3C Project WERKBOEK 45+ PUBLIEKSVERSIE.pdf · 2014. 1. 13. · met betrekking tot gezondheid,...
Transcript of 3C Project WERKBOEK 45+ PUBLIEKSVERSIE.pdf · 2014. 1. 13. · met betrekking tot gezondheid,...
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
1
Economisch Welzijn voor
Ouderen
3C Project
WERKBOEK
45+
Learning for capability capacity and citizenship
Grundtvig Multilateral Project 518722-LLP-1-2011-1 PL-GRUNTVIG-GMP
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
2
Dankwoord
De 3C transnationale projectpartners willen de volgende personen en organisaties
bedanken
Het Programma Leven Lang Leren Grundtvig van de Europese Unie
De beroepskrachten en deelnemers die betrokken zijn geweest bij de pilots en de
consultatiegroepen binnen de vijf partnerlanden
Verschillende auteurs en personen van wie hun materialen direct of indirect
bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van deze materialen Deze omvatten
onder meer Stephen McNair (2011) Stephen Covey (1996) Kees Penninx
(2002)
Copyright Het copyright berust bij het EU Gruntvig Programma de bij het 3C Project betrokken
organisaties en de auteurs van de hoofdstukken en materialen
Organisaties
CMT Prooptiki ltd (GR)
Confederacioacuten de Empresarios de Aragoacuten (ES)
INTEVAL Limited (UK)
Life Academy (UK)
The Elephant Learning in Diversity(NL)
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - project cooumlrdinator (PL)
Authors
Jorge Alonso
Anthony Chiva
Grzegorz Karpiuk
Jumbo Klercq
Ineacutes Domiacutenguez Loacutepez
Tasos Mastroyiannakis
Saskia Reijnen
Nicholas Walters
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
3
INHOUDSOPGAVE
INTRODUCTIEhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7
SAMENVATTINGhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8
Hoofdstuk 1 DE BALANS OPMAKENhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip10
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken10
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteitenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12
131 Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening12
132 Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen14
133 Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
creeumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15
134 Motivatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16
135 Inzet en betrokkenheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17
136 Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19
137 Wat denkt u dat uw volgende stap is21
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu23
15 Verder lezenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
Hoofdstuk 2 WERK IN CONTEXThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
22 De economische situatie in Europahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
23 De Nederlandse economische situatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip26
24 De gevolgen van de economische situatie voor uhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32
Hoofdstuk 3 MOGELIJKHEDEN VOOR WERKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillighelliphellip33
311 Continuering van betaald werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip34
312 Zelfstandig ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip39
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip52
315 Jobrotatie en loopbaankansenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip71
316 Stagehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip75
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
4
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele
dienstverleninghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip77
321 Outsourcinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip78
322 Consultancyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip79
323 Portfolio werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip82
324 In partnerschap werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip84
325 In deeltijd werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip85
Hoofdstuk 4 VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELENhelliphelliphellip87
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip87
42 Kerncompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip88
421 Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige levenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip95
422 Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaalhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip96
423 Uw communicatie in vreemde talen verbeterenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip97
424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het
omgaan met wetenschappelijke en technologische kennishelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 96
425 Verbetering van uw digitale competentie99
426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren lerenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip104
427 Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip106
428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip110
429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressiehelliphelliphelliphellip114
4210 Het maken van een plan voor verder leren113
Samenvatting module kerncompetenties helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip114
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 115
431 Uw veerkracht ontdekkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip122
432 Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denkenhelliphelliphellip122
433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 124
434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip125
435 Werkwijze voor het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip127
436 Wat is holistische gezondheid128
437 Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip130
438 Uw gedachten hanteren door analysehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip131
439 Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip132
4310 Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te makenhellip 134
4311 Omgaan met moeilijke gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 134
43 12 Omgaan met kwaadheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip136
4313 Omgaan met positieve gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 136
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
5
4314 Positiviteit rationalisering en pessimisme een case study aanpakhelliphelliphelliphelliphellip137
4315 Eigenwaarde en zelfvertrouwenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 140
4316 Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u 140
4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen 141
4318 Heb u zelf liefhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 141
4319 Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiginghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip142
4320 Assertiviteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 144
4321 Regels voor effectief onderhandelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip144
4322 In de spiegel kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 145
4323 Omgaan met zelfkritiekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip146
4324 ldquoIn controlrdquo zijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip147
4325 Manieren van naar uw status kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
4326 Wie bepaalt uw status 149
Samenvatting module veerkracht en eigenwaardehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip145
44 Omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
441 Leren van veranderingen in het verledenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
442 Het managen van veranderingenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip155
443 Het werken met de gevoelenscurvehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
444 Het management change model toepassenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip159
Samenvatting omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
45 Kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip160
451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip162
452 Kennisoverdracht tussen generatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
453 Hoe wordt u een mentor165
454 Verschillende manieren van mentoringhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip166
455 Moeilijkheden bij kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip168
Samenvatting module kennistransferhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 163
46 Tijd- en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip170
461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvretershelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip172
462 Wat is stress Stress op het werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip174
463 Omgaan met stress stijlen en beheersing 169
464 Omgaan met stress rationeel denkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
465 Risicomanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip180
Samenvatting module tijd-en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
Hoofdstuk 5 EEN GEZONDE LEEFSTIJLhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip178
51 Gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip185
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
6
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren187
512 Gezondheid en welzijn onderhoudenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip188
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip189
Samenvatting module gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip182
52 Spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
521 Energiebalans inleiding in het energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip192
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en harthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip194
523 Reiniging van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1968
524 Bescherming van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip197
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk wetenhelliphelliphellip197
526 Het bereiken van innerlijke vredehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip198
Samenvatting module spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
Hoofdstuk 6 PLAN VAN AANPAKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 192
61 Een plan van aanpak makenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 194
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
7
Introductie
Het werkboek neemt de sociale en economische situatie in Europa en in het bijzonder
van de landen die betrokken zijn bij dit project in ogenschouw Het vermogen van een
individu om een succesvolle toekomst te creeumlren hangt af van vele factoren waaronder
de economische situatie van het land van de regio De wegwijzers in dit werkboek bieden
hierbij een aantal behulpzame strategieeumln
Deze gebruikershandleiding is bedoeld om vast te stellen
bull Waar u zich bevindt in uw leven en wat uw doelen zijn
bull Wat u kunt doen om uw situatie te verbeteren
bull Wat de nationale contexten zijn en de levensomstandigheden die van invloed
zijn op uw keuzes (De gebruikershandleiding heeft betrekking op vijf landen
Griekenland Nederland Polen Spanje en het Verenigd Koninkrijk)
bull Welke mogelijkheden er voor u zijn
bull Welke extra vaardigheden u nodig heeft om uw doelen te bereiken
Het werkmateriaal is geschreven in een prettige stijl en zal het u mogelijk maken om
gedachten over uw verdere leven te ontwikkelen en mogelijkheden voor de toekomst in
kaart te brengen
De voordelen van het gebruik van dit werkboek zijn
bull U kunt met gebruik van de oefeningen in dit boek uw vaardigheden sterke punten
kwaliteiten en ervaring op een rij zetten
bull U zult in staat zijn de uitdagingen in uw leven op een positieve en constructieve
manier tegemoet te treden
bull U kunt de mogelijkheden verkennen om uw betrokkenheid op zinvolle en
waardevolle activiteiten te vergroten bijvoorbeeld op werk (betaald of onbetaald)
enof maatschappelijke activiteiten
bull U kunt manieren onderzoeken om uw doelen te bereiken
bull U kunt uw leven plaatsen in een context voor toekomstplanning
Hoe lang duurt het om door al het materiaal heen te gaan Dit is afhankelijk van welke
delen van het werkboek u wilt gaan gebruiken
AANBEVELING U kunt per hoofdstuk de activiteiten kiezen die u wilt gaan doen
en deze noteren in het actieplan dat u in hoofdstuk 6 aantreft
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
8
Samenvatting van de verschillende hoofstukken
Hoofdstuk 1 ndash DE BALANS OPMAKEN helpt u te bepalen waar u zich nu bevindt en
een duidelijker beeld te krijgen van wie u bent wat belangrijk voor u is wat uw dromen
en verwachtingen zijn
In hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT wordt aandacht besteed aan de context van het
werk uw werk- en leefsituatie die mede bepaald wordt door de economische situatie in
de Europese Unie Het is belangrijk de externe factoren te kennen die invloed hebben op
uw mogelijkheden zoals de nationale economie de politiek en de situatie op
arbeidsmarkt
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR WERK In het eerste deel van dit hoofdstuk
worden verschillende soorten en mogelijkheden op een rij gezet betaalde en onbetaalde
arbeid en maatschappelijke participatie Het tweede deel beschrijft vormen van actief
zijn als ZZP-er zoals outsourcing consultancy portfolio werken en partnerships
Hoofdstuk 4 - VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELEN is bedoeld om u in staat te
stellen om met behulp van oefeningen uw vaardigheden verder te ontwikkelen Per
onderdeel wordt een lijst van alle activiteiten getoond om vaardigheden die u van
cruciaal belang vindt te selecteren Of als u wilt het hele vaardighedenhoofdstuk door te
nemen Elk onderdeel begint tevens met een zelfbeoordeling om vast te stellen hoe goed
u deze vaardigheid al beheerst Deze test geeft ook aan in hoeverre u deze vaardigheden
verder kunt ontwikkelen
Hoofdstuk 5 ndash EEN GEZONDE LEEFSTIJL In dit hoofdstuk zijn oefeningen opgenomen
met betrekking tot gezondheid welzijn en spiritualiteit
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK stelt u in staat om uw voornemens in daden om te
zetten
De tekening hieronder toont hoe mensen worden beiumlnvloed door de factoren om hen
heen gedurende hun leven Het laat zien dat er sprake is van een voortdurende
wisselwerking tussen individu en sociale omgeving Dit beeld komt ook steeds terug in de
oefeningen in dit boek terugkijken en vooruitkijken en van daaruit opnieuw je koers
bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
9
De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu en de factoren die van
invloed op hemhaar zijn vanuit de directe familie tot aan de brede samenleving toe
4 Periferie ndash veranderingen in omgeving en sociale omstandigheden
3 Sectoren ndash veranderingen in werk school verenigingsleven
1 Centrum ndash veranderingen in familie en vriendschapsrelaties
Individuele kenmerken
LEEFTIJD
TIJD
SLEUTEL
Overgangen
Weergave van
onderlinge
invloeden
2 Buurt ndash veranderingen binnen lokale gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
10
Hoofdstuk 1 ndashDE BALANS OPMAKEN
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken In dit hoofdstuk gaat u vaststellen wat op dit moment belangrijk is in uw leven en wat u
motiveert Door de volgende opdrachten krijgt u meer inzicht in de manier waarop u uw
leven wilt inrichten
De opdrachten zullen u duidelijkheid geven over waar uw prioriteiten komen te liggen en
waar u het beste uw energie op in kunt zetten en in kunt gaan investeren Het
heroverwegen van uw antwoorden zal u helpen deze handleiding optimaal te gebruiken
Zelfs wanneer u geconfronteerd wordt met bijzondere uitdagingen in uw leven en de
opdrachten zelf mogen triviaal daarbij lijken blijven uw antwoorden belangrijk en zullen
u helpen om een basis te scheppen waar u in de toekomst op kunt bouwen
Doel Dit hoofdstuk zal mij in staat stellen mijn persoonlijke prioriteiten te bepalen door
inzicht te krijgen in de beste aanwijzingen voor mijn toekomst
Benodigde tijd voor dit hoofdstuk 2 uur
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
11
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteiten
U kunt deze zelfevaluatie gebruiken om na te gaan hoe u zich verhoudt tot de prioriteiten
in uw leven qua houding en qua vaardigheden U kunt deze test nogmaals doen nadat u
alle opdrachten uit dit hoofdstuk gedaan heeft
1 Bepaal bij iedere vraag waar u momenteel ldquostaatrdquo met behulp van de schaal 1-5-
waarbij
1 = een beetje en 5 = heel veel
1 2 3 4 5
1 Weet u wat u wilt in uw leven
2 Kent u uw prioriteiten en weet u wat u voldoening en
plezier schenkt
3 Kent u uw dromen levensverwachtingen en ambities
4 Kunt u uw wensen visualiseren
5 Hoe gemotiveerd bent u hiervoor
6 Hoe is het met uw fysieke welzijn gesteld
7 Hoeveel inlevingsvermogen heeft u ten opzichte van uw collegarsquos
8 Hoeveel waardering en vertrouwen ontvangt u
9 Hoe groot is uw prestatievermogen
10 Hoeveel waarde hecht u aan uw persoonlijke groei
11 In hoeverre bent met hart en ziel aan uw werk
verknocht
12 In hoeverre geeft u betekenis aan dingen in uw leven
Tel de scores in elke kolom
Totale score
Uitslag
Tussen 45-60 u heeft een goed inzicht in uw persoonlijke waarden en uw
achterliggende motieven U kunt ervoor kiezen om dit onderdeel alleen te doen om u
daar nog verder in te verbeteren en uw kennis van uw prioriteiten verder uit te diepen
Tussen 30-44 u heeft een redelijk gevoel van waar uw persoonlijke waarden liggen en u
kunt door de opdrachten in dit hoofdstuk meer inzicht hierin krijgen en uzelf beter leren
begrijpen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
12
Tussen 15-29 laat zien dat u enig begrip heeft van wat voor u belangrijk is en wat u wilt
in het leven u kunt van de opdrachten uit dit hoofdstuk profiteren door hierover meer
duidelijkheid te krijgen
Tussen 0-14 heeft u de meeste kans om meer inzicht te krijgen in uw persoonlijke
waarden en wat u wilt in het leven door de opdrachten in dit hoofdstuk te doen
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1
Samenvatting
Opdracht 11 ndash Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening
Opdracht 12 ndash Wat zijn uw dromen verwachtingen en ambities
Opdracht 13 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
Creeumlren
Opdracht 14 - Motivatie
Opdracht 15 - Inzet en betrokkenheid
Opdracht 16 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Opdracht 17 - Wat denkt u dat uw volgende stap is
Opdracht 131 - Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en
voldoening
Doel Deze opdracht helpt u om te inventariseren welke zaken u belangrijk vindt en wat
u plezier en voldoening geeft
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen papier en pen om mee te schrijven
Opdracht
1 U denkt na over wat voor u belangrijk is en wat u plezier en voldoening schenkt
op de volgende levensgebieden
Werk
Familie en relaties
Vrije tijdhobbies
Persoonlijke overtuiging of filosofie over het leven de gemeenschap en de
sociale omgeving
2 U gaat nu de zaken die belangrijk voor u zijn en die u plezier en voldoening geven
hieronder opschrijven Met andere woorden de zaken waar u tijd en energie aan
wilt besteden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
13
3 Hieronder vindt u een tabel met een checklist en een scorelijst U kunt nu de
onderwerpen in de tabel aanklikken en de waarde eraan toevoegen die u eraan
wilt toekennen
Waardevol Totaal
niet
Niet erg Redelijk
Zeer
1 2 3 4
Partner
Familie
Vrienden
Overige relaties
Reizen
Vrijheid
Gezondheid
Carrieumlre baan
Financieumlle positive geld
Prestaties
Gemeenschap
Leven
Natuur
Schoonheid
Training oefening
Liefde
Hobbyvrije tijdpersoonlijke interesses
Religiegeloofspiritualiteit
Iets voor anderen betekenen
Macht
Plezier
Humeur
Routine
Iemand vertrouwen
Anderen onderwijzen of begeleiden
Wijsheid
Verantwoordelijkheid
Creativiteit
Uitdaging
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
14
Communicatie
Balans tussen werk en priveacute
Respect krijgen van anderen
Inzetbaarheid in stand houden
Voeg andere onderwerpen toe
4 Hoe kunt u de factoren die van invloed zijn op wat u belangrijk vindt en wat u plezier
en voldoening geeft versterken
- In verband met de werkomgeving
- In uw persoonlijke relaties
- Met betrekking tot uzelf
- Met betrekking tot uw huis
- Met betrekking tot de gemeenschap waar u bij hoort
Samenvatting Bij het invullen van deze oefening heeft u in kaart gebracht wat u
positief waardeert in de verschillende levensgebieden in termen van belangrijkheid
plezier en voldoening Tevens heeft u een begin gemaakt voor gelegenheden te zoeken
om deze positieve gevoelens te ervaren
Opdracht 132 - Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen
Doel Deze opdracht helpt u uw dromen verlangens en verwachtingen in kaart te
brengen
Duur van de opdracht15 minuten
Benodigde middelen Papier en pen
Opdracht
1 In deze activiteit laat u uw gedachten herinneringen of ideeeumln de vrije loop zonder ze
te bewerken of te onderbreken
2 U denkt terug aan de tijd dat u een kind of tiener was Welke dromen of ideeeumln had u
toen voor uw leven Noteer deze
3 Is eacuteeacuten van deze dromen nog steeds van toepassing
4 Wat heeft u in de loop van uw leven voor idealen gehad Noteer deze
5 Welke verlangens of ambities heeft u nog steeds in uw leven Noteer deze
6 Welke van deze dromen verlangens en verwachtingen spelen nog steeds een rol in
uw leven nu
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
15
Samenvatting Door de antwoorden op deze vragen op te schrijven en ter herlezen
krijgt u een duidelijk beeld van uw dromen verlangens en verwachtingen
Opdracht 133 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u
die zou willen creeumlren
Sommige mensen vinden het visualiseren van hun toekomst gemakkelijker als ze
gebruik maken van technieken zoalsrsquo het maken van een tekening het denken aan een
metafoor of het schrijven van een gedicht of verhaal voor zichzelf over de toekomst De
dromen en hoop die we als kind hadden kan hierbij soms aanwijzingen geven
Doel In deze opdracht gaat u beelden over uw toekomst gebruiken om meer zicht te
krijgen op wat u wilt bereiken
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen een rustige plaats
Opdracht
1 U zoekt een rustige plek om te mediteren en deze visualisatieoefening te doen U
start met het hardop lezen van de volgende tekst
ldquoStel u voor dat uw toekomst u in een andere richting wijst dan waar u nu bent in uw
leven U ziet uzelf in de toekomst lopen naar een tijd waar het positief en plezierig
voelt Zodra u daar aangekomen bent draait u zich om en kijkt u terug naar het nu
en een stem stelt u de volgende vragen
Wat is er met u gebeurd
Wat heeft u geleerd
Hoe bent u veranderd
Als u werkt - wat doet u en waar
Sla wat u ontdekt hebt op in uw geheugen en loop in gedachten te rug
naar de huidige tijd U houdt wat u te weten bent gekomen in gedachten rdquo
Als u dat gedaan heeft begint u te mediteren u laat uw gedachten de vrije loop om
een voorstelling van uzelf in de toekomst te maken tot rust te komen en u op uw
gemak te voelen met uw gedachten
2 Na afloop van de meditatie gaat u bij u zelf na hoe u zich voelt wat u denkt en wat u
geleerd heb Noteer dit
3 Wat betekent dit voor de volgende door u te ondernemen stappen
Samenvatting In deze opdracht heeft u verder nagedacht over wat u in de toekomst
wilt realiseren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
16
Aantekeningen Meditaties of visualisaties vereisen meestal enige ervaring maar
kunnen zeer krachtig instrumenten zijn om tot meer inzicht en een hoger bewustzijn te
komen
Opdracht 134 - Motivatie
Motivatie is de passie het verlangen en het streven om je persoonlijke doelstelling en wensen te realiseren Onder motivatie in de psychologie wordt verstaan ldquohet totaal van beweegredenen dat op een bepaald moment werkzaam is In deze definitie wordt geeft de beschrijving van iemands motivatie een antwoordt op de vraag wat hem tot een bepaald gedrag brengt Zoeken naar motieven van mensen is zoeken naar het antwoord op de vraag ldquowat zet mensen in bewegingrdquo
Doel Deze opdracht stelt u in staat uw motivatie nader te beschouwen om positieve
resultaten in uw leven te creeumlren
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Paperpennen
Opdracht
Om gemotiveerd te blijven moet men gedurende een lange periode een sterk ldquoverlangen
en bereidheidrdquo te creeumlren Dit kan men doen door te ldquowerkenrdquo aan wensen behoeften
verwachtingen verlangens en dromen
Als u zelf niet gemotiveerd bent kunt ook anderen niet motiveren Iemand die vanuit
zichzelf gemotiveerd is is in staat anderen te motiveren en is ldquoin controlrdquo Als u iets
graag wil en uw energie of bereidheid is ldquote kleinrdquo dan is elk obstakel dat u tegenkomt
een struikelblok
Deel 1 - Wensen
Om gemotiveerd te worden moet u precies weten wat u wilt over een sterk verlangen
beschikken en bereid zijn om te doen wat nodig is om uw doel te bereiken
1 Wat maakt dat u een eerste stap zet om in beweging te komen wat motiveert u
Wat heeft u nodig om uw wensen te realiseren Wat u nodig hebt is een wens
Een eigen persoonlijke wens een wens die u ergens in uzelf gevonden hebt
Neem voordat u verder leest een wens in gedachte Dat kan een grote of een
kleine wens zijn Een wens waar u wellicht jaren aan moet werken of eacuteeacuten die zich
zomaar kan realiseren Iets materieels of immaterieels Iets wat u wilt hebben of
een levenswens Als het maar een wens is waar u enige passie bij voelt en waar u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
17
echt iets voor over wilt hebben Creeumler voor uzelf een beeld van het eindresultaat
van uw wensdroom
Richt u alleen op wat u in uw leven wil verwezenlijken
Deel 2 ndash Onderzoeken hoe u uw droom gaat realiseren
1 Nadat u een duidelijk beeld hebt wat het eindresultaat moet zijn is de volgende stap
het kenbaar maken naar anderen wat uw wensdroom is
2 Door uw droom aan anderen te vertellen versterkt dat tevens uw motivatie om
stappen te zetten om deze droom te gaan realiseren U gaat namelijk de anderen
duidelijk maken dat u gemotiveerd bent om uw wensen ook te gaan realiseren
3 Als u uw wens met overtuiging uitdraagt gaan anderen een bijdrage leveren aan het
verwezenlijken van uw droom
4 U start met het uiten van uw wensdroom aan iedereen die het maar wil horen U gaat
op zoek naar mensen ideeeumln en allerlei informatie die jou kunnen helpen Denk
hierbij aan familie vrienden (oud) collegarsquos etc Zij worden uw supporters om u
wensen echt te realiseren en om het vuur van uw motivatie brandend te houden
5 U ordent alle reacties en informatie die u gekregen hebt en vraag om suggesties en
handreikingen Zo bereidt u uw volgende stappen voor om daadwerkelijk echt aan de
slag te gaan
Deel 3 ndash Uw wensdroom realiseren
Nu u genoeg ideeeumln kennis en informatie verzameld hebt is het tijd om aan de slag te
gaan Neem de stap van fantasie naar werkelijkheid
De uitvoeringsfase is eigenlijk heel eenvoudig U besluit om echt aan de slag te gaan u
gaat ook daadwerkelijk aan de slag en dat houdt u gewoon alsmaar vol
Samenvatting In deze opdracht heeft u een beter begrip gekregen van uw motivatie
manieren om uw dromen en wensen in kaart te brengen en een begin te maken deze te
realiseren
Opdracht 135 Inzet en betrokkenheid
Inzet plus betrokkenheid creeumlert engagement Betrokkenheid is niet iets dat zomaar
ontstaat Het gaat om een verbinding tussen ldquogeven en nemenrdquo Wat u persoonlijk nodig
heeft om op te bloeien en wat u wilt bijdragen aan de organisatie waarvoor u werkt
Wat iemand betrokken maakt heeft te maken met persoonlijke ervaring en wat de
praktijk aan voldoening en tevredenheid schenkt
Doel Deze opdracht zal mij in staat stellen mijn houding inzet en betrokkenheid binnen
een positieve werksetting te verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
18
Benodigde middelen Papierpennen
Opdracht
De volgende innerlijke bronnen en houdingen zijn belangrijke manieren om te bezien wie
we zijn en hoe we denken
1 In hoeverre zijn deze innerlijke bronnen werkzaam in uw leven en hoe kunt u ze
bevorderen
Geef aan op een schaal van 1-5 in welke mate deze bronnen in uw leven
werkzaam zijn
Innerlijke bronnen Schaal
1 - 5
Hoe kunt u ze effectiever
maken in uw leven
Fysiek welzijn
U voelt u veilig en gezond en u bent verzekerd
van een goed basisinkomen
Empathie met collegarsquos
U voelt zich op uw gemak en verbonden met de
mensen die u op uw werk ontmoet Er is sprake
van en goede samenwerking en de zaken gaan
beter als mensen zich met elkaar verbonden
voelen
Waardering en vertrouwen
Als u het vertrouwen van anderen heeft bent u
instaat uw ideeeumln in uw werk te realiseren
vooral wanneer u het gevoel heeft in zekere
mate zelfstandig te kunnen werken
Goede prestaties
U creeumlert zichtbare resultaten op uw werk en
bent daarover tevreden U krijgt positieve
feedback en uw resultaten worden gevierd
Persoonlijke groei
U kunt uw talenten en kwaliteiten ontwikkelen
Met hart en ziel werken
U voelt zich vrij om uzelf te zijn U kunt doen
wat u werkelijk wilt doen en waar u goed in bent
Zingeving
Uw werk doet ertoe Uw werk geeft u een
diepere (sociale) betekenis en uw zelfwaardering
groeit
(Uit Kees Kouwenhoven 7 bronnen voor plezier in het werk)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
19
2 Wat heeft u nodig om persoonlijk betrokken en geeumlngageerd te blijven in uw
werkomgeving
Samenvatting In deze activiteit heeft u meer begrip gekregen hoe u gebruik kunt
maken van uw innerlijke bronnen om uw gewenste doelen te bereiken in een positieve
werksituatie
Opmerking In sommige werksituaties waar een manager harde competitie tussen
medewerkers stimuleert is het moeilijk en zelfs inadequaat om empathie te scheppen
In dergelijke situatie is innerlijke integriteit een beter alternatief
Opdracht 136 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Doel Deze opdracht helpt u uw vaardigheden ervaring en kwalificaties in kaart te
brengen
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Welke vaardigheden ervaring en kwalificaties heeft u Schrijf deze in de linkerkolom Vul
daarna de twee kolommen in die laten zien wanneer u deze de laatste keer gebruikt
heeft en hoe lang geleden (Zie de korte lijst van vaardigheden hieronder als
hulpmiddel)
Vaardighedenoverzicht
Vaardigheden en expertise Wanneer heeft u deze
vaardigheid gebruikt
Hoe lang
geleden
Sommige vaardigheden Practische vaardigheden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
20
Problemen oplossen Tijdmanagement Om kunnen gaan met
electronica en electriciteit
Schriftelijke communicatie Met oog voor details Metaalbewerking
Mondelinge communicatie Analytisch vermogen Met verschillende technieken
om kunnen gaan
Onderhandelen Delegeren Timmervaardigheden
Leiderschap Bouwvaardigheden
Creativiteit Schoonmaakvaardigheden
Strategisch denken Tuinieren
Organisatorisch
Doelgericht
Multi-tasking
Samenvatting In deze opdrachten heeft u uw belangrijkste vaardigheden op een rij
gezet
Noot Vaardigheden ervaringen en kwalificaties met inbegrip van het vermogen deze
over te dragen zijn de factoren die u waarschijnlijk het meest zullen helpen om u
toegang te verschaffen tot de door u gewenste toekomstwerkzaamheden Daarom is het
een belangrijk onderdeel van het proces van nieuw werk zoeken om deze zorgvuldig en
bedachtzaam te identificeren Het kan bovendien nuttig zijn om te zien hoe u uw
vaardigheden kunt vergelijken met de kerncompetenties in hoofdstuk 41
Opdracht 137 ndashWat denkt u dat uw volgende stap is
Doel Deze opdracht helpt u de beste mogelijkheden te selecteren om verder te gaan
Duur van de opdracht 10 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Kijk naar de tekening op de volgende pagina om vast te stellen wat voor u de beste
overgang is
- Van huidig betaald werk naar nieuw betaald werk
- Van betaald werk naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
- Van betaald werk naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
21
- Van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
Meer informatie over deze overgangssituaties vindt u in hoofdstuk 3
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
22
Overgangssituaties
Hoe wilt u uw tijd energie vaardigheden en geestelijke
eigenschappen nu en in de toekomst gebruiken
Overgang van
huid werk naar
nieuw betaald werk
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er
voor u zijn
Overgang van betaald
werk naarandere
(niet-betaalde) werkzaamheden
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden
Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
Overgang van
betaald werk naar
ondernemerschap
Van werkeloosheid naar
ondernemerschap
Kent u het soort ondernemerschap dat u wilt Ja Waar kunt u dat werk vinden Heeft u de vereiste vaardigheden
Ja Ontwikkel dat werk start uw eigen bedrijf Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4)
Nee Zoek uit wat u wilt gaan doen Nee Orieumlnteer u zelf ndash ga naar de Kamer van
Koophandel of de organisaties voor het Midden-m en Kleinbedrijf
Van werkeloosheid naar betaald werk
Van werkeloosheid naar
andere (niet-betaalde)
activiteiten
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn
Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
23
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu
In dit hoofdstuk heeft u de balans opgemaakt van waar u zich in uw leven bevindt U
heeft een overzicht gekregen van wat voor u belangrijk is uw verlangens en aspiraties
en hoe u zich daar tegenover verhoudt Verder bent u nagegaan hoe u uw innerlijke
bronnen inzet om uw doelen in een werksituatie te bereiken Vervolgens heeft u de
vaardigheden en ervaring waarover u beschikt weergegeven in uw
vaardighedenoverzicht Tenslotte heeft u bekeken welke de meest door u gewenste
overgangssituatie is U kunt nu nogmaals de zelfbeoordeling in 12 invullen om te zien
wat u dit heeft opgeleverd of u kunt naar andere delen van dit werkboek gaan
Sommige deelnemers aan de pilots hebben opgemerkt dat het verkrijgen van meer
kennis en inzicht van persoonlijkheidskenmerken helpen kan bij het begrijpen van de
meest geschikte werkstijlen (zie 16 persoonlijkheidstests)
Er zijn vier belangrijke overgangssituaties waar u mee rekening kunt houden met
betrekking tot werk zoeken Deze zijn van huidig betaald werk naar nieuw werk van
werkeloosheid naar betaald werk of ondernemerschap van betaald werk naar andere
(niet-betaalde) werkzaamheden en van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde)
activiteiten
Hoe uw huidige werk of niet-werk situatie er ook uitziet in dit werkboek vindt u ideeeumln
om uw kansen te verbeteren
15 Verder lezen
Covey SR Merrill AR and Merrill RR (2011) Prioriteiten Effectieve keuzes in leven
en werk Business Contact
Informatie over het ontwikkelen van vaardigheden
Vaardigheden skills competenties
httpwwwlerennlcursussociale-vaardigheden
httpsochickennlsociale_vaardigheden_verbeteren_15_tips
httpwwwlerennlcursusprofessionele-vaardigheden
httpwwwskills-netherlandsnl
httpwww21stcenturyskillsnl
http123managementnl0040_mensena400_mensen_09_competenties_ontwi
kkelinghtml
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
24
httpwwwcompetentiebeleidbeOntwikkelen_van_competenties_en_talentenM
ethoden_Ontwikkelen_van_competenties_en_talentendefaulthtm
httpwwwhannlonderzoeknieuwsboek-rolgerichte-
competen_attachmentsrolgerichte_competentieontwikkeling_-
_gertjan_schuiling_red_pdf
Persoonlijkheidstests
httpnloutofservicecombigfive
httpwww123testnl
httpwwweclecticenergiescomnederlandsenneagramtestphp
httpwww123testnljung-persoonlijkheidstest
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
25
Hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT
In dit hoofdstuk nodigen we u uit om de economische situatie in Europa en de specifieke
omstandigheden in uw eigen land in overweging te nemen
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de economische situatie in Europa Het
tweede deel van het hoofdstuk bevat een beschrijving van de situatie in Nederland
Het nationale rapport bevat
- Gegevens over werkende bevolking naar mannen en vrouwen
- Werkeloosheidscijfers voor mannen en vrouwen
- Gegevens over fulltime- en deeltijdarbeid onder mannen en vrouwen
- Gegevens over in welke sectoren de werkgelegenheid nog groeit
22 De economische situatie in Europa
Werkgelegenheid
In de EU was de arbeidsmarkt zich langzaam aan het herstellen maar in de afgelopen
jaren werd dit herstel abrupt onderbroken toen de werkloosheid medio 2011 begon te
stijgen
De totale werkloosheid in de EU is op dit moment bijna 105 in de eurozone is dat
ongeveer 11 het hoogste percentage sinds de start van de Europese Monetaire Unie
Sinds het begin van de financieumlle crisis in 2008 gingen in totaal in totaal ongeveer 5
miljoen banen in de EU verloren waarvan 3 miljoen in de eurozone De EU is de enige
wereldregio waar de werkloosheid niet daalt
De huidige verzwakking van de arbeidsmarkt is vooral het gevolg van de verslechtering
van de economische activiteit gekoppeld aan een toename van de schuldencrisis In
sommige landen vereist het aanpakken van de schuldencrisis een vastberaden beleid van
fiscale aanpassingen die van invloed zijn op de productie en de werkgelegenheid De
impact van de schuldencrisis werd verergerd door de aanscherping van de financieumlle
voorwaarden in verband met het voortdurende proces van afbouw van schulden (een
proces uitgevoerd door een organisatie in een poging om haar financieumlle kosten te
verlagen)
De duale uitkomsten van de werkloosheid binnen de EU zijn deels het gevolg van
verschillen in de ontwikkelingen van de economische activiteit en deels het resultaat van
de verschillende reacties op de groei van de werkloosheid In 2011 was het effect van de
slechtere economische activiteit op de werkgelegenheid veel sterker dan verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
26
Landen met aanhoudende of verergerende schuldencrisis zijn met name Griekenland
Spanje en Portugal
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei - 43 19 14 -003 13
Werkloosheidspercentage 96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Volwasseneneducatie
Het DG Educatie en Cultuur van de Europese Unie heeft het Programma voor een Leven
Lang Leren ontwikkeld zodat mensen van alle leeftijden deel kunnen nemen aan
leerervaringen en helpen bij de ontwikkeling van de onderwijs-en opleidingssector in
Europa Het deel van het programma gewijd aan oudere leerlingen wordt Grundtvig
genoemd De doelstellingen van Grundtvig zijn om
bull te reageren op de uitdaging die de vergrijzing in Europa aan educatie stelt
bull hulp te bieden aan volwassenen met leerwegen waardoor zij hun kennis en
competenties kunnen verbeteren
Multilaterale projecten ter verbetering van de volwasseneneducatie door ontwikkeling en
overdracht van innovatie en goede praktijken zijn activiteiten die ondersteund worden
door het Grundtvig-programma 3C Economic Welbeing for Older Peole is zorsquon project en
heeft als doel om mensen van 45 jaar+ ofwel actief te laten blijven of weer te re-
integreren in de arbeidsmarkt en tegelijkertijd in staat te stellen ook inkomsten te
genereren (De 45 + jarigen vormen een zeer brede en diverse groep van werknemers
met verschillende behoeften en mogelijke kansen obstakels en uitdagingen)
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei -43 19 14 -03 13
Percentage
werkeloosheid
96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Dit werkboek is een van de uitkomsten van het project en heeft ten doel passende
kennis over nieuwe vormen van werkgelegenheid te verschaffen zoals sociale
ondernemingen cooumlperaties adviesbureaus en andere vormen van maatschappelijke
participatie zoals vrijwilligerswerk en sociale activering Samen met deze nieuwe vormen
van werkgelegenheid moeten oudere werknemers leren omgaan met financieumlle
problemen rond hun pensioen en spaargeld dat onvoldoende is om hen in de toekomst
te kunnen blijven ondersteunen Verkenning van en toegang tot nieuwe vaardigheden en
werkmogelijkheden zal helpen de financieumlle situatie van ouderen te verbeteren
23 De Nederlandse economische situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
27
In Nederland wonen 16656000 mensen tegenwoordig 495 is man en 505 vrouw
235 van de bevolking is jonger dan 20 jaar 328 is tussen de 21 en 45 en 437 is
ouder dan 45 jaar De levensverwachting is gestegen gemiddeld 785 jaar voor mannen
en 828 jaar voor vrouwen
De potentieumlle beroepsbevolking bevolking11 (actieve bevolking) bestaat uit 23 van de
totale bevolking bijna 11000000 mensen
- 400000 mensen werken 12 uur of meer in een week
- 32000 personen willen 12 uur of meer werken in een week maar doen dat (nog)
niet
- 2700000 mensen zijn niet bereid om 12 uur of meer werken in een week
Volgens de Nederlandse statistieken is het totaal van de actieve bevolking op basis van
de de internationale definitie 8757000 personen in 2011 Daarvan hebben er 8369000
werk ft terwijl 389000 mensen werkloos zijn Dus in lijn met de internationale definitie
was het Nederlandse werkloosheidspercentage in 2011 44 De werkloosheid in
verschillende leeftijdsklassen wordt weergegeven in de onderstaande tabel
Tabel 1 Werkloosheid in (2011)
Leeftijd Totaal Mannen Vrouwen
15 - 24 jaar 98 95 102
25 - 44 jaar 49 51 46
45 ndash 65 jaar 47 42 54
Volgens Eurostat is 25 van de totale werkende bevolking werkzaam in de
landbouwsector 16 in de industrie en 816 in de dienstensector De groei van de
werkgelegenheid in de dienstensector was positief (09) terwijl zowel in de landbouw
als in de industrie de werkgelegenheid afnam respectievelijk 65 en 14
Tabel 2 Totaal aantal werkenden (2011)
EU NL EU NL EU NL
45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100
50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900
55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000
60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600
Zoals in de volgende tabel te zien is zijn is de arbeidsparticipatie van 50-64 jarigen
groter in de productiesector en de gezondheidszorg Daarentegen is de
arbeidsparticipatie van 50-64-jarigen lager in de mijnbouw en in de elektriciteits-en
watervoorziening
Tabel 3 Economische activiteiten 50-64 jaar in (2011)
Land- en bosbouw en visserij
277
Mijnbouw 000
1 De Nederlandse definitie van de beroepsbevolking wijkt af van de internationale definitie volgens de
Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en er zijn dus verschillende uitkomsten Ten eerste komen volgens de Nederlandse definitie alleen personen die bereid zijn om ten minste twaalf uur per week werken in aanmerking Ten tweede varieumlren de definities van de beroepsbevolking varieumlren De internationale definitie vereist prompt (binnen twee weken) de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt Volgens de Nederlandse definitie een periode van drie maanden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
28
Industrie 1013
Electriciteit en gasvoorziening
047
Watervoorziening 047
Bouwnijverheid 517
Groot-en detailhandel 876
Transport en opslag 551
Hotel en restaurantwezen 213
Informatie en
communicatie
218
Financiele en
assurantiesector
246
Vastgoedsector 088
Wetenschap en
technologie
510
Administratieve sector 268
Overheid en defensie 880
Onderwijs 925
Gezondheidszorg en
welzijn
1896
Kunst vermaak en
recreatie
187
Overige diensten 187
In Nederland wordt de arbeidsparticipatie vooral bepaald door mate waarin onderwijs
gevolgd is Volgens Eurostat is de arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64
jaar 516 wanneer de werknemer niveaus 0-2 heeft (kleuter- lager en lager secundair
onderwijs) 678 in het geval van niveau 3-4 (hoger secundair en post-secundair niet
tertiair onderwijs) en 778 wanneer de werknemer niveaus 5-6 (eerste en tweede fase
van het tertiair onderwijs) bereikt Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk onderwijs is om
ouderen aan het werk te houden
In Nederland is 546 van de werkloze werknemers tussen 50 en 64 jaar zijn langdurig
werkloos (12 maanden of meer) Hoewel dit percentage is toegenomen sinds 2008 is de
huidige situatie niet zo slecht als het was 1992 toen bijna 70 van de totale
arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64 jaar langdurig werkeloos was
(Eurostat 2011)
Tabel 4 Werkeloosheidspercentages per leeftijdscategorie en
opleidingsniveaus
Niveau 0 -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6
45-49 jaar 47 33 29
50-65 jaar 44 43 35
Bron Eurostat
De persoonlijke kenmerken van de groep werkloze oudere werknemers zijn anders dan
die van de totale groep ouderen in Nederland Hoewel de verdeling van de werkloosheid
tussen mannen en vrouwen gelijk is is bij de 60-plussers het aantal mannen veel hoger
Werkloosheid onder oudere werknemers is veel hoger dan CBS-statistieken zijn
vermoeden Oudere werknemers hebben niet geprofiteerd van de daling van de
werkgelegenheid in 2010 De werkloosheid onder oudere werknemers is niet gedaald Er
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
29
zijn veel misverstanden te wijten aan de verschillende manieren waarop werkloosheid
door diverse officieumlle instanties gedefinieerd wordt Elke figuur toont een ander deel van
werkelijkheid in de samenleving Omdat veel oudere mensen die hun baan hebben
verloren niet meer actief werkzoekend zijn worden ze niet meegenomen in de CBS-
statistieken Ze worden echter wel weer opgenomen in de berekening van het UWV
Tabel 5 Deelname aan opleiding en training in 2011 ()
25-34 35-44 45-54 55-64
T M V T M V T M V T M V
EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48
NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88
Bron Eurostat
Werknemers ouder dan 45 jaar nemen minder deel aan onderwijs en opleidingen dan
jongere werknemers 146 van de werknemers tussen 45 en 54 jaar zijn deelnemer
aan een opleidings-en trainingsprogramma en dit percentage is voor de werknemers
tussen 55 en 65 jaar nog lager 84
Tabel 6 Deelname aan opleiding en training naar arbeidssituatie in 2011 ()
Actieve
bevolking
Werkend Werkloos Inactief
EU27 95 95 91 69
NL 183 183 173 103
Bron Eurostat
De hogere deelname niveaus treft men aan bij de werkenden en de werklozen zijn voor
degenen die in dienst zijn (183) en werklozen (173) De inactieve mensen nemen
in mindere mate deel(103)
Werknemers die al een hoger opleidingsniveau hebben nemen ook vaker deel aan een
leven lang leren 193 van degenen die niveaus 5-6 bereikt hebben deelgenomen aan
onderwijs terwijl het percentage slechts 46 voor degenen die niveau 0-2 hebben bereikt
Toegang tot de arbeidsmarkt
In de periode van 2000-2011 is de 55-65 leeftijdsgroep van het werkende deel van de
beroepsbevolking bijna verdubbeld en het aantal oudere werknemers zou in de toekomst
ook nog eens kunnen verdubbelen Dit betekent dat op dit moment meer dan 49 van
de 55-65 leeftijdsgroep nog oudere werknemers zijn Het aantal 15-55 jarigen daalt
sinds 2000 en omvat momenteel 07 De afgelopen jaren is het aantal 55-65 jarigen
evenredig gestegen maar stabiliseert nu als gevolg van de financieumlle en economische
crisis Bovendien is de groei onder vrouwen hoger dan onder mannen Het aantal 45-55
jarigen nam toe van 227 naar 263 en het aantal 55-65 jarigen is gestegen van 73
naar 144
De vergrijzende samenleving wordt weerspiegeld in de werkgelegenheid en de
werkloosheid Oudere werknemers vullen minder vacatures in Toch is het aantal
vacatures ingevuld door oudere werknemers toegenomen De arbeidsmarktpositie van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
30
oudere werknemers is tegenwoordig weer wat slechter dan 10 jaar geleden Terwijl
steeds meer mensen zeggen dat ze willen blijven werken en ook daartoe in staat zijn is
slechts 34 van de 60-64 jarigen ook echt actief op de arbeidsmarkt Het bruto
percentage ouderen dat nog werkt neemt toe In 2010 behoort 45 van de mannen
onder de 60-64 groep en de 22 van de vrouwen tot de werkende bevolking
Specifieke barriegraveres voor oudere werken
De volgende tabel toont het aantal (voormalige) werkzoekende ervaren van de volgende
hindernissen en obstakels in Volgens deze gegevens denkt een hoog percentage van
de oudere werknemers zowel werkenden als werklozen dat leeftijd een obstakel kan
zijn De op de tweede plaats meest genoemde belemmering is de beschikbaarheid van
afwijkende werktijden
Tabel 7 Aantal (voormalige0 werkzoekend dat een van de volgende
belemmeringen ondervindt ( in )
45-54 jaar 55+
Werkeloos Werkend Werkeloos Werkend
Lichamelijke
gezondheidsproblemen
33 16 34 25
Psychische
gezondheidsproblemen
27 15 21 16
Beschikbaarheid door
afwijkende werktijden
49 36 52 41
Financieumlle problemen 30 17 25 21
Gebrek aan betaalbare
kinderopvang
6 6 2 3
Zorg voor familieleden 19 12 14 12
Problemen met de
Nederlandse taal
13 7 8 8
Buitenlandse
nationaliteit
15 8 10 6
Leeftijd 89 83 94 91
Bron Arbeidsmarkt Ouderen SZW 2011
In het Nederlandse Nationale Rapport wordt gesteld dat het beleid om oudere
werknemers op een latere leeftijd te laten uittreden gebaseerd is op drie soorten
strategieeumln
a) Vergroten van het potentieel van oudere werknemers
o Afschaffing van ontzie-maatregelen (vervroegde uittreding seniorenverlof)
o Het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd Volgens Van Dalen et al
(2010) heeft de overheid een aantal publiciteitscampagnes in de afgelopen
decennia gelanceerd om de pensioenleeftijd te verhogen evenredig te verhogen
met het toenemen van de levensverwachting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
31
b) Toename van de vraag naar oudere werknemers
o Ervaring
o Salarissubsidie
o Premiereductie
o Het wegnemen van werkgeversrisicos
c) Arbeidsmarktprikkels
o Advisering en begeleiding
o Opleiding en bijscholing
De combinatie van deze drie strategieeumln is zeer effectief in de praktijk
CEDEFOP het Europees Centrum voor de ontwikkeling van beroepsopleiding wijst erop
dat het publieke debat in Europa over de vergrijzing een fundamentele verschuiving in de
visie op oudere werknemers impliceert Nieuw beleid moet flexibeler meer preventief en
meer activerend
Volgens de van Dalen et al (2010) worden de werkgevers in vergrijzende
samenlevingen onvermijdelijk geconfronteerd met de economische uitdagingen van een
vergrijzende beroepsbevolking Het ontwerpen van beleid om de inzetbaarheid en
productiviteit van oudere werknemers te verbeteren is eacuteeacuten van de uitdagingen waar
personeelsmanagers in de nabije toekomst mee worden geconfronteerd
Ook wordt vermeld hoe werkgevers momenteel bezig zijn hun beleid vorm te geven om
de productiviteit en de arbeidsparticipatie van oudere werknemers in Nederland te
bevorderen Generieke beleidsmaatregelen die erop gericht zijn oudere werknemers
tegemoet te komen - bijvoorbeeld door ze extra verlof of vermindering van hun werklast
te geven ndash komen veelvuldig voor onder het motto van leeftijdsbewust
personeelsbeleid De paradox van dit soort leeftijdsbewustzijn is dat deze maatregelen
de kansen van oudere werknemers eerder lijken te beperken op de Nederlandse
arbeidsmarkt (Euwals De Mooij en Van Vuuren 2009) Werkgevers zijn vooral sceptisch
over de toepassing van overheidsmaatregelen of sector-brede arbeidsovereenkomsten
(caorsquos) waar deze maatregelen de inzetbaarheid van ouderen verminderen en de kosten
verhogen Slechts zeer weinig organisaties hebben personeelsbeleid die gericht zijn op
het verkleinen van de groeiende productiviteit-loonkloof Slechts zes procent van de
organisaties heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid van demotie en slechts 13
procent had speciale opleidingsprogrammas voor oudere werknemers Het ontbreken
van een helder leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt het meest duidelijk wanneer we
stilstaan bij situaties waarin werknemers minder presteren Als oudere werknemers niet
meer voldoen aan de productienorm wordt dat meestal getolereerd en worden er geen
corrigerende maatregelen genomen om hun inzetbaarheid te verbeteren Van minder
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
32
presterende jongere collegarsquos wordt dit niet getolereerd en dit is reden voor ontslag
Werkgevers die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen ontwikkelen moet
maatregelen op maat snijden om de individuele werknemers te stimuleren in langer
actief te blijven op de arbeidsmarkt en een duurzame inzetbaarheid te bevorderen
Bronnen
Dalen HP van K Henkens en JJ Schippers 2010 Productivity of the Older Worker Perceptions
of Employers and Employees Population and Development Review vol 36(2) 309-330
Euwals R R de Mooij en D van Vuuren (2009a) Rethinking retirement CPB speciale publicatie
nr 80 Den Haag Centraal Planbureau
Contactinformatie voor loopbaanbegeleiding en advies
httpwwwvanedenl
httpadsomnl
httpwwwloopbaanbegeleiding-op-maatcom
24 De gevolgen van de economische situatie voor u
Persoonlijke omstandigheden hebben sterke invloed op het vermogen een inkomen te
verdienen De vraag is wat is realistisch en mogelijk binnen de gegeven
omstandigheden
In hoofdstuk 3 worden manieren van werken nader bekeken Sommige bieden
aanvullende ideeeumln die kunnen leiden tot kansen op werk Het hoofdstuk bevat
suggesties om op verschillende manieren in werksituaties betrokken te zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
33
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR
WERK
Dit hoofdstuk zal u helpen te bepalen wat de beste opties voor soorten werk voor u zijn
Het hoofdstuk is verdeeld in twee secties
bull 31 ndash brengt verschillende kansen op werk in kaart betaald onbetaald of vrijwillige
werkzaamheden
bull 32 - zet vormen van zelfstandige arbeid en professionele dienstverlening een rij
Elke sectie schetst de mogelijkheden voor werk een beschrijving van het soort werk de
voordelen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillig
In veel Europese landen is betaald werk schaars en moeten er alternatieve manieren
worden gevonden om een inkomen te genereren De kansen en mogelijkheden voor werk
die we in dit hoofdstuk bespreken zijn
311 Het continueren van betaald werk
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat
312 Zelfstandig ondernemerschap
Een zelfstandige is iemand die werkt in een eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
313 Maatschappelijk ondernemerschap
Maatschappelijk ondernemerschap omvat bedrijfsactiviteiten die primair gericht zijn op
sociale behoeften Er zijn veel verschillende ondernemingsvormen die inkomsten
genereren waarbij men wel of geen winst kan maken
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Vrijwilligerswerk wordt beschouwd als het dienen van de samenleving door middel van
de eigen interesses persoonlijke vaardigheden of leren In ruil daarvoor levert dat een
gevoel van eigenwaarde en respect op in plaats van geld Vrijwilligerswerk maakt
persoonlijke en professionele ontwikkeling van vaardigheden mogelijk Bovendien is men
onder de mensen en levert het plezier op
Een zelfhulpgroep is in handen van de deelnemers zelf Dat zijn vaak vrijwilligers die zelf
persoonlijke ervaringen met het groepsthema hebben Een zelfhulpgroep is een kleine
groep mensen die dezelfde behoefte hebben of in dezelfde situatie verkeren en als
ondersteuningsgroep samenwerken om elkaar hierbij te helpen
315 Stage
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
34
Een stage is een werkgerelateerde leerervaring voor mensen die werkervaring willen
ontwikkelen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke opdrachten die
ongeveer drie maanden tot een jaar duren Oudere volwassenen moeten soms veel
moeite doen om deel te kunnen nemen aan een stage ndash trainee- of
uitwisselingsprogramma omdat die vooral op jongeren gericht zijn
316 Uitwisselingsprogrammas (job-rotatie)
Er zijn verschillende strategieeumln die gebruikt kunnen worden om beroepsmobiliteit te
bevorderen Eeacuten daarvan is job-rotatie Bij job-rotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan binnen en buiten de organisatie Het
biedt zowel de werknemer als de organisatie kansen en mogelijkheden voor beweging en
ontwikkeling
311 Continuering van betaald werk
Wat is dit
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat De belangrijkste uitdaging van continuering van betaalde arbeid is te
ontkomen aan tal van vormen van ouderendiscriminatie in de samenleving Ook
werkgevers bezondigen zich daar nog wel eens aan Dus hoe kunnen oudere
werknemers op een bevredigende manier een voortzetting van hun dienstverband
realiseren
Vragen in verband met het continueren van betaald werk kunnen worden onderverdeeld
in vier categorieeumln
1 Hoe kunt u de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie vinden
Betaald werk - een keuze of een essentieumlle behoefte
Wie een betaalde baan heeft wordt geconfronteerd met de vraag hoe lang moet ik
werken voordat ik met pensioen kan gaan
In veel landen wordt de pensioenleeftijd verhoogd en worden pensioenuitkeringen steeds
minder gegarandeerd dan verwacht Dit resulteert in een voortdurende onzekerheid
vooral voor oudere werknemers Dat leidt tot verdere vragen zoals
- Wat betekent dit voor mij
- Zal ik langer moeten werken
- Zal de optie vrijwillige uittreding helemaal verdwijnen of blijft er nog een mogelijkheid
om eerder te vertrekken
- Wat betekent dit voor mijn gezondheid
- Wat betekent dit voor mijn gezin
- Wat betekent dit voor mijn financieumlle situatie
- Heb ik echt een keuze of ben ik gedwongen om slechts eacuteeacuten beslissing te nemen
Oudere werknemers worden in hun latere loopbaan gedwongen om hun opties te
onderzoeken voor de voortzetting van betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
35
Welke ondersteuning zou u nodig hebt om dit bereiken en van wie
bull Uw werkgever
bull Uw familie
bull Anderen
bull Uzelf
Als oudere betaald blijven werken wordt dit meestal gezien als een individueel probleem
of een individuele keuze In werkelijkheid is dit de uitkomst van collectieve politieke
sociale en economische processen waarbij de werkgever primair betrokken is Echter er
is vaak een gebrek aan mensen van wie men ondersteuning en begeleiding kan krijgen
Hoe kunt u uw situatie nader bepalen
Als u werkloos bent kunt u nu kijken naar andere secties voor een meer geschikt
werkpatroon Als u een betaalde baan heeft kunt u de quick scan doen en zien waar
u uitkomt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
36
Scores (met uitzondering van diegenen die geen betaald werk hebben)
0-3 Bouw uw carriegravere op een gemakkelijke en prettige manier af
3-7 Vindt een betere baan in een soortgelijk of andere organisaties
8-11 Stel uzelf in staat van rol te verwisselen binnen uw huidige organisatie
12-16 Verbeter uw functioneren binnen de huidige organisatie
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u betaald werk
JaNee
Indien Ja ga verder indien Nee stop hier en ga verder kijken naar de andere
werkpatronen
2 Weet u wanneer u met pensioen kunt gaan
JaNeeNiet zeker
3 Vindt u uw huidige baan bevredigend en zou u die baan willen houden tot aan
uw pensionering
JaNee
Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan uw
pensionering
4 Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan
uw pensionering
JaWeet nietNee
5 Is er iets speciaals dat u nog zou willen doen in uw baan
JaWeet nietNee
6 Wilt zich nog verder ontwikkelen of uzelf verbeteren in uw baan
JaMisschienWeet nietNee
7 Wilt u van baan veranderen in een complete nieuwe werksituatie en iets heel
anders gaan doen
JaMisschienWeet nietNee
8 Wilt u uw baan gefaseerd afbouwen
JaWeet nietNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
37
Hoe kunt u meer informatie over het vervolg van uw loopbaan krijgen
Als u uw carriegravere op een of andere manier voort wilt zetten moet u
- Anticiperen op ontwikkelingen in uw huidige werksituatie
- De kansen en mogelijkheden op een rij zetten
- Het juiste moment bepalen om actie te ondernemen
Om betaald werk te blijven doen moet u uw wensen bespreken met uw leidinggevende
en of met de HR medewerker en misschien met anderen binnen uw werkverband Het
is ook belangrijk om te overwegen wat u welen wat niet wilt delen met uw collegas over
uw plannen Daarom is strategische communicatie erg belangrijk
Suggestie het zou nuttig zijn om hoofdstuk 4 over kerncompetenties te lezen
Uw carriegravere en uw opties
1 Hoe kunt de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
Als u uw werk geleidelijk aan wilt beeumlindigingen zou u zich kunnen afvragen
- Hoe kan ik dit willen doen
- Wat is belangrijk voor mij
- Wat is ook goed voor mijn werk
In de praktijk zijn er verschillende opties mogelijk
bull Verminder uw werktijden door een deeltijdpensioen of geleidelijke uittreding
Flexibel werken is een andere manier geleidelijk te minderen
bull Overweeg demotie naar een minder belastende functie Vaak zal een dergelijke
oplossing van invloed zijn op uw inkomen dus is het goed om vooraf te berekenen
of deze optie voor u zal werken
bull Later als u precies weet wat u wilt kan het nodig zijn om te onderhandelen met uw
manager en kunt u gedwongen worden om tot een compromis te komen
VOORBEELD 1a
Jeremy besloot om rond zijn 60e de mogelijkheid te bespreken om gefaseerd met
pensioen te gaan Dit kwam zijn werkgever goed uit die nu een andere werknemer
geleidelijk aan zijn werkzaamheden kon overnemen
VOORBEELD 1b
Marina had net een nieuw kleinkind en haar dochter vroeg of ze kon drie dagen per week
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
38
op kon passen Marina onderhandelde om in deeltijd te gaan werken en maakte zo van
de gelegenheid gebruik om zich te concentreren op die aspecten van haar werk die ze
het liefste deed
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
Als u uw huidige baan wilt behouden is het misschien goed om een sterkte-zwakte-
analyse te maken van uzelf in deze baan Wat zijn uw sterke en zwakke punten Wat
zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen (risicos) Wat kunt u doen om uzelf te
verbeteren Wat kunt u doen om uw eventuele zwakke punten te compenseren Wat
heeft u nodig om de kansen te benutten En wat kunt u doen om eventuele risicos
of bedreigingen voor uw baanzekerheid te verminderen
Bespreek deze problemen met uw manager en kijk of en tot wat voor soort
overeenkomst u kunt komen U kunt denken aan meer flexibiliteit competentie-
ontwikkeling door bijscholing en training uitbreiding van +taken (bijvoorbeeld meer
jongere collegas begeleiden) enzovoort
VOORBEELD 2a
Angela had kinderen die studeerden en moest blijven werken vanwege de kosten die dat
met zich meebracht Na overleg met verschillende sectiehoofden en managers stemde ze
er mee in om een specialistische rol op zich te nemen in het beheren van belangrijke
bedrijfsgegevens Ze verbeterde haar digitale vaardigheden om dit te bereiken
VOORBEELD 2b
Arthur werkte in een klein ingenieursbureau Hij wilde een kleine stacaravan kopen en
onderhouden om door andere landen in Europa te toeren Omdat dit financieumlle gevolgen
voor hem had vroeg hij om extra uren uit te betalen en ging hij in plaats van de
gebruikelijke 40 uur 50 uur per week werken
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
Als u uw huidige positie binnen uw organisatie wilt verbeteren is het belangrijk om
een analyse van belanghebbenden te maken van wie er binnen de organisatie belang
hebben bij uw functie bijvoorbeeld
bull Hoe belangrijk is uw functie Voor wie En waarom
bull Wat kunt u doen om uw functie belangrijker voor ze te maken
bull Hoe kunt u de manier waarop u uw huidige baan doet verder ontwikkelen en
verbeteren Hoe kunt u anderen ondersteunen vanuit uw positie
In de praktijk kan dit leiden tot promotie of een uitbreiding van taken en
verantwoordelijkheden of om nieuwe uitdagingen of te werken aan projecten
Wees u bewust van uw mogelijkheden Pas op voor zelfoverschatting of overdrijving
Als u uw positie voor een langere periode wilt houden besteed dan aandacht aan de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
39
omvang van de werklast en vermijd tijdsdruk en stress zo veel mogelijk
VOORBEELD 3a
Joanne analyseerde het werk dat haar werkgever leverde en bedacht een nieuw product
dat het bereik voor haar werkgever zou kunnen vergroten Ze presenteerde haar idee
bedachtzaam aan de Chief Executive in termen van nieuwe marktmogelijkheden en
manieren om een nieuwe business zeker te stellen Hij was onder de indruk en wees
haar de nieuwe taak toe
VOORBEELD 3b
Jerome had gewerkt voor een bedrijf 40 jaar gewerkt en voelde zich moe en verveeld in
zijn werk Hij sprak met een collega van een andere afdeling en realiseerde zich dat hij
vaardigheden had om een nieuw initiatief te ondersteunen Hij werd overgeplaatst
binnen twee weken overgeplaatst naar een nieuwe taak en functie
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie
vinden
Hiervoor moet u zich strategisch orieumlnteren en meer aandacht besteden aan sollicitatie
vaardigheden presentatievaardigheden en netwerken
- Wat denkt u dat een betere baan voor u is
- Bestaan deze banen ook echt
- Waar zijn deze banen te vinden
- Wat is er nodig om op zorsquon baan te solliciteren
- Waarom denkt u dat u de juiste persoon voor die baan bent
- Hoe kunt u anderen overtuigen dat u de juiste persoon voor die baan bent
Pas op Aan een nieuwe baan beginnen brengt altijd een zeker risico met zich mee
Bespreek met uw huidige manager of u een terugkeergarantie kunt krijgen tijdens uw
proeftijd in de nieuwe baan
VOORBEELD 4a
Jenny stond op het punt te worden ontslagen Ze sprak met een goede vriend die haar
aandacht vestigde op een vacature in een naburige stad
VOORBEELD 4b
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
40
Andreacute had zijn hele leven in hetzelfde dorp gewoond en gewerkt Nu was er als gevolg
van de migratie van jongere mensen minder werk beschikbaar voor hem Voor de uren
die uitvielen kreeg hij een aanvulling als concieumlrge klusjesman op de basisschool in het
naburige dorp
312 Zelfstandig ondernemerschap
Definities
Een zelfstandige is iemand die werkt in hun eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
(Eurostat Europa in Cijfers Eurostat Jaarboek 2011)
In Nederland gelden voor de verplichting tot inschrijving bij de Kamer van Koophandel en
voor de omzetbelasting (btw) dezelfde criteria
Er worden goederen of diensten geleverd
De ondernemer vraagt meer dan een symbolische vergoeding voor de goederen
of diensten
De ondernemer neemt deel aan het normale economische verkeer en doet dat
ook geregeld (duurzaamheid)
Er is een organisatie van arbeid en kapitaal
Er is meer dan eacuteeacuten opdrachtgeverafnemer (zelfstandigheid)
De ondernemer heeft de vrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht te
verrichten
In twijfelgevallen neemt de KvK ook nog in aanmerking hoeveel tijd men in de
onderneming steekt Dat moet in principe minstens 15 uur per week zijn
Voor de Wet inkomstenbelasting 2001 is winst uit onderneming eacuteeacuten van de soorten
arbeidsinkomsten te onderscheiden van loon en resultaat uit overige werkzaamheden
Er gelden de volgende eisen
Winst maken
Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken Dat hoeft niet meteen de
eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis Een ondernemingsplan
kan helpen de winstkansen duidelijk te maken
Ondernemersrisico lopen
De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft
Openbaarheid en zichtbaarheid
De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door
promotie en publiciteit
Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers
De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor freelancers van belang Als
90 van de inkomsten van eacuteeacuten opdrachtgever komt en de rest van twee is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
41
mogelijk niet aan de eis voldaan Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen
ingezet kunnen worden enof de uren bijvoorbeeld wisselend zijn
In het kader van het starten als zelfstandige vanuit de WW gebruikt deze wet de
formulering werkzaamheden in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige
uitoefening van een beroep De minister heeft toegelicht dat bij de beoordeling of er
sprake is van werkzaamheden als zelfstandige wordt gekeken of de persoon
een reeumlel economisch bedrijfsrisico loopt
ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel
voor meer opdrachtgevers werkt over eigen bedrijfsmiddelen beschikt
een zodanige organisatie heeft opgebouwd dat hij niet meer gezien kan worden
als iemand die slechts zijn arbeidskracht productief maakt
In de context van dit werkboek gaan we er van uit dat een zelfstandige voldoet aan
tenminste eacuteeacuten van de volgende criteria
bull U werkt met de intentie om winst te maken enof
bull U besteed tijd aan het functioneren van zijnhaar bedrijf enof
bull U bent momenteel bezig een bedrijf op te zetten
Voordelen
Met het afnemen van de traditionele werkgelegenheid voor oudere werknemers op de
arbeidsmarkt kan zelfstandig ondernemerschap worden beschouwd als een goed
werkpatroon om uw werkzaam leven of carriegravere voort te zetten Vergeleken met andere
werkpatronen in dit hoofdstuk lijkt zelfstandig ondernemerschap het zwaarst Daarom
vereist de beslissing om ZZP-er te worden
bull een grondige analyse van de voor-en nadelen en
bull een betrouwbaar en realistische planning
Wat zijn de voordelen en risicorsquos van ZZP-er zijn
