4 Komur Analizler Baz

60
KÖMÜRLERE UYGULANAN KÖMÜRLERE UYGULANAN ANALİZLER ANALİZLER KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİS JEOLOJİS İ Doç. Dr. Doç. Dr. Gültekin Gültekin KAVUŞAN KAVUŞAN Kavuşan JEM408 1/59

Transcript of 4 Komur Analizler Baz

Page 1: 4 Komur Analizler Baz

KÖMÜRLERE UYGULANAN KÖMÜRLERE UYGULANAN ANALİZLERANALİZLER

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 1/59

Page 2: 4 Komur Analizler Baz

KÖMÜRLERDE BAZ KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKAVRAMI

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 2/59

Page 3: 4 Komur Analizler Baz

ANALİZ GRUPLARIANALİZ GRUPLARI

• KİMYASAL ANALİZLERKİMYASAL ANALİZLER

• TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER

• PALİNOLOJİK ANALİZLERPALİNOLOJİK ANALİZLER

• PETROGRAFİK ANALİZLERPETROGRAFİK ANALİZLER

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 3/59

Page 4: 4 Komur Analizler Baz

KİMYASAL KİMYASAL ANALİZLERANALİZLER

• PROKSİMATE ANALİZLERPROKSİMATE ANALİZLER

• ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLER

• DİĞER ÖZEL ANALİZLERDİĞER ÖZEL ANALİZLER

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 4/59

Page 5: 4 Komur Analizler Baz

PROKSIMATE PROKSIMATE ANALİZLERANALİZLER

• SU (NEM,RUTUBET)SU (NEM,RUTUBET)

• KÜLKÜL

• UÇUCU MADDEUÇUCU MADDE

• SABİT (BAĞIL) KARBONSABİT (BAĞIL) KARBON

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 5/59

Page 6: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ULTIMATE ANALİZLERANALİZLER

• KARBON ORANIKARBON ORANI• HİDROJEN ORANIHİDROJEN ORANI• AZOT ORANIAZOT ORANI• KÜKÜRT ORANIKÜKÜRT ORANI• OKSİJEN ORANIOKSİJEN ORANI

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 6/59

Page 7: 4 Komur Analizler Baz

DİĞER KİMYASAL DİĞER KİMYASAL ANALİZLERANALİZLER

• KÜKÜRT TÜRLERİ ANALİZİKÜKÜRT TÜRLERİ ANALİZİ

• COCO22 ANALİZİ ANALİZİ

• KLOR ANALİZİKLOR ANALİZİ

• FOSFOR ANALİZİFOSFOR ANALİZİ

• KÜL BİLEŞİMİ ANALİZİKÜL BİLEŞİMİ ANALİZİ

• İZ (ESER) ELEMENT ANALİZİİZ (ESER) ELEMENT ANALİZİ

• KÜLDE İZ (ESER) ELEMENT ANALİZİKÜLDE İZ (ESER) ELEMENT ANALİZİ

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 7/59

Page 8: 4 Komur Analizler Baz

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR

JEOLOJİSİJEOLOJİSİDoç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin

KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 8/59

Page 9: 4 Komur Analizler Baz

NEM (RUTUBET) TÜRLERİ

• KABA NEMKABA NEM

• HİGROSKOPİK NEMHİGROSKOPİK NEM

• AYRIŞMA NEMİAYRIŞMA NEMİ

• MİNERAL MADDE NEMİMİNERAL MADDE NEMİ

• TOPLAM NEMTOPLAM NEM

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 9/59

Page 10: 4 Komur Analizler Baz

NEM TAYİNİ NEM TAYİNİ METOTLARIMETOTLARI

• GRAVİMETRİK NEM TAYİNİ METODUGRAVİMETRİK NEM TAYİNİ METODU

• VOLUMETRİK NEM TAYİNİ METODUVOLUMETRİK NEM TAYİNİ METODU

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 10/59

Page 11: 4 Komur Analizler Baz

Gravimetrik metotGravimetrik metotKABA (YÜZEY) NEM KABA (YÜZEY) NEM

TAYİNİTAYİNİ• GELEN ÖRNEK TORBASI TARTILIR.

