย ฯลฯ

๙. ควรฝกสมาชกในบานใหรจกวธถนอมอาหาร ตามหลก

โภชนาการ เพอประหยดคาใชจาย

ประโยชนการใชหองอาหารอยางถกตอง


๑.๑ รจกประมาณในการรบประทานอาหาร คอ ระลกอยเสมอวา

เรารบประทานอาหารเพอใหชวตดำรงอยได และจะนำเรยวแรงไปทำ

ความดใหยงๆ ขน


149

๑.๒ รจกประมาณในการใชทรพย คอรจกบรหารรายจายให

นอยกวารายได เพอจะไดมทรพยเหลอเกบไวใชในคราวจำเปน และใช

บรจาคสรางบญกศล อนเปนหนทางไปสสคตในสมปรายภพ

๑.๓ รจกประมาณในวาจา คอ การใชคำพดทนมนวล มเหตผล

มประโยชน เหมาะแกกาลเทศะในสถานการณตางๆ


๒.๑ ใชเปนหองสำหรบประกอบอาหาร

๒.๒ ใชเปนทประชมสมาชกพรอมหนากน

๒.๓ ใชเปนทรบประทานอาหาร

๒.๔ ใชเปนทเกบอาหาร

๒.๕ ใชเปนทตอนรบแขก

๔. หองแตงตว (หองมหาสต)

คำนยามทแทจรง หองแตงตว คอ หองพฒนานสยตดใจและ

ใฝบญ

หลกธรรมประจำหองแตงตว สมมาสต

หนาทหลกของหองแตงตว

๑. ใชปลกฝงสมมาสต คอ ฝกประคองรกษาใจใหผองใสเปนปกต

ไมปลอยใจไปตามอำนาจกเลส

๒. ฝกใหมความระมดระวงตนในทกๆ เรอง ไมประมาทเผอเรอ

มความตนตวตลอดเวลา

๓. ฝกตดใจไมคดหมกมนในกามราคะตามแฟชนหรอกระแสสงคม

๔. ฝกใชเหตผลตกเตอนใจของตนใหเปนสมมาทฐและสมมา

สงกปปะ ไมใหเกดความลำเอยง และสญเสยศลธรรมประจำใจ


150

ความรประจำหองแตงตว

๑. แตงตวเพอปกปดอวยวะทกอใหเกดความละอายและเปนท

อจาดตา

๒. แตงตวเพอปองกนอนตรายจากความรอน ความหนาว สตว

และแมลง

๓. แตงตวใหเหมาะกบกาลเทศะและสถานท ไมเปนไปเพอเปดโอกาส

ใหโจรผรายปลนจ หรอฉดคราไปทำรายทางเพศ

๔. ใชเครองแตงตวทเหมาะสมกบฐานะ ไมตกเปนทาสของเสอผา

สงของ หรอเครองตกแตงตามกระแสสงคม

๕. ไมสนบสนนใหเดกหมกมนในกามราคะดวยการแตงหนา

กอนวยอนควร อนจะนำไปสปญหามากมายในภายหลง

ประโยชนของการใชหองแตงตวอยางถกตอง


๑.๑ ตดใจไมลมหลงในลาภ ยศ สรรเสรญ สข

๑.๒ ตดใจไมมวเมาในความหนมสาว ในความไมมโรค ใน

ความมอายยน

๑.๓ ตดใจไมฟงเฟอ สรยสราย

๑.๔ ตดใจสรางบญกศลเปนประจำ เชน การทำทาน การ

รกษาศล การเจรญภาวนา เปนตน

๑.๕ ไมตกเปนทาสของอบายมข


๒.๑ รจกใหเกยรตและเคารพสถานท

๒.๒ รจกมารยาทในการเขาสงคม


151

๒.๓ รจกการวางตวไดอยางเหมาะสมตามภาวะและฐานะท

ตนเปน

๒.๔ มความตนตวและกระตอรอรนในการคดด พดด และ

ทำดอยเสมอ

๕. หองทำงาน (หองมหาสมบต)

คำนยามทแทจรง หองทำงาน คอ หองพฒนานสยใฝความสำเรจ

หลกธรรมประจำหองทำงาน สมมาอาชวะและสมมาวายามะ

หนาทหลกของหองทำงาน

๑. ใชปลกฝงสมมาอาชวะ ไมหารายไดจากการทำผดศล ผดธรรม

ผดกฎหมาย หรอผดจารตประเพณ

๒. ใชปลกฝงวนยประจำหองทำงาน ๖ ประการ

๒.๑ มสมมาวาจา ใชคำพดไดอยางเหมาะสม

๒.๒ มความเคารพในบคคล สถานท และเหตการณ

๒.๓ มมารยาทด เหมาะแกบคคลและกาลเทศะ

๒.๔ มความรบผดชอบทงสวนตวและสวนรวม

๒.๕ เครงครดตอระเบยบวนยในการทำงาน

๒.๖ เอาใจใสดแลอปกรณตางๆ ใหพรอมใชงานอยเสมอ

ความรทตองมเกยวกบหองทำงาน

๑. เลอกประกอบอาชพทไมผดศลธรรม ไมผดกฎหมาย ไมเกยวของ

กบอบายมข ไมกอใหเกดมจฉาทฐ

๒. ทำเลทประกอบอาชพตองสอดคลองกบชมชนและสงแวดลอม

เพอความเหมาะสมในการทำงาน และเพอความสำเรจในอาชพ


152

๓. หองทำงานตองเหมาะสมกบจำนวนบคลากร และชนดของงาน

๔. การตกแตงตองสะดวกในการทำงาน สะอาด ถกสขอนามย

มความปลอดภย ไมมภาพลามกอนาจาร

๕. อปกรณเครองใชในแตละหองตองเพยงพอทงคณภาพและ

ปรมาณ จดเกบเปนระบบ เพอใหเกดความคลองตว

๖. ใชอปกรณอยางถกวธ และหมนดแลรกษา เพอจะไดมอปกรณ

สำหรบใชงานไดนานๆ หากเกดการชำรดเสยหายตองรบซอมแซม

๗. มกศโลบายในการสนบสนนคนด แกไขคนโง คดออกคนพาล

ประโยชนของการใชหองทำงานอยางถกตอง


๑.๑ ใชสตปญญาในการประกอบอาชพใหประสบผลสำเรจ

ดวยดตามเปาหมาย

๑.๒ มโอกาสเพมบญกศลใหตนเองเปนนจ

๑.๓ แสวงหาความรเพมพนปญญาทงทางโลกและทางธรรม

เพอจะไดไมตองกอเวรภยกบใครทงสน


๒.๑ ใชเพมปญญาในการประกอบสมมาอาชพ

๒.๒ ใชพฒนาความชำนาญในการทำงาน

๒.๓ ใชฝกนสยวรยะอตสาหะในการทำงาน

๒.๔ ใชเพมพนทรพยอนเปนทางมาแหงมหาสมบต


153

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จาก

๕ ห

องชว

ต ใ

นบ

คค

ลทวไ

ป

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาส

รมงค

ล (ห

องน

อน)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๑.ส

มม

าทฐ

๒.ส

มม

าสม

าธ

๓.ส

มม

าวาย

ามะ

๑.ป

ลก

นส

ยค

วาม

เคาร

พพ

ระรต

น-

ตรย

บดา-

มารด

า

๒.ป

ลกน

สยคว

ามม

วนย

เรอง

-กา

รแสด

งควา

ม

เคาร

พ

-คว

ามสะ

อาด

-คว

ามเป

นระเ

บยบ

-กา

รตรง

ตอเว

ลา

๓.ป

ลกน

สยคว

าม

อดท

นตอ

การ

กระท

บกร

ะทง

งาน

ทาง

ใจ

๑.กร

าบไห

วพระ

๒.ส

วดมน

ต

๓.สม

าทาน

ศล

๔.น

งสมา

ธ

๕.แ

ผเมต

ตา

๖.เล

าธรร

มกอน

นอน

๗.ห

ลบใน

อทะเ

ลบญ

งาน

รกษ

าหอง

นอน

๑.จด

พบ

เกบ

เครอ

งนอน

ใหเป

นระ

เบยบ

๑.แส

ดงคว

ามเค

ารพ

ตอ

พระ

รตน

ตรย

๒.ร

ะลกถ

งพระ

ธรรม

คำสง

สอน

ของพ

ระพ

ทธอ

งค

๓.ท

ำควา

มสะอ

าดกา

ย วา

จา

๔.ท

ำควา

มสะอ

าดใจ

๕.ใ

หอภ

ยตอก

น

๖.จำ

แนก

ด-ชว

ถก-

ผด

ควร-

ไมคว

ร บ

ญ-บ

าป

๗.ห

ลบอย

างมส

ต

๑.วน

ยควา

มเป

นระ

เบยบ

ระดบ

ผลผล

ต (O

utpu

t)

๑.คว

ามสม

ำเสม

อใน

การป

ฏบ

ตงาน

๒.ค

วามต

งใจป

ฏบ

ต

๓.คว

ามสะ

อาด

ความ

เปน

ระเบ

ยบ

ของผ

ลงาน

๔.ก

ารตร

งตอเ

วลา


154

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาส

รมงค

ล (ห

องน

อน)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๒.ป

ด กว

าด เ

ชด ถ

หอง

นอน

๓.ซก

ตาก

ผง

เครอ

ง-

นอน

๔.ซ

อมแซ

มอป

กรณ

๕.ใ

ชพลง

งาน

อยาง

ประ

หยด

งาน

ฝก

มาร

ยาท

ใน

หอง

นอน

๑.ฝก

ความ

เกรง

ใจ

เพอน

รวมห

อง

๒.ม

ารยา

ทกา

รใชข

อง

รวมก

น

๓.กา

รตรง

ตอเว

ลา

๒.แ

ละ ๓

. วน

ยควา

มสะอ

าด

๔.แ

ละ

๕.

วนยก

ารด

แล

บำร

งรกษ

าสงข

อง อ

ปกรณ

๑.แล

ะ ๒

. อด

ทน

ตอกา

ร

กระท

บกร

ะทง

๓.วน

ยการ

ตรงต

อเวล

า

ระดบ

ผลลพ

ธ (Ou

tcom

e)

๑.มต

ถาคต

โพธศ

รทธา

๒.ม

กมมส

ทธา

๓.รก

บญ

กลว

บาป

๔.ม

เปา

หม

ายช

วต

ถกตอ

งทง

๓ ระ

ดบ

-ชา

ตน

-ชา

ตหน

า

-ชา

ตสดท

าย

๕.ม

วนจฉ

ยถกต

อง


155

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาพ

จารณ

า (ห

องน

ำ) ใ

นบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๑.ส

มม

าสงก

ปป

ะ

๒.ส

มม

าวาย

ามะ

๑.ป

ลกน

สยมค

วาม

เคาร

พคณ

คา

กายเ

นอข

องตน

ซงได

มาโด

ยยาก

๒.ป

ลกน

สยคว

ามม

กตญ

ญรค

ณ-

ประ

โยชน

ของ

กายเ

นอ

ซงตอ

ง

อาศย

ใชสร

าง

ความ

ดทกช

นด

ตลอด

ชวต

๓.ป

ลกน

สยคว

ามม

วนย

เรอง

งาน

ทาง

ใจ

๑.พ

จารณ

าอาห

ารเก

า

๒.พ

จารณ

าควา

มไมง

าม

ของก

าย

๓.พ

จารณ

าควา

มเปน

รง

ของโ

รค

๔.พ

จารณ

าควา

ม

เสอม

โทรม

ของก

าย

๑.กา

รตรว

จสขภ

าพขน

ตน

ของต

น

๒.ค

ลายจ

ากกา

มราค

ะ

๓.คล

ายคว

ามพ

ยาบ

าท

เพรา

ะเห

นวา

ทกค

นม

ทกข

จากโ

รคภ

ยใน

กาย

ตนเอ

งอยแ

ลว

๔.ไ

มคดเ

บยด

เบยน

รงแก

เพรา

ะทกค

นลว

นกา

วส

ความ

เสอม

และ

ความ

ตาย

ระดบ

ผลผล

ต (O

utpu

t)