Belangrijkste voordelen (+) of prorsquos Belangrijkste risicofactoren (-) or contrarsquos
Bevredigend om op jezelf te werken
een gevoel van onafhankelijkheid en
zelfontplooiing
Moeilijkheden in de opstartfase waaronder
een deprimerende hoeveelheid bureaucratie
en mogelijke problemen met de financieumlle
liquiditeit
Kans op winst Een aanzienlijke investering aan tijd
Verhoogde sociale status Verstoorde balans tussen werk en priveacute
Nieuwe contacten en interpersoonlijke
relaties
Risico op financieumlle schade en juridische
aansprakelijkheid
Verbeterd gevoel van actief
burgerschap door inachtneming van de
In sommige bedrijfstakken is een groot
startkapitaal nodig om een potentieel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
42
rol van een maatschappelijk
verantwoord ondernemer
succesvol bedrijf te starten
EU of nationale overheidsfondsen
kunnen ondersteuningsprogrammas
bieden voor starters
Expertise nodig op het gebied van zakelijke
belangen van het ondernemerschap
Juridische vormen van ondernemerschap
Als startende ondernemer moet u voor uw bedrijf de juiste juridische vorm ook wel
rechtsvorm genaamd kiezen Dit heeft gevolgen voor uw aansprakelijkheid en uw
belastingverplichtingen Hoewel u niet per definitie vastzit aan de rechtsvorm die u kiest
is het aanpassen ervan een ingewikkeld en kostbaar proces Deze checklist helpt u bij
het bepalen van de rechtsvorm die het best bij uw onderneming past 9 rechtsvormen
voor ondernemers
1Eenmanszaak (ZZP-er)
Veruit de meeste startende ondernemers en ZZPers beginnen als eenmanszaak De
naam zegt het eigenlijk al van een dergelijk bedrijf is slechts eacuteeacuten persoon de eigenaar
Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming Gaat u in uw eentje
beginnen maar verwacht u na verloop van tijd personeel te gaan aannemen dan kunt u
dus alsnog kiezen voor een eenmanszaak Verder is het van belang om te weten dat er
voor een eenmanszaak geen oprichtingseisen gelden dat wil zeggen dat er geen akte
hoeft te worden gemaakt U bent daarentegen wel verplicht om uw onderneming in te
schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) Per persoon kan
er maximaal eacuteeacuten eenmanszaak worden opgericht
2 Maatschap
In een maatschap werken twee of meer personen (in dit geval maten) samen die onder
een gemeenschappelijke naam een beroep uitoefenen Deze rechtsvorm komt veel voor
in de medische en juridische wereld Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen
fysiotherapeuten en advocaten Maar ook in de architectenwereld bestaan veel
maatschappen Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt zoals
geld goederen of arbeid waarbij het uiteindelijke voordeel hieruit wordt verdeeld onder
de maten Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen Sinds 2008 moeten
ook alle maatschappen afgezien van zogenaamde stille (externe) maatschappen
worden ingeschreven in het Handelsregister Bij de oprichting hoeft net als bij een
eenmanszaak geen akte te worden opgesteld Probeer onderling echter wel duidelijke
afspraken te maken over overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris Zo
voorkomt u dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden
uit de maatschap
3 Vennootschap Onder Firma (VOF)
De Vennootschap Onder Firma (VOF) is eigendom van meerdere betrokkenen die
vennoten of firmanten worden genoemd Dit kunnen bestaande personen zijn maar
rechtspersonen zoals besloten vennootschappen (BVs) is ook een optie De op te richten
VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister Het is niet verplicht om een
firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken maar net als bij een maatschap is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
43
het wenselijk om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden bevoegdheden en
de winstverdeling schriftelijk vast te leggen
4 Besloten Vennootschap (BV)
De Besloten Vennootschap vaak afgekort naar simpelweg BV is een veelgebruikte
rechtspersoon waarbij het kapitaal in aandelen is verdeeld en de risicos van hoofdelijke
aansprakelijkheid worden beperkt Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders
maar kunnen niet vrij worden verhandeld Een belangrijk voordeel van de BV is dat het
een rechtspersoon is Dat houdt in dat in veel gevallen niet u maar de BV aansprakelijk
is voor eventuele schulden Let op als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kunt u
hierop weacutel persoonlijk worden aangesproken Als directeur bent u in dienst van de
onderneming Een BV kan door een of meerdere personen worden opgericht Bij de
oprichting moest de BV vroeger beschikking hebben over een kapitaal van
achttienduizend euro (in de vorm van geld of natura zoals onroerend goed) Dat is niet
meer het geval Sinds 1 oktober 2012 is namelijk het nieuwe BV-recht ingegaan De
wetgeving met betrekking tot de besloten vennootschap (BV) is sindsdien aanzienlijk
veranderd
5 Commanditaire Vennootschap (CV)
De Commanditaire Vennootschap kan van pas komen indien u over te weinig kapitaal
beschikt om een VOF op te richten Een CV is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen
twee of meer personen (vennoten) Deze vennoten kunnen beherend of stil
(commanditair) zijn In de praktijk betekent dit dat de stille vennoten alleen financieel
betrokken zijn bij de onderneming Het is voor hen niet toegestaan om namens de CV te
spreken of handelen Voor de oprichting van een Commanditaire Vennootschap bestaan
afgezien van de inschrijving in het Handelsregister geen formele eisen Daarom is des te
belangrijker om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten
vastleggen door een notaris Mocht de vennootschap haar verplichtingen niet meer
kunnen nakomen dan zijn de beherende vennoten priveacute voor honderd procent hoofdelijk
aansprakelijk De commanditaire vennoten zijn daarentegen slechts aansprakelijk voor
het bedrag dat zij hebben ingebracht
6 Naamloze Vennootschap (NV)
Deze rechtsvorm is voor starters over het algemeen niet echt relevant Een NV is een
vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen maar deze zijn in
tegenstelling tot bij een BV overdraagbaar De eisen bij het oprichten van een NV zijn
vrijwel gelijk aan die bij het opzetten van een BV maar hierbij moet u ten tijde van de
oprichting nog wel beschikken over een minimumkapitaal het gaat hierbij om een
bedrag van 45000 euro Namens de NV moeten jaarstukken worden opgeteld en
ingeleverd bij de KvK De wijze waarop dit moet gebeuren hangt af van de grootte en
omvang van het bedrijf
7 Franchise
Franchise is een vorm van samenwerking tussen bedrijven waar een ondernemer
(franchisenemer) een licentie krijgt voor het business model dat ontwikkeld is door een
andere entiteit (de franchisegever) meestal een bekend bedrijf de licentie kan het recht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
44
dekken om een merknaam te gebruiken know-how handelsmerken business concept
operationele procedures enz De franchisenemer betaalt een vaste vergoeding aan de
franchisegever In ruil daarvoor kan de franchisegever ook hulp bieden in de vorm van
opleidingen recruitment diensten en promotie
8 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Routes naar zelfstandig ondernemerschap
Bij de overgang naar zelfstandig ondernemerschap ontstaat meestal eacuteeacuten van de
volgende vormen
Een nieuw bedrijf starten ndash u wordt ZZP-er of deel van een maatschap op basis
van een goed onderbouwd idee voor de zakelijke bedrijfsvoering alsmede de
nodige expertise en middelen (ondernemingsplan)
Deelnemen aan een bestaand familiebedrijf ndash een familielid nodigt u uit om deel
te gaan nemen in zijn bedrijf alleen mogelijk voor wie familie heft die al een
bedrijf bezit
Deelnemen aan een bestaand bedrijf dat gerund wordt door een niet-familielid ndash
dit is mogelijk als u gevraagd wordt deel te gaan nemen er in een reeds bestaand
bedrijf als partner directeur of aandeelhouder op basis van specifieke expertise of
opleiding
Een eigen bedrijf starten na in een ander bedrijf ervaring opgedaan te hebben ndash ook als u een ervaren persoon bent heeft u misschien behoefte om meer ervaring
op te doen in een zakelijke omgeving vooral als uw business idee iets anders is
dan de gebieden waarmee u reeds bekend bent
Een eigen bedrijf starten zonder uw huidige baan op te zeggen - een goede optie
als u niet zeker weet of uw bedrijf zal slagen en u uw huidige werk wilt houden als
back-up Echter meestal is voltijds werken zo uitputtend en tijdrovend dat u niet
genoeg tijd en mogelijkheden heeft om zich te concentreren op uw eigen bedrijf
Bovendien kan uw werkgever het mogelijk niet accepteren dat u aanvullend
betrokken bent in uw eigen bedrijf vooral als er sprake is van concurrentie
Stappenplan
Een stappenplan is een goed begin als u voor uzelf wilt beginnen Met een stappenplan
kunt u alles goed op een rijtje zetten Hieronder bieden wij u een aanzet voor zon
stappenplan Er wordt kort uitgelegd wat met elke stap wordt bedoeld
1 Orieumlntatieidee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
45
Alles begint met een idee In uw hoofd ontwikkelt zich dat razendsnel u bent
waarschijnlijk binnen enkele jaren directeur van een goed lopend bedrijf In de praktijk
gaat dit helaas niet zo snel en gemakkelijk Het is dan ook een goed idee om uw ideeeumln
te bespreken met familie vrienden en bekenden Natuurlijk kunt u ook een
adviesbureau dat zich richt op startende ondernemers raadplegen Zij kunnen u ook
helpen om uw ideeeumln om te zetten in concrete stappen Ga vooral niet overhaast van
start Wat nu een goed idee lijkt is dit over enkele wekenmaanden nog steeds Dit
brengt ons bij stap 2
2 Ondernemingsplan
Om uw idee te toetsen op haalbaarheid schrijft u een ondernemingsplan Dit plan schrijft
u in eerste instantie voor uzelf om duidelijk te maken wat er allemaal komt kijken bij het
starten van een eigen bedrijf Met een ondernemingsplan is het gemakkelijker om in een
later stadium anderen ervan te overtuigen dat u een goed idee heeft Dit kan belangrijk
zijn om bijvoorbeeld uw financiering rond te krijgen In een ondernemingsplan komen de
sterke en zwakke kanten van de ondernemer en de kansen en bedreigingen van de
onderneming aan het licht
3 Kamer van Koophandel en btw-nummer
Voordat u daadwerkelijk kunt beginnen zult u zich waarschijnlijk moeten inschrijven bij
de Kamer van Koophandel (KvK) Voor de inschrijving in het handelsregister dient u een
geldig legitimatiebewijs mee te nemen Eenmanszaken kunnen bij hun inschrijving bij de
Kamer van Koophandel (KvK) meteen hun btw-identificatienummer meenemen VOFs en
CVs krijgen hem eacuteeacuten week na hun inschrijving bij de KvK vanzelf door de Belastingdienst
toegezonden
4 Huisvesting
U zult natuurlijk ook een plaats nodig hebben waar u gaat werken Dat kan thuis zijn of
u gaat een pand huren of zelfs kopen Waar u uiteindelijk ook voor kiest u zult met een
aantal zaken rekening moeten houden Welke eisen stelt u aan de ruimte Wat is het
bestemmingsplan van die ruimte Kunt u op die locatie eventueel uitbreiden Welke
regels gelden voor uw bedrijfsruimte valt u onder winkel- of horecaruimte of onder
kantoorruimte Al deze zaken dienen goed te worden uitgezocht en doordacht voordat u
uiteindelijk uw keuze bepaalt
5 Kiezen van een rechtsvorm
Als u een bedrijf start dan zult u een rechtsvorm moeten kiezen voor uw bedrijf Bij de
keuze van een rechtsvorm spelen aspecten als kosten fiscale en juridische gevolgen een
grote rol Allereerst speelt mee of u alleen gaat werken of gaat samenwerken met
anderen En wat brengen die anderen dan eventueel mee aan arbeid goederen goodwill
of geld Als u alle aspecten op een rijtje zet dan kunt u kiezen uit rechtsvormen zonder
rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak vof CV maatschap) en rechtsvormen met
rechtspersoonlijkheid (BV NV cooumlperatie vereniging stichting)
6 Verzekeringen
Als ondernemer loopt u risicos Die risico s kunt u afdekken door u te verzekeren U
moet zich natuurlijk persoonlijk verzekeren maar ook voor uw bedrijf kan het handig
zijn om bedrijfsverzekeringen af te sluiten Te denken valt aan verzekeringen voor ziekte
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
46
en arbeidsongeschiktheid pensioen glasschade de inboedel aansprakelijkheid
rechtsbijstand transport inkomstenderving diefstal en ga zo maar door Het is aan u
om te beoordelen welke verzekeringen u nodig acht Als u uw financiering bij een bank
heeft geregeld dan kan deze eisen dat u de verzekeringen bij hun afsluit (Let op deze
koppelverkoop is nu verboden) Is dit niet het geval dan kunt u zich wenden tot
onafhankelijke assurantieadviseurs U kunt dan samen op zoek naar de juiste en
goedkoopste verzekeringen
7 Financiering
Om uw bedrijf te kunnen starten heeft u geld nodig Er zijn vele manieren waarop u aan
geld kunt komen Normaal gesproken zult u zelf een gedeelte van het startkapitaal
moeten financieren Daarnaast kunt u terecht bij banken familie leveranciers of
particuliere investeerders Om geld van deze personen of instanties los te krijgen zult u
wel een goed onderbouwd financieel plan moeten hebben Zon plan is ook onderdeel van
het ondernemingsplan
8 Personeel
Als u bij de start van uw bedrijf direct personeel in dienst moet nemen dan brengt dat
consequenties met zich mee U zult allereerst goed personeel moeten vinden U zult uw
personeel moeten aansturen en motiveren Daarbij moet u werk uit handen kunnen
geven Heeft u eenmaal goed personeel dan zult u zich moeten melden bij
uitvoeringsinstellingen om kenbaar te maken dat u werkgever bent met de daarbij
behorende verplichtingen (onder meer de inhoudingsplicht voor sociale verzekeringen)
Daarnaast zult u per werknemer jaarlijks moeten opgeven welke bedragen er zijn
ingehouden en uitbetaald aan de Belastingdienst Ook kan de Arbeidsinspectie bij u
langskomen om te kijken of u zich wel aan de regels houdt
Quick scan zelfstandig ondernemerschap
Als u niet van plan bent om een eigen bedrijf te beginnen is dit geen optie voor u Stop
hier en ga naar een ander werkpatroon in dit hoofdstuk Als u wel nog steeds
geiumlnteresseerd bent in zelfstandig ondernemerschap laat deze quick scan u zien waar u
staat
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
47
Scores
0 - 7 Overweeg een ander werkpatroon
8 - 15 Herzie je motivatie en drijfveren kritisch
16 - 24 Zelfstandig ondernemerschap is echt iets voor u
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u er ooit over gedacht om uw eigen bedrijf op te richten
JaNee
2 Als u een baan heeft denkt u dat u die kunt verlaten voor uw pensionering
JaWeet nietNee
3 Als dat niet het geval is bent u dan geiumlnteresseerd in het opzetten van een eigen
bedrijf
JaWeet nietNee
4 Heeft u ervaring in het leiding geven aan anderen in de afgelopen vijf jaar
JaNee
5 Zijn er kennisgebieden waarop u een expert denkt te zijn Kunt u zich bepaalde innovaties of succesvolle initiatieven herinneren die u heeft ondernomen in uw huidige situatie (werk familie lokale gemeenschap) JaWeet nietNee
6 Heeft u een voorkeur voor banen of functies met flexibele werktijden
JaWeet nietNee
7 Zou u een bijzondere aantrekkelijke investering doen als daaraan een beduidend risico verbonden is JaWeet nietNee
8 Beschikt u over eigen financieumlle middelen om te gebruiken om uw eigen bedrijf op
te starten
JaWeet nietNee
9 Heeft u al een idee dat omgezet kan worden in een eigen bedrijf
JaNee
10 Bent u bekend met de actuele ontwikkelingen in de economie Bent u op de
hoogte van de basisbeginselen waaraan een ondernemer zich moet houden
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
48
Voorbeelden van zelfstandig ondernemerschap
Wendy werd ontslagen in haar kantoorbaan maar voordat ze vertrok heeft ze een nieuw
bedrijf opgezet voor huisdierverzorging Ze gebruikte haar werkcontacten als haar eerste
klantenbestand Ze verzorgt het voeren van de huisdieren in hun eigen huizen en laat ze
uit Ze doet dit voor een heel weekend uit huis of in het eigen huis Haar liefde voor
dieren maakt haar werk tot een plezier
Gina werkt als receptioniste bij een universiteit Ze heeft haar garage omgebouwd tot een
lesruimte om voor het plezier de Franse taal te leren op twee avonden per week Er is
inmiddels en wachtlijst voor haar lessen en ze breidt het aantal lesgroepen uit Als ze
meer dan 4 avonden per week kan vullen stopt ze met voor de universiteit werken en
begint ze ook lesgroepen overdag Ze geniet van de stimulerende werking die van het
lesgeven uitgaat en ze krijgt nu tijd om haar partner meer zien als hij met pensioen is
Vaardigheden en competenties die nodig zijn voor het zelfstandig
ondernemerschap
De volgende vaardigheden en competenties worden doorgaans gezien als noodzakelijk
voor zelfstandige ondernemers
bull Tijdmanagement
bull Het vermogen om te gaan met stress
bull Creativiteit
bull Leiderschap
bull Mogelijkheid om risicorsquos te nemen en te beheersen
bull Zelfbewustzijn en motivatie
bull Interpersoonlijke communicatie waaronder onderhandelingsvaardigheden
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)
Maatschappelijk ondernemerschap - een alternatieve keuze
Veel mensen zijn geiumlnteresseerd in het idee van de sociale economie en erkennen dat er
meer is aan waarden dan louter winst In de komende fase van uw leven geeft u er
wellicht de voorkeur aan waarden na te streven als solidariteit het creeumlren van nieuwe
banen het verstrekken van noodzakelijke goederen en diensten tegen redelijke prijzen
werken met anderen voor gemeenschappelijke doeleinden Maatschappelijk
ondernemerschap kan een kans op betaald werk of vrijwilligerswerk bieden In deze tijd
van economische crisis waar noch de publieke noch de private sector voldoende banen
creeumlren kan een maatschappelijk of sociale onderneming een goede optie zijn De EU en
veel regeringen ondersteunen het oprichtings- en startproces van sociale
ondernemingen omdat het individu en de gemeenschap beide voordeel dienen te
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
49
genieten van wat sociale ondernemingen kunnen bieden
Wat is een maatschappelijke of sociale onderneming
De sociale economie betreft zakelijke activiteiten die primair gericht zijn op of reageren
op maatschappelijke behoeften Historisch gezien zijn er veel verschillende vormen van
sociaal ondernemen die enerzijds winst maakten en anderzijds bezig waren met de
sociale aspecten van de activiteiten die zij verrichten bijvoorbeeld
bull Stichtingen
bull Verenigingen
bull Cooumlperaties
De kern van alle sociale ondernemingen is het concept waarmee ze werken
bull Voor het algemeen belang en sociale doeleindenbull Op basis van democratische
beginselen
bull Ten gunste van kwetsbare groepen
bull Om de winstinkomsten te herinvesteren in het bedrijf
bull Niet gebaseerd op marktprincipes
bull Om uit te breiden en veel banen te creeumlren
Hoe kunt u meer leren over sociale ondernemingen in uw land
Landen verschillen in de mate waarin zij sociale ondernemingen hebben ontwikkeld
Italieuml is toonaangevend in sociale cooumlperaties de werkgelegenheid is daar gestegen van
27000 banen in 1991 tot 149000 in 2001 Klopt dat wel Een door de EU gefinancierde
EQUAL programma in 2005 hielp dit soort ondernemingen vooruit te duwen
In veel landen is er geen specifieke wetgeving met betrekking tot de werking van sociale
ondernemingen Het Verenigd Koninkrijk heeft een lange geschiedenis van sociale
ondernemingen - er zijn community ondernemingen kredietinstellingen de
handelsbanken van goede doelen bedrijven-in-werknemersbestuur cooumlperaties de
ontwikkeling van vrije trusts woningcorporaties en maatschappelijke ondernemingen
In Nederland zijn er historisch gezien veel stichtingen verenigingen en cooumlperaties
belangrijkste rechtsvormen zijn
1 Vereniging
Indien u een bepaald doel voor ogen heeft en met andere wilt samenwerken om dit te
bereiken kunt u de vereniging kiezen als rechtsvorm Kort gezegd is een vereniging een
samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk
doel Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om onder de leden te verdelen
geen doel mag zijn Er mag winst worden gemaakt maar de opbrengsten moeten ten
goede komen aan het gemeenschappelijke doel Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn
dat uw vereniging uit ten minste twee personen bestaat de hoogte macht bij de
ledenvergadering ligt alle leden hierbij eacuteeacuten stem hebben en het bestuur wordt benoemd
namens de ledenvergadering Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid maar er
wordt wel onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en
verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
2 Stichting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
50
Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te
realiseren Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten Een stichting mag winst
maken maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan
een ideeumlel of sociaal doel Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen
(natuurlijk of rechtspersoon) heeft geen leden en wordt opgericht bij notarieumlle akte of
testament Vergeet de stichting niet als zodanig in te schrijven in het Handelsregister
van de KvK In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet
aansprakelijk gesteld Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting
valt zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder
bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden
3 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen (MVO) is volgens de Nederlandse regering
zowel een bedrijfseconomische kans als een maatschappelijke verantwoordelijkheid De
OESO-richtlijnen vormen het inhoudelijke kader voor internationaal MVO Dat betekent
dat bedrijven zich bewust moeten zijn van het effect dat ze hebben op mens en milieu
rechtstreeks en via hun keten van toeleveranciers en afnemers Bedrijven hebben de
verantwoordelijkheid om risicorsquos in kaart te brengen en dienen hun invloed te gebruiken
om de situatie te verbeteren De overheid gaat met werkgevers in verschillende sectoren
om de tafel om verbeterplannen op te stellen
Hoe kunt u meedoen
De voor de hand liggende plek om te beginnen om meer te weten te komen over sociale
ondernemingen is om informatie te zoeken bij de Kamer van Koophandel advies
bureaus lokale overheden en via online zoekopdrachten
Meer informatie kunt u vinden op httpwwwmvonederlandnl
Examples of social enterprises
De daklozenkrant ndash The Big Issue
Een daklozenkrant (ook wel straatkrant) is een krant die in verschillende landen op
straat wordt verkocht door personen zonder vaste woon- of verblijfplaats Het doel van
daklozenkranten is om daklozen en bijzonder arme mensen een manier te bieden om
voor zichzelf te zorgen via een wettelijk toegestane inkomstenbron Een deel van de
opbrengst van de verkochte kranten mogen ze namelijk zelf houden Op die manier
vormt de verkoop ervan een alternatief voor illegale activiteiten of bedelen De
organisatie achter de uitgifte van daklozenkranten helpt zogezegd daklozen om zichzelf
te helpen De eerste daklozenkrant van Europa was The Big Issue in Londen Deze werd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
51
voor het eerst uitgegeven in 1991 en bleek al gauw een groot succes In 1994 werd in
Utrecht dan ook de eerste Nederlandse daklozenkrant genaamd Straatnieuws
opgericht Het doel achter de daklozenkranten is dat deelnemers langzaam steeds meer
verantwoordelijkheid krijgen en nemen in hun werk De begeleiding van de distributeurs
wordt door de organisatie zelf ter hand genomen De kranten worden betaald door
middel van advertentieverkoop en de opbrengsten van de straatverkoop De
straatverkopers van daklozenkranten kunnen de kranten vaak inkopen voor een
gereduceerd tarief bijvoorbeeld de helft van de verkoopprijs Wie geen geld heeft om
de verkoop de eerste keer op te starten wordt eerst op weg geholpen met een
eenmalig klein krediet Met het geld dat de verkoop van de krant oplevert kunnen
verkopers vervolgens weer nieuwe kranten kopen Daklozenkranten voorzien daklozen
niet alleen van een bescheiden inkomen en een zekere dosis zelfrespect Het is
daarnaast ook een middel om het grote publiek bekend te maken met dak- en
thuislozen en de problemen waar zij dagelijks mee moeten omgaan
Kringloopbedrijven
Kringloopbedrijven zijn vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw ontstaan om de
afvalstroom van vaak nog goede zaken te beperken en hergebruik te bevorderen Dit
mede onder invloed van het inzicht dat hergebruik van producten of artikelen de meest
hoogwaardige vorm van afvalverwerking is Sommige kringloopwinkels zijn zo groot dat
het complete warenhuizen zijn voor meubels kleding huisraad boeken elektronica
speelgoed en meer In de grote steden zijn de kringloopbedrijven vaak zeer groot en
gespecialiseerd Zij hebben vaak diverse winkels voor bijvoorbeeld boeken kleding
curiosa elektronische apparatuur meubels huisraad en gebruikte fietsen Een
kringloopwinkel kan onder een stichting vallen maar ook onder een bedrijf Het grote
verschil is dat een stichting meestal een specifiek doel probeert te verwezenlijken en de
gemaakte winst gebruikt voor een ideeumlle of sociale doeleinden een bedrijf mag de winst
uitkeren aan zijn eigenaars aandeelhouders of dergelijk Een kringloopbedrijf zamelt
spullen in die nog bruikbaar zijn Het selecteert sorteert en repareert de goederen
vervolgens en verkoopt hetgeen daarvoor geschikt is in eacuteeacuten of meer winkel(s) De
opbrengst van de verkopen wordt gebruikt om kosten te bestrijden werkgelegenheid te
creeumlren en het milieu te verbeteren Sommige kringloopcentra hebben zich bovendien
ten doel gesteld om financieel bij te dragen aan maatschappelijke projecten dichtbij of
verder weg Kringloopcentra moeten niet verward worden met tweedehandswinkels
Tweedehandswinkels kopen hun goederen in kringloopcentra bevoorraden zich met
goederen die door mensen zijn afgedankt en die voor niets ter beschikking worden
gesteld Deze worden vaak aan huis opgehaald In het kringloopcentrum worden ze
vervolgens gesorteerd gecontroleerd zo nodig gerepareerd en schoongemaakt Daarna
worden ze in de kringloopwinkel weer aangeboden Voor gebruikte zaken kan men ook
terecht in een weggeefwinkel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
52
Scores
0 -7 Een ander werkpatroon past waarschijnlijk beter bij u
8-15 Onderzoek wat uw motivatie is om in een sociale
onderneming actief te zijn
16-24 Een sociale onderneming past mogelijk goed bij u
Sociale onderneming quick scan
Als u meer ja-antwoorden dan nee-antwoorden heft kan een sociale onderneming
aansluiten bij uw huidige behoefte aan ander werk U wil mogelijk de mogelijkheden om
een sociale onderneming op te zetten of te participeren in een reeds bestaande nader
onderzoeken
Quick Scan
Indien Ja=2 Weet niet =1 Nee=0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Beschikt u over vrije tijd en wilt u uw inkomen uitbreiden
JaNee
3 Zou u werken voor sociale doelen willen overwegen tegen een financieumlle
vergoeding
JaNee
4 Beschikt u over specifieke kennis of professionele expertise die andere mensen
of de lokale gemeenschap kan helpen
JaNee
5 Vindt u het prettig om in teamverband te werken
JaNee
6 Bent u bereid om initiatief als ondernemer te nemen
JaNee
7 Beschikt u over specifieke kennis en vaardigheden of professionele expertise
die u zou willen delen met anderen om een sociale onderneming op te zetten
JaNee
8 Bent u bereid om zich te verbinden aaneen specifiek project
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
53
Vereiste vaardigheden voor een sociale onderneming
De vaardigheden die nodig zijn voor betrokkenheid van en werken in sociale
ondernemingen zijn afhankelijk van de rollen van de deelnemers en de goederen of
diensten die er worden geproduceerd De groep moet vaardigheden ontwikkelen zoals
algemene veerkracht en eigenwaarde (zie hoofdstuk 42) Verschillende individuen in het
team zal bieden verschillende vaardigheden
Er is een behoefte aan sterke motivatie en betrokkenheid (zie hoofdstuk 13)
Als individu is plezier en sociaal engagement nodig om effectief samen te werken in een
team Daarom zijn de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor sociale
ondernemingen communiceren en goed kunnen luisteren naar anderen
Als u heel gericht bent op geld verdienen en winst maken is deze vorm van
werkgelegenheid waarschijnlijk niet geschikt voor u
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Deze paragraaf is verdeel in twee delen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en actief burgerschap en
Deel 2 - Zelfhelpgroepen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie omvat een breed scala van activiteiten waarbij een persoon
zich actief uiteenzet met de lokale omgeving en de gemeenschap
Maatschappelijke participatie kan worden gedefinieerd als de betrokkenheid van mensen
bij projecten om problemen op te lossen Individuen gezinnen en gemeenschappen
worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor hun eigen welzijn en ontwikkeling
van capaciteit om bij te dragen aan hun eigen en de ontwikkeling van de samenleving
(Oakley en Marsden 19871) Begunstigden beiumlnvloedden de richting en de uitvoering van
ontwikkelingsprojecten in plaats van slechts dat ze een deel van de projectopbrengsten
ontvangen (Paul in Bamberger 19862) Het merendeel van de sociale bewegingen niet-
gouvernementele organisaties (NGOs) en maatschappelijke organisaties is is een uitdrukking van georganiseerde maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden tijdens een van de volgende activiteiten
bull Behoefteonderzoek - uiten van meningen over wenselijke verbeteringen prioriteren
doelen en onderhandelen met betrokken afdelingen
bull Planning - het formuleren van doelstellingen het stellen van doelen het bekritiseren
van de plannen
bull Mobiliseren - bewustwording in een gemeenschap over de behoeften het oprichten of
ondersteunen van organisatiestructuren binnen de gemeenschap
bull Training - deelname aan formele of informele opleidingsactiviteiten om de
communicatie- opbouw- onderhouds- en financieumlle managementvaardigheden te
1 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
2 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
54
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
QUICK SCAN indien Ja=1 Weet niet =0 Nee=0 1 Bent u geiumlnteresseerd in wat er in uw lokale gemeenschap gebeurt
JaNee
2 Wilt u mensen die bij u inde buurt wonen helpen en ondersteunen JaWeet nietNee
3 Bent u bezorgd over uw lokale omgeving JaNee
4 Zijn er zaken waarin u van mening bent dat de samenleving echt zou moeten
veranderen JaNee
5 Bent u erop voorbereid om tijd energie uw persoonlijke inzet en betrokkenheid te investeren in de samenleving JaWeet nietNee
6 Beschikt u over tijd energie persoonlijke inzet en betrokkenheid om die te
investeren in de samenleving
JaWeet nietNee
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
verbeteren
bull Implementatie - het verrichten van managementactiviteiten rechtstreeks met arbeid
en materiaal bijdragen aan de opbouw de exploitatie het onderhoud direct bijdragen
aan de financieumlle kosten door het betalen van diensten en het lidmaatschap van een
maatschappelijke organisatie
bull Monitoring en evaluatie - deelname aan de beoordeling van het verrichte werk het
erkennen van verbeteringen die kunnen worden aangebracht en het herdefinieumlren
behoeften
Maatschappelijke participatie - quick scan
Positieve en negatieve prikkels voor participatie
Enkele van de belangrijkste redenen waarom mensen meestal bereid zijn om deel te
nemen aan humanitaire en communautaire programmas zijn
bull maatschappelijke participatie motiveert mensen om samen werken ndash mensen
ervaren een gevoel van gemeenschap en erkennen de voordelen van hun
betrokkenheid
bull sociale religieuze of traditionele verplichtingen voor wederzijdse hulp
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
55
bull zuivere maatschappelijke participatie - mensen zien echt de kans om hun eigen
leven en de kwaliteit van de samenleving te
bull beloning in geld of in natura
Redenen waarom mensen terughoudend zijn om deel te nemen aan maatschappelijke
participatie zijn
bull Een oneerlijke verdeling van werk of een uitkering onder de leden van de
gemeenschap
bull Een sterk individualistische samenleving waar er weinig of geen gevoel van
gemeenschap
bull Het gevoel dat de overheid of instelling moet zorgen voor de faciliteiten
bull het pamperen van mensen - als mensen behandeld worden alsof ze hulpeloos
krijgen ze meer kans om te doen alsof ze zijn
Politiek activisme
Politiek activisme op gemeenschapsniveau houdt zich vooral bezig met de lokale politiek
Dit kan interactie met de formele wettelijke instanties zoals lokale overheid inhouden of
lid worden van gevestigde lokale groepen die zich inzetten om het systeem of structuren
in de omgeving te veranderen Politiek actieve burgers zetten vaak
bewustmakingscampagnes of zelfhulpgroepen op rond belangrijke kwesties waarna ze
stappen ondernemen bij de lokale organisaties in de private publieke of vrijwillige
sector Deze strategie heeft een positief effect gehad en in veel gevallen tot succes
geresulteerd waarbij de lokale voorziening is veranderd
De volgende voorbeelden tonen de mogelijke effectiviteit van politiek activisme
bull Bestrijding van het racisme in de Verenigde Staten met het succes van
de zwarte beweging in de zestiger zeventiger en tachtiger jaren van de
vorige eeuw
bull Duurzaamheid en recycling omarmd door de plaatselijke autoriteiten in
het Verenigd Koninkrijk
bull Verbeteringen van de gezondheid als gevolg van door lokale of nationale
groepen gevoerde campagnes over een bepaald gezondheidsthema
gezondheid zoals roken en alcoholgebruik
Politiek activisme kan lonend zijn op een aantal manieren het kan een gevoel geven van
voldoening over het neerzetten van een prestatie of het maken van een verschil het
systeem te veranderen of verbeteren en het kan anderen voordeel opleveren Vaak is
zijn uitgebreide inzet en toewijding nodig om een positief resultaat te bereiken Er gaat
vaak ook de nodige tijd in zitten om deze resultaten te bereiken
Hieronder vindt u een test om uit te vinden hoe politiek actief u eigenlijk bent
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
56
Test wat voor vaardigheden en kenmerken heeft u nodig om politiek actief te
zijn of te worden
Voor elk kenmerk beoordeelt u zichzelf van +++ tot -
+++ ++ + -
Organisatorische kwaliteiten
Vermogen om anderen te motiveren
In staat zijn om te focussen
Effectieve mondelinge en schriftelijke
communicatievaardigheden en iom kunnen
gaan met digitale formulieren
Charismatisch zijn
Persoonlijke motivatie
In staat zijn om kernpunten in of de kern van
een boodschap te onderscheiden
Vasthoudend
Ogenschijnlijke mislukkingen kunnen negeren
Ook onder sociale druk principieel kunnen
blijven
Graag gezien worden dat u dit doet zonder
eigenbelang
Score
Als u 22-33 plusjes scoorde beschikt u over het type vaardigheden en eigenschappen
dat nodig is om politiek actief te worden
Een andere manier van politiek actief zijn is om actief betrokken te raken bij duurzame
ecologische activiteiten ook wel bekend als de milieubeweging Momenteel is er in de
21e eeuw groeiende bezorgdheid over hoe de westerse wereld gebruik maakt van de
afnemende middelen Activisten op dit gebied proberen de risicos en gevaren van het
voortdurende beleid gericht op meer consumeren en meer groei te benadrukken
Milieuactivisme omvat een breed scala van belangen perspectieven en standpunten die
kunnen bestaan uit acties met betrekking tot
bull Recycling afvalbeheer verpakkingen
bull Landbouwpraktijken het gebruik van kunstmest genetische manipulatie
bull Het gebruik van de grond en tuinen
bull Consumentisme levensstijl en voedingspatronen
bull Kapitalisme de globalisering en exploitatie van grondstoffen
bull Het verkeer van goederen tussen landen en regios
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
57
bull Het verbruik van middelen vooral brandstof
bull De ontwikkeling van duurzame woningbouw
Geschiedenis van het vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk in West-Europa kent een vergelijkbare historische ontwikkeling
Vrijwilligerswerk is ontstaan bij de overgang van de familie (particuliere) zorg aan de
gemeenschap (gemeentelijke) zorg Zorg voor wezen zieken en psychiatrische patieumlnten
werd in de middeleeuwen eerst door christelijke organisaties (kloosters parochies) als
taak opgenomen en later door particulieren (christelijke ondernemers) en
overheidsinstanties (gemeenten) Al deze groepen maakten gebruik van mensen die dat
ldquovrijwilligrdquo deden
Vrijwilligerswerk heeft lange tijd plaatsgevonden onder de paraplu van de verzuiling die
een enorme impuls gaf aan het ont- en bestaan van verenigingen De sterkste groei van
de verenigingen vond plaats in de tweede helft van de 19e eeuw en het eerste
decennium van de 20e eeuw
Voor zover overheden werden betrokken steeg de overheidsbemoeienis aan het begin
van de 20e eeuw en werd de sociale zekerheid verankerd in wet-en regelgeving Dit
leidde tot een algemene verbetering van de levensstandaard van veel mensen en dus
raakten veel mensen betrokken bij vrijwilligerswerk Vanaf dat moment was vrijwilliger-
zijn niet langer afhankelijk van de sociale klasse waarin men was geboren In plaats
daarvan werd de betrokkenheid op basis van een vrijwillige verbintenis een nieuw
principe Tussen de jaren 1945 en 1966 werden modellen voor de welvaartsstaat ontwikkeld die
de maatschappelijke voorhoede voorzieningen brachten Overheden kapselden het
initiatief dat in de private sector ontstaan was in door wet-en regelgeving subsidies of
regulering door nationale volksverzekeringen Zorgaanbieders werden door middel van speciale trainingen zorgexperts Deze trend
naar professionalisering had grote gevolgen voor de traditionele rol van de vrijwilliger
Veel van de taken oorspronkelijk door vrijwilligers uitgevoerd werden overgenomen door
betaalde krachten De gezondheidszorg werd professioneler en omvattender
Sinds 1965 zijn er nieuwe vormen van vrijwilligerswerk ontstaan Deze ontwikkeling was
gekoppeld aan de komst van nieuwe sociale bewegingen en de kritiek op de prestaties
van het geiumlnstitutionaliseerdewelzijnswerk (bijv vrijwilligerswerk bij van blijf-van-mijn-
lijfhuizen) De groei van deze anti beweging moedigde meer mensen aan om kritisch te
kijken naar de prestaties van de betaalde deskundigen Mensen wilden ook een grotere
inspraak in zaken die hen persoonlijk raakten De oprichting van ouderverenigingen in
scholen milieugroepen en buurtcomites zijn hiervan een goed voorbeeld De laatste
decennia van de 20e eeuw werd gekenmerkt door individualisering Dit had invloed op de
bereidheid van het publiek om vrijwilligerswerk te doen De krapte op de arbeidsmarkt en het beleid van gelijke kansen waren belangrijke
factoren die van invloed waren op de beschikbaarheid van vrijwilligers In de periode
1980-1990 gingen meer mensen met een uitkering vrijwilligerswerk doen Echter de
latere verbeterende toestand van de economie verminderde hun beschikbaarheidToen
zij werk vonden gaven velen het vrijwilligerswerk weer op De vraag naar arbeid leidde
er ook toe dat ouderen middelbare scholieren en studenten voorrang aan betaald werk
gaven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
58
Bovendien hebben meer vrouwen tegenwoordig een baan en dus minder tijd voor
vrijwilligerswerk De toegenomen welvaart betekent dat er meer met elkaar
wedijverende vormen van vrije tijdsbesteding is bijvoorbeeld televisie surfen op het
internet en vakantie Bovendien heeft de ontzuiling een trend zichtbaar sinds de tweede
helft van de 20e eeuw ook grote invloed op het vrijwilligerswerk omdat de kerk vaak
een stimulerende kracht was om mensen als vrijwilliger te vragen
Andere maatschappelijke trends hebben ook bedreigingen en kansen gecreeumlerd voor het
vrijwilligerswerk Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en immigratie zorgde
voor deelname van nieuwe groepen aan het vrijwilligerswerk Een nieuwe trend is dat
bedrijven steeds meer bereid zijn om faciliteiten beschikbaar te stellen voor
vrijwilligerswerk en hun werknemers stimuleren om tijdens werktijd of in eigen tijd
vrijwilligerswerk te doen Werknemersvrijwilligerswerk wordt steeds meer populair in
grote bedrijven De vraag naar vrijwilligerswerk is ook aan verandering onderhevig zoals
bijvoorbeeld de toegenomen professionalisering in het vrijwilligerswerk en het groeiend
ecologisch bewustzijn De expansie in de zorgsector heeft echter ook geleid tot zieken
ouderen en gehandicapten mensen die meer thuishulp nodig hebben Daarom vragen ze
om informele hulp waarvan een gedeelte door vrijwilligers geboden wordt
Huidige situatie in Nederland
In recente beleidsnotas en de discussies rond de Wmo1 is er een algemene tendens om
te streven naar decentralisatie en persoonlijke verantwoordelijkheid en het stimuleren
van zelfhulp Het doel van de overheid is om vooruitgang te verwezenlijken op basis van
initiatieven ingezet door burgers en hun organisaties binnen het Nederlandse
maatschappelijk middenveld Daarom is het idee een nieuw evenwicht te vinden tussen
de overheid en maatschappelijk middenveld De focus ligt daarbij op het lokale niveau
onder leiding van de gemeenten en ondersteund door het scheppen van een lokale
infrastructuur Eeacuten van de belangrijke pijlers van dit beleid is het vrijwilligerswerk dat
gezien wordt als de manier voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van
te verwachten dat alles voor hen gedaan wordt door anderen of de overheid Hier is de
intrinsieke waarde voor de vrijwilliger een belangrijke factor2
Er wordt geschat dat in 2008 53 miljoen mensen als vrijwilligers werkzaam waren Dit
wil zeggen dat 42 van de Nederlandse bevolking als vrijwilliger werkzaam was Verder
gaf in 2008 302 informele steun aan zieken buren familie vrienden en kennissen
(ongeveer 35 miljoen mensen) Er zijn ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke
vrijwilligers over de periode van 2000 tot 2008 maar ze zijn wel actief in verschillende
organisaties zijn Mannen bijvoorbeeld zijn vaak actief in sportverenigingen kerken of
moskeeeumln terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of bij
welzijnsinstellingen
Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden (vanaf 18 jaar) Het hoogste percentage vinden we
tussen de groep van 35-44 en het laagste percentage bij 75+ers Uit de CBS cijfers voor
2008 blijkt de volgende leeftijdsverdeling
bull 18-24 419
bull 25-34 372
bull 35-44 488
1 Wet Maatschappelijke Ondersteuning from 2007
2 Paul Dekker Joep de Hart Laila Faulk rdquoToekomstverkenning vrijwillige inzet 2015rdquo SCP Den Haag Juni 2007
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
59
bull 45-54 457
bull 55-64 434
bull 65-74 408
bull 75 + 238
Hierbij moet opgemerkt worden dat mensen in de leeftijdscategorie 35-44 jaar vaak kinderen in de schoolgaande leeftijd hebben en doet 75 van hen vrijwilligerswerk in het onderwijs
De opkomst van de nieuwe vrijwilliger
Eerder al spraken we over de komst van een ldquonieuwrdquo type vrijwilliger enkele jaren
geleden De motivatie om vrijwilligerswerk te doen is veranderd van collectieve plicht in
individuele motivatie waarbij een persoonlijk belang nu een even belangrijke rol speelt
Deze verandering is zichtbaar in de groei van vrijwilligerswerk in de vrijetijdssector en op
scholen Dit nieuwe type vrijwilliger is ook niet echt ideologisch georieumlnteerd zoals eerder
vaak wel het geval was
De kwaliteit van het vrijwilligerswerk de manier waarop het is georganiseerd is
aanzienlijk veranderd Vrijwilligerswerk heeft minder van een totale toewijding aan een
organisatie en meer van een get-in get-a-T-shirt get-out stijl Vrijwilligerswerk is
zappen geworden In deze postmoderne tijd is vrijwilligerswerk meer gericht op de
vrijwilliger die iets wil bereiken dat hem of haar ook voordeel brengt Het moet passen in
de levensstijl van dat moment1
Maatschappelijke segmentatie in het algemeen versnippering en een grotere flexibiliteit
heeft ook zijn weerslag gevonden in het vrijwilligerswerk Gelukkig zijn
vrijwilligersorganisaties in staat geweest om hierop een antwoord te formuleren In het
algemeen is de strategie om vrijwilligerswerk mogelijk te maken op basis van de
omstandigheden waarvoor vrijwilligers zelf ontvankelijk zijn in plaats van de bepalingen
en voorwaarden van de vrijwilligersorganisatie Het essentieumlle verschil tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is dat in het eerste geval
het individu zich moet aanpassen (vooral wanneer er geld op het spel staat) terwijl in
het laatste geval het veel waarschijnlijker is dat de organisatie flexibel zal zijn
Varieumlteit aan organisaties
Binnen de non-profit sector kunnen de volgende vier typen vrijwilligersorganisaties
worden onderscheiden2
Vrijwilligerswerk in de welzijnssector
Het belangrijkste kenmerk van dit soort organisaties is dat ze vrijwilligers inzetten om de
doelstellingenvan hun organisatie te bereiken Het betreft meestal onbetaald werk
hoewel er soms sprake is van betaling en beloning en het heeft een exclusief karakter
Dus niet iedereen kan dit soort vrijwilligerswerk verrichten De volgende activiteiten
kunnen bij dit type worden ingedeeld vrijwilligerswerk in de dienstverlening
1 Hustinx L amp Lammertyn F (2003) Collective and reflexive styles of volunteering A sociological modernization perspective Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations 14 (2) pp 167‐187
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
60
vrijwilligerswerk in de openbare diensten zoals bij politie en brandweer in verenigingen
en NGOrsquos
Vrijwilligerswerk binnen de democratische sfeer
Het belangrijkste kenmerk van dit type vrijwilligersorganisatie is het feit dat vrijwilligers
werken om een deel van de beleidsvorming te zijn en willen gehoord worden Dit type
heeft een inclusieve karakter dat wil zeggen iedereen die iets te zeggen heeft kan
deelnemen Voorbeelden van dit type organisatie zijn actiegroepen belangengroepen en
politieke partijen
Vrijwilligerswerk in de gemeenschap
Het belangrijkste kenmerk van dit type organisaties is wederzijdse ondersteuning De
vrijwilligers zijn er met en voor elkaar Dit type heeft een inclusief karakter
Voorbeelden zijn zelfhulpgroepen en verenigingen en clubs in de sport en cultuursector
Met de secularisering en individualisering in de samenleving is er een groeiende
behoefte aan sociale cohesie en dus wordt de noodzaak voor dit soort organisaties
steeds groter De doelstellingen van dit soort organisaties zijn om eenzaamheid te
voorkomen en om sociale netwerken te creeumlren
Vrijwilligerswerk in de economische sfeer
Binnen dit type vrijwilligersorganisatie gebruikt de burger het vrijwilligerswerk voor zijn
of haar persoonlijke ontwikkeling Het is ongeveer 30 jaar geleden ontstaan ten tijde van
de werkloosheid Belangrijke kenmerken zijn integratie en de ervaring van
vrijwilligerswerk Verder is er een sterke band met de arbeidsmarkt en het biedt een
individu structuur in het leven
Voordelen van vrijwilligerswerk doen
Aan vrijwilligerswerk doen kunnen verschillende voordelen zitten Die doen zich voor op
grofweg drie gebieden
Uw gevoel van eigenwaarde
Uw toekomstige carriegravere
De samenleving
Uw gevoel van eigenwaarde
Dit kan betekenen
bull Geiumlnteresseerd blijven
bull Doorgaan om bestaande kennis en vaardigheden te gebruiken
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring ontwikkelen
bull Om te voorzien in een doel in het leven
bull Om nieuwe doelen te bereiken
bull Om te worden gewaardeerd en erkend
bull Om nuttig te zijn
Uw toekomstige carriegravere
Dit kan betekenen
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring opbouwen en ontwikkelen
bull Bestaande kennis vaardigheden en ervaring toepassen en verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
61
bull De mogelijkheid bieden om in teams en groepen individueel te werken
bull De mogelijkheid bieden om regelmatig een werkplaats te bezoeken
bull Om nieuwe kwaliteiten en informatie toe te voegen aan uw curriculum vitae
(cv persoonlijke verklaring of portfolio
De samenleving
Dit kan betekenen
o Kennis ervaring en vaardigheden delen
o Het gevoel iets terug te geven
o Anderen tot dingen in staat stellen
o Actief burgerschap in de samenleving
Contracten voor vrijwilligers
In het formele vrijwilligerswerk is het tegenwoordig gewoon om een
vrijwilligersovereenkomst op te maken Hierin staat wat de organisatie van de vrijwilliger
verwacht en wat de vrijwilliger kan verwachten van de organisatie Het omvat zaken als
bull Het aantal uren vrijwilligerswerk
bull Plaats en locatie van het werk
bull Soort van vrijwilligerswerk dat wordt gedaan
bull Eventuele bijzondere voorwaarden zoals inzage in strafregister
bull Taak- en functiebeschrijving
bull Hoe de aansturing geregeld is
bull Klachtenregeling
Problemen of uitdagingen in vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk kan zoals we gezien hebben vele voordelen bieden Het kan echter ook
uitdagingen of dilemmas voor vrijwilligers te creeumlren
We noemen er een aantal
bull De tijd die vrijwilligerswerk vraagt waarbij een vrijwilliger voorkeur kan hebben voor
incidenteel of voor regelmaat
bull Belangenconflicten
bull Stress of uitzonderlijke mentale eisen
bull Uitdagende collegas of klanten
bull Werkzaamheden buiten het gebied waar uw deskundigheid ligt
bull Te veel verantwoordelijkheid
bull Een te beperkte rol
bull Te afgebakende grenzen
bull Vrijwilligerswerk met zowel positieve als negatieve aspecten
bull Druk om het vrijwilligerswerk voort te blijven zetten
Waarom vrijwilligerswerk
Hiervoor kunnen verschillende motieven zijn
bull Verbreding van uw geest u krijgt een breder perspectief op dingen milder worden
eerder mededogen ervaren en zich bewust zijn van de problemen in de samenleving
bull Je goed voelen u voelt zich beter wanneer u anderen helpt hun leven te verbeteren en
iets te bereiken Vrijwilligerswerk kan zelfs helpen om uw geestelijke en lichamelijke
gezondheid te versterken en te beschermen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
62
bull Mensen ontmoeten een platform voor gezelligheid en het ontwikkelen van
vriendschappen
bull Het opdoen van ervaring het kan u helpen bij het ontwikkelen en verbeteren van
vaardigheden zoals teamwork communicatie organisatie etc Vrijwilligerswerk kan u
ook helpen meer te leren over dingen waarin u geiumlnteresseerd bent
bull Bezig zijn voor werklozen mensen die te weinig werk hebben of die op zoek zijn naar
ander werk helpt vrijwilligerswerk om de tijd door te komen
Opdracht kijk naar uw vaardigheden
1 Kruis elke vaardigheid aan die u bezit of die u wilt leren
Organisatorische
vaardigheden
Ik kan Ik wil leren
Spontaan iets doen
Zelfstandig werken
Afspraken en
verwachtingen realiseren
Oplossingen bedenken
Je aan de regels houden
Sociale vaardigheden
contact met anderen
Ik kan Ik wil leren
Zeggen wat je denkt
Een gesprek beginnen
Afspraken maken
Luisteren naar anderen
Vragen durven stellen
Sociale vaardigheden
samenwerken
Ik kan Ik wil leren
Kritikiek ontvangen
Feedback geven
Complimenten geven
Complimenten ontvangen
Om hulp vragen
Met verschillende mensen
omgaan
Leiderschap accepteren
Specifieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
In staat zijn om met
computer te werken
Handig met
gereedschappen en
apparatuur
Maaltijden koken en
drankjes bereiden
Mensen verzorgen
Dieren verzorgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
63
De omgeving schoonmaken
en onderhouden omgeving
(school sportveld kantine
straat)
Artistieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
Muziek maken
Tekenen en schilderen
Bezig zijn met foto en video
Acteren
Fantasie gebruiken
2 Markeer de drie vaardigheden die u het beste beheerst
3 Markeer de drie vaardigheden die u zou willen leren
Algemene competenties van vrijwilligers
Erkenning van eerder verworven competenties van vrijwilligers is een instrument om
kwaliteiten die in verband gebracht worden met de rol van (zelfstandige) vrijwilliger op
te waarderen cq te valideren De competenties zijn vergelijkbaar met algemene
beroepsvaardigheden ook wel bekend als werknemersvaardigheden Afgezien van de
algemene competenties zijn er functie specifieke competenties die verband houden met
bepaalde rollen of functies in het vrijwilligerswerk en die erkend kunnen worden via EVC-
procedures (Erkenning van Verworven Competenties) Voor de EVC-procedure zijn er 12
algemene standaard competenties geformuleerd voor vrijwilligers Deze competenties
zijn
bull Systematische werken
bull Betrouwbaarheid
bull Omgaan met tijd en tempo
bull Problemen oplossen
bull Aandacht voor gezondheid en veiligheid
Communiceren
Presenteren
Bijdragen aan geode werkrelaties
Samenwerking
Taal en rekenen
Leren door te doen
Deze competenties zijn ook belangrijk als algemene werknemersvaardigheden
Voorbeelden van vrijwilligerswerk
Werken in een kringloopwinkel
Carol werd ontslagen bij de brandweer Ze wist dat ze actief wilde blijven haar
interesse in de samenleving niet verliezen en zo mogelijk anderen wilde helpen Ze
besloot om vrijwilligerswerk te gaan doen in een kringloopwinkel in haar woonplaats Ze
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
64
kwam er achter dat ze genoot van het werken met andere vrijwilligers en ze vindt de
ontmoeting met de klanten interessant
Nieuwe vaardigheden ontwikkelen
Mark (57) werkt als vrijwilliger in een streekmuseum waar tuinen bij zijn Hij houdt van
het buitenleven en heeft door het vrijwilligerswerk leren tuinieren Hij overweegt nu zelf
een bedrijf te beginnen om de tuinen van anderen mensen te verzorgen en te
onderhouden
Actief burgerschap
Actief burgerschap is een filosofie die momenteel bij de overheid en binnen
maatschappelijke organisaties en educatieve instellingen populair is Deze filosofie houdt
in een pleidooi in voor een maatschappelijke situatie dat de burgers van natiestaten
hoewel zij geen specifieke bestuursrol hebben wel bepaalde rollen en
verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving en het milieu hebben
Actief burgerschap kan worden gezien als een articulatie van het debat over rechten
versus verantwoordelijkheden Als een bestuurslichaam rechten geeft aan de mensen die
onder haar bevoegdheid vallen dan kunnen diezelfde mensen ook bepaalde
verantwoordelijkheden te handhaven hebben Dit zou het meest voor de hand liggend
zijn op natiestaatniveau maar kan ook nog breder zoals wanneer we van
wereldburgerschap spreken Dit impliceert dat actieve burgers zowel hun rechten als
hun verantwoordelijkheden op een evenwichtige manier vervullen
Een probleem met dit concept is dat hoewel rechten vaak vastgelegd worden als
onderdeel van de wet de verantwoordelijkheden niet zo goed gedefinieerd zijn Zo kan
er onder burgers onenigheid ontstaan over wat de verantwoordelijkheden zijn Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk hebben de burgers recht op gratis
gezondheidszorg maar is stemmen bij verkiezingen niet verplicht hoewel veel mensen
dit wel zouden omschrijven als een verantwoordelijkheid Het is veel problematischer om een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden
voor actieve burgers te beschrijven dan een lijst van hun rechten Hoewel bijvoorbeeld
een stem uitbrengen door veel mensen als een fundamentele verantwoordelijkheid kan
worden beschouwd zijn er ook sommigen die vanwege een handicap of andere oorzaken
niet in staat zijn om optimaal te participeren in het stemproces De nieuwe trend is dat overheden burgers vragen om te participeren zodat de overheid
steun krijgt - dit brengt ons terug naar de klassieke definitie van maatschappelijke
participatie in de gemeenschap Deelname aan de gemeenschap betekent niet alleen
betrokken zijn bij de bouw van faciliteiten het betekent ook meedenken het nemen van
beslissingen en het nemen van verantwoordelijkheid Mensen kunnen niet gedwongen
worden om mee te doen in projecten die hun leven beiumlnvloeden maar ze moeten waar
mogelijk wel daartoe in de gelegenheid worden gesteld Dit wordt beschouwd als een
fundamenteel mensenrecht gehouden dat een grondbeginsel van de democratie vormt
Actief burgerschap in Europa en in Nederland
Wat heeft u nodig om een actieve burger te zijn Heeft u meer informatie nodig Heeft u
training nodig Heeft u het nodig om meer te weten te komen hoe u deel kunt nemen
Hieronder staan links die u zullen helpen om nuttige documenten projecten en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
65
organisaties te vinden met betrekking tot actief burgerschap
2013 Europees Jaar van de burger
httpeuropaeucitizens-2013
Association of Voluntary Service Organisations
Koepelorganisatie voor nationale en internationale non-profit organisaties gericht op
vrijwilligerswerk Het bevat directe links naar de aangesloten organisaties op Europees
en nationaal niveau httpwwwavsoorg
Education for Democratic Citizenship and Human Rights
Deze Website van de Raad van Europa is een grote online bibliotheek van artikelen
documenten en projecten Het geeft informatie over activiteiten uitgevoerd op Europees
en nationaal niveau en bevat een aantal bestanden in verschillende Europese talen
httpwwwcoeinttdg4educationedc
Election processes in detail- Verkiezingsproces in detail
Lees over elk aspect met betrekking tot de organisatie van verkiezingen in een land Het
omvat kiesstelsels stemrecht partijen en kandidaten tellen van de stemmen de media
en verkiezingen Het is een immense database met case studies uit verschillende landen
en een grote bibliotheek op land gesorteerd met elk hun respectievelijke kieswetgeving
httpaceprojectorg
Euractiv
Deze website geeft informatie over wat er gaande met betrekking tot actief burgerschap
is op de Europese agenda Up-to-date nieuws monitoring het uitdiepen van
beleidssecties en landendossiers Er is een gids voor de EU 10000 belangrijkste actoren
en activisten httpwwweuractivcom
Europese Ombudsman
De Europese Ombudsman behandelt klachten van burgers bedrijven organisaties en
overheden tegen EU-instellingen of organen httpombudsmaneuropaeu
Europees Parlement - burgervoorlichtingsdienst
Heb je ooit gedacht om een verzoek aan het Europees Parlement te richten Dit
webportaal maakt communicatie tussen het Europees Parlement en de burgers mogelijk
U kunt toegang krijgen tot alle openbare documenten is niet alleen van het parlement
maar ook van andere Europese instellingen
httpwwweuroparleuropaeuaboutparliamenten00020472acCitizens-enqui
Europees Vrouwenforum
Download rapporten en andere documenten over gendergelijkheid en vrouwenrechten
httpwwwwomenlobbyorglang=en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
66
Idealistorg op zoek naar een non-profit organisatie
Deze site biedt een indrukwekkende doorzoekbare database van vrijwilligersorganisaties
per land en per werkveld Er zijn meer dan 91000 non - profit en maatschappelijke
organisaties in opgenomen httpwwwidealistorgsearchv2advanced
Internationaal Instituut voor democratie en verkiezingsondersteuning
Het instituut biedt artikelen publicaties analyses en case studies over de opbouw van
democratische processen over de hele wereld Afrika Latijns-Amerika de Kaukasus en
andere regios vallen onder dit instituut dat werkzaam is democratische instellingen
wereldwijd te ontwikkelen httpwwwideaint
Office for Democratic Institutions and Human Rights
Deze instelling (onderdeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in
Europa OVSE) is actief om democratische verkiezingen te bevorderen en helpt om de
democratische instellingen in Midden- en Oost-Europa te consolideren Informatie over
de verkiezingen democratisering procedures nieuwsbrieven land - specifieke projecten
en officieumlle documenten in pdf-formaat beschikbaar httpwwwosceorgodihr
Politeia
Politeia is een virtueel Europees netwerk van personen en instellingen actief op het
gebied van burgerschap en politieke vorming Algemene informatie over het netwerk
haar doelen nieuwsbrieven en koppeling en links zijn beschikbaar Wordt lid van het
netwerk om in contact te komen met personen en instellingen die werken aan
burgerschapsvorming en participatie httpwwwpoliteianet
De Nederlandse infrastructuur
Op nationaal niveau zijn de twee belangrijkste organen de NOV (Vereniging Nederlandse
Organisaties Vrijwilligerswerk) en MOVISIE
NOV 1
De NOV is de organisatie die de belangen van de vrijwilligersorganisaties behartigt
De NOV heeft in het verleden tal van fusies doorstaan en vertegenwoordigt nog steeds
de belangen van meer dan 4 miljoen vrijwilligers De NOV is de toonaangevende
organisatie binnen de Nederlandse vrijwilligerssector De NOV heeft 350 lid organisaties
die werken met of voor vrijwilligers De NOV is uniek omdat het de enige organisatie in
Nederland is die gericht is op het versterken van vrijwilligerswerk Er zijn twee soorten
leden organisaties die vrijwilligerswerk doen en organisaties die een ondersteunende of
cooumlrdinerende rol vervullen
De NOV heeft drie hoofdtaken
1 De belangen te dienen van de vrijwilligerssector vrijwillige inspanning De NOV is de
woordvoerder en lobbyist voor het Nederlandse vrijwilligerswerk en is als zodanig een
serieuze partner in discussies met politici ambtenaren en andere beleid beiumlnvloedende
partijen
2 Als tussenpersoon voor haar leden te fungeren De NOV geeft als een
netwerkorganisatie haar leden de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen
1 Bron NOV website wwwnovnl
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
67
en om gezamenlijke projecten te ontwikkelen Via deze netwerken versterken de
aangesloten organisaties elkaar onderling
3 Om een krachtige impuls te geven aan vrijwillige inzetbaarheid De NOV streeft naar
meer publieke erkenning van vrijwillige inzetbaarheid en verleent zijn naam ook aan
innovatieve initiatieven
De NOV is gericht op de vrijwilligerssector als geheel Ledenorganisaties van de
vereniging ontvangen een voorkeursbehandeling Gezamenlijk bepalen deze lid
organisaties het toekomstig beleid van de vereniging en ze worden uitgenodigd om
maximaal gebruik van hun netwerkrol te maken
MOVISIE1
MOVISIE richt zich op de infrastructuur en levert kennis en advies aan het
vrijwilligerswerk in Nederland De instelling dekt het hele gebied van sociale werk en
welzijn Zij geeft uitvoering aan het programma in opdracht van het Ministerie van
Volksgezondheid Welzijn en Sport
MOVISIE wordt gefinancierd om kennis over alle aspecten van vrijwilligerswerk te
verzamelen en verspreiden voor organisaties en adviesraden Ze ontwikkelt
instrumenten biedt advies ondersteuning en training alsmede het verrichten van
promotiewerkzaamheden onderzoek en productontwikkeling
Regionaal en lokaal niveau
Op regionaal niveau zijn er vrijwilligerscentrales de centra voor maatschappelijke
ontwikkeling (CMOs) en de steunpunten voor vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerksteunpunten zijn non-profit structuren waarin de financiering afhankelijk
is van lokale en regionale overheidsinstellingen en zij bieden hun diensten gratis aan
Tegen het midden van de jaren 1970 steunde de regering de oprichting van 30
vrijwilligerswerksteunpunten op lokaal niveau en droeg bij aan de financiering van hun
activiteiten Momenteel zijn er ongeveer 200 geregistreerde centra Op regionaal niveau
zijn er regionale vrijwilligerssteunpunten en zij ondersteunen organisaties die betrokken
zijn bij sportactiviteiten scouting en de zorg voor ouderen
De twaalf Nederlandse provincies spelen een belangrijke rol Zij ondersteunen de
professionele ondersteuning op lokaal niveau en ze verspreiden ook kennis en informatie
op verschillende niveaus
Op lokaal niveau zijn de gemeenten actief en de vrijwilligerscentrales die advies geven
bemiddelen tussen vraag en aanbod en het vrijwilligerswerk promoten Het lokale
niveau is het belangrijkste waar vrijwilligers publiek actief zijn bijvoorbeeld bij de
opvang voor daklozen in buurt en clubhuizen en in de zorgsector Lokale overheden zijn
verantwoordelijk voor het uitvoerend niveau van welzijnsactiviteiten Zij subsidieumlren
lokale organisaties en bieden faciliteiten zoals sportcentra In sommige gevallen nemen
lokale overheden deel aan de vrijwilligersplatforms Lokale overheden nemen het
voortouw bij het ondersteunen van veranderingsprocessen op het lokale niveau Ze
krijgen steun van de provincies
1 Gebaseerd op interviews met MOVISIE en het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
68
Deel 2 Zelfhulpgroepen
Wat is een zelfhulpgroep
Een zelfhulpgroep (SHG) is een kleine groep mensen die eenzelfde behoefte of eenzelfde
situatie delen en die als een ondersteuningsgroep samenwerken om zichzelf te helpen
De deelnemers vormen samen de groep en regelen alles in overleg Mensen nemen deel
op vrijwillige basis en hebben persoonlijke ervaring met het onderwerp waar de groep
zich mee bezig houdt
Zelfhulpgroepen kunnen afzonderlijk of als onderdeel van een grotere organisatie
bestaan Zij kunnen op informele wijze of volgens een vaste agenda werken De groepen
meestal ontmoeten elkaar lokaal bij de leden thuis of in gemeenschapsruimtes in
scholen kerken of andere centra In zelfhulpgroepen komen verschillende specifieke vormen van sociale steun samen
Door middel van zelfonthulling delen de deelnemers hun verhalen stress gevoelens
problemen en ideeeumln Ze leren dat ze er niet alleen voor staan en dat ze niet de enigen
zijn die met een bijzonder probleem geconfronteerd wordt Een andere vorm van
zelfhulp die voor veel ouderen relevant is is zelfgestuurd leren de deelnemers zijn
allemaal vrijwillige of gedeeltelijk betaalde leerkrachten zodat ze hun eigen interesses in
hun eigen tijd en op eigen locaties kunnen nastreven Zelfhulp maakt door het mobiliseren van de interne bron van de leden de groep of de
gemeenschap zelfredzaamheid eigen producties en zelfstandig ondernemerschap
mogelijk De samenleving is een systeem van interactie tussen individuen en groepen
Zelfhulpgroepen veranderen het patroon van sociale interactie waardoor een aanzienlijk
aantal van haar deelnemers een nieuwe status aannemen en nieuwe rollen in de
gemeenschap gaan spelen
De brede doelstellingen van een zelfhulpgroep zijn om te komen tot persoonlijke en of
sociaal-economische veranderingen voor haar leden In de groepen wordt face-to-face
contact tussen de deelnemers benadrukt en een ideologische set van waarden die de
persoonlijke identiteit van een lid en haar of zijn gevoel van eigenwaarde vergroot Zoals reeds is aangegeven kan een zelfhulpgroep resulteren in een sociale en
economische ontwikkeling voor de deelnemers en dat is tevens een proces dat kan leiden
tot een verandering in de sociale economische enof politieke macht De aanpak van
zelfhulpgroepen leidt tot empowerment van individuen NGOs en overheidsinstellingen
kunnen processen die toename van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van
zelfredzaamheid stimuleren ondersteunen en mensen helpen hun eigen agenda op te
stellen
Voordelen van zelfhulpgroepen
De voordelen van deelname aan zelfhulpgroepen zijn onder andere
bull Het leren van nieuwe informatie en strategieeumln om problemen mee te lijf te gaan
bull Gerustgesteld worden door en steun vinden van anderen met soortgelijke ervaringen
bull Het ontwikkelen van persoonlijke inzichten en het realiseren van persoonlijke groei
bull De mogelijkheid om nuttig te zijn voor anderen
bull U minder geiumlsoleerd te voelen
bull Leren om uw gevoelens beter te uiten en gevoeliger te worden voor de gevoelens van
anderen
bull U sterker te voelen en meer zelfvertrouwen te krijgen in het omgaan met uitdagingen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
69
bull U zelf te verbinden met een gemeenschap en u persoonlijk te identificeren met een
sociale groep
bull Iets leren waarin u specifiek geiumlnteresseerd bent
Regels voor zelfhulpgroep
De zelfhulpgroep kan zelf bepalen wat beschouwd wordt als aanvaardbaar gedrag en
daarvoor regels opstellen Regels maken vergaderingen effectiever Groepsregels werken
alleen wanneer alle groepsleden het eens zijn over die regels en de deelnemers er op
aan aanspreken Nieuwe leden worden geiumlnformeerd over de regels en waar nodig
worden ze opnieuw beoordeeld en herzien
Manieren om zelfhulpgroep vergaderingen structureren
Bij veel zelfhulpgroepen worden de volgende manieren gebruikt om bijeenkomsten te
structureren Ze kunnen ook gebruikt worden als leidraad voor een vergadering
Begroeten van nieuwe deelnemers
Vaak wordt er in zelfhulpgroepen een vrijwilliger gevraagd die nieuwe leden aan de deur
begroet en verwelkomt wanneer zij aankomen en die hen introduceert aan andere leden
Formele opening van de bijeenkomst
Op de afgesproken starttijd moet de bijeenkomst geopend worden door de leider of lid
verantwoordelijk voor de vergadering Sommige groepen openen hun ontmoetingen met
een formele verklaring van het doel van de groep of door een welkomstgroet van de
deelnemers
Introductie van de leden
Rondje waarbij elk lid stelt zichzelf voorstelt en aangeeft waarom ze aan de groep
deelneemt Dit is vooral geschikt voor nieuwe groepen om leden te helpen elkaar te leren
kennen en te ontdekken wat men gemeenschappelijk heeft De leden krijgen de
mogelijkheid om te passen als ze liever niet zichzelf introduceren
Discussie onderwijs en informatie-uitwisseling
Voor nieuw gevormde groepen is het nuttig om regelmatig de leden naar suggesties
over discussie onderwerpen die voor hen van belang te vragen Groepen kunnen ook