(M1)

• KÖMÜR HAVADA KURU BAZA GETİRİLİR KÜTLESİ TARTILIR (M2)

• TORBA, KUTU VS HEPSİ TARTILIR (M3)

• KAYBEDİLEN NEM BURADAN KABA KABA NEM OLARAK % ORANINEM OLARAK % ORANI ŞEKLİNDE HESAPLANIR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 11/59

Page 12: 4 Komur Analizler Baz

Gravimetrik metot Gravimetrik metot HİGROSKOPİK NEM HİGROSKOPİK NEM

TAYİNİTAYİNİ• N ORTAMINDA 105±3°C SICAKLIKTAKİ

ORTAMDA KÖMÜRÜN KAYBETTİĞİ NEM MİKTARIDIR.

• Kaba(m) örnek konur ve tartılır(m1). N-dolaşımlı etüvünde ısıtılır. Desikatörde soğutulur. Tartılır (m2).

• Nem oranı (%)=((m2-m1)/(m1-m))*100

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 12/59

Page 13: 4 Komur Analizler Baz

• Ksilol (! yanıcı) ile numune balona konur ve 110 °C sıcaklıkta kaynatılır, buhar geri soğutucuda soğutulur.

• Godede toplanan su ölçülür.

• Balondaki kütleyle orantılanarak % nem hesaplanır.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞANVOLUMETRİK VOLUMETRİK

NEM TAYİNİNEM TAYİNİ

Kavuşan JEM408 13/59

Page 14: 4 Komur Analizler Baz

TOPLAM NEM TOPLAM NEM TAYİNİTAYİNİ

• TAYİN EDİLEN NEMLERİN TOPLAMIDIR

• Topl.Nem%=Kaba nem%+Higroskopik N.%Topl.Nem%=Kaba nem%+Higroskopik N.%

• DOĞRUDAN ORİJİNAL KÖMÜRDEN YAPILAN NEM TAYİNİ ŞEKLİNDE DE UYGULANABİLİR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 14/59

Page 15: 4 Komur Analizler Baz

KÜL TAYİNİ-ORGANİK KÜL TAYİNİ-ORGANİK MADDE TAYİNİMADDE TAYİNİ

• 1 g kömür 750±10°C sıcaklıkta kül haline getirilir. Kül kütlesi bulunur ve % Kül buradan hesaplanır.

• Organik madde%= 100-Kül%olarak bazı kayaçların organik madde içerikleri yakma metodu olarak aynı yöntemle bulunabilir. Kömürlerde bu hesaplama yapılmaz.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 15/59

Page 16: 4 Komur Analizler Baz

UÇUCU MADDE UÇUCU MADDE TAYİNİTAYİNİ

• Bir miktar kömür kuvars krozeye konur. Kütleler belirlenir ve 850±10°C sıcaklıkta ısıtılır. Uçucu maddeler uzaklaşır. Soğutulur kütle kaybı hesaplanır. Bu kayıp yüzdesi % Uçucu Madde% Uçucu Madde oranıdır.

• Kalan kütlenin oranı ise KOK %KOK % olarak hesaplanır.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 16/59

Page 17: 4 Komur Analizler Baz

SABİT (FIX-BAĞIL) SABİT (FIX-BAĞIL) KARBON ORANI TAYİNİKARBON ORANI TAYİNİ

• KURU KÖMÜR BAZINDA HESAPLANIR.

• SABİT C%=100-(Uçucu madde %+Kül %)SABİT C%=100-(Uçucu madde %+Kül %)

• Uçucu madde hesaplanırken kömür bazı kuru kömür bazına indirgenir. Nem oranından gelen uçucular ile anorganik bileşenlerden kaynaklanan nem içerikleri sıfır kabul edilir.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 17/59

Page 18: 4 Komur Analizler Baz

• ULTIMATE ANALİZLER, ELEMENTER ULTIMATE ANALİZLER, ELEMENTER ANALİZ OLARAK ADLANDIRILABİLEN ANALİZ OLARAK ADLANDIRILABİLEN

ANALİZLERDİR.ANALİZLERDİR.

