4. ระบบการเลี้ยงสั�ตว์�แลี้ะจำ�านว์นสั�ตว์�ในประเทศไทย

เอกสัารประกอบคำ�าบรรยาย ANS 201

รศ . ดร . บ�ญเสัร ม ชีว์ะอ สัระก�ลี้

LIVESTOCK LIVESTOCK PRODUCTION SYSTEM PRODUCTION SYSTEM

-Dr. Boonserm Cheva Isarakul Department of Animal Science,

Faculty of Agriculture, Chiang Mai University.

SOLELY LIVESTOCK

MIXED SYSTEM

SEDENTARY

MIGRATORY

TOTALNAMADIC

TRANSHUMANCE

LIVESTOCK PPRODUCTION

SYSTEM

ระบบการเลี้ยงสั�ตว์�

เคำลี้$%อนย&ายท%เลี้ยง

เลี้ยงเป'นหลี้�กแหลี้)ง

แบบเร)ร)อน

เคำลี้$%อนย&ายตามฤด+กาลี้

เลี้ยงสั�ตว์�ก จำกรรมเดยว์

แบบผสัมผสัาน

CENTRAL ARABIA

EAST SYRIA

NORTH AFRICA

TOTAL NOMADICTOTAL NOMADIC

บร เว์ณท%เลี้ยงสั�ตว์�แบบเร)ร)อน

V er tical T r an sh u m an ceก า ร เคำ ลี้$% อ น ย& า ย ต า ม แ น ว์ ด % ง

H or izon tal T r an sh u m an ceก า ร เคำ ลี้$% อ น ย& า ย ใ น แ น ว์ ร า บ

T r an sh u m an ceเคำ ลี้$% อ น ย& า ย ต า ม ฤ ด+ ก า ลี้

เคำลี้$%อนย&ายท%เลี้ยง เคำลี้$%อนย&ายท%เลี้ยง - MIGRATORY- MIGRATORY

MIGRATORYMIGRATORY

VERT ICAL T RANSHUM ANCEC . A s ia , H im a laya

A n d es ; A lp s ; N . A m erica

DESERTN . A frica , S ah e l, E . A frica

W .C . A s ia , A u s tra lia

T UNDRAS can d in avia , N .R u ss ia

M on g o lia

HORIZONT AL T RANSHUM ANCE

T RANSHUM ANCE

RANCHING UPLAND

PERM ANENT G RASS SYST EM INDUST RAILIZED SYST EMG rain / Livestock

SOLELY LIVEST OCK

SEDENTARY

เลี้ยงโดยอาศ�ยท�)งหญ&าถาว์รการเลี้ยงเป'นอ�ตสัาหกรรม

ระบบเลี้ยงสั�ตว์�แบบอ�ตสัาหกรรม ประกอบด&ว์ยระบบย)อย ได&แก)

• อาหารใชี&เลี้ยงสั�ตว์�• การผลี้ ตสั�ตว์�เป'นอ�ตสัาหกรรม

– การเลี้��ยง ไก�ไข่� / ไก�เนื้��อ– การเลี้��ยงสุ�กร– การข่�นื้โคเนื้��อ– การเลี้��ยงโคนื้ม

• การแปรร+ปผลี้ ตภั�ณฑ์� ได&แก)– โรงแปรร�ปผลี้�ตภั�ณฑ์ เนื้��อ โรงฟอกหนื้�ง โรงงานื้ผลี้�ตภั�ณฑ์

