3.ÜNİTE:YA İSTİKLAL YA ÖLÜMKONULAR.İlk Zaferimiz.Destanlaşan direniş.Savaşa Rağmen Eğitim Kongresi.Büyük Fedakarlık.Dirilişin Destanı:Sakarya Savaşı.Hayat Veren Zafer.Savaşa Son Veren Belge.Sanat ve Edebiyat Eserlerimizde . Kurtuluş Savaşımız

DOĞU CEPHESİ -İLK ZAFERİMİZ.1917 yılında Rusya I. Dünya Savaşından

çekildi..Bu sırada 28 Mayıs 1918’de merkezi

Erivan olan bir Ermeni Devleti kuruldu. .Ermeniler Türk ordusu bölgeye

ulaşmadan Rusların boşalttığı yerleri doldurdular.

.Ülkemizin işgal altında olmasından yararlanan Ermeniler, Mondros Ateşkes Antlaşması ile kendilerine vaat edilen Doğu Anadolu’yu ele geçirmek için harekete geçti.

.TBMM Doğu Cephesi KomutanlığınaMondros’tan sonra ordularını terhis etmeyen Kazım

Karabekir’i atadı.. Ermeniler İngilizlerin desteği ile saldırınca Türk ordusu

onları mağlup etti. Önemi:TBMM’nin ilk askeri zaferidir..Ermeniler barış isteyince 2-3 Aralık 1920’de Gümrü

Barış Antlaşması imzalandı.

Kazım Karabekir Sarıkamış’ta şehit çocukları için okul ve yetimhaneler açtırmıştır.

GÜMRÜ ANLAŞMASI (3 Aralık 1920); Ermeniler Anadolu’dan toprak istemeyecek Kars, Iğdır, Sarıkamış Türkiye’ye verilecek Ermenistan Türkiye’ye karşı düşmanca tavırlarda bulunmayacak Ermenistan Sevr haklarından vazgeçecek Türklere karşı silah kullanmayan Ermeniler isterse 6 ay içinde Türkiye’ye geri gelebilecek TBMM , istenirse Ermenistan’a yardım yapacaktır.

• GÜMRÜ ANTLAŞMASI’NIN ÖNEMİ; • Doğu cephesi kapanmıştır. İlk kapanan cephedir. • TBMM’nin ilk askeri ve siyasi başarısıdır. • İlk defa bir sözleşmede Türkiye adı kullanılmıştır. • Sevr’i reddeden ilk devlet Ermenistan olmuştur. • TBMM’yi tanıyan ve Misak-ı Milliyi kabul eden ilk

devlet Ermenistan’dır.• Birliklerimizin bir bölümü batıya kaydırılmıştır.

Örnekler• Kâzım Karabekir’in imzaladığı Gümrü Antlaşması’na ilişkin olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? • A) Sevr Antlaşması’nın geçersiz olduğu kabul edilmiştir. • B) Ermeniler, Doğu Anadolu üzerindeki toprak isteklerinden vazgeçmişlerdir. • C) Ermeniler, Sevr’in kendilerine tanıdığı hakları elde etmişlerdir. • D) Ermeniler yenilgiyi kabul ederek savaştan çekilmişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi Gümrü Antlaşması ile sağlanan kazanımlardan biri değildir?

A)Gürcistan ile olan anlaşmazlıkların ortadan kaldırılmasına zemin hazırlaması

B)Doğu Cephesindeki silahların bir kısmının batıya taşınmasına ortam hazırlaması

C)Afganistan ile dostluk Antlaşması yapılmasıD) Halk arasında orduya ve Meclise güvenin artması

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1.I.TBMM’yi tanıyan ilk devlet

2.Doğu cephesi komutanı

3.TBMM’nin açtığı ilk cephe

4 .Doğu’da Ruslarla işbirliği yapan devlet 5.Ermenileri destekleyen devletler

6.Doğu’da çocuklar için okul ve yetimhane açan komutan 7.Türkiye adının geçtiği ilk antlaşma 8.Sevr haklarından vazgeçen ilk devlet 9.Ermenilerin kurduğu cemiyetler

10.Doğu Cephesinde savaşan ordu

a.15.Kolordu

b.Hınçak ve Taşnak

c.Ermenistan

d.Gümrü

e.Kazım Karabekir

f.Rusya-İngiltere

g.Ermenistan

h.Doğu Cephesi

I.Kazım Karabekir

k.Ermenistan

Aşağıda soruları sağda yer alan sözcüklerle ortada yer alan sütunda eşleştiriniz.

Örnek• Doğu sınırımızın güvenliği sağlanmıştır.• *Kars ve Sarıkamış sınırlarımıza dahil edildi.• *Ermeni meselesi sona ermiştir.• *BMM hükümetinin ilk siyasi ve askeri başarısıdır. Yukarıdaki bilgiler aşağıdakilerden hangisine aittir? A)Brest Litovsk Antlaşması B)Gümrü Antlaşması C)Gürcü Antlaşması D)Moskova Antlaşması

Etkinlikler Aşağıdaki boşlukları doğru bilgilerle doldurunuz. 1)Doğu cephesi komutanı …………………………….dır. 2)TBMM doğuda …………………….….. devletle mücadele etmiştir. 3)Ermenileri devlet kurması için destekleyen devlet

……………………………..dır. 4)General Harbord’ı Ermeni iddialarını araştırmak için

………………………… devleti görevlendirmiştir. 5)Doğu Anadolu’da savaşa son veren antlaşma

………………………………..antlaşmasıdır. 6)Ermenilerden …………………..şehirleri alınmıştır. 7)Gümrü Antlaşması ile………………….rahatlamıştır. 8)TBMM’yi ve Misakımilli’yi tanıyan ilk devlet….....…dır. 9)……………….antlaşması ile Doğu sınırı çizilmeye başladı. 10)……………….antlaşması Rusya’dan alınacak yardımlara ortam

hazırladı.

GÜNEY CEPHESİ DESTANLAŞAN DİRENİŞ• Özellikleri• Fransa ve Ermenilerle savaşılmıştır. • Bu cephede düzenli bir ordu savaşmamıştır. • Kuvay-ı Milliye denilen halk savaşmıştır. • TBMM sadece biraz subay ve silah yardımı gönderdi. • Bu cephede halk kendi kurtuluşunu sağlayacaktır.

Güney Cephesinde sırasıyla kurtarılan şehirler; • 1) 12 Şubat 1920 Maraş ,Sütçü İmam, 1973’te Kahraman unvanı

verildi.• 2) 11 Nisan 1920 Urfa ,Yzb. Ali Saip ,1984’te Şanlı unvanı verildi.• 3) Kurtuluşu 25 Aralık 1921 Antep ,Şahin Bey 1921’de Gazi unvanı

aldı .• Bu cephede başarısız olan Fransızlar, Batıda Yunanlıların başarılı

olmasını beklemeye geçtiler. • Ancak Batı Cephesinde Yunanlılar başarısız olunca Sakarya

Savaşından sonra imzalanan 1921 Ankara Anlaşması ile bu cephe kapanacaktır.

Fransız ve Ermenilerin Antep Halkına Yaptığı Zulüm

GÜNEY CEPHESİ’NİN KAPANMASI ANKARA ANLAŞMASI 20 EKİM 1921 TBMM ve Fransa arasında imzalandı . Sakarya Savaşından sonra imzalanmıştır. Hatay hariç bütün Güney topraklarımız kurtarılmıştır. Hatay Fransa denetimindeki Suriye’ye bırakılmıştır. Hatay’da Türkçe konuşulacak ve Türk parası kullanılacaktır. Fransa Suriye’den çekilirse Hatay için halk oylaması yapılacaktır. Bu anlaşma ile ilk defa bir İtilaf devleti TBMM’Yi tanımıştır.

Güney Cephesi Ben Kimim Etkinliği

…………………………....... Maraş’ta düşmana ilk kurşunu attı.Gösterdiği kahramanlıklardan dolayı belediyede işe başladı.

……………………………………Antep savunması sırasında Fransızlara engel oldu.28 Mart 1920de Fransızlar tarafından şehit edildi.

…………………………........Urfa Halkını örgütlemiştir.Fransız komutanlara Urfa’yı boşaltmaları için telgraf çekmiştir.