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 18/59

Page 19: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERC, H TAYİNİC, H TAYİNİ

BS 1016-LIEBIG METODUYLA YAKMA KOLONU

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 19/59

Page 20: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERC, H TAYİNİC, H TAYİNİ

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 20/59

Page 21: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERN- TAYİNİN- TAYİNİ

• KJEHLDAHL KJEHLDAHL CİHAZIYLA CİHAZIYLA TAYİN TAYİN EDİLİR.EDİLİR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 21/59

Page 22: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERS-TÜRLERİS-TÜRLERİ

• PİRİTİK KÜKÜRTPİRİTİK KÜKÜRT

• ORGANİK ORGANİK KÜKÜRTKÜKÜRT

• SÜLFAT SÜLFAT KÜKÜRTÜKÜKÜRTÜ

• TOPLAM KÜKÜRTTOPLAM KÜKÜRT

•YANAR KÜKÜRTYANAR KÜKÜRT

•YANMAZ (KÜLDE) YANMAZ (KÜLDE) KÜKÜRT KÜKÜRT

•TOPLAM KÜKÜRTTOPLAM KÜKÜRT

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 22/59

Page 23: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERS TAYİNİS TAYİNİ

• 800 800 ±± 10 10°°C SICAKLIKTA YAKMA C SICAKLIKTA YAKMA METODUMETODU

• 1350 1350 ±± 20 20°°C SICAKLIKTA YAKMA C SICAKLIKTA YAKMA METODUMETODU

• ESCHKA KARIŞIMI İLE İNDİRGEME ESCHKA KARIŞIMI İLE İNDİRGEME METODUMETODU

• OTOMATİK ANALİZ CİHAZIYLA TAYİNOTOMATİK ANALİZ CİHAZIYLA TAYİN

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 23/59

Page 24: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERS TAYİNİS TAYİNİ

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 24/59

Page 25: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERS-TÜRLERİ TAYİNİS-TÜRLERİ TAYİNİ

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 25/59

Page 26: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERC, H,N,S TAYİNİC, H,N,S TAYİNİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

VARIO III-E VARIO III-E OTOMATİK OTOMATİK ANALİZATÖRÜ ANALİZATÖRÜ PRENSİP ŞEMASIPRENSİP ŞEMASI

BU TİP CİHAZLAR İLE BU TİP CİHAZLAR İLE ANALİZLER ANALİZLER OTOMATİK OLARAK OTOMATİK OLARAK YAPILABİLMEKTEDİRYAPILABİLMEKTEDİR

Kavuşan JEM408 26/59

Page 27: 4 Komur Analizler Baz

ULTIMATE ANALİZLERULTIMATE ANALİZLERO- TAYİNİO- TAYİNİ

• DOĞRUDAN TAYİN SADECE ÖZEL DOĞRUDAN TAYİN SADECE ÖZEL AMAÇLAR İÇİN YAPILIR.AMAÇLAR İÇİN YAPILIR.

• HESAPLAMA İLE BULUNUR.HESAPLAMA İLE BULUNUR.

• O %=100 – (C+H+N+S)O %=100 – (C+H+N+S)

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 26/59

Page 28: 4 Komur Analizler Baz

DİĞER KİMYASAL ANALİZLERDİĞER KİMYASAL ANALİZLERCOCO22-ANALİZİ-ANALİZİ

• CO3 İÇERİĞİ TAYİNİDİR. KARBONATLI MİNERALLERDEN KAYNAKLANIR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 27/59

Page 29: 4 Komur Analizler Baz

DİĞER KİMYASAL ANALİZLERDİĞER KİMYASAL ANALİZLERCl - ANALİZİCl - ANALİZİ

• NaCl, KCl vb MİNERALLERDEN NaCl, KCl vb MİNERALLERDEN KAYNAKLANIR. KAYNAKLANIR.

• ESCHKA KARIŞIMI+KÖMÜR İÇERİĞİ ESCHKA KARIŞIMI+KÖMÜR İÇERİĞİ 675 675 ±± 5 5°°C SICAKLIKTA YAKMA C SICAKLIKTA YAKMA METODU İLE İNDİRGENEREK METODU İLE İNDİRGENEREK TİTRİMETRİK OLARAK HESAPLANIR. TİTRİMETRİK OLARAK HESAPLANIR.

