81495302 Theoria Latinikon

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Έλλη ΘεοδωράτουΈλλη ΘεοδωράτουΦιλόλογοςΦιλόλογος

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣΕΛΛΗ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Η αξιολόγηση του μαθήματος των λατινικών στις πανελλαδικές εξετάσεις

2. Κεφάλαιο 213. Κεφάλαιο 234. Κεφάλαιο 245. Κεφάλαιο 256. Κεφάλαιο 277. Κεφάλαιο 288. Κεφάλαιο 299. Κεφάλαιο 3010. Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις στο συντακτικό της λατινικής11. Αρχικοί χρόνοι ρημάτων κεφαλαίων 21-3012. Κεφάλαιο 3113. Κεφάλαιο 3214. Κεφάλαιο 3415. Κεφάλαιο 3616. Κεφάλαιο 3717. Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις στο συντακτικό της λατινικής18. Παρατηρήσεις στα παραθετικά των επιθέτων και επιρρημάτων19. Κεφάλαιο 3820. Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις στο συντακτικό της λατινικής21. Κεφάλαιο 4022. Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις στη γραμματική της λατινικής23. Αρχικοί χρόνοι ρημάτων κεφαλαίων 31-4024. Κεφάλαιο 4125. Κεφάλαιο 4226. Κεφάλαιο 4327. Κεφάλαιο 4428. Κεφάλαιο 4529. Κεφάλαιο 4630. Κεφάλαιο 4731. Κεφάλαιο 4832. Κεφάλαιο 4933. Αρχικοί χρόνοι ρημάτων κεφαλαίων 41-4934. Αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις στο συντακτικό της λατινικής35. Συντακτικά φαινόμενα στα λατινικά,όπως ζητήθηκαν στις

πανελλαδικές εξετάσεις36. Η σωστή μελέτη του μαθήματος των λατινικών

Η φωτογραφία στο εξώφυλλο είναι το έργο του ζωγράφου Ρέμπραντ «Η αρπαγή της Ευρώπης».

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΚΑΙΣΑΡΗ 2


H AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Στους μαθητές δίνεται διδαγμένο κείμενο 10-15 στίχων και ζητείται από αυτούς:

α) να το μεταφράσουν στη νέα ελληνική γλώσσα.

β) να απαντήσουν σε τέσσερις παρατηρήσεις: δύο (2) γραμματικές και δύο (2) συντακτικές, οι οποίες μπορεί να αναλύονται σε υποερωτήματα.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ Τα συνηθέστερα λάθη εντοπίζονται:

Στη μετάφραση: Ο νεοελληνικός λόγος πάσχει, πολλές φορές, με λάθη έκφρασης, λεξιλογίου και σύνταξης.

Ο μαθητής που έχει διαβάσει πρόχειρα προσπαθεί να αποδώσει το λατινικό κείμενο σε νεοελληνικό λόγο, ο οποίος παρουσιάζει κενά.

Στη γραμματική: Λάθη καταλήξεων στα ρήματα, αδυναμία να αναγνωρισθεί το θέμα και οι αρχικοί τους χρόνοι και στις δύο φωνές.

Δεν αναγνωρίζονται οι συζυγίες, η φωνή και οι εγκλίσεις των ρημάτων.

Τα επίθετα δεν διακρίνονται με ευκολία, υπάρχει αδυναμία σχηματισμού παραθετικών των επιθέτων.

Οι αντωνυμίες συγχέονται με τα ονόματα και κλίνονται λάθος. Αδυναμία αφομοίωσης της ύλης, προσπάθεια στείρας απομνημόνευσης, χωρίς κριτική αξιολόγηση των δεδομένων της ύλης, η οποία σημειωτέον δεν είναι μεγάλη, αφού διδάσκεται σε δύο τάξεις αντί της μίας του παλαιού συστήματος.

Στο συντακτικό: Δεν αφομοιώνονται με ευκολία οι εξαιρέσεις του λατινικού συντακτικού σε σχέση με αυτό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Ο μαθητής αρκείται απλά να απαντήσει και όχι να δικαιολογήσει, πράγμα που ζητείται τις περισσότερες φορές στα ερωτήματα.

Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: i. Μετάφραση κειμένου 40 μονάδες. ii. Κάθε γραμματική ή συντακτική παρατήρηση 15 μονάδες.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

♦ Brenno = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Brennus-i = ο Βρέννος,

αρσενικό, β΄κλίσης.

♦ Duce =αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dux-ducis = ο αρχηγός,

αρσενικό, γ΄κλίσης.

♦ Galli = ονομαστική, πληθυντικού αριθμού του ουσιαστικού Gallus-i = ο

Γαλάτης, αρσενικό β΄κλίση. Απαντά κυρίως στον πληθυντικό αριθμό,

Galli-orum= οι Γαλάτες.

♦ Αpud = κοντά σε, πλησίον = πρόθεση + αιτιατική.

♦ Alliam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Allia-ae = ο Αλίας ποταμός,

θηλ. α΄κλίσης.

♦ Flumen = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού flumen-inis = ποτάμι,

ουδέτερο γ΄κλίσης.

♦ Deletis = αφαιρετική πληθυντικού, θηλυκό της μετοχής παθητικού

παρακειμένου deletus-a-um του ρήματος της β΄συζυγίας deleo-delevi-

deletum-delere = καταστρέφω, εξοντώνω.

♦ Legionibus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού legio-onis =

λεγεώνα, θηλυκό, γ’ κλίσης.

♦ Romanorum= γενική πληθυντικού του ουσιαστικού Romani-orum = οι

Ρωμαίοι, αρσενικό β΄κλίσης.

♦ *Everterunt = γ΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού

παρακειμένου της 3ης συζυγίας του ρήματος everto-everti-eversum-

evertere = καταστρέφω εντελώς.

♦ Urbem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού urbs-urbis = η πόλη, θηλυκό

γ΄κλίσης.

♦ Romam = αιτιατική ενικού αριθμού του ουσιαστικού Roma-ae = Ρώμη,

θηλυκό α΄κλίσης.

♦ Praeter = εκτός από, (πρόθεση + αιτιατική.)



♦ Capitolium =αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Capitolium - ii / i = το

Καπιτώλιο, ουδέτερο β΄κλίσης.

♦ Pro = μπροστά, σαν, ως αντάλλαγμα, πρόθεση + αφαιρετική.

♦ Quo = αφαιρετική ενικού, ουδέτερο της αναφορικής αντωνυμίας qui -

quae-quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο.

♦ Immensam = αιτιατική ενικού, θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου immensus-

a-um = τεράστιος (δεν έχει παραθετικά, εκφράζει απόλυτη έννοια).

♦ Pecuniam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού pecunia-ae = χρήμα, θηλυκό

α΄κλίσης (επειδή είναι περιληπτικό όνομα, δεν σχηματίζει κατά κανόνα,

πληθυντικό αριθμό).

♦ * Acceperunt = γ΄ πρόσωπο πληθυντικού ενεργητικού παρακειμένου του

accipio-accepi-acceptum-accipere = παίρνω, δέχομαι (ρήμα γ΄συζυγίας).

♦ Tum = τότε, επίρρημα

♦ Camillus= ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Camillus-i= ο Κάμιλλος,

αρσενικού, β΄κλίσης.

♦ Qui = ονομαστική ενικού, αρσενικού της qui-quae-quod αναφορικής

αντωνυμίας

♦ Diu= για πολύ καιρό, χρονικό επίρρημα

♦ Ardeam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Ardea-ae= η Αρδέα, θηλυκό

α΄κλίσης.

♦ Exilio= αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού exilium-ii / -i = εξορία,

ουδέτερο β΄κλίσης. (ως αφηρημένο ουσιαστικό δεν σχηματίζει, κατά

κανόνα, πληθυντικό. Με συγκεκριμένη σημασία «οι εξόριστοι», όμως,

χρησιμοπποιείται στον πληθυντικό).

♦ * Fuerat = γ΄ενικό οριστικής υπερσυντέλικου του sum - fui - esse

♦ Propter = εξαιτίας, λόγω, πρόθεση + αιτιατική.

♦ Veientanam = αιτιατική ενικού, θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου

Veientanus-a-um= αυτός που ανήκει στους Βηίους (ως εθνικό, δεν

σχηματίζει παραθετικά).

♦ Praedam= αιτιατική ενικού του ουσιαστικού praeda-ae = η λεία, θηλυκό

α΄κλίσης.



♦ Non= όχι, δεν, επίρρημα σε αρνητική λειτουργία.

♦ Aequo= αφαιρετική ενικού ουδετέρου, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου aequus-a-um = ίσος, δίκαιος (aequior - ior-ius, aequissimus-a-

um)

♦ Iure = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού ius-iuris = δίκαιο, ουδέτερο

γ΄κλίσης.

♦ Aequo iure= ακριβοδίκαια.

♦ Divisam = αιτιατική ενικού, θηλυκό της μετοχής παθητικού παρακειμένου

divisus-a- um- του ρήματος divido - divisi - divisum - dividere = διαιρώ,

μοιράζω.

♦ Absens= ονομαστική ενικού αριθμού, αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

absens-ntis του absum-afui - abesse= απουσιάζω.

♦ Dictator = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού dictator-oris= δικτάτορας,

αρσενικό, γ΄κλίσης.

♦ Factus est = γ΄ενικό πρόσωπο παρακειμένου του fio - factus est - fieri=

γίνομαι. Το ρήμα χρησιμεύει και ως παθητικό του Facio, οπότε και

σχηματίζει στη χρήση του αυτή απαρέμφατο μέλλοντα factum iri. Όταν

το ρήμα είναι αμετάβατο, η μετοχή του μέλλοντα που λείπει,

αναπληρώνεται από τη μετοχή του sum futurus - a - um, και το

απαρέμφατο του μέλλοντα από το απαρέμφατο του sum, futurum,-am-um

esse / futuros - as - esse ή απλώς fore.

♦ Is = ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id.

♦ Gallos= αιτιατική πληθυντικού

♦ Iam= ήδη, πλέον, επίρρημα

♦ Abeuntes = αιτιατική πληθυντικού, αρσενικού γένους της μετοχής

ενεστώτα abiens-abeuntis, του abeo - abii (+ abivi)- abitum - abire=

απέρχομαι, αποχωρώ.

♦ * Secutus est = γ΄ενικού οριστική παρακειμένου του αποθετικού ρήματος

της 3ης συζυγίας sequor - secetus sum - sequi = ακολουθώ.



♦ Quibus = αφαιρετική πληθυντικού αρσενικού της qui - quae - quod

(αναφορικής αντωνυμίας).

♦ interemptis = αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό της μετοχής παθητικού

παρακειμένου interemptus-interempta-um, του ρήματος της 3ης συζυγίας

interimo- interemi - interemptum - interimere = καταστρέφω, αφανίζω,

σκοτώνω.

♦ Aurum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού aurum-i = ο χρυσός, ουδέτερο

β΄κλίσης (ως ουσιαστικό που δηλώνει ύλη, δεν έχει κατά κανόνα

πληθυντικό).

♦ Omne = αιτιατική ενικού ουδετέρου, του γ΄κλιτου επιθέτου omnis-is-e

=όλος (δεν έχει παραθετικά, γιατί εκφράζει απόλυτη έννοια)

♦ * Recepit = γ΄πρόσωπο ενικού οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

recipio- recepi-receptum-recipere γ΄συζυγίας = παίρνω πίσω, επανακτώ.

♦ Quod = ονομαστική ενικού, ουδετέρου γένους της qui-quae-quod

♦ illic = εκεί, τοπικό επίρρημα

♦ appensum = ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της μετοχής παθητικού

παρακειμένου appensus-a-um του ρήματος της 3ης συζυγίας appendo-

appendi-appensum-appendere = ζυγίζω.

♦ Civitati = δοτική ενικού του ουσιαστικού civitas-tatis = πολιτεία / πόλη,

θηλυκό γ΄κλίσης.

♦ Nomen = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού nomen-inis= όνομα , ουδέτερο

γ΄κλίσης.

♦ * Dedit = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του do -

dedi - detum -dare = δίνω, 1ης συζυγίας.

♦ Nam = γιατί, αιτιολογικός σύνδεσμος

♦ Pisaurum = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Pisaurum-i = το Πίσαυρο,

ουδέτερο β΄κλίσης.

♦ * Dicitur = γ΄ενικό οριστικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης

συζυγίας dico-dixi-dictum-dicere = λέω (το β΄ ενικό πρόσωπο της

προστακτικής ενεστώτα είναι dic )

♦ Quod = γιατί, αιτιολογικός σύνδεσμος



♦ Aurum = ονομαστική ενικού του αurum-i

♦ * Pensatum est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρακειμένου τoυ

ρήματος penso-avi-atum-are = ζυγίζω προσεκτικά , 1ης συζυγίας.

♦ Post= μετά από , πρόθεση + αιτιατική

♦ Hoc = αιτιατική ενικού, ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας hic - haec -

hoc = αυτός-ή-ό.

♦ Factum= αιτιατική ενικού του ουσιαστικού factum - i = πράξη, ουδέτερο

β΄κλίσης.

♦ * Rediit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

redeo-redii - (redivi) - reditum-redire = επανέρχομαι, επιστρέφω, 4ης

συζυγίας.

♦ Exilium= αιτιατική ενικού του exilium-ii και i

♦ Unde = από όπου, επίρρημα

♦ Tamen = όμως, αντιθετικός σύνδεσμος

♦ Rogatus = ονομαστική ενικού αρσενικού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου rogatus-a-um του rogo-avi-atum-are = ρωτώ, ζητώ,

παρακαλώ, 1ης συζυγίας.

♦ * reversus est = γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του αποθετικού ρήματος

της 3ης συζυγίας revertor – reversus sum- reverti- = επιστρέφω, γυρίζω

ξανά.



Κλίση Μετοχών.

Singularisabsens absens absensabsentis absentis absentisabsenti absentis absentiabsentem absentem absensabsens absens absensabsente absente absente

Pluralisabsentes absentes absentiaabsentium absentium absentiumabsentibus absentibus absentibusabsentes (-is) absentes (-is) absentiaabsentes (-is) absentes (-is) absentiaabsentibus absentibus absentibus

Singularisabiens abiens abiensabeuntis abeuntis abeuntisabeunti abeunti abeuntiabeuntem abeuntem abiensabiens abiens abiensabeunte abeunte abeunte

Pluralisabeuntes abeuntes abeuntiaabeuntium abeuntium abeuntiumabeuntibus abeuntibus abeuntibusabeuntes (-is) abeuntes (-is) abeuntiaabeuntes abeuntes abeuntiaabeuntibus abeuntibus abeuntibus

Κλίση συνεκφορών

Singularis

Veientana praeda non divisa

Veientanae praedae non divisae


Veientanam praedam non divisam





Pluralis


Veientanarum praedarum non divisarum

Veientanis praedis non divisis

Veientanas praedas non divisas


Veientanis praedis non divisis

Singularis

aurum omne

auri omnis [Η συνεκφορά δεν έχει πληθυντικό].

auro omni

aurum omne

aurum omne

auro omni

Singularis Pluralis

hoc factum haec facta

huius facti horum factorum

huic facto his factis

hoc factum haec facta

- (factum) - (facta)

hoc facto his factis

Χρονικές αντικαταστάσεις



♦ evertunt - evertebant - evertent - everterunt, evertere - everterant-

everterint

♦ accipiunt - accipiebant - accipient- acceperunt, accepere - acceperant -

acceperint

♦ est - erat - erit - fuit - fuerat - fuerit

♦ fit - fiebat - fiet - factus est - factus erat - factus erit

♦ sequitor - sequebatur - sequetur - secutus est - secutus erat - secutus erit

♦ recipit - recipiebat - recipiet - recepit - receperat - receperit

♦ dat - dabat - dabit - dedit - dederat - dederit

♦ dicitur - dicebatur - dicetur - dictum est - dictum erat - dictum erit

♦ pensatur - pensabatur - pensabitur - pensatum est - pensatum erat -

pensatum erit

♦ redit - redibat - redibit - rediit (redivit) - redierat (rediverat) - redierit

(rediverit)

♦ revertitur - revertebatur - revertetur – reversus est-reversus erat-reversus

erit.



ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1.«pro quo……acceperunt»: δευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική στο

Capitolium.Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quo και εκφέρεται με

οριστική παρακειμένου,γιατί δηλώνει το πραγματικό.

2. «qui diu……..iure divisam»: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο

Camillus. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui και εκφέρεται με

οριστική υπερσυντελίκου, γιατί δηλώνει το πραγματικό.

3. «quod illic…..pensatum est»: δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική

πρόταση.Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με

οριστική παρακειμένου,γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία.

4. «unde tamen….reversus est»: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική

στο exilium.Eισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde και εκφέρεται με

οριστική παρακειμένου,γιατί δηλώνει το πραγματικό.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Όταν ήταν αρχηγός ο Βρέννος, οι Γαλάτες αφού εξολόθρευσαν τις λεγεώνες

των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη

Ρώμη, εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα ένα

τεράστιο χρηματικό ποσόν. Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος για πολύ καιρό

υπήρξε στην εξορία κοντά στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας από τους Βηίους

που δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, αν και ήταν απών, έγινε δικτάτορας.

Αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ ήδη αποχωρούσαν: αφού τους

εξόντωσε, πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Επειδή αυτό ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το

όνομά του στην πόλη : Ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε

το χρυσάφι. Μετά από αυτό το γεγονός επανήλθε στην εξορία, απ’ όπου

όμως επέστρεψε αφού παρακλήθηκε (αφού τον παρακάλεσαν).



Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt.

Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus;

is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit.

Quod illic appensum civitati nomen dedit:

nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est.

Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.

Όταν ήταν αρχηγός ο Βρέννος, οι

Γαλάτες αφού εξολόθρευσαν τις λεγεώνες των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη Ρώμη, εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα ένα τεράστιο χρηματικό ποσόν.

Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος για πολύ καιρό υπήρξε στην εξορία κοντά στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας από τους Βηίους που δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, αν και ήταν απών, έγινε δικτάτορας.

Αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ ήδη αποχωρούσαν: αφού τους εξόντωσε, πήρε πίσω όλο το χρυσάφι.

Επειδή αυτό ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το όνομά του στην πόλη :

Ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι.

Μετά από αυτό το γεγονός επανήλθε στην εξορία, απ’ όπου όμως επέστρεψε αφού παρακλήθηκε (αφού τον παρακάλεσαν).



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23ο

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ∗ aegrotabat = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 1ης συζυγίας aegroto - avi - atum - are = είμαι άρρωστος∗ Caecina Paetus = ονομαστική, ενικού αριθμού, του ουσιαστικού Caecina

Paetus - Caecinae ( αρσενικό, α΄κλίσης) Paeti (αρσενικό β΄κλίσης) = ο Καικίνας Παίτος.

∗ maritus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού maritus - i= ο σύζυγος, αρσενικό, β΄κλίσης.

∗ Arriae = γενική ενικού του ουσιαστικού Arria-ae= η Αρρία, θηλυκό α΄κλίσης.

∗ * aegrotabat = (βλ. παραπάνω)∗ filius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού filius - ii /i = ο γιος, αρσενικό,

β΄κλίσης (κλητική ενικού fili)∗ mortuus est= γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του αποθετικού

ρήματος της 3ης συζυγίας morior- mortuus sum-mori = πεθαίνω.∗ huic = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας hic -

haec-hoc = αυτός, αυτή, αυτό.∗ Arria = ονομαστική ενικού του Arria-ae∗ funus = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού funus - eris = κηδεία, ουδέτερο

γ΄κλίσης.∗ ita = έτσι, τόσο (επίρρημα)∗ paravit = γ΄πρόσωπο ενικού αριθμού, οριστικής ενεργητικού

παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας paro-avi-atum-are = ετοιμάζω.

∗ ut = ώστε, ώστε να (συμπερασματικός σύνδεσμος)∗ ignoraretur = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού παρατατικού του

ρήματος της 1ης συζυγίας ignoro-avi-atum-are = αγνοώ.∗ a = από, (πρόθεση + αφαιρετική)∗ marito = αφαιρετική ενικού αριθμού του maritus-i = ο σύζυγος.∗ quin immo = όχι μόνο αυτό, αλλά ακόμη (οι φράσεις quin immo και quin

etiam εισάγουν ανεξάρτητες προτάσεις) ∗ cum= κάθε φορά που, χρονικός σύνδεσμος. Πρόκειται για τον

επαναληπτικό σύνδεσμο cum.∗ illa = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυξίας ille-

illa-illud = εκείνος , εκείνη, εκείνο.∗ cubiculum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού cubiculum-i =

κρεββατοκάμαρα, ουδέτερο β΄κλίσης.∗ mariti = γενική ενικού του maritus - i= ο σύζυγος∗ intraverat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του

ρήματος της 1ης συζυγίας intro-avi-atum-are = εισέρχομαι∗ vivere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

vivo-vixi-victum-vivere = ζω.∗ filium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού filius-ii/i



∗ simulabat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 1ης συζυγίας simulo - avi - atum - are = προσποιούμαι

∗ ac = και, συμπλεκτικός σύνδεσμος∗ marito = δοτική ενικού του maritus-i∗ persaepe = πολύ συχνά, (επίρρημα)∗ interroganti = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

interrogans - interrogantis του ρήματος της 1ης συζυγίας interrogo-avi-atum-are = ρωτώ (στο κείμενο η μετοχή είναι επιθετική, άρα θα σχηματίσει αφαιρετική ενικού σε -i )

∗ quid = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής ερωτηματικής αντωνυ-μίας quis,quis,quid = ποιος, ποια,ποιο.

Singularisquis quis quid

cuius cuius cuius

cui cui cui

quem quem quid

- - -

quo quo quo

Pluralis

qui quae quae

quorum quarum quorum

quibus quibus quibus

quos quas quae

- - -

quibus quibus quibus

∗ ageret= γ΄πρόσωπο ενικού, υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του ago - egi - actum - agere = κάνω, άγω, 3ης συζυγίας

∗ puer = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού puer - pueri = παιδί, αρσενικό, β΄κλίσης.

∗ respondebat = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 2ης συζυγίας respondeo-respondi-responsum-respondere = απαντώ.

∗ bene = καλά [θετικός βαθμός] (επίρρημα) (συγκριτικός melius - υπερθετικός optime).



∗ quievit = γ΄ενικό πρόσωπο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας quiesco-quievi- ----- - quiescere = ησυχάζω, κοιμάμαι. Έχει σουπίνο = quietum

∗ libenter = πρόθυμα, μ΄ευχαρίστηση. Επίρρημα θετικού βαθμού (συγκριτικός libentius , υπερθετικός libentissime)

∗ cibum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού cibus -i = τροφή, φαγητό, αρσενικό β΄κλίσης.

∗ sumpsit = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας sumo-sumpsi -sumptum - sumere = παίρνω, λαμβάνω

∗ deinde = έπειτα, (επίρρημα)∗ cum = όταν, αφού [χρονικός σύνδεσμος] (+ Υποτακτική παρατατικού ή

υπερσυντελίκου, πρόκειται για τον διηγηματικό / ιστορικό αφηγηματικό cum)

∗ lacrimae = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού lacrima-ae = δάκρυ, γένους θηλυκού, α΄κλίσης.

∗ suae = ονομαστική πληθυντικού, θηλυκό της κτητικής αντωνυμίας γ΄προσώπου suus-a-um (εδώ για έναν κτήτορα)

∗ diu = για πολύ χρόνο, (επίρρημα) [ συγκριτικός = diutius, υπερθετικός diutissime]

∗ cohibitae = ονομαστική πληθυντικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού παρακειμένου cohibitus-a-um του ρήματος της 2ης συζυγίας cohibeo-cohibui-cohibitum-cohibere = συγκρατώ.

∗ vincerent= γ΄πρόσωπο πληθυντικού Υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 3ης συζυγίας vinco-vixi-victum-vincere = νικώ.

∗ prorumperent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο Υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 3ης συζυγίας prorumpo-prorupi-proruptum- prorumpere = ξεσπώ

∗ egrediebatur = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας egredior - egressus sum- egredi= εξέρχομαι, βγαίνω.

∗ tum= τότε (επίρρημα)∗ se = αιτιατική, ενικού θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας γ΄προσώπου.∗ dolori = δοτική ενικού του ουσιαστικού dolor-oris = ο πόνος, θλίψη,

αρσενικό γ΄κλίσης.∗ dabat = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 1ης

συζυγίας do-dedi- datum - dare = δίνω∗ paulo = αφαιρετική ενικού, ουδέτερο του β΄κλιτου επιθέτου paulus-a-um =

λίγος∗ post = έπειτα (επίρρημα)∗ siccis = αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου siccus-a-um = στεγνός (συγκρ. siccior-ior-ius, υπερθετ. siccissimus-a-um)

∗ oculis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού oculus-i = μάτι, αρσενικό β. κλίσης.



∗ redibat =γ΄ενικό οριστικής παρατατικού του ιδιότυπου ρήμτος redeo-redii (redivi)- reditum - redire = γυρίζω, επιστρέφω, 4ης συζυγίας.

∗ Scribonianus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Scribonianus-i = ο Σκριβωνιανός, αρσενικό, β΄κλίσης.

∗ arma = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού arma-orum= όπλα, ουδέτερο β΄κλίσης (έχει μόνο πληθυντικό).

∗ Ilyrico = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Illyricum-i = η Ιλλυρία, ουδέτερο β΄κλίσης.

∗ contra = εναντίον, πρόθεση + αιτιατική∗ Claudium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Claudius-ii/i = ο Κλαύδιος,

αρσενικό β΄κλίσης.∗ moverat =γ’ ενικό οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του ρήματος της

2ης συζυγίας moveo-movi-motum-movere = κινώ.∗ arma moveo = στασιάζω.∗ fuerat = γ’ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου του sum-fui - ----- - esse∗ Paetus = ονομαστική ενικού του Paetus-i , αρσενικού β΄κλίσης∗ partibus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού pars-partis = τμήμα,

μερίδα, θηλυκό γ΄κλίσης. Στον πληθυντικό = partes-partium = πολιτικό κόμμα, sum in partibus alicuius = πηγαίνω με το μέρος κάποιου.

∗ eius = γενική ενικού αρσενικού της is-ea-id∗ occiso = αφαιρετική ενικού αρσενικού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου occisus-a-um του ρήματος της 3ης συζυγίας occido-occidi-occisum-occidere = σκοτώνω.

∗ Scriboniano = αφαιρετική ενικού του Scribonianus-i∗ Romam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Roma-ae = η Ρώμη, θηλυκό

α΄κλίσης. ∗ * trahebatur = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παθητικού παρατατικού του

ρήματος της 3ης συζυγίας traho-traxi-tractum-trahere = τραβώ, σέρνω.∗ erat ascensurus = γ΄ενικό οριστικής παρατατικού ενεργητικής

περιφραστικής συζυγίας του ρήματος της 3ης συζυγίας ascendo-ascendi-ascensum-ascendere = ανεβαίνω.

∗ navem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού navis-is = πλοίο, θηλυκό, γ΄κλίσης.

∗ Arria = ονομαστική ενικού∗ milites = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού miles-itis = στρατιώτης,

αρσενικό γ΄κλίσης.∗ orabat = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρατατικού του oro-avi-atum-are

= παρακαλώ, ρήμα 1ης συζυγίας.∗ ut = να (βουλητικός σύνδεσμος)∗ simul = συγχρόνως, μαζί, (επίρρημα)∗ imponeretur = γ’ ενικό υποτακτικής παθητικού παρατατικού, του ρήματος

της 3ης συζυγίας impono-imposui-impositum- imponere = επιβιβάζω.∗ * impetravit = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου της 3ης

συζυγίας impetro-avi-atum-are = κατορθώνω.



∗ conduxit = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας conduco -conduxi-conductum-conducere = συγκεντρώνω, νοικιάζω (β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα conduc).

∗ piscatoriam = αιτιατική ενικού, θηλυκό του β΄κλιτου επιθέτου piscatorius-a-um = αλιευτικός (δεν έχει παραθετικά).

∗ naviculam =αιτιατική ενικού του ουσιαστικού navicula-ae = πλοιάριο, θηλυκό, α΄κλίσης.

∗ ingentem = αιτιατική ενικού, θηλυκό του γ΄κλιτου επιθέτου ingens, ingens, ingens, τριγενές και μονοκατάληκτο = πελώριος

∗ navem = αιτιατική ενικού του navis-is.∗ secuta est = γ΄ ενικό οριστική αορίστου του αποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας sequor-secutus sum- sequi = ακολουθώ.

Το αποθετικό ρήμα egredior Οριστική Ενεστώτα Υποτακτική Ενεστώτα

egredior egrediar

egrederis(-re) egrediaris(-re)

egreditur egrediatur

egredimur egrediamur

egredimini egrediamini

egrediuntur egrediantur

Προστακτική ενεστώταegredereegredimini

Απαρέμφατο Ενεστώτα : egredi

Μετοχή Ενεστώτα : egrediens - entisΟριστική Παρατατικού Υποτακτική παρατατικού

egrediebar egrederer

egrediebaris(-re) egredereris(-re)

egrediebatur egrederetur



egrediebamur egrederemur

egrediebamini egrederemini

egrediebantur egrederentur

Oριστική Μέλλονταegrediaregredieris(-re)egredieturegrediemuregredieminiegredientur

Υποτακτική Μέλλοντα Προστακτική Μέλλοντα

egressurus-a-um sim

sis egreditor (β΄ενικό πρόσωπο)

sit egreditor (γ΄ενικό πρόσωπο)

egressuri-ae-a simus

sitis

sint egrediuntor (γ΄πληθ. πρόσωπο)

Απαρέμφατο Μέλλοντα Μετοχή Μέλλοντα

egressurum-am-um esse egressurus-a-um

egressuros-as-a esse

Οριστική Παρακειμένου Υποτακτική παρακειμένου

egressus-a-um sum egressus-a-um sim

es sis

est sit

egressi-ae-a sumus egressi-ae-a simus

estis sitis

sunt sint



Απαρέμφατο παρακειμένου Μετοχή Παρακειμένου

egressum-am-um esse egressus-a-um

egressos- as- a esse

Οριστική Υπερσυντελίκου Υποτακτική Υπερσυντελίκου

egressus-a-um eram egressus-a-um essem

eras esses

erat esset

egressi-ae-a eramus egressi-ae-a essemus

eratis essetis

erant essent

Οριστ. Συντελεσμένου Μέλλοντα Απαρέμφατο Συντελεσμένου

Μέλλοντα

egressus-a-um ero egressum-am-um fore

eris egressos- as- a fore

erit

egressi-ae-a erimus

eritis

erunt

Σουπίνο Γερούνδιο Γερουνδιακό

egressum egrediendi egrediendus

egressu egrediendo egredienda

egrediendum egrediendum

egrediendo



Σημείωση :Όπως παρατηρούμε, ένα αποθετικό ρήμα κλίνεται όπως ένα αντίστοιχο ρήμα μέσης φωνής με τις εξής διαφορές : 1) Τα αποθετικά ρήματα δεν έχουν απαρέμφατο μέλλοντα από τη μέση

φωνή, αλλά από την ενεργητική φωνή.2) Έχουν υποτακτική Μέλλοντα από την ενεργητική φωνή3) Έχουν μετοχή ενεστώτα -»»- -»»-

4) Έχουν μετοχή μέλλοντα -»» -»»-

5) Έχουν σουπίνο και γερούνδιο -»» -»»

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

Η Χρήση της υποτακτικής

Η Υποτακτική κανονικά χρησιμοποιείται :

α) σε προτάσεις επιθυμίας (με άρνηση ne) :

1) για να δηλωθεί προτροπή ή αποτροπή. Τίθεται σε α΄πληθυντικό πρόσωπο ενεστώτα.

2) για να δηλωθεί προσταγή, σε γ΄πρόσωπο ενεστώτα και ακόμα για να δηλωθεί απαγόρευση, με πρόταξη του απαγορευτικού στο β΄πρόσωπο του παρακειμένου ή στο γ΄πρόσωπο ενεστώτα ή παρακειμένου.

3) Εκτός από την προτρεπτική και την απαγορευτική υποτακτική, υπάρχει και η ευχετική υποτακτική. Δηλώνει ευχή σε όλους τους χρόνους. Μπροστά από την ευχετική υποτακτική μπαίνει συνήθως το μόριο utinam = είθε.

4) Χρησιμοποιείται ακόμα σε δήλωση παραχωρήσεως (παραχωρητική υποτακτική) μόνο σε ενεστώτα ή παρακείμενο.

5) Σε δήλωση απορίας στις ευθείες ερωτηματικές προτάσεις σε ενεστώτα (απορηματική υποτακτική).



β) σε προτάσεις κρίσεως (με άρνηση non):

1) για να δηλωθεί το δυνατόν στο παρόν (σε ενεστώτα ή παρακείμενο) ή στο παρελθόν (σε παρατατικό) [δυνητική υποτακτική]

2) για να δηλωθεί το απραγματοποίητο (υποτακτική του απραγματοποίητου)

στο παρόν (σε παρατατικό) ή στο παρελθόν (σε υπερσυντέλικο)


1.”ut ignararetur a marito”: δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται πάντοτε υποκειμενικό συμπέρασμα. Προηγείται στην κύρια πρόταση το επίρρημα ita. Eκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ,γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου και αναφέρεται στο παρελθόν.2.”cum illa cubiculum mariti intraverat”: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον επαναληπτικό cum και εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου. Δηλώνεται αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.3.”quid ageret puer”: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, απλή, μερικής αγνοίας ως έμμεσο αντικείμενο στη μετοχή interroganti. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης και σε σχέση με την κύρια πρόταση δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν.4+5.”cum lacrimae suae,diu cohibitae,vincerent”+”prorumperentque”:δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις. Εισάγονται με τον ιστορικό διηγηματικό cum, που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρονται με υποτακτική παρατατικού και σε σχέση με την κύρια πρόταση δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν.6.”ut simul imponeretur”: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο orabat. Εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου.Το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό.



ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΉταν άρρωστος ο Καικίνας Παίτος, σύζυγος της Αρίας, ήταν άρρωστος και ο γιος. Ο γιος πέθανε. Σ’ αυτόν η Αρρία ετοίμασε την κηδεία έτσι που να αγνοείται από το σύζυγο. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά κάθε φορά που εκείνη έμπαινε στην κρεββατοκάμαρα του συζύγου (της), προσποιούταν ότι ο γιος ζούσε, και στο σύζυγο (της) που πολύ συχνά ρωτούσε, τι έκανε το παιδί, απαντούσε : «Καλά κοιμήθηκε, πρόθυμα έλαβε την τροφή». Έπειτα, όταν τα δάκρυά της, που για πολύ χρόνο είχαν συγκρατηθεί, νικούσαν και ξεσπούσαν, έβγαινε έξω ΄ τότε παραδινόταν στη θλίψη και μετά από λίγο επέστρεφε με μάτια στεγνά. Ο Σκριβωνιανός σην Ιλλυρία είχε πάρει τα όπλα (είχε στασιάσει) εναντίον του Κλαύδιου. Ο Παίτος είχε πάει με το μέρος του και, αφού σκοτώθηκε ο Σκριβωνιανός, οδηγούνταν σιδηροδέσμιος στη Ρώμη. Επρόκειτο να επιβιβαστεί (ανεβεί) στο πλοίο. Η Αρρία παρακαλούσε τους στρατιώτες να επιβιβαστεί μαζί. Δεν το κατόρθωσε. Νοίκιασε ψαράδικο πλοιάριο και ακολούθησε το μεγάλο πλοίο.



Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius.

Filius mortuus est. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito ; quin immo cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat, ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat : «Bene quievit, libenter cibum sumpsit ».

Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, egrediebatur ;

tum se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat.

Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat ; fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano, Romam trahebatur. Erat ascensurus navem ;

Arria milites orabat, ut simul imponeretur.

Non impetravit : conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est.

Ήταν άρρωστος ο Καικίνας Παίτος, σύζυγος της Αρίας, ήταν άρρωστος και ο γιος. Ο γιος πέθανε. Σ’ αυτόν η Αρρία ετοίμασε την κηδεία έτσι που να αγνοείται από το σύζυγο. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά κάθε φορά που εκείνη έμπαινε στην κρεββατοκάμαρα του συζύγου (της), προσποιούταν ότι ο γιος ζούσε, και στο σύζυγο (της) που πολύ συχνά ρωτούσε, τι έκανε το παιδί, απαντούσε : «Καλά κοιμήθηκε, πρόθυμα έλαβε την τροφή». Έπειτα, όταν τα δάκρυά της, που για πολύ χρόνο είχαν συγκρατηθεί, νικούσαν και ξεσπούσαν, έβγαινε έξω ΄

τότε παραδινόταν στη θλίψη και μετά από λίγο επέστρεφε με μάτια στεγνά.

Ο Σκριβωνιανός σην Ιλλυρία είχε πάρει τα όπλα (είχε στασιάσει) εναντίον του Κλαύδιου. Ο Παίτος είχε πάει με το μέρος του και, αφού σκοτώθηκε ο Σκριβωνιανός, οδηγούνταν σιδηροδέσμιος στη Ρώμη. Επρόκειτο να επιβιβαστεί (ανεβεί) στο πλοίο. Η Αρρία παρακαλούσε τους στρατιώτες να επιβιβαστεί μαζί. Δεν το κατόρθωσε. Νοίκιασε ψαράδικο πλοιάριο και ακολούθησε το μεγάλο πλοίο.




ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

♦ cum = όταν, αφού (χρονικός σύνδεσμος + Υποτακτική Παρατατικού ή Υπερσυντελίκου). Πρόκειται για τον διηγηματικό/ ιστορικό σύνδεσμο cum.

♦ P. Cornelius Nacisa = ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς, ονομαστική ενικού του ουσιαστικού P.Cornelius Nasica - P.Cornelii-i (αρσενικό β΄κλίσης), Nasicae (αρσενικό α΄κλίσης),

♦ Ennium= αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Ennius - ii -i = ο Έννιος, αρσενικό β΄κλίσης

♦ Poetam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού poeta-ae = ο ποιητής, αρσενικό α΄κλίσης.

♦ * venisset = γ΄ενικό πρόσωπο, Υποτακτικής Ενεργητικού Υπερσυντελίκου του ρήματος της 4ης συζυγίας venio-veni- ventum-venire = έρχομαι

♦ ei= δοτική ενικού, αρσενικό της αντωνυμίας is-ea-id = αυτός, αυτή, αυτό.♦ ostio = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού ostium-ii-i = η πόρτα, ουδέτερο

β΄κλίσης.♦ quaerenti =δοτική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

quaerens - entis, του ρήματος της 3ης συζυγίας quaero-quaesivi-quaesitum-quaerere= ζητώ

♦ Ennium = αιτιατική ενικού του Ennius - ii-i♦ ancilla= ονομαστική ενικού του ουσιαστικού ancilla-ae =η υπηρέτρια,

θηλυκό α΄κλίσης. ♦ dixisset = γ΄ενικό Υποτακτική ενεργητικού υπερσυντελίκου του ρήματος

της 3ης συζυγίας dico-dixi-dictum-dicere=λέω (β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώ-τα dic)

♦ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της αντωνυμίας is-ea-id♦ domi = στο σπίτι, στην πατρίδα, λειτουργεί ως επιρρηματικός

προσδιορισμός τόπου. ♦ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum-fui- ----- esse =

είμαι♦ Nacisa = ονομαστική ενικού του Nacisa-ae♦ * sensit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του

ρήματος της 4ης συζυγίας sentio - sensi - sensum - sentire = αισθάνομαι.♦ illam = αιτιατική ενικού θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας ille - illa -

illud = εκείνος-η-ο♦ domini = γενική ενικού του ουσιαστικού dominus-i = ο κύριος, το

αφεντικό, αρσενικό β΄κλίσης.♦ iussu = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού iussus-us, αρσενικό δ΄κλίσης

= η διαταγή.♦ id = αιτιατική ενικού, ουδέτερο της αντωνυμίας is-ea-id♦ dixisse = απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος dico♦ illum = αιτιατική ενικού της ille♦ intus = μέσα, επίρρημα



♦ esse= απαρέμφατο ενεστώτα του sum♦ accipe = β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

accipio-accepi-acceptum - accipere = δέχομαι, λαμβάνω, 3ης συζυγίας♦ nunc = τώρα, επίρρημα♦ quid = αιτιατική ενικού, ουδέτερο γένος, της ουσιαστικής ερωτηματικής

αντωνυμίας quis-quis-quid = ποιος , ποια, ποιο.♦ postea = μετά, αργότερα (επίρρημα)♦ Nasica = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Nasica-ae♦ fecerit = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας facio-feci-factum-facere = κάνω ( β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα = fac)

♦ paucis= αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου paucus-a-um = λίγος

♦ post = μετά, αργότερα (επίρρημα)♦ diebus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού dies-diei= η ημέρα,

αρσενικό ε΄κλίσης♦ cum = όταν, αφού (χρονικός σύνδεσμος, το ίδιο με την αρχή)♦ Ennius = ονομαστική ενικού του Ennius-ii - i♦ Nasicam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Nasica-ae♦ venisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του

ρήματος venio♦ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού του is♦ ianua = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού ianua-ae = η πόρτα, η είσοδος

κατοικίας, θηλυκό α΄κλίσης.♦ quereret = γ΄ενικό πρόσωπο, ενεργητικού παρατατικού του ρήματος

quaero♦ exlamavit = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της

1ης συζυγίας exlamo-avi-atum - are = φωνάζω δυνατά, αναφωνώ. ♦ Nasica = ονομαστική ενικού του Nasica-ae♦ se = αιτιατική ενικού αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας γ΄προσώπου.♦ domi= στο σπίτι (επίρρημα) ♦ etsi= αν και, παρόλο που, (εναντιωματικός σύνδεσμος)♦ * erat = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παρατατικού του sum♦ tum = τότε, (επίρρημα)♦ indignatus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής

παρακειμένου indignatus-a-um του αποθετικού ρήματος της 1ης συζυγίας indignor-indignatus sum - indignari = αγανακτώ

♦ quod=γιατί (αιτιολογικός σύνδεσμος)♦ tam =τόσο (επίρρημα)♦ aperte= ανοικτά, φανερά, (επίρρημα θετικού βαθμού) Συγκριτικός βαθμός

apertius, Υπερθετικός βαθμός = apertissime♦ mentiebatur = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστική παρατατικού του αποθετικού

ρήματος της 4ης συζυγίας mentior- mentitus sum - mentiri = ψεύδομαι ♦ quid = αιτιατική ενικού, ουδετέρου γένους της ουσιαστικής ερωτηματικής

αντωνυμίας quis - quis - quid = ποιος, ποια, ποιο.



♦ * inquit = γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του ελλειπτικού ρήματος inquam=λέω

♦ ego = ονομαστική ενικού αριθμού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄πρόσωπο.

♦ * cognosco =α΄ενικού, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος cognosco-cognovi - cognitum - cognoscere = γνωρίζω, μαθαίνω (3ης συζυγίας)

♦ vocem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού vox-vocis = η φωνή, θηλυκό, γ΄κλίσης.

♦ tuam = αιτιατική ενικού, θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας β΄προσώπου για έναν κτήτορα tuus-tua-tuum = δικός-η-ο σου.

♦ vis (ne) = β΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος volo-volui - velle = θέλω. Το ne είναι ερωτηματικό μόριο (εγκλιτική λέξη), που βρίσκεται προσαρμοσμένο στη λέξη, που τίθεται στην αρχή της ερωτηματικής πρότασης και στην οποία (λέξη) αναφέρεται η ερώτηση.

♦ * scire = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 4ης συζυγίας scio - scivi - scitum - scire = γνωρίζω, ξέρω.

♦ quid = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της quis- quis - quid♦ * responderit = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 2ης συζυγίας respondeo - respondi - responsum - respondere = απαντώ.

♦ homo = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού homo-inis = ο άνθρωπος, αρσενικό γ΄κλίσης.

♦ es= β΄ενικό οριστικής ενεστώτα του sum♦ impudens = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

γ΄κλιτου επιθέτου impudens-impudens-impudens, τριγενές και μονοκατάληκτο = αναιδής (συγκριτικός = impudentior-ior-ius, υπερθετικός = impudentissimus-a-um)

♦ ego = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄προσώπου

♦ cum = (βλέπε παραπάνω)♦ te = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

β΄προσώπου.♦ * quererem = α΄ενικό πρόσωπο, Υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού

του quaero♦ ancillae = δοτική ενικού του ancilla-ae♦ tuae = δοτική ενικού, γένους θηλυκού της tuus-a-um♦ * credidi = α΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας credo - credidi - creditum - credere + ΔΟΤΙΚΗ = έχω εμπιστοσύνη, πιστεύω.

♦ te = αιτιατική ενικού της tu♦ domi = (βλέπει παραπάνω)♦ tu = ονομαστική ενικού ♦ mihi = δοτική ενικού της ego♦ ipsi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της ipse-ipsa-ipsum = ο ίδιος,α,ο♦ * credis= β΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του credo



Επίθετα - Παραθετικά ∗ paucis-paucioribus-paucissimis∗ impudens-impudentior-impudentissimus

Χρονικές Αντικαταστάσεις◊ veniat-veniret-venturus sit-venerit - venisset◊ quaerenti - quaesituro◊ dicat-diceret-dictura sit - dixerit - dixisset◊ esse - futurum esse / fore - fuisse◊ sentit - sentiebat - sentiet- sensit - senserat - senserit◊ dicere-dicturam esse - dixisse◊ accipe - accipito◊ faciat - faceret - facturus sit - fecerit - fecisset◊ quaerat - quaereret - quaesiturus sit - quaesiverit - quaesivisset◊ exclamat-exclamabat-exclamabit - exclamavit - exclamaverat- exclamaverit◊ est - erat - erit- fuit- fuerat - fuerit◊ indignans- indignaturus - indignatus◊ mentitur - mentiebatur - mentietur - mentitus est - mentitus erat - mentitus

erit◊ inquit - inquiebat - inquiet, inquit , --- , ---.◊ cognosco - cognoscebam - cognoscam - cognovi - cognoveram - cognovero◊ vis - volebas- voles - voluisti - volueras - volueris◊ scire - sciturum esse - scisse / scivisse◊ respondeat - responderet - responsurus sit - responderit - respondisset ◊ es - eras - eris - fuisti - fueras - fueris◊ quaeram-quaererem - quaesiturus sim - quaesiverim - quaesivissem◊ credo - credebam - credam - credidi - credideram - credidero◊ credis - credebas - credes - credidisti - credideras – credideris

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1+2.’ Cum P. Cornelius…..venisset”+ “eique ab ostio…..non esse’: δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις. Εισάγονται με τον ιστορικό/διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρονται με υποτακτική υπερσυντελίκου και δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.3.”quid postea Nasica fecerit’: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική, απλή, μερικής αγνοίας ως αντικείμενο στο accipe.Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid και εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου ,γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.Σε σχέση με την κύρια πρόταση δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρόν.4+5. “cum Ennius….venisset” +”et eum…..quaereret”: δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις. Εισάγονται με τον ιστορικό/διηγηματικό cum που



υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Η πρόταση 4 εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου και η πρόταση 5 με υποτακτική παρατατικού. Η πρόταση 4 δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν και η πρόταση 5 δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.6.’etsi domi erat”: δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με οριστική παρατατικού. Δηλώνει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.7.’quod Nasica…….mentiebatur’: δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση σε θέση αντικειμένου στη μετοχή ψυχικού πάθους indignatus. Eισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική παρατατικού, γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία.8.’quid Nasica responderit’: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική, απλή, μερικής αγνοίας ως αντικείμενο στο scire. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid, εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.9.”cum te quaererem”: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό/διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΌταν ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς στον ποιητή Έννιο είχε πάει, είπε σ’ αυτόν ο οποίος ζητούσε τον Έννιο από την πόρτα, η υπηρέτρια ότι αυτός δεν ήταν σπίτι, ο Νασικάς κατάλαβε ότι εκείνη του είχε πει αυτό κατόπιν εντολής του κυρίου της και πως εκείνος ήταν μέσα. Μάθε (άκου) τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς. Λίγες μέρες αργότερα, όταν ο Έννιος ήλθε στο Νασικά και ζητούσε αυτόν από την πόρτα, ο Νασικάς αναφώνησε πως δεν ήταν σπίτι, παρόλο που ήταν σπίτι. Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος που ο Νασικάς έλεγε ψέμματα τόσο ανοικτά/φανερά είπε : «Τι; (λες) εγώ δεν αναγνωρίζω την φωνή σου ; » Θέλεις να μάθεις τί απάντησε ο Νασικάς ; «Είσαι αναιδής άνθρωπος. Εγώ ,όταν σε ζητούσα ,πίστεψα την υπηρέτριά σου ότι δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο ; »



Κεφάλαιο 24

(απάντηση στις ασκήσεις του βιβλίου)

I. dixerit - fecerimus - responderim - audiveris - paraverint - egressa sit - tractus sit - fueritis

II. dixisset - fecissemus - respondissem - audivisses - paravissent - egressa esset - tractus esset - fuissetis

III. Cum Galli legiones delevissent, Romam everterunt

Cum Camillus Gallos interemisset, aurum recepit

Cum miles pedes animadvertisset, Cladium extrahit

Cum Antonius Catilinam vicisset, urbem servavit

IV. Η απάντηση δίνεται στην αιτιολόγηση των προτάσεων του κειμένου

Απάντηση στις επαναληπτικές ασκήσεις

Μαθήματα XX - XXIVI. Cum Scribonianus occisus esset, Paetus Romam tractus est. Cum Arria

piscatoriam naviculam conduxisset, navem secuta est .Cum Cicero Catilinam ex urbe expulisset, socios eius deprehendit. Cum Hercules gregem aspexisset, partem abesse sensit .Cum Hercules vestigia foras versa vidisset, confusus discedere coepit.

II. Occiso Scriboniano Paetus Romam tractus est. Piscatoria navicula conducta Arria navem secuta est. Expulso Catilina Cicero socios eius deprehendit. Grege aspecta Hercules partem abesse sensit. Vestigiis visis Hercules confusus discedere coepit.

III. Claudius in castra delatus imperator factus est .Gallus legatus Pauli erat bellum adversus Persen.Galli Roman occupatam deleveruntCamillus Gallos abituros secutus est



Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse.

Accipe nunc quid postea Nasica fecerit.

Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat.

Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur : «Quid?» inquit «Ego non cognosco vocem tuam?» Visne scire quid Nasica responderit ?

«Homo es impudens.

Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?»

Όταν ο Πόπλιος Κορνήλιος Νασικάς στον ποιητή Έννιο είχε πάει, είπε σ’ αυτόν ο οποίος ζητούσε τον Έννιο από την πόρτα, η υπηρέτρια ότι αυτός δεν ήταν σπίτι, ο Νασικάς κατάλαβε ότι εκείνη του είχε πει αυτό κατόπιν εντολής του κυρίου της και πως εκείνος ήταν μέσα. Μάθε (άκου) τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς.

Λίγες μέρες αργότερα, όταν ο Έννιος ήλθε στο Νασικά και ζητούσε αυτόν από την πόρτα, ο Νασικάς αναφώνησε πως δεν ήταν σπίτι, παρόλο που ήταν σπίτι. Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος που ο Νασικάς έλεγε ψέμματα τόσο ανοικτά/φανερά είπε : «Τι; (λες) εγώ δεν αναγνωρίζω την φωνή σου ; » Θέλεις να μάθεις τί απάντησε ο Νασικάς ; «Είσαι αναιδής άνθρωπος.

Εγώ ,όταν σε ζητούσα ,πίστεψα την υπηρέτριά σου ότι δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο ; »



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ◊ Cato = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Cato-onis = ο Κάτων,

αρσενικό, γ΄κλίσης◊ attulit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του affero

(ή adfero) - attuli (ή adtuli) - allatum (ή adlatum) - afferre (ή adferre) = φέρνω ( το β΄ενικό προστακτικής affer).

◊ quodam = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού, της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας quidam-quaedam - quoddam = κάποιος - α - ο.

◊ die = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dies -diei = η ημέρα, αρσενικό ε΄κλίσης.

◊ curiam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού curia-ae = το Βουλευτήριο, θηλυκό, α΄κλίσης.

◊ ficum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού ficus- i ή ficus -us = το σύκο, συκιά, θηλυκό β΄ + δ΄κλίσης (σε μερικούς τύπους).

Singularis Pluralis

ficus fici + ficus

fici + ficus ficorum + ficuum

fico ficis

ficum ficos + ficus

fice + ficus fici + ficus

fico + ficu ficis + ficibus

◊ praecocem = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού του γ΄κλιτου επιθέτου praecox-praecox-praecox, τριγενές και μονοκατάληκτο = πρώιμος, πρόωρος. [ Το επίθετο στερείται παραθετικών, γιατί είναι σύνθετο με την πρόθεση prae]

◊ Carthagine = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Carthago-inis = η Καρχηδόνα, θηλυκό γ΄κλίσης.

◊ ostendens= ονομαστική ενικού αριθμού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα ostendens-entis, του ρήματος της 3ης συζυγίας ostendo-ostendi-ostensum και ostentum - ostendere = δείχνω.

◊ patribus = δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού pater-patris = ο πατέρας, αρσενικό γ΄κλίσης. Στον πληθυντικό το ουσιαστικό λειτουργεί με άλλη σημασία patres-um = οι βουλευτές, οι συγκλητικοί, πατρίκιοι, γερουσία.

◊ * interrogo = α΄ενικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης

συζυγίας interrogo-avi-atum-are = ερωτώ.◊ vos = αιτιατική πληθυντικού , γένους αρσενικού της προσωπικής

αντωνυμίας β΄προσώπου tu◊ * inquit = γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του ελλειπτικού ρήματος

inquam = λέω



◊ quando = πότε ; (επίρρημα)◊ hanc = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας hic-

haec-hoc = αυτός-η-ό ◊ ficum = αιτιατική ενικού του ficus◊ decerptam esse = απαρέμφατο παθητικού παρκειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας decerpo-decerpsi - decerptum - decerpere = κόβω.◊ * putetis = β΄πληθυντικό υποτακτικής, ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 1ης συζυγίας puto -avi-atum-are = θεωρώ, νομίζω.◊ arbore = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού arbor ή arbos-arboris=

δέντρο, θηλυκό γ΄κλίσης [ σύμφωνα με τον Ερρίκο Σκάσση, το ουσιαστικό arbor θεωρήθηκε αρσενικό στη μεταγενέστερη λατινική, κατ’ αναλογία των αρσενικών ονομάτων σε or - oris. ]

Singularis Pluralis

arbor + arbos arbores

arboris arborum

arbori arboribus

arborem arbores

arbor + arbos arbores

arbore arboribus

◊ Cum = όταν, αφού = χρονικός σύνδεσμος + υποτακτική παρατατικού ή υπερσυντελίκου . Πρόκειται για τον ιστορικό / διηγηματικό αφηγηματικό cum [cum historicum ή narrativum]

◊ omnes = ονομαστική, πληθυντικού αριθμού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου επιθέτου omnis - is - e = όλος [δεν έχει παραθετικά, γιατί εκφράζει απόλυτη έννοια]

◊ recentem = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός αριθμός του γ΄κλιτου επιθέτου recens-recens-recens, τριγενές και μονοκατάληκτο = φρέσκος, πρόσφατος (συγκριτικός recentior-ior-ius, υπερθετικός recentissimus-a-um]

◊ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του sum-fui ----- esse, = είμαι , υπάρχω.◊ dixissent = γ΄πληθυντικό υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του

ρήματος της 3ης συζυγίας dico-dixi - dictum-dicere = λέω [β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα dic].

◊ atqui = κι όμως, εντούτοις, (αντιθετικός σύνδεσμος)◊ ante = πριν, μπροστά, (πρόθεση + αιτιατική) ◊ tertium = αιτιατική ενικού, αρσενικό του β΄κλιτου τακτικού αριθμητικού

tertius-a-um = ο τρίτος



◊ diem = αιτιατική ενικού του dies◊ * inquit = (βλέπει παραπάνω)◊ * scitote = β΄πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής, ενεργητικού ενεστώτα

του ρήματος της 4ης συζυγίας scio - scivi - scitum - scire = γνωρίζω, ξέρω.◊ decerptam esse (βλέπε παραπάνω) ◊ Carthagine (βλέπε παραπάνω)◊ tam = τόσο, επίρρημα◊ prope = κοντά, επίρρημα θετικού βαθμού (συγκριτικός propius,

υπερθετικός proxime)◊ muris = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού murus-i = το τείχος,

αρσενικό β΄κλίσης ◊ * habemus = α΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 2ης συζυγίας habeo - habui - habitum-habere = έχω.◊ hostem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού hostis- is = εχθρός, αρσενικού

γένους, γ΄κλίσης.◊ itaque = λοιπόν, έτσι λοιπόν, επομένως. Συμπερασματικός σύνδεσμος.

Εισάγει συμπέρασμα πραγματικό, το οποίο προκύπτει από προηγούμενες καταστάσεις ή πραγματικά γεγονότα.

◊ cavete = β΄πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης συζυγίας caveo - cavi - cautum-cavere = φυλάγομαι.

◊ periculum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού periculum-i = ο κίνδυνος, ουδέτερο β΄κλίσης.

◊ * tutamini = β΄πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα του αποθετικού ρήματος της 1ης συζυγίας tutor - tutatus sum - tutari = προστατεύω, υπερασπίζομαι.

◊ patriam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού patria-ae = η πατρίδα, θηλυκό α΄κλίσης.

◊ opibus = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού (ops) - opis = η βοήθεια, θηλυκό γ΄κλίσης. Ονομαστική ενικού του ουσιαστικού δεν απαντάται. Στον πληθυντικό το ουσιαστικό έχει διαφορετική σημασία opes - opum = η δύναμη, η ισχύς, ο πλούτος.

◊ urbs = γενική ενικού του ουσιαστικού urbs-urbis = η πόλη, θηλυκό γ’ κλίσης

◊ * nolite = β΄πληθυντικό προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος nolo - nolui - ----- - nolle = δεν θέλω (Λατινική Γραμματική σελ. 88-89, υποσ. 95)

◊ confidere = απαρέμφατο ενεστώτα του ημιαποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας confido - confisus sum- confidere = εμπιστεύομαι. Το ρήμα ως ημιαποθετικό έχει ενεργητικούς τύπους στον ενεστώτα (διάθεση ενεργητική), παθητικό τύπο μετοχής παρακειμένου (διάθεση όμως ενεργητική), και παθητικούς τύπους στους περιφραστικά σχηματιζόμενους χρόνους (διάθεση όμως ενεργητική).

◊ fiduciam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού fiducia-ae = θάρρος, αυτοπεποίθηση, θηλυκό α’ κλίσης (ως αφηρημένο ουσιαστικό, δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό).



◊ quae = ονομαστική ενικού, θηλυκό, της αναφορικής αντωνυμίας qui - quae - quod = ο οποίος-η οποία-το οποίο

◊ nimia = ονομαστική ενικού, θηλυκό του β΄κλιτου επιθέτου nimius-a-um = υπερβολικός, υπέρμετρος .Σχηματίζει μόνον περιφραστικά τα παραθετικά.

◊ vobis = δοτική πληθυντικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας tu

◊ * est = γ΄ενικό, οριστική ενεστώτα του sum◊ * deponite = β΄πληθ. προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

3ης συζυγίας depono-deposui - depositum-deponere = αποβάλλω◊ neminem = αιτιατική ενικού αρσενικό της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας nemo = κανένας◊ * credideritis = β΄πληθ. υποτακτικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας credο-credidi-creditum-credere = πιστεύω◊ patriae = δοτική ενικού του ουσιαστικού patria-ae◊ consulturum esse = απαρέμφατο ενεργητικού μέλλοντα του ρήματος της

3ης συζυγίας consulo-consului-consultum-consulere = φροντίζω◊ nisi = εάν δεν, υποθετικός σύνδεσμος◊ vos = ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό της προσωπικής αντωνυμίας

β΄προσώπου tu◊ ipsi = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως

οριστικής αντωνυμίας ipse-ipsa- ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο.◊ patriae = δοτική ενικού του patria◊ * consulueritis = β΄πληθ. υποτακτική ενεργητικού παρακειμένου του

consulo◊ * mementote = β΄πληθ. πρόσωπο προστακτικής του ελλειπτικού ρήματος

memini - meminisse = θυμάμαι (πρόκειται για μελλοντική προστακτική με ενεστωτική σημασία).

Το ελλειπτικό ρήμα memini (παρακείμενος με σημασία ενεστώτα)

ΟριστικήΠαρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντ. Μέλλοντας

memini memineram meminero

meministi memineras memineris

meminit meminerat meminerit

meminimus memineramus meminerimus

meministis memineratis memineritis

meminerunt-ere meminerant meminerint

Υποτακτική

Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Προστακτική



meminerim meminissem memento

memineris meminisses mementote

meminerit meminisset

meminerimus meminissemus Απαρέμφατο

memineritis meminissetis meminisse

meminerint meminissent

◊ rem publicam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού res publica- rei publicae = πατρίδα, πολιτεία, δημοκρατία ( res-rei ε΄κλίση θηλυκό, publicus-a-um β΄κλιτο επίθετο)

◊ extremo = αφαιρετική ενικού αριθμού, ουδέτερο, υπερθετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου exter και exterus-extera-exterum = αυτός που βρίσκεται έξω / έσχατος[ συγκρ. exterior-ior-ius, υπερθ.βαθμός extremus-a-um και extimus-a-um ή extumus-a-um]

◊ discrimine = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού discrimen-inis = ο κίνδυνος, ουδέτερο γ΄κλίσης

◊ quondam = κάποτε, (επίρρημα)◊ fuisse = απαρέμφατο παρακειμένου του ρήματος sum◊ statim = αμέσως, στην κατάλληλη στιγμή, (επίρρημα)◊ * sumptum est = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστική παθητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας sumo-sumpsi-sumptum - sumere = αρχίζω. ◊ bellum sumo = αρχίζω πόλεμο◊ Punicum =ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου του β΄κλιτου επιθέτου

Punicus-a-um = Καρχηδονιακός - δεν σχηματίζει παραθετικά - .◊ Bellum= ονομαστική ενικού του bellum = ο πόλεμος, ουδέτερο β΄κλίσης

bellum-i◊ tertium = ονομαστική ενικού ουδετέρου του β΄κλιτου τακτικού

αριθμητικού επιθέτου tertius-a-um = ο τρίτος◊ quo= αφαιρετική ενικού της qui-quae-quod, γένους ουδετέρου◊ Carthago= ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Carthago-inis

deleta est = γ΄ενικό οριστικής παθητικού παρακειμένου του ρήματος της 2ης

συζυγίας deleo-delevi-deletum-delere = καταστρέφω.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «Quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore» : δευτερεύουσα

πλάγια ερώτηση, απλή, μερικής αγνοίας, η οποία λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο interrogo . Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα quando και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.



[ Στον ευθύ λόγο : Quando hanc ficum decerptam esse putatis ex arbore ?} Η πρόταση εξαρτήσεως «Interrogo vos» εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν.

2. «Cum omnes recentem esse dixissent» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με Υποτακτική Υπερσυντελίκου, ενώ η κύρια πρόταση εξαρτήσεως (inquit) εκφέρεται με ιστορικό ενεστώτα. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

3. «Quae nimia vobis est » : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο fiduciam. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, γιατί δηλώνει πραγματικό γεγονός.

4. «Nisi vos ipsi patriae consulueritis» : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση σε εξαρτημένο λόγο [εξαρτημένος λόγος : Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis (υποτακτική παρακειμένου). Ο ανεξάρτητος λόγος θα ήταν : Nemo patriae consulet, nisi vos ipsi patriae consulueritis (oριστική συντελεσμένου Μέλλοντα)]. Η υπόθεση στον εξαρτημένο λόγο εκφέρεται με απαρέμφατο απλού μέλλοντα, το οποίο εξαρτάται από το crederitis, που είναι απαγορευτική υποτακτική σε χρόνο ιστορικό παρακείμενο, αλλά θεωρείται χρόνος αρκτικός. Η απόδοση εκφέρεται με την υποτακτική του κυρίως παρακειμένου, εφόσον εξαρτάται από τον αρκτικό χρόνο consulturum esse , που είναι απαρέμφατο απλού μέλλοντα εξαρτώμενο από αρκτικό χρόνο [ο ανεξάρτητος λόγος είναι α΄είδους – ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον, προσδοκώμενο προτερόχρονο ].