gastsprekers uitnodigen om specifieke onderwerpen aan te pakken Geluidsopnames
boeken of artikelen kunnen worden beoordeeld en besproken Er wordt tijd uitgetrokken
en toegewezen voor het delen van persoonlijke ervaringen en elkaar helpen
Hier zijn enkele manieren om de discussie te structureren
Rondje Stel een vraag of vraag de deelnemers om een zin af te maken en ga de
groep rond waarbij iedere persoon reageert zodat iedereen een kans krijgt
bull Brainstormen Ideeeumln worden gedeeld op een spontane manier Creatief denken
wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te oordelen Vaak genoteerd
op een flip-over of white board Ideeeumln worden gedeeld op een spontane
manier Creatief denken wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te
oordelen Vaak genoteerd op een flip-over of white board
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
70
bull Veranderoefening Beschrijf een actuele situatie waarin je verandering wil
beschrijf wat je wilt dat het in de toekomst zal zijn Zet zaken die je
tegenhouden op een rij en zaken die zouden kunnen helpen om vooruit te
komen Overweeg wat zou worden beiumlnvloed door de verandering en welke
stappen nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen Dit kan zowel
worden gebruikt voor een persoonlijk dilemma als voor een algemene kwestie
bull Rollenspel Een situatie uitspelen (bv hoe effectief te communiceren met uw arts)
kan nuttig en leuk zijn Sommige deelnemers spelen het rollenspel terwijl
anderen observeren en reageren of commentaar geven
Zakelijke gedeelte Deze tijd is gereserveerd voor elk agendapunt die de groep
wil
behandelen zoals het plannen van projecten of activiteiten het regelen van
toekomstige vergaderingen (gespreksonderwerpen kiezen gastsprekers enz)
het doen van mededelingen etc
Formele afsluiting Het is belangrijk dat er een signaal gegeven wordt om aan te geven
dat de bijeenkomst formeel afgelopen is De leden worden herinnerd aan de tijd en
plaats van de volgende bijeenkomst Vaak wordt er na afloop een drankje geserveerd
dat biedt een tijd voor informele ontmoeting en gesprek
Zelfhulpgroep quick scan
Quick Scan
Ja = 1 Nee= 0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Heeft u vrije tijd en wilt u uw inkomen verhogen
JaNee
3 Geeft u er de voorkeur aan om voor u zelf te werken
JaNee
4 Vindt u het niet prettig om uw specifieke kennis of professionele
ervaring te delen met andere mensen of met de lokale gemeenschap
JaNee
5 Geeft u er de voorkeur aan dat anderen u aansturen
JaNee
6 Geeft u er de voorkeur aan in uw bestaande situatie te blijven en geen
nieuwe mensen te leren kennen
JaNee
7 Denkt u dat leren op uw leeftijd verspilde tijd is
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
71
Scores
0-5- Een ander werkpatroon past beter bij u
6-11 Leer meer over zelfhulpgroepen
12-16 Zelfhulpgroepen passen waarschijnlijk goed bij u
Voorbeelden van zelfhulpgroepen
Stadshobbywerkplaats
De Stadshobbywerkplaats is bedoeld om niet-werkenden de gelegenheid te geven hun
vrije tijd zinvol te besteden Men is welkom van maandag tot en met vrijdag van 900
uur tot 1600 uur Er is een zee aan hobbyruimte Voor een gering bedrag per jaar mag
men gebruik maken van de werkplaats gereedschap en apparatuur Slechts de kosten
van de gebruikte materialen zijn voor eigen rekening
Deskundige medewerkers en vrijwillige begeleiders zijn aanwezig Deelnemers uit
allerlei vakgebieden profiteren van elkaars kennis en vaardigheden
Regelmatig zijn er extra activiteiten in de vorm van demonstraties en workshops
In de werkplaats bent u niet alleen bezig met uw hobby het is ook een plek waar u
mensen kunt ontmoeten en ervaringen uit wisselen De werkplaats is van- en voor de
deelnemers
In de ontmoetingsruimte kunt u in een ongedwongen sfeer een praatje maken een
kaartje leggen een krantje lezen of elkaar gewoon ontmoeten Koffie thee en soep zijn
tegen redelijke prijzen te koop De ontmoetingsruimte is er voor iedereen
In Nijmegen is de eerste Stadhobbywerkplaats in de 80-er jaren opgericht inmiddels
heeft het initiatief in meer gemeenten navolging gevonden
Werk voor Elkaar
In dit project gaan 45+werkzoekenden de confrontatie aan met het bedrijfsleven In
groepsverband organiseren zij activiteiten of evenementen voor werkgevers
Gedurende zes maanden werken zij aan de voorbereidingen van het evenement eacuten aan
hun persoonlijke presentatie
Werk voor Elkaar is landelijk actief en een maatschappelijk initiatief van Stichting Werk
voor Elkaar
Werk voor Elkaar heeft tot doel de arbeidsparticipatie van de werkzoekenden te
verhogen en de werkgevers te laten kennismaken met het empowerment van de
deelnemers In Werk voor Elkaar gaan 45+ werkzoekenden proactief de confrontatie
aan met het bedrijfsleven In groepsverband worden activiteiten of evenementen
georganiseerd waarbij werkgevers in contact komen met de deelnemers Hiervoor
hebben zij zes maanden de tijd Gedurende deze periode zijn zij niet alleen bezig met
de voorbereidingen voor het evenement maar wordt er ook gewerkt aan
persoonlijke presentatie Op die manier kunnen zij zich op het evenement optimaal
presenteren aan werkgevers
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
72
De werkzoekenden nemen op vrijwillige basis deel aan Werk voor Elkaar en worden
uitgenodigd tot deelname via persberichten in lokale bladen
Dat Werk voor Elkaar een succes is blijkt wel uit onderstaande resultaten Twee jaar na
de start van de landelijke uitrol van Werk voor Elkaar heeft 45 van de deelnemers
betaald werk bij afronding van een lokaal initiatief
Totaal aantal locaties12
Totaal aantal deelnemers430
Gemiddeld aantal deelnemers per locatie33
Gemiddelde leeftijd deelnemers54 jaar
Gemiddeld aantal maanden werkzoekend32 maanden
Grote diversiteit in werkervaring en opleidingsniveau
Werk opdracht na afronding lokaal project 45
Gemiddelde waardering voor Werk voor Elkaar 75 (70 van de respondenten)
De kracht van Werk voor Elkaar zit hem in het gezamenlijke aspect Werkzoekenden
zetten samen hun schouders onder ldquoeen projectrdquo om het zo tot een goed einde te
brengen Dit geeft hen nieuwe energie en een doel om naartoe te werken Het samen
delen van ervaringen steunt en inspireert Het samen iets organiseren creeumlert
enthousiasme en wekt creativiteit op zo zeggen de deelnemers
Daarnaast zeggen zij sterker in de schoenen te staan door de persoonlijke ontwikkeling
Er zijn verschillende evenementen georganiseerd zoals seminars en het bemannen van
een stand tijdens zakelijke evenementen Reacties van werkgevers zijn zeer positief
over het initiatief Zowel de kwaliteit van de evenementen als de proactieve houding
van de werkzoekenden wordt zeer gewaardeerd Voor veel werkgevers zijn de
evenementen echte eyeopeners waarbij ze meer inzicht krijgen in de kwaliteiten van
oudere werkzoekenden
Opmerkingen Er zijn maar weinig voorbeelden te vinden van zelfhulpgroepen voor
oudere werklozen Loopbaanadviseurs of re-integratiecoaches kunnen initiatieven
ontplooien om de vorming van dergelijke groepen te bevorderen en te ondersteunen De
regionale arbeidsmarktregiorsquos met hun werkpleinen en in de nabije toekomst hun
werkbedrijven nieuwe stijl kunnen dergelijke groepen faciliteren
315 Jobrotatie en loopbaankansen
Wat is jobrotatie
Er zijn verschillende strategieeumln die kunnen worden gebruikt om beroepsmobiliteit direct
te bevorderen Eeacuten van deze is jobrotatie In jobrotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan zowel binnen als buiten de
organisatie plaatsvinden Door jobrotatie creeumlert u beweging en ontwikkeling zowel voor
u zelf als voor de organisatie Jobrotatie biedt voor beiden nieuwe kansen
Kansen voor de organisatie
Job rotatie zorgt ervoor dat capaciteiten competenties wensen en ambities behoeften en mogelijkheden binnen een organisatie goed op elkaar wordt afgestemd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
73
Het rouleren van medewerkers (jobrotatie) over verschillende disciplines binnen een organisatie kan verfrissend werken voor de organisatie Medewerkers krijgen een beter beeld van de organisatieprocessen waardoor meer begrip en betere onderlinge afstemming ontstaat Diversiteit in ervaring maakt een medewerker sterker en zijn waarde voor het bedrijf groter Door het creeumlren van een grotere mate van in- en externe mobiliteit en een bredere inzetbaarheid (employability) van medewerkers wordt de flexibiliteit van een organisatie verhoogd
Kansen voor medewerkers
Middels jobrotatie kunnen mensen zich ontwikkelen in het voordeel van de organisatie en van zichzelf Wie regelmatig van functie wisselt leert veel ziet veel en hoort veel Organisaties
zijn altijd blij met mensen de buiten de muren van hun eigen functie (kunnen) kijken Het voordeel voor medewerkers is dat zij meer zicht krijgen op eigen talenten en ambities Door zelf de mogelijkheden te gaan ervaren biedt dat medewerkers nieuwe mogelijkheden nl
1 Mensen zijn breder en flexibeler inzetbaar (employability)
2 Capaciteiten worden meer benut
3 Nieuwe ervaringen
4 Uitbreiden van je zakelijke netwerk
5 Brede ontwikkeling
6 Makkelijker overstappen binnen een organisatie of naar een andere branche
Meer informatie kan gevonden worden in het volgende jobrotatie handboek
(engelstalig)voor de agrarische sector wwwadam-
europeeuprj7129prd21Deliverable20No2021_HANDBOOK_englishpdf
Voorbeelden van jobrotatie
In grote internationale organisaties zoals DSM en Shell is jobrotatie al vanzelfsprekend Vaak is voor jonge (potentieumlle) managers al een carriegraverepad uitgestippeld al dan niet in de vorm van een traineeship Daarnaast wordt in veel organisaties impliciet jobrotatie toegepast Het vervullen van interne vacatures is in feite al jobrotatie De reden om op zoek te gaan naar een andere functie is vaak het zoeken van een nieuwe uitdaging nieuwe leermogelijkheden of een verandering van omgeving Als de huidige situatie niet overeenkomt met de verwachtingen In het bedrijfsleven
Voor meer informatie httpwwwgenderwerktbeuploadsBijlageMAKN-28pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
74
Voorbeelden van jobrotatie
Ergotherapeuten in het Homerton Hospital
Homerton University Hospital NHS Foundation Trust biedt jobrotatiemogelijkheden
tussen het ziekenhuis en andere locaties binnen de gemeenschap aan waarbij acute en
maatschappelijke dienstverlening en de East London Foundation Trust for Mental Health
betrokken is Dit biedt unieke mogelijkheden voor zowel ervaren als pas afgestudeerde
ergotherapeuten om geluid kernvaardigheden te ontwikkelen in een breed scala aan
specialiteiten het werken met mensen met uiteenlopende omstandigheden in zowel een
intramurale als een extramurale woonomgeving
Jobrotatieprogramma bij BAM
Het jobrotatieprogramma is een combinatie van werken en leren Als jobrotator
doorloopt u in een periode van twee jaar drie of vier verschillende functies bij een van de
bedrijfsonderdelen van BAM U rouleert in de rollen van bijvoorbeeld werkvoorbereider
uitvoerder calculator inkoper en engineer Dit wordt op basis van uw voorkeur en
ontwikkelbehoefte in overleg met uw mentor samengesteld Op basis van deze
ervaringen kunt u zich orieumlnteren op een vervolgstap in uw carriegravere en leert u een
specifiek bedrijfsonderdeel goed kennen
Het jobrotatieprogramma is een mogelijkheid om een brede ervaring op te doen binnen
de vele multidisciplinaire projecten die de verschillende werkmaatschappijen realiseren
U wordt betrokken bij de realisatie van de projecten van initiatief ontwerp en realisatie
tot en met beheer en onderhoud Uw ontwikkeling staat centraal Tijdens het
jobrotatieprogramma wordt u begeleid door een mentor die een ervaren directeur of lid
van het managementteam is De intensieve coaching en begeleiding gedurende deze
periode staan garant voor brede ervaring en ontwikkeling van persoonlijke competenties
De bewaking van uw ontwikkeling gebeurt door evaluaties aan het einde van elke
periode De conclusies hiervan bepalen de verdere invulling van het jobrotatieprogramma
en van uw loopbaan bij de BAM
Siemens
Bij Siemens is de maximale termijn in een bepaald functie vijf jaar Dan verzuren
mensen gaan ze op de automatische piloot en gaat hun energieniveau naar beneden
Wouter Vlasblom Siemens directeur van Human Relations
Siemens werft mensen voor een nieuwe carriegravere in plaats van voor het werk Jobrotatie
is een belangrijke strategie voor Siemens om werknemers gedurende hun loopbaan fit te
houden en hun actieve inzetbaarheid te bewaren Om deze reden is er intensief contact
tussen de medewerkers die betrokken zijn bij jobrotatie en de HR-managers Er is een
werkgroep voor jobrotatie waarbij de HR-managers actief zoeken
plaatsingsmogelijkheden voor werknemers van alle leeftijden Het doel is om meer dan
10 van de werknemers per jaar nieuwe uitdagingen te bieden Ondanks grote
reorganisaties en een daling van het aantal werknemers wordt 8 van de werknemers
van Siemens Nederland nog steeds intern overgeplaatst
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
75
Verschillende functies en mogelijkheden verkennen met werkgevers
Werkgevers kunnen verschillende mogelijkheden bieden om uw persoonlijke ontwikkeling
te versterken en uw mogelijkheden te verbreden zoals een sabbatical leave werken in
het buitenland en carriegraveredagen
bull Sabbatical leave Werknemers kunnen verlofuren sparen binnen een kader
aangeduid als keuzemenu arbeidsvoorwaarden In dat kader is eacuteeacuten van de
doelstellingen extra dagen voor sabbatical leave Een werkgever kan op verzoek
verlof voor een langere termijn geven dan een sabbatical leave Dit betekent een
langere verlofperiode waarin de werknemer tijd kan besteden aan een optimale
inzetbaarheid of een periode van verlof waarin activiteiten kunnen worden
ondernomen die gunstig zijn voor de werkfunctie Bijvoorbeeld een studie naar
het buitenland of het schrijven van een boek
bull Projecten in het buitenland zijn ontworpen om afgestudeerden professionals en
gepensioneerden vrijwilligerswerk te laten doen in een ontwikkelingsland vooral
binnen hun beroepsveld Deze projecten worden aangeboden in verschillende
delen van de wereld en kunnen plaats vinden in het bedrijfsleven in de
cultuursector bij de media in het onderwijs in techniek natuur en milieu op het
gebied van mensenrechten medische en sociaal werk Ze zijn ontworpen om
kwalificaties te maximaliseren Uw specifieke kwalificaties en vaardigheden
kunnen worden toegepast in deze projecten en de agentschappen zullen samen
met u ervoor te zorgen dat u in een project wordt geplaatst waarbij uw
vaardigheden de grootste impact kunnen hebben
bull Loopbaandag Een mogelijke manier om op ideeeumln te komen is om aan een
perspectief-op-je-carriegravere dag deel te nemen
o Een informatieve lezing over maatschappelijke ontwikkelingen die
belangrijk zijn voor loopbaanontwikkeling en een inspirerend gesprek die u
kan u helpen om het beste uit uw carriegravere te halen
o Speed-coaching
o Informatie stands van alle deelnemende organisaties
o Hoe een stage te regelen
o Carriegravere workshops
De kern van de dag is het onderzoeken van de loopbaan van de deelnemers
met onderwerpen zoals Wat zoekt u in uw volgende stap Wilt u ontdekken
waar anders u uw talenten en vaardigheden kunnen gebruiken Wilt u iets
compleet nieuws te doen Bent u aan het denken over training om uw kennis te
updaten en upgraden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
76
Scores
0-3 U bent nog niet klaar om van functie te wisselen
4-7 Jobrotatie kan overwogen worden
8-12 Jobrotatie past bij u
Jobrotatie quick scan
316 Stage
Wat is een stage
Een stage is een werk-gerelateerde leerervaring voor mensen die praktische
werkervaring willen opdoen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke
opdrachten die ongeveer drie maanden tot een jaar duren Ze zijn traditiegetrouw
bedoeld voor jongere mensen studenten en afgestudeerden Deze vorm van
werkgelegenheid is voor oudere werknemers nog steeds grotendeels in een vroeg
stadium van ontwikkeling
De voordelen van een stage
Een stage is een uitstekende manier om te bepalen of het beroep het bedrijf en de
beroepssector de beste carriegravere-opties voor u bieden Stagiaires krijgen praktische
QUICK SCAN
Ja= 2 Weet niet of Niet zeker=1 Nee=0
1 Zou u meer gevarieerd werk willen
JaNee
2 Zou u het leuk vinden om van functie en van team te wisselen
JaNiet zekerNee
3 Bent u op zoek om van andere functies te leren
JaNee
4 Denkt u dat uw lijn manager u uit zou willen lenen aan een ander
deel van de organisatie of op tijdelijke basis aan een andere
werkgever
JaNee
5 Zou u zich zeker genoeg voelen om dit te doen
JaNiet zekerNee
6 Wat denkt u te kunnen winnen van jobrotatie
JaNiet zekerNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
77
werkervaring in een veld waarin zij van plan zijn ver te gaan en ervaring op te bouwen
eventueel in internationale platforms
Stages helpen individuen om
bull Theorie met praktische werkervaring te combineren
bull Een professionele werkhouding te ontwikkelen
bull Bedrijfsculturen te begrijpen
bull Internationale business settings te analyseren
bull Verschillende werkstijlen te vergelijken
bull De mogelijkheden voor een aanbod voor een fulltime dienstverband te onderzoeken
Door de globalisering zijn steeds meer werkgevers op zoek naar mensen die een brede
ervaring hebben waarbij vooral een internationale achtergrond voordeel biedt Deze
mogelijkheid wordt echter momenteel nog zelden aangeboden aan 45+ers
Hoe u voor te bereiden voor een stage
Om een goede aanvraag in te dienen moet u als toekomstige stagiair alle vereiste
papieren en documenten kennen Het is belangrijk om samen met uw CV een
sollicitatiebrief en een aanbevelingsbrief mee te sturen
Het doel van de sollicitatiebrief is om een beeld van uw achtergrond te schetsen Het is
dus een mogelijkheid om de instelling of onderneming te overtuigen dat ze u nodig
hebben Een goede sollicitatiebrief laat een werkgever zien dat u de kwaliteiten en
vaardigheden heeft die nodig zijn voor de vacature De begeleidende brief wordt gezien
als een verlengstuk van de CV en heeft een persoonlijke toon die een CV niet bezit
De volgende stap een aantal tips waarmee uw sollicitatiebrief zich kan onderscheiden van
andere
- Vaardigheden en ervaring voordat u de brief gaat schrijven maakt u een lijst
van uw vaardigheden en capaciteiten en legt u uit waarom u de juiste persoon
voor de stage bent Het is belangrijk juist op die kenmerken te wijzen die u uniek
maken voor deze stage (zie hoofdstuk 41)
- Zodra u de lijst gemaakt heeft kunt u beginnen met het schrijven van de brief
Schrijf duidelijk en beknopt
- U kunt waar mogelijk wat informatie over het bedrijf of instelling toevoegen om
uw kennis hiervan te laten zien
- Controleer de brief
De volgende tabel laat de structuur van een goede sollicitatiebrief
Alinea Inhoud
Eerste
Vermeld de stage waarop u solliciteert
Hoe bent u aan de informatie gekomen
Wanneer bent u beschikbaar om te beginnen
Tweede
Waarom bent u geiumlnteresseerd
Waarom vindt u het bedrijf aantrekkelijk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
78
Derde
Vat uw sterke punten samen
Relateer uw vaardigheden aan de gevraagde
competenties
Laatste
Data waarop u beschikbaar bent voor een gesprek
Dank de werkgever voor zijn aandacht
Het is zeker aan te raden is om een aanbevelingsbrief toe te voegen Deze kan
geschreven zijn door een voormalige werkgever of een vroegere docent of leraar Deze
brief moet uw professionele vaardigheden en attitudes beschrijven
Het belangrijkste doel van deze brief is om onafhankelijke en gevalideerde informatie
over u als toekomstige stagiaire te verstrekken
Soorten stages naar beloning duur plek en type organisatie
Beloning Betaald Onbetaald (hoewel
reiskosten gedeclareerd
kunnen worden)
Duur
Tot zes maanden
(orieumlntatiestage)
Tot twaalf maanden
(werkstage)
Plek
Europese instellingen en
agentschappen
Internationale
organisaties
Type organisatie
Publiek
Privaat
Voorbeeld van stage
OPAAL Britse Alliantie van Belangenbehartigers voor Ouderen UK
Opaal UK maakt met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid gebruik van
oudere stagiaires voor de functie van belangenbehartiger voor ouderen om steun te
krijgen van de plaatselijke overheid Voor de stagiar-belangenbehartiger is een
functiebeschrijving beschikbaar en hijzij kan aan een training deelnemen
httpwwwopaal3cswebsitesorg
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele dienstverlening Bij uw keuze voor een bepaald gebied van werken is het ook noodzakelijk om na te
denken over verschillende mogelijke werkstijlen zoals
Als onderaannemer werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
79
Als consultant werken
Met een portfolio werken
Werken in een partnerschap
Werken in deeltijd
We beschrijven deze kort voorzien van een voorbeeld
321 Outsourcing
Wat is Outsourcing
Outsourcing is een toewijzing van specifieke bedrijfsprocessen naar een gespecialiseerde
externe leverancier Dat gebeurt meestal wanneer een organisatie niet om kan gaan met
alle aspecten van het interne bedrijfsproces Het gaat daarbij vaak om tijdelijke
processen waarvoor de organisatie niet van plan is om professionals in dienst te nemen
om deze taken uit te voeren Zodra de taak is uitbesteed aan een externe deskundige zal
deze de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de taken en het handhaven van het
daarmee samenhangende budget voor zijnhaar rekening nemend
De meest uitbestede soorten werkzaamheden omvatten
bull Informatietechnologie
bull juridische zaken
bull ontwikkeling en innovatie
bull webdesign en onderhoud
bull werving en personeelszaken
bull logistiek
bull productie
bull klantenservice
Waarom besteden organisaties delen van hun bedrijfsproces uit
De belangrijkste factoren die hebben geleid tot een groeiende trend van outsourcing zijn
bull Gebrek aan experts in sommige delen van het bedrijfsleven
bull Beschikbaarheid van goedkopere arbeidskrachten zonder dat dat afbreuk doet aan de
kwaliteit van de output
bull Concentratie op kerntaken
Voordelen van outsourcing
bull Snelheid en expertise - meestal worden taken uitbesteed aan een onderaannemer
3dat gespecialiseerd is op een bepaald gebied specifieke apparatuur heeft en de
technische expertise zodat taken sneller en met een betere kwaliteit kunnen worden
uitgevoerd
bull Maakt het mogelijk dat bedrijven zich op hun kernprocessen concentreren in plaats van
op de periferie Zo geeft bijvoorbeeld het uitbesteden van de ondersteunende processen
de organisatie meer tijd om hun core business te versterken
bull Risicodeling - Het uitbesteden van bepaalde onderdelen van het bedrijf helpt de
organisatie om bepaalde verantwoordelijkheden te verschuiven naar de onderaannemer
en zo de risicos te beperken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
80
bull Verminderde operationele en wervingskosten - outsourcing voorkomt om personen in
te huren vandaar dat wervings- en operationele kosten voor een groot deel
geminimaliseerd kunnen worden Dit is eacuteeacuten van de belangrijkste voordelen van
outsourcing
Nadelen van outsourcing
bull Risico van blootstelling van vertrouwelijke gegevens Wanneer een organisatie de
personeelsadministratie de loonadministratie en de werving uitbesteedt neemt het
bedrijf een risico om vertrouwelijke bedrijfsinformatie bloot te stellen aan een derde
partij
bull Synchronisatie van de productie - enkele van de voorkomende probleemgebieden zijn
uitgelopen levertijden te weinig standaardkwaliteit in de output en het oneigenlijk
gebruik van verantwoordelijkheden Soms is het gemakkelijker om deze factoren binnen
de organisatie te reguleren dan met een onderaannemer
bull Verborgen kosten - hoewel outsourcing vaak rendabel is kunnen er bij het
ondertekenen van een contract verborgen kosten zijn die een ernstige bedreiging
kunnen vormen vooral internationaal
bull Gebrek aan focus op de klant - een onderaannemer kan proberen te voldoen aan de
deskundigheidseisen van meerdere organisaties op hetzelfde moment In dergelijke
situaties kan zorsquon onderaannemer zich onvoldoende richten op de klanten van eacuteeacuten
bedrijf
Voorbeeld van Outsourcing
Expertise in communicatie mogelijkheden technische expertise en gunstige financieumlle
arrangementen zijn de belangrijkste voordelen bij het uitbesteden Veel specifieke
functies worden uitbesteed zoals personeelszaken de marketing of het ITC-gebeuren
322 Consultancy
Een consultant is meestal een expert of een professional op een bepaald gebied en
heeft een brede kennis van het onderwerp Men kan twee soorten consultants
onderscheiden
bull Interne Consultant - iemand die werkt binnen een organisatie en beschikbaar is om
door andere afdelingen of individuen te worden geraadpleegd op gebieden van zijn of
haar specialisme
bull Externe Consultant - iemand die ldquovan buitenrdquo komt (hetzij via een eigen
onderneming hetzij via een andere organisatie) en wiens expertise op tijdelijke basis
geleverd wordt meestal tegen een vergoeding Als zodanig is dit type adviseur meestal
bezig met meer en wisselende opdrachtgevers
De totale impact van een consultant is dat klanten toegang krijgen tot diepere niveaus
van expertise dan dat ze die ldquoin huisrdquo zouden hebben en dat ze van de externe adviseur
zoveel service mogen verwachten als ze maar wensen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
81
Een adviseur is betrokken om te helpen oplossingen te vinden voor specifieke problemen
en de manieren waarop dat moet gebeuren Het is over het algemeen aan de
professionaliteit van de adviseur om daarover te beslissen binnen de randvoorwaarden
het budget en middelen zoals overeengekomen met de opdrachtgever
Verschillende soorten consultants
Consultants die we het meest in het bedrijfsleven tegenkomen zijn
bull Strategie Consultants die aan de ontwikkeling en verbeteringen van de
organisatiestrategie werken naast of in overleg met het Management
bull Human Resources of Recruiters die expertise over de arbeidsmarkt en over
personeelsmanagement geven
bull Internet Consultants die gespecialiseerd zijn in internetgebruik in het bedrijfsleven
Idealiter hebben internet consultants ook praktische ervaring en expertise in
managementvaardigheden zoals strategische planning veranderingen projecten
processen training team - werk- en klanttevredenheid
bull Process Consultants zijn specialisten in het ontwerp of de verbetering van
operationele processen en dat kan specifiek zijn voor het bedrijf of de sector
bull Public Relations of PR Adviseurs houden zich specifiek bezig met Public Relations
zaken buiten de klantorganisatie en zijn vaak op een semi - permanente basis bezig aan
grotere organisaties om input en begeleiding te bieden
bull Prestatie Adviseurs die zich richten op de intuiumltieve of algemene uitvoering van de
prestaties van een bedrijf of organisatie
bull Information Technology Consultants in vele disciplines zoals Computer Hardware
Software Engineering of Networks
bull Marketing Consultants gevraagd om te adviseren op het gebied van
productontwikkeling en aanverwante marketingaangelegenheden
bull Interim Managers kunnen zoals hierboven vermeld onafhankelijke consultants zijn
die optreden als interim-manager met beslissingsbevoegdheid op basis van het
bedrijfsbeleid of de statuten Ze kunnen in speciaal opgerichte comiteacutes zitten
bull Uurtje Factuurtje consultants De beroepen varieumlren sterk van het repareren van
apparaten tot medisch specialisme consultants Clieumlnten melden zich met een vraag bij
een website die plaats biedt aan adviseurs die erkend zijn als vakbekwaam expert op
hun terrein Klanten communiceren in een Vraag en Antwoord sessie De klant doet een
aanbetaling om de vraag beantwoord te krijgen door een expert op een bepaald gebied
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
82
De expert geeft de informatie aan de klant en wordt vervolgens betaald op basis van een
percentage van het ingelegde bedrag De website behoudt het resterende deel van de
vergoeding voor het gebruik van de voorziening Hoewel het een nog relatief nieuwe
methode is om op een eacuteeacuten-op-eacuteeacuten basis informatie van professionals te verkrijgen
groeit deze praktijk in populariteit
Voor- en nadelen van het advieswerk
Voordelen van consultancy
Consultants gebruiken hun sterke punten expertises vaardigheden en kennis die zij
gedurende vele jaren van werk hetzij als zelfstandige of als werknemer voor een andere
organisatie hebben verworven Een consultant zal meestal met mensen werken die over
minder kennis beschikken en daarom hebben ze vaak een machtspositie Consultants
kunnen selectief zijn en de clieumlnten kiezen voor wie ze willen werken En door een kant
overgenomen doeltreffend advies kan leiden tot een significante verbetering van de
business van de klant De adviseur kan tevreden zijn over deze prestatie
Nadelen van consultancy
Wanneer bedrijven of organisaties financieel moeilijke tijden kennen gebruiken ze
meestal minder consultants dan wanneer het financieel weer beter gaat Consultants
hebben meestal een eigen bedrijf en zijn in die zin te vergelijken met een zzp-er
Nieuwe zakelijke opdrachten zijn misschien moeilijk te krijgen Soms worden
aanbevelingen misschien niet uitgevoerd door klanten zelfs niet de adviseur daarvoor
steekhouden bewijs geleverd heeft Daarnaast kan er sprake zijn van afbreukrisico als
de implementatie en uitvoering door de klant zelf gedaan wordt Dat kan op een wijze
gebeuren die leidt tot een gedeeltelijke of een volledige mislukking
Voorbeeld van een adviesbureau
Veel bedrijven maken gebruik van IC- consultants om hun website te ontwerp of te
adviseren over het opzetten en inrichten van informatie- en computersystemen
323 Portfolio werk
Portfolio werk is te omschrijven als mensen die werken aan een aantal projecten voor
verschillende organisaties of individuen en die dit soms combineren met een permanente
full- of part-time baan Andere portfolio werkers omschrijven zichzelf als freelancers
omdat ze af en toe een contract voor bepaalde duur met een werkgever kunnen hebben
Een portfolio carriegravere bestaat eruit dat uw inkomen uit een verscheidenheid van bronnen
komt U kunt bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebben en daarnaast freelance opdrachten
uitvoeren of misschien part-time in dienst zijn bij verschillende organisaties Met deze
stijl van werken verkrijgt u uw inkomen uit diverse bronnen Portfolio werken is populair
bij mensen die beschikken over specifieke vaardigheden waar in veel organisaties vraag
naar is Iedere opdracht voegt nieuwe vaardigheden en ervaring toe aan het portfolio
Dit soort werk biedt u flexibiliteit en kan toch veilig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
83
Wat zijn de kenmerken van een portfolio werker
Tijdmanagement zelfdiscipline zelfkennis initiatief zelfvertrouwen multi-tasking
netwerkvaardigheden zakelijk inzicht en organisatorische vaardigheden zijn belangrijk
U mag dat misschien niet allemaal in eacuteeacuten keer hebben maar het is meer dan
waarschijnlijk dat u deze vaardigheden zult ontwikkelen als daarvoor u gemotiveerd
bent want u volgt een belang
Heeft u iets te bieden
Heeft u een product dienst kennis of vaardigheden waarvoor clieumlnten willen betalen
1 Kijk naar uw huidige baan Zullen mensen u betalen om een aspect van uw
huidige baan als consultant te leveren werkzaam voor een agentschap of als freelancer
Kunt u er ook over schrijven erover praten en anderen trainen om het te doen
2 Heeft u hobbys of interesses waarmee u geld zou kunnen verdienen
Overweeg alles of het nu sport coaching doe-het-zelf-activiteiten webdesign of het
onderwijzen van talen is
3 Heeft u een onvervulde passie Is er iets wat u altijd al wilde doen en heeft u het
nooit helemaal rond gekregen om na te gaan of u daarvoor training advies of financieumlle
ondersteuning nodig zou hebben of dat er een markt voor zou zijn Pas op dat u zichzelf
niet uitspreekt over het doen van enig onderzoek voordat u zelfs bent begonnen Vraag
vrienden familie en collegas naar hun mening en onderschat niet wat u te bieden heeft
Wie kan u helpen
bull Mensen die al werkzaam zijn in de gebieden die u interesseren
bull Beroepsvereniging websites - vaak freelancerpaginas
bull Organisaties zoals kamer van Koophandel en MKBsupport die gratis advies bieden over
het opzetten van een bedrijf met inbegrip van fiscale en boekhoudkundige procedures
bull Zelfhulpboeken over een portfolio carriegravere
bull Vrienden of professionele coaches die u kunnen helpen te verduidelijken wat u kunt
bieden u helpen uw prioriteiten uit te werken en u ondersteunen bij het ontwikkelen
van uw doelen en het opstellen van een actieplan
bull Als u momenteel voor een werkgever werkt - controleer of enig ander werk dat je doet
niet wordt toegestaan door uw contract vanwege belangenconflicten of intellectuele
eigendom
bull Krijg professioneel advies voordat u begint te verdienen Een accountant kan u
professioneel advies geven ze brengen meestal een eerste gesprek niet in rekening en u
kunt veel advies gratis ophalen
Wat nu
Met portfolio werk kunt u klein beginnen en u kunt de haalbaarheid testen met
kleinschalige projecten Als het een goed idee lijkt te zijn denk dan via de volgende
stappen
bull Brainstorm uw portfolio ideeeumln
bull Stel uw doelen vast
bull Kijk naar wat er relevant is om die doelen te bereiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
84
bull Denk na over wat uw mogelijkheden zijn
bull Plan wat u voor volgende stap gaat doen
Voor- en nadelen van portfolio werk
Voordelen van het portfolio werken
Deze mix-en-match benadering spreekt steeds vaker mensen aan die controle over hun
werk willen die zich concentreren op waar ze echt van houden die een beter evenwicht
willen bereiken tussen werk en priveacuteleven of die gewoon wat extra geld willen verdienen
Als een aspect of rol in de portefeuille verloren gegaan is is dat minder kritisch voor uw
inkomen
Nadelen van portfolio werken
Je moet je eigen nieuwe lijnen van betaald werk krijgen
Je moet jezelf en je verschillende lijnen van je business in de markt zetten
U kunt conflicten in tijd of rollen vinden voor verschillende aspecten van de portfolio
324 In partnerschap werken
Wat is een partnerschap
Een partnerschap kan worden gevormd worden tussen een aantal individuen bedrijven
of organisaties met een gedeeld belang Er is meestal een overkoepelend doel voor de
partners om samen te werken en een reeks aan specifieke doelstellingen
Partnerschappen worden vaak gevormd om specifieke problemen aan te pakken en
kunnen zowel voor de korte of de lange termijn zijn
De belangrijkste principes van in partnerschap werken zijn openheid vertrouwen en
eerlijkheid overeengekomen gemeenschappelijke doelen en waarden en regelmatige
communicatie tussen de partners
Wat zijn de voordelen van het werken in partnerschappen
bull In partnerschap werken stelt u in staat diensten te leveren door middel van koppeling
Dit heeft strategische voordelen zowel in de zin van het verstrekken van een goed
uitgebalanceerde dienstverlening en operationeel in de zin van een bundeling van
middelen
bull Het samenbrengen van de verschillende onderdelen van de dienstverlening biedt een
unieke gelegenheid om nieuwe en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor het
verlenen van diensten
bull Er kunnen schaalvoordelen worden bereikt als dienstverleners niet alleen middelen
bundelen maar ook inspanning en tijd van het management
bull Door samen te komen en zich te concentreren op een gemeenschappelijk doel wordt
een gedeelde visie gevormd van wat partners willen bereiken en hoe ze dat willen
verwezenlijken
bull In partnerschap werken cooumlrdineert actie tussen organisaties waarbij er een extra
impuls gegeven kan worden om dingen gedaan te krijgen
bull In partnerschap werken maakt ook dat veel organisaties makkelijker toegang tot
financiering krijgen en kunnen voldoen aan de eisen van de overheid
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
85
Wat zijn de uitdagingen
bull Concurrentie tussen organisaties hoewel concurrentie tussen organisaties soms
motiverend kan zijn kan overmatige concurrentie resulteren in een gebrek aan
bereidheid om mee te werken
bull Autoriteit het is belangrijk dat alle medewerkers die betrokken zijn bij het werken in
een partnerschap over de nodige bevoegdheid beschikken om beslissingen te nemen
Gebrek aan autoriteit vertraagt de besluitvorming en frustreert de voortgang
bull Doel de brede varieumlrende verantwoordelijkheden van partnerorganisaties kunnen tot
gevolg hebben dat het specifieke doel van het partnerschap vergeten kan worden Ook
partnerschappen kunnen vaak door de gebeurtenissen worden ingehaald en het zicht op
hun hoofdfunctie verliezen
bull Communicatie het kan moeilijk zijn om een goed evenwicht in de onderlinge
communicatie tot stand te brengen Te veel vergaderingen moeten bijwonen kunnen
partners afschrikken Te weinig communicatie kan leiden tot dubbel werk onbegrip en
wantrouwen tussen de partners
bull Financiering er is een gevaar dat sommige organisaties betrokken raken in de
samenwerking simpelweg alleen om toegang tot financiering te krijgen of aan de
wettelijke vereisten te voldoen
bull Cultuur clash wanneer verschillende organisaties samenwerken kan het moeilijk zijn
om zich aan elkaars stijl van werken aan te passen Elke partner kan verschillende
verwachtingen koesteren over het partnerschap wat kan leiden tot conflicten bij een
poging om prioriteiten en doelstellingen vast te stellen
bull Tijd de aanpak om via in partnerschap te werken duurt vaak langer om resultaten te
produceren dan waarop de meeste organisaties rekenen Het kost bijvoorbeeld tijd om
vertrouwen te ontwikkelen tussen partners en dat kan het besluitvormingsproces en het
gebruik van hulpbronnen vertragen
Voor- en nadelen van het werken in partnerschap
Voordelen van partnerschap werken
bull Een partnerschap kan mensen met complementaire vaardigheden samenbrengen en
kan efficieumlnter zaken doen dan ieder voor zichzelf
bull De werklast kan worden gedeeld
bull Een lid van het samenwerkingsverband kan meer bedreven zijn in het omgaan met
bepaalde zaken dan anderen
bull Wederzijdse ondersteuning
bull Gedeelde verantwoordelijkheid
Nadelen van partnerschap werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
86
bull Alle partners moeten de overeengekomen hoeveelheid inspanning verrichten
bull Er kan zonder zorgvuldige geiumlntegreerd management sprake zijn van doublures of
klanten ontvangen gemengde berichten
bull Conflicten kunnen ontstaan wanneer er een verschil van mening is
bull Er ontstaan vaak geldproblemen
Voorbeeld
In het Verenigd Koninkrijk zijn er een aantal grote winkels die partnerschappen zijn
zoals John Lewis waar alle medewerkers partners zijn Meer lokaal ziet men vaak
juridische of accountantskantoren in een samenwerkingsverband opereren
325 In deeltijd werken
Wat is werken in deeltijd
Een deeltijdwerker is iemand die minder uren werkt dan een full-time werknemer Er is
geen specifiek aantal uren dat iemand een tot voltijder of deeltijder maakt maar een
full-time werknemer zal meestal 35 uur of meer per week werken
Redenen waarom mensen ervoor kiezen om in deeltijd te werken
bull Mensen combineren werk en educatie
bull Mensen hebben taken of plichten buiten het werk
bull Werknemers hebben tijd nodig voor religieuze activiteiten
bull Mensen die met pensioen zijn van fulltime werk maar die beschikbaar zijn in deeltijd of
op tijdelijke basis
bull Deeltijdwerken kan deel uitmaken van portfoliowerken
Wat zijn de voordelen van deeltijdarbeid
Er zijn vele redenen waarom een werknemer er kan voor kiezen om in deeltijd te
werken Het kan gewoon zijn omdat u uw werk en priveacuteleven beter wilt combineren of
zorgtaken moet vervullen
Voor meer informatie bezoek
httpwwwloonwijzernlhomevrouwenloonwijzerdeeltijd en
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriererecht-op-deeltijd-werkcfm
Wat zijn de voordelen en nadelen van deeltijdarbeid
Voordelen van deeltijdarbeid
bull Het kan makkelijker zijn om een part-time baan in plaats van een full-time baan te
krijgen
bull Als de arbeidsmarkt harder groeit voor werkzoekenden gaan veel mensen over tot
parttime werken om ontslag af te wenden
bull Voor de overgrote meerderheid biedt deeltijdwerk de flexibiliteit die ze nodig hebben
bull Die flexibiliteit stelt mensen in staat om de work-life balance die ze nodig hebben
intact te houden meestal als een full-time baan in hun situatie niet haalbaar is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
87
Nadelen van deeltijdarbeid
bull U zult niet zo veel geld verdienen als u zou krijgen in een full-time positie
bull Een lager inkomen kan op lange termijn effect hebben op de
Pensioeninkomsten
bull Ervan uitgaande dat u goed in uw functie functioneert kan elke promotie die u wordt
aangeboden van u eisen dat u terug moet gaan naar full-time werk
bull Het kan zijn dat u onder uw prestatieniveau moet werken
Samenvatting
Veel van deze manieren van werken overlappen elkaar Bijvoorbeeld werk kan uitbesteed
worden aan een consultant of een portfolio of aan een partnerschap
Nu moet u beoordelen wat voor vorm van werken en welk specifiek werkpatroon voor u
van belang is
Opmerking zie 311 quick scan mogelijkheden voor werk Raadpleeg ook hoofdstuk 4
ndash Vaardigheden verder ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
88
Hoofdstuk 4 ndash VAARDIGHEDEN VERDER
ONTWIKKELEN
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Dit hoofdstuk is het onderdeel ldquovaardighedenrdquo van het werkboek Dit hoofdstuk is
opgezet om u in staat te stellen uw vaardigheden in de volgende kerngebieden te
vergroten
Benodigde
tijd
Beschrijving van het onderdeel
42 Kerncompetenties 9 uur Een combinatie van kennis vaardigheden en
attitude afgestemd op een werksituatie
Kerncompetenties zijn die competenties die
alle individuen nodig hebben voor
persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling
actief burgerschap sociale inclusie en
werkgelegenheid
43 Zelfbewustzijn en
zelfwaardering
7 uur Beschrijft de manieren waarop iemand
zichzelf in verschillende situaties vertrouwt
De manier waarop iemand zichzelf ziet
De mogelijkheid om verschillende soorten
van denken en emoties te hanteren
Het niveau van innerlijk vertrouwen
De mate waarin iemand van zichzelf houdt
Het gevoel van zelfbeschikking en
autonomie
Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheren eisen
44 Veranderingen hanteren 1 uur
35 minuten
Het vermogen om te verwerken en te
beheren
45 Kennisoverdracht 2 uur 30
minuten
Het vermogen om kennis aan anderen over
te dragen bijvoorbeeld door als mentor te
functioneren
46 Tijd- and stress-
management
2 uur Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheersen
Deze vaardigheidsgebieden werden door 45+ers die aan het behoefteonderzoek
deelnamen als belangrijk aangemerkt leeftijd 45 + De behoefteanalyse is in vijf
Europese landen uitgevoerd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
89
Deze materialen zijn in een makkelijk te lezen stijl geschreven en stellen u in staat om
op verschillende manieren naar uw leven te kijken en verdere kansen voor uw toekomst
aan te geven
Elk van de vaardighedenmodules begint met een vraag ldquoIn hoeverre beheers ik deze
vaardigheid nurdquo Dit stelt u in staat om uw huidige vaardighedenniveau te definieumlren Zo
kunt u beslissen of het zinvol voor u is om uw vaardigheden op dat gebied te versterken
door de opdrachten in de desbetreffende module uit te voeren Gebruik het format voor
een plan van actie (hoofdstuk 6) om aantekeningen te maken naar aanleiding van de
opdrachten
42 Kerncompetenties
Doel
bull Vaststellen welke kerncompetenties nodig zijn voor zelfontplooiing actief burgerschap
sociale cohesie en inzetbaarheid in een kennismaatschappij
bull Leren op welke manier u uw vaardigheden verder kunt ontwikkelen
bull Leren een plan voor verdere ontwikkeling van uw competenties te maken
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Definitie
We definieumlren competenties als een combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarkt1
Het Europees referentiekader kent acht sleutelcompetenties
1) Communicatie in de moedertaal
2) Communicatie in vreemde talen
3) Wiskundige competentie en competenties om wetenschappelijke kennis en technologie
te hanteren
4) Digitale competentie
5) Leren leren
6) Sociale en burgerschapscompetenties
7) Ontwikkeling van initiatief en ondernemerschap
8) Cultureel bewustzijn en expressie
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Elke opdracht zal ongeveer 15-20 minuten tijd in beslag nemen
1 Het Europees referentiekader Kerncompetenties voor een leven lang leren is een bijlage van een aanbeveling
van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren gepubliceerd in the Official Journal of the European Union on 30 December 2006L394(httpeur-lexeuropaeuLexUriServsiteenoj2006l_394l_39420061230en00100018pdf)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
90
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
91
Introductie
Competenties worden gedefinieerd als ldquoeen combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarktrdquo
Het Europese Referentiekader Kerncompetenties omvat acht kerncompetenties
Kerncompetentie Omschrijving
Communicatie in de moedertaal
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
uit te drukken in de moedertaal
Communicatie in vreemde talen
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
te uiten in een vreemde taal
Wiskundige competentie en
competenties om wetenschappelijke
kennis en technologie te hanteren
Het vermogen om wiskundig en
wetenschappelijk denken van toepassing
op elke dag problemen op te lossen
Digitale competentie
Het vermogen om informatie-en
computertechnologie te gebruiken en
toe te passen voor het werk vrije tijd en
communicatie
Leren leren
Het vermogen om leren te gebruiken om
uw persoonlijke en werkzame leven te
verbeteren
Sociale en burgerschapscompetenties
Het vermogen om effectief te
participeren in sociale situaties op het
werk thuis en in de gemeenschap
Ontwikkeling van initiatief en
ondernemerschap
Het vermogen om ideeeumln op het werk
thuis en in de gemeenschap
om te zetten in daden
Cultureel bewustzijn en expressie Appreciatie van culturen in Europa en de
manieren waarop deze culturen zich
uiten door middel van kunst muziek en
geschriften
De kerncompetenties zijn allemaal even belangrijk omdat elk van hen kan bijdragen aan
een succesvol leven in de kennissamenleving Veel competenties overlappen elkaar en
grijpen in elkaar Aspecten die van essentieel belang zijn in een bepaald levensdomein
zullen de competentie ondersteunen in de andere levensdomeinen Basisvaardigheden
als taal lezen en schrijven rekenen en digitale vaardigheden vormen een cruciale basis
voor leren en de competenties ondersteunen alle andere leeractiviteiten
Er zijn een aantal aspecten die integraal worden toegepast in het Europees
referentiekader kritisch denken creativiteit initiatief probleemoplossing
risicobeoordeling besluitvorming en constructief omgaan met gevoelens spelen een rol
bij alle acht kerncompetenties
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
92
Tegen het einde van het voortgezet onderwijs wordt van jongeren verwacht dat zij hun
kerncompetenties hebben ontwikkeld op een niveau dat zij voldoende toegerust zijn voor
het leven als volwassen Ze vormen de basis voor verder leren en het actief zijn op de
arbeidsmarkt Veel oudere volwassenen hebben in het verleden niet dit onderwijsniveau
gehaald maar hebben hun kerncompetenties verder ontwikkeld tijdens hun werkzame
leven
Eigen beoordeling van uw kerncompetenties
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige niveau van kerncompetenties vast te
stellen U kunt deze opnieuw beoordelen na de oefeningen in deze module
Beoordeel voor iedere vraag op een schaal van 1-5 hoe goed u uw kerncompetities
ontwikkeld heeft
1 2 3 4 5
Hoe goed heeft u uw kerncompetenties ontwikkeld
Welk van de volgende eigenschappen zijn het meest op u van
toepassing
a) Kritisch denken
b) Creatief zijn
c) Initiatief nemen
d) Problemen oplossen
e) Risicorsquos inschatten
f) Beslissingen nemen
g) Gevoelens constructief beheersen
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in uw moedertaal
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in minimaal eacuteeacuten vreemde taal
Hoe effectief bent u in wiskundig denken
Hoe goed beheerst u de basisprincipes van omgaan met
wetenschap en technologie
Hoe effectief bent u in het gebruik van digitale kennis en
vaardigheden mbt werk vrije tijd en communicatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
93
Hoe goed u in staat bent om te leren leren
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan het sociale
leven op uw werk en in multiculturele contexten
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan de
samenleving als een democratisch burger
Hoe effectief bent u om uw ideeeumln in acties om te zetten
In welke mate ziet u het belang in van creatieve expressie in
verschillende culturele uitlatingen zoals muziek beelden
kunst literatuur audiovisuele kunst en media
Tel uw punten in iedere kolom op
Totale score uit alle kolommen
Uw score
Een score van 72 tot 90 betekent dat u uw kerncompetenties goed ontwikkeld heeft en
u deze module uitsluitend hoeft te doen om uzelf nog verder te verbeteren
Een score van 54 tot 71 wil zeggen dat u redelijk scoort maar zeker nog voordeel kunt
doen met deze module omdat het de sleutel is om te blijven leren in uw leven
Een score van 36-53 laat zien dat u weliswaar een basis heeft aan nodige
kerncompetenties maar dat het tegelijkertijd nodig is om deze te blijven oefenen en
praktiseren en ze verder uit te breiden of op te bouwen
Een score van 0 tot 35 betekent dat u waarschijnlijk veel te winnen heeft bij de
oefeningen in deze module want het zal je plan te steunen voor hernieuwde leren
Overzicht van oefeningen gericht op kerncompetenties
410 - Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
411 - Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
412 - Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
413 - Verbetering van de wiskundige competentie en competenties in het omgaan met
wetenschappelijke en technologische kennis
414 - Het verbeteren van uw digitale competentie
415 - Verbetering van uw vermogen om te leren leren
416 - Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetenties
417 - het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschap
418 - het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressie
419 - Het maken van een plan voor verder leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
94
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
95
Opdracht 421 ndash Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
Doel vaststellen hoe belangrijk de belangrijkste competenties zijn voor uw huidige baan
en voor toekomstige activiteiten
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
U gaat op een schaal 1-5 invullen hoe vaardig u in elk van de kerncompetenties
bent hoe belangrijk ieder van hen volgens u is voor uw huidige baan en voor
mijn uw toekomstige activiteiten en of u het nodig vindt om actie hierop te
ondernemen
Kerncompetenties Hoe
vaardig
bent u
In uw
huidige
werk
Voor uw
toekomstige
activiteiten
Actie
onder-
nemen
Communicatie in moedertaal
Communicatie in vreemde taal
Wiskudige competentie en competentie
om om te gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competentie
Leren leren
Sociale en burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en creatieve
expressie
Samenvatting
In deze activiteit heeft u aangegeven hoe competent u bent en hoe belangrijk elk van de
competenties is voor uw huidige job en voor uw toekomstige activiteiten U heeft ook
een aantal conclusies getrokken over het al dan niet actie ondernemen om eacuteeacuten of meer
van deze competenties te verbeteren
Opmerkingen
Deze oefening biedt u een basis voor welke competenties u verder moet ontwikkelen
Het zal resulteren in een praktische manier van maximalisering van uw persoonlijke
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
96
strategie De volgende stap is om naar die competenties te kijken die u wilt gaan
verbeteren
Opdracht 422- Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
Communicatie in de moedertaal is het vermogen om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren zowel in gesproken en
geschreven vorm (luisteren spreken lezen en schrijven) als op een gepaste en
creatieve taalkundige interactie in tal van maatschappelijke en culturele situaties in
onderwijs en opleiding werk thuis en vrije tijd
Doel ontdekken of het nodig is om uw communicatie in uw moedertaal te verbeteren
Benodigd tijd 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 ndash 5 en vul het aantal punten in Punten
Hoe goed bent u in staat om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Inzicht in de belangrijkste vormen van verbale interactie
Kennis van een reeks van literaire en populaire teksten
Een idee van de belangrijkste kenmerken van verschillende taalstijlen
Het vermogen om in taal en communicatie te varieumlren al naar gelang
van verschillende contexten
Bent u in staat om
- Te communiceren in uiteenlopende situaties en uw eigen wijze
van communiceren in de gaten te houden en aan te passen naar
gelang van de situatie
- Verschillende soorten teksten te onderscheiden en te gebruiken
- Informatie te zoeken te verzamelen en zelfstandig te verwerken
- Hulpmiddelen te gebruiken
- Op overtuigende wijze mondeling en schriftelijk argumenten te
formuleren passend bij de situatie
Bent u bereid om een kritische en constructieve dialoog aan te gaan
Bent u geneigd esthetische kwaliteiten te waarderen en bent u bereid die
na te streven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
97
Bent u bereid belangstelling te tonen voor interactie met anderen
Bent u zich bewust van de impact van uw taalgebruik op anderen
Heeft u de behoefte om uw taal op een positieve en sociaal acceptabele
wijze te begrijpen en te gebruiken
Totaal
Uw score
Een score van 73 tot 90 betekent dat u een goede competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar u kunt uzelf natuurlijk altijd nog verbeteren
55 tot 72 punten betekent dat u een redelijke competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar dat u wel alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen
37 tot 54 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie
in uw moedertaal om geen achterstand op te lopen
18 tot 36 punten betekent dat u een achterstand heeft opgelopen en er goed aan doet
de communicatie in uw moedertaal op korte termijn te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van communicatie in uw moedertaal
onderzocht en heeft u nu een idee gekregen over hoe goed u deze competentie
ontwikkeld heeft
Opdracht 423 Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
Communicatie in vreemde talen komt in grote lijnen overeen met belangrijke
vaardigheden in de verschillende dimensies van communicatie in uw moedertaal
Communicatie in vreemde taal vereist echter ook vaardigheden zoals begrip voor verschil
in culturen en het vermogen om hierin waar nodig een brug te slaan
Doel te onderzoeken of u uw communicatie in vreemde talen moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hoeveel vreemde talen spreekt u
2 Vul in elk wolk eacuteeacuten van de talen in die u kunt spreken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
98
Beoordeel per taal op een schaal van of 1 ndash 5 en vul het
aantal behaalde punten in
Punten
In welke mate bent u in staat om u zelf uit te drukken en
concepten gedachten gevoelens feiten en meningen te
interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Bezit u de volgende cruciale aspecten van een vreemde taal
- Gesproken boodschappen te verstaan en te begrijpen
- Conversaties te beginnen te onderhouden en te
beeumlindigen
- Teksten te schrijven op het gebied van alledaagse
onderwerpen
Heeft u een positieve houding ten op zichte van het accepteren van
culturele verschillen
Heeft u belangstelling en nieuwsgierigheid in talen en interculturele
communicatie
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor de uitoefening
van uw huidige beroep
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor het verrichten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
99
van toekomstige taken of werkzaamheden
Totaal
Herhaal deze oefening voor iedere vreemde taal die u kent
Uw score
Een score van 41 tot 55 betekent dat u uw competentie tot communicatie in eacuteeacuten of
meer vreemde talen maar dat u zich altijd nog kunt verbeteren Blijf uw kennis in de
praktijk brengen
31 tot 40 punten betekent dat u uw competentie tot communicatie in ten minste eacuteeacuten
vreemde taal redelijk ontwikkeld heeft maar u uw kennis en vaardigheden ook
regelmatig moet bijhouden en updaten
21-30 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie in
de vreemde taal van uw keuze moet zien te verbeteren
9 tot 20 punten betekent dat u dringend uw communicatie in een vreemde taal moet
zien te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u aangegeven hoeveel buitenlandse talen u kent en verschillende
aspecten van eacuteeacuten of meer van deze talen onderzocht Misschien heeft u het belang van
kennis van vreemde talen ontdekt en een indruk gekregen van hoe u deze competentie
kunt verbeteren
Opmerkingen
Iemands taalbeheersing varieert al naargelang de vier dimensies (luisteren spreken
lezen en schrijven) Uw taalbeheersing varieert waarschijnlijk ook van taal tot taal en op
basis van uw sociale en culturele achtergrond milieu behoeften en of interesses
Opdracht 424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het omgaan met wetenschappelijke en technologische
kennis Wiskundige competentie is het vermogen wiskundig denken te ontwikkelen en toe te
passen ten einde een scala van problemen in het dagelijks leven op te lossen
Wiskundige competentie houdt het vermogen en de bereidheid om wiskundig denken te
gebruiken Competentie in het omgaan met wetenschappelijke kennis heeft betrekking
op het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis en methoden te
gebruiken om de natuurlijke wereld te verklaren om problemen te identificeren en
gefundeerde conclusies te kunnen trekken Competentie in het omgaan met technologie
is de toepassing van kennis en vastgestelde methoden om in menselijke behoeften te
voorzien Competentie in wetenschap en technologie omvat ook inzicht in de
veranderingen veroorzaakt door menselijk ingrijpen en de verantwoordelijkheid als
individueel burger daarvoor
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
100
Doel te onderzoeken of u het nodig heeft om uw wiskundige competentie en uw
basiscompetenties in het hanteren van wetenschappelijke en technologische kennis te
verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 - 5 en vul het aantal behaalde
punten in
Punten
Hoe goed bent u in staat wiskundige modellen en presentaties te
gebruiken in alledaagse context
- Logisch denken
- Ruimtelijke denken zoals driedimensionale voorstellingen
- Formules zoals e=mc2
- Modellen zoals bv prognoses van de bevolkingsgroei
- Constructen
- Grafieken
- Schemarsquos
Beschikt u over vaardigheden om wiskundige principes en zowel thuis
als op uw werk te volgen en wiskundige redeneringen te beoordelen
Bent u in staat wiskundig te redeneren wiskundig bewijs te begrijpen
wiskundige termen te gebruiken en gebruik te maken van daartoe
geeumligende hulpmiddelen
Heeft u respect voor waarheidsvinding en het zoeken naar
redeneringen en het beoordelen van hun validiteit
Hoe vertrouwd bent u met
- De basisprincipes van de natuurwereld
- Fundamenteel wetenschappelijke concepten principes en
methoden
- Technologie en technologische producten en processen
- Het begrijpen van de impact van wetenschap en technologie op
de natuurwereld
Begrijpt u de voordelen de imitaties en de risicorsquos van
wetenschappelijke theorieeumln toepassingen en technologie in de
samenleving (met betrekking tot besluitvorming waarden morele
vraagstukken cultuur etc
Heeft u de gelegenheid om
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
101
- technologische instrumenten en machines te gebruiken en om
er mee om weten te gaan
- wetenschappelijke gegevens te gebruiken om een doel te
bereiken of om tot evidence-based besluiten of conclusies te
komen
- de wezenlijke kenmerken van wetenschappelijk onderzoek te
herkennen
Heeft u een houding van kritische beoordeling belangstelling voor
ethische vraagstukken en respect voor veiligheid en duurzaamheid
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften en of interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde
en omgang met wetenschap en technologie goed ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf
altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en omgang
met wetenschap en technologie redelijk ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig
moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw competentie
met betrekking tot wiskunde en omgang met wetenschap en technologie ndash het is
aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en
omgang met wetenschap en technologie dient te verbeteren op waar uw zwakke punten
liggen en daarbij professionele ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw wiskundige competentie aangegeven en uw
basiscompetenties op het gebied van wetenschap en technologie Misschien heeft u het
belang van kennis van wiskunde wetenschap en technologie ontdekt en heeft u een
idee gekregen in hoeverre u op dit gebied uw competenties ontwikkeld hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
102
Noodzakelijk Niet noodzakelijk
Opdracht 425 Verbetering van uw digitale competentie
Digitale competentie betreft het vertrouwd zijn met en het kritisch omgaan met
informatietechnologie in werk vrije tijd en communicatie Digitale competentie wordt
onderbouwd door basisvaardigheden in ICT het gebruik van computers om vragen te
beoordelen gegevens op te slaan en te produceren te presenteren en uit te wisselen en
om te communiceren en deel te nemen aan samenwerkingsnetwerken via het internet
Doel onderzoeken of u uw digitale competentie moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
De benodigde middelen 3 vellen papier pennen
Opdracht
1 Voorbereiding trek de volgende drie schemas op vellen papier
Diagram 1
Diagram 2
Diagram 3
21 Voor diagram 1 schrijf de onderwerpen die u kent op het papier en de onderwerpen
waarmee u onbekend bent
Vertrouwd
met
Onbekend Maakt regelmatig gebruik van
Bereid om te leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
103
Tekstverwerking
spreadsheets databases data-opslag
informatie
management
mogelijkheden van
internet
risicos van internet e-mail
netwerkgereedschap met het gebruik van
social media
mogelijkheden van
sociale media
risicos van sociale
media
gebruik van
smartphones en
tablets
het delen van
informatie
Interactieve
netwerken
e-learning
e-zines zoeken naar
informatie
informatie
verzamelen
procesinformatie
kennisproductie informatie
presenteren
complexe
informative
begrijpen
toegang tot op
internet gebaseerde
services
zoeken naar op
internet gebaseerde
diensten
gebruik maken van
internet-gebaseerde
diensten
rol van ICT bij
innovatie
Apps
22 Voor diagram 2 noteert u de onderwerpen die u regelmatig gebruikt op het papier
en onderwerpen die u wilt leren
23 Voor diagram 3 noteert u de onderwerpen die u in de toekomst nodig denkt te
hebben op het papier en de onderwerpen die u niet nodig denkt te hebben
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van de digitale competentie onderzocht
en heeft u vastgesteld waarmee u bekend bent welke u regelmatig gebruikt wat u nodig
heeft voor de toekomst en waar u wat ik aan zou kunnen hebben om te gaan leren
Opmerkingen
Door de vele technologische innovaties veranderen digitale vaardigheden snel De beste
manier om bij te blijven is om u aan te sluiten bij eacuteeacuten of meer internetfora van uw
keuze Er zijn tal van opleidingsmogelijkheden Wat wilt u leren en hoe u dat wilt leren
Stel deze vragen voordat u begint zodat u krijgt wat je nodig hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
104
Opdracht 426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren leren
Leren leren is het vermogen om met leren te beginnen en vol te houden om het eigen
leerproces te organiseren met inbegrip van efficieumlnt beheer van tijd en informatie zowel
individueel als in groepen
Doel leren of u uw competentie om te leren leren dient te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
David Kolb definieerde een van de meest gebruikte modellen van leren (zie schema) Het
geeft vier verschillende stijlen van leren U kunt uw leerstijl het beste ontdekken door
een online-test te doen op httpwww123testnlleerstijl
Cyclus van vier stadia Kolbrsquos theorie van het leren uit ervaring
Diagram gebaseerd op Hector-Taylor Mamp Ponsall M (1994)
In overeenkomst met mijn leerstijl (binnenste rechthoek) kan ik de leeromgeving van
mijn voorkeur identificeren
Als het leren specifiek op werk of carriegravere gericht is moet men kennis hebben van de
vereiste competenties kennis vaardigheden en kwalificaties
Beleven
Concrete ervaring
Waar-nemen
Reflectieve observatie
Denken
Abstracte conceptua-
lisatie
Doen
Actief experiment
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
105
Benodigde
kennis
Vereiste
vaardigheden
Gewenste
houding
Noodzakelijke
kwalificaties
Huidige baan
Toekomstige
activiteiten
In alle gevallen verondersteld leren te leren dat iemand zijn haar favoriete
leerstrategieeumln kent alsmede de sterke en zwakke punten van zijn haar vaardigheden
en kwalificaties en in staat is om te zoeken naar diverse onderwijs-en
opleidingsmogelijkheden en de daarbij beschikbare begeleiding en of ondersteuning
Mijn kennis Mijn vaardigheden
Sterke punten Zwakke punten Sterke punten Zwakke punten
Nu is het belangrijk om uw leerbehoeften en eventuele belemmeringen om te leren vast
te stellen
Wat doet u al om dit te leren Wat kunt u doen om deze obstakels voor
leren te overwinnen
U moet in staat zijn om toegang te krijgen tot kennis deze te begrijpen te verwerken en
om nieuwe kennis en vaardigheden op te nemen
U moet doorzetten met leren u zelf voor langere periodes te concentreren en kritisch na
te denken over uw bedoelingen en doelstellingen om te leren
Ik wilhellip Jamaar hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
106
Kunt u zelfstandig tijd besteden aan het leren en heeft u daarvoor voldoende
zelfdiscipline
Bent u ook in staat om samen te werken als onderdeel van een leerproces om
voordeel te
halen uit uw deelname aan een gemengde groep leerlingen en om met hen te delen wat
u heeft geleerd
bull Bent u in staat om uw eigen leerproces te organiseren en uw werk te evalueren
bull Bent u in staat om advies in te winnen informatie te zoeken en waar nodig
ondersteuning te organiseren
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw leercompetentie om te leren beoordeeld uw leerstijl en uw
leerbehoeften nader geiumldentificeerd
Opmerkingen
Leren op latere leeftijd is belangrijk - het is onderdeel van een leven lang leren Kennis
vandaag is morgen vaak alweer verouderd Er wordt gezegd dat het niet meer van
belang is om kennis te hebben het is belangrijker om toegang te krijgen tot kennis deze
te verzamelen te verwerken en om nieuwe kennis op te nemen en deze te delen met
anderen
Opdracht 427 Het verbeteren van uw sociale en
burgerschapscompetenties
Sociale en burgerschapscompetenties omvatten persoonlijke interpersoonlijk en
interculturele kwaliteiten en hebben betrekking op alle vormen van gedrag die het een
mens mogelijk maken op een efficieumlnt en sociaal leven Met name in een in diversiteit
toenemende samenleving en om conflicten op te lossen waar dat nodig is
Doel leren als het nodig is om mijn sociale en burgerschapscompetenties te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 120 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Sociale vaardigheden omvatten het persoonlijke en sociale welzijn gerelateerd aan het
inzicht om u zelf van een optimale lichamelijke en geestelijke gezondheid te verzekeren
Kennis en vaardigheden hoe een gezonde levensstijl te creeumlren zijn belangrijk voor u
zelf uw familie en uw directe sociale omgeving
Om aan de slag te gaan met mensen is het belangrijk verschillende manieren van gepast
gedrag in verschillende sociale setting en milieus (bv op het werk) te begrijpen Dit is
van toepassing op individuen groepen arbeidsorganisaties gelijkheid tussen seksen
antidiscriminatie maatschappij en cultuur Ook is het cruciaal om de multiculturele en
sociaal-economische dimensies binnen Europa en tussen de nationale culturele
identiteiten te erkennen en te waarderen
Op elk moment van het leven kan onze relatie veranderen Voor mensen rond de vijftig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
107
kunnen deze veranderingen zeer persoonlijk van aard zijn zoals bijvoorbeeld het
eventuele verlies van collegas geliefden kinderen of kleinkinderen Misschien moeten
we daarom onze relatiepatronen te herzien Dit kan een moeilijk en uitdagend proces zijn
als die relatiepatronen gedurende vele jaren opgebouwd zijn
1 Wat denkt u dat belangrijk is in relaties Als u een partner heeft is het goed om
achteraf de beantwoorden met hemhaar te bespreken
Tips Uw
waardering
Wat denkt u dat mijn uw
partner zal antwoorden
Hoe uw partner dit
waardeert
Communicatie
Intimiteit
Luisteren
Zorgen
Dichtbij voelen
Ruimte
Eerlijkheid
Openheid