• Termik santral kazanlarında Termik santral kazanlarında korozyona neden olurkorozyona neden olur..

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 28/59

Page 30: 4 Komur Analizler Baz

DİĞER KİMYASAL ANALİZLERDİĞER KİMYASAL ANALİZLERP - ANALİZİP - ANALİZİ

• APATİT, ORGANİK BAĞLI FOSFOR vb APATİT, ORGANİK BAĞLI FOSFOR vb BİLEŞİKLERDEN KAYNAKLANIR.BİLEŞİKLERDEN KAYNAKLANIR.

• SPEKTROFOTOMETİK VEYA XRF İLE SPEKTROFOTOMETİK VEYA XRF İLE BELİRLENEBİLİR.BELİRLENEBİLİR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 29/59

Page 31: 4 Komur Analizler Baz

DİĞER KİMYASAL ANALİZLERDİĞER KİMYASAL ANALİZLERESER ELEMENT ANALİZLERİESER ELEMENT ANALİZLERİ

• DOĞRUDAN KÖMÜRDEN VEYA DOĞRUDAN KÖMÜRDEN VEYA KÜLDEN BELİRLENEBİLİR.KÜLDEN BELİRLENEBİLİR.

• KÖMÜRDEN BELİRLENMEDE KÖMÜRDEN BELİRLENMEDE KAYAÇLARIN ANALİZLERİNDE KAYAÇLARIN ANALİZLERİNDE OLDUĞU ŞEKİLDE YAPILIR.OLDUĞU ŞEKİLDE YAPILIR.

• KÜLDE İSE ÖNCE KÖMÜR KÜLDE İSE ÖNCE KÖMÜR KÜLLEŞTİRİLİR VE AYNI YÖNTEMLE KÜLLEŞTİRİLİR VE AYNI YÖNTEMLE ANALİZ EDİLİR.ANALİZ EDİLİR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 30/59

Page 32: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLERYOĞUNLUK TAYİNİYOĞUNLUK TAYİNİ

• GÖRÜNÜR YOĞUNLUKGÖRÜNÜR YOĞUNLUK

Kırılmış ve tane boyutlaması Kırılmış ve tane boyutlaması yapılmış kömürün yapılmış kömürün yoğunluğudur.yoğunluğudur.

• GERÇEK YOĞUNLUKGERÇEK YOĞUNLUK

Kömür kütlesinin yoğunluğudur.Kömür kütlesinin yoğunluğudur.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 31/59

Page 33: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLERTANE BOYU DAĞILIMI TAYİNİTANE BOYU DAĞILIMI TAYİNİ

• ELEK ANALİZİDİR.ELEK ANALİZİDİR.

• ISLAK VE KURU OLARAK YAPILIR.ISLAK VE KURU OLARAK YAPILIR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 32/59

Page 34: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLERYÜZME-BATMA DENEYİYÜZME-BATMA DENEYİ

• BELİRLİ BOYUTLARDAKİ KÖMÜR BELİRLİ BOYUTLARDAKİ KÖMÜR TANELERİ DEĞİŞİK SIVILARDA TANELERİ DEĞİŞİK SIVILARDA ÇÖKTÜRTME DENEYLERİNE TABİ ÇÖKTÜRTME DENEYLERİNE TABİ TUTULUR. TUTULUR.

• ÇÖKME ORANLARI VE SIVI ÇÖKME ORANLARI VE SIVI BİLEŞİMLERİNE GÖRE BİLEŞİMLERİNE GÖRE SONUÇLANDIRILARAK, KURULACAK SONUÇLANDIRILARAK, KURULACAK YIKAMA (LAVVAR) TESİSİNİN YIKAMA (LAVVAR) TESİSİNİN ÇALIŞMA ARALIKLARI BELİRLENİR.ÇALIŞMA ARALIKLARI BELİRLENİR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 33/59

Page 35: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLERKİL KIRILMA (Shale breakdown)KİL KIRILMA (Shale breakdown)

• KÖMÜRLERİN TABAN TAVAN VE ARA KÖMÜRLERİN TABAN TAVAN VE ARA KESMELERİNDEKİ KİLLERİN SU EMME KESMELERİNDEKİ KİLLERİN SU EMME SONUCUNDA DEĞİŞİMLERİNİN SONUCUNDA DEĞİŞİMLERİNİN TAYİNİDİR.TAYİNİDİR.