Aşağıdaki ifadelerden doğru olana D,yanlış olana Y işareti yazınız.1.Güney cephesinde Fransız ve Ermenilerle savaşılmıştır.( )2.Güney cephesi Sakarya Savaşından yapılan Ankara Antlaşmasıyla sona ermiştir.( )3.TBMM’nin kurduğu düzenli ordu ilk kez Güney Cephesinde savaşmıştır.( )4.Maraş TBMM açılmadan önce kurtarılmıştır.( )5.Antep,Urfa ve Maraş’ı ilk işgal eden devlet İngiltere’dir.6.Güney Cephesi’nde Kuva-i Milliye savaşmıştır.( )7.Hatay Ankara Antlaşmasıyla kurtarılmıştır.( )8.Kazım Karabekir Güney Cephesi komutanıdır.( )9.Meclis Mustafa Kemal’in sağlığında yalnızca Antep’e gazilik ünvanı vermiştir.( )10.Güney Cephesi’nin kazanılması Batı Cephesini rahatlatmıştır.( )

İSTİKLAL MİLLETİMİNDİR : BATI CEPHESİ SAVAŞLARI

SAVAŞIN ADI KOMUTANI TAKTİĞİ SONUCU

I. İNÖNÜ İsmet Paşa Savunma Kazandık II. İNÖNÜ İsmet Paşa Savunma Kazandık KÜTAHYA ESKİŞEHİR İsmet Paşa Savunma Kaybettik SAKARYA M.Kemal Paşa Savunma Kazandık

BÜYÜK TAARRUZ M.Kemal Paşa Saldırı Kazandık

MUSTAFA KEMAL PAŞA İSMET PAŞA İLE BİRLİKTE

BATI CEPHESİ’NİN ÖZELLİKLERİ En sıcak çatışmaların yaşandığı cephedir. Yukarıdaki tüm savaşlar, TBMM’nin kurduğu Düzenli ordu ile Yunanlılar arasında yapılmıştır. Büyük taarruz dışındaki savaşlarda Yunanlılar saldırmıştır. Yunanlıların saldırmasının amaçları; 1) Ankara’yı almak 2) TBMM’yi dağıtmak 3) Sevr’i kabul ettirmektir.

DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASININ NEDENLERİ

1) Kuvay-ı Milliye şeflerinin kafalarına göre hareket etmesi 2) Kuvay-ı Milliye birliklerinin disiplinsiz ve eğitimsiz olması 3) Kuvay-ı Milliye’nin düşmanı durduramaması 4) Bazı Kuvay-ı Milliyecilerin ihtiyaçlarını halktan zorla alması UYARI:Batı cephesinde kurulan düzenli ordu Gediz Savaşlarından sonra Güney ve kuzey olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Kuzey bölümü Albay İsmet Bey’e, Güney bölümü Albay Refet Bey’e verilmiştir.

KUVAY-I MİLLİYE BİRLİKLERİ

I. İNÖNÜ SAVAŞI 6-10 OCAK1921 Bu savaştan önce Çerkez Ethem ayaklanmıştır. Yunanlılar bu fırsattan yararlanarak saldırmıştır. İsmet Paşa’nın komutasındaki Türk ordusu ile Yunanlılar arasında yapılan savaşı Türk ordusu kazandı.

.

Savaşın sonuçları; TBMM’nin kurduğu düzenli ordunun ilk askeri başarısıdır. Düzenli orduya ve TBMM’ye olan güven arttı. Çerkez Ethem ayaklanması bastırıldı. İsmet Paşa Generallik rütbesine yükseltildi. Teşkilat-ı Esasiye (1921 Anayasası) kabul edildi. (20 ocak 1921) Afganistan ile dostluk anlaşması imzalandı. (1 Mart 1921) Londra Konferansı düzenlendi. (23 Şubat 1921) İstiklâl Marşı kabul edildi. (12 Mart 1921) Moskova Anlaşması imzalandı.(16 Mart 1921)

LONDRA KONFERANSI 21 Şubat 1921Yapılma Nedenleri İtilaf Devletleri’nin Yunanlılara zaman kazandırmak ve Sevr’i kabul ettirmek istemeleri.

İlk önce sadece İstanbul Hükümeti davet edildi. İtalya’nın arabuluculuğu ve TBMM’nin kararlılığı ile Ankara Hükümeti de davet edildi. İtilaf Devletlerinin hem Ankara’yı hem İstanbul’u birlikte çağırmasının nedeni; İki gücü birbirine düşürüp Sevr’i kabul ettirmektir. Sonuç alınmayacağını bilmemize rağmen katılma nedenimiz; 1) Barışçıl olduğumuzu dünyaya göstermek,varlığımızı kanıtlamak2) Misak-ı Milliyi dünyaya duyurmak

LONDRA KONFERANSINA KATILANLAR

TBMM adına Bekir Sami Bey İtilaf Devletleri adına İtalya, İstanbul Hükümeti adına; Yunanistan ,Tevfik Paşa İngiltere, Fransa Ankara Hükümeti adına; Bekir Sami Bey

Sonuç; Tevfik Paşa sözü Bekir Sami’ye vererek İtilaf devletlerinin planlarını bozar. Toplantı hiçbir sonuç alınmadan biter.

Önemi: Londra Konferansı ile İtilaf Devletleri TBMM’nin varlığını resmen kabul ettiler.**

ÖrnekAnlaşma Devletleri Londra’da toplanacak konferansa İstanbul Hükümetini doğrudan, TBMM Hükümetini ise İstanbul Hükümeti aracılığıyla davet etmiş; Sadrazam Tevfik Paşa da durumu Ankara’ya bildirip delegelerin saptanmasını istemiştir. Yalnız bu bilgiye dayanarak Anlaşma Devletleri’nin, I. TBMM Hükümetinin dolaylı olarak konferansa davet edilmesi, II. Osmanlı Devleti’nin hukuki varlığının korunması, III. Türk tarafının yalnız TBMM Hükümeti tarafından temsil edilmesi konularından hangilerine karşı oldukları söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III

MOSKOVA ANLAŞMASI 16 Mart 1921• TBMM ile Sovyet Rusya arasında imzalanmıştır. • Osmanlı ile Çarlık Rusya arasında imzalanan anlaşmalar geçersiz sayılacaktır. İki ülkede yeni rejimlerin ortaya çıktığını göstermektedir. • Taraflardan birinin tanımadığı anlaşmayı diğeri de tanımayacaktır. Sevr’i reddeden ve Misak-ı Milliyi kabul eden ilk Avrupalı ve büyük ülke Sovyet

Rusya olacaktır. • Sovyet Rusya kapitülasyon haklarından vazgeçecektir. • Sovyet Rusya TBMM’ye silah ve para yardımı yapacaktır. • Batum Gürcistan’a verilecektir.Misak-ı Milliden ilk taviz dir.• Boğazlar için bir konferans yapılacaktır.

AFGANİSTAN İLE DOSTLUK ANTLAŞMASI 1 Mart 1921• TBMM’yi ve Misak-ı Milliyi

kabul eden ilk Müslüman ülkedir.

ÖrnekI. İnönü Savaşı’nın kazanılmasından sonra yapılan Moskova Antlaşması ile Sovyetler Birliği TBMM Hükûmeti’ni tanıdı..Sakarya Zaferi’nden sonra imzalanan Ankara Antlaşması ile Fransa, TBMM Hükûmeti’ni resmen tanıdı.Kurtuluş Savaşı sürecinde yaşanan bu gelişmelere dayanarak aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yapılabilir?

A) İtilaf Devletleri görüş birliği içindedir.B) Askerî zaferler siyasi başarılarla tamamlanmıştır. C) Türk ordusu Sakarya Savaşı’nda Fransız ordusunu yenmiştir.D) Yunanistan Anadolu’daki isteklerinden vazgeçmiştir.