5. «Quo Carthago deleta est» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο bellum. Εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου, δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΟ Κάτων κάποια μέρα έφερε στο Βουλευτήριο πρώιμο σύκο από την Καρχηδόνα και δείχνοντάς το στους Συγκλητικούς «Σας ερωτώ» είπε «πότε νομίζετε πως αυτό το σύκο κόπηκε από το δέντρο». Όταν όλοι είχαν πει (απάντησαν) ότι ήταν φρέσκο «και όμως πριν από τρεις μέρες», είπε, μάθετε πως κόπηκε στην Καρχηδόνα. Τόσο κοντά στα τείχη έχουμε τον εχθρό! Λοιπόν (επομένως) φυλαχθείτε από τον κίνδυνο, προστατεύστε την πατρίδα. Μην έχετε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της πόλεως. Την αυτοπεποίθηση, η οποία είναι υπερβολική σε σας, ν’ αποβάλλετε. Κανένας μην πιστεύετε ότι θα ενδιαφερθεί για την πατρίδα, εάν εσείς οι ίδιοι δεν έχετε φροντίσει για την πατρίδα. θυμηθείτε πως κάποτε η πολιτεία βρέθηκε στον έσχατο κίνδυνο». Και αμέσως άρχισε ο τρίτος καρχηδονιακός πόλεμος, στη διάρκεια του οποίου καταστράφηκε η Καρχηδόνα.



Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore».

Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitote decerptam esse Carthagine.

Tam prope a muris habemus hostem!

Itaque cavete periculum, tutamini patriam.

Opibus urbis nolite confidere.

Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis.

Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!» Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

Ο Κάτων κάποια μέρα έφερε στο Βουλευτήριο πρώιμο σύκο από την Καρχηδόνα και δείχνοντάς το στους Συγκλητικούς «Σας ερωτώ» είπε «πότε νομίζετε πως αυτό το σύκο κόπηκε από το δέντρο».

Όταν όλοι είχαν πει (απάντησαν) ότι ήταν φρέσκο «και όμως πριν από τρεις μέρες», είπε, μάθετε πως κόπηκε στην Καρχηδόνα. Τόσο κοντά στα τείχη έχουμε τον εχθρό! Λοιπόν (επομένως) φυλαχθείτε από τον κίνδυνο, προστατεύστε την πατρίδα. Μην έχετε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της πόλεως. Την αυτοπεποίθηση, η οποία είναι υπερβολική σε σας, ν’ αποβάλλετε. Κανένας μην πιστεύετε ότι θα ενδιαφερθεί για την πατρίδα, εάν εσείς οι ίδιοι δεν έχετε φροντίσει για την πατρίδα. Θυμηθείτε πως κάποτε η πολιτεία βρέθηκε στον έσχατο κίνδυνο». Και αμέσως άρχισε ο τρίτος καρχηδονιακός πόλεμος, στη διάρκεια του οποίου καταστράφηκε η Καρχηδόνα.





♦ cum = όταν, αφού = χρονικός σύνδεσμος + υποτακτική παρατατικού ή υπερσυντελίκου . Πρόκειται για τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό cum

♦ Accius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Accius- ii/i = ο Άκκιος, αρσενικό β΄κλίσης (Accius, Accii + Acci, Accio, Accium, Acci, Accio)

♦ ex = από : πρόθεση + αφαιρετική♦ urbe = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού urbs-is = η πόλη, θηλυκό

γ΄κλίσης ♦ Roma = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Roma - ae = η Ρώμη, θηλυκό

α΄κλίσης ♦ Tarentum = αιτιατική ενικού του Tarentum - i ο Τάρας, ουδέτερο β΄κλίσης♦ venisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής υπερσυντελίκου του ρήματος της

4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι, φθάνω♦ ubi = όπου, αναφορική αντωνυμία ♦ Pacuvius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Pacuvius - ii + i = ο

Πακούβιος, αρσενικό β΄κλίσης♦ grandi = αφαιρετική ενικού, θετικός βαθμός του γ΄κλιτου επιθέτου grandis-

is-e = μακρύς, μεγάλος, σπουδαίος. [συγκρ. grandior - ior - ius, υπερθετ. grandissimus - a - um]

♦ iam = πλέον, ήδη (επίρρημα)♦ aetate = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού aetas - atis = η ηλικία, η εποχή

- θηλυκό γ΄κλίσης.♦ recesserat = γ΄πρόσωπο ενικού ενεργητικής υπερσυντελίκου του ρήματος

της 3ης συζυγίας recedo-recessi - recessum - recedere = αποσύρομαι♦ devertit = γ’ ενικό πρόσωπο παρακειμένου ενεργητικής του ημιαποθετικού

ρήματος της 3ης συζυγίας devertor - deverti - deverti = καταλύω, μένω. Το ρήμα σχηματίζει τους χρόνους που παράγονται από το ενεστωτικό θέμα, κυρίως, κατά την παθητική φωνή (μπορεί όμως και κατά την ενεργητική). Τους χρόνους που παράγονται από το θέμα του παρακειμένου σχηματίζει κατά την ενεργητική φωνή.

♦ ad = προς, σε, (πρόθεση + αιτιατική) ♦ eum = αιτιατική ενικού γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναλαπτικής

αντωνυμίας is - ea - id = αυτός - ή - ό♦ qui = ονομαστική ενικού αριθμού της αναφορικής αντωνυμίας qui - quae -

quod ο οποίος- η οποία - το οποίο♦ multo = αφαιρετική ενικού γένους ουδετέρου, θετικός αριθμός του

β΄κλιτου επιθέτου multus-a-um = πολύς ( συγκρ. Plures-plures-plura υπερθετ. plurimi-ae-a)

♦ minor = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού, συγκρ. βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου parvus - a - um, μικρός (συγκρ. minor, ninus, υπερθ. minimus-a-um



♦ natu = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού natus - us = η ηλικία, γένους αρσενικού δ΄ κλίσης

♦ minor natu = λειτουργεί και ως συγκρητικός βαθμός του iuvenis - is = ο νέος συγκρ. iunior / minor natu, υπερθ. minimus natu

♦ erat = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παρατατικού του ιδιότυπου ρήματος sum - fui - ----- - esse = είμαι, υπάρχω

♦ tragoediam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού tragoedia - ae = η τραγωδία, θηλυκό α΄κλίσης

♦ suam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας γ΄προσώπου suus- sua - suum

♦ cui = δοτική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας qui - quae - quod

♦ Atreus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Atreus - i = ο Ατρέας, αρσενικό β΄κλίσης (Atreus, Atrei + Atreos, Atreo + Atrei, Atreum + Atrea, Atreu, Atreo)

♦ nomen = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού nomen - inis = όνομα, ουδέτερο, γ΄κλίσης

♦ est =γ΄ενικό οριστικής ενεστώτα του sum♦ ei = δοτική ενικού αρσενικού της αντωνυμίας is - ea - id♦ desideranti = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

desiderans - ntis του ρήματος της 1ης συζυγίας desidero-desideravi - desideratum - desiderare = επιθυμώ

♦ legit = γ΄ενικό πρόσωπο, ενεργητικής φωνής, παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας lego - legi - lectum - legere

♦ tum = τότε, έπειτα (επίρρημα)♦ dixit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστική ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέγω / β΄ενικό πρόσωπο ενεστώτα / προστακτική dic

♦ sonora = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του β΄κλιτου επιθέτου sonorus-a-um = ο ηχηρός

♦ quidem = βέβαια, τουλάχιστον (επίρρημα)♦ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του sum♦ grandia = αιτιατική πληθυντικού, θετικός βαθμός, γένος ουδετέρου του

γ΄κλιτου επιθέτου grandis-is-e♦ quae = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της αντωνυμίας qui-quae

- quod♦ scripsisset =γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος της 3ης συζυγίας scribo - scripsi - scriptum - scribere = γράφω♦ sed = αλλά, ( αντιθετικός σύνθεσμος )♦ videri = απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα του ρήματος της β΄συζυγίας

video - vidi - visum - videre = βλέπω♦ videor - visus sum - videri + δοτική προσ. + απαρέμφατο = φαίνομαι♦ tamen = όμως (αντιθετικός σύνδεσμος)♦ ea = αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is-ea-id



♦ duriora = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, συγκριτικού βαθμού του β΄κλιτου επιθέτου durus-a-um = σκληρός-η-ο (durior - rio - ius, durissimus-a-um)

♦ acerbiora = αιτιατική πληθυντικού γένους ουδετέρου, συγκριτικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου acerbus-a-um = πικρός, άγουρος (acerbior - ior - ius, acerbissimus-a-um)

♦ ita = έτσι (επίρρημα)♦ inquit = γ΄ πρόσωπο ενικού οριστική παρακειμένου του ελλειπτικού

ρήματος inquam♦ ut = όπως, καθώς (παραβολικό επίρρημα)♦ dicis = β΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere♦ neque = ούτε (συμπλεκτικός σύνδεσμος)♦ id = ονομαστική ενικού γένους ουδετέρου της is - ea - id♦ me =αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας ego♦ sane = βέβαια, επίρρημα θετικού βαθμού (συγκρ. βαθμός sanius, στερείται

υπερθετικού )♦ paenitet = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστική ενεστώτα του απροσώπου ρήματος

της 2ης συζυγίας paenitet - paenituit - paenitere = μετανιώνω♦ meliora = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου συγκριτικού βαθμού

του β΄κλιτου επιθέτου bonus- a-um melior - ior - ius, optimus - a - um♦ enim = γιατί, διότι, πράγματι (αιτιολογικός σύνδεσμος)♦ fore = απαρέμφατο μέλλοντα του sum♦ spero = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ρήματος της 1ης συζυγίας

spero - avi - atum - are = ελπίζω ♦ quae = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της αντωνυμίας qui -

quae - quod♦ deinceps = έπειτα, επίρρημα ♦ scribam = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού μέλλοντα του ρήματος

της 3ης συζυγίας scribo - scripsi - scriptum - scribere = γράφω♦ nam = γιατί, διότι (αιτιολογικός σύνδεσμος)♦ quod = ονομαστική ενικού ουδέτερο της αντωνυμίας qui - quae - quod♦ in = σε πρόθ. + αιτιατική ή + αφαιρετική ♦ pomis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού pomum - i = καρπός,

γένους ουδετέρου β΄κλίσης ♦ idem = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας idem - eadem - idem = ο ίδιος♦ aiunt = γ΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ελλειπτικού

ρήματο aio = λέω

ΤΟ ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΟ ΡΗΜΑ ΑΙΟ



ΟΡΙΣΤΙΚΗ Ενεστώτας Παρατατικός Παρακείμενοςaio aiebam -ais aiebas (aisti σπάνια)ait aiebat ait- aiebamus -- aiebatis -aiunt aiebant (aierunt σπάνια)

(Στους Πλαύτο και Τερέντιο

απαντούν και τύποι

παρατατικού aibam, aibas, aibat

κ.λ.π.)

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΕνεστώτας Παρατατικός Προστακτικήaias - 2ο ενικό (ai)aiat - Απαρέμφατο Ενεστώτα- ( aieret σπάνια) (aiere σπάνια)- - Μετοχή Ενεστώτα(aiant σπάνια) - aiens - ntis

(aierent σπάνια)

♦ ingeniis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού ingenium-ii + i = το πνεύμα, ουδέτερο β΄ κλίσης

♦ quae = ονομαστική πληθυντικού αριθμού, γένους ουδετέρου♦ dura = ονομαστική πληθυντικού (παραπάνω) , γένους ουδετέρου♦ acerba = ονομαστική πληθυντικού (παραπάνω), γένους ουδετέρου♦ nascuntur = γ΄πρόσωπο πληθυντικού, οριστική ενεστώτα του αποθετικού

ρήματος της 3ης συζυγίας nascor - natus sum - nasci = γεννιέμαι♦ post = μετά , (επίρρημα)♦ fiunt = γ΄πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος fio - factus

sum - fieri = γίνομαι♦ mitia = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του

γ΄κλιτου επιθέτου mitis - is - e = γινόμενος, γλυκός (mitior- ior, ius, mitissimus- a - um)

♦ iucunda = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου iucundus - a - um, = γλυκός, ευχάριστος, (iucundior, ior, ius, iucundissiumus-a-um )

♦ quae = (παραπάνω)♦ gignuntur = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής παθητικού ενεστώτα του

ρήματος της 3ης συζυγίας gigno - genui - genitum - gignere = γεννώ



♦ statium = αμέσω, από την άρχή (επίρρημα)♦ vieta = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, μετοχή παθητικού

παρακειμένου του ρήματος vieo, -, vietum - viere 2ης συζυγίας = λυγίζω, πλέκω, vietus-a-um

♦ mollia =ονομαστική πληθυντικού αριθμού,γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του γ΄κλιτου επιθέτου mollis - is - e = μαλακός, ευλίγιστος, (mollior, ior, ius, mollissimus - a - um

♦ matura = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου maturus - a - um = ο ώριμος maturior, -ior - ius, maturissimus-a-um + maturrimus - a- um)

♦ mox = μετά από λίγο, αργότερα (επίρρημα)♦ putria = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου

puter (+ putris), putris, putre = σάπιος (εκφράζει απόλυτη έννοια και δεν σχηματίζει παραθετικά).

Συντακτικό Κατά την σύγκριση αντίθεσης, ο β΄όρος της σύγκρισης (καθώς είναι αντίθετος του α΄όρου) συχνά παραλείπεται. Το είδος αυτό της σύγκρισης χαρακτηρίζεται ως απόλυτη σύγκριση. Το υπάρχον στην προκείμενη περίπτωση συγκριτικό δηλώνει ότι ένα πρόσωπο ή πράγμα έχει τη δηλούμενη από το συγκριτικό ιδιότητα σε βαθμό είτε α) λογικού μέτρου είτε β) ανώτερο από το λογικό μέτρο. Στην περίπτωση αυτή μεταφράζουμε με το θετικό βαθμό συνοδευόμενο από το «μάλλον» ή το «κάπως».

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1) «Cum Accius ........ venisset» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση εισάγεται

με τον ιστορικό / διηγηματικό cum, που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημοιυργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους.Εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου και η πρόταση εξαρτήσεως με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

2) «Ubi Pacuvius ...... recesserat» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική του Τarentum. Εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου, δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

3) «qui multo ..... erat» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Accius. Εκφέρεται με οριστική παρατατικού, εκφράζει πραγματικό γεγονός.

4) «cui Atreus nomen est» : αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο tragoediam. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, εκφράζει πραγματικό γεγονός.

5) «quae scripsisset» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, (προσδιοριστική στο εννοούμενο ea.) Εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου και η πρόταση εξαρτήσεως με οριστική Ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν. Η πρόταση Quae scripserat, λειτουργεί στα πλαίσια πλάγιου λόγου [προσδιορίζει λέξη απαρεμφατικής φράσης (το ea) : Στον ευθύ λόγο έχουμε: Quae scripserat, sonora et grandia erant, πραγματικό γεγονός].



6) «quae deinceps scribam» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο εννοούμενο ea. Η πρόταση λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου : spero ->fore -> quae deinceps scribam. Ο τύπος scribam είναι οριστική μέλλοντα : 1) γιατί δηλώνεται η χρονική βαθμίδα του προτερόχρονου (η πράξη της εξαρτώμενης πρότασης, προηγείται της πράξεως της πρότασης εξαρτήσεως «meliora enim fore spero»), βαθμίδα η οποία δεν μπορεί να δηλωθεί με ενεστωτική υποτακτική και 2) συχνά στον πλάγιο λόγο, όταν το ρήμα είναι σε μέλλοντα, έχουμε οριστική. Έτσι, και στον πλάγιο λόγο και στον ευθύ λόγο : (quae deinceps scribam, meliora erunt) έχουμε οριστική μέλλοντα : scribam. Δηλώνεται πραγματικό γεγονός.

7) «quae dura et acerba nascuntur» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο εννοούμενο ea. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, εκφράζεται πραγματικό γεγονός.8) «quae gignuntur ..... mollia» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο εννοούμενο ea. Εκφέρεται με οριστική Ενεστώτα, δηλώνεται πραγματικό γεγονός.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΌταν ο Άκκιος ήρθε από την πόλη Ρώμη στον Τάραντα, όπου είχε αποσυρθεί σε μεγάλη πλέον ηλικία ο Πακούβιος, κατέλυσε σε αυτόν. Ο Άκκιος που ήταν πολύ μικρότερος στην ηλικία, του διάβασε, επειδή επιθυμούσε πολύ, την τραγωδία του, στην οποία το όνομα είναι «Ατρέας». Τότε ο Πακούβιος είπε πως αυτά που είχε γράψει ήταν βέβαια ηχηρά και σπουδαία, αλλά όμως του φαίνονταν κάπως τραχιά και στυφά. «Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος «όπως λες και ούτε βέβαια μετανιώνω γι αυτό¨¨ γιατί ελπίζω ότι θα είναι καλύτερα, (αυτά) που θα γράψω στη συνέχεια. Γιατί αυτό που υπάρχει στους καρπούς, το ίδιο λένε πως υπάρχει στο πνεύμα: (αυτοί) που γεννιούνται σκληροί και πικροί, αργότερα γίνονται γινωμένοι και ευχάριστοι. (Αυτοί) που όμως γεννιούνται από την αρχή μαραμένοι και μαλακοί, αργότερα δεν γίνονται ώριμοι αλλά σάπιοι (δεν ωριμάζουν, αλλά σαπίζουν).»



Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum.

Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti legit.

Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora.

«Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet ;

meliora enim fore spero, quae deinceps scribam.

Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis :

quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda ;

sed quae gignuntur statim vieta et mollia, non matura mox fiunt sed putria».

Όταν ο Άκκιος ήρθε από την πόλη Ρώμη στον Τάραντα, όπου είχε αποσυρθεί σε μεγάλη πλέον ηλικία ο Πακούβιος, κατέλυσε σε αυτόν.

Ο Άκκιος που ήταν πολύ μικρότερος στην ηλικία, του διάβασε, επειδή επιθυμούσε πολύ, την τραγωδία του, στην οποία το όνομα είναι «Ατρέας». Τότε ο Πακούβιος είπε πως αυτά που είχε γράψει ήταν βέβαια ηχηρά και σπουδαία, αλλά όμως του φαίνονταν κάπως τραχιά και στυφά.

«Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος «όπως λες και ούτε βέβαια μετανιώνω γι αυτό¨

γιατί ελπίζω ότι θα είναι καλύτερα, (αυτά) που θα γράψω στη συνέχεια. Γιατί αυτό που υπάρχει στους καρπούς, το ίδιο λένε πως υπάρχει στο πνεύμα: (αυτοί) που γεννιούνται σκληροί και πικροί, αργότερα γίνονται γινωμένοι και ευχάριστοι. (Αυτοί) που όμως γεννιούνται από την αρχή μαραμένοι και μαλακοί, αργότερα δεν γίνονται ώριμοι αλλά σάπιοι (δεν ωριμάζουν, αλλά σαπίζουν).»



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ∗ Aesopi = γενική ενικού του ουσιαστικού Aesopus - i = αρσενικό, β΄κλίσης∗ nostri = γενική ενικού, γένους αρσενικού της κτητικής αντωνυμίας

α΄πρόσωπο (για πολλούς κτήτορες) noster - nostra - nostrum = δικός - ή - ό μας

∗ Licinus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Licinus - i = αρσενικό, β΄κλίσης

∗ servus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού servus-i = ο δούλος, αρσενικό, β΄κλίσης

∗ tibi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας β΄προσώπου tu = εσύ

∗ notus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικοποιημένης μετοχής παθητικού παρακειμένου notus-a-um = γνωστός, του ρήματος της 3ης συζυγίας nosco - novi - notum - noscere γνωρίζω (notior - ior - ius / notissimus-a-um)

∗ Roma = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Roma - ae = θηλυκό α΄κλίσης∗ Athenas = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού Athenae-arum = η

Αθήνα, θηλυκό, α΄κλίσης (δεν έχει ενικό) ∗ fugit = γ΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας fugio - fugi - fugitum - fugere = δραπετεύω∗ is = ονομαστική ενικού , γένους αρσενικού της is - ea - id δεικτικής ως

επαναληπτικής αντωνυμίας∗ Athenis = αφαιρετική πληθυντικού του Athenae-arum∗ apud = κοντά σε, πλησίον (πρόθεση + αιτιατική) ∗ Patronem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Patro - onis = ο Πάτρων,

αρσενικό γ΄κλίσης∗ Epicureum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου

Epicureus-a-um = ο Επικούρειος (παράγεται από ουσιαστικό και δεν επιδέχεται σύγκριση)

∗ paucos= αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου paucus-a-um = λίγος, μικρός (paucior,-ior, -ius/ paucissimus-a-um). Συνήθως είναι πληθυντικός του pauci-ae-a

∗ menses = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού mensis- is = ο μήνας, γ κλίση, αρσενικό

∗ pro = ως, σαν, πρόθεση + αφαιρετική∗ libero = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού , θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου liber - libera- liberum = ο ελεύθερος (liberior - ior - ius, liberrimus-a-um)

∗ fuit = γ΄πρόσωπο οριστικής αορίστου του sum - fui - ---- esse = είμαι , υπάρχω

∗ inde = από εκεί (επίρρημα)∗ Asiam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Αsia-ae = η Ασία,

θηλυκό,α΄κλίσης



∗ abiit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ιδιότυπου ρήματος abeo - abii (+ abivi)-abitum-abire= μεταβαίνω, φεύγω

∗ Plato = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Plato-onis = ο Πλάτων, αρσενικό, γ΄κλίσης (Plato, Platonis, Platoni, Platona + Platonem, Plato (+ Plato,) Platone)

∗ quidam = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αντωνυμίας quidam-quedam - quoddam = κάποιος - α - ο

∗ Sardianus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου Sardianus - a - um = Σαρδιανός, από τις Σάρδεις (δηλώνει καταγωγή και δεν σχηματίζεται παραθετικά).

∗ cum = όταν , αφού (ιστορικός / διηγηματικός / αφηγηματικός cum + Υποτακτική Παρατατικού ή Υπερσυντελίκου)

∗ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της αντωνυμίας is - ea - id∗ fugitivum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού fugitivus - i = ο δραπέτης,

αρσενικό β΄κλίσης∗ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του sum∗ Aesopi - (παραπάνω)∗ litteris = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού littera -ae = τα

γράμματα αλφαβήτου, γένους θηλυκού, α ΄κλίσης. Στον πληθυντικό = litterae - arum = η επιστολή.

∗ cognovisset = γ΄πρόσωπο ενικού αριθμού, Υποτακτικής Ενεργητικού Υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης συζυγίας cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere = πληροφορούμαι, γνωρίζω.

∗ hominem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού homo - inis = ο άνθρωπος, αρσενικό, γ΄κλίσης

∗ comprehendit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστική ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας comprehendo - comprehendi - comprehensum - comprehendere = συλλαμβάνω

∗ custodiam = αιτιατική ενικού αριθμού του ουσιαστικού custodia-ae = η φυλακή, γένους θηλυκού, α΄κλίσης

∗ Ephesi = γενική ενικού, του ουσιαστικού Ephesus - i = η Έφεσος, θηλυκό β΄κλίσης

∗ tradidit = γ΄ενικού οριστική ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας trado - tradidi - traditum - tradere = παραδίδω

∗ tu=ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας β΄προσώπου tu = εσύ

∗ hominem = αιτιατική ενικού του homo∗ investiga = β΄ενικού προστακτική ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

1ης συζυγίας investigo - avi - atum - are = αναζητώ τα ίχνη∗ queso = α΄ενικό οριστικής Ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος quaeso =

παρακαλώ. Απαντώνται μόνο δύο τύποι της οριστικής ενεστώτα, quaeso(α΄ενικό) quaesumus (α΄πληθυντικό).

∗ summa = αφαιρετική ενικού, γένου θηλυκού, υπερθετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου super και superus - supera - superum = ο επάνω (superior-io-ius, supremus-a-um και summus-a-um



∗ diligentia = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού diligentia - ae = η επιμέλεια, γένους θηλυκού, α΄κλίσης

∗ vel ..... vel ... = ή ..... ή διαζευτικός σύνδεσμος∗ Romam = αιτιατική ενικού του Roma∗ mitte = β΄ενικό πρόσωπο, ενεργητικής ενεστώτα του ρήματος της 3ης

συζυγίας mitto, misi, missum, mittere = στέλνω∗ Epheso = αφαιρετική ενικού του Ephesus∗ rediens = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

rediens - redeuntis του ρήματος redeo - redii - (redivi) - reditum - redire = επανέρχομαι

∗ tecum = cu + te = μαζί με σένα∗ deduc = β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 3ης συζυτίας deduco - deduxi - deductum - deducere = οδηγώ ∗ noli = β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ιδιότυπου

ρήματος nolo - nolui - ----- nolle = δεν θέλω ∗ spectare = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης

συζυγίας specto - avi - atum - are = κοιτάζω∗ quanti = γενική ενικού, γένους ουδετέρου της ερωτηματικής αντωνυμίας

quantus- a- um = πόσος, η, ο∗ homo = ονομαστική ενικού του homo - inis∗ sit = γ΄ενικού αριθμού, Υποτακτική Ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum

- fui - --- - esse∗ parvi = γενική ενικού , γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου parvus - a - um = μικρός (minor - minus, minimus-a-um)∗ preti = γενική ενικού του ουσιαστικού pretium - ii + i = η τιμή , η αξία,

ουδέτερο β΄κλίσης ∗ est = γ΄ενικού, οριστική ενεστώτα του ρήματος sum∗ qui = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της αναφορικής αντωνυμίας

qui - quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο.∗ nihili = γενική ενικού του ουσιαστικού nihilum - i = τίποτε, ουδέτερο

β΄κλίσης∗ servi = γενική ενικού του servus∗ scelus = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού scelus - eris = ελεεινή πράξη,

ουδέτερο γ΄κλίσης∗ audaciam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού audacia-ae = θράσος, τόλμη,

θηλυκό α΄κλίσης ∗ tanto = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας

tantus-a-um = τόσος, η , ο∗ dolore = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dolor - loris = η οργή,

αρσενικό γ΄κλίσης∗ Aesopus = ονομαστική ενικού του Aesopus∗ adfectus est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας adficio (+ afficio) - adfeci (affeci) - adfectum (affectum) - adficere (afficere) = διατίθεμαι

∗ nihil = ονομαστική ενικού αριθμού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής αόριστης αντωνυμίας nemo, nihil, = κανένας, τίποτε



∗ ei = δοτική ενικού αριθμού, γένους αρσενικού is-ea-id∗ gratius = ονομαστική ενικού αριθμού, γένους ουδετέρου, συγκριτικός

βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου gratus-a-um = ο ευχάριστος (gratior, ior, ius / gratissimus-a-um)

∗ possit = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής του ρήματος possum - potui - posse

∗ quam = επίρρημα, παρά , από∗ recuperatio = ονομαστική ενικού αριθμού του ουσιαστικού recuperatio -

ionis = επανάκτηση, θηλυκό γ΄κλίσης (ως αφηρημένο δεν σχηματίζει, κατά κανόνα, πληθυντικό).

∗ fugitivi = γενική ενικού του fugitivus - i

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «Cum eum fugitivum ..... cognovisset» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση.

Εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό cum,που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουρεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. . Οι προτάσεις εξαρτήσεως «Postea Plato.... comprehendit» και «in custodiam.... tradidit» εκφέρονται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

2. «quanti homo sit» : δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική, απλή, μερικής αγνοίας, ως αντικείμενο στο απαρέμφατο spectare. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanti και εκφέρεται με υποτακτική (sit), όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις,γιατί θεωρείται ότι η εξάτρηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης. Η πρόταση εξάρτησης « noli spectare» εκφέρεται με προστακτική ενεστώτα. Από το noli εξαρτάται το απαρέμφατο ενεστώτα spectare και από το spectare (=αρκτικός χρόνος, εφόσον εξαρτάται από το αρκτικό noli ) το ρήμα της πλάγιας ερώτησης «sit». Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν.(Ευθύς λόγος : Quanti homo homo est ?)

3. «qui tam nihili est » : Δευτερεύουσα αναφορική υποθετική πρόταση (προσδιορίζει το εννοούμενο is . Σε συνδυασμό με την πρόταση εξάρτησης «parvi enim preti est» , υπολανθάνει υποθετικός λόγος. Η υπόθεση qui tam nihili est εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και η απόδοση parvi enim preti est επίσης με οριστική ενεστώτα. Υπολανθάνει υποθετικός λόγος του α΄είδους, ανοιχτή υπόθεση στο παρόν .

4. «ut nihil ei gratius .... fugitivi» : δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut,γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις. (Το αποτέλεσμα είτε ενδεχόμενο ή δυνατό είτε πραγματικό, θεωρείται πάντοτε υποκειμενικό συμπέρασμα πάντως συχνά δηλώνεται και πραγματικό γεγονός, που δεν φαίνεται να έχει πραγματοποιηθεί πλήρως). Προηγείται το ποσοτικής σημασίας tanto. Η πρόταση εξαρτήσεως «sed propter ..... est adfectus» εκφέρεται με οριστική του κυρίως παρακειμένου (και ειδικότερα του



παρακειμένου με ενεστωτική σημασία) και η εξαρτώμενη με υποτακτική ενεστώτα. Αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΟ Λίκινος, ο δούλος του Αισώπου μας, γνωστός σ’ εσένα (τον οποίο γνωρίζεις), δραπέτευσε από τη Ρώμη στην Αθήνα. Στην Αθήνα αυτός έμεινε λίγους μήνες ως ελεύθερος κοντά στον Πάτρωνα τον Επικούρειο και από κει πήγε στην Ασία. Αργότερα, κάποιος Πλάτωνας από τις Σάρδεις, μόλις έμαθε από τις επιστολές του Αισώπου πως αυτός ήταν δραπέτης, συνέλαβε τον άνθρωπο και (τον) παρέδοσε στην φυλακή στην Έφεσο. Εσύ, παρακαλώ, αναζήτησε τα ίχνη του ανθρώπου και με πάρα πολύ μεγάλη φροντίδα είτε στείλε (τον) στη Ρώμη είτε φέρε (του) μαζί σου επιστρέφοντας από την Έφεσο. Μην κοιτάζεις πόσης αξίας είναι ο άνθρωπος. Γιατί είναι μικρής αξίας όποιος είναι τόσο τιποτένιος (ή τέτοιος «μασκαράς»). Αλλά ο Αίσωπος έχει οργιστεί τόσο πολύ εξαιτίας της ελεεινής πράξεως και του θράσους του δούλου, ώστε τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι σ’ αυτόν πιο ευχάριστο όσο η επανάκτηση του δραπέτη.



Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit.

Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit.

Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit.

Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc.

Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.

Ο Λίκινος, ο δούλος του Αισώπου μας, γνωστός σ’ εσένα (τον οποίο γνωρίζεις), δραπέτευσε από τη Ρώμη στην Αθήνα. Στην Αθήνα αυτός έμεινε λίγους μήνες ως ελεύθερος κοντά στον Πάτρωνα τον Επικούρειο και από κει πήγε στην Ασία.

Αργότερα, κάποιος Πλάτωνας από τις Σάρδεις, μόλις έμαθε από τις επιστολές του Αισώπου πως αυτός ήταν δραπέτης, συνέλαβε τον άνθρωπο και (τον) παρέδοσε στην φυλακή στην Έφεσο.

Εσύ, παρακαλώ, αναζήτησε τα ίχνη του ανθρώπου και με πάρα πολύ μεγάλη φροντίδα είτε στείλε (τον) στη Ρώμη είτε φέρε (του) μαζί σου επιστρέφοντας από την Έφεσο. Μην κοιτάζεις πόσης αξίας είναι ο άνθρωπος. Γιατί είναι μικρής αξίας όποιος είναι τόσο τιποτένιος (ή τέτοιος «μασκαράς»).

Αλλά ο Αίσωπος έχει οργιστεί τόσο πολύ εξαιτίας της ελεεινής πράξεως και του θράσους του δούλου, ώστε τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι σ’ αυτόν πιο ευχάριστο όσο η επανάκτηση του δραπέτη.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29


◊ cum = όταν, αφού, χρονικός σύνδεσμος + Υποτακτική παρατατικού ή υπερσυντελίκου. Πρόκειται για τον ιστορικό ή αφηγηματικό cum

◊ Octavianus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Octavianus - i = ο Οκταβιανός, αρσενικό β΄κλίσης

◊ post = μετά , πρόθεση + αιτιατική◊ victoriam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού victoria - ae= νίκη, θηλυκό

α΄κλίσης◊ Actiacam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου

Actiacus - a- um = ο Ακτιακός◊ Romam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Roma - ae = η Ρώμη, θηλυκό

α΄κλίσης◊ rediret = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ιδιότυπου ρήματος redeo - redii - redivi - reditum - redire = επιστρέφω, 4ης συζυγίας

◊ homo = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού homo - inis = ο άνθρωπος, αρσενικό, γ΄κλίσης

◊ quidam = ονομαστική ενικού αριθμού, αρσενικό της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος - α - ο.

SINGULARIS PLURALIS

quidam quaedam quoddam quidam quaedam quaedamcuiusdam cuiusdam cuiusdam quorundam quarundam quorundamcuidam cuidam cuidam quibusdam quibusdam quibusdamquendam quandam quoddam quosdam quasdam quaedam- - - - - -quodam quadam quodam quibusdam quibusdam quibusdam

◊ ei = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής αντωνυμίας is-ea-id = αυτός, η , ο

◊ occurrit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας οccurro - occurri - + occucurri - occursum - occurrere = τρέχω να συναντήσω

◊ corvum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού corvus - i = το κοράκι, αρσενικό β΄κλίσης

◊ tenens =ονομαστική ενικού αριθμού της μετοχής tenens - entis του ρήματος της 2ης συζυγίας teneo - tenui - tentum - tenere = κρατώ

◊ eum = αιτιατική ενικού , γένους αρσενικού της is - ea - id



◊ instituerat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης συζυγίας instituo - institui - institutum - instituere = καθιστώ, μορφώνω, εκπαιδεύω

◊ haec = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας hic - haec - hoc = αυτός, η,ο

◊ dicere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3 συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω (β΄ενικό ενεστωτικής προστακτικής dic)

◊ ave = β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος avere = χαίρω. Του ρήματος αυτού απαντώνται μόνον το απαρέμφατο avere, το β΄ ενικό και β΄ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα ave, avete και το β΄ ενικό προστακτικής μέλλοντα aveto.

◊ Caesar = κλητική, ενικού του Caesar - ris = αρσενικό, γ΄κλίσης◊ victor = κλητική ενικού του victor - ris = ο νικητής, αρσενικό γ΄κλίσης◊ imperator =κλητική, ενικού αριθμού του ουσιαστικού imperator - ris = ο

στρατηγός, ο αυτοκράτορας, αρσενικό γ΄κλίσης◊ Caesaris = γενικού ενικού του ουσιαστικού Caesar - aris◊ multum = πολύ (επίρρημα θετικού βαθμού) , συγκριτικός : plus,

υπερθετικός : plurimum◊ interfuit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του απρόσωπου

ρήματος interest - interfuit - interesse = ενδιαφέρει, συμφέρει◊ emere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

emo - emi - emptum - emere = λαμβάνω κάτι δια χρημάτων◊ itaque = γι’ αυτό, λοιπόν, επομένως (συμπερασματικός σύνδεσμος)◊ viginti = είκοσι, απόλυτο αριθμητικό - άκλιτη λέξη◊ milibus = αφαιρετική πληθυντικού του απόλυτου αριθμητικού mille =

χίλια, μία χιλιάδα.Kανονικά κλίνεται μόνο στον πληθυντικό.Singularis Pluralismille milia- milium- milibusmille milia- - (milia)milli () milibus

◊ sestertium = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού sestertius - ii = ο Σηστέρτιος, αρσενικό β΄κλίσης.Γενική πληθυντικού μόνον sestertium.

◊ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της αντωνυμίας is - ea - id◊ emit = γ΄ενικό πρόσωπο, ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας emo (παραπάνω)◊ id = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου της αντωνυμίας is - ea - id◊ exemplum =ονομαστική ενικού του ουσιαστικού exemplum-i =

παράδειγμα, ουδέτερο β΄κλίσης◊ sutorem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού sutor - oris = ο παπουτσής,

αρσενικό γ΄κλίσης◊ quendam = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος-α-ο



◊ incitavit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστική ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας : incito - avi - atum - are = παρακινώ

◊ ut = να (βουλητικός σύνδεσμος)◊ doceret = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 2ης συζυγίας doceo - docui - doctum - docere = διδάσκω◊ parem = αιτιατική ενικού, θηλυκό του γ΄κλιτου επιθέτου par, par, par, =

τριγενές και μονοκατάληκτο = ο ίδιος, ο όμοιος (δεν επιδέχεται σύγκριση)

◊ salutationem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salutatio - onis = χαιρετισμός, θηλυκό γ΄κλίσης

◊ diu = για πολύ καιρό, επίρρημα (diutius, diutissime)◊ operam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού opera - ae = η εργασία, ο

κόπος, θηλυκό α΄κλίσης. Στον πληθυντικό το ουσιαστικό έχει διαφορετική σημασία operae - arum = οι εργάτες, οι μισθωτοί.

◊ frusta = μάταια, (επίρρημα)◊ impendebat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού του ρήματος της

3ης συζυγίας impendo - impendi - impensum - impendere = δαπανώ, ξοδεύω

◊ quotiescumque =κάθε φορά που, χρονικός σύνδεσμος [+ οριστική ενεστώτα / παρατατικού / υπερσυντελίκου]

◊ avis = ονομαστική ενικού αριθμού του ουσιαστικού avis - is = το πουλί, θηλυκό γ΄κλίσης

◊ respondebat = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 2 συζυγίας respondeo - respondi - responsum - respondere = απαντώ

◊ sutor = ονομαστική ενικού του sutor - oris◊ dicere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του dico (παραπάνω)◊ solebat = γ΄ενικό οριστικής παρατατικού του ημιαποθετικού ρήματος της

2ης συζυγίας soleo - solitus sum - solere = συνηθίζω◊ oleum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού oleum - i = λάδι, ουδέτερο

β΄κλίσης (ως όνομα που δηλώνει ύλη, δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό).

◊ operam = αιτιατική ενικού του opera - ae (παραπάνω)◊ perdidi = α΄ενικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας perdo - perdidi - perditum - perdere = χάνω◊ Oleum et operam perdidi = παροιμιακή φράση = κρίμα τον κόπο μου◊ tandem = επίρρημα, = επιτέλους◊ corvus = ονομαστική ενικού του corvus (παραπάνω)◊ salutationem = αιτιατική ενικού του salutatio (παραπάνω)◊ didicit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας disco - didici - discere = μαθαίνω◊ sutor = ονομαστική ενικού αριθμού, του sutor (παραπάνω)◊ cupidus = ονομαστική ενικού, αρσενικό, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου cupidus-a-um αυτός που επιθυμεί (cupidior- ior - ius, cupidissimus-a-um)



◊ pecuniae = γενική ενικού του ουσιαστικού pecunia-ae = χρήματα, περιουσία, γένους θηλυκού, α΄ κλίσης (ως περιληπτικό ουσιαστικό, κατά κανόνα δεν σχηματίζει πληθυντικό).

◊ eum = αιτιατική ενικού αριθμού, γένους αρσετνικού της αντωνυμίας is-ea-id

◊ Caesari = δοτική ενικού του ουσιαστικού Caesar - aris = αρσενικό, γ΄κλίσης = ο Καίσαρας

◊ attulit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής affero (+adfero) - attuli - allatum - affere (+ adferre = αγγέλλω, επιφέρω, μνημονεύω, παρέχω

◊ audita = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού παρακειμένου auditus - a - um του ρήματος της 4ης συζυγίας audio - audivi (+ audii) - auditum - audire = ακούω

◊ salutatione = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού salutatio - onis (παραπάνω)

◊ Caesar = ονομαστική ενικού του Caesar (παραπάνω)◊ dixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου dico

(παραπάνω) ◊ domi = στην πατρίδα, στο σπίτι , επίρρημα, [πρόκειται για υπόλειμμα της

αρχαίας τοπικής πτώσης του ουσιαστικού domus - us = το σπίτι, θηλυκό δ΄κλίσης, η οποία λειτούργησε ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου]

◊ satis = αρκετά, επίρρημα ◊ talium = γενική πληθυντικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας talis - is-

e = τέτοιος, τέτοια, τέτοιου είδους Singularis Pluralis

talis talis tale tales tales taliatalis talis talis talium talium taliumtali tali tali talibus talibus talibustalem talem tale tales tales talia- - - - - -tali tali tali talibus talibus talibus

◊ audio = α΄ενικό πρόσωπο, οριστική ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 4ης συζυγίας audio - ivi - itum - ire = ακούω

◊ tum = τότε, έπειτα (επίρρημα)◊ venit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι ◊ corvo = δοτική ενικού του ουσιαστικού corvus (παραπάνω)◊ in = σε, πρόθ. + αιτιατική ή + αφαιρετική◊ mentem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mens- mentis = ο νους, η

σκέψη, θηλυκό γ΄κλίσης◊ verborum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού verbum - i = ο λόγος,

ουδέτερο β΄κλίσης◊ domini = γενική ενικού του ουσιαστικού dominus - i = ο κύριος, ο

δεσπότης, ο αφέντης, αρσενικό β΄κλίσης



◊ sui = γενική ενικού, γένους αρσενικού της κτητικής αντωνυμίας γ΄προσώπου (εδώ για έναν κτήτορα) suus - sua - suum = δικός - η - ο του

◊ oleum = αιτιατική ενικού του oleum-i = (παραπάνω) ◊ operam = αιτιατική ενικού opera-ae◊ perdidi = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

perdo (παραπάνω)◊ ad = προς σε , πρόθεση + αιτιατική◊ haec = αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο της δεικτικής αντωνυμίας hic-

haec-hoc = αυτός-η-ο◊ verba = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού verbum-i (παραπάνω)◊ Augustus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Augustus-i = ο

Αύγουστος, αρσενικό β΄κλίσης◊ risit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 2ης συζυγίας rideo - risi - risum - ridere = γελώ◊ emit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του emo

(παραπάνω)◊ avem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού avis-is (παραπάνω)◊ tanti = γενική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας tantus -

a - um = τόσος-η-ο Singularis Pluralis

tantus tanta tantum tanti tantae tantatanti tantae tanti tantorum tantarum tantorumtanto tantae tanto tantis tantis tantistantum tantam tantum tantos tantas tanta- - - - - -tanto tanta tanto tantis tantis tantis

◊ quanti = γενική ενικού της αναφορικής αντωνυμίας quantus-a-um = όσος,η,ο (δευτερόκλιτη, τρικατάληκτη, όπως η παραπάνω)

◊ nullam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας nullus-a-um = κανένας - μία - ένα.

Singularis Pluralis

nullus nulla nullum nulli nullae nullanullius nullius nullius nullorum nullarum nullorumnulli nulli nulli nullis nullis nullisnullum nullam nullum nullos nullas nulla- - - - - -nullo nulla nullo nullis nullis nullis



ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «Cum Octavianus ..... rediret» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση.

Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό / αφηγηματικό cum ,που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιίου-αιτιατού ανάμεσά τους.Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού κι η πρόταση εξάρτησης « homo quidam .... tenens » εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το σύγχρονο στο περελθόν.

2. «ut corvum ..... salutationem» : δευτερεόυσα βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο incitavit. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις ( το περιεχόμενο των προτάσεων είναι απλώς επιθυμητό). Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού και η πρόταση εξαρτήσεως «id exemplum .... incitavit» εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.

3. «Quotiescumque ..... respondebat» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με το quotiescumque ( = cum επαναληπτικός), δηλώνεται α(περι)όριστη επανάληψη στο παρελθόν. Εκφέρεται με οριστική παρατατικού και η προσδιορίζομενη πρόταση «suto .... solebat» επίσης με οριστική παρατατικού.

4. «quanti .... emerat» : δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση. Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση που επέχει θέση β΄όρου σύγκρισης (ως α΄όρος λειτουργεί η πρόταση «emit .... tanti »). Εκφέρεται με οριστική Υπερσυντελίκου, εφόσον η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις, κατά τις οποίες, η δηλούμενη από την παραβολική θεωρείται αντικειμενική πραγματικότητα. Δηλώνεται σύγκριση ισότητας, σχετικά με την ποσότητα (παραβολικό ζεύγος) : tanti - quanti

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΌταν ο Οκταβιανός επέστρεφε στη Ρώμη μετά την νίκη (του) στο Άκτιο, κάποιος άνθρωπος έτρεξε να τον συναντήσει κρατώντας ένα κοράκι¨¨ το είχε εκπαιδεύσει να λέει τα εξής (λόγια) : «Χαίρε Καίσαρα νικητή και στρατηγέ» . Τον Καίσαρα πολύ ενδιέφερε να αγοράσει το κοράκι. Το αγόρασε λοιπόν για είκοσι χιλιάδες σηστερτίους. Αυτό το παράδειγμα παρακίνησε κάποιον παπουτσή να διδάξει τον ίδιο χαιρετισμό σ’ ένα κοράκι. Για πολύ καιρό κατέβαλλε κόπο / κόπιαζε μάταια. Κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει : «έχασα το λάδι και τον κόπο μου ! (Κρίμα τον κόπο μου! )». Κάποτε επιτέλους το κοράκι έμαθε τον χαιρετισμό και ο παπουτσής επειδή ήθελε να κερδίσει χρήματα, το έφερε στον Καίσαρα. Όταν ο Καίσαρας άκουσε το χαιρετισμό είπε : «Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς». Τότε το κοράκι θυμήθηκε τα λόγια του αφέντη του : «Έχασα το λάδι και τον κόπο μου (κρίμα τον κόπο μου)! ». Ακούγοντας αυτά τα λόγια ο Αύγουστος γέλασε και αγόρασε το πουλί τόσο, όσο κανένα μέχρι τότε δεν είχε αγοράσει.



Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens;

eum instituerat haec dicere: “Ave, Caesar, victor imperator”.

Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat ;

quotienscumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «Oleum et operam perdidi».

Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.

Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio».

Tum venit corvo in mentem verborum domini sui : «Oleum et operam perdidi».

Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Όταν ο Οκταβιανός επέστρεφε στη Ρώμη μετά την νίκη (του) στο Άκτιο, κάποιος άνθρωπος έτρεξε να τον συναντήσει κρατώντας ένα κοράκι¨

το είχε εκπαιδεύσει να λέει τα εξής (λόγια) : «Χαίρε Καίσαρα νικητή και στρατηγέ» . Τον Καίσαρα πολύ ενδιέφερε να αγοράσει το κοράκι.Το αγόρασε λοιπόν για είκοσι χιλιάδες σηστερτίους. Αυτό το παράδειγμα παρακίνησε κάποιον παπουτσή να διδάξει τον ίδιο χαιρετισμό σ’ ένα κοράκι. Για πολύ καιρό κατέβαλλε κόπο / κόπιαζε μάταια. Κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει : «έχασα το λάδι και τον κόπο μου ! (Κρίμα τον κόπο μου! )».

Κάποτε επιτέλους το κοράκι έμαθε τον χαιρετισμό και ο παπουτσής επειδή ήθελε να κερδίσει(ή:επιθυμώντας) χρήματα, το έφερε στον Καίσαρα.

Όταν ο Καίσαρας άκουσε το χαιρετισμό είπε : «Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς».

Τότε το κοράκι θυμήθηκε τα λόγια του αφέντη του : «Έχασα το λάδι και τον κόπο μου (κρίμα τον κόπο μου)! ». Ακούγοντας αυτά τα λόγια ο Αύγουστος γέλασε και αγόρασε το πουλί τόσο, όσο κανένα μέχρι τότε δεν είχε αγοράσει.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30


♦ hic = ονομαστική ενικού αριθμού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας hic - haec - hoc = αυτός - ή - ό

♦ vero =όμως, (αντιθετικός σύνδεσμος)♦ iudices = κλητική πληθυντικού του ουσιαστικού iudex iudicis = ο

δικαστής , αρενικό, γ΄κλίσης ♦ fuit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του ιδιότυπου ρήματος

sum - fui - esse = είμαι, υπάρχω♦ Asia = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Asia -ae = η Ασία, θηλυκό,

α΄κλίσης♦ viro = δοτική ενικού του ουσιαστικού vir - viri = ο άνδρας , αρσενικό

β΄κλίσης♦ fortissimo = δοτική ενικού, γένους αρσενικού, υπερθετικός βαθμός του

γ΄κλιτου επιθέτου fortis- is - e ο γενναίος, ο δυνατός (fortior - ior - ius, fortissimus-a-um)

♦ patri = δοτική ενικού του ουσιαστικού pater-patris = ο πατέρας, αρσενικό γ΄κλίσης (στον πληθυντικό λειτουργεί και με διαφορετική σημασία patres-um = οι βουλευτές, η γερουσία, οι πατρίκιοι )

♦ suo = δοτική ενικού της κτητικής αντωνυμίας γ΄προσώπου suus - a-um = εδώ για έναν κτήτορα , δικός - η - ό.

♦ magno = δοτική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικού βαθμού του β΄κλιτου επιθέτου magnus - magna - magnum , = ο μεγάλος ( συγκρ. = maior - maior- maius , υπερθ. = maximus-a-um)

♦ adiumento = δοτική ενικού του ουσιαστικού adiumentum - i = η βοήθεια, ουδέτερο β΄κλίσης

♦ periculis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού periculum - i = ο κίνδυνος, ουδέτερο β΄κλίσης

♦ solacio = δοτική ενικού του ουσιαστικού solacium - ii/i = η παρηγοριά, η ανακούφιση, γένους ουδετέρου β΄κλίσης

♦ laboribus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού labos ή labor - oris = ο κόπος, η ταλαιπωρία, η οδύνη, αρσενικού γ΄κλίσης

♦ gratulationi =δοτική ενικού του ουσιαστικού gratulatio - onis = συγχαρητήρια, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης

♦ victoria = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού victoria - ae = η νίκη, γένους θηλυκού, α΄κλίσης

♦ si = εάν, υποθετικός σύνδεσμος♦ habet = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 2ης συζυγίας habeo - habui - habitum = habere έχω♦ Asia = ονομαστική ενικού του Asia (παραπάνω)♦ suspicionem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού suspicio - onis =η

υποψία, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης



♦ quandam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος - α - ο.

♦ luxuriae = γ΄ενικό πρόσωπο του ουσιαστικού luxuria - ae = τρυφή, ασωτία, πολυτέλεια, γένους θηλυκού, α΄κλίσης (ως αφηρημένο ουσιαστικό δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό). Κλίνεται και ως luxuries - ei, κατά ε΄κλίση

♦ Murenam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Murena- ae = ο Μουρήνας, αρσενικό α΄κλίσης

♦ laudare = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης

συζυγίας laudo - avi - atum - are = επαινώ♦ debemus = α΄πληθυντικό πρόσωπο, ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 2ης συζυγίας debeo - debui - debitum - debere = έχω υποχρέωση, οφείλω

♦ quod = γιατί, επειδή, αιτιολογικός σύνδεσμος♦ Asia = αιτιατική ενικού του Asia♦ continenter = συνεχώς, ακατάπαυστα, συγκρατημένα, επίρρημα θετικού

βαθμού (συγκριτικός : continentius, υπερθετ. : continentissime)♦ vixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυγίας vivo - vixi - victum - vivere = ζω ♦ quam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας qui

- quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο♦ ob = εξαιτίας, πρόθεση + αιτιατική♦ rem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού res - rei = πράγμα, λόγος, αιτία,

θηλυκό ε΄κλίσης♦ accusatores = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού accusator - toris =

ο κατήγορος , αρσενικό, γ΄κλίσης♦ Asiae = γενική ενικού του Asia - ae♦ nomen = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού nomen - inis , ουδέτερο

γ΄κλίσης♦ Murenae = δοτική ενικού, του ουσιαστικού Murena♦ obiecerunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 3ης συζυγίας obicio - obieci - obiectum - obicere = μέμφομαι για ..

♦ qua = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας qui - quae - quod

♦ laus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού laus - laudis = ο έπαινος, θηλυκό γ΄κλίσης

♦ familiae = δοτική ενικού του ουσιαστικού familia - ae = η οικογένεια, θηλυκό, α΄κλίσης (γενική ενικού familiae και familias )

♦ memoria = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού memoria-ae = η μνήμη, η ανάμνηση, θηλυκό α΄κλίσης

♦ generi = δοτική ενικού του ουσιαστικού genus - generis = το γένος, ουδέτερο γ΄κλίσης

♦ honos = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού honos ή honor - oris = η τιμή, γένους αρσενικού, γ΄κλίσης



♦ gloria = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού gloria - ae = η δόξα, θηλυκό α΄κλίσης

♦ nomini = δοτική ενικού του ουσιαστικού nomen - inis (παραπάνω)♦ constituta est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας constituo - constitui - constitutum - constituere = δημιουργώ

♦ aliquod = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας aliquis (aliqua σπάνια) - aliquod = κάποιος-α-ο

♦ flagitium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού flagitium - ii / - i = το όνειδος, ουδέτερο β΄κλίσης

♦ dedecus = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού dedecus - dedecoris = η ντροπή, ουδέτερο, γ΄κλίσης

♦ Asia = αφαιρετική ενικού του Asia♦ susceptum = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της μετοχής παθητικού

παρακειμένου susceptus-a-um, του ρήματος της 3ης συζυγίας suscipio - suscepi - susceptum - suscipere) = παραλαμβάνω, φορτώνομαι.

♦ Asia = αφαιρετική ενικού του Asia♦ deportatum = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της μετοχής παθητικού

παρακειμένου deportatus - a- um, του ρήματος της 1 συζυγίας deporto - avi - atum - are = φέρνω από κάπου

♦ meruisse = απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 2ης

συζυγίας mereo - merui - meritum - merere = αξίζω♦ stipendia = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού stipendium - ii/ i = ο

μισθός, ουδέτερο β΄κλίσης. Στον πληθυντικό = stipendia - orum = η στρατιωτική θητεία

♦ stipendia mereo = υπηρετώ τον στρατό.♦ eo = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας is- ea - id = αυτός - η - ο♦ bello = αφαιρετική ενικού, του ουσιαστικού bellum - i = o πόλεμος,

ουδέτερο β΄κλίσης♦ virtutis = γενική ενικού του ουσιαστικού virtus - utis = η ανδρεία, η

αρετή, θηλυκό γ΄κλίσης (παρόλο που είναι αφηρημένο ουσιαστικό λειτουργεί και στον πληθυντικό ως «αρετές», προκειμένου να εξαρθεί η έννοια της αρετής).

♦ fuit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του ρήματος sum♦ patre = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού pater (παραπάνω)♦ imperatore = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού imperator - oris = ο

στρατηγός, αρσενικό γ΄κλίσης♦ libentissime = με πολύ μεγάλη προθυμία, ευχαρίστηση, επίρρημα

υπερθετικού βαθμού, θετικός : libenter, συγκρ. libentius, υπερθ. libentissime

♦ meruisse = απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος mereo (παραπάνω)

♦ pietatis = γ΄ενικό πρόσωπο του ουσιαστικού pietas - atis = ευσέβεια, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης (ως αφηρημένο ουσιαστικό δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό)



♦ fuit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής του ρήματος sum♦ finem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού finis - is = τέλος, γένους

αρσενικού, γ΄κλίσης (στον πληθυντικό : fines - ium = η χώρα, όρια της χώρας, σύνορα).

♦ stipendiorum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού stipendium - ii / i (παραπάνω)

♦ patris = γενική ενικού του pater (παραπάνω)♦ victoriam = αιτιατική ενικού του victoria (παραπάνω)♦ triumphum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού triumphus - i = ο

θρίαμβος, γένους αρσενικού, β΄κλίσης ♦ fuisse = απαρέμφατο παρακειμένου του ρήματος sum♦ felicitatis = γενική ενικού του ουσιαστικού felicitas - atis = η ευτυχία,

γένους θηλυκού, γ΄κλίσης♦ fuit = (παραπάνω

Κλίση ουσιαστικών SINGULARIS PLURALIS

labor + labos laboreslaboris laborumlabori laboribuslaborem laboreslabor + labos laboreslabore laboribus

luxuria + luxuriesluxuriae + luxurieiluxuriae + luxurieiluxuriam + luxuriemluxuria + luxuriesluxuria + luxurieSINGULARIS PLURALIShonor + honos honoreshonoris honorumhonori honoribushonorem honoreshonor + honos honoreshonore honoribus

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «Et si habet ..... luxuriae » : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση (σε ευθύ

λόγο). Εισάγεται με τον si και εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα. Η απόδοση βρίσκεται στην πρόταση «Murenam laudare debemus» : δηλαδή [ si habet (υπόθεση)- debemus (απόδοση) α΄είδος το πραγματικό ].



Συγκεκριμένα, η απόδοση εκφέρεται και αυτή με οριστική ενεστώτα - ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.

2+3. «quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit » : Πρόκειται για δύο

δευτερεύουσες επιρρηματικές αιτιολογικές προτάσεις, οι οποίες συνδέονται

αντιθετικά με τον sed. Ο σύνδεσμος εισαγωγής είναι ο quod και η έγκλιση

εκφοράς οριστική ιστορικού παρακειμένου (vidit / vixit - αιτιολογία

αντικειμενικά αποδεκτή).

4. «ex qua laus ...... constituta est» : δευτερεύουσα αναφορική

πρόταση, προσδιοριστική στο Asiae. Εκφέρεται με οριστική

ιστορικού παρακειμένου, δηλώνεται το πραγματικό γεγονός.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Αυτός όμως δικαστές και έζησε στην Ασία και για χάρη ενός πάρα πολύ γενναίου άνδρα, του πατέρα του, υπήρξε μεγάλη βοήθεια στους κινδύνους, παρηγοριά στους μόχθους, έκφραση συγχαρητηρίων στη νίκη. Κι αν έχει η Ασία κάποια υποψία τρυφής, οφείλουμε να επαινέσουμε το Μουρήνα, γιατί είδε την Ασία, αλλά στην Ασία έζησε συγκρατημένα. Γι αυτό το πράγμα οι κατήγοροι (του) δεν μέμφθηκαν το Μουρήνα για το όνομα Ασία, από την οποία δημιουργήθηκε έπαινος για την οικογένεια (του), μνήμη (υστεροφημία) για τη γενιά (του), τιμή και δόξα για το όνομά (του), αλλά για κάποιο όνειδος και για ντροπή που ή παραλήφθηκε στην Ασία ή μεταφέρθηκε από την Ασία. (Το γεγονός) όμως ότι υπηρέτησε στον στρατό σ’ αυτόν τον πόλεμο υπήρξε δείγμα ανδρείας¨ το ότι υπηρέτησε με πολύ μεγάλη προθυμία επί της στρατηγείας του πατέρα του υπήρξε δείγμα σεβασμού , το ότι η νίκη και ο θρίαμβος του πατέρα (του) υπήρξαν το τέλος της θητείας του υπήρξε δείγμα καλής τύχης [ ή: το ότι το τέλος της θητείας του συνέπεσε με τη νίκη και το θρίαμβο του πατέρα του υπήρξε δείγμα καλής τύχης]



Ηic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit.

Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit.

Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum.

Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit;

patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit;

finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit.

Αυτός όμως δικαστές και έζησε στην Ασία και για χάρη ενός πάρα πολύ γενναίου άνδρα, του πατέρα του, υπήρξε μεγάλη βοήθεια στους κινδύνους, παρηγοριά στους μόχθους, έκφραση συγχαρητηρίων στη νίκη. Κι αν έχει η Ασία κάποια υποψία τρυφής, οφείλουμε να επαινέσουμε το Μουρήνα, γιατί είδε την Ασία, αλλά στην Ασία έζησε συγκρατημένα.

Γι αυτό το πράγμα οι κατήγοροι (του) δεν μέμφθηκαν το Μουρήνα για το όνομα Ασία, από την οποία δημιουργήθηκε έπαινος για την οικογένεια (του), μνήμη (υστεροφημία) για τη γενιά (του), τιμή και δόξα για το όνομά (του), αλλά για κάποιο όνειδος και για ντροπή που ή παραλήφθηκε στην Ασία ή μεταφέρθηκε από την Ασία.

(Το γεγονός) όμως ότι υπηρέτησε στον στρατό σ’ αυτόν τον πόλεμο υπήρξε δείγμα ανδρείας¨ το ότι υπηρέτησε με πολύ μεγάλη προθυμία επί της στρατηγείας του πατέρα του υπήρξε δείγμα σεβασμού ,

το ότι η νίκη και ο θρίαμβος του πατέρα (του) υπήρξαν το τέλος της θητείας του υπήρξε δείγμα καλής τύχης [ ή: το ότι το τέλος της θητείας του συνέπεσε με τη νίκη και το θρίαμβο του πατέρα του υπήρξε δείγμα καλής τύχης]



ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ

ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ:Το αναγκαστικό αίτιο στα λατινικά βρίσκεται συνήθως κοντά σε ρήματα ψυχικού ή σωματικού πάθους. Εκφέρεται με τους εξής τρόπους:1. με απλή αφαιρετική.2. με τις προθέσεις ob, per, propter + αιτιατική.3. με τις προθέσεις ex, de + αφαιρετική.4. με τις προθέσεις causa, gratia + γενική.

Σημείωση: κυρίως το εσωτερικό αναγκαστικό αίτιο εκφέρεται με απλή αφαιρετική και το εξωτερικό εμπρόθετα, χωρίς αυτό να είναι απολύτως δεσμευτικό.

ΔΟΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ:Είναι η δοτική ουσιαστικού σε ενικό πάντα αριθμό (εκτός αν το ουσιαστικό έχει μόνο πληθυντικό αριθμό), δηλώνει το σκοπό, αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος, συνήθως βρίσκεται κοντά σε μια δοτική προσωπική χαριστική ή αντιχαριστική ή έμμεσο αντικείμενο σε δοτική, συνήθως κοντά στα ρήματα sum και fio, αλλά και με ρήματα που δηλώνουν κίνηση ή επιθυμία.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ1. noli / nolite + απαρέμφατο ενεστώτα.2. ne + υποτακτική παρακειμένου.

Ο β΄ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ:Ο β΄ όρος σύγκρισης στα λατινικά δηλώνεται με τρεις τρόπους. Όπως και στα αρχαία ελληνικά, για να υφίσταται β΄ όρος σύγκρισης πρέπει να υπάρχει στην πρόταση επίθετο ή επίρρημα συγκριτικού βαθμού. Οι τρόποι εκφοράς είναι οι εξής:1. με απλή αφαιρετική.π.χ. fortior hoste hasta eum transfixit (31)2. με το quam + ουσιαστικό ομοιόπτωτα προς τον πρώτο όρο, όταν αυτός είναι ουσιαστικό ή αντωνυμία.π.χ. …sed nihil miseries quam ipsa victoria (37)3. με το quam + ομοιότροπα προς τον πρώτο όρο, αν αυτός δεν είναι ουσιαστικό (π.χ. είναι απαρέμφατο ή μετοχή ή ολόκληρη πρόταση).

Σημείωση: οι αφαιρετικές multo και paulo κοντά σε συγκριτικό βαθμό είναι αφαιρετικές του μέτρου ή της διαφοράς.



ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ:Το ποιητικό αίτιο στα λατινικά δηλώνεται με τρεις τρόπους. Υπάρχει φυσικά στην πρόταση ρήμα παθητικής διάθεσης. Οι τρόποι εκφοράς είναι οι εξής:1. απλή αφαιρετική (για άψυχα).2. abs, ab, a + αφαιρετική (για έμψυχα).3. απλή δοτική (όταν υπάρχει εξάρτηση από συντελικούς χρόνους ή γερουνδιακό)π.χ. Omnia excitanda sunt tibi uni C. Caesar.

Η ΑΞΙΑ:Η αξία στα λατινικά δηλώνεται με δύο τρόπους:1. με απλή γενική, όταν πρόκειται για αφηρημένη αξία, οπότε έχουμε γενική της αξίας. Συνήθως με τους τύπους magni, maximi, tanti,quanti, που όταν είναι μόνοι τους, αν και επίθετα, είναι γενικές της αξίας. Αν υπάρχει μαζί τους το ουσιαστικό pretium, φυσικά σε γενική pretii – ι, τότε αυτό είναι η γενική της αξίας και τα πρώτα επίθετα έχουν θέση επιθετικού προσδιορισμού στο ουσιαστικό.2. με απλή αφαιρετική, όταν πρόκειται για συγκεκριμένη αξία, οπότε έχουμε αφαιρετική της αξίας.

Η ΙΔΙΟΤΗΤΑ:Η ιδιότητα στα λατινικά δηλώνεται με δύο τρόπους:1. με γενική, όταν πρόκειται για μόνιμη ιδιότητα.2. με αφαιρετική, όταν πρόκειται για παροδική ιδιότητα.

Σημείωση: όταν πρόκειται για ιδιότητα που είναι χαρακτηριστική ή είναι πνευματικό χάρισμα, τότε δικαιολογούνται και οι δύο πτώσεις (γενική και αφαιρετική).