Affectie
Verlangen
Tolerantie
Humor
Flexibiliteit
Tijd
Begrip
Zelfbewustzijn
U kunt deze oefening op twee manieren doen
A U kunt gebruik maken van de 3e kolom en uw antwoord daarna vergelijken met het
antwoord van uw partner in kolom 4 of
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
108
B U kunt uw antwoord (kolom 2) gewoon vergelijken met het antwoord van uw partner
in kolom 4 (waarbij u kolom 3 dus overslaat) en de verschillen vaststellen
2 Hoe kunt u een beoordeling maken van de relaties die u op dit moment heeft
Er zijn vele manieren om mijn huidige relaties te beoordelen Eeacuten van de meest nuttige
manier is om een tekening te maken met cirkels en lijnen
21 u begint met een cirkel in het midden die u zelf vertegenwoordigt en dan rond deze
cirkel gaat u andere cirkels tekenen voor elk lid van mijn familie vrienden collegas en
andere mensen die u van belang acht
22 De betekenis van de relaties kan worden benadrukt door de grootte van de cirkel en
de lengte van de lijn kan voor u de nabijheid vertegenwoordigen Bijvoorbeeld een dikke
lijn voor een zeer nauwe relatie
23 U kunt verder gebruik maken van pijlen om aan te geven of u graag de relatie zou
willen veranderen om dichter of verder weg te zijn
U kunt ook onderzoeken wat er met u gebeurt in relatie tot anderen Een positieve
manier van het analyseren hiervan is het denken in kernkwadranten Begin met een
kernkwaliteit of een allergie en vul de andere rechthoeken vanaf daar verder in
IK
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
109
U zult leren waarom u geiumlrriteerd of boos wordt namelijk door het negatieve
tegenovergestelde van eacuteeacuten van uw kernkwaliteiten en u zult er meer van bewust worden
wanneer dit in de toekomst opnieuw gebeurt
De belangrijkste vaardigheden van deze competentie zijn onder meer
- Het vermogen constructief te communiceren in verschillende situaties
- Tolerantie te laten zien
- Verschillende standpunten verwoorden en te begrijpen
- Te onderhandelen vanuit het vermogen om vertrouwen te winnen
- In staat zijn tot invoelend gedrag
u bent wellicht in staat om te gaan met stress en frustraties en deze op een
constructieve manier te uiten en onderscheid te maken tussen de persoonlijke en de
zakelijke sfeer
Sociale competentie is gebaseerd op een houding van samenwerking assertiviteit en
integriteit Het is belangrijk om interesse te tonen in sociaal-economische ontwikkelingen
en in interculturele communicatie en het is ook nuttig om diversiteit van waarden te
erkennen en waarderen respect te tonen voor anderen en bereid te zijn vooroordelen te
overwinnen en compromissen te sluiten
De burgerschapscompetentie is gebaseerd op kennis van de begrippen democratie
rechtvaardigheid gelijkheid burgerschap en burgerrechten
Hoe ontwikkeld is uw sociale competentie
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 het aantal behaalde punten in Punten
Hoeveel punten geeft u zichzelf voor de sociale en
burgerschapscompetentie
Heeft u kennis van de hedendaagse gebeurtenissen alsmede de
belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in de nationale Europese en
wereldgeschiedenis
Heeft u inzicht gekregen in en begrip ontwikkeld voor de oogmerken de
waarden en het beleid van sociale en politieke bewegingen
Heeft u kennis van de Europese integratie en van de EU-structuren de
hoofddoelstellingen en waarden
Heeft u bewustzijn ontwikkeld van de diversiteit en de aanwezigheid van
verschillende culturele identiteiten in Europa
Bent u in staat om zich daadwerkelijk uit solidariteit en interesse met
anderen in het publieke domein in te zetten voor het oplossen van
problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken
Heeft u een kritische en creatieve reflectieve instelling en kunt u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
110
daadwerkelijk deelnemen aan de gemeenschaps- of aan wijkactiviteiten
Bent u bereid om op alle niveaus aan de democratische besluitvorming deel
te nemen
Laat u uw verantwoordelijkheidsgevoel zien
Kunt u begrip en respect opbrengen voor de gedeelde waarden die
noodzakelijk zijn om maatschappelijke cohesie te verzekeren
Neemt u constructief deel aan maatschappelijke activiteiten
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften enof interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties goed
ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw
kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties redelijk
ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw sociale en
burgerschapscompetenties ndash het is aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties dient te
verbeteren op waar uw zwakke punten liggen en daarbij eventuele professionele
ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw sociale en burgerschapscompetenties nader onderzocht en
een indruk gekregen hoe u zichzelf daarin verder zou kunnen ontwikkelen
Opmerkingen
Ons sociale leven vraagt steeds vaker om extra competenties Wat in vroeger tijden een
vanzelfsprekende behoefte was is tegenwoordig het resultaat van een bewuste keuze
en sociale en burgerschapscompetenties zijn meer en competenties die daarom moeten
worden aangeleerd
Opdracht 428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en
ondernemerschap
Zin voor initiatief en ondernemerschap verwijst naar uw vermogen om ideeeumln om te
zetten in actie Dit ondersteunt u niet alleen in uw dagelijks leven thuis en in de
maatschappij maar ook in uw werksituatie u bent zich bewust van de context van uw
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
111
werk en weet kansen te benutten De competentie tot initiatief en ondernemerschap is
de basis voor meer specifieke vaardigheden en kennis die u nodig heeft om bij te dragen
aan sociale of economische bedrijvigheid
Doel onderzoeken of u uw zin voor initiatief en ondernemerschap moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
Middelen die nodig zijn notieboek papier en pen
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
Punten
Heeft u de mogelijkheid om creatief en innovatief te zijn en daarbij
risicorsquos te nemen van
Heeft u het vermogen om een project te plannen en te beheren
Bent u in de gelegenheid om mogelijkheden voor persoonlijke
professionele en of commercieumlle activiteiten te onderzoeken
Heeft u een breder begrip van de economie en de uitdagingen
waarvoor een organisatie of werkgever staan
Beschikt u over projectmanagementvaardigheden
Beoordeel uw vermogen om ( 1-5 schaal)
Plannen
Organiseren
Managen
Leiding geven en delegeren
Analyseren
Communiceren
Debrief
Evalueren
Vast te leggen
Effectieve presentaties te maken
Onderhandelen
Zowel individueel als in teamverband werken
Beoordelen
Iemand zijnhaar sterke en zwakke punten benoemen
Risicorsquos durven nemen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
112
Uw score
Een score van 80-100 punten betekent dat u hoog scoort op de schaal van initiatief en
ondernemerschap U heeft goed ontwikkelde ondernemerskwaliteiten die u zowel in
dienst van als ten gunste van een eigen bedrijf kunt aanwenden
Een score van 60-80 betekent dat u ook voldoende scoort voor de competentie tot
initiatief en ondernemerschap U kunt rustig overwegen of u voor uzelf wilt beginnen
Het kan wel zaak zijn regelmatig uw kennis te updaten
Bij een score van 40-60 behoort u tot degenen bij wie de competentie voor initiatief en
ondernemerschap redelijk ontwikkeld is Mocht u voor uzelf willen beginnen dan is het
aan te bevelen na te gaan in welk opzicht u zich verder moet ontwikkelen om een goede
start te kunnen maken
Een score van 30-40 punten is echt onvoldoende Het kan geen kwaad om na te gaan
hoe u uw vermogen tot initiatief nemen en ondernemingszin verder kunt ontwikkelen
Het is niet aan te raden om op deze basis voor u zelf te beginnen en ook in een
bestaande werksituatie zal het niet makkelijk zijn om u te handhaven want ook daar is
steeds meer initiatief en ondernemingszin nodig
Bij een score van 20-30 zit u echt in de gevarenzone Het is aan te raden professioneel
ondersteuning te zoeken om hier iets aan te gaan doen Het is in ieder geval echt
onvoldoende om voor u zelf te beginnen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
113
(Ondernemers Competentie Model Kamer van Koophandel 2012)
Om te testen of u over de ondernemersvaardigheden beschikt om mijn eigen bedrijf te
starten kunt u diverse interactieve vragenlijsten te gebruiken op het internet zoals
httpkvkondernemerstestnlapp
httpwwwgitpbenlassessmente-testing--e-assessmentwie-ben-ikjouw-
ondernemerschaptest-jouw-ondernemerschap
httpwwwdenationaleoqtestnl
httpwwwintelscreennllifestyletestondernemerschapstestphp
httpwwweigenbaaswordennl
httpwwwondernemerstestnl
httptestspsychologiemagazinenlWerkTest20ondernemerschap
httpwwwintermediairnlcarriereveranderingfreelancenduurzaam-ondernemen-vs-
carric3a8re-bij-multinationalTRANSID=923108623ampm4n_aid=11079
Overige handzame website met tips voor startende ondernemers
httpwwwimk-projectennl
httpwwwondernemerssupportnlstartenbegrippenfurl=0006_GOOG_Algemeen_OS2
_bedrijf_starten3amps_kwcid=TC|1027068|ondernemerschap||S|p|22366658269ampgclid=C
M6Bp_2G57MCFYMXzQodHzMAmg
httpwwwgofastforwardnlcontentphpvar_id=51ampgclid=CMGwkpiH57MCFUhZ3god_h
QAjQ
httpwwwondernemerschapnlpdf-ezm200214pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
114
httpwwwmkbservicedesknl3916oudere-starters-minder-snel-werkgeverhtm
Samenvatting
In deze oefening bent u nagegaan in hoeverre u uw zin voor initiatief en
ondernemerschap ontwikkeld heeft
Opmerkingen
Een ondernemende houding wordt gekenmerkt door
Initiatief
Pro-activiteit
Onafhankelijkheid en innovatie zowel in het persoonlijke en maatschappelijke leven als
op het werk
Motivatie
Het vaststellen en bepalen van doelen zowel persoonlijk als zakelijk alleen of samen
met anderen
Opdracht 429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en
culturele expressie
De culturele competentie impliceert erkenning van het belang van creatieve expressie
van ideeeumln ervaringen en emoties in diverse vormen waaronder muziek
podiumkunsten literatuur en beeldende kunst en het vermogen u daarin zelf verder te
ontwikkelen
Doel onderzoeken of u het nodig heeft om uw cultureel bewustzijn en het vermogen om
u zelf hierin uit te drukken te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Culturele kennis omvat een bewustzijn van het lokale nationale en Europese culturele
erfgoed en hun plaats in de wereld Daaronder valt elementaire kennis van de
belangrijkste culturele werken waaronder ook aandacht voor de hedendaagse cultuur
Het is essentieel om de culturele en taalkundige diversiteit in Europa en andere delen
van de wereld te begrijpen de noodzaak in te zien deze te behouden en het belang van
esthetische factoren in het dagelijkse leven te onderkennen
U kunt uw culturele kennis in een eindeloze reeks van online quizzen testen
CROSS CULTURELE MIX
httpwwwquizvraagbevragen_aardrijksk
unde(5)htm
httpwwwpingbe~rp148exercdivquizc
ultalghtm
KUNST
httpwwwsevendaysnlvenzquizid=38
httpwww50plussernlpage=ontmoetampp=
forumampsrc=viewtopicphp3Ft3D62326s
id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
115
httpwwwnederlandsalstweedetaalnlquiz
-nlhtm
e
POPULAIRE MUZIEK
httpwwwpopkwiznl
httpwwwpetermeindertsmanlblogde-
leukste-intro-quizzen-van-nederland
KLASSIEKE MUZIEK
httpwwwneurocampuscommuziekklassi
ek
httpwwwsmaakgidsnlquizphp
FILMS
httpusmmscomusdarkdark_gamejsp
httpfilmnlq-u-i-zcom
LITERATUUR
httpnldownvcomdownload-Kunst-en-
literatuur-Quiz-10097907htm
httpuserstelenetbequizvragenstrips2
0en20animaties3htm
ARCHITECTUUR
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sarchitecturehtml
http123factscomtriviacatarchitecture-
191-0html
THEATER
httptheatervanhetsentimentkronlquiz
httpwwwquizletnlquiz338849de-
theater-kennis-quiz
DANS
httpdanceaboutcomlibrarybl_Dance101
Quizhtm
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sperforming_artsdancehtml
RELIGIE
httpwwwcreatievepuzzelscomspelspeel
1speel3islamhtm
httpwwwschooltvnldocentproject1558
609heilige-huisjes1-
2item3407796teleblik-quiz-religie
Tot de culturele competentie behoort
zowel waardering van
cultuuruitingen als vormen van
culturele expressie Het waarderen en
genieten van kunstwerken en
performances evenals zelfexpressie
door middel van een verscheidenheid
van media op basis van iemands aangeboren capaciteiten
Het hebben van vaardigheden op dit gebied houdt ook in dat u uw eigen creatieve en
expressieve gezichtspunten kunt relateren aan de meningen van anderen Bovendien
impliceert het bezit van deze competentie dat u in staat bent om sociale en economische
kansen in culturele activiteiten te onderkennen en te verwezenlijken Culturele expressie
is een aspect in de ontwikkeling van creatieve vaardigheden die kunnen worden
toegepast in vele professionele contacten
Heeft u zelf ervaring in het beoefenen van creatieve expressie
Beoefent u een of andere vorm van creatieve expressie
Wat vindt u daar leuk aan
Een gedegen inzicht in de eigen cultuur en een gevoel van identiteit vormt de basis voor
respect voor en een open houding ten opzichte van de diversiteit aan culturele
uitdrukkingsvormen Een positieve instelling houdt ook creativiteit in alsmede de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
116
bereidheid om esthetische mogelijkheden te cultiveren via artistieke zelfexpressie en
deelname aan het culturele leven
Samenvatting
In deze oefening heeft u de mate van uw culturele bewustzijn en uw bekwaamheid in
zelfexpressie nader onderzocht Daarbij bent u er achter gekomen in welk opzicht u zich
nog verder wil ontwikkelen
Opdracht 4210 Het maken van een plan voor verder leren
Doel een plan voor de verdere ontwikkeling van uw competenties ontwerpen op basis
van uw persoonlijke en professionele behoeften
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitiebook papier en pen
Opdracht
Kies de competenties waarin u zich verder wilt ontwikkelen en vul voor deze de
desbetreffende rijen van onderstaande tabel in en geef daarbij aan wat voor u de beste
manieren zijn om verder te leren en deze competenties verder te ontwikkelen
Leerbehoeften Te
zetten
stappen
Wat
wilt u
leren
Hoe
wilt u
dat
leren
Wanneer
wilt u
dat
leren
Communicatie in
moedertaal
Communicatie in vreemde
taal
Wiskudige competentie en
competentie om om te
gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competenties
Leren leren
Sociale en
burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en
ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en
creatieve expressie
Samenvatting
In deze opdracht heeft u de basis gelegd voor een plan voor de verdere ontwikkeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
117
van uw competenties
Opmerkingen
De volgende stap nu ook daadwerkelijk actie ondernemen
Samenvatting module kerncompetenties
De kennis vaardigheden en bekwaamheden van de Europese beroepsbevolking vormen
een belangrijke factor voor innovatie van de EU de productiviteit en het
concurrentievermogen Toenemende internationalisering de snelle tempo van de
veranderingen en de continue uitrol van nieuwe technologieeumln betekenen dat
Europeanen niet alleen hun specifieke werkgerelateerde vaardigheden up-to-date
moeten houden maar ook dienen te beschikken over generieke competenties die hen in
staat stellen zich aan te passen aan veranderingen
Deze competenties dragen ook bij aan hun motivatie en arbeidsvreugde op de werkvloer
en hebben een positief effect op de kwaliteit van hun werk
De manier waarop we toegang tot informatie en diensten hebben veranderd
voortdurend We hebben nieuwe competenties nodig om de nieuwe digitale wereld de
baas te kunnen blijven niet alleen door het verwerven van technische vaardigheden
maar ook door het verkrijgen van een dieper inzicht in de mogelijkheden uitdagingen en
zelfs ethische vragen van die nieuwe technologieeumln
In dit klimaat van snelle veranderingen is er toenemende bezorgdheid over de sociale
cohesie in de samenleving Er bestaat een risico dat veel Europeanen zich in de steek
gelaten en gemarginaliseerd voelen door de globalisering en de digitale revolutie De
daaruit voortvloeiende dreiging van vervreemding roept op om de behoefte aan
democratisch burgerschap te bevorderen Zij vereist dat mensen worden geiumlnformeerd
en bezorgd raken over de samenleving en hun activiteit daarbinnen De kennis
vaardigheden en bekwaamheden die iedereen nodig heeft verandert als gevolg daarvan
Een leven lang leren is voor alle burgers tot een noodzaak geworden We moeten onze
vaardigheden en competenties in ons leven verder ontwikkelen Het gaat daarbij niet
alleen om persoonlijke ontplooiing en het vermogen om actief om te gaan met de
maatschappij waarin we leven Het gaat evenzeer om het vermogen om succesvol te zijn
in een voortdurend veranderende arbeidswereld Het Europees kader voor
kerncompetenties is daarbij een nuttig instrument zijn zowel voor beleidsmakers en
onderwijs-en opleidingsprofessionals als voor de leerders zelf omdat daardoor een leven
lang leren voor iedereen dichterbij komt
Zelfbeoordeling van uw competentieontwikkeling
In deze module heeft u op verschillende manieren onderzocht of en in welke mate u uw
kerncompetenties verder dient te ontwikkelen
Aan het eind van deze module gekomen kunt u de zelfbeoordeling test van het begin
nogmaals herhalen om te zien in hoeverre u nu hoger scoort
Verder lezen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
118
httpeuropaeulegislation_summarieseducation_training_youthlifelong_learningc110
90_enhtm
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=CELEX32006H0962ENHTML
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde
Zodra we onze mond openen en spreken zijn wij geoordeeld Kant en klare Instant
aannames worden gemaakt over ons door anderen Over onze intelligentie onze
achtergrond klasse ras ons onderwijs onze capaciteiten en uiteindelijk onze kracht
Patsy Rodenburg (Het recht om te spreken 1996)
Doel effectieve manieren te identificeren om veerkracht te verbeteren
Benodigde tijd 7 uur
Introductie
In dit onderdeel vindt u de onderliggende attitudes en overtuigingen die betrekking
hebben op uw veerkracht zelfbewustzijn eigenwaarde en zelfvertrouwen De
activiteiten in dit onderdeel stellen u in staat om deze belangrijke kwaliteiten te
beoordelen en te verbeteren
Veerkracht is te omschrijven als de innerlijke bronnen die iemand heeft om effectief om
te gaan met de meest uitdagende situaties Hogere veerkracht leidt tot betere omgangs-
strategieeumln en een meer evenwichtige kijk op het leven Daarom wordt veerkracht uit
een breed scala van vaardigheden kwaliteiten en kennis samengesteld en opgebouwd
Het omvat ook de attitudes overtuigingen en waarden Dit zouden oa opvattingen
kunnen zijn zoals dat het leven positieve resultaten kan opleveren dat een individu het
verschil kan uitmaken in het leven en dat het leven een kans is Veerkracht is een
belangrijk aspect van wat ook wel emotionele intelligentiegenoemd wordt
Eigenwaarde bestaat uit heel veel lagen zoals een zelfbeeld geloof in zichzelf en een
waarde die u aan uzelf toekent Het gaat om de mate van zelfvertrouwen
zelfverzekerdheid en de mate waarin men mogelijk in het leven kan slagen Iemand met
een groter gevoel van eigenwaarde zal in de meeste situaties op zichzelf durven te
vertrouwen en met de meeste uitdagingen kunnen omgaan
Uw zelfbewustzijn beschrijft het niveau van begrip en de mate van nauwkeurigheid van
uw denken over uzelf Samengevat als hoe goed ik mezelf ken Inzicht in de aard van
de mens kan helpen in dit proces van zelfbewustzijn Menselijke wezens zijn complex en
kennen vele dimensies Toch kunnen we ons richten op de verschillende soorten van
denken en voelen zoals u die gewoonlijk ervaart Ook uw persoonlijkheidstype kan
invloed hebben op de manier waarop u de wereld waarneemt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
119
Status heeft betrekking op de waargenomen sociale positie die u heeft binnen uw familie
sociale groep of cultuur Status kan ook de kwaliteit van interacties met andere mensen
in die sociale groep bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
120
Beoordeling van uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen
In deze zelfbeoordeling gaat u uw huidige vaardigheden met betrekking tot
zelfbewustzijn zelfvertrouwen status en veerkracht onder de loep nemen en na het
uitvoeren van de opdrachten in dit onderdeel kunt u deze test nogmaals doen als een
soort van evaluatie
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
1 2 3 4 5
1 Hoe zou u uw niveau van veerkracht beoordelen
2 Hoe zou u uw gevoel van eigenwaarde beoordelen
3 Hoe zou u uw zelfvertrouwen waarderen
4 Hoe zou u uw positief denken waarderen
5 Hoe zou u uw eigenliefde waarderen
6 Hoe zou u uw gevoel van controle waarderen in mijn
leven
7 Hoe belangrijk is de status voor mij in termen van mijzelf
en anderen
Tel uw score binnen iedere kolom op
Totaal
Uw score
30-35 betekent dat u deze vaardigheden ontwikkeld heeft en dat u er al een positieve
manier van omgaan met uw even op na houdt U kunt deze module overslaan als u wilt
22-29 is een goede score maar u kunt nog wel iets winnen door deze module te doen
16-21 wil zeggen dat het de moeite waard is om verschillende opdrachten uit deze
module te doen
7-15 betekent dat u waarschijnlijk het bezig zijn met deze opdrachten u veel kan
opleveren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
121
Overzicht van opdrachten om zelfvertrouwen op te bouwen
Zelfbewustzijn
Opdracht 431 - Uw veerkracht ontdekken
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denken
Opdracht 433 - Zelfbewustzijn - het bijhouden van een dagboek
Opdracht 434 - Uw zelfbewustzijn uitbreiden - denken en voelen
Uw gedachten en gevoelens hanteren
Opdracht 435 - Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Opdracht 436 - Wat is holistische gezondheid
Opdracht 437 - Manieren van omdenken het hanteren van uw gedachten
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Opdracht 439 - Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te
maken
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationaliteit en pessimisme een case study aanpak
Zelfrespect
Opdracht 4315 - Eigenwaarde en vertrouwen
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u
Opdracht 4317 ndash Wat te doen meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen
Uzelf aardig vinden
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Opdracht 4319 - Het ontwikkelen van een strategie van bevestiging
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Opdracht 4321 - Regels voor effectief onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Opdracht 4323 - Omgaan met zelfkritiek
Uw status
Opdracht 4324 - Iumln controlrdquozijn
Opdracht 4325 - Manieren van kijken naar uw status
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Opdracht 4327 ndash Uw status herdefinieumlren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
122
Opdracht 431 ndash Uw veerkracht ontdekken
Veerkracht is het totale vermogen waarover u beschikt om uw leven te beheersen
positieve actie te ondernemen teleurstellingen en tegenslagen te incasseren en daarvan
te herstellen Het omvat ook uw vermogen om u uiteen te zetten en te reageren op de
uitdagingen van uw leven en deze te aanvaarden waar ze zich op uw levensreis
bevinden
Doel manieren om de veerkracht te ontwikkelen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Veerkracht omvat alle hiervoor beschreven (zie inleiding) kwaliteiten
1 Hoe beoordeelt u uw veerkracht op eens schaal van 1-5
Zeer laag
1 2 3 4 5
Zeer hoog
2 Door uw gevoel van eigenwaarde te vergroten uw zelfbeeld zelfvertrouwen en
zelfeffectiviteit te verbeteren bouwt u uw veerkracht op Ook het omgaan met
veranderingen (hoofdstuk 44) en het zetten van de juiste stappen (hoofdstuk 5)
helpen daarbij
3 Op welke andere manieren kunt u uw veerkracht te verbeteren
Samenvatting Door deze opdracht heeft u kennis gemaakt met verschillende manieren
om uw veerkracht te verhogen
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende
patronen van denken
Uw onbewuste geest tracht orders op te volgen van uw bewuste geest en doet dit zonder te
vragen Dat is soms de reden waarom de zinsnede wees voorzichtig met wat je wenst wordt
gebruikt
Doel manieren ontwikkelen om denkpatronen te veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Lees de achtergrondinformatie en noteer vragen die bij u opkomen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
123
Achtergrondinformatie
De hersenen en de geest de manieren waarop ze werken
De hersenen zijn een deel van het lichaam dat allerhande impulsen die van buiten naar
binnen komen met een hoge verwerkingssnelheid omzet in functies van hoge orde in
beweging zet om adequaat op die informatie te reageren De hersenen controleren en
beiumlnvloeden alle lichaamsprocessen rechtstreeks via het zenuwstelsel en indirect via het
endocriene (hormonale lichaam en chemische systemen) Sommige lichaamsfuncties
zoals ademhaling en hartslag worden gecontroleerd door lagere centra in de hersenen
zoals de hersenstam Dit betekent dat sommige gedachten en gedragingen in onze
onbewuste geest kunnen blijven Er gaan op een bepaald moment vele honderden
gedachten door onze hersenen
De bewuste en onbewuste geest
Een andere manier van kijken naar de hersenen is dat deze uw bewuste mind bevatten
(waar u zich bewust bent van uw gedachten) en de niet-bewust of onbewust mind ndash
(waar u zich niet bewust bent van uw gedachten) Sommige mensen geloven dat het
bewuste instructies geeft aan het onbewuste en dat die vervolgens deze instructies in
actie omzet
Bijvoorbeeld Als u positief denkt kunt u misschien bij uzelf denken Ik ben erg goed in
X doen of Ik ben echt goed in Y zijn Uw onbewuste geest erkent dit als een instructie
en zal ervoor zorgen dat u goed en zelfs beter in het doen van X of het Y zijn wordt
Volgens deze zienswijze leidt positief denken tot positief zijn positief voelen en positief
handelen
Wat meer informatie over de onbewuste geest
Uitdrukkingen zoals Nee Niet Niet doen blijven ongeregistreerd in uw onbewuste
Dus bijvoorbeeld als u bij uzelf zegt Ik zal niet meer rokenrsquo herkent dit als Ik zal
weer roken en maakt dat u blijft doorroken Als u wilt stoppen met roken zouden er
stemmen in u moeten klinken met iets als Ik ben bevrijd van het roken van sigaretten
Uw geest kan oude gedachten uit het verleden uitdragen en vele soorten of kwaliteiten
van denken produceren die positief neutraal of negatief kunnen zijn In deze situatie is
de beste aanpak om u denken te beheersen te begrijpen dat het gewoon gedachten
zijn Als ze geen energie of stroom leveren zijn hun effecten beperkt Negatieve
gedachten winnen alleen kracht als we er energie aan geven en ze activeren We kunnen
negatieve gedachten ook macht geven door ons er zorgen over te maken door teveel of
te weinig aandacht eraan te besteden door ze te geloven of door er zo in te geloven dat
wij doen wat zij suggereren Dus bij negatieve gedachten is gezonde twijfel en
voorzichtigheid zeker op zijn plaats
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
124
Het is belangrijk om te erkennen dat u zelf verantwoordelijk bent voor uw
gemoedstoestand uw denken en uw gevoelens
- Hoe werkt dit
- Bent u echt verantwoordelijk voor uw gevoelens
- Hoe kunt u uw gemoedstoestand of uw gevoelens te veranderen
Een eerste proces is om de specifieke negatieve gedachte te leren hanteren Het
veranderen van de toestand van uw geest zal processen die uw lichaam en geest
bezighouden zoals lichaamsbeweging meditatie en visualisatie erbij betrekken
Gedachten kunnen ook verborgen blijven voor bewuste waarneming Ze kunnen net
onder het bewustzijn werkzaam zijn waardoor ze nog emotionele en andere
fysiologische effecten op het lichaam kunnen uitoefenen Verschillende benaderingen
zoals NLP tijdlijntherapie hypnotherapie en gesprekstherapieeumln concentreren zich op
invloed op het onderbewuste Uw onbewuste jaagt ook gedachten aan om het bewustzijn
van dingen die zijn ontstaan te verhogen en moet daarom soms worden aangepakt
Opdracht 433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboek
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht Een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn Dagboek en pen
Opdracht
Hoe denkt en voelt u
Zelfbewustzijn gaat over de manier waarop iemand waarneemt Wie ze zijn Dit omvat
verschillende soorten van denken voelen en manieren van zijn Omdat het verwijst naar
het gevoel dat iemand van zichzelf heeft bijvoorbeeld bent u iemand die altijd bezig is
iets te doen of kunt u gewoon ontspannen zit u te genieten of te mediteren of luistert u
naar muziek ldquoZijnrdquo omvat al uw gaven en talenten Door het bijhouden van een dagboek
van uw belangrijkste gedachten gevoelens en andere belangrijke reacties zult u uw
bewustzijn van hoe u handelt en in de wereld opereert vergroten
1 Noteer in uw dagboek uw belangrijkste gedachten en gevoelens gedurende eacuteeacuten week
Probeer dat drie keer per dag te doen
2 Beantwoordt aan het eind van de week de volgende vragen
Wat voor denkpatronen ziet u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten van denken vinden plaats Optimistisch negatief neutraal
pessimistisch hoopvol onrustige op zoek naar achteren kijken creatief
verveeld of anderzins
Welke gevoelspatronen ziet u van uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
125
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten gevoelens werden ervaren Gelukkig bang angstig stressvol
verdrietig boos liefdevol of anderzins
Welke patronen van zijn constateert u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten ldquozijnrdquo constateert u Met de benen op de grond (geaard) met
de voeten in de klei (van aanpakken weten) een verschuivend bewustzijn in
rust en vredig actief energiek on-the-go contemplatief of anderzins
3 Wat zegt dit over uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u de belangrijkste manieren zoals u denkt voelt
en zoals u bent als persoon beschreven
Opmerkingen Deze opdracht vormt een basis waarop u uw zelfbewustzijn opnieuw
kunt opbouwen De opdrachten die volgen zullen nog andere manieren aanreiken om uw
zelfbewustzijn te vergroten
Opdracht 434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelen
Het is belangrijk om te erkennen dat u meer bent dan uw gedachten uw gevoelens of
uw acties Ieder mens heeft een innerlijke stem die zich verbonden weet met het
geheel een soort hoger bewustzijn een extern energiesysteem Om uw zelfbewustzijn
te vergroten moet u deze extra dimensies van het mens-zijn ook erkennen en
waarderen
Doel uw zelfbewustzijn vergroten
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
Middelen die nodig zijn dagboek notitieboek papier en pen
Opdracht
Hoe ik denk en voel
Bekijk de notities in uw dagboek en overzie de belangrijkste patronen van denken en
voelen in uw eigen leven en in relatie tot anderen Noteer deze in deze tabel
Over uzelf Over anderen
Soort van gedachten
Soort van gevoelens
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
126
Manieren van ldquozijnrdquo
Bekijk uw antwoorden in de tabel
Wat merkt u op over uw patronen van denken
Is uw manier van denken positief negatief of neutraal
Is uw manier van denken optimistisch pessimistisch of geen van beide
Bent u op een negatieve manier kritisch op uzelf en hoe is dat ten opzichte van
anderen
Bent op zoek naar het beste in situaties of naar het slechtste of geen van beide
Als u door bepaalde situaties uitgedaagd wordt denkt u dan dat u zal slagen
mislukken of denkt u dat het ergens anders van af hangt
Bent u blij met de manier waarop u denkt
Gedachtenpatronen kunnen op een aantal manieren veranderd worden
Er zijn vier hoofdcategorieeumln van gevoelens
Angst dat kan betekenen ergens bang voor zijn spanning stress schrik iets
vrezen vermijdgedrag en ontsteltenis
Woede dat omvat irritatie prikkelbaarheid ergernis haat frustratie wrok en
ongenoegen
Verdriet dat uit zich in huilen en zich ongelukkig voelen
Geluk daarin ligt vreugde uitgelatenheid plezier speelsheid en humor opgesloten
Het gevoel van liefde is dieper en komt voort uit het hart Het tegenovergestelde van
liefde is geen liefde of onbemind zijn Het tegenovergestelde van haat is geen haat of
niet haatdragend zijn Haat is een vorm van extreme woede
Het is belangrijk om te beseffen dat sommige manieren waarop gevoelens in het
alledaagse leven beschreven worden niet door psychologen bewezen zijn
Kijk opnieuw naar de tabel wat valt er op te merken over uw patroon van voelen
Zijn er nog andere aspecten van het mens-zijn waar u zich sterk bewust van bent
Samenvatting
In deze activiteit heeft u conclusies getrokken over hoe u denkt en voelt en verbonden
met uw manier van zijn
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis om uw zelfbewustzijn verder te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
127
Opdracht 435 ndash Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Soms is het nuttig om het doel van gedachten te identificeren Uzelf beperkingen
opleggende gedachten hebben zich vaak ontwikkeld als een beschermend mechanisme in
uw kindertijd als reactie op een bedreiging een ernstig probleem mentale emotionele
of fysieke pijn enof misbruik of om een andere vorm van ongemak te voorkomen Deze
strategieeumln zijn ontwikkeld vanuit een punt dat u als kind had om de wereld op het
moment te begrijpen Nu zijn deze jeugd strategieeumln mogelijk niet meer nuttig of
wenselijk Daarom is het belangrijk om uw innerlijke kind te respecteren terwijl u
tegelijkertijd het uzelf als volwassene ook toelaat om meer effectieve manieren van
omgaan met mogelijke dreigingen te ontwikkelen en toe te passen
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn agenda en pen
Opdracht
Stap 1 - Een gedachte nader bekijken
1 Neem een betrekkelijk simpele of makkelijke gedachte zoals ik ben altijd te laat of
Ik schijn nooit alles af te krijgen Of Ik wil graag gelukkig zijn Als deze gedachte
komt in uw bewustzijn zegt u tegen mezelf Oh ik zit net te denken
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
2 Het kan nuttig zijn uw gedachten te noteren misschien wel door het blijven
bijhouden van het dagboek en te bekijken of er een patroon van denken in te ontdekken
valt Bijvoorbeeld Ik schijn altijd te denken dat helliphelliphelliphelliphellipofhelliphelliphelliphelliphelliphellip nadat ik dit en
dat gedaan heb of wanneer ik ontmoet ik (helliphelliphelliphelliphelliphellip) mensen ontmoet
3 Stress kan een belangrijke oorzaak zijn van negatief denken of verdwaalde
gedachten zoals zelftwijfel en afschuw paranoia onzekerheid en een verlangen om
anderen te straffen Maar stress kan ook het gevolg zijn van negatief denken
4 Laat de gedachte er zomaar zijn voorkom dat er enig belang gewicht of waarde
wordt toegekend aan die negatieve gedachte Maak u geen zorgen om die gedachte hoe
bizar vreemd of destructief die ook mag zijn Het is gewoon een gedachte en betekent
op zichzelf niets Wij zijn veel meer dan onze gedachten
5 Na deze eerste fase van het herkennen van een gedachte en de patronen van uw
denken in verschillende situaties heeft u het ook nodig om aandacht te besteden aan uw
gevoelens die het gevolg zijn van uw gedachten
Stap 2 - Het doel achter de gedachte de betekenis ervan achterhalen
Het is soms handig om het doel van gedachten te identificeren en de betekenis ervan te
achterhalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
128
1 Roep een negatieve of zelfbeperkende gedachte in uzelf op en zeg tegen uzelf Wat
levert deze manier van denken mij op Tot wat voor gevoelens leidt die Is dat voor
mij persoonlijk aanvaardbaar Ik zal eerlijk zijn tegenover mezelf Dus wat levert dit
soort van denken mij eigenlijk op
2 U weet dat zorsquon gedachte dient voor iets dat (in uw geest) staat te gebeuren Dus
sommige soorten van denken versterken negatieve scripts of negatieve opvattingen
over uzelf Wat zijn de gevolgen die u ondervindt van deze manier van denken
3 Schrijf dit nu voor uzelf op
4 U zult nu iets in uw manier van denken willen veranderen om deze patronen te
wijzigen
Samenvatting U heeft inzicht gekregen in de betekenis van uw negatieve gedachten
Opdracht 436 Wat is holistische gezondheid
Doel manieren van denken ontwikkelen over holistische gezondheid
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hier zijn een aantal manieren om onze ervaringen met betrekking tot onze holistische
aard te beschrijven
U voelt zich gelukkig dat u leeft
- Dus u bent een emotioneel wezen
U kunt de wind voelen tegen uw huid en de zon of de regen op uw gezicht
- Dus u heeft ook een fysiek lichaam
U verbreedt uw horizon en verbaast zich over de uitgestrektheid daarvan
- Dus u heeft bewustzijn
U voelt u (diep) verbonden met de aarde met het leven om u heen
- Dus u heeft ook een spirituele kant in uzelf
U voelt zich fysiek aangetrokken tot een andere persoon
- Dus u heeft een seksuele geaardheid
U herkent iemand die op u af loopt en die u graag mag
- Dat is uw sociale kant
U denkt dat het geweldig is om hier te zijn op deze wandeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
129
- Dat is uw mentale kant
U voelt energie in u stromen u voelt u volledig in leven
- Dat is uw energielichaam
Om uw gezondheid te behouden moet u al deze aspecten in samenhang met elkaar
worden onderzocht
2 Maak nu de vakken in de tabel compleet
Met betrekking tot uzelf Het zelf als geheel Met betrekking tot anderen
Noteer uw gedachten Noteer uw gedachten
Hoe denkt u over uzelf
Mentaal Hoe denkt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe voelt u zich over
uzelf
Emotioneel Wat voelt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe ziet uw innerlijke zelf
ndash uw kern eruit
Spiritueel Hoe verhoudt u zich tot het innerlijk
zelf van andere mensen zoals uw gezin
uw vrienden
Wat verstaat u van de manier waarop
zij zich tot hun innerlijke zelf
verhouden
Hoe verhoudt u zichzelf tot
het grotere geheel van het
leven
Bewustzijn Wat denkt u van de manier waarop
andere mensen uw gezin uw vrienden
zich verhouden tot het grotere geheel
van het leven
Wat verstaat u van de manier waarop
ze dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
130
Hoe verhoudt u zich tot
uw lichaam en zijn fysieke
hoedanigheid
Fysiek Hoe staat u tegenover de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot u verhouden
Wat begrijpt u van de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot hun lichaam
verhouden
Hoe bent u in seksueel
opzicht
Wat voor rol spelt
seksualiteit in uw leven
Seksueel Hoe verhoudt u zich tot anderen als
seksueel wezen
Hoe verhoudt u zich tot
uw sociale inslag ((Dit
heeft betrekking op de
manier waarop u zichzelf
waardeert en u lekker
voelt in uw lichaam)
Sociaal Hoe verhoudt u zich tot de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe verstaat u de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe ervaart u het als andere mensen
dominant zijn
2 Welke kanten van uzelf zijn meer dominant in uw denken en voelen
3 Waarom is dat zo
4 Welke waarde kunnen de andere aspecten van uzelf in uw leven hebben
Samenvatting Holistische gezondheid omvat alle aspecten van heel de mens Dit
omvat uw mentale kant uw gevoelsleven uw sociale kant uw seksualiteit uw
energielichaam en uw fysieke lichaam
Opdracht 437 ndash Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw
gedachten
Deze methode houdt in logische vragen stellen aan een gedachte stellen en doordenken
Er bestaan een aantal belangrijke methoden van analyseren die een hoop verspilde
energie potentieumlle angst en stress kunnen voorkomen
Doel manieren van denken uit te dagen en te veranderen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
131
Mogelijke gevoelens
boosheid
verdriet
pijn
liefde compassie
prikkelbaarheid
optimisme
vergiffenis
Mogelijke gedachten
Ze waarderen e nooit
Ze erkennen mijn bijdrage niet
Ik hoop dat ze me boventallig verklaren
Ik kan er niet snel genoeg vertrekken
Ik kan een nieuwe start maken
Fatalisme - Ik wist dat dit zou gebeuren
Ik denk altijd dat ik niet zo goed ben als de
rest van de groep
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht Neem het voorbeeld Ik hoor een gerucht op het werk dat er bezuinigd gaat worden op
het personeel - Hoe voelt u zich hierbij Wat denkt u hiervan
Schrijf uw gedachten en gevoelens op
- Ik voel
- Ik denk
Er zijn een aantal belangrijke manieren om uw gedachten en gevoelens aan een nader
onderzoek te onderwerpen zoals
- Analyseren (waar komt het vandaan waardoor wordt die gedachte of dat gevoel
precies veroorzaakt aanleiding oorzaak en gevolg scheiden)
- De waarde ervan afzwakken (het zal wel niet zorsquon vaart lopen het zal wel meevallen)
of het tegenovergestelde provoceren (dat zullen we nog wel eens zien ik zal er wel
eens wat aan gaan doen)
- Omzetten in een slecht-weer scenario (stel dat ik echt ontslagen wordthellip)
Samenvatting u heeft een aantal manieren leren kennen van hoe u negatief denken
kunt ombuigen
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Doel denkpatronen door een analyseproces veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen ndash dezelfde situatie als 427
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
132
Opdracht
Voordat alle gedachten en gevoelens uitmonden in een zorgwekkend grote spiraal
kan het realistisch zijn om na te gaan of er sprake is van een actuele bedreiging
1 Controleer de feiten
- Wat is de werkelijke dreiging in deze situatie
- Wat is er onlangs de hand met het bedrijf waar u werkt
- Hoe goed of slecht doen uw bedrijf het
- Heeft dit soort geruchten eerder gehoord en wat is er toen gebeurd
- Was de bron van het gerucht betrouwbaar
- Hoe kunt u het controleren om te zien of er enige waarheid in zit
2 Als er enige waarheid in zit of het gerucht blijft rondzingen overweeg dan
- Wat hebben deze gedachten te betekenen
- Wie bepaalt de betekenis van deze gedachten
Hoeveel betekenis hecht u er voor zichzelf aan Hoe belangrijk is het voor u
Op welke manier deed u het goed op het werk Op welke manieren zou u beter
hebben kunnen doen
Samenvatting u heeft een manier geleerd om uw denken te analyseren
Opdracht 439 ndash Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Herdefinieumlren is een methode waarbij men eacuteeacuten waarneming of manier van denken neemt en deze
omvormt naar een andere betekenis en die daarmee dus ook een ander effect heeft
Doel de manier te veranderen waarop u uw gedachten waarneemt
Duur van de opdracht 30 min
Middelen die nodig zijn papier en pen
Opdracht
Dit is een krachtige techniek het gaat uit van dezelfde situatie en dezelfde
omstandigheden als in 438 en geeft dan die feiten een andere betekenis Deze
verschillende betekenis kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor een andere
aanpak
- De actie die u kunt ondernemen
- De reacties die u kunt geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
133
Herdefinieumlren gaat over het veranderen van de manier van waarneming door iets op
een andere manier te begrijpen Het proces omvat het kijken naar iets vanuit
verschillende hoeken of verschillende perspectieven
bull U gaat er met een frisse geest opnieuw naar kijken
bull U begint ermee door de situatie of de omstandigheid op een andere manier te
bezien
bull U probeert de wereld anders te bekijken Op deze manier bedenkt u een heel
ander scenario zoals een andere wijze van vervoer zorg voor dieren
duurzame productiemethoden alternatieve geneeskunde andere opvattingen
over gezondheid en als u zich dan voorstelt dat uw situatie zich in deze
omstandigheden zou voordoen kunt u op basis daarvan de uitkomsten
meewegen in uw echte situatie
o De mening van verschillende andere mensen erover verzamelen - Wat zou X of
Y erover zeggen
1 U neemt eacuteeacuten aspect van de manier waarop uacute denk over uzelf dat u positief zou willen
veranderen
2 Wat is dit aspect
3 Nu gaat u het scala aan betekenissen en opties overwegen
4 Herdefinieumlring van de originele beleving
Enkele voorbeelden
(a) Wanneer u zichzelf als ldquote dik rdquo ziet wilt u graag dat gevoel over uw uiterlijk
veranderen Wat ook de werkelijkheid ook moge zijn door herdefinieumlring kunt u zichzelf
anders gaan bekijken
Dit kan bijvoorbeeld door een bevestiging te gebruiken zoals Ik hou van mezelf en
accepteer mezelf zoals ik ben of Ik hou van alles wat ik ben
(b) U krijgt zware kritiek van uw werkgever Dit voelt bedreigend en u denkt
Misschien raak ik mijn baan kwijt Deze situatie vereist waarschijnlijk assertiviteit
om de geldigheid van de kritiek te identificeren en een rationele benadering als
mogelijke herdefinieumlring Dat zou u als volgt kunnen doen Ik kan deze keer een
fout gemaakt hebben en het is nodig dat ik die corrigeer voor zover dat mogelijk is
maar er zijn ook heel veel dingen die ik echt goed gedaan heb in dit werk (zie
opdracht 4219 over assertiviteit en opdracht 426 over rationeel denken)
( c ) Jim vindt zichzelf soms te kritisch tegenover zichzelf Hij denkt Ik doe nooit
iets goed Dit soort negatieve gedachten gaan heel veel door zijn hoofd en
herhalen zich vele malen gedurende de dag Een mogelijke herdefinieumlring zou
kunnen zijn Ik heb deze opdracht echt erg goed gedaan en ik kreeg daarvoor veel
complimenten van mensen die dat waardeerden
5 Nu schrijft u hieronder een herdefinieumlring van uw kijk op het gerucht uit opdracht
427 en verandert u uw kijk op de zaak door een bevestiging te gebruiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
134
6 Lees dit en herhaal het een paar keer hardop
7 Hoe voelt u zich nu over de situatie of omstandigheid die u wilde veranderen
Samenvatting Wees bereid om flexibel te zijn en pas uw herdefinieumlring daaraan
aan om zo veel mogelijk effect te verkrijgen
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist
groter te maken
Doel denkpatronen wijzigen met behulp van het proces van afzwakken of uitvergroten
Tijd die nodig is voor de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
Het gaat erom uw gedachten te herformuleren door middel van een positieve enof
assertieve reactie hierop Met een krachtige aanpak uw gedachte verwerpen of in ieder
geval te minimaliseren
Deze aanpak heeft gewerkt als de gedachte verdwijnt zijn kracht verliest en niet
opnieuw op een andere manier opduikt
Samenvatting U heeft kunnen vaststellen dat u uw huidige negatieve denken kan
ombuigen door de inhoud af te zwakken of juist uit te vergroten
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Doel een manieren leren toepassen om met moeilijke gevoelens om te gaan
Duur van de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
1 Een zeer goede manier om kwaadheid kwijt te raken is door wat u dwarszit luidkeels
uit te schreeuwen Bijvoorbeeld
Ik voel me boos omdat EN IK WIL DAT NU KWIJT
Deze verklaring is effectief en werkt ook als de aanleiding of de oorzaak moeilijk te
identificeren zijn
2 U kunt nu zelf een voorbeeld bedenken waarop u deze techniek kunt toepassen
Gebruik het laatste wat u geiumlrriteerd heeft en pas de techniek van hierboven toe op hun
gevoelens in deze situatie
3 Wat is het effect van het gebruik van deze techniek
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
135
Samenvatting U heeft een manier geleerd om met moeilijke gevoelens om te gaan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
136
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Kwaadheid kan worden uitgedrukt in verwante gevoelens zoals frustratie irritatie haat
passieve agressie ergernis wrok virulentie hufterigheid sulligheid ongeduld
vijandigheid ergernis ergernis verontwaardiging woede een driftbui temperament en
woede
Doel patronen van gevoelens van kwaadheid veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Er is een relatie tussen woede en angst in termen van er tegen vechten of er voor
vluchten Dit wordt door sommige psychologen en biologen gezien als een fundamentele
menselijke reactie als gevolg van een verbinding tussen lichaam en geest die
tegelijkertijd adrenaline en cortisol produceert Het is ook duidelijk dat u angst en woede
vaak kunt overwinnen door te anticiperen op een situatie die tot woede kan leiden Het
kan een kwestie zijn van uzelf goed voorbereiden voor het geval dat
De wijze waarop u met kwaadheidsgevoelens om kunt gaan zijn hetzelfde als voor
gevoelens in het algemeen bijv veilige manieren zoeken om ermee om te gaan zoals
de techniek van het loslaten en kwijt raken de metafoor van het hout hakken en de
maak-je-niet-druk aanpak
De Effectieve Feelings Technique (EFT) kan zeer effectief zijn Er is geen sprake van een
langdradig ldquovertel me uw verhaalrdquo gedoe Er worden geen kalmerende middelen
gebruikt Er is geen pijnlijk herbeleven van traumatische gebeurtenissen Het is een
kortdurende behandeling waarbij mensen eenvoudig hun emotionele bagage verliezen
doorgaans permanent en hun leven prettiger en effectiever leven EFT is gebaseerd op
de ontdekking dat onbalans in het energiesysteem van het lichaam een enorm effect
heeft op iemands psychologische gesteldheid Het corrigeren van deze onbalans wat
gedaan wordt door op specifieke plaatsen op het lichaam te kloppen leidt zeer dikwijls
tot rap herstel (zie ook httpwwweftnederlandnl en
httpwwwlevenskrachtinfowebversiepdf)
Samenvatting u heeft manieren gevonden om anders om te gaan met uw
kwaadheidsgevoelens
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Positiviteit is een houding en een geloof dat leidt tot een bepaalde orieumlntatie op de
wereld en het eigen leven Een impact van positiviteit is optimisme Tegenpolen van
optimisme zijn negativiteit pessimisme of rationalisme
Doel manieren om positiviteit te ontwikkelen en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
137
Opdracht
1 Neem een moment om een uitdaging in uw leven voor de geest te halen en
noteer deze
2 Wat voor gevolg zou positief denken over deze kwestie kunnen hebben
3 Welke positieve alternatieven zijn in deze situatie aanwezig
4 Wat gebeurt er alsu dit onderwerp eerder als een positieve gebeurtenis situatie
ziet dan als een negatieve of neutrale gebeurtenis
5 Wat zouden de beste en de slechtste uitkomsten uit deze situatie zijn En wat is
het meest waarschijnlijk
6 Hoe kunt u stimulerende factoren versterken
7 Hoe kunt u belemmerende factoren verminderen
Samenvatting In deze heeft u geleerd hoe u meer positiviteit in uw leven zou kunnen
brengen
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationalisering en pessimisme een case
study aanpak
Doel meer positieve manieren van denken in uw leven ontwikkelen
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Situaties vanuit verschillende perspectieven overwegen
1 Lees de verschillende soorten denkstijl zoals weergegeven in de volgende tabel en
beantwoord dan de vragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
138
Situaties Optimistisch Positief Rationeel Neutraal Negatief Pessimistisch
Op een functie
solliciteren
lsquoIk zal de baan
zeker krijgenrsquo
lsquoIk denk dat deze
functie binnen
mijn bereik isrsquo
lsquoIemand zal de baan
krijgen ik of iemand
andersrsquo
lsquoMisschien kan ik
die functie
krijgen
lsquoIk zal die functie
wel niet krijgen
lsquoIk krijg die baan
nooitrsquo
Nieuwe mensen
ontmoeten
lsquomensen vinden
me aardig ik ben
fantastischrsquo
lsquoZe zullen me
aardig vinden Ik
vind mezelf
aardigrsquo
lsquoZe kunnen me wel of
niet aardig vinden
Wat er toe doet is dat
ik positief over mezelf
benrsquo
lsquoHet doet er niet
toe of ze me
aardig inden of
nietrsquo
lsquoIk hou niet van
mezelf dus
waarom zouden
zij het wel doenrsquo
lsquoNiemand vindt
mij aardigrsquo
Kritiek ontvangen
lsquoWat kan ik
hiervan lerenrsquo
lsquoIk kan deze
feedback
gebruiken om
mezelf te
verbeterenrsquo
lsquoHoeveel waarde heeft
deze kritiekrsquo
lsquoWat betekent
deze kritiek
eigenlijk Is die
op zijn plaatsrsquo
lsquoIk kan geen
goed doenrsquo
lsquoIk doe het nooit
goed Jij doet het
altijd goed in de
ogen van
anderenrsquo
U persoonlijk
profileren
lsquoIk zou het beste
profiel van de
wereld kunnen
creeumlrenrsquo
lsquoIk heb echt veel
goede ervaringen
die ik in mijn
profiel kan
verwerkenrsquo
lsquoMijn profiel moet een
accurate samenvatting
zijn van mijn ervaring
en kwaliteitenrsquo
lsquoIk zal mijn
vaardigheden
ervaringen in
kaart brengenrsquo
lsquoIk heb geen
bruikbare
ervaring om in
mijn profiel te
verwerkenrsquo
lsquoWaarom zou ik
een persoonlijk
profiel maken
Het zal geen
verschil makenrsquo
Uw vaardigheden
in kaart brengen
lsquoIk heb alle
vaardigheden die
ik nodig hebrsquo
lsquoIk heb veel
nuttige
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
sommige
vaardigheden en heb
wellicht ook andere
nodigrsquo
lsquoIk heb enkele
relevante
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
geen enkele
vaardigheidrsquo
lsquoMijn
vaardigheden zijn
niet bruikbaarrsquo
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
139
1 Tot welke van deze soorten denken voelt u zich aangetrokken
2 Waarom is dit
3 Wat zou een andere instelling u kunnen opleveren
4 Hoe kunt u die instelling in de praktijk gaan brengen Zie opdrachten over manieren om uw wijze van denken en voelen te
veranderen zoals werken met bevestiging (4210) en heb-u-zelf-lief (4218-19)
Samenvatting De manier waarop we naar het leven kijken bepaalt mede hoe dat het leven wordt ervaren U heeft vastgesteld dat een
positieve of optimistische benadering het leven beter kan maken Positiviteit is een belangrijk aspect van veerkracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
140
Opdracht 4315 ndash Eigenwaarde en zelfvertrouwen
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer antwoorden voor elk van de volgende vragen
- Wat betekent het gevoel van eigenwaarde voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
- Wat betekent zelfvertrouwen voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
Samenvatting In deze opdracht heeft u vastgesteld wat het gevoel van eigenwaarde en
zelfvertrouwen voor mij betekenen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament waarop het gevoel van eigenwaarde verder op te
bouwen of te ontwikkelen is
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen
heeft u
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 5 minuten
Opdracht
1 Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw gevoel van eigenwaarde uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw gevoel van eigenwaarde
Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw zelfvertrouwen uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw zelfvertrouwen
Denk na over hoe uw gevoel over uw actieve opstelling in de wereld Wat is uw waardering voor
uw vermogen om u actief op te stellen
Samenvatting In deze opdracht heeft u uw eigen niveau van eigenwaarde en zelfvertrouwen
beoordeeld
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
141
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opdracht 4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen
Doel een aantal manieren leren kennen om uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen of te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een manier om uw zelfvertrouwen te vergroten is door positieve situaties te vinden die uw gevoel van
eigenwaarde verhogen en situatie te voorkomen die uw zelfvertrouwen kleiner maken
Noteer voor uzelf
- Wat voor situaties geven u een positief gevoel van eigenwaarde
- In wat voor situaties heeft u het gevoel dat uw eigenwaarde minder is
- Hoe kunt u het aantal of soort situaties die uw eigenwaarde verhogen uitbreiden
- Hoe kunt u het aantal situaties waarin uw eigenwaarde afbrokkelt verminderen
- Kortom wat voor situaties moet u meer opzoeken en welke situatie moet u zien te vermijden
- Wat zou u dagelijks kunnen doen om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten
Samenvatting U heeft in beeld gebracht wat uw eigenwaarde kan verhogen en wat uw eigenwaarde
en zelfvertrouwen kan verminderen Op basis hiervan kunt u meer situaties opzoeken die uw
zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Positief over u zelf denken zouden we self-love eigenliefde (maar dan in de positieve zin) kunnen
noemen Het is de manier waarop u uzelf als aantrekkelijk en beminnelijk ziet en de mate waarin u
zichzelf waardig en aardig vindt om liefde te ontvangen en te geven Dit is in de kern van grote
invloed op hoe u over zichzelf denkt U zelf aardig vinden en liefhebben is niet egoiumlstisch Het is
volstrekt noodzakelijk om te houden van de persoon die u zelf bent Als u daar niet zo positief over
bent is het raadzaam om na te gaan hoe u positiever over uzelf kunt gaan denken
Doel manieren leren kennen om positiever over u zelf te gaan denken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
142
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer voor uzelf
- Wat betekent eigenliefde voor u
- Waarom is het belangrijk
- Ga voor uzelf na hoe positief u over uzelf bent en geef daarvoor een cijfer van 1 - 10
- Op welke waardering komt u uit
- Zou u dat willen verhogen
- Wat is daarvoor volgens u voor nodig
- Wat kunt u daar zelf aan doen
Samenvatting u bent nagegaan hoe aardig u zichzelf vindt wat dat voor u betekent of u dat wilt
verhogen en zo ja wat u daaraan zou kunnen doen
Opdracht 4319 ndash Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiging
Een bevestiging is een positieve uitspraak waarin anderen zich positief over u uitlaten en u waarderen
waardoor uw zelfvertrouwen en uw gevoelens van waardig vaardig enof aardig gevonden worden
toenemen Een bevestiging moet bij voorkeur door u zelf hardop herhaald liefst meerdere keren per
dag
Doel manieren leren om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten en een positief zelfbeeld op te
bouwen door middel van het ontvangen en accepteren van positieve bevestiging
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een bevestiging bestaat uit de volgende elementen
bull Een naam
bull Een positieve verklaring van de bevestiging en
bull Een specifieke reden
Deze kunnen op de volgende manier opgeschreven worden in de volgende volgorde
(naam) (positieve verklaring) omdat
(een specifieke reden)
En geaccepteerd door de volgende formule
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
143
Ik helliphelliphellip(uw naam)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip (genoemde positieve
verklaring) omdat (genoemde specifieke
reden)
Voorbeeld Janny heeft een lage dunk van zichzelf
Janny heeft een lage eigendunk ze voelt zichzelf vaak de mindere schaamt zich snel en haat zichzelf
soms Toch vinden mensen haar bijna altijd aardig omdat ze veel aandacht en begrip voor een ander
heeft
Zij zou zichzelf aardiger kunnen vinden door zichzelf op de volgende manier positief te bevestigen
ldquoIk ben Janny en ik vind mijzelf de moeite waard omdat ik veel aandacht en begrip voor anderen heb
en mensen mij daarom ook aardig vindenrdquo
Gebruik de volgende positieve bevestiging gedurende voor en maand en langzaam zullende gevoelens
van zelfhaat minder frequent worden en beginnen te verdwijnen
Probeert u het zelf eens aan de hand van het volgende voorbeeld
lsquoIk(uw naam) ben tevreden met mijzelf (positieve bevestiging) omdat
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
(kies een specifieke reden uit de onderstaande lijst van suggesties)
a) Ik liefde waard ben en dat zoals iedereen verdient
b) Ik een goed mens ben
c) Ik een mens ben
d) Ik besta
e) Ik vroeger ook geliefd was
f) Ik trouw ben aan mezelf
g) Ik weet wat goed is
h) Mijn God Jezus Allah Boeddha Krishna van me houdt
i) (Andere reden naar eigen keuze)helliphelliphelliphelliphelliphellip
Ga nu verder met de opdracht
1 Op welk levensterrein zou u een kernkwaliteit van uzelf willen ontwikkelen
2 Om welk levensdomein gaat het Heeft het betrekking op uw eigenwaarde op zelfvertrouwen op
uw zelfbeeld op positief denken optimisme gezondheid welbehagen tevredenheid persoonlijke
status of voldoening
Probeer hier een zo scherp mogelijke keuze voor uzelf uit te maken
3 Schrijf nu een positieve bevestiging over uzelf met betrekking tot de door u gekozen kwaliteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
144
4 Herhaal die bevestiging de komende 5 dagen meerdere malen per dag tegenover uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u leren te begrijpen hoe u positieve bevestigingen kunt
gebruiken om een positiever zelfbeeld te ontwikkelen en u kunt dat in de praktijk toe passen
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Assertiviteit is gebaseerd op iemands vermogen om de eigen behoeften wil verlangens of dromen op
een eenvoudige en eerlijke manier te kunnen uiten Assertiviteit is vrij van intimidatie manipulatie
trucs vervolging straf slachtofferschap of vernedering
Doel assertiviteit verkennen
Duur van de opdracht 5 min
Middelen die nodig zijn Papier Pennen
Opdracht
1 Probeer u een situatie te herinneren waarin u kwaad reageerde en een andere situatie waarin u
assertief reageerde
2 Waarin verschilt assertiviteit volgens u van agressiviteit
3 Assertiviteit is gebouwd op de volgende kwaliteiten
bull een positief zelfbeeld (het gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen zelfverzekerdheid) ndash
waardoor u met enige zekerheid uw behoeften kunt verwoorden en bereid bent om die
duidelijk kenbaar te maken
bull een passende kijk op de wereld (perspectief objectiviteit balans rationaliteit) - zodat u
een nauwkeurige beoordeling van de situatie kunt maken en na kunt gaan of uw verzoek in
die situatie ook gepast is
bull een manier om gevoelens of emoties te beheersen - zodat u een zaak of punt kunt
presenteren op een manier die is moeilijker weerstaan of te negeren is
bull een gevoel voor goede timing
Het inzetten van deze kwaliteiten en uzelf dus assertief opstellen leidt ook tot regels voor
onderhandelen (zie 4221)
Samenvatting In deze opdracht heeft u een idee gekregen over hoe een assertieve opstelling
bijdraagt aan een positiever zelfbeeld
Opdracht 4321 ndash Regels voor effectief onderhandelen
Doel de beste strategieeumln voor onderhandelingen te identificeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
145
Duur van de 0pdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Papier pennen
Opdracht
1 U beantwoord de volgende vraag en noteert het antwoord
Wat zijn de essentieumlle elementen voor de onderhandelingen
2 Enkele belangrijke onderdelen van onderhandelen zijn
Wat wilt u Wat heeft u echt nodig - Wat is het wat u hier wilt bereiken
Wat bent u bereid te accepteren ndash Wat is wat u minimaal nodig heeft om compromissen te
sluiten (als dat aan de orde is)
3 Wat is uw inzet Waar gaat het om en wat voor argumenten heeft u daarbij Zorg dat u dat van
tevoren duidelijk heeft en repeteer uw punten voordat het onderhandelen daadwerkelijk begint
Neem hiervoor een voorbeeld van een situatie die u binnenkort te wachten staat Wat is het
geval En hoe is uw positie Wat wilt u bereiken
Ga na of u deze situatie met iemand die u vertrouwt vooraf kunt oefenen door een rollenspel te
spelen
4 Nu probeert u vol vertrouwen op een eerlijke eenvoudige manier uw positie uit te leggen en
maakt u duidelijk wat u wilt Eventueel kunt u daarna uw positie nog verder verduidelijken
5 Luister goed naar de respons en erken wat er tegen u gezegd wordt
Zinnen die hierbij goed kunt gebruiken zijn
Ik hoorde u zeggen of lsquoIk begrijp dat uw positie is rsquo of lsquoUw standpunt is
naar begrijphelliphelliphelliphelliprsquo gevolgd door lsquoIs dat juist rsquo
6 Herhaal nu uw standpunt lsquoMijn punt is helliphelliphelliprsquo en probeer daarbij aan te geven hoe dicht uw
standpunt bij de reactie van uw tegenpartij ligt Vanaf hier kunt proberen dichter tot elkaar te
komen door een ldquowin-winrdquo-situatie te creeumlren een situatie waarin beiden iets winnen door beiden
ook iets toe te geven
7 Gebruik deze procedure de volgende keer opnieuw wanneer u in een situatie zit dat u iets moet
onderhandelen
Samenvatting In deze opdracht heeft u inzicht gekregen in manieren van onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Doel een gevoel van eigenliefde te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
146
Duur van de opdracht 15 minuten gedurende drie dagen
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen een spiegel
Opdracht
In deze oefening gaat het erom uzelf nog beter te leren kennen en u zelf goedkeurend te bekijken
door een spiegel te gebruiken
1 Op dag eacuteeacuten is uw eerste stap om in een spiegel goed naar uw eigen gezicht te kijken U gaat
zichzelf beschrijven hoe ziet uw gezicht eruit Wat is uw huidskleur Wat zijn de vormen van
uw kin mond lippen neus en wat is de kleur van uw ogen
2 Kijk nu wat langer in uw eigen ogen hoe voelt dat
3 Op dag twee zet u een nieuwe stap Ga opnieuw naar de spiegel kijk weer aandachtig en
geconcentreerd in uw ogen en zeg tegen uzelf Ik hou echt wie ik ben Hoe voelt dat
4 De volgende stap is op dag drie Ga weer naar de spiegel en kijk uzelf opnieuw in de ogen En
zeg Ik hou echt van je
5 Wacht even en zeg dan nogmaals Ik hou echt van je Hoe voelt dat
Samenvatting Eeacuten aspect van eigenliefde is zelfacceptatie Deze spiegeloefening stimuleert uw
zelfacceptatie
Opdracht 4323 Omgaan met zelfkritiek
Zelfkritische gedachten kunnen soms verborgen zijn als advies informatie of kennis
Doel een gevoel van eigenliefde ontwikkelen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In opdracht 433 heeft u een dagboek van uw gedachten en gevoelens gemaakt Lees eens
terug wat u opgeschreven heeft en ga naar in hoeverre u daarin ook zelfkritiek in herkent
2 Er zijn verschillende manieren om met zelfkritiek om te gaan Eeacuten van de beste is om al te
kritische gedachten over uzelf te vervangen door een positieve bevestiging in hetzelfde vlak
Zie ook opdracht 4319 een positieve bevestiging formuleren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
147
3 Een andere benadering is om u zelf de vraag te stellen wat schuilt er onder uw zelfkritiek
Doe dit voor elk punt apart (per punt kunnen er andere factoren een rol spelen)
Door dit proces worden de zelfkritische gedachten omgezet in iets anders wat ook het oorspronkelijke
begin of de aanleiding ervan kan zijn geweest De oorzaken van zelfkritische denken komen vaak
voort uit een periode dat u jonger was en die u nodig had om uzelf te beschermen Nu u ouder bent
zullen deze strategieeumln meestal nutteloos zijn of tot onnodig uzelf beperkend gedrag leiden Probeer
ze dus los te laten
Samenvatting In dit proces heeft u enkele manieren leren kennen en toepassen om zelfkritiek om
te buigen tot meer positieve uitlatingen
Opdracht 4324 ldquoIn controlrdquo zijn
Een gevoel van zelfcontrole of in control zijn is voor sommige mensen een voorwaarde om zich OK
voelen Dit is afhankelijk van de locus of control van de persoon De lsquolocus of controlrsquo is de plaats waar
(of partijfactor waarbij) een individu de macht over zichzelf legt Een lsquointerne locus of controlrsquo vind je
bij zeer zelfstandige en zelfverzekerde mensen In voor- en tegenspoed zullen zij verantwoordelijkheid
nemen voor wat ze overkomt Zij voelen zich meester van de situatie of werken eraan om de
omstandigheden naar hun hand te zetten De toevoeging lsquoexternalrsquo in het Nederlands lsquoexternrsquo geeft
aan dat de lsquolocusrsquo bij deze kinderen buiten het individu ligt Om het wat meer concreet te maken dit
zijn kinderen die altijd een ander de schuld geven van wat hen overkomt altijd een reden buiten
zichzelf weten aan te wijzen Mensen kunnen posities hier tussenin innemen
Mensen die weten dat ze hun eigen leven beheersen geloven dat ze hun eigen lot te creeumlren
Doel anders leren denken over ldquoin controlrdquo
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over dingen in uw leven die
- u kunt beiumlnvloeden
- u enigszins kunt beiumlnvloeden
- buiten uw controle zijn
Vul deze tabel verder in en bewaar hem bij uw aantekeningen
Aspecten
toevoegen aan uw
leven
Wat kunt u
beiumlnvloeden
Wat u enigszins
kunt beiumlnvloeden
Wat buiten uw
controle ligt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
148
2 Als u dit gedaan heeft leest u aandachtig door wat u genoteerd heeft en staat u stil bij de volgende
vragen
- Wat zegt dit over de dingen die u in uw leven kunt controleren
- Is de mate waarin u dingen kunt beiumlnvloeden meer of minder dan u zich voorstelt
- Is er iets wat u zou willen veranderen
- Hoe zou u dit willen doen
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren leren kennen om het gevoel van controle over uw
eigen leven te vergroten
Opmerkingen op httpwwwonderpresterennlmiddelbareschoolhtmldocumentenhtml vindt u
een test waarmee u uw locus of control kunt vaststellen
Opdracht 4325 Manieren van naar uw status kijken
Status is een complex begrip dat door een aantal factoren beiumlnvloed wordt Status wordt grotendeels
bepaald door bepaalde sociale groepen waarin u participeert Voor het doel van deze opdracht is het
belangrijk voor u vast te stellen dat u het zelf bent die bepaalt wie u werkelijk bent U wordt niet door
anderen bepaald en u bent meer dan uw gedachten uw gevoelens of uw daden In werkelijkheid is
uw status de manier waarop u zichzelf ziet
Doel anders leren denken over status
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdrachten wordt u worden uitgenodigd om uw status op drie verschillende manieren
te overwegen
- Welke waarde heeft status voor u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
149
- Hoe kunt u uw eigen status herdefinieumlren
- Wie bepaalt wat voor status u heeft
Noteer de antwoorden op de volgende vragen
2 Hoe belangrijk is status voor u op een schaal van 1 tot 5 in de ogen van
- uzelf
- anderen
Hoe belangrijk op een schaal van 1 tot 5 is status voor u door de ogen van uzelf en die van