Moskova Antlaşmasının imzalanması

Örnek• Türkiye Büyük Millet Meclisi, 11 Mayıs 1920 tarihinde• Bekir Sami Bey’in başkanlığında bir heyeti, Moskova’• ya Sovyetler Birliği’yle bağlantı kurmak ve dostluk• antlaşması ortamı hazırlamak amacıyla göndermiştir.• TBMM’nin, Sovyetler Birliği’yle antlaşma yapma• gereği duymasındaki amacın aşağıdakilerden• hangisi olduğu savunulabilir?• A) Londra Konferansı’nın yapılmasını geciktirmek• B) Sovyetler Birliği’ndeki yeni rejimin ülkede yayılmasını• önlemek• C) Kafkasya Cumhuriyetlerinin kurulmasını engellemek• D) Düşmanları aynı olan iki ülke arasında siyasi ve• askerî güç birliği sağlamak

II. İNÖNÜ SAVAŞI 23 Mart -1Nisan 1921 Nedeni:• Londra Konferansında umduğunu bulamayan Yunanlıların tekrar saldırıya

geçirilmesi• İsmet Paşa’nın komutasındaki Türk ordusu ile Yunanlılar arasında yapılan savaşı

Türk ordusu kazandı. Sonuçları • TBMM’ye ve düzenli orduya güven arttı. • Mustafa Kemal İsmet Paşa’ya bir telgraf çekerek; “Siz orada sadece düşmanı değil,

milletin makûs (kötü) giden talihini de yendiniz.” sözünü bu savaştan sonra söylemiştir.

• İtalya Anadolu’yu terk etme hazırlığına başlamıştır. • Bu savaştan sonra ordumuz Aslıhanlar ve Dumlupınar’da Yunanlılara saldırsalar da başarısız olmuştur.

ÖrnekKurtuluş Savaşı’nda İtalya’nın, Anadolu’da işgal ettiği

yerlerden çekilmeye başlamasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir?

• A) TBMM Hükümetinin askerî ve siyasi alanda başarılı sonuçlar alması

• B) Mudanya Anlaşması’nın imzalanması • C) Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi • D) Saltanatın kaldırılması

İstiklal Milletindir(I.ve II.İnönü Savaşları)Etkinliği

I.İnönü Savaşı’nın Sonuçları

İç Politikadaki(Ulusal) Sonuçları Dış Politikadaki(Uluslararası) Sonuçları

Aşağıdaki ifadelerden doğru olana D, yanlış olana Y işareti yazınız.

1.TBMM’nin kurduğu düzenli ordu ilk savaş I.İnönü savaşıdır.

2.Kuvay-ı Milliye TBMM’ye karşı çıkan isyanları bastırmıştır. 3.Kuvay-ı Milliye kanunlara uygun hareket etmiştir.

4.TBMM asker kaçakları için firariler hakkında kanununu çıkarmıştır.

5.Yunanlıların amacı Sevr’i Türklere kabul ettirmektir. 6.I.İnönü’nün Uluslar arası sonuçları Londra Konferansı, Moskova ve Afganistan antlaşmasıdır. 7.TBMM’yi tanıyan ilk büyük devlet Sovyet Rusya’dır.

8.Moskova Antlaşması’nda Misakımilli’den ikinci taviz verilmiştir. 9.Sovyet Rusya kapitülasyon haklarından vazgeçen ilk ülkedir. 10.Batı cephesinde komuta birliği II.İnönü Savaşı’ndan sonra sağlanmıştır.

Aşağıda boş bırakılan yerleri doldurarak cümleleri tamamlayınız. 1.I.TBMM otoritesini sağlamak için………………………….kanunu çıkarmıştır. 2.I.İnönü Savaşı’nın sonunda……………………………konferansı yapılmıştır. 3.İtilaf Devletleri…………………..ve……………….savaşlarından sonra TBMM’ye Sevr’de

değişiklik önermiştir. 4.Londra Konferansı’nda TBMM’yi…………………….temsil etmiştir. 5.İtilaf Devletleri ilk kez ………………………….…..ile TBMM’yi tanımıştır. 6………………………………..Savaşı’ndan sonra İtalyanlar çekilmeye başlamıştır. 7.Askeri başarılar………………………………..başarıları da getirmiştir. 8.Teşkilati Esasi kanunu ile TBMM ………………………nın yetkilerini üstlenmiştir. 9.İstiklal Marşımız …………………….Savaşı’ndan sonra kabul edilmiştir. 10………………………..Savaşı’ndan sonra halkın orduya güveni daha artmıştır.

• KÜTAHYA ESKİŞEHİR MUHAREBELERİ 10-24 Temmuz 1921• Yunanlılar bu savaşı kazandı .• Afyon, Kütahya, Eskişehir kaybedildi. • Ordumuz fazla kayıp vermesin diye Mustafa Kemal’in emriyle Sakarya

Nehrinin doğusuna çekildi. • Yenilgiden Mustafa Kemal sorumlu tutuldu. • Asker kaçakları arttı, orduya güven azaldı. • Meclisin Kayseri’ye taşınması gündeme geldi. • Mustafa Kemal sorumluluğu üstlenmek için TBMM’nin tüm yetkilerini

daha hızlı karar almak için 3 ay için istedi. • TBMM tarafından tüm yetkiler 3 ay için Başkomutanlık Kanunu ile

M.Kemal’e verildi. • Başkomutanlık yetkisiyle M.Kemal tekrar askerlik görevine geri gelmiştir. • Başkomutan M.Kemal, Sakarya Savaşı öncesinde ordunun ihtiyaçlarını

halktan karşılamak için Tekâlif-i Milliye emirlerini yayımlamıştır. • Not: Kütahya – Eskişehir savaşları devam ederken Ankara’da • Maarif Kongresi düzenlenmiştir.

SAVAŞA RAĞMEN EĞİTİM KONGRESİEğitim Mustafa Kemal’in en önem verdiği alanlardan biriydi. O, bir milletin geleceği üzerinde oynadığı rolü çok iyi biliyordu. Bu yüzden Ankara’da gene Türkiye’nin eğitim politikasını belirlemek, milli

ve çağdaş bir eğitim için yapılacak çalışmaları planlamak üzere öğretmenlerin katılacağı bir Maarif (Eğitim) Kongresi organize edilmişti.

Ama Kongrenin yapılacağı zaman gelince Kütahya- Eskişehir Savaşları tüm şiddetiyle sürüyordu.

Bunun üzerine Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Bey, Mustafa Kemal’e gelerek dilerse kongrenin ertelenebileceğini iletti.

Ama Mustafa Kemal, buna gerek olmadığını, kongrenin toplanmasını istedi. Maarif (Eğitim) Kongresi 15 Temmuz-21 Temmuz 1921 tarihleri arasında 180

öğretmenin katılımı ile Ankara’da toplandı. Mustafa Kemal’e kongreye katıldı ve bir konuşma yaptı.

• Örnek soruSBS 2011• Hamdullah Suphi Bey : Paşam!• Mustafa Kemal Paşa : (Dalgın, düşünceli bir hâli vardı.) Buyrun.• Hamdullah Suphi Bey : Vaktinizi almayacağız... Öğretmenler

Derneği birkaç gün sonra Ankara’da toplanacak. İki yüzden fazla öğretmen katılıyor. Fakat Fevzi Paşa’yı dinleyince tereddüde düştük. Savaşın yoğunlaşacağı anlaşılan bir sırada böyle geniş bir toplantı size ayak bağı olabilir. Uygun görürseniz erteleyelim.

• Mustafa Kemal Paşa : Hayır, hayır ertelemeyin... Cahillikle, ilkellikle savaş, düşmanla savaştan daha az önemli değildir. Toplantıya katılacağım ve konuşacağım.

• Mustafa Kemal Paşa’nın Hamdullah Suphi Bey’e verdiği cevapta aşağıdakilerden hangisinin önemi vurgulanmıştır?

• A) Ordunun B) Eğitimin• C) Ekonominin D) Savaşın

Örnek soru• Kurtuluş Savaşı sırasında Yunan ordularının Eskişehir

cephesinde taarruza başladığı, Türk ordusunun çekildiği en buhranlı günlerde, “Maarif

• Kongresi”nin toplanması aşağıdakilerden hangisini• gösterir?• A) Askeri zafer beklentisinin azaldığını• B) Eğitim ve öğretimle ilgili daha önceden yapılan• çalışmalardan yararlanılmak istendiğini• C) Askeri zaferlerin yapılacak inkılapları çabuklaştırdığını• D) Eğitim ve öğretime çok önem verildiğini

• Mustafa Kemal “Başkomutan" Oluyor

• Kütahya-Eskişehir Savaşı’nda Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi TBMM’de tartışmalara neden oldu.

• “Ordu neredeye gidiyor” denildi. Hatta meclisin Kayseri’ye taşınması gündeme geldi.