• GENELLİKLE MONTMORİLLONİT GENELLİKLE MONTMORİLLONİT GRUBU KİLLERİN ETKİLERİ SONUCU GRUBU KİLLERİN ETKİLERİ SONUCU BU SORUN KÖMÜR YIKAMA (LAVVAR) BU SORUN KÖMÜR YIKAMA (LAVVAR) GİBİ TEKNOLOJİK TESİSLERDE GİBİ TEKNOLOJİK TESİSLERDE ÜRETİMİ AKSATIR.ÜRETİMİ AKSATIR.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 34/59

Page 36: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma sistemleri-TEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma sistemleri-ISIL DEĞER TAYİNİISIL DEĞER TAYİNİ

• YUKARI YUKARI (ÜST) (ÜST) ISIL ISIL DEĞERDEĞER

• AŞAĞI AŞAĞI (ALT) (ALT) ISIL ISIL DEĞERDEĞER

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 35/59

Page 37: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma TEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma sistemleri-sistemleri-

ISIL DEĞER TAYİNİISIL DEĞER TAYİNİ

• Nem içeriği yüksek kömürlerde kondensazyon ısısı nedeniyle analiz ısıl değeri yüksektir. (ÜST ISI DEĞERİ)(ÜST ISI DEĞERİ)

• H oranı ve nem içeriğinden gerekli düzeltme yapılarak, serbest haldeki (1 at) yanma ısısı belirlenir. (ALT ISI DEĞERİ)(ALT ISI DEĞERİ)

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 36/59

Page 38: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma sistemleri--Yakma sistemleri-ISIL DEĞER TAYİNİISIL DEĞER TAYİNİ

• ISIL DEĞERLER MEGAJOULE/Kg ISIL DEĞERLER MEGAJOULE/Kg CİNSİNDEN VERİLMEKTEDİR.CİNSİNDEN VERİLMEKTEDİR.

• 1 MJ/Kg = 429.923 BTU/lb1 MJ/Kg = 429.923 BTU/lb

= 238.846 Kcal/Kg= 238.846 Kcal/Kg

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 37/59

Page 39: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma sistemleri--Yakma sistemleri-

KÜL ERGİME DERECESİ TAYİNİKÜL ERGİME DERECESİ TAYİNİ

• Santralin çalışmasındaki üst kritik Santralin çalışmasındaki üst kritik sıcaklık sınırının belirlenmesi iiçin sıcaklık sınırının belirlenmesi iiçin yapılır.yapılır.

• Kömür külünün ergime derecesi Kömür külünün ergime derecesi PİROMETRİK KONİ DENEYİ (PCI) ile PİROMETRİK KONİ DENEYİ (PCI) ile belirlenir.belirlenir.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 38/59

Page 40: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Yakma sistemleri--Yakma sistemleri-

HARDGROVE İNDEKSİ TAYİNİHARDGROVE İNDEKSİ TAYİNİ

• Kömürün öğütülebilirlik deneyidir. Termik Kömürün öğütülebilirlik deneyidir. Termik santrallerde kömürün kazana santrallerde kömürün kazana sürülmesinden önce yapılan öğütmeyi sürülmesinden önce yapılan öğütmeyi belirleyene temel bir testtir.belirleyene temel bir testtir.

• Hardgrove değirmeninde kömür Hardgrove değirmeninde kömür öğütüldükten sonra tane boyu öğütüldükten sonra tane boyu dağılımından hesaplanır.dağılımından hesaplanır.