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ:Η καταγωγή στα λατινικά δηλώνεται με δύο τρόπους:1. με απλή αφαιρετική.2. με εμπρόθετο προσδιορισμό:• ab + αφαιρετική, προκειμένου για έμμεση καταγωγή (πρόγονοι) + ρήμα orior.• ex + αφαιρετική για άμεση καταγωγή (γονείς) + ρήμα nascor.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ post και ante:Το post και το ante είναι χρονικά επιρρήματα. Λογίζονται λοιπόν συντακτικά σαν επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου.Ως προθέσεις συντάσσονται ως εξής:



1. post + αιτιατική = εμπρόθετος του χρόνου, δηλώνεται «μετά από πόσο χρόνο» έγινε κάτι, δηλαδή χρονική διάρκεια.2. ante + αιτιατική = εμπρόθετος του χρόνου, δηλώνεται «πριν πόσο χρόνο» έγινε κάτι, δηλαδή χρονική στιγμή.

ΜΕΣΟ / ΟΡΓΑΝΟ1. Όταν πρόκειται για πρόσωπο: per + αιτιατική προσώπουπ.χ. Caesar per legatos de statu rei publicae certior factus est (= Ο καίσαρας πληροφορήθηκε για την κατάσταση της πολιτείας με τους απεσταλμένους).2. με τις αφαιρετικές opera, beneficio, auxilio + γενική προσώπου ή με κτητική αντωνυμία.π.χ. mea opera urbs conservata est (= με τις ενέργειές μου σώθηκε η πολιτεία).

ΤΟΠΟΣΜε ονόματα πόλεων:• απρόθετη αιτιατική > κίνηση σε τόπο• απρόθετη αφαιρετική > κίνηση από τόπο• απρόθετη γενική (για όνομα πόλης α΄ ή β΄ κλίσης, ενικού αριθμού) > στάση σε τόπο• απρόθετη αφαιρετική ((για όνομα πόλης α΄ ή β΄ κλίσης, πληθυντικού αριθμού ή γ΄ κλίσης ανεξαρτήτου αριθμού) > στάση σε τόποΜε προθέσεις:• ad, apud, prope, post, inter + αιτιατική, in, pro + αφαιρετική > στάση σε τόπο.• ex, de, ab + αφαιρετική > κίνηση σε τόπο.• in+ αιτιατική (προσέγγιση), ad + αιτιατική (αφιξη)> κίνηση σε τόπο.

Σημείωση συντακτικού φαινομένου στο κείμενο 27 του σχολικού εγχειριδίου:Δίπλα στο ρήμα paenitet, paenituit, - , paenitere, 2 (γ΄ πρόσωπο – απρόσωπο), το οποίο σημαίνει μετανοιώνω, καθώς και σε άλλα ρήματα, υπάρχει μια αιτιατική προσώπου που δοκιμάζει το συναίσθημα, δηλαδή που μετανοιώνει, λυπάται κ.τ.λ. και μια γενική του πράγματος, για το οποίο αισθάνεται κανείς λύπη, μετάνοια κ.τ.λ., τότε το ρήμα είναι απρόσωπο.Αντί για τη γενική αυτή, μπορεί να υπάρχει ουδέτερο αντωνυμίας σε ονομαστική ως υποκείμενο του ρήματος, τότε το ρήμα είναι προσωπικό.

Σημειώσεις συντακτικών φαινομένων στο κείμενο 29 του σχολικού εγχειριδίου:1. Κοντά στα απρόσωπα ρήματα interest και refert (=ενδιαφερθεί), η γενική είναι γενική του ενδιαφερομένου προσώπου.2. Κοντά σε ρήματα που σημαίνουν κατηγορώ και καταδικάζω, η γενική είναι γενική του εγκλήματος. Υπάρχει και αφαιρετική και γενική της ποινής.



O ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Cum

1. Καθαρά χρονικός :

Δηλώνει απλό χρονικό προσδιορισμό. Συντάσσεται με οριστική. Στην

κύρια πρόταση υπάρχει συνήθως το tum (τότε) ή άλλη δεικτική λέξη

όπως το die (= την ημέρα εκείνη), το eo tempore (= το χρόνο εκείνο).

2. Επαναληπτικός :

Δηλώνει επανάληψη πράξεως. Συντάσσεται με Οριστική.

3. Συγχρονιστικός ή Διασαφητικός :

Δηλώνει τη χρονική και πραγματική σύμπτωση δύο πράξεων. Το

νόημα της κύριας και της δευτερεύουσας συμπίπτει και έχουν το ίδιο

υποκείμενο, χρόνο, έγκλιση (οριστική).

4. Αντίστροφος :

Δηλώνει άμεση ακολουθία δύο πράξεων ή αιφνίδιο γεγονός. Η χρονική

πρόταση στην ουσία περιέχει το κύριο νόημα και η κύρια το

δευτερεύον (κεφ. 14). Συντάσσεται με Οριστική Παρακειμένου ή

Ιστορικού Ενεστώτα. Συνοδεύεται συχνά από τα repeute, subito, κλπ.

Στην κύρια πρόταση ο χρόνος είναι παρατατικός ή Υπερσυντέλικος και

μαζί της υπάρχουν συνήθως ένα από τα επιρρήματα iam, vix, vixdum

κ.λ.π.

5. Ιστορικός ή διηγηματικός :

Χρησιμοποιείται σε διηγήσεις πράξεων του παρελθόντος και δηλώνει

χρονικές περιστάσεις. Μαζί με το χρόνο συνυπάρχει πολλές φορές στη

χρονική πρόταση και η αιτία της πράξεως που δηλώνει η κύρια

πρόταση.Υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ κύριας και

δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού

ανάμεσά τους. Συντάσσεται: α) Με υποτακτική Παρατατικού

(σύγχρονο) β) Υποτακτική Υπερσυντελίκου (προτερόχρονο) .



ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 21-30

ΜΑΘΗΜΑ 21

Συζυγίας ♦ do - dedi - datum - dare 1

♦ penso - avi - atum - are 1

♦ rogo - avi - atum - are 1

♦ deleo - evi - etum - ere 2

♦ accipio - accepi - acceptum - accipere 3

♦ appendo - appendi - appensum - appendere 3

♦ dico - dixi - dictum - dicere 3

♦ divido - divisi - divisum - dividere 3

♦ everto - everti - eversum - evertere 3

♦ interimo - interemi - interemptum - interimere 3

♦ recipio - recepi - receptum - recipere 3

♦ sequor - secutus sum - sequi 3 (αποθετικό)

♦ revertor - reversus sum - reverti 3

(αποθετικό)

♦ fio - factus sum - fieri 3

♦ redeo - redii - reditum - redire 4 (σύνθετο του eo )

♦ abeo - abii (+ abivi) - abitum - abire 4 ( -»» -»»- eo)

♦ absum - afui - abesse -

(σύνθετο του sum)



ΜΑΘΗΜΑ 23 Συζυγίας

◊ aegroto - avi - atum - are 1

◊ do - dedi - datum - are 1

◊ ignoro - avi - atum - are 1

◊ impetro - avi - atum - are 1

◊ inerrogo - avi - atum - are 1

◊ intro - avi - atum - are 1

◊ paro - avi - atum - are 1

◊ simulo - avi - atum - are 1

◊ cohibeo - cohibui - cohibitum - cohibere 2

◊ moveo - movi - motum - movere 2

◊ respondeo - respondi - responsum - respondere 2

◊ ago - egi - actum - agere 3

◊ ascendo - ascendi - ascensum - ascendere 3

◊ conduco - conduxi - conductum – conducere 3

◊ impono - imposui - impositum - imponere 3

◊ occido - occidi - occisum - occidere 3

◊ prorumpo - prorupi - proruptum - prorumpere 3

◊ quiesco - quievi - quietum - quiescere 3

◊ sumo - sumpsi - sumptum - sumere 3

◊ traho - traxi - tractum - trahere 3

◊ vinco - vici - victum - vincere 3

◊ vivo - vixi - victum - vivere 3

◊ egredior - egressus sum - egredi 3 (αποθετικό)

◊ morior - mortuus sum - mori 3 (αποθετικό)

◊ sequor - secutus sum - sequi 3 (αποθετικό)

◊ redeo - redii (+ redivi) - reditum - redire 4 (σύνθετο του eo)




• exclamo - avi - atum - are 1

• indignor - indignatus sum - indignari 1 (αποθετικό)

• respondeo - respondi - responsum - respondere 2

• accipio - accepi - acceptum - accipere 3

• cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere 3

• credo - credidi - creditum - credere 3

• dico - dixi - dictum - dicere 3

• facio - feci - factum - facere 3

• quaero - quaesivi - quaesitum - quaerere 3

• volo - volui - --- - velle

• scio - scivi - scitum - scire 4

• sentio - sensi - sensum - sentire 4

• venio - veni - ventum - venire 4

• mentior - mentitus sum - mentiri 4 (αποθετικό)

ΜΑΘΗΜΑ 25

Συζυγίας

⇒ interrogo - avi - atum - are 1

⇒ puto - avi - atum - are 1

⇒ tutor - tutatus sum - tutari 1 (αποθετικό)

⇒ caveo - cavi - cautum - cavere 2

⇒ deleo - delevi - deletum - delere 2

⇒ habeo - habui - habitum - habere 2

⇒ affero - attuli - allatum - afferre 3

⇒ consulo - consului - consultum - consulere 3

⇒ credo - credidi - creditum - credere 3



⇒ decerpo - decerpsi - decerptum - decerpere 3

⇒ depono - deposui - depositum - deponere 3

⇒ dico - dixi - dictum - dicere 3

⇒ ostendo - ostendi - ostentum/ostensum - ostendere 3

⇒ sumo - sumpsi - sumptum - sumere 3

⇒ nolo - nolui - -------- - nolle

⇒ confido - confisus sum - confidere 3 (ημιαποθετικό)

⇒ scio - scivi - scitum - scire 4

ΜΑΘΗΜΑ 27Συζυγίας

• spero - avi - atum - are 1

• desidero - avi - atum - are 1

• video - vidi - visum - videre 2

• videor - visus sum - videri 2

• paenitet - paenituit - paenitere 2 (γ΄ενικό πρόσ.)

• recedo - recessi - recessum - recedere 3

• deverto - deverti - deversum - devertere 3

• devertor - deverti - deverti 3 (ημιαποθετικό)

• lego - legi - lectum - legere 3


• scribo - scripsi - scriptum - scribere 3

• gigno - genui - genitum - gignere 3

• nascor - natus sum - nasci 3 (αποθετικό)

• fio - factus sum - fieri 3

• venio - veni - ventum - venire 4




♦ investigo - avi - atum - are 1

♦ specto - avi - atum - are 1

♦ fugio - fugi - fugitum - fugere 3

♦ cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere 3

♦ trado - tradidi - traditum - tradere 3

♦ comprehendo - comprehendi - comprehensum - comprehendere 3

♦ mitto - misi - missum - mittere 3

♦ deduco - deduxi - deductum - deducere 3

♦ adficio (afficio) - adfeci - adfectum - adficere 3

♦ nolo - nolui - ------ - nolle

♦ possum - potui - ------ - posse

♦ quaeso - ------- - ------- - quaesere 3

♦ abeo - abii (abivi)- abitum - abire 4 (σύνθετο του eo )

♦ redeo - redii - reditum - redire 4 (σύνθετο του eo )


∗ incito - avi - atum - are 1

∗ teneo - tenui - tentum - tenere 2

∗ doceo - docui - doctum - docere 2

∗ respondeo - respondi - responsum - respondere 2

∗ soleo - solitus sum - solere 2 (ημιαποθετικό)

∗ rideo - risi - risum - ridere 2

∗ occurro - occurri (occucurri) - occursum - occurrere 3

∗ instituo - institui - institutum - instituere 3

∗ dico - dixi - dictum - dicere 3

∗ emo - emi - emptum - emere 3

∗ impendo - impendi - impensum - impendere 3



∗ perdo - perdidi - perditum - perdere 3

∗ disco - didici - ------ - discere 3

∗ affero - attuli - allatum - affere 3

(αιτιατική + δοτική)

∗ redeo - redii - reditum - redire 4 (σύνθετο του eo)

∗ audio - audivi - auditum - audire 4

∗ venio - veni - ventum - venire 4

ΜΑΘΗΜΑ 30

Συζυγίας

◊ laudo - avi - atum - are 1

◊ deporto - avi - atum - are 1

◊ habeo - habui - habitum- habere 2

◊ debeo - debui - debitum - debere 2

◊ video - vidi - visum - videre 2

◊ mereo - merui - meritum - merere 2


◊ obicio - obieci - obiectum - obicere 3

◊ constituo - constitui - constitutum - constituere 3

◊ suscipio - suscepi - suspectum - suspicere 3



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ∗ bello = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού bellum - i = ο πόλεμος,

ουδέτερο, β΄κλίσης∗ Latino = αφαιρετική ενικού του β΄κλιτου επιθέτου Latinus - a - um = ο

Λατινικός, ουδέτερο∗ T.Manlius =ονομαστική ενικού του ουσιαστικού T. Manlius - ii/-i = ο

Τίτος Μάνλιος, αρσενικό β΄κλίσης∗ consul = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού consul - ulis = ο ύπατος,

αρσενικό γ΄κλίσης∗ nobili = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικού βαθμού του

γ΄κλιτου επιθέτου nobilis - is - e = ο ονομαστός, ο ένδοξος, ο αριστοκρατικός (nobilior - ior - ius / nobilissimus-a-um)

∗ genere = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού genus - eris = το γένος, η καταγωγή, ουδέτερο, γ΄κλίσης

∗ natus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής παθητικού παρακειμένου natus - a - um = του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας nascor - natus sum - nasci

∗ exercitui = δοτική ενικού αριθμού του ουσιαστικού exercitus - us, αρσενικό δ΄κλίσης = ο στρατός

∗ Romanorum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού Romani - orum = οι Ρωμαίοι, αρσενικό, β΄κλίσης

∗ praefuit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του ιδιότυπου ρήματος praesum - praefui - praesse = προϊσταμαι, διοικώ

∗ is = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής αντωνυμίας is-ea-id = αυτός , η, ο

∗ cum = όταν, αφού, (χρονικός σύνδεσμος) [ + Υποτακτική παρατατικού ή υπερσυντελίκου]. Πρόκειται για τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδεσμο cum

∗ aliquando = κάποτε, τέλος πάντων, (επίρρημα)∗ castris = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού castra - orum =

στρατόπεδο. Στον ενικό castrum - i = το φρούριο ∗ abiret = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ιδιότυπου ρήματος abeo - abii (abivi) - abitum - abire = απέρχομαι, φεύγω, 4ης συζυγίας

∗ edixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας edico - edixi - edictum - edicere = διακηρύσσω, ορίζω, παραγγέλνω (β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα edic)

∗ ut = να (βουλητικός σύνδεσμος)∗ omnes= ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου επιθέτου

omnis - is = όλος (στερείται παραθετικών)∗ pugna = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού pugna - ae = η μάχη, θηλυκό,

α΄κλίσης



∗ abstinerent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο Υποτακτικής Ενεργητικού Παρατατικού του ρήματος της 2ης συζυγίας abstineo - abstinui - abstentum - abstinere = απέχω από, απωθώ

∗ paulo = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου του β΄κλιτου επιθέτου paulus - a - um = λίγος

∗ post = έπειτα, ύστερα, επίρρημα ∗ filius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού filius - ii / -i = ο γιος,

αρσενικό β΄κλίσης ∗ eius= γενική ενικού της is-ea-id ,γένους αρσενικού∗ castra = αιτιατική πληθυντικού (παραπάνω) ∗ hostium = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis - is = ο εχθρός,

αρσενικό γ΄κλίσης ∗ praeterequitavit = Κατά το λεξικό της Οξφόρδης, ο μοναδικός

απαντούμενος τύπος είναι η ενεστωτική μετοχή praeterequitans. Ο τύπος praeterequitavit. (γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου, ρήματος praeterequito - avi - atum - are = περνώ έφιππος μπροστά, από 1η

συζυγία) φαίνεται πως έχει επινοηθεί από τους συντάκτες του κειμένου του σχολικού εγχειριδίου, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να το δεχτούμε.

∗ duce = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dux - ducis = ηγεμόνας, στρατηγός, γένους αρσενικού, γ΄κλίσης

∗ hostium = ( παραπάνω)∗ his = αφαιρετική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της αντωνυμίας hic -

haec - hoc = αυτός - η - ο∗ verbis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού verbum - i = ο λόγος,

ουδέτερο β΄ κλίσης∗ proelio = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού proelium - ii / -i = η μάχη ,

ουδέτερο β΄κλίσης ∗ lacessitus est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας lacesso - lacessivi (lacessii) - lacessitum - lacessere = προκαλώ κάποιον

∗ congrediamur = α΄πληθυντικό πρόσωπο Υποτακτικής Ενεστώτα του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας congredior - congressus sum - congredi = συγκρούομαι, μονομαχώ

∗ ut = τελικός σύνδεσμος, για να∗ singularis =γενική ενικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου

singularis - is - e = μοναδικός (δεν σχηματίζει παραθετικά)∗ proelium singulare = μονομαχία∗ proeli = γενικού ενικού (παραπάνω)∗ eventu = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού eventus - us = συμβάν,

έκβαση, αρσενικό, δ΄κλίσης∗ cernatur = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας cerno - crevi - cretum - cernere. = κρίνω, αποφασίζω. Εδώ cernitur φαίνεται, απρόσωπο(μετοχή παθητικού παρακειμένου conspectus-a-um)

∗ quanto = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου, της ερωτηματικής αντωνυμίας quantus - a - um = πόσος, η, ο



∗ miles = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού miles - itis = ο στρατιώτης, αρσενικό, γ΄κλίσης

∗ Latinus = ονομαστική ενικού (παραπάνω) ∗ Romano = δοτική ενικού του β΄κλιτου επιθέτου Romanus-a-um = ο

Ρωμαίος, Ρωμαϊκός, γένους αρσενικού∗ virtute = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού virtus - utis = η ανδρεία,

θηλυκό, γ΄κλίσης∗ antecellat = γ΄ενικό υποτακτικής, ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

3ης συζυγίας antecello - antecellere = ξεπερνώ κάποιον σε κάτι.∗ tum = επίρρημα, τότε∗ adulescens = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού adulescens - ntis = ο

νεαρός, αρσενικό + θηλυκό γ΄κλίσης, εδώ αρσενικό ∗ viribus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού vis = η δύναμη,

θηλυκό, γ΄κλίσης∗ suis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου suus - sua - suum ∗ confisus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής

παρακειμένου confisus - a- um του ημιαποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας confido - confisus sum - confidere = έχω εμπιστοσύνη∗ cupiditate = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού cupiditas-atis = η

επιθυμία, θηλυκό γ΄κλίσης∗ pugnandi = γενική γερουνδίου του ρήματος της 1ης συζυγίας pugno-avi -

atum - are = μάχομαι∗ permotus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου permotus-a-um του ρήματος της 2ης συζυγίας permoveo - permovi - permotum - permovere = παρασύρω, παρακινώ

∗ iniussu =αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού iniussus - us, αρσενικό δ΄κλίσης. Είναι εύχρηστο μόνο στην αφαιρετική ενικού iniussu = αντίθετα με την διαταγή κάποιου.

∗ consulis = γενική ενικού (παραπάνω)∗ certamen = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού certamen - inis = αγώνας,

μάχη, ουδέτερο γ΄κλίσης∗ ruit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυγίας ruo - rui - rutum - ruere = ορμώ (μτχ μέλλοντα ruiturus - a- um)

∗ fortior = ονομαστική ενικού , συγκρητικού βαθμού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου επιθέτου fortis - is - e = δυνατός - η - ο

∗ hoste = αφαιρετική ενικού (παραπάνω) ∗ hasta = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού hasta-ae = το δόρυ, θηλυκό

α΄κλίσης∗ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας ως

επαναληπτικής is-ea-id∗ transfixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος τ ης 3ης συζυγίας transfigo - transfixi - transfictum - transfigere = διαπερνώ



∗ armis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού arma - orum = όπλα, γένους ουδετέρου, β΄κλίσης, μόνο πληθυντικό

∗ spoliavit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας spolio - avi - atum - are = απογυμνώνω, σκυλεύω

∗ statim = αμέσως, επίρρημα∗ hostes = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis - hostis

(παραπάνω)∗ fuga = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού fuga - ae = η φυγή, θηλυκό

α΄κλίσης∗ salutem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salus - utis = η σωτηρία,

θηλυκό, α΄κλίσης∗ petiverunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο,οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 3ης συζυγίας peto - petivi (petii) - petitum - petere = ορμώ, ζητώ

∗ consul = ονομαστική ενικού του consul (παραπάνω)∗ castra = αιτιατική πληθυντικού (παραπάνω)∗ revertisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής υπερσυντελίκου του

ημιαποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας revertor - reverti - reverti = επιστρέφω, επανέρχομαι

∗ adulescentem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού adulescens (παραπάνω)∗ cuius = γενική ενικού της αναφορικής αντωνυμίας qui - quae - quod = ο

οποίος-η οποία - το οποίο∗ opera = αφαιρετική ενικού του πρωτόκλιτου θηλυκού ουσιαστικού opera-

ae. Στον πληθυντικό operae - arum με άλλη σημασία = οι εργάτες∗ hostes = ονομαστική πληθυντικού ∗ fugati erant = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παθητικού

υπερσυντελίκου του ρήματος της 1ης συζυγίας fugo - avi - atum - are = τρέπω σε φυγή

∗ morte = αφαιρετική ενικού, του mors - mortis = ο θάνατος, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης

∗ multavit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του multo - avi - atum - are = 1ης συζυγίας, τιμωρώ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «ut omnes pugna abstinerent» : δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ως

αντικείμενο στο edixit. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με Υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό. Έχουμε Υποτακτική Παρατατικού γιατί η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (edixit)και αναφέρεται στο παρελθόν. [Ευθύς λόγος : Omnes pugna abstinete / προστακτική ενεστώτα )]

2. «cum ..... abiret» : δευτερεύουσα χρονική πρόσταση. Εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό σύνδεσμο cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με Υποτακτική παρατατικού. Η



πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (edixit) - δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν.

3. «ut singularis ..... cernatur » : δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με τον σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με Υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις,γιατί δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο. H πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με Υποτακτική Ενεστώτα (congrediamur) και η εξαρτώμενη επίσης με Υποτακτική Ενεστώτα.Αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

4. «quanto miles ..... antecellat» : δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική, απλή, μερικής αγνοίας ως υποκείμενο στο απρόσωπο cernatur. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanto και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με Υποτακτική Ενεστώτα (cernatur) - δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν. (Ευθύς λόγος : Quanto miles Latinus Romano virtute antecellit ? )

5. Cum in castra revertisset : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό σύνδεσμο cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με Υποτακτική Υπερσυντελίκου. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (multavit). Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

6. «cuius .... fugati erant » : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο adulescentem. Εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου - δηλώνεται πραγματικό γεγονός.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣτον Λατινικό πόλεμο, ο ύπατος Τίτος Μάνλιος ο οποίος καταγόταν από αριστοκρατική γενιά είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων. Αυτός όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε ν’ απέχουν όλοι από τη μάχη. Αλλά μετά από λίγο, ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστά από το στρατόπεδο των εχθρών και από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια προκλήθηκε σε μάχη : «Ας μονομαχήσουμε για να φανεί από την έκβαση της μονομαχίας πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά το Ρωμαίο σε ανδρεία». Τότε ο νεαρός έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και παρασυρμένος από την επιθυμία για μάχη, όρμησε στη μάχη αντίθετα με τη διαταγή του υπάτου και καθώς ήταν γενναιότερος από τον εχθρό, τον διαπέρασε με το δόρυ και τον απογύμνωσε από τα όπλα (του) . Αμέσως οι εχθροί επεζήτησαν τη σωτηρία με τη φυγή. Όταν όμως ο ύπατος επέστρεψε στο στρατόπεδο, τον νεαρό, με την ενέργεια του οποίου οι εχθροί είχαν τραπεί σε φυγή, τιμώρησε με θάνατο.



Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit.

Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent.

Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est:

“Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat”.

Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit;

et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit.

Statim hostes fuga salutem petiverunt.

Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

Στον Λατινικό πόλεμο, ο ύπατος Τίτος Μάνλιος ο οποίος καταγόταν από αριστοκρατική γενιά είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων. Αυτός όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε ν’ απέχουν όλοι από τη μάχη. Αλλά μετά από λίγο, ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστά από το στρατόπεδο των εχθρών και από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια προκλήθηκε σε μάχη :

«Ας μονομαχήσουμε για να φανεί από την έκβαση της μονομαχίας πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά το Ρωμαίο σε ανδρεία».

Τότε ο νεαρός έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και παρασυρμένος από την επιθυμία για μάχη, όρμησε στη μάχη αντίθετα με τη διαταγή του υπάτου

και καθώς ήταν γενναιότερος από τον εχθρό, τον διαπέρασε με το δόρυ και τον απογύμνωσε από τα όπλα (του) . Αμέσως οι εχθροί επεζήτησαν τη σωτηρία με τη φυγή.

Όταν όμως ο ύπατος επέστρεψε στο στρατόπεδο, τον νεαρό, με την ενέργεια του οποίου οι εχθροί είχαν τραπεί σε φυγή, τιμώρησε με θάνατο.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ• pleni = ονομαστική πληθυντικού αριθμού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου plenus - a- um = πλήρης, γεμάτος (plenior - ior - ius / plenissimus - issima, -issum)

• omnes = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου επιθέτου omnis - is - e = όλος (στερείται παραθετικών - εκφράζει απόλυτη έννοια).

• sunt = γ’ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum - fui - ----- - esse = υπάρχω , είμαι

• libri = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού liber - libri = το βιβλίο, αρσενικό, β΄κλίσης

• plenae = ονομαστική πληθυντικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου plenus- a - um (παραπάνω)

• sapientium = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού sapiens - entis = ο σοφός, ο φιλόσοφος, αρσενικό γ΄κλίσης

• voces = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού vox - vocis = η φωνή, θηλυκό γ΄κλίσης

• plena = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού (παραπάνω)• exemporum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού exemplum - i =

παράδειγμα, ουδέτερο β΄κλίσης • vetustas = ονομαστική ενικού αριθμού του ουσιαστικού vetustas - atis η

αρχαιότητα, θηλυκό, γ΄κλίσης• quae = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της αναφορικής

αντωνυμίας qui - quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο.• iacerent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού

του ρήματος της 2ης συζυγίας iaceo - iacui - iacitum - iacere = βρίσκομαι• tenebris = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού tenebrae - arum =

σκοτάδι, θηλυκό, α΄κλίσης (δεν έχει ενικό) • omnia = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου

omnis - is - e = όλος• nisi = εάν δεν (υποθετικός λόγος)• litterarum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού littera - ae. = το γράμμα

αλφαβήτου. Στον πληθυντικό litterae - arum = η επιστολή, τα συγγράματα, θηλυκό α΄κλίσης

• lumen = ονομαστική του ουσιαστικού lumen - inis = φως, ουδέτερο γ΄κλίσης

• accederet = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της γ΄συζυγίας accedo - accessi - accessum - accedere = πλησιάζω

• quam = πόσο, αιτιατικοφανές επίρρημα



• multas = αιτιατική πληθυντικού, θηλυκό, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου multi - ae - a = πολλοί-ές-ά (συγκρ. Plures-es-a, υπερθετ. plurimi-ae-a)

• imagines = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού imago - inis = η εικόνα, θηλυκό, γ΄κλίσης

• fortissimorum = γενική πληθυντικού, γένους αρσενικού, υπερθετικός του γ κλιτού επιθέτου: fortis - is - e = δυνατός (fortior- ior- ius / fortissimus - a- um)

• virorum =γενική πληθυντικού του ουσιαστικού vir- viri = ο άνδρας, αρσενικό, β΄κίσης

• non solum .... verum etiam = όχι μόνο .... αλλά και• intuendum = αιτιατική γερουνδίου του αποθετικού ρήματος της 2ης

συζυγίας intueor - intuitus sum - intueri = ατενίζω, κοιτάζω• imitandum = αιτιατική γερουνδίου του αποθετικού ρήματος της 1ης

συζυγίας imitor - imitatus sum - imitari = μιμούμαι,εικονίζω• scriptores = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού scriptor - oris

συγγραφέας, γένους αρσενικού, γ΄κλίσης• Graeci = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού Graeci - orum = οι

Έλληνες, αρσενικό, β΄κλίσης• Latini = ονομαστική πληθυντικού του Latini - orum = οι Λατίνοι, αρσενικό

β΄κλίσης• nobis = δοτική πληθυντικού, γένους αρσενικού της προσωπικής

αντωνυμίας α΄προσώπου ego• reliquerunt =γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 3ης συζυγίας relinquo - reliqui - relictum - relinquere = κληροδοτώ, αφήνω

• quas = αιτιατική πληθυντικού, γένους θηλυκού της αντωνυμίας qui - quae - quod (παραπάνω)

• ego = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄προσώπου

• cupidus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου cupidus - a- um = αυτός που επιθυμεί (cupidior - ior - ius) / (cupidissimus-a-um)

• bene = καλά (επίρρημα θετικού βαθμού) melius - optime• gerendi = γενική γερουνδίου του ρήματος της 3ης συζυγίας gero - gessi -

gestum - gerere = διοικώ• administrandi = γενική γερουνδίου του ρήματος της 1ης συζυγίας

administro - avi - atum - are = διαχειρίζομαι• rem publicam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού res publica - rei

publicae (res - rei ε΄κλίσης, publicus - a-um β΄κλίσης επιθέτου)• semper = πάντοτε (επίρρημα) • mihi =δοτική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου ego



• proponebam = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 3ης συζυγίας propono - proposui - propositum - proponere = βάζω μπροστά μου ως παράδειγμα

• colendo = αφαιρετική γερουνδίου του ρήματος της 3ης συζυγίας colo-colui - cultum - colere = καλλιεργώ, λατρεύω

• cogitando = αφαιρετική γερουνδίου του ρήματος της 1ης συζυγίας cogito - avi - atum - are = σκέφτομαι / αναλογίζομαι

• homines =αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού homo - inis = ο άνθρωπος, αρσενικό, γ΄κλίσης

• excellentes = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού της επιθετικοποιημένης μετοχής excellens - entis = έξοχος, διακεκριμένος του ρήματος της 3ης συζυγίας excello - excellui - excelsum - excellere

• animum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού animus - i = η ψυχή, αρσενικό, β΄ κλίσης

• mentem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mens - mentis = νους, πνεύμα, θηλυκό γ΄κλίσης

• meam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας α΄προσώπου για ένα κτήτορα meus - a-um δικός μου - η - ο μου

• conformabam = α΄ενικό πρόσωπο , οριστικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 1ης συζυγίας conformo - avi - atum - are = διαπλάθω, διαμορφώνω

• laudem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού laus - laudis = έπαινος, θηλυκό γ΄κλίσης

• honestatem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού honestas - atis = η τιμή, η δόξα, θηλυκό, γ΄κλίσης

• solum = μόνον, (επίρρημα)• expetendo = αφαιρετική γερουνδίου του ρήματος της 3ης συζυγίας expeto -

expetivi (expetii) - expetitum - expetere = επιδιώκω• omnes = αιτιατική πληθυντικού (παραπάνω)• cruciatus = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού cruciatus - us =

βάσανο, αρσενικό, δ΄κλίσης• corporis = γενική ενικού του ουσιαστικού corpus - oris = το σώμα,

ουδέτερο, γ΄κλίσης• omnia = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου (παραπάνω) • pericula = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού periculum - i =

κίνδυνος, ουδέτερο, β΄κλίσης• mortis = γενική ενικού του ουσιαστικού mors - mortis = ο θάνατος,

θηλυκό, γ΄κλίσης• parvi = γενική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου parvus - a- um = (minor - minus/ minimus - a- um)• esse = απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος sum• ducendo = αφαιρετική γερουνδίου του ρήματος της 3ης συζυγίας duco -

duxi - ductum- ducere = θεωρώ



• me = αιτιατική ενικού της ego• salute = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού salus - utis = σωτηρία, γένους

θηλυκού, γ΄κλίσης• pro salute vestra = για τη σωτηρία σας• vestra = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας

β΄προσώπου vester - vestra - vestrum = για πολλούς κτήτορες, δικός - η - ο - σας

• tot = τόσοι πολλοί, άκλιτη δεικτική αντωνυμία, πληθυντικού αριθμού • tantas = αιτιατική πληθυντικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας

tantus - a - um = μεγάλος - η - ο• dimicationes = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού dimicatio - onis =

ο αγώνας, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης• obicere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

obicio - obieci - obiectum - obicere = ρίχνομαι• potui = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του possum - potui -

posse = μπορώ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «nisi litterarum lumen accederet» : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση (σε

ευθύ λόγο). Εισάγεται με το nisi και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού . Υπόθεση: nisi accederet-> Απόδοση : iacerent. Έχουμε β΄είδος, αντίθετο προς το πραγματικό (συγκεκριμένα, και η υπόθεση και η απόδοση αναφέρονται στο παρόν).

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Όλα τα βιβλία είναι γεμάτα, γεμάτοι οι λόγοι των σοφών, γεμάτη η αρχαιότητα με παραδείγματα, τα οποία όλα θα βρίσκονται στο σκοτάδι, αν δεν (τα) πλησίαζε το φως των Γραμμάτων. Πόσο πολλές εικόνες γενναιότατων ανδρών μας κληροδότησαν και οι Έλληνες και οι Λατίνοι συγγραφείς, όχι μόνον για να τις κοιτάζουμε, αλλά και για να τις μιμούμαστε! Εγώ, όντας λάτρης της καλής διοικήσεως και διαχειρήσεως της πολιτείας, αυτές έβαζα πάντοτε μπροστά μου ως παράδειγμα . Διέπλαθα την ψυχή και το νου μου με το να λατρεύω και να αναλογίζομαι τους έξοχους ανθρώπους. Γιατί με τον τρόπο αυτό, με το να επιδιώκω δηλαδή μόνον έπαινο και τιμή με το να θεωρώ πως είναι μικρής αξίας όλα τα βάσανα του σώματος και όλοι οι κίνδυνοι του θανάτου, μπόρεσα να ριχτώ, για τη σωτηρία σας, σε τόσους πολλούς και τόσο μεγάλους αγώνες.



Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas;

quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet.

Quam multas imagines fortissimorum virorum – non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum – scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!

Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam.

Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam.

Sic enim - laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.

Όλα τα βιβλία είναι γεμάτα, γεμάτοι οι λόγοι των σοφών, γεμάτη η αρχαιότητα με παραδείγματα,

τα οποία όλα θα βρίσκονται στο σκοτάδι, αν δεν (τα) πλησίαζε το φως των Γραμμάτων.

Πόσο πολλές εικόνες γενναιότατων ανδρών μας κληροδότησαν και οι Έλληνες και οι Λατίνοι συγγραφείς, όχι μόνον για να τις κοιτάζουμε, αλλά και για να τις μιμούμαστε!

Εγώ, όντας λάτρης της καλής διοικήσεως και διαχειρήσεως της πολιτείας, αυτές έβαζα πάντοτε μπροστά μου ως παράδειγμα .

Διέπλαθα την ψυχή και το νου μου με το να λατρεύω και να αναλογίζομαι τους έξοχους ανθρώπους.

Γιατί με τον τρόπο αυτό, με το να επιδιώκω δηλαδή μόνον έπαινο και τιμή με το να θεωρώ πως είναι μικρής αξίας όλα τα βάσανα του σώματος και όλοι οι κίνδυνοι του θανάτου, μπόρεσα να ριχτώ, για τη σωτηρία σας, σε τόσους πολλούς και τόσο μεγάλους αγώνες.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ∗ cum = όταν , αφού : χρονικός σύνδεσμος (+ υποτακτική παρατατικού ή

υπερσυντελίκου). Πρόκειται για τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδε-σμο cum

∗ Africanus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Africanus - i = ο Αφρικανός, αρσενικό β΄κλίσης

∗ Literno =αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Liternum - i = το Λίτερνο, ουδέτερο β΄κλίσης

∗ esset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού του ιδιότυπου ρήματος sum, fuit , ---- , esse = υπάρχω, είμαι

∗ complures = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού του complures, complures, complura /-ia = πολλοί, επίθετο γ΄κλίσης

∗ praedonum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού praedo - donis = ο λεηλάτης, ο ληστής, αρσενικό γ΄κλίσης

∗ duces = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού dux - ducis = ο αρχηγός, αρσενικό γ΄κλίσης

∗ forte = κατά τύχη (επίρρημα)∗ salutatum = αιτιατική σουπίνο (υπτίου) του ρήματος της 1ης συζυγίας

saluto - avi - atum - are = χαιρετίζω (επίσημα)∗ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id = αυτός, η, ό ∗ venerunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι ∗ tum = τότε, επίρρημα∗ Scipio = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Scipio - onis = ο Σκιπίων,

αρσενικό γ΄κλίσης∗ cum = αφού, επειδή, αιτιολογικός σύνδεσμος ∗ se = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου∗ ipsum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας ως

οριστικής αντωνυμίας ipse - ipsa - ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο∗ captum = αιτιατική σουπίνο του ρήματος της 3ης συζυγίας capio - cepi -

captum - capere = συλλαμβάνω∗ venisse = απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος venio

(παραπάνω)∗ eos = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως

επαναληπτικής αντωνυμίας is - ea - id = αυτός,η,ό∗ existimasset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής υπερσυντελίκου του ρήματος

της 1ης συζυγίας [existimo - avi - atum - are = νομίζω [existimasset = existimavisset.] Ρηματικοί τύποι που σχηματίζονται από χρονικό θέμα με χαρακτήρα v, συχνά αποβάλλουν τον ν, όταν μετά την συλλαβή νe ή vi ακολουθεί r ή s της καταλήξεως. Μετά την αποβολή του v , τα



συναντώμενα φωνήεντα ( εκτός από τα i - e ) συναιρούνται ως εξής : a+ e -> a, a+i -> a, e+i -e>, i+ i -> i

∗ praesidium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού praesidium - ii +i = βοήθεια, φρουρά, ουδέτερο, β΄κλίσης

∗ domesticorum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού domestici - orum = δούλοι του σπιτιού, αρσενικό β΄κλίσης (μόνον πληθυντικός)

∗ conlocavit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας conloco ή colloco, conlocavi (collocavi) - conlocatum (collocatum) - conlocare (collocare) = τοπoθετώ

∗ tecto = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού tectum - i = το σπίτι, ουδέτερο, β΄κλίσης

∗ quod = αιτιατική ενικού, ουδέτερο της αναφορικής αντωνυμίας qui - quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

∗ tum = όταν, αφού, χρονικός σύνδεσμος∗ praedones = ονομαστική πληθυντικού του praedo - onis = (παραπάνω) ∗ animadverterunt= γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού

παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας animadverto - animadverti - animadversum - animadvertere = παρατηρώ

∗ abiectis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της μετοχής παθητικού παρακειμένου abiectus - a - um = της 3ης συζυγίας abicio - abieci - abiectum - abicere = πετώ μακρυά, καταθέτω τα όπλα

∗ armis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού arma - orum = ουδέτερο, β΄κλίσης = τα όπλα (μόνον πληθυντικός)

∗ ianuae = δοτική ενικού του ουσιαστικού ianua - ae = θηλυκό α΄κλίσης= η πόρτα, η είσοδος

∗ appropinquaverunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας appropinquo - avi - atum - are = πλησιάζω

∗ clara = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου clarus-a-um = ο καθαρός, ο δυνατός (clarior - ior - ius, clarissimus - a - um)

∗ voce = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού vox - vocis = η φωνή, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης

∗ Scipioni = δοτική ενικού του Scipio (παραπάνω) ∗ nuntiaverunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού

παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας nuntio - avi - atum -are = αναγγέλλω

∗ incredibile = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου incredibilis - is - e = απίστευτος (δεν σχηματίζει παραθετικά)

∗ auditu = αφαιρετική σουπίνο του ρήματος της 4ης συζυγίας audio - audivi (audii) - auditum - audiere = ακούω

∗ virtutem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού virtus- utis = η ανδρεία, η αρετή, θηλυκό γ΄κλίσης

∗ eius = γενική ενικού, γένους αρσενικού της is- ea - id ∗ admiratum = αιτιατική σουπίνο του αποθετικού ρήματος της 1ης συζυγίας

admiror - admiratus sum - admirari = θαυμάζω



∗ se = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας γ΄προσώπου

∗ venisse = (παραπάνω)∗ haec = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας

hic - haec - hoc = αυτός, η, ό∗ postquam = όταν, αφού [χρονικός σύνδεσμος ]∗ domestici = ονομαστική πληθυντικού του domestici - orum = (παραπάνω) ∗ Scipioni = δοτική ενικού του Scipio (παραπάνω)∗ rettulerunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ιδιότυπου ρήματος refero - re(t)tuli - relatum - referre = επαναφέρω (β΄ενικό πρόσωπο ενεστωτικής προστακτικής refer)

∗ is = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής αντωνυμίας is - ea - id

∗ intromitti = απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης

συζυγίας intromitto - intromisi - intromissum - intromittere = βάζω μέσα ∗ iussit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 2ης συζυγίας iubeo - iussi - iussum - iubere = διατάζω∗ praedones = ονομαστική πληθυντικού του praedo - onis (παραπάνω)∗ postes = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού postis - is= η

παραστάδα, αρσενικό, γ΄κλίσης∗ ianuae = γενική ενικού του ianua - ae (παραπάνω)∗ tamquam = σαν, όπως. Ο tamquam λειτουργεί επιρρηματικά. Πρόκειται

για σύνδεσμο που εισάγει παραβολική (συγκρητική) υποθετική πρόταση∗ sanctum = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της επιθετοποιημένης

μετοχής παθητικού παρακειμένου sanctus - a - um, ( συγκρ. : sanctior, ior, ius/ υπερθ.: sanctissimus - a- um)

∗ templum =αιτιατική ενικού του ουσιαστικού templum - i = ο ναός, ουδέτερο, β΄κλίσης

∗ venerati sunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του αποθετικού ρήματος της 1ης συζυγίας veneror - veneratus sum - venerari = προσκυνώ, λατρεύω

∗ cupide = με πάθος, [επίρρημα] cupidius, cupidissime∗ Scipionis = γενική ενικού του Scipio [παραπάνω]∗ dextram = αιτιατική ενικού, θηλυκό, θετικός βαθμός του β΄κλιτου dexter -

dextra - dextrum = δεξιός (dexterior - ior - ius, dextimus - a - imum). Στο χωρίο το dextra = το δεξί χέρι, κατά παράλειψη του προσδιοριζομένου ουσιαστικού manus

∗ osculati sunt =γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής παρακειμένου του αποθετικού ρήματος της 1ης συζυγίας osculor - osculatus sum - osculari = φιλώ

∗ vestibulum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού vestibulum - i = η είσοδος , πρόδρομος, ουδέτερο β΄κλίσης

∗ dona = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού donum - i = το δώρο, ουδέτερο, β΄κλίσης



∗ posuissent =γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης συζυγίας pono - posui - positum - ponere = τοποθετώ

∗ quae = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της qui - quae - quod ∗ homines = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού homo - minis =

άνθρωπος, αρσενικό γ΄κλίσης ∗ deis = δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού deus - i = ο θέος, αρσενικό

β΄κλίσης ∗ immortalibus = δοτική πληθυντικού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου

επιθέτου immortalis - is - e = ο αθάνατος (δεν σχηματίζει παραθετικά) ∗ consecrare = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης

συζυγίας consecro - avi - atum - are = αφιερώνω, προσφέρω ∗ solent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ημιαποθετικού

ρήματος της 2ης συζυγίας soleo - solitus sum - solere = συνηθίζω∗ domum = επίρρημα, στο σπίτι, στην πατρίδα (πρόκειται για την αιτιατική

του ουσιαστικού) domus- us = το σπίτι, θηλυκό, δ΄κλίσης, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης προς τόπο

∗ reverterunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του ημιαποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας revertor - reverti - reverti = επιστρέφω

ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «Cum Africanus .... esset» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με

τον ιστορικο / διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδεσμο cum, που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με Υποτακτική Παρατατικού. Η πρόταση εξαρτήσεως «complures .... venerunt» , εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν.

2. «Cum se ipsum .... existimasset» : δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον cum και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου: η αιτιολογία αποτέλεσμα εσωτερικής / λογικής διεργασίας. Η πρόταση εξαρτήσεως «tum Scipio - praesidium .... conlocavit», εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

3. «quod ut .... animadverterunt» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ut και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Εκφράζει το πραγματικό γεγονός, το οποίο συνέβη άπαξ στο παρελθόν, έχει σημασία μόνον από χρονική άποψη. Σε σχέση με την προσδιοριζόμενη πρόταση «abiectis .... appropinquaverunt και «clara voce ... nuntiaverunt» δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

4. «haec postquam ... rettulerun» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον postquam και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου : εκφράζεται το πραγματικό γεγονός, το οποίο συνέβη μία φορά στο παρελθόν και έχει σημασία μόνο από χρονική άποψη. Σε σχέση



με την προσδιοριζόμενη πρόταση «is fores ... iussit», δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

5. «cum ante ... posuissent » : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδεσμο cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου. Η πρόταση εξαρτήσεως «domum reverterunt» εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

6. «quae homines ... solent» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο dona. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, δηλώνεται το πραγματικό γεγονός.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΌταν ο Αφρικανός βρισκόταν στο Λίτερνο, έτυχε να έρθουν σ’ αυτόν πολλοί αρχηγοί ληστών για να τον χαιρετίσουν επίσημα. Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε ότι αυτοί είχαν έλθει για να συλλάβουν αυτόν τον ίδιο, εγκατέστησε στο σπίτι φρουρά από δούλους. Όταν παρατήρησαν αυτό οι ληστές, αφού κατέθεσαν τα όπλα πλησίασαν τη πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στο Σκιπίωνα (απίστευτο στο άκουσμα) ότι είχαν έλθει για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι δούλοι του σπιτιού μετέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοιχτούν οι πόρτες και να τους βάλουν μέσα. Οι ληστές προσκύνησαν τις παραστάδες της πόρτας σαν ιερό ναό και με πάθος φίλησαν το δεξί χέρι του Σκιπίωνα. Αφού τοποθέτησαν μπροστά στην είσοδο δώρα, που οι άνθρωποι συνηθίζουν να προσφέρουν στους αθάνατους θεούς, γύρισαν στην πατρίδα τους / στον τόπο τους.



Cum Africanus in Literno esset,

complures praedonum duces forte

salutatum ad eum venerunt.

Tum Scipio, cum se impsum captum

venisse eos existimasset, praesidium

domesticorum in tecto conlocavit.

Quod ut praedones animadverterunt,

abiectis armis ianuae

appropinquaverunt et clara voce

Scipioni nuntiaverunt (incredibile

auditu!) virtutem eius admiratum se

venisse.

Haec postquam domestici Scipioni

rettulerunt, is fores reserari eosque

intromitti iussit.

Praedones postes ianuae tamquam

sanctum templum venerati sunt et

cupide Scipionis deextram osculati

sunt.

Cum ante vestibulum dona

posuissent, quae homines deis

immortalibus consecrare solent,

domum reverterunt

Όταν ο Αφρικανός βρισκόταν στο Λίτερνο, έτυχε να έρθουν σ’ αυτόν πολλοί αρχηγοί ληστών για να τον χαιρετίσουν επίσημα.

Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε ότι αυτοί είχαν έλθει για να συλλάβουν αυτόν τον ίδιο, εγκατέστησε στο σπίτι φρουρά από δούλους.

Όταν παρατήρησαν αυτό οι ληστές, αφού κατέθεσαν τα όπλα πλησίασαν τη πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στο Σκιπίωνα (απίστευτο στο άκουσμα) ότι είχαν έλθει για να θαυμάσουν την ανδρεία του.

Όταν οι δούλοι του σπιτιού μετέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοιχτούν οι πόρτες και να τους βάλουν μέσα.

Οι ληστές προσκύνησαν τις παραστάδες της πόρτας σαν ιερό ναό και με πάθος φίλησαν το δεξί χέρι του Σκιπίωνα.

Αφού τοποθέτησαν μπροστά στην είσοδο δώρα, τα οποία οι άνθρωποι συνηθίζουν να προσφέρουν στους αθάνατους θεούς, γύρισαν στην πατρίδα τους / στον τόπο τους.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36


◊ Manius Curius Dentatus - Manii (+ i) Curii (+i) Dentati, ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού, β΄κλίσης = ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος

◊ maxima = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού, υπερθετικός βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου magnus-a-um = ο μεγάλος (maior - maior - maius / maximus - a- um)

◊ frugalitate = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού frugalitas - atis = ολιγάρκεια, θηλυκό, γ΄κλίσης (αφηρημένο ουσιαστικό, χωρίς πληθυντικό)

◊ utebatur = γ΄ενικό πρόσωπο παρατατικού του αποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας utor - usus sum - uti = χρησιμοποιώ◊ quo = λειτουργεί ως σύνδεσμος (εισάγει τελική πρόταση)◊ frugalitate utor = είμαι ολιγαρκής ◊ facilius = επίρρημα συγκριτικού βαθμού (facile - facilius - facillime) =

ευκολότερα◊ divitias = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού divitiae - arum = τα

πλούτη, θηλυκό, α΄κλίσης (μόνο στον πληθυντικό) ◊ contemnere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης

συζυγίας contemno - contempsi - contemptum - contemnere = περιφρονώ ◊ posset = γ΄ενικό, υποτακτική παρατατικού του possum - potui - posse =

μπορώ ◊ die = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dies - diei = η ημέρα, αρσενικό,

ε΄κλίσης◊ quodam = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος-α-ο ◊ Samnitium = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού Samnites - ium = οι

Σαμνίτες◊ legati = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού legatus-i = ο

πρεσβευτής, απεσταλμένος, αρσενικό β΄κλίσης◊ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is-ea-id = αυτός◊ venerunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι ◊ ille = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας ille

- illa - illud = εκείνος - η - ο◊ se = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου◊ scamno = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού scamnum - i = το σκαμνί,

ουδέτερο, β΄κλίσης



◊ assidentem = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα assidens - entis του ρήματος της 2ης συζυγίας assideo - assedi - assessum - assidere = κάθομαι (δίπλα)

◊ focum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού focus - i = η φωτιά, αρσενικό β΄κλίσης

◊ ligneo = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου ligneus- a - um = ο ξύλινος (δηλώνει την ύλη, δεν σχηματίζει παραθετικά)

◊ catillo =αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού catillus- i = το πιάτο, αρσενικό, β΄κλίσης. Ανήκει στα ετερογενή ουσιαστικά, σχηματίζει πληθυντικό catilla - orum

◊ cenantem = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα cenans - ntis = του ρήματος της 1ης συζυγίας ceno - avi - atum - are = δειπνώ, γευματίζω

◊ eis = δοτική πληθυντικού (παραπάνω)◊ spectandum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού του γερουνδιακού του

ρήματος της 1ης συζυγίας specto - avi - atum - are = βλέπω ◊ praebuit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 2ης συζυγίας praebeo - praebui - praebitum - praebere = παρουσιάζω

◊ me praebeo = παρουσιάζομαι◊ Samnitium = γενική πληθυντικού (παραπάνω) ◊ divitias = αιτιατική πληθυντικού (παραπάνω)◊ contemsit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

contemno (παραπάνω), περιφρονώ◊ Samnites = ονομαστική πληθυντικού (παραπάνω)◊ paupertatem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού paupertas - atis =

φτώχια, θηλυκό, γ΄κλίσης ◊ eius = γενική ενικού της is◊ mirati sunt =γ΄πληθυντικού οριστικής παρακειμένου του αποθετικού

ρήματος της 1ης συζυγίας miror - miratus sum - mirari = θαυμάζω ◊ eum = αιτιατική ενικού της is◊ magnum = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του

β΄κλιτους επιθέτου magnus - a- um = (παραπάνω)◊ pondus =αιτιατική ενικού του ουσιαστικού pondus - ponderis = το βάρος,

ουδέτερο , γ΄κλίσης◊ auri = γενική ενικού του ουσιαστικού aurum - i = ο χρυσός, ουδέτερο,

β΄κλίσης (δηλώνει την ύλη, κατά κανόνα δεν έχει πληθυντικό)◊ publice = δημόσια, επίρρημα (δεν έχει παραθετικά)◊ missum = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της μετοχής παθητικού

παρακειμένου missus - a- um = του ρήματος της mitto - misi - missum - mittere = θαυμάζω, 3ης συζυγίας

◊ attulissent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του affero + adfero - attuli + adtuli - allatum + adlatum - afferre + adferre, β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα, affer = προσφέρω

◊ ut = για να, τελικός σύνδεσμος



◊ eo = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου της is-ea - id◊ uteretur = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού του αποθετικού

ρήματος utor (παραπάνω)◊ vultum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού vultus-us = το πρόσωπο,

αρσενικό, δ΄κλίσης◊ risu = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού risus-us = το γέλιο, αρσενικό

δ΄κλίσης◊ solvit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας solvo - solvi - solutum - solvere = χαλαρώνω◊ protinus = αμέσως, επίρρημα◊ dixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής , ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω◊ supervacanae : γενική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου =

supervacaneus - a- um = περιττός (δεν έχει παραθετικά)◊ dicam = α΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του dico ◊ inepte = γενική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του β΄κλίτου

επιθέτου = ineptus-a-um = ο ανόητος (ineptior - ior - ineptius / ineptissimus - a - um)

◊ legationis = γενική ενικού του ουσιαστικού legatio - onis = η πρεσβεία, θηλυκό, γ΄κλίσης

◊ ministri = κλητική πληθυντικού του ουσιαστικού minister - stri = πρεσβευτής, αρσενικό, β΄κλίσης

◊ narrate = β΄πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής, ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης συζυγίας narro - avi - atum - are = διηγούμαι

◊ Samnitibus = δοτική πληθυντικού (παραπάνω)◊ Manium Curium = αιτιατική ενικού◊ malle = απαρέμφατο ενεστώτα του malo- malui - malle = θέλω, προτιμώ,

3ης συζυγίας◊ locupletibus = δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού locuples, locupletis =

ο πλούσιος, αρσενικό, γ΄κλίσης◊ imperare = απαρέμφατο ενεστώτα, ενεργητικής φωνής του ρήματος της 1ης

συζυγίας impero - avi - atum - are = εξουσιάζω◊ quam = επίρρημα, παρά , από◊ ipsum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας ipse - a - um = ο ίδιο, η ίδια, το ίδιο◊ fieri = απαρέμφατο ενεστώτα του fio - factus sum - fieri = γίνομαι◊ locupletem = αιτιατική ενικού (παραπάνω)◊ mementote = β΄πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής του ελλειπτικού

ρήματος memini - meminisse = θυμάμαι◊ me = αιτιατική ενικού , γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου◊ acie = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού acies - aciei = η μάχη, θηλυκό,

ε΄κλίσης◊ vinci = απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

vinco - vici - victum - vincere = νικώ



◊ pecunia = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού pecunia - ae = τα χρήματα, θηλυκό α΄κλίσης (ως περιληπτικό ουσιαστικό, δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό)

◊ corrumpi = απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας corrumpo - corrupi - corruptum - corrumpere = διαφθείρω

◊ posse = απαρέμφατο ενεστώτα του possum - potui - posse = μπορώ (εδώ απρόσωπο)

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. « quo facilius .... posset » = δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με το,

quo γιατί ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιρρήματος (facilius). Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού(δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο) και η πρόταση εξαρτήσεως με οριστική παρατατικού. Αναφέρεται στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.

2. « cum ad eum .... attulissent » = δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό / διηματικό / αφηγηματικό cum που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με Υποτακτική Υπερσυντελίκου. Οι προτάσεις εξαρτήσεως εκφέρονται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.(solvit / dixit ). Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

3. « ut .... eo uteretur » = δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με το ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με Υποτακτική Παρατατικού(δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο). Προηγείται το σκόπιμης ενέργειας ρήμα attulissent της πρότασης εξαρτήσεως, που εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου. Αναφέρεται στο παρελθόν.

4. « ne dicam » = δευτερεύουσα τελική παρενθετική πρόταση. Ως αρνητική, εισάγεται με το ne και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο). Εξαρτάται από αρκτικό χρόνο . Αναφέρεται στο παρόν/μέλλον.

Το ρήμα maloΕνεστώτας Παρατατικός

Οριστική Υποτ/κή Απαρ/το Οριστική Υποτ/ κή Στους άλλους χρόνους

κανονικά : malo malim malle malebam mallem Μέλ.: malam, males,

malet...mavis malis malebas malles Παρακ.: malui, maluisti,mavult malit Μτχ

Ενεστ.

malebat mallet Υπερσ:. malueram ...

malumus malimus (malens) malebamus mallemu

s

Συντ. Μέλλ.: maluero

mavultis malitis malebatis melletis



malunt malint malebant mallent

Χρονικές αντικαταστάσεις• utitor - utebatur - utetur, usus est, usus erat, usus erit • contemnere, contempturum esse, contempsisse• possit - posset - potuerit, potuisset• veniunt - veniebant - venient - venerunt & venere - venerant - venerint• assidentem - assessurum• cenantem - cenaturum• praebet- praebebat - praebebit - praebuit - praebuerat - praebuerit• contemnit - contemnebat - contemnet - contempsit - contempserat -

contempserit• mirantur - mirabantur - mirabuntur - mirati sunt - mirati erant - mirati

erunt• afferant - afferrent - allaturi sint - attulerint - attulissent• utatur - uteretur - usurus sit - usus sit - usus esset• solvit - solvebat - solvet –solvit- solverat - solverit • dicit - dicebat - dicet - dixit - dixerat - dixerit• dicam - dicerem - dicturus sim - dixerim - dixissem• narrate , narratote• malle, maluisse• imperare - imperaturum esse - imperavisse • fieri - futura esse/fore - facta esse - facta fore• vinci - victum iri , victum esse , victum fore• corrumpi - corrumptum iri - corrumptum esse, corrumptum fore• posse, potuisse



Ασκήσεις βιβλίουII. SOS∗ Praedones venerunt ut salutarent (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)∗ Legatos miserunt ut orarent (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)∗ Pueri venerunt ut spectarent (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)∗ Legatos mittunt ut orent (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)∗ Praedones ut salutent veniant (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)

IV.Pauper est ut divitias contemnere possitPauper erat ut divitias contemnere posset

III. Κλίση acies

Singularis Pluralis

acies acies

aciei -

aciei -

aciem acies

acies acies

acie -

Λύση άσκησης II κεφάλαιο 35 SOS

Milites arma abiciunt, quod timentVirum admiramur, quod fortis estAdulescens periit, quoniam pugnare cupiebatInfeliciter vicerunt, quia pater mortuus erat



ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος έκανε χρήση μεγίστης ολιγαρκείας (ήταν ολιγαρκέστατος), για να μπορεί να περιφρονεί ευκολότερα τα πλούτη. Κάποια μέρα ήλθαν προς αυτόν απεσταλμένοι των Σαμνιτών. Εκείνος παρουσιάστηκε, για να τον δουν ότι είναι καθισμένος σ’ ένα σκαμνί δίπλα στη φωτιά και ότι γευματίζει / δειπνεί από ένα ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν (έμειναν κατάπληκτοι με) τη φτώχεια του. Γιατί όταν είχαν προσφέρει σ’ αυτόν μεγάλο βάρος χρυσού σταλμένο με δημόσια έγκριση, για να το χρησιμοποιήσει, χαλάρωσε με το γέλιο το πρόσωπό (του) και αμέσως είπε : «Πρεσβευτές της ανώφελης / περιττής, για να μην πω ανόητης πρεσβείας, διηγηθείτε στους Σταμνίτες πως ο Μάνιος Κούριος προτιμά να διατάζει / εξουσιάζει τους πλούσιους παρά ο ίδιος να γίνει πλούσιος και θυμηθείτε πως εγώ ούτε στη μάχη είναι δυνατό να νικηθώ ούτε με χρήματα να διαφθαρώ».



Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset.

Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt.

Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit.

Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt.

Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit :

«Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem ;

et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse».

Ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος έκανε χρήση μεγίστης ολιγαρκείας (ήταν ολιγαρκέστατος), για να μπορεί να περιφρονεί ευκολότερα τα πλούτη.

Κάποια μέρα ήλθαν προς αυτόν απεσταλμένοι των Σαμνιτών.

Εκείνος παρουσιάστηκε, για να τον δουν ότι είναι καθισμένος σ’ ένα σκαμνί δίπλα στη φωτιά και ότι γευματίζει / δειπνεί από ένα ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν (έμειναν κατάπληκτοι με) τη φτώχεια του. Γιατί όταν είχαν προσφέρει σ’ αυτόν μεγάλο βάρος χρυσού σταλμένο με δημόσια έγκριση, για να το χρησιμοποιήσει, χαλάρωσε με το γέλιο το πρόσωπό (του) και αμέσως είπε :

«Πρεσβευτές της ανώφελης / περιττής, για να μην πω ανόητης πρεσβείας, διηγηθείτε στους Σταμνίτες πως ο Μάνιος Κούριος προτιμά να διατάζει / εξουσιάζει τους πλούσιους παρά ο ίδιος να γίνει πλούσιος

και θυμηθείτε πως εγώ ούτε στη μάχη είναι δυνατό να νικηθώ ούτε με χρήματα να διαφθαρώ».



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 37


• eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως οριστικής αντωνυμίας is - ea - id = αυτός- ή - ό

• locum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού locus -i = αρσενικό β΄κλίσης, το σημείο, ο τόπος (στον πληθυντικό loci-orum και loca-orum).