• Bu gelişmeler üzerine Mustafa Kemal, 5 Ağustos 1921’de TBMM’nin tüm yetkilerini (yasama, yürütme, yargı) alarak 3 ay süreyle Başkomutanlığa getirildi. Mustafa Kemal’in üç ay süreyle meclisin yetkilerini istemesinin nedeni savaşın zor şartlarında HIZLI KARAR ALIP UYGULAMAK içindi.

ANADOLU İNSANININ BÜYÜK FEDAKARLIĞI TEKALİF-İ MİLLİYE EMİRLERİ (MİLLİ VERGİLER).Kütahya-Eskişehir Savaşlarının ardından ordumuz Sakarya’nın

doğusuna çekilmişti. .Kısa aralıklarla arka arkaya girilen üç savaş ( Birinci İnönü, İkinci İnönü

ve Kütahya-Eskişehir) ekonomik kaynakları oldukça zorlamıştı.. TBMM Hükümeti’nin Yunanlılara yeniden büyük bir savaşa

hazırlandığı dönemde ekonomik sıkıntıları giderebilecek kaynaklara ihtiyaç vardı.

. Başkomutan Mustafa Kemal, ordumuzun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 7-8 Ağustos 1921’DE TEKALİF-İ MİLLİYE EMİRLERİ’ni yayınladı.

Tekâlif-i Milliye emirleri neler içeriyordu?• Tekâlif-i Milliye Emirlerinin içeriğindeki maddeler şunlardı:• *Her il ve ilçede Tekâlif-i Milliye komisyonu kurulacak.• *Her aile birer takım çamaşır, birer çift çorap, çarık hazırlayıp komisyona

verecek.• *Tüccarın ve halkın elinde bulunan her türkü yiyecek ve giyecek

maddelerinin yüzde kırkı bedeli sonradan ödenmek üzere komisyona teslim edilecek.

• *Halk, elinde bulunan taşıma araçları ile ayda en az yüz kilometre ulaşım yapacak.

• *Sahipsiz mallar komisyonun denetiminde olacak, halkın elindeki silah ve cephane üç gün içinde komisyona teslim edilecek.

• *Ülkede var olan tüm teknik araç ve gereçler ordunun hizmetine verilecek; benzin, vakum, gres, makine yağları, vazelin, otomobil ve kamyon lastiği, tutkal, telefon makinesi, kablo, pil, çıplak tel ve bunlar benzer stokların yüzde kırkı ordunun hizmetine sunulacaktı.

Aşağıda Boş bırakılan yerleri doldurarak cümleleri tamamlayınız.1.Kurtuluş Savaşı’nda kaybettiğimiz tek savaş ………………………………..

Savaşlarıdır.2……………………………..savaşlarından sonra moraller bozulmuştur.3.Mustafa Kemal Paşa askerlik görevine….………………..…………savaşlarından sonra geri dönmüştür.4………………………………………..yenilgisi üzerine Mustafa Kemal………………………………seçilmiştir.5…………………………..emirleri ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için………………….…………savaşlarından sonra açıklanmıştır.6.Meclis …………...,………………,……………………, yetkilerini üç aylığına Mustafa

Kemal Paşa’ya …………………………….savaşlarından sonra vermiştir.7.Tekalifi Milliye Emirleri…………………….. ve ………………………….savaşlarının kazanılmasında etkili olmuştur.8.Mustafa Kemal’in başkomutan sıfatıyla yaptığı ilk eylem .………….

……………………… Emirlerini yayınlamaktır.

DİRİLİŞİN DESTANI: SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ 23 AĞUSTOS-12 Eylül 1921

• Mustafa Kemal’in Başkomutan olarak yönettiği bu savaşı Türk ordusu kazandı. • “Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır ve o satıh bütün vatandır.”

sözünü M.Kemal bu savaşta söylemiştir. • Mustafa Kemal Paşa Açısından Sonuçları• Mustafa Kemal’e gazilik unvanı, mareşallik rütbesi verildi. • Ulus –ordu açısından sonuçları• Ordumuzun üçte biri öldü.• 1683’ten beri süren geri çekiliş sona erdi.• Çok sayıda subay öldüğü için Subaylar savaşı denir.

• Siyasi Sonuçları• Fransa ile 1921 Ankara Anlaşması imzalandı. • Ukrayna ile dostluk anlaşması imzalandı. • Kars Anlaşması imzalandı.Doğu sınırı çizildi• İngiltere ile esir değişim anlaşması imzalandı. • Türk ordusu saldırıya, Yunanlılar savunmaya

geçti. • İtalyanlar Sakarya Savaşından sonra

Anadolu’yu tamamen terk etti .• İtilaf Devletleri yine Sevr de değişiklik önerdi.

• Sakarya Savasından Sonraki Gelişmeler:• Mustafa Kemal’e Gazilik ünvanı ve

Mareşallik Rütbesinin Verilmesi (19 Eylül 1921):

• Savaşı Başkomutan olarak yöneten, attan düşüp kaburga kemiğini kırmasına rağmen idareyi elinden bırakmayan Mustafa Kemal’e, TBMM tarafından 19 Eylül 1921’de “Gazilik’’ ünvanı “Mareşallik” rütbesi verilmiştir.

• KARS ANTLAŞMASI• Tarih 13 Ekim 1921• Taraflar• Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan, SSCB/ TBMM• Yapıldığı yer• Kars• Yapılma nedeni• Doğu sınırlarını güvenceye alma steği.• Önemi• Bu antlaşma ile Doğu sınırlarımız kesin olarak çizildi.

• Nahcivan özerk kalacaktır.• Moskova Antlaşmasının tekrarıdır.

• Kurtuluş Savaşı’nda Gürcistan ve Ermenistan hükümetleriyle yapılan Kars Antlaşması aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur?

• A) Sakarya Savaşı’nın kazanılması • B) Kafkas sınırının kesinleşmesi • C) Tekâlif-i Milliye Emirlerinin (Ulusal

Yükümlülükler) çıkarılması • D) TBMM’nin üç ay için yetkilerini Mustafa

Kemal’e devretmesi

13 Ekim 1921 tarihinde yapılan Kars Antlaşması’nda aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur? A) Gümrü Antlaşmasının B) Yunanlılara karşı kazanılan Sakarya Savaşının C) Başkomutanlık Meydan Savaşının D) Moskova Antlaşmasının

ANKARA ANTLAŞMASI

Tarih: 20 Ekim 1921 Taraflar: Fransa / TBMM Yapıldığı yer Ankara Önemli maddeleri: *Taraflar arasından savaş durumu sona erecektir. *Türkiye-Suriye sınırı, İskenderun ve Hatay illeri dışarıda bırakılacak şekilde belirlenecektir. *Antlaşma imzalandıktan sonra Fransız birlikleri Hatay hariç işgal ettikleri Türk şehirlerinden çekilecektir. *Türkiye Selçuklu Devletinin kurucusu Süleyman Şah’ın mezarının da içinde bulunduğu Caber Kalesi, Türk Bayrağı altında ve Türk askerlerinin koruyuculuğunda Türkiye ’nin mülkü olarak kalacaktır. *İskenderun (Hatay) Bölgesi için özel bir yönetim kurulacak. Bu bölgede oturanlardan Türk olanlar kültürlerini geliştirmek için her türlü haktan yararlanacak, Türkçe burada resmi dil olacaktır.

Ankara Antlaşması’nın Önemi• Fransa gibi önemli bir İtilaf devleti

TBMM’yi tanıdı. (Bu antlaşma ile İtilaf devletleri arasındaki birlik parçalanmış oldu.)

• Bu antlaşma ile Güney cephesi kapandı. Buradaki birlikler Batı Cephesine gönderildi.

• Güney sınırı Hatay hariç çizildi.

Örnekler• Kurtuluş Savaşı’nda,• Birinci İnönü Zaferi’nden sonra Anlaşma Devletlerinin• Londra’da konferans düzenlemesi ve• TBMM’yi davet etmesi• Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa’nın TBMM’yle Ankara

Antlaşması’nı yapması gelişmeleriyle aşağıdakilerden hangisine ulaşıldığı savunulabilir?