นื้ม

SEDENTARYSEDENTARY

FALLOW SHIFT ING CULT IVAT ION

PERENIAL CROP COM M ERCIAL SM ALL SCALE

RAINFED IRRIGAT ED

M IXED SYSTEM

การเลี้ยงสั�ตว์�ระบบผสัมผสัาน - Mixed System

เขต เกษตรน�าฝน เขต เกษตรชีลี้ประทาน

- ผสัมผสัานก�บการปลี้+กพื$ชีไร)นา- ผสัมผสัานก�บการปลี้+กไม&ผลี้- ผสัมผสัานก�บการ

ปลี้+กไม&ย$นต&น

- การใชี&เศษเหลี้$อจำากการปลี้+กพื$ชี

Issues Affecting the Animal Industriesประเด6นท%มผลี้กระทบต)อ

อ�ตสัาหกรรมปศ�สั�ตว์� สัว์�สัด ภัาพืสั�ตว์� - Animal Welfare

เทคำโนโลี้ยชีว์ภัาพื - Biotechnology

ประเด6นผ+&บร โภัคำ - Consumer issues

ประเด6นสัภัาพืแว์ดลี้&อม - Environment Issues

นโยบายของร�ฐ- Government Policy

ประเด6นการตลี้าด - Marketing Issues

ประเด6นท%สัาธารณะ - Public Land Issues ประเด6น แลี้ะ โอกาสั - Issues

and Oportunities

สัถานภัาพื ป9จำจำ�บ�น

• จำ�านว์นผ+&ประกอบอาชีพืเลี้ยงสั�ตว์�มไม)มากเทยบก�บอาชีพือ$%น

• การสั$%อสัารระหว์)างอาชีพื มจำ�าก�ด• คำว์ามสั�บสันของข&อม+ลี้ คำว์ามเสั%ยงในการ

บร โภัคำอาหารจำากสั�ตว์� แลี้ะเทคำโนโลี้ยใหม)ๆ

• บทบาทของสั$%อ

สัว์�สัด ภัาพืสั�ตว์� - Animal Welfare

• ความเห%นื้ที่�'แตกต�าง ข่องกลี้��มต�างๆ• การเลี้��ยงแบบประณ�ต ก�บ เลี้��ยงปลี้�อยตาม

ธรรมชาต�

ม�มมอง สัว์�สัด ภัาพืสั�ตว์�กลี้�)ม ม�มมองผ+&เอาเปรยบสั�ตว์� สั�ตว์�เก ดมาสั�าหร�บมน�ษย�ใชี&ประโยชีน�

ผ+&ใชี&ประโยชีน�จำากสั�ตว์� เลี้ยงสั�ตว์�ใชี&ประโยชีน�อย)างเมตตาตามเหมาะสัม

ผ+&ร�กษากฎหมาย บ�งคำ�บให&เป'นไปตามกฎหมายน�กสัว์�สัด ภัาพืสั�ตว์� ว์ จำารณ�ให&ข&อคำ ด ออกกฏหมายคำ�&มคำรองสั�ตว์�น�กพื ท�กษ�สั ทธ สั�ตว์� เชี$%อว์)า คำว์รมหลี้�กประก�นในสั ทธ การมชีว์ ตท%

ไม)ถ+กร�งแก เหม$อนสั ทธ มน�ษยชีนน�กปลี้ดแอกสั�ตว์�เลี้ยง เชี$%อว์)า สั�ตว์�ไม)คำว์รถ+กน�ามาบ�งคำ�บใชี&

งาน หร$อให&ผลี้ผลี้ ตเพื$%อประโยชีน�ของมน�ษย�

Factors Affecting Livestock Development

Factors Affecting Livestock Development

1. Animal Performance

2. Farmers’ Problem

3. Supporting & Facilitating System

11. Animal Performance

= GGGGGGGG + GGGGGGGGGGG - GGGGG - G GGGGGGG&- GGGGGG GGGGGG- GGGGGGGGGG

12. R & D (Research & Development)- Extension

11. Animal Performance

= Geneti cs + Envi ronment - Breed

- Feed&Feedi ng- Ani mal Heal t h- Management

12. R & D (Research & Development)- Extension

2. Farmers’ Problem

•Socio-economics

• Land tenure• Religion &Culture

•etc.