๑.คว

ามสม

ำเสม

อใน

การป

ฏบ

ตงาน

๒.ค

วามต

งใจป

ฏบ

ต

๓.กา

รให

เหตผ

ล

๔.ค

วามส

ะอาด

เปน

ระเบ

ยบขอ

งผลง

าน


156

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาพ

จารณ

า (ห

องน

ำ) ใ

นบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

-คว

ามสะ

อาด

-คว

ามเป

นระเ

บยบ

-กา

รตรง

ตอเว

ลา

๔.ป

ลกน

สยคว

าม

อดท

นตอ

การ

กระท

บกร

ะทง

๕.ฝ

กมาร

ยาทก

ารใช

หอ

งนำเ

พอป

ลก

นสย

ความ

เคาร

พ

สถาน

ท แ

ละบค

คล

งาน

ทาง

กาย

๑.อา

บน

ำถกว

ธ

๒.ถ

ายท

กขให

ถกวธ

๓.ฝ

กม

ารย

าทก

ารใช

หอง

นำ

๔.ท

ำควา

มสะอ

าดหอ

งนำ

๕.ก

ารหา

จด

เกบ

สำรอ

ง

ของใ

ชใน

หอง

นำ

๖.กา

รซอม

แซมอ

ปกรณ

๗.ก

ารใช

นำ

ไฟ

แกส

อยาง

ประ

หยด

๑.วน

ยการ

รกษ

าควา

ม

สะอา

ดกาย

๒.ว

นยก

ารรก

ษาส

ขภาพ

๓.มค

วามอ

ดทนต

อการ

กระท

บ

กระท

ง คดถ

งใจเ

ขาใจ

เรา

๔.ว

นยค

วามส

ะอาด

๕.ว

นยค

วามเ

ปน

ระเบ

ยบ

๖.แล

ะ ๗

. วน

ยการ

ใช ก

าร

ดแล

บำรง

-รกษ

า ซอ

มแซม

สงขอ

ง

ระดบ

ผลลพ

ธ (Ou

tcom

e)

๑.มส

มมาส

งกป

ปะ

คอ ค

ดถก

คดด

คดเป

นระ

บบ

คดได

-คดเ

สย

คดรอ

บคอ

บ ค

ด

ละเอ

ยดลอ

อ คด

ความ

ควร-

ไมคว

ร

คดสร

างสร

รค

ตางๆ

ฯลฯ

๒.ด

แลสข

ภาพ

เปน


157

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาป

ระม

าณ (

หอง

อาห

าร)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๑.ส

มม

าวาจ

า

๒. ส

มมาก

มมนต

ะ

๓.ส

มม

าวาย

ามะ

๑.ป

ลกน

สยมค

วาม

เคาร

พใน

การ

ปฏ

สนถา

ร ดว

ย

การใ

หเกย

รตแข

ก

ทมา

เยอน

อยาง

เหมา

ะสม

๒.เ

คารพ

ในบญ

ดวย

การป

ระมา

ณกา

ร

ใชท

รพย

๓.ป

ลกน

สยมค

วาม

เคาร

พตา

มอาว

โส

การแ

สดงค

วาม

คดเห

น แ

ละสต

-

ปญ

ญาข

องผอ

น

งาน

ทาง

ใจ

๑.ปร

ะมาณ

การร

บประ

ทาน

อาห

าร

๒.ป

ระมา

ณกา

รใชท

รพย

๓.ปร

ะมาณ

วาจา

พดเ

ปน

ฟงเ

ปน

น

งเป

น

ให

เหต

ผลเป

น

ชคณ

-

โทษ

เปน

แล

ะพดห

ก

ลางส

งไม

ถกตอ

งเป

น

ดวยก

ารใช

วาจา

นมนว

ล

ไมกอ

ศตร

๑.ชว

ตนกน

เพออ

ย เพ

อสรา

ง

ความ

ด ไม

ใชอย

เพอก

น

๒. ส

มบตไ

ดมาด

วยบญ

ขาว

ของ

เครอ

งใช

อาห

าร

ฯลฯ

ตองซ

อหาด

วยคว

ามรอ

บคอบ

ใชให

คมคา

๓.ห

องคร

วเป

นห

องกร

ะทบ

กระท

งกนง

ายตอ

งใชค

ำพด

ยกใจ

เพ

ราะค

วามห

ว

ความ

เหน

อย ค

วามเ

รงรบ

ความ

คนใน

รสแล

ะประ

เภท

อาหา

รตาง

กน เป

นหอง

เดยว

ในบ

านท

สมาช

กใน

ระดบ

ผลผล

ต (O

utpu

t)

๑.คว

ามสม

ำเสม

อ

ในกา

รปฏ

บตง

าน

๒.ค

วามต

งใจท

ำงาน

๓.คว

ามสะ

อาด

ความ

เปน

ระเบ

ยบ

๔.ค

วามม

เหตผ

ล

๕.ก

ารพ

ดให

กำลง

ใจ


158

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาป

ระม

าณ (

หอง

อาห

าร)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

ดวยก

ารรป

ระมา

ณ

วาจา

ทงใ

นกา

ร

แสดง

มารย

าท

ความ

คดเห

น

การใ

หสต

การ

ตกเต

อน แ

ละ

การใ

หกำ

ลงใจ

ซงกน

และก

น

งาน

ทาง

กาย

๑.กา

รจดซ

อ จด

หา จด

เกบ

๒.ก

ารป

ระกอ

บอา

หาร

การป

รงอา

หาร

ไมฆ

า

สตว

ไมใช

สรา

เพอ

ปรงอ

าหาร

ไมฆา

สตว-

แมลง

ทมา

รบกว

น

๓.มา

รยาท

การร

บประ

ทาน

อาห

าร

๔.ม

ารยา

ทกา

รพดใ

น

หอง

อาห

าร

ครอบ

ครวอ

ยพรอ

มหน

า

และบ

างโอ

กาสก

มแขก

มา

รวมด

วย ท

งร-ไ

มรลว

งหนา

๑.กา

รจดส

รรงบ

ประ

มาณ

๒.ก

ารรป

ระมา

ณกา

รผลต

๓.ถน

อมแล

ะให

กำลง

ใจ

๔.ถ

นอม

และใ

หกำ

ลงใจ


159

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาป

ระม

าณ (

หอง

อาห

าร)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๕.ก

ารรก

ษาค

วาม

สะอา

ด

-ป

ดกวา

ด เช

ด ถ

เทขย

ะ

-กา

รเกบ

รกษา

อาหา

ร

-กา

รลาง

เกบ

รกษ

า

จาน

ชาม

ชอน

สอม

และอ

ปกร

ณ

ในกา

รประ

กอบ

อาห

าร

-ฯล

ฯ

๕.-

วนยค

วามส

ะอาด

ปอง

กนสต

ว เช

น ม

ด

แมลง

นก

หน แ

มลงส

าป

มากน

อาห

ารใน

บาน

-เป

นท

มาขอ

งควา

ม

ละเอ

ยดลอ

อ รอ

บคอ

บ

ประ

หยด

การ

รใจ

การ

แกป

ญห

าเฉพ

าะห

นา

การค

ดถงใ

จเขา

ใจเร

า

การห

กหาม

ใจ

ระดบ

ผลลพ

ธ (Ou

tcom

e)

๑.มค

วามเ

คารพ

ใน

การป

ฏสน

ถาร

๒.เ

คารพ

ในบ

ญ

๓.วน

ยควา

มสะอ

าด

ความ

เปน

ระเบ

ยบ

๔.อ

ดทน

ตอกา

ร

กระท

บกร

ะทง

๕.ซ

อตรง

๖.ไม

โออว

ด ไม

ม

มารย

า

๗. ร

กษาท

รพยไ

ด

๘.ค

รองใ

จคน

เปน


160

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาส

ต (

หอง

แต

งตว)

ใน

บค

คลท

วไป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๑.ส

มม

าสต

๒.ส

มมาก

มมนต

ะ

๓.ส

มม

าวาย

ามะ

๑.ป

ลกน

สยคว

าม

เคาร

พใน

ความ

ไมป

ระมา

ท

-ใน

วย

-ใน

การเ

กบรก

ษา

-ใน

การใ

ชให

เหมา

ะสมก

บ

สถาน

ท บ

คคล

เพอไ

มเป

นท

ลอตา

ลอใจ

-ใน

การ

ไปใน

ท

ลอแห

ลม

อนตร

าย

งาน

ทาง

ใจ

๑.พ

จารณ

าควา

มจำเ

ปน

กอน

ซอ

๒.พ

จารณ

าวตถ

ประส

งค

แทจร

งของ

การใ

ช

ปจจย

๔ ท

รพย

เครอ

ง-

ประ

ดบ ย

ศ ตำ

แหน

ง

กอนอ

ปโภค

และบ

รโภค

๓.พ

จารณ

าการ

ใช เ

กบ

รกษ

า เส

อผา

ของใ

ช

เครอ

งแตง

ตว เค

รอง-

ประ

ดบ

๑.ชว

ตเป

นขอ

งนอย

ไมค

วร

เสย

เวลา

กบเร

องแ

ตงต

ว

ควรใ

ชเวล

าไปส

รางค

วามด

๒.แ

ละ ๓

. ชวต

นตอ

งไมเ

ปน

ทาสป

จจย

๔ เส

อผา

อาภร

ณ

เครอ

งประ

ดบ ส

งฟมเ

ฟอย

ระดบ

ผลผล

ต (O

utpu

t)

๑.ค

วาม

สมำเ

สมอใ

น

การป

ฏบ

ตงาน

๒.ค

วามต

งใจป

ฏบตง

าน

๓.คว

ามมเ

หตผ

ลใน

การซ

อ ห

า ใช

เกบ

สงขอ

ง

๕.ค

วามส

ะอาด

เป

น

ระเบ

ยบขอ

งผลง

าน


161

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาส

ต (

หอง

แต

งตว)

ใน

บค

คลท

วไป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๒.ป

ลกน

สยคว

ามม

วนย

-คว

ามเป

น

ระเบ

ยบ

-คว

ามสะ

อาด

-กา

รใชเ

งน

๓.ป

ลกน

สยคว

าม

อดท

นตอ

ความ

เยาย

วน

งาน

ทาง

กาย

๑.กา

รเลอ

กซอ

เครอ

ง-

นงห

ม เค

รองป

ระดบ

๒.ก

ารแต

งกาย

ใหถก

ตอง

๓.กา

รใช

เกบ

รกษ

า

๑.ไม

มวเ

มา

ไมฟ

งเฟ

อ ม

ความ

สนโด

ษ มส

ตพจา

รณา

ความ

ควร-

ไมคว

ร เห

มาะ-

ไมเห

มาะ

๒.ไ

มลมห

ลง ม

สต ร

ะมด

ระวง

ตน ไ

มแตง

ตวลอ

ตา

ลอใจ

พวก

มจฉา

ชพ

๓.วน

ยควา

มสะอ

าด ค

วาม

เปน

ระเบ

ยบ

ระดบ

ผลลพ

ธ (Ou

tcom

e)