A) Anlaşma Devletlerinin TBMM’yi Sakarya Savaşı’ndan sonra tanıdığına B) İngiltere’nin savaşın sonuna kadar Yunanlılarıdesteklediğine C) Halkların dış politikada etkili olduğuna D) Askerî başarıların Anlaşma Devletlerini TBMM’yle antlaşma yapmaya zorladığına

Kurtuluş Savaşı’nda,• I. Güney Cephesi’nin kapanması,• II. Anlaşma Devletleri arasında görüş ayrılığının• ortaya çıkması,• III. Londra Konferansı’nın toplanması gelişmelerinden hangileri Ankara Antlaşması’nın sonuçları arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II

Aşağıdakilerden hangisi Sakarya Savaşı’nın sonuçlarından biridir? A) Sovyetler Birliği’nin Misak-ı Milli’yi kabul etmesi B) Yunanistan’ın saldırı gücünü yitirerek savunmaya geçmesi C) Londra Konferansı’nın toplanması D) TBMM’nin Mustafa Kemal’i başkomutan seçmesi

Kurtuluş Savaşı’nda aşağıdakilerden hangisininAnlaşma Devletleri arasında görüş ayrılığına nedenolduğu savunulamaz?A) Fransa’nın TBMM Hükümeti’yle antlaşma yapmasıB) Fransız kamuoyunun ve Fransız yazarların Türkbağımsızlık savaşına olumlu bakmasıC) İtalya’nın Anadolu’da işgal ettiği yerlerden çekilmesiD) TBMM Hükümeti’ne karşı Anadolu’da ayaklanmalar çıkması

Aşağıda verilen cümlelerin başına doğruysa D,yanlışsa Y yazınız.1.Sakarya ve Büyük Taarruz Savaşlarını Atatürk yönetmiştir.

2.İtalyanlar Sakarya Savaşı’ndan sonra kesin olarak çekilmiştir.

3.Doğu sınırımızı belirleyen antlaşmalar Gümrü,Moskova,Kars Antlaşmalarıdır.

4.Sakarya Savaşı’nda Atatürk ‘Hattı müdafa yoktur,sathı müdafa vardır.’emrine vermiştir.

5.Ali Fuat Paşa Gediz Muharebelerinden sonra Moskova’ya elçi atanmıştır.

6.Kars Antlaşması ile Batı sınırımız kesin çizilmiştir.

7.TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf devleti Fransa’dır.

8.TBMM’yi tanıyan ilk devlet Ermenistan’dır.

9.TBMM’yi tanıyan ilk İslam devleti Afganistan'dır.

10.TBMM’yi tanıyan ilk Batılı büyük devlet Sovyet Rusya'dır.

Aşağıda boş bırakılan yerleri doldurarak cümleleri tamamlayınız.1.Sakarya Savaşı’ndan sonra Mustafa Kemal Paşa’ya ………………………unvanı ve ………………………….rütbesi verilmiştir.2…………………………..savaşıyla II.Viyana Bozgunundan beri devam eden geri

çekilişimiz sona ermiştir.3.Çok sayıda subay öldüğü için ……………………..savaşına subaylar savaşı denir.4……………………….savaşlarından sonra Yunan Ordusuna güven azalmıştır.5.Sakarya Savaşı’ndan sonra …………………..ülkesiyle yapılan …………………..Antlaşmasıyla Güney sınırı Hatay hariç çizilmiştir.6………………………….…emirleri Kurtuluş Savaşı’nı Türk milletinin yaptığının kanıtıdır.7.Doğu sınırımız …………………………savaşından sonra…………………….……...Antlaşmasıyla çizilmiştir.8……………………….………..antlaşmasıyla İtilaf bloğu parçalanmıştır.9…………………..……….antlaşmasıyla Hatay kaybedilmiştir.

Verilen savaşlardan sonra yapılan antlaşmaları ve bu antlaşmaların hangi devletlerle yapıldığını yazınız.

SAVAŞ KİMLERLE YAPILDIĞIANTLAŞMA

I.İnönü Savaşı

Sakarya Savaşı

Büyük Taarruz

HAYAT VEREN ZAFER:BÜYÜK TAARRUZ 26 AĞUSTOS 1922 Büyük Taarruz başlıyor...(26 Ağustos 1922, Sabah 05.30)• Bir yıl boyunca taarruz hazırlığı yapan Türk ordusu, asker ve

malzeme bakımından eksiklerini tamamladıktan sonra harekete geçti.

• 26 Ağustos 1922 sabahı, Kocatepe’de sabah 05.30’da topçu ateşi ile taarruz başladı.

• Silahları elinden alınmış, ordusu dağıtılmış bir millet, “hiç”ten yola çıkarak bu noktaya gelmişti. Bu noktaya gelmesinde bağımsızlık aşkı ve inancı büyük rol oynamıştı. Büyük Taarruz’un amacı düşmanı tamamen yurttan atmaktı.

Başkomutanlık Meydan Savaşı (30 Ağustos 1922)• Ağustos 1922 günü Yunan ordusu

Dumlupınar’da kuşatıldı. O günkü savaşı doğrudan Başkomutan Mustafa Kemal Paşa yönetti. Düşmanın ana kuvvetleri burada imha edildi. Bu savaşa tarihimizde “Başkomutanlık Meydan Savaşı” denir.

• Ağustos’ta Eskişehir dolaylarındaki Yunan orduları da bozguna uğratıldı. Dağılan Yunan askerleri bozgun halinde kaçmaya başladı.

• Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, 1 Eylül 1922’de “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir ileri!” emrini verdi. 2 Eylül’de Uşak yakınlarında Yunan Başkomutanı Trikopis ve çok sayıda Yunan askeri esir alındı.

• Türk ordusu 6 Eylül’de Balıkesir’e, 9 Eylül’de İzmir’e girdi. • Ordumuz Çanakkale’ye ilerledi.• Sıra İstanbul ,Boğazlar ve Doğu Trakya’yı kurtarmaya geldi.

• 18Eylül itibariyle Batı Anadolu’da tek Yunan askeri kalmadı.

Türk ordusu 9 Eylül 1922’de İzmir’de

SAVAŞA SON VEREN BELGE: MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI (11 EKİM 1922)• Katılanlar:TBMM adına İsmet Paşa,• İtilaf Devletleri:İngiltere,Fransa,İtalya• Maddeleri : Türk –Yunan savaşı sona erecek.

15 gün içerisinde Yunan birlikleri, Doğu Trakya’dan çekilecek, çekilmenin tamamlanmasının sonra otuz gün içinde; Trakya Türk memurlarına teslim edilecek,•Ateşkesin imzalanmasından sonra İstanbul TBMM Hükümeti idaresine bırakılacak;Ancak İstanbul ve Boğazlarda bulunan İtilaf kuvvetleri kalıcı bir barış antlaşmasının imzalanmasına kadar İstanbul ’da kalabileceklerdi.Doğu Trakya’da güvenlik için 8 bin Türk jandarması görev yapacak

Önemi • Mudanya Ateşkes Antlaşması, Türk İstiklal

Savası’nın zaferle sonuçlandığını gösteren ilk• diplomatik ve siyasi belgedir.• *Mudanya Ateşkes Antlaşması ile İtilaf

devletleri Sevr’i gerçekleştiremeyeceklerini kabul etmişlerdir.

• *Mudanya Ateşkes Antlaşması ile İstanbul ve Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarılmıştır.