anderen
Totaal niet
belangrijk 1 2 3 4 5
Uitermate belangrijk
In uw
ogen
Door de
ogen van
anderen
3 Bent u van mening dat uw status hoog gemiddeld of laag is
4 Denk na over hoe u andere mensen behandelt
- Hoe gaat u om met mensen met een hogere status dan uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met dezelfde status als uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met een lagere status dan uzelf
5 Als u mensen met verschillende status ongelijk behandelt waarom is dat dan En wat zegt dit
over gelijkwaardigheid en uw houding daarin
Samenvatting In deze opdracht heeft u de manieren zoals u nu over status denkt en de manier
waarop dat in uw leven werkt geiumldentificeerd
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Status is een maatschappelijk bepaald niveau waarop een persoon of een groep van personen binnen
een familie een gemeenschap een werkplek of een organisatie gewaardeerd worden De status kan
echter ook door iemand zelf bepaald worden met of zonder hulp van een externe gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
150
Doel anders leren denken over de status en de ontwikkeling ervan
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over hoe status wordt gecreeumlerd en in stand
gehouden
- Wie is het die de status van iemand bepaalt
- Waarom hebben bepaalde rollen een hogere status dan andere
- Is iemands status afhankelijk zijn van een waarde in zichzelf
- Hoe verhoudt status zich tot autoriteit
- Hoe verhoudt status zich tot professionalisme
- Hoe verhoudt status zich tot inkomen en bezit
2 In het doordenken van deze vragen kan worden opgemerkt dat status sociaal gedefinieerd
wordt en niet noodzakelijkerwijs afhankelijk is van iemands intrinsieke kwaliteiten of waarden
Bepaalde rollen hebben een hogere status dan anderen bijvoorbeeld een arts heeft een hogere
status dan een colporteur
3 Dit is interessant omdat in een complexe samenleving veel verschillende rollen essentieel zijn
om die samenleving effectief te laten functioneren Zonder de vuilnisman zou de samenleving
tot stilstand komen evenals zonder de juiste medische hulp De onderlinge relaties van mensen
in de samenleving moeten daarom ook echt getuigen van wederzijds respect ongeacht hun
status rijkdom of autoriteit
De werkelijke waarde is de manier waarop u zichzelf ziet en het respect en de liefde die u voor
uzelf koestert Deze houding is uiteindelijk wat uw aanzien werkelijk bepaalt
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over de manier waarop de maatschappij gebruik
maakt van de manier waarop zij de status van mensen definieert Dit heeft voor de meeste individuen
gevolgen soms negatief en soms positief Uiteindelijk is de enige afweging de manier waarop u over
uzelf denkt
Samenvatting veerkracht en eigenwaarde
In deze module heeft u geleerd over de aard van veerkracht in uw leven de bouwstenen en de
manier waarop veerkrachtige mensen in hun leven werken De componenten van veerkracht zijn het
gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen een positief zelfbeeld en positieve manieren van denken en
voelen De opdrachten hebben u in staat gesteld deze kwaliteiten en de daaraan ten grondslag
liggende houding opnieuw te bekijken en waar nodig te herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
151
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
152
44 Omgaan met verandering
Doel effectieve manieren om veranderingen te beheren identificeren
De tijd die nodig is om deze module te voltooien 1 uur en 35 minuten
Introductie
Verandering is onzeker De uitkomsten zijn vaak onbekend Soms kan dit leiden tot onzekerheid
angst paniek en spanning
Praktische ervaring leert dat een positieve benadering en planning van verandering betere resultaten
zal opleveren
Deze module stelt u in staat om veranderingen in uw leven te identificeren en te plannen
Er zijn veel verschillende soorten veranderingen die van invloed kunnen zijn op iemands persoon
Deze wijzigingen kunnen betrekking hebben op externe sociale economische en politieke factoren Of
op meer individuele persoonlijke veranderingen Beide soorten veranderingen kunnen binnen of buiten
de persoonlijke controle van een individu vallen
Ee bestaat verandering die verwacht wordt en waarop geanticipeerd kan worden zoals bij ouder
worden of het verlaten van de school Daarnaast zijn er veranderingen die onverwachts plaatsvinden
of die niet te verwachten zoals werkloos raken of het winnen van de loterij In het geval van
verwachte veranderingen kunnen we door een aantal anticiperende voorzorgen die het verschil
kunnen maken met wat als we niets zouden hebben gedaan
Gebruik opdracht 433 om een aantal van dit soort veranderingen te identificeren
Verandering lijkt vaak buiten onze controle te liggen Dit kan betekenen dat we denken dat
veranderingen onbeheersbaar zijn Er kunnen een aantal aspecten van verandering zijn die we niet
kunnen controleren en die moeten we accepteren en we kunnen ons er aan proberen aan te passen
door een eventuele gecontroleerde reactie daarop Andere aspecten van verandering daarentegen die
binnen in onze controle liggen kunnen goed beheerd worden
Zelfbeoordeling over het omgaan met veranderingen
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden in het omgaan met veranderingen nader te
verkennen Na afloop van dit hoofdstuk kunt u deze opdracht opnieuw doen om te evalueren wat u
geleerd heeft in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
153
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Welke van de volgende is het meest op uvan
toepassing
- Verandering lijkt altijd uit goed voor u uit te
pakken
- U heeft een strategie voor het beheer van
elke verandering
- U weet nooit wat u aan moet met
verandering
- U gaat gewoon door ongeacht wat er
verandert
- Verandering is altijd moeilijk voor u+
2 Hoe goed kunt u omgaan met gevoelens veroorzaakt
door veranderingen in uw leven
1 3 Hoe goed bent u erop ingesteld om informatie in te
2 winnen die nodig is om beslissingen te nemen over
3 hoe u wilt omgaan met een verandering in uw
4 leven
4 Hoe goed bent u erop voorbereid om een
verandering op uw werk te doorstaan
5 Hoe goed kunt u omgaan met de gevoelens die
ontstaan door veranderingen in uw leven
6 Hoe goed bent u voorbereid om informatie in te
winnen om beslissingen over veranderingen in uw
leven te nemen
7 Hoe goed bent u voorbereid om uzelf door de
verandering heen te werken
Tel per kolom uw scores op
Totaal
Uitslag
Een score van
41-55 betekent dat u in principe goed om gaat met veranderingen in uw leven maar door deze
module te doen kunt u uw vaardigheden op dit terrein wellicht toch nog verder ontwikkelen
26-40 is een redelijke score maar u kunt zeker uzelf verder bekwamen door deze module te volgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
154
11-25 Veranderingen stellen u makkelijk voor problemen Het is voor u zeker aan te raden deze
module te volgen u zult meer inzicht krijgen in hoe u beter met veranderingen om kunt gaan
Overzicht van opdrachten
Opdracht 441 ndash Leren van veranderingen in het verleden
Opdracht 442 ndash Het proces van het managen van veranderingen
Opdracht 443 - De gevoelenscurve toepassen
Opdracht 444 ndash Het managing chance model toepassen
Opdracht 441 Leren van veranderingen uit het verleden Doel ervaringen met veranderingen uit het verleden benutten om u te helpen beter met
veranderingen om te leren gaan
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht 1 Vul de onderstaande tabel in voor elke ervaren verandering en beantwoordt de vragen
Soort
verandering
Met wat voor
veranderingen heeft u
te maken gehad
Wat hielp u Wat zat u daarbij in
de weg
Onverwacht
Verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
155
2 Bekijk de door u gemaakte opmerkingen ndash kunt u bepaalde patronen ontdekken in hoe u met
veranderingen om bent gegaan
3 Wat lijken u op basis van wat u in het verleden heeft meegemaakt goede manieren om met
veranderingen in de toekomst om te gaan
Samenvatting
In deze activiteit heeft u een aantal essentieumlle manieren op een rij gezet die u kunnen helpen of
hinderen toekomstige veranderingen in uw leven toe te laten
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis voor het omgaan met veranderingen en kan u helpen uw eigen
strategie tegenover veranderingen verder te ontwikkelen De volgende oefeningen bieden u twee
modellen om u te helpen hierover verder na te denken en een plan te maken voor hoe u met
veranderingen in uw leven wilt omgaan
Opdracht 442 - Het managen van veranderingen
Doel verschillende manieren onderzoeken waarop u na kunt denken over veranderingen
Benodigde tijd voor de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht
1 Deze oefening is bedoeld om na te denken over een model van verandering dat nuttig kan zijn
Bekijk het onderstaande model dit suggereert een manier waarop u veranderingen kunt ldquoplannenrdquo
door de verandering als het ware op te breken of beter gezegd onder te verdelen in een aantal
stappen of stadia
Managing Change Model (AColeman)
Inventarisatie
Levensplanning
Terugblik en evaluatie
Actie ondernemen
Keuzes maken
-Gevoelens op een rij zetten
-De belangrijkste kwesties op een rij zetten
-Inzicht in de verschillende
vraagstukken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
156
2 De eerste stap is om een balans op te maken van de verandering die u doormaakt Bij deze eerste
stap kunt u drie zaken in overweging nemen
- Uw gevoelens in verband met deze verandering op een rijtje zetten
- De belangrijkste kwesties in verband met deze verandering in kaart brengen
- Inzicht krijgen in de vraagstukken die verband houden met deze verandering
3 De tweede stap is nadenken over de mogelijke opties om met deze vraagstukken om te gaan
4 De derde stap is na te gaan wat de beste keuze is uit de beschikbare opties
5 De vierde stap is onderzoeken welke manieren er zijn om de belangrijkste keuze (s) uit te voeren
6 Tenslotte is het nuttig om te evalueren hoe goed u met de verandering bent omgegaan
Samenvatting
Deze opdracht biedt u een benadering van omgaan met veranderingen Verderop gaat u na of u deze
ook kunt toepassen
Opdracht 443 Het werken met de gevoelenscurve
Doel gevoelens die kunnen optreden tijdens de veranderingen te identificeren
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht 1 De gevoelenscurve beschrijft een typisch patroon hoe gevoelens een rol spelen tijdens een
verandering Als u een verandering ondergaat kunt u sommige van deze gevoelens ondervinden Deze
gevoelens ontstaan deels als reactie op het verlies dat de verandering met zich meebrengt
2 Indien een verandering vooral als positief beleefd wordt wordt de curve snel doorlopen
3 De gevoelenscurve staat ook model voor het proces van verliesverwerking
4 Herkent u eacuteeacuten van deze gevoelens als u aan veranderingen in uw leven denkt Welke Wat was er
aan de hand toen u deze gevoelens ondervond
Verschillende opties overwegen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
157
5 Dit zijn gebruikelijke gevoelens tijdens veranderingen ook al worden mensen er vaak door
verrast
6 Praat eens met andere mensen en zoek uit hoe zij deze gevoelens tijdens veranderingen ervaren
Samenvatting
Veranderingen waarbij verliezen optreden gaan gepaard met veel voorkomende gevoelens los van of
de verandering op zichzelf positief of negatief is
Opmerkingen
Wanneer mensen terugkijken op hun leven kunnen ze vaak deze gevoelens herkennen zowel bij
kleine als bij grote veranderingen
Opdracht 444 Het managing change model toepassen Doel het managing change model toepassen op een specifieke verandering
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
158
Opdracht
1 Kies een concrete verandering waar u op dit moment beter mee zou willen leren omgaan
Beschrijf om welke verandering het gaat
2 Nu gaat u de verschillenden stappen van het managing change model doorlopen
Stap 1 is een balans opmaken van deze verandering
- Hoe voelt u zich over deze verandering Zijn er gevoelens die u moet beheersen
- Wat zijn de belangrijkste problemen Beschrijf deze
- Begrijp ik voldoende wat dat voor mij betekent Zo niet wie kan u helpen om dit beter te
begrijpen Ga op zoek naar de informatie dien u nodig heeft
Stap 2 Welke opties heeft met betrekking tot de vraagstukken waar u mee te maken heeft Wat zijn
mogelijke manieren om er mee om te gaan Hoe zou u bijvoorbeeld scoren bij de volgende opties
(van 1-10 naarmate van belangrijkheid)
Opties Score
U wilt (na pensionering) blijven werken in hetzelfde soort werk bijv als
zzp-er
U wilt l (na pensionering) blijven werken maar ander soort werk doen
U wilt veel dingen samen met uw partner gaan ondernemen
U wilt uw kleinkinderen helpen
U wilt graag reizen
U wilt graag een vrijwilliger zijn
U wilt graag actief worden in het lokale beleid of aan lokale acties
meewerken
U wilt graag regelmatig oefeningen doen
U wilt graag iets creatiefs of kunstzinnigs doen
U wilt graag weer een cursus gaan doen en meer leren
Iets anders
Stap 3 Wat is de beste keuze voor elk vraagstuk dat u genoemd heeft
Stap 4 Hoe kunt u uw eerste keuze omzetten in daden
Stap 5 Was uw actie effectief
Samenvatting module omgaan met verandering
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
159
Het management change model kan worden toegepast op elk aspect van iemands leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
160
45 Kennisoverdracht Doel effectieve manieren leren kennen om kennis over te dragen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 30 minuten
Inleiding module kennisoverdracht
De gemiddelde leeftijd van de actieve beroepsbevolking neemt gestaag toe Dat zal economisch en
zakelijk aanzienlijke voor individuen en voor werkgevers met zich mee brengen Om ook in de
toekomst succesvol te blijven moeten bedrijven er voor zorgen dat met de pensionering van oudere
werknemers hun kennis en ervaring niet ook verdwijnt
Meer dan ooit hebben bedrijven oudere werknemers die
bull voor kennisoverdracht tussen generaties kunnen zorgen
bull nieuwe medewerkers de waarden van het bedrijf bijbrengen
bull uitstekende mentoren voor jongere werknemers zijn en zorgen voor een reservoir aan
medewerkers voor speciale projecten just in time
Ouderen kunnen ook binnen de beroepsbevolking een belangrijke rol want
bull Zij vertegenwoordigen normen en waarden die soms helaas verdwijnen
bull Ze kunnen getuigen van vroegere ervaring
bull Ze vertegenwoordigen een historisch besef
bull Ze kunnen geschikte oplossingen die nog bruikbaar kunnen zijn
Deze ervaren ouderen worden meestal aangestuurd door mensen die jonger dan zijzelf en dat kan
voor beiden een grote uitdaging zijn
Veel kennis is verouderd voordat men zich dat realiseert Het is altijd belangrijk om te weten wat
cruciale kennis is die relevant en waardevol is om in stand te houden
De mogelijkheid om hun kennis over te dragen helpt ouderen bovendien om actief te blijven in de
samenleving
Overzicht van opdrachten
Opdracht 451 - Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Opdracht 452 ndash Kennisoverdracht tussen generaties
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Opdracht 454 - Verschillende mentorstijlen
Opdracht 455 ndash Moeilijkheden bij kennisoverdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
161
Zelfbeoordeling in welke mate zijn mijn vaardigheden om kennis over te
dragen ontwikkeld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden om kennis over te dragen in beeld te
brengen U kunt dit als evaluatie nogmaals doen nadat u de opdrachten van de ze moduele heeft
uitgevoerd
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp van
de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en 5
betekent ldquoveelrdquo
1
2
3
4
5
1 Hoe goed kunt u kennis over te dragen aan mijn collegas
2 Welke van de volgende uitspraken zijn het meest op u van
toepassing
2a- U deelt uw kennis voordat die verouderd is
2b- U kunt jongeren interesseren voor wat u te vertellen
heeft
2c- Collegas zijn u dankbaar voor suggesties en tips
2d- Iedereen vraagt u naar uw ervaring
2e- Collegas vragen u om hulp als ze een probleem
hebben
3 U vindt het makkelijk om uw kennis te delen als mensen u
om hulp vragen
4 Mensen vinden het leuk als u over uw ervaring praat
5 U bent een zelfverzekerde mentor
Tel de punten in elke kolom op
Totaal
Uitslag
Een score van
28 + betekent dat uw vermogen tot kennisoverdacht en een mentor te zijn echt al goed ontwikkeld
is en u misschien dit onderdeel niet hoeft te doen
15-27 zijn redelijk scores maar u kunt zeker iets winnen bij het doen van dit onderdeel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
162
7-14 u zult waarschijnlijk veel hebben aan de opdrachten in dit gedeelte
Opdracht 451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Doel ontdekken hoe oude patronen van kennisoverdracht in nieuwere veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Kunt u zich situaties herinneren dat mensen hun kennis aan u overdroegen Hoe was dat voor
u
2 Vond u het leuk als ouderen met u over hun ervaringen spraken Wat vond u daar leuk aan
Wat vond u er niet leuk aan
3 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om hun kennis aan u over te dragen Waarom vroeg u
dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
4 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om met u over hun ervaringen te spreken Waarom vroeg
u dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
5 Wat heeft u geleerd van het beantwoorden van de vragen 1-4
6 Vul onderstaande tabel in om manieren te zoeken om kennis over te dragen aan anderen
Soort kennisoverdracht Wat hielp u daarbij Wat zat u daarbij in de weg
Adviseren
Leren onderwijzen
Concrete suggesties
geven
Vertellen hoe u deze
problemen in het
verleden heeft opgelost
Uw ervaring delen
Instructies geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
163
Over uw ervaringen
vertellen
Gebruik van internet
Gebruik van sociale
media
1 Wat zijn voor u kenmerkende stijlen en patronen van kennisoverdracht aan anderen
2 Wat voor reacties krijgt u over uw manier van kennisoverdracht
3 Zoals u uw antwoorden op deze vragen herleest ziet u dan verschillende patronen van
kennisoverdracht tussen nu en vroeger
4 Wat kunt u voor conclusies trekken uit uw beantwoording van de vragen in deze opdrachten
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over wat effectieve en minder effectieve
manieren van kennisoverdracht voor uzelf geweest zijn en u heeft beschreven op welke wijze uzelf
kennis en ervaring probeert over te dragen
Opmerkingen Misschien heeft het toegevoegde waarde als u uw antwoorden met iemand anders
bespreekt Hou daarbij in gedachten dat wat u hier concludeert de basis zal vormen voor de volgende
opdrachten in deze module
Opdracht 452 Kennisoverdracht tussen generaties
Doel overeenkomsten en verschillen ontdekken in de manieren van kennisoverdracht tussen
verschillende generaties
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Deel 1
Momenteel kunnen we 5 generaties op de werkvloer onderscheiden11
o De ldquostillerdquo generatie rijpe senioren - (65+ jaar)
o De protestgeneratie - (55-65 jaar) ook wel babyboomers genoemd
o Generatie X - (40-55 jaar) ook wel de ldquoverlorenrdquo generatie genoemd
11
AC Bontekoning Het generatieraadsel 2010 Becker 1992
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
164
STILLE GENERATIE
PROTESTGENERATIE
GENERATION X
DE MILLENIALS
DE SCREENAGERS
o De millennials - (30-40 jaar) ook wel bekend als de ldquopragmatischerdquo generatie
o De screenagers - (20-30 jaar) ook wel internetgeneratie genoemd of de generatie
Einstein of generatie Y
Schrijf per generatie zoveel eigenschappen of kenmerken op waarin zij zich van andere
generaties onderscheiden
Deel 2
Beantwoord nu de volgende vragen
1 Wat ziet u voor verschillen in leerstijlen behoeften en verlangens wensen overtuigingen
persoonlijkheden en competenties tussen de verschillende generaties
2 Tot welke generatie behoort u Wat ziet u als verschillen in kennisoverdracht van de oudere
generatie naar uw generatie vergeleken met de kennisoverdracht van uit uw generatie naar
jongere generaties Waar bevindt u zich
3 Wat heeft u nodig om kennis en ervaring te behouden en over te dragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
165
4 Hoe kunt u beginnen met kennis over te dragen
5 Schrijf de namen van de mensen met wie u samenwerkt in onderstaande tabel rn probeer te
bepalen hoe u met een ieder omgaat
Team lid
collega
Zijnhaar generatie
Kies uit stil protest
x millennial
screenager
Uw grootste
uitdaging
tegenover deze
persoon
Wat moet u
vanaf morgen
naar deze
persoon toe
gaan doen
Wat moet u
naar deze
persoon niet
meer doen
Samenvatting Deze opdracht heeft u in staat gesteld om na te denken over de communicatie tussen
verschillende generaties en meer specifiek over hoe uzelf communiceert in de kennisoverdracht tussen
collegas van verschillende leeftijden
Opmerkingen U kunt een krachtiger effect bewerkstelligen door de antwoorden in het tweede deel
van de opdracht ook laat lezen aan de collegarsquos die u noemt in de tabel Vraag de betrokken collegarsquos
om feedback en noteer wat ze u teruggeven
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Mentoring is een proces van informele overdracht van kennis en sociaal kapitaal alsmede mentale en
psychosociale ondersteuning die door de proteacutegeacute als relevant aangemerkt wordt voor zijnhaar
verdere loopbaan- en professionele ontwikkeling Bij mentoring gaat het om informele communicatie
meestal face-to-face en gedurende een langere periode tussen een persoon die aantoonbaar over
meer relevante kennis wijsheid of ervaring beschikt (de mentor) en een persoon die aantoonbaar
minder ervaring heeft (de proteacutegeacute)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
166
Doel vast te stellen wat mentorschap is
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Op veel werkterreinen zijn de professionele vaardigheden langzaam maar zeker uitgebreid met
sociale vaardigheden Werknemersmedewerkers moeten klantvriendelijk zijn ze moeten klanten en
collegarsquos begeleiden en adviseren en ze moeten goed communiceren met hun leidinggevenden
1 Welke sociale vaardigheden komen het meest voor in uw werk
2 Hoe heeft u deze vaardigheden geleerd
3 Heeft u een begeleidende en ondersteunende rol naar klanten toe
4 Adviseert u klanten
5 Moet u klanten feedback geven
6 Heeft u eacuteeacuten of meer malen een stagiair begeleidt
7 Hoe vaak heeft u een nieuwe collega in uw werk geiumlntroduceerd en begeleid
8 Moet u uw collegarsquos vaak feedback geven
9 Hoe vaak heeft u een collega moeten beoordelen
10 In hoeverre is in uw mijn werk een rol als mentor ontwikkeld
Samenvatting u heet verschillende voor u vertrouwde manieren geiumlnventariseerd die ook een rol
spelen bij mentorschap
Opdracht 454 ndash Verschillende manieren van mentoring
Doel verschillende manieren van mentoring leren onderscheiden en ontdekken welke het meest
geschikt is in een specifieke situatie
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
167
Opdracht
De focus van de begeleiding is om de hele persoon te ontwikkelen en daarvoor is een breed gamma
aan technieken voorhanden die de nodige wijsheid vereisen om op passende wijze te worden
gebruikt Bij mentoring mensen maken gebruik van de volgende vijf meest voorkomende
technieken12
1 Begeleidend het aangaan van een verbintenis contact maken op een zorgzame manier wat
inhoudt dat u zij aan zij staat met uw proteacutegeacute als deelnemer aan het leerproces
2 Motiverend mentoren worden vaak geconfronteerd met hoe moeilijke het is om hun proteacutegeacute tot
een zeker punt te brengen waarop hij of zij klaar is om een verandering aan te gaan Motiveren is
extra noodzakelijk wanneer u merktdat uw proteacutegeacute iets niet begrijpt of zelfs onacceptabel vindt Het
zal pas zin en waarde voor de proteacutegeacute krijgen hijzij inziet dat de situatie dit vereist
3 Katalyserend wanneer verandering leidt tot een kritiek gevoel van onder druk staan kan het
leren sneller gaan Hier kiest de mentor kiest ervoor om de proteacutegeacute rechtstreeks de verandering aan
te laten gaan dat wil zeggen rechtstreeks de verandering in te duiken door een andere manier van
denken uit te lokken of een verandering in identiteit of herordening van waarden
4 Tonend dit betekent dat u iets begrijpelijk moet maken of met behulp van een eigen voorbeeld
een vaardigheid of activiteit moet demonstreren U laat zien waarover u praat U laat dat zien door uw
eigen gedrag
5 Reflecterend hier de mentor richt zich op het plukken van de rijpe vrucht het wordt meestal
gebruikt om de proteacutegeacute zich bewust te laten worden van wat hijzij uit ervaring geleerd heeft en wat
voor conclusies hijzij daaruit trekt De belangrijkste vragen hierbij zijn Wat heb je geleerd Hoe
nuttig is het
Mentoren kunnen verschillende techniekenbruiken afhankelijk van de situatie en de mentaliteit van de
proteacutegeacute De technieken die ze in moderne organisaties
gebruiken zijn te vinden in oude onderwijssystemen
van de socratische methode van het oogsten tot de
begeleidingsmethode van de rondtrekkende leerling-
kathedraalbouwers in de Middeleeuwen Leiderschap
auteurs Jim Kouzes en Barry Posner13 adviseren
mentoren te zoeken naar leermomenten om de
mogelijkheden van de mensen in de organisaties die
zij leiden uit te breiden of te realiseren Zij
benadrukken dat persoonlijke geloofwaardigheid net
12 ^ a b Aubrey Bob and Cohen Paul (1995) Working Wisdom Timeless Skills and Vanguard Strategies for
Learning Organizations Jossey Bass pp 23 44ndash47 96ndash97 13 ^ Posner B and Kouzes J (1993) Credibility San Francisco Jossey Bass p 155
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
168
zo essentieel is voor de kwaliteit van mentoring als professionele vaardigheid
1 Welke optie zou ik gebruiken in de volgende situaties
Situatie Kies een techniek
begeleidend
motiverend
katalyserend
tonend
reflecterend
Dit is afhankelijk van
Een oudere persoon verliest haar
zelfstandigheid terwijl ze enige
praktische ondersteuning in huis
heeft
Een jonge criminele jongen zoekt
iemand die hem begrijpt en hem op
de juiste manier begeleidt
Een schoolmeisje heeft wat
gezelschap en hulp bij haar huiswerk
nodig
Een nieuwe werknemer heeft een
mentor nodig als gids tijdens zijn
eerste maand in de nieuwe
organisatie
Een oudere vrouw die weer wil gaan
dansen vreest dat men dat
belachelijk vindt voor haar leeftijd
Een startende ondernemer heeft wat
begeleiding en advies nodig van een
ervaren ondernemer
Een lichamelijk gehandicapte persoon
heeft enige steun nodig bij zijn werk
op een zorgboerderij
Samenvatting u heeft verschillende mentorschapstechnieken leren kennen
Opdracht 455 Moeilijkheden bij kennisoverdracht
Doel vaststellen wat kennisoverdracht moeilijk kan maken
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
169
1 Er zijn vele factoren die kennisoverdracht kunnen bemoeilijken - sommige van deze zijn
hieronder opgesomd
Het onvermogen om
onbewuste kennis (tacit
knowledge14) te
erkennen en te
articuleren
Visuele presentaties
om kennis over te
dragen
Problemen om
meningen
standpunten
veronderstellingen een
overtuiging of
culturele normen met
elkaar te delen
Geen cultuur
kennis is macht
Taalproblemen Verschillende
expertise
Interne conflicten Generatieverschillen
De eenheid proberen te
bewaren
Te weinig
stimulansen
Geografisch afstand Problemen met ICT
Eerdere ervaringen Geen gedeelde
sociale identiteit
Misverstanden Foutieve informatie
Motivatieproblemen Gebrek aan
vertrouwen
Twijfels aan
deskudigheid
Welke complicaties heeft u ervaren Hoe kunt u proberen deze te vermijden of op te lossen
2 In de onderstaande lijst ziet u verschillende mogelijkheden om uzelf te trainen in kennisoverdracht
Verschillende
trainingsmogelijkheden
Wat heeft u persoonlijk
nodig
Wat heeft u nodig om dit
te organiseren
Zelf begeleid worden door
een mentor
Coachingsgesprekken
Geleide fantasie
Simulatie rollenspel
Ervaringsleren
14 Tacit Knowledge is not easy to visualise and express It is highly personal and hard to formalise
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
170
In het werk meelopen
Als koppel werken
Community of practice
met andere mentoren ndash
intervisie
Gesprekstraining
Supervisie of intervisie
Heeft u weleens gebruik gemaakt van eacuteeacuten van deze mogelijkheden Wat lijkt u een goede
mogelijkheid om uw vaardigheden op dit terrein te vergroten
Samenvatting u heeft nagedacht over verschillende manieren om problemen bij mentoring te
overwinnen
Samenvatting module kennistransfer
In deze module heeft u geleerd hoe u uw mogelijkheden om kennis en ervaring over te dragen kunt
verbeteren
Verder lezen
httpwwwintermediairnlcarrieredoorgroeiencarriere-ontwikkeling4-voordelen-van-een-mentor-
op-je-werk
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriereiedereen-kan-een-mentor-gebruikencfm
httpwwwintermactionnlduo_mentoringphp
httptranslategooglenltranslatehl=nl-
NLamplangpair=en7Cnlampu=httpwwwmentorsetorgukpagesmentoringhtm
httpwwwcoachingindecultuurnlfileadminuser_uploadpublicatiesmentormenteeboekje1pdf
46 Tijd- en stressmanagement
Ik ben ervan overtuigd dat het enige wat we werkelijk hebben is tijd E Foley
Doel beter met tijd en met stress om leren gaan
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur
Introductie
Het is essentieel om in ons leven te onderzoeken op welke wijze we omgaan met de beschikbare tijd
Dit heeft betrekking op onze waarden en overtuigingen op onze prioriteiten en op wat anderen van
ons eisen Het verkrijgen van inzicht in onze tijd en het beheer ervan kan dus zeer nuttig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
171
Tijd- en stress management zelfbeoordeling Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden met betrekking tot tijd- en stress
management vast te stellen (0-meting) Wij raden u aan deze test opnieuw te doen nadat u de
opdrachten in deze module gedaan heeft
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat u effectief bent in het beheer van uw
tijd
2 Denkt u dat u effectief met stress omgaat
3 U voelt u gefrustreerd uw werk
4 U ben moe zelfs als u lang genoeg slaapt
5 U krijgt ruzie met uw collegas of uw gezin
6 U moet langer op het werk blijven of uw taken thuis
afmaken
7 U heeft zo veel dingen te doen dat u niet weet
waarmee te beginnen
8 Denkt u dat uw collegarsquos met u willen werken als het
om tijdsgebonden taken gaat
9 Maakt u een prioriteitenlijstje van uw dagelijkse taken
en checkt u dat naderhand
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel u punten voor de vragen 1 tot 5 bij elkaar op
Uitslag
Als u een score had van 36+ beheert u uw tijd en stress echt goed al en het is misschien niet nodig
om deze module te doen
19 tot 35 is redelijk scoort en u kunt iets winnen door deze module te doen
9 tot 18 u kunt waarschijnlijk veel winnen door de oefeningen in deze module te maken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
172
Overzicht van activiteiten
451 ndash Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
452 ndash Wat is stress Stress op het werk
453 - Omgaan met stress stijlen en beheersing
454 - Omgaan met stress rationeel denken
455 - Risicomanagement
Opdracht 461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
Wanneer bepaalde zaken onze energie opslurpen en we geiumlrriteerd raken en ontevreden worden
hebben we te maken met een zogenaamde tijdvreter Dit kan gebeuren door onze eigen schuld of
door de organisatie waar we werken of door een combinatie van beide
Opdracht
1 Markeer in de onderstaande tabellen de tijdvreters die voor u frustrerend zijn en geef aan in
welke mate In de rechterkolom aangeven met een vinkje in de eerste 4 antwoordkolommen
en in de 5e kolom Ja of Nee
2
Tijdvreters Bijna altijd
Vaak Soms Bijna nooit
Welgeen probleem
U bent niet in staat om uw werkzaamheden
op tijd af te krijgen
lsquos Avonds voelt u dat u heb niet genoeg
gewerkt
U onderbreekt de hele tijd uw werk
U heeft teveel dingen op hetzelfde moment te
doen
U heeft veel tijd geiumlnvesteerd in nutteloze
dingen
U stelt moeilijke taken uit
Er is een gebrek aan duidelijke taken een
taakomschrijving ontbreekt
U vindt het moeilijk om prioriteiten te stellen
U wordt overweldigd door te veel onvoorziene
gebeurtenissen
Er is te veel chaos om u heen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
173
U heeft meer tijd nodig om nieuwe en
moeilijke taken effectief uit te voeren
U heeft vaak activiteiten die ook door anderen
kunnen worden gedaan
U kunt (vaak) niet weigeren
U bent vaak niet in de stemming om de
dingen die u moet doen te doen
U heeft niet genoeg tijd voor uzelf
Meestal bent u gehaast
Uw partnerkinderen krijgen niet genoeg
aandacht
Er gebeurt altijd te veel tegelijk
Iedereen wil altijd wel iets van u
U wilt alles perfect te doen
Anderen vragen te veel van u
U moet altijd andere mensen onder druk
zetten druk om dingen gedaan te krijgen
Er is teveel bureaucratie
2 Kies de vijf meest relevante tijdvreters uit deze lijst
Bedenk zo veel mogelijk suggesties voor oplossingen voor deze problemen Noteer alle suggesties
Zelfs wanneer een suggestie dom lijkt kan die later toch nuttig blijken
Tijdvreters Suggesties voor oplossingen
1
2
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
174
3
4
5
Samenvatting U heeft ontdekt dat sommige zaken die uw tijd verbruiken u niet verder helpen
Opdracht 462 - Wat is stress Stress op het werk
Stress is als een storm Het komt onverwacht en doodt uw plannen Stress is net als een kruid
Geeft smaak maar vernietigt bij overdosering
Doel bronnen van mijn stress te ontdekken op het werk
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
De benodigde middelen pen
Introductie stress op het werk
Stress is
Iemands reactie op de eisen of eisen aan hen
Een onbalans tussen deze eisen en persoon waargenomen vermogen om hen te ontmoeten
Een emotionele spanning in situaties die als moeilijk ervaren
Drie benaderingen van stress
bull Stress als reactie - uw fysiologische en psychologische reactie op een waargenomen moeilijke
situatie
bull Stress als een stimulans - een situatie die u in u omgeving waarneemt en die flinke druk en
sterke emoties creeumlert
bull Stress als proces - de relatie tussen u en in uw omgeving die afhangt van mijn perceptie van
de situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
175
Stress op het werk - mogelijke bronnen
- Rolconflict in de organisatie
- Negatieve zelfbeoordeling van uw carriegravere
- Gebrek aan stabiele werkgelegenheid
- Conflicten met uw ondergeschiktencollegasmanagersklanten
- Tijdsdruk
- Buitengewone werklast
- Wijzigingen in uw functieomschrijving
- Wijzigingen in de technische apparatuur
Opdracht Stress op uw werk test
Instructie ga na hoe vaak u de onderstaande situaties ervaren heeft in de laatste drie maanden
Gebruik de schaal
0 - nooit 1 - soms 2 - heel vaak 3 - vaak 4 - bijna de hele tijd
Score
U mist enthousiasme voor uw werk
U voelt u altijd moe hoewel u lang genoeg slaapt
U voelt u gefrustreerd tijdens het uitvoeren van werktaken
Uw stemming verandert snel U wordt ongeduldig zelfs van kleine
ongemakken
U moet het wat kalmer aan doe - U heeft genoeg van al die mensen die
iets van u moeten
U heeft een negatieve houding tegenover uw werk - u denkt dat het zo
nutteloos is
U denkt dat uw beslissingsvermogen lager dan ooit is
Het lijkt u dat u minder efficieumlnt ben als u zou moeten zijn
De kwaliteit van uw werk is lager dan die zou moeten zijn
U voelt me fysiek emotioneel en of psychisch uitgeput
Uw weerstand tegen ziektes is lager
U heeft minder interesse in uw hobbyrsquos
U eet minder of meer dan normaal drinkt meer koffie thee of
koolzuurhoudende dranken u rookt meer drinkt meer alcohol of gebruikt
andere middelen gebruiken om u in uw werk staande te blijven houden
U begin u onverschillig te voelen over andermans problemen en
behoeften
U voelt spanning in gesprekken met uw manager collegas vrienden of
familie zitten
U bent geestelijk afwezig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
176
U hebt concentratieproblemen
U raakt snel verveeld
U mist de voldoening in uw werk u denkt dat u zich slecht voelt of er iets
mis is
Het enige antwoord dat bij u opkomt als u aan waarom moet werken
denkt is mijn salaris
Bereken nu uw score
Als uw totale score is
0 tot 25 ndash gaat u goed om met stress op uw werk
24 tot 40 ndash ervaart u enige stress en moet preventieve maatregelen nemen het kan het eerste teken
van een opkomende burn-out
41 tot 55 ndash het is voor u zeker nodig om concrete maatregelen te nemen het kan de tweede fase van
een burn-out te zijn
55 + - uw situatie kan worden gedefinieerd als een burn-out en u heeft waarschijnlijk professionele
hulp en ondersteuning nodig om daar mee om te gaan
Samenvatting
In dit deel heeft u mogelijke bronnen van stress ontdekt zoals u die kunt ervaren in uw werk U heeft
ook uw gedrag gevoelens en houding die tot een hoge mate van stress kunnen leiden of zelfs tot een
echte burn-out geeumlvalueerd
Opdracht 463 Omgaan met stress stijlen en beheersing
We hebben de mogelijkheid om dingen die we niet kunnen veranderen te accepteren de moed om
dingen die we kunnen veranderen te veranderen en de wijsheid om het eerste van het laatste te
kunnen onderscheiden R Niebuhr
Doel Verschillen manieren van omgaan met stress te identificeren
Benodigde tijd voor de activiteit 45 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
De meest voorkomende bron van stress is het gevoel dat u niets kunt doen in werkelijkheid is dat
een zeer uitzonderlijke situatie zoals de dood of een natuurramp De beste manier om met dit gevoel
van ik kan niets doen om te gaan is het identificeren van gebieden waar u wel controle over heeft
U kunt altijd uw omgeving in kaart brengen om deze controlegebieden te bepalen hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
177
Stijlen en strategieeumln om met stress om te gaan
bull Voorkomen ndasheen stressvolle situaties die in de nabije toekomst kunnen optreden vernijden Een
verstandige strategie hoewel de situatie zich in werkelijkheid misschien niet zal voordoen
bull De aanval kiezen - een agressieve factor die uw situatie in gevaar kan brengen actief benaderen
en neutraliseren of verwijderen deze strategie kost vaak veel energie en intellectuele inspanning
bull Bescherming zoeken ndash een strategie om uw krachten te sparen onderduiken tot de dreiging
verdwijntwellicht gebeurt dat nooit maar toch
bull Ontsnappen ndash een normale keuze in zogenaamde hopeloze situaties als u denkt dat u niets kunt
doen om te helpen maar deze strategie kan ook een self-fulfilling prophecy worden
How kunt u op stress reageren ndash
Drie verschillende scenariorsquos
Opdracht 464 Omgaan met stress rationeel denken
Ik heb invloed ophellip
Ik heb hier geen invloed op
Ik heb misschien invloed op hellip
stress u raakt uw baan kwijt
Mijn
leven
ontwikkeling eigen bedrijf beginnen
crisis
weer evenwicht raken een
vergelijkbare baan vinden similar job
stagnatie van een uitkering
leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
178
Doel ontdekken hoe kan u uw geest kunt gebruiken om stress te verminderen
Benodigde tijd voor de activiteit 30 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
Hoewel u misschien een beperkte invloed op de dingen om u heen heeft kunt u uw denken
controleren en daarmee ook uw reacties op stressvolle situaties Het zijn niet feiten waar u nerveus en
gespannen van wordt We worden nerveus en gespannen van de mate waarin wij in die feiten
geloven
EMOTIES = wat u gelooft + wat u denkt
Regels voor rationeel gedrag
bull Sommige dingen gaan niet zoals u gepland had dat is heel natuurlijk
bull Er zijn zaken die u kun controleren (u kunt altijd een manier vinden om ze op te lossen) En zaken
die u niet kunt controleren heeft u als feit te accepteren
bull Niemand is perfect U hoeft niet in alle situaties perfect te zijn
bull U had nooit een ramp verwacht
Opdracht
A DE SITUATIE
Denk aan een stressvolle situatie die u onlangs heeft meegemaakt of waar u nu mee te maken
heeft Beschrijf kort wat er is gebeurd
B GEDACHTEN amp GELOOF
Beschrijf oprecht wat u van de situatie gelooft en wat uw gedachten erbij zijn (A)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
179
C EMOTIES
Wat voor gevoelens heeft u in die situatie (A)
D ACTIE
Wat heeft u uiteindelijk in die situatie gedaan(A)
E FEITEN
Controleer of alle dingen die u heeft opgeschreven in A FEITEN zijn Laat alleen die dingen toe
die kunnen worden opgenomen door een camera
F GEZONDE GEEST
Controleer alle gedachten die u heeft opgeschreven in ldquoBrdquo
Wat zijn uw gedachten Berusten uw ideeeumln op onbetwistbare feiten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
180
G GEDACHTEN VERVANGEN
Vervang de gedachten die niet echt waar zijn door andere gedachten
Samenvatting U hebt geleerd om een methode van rationeel denken toe te passen in een
uitdagende situatie in uw leven
Opmerking lsquoNo way out situaties zijn echt zeldzaam en deze opdracht leert u om eerder
realistische gedachten uit te voeren dan toe te geven aan wishful thinking In de meeste gevallen kunt
u een oplossing vinden om uw stress te verminderen Analyseer de situatie met behulp van
technieken geleerd in deze moduel en vraag uw collegas of familie u daarbij te helpen
Opdracht 465 Risicomanagement
Introductie
Risico is onvermijdelijk Het is net als de spreekwoordelijke dood en de belastingen eacuteeacuten van de
weinige onvermijdelijke dingen in het leven Sommige risicos zijn zo klein dat ze te verwaarlozen zijn
terwijl anderen in potentie ernstige gevolgen voor ons welzijn kunnen hebben Het is dus belangrijk
om de waarschijnlijkheid en de mogelijke gevolgen van onze eigen specifieke risicos te begrijpen en
verstandige kosteneffectieve maatregelen te nemen tegen de belangrijkste risicorsquos
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
181
Een risico is in wezen een potentieel toekomstig probleem (of kans) Elke beslissing die u neemt of
iedere actie die u onderneemt bevat een element van risico Risicos ontstaan wanneer de zwakke
plekken in onze systemen processen faciliteiten of middelen bedreigd worden
De volgende gebeurtenissen zijn voorbeelden in willekeurige volgorde van enkele van de mogelijke
risicos die ons kunnen bedreigen Het is geenszins een definitieve of uitputtende lijst - het is eerder
bedoeld om een beeld te krijgen van alle soorten risicos die u kunt tegenkomen We hebben alleen
maar het nieuws te lezen of het journaal te kijken of te denken over hoe we onze ervaringen willen
realiseren om te beseffen dat deze gebeurtenissen helaas gebeuren - in sommige gevallen maar al te
vaak
Brand Computer crash Ziekte Negatieve publiciteit
Overstroming Ongeluk op de
werkvloer
Negatief saldo Echtscheiding
Internetstoring Stroomuitval Vervuling Auto-ongeluk
Diefstal Menselijk fout Vandalisme Hartfalen
Risicos kunnen ontstaan als gevolg van uw eigen handelen of als gevolg van externe factoren
Opdrachten
Het proces van risicomanagement is eenvoudig maar doeltreffend De voorgestelde werkwijze kent vijf
zeer eenvoudige fasen die in het volgende schema getoond worden
Fase 1 Voordat u enige zinvolle actie tegen een mogelijk risico kunt ondernemen moet u weten wat u
kunt tegen komen
Neem een moment de tijd en overwegen wat mogelijke risicos zijn in uw leven Vul deze in tabel 1
Tabel 1
1 risicos inventariseren
2 risicos kwantificeren
3 tegenmaatregelen inventariseren
4tegenmaatregelen implementeren
5monitoren en herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
182
Risicorsquos Mate van waarschijnlijkheid Te verwachten impact
Fase 2 Zodra u uw risicorsquos geiumlnventariseerd heeft moet u ze kwantificeren De risicorsquos waarin u echt
geiumlnteresseerd bent zijn de moeite waard om iets aan te doen
Geef elk risico het aantal punten dat overeenkomt met hoe ernstig het risico misschien is
Bekijk de risicorsquos die u gekozen hebt en schat hoe waarschijnlijk met behulp van de volgende termen
onwaarschijnlijk mogelijk waarschijnlijk en onvermijdelijk
Beschrijf de mogelijke gevolgen in termen als laag gemiddeld en hoog
Fase 3 Zodra u weet welke risicos de meest ernstige zijn kunt u beginnen mogelijke
tegenmaatregelen te inventariseren en deze te implementeren
TEGENMAATREGELEN
Risicorsquos Verplaatsen Verkleinen Controleren Herstellen
Fase 4 U stelt vast welke tegenmaatregelen verstandig en rendabel zijn en besluit waarin u wilt
investeren Daarna kunt u verder gaan en ze uit te voeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
183
Hoog
Laag
Laag Hoog
Plaats de belangrijkste risicos in de rechter bovenhoek en de minst belangrijke in de linker
bovenhoek
In algemene termen kunnen de reacties op verschillende risicos grotendeels worden onderverdeeld in
vier categorieeumln
- Geen actie (laag-laag)
- Zou afgezwakt kunnen worden (laag-hoog)
- Moet afgezwakt worden (hoog-laag)
- Moet onmiddellijk afgezwakt worden (hoog-hoog)
Als de kans en de impact beide laag zijn kan het een volkomen redelijke beslissing zijn om niets te
doen en om bepaalde risicos te accepteren
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid maar een lage impact zou een verstandige aanpak zijn
om ze te controleren en te beheersen bijvoorbeeld door het verbeteren en documenteren van
processen door het verstrekken van adequate opleiding en onderwijs en door de uitvoering van de
controle en procedures om regelmatig te controleren en de situatie te beoordelen
Als de kans laag is maar de impact hoog dient een rampenplan te worden ontwikkeld Het is
daarnaast echter altijd goed te beseffen dat het oude gezegde voorkomen is beter dan genezen
evenzeer geldt Dus preventie waar dat mogelijk is
WAARSCH
IJN
-
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
184
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid en een hoge impact zijn onmiddellijk risicobeperkende
maatregelen absoluut noodzakelijk
-
Hierbij moet echter worden opgemerkt dat er mogelijk enige overlap is omdat zoals met zo veel
dingen in het leven het niet altijd mogelijk is om alles te verdelen in overzichtelijke afgebakende
blokken Bijvoorbeeld risicoreductie of zich verzekeren tegen risicorsquos zouden beiden toegepast kunnen
worden in eacuteeacuten van de twee meest rechtse kwadranten in bovenstaand schema
Fase 5 Om het proces te voltooien moet u de effectiviteit in de gaten houden via monitoring of door
de controles die daarvoor in de plaats komen
Voor elke in te voeren tegenmaatregel moet u overwegen of
- Het werkt waarvoor het bedoeld is
- Het de totale blootstelling aan risicos vermindert
- Het verbetert
- Het rendabel blijft
- Het niveau van restrisico aanvaardbaar is
- Het wordt nageleefd
Samenvatting moduletijd-en stressmanagement
In deze module heeft u geleerd hoe u beter om kunt gaan met stress het organiseren en plannen van
uw taken en het managen van de risicorsquos
Beheren en
bewaken
Reductie-
overdracht
Accepteren
Verzekeren
WA
AR
SC
HIJ
N
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
185
Hoofdstuk 5 Een gezonde leefstijl
Dit hoofdstuk verkent aspecten van gezondheid en welzijn en spiritualiteit
51 Gezondheid en welzijn
Onderzoek toont aan dat de gezondheid op elke leeftijd of in elk stadium van het leven kan worden
verbeterd Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voor een merkbare verbetering van de gezondheid
optreedt
Doel praktische manieren op een rij zetten om uw gezondheid en uw welzijn te verbeteren
De tijd die nodig is voor deze module 1 uur 40 minuten
Introductie
In deze module gaat u een aantal terreinen van gezondheid verkennen De module heeft to doel uw
bewustzijn te verhogen en uw gezondheid te verbeteren Gezondheid is een waardevolle grondstof
voor een persoon op elke leeftijd of in elke fase in het leven Gezondheid wordt beiumlnvloed door de
levensstijl die we erop nahouden Het beoordelen van uw huidige gezondheidstoestand en de
gebieden waar verbeteringen nodig zijn zal helpen om een gezondheidsstrategie te implementeren
die een aspect van gezondheid in positieve zin kan veranderen
Alles wat u doet kan positief of negatief effect hebben op uw gezondheid Daarom is het belangrijk bij
het opbouwen van een positieve gezondheid om de gezondheidsbevorderende handelingen te
identificeren en deze over te nemen
Zelfbeoordeling gezondheid en welzijn
Gebruik de onderstaande zelfbeoordeling ook om uw vaardigheden opnieuw te evalueren na het
uitvoeren van de opdrachten in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
186
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat uw gezondheid en welzijn kan worden
verbeterd
2 Gaat u uw gezondheid te verbeteren
3 U gelooft dat uw gezondheid onder controle is
4 U weet niet hoe u uw gezondheid kunt verbeteren
5 U weet meestal wat er nodig is
6 U bent bereid om uw energie te steken in het onderhouden
van uw gezondheid
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel uw scores voor de vragen 1 tot 6 op
Uitslag
Een score van
20-30 betekent dat u een goed begrip heeft van sommige aspecten van gezondheid en welzijn
misschien heeft u het niet nodig om dit onderdeel te volgen
10-19 zijn redelijke scores maar u kunt door her volgen van dit onderdeel een beter begrip kirjgen
van uw gezondheid
0-9 u heeft veel te winnen op het gebeid van gezondheid en welzijn door dit onderdeel te volgen
Overzicht van opdrachten
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
512 Behoud van gezondheid en welzijn
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
187
Opdracht 511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
Onder de bevolking is de algemene kennis en het bewustzijn van de gezondheid zeer hoog Over het
algemeen beperken mensen hun gezondheid door specifieke acties die nodig zijn te vermijden
Doel manieren van denken ontwikkelen over de controle van de persoonlijke gezondheid nemen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
De truc is om gezondheidswinst te beginnen van waar u uw lichaam uw geest uw emoties en uw
geest zich nu bevinden en uw gezondheid stapsgewijs verbeteren
Het ontwikkelen van een consistente en lonende strategie gericht op gezondheidswinst zal een
positieve verschil in uw gezondheid opleveren dat binnen 4 tot 6 weken kan worden
Case studies van gezondheidswinst
Case studie 1
Een 57-jarige werknemer werkzaam in de productie had last van pijn in zijn rug Een fysiotherapeut
beval oefeningen aan voor het versterken van de rugspieren en demonstreerde betere tiltechnieken
Hij werd geadviseerd om vijf keer per week te oefenen Binnen drie weken was de pijn verminderd en
na zes weken had de werknemer een goede houding en was in staat om te tillen Zijn kracht werd
herbouwd en de pijn verdween
Case studie 2
Een vrouw van 65 in een stressvolle administratie baan begon in gewicht toe te nemen en hoge
bloeddruk te ontwikkelen Ze wenste te blijven werken maar ze was bezig met haar gezondheid Ze
won medisch advies in Haar bloeddruk en cholesterolniveau werden gecontroleerd en ze werd
geadviseerd om gewicht te verliezen zich bezig te houden met matige lichaamsbeweging en de stress
te verminderen Ze had eerder zonder succes dieumlten gevolgd maar ze had nog nooit een programma
in combinatie met matige lichaamsbeweging geprobeerd Dit keer voelde ze zich door het combineren
van zowel een passend dieet en lichaamsbeweging als haar reacties op het beheersen van de stress
binnen 6 weken meer ontspannen en begon ze langzaam en gestaag gewicht te verliezen
Case studie 3
Een man van midden veertig was zonder werk en ontwikkelde een milde depressie Hij voelde zich
waardeloos onwaardig en incompetent Aanvankelijk hield hij dit voor zichzelf omdat hij vreesde
dat zijn depressie zou worden opgemerkt Na enige tijd besloot hij met een verpleegkundige te
praten die een aantal praktische strategieeumln voor het omgaan met gevoelens en gedachten had
voorgesteld De verpleegkundige raadde hem tevens professionele ondersteuning aan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
188
De man hield zich bezig met het beoefenen van een aantal strategieeumln om verschuiving van
denkpatronen op gang te helpen en om zijn stemming te verlichten Dit leidde tot meer positieve
vooruitzichten Een functieanalyse passend bij zijn competenties en diverse vaardigheden heeft hem
verder gemotiveerd om nieuw werk te zoeken Binnen acht maanden had hij een geschikte en
bevredigende baan
Case studie 4
Een vrouw met twee jonge kinderen was net gescheiden Ze moest aan het werk om inkomen in te
brengen dat het gezin het huis kon aanhouden en de kosten van kinderopvang kon betalen Haar
familie woonden niet in dezelfde gemeente en kon haar niet helpen met kinderopvang Ze besloot
haar eigen cregraveche op te zetten een kinderopvanggroep voor kinderen van jonge moeders in haar
omgeving Ze keek rond naar informatie over sociale ondernemingen kleine zelfstandigen de
beschikbaarheid van subsidies en zette alle juridische en medische eisen op een rij om gastouder te
worden Binnen vijf maanden had ze een plaatselijke cregraveche voor haar kinderen en drie anderen
opgezet Dit leverde haar een basisinkomen op Het business plan wees uit dat ze met twee andere
moeders samen moest gaan werken om het aantal kinderen in haar cregraveche te vergroten
Samenvatting Gezondheid en welzijn omarmen uiteenlopende levenssituaties Gezondheid kan ten
allen tijde worden verbeterd door middel van een gerichte en gefundeerde visie Gezondheidswinst
kan na 4 tot 6 weken worden waargenomen
Opdracht 512 Gezondheid en welzijn onderhouden
Soms gezondheid kan slecht zijn als gevolg van een chronische aandoening In deze omstandigheden
is het zaak is om de effecten van de aandoening te beperken en ervoor te zorgen bijkomende
problemen te vermijden
Doel manieren ontwikkelen om uw gezondheid te handhaven en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Welke specifieke gezondheidsmaatregelen zijn nodig om uw gezondheid nu en in de toekomst te
verbeteren
2 Wat zijn de voordelen hiervan
3 Wat zal u motiveren om specifieke gezondheidsbevorderende acties te ondernemen
4 Hoe kunt u belemmeringen overwinnen
5 Welke ondersteuning of hulp heeft u nodig
6 Kunt u deze dingen eigenlijk doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
189
U gaat geleidelijk beginnen met eacuteeacuten nieuwe gezondheidsactie bouwen in de eerste week van mijn
gezondheidsstrategie
U gaat van deze eerste gezondheidsactie een gewoonte te maken Wanneer dat gebeurd is gaat u de
tweede gezondheidsactie beginnen en die blijven volhouden totdat alle verbeteringen van de
gezondheid die u op dit moment in uw leven wilde realiseren zich hebben voltrokken
Voor ieder gezondheidseffect actie stelt u zich de volgende vragen
- Hoe kwam u er op
- Welke aspecten van de gezondheidsactie werden bereikt Welke waren minder succesvol
- Wat kon met de actie worden bereikt
- Wat heeft de gezondheidsactie belemmerd
- Wat kunt u doen om een belemmering of een barriegravere een beperkende factor te overwinnen
- Welke extra maatregelen moet u nemen om een algemene verbetering van uw gezondheid te
realiseren
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren bestudeerd om een positieve gezondheid in uw
leven op te bouwen
Opdracht 513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
Doel een strategie voor het beheer van kritieke gezondheid te identificeren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Is er extra informatie die u nodig heeft om u te helpen uw huidige conditie te houden Waar zou u
dit kunnen vinden Hoe betrouwbaar is informatie over de therapeutische protocollen
2 Zijn er ontwikkelingen in de vooruitgang van de gezondheid met betrekking tot uw conditie
3 Zou het nuttig zijn om af te spreken met oudere mensen in een vergelijkbare situatie
4 Wat heeft in het verleden voor u gewerkt als het gaat om het bewaken van uw conditie en wat zou
nu kunnen helpen
5 Zou een verbetering van uw stemming een positieve invloed op uw conditie hebben
Samenvatting In deze opdracht heeft kennis gemaakt met andere manieren om bij uw gezondheid
stil te staan
Samenvatting module Gezondheid en welzijn
In dit deel heeft u manieren geleerd om uw gezondheid door middel van verschillende technieken te
verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
190
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
191
52 Spiritualiteit
De geest is een essentieel aspect van het mens-zijn Het is een essentie in de kern van ons wezen
Doel praktische manieren om uw spirituele kant te verkennen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 40 minuten
Introductie
Deze module zal op een concrete manier ideeeumln van spiritualiteit en spirituele bekwaamheid
introduceren die van praktische waarde voor u kunnen zijn Mensen zijn zich vaak niet bewust van
hun spirituele aard en ontkennen vaak een geestelijk bestaan Carl Jung een beroemde psycholoog
suggereert dat spirituele geestelijke volwassenheid (individuatie) een belangrijke uitdaging is in de
tweede helft van het leven
Spiritualiteit kent veel elementen Het is een essentieumlle kwaliteit en de essentie van levende wezens
Het is aanwezig in en om ons heen Spirituele energie stroomt en kan worden gericht
De opdrachten in deze module omvatten een scala van technieken zoals meditatie en visualisatie De
energie van de mens is deels spirituele energie In eenvoudige termen de energie die afhankelijk is
van het bestaan van het fysieke lichaam wordt beschouwd als menselijke energie en hetgeen de dood
overstijgt kan als spirituele energie beschouwd overwogen
De aanpak is algemeen onafhankelijk en vrij van een bepaalde religieuze stroming
Hoe is het met uw spirituele energie gesteld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden op spiritueel terrein beter te leren
verstaan
Het is aan te raden deze zelfbeoordeling nogmaals in te vullen na het uitvoeren van de opdrachten in
deze module
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Kunt u uw spirituele kant herkennen
2 Verstaat u de energiestromen rond uw lichaam
3 U bent regelmatig met uw spirituele zelf verbonden
4 U bent zich bewust van uw spiritualiteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
192
5 U bent zich er van bewust van dat er energiestromen
door uw lichaam gaan
6 U heeft zich altijd verbonden gevoeld met iets hogers
dan uzelf
7 De mens is complex en multidimensionaal
Tel de punten in iedere kolom op
Totaal
De uitslag
24-35 betekent dat u een goed beeld heeft van wat spiritualiteit voor u betekent en dat het niet perse
nodig is om deze module te doen
12-23 zijn redelijke scores maar u kunt spirituele kant beter leren kennen door de opdrachten uit
deze module te doen
0-11 u zult zeker meer inzicht in uw spiritualiteit krijgen door deze module te volgen
Lijst van activiteiten
521 Energiebalans inleiding tot uw energiesysteem
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
523 Reiniging van uw energiesysteem
524 Bescherming van uw energiesysteem
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk weten
526 Het bereiken van innerlijke vrede
Opdracht 521 ndash Energiebalans inleiding in het energiesysteem
In het menselijk lichaam binden zich brandpunten van energie Deze energiecentra ook wel chakrarsquos
genoemd geven en nemen energie Het lichaam heeft zeven grote energiecentra en vele minder
belangrijke kleinere zoals op de palmen van de handen en de voetzolen Den zeven belangrijkste
chakras (energiebronnen) zijn te vinden aan de basis van de ruggengraat onder de solar plexus
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
193
boven de solar plexus in het midden van de borst bij de keel op het voorhoofd en op de kroon van
het hoofd (zie diagram in 522)
Doel de energiecentra in uw lichaam leren lokaliseren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier en pen twee kussens een pendel een andere vertrouwde persoon
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u met behulp van een vertrouwd persoon uitvinden waar de energiebronnen
zich in uw lichaam bevinden
2 We spreken daarom van persoon A en persoon B
3 Persoon A ligt op de vloer met een kussen onder het hoofd en eacuteeacuten onder de knieeumln indien
gewenst
4 Persoon B beweegt de pendel ongeveer 75 cm boven de voeten en beweegt de pendel langzaam
over het lichaam Stop wanneer de pendel15 begint te bewegen om te bepalen of er iets waar te
nemen valt met de klok mee tegen de klok in zijwaarts of gewoon trillen
5 De pendel wordt bewogen in de richting aangegeven in de tekening
6 Noteer de plaats op het lichaam waar de pendel in beweging is en de richting ervan
7 Wanneer het eindpunt boven het hoofd bereikt wordt stopt u en noteert u met behulp van de
onderstaande tabel de soorten bewegingen die u waargenomen heeft
15
wwwtijdvoorspiritualiteitnl
Start 1
Start 2 Finish
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
194
8 Wissel van plaats met met Persoon B en herhaal de procedure
9 Waar heeft u de chakrarsquos kunnen waarnemen
Posities en beweging van de Chakras
Positie Bewegingsrichting Bewegingssnelheid
Samenvatting In deze oefening heeft u de posities van uw energiecentra geiumldentificeerd en de
soorten bewegingen die daarmee verbonden zijn
Opdracht 522 ndash Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
Energiecentra ontvangen energie van de velden rond het lichaam maar ze geven ook energie Via
deze energiestromen ontvangt u allerlei signalen emotioneel mentaal fysiek en energiek De
kwaliteit en kenmerken van energie kunnen verschillen sommige zijn negatief andere positief voor
lichaam geest of gevoelsleven
Doel een methode leren kennen om evenwicht tussen de energiecentra te creeumlren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen een rustige plek een pendel en een vertrouwde vriend
Opdracht
1 Wanneer een chakra in balans draait hij met de klok mee of tegen de klok in De chakra
beweegt gestaag en regelmatig in een cirkelvormig patroon Als de chakra gaat zigzaggen
(zijwaartse bewegingen maakt) dan is hij uit balans Als de pendel niet beweegt boven een
chakra dan is die gesloten beschermd of weinig gebruikt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
195
2 De gedachte is dat de stroom van energiebewegingen zich erop richt om in of uit de chakra te
stromen Door u bewust op uw energiecentrum te richten en uw energie doelgericht in de
gewenste richting bewegen kan het evenwicht herstellen
3 U begint met oefenen
a kies uw hart of solar plexus chakra
b u gaat zitten of liggen
c u probeert te ontspannen en rustig te worden
d probeer een beeld te vormen van de door u gekozen chakra en tast de manier af waarop
het zich beweegt
e verander de beweging als het te snel of te langzaam gaat
4 Vraag uw vriend om de manier waarop deze chakra zich beweegt te controleren door met de
pendel te draaien
5 Hoe ging het draaien Hoe voelde het
U kunt nu deze oefening herhalen met uw andere chakras en vervolgens opnieuw hun beweging met
een pendel controleren
Positie van de energiecentra en hun namen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
196
Daarnaast zijn er kleinere of minder belangrijke chakras energiecentra op de handpalmen
voetzolen heupen knieeumln ellebogen en op sommige andere plaatsen
1 U kunt aantekeningen maken over de impact van uw geest op uw energiecentra
2 Als al uw chakrarsquos zich wentelen en in een regelmatig tempo draaien met een diameter van 20
cm zijn ze in balans
Samenvatting In deze opdracht heeft u geoefend om met uw geest de beweging van de
energiecentra te veranderen en uw chakras in evenwicht te brengen
Opmerking deze opdracht vraagt wat oefening voordat u de manier om uw chakra beweging
beiumlnvloeden meester bent
Opdracht 523 ndash Reiniging van uw energiesysteem
De elektromagnetische velden rond een lichaam kunnen verschillende signalen opvangen Sommige
kunnen negatieve effecten hebben Daarom is het nuttig om op gezette tijden uw energiesysteem te
beschermen
Doel een methode leren om de energiecentra te reinigen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig in een stoel zitten en wacht tot u tot rust gekomen bent
2 Nu stelt u zich een stroom van licht voor die vanaf de bovenkant van uw hoofd helemaal rond en
over uw hele lichaam gaat en die langzaam recht naar beneden tot de vloer gaat zoals een douche
3 Dit visualisatieproces wist en reinigt elektromagnetische velden rond uw lichaam het verwijdert alle
hulpstukken die nutteloos zijn
4 Deze techniek kan gebruikt worden na moeilijke of uitdagende ontmoetingenvergaderingen Of
bijzondere emotionele situaties
Samenvatting In deze opdracht heeft u een visualisatietechniek geoefend om uw energiecentra te
reinigen
Opmerking In deze opdracht kan gouden of zilveren licht worden gebruikt in plaats van wit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
197
Opdracht 524 ndash Bescherming van uw energiesysteem
Doel een methode leren om uw energiecentra te beschermen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig zitten comfortabel en ontspannen
2 Daarna leest u eerst deze tekst
a Adem zachtjes vanuit uw hartstreek
b Stel u voor dat het middelpunt van uw hart stil kalm en in vrede is
c Stel u het middelpunt van uw hart voor als een goudkleurige helende lichtbron
d U verspreidt dit gouden licht geleidelijk door uw lichaam zodat het elk orgaan weefsel en
cel vult Heel uw borst uw buik uw hele skelet al uw spieren uw hele
spijsverteringssyteem heel uw zenuwstelsel en uw hele energetische systeem
e Verleng dan deze gouden lichtstraal van uw hart tot een zeepbel rond uw hele lichaam op 2-
3 meter Over uw hoofd achter uw rug onder uw voeten en voor u Zodat u volledig
omgeven wordt door een ovaal gouden bel van licht
3 Nu voert u deze opdracht uit en laat het proces over u heen komen
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geoefend om uw energiesysteem te
beschermen
Opdracht 525 ndash Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk
weten
In deze opdracht zoekt u verbinding met hoger bewustzijn Voordat u naar een hoger bewustzijn gaat
is het essentieel dat u door de vorige oefening uw energiecentra beschermt
Doel Om verbinding met een hoger bewustzijn te maken en de bijbehorende betekenissen te
verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u uw energie sturen vanaf uw kruinchakra van uw hoogste punt naar het
Allerhoogste punt dat er bestaat De beschrijving van dat Allerhoogste punt is afhankelijk van uw
persoonlijke kennis of overtuiging Sommige mensen omschrijven dit als de goddelijke geest van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
198
licht Heer van het Universum God de Godheid het hoogste punt van hun eigen bewustzijn het
centrum van de kosmische kracht of het midden van Organiserend Vermogen
2 Lees eerst de volgende tekst
a Comfortabel zitten ontspannen regelmatig te ademen
b U plaatst een gouden bel van licht om u heen
c U neemt notie van hoe uw geest en lichaam voelt
d Nu ademt u diep in uw hart in verhoogt uw energie van uw hart naar uw keel voorhoofd
kroon en dan stuurt uw energie zo hoog als u kunt tot uw Allerhoogste punt
e Stel uzelf dan een vraag zoals Wat is het beste voor mij om in deze tijd te doen Waar
ben ik in mijn leven Hoe kan ik het beste doen wat ik kan Wat is mijn rol op aarde in deze
tijd Of vragen die voor u van gelijkwaardige betekenis zijn
3 Vervolgens doet u deze oefening en maakt u aantekeningen van wat u ervaart
4 Ga voorzichtig om met de boodschap die u ontvangt overdenk en controleer de geldigheid die deze
voor u heeft
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geleerd om contact te maken met een hoger
bewustzijn
Opdracht 526 ndash Het bereiken van innerlijke vrede
Innerlijke vrede is een gevoel van rust heelheid stilte en tevredenheid in uzelf
Doel manieren om innerlijke rust te identificeren
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
In deze oefening oefent u een andere manier van stilte en rust ervaren
a) Hartmeditatie u doet een hartmeditatie nadat u eerst oefening 524 gedaan heeft en het
gouden helende licht zich vanuit uw hart heeft uitgebreid rond uw hele lichaam
b) Ademhalingsmeditatie u ademt regelmatig gestaag en gelijkmatig adem vanuit uw borst U
telt tot 5 bij het inademen en tot zeven bij het uitademen Ga hiermee door totdat u zich
rustig en ontspannen voelt
c) Tekening in Healing Light 1 Stel uzelf voor dat u op enige afstand een goudgele zon ziet Van
deze zon krijgt u prachtige helende gouden energie Met deze gouden genezende energie vult u
uw hart en uw hele lichaam
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
199
d) Tekening in Healing Light 2 Stel u voor dat u vanuit uw hoofd door uw kroon heen
verbonden bent met de Allerhoogste bron van alle dingen U krijgt prachtige helende energie
van die Allerhoogste bron Laat deze energie naar beneden stromen uw hoofd in uw lichaam
binnen uw armen benen en voeten U ziet hoe de energie over en door u heen stroomt en een
cascade van gouden licht vormt
Samenvatting In deze opdracht heeft u geleerd op een andere manier stilte en rust te ervaren
Samenvatting module spiritualiteit
In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe u uw begrip van spiritualiteit menselijke energie en verbinding
met een hoger bewustzijn kunt verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
200
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK
In dit hoofdstuk leert u over manieren om doelen te stellen en actie te ondernemen in uw leven
Doel effectieve manieren vinden om doelen te stellen en actie te ondernemen
De tijd die nodig is om dit hoofdstuk te voltooien 35 minuten
Persoonlijk plan van aanpak
Een plan van aanpak biedt u een kans om zich te concentreren op de dingen die u zou willen bereiken