๑.มค

วามเ

คารพ

ใน

ความ

ไมป

ระมา

ท

๒.ม

วนยค

วามส

ะอาด

ความ

เปน

ระเบ

ยบ

๓.อด

ทน

ตอคว

าม

เยาย

วน


162

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาส

มบ

ต (

หอง

ทำง

าน)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

๑.ส

มม

าอาช

วะ

๒.ส

มม

าวาย

ามะ

๑.ป

ลกน

สยคว

าม

เคาร

พใน

ความ

ร

บคค

ล สถ

านท

ศกดศ

รควา

มเปน

มนษ

ยของ

ตน

และผ

อน

๒.ป

ลกน

สยคว

ามม

วนย

-คว

ามสะ

อาด

-คว

ามเป

นระเ

บยบ

-กา

รตรง

ตอเว

ลา

๓.ป

ลกน

สยคว

าม

อดท

นตอ

งาน

ทาง

ใจ

๑.ใช

สตปญ

ญาป

ระกอ

บ

อาชพ

๒.ท

ำบญ

เปน

นจ

๓.แส

วงห

าควา

มรท

ง

ทางโ

ลกแล

ะทาง

ธรรม

เปน

นจ

๔.ส

รางเ

ครอข

ายคน

ด

งาน

ทาง

กาย

๑.กา

รคดเ

ลอกบ

คคล

รวมง

าน

๑.เพ

มพน

ปญ

ญา

๒.ค

วามส

ำเรจ

ควา

มเจร

ญ

ทกอ

ยางเ

กดจา

กบญ

จง

ตองส

รางบ

ญให

มเป

นน

จ

ไมใช

แตบ

ญเก

า

๓.ท

นโล

ก ท

นคน

ทน

กเลส

๔.ไ

ดคน

ดมาร

วมงา

น เ

ปน

แหลง

ความ

รทถก

ตอง

เปน

กลยา

ณมต

ร

๑.เล

อกคน

นสย

ดมาร

วมงา

น

ระดบ

ผลผล

ต (O

utpu

t)

๑.คว

ามสม

ำเสม

อใน

การป

ฏบ

ตงาน

๒.ค

วามต

งใจป

ฏบ

ต

๓.กา

รมเห

ต-ผล

ถกตอ

ง

๔.ค

วามส

ะอาด

เปน

ระเบ

ยบ


163

กระบ

วนกา

รเน

รมต

นสย

จากห

องม

หาส

มบ

ต (

หอง

ทำง

าน)

ในบ

คค

ลทวไ

ป

หลก

ธรรม

แม

บท

วตถป

ระสง

คกร

ะบวน

การเ

นรม

ตน

สยกา

รประ

เมน

งาน

ทต

องท

ำเจ

ตน

าของ

งาน

ทต

องป

ลกฝง

-คว

ามลำ

บาก

ตราก

ตรำ

-กา

รกระ

ทบ

กระท

ง

-คว

ามยว

เยา

เยาย

วน

๒.ก

ารท

ำงาน

เปน

ทม

๓.กา

รใชค

ำพด

๔.ฝ

กมาร

ยาทก

ารทำ

งาน

-กา

รเขา

พบ

ผบงค

บ

บญ

ชา

-กา

รฟง,

การ

ประช

ม

ฯลฯ

๕.ก

ารใช

จด

เกบอ

ปกรณ

๖.กา

รรกษ

าควา

มสะอ

าด

ความ

เปน

ระเบ

ยบ

๗.ก

ารตร

งตอเ

วลา

๒.ส

รางพ

ลงคว

ามสา

มคค

๓.ให

กำลง

ใจซง

กนแล

ะกน

๔.เ

ปน

การใ

หเก

ยรตต

อกน

๕.ว

นยก

ารใช

ของใ

หคม

คา

๖.คว

ามสะ

อาด

เปนร

ะเบย

บ

เปน

ทาง

มาแห

งปญ

ญา

๗.ค

ณคา

ของเ

วลา

ระดบ

ผลลพ

ธ (Ou

tcom

e)

๑.น

สยเค

ารพ

วน

ย

อดทน

ในกา

รประ

กอบ

สมมา

อาชพ

๒.ม

ปญ

ญาเ

พมพ

น

๓.มเ

ครอข

ายคน

ด

๔.ม

ทรพ

ยเพ

ม

๕.ม

บญ

กศลเ

พม


164

ศลธ

รรม

พน

ฐาน

ทได

จาก

๕ ห

องชว

ต (

หอง

นอน

)

นสย

รกวน

ยน

สยรก

การจ

บถก

นสย

ไมเอ

าแต

ใจห

องน

อน

ซงน

ำไป

สการ

มศ

ลซง

นำไ

ปสก

ารม

ควา

มเค

ารพ

ซงน

ำไป

สการ

มค

วาม

อดท

นห

องม

หาส

รมงค

ล

-ตน

แลวเ

กบท

นอน

ทน

ท

-ท

ำควา

มสะอ

าดห

อง

สมำเ

สมอ

-นอ

นหลบ

หวคำ

และต

นนอน

แตเช

ามด

-น

อนห

ลบแล

ะตน

นอน

ตรง

เวลา

-จด

เกบ

ของภ

ายใน

หอง

ใหเป

นระ

เบยบ

เรย

บรอ

ย

-สว

ดมน

ต ไห

วพระ

นง

สมาธ

กอน

นอน

-จบ

ดคณ

พอค

ณแม

และ

คนใน

ครอบ

ครว

-กร

าบเท

าพอแ

มกอน

เขา

นอน

-ลก

เดน

นง

นอน

เปด/

ปด

ประ

ต ให

เงยบ

ทสด

-ตน

นอน

ตงแต

เชาต

ร

-ไม

นอน

อาน

หน

งสอ

-กา

รจบ

หยบ

ยก ว

างสง

ของ

ใหเบ

าๆ

-ไม

รบป

ระท

านอา

หาร

ใน

หอง

นอน

งาน

ทาง

ใจ

๑.กร

าบไห

วพระ

๒.

สวดม

นต

๓.สม

าทาน

ศล

๔.

นงส

มาธ

๕.

แผเม

ตตา

๖.เล

าธรร

มกอน

นอน

๗.

หลบ

ในอท

ะเลบ

ญ


165

ศลธ

รรม

พน

ฐาน

ทได

จาก

๕ ห

องชว

ต (

หอง

นำ)

นสย

รกวน

ยน

สยรก

การจ

บถก

นสย

ไมเอ

าแต

ใจห

องน

ำ

ซงน

ำไป

สการ

มศ

ลซง

นำไ

ปสก

ารม

ควา

มเค

ารพ

ซงน

ำไป

สการ

มค

วาม

อดท

นห

องม

หาพ

จารณ

า

-ใช

นำ-

ไฟฟ

าอยา

งประ

หยด

-รก

ษาห

องน

ำให

สะอา

ดอย

เสมอ

-ขบ

ถายเ

ปน

เวลา

-ใช

ขนเส

รจคว

ำขน

เสมอ

-เป

ดนำใ

สถงไ

วใหม

ใชเส

มอ

-ปด

กอกน

ำให

สนทท

กครง

-ใช

หอง

นำอ

ยางม

สต

-เค

ารพ

และเ

กรงใ

จผอน

(ลาง

หอง

นำใ

หสะ

อาด

เชดห

องน

ำให

แหง)

-เก

บอป

กรณ

ตางๆ

เชน

แปรง

สฟน

ยาส

ฟน

สบ

ฯลฯ

ในท

เกบ

เสมอ

-กา

รขยน

ทำค

วามส

ะอาด

ทกซ

อกท

กมม

-ขย

นท

ำควา

มสะอ

าดท

กวน

ไมเก

ยงงอ

นคน

อน

-รอ

คอยด

วยใจ

สงบ

-ไม

ทำต

ามใจ

ตนเอ

ง รจ

ก

เกรง

ใจผอ

น

งาน

ทาง

ใจ

๑.พ

จารณ

าอาห

ารเก

า

๒.

พจา

รณาค

วามไ

มงาม

ของก

าย

๓.พ

จารณ

าควา

มเป

นรง

ของโ

รค

๔.

พจา

รณาค

วามเ

สอมโ

ทรม

ของก

าย


166

ศลธ

รรม

พน

ฐาน

ทได

จาก

๕ ห

องชว

ต (

หอง

อาห

าร)

นสย

รกวน

ยน

สยรก

การจ

บถก

นสย

ไมเอ

าแต

ใจห

องอา

หาร

ซงน

ำไป

สการ

มศ

ลซง

นำไ

ปสก

ารม

ควา

มเค

ารพ

ซงน

ำไป

สการ

มค

วาม

อดท

นห

องม

หาป

ระม

าณ

-รบ

ประท

านอา

หารต

รงเว

ลา

-รก

ษาค

วาม

สะอา

ดภาช

นะ

ตางๆ

-ไม

พดคย

กนขณ

ะรบป

ระทา

น

อาห

าร

-มา

รยาท

การร

บป

ระท

าน

อาห

าร

-เต

รยมอ

าหาร

ใหสม

กบวย

-รบ

ประ

ทาน

อาห

ารให

หมด

จาน

-พ

จารณ

าอาห

ารกอ

น

รบป

ระท

าน

-ให

เกยร

ตผอน

-มม

ารยา

ทใน

การพ

ด ไม

ใช

นสย

หยา

บคา

ย

-ให

ผมอา

ยมาก

กวาต

กอาห

าร

กอน

เสมอ

-คว

ามเอ

อเฟ

อ

-บ

รการ

ตกขา

ว น

ำ

-รบ

ประ

ทาน

ใหห

มด ไ

ม

ทงข

วาง

-รจ

กการ

รอคอ

ยและ

แบงป

น

-ไม

บน

ในรส

อาห

าร ไ

ม

ตามใ

จปาก

-ปร

ะมาณ

ในกา

รรบป

ระทา

น

มกน

อย

-ไม

เคยว

อาห

ารเส

ยงดง

-เค

ยวอา

หาร

ใหละ

เอยด

กอน

กลน

-รบ

ประ

ทาน

พรอ

มกน

งาน

ทาง

ใจ

๑.ปร

ะมาณ

การร

บประ

ทาน

อาห

าร

๒.

ประ

มาณ

การใ

ชทรพ

ย

๓.ป

ระมา

ณวา

จา พ

ดเป

น

ฟงเ

ปน

นงเ

ปน

ให

เหตผ

ลเป

น ช

คณ-โ

ทษ

เปน

และ

พดห

กลาง

สง

ไมถก

ตองเ

ปน

ดวย

การ

ใชวา

จาน

มนวล

ไมก

อ

ศตร


167

ศลธ

รรม

พน

ฐาน

ทได

จาก

๕ ห

องชว

ต (

หอง

แต

งตว)

นสย

รกวน

ยน

สยรก

การจ

บถก

นสย

ไมเอ

าแต

ใจห

องแ

ตงต

ว

ซงน

ำไป

สการ

มศ

ลซง

นำไ

ปสก

ารม

ควา

มเค

ารพ

ซงน

ำไป

สการ

มค

วาม

อดท

นห

องม

หาส

ต

-คว

ามสะ

อาด

-จด

เสอ

ผาให

เปน

ระเบ

ยบ

หาง

าย

-คว

ามป

ระห

ยด

-ป

ระมา

ณตน

-พจ

ารณ

าใหเ

หมาะ

กบตน

เอง/

วงศต

ระกล

-แบ

งเวล

าให

กน

ประ

หยด

การใ

ชเวล

า

-เค

ารพ

สถ

านท

ในโอ

กาส

ตางๆ

แตง

ใหถก

กาลเ

ทศะ

-ไม

หยบ

ของผ

อนม

าใชโ

ดย

ไมได

รบอน

ญาต

-ซก

เสอผ

าให

พอ-

แม

-เล

อกสว

มใส

เสอ

ผาให

ถก

กาลเ

ทศะ

-อด

ทน

ตอกา

รยวย

ของ

แฟชน

และ

อำน

าจกเ

ลส

-รจ

กการ

ประม

าณ, พ

อเพ

ยง

-ลด

ความ

ฟมเ

ฟอย

-กา

รทำค

วามส

ะอาด

-มค

วามข

ยนเก

บรก

ษาใ

ห

เปน

ระเบ

ยบ

-อด

ทน

อยใน

ระเบ

ยบวน

ย

การแ

ตงกา

ยทเป

นระ

เบยบ

เรยบ

รอยแ

ละสะ

อาด

งาน

ทาง

ใจ

๑.พ

จารณ

าควา

มจำเ

ปน

กอน

ซอ

๒.