Mudanya Ateşkes Antlaşmasını imzalayan generaller:soldan sıra ile;Fransız Charpy,İngiliz Harrington,İsmet Paşa,İtalyan Mombelli

Örnek− Mondros Ateşkes Anlaşması’nın geçersiz kılınması,− Doğu Trakya topraklarının savaşsız alınması,− Kurtuluş Savaşı’nın askerî bölümünün sona ermesigelişmeleri aşağıdakilerden hangisinin kazanımlarıarasındadır?A) Gümrü AntlaşmasıB) Kars AntlaşmasıC) Mudanya AnlaşmasıD) Moskova Antlaşması

OSMANLI’NIN YOK SAYILDIĞI DURUMLAR • FİİLEN Mondros Ateşkes Anlaşması • HUKUKEN Mudanya Ateşkes Anlaşması • RESMEN Saltanatın Kaldırılması MİSAK – I MİLLİDEN TAVİZ VERİLEN ANLAŞMALAR • 1.Taviz Moskova Anlaşması ile BATUM • 2.Taviz 1921 Ankara Anlaşması ile HATAY • 3.Taviz 1926 Ankara Anlaşması ile MUSUL

Edebiyat ve Sanat Eserlerimizde Kurtuluş Savaşımız

Halil Dikmen Milli Mücadelede Kadınlarımız Tablosu

HALİDE EDİP ADIVAR VE ATEŞTEN GÖMLEK*Halide Edip, Kurtuluş Savaşı üzerine yazılan romanların ilki ve hâlâ en değerlilerinden biri olan Ateşten Gömlek adlı eserini 1922’de kaleme almıştır. *Eserinde; İzmir’in işgali sırasında eşini ve çocuğunu kaybeden Ayşe’nin önce İstanbul’a gelişini, ardından da Anadolu’ya geçerek Kuva-yı Milliye’ye katılışını anlatmaktadır. Bir yanda Yunan işgali ve mezalimi diğer yanda Bolu, Düzce ve Adapazarı ayaklanmaları tarihî gerçeklerle okuyucuya aktarılmıştır. TÜRKÜN ATEŞLE İMTİHANIHalide Edip Kurtuluş Savaşı yıllarında onbaşı, çavuş, başçavuş, rütbelerinde ordu hizmetinde çalıştığı dönemde yaşadıklarını Türk’ün Ateşle İmtihanı adlı anı kitabında anlatmıştır.

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU ve YABANİkdam ve Akşam’da yazdığı makale ve hikâyelerle Millî Mücadele’yi destekleyen Yakup Kadri de Anadolu’ya, Mustafa Kemal’in yanına gelerek TBMM üyeliği ile bizzat Millî Mücadele’nin içinde bulundu. O, Sakarya Savaşı’ndan sonra Yunan ordusunun yakıp yıktığı bölgelerle Yunan Mezalimini Tetkik Heyeti ile birlikte yaptığı incelemelerinde gördüklerini Düşmanın Yaktığı Köyler Ahalisine adını taşıyan hikâye ve makalelerle anlattı. Yine 1932’de yayımladığı Yaban adlı romanında bir Anadolu köyü üzerinden Millî Mücadele yıllarını anlatmıştır. FALİH RIFKI ATAY VE ÇANKAYA Birkaç arkadaşı ile birlikte kurduğu Akşam gazetesinde Kurtuluş Savaşı aleyhinde olanlara karşı şiddetli bir mücadeleye girişti. O da Anadolu’ya geçerek Mustafa Kemal’in yanında yer aldı. Cumhuriyet devri ile ilgili anılarını kaleme aldığı Çankaya’yı 1961’de yayımladı.

ATATÜRKNutuk ,Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri KAZIM KARABEKİR Atatürk’ten Anılar, Kemal Arıburnu, İstiklal Harbimiz,

ALİ FUAT CEBESOY Millî Mücadele Hatıraları

RESİM VE HEYKELBu konuda Ruhi Arel, Üsküdarlı Cevat, Ali Sami Boyar, Arif Kaptan, Hikmet Onat, Nejat Çelik, Ercüment Kalmık, Halil Dikmen, Cemal Tollu, Ali Çelebi, Zeki Kocamemi, İbrahim Çallı, Sami Yetik gibi sanatçılar tarzları farklı olsa da aynı duygularla hareket etmiş ressamlarımızdır.

Millî Mücadele heykel sanatçılarına da ilham olmuş, onlar da yaptıkları heykel ve kabartmalarla Kurtuluş Savaşı’nı eserlerine yansıtmışlardır. Özellikle Zühtü Müridoğlu, Nusret Suman, Hüseyin Özkan ve İlhan Koman Anıtkabir kabartma ve rölyeflerinde Kurtuluş Savaşı’nı işlemişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi, Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını anlatan biyografik bir eserdir?

A) Ankara B) Tek AdamC)Üç Devirde Bir Adam D)Onlar da Çocuktu

3.ÜNİTE: YA İSTİKLAL YA ÖLÜM! SORU ÇÖZME ANAHTARLARI

.Milli Mücadele’de Doğu, Batı ve Güney olmak üzere üç cephede mücadele edilmiştir..Doğu Cephesi’nde Osmanlıdan kalan düzenli ordu Ermenilere Karşı savaşmıştır..Milli Mücadele’de ilk zaferimiz Doğu Cephesinde Ermenilere karşı kazanılmıştır..TBMM’nin imzaladığı ilk resmi antlaşma Gümrü Antlaşmasıdır. Bu antlaşma TBMM’sin saygınlığını artırmıştır..TBMM’yi tanıyan ilk devlet Ermenistan’dır..Gümrü Antlaşmasında yer alan “Ermenistan'ın.Türkiye'ye karşı diğer devletlerle yaptığı tüm antlaşmalar kaldırılacak. ” .Maddesi ile Ermeniler Sevr antlaşmasındaki imzalarını çekmişler ve Anadolu’daki toprakiddialarından vazgeçmişlerdir..Doğu Cephesi komutanı Kazım Karabekir’dir..Güney Cephesi’nde, Fransızlar ve Ermenilere karşı mücadele edilmiştir..Güney Cephesi’nde, Kuvay-ı Milliye Mücadele etmiştir.

.Güney Cephesi’nde, Antep, Urfa ve Maraş’a TBMM tarafından unvan verilmesinin nedeni halkın düşman karşısında gösterdiği müthiş direniştir..Batı Cephesi’nde Yunanlılara karşı önce Kuvay-ı Milliye ardından Düzenli Ordu savaşmıştır..Düzenli Orduya geçilmesinin nedeni Kuvay-ı Milliye birliklerinin dağınık, bölgesel olması düşmanın ilerleyişi yavaşlatmalarına rağmen tam durduramamaları etkili olmuştur..Batı Cephesi’nde yapılan tüm savaşlarda Yunanlıların amacı Ankara’yı almak, Sevr’i kabul ettirmek ve Anadolu’yu işgal etmektir..Düzenli Ordunun ilk zaferi Birinci İnönü Savaşıdır..İtilaf Devletleri Sevr Antlaşmasını biraz değiştirip TBMM’ye kabul ettirebilmek için Londra Konferansını düzenlemişlerdir..İtilaf Devletleri, Londra Konferansına hem TBMM Hükümetini hem de İstanbul Hükümeti çıkararak iki taraf arasındaki anlaşmazlık çıkarıp Sevr antlaşmasını kabul ettirmeyi amaçlamışlardır.

.Londra Konferansına TBMM adına Dış işleri Bakanı Bekir Sami Bey, İstanbul Hükümeti adına Sadrazam Tevfik Paşa katıldı..Londra Konferansına TBMM bir sonuç almayacağını bildiği halde katıldı. katılarak “TBMM savaş istiyor, barış istemiyor!” propagandasını çürüttü.Türk milletinin haklı davası olan Misak-ı Milli tüm dünyaya duyuruldu..İtilaf Devletleri Londra Konferansında TBMM varlığını resmen tanıdılar..İstiklal Marşı, Birinci İnönü Savaşından sonra kabul edilmiş ve böylece milletin bağımsızlığa olan inancı ve morali artmıştır..Birinci İnönü Savaşından sonra Afganistan ile dostluk antlaşması yapılmış ve böyle Afganistan, TBMM’yi tanıyan ilk Müslüman ülke olmuştur..Birinci İnönü Savaşından sonra Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmada Batum’un Gürcistan’a bırakılması Misak-i Milli’den verilen ilk tavizdir.

.Birinci İnönü Savaşından sonra ilk anayasamız olan Teşkilat-ı Esasiye kabul edilmiştir. (1921 Anayasası).Birinci İnönü Savaşı, TBMM’nin otoritesinin artmasını sağlamış ve düzenli orduya duyulan güven artmıştır..İkinci İnönü Savaşın arkasından Batı Cephesi Komutanı İsmet paşa’ya çektiği telgrafta “Siz orada sadece düşmanı değil aynı zamanda bu milletin makûs talihini de yendiniz demiştir..Kütahya-Eskişehir Savaşlarında Türk ordusunu fazla kayıp yaşamamak için Sakarya Nehrinin doğusuna çekilmiştir..Kütahya-Eskişehir Savaşları sırasında Ankara’da bir Maarif (Eğitim) Kongresi toplanması Mustafa Kemal’in eğitime verdiği önemi gösterir..Bu savaşın arkasından Mustafa Kemal, 3 ay süreyle meclisinin tüm yetkilerini alarak 5 Ağustos 1921’de Başkomutan olmuştur. Mustafa Kemal’in meclisin tüm yetkilerini istemesinin nedeni hızlı karar alıp uygulamaktır.