• res =ονομαστική ενικού του ουσιαστικού res - rei = πράγμα, θηλυκό, ε΄κλίσης

• deducta est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας deduco - deduxi - deductum - deducere = οδηγώ

• ut = ώστε, συμπερασματικός σύνδεσμος• nisi = εάν δεν, υποθετικός σύνδεσμος• qui = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας qui - quae - quod = κάποιος - α - ο • deus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού deus - i = ο θεός, γένους

αρσενικού, β΄κλίσης • vel = ή, είτε, διαζευτικός σύνδεσμος• casus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού casus - us = τυχαίο

περιστατικό, αρσενικό, δ΄κλίσης • aliqui = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας aliquis (aliqua) - aliquod = κάποιος - α - ο• subvenerit=γ΄ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 4ης συζυγίας subvenio - subveni - subventum - subvenire = βοηθώ

• salvi = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου salvus-a-um = σώος (στερείται παραθετικών, εκφράζει απόλυτη έννοια)

• esse = απαρέμφατο ενεστώτα του = sum - fui ----- esse = είμαι• nequeamus = α΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του ιδιότυπου

ρήματος nequeo - (nequivi) - (nequitum) - nequire

ΟριστικήΕνεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερ/ντέλικος Συν.Μέλλοντας

nequeo nequibam (nequibo) (nequivi) - nequivero(nequis) - - nequisti - -nequit nequibat - nequivit (ή

nequiit)

nequiverat nequiverit

(nequimus) - - - - -nequitis - - - - -



nequeunt nequibant (nequibunt) nequiverunt nequiverant -

ΥποτακτικήΕνεστώτας Παρατατικός Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Απαρέμφατο

Ενεστώταnequeam (nequirem) (nequiverim) - nequirenequeas - - - Παρακειμένουnequeat (nequiret) (nequiverit) nequivisset nequivisse ή

nequisse(nequeamus) (nequiremus) - -nequeatis - - - Μετοχή nequeant (nequirent) (nequiverint) (nequivissent) Ενεστώτα

nequiens -

nequeuntis

• equidem = εγώ βέβαια , επίρρημα• ut = όταν, μόλις , χρονικός σύνδεσμος• veni = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι • urbem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού urbs - urbis = η πόλη, θηλυκό,

γ΄κλίσης• destiti = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας desisto - destiti - -------- - desistere• omnia = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου

omnis - omnis - omne = όλος• sentire = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 4ης συζυγίας

sentio - sensi - sensum - sentire = φρονώ, αισθάνομαι• dicere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 4ης συζυγίας

dico - dixi - dictum - dicere = λέω• facere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

facio - feci - factum - facere = κάνω• quae = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της αναφορικής

αντωνυμίας qui - quae - quod



• concordiam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού concordia - ae = ομόνοια, θηλυκό, α΄κλίσης (ως αφηρημένο ουσιαστικό δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό)

• pertinerent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 2ης συζυγίας pertineo - pertinui - pertentum - pertinere = αφορώ

• tantus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας tantus - a- um = τόσος, η, ο

• furor = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού furor - oris = μανία, ουσιαστικό γ΄κλίσης, αρσενικό

• omnes = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού του omnis - is - e = (παραπάνω)

• invaserat = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης συζυγίας invado - invasi - invasum - invadere = καταλαμβάνω

• ut = ώστε• pugnare = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης

συζυγίας pugno - avi - atum - are = μάχομαι• cuperent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού

του ρήματος της 3ης συζυγίας cupio - cupivi + cupii - cupitum - cupere = επιθυμώ

• etsi = αν και , εναντιωματικός σύνδεσμος• ego = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας• clamabam = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 1ης συζυγίας clamo - avi - atum - are = φωνάζω • nihil = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας nihil = τίποτα• esse = απαρέμφατο του ρήματος sum• bello = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού bellum - i = ο πόλεμος,

ουδέτερο, β΄κλίσης• civili = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου civilis

- is - e = εμφύλιος • miserius = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου, συγκριτικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου miser - misera - miserum = αξιοθρήνητος (miserior - ior - ius / miserrimus - a - um)

• omnia = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου (παραπάνω)• sunt = γ’ πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του sum• misera = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του επιθέτου miser

(παραπάνω)• bellis = αφαιρετική πληθυντικού του bellum (παραπάνω)• civilibus = αφαιρετική πληθυντικού ουδετέρου (παραπάνω)• nihil = ονομαστική ενικού (παραπάνω)



• miserius = ονομαστική ενικού (παραπάνω)• quam = επίρρημα, παρά, από• ipsa = ονομαστική ενικού • victoria = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού victoria - ae = η νίκη • ea = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id• victores = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού victor - victoris = ο

νικητής, αρσενικό, γ΄κλίσης• ferociores = αιτιατική πληθυντικού , γένους αρσενικού , συγκριτικός

βαθμός του γ΄κλιτου επιθέτου ferox - ferox - ferox = άγριος (ferocior - ior - ius, ferocissimus - a - um)

• impotentiores = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού, συγκρητικός βαθμός του γ΄κλιτου επιθέτου impotens - impotens - impotens = αχαλίνωτος / impotentior - ior - ius / impotentissimus - a - um

• reddit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας reddo - reddidi - redditum - reddere = κάνω

• ut = ώστε = • etiamsi = και αν, ακόμη, και αν, παραχωρητικός σύνδεσμος• natura = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού natura - ae = η φύση, θηλυκό,

α΄κλίσης• tales = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της δεικτικής

αντωνυμίας = talis - is - e = τέτοιος-α-ου είδους• sint = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, υποτακτικής ενεστώτα sum• necissitate = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού necessitas - atis =

ανάγκη, θηλυκό, γ΄κλίσης• cogantur = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού ενεστώτα του

ρήματος της 3ης συζυγίας cogo - coegi - coactum - cogere = εξαναγκάζω• bellorum = γενική πληθυντικού του bellum• enim = διότι• civilium = γενική πληθυντικού , γένους ουδετέρου του civilis - is

(παραπάνω)• exitus = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού exitus - us = η έκβαση,

αρσενικό, δ΄κλίσης• tales = (παραπάνω)• sunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του sum• semper = πάντοτε, επίρρημα• ut = ώστε • non solum ...... sed etiam = όχι μόνον .... αλλά και• ea = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της is - ea - id• fiant = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του fio - factus sum -

fieri= γίνομαι• quae = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της qui - quae - quod



• velit = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του volo - volui - ---- - velle = θέλω

• victor = ονομαστική ενικού (παραπάνω)• obsequatur = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του αποθετικού

ρήματος της 3ης συζυγίας obsequor - obsecutus sum - obsequi = κάνω το χατήρι

• is = δοτική πληθυντικού , γένους αρσενικού,• quorum = γενική πληθυντικού, γένους αρσενικού• auxilio = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού = auxilium - ii + i = η

βοήθεια, ουδέτερο, β΄κλίσης• patra sit = γ΄ενικό πρόσωπο παθητικού παρακειμένου του pario - peperi -

partum - parere = κερδίζω, 3ης συζυγίας

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «ut ..... salvi ..... nequeamus» : δευτερεύουσα επιρρηματική

συμπερασματική πρόταση εισάγεται με τον ut και εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση. Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα και η πρόταση εξαρτήσεως με οριστική του κυρίως παρακειμένου(θεωρείται αρκτικός χρόνος) (deducta est). Αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

2. «nisi qui .... subvenerit» : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση σε εξαρτημένο λόγο. Συγκεκριμένα:

Εξαρτημένος λόγος : deducta est -> (ut) nequeamus -> subvenerit.Ανεξάρτητος λόγος : nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequimus. Η υπόθεση nisi subvenerit εκφέρεται με οριστική συντελλεσμένου μέλλοντα και η απόδοση nequimus με οριστική ενεστώτα = οριστική μέλλοντα (η ενεστωτική υποτακτική του εξαρτημένου εδώ λόγου [nequeamus] στον ανεξάρτητο λόγο ισοδυναμεί με οριστική μέλλοντα. Αλλά επειδή το α΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα του nequeo σπανίζει, γίνεται χρήση της ενεστωτικής οριστικής nequimus, που και αυτή σπανίζει). Ο Υπόθετικός λόγος είναι α΄είδους,ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον/ προσδοκώμενο προτερόχρονο.3. «quae pertinerent»: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική

στο omnia. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (destiti). Από το destiti εξαρτώνται τα ενεστωτικά απαρέμφατα sentire, dicere, facere (= ιστορικοί χρόνοι, αφού εξαρτώνται από το ιστορικό destiti ) και από αυτά εξαρτάται το pertinerent της εξαρτημένης πρότασης, που είναι υποτακτική παρατατικού. Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν. Η πρόταση quae ..... pertinerent λειτουργεί στα πλαίσια πλάγιου λόγου (προσδιορίζει λέξη απαρεμφατικής φράσης, το



omnia) : Στον ευθύ λόγο έχουμε : quae ad concordiam pertinerent (δυνητική υποτακτική), omnia et sentiebam et dicebam et faciebam.

4. «ut veni ad urbem» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ut και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου . Σε σχέση με την προσδιοριζόμενη πρόταση «equidem - > non destiti ..... facere» δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

5. «ut pugnare cuperent» : δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον ut, γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου (invaserat).Αναφέρεται στο παρελθόν.

6. «etsi ego .... miserius» : δευτερεύουσα εναντιωματική (ή καθαρά ενδοτική πρόταση). Εκφέρεται με οριστική παρατατικού, εφόσον το περιεχόμενό της αφορά πραγματικό γεγονός, μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Έτσι, ανάμεσα σ’ αυτήν και την προσδιοριζόμενη πρόταση «ut pugnare cuperent» λειτουργεί (ανεξάρτητος) ενδοτικός λόγος : etsi clamabam - cupiebant (pugnare), α΄είδος, το πραγματικό. Να σημειωθεί ότι γίνεται χρήση της οριστικής cupiebant, εφόσον η υπάρχουσα υποτακτική cuperent λειτουργεί ως η έγκλιση εκφοράς της επιρρηματικής συμπερασματικής πρότασης στην οποία ανήκει. Τέλος, ο σύνδεσμος etsi με τον οποίο εισάγεται, συντάσσεται πάντοτε με οριστική.

7. «ut - necessitate ...cogantur» : δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερα-σματική πρόταση. Εισάγεται με τον ut, γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα. Προηγούνται τα λειτουργούντα με επιτακτική σημασία συγκριτικά ferociores (= tam feroces) και impotentiores (= tam impotentes). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (reddit). Αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

8. «etiamsi ... sint» : δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο etiamsi.Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα και η πρόταση εξαρτήσεως με υποτακτική (cogantur). Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν. Δηλώνει μια υποθετική κατάσταση,που κι αν δεχτούμε ότι αληθεύει,δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.Λειτουργεί στα πλαίσια εξαρτημένου λόγου reddit -> (ut) cogantur -> sint, ενώ ο ανεξάρτητος λόγος είναι : ea victores ferociores impotentioresque reddit, etiamsi natura tales non sunt [non sint,] μόνον αν το περιεχόμενο διατυπώνεται ως γνώμη του συγγραφέα]. Ανάμεσα σ’ αυτήν και την προσδιοριζόμενη πρόταση «ut - necessitate ..... cogantur» λειτουργεί ενδοτικός λόγος : etiamsi non sunt - coguntur : α΄είδος το πραγματικό (γίνεται χρήση της οριστικής coguntur, εφόσον η υπάρχουσα υποτακτική cogantur λειτουργεί ως η έγκλιση εκφοράς της επιρρηματικής συμπερασματικής πρότασης στην οποία ανήκει) ή etiamsi non sint - cogantur : γ΄είδος, δυνατό ή πιθανό / ενδεχόμενο (γιατί είναι καταφατική η υποτακτική cogantur χρησιμοποιείται εδώ λόγω εκφοράς της αποδόσεως το συγκεκριμένου υποθετικού λόγου).



9. «ut .... ea fiant» : δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα. Το αποτέλεσμα θεωρείται πάντοτε υποκειμενική κατάσταση.Αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

10. «quae velit victor » : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο ea. Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, υπάρχει έλξη από την υποτακτική fiant που προηγείται (attractio modi). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (fiant), όπως είδαμε, δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν, πραγματικό.

11. «ut victor... iis» : δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα. Η πρόταση εξαρτήσεως «bellorum ... semper» εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (sunt). Το αποτέλεσμα θεωρείται πάντοτε υποκειμενική κατάσταση. Αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

12. «quorum ... parta sit» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο iis. Εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου, υπάρχει έλξη από την υποτακτική obsequatur που προηγείται (attractio modi). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (obsequatur), δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρόν.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣε τέτοιο σημείο έχουν οδηγηθεί τα πράγματα, ώστε, αν δεν βοηθήσει κάποιος θεός ή κάποιο τυχαίο περιστατικό, να μην μπορούμε να είμαστε σώοι. Εγώ, βέβαια, όταν ήρθα στην πόλη, δεν σταμάτησα και να φρονώ / ή να πιστεύω και να λέω και να κάνω όλα, όσα αφορούσαν την ομόνοια ∙ αλλά τόσο μεγάλη μανία είχε καταλάβει όλους, ώστε να επιθυμούν να πολεμούν, αν και εγώ φώναζα πως τίποτε δεν υπάρχει / είναι πιο αξιοθρήνητο από τον εμφύλιο πόλεμο. Όλα είναι αξιοθρήνητα στους εμφυλίους πολέμους, αλλά τίποτε πιο αξιοθρήνητο από την ίδια την νίκη : αυτή κάνει τους νικητές αγριότερους και πιο αχαλίνωτους απ’ ότι συνήθως ώστε, ακόμα και αν δεν είναι τέτοιοι από τη φύση τους, από ανάγκη εξανακάζονται να είναι. Διότι οι εκβάσεις των εμφυλίων πολέμων είναι πάντα τέτοιες, ώστε όχι μόνο να γίνονται αυτά, τα οποία θέλει ο νικητής, αλλά ακόμη ώστε να κάνει ο νικητής το χατίρι αυτών / ή σε εκείνους, με τη βοήθεια των οποίων κερδίθηκε η νίκη.



In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus.

Equidem, ut veni ad urbem, non destiti omnia et sentire et dicere et facere, quae ad concordiam pertinerent ;

sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnare cuperent, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius.

Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria :

ea victores ferociores impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur.

Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit.

Σε τέτοιο σημείο έχουν οδηγηθεί τα πράγματα, ώστε, αν δεν βοηθήσει κάποιος θεός ή κάποιο τυχαίο περιστατικό, να μην μπορούμε να είμαστε σώοι.

Εγώ, βέβαια, όταν ήρθα στην πόλη, δεν σταμάτησα και να φρονώ / ή να πιστεύω και να λέω και να κάνω όλα, όσα αφορούσαν την ομόνοια ∙

αλλά τόσο μεγάλη μανία είχε καταλάβει όλους, ώστε να επιθυμούν να πολεμούν, αν και εγώ φώναζα πως τίποτε δεν υπάρχει / είναι πιο αξιοθρήνητο από τον εμφύλιο πόλεμο.

Όλα είναι αξιοθρήνητα στους εμφυλίους πολέμους, αλλά τίποτε πιο αξιοθρήνητο από την ίδια την νίκη :

αυτή κάνει τους νικητές αγριότερους και πιο αχαλίνωτους απ’ ότι συνήθως ώστε, ακόμα και αν δεν είναι τέτοιοι από τη φύση τους, από ανάγκη εξανακάζονται να είναι.

Διότι οι εκβάσεις των εμφυλίων πολέμων είναι πάντα τέτοιες, ώστε όχι μόνο να γίνονται αυτά, τα οποία θέλει ο νικητής, αλλά ακόμη ώστε να κάνει ο νικητής το χατίρι αυτών / ή σε εκείνους, με τη βοήθεια των οποίων κερδίθηκε η νίκη.




Η ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥΤΕΛΙΚΟ ΑΙΤΙΟ:Το τελικό αίτιο φανερώνει το σκοπό, για τον οποίο γίνεται ή δε γίνεται κάτι.Όταν εξαρτάται από ρήματα κίνησης ή σκόπιμης ενέργειας, ο σκοπός μπορεί να εκφέρεται με:1. τελική πρόταση [ ut/ne + υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού].2. αναφορικο/τελική πρόταση [εισαγωγή με αναφορική αντωνυμία qui, quae, quod +υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού].3. causa/gratia + γενική γερουνδίου/γερουνδιακού.4. ad/in + αιτιατική γερουνδίου/γερουνδιακού.5. σουπίνο σε –um.

Στα κείμενα:ruit in certamen (31)1. ut certaret.2. qui certaret.3. certandi causa.4. ad certandum.5. certatumduces venerunt salutatum (34)1. ut salutarent .2. qui salutarent.3. salutandi causa.4. ad salutandum.cum se ipsum captum existimasset(34)1. ut se ipsum caperent.2. qui se ipsum caperent.3. sui ipsius capiendi causa.4. ad capiendum se ipsum.nuntiaverunt se venisse virtutem eius admiratum(34)1. ut virtutem eius admirarentur.2. qui virtutem eius admirarentur.3. virtutis eius admirandae causa.4. ad admirandam virtutem eius.attulissent ut eo uteretur (36)2. qui eo uteretur.3. eo utendi causa.4. ad utendum eo.5. eo usum.senatum coegerat, ut Marius hostis iudicaretur. (40)2. qui Marium hostem iudicaret.3. Marii hostis iudicandi causa.



4. ad iudicandum Marium hostem.5. Marium hostem iudicatum.quin taces, ut consequaris (41)2. qui consequaris.3. consequendi causa.4. ad consequendum.5. consecutum.poposcit unguium resecandorum causa (49)1. ut ungues resecaret.2. quae ungues resecaret.4. ad resecandos ungues.5. ungues resectum.venit ad eam obiurgandam(49)1. ut eam obiurgaret.2. qui eam obiurgaret.3. eius obiurgandae causa.5. eam obiurgatum.

Η ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

Το γερουνδιακό είναι τριγενές και τρικατάληκτο δευτερόκλιτο ρηματικό

επίθετο παθητικής διάθεσης. Σημαίνει την ανάγκη και υποχρέωση να γίνει

κάτι (ανάλογο προς τα ρηματικά επίθετα της Αρχαιοελληνικής σε - τέος , - τέα,

- τέον).

Το γερούνδιο είναι ρηματικό ουσιαστικό ουδετέρου γένους δευτερόκλιτο,

ενεργητικής, κατά κανόνα, διάθεσης. Απαντάται στις πλάγιες πτώσεις του

ενικού αριθμού.

Με την γερουνδιακή έλξη (attractio gerundiva) εννοούμε τη μετατροπή της

ενεργητικής σύνταξης σε παθητική, δηλαδή την αντικατάσταση του

γερουνδίου από γερουνδιακό.

Η λειτουργία του φαινομένου της γερουνδιακής έλξης παρατηρείται όταν

το γερούνδιο προέρχεται :

α) από ρήμα μεταβατικό συντασσόμενο με αιτιατική ,

β) ανήκει στα αποθετικά ρήματα utor, potior, fruor, fungor, vescor, που

συντάσσονται με αφαιρετική, ενώ παράλληλα το αντικείμενο του

γερουνδίου υπάρχει (και δεν εννοείται).



Διαδικασία της μετατροπής της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική :

1) Το αντικείμενο του γερουνδίου τίθεται στην πτώση του γερουνδίου

2) Το γερούνδιο μετατρέπεται σε γερουνδιακό, στην ίδια βέβαια πτώση

που ήταν το γερούνδιο.

Έτσι : το αντικείμενο του γερουνδίου της ενεργητικής σύνταξης συμφωνεί /

δίνει στο γερουνδιακό το γένος και τον αριθμό ενώ συμφωνεί / παίρνει από

το γερουνδιακό την πτώση. Πιο απλά, κατά την μετατροπή, το αντικείμενο

του γερουνδίου της ενεργητικής σύνταξης συμφωνεί με το γερουνδιακό στο

γένος, τον αριθμό και την πτώση.

Α. Η γερουνδιακή έλξη είναι υποχρεωτική (δηλ. η παθητική σύνταξη

είναι υποχρεωτική) όταν το γερούνδιο είναι σε πτώση δοτική ή

εμπρόθετο με τις προθέσεις :

• causa, gratia, ergo + γενική ,

• ad, aute, circa, erga, in, inter, ob, propter, super + αιτιατική,

• ab, de, ex, in, pro, cum, super, sine + αφαιρετική

Β. Η γερουνδιακή έλξη είναι προαιρετική (δηλ. προτιμάται η παθητική

σύνταξη ενώ είναι δυνατή και η ενεργητική), όταν το γερούνδιο είναι

σε πτώση αφαιρετική ή γενική. (Στην περίπτωση της προαιρετικής

γερουνδιακής έλξης, η παθητική μετατρέπεται σε ενεργητική αν το

όνομα τεθεί σε αιτιατική και το γερουνδιακό, διατηρώντας την πτώση

του, τραπεί σε γερούνδιο).

Γ. Η γερουνδιακή έλξη αποκλείεται (δηλαδή είναι υποχρεωτική η

ενεργητική σύνταξη), όταν το αντικείμενο του γερουνδίου είναι

ουδέτερο αντωνυμίας ή ουσιαστικοποιημένου επιθέτου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Όταν το κατά αιτιατική αντικείμενο της γενικής του

γερουνδίου είναι προσωπική αντωνυμία δηλαδή me, te, se, nos, vos, τότε

κατά την γερουνδιακή έλξη:



α) η αντωνυμία μετατρέπεται σε πτώση γενική , δηλαδή mei, tui,

sui,nostri,vestri

β) το γερουνδιακό λήγει πάντοτε σε - ndi και συμφωνεί υποχρεωτικά με την

αντωνυμία στην πτώση και τυχαία στον αριθμό και το γένος.

Παράδειγμα διαδικασίας μετατροπής

Ενεργητική σύνταξη : manum destinendi causa

Η γερουνδιακή έλξη είναι υποχρεωτική, αφού το γερούνδιο είναι εμπρόθετο

causa + γενική

Παθητική σύνταξη : manus destinendae

causa

Το αντικείμενο του γερουνδίου Το γερούνδιο destinendi

μετατράπηκε manum πήρε την πτώση του γερουνδίου σε γερουνδιακό,

στην ίδια πτώση με το manus αφού

πήρε από αυτό το γένος και τον

αριθμό.

Να σημειωθεί επίσης ότι το γερούνδιο destinendi πληρούσε την προϋπόθεση

για την μετατροπή, δηλαδή προερχόταν από το ρήμα distineo, ρήμα

μεταβατικό, που συντάσσεται με αιτιατική.



ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ:

Το γερουνδιακό είναι ρηματικό ρηματικό επίθετο με παθητική σημασία

Σχηματισμός: Θέμα Ενεστώτα (+ -e- στην 3η και 4η συζυγία) + -nd-

+κατάληξη δευτεροκλίτων επιθέτων (-us, -a, -um)

Παραδείγματα: vocandus, habendus, legendus, audiendus, capiendus.

Χρήση: Το γερουνδιακό μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δύο τρόπους:

Α. Ως συμπλήρωμα ή ως κατηγορούμενο ενός ρήματος ή και ως

προσδιορισμός.

Ως συμπλήρωμα ρημάτων δείχνει ότι κάτι πρέπει ή δεν πρέπει να γίνει.

Ως συμπλήρωμα ή ως κατηγορούμενο ενός ρήματος: ( με το esse, με

απαρέμφατο και κατηγορούμενο, με απαρέμφατο και υποκείμενο,

χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό),π.χ

ille probandus est - πρέπει να εξεταστεί

numerus dividendus est - ο αριθμός πρέπει να διαιρεθεί (διαιρετέος ἐστὶ)

orandum est, ut sit mens sana in corpore sano - Πρέπει να προσευχόμαστε το

υγιές μυαλό να βρίσκεται σε υγιές σώμα.

referendum est - πρέπει να αναφερθεί

memorandum est - πρέπει να μνημονευθεί

quod erat demonstrandum - αυτό που έπρεπε να αποδειχθεί. (ὅπερ ἔδει

δεῖξαι)

Nunc est bibendum - Τώρα πρέπει να τα πιούμε.

pacta sunt servanda - Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.

fabula legenda est - ο μύθος πρέπει να διαβαστεί

de gustibus non disputandum (est). - Δεν πρέπει να κάνουμε κουβέντα για

πράγματα που έχουν σχέση με το γούστο (περὶ ὀρέξεως οὐδεὶς λόγος)

Το πρόσωπο που ενεργεί σε γερουνδιακή δομή εκφέρεται κυρίως με δοτική

(Dativus auctoris)

Fabula mihi legenda est. - Εγώ πρέπει να διαβάσω την ιστορία.



Β. Ως δεύτερη αιτιατική δίπλα στο αντικέιμενο ενός ενεργητικού ρήματος, ή ως

δεύτερη ονομαστική δίπλα στο υποκέιμενο ενός παθητικού ρήματος, π.χ

Do tibi librum legendum - σου δίνω ένα βιβλίο για διάβασμα.

Liber tibi legendus datur- Το βιβλίο σου δίνεται για διάβασμα.

Ceterum censeo Carthaginem delendam (esse). - Έχω ακόμη τη γνώμη πως η

Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί.

Quaerendum tibi (esse) puto. - Νομίζω πως πρέπει να ρωτήσεις.

Caesar pontem faciendum curavit. - Ο Κάισαρας φρόντισε να χτιστεί η

γέφυρα.

Cives Romanos curavi in urbem remittendos. - Φρόντισα να σταλούν οι

Ρωμαίοι πολίτες στην πόλη.

Ciceronem mihi imitandum propono. - Θεωρώ τον Κικέρωνα πρότυπο.

Το γερουνδιακό ως προσδιορισμός ονομάτων χρησιμοποιείται όπως το

γερούνδιο.

Γερουνδιακό σε γενική

tempus epistolae scribendae - Καιρός να γράψουμε ένα γράμμα.

Σε σχέση με το γερούνδιο το ρήμα εδώ παίρνει και αντικείμενο.

tempus scribendi : tempus epistulae scribendae = scribere: epistulam scribere.

vestis lavandae causa - για να πλύνουμε τα ρούχα

Γερουνδιακό σε δοτική

Για να περιγράψουμε αξιώματα

quindecimviri sacris faciundis - Ομάδα δεκαπέντε ανδρών για την

διεκπεραίωση της θυσίας

ad + Γερουνδιακό (για να)

ad Troiam expugnandam - για να κατακτήσουν την Τροία, για την

κατάκτηση της Τροίας



ad sororem collocandam - για να παντρέψουν την αδερφή, για το γάμο της

αδερφής

ad eum visitandum - για να τον επισκεφτούμε

Γερουνδιακό σε αφαιρετική

de propaganda fidei - για τη διάδοση της πίστης

Παθητική περιφραστική συζυγία

Προσωπική σύνταξη: fides revocanda est

Απρόσωπη σύνταξη: subveniendum est reipublicae (αντικείμενο σε δοτική)



ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ

α) Ο συγκριτικός βαθμός των επιθέτων (δευτεροκλίτων και τριτοκλίτων) έχει

καταλήξεις –ior (αρσενικό – θηλυκό), -ius (ουδέτερο). Είναι δηλαδή ένα

τριγενές και δικατάληκτο τριτόκλιτο επίθετο.

Προσοχή: στην κλίση του ο συγκριτικός βαθμός ακολουθεί τα τριτόκλιτα

ουσιαστικά. Εξαίρεση: το plures – es – a και το complures – es – a που έχουν

γενική πληθυντικού σε –ium.

β) Ο υπερθετικός βαθμός όλων των επιθέτων έχει καταλήξεις –issimus

(αρσενικό), -a (θηλυκό), -um (ουδέτερο). Είναι δηλαδή ένα τριγενές και

τρικατάληκτο δευτερόκλιτο επίθετο και κλίνεται ομαλά.

Βασική σημείωση: οι καταλήξεις συγκριτικού και υπερθετικού βαθμού

προστίθενται στο ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ ΣΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΒΑΘΜΟ. Αυτό

το βρίσκουμε από τη ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΙΚΟΥ, αφαιρώντας την κατάληξη.

Ιδιαίτερη προσοχή στα δευτερόκλιτα συγκοπτόμενα επίθετα.

γ) Τα δευτερόκλιτα επίθετα σε –er π.χ. pulcher – cra – crum σχηματίζουν το

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΟΜΑΛΑ. Στον ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ όμως παίρνουν τις καταλήξεις –

rimus, -rima, -rimum, οι οποίες προστίθενται απ’ ευθείας στην

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ του επιθέτου. Ο ίδιος κανόνας ισχύει και για τα γ΄κλιτα

συγκοπτόμενα επίθετα (τριγενή και τρικατάληκτα) π.χ. acer – acris – acre ή

celer – celeris – celere.

δ) Ορισμένα τριτόκλιτα επίθετα σε –is, -is, -e (τριγενή και δικατάληκτα)

σχηματίζουν το ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΟΜΑΛΑ. Στον ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ όμως παίρνουν

στο θέμα της γενικής ενικού τις καταλήξεις –limus, -lima, -limum. Τα επίθετα

αυτά είναι έξι (6): facilis – is – e, similis – is – e, dissimilis – is – e, humilis – is –

e, gracilis – is – e, difficilis – is – e. Οποιοδήποτε άλλο επίθετο σε –is, -is, -e



είναι ομαλό στον υπερθετικό βαθμό.

ε) Τα επίθετα που λήγουν σε –dicus, -volus, -ficus, -malus σχηματίζουν το

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ βαθμό με τις καταλήξεις –entior, -ior, -ius. Στον ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ

βαθμό έχουν καταλήξεις: -entissimus, -a, -um.

στ) Τα δευτερόκλιτα επίθετα που πριν από τις καταλήξεις –us, -a, -um έχουν –

i, -e, -u σχηματίζουν ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ. π.χ. (Θ) vacuus – a –

um, (Σ) magis vacuus – a – um, (Υ) maxime vacuus – a – um.

Προσοχή: αν πριν από την κατάληξη –uus υπάρχει –q, δηλαδή –quus, τότε τα

παραθετικά σχηματίζονται ΟΜΑΛΑ (π.χ. antiquus – a – um).

ζ) Σχηματισμός επιρρήματος:

α) από δευτερόκλιτο επίθετο: θέμα επιθέτου + e π.χ. επίρρ. prave (Θ).◊pravus

– a – um

β) από τριτόκλιτο επίθετο: σε –is, -is, ◊ θέμα επιθέτου + iter π.χ. fortis – fortiter

(Θ) , σε –ns, -ntis ◊-e επιθέτου + er π.χ. amans – ntis – amanter (Θ).

η) Σχηματισμός παραθετικών επιρρήματος.

α) ο ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ είναι η αιτιατική ενικού του ουδετέρου γένους του

επιθέτου στο συγκριτικό βαθμό.

β) ο ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ είναι το θέμα του υπερθετικού του επιθέτου + e.

θ) Δεν έχουν παραθετικά τα επίθετα που σημαίνουν: α) ύλη, β) τόπο – χρόνο

(που προέρχονται από ονόματα), γ) ορισμένο μέτρο, συγγένεια ή καταγωγή,

ε) κάτι το απόλυτο .

ανώμαλα επίθετα – αντίστοιχα επιρρήματα

bonus-a-um, melior-ior-ius optimus-a-um, bene melius optime

malus-a-um, peior-ior-ius pessimus-a-um, male peius pessime



magnus-a-um ,maior-ior-ius maximus-a-um, magnopere ή magno opere

magis maxime

parvus-a-um, minor-or-us minimus-a-um, paulum ή non multum minus

minime

multi-ae-a, plures-es-a plurimi-ae-a ,multum plus plurimum

Ιδιόμορφες περιπτώσεις – αντίστοιχα επιρρήματα

maturus-a-um maturior-ior-ius maturissimus-a-um και maturrimus-a-um

(ισχύει και για το επίρρ.)

(intra) interior-ior-ius intimus-a-um με επίρρημα ομαλό

(prae) prior-ior-ius primus-a-um με επίρρημα ομαλό

(ultra) ulterior-ior-ius ultimus-a-um με επίρρημα ομαλό

(prope) propior-ior-ius proximus-a-um με επίρρημα ομαλό

novus-a-um recentior-ior-ius recentissimus-a-um ή novissimus-a-um

dives-divitis divitior-ior-ius divitissimus-a-um

ditior-ior-ius ditissimus-a-um

dexter-dext(e)ra-dext(e)rum dexterior-ior-ius dextimus-a-um ή σπάνια

dexterrimus-a-um

sacer-cra-crum sanctior-ior-ius sacerrimus-a-um

alacer-cris-cre alacrior-ior-ius -

ingens-ntis ingentior-ior-ius -

iuvenis-is-e iunior-ior-ius -

senex-is senior-ior-ius -

debilis-is-e debilior-ior-ius -

memorabilis-is-e memorabilior-ior-ius -

inauditus-a-um inauditior-ior-ius -

superus-a-um superior-ior-ius supremus-a-um και summus-a-um

posterus-a-um posterior-ior-ius postremus-a-um και postumus-a-um

exterus-a-um exterior-ior-ius extremus-a-um και extimus-a-um



infestus-a-um infestior-ior-ius infimus-a-um και imus-a-um

diu diutius diutissime

saepe saepius saepissime (το persaepe δεν έχει παραθετικά)

satis satius -

sane sanius - (το επίθετο sanus-a-um έχει και υπερθετικό)



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38


◊ Caecilia = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού = Caecilia = η Καικιλία , θηλυκό, α΄κλίσης

◊ uxor = ονοσματική ενικού του ουσιαστικού uxor - oris = σύζυγος, θηλυκό, γ΄κλίσης

◊ Metelli = γενική ενικού του ουσιαστικού Metellus - i = ο Μέτελλος, αρσενικό, β΄κλίσης

◊ dum = ενώ = χρονικός σύνδεσμος◊ more = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού mos - moris = το έθιμο, τα ήθη,

αρσενικό, γ΄κλίσης◊ prisco = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου

priscus - a - um = αρχαίος◊ omen = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού omen - inis= οιωνός, ουδέτερο

γ΄κλίσης ◊ nuptiale = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου του γ΄κλιτου επιθέτου

nuptialis - is - e = γαμήλιος (ως παράγωγο από ουσιαστικό, δεν σχηματίζει παραθετικά)

◊ petit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής, ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας peto - petivi + petii - petitum - petere = επιδιώκω

◊ filiae = δοτική ενικού του ουσιαστικού filia - ae = κόρη , θυγατέρα, θηλυκό α΄κλίσης

◊ sororis = γενική ενικού του ουσιαστικού soror - oris = η αδερφή , θηλυκό γ΄κλίσης

◊ ipsa = ονομαστική ενικού , γένους θηλυκού της δεικτικής ως οριστικής αντωνυμίας ipse - ipsa - ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο

◊ fecit = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας facio - feci - factum - facere = κάνω (β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα fac)

◊ omen = αιτιατική ενικού του omen - inis (παραπάνω)◊ sacello = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού sacellum - i = μικρό ιερό,

ουδέτερο, β΄κλίσης◊ quodam = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος-α-ο◊ nocte = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού nox - noctis = η νύχτα, θηλυκό,

γ΄κλίσης◊ cum = με, μαζί με, πρόθεση◊ sororis = (παραπάνω)◊ filia = αφαιρετική ενικού του filia (παραπάνω)◊ persedebat = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 2ης συζυγίας persedeo - persedi - persessum - persedere = κάθομαι για πολύ ώρα

◊ expectabat = γ΄ενικό πρόσωπο, ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 1ης συζυγίας expecto - avi - atum - are = περιμένω



◊ aliqua = ονομαστική ενικού αριθμού, γένους θηλυκού της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας aliquis- (aliqua)- aliquid = κάποιος - α- ο

◊ vox =ονομαστική ενικού του ουσιαστικού vox - vocis = η φωνή, γένους θηλυκού, γ΄κλίσης

◊ congruens =ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της επιθετικοποιημένης μετοχής ενεστώτα congruens - entis =σύμφωνος, του ρήματος της 3ης

συζυγίας congruo - congrui - - congruere◊ proposito = δοτική ενικού του ουσιαστικού propositum - i = σκοπός,

ουδέτερο β΄κλίσης◊ audiretur = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού παρατατικού του

ρήματος της 4ης συζυγίας audio - audivi + audii - auditum - audire = ακούω, πληροφορούμαι

◊ tandem = στο τέλος ◊ puella = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού puella - ae = η κοπέλα,

γένους θηλυκού, α΄κλίσης◊ longa = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου longus - a - um (longior - ior - ius, longissimus-a-um)◊ mora = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού mora - ae = χρονοτριβή,

καθυστέρηση, θηλυκό, α΄κλίσης ◊ standi = γενική γερουνδίου του ρήματος της 1ης συζυγίας sto - steti -

statum - stare = στέκομαι◊ longa more standi = από την πολλή ορθοστασία ◊ fessa = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου fessus-

a-um = κουρασμένος◊ rogavit = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 1ης συζυγίας rogo - avi - atum - are = ζητώ να◊ materteram = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού matertera - ae = η θεία,

θηλυκό, α΄κλίσης ◊ ut = να, βουλητικός σύνδεσμος◊ sibi = δοτική ενικού, γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου◊ paulisper = για λίγο (επίρρημα)◊ loco = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού locus - i = τόπος, αρσενικό,

β΄κλισης◊ cederet = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 3ης συζυγίας cedo - cessi - cessum - cedere = παραχωρώ◊ Caecilia = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Caecilia-ae = θηλυκό,

α΄κλίσης ◊ puellae = δοτική ενικού του puella (παρακαλώ)◊ dixit =γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω◊ ego = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου◊ libenter = ευχαρίστως, (επίρρημα), libentius / libentissime◊ tibi = δοτική ενικού , γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας

β΄προσώπου



◊ mea = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας α΄προσώπου = meus - a - um για έναν κτήτορα = δικός μου , δική μου, δικό μου(κλητική ενικού αρσενικού:mi + meus)

◊ sede = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού, sedes - is = οίκος, ναός, κάθισμα, θηλυκό γ΄κλισης (γενική πληθ. sedum )

◊ cedo = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του (παραπάνω) cedo = παραχωρώ

◊ hoc = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας hic - haec - hoc = αυτός - η - ο

◊ dictum = αιτιατική ενικού, του ουσιαστικού dictum - i = λόγος, ουδέτερο, β΄κλίσης

◊ paulo = αφαιρετική ενικού , γένους ουδετέρου του β΄κλιτου επιθέτου paulus - a - um = μικρός

◊ post = μετά (επίρρημα)◊ res = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού res - rei = πράγμα, θηλυκό,

ε΄κλίσης◊ ipsa = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, της ipse - ipsa - ipsum ◊ confirmavit = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 1ης συζυγίας confirmo - avi - atum - are = επιβεβαιώνω◊ mortua est = γ’ ενικό πρόσωπο παρακειμένου του αποθετικού ρήματος της

3ης συζυγίας morior - mortuus sum - mori = πεθαίνω◊ Caecilia = ονομαστική ενικού (παραπάνω)◊ quam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας qui

- quae - quod = ο οποίος - η οποία - το οποίο◊ Metellus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Metellus - i (παραπάνω)◊ vixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυγίας vivo - vixi - victum - vivere = ζω◊ multum = πολύ, επίρρημα, θετικού βαθμού (plus - plurimum)◊ amavit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 1ης συζυγίας amo - avi - atum - are = αγαπώ◊ postea = μετά από αυτά, έπειτα, επίρρημα◊ is = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως αόριστης

αντωνυμίας is - ea - id◊ matrimonium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού matrimonium - ii + i =

ο γάμος, ουδέτερο β΄κλίσης ◊ duxit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας duco - duxi - ductum- ducere = οδηγώ ◊ duco in matrimonium = παντρεύομαι




1. «dum more prisco…….sororis»: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum,εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το σύγχρονο, συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη.

2. «dum aliquam ... audiretur» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον dum (προκειμένου να δειχθεί το τέρμα του χρονικού διαστήματος,πράξη που περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη) και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική παρατατικού (expectabat).Δηλώνει το υστερόχρονο.

2. «ut .... cederet» : δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο rogavit. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (rogavit). Αναφέρεται στο παρελθόν. Πλάγιος Λόγος : Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet

Ευθύς λόγος : Martertera, mihi paulisper loco cede (προστακτική)

3. «quam Matellus, -- multum amavit» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Caecilia . Εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου, εκφράζει το πραγματικό γεγονός.4. «dum .... vixit»: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με το dum

(προκειμένου να δηλωθεί παράλληλη διάρκεια χρονικής και προσδιοριζόμενης πρότασης, χωρίς να δείχνεται το τέρμα της διάρκειας). Εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου και η προσδιοριζόμενη πρόταση επίσης με οριστική ιστορικού παρακειμένου (mortua est). Δηλώνεται το σύγχρονο.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΕνώ η Καικιλία, η σύζυγος του Μετέλλου επεδίωκε σύμφωνα με τα αρχαία ήθη την εμφάνιση γαμήλιου οιωνού για την κόρη της αδερφής της, δημιούργησε η ίδια τον οιωνό. Μία νύχτα δηλαδή καθόταν σε κάποιο μικρό ιερό με την κόρη της αδερφής της και περίμενε μέχρι να ακουστεί κάποια φωνή που ν’ ανταποκρινόταν στον σκοπό (τους). Στο τέλος η κοπέλα κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία (της) να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση (της). Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα «Εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ την θέση μου». Λίγο αργότερα το ίδιο το πράγμα(η ίδια η πραγματικότητα) επιβεβαίωσε αυτόν τον λόγο. Πέθανε δηλαδή η Καικιλία, την οποία όσο έζησε ο Μέτελλος αγαπούσε πολύ ∙ έπειτα αυτός νυμφεύθηκε την κοπέλα.



Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen.

Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur.

Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet.

Tum Caecilia puellae dixit: “ego libenter tibi mea sede cedo”.

Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit.

Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit;

postea is puellam in matrimonium duxit.

Ενώ η Καικιλία, η σύζυγος του Μετέλλου επεδίωκε σύμφωνα με τα αρχαία ήθη την εμφάνιση γαμήλιου οιωνού για την κόρη της αδερφής της, δημιούργησε η ίδια τον οιωνό. Μία νύχτα δηλαδή καθόταν σε κάποιο μικρό ιερό με την κόρη της αδερφής της και περίμενε μέχρι να ακουστεί κάποια φωνή που ν’ ανταποκρινόταν στον σκοπό (τους).

Στο τέλος η κοπέλα κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία (της) να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση (της).

Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα: «Εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ την θέση μου».

Λίγο αργότερα το ίδιο το πράγμα(η ίδια η πραγματικότητα) επιβεβαίωσε αυτόν τον λόγο.

Πέθανε δηλαδή η Καικιλία, την οποία όσο έζησε ο Μέτελλος αγαπούσε πολύ∙

έπειτα αυτός νυμφεύθηκε την κοπέλα.




ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ «UT»O ut ως σύνδεσμος εισάγει 8 διαφορετικά είδη προτάσεων. Πολύ συχνά όμως η διάκριση αυτών των προτάσεων είναι δύσκολη, εφόσον υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία αναμεσά τους.Έτσι εδώ επιχειρούμε μια προσέγγιση και αναγνώριση των προτάσεων με βάση θεωρητικά αλλά και πρακτικά στοιχεία. Ένας πρώτος διαχωρισμός τους είναι η έγκλιση:Οριστική Υποτακτική

ΧρονικέςΠαραβολικές (απλές)

ΤελικέςΕπιρρηματικές συμπερασματικέςΟυσιαστικές συμπερασματικέςΒουλητικέςΕνδοιαστικέςΠαραχωρητικές

Ακολουθούν κάποια στοιχεία που αφορούν το κάθε είδος προτάσης και που θα βοηθήσουν την εύκολη αναγνώρισή τους.- Χρονικές: εκφέρονται με οριστική παρακειμένου και

εκφράζουν το προτερόχρονο στο παρελθόν.

- Παραβολικές: ενδεικτικά στοιχεία sic, ita. Υπάρχει η έννοια της σύγκρισης.

- Τελικές: Εξαρτώνται από ρήματα κίνησης ή σκόπιμης ενέργειας.

- Επιρρ. συμπερασματικές: ενδεικτικά στοιχεία ita, tam, sic, tantus κ.α.

- Ουσ. συμπερασματικές: τα ίδια ενδεικτικά στοιχεία με τις αντίστοιχες επιρρ. Συντακτική θέση:υποκείμενο-αντικείμενο- επεξήγηση

- Βουλητικές:

Συντακτική θέση:

εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν: προτρέπω, πείθω, παρακινώ κ.α.αντικείμενο (στα κείμενά μας).

- Ενδοιαστικές:Συντακτική θέση:

εξαρτώνται από ρήματα φόβου.αντικείμενο

- Παραχωρητικές: ενδεικτικό στοιχείο tamen



Mε μια πρώτη επαφή βλέπουμε λοιπόν πως υπάρχουν στοιχεία για την εύκολη αναγνώριση των προτάσεων. Επιγραμματικά τονίζουμε τα στοιχεία διάκρισης των προτάσεων αυτών:α) η έγκλισηβ) η εξάρτηση: τί δηλώνει ο ρηματικός τύπος από τον οποίο εξαρτώνταιγ) τα ενδεικτικά στοιχεία που τυχόν υπάρχουνδ) η συντακτική θέσηε) ένας τελευταίος τρόπος, πρακτικός πλέον, είναι να θυμόμαστε τα κείμενα στα οποία συναντούμε κάποια από τα παραπάνω είδη:πχ. ενδοιαστικές: η μόνη που υπάρχει στο Κ.47 εισάγεται με το ne

ουσιαστ. συμπερασματικές: μόνο στα Κ. 46παραχωρητικές: πουθενά με τον ut να τις εισάγει

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα από τα κείμενα μας και πρακτική εφαρμογή των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω:(Κ.23) «ut ignoraretur a marito»Η πρόταση εκφέρεται με υποτακτική, άρα δεν είναι χρονική και παραβολική. Δεν έχει κάποια ουσιαστική συντακτική θέση, άρα δεν είναι ουσ. συμπερασματική. και βουλητική. (Παραχωρητικές και ενδοιαστικές δεν συναντούμε). Η κύρια πρόταση έχει ενδεικτικό στοιχείο το «ita» άρα η πρόταση είναι επιρρηματική συμπερασματική.(K.23) «ut simul imponeretur»Η πρόταση εκφέρεται με υποτακτική, έχει ουσιαστική συντακτική θέση, εξαρτάται από το ρήμα «orabat»που έχει την έννοια: παρακαλώ· άρα η πρόταση είναι βουλητική.(K.27) «ut dicis»Η πρόταση εκφέρεται με οριστική. Επομένως είναι ή χρονική ή παραβολική. Στην πρόταση εξάρτησης υπάρχει το ενδεικτικό στοιχείο «ita», άρα είναι παραβολική. (Σε περίπτωση που δεν υπάρχει ενδεικτικό στοιχείο, θα είναι φανερή η έννοια της σύγκρισης, ώστε να αναγνωρίζουμε την παραβολική πρόταση).(Κ.31) «ut singularis proelii eventu cernatur»Η πρόταση εκφέρεται με υποτακτική, έχει επιρρ. συντακτική θέση, εξαρτάται από ρήμα σκόπιμης ενέργειας (την προτρεπτική υποτακτική «congrediamur»)· άρα η πρόταση είναι τελική.Για την καλύτερη εφαρμογή της θεωρίας τελειώνουμε μ’ένα κατάλογο κειμένων στα οποία συναντούμε τα είδη των προτάσεων που εισάγονται με ut:Χρονικές: Κ. 12, 37Παραβολικές: Κ. 5, 6, 10, 15, 27, 41 (2), 44, 46Τελικές: Κ. 31, 36, 40, 41Επιρρ. συμπερ.: Κ.23, 28, 37(5), 43Ουσ. συμπ.: Κ. 46 (2), 50Βουλητικές: Κ. 23, 29, 31, 38, 45(5), 48Παραχωρητικές, ενδοιαστικές: πουθενά που να εισάγονται με ut.

ΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ (ΣΕ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ)



Οι υποθετικές προτάσεις εισάγονται :

1) Με το si

2) Με τις υποθετικές εκφράσεις : nisi ή ni (εισάγεται συγχρόνως και

άρνηση που ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση), si non ή sinon (συνήθως

εισάγεται συγχρόνως άρνηση που ανήκει σ’ έναν μόνο όρο της πρότασης. H

εισαγωγή γίνεται και ελλειπτικά), si vero, sin, sive, si minus (εισάγει

ελλειπτικά την αρνητική υποθετική πρόταση, που τυχόν αντιπαρατίθεται σε

καταφατική υποθετική), si modo, quod si, nisi vero, si forte, si quidem.

ΕΙΔΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ

Α’ ΕΙΔΟΣ : Πραγματικό (modus realis):

Εκφράζεται υπόθεση ανοιχτή, χωρίς δηλαδή να δηλώνεται αν αληθεύει ή όχι.

Υπόθεση Απόδοση

Οριστική κάθε χρόνου Κάθε έγκλιση , ΚΥΡΙΩΣ όμως

Οριστική

Συγκεκριμένα :



α. Ανοιχτή υπόθεση στο παρόν :


Si/nisi +οριστική ενεστώτα οριστική ενεστώτα

β. Ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν :


Si/nisi+οριστική παρακειμένου οριστική παρακειμένου

γ. Ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον:


Si/nisi+οριστική μέλλοντα ή συντ. μέλλ. Οριστική μέλλοντα

Β΄ ΕΙΔΟΣ

Αντίθετο προς το πραγματικό (modus irrealis) :

Το υποτιθέμενο είναι αντίθετο προς το πραγματικό ή απραγματοποίητο :

α. Στο παρόν :


Si/nisi+Υποτακτική Παρατατικού υποτακτική παρατατικού

β. Στο παρελθόν :


Si/nisi+Υποτακτική υπερσυντελίκου υποτακτική υπερσυντελίκου



Γ΄ ΕΙΔΟΣ

Δυνατό ή πιθανό / ενδεχόμενο (modus potentialis):

Το υποτιθέμενο είναι δυνατό/ πιθανό (δηλαδή μπορεί ή δεν μπορεί να

πραγματοποιηθεί) :

Υπόθεση δυνατή/πιθανή Απόδοση

Si/nisi+ Υποτακτική Ενεστώτα Υποτακτική Ενεστώτα



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ∗ Sulla = ονομαστική ενικού του Sulla - ae ουσιαστικού = ο Σύλλας,

αρσενικό, α΄κλίσης∗ occupata = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου occupatus - a -um του ρήματος της 1ης συζυγίας occupo - avi - atum - are = κυριεύω

∗ urbe = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού urbs - is = η πόλη, θηλυκό γ΄κλίσης

∗ senatum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού senatus - us = η Σύγκλητος, αρσενικό δ΄κλίσης (έχει περιληπτική σημασία και δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό).

∗ armatus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού, θετικού βαθμού του β΄κλιτου επιθέτου armatus - a - um = ο εξοπλισμένος. Πρόκειται κυρίως για τη μετοχή παθητικού παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας armo - avi - atum - are = (εξ)οπλίζω (παραθετικά του επιθέτου δεν απαντώνται, εκτός ενός υπερθετικού armatissimus-a-um))

∗ coegerat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης συζυγίας cogo - coegi - coactum - cogere = συγκαλώ

∗ ut = για να, τελικός σύνδεσμος∗ C. Marius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού C. Marius - ii / i = ο Γάιος

Μάριος, αρσενικό β΄κλίσης∗ quam = επίρρημα που επιτείνει τη σημασία του υπερθετικού βαθμού των

επιθέτων + επιρρημάτων∗ celerrime = επίρρημα υπερθετικού βαθμού (celetiter - celerius - celerrime)

παραγόμενο από το γ΄κλιτο επίθετο celer - celeris - celere= ταχύς, γρήγορος∗ quam celerrime = όσο το δυνατόν γρηγορότερα∗ hostis = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού hostis - is = ο εχθρός,

αρσενικό γ΄κλίσης∗ iudicaretur = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού παρατατικού του

ρήματος της 1ης συζυγίας iudico - avi - atum - are = κρίνω, κηρύσσω∗ cuius = γενική ενικού , γένους αρσενικού της αναφορικής αντωνυμίας qui

- quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο∗ voluntati = δοτική ενικού του ουσιαστικού voluntas - atis = η βούληση,

θηλυκό γ΄κλίσης∗ nemo =ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας nemo = κανείς∗ obviam = αντίθετα, επίρρημα + δοτική∗ ire = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος eo - ii (+

ivi) - itum -ire = έρχομαι , 4ης συζυγίας∗ obviam eo = εναντιώνομαι∗ audebat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού του ημιαποθετικού

ρήματος της 2ης συζυγίας audeo - ausus sum - audere = τολμώ ∗ solus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού του αντωνυμικού επιθέτου

solus - a - um = μόνος



Singularis Pluralis

solus sola solum soli solae solasolius solius solius solorum solarum solorumsoli soli soli solis solis solissolum solam solum solos solas solos- - - - - -solo sola solo solis solis solis

∗ Quintus Mucius Scaevola , Quinti Mucii + i Scaevolae = αρσενικό Quintus + Mucius, β΄κλίση, το Scaevola = α΄ κλίσης = ο Κόιντος Μούκιος Σκαιόλας

∗ augur = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού augur - uris = ο οιωνοσκόπος, αρσενικό γ΄κλίσης

∗ hac = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας hic - haec - hoc = αυτός, η, ο

∗ re = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού res - rei = το πράγμα, θηλυκό, ε΄κλίσης

∗ interrogatus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής παθητικού παρακειμένου interrogatus - a- um = του ρήματος της 1ης

συζυγίας interrogo - avi - atum - are = ρωτάω∗ sententiam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού sententia - ae = η άποψη,

απόφαση, θηλυκό α΄κλίσης∗ dicere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

dico - dixi - dictum - dicere = λέω (β΄ενικό πρόσωπο ενεστώτα dic)∗ noluit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ιδιότυπου ρήματος nolo - nolui - --- nolle =δεν θέλω, 3ης συζυγίας∗ quin etiam = ακόμη περισσότερο, αλλά και∗ Sulla = ονομαστική ενικού του Sulla - ae ∗ minitans = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

minitans - antis = του αποθετικού ρήματος της 1ης συζυγίας minitor - minitatus sum - minitari = απειλώ

∗ ei = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής αντωνυμίας is - ea - id = αυτός, η, ό

∗ instaret = γ΄ενικό πρόσωπο, ενεργητικού παρατατικού του ρήματος της 1ης

συζυγίας insto - institi - instare = ασκώ σε κάποιον πίεση (μετοχή μέλλοντα : instaturus-a-um)

∗ dixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του dico∗ is = ονομαστική ενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής αντωνυμίας is-ea-

id ∗ Sullae = δοτική ενικού του Sulla∗ licet= και αν, ακόμη και αν (παραχωρητικός σύνδεσμος)∗ mihi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου ego = εγώ



∗ ostendas = β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας ostendo - ostendi - ostentum + ostensum - ostendere = δείχνω

∗ agmina = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού agmen - inis = το άγημα, στρατός, ουδέτερο γ΄κλίσης

∗ militum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού miles - itis = ο στρατιώτης, αρσενικό γ΄κλίσης

∗ quibus = αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού της αντωνυμίας qui - quae - quod

∗ curiam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού curia - ae = βουλευτήριο, θηλυκό, α΄κλίσης

∗ circumsedisti = β΄ενικό πρόσωπο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 2ης συζυγίας circumsedeo - circumsedi - circumsessum - circumsedere = περικυκλώνω

∗ mortem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mors - mortis = ο θάνατος, θηλυκό γ΄κλίσης

∗ miniteris = β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του αποθετικού ρήματος minitor = απειλώ (παραπάνω)

∗ numquam = ουδέποτε, ποτέ (επίρρημα) ∗ tamen = όμως, εντούτοις, (αντιθετικός σύνδεσμος)∗ ego = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου∗ hostem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού hostis-is = εχθρός, αρσενικό,

γ΄κλίσης ∗ iudicabo = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού μέλλοντα του iudico =

κρίνω, κηρύσσω (παραπάνω) ∗ Marium = αιτιατική ενικού του Marius - ii / i =ο Μάριος (παραπάνω)∗ etsi = αν και, μολονότι (εναντιωματικός σύνδεσμος)∗ senex = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού senex - senis = ο γέρος,

αρσενικό γ΄κλίσης (γενική πληθυντικού senum)∗ corpore = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού corpus - oris = το σώμα,

ουδέτερο γ΄κλίσης ∗ infirmo = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικού βαθμού του

β΄κλιτου επιθέτου infirmus-a-um = ο αδύναμος, ανίσχυρος (infirmior - ior - ius / infirmissimus -a- um)

∗ sum = α΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum - fui - ---- esse = είμαι, υπάρχω

∗ semper = πάντοτε, (επίρρημα)∗ meminero = α΄ενικό πρόσωπο, συντελεσμένου μέλλοντα του ελλειπτικού

ρήματος memini - meminisse = θυμούμαι∗ urbem = αιτιατική ενικού του urbs (παραπάνω) ∗ Romam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Roma - ae = η Ρώμη, θηλυκό

α΄κλίσης ∗ Ιtaliam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Italia-ae = η Ιταλία, θηλυκό

α΄κλίσης ∗ Mario = αφαιρετική ενικού του Marius (παραπάνω)



∗ conservatam esse = απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας conservo - avi - atum - are = (δια)φυλάττω

Κλίση ΑντωνυμιώνΑΡΣΕΝΙΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ

nemo nulli nihil nullae resnullius nullorum nullius rei nullarum rerumnemini nullis nulli rei nullis rebusneminem nullos nihil nullas res- - - -nullo nullis nulla re nullis rebus

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ1. «ut C. Marius ....... » : δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με τον ut

γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού,αφού δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο. Η πρόταση εξάρτησης εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου (coegerat). Αναφέρεται στο παρελθόν.

2. «cum Sulla .... instaret» : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδεσμο cum, που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας-δευτερεύουσας πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (dixit). Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν.

3. «Licet ..... militum» : δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, εφόσον το περιεχόμενό της διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου του ρήματος της προσδιοριζόμενης πρότασης «mumquam .... Marium»,εκφράζεται δηλαδή μια υποθετική κατάσταση,που κι αν δεχτούμε ότι αληθεύει,δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Ο ενδοτικός λόγος είναι: Licet ostendas -> numquam iudicabo (οριστική μέλλοντα), α΄είδος, το πραγματικό, προσδοκώμενο σύγχρονο. [Να σημειωθεί ότι στους υποθετικούς λόγους (στο είδος του πραγματικού προσδωκόμενου σύγχρονου) η υποτακτική ενεστώτα / παρατατικού αντιπροσωπεύει την οριστική του απλού μέλλοντα. Δηλαδή, η υποτακτική ostendas σε ευθύ λόγο αντιπροσωπεύει την οριστική του απλού μέλλοντα ostendes]

4. «Licet .... miniteris» : δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, εφόσον το περιεχόμενο της διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου του ρήματος της προσδιοριζόμενης πρότασης «numquam .... Marium». Ο ενδοτικός λόγος «licet miniteris -> numquam iudicabo» (οριστική μέλλοντα), είναι α΄είδος, το πραγματικό, προσδωκόμενο σύγχρονο. Η υποτακτική



miniteris σε ευθύ λόγο αντιπροσωπεύει την οριστική του απλού μέλλοντα minitaberis (δείτε και την σημείωση της 3).

5. «etsi .... sum» : δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, εφόσον το περιεχόμενο της αφορά πραγματικό γεγονός, εκφράζεται μια πραγματική κατάσταση,παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Ο ενδοτικός λόγος esti sum - > meminero, είναι α΄είδος, το πραγματικό (στο μέλλον).

Απάντηση στις ασκήσειςI. (αναλυτικά στην αναγνώριση παραπάνω)

Επιπλέον : α. Στην παραχωρητική «licet ..... ostendas.... militum» , η

υποτακτική ενεστώτα, λόγω του αρκτικού χρόνου (iudicabo)

στην κύρια πρόταση

β. Στην παραχωρητική «licet miniteris» η υποτακτική ενεστώτα,

γιατί στην κύρια υπάρχει αρκτικός χρόνος (iudicabo)

γ. Στην εναντιωματική «etsi .... sum», η οριστική ενεστώτα, γιατί ο

etsi συντάσσεται πάντοτε με οριστική.

ΙΙ.α. Παραχωρητική πρόταση, εισάγεται με τον σύνδεσμο etiamsi ,

εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (sint) γιατί στην κύρια

πρόταση υπάρχει αρκτικός χρόνος (coguntur).

β. εναντιωματική πρόταση, εισάγεται με τον etsi, εκφέρεται με

οριστική παρατατικού

γ. εναντιωματική πρόταση, εισάγεται με τον quamquam,

εκφέρεται με την οριστική ενεστώτα minitaris, πραγματικό στο

παρόν.



IV.Quamquam armatus est, non me terretLicet armatus sit, non me terret

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΟ Σύλλας, αφού κυρίεψε την πόλη, είχε συγκαλέσει ένοπλος τη Σύγκλητο, για να κριθεί / κηρυχθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα ο Γάιος Μάριος εχθρός. Κανένας δεν τολμούσε να πάει αντίθετα στη θέλησή του ∙ μόνος ο Κόιοντος Μούκιος Σκαιόλας, ο οιωνοσκόπος, όταν ρωτήθηκε γι αυτό το πράγμα δεν θέλησε να πει την γνώμη του. Ακόμη περισσότερο όταν ο Σύλλας απειλητικός / απειλώντας τον πίεζε (ασκούσε πίεση σ ΄αυτόν), είπε αυτός στον Σύλλα : «Ακόμη και αν μου δείξεις τα αγήματα των στρατιωτών, με τα οποία έχεις περικυκλώσει το Βουλευτήριο, ακόμα και αν απειλείς με θάνατο, ουδέποτε όμως εγώ θα κηρύξω εχθρό τον Μάριο. Αν και είμαι γέρος και με αδύναμο σώμα, πάντοτε όμως θα θυμάμαι ότι η πόλη Ρώμη και η Ιταλία σώθηκαν από το Μάριο».



Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur.

Cuius voluntati nemo obviam ire audebat;

solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit.

Quin etiam cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae:

“Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium.

Etsi senex et corpore infirmo sum, semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.”

Ο Σύλλας, αφού κυρίεψε την πόλη, είχε συγκαλέσει ένοπλος τη Σύγκλητο, για να κριθεί / κηρυχθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα ο Γάιος Μάριος εχθρός.

Κανένας δεν τολμούσε να πάει αντίθετα στη θέλησή του ∙

μόνος ο Κόιοντος Μούκιος Σκαιόλας, ο οιωνοσκόπος, όταν ρωτήθηκε γι αυτό το πράγμα δεν θέλησε να πει την γνώμη του. Ακόμη περισσότερο όταν ο Σύλλας απειλητικός / απειλώντας τον πίεζε (ασκούσε πίεση σ ΄αυτόν), είπε αυτός στον Σύλλα :

«Ακόμη και αν μου δείξεις τα αγήματα των στρατιωτών, με τα οποία έχεις περικυκλώσει το Βουλευτήριο, ακόμα και αν απειλείς με θάνατο, ουδέποτε όμως εγώ θα κηρύξω εχθρό τον Μάριο.

Αν και είμαι γέρος και με αδύναμο σώμα, πάντοτε όμως θα θυμάμαι ότι η πόλη Ρώμη και η Ιταλία σώθηκαν από το Μάριο».



ΑΞΙΟΠΡΟΣΕΚΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

Ρήματα με αναδιπλασιασμό.

cado - cecidi - casum - cadere 3

caedo - cecidi - caesum - caedere 3

curro - cucurri - cursum - currere 3

disco - didici - --- - discere 3

do - dedi - datum - dare 1

gigno - genui - genitum - gignere 3

pario - peperi - partum - parere 3

posco - poposci - ------- - poscere 3

pergo - perrexi - perrectum - pergere 3

sto - steti - statum - stare 1

∗ Τα do και sto διατηρούν πάντα τον αναδιπλασιασμό τους, π.χ. trado - tradidi. Τα άλλα ρήματα, όταν είναι σύνθετα, χάνουν τον αναδιπλασισμό. Το curro ως σύνθετο και κρατά και χάνει τον αναδιπλασιασμό. Π.χ. : occuro - occurri + occucurri

∗ Τα σύνθετα του do γίνονται 3ης συζυγίας π.χ. abdo - abdidi - abditum – abdere. Όμως το circumdo μένει 1ης συζυγίας, δηλαδή circumdo - circumdedi - circumdatum - circumadare.

∗ Από τα 15 ρήματα σε - io της 3ης συζυγίας, διώχνουν το i του ενεστωτικού θέματος, er με βραχύ e και e τελικό, π.χ. capiis -> capis, capiere -> capere, capie -> cape τα εξής : capio, accipio, concipio, inetercipio, praecipio, recipio, suscipio, facio, afficio, deficio, efficio, interficio, reficio, abicio, obicio, proicio, aspicio, conspicio, cuncutio, cupio, congredior, egredior, ingredior, fugio, monor, pario, patior, praeripio (γραμματική σελίδα 78-79 πολύ καλά).

Ρήματα μόνο σε Παρακείμενοmemini - meminisse, coepi - coepisse

Προσοχή στα ρήματαabsum - afui - abesse αλλά adsum - affui - adesse (δύο f)Γενικά το d της προθέσεως ad πάντα αφομοιώνεται π.χ. adfero - adtuli - adlatum - adferre και affero - attuli - allatum - afferre



Προσοχή στη διαφορά♦ morior - mortuus sum (μτχ μέλλοντα moriturus - a - um) - mori 3ης

συζυγίας αλλά orior - ortus sum - oriri 4ης συζυγίας♦ antecello - antecellere ενώ percello - perculli - perculsum - percellere♦ consido - consedi - consessum - considere 3ης συζυγίας αλλά assideo -

assedi - assessum - assidere 2ης

♦ persedeo - persedi - persessum - persedere 2ης

♦ possideo - possedi - possessum - possidere 2ης

Επίσης τις διαφορές αλλά και ομοιότητες στα : • vinco - vici - victum - vincere = νικώ (3ης συζυγίας)• vivo - vixi - victum - vivere = ζω (3ης συζυγίας)• vincio - vinxi - vinctum - vincire = στερεώνω (4ης συζυγίας)

Προσοχή : ⇒ Για το ρήμα scio - scivi - scitum - scire : προστακτική Ενεστώτα δανείζεται

από το Μέλλοντα scito scitote .⇒ Το αποθετικό ρήμα orior - ortus sum - oriri, αν και ανήκει στην 4η

συζυγία σχηματίζει την προστακτική ενεστώτα κατά την 3η συζυγία δηλαδή orere, orimini, ενώ την υποτακτική παρατατικού και κατά την 3η

συζυγία και κατά την 4η συζυγία δηλαδή orerer, orereris, oreretur κ.λ.π. + orirer, orireris, oriretur, κ.λ.π.



ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΟΝΟΝ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ

• Alpes - ium = οι Άλπεις• arma-orum = τα όπλα• Athenae- arum = η Αθήνα• cani - orum = άσπρες τρίχες• Cannae - arum = οι Κάννες• cervix - icis και cervices - um = ο λαιμός • divitiae - arum = ο πλούτος• foris-is και fores - ium = η πόρτα• hiberna - orum = χειμερινό στρατόπεδο• insidiae - arum = ενέδρα• liberi - orum = παιδιά• mala - orum = συμφορές• manes - ium = ψυχές• milia - ium = χιλιάδες• moenia - ium = τα τείχη• murus - i και συνήθως πληθυντικός = muri - orum =τα τείχη • penates - ium = οι θεοί του σπιτιού• pugillares- ium = πλάκες κερωμένες• tenebrae - arum = σκοτάδι

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ

ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

aes - aeris = χαλκός, χρήματα aera-um = χάλκινα σκεύηauxilium - ii (-i) = βοήθεια auxilia - orum = στρατεύματα castrum - i = κάστρο castra-orum = στρατόπεδοcopia - ae = αφθονία copiae-arum = στρατιωτικές δυνάμειςdomesticus-a-um = ο οικείος domestici-orum = δούλοι του σπιτιούfinis -is = τέλος, όριο fines - ium = σύνορα χώραςlittera - ae = γράμματα αλφαβήτου litterae-arum = επιστολή, Γράμματαlocus -i = τόπος, μέρος loci - orum = χωρία βιβλίουmagistratus-us = αρχή, εξουσία magistratus - uum = άρχοντεςmos - moris = νόμος, συνήθεια mores - um = ήθη, χαρακτήραςopera - ae = εργασία operae - arum = εργάτεςops - is = η δύναμη (στις πτώσεις γενική

=opis, αιτιατική =opem, αφαιρετική =

ope)

opes - um = δυνάμεις, πλούτη

pars-partis = μέρος partes-ium = κόμμα, παράταξη



pater - patris = πατέρας patres - um = πατρίκιοι, συγκλητικοίsupplicium - ii (-i) = τιμωρία supplicia - iorum = ικεσίες, λατρεία

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ∗ aetas - atis, civitas - atis, dignitas - atis -> γενική πληθυντικού σε - um και -

ium δηλαδή aetatum + aetatium , civitatum + civitatium, dignitatum + dignitatium

∗ dos- dotis και vis -> γενική πληθυντικού : dotium , virium. Το ίδιο και τα Penates - penatium , Samnites - Samnitium

∗ filius -> Κλητική ενικού fili∗ domus -> Τύποι και κατά την β΄κλίση : ενικός : domus, domus + domi,

domui + domo, domum, domus, domo + domu, πληθυντικός : domus, domuum + domorum, domibus, domus + domos, domus, domibus.

