ณชพล ชสกล

ดนตรเอกซเพรสชน

เอกซเพรสชน (Expression) คอแนวคดศลปะทแสดงออกถงสงเกบกดหรอกดดนอยภายในใจ

ออกมาดวยอารมณรนแรงในดานลบ ขนมว สะเทอนอารมณ เชนสอถงความตาย ฆาตกรรม วปรต วกลจรต

เปนตน แนวคดนเกดขนชวงตนศตวรรษท 20 ซงปรากฎในงานทศนศลป ดนตร วรรณกรรม และจตรกรรม

ยกตวอยางเชน ภาพวาดเดอะสครม (The Scream) ของเอดวารด มนช (Edvard Munch, 1863-1944)

ทแสดงความรสกนากลว สบสน ยงเหยงดวยการวาดใหรปบดเบยว เปนตน

ดนตรเอกซเพรสชนเกดขนในประเทศเยอรมนและออสเตรยชวงตนศตวรรษท 20 กอนสงครามโลก

ครงทหนง ลกษณะทางดนตรจะไมใชระบบโทนาลหรอศนยกลางเสยง แตใหความสำคญกบทกโนตใน

บนไดเสยงโครมาตกเทากน ทำใหไมมเสยงใดถกใหความสำคญเปนโทนกหรอศนยกลางเสยง เรยกวาระบบ

ไรกญแจเสยง (Atonality) เมองศนยกลางทพฒนาดนตรแนวนคอกรงเวยนนา ศลปนคนสำคญทพฒนาดนตร

เอกซเพรสชนไดแก อารโนลด เชนแบรก (Arnord Schoenberg, 1874-1951) กบลกศษยของเขาอลบน แบรก

(Alban Berg, 1885,1945) และอนโทน เวเบรน (Anton Webern, 1883-1945) หรอเรยกกลมนสำนกเวยนนาท

สอง (Second Viennese School) ดนตรเอกเพรสชนแบงออกเปนสองยคคอ ชวงตนศตวรรษท 20 ถงปค.ศ.

1920 ดนตรเปนลกษณะเอโทนาลแบบอสระ (Free Atonal) และชวงหลงปค.ศ. 1920 ใชระบบ

ดนตรสบสองเสยง (Twelve Tone System) ในการประพนธและเรมเขาสดนตรระบบซเรยล (Serialism)

ลกษณะดนตรเอกซเพรสชน

เชนแบรกมอทธพลทางดนตรมาจากยคโรแมนตกตอนปลาย การใชจงหวะ เสยงประสาน เสยงสอด

ประสานทซบซอน แตเขาพยายามไมใชระบบโทนาลและใหความสำคญกบโนตโครมาตกทกตวเทากน

แทนทจะใหความสำคญกบโนตเสยงใดเสยงหนงเปนโทนก งานทถอวาเปนการเรมออกจากกรอบของระบบ

โทนาลคอ String Quartet No.2 Op.10 (1908) แลวพฒนาจนกลายเปนดนตรเอโทนาลอยางสมบรณในเพลง

The Five Pieces for Orchestra, Op.16 (1909) และเพลง Three Pieces for Piano, Op.11 (1909)

เทคนคการประพนธทเชนแบรกใหความสำคญ คอ การเปลยนเครองดนตรขณะเลนทำนองอยางกระทนหน

สรางสสนใหกบทำนอง ทบรรเลงโดยเครองดนตรหลากหลายชน เรยกวา “ทำนองสสน (Tone Colour

Melody หรอ Klangfarbenmelodie)” ยกตวอยางในเพลง The Five Pieces for Orchestra (3rd movement)

แมจะทำลายระบบโทนาลโดยการใหความสำคญกบโนตโครมาตกทกตวเทากนแลว องคประกอบ

ของดนตรยงตองอาศยกฎการประพนธอย เชนในเพลง Mondestrunken (Moondrunk) ยงคงพบกลมโมทฟ

แตไมพบความสมพนธของโนตแบบระบบโทนาลและไมพบศนยกลางของเสยง เทคนคการประพนธแบบ

ดงเดมกยงคงพบอย แตอยในรปแบบทซบซอนมากขน เชนในงานเพลง Pierrot lunaire, Op.21 (Pierrot in

the Moonlight, 1912) พบการใชเทคนค สอดประสาน แคนอนและฟวก เปนตน นอกจากนนเชนแบรกยงได

พฒนาเทคนคการรองแบบใหมในลกษณะรองกงพดเรยกวา สเปรชสทมเม (Sprechstimme) และใชเครอง-

หมายกากบาท (x) กำกบ สงเกตไดจาก เพลง Pierrot lunaire

ณชพล ชสกล

นอกจากเชนแบรกทเปนคนสำคญแลว ลกศษยของเขาทงสองตางกมเอกลกษณเฉพาะตวทางดนตร

แตกตางกนไป ดนตรของเวเบรนมความยาวของเพลงสนสงเกตไดจากเพลง Five Movement for String

Quartet, Op.5 (1909) มจำนวนหองทงหมด 26 หองเทานน ทำนองมลกษณะคลายกบเชนแบรกคอ

เอาแนวคดทำนองสสนมาใชแตไมเปลยนเครองดนตร เทคนคนเรยกวาพอยนทลสตก (Pointilistic)

มการกระโดดขนคกวางในแนวทำนอง โนตทำนองมจำนวนนอย บางเพลงอาจมโนตเพยงแคตวเดยวหรอ

สองตว สวนดนตรของแบรกกมเอกลกษณเฉพาะตวเหมอนกน แบรกไดใชระบบโนตสบสองเสยงและ

ระบบเอโทนาลโดยมระบบโทนาลซอนอย ซงไดรบอทธพลดนตรมาจากยคโรแมนตก สงเกตไดจากแนว

ทำนองของเพลง Vier Lieder (Four Songs), Op.2 (1908-1910)

สรปแลวดนตรเอโทนาลอสระจะใหความสำคญกบการพฒนาโมทฟ แตไมใชโมทฟในแบบเดมทเคย

เปนมา จงหวะมความสำคญมากกวาระดบเสยง ทำใหวเคราะหการพฒนาโมทฟเปนไปไดยาก จำเปนจะตอง

มองการเคลอนทไปขางหนามากกวาหาความสมพนธของระดบเสยง และตอจากนนดนตรระบบโนตสบ-

สองเสยง กเขามามบทบาทหลงจากปค.ศ. 1920 เปนตนมา หรอเรยกไดวาดนตรเรมเขาสระบบซเรยลกวาได

บรรณานกรม

ณรงคฤทธ ธรรมบตร. การประพนธเพลงรวมสมย. กรงเทพฯ: สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2552.

วบลย ตระกลฮน. “ดนตรอมเพรสชนนซม: โคลด เดอบชซ.” วารสารดนตรรงสต 5, 2 (2553): 31-38.

Kamien, Roger. Music An Appreciation. 2 ed. New York: MacGraw-Hill, 2011.