.Mustafa Kemal, Tekâlif-i Milliye emirlerini Türk ordusunun ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarmıştır. Türk halkının dayanışmasını ve fedakârlığını gösterir..Sakarya Savaşı’nda Mustafa Kemal, dünya askerlik tarihinde denenmemiş bir şeyi denemiş “Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır, o satıh tüm vatandır!” diyerek TOPYEKUN savaşı başlatmıştır..Sakarya Savaşından sonra Fransa Ankara Antlaşmasını imzalayarak çekilmiş ve Güney Cephesi kapanmıştır. Bu antlaşma ile İtilaf Devletleri arasındaki birlik bozulmuştur..Sakarya Savaşından sonra Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan) ile imzalanan Kars Antlaşması ile doğu sınırlarımız kesin olarak çizilmiştir..Sakarya Savaşından sonra Türk ordusu Taarruz hazırlıkları için bir yıl beklemiştir..Büyük Taarruz ile Yunanlılar yurdumuzdan atılmıştır.

.Hem Sakarya Savaşının hem de Büyük Taarruzun kazanılmasında Mustafa Kemal’in askeri yeteneğinin büyük payı olmuştur..Büyük Taarruzun ardından imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması ile İstanbul ve Doğu Trakya savaş yapılmaksızın kurtarılmıştır..Mudanya Ateşkes Antlaşması kurtuluş Savaşının zaferle sonuçlandığını gösteren ilk siyasi ve diplomatik belgedir. .İtilaf Devletleri Sevr’i kabul ettiremeyeceklerini anlamışlardır..Kurtuluş Savaşımızın sanat ve edebiyat eserlerine de ilham kaynağı olmuştur.

ATATÜRK’ÜN SÖZLERİ SÖYLEDİĞİ SAVAŞ

Ben size taarruzu değil,ölmeyi emrediyorum.Siz ölünceye kadar geçecek sürede yerinize yeni kuvvetler geçecektir.

Hattı müdafaa yoktur,sathı müdafaa vardır.O satıh bütün vatandır.Vatanın her karış toprağı Türk insanının kanıyla sulanmadıkça ter edilmeyecektir.

Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir.İleri!

Aşağıda soruları sağda yer alan sözcüklerle ortada yer alan sütunda eşleştiriniz.

1 A

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1.Büyük Taarruzun diğer adı

2.’Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir.İleri!’emrinin verildiği savaş

3.Savaşmadan kurtarılan ilimiz

4.Sevr’i geçersiz kılan antlaşma

5.İstanbul’un TBMM yönetimine bırakıldığı antlaşma

6.İngiltere’de hükümetin istifasına neden olan antlaşma

7.9 Eylül’de kurtarılan ilimiz

8.İsmet İnönü’nün ününü arttıran antlaşma

9.Türk topçusunun ateşiyle başlayan savaş

10.Kurtuluş Savaşı’nın askeri safhasını bitiren antlaşma

A.Başkomutanlık

B.Mudanya

C.Büyük Taarruz

D.Mudanya

E.İzmir

F.Mudanya

G.Mudanya

H.Mudanya

I.Edirne

K.Başkomutanlık

YA İSTİKLAL YA ÖLÜM ÜNİTESİ TEST SORULARI

1- Kurtuluş Savaşının önemli aşamalarından biri olan Büyük Taarruz, 26 Ağustos sabahı Türk topçusunun ateşiyle başladı. 30 Ağustos’ta Başkomutan Mustafa Kemal Paşanın sevk ve idare ettiği meydan muharebesiyle düşman kuvvetleri büyük ölçüde imha edildi. Başkomutan hem kaçan Yunan kuvvetlerini takip etmek hem de onların toparlanmalarına fırsat vermemek için 1 Eylül 1922 günü “Ordular ilk hedefiniz Akdenizdir, ileri!” emrini verdi.

Buna göre, Büyük Taarruzun temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Türk ordusunun güçlenmesi için zaman kazanmakB) Yunanlıları tamamen Anadolu topraklarından atmakC) Yunan ordusuna karşı savunma hattıoluşturmakD) İtilaf devletlerini oyalamak

2-Türk ordularının Doğu ve Güney cephelerindeki işgalci devletlere karşı başarıları sonrasında,Batı Cephesinde yapılan Birinci İnönü Savaşı’nı da kazanmış olmaları, İtilâf Devletlerini telaşlandırmış, ortaya çıkan bu yeni durumu görüşüp değerlendirmek ve Sevr Antlaşması’nı yeniden gözden geçirerek Türklere kabul ettirmek için Londra’da bir konferans düzenleme kararı almışlardı. İtilaf Devletleri bu konferansa İstanbul Hükümetiyle birlikte TBMM’yi de çağırmışlardır.İtilaf Devletlerinin bu tutumu aşağıdakilerden hangisiyle daha iyi açıklanabilir?A) Osmanlı Hükümeti ile TBMM arasındaki sorunları çözmekB) İki tarafı birbirine düşürerek Sevr Antlaşması’nı Türklere kabul ettirmekC) Sevr Antlaşması’nın maddelerini yeniden belirleyecek komisyonu oluşturmakD) Yeni kurulacak olan Türk devletinin oluşum şartlarını görüşmek

3- İtilaf Devletleri, hazırladıkları Sevr Antlaş-ması’nın metnini Osmanlı Devleti’ne imzalatmak isteyince, Osmanlı Padişahı da, Meclis-i Mebusan’ın kapalı olması nedeniyle, İstanbul’da aydınlardan ve devlet adamlarından oluşan Saltanat Şûrası’nı toplayarak antlaşma şartlarını incelettirmiştir. Toplantı sonunda antlaşma şartları kabul edilmiş, Paris’e giden Türk heyeti Sevr Barış Antlaşması’nı imzalamıştır.Osmanlı Padişahının bu davranışıyla aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirmek istediği söylenebilir?

A) Osmanlı Mebusan Meclisi’nin tekrar çalışmasını sağlamayıB) TBMM’nin Osmanlı Devleti’yle işbirliği içinde olduğunu göstermeyiC) Sevr Antlaşmasını imzalama sorumluluğunuSaltanat Şurası üyeleriyle paylaşmayıD) İtilaf Devletleriyle işbirliği içinde olduğunu göstermeyi

4- İtilaf Devletleri, Birinci İnönü Muharebesi sonunda ilk defa TBMM’yi Londra Konferansı’na davet ettiler. Amaçları Sevr Antlaşması’nı küçük değişikliklerle Türk tarafına kabul ettirmekti. Mustafa Kemal, Londra Konferansı’nın bir sonuç vermeyeceğini ve Türk kurtuluşunu sağlamayacağını bildiği halde TBMM adına bir heyet gönderdi.Mustafa Kemal, bu davranışı ile aşağıdakilerden hangisini amaçlamış olabilir?

A) Osmanlı Hükümeti’nin yanında olduğunu göstermekB) Türk ulusal davasını dünya kamuoyuna duyurmakC) Anadolu’da isyanların çıkmasını önlemekD) Batılı devletlerden ekonomik yardım alabilmek

5- Birinci İnönü Muharebesi sonunda Sovyetler Birliği ile TBMM arasında sınırları belirleyen ve dostane ilişkiler kuran bir antlaşma imzalandı. Sakarya zaferinden sonra da Türkiye-Suriye sınırını çizen ve Fransızların işgal ettikleri yerlerden çekilmesini öngören Ankara Antlaşması imzalandı.Kurtuluş Savaşı’na ilişkin bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Askeri başarıları diplomatik başarılar izlemiştir.B) Ulusal mücadelenin haklılığı Batılı devletler tarafından kabul edilmiştir.C) TBMM ilk askeri başarısını SovyetlerBirliği’ne karşı kazanmıştır.D) Anadolu’daki tüm işgaller sona ermiştir.