3. Supporting & Facilitating System

• Supporting System- Credit & Marketing- Coop. , Farmer Group

- Business : Processing Plant , F eed Company etc.

- Infrastructure• Facilitating System

- Policy , Law ,

พื$นท%เลี้ยงสั�ตว์� ระด�บแนว์หน&า ในประเทศไทย

ประเภัทสั�ตว์� แนว์หน&า กระบ$อ อ�บลี้ราชีธาน สั�ร นทร� บ�รร�มย� ศรสัะเกษ

สักลี้นคำร ร&อยเอ6ด อ�ดรธานมหาสัารคำาม นคำรพืนม นคำรราชีสัมา

โคำนม สัระบ�ร , ราชีบ�ร , ลี้พืบ�ร นคำรราชีสัมา ,สัระแก&ว์ ประจำว์บคำรข�นธ�� , นคำรปฐม กาญจำนบ�ร เชียงใหม) ขอนแก)น

โคำเน$อ สั�ร นทร� นคำรราชีสัมา กาญจำนบ�ร บ�รร�มย� ศรสัะเกษ อ�บลี้ราชีธาน ร&อยเอ6ด ขอนแก)น

สักลี้นคำร อ�ดรธาน

การกระจำายจำ�า นว์นกระบ$อ 2550

กลี้าง7%

อ�สุานื้78%

เหนื้�อ13%

ใ ต.2% กลี้าง

อ�สุานื้

เหนื้�อ

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม100,818 1,046,678 171,742 32,613 1,351,851

การกระจำาย โคำนม รายภัาคำ 2550

กลี้าง68%

อ�สุานื้23%

เหนื้�อ7%

ใ ต.2% กลี้าง

อ�สุานื้

เหนื้�อ

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม280,289 96,853 28,956 6,706 412,804

การกระจำายโคำเน$อ รายภัาคำ 2550

กลี้าง16%

อ�สุานื้55%

เหนื้�อ19%

ใ ต.10% กลี้าง

อ�สุานื้

เหนื้�อ

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม

1,315,270 4,316,949 1,564,797 839,041 8,036,057

แพืะ ยะลี้า ป9ตตาน กาญจำนบ�ร นคำรสัว์รรคำ� สังขลี้า สัต+ลี้ กระบ% ประจำว์บคำรข�นธ� นราธ ว์าสั ชี�ยนาท

แกะ ป9ตตาน กาญจำนบ�ร ยะลี้า นคำรปฐม นราธ ว์าสั ลี้พืบ�ร นคำรสัว์รรคำ�

ชี�ยนาท ปท�มธาน ชีลี้บ�ร สั�กร ราชีบ�ร นคำรปฐม ชีลี้บ�ร ฉะเชี งเทรา

นคำรราชีสัมา ขอนแก)น สัระบ�ร เชียงใหม) เชียงราย สั�พืรรณบ�ร

พื$นท%เลี้ยงสั�ตว์� ระด�บแนว์หน&า

การกระจำายจำ�า นว์นแพืรายภัาคำ 2550

กลี้าง34%

อ�สุานื้5%

เหนื้�อ17%

ใ ต.44%

กลี้าง

อ�สุานื้

เหนื้�อ

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม111,742 15,014 56,149 141,245 324,150

การกระจำายจำ�า นว์นแกะ รายภัาคำ 2550

กลี้าง38%

อ�สุานื้7%

เหนื้�อ14%

ใ ต.41%

กลี้าง

อ�สุานื้

เหนื้�อ

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม19,277 3,624 7,174 21,076 51,151

การกระจำายจำ�า นว์น สั�กร 2550

กลี้าง59%

อ�สุานื้19%

เหนื้�อ14%

ใ ต.8% กลี้าง

อ�สุานื้

เหนื้�อ

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม4,235,903 1,367,743 997,873 552,265 7,153,784

ประเภัทสั�ตว์� แนว์หน&า 10 ลี้�าด�บแรกไก)เน$อ ชีลี้บ�ร สัระบ�ร นคำรราชีสัมา ลี้พืบ�ร