พจา

รณาว

ตถป

ระสง

ค

แทจร

งของ

การใ

ชปจจ

ย ๔

ทรพ

ย เค

รองป

ระดบ

กาย

ของเ

รา ย

ศ ตำ

แหน

ง

กอน

บรโ

ภค

๓.พจ

ารณ

าการ

ใช เก

บ รก

ษา

เสอผ

า ของ

ใช เค

รองแ

ตงตว

เครอ

งประ

ดบ


168

ศลธ

รรม

พน

ฐาน

ทได

จาก

๕ ห

องชว

ต (

หอง

ทำง

าน)

นสย

รกวน

ยน

สยรก

การจ

บถก

นสย

ไมเอ

าแต

ใจห

องท

ำงาน

ซงน

ำไป

สการ

มศ

ลซง

นำไ

ปสก

ารม

ควา

มเค

ารพ

ซงน

ำไป

สการ

มค

วาม

อดท

นห

องม

หาส

มบ

ต

-แต

งกาย

สะอา

ด เป

นระเ

บยบ

เรยบ

รอยเ

หมา

ะสมก

บงาน

ทท

ำ

-มา

เขาท

ำงาน

ตรงเ

วลา

-จด

ของบ

นโต

ะทำง

านให

เปน

ระเบ

ยบเร

ยบรอ

ย

-กา

รวาง

แผน

การท

ำงาน

-ท

ำควา

มสะอ

าดเค

รองม

อ

ทำง

านกอ

นเก

บ

-จด

เกบอ

ปกรณ

และเ

ครอง

มอ

ใหเป

นระ

เบยบ

เรยบ

รอย

-ให

เกยร

ตซงก

นแล

ะกน

-ตอ

งเคา

รพใน

สทธข

องใช

ของเ

พอน

ๆ

-รจ

กทกท

าย ไ

หว

เคาร

พ

ครอา

จารย

-รจ

กทกท

าย ไ

หว

เคาร

พ

รนพ

และ

ผมอา

วโสก

วา

-รจ

กการ

แสดง

ความ

คดเห

น

-มค

วามต

งใจท

ำงาน

ใหสำ

เรจ

-อด

ทน

ตอกา

รอยร

วมกน

กบคน

หมม

าก

-อด

ทน

ตอกฎ

ระเบ

ยบขอ

ง

โรงเ

รยน

-อด

ทน

ตอคำ

พดข

องผอ

น

-อด

ทน

ตอกา

รกระ

ทำข

อง

ผอน

-อด

ทน

ตอสภ

าพแว

ดลอม

-อด

ทน

ตอระ

เบยบ

วนย

งาน

ทาง

ใจ

๑.ใช

สตป

ญญ

าใน

การ

ประ

กอบ

อาชพ

๒.

ทำบ

ญเป

นน

จ

๓.แส

วงหา

ความ

รทงท

างโล

ก

และท

างธร

รมเป

นน

จ

๔.

สราง

เครอ

ขายค

นด


169

บรณาการ ๕ หองชวตกบทศเบองหนา

ถงแมครบาอาจารยตามโรงเรยนตางๆ จะมหนาทรบผดชอบใน

ดานการสอนหลกธรรม ตลอดจนหลกการปฏบตใน ๕ หองชวตกตาม

แตบรรดาพอแมผปกครองทงหลาย กมหนาทใหการสนบสนนการ

ทำหนาทดานการสอนของครใหเกดประสทธผลอยางแทจรงดวย

ดงนนในเมอแตละบานตางกม ๕ หองชวตครบทกหอง พอแม

ผปกครองทงหลาย นอกจากจะตองชวยตอกยำคำสงสอนทลกไดรบ

มาจากครแลว ยงจะตองประพฤตปฏบตตนใหลกๆ เหนเปนแบบอยาง

อกดวย โดยใหลกๆ ทกคนเขามารวมทำกจกรรม ๕ หองชวตกบตนทกวน

อนง เพอเปนการแสดงความกตญญตอทศเบองหนา คอผบงเกดเกลา

ของตน ซงอาศยอยรวมชายคาเดยวกน พอแมกพงชกชวนลกๆ เขามา

รวมทำกจกรรมในลกษณะบรณาการ ๕ หองชวตกบทศเบองหนาของตน

ในแตละวนๆ เชน จดทนอนใหทาน (ป-ยา-ตา-ยาย ของหลานๆ)

ดแลความสะอาดหองนำใหทาน เตรยมอาหารทเหมาะสมกบวยของทาน

จดหาเครองนงหมทเหมาะสมตามฤดกาลไวใหทาน ตลอดจนชวยดแล

ธระการงานของทาน เปนตน

การปฏบตกจกรรมแบบบรณาการ ๕ หองชวตกบทศเบองหนา

ยอมจะเปนอกแนวทางหนง ทจะชวยพฒนานสย ๓ ใหแกลกๆ ใน

ครอบครวไดเปนอยางด


170

การป

ฏบ

ตม

รรค

มอง

ค ๘

ในชว

ตป

ระจำ

วนจน

เปน

นสย

หอง

นำ

(หอง

มห

าพจา

รณา)

๒

-ด

แลท

ำควา

มสะ

อาด

-ด

แลค

วาม

ปลอ

ดภ

ย

-เป

ลยน

สขภ

ณฑ

ใหเห

มาะ

สมกบ

ผสงว

ย (พ

อ +

แม

).

หอง

แต

งตว

(หอง

มห

าสต

)

๔

-ท

ำควา

มสะ

อาด

เครอ

งนงห

มให

พอแ

ม

-จด

เกบ

เครอ

งนงห

มให

เรยบ

รอย

-จด

หาข

องใช

และ

เครอ

งนงห

มท

เหม

าะสม

ตาม

ฤดกา

ลไวใ

หท

าน

หอง

อาห

าร(ห

องม

หาป

ระม

าณ) -เต

รยม

อาห

ารให

เหม

าะสม

กบ

วยขอ

งพอแ

ม

-รบ

ประ

ทาน

อาห

ารพ

รอม

หน

า

พรอ

มต

ากบ

พอแ

ม

-ด

แล

เอาใ

จใสเ

รองอ

าหาร

อยาง

ใกลช

ด

-ท

ำควา

มสะอ

าดอป

กรณ

จาน

ชาม

ใหท

าน

-พ

ดจาโ

ดยใช

คำส

ภาพ

ออน

โยน

-ไม

ใชวา

จา +

นสย

หยา

บค

าย

-เต

รยม

อาห

ารใส

บาต

รให

ทาน

หอง

นอน

(หอง

มห

าสรม

งคล)

๑

-จด

ทน

อนให

ทาน

(พ

อ +

แม

)

-ด

แล

ทำค

วาม

สะอา

ด

-สว

ดม

นต

และ

นงส

มาธ

รวม

กบบ

ดา

มาร

ดา

-บ

บน

วดให

พอ

แม

-สน

ทน

าธรร

มกอ

นน

อน

๓

หอง

ทำง

าน(ห

องม

หาส

มบ

ต)

๕

-ด

แลก

จการ

งาน

พอแ

ม

-แ

บงเ

บาภ

าระ

-ห

างาน

อดเร

กท

พอ

+ แ

มชอ

บท

ำให

ทาน

-ช

กชวน

ทาน

ออกก

ำลงก

าย

-น

ำไป

พบ

กลยา

ณม

ตร

๑.

ชมรม

ผสงอ

าย

๒.พ

าไป

ทำบ

ญท

วดท

กวน

พระ

, วน

ประ

เพณ

บญ

ตางๆ

๓.

ชกชว

นพ

อแม

รวม

บญ

สราง

องค

พระ

ภาพ

ท ๕

-๘กา

รบรณ

าการ

๕ ห

องชว

ตกบ

ทศเ

บอง

หน

า


171

บทท ๖

กระบวนการเรยนการสอน

ในเรองของการศกษานน มบคคลทตองทำกจกรรมรวมกนอยาง

ใกลชดอยสองกลม คอ กลมผเรยน ซงมคำทใชเรยกอยหลายคำ เชน

นกเรยน ผเรยน นสต นกศกษา ลกศษย เปนตน กบกลมผสอน ซงมคำ

ทใชเรยกผสอนอยหลายคำเชนกน ไดแก คร ผสอน ผฝก อาจารย ฯลฯ

ในระหวางบคคลทง ๒ กลมน กลมทมบทบาทสำคญยงกคอ

กลมผสอนหรอคร เพราะเปนกลมทประกอบดวยคณวฒ วยวฒ และ

ประสบการณเกยวกบการสงสอนอบรม ถายทอดความร ทงศาสตรและ

ศลปใหแกศษยไดอยางกวางขวาง

สวนกลมผเรยนหรอศษยนน ลวนออนเยาวดวยประสบการณ

จนกลาวไดวา เปนกลมทสมบรณพรอมดวยอวชชา หรอความไมรทงสน

ซงหากไมมโอกาสไดรบการอบรมสงสอนจากคร ความไมรเหลานนกจะ

ครอบงำจตใจของเยาวชนใหมดมด ดวยอำนาจกเลสและมจฉาทฐ

ทำใหตองประสบความทกขและความเดอดรอน ทงโลกนและโลกหนา

ดงนนผปรารถนาความสขและความเจรญในชวต จงจำเปนตองหนมา

ใสใจศกษาและปฏบตตามหลกธรรมคำสอนในพระพทธศาสนาอยาง

จรงจง

วฒธรรม ๔

พระสมมาสมพทธเจาไดประทานหลกธรรมสำหรบยดเปนหลกปฏบต

เพอความเจรญรงเรองในชวตแกพทธสาวกทงหลาย โดยไมจำกดเพศ


172

วย และอาชพ สำหรบหลกธรรมทจะอำนวยประโยชนโดยตรงกบการ

เรยนการสอนคอ วฒธรรม ซงประกอบดวยองค ๔ ไดแก

๑. แสวงหาทานผประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ (สปปรสสงเสวะ)

หรอกลาวสนๆ วา หาครดใหพบ

๒. ฟงคำสอนของทานโดยเคารพ (สทธมมสสวนะ) หรอกลาวสนๆ

วา ฟงคำครใหชด

๓. ตรองคำสอนของทานใหรชดถงสงทดหรอชวโดยอบายทชอบ

(โยนโสมนสการ) หรอกลาวสนๆ วา ตรองคำครใหลก

๔. ประพฤตตามสมควรแกธรรมซงไดตรองเหนแลว (ธมมาน-

ธมมปฏปตต) หรอกลาวสนๆ วา ทำตามครใหครบ

ลำดบวธการศกษาดวยวฒธรรม ๔ สรปไดดงภาพตอไปน

๔. ธมมานธมมปฏปตต : การทำตามครใหครบ

๓. โยนโสมนสการ : การตรองคำครใหลก

๒. สทธมมสสวนะ : การฟงคำครใหชด

๑. สปปรสสงเสวะ : การหาครดใหพบ

ภาพท ๖-๑ ลำดบวธการศกษาดวยวฒธรรม ๔


173

คณสมบตของครด

คณสมบตของครดประกอบดวย

๑. มความรจรงในสาขาวชาทตนสอน

๒. สามารถทำไดจรงตามทศกษามาและรกษาสขภาพตนเองได

เปนอยางดจรง

๓. มนสยดจรง มความประพฤตนาเคารพ นาเทดทน สามารถ

ปดนรกและเปดสวรรคใหตนเองไดจรง เปนกลยาณมตรใหตนเองไดจรง

๔. ครสงสอนไดจรง สามารถถายทอดความรความสามารถให

ลกศษยรจรง ทำเองไดจรง มความประพฤตดเยยมจรง สามารถอบรม

สงสอนศษยใหประกอบอาชพตงหลกฐานไดจรง ปดนรกและเปดสวรรค

ใหตนเองตามครไดจรง นนคอครสามารถเปนกลยาณมตรใหตนเอง

และศษยไดจรง

คณสมบตครดสรปไดดงภาพตอไปน

๑. ครมความรจรง

๔. ๒.