∗ Ουσιαστικά γ΄κλίσης με γενική πληθυντικού σε -ium σχηματίζουν την αιτιατική πληθυντικού σε -es + - is. Το ίδιο ισχύει για τα επίθετα και τις μετοχές.

∗ filia -> Δοτική + Αφαιρετική Πληθυντικού -> filiis + filiabus∗ familia -> γενική ενικού : familiae + familias∗ forte : αφαιρετική του άχρηστου ουσιαστικού fors =τύχη, που απαντά μόνο

στην ονομαστική, ενώ η αφαιρετική forte χρησιμοποιείται επιρρηματικά , forte = τυχαία.

∗ plebs και κατά την γ΄κλίση plebs-is και κατά την ε΄κλίση : plebes - ei. Το plebs επειδή είναι περιληπτική λέξη δεν έχει πληθυντικό.

∗ suboles - is -> επίσης περιληπτική λέξη, μόνο ενικός.∗ sesterius - > γενική πληθυντικού sestertium∗ senatus - > δοτική ενικού senatui + senatu∗ Το ουσιαστικό sequester σχηματίζει την αφαιρετική sequestre αλλά τη

γενική πληθυντικού sequestrium∗ bos -> γενική πληθυντικού bovum + boum, δοτική + αφαιρετική bobus +

bubus∗ materia - ae -> α΄κλίση αλλά και materies - ei = ε΄κλίση∗ Τα ουσιαστικά navis - avis - unguis -> αφαιρετική ενικού : navi+ nave,

avi+ ave, ungui+ungue∗ Tiberis και Neapolis -> Αιτιατική ενικού σε Tiberim - Neapolim,

αφαιρετική ενικού Tiberi - Neapoli. Επίσης το turris-is (κεφάλαιο 45)∗ deus : Κλητική ενικού deus + dive, πληθυντικός dei-dii-di, deorum +

deum - deis- diis - dis - deos - dei - dii - di, deis - diis, dis∗ elephas - elephantis : γ΄κλίσης και elephantus - i β΄κλίσης∗ ficus - ficus = δ΄κλίσης (θηλυκό) αλλά και β΄κλίσης ficus - i, θηλυκό∗ princeps - ipis = αφαιρετική ενικού principe, γενική πληθυντικού

principum∗ Τα ουσιαστικά pater, mater, iuvenis, senex, sedes -> γενική πληθυντικού σε

- um : patrum - matrum - iuvenum - senum - sedum



∗ Το επίθετο inops - inopis κάνει την αφαιρετική ενικού inopi αλλά στη Γενική πληθυντικού : inopum

ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ1. ΑΝΩΜΑΛΑ bonus - melior - optimus

Επίρρ.bene - melius - optime

magnus - maior - maximus

Επίρρ.magnopere ή magno opere - maius - maxime

magnificus - magnificentior - magnificentissimus

malus - peior - pessimus

Eπίρρ.male - peius - pessime

multi - plures - plurimi

Επίρρ.multum - plus - plurimum

parvus - minor - minimus

Επίρρ.paulum ή non multum - minus - minime

2. ΧΩΡΙΣ ΘΕΤΙΚΟ (ultra) - ulterior - ultimus

(prope) - propior - proximus

(επίρρημα) prope - propius - proxime

3. ΜΕ ΔΑΝΕΙΚΟ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ novus- recentior - novissimus

sacer - sanctior - sacerrimus

vetus - vetustior - veterrimus

4. ΧΩΡΙΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ iuvenis - iunior

senex - senior

και το επίρρημα satis - satius

5. ΜΕ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ ΣΕ - limus facilis, similis ->facillimus - a - um

->simillimus - a - um



6. ΜΕ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ ΣΕ - rimus miser, integer, celer, pulcher, maturus

π.χ. miserrimus - a - um

celerrimus - a - um κ.λ.π.

7. ΜΕ ΔΙΠΛΟ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ exterus - exterior - extremus + extimus, posterus - posterior - postremus +

postumussuperus - superior - supremus + summus

8. ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΑ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΑ vacuus - magis vacuus - maxime vacuus

9. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ Από facilis - > facile - facilius - facillime

Από tristis - > triste - tristius - tristissime



ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ 31-40


♦ nascor - natus sum - nasci 3 (αποθετικό)

♦ praesum - praefui - praeesse

♦ abeo - abivi (abii) - abitum - abire 4

♦ edico - edixi - edictum - edicere 3

♦ abstineo - abstinui - abstentum - abstinere 2

♦ praeterequito - avi - atum - are 1

♦ lacesso - lacessivi - lacessitum - lacessere 3

♦ congredior - congressus sum - congredi 3 (αποθετικό)

♦ cerno - crevi - cretum - cernere 3

♦ antecello - antecellere 3 (ελλειπτικό)

♦ confido - confisus sum - confidere 3 (ημιαποθετικό)

♦ pugno - avi - atum - are 1

♦ ruo - rui - rutum - ruere 3

♦ transfigo - transfixi - transfictum - transfigere 3

♦ spolio - avi - atum - are 1

♦ peto - petivi (petii) - petitum - petere 3

♦ revertor - reverti - reverti 3 (ημιαποθετικό)

♦ fugo - avi - atum - are 1

♦ multo - avi - atum - are 1

Μάθημα 32

Συζυγίας

◊ sum - fui - ----- esse

◊ iaceo - iacui - iacitum - iacere 2

◊ accedo - accessi - accessum - accedere 3



◊ intueor - intuitus sum - intueri 2 (αποθετικό)

◊ imitor - imitatus sum - imitari 1 (αποθετικό)

◊ relinquo - reliqui - relictum - relinquere 3

◊ gero - gessi - gestum - gerere 3

◊ administro - avi - atum - are 1

◊ propono - proposui - propositum - proponere 3

◊ colo - colui - cultum - colere 3

◊ cogito - avi - atum - are 1

◊ conformo - avi - atum - are 1

◊ expeto - expetivi (expetii) - expetitum - expetere 3

◊ duco - duxi - ductum - ducere 3 (προστακτική

ενεστώτα duc)

◊ obicio - obieci - obiectum - obicere 3

◊ possum - potui - ----- posse

Μάθημα 34

Συζυγίας

∗ sum - fui - ----- - esse

∗ saluto- avi - atum - are 1

∗ venio - veni - venitum - venire 4

∗ capio - cepi - captum - capere 3

∗ existimo - avi - atum - are 1

∗ conloco (+ colloco) - avi - atum - are 3

∗ animadverto - animadverti - animaversum - animadvertere 3

∗ abicio - abieci - abiectum - abicere 3

∗ appropinquo - avi - atum - are 1

∗ nuntio - avi - atum - are 1

∗ audio - audivi (-ii) - auditum - audire 4

∗ admiror - admiratus sum - admirari 1 (αποθετικό)

∗ refero - rutuli - relatum - referre



( το refero γράφεται και με δύο tt ως rettuli

και με δύο ll ως rellatum)

∗ resero - avi - atum - are 1

∗ intromitto - intromisi - intromissum - intromittere 3

∗ iubeo - iussi - iussum - iubere 2

∗ veneror - veneratus sum - venerari 1 (αποθετικό)

∗ osculor - osculatus sum - osculari 1 (αποθετικό)

∗ pono - posui - positum - ponere 3

∗ consecro - avi - atum- are 1

∗ soleo- solitus sum - solere 2 (ημιαποθετικό)

∗ revertor - reverti - reverti 3 (ημιαποθετικό)

Μάθημα 35

Συζυγίας

• sum - fui - ---- esse

• trado - tradidi - traditum - tradere 3

• miseror - miseratus sum - miserari 1 (αποθετικό)

• vivo - vixi - victum - vivere 3

• confero - contuli - collatum – conferre 3

• funero - avi - atum - are 1

• fundo - fudi - fusum - fundere 3

• scribo - scripsi - scriptum - scribere 3

• discedo - discessi - discessum - discedere 3

• desero - deserui - desertum - deserere 3

• curo - avi - atum - are 1

• placeo - placui - placitum - placere 2

• absum - afui (abfui) - ----- - abesse

• accipio - accepi - acceptum - accipere 3



• relinquo - reliqui - relictum - relinquere 3

• exigo - exegi - exactum - exigere 3

Μάθημα 36

Συζυγίας

⇒ utor - usus sum - uti 3 (αποθετικό)

⇒ contemno - contempsi - contemptum - contemnere 3

⇒ possum - potui - ----- posse

⇒ venio - veni - ventum - venire 4

⇒ assideo - assedi - assessum - assidere 2

⇒ ceno - avi - atum - are 1

⇒ specto - avi - atum - are 1

⇒ praebeo - praebui - praebitum - praebere 2

⇒ miror - miratus sum - mirari 1 (αποθετικό)

⇒ mitto - misi - missum - mittere 3

⇒ affero (+adfero) - attuli (+ adtuli) - allatum - (+ adlatum) - afferre +

(adferre)

⇒ solvo - solvi - solutum - solvere 3

⇒ dico - dixi - dictum - dicere 3 (προστακτική

ενεστώτα dic)

⇒ narro - avi - atum - are 1

⇒ malo - malui - ----- - malle 3

⇒ impero - avi - atum - are 1

⇒ fio - factus sum - fieri

⇒ memini - meminisse (ελλειπτικό)

⇒ vinco - vici - victum - vincere 3

⇒ corrumpo - corrupi - corruptum - corrumpere 3

Κεφάλαιο 37

Συζυγίας



• deduco - deduxi - deductum - deducere 3

• subvenio - subveni - subventum - subvenire 4

• sum - fui - ----- - esse

• nequeo - (nequivi- nequii) - (nequitum) - nequire 4

• venio - veni - venitum - venire 4

• desisto - destiti - desistere 3

• sentio - sensi - sensum - sentire 4


• facio - feci - factum - facere 3

(προστακτική ενεστώτα

fac)

• pertineo - pertinui - pertentum - pertinere 2

• invado - invasi - invasum - invadere 3

• pugno - avi - atum - are 1

• cupio - cupivi (+ cupii) - cupitum - cupere 3

• clamo - avi - atum - are 1

• reddo - reddidi - redditum - reddere 3

• cogo - coegi - coactum - cogere 3

• fio - factus sum - fieri

• volo - volui - ---- - velle 3

• obsequor - obsecutus sum - obsequi 3 (αποθετικό)

• pario - peperi - partum - parere 3

Μάθημα 38

Συζυγίας

◊ peto - petivi (+ petii) + petitum - petere 3

◊ facio - feci - factum - facere 3

◊ ex(s)pecto - avi - atum - are 1

◊ congruo - congrui - congruere 3

◊ audio - audivi - auditum- audire 4



◊ sto - steti - statum - stare 1

◊ rogo - avi - atum - are 1

◊ cedo - cessi - cessum - cedere 3

◊ dico - dixi - dictum - dicere 3

◊ confirmo - avi - atum - are 1

◊ morior - mortuus sum - mori 3 (αποθετικό)


◊ amo - avi - atum - are 1

◊ duco - duxi - ductum - ducere 3

Μάθημα 40

Συζυγίας

⇒ cogo - coegi - coactum - cogere 3

⇒ occupo - avi - atum - are 1

⇒ iudico - avi - atum - are 1

⇒ audeo - ausus sum - audere 2 (ημιαποθετικό)

⇒ interrogo - avi - atum - are 1

⇒ dico - dixi - dictum - dicere 3

⇒ nolo - nolui - ---- - nolle 3

⇒ minitor - minitatus sum - minitari 1 (αποθετικό)

⇒ insto - institi - ----- - instare 1

(μετοχή μέλλοντα instaturus - a - um)

⇒ ostendo - ostendi - ostentum (+ ostensum)- ostendere 3

⇒ memini - meminisse (ελλειπτικό)

⇒ circumsedeo - circumsedi - circumsessum - circumsedere 2

⇒ conservo- avi - atum - are 1

ΜΑΘΗΜΑ 41ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ



⇒ Curius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Curius - ii / i = ο Κούριος,

αρσενικό β΄κλίσης

⇒ Fabricius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Fabricius - ii / i = ο

Φαβρίκιος, αρσενικό, β΄κλίσης

⇒ antiquissimi = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού, υπερθετικός

βαθμός του β΄κλιτου επιθέτου antiquus - a - um= αρχαίος (antiquior - ior -

ius, antiquissimus - a - um)

⇒ viri = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού vir - viri = άνδρας,

αρσενικό β΄ κλίσης

⇒ his = αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού της δεικτικής

αντωνυμίας hic - haec - hoc = αυτός - η - ο

⇒ antiquiores = ονομαστική πληθυντικού γένους αρσενικού, συγκριτικός

βαθμός του antiquus - a - um (παραπάνω)

⇒ Horatii = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού Horatius - ii/i= ο

Οράτιος, αρσενικό, β΄κλίσης (εδώ σχηματίζει πληθυντικό, γιατί αναφέρεται

σε περισσότερα από ένα πρόσωπα της ίδιας οικογένειας)

⇒ plane = καθαρά, επίρρημα, θετικού βαθμού (planius - planissime)

⇒ dilucide = με διαύγεια, επίρρημα θετικού βαθμού (dilucidius -

dilucidissime)

⇒ cum = πρόθεση + αφαιρετική , μαζί με

⇒ suis = αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικού γένους της κτητικής

αντωνυμίας γ’ προσώπου suus-a-um = εδώ για πολλούς κτήτορες = δικός,

ή , ό τους

⇒ locuti sunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής παρακειμένου του

αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας loquor - locutus sum - loqui =

συνομιλώ, ομιλώ, λέγω

⇒ Sicanorum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού Sicani - orum = οι

Σικανοί, αρσενικό β΄κλίσης

⇒ aut = ή (διαζευτικός σύνδεσμος)

⇒ Pelasgorum = γενική πληθυτνικού του ουσιαστικού Pelasgi - orum = οι

Πελασγοί, αρσενικό β΄κλίσης



⇒ qui = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της qui - quae - quod =

αναφορικής αντωνυμίας = ο οποίος, η οποία, το οποίο

⇒ primi = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου

primus - a - um = πρώτος. Το primus -a- um είναι ο υπερθετικός βαθμός

ενός μη απαντώμενου θετικού βαθμού, ενώ ο συγκριτικός prior-prior-

prius. Το primus λειτουργεί και ως τακτικό αριθμητικό

⇒ coluisse = απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας colo - colui - cultum - colere = κατοικώ

⇒ Ιtaliam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Italia-ae = η Ιταλία, θηλυκό, α’

κλίσης

⇒ dicuntur = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής παθητικού ενεστώτα του

ρήματος της 3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω (β΄ενικό

πρόσωπο προστακτικής dic)

⇒ aetatis = γενική ενικού του ουσιαστικού aetas - aetatis = η εποχή, θηλυκό,

γ΄κλίσης

⇒ suae = γενική ενικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου suus - sua - suum

⇒ verbis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού verbum - i = ο λόγος,

ουδέτερο β΄κλίσης

⇒ utebantur = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής παρατατικού του

αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας utor - usus sum - uti =

χρησιμοποιώ

⇒ tu = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας β’

προσώπου

⇒ autem = όμως, αντιθετικός σύνδεσμος

⇒ proinde = έτσι ακριβώς, με τον ίδιο τρόπο, επίρρημα

⇒ quasi = σαν να, παραβολικός, υποθετικός σύνδεσμος

⇒ matre = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού mater-matris = η μητέρα,

θηλυκό, γ΄κλίσης (γενική πληθυντικού matrum)

⇒ Evandri = γενική ενικού του ουσιαστικού Evander - Evandri = ο Εύανδρος,

αρσενικό, β΄κλίσης



⇒ nunc = τώρα, επίρρημα

⇒ loquaris = β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του αποθετικού

ρήματος loquor (παραπάνω) = λέω

⇒ sermone =αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού sermo - onis = ο λόγος, η

γλώσσα, αρσενικό γ΄κλίσης

⇒ abhinc = εδώ και .... , ήδη από, (επίρρημα)

⇒ multis =αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου multi - ae -a = πολλοί-ές-ά (plures-es-a - plurimi - ae -

a). Αντικατάσταση : multis - pluribus - plurimis

⇒ annis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού annus - i = ο χρόνος, το

έτος, αρσενικό β΄κλίσης

⇒ iam = ήδη, πλεόν, (επίρρημα)

⇒ obsoleto = αφαιρετική ενικού , γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου obsoletus - a - um = απαρχαιωμένος (obsoletior-ior-ius -

υπερθετικός του επιθέτου δεν απαντάται )

⇒ uteris= β΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα ενικού του αποθετικού

ρήματος utor (παραπάνω)

⇒ quod = διότι, επειδή, αιτιολογικός σύνδεσμος

⇒ neminem = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας nemo = κανένας

⇒ scire = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 4ης συζυγίας

scio - scivi - scitum - scire = γνωρίζω, ξέρω( προστακτική ενεστώτα:

scito,scitote)

⇒ intellegere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης

συζυγίας intellego - intellexi - intellectum - intellegere = καταλαβαίνω

⇒ vis = β΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος volo -

volui - --- velle = θέλω, γ συζυγία

⇒ quae = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής

ερωτηματικής αντωνυμίας quis - quis - quid = ποιος, ποια, ποιο

⇒ dicas= β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του dico

(παραπάνω)



⇒ quin = γιατί δεν ; πως δεν; (ερωτηματικό μόριο)

⇒ homo = κλητική ενικού του ουσιαστικού homo - inis = ο άνθρωπος, γένους

αρσενικού, γ΄κλίσης

⇒ inepte = κλητική ενικού αριθμού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου ineptus - a - um = ο ανόητος (ineptior - ior - ius /

ineptissimus - a- um)

⇒ taces = β΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

2ης συζυγίας taceo - tacui - tacitum - tacere = σωπαίνω

⇒ ut = για να, να (τελικός σύνδεσμος)

⇒ consequaris = β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του αποθετικού

ρήματος της 3ης συζυγίας consequor - consecutus sum - consequi=

πετυχαίνω

⇒ quod =αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της qui - quae - quod

⇒ vis = β΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του volo (παραπάνω)

⇒ antiquitatem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού antiquitas - tatis = η

αρχαιότητα, θηλυκό, γ΄κλίσης

⇒ tibi = δοτική ενικού , γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας β’

προσώπου tu = εσύ

⇒ placere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης

συζυγίας = placeo - placui - placitum - placere = αρέσω

⇒ dicis = β΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του dico

(παραπάνω)

⇒ quod = γιατί , επειδή = αιτιολογικός σύνδεσμος

⇒ honesta = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου honestus - a - um = ο τίμιος (honestior - ior - ius /

honestissimus - a - um)

⇒ bona = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου bonus - a - um = καλός (melior - ior - ius, optimus - a - um)

⇒ sit = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum -

fui - ---- esse = είμαι



⇒ modesta = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου modestus - a - um = σεμνός (modestior / ior / ius -

modestissimus - a - um)

⇒ sic = έτσι, (επίρρημα)

⇒ ergo = επομένως, άρα, λοιπόν, (συμπερασματικός σύνδεσμος)

⇒ vive = β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας vivo - vixi - victum - vivere = ζω

⇒ ut = όπως, παραβολικός σύνδεσμος

⇒ viri = ονομαστική πληθυντικού του vir (παραπάνω)

⇒ antiqui = ονομαστική πληθυντικού του (παραπάνω)

⇒ loquere = β΄ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα του αποθετικού

ρήματος loquor = (παραπάνω)

⇒ ut = όπως, (παραβολικό επίρρημα)

⇒ viri = ονομαστική πληθυντικού του vir (παραπάνω)

⇒ aetatis = γενική ενικού του aetas - aetatis = εποχή (παραπάνω)

⇒ nostrae = γενική ενικού, γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας

α΄προσώπου, για πολλούς κτήτορες noster , nostra, nostrum = δικός, η, ό

μας

⇒ id = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας is - ea - id = αυτός, η, ό.

⇒ quod = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου της αντωνυμίας qui - quae -

quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

⇒ C. Caesare = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού C.Caesar - aris =ο Γάιος

Καίσαρας, αρσενικό, γ΄κλίσης

⇒ scriptum est =γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας scribo - scripsi - scriptum - scribere = γράφω

⇒ semper = πάντοτε, επίρρημα

⇒ memoria = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού memoria - ae = η μνήμη,

θηλυκό α΄κλίσης

⇒ pectore = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού pectus-oris = καρδιά,

ουδέτερο, γ΄κλίσης



⇒ tamquam = σαν, όπως, σύνδεσμος που εισάγει παραβολική, υποθετική

πρόταση

⇒ scopulum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού scopulus - i = σκόπελος,


⇒ fugias = β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής, ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας fugio - fugi - fugitum - fugere = (απο)φεύγω

⇒ verbum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού verbum - i = ο λόγος,


⇒ insolens = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του

γ΄κλιτου επιθέτου insolens - insolens - insolens, τριγενές και

μονοκατάληκτο = ο ασυνήθιστος (insolentior - ior - ius, insolentissimus - a

- um)

⇒ inauditum = αιτιατική ενικού , γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου inauditus - a - um = πρωτάκουστος


1. « qui .... dicuntur » : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο Sicanorum / Pelasgorum. Εκφέρεται με οριστική

ενεστώτα, δηλώνει πραγματικό γεγονός.

2. «proinde quasi .... loquaris » : δευτερεύουσα παραβολική υποθετική

πρόταση. Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση που επέχει θέση β΄όρου

σύγκρισης (ως α΄όρος λειτουργεί η πρόταση tu autem, - sermone .... uteris).

Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, ενώ η παραβολή αφορά υποθετική

κατάσταση αντίθετη προς την πραγματικότητα. Η πρόταση εξαρτήσεως

εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (uteris) και δηλώνεται το σύγχρονο στο

παρόν. Έχουμε σύγκριση ομοιότητας και το παραβολικό ζεύγος είναι proinde

- quasi.



3. «quod neminem……vis»: επιρρηματική αιτιολογική πρόταση.Εισάγεται με

τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα,γιατί

δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία.

4.« quae dicas » : δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, απλή, μερικής

αγνοίας, η οποία λειτουργεί ως αντικείμενο στα scire / intellegere. Εισάγεται

με την ερωτηματική αντωνυμία quae και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα,

γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της

πρότασης. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (vis).

Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν. Στον ευθύ λόγο : quae dicis ?

5.« quin .... taces ? » : Κύρια, ευθεία ερώτηση. Εισάγεται με το quin και

εκφέρεται με οριστική ενεστώτα. Είναι ερώτηση απλή, ολικής αγνοίας. Είναι

ρητορική ερώτηση, που ισοδυναμεί με έντονη προτροπή δηλαδή homo

inepte, tace ! (προστακτική)

6.« ut consequaris » : δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με τον ut

γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα. Η πρόταση

εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (taces). Δηλώνεται σκοπός

προσδοκώμενος και αναφέρεται στο παρόν-μέλλον. Προηγείται το taces , με

λειτουργία σκόπιμης ενέργειας.

7. « quod vis » : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο

id. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, δηλώνει πραγματικό γεγονός.

8.« quod honesta ... sit » : δευτερεύουσα επιρρηματική , αιτιολογική πρόταση.

Ο σύνδεσμος εισαγωγής είναι ο quod και η έγκλιση εκφοράς υποτακτική

ενεστώτα,γιατί δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία. Η πρόταση εξαρτήσεως

εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (dicis). Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν.

Ευθύς λόγος : «Antiquitatem tibi placet, quod honesta et bona et modesta

est »



9. « ut viri ..... (vivebant) »: δευτερεύουσα απλή παραβολική συγκριτική

πρόταση. Έχουμε σύγκριση ισότητας σχετικά με τον τρόπο - παραβολικό

ζεύγος: sic - ut. Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση, που επέχει θέση β΄όρου

σύγκρισης (ως α΄όρος λειτουργεί η πρόταση « sic ergo vive ». Εκφέρεται με

οριστική παρατατικού, εφόσον η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις, κατά τις

οποίες αυτή που δηλώνεται από την παραβολική θεωρείται αντικειμενική

πραγματικότητα.

10. « ut viri .... (loquuntur) »: δευτερεύουσα παραβολική συγκριτική

πρόταση. Έχουμε σύγκριση ισότητας σχετικά με τον τρόπο, με παραβολικό

ζεύγος sic - ut. Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση σε θέση β΄όρου

σύγκρισης (ως α΄όρος λειτουργεί η πρόταση «sic loquere»). Εκφέρεται με

οριστική ενεστώτα, εφόσον η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις, κατά τις

οποίες αυτή που δηλώνεται από την παραβολική θεωρείται αντικειμενική

πραγματικότητα.

11. « quod.... scriptum est »: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο id. Εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου,

δηλώνει πραγματικό γεγονός.

12. « tamquam .... inauditum » : Ανεξάρτητη πρόταση, έμμεσος ευθύς

λόγος. Η Υποτακτική fugias βρίσκεται σε ανεξάρτητη πρόταση και εκφράζει

την υποκειμενικότητα μιας επιθυμίας, δηλώνοντας προτροπή.

- tamquam scopelum βραχυλογική φράση που δηλώνει παραβολή, κατά

παράλειψη του ρήματος παραβολικής υποθετικής πρότασης. Ιστορικά

δεχόμαστε πως η φράση αυτή θα ισοδυναμούε με δευτερεύουσα υποθετική

παραβολική ελλειπτική πρόταση εισαγόμενη με τον tamquam και

εκφερόμενη με υποτακτική ενεστώτα (sic), εφόσον ο tamquam συντάσσεται με

ενεστωτική υποτακτική εξαρτώμενη από αρκτικό χρόνο : tamquam (verbum

insolens atque inauditum) scopulus sit, sic fugias verbum insolens atque



inauditum - Δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν : Η πρόταση εξαρτήσεως με

υποτακτική ενεστώτα και η εξαρτώμενη επίσης με υποτακτική ενεστώτα.

Στην εξαρτώμενη :

sit = ρήμα

(verbum) υποκείμενο

scopulus = κατηγορούμενο

(insolens + inauditum) = επιθετικοί στο verbum

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Κούριος και ο Φαβρίκιος, αρχαιότατοι άνδρες, και οι Οράτιοι αρχαιότεροι

από αυτούς συνομιλούσαν με τους συγχρόνους τους καθαρά και με διαύγεια▪

δεν χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα των Σικανών ή των Πελασγών, οι οποίοι

λέγονται (λέγεται) ότι πρώτοι κατοίκησαν την Ιταλία, αλλά τη γλώσσα της

εποχής τους. Εσύ όμως σαν να μιλούσες τώρα με τη μητέρα του Ευάνδρου,

χρησιμοποιείς λόγο απαρχαιωμένο / ξεπερασμένο ήδη εδώ και πολλά χρόνια,

επειδή κανένας δεν θέλεις να ξέρει και να καταλαβαίνει τι λες. Ανόητε

άνθρωπε, γιατί δεν σωπαίνεις, για να πετύχεις αυτό που θέλεις ; Λες όμως ότι

σου αρέσει η αρχαιότητα, επειδή είναι τιμημένη και καλή και σεμνή. Έτσι

λοιπόν να ζεις όπως οι αρχαίοι άνδρες, αλλά να μιλάς έτσι, όπως οι άνδρες

της εποχής μας. Και να έχεις πάντοτε στη μνήμη (σου) και στην καρδιά (σου)

αυτό που γράφτηκε από το Γάιο Καίσαρα : «Σαν σκόπελο, έτσι ν’αποφεύγεις

την ασυνήθιστη και την πρωτάκουστη λέξη» .



Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt;

non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur.

Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas.

Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis?

Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit.

Sic ergo vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae;

atque id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore:

«tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum».

Ο Κούριος και ο Φαβρίκιος, αρχαιότατοι άνδρες, και οι Οράτιοι αρχαιότεροι από αυτούς συνομιλούσαν με τους συγχρόνους τους καθαρά και με διαύγεια▪

δεν χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα των Σικανών ή των Πελασγών, οι οποίοι λέγονται (λέγεται) ότι πρώτοι κατοίκησαν την Ιταλία, αλλά τη γλώσσα της εποχής τους.

Εσύ όμως σαν να μιλούσες τώρα με τη μητέρα του Ευάνδρου, χρησιμοποιείς λόγο απαρχαιωμένο / ξεπερασμένο ήδη εδώ και πολλά χρόνια, επειδή κανένας δεν θέλεις να ξέρει και να καταλαβαίνει τι λες.

Ανόητε άνθρωπε, γιατί δεν σωπαίνεις, για να πετύχεις αυτό που θέλεις ;

Λες όμως ότι σου αρέσει η αρχαιότητα, επειδή είναι τιμημένη και καλή και σεμνή.

Έτσι λοιπόν να ζεις όπως οι αρχαίοι άνδρες, αλλά να μιλάς έτσι, όπως οι άνδρες της εποχής μας.

Και να έχεις πάντοτε στη μνήμη (σου) και στην καρδιά (σου) αυτό που γράφτηκε από το Γάιο Καίσαρα :

«Σαν σκόπελο, έτσι ν’αποφεύγεις την ασυνήθιστη και την πρωτάκουστη λέξη» .



ΜΑΘΗΜΑ 42


♦ nonnulli = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της επιθετικής

αόριστης αντωνυμίας nonnulli-ae-a= κάποιοι - α

♦ sunt = γ’ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος

sum - fui - ---- esse = είμαι , υπάρχω

♦ hoc = αφαιρετική ενικού , γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας hic -

haec - hoc = αυτός,η,ο

♦ ordine = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού ordo - inis = τάξη, αρσενικό ,

γ΄κλίσης

♦ qui = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της αναφορικής

αντωνυμίας qui - quae - quod = ο οποίος- η οποία - το οποίο

♦ aut ... aut = ή .... ή, είτε.... είτε, διαζευτικός σύνδεσμος

♦ ea = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας = αυτός - η - ό

♦ quae = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της qui - quae - quod

(παραπάνω)

♦ imminent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 2ης συζυγίας immineo - ----- - imminere = πλησιάζω

απειλητικά

♦ videant = γ’ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 2ης συζυγίας video - vidi - visum - videre = βλέπω

♦ ea = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της is - ea - id (παραπάνω)

♦ quae = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της qui - quae - quod

(παραπάνω)

♦ vident = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του

video = (παραπάνω)

♦ dissimulent = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα

του ρήματος της 1ης συζυγίας dissimulo - avi - atum - are = προσποιούμαι

ότι δεν



♦ qui = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της qui - quae - quod

♦ spem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού spes - spei = η ελπίδα, θηλυκό,

ε΄κλίσης

♦ Catilinae =γενική ενικού του ουσιαστικού Catilina - ae = ο Κατιλίνας,

αρσενικό α΄κλίσης

♦ mollibus = αφαιρετική πληθυντικού , γένους θηλυκού, θετικού βαθμού του

γ΄κλιτου επιθέτου mollis - is - e = ο επιεικής(mollior - ior - ius,

mollissimus - a - um)

♦ sententiis = αφαιρετική πληθυντικού, του ουσιαστικού sententia - ae =

γνώμη, απόφαση, θηλυκό, α΄κλίσης

♦ aluerunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 3ης συζυγίας alo - alui - alitum + altum - alere = εκτρέφω

♦ coniurationem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού coniuratio - onis = η

συνωμοσία, θηλυκό γ΄κλίσης

♦ nascentem = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής ενεστώτα

nascens - entis του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας nascor - natus

sum - nasci = γεννιέμαι, γίνομαι

♦ credendo = αφαιρετική γερουνδίου του ρήματος της 3ης συζυγίας credo -

credidi - creditum - credere= πιστεύω

♦ confirmaverunt = γ’ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού

παρακειμένου του ρήματος της 1ης συζυγίας confirmo - avi - atum - are =

βεβαίωνω, ενθαρρύνω

♦ quorum = γενική πληθυντικού της qui - quae - quod

♦ auctoritatem = αιτιατιακή ενικού του ουσιαστικού auctoritas - tatis =

κύρος, επιρροή, θηλυκό, γ΄κλίσης

♦ secuti = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της μετοχής

παθητικού παρακειμένου secutus - a - um του αποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας sequor - secutus sum - sequi = έπομαι, ακολουθώ

♦ auctoritatem alicuius sequor = ενεργώ κάτω από την επιρροή κάποιου

♦ multi = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου multi - ae - a = πολλοί (multi - plures - plurimi)



♦ non solum ..... verum etiam = όχι μόνον .... αλλά και

♦ improbi = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου improbus - a - um = ανήθικος, φαύλος (improbior - ior-

ius, improbissimus - a - um)

♦ imperiti = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β’ κλιτου επιθέτου imperitus - a - um = άπειρος, αδαής (imperitior - ior -

ius, imperitissimus - a - um)

♦ si = εάν, αν, υποθετικός σύνδεσμος

♦ hunc = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της hic - haec - hoc

♦ animadvertissem = α’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού

υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης animadverto - animadverti -

animadversum - animadvertere = παρατηρώ

♦ animadverto in aliquem = τιμωρώ κάποιον

♦ crudeliter = με σκληρότητα, επίρρημα (crudelius, crudelissime)

♦ regie (επί κακού) - τυραννικά / (επί καλού) βασιλικά, επίρρημα (δεν

σχηματίζει παραθετικά)

♦ id = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id = αυτός - η - ο

♦ factum esse = απαρέμφατο παρακειμένου του fio - factus sum - fieri =

γίνομαι

♦ dicerent = γ’ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού

του ρήματος της 3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω

♦ nunc = τώρα (επίρρημα)

♦ intellego = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας intellego - intellexi - intellectum - intellegere =

καταλαβαίνω - αντιλαμβάνομαι

♦ iste = ονομαστική ενικού της δεικτικής αντωνυμίας iste - ista - istud =

αυτός -η-ο

♦ Manliana = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του β΄κλιτου

επιθέτου Manlianus- a - um = του Μανλίου



♦ castra = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού castra - orum= το

στρατόπεδο, ουδέτερο β΄κλισης στον ενικό castrum - i = το φρούριο

♦ pervenerit = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 4ης συζυγίας pervenio - perveni - perventum - pervenire

= φθάνω

♦ quo = όπου, σε όποιο μέρος (επίρρημα)

♦ intendit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας intendo - intendi - intentum (+intensum) - intendere =

κατευθύνομαι

♦ neminem = αιτιατική ενικού , γένους αρσενικού της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας nemo = κανένας

♦ tam = τόσο, επίρρημα

♦ stultum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού , θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου stultus - a - um = ο ανόητος (stultior - ior - ius /

stultissimus - a - um)

♦ fore = απαρέμφατο μέλλοντα του ιδιότυπου ρήματος sum - fui - --- - esse

= είμαι, υπάρχω

♦ qui = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της qui - quae - quod

♦ videat = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του video

♦ coniurationem = αιτιατική ενικού του coniuratio - onis = (παραπάνω)

συνωμοσία

♦ esse factam = απαρέμφατο παρακειμένου του fio (παραπάνω)

♦ neminem = (παραπάνω)

♦ improbum = αιτιατική ενικού του επιθέτου improbus - a - um (παραπάνω)

αρσενικό

♦ qui = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της qui - quae - quod

fateatur = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του αποθετικού ρήματος

της 2ης συζυγίας fateor - fassus sum - fateri = ομολογώ



ΔEYTEΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. «qui aut ea - non videant» : δευτερεύουσα αναφορική -

συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui non

γιατί είναι αρνητική.Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα,γιατί το

συμπέρασμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση. Η πρόταση εξαρτήσεως

εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (sunt), αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

2. «quae imminent» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο ea. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, προκειμένου για

πραγματικό γεγονός.

3. «(qui) aut ea - dissimulent» : δευτερεύουσα αναφορική -

συμπερασματική πρόταση (συνδέεται παρατακτικά με την 1). Εισάγεται με

την αναφορική αντωνυμία qui γιατί είναι καταφατική. Εκφέρεται με

υποτακτική ενεστώτα, το συμπέρασμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση. Η

πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (sunt), αναφέρεται στο

παρόν-μέλλον.

4. «quae vident» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική

στο ea. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, προκειμένου για πραγματικό

γεγονός.

5. «si .... annimadvertissem» : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση (σε ευθύ

λόγο). Εισάγεται με τον si και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου.

Υπόθεση =si annimadvertissem - > Απόδοση = dicerent (υποτακτική

παρατατικού)

Πρόκειται για β΄είδος υποθετικού λόγου, το αντίθετο προς το πραγματικό με

την υπόθεση στο παρελθόν και την απόδοση στο παρόν. (Συμβαίνει κάποτε

να έχουμε αυτό το συνδυασμό της υποτακτικής υπερσυντελίκου - υποτακτικής

παρατατικού).



6. «si ... pervenerit» : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση (σε εξαρτημένο

λόγο. Ο εξαρτημένος λόγος είναι : intellego - > fore - >pervenerit. Η

υπόθεση εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου (pervenerit) και οι

αποδόσεις με απαρέμφατο μέλλοντα (fore), εξαρτώμενο από το intellego. Το

fore, εφόσον εξαρτάται από αρκτικό χρόνο, θα αναλυθεί σε αρκτικό χρόνο.

(Το απαρέμφατο του απλού μέλλοντα του εξαρτημένου λόγου, στον

ανεξάρτητο γίνεται οριστική απλού μέλλοντα). Δηλαδή ο ανεξάρτητος λόγος

είναι : Si iste in Manliana castra pervenerit (οριστική συντελεσμένου

μέλλοντα), quo intendit, nemo tam stultus erit ..., nemo tam improbus (erit).

Πρόκειται για σύνθετο υποθετικό λόγο, α΄ είδους, πραγματικό, ανοιχτή

υπόθεση στο μέλλον, προσδοκώμενο προτερόχρονο : si pervenerit (οριστική

συντελεσμένου μέλλοντα) -> erit / erit - (οριστική απλού μέλλοντα).

7.«quo intendit» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο in

castra.Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα quo. Εκφέρεται με οριστική

ενεστώτα, εκφράζεται πραγματικό γεγονός.

8. «qui non .... factam» : δευτερεύουσα αναφορική - συμπερασματική

πρόταση.Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui (non) γιατί είναι

αρνητική και ακολουθεί μετά από την δεικτική λέξη tam. Εκφέρεται με

υποτακτική ενεστώτα (το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση). Η

πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (intellego). Από το

intellego εξαρτάται το απαρέμφατο μέλλοντα fore ( = αρκτικός χρόνος, αφού

εξαρτάται από το αρκτικό intellego) και από το fore το videat . Δηλώνεται το

σύγχρονο,αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

9.«qui non fateatur» : δευτερεύουσα αναφορική - συμπερασματική πρόταση.

Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui και ακολουθεί τη δεικτική λέξη

tam. Εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (το αποτέλεσμα θεωρείται

υποκειμενική κατάσταση). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική



ενεστώτα (intellego). Από το intellego εξαρτάται το fore και από το fore το

fateatur . Δηλώνεται το σύγχρονο,αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

Απάντηση στις ασκήσεις

II. homines, qui improbi atque imperiti sunt

factum, quod crudele est

sententiae, quae molles sunt

III. Praedones venerunt, qui Scipionem admirarentur

Ea femina venit, quae Paulum videret

Nemo tam stultus est, qui hoc dicat

Ea femina non tam stulta est, quae hoc dicat

IV. confirmant - confirmabant - confirmabunt - confirmaverunt +

confirmavere - confirmaverant - confirmaverint

animadvertant - animadverterent - animadversuri sint -

animadverterint - animadvertissent.

V. Dicis te (civem) Romanum esse, quod non verum est.

Nemo tam stultus est, qui coniurationem non videat.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Υπάρχουν μερικοί σ’ αυτό το Συγκλητικό σώμα, οι οποίοι είτε δεν βλέπουν

αυτά που μας απειλούν / πλησιάζουν απειλητικά, είτε προσποιούνται πως

δεν βλέπουν αυτά τα οποία βλέπουν. Αυτοί εξέθρεψαν την ελπίδα του

Κατιλίνα με τις επιεικείς γνώμες / αποφάσεις και ενθάρρυναν τη συνωμοσία

που γεννιόταν με το να μην πιστεύουν (ότι αυτή γεννιέται) ∙ κάτω από την

επιρροή αυτών ενεργώντας πολλοί, όχι μόνον φαύλοι αλλά και άπειροι /

αδαείς, αν τον είχα τιμωρήσει, θα έλεγαν (θα είχαν πει) ότι αυτό έγινε με

σκληρότητα και τυραννικά. Τώρα καταλαβαίνω, πως αν αυτός φθάσει στο

στρατόπεδο του Μανλίου, όπου κατευθύνεται, κανένας (δεν θα είναι) τόσο

ανόητος, που να μην βλέπει ότι έγινε συνωμοσία, κανένας (δεν θα είναι) τόσο

φαύλος, που να μην ομολογήσει.



Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent:

qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt;

quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent.

Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur.

Υπάρχουν μερικοί σ’ αυτό το

Συγκλητικό σώμα, οι οποίοι είτε δεν

βλέπουν αυτά που μας απειλούν /

πλησιάζουν απειλητικά, είτε

προσποιούνται πως δεν βλέπουν αυτά

τα οποία βλέπουν.

Αυτοί εξέθρεψαν την ελπίδα του

Κατιλίνα με τις επιεικείς γνώμες /

αποφάσεις και ενθάρρυναν τη

συνωμοσία που γεννιόταν με το να

μην πιστεύουν (ότι αυτή γεννιέται)∙

κάτω από την επιρροή αυτών

ενεργώντας πολλοί, όχι μόνον φαύλοι

αλλά και άπειροι / αδαείς, αν τον είχα

τιμωρήσει, θα έλεγαν (θα είχαν πει) ότι

αυτό έγινε με σκληρότητα και

τυραννικά.

Τώρα καταλαβαίνω, πως αν αυτός

φθάσει στο στρατόπεδο του Μανλίου,

όπου κατευθύνεται, κανένας (δεν θα

είναι) τόσο ανόητος, που να μην βλέπει

ότι έγινε συνωμοσία, κανένας (δεν θα

είναι) τόσο φαύλος, που να μην

ομολογήσει.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 43


⇒ num = μήπως (ερωτηματικό μόριο)

⇒ ad = προς, σε, πρόθεση + αιτιατική

⇒ hostem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού hostis - is = ο εχθρός,

αρσενικό, γ΄κλίσης

⇒ veni = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι, φθάνω

⇒ captiva = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄επιθέτου captivus - a-

um = αιχμάλωτος (δεν σχηματίζει παραθετικά)

⇒ castris = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού castra - orum = το

στρατόπεδο, ουδέτερο, β΄κλίσης. Στον ενικό αριθμό castrum - i = το

φρούριο

⇒ tuis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της κτητικής

αντωνυμίας β΄προσώπου για έναν κτήτορα tuus - a - um = δικός - ή - ό

σου

⇒ sum = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum -

fui - ---- - esse = είμαι, υπάρχω

⇒ hoc = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας hic -

haec - hoc = αυτός, η,ό δα. Εδώ η αντωνυμία λειτουργεί με τη σημασία του

talis και μεταφράζεται τέτοιος, α, ο

⇒ me = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού, της προσωπικής αντωνυμίας α’

προσώπου ego

⇒ longa = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, θετικού βαθμού του β΄κλιτου

επιθέτου longus - a - um = μακρύς (longior - ior - ius, longissiumus - a -

um)

⇒ vita =ονομαστική ενικού του ουσιαστικού vita - ae = η ζωή, θηλυκό,

α΄κλίσης



⇒ infelix =ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, θετικού βαθμού του γ΄κλιτου

επιθέτου infelix - infelix - infelix = τριγενές και μονοκατάληκτο,

δυστυχισμένος

⇒ senecta = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού senecta - ae = τα γηρατειά,

θηλυκό, α΄κλίσης (ως αφηρημένο ουσιαστικό κατά κανόνα δεν σχηματίζει

πληθυντικούς τύπους)

⇒ traxit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας traho - traxi - tractum- trahere = σέρνω

⇒ ut = ώστε, (συμπερασματικός σύνδεσμος)

⇒ primum = πρώτα, καταρχήν, επίρρημα, υπερθετικού βαθμού (prae - prius -

primum)

⇒ exsulem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού exsul - exsulis = ο εξόριστος,


⇒ deinde = έπειτα, επίρρημα

⇒ hostem = αιτιατική ενικού του hostis

⇒ te = αιτιατική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας β΄προσώπου

⇒ viderem = α΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 2ης συζυγίας video - vidi - visum - videre = βλέπω

⇒ qui = πως; με ποιον τρόπο ; (ερωτηματικό επίρρημα)

⇒ potuisti = β΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του possum- potui -

---- posse = μπορώ

⇒ populari = απαρέμφατο ενεστώτα του αποθετικού ρήματος της 1ης

συζυγίας = populor - populatus sum - populari = λεηλατώ

⇒ hanc = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας hic -

haec - hoc = αυτός,η,ο

⇒ terram = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού terra - ae = γη, θηλυκό ,

α΄κλίσης

⇒ quae = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας

qui - quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

⇒ te = αιτιατική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας β΄προσώπου



⇒ genuit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας gigno - genui - genitum - gignere = γεννώ,

δημιουργώ

⇒ aluit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυτίας alo - alui - alitum+ altum - alere = τρέφω

⇒ tibi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

β΄προσώπου tu

⇒ ingredienti = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

ingrediens - entis του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας ingredior -

ingressus sum - ingredi : εισβάλλω, εισέρχομαι

⇒ fines = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού finis - is = το τέλος και

fines-ium=τα σύνορα, αρσενικό, γ΄κλίσης

⇒ patriae = γενική ενικού του ουσιαστικού patria - ae = πατρίδα, θηλυκό, α’

κλίσης

⇒ ira = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού ira - ae = η οργή, θηλυκό,

α΄κλίσης

⇒ cecidit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας cado - cecidi - casum - cadere = πέφτω

⇒ non tibi ira cecidit ? = δεν σου πέρασε η οργή ;

⇒ quamvis = κι αν ακόμη, όσο και αν, (παραχωρητικός σύνδεσμος)

⇒ infesto = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου infestus - a - um = εχθρικός, επικίνδυνος (infestior - ior

- ius / infestissimus - a - um)

⇒ minaci = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

γ΄κλιτου επιθέτου minax - minax - minax ( τριγενές και μονοκατάληκτο)

= απειλητικός ( γενική minacis)

⇒ animo = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού animus - i = η ψυχή, νους,


⇒ perveneras = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του

ρήματος της 4ης συζυγίας pervenio - perveni - perventum - pervenire =

φθάνω



⇒ cur = γιατί ; ερωτηματικό επίρρημα

⇒ conspectu = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού conspectus - us = η θέα, η

όψη, αρσενικό, δ΄κλίσης

⇒ cum in conspectu Roma fuit = όταν είδες την Ρώμη

⇒ Roma = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Roma - ae = η Ρώμη, θηλυκό

α΄κλίσης

⇒ fuit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παρακειμένου του sum

⇒ tibi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας


⇒ succurrit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας succurro- succurri - succursum - succurrere =

έρχομαι στην σκέψη. (succurrit + δοτική προσώπου έρχεται κάτι στο

μυαλό μου, το succurrit λειτουργεί απροσώπως )

⇒ intra = μέσα, (πρόθεση + αιτιατική)

⇒ illa = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας

ille - illa - illud = εκείνος - η - ο

⇒ moenia = αιτιατική πληθυντικού, γένους ουδετέρου του ουσιαστικού της γ

κλίσης moenia - ium = τα τείχη (μόνο στον πληθυντικό)

⇒ domus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού domus - us = η οικία,

θηλυκό, δ΄κλίσης (σχηματίζει και τύπους κατά τη β κλίση)

⇒ penates = ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού Ρenates - ium = οι

Θεοί του σπιτιού, αρσενικό, γ΄κλίσης

⇒ mei = ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού της κτητικής

αντωνυμίας α΄προσώπου για έναν κτήτορα meus - a - um = δικός - η - ό

μου( κλητική ενικού του meus:mi +meus)

⇒ sunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του sum

⇒ mater = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού mater - matris = η μητέρα,

θηλυκό, γ΄κλίσης (γενική πληθυντικού:matrum)

⇒ coniunx = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού coniunx ή coniux - ugis =

η σύζυγος, θηλυκό, γ΄κλίσης



⇒ liberi = ονομαστική πληθυντικού του liberi - orum = τα παιδιά ( μόνο

πληθυντικός), αρσενικό, β΄κλίσης

⇒ ergo = λοιπόν, επομένως (συμπερασματικός σύνδεσμος)

⇒ ego = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου ego

⇒ nisi = αν δεν, υποθετικός σύνδεσμος

⇒ peperissem = α΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος της 3ης συζυγίας pario - peperi - partum - parere = γεννώ

⇒ Roma = ονομαστική ενικού του Roma - ae

⇒ oppugnaretur = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού παρατατικού

του ρήματος της 1ης συζυγίας oppugno - avi - atum - are = πολιορκώ

⇒ filium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού filius - ii = ο γιος, αρσενικό,

β΄κλίσης

⇒ haberem = α΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 2ης συζυγίας habeo - habui - habitum - habere = έχω

⇒ libera = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου liber - libera - liberum = ελεύθερος (liberior - ior - ius /

liberrimus - a - um)

⇒ libera = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού του liber (παραπάνω)

⇒ patria = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού patria - ae

⇒ mortua = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου

mortus - a - um = ο νεκρός

⇒ essem = α ΄ ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού του sum

⇒ nihil = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας nihil = τίποτα, κανένα

⇒ iam = ήδη, πλέον, (επίρρημα)

⇒ pati = απαρέμφατο ενεστώτα του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας

patior - passus sum - pati = παθαίνω, υπομένω

⇒ possum = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα

⇒ diu = για πολύ, επίρρημα(diutius, diutissime)



⇒ miserrima = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, υπερθετικού βαθμού του

β΄κλιτου επιθέτου miser - misera - miserum = ο δυστυχής (miserior - ior -

ius, miserrimus - a - um)

⇒ futura sum = α΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικής περιφραστικής

συζυγίας του sum

⇒ at = αλλά, αντιθετικός σύνδεσμος

⇒ contra = αντίθετα (επίρρημα)

⇒ hos = αιτιατική πληθυντικού , γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας

hic - haec- hoc

⇒ si = εάν, αν, (υποθετικός σύνδεσμος)

⇒ pergis = β΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας pergo - perrexi - perrectum - pergere = συνεχίζω

⇒ immatura = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου

immaturus - a - um = ο πρόωρος, ο ανώριμος (το επίθετο δηλώνει

αρνητική έννοια και δεν σχηματίζει παραθετικά)

⇒ mors = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού mors - mortis = ο θάνατος,

θηλυκό, γ΄κλισης

⇒ longa = ονομαστική ενικού , γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου longus

- a - um = ο μακρύς (longior - ior - ius / longissimus -a - um)

⇒ servitus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού servitus - utis = η σκλαβιά,

θηλυκό, γ΄κλίσης

⇒ manet = γ΄ενικό πρόσωπο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης

συζυγίας maneo - mansi - mansum - manere = υπομένω



ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ / ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. «Num ... veni ? » = ανεξάρτητη πρόταση,κύρια ευθεία ερώτηση.

Εισάγεται με το num και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου. Είναι

ερώτηση ολικής αγνοίας, απλή και με βάση την εισαγωγή της με το num

αναμένεται απάντηση αρνητική.

2. «et captiva ... sum ? » = ανεξάρτητη πρόταση ,κύρια ευθεία ερώτηση.

Εισάγεται με το num και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα. Είναι ερώτηση

ολικής αγνοίας, απλή, με βάση την εισαγωγή της με το num, αναμένεται

αρνητική απάντηση.

Ο Πλάγιος λόγος = « (Hunc mater interrogat) num ad hostem venerit et

captiva in castris illius sit » ή « (Hunc mater interrogat) veneritne ad hostem

et sitne captiva in castris illius »

3. « in hoc .... traxit ? » = ανεξάρτητη πρόταση ,κύρια ευθεία ερώτηση.

Είναι ολικής αγνοίας, απλή και εξαγγέλλεται απλώς με τον ιδιαίτερο τόνο της

φωνής για έμφαση, ενώ εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.

4. « ut primum .... viderem » = δευτερεύουσα επιρρηματική

συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με τον ut ,γιατί είναι καταφατική και

εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού.Το αποτέλεσμα θεωρείται

υποκειμενική κατάσταση. Προηγείται η δεικτική φράση in hoc. Η πρόταση

εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (traxit) -

αναφέρεται στο παρελθόν.

5. « qui .... terram ? » = ανεξάρτητη πρόταση, ευθεία ερώτηση, μερικής

αγνοίας, απλή που εισάγεται με το τροπικό επίρρημα qui και εκφέρεται με

οριστική ιστορικού παρακειμένου.



Πλάγιος Λόγος = « Hunc mater interrogat qui potuerit populari hanc terram

quae eum genuerit atque aluerit »

6. « quae ... genuit » = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική το terram.Εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου,

δηλώνεται πραγματικό γεγονός.

7. «atque ... aluit genuit» = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο terram. Εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου -


8. « non tibi .... cecidit ? » = ανεξάρτητη πρόταση, ευθεία ερώτηση, ολικής

αγνοίας, απλή, εξαγγέλλεται απλώς με τον ιδιαίτερο τόνο της φωνής,

εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.

Πλάγιος Λόγος : « Hunc mater interrogat num illi ingredienti fines patria

ira ceciderit » ή « Hunc mater interrogat cecideritne ira illi ingredienti fines

patriae »

9. « quamvis ... perneveras » = δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση.

Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση που φανερώνει εναντίωση και

παραχώρηση. Εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου, εφόσον το περιεχόμενό

της αφορά πραγματικό γεγονός,δηλώνει μια πραγματική κατάσταση,παρά

την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Ο ενδοτικός λόγος

quamvis perveneras - non succurrit = (οριστική ιστορικού παρακειμένου),

α΄είδος το πραγματικό.

10. « Cur - , tibi .... succurrit ? » =ανεξάρτητη πρόταση, ευθεία ερώτηση,

μερικής αγνοίας, απλή , που εισάγεται με ερωτηματικό επίρρημα

αναγκαστικού αιτίου cur και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.



Πλάγιος Λόγος = « Hunc mater interrogat cur, cum in conspectu Roma

fuerit, illi non succurrerit »

11. « cum .... fuit » = δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον

καθαρά χρονικό cum και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.

Προσδιορίζεται απλώς ο χρόνος,το πότε έγινε κάτι (χρονικός εντοπισμός,

συσχέτιση γεγονότων χρονικά)

12. « ego nisi peperissem » = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση.

Εισάγεται με τον nisi και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου.

Non peperissem υπόθεση - non oppugnaretur (υποτακτική παρατατικού-

απόδοση)

Πρόκειται για β΄είδος, αντίθετο προς το πραγματικό,υπόθεση στο

παρελθόν,απόδοση στο παρόν.

13. « nisi ... haberem » = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Εισάγεται με

τον nisi, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού.

Υπόθεση Απόδοδη

nisi haberem essem (υποτακτική παρατατικού)

β΄είδος , αντίθετο προς το πραγματικό στο παρόν

14. « si pergis » = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον si

και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα.

υπόθεση απόδοση

si pergis manet (οριστική ενεστώτα) α΄είδος το

πραγματικό, ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.



ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Μήπως έχω έρθει σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδο του ; Σε

τέτοιο σημείο με έσυρε η μακρόχρονη ζωή και τα δυστυχισμένα γερατειά,

ώστε να σε δω πρώτα εξόριστο (και) έπειτα εχθρό ; Πώς μπόρεσες να

λεηλατήσεις αυτή τη γη η οποία σε γέννησε και (σε) έθρεψε ; Δεν σου πέρασε η

οργή όταν περνούσες (πατούσες) τα σύνορα της πατρίδας ; Κι αν ακόμα είχες

φθάσει με εχθρικό και απειλητικό φρόνημα ( εχθρική και απειλητική

διάθεση), γιατί , όταν υπήρξε η Ρώμη στη θέα (σου) [ή: γιατί όταν είδες τη

Ρώμη] δεν σου ήρθε στο μυαλό : «Μέσα σε κείνα εκεί τα τείχη βρίσκονται το

σπίτι και οι θεοί του σπιτιού μου, η μάνα, η γυναίκα και τα παιδιά μου ; »

Λοιπόν η Ρώμη δεν θα πολιορκούνταν, αν εγώ δεν (σε) είχα γεννήσει αν δεν

είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σ΄ελεύθερη πατρίδα. Εγώ τίποτα πλέον δε

μπορώ να πάθω ούτε πρόκειται να είμαι πάρα πολύ δυστυχισμένη για πολύ▪

αλλά αντίθετα, αν συνεχίσεις, αυτούς περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρά

σκλαβιά.



Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem?

Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit?

Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?

Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurrit:

“intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique”?

Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur;

nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem.

Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum: at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.

Μήπως έχω έρθει σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδο του ; Σε τέτοιο σημείο με έσυρε η μακρόχρονη ζωή και τα δυστυχισμένα γερατειά, ώστε να σε δω πρώτα εξόριστο (και) έπειτα εχθρό ;

Πώς μπόρεσες να λεηλατήσεις αυτή τη γη η οποία σε γέννησε και (σε) έθρεψε ;

Δεν σου πέρασε η οργή όταν περνούσες (πατούσες) τα σύνορα της πατρίδας ;

Κι αν ακόμα είχες φθάσει με εχθρικό και απειλητικό φρόνημα ( εχθρική και απειλητική διάθεση), γιατί , όταν υπήρξε η Ρώμη στη θέα (σου) [ή: γιατί όταν είδες τη Ρώμη] δεν σου ήρθε στο μυαλό :

«Μέσα σε κείνα εκεί τα τείχη βρίσκονται το σπίτι και οι θεοί του σπιτιού μου, η μάνα, η γυναίκα και τα παιδιά μου ; »

Λοιπόν η Ρώμη δεν θα πολιορκούνταν,αν εγώ δεν (σε) είχα γεννήσει▪

αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σ΄ελεύθερη πατρίδα.

Εγώ τίποτα πλέον δε μπορώ να πάθω ούτε πρόκειται να είμαι πάρα πολύ δυστυχισμένη για πολύ αλλά αντίθετα, αν συνεχίσεις, αυτούς περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρά σκλαβιά.



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 44


∗ haec = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας hic -

haec - hoc = αυτός,η,ό

∗ est = γ ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενικού του sum - fui - --- - esse = είμαι

∗ tyrannorum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού tyrannus - i= ο

τύραννος, αρσενικό, β΄κλίσης

∗ vita = ονομαστική ενικού του ουσιατικού vita - ae = η ζωή, θηλυκό,

α΄κλίσης

∗ qua = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας qui

- quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

∗ nulla = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας = nullus - a - um = κανένας, καμία, κανένα

∗ fides = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού fides - ei = η πίστη, θηλυκό,

ε΄κλίσης (όχι πληθυντικός)

∗ nulla = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της nullus - a - um

(παραπάνω)

∗ caritas = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού caritas - atis = αγάπη,

θηλυκό, α΄κλίσης

∗ nulla = ονομαστική ενικού (παραπάνω)

∗ fiducia = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού fiducia - ae = η εμπιστοσύνη,

θηλυκό α΄κλίσης (αφηρημένο, όχι πληθυντικό)

∗ benevolentiae = γενική ενικού του ουσιαστικού benevolentia - ae = η

εύνοια, η αφοσίωση, θηλυκό, α΄κλίσης

∗ stabilis = γενική ενικού, γένους θηλυκού, θετικός βαθμός του γ΄κλιτου

επιθέτου stabilis - is - e = σταθερός

∗ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του sum

∗ potest = γ’ ενικό πρόσωπο, οριστική ενεστώτα του possum - potui - ----

posse = μπορώ



∗ tyrannis = δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού tyrannus - i = ο τύραννος,


∗ omnia = ονομαστική πληθυντικού του γ΄κλιτου επιθέτου omnis - is - e =

όλος, ουδέτερο

∗ semper = πάντοτε, επίρρημα

∗ suspecta = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της μετοχής

παθητικού παρακειμένου suspectus - a - um = ο ύποπτος, του ρήματος της

3ης συζυγίας suspicio - suspexi - suspectum - suspicere = υποπτεύομαι

∗ sollicita = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, θετικού βαθμού

του β΄κλιτου επιθέτου sollicitus - a- um = ο ταραγμένος (sollicitior - ior -

ius / sollicitissimus - a - um )

∗ sunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του sum

∗ nullus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας nullus - a - um = κανένας, καμία, κανένα

∗ locus = ονομαστική ενικού, του ουσιαστικού locus - i = τόπος

∗ amicitiae = δοτική ενικού του ουσιαστικού amicitia - ae = η φιλία, θηλυκό,

α΄ κλίσης

∗ eis = δοτική πληθυντικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως

επαναληπτικής αντωνυμίας is - ea - id = αυτός, η , ό

∗ nescio = α’ ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 4ης συζυγίας nescio - nescii - nescitum - nescire = αγνοώ, δεν ξέρω

∗ quis = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής

ερωτηματικής αντωνυμίας quis - quis - quid = ποιος - ποια - ποιο

∗ possit = γ΄ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του possum

∗ diligere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης

συζυγίας = diligo - dilexi - dilectum - diligere = αγαπώ

∗ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας is - ea - id

∗ quem = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της αναφορικής αντωνυμίας

qui - quae - quod



∗ metuat = γ΄ενικό πρόσωπο, υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 3ης συζυγίας metuo - metui - metutum - metuere = φοβάμαι

∗ eum = αιτιατική ενικού της is - ea - id

∗ quo = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της qui- quae - quod

∗ se = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου

∗ metui = απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα του metuo

∗ putet = γ΄ενικού υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 1ης

συζυγίας puto - avi - atum - are = πιστεύω

∗ coluntur = γ΄πληθυντικού οριστικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος της

3ης συζυγίας colo - colui - cultum - colere = αντιμετωπίζω

∗ simulatione = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού simulatio - ionis =

υποκρισία, θηλυκό γ΄κλίσης

∗ dumtaxat = μόνον, τουλάχιστον (επίρρημα)

∗ tempus = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού tempus - oris = χρόνος,

(χρονικό διάστημα,) ουδέτερο, γ΄κλίσης

∗ ad tempus = για κάποιο χρονικό διάστημα

∗ quodsi = εάν όμως, υποθετικός σύνδεσμος

∗ forte = τυχαία, (επίρρημα)

∗ ut = όπως (παραβολικός σύνδεσμος)

∗ fit = fio - factus sum - fieri = γ΄ενικό οριστικής ενεστώτα

∗ plerumque = τις περισσότερες φορές (επίρρημα)

∗ ceciderunt = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου

του ρήματος της 3ης συζυγίας cado - cecidi - casum - cadere = πέφτω

∗ intellegitur = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας intellego - intellexi - intellectum - intellegere = κατανοώ

∗ quam = πόσο, αιτιατικοφανές επίρρημα σε ερωτηματική δομική λειτουργία

∗ fuerint = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής παρακειμένου του sum

∗ inopes =ονομαστική πληθυντικού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου επιθέτου

inops - inops - inops =τριγενένες και μονοκατάληκτο = ο φτωχός, ο



άστεγος (προσοχή : συγκριτικός = egentior - ior - ius / υπερθετικός

egentissimus - a- um και γενική πληθυντικού inopum)

∗ amicorum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού amicus - i = ο φίλος,


∗ hoc = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου της hic - haec - hoc

∗ est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενικού του sum

∗ quod = αιτιατική ενικού , γένους ουδετέρου της qui - quae - quod

∗ Tarquinium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Tarquinius - ii/i = ο

Ταρκίνιος, αρσενικό, β΄κλίσης

∗ dixisse = απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω

∗ ferunt = γ’ πληθυντικό πρόσωπο, οριστικής ενεστώτα του fero - tuli - latum

- ferre = αναφέρω

∗ exulantem = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

exulans - ntis = του ρήματος της 1ης συζυγίας exulo - avi - atum - are =

είμαι εξόριστος

∗ intellexi =α΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

intellego (παραπάνω)

∗ quos = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής

ερωτηματικής αντωνυμίας quis - quis - quid = ποιός, ποιά, ποιό

∗ fidos = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού, θετικού βαθμού του

β΄κλιτου επιθέτου fidus - a - um = ο πιστός (fidior - ior - ius, fidissimus-a-

um)

∗ amicos = αιτιατική πληθυντικού του amicus - i = ο φίλος, αρσενικό,

β΄κλίσης

∗ habuissem =α΄ενικό πρόσωπο, υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος της 2ης συζυγίας habeo - habui - habitum - habere = έχω

∗ quos = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού της quis - quis - quid

(παραπάνω)

∗ infidos = αιτιατική πληθυντικού του β΄κλιτου επιθέτου infidus - a- um = ο

άπιστος, ο ψεύτικος (δεν σχηματίζει παραθετικά, δηλώνει αρνητική έννοια)



∗ cum = χρονικός σύνδεσμος (καθαρά χρονικός cum )

∗ neutris = δοτική πληθυντικού, γένους αρσενικού του αντωνυμικού

επιθέτου neuter - neutra - neutrum = ούτε ο ένας ούτε ο άλλος

∗ gratiam = αιτιατική ενικού του ουσιαστιού gratia - ae = χάρη, θηλυκό,

α΄κλίσης

∗ referre = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του refero - retuli - relatum +

rellatum - referre

Singularis Pluralis

neuter neutra neutrum neutri neutrae neutraneutrius neutrius neutrius neutrorum neutrarum neutrorumneutri neutri neutri neutris neutris neutrisneutrum neutram neutrum neutros neutras neutra- - - - - -neutro neutra neutro neutris neutris neutris


1. « in qua .... potest» = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο vita. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, προκειμένου για


2. «quis ..... eum ... aut eum » = δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική

πρόταση, απλή, μερικής αγνοίας, που λειτουργεί ως αντικείμενο στο nescio.

Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quis και εκφέρεται με υποτακτική

ενεστώτα.Θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο

της πρότασης.Εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου και δηλώνεται το

σύγχρονο στο παρόν.

Ευθύς λόγος = «quis possit (δυνητική υποτακτική) diligere eum aut eum ? »



3. «quem metuat » = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική

στο eum. Εκφέρεται με υποτακτική, εφόσον λειτουργεί στο πλαίσια πλαγίου

λόγου :

nescio -> quis possit -> quem metuat

Σύμφωνα με την άποψη του σχολικού βιβλίου, ολόκληρη η περίοδος στον

ευθύ λόγο θα γίνει : quis possit (δυνητική υποτακτική) diligere eum, quem

metuat, aut eum, a quo se metui putet, όπου οι υποτακτικές metuat και

putet παραμένουν και στον ευθύ, λόγω της έλξης από την προηγούμενη

υποτακτική possit.

Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (nescio), δηλώνεται

το σύγχρονο στο παρόν.

4. «a quo se metui putet » = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο eum. Εκφέρεται με υποτακτική, εφόσον λειτουργεί στα

πλαίσια πλαγίου λόγου :

Nescio -> quis possit -> qume metuat <aut> -> (quis possit) -> a quo ....

putet. Η ανάλυση στον ευθύ, βρίσκεται στην πρόταση 3.

5. « quodsi forte -> ceciderunt» = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση.

Εισάγεται με τον quodsi και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου.

Η απόδοση intellegitur εκφέρεται με οριστική ενεστώτα. Πρόκειται για

υποθετικό λόγο α΄είδους, το πραγματικό,ανοιχτή υπόθεση απεριόριστη

επανάληψη σε παρόν - μέλλον.

6. «ut fit plerumque» = δευτερεύουσα παρενθετική απλή παραβολική

πρόταση. Πρόκειται για επιρρηματική πρόταση που επέχει θέση β΄όρου

σύγκρισης ( ως α΄όρος λειτουργεί η υποθετική). Έχουμε σύγκριση ισότητας

σχετικά με τον τρόπο και το παραβολικό ζεύγος είναι (sic : που εννοείται

στην υποθετική ) - > ut. Εκφέρεται με οριστική, εφόσον η σύγκριση αφορά



δύο καταστάσεις, κατά τις οποίες η δηλούμενη από την παραβολική

θεωρείται αντικειμενική πραγματικότητα.

7. «quam .... amicorum » = δευτερεύουσα πλάγια ερώτηση, απλή, μερικής

αγνοίας, που λειτουργεί ως υποκείμενο του απροσώπου intellegitur.

Εισάγεται με το ποσοτικό επίρρημα quam και εκφέρεται με υποτακτική

ιστορικού παρακειμένου. Στον ευθύ λόγο = «quam inopes amicorum

fuerunt ?». Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα

(intellegitur), δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρόν.

8. «quod .... exulantem» = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο εννοούμενο id της προηγούμενης κύριας. (Hoc est id ).

Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, δηλώνεται πραγματικό γεγονός.

9. «quos.... habuissem » = δευτερεύουσα πλάγια ερώτηση, απλή, μερικής

αγνοίας, ως αντικείμενο στο intellexit. Εισάγεται με την ερωτηματική

αντωνυμία quos και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου. Ευθύς λόγος

= «quos fidos amicos habui ? » Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με

οριστική ιστορικού παρακειμένου (intellexi), δηλώνεται το προτερόχρονο

στο παρελθόν.

10. «»quos infidos (habuissem) = (ακριβώς η ίδια με την 9).

Ευθύς λόγος : «quos infidos amicos habui ?»

11.«cum .... poteram» = δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον

καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με οριστική παρατατικού (αν

και η πρόταση λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου intellexi - > quos

habuissem / quos (habuissem)-> cum poteram, εκφέρεται με οριστική,

εφόσον τη διακρίνει κάποια αυτοτέλεια ). Στην προσδιοριζόμενη πρόταση

υπάρχει το tum, με τον καθαρά χρονικό cum προσδιορίζεται απλώς ο χρόνος

(χρονικός εντοπισμός, συσχέτιση γεγονότων χρονικά).



ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Τέτοια είναι η ζωή των τυράννων, στην οποία καμία εμπιστοσύνη, καμία

αγάπη, καμία πίστη σε σταθερή φιλία δεν μπορεί να υπάρξει. Για τους

τυράννους όλα πάντοτε είναι ύποπτα και ταραγμένα. Δεν έχει καμιά θέση η

φιλία σε αυτούς. Γιατί δεν ξέρω ποιος μπορεί ν’ αγαπά αυτόν, τον οποίο

φοβάται, ή αυτόν από τον οποίο νομίζει ότι θεωρείται επίφοβος.

Αντιμετωπίζονται όμως με σεβασμό υποκριτικά, τουλάχιστον για κάποιο

χρονικό διάστημα. Κι αν ίσως πέσουν, όπως συμβαίνει τις περισσότερες

φορές, τότε γίνεται κατανοητό πόσο τους έλειπαν οι φίλοι. Αυτό είναι που

αναφέρουν ότι είπε ο Ταρκίνιος, όταν ήταν εξόριστος : «Τότε (μόνο)

κατάλαβα ποιους είχα πιστούς φίλους (και) ποιούς άπιστους, όταν πλέον δεν

μπορούσα ν ΄ανταποδώσω τη χάρη ούτε στον έναν ούτε στον άλλον».



Haec est tyrannorum vita, in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest:

tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt;

nullus locum amicitiae eis est.

Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet.

Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus.

Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum.

Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem :

« Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram ».

Τέτοια είναι η ζωή των τυράννων, στην οποία καμία εμπιστοσύνη, καμία αγάπη, καμία πίστη σε σταθερή φιλία δεν μπορεί να υπάρξει.

Για τους τυράννους όλα πάντοτε είναι ύποπτα και ταραγμένα.

Δεν έχει καμιά θέση η φιλία σε αυτούς.

Γιατί δεν ξέρω ποιος μπορεί ν’ αγαπά αυτόν, τον οποίο φοβάται, ή αυτόν από τον οποίο νομίζει ότι θεωρείται επίφοβος.

Αντιμετωπίζονται όμως με σεβασμό υποκριτικά, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα.

Κι αν ίσως πέσουν, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές, τότε γίνεται κατανοητό πόσο τους έλειπαν οι φίλοι.

Αυτό είναι που αναφέρουν ότι είπε ο Ταρκίνιος, όταν ήταν εξόριστος :

«Τότε (μόνο) κατάλαβα ποιους είχα πιστούς φίλους (και) ποιούς άπιστους, όταν πλέον δεν μπορούσα ν ΄ανταποδώσω τη χάρη ούτε στον έναν ούτε στον άλλον».



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 45


◊ Caesar = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Caesar - aris = ο Καίσαρας,

αρσενικό γ΄κλίσης

◊ ex = από, πρόθεση + αφαιρετική

◊ captivis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου

επιθέτου = captivus-a-um = αιχμάλωτος (δεν σχηματίζει παραθετικά ως

παράγωγο από ουσιαστικό)

◊ cognoscit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere= γνωρίζω-

πληροφορούμαι

◊ quae = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής


◊ apud = κοντά (σε), πρόθεση + αιτιατική

◊ Ciceronem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Cicero - onis = ο Κικέρων,


◊ gerantur = γ΄πληθυντικό πρόσωπο, υποτακτικής παθητικού ενεστώτα του

ρήματος της 3ης συζυγίας gero - gessi - gestum - gerere = διεξάγω

◊ quanto = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου της ερωτηματικής

αντωνυμίας quantus - a- um = πόσος-η-ο

◊ periculo = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού periculum - i = ο κίνδυνος,


◊ res = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού res - rei = πράγμα, θηλυκό

ε΄κλίσης

◊ sit = γ΄ενικό πρόσωπο, υποτακτικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος sum -

fui - --- esse = είμαι

◊ tum = τότε, έπειτα (επίρρημα)

◊ cuidam = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος, κάποια, κάποιο



◊ equitibus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού eques - itis = ο

ιππέας, αρσενικό γ’ κλίσης

◊ Gallis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου

Gallus - i = ο Γαλάτης (Gallus - a - um )

◊ persuadet = γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 2ης συζυγίας persuadeo - persuasi - persuasum - persuadere

= προτρέπω, πείθω

◊ ut = να, βουλητικός σύνδεσμος

◊ Ciceronem = αιτιατική ενικού του Cicero

◊ epistulam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού epistula - ae = επιστολή,


◊ deferat = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

ιδιότυπου ρήματος defero - detuli - delatum - deferre = μεταφέρω

◊ curat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

1ης συζυγίας = curo - avi - atum - are = φρονίζω

◊ providet = γ΄ενικό πρόσωπο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης

συζυγίας provideo - providi - provisum - providere = προνοώ

◊ ne = να (βουλητικός σύνδεσμος)

◊ intercepta = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου interceptus - a- um του ρήματος της 3ης συζυγίας =

intercipio- intercepi - interceptum - intercipere = αρπάζω

◊ epistula =αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού epistula - ae

◊ nostra = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της κτητικής

αντωνυμίας α΄προσώπου για πολλούς noster - nostra - nostrum = δικός,

δική, δικό μας

◊ consilia =ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού consilium- ii/i = το

σχέδιο, ουδέτερο β΄κλίσης

◊ hostibus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού hostis - is = εχθρός,

αρσενικό γ΄κλίσης

◊ cognoscantur = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής παθητικού ενεστώτα

του ρήματος cognosco



◊ quam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της αναφορικής αντωνυμίας qui

- quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

◊ ob = εξαιτίας (πρόθεση + αιτιατική)

◊ rem = αιτιατική ενικού του res - rei

◊ epistulam = αιτιατική ενικού του epistula - ae

◊ conscriptam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου conscriptus - a- um = του ρήματος της 3ης συζυγίας

conscribo - conscripsi - conscriptum - conscribere = γράφω

◊ Craecis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους θηλυκού του επιθέτου Craecus-

a-um = Eλληνικός (δεν σχηματίζει παραθετικά)

◊ litteris = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού littera -ae = το γράμμα

(αλφαβήτου), θηλυκό, α΄κλίσης ,στον πληθυντικό litterae-arum=τα

Γράμματα, η επιστολές

◊ Graecis litteris = στα Ελληνικά

◊ mittit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

3ης συζυγίας mitto - misi - missum - mittere = στέλνω

◊ legatum =αιτιατική ενικού του ουσιαστικού legatus - i = ο πρεσβευτής, ο

απεσταλμένος, αρσενικό β΄συζυγίας

◊ monet = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 2ης συζυγίας moneo - monui - monitum - monere = συμβουλεύω

◊ ut = να (βουλητικός σύνδεσμος)

◊ si = εάν, αν, (υποθετικός σύνδεσμος)

◊ adire = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος adeo -

adii - aditum- adire = πλησιάζω

◊ possit = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα του possum - potui -

posse = μπορώ

◊ epistulam = αιτιατική ενικού του epistula - ae

◊ amentum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού amentum - i = ο ιμάντας, το

λουρί, ουδέτερο β΄κλίσης

◊ tragulae = γενική ενικού του ουσιαστικού tragula - ae = είδος ακοντίου,




◊ adliget = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 1ης συζυγίας adligo - avi - atum - are = δένω

◊ intra = μέσα (πρόθεση + αιτιατική)

◊ castra = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού castra - orum = το

στρατόπεδο , ουδέτερο β΄κλίσης (castrum - i = το φρούριο)

◊ abiciat = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας abicio - abieci - abiectum - abicere = ρίχνω

◊ litteris = αφαιρετική πληθυντικού του litterae - arum = επιστολή (στον

ενικό : littera - ae= γράμμα αλφαβήτου )

◊ scribit =γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της

3ης συζυγίας scribo - scripsi - scriptum - scribere = γράφω

◊ se = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας


◊ cum = μαζί , με (πρόθεση + αφαιρετική)

◊ legionibus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού legio - legionis =

η λεγεώνα, θηλυκό, γ΄κλίσης

◊ celeriter = γρήγορα, επίρρημα θετικού βαθμού (celerius - celerrime),

παραγόμενο από το γ΄κλιτο επίθετο celer - celeris- celere = γρήγορος

◊ adfore = απαρέμφατο μέλλοντα του adsum - adfui (affui) - adesse =

έρχομαι

◊ Gallus =ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Gallus - i = ο Γαλάτης,


◊ periculum = αιτιατική ενικού του periculum- i

◊ veritus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου veritus - a- um = του αποθετικού ρήματος της 2ης συζυγίας

vereor - veritus sum - vereri = φοβάμαι

◊ constituit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας constituo - constitui - constitutum - constituere =

αποφασίζω




◊ tragulam = αιτιατική ενικού του tragula-ae = είδος ακοντίου, θηλυκό,

α΄κλίσης

◊ mitteret = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

mitto

◊ haec = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας hic -

haec - hoc = αυτός,η,ο.

◊ casu = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού casus - us = τυχαίο περιστατικό,

αρσενικό δ΄κλίσης . Η αφαιρετική ενικού casu λειτουργεί ως επίρρημα casu

= τυχαία

◊ turrim = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού turris - is = ο πύργος, θηλυκό

γ΄κλίσης

◊ adhaesit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας adhaeresco - adhaesi - adhaesum -

adhaerescere = καρφώνομαι, προσκολλιέμαι

◊ tertio = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού του β΄κλιτου τακτικού

αριθμητικού επιθέτου tertius - a- um = τρίτος

◊ post = μετά, έπειτα, (επίρρημα)

◊ die = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dies- diei = η ημέρα, αρσενικό

ε΄κλίσης

◊ quodam = αφαιρετική ενικού της επιθετικής αόριστης αντωνυμίας

quidam-quaedam - quoddam = κάποιος - α - ο

◊ milite = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού miles - itis = ο στρατιώτης,


◊ conspicitur =γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας conspicio - conspexi - conspectum - conspicere = βλέπω

◊ Ciceronem = αιτιατική ενικού του Cicero

◊ defertur = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού ενεστώτα του deferο =

προσκομίζω

◊ ille = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής αντωνυμίας ille

- illa - illud = εκείνος, η, ο

◊ epistulam = αιτιατική ενικού του epistula



◊ perlegit = γ΄ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 3ης συζυγίας perlego - perlegi - perlectum - perlegere = διαβάζω

μέχρι το τέλος

◊ milites = αιτιατική πληθυντικού του miles - itis

◊ adhortatur = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του αποθετικού

ρήματος της 1ης συζυγίας adhortor - adhortatus sum - adhortari =

προτρέπω


◊ salutem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salus - utis = σωτηρία, θηλυκό

γ΄κλίσης

◊ sperent = γ’ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

ρήματος της 1ης συζυγίας spero - avi-atum - are = ελπίζω


1. «quae apud... gerantur» = δευτερεύουσα πλάγια ερώτηση, απλή,

μερικής αγνοίας, που λειτουργεί ως αντικείμενο στο cognoscit. Εισάγεται με

την ερωτηματική αντωνυμία quae και εκφέρεται με υποτακτική

ενεστώτα(θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο

της πρότασης). Η πρόταση εξάρτησης εκφέρεται με οριστική ενεστώτα

(cognoscit), δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν.

Ευθεία Ερώτηση = «quae apud Ciceronem geruntur ? »(οριστική ενεστώτα)

2. « quanto .... sit » = δευτερεύουσα πλάγια ερώτηση, απλή, μερικής

αγνοίας, ως αντικείμενο στο cognoscit. Εισάγεται με την ερωτηματική

αντωνυμία quanto και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(θεωρείται ότι η

εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης). Η

πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, (cognoscit) δηλώνεται

το σύγχρονο στο παρόν.



Ευθύς λόγος = «quanto in periculo res est ?»

3. « ut ad Ciceronem ... deferat » = δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ως

άμεσο αντικείμενο στο persuadet. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι

καταφατική και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(το περιεχόμενό της είναι

απλώς επιθυμητό). Η πρόταση εξάρτησης εκφέρεται με οριστική ενεστώτα

(persuadet), αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

Ευθύς λόγος = «Defer (προστακτική ενεστώτα) epistulam ad Ciceronem».

4. « ne, intercepta .... cognoscantur » = δευτερεύουσα βουλητική

πρόταση, που λειτουργεί ως αντικείμενο των curat / providet . Εισάγεται με

τον ne,γιατί είναι αρνητική και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(το

περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό). Οι προτάσεις εξαρτήσεως

εκφέρονται με οριστική ενεστώτα (curat / providet). Αναφέρεται στο παρόν-

μέλλον.

Ευθύς λόγος = «ne cognoscantur (υποτακτική απαγορευτική), intercepta

epistula, nostra consilia ab hostibus »

Προσοχή: intercepta = υποθετική μετοχή νόθη αφαιρετική απόλυτη με

υποκείμενο epistula. Η συγκεκριμένη νόθη αφαιρετική απόλυτη ισοδυναμεί

με την υποθετική φράση: « Curat et providet ne, si epistula intercepta sit,

nostra consilia ab hostibus cognoscantur»

Ο εξαρτημένος λόγος = curat / providet -> (ne) cognoscantur -> intercepta.

Ο εξαρτημένος υποθετικός λόγος = si intercepta sit (υπόθεση) ->

cognoscantur (απόδοση) δηλώνει το πραγματικό προσδωκόμενο

προτερόχρονο, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον (α΄είδος). Ανεξάρτητος λόγος =

si intercepta erit (υπόθεση) - cognoscentur (απόδοση)

5. « ut , - epistulam... adliget» = δευτερεύουσα βουλητική πρόταση , ως

άμεσο αντικείμενο στο monet. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική



και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(το περιεχόμενό της είναι απλώς

επιθυμητό). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (monet) ,

αναφέρεται στο παρόν-μέλλον.

Ευθύς λόγος = Adliga(προστακτική ενεστώτα) epistulam ad amentum

tragulae

6. « et intra ... abiciat » = δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως άμεσο

αντικείμενο στο monet. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατικήκαι

εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(το περιεχόμενό της είναι απλώς

επιθυμητό). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (monet),


Ευθύς λόγος = abice (προστακτική ενεστώτα) intra castra

7. « si adire non possit » = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση σε

εξαρτημένο λόγο. Εισάγεται με τον si και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα.

Λειτουργεί στα πλαίσια εξαρτημένου λόγου = monet -> (ne) adliget / abiciat

-> possit

si non possit (υπόθεση) - adliget / abiciat (αποδόσεις). Είναι α΄είδος

πραγματικό, προσδωκόμενο σύγχρονο, σύνθετος υποθετικός λόγος.

Ανεξάρτητος λόγος = Si non poteris (υπόθεση) - adliga / abice (απόδοση)

8. « ut tragulam mitteret» = δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως

αντικείμενο στο constituit. Εισάγεται με τον ut γιατί είναι καταφατική και

εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού(το περιεχόμενό της είναι απλώς

επιθυμητό). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με ιστορικό χρόνο(constituit),

αναφέρεται στο παρελθόν.

Ευθύς λόγος = Mittam (προτρεπτική υποτακτική) tragulam



9. « ut ... sperent» = δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο

αντικείμενο στο adhortatur. Εισάγεται με το ut γιατί είναι καταφατική και

εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα(το περιεχόμενό της είναι απλώς

επιθυμητό). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα

(adhortatur) , αναφέρεται στο παρόν μέλλον.

Ευθύς λόγος = sperate (προστακτική ενεστώτα) salutem

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους ποια (πράγματα) γίνονται στον

Κικέρωνα (τι συμβαίνει στο στρατόπεδο του Κικέρωνα) και σε πόσο μεγάλο

κίνδυνο είναι η κατάσταση(ή πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση). Τότε πείθει

κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς να μεταφέρει μία επιστολή στον Κικέρωνα.

Φροντίζει και προνοεί να μην γίνουν γνωστά τα σχέδια μας από τους

εχθρούς, αν απαχθεί / πιαστεί η επιστολή. Γι αυτό το λόγο, στέλνει επιστολή

γραμμένη με ελληνικά γράμματα / στα ελληνικά. Συμβουλεύει τον

απεσταλμένο, αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στον

ιμάντα του ακοντίου και να (το) ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στην επιστολή

γράφει πως θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες (του). Ο Γαλάτης, επειδή

φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφασίζει να ρίξει το ακόντιο. Κατά σύμπτωση αυτό

καρφώθηκε σ’ έναν πύργο και τρεις μέρες αργότερα διακρίνεται από κάποιον

στρατιώτη και προσκομίζεται στον Κικέρωνα. Εκείνος διαβάζει την επιστολή

και προτρέπει τους στρατιώτες (του) να ελπίζουν σε σωτηρία.



Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.

Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.

Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur.

Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit.

Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat.

In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore.

Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret.

Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur.

Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent.

Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους ποια (πράγματα) γίνονται στον Κικέρωνα (τι συμβαίνει στο στρατόπεδο του Κικέρωνα) και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο είναι η κατάσταση(ή πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση). Τότε πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς να μεταφέρει μία επιστολή στον Κικέρωνα. Φροντίζει και προνοεί να μην γίνουν γνωστά τα σχέδια μας από τους εχθρούς, αν απαχθεί / πιαστεί η επιστολή. Γι αυτό το λόγο, στέλνει επιστολή γραμμένη με ελληνικά γράμματα / στα ελληνικά.

Συμβουλεύει τον απεσταλμένο, αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στον ιμάντα του ακοντίου και να (το) ρίξει μέσα στο στρατόπεδο.

Στην επιστολή γράφει πως θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες (του). Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφασίζει να ρίξει το ακόντιο.

Κατά σύμπτωση αυτό καρφώθηκε σ’ έναν πύργο και τρεις μέρες αργότερα διακρίνεται από κάποιον στρατιώτη και προσκομίζεται στον Κικέρωνα.

Εκείνος διαβάζει την επιστολή και προτρέπει τους στρατιώτες (του) να ελπίζουν σε σωτηρία.




philosophi:ονοματική πληθυντικού του ουσιαστικού της β κλίσης philosophous-i=ο φιλόσοφος,αρσενικό

mundum: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού της β κλίσης mundus-i= κόσμος,αρσενικό censent: γ΄πληθ. οριστ. ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος censeo, censui, censum, censere, 2: νομίζω, πιστεύω.Regi: απαρέμφατο παθητ.ενεστώτα του ρήματος rego, rexi, rectum, regere 3: κυβερνώ /regor, rectus sum, regi 3.Numine: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού numen –inis, ουδέτερο γ΄: η βούληση.Deorum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού deus –i, αρσενικό β΄: θεός. Eum: αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id: αυτός-ή-ό.Esse: απαρέμφατο ενεστώτα του βοηθητικού ρήματος sum, fui, -, esse: είμαι, υπάρχω.Putant: γ΄πληθυντικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος puto, -avi, -atum, -are, 1: νομίζω, θεωρώ.Quasi: παραβολικός σύνδεσμος ή επίρρ. (εδώ): σανCommunem: αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού του επιθέτου communis –is-e / communior – ior – ius/ communissimus –a –um, γ΄ κλ.: κοινός.Urbem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού urbs, urbis, θηλυκό γ΄:πόλη. Προσοχή:γεν. πληθ. urbium.Et:συμπλεκτικός σύνδεσμος: καιCivitatem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού civitas –tatis, θηλυκό γ΄: πολιτεία. Προσοχή: γεν. πληθ. civitatum (-ium).Hominum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού homo –inis, αρσενικό (εδώ), γ΄ κλίση: άνθρωπος.Et: συμπλεκτικός σύνδεσμος : καιDeorum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού της β΄κλίσης deus –i: θεόςUnumquemque: αιτιατική ενικού γένους αρσενικού της ουσιαστικής αόριστης αντωνυμίας unusqui(s)que, unaquaeque, unumquidque: ο καθένας ξεχωριστά. Βλέπε Σχολική Γραμματική ,Σελ. 47, 10.Nostrum: γενική πληθυντικού γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄προσ. ego: εγώEius: γενική ενικού γένους αρσενικού της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id: αυτός –ή –ό.Mundi:γενική ενικού του ουσιαστικού mundus –i, αρσενικό β΄: ο κόσμοςEsse: απαρέμφατο ενεστώτα του βοηθητικού ρήματος sum, fui, - esse: είμαι υπάρχωPartem:αιτιατική ενικού του ουσιαστικού pars, partis, θηλ. γ΄: τμήμα μερίδα. Partes –ium: πολιτική παράταξη. Ex: προθ. +αφαιρ.: από



Quo: αφαιρετική Ενικού, γένους ουδετέρου, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod: ο οποίος –α-ο.Illud: ονομαστική ενικού,γένους ουδετέρου,της δεικτικής αντωνυμίας ille, illa, illud: εκείνος-η-ο.Natura: αφαιρετική Ενικού του ουσιαστικού natura –ae, θηλ. α΄: φύση.Consequitur: γ΄ ενικού οριστικής ενεστώτα του ρήματος consequor, consecutus sum, (consecutum), consequi, αποθετικό,3: ακολουθώ. Consequitur, consecutum est - consequi, απρόσωπο,3: προκύπτει, συνεπάγεται Ut: συμπερασματικός σύνδεσμος : ώστε Communem: αιτιατική ενικού γεν. θηλυκού του επιθέτου communis – is-e/ communior – ior – ius/ communisimus –a –um, γ΄ κλίση: κοινός.Utilitatem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού utilitas –tatis, θηλυκό γ΄: η ωφέλεια, το καλό η ευημερία. Προσοχή: γενική πληθυντικού utilitatum (-ium).Nostrae: δοτική ενικού γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας α΄ προσώπου. Noster, nostra, nostrum: δικός –ή – ό μας (για πολλούς κτήτορες).Anteponamus: α΄ πληθυντικό, υποτακτική ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος antepono, anteposui, antepositum, anteponere, 3: προκρίνω, βάζω κάτι πάνω από κάτι άλλο (ante + pono: τοποθετώ).Ut: παραβολ. σύνδεσμος : όπως.Enim: αιτιολογικός σύνδεσμος: γιατί. Εισάγει κατά παράταξη.Leges: ονομαστική πληθυντικού του ουσιαστικού lex, legis, θηλυκό γ΄ : νόμος.Omnium: γενική πληθυντικού γένους αρσενικού του επιθέτου omis –is –e, γ΄κλίση: ο καθένας. Το επίθετοδε σχηματίζει παραθετικά, γιατί δηλώνει μια απόλυτη έννοια.Salutem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salus –utis, θηλυκό,γ΄: σωτηρία, υγεία, χαιρετισμός. Το ουσιαστικό δε σχηματίζει πληθυντικό αριθμό, γιατί δηλώνει μια αφηρημένη έννοια.Singulorum: γενική πληθυντικού γένους αρσενικού του δευτερόκλιτου διανεμητικού αριθμητικού επιθέτου singuli – ae –a: καθένας ξεχωριστά. Το αριθμητικό, όπως όλα τα διανεμητικά, δε σχηματίζει ενικό αριθμό. Επιπλέον δε σχηματίζει κλητική.Saluti: δοτική ενικού του ουσιαστικού salus –utis, θηλυκό, γ΄: σωτηρία υγεία, χαιρετισμός.Anteponunt: γ΄πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος antepono, -posui, - positum, - ponere,3: βάζω κάτι πάνω από κάτι άλλο προκρίνω (ante- + pono: τοποθετώ).Sic: επίρρημα:Έτσι.Vir: ονομ. ενικού του ουσιαστικού vir, viri, αρσενικό,β΄: άντρας.Bonus: ονομαστική ενικού γένους αρσενικού του επιθέτου bonus –a –um/ melior –ior –ius / optimus – a – um, β΄κλίση :καλός. Επίρρ.:bene /melius / optime.Et: συμπλεκτικός σύνδεσμος: και



Sapiens: ονομαστική ενικού γένους αρσενικού της επιθετοποιημένης μτχ. Ενεστώτα sapiens -entis / sapientior – ior – ius / sapientissiums –a –um: σοφός, του ρήματος sapio, sapivi (sapii), -, sapere 3: σωφρονώ. Προσοχή: αφαιρετική Ενικού σε i.Legibus: δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού lex, legis, θηλυκό, γ΄: νόμος.Parens: ονομαστική ενικού γένους αρσενικού της επιθετοποιημένης μετοχής ενεστώτα parens – entis / parentior -ior – ius/ parentissimus – a – um: υπάκουος, του ρήματος pareo, parui, paritum, parere, 2: υπακούω. Προσοχή:αφαιρετική Ενικού σε –i.Consulit: γ΄ ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος consulo, consului, consultum, consulere, 3 : φροντίζω.Utilitati: δοτική ενικού του ουσιαστικού utilitas – tatis, θηλυκό γ΄:ευημερία, ωφέλεια. Προσοχή: Γενική πληθυντικού utilitatum (- ium).Omnium: γενική πληθυντικού γένους αρσενικού του επιθέτου omnis –is –e, γ΄κλίση:όλος –η –ο. Το επίθετο δε σχηματίζει παραθετικά, γιατί δηλώνει μια απόλυτη έννοια.Plus:επίρρημα συγκριτικού βαθμού: περισσότερο . Multum / plus / plurimum.Quam: επίρρημα που εισάγει β΄ όρο σύγκρισης: παρά.Unius: γεν.ενικού γένους αρσενικού του απόλυτου αριθμητικού επιθ. unus- a –um : ένας μία, ένα Για την κλίση του, βλέπε Σχολική Γραμματική Σελ. 56Alicuius: γενική ενικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής Αόριστης αντωνυμίας Aliquis, (aliqua ή aliquae), aliquid: κάποιος –α –ο. Βλ. σχολ. γραμμ. σελ 46,62,2Aut: διαζευκτικός σύνδεσμος: ήSuae: δοτική ενικού γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας γ΄ προσώπου suus –a- -um: δικός –ή -ό του (για ένα κτήτορα).Nec: αντιθετικός σύνδεσμος :ούτεMagis: επίρρημα περισσότερο, πιο πολύ. Magnopere ή magno opere / magis / maxime.Vituperandus est: γ΄ ενικό οριστικής ενεστώτα της παθητικής περιφραστικής συζυγίας του ρήματος vitupero, -avi, - atum, - are,1: επικρίνω.Proditor: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού proditor –oris, αρσ. γ΄: προδότης (απαντά δύο φορές στην ίδια περίοδο).Quam: επιρρημα που εισάγει β΄όρο σύγκρισης: παράPatriae: γενική ενικού του ουσιαστικού partia –ae, θηλ. α΄: πατρίδαCommunis: γενική ενικού γένους θηλικού του επιθέτου communis –is –e/ communior –ior –ius/ communissimus –a –um, γ΄ κλίση:κοινόςUtilitatis: γενική ενικού του ουσιαστικού utilitas –tatis, θηλικό γ΄: ωφέλεια, ευημερία. Προσοχή: γενική πληθυντικού utilitatum και utilitatium.Aut – communis: βλέπε προηγούμενα σχόλιαSalutis: γενική ενικού του ουσιαστικού salus –utis, θηλ. γ΄: σωτηρία, υγεία, χαιρετισμός. Το ουσιαστικό δε σχηματίζει πληθυντικό αριθμό, γιατί δηλώνει μια αφηρημένη έννοια.Desertor: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού desertor –oris, αρσενικό, γ΄:λιποτάκτης.



Propter: πρόθεση+αιτιατική: εξαιτίαςSuam: αιτιατική ενικού γένους θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας γ΄ προσώπου suus –a –um: δικός –ή –ό του (για ένα κτήτορα)Utilitatem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού utilitas –tatis, θηλ.γ΄: ωφέλεια, ευημερία. Προσοχή: γενική πληθυντικού utilitatum και utilitatium.Et: συμπλεκτικός σύνδεσμος : καιSalutem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού salus –utis, θηλυκό γ΄: σωτηρία, υγεία, χαιρετισμός. Το ουσιαστικό δε σχηματίζει πληθυντικό αριθμό γιατί δηλώνει μια αφηρημένη έννοια.Ex: προθεση +αφαιρετική : απόQuo: αφαιρετική Ενικού γένους ουδετέρου της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod: ο οποίος -α –ο.Fit: γ΄ ενικό οριστικής ενεστώτα του ιδιότυπου ρήματος fit, factum est, - , fieri απρόσωπο ρήμα: συμβαίνειUt: συμπερασματικός σύνδεσμος: ώστεLaudandus sit: γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα της παθητικής περιφραστικής Συζυγίας του Ρήματος Laudo, -avi, - atum, - are,1: επαινώ /laudor, laudatus sum, laudari,1.Is: ονομ. ενικού γένους αρσενικού της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id: αυτός –ή –ό.Pro: πρόθεση +αφαιρετική :για χάρηRe publica: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού res, rei, θηλ.ε΄: το πράγμα publica –ae, θηλικό α΄ (επίθ.): η δημόσια, res publica τα δημόσια πράγματα.Cadat: γ΄ ενικό υποτακτ. Ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος cado, cecidi ,casum, cadere,3: πέφτωQuod: αιτιολογικός σύνδεσμος:επειδήDecet: γ΄ ενικός οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος decet, decuit, -, decere απρόσωπο,2: αρμόζειCariorem: αιτιατική ενικού γένους θηλυκού συγκριτικού βαθμού του επιθέτου carus –a – um/ carior –ior – ius/ carissimus – a – um, β΄ κλ. : αγαπητόςNobis: δοτική πληθυντικού γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄προσ. ego: εγώEsse: απαρέμφατο ενεστώτα του βοηθητικού ρήματος sum- fui – esse: είμαι, υπάρχω.Patriam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού patria –ae, θηλ. α΄: πατρίδαQuam: βλέπε προηγούμενο σχόλιαNosmet (nos+met): αιτιατική πληθυντικού γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄ προσώπου ego: εγώMet: επιτακτικό μόριο.Ipsos: αιτιατική πληθυντικού γένους αρσενικού της οριστικής αντωνυμίας ipse, ipsa, ipsum: ο ίδιος –α –ο.




1. «ut communem……..anteponamus»: δευτερεύουσα ουσιαστική

συμπερασματική πρόταση, ως επεξήγηση στο illud. Εισάγεται με τον

συμπερασματικό σύνδεσμο ut γιατί είναι καταφατική και εκφέρεται με

υποτακτική ενεστώτα(το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική

κατάσταση), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου.Αναφέρεται

στο παρόν-μέλλον.

2. «ut enim leges……anteponunt»: δευτερεύουσα

απλή,παραβολική,συγκριτική πρόταση σε θέση επιρρηματικού

προσδιορισμού του τρόπου.Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut

και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, γιατί η σύγκριση αφορά δύο

καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.

Στην κύρια πρόταση υπάρχει το επίρρημα sic.

3. «ut laudandus….sit»: δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική

πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο fit. Εισάγεται με τον

συμπερασματικό σύνδεσμο ut γιατί είναι καταφατική, εκφέρεται με

υποτακτική ενεστώτα (το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική

κατάσταση), γιατί η εξάρτηση είναι αρκτικού χρόνου, αναφέρεται στο

παρόν-μέλλον και εκφράζει γεγονός ή συμβάν.

4. «qui pro……cadat»:δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο

is.Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με

υποτακτική ενεστώτα λόγω έλξης από το laudandus is που είναι

αρκτικού χρόνου και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

5. «quod decet…….nosmet ipsos»: δευτερεύουσα επιρρηματική

αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod

και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, γιατί δηλώνει αντικειμενική

αιτιολογία.



ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Οι φιλόσοφοι πιστεύουν ότι ο κόσμος κυβερνιέται από τη βούληση των θεών⋅

νομίζουν ότι αυτός είναι (κάτι) σαν κοινή πόλη και πολιτεία για τους

ανθρώπους και τους θεούς, και ότι ο καθένας ξεχωριστά από μας είναι

(αποτελεί) μέρος αυτού του κόσμου⋅ αυτό συνεπάγεται την από τη φύση

υποχρέωσή μας να βάζουμε την κοινή ωφέλεια πάνω από τη δική μας. Γιατί,

όπως οι νόμοι βάζουν τη γενική ευημερία πάνω από την ευημερία του κάθε

ατόμου ξεχωριστά, έτσι και ο καλός και σοφός άνθρωπος και ο υπάκουος

στους νόμους φροντίζει περισσότερο για την ωφέλεια όλων παρά (για την

ωφέλεια) ενός οποιουδήποτε (ατόμου) ή τη δική του. Και δεν πρέπει να

επικρίνεται ο προδότης της πατρίδας πιο πολύ απ’ ό,τι (παρά) ο προδότης του

κοινού συμφέροντος, ή ο λιποτάκτης από τη γενική ευημερία για χάρη της

ατομικής του ωφέλειας και ευημερίας. Έτσι συμβαίνει να είναι αξιέπαινος

αυτός ο οποίος πέφτει για την πατρίδα, επειδή αρμόζει να είναι πιο αγαπητή

σε μας η πατρίδα απ’ ό,τι (παρά) εμείς οι ίδιοι.



Philosophi mundum censent regi numine deorum;

eum esse putant quasi communem urbem et civitatem hominum et deorum, et unum quemque nostrum eius mundi esse partem;

ex quo illud natura consequitur, ut communem utilitatem nostrae anteponamus.

Ut enim leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitati omnium plus quam unius alicuius aut suae.

Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor communis utilitatis, aut communis salutis desertor propter suam utilitatem et salutem.

Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publica cadat, quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos.

Οι φιλόσοφοι πιστεύουν ότι ο κόσμος κυβερνιέται από τη βούληση των θεών⋅ νομίζουν ότι αυτός είναι (κάτι) σαν κοινή πόλη και πολιτεία για τους ανθρώπους και τους θεούς, και ότι ο καθένας ξεχωριστά από μας είναι (αποτελεί) μέρος αυτού του κόσμου⋅

αυτό συνεπάγεται την από τη φύση υποχρέωσή μας να βάζουμε την κοινή ωφέλεια πάνω από τη δική μας.

Γιατί, όπως οι νόμοι βάζουν τη γενική ευημερία πάνω από την ευημερία του κάθε ατόμου ξεχωριστά, έτσι και ο καλός και σοφός άνθρωπος και ο υπάκουος στους νόμους φροντίζει περισσότερο για την ωφέλεια όλων παρά (για την ωφέλεια) ενός οποιουδήποτε (ατόμου) ή τη δική του.

Και δεν πρέπει να επικρίνεται ο προδότης της πατρίδας πιο πολύ απ’ ό,τι (παρά) ο προδότης του κοινού συμφέροντος, ή ο λιποτάκτης από τη γενική ευημερία για χάρη της ατομικής του ωφέλειας και ευημερίας.

Έτσι συμβαίνει να είναι αξιέπαινος αυτός ο οποίος πέφτει για την πατρίδα, επειδή αρμόζει να είναι πιο αγαπητή σε μας η πατρίδα απ’ ό,τι (παρά) εμείς οι ίδιοι.




♦ Iulia= ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Iulia - ae = η Ιουλία, θηλυκό,

α΄κλίσης

♦ Augusti = γενική ενικού του ουσιαστικού Augustus - i= ο Αύγουστος,


♦ filia = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού filia - ae= η κόρη, η θυγατέρα,


♦ mature =πρόωρα (επίρρημα θετικού βαθμού) [ maturius - maturissime +

maturrime ]

♦ habere =απαρέμφατο ενεστώτα του ρήματος της 2ης συζυγίας habeo -

habui - habitum - habere = έχω

♦ coeperat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού υπερσυντελίκου του

ελλειπτικού ρήματος coepi - --- coepisse = άρχισα

ΤΟ ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΟ ΡΗΜΑ «COEPI»

Το ελλειπτικό ρήμα coepi (αναπληρώνει τους χρόνους που λείπουν από

τους αντίστοιχους χρόνους του ρήματος incipio - incepi - inceptum -

incipere (= αρχίζω).

ΟΡΙΣΤΙΚΗ

Ενεστώτας Παρατατικό

ς

Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερ/λικος Σ. Μέλλοντας

incipio incipiebam incipiam coepi coeperam coeperoincipis incipiebas incipies coepisti coeperas coeperisincipit incipiebat incipiet coepit coeperat coeperitincipimus incipiebamus incipiemus coepimus coemeramus coeperimusincipitis incipiebatis incipietis coepistis coeperatis coeperitisincipiunt incipiebant incipient coeperunt ή coeperant coeperint

coepere

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ



Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερ/λικοςincipiam inciperem incepturus sim coeperim coepissemincipias inciperes sis coeperis coepissesincipiat inciperet sit coeperit coepissetincipiamus inciperemus incepturi simus coeperimus coepissemusincipiatis inciperetis sitis coeperitis coepissetisincipiant inciperent sint coeperint coepissent

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ ΣουπίνοΕνεστώτα Ενεστώτα Ενεστώτα (coeptumincipe incipere incipiens coeptu)incipite Μέλλοντα incipientis (άχρηστο)Μέλλοντα (incepturum-am-um esse) Μέλλοντα Γερούνδιοincipito (incepturos-as-a esse) incepturus-a-um incipiendiincipito Παρακειμένου Παρακειμένου incipiendoincipitote coepisse coeptus-a-um incipiendumincipiunto incipiendo

Στον Μέλλοντα απαντά και μετοχή coepturus - a - um

♦ canos = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού cani - orum = άσπρες

τρίχες, αρσενικό β΄κλίσης. Πρόκειται για τον πληθυντικό του αρσενικού

του β΄κλιτου επιθέτου canus - a - um = ασπρομάλλης

♦ quos = αιτιατική πληθυντικού, γένους αρσενικού της αναφορικής

αντωνυμίας qui - quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

♦ legere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 3ης συζυγίας

= lego - legi - lectum - legere = κόβω, βγάζω

♦ secrete = κρυφά (επίρρημα θετικού βαθμού). Αναφέρεται συγκριτικός . Ο

τύπος secrete είναι μετακλασσικός, στην προκλασσική και κλασσική

περίοδο ήταν σε χρήση ο τύπος secreto.

♦ solebat = γ΄ενικό πρόσωπο παρατατικού του ημιαποθετικού ρήματος της

2ης συζυγίας = soleo - solitus sum - solere συνηθίζω



♦ hac = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας hic-

haec-hoc

♦ audita = αφαιρετική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου του ρήματος της 4ης συζυγίας audio - ivi - itum - ire =

ακούω, πληροφορούμαι

♦ Augustus = ονομαστική ενικού του Augustus-i

♦ voluit = γ΄ενικό πρόσωπο ενεργητικού παρακειμένου του ιδιότυπου

ρήματος volo - volui - ---- velle = θέλω, 3ης συζυγίας

♦ filiam = αιτιατική ενικού του filia -ae

♦ deterrere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης

συζυγίας deterreo - deterrui - deterritum - deterrere = εκφοβίζω,

αποθαρρύνω

♦ quominus = (για) να μην, (σύνδεσμος που εισάγει προτάσεις που

ακολουθούν μετά από ρήματα / φράσεις που σημαίνουν εμποδίζω,

αντιστέκομαι, εναντιώνομαι, αρνούμαι κλπ)

♦ id = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυ-μίας id - ea - id = αυτός - η-ό

♦ faceret = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 3ης συζυγίας facio - feci - factum - fare = κάνω

♦ eo = αφαιρετική ενικού, γένους ουδετέρου της is - ea - id

♦ consilio = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού consilium-ii/i= το σχέδιο,


♦ aliquando = κάποτε, επίρρημα

♦ repente = ξαφνικά, επίρρημα

♦ intervenit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 4ης συζυγίας intervenio - interveni - interventum -

intervenire = παρουσιάζομαι απρόοπτα

♦ oppressit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας opprimo - oppressi - oppressum - opprimere =

πιάνω (επ’ αυτοφόρω)



♦ ornatrices = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού ornatrix - icis =

κομμώτρια, θηλυκό γ΄κλίσης

♦ etsi = αν και, (εναντιωματικός σύνδεσμος)

♦ super = πάνω, (πρόθεση)

♦ vestem = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού vestis - is = το φόρεμα, θηλυκό

γ΄κλίσης

♦ earum = γενική πληθυντικού, γένους θηλυκού της δεικτικής ως

επαναληπτικής αντωνυμίας is - ea - id = αυτός - η - ό

♦ deprehendit = γ΄’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας deprehendo - deprehendi - deprihensum -

deprehendere = πιάνω

♦ canos= αιτιατική πληθυντικού του (παραπάνω) cani - orum = άσπρες

τρίχες

♦ Augustus = ονομαστική του Augustus

♦ dissimulavit = γ’ ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 1ης συζυγίας dissimulo - avi - atum - are = προσποιούμαι

♦ eos = αιτιατική πληθυντικού της is - ea- id, αρσενικού γένους

♦ vidisse = απαρέμφατο ενερτητικού παρακειμένου του ρήματος της 2ης

συζυγίας = video - vidi - visum - videre = βλέπω

♦ aliis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού της αόριστης

αντωνυμίας/αντωνυμικού επιθέτου = alius - alia - aliud = άλλος,η,ο

♦ sermonibus = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού sermo - onis =

κουβέντα, λόγος, αρσενικό γ΄κλίσης

♦ tempus = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού tempus - oris= ο χρόνος,

ουδέτερο γ΄κλίσης

♦ extraxit = γ’ ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας extraho - extraxi - extractum - extrahere =

παρατείνω

♦ donec = μέχρις ότου, ώσπου, (χρονικός σύνδεσμος)



♦ induxit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρεκειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας induco - induxi - inductum - inducere = φέρνω

για συζήτηση, εισάγω

♦ metnione = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mentio - onis = μνεία,

θηλυκό γ΄κλίσης

♦ aetatis = γενική ενικού του ουσιαστικού aetas-atis = η ηλικία, θηλυκό

γ΄κλίσης

♦ interrogavit = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 1ης συζυγίας interrogo - avi - atum - are = ρωτώ

♦ filiam= αιτιατική ενικού του filia - ae

♦ utrum = επιρρηματοποιημένη αιτιατική (του ουδετέρου της ερωτηματικής

αντωνυμίας uter - utra - utrum = ποιος, ποια, ποιο από τα δύο). Εισάγει το

α΄μέλος διμελούς πλάγιας ερωτήσεως

♦ aliquot = μερικοί , άκλιτη αόριστη επιθετική αντωνυμία

♦ annos = αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού annus - i = χρόνος,

αρσενικό,β΄ κλίσης

♦ cana = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου canus - a

- um = ασπρομάλλης

♦ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του sum - fui - esse

♦ mallet = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ιδιότυπου ρήματος malo - malui - ---- malle = προτιμώ, 3ης συζυγίας

♦ an = ή (πρόκειται για μόριο σε συνδεσμική λειτουργία, εισάγει το β΄μέλος

διμελούς πλάγιας ερωτήσεως)

♦ calva = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου calvus -

a - um = φαλακρός

♦ cum = όταν, αφού, (χρονικός σύνδεσμος

♦ illa = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής αντωνυμίας ille -

illa - illud = εκείνος, η, ο

♦ respondisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος της 2ης συζυγίας respondeo - respondi - responsum -

respondere = απαντώ



♦ ego = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας

α΄προσώπου

♦ pater = κλητική ενικού του ουσιαστικού pater - patris = πατέρας, αρσενικό,

γ΄κλίσης

♦ cana = canus-a-um (παραπάνω)

♦ esse = απαρέμφατο ενεστώτα του sum

♦ malo = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του malo

(παραπάνω)

♦ mendacium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mendacium-ii/i = ψέμα ,


♦ illi = δοτική ενικού , γένους θηλυκού της αντωνυμίας ille - illa - illud

♦ pater = ονομαστική ενικού του pater

♦ obiecit = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

obicio - obieci - obiectum - obicere = προβάλλω

♦ dubito = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 1ης συζυγίας dubito - avi - atum - are = αμφιβάλλω

♦ quin = ότι δεν

♦ calva = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του επιθέτου calvus - a- um =

(παραπάνω)

♦ nolis = β΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του ιδιότυπου

ρήματος = nolo - nolui - nolle = δεν θέλω, 3ης συζυγίας

♦ quid ergo = γιατί λοιπόν

♦ times = β΄ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος

της 2ης συζυγίας timeo - timui - timere = φοβάμαι

♦ ne = μήπως, ενδοιαστικός σύνδεσμος

♦ istae = ονομαστική πληθυντικού, γένους θηλυκού της δεικτικής

αντωνυμίας = iste - ista - istud = αυτός, η, ό

♦ te = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας


♦ faciant = γ΄πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα του

facio




1. « quos .... solebat» = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο canos. Εκφέρεται με οριστική παρατικού, προκειμένου

για πραγματικό γεγονός

2. «quominus .... faceret» = δευτερεύουσα πρόταση του quominus, που

λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο deterrere . Εισάγεται με το quominus

και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού [Ευθύς λόγος = ne feceris id ]. Η

πρόταση εξαρτήσεως , εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου

(voluit). Από το voluit εξαρτάται το απαρέμφατο deterrere του ενεστώτα,

που όμως θεωρείται ιστορικός χρόνος, αφού εξαρτάται από ιστορικό χρόνο.

Aναφέρεται στο παρελθόν.

3. « etsi .... canos» = δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με

τον etsi και εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνει

πραγματικό / βέβαιο περιεχόμενο,εκφράζεται μια πραγματική κατάσταση

παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Στην πρόταση

λειτουργεί ενδοτικός λόγος: etsi deprehendit - dissimulavit / extrahit,

α΄είδος το πραγματικό

4. «donec .... aetatis » = δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον

donec και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου. Η πρόταση εξαρτήσεως

εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου. Δηλώνεται το υστερόχρονο,

πράξη που ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη.

5. « utrum ... an calva » = δευτερεύουα πρόταση πλάγια ερώτηση,

διμελής, ολικής αγνοίας, που λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο

interrogavit. Το α΄σκέλος εισάγεται με το utrum και το β’ με το an. Εκφέρεται



με υποτακτική παρατατικού(θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική

χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης). Η πρόταση εξάρτησης εκφέρεται με

οριστική ιστορικού παρακειμένου (interrogavit), δηλώνεται το σύγχρονο στο

παρελθόν.

Ευθύς λόγος : Utrum post aliquot annos cana esse mavis an calva ?

6. «Cum .... respondisset » = δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται

με τον ιστορικό / αφηγηματικό / διηγηματικό σύνδεσμο cum, που

υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας

πρότασης και δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και

εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου. η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται

με οριστική ιστορικού παρακειμένου (obiecit), δηλώνεται το προτερόχρονο


7. «quin .... nolis » = δευτερεύουσα πρόταση του quin , που λειτουργεί ως

αντικείμενο στο non dubito. Εισάγεται με το quin, γιατί το ρήμα εξάρτησης

συνοδεύεται από άρνηση(το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του

υποκειμένου της κύριας πρότασης) και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα.

Η πρόταση εξάρτησης εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, αναφέρεται στο

παρόν-μέλλον.

Στον ευθύ λόγο γίνεται :

1) ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως = Calva esse non vis ή ακόμα

2) ρητορική ευθεία ερώτηση Num calva esse vis ? (όπου αναμένεται

απάντηση αρνητική)

8. «ne ... faciant» = δευτερεύουσα ενδοιαστική πρόταση ως αντικείμενο

στο non times . Εισάγεται με το ne(φόβος μήπως συμβεί κάτι) και εκφέρεται

με υποτακτική ενεστώτα(το περιεχόμενό της αφορά κάτι ενδεχόμενο ή

πιθανό). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (times),




Ευθύς λόγος = Calva ne me istae facient ? ή Calvam me istae facient

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Η Ιουλία, η κόρη του Αυγούστου, είχε αρχίσει να έχει (να εμφανίζει) πρόωρα

άσπρες τρίχες, τις οποίες συνήθιζε να κόβει κρυφά. Όταν ο Αύγουστος

πληροφορήθηκε αυτό το πράγμα, θέλησε να εκφοβήσει την κόρη (του) / να

αποθαρρύνει την κόρη του για να μην κάνει αυτό. Με αυτό το σχέδιο

εμφανίστηκε κάποτε απρόοπτα και ξαφνικά και έπιασε τις κομμώτριες επ

αυτοφώρω. Αν και έπιασε/ανακάλυψε άσπρες τρίχες πάνω στο φόρεμά τους,

όμως ο Αύγουστος προσποιήθηκε πως δεν τις είδε και παρέτεινε το χρόνο με

άλλες κουβέντες, ώσπου έφερε τη συζήτηση στην ηλικία της. Τότε ρώτησε την

κόρη (του) τί από τα δύο θα προτιμούσε να είναι μετά από μερικά χρόνια,

ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν εκείνη απάντησε : « Εγώ πατέρα προτιμώ να

είμαι ασπρομάλλα», ο πατέρας πρόβαλλε σ’ εκείνη ψεύτικο επιχείρημα ; « Δεν

αμφιβάλλω ότι δεν θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δεν φοβάσαι μήπως

αυτές εδώ σε κάνουν φαλακρή;»



Iulia, Augusti filia, mature habere coeperat canos, quos legere secrete solebat.

Hac re audita Augustus voluit filiam deterrere quominums id faceret.

Eo consilio aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices.

Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliis sermonibus tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis.

Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.

Cum illa respondisset « ego, pater, cana esse malo », mendacium illi pater obiecit :

« Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant ? »

Η Ιουλία, η κόρη του Αυγούστου, είχε αρχίσει να έχει (να εμφανίζει) πρόωρα άσπρες τρίχες, τις οποίες συνήθιζε να κόβει κρυφά. Όταν ο Αύγουστος πληροφορήθηκε αυτό το πράγμα, θέλησε να εκφοβήσει την κόρη (του) / να αποθαρρύνει την κόρη του για να μην κάνει αυτό. Με αυτό το σχέδιο εμφανίστηκε κάποτε απρόοπτα και ξαφνικά και έπιασε τις κομμώτριες επ αυτοφώρω.

Αν και έπιασε/ανακάλυψε άσπρες τρίχες πάνω στο φόρεμά τους, όμως ο Αύγουστος προσποιήθηκε πως δεν τις είδε και παρέτεινε το χρόνο με άλλες κουβέντες, ώσπου έφερε τη συζήτηση στην ηλικία της.

Τότε ρώτησε την κόρη (του) τί από τα δύο θα προτιμούσε να είναι μετά από μερικά χρόνια, ασπρομάλλα ή φαλακρή.

Όταν εκείνη απάντησε : « Εγώ πατέρα προτιμώ να είμαι ασπρομάλλα», ο πατέρας πρόβαλλε σ’ εκείνη ψεύτικο επιχείρημα :

« Δεν αμφιβάλλω ότι δεν θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δεν φοβάσαι μήπως αυτές εδώ σε κάνουν φαλακρή;»



KEΦΑΛΑΙΟ 48ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

⇒ cerva = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού cerva - ae = το ελάφι, θηλυκό,

α΄κλίσης

⇒ alba = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου albus - a

- um= λευκός - η – ό(δεν σχηματίζει παραθετικά)

⇒ eximiae = γενική ενικού, γένους θηλυκού του β΄κλιτου επιθέτου eximius - a

- um = εξαιρετικός (μόνον περιφραστικά τα παραθετικά)

⇒ pulchritudinis = γενική ενικού του ουσιαστικού pulchritudo - inis = η

ομορφιά, θηλυκό, γ΄κλίσης (ο πληθυντικός του ουσιαστικού συνήθως έχει

τη σημασία «όμορφα αντικείμενα / κοσμήματα»)

⇒ Sertorio = δοτική ενικού του ουσιαστικού Sertorius - ii/i= ο Σερτώριος,


⇒ Lusitano = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Lusitanus - i = ο

Λουζιτανός, αρσενικό, β΄κλίσης

⇒ quodam = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος, κάποια, κάποιο

⇒ dono = δοτική ενικού του ουσιαστικού donum - i = το δώρο, ουδέτερο,

β΄κλίσης

⇒ data erat = γ’ ενικό πρόσωπο, οριστικής παθητικού υπερσυντελίκου του

ρήματος της 1ης συζυγίας do - dedi - datum dare = δίνω, προσφέρω

⇒ Sertorius = ονομαστική ενικού (παραπάνω)

⇒ omnibus = δοτική πληθυντικού, γένους αρσενικού του γ΄κλιτου επιθέτου

omnis - is - e = όλος (στερείται παραθετικών, γιατί εκφράζει απόλυτη

έννοια)

⇒ persuasit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστική ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 2ης συζυγίας pesuadeo - persuasi - persuasum - persuadere +

δοτική = πείθω (ότι)

⇒ cervam = αιτιατική ενικού του (παραπάνω) cerva - ae = το ελάφι



⇒ instinctam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου instinctus - a - um = του ρήματος της 3ης συζυγίας

instinguo - instinxi - instinctum - instinguere = κατευθύνω, παρορμώ

⇒ numine = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού numen - inis= βούληση,

θέληση, ουδέτερο, γ΄κλίσης

⇒ Dianae = γενικού ενικού του ουσιαστικού Diana - ae= η Άρτεμις, θηλυκό,

α΄κλίσης

⇒ conloqui = απαρέμφατο ενεστώτα του αποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας conloquor (+ colloquor) - conlocutus sum (+ collocutus sum) -

conloqui (+ colloqui) = συζητώ, μιλώ

⇒ secum = cum + se μαζί με αυτόν. Το se αφαιρετική ενικού, γένους

αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας γ΄προσώπου

⇒ docere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης συζυγίας

= doceo - docui - doctum - docere = υποδεικνύω

⇒ quae = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής


⇒ utilia = ονομαστική πληθυντικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του

γ΄κλίσεως επιθέτου utilis - is - e = ο χρήσιμος. (utilior - ior - ius,

utilissimus-a-um).

⇒ factu = αφαιρετική σουπίνο του ρήματος της 3ης συζυγίας facio - feci -

factum - facere= κάνω, ενεργώ

⇒ essent = γ’ πληθυντικό πρόσωπο, υποτακτικής παρατατικού του sum - fui

---- esse = είμαι

⇒ si = εάν, υποθετικός σύνδεσμος

⇒ quid = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας = quis - quis - quid = κάποιος, κάποια, κάποιο

⇒ durius = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου, συγκριτικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου durus - a - um = ο σκληρός (durior - ior - ius,

durissiumus - a - um)

⇒ ei = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id = αυτός, η, ό



⇒ videbatur = γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού παρατατικού του

ρήματος της 2ης συζυγίας video - vidi - visum - videre = βλέπω. videor +

δοτική προσώπου + απαρέμφατο = μου φαίνεται ότι

⇒ quod = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου της αναφορικής αντωνυμίας

qui - quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

⇒ imperandum = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου του γερουνδιακού

του ρήματος της 1ης συζυγίας impero - avi - atum - are = διατάσσω. Το

imperandum esse είναι γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού της

παθητικής περιφραστικής συζυγίας.

⇒ militibus = δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού miles - itis= ο

στρατιώτης, αρσενικό, γ΄κλίσης

⇒ cerva = αφαιρετική ενικού του cerva - ae = (παραπάνω)

⇒ sese = αναδιπλασιασμένος τύπος του se για έμφαση

⇒ se = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας


⇒ monitum esse = απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου του ρήματος της

2ης συζυγίας moneo - monui - monitum - monere = καθοδηγώ

⇒ praedicabat = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 1ης συζυγίας praedico - avi - atum - are = διακηρύσσω

⇒ ea = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας = is - ea - id = αυτός, η, ό

⇒ cerva = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού cerva - ae (παραπάνω)

⇒ quodam = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της επιθετικής αόριστης

αντωνυμίας quidam - quaedam - quoddam = κάποιος, α, ο

⇒ die = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού dies - diei = η ημέρα, αρσενικό

ε΄κλίσης

⇒ fugit = γ΄ενικό πρόσωπο ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης

συζυγίας = fugio - fugi - fugitum - fugere = φεύγω

⇒ perisse = απαρέμφατο παρακειμένου του ιδιότυπου ρήματος pereo - perii -

peritum - perire = πεθαίνω



⇒ credita est = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παθητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας credo - credidi - creditum - credere= θεωρώ,

πιστεύω

⇒ cum = όταν, αφού

⇒ aliquis = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της ουσιαστικής αόριστης

αντωνυμίας aliquis - aliqua - aliquid = κάποιος, α, ο

⇒ Sertorio = δοτική ενικού του ουσιαστικού Sertorius - ii/i(παραπάνω)

⇒ nuntiavisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος της 1ης συζυγίας nuntio - nuntiavi - nuntiatum - nuntiare =

αναγγέλλω

⇒ cervam = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού cerva - ae(παραπάνω)

⇒ inventam esse = απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου του ρήματος της

4ης συζυγίας invenio - inveni - inventum - invenire= βρίσκω

⇒ Sertorius = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Sertorius - ii/i

⇒ eum = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της is - ea - id

⇒ iussit = γ’ ενικό πρόσωπο, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 2ης συζυγίας iubeo - iussi - iussum - iubere = διατάζω

⇒ tacere = απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος της 2ης συζυγίας

= taceo - tacui - tacitum - tacere = σωπαίνω

⇒ praeterea = επιπλέον, (επίρρημα)

⇒ praecepit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας praecipio - praecepi - praeceptum - praecipere =

καθοδηγώ

⇒ ut = να (βουλητικός σύνδεσμος)

⇒ eam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id

⇒ postero = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου = poster + posterus - a - um = ο επόμενος (posterior -

ior, ius, postremus - a - um + postumus - a - um)

⇒ die = αφαιρετική ενικού του dies (παραπάνω)

⇒ repente = ξαφνικά (επίρρημα)



⇒ eum = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της is - ea - id

⇒ locum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού locus - i = ο τόπος, αρσενικό,

β΄κλίσης (στον πληθυντικό loca - orum)

⇒ emitteret = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού παρατατικού του

ρήματος της 3ης συζυγίας emitto - emisi - emissum - emittere = αφήνω

ελεύθερο

⇒ quo = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της αναφορικής αντωνυμίας =

qui - quae - quod

⇒ ipse = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της δεικτικής ως οριστικής

αντωνυμίας ipse - ipsa - ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο

⇒ cum = μαζί με, πρόθεση + αφαιρετική

⇒ amicis = αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού amicus - i = ο φίλος,


⇒ futurus esse = γ’ ενικό πρόσωπο υποτακτική παρατατικού, περιφραστικής

συζυγίας του ιδιότυπου ρήματος sum - fui - ---- esse = είμαι

⇒ postridie = [posterus (θετικός βαθμός) + dies ] = επίρρημα = την επόμενη

⇒ eius = γενική ενικού, γένους αρσενικού της is - ea - id

⇒ diei = γενική ενικού του dies (παραπάνω)

⇒ Sertorius = ονομαστική ενικού του Sertorius (παραπάνω)

⇒ admissis = αφαιρετική πληθυντικού, γένους αρσενικού της μετοχής

παθητικού παρακειμένου του ρήματος της 3ης συζυγίας admitto - admisi -

admissum - admittere= δέχομαι, αφήνω κάποιον να περάσει

⇒ amicis = αφαιρετική πληθυντικού του amicus (παραπάνω)

⇒ cubiculum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού cubiculum - i=

κρεββατοκάμαρα, ουδέτερο β΄κλίσης

⇒ suum = αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της κτητικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου suus - a - um = εδώ για έναν κτήτορα, δικός-ή-ό του

⇒ dixit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος

της 3ης συζυγίας dico - dixi - dictum - dicere = λέω

⇒ eis = δοτική πληθυντικού , γένους αρσενικού της δεικτικής ως

επαναληπτικής αντωνυμίας is - ea - id



⇒ visum esse = απαρέμφατο παθητικού παρακειμένου του video

(παραπάνω)

⇒ sommo = αφαιρετική ενικού του sommus- i = ύπνος, αρσενικό, β΄κλίσης

⇒ sibi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας,


⇒ cervam = αιτιατική ενικού του cerva- ae (παραπάνω)

⇒ quae = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της qui - quae - quod

⇒ perisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής υπερσυντελίκου του pereo =

πεθαίνω (παραπάνω)

⇒ se = αιτιατική ενικού , γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας

γ΄προσώ-που

⇒ reverti = απαρέμφατο ενεστώτα του ημιαποθετικού ρήματος της 3ης

συζυγίας = revertor - reverti - reverti = επιστρέφω και αποθετικού ρήματος

revertor-reversus sum-reverti. Eπειδή το απαρέμφατο reverti είναι

κοινός τύπος, δεν είναι δυνατή η διάκριση σε αποθετικό ή ημιαποθετικό.