6. Kütahya-Eskişehir Muharebeleri sonucunda Türk ordusunun Sakarya Irmağı’nın doğusuna çekilmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa TBMM’de eleştirilere hedef olmuştu. Mecliste Mustafa Kemal’e inananlar ordunun başına geçmesini istiyorlardı. TBMM,5 Ağustos 1921’de Mustafa Kemal’e hem başkomutanlık görevinin verilmesi hem de meclisin tüm yetkilerini kullanmasını kabul etmişti. Mustafa Kemal bu yetkileri kullanarak ordunun eksiklerini ulusun özverisi sayesinde giderdi. Sakarya’da başlatılan ölüm kalım savaşını kazandı ve ulusun bağımsızlık isteğini güçlendirdi.Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?(OKS 2002)

A) Düzenli ordunun kurulması için hazırlıklara başlanmıştır.B) Sakarya Meydan Muharebesi öncesi ordunun gereksinimleri karşılanmıştır.C) Mustafa Kemal’in bütün emirleri TBMM kararı olarak kabul edilmiştir.D) Türk ordusu yeni başarılar kazanmıştır.

7- Anlaşma Devletleri 1917 yılında Rusya’da kurulan yeni Sovyet yönetiminin savaştan çekilmesini kabul etmedi ve eski çarlık yönetimi yanlılarının başlattıkları iç savaşı destekledi.Anlaşma Devletlerinin, Anadolu’da başlattığı işgallerden de rahatsız olan Sovyet Rusya, Türk Kurtuluş Savaşı’na ilgi gösterdi ve TBMMHükümeti ile dostluk kurmak istedi.Buna göre aşağıdakilerden hangisi Sovyet Rusya’nın, TBMM Hükümeti ile siyasi ilişkiler başlatmasında etkili olmuştur?

A) Yeni yönetim biçimini Anadolu’da yaymakB) Dünya barışına katkıda bulunmakC) Anadolu’daki hareketin Rusya’ya yayılmasınıengellemekD) Ortak düşmana karşı işbirliği yapmak

8- Kurtuluş Savaşı sürecinde, yeni Türk Devleti’nincephelerdeki başarıları sonunda TBMM, Londra Konferansı’na katılmış, fakat Konferans bir anlaşma sağlanamadan dağılmıştır. Konferansın en önemli sonucu yeni Türk Devleti’nin İtilaf Devletleri tarafından tanınması olmuştur.Bu durum, aşağıdaki,yargılardan hangisiyle açıklanabilir?

A) Tam bağımsızlık, ekonomik ve siyasal bağımsızlıkla mümkündür.B) Askeri başarıları, siyasi başarılar izler.C) Siyasi zaferlerin kalıcılığı, ekonomik zaferlere bağlıdır.D) Ekonomik yönden güçlü devletler, askeri ve siyasi yönden de güçlüdürler.

9- Sakarya Meydan Muharebesi’nden önce Türkiye Büyük Millet Meclisi, 5 Ağustos 1921’de Mustafa Kemal Paşaya Başkomutanlık görevini verdi. Mustafa Kemal Paşa, bu görevi yaptığı süre içerisinde yasama ve yürütme yetkilerini de kullanacaktı. O, bu yetkilerini ilk önce ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için, “millî vergiler” adı verilen emirleri yayımlayarak milletin yardımını sağlamakta kullandı.

Verilen bilgilere göre Başkomutanlık yetkisinin Mustafa Kemal’e aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenemez?

A) Türkiye Büyük Millet Meclisinin yetkilerini kullanmaB) Ordu ve millet işbirliğini sağlamaC) Çabuk karar alma ve uygulamaD) İnkılapları kolayca gerçekleştirme

10-TBMM;•I. İnönü Zaferi sonrasında Sovyet Rusya ileMoskova Antlaşması’nı;•Sakarya Meydan Savaşı sonrasında Fransa ileAnkara Antlaşması’nı•Büyük Taarruz sonrasında İngiliz, Fransız ve İtalyan generallerinin katılımıyla Mudanya Ateşkesi’ni imzalamıştır.Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) TBMM’nin siyasi kazanımlarında askerî başarıların rolü vardır.B) Türklerin İtilaf Devletleriyle barış yapmasınıSovyet Rusya sağlamıştır.C) İtilaf Devletlerince işgale uğrayan yerlerin bir kısmı kurtarılmıştır.D) TBMM Hükümeti’nin askerî başarıları mağlup devletlerce tanınmıştır.

11- Birinci Dünya Savaşı sonunda İtalya, Fransa veİngiltere’nin desteklediği Yunanistan kuvvetleriAnadolu’yu işgal etmeye başladılar. Fakat TBMM Hükümeti’nin İkinci İnönü Savaşı’ndaki başarısından sonra İtalya, Sakarya Savaşlarından sonra da Fransa, Anadolu’daki kuvvetlerini geri çekmeye başladı.Bu bilgiler doğrultusunda aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Yunanistan İngiltere’nin desteğini kaybetmiştir.B) TBMM Hükümeti’nin askeri başarıları işgalci devletleri caydırmıştır.C) İtalya ve Fransa TBMM’ye karşı birlikte hareket etmiştir.D) Anadolu’da Yunan işgali sona ermiştir.

12- Kütahya-Eskişehir savaşlarından sonra Türk ordusu geri çekilmiştir. Ordunun geri çekilişinin TBMM’de büyük tartışmalara yol açması üzerine Genel Kurmay Başkanlığı, bunun taktik gereği olduğunu açıklamıştır.Genel Kurmay Başkanlığının açıklamasını aşağıdaki gelişmelerden hangisi daha çok destekler?

A) Mustafa Kemal’e Başkomutanlık görevinin verilmesiB) Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzalan- masıC) TBMM yetkilerinin geçici olarak MustafaKemal’e verilmesiD) Bundan sonra yapılan savaşın kazanılmış olması

13- Türk milletinin, sınırları belli bir coğrafyada bağımsız bir devlet olarak yaşama hakkını dünya devletlerine kabul ettirmesi aşağıdakilerden hangisiyle gerçekleşmiştir?A) TBMM’nin açılmasıB) Lozan Antlaşması’nın yapılmasıC) Başkumandan Meydan Savaşı’nın kazanılmasıD) Cumhuriyet’in ilan edilmesi

14-Aşağıdakilerden hangisi Sakarya savaşının sonuçlarından biri değildir?A)İsmet İnönü general oldu B)Mustafa Kemal’e gazi ünvanı verildi.C)Fransa ile Ankara antlaşması imzalandı.D)Rusya ile Kars antlaşması imzalandı.

15-Aşağıdakilerden hangisi Sakarya savaşının sonuçlarından değildir?A)TBMM’nin Londra Konferansına çağrılmasıB)Fransızlarla Ankara antlaşmasının imzalanmasıC)Batı sınırlarımızı güvenlik altına almamızD)Boğazları,işgal kuvvetlerinden kurtarmamız

16-Kurtuluş savaşında aşağıdaki illerimizin hangisinin kurtarılmasında düzenli orduların payı yoktur?A)İzmir B)Aydın C)Kütahya D)Gaziantep

17)Tekâlif-i Milliye Emirleri’nde her aileden birer katçamaşır ile herkesin elindeki gıda maddeleri ile binekve yük hayvanlarının belli bir kısmının hükûmeteverilmesinin öngörülmesi ile,I. ordunun Sakarya Savaşı öncesinde gerekli acilihtiyaçlarını temin etmek,II. Millî Mücadele’ye karşı olanları tespit etmek,III. bu mal ve malzemenin düşman eline geçmesiniönlemekdüşüncelerinden hangileri amaçlanmıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III

18- Mondros Mütarekesi sonrasında İstanbul Hükümetinin teslimiyetçi tutumu karşısında Anadolu ve Rumeli’de işgallere veya işgal ihtimallerine karşı halkın silahlı veya silahsız mücadelesine ne ad verilmiştir?A) Kuvayı İnzibatiye B) Kuvayı Milliye C) Misakı Milli D) Misakı İktisadi

19) Aşağıdakilerden hangisinin, TBMM Hükûmeti ileSovyet Rusya arasında Moskova Antlaşması’nınimzalanmasında etkili olduğu savunulabilir?A) İkinci İnönü Savaşı B) Kütahya-Eskişehir Savaşı C) Birinci İnönü Savaşı D) Sakarya Meydan Savaşı

20) Tekalifi Milliye emirlerinin yayınlanmasının amacı aşağıdakilerden hangisidir?A) Güçler Birliği ilkesini uygulamaB) Osmanlı Mebusan Meclisi’ni toplamaC) Ordunun ihtiyaçlarını karşılamaD) İstanbul Hükümeti’nin otoritesini artırma