ครสงสอน หาครด ครสามารถ

ไดจรง ใหพบ ทำไดจรง

๓. ครมนสยดจรง

ภาพท ๖-๒ คณสมบตของครด


174

หลกการฟงคำบรรยาย

การทศษยจะสามารถเขาใจสงทครสงสอนไดถกตอง ตองมทกษะ

ตอไปน

๑. จบเนอความหรอประเดนสำคญของคำสอนของครในเรอง

นนๆ ไดถกตอง

๒. สามารถใหคำจำกดความหรอนยามของถอยคำอนเปนสาระ

สำคญของคำสอนนนๆ ไดชดเจน

๓. สามารถจดลำดบความสำคญของเนอหาสาระทไดฟงทงหมด

๔. สามารถเชอมโยงเปรยบเทยบระหวางหวขอตางๆ ในคำสอน

ทงหมดทไดฟง หรอเกดปญญาเชอมโยงสาระสำคญของคำสอนนนๆ

กบเรองราวในชวตจรง

หลกการฟงคำบรรยายสรปไดดงภาพตอไปน

๑. จบเนอความ

คำสอนของครไดครบ

๔.ฟงคำคร

๒.

เชอมโยงใหชด

ใหคำนยาม

เปรยบเทยบเปน ไดชด

๓. จดลำดบ

ความสำคญไดถก

ภาพท ๖-๓ หลกการฟงคำบรรยาย


175

หลกการเจาะลกคำสอน

ศษยจะสามารถเขาใจคำสงสอนของครไดอยางถกตอง ถงขนนำ

ไปปฏบตตามไดตองมทกษะดงน

๑. เขาใจวตถประสงคของคำสงสอนนนๆ

๒. เกดปญญาพจารณาเหนวา เปนคำสอนทตรงตามทำนอง

คลองธรรม

๓. พจารณาเหนวา ถาตนปฏบตหรอไมปฏบตตามคำสอนนน

จะเปนคณหรอโทษอยางไร

๔. พจารณาเหนวา ควรนำคำสอนนนไปปฏบตกบเรองอะไร

กบใคร เมอไร ทไหน และอยางไร

หลกการเจาะลกคำสอนสรปไดดงภาพตอไปน

๑. คดไตรตรองให

เขาใจถงวตถประสงค

๔. ๒.

ตรองใหเหนตรอง

ตรงตาม

ชองทางคำครใหลก

ทำนอง

นำไปปฏบต คลองธรรม

หรอไม

๓. สมควรแกการ

ปฏบตของเราเพยงใด

ภาพท ๖-๔ หลกการเจาะลกคำสอน


176

หลกการถายทอดความรความสามารถและความด

หลงจากทไดพจารณาไตรตรองคำสอนของครจนเขาใจดแลว พง

ตงใจปฏบตตามคำสอนของครใหครบและตอเนอง โดย

๑. ปฏบตตามดวยความเตมใจ เพราะมนใจวามประโยชนอยาง

แทจรง

๒. พยายามปฏบตตามคำสอนใหไดแมจะลำบาก เพราะยงไม

คนเคย

๓. ตงใจปฏบตตามใหถกตองและครบถวนตามแบบทครปฏบต

๔. เมอปฏบตตามคำสอนของครจนคนแลว กปฏบตใหยงๆ ขน

เพอพฒนาศกยภาพตางๆ ใหเกดขนในตน

หลกการถายทอดความรความสามารถและความด สรปไดดงภาพตอไปน

๑. เตมใจ

ปฏบตตามคร

๔. ๒.

พฒนาให ทำตามคร พากเพยร

ยงๆ ขนไป ใหครบ ปฏบตใหได

๓. ตงใจทำ

ใหดเหมอนคร

ภาพท ๖-๕ หลกการถายทอดความรความสามารถและความด


177

ศษยทตงใจพากเพยรปฏบตตามคำสงสอนของครดอยางตอเนอง

สมำเสมอ จนเปนนสยยอมไดรบอานสงสหลายประการ เชน

๑. มความภาคภมใจในตนวา เปนศษยมคร

๒. มชวตอยในโลกนอยางมความสข มเกยรตและศกดศร

๓. มโอกาสไปสสคต โลกสวรรค หลงจากละโลกไปแลว

๔. ไดโอกาสฝกหดขดเกลาตน เพอเตรยมความพรอมไปสมรรคผล

นพพานในภพชาตตอไป

เทคนคการฝกตนตามวฒธรรม ๔

เพอทจะใหผเรยนไดรบประโยชนจรง จากกระบวนการเรยนและ

การสอนสงศลธรรมตามหลกวฒธรรมน ครควรฝกผเรยนใหรจกใช

เทคนคจากวฒธรรม ๔ โดยฝกใหศษยรจกตงคำถามในลกษณะตอไปน

๑. เพอหาครดใหพบ ควรตงคำถามวาใครกบทไหน (Who and

Where)

๒. เพอหาภาพรวมหรอประเดนสำคญของเรองทกำลงเรยน ควร

ตงคำถามวาอะไร (What)

๓. เพอหาเหตผลของเรองทกำลงเรยน ควรตงคำถามวาทำไม

(Why)

๔. เพอเลอกหาวธทำทดทสด เพอทำใหสำเรจ เพอใหตนม

ความร ความด และความสามารถเชนคร ควรตงคำถามวาอยางไร

(How)


178

เทคนคการฝกตนตามวฒธรรม ๔ สรปไดดงภาพตอไปน

๒. ตงคำถาม What เพอ

หาภาพรวมเรองทกำลงเรยน

๑. ตงคำถาม ๓. ตงคำถาม

Who&Where เทคนคการฝก Why เพอหา

เพอหาครด วฒธรรม ๔ เหตผล

ใหพบ เรองนนใหลก

๔. ตงคำถาม How เพอ

- เลอกหาวธทำทดทสด - ทำใหสำเรจ

- เพอมศาสตรและศลปเชนคร

ภาพท ๖-๖ เทคนคการฝกตนตามวฒธรรม ๔

กระบวนการศกษาตามหลกวฒธรรม ๔

การเรยนการสอนโดยใชเทคนคการฝกจากหลกวฒธรรม ๔ นน

มกระบวนการดงน คอ

๑. เมอไดฟงคำสอนจากครดแลว ถาผเรยนยงมความลงเลสงสย

กพงตงคำถามวาอะไร (What) ถาตอบคำถามได ยอมไดคำนยามของ

เรองทครสอน

๒. เพอจะใหเกดความเขาใจตรงกนตามวตถประสงคของคร กพง

ตงคำถามวาทำไม (Why) คำตอบของคำถามน จะทำใหผเรยนทราบ


179

ชดเจนวา วตถประสงคของเรองทกำลงเรยน หรอสงทกำลงทำอยนน

มอะไรบาง

๓. เพอทจะนำความรความเขาใจจากเรองทเรยนไปปฏบตได

อยางถกตองและครบถวน กพงตงคำถามวาอยางไร (How)

๔. ถาผเรยนสามารถนำความรทเรยนนนไปปฏบตไดอยางถกตอง

และครบถวน ยอมเกดผล ๓ ประการคอ

๑) เกดนสยดๆ

๒) เกดความรดๆ

๓) เกดความสามารถดๆ

๕. ผลรวบยอดจากขอ ๔ นน นอกจากนกเรยนจะสามารถพง

ตนเองไดแลว ยงสามารถเปนทพงใหแกผอนไดอกดวย

กระบวนการศกษาตามหลกวฒธรรม ๔ สรปไดดงภาพตอไปน

๑. ๔. ๕.