• İndeks değeri yükseldikçe kömür kolay İndeks değeri yükseldikçe kömür kolay öğütülür. Aksi ise (<50 HGI) pulverize öğütülür. Aksi ise (<50 HGI) pulverize edilmesinin zor olduğu anlamına gelir.edilmesinin zor olduğu anlamına gelir.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 39/59

Page 41: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLER TEKNOLOJİK ANALİZLER KoklaştırmaKoklaştırma

Kok fırını Kok fırını Hücresi ve Hücresi ve koklaşmanın koklaşmanın gelişimigelişimi

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 40/59

Page 42: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-

Potada Şişme İndeksiPotada Şişme İndeksi

800 ± 10°C kömürün özel potada pişirilmesidir.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 41/59

Page 43: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-

King-Gray DeneyiKing-Gray Deneyi

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 42/59

Page 44: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLER-TEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma-King-Gray DeneyiKoklaştırma-King-Gray Deneyi

Kavuşan JEM408 43/59

Page 45: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 44/59

Arnu-Audibert DilatometresiArnu-Audibert Dilatometresi

Page 46: 4 Komur Analizler Baz

• Gieseler Gieseler PlastometresiPlastometresi

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 45/59

Page 47: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-Roga İndisiRoga İndisi

• Avrupada yaygın uygulanan bir Avrupada yaygın uygulanan bir yöntemdir.yöntemdir.

• 1 g kömürün 5 g özel bir antrasit 1 g kömürün 5 g özel bir antrasit ile karışımının potada 850 ile karışımının potada 850 ±± 1010°°C’deC’de 15 dakika pişirilmesidir. 15 dakika pişirilmesidir.

• Elde edilen kok parçası tamburda Elde edilen kok parçası tamburda çevrilerek kütle kaybı hesaplanır.çevrilerek kütle kaybı hesaplanır.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 46/59

Page 48: 4 Komur Analizler Baz

• Kömür tanelerinin Kömür tanelerinin özel bir aşındırma özel bir aşındırma tamburunda 1500 d/d tamburunda 1500 d/d 12000 tur 12000 tur döndürülmesiyle döndürülmesiyle ortaya çıkan ortaya çıkan ufalanma oranıdırufalanma oranıdır.

Kavuşan JEM408 47/59

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-Roga İndisiRoga İndisi

Page 49: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-

Düşürme Testi (Drop-Shatter)Düşürme Testi (Drop-Shatter)

• Kömür veya kokun nakliye esnasındaki ufalanmasının belirlenmesi için uygulanır.

• Bazı ülkelerde, buna benzer dayanıklılık deneyi uygulamalarına değişik isimler verilebilir.

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 48/59

Page 50: 4 Komur Analizler Baz

TEKNOLOJİK ANALİZLERTEKNOLOJİK ANALİZLER-Koklaştırma--Koklaştırma-MicumTestiMicumTesti

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 49/59

Micum indeksi kokların dayanımlarında yaygın olarak kullanılan bir diğer düşürme/aşındırma deneyidir.Kömür ve kok tanelerinin kırılmaya karşı dayanımını ölçmek için uygulanır.

Page 51: 4 Komur Analizler Baz

• Kömürlerde baz denildiğinde, kömürün içinde bulunduğu ortam koşullarına kendini uyarladığı durum anlaşılır.

• Kömürler bulundukları ortamın nemiyle kendilerini dengeleyebilen oluşumlardır ve bu nedenle adeta “soluyan”, “yaşayan” bir kayaç olarak kabul edilirler.

• Kömür ticaretinde asıl olan ağırlık olduğundan bu durum ciddi ekonomik sorunlar yaratmıştır ve yaratabilir.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR

JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 50/59

Page 52: 4 Komur Analizler Baz

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR

JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 51/59

Page 53: 4 Komur Analizler Baz

• 1 at. basınç altında, 20 1 at. basınç altında, 20 ooC sıcaklıkta, %80 C sıcaklıkta, %80 bağıl nemlilikte olup doğrudan bir ışımanın bağıl nemlilikte olup doğrudan bir ışımanın olmadığı bir laboratuvar ortamı, kömürlerde olmadığı bir laboratuvar ortamı, kömürlerde baz tanımlanmasının oturtulabileceği bir baz tanımlanmasının oturtulabileceği bir ortamdır.ortamdır.