ปราจำนบ�ร กาญจำนบ�ร เพืชีรบ+รณ� ราชีบ�ร นคำรสัว์รรคำ� ฉะเชี งเทรา

ไก)ไข) ชีลี้บ�ร ฉะเชี งเทรา นคำรนายก เชียงใหม) นคำรปฐม ขอนแก)น นคำรราชีสัมา

ปราจำนบ�ร สัระบ�ร พืระนคำรศรอย�ธยา ไก)พื$นเม$อง นคำรราชีสัมา เชียงราย เชียงใหม)

อ�บลี้ราชีธาน อ�ดรธาน สั�ร นทร� ร&อยเอ6ด ขอนแก)น สักลี้นคำร นคำรพืนม

จำ�งหว์�ดเลี้ยงไก)ในระด�บแนว์หน&า

จำ�า นว์นไ ก) ท�กประเภัท มคำ 2550

13%

32%49%

6%

เหนื้�อ อ�สุานื้ กลี้าง ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม90,689,632 59,322,572 23,776,769 10,537,779 184,326,752

จำ�า นว์นไ ก)พื$ นเม$องเป'นรายภัาคำ 2550

เหนื้�อ25%

อ�สุานื้48%

กลี้าง18%

ใ ต.9% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม 9,922,978

25,743,615

13,723,477

4,823,348

54,213,418

จำ�า นว์นไ ก)ไ ข)รายภัาคำ มคำ2550

เหนื้�อ13%

อ�สุานื้20%

กลี้าง58%

ใ ต.9% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม 17,051,400

5,942,487

3,832,293

2,797,484

29,623,664

จำ�า นว์นไ ก)เน$อเป'นรายภัาคำ มคำ 2550

เหนื้�อ6% อ�สุานื้

28%

กลี้าง63%

ใ ต.3% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม

63,715,254

27,636,470

6,220,999

2,916,947

100,489,670

ประเภัทสั�ตว์� แนว์หน&า 10 ลี้�าด�บแรก

เป'ดเน$อ ชีลี้บ�ร ปราจำนบ�ร นคำรปฐม นคำรราชีสัมา นคำรนายก ฉะเชี งเทรา สัระแก&ว์ สัระบ�ร ราชีบ�ร กาญจำนบ�ร

เป'ดไข) พื ษณ�โลี้ก นคำรปฐม ก�าแพืงเพืชีร พื จำ ตร ชี�ยนาท สั�พืรรณบ�ร อ)างทอง นคำรสัว์รรคำ� สั งห�บ�ร ชีลี้บ�ร

พื$นท%เลี้ยงเป'ด ระด�บแนว์หน&าในประเทศไทย

การกระจำายจำ�า นว์นเป'ด รายภัาคำ 2550

เหนื้�อ18%

อ�สุานื้21%กลี้าง

54%

ใ ต.7% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม11,333,

9064,409,750

3,689,646

1,410,251

20,843,553

การกระจำายเป'ดเทศ เป'นรายภัาคำ 2550

เหนื้�อ8%

อ�สุานื้62%

กลี้าง15%

ใ ต.15% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม 486,571

1,978,622

270,094

494,702

3,229,989

การกระจำายเป'ดเน$อ รายภัาคำ 2550

เหนื้�อ2% อ�สุานื้

28%

กลี้าง68%

ใ ต.2% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม 4,470,690

1,821,247

121,807

117,422

6,531,166

การกระจำายเป'ดไ ข) รายภัาคำ 2550

เหนื้�อ30%

อ�สุานื้6%กลี้าง

57%

ใ ต.7% เหนื้�อ

อ�สุานื้

กลี้าง

ใ ต.

กลี้าง อสัาน เหน$อ ใต& รว์ม 6,376,645

609,881

3,297,745

798,127

11,082,398