ไดคำสอน ร นสยใฝเรยนร ● พงตนเองได

จากครด ความหมายชดเจน ใฝทำด ● ใครๆ กไดพง

What ใฝรกษาสขภาพ

๓. ปฏบตได ๒. เขาใจตรง

ถกตอง-ครบถวน ตามวตถประสงค

How Why

ภาพท ๖-๗ กระบวนการศกษาตามหลกวฒธรรม ๔


180

ธรรมบรรยายทผานมาทงหมดน อาจมองไดวาเปนแนวคดสำหรบ

กลมศษยหรอผเรยน แตการทศษยจะสามารถมทกษะในการจบประเดน

คำสงสอนของคร จนเกดปญญาสามารถตรองตามคำสงสอนของคร

อกทงมแรงบนดาลใจทจะนำคำสงสอนของครไปปฏบตจนเกดเปนอานสงส

ดงกลาวแลวนน จำเปนตองไดรบการแนะนำพรำสอนจากครอยาง

ตอเนองดวย โดยสรปกคอ วฒธรรม ๔ กอใหเกดประโยชนแกทงผสอน

และผเรยน ดงนนการดำเนนการเรยนการสอนโดยยดหลกวฒธรรมจง

ถอไดวาเปนกระบวนการสอนสงศลธรรมทถกตองอยางยง แตวาจะ

ประสบความสำเรจลมลกเพยงใดยอมขนอยกบ

๑. ความเพยรททมเทลงไปในชาตนของศษย

๒. บญเกาทตดตวขามภพขามชาต ตลอดจนบญใหมทไดสงสม

มาตงแตเลกในชาตนของผเรยน


181

บทท ๗

บทสงทาย

เหตปจจยใหประสบความสำเรจในทกอาชพ

การทำงานทกอยางจะใชเฉพาะศาสตรหรอความรอยางเดยวยง

ไมพอ จำเปนตองมศลปดวย ผลงานจงจะสมบรณ ตวอยางเชน แมครว

๒ คน ทำอาหารอยางเดยวกน คอแกงสมปลาอยางใดอยางหนง โดยม

เครองปรงครบเครองเหมอนกน มปรมาณเทากน มคณภาพเหมอนกน

ทกประการ แตผลผลตคอแกงสมทง ๒ หมอ มรสชาตหรอความอรอย

ชวนใหรบประทานตางกน คอหมอหนงมรสชาตด และไมมกลน

คาวปลาเลย แตอกหมอหนงมกลนคาวปลารนแรงจนไมมใครอยาก

รบประทาน เปนตน

หรอในกรณวทยากร ๒ คนททำหนาทบรรยายเรองเดยวกน

ในเวลาเทากนใหแกผฟง ๒ กลม ในสถานท ๒ แหง ครนเมอการบรรยาย

สนสดลง ผฟงกลมหนงรสกประทบใจวทยากรมาก เพราะไดรบความร

ความเขาใจเปนอยางด รสกสนกสนานชวนใหตดตามทกขนตอน และ

อยากมโอกาสฟงคำบรรยายจากวทยากรคนนอก ในขณะทผฟงอกกลมหนง

พากนบนวา จะไมขอฟงการบรรยายจากวทยากรคนนอกแลว เพราะ

พดวกไปวนมา ฟงไมรเรองนาเบอ ชวนใหงวงนอน เปนตน

ถามวาอะไรเปนเหตใหผลงานของแมครวและวทยากรเหลานน

แตกตางกนอยางมาก คำตอบทนาจะถกตองตรงประเดนทสดกคอศลปะ

นนเอง กลาวคอ แมครวทขาดศลปะในการปรงอาหารยอมทำอาหาร

ไมอรอย วทยากรทขาดศลปะในการบรรยายหรอการสอสาร ยอม


182

ไมสามารถกระตนความสนใจของผฟงได ผฟงจงรสกเบอหนาย ทำให

ไมไดรบประโยชนจากการฟงเทาทควร

ดงนนจงกลาวไดวา การทำงานทกอยางจะเกดผลสำเรจเปนอยางด

กเพราะผทำมคณสมบตสมบรณพรอมทงศาสตรและศลป ดงนนคร

ผไดชอวาปชนยาจารย กตองมคณสมบตสมบรณพรอมทงศาสตรและ

ศลปดวยเชนกน

ครผสมบรณพรอมดวยศาสตรและศลป

ความรทจดเปนศาสตร ทครทกคนตองมทงความรและความ

เขาใจเปนอยางด ในดานวชาการแบงไดเปน ๒ ประเภทคอ

๑. วชาการทางโลก คอวชาความรทครแตละทานสอนเปนประจำ

ซงอาจจะเปนวชาสามญทวไป เชน วทยาศาสตร ประวตศาสตร ฯลฯ

หรอวชาการอาชพ เชน วชาออกแบบผลตภณฑ วชาการตลาด เปนตน

วชาการทางโลกน ครอาจารยแตละคนยอมมความร ความเขาใจ

และความถนดแตกตางกนไป ขนอยกบการศกษาเลาเรยนและความสนใจ

ของครเอง

๒. วชาการทางธรรม คอวชาความรเกยวกบศลธรรม คณธรรม

จรยธรรมในพระพทธศาสนา ครอาจารยทกคนจำเปนตองมความรและ

ความเขาใจทางธรรมอยางถกตองลกซง โดยเฉพาะอยางยงความรเรอง

มรรคมองค ๘ เพอยดเปนหลกในการครองชวตของตนใหตงมนอยใน

สมมาทฐ เปนคนด มศลธรรมและคณความดตางๆ ซงครผชอวาเปน

แมพมพของชาตจะขาดเสยมได

สวนทเปนศลปของครหรอวชาครกคอ ทงความรผนวกกบ

ความสามารถของครในการทำหนาทเหลาน คอ


183

๑) ปลกฝงอบรมศษยใหเกดคณธรรมพนฐาน ๓ ประการ

คอ ความเคารพ ความอดทน ความมวนยจนตดเปนนสย

๒) ปลกฝงอบรมศษยใหมนสยใฝเรยนร ใฝทำด และ

ใฝรกษาสขภาพ

๓) ครตองปฏบตตนเปนแบบอยางดานคณธรรมไดทกเรอง

ทครสงสอนศษย มฉะนนไมเฉพาะคำสงสอนในดานคณธรรมเทานน

แมคำสอนดานวชาการทางโลกของคร กพลอยไมศกดสทธตามไปดวย

เพราะศษยขาดความเคารพและความศรทธาในตวคร เชน ครทตำหน

ศษย ซงพดจาหยาบคายดวยผรสวาจา คำตำหนของครยอมทำใหศษย

ของครทกคนทไดยนไดฟงรสกขบขนอยในใจ และศษยทถกตำหนกอาจ

จะไมคดแกไขปรบปรงวาจาของตน ทงนเพราะศษยทงหลายไดประเมน

จากพฤตกรรมของครตามทครไดแสดงออกเรยบรอยแลว

อนง ครทสอนวชาการทางโลก ตองคดวาการปลกฝงอบรม

ศษยใหมศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม ลวนเปนหนาทของคร

ทกคนในโรงเรยนหรอสถาบนการศกษา มใชเปนหนาทโดยเฉพาะ

ของครสอนวชาพระพทธศาสนาหรอวชาศลธรรมเพยงลำพงเทานน

ตามธรรมดาการเรยนการสอนวชาการทางโลก นกเรยนจะคดวา

เรยนเพอใหสอบไดกพอแลว เพราะในขณะทเรยนกยงไมรวาตนจะเอา

ความรนนไปใชอยางไร ตอเมอจบการศกษาเขาไปสอาชพการงานแลว

จงจะรวาตนจะตองใชความรทางวชาการเรองใดบาง เมอถงเวลานนจง

คอยยอนกลบไปทบทวนสงทเคยเรยนมา หรอคนหาจากอนเทอรเนต

ซงในปจจบนมความกาวหนามาก ดงนนการสอนวชาการทางโลก คร


184

จงไมจำเปนตองพรำสอนซำแลวซำอก เพยงแตอธบายใหศษยเขาใจ

ความคดรวบยอดแตละเรองแตละบทกเปนอนยตได

แตสำหรบเรองการปลกฝงอบรมบมนสยใหศษยเปนคนด ม

คณธรรมพนฐานครบถวนสมบรณ เปนคนใฝเรยนร ใฝทำด และ

ใฝรกษาสขภาพของตนเองจนเปนนสยนน ครประจำวชาทกคนตอง

รวมมอกนสละแรงกายแรงใจพรำสอนซำแลวซำอก พรอมทงตอง

ใหทำกจกรรม ๕ หองชวต ตงแตระดบอนบาลจนจบระดบอดมศกษา

จงจะมนใจไดวา ศษยแตละคนจะมนสยเปนคนดทโลกตองการตาม

ปรารถนา สามารถตงตนได พงตนได ไมเปนกาฝากสงคม ขณะเดยวกน

กสามารถเปนทพงใหพอแมญาตพนองได และถามศกยภาพสงพอ

ยอมเปนทพงใหแกสงคมและประเทศชาตได พรอมกนนนกมความ

เขาใจถกวา การละเวนบาปกรรมทกชนดและการบำเพญกศลกรรม

ทกรปแบบ คอ การปดนรกและเปดสวรรคใหแกตนเองหลงจาก

ละโลกไปแลวดวย

ศกยภาพของครทสามารถปลกปนใหบรรดาศษยทงหลายม

คณลกษณะดงกลาวนแหละคอ ศลปของคร ครผไดชอวาปชนยาจารย

กคอครผทมศลป หรอมฝมอ ปนบรรดาศษยรนแลวรนเลาใหมทงความร

และความประพฤตดงาม ออกมาเปนมตรแทแกไขสงคมใหสงบรมเยน

ศาสตรและศลปของครจงมความแตกตางกบอาชพอนๆ ดงแสดงในตาราง

ตอไปน


185

ตารางท ๗-๑ ความแตกตางระหวางศาสตรและศลปของครกบอาชพอนๆ

ศาสตร ศลป

อาชพคร อาชพอน อาชพคร อาชพอน

ตองม ตองม สามารถใชความร สามารถใชความร

วชาความร วชาความร สรางงานและรกษา สรางงานและรกษา

สขภาพได สขภาพได

ตองม ไมบงคบ นำธรรมมาปฏบตจน ไมบงคบ

วชาธรรม วชาธรรม เปนตนแบบแกศษยได

สามารถใชวชาชพคร

๑) อบรมสงสอนศษย

ใหมนสยใฝเรยนร

ตองม ไมบงคบ ๒) อบรมสงสอนศษย ไมบงคบ

วชาคร วชาคร ใหมนสยใฝทำด

๓) อบรมสงสอนศษย

ใหมนสยใฝรกษา

สขภาพ

ตามทรรศนะและความคดเหนของผคนสวนใหญทมการศกษา

ในปจจบน มกจะมองวา สภาพสงคมสมยใหมในปจจบน ความรดาน

วชาการทางโลก มความสำคญและจำเปนตอผคนมากกวาความรทางธรรม

แตจากธรรมบรรยายเรอง ศาสตรและศลปแหงความเปนครทกำลงจะ

จบลงน ทานผอานคงพอจะมองเหนแลววา ไมวายคใดสมยใด ความร

ทางธรรมยอมมความสำคญมากกวาความรทางโลกมากมายนก

เพราะความรทางธรรมสามารถสงเสรมบคคลใหนำความรทางโลก


186

ทตนมมาใชใหเกดประสทธผลไดอยางกวางขวาง ขณะทความร

ทางโลกแทบจะไมสามารถสงเสรมความรทางธรรมไดเลย ดงนน

คนทมความรทางโลกมากมาย แตขาดความรทางธรรม จงมลกษณะ

ดงสำนวนทวา มความรทวมหวเอาตวไมรอด นนเอง

การถายทอดความรของพระบรมคร

ตลอดเวลา ๔๕ พรรษา แหงการทพระบรมครคอพระสมมาสมพทธเจา

ของเรา ทรงอทศพระวรกายตระเวนไปยงทองถนตางๆ ในชมพทวป

เพอตรสเทศนาสงสอนผคนทงหลายนน พระองคทรงถายทอดความร

อะไรบาง

สงแรกทชาวพทธตองรคอ พระองคทรงถายทอดความรททรงคนพบ

จากการตรสรดวยพระองคเองโดยไมมครสงสอน ความรทตรสรนนเปน

ความรแจงเหนแจงอนวเศษเหนอสตวโลกทงปวง ทรงรและเชยวชาญใน

วธปฏบตเปนอยางด อกทงไดพสจนดวยพระองคเองแลววา มอานสงส

ซงเปนประโยชนแกผปฏบตถง ๓ ระดบ คอ

๑. ระดบตน ผปฏบตยอมมชวตอยอยางสงบสขในโลกน เพราะ

ตงตนตงฐานะได สามารถเปนทพงใหแกตนและผอนไดเปนอยางด

๒. ระดบกลาง ผปฏบตยอมสามารถไปสสคตเพอเสวยสขอน

เปนทพยอยในสวรรคอยางแนนอน หลงจากละโลกไปแลว

๓. ระดบสง ผปฏบตยอมสามารถกำจดกเลสทแอบแฝงแนบแนน

อยในใจตนมานานแสนนาน ใหหมดสนไปไดโดยเดดขาด นนคอ

บรรลความหลดพน เขาถงพระนพพาน พนจากวงจรแหงวฏสงสาร

ชวนรนดร


187

ครพงดำเนนรอยตามพระบรมคร

การถายทอดความรของพระสมมาสมพทธเจาแกพทธบรษท

ทงหลายนน พระองคทรงดำเนนตามหลกการทวา ทรงรทรงเหนอะไร

กสอนเรองนน ทรงปฏบตอยางไรไดผลจรงกสอนใหปฏบตอยางนน

มไดทรงยดหลกฐานจากแหลงขอมลใดๆ มาอางองโดยมไดเคยปฏบต

ใหทรงเหนผลจรงมากอนเลย

การทำหนาทปลกฝงอบรมบมนสยดๆ ใหแกศษยของครกเชน

เดยวกน พงดำเนนรอยตามพระบรมคร โดย

๑. ฝกอบรมตนใหสมบรณพรอมดวยคณธรรมพนฐาน และ

การเปนผใฝเรยนร ใฝทำด และใฝรกษาสขภาพจนเปนนสยประจำใจ

ทงน นอกจากจะเปนการพฒนาคณธรรม และสงสมบญบารมใหแก