⇒ cum = όταν, αφού

⇒ cerva = ονομαστική ενικού του cerva - ae

⇒ emissa = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου του emitto = αφήνω ελεύθερο (παραπάνω)

⇒ servo = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού servus - i = ο δούλος,

αρσενικό, β΄ κλίσης

⇒ cubiculum = αιτιατική ενικού του cubiculum (παραπάνω)

⇒ Sertorii = γενικού ενικού του Sertorius

⇒ introrupisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού

υπερσυντελίκου του introrumpo - introrupi - inrtorumptum -

introrumpere = εισβάλλω, 3ης συζυγίας

⇒ admiratio = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού admiratio - onis = ο

θαυμασμός, κατάπληξη, θηλυκό γ΄κλίσης

⇒ magna = ονομαστική ενικού, γένους θηλυκού, θετικού βαθμού του

β΄κλιτου επιθέτου magnus - a - um = ο μεγάλος (maior - ior - ius, maximus

- a - um)



⇒ orta est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου του αποθετικού

ρήματος της 4ης συζυγίας orior - ortus sum - oriri = γεννιέμαι (μετοχή

μέλλοντα oriturus - a - um)


1. «quae ... essent» : δευτερεύουσα πρόταση, πλάγια ερώτηση, απλή,

μερικής αγνοίας, ως έμμεσο αντικείμενο στο docere. Εισάγεται με την

ερωτηματική αντωνυμία quae και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού,

(θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της

πρότασης) γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και δηλώνει το σύγχρονο στο

παρελθόν.

Ευθύς λόγος : quae utilia factu sunt ?

2. «si .... videbatur» : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση σε ευθύ λόγο.

Εισάγεται με τον si και εκφέρεται με οριστική παρατατικού. Η απόδοση

praedicabat, εκφέρεται επίσης με οριστική παρατατικού, δηλαδή : si

videbatur - praedicabat, α΄είδος, πραγματικό,ανοιχτή υπόθεση, απεριόριστη

επανάληψη στο παρελθόν.

3. «quod ... esset» : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική

στο quid. Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού(λόγω πλαγίου λόγου) και η

πρόταση εξαρτήσεως με οριστική παρατατικού (videbatur). Δηλώνεται το

σύγχρονο στο παρελθόν. Η πρόταση quod imperandum militibus esset,

λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου : videbatur (esse) -> quod ... esset.

Στον ευθύ λόγο έχουμε : quod imperandum militibus erat, id durius erat.

4. «Cum ..... inventam esse » : δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται

με τον ιστορικό/ διηγηματικό/ αφηγηματικό σύνδεσμο cum, που

υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση δευτερεύουσας-κύριας πρότασης και

δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με



υποτακτική υπερσυντελίκου. Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική

ιστορικού παρακειμένου (iussit) , δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

5. «ut .... emitteret» : δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ως έμμεσο

αντικείμενο στο praecepit. Εισάγεται με τον ut, γιατί είναι καταφατική και

εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού(το περιεχόμενό της είναι απλώς

επιθυμητό). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού

παρακειμένου (praecepit). Αναφέρεται στο παρελθόν.

Πλάγιος Λόγος : praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum

locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset.

Ευθύς λόγος : Eam cras repente in eum locum emitte, in quo cum amicis ero.

6. « in quo .... esse» = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,

προσδιοριστική στο in locum. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία

quo.Εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής

συζυγίας (λόγω πλαγίου λόγου). Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με

υποτατική παρατατικού emitteret , δηλώνεται το υστερόχρονο στο παρελθόν.

7. «quae perisset» = δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική

στο cervam. Eισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae. Εκφέρεται με

υποτακτική υπερσυντελίκου(λόγω πλαγίου λόγου). Η πρόταση εξαρτήσεως

εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (dixit). Από το dixit

εξαρτάται το visum esse, απαρέμφατο του κυρίως παρακειμένου, το οποίο

καθίσταται χρόνος ιστορικός. Από το visum esse, εξαρτάται το reverti το

οποίο, ως εξαρτώμενο από ιστορικό πλέον χρόνο, καθίσταται ιστορικός

χρόνος. Δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν. Η πρόταση quae

perisset λειτουργεί στα πλαίσια πλαγίου λόγου : dixit -> visum esse ->

reverti -> quae - perisset. Στον Ευθύ λόγο έχουμε : Visum in sommo mihi

est cervum, quae perisset, ad me reverti



8. «Cum cerva ... interupisset» = δευτερεύουσα χρονική πρόταση, που

εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδεσμο cum, που


δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με


ιστορικού παρακειμένου (orta est). Δηλώνεται το προτερόχρονο στο

παρελθόν.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Συμπληρωματικές συντακτικές παρατηρήσεις

1. Τα ενεστωτικά απαρέμφατα conloqui / docere είναι ειδικά, δηλώνουν

πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρήματος εξάρτησης (persuasit) και

ισοδυναμούν στον ευθύ λόγο με ανεξάρτητες προτάσεις κρίσεως.

2. Το απαρέμφατο παρακειμένου monitum esse είναι ειδικό, δηλώνει

πράξη προτερόχρονη από την πράξη του ρήματος εξαρτήσεως (praedicabat)

και ισοδυναμεί στον ευθύ λόγο με ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως : (ego) a

cerva monitus sum.

3. Το απαρέμφατο παρακειμένου perisse είναι ειδικό, δηλώνει πράξη

προτερόχρονη από την πράξη του ρήματος εξάρτησης (credita est) και

ισοδυναμεί στον ευθύ λόγο με ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως : (cerva) periit.

Επίσης, το απαρέμφατο παρακειμένου inventam esse είναι ειδικό και

δηλώνει πράξη προτερόχρονη από την πράξη του ρήματος εξάρτησης του

(nuntiavisset). Ισοδυναμεί στον ευθύ λόγο με την ανεξάρτητη πρόταση

κρίσεως : Cerva inventa est.

4.Το απαρέμφατο ενεστώτα tacere είναι τελικό, δηλώνει πράξη υστερόχρονη

από την πράξη του ρήματος εξάρτησης (iussit) και ισοδυναμεί στον ευθύ

λόγο με ανεξάρτητη πρόταση επιθυμίας : Tace (προστακτική ενεστώτα).



5.Τέλος, το απαρέμφατο παρακειμένου visum esse, είναι ειδικό, δηλώνει

πράξη προτερόχρονη από την πράξη του ρήματος εξάρτησης (dixit), ως

απρόσωπο έχει ως υποκείμενο το reverti και ισοδυναμεί με ανεξάρτητη

πρόταση κρίσεως : Visum in somno mihi est cervam ad me reverti.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Από κάποιον Λουζιτανό είχε δοθεί ως δώρο στον Σερτώριο ένα λευκό ελάφι

εξαιρετικής ομορφιάς. Ο Σερτώριος έπεισε όλους πως το ελάφι κατευθυνόμενο

από τη βούληση της Αρτέμιδας, μιλούσε μαζί του και του υποδείκνυε όσα

ήταν χρήσιμα να κάνει. Εάν κάτι το οποίο έπρεπε να διαταχθεί στους

στρατιώτες φαινόταν σ’ αυτόν (ότι είναι) κάπως σκληρό, διακήρυσσε πως

αυτός είχε καθοδηγηθεί από το ελάφι [ή κάθε φορά που έπρεπε να δώσει

κάποια διαταγή που ήταν σκληρότερη, έλεγε πως τον είχε συμβουλεύσει το

ελάφι ]. Κάποια μέρα αυτό το ελάφι έφυγε και θεωρήθηκε ότι είχε πεθάνει.

Όταν κάποιος ανήγγειλε στο Σερτώριο ότι το ελάφι είχε βρεθεί, ο Σερτώριος

τον διέταξε να σωπάσει. Επιπλέον τον διέταξε/ καθοδήγησε να το αφήσει

ελεύθερο ξαφνικά την επόμενη ημέρα σ’ αυτό το μέρος στο οποίο επρόκειτο

να είναι ο ίδιος με τους φίλους (του). Την επόμενη αυτής της ημέρας ο

Σερτώριος αφού δέχθηκε τους φίλους στην κρεββατοκάμαρα του, τους είπε

πως είχε δει στον ύπνο του ότι το ελάφι που είχε πεθάνει επέστρεφε σ’ αυτόν.

Όταν το ελάφι, αφού αφέθηκε ελεύθερο από τον δούλο, εισέβαλλε στην

κρεβατοκάμαρα του Σερτώριου, γεννήθηκε μεγάλος θαυμασμός.



Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat.

Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu essent.

Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat.

Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere;

praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset.

Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti.

Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.

Από κάποιον Λουζιτανό είχε δοθεί ως δώρο στον Σερτώριο ένα λευκό ελάφι εξαιρετικής ομορφιάς.

Ο Σερτώριος έπεισε όλους πως το ελάφι κατευθυνόμενο από τη βούληση της Αρτέμιδας, μιλούσε μαζί του και του υποδείκνυε όσα ήταν χρήσιμα να κάνει. Εάν κάτι το οποίο έπρεπε να διαταχθεί στους στρατιώτες φαινόταν σ’ αυτόν (ότι είναι) κάπως σκληρό, διακήρυσσε πως αυτός είχε καθοδηγηθεί από το ελάφι [ή κάθε φορά που έπρεπε να δώσει κάποια διαταγή που ήταν σκληρότερη, έλεγε πως τον είχε συμβουλεύσει το ελάφι ].

Κάποια μέρα αυτό το ελάφι έφυγε και θεωρήθηκε ότι είχε πεθάνει.

Όταν κάποιος ανήγγειλε στο Σερτώριο ότι το ελάφι είχε βρεθεί, ο Σερτώριος τον διέταξε να σωπάσει.

Επιπλέον τον διέταξε/ καθοδήγησε να το αφήσει ελεύθερο ξαφνικά την επόμενη ημέρα σ’ αυτό το μέρος στο οποίο επρόκειτο να είναι ο ίδιος με τους φίλους (του).

Την επόμενη αυτής της ημέρας ο Σερτώριος αφού δέχθηκε τους φίλους στην κρεββατοκάμαρα του, τους είπε πως είχε δει στον ύπνο του ότι το ελάφι που είχε πεθάνει επέστρεφε σ’ αυτόν.

Όταν το ελάφι, αφού αφέθηκε ελεύθερο από τον δούλο, εισέβαλλε στην κρεβατοκάμαρα του Σερτώριου, γεννήθηκε μεγάλος θαυμασμός.




• Porcia = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Porcia- ae = η Πορκία,


• Bruti = γενική ενικού του ουσιαστικού Brutus - i = ο Βρούτος, αρσενικό,

β΄κλίσης

• uxor = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού uxor - oris = σύζυγος, θηλυκό

γ΄κλίσης

• cum= όταν, αφού, [ χρονικός σύνδεσμος ]

• viri = γενική ενικού του ουσιαστικού vir - viri = ο άνδρας, αρσενικό

β΄κλίσης

• sui = γενική ενικού, γένους αρσενικού της κτητικής αντωνυμίας

γ΄προσώπου suus - sua - suum = (εδώ για έναν κτήτορα) δικός - η - ό του

• consilium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού consilium-ii-i = το σχέδιο,


• de = για , σχετικά με, πρόθεση + αφαιρετική

• interficiendo = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού του γερουνδιακού

του ρήματος της 3ης συζυγίας interficio - interfeci - interfectum -

interficere = σκοτώνω

• Caesare = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Caesar - aris = ο Καίσαρας,


• cognovisset = γ΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος της 3ης συζυγίας cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere

= μαθαίνω, πληροφορούμαι

• cultellum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού cultellus - i = ξυραφάκι,


• tonsorium = αιτιατική ενικού , γένους αρσενικού του β΄κλιτου επιθέτου

tonsorius - a - um = αυτός που ανήκει σε μανικιουρίστα (εκφράζει απόλυτη

έννοια και δεν έχει βαθμούς σύγκρισης)



• qausi = δήθεν, σαν σύνδεσμος που εισάγει παραβολική υποθετική πρόταση

• unguium = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού unguis - is = το νύχι,

αρσενικό γ΄κλίσης(αφαιρετική ενικού ungue και ungui)

Singularis Pluralis

unguis unguesunguis unguiumungui unguibusunguem ungues + unguisunguis unguesungue + ungui unguibus

• resecandorum = γενική πληθυντικού, γένους αρσενικού του γερουνδιακού

του ρήματος της 1ης συζυγίας reseco - resecui - resectum - resecare = κόβω

(μετοχή μέλλοντα resacaturus-a-um)

• causa = εξαιτίας, καταχρηστική πρόθεση + (προτασσόμενη) γενική

• poposcit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 3ης συζυγίας posco - poposci - poscere = ζητώ

• eo = αφαιρετική ενικού , γένους αρσενικού της δεικτικής ως επαναληπτικής

αντωνυμίας is - ea - id = αυτός-η-ο

• velut = σαν, δήθεν (σύνδεσμος που εισάγει παραβολική υποθετική

πρόταση)

• forte = κατά τύχη, επίρρημα

• elapso = αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής παρακειμένου

elapsus - a - um του αποθετικού ρήματος της 3ης συζυγίας = elabor -

elapsus sum - elabi = ξεγλυστρώ

• se = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας


• vulneravit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 1ης συζυγίας vulnero - avi - atum - are = πληγώνω

• clamore = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού clamor ή clamos - oris = η

κραυγή, αρσενικό γ΄κλίσης



• deinde = έπειτα, επίρρημα

• ancillarum = γενική πληθυντικού του ουσιαστικού ancilla - ae = η

υπηρέτρια, θηλυκό α’ κλίσης

• cubiculum = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού cubiculum -i = η

κρεββατοκάμαρα, ουδέτερο β΄κλίσης

• vocatus = ονομαστική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής παθητικού

παρακειμένου vocatus - a - um = του ρήματος της 1ης συζυγίας voco - avi -

atum - are = καλώ

• Brutus = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Brutus - i

• eam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της is - ea - id

• obiurgandam = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού του γερουνδιακού του

ρήματος της 1ης συζυγίας obiurgo - avi - atum - are = μαλώνω

• venit = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του

ρήματος της 4ης συζυγίας venio - veni - ventum - venire = έρχομαι, φθάνω

• quod = γιατί, επειδή (αιτιολογικός σύνδεσμος)

• tonsoris = γενική ενικού του tonsor - oris = ο μανικιουρίστας, αρσενικό,

γ΄κλίσης

• praeripuisset = γ΄ ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεργητικού

υπερσυντελίκου του ρήματος της 3ης συζυγίας praeripio - praeripui -

praereptum - praeripere = αρπάζω, κλέβω

• officium = αιτιατική ενικού του ουσιαστικού officium - ii/i = το καθήκον,


• cui = δοτική ενικού, γένους αρσενικού της αναφορικής αντωνυμίας qui -

quae - quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο

• secreto = κρυφά, (επίρρημα - αναφέρεται τύπος σύγκρισης secretius)

• Porcia = ονομαστική ενικού του Porcia - ae

• est = γ΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα του sum - fui - esse = είμαι,

υπάρχω



• hoc = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμάις hic -

haec - hoc = αυτός, η, ό

• inquit = γ΄ενικό πρόσωπο, οριστικής παρακειμένου του ελλειπτικού

ρήματος inquam = λέω

• temerarium = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου, θετικός βαθμός του

β΄κλιτου επιθέτου temerarius - a - um = ο ασυλλόγιστος. Στο επίθετο δεν

αναφέρονται βαθμοί σύγκρισης, μόνο συγκριτικός βαθμός temerius

(επίρρημα) από το επίρρημα temere. Επομένως, τα παραθετικά του

επιθέτου, θα σχηματιστούν περιφραστικά ως = magis temerarius-a-um,

maxime temerarius - a - um

• factum = ονομαστική ενικού του ουσιαστικού factum - i = πράξη,


• meum = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου της κτητικής αντωνυμίας

α΄προσώπου για έναν κτήτορα meus - a - um = ο δικός -δική -δικό μου

• certissimum = ονομαστική ενικού, υπερθετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου certus - a - um= βέβαιος (certior - ior - ius , certissimus - a - um)

• indicium = ονομαστική ενικού, γένους ουδετέρου του indicium - ii/i = η

απόδειξη, ουδέτερο β΄κλίσης

• amoris = γενική ενικού του ουσιαστικού amos ή amor - oris = αρσενικό,

γ΄κλίσης = η αγάπη

• mei = γενική ενικού, γένους αρσενικού της κτητικής αντωνυμίας

α΄προσώπου (παραπάνω)

• erga = προς, για, πρόθεση + αιτιατική

• te = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της προσωπικής αντωνυμίας


• tale =αιτιατική ενικού, γένους ουδετέρου της δεικτικής αντωνυμίας talis -

is - e = τέτοιος, α, ο

• consilium = αιτιατική ενικού του consilium - ii/i (παραπάνω)



• molientem = αιτιατική ενικού, γένους αρσενικού της μετοχής ενεστώτα

moliens - molientis του αποθετικού ρήματος της 4ης συζυγίας molior -

molitus sum - moliri = μηχανεύομαι

• experiri = απαρέμφατο ενεστώτα του αποθετικού ρήματος της 4ης

συζυγίας experior - expertus sum - experiri = δοκιμάζω

• volui = α΄ενικό πρόσωπο οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του volo -

volui - velle = θέλω

• quam = πόσο ; αιτιατικοφανές επίρρημα σε ερωτηματική δομική

λειτουργία.

• aequo =αφαιρετική ενικού, γένους αρσενικού, θετικός βαθμός του β΄κλιτου

επιθέτου aequus - a - um = ο ίσος, ο ατάραχος (aequior - ior- ius,

aequissimus-a-um)

• animo = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού animus - i = η ψυχή,


• quam aequo animo = με πόση αταραξία

• me = αιτιατική ενικού, γένους θηλυκού της προσωπικής αντωνυμίας, α΄

προσώ-που ego

• ferrο = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού ferrum - i = το σίδερο,


• essem interemptura = α΄ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού

ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας του ρήματος της 3ης συζυγίας

interimo - interemi - interemptum - interimere = αφανίζω, σκοτώνω

• si = εάν (υποθετικός σύνδεσμος)

• tibi = δοτική ενικού, γένους αρσενικού, της προσωπικής αντωνυμίας


• consilium = ονομαστική ενικού του consilium (παραπάνω)

• sententia = αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού sententia - ae = η σκέψη, η

απόφαση. ex sententia = (κατ ΄ευχήν), θηλυκό , α΄κλίσης



• cessisset = γ΄ενικό πρόσωπο, υποτακτικής ενεργητικού υπερσυντελίκου

του ρήματος cedo - cessi - cessum - cedere = βαδίζω, πηγαίνω

• consilium ex sententia cedit = το σχέδιο πηγαίνει κατ’ ευχήν.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ/ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

1. «quasi unguium resecandorum causa» : = βραχυλογική φράση που

δηλώνει παραβολή, κατά παράλειψη του ρήματος παραβολικής υποθετικής

πρότασης. Ιστορικά δεχόμαστε πως αποτελούσε υποθετική πρόταση : quasi

Porcia cultellum tonsorium unguium resecandorum causa posceret, όπου

posceret = ρήμα,

Porcia = Υποκείμενο

cultellum = αντικείμενο

tonsorium = επιθετικός στο cultellum

causa unguium = εμπρόθετος του σκοπού

resecandorum = επιθετικός στο unguium

Δηλαδή ιστορικά, πλήρως ο λόγος θα είχε : Porcia, Bruti uxor, cultellum

tonsorium (sic), quasi (= ut posceret si) ea cultellum tonsorium unguium

resecandorum causa posceret, poposcit. Δηλώνεται το σύγχρονο. Η

πρόταση εξάρτησης εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου

(poposcit) και η εξαρτώμενη με υποτακτική παρατατικού (posceret)

«ungium resecandorum causa» = υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη. Η

παθητική αυτή σύνταξη χρησιμοποιήθηκε υποχρεωτικά, αντί της ενεργητικής

: ungues resecandi causa, η οποία αποκλείεται, εφόσον το γερούνδιο

λειτουργεί εμπροθέτως.

2. «cum viri ...... cognovisset» = δευτερεύουσα χρονική πρόταση.

Εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό / αφηγηματικό σύνδεσμο cum που




δημιουργεί μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους και εκφέρεται με


ιστορικού παρακειμένου (poposcit / vulneravit), δηλώνεται το προτερόχρονο


de interficiendo Caesare = υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη. Η παθητική

σύνταξη χρησιμοποιήθηκε υποχρεωτικά αντί της ενεργητικής de interficiendo

Caesarem, που αποκλείεται, εφόσον το γερούνδιο λειτουργεί εμπροθέτως.

3. «ad eam obiurgandam» = υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη. Η παθητική

σύνταξη χρησιμοποιήθηκε υποχρεωτικά, αντί της ενεργητικής ad

obiurgandum eam, που αποκλείεται, εφόσον το γερούνδιο λειτουργεί

εμπροθέτως.

4. «quod.... officium» = δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολοτική πρόταση,

ως έμμεσο συμπλήρωμα της έννοιας (δηλαδή ως έμμεσο αντικείμενο) της

ρηματικής φύσεως του obiurgandum. Εκφέρεται με υποτακτική

υπερσυντελίκου, λειτουργώντας στα πλαίσια πλαγίου λόγου και γιατί

δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία : venit -> obiurgandam (ρηματική φύση)-

> quod ... praeripuisset. Στη προκείμενη περίπτωση, το περιεχόμενο της

πρότασης εκφράζει τη γνώμη όχι του συγγραφέα, αλλά ενός τρίτου. Η

πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (venit).

Από το venit εξαρτάται η ρηματική φύση του obiurgandam, απ’ όπου και

καθίσταται χρόνος ιστορικός. Από το obiurgandam εξαρτάται η

δευτερεύουσα πρόταση, δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν.

5. «quam aequo .... interempura» = δευτερεύουσα πλάγια ερώτηση,

απλή, μερικής αγνοίας, ως αντικείμενο στο experiri. Εισάγεται με το

ερωτηματικό επίρρημα quam και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού,

ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας .Θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει

υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.



Ευθύς λόγος : quam aequo animo me ferro interimam (οριστική μέλλοντα).

Η πρόταση εξαρτήσεως εκφέρεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου

(volui). Από αυτό εξαρτάται το experiri και καθίσταται έτσι χρόνος ιστορικός,

δηλώνεται το υστερόχρονο στο παρελθόν.

6. «si ... cessisset» = δευτερεύουσα υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο.

Εισάγεται με τον si και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου. Η εξάρτηση

interemptura essem είναι υποτακτική ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας,

δηλώνεται το προτερόχρονο.

Ευθύς λόγος: si tibi consilium non ex sententia cesserit (συντελεσμένος

μέλοντας) Si cessisset (υπόθεση) -> interemptura essem (απόδοση) πλάγιος

υποθετικός λόγος α΄είδους, πραγματικό,ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον,

προσδοκώμενο προτερόχρονο.

Ευθύς λόγος : si cesserit (υπόθεση) -> interimam (οριστική μέλλοντα,

απόδοση)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Όταν έμαθε η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, το σχέδιο του άνδρα της για τη

δολοφονία του Καίσαρα, ζήτησε ένα ξυραφάκι μανικιουρίστα δήθεν για να

κόψει τα νύχια (της) και με αυτό αφού γλύστρησε δήθεν τυχαία

αυτοτραυματίστηκε (πλήγωσε τον εαυτό της). Έπειτα ο Βρούτος αφού κλήθηκε

στην κρεβατοκάμαρα από την κραυγή των υπηρετριών, ήλθε για να την

μαλώσει επειδή είχε κλέψει την τέχνη / δουλειά του μανικιουρίστα. Σ’ αυτόν

είπε κρυφά η Πορκία : «Η πράξη μου αυτή δεν είναι αλόγιστη, αλλά

βεβαιότατη απόδειξη της αγάπης μου για σένα που μηχανεύεσαι τέτοιο

σχέδιο θέλησα δηλαδή να δοκιμάσω με πόση αταραξία θα σκοτωνόμουν με

το σιδερένιο όπλο, αν το σχέδιο δεν σου πήγαινε κατ’ ευχήν».



Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit.

Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit, quod tonsoris praeripuisset officium.

Cui secreto Porcia «non est hoc» inquit «temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium molientem:

experiri enim volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi consilium non ex sententia cessisset».

Όταν έμαθε η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, το σχέδιο του άνδρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα, ζήτησε ένα ξυραφάκι μανικιουρίστα δήθεν για να κόψει τα νύχια (της) και με αυτό αφού γλύστρησε δήθεν τυχαία αυτοτραυματίστηκε (πλήγωσε τον εαυτό της).

Έπειτα ο Βρούτος αφού κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρα από την κραυγή των υπηρετριών, ήλθε για να την μαλώσει επειδή είχε κλέψει την τέχνη / δουλειά του μανικιουρίστα.

Σ’ αυτόν είπε κρυφά η Πορκία : «Η πράξη μου αυτή δεν είναι αλόγιστη, αλλά βεβαιότατη απόδειξη της αγάπης μου για σένα που μηχανεύεσαι τέτοιο σχέδιο :

θέλησα δηλαδή να δοκιμάσω με πόση αταραξία θα σκοτωνόμουν με το σιδερένιο όπλο, αν το σχέδιο δεν σου πήγαινε κατ’ ευχήν».



ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 41 -49

ΜΑΘΗΜΑ 41

Συζυγίας

♦ taceo - tacui - tacitum - tacere 2 σωπαίνω

♦ placeo - placui - placitum - placere 2 αρέσω

♦ habeo - habui - habitum - habere 2 έχω

♦ obsolesco - obsolevi - obsoletum - obsolescere 3 παλαιούμαι

♦ colo - colui - cultum - colere 3 κατοικώ

♦ dico - dixi - dictum - dicere 3 λέγω

♦ intellego - intellexi - intellectum - intellegere 3 καταλαβαίνω

♦ volo - volui - ----- - velle 3 θέλω

♦ vivo - vixi - victum - vivere 3 ζω

♦ scribo - scripsi - scriptum - scribere 3 γράφω

♦ fugio - fugi - fugitum - fugere 3 αποφεύγω

♦ loquor - locutus sum - loqui 3 μιλώ


♦ utor - usus sum - uti 3

χρησιμοποιώ,αποθετικό

♦ consequor - consecutus sum - consequi 3

πετυχαίνω,αποθετικό

♦ scio - scivi (scii)- scitum - scire 4 γνωρίζω

ΜΑΘΗΜΑ 42

Συζυγίας

• dissimulo - avi-atum-are 1

προσποιούμαι ότι δεν

• confirmo - avi - atum - are 1 επιβεβαιώνω

• fateor - fassus sum - fateri 2 ομολογώ

• video - vidi - visum - videre 2 βλέπω



• immineo - ----- - ----- - imminere 2

πλησιάζω απειλητικά

• animadverto - animadverti - animadversum - animadvertere 3

παρατηρώ

• intellego - - intellexi - intellectum - intellegere 3 καταλαβαίνω

• intendo - intendi - intentum (intensum) - intendere 3

κατευθύνομαι

• credo - credidi - creditum - credere 3 πιστεύω

• alo - alui - alitum + altum- alere 3 (εκ)τρέφω

• facio - feci - factum - facere 3 κάνω

• dico - dixi - dictum - dicere 3 λέγω

• sequor - secutus sum - sequi 3 ακολουθώ


• nascor - natus sum - nasci (μτχ. μέλλοντα nasciturus) 3

γεννιέμαι(αποθετικό)

• pervenio - perveni - perventum - pervenire 4 φθάνω

Μάθημα 43

Συζυγίας

◊ oppugno - avi - atum - are 1 πολιορκώ

◊ populor - populatus sum - populari 1 λεηλατώ


◊ video - vidi - visum- videre 2 βλέπω

◊ habeo - habui - habitum - habere 2 έχω

◊ maneo - mansi - mansum - manere 2 περιμένω

◊ traho - traxi - tractum - trahere 3 τραβώ

◊ possum - potui - ------- - posse μπορώ

◊ gigno - genui - genitum - gignere 3 γεννώ

◊ alo - alui - alitum (altum) - alere 3 (εκ)τρέφω



◊ cado - cecidi - casum - cadere 3 πέφτω

◊ succurrit - succurrit - succursum - succurrere 3

μου έρχεται κάτι στο μυαλό

◊ pario - peperi - partum - parere (μτχ μέλλοντα pariturus) 3 γεννώ

◊ pergo - perrexi - perrectum - pergere 3 κατευθύνομαι

προς

◊ morior - mortus sum - mori (μτχ. μέλλοντα moriturus) 3 πεθαίνω


◊ parior - passus sum - pati αποθετικό 3 ανέχομαι,

υπομένω

ingredior - ingressus sum - ingredi αποθετικό 3 εισέρχομαι,

εισβάλλω

◊ pervenio - perveni - perventum - pervenire 4 φθάνω

Μάθημα 44

Συζυγίας

∗ puto - avi - atum - are 1 νομίζω

∗ exulo - avi - atum - are 1 είμαι εξόριστος

∗ habeo - habui - habitum - habere 2 έχω

∗ suspicio - suspexi - suspectum - suspicere 3 υποπτεύομαι

∗ diligo - dilexi - dilectum - diligere 3 αγαπώ

∗ metuo - metui - metutum - metuere 3 φοβάμαι

∗ colo - colui - cultum - colere 3 σέβομαι

∗ cado - cecidi - casum - cadere 3 πέφτω

∗ intellego - - intellexi - intellectum - intellegere 3 καταλαβαίνω

∗ dico - dixi - dictum - dicere 3 λέγω

∗ refero - re(t)tuli - relatum - referre 3 ανταποδίδω

∗ possum - potui - ------ - posse μπορώ

∗ fero - tuli - latum - ferre 3 φέρω

∗ nescio - nescivi (nescii) - nescitum - nescire 4 αγνοώ, δεν ξέρω



Μάθημα 45

Συζυγίας

◊ curo - avi - atum - are 1 φροντίζω

◊ adligo - avi - atum - are 1 δένω

◊ spero - avi - atum - are 1 ελπίζω

◊ adhortor - adhortatus sum - adhortari 1 προτρέπω


◊ persuado - persuasi - persuasum - persuadere 2 πείθω

◊ provideo - providi - provisum - providere 2 προνοώ,

μεριμνώ

◊ moneo - monui - monitum - monere 2

συμβουλεύω,καθοδηγώ

◊ vereor - veritus sum - ----- - vereri 2 φοβάμαι


◊ cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere 3

γνωρίζω,πληροφορούμαι

◊ gero - gessi - gestum - gerere 3 διεξάγω

◊ defero - detuli - delatum - deferre 3 μεταφέρω

◊ intercipio - intercepi - interceptum - intercipere 3 αρπάζω κάτι

πριν φτάσει

στον προορισμό του

◊ conscribo - conscripsi - conscriptum - conscribere 3 γράφω

◊ mitto - misi - missum - mittere 3 στέλνω, ρίχνω

◊ abicio - abieci - abiectum - abicere 3 πετάω κάτι

μακριά

◊ scribo - scripsi - scriptum - scribere 3 γράφω

◊ constituo - constitui - constitutum - constituere 3 αποφασίζω

◊ adhaeresco - adhaesi - adhaesum - adhaerescere 3 προσκολλιέμαι,

καρφώνομαι

◊ conspicio - conspexi - conspectum - conspicere 3 βλέπω (πέφτει το

βλέμμα μου)



◊ perlego - perlegi - perlectum - perlegere 3 διαβάζω μέχρι

το τέλος

◊ adsum - adfui - ------ - adesse είμαι παρών,

έρχομαι

◊ possum - potui - ----- - posse 3 μπορώ

◊ sum - fui - ----- esse είμαι

◊ adeo - adii - aditum - adire 4 πλησιάζω

ΜΑΘΗΜΑ 47

Συζυγίας

• dissimulo- avi - atum - are 1 προσποιούμαι

ότι δεν

• interrogo - avi - atum - are 1 ρωτώ

• dubito - avi - atum - are 1 αμφιβάλλω

• habeo - habui - habitum - habere 2 έχω

• deterreo - deterrui - deterritum - deterrere 2 αποθαρρύνω

• respondeo - respondi - responsum - respondere 2 απαντώ

• video - vidi - visum - videre 2 βλέπω

• timeo - timui - ----- - timere 2 φοβάμαι

• soleo - solitus sum - --- solere(ημιαποθετικό) 2

συνηθίζω

• lego - legi - lectum - legere 3 μαζεύω, βγάζω

• volo - volui - ---- - velle 3 θέλω

• facio - feci - factum - facere 3 κάνω

• opprimo - oppressi - oppressum - opprimere 3 πιάνω επ’ αυτοφώρω

• deprehendo - deprehendi - deprehensum - deprehendere 3

πιάνω,ανακαλύπτω

• extraho - extraxi - extractum - extrahere 3 παρατείνω

• induco - induxi - inductum - inducere 3 εισάγω, φέρνω

κάτι για συζήτηση

• malo - malui - ---- - malle 3 προτιμώ



• obicio - obieci - obiectum - obicere 3 προβάλλω

αντίρηση

• nolo - nolui - ----- - nolle 3 δεν θέλω,

αρνιούμαι

• audio - audivi - auditum - audire 4 πληροφορούμαι

• intervenio - interveni - interventum - intervenire 4 εμφανίζομαι

απρόοπτα

ΜΑΘΗΜΑ 48

Συζυγίας

⇒ nuntio - avi - atum - are 1 αναγγέλλω

⇒ impero - avi - atum -are 1 διατάζω

⇒ praedico - avi - atum - are 1 διακηρύσσω

⇒ do - dedi - datum - are 1 δίνω

⇒ persuadeo - persuasi - persuasum- dere 2 πείθω

⇒ doceo - docui - doctum - docere 2 υποδεικνύω

⇒ video - vidi - visum - videre 2 βλέπω

⇒ moneo - monui - monitum - monere 2

συμβουλεύω,καθοδηγώ

⇒ iubeo - iussi - iussum - iubere 2 διατάζω

⇒ taceo - tacui - tacitum - tacere 2 σωπαίνω

⇒ instinguo - instinxi - instictum + instinctum - instinguere 3 παρορμώ,

κατευθύνω

⇒ praecipio - praecepi - praeceptum - praecipere 3 καθοδηγώ

⇒ emitto - emisi - emissum - emittere 3 αφήνω ελεύθερο

⇒ admitto - admisi - admissum - admittere 3 δέχομαι

⇒ introrumpo - introrupi - introruptum - introtumpere 3 εισβάλλω

⇒ facio - feci - factum - facere 3 κάνω

⇒ fugio - fugi - fugitum - fugere 3 φεύγω

⇒ credo - credidi - creditum - credere 3 πιστεύω



⇒ dico - dixi - dictum - dicere 3 λέγω

⇒ conloquor - conlocutus sum - conloqui αποθετικό 3

συζητώ,κουβεντιάζω

⇒ revertor - reverti (reversus sum) - reverti 3 επιτρέπω

ημιαποθετικό+αποθετικό

⇒ invenio - inveni - inventum - invenire 4 βρίσκω

⇒ pereo - perii - peritum - perire 4

χάνομαι,πεθαίνω

⇒ orior - ortus sum - oriri αποθετικό 4 ανατέλλω, γεννιέμαι,

εμφανίζομαι

ΜΑΘΗΜΑ 49

Συζυγίας

• vulnero - avi - atum - are 1

τραυματίζω,πληγώνω

• voco - avi - atum - are 1 καλώ

• obiurgo - avi - atum - are 1 μαλώνω

• reseco - resecui - resectum - resecare 1 κόβω

• interficio - interfeci - interfectum - interficere 3 σκοτώνω

• cognosco - cognovi - cognitum - cognoscere 3 γνωρίζω

• posco - poposci - ------ - poscere 3 ζητώ

• praeripio - praeripui - praereptum - praeripere 3 αρπάζω

• interimo - interemi - interemptum - interimere 3 εξολοθρεύω

• cedo - cessi - cessum - cedere 3 παραχωρώ

• volo - volui - ------- - velle 3 θέλω

• elabor - elapsus sum - ---- elabi 3 (ξε)γλυστρώ

αποθετικό

• venio - veni - ventum - venire 4 έρχομαι



• molior - molitus sum - ----- - moliri 4

μηχανεύομαι,σχεδιάζω(αποθετικό)

• experior - expertus sum - ---- - experiri(αποθετικό) 4 δοκιμάζω


Η ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗΣτην περίπτωση της αφαιρετικής απόλυτης διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:



Α. Γνήσια αφαιρετική απόλυτη: όταν το σε αφαιρετική πτώση υποκείμενο της μετοχής δεν σχετίζεται ούτε νοηματικά ούτε συντακτικά με τους κύριους όρους της πρότασης.Β. Νόθη αφαιρετική απόλυτη: όταν το εννοούμενο ποιητικό αίτιο που συνοδεύει τη μετοχή παθητικού παρακειμένου της αφαιρετικής απόλυτης, ταυτίζεται νοηματικά με το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης.Γ. Ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη: όταν δεν υπάρχει μετοχή, αλλά μια λέξη (ουσιαστικό) που λειτουργεί ως υποκείμενο και μια άλλη λέξη (ουσιαστικό συνήθως που δηλώνει αξίωμα) που λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο υποκείμενο.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

Α. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ:

1. ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ:α. cum+υποτακτική παθητικού υπερσυντελίκουβ.postquam+οριστική παθητικού παρακειμένουΤο υποκείμενο της μετοχής μετατρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης.

2.ΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ:α. cum+υποτακτική ενεργητικού παρατατικούΤο υποκείμενο της μετοχής μετατρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης.

Β. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΝΟΘΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ:α. cum +υποτακτική ενεργητικού υπερσυντελίκουβ. postquam+οριστική ενεργητικού παρακειμένουΤο υποκείμενο της μετοχής μετατρέπεται σε αντικείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης, ενώ το εννοούμενο ποιητικό αίτιο μετατρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης.

Γ. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ:α. cum+υποτακτική παρατατικού του ρήματος sumβ.dum+οριστική ενεστώτα του ρήματος sumTo υποκείμενο της ιδιόμορφης αφαιρετικής απόλυτης μετατρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος της χρονικής πρότασης, ενώ ο κατηγορηματικός προσδιορισμός του μετατρέπεται σε κατηγορούμενο του υποκειμένου της χρονικής πρότασης.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

α. quod+ oριστική ενεργητικού ενεστώτα ή ενεργητικού παρατατικού



για αντικειμενική αιτιολογίαβ.quod+υποτακτική ενεργητικού ενεστώτα ή υποτακτική ενεργητικού παρατατικού για υποκειμενική αιτιολογίαγ.cum+υποτακτική ενεργητικού ενεστώτα ή παρατατικού για αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας.Για τον χρόνο του ρήματος που θα χρησιμοποιήσουμε στην αιτιολογική πρόταση, λαμβάνουμε υπόψη τον χρόνο του ρήματος της κύριας πρότασης.Το υποκείμενο της μετοχής μετατρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος της αιτιολογικής πρότασης.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ:

1. ΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ:α. cum+υποτακτική ενεργητικού παρατατικούβ.dum+οριστική ενεργητικού ενεστώταΣε περίπτωση αποθετικού ρήματος χρησιμοποιούμε υποχρεωτικά παθητική φωνή.

2.ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ:α. cum+υποτακτική παθητικού υπερσυντελίκουβ.postquam+οριστική παθητικού παρακειμένου

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΟΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ:

1. ΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ:α.quod+οριστική ενεργητικού ενεστώτα ή παρατατικού για αντικειμενική αιτιολογίαβ.quod+υποτακτική ενεργητικού ενεστώτα ή παρατατικού για υποκειμενική αιτιολογίαγ.cum+υποτακτική ενργητικού ενεστώτα ή παρατατικού για αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.Για τον χρόνο του ρήματος της αιτιολογικής πρότασης λαμβάνουμε υπόψη τον χρόνο του ρήματος της κύριας πρότασης.

2. ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ: α. quod+οριστική παθητικού παρακειμένου ή υπερσυντελίκου για αιτιολογία αντικειμενικήβ. quod+υποτακτική παθητικού παρακειμένου ή υπερσυντελίκου για αιτιολογία υποκειμενικήγ. cum+υποτακτική παθητικού παρακειμένου ή υπερσυντελίκου για αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.

3. ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΑ:α. quod+οριστική ενεστώτα ή παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας για αιτιολογία αντικειμενική



β.quod+υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας για αιτιολογία υποκειμενικήγ.cum+υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας για αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗΣ/ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ:

1. ΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ:Qui-quae-quod (το γένος και ο αριθμός καθορίζονται από το υποκείμενο της μετοχής) + οριστική ενεργητικού ενεστώτα ή παρατατικού.Για τον χρόνο του ρήματος της αναφορικής πρότασης λαμβάνουμε υπόψη τον χρόνο του ρήματος της κύριας πρότασης.

2. ΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ: Qui-quae-quod (το γένος και ο αριθμός καθορίζονται από το υποκείμενο της μετοχής) +οριστική παθητικού παρακειμένου ή υπερσυντελίκου.Για τον χρόνο του ρήματος της αναφορικής πρότασης λαμβάνουμε υπόψη τον χρόνο του ρήματος της κύριας πρότασης.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗα.etsi+οριστική ενεργητικού ενεστώτα ή παρατατικούβ.licet+υποτακτική ενεργητικού ενεστώτα ή παρατατικούΓια τον χρόνο του ρήματος της εναντιωματικής πρότασης λαμβάνουμε υπόψη τον χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΚΥΡΙΑΣ Η ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ1. Αν το ρήμα της πρότασης που μετατρέπουμε σε μετοχή είναι:α.χρόνου ενεστώτα ή παρατατικού, μετατρέπουμε σε μετοχή ενεστώταβ.χρόνου παρακειμένου ή υπερσυντελίκου, μετατρέπουμε σε μετοχή παρακειμένουγ.χρόνου μέλλοντα ή συντελεσμένου μέλλοντα, μετατρέπουμε σε μετοχή μέλλοντα. 2. Αν το υποκείμενο που θα έχει η μετοχή:α. είναι όρος του ρήματος της παρακείμενης πρότασης, χρησιμοποιούμε συνημμένη μετοχή που θα πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενό της σε γένος-αριθμό-πτώση.β. δεν είναι όρος του ρήματος της παρακείμενης πρότασης, χρησιμοποιούμε αφαιρετική απόλυτη.Στην περίπτωση της αφαιρετικής απόλυτης, το ποιητικό αίτιο δεν χρειάζεται να δηλωθεί αν ταυτίζεται νοηματικά με κάποιον από τους κύριους όρους της παρακείμενης πρότασης, διαφορετικά τίθεται δίπλα στην αφαιρετική απόλυτη.



ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΟ ΕΥΘΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ:

1. Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε απαρεμφατικές(προσοχή στην ετεροπροσωπία)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣΟριστική ενεστώτα/παρατατικού Απαρέμφατο ενεστώταΟριστική παρακειμένου ή Απαρέμφατο παρακειμένουΥπερσυντελίκουΟριστική μέλλοντα ή Απαρέμφατο μέλλονταΣυντελεσμένου μέλλονταΔυνητική υποτακτική Απαρέμφατο μέλλοντα

Ο χρόνος του ρήματος εξάρτησης δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα της μετατροπής.

2. Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας που εκφέρονται με υποτακτική ή προστακτική, μετατρέπονται σε δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις ή τελικό απαρέμφατο.

Οι βουλητικές προτάσεις εισάγονται με τον ut όταν είναι καταφατικές και το ne όταν είναι αρνητικές.Εκφέρονται με υποτακτική ενεστώτα μετά από εξάρτηση αρκτικού χρόνου και με υποτακτική παρατατικού μετά από ιστορικό χρόνο.Το τελικό απαρέμφατο είναι πάντοτε χρόνου ενεστώτα(προσοχή στην ετεροπροσωπία)

3. Οι κύριες ευθείες ερωτήσεις που εκφέρονται με οριστική ή απορηματική υποτακτική μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτήσεις που εκφέρονται με υποτακτική (προσοχή στην ακολουθία των χρόνων και στο αν η πλάγια ερώτηση που θα έχουμε στον πλάγιο λόγο θα είναι ολικής ή μερικής άγνοιας απλή ή διμελής)

4. Οι δευτερεύουσες προτάσεις κατά τη μετατροπή από τον ευθύ λόγο στον πλάγιο, παραμένουν δευτερεύουσες του ίδιου είδους. Η υποτακτική διατηρείται στον πλάγιο λόγο, η οριστική όμως στον πλάγιο λόγο μετατρέπεται σε υποτακτική (προσοχή στην ακολουθία των χρόνων)

5. Οι αντωνυμίες στον πλάγιο λόγο μετατρέπονται ως εξής:

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ego se ή ipse



Meus-a-um suus-a-um ή ipsius-ipsorum-ipsarumTu ille ή isTuus-a-um illius/illorum-illarum ή eius/eorum-earumHic, iste ille ή is

6. Τα επιρρήματα στον πλάγιο λόγο μετατρέπονται ως εξής:

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣNunc tunc, tumHodie illo die, eo dieCras postero dieAdhuc ad id tempusHic ibi

7. H κλητική προσφώνηση στον πλάγιο λόγο μετατρέπεται σε αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης.



ΠΙΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ:ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Υπάρχει υποτακτική ή απαρέμφατο.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

o Κύριες προτάσεις ειδικό απαρέμφατο.Κρίσεως

o Κύριες προτάσεις βουλητική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο.Επιθυμίας

o Ευθεία ερώτηση πλάγια ερώτηση

o Δευτερεύουσες προτάσεις δευτερεύουσες, άλλα μεταβάλλουν την οριστική σε υποτακτική.

Α. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

οριστική ενεστώτα/παρατατικού απαρέμφατο ενεστώταοριστική παρακειμένου/υπερσυντελίκου

απαρέμφατο παρακειμένου

οριστική μέλλοντα/συντελ.μέλλοντα απαρέμφατο μέλλονταδυνητική υποτακτική απαρέμφατο μέλλονταυποτακτική του απραγματοποίητου απαρέμφατο παρακειμένου ενεργ.

περιφραστικής συζυγίας

ΠΡΟΣΟΧΗ!

o δε μας ενδιαφέρει το ρήμα εξάρτησης (αρκτικός-ιστορικός χρόνος).o το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται πάντα σε αιτιατική, ακόμα

και σε περίπτωση ταυτοπροσωπίας (me/te/se/nos/vos/se).o το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου, αν εξαρτάται από

παθητικό/λεκτικό ή δοξαστικό ρήμα, δε δηλώνεται.



Β. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

προστακτική/βουλητική υποτακτική

α) βουλητική πρόταση[ut (καταφατική)/ne (αρνητική), υποτακτ. ενεστώτα/παρατατικού ανάλογα με το χρόνο εξάρτησης].β) τελικό απαρέμφατο[πάντα σε ενεστώτα, με υποκείμενο σε αιτιατική (ετεροπροσ.) ή ονομαστική (ταυτοπροσ.)]

γ) σπάνια υποτακτικήnoli/nolite + απαρέμφατο αρνητική βουλητική πρόταση.

Γ. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

οριστικήυποτακτικήδυνητική υποτακτική

απορηματική υποτακτικήενεστώτας ενεστώτας (από αρκτικό χρόνο)

παρατατικός (από ιστορικό χρόνο)παρακείμενος παρακείμενος (από αρκτικό χρόνο)

υπερσυντέλικος (από ιστορικό χρόνο) μέλλοντας ενεστώτας ενεργητ. περιφρ. συζυγία

(από αρκτικό χρόνο)παρατατικός ενεργητ. περιφρ. συζυγία (από ιστορικό χρόνο)

ΠΡΟΣΟΧΗ!o το «ή όχι» δηλώνεται με το necne (διμελείς πλάγιες ερωτήσεις).o οι ευθείες ερωτήσεις που δεν εισάγονται με κάποιο εισαγωγικό μόριο στον

πλάγιο λόγο εισάγονται με το num, ne, none (εξάρτηση από ρήμα quaero).o οι πλάγιες ερωτήσεις εισάγονται: an non μετά από nescio (αγνοώ), dubito

(αμφιβάλλω), incertum est (είναι αβέβαιο).si μετά από ρήματα που σημαίνουν απόπειρα ή αναμονή, conor, ex(s)pecto



Δ. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

οριστική/υποτακτική υποτακτική

ΠΡΟΣΟΧΗ!o τηρείται ο κανόνας ακολουθίας των χρόνων.o η υποτακτική μιας δευτερεύουσας πρότασης πλαγίου λόγου στον ευθύ λόγο

αντιστοιχεί με οριστική του ίδιου χρόνου ή μέλλοντα.o τα απαρέμφατα του ευθύ λόγου διατηρούνται στον πλάγιο λόγο.

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ego se/ipse/ille/is-ea-idtu ille/is-ea-id

meus-a-um suus-a-um/ipsorum-arum-orumnoster-a-um suus-a-um/ipsorum-arum-orumtuus-a-um illius/eius

vester-ra-rum illorum-arum-orumhic-haec-hoc

iste-a-ud ille-a-ud/is-ea-id

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

nunc (τώρα tunc,tum (τότε)hodie (σήμερα) eo/illo die (εκείνη την ημέρα)

cras (αύριο) postero die/postridie (την άλλη ημέρα)heri (χτες) pridie (την προηγούμενη ημέρα)

adhuc (μέχρι τότε) ad id/ad hoc tempus (μέχρι εκείνη τη στιγμή)

hic (εδώ) ibi/illic (εκεί)hoc loco (σε αυτόν τον τόπο) illo loco (σε εκείνον τον τόπο)



ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣειδικό απαρέμφατο

ενεστώτα παρακειμένου μέλλοντα

κύρια πρόταση κρίσεως με οριστική οριστική ενεστώτα οριστική παρακειμένου οριστική μέλλοντα

τελικό απαρέμφατοβουλητική πρόταση

κύρια πρόταση επιθυμίας (με προστακτική ή βουλητική/προτρεπτική υποτακτική)

πλάγια ερώτηση (με υποτακτική) ευθεία ερώτησηενεστώτας/παρατατικός ενεστώταςπαρακείμενος/υπερσυντέλικος παρακείμενοςενεργ. περιφραστ. συζυγία ενεστώτα/παρατατικού

μέλλοντας

δευτερεύουσα πρόταση (με υποτακτική)

δευτερεύουσα πρόταση (με οριστική ή υποτακτική)

ΠΡΟΣΟΧΗ!o μεταβάλλεται ΜΟΝΟ ο χρόνος, ανάλογα με το χρόνο του ρήματος

εξάρτησης.



ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. Οι τελικές προτάσεις είναι επιρρηματικές. Εκφράζουν το σκοπό για τονοποίο γίνεται η πράξη μιας άλλης πρότασης. Εισάγονται με το σύνδεσμο ut αν είναι καταφατικές και με το σύνδεσμο nē αν είναι αρνητικές. Εκφέρονταιπάντα με υποτακτική.Ιδιομορφία ως προς την ακολουθία χρόνων: Εκφέρονται μόνο μευ π ο τ α κ τ ι κ ή ε ν ε σ τ ώ τ α (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο) και π α ρ α τ α τ ι κ ο ύ (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)· π.χ. Legati aurum adferunt, ut Curius eo utatur Legati aurum attulērunt, ut Curius eo uterētur

Οι τελικές προτάσεις εισάγονται με το σύνδεσμοquo, όταν ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιθέτου ή επιρρήματος π.χ. quo facilius divitias contemnere posset για να μπορεί ευκολότερα να περιφρονεί τα πλούτη. Επίσης χρησιμοποιούνται παρενθετικά (nē dicam…)Τέλος, στην κύρια πρόταση μπορεί να προηγούνται επιρρήματα ή φράσεις που σημαίνουν «γι’ αυτό το σκοπό», «με αυτή την πρόθεση» (eo consilio, ut…, eā mente, ut…) πράγμα που δείχνει ότι η πρόταση είναι τελική.

2.Οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις Εισάγονται με το σύνδεσμο ut + δυνητική υποτακτική (άρνηση: ut non, ut

nemo) και αναγνωρίζονται εύκολα από τα επιρρήματα (sic, ita, tam, adeo) ή τις αντωνυμίες (talis, tantus), που συνήθως προηγούνται στην κύρια πρόταση. Εκφέρονται συνήθως με υ π ο τ α κ τ ι κ ή ε ν ε σ τ ώ τ α (για το παρόν-μέλλον) και π α ρ α τ α τ ι κ ο ύ (για το παρελθόν).

Παραδείγματα: tantus furor omnes invādit, utpugnā re cupiant tantus furor omnesi nvāsi t, utpugnāre cuperent

Όταν το ρήμα της κύριας πρότασης βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο, τότε στησυμπερασματική μπορεί να έχουμε υποτακτική παρακειμένου όταν κατά την άποψη του ομιλητή, το αποτέλεσμα θεωρείται ότι έχει ολοκληρωθεί στο παρελθόν.tantus terror omnes invāsit, ut nemo arma caperet tantusterroromnesi nvāsi t , ut nemo arma ceperit (παρακείμενος) Δεν πρέπει να συγχέονται με τις ουσιαστικές συμπερασματικές προτάσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο ρημάτων ή υποκείμενο απροσώπων εκφράσεων που σημαίνουν συμβαίνει.

3.Παρατηρήσεις για τους υποθετικούς λόγους si(ni si) + οριστική οποιουδήποτε χρόνου>πραγματικό, ανοιχτή υπόθεση Si ita est, bene est



si(ni si) + υποτακτική ενεστώτα> πιθανή υπόθεση Si ita sit, bene sit

Μη πραγματικό: με υποτακτική παρατατικού (σύγχρονο) ή υπερσυντελίκου (προτερόχρονο)

si(ni si) + υποτακτική παρατατικού> απραγματοποίητο στο παρόν Si ita esset, bene esset

si(ni si) + υποτακτική υπερσυντελίκου> απραγματοποίητο στο παρελθόν Si ita fuisset, bene fuisset

nisi - αν δεν

quod si - αλλά αν

4.Εναντιωματικές προτάσεις Οι εναντιωματικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις.Εκφράζουν μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.Εισάγονται με τους συνδέσμους: etsi / etiamsi / tametsi, quamquam + Οριστική (αν και, ακόμη κι αν), οι οποίοι ενισχύονται στην κύρια πρόταση με το tamen Quamquam multa scis, tamen non omnia scis. - Ακόμη κι ανξέρεις πολλά, δεν τα ξέρεις όλα. cum / licet+ Υποτακτική(Ακόμη κι αν, αν και, παρόλο που μολονότι)

5.Παραχωρητικές προτάσεις Οι παραχωρητικές προτάσεις εκφράζουν μια υποθετική κατάσταση που -κι αν δεχτούμε ότι αληθεύει- δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Εισάγονται με τους συνδέσμους: etiamsi+ Οριστική ή Υποτακτική (κι αν) quamvis, ut, licet+ Υποτακτική (όσο κι αν)

6.Οι παραβολικές (συγκριτικές) προτάσεις Οι παραβολικές (συγκριτικές) προτάσεις είναι δευτερεύουσες επιρρηματικέςπροτάσεις που λειτουργούν ως δεύτερος όρος σύγκρισης, με πρώτο όρο συνήθως την κύρια πρόταση. Διακρίνονται σε:



Απλές παραβολικές Η σύγκριση αφορά δύο πράξεις που είναι ή θεωρούνται πραγματικές. Εισάγονται με τους συνδέσμους: Atque (=ac) και et + Οριστική μετά από επίθετα και επιρρήματα που δηλώνουν ισότητα, ομοιότητα και τα αντίθετά τους: (dis)similes, par, aequus, idem, alius: similiter, partier, contra

Ut, sicut -ita (sic) ...ut (έτσι … όπως). Οι προτάσεις αυτές εκφράζουν τον τρόπο Ut severis, ita metes. - Όπως σπέρνεις θα θερίσεις sic dicit, ut sentit. - Μιλάει σύμφωνα με όσα πιστεύει.

quam με επίθετα και επιρρήματα θετικού βαθμού

quam με ρήματα tam ... quam - έτσι …όπως nemotam stultus estquam ille - κανείς δεν είναι τόσο ανόητος όσο εκείνος

quo ... eo / quanto ... tanto (πριν από συγκριτικό ή και υπερθετικό) Υποθετικές παραβολικές Η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ut si, velut si, tamquam (si), quasi, proinde (perinde) quasi+ Υποτακτική

7.Εξαρτημένες (Πλάγιες) ερωτήσεις Οι πλάγιες ερωτήσεις περιέχουν ερώτηση εξαρτημένη από ρήματα ερωτηματικά(Rogo, quid facias ), λεκτικά, γνωστικά, αποπειρατικά. Είναιουσιαστικές προτάσεις (υποκείμενο, αντικείμενο, επεξήγηση). Εισάγονταιμε ερωτηματικά μόρια, ερωτηματικές και αναφορικές αντωνυμίες καιεπιρρήματα (όπως και οι ευθείες ερωτήσεις). Εκφέρονται πάντα μευποτακτική σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων. Σύγχρονο: Ενεστώτας στο παρόν, παρατατικός στο παρελθόν

Προτερόχρονο: Παρακείμενος στο παρόν, υπερσυντέλικος στο παρελθόν

Υστερόχρονο: Ενεστώτας περιφραστικής συζυγίας στο παρόν, παρατατικός περιφραστικής συζυγίας στο παρελθόν Τα ερωτηματικά μόρια num και-nĕ στον πλάγιο λόγο χρησιμοποιούνται χωρίς διαφορά στη σημασία, το nonnĕ (αν δεν) χρησιμοποιείται μόνο μετο ρήμα quaero. Στις διμελείς πλάγιες ερωτήσεις το «ή όχι» εκφράζεται μετο necnĕ (στις ευθείες ερωτήσεις με το an non)



Πλάγιες ερωτήσεις εισάγονται και με το μετά από ρήματα που σημαίνουν αναμονή (exspecto) ή απόπειρα (conor,te m pto). Επίσης εισάγονται με τομετά τα: haud scio,nescio (αγνοώ),dubito (αμφιβάλλω), incertum est(είναι αβέβαιο).

8.Βουλητικές προτάσεις Οι βουλητικές προτάσεις εκφέρονται με υποτακτική ενεστώτα (εξάρτηση από

αρκτικό χρόνο) και παρατατικού (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο) όπως και οι

τελικές.

Δεν πρέπει να συγχέονται με τις τελικές που είναι επιρρηματικές.

Αρκετά από τα ρήματα από τα οποία εξαρτώνται οι βουλητικές προτάσεις συντάσσονται και με τελικό απαρέμφατο· π.χ. costituit ut tragulam mitteret //costituit tragulam mittĕre.

9.Ενδοιαστικές προτάσεις

Ουσιαστικές προτάσεις που εκφράζουν φόβο. Εισάγονται με το nē (φόβος

μήπως γίνει κάτι) ή με το nē non ή το ut (φόβος μήπως δε γίνει κάτι).

Εκφέρονται πάντα με υποτακτική

10.Προτάσεις του quominus και του quin Ουσιαστικές προτάσεις που εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν εμποδίζω ή αρνούμαι και εισάγονται με το quominus ή το nē. Με άρνηση έχουμε το quin

Προτάσεις του quominus και του quin ακολουθούν και μετά από εκφράσεις όπως per me statquominus , non multum abestquin. Τέλος ακολουθούν μετά από εκφράσεις που σημαίνουν δεν αμφιβάλλω (non dubitoquin)

Οι ενδοιαστικές προτάσεις, καθώς και οι προτάσεις του quominus και του quin εκφέρονται με υποτακτική ενεστώτα και

παρατατικού, εκτός κι αν το περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης έχει

ήδη πραγματοποιηθεί, οπότε εκφέρονται με υποτακτική παρακειμένου.



ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ

ΜΑΘΗΜΑ XXI

«pro quo immensam pecuniam acceperunt»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Capitolium.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Camillus.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.«quod illic aurum pensatum est»Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«unde tamen rogatus reversus est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο exilium.ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα unde. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.

ΜΑΘΗΜΑ XXIIΙ

«ut ignoraretur a marito»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική. Προηγείται το δεικτικής σημασίας ita.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (paravit ορι-στική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum illa cubiculum mariti intraverat»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.



ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό επαναληπτικό cum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει την προτερόχρονη και αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.«quid ageret puer»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο interroganti. ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quid, γιατί είναι ερώτηση μερι-κής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (interroganti μετοχή ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το respondebat οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμί-ζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«(cum) prorumperentque»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εννοούμενο χρονικό ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δη-μιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ut simul imponeretur»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο orabat.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κατα-φατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (orabat ορι-στική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.ΜΑΘΗΜΑ XXIV



«cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«(cum) eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον (εννοούμενο) ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπο-γραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουρ-γώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quid postea Nasica fecerit»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο accipe.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quid, γιατί είναι ερώτηση μερι-κής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (accipe προστακτική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.«paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους. Υπάρχει πρόταξη του επιρρηματικού προσδιορισμού.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«et (cum is) eum a ianua quareret»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.



ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον (εννοούμενο) ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπο-γραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουρ-γώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«etsi domi erat»Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο είναι πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.«quod Nasica tam aperte mentiebatur»Δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση ως αντικείμενο στη μετοχή (ψυχικού πάθους) indignatus.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.«quid Nasica responderit»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο scire.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quid, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (scire απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το vis οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.«cum te quarerem»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό \διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.



ΜΑΘΗΜΑ XXV

«quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως έμμεσο αντι-κείμενο στο interrogo.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το ερωτηματικό χρονικό επίρρημα quando, γιατί είναι ερώ-τηση μερικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (interrogo οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«cum omnes recentem esse dixissent»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quae nimia vobis est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο fiduciam.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«nisi vos ipsi patriae consulueritis»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρ-ρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρακειμένου, γιατί με την απαρεμφατική φράση neminem consulturum esse, που λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται σε χρόνο μέλλοντα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον. Στον ευθύ λόγο υπάρχει στην υπόθεση οριστική συντ. μέλλοντα και στην απόδοση οριστική απλού μέλλοντα.ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣΥπόθεση: nisi + οριστική συντ. μέλλοντα (consulueritis) Απόδοση: οριστική απλού μέλλοντα (consulet)«quo Carthago deleta est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο bellum.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.



ΜΑΘΗΜΑ XXVII

«cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Tare-ntum.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα ubi. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.«qui multo minor natu erat»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Accius.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.«cui "Atreus" nomen est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο tragoediam.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία cui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quae (Accius) scripsisset»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εν-νοούμενο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λογού.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (esse απα-ρέμφατο ενεστώτα πού χρωματίζεται χρονικά από το dixit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«ut (tu) dicis»Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύ-γκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύ-γκριση τρόπου― προηγείται το τροπικό επίρρημα ita.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quae deinceps (ego) scribam»



Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εν-νοούμενο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: μέλλοντα«quod in pomis est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο idem.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός, αντί υπο-τακτικής πλαγίου λόγου (η πρόταση θεωρείται ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο).ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quae dura et acerba nascuntur»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εν-νοούμενο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quae gignuntur statim vieta et mollia»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εν-νοούμενο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

ΜΑΘΗΜΑ XXVIII

«cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quanti homo sit»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο spectare.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quanti, γιατί είναι πρόταση μερικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση Θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (spectare απα-ρέμφατο ενεστώτα, που χρωματίζεται χρονικά από το noli προστακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«qui tam nihili est»Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-υποθετική πρόταση.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική ενεστώτα, γιατί υπολανθάνει υποθετικός λόγος με υπόθεση qui tam nihili est και απόδοση parvi enim preti est (οριστική ενεστώτα), και δηλώνει ανοιχτή υπόθεση για το παρόν.Υπόθεση: qui (si quis) + οριστική ενεστώτα Απόδοση: οριστική ενεστώτα.«ut «nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αρνητική έκφραση ut nihil, γιατί η πρόταση είναι αποφατική. Προηγείται το ποσοτικής σημασίας tanto.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (est adfectus οριστική κυρίως παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

ΜΑΘΗΜΑ XXIX

«Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ut (sutor) parem salutationem corvum doceret»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο incitavit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατι-κή.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (incitavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«quotiescumque avis non respondebat»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.



ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό επαναληπτικό σύνδεσμο quotiescumque. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει τη σύγχρονη και αόριστη επανάληψη γεγονότος στο παρελθόν.«quanti (idem) nullam adhuc emerat»Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β΄ όρος σύ-γκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quanti, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση ποσότητας προηγείται το ποσοτικό tanti,ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.

ΜΑΘΗΜΑ XXX

«et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική ενεστώτα, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (debemus), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.Υπόθεση: si + οριστική ενεστώτα Απόδοση: οριστική ενεστώτα«quod Asiam vidit»Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«sed (quod) in Asia continenter vixit»Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον (εννοούμενο) αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Asiae.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία (ex) qua. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.



ΜΑΘΗΜΑ XXXI

«cum (is) aliquando castris abiret»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό /διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ut omnes pugna abstinerent»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως αντικείμενο στο ρήμα edixit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατι-κή.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (edixit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ut singularis proelii eventu cernatur»Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του σκοπού.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (congrediamur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quanto miles Latinus Romano virtule antecellat»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο cernatur.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quanto, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (congrediamur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«cum (is) in castra revertisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.



ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«cuius opera hostes fugati erant»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο adulescentem.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία cuius.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.

ΜΑΘΗΜΑ XXXII

«nisi litterarum lumen accederet»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (iacerent) σχηματίζουν υποθετικό λόγο που δηλώνει το μη πραγματικό στο παρόν.Υπόθεση: nisi + υποτακτική παρατατικού Απόδοση: υποτακτική παρατατικού

ΜΑΘΗΜΑ XXXIV

«cum Africanus in Literno esset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum (Scipio) se ipsum captum venisse eos existimasset»Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η αιτία είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (conlocavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quod ut praedones animadverterunt»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ut. Υπάρχει πρόταξη του αντικειμένου quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.«haec postquam domestici Scipioni retullerunt»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο postquam. Υπάρχει πρόταξη του αντικειμένου haec.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.«tamquam sanctum templum» = «tamquam sanctum templum postes essent»Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρη-ματική παραβολική-υποθετική πρόταση «tamquam sanctum templum postes essent» ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο tamquam.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδε-χόμενη πράξη.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (veneratisunt οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο πα-ρελθόν.«cum (praedones) ante vestibulum dona posuissent»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quae homines deis immortalibus consecrare solent»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο dona.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.



ΜΑΘΗΜΑ XXXVI

«quo facilius divitias contemnere posset»Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του σκοπού.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο quo, γιατί ακολουθεί επίρρημα συ-γκριτικού βαθμού (facilius).ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (utebatur οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«ut eo uteretur»Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του σκοπού.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (attulissent υποτακτική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ne dicam»Δευτερεύουσα παρενθετική τελική πρόταση.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ne, γιατί η πρόταση είναι αποφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (εννοούμενο dico οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.



ΜΑΘΗΜΑ XXXVII

«ut salvi esse nequeamus»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική. Προηγείται το δεικτικής σημασίας eum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (deducta est οριστική κυρίως παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρ-ρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφα-τική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρακειμένου, γιατί με τη δευτερεύουσα συ-μπερασματική πρόταση «ut salvi esse nequeamus», που λειτουργεί ως από-δοση και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον . Στον ευθύ λόγο υπάρχει στην υπόθεση οριστική σ. μέλλοντα και στην απόδοση οριστική ενεστώτα.ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣΥπόθεση: nisi + οριστική σ. μέλλοντα (subvenerit)Απόδοση,: οριστική ενεστώτα σε αναπλήρωση της οριστικής μέλλοντα πουδεν απαντάται (salvi esse nequimus ).«ut veni ad urbem»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕIΣΑΓEΤΑI ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ut.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.«quae ad concordiam pertinerent»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στοomnia.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (sentire, dicere, facere, απαρέμφατα ενεστώτα που χρωματίζονται χρονικά από το destiti οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ut pugnare cuperent»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.



ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ; παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου. (invaserat οριστική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«etsi ego clamabam nihil esse hello civili miserius»Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο θεωρείται πραγματικό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.«ut necessitate esse cogantur»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (reddit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«etiamsi natura tales non sunt»Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο etiamsi.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί το περιεχόμενο της διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου της προσδιοριζόμενης πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (esse απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το cogantur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut non solum ea fiant»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Προηγείται το δεκτικής σημασίας επίρρημα tales.«quae velit victor»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (fiant).



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fiant υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«sed etiam ut victor obsequatur iis» Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Προηγείται το δεικτικής σημασίας επίρρημα tales.«quorum auxilio victoria parta sit»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quorum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (obsequatur).ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο, (obsequatur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.

ΜΑΘΗΜΑ XXXVIII

«dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ιστορικό ενεστώτα, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δη-λώνει το σύγχρονο μιας συνεχιζόμενης πράξης (χρονικής), στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη κύρια) στο παρελθόν. Λατινισμός του dum. «dum aliqua vox congruens proposito audiretur» Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει προσδοκία.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το υστερόχρονο επιδιωκόμενης πράξης στο παρελθόν.«ut sibi paulisper loco cederet»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο rogavit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (rogavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«quam Metellus mullum amavit»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Caecilia.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quam. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«dum vixit»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο δύο πράξεων παράλληλης διάρκειας, χρονικής και κύριας, στο παρελθόν.

ΜΑΘΗΜΑ XL

«ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur»Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του σκοπού.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (coegerat οριστική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum Sulla minitans ei instaret»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό \διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμ-μίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«licet (tu) mihi ostendas agmina militum»Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet. Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί το περιεχόμενο της διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου της προσδιοριζόμενης πρότασης.



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (iudicabo οριστική μέλλοντα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quibus curiam circumsedisti»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο militum.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quibus. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«licet mortem miniteris»Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet, Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί to περιεχόμενο της πρότασης διατυπώ-νεται ως γνώμη του υποκειμένου του ρήματος της προσδιοριζόμενης πρό-τασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (iudicabo οριστική μέλλοντα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«etsi (ego) senex et corpore infirmo sum»Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ; οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

ΜΑΘΗΜΑ XLI

«qui primi coluisse Italiam dicuntur»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στα Sicanorum ac Pelasgorum.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός,ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris»Δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική υποθετική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το παραβολικό ζεύγος proinde quasi.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (uteris οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quod (tu) neminem scire atque intellegere vis»



Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quae dicas»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στα scire, intellegere.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (intellegere απα-ρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το vis οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut (tu) consequaris»Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως προσδιορισμός του σκοπούΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (taces οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quod (ea) honesta et bona et modesta sit»Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας στο ρήμα εξάρτησης dicis.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (dicis οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut viri antiqui (vivebant)»Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύ-γκριση τρόπου― προηγείται το τροπικό επίρρημα sic.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.«ut viri aetatis noslrae (loquuntur)»Δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύ-γκριση τρόπου― προηγείται το τροπικό επίρρημα sic.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.



«quod a Caesare scriptum est»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο id.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.«tamquam scopulum» = «tamquam verbum insolens atque inauditum scopulus sit»Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρη-ματική παραβολική-υποθετική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο tamquam.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδε-χόμενη πράξη.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fugias υποτα-κτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

ΜΑΘΗΜΑ XLII

«qui aut ea non videant» = «ut ii out ea non videant»Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προ-ηγείται η καταφατική γενική και αόριστη φράση «nonnulli sunt».ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει γεγονός ενδεχόμενο.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (sum οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.(qui) aut ea dissimulent» = «ut ii aut ea dissimulent»Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προηγείται η καταφατική γενική και αόριστη φράση «nonnulli sum».ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει γεγονός ενδεχόμενο.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (sunt οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quae imminent»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quae (ii) vident»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea. ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«si (ego) in hunc animadvertissem»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.



ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, σχηματίζει υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό με υπόθεση στο παρελθόν και απόδοση στο παρόν.Υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου (παρελθόν) Απόδοση: υποτακτική παρατατικού (παρόν)«si iste in Manliana castra pervenerit»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρ-ρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρακειμένου, γιατί με την απαρεμφατική φράση neminem ... fore η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται σε χρόνο ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣΥπόθεση: si + οριστική σ. μέλλοντα (pervenerit) Απόδοση: οριστική απλού μέλλοντα (erit)«quo (iste) intendit»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο castra.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα quo.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός, αντί υπο-τακτικής πλαγίου λόγου (η πρόταση θεωρείται ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο, παρενθετικά).ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«qui non videat coniurationem esse factam» = «ut is non videat coniurationem esse factam»Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προ-ηγείται η δεικτική λέξη tam.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui (non).ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (fore απαρέμφατο μέλλοντα που χρωματίζεται χρονικά από το ρήμα intellego οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«qui non fateatur»=«ut is non fateatur»Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προ-ηγείται η δεικτική λέξη tam.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui (non). ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει γεγονός ενδεχόμενο.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (fore απαρέμφατο μέλλοντα που χρωματίζεται χρονικά από το ρήμα intellego οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.



ΜΑΘΗΜΑ XLIII

«ut (ego) primum exsulem deinde hostem te viderem»Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική. Προηγείται η δεικτική φράση in hoc.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (traxit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«quae te genuit»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο terram.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«atque (quae) aluit»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο terram.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quamvis (tu) infesto et minaci animo perveneras»Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, και αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρό-τασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο quamvis, γιατί ακολουθούν τα επίθετα infesto και minaci.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική αντί υποτακτικής, γιατί το κείμενο είναι μετα-κλασικό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.«cum in conspectu Roma fuit»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum, γιατί προσδιορίζεται απλώς ο χρόνος.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κυρία υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ego nisi peperissem»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφα-τική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού



(oppugnaretur), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό με υπόθεση στο παρελθόν και απόδοση στο παρόν.Υπόθεση: nisi + υποτακτική υπερσυντελίκου Απόδοση: υποτακτική παρατατικού«nisi (ego) filium haberem»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφα-τική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρατατικού, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (essem), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό στο παρόν.Υπόθεση: nisi + υποτακτική παρατατικού Απόδοση: υποτακτική παρατατικού«si (tu) pergis»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (manet), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.Υπόθεση: si + οριστική ενεστώτα Απόδοση: οριστική ενεστώτα

ΜΑΘΗΜΑ XLIV

«in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο vita. ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία (in) qua. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quis possit diligere eum»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο nescio.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quis, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (nescio οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quem metuat»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο eum.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quem.



ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (diligere απαρέμφατο ενεστώτα πού χρωματίζεται χρονικά από το possit υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«aut (quis possit dilligere) eum»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενοστο ρήμα εξάρτησης nescio.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quis, γιατί είναι ερώτηση μερι-κής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (nescio οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«a quo se metui putet»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο eum.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (diligere απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το possit υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quodsi forte ceciderunt»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο quodsi, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική παρακειμένου, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, σχημα-τίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση για το παρελθόν.Υπόθεση: (quod) si + οριστική παρακειμένου (ceciderunt) Απόδοση: οριστική ιστορικού ενεστώτα (intellegitur).«ut fit plerumque»Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύ-γκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quam (tyrrani) fuerint inopes amicorum»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο intellegitur.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το ερωτηματικό ποσοτικό επίρρημα quam, γιατί είναι ερώ-τηση μερικής άγνοιας.



ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (intellegitur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.«quod (homines) Tarquinium dixisse ferunt exulantem»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο id.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«quos fidos amicos habuissem»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο intellexi.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quos, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (intellexi οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quos infidos (amicos habuissem)»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο intellexi.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quos, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου(intellexi οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«cum iam neutris gratiam referre poteram»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum, γιατί προσδιορίζεται απλώς ο χρόνος. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το χρονικό επίρρημα tum.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική αντί υποτακτικής πλαγίου λογού, γιατί λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.



ΜΑΘΗΜΑ XLV

«quae apud Ciceronem gerantur»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο cognoscit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (cognoscit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quantoque in periculo res sit»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο cognoscit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quanto, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cognoscit ορι-στική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut ad Ciceronem epislulam deferat»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως άμεσο αντικείμενο στο persuadet.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (persuadet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ne intercepta epistula nostra consilia ab hostibus cognoscantur»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως αντικείμενο στα ρήματα curat και providet.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ne, γιατί η πρόταση είναι αποφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (curat providet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut (is) epistulam ad amentum tragulae adliget»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο monet.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.



ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (monet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«(ut) intra castra abiciat»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο monet.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (monet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«si adire non possit»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο, ως επιρ-ρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την υποθετική φράση si non, γιατί η πρόταση είναι αποφα-τική και η άρνηση βρίσκεται σε όρο της πρότασης.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική ενεστώτα, γιατί με τις βουλητικές προτάσεις, οι οποίες λειτουργούν ως αποδόσεις και εκφέρονται με υποτακτική ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το δυνατό στο παρόν-μέλλον. Στον ευθύ λόγο έχουμε στην υπόθεση οριστική μέλλοντα και στην απόδοση προστακτική ενεστώτα.ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣΥπόθεση: si non + οριστική μέλλοντα (poteris) Απόδοση: προστακτική ενεστώτα (adliga, abice)«ut (Callus) tragulam mitleret»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως αντικείμενο στο constituit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό,ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (constituit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«ut salutem sperent»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο adhortatur.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (adhortatur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.



ΜΑΘΗΜΑ XLVI

«quasi» = «quasi mundus tiros et civitas sit»Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρη-ματική παραβολική-υποθετική πρόταση«quasi mundus urbs et civitas sit».ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ME: τον παραβολικό σύνδεσμο quasi.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ME: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδε-χόμενη πράξη.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (putant οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut (nos) communem utilitatem nostrae anteponamus» Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση ως επεξήγηση στοillud.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί to αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (consequitur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«ut leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt»Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύ-γκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύ-γκριση τρόπου· στην κύρια υπάρχει το τροπικό επίρρημα sic.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται πραγματικά γεγονότα, αντικειμενική πραγματικότητα.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«ut laudandus is sit»Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο fit που σημαίνει «συμβαίνει» και εκφράζει γεγονός-συμβάν.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι κα-ταφατική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«qui pro re publica cadat»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο is.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (sit).ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sit υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.«quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos»Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.



ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.

ΜΑΘΗΜΑ XLVII

«quos legere secrete solebat»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στοcanos.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quos.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.«quominus id faceret»Δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quominus ως έμμεσο αντικείμενο στο απαρέμφατο deterrere.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το σύνδεσμο quominus, γιατί δεν ενδιαφέρει το ρήμα εξάρ-τησης αν είναι καταφατικό ή αποφατικό.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quominus, γιατί το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της πρότασης εξάρτησης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (deterrere απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το voluit οριστικήιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«etsi (Augustus) super vestem earum deprehendit canos»Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο είναι πραγματικό. ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.«donec induxit mentionem aetatis»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο donec.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το υστερόχρονο γεγονότος στο παρελθόν.«utrum post aliquot cana esse mallet an calva»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο interrogavit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το utrum... an, γιατί είναι ερώτηση ολικής άγνοιας, διμελής.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (interrogavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum illa respondisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quin calva esse nolis»Δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quin ως αντικείμενο στο non dubito που δηλώνει αμφιβολία.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το σύνδεσμο quin, γιατί το ρήμα που προηγείται συνοδεύε-ται από άρνηση.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quin, γιατί το περιεχόμενο της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της πρότασης του ρήματος εξάρτησης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (non dubito οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.ne istae te calvam faciant»Δευτερεύουσα ουσιαστική ενδοιαστική πρόταση ως αντικείμενο στο times που δηλώνει αμφιβολία.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne, γιατί υπάρχει φόβος μήπως γίνει κάτι το δυσάρεστο και ανεπιθύμητο.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι ενδοιαστικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο της αφορά κάτι το ενδεχόμενο και πιθανό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (times οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

ΜΑΘΗΜΑ XLVIII

«quae utilia factu essent»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο docere.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι ερώτηση με-ρικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκει-μενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (docere απα-ρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από to persuasit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«si quid durius ei videbatur»



Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική παρατατικού, γιατί με την κύρια, η οποία λει-τουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική παρατατικού, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν.Υπόθεση: si + οριστική παρατατικού Απόδοση: οριστική παρατατικού«quod imperandum militibus essetΔευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο quid.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (videbatur οριστική παρατατικού) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό \διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κυρία δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«ut eam postero die repente in eum locum emitteret»Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως άμεσο αντικείμενο στο praecepit.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (praecepit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«in quo ipse cum amicis futurus esset»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο (in) locum.ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρ-τάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (emitteret: υποτακτική παρατατικού), και δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.«quae perisset»Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο cervam.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae. ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.



ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (reverti-visum esse-dixit), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«cum cerva emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

ΜΑΘΗΜΑ XLIX

«cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιο-ρισμός του χρόνου.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quasi unquium resecandorum causa» = «quasi Porcia cultellum tonsorium unquium resecandorum causa posceret»Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα παραβο-λική-υποθετική επιρρηματική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο quasi.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδε-χόμενη πράξη.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (poposcit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.«velut forte»=«velut si Porcia forte vulneraret»Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα παραβο-λική-υποθετική επιρρηματική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο velut (si).ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδε-χόμενη πράξη.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (vulneravit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν,«quod tonsoris praeripuisset officium»



Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσ-διορισμός της αιτίας.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (venit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.«quam aequo animo me ferro essem inleremptura»Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο experiri.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το ερωτηματικό ποσοτικό επίρρημα quam, γιατί είναι ερώ-τηση μερικής άγνοιας.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρτά-ται από ρήμα ιστορικού χρόνου (experiri απαρέμφατο ενεστώτα που χρω-ματίζεται χρονικά από το volui οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δη-λώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.«si tibi consilium non ex senlentia cessisset»Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρ-ρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφα-τική.ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με τη δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση (quam... essem interemptura), η οποία λει-τουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣΥπόθεση: si + υποτακτική παρακειμένου (cesserit) Απόδοση: οριστική συντελεσμένου μέλλοντα (interimam)



Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ

1. Προθέσεις που συντάσσονται με αιτιατική.

ΠΡΟΘΕΣΗ ΔΗΛΩΝΕΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

αd = προς

κίνηση προς τόποκατεύθυνση προς

πρόσωποπλησίον

προσέγγιση χρόνουσκοπό

αναφορά

Aeneas ad Italiam navigat (II).Belua ad Andromedam se movet

(III).Ad scopulum adligat (III).

Ut domum ad vesperum rediit (XII).Liberales artes Galli aditum ad

victoriam dederunt (XIII).Ad haec verba Augustus risit (XXIX).

adversus = κατά, εναντίον εχθρική διάθεση Bellum adversus Persen regem

gerebat (XIII).

ante = πριν

χρόνο (πριν από κάτι)

τόπο (μπροστά από κάτι)

Ante tertium diem scitote decerptam esse (XXV).

Ante vestibulum dona posuissent (XXXIV).

apud = κοντά τόπο, το πλησίον Apud antiquos Romanos concordia maxima erat (IV).

contra = κατά εχθρική διάθεση Epistulis contra iniuriam repugnat (I).

erga = προς φιλική διάθεση Erga te tale consilium molientem (XLIX).

inter = μεταξύ τόπο, το μεταξύαλληλοπάθεια

Inter vela praetenta foribus se abdidit (XX).

Iustitia inter se certabant (IV).intra = μέσα τόπο (το εντός) Intra illa moenia domus sunt (XLIII).

ob = εξαιτίας εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο

Ob repentinum monstrum terror ….. invaserat (III).

post = μετάχρόνο (το μετά από

κάτι)τόπο

Post trecentos annos Ilia duos filios …. pariet (X).

Post tergum equitatus cernitur (XVI).

praeter = εκτός εξαίρεση Everterunt urbem Romam praeter Capitolium (XXI).

prope = κοντά τόπο, το πλησίον Prope Tiberim ….. Hercules boves refecisse (XVIII).

propter = εξαιτίας εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο

Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat

(VII).

super = πάνω από τόπο, πάνω σε κάτι Super vestem earum deprehendit canos (XLVII).



2. Προθέσεις που συντάσσονται με αφαιρετική.

ΠΡΟΘΕΣΗ ΔΗΛΩΝΕΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑa ή ab ή abs = από τόπο (απομάκρυνση ή

από τόπο κίνηση ή χωρισμό)

προέλευσηποιητικό αίτιοτόπο (στάση)

έμμεση καταγωγή

Iulus …. ab Lavinio transferet (X).A Carthagine tributum ipse

exigeret (XXXV).Vinum a mercatoribus ad se

importari (XV).Eique ab ostio quaerenti (XXIV).

Caesar Augustus ab Iulo ortus….. (X).

cum = με συνοδεία (με ρήμα κίνησης)

κοινωνία (με ρήμα που δε δηλώνει κίνηση)

εχθρική διάθεση ή το εναντίον

τρόποπαραβολή (σύγκριση)

Aeneas cum Anchisa….. ad Italiam navigat (II).

Cum familiaribus suis …. periculum miserabantur (XVIII).

Ibi Hannibal bellum cum Romanis …. (XI).

Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit (IX).

Cassiope ….. cum Nymphis se comparat (III).

de = για, από κίνηση από τόπο Hostes de collibus advolare solent (VII).

Narrat de incolis barbaris et de terra gelida (I).

Romanosque de suo nomine appelabit (X).

Alius alia de causa discedere cupiebat (XVII).

e ή ex = από απομάκρυνση ή από τόπο κίνηση

προέλευση τοπικήχρόνο (χρονική

ακολουθία)προέλευση

ύληαναγκαστικό αίτιο

συμφωνίαδιαιρεμένο όλοέξοδο από μια

κατάσταση

Brutus ex vulnere ….. cultrum extrahit (IX).

Mugitus ex spelunca auditus (XVIII).

Reliqui ex fuga in civitates discedunt (XVI).

Ex Aesopi litteris cognovisset (XXVIII).

Ex ebore Phidias sciebat facere simulacra (XXXIX).

Eis corpus ex annis infirmum erat (IV).



Consilium non ex sententia cessisset (XLIX).

Ex quibus quattuor in Nerviis hiemare iubet (VII).

E somno eum excitavit (XIV).pro = μπροστά, ως, υπέρ, για

τόπουπεράσπιση ή προς χάρη

αντάλλαγμασε θέση κατηγορουμένου

Ipse pro castris consedit (XVI).Me pro salute vestra …. obicere

potui (XXXII).Pro quo immensam pecuniam

acceperunt (XXI).Monumentum eius …. pro

templo habebat (V).

3. Προθέσεις που συντάσσονται με αιτιατική και με αφαιρετική.

ΠΡΟΘΕΣΗ ΔΗΛΩΝΕΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑin = σε, προς αιτιατική κίνηση προς

τόποεχθρική διάθεση ή ενέργεια ή το εναντίονκατάστασησκοπό

Denique Aeneas in Italiam navigat (II).Pila in hostes miserunt (XVI).

Venit corno in mentem (XXIX).In certamen ruit (XXXI).

αφαιρετική τόπο (το μεταξύ)στάση σε τόποχρόνοκατάστασηαναφορά

In …. coetu ac numero repono (XXII).Ovidius poeta in terra Pontica exulat (I).Romani in supliciis deorum (IV).Cum eris in venationibus (VIII).Quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis (XXVII).



4. Καταχρηστική πρόθεση.

ΠΡΟΘΕΣΗ

γενική

ΔΗΛΩΝΕΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑcausa = εξαιτίας το αίτιο (ανα-

γκαστικό ή τελικό)

Unguium resecandorum causa (XLIX).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:1. Το post με αφαιρετική: όταν ο επιθετικός προσδιορισμός προηγείται του post

θεωρείται επίρρημα και η αφαιρετική χαρακτηρίζεται ως αφαιρετική που δηλώνει μέτρο ή διαφορά π.χ. paucis post diebus. Το ίδιο συμβαίνει και με το ante (όταν ο επιθετικός προσδιορισμός προηγείται του ante π.χ. paucis ante diebus).

2. Η πρόθεση super συντάσσεται και με αφαιρετική, αλλά δε συναντάμε τέτοια περίπτωση στα 50 κείμενα.

3. Η prope και ως επίρρημα απαντά με τη σημασία κοντά.



Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓενικήΗ γενική με ουσιαστικά, επίθετα και επιρρήματα απαντάται ως ετερόπτωτοςπροσδιορισμός.

1) γενική κτητική:π.χ. socii eius (=οι σύντροφοί του), domus Ciceronis (=το σπίτι του Κικέρωνα).

2)γενική επεξηγηματική: ως τέτοια λαμβάνεται η γενική κτητική κυρίως με τα ονόματα nomen, vox, virtus κτλ και έχει την έννοια της παράθεσης ή επεξήγησης π.χ.nomen Hannibalis in odio erat romanis (το όνομα του Αννίβα – ή το όνομα Αννίβας – ήταν μισητό στους Ρωμαίους), nomen Asiae (όνομα Ασία), pericula mortis (=κίνδυνοι θανάτου).

3) Γενική διαιρετική: π.χ. magna pars hominum (= μεγάλος αριθμός ανθρώπων),magnus numerus hostium(= μεγάλος αριθμός εχθρών). [ η εμπρόθετη με τις προθέσεις ex ή de αφαιρετική, αντί γενικής διαιρετικής, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον συγκριτικό και υπερθετικό βαθμό των επιθέτων, με τα αριθμητικά και τιςαντωνυμίες. Π.χ. cuidam ex equitibus Gallis persuadet( =πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς). Υποχρεωτικά χρησιμοποιείται ο εμπρόθετος τύπος όταν το αριθμητικό είναι άκλιτο. Π.χ. ex equibus quattor (=από αυτές τέσσερις)

ΛατινισμόςΗ γενική ενικού ενός ουσιαστικού ονόματος ή ουδέτερου δευτερόκλιτου επιθέτου που λαμβάνεται σαν ουσιαστικό χρησιμοποιείται ιδιόρρυθμα σαν γενική διαιρετική, αν και δεν σημαίνει το διαιρεμένο όλο. Με τέτοια γενική συντάσσονται :Α)τα ουδέτερο των επιθέτων ή επιθετικών αντωνυμιών που δηλώνουν το ποσό: tantum (=τόσο), multum, plus,paulum(λίγο), minus κτλ.Β)το ουδέτερο άλλων αντωνυμιών που χρησιμοποιούνται σαν ουσιαστικά : nihil,hoc, id, idem, quid.Γ)τα ποσοτικά επιρρήματα sat, satis, nimis, parum, abunde (=άφθονα).Δ)τα τοπικά επιρρήματα eo, hoc, quo (εκεί), ubi?, ubinam?(=που;), nusquam (-πουθενά).Ε)τα χρονικά επιρρήματα tum, tunc (= τότε) Π.χ. quantum voluptatis adfert conscientia recte actorum (= πόση ευχαρίστηση προσφέρει η συνείδηση αυτών που έγιναν σωστά)/ domi satis salutationum(ορισμένες φορές και γενική πληθυντικού) talium audio (στο σπίτι ακούω αρκετούςτέτοιους χαιρετισμούς).



4) γενική της ιδιότητας: δηλώνει συνήθως ηλικία, μέγεθος, κοινωνική τάξη, βάρος,μέτρο, αξία, τρόπο. Συνοδεύεται πάντοτε από επιθετικό προσδιορισμό και κανονικά τίθεται με αριθμητικό π.χ. Caesar hoc summae dementiae esse iudicabat (= ο Καίσαρας έκρινε ότι αυτό ήταν χαρακτηριστικό μέγιστης ανοησίας) / homo ingentis magnitudinis ( άνθρωπος με πελώριο ανάστημα).

5)γενική της αιτίας:τίθεται με τα επίθετα που δηλώνουν ενοχή ή αθωότητα : noxius( =επιβλαβής), innoxius (=αβλαβής), sons (= ένοχος), insons (= αθώος), reus(=υπόδικος), suspectus (= ύποπτος), π.χ.reus coniurationis(= υπόδικος συνωμοσίας)

6)γενική υποκειμενική: τίθεται με αφηρημένα ρηματικά ουσιαστικά, στα οποία είναι υποκείμενο π.χ. Victoria Pompei (= η νίκη του Πομπηίου – νικά ο Πομπηίος)/ fonsaequitatis (= πηγή δικαιοσύνης – πηγάζει η δικαιοσύνη).

7) γενική αντικειμενική : Με τέτοια γενική συντάσσονται :Α) αφηρημένα ουσιαστικά και ιδίως ρηματικά π.χ. imperii cupiditas (=επιθυμία εξουσίας) /fundamentum libertatis (= θεμέλιο ελευθερίας).Β)μετοχές ενεστώτα ενεργητικών μεταβατικών ρημάτων, όταν αυτές λαμβάνονται ως επίθετα π.χ. exercitus et locorum sciens (= γνώστης του στρατού και των τόπων),veritatis diligens ( = φιλαλήθης), fugiens laboris (= φυγόπονος)Γ)επίθετα που δηλώνουν1)επιθυμία και τα αντίθετα ( cupidus, studiosus)2)γνώση και άγνοια ( conscius, peritus, imperitus, ignarus,)3)μνήμη και λήθη ( memor, immemor)4)μετοχή και τα αντίθετα ( particeps)5)εγκράτεια και τα αντίθετα ( impotens, compos)6)πλησμονή ( plenus, completus)Π.χ. periti rei militaris , cupidus pecuniae / belli / laititiae, irae impotens.

ΔοτικήΗ δοτική με ουσιαστικά, επίθετα και επιρρήματα απαντάται ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ( δοτική αντικειμενική)Α) επίθετα που συντάσσονται με δοτική αντικειμενική :1) τα φιλικής και εχθρικής σημασίας (amicus, inimicus, adversarius)2) τα ωφέλειας και βλάβης σημαντικά ( salutaris, utilis)3) τα ισότητας και ομοιότητας σημαντικά ( par, similis, aequalis)4) τα επίθετα που δηλώνουν προσέγγιση, μείξη, αρμοδιότητα, ταυτότητα και συμφωνία



Σημείωση: πολλά από τα παραπάνω συντάσσονται με γενική κτητική ,όταν λαμβάνονται σαν ουσιαστικά π.χ. Musa est unica amica poetae (= η μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή) / Nemo apud Romanos Poenis infestior fuit quam Cato (= κανείς στους Ρωμαίους δεν υπήρξε δυσμενέστερος προς τους Φοίνικες απ’ ότι ο Κάτωνας) / omni aetati mors est communis (ο θάνατος είναι κοινός για κάθεηλικία)/ existimavit venire hominem similem effigiei mortui (=νόμισε ότι ερχότανάνθρωπος όμοιος με την εικόνα του νεκρού)Β)επίσης με δοτική αντικειμενική συντάσσονται και ουσιαστικά που παράγονται από επίθετα ή ρήματα που συντάσσονται με δοτική π.χ. iustitia est obtemperatio scriptislegibus (= δικαιοσύνη είναι η υπακοή στους γραπτούς νόμους )

Γ)με δοτική αντικειμενική συντάσσονται ακόμα επιρρήματα που παράγονται από τα παραπάνω επίθετα (obviam, prope) π.χ. convenienter naturae vivere (= σύμφωνα μετη φύση να ζει κανείς ) / cuius voluntati nemo obviam ire audebat (= κανένας δεν τολμούσε να πάει αντίθετα στη θέλησή του ).

Σημείωση: τα επιρρήματα propius και proxime συντάσσονται πάντα με αιτιατική, ενώ τα επίθετα propior και proximus συντάσσονται και με δοτική και με αιτιατική π.χ. proxime muros, proximus muris ή muros.

ΑφαιρετικήΗ αφαιρετική με ουσιαστικά, επίθετα και επιρρήματα απαντάται ως ετερόπτωτος προσδιορισμός.

1) αφαιρετική της ιδιότητας: τίθεται κοντά σε ουσιαστικά για να δηλώσει ιδιότητα και συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό. Η αφαιρετική της ιδιότητας δηλώνει πάντα παροδική κατάσταση ή σωματική ιδιότητα. Αντίθετα η γενική της ιδιότητας δηλώνει ιδιότητα που διαρκεί. Οι χαρακτηριστικές και πνευματικές ιδιότητες δηλώνονται και με γενική και με αφαιρετική π.χ. orator magni ingenii summaque eleoquentia (= ρήτορας μεγάλης ευφυίας και πάρα πολύ μεγάλης ευφράδειας), vir nobilissimi generis sed ingenii pravissimi ( = άντρας πάρα πολύ αριστοκρατικής καταγωγής αλλά πάρα πολύ διεστραμμένου χαρακτήρα) / Germanos ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute esse praedicabant (= διαλαλούσαν ότι οι Γερμανοί είχαν φοβερή σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία) / corpore infirmo sum ( = είμαι με αδύναμο σώμα).

2) με αφαιρετική συντάσσονται επίθετα που παράγονται από ρήματα που συντάσσονται με αφαιρετική π.χ. liberi culpa maltiaque ( απελευθερωμένοι από πταίσμα και κακία)/ moenia nuda defensoribus (=τείχη στερημένα υπερασπιστών).



3) αφαιρετική της αιτίας:

με αφαιρετική της αιτίας συντάσσονται τα επίθετα που δηλώνουν ψυχικό πάθος (contentus, laetus, superbus, tristis, benevolus, fessus,) π.χ.Cassiope superba forma sua cum Nymphis se comparat (= Η Κασσιόπη περήφανη γιατην ομορφιά της συγκρίνεται με τις Νηρηίδες) / milites laeti victoria ( = στρατιώτεςχαρούμενοι για τη νίκη)

4) αφαιρετική του κατά τι ή της αναφοράς :τίθεται συνήθως με τα επίθετα dignus και indignus , τα συγκριτικά επίθετα ή επιρρήματα που έχουν συγκριτική σημασία και δηλώνουν μέτρο ή διαφορά Αξιοσημείωτες είναι οι φράσεις maior natu (= μεγαλύτερος ως προςτη γέννηση, την ηλικία), minor natu, maximus natu, minimus natu.

5) αφαιρετική της ύλης :π.χ. crater argento (= κρατήρας αργύρου), pocula auro(ποτήρια χρυσού). Η ύλη είναι δυνατό να δηλωθεί και με την πρόθεση ex ή de +αφαιρετική π.χ. non ex abore tantum Phidias sciebat facere simulacra; ex aere quoquefaciebat (= ο Φειδίας δεν ήξερε να κατασκευάζει αγάλματα μόνο από ελεφαντόδοντο , κατασκεύαζε [ αγάλματα ] και από μπρούντζο).

6) αφαιρετική συγκριτική :π.χ. fortior hoste (= δυνατότερος από τον εχθρό).

Γενική με ρήματα

Η γενική με ρήματα είναι :

1) αντικείμενο.Με γενική συντάσσονται :Α) ρήματα ή εκφράσεις μνήμης ή λήθης (memini, obliviscor, recordor, venit inmentem).Β) αναμνηστικά ρήματα (admoneo, commoneo). Τα ενεργητικά μεταβατικά αναμνηστικά ρήματα παίρνουν και αιτιατική ως άμεσο αντικείμενο. Όλα τα παραπάνω ρήματα συντάσσονται και με αιτιατική πράγματος. Αν το αντικείμενο είναι ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας τίθεται πάντα σε αιτιατική.Π.χ. memini tui = σε θυμάμαι Res adversae admonent homines religionum = οι δυστυχίες θυμίζουν στους ανθρώπους τα θρησκευτικά καθήκοντα.Istud bene memini; cetera oblitus sum = εκείνο καλά θυμάμαι. Τα υπόλοιπα ‘εχω λησμονήσει. Venit in mentem corvo verborum domini sui = ήρθαν στο νου του κορακιού τα λόγια του κυρίου του.

2) γενική της αιτίας :με γενική της αιτίας συντάσσονται τα παρακάτω απρόσωπα ρήματα που δηλώνουν ψυχικό πάθος.Pudet = ντρέπομαι ,Piget = με ενοχλεί ,Paenitet = μετανιώνω, Taedet = απεχθάνομαι ,Miseret = λυπάμαι .Στη σύνταξη των



παραπάνω ρημάτων παρατηρούνται τα εξής :Το πρόσωπο το οποίο δοκιμάζει το συναίσθημα που δηλώνει το ρήμα τίθεται σε αιτιατική και μεταφράζεται σε ονομαστική. Η αιτία με τα παραπάνω ρήματα είναι δυνατό να δηλώνεται με το απαρέμφατο.Αν η αιτία δηλώνεται με αντωνυμία ουδετέρου γένους, τότε αυτή τίθεται σε ονομαστική και λαμβάνεται ως υποκείμενο του ρήματος. Το ρήμα σε αυτήν την περίπτωση είναι προσωπικό.Π.χ. post mortem Socratis Athenienses penituit crudelitatis suae = μετά το θάνατο τουΣωκράτη οι Αθηναίοι μετάνιωσαν για τη σκληρότητά τους. Socratem non pudebat fateri = Ο Σωκράτης δεν ντρεπόταν να ομολογεί. Id me pudet = αυτό με κάνει να ντρέπομαι . Neque id me sane paenitet = ούτε βέβαια μετανιώνω γι αυτό

3) γενική του εγκλήματος :αυτή τίθεται με τα λεγόμενα δικαστικά ρήματα accuso= κατηγορώ, damno = καταδικάζω, absolvo = αθωώνω, insimulo = κατηγορώ.Π.χ. Sulla accusatus est coniurationis ( ο Σύλλας κατηγορήθηκε για συνωμοσία).Τα παραπάνω ρήματα όταν είναι ενεργητικά μεταβατικά παίρνουν και αιτιατική ως άμεσο αντικείμενο π.χ. accusaverunt Pausaniam proditionis (= κατηγόρησαν τονΠαυσανία για προδοσία).

Σημείωση: η τιμωρία στην οποία καταδικάζεται κάποιος δηλώνεται ή με την γενική capitis ή με αφαιρετική : morte, pecunia, exsilio (αφαιρετική της ποινής) . π.χ. Miltiades capitis absolutus est, sed pecunia damnatus est (ο Μιλτιάδης απαλλάχθηκε από την καταδίκη σε θάνατο, τιμωρήθηκε όμως με πρόστιμο) / Octavianus supplicio capitis eum adfecit ( = ο Οκταβιανός του επέβαλε την ποινή του θανάτου)/ consul adulescentem morte multavit (ο ύπατος τιμώρησε με θάνατο το νεαρό).

4) γενική της αξίας:τίθεται με ρήματα που δηλώνουν τιμή ή αξία ( aestimo, facio,habeo, puto =εκτιμώ , λογαριάζω, emo = αγοράζω, vendo = πουλώ), με το sum και τα απρόσωπα interest και refert. Η γενική αυτή δηλώνει αφηρημένη αξία και είναι ουδετέρου γένους.

Π.χ. est hominis magni atque sapientis aestimare maximi conscientiam suam (= είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα μεγάλου και σοφού ανθρώπου το να εκτιμά πάρα πολύ τη γνώση του) / Epicurus dolorem nihili facit (= Ο Επίκουρος καθόλου δεν υπολογίζει τη λύπη) / Noli spectare quanti homo sit (= μη σε απασχολήσει πόσο κοστίζει ο άνθρωπος) / parvi preti est qui tam nihili est (= έχει μικρή αξία όποιος είναι τόσο τιποτένιος).

5) Η γενική με το ρήμα sum δηλώνει το χαρακτηριστικό γνώρισμα

π.χ. est hominis magni atque sapientis aestimare maximi conscientiam suam( = είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα του μεγάλου και σοφού ανθρώπου το να εκτιμά πάρα πολύ τη γνώση του) /meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit ( = το ότι όμως υπηρέτησε στρατιώτης σ’ εκείνο τον πόλεμο υπήρξε δείγμα ανδρείας) / patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit ( = το ότι



υπηρέτησε με πολύ μεγάλη προθυμία όταν ο πατέρας του ήταν στρατηγός υπήρξε δείγμα σεβασμού).

6)Τα απρόσωπα ρήματα interest και refert (= ενδιαφέρει ) συντάσσονται μεγενική που δηλώνει το πρόσωπο που ενδιαφέρεται

Η γενική αυτή μεταφράζεται με ονομαστική ή αιτιατική. Π.χ. ducis interest ( = ενδιαφέρει τον ηγεμόνα) / Caesaris multum interfuit corvum emere (= Ο Καίσαρας ενδιαφέρθηκε πολύ να αγοράσει το κοράκι). Όταν το πρόσωπο το οποίο ενδιαφέρεται δηλώνεται με προσωπική αντωνυμία, δεν τίθεται με γενική της προσωπικής αντωνυμίας (mei, tui, sui, nostrum, vestrum) αλλά αφαιρετική του θηλυκού της κτητικής αντωνυμίας (mea, tua, sua, nostra, vestra). Π.χ.mea interest (= με ενδιαφέρει) και όχι mei interest. Το πράγμα για τι οποίο ενδιαφέρεται κανείς δηλώνεται με τους εξής τρόπους: Με απαρέμφατο, Με πλάγια ερωτηματική πρόταση, Με βουλητική πρόταση, Με ονομαστική ουδετέρου δεικτικής αντωνυμίας, οπότε το ρήμα λαμβάνεται ως προσωπικό. Π.χ. imperatoris interest quam primum urbem expugnare (= το στρατηγό πάρα πού ενδιαφέρει να κυριεύσει την πόλη) / mea interest imperium te capere (= με ενδιαφέρει να καταλάβεις την πόλη) / hoc mea magni interest, ut salvus sis (= τούτο πολύ με ενδιαφέρει, δηλαδή να είσαι σώος) / nostra interest maximi, quo die Caesaris exercitus Noviondunum pervenerit ( = Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ κατά ποια μέρα έφτασε ο στρατός του Καίσαρα στο Νοβιόδουνο) / Magni nostra refert quid patres de re publica administranda iudicent (= Πολύ μας ενδιαφέρει τι κρίνουν οι πατρίκιοι για τη διοίκηση της πολιτείας).

Δοτική με ρήματα

Η δοτική με ρήματα είναι 1)αντικείμενο:με δοτική συντάσσονται τα εξής ρήματα :Φιλικής ή εχθρικής σημασίας (maledico, faveo, noceo κτλ).Αυτά που έχουν την έννοια αρμόζει ή πρέπει (convenio κτλ).Αυτά που σημαίνουν αναγγέλλω, στέλνω, δείχνω, δίνω, υπόσχομαι, λέω, προστάζω (dico, mitto, narrow, nuntio κτλ)

Σημείωση: τα ρήματα της τρίτης κατηγορίας παίρνουν, εκτός από τη δοτική ως έμμεσο αντικείμενο, και αιτιατική ως άμεσο αντικείμενο.Ομοίως το ρήμα (per)suadeo (= πείθω) και άλλα κατ’ αναλογία προς αυτό τα ρήματα (ignosco, parco, pareo, studio κτλ), ρήματα αμετάβατα σύνθετα με τις προθέσεις ab, ad, ante, cum, circum, de, ex, in,inter, ob, post, prae, sub, super και το αχώριστο μόριο re (addo, interpono, praeficio,committo, interconcludo, praesto, exuo, obicio κτλ).Π.χ. mendacium illi pater obiecit ( = ο πατέρας πρόβαλε σ’ εκείνη [το εξής ] ψεύτικο επιχείρημα) / beluam marinam quae incolis nocet (= θαλάσσιο κήτος που βλάπτει τους κατοίκους) / tribus imperat in Belgis remanere ( = τρεις διατάζει να παραμείνουν στους Βέλγους) / is dixit



Sullae (= αυτός είπε στον Σύλλα) / Caesar non pacua suis militibus large donabat ( = ο Καίσαρας έδινε πολλά στους στρατιώτες του με σπάταλο τρόπο ή απλόχερα) / haec domestici Scipioni retulerunt (= οι δούλοι του σπιτιού μετέφεραν αυτά [τα λόγια ] στο Σκιπίωνα) / nihil illis pater reliquerat (= ο πατέρας δεν είχε αφήσει τίποτα σ’ εκείνες) / pater filiae osculum dedit ( = ο πατέρας έδωσε στην κόρη φιλί) / pareamus senatui (= ας υπακούσουμε στην σύγκλητο) / gloriae Vergili studebat ( = επιδίωκε τη δόξα του Βιργιλίου) / cuidam ex equitibus Gallis persuadet ( = πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς) / T. Manlius praefuit exercitui Romanorum (= ο Τ. Μάνλιος είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων) / simarmor illi obtulisses (= αν του έφερνες το μάρμαρο).

2) δοτική προσωπική :όπως και στην αρχαία ελληνική γλώσσα διακρίνεται σε: α) κτητική β) χαριστική ή αντιχαριστική γ) του κρίνοντος προσώπου δ)του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου

α) δοτική προσωπική κτητική : τίθεται με το ρήμα sum, τα σύνθετά του desum, absum, adsum Π.χ. est mihi pecunia (= υπάρχουν σε μένα χρήματα, έχω χρήματα) / Romanis imperium sine fine erit (= η εξουσία στους Ρωμαίους θα είναι χωρίς τέλος) / quae nimia vobis est (= η οποία είναι υπερβολική σε σας) β) δοτική προσωπική χαριστική ή αντιχαριστική : δηλώνει το πρόσωπο για χάρη, ωφέλεια ή βλάβη του οποίου γίνεται κάτι. Με τέτοια δοτική συντάσσονται εκτός των άλλων και τα ρήματα vaco, studio (= ασχολούμαι με κάτι), nubo ( = παντρεύομαι),Π.χ. dicunt Caesarem litteris studere ( = λένε ότι ο Καίσαρας ασχολούνταν με τα γράμματα) / Pisistratus sibi, non patriae Megarenses vicit (= O Πεισίστρατος γι’αυτόν, όχι για την πατρίδα νίκησε τους Μεγαρείς).

γ) δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου : είναι σπάνια η χρήση της π.χ. Socrates mihi magnae sapientiae vir fuit (= ο Σωκράτης κατά τη γνώμη μου υπήρξε άντρας μεγάλης σοφίας) / Pacuvius dixit sonora quidem et grandia quae scriptisset se videri tamen ea sibi duriora et acerbiora (= Ο Πακούβιος είπε ότι όσα είχε γράψει ήταν ηχηρά και μεγαλόπρεπα, αλλά όμως αυτά του φαινόταν κάπως τραχιά και στυφά).

δ) δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου (ενεργούντος προσώπου) : το ποιητικό αίτιο στα λατινικά εκφέρεται ως εξής:1)με απλή δοτική όταν έχουμε ρήμα παθητικού παρακειμένου, υπερσυντελίκου και συντελεσμένου μέλλοντα ή γερουνδιακό π.χ. delenda est nobis Carthago(= πρέπει να καταστραφεί από εμάς η Καρχηδόνα) / omnia excitanda sunt tibi uni (= όλα πρέπει να ανασυγκροτηθούν από εσένα μόνο) / Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit ( = ο Λίκινος του Αισώπου μας ο δούλος, που σου είναι γνωστός δραπέτευσε από τη Ρώμη στην Αθήνα).



2)Με την πρόθεση ab ή a όταν είναι έμψυχο π.χ. Roma a Romulo condita est (=η Ρώμη χτίστηκε από το Ρωμύλο) / ab his in castra delatus est tristis et trepidus (= από αυτούς μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο περίλυπος και έντρομος) / a duce hostium his verbis proelio lacessitus est (= από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια προκλήθηκε σε μάχη).3)Με απλή αφαιρετική όταν είναι άψυχο π.χ. (= amicitia vita pulchra fit (= από τη φιλία η ζωή γίνεται ωραία) / tu illum premi putas malis?(= εσύ νομίζεις ότι εκείνος καταβάλλεται από τις συμφορές;).

Σημείωση: πολλές φορές, όταν υπάρχει γερουνδιακό που ανήκει σε ρήμα που συντάσσεται με δοτική, το ποιητικό αίτιο εκφέρεται με εμπρόθετη αφαιρετική για πιο μεγάλη σαφήνεια π.χ. a nobis consulendum est pueris (= από εμάς πρέπει να λαμβάνεται η φροντίδα των παιδιών

3) δοτική κατηγορηματική του σκοπού (λατινισμός): είναι συχνή η χρήση της και σχετικά με αυτή παρατηρούμε τα εξής :α) είναι αφηρημένο ουσιαστικό ενικού αριθμού β) χρησιμεύει για να δηλώσει το σκοπό ή το αποτέλεσμα της πράξης που δηλώνεται από το ρήμα. γ) συνοδεύεται σχεδόν πάντοτε από άλλη δοτική (χαριστική, αντιχαριστική, ηθική, έμμεσου αντικειμένου)δ) μεταφράζεται συνήθως με εμπρόθετο του σκοπού ή με τελική πρόταση, γενικά όμως η μετάφραση ποικίλλει ανάλογα με την περίσταση.ε) τίθεται με ρήματα όπως τα sum, duco, relinquo, habeo, accipio,do, venio, constituo, dico, mitto π.χ. Ea res accidit non solum commodo Galliae, sed etiam populi Romani (= τούτο το πράγμα συνέβη όχι μόνο για το συμφέρον της Γαλατίας, αλλά και του ρωμαικού λαού) / hic, vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in Victoria fuit (= αυτός όμως, δικαστές, και έζησε στην Ασία και για χάρη ενός γενναιότατου άνδρα, δηλαδή του πατέρα του,βοήθησε πολύ στους κινδύνους, παρηγόρησε στις ταλαιπωρίες, συγχάρηκε στη νίκη) /nullus locus amicitiae eis est ( = καμιά θέση για φιλία δεν υπάρχει σ’ αυτούς).



Αφαιρετική με ρήματα

Η αφαιρετική με ρήματα είναι :

1) αντικείμενο: με αφαιρετική συντάσσονται τα ρήματα :απομάκρυνσης ή χωρισμού (expello, moveo, abeo),στερητικά ( privo, egeo),απαλλαγής ( libero, levo) και αποχής ( absum, abstineo) , τα κωλυτικά ( prohibeo, arceo),προέλευσης και τα utor, cedo κτλ. Π.χ. Democritus dicitur oculis se privasse ( = λέγεται ότι ο Δημόκριτος στερήθηκε τα μάτια του) / M.C. Dentatus maxima frugalitate utebatur (= ο Μ.Κ. Δεντάτος ήταν πάρα πολύ ολιγαρκής) / ego sibi libenter mea sede cedo ( = εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ τη θέση μου)/ Caesaris exercitus hostes telis urbe acuit (= ο στρατός του Καίσαρα με τα βέλη της πόλης εμπόδισε τους εχθρούς) / is, cum aliquando castris abiret, exidit (= όταν αυτός κάποτε έφευγε, διέταξε)



ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ, ΟΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΖΗΤΗΘΕΙ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2000-2011

(ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ)

20001. «ne istae te calvam faciant»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης και τη συντακτική της λειτουργία και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της, την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της . 2. «Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat»: να

μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. 3. «occiso Scriboniano»: να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση, η οποία να εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό σύνδεσμο cum.

3. «ego, pater, cana esse malo»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση «Iulia respondit».

20011.admissis amicis: Να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχή της δευτερεύουσα πρόταση (cum ιστορικός ή διηγηματικός + ρήμα).2.si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus: Να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι, ώστε να εκφράζει υπόθεση δυνατή ή πιθανή.

2002

1.Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor: Να επαναδιατυπώσετε τις παραπάνω προτάσεις, αφού τις εξαρτήσετε από το: Cicero dixit.2. ut necessitate esse cogantur: Να αναγνωρίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της.

3. nihil miserius quam ipsa victoria: Να διατυπώσετε με διαφορετικό τρόπο το β΄ όρο της σύγκρισης.quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet: Να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι, ώστε να εκφράζει υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρελθόν.

2003

1.Noli spectare quanti homo sit: Για τη δευτερεύουσα πρόταση αυτής της περιόδου να δηλώσετε το είδος της, να δικαιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της και να τη μεταφέρετε στον ευθύ λόγο.2.Tu hominem investiga: Να μετατρέψετε την πρόταση αυτή σε βουλητική εξαρτώμενη από τη φράση Cicero illum monebat (= ο Κικέρων συμβούλευε εκείνον).3. Cum Ennius ad Nasicam venisset: Να αναγνωρίσετε την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση του κειμένου και να αιτιολογήσετε τον τρόπο



εισαγωγής και εκφοράς της. 4. Ego non cognosco vocem tuam? Να μετατρέψετε τη σύνταξη σε παθητική. 5.α. (Paetus), occiso Scriboniano, Romam trahebatur: Να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχή της δευτερεύουσα πρόταση (cum ιστορικός ή διηγηματικός + ρήμα). β. Homo es impudens: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, αφού την εξαρτήσετε από τη φράση Nasica dixit.

2004

1.quae utilia factu essent:• Να αναγνωρίσετε το είδος και το συντακτικό ρόλο της παραπάνω δευτερεύουσας πρότασης • να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων • να τη μετατρέψετε στον ευθύ λόγο . 2.Si quid durius ..... praedicabat: Να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού λόγου και να γραφεί έτσι, ώστε να εκφράζει υπόθεση αντίθετη του πραγματικού για το παρόν καθώς και υπόθεση δυνατή ή πιθανή. 3. quod imperandum militibus esset: Να αντικαταστήσετε τον τύπο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας με τον αντίστοιχο τύπο του debeo+απαρέμφατο (μετατροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική). «(puer) bene quievit»: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση με εξάρτηση από τηφράση Arria marito respondebat. 4.α. Huic Arria funus ita paravit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.β. Να γράψετε τις προτάσεις των αποσπασμάτων που εισάγονται με το ut, να αναγνωρίσετε το είδος τους και να αιτιολογήσετε την εκφορά τους (χρόνο και έγκλιση).

2005

1. Sic vive: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται η απαγόρευση και με τους δύο τρόπους. 2. Quin taces, ut consequaris, quod vis? Να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τις φράσεις: Philosophus hominem interrogat … και Philosophus hominem interrogavit … 3.α. • Proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris • Utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva Να αναγνωρίσετε το είδος και το συντακτικό ρόλο των δύο παραπάνω προτάσεων και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο του ρήματος της καθεμιάς. β. coluisse: Να χαρακτηρίσετε συντακτικά το απαρέμφατο , να γράψετε το υποκείμενό του και να αιτιολογήσετε την πτώση του υποκειμένου . 4. ...ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur: Nα αναγνωρίσετε το είδος και το συντακτικό ρόλο της πρότασης αυτής και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της, την έγκλιση και το χρόνο του



ρήματος.

5.α. Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat: Να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο του ρήματος της υποθετικής πρότασης, να μεταφέρετε τον υποθετικό λόγο από τον πλάγιο λόγο σε ευθύ και να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου. β. «Oleum et operam perdidi»: Να μεταφέρετε την πρόταση στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: Sutor solebat dicere... γ. sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

2006

1.Porcia cultellum tonsorium unguium resecandorum causa poposcit: Να δηλώσετε τον προσδιορισμό του σκοπού με τελική πρόταση , σουπίνο και ad+αιτιατική γερουνδιακού 2. • quam fuerint inopes amicorum • quod tonsoris praeripuisset officium: Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο του ρήματος της καθεμιάς 3.Quodsi forte ceciderunt, tum intellegitur: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον διατυπώσετε έτσι, ώστε να εκφράζει υπόθεση αντίθετη του πραγματικού για το παρόν.4. Nullus locus amicitiae eis est: Να ξαναγράψετε την πρόταση, αφού την εξαρτήσετε από τη φράση Cicero dicit. 5. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt: Nα μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. 6. (Praedones), cum ante vestibulum dona posuissent, domum reverterunt: Να ξαναγράψετε την περίοδο, αφού μετατρέψετε τη δευτερεύουσα πρόταση σε αφαιρετική απόλυτη. 7. α. • Quod ut praedones animadverterunt • Ut primum exsulem deinde hostem te viderem Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων ( και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο του ρήματος της καθεμιάς . β. Num ad hostem veni [...]? Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της. γ. Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit ? Να μεταφέρετε την περίοδο στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: Mater filium interrogavit ...



2007

1.• quae scripsisset• cum eum fugitivum ... cognovisset:Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων , τον τρόπο εισαγωγής τους και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς τους 2.α. Plato quidam Sardianus hominem comprehendit:Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. β. Licinus servus Athenas fugit et in Asiam abiit: Να μετατρέψετε τις παραπάνω προτάσεις σε πλάγιο λόγο, αφού τις εξαρτήσετε από τη φράση Cicero dixit.γ. Tu hominem tradidisti: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται απαγόρευση και με τους δύο τρόπους. 3 Sertorius dixit eis visum in somno sibi esse cervam ad se reverti: Nα μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. 4. α. • ut pugnare cuperent • cum cerva ... introrupisset:Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω προτάσεων , τον τρόπο εισαγωγής τους και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς τους .β. Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis ... :Να αντικαταστήσετε την αφαιρετική απόλυτη με πρόταση εισαγόμενη με τον ιστορικό cum. γ. nihil esse bello civili miserius: Να διατυπώσετε το β΄ όρο σύγκρισης με διαφορετικό τρόπο.

2008

1. licet mortem miniteris: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης, τον συντακτικό ρόλο, τον τρόπο εισαγωγής και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς. 2.α. administrandi rem publicam: να γίνει η γερουνδιακή έλξη και να διευκρινίσετε αν η έλξη είναι υποχρεωτική ή όχι. β. Solus Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, αφού τον εξαρτήσετε από το: Cicero dixit... γ. quas ego mihi proponebam:να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. 3. Quod illic appensum ... dedit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σε παθητική σύνταξη. 4.α. videant, vident: Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα ρήματα , να αναγνωρίσετε το είδος, τον τρόπο εισαγωγής και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς β. is Gallos secutus est: Nα μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, αφού τον εξαρτήσετε από το: Servius dicit...



2009

1.. ut laudandus is sit (nobis): Να αντικατασταθεί η δευτερεύουσα πρόταση από την ισοδύναμη εκφορά debeo + απαρέμφατο. 2. quam nosmet ipsos: Να γράψετε τον β΄ όρο σύγκρισης με τον άλλο τρόπο. 3.α. Cum omnes recentem esse dixissent: Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης , τον τρόπο εισαγωγής της , να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της . Να ξαναγράψετε την πρόταση, αντικαθιστώντας τον cum με τον ubi . 4.qui pro re publica cadat: Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης και να αιτιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της . 5. Opibus urbis nolite confidere: Να δηλωθεί η απαγόρευση με τον άλλο τρόπο. 6. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite: Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, αφού τον εξαρτήσετε από το Cato monet eos (μετατρέποντας την κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα). 7. domi: να αναγνωριστεί συντακτικά ο τύπος και να τον μετατρέψετε έτσι, ώστε να δηλώνει την κίνηση σε τόπο 8. sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. 9. audita salutatione: να μετατραπεί η χρονική μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση η οποία να εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum. 10. Domi satis salutationum talium audio: να μετατραπεί ο ευθύς λόγος σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση Caesar dixit. 11. at contra ... manet: να γράψετε την υπόθεση και την απόδοση του υποθετικού λόγου και να τον αναγνωρίσετε ⁻ να τον μετατρέψετε σε υποθετικό λόγο που να δηλώνει το αντίθετο του πραγματικού για το παρελθόν

2010

1. «ne istae te calvam faciant»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης και τη συντακτική της λειτουργία και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της , την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της . 2. «Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat»:να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.3. «occiso Scriboniano»: να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση, η οποία να εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό σύνδεσμο cum. 4. «ego, pater, cana esse malo»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση «Iulia respondit».



2011

1α. «quod Asiam vidit»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης , να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία και να δικαιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της β. «Murenam laudare debemus»: να αντικαταστήσετε το debeo+απαρέμφατο από τον αντίστοιχο τύπο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας. Να δηλώσετε και το ποιητικό αίτιο.γ. «cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset»: να μετατρέψετε την πρόταση σε μετοχική με αφαιρετική απόλυτη.2α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:luxuriae, Murenae, nomini, uxor, tonsorium, secretoβ. «Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit quod tonsoris praeripuisset officium»: να εξαρτηθεί από τη φράση «Aliquis dicit».γ. «cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit»: να αντικαταστήσετε με τελική πρόταση και με σουπίνο τον προσδιορισμό του σκοπού που υπογραμμίζεται.



Η ΣΩΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

1. Αφού εξετάσω προσεκτικά το κείμενό μου, το αντιγράφω (ή χρησιμοποιώ καθαρές φωτοτυπίες) για να μπορώ να το επεξεργαστώ ξανά.

2. Καταγράφω μία μία τις λέξεις του κειμένου, όπως ακριβώς στη γραμματική αναγνώριση που μου έχει δοθεί στις σημειώσεις μου και δεν επαναπαύομαι ποτέ, θεωρώντας ότι κάτι το ξέρω ή υποτιμώντας κάποια λέξη ως γνωστή και εύκολη. Η συνεχής επανάληψη είναι το κλειδί για το άριστα. Μαθαίνω και θυμάμαι πολύ καλά για κάθε λέξη τί μέρος του λόγου είναι και συγκεκριμένα: Αν είναι ουσιαστικό ή επίθετο αναγνωρίζω το γένος, την πτώση, τον αριθμό, την κλίση και πώς σχηματίζεται στην ονομαστική και γενική του ενικού. Αν είναι αντωνυμία αναγνωρίζω και το είδος της. Αν είναι ρήμα, αναγνωρίζω την έγκλιση, το πρόσωπο, τον αριθμό, τη συζυγία, τους αρχικούς του χρόνους. Αν είναι πρόθεση, θυμάμαι με ποια πτώση συντάσσεται και τί δηλώνει. Αν είναι επίρρημα, θυμάμαι το είδος του (π.χ τροπικό). Αν είναι σύνδεσμος, θυμάμαι το είδος του και προσέχω πολύ όταν κάποιος υποτακτικός σύνδεσμος ή κάποια αντωνυμία εισάγει δευτερεύουσα πρόταση.

3. Κλίνω κάθε λέξη του κειμένου στο πρόχειρό μου σε κάθε μάθημα και δεν βαριέμαι να κλίνω ξανά τις ίδιες λέξεις, κάνω σε όλα τα ρήματα χρονική αντικατάσταση και στις δύο φωνές και σχηματίζω απαρέμφατα και μετοχές, ενώ σχηματίζω τα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων. Δεν αφήνω καμία λέξη του κειμένου χωρίς να τη γράψω στο πρόχειρό μου.Δεν περιμένω από τους καθηγητές μου να μου ορίσουν κάποιο διαγώνισμα για να μελετήσω, αλλά εργάζομαι συστηματικά και με συνέπεια σα να επρόκειτο να λάβω μέρος στις εξετάσεις την επόμενη μέρα. 4. Αφού ολοκληρώσω τη γραμματική επεξεργασία του κειμένου και μάθω καλά με τον τρόπο αυτόν και τη μετάφραση, προχωρώ στην συντακτική ανάλυση. Στο καθαρό κείμενο (που έχω αντιγράψει ή φωτοτυπήσει) και αφού έχω μελετήσει τη σύνταξη που έγινε στην παράδοση του μαθήματος, συντάσσω ξανά το κείμενο και το επαναλαμβάνω όσες φορές χρειαστεί, μέχρι η σύνταξή μου να είναι αλάνθαστη.Εννοείται ότι με τον ίδιο τρόπο μελετώ και τις δευτερεύουσες προτάσεις σε κάθε κείμενο. Όπου υπάρχουν μετοχές γράφω την ανάλυσή τους σε δευτερεύουσες προτάσεις και μαθαίνω καλά τις ισοδύναμες συντάξεις όπου απαιτείται. Στα κείμενα που υπάρχουν υποθετικοί λόγοι, αφού αναγνωρίζω το είδος τους, μαθαίνω και τη μετατροπή τους στα άλλα είδη.Με ανάλογο τρόπο εργάζομαι και στις περιπτώσεις που υπάρχει πλάγιος λόγος, ευθύς λόγος,απαρεμφατικές συντάξεις, μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική ή το αντίστροφο και γενικά επεξεργάζομαι με μεγάλη σχολαστικότητα κάθε όρο του κειμένου.



5. Θυμάμαι ότι κάθε φορά που επεξεργάζομαι ένα κείμενο για πρώτη φορά, θα χρειαστεί να αφιερώσω αρκετό χρόνο για να αφομοιώσω την ύλη μου και να μην αφήσω κενά. Κάθε φορά, όμως, που θα κάνω επανάληψη, αυτός ο χρόνος θα μειώνεται και θα έχω την ικανοποίηση από το αποτέλεσμα που θα δικαιώνει την προσπάθεια και τον σωστό τρόπο μελέτης μου.

Καλή επιτυχία!!!!!!!!!!!!!!!!!


81495302 Theoria Latinikon

Documents

Transcript of 81495302 Theoria Latinikon