wijzigen of doen Het herinnert u aan waar u bent en waar u naar toe wilt en kan een route geven om
dit te bereiken
Gebruik het schema van het plan van aanpak terwijl u door de verschillende onderdelen van
dit werkboek heengaat Noteer de acties die u wilt ondernemen terwijl u de opdrachten in
de verschillende hoofdstukken maakt
Opmerking
Het plan van aanpak is een hulpmiddel voor uw toekomstplanning en ontwikkeling Het is positief dat
u alle of een deel van de oefeningen en activiteiten in dit werkboek gedaan heeft Bouw voort op wat
u daarin geleerd heeft en plan uw volgende stappen voor de toekomst
Hoever bent u met uw plan van aanpak
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw vaardigheden in het stellen van doelen en het ondernemen van
actie op een rij te zetten U kunt deze opdracht nogmaals doen nadat u dit hoofdstuk heeft
afgemaakt
Voor elk van de volgende cijfer op een schaal van 1-5 staat de 1 voor ldquoweinigrdquo en de 5 voor ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
Noteer het
aangekruiste
nummer
1
In hoeverre voelt u zich in staat om de gewenste
doelen te bereiken
Heeft u de ervaring dat u meestal de doelen haalt
die u zichzelf stelt
Tot op welke hoogte stelt u zichzelf realistische
doelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
201
In welke mate zet u tussenstappen om uw doelen te
bereiken
U beloont zichzelf altijd
U krijgt steun om uw doelen te bereiken
2
Redenen waarom u niet uw doel bereikt
- Uw motivatie en energie raakt op
- U stelt dingen voor u uit
- U schrikt van uzelf
- U wordt te kritisch op uzelf of op anderen
- Het is te moeilijk om het doel te bereiken
- De omstandigheden veranderen
Totaal
Uitslag
Tel de punten voor vraag 1 op en trek de punten van vraag 2 hier vanaf
20-30 betekent dat u erg goed bent in het ondernemen van actie
10-19 wil zeggen dat voordeel kunt behalen bij het veranderen van uw denkpatronen
0-9 betekent dat de manier waarop u naar uw leven kijkt grondig en kritisch moet herzien
Misschien moet u opnieuw stil staan bij de opdrachten in hoofdstuk 3
61 Een plan van aanpak maken
U kunt een plan van aanpak maken dat steeds herhaald dient te worden of u kunt een specifiek
eenmalig actieplan opstellen
De belangrijkste aspecten van een actieplan zijn
bull Een specifieke actie die u moet ondernemen kan manieren van denken geloven voelen zijn
omvatten alsmede stappen die u hiervoor (dagelijks) moet zetten- bijvoorbeeld aan werk komen
bull Wat gaat u doen
bull Hoe vaak gaat u dat doen
bull Wanneer gaat u dat doen en op welk moment van de dag
bull Hoeveel dagen in de week gaat u dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
202
bull Hoe zeker bent u dat u zal doen - op een schaal van 1-10 waarbij 1 helemaal niet en 10 is
helemaal zeker
bull Benodigde middelen 1 financieel tijd enz
bull Benodigde middelen 2 mensen - wie verder kan helpen
bull Een beschrijving van de verwachte resultaten of doelen - hoe weet u wanneer u succesvol bent
geweest
bull Een mogelijke persoonlijke beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen
Daarom is het plan van aanpak onderverdeeld in maatregelen die haalbaar en realistisch voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
203
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
204
Schema voor plan van aanpak (u kunt meer kopieeumln maken als u acties wilt herhalen of meer plannen wilt maken)
Vul in het schema de belangrijkste acties in die u wilt gaan ondernemen
Wat gaat u
doen
Uw actie
Hoe vaak
gaat u dat
doen
Wanneer
gaat u dat
doen en
op welk
tijdstip
van de
dag
Hoeveel
dagen in
de week
gaat u dit
doen
Hoe zeker bent u
dat u het zeker
zult gaan doen -
schaal 1-10 waar 1
i lsquohelemaal nietrsquo
betekent en 10
lsquozeker wetenrsquo
Benodigde
middelen 1
financieel
tijd etc
Benodigde
middelen 2
van wie
heeft u
verder hulp
nodig
Te
verwachten
uitkomsten
of
resultaten
Persoonlijke
beloning
voor uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
205
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
2
Dankwoord
De 3C transnationale projectpartners willen de volgende personen en organisaties
bedanken
Het Programma Leven Lang Leren Grundtvig van de Europese Unie
De beroepskrachten en deelnemers die betrokken zijn geweest bij de pilots en de
consultatiegroepen binnen de vijf partnerlanden
Verschillende auteurs en personen van wie hun materialen direct of indirect
bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van deze materialen Deze omvatten
onder meer Stephen McNair (2011) Stephen Covey (1996) Kees Penninx
(2002)
Copyright Het copyright berust bij het EU Gruntvig Programma de bij het 3C Project betrokken
organisaties en de auteurs van de hoofdstukken en materialen
Organisaties
CMT Prooptiki ltd (GR)
Confederacioacuten de Empresarios de Aragoacuten (ES)
INTEVAL Limited (UK)
Life Academy (UK)
The Elephant Learning in Diversity(NL)
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - project cooumlrdinator (PL)
Authors
Jorge Alonso
Anthony Chiva
Grzegorz Karpiuk
Jumbo Klercq
Ineacutes Domiacutenguez Loacutepez
Tasos Mastroyiannakis
Saskia Reijnen
Nicholas Walters
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
3
INHOUDSOPGAVE
INTRODUCTIEhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7
SAMENVATTINGhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8
Hoofdstuk 1 DE BALANS OPMAKENhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip10
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken10
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteitenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12
131 Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening12
132 Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen14
133 Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
creeumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15
134 Motivatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16
135 Inzet en betrokkenheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17
136 Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19
137 Wat denkt u dat uw volgende stap is21
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu23
15 Verder lezenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
Hoofdstuk 2 WERK IN CONTEXThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
22 De economische situatie in Europahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
23 De Nederlandse economische situatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip26
24 De gevolgen van de economische situatie voor uhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32
Hoofdstuk 3 MOGELIJKHEDEN VOOR WERKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillighelliphellip33
311 Continuering van betaald werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip34
312 Zelfstandig ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip39
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip52
315 Jobrotatie en loopbaankansenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip71
316 Stagehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip75
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
4
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele
dienstverleninghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip77
321 Outsourcinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip78
322 Consultancyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip79
323 Portfolio werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip82
324 In partnerschap werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip84
325 In deeltijd werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip85
Hoofdstuk 4 VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELENhelliphelliphellip87
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip87
42 Kerncompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip88
421 Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige levenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip95
422 Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaalhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip96
423 Uw communicatie in vreemde talen verbeterenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip97
424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het
omgaan met wetenschappelijke en technologische kennishelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 96
425 Verbetering van uw digitale competentie99
426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren lerenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip104
427 Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip106
428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip110
429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressiehelliphelliphelliphellip114
4210 Het maken van een plan voor verder leren113
Samenvatting module kerncompetenties helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip114
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 115
431 Uw veerkracht ontdekkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip122
432 Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denkenhelliphelliphellip122
433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 124
434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip125
435 Werkwijze voor het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip127
436 Wat is holistische gezondheid128
437 Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip130
438 Uw gedachten hanteren door analysehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip131
439 Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip132
4310 Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te makenhellip 134
4311 Omgaan met moeilijke gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 134
43 12 Omgaan met kwaadheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip136
4313 Omgaan met positieve gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 136
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
5
4314 Positiviteit rationalisering en pessimisme een case study aanpakhelliphelliphelliphelliphellip137
4315 Eigenwaarde en zelfvertrouwenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 140
4316 Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u 140
4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen 141
4318 Heb u zelf liefhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 141
4319 Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiginghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip142
4320 Assertiviteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 144
4321 Regels voor effectief onderhandelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip144
4322 In de spiegel kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 145
4323 Omgaan met zelfkritiekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip146
4324 ldquoIn controlrdquo zijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip147
4325 Manieren van naar uw status kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
4326 Wie bepaalt uw status 149
Samenvatting module veerkracht en eigenwaardehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip145
44 Omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
441 Leren van veranderingen in het verledenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
442 Het managen van veranderingenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip155
443 Het werken met de gevoelenscurvehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
444 Het management change model toepassenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip159
Samenvatting omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
45 Kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip160
451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip162
452 Kennisoverdracht tussen generatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
453 Hoe wordt u een mentor165
454 Verschillende manieren van mentoringhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip166
455 Moeilijkheden bij kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip168
Samenvatting module kennistransferhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 163
46 Tijd- en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip170
461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvretershelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip172
462 Wat is stress Stress op het werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip174
463 Omgaan met stress stijlen en beheersing 169
464 Omgaan met stress rationeel denkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
465 Risicomanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip180
Samenvatting module tijd-en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
Hoofdstuk 5 EEN GEZONDE LEEFSTIJLhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip178
51 Gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip185
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
6
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren187
512 Gezondheid en welzijn onderhoudenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip188
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip189
Samenvatting module gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip182
52 Spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
521 Energiebalans inleiding in het energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip192
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en harthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip194
523 Reiniging van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1968
524 Bescherming van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip197
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk wetenhelliphelliphellip197
526 Het bereiken van innerlijke vredehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip198
Samenvatting module spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
Hoofdstuk 6 PLAN VAN AANPAKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 192
61 Een plan van aanpak makenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 194
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
7
Introductie
Het werkboek neemt de sociale en economische situatie in Europa en in het bijzonder
van de landen die betrokken zijn bij dit project in ogenschouw Het vermogen van een
individu om een succesvolle toekomst te creeumlren hangt af van vele factoren waaronder
de economische situatie van het land van de regio De wegwijzers in dit werkboek bieden
hierbij een aantal behulpzame strategieeumln
Deze gebruikershandleiding is bedoeld om vast te stellen
bull Waar u zich bevindt in uw leven en wat uw doelen zijn
bull Wat u kunt doen om uw situatie te verbeteren
bull Wat de nationale contexten zijn en de levensomstandigheden die van invloed
zijn op uw keuzes (De gebruikershandleiding heeft betrekking op vijf landen
Griekenland Nederland Polen Spanje en het Verenigd Koninkrijk)
bull Welke mogelijkheden er voor u zijn
bull Welke extra vaardigheden u nodig heeft om uw doelen te bereiken
Het werkmateriaal is geschreven in een prettige stijl en zal het u mogelijk maken om
gedachten over uw verdere leven te ontwikkelen en mogelijkheden voor de toekomst in
kaart te brengen
De voordelen van het gebruik van dit werkboek zijn
bull U kunt met gebruik van de oefeningen in dit boek uw vaardigheden sterke punten
kwaliteiten en ervaring op een rij zetten
bull U zult in staat zijn de uitdagingen in uw leven op een positieve en constructieve
manier tegemoet te treden
bull U kunt de mogelijkheden verkennen om uw betrokkenheid op zinvolle en
waardevolle activiteiten te vergroten bijvoorbeeld op werk (betaald of onbetaald)
enof maatschappelijke activiteiten
bull U kunt manieren onderzoeken om uw doelen te bereiken
bull U kunt uw leven plaatsen in een context voor toekomstplanning
Hoe lang duurt het om door al het materiaal heen te gaan Dit is afhankelijk van welke
delen van het werkboek u wilt gaan gebruiken
AANBEVELING U kunt per hoofdstuk de activiteiten kiezen die u wilt gaan doen
en deze noteren in het actieplan dat u in hoofdstuk 6 aantreft
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
8
Samenvatting van de verschillende hoofstukken
Hoofdstuk 1 ndash DE BALANS OPMAKEN helpt u te bepalen waar u zich nu bevindt en
een duidelijker beeld te krijgen van wie u bent wat belangrijk voor u is wat uw dromen
en verwachtingen zijn
In hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT wordt aandacht besteed aan de context van het
werk uw werk- en leefsituatie die mede bepaald wordt door de economische situatie in
de Europese Unie Het is belangrijk de externe factoren te kennen die invloed hebben op
uw mogelijkheden zoals de nationale economie de politiek en de situatie op
arbeidsmarkt
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR WERK In het eerste deel van dit hoofdstuk
worden verschillende soorten en mogelijkheden op een rij gezet betaalde en onbetaalde
arbeid en maatschappelijke participatie Het tweede deel beschrijft vormen van actief
zijn als ZZP-er zoals outsourcing consultancy portfolio werken en partnerships
Hoofdstuk 4 - VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELEN is bedoeld om u in staat te
stellen om met behulp van oefeningen uw vaardigheden verder te ontwikkelen Per
onderdeel wordt een lijst van alle activiteiten getoond om vaardigheden die u van
cruciaal belang vindt te selecteren Of als u wilt het hele vaardighedenhoofdstuk door te
nemen Elk onderdeel begint tevens met een zelfbeoordeling om vast te stellen hoe goed
u deze vaardigheid al beheerst Deze test geeft ook aan in hoeverre u deze vaardigheden
verder kunt ontwikkelen
Hoofdstuk 5 ndash EEN GEZONDE LEEFSTIJL In dit hoofdstuk zijn oefeningen opgenomen
met betrekking tot gezondheid welzijn en spiritualiteit
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK stelt u in staat om uw voornemens in daden om te
zetten
De tekening hieronder toont hoe mensen worden beiumlnvloed door de factoren om hen
heen gedurende hun leven Het laat zien dat er sprake is van een voortdurende
wisselwerking tussen individu en sociale omgeving Dit beeld komt ook steeds terug in de
oefeningen in dit boek terugkijken en vooruitkijken en van daaruit opnieuw je koers
bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
9
De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu en de factoren die van
invloed op hemhaar zijn vanuit de directe familie tot aan de brede samenleving toe
4 Periferie ndash veranderingen in omgeving en sociale omstandigheden
3 Sectoren ndash veranderingen in werk school verenigingsleven
1 Centrum ndash veranderingen in familie en vriendschapsrelaties
Individuele kenmerken
LEEFTIJD
TIJD
SLEUTEL
Overgangen
Weergave van
onderlinge
invloeden
2 Buurt ndash veranderingen binnen lokale gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
10
Hoofdstuk 1 ndashDE BALANS OPMAKEN
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken In dit hoofdstuk gaat u vaststellen wat op dit moment belangrijk is in uw leven en wat u
motiveert Door de volgende opdrachten krijgt u meer inzicht in de manier waarop u uw
leven wilt inrichten
De opdrachten zullen u duidelijkheid geven over waar uw prioriteiten komen te liggen en
waar u het beste uw energie op in kunt zetten en in kunt gaan investeren Het
heroverwegen van uw antwoorden zal u helpen deze handleiding optimaal te gebruiken
Zelfs wanneer u geconfronteerd wordt met bijzondere uitdagingen in uw leven en de
opdrachten zelf mogen triviaal daarbij lijken blijven uw antwoorden belangrijk en zullen
u helpen om een basis te scheppen waar u in de toekomst op kunt bouwen
Doel Dit hoofdstuk zal mij in staat stellen mijn persoonlijke prioriteiten te bepalen door
inzicht te krijgen in de beste aanwijzingen voor mijn toekomst
Benodigde tijd voor dit hoofdstuk 2 uur
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
11
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteiten
U kunt deze zelfevaluatie gebruiken om na te gaan hoe u zich verhoudt tot de prioriteiten
in uw leven qua houding en qua vaardigheden U kunt deze test nogmaals doen nadat u
alle opdrachten uit dit hoofdstuk gedaan heeft
1 Bepaal bij iedere vraag waar u momenteel ldquostaatrdquo met behulp van de schaal 1-5-
waarbij
1 = een beetje en 5 = heel veel
1 2 3 4 5
1 Weet u wat u wilt in uw leven
2 Kent u uw prioriteiten en weet u wat u voldoening en
plezier schenkt
3 Kent u uw dromen levensverwachtingen en ambities
4 Kunt u uw wensen visualiseren
5 Hoe gemotiveerd bent u hiervoor
6 Hoe is het met uw fysieke welzijn gesteld
7 Hoeveel inlevingsvermogen heeft u ten opzichte van uw collegarsquos
8 Hoeveel waardering en vertrouwen ontvangt u
9 Hoe groot is uw prestatievermogen
10 Hoeveel waarde hecht u aan uw persoonlijke groei
11 In hoeverre bent met hart en ziel aan uw werk
verknocht
12 In hoeverre geeft u betekenis aan dingen in uw leven
Tel de scores in elke kolom
Totale score
Uitslag
Tussen 45-60 u heeft een goed inzicht in uw persoonlijke waarden en uw
achterliggende motieven U kunt ervoor kiezen om dit onderdeel alleen te doen om u
daar nog verder in te verbeteren en uw kennis van uw prioriteiten verder uit te diepen
Tussen 30-44 u heeft een redelijk gevoel van waar uw persoonlijke waarden liggen en u
kunt door de opdrachten in dit hoofdstuk meer inzicht hierin krijgen en uzelf beter leren
begrijpen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
12
Tussen 15-29 laat zien dat u enig begrip heeft van wat voor u belangrijk is en wat u wilt
in het leven u kunt van de opdrachten uit dit hoofdstuk profiteren door hierover meer
duidelijkheid te krijgen
Tussen 0-14 heeft u de meeste kans om meer inzicht te krijgen in uw persoonlijke
waarden en wat u wilt in het leven door de opdrachten in dit hoofdstuk te doen
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1
Samenvatting
Opdracht 11 ndash Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening
Opdracht 12 ndash Wat zijn uw dromen verwachtingen en ambities
Opdracht 13 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
Creeumlren
Opdracht 14 - Motivatie
Opdracht 15 - Inzet en betrokkenheid
Opdracht 16 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Opdracht 17 - Wat denkt u dat uw volgende stap is
Opdracht 131 - Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en
voldoening
Doel Deze opdracht helpt u om te inventariseren welke zaken u belangrijk vindt en wat
u plezier en voldoening geeft
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen papier en pen om mee te schrijven
Opdracht
1 U denkt na over wat voor u belangrijk is en wat u plezier en voldoening schenkt
op de volgende levensgebieden
Werk
Familie en relaties
Vrije tijdhobbies
Persoonlijke overtuiging of filosofie over het leven de gemeenschap en de
sociale omgeving
2 U gaat nu de zaken die belangrijk voor u zijn en die u plezier en voldoening geven
hieronder opschrijven Met andere woorden de zaken waar u tijd en energie aan
wilt besteden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
13
3 Hieronder vindt u een tabel met een checklist en een scorelijst U kunt nu de
onderwerpen in de tabel aanklikken en de waarde eraan toevoegen die u eraan
wilt toekennen
Waardevol Totaal
niet
Niet erg Redelijk
Zeer
1 2 3 4
Partner
Familie
Vrienden
Overige relaties
Reizen
Vrijheid
Gezondheid
Carrieumlre baan
Financieumlle positive geld
Prestaties
Gemeenschap
Leven
Natuur
Schoonheid
Training oefening
Liefde
Hobbyvrije tijdpersoonlijke interesses
Religiegeloofspiritualiteit
Iets voor anderen betekenen
Macht
Plezier
Humeur
Routine
Iemand vertrouwen
Anderen onderwijzen of begeleiden
Wijsheid
Verantwoordelijkheid
Creativiteit
Uitdaging
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
14
Communicatie
Balans tussen werk en priveacute
Respect krijgen van anderen
Inzetbaarheid in stand houden
Voeg andere onderwerpen toe
4 Hoe kunt u de factoren die van invloed zijn op wat u belangrijk vindt en wat u plezier
en voldoening geeft versterken
- In verband met de werkomgeving
- In uw persoonlijke relaties
- Met betrekking tot uzelf
- Met betrekking tot uw huis
- Met betrekking tot de gemeenschap waar u bij hoort
Samenvatting Bij het invullen van deze oefening heeft u in kaart gebracht wat u
positief waardeert in de verschillende levensgebieden in termen van belangrijkheid
plezier en voldoening Tevens heeft u een begin gemaakt voor gelegenheden te zoeken
om deze positieve gevoelens te ervaren
Opdracht 132 - Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen
Doel Deze opdracht helpt u uw dromen verlangens en verwachtingen in kaart te
brengen
Duur van de opdracht15 minuten
Benodigde middelen Papier en pen
Opdracht
1 In deze activiteit laat u uw gedachten herinneringen of ideeeumln de vrije loop zonder ze
te bewerken of te onderbreken
2 U denkt terug aan de tijd dat u een kind of tiener was Welke dromen of ideeeumln had u
toen voor uw leven Noteer deze
3 Is eacuteeacuten van deze dromen nog steeds van toepassing
4 Wat heeft u in de loop van uw leven voor idealen gehad Noteer deze
5 Welke verlangens of ambities heeft u nog steeds in uw leven Noteer deze
6 Welke van deze dromen verlangens en verwachtingen spelen nog steeds een rol in
uw leven nu
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
15
Samenvatting Door de antwoorden op deze vragen op te schrijven en ter herlezen
krijgt u een duidelijk beeld van uw dromen verlangens en verwachtingen
Opdracht 133 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u
die zou willen creeumlren
Sommige mensen vinden het visualiseren van hun toekomst gemakkelijker als ze
gebruik maken van technieken zoalsrsquo het maken van een tekening het denken aan een
metafoor of het schrijven van een gedicht of verhaal voor zichzelf over de toekomst De
dromen en hoop die we als kind hadden kan hierbij soms aanwijzingen geven
Doel In deze opdracht gaat u beelden over uw toekomst gebruiken om meer zicht te
krijgen op wat u wilt bereiken
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen een rustige plaats
Opdracht
1 U zoekt een rustige plek om te mediteren en deze visualisatieoefening te doen U
start met het hardop lezen van de volgende tekst
ldquoStel u voor dat uw toekomst u in een andere richting wijst dan waar u nu bent in uw
leven U ziet uzelf in de toekomst lopen naar een tijd waar het positief en plezierig
voelt Zodra u daar aangekomen bent draait u zich om en kijkt u terug naar het nu
en een stem stelt u de volgende vragen
Wat is er met u gebeurd
Wat heeft u geleerd
Hoe bent u veranderd
Als u werkt - wat doet u en waar
Sla wat u ontdekt hebt op in uw geheugen en loop in gedachten te rug
naar de huidige tijd U houdt wat u te weten bent gekomen in gedachten rdquo
Als u dat gedaan heeft begint u te mediteren u laat uw gedachten de vrije loop om
een voorstelling van uzelf in de toekomst te maken tot rust te komen en u op uw
gemak te voelen met uw gedachten
2 Na afloop van de meditatie gaat u bij u zelf na hoe u zich voelt wat u denkt en wat u
geleerd heb Noteer dit
3 Wat betekent dit voor de volgende door u te ondernemen stappen
Samenvatting In deze opdracht heeft u verder nagedacht over wat u in de toekomst
wilt realiseren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
16
Aantekeningen Meditaties of visualisaties vereisen meestal enige ervaring maar
kunnen zeer krachtig instrumenten zijn om tot meer inzicht en een hoger bewustzijn te
komen
Opdracht 134 - Motivatie
Motivatie is de passie het verlangen en het streven om je persoonlijke doelstelling en wensen te realiseren Onder motivatie in de psychologie wordt verstaan ldquohet totaal van beweegredenen dat op een bepaald moment werkzaam is In deze definitie wordt geeft de beschrijving van iemands motivatie een antwoordt op de vraag wat hem tot een bepaald gedrag brengt Zoeken naar motieven van mensen is zoeken naar het antwoord op de vraag ldquowat zet mensen in bewegingrdquo
Doel Deze opdracht stelt u in staat uw motivatie nader te beschouwen om positieve
resultaten in uw leven te creeumlren
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Paperpennen
Opdracht
Om gemotiveerd te blijven moet men gedurende een lange periode een sterk ldquoverlangen
en bereidheidrdquo te creeumlren Dit kan men doen door te ldquowerkenrdquo aan wensen behoeften
verwachtingen verlangens en dromen
Als u zelf niet gemotiveerd bent kunt ook anderen niet motiveren Iemand die vanuit
zichzelf gemotiveerd is is in staat anderen te motiveren en is ldquoin controlrdquo Als u iets
graag wil en uw energie of bereidheid is ldquote kleinrdquo dan is elk obstakel dat u tegenkomt
een struikelblok
Deel 1 - Wensen
Om gemotiveerd te worden moet u precies weten wat u wilt over een sterk verlangen
beschikken en bereid zijn om te doen wat nodig is om uw doel te bereiken
1 Wat maakt dat u een eerste stap zet om in beweging te komen wat motiveert u
Wat heeft u nodig om uw wensen te realiseren Wat u nodig hebt is een wens
Een eigen persoonlijke wens een wens die u ergens in uzelf gevonden hebt
Neem voordat u verder leest een wens in gedachte Dat kan een grote of een
kleine wens zijn Een wens waar u wellicht jaren aan moet werken of eacuteeacuten die zich
zomaar kan realiseren Iets materieels of immaterieels Iets wat u wilt hebben of
een levenswens Als het maar een wens is waar u enige passie bij voelt en waar u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
17
echt iets voor over wilt hebben Creeumler voor uzelf een beeld van het eindresultaat
van uw wensdroom
Richt u alleen op wat u in uw leven wil verwezenlijken
Deel 2 ndash Onderzoeken hoe u uw droom gaat realiseren
1 Nadat u een duidelijk beeld hebt wat het eindresultaat moet zijn is de volgende stap
het kenbaar maken naar anderen wat uw wensdroom is
2 Door uw droom aan anderen te vertellen versterkt dat tevens uw motivatie om
stappen te zetten om deze droom te gaan realiseren U gaat namelijk de anderen
duidelijk maken dat u gemotiveerd bent om uw wensen ook te gaan realiseren
3 Als u uw wens met overtuiging uitdraagt gaan anderen een bijdrage leveren aan het
verwezenlijken van uw droom
4 U start met het uiten van uw wensdroom aan iedereen die het maar wil horen U gaat
op zoek naar mensen ideeeumln en allerlei informatie die jou kunnen helpen Denk
hierbij aan familie vrienden (oud) collegarsquos etc Zij worden uw supporters om u
wensen echt te realiseren en om het vuur van uw motivatie brandend te houden
5 U ordent alle reacties en informatie die u gekregen hebt en vraag om suggesties en
handreikingen Zo bereidt u uw volgende stappen voor om daadwerkelijk echt aan de
slag te gaan
Deel 3 ndash Uw wensdroom realiseren
Nu u genoeg ideeeumln kennis en informatie verzameld hebt is het tijd om aan de slag te
gaan Neem de stap van fantasie naar werkelijkheid
De uitvoeringsfase is eigenlijk heel eenvoudig U besluit om echt aan de slag te gaan u
gaat ook daadwerkelijk aan de slag en dat houdt u gewoon alsmaar vol
Samenvatting In deze opdracht heeft u een beter begrip gekregen van uw motivatie
manieren om uw dromen en wensen in kaart te brengen en een begin te maken deze te
realiseren
Opdracht 135 Inzet en betrokkenheid
Inzet plus betrokkenheid creeumlert engagement Betrokkenheid is niet iets dat zomaar
ontstaat Het gaat om een verbinding tussen ldquogeven en nemenrdquo Wat u persoonlijk nodig
heeft om op te bloeien en wat u wilt bijdragen aan de organisatie waarvoor u werkt
Wat iemand betrokken maakt heeft te maken met persoonlijke ervaring en wat de
praktijk aan voldoening en tevredenheid schenkt
Doel Deze opdracht zal mij in staat stellen mijn houding inzet en betrokkenheid binnen
een positieve werksetting te verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
18
Benodigde middelen Papierpennen
Opdracht
De volgende innerlijke bronnen en houdingen zijn belangrijke manieren om te bezien wie
we zijn en hoe we denken
1 In hoeverre zijn deze innerlijke bronnen werkzaam in uw leven en hoe kunt u ze
bevorderen
Geef aan op een schaal van 1-5 in welke mate deze bronnen in uw leven
werkzaam zijn
Innerlijke bronnen Schaal
1 - 5
Hoe kunt u ze effectiever
maken in uw leven
Fysiek welzijn
U voelt u veilig en gezond en u bent verzekerd
van een goed basisinkomen
Empathie met collegarsquos
U voelt zich op uw gemak en verbonden met de
mensen die u op uw werk ontmoet Er is sprake
van en goede samenwerking en de zaken gaan
beter als mensen zich met elkaar verbonden
voelen
Waardering en vertrouwen
Als u het vertrouwen van anderen heeft bent u
instaat uw ideeeumln in uw werk te realiseren
vooral wanneer u het gevoel heeft in zekere
mate zelfstandig te kunnen werken
Goede prestaties
U creeumlert zichtbare resultaten op uw werk en
bent daarover tevreden U krijgt positieve
feedback en uw resultaten worden gevierd
Persoonlijke groei
U kunt uw talenten en kwaliteiten ontwikkelen
Met hart en ziel werken
U voelt zich vrij om uzelf te zijn U kunt doen
wat u werkelijk wilt doen en waar u goed in bent
Zingeving
Uw werk doet ertoe Uw werk geeft u een
diepere (sociale) betekenis en uw zelfwaardering
groeit
(Uit Kees Kouwenhoven 7 bronnen voor plezier in het werk)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
19
2 Wat heeft u nodig om persoonlijk betrokken en geeumlngageerd te blijven in uw
werkomgeving
Samenvatting In deze activiteit heeft u meer begrip gekregen hoe u gebruik kunt
maken van uw innerlijke bronnen om uw gewenste doelen te bereiken in een positieve
werksituatie
Opmerking In sommige werksituaties waar een manager harde competitie tussen
medewerkers stimuleert is het moeilijk en zelfs inadequaat om empathie te scheppen
In dergelijke situatie is innerlijke integriteit een beter alternatief
Opdracht 136 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Doel Deze opdracht helpt u uw vaardigheden ervaring en kwalificaties in kaart te
brengen
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Welke vaardigheden ervaring en kwalificaties heeft u Schrijf deze in de linkerkolom Vul
daarna de twee kolommen in die laten zien wanneer u deze de laatste keer gebruikt
heeft en hoe lang geleden (Zie de korte lijst van vaardigheden hieronder als
hulpmiddel)
Vaardighedenoverzicht
Vaardigheden en expertise Wanneer heeft u deze
vaardigheid gebruikt
Hoe lang
geleden
Sommige vaardigheden Practische vaardigheden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
20
Problemen oplossen Tijdmanagement Om kunnen gaan met
electronica en electriciteit
Schriftelijke communicatie Met oog voor details Metaalbewerking
Mondelinge communicatie Analytisch vermogen Met verschillende technieken
om kunnen gaan
Onderhandelen Delegeren Timmervaardigheden
Leiderschap Bouwvaardigheden
Creativiteit Schoonmaakvaardigheden
Strategisch denken Tuinieren
Organisatorisch
Doelgericht
Multi-tasking
Samenvatting In deze opdrachten heeft u uw belangrijkste vaardigheden op een rij
gezet
Noot Vaardigheden ervaringen en kwalificaties met inbegrip van het vermogen deze
over te dragen zijn de factoren die u waarschijnlijk het meest zullen helpen om u
toegang te verschaffen tot de door u gewenste toekomstwerkzaamheden Daarom is het
een belangrijk onderdeel van het proces van nieuw werk zoeken om deze zorgvuldig en
bedachtzaam te identificeren Het kan bovendien nuttig zijn om te zien hoe u uw
vaardigheden kunt vergelijken met de kerncompetenties in hoofdstuk 41
Opdracht 137 ndashWat denkt u dat uw volgende stap is
Doel Deze opdracht helpt u de beste mogelijkheden te selecteren om verder te gaan
Duur van de opdracht 10 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Kijk naar de tekening op de volgende pagina om vast te stellen wat voor u de beste
overgang is
- Van huidig betaald werk naar nieuw betaald werk
- Van betaald werk naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
- Van betaald werk naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
21
- Van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
Meer informatie over deze overgangssituaties vindt u in hoofdstuk 3
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
22
Overgangssituaties
Hoe wilt u uw tijd energie vaardigheden en geestelijke
eigenschappen nu en in de toekomst gebruiken
Overgang van
huid werk naar
nieuw betaald werk
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er
voor u zijn
Overgang van betaald
werk naarandere
(niet-betaalde) werkzaamheden
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden
Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
Overgang van
betaald werk naar
ondernemerschap
Van werkeloosheid naar
ondernemerschap
Kent u het soort ondernemerschap dat u wilt Ja Waar kunt u dat werk vinden Heeft u de vereiste vaardigheden
Ja Ontwikkel dat werk start uw eigen bedrijf Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4)
Nee Zoek uit wat u wilt gaan doen Nee Orieumlnteer u zelf ndash ga naar de Kamer van
Koophandel of de organisaties voor het Midden-m en Kleinbedrijf
Van werkeloosheid naar betaald werk
Van werkeloosheid naar
andere (niet-betaalde)
activiteiten
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn
Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
23
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu
In dit hoofdstuk heeft u de balans opgemaakt van waar u zich in uw leven bevindt U
heeft een overzicht gekregen van wat voor u belangrijk is uw verlangens en aspiraties
en hoe u zich daar tegenover verhoudt Verder bent u nagegaan hoe u uw innerlijke
bronnen inzet om uw doelen in een werksituatie te bereiken Vervolgens heeft u de
vaardigheden en ervaring waarover u beschikt weergegeven in uw
vaardighedenoverzicht Tenslotte heeft u bekeken welke de meest door u gewenste
overgangssituatie is U kunt nu nogmaals de zelfbeoordeling in 12 invullen om te zien
wat u dit heeft opgeleverd of u kunt naar andere delen van dit werkboek gaan
Sommige deelnemers aan de pilots hebben opgemerkt dat het verkrijgen van meer
kennis en inzicht van persoonlijkheidskenmerken helpen kan bij het begrijpen van de
meest geschikte werkstijlen (zie 16 persoonlijkheidstests)
Er zijn vier belangrijke overgangssituaties waar u mee rekening kunt houden met
betrekking tot werk zoeken Deze zijn van huidig betaald werk naar nieuw werk van
werkeloosheid naar betaald werk of ondernemerschap van betaald werk naar andere
(niet-betaalde) werkzaamheden en van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde)
activiteiten
Hoe uw huidige werk of niet-werk situatie er ook uitziet in dit werkboek vindt u ideeeumln
om uw kansen te verbeteren
15 Verder lezen
Covey SR Merrill AR and Merrill RR (2011) Prioriteiten Effectieve keuzes in leven
en werk Business Contact
Informatie over het ontwikkelen van vaardigheden
Vaardigheden skills competenties
httpwwwlerennlcursussociale-vaardigheden
httpsochickennlsociale_vaardigheden_verbeteren_15_tips
httpwwwlerennlcursusprofessionele-vaardigheden
httpwwwskills-netherlandsnl
httpwww21stcenturyskillsnl
http123managementnl0040_mensena400_mensen_09_competenties_ontwi
kkelinghtml
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
24
httpwwwcompetentiebeleidbeOntwikkelen_van_competenties_en_talentenM
ethoden_Ontwikkelen_van_competenties_en_talentendefaulthtm
httpwwwhannlonderzoeknieuwsboek-rolgerichte-
competen_attachmentsrolgerichte_competentieontwikkeling_-
_gertjan_schuiling_red_pdf
Persoonlijkheidstests
httpnloutofservicecombigfive
httpwww123testnl
httpwwweclecticenergiescomnederlandsenneagramtestphp
httpwww123testnljung-persoonlijkheidstest
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
25
Hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT
In dit hoofdstuk nodigen we u uit om de economische situatie in Europa en de specifieke
omstandigheden in uw eigen land in overweging te nemen
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de economische situatie in Europa Het
tweede deel van het hoofdstuk bevat een beschrijving van de situatie in Nederland
Het nationale rapport bevat
- Gegevens over werkende bevolking naar mannen en vrouwen
- Werkeloosheidscijfers voor mannen en vrouwen
- Gegevens over fulltime- en deeltijdarbeid onder mannen en vrouwen
- Gegevens over in welke sectoren de werkgelegenheid nog groeit
22 De economische situatie in Europa
Werkgelegenheid
In de EU was de arbeidsmarkt zich langzaam aan het herstellen maar in de afgelopen
jaren werd dit herstel abrupt onderbroken toen de werkloosheid medio 2011 begon te
stijgen
De totale werkloosheid in de EU is op dit moment bijna 105 in de eurozone is dat
ongeveer 11 het hoogste percentage sinds de start van de Europese Monetaire Unie
Sinds het begin van de financieumlle crisis in 2008 gingen in totaal in totaal ongeveer 5
miljoen banen in de EU verloren waarvan 3 miljoen in de eurozone De EU is de enige
wereldregio waar de werkloosheid niet daalt
De huidige verzwakking van de arbeidsmarkt is vooral het gevolg van de verslechtering
van de economische activiteit gekoppeld aan een toename van de schuldencrisis In
sommige landen vereist het aanpakken van de schuldencrisis een vastberaden beleid van
fiscale aanpassingen die van invloed zijn op de productie en de werkgelegenheid De
impact van de schuldencrisis werd verergerd door de aanscherping van de financieumlle
voorwaarden in verband met het voortdurende proces van afbouw van schulden (een
proces uitgevoerd door een organisatie in een poging om haar financieumlle kosten te
verlagen)
De duale uitkomsten van de werkloosheid binnen de EU zijn deels het gevolg van
verschillen in de ontwikkelingen van de economische activiteit en deels het resultaat van
de verschillende reacties op de groei van de werkloosheid In 2011 was het effect van de
slechtere economische activiteit op de werkgelegenheid veel sterker dan verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
26
Landen met aanhoudende of verergerende schuldencrisis zijn met name Griekenland
Spanje en Portugal
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei - 43 19 14 -003 13
Werkloosheidspercentage 96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Volwasseneneducatie
Het DG Educatie en Cultuur van de Europese Unie heeft het Programma voor een Leven
Lang Leren ontwikkeld zodat mensen van alle leeftijden deel kunnen nemen aan
leerervaringen en helpen bij de ontwikkeling van de onderwijs-en opleidingssector in
Europa Het deel van het programma gewijd aan oudere leerlingen wordt Grundtvig
genoemd De doelstellingen van Grundtvig zijn om
bull te reageren op de uitdaging die de vergrijzing in Europa aan educatie stelt
bull hulp te bieden aan volwassenen met leerwegen waardoor zij hun kennis en
competenties kunnen verbeteren
Multilaterale projecten ter verbetering van de volwasseneneducatie door ontwikkeling en
overdracht van innovatie en goede praktijken zijn activiteiten die ondersteund worden
door het Grundtvig-programma 3C Economic Welbeing for Older Peole is zorsquon project en
heeft als doel om mensen van 45 jaar+ ofwel actief te laten blijven of weer te re-
integreren in de arbeidsmarkt en tegelijkertijd in staat te stellen ook inkomsten te
genereren (De 45 + jarigen vormen een zeer brede en diverse groep van werknemers
met verschillende behoeften en mogelijke kansen obstakels en uitdagingen)
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei -43 19 14 -03 13
Percentage
werkeloosheid
96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Dit werkboek is een van de uitkomsten van het project en heeft ten doel passende
kennis over nieuwe vormen van werkgelegenheid te verschaffen zoals sociale
ondernemingen cooumlperaties adviesbureaus en andere vormen van maatschappelijke
participatie zoals vrijwilligerswerk en sociale activering Samen met deze nieuwe vormen
van werkgelegenheid moeten oudere werknemers leren omgaan met financieumlle
problemen rond hun pensioen en spaargeld dat onvoldoende is om hen in de toekomst
te kunnen blijven ondersteunen Verkenning van en toegang tot nieuwe vaardigheden en
werkmogelijkheden zal helpen de financieumlle situatie van ouderen te verbeteren
23 De Nederlandse economische situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
27
In Nederland wonen 16656000 mensen tegenwoordig 495 is man en 505 vrouw
235 van de bevolking is jonger dan 20 jaar 328 is tussen de 21 en 45 en 437 is
ouder dan 45 jaar De levensverwachting is gestegen gemiddeld 785 jaar voor mannen
en 828 jaar voor vrouwen
De potentieumlle beroepsbevolking bevolking11 (actieve bevolking) bestaat uit 23 van de
totale bevolking bijna 11000000 mensen
- 400000 mensen werken 12 uur of meer in een week
- 32000 personen willen 12 uur of meer werken in een week maar doen dat (nog)
niet
- 2700000 mensen zijn niet bereid om 12 uur of meer werken in een week
Volgens de Nederlandse statistieken is het totaal van de actieve bevolking op basis van
de de internationale definitie 8757000 personen in 2011 Daarvan hebben er 8369000
werk ft terwijl 389000 mensen werkloos zijn Dus in lijn met de internationale definitie
was het Nederlandse werkloosheidspercentage in 2011 44 De werkloosheid in
verschillende leeftijdsklassen wordt weergegeven in de onderstaande tabel
Tabel 1 Werkloosheid in (2011)
Leeftijd Totaal Mannen Vrouwen
15 - 24 jaar 98 95 102
25 - 44 jaar 49 51 46
45 ndash 65 jaar 47 42 54
Volgens Eurostat is 25 van de totale werkende bevolking werkzaam in de
landbouwsector 16 in de industrie en 816 in de dienstensector De groei van de
werkgelegenheid in de dienstensector was positief (09) terwijl zowel in de landbouw
als in de industrie de werkgelegenheid afnam respectievelijk 65 en 14
Tabel 2 Totaal aantal werkenden (2011)
EU NL EU NL EU NL
45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100
50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900
55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000
60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600
Zoals in de volgende tabel te zien is zijn is de arbeidsparticipatie van 50-64 jarigen
groter in de productiesector en de gezondheidszorg Daarentegen is de
arbeidsparticipatie van 50-64-jarigen lager in de mijnbouw en in de elektriciteits-en
watervoorziening
Tabel 3 Economische activiteiten 50-64 jaar in (2011)
Land- en bosbouw en visserij
277
Mijnbouw 000
1 De Nederlandse definitie van de beroepsbevolking wijkt af van de internationale definitie volgens de
Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en er zijn dus verschillende uitkomsten Ten eerste komen volgens de Nederlandse definitie alleen personen die bereid zijn om ten minste twaalf uur per week werken in aanmerking Ten tweede varieumlren de definities van de beroepsbevolking varieumlren De internationale definitie vereist prompt (binnen twee weken) de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt Volgens de Nederlandse definitie een periode van drie maanden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
28
Industrie 1013
Electriciteit en gasvoorziening
047
Watervoorziening 047
Bouwnijverheid 517
Groot-en detailhandel 876
Transport en opslag 551
Hotel en restaurantwezen 213
Informatie en
communicatie
218
Financiele en
assurantiesector
246
Vastgoedsector 088
Wetenschap en
technologie
510
Administratieve sector 268
Overheid en defensie 880
Onderwijs 925
Gezondheidszorg en
welzijn
1896
Kunst vermaak en
recreatie
187
Overige diensten 187
In Nederland wordt de arbeidsparticipatie vooral bepaald door mate waarin onderwijs
gevolgd is Volgens Eurostat is de arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64
jaar 516 wanneer de werknemer niveaus 0-2 heeft (kleuter- lager en lager secundair
onderwijs) 678 in het geval van niveau 3-4 (hoger secundair en post-secundair niet
tertiair onderwijs) en 778 wanneer de werknemer niveaus 5-6 (eerste en tweede fase
van het tertiair onderwijs) bereikt Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk onderwijs is om
ouderen aan het werk te houden
In Nederland is 546 van de werkloze werknemers tussen 50 en 64 jaar zijn langdurig
werkloos (12 maanden of meer) Hoewel dit percentage is toegenomen sinds 2008 is de
huidige situatie niet zo slecht als het was 1992 toen bijna 70 van de totale
arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64 jaar langdurig werkeloos was
(Eurostat 2011)
Tabel 4 Werkeloosheidspercentages per leeftijdscategorie en
opleidingsniveaus
Niveau 0 -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6
45-49 jaar 47 33 29
50-65 jaar 44 43 35
Bron Eurostat
De persoonlijke kenmerken van de groep werkloze oudere werknemers zijn anders dan
die van de totale groep ouderen in Nederland Hoewel de verdeling van de werkloosheid
tussen mannen en vrouwen gelijk is is bij de 60-plussers het aantal mannen veel hoger
Werkloosheid onder oudere werknemers is veel hoger dan CBS-statistieken zijn
vermoeden Oudere werknemers hebben niet geprofiteerd van de daling van de
werkgelegenheid in 2010 De werkloosheid onder oudere werknemers is niet gedaald Er
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
29
zijn veel misverstanden te wijten aan de verschillende manieren waarop werkloosheid
door diverse officieumlle instanties gedefinieerd wordt Elke figuur toont een ander deel van
werkelijkheid in de samenleving Omdat veel oudere mensen die hun baan hebben
verloren niet meer actief werkzoekend zijn worden ze niet meegenomen in de CBS-
statistieken Ze worden echter wel weer opgenomen in de berekening van het UWV
Tabel 5 Deelname aan opleiding en training in 2011 ()
25-34 35-44 45-54 55-64
T M V T M V T M V T M V
EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48
NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88
Bron Eurostat
Werknemers ouder dan 45 jaar nemen minder deel aan onderwijs en opleidingen dan
jongere werknemers 146 van de werknemers tussen 45 en 54 jaar zijn deelnemer
aan een opleidings-en trainingsprogramma en dit percentage is voor de werknemers
tussen 55 en 65 jaar nog lager 84
Tabel 6 Deelname aan opleiding en training naar arbeidssituatie in 2011 ()
Actieve
bevolking
Werkend Werkloos Inactief
EU27 95 95 91 69
NL 183 183 173 103
Bron Eurostat
De hogere deelname niveaus treft men aan bij de werkenden en de werklozen zijn voor
degenen die in dienst zijn (183) en werklozen (173) De inactieve mensen nemen
in mindere mate deel(103)
Werknemers die al een hoger opleidingsniveau hebben nemen ook vaker deel aan een
leven lang leren 193 van degenen die niveaus 5-6 bereikt hebben deelgenomen aan
onderwijs terwijl het percentage slechts 46 voor degenen die niveau 0-2 hebben bereikt
Toegang tot de arbeidsmarkt
In de periode van 2000-2011 is de 55-65 leeftijdsgroep van het werkende deel van de
beroepsbevolking bijna verdubbeld en het aantal oudere werknemers zou in de toekomst
ook nog eens kunnen verdubbelen Dit betekent dat op dit moment meer dan 49 van
de 55-65 leeftijdsgroep nog oudere werknemers zijn Het aantal 15-55 jarigen daalt
sinds 2000 en omvat momenteel 07 De afgelopen jaren is het aantal 55-65 jarigen
evenredig gestegen maar stabiliseert nu als gevolg van de financieumlle en economische
crisis Bovendien is de groei onder vrouwen hoger dan onder mannen Het aantal 45-55
jarigen nam toe van 227 naar 263 en het aantal 55-65 jarigen is gestegen van 73
naar 144
De vergrijzende samenleving wordt weerspiegeld in de werkgelegenheid en de
werkloosheid Oudere werknemers vullen minder vacatures in Toch is het aantal
vacatures ingevuld door oudere werknemers toegenomen De arbeidsmarktpositie van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
30
oudere werknemers is tegenwoordig weer wat slechter dan 10 jaar geleden Terwijl
steeds meer mensen zeggen dat ze willen blijven werken en ook daartoe in staat zijn is
slechts 34 van de 60-64 jarigen ook echt actief op de arbeidsmarkt Het bruto
percentage ouderen dat nog werkt neemt toe In 2010 behoort 45 van de mannen
onder de 60-64 groep en de 22 van de vrouwen tot de werkende bevolking
Specifieke barriegraveres voor oudere werken
De volgende tabel toont het aantal (voormalige) werkzoekende ervaren van de volgende
hindernissen en obstakels in Volgens deze gegevens denkt een hoog percentage van
de oudere werknemers zowel werkenden als werklozen dat leeftijd een obstakel kan
zijn De op de tweede plaats meest genoemde belemmering is de beschikbaarheid van
afwijkende werktijden
Tabel 7 Aantal (voormalige0 werkzoekend dat een van de volgende
belemmeringen ondervindt ( in )
45-54 jaar 55+
Werkeloos Werkend Werkeloos Werkend
Lichamelijke
gezondheidsproblemen
33 16 34 25
Psychische
gezondheidsproblemen
27 15 21 16
Beschikbaarheid door
afwijkende werktijden
49 36 52 41
Financieumlle problemen 30 17 25 21
Gebrek aan betaalbare
kinderopvang
6 6 2 3
Zorg voor familieleden 19 12 14 12
Problemen met de
Nederlandse taal
13 7 8 8
Buitenlandse
nationaliteit
15 8 10 6
Leeftijd 89 83 94 91
Bron Arbeidsmarkt Ouderen SZW 2011
In het Nederlandse Nationale Rapport wordt gesteld dat het beleid om oudere
werknemers op een latere leeftijd te laten uittreden gebaseerd is op drie soorten
strategieeumln
a) Vergroten van het potentieel van oudere werknemers
o Afschaffing van ontzie-maatregelen (vervroegde uittreding seniorenverlof)
o Het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd Volgens Van Dalen et al
(2010) heeft de overheid een aantal publiciteitscampagnes in de afgelopen
decennia gelanceerd om de pensioenleeftijd te verhogen evenredig te verhogen
met het toenemen van de levensverwachting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
31
b) Toename van de vraag naar oudere werknemers
o Ervaring
o Salarissubsidie
o Premiereductie
o Het wegnemen van werkgeversrisicos
c) Arbeidsmarktprikkels
o Advisering en begeleiding
o Opleiding en bijscholing
De combinatie van deze drie strategieeumln is zeer effectief in de praktijk
CEDEFOP het Europees Centrum voor de ontwikkeling van beroepsopleiding wijst erop
dat het publieke debat in Europa over de vergrijzing een fundamentele verschuiving in de
visie op oudere werknemers impliceert Nieuw beleid moet flexibeler meer preventief en
meer activerend
Volgens de van Dalen et al (2010) worden de werkgevers in vergrijzende
samenlevingen onvermijdelijk geconfronteerd met de economische uitdagingen van een
vergrijzende beroepsbevolking Het ontwerpen van beleid om de inzetbaarheid en
productiviteit van oudere werknemers te verbeteren is eacuteeacuten van de uitdagingen waar
personeelsmanagers in de nabije toekomst mee worden geconfronteerd
Ook wordt vermeld hoe werkgevers momenteel bezig zijn hun beleid vorm te geven om
de productiviteit en de arbeidsparticipatie van oudere werknemers in Nederland te
bevorderen Generieke beleidsmaatregelen die erop gericht zijn oudere werknemers
tegemoet te komen - bijvoorbeeld door ze extra verlof of vermindering van hun werklast
te geven ndash komen veelvuldig voor onder het motto van leeftijdsbewust
personeelsbeleid De paradox van dit soort leeftijdsbewustzijn is dat deze maatregelen
de kansen van oudere werknemers eerder lijken te beperken op de Nederlandse
arbeidsmarkt (Euwals De Mooij en Van Vuuren 2009) Werkgevers zijn vooral sceptisch
over de toepassing van overheidsmaatregelen of sector-brede arbeidsovereenkomsten
(caorsquos) waar deze maatregelen de inzetbaarheid van ouderen verminderen en de kosten
verhogen Slechts zeer weinig organisaties hebben personeelsbeleid die gericht zijn op
het verkleinen van de groeiende productiviteit-loonkloof Slechts zes procent van de
organisaties heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid van demotie en slechts 13
procent had speciale opleidingsprogrammas voor oudere werknemers Het ontbreken
van een helder leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt het meest duidelijk wanneer we
stilstaan bij situaties waarin werknemers minder presteren Als oudere werknemers niet
meer voldoen aan de productienorm wordt dat meestal getolereerd en worden er geen
corrigerende maatregelen genomen om hun inzetbaarheid te verbeteren Van minder
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
32
presterende jongere collegarsquos wordt dit niet getolereerd en dit is reden voor ontslag
Werkgevers die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen ontwikkelen moet
maatregelen op maat snijden om de individuele werknemers te stimuleren in langer
actief te blijven op de arbeidsmarkt en een duurzame inzetbaarheid te bevorderen
Bronnen
Dalen HP van K Henkens en JJ Schippers 2010 Productivity of the Older Worker Perceptions
of Employers and Employees Population and Development Review vol 36(2) 309-330
Euwals R R de Mooij en D van Vuuren (2009a) Rethinking retirement CPB speciale publicatie
nr 80 Den Haag Centraal Planbureau
Contactinformatie voor loopbaanbegeleiding en advies
httpwwwvanedenl
httpadsomnl
httpwwwloopbaanbegeleiding-op-maatcom
24 De gevolgen van de economische situatie voor u
Persoonlijke omstandigheden hebben sterke invloed op het vermogen een inkomen te
verdienen De vraag is wat is realistisch en mogelijk binnen de gegeven
omstandigheden
In hoofdstuk 3 worden manieren van werken nader bekeken Sommige bieden
aanvullende ideeeumln die kunnen leiden tot kansen op werk Het hoofdstuk bevat
suggesties om op verschillende manieren in werksituaties betrokken te zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
33
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR
WERK
Dit hoofdstuk zal u helpen te bepalen wat de beste opties voor soorten werk voor u zijn
Het hoofdstuk is verdeeld in twee secties
bull 31 ndash brengt verschillende kansen op werk in kaart betaald onbetaald of vrijwillige
werkzaamheden
bull 32 - zet vormen van zelfstandige arbeid en professionele dienstverlening een rij
Elke sectie schetst de mogelijkheden voor werk een beschrijving van het soort werk de
voordelen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillig
In veel Europese landen is betaald werk schaars en moeten er alternatieve manieren
worden gevonden om een inkomen te genereren De kansen en mogelijkheden voor werk
die we in dit hoofdstuk bespreken zijn
311 Het continueren van betaald werk
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat
312 Zelfstandig ondernemerschap
Een zelfstandige is iemand die werkt in een eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
313 Maatschappelijk ondernemerschap
Maatschappelijk ondernemerschap omvat bedrijfsactiviteiten die primair gericht zijn op
sociale behoeften Er zijn veel verschillende ondernemingsvormen die inkomsten
genereren waarbij men wel of geen winst kan maken
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Vrijwilligerswerk wordt beschouwd als het dienen van de samenleving door middel van
de eigen interesses persoonlijke vaardigheden of leren In ruil daarvoor levert dat een
gevoel van eigenwaarde en respect op in plaats van geld Vrijwilligerswerk maakt
persoonlijke en professionele ontwikkeling van vaardigheden mogelijk Bovendien is men
onder de mensen en levert het plezier op
Een zelfhulpgroep is in handen van de deelnemers zelf Dat zijn vaak vrijwilligers die zelf
persoonlijke ervaringen met het groepsthema hebben Een zelfhulpgroep is een kleine
groep mensen die dezelfde behoefte hebben of in dezelfde situatie verkeren en als
ondersteuningsgroep samenwerken om elkaar hierbij te helpen
315 Stage
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
34
Een stage is een werkgerelateerde leerervaring voor mensen die werkervaring willen
ontwikkelen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke opdrachten die
ongeveer drie maanden tot een jaar duren Oudere volwassenen moeten soms veel
moeite doen om deel te kunnen nemen aan een stage ndash trainee- of
uitwisselingsprogramma omdat die vooral op jongeren gericht zijn
316 Uitwisselingsprogrammas (job-rotatie)
Er zijn verschillende strategieeumln die gebruikt kunnen worden om beroepsmobiliteit te
bevorderen Eeacuten daarvan is job-rotatie Bij job-rotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan binnen en buiten de organisatie Het
biedt zowel de werknemer als de organisatie kansen en mogelijkheden voor beweging en
ontwikkeling
311 Continuering van betaald werk
Wat is dit
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat De belangrijkste uitdaging van continuering van betaalde arbeid is te
ontkomen aan tal van vormen van ouderendiscriminatie in de samenleving Ook
werkgevers bezondigen zich daar nog wel eens aan Dus hoe kunnen oudere
werknemers op een bevredigende manier een voortzetting van hun dienstverband
realiseren
Vragen in verband met het continueren van betaald werk kunnen worden onderverdeeld
in vier categorieeumln
1 Hoe kunt u de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie vinden
Betaald werk - een keuze of een essentieumlle behoefte
Wie een betaalde baan heeft wordt geconfronteerd met de vraag hoe lang moet ik
werken voordat ik met pensioen kan gaan
In veel landen wordt de pensioenleeftijd verhoogd en worden pensioenuitkeringen steeds
minder gegarandeerd dan verwacht Dit resulteert in een voortdurende onzekerheid
vooral voor oudere werknemers Dat leidt tot verdere vragen zoals
- Wat betekent dit voor mij
- Zal ik langer moeten werken
- Zal de optie vrijwillige uittreding helemaal verdwijnen of blijft er nog een mogelijkheid
om eerder te vertrekken
- Wat betekent dit voor mijn gezondheid
- Wat betekent dit voor mijn gezin
- Wat betekent dit voor mijn financieumlle situatie
- Heb ik echt een keuze of ben ik gedwongen om slechts eacuteeacuten beslissing te nemen
Oudere werknemers worden in hun latere loopbaan gedwongen om hun opties te
onderzoeken voor de voortzetting van betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
35
Welke ondersteuning zou u nodig hebt om dit bereiken en van wie
bull Uw werkgever
bull Uw familie
bull Anderen
bull Uzelf
Als oudere betaald blijven werken wordt dit meestal gezien als een individueel probleem
of een individuele keuze In werkelijkheid is dit de uitkomst van collectieve politieke
sociale en economische processen waarbij de werkgever primair betrokken is Echter er
is vaak een gebrek aan mensen van wie men ondersteuning en begeleiding kan krijgen
Hoe kunt u uw situatie nader bepalen
Als u werkloos bent kunt u nu kijken naar andere secties voor een meer geschikt
werkpatroon Als u een betaalde baan heeft kunt u de quick scan doen en zien waar
u uitkomt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
36
Scores (met uitzondering van diegenen die geen betaald werk hebben)
0-3 Bouw uw carriegravere op een gemakkelijke en prettige manier af
3-7 Vindt een betere baan in een soortgelijk of andere organisaties
8-11 Stel uzelf in staat van rol te verwisselen binnen uw huidige organisatie
12-16 Verbeter uw functioneren binnen de huidige organisatie
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u betaald werk
JaNee
Indien Ja ga verder indien Nee stop hier en ga verder kijken naar de andere
werkpatronen
2 Weet u wanneer u met pensioen kunt gaan
JaNeeNiet zeker
3 Vindt u uw huidige baan bevredigend en zou u die baan willen houden tot aan
uw pensionering
JaNee
Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan uw
pensionering
4 Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan
uw pensionering
JaWeet nietNee
5 Is er iets speciaals dat u nog zou willen doen in uw baan
JaWeet nietNee
6 Wilt zich nog verder ontwikkelen of uzelf verbeteren in uw baan
JaMisschienWeet nietNee
7 Wilt u van baan veranderen in een complete nieuwe werksituatie en iets heel
anders gaan doen
JaMisschienWeet nietNee
8 Wilt u uw baan gefaseerd afbouwen
JaWeet nietNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
37
Hoe kunt u meer informatie over het vervolg van uw loopbaan krijgen
Als u uw carriegravere op een of andere manier voort wilt zetten moet u
- Anticiperen op ontwikkelingen in uw huidige werksituatie
- De kansen en mogelijkheden op een rij zetten
- Het juiste moment bepalen om actie te ondernemen
Om betaald werk te blijven doen moet u uw wensen bespreken met uw leidinggevende
en of met de HR medewerker en misschien met anderen binnen uw werkverband Het
is ook belangrijk om te overwegen wat u welen wat niet wilt delen met uw collegas over
uw plannen Daarom is strategische communicatie erg belangrijk
Suggestie het zou nuttig zijn om hoofdstuk 4 over kerncompetenties te lezen
Uw carriegravere en uw opties
1 Hoe kunt de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
Als u uw werk geleidelijk aan wilt beeumlindigingen zou u zich kunnen afvragen
- Hoe kan ik dit willen doen
- Wat is belangrijk voor mij
- Wat is ook goed voor mijn werk
In de praktijk zijn er verschillende opties mogelijk
bull Verminder uw werktijden door een deeltijdpensioen of geleidelijke uittreding
Flexibel werken is een andere manier geleidelijk te minderen
bull Overweeg demotie naar een minder belastende functie Vaak zal een dergelijke
oplossing van invloed zijn op uw inkomen dus is het goed om vooraf te berekenen
of deze optie voor u zal werken
bull Later als u precies weet wat u wilt kan het nodig zijn om te onderhandelen met uw
manager en kunt u gedwongen worden om tot een compromis te komen
VOORBEELD 1a
Jeremy besloot om rond zijn 60e de mogelijkheid te bespreken om gefaseerd met
pensioen te gaan Dit kwam zijn werkgever goed uit die nu een andere werknemer
geleidelijk aan zijn werkzaamheden kon overnemen
VOORBEELD 1b
Marina had net een nieuw kleinkind en haar dochter vroeg of ze kon drie dagen per week
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
38
op kon passen Marina onderhandelde om in deeltijd te gaan werken en maakte zo van
de gelegenheid gebruik om zich te concentreren op die aspecten van haar werk die ze
het liefste deed
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
Als u uw huidige baan wilt behouden is het misschien goed om een sterkte-zwakte-
analyse te maken van uzelf in deze baan Wat zijn uw sterke en zwakke punten Wat
zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen (risicos) Wat kunt u doen om uzelf te
verbeteren Wat kunt u doen om uw eventuele zwakke punten te compenseren Wat
heeft u nodig om de kansen te benutten En wat kunt u doen om eventuele risicos
of bedreigingen voor uw baanzekerheid te verminderen
Bespreek deze problemen met uw manager en kijk of en tot wat voor soort
overeenkomst u kunt komen U kunt denken aan meer flexibiliteit competentie-
ontwikkeling door bijscholing en training uitbreiding van +taken (bijvoorbeeld meer
jongere collegas begeleiden) enzovoort
VOORBEELD 2a
Angela had kinderen die studeerden en moest blijven werken vanwege de kosten die dat
met zich meebracht Na overleg met verschillende sectiehoofden en managers stemde ze
er mee in om een specialistische rol op zich te nemen in het beheren van belangrijke
bedrijfsgegevens Ze verbeterde haar digitale vaardigheden om dit te bereiken
VOORBEELD 2b
Arthur werkte in een klein ingenieursbureau Hij wilde een kleine stacaravan kopen en
onderhouden om door andere landen in Europa te toeren Omdat dit financieumlle gevolgen
voor hem had vroeg hij om extra uren uit te betalen en ging hij in plaats van de
gebruikelijke 40 uur 50 uur per week werken
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
Als u uw huidige positie binnen uw organisatie wilt verbeteren is het belangrijk om
een analyse van belanghebbenden te maken van wie er binnen de organisatie belang
hebben bij uw functie bijvoorbeeld
bull Hoe belangrijk is uw functie Voor wie En waarom
bull Wat kunt u doen om uw functie belangrijker voor ze te maken
bull Hoe kunt u de manier waarop u uw huidige baan doet verder ontwikkelen en
verbeteren Hoe kunt u anderen ondersteunen vanuit uw positie
In de praktijk kan dit leiden tot promotie of een uitbreiding van taken en
verantwoordelijkheden of om nieuwe uitdagingen of te werken aan projecten
Wees u bewust van uw mogelijkheden Pas op voor zelfoverschatting of overdrijving
Als u uw positie voor een langere periode wilt houden besteed dan aandacht aan de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
39
omvang van de werklast en vermijd tijdsdruk en stress zo veel mogelijk
VOORBEELD 3a
Joanne analyseerde het werk dat haar werkgever leverde en bedacht een nieuw product
dat het bereik voor haar werkgever zou kunnen vergroten Ze presenteerde haar idee
bedachtzaam aan de Chief Executive in termen van nieuwe marktmogelijkheden en
manieren om een nieuwe business zeker te stellen Hij was onder de indruk en wees
haar de nieuwe taak toe
VOORBEELD 3b
Jerome had gewerkt voor een bedrijf 40 jaar gewerkt en voelde zich moe en verveeld in
zijn werk Hij sprak met een collega van een andere afdeling en realiseerde zich dat hij
vaardigheden had om een nieuw initiatief te ondersteunen Hij werd overgeplaatst
binnen twee weken overgeplaatst naar een nieuwe taak en functie
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie
vinden
Hiervoor moet u zich strategisch orieumlnteren en meer aandacht besteden aan sollicitatie
vaardigheden presentatievaardigheden en netwerken
- Wat denkt u dat een betere baan voor u is
- Bestaan deze banen ook echt
- Waar zijn deze banen te vinden
- Wat is er nodig om op zorsquon baan te solliciteren
- Waarom denkt u dat u de juiste persoon voor die baan bent
- Hoe kunt u anderen overtuigen dat u de juiste persoon voor die baan bent
Pas op Aan een nieuwe baan beginnen brengt altijd een zeker risico met zich mee
Bespreek met uw huidige manager of u een terugkeergarantie kunt krijgen tijdens uw
proeftijd in de nieuwe baan
VOORBEELD 4a
Jenny stond op het punt te worden ontslagen Ze sprak met een goede vriend die haar
aandacht vestigde op een vacature in een naburige stad
VOORBEELD 4b
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
40
Andreacute had zijn hele leven in hetzelfde dorp gewoond en gewerkt Nu was er als gevolg
van de migratie van jongere mensen minder werk beschikbaar voor hem Voor de uren