ตนเองแลว ยงเปนการเรยนรวธการทถกตองเหมาะสมสำหรบนำไป

ปลกฝงอบรมคณธรรมใหแกศษย จนเกดเปนนสยใหสำเรจอกดวย

๒. ชแนะใหศษยเขาใจถงเปาหมายของการไดเกดมาเปนมนษย

วา ตางเกดมาเพอสงสมแตบญบารมโดยไมยอมสรางบาปกรรมใดๆ

ทงสน เพอปดประตนรกใหแกตนเองโดยสนเชง

๓. ปลกฝงอบรมศษยใหปฏบตตามสมมาทฐ ๑๐ อยเปนนจ

ซงจะชวยใหศษยเกดปญญาเขาใจเรองกฎแหงกรรมไดดยงขน อนจะ

ยงผลใหศษยเกดหรโอตตปปะ เกดโยนโสมนสการ แลวตงใจสงสมบญ

บารมอยางตอเนองเตมท

๔. ฝกใหศษยรกการทำสมาธจนเปนนสย ยอมจะทำใหบรรดา

ศษยทงหลายมจตใจบรสทธสะอาดยงๆ ขนไป ซงจะเอออำนวยใหเกด

สงดๆ ตามมาอกหลายประการ ทสำคญคอคณธรรมพนฐาน ๓ ประการ


188

ไดแก ความเคารพ ความอดทน และความมวนย ตลอดจนนสยใฝเรยนร

ใฝทำด และใฝรกษาสขภาพ ซงนอกจากจะทำใหครเบาใจ ในเรองการ

ฝกฝนอบรมแลว เดกๆ ยงจะมความเคารพรกและเชอฟงครมากขนอกดวย

อยางไรกตาม กอนทจะฝกศษยใหรกการทำสมาธภาวนา

ครตองมประสบการณในการทำสมาธภาวนามามากพอสมควร เพอให

สามารถชแนะหรอตอบปญหาเกยวกบการทำสมาธภาวนาใหแกศษยได

๕. ครตองสอนใหเดกรจกตงเปาหมายชวตใหครบทง ๓ ระดบ

เพอเปนแผนผงในการดำเนนชวตตลอดไปทกภพทกชาต

มรรคมองค ๘ คอหนทางอนเกษม

ทกคนทมชวตอยในขณะน ไมวาจะเปนคนยากจนขนแคนหรอ

รำรวยเปนมหาเศรษฐระดบใดกตาม คงประจกษแกใจแลววา การมชวต

อยในโลกนมทกขมากกวาสข บางคนกอาจจะไดพบแตความระทมทกข

จนไมเคยรจกวาความสขเปนอยางไร แตกตองสทนทกขเรอยไป เพราะ

ไมรวา ทำอยางไรจงจะพนทกข บางคนททนไมไหวกถงกบฆาตวตายกม

นบแตกอนสมยพทธกาลนานมาแลว ไดมนกคดนกปราชญมากมาย

เฝาคดหาวธดบทกขเรอยมา แตกยงไมมทานใดคนพบวธดบทกขหรอ

พาตนใหพนไปจากทกขไดเลย

พระสมมาสมพทธเจาของเราทรงเปนบคคลหนง ซงแสวงหาวธ

พนทกขมาเปนเวลานานกวา ๒๐ อสงไขยกป ในทสดกทรงพบวา การ

ปฏบตมรรคมองค ๘ สามารถทำใหพระองคกำจดกเลสทแฝงแนบแนน

อยในพระทยใหหมดสนไปได ยงผลใหทรงบรรลความหลดพน

หรอพนทกข หยดการเวยนวายตายเกดในวฏสงสารไดโดยเดดขาด

ดวยเหตน พระพทธองคจงทรงเรยก มรรคมองค ๘ วาทางอนเกษม


189

นนคอ ทรงรบประกนวา บคคลทดำเนนชวตตามหลกมรรคมองค ๘

แมจะยงกำจดกเลสไดไมหมด กยอมประสบกบความสขมากกวา

ความทกขอยางแนนอน

มรรคมองค ๘ นนมอย ๒ ระดบ คอ ๑) ระดบตนหรอระดบโลกยะ

๒) ระดบสงหรอระดบโลกตตระ

มรรคมองค ๘ ระดบโลกยะเปนหลกปฏบตสำหรบปถชนคนทวไป

ทยงมกเลสหนา สวนระดบโลกตตระ เปนหลกปฏบตสำหรบพระอรยบคคล

ทมกเลสเบาบางลงมากแลว และอาจบรรลอรหตผลไดในชาตใดชาตหนง


สำหรบมรรคมองค ๘ ทกลาวไวในหนงสอเลมนเปนระดบโลกยะ

ทผตงใจปฏบตตามจนเกดเปนลกษณะนสยประจำใจ ยอมสามารถกำจด

ทกขใหเบาบางลงได แตจะไดมากนอยแคไหนกขนอยกบการปฏบตของ

แตละคน

ดงนนจงใครขอเชญชวนใหทานผเปนครบาอาจารยทงหลาย

ไดหนมาสนใจศกษาวชาพระพทธศาสนา โดยเฉพาะเรองมรรคมองค ๘

ใหเขาใจอยางถกตองลกซง แลวลงมอปฏบตอยางจรงจงและตอเนอง

หากมปญหาประการใดกพงแกปญหาตามหลกวฒธรรม ๔

ครนเมอไดรบความกระจางแลวกพงปฏบตมรรคมองค ๘ ใหตอเนอง

รอบแลวรอบเลา ในทสดทานกจะไดประจกษแกใจตนวา มรรคมองค ๘

เปนทางอนเกษมจรง ดงทพระพทธองคตรสไว ซงจะเปนแรงบนดาลใจ

ใหทานมงมนปฏบตยงๆ ขน

แนนอนเหลอเกนวาเมอทานประสบผลดและความสขจากการ

ปฏบตมรรคมองค ๘ โดยเฉพาะอยางยงจากประสบการณภายในอนวเศษ

จากการเจรญสมมาสมาธแลว ทานกมความพรอมทจะทำหนาทเปน


190

กลยาณมตรใหแกสมาชกในครอบครว ใหแกบรรดาเพอนครและลกศษย

ในโรงเรยนของทาน

ขอรบรองวา การทำหนาทเปนกลยาณมตรใหแกบรรดาลกศษยนน

งายกวาบรรดาสมาชกในครอบครวมาก เพราะลกศษยทงหลาย ยอมม

ความเคารพครเปนทนเดมอยแลว โดยเฉพาะอยางยงครทมคณสมบต

เปนกลยาณมตรอยางแทจรง

หากครในโรงเรยนตางๆ ทวประเทศของเรา เปนผสมบรณ

พรอมดวยศาสตรและศลป มคณสมบตเปนกลยาณมตรอยางแทจรง

และทำหนาทกลยาณมตรควบคกบการทำหนาทครตลอดเวลา

ดวยคดวาตนเองกำลงสรางความสงบสขรมเยนใหแกประเทศชาต

อกไมนานเกนรอเราคงจะไดเหนเยาวชนทวประเทศเปนทงคนเกง

และคนด มความเคารพ ความอดทนและมวนย เปนคลนลกใหม

ตามกนมาไมขาดสาย และในบนปลายชวตเรากจะอยอยางเปนสข

สดชนทามกลางบคคลเหลาน ซงเรามสวนอยางมากในการสรางเขา

ขนมาอยางทะนถนอม

ดวยเหตน ความสงบสขกจะเขามาแทนท ความเปนมตรแทกจะ

เขามาแทนมตรเทยมทงหลาย ทำใหสภาพสงคมไทยทสบสนวนวาย

ดงทกวนนอนตรธานไปอยางแนนอน

ความคดนจะเปนจรงได กตอเมอครบาอาจารยทงหลายทวประเทศ

เลกคด เลกเชอ เลกยดถอถอยคำทขาดความสรางสรรควา อาชพคร

เสมอนคนพายเรอจาง แตมความคดใหมวา ครคอผเดนตามรอย

พระโพธสตว แลวพรอมใจกนลกขนมาปฏรปการทำงานแบบเดมๆ

ของตนเสยใหมตามหลกมรรคมองค ๘


191

แนวคดสำหรบการฟนฟการศกษา

หลงจากทไดอานหนงสอเลมน ตงแตตนจนถงบทสดทายนแลว

เชอมนวาผอานทกคนคงจะมองเหนตรงกนแลววา ปญหาสบสนวนวาย

ตางๆ ในสงคมไมเฉพาะในบานเมองเรา แมในประเทศตางๆ ทวโลก

ลวนมเหตปจจยพนฐานสำคญยงมาจากการทผคนสวนใหญขาดศลธรรม

หรอจะขอเรยกวามปญหาศลธรรม และเหตปจจยสำคญของปญหา

ศลธรรม กคอปญหาการจดการศกษา มใชปญหาเศรษฐกจหรอการเมอง

อยางทผคนทวโลกวพากษวจารณกน

แตปญหาเศรษฐกจและการเมอง ตลอดจนปญหาสงคมนน

เปนผลสบเนองมาจากปญหาการจดการศกษา ไดแก การจดการศกษา

ทขาดความสมดลระหวางวชาการทางโลกและทางธรรม กลาวคอ

เนนความสำคญดานวชาการทางโลกมากกวาดานวชาการทางธรรม

ผลตผลของการจดการศกษาเชนนกคอ มตรเทยม ทกอใหเกด

ปญหารายแรงทกอยางในสงคมปจจบน

จากทกลาวมานจะเหนวา ปญหาตางๆ ในสงคมปจจบนเกยวเนองกน

เปนลกโซ ตราบใดทยงหาตนตอปญหาทแทจรงไมพบ ไดแตคาดเดาวา

นาจะเปนปญหานนปญหาน แลวลงมอแกไขกจะไมมทางสำเรจไดเลย

มแตจะเพมปญหาใหมขนมาอก เขาทำนองลงตดตงฉะนน

อยางไรกตามหนงสอเลมนขอยนยนวา ปญหาททำใหสงคมโลก

วนวายอยในขณะน กคอปญหาศลธรรม ถาทกฝายรวมมอกนแกปญหา

ศลธรรมดวยการฟนฟการศกษาอยางจรงจง ปญหาอนๆ จะคอยๆ ลดลง

และจะหมดไปในทสด ซงอาจจะตองใชเวลาอยบาง ทงนขนอยกบเหต

ปจจยหลายอยาง ทสำคญคอ ใครบางจะเขามารวมมอในการฟนฟ

การศกษา


192

ความสำเรจของผฟนฟการศกษา

กอนอนขอเรยนวา การแกปญหาการศกษาหรอฟนฟการศกษา

ไมสามารถกระทำไดสำเรจตามลำพงบคคลหรอคณะใดคณะหนงเทานน

จำเปนตองรวมมอกนระหวางบคคลในทศ ๖ ทกเพศ ทกวย ทกระดบ

อาชพ ทกๆ ชมชนทวทงประเทศ และกลมทมบทบาทสำคญทสดกคอ

กลมคร ๓ ประเภท คอครทบาน วดและโรงเรยน

อยางไรกตามการฟนฟการศกษาจะสมฤทธผลไดจรงยอมขนอย

กบแนวคดและวธปฏบตของครทง ๓ ประเภท ดงน

๑. ครทบาน คอผเปนบดามารดา

แนวคดทบรรดาพอแมทงหลายพงยดเปนหลกปฏบตคอ

๑) ตองรหนาทของกลมบคคลในทศ ๖ แตละทศเปนอยางด

เพอวาตนจะสามารถปฏบตหนาทของตนเมออยในฐานะทศตางๆ ได

อยางเหมาะสม เพอเปนแบบอยางใหแกบตรของตน

๒) ตองรหนาทของตนในฐานะทเปนทศเบองหนาของบตร

โดยเฉพาะอยางยงหนาทในขอ ๑ และ ๒

หนาทในขอ ๑ คอ หามไมใหทำความชว หนาทในขอ ๒

คอ ใหตงอยในความด

การทำหนาททง ๒ ขอนอาจทำไดพรอมกน กลาวคอเมอ

หามบตรไมใหทำความชว กคอหามทำอกศลกรรมบถ ๑๐ ในขณะ

เดยวกนกสอนใหทำกศลกรรมบถ ๑๐ ไปพรอมๆ กน เชน เมอพอแม

ตองการอบรมสงสอนบตรมใหพดเทจหรอแกไขบตรทพดเทจ กพงสอน

ใหบตรรถงโทษภยและบาปกรรมทงในปจจบนและภพชาตตอไปของ

การพดเทจ และคณของวจสจรตทจะเกดขนในปจจบนพรอมทงอานสงส

ทตนจะไดรบในภพชาตตอไป


193

ถาพอแมพรำสอนบตรอยเสมอ ในทสดบตรกจะเขาใจ

และไมเผลอสตทจะกลาวเทจหรอวจทจรต นนคอนสยดๆ กจะเกดขน

กบบตร

การพรำสอนทงอกศลกรรมบถ และกศลกรรมบถขออนๆ

ในทำนองเดยวกนน ในทสดบตรกจะประพฤตแตกศลกรรมบถ ๑๐

เปนนสย

๓) ตองมความรความเขาใจในเรอง กรอบมาตรฐานศลธรรม

ขนพนฐาน ๑๔ ประการ คอ กรรมกเลส ๔ อคต ๔ และอบายมข ๖

กลาวคอผเปนพอแมตองละเวนจากพฤตกรรมทตองหามทง

๑๔ ประการ เพราะตระหนกถงโทษภยเปนอยางด พรอมกนนนกตองช

โทษภยทจะเกดขนในปจจบน ตลอดจนผลของบาปกรรมทจะบงเกดขน

ในภพชาตตอไปใหบตรเขาใจ ขณะเดยวกนกตองคอยตดตามสงเกต

อยเสมอวาบตรมพฤตกรรมทตองหามอยางใดอยางหนงใน ๑๔ ประการ

หรอไม ถามกจำเปนตองรบแกไข

๔) แนวคดในการปฏบตของพอแมทง ๓ ขอดงกลาวตอง

นำมาปฏบตจรงใน ๔ หองแหงชวต (ไมรวมหองทำงาน) ใหเปนกจวตร

ประจำวน

สำหรบแนวคดและวธปฏบตทง ๔ ขอดงกลาว อาจถอไดวา

เปนทงศาสตรและศลปของครประเภทท ๑ คอพอแม

นอกจากนกยงมกจกรรมทตองทำเปนกจวตรประจำวนใน

หองตางๆ อกมากมายหลายอยาง สำหรบกจกรรมเหลานมแนวคดสำคญ

๒ ประการ คอ

๑) ตองฝกใหบตรลงมอทำดวยตนเองตงแตยงเปนเดกเลกๆ

เนองจากเดกวยนอยในวยซกซน อยนงเฉยไมได ดงนนแทนทจะปลอย


194

ใหเดกซกซนอยางไรประโยชน พอแมกพงหนเหความสนใจใหบตรมา

ทำกจกรรมเปนเรองสนกสนาน

๒) ตองใหบตรลงมอทำกจกรรมพรอมกบผใหญ คอผเปน

พอหรอแม หรอคนใดคนหนงแลวแตกรณ เชน การสวดมนต ไหวพระ