• Bu ortamda yapılan analizler doğru kabul edilirler.

• Kömür kütlesinin, havanın nemi nedeniyle kütlesi bu koşullardaki tüm laboratuvar vb ortamlarda aynıdır. Dolayısıyla yapılan analiz değerleri de bu durumda farklılıklar göstermeyecektir.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 52/59

Page 54: 4 Komur Analizler Baz

• Havada kuru baz: Bir kömür örneğinin, bir önceki slaytta belirtilen ortama konulduktan sonra, art arda yapılan 3’den fazla tartımlarda kütlesinin değişmediği halidir.

• Bu ortamda kütlenin dengelendiği kömüre de “HAVADA KURU KÖMÜR” (air-dried coal)“HAVADA KURU KÖMÜR” (air-dried coal) adı verilir.

• Tüm analizler, bu kütleden alınan kömür örneklerinde yapılır.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 53/59

Page 55: 4 Komur Analizler Baz

• Orijinal baz: Kömür örneğinin laboratuvar geldiği haliyle, ya da yeraltında ocakta, mostrada veyahut stok sahasındaki halidir.

• Orijinal kömür: Kömür örneğinin laboratuvar geldiği hali, ya da yeraltında ocaktaki, mostradaki veyahut stok sahasında bulunan kömürdür.

• Bu kömürler “ORİJİNAL NEM”“ORİJİNAL NEM” içerirler.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 54/59

Page 56: 4 Komur Analizler Baz

• Kuru Kömür bazı:Kuru Kömür bazı: Kömürdeki kaba nem ve higroskopik nem içeriğinin sıfır olarak kabul edildiği, hipotetik bir bazdır.

• Kuru kömür:Kuru kömür: Gerçekte bulunmayan ama deneyler sonucunda kömürün toplam nem içeriğinin sıfır olduğu, kömürü sadece organik ve anorganik partiküllerden oluşmuş bir nesne olarak kabul edilen hipotetik kömürlerdir.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 55/59

Page 57: 4 Komur Analizler Baz

• Kuru Külsüz Baz: Kömürün toplam nem ve külü içeriğinin sıfır kabul edildiği hipotetik bazdır.

• Kuru Külsüz Kömür: Kömürün toplam neminin ve külünün olmadığı varsayılan teorik bir kömürdür. Gerçekte böyle bir kömür yoktur.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 56/59

Page 58: 4 Komur Analizler Baz

• Kuru Mineral Maddesiz Baz: Kömürü oluşturan anorganik bileşenler ve toplam nemin sıfır olarak öngörüldüğü hipotetik bazdır.

• Kuru Mineral Maddesiz Kömür: Kömürün toplam neminin, külünün ve anorganik bileşenlerden kaynaklanan uçucu maddelerinin olmadığı, sadece organik bileşiklerden meydana geldiği varsayılan teorik kömürdür.

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 57/59

Page 59: 4 Komur Analizler Baz

KÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMIKÖMÜRLERDE BAZ KAVRAMI

• Deneylerde elde edilen tüm değerler Deneylerde elde edilen tüm değerler kömürlerde, deneyin yapıldığı bazdaki kömürlerde, deneyin yapıldığı bazdaki değerlerdir.değerlerdir.

• Bu değerlerden yola çıkılarak diğer Bu değerlerden yola çıkılarak diğer bazlardaki analiz değerleri hesaplanır.bazlardaki analiz değerleri hesaplanır.

• Herhangi bir analiz değeri verilirken, Herhangi bir analiz değeri verilirken, kömürlerde bazı belirtilir, aksi takdirde kömürlerde bazı belirtilir, aksi takdirde bazı belirsiz değerin bazı belirsiz değerin hiçbir anlamı hiçbir anlamı yokturyoktur. .

Kavuşan JEM408 58/59

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Page 60: 4 Komur Analizler Baz

DERS SONU

KÖMÜR KÖMÜR JEOLOJİSİJEOLOJİSİ

Doç. Dr. Gültekin Doç. Dr. Gültekin KAVUŞANKAVUŞAN

Kavuşan JEM408 59/59