die uitvielen kreeg hij een aanvulling als concieumlrge klusjesman op de basisschool in het
naburige dorp
312 Zelfstandig ondernemerschap
Definities
Een zelfstandige is iemand die werkt in hun eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
(Eurostat Europa in Cijfers Eurostat Jaarboek 2011)
In Nederland gelden voor de verplichting tot inschrijving bij de Kamer van Koophandel en
voor de omzetbelasting (btw) dezelfde criteria
Er worden goederen of diensten geleverd
De ondernemer vraagt meer dan een symbolische vergoeding voor de goederen
of diensten
De ondernemer neemt deel aan het normale economische verkeer en doet dat
ook geregeld (duurzaamheid)
Er is een organisatie van arbeid en kapitaal
Er is meer dan eacuteeacuten opdrachtgeverafnemer (zelfstandigheid)
De ondernemer heeft de vrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht te
verrichten
In twijfelgevallen neemt de KvK ook nog in aanmerking hoeveel tijd men in de
onderneming steekt Dat moet in principe minstens 15 uur per week zijn
Voor de Wet inkomstenbelasting 2001 is winst uit onderneming eacuteeacuten van de soorten
arbeidsinkomsten te onderscheiden van loon en resultaat uit overige werkzaamheden
Er gelden de volgende eisen
Winst maken
Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken Dat hoeft niet meteen de
eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis Een ondernemingsplan
kan helpen de winstkansen duidelijk te maken
Ondernemersrisico lopen
De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft
Openbaarheid en zichtbaarheid
De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door
promotie en publiciteit
Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers
De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor freelancers van belang Als
90 van de inkomsten van eacuteeacuten opdrachtgever komt en de rest van twee is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
41
mogelijk niet aan de eis voldaan Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen
ingezet kunnen worden enof de uren bijvoorbeeld wisselend zijn
In het kader van het starten als zelfstandige vanuit de WW gebruikt deze wet de
formulering werkzaamheden in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige
uitoefening van een beroep De minister heeft toegelicht dat bij de beoordeling of er
sprake is van werkzaamheden als zelfstandige wordt gekeken of de persoon
een reeumlel economisch bedrijfsrisico loopt
ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel
voor meer opdrachtgevers werkt over eigen bedrijfsmiddelen beschikt
een zodanige organisatie heeft opgebouwd dat hij niet meer gezien kan worden
als iemand die slechts zijn arbeidskracht productief maakt
In de context van dit werkboek gaan we er van uit dat een zelfstandige voldoet aan
tenminste eacuteeacuten van de volgende criteria
bull U werkt met de intentie om winst te maken enof
bull U besteed tijd aan het functioneren van zijnhaar bedrijf enof
bull U bent momenteel bezig een bedrijf op te zetten
Voordelen
Met het afnemen van de traditionele werkgelegenheid voor oudere werknemers op de
arbeidsmarkt kan zelfstandig ondernemerschap worden beschouwd als een goed
werkpatroon om uw werkzaam leven of carriegravere voort te zetten Vergeleken met andere
werkpatronen in dit hoofdstuk lijkt zelfstandig ondernemerschap het zwaarst Daarom
vereist de beslissing om ZZP-er te worden
bull een grondige analyse van de voor-en nadelen en
bull een betrouwbaar en realistische planning
Wat zijn de voordelen en risicorsquos van ZZP-er zijn
Belangrijkste voordelen (+) of prorsquos Belangrijkste risicofactoren (-) or contrarsquos
Bevredigend om op jezelf te werken
een gevoel van onafhankelijkheid en
zelfontplooiing
Moeilijkheden in de opstartfase waaronder
een deprimerende hoeveelheid bureaucratie
en mogelijke problemen met de financieumlle
liquiditeit
Kans op winst Een aanzienlijke investering aan tijd
Verhoogde sociale status Verstoorde balans tussen werk en priveacute
Nieuwe contacten en interpersoonlijke
relaties
Risico op financieumlle schade en juridische
aansprakelijkheid
Verbeterd gevoel van actief
burgerschap door inachtneming van de
In sommige bedrijfstakken is een groot
startkapitaal nodig om een potentieel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
42
rol van een maatschappelijk
verantwoord ondernemer
succesvol bedrijf te starten
EU of nationale overheidsfondsen
kunnen ondersteuningsprogrammas
bieden voor starters
Expertise nodig op het gebied van zakelijke
belangen van het ondernemerschap
Juridische vormen van ondernemerschap
Als startende ondernemer moet u voor uw bedrijf de juiste juridische vorm ook wel
rechtsvorm genaamd kiezen Dit heeft gevolgen voor uw aansprakelijkheid en uw
belastingverplichtingen Hoewel u niet per definitie vastzit aan de rechtsvorm die u kiest
is het aanpassen ervan een ingewikkeld en kostbaar proces Deze checklist helpt u bij
het bepalen van de rechtsvorm die het best bij uw onderneming past 9 rechtsvormen
voor ondernemers
1Eenmanszaak (ZZP-er)
Veruit de meeste startende ondernemers en ZZPers beginnen als eenmanszaak De
naam zegt het eigenlijk al van een dergelijk bedrijf is slechts eacuteeacuten persoon de eigenaar
Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming Gaat u in uw eentje
beginnen maar verwacht u na verloop van tijd personeel te gaan aannemen dan kunt u
dus alsnog kiezen voor een eenmanszaak Verder is het van belang om te weten dat er
voor een eenmanszaak geen oprichtingseisen gelden dat wil zeggen dat er geen akte
hoeft te worden gemaakt U bent daarentegen wel verplicht om uw onderneming in te
schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) Per persoon kan
er maximaal eacuteeacuten eenmanszaak worden opgericht
2 Maatschap
In een maatschap werken twee of meer personen (in dit geval maten) samen die onder
een gemeenschappelijke naam een beroep uitoefenen Deze rechtsvorm komt veel voor
in de medische en juridische wereld Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen
fysiotherapeuten en advocaten Maar ook in de architectenwereld bestaan veel
maatschappen Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt zoals
geld goederen of arbeid waarbij het uiteindelijke voordeel hieruit wordt verdeeld onder
de maten Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen Sinds 2008 moeten
ook alle maatschappen afgezien van zogenaamde stille (externe) maatschappen
worden ingeschreven in het Handelsregister Bij de oprichting hoeft net als bij een
eenmanszaak geen akte te worden opgesteld Probeer onderling echter wel duidelijke
afspraken te maken over overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris Zo
voorkomt u dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden
uit de maatschap
3 Vennootschap Onder Firma (VOF)
De Vennootschap Onder Firma (VOF) is eigendom van meerdere betrokkenen die
vennoten of firmanten worden genoemd Dit kunnen bestaande personen zijn maar
rechtspersonen zoals besloten vennootschappen (BVs) is ook een optie De op te richten
VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister Het is niet verplicht om een
firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken maar net als bij een maatschap is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
43
het wenselijk om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden bevoegdheden en
de winstverdeling schriftelijk vast te leggen
4 Besloten Vennootschap (BV)
De Besloten Vennootschap vaak afgekort naar simpelweg BV is een veelgebruikte
rechtspersoon waarbij het kapitaal in aandelen is verdeeld en de risicos van hoofdelijke
aansprakelijkheid worden beperkt Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders
maar kunnen niet vrij worden verhandeld Een belangrijk voordeel van de BV is dat het
een rechtspersoon is Dat houdt in dat in veel gevallen niet u maar de BV aansprakelijk
is voor eventuele schulden Let op als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kunt u
hierop weacutel persoonlijk worden aangesproken Als directeur bent u in dienst van de
onderneming Een BV kan door een of meerdere personen worden opgericht Bij de
oprichting moest de BV vroeger beschikking hebben over een kapitaal van
achttienduizend euro (in de vorm van geld of natura zoals onroerend goed) Dat is niet
meer het geval Sinds 1 oktober 2012 is namelijk het nieuwe BV-recht ingegaan De
wetgeving met betrekking tot de besloten vennootschap (BV) is sindsdien aanzienlijk
veranderd
5 Commanditaire Vennootschap (CV)
De Commanditaire Vennootschap kan van pas komen indien u over te weinig kapitaal
beschikt om een VOF op te richten Een CV is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen
twee of meer personen (vennoten) Deze vennoten kunnen beherend of stil
(commanditair) zijn In de praktijk betekent dit dat de stille vennoten alleen financieel
betrokken zijn bij de onderneming Het is voor hen niet toegestaan om namens de CV te
spreken of handelen Voor de oprichting van een Commanditaire Vennootschap bestaan
afgezien van de inschrijving in het Handelsregister geen formele eisen Daarom is des te
belangrijker om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten
vastleggen door een notaris Mocht de vennootschap haar verplichtingen niet meer
kunnen nakomen dan zijn de beherende vennoten priveacute voor honderd procent hoofdelijk
aansprakelijk De commanditaire vennoten zijn daarentegen slechts aansprakelijk voor
het bedrag dat zij hebben ingebracht
6 Naamloze Vennootschap (NV)
Deze rechtsvorm is voor starters over het algemeen niet echt relevant Een NV is een
vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen maar deze zijn in
tegenstelling tot bij een BV overdraagbaar De eisen bij het oprichten van een NV zijn
vrijwel gelijk aan die bij het opzetten van een BV maar hierbij moet u ten tijde van de
oprichting nog wel beschikken over een minimumkapitaal het gaat hierbij om een
bedrag van 45000 euro Namens de NV moeten jaarstukken worden opgeteld en
ingeleverd bij de KvK De wijze waarop dit moet gebeuren hangt af van de grootte en
omvang van het bedrijf
7 Franchise
Franchise is een vorm van samenwerking tussen bedrijven waar een ondernemer
(franchisenemer) een licentie krijgt voor het business model dat ontwikkeld is door een
andere entiteit (de franchisegever) meestal een bekend bedrijf de licentie kan het recht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
44
dekken om een merknaam te gebruiken know-how handelsmerken business concept
operationele procedures enz De franchisenemer betaalt een vaste vergoeding aan de
franchisegever In ruil daarvoor kan de franchisegever ook hulp bieden in de vorm van
opleidingen recruitment diensten en promotie
8 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Routes naar zelfstandig ondernemerschap
Bij de overgang naar zelfstandig ondernemerschap ontstaat meestal eacuteeacuten van de
volgende vormen
Een nieuw bedrijf starten ndash u wordt ZZP-er of deel van een maatschap op basis
van een goed onderbouwd idee voor de zakelijke bedrijfsvoering alsmede de
nodige expertise en middelen (ondernemingsplan)
Deelnemen aan een bestaand familiebedrijf ndash een familielid nodigt u uit om deel
te gaan nemen in zijn bedrijf alleen mogelijk voor wie familie heft die al een
bedrijf bezit
Deelnemen aan een bestaand bedrijf dat gerund wordt door een niet-familielid ndash
dit is mogelijk als u gevraagd wordt deel te gaan nemen er in een reeds bestaand
bedrijf als partner directeur of aandeelhouder op basis van specifieke expertise of
opleiding
Een eigen bedrijf starten na in een ander bedrijf ervaring opgedaan te hebben ndash ook als u een ervaren persoon bent heeft u misschien behoefte om meer ervaring
op te doen in een zakelijke omgeving vooral als uw business idee iets anders is
dan de gebieden waarmee u reeds bekend bent
Een eigen bedrijf starten zonder uw huidige baan op te zeggen - een goede optie
als u niet zeker weet of uw bedrijf zal slagen en u uw huidige werk wilt houden als
back-up Echter meestal is voltijds werken zo uitputtend en tijdrovend dat u niet
genoeg tijd en mogelijkheden heeft om zich te concentreren op uw eigen bedrijf
Bovendien kan uw werkgever het mogelijk niet accepteren dat u aanvullend
betrokken bent in uw eigen bedrijf vooral als er sprake is van concurrentie
Stappenplan
Een stappenplan is een goed begin als u voor uzelf wilt beginnen Met een stappenplan
kunt u alles goed op een rijtje zetten Hieronder bieden wij u een aanzet voor zon
stappenplan Er wordt kort uitgelegd wat met elke stap wordt bedoeld
1 Orieumlntatieidee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
45
Alles begint met een idee In uw hoofd ontwikkelt zich dat razendsnel u bent
waarschijnlijk binnen enkele jaren directeur van een goed lopend bedrijf In de praktijk
gaat dit helaas niet zo snel en gemakkelijk Het is dan ook een goed idee om uw ideeeumln
te bespreken met familie vrienden en bekenden Natuurlijk kunt u ook een
adviesbureau dat zich richt op startende ondernemers raadplegen Zij kunnen u ook
helpen om uw ideeeumln om te zetten in concrete stappen Ga vooral niet overhaast van
start Wat nu een goed idee lijkt is dit over enkele wekenmaanden nog steeds Dit
brengt ons bij stap 2
2 Ondernemingsplan
Om uw idee te toetsen op haalbaarheid schrijft u een ondernemingsplan Dit plan schrijft
u in eerste instantie voor uzelf om duidelijk te maken wat er allemaal komt kijken bij het
starten van een eigen bedrijf Met een ondernemingsplan is het gemakkelijker om in een
later stadium anderen ervan te overtuigen dat u een goed idee heeft Dit kan belangrijk
zijn om bijvoorbeeld uw financiering rond te krijgen In een ondernemingsplan komen de
sterke en zwakke kanten van de ondernemer en de kansen en bedreigingen van de
onderneming aan het licht
3 Kamer van Koophandel en btw-nummer
Voordat u daadwerkelijk kunt beginnen zult u zich waarschijnlijk moeten inschrijven bij
de Kamer van Koophandel (KvK) Voor de inschrijving in het handelsregister dient u een
geldig legitimatiebewijs mee te nemen Eenmanszaken kunnen bij hun inschrijving bij de
Kamer van Koophandel (KvK) meteen hun btw-identificatienummer meenemen VOFs en
CVs krijgen hem eacuteeacuten week na hun inschrijving bij de KvK vanzelf door de Belastingdienst
toegezonden
4 Huisvesting
U zult natuurlijk ook een plaats nodig hebben waar u gaat werken Dat kan thuis zijn of
u gaat een pand huren of zelfs kopen Waar u uiteindelijk ook voor kiest u zult met een
aantal zaken rekening moeten houden Welke eisen stelt u aan de ruimte Wat is het
bestemmingsplan van die ruimte Kunt u op die locatie eventueel uitbreiden Welke
regels gelden voor uw bedrijfsruimte valt u onder winkel- of horecaruimte of onder
kantoorruimte Al deze zaken dienen goed te worden uitgezocht en doordacht voordat u
uiteindelijk uw keuze bepaalt
5 Kiezen van een rechtsvorm
Als u een bedrijf start dan zult u een rechtsvorm moeten kiezen voor uw bedrijf Bij de
keuze van een rechtsvorm spelen aspecten als kosten fiscale en juridische gevolgen een
grote rol Allereerst speelt mee of u alleen gaat werken of gaat samenwerken met
anderen En wat brengen die anderen dan eventueel mee aan arbeid goederen goodwill
of geld Als u alle aspecten op een rijtje zet dan kunt u kiezen uit rechtsvormen zonder
rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak vof CV maatschap) en rechtsvormen met
rechtspersoonlijkheid (BV NV cooumlperatie vereniging stichting)
6 Verzekeringen
Als ondernemer loopt u risicos Die risico s kunt u afdekken door u te verzekeren U
moet zich natuurlijk persoonlijk verzekeren maar ook voor uw bedrijf kan het handig
zijn om bedrijfsverzekeringen af te sluiten Te denken valt aan verzekeringen voor ziekte
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
46
en arbeidsongeschiktheid pensioen glasschade de inboedel aansprakelijkheid
rechtsbijstand transport inkomstenderving diefstal en ga zo maar door Het is aan u
om te beoordelen welke verzekeringen u nodig acht Als u uw financiering bij een bank
heeft geregeld dan kan deze eisen dat u de verzekeringen bij hun afsluit (Let op deze
koppelverkoop is nu verboden) Is dit niet het geval dan kunt u zich wenden tot
onafhankelijke assurantieadviseurs U kunt dan samen op zoek naar de juiste en
goedkoopste verzekeringen
7 Financiering
Om uw bedrijf te kunnen starten heeft u geld nodig Er zijn vele manieren waarop u aan
geld kunt komen Normaal gesproken zult u zelf een gedeelte van het startkapitaal
moeten financieren Daarnaast kunt u terecht bij banken familie leveranciers of
particuliere investeerders Om geld van deze personen of instanties los te krijgen zult u
wel een goed onderbouwd financieel plan moeten hebben Zon plan is ook onderdeel van
het ondernemingsplan
8 Personeel
Als u bij de start van uw bedrijf direct personeel in dienst moet nemen dan brengt dat
consequenties met zich mee U zult allereerst goed personeel moeten vinden U zult uw
personeel moeten aansturen en motiveren Daarbij moet u werk uit handen kunnen
geven Heeft u eenmaal goed personeel dan zult u zich moeten melden bij
uitvoeringsinstellingen om kenbaar te maken dat u werkgever bent met de daarbij
behorende verplichtingen (onder meer de inhoudingsplicht voor sociale verzekeringen)
Daarnaast zult u per werknemer jaarlijks moeten opgeven welke bedragen er zijn
ingehouden en uitbetaald aan de Belastingdienst Ook kan de Arbeidsinspectie bij u
langskomen om te kijken of u zich wel aan de regels houdt
Quick scan zelfstandig ondernemerschap
Als u niet van plan bent om een eigen bedrijf te beginnen is dit geen optie voor u Stop
hier en ga naar een ander werkpatroon in dit hoofdstuk Als u wel nog steeds
geiumlnteresseerd bent in zelfstandig ondernemerschap laat deze quick scan u zien waar u
staat
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
47
Scores
0 - 7 Overweeg een ander werkpatroon
8 - 15 Herzie je motivatie en drijfveren kritisch
16 - 24 Zelfstandig ondernemerschap is echt iets voor u
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u er ooit over gedacht om uw eigen bedrijf op te richten
JaNee
2 Als u een baan heeft denkt u dat u die kunt verlaten voor uw pensionering
JaWeet nietNee
3 Als dat niet het geval is bent u dan geiumlnteresseerd in het opzetten van een eigen
bedrijf
JaWeet nietNee
4 Heeft u ervaring in het leiding geven aan anderen in de afgelopen vijf jaar
JaNee
5 Zijn er kennisgebieden waarop u een expert denkt te zijn Kunt u zich bepaalde innovaties of succesvolle initiatieven herinneren die u heeft ondernomen in uw huidige situatie (werk familie lokale gemeenschap) JaWeet nietNee
6 Heeft u een voorkeur voor banen of functies met flexibele werktijden
JaWeet nietNee
7 Zou u een bijzondere aantrekkelijke investering doen als daaraan een beduidend risico verbonden is JaWeet nietNee
8 Beschikt u over eigen financieumlle middelen om te gebruiken om uw eigen bedrijf op
te starten
JaWeet nietNee
9 Heeft u al een idee dat omgezet kan worden in een eigen bedrijf
JaNee
10 Bent u bekend met de actuele ontwikkelingen in de economie Bent u op de
hoogte van de basisbeginselen waaraan een ondernemer zich moet houden
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
48
Voorbeelden van zelfstandig ondernemerschap
Wendy werd ontslagen in haar kantoorbaan maar voordat ze vertrok heeft ze een nieuw
bedrijf opgezet voor huisdierverzorging Ze gebruikte haar werkcontacten als haar eerste
klantenbestand Ze verzorgt het voeren van de huisdieren in hun eigen huizen en laat ze
uit Ze doet dit voor een heel weekend uit huis of in het eigen huis Haar liefde voor
dieren maakt haar werk tot een plezier
Gina werkt als receptioniste bij een universiteit Ze heeft haar garage omgebouwd tot een
lesruimte om voor het plezier de Franse taal te leren op twee avonden per week Er is
inmiddels en wachtlijst voor haar lessen en ze breidt het aantal lesgroepen uit Als ze
meer dan 4 avonden per week kan vullen stopt ze met voor de universiteit werken en
begint ze ook lesgroepen overdag Ze geniet van de stimulerende werking die van het
lesgeven uitgaat en ze krijgt nu tijd om haar partner meer zien als hij met pensioen is
Vaardigheden en competenties die nodig zijn voor het zelfstandig
ondernemerschap
De volgende vaardigheden en competenties worden doorgaans gezien als noodzakelijk
voor zelfstandige ondernemers
bull Tijdmanagement
bull Het vermogen om te gaan met stress
bull Creativiteit
bull Leiderschap
bull Mogelijkheid om risicorsquos te nemen en te beheersen
bull Zelfbewustzijn en motivatie
bull Interpersoonlijke communicatie waaronder onderhandelingsvaardigheden
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)
Maatschappelijk ondernemerschap - een alternatieve keuze
Veel mensen zijn geiumlnteresseerd in het idee van de sociale economie en erkennen dat er
meer is aan waarden dan louter winst In de komende fase van uw leven geeft u er
wellicht de voorkeur aan waarden na te streven als solidariteit het creeumlren van nieuwe
banen het verstrekken van noodzakelijke goederen en diensten tegen redelijke prijzen
werken met anderen voor gemeenschappelijke doeleinden Maatschappelijk
ondernemerschap kan een kans op betaald werk of vrijwilligerswerk bieden In deze tijd
van economische crisis waar noch de publieke noch de private sector voldoende banen
creeumlren kan een maatschappelijk of sociale onderneming een goede optie zijn De EU en
veel regeringen ondersteunen het oprichtings- en startproces van sociale
ondernemingen omdat het individu en de gemeenschap beide voordeel dienen te
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
49
genieten van wat sociale ondernemingen kunnen bieden
Wat is een maatschappelijke of sociale onderneming
De sociale economie betreft zakelijke activiteiten die primair gericht zijn op of reageren
op maatschappelijke behoeften Historisch gezien zijn er veel verschillende vormen van
sociaal ondernemen die enerzijds winst maakten en anderzijds bezig waren met de
sociale aspecten van de activiteiten die zij verrichten bijvoorbeeld
bull Stichtingen
bull Verenigingen
bull Cooumlperaties
De kern van alle sociale ondernemingen is het concept waarmee ze werken
bull Voor het algemeen belang en sociale doeleindenbull Op basis van democratische
beginselen
bull Ten gunste van kwetsbare groepen
bull Om de winstinkomsten te herinvesteren in het bedrijf
bull Niet gebaseerd op marktprincipes
bull Om uit te breiden en veel banen te creeumlren
Hoe kunt u meer leren over sociale ondernemingen in uw land
Landen verschillen in de mate waarin zij sociale ondernemingen hebben ontwikkeld
Italieuml is toonaangevend in sociale cooumlperaties de werkgelegenheid is daar gestegen van
27000 banen in 1991 tot 149000 in 2001 Klopt dat wel Een door de EU gefinancierde
EQUAL programma in 2005 hielp dit soort ondernemingen vooruit te duwen
In veel landen is er geen specifieke wetgeving met betrekking tot de werking van sociale
ondernemingen Het Verenigd Koninkrijk heeft een lange geschiedenis van sociale
ondernemingen - er zijn community ondernemingen kredietinstellingen de
handelsbanken van goede doelen bedrijven-in-werknemersbestuur cooumlperaties de
ontwikkeling van vrije trusts woningcorporaties en maatschappelijke ondernemingen
In Nederland zijn er historisch gezien veel stichtingen verenigingen en cooumlperaties
belangrijkste rechtsvormen zijn
1 Vereniging
Indien u een bepaald doel voor ogen heeft en met andere wilt samenwerken om dit te
bereiken kunt u de vereniging kiezen als rechtsvorm Kort gezegd is een vereniging een
samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk
doel Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om onder de leden te verdelen
geen doel mag zijn Er mag winst worden gemaakt maar de opbrengsten moeten ten
goede komen aan het gemeenschappelijke doel Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn
dat uw vereniging uit ten minste twee personen bestaat de hoogte macht bij de
ledenvergadering ligt alle leden hierbij eacuteeacuten stem hebben en het bestuur wordt benoemd
namens de ledenvergadering Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid maar er
wordt wel onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en
verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
2 Stichting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
50
Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te
realiseren Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten Een stichting mag winst
maken maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan
een ideeumlel of sociaal doel Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen
(natuurlijk of rechtspersoon) heeft geen leden en wordt opgericht bij notarieumlle akte of
testament Vergeet de stichting niet als zodanig in te schrijven in het Handelsregister
van de KvK In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet
aansprakelijk gesteld Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting
valt zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder
bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden
3 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen (MVO) is volgens de Nederlandse regering
zowel een bedrijfseconomische kans als een maatschappelijke verantwoordelijkheid De
OESO-richtlijnen vormen het inhoudelijke kader voor internationaal MVO Dat betekent
dat bedrijven zich bewust moeten zijn van het effect dat ze hebben op mens en milieu
rechtstreeks en via hun keten van toeleveranciers en afnemers Bedrijven hebben de
verantwoordelijkheid om risicorsquos in kaart te brengen en dienen hun invloed te gebruiken
om de situatie te verbeteren De overheid gaat met werkgevers in verschillende sectoren
om de tafel om verbeterplannen op te stellen
Hoe kunt u meedoen
De voor de hand liggende plek om te beginnen om meer te weten te komen over sociale
ondernemingen is om informatie te zoeken bij de Kamer van Koophandel advies
bureaus lokale overheden en via online zoekopdrachten
Meer informatie kunt u vinden op httpwwwmvonederlandnl
Examples of social enterprises
De daklozenkrant ndash The Big Issue
Een daklozenkrant (ook wel straatkrant) is een krant die in verschillende landen op
straat wordt verkocht door personen zonder vaste woon- of verblijfplaats Het doel van
daklozenkranten is om daklozen en bijzonder arme mensen een manier te bieden om
voor zichzelf te zorgen via een wettelijk toegestane inkomstenbron Een deel van de
opbrengst van de verkochte kranten mogen ze namelijk zelf houden Op die manier
vormt de verkoop ervan een alternatief voor illegale activiteiten of bedelen De
organisatie achter de uitgifte van daklozenkranten helpt zogezegd daklozen om zichzelf
te helpen De eerste daklozenkrant van Europa was The Big Issue in Londen Deze werd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
51
voor het eerst uitgegeven in 1991 en bleek al gauw een groot succes In 1994 werd in
Utrecht dan ook de eerste Nederlandse daklozenkrant genaamd Straatnieuws
opgericht Het doel achter de daklozenkranten is dat deelnemers langzaam steeds meer
verantwoordelijkheid krijgen en nemen in hun werk De begeleiding van de distributeurs
wordt door de organisatie zelf ter hand genomen De kranten worden betaald door
middel van advertentieverkoop en de opbrengsten van de straatverkoop De
straatverkopers van daklozenkranten kunnen de kranten vaak inkopen voor een
gereduceerd tarief bijvoorbeeld de helft van de verkoopprijs Wie geen geld heeft om
de verkoop de eerste keer op te starten wordt eerst op weg geholpen met een
eenmalig klein krediet Met het geld dat de verkoop van de krant oplevert kunnen
verkopers vervolgens weer nieuwe kranten kopen Daklozenkranten voorzien daklozen
niet alleen van een bescheiden inkomen en een zekere dosis zelfrespect Het is
daarnaast ook een middel om het grote publiek bekend te maken met dak- en
thuislozen en de problemen waar zij dagelijks mee moeten omgaan
Kringloopbedrijven
Kringloopbedrijven zijn vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw ontstaan om de
afvalstroom van vaak nog goede zaken te beperken en hergebruik te bevorderen Dit
mede onder invloed van het inzicht dat hergebruik van producten of artikelen de meest
hoogwaardige vorm van afvalverwerking is Sommige kringloopwinkels zijn zo groot dat
het complete warenhuizen zijn voor meubels kleding huisraad boeken elektronica
speelgoed en meer In de grote steden zijn de kringloopbedrijven vaak zeer groot en
gespecialiseerd Zij hebben vaak diverse winkels voor bijvoorbeeld boeken kleding
curiosa elektronische apparatuur meubels huisraad en gebruikte fietsen Een
kringloopwinkel kan onder een stichting vallen maar ook onder een bedrijf Het grote
verschil is dat een stichting meestal een specifiek doel probeert te verwezenlijken en de
gemaakte winst gebruikt voor een ideeumlle of sociale doeleinden een bedrijf mag de winst
uitkeren aan zijn eigenaars aandeelhouders of dergelijk Een kringloopbedrijf zamelt
spullen in die nog bruikbaar zijn Het selecteert sorteert en repareert de goederen
vervolgens en verkoopt hetgeen daarvoor geschikt is in eacuteeacuten of meer winkel(s) De
opbrengst van de verkopen wordt gebruikt om kosten te bestrijden werkgelegenheid te
creeumlren en het milieu te verbeteren Sommige kringloopcentra hebben zich bovendien
ten doel gesteld om financieel bij te dragen aan maatschappelijke projecten dichtbij of
verder weg Kringloopcentra moeten niet verward worden met tweedehandswinkels
Tweedehandswinkels kopen hun goederen in kringloopcentra bevoorraden zich met
goederen die door mensen zijn afgedankt en die voor niets ter beschikking worden
gesteld Deze worden vaak aan huis opgehaald In het kringloopcentrum worden ze
vervolgens gesorteerd gecontroleerd zo nodig gerepareerd en schoongemaakt Daarna
worden ze in de kringloopwinkel weer aangeboden Voor gebruikte zaken kan men ook
terecht in een weggeefwinkel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
52
Scores
0 -7 Een ander werkpatroon past waarschijnlijk beter bij u
8-15 Onderzoek wat uw motivatie is om in een sociale
onderneming actief te zijn
16-24 Een sociale onderneming past mogelijk goed bij u
Sociale onderneming quick scan
Als u meer ja-antwoorden dan nee-antwoorden heft kan een sociale onderneming
aansluiten bij uw huidige behoefte aan ander werk U wil mogelijk de mogelijkheden om
een sociale onderneming op te zetten of te participeren in een reeds bestaande nader
onderzoeken
Quick Scan
Indien Ja=2 Weet niet =1 Nee=0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Beschikt u over vrije tijd en wilt u uw inkomen uitbreiden
JaNee
3 Zou u werken voor sociale doelen willen overwegen tegen een financieumlle
vergoeding
JaNee
4 Beschikt u over specifieke kennis of professionele expertise die andere mensen
of de lokale gemeenschap kan helpen
JaNee
5 Vindt u het prettig om in teamverband te werken
JaNee
6 Bent u bereid om initiatief als ondernemer te nemen
JaNee
7 Beschikt u over specifieke kennis en vaardigheden of professionele expertise
die u zou willen delen met anderen om een sociale onderneming op te zetten
JaNee
8 Bent u bereid om zich te verbinden aaneen specifiek project
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
53
Vereiste vaardigheden voor een sociale onderneming
De vaardigheden die nodig zijn voor betrokkenheid van en werken in sociale
ondernemingen zijn afhankelijk van de rollen van de deelnemers en de goederen of
diensten die er worden geproduceerd De groep moet vaardigheden ontwikkelen zoals
algemene veerkracht en eigenwaarde (zie hoofdstuk 42) Verschillende individuen in het
team zal bieden verschillende vaardigheden
Er is een behoefte aan sterke motivatie en betrokkenheid (zie hoofdstuk 13)
Als individu is plezier en sociaal engagement nodig om effectief samen te werken in een
team Daarom zijn de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor sociale
ondernemingen communiceren en goed kunnen luisteren naar anderen
Als u heel gericht bent op geld verdienen en winst maken is deze vorm van
werkgelegenheid waarschijnlijk niet geschikt voor u
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Deze paragraaf is verdeel in twee delen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en actief burgerschap en
Deel 2 - Zelfhelpgroepen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie omvat een breed scala van activiteiten waarbij een persoon
zich actief uiteenzet met de lokale omgeving en de gemeenschap
Maatschappelijke participatie kan worden gedefinieerd als de betrokkenheid van mensen
bij projecten om problemen op te lossen Individuen gezinnen en gemeenschappen
worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor hun eigen welzijn en ontwikkeling
van capaciteit om bij te dragen aan hun eigen en de ontwikkeling van de samenleving
(Oakley en Marsden 19871) Begunstigden beiumlnvloedden de richting en de uitvoering van
ontwikkelingsprojecten in plaats van slechts dat ze een deel van de projectopbrengsten
ontvangen (Paul in Bamberger 19862) Het merendeel van de sociale bewegingen niet-
gouvernementele organisaties (NGOs) en maatschappelijke organisaties is is een uitdrukking van georganiseerde maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden tijdens een van de volgende activiteiten
bull Behoefteonderzoek - uiten van meningen over wenselijke verbeteringen prioriteren
doelen en onderhandelen met betrokken afdelingen
bull Planning - het formuleren van doelstellingen het stellen van doelen het bekritiseren
van de plannen
bull Mobiliseren - bewustwording in een gemeenschap over de behoeften het oprichten of
ondersteunen van organisatiestructuren binnen de gemeenschap
bull Training - deelname aan formele of informele opleidingsactiviteiten om de
communicatie- opbouw- onderhouds- en financieumlle managementvaardigheden te
1 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
2 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
54
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
QUICK SCAN indien Ja=1 Weet niet =0 Nee=0 1 Bent u geiumlnteresseerd in wat er in uw lokale gemeenschap gebeurt
JaNee
2 Wilt u mensen die bij u inde buurt wonen helpen en ondersteunen JaWeet nietNee
3 Bent u bezorgd over uw lokale omgeving JaNee
4 Zijn er zaken waarin u van mening bent dat de samenleving echt zou moeten
veranderen JaNee
5 Bent u erop voorbereid om tijd energie uw persoonlijke inzet en betrokkenheid te investeren in de samenleving JaWeet nietNee
6 Beschikt u over tijd energie persoonlijke inzet en betrokkenheid om die te
investeren in de samenleving
JaWeet nietNee
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
verbeteren
bull Implementatie - het verrichten van managementactiviteiten rechtstreeks met arbeid
en materiaal bijdragen aan de opbouw de exploitatie het onderhoud direct bijdragen
aan de financieumlle kosten door het betalen van diensten en het lidmaatschap van een
maatschappelijke organisatie
bull Monitoring en evaluatie - deelname aan de beoordeling van het verrichte werk het
erkennen van verbeteringen die kunnen worden aangebracht en het herdefinieumlren
behoeften
Maatschappelijke participatie - quick scan
Positieve en negatieve prikkels voor participatie
Enkele van de belangrijkste redenen waarom mensen meestal bereid zijn om deel te
nemen aan humanitaire en communautaire programmas zijn
bull maatschappelijke participatie motiveert mensen om samen werken ndash mensen
ervaren een gevoel van gemeenschap en erkennen de voordelen van hun
betrokkenheid
bull sociale religieuze of traditionele verplichtingen voor wederzijdse hulp
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
55
bull zuivere maatschappelijke participatie - mensen zien echt de kans om hun eigen
leven en de kwaliteit van de samenleving te
bull beloning in geld of in natura
Redenen waarom mensen terughoudend zijn om deel te nemen aan maatschappelijke
participatie zijn
bull Een oneerlijke verdeling van werk of een uitkering onder de leden van de
gemeenschap
bull Een sterk individualistische samenleving waar er weinig of geen gevoel van
gemeenschap
bull Het gevoel dat de overheid of instelling moet zorgen voor de faciliteiten
bull het pamperen van mensen - als mensen behandeld worden alsof ze hulpeloos
krijgen ze meer kans om te doen alsof ze zijn
Politiek activisme
Politiek activisme op gemeenschapsniveau houdt zich vooral bezig met de lokale politiek
Dit kan interactie met de formele wettelijke instanties zoals lokale overheid inhouden of
lid worden van gevestigde lokale groepen die zich inzetten om het systeem of structuren
in de omgeving te veranderen Politiek actieve burgers zetten vaak
bewustmakingscampagnes of zelfhulpgroepen op rond belangrijke kwesties waarna ze
stappen ondernemen bij de lokale organisaties in de private publieke of vrijwillige
sector Deze strategie heeft een positief effect gehad en in veel gevallen tot succes
geresulteerd waarbij de lokale voorziening is veranderd
De volgende voorbeelden tonen de mogelijke effectiviteit van politiek activisme
bull Bestrijding van het racisme in de Verenigde Staten met het succes van
de zwarte beweging in de zestiger zeventiger en tachtiger jaren van de
vorige eeuw
bull Duurzaamheid en recycling omarmd door de plaatselijke autoriteiten in
het Verenigd Koninkrijk
bull Verbeteringen van de gezondheid als gevolg van door lokale of nationale
groepen gevoerde campagnes over een bepaald gezondheidsthema
gezondheid zoals roken en alcoholgebruik
Politiek activisme kan lonend zijn op een aantal manieren het kan een gevoel geven van
voldoening over het neerzetten van een prestatie of het maken van een verschil het
systeem te veranderen of verbeteren en het kan anderen voordeel opleveren Vaak is
zijn uitgebreide inzet en toewijding nodig om een positief resultaat te bereiken Er gaat
vaak ook de nodige tijd in zitten om deze resultaten te bereiken
Hieronder vindt u een test om uit te vinden hoe politiek actief u eigenlijk bent
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
56
Test wat voor vaardigheden en kenmerken heeft u nodig om politiek actief te
zijn of te worden
Voor elk kenmerk beoordeelt u zichzelf van +++ tot -
+++ ++ + -
Organisatorische kwaliteiten
Vermogen om anderen te motiveren
In staat zijn om te focussen
Effectieve mondelinge en schriftelijke
communicatievaardigheden en iom kunnen
gaan met digitale formulieren
Charismatisch zijn
Persoonlijke motivatie
In staat zijn om kernpunten in of de kern van
een boodschap te onderscheiden
Vasthoudend
Ogenschijnlijke mislukkingen kunnen negeren
Ook onder sociale druk principieel kunnen
blijven
Graag gezien worden dat u dit doet zonder
eigenbelang
Score
Als u 22-33 plusjes scoorde beschikt u over het type vaardigheden en eigenschappen
dat nodig is om politiek actief te worden
Een andere manier van politiek actief zijn is om actief betrokken te raken bij duurzame
ecologische activiteiten ook wel bekend als de milieubeweging Momenteel is er in de
21e eeuw groeiende bezorgdheid over hoe de westerse wereld gebruik maakt van de
afnemende middelen Activisten op dit gebied proberen de risicos en gevaren van het
voortdurende beleid gericht op meer consumeren en meer groei te benadrukken
Milieuactivisme omvat een breed scala van belangen perspectieven en standpunten die
kunnen bestaan uit acties met betrekking tot
bull Recycling afvalbeheer verpakkingen
bull Landbouwpraktijken het gebruik van kunstmest genetische manipulatie
bull Het gebruik van de grond en tuinen
bull Consumentisme levensstijl en voedingspatronen
bull Kapitalisme de globalisering en exploitatie van grondstoffen
bull Het verkeer van goederen tussen landen en regios
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
57
bull Het verbruik van middelen vooral brandstof
bull De ontwikkeling van duurzame woningbouw
Geschiedenis van het vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk in West-Europa kent een vergelijkbare historische ontwikkeling
Vrijwilligerswerk is ontstaan bij de overgang van de familie (particuliere) zorg aan de
gemeenschap (gemeentelijke) zorg Zorg voor wezen zieken en psychiatrische patieumlnten
werd in de middeleeuwen eerst door christelijke organisaties (kloosters parochies) als
taak opgenomen en later door particulieren (christelijke ondernemers) en
overheidsinstanties (gemeenten) Al deze groepen maakten gebruik van mensen die dat
ldquovrijwilligrdquo deden
Vrijwilligerswerk heeft lange tijd plaatsgevonden onder de paraplu van de verzuiling die
een enorme impuls gaf aan het ont- en bestaan van verenigingen De sterkste groei van
de verenigingen vond plaats in de tweede helft van de 19e eeuw en het eerste
decennium van de 20e eeuw
Voor zover overheden werden betrokken steeg de overheidsbemoeienis aan het begin
van de 20e eeuw en werd de sociale zekerheid verankerd in wet-en regelgeving Dit
leidde tot een algemene verbetering van de levensstandaard van veel mensen en dus
raakten veel mensen betrokken bij vrijwilligerswerk Vanaf dat moment was vrijwilliger-
zijn niet langer afhankelijk van de sociale klasse waarin men was geboren In plaats
daarvan werd de betrokkenheid op basis van een vrijwillige verbintenis een nieuw
principe Tussen de jaren 1945 en 1966 werden modellen voor de welvaartsstaat ontwikkeld die
de maatschappelijke voorhoede voorzieningen brachten Overheden kapselden het
initiatief dat in de private sector ontstaan was in door wet-en regelgeving subsidies of
regulering door nationale volksverzekeringen Zorgaanbieders werden door middel van speciale trainingen zorgexperts Deze trend
naar professionalisering had grote gevolgen voor de traditionele rol van de vrijwilliger
Veel van de taken oorspronkelijk door vrijwilligers uitgevoerd werden overgenomen door
betaalde krachten De gezondheidszorg werd professioneler en omvattender
Sinds 1965 zijn er nieuwe vormen van vrijwilligerswerk ontstaan Deze ontwikkeling was
gekoppeld aan de komst van nieuwe sociale bewegingen en de kritiek op de prestaties
van het geiumlnstitutionaliseerdewelzijnswerk (bijv vrijwilligerswerk bij van blijf-van-mijn-
lijfhuizen) De groei van deze anti beweging moedigde meer mensen aan om kritisch te
kijken naar de prestaties van de betaalde deskundigen Mensen wilden ook een grotere
inspraak in zaken die hen persoonlijk raakten De oprichting van ouderverenigingen in
scholen milieugroepen en buurtcomites zijn hiervan een goed voorbeeld De laatste
decennia van de 20e eeuw werd gekenmerkt door individualisering Dit had invloed op de
bereidheid van het publiek om vrijwilligerswerk te doen De krapte op de arbeidsmarkt en het beleid van gelijke kansen waren belangrijke
factoren die van invloed waren op de beschikbaarheid van vrijwilligers In de periode
1980-1990 gingen meer mensen met een uitkering vrijwilligerswerk doen Echter de
latere verbeterende toestand van de economie verminderde hun beschikbaarheidToen
zij werk vonden gaven velen het vrijwilligerswerk weer op De vraag naar arbeid leidde
er ook toe dat ouderen middelbare scholieren en studenten voorrang aan betaald werk
gaven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
58
Bovendien hebben meer vrouwen tegenwoordig een baan en dus minder tijd voor
vrijwilligerswerk De toegenomen welvaart betekent dat er meer met elkaar
wedijverende vormen van vrije tijdsbesteding is bijvoorbeeld televisie surfen op het
internet en vakantie Bovendien heeft de ontzuiling een trend zichtbaar sinds de tweede
helft van de 20e eeuw ook grote invloed op het vrijwilligerswerk omdat de kerk vaak
een stimulerende kracht was om mensen als vrijwilliger te vragen
Andere maatschappelijke trends hebben ook bedreigingen en kansen gecreeumlerd voor het
vrijwilligerswerk Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en immigratie zorgde
voor deelname van nieuwe groepen aan het vrijwilligerswerk Een nieuwe trend is dat
bedrijven steeds meer bereid zijn om faciliteiten beschikbaar te stellen voor
vrijwilligerswerk en hun werknemers stimuleren om tijdens werktijd of in eigen tijd
vrijwilligerswerk te doen Werknemersvrijwilligerswerk wordt steeds meer populair in
grote bedrijven De vraag naar vrijwilligerswerk is ook aan verandering onderhevig zoals
bijvoorbeeld de toegenomen professionalisering in het vrijwilligerswerk en het groeiend
ecologisch bewustzijn De expansie in de zorgsector heeft echter ook geleid tot zieken
ouderen en gehandicapten mensen die meer thuishulp nodig hebben Daarom vragen ze
om informele hulp waarvan een gedeelte door vrijwilligers geboden wordt
Huidige situatie in Nederland
In recente beleidsnotas en de discussies rond de Wmo1 is er een algemene tendens om
te streven naar decentralisatie en persoonlijke verantwoordelijkheid en het stimuleren
van zelfhulp Het doel van de overheid is om vooruitgang te verwezenlijken op basis van
initiatieven ingezet door burgers en hun organisaties binnen het Nederlandse
maatschappelijk middenveld Daarom is het idee een nieuw evenwicht te vinden tussen
de overheid en maatschappelijk middenveld De focus ligt daarbij op het lokale niveau
onder leiding van de gemeenten en ondersteund door het scheppen van een lokale
infrastructuur Eeacuten van de belangrijke pijlers van dit beleid is het vrijwilligerswerk dat
gezien wordt als de manier voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van
te verwachten dat alles voor hen gedaan wordt door anderen of de overheid Hier is de
intrinsieke waarde voor de vrijwilliger een belangrijke factor2
Er wordt geschat dat in 2008 53 miljoen mensen als vrijwilligers werkzaam waren Dit
wil zeggen dat 42 van de Nederlandse bevolking als vrijwilliger werkzaam was Verder
gaf in 2008 302 informele steun aan zieken buren familie vrienden en kennissen
(ongeveer 35 miljoen mensen) Er zijn ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke
vrijwilligers over de periode van 2000 tot 2008 maar ze zijn wel actief in verschillende
organisaties zijn Mannen bijvoorbeeld zijn vaak actief in sportverenigingen kerken of
moskeeeumln terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of bij
welzijnsinstellingen
Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden (vanaf 18 jaar) Het hoogste percentage vinden we
tussen de groep van 35-44 en het laagste percentage bij 75+ers Uit de CBS cijfers voor
2008 blijkt de volgende leeftijdsverdeling
bull 18-24 419
bull 25-34 372
bull 35-44 488
1 Wet Maatschappelijke Ondersteuning from 2007
2 Paul Dekker Joep de Hart Laila Faulk rdquoToekomstverkenning vrijwillige inzet 2015rdquo SCP Den Haag Juni 2007
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
59
bull 45-54 457
bull 55-64 434
bull 65-74 408
bull 75 + 238
Hierbij moet opgemerkt worden dat mensen in de leeftijdscategorie 35-44 jaar vaak kinderen in de schoolgaande leeftijd hebben en doet 75 van hen vrijwilligerswerk in het onderwijs
De opkomst van de nieuwe vrijwilliger
Eerder al spraken we over de komst van een ldquonieuwrdquo type vrijwilliger enkele jaren
geleden De motivatie om vrijwilligerswerk te doen is veranderd van collectieve plicht in
individuele motivatie waarbij een persoonlijk belang nu een even belangrijke rol speelt
Deze verandering is zichtbaar in de groei van vrijwilligerswerk in de vrijetijdssector en op
scholen Dit nieuwe type vrijwilliger is ook niet echt ideologisch georieumlnteerd zoals eerder
vaak wel het geval was
De kwaliteit van het vrijwilligerswerk de manier waarop het is georganiseerd is
aanzienlijk veranderd Vrijwilligerswerk heeft minder van een totale toewijding aan een
organisatie en meer van een get-in get-a-T-shirt get-out stijl Vrijwilligerswerk is
zappen geworden In deze postmoderne tijd is vrijwilligerswerk meer gericht op de
vrijwilliger die iets wil bereiken dat hem of haar ook voordeel brengt Het moet passen in
de levensstijl van dat moment1
Maatschappelijke segmentatie in het algemeen versnippering en een grotere flexibiliteit
heeft ook zijn weerslag gevonden in het vrijwilligerswerk Gelukkig zijn
vrijwilligersorganisaties in staat geweest om hierop een antwoord te formuleren In het
algemeen is de strategie om vrijwilligerswerk mogelijk te maken op basis van de
omstandigheden waarvoor vrijwilligers zelf ontvankelijk zijn in plaats van de bepalingen
en voorwaarden van de vrijwilligersorganisatie Het essentieumlle verschil tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is dat in het eerste geval
het individu zich moet aanpassen (vooral wanneer er geld op het spel staat) terwijl in
het laatste geval het veel waarschijnlijker is dat de organisatie flexibel zal zijn
Varieumlteit aan organisaties
Binnen de non-profit sector kunnen de volgende vier typen vrijwilligersorganisaties
worden onderscheiden2
Vrijwilligerswerk in de welzijnssector
Het belangrijkste kenmerk van dit soort organisaties is dat ze vrijwilligers inzetten om de
doelstellingenvan hun organisatie te bereiken Het betreft meestal onbetaald werk
hoewel er soms sprake is van betaling en beloning en het heeft een exclusief karakter
Dus niet iedereen kan dit soort vrijwilligerswerk verrichten De volgende activiteiten
kunnen bij dit type worden ingedeeld vrijwilligerswerk in de dienstverlening
1 Hustinx L amp Lammertyn F (2003) Collective and reflexive styles of volunteering A sociological modernization perspective Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations 14 (2) pp 167‐187
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
60
vrijwilligerswerk in de openbare diensten zoals bij politie en brandweer in verenigingen
en NGOrsquos
Vrijwilligerswerk binnen de democratische sfeer
Het belangrijkste kenmerk van dit type vrijwilligersorganisatie is het feit dat vrijwilligers
werken om een deel van de beleidsvorming te zijn en willen gehoord worden Dit type
heeft een inclusieve karakter dat wil zeggen iedereen die iets te zeggen heeft kan
deelnemen Voorbeelden van dit type organisatie zijn actiegroepen belangengroepen en
politieke partijen
Vrijwilligerswerk in de gemeenschap
Het belangrijkste kenmerk van dit type organisaties is wederzijdse ondersteuning De
vrijwilligers zijn er met en voor elkaar Dit type heeft een inclusief karakter
Voorbeelden zijn zelfhulpgroepen en verenigingen en clubs in de sport en cultuursector
Met de secularisering en individualisering in de samenleving is er een groeiende
behoefte aan sociale cohesie en dus wordt de noodzaak voor dit soort organisaties
steeds groter De doelstellingen van dit soort organisaties zijn om eenzaamheid te
voorkomen en om sociale netwerken te creeumlren
Vrijwilligerswerk in de economische sfeer
Binnen dit type vrijwilligersorganisatie gebruikt de burger het vrijwilligerswerk voor zijn
of haar persoonlijke ontwikkeling Het is ongeveer 30 jaar geleden ontstaan ten tijde van
de werkloosheid Belangrijke kenmerken zijn integratie en de ervaring van
vrijwilligerswerk Verder is er een sterke band met de arbeidsmarkt en het biedt een
individu structuur in het leven
Voordelen van vrijwilligerswerk doen
Aan vrijwilligerswerk doen kunnen verschillende voordelen zitten Die doen zich voor op
grofweg drie gebieden
Uw gevoel van eigenwaarde
Uw toekomstige carriegravere
De samenleving
Uw gevoel van eigenwaarde
Dit kan betekenen
bull Geiumlnteresseerd blijven
bull Doorgaan om bestaande kennis en vaardigheden te gebruiken
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring ontwikkelen
bull Om te voorzien in een doel in het leven
bull Om nieuwe doelen te bereiken
bull Om te worden gewaardeerd en erkend
bull Om nuttig te zijn
Uw toekomstige carriegravere
Dit kan betekenen
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring opbouwen en ontwikkelen
bull Bestaande kennis vaardigheden en ervaring toepassen en verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
61
bull De mogelijkheid bieden om in teams en groepen individueel te werken
bull De mogelijkheid bieden om regelmatig een werkplaats te bezoeken
bull Om nieuwe kwaliteiten en informatie toe te voegen aan uw curriculum vitae
(cv persoonlijke verklaring of portfolio
De samenleving
Dit kan betekenen
o Kennis ervaring en vaardigheden delen
o Het gevoel iets terug te geven
o Anderen tot dingen in staat stellen
o Actief burgerschap in de samenleving
Contracten voor vrijwilligers
In het formele vrijwilligerswerk is het tegenwoordig gewoon om een
vrijwilligersovereenkomst op te maken Hierin staat wat de organisatie van de vrijwilliger
verwacht en wat de vrijwilliger kan verwachten van de organisatie Het omvat zaken als
bull Het aantal uren vrijwilligerswerk
bull Plaats en locatie van het werk
bull Soort van vrijwilligerswerk dat wordt gedaan
bull Eventuele bijzondere voorwaarden zoals inzage in strafregister
bull Taak- en functiebeschrijving
bull Hoe de aansturing geregeld is
bull Klachtenregeling
Problemen of uitdagingen in vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk kan zoals we gezien hebben vele voordelen bieden Het kan echter ook
uitdagingen of dilemmas voor vrijwilligers te creeumlren
We noemen er een aantal
bull De tijd die vrijwilligerswerk vraagt waarbij een vrijwilliger voorkeur kan hebben voor
incidenteel of voor regelmaat
bull Belangenconflicten
bull Stress of uitzonderlijke mentale eisen
bull Uitdagende collegas of klanten
bull Werkzaamheden buiten het gebied waar uw deskundigheid ligt
bull Te veel verantwoordelijkheid
bull Een te beperkte rol
bull Te afgebakende grenzen
bull Vrijwilligerswerk met zowel positieve als negatieve aspecten
bull Druk om het vrijwilligerswerk voort te blijven zetten
Waarom vrijwilligerswerk
Hiervoor kunnen verschillende motieven zijn
bull Verbreding van uw geest u krijgt een breder perspectief op dingen milder worden
eerder mededogen ervaren en zich bewust zijn van de problemen in de samenleving
bull Je goed voelen u voelt zich beter wanneer u anderen helpt hun leven te verbeteren en
iets te bereiken Vrijwilligerswerk kan zelfs helpen om uw geestelijke en lichamelijke
gezondheid te versterken en te beschermen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
62
bull Mensen ontmoeten een platform voor gezelligheid en het ontwikkelen van
vriendschappen
bull Het opdoen van ervaring het kan u helpen bij het ontwikkelen en verbeteren van
vaardigheden zoals teamwork communicatie organisatie etc Vrijwilligerswerk kan u
ook helpen meer te leren over dingen waarin u geiumlnteresseerd bent
bull Bezig zijn voor werklozen mensen die te weinig werk hebben of die op zoek zijn naar
ander werk helpt vrijwilligerswerk om de tijd door te komen
Opdracht kijk naar uw vaardigheden
1 Kruis elke vaardigheid aan die u bezit of die u wilt leren
Organisatorische
vaardigheden
Ik kan Ik wil leren
Spontaan iets doen
Zelfstandig werken
Afspraken en
verwachtingen realiseren
Oplossingen bedenken
Je aan de regels houden
Sociale vaardigheden
contact met anderen
Ik kan Ik wil leren
Zeggen wat je denkt
Een gesprek beginnen
Afspraken maken
Luisteren naar anderen
Vragen durven stellen
Sociale vaardigheden
samenwerken
Ik kan Ik wil leren
Kritikiek ontvangen
Feedback geven
Complimenten geven
Complimenten ontvangen
Om hulp vragen
Met verschillende mensen
omgaan
Leiderschap accepteren
Specifieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
In staat zijn om met
computer te werken
Handig met
gereedschappen en
apparatuur
Maaltijden koken en
drankjes bereiden
Mensen verzorgen
Dieren verzorgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
63
De omgeving schoonmaken
en onderhouden omgeving
(school sportveld kantine
straat)
Artistieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
Muziek maken
Tekenen en schilderen
Bezig zijn met foto en video
Acteren
Fantasie gebruiken
2 Markeer de drie vaardigheden die u het beste beheerst
3 Markeer de drie vaardigheden die u zou willen leren
Algemene competenties van vrijwilligers
Erkenning van eerder verworven competenties van vrijwilligers is een instrument om
kwaliteiten die in verband gebracht worden met de rol van (zelfstandige) vrijwilliger op
te waarderen cq te valideren De competenties zijn vergelijkbaar met algemene
beroepsvaardigheden ook wel bekend als werknemersvaardigheden Afgezien van de
algemene competenties zijn er functie specifieke competenties die verband houden met
bepaalde rollen of functies in het vrijwilligerswerk en die erkend kunnen worden via EVC-
procedures (Erkenning van Verworven Competenties) Voor de EVC-procedure zijn er 12
algemene standaard competenties geformuleerd voor vrijwilligers Deze competenties
zijn
bull Systematische werken
bull Betrouwbaarheid
bull Omgaan met tijd en tempo
bull Problemen oplossen
bull Aandacht voor gezondheid en veiligheid
Communiceren
Presenteren
Bijdragen aan geode werkrelaties
Samenwerking
Taal en rekenen
Leren door te doen
Deze competenties zijn ook belangrijk als algemene werknemersvaardigheden
Voorbeelden van vrijwilligerswerk
Werken in een kringloopwinkel
Carol werd ontslagen bij de brandweer Ze wist dat ze actief wilde blijven haar
interesse in de samenleving niet verliezen en zo mogelijk anderen wilde helpen Ze
besloot om vrijwilligerswerk te gaan doen in een kringloopwinkel in haar woonplaats Ze
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
64
kwam er achter dat ze genoot van het werken met andere vrijwilligers en ze vindt de
ontmoeting met de klanten interessant
Nieuwe vaardigheden ontwikkelen
Mark (57) werkt als vrijwilliger in een streekmuseum waar tuinen bij zijn Hij houdt van
het buitenleven en heeft door het vrijwilligerswerk leren tuinieren Hij overweegt nu zelf
een bedrijf te beginnen om de tuinen van anderen mensen te verzorgen en te
onderhouden
Actief burgerschap
Actief burgerschap is een filosofie die momenteel bij de overheid en binnen
maatschappelijke organisaties en educatieve instellingen populair is Deze filosofie houdt
in een pleidooi in voor een maatschappelijke situatie dat de burgers van natiestaten
hoewel zij geen specifieke bestuursrol hebben wel bepaalde rollen en
verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving en het milieu hebben
Actief burgerschap kan worden gezien als een articulatie van het debat over rechten
versus verantwoordelijkheden Als een bestuurslichaam rechten geeft aan de mensen die
onder haar bevoegdheid vallen dan kunnen diezelfde mensen ook bepaalde
verantwoordelijkheden te handhaven hebben Dit zou het meest voor de hand liggend
zijn op natiestaatniveau maar kan ook nog breder zoals wanneer we van
wereldburgerschap spreken Dit impliceert dat actieve burgers zowel hun rechten als
hun verantwoordelijkheden op een evenwichtige manier vervullen
Een probleem met dit concept is dat hoewel rechten vaak vastgelegd worden als
onderdeel van de wet de verantwoordelijkheden niet zo goed gedefinieerd zijn Zo kan
er onder burgers onenigheid ontstaan over wat de verantwoordelijkheden zijn Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk hebben de burgers recht op gratis
gezondheidszorg maar is stemmen bij verkiezingen niet verplicht hoewel veel mensen
dit wel zouden omschrijven als een verantwoordelijkheid Het is veel problematischer om een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden
voor actieve burgers te beschrijven dan een lijst van hun rechten Hoewel bijvoorbeeld
een stem uitbrengen door veel mensen als een fundamentele verantwoordelijkheid kan
worden beschouwd zijn er ook sommigen die vanwege een handicap of andere oorzaken
niet in staat zijn om optimaal te participeren in het stemproces De nieuwe trend is dat overheden burgers vragen om te participeren zodat de overheid
steun krijgt - dit brengt ons terug naar de klassieke definitie van maatschappelijke
participatie in de gemeenschap Deelname aan de gemeenschap betekent niet alleen
betrokken zijn bij de bouw van faciliteiten het betekent ook meedenken het nemen van
beslissingen en het nemen van verantwoordelijkheid Mensen kunnen niet gedwongen
worden om mee te doen in projecten die hun leven beiumlnvloeden maar ze moeten waar
mogelijk wel daartoe in de gelegenheid worden gesteld Dit wordt beschouwd als een
fundamenteel mensenrecht gehouden dat een grondbeginsel van de democratie vormt
Actief burgerschap in Europa en in Nederland
Wat heeft u nodig om een actieve burger te zijn Heeft u meer informatie nodig Heeft u
training nodig Heeft u het nodig om meer te weten te komen hoe u deel kunt nemen
Hieronder staan links die u zullen helpen om nuttige documenten projecten en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
65
organisaties te vinden met betrekking tot actief burgerschap
2013 Europees Jaar van de burger
httpeuropaeucitizens-2013
Association of Voluntary Service Organisations
Koepelorganisatie voor nationale en internationale non-profit organisaties gericht op
vrijwilligerswerk Het bevat directe links naar de aangesloten organisaties op Europees
en nationaal niveau httpwwwavsoorg
Education for Democratic Citizenship and Human Rights
Deze Website van de Raad van Europa is een grote online bibliotheek van artikelen
documenten en projecten Het geeft informatie over activiteiten uitgevoerd op Europees
en nationaal niveau en bevat een aantal bestanden in verschillende Europese talen
httpwwwcoeinttdg4educationedc
Election processes in detail- Verkiezingsproces in detail
Lees over elk aspect met betrekking tot de organisatie van verkiezingen in een land Het
omvat kiesstelsels stemrecht partijen en kandidaten tellen van de stemmen de media
en verkiezingen Het is een immense database met case studies uit verschillende landen
en een grote bibliotheek op land gesorteerd met elk hun respectievelijke kieswetgeving
httpaceprojectorg
Euractiv
Deze website geeft informatie over wat er gaande met betrekking tot actief burgerschap
is op de Europese agenda Up-to-date nieuws monitoring het uitdiepen van
beleidssecties en landendossiers Er is een gids voor de EU 10000 belangrijkste actoren
en activisten httpwwweuractivcom
Europese Ombudsman
De Europese Ombudsman behandelt klachten van burgers bedrijven organisaties en
overheden tegen EU-instellingen of organen httpombudsmaneuropaeu
Europees Parlement - burgervoorlichtingsdienst
Heb je ooit gedacht om een verzoek aan het Europees Parlement te richten Dit
webportaal maakt communicatie tussen het Europees Parlement en de burgers mogelijk
U kunt toegang krijgen tot alle openbare documenten is niet alleen van het parlement
maar ook van andere Europese instellingen
httpwwweuroparleuropaeuaboutparliamenten00020472acCitizens-enqui
Europees Vrouwenforum
Download rapporten en andere documenten over gendergelijkheid en vrouwenrechten
httpwwwwomenlobbyorglang=en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
66
Idealistorg op zoek naar een non-profit organisatie
Deze site biedt een indrukwekkende doorzoekbare database van vrijwilligersorganisaties
per land en per werkveld Er zijn meer dan 91000 non - profit en maatschappelijke
organisaties in opgenomen httpwwwidealistorgsearchv2advanced
Internationaal Instituut voor democratie en verkiezingsondersteuning
Het instituut biedt artikelen publicaties analyses en case studies over de opbouw van
democratische processen over de hele wereld Afrika Latijns-Amerika de Kaukasus en
andere regios vallen onder dit instituut dat werkzaam is democratische instellingen
wereldwijd te ontwikkelen httpwwwideaint
Office for Democratic Institutions and Human Rights
Deze instelling (onderdeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in
Europa OVSE) is actief om democratische verkiezingen te bevorderen en helpt om de
democratische instellingen in Midden- en Oost-Europa te consolideren Informatie over
de verkiezingen democratisering procedures nieuwsbrieven land - specifieke projecten
en officieumlle documenten in pdf-formaat beschikbaar httpwwwosceorgodihr
Politeia
Politeia is een virtueel Europees netwerk van personen en instellingen actief op het
gebied van burgerschap en politieke vorming Algemene informatie over het netwerk
haar doelen nieuwsbrieven en koppeling en links zijn beschikbaar Wordt lid van het
netwerk om in contact te komen met personen en instellingen die werken aan
burgerschapsvorming en participatie httpwwwpoliteianet
De Nederlandse infrastructuur
Op nationaal niveau zijn de twee belangrijkste organen de NOV (Vereniging Nederlandse
Organisaties Vrijwilligerswerk) en MOVISIE
NOV 1
De NOV is de organisatie die de belangen van de vrijwilligersorganisaties behartigt
De NOV heeft in het verleden tal van fusies doorstaan en vertegenwoordigt nog steeds
de belangen van meer dan 4 miljoen vrijwilligers De NOV is de toonaangevende
organisatie binnen de Nederlandse vrijwilligerssector De NOV heeft 350 lid organisaties
die werken met of voor vrijwilligers De NOV is uniek omdat het de enige organisatie in
Nederland is die gericht is op het versterken van vrijwilligerswerk Er zijn twee soorten
leden organisaties die vrijwilligerswerk doen en organisaties die een ondersteunende of
cooumlrdinerende rol vervullen
De NOV heeft drie hoofdtaken
1 De belangen te dienen van de vrijwilligerssector vrijwillige inspanning De NOV is de
woordvoerder en lobbyist voor het Nederlandse vrijwilligerswerk en is als zodanig een
serieuze partner in discussies met politici ambtenaren en andere beleid beiumlnvloedende
partijen
2 Als tussenpersoon voor haar leden te fungeren De NOV geeft als een
netwerkorganisatie haar leden de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen
1 Bron NOV website wwwnovnl
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
67
en om gezamenlijke projecten te ontwikkelen Via deze netwerken versterken de
aangesloten organisaties elkaar onderling
3 Om een krachtige impuls te geven aan vrijwillige inzetbaarheid De NOV streeft naar
meer publieke erkenning van vrijwillige inzetbaarheid en verleent zijn naam ook aan
innovatieve initiatieven
De NOV is gericht op de vrijwilligerssector als geheel Ledenorganisaties van de
vereniging ontvangen een voorkeursbehandeling Gezamenlijk bepalen deze lid
organisaties het toekomstig beleid van de vereniging en ze worden uitgenodigd om
maximaal gebruik van hun netwerkrol te maken
MOVISIE1
MOVISIE richt zich op de infrastructuur en levert kennis en advies aan het
vrijwilligerswerk in Nederland De instelling dekt het hele gebied van sociale werk en
welzijn Zij geeft uitvoering aan het programma in opdracht van het Ministerie van
Volksgezondheid Welzijn en Sport
MOVISIE wordt gefinancierd om kennis over alle aspecten van vrijwilligerswerk te
verzamelen en verspreiden voor organisaties en adviesraden Ze ontwikkelt
instrumenten biedt advies ondersteuning en training alsmede het verrichten van
promotiewerkzaamheden onderzoek en productontwikkeling
Regionaal en lokaal niveau
Op regionaal niveau zijn er vrijwilligerscentrales de centra voor maatschappelijke
ontwikkeling (CMOs) en de steunpunten voor vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerksteunpunten zijn non-profit structuren waarin de financiering afhankelijk
is van lokale en regionale overheidsinstellingen en zij bieden hun diensten gratis aan
Tegen het midden van de jaren 1970 steunde de regering de oprichting van 30
vrijwilligerswerksteunpunten op lokaal niveau en droeg bij aan de financiering van hun
activiteiten Momenteel zijn er ongeveer 200 geregistreerde centra Op regionaal niveau
zijn er regionale vrijwilligerssteunpunten en zij ondersteunen organisaties die betrokken
zijn bij sportactiviteiten scouting en de zorg voor ouderen
De twaalf Nederlandse provincies spelen een belangrijke rol Zij ondersteunen de
professionele ondersteuning op lokaal niveau en ze verspreiden ook kennis en informatie
op verschillende niveaus
Op lokaal niveau zijn de gemeenten actief en de vrijwilligerscentrales die advies geven
bemiddelen tussen vraag en aanbod en het vrijwilligerswerk promoten Het lokale
niveau is het belangrijkste waar vrijwilligers publiek actief zijn bijvoorbeeld bij de
opvang voor daklozen in buurt en clubhuizen en in de zorgsector Lokale overheden zijn
verantwoordelijk voor het uitvoerend niveau van welzijnsactiviteiten Zij subsidieumlren
lokale organisaties en bieden faciliteiten zoals sportcentra In sommige gevallen nemen
lokale overheden deel aan de vrijwilligersplatforms Lokale overheden nemen het
voortouw bij het ondersteunen van veranderingsprocessen op het lokale niveau Ze
krijgen steun van de provincies
1 Gebaseerd op interviews met MOVISIE en het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
68
Deel 2 Zelfhulpgroepen
Wat is een zelfhulpgroep
Een zelfhulpgroep (SHG) is een kleine groep mensen die eenzelfde behoefte of eenzelfde
situatie delen en die als een ondersteuningsgroep samenwerken om zichzelf te helpen
De deelnemers vormen samen de groep en regelen alles in overleg Mensen nemen deel
op vrijwillige basis en hebben persoonlijke ervaring met het onderwerp waar de groep
zich mee bezig houdt
Zelfhulpgroepen kunnen afzonderlijk of als onderdeel van een grotere organisatie
bestaan Zij kunnen op informele wijze of volgens een vaste agenda werken De groepen
meestal ontmoeten elkaar lokaal bij de leden thuis of in gemeenschapsruimtes in
scholen kerken of andere centra In zelfhulpgroepen komen verschillende specifieke vormen van sociale steun samen
Door middel van zelfonthulling delen de deelnemers hun verhalen stress gevoelens
problemen en ideeeumln Ze leren dat ze er niet alleen voor staan en dat ze niet de enigen
zijn die met een bijzonder probleem geconfronteerd wordt Een andere vorm van
zelfhulp die voor veel ouderen relevant is is zelfgestuurd leren de deelnemers zijn
allemaal vrijwillige of gedeeltelijk betaalde leerkrachten zodat ze hun eigen interesses in
hun eigen tijd en op eigen locaties kunnen nastreven Zelfhulp maakt door het mobiliseren van de interne bron van de leden de groep of de
gemeenschap zelfredzaamheid eigen producties en zelfstandig ondernemerschap
mogelijk De samenleving is een systeem van interactie tussen individuen en groepen
Zelfhulpgroepen veranderen het patroon van sociale interactie waardoor een aanzienlijk