ฯลฯ กชวนใหบตรทำพรอมกบพอแม หรอสมาชกทกคนในบาน การทำ

ความสะอาดหองนำกชวนใหบตรทำพรอมกบพอหรอแม ซงจะเปน

โอกาสอนดทเดกจะไดเรยนรวธทำความสะอาดอยางถกตองเหมาะสม

ขณะเดยวกนกรสกสนกสนานในการทำความสะอาดหองนำ โดยไมม

ความคดวาเปนเรองนารงเกยจ

ถาบตรไดฝกทำกจกรรมประจำหองตางๆ ในบานรวมกบผใหญ

หรอพอแมเปนประจำ ในทสดกจะกลายเปนนสย ครนเมอเจรญเตบโตขน

กจะเกดสำนกวาเปนหนาทและเปนความรบผดชอบ ซงตนจะตองกระทำ

โดยไมตองมผใหญหรอพอแมเขามาชวยเหลอหรอเคยวเขญใหทำ

การฝกใหบตรทำกจกรรมดงกลาวน จนเกดเปนนสยทดงาม

ถอไดวาเปนศลปของครประเภทท ๑ อยางแทจรง สงนคอปจจยสำคญ

อยางยงทจะกอใหเกดความรกสามคคระหวางสมาชกทงหมดในครอบครว

ตราบใดทครอบครวเปนครอบครวอบอน ปญหาครอบครวแตกสลาย

ยอมไมเกดขน นนคอครอบครวมความสงบสขอยางแทจรง ผลทสบเนอง

ตามมากคอ สงคมสนตสขและสนตภาพโลกในทสด

๒. ครทโรงเรยน

เนองจากมคำอธบายเกยวกบครประเภทท ๒ อยางสมบรณแลว

จงไมขอกลาวถงในทนอก

๓. ครทวด ไดแก พระภกษ

เพราะเหตทพระภกษทงหลายอยในฐานะทศเบองบน มหนาท


195

ตามพทธกำหนดในขอ ๑ และขอ ๒ เหมอนกบครทบาน แตหนาทท

พเศษสงสงกวาทศอนๆ กคอ เปนผชทางสวรรค โดยหนาทดงกลาวน

ยอมเปนเสมอนหนงกฎกตกาทบงคบใหพระภกษทงหลาย จำเปนตอง

พากเพยรฝกตนใหสมบรณพรอมดวยภมรภมธรรม มวชชาจรณะสมควร

แกการไดรบความเคารพนบถอ ยกยอง กราบไหวบชาจากทศทง ๕

ดงนนพระภกษจงตองทำหนาทเปนทงตนแบบและทปรกษาดาน

ศลธรรมใหแกญาตโยม

จงเปนการสมควรอยางยงทครประเภทท ๒ หลงจากทคนพบ

วา พระภกษรปใดสมบรณพรอมดวยภมรภมธรรมกพงพาบรรดาลกศษย

ทงหลายไปขอรบการอบรมสงสอนจากทาน หรอในบางครงกอาจนมนต

ทานมาเทศนาสงสอนทโรงเรยน ในกรณนทงครและนกเรยนทงหมดใน

โรงเรยนจะมโอกาสไดฟงพระธรรมเทศนาหรอไดรบการอบรมสงสอน

พรอมกน ซงจะกอใหเกดประโยชนอยางมาก ภมรภมธรรมตลอดจน

เทคนควธในการแสดงพระธรรมเทศนา ยอมถอไดวาเปนทงศาสตรและ

ศลปของครประเภทท ๓

อนง แมพระพทธศาสนาจะไดชอวาเปนศาสนาแหงเหตและผล

พระธรรมคำสงสอนสามารถพสจนไดดวยหลกแหงเหตและผลกตาม

แตทงนกขนอยกบภมรภมธรรมของผพสจนดวย ขณะทยงไมสามารถ

พสจนไดกอาจเคลอบแคลงสงสยในเรองตางๆ เชน เรองกฎแหงกรรม

เรองนรกสวรรค เปนตน

ถงแมครประเภทท ๑ และ ๒ จะมความรความเขาใจ และม

ศรทธามนในพระพทธศาสนากตาม แตคำสอนในเรองดงกลาวของคร

๒ ประเภทนกไมศกดสทธเทาของครประเภทท ๓ ซงจะเปนผยนยน


196

เรองการออกผลของกรรม เรองโลกน โลกหนา นรก สวรรค นพพาน

ตลอดจนพระคณของมารดาบดา เหลานคอหนาทอนวเศษของครประเภท

ท ๓ ซงจะสามารถสรางศรทธาในพระพทธศาสนาใหแกเดกๆ ไปตลอด

ชวต เรองนถอไดวาเปนศลปของครประเภทท ๓ โดยแท

ดวยเหตผลดงกลาว การทำกจกรรมตางๆ บอยๆ ไมวาจะเปนการ

พานกเรยนไปฟงเทศนทวด หรอการนมนตพระภกษมาแสดงพระธรรม

เทศนาทโรงเรยนยอมเปนการปลกฝงศรทธาในพระรตนตรย และ

พระพทธศาสนาไดเปนอยางด และเพอใหการปลกฝงศรทธาพฒนา

อยางตอเนอง ครกควรพานกเรยนไปบำเพญประโยชนทวด ซงมกจกรรม

ทเดกนกเรยนจะสามารถชวยกนทำไดอยางมากมาย

ตอไปในภายภาคหนา เดกเหลานไมวาหญงหรอชายจะเปนกำลง

สำคญในการทำนบำรงพระพทธศาสนา ในฐานะพทธบรษททแทจรง

ซงนอกจากจะยงผลใหพระพทธศาสนายงยนถาวรตอไปนานแสนนานแลว

ยงจะเปนการสรางความสงบรมเยนหรอสนตสขใหแกประเทศชาตและ

โลกอยางแนนอน ทงหมดนคอความสำเรจของผฟนฟการศกษา

สรป

จากคำบรรยายในแตละบททผานมา ทานผอานยอมเหนไดวา

คนเราจะดไดและไดด จำเปนตองมครด และครจะดได กเพราะ

ไดครดเปนตนแบบ

ครดทสามารถเปนตนแบบใหแกมนษยทงหลายคอพระสมมา-

สมพทธเจา ผเปนพระบรมครของโลก ซงไมมผใดในโลก ๓ เทยบเทยม

พระพทธองคได


197

อนง ขอใหทานทงหลายลองคดทบทวนถงผเผดจศกในการสรบ

ในแตละแวนแควนในประวตศาสตรโลก กจะพบวาเฉพาะผทรเขารเรา

เทานนทสามารถรบชนะศกทกครง

ในการทำหนาทปลกฝงอบรมสงสอนศษยกมหลกการเดยวกน

กลาวคอ ผเปนครจำเปนตองรเขา ไดแก รจกกเลส ซงเปนศตรทแทจรง

ของทกคน และตองรเรา ไดแก บญ ซงเปนอาวธสำคญสำหรบปราบ

กเลสโดยตรง

ดงนนในบรรดาคณสมบต ๓ ประการของแมพมพของชาตซงกลาว

ไวในบทท ๒ คอ ๑) การเปนตนแบบความรวชาการทางโลก ๒) การ

เปนตนแบบดานความประพฤตหรอดานศลธรรม และ ๓) การมวชาคร

คณสมบตขอ ๓ คอการมวชาครถอวาสำคญทสด โดยเฉพาะอยางยง

ความรอยางถกตองลกซงเกยวกบเรองบญและบาป หรอถาใชสำนวน

ของนกรบกคอสามารถรเขารเรานนเอง

ครทขาดความรในเรองน ยอมยากทจะเปนครดผประสบความสำเรจ

ในอาชพครได เพราะไมรวธปฏบตหนาทของตนใหเกดคณคาอยางยงใหญ

ตอมวลมนษยชาต จงมองไมเหนคณคาแหงความเปนครของตน ซำราย

กวานนยงมองวาอาชพครกคลายๆ กบคนพายเรอจางทพาผคนขาม

ฟากแมนำ ยงไดเหนพฤตกรรมของผคนในปจจบนโดยเฉพาะอยางยง

เดกๆ และวยรนทงหลาย ซงถกครอบงำดวยคานยมของมตรเทยม

อนสบเนองมาจากวชาการในระบบทนนยมของโลกปจจบน ทปราศจาก

ศลธรรมกำกบ สภาพการณเชนนในสงคม ยอมจะทำใหครบาอาจารย

ทขาดความรเรองบญและบาปอยางลกซง รสกทอแท ทนปฏบตหนาท

ไปวนตอวนอยางละเหยเพลยใจ


198

อยางไรกตามสำหรบคณครทมความรสกดงกลาว ขอเสนอแนะให

ทานอานหนงสอเลมนหลายๆ เทยว แลวทานจะพบวา อรรถาธบายจาก

หนงสอเลมน จะชวยใหทานสามารถพฒนาศาสตรและศลปแหงความ

เปนครของตนเอง ใหครบถวนและสมบรณยงๆ ขนไดอยางรวดเรว

อกไมนานนก ทานกจะกลายเปนคณครคนใหมทสมบรณพรอมดวย

ศาสตรและศลปแหงความเปนคร ผมความสขในวชาชพของตน



199

บรรณานกรม

๑. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ท.ปา.

เลมท ๑๑. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๓๙.

๒. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ม.ม.

เลมท ๑๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๓๙.

๓. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย ม.อ.

เลมท ๑๔. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๓๙.

๔. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย อง.จตกก.

เลมท ๒๑. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๓๙.

๕. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย อง.อฏฐก.

เลมท ๒๓. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๓๙.

๖. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย อง.ทสก.

เลมท ๒๔. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

๒๕๓๙.

๗. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระวนยปฎก.

เลมท ๒. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏ-

ราชวทยาลย, ๒๕๓๖.


200

๘. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ท.ปา. เลมท ๑๖. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :

โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๖.

๙. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ม.ม. เลมท ๑๗. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :


๑๐. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ส.น. เลมท ๒๖. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :


๑๑. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ส.ม. เลมท ๓๐. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :


๑๒. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ข.ธ. ๔๑. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๖.

๑๓. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ข.อต. เลมท ๔๕. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :


๑๔. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ข.ม. เลมท ๖๕. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :


๑๕. มหามกฏราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาไทย พระสตรและ

อรรถกถา. ข.จรยา. เลมท ๗๔. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :


๑๖. พระภาวนาวรยคณ (เผดจ ทตตชโว). ศรทธา รงอรณแหง

สนตภาพโลก. กรงเทพมหานคร : รงศลปการพมพ (๑๙๗๗),

๒๕๕๑.

๑๗. พระภาวนาวรยคณ (เผดจ ทตตชโว). พทธประวต ฉบบการฟนฟ

ศลธรรมโลก. กรงเทพมหานคร : รงศลปการพมพ (๑๙๗๗),

๒๕๕๒.

๑๘. พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร

ฉบบประมวลศพท. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร :

ดานสทธาการพมพ, ๒๕๒๘.

๑๙. ตะวนธรรม. How to be a good teacher. พมพครงท ๓.

กรงเทพมหานคร : รงศลปการพมพ (๑๙๗๗), ๒๕๕๑.


201


202

› file › 70420140909083731-[kruinter.com].pdf ·...

Documents

Transcript of › file › 70420140909083731-[kruinter.com].pdf ·...