aantal van haar deelnemers een nieuwe status aannemen en nieuwe rollen in de
gemeenschap gaan spelen
De brede doelstellingen van een zelfhulpgroep zijn om te komen tot persoonlijke en of
sociaal-economische veranderingen voor haar leden In de groepen wordt face-to-face
contact tussen de deelnemers benadrukt en een ideologische set van waarden die de
persoonlijke identiteit van een lid en haar of zijn gevoel van eigenwaarde vergroot Zoals reeds is aangegeven kan een zelfhulpgroep resulteren in een sociale en
economische ontwikkeling voor de deelnemers en dat is tevens een proces dat kan leiden
tot een verandering in de sociale economische enof politieke macht De aanpak van
zelfhulpgroepen leidt tot empowerment van individuen NGOs en overheidsinstellingen
kunnen processen die toename van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van
zelfredzaamheid stimuleren ondersteunen en mensen helpen hun eigen agenda op te
stellen
Voordelen van zelfhulpgroepen
De voordelen van deelname aan zelfhulpgroepen zijn onder andere
bull Het leren van nieuwe informatie en strategieeumln om problemen mee te lijf te gaan
bull Gerustgesteld worden door en steun vinden van anderen met soortgelijke ervaringen
bull Het ontwikkelen van persoonlijke inzichten en het realiseren van persoonlijke groei
bull De mogelijkheid om nuttig te zijn voor anderen
bull U minder geiumlsoleerd te voelen
bull Leren om uw gevoelens beter te uiten en gevoeliger te worden voor de gevoelens van
anderen
bull U sterker te voelen en meer zelfvertrouwen te krijgen in het omgaan met uitdagingen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
69
bull U zelf te verbinden met een gemeenschap en u persoonlijk te identificeren met een
sociale groep
bull Iets leren waarin u specifiek geiumlnteresseerd bent
Regels voor zelfhulpgroep
De zelfhulpgroep kan zelf bepalen wat beschouwd wordt als aanvaardbaar gedrag en
daarvoor regels opstellen Regels maken vergaderingen effectiever Groepsregels werken
alleen wanneer alle groepsleden het eens zijn over die regels en de deelnemers er op
aan aanspreken Nieuwe leden worden geiumlnformeerd over de regels en waar nodig
worden ze opnieuw beoordeeld en herzien
Manieren om zelfhulpgroep vergaderingen structureren
Bij veel zelfhulpgroepen worden de volgende manieren gebruikt om bijeenkomsten te
structureren Ze kunnen ook gebruikt worden als leidraad voor een vergadering
Begroeten van nieuwe deelnemers
Vaak wordt er in zelfhulpgroepen een vrijwilliger gevraagd die nieuwe leden aan de deur
begroet en verwelkomt wanneer zij aankomen en die hen introduceert aan andere leden
Formele opening van de bijeenkomst
Op de afgesproken starttijd moet de bijeenkomst geopend worden door de leider of lid
verantwoordelijk voor de vergadering Sommige groepen openen hun ontmoetingen met
een formele verklaring van het doel van de groep of door een welkomstgroet van de
deelnemers
Introductie van de leden
Rondje waarbij elk lid stelt zichzelf voorstelt en aangeeft waarom ze aan de groep
deelneemt Dit is vooral geschikt voor nieuwe groepen om leden te helpen elkaar te leren
kennen en te ontdekken wat men gemeenschappelijk heeft De leden krijgen de
mogelijkheid om te passen als ze liever niet zichzelf introduceren
Discussie onderwijs en informatie-uitwisseling
Voor nieuw gevormde groepen is het nuttig om regelmatig de leden naar suggesties
over discussie onderwerpen die voor hen van belang te vragen Groepen kunnen ook
gastsprekers uitnodigen om specifieke onderwerpen aan te pakken Geluidsopnames
boeken of artikelen kunnen worden beoordeeld en besproken Er wordt tijd uitgetrokken
en toegewezen voor het delen van persoonlijke ervaringen en elkaar helpen
Hier zijn enkele manieren om de discussie te structureren
Rondje Stel een vraag of vraag de deelnemers om een zin af te maken en ga de
groep rond waarbij iedere persoon reageert zodat iedereen een kans krijgt
bull Brainstormen Ideeeumln worden gedeeld op een spontane manier Creatief denken
wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te oordelen Vaak genoteerd
op een flip-over of white board Ideeeumln worden gedeeld op een spontane
manier Creatief denken wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te
oordelen Vaak genoteerd op een flip-over of white board
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
70
bull Veranderoefening Beschrijf een actuele situatie waarin je verandering wil
beschrijf wat je wilt dat het in de toekomst zal zijn Zet zaken die je
tegenhouden op een rij en zaken die zouden kunnen helpen om vooruit te
komen Overweeg wat zou worden beiumlnvloed door de verandering en welke
stappen nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen Dit kan zowel
worden gebruikt voor een persoonlijk dilemma als voor een algemene kwestie
bull Rollenspel Een situatie uitspelen (bv hoe effectief te communiceren met uw arts)
kan nuttig en leuk zijn Sommige deelnemers spelen het rollenspel terwijl
anderen observeren en reageren of commentaar geven
Zakelijke gedeelte Deze tijd is gereserveerd voor elk agendapunt die de groep
wil
behandelen zoals het plannen van projecten of activiteiten het regelen van
toekomstige vergaderingen (gespreksonderwerpen kiezen gastsprekers enz)
het doen van mededelingen etc
Formele afsluiting Het is belangrijk dat er een signaal gegeven wordt om aan te geven
dat de bijeenkomst formeel afgelopen is De leden worden herinnerd aan de tijd en
plaats van de volgende bijeenkomst Vaak wordt er na afloop een drankje geserveerd
dat biedt een tijd voor informele ontmoeting en gesprek
Zelfhulpgroep quick scan
Quick Scan
Ja = 1 Nee= 0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Heeft u vrije tijd en wilt u uw inkomen verhogen
JaNee
3 Geeft u er de voorkeur aan om voor u zelf te werken
JaNee
4 Vindt u het niet prettig om uw specifieke kennis of professionele
ervaring te delen met andere mensen of met de lokale gemeenschap
JaNee
5 Geeft u er de voorkeur aan dat anderen u aansturen
JaNee
6 Geeft u er de voorkeur aan in uw bestaande situatie te blijven en geen
nieuwe mensen te leren kennen
JaNee
7 Denkt u dat leren op uw leeftijd verspilde tijd is
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
71
Scores
0-5- Een ander werkpatroon past beter bij u
6-11 Leer meer over zelfhulpgroepen
12-16 Zelfhulpgroepen passen waarschijnlijk goed bij u
Voorbeelden van zelfhulpgroepen
Stadshobbywerkplaats
De Stadshobbywerkplaats is bedoeld om niet-werkenden de gelegenheid te geven hun
vrije tijd zinvol te besteden Men is welkom van maandag tot en met vrijdag van 900
uur tot 1600 uur Er is een zee aan hobbyruimte Voor een gering bedrag per jaar mag
men gebruik maken van de werkplaats gereedschap en apparatuur Slechts de kosten
van de gebruikte materialen zijn voor eigen rekening
Deskundige medewerkers en vrijwillige begeleiders zijn aanwezig Deelnemers uit
allerlei vakgebieden profiteren van elkaars kennis en vaardigheden
Regelmatig zijn er extra activiteiten in de vorm van demonstraties en workshops
In de werkplaats bent u niet alleen bezig met uw hobby het is ook een plek waar u
mensen kunt ontmoeten en ervaringen uit wisselen De werkplaats is van- en voor de
deelnemers
In de ontmoetingsruimte kunt u in een ongedwongen sfeer een praatje maken een
kaartje leggen een krantje lezen of elkaar gewoon ontmoeten Koffie thee en soep zijn
tegen redelijke prijzen te koop De ontmoetingsruimte is er voor iedereen
In Nijmegen is de eerste Stadhobbywerkplaats in de 80-er jaren opgericht inmiddels
heeft het initiatief in meer gemeenten navolging gevonden
Werk voor Elkaar
In dit project gaan 45+werkzoekenden de confrontatie aan met het bedrijfsleven In
groepsverband organiseren zij activiteiten of evenementen voor werkgevers
Gedurende zes maanden werken zij aan de voorbereidingen van het evenement eacuten aan
hun persoonlijke presentatie
Werk voor Elkaar is landelijk actief en een maatschappelijk initiatief van Stichting Werk
voor Elkaar
Werk voor Elkaar heeft tot doel de arbeidsparticipatie van de werkzoekenden te
verhogen en de werkgevers te laten kennismaken met het empowerment van de
deelnemers In Werk voor Elkaar gaan 45+ werkzoekenden proactief de confrontatie
aan met het bedrijfsleven In groepsverband worden activiteiten of evenementen
georganiseerd waarbij werkgevers in contact komen met de deelnemers Hiervoor
hebben zij zes maanden de tijd Gedurende deze periode zijn zij niet alleen bezig met
de voorbereidingen voor het evenement maar wordt er ook gewerkt aan
persoonlijke presentatie Op die manier kunnen zij zich op het evenement optimaal
presenteren aan werkgevers
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
72
De werkzoekenden nemen op vrijwillige basis deel aan Werk voor Elkaar en worden
uitgenodigd tot deelname via persberichten in lokale bladen
Dat Werk voor Elkaar een succes is blijkt wel uit onderstaande resultaten Twee jaar na
de start van de landelijke uitrol van Werk voor Elkaar heeft 45 van de deelnemers
betaald werk bij afronding van een lokaal initiatief
Totaal aantal locaties12
Totaal aantal deelnemers430
Gemiddeld aantal deelnemers per locatie33
Gemiddelde leeftijd deelnemers54 jaar
Gemiddeld aantal maanden werkzoekend32 maanden
Grote diversiteit in werkervaring en opleidingsniveau
Werk opdracht na afronding lokaal project 45
Gemiddelde waardering voor Werk voor Elkaar 75 (70 van de respondenten)
De kracht van Werk voor Elkaar zit hem in het gezamenlijke aspect Werkzoekenden
zetten samen hun schouders onder ldquoeen projectrdquo om het zo tot een goed einde te
brengen Dit geeft hen nieuwe energie en een doel om naartoe te werken Het samen
delen van ervaringen steunt en inspireert Het samen iets organiseren creeumlert
enthousiasme en wekt creativiteit op zo zeggen de deelnemers
Daarnaast zeggen zij sterker in de schoenen te staan door de persoonlijke ontwikkeling
Er zijn verschillende evenementen georganiseerd zoals seminars en het bemannen van
een stand tijdens zakelijke evenementen Reacties van werkgevers zijn zeer positief
over het initiatief Zowel de kwaliteit van de evenementen als de proactieve houding
van de werkzoekenden wordt zeer gewaardeerd Voor veel werkgevers zijn de
evenementen echte eyeopeners waarbij ze meer inzicht krijgen in de kwaliteiten van
oudere werkzoekenden
Opmerkingen Er zijn maar weinig voorbeelden te vinden van zelfhulpgroepen voor
oudere werklozen Loopbaanadviseurs of re-integratiecoaches kunnen initiatieven
ontplooien om de vorming van dergelijke groepen te bevorderen en te ondersteunen De
regionale arbeidsmarktregiorsquos met hun werkpleinen en in de nabije toekomst hun
werkbedrijven nieuwe stijl kunnen dergelijke groepen faciliteren
315 Jobrotatie en loopbaankansen
Wat is jobrotatie
Er zijn verschillende strategieeumln die kunnen worden gebruikt om beroepsmobiliteit direct
te bevorderen Eeacuten van deze is jobrotatie In jobrotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan zowel binnen als buiten de
organisatie plaatsvinden Door jobrotatie creeumlert u beweging en ontwikkeling zowel voor
u zelf als voor de organisatie Jobrotatie biedt voor beiden nieuwe kansen
Kansen voor de organisatie
Job rotatie zorgt ervoor dat capaciteiten competenties wensen en ambities behoeften en mogelijkheden binnen een organisatie goed op elkaar wordt afgestemd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
73
Het rouleren van medewerkers (jobrotatie) over verschillende disciplines binnen een organisatie kan verfrissend werken voor de organisatie Medewerkers krijgen een beter beeld van de organisatieprocessen waardoor meer begrip en betere onderlinge afstemming ontstaat Diversiteit in ervaring maakt een medewerker sterker en zijn waarde voor het bedrijf groter Door het creeumlren van een grotere mate van in- en externe mobiliteit en een bredere inzetbaarheid (employability) van medewerkers wordt de flexibiliteit van een organisatie verhoogd
Kansen voor medewerkers
Middels jobrotatie kunnen mensen zich ontwikkelen in het voordeel van de organisatie en van zichzelf Wie regelmatig van functie wisselt leert veel ziet veel en hoort veel Organisaties
zijn altijd blij met mensen de buiten de muren van hun eigen functie (kunnen) kijken Het voordeel voor medewerkers is dat zij meer zicht krijgen op eigen talenten en ambities Door zelf de mogelijkheden te gaan ervaren biedt dat medewerkers nieuwe mogelijkheden nl
1 Mensen zijn breder en flexibeler inzetbaar (employability)
2 Capaciteiten worden meer benut
3 Nieuwe ervaringen
4 Uitbreiden van je zakelijke netwerk
5 Brede ontwikkeling
6 Makkelijker overstappen binnen een organisatie of naar een andere branche
Meer informatie kan gevonden worden in het volgende jobrotatie handboek
(engelstalig)voor de agrarische sector wwwadam-
europeeuprj7129prd21Deliverable20No2021_HANDBOOK_englishpdf
Voorbeelden van jobrotatie
In grote internationale organisaties zoals DSM en Shell is jobrotatie al vanzelfsprekend Vaak is voor jonge (potentieumlle) managers al een carriegraverepad uitgestippeld al dan niet in de vorm van een traineeship Daarnaast wordt in veel organisaties impliciet jobrotatie toegepast Het vervullen van interne vacatures is in feite al jobrotatie De reden om op zoek te gaan naar een andere functie is vaak het zoeken van een nieuwe uitdaging nieuwe leermogelijkheden of een verandering van omgeving Als de huidige situatie niet overeenkomt met de verwachtingen In het bedrijfsleven
Voor meer informatie httpwwwgenderwerktbeuploadsBijlageMAKN-28pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
74
Voorbeelden van jobrotatie
Ergotherapeuten in het Homerton Hospital
Homerton University Hospital NHS Foundation Trust biedt jobrotatiemogelijkheden
tussen het ziekenhuis en andere locaties binnen de gemeenschap aan waarbij acute en
maatschappelijke dienstverlening en de East London Foundation Trust for Mental Health
betrokken is Dit biedt unieke mogelijkheden voor zowel ervaren als pas afgestudeerde
ergotherapeuten om geluid kernvaardigheden te ontwikkelen in een breed scala aan
specialiteiten het werken met mensen met uiteenlopende omstandigheden in zowel een
intramurale als een extramurale woonomgeving
Jobrotatieprogramma bij BAM
Het jobrotatieprogramma is een combinatie van werken en leren Als jobrotator
doorloopt u in een periode van twee jaar drie of vier verschillende functies bij een van de
bedrijfsonderdelen van BAM U rouleert in de rollen van bijvoorbeeld werkvoorbereider
uitvoerder calculator inkoper en engineer Dit wordt op basis van uw voorkeur en
ontwikkelbehoefte in overleg met uw mentor samengesteld Op basis van deze
ervaringen kunt u zich orieumlnteren op een vervolgstap in uw carriegravere en leert u een
specifiek bedrijfsonderdeel goed kennen
Het jobrotatieprogramma is een mogelijkheid om een brede ervaring op te doen binnen
de vele multidisciplinaire projecten die de verschillende werkmaatschappijen realiseren
U wordt betrokken bij de realisatie van de projecten van initiatief ontwerp en realisatie
tot en met beheer en onderhoud Uw ontwikkeling staat centraal Tijdens het
jobrotatieprogramma wordt u begeleid door een mentor die een ervaren directeur of lid
van het managementteam is De intensieve coaching en begeleiding gedurende deze
periode staan garant voor brede ervaring en ontwikkeling van persoonlijke competenties
De bewaking van uw ontwikkeling gebeurt door evaluaties aan het einde van elke
periode De conclusies hiervan bepalen de verdere invulling van het jobrotatieprogramma
en van uw loopbaan bij de BAM
Siemens
Bij Siemens is de maximale termijn in een bepaald functie vijf jaar Dan verzuren
mensen gaan ze op de automatische piloot en gaat hun energieniveau naar beneden
Wouter Vlasblom Siemens directeur van Human Relations
Siemens werft mensen voor een nieuwe carriegravere in plaats van voor het werk Jobrotatie
is een belangrijke strategie voor Siemens om werknemers gedurende hun loopbaan fit te
houden en hun actieve inzetbaarheid te bewaren Om deze reden is er intensief contact
tussen de medewerkers die betrokken zijn bij jobrotatie en de HR-managers Er is een
werkgroep voor jobrotatie waarbij de HR-managers actief zoeken
plaatsingsmogelijkheden voor werknemers van alle leeftijden Het doel is om meer dan
10 van de werknemers per jaar nieuwe uitdagingen te bieden Ondanks grote
reorganisaties en een daling van het aantal werknemers wordt 8 van de werknemers
van Siemens Nederland nog steeds intern overgeplaatst
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
75
Verschillende functies en mogelijkheden verkennen met werkgevers
Werkgevers kunnen verschillende mogelijkheden bieden om uw persoonlijke ontwikkeling
te versterken en uw mogelijkheden te verbreden zoals een sabbatical leave werken in
het buitenland en carriegraveredagen
bull Sabbatical leave Werknemers kunnen verlofuren sparen binnen een kader
aangeduid als keuzemenu arbeidsvoorwaarden In dat kader is eacuteeacuten van de
doelstellingen extra dagen voor sabbatical leave Een werkgever kan op verzoek
verlof voor een langere termijn geven dan een sabbatical leave Dit betekent een
langere verlofperiode waarin de werknemer tijd kan besteden aan een optimale
inzetbaarheid of een periode van verlof waarin activiteiten kunnen worden
ondernomen die gunstig zijn voor de werkfunctie Bijvoorbeeld een studie naar
het buitenland of het schrijven van een boek
bull Projecten in het buitenland zijn ontworpen om afgestudeerden professionals en
gepensioneerden vrijwilligerswerk te laten doen in een ontwikkelingsland vooral
binnen hun beroepsveld Deze projecten worden aangeboden in verschillende
delen van de wereld en kunnen plaats vinden in het bedrijfsleven in de
cultuursector bij de media in het onderwijs in techniek natuur en milieu op het
gebied van mensenrechten medische en sociaal werk Ze zijn ontworpen om
kwalificaties te maximaliseren Uw specifieke kwalificaties en vaardigheden
kunnen worden toegepast in deze projecten en de agentschappen zullen samen
met u ervoor te zorgen dat u in een project wordt geplaatst waarbij uw
vaardigheden de grootste impact kunnen hebben
bull Loopbaandag Een mogelijke manier om op ideeeumln te komen is om aan een
perspectief-op-je-carriegravere dag deel te nemen
o Een informatieve lezing over maatschappelijke ontwikkelingen die
belangrijk zijn voor loopbaanontwikkeling en een inspirerend gesprek die u
kan u helpen om het beste uit uw carriegravere te halen
o Speed-coaching
o Informatie stands van alle deelnemende organisaties
o Hoe een stage te regelen
o Carriegravere workshops
De kern van de dag is het onderzoeken van de loopbaan van de deelnemers
met onderwerpen zoals Wat zoekt u in uw volgende stap Wilt u ontdekken
waar anders u uw talenten en vaardigheden kunnen gebruiken Wilt u iets
compleet nieuws te doen Bent u aan het denken over training om uw kennis te
updaten en upgraden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
76
Scores
0-3 U bent nog niet klaar om van functie te wisselen
4-7 Jobrotatie kan overwogen worden
8-12 Jobrotatie past bij u
Jobrotatie quick scan
316 Stage
Wat is een stage
Een stage is een werk-gerelateerde leerervaring voor mensen die praktische
werkervaring willen opdoen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke
opdrachten die ongeveer drie maanden tot een jaar duren Ze zijn traditiegetrouw
bedoeld voor jongere mensen studenten en afgestudeerden Deze vorm van
werkgelegenheid is voor oudere werknemers nog steeds grotendeels in een vroeg
stadium van ontwikkeling
De voordelen van een stage
Een stage is een uitstekende manier om te bepalen of het beroep het bedrijf en de
beroepssector de beste carriegravere-opties voor u bieden Stagiaires krijgen praktische
QUICK SCAN
Ja= 2 Weet niet of Niet zeker=1 Nee=0
1 Zou u meer gevarieerd werk willen
JaNee
2 Zou u het leuk vinden om van functie en van team te wisselen
JaNiet zekerNee
3 Bent u op zoek om van andere functies te leren
JaNee
4 Denkt u dat uw lijn manager u uit zou willen lenen aan een ander
deel van de organisatie of op tijdelijke basis aan een andere
werkgever
JaNee
5 Zou u zich zeker genoeg voelen om dit te doen
JaNiet zekerNee
6 Wat denkt u te kunnen winnen van jobrotatie
JaNiet zekerNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
77
werkervaring in een veld waarin zij van plan zijn ver te gaan en ervaring op te bouwen
eventueel in internationale platforms
Stages helpen individuen om
bull Theorie met praktische werkervaring te combineren
bull Een professionele werkhouding te ontwikkelen
bull Bedrijfsculturen te begrijpen
bull Internationale business settings te analyseren
bull Verschillende werkstijlen te vergelijken
bull De mogelijkheden voor een aanbod voor een fulltime dienstverband te onderzoeken
Door de globalisering zijn steeds meer werkgevers op zoek naar mensen die een brede
ervaring hebben waarbij vooral een internationale achtergrond voordeel biedt Deze
mogelijkheid wordt echter momenteel nog zelden aangeboden aan 45+ers
Hoe u voor te bereiden voor een stage
Om een goede aanvraag in te dienen moet u als toekomstige stagiair alle vereiste
papieren en documenten kennen Het is belangrijk om samen met uw CV een
sollicitatiebrief en een aanbevelingsbrief mee te sturen
Het doel van de sollicitatiebrief is om een beeld van uw achtergrond te schetsen Het is
dus een mogelijkheid om de instelling of onderneming te overtuigen dat ze u nodig
hebben Een goede sollicitatiebrief laat een werkgever zien dat u de kwaliteiten en
vaardigheden heeft die nodig zijn voor de vacature De begeleidende brief wordt gezien
als een verlengstuk van de CV en heeft een persoonlijke toon die een CV niet bezit
De volgende stap een aantal tips waarmee uw sollicitatiebrief zich kan onderscheiden van
andere
- Vaardigheden en ervaring voordat u de brief gaat schrijven maakt u een lijst
van uw vaardigheden en capaciteiten en legt u uit waarom u de juiste persoon
voor de stage bent Het is belangrijk juist op die kenmerken te wijzen die u uniek
maken voor deze stage (zie hoofdstuk 41)
- Zodra u de lijst gemaakt heeft kunt u beginnen met het schrijven van de brief
Schrijf duidelijk en beknopt
- U kunt waar mogelijk wat informatie over het bedrijf of instelling toevoegen om
uw kennis hiervan te laten zien
- Controleer de brief
De volgende tabel laat de structuur van een goede sollicitatiebrief
Alinea Inhoud
Eerste
Vermeld de stage waarop u solliciteert
Hoe bent u aan de informatie gekomen
Wanneer bent u beschikbaar om te beginnen
Tweede
Waarom bent u geiumlnteresseerd
Waarom vindt u het bedrijf aantrekkelijk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
78
Derde
Vat uw sterke punten samen
Relateer uw vaardigheden aan de gevraagde
competenties
Laatste
Data waarop u beschikbaar bent voor een gesprek
Dank de werkgever voor zijn aandacht
Het is zeker aan te raden is om een aanbevelingsbrief toe te voegen Deze kan
geschreven zijn door een voormalige werkgever of een vroegere docent of leraar Deze
brief moet uw professionele vaardigheden en attitudes beschrijven
Het belangrijkste doel van deze brief is om onafhankelijke en gevalideerde informatie
over u als toekomstige stagiaire te verstrekken
Soorten stages naar beloning duur plek en type organisatie
Beloning Betaald Onbetaald (hoewel
reiskosten gedeclareerd
kunnen worden)
Duur
Tot zes maanden
(orieumlntatiestage)
Tot twaalf maanden
(werkstage)
Plek
Europese instellingen en
agentschappen
Internationale
organisaties
Type organisatie
Publiek
Privaat
Voorbeeld van stage
OPAAL Britse Alliantie van Belangenbehartigers voor Ouderen UK
Opaal UK maakt met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid gebruik van
oudere stagiaires voor de functie van belangenbehartiger voor ouderen om steun te
krijgen van de plaatselijke overheid Voor de stagiar-belangenbehartiger is een
functiebeschrijving beschikbaar en hijzij kan aan een training deelnemen
httpwwwopaal3cswebsitesorg
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele dienstverlening Bij uw keuze voor een bepaald gebied van werken is het ook noodzakelijk om na te
denken over verschillende mogelijke werkstijlen zoals
Als onderaannemer werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
79
Als consultant werken
Met een portfolio werken
Werken in een partnerschap
Werken in deeltijd
We beschrijven deze kort voorzien van een voorbeeld
321 Outsourcing
Wat is Outsourcing
Outsourcing is een toewijzing van specifieke bedrijfsprocessen naar een gespecialiseerde
externe leverancier Dat gebeurt meestal wanneer een organisatie niet om kan gaan met
alle aspecten van het interne bedrijfsproces Het gaat daarbij vaak om tijdelijke
processen waarvoor de organisatie niet van plan is om professionals in dienst te nemen
om deze taken uit te voeren Zodra de taak is uitbesteed aan een externe deskundige zal
deze de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de taken en het handhaven van het
daarmee samenhangende budget voor zijnhaar rekening nemend
De meest uitbestede soorten werkzaamheden omvatten
bull Informatietechnologie
bull juridische zaken
bull ontwikkeling en innovatie
bull webdesign en onderhoud
bull werving en personeelszaken
bull logistiek
bull productie
bull klantenservice
Waarom besteden organisaties delen van hun bedrijfsproces uit
De belangrijkste factoren die hebben geleid tot een groeiende trend van outsourcing zijn
bull Gebrek aan experts in sommige delen van het bedrijfsleven
bull Beschikbaarheid van goedkopere arbeidskrachten zonder dat dat afbreuk doet aan de
kwaliteit van de output
bull Concentratie op kerntaken
Voordelen van outsourcing
bull Snelheid en expertise - meestal worden taken uitbesteed aan een onderaannemer
3dat gespecialiseerd is op een bepaald gebied specifieke apparatuur heeft en de
technische expertise zodat taken sneller en met een betere kwaliteit kunnen worden
uitgevoerd
bull Maakt het mogelijk dat bedrijven zich op hun kernprocessen concentreren in plaats van
op de periferie Zo geeft bijvoorbeeld het uitbesteden van de ondersteunende processen
de organisatie meer tijd om hun core business te versterken
bull Risicodeling - Het uitbesteden van bepaalde onderdelen van het bedrijf helpt de
organisatie om bepaalde verantwoordelijkheden te verschuiven naar de onderaannemer
en zo de risicos te beperken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
80
bull Verminderde operationele en wervingskosten - outsourcing voorkomt om personen in
te huren vandaar dat wervings- en operationele kosten voor een groot deel
geminimaliseerd kunnen worden Dit is eacuteeacuten van de belangrijkste voordelen van
outsourcing
Nadelen van outsourcing
bull Risico van blootstelling van vertrouwelijke gegevens Wanneer een organisatie de
personeelsadministratie de loonadministratie en de werving uitbesteedt neemt het
bedrijf een risico om vertrouwelijke bedrijfsinformatie bloot te stellen aan een derde
partij
bull Synchronisatie van de productie - enkele van de voorkomende probleemgebieden zijn
uitgelopen levertijden te weinig standaardkwaliteit in de output en het oneigenlijk
gebruik van verantwoordelijkheden Soms is het gemakkelijker om deze factoren binnen
de organisatie te reguleren dan met een onderaannemer
bull Verborgen kosten - hoewel outsourcing vaak rendabel is kunnen er bij het
ondertekenen van een contract verborgen kosten zijn die een ernstige bedreiging
kunnen vormen vooral internationaal
bull Gebrek aan focus op de klant - een onderaannemer kan proberen te voldoen aan de
deskundigheidseisen van meerdere organisaties op hetzelfde moment In dergelijke
situaties kan zorsquon onderaannemer zich onvoldoende richten op de klanten van eacuteeacuten
bedrijf
Voorbeeld van Outsourcing
Expertise in communicatie mogelijkheden technische expertise en gunstige financieumlle
arrangementen zijn de belangrijkste voordelen bij het uitbesteden Veel specifieke
functies worden uitbesteed zoals personeelszaken de marketing of het ITC-gebeuren
322 Consultancy
Een consultant is meestal een expert of een professional op een bepaald gebied en
heeft een brede kennis van het onderwerp Men kan twee soorten consultants
onderscheiden
bull Interne Consultant - iemand die werkt binnen een organisatie en beschikbaar is om
door andere afdelingen of individuen te worden geraadpleegd op gebieden van zijn of
haar specialisme
bull Externe Consultant - iemand die ldquovan buitenrdquo komt (hetzij via een eigen
onderneming hetzij via een andere organisatie) en wiens expertise op tijdelijke basis
geleverd wordt meestal tegen een vergoeding Als zodanig is dit type adviseur meestal
bezig met meer en wisselende opdrachtgevers
De totale impact van een consultant is dat klanten toegang krijgen tot diepere niveaus
van expertise dan dat ze die ldquoin huisrdquo zouden hebben en dat ze van de externe adviseur
zoveel service mogen verwachten als ze maar wensen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
81
Een adviseur is betrokken om te helpen oplossingen te vinden voor specifieke problemen
en de manieren waarop dat moet gebeuren Het is over het algemeen aan de
professionaliteit van de adviseur om daarover te beslissen binnen de randvoorwaarden
het budget en middelen zoals overeengekomen met de opdrachtgever
Verschillende soorten consultants
Consultants die we het meest in het bedrijfsleven tegenkomen zijn
bull Strategie Consultants die aan de ontwikkeling en verbeteringen van de
organisatiestrategie werken naast of in overleg met het Management
bull Human Resources of Recruiters die expertise over de arbeidsmarkt en over
personeelsmanagement geven
bull Internet Consultants die gespecialiseerd zijn in internetgebruik in het bedrijfsleven
Idealiter hebben internet consultants ook praktische ervaring en expertise in
managementvaardigheden zoals strategische planning veranderingen projecten
processen training team - werk- en klanttevredenheid
bull Process Consultants zijn specialisten in het ontwerp of de verbetering van
operationele processen en dat kan specifiek zijn voor het bedrijf of de sector
bull Public Relations of PR Adviseurs houden zich specifiek bezig met Public Relations
zaken buiten de klantorganisatie en zijn vaak op een semi - permanente basis bezig aan
grotere organisaties om input en begeleiding te bieden
bull Prestatie Adviseurs die zich richten op de intuiumltieve of algemene uitvoering van de
prestaties van een bedrijf of organisatie
bull Information Technology Consultants in vele disciplines zoals Computer Hardware
Software Engineering of Networks
bull Marketing Consultants gevraagd om te adviseren op het gebied van
productontwikkeling en aanverwante marketingaangelegenheden
bull Interim Managers kunnen zoals hierboven vermeld onafhankelijke consultants zijn
die optreden als interim-manager met beslissingsbevoegdheid op basis van het
bedrijfsbeleid of de statuten Ze kunnen in speciaal opgerichte comiteacutes zitten
bull Uurtje Factuurtje consultants De beroepen varieumlren sterk van het repareren van
apparaten tot medisch specialisme consultants Clieumlnten melden zich met een vraag bij
een website die plaats biedt aan adviseurs die erkend zijn als vakbekwaam expert op
hun terrein Klanten communiceren in een Vraag en Antwoord sessie De klant doet een
aanbetaling om de vraag beantwoord te krijgen door een expert op een bepaald gebied
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
82
De expert geeft de informatie aan de klant en wordt vervolgens betaald op basis van een
percentage van het ingelegde bedrag De website behoudt het resterende deel van de
vergoeding voor het gebruik van de voorziening Hoewel het een nog relatief nieuwe
methode is om op een eacuteeacuten-op-eacuteeacuten basis informatie van professionals te verkrijgen
groeit deze praktijk in populariteit
Voor- en nadelen van het advieswerk
Voordelen van consultancy
Consultants gebruiken hun sterke punten expertises vaardigheden en kennis die zij
gedurende vele jaren van werk hetzij als zelfstandige of als werknemer voor een andere
organisatie hebben verworven Een consultant zal meestal met mensen werken die over
minder kennis beschikken en daarom hebben ze vaak een machtspositie Consultants
kunnen selectief zijn en de clieumlnten kiezen voor wie ze willen werken En door een kant
overgenomen doeltreffend advies kan leiden tot een significante verbetering van de
business van de klant De adviseur kan tevreden zijn over deze prestatie
Nadelen van consultancy
Wanneer bedrijven of organisaties financieel moeilijke tijden kennen gebruiken ze
meestal minder consultants dan wanneer het financieel weer beter gaat Consultants
hebben meestal een eigen bedrijf en zijn in die zin te vergelijken met een zzp-er
Nieuwe zakelijke opdrachten zijn misschien moeilijk te krijgen Soms worden
aanbevelingen misschien niet uitgevoerd door klanten zelfs niet de adviseur daarvoor
steekhouden bewijs geleverd heeft Daarnaast kan er sprake zijn van afbreukrisico als
de implementatie en uitvoering door de klant zelf gedaan wordt Dat kan op een wijze
gebeuren die leidt tot een gedeeltelijke of een volledige mislukking
Voorbeeld van een adviesbureau
Veel bedrijven maken gebruik van IC- consultants om hun website te ontwerp of te
adviseren over het opzetten en inrichten van informatie- en computersystemen
323 Portfolio werk
Portfolio werk is te omschrijven als mensen die werken aan een aantal projecten voor
verschillende organisaties of individuen en die dit soms combineren met een permanente
full- of part-time baan Andere portfolio werkers omschrijven zichzelf als freelancers
omdat ze af en toe een contract voor bepaalde duur met een werkgever kunnen hebben
Een portfolio carriegravere bestaat eruit dat uw inkomen uit een verscheidenheid van bronnen
komt U kunt bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebben en daarnaast freelance opdrachten
uitvoeren of misschien part-time in dienst zijn bij verschillende organisaties Met deze
stijl van werken verkrijgt u uw inkomen uit diverse bronnen Portfolio werken is populair
bij mensen die beschikken over specifieke vaardigheden waar in veel organisaties vraag
naar is Iedere opdracht voegt nieuwe vaardigheden en ervaring toe aan het portfolio
Dit soort werk biedt u flexibiliteit en kan toch veilig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
83
Wat zijn de kenmerken van een portfolio werker
Tijdmanagement zelfdiscipline zelfkennis initiatief zelfvertrouwen multi-tasking
netwerkvaardigheden zakelijk inzicht en organisatorische vaardigheden zijn belangrijk
U mag dat misschien niet allemaal in eacuteeacuten keer hebben maar het is meer dan
waarschijnlijk dat u deze vaardigheden zult ontwikkelen als daarvoor u gemotiveerd
bent want u volgt een belang
Heeft u iets te bieden
Heeft u een product dienst kennis of vaardigheden waarvoor clieumlnten willen betalen
1 Kijk naar uw huidige baan Zullen mensen u betalen om een aspect van uw
huidige baan als consultant te leveren werkzaam voor een agentschap of als freelancer
Kunt u er ook over schrijven erover praten en anderen trainen om het te doen
2 Heeft u hobbys of interesses waarmee u geld zou kunnen verdienen
Overweeg alles of het nu sport coaching doe-het-zelf-activiteiten webdesign of het
onderwijzen van talen is
3 Heeft u een onvervulde passie Is er iets wat u altijd al wilde doen en heeft u het
nooit helemaal rond gekregen om na te gaan of u daarvoor training advies of financieumlle
ondersteuning nodig zou hebben of dat er een markt voor zou zijn Pas op dat u zichzelf
niet uitspreekt over het doen van enig onderzoek voordat u zelfs bent begonnen Vraag
vrienden familie en collegas naar hun mening en onderschat niet wat u te bieden heeft
Wie kan u helpen
bull Mensen die al werkzaam zijn in de gebieden die u interesseren
bull Beroepsvereniging websites - vaak freelancerpaginas
bull Organisaties zoals kamer van Koophandel en MKBsupport die gratis advies bieden over
het opzetten van een bedrijf met inbegrip van fiscale en boekhoudkundige procedures
bull Zelfhulpboeken over een portfolio carriegravere
bull Vrienden of professionele coaches die u kunnen helpen te verduidelijken wat u kunt
bieden u helpen uw prioriteiten uit te werken en u ondersteunen bij het ontwikkelen
van uw doelen en het opstellen van een actieplan
bull Als u momenteel voor een werkgever werkt - controleer of enig ander werk dat je doet
niet wordt toegestaan door uw contract vanwege belangenconflicten of intellectuele
eigendom
bull Krijg professioneel advies voordat u begint te verdienen Een accountant kan u
professioneel advies geven ze brengen meestal een eerste gesprek niet in rekening en u
kunt veel advies gratis ophalen
Wat nu
Met portfolio werk kunt u klein beginnen en u kunt de haalbaarheid testen met
kleinschalige projecten Als het een goed idee lijkt te zijn denk dan via de volgende
stappen
bull Brainstorm uw portfolio ideeeumln
bull Stel uw doelen vast
bull Kijk naar wat er relevant is om die doelen te bereiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
84
bull Denk na over wat uw mogelijkheden zijn
bull Plan wat u voor volgende stap gaat doen
Voor- en nadelen van portfolio werk
Voordelen van het portfolio werken
Deze mix-en-match benadering spreekt steeds vaker mensen aan die controle over hun
werk willen die zich concentreren op waar ze echt van houden die een beter evenwicht
willen bereiken tussen werk en priveacuteleven of die gewoon wat extra geld willen verdienen
Als een aspect of rol in de portefeuille verloren gegaan is is dat minder kritisch voor uw
inkomen
Nadelen van portfolio werken
Je moet je eigen nieuwe lijnen van betaald werk krijgen
Je moet jezelf en je verschillende lijnen van je business in de markt zetten
U kunt conflicten in tijd of rollen vinden voor verschillende aspecten van de portfolio
324 In partnerschap werken
Wat is een partnerschap
Een partnerschap kan worden gevormd worden tussen een aantal individuen bedrijven
of organisaties met een gedeeld belang Er is meestal een overkoepelend doel voor de
partners om samen te werken en een reeks aan specifieke doelstellingen
Partnerschappen worden vaak gevormd om specifieke problemen aan te pakken en
kunnen zowel voor de korte of de lange termijn zijn
De belangrijkste principes van in partnerschap werken zijn openheid vertrouwen en
eerlijkheid overeengekomen gemeenschappelijke doelen en waarden en regelmatige
communicatie tussen de partners
Wat zijn de voordelen van het werken in partnerschappen
bull In partnerschap werken stelt u in staat diensten te leveren door middel van koppeling
Dit heeft strategische voordelen zowel in de zin van het verstrekken van een goed
uitgebalanceerde dienstverlening en operationeel in de zin van een bundeling van
middelen
bull Het samenbrengen van de verschillende onderdelen van de dienstverlening biedt een
unieke gelegenheid om nieuwe en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor het
verlenen van diensten
bull Er kunnen schaalvoordelen worden bereikt als dienstverleners niet alleen middelen
bundelen maar ook inspanning en tijd van het management
bull Door samen te komen en zich te concentreren op een gemeenschappelijk doel wordt
een gedeelde visie gevormd van wat partners willen bereiken en hoe ze dat willen
verwezenlijken
bull In partnerschap werken cooumlrdineert actie tussen organisaties waarbij er een extra
impuls gegeven kan worden om dingen gedaan te krijgen
bull In partnerschap werken maakt ook dat veel organisaties makkelijker toegang tot
financiering krijgen en kunnen voldoen aan de eisen van de overheid
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
85
Wat zijn de uitdagingen
bull Concurrentie tussen organisaties hoewel concurrentie tussen organisaties soms
motiverend kan zijn kan overmatige concurrentie resulteren in een gebrek aan
bereidheid om mee te werken
bull Autoriteit het is belangrijk dat alle medewerkers die betrokken zijn bij het werken in
een partnerschap over de nodige bevoegdheid beschikken om beslissingen te nemen
Gebrek aan autoriteit vertraagt de besluitvorming en frustreert de voortgang
bull Doel de brede varieumlrende verantwoordelijkheden van partnerorganisaties kunnen tot
gevolg hebben dat het specifieke doel van het partnerschap vergeten kan worden Ook
partnerschappen kunnen vaak door de gebeurtenissen worden ingehaald en het zicht op
hun hoofdfunctie verliezen
bull Communicatie het kan moeilijk zijn om een goed evenwicht in de onderlinge
communicatie tot stand te brengen Te veel vergaderingen moeten bijwonen kunnen
partners afschrikken Te weinig communicatie kan leiden tot dubbel werk onbegrip en
wantrouwen tussen de partners
bull Financiering er is een gevaar dat sommige organisaties betrokken raken in de
samenwerking simpelweg alleen om toegang tot financiering te krijgen of aan de
wettelijke vereisten te voldoen
bull Cultuur clash wanneer verschillende organisaties samenwerken kan het moeilijk zijn
om zich aan elkaars stijl van werken aan te passen Elke partner kan verschillende
verwachtingen koesteren over het partnerschap wat kan leiden tot conflicten bij een
poging om prioriteiten en doelstellingen vast te stellen
bull Tijd de aanpak om via in partnerschap te werken duurt vaak langer om resultaten te
produceren dan waarop de meeste organisaties rekenen Het kost bijvoorbeeld tijd om
vertrouwen te ontwikkelen tussen partners en dat kan het besluitvormingsproces en het
gebruik van hulpbronnen vertragen
Voor- en nadelen van het werken in partnerschap
Voordelen van partnerschap werken
bull Een partnerschap kan mensen met complementaire vaardigheden samenbrengen en
kan efficieumlnter zaken doen dan ieder voor zichzelf
bull De werklast kan worden gedeeld
bull Een lid van het samenwerkingsverband kan meer bedreven zijn in het omgaan met
bepaalde zaken dan anderen
bull Wederzijdse ondersteuning
bull Gedeelde verantwoordelijkheid
Nadelen van partnerschap werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
86
bull Alle partners moeten de overeengekomen hoeveelheid inspanning verrichten
bull Er kan zonder zorgvuldige geiumlntegreerd management sprake zijn van doublures of
klanten ontvangen gemengde berichten
bull Conflicten kunnen ontstaan wanneer er een verschil van mening is
bull Er ontstaan vaak geldproblemen
Voorbeeld
In het Verenigd Koninkrijk zijn er een aantal grote winkels die partnerschappen zijn
zoals John Lewis waar alle medewerkers partners zijn Meer lokaal ziet men vaak
juridische of accountantskantoren in een samenwerkingsverband opereren
325 In deeltijd werken
Wat is werken in deeltijd
Een deeltijdwerker is iemand die minder uren werkt dan een full-time werknemer Er is
geen specifiek aantal uren dat iemand een tot voltijder of deeltijder maakt maar een
full-time werknemer zal meestal 35 uur of meer per week werken
Redenen waarom mensen ervoor kiezen om in deeltijd te werken
bull Mensen combineren werk en educatie
bull Mensen hebben taken of plichten buiten het werk
bull Werknemers hebben tijd nodig voor religieuze activiteiten
bull Mensen die met pensioen zijn van fulltime werk maar die beschikbaar zijn in deeltijd of
op tijdelijke basis
bull Deeltijdwerken kan deel uitmaken van portfoliowerken
Wat zijn de voordelen van deeltijdarbeid
Er zijn vele redenen waarom een werknemer er kan voor kiezen om in deeltijd te
werken Het kan gewoon zijn omdat u uw werk en priveacuteleven beter wilt combineren of
zorgtaken moet vervullen
Voor meer informatie bezoek
httpwwwloonwijzernlhomevrouwenloonwijzerdeeltijd en
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriererecht-op-deeltijd-werkcfm
Wat zijn de voordelen en nadelen van deeltijdarbeid
Voordelen van deeltijdarbeid
bull Het kan makkelijker zijn om een part-time baan in plaats van een full-time baan te
krijgen
bull Als de arbeidsmarkt harder groeit voor werkzoekenden gaan veel mensen over tot
parttime werken om ontslag af te wenden
bull Voor de overgrote meerderheid biedt deeltijdwerk de flexibiliteit die ze nodig hebben
bull Die flexibiliteit stelt mensen in staat om de work-life balance die ze nodig hebben
intact te houden meestal als een full-time baan in hun situatie niet haalbaar is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
87
Nadelen van deeltijdarbeid
bull U zult niet zo veel geld verdienen als u zou krijgen in een full-time positie
bull Een lager inkomen kan op lange termijn effect hebben op de
Pensioeninkomsten
bull Ervan uitgaande dat u goed in uw functie functioneert kan elke promotie die u wordt
aangeboden van u eisen dat u terug moet gaan naar full-time werk
bull Het kan zijn dat u onder uw prestatieniveau moet werken
Samenvatting
Veel van deze manieren van werken overlappen elkaar Bijvoorbeeld werk kan uitbesteed
worden aan een consultant of een portfolio of aan een partnerschap
Nu moet u beoordelen wat voor vorm van werken en welk specifiek werkpatroon voor u
van belang is
Opmerking zie 311 quick scan mogelijkheden voor werk Raadpleeg ook hoofdstuk 4
ndash Vaardigheden verder ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
88
Hoofdstuk 4 ndash VAARDIGHEDEN VERDER
ONTWIKKELEN
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Dit hoofdstuk is het onderdeel ldquovaardighedenrdquo van het werkboek Dit hoofdstuk is
opgezet om u in staat te stellen uw vaardigheden in de volgende kerngebieden te
vergroten
Benodigde
tijd
Beschrijving van het onderdeel
42 Kerncompetenties 9 uur Een combinatie van kennis vaardigheden en
attitude afgestemd op een werksituatie
Kerncompetenties zijn die competenties die
alle individuen nodig hebben voor
persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling
actief burgerschap sociale inclusie en
werkgelegenheid
43 Zelfbewustzijn en
zelfwaardering
7 uur Beschrijft de manieren waarop iemand
zichzelf in verschillende situaties vertrouwt
De manier waarop iemand zichzelf ziet
De mogelijkheid om verschillende soorten
van denken en emoties te hanteren
Het niveau van innerlijk vertrouwen
De mate waarin iemand van zichzelf houdt
Het gevoel van zelfbeschikking en
autonomie
Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheren eisen
44 Veranderingen hanteren 1 uur
35 minuten
Het vermogen om te verwerken en te
beheren
45 Kennisoverdracht 2 uur 30
minuten
Het vermogen om kennis aan anderen over
te dragen bijvoorbeeld door als mentor te
functioneren
46 Tijd- and stress-
management
2 uur Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheersen
Deze vaardigheidsgebieden werden door 45+ers die aan het behoefteonderzoek
deelnamen als belangrijk aangemerkt leeftijd 45 + De behoefteanalyse is in vijf
Europese landen uitgevoerd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
89
Deze materialen zijn in een makkelijk te lezen stijl geschreven en stellen u in staat om
op verschillende manieren naar uw leven te kijken en verdere kansen voor uw toekomst
aan te geven
Elk van de vaardighedenmodules begint met een vraag ldquoIn hoeverre beheers ik deze
vaardigheid nurdquo Dit stelt u in staat om uw huidige vaardighedenniveau te definieumlren Zo
kunt u beslissen of het zinvol voor u is om uw vaardigheden op dat gebied te versterken
door de opdrachten in de desbetreffende module uit te voeren Gebruik het format voor
een plan van actie (hoofdstuk 6) om aantekeningen te maken naar aanleiding van de
opdrachten
42 Kerncompetenties
Doel
bull Vaststellen welke kerncompetenties nodig zijn voor zelfontplooiing actief burgerschap
sociale cohesie en inzetbaarheid in een kennismaatschappij
bull Leren op welke manier u uw vaardigheden verder kunt ontwikkelen
bull Leren een plan voor verdere ontwikkeling van uw competenties te maken
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Definitie
We definieumlren competenties als een combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarkt1
Het Europees referentiekader kent acht sleutelcompetenties
1) Communicatie in de moedertaal
2) Communicatie in vreemde talen
3) Wiskundige competentie en competenties om wetenschappelijke kennis en technologie
te hanteren
4) Digitale competentie
5) Leren leren
6) Sociale en burgerschapscompetenties
7) Ontwikkeling van initiatief en ondernemerschap
8) Cultureel bewustzijn en expressie
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Elke opdracht zal ongeveer 15-20 minuten tijd in beslag nemen
1 Het Europees referentiekader Kerncompetenties voor een leven lang leren is een bijlage van een aanbeveling
van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren gepubliceerd in the Official Journal of the European Union on 30 December 2006L394(httpeur-lexeuropaeuLexUriServsiteenoj2006l_394l_39420061230en00100018pdf)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
90
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
91
Introductie
Competenties worden gedefinieerd als ldquoeen combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarktrdquo
Het Europese Referentiekader Kerncompetenties omvat acht kerncompetenties
Kerncompetentie Omschrijving
Communicatie in de moedertaal
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
uit te drukken in de moedertaal
Communicatie in vreemde talen
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
te uiten in een vreemde taal
Wiskundige competentie en
competenties om wetenschappelijke
kennis en technologie te hanteren
Het vermogen om wiskundig en
wetenschappelijk denken van toepassing
op elke dag problemen op te lossen
Digitale competentie
Het vermogen om informatie-en
computertechnologie te gebruiken en
toe te passen voor het werk vrije tijd en
communicatie
Leren leren
Het vermogen om leren te gebruiken om
uw persoonlijke en werkzame leven te
verbeteren
Sociale en burgerschapscompetenties
Het vermogen om effectief te
participeren in sociale situaties op het
werk thuis en in de gemeenschap
Ontwikkeling van initiatief en
ondernemerschap
Het vermogen om ideeeumln op het werk
thuis en in de gemeenschap
om te zetten in daden
Cultureel bewustzijn en expressie Appreciatie van culturen in Europa en de
manieren waarop deze culturen zich
uiten door middel van kunst muziek en
geschriften
De kerncompetenties zijn allemaal even belangrijk omdat elk van hen kan bijdragen aan
een succesvol leven in de kennissamenleving Veel competenties overlappen elkaar en
grijpen in elkaar Aspecten die van essentieel belang zijn in een bepaald levensdomein
zullen de competentie ondersteunen in de andere levensdomeinen Basisvaardigheden
als taal lezen en schrijven rekenen en digitale vaardigheden vormen een cruciale basis
voor leren en de competenties ondersteunen alle andere leeractiviteiten
Er zijn een aantal aspecten die integraal worden toegepast in het Europees
referentiekader kritisch denken creativiteit initiatief probleemoplossing
risicobeoordeling besluitvorming en constructief omgaan met gevoelens spelen een rol
bij alle acht kerncompetenties
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
92
Tegen het einde van het voortgezet onderwijs wordt van jongeren verwacht dat zij hun
kerncompetenties hebben ontwikkeld op een niveau dat zij voldoende toegerust zijn voor
het leven als volwassen Ze vormen de basis voor verder leren en het actief zijn op de
arbeidsmarkt Veel oudere volwassenen hebben in het verleden niet dit onderwijsniveau
gehaald maar hebben hun kerncompetenties verder ontwikkeld tijdens hun werkzame
leven
Eigen beoordeling van uw kerncompetenties
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige niveau van kerncompetenties vast te
stellen U kunt deze opnieuw beoordelen na de oefeningen in deze module
Beoordeel voor iedere vraag op een schaal van 1-5 hoe goed u uw kerncompetities
ontwikkeld heeft
1 2 3 4 5
Hoe goed heeft u uw kerncompetenties ontwikkeld
Welk van de volgende eigenschappen zijn het meest op u van
toepassing
a) Kritisch denken
b) Creatief zijn
c) Initiatief nemen
d) Problemen oplossen
e) Risicorsquos inschatten
f) Beslissingen nemen
g) Gevoelens constructief beheersen
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in uw moedertaal
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in minimaal eacuteeacuten vreemde taal
Hoe effectief bent u in wiskundig denken
Hoe goed beheerst u de basisprincipes van omgaan met
wetenschap en technologie
Hoe effectief bent u in het gebruik van digitale kennis en
vaardigheden mbt werk vrije tijd en communicatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
93
Hoe goed u in staat bent om te leren leren
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan het sociale
leven op uw werk en in multiculturele contexten
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan de
samenleving als een democratisch burger
Hoe effectief bent u om uw ideeeumln in acties om te zetten
In welke mate ziet u het belang in van creatieve expressie in
verschillende culturele uitlatingen zoals muziek beelden
kunst literatuur audiovisuele kunst en media
Tel uw punten in iedere kolom op
Totale score uit alle kolommen
Uw score
Een score van 72 tot 90 betekent dat u uw kerncompetenties goed ontwikkeld heeft en
u deze module uitsluitend hoeft te doen om uzelf nog verder te verbeteren
Een score van 54 tot 71 wil zeggen dat u redelijk scoort maar zeker nog voordeel kunt
doen met deze module omdat het de sleutel is om te blijven leren in uw leven
Een score van 36-53 laat zien dat u weliswaar een basis heeft aan nodige
kerncompetenties maar dat het tegelijkertijd nodig is om deze te blijven oefenen en
praktiseren en ze verder uit te breiden of op te bouwen
Een score van 0 tot 35 betekent dat u waarschijnlijk veel te winnen heeft bij de
oefeningen in deze module want het zal je plan te steunen voor hernieuwde leren
Overzicht van oefeningen gericht op kerncompetenties
410 - Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
411 - Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
412 - Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
413 - Verbetering van de wiskundige competentie en competenties in het omgaan met
wetenschappelijke en technologische kennis
414 - Het verbeteren van uw digitale competentie
415 - Verbetering van uw vermogen om te leren leren
416 - Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetenties
417 - het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschap
418 - het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressie
419 - Het maken van een plan voor verder leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
94
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
95
Opdracht 421 ndash Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
Doel vaststellen hoe belangrijk de belangrijkste competenties zijn voor uw huidige baan
en voor toekomstige activiteiten
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
U gaat op een schaal 1-5 invullen hoe vaardig u in elk van de kerncompetenties
bent hoe belangrijk ieder van hen volgens u is voor uw huidige baan en voor
mijn uw toekomstige activiteiten en of u het nodig vindt om actie hierop te
ondernemen
Kerncompetenties Hoe
vaardig
bent u
In uw
huidige
werk
Voor uw
toekomstige
activiteiten
Actie
onder-
nemen
Communicatie in moedertaal
Communicatie in vreemde taal
Wiskudige competentie en competentie
om om te gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competentie
Leren leren
Sociale en burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en creatieve
expressie
Samenvatting
In deze activiteit heeft u aangegeven hoe competent u bent en hoe belangrijk elk van de
competenties is voor uw huidige job en voor uw toekomstige activiteiten U heeft ook
een aantal conclusies getrokken over het al dan niet actie ondernemen om eacuteeacuten of meer
van deze competenties te verbeteren
Opmerkingen
Deze oefening biedt u een basis voor welke competenties u verder moet ontwikkelen
Het zal resulteren in een praktische manier van maximalisering van uw persoonlijke
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
96
strategie De volgende stap is om naar die competenties te kijken die u wilt gaan
verbeteren
Opdracht 422- Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
Communicatie in de moedertaal is het vermogen om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren zowel in gesproken en
geschreven vorm (luisteren spreken lezen en schrijven) als op een gepaste en
creatieve taalkundige interactie in tal van maatschappelijke en culturele situaties in
onderwijs en opleiding werk thuis en vrije tijd
Doel ontdekken of het nodig is om uw communicatie in uw moedertaal te verbeteren
Benodigd tijd 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 ndash 5 en vul het aantal punten in Punten
Hoe goed bent u in staat om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Inzicht in de belangrijkste vormen van verbale interactie
Kennis van een reeks van literaire en populaire teksten
Een idee van de belangrijkste kenmerken van verschillende taalstijlen
Het vermogen om in taal en communicatie te varieumlren al naar gelang
van verschillende contexten
Bent u in staat om
- Te communiceren in uiteenlopende situaties en uw eigen wijze
van communiceren in de gaten te houden en aan te passen naar
gelang van de situatie
- Verschillende soorten teksten te onderscheiden en te gebruiken
- Informatie te zoeken te verzamelen en zelfstandig te verwerken
- Hulpmiddelen te gebruiken
- Op overtuigende wijze mondeling en schriftelijk argumenten te
formuleren passend bij de situatie
Bent u bereid om een kritische en constructieve dialoog aan te gaan
Bent u geneigd esthetische kwaliteiten te waarderen en bent u bereid die
na te streven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
97
Bent u bereid belangstelling te tonen voor interactie met anderen
Bent u zich bewust van de impact van uw taalgebruik op anderen
Heeft u de behoefte om uw taal op een positieve en sociaal acceptabele
wijze te begrijpen en te gebruiken
Totaal
Uw score
Een score van 73 tot 90 betekent dat u een goede competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar u kunt uzelf natuurlijk altijd nog verbeteren
55 tot 72 punten betekent dat u een redelijke competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar dat u wel alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen
37 tot 54 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie
in uw moedertaal om geen achterstand op te lopen
18 tot 36 punten betekent dat u een achterstand heeft opgelopen en er goed aan doet
de communicatie in uw moedertaal op korte termijn te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van communicatie in uw moedertaal
onderzocht en heeft u nu een idee gekregen over hoe goed u deze competentie
ontwikkeld heeft
Opdracht 423 Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
Communicatie in vreemde talen komt in grote lijnen overeen met belangrijke
vaardigheden in de verschillende dimensies van communicatie in uw moedertaal
Communicatie in vreemde taal vereist echter ook vaardigheden zoals begrip voor verschil
in culturen en het vermogen om hierin waar nodig een brug te slaan
Doel te onderzoeken of u uw communicatie in vreemde talen moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hoeveel vreemde talen spreekt u
2 Vul in elk wolk eacuteeacuten van de talen in die u kunt spreken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
98
Beoordeel per taal op een schaal van of 1 ndash 5 en vul het
aantal behaalde punten in
Punten
In welke mate bent u in staat om u zelf uit te drukken en
concepten gedachten gevoelens feiten en meningen te
interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Bezit u de volgende cruciale aspecten van een vreemde taal
- Gesproken boodschappen te verstaan en te begrijpen
- Conversaties te beginnen te onderhouden en te
beeumlindigen
- Teksten te schrijven op het gebied van alledaagse
onderwerpen
Heeft u een positieve houding ten op zichte van het accepteren van
culturele verschillen
Heeft u belangstelling en nieuwsgierigheid in talen en interculturele
communicatie
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor de uitoefening
van uw huidige beroep
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor het verrichten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
99
van toekomstige taken of werkzaamheden
Totaal
Herhaal deze oefening voor iedere vreemde taal die u kent
Uw score
Een score van 41 tot 55 betekent dat u uw competentie tot communicatie in eacuteeacuten of
meer vreemde talen maar dat u zich altijd nog kunt verbeteren Blijf uw kennis in de
praktijk brengen
31 tot 40 punten betekent dat u uw competentie tot communicatie in ten minste eacuteeacuten
vreemde taal redelijk ontwikkeld heeft maar u uw kennis en vaardigheden ook
regelmatig moet bijhouden en updaten
21-30 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie in
de vreemde taal van uw keuze moet zien te verbeteren
9 tot 20 punten betekent dat u dringend uw communicatie in een vreemde taal moet
zien te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u aangegeven hoeveel buitenlandse talen u kent en verschillende
aspecten van eacuteeacuten of meer van deze talen onderzocht Misschien heeft u het belang van
kennis van vreemde talen ontdekt en een indruk gekregen van hoe u deze competentie
kunt verbeteren
Opmerkingen
Iemands taalbeheersing varieert al naargelang de vier dimensies (luisteren spreken
lezen en schrijven) Uw taalbeheersing varieert waarschijnlijk ook van taal tot taal en op
basis van uw sociale en culturele achtergrond milieu behoeften en of interesses
Opdracht 424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het omgaan met wetenschappelijke en technologische
kennis Wiskundige competentie is het vermogen wiskundig denken te ontwikkelen en toe te
passen ten einde een scala van problemen in het dagelijks leven op te lossen
Wiskundige competentie houdt het vermogen en de bereidheid om wiskundig denken te
gebruiken Competentie in het omgaan met wetenschappelijke kennis heeft betrekking
op het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis en methoden te
gebruiken om de natuurlijke wereld te verklaren om problemen te identificeren en
gefundeerde conclusies te kunnen trekken Competentie in het omgaan met technologie
is de toepassing van kennis en vastgestelde methoden om in menselijke behoeften te
voorzien Competentie in wetenschap en technologie omvat ook inzicht in de
veranderingen veroorzaakt door menselijk ingrijpen en de verantwoordelijkheid als
individueel burger daarvoor
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
100
Doel te onderzoeken of u het nodig heeft om uw wiskundige competentie en uw
basiscompetenties in het hanteren van wetenschappelijke en technologische kennis te
verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 - 5 en vul het aantal behaalde
punten in
Punten
Hoe goed bent u in staat wiskundige modellen en presentaties te
gebruiken in alledaagse context
- Logisch denken
- Ruimtelijke denken zoals driedimensionale voorstellingen
- Formules zoals e=mc2
- Modellen zoals bv prognoses van de bevolkingsgroei
- Constructen
- Grafieken
- Schemarsquos
Beschikt u over vaardigheden om wiskundige principes en zowel thuis
als op uw werk te volgen en wiskundige redeneringen te beoordelen
Bent u in staat wiskundig te redeneren wiskundig bewijs te begrijpen
wiskundige termen te gebruiken en gebruik te maken van daartoe
geeumligende hulpmiddelen
Heeft u respect voor waarheidsvinding en het zoeken naar
redeneringen en het beoordelen van hun validiteit
Hoe vertrouwd bent u met
- De basisprincipes van de natuurwereld
- Fundamenteel wetenschappelijke concepten principes en
methoden
- Technologie en technologische producten en processen
- Het begrijpen van de impact van wetenschap en technologie op
de natuurwereld
Begrijpt u de voordelen de imitaties en de risicorsquos van
wetenschappelijke theorieeumln toepassingen en technologie in de
samenleving (met betrekking tot besluitvorming waarden morele
vraagstukken cultuur etc
Heeft u de gelegenheid om
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
101
- technologische instrumenten en machines te gebruiken en om
er mee om weten te gaan
- wetenschappelijke gegevens te gebruiken om een doel te
bereiken of om tot evidence-based besluiten of conclusies te
komen
- de wezenlijke kenmerken van wetenschappelijk onderzoek te
herkennen
Heeft u een houding van kritische beoordeling belangstelling voor
ethische vraagstukken en respect voor veiligheid en duurzaamheid
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften en of interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde
en omgang met wetenschap en technologie goed ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf
altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en omgang
met wetenschap en technologie redelijk ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig
moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw competentie
met betrekking tot wiskunde en omgang met wetenschap en technologie ndash het is
aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en
omgang met wetenschap en technologie dient te verbeteren op waar uw zwakke punten
liggen en daarbij professionele ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw wiskundige competentie aangegeven en uw
basiscompetenties op het gebied van wetenschap en technologie Misschien heeft u het
belang van kennis van wiskunde wetenschap en technologie ontdekt en heeft u een
idee gekregen in hoeverre u op dit gebied uw competenties ontwikkeld hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
102
Noodzakelijk Niet noodzakelijk
Opdracht 425 Verbetering van uw digitale competentie
Digitale competentie betreft het vertrouwd zijn met en het kritisch omgaan met
informatietechnologie in werk vrije tijd en communicatie Digitale competentie wordt
onderbouwd door basisvaardigheden in ICT het gebruik van computers om vragen te
beoordelen gegevens op te slaan en te produceren te presenteren en uit te wisselen en
om te communiceren en deel te nemen aan samenwerkingsnetwerken via het internet
Doel onderzoeken of u uw digitale competentie moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
De benodigde middelen 3 vellen papier pennen
Opdracht
1 Voorbereiding trek de volgende drie schemas op vellen papier
Diagram 1
Diagram 2
Diagram 3
21 Voor diagram 1 schrijf de onderwerpen die u kent op het papier en de onderwerpen
waarmee u onbekend bent
Vertrouwd
met
Onbekend Maakt regelmatig gebruik van
Bereid om te leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
103
Tekstverwerking
spreadsheets databases data-opslag
informatie
management
mogelijkheden van
internet
risicos van internet e-mail
netwerkgereedschap met het gebruik van
social media
mogelijkheden van
sociale media
risicos van sociale
media
gebruik van
smartphones en
tablets
het delen van
informatie
Interactieve
netwerken
e-learning
e-zines zoeken naar
informatie
informatie
verzamelen
procesinformatie
kennisproductie informatie
presenteren
complexe
informative
begrijpen
toegang tot op
internet gebaseerde
services
zoeken naar op
internet gebaseerde
diensten
gebruik maken van
internet-gebaseerde
diensten
rol van ICT bij
innovatie
Apps
22 Voor diagram 2 noteert u de onderwerpen die u regelmatig gebruikt op het papier
en onderwerpen die u wilt leren
23 Voor diagram 3 noteert u de onderwerpen die u in de toekomst nodig denkt te
hebben op het papier en de onderwerpen die u niet nodig denkt te hebben
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van de digitale competentie onderzocht
en heeft u vastgesteld waarmee u bekend bent welke u regelmatig gebruikt wat u nodig
heeft voor de toekomst en waar u wat ik aan zou kunnen hebben om te gaan leren
Opmerkingen
Door de vele technologische innovaties veranderen digitale vaardigheden snel De beste
manier om bij te blijven is om u aan te sluiten bij eacuteeacuten of meer internetfora van uw
keuze Er zijn tal van opleidingsmogelijkheden Wat wilt u leren en hoe u dat wilt leren
Stel deze vragen voordat u begint zodat u krijgt wat je nodig hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
104
Opdracht 426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren leren
Leren leren is het vermogen om met leren te beginnen en vol te houden om het eigen
leerproces te organiseren met inbegrip van efficieumlnt beheer van tijd en informatie zowel
individueel als in groepen
Doel leren of u uw competentie om te leren leren dient te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
David Kolb definieerde een van de meest gebruikte modellen van leren (zie schema) Het
geeft vier verschillende stijlen van leren U kunt uw leerstijl het beste ontdekken door
een online-test te doen op httpwww123testnlleerstijl
Cyclus van vier stadia Kolbrsquos theorie van het leren uit ervaring
Diagram gebaseerd op Hector-Taylor Mamp Ponsall M (1994)
In overeenkomst met mijn leerstijl (binnenste rechthoek) kan ik de leeromgeving van
mijn voorkeur identificeren
Als het leren specifiek op werk of carriegravere gericht is moet men kennis hebben van de
vereiste competenties kennis vaardigheden en kwalificaties
Beleven
Concrete ervaring
Waar-nemen
Reflectieve observatie
Denken
Abstracte conceptua-
lisatie
Doen
Actief experiment
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
105
Benodigde
kennis
Vereiste
vaardigheden
Gewenste
houding
Noodzakelijke
kwalificaties
Huidige baan
Toekomstige
activiteiten
In alle gevallen verondersteld leren te leren dat iemand zijn haar favoriete
leerstrategieeumln kent alsmede de sterke en zwakke punten van zijn haar vaardigheden
en kwalificaties en in staat is om te zoeken naar diverse onderwijs-en
opleidingsmogelijkheden en de daarbij beschikbare begeleiding en of ondersteuning
Mijn kennis Mijn vaardigheden
Sterke punten Zwakke punten Sterke punten Zwakke punten
Nu is het belangrijk om uw leerbehoeften en eventuele belemmeringen om te leren vast
te stellen
Wat doet u al om dit te leren Wat kunt u doen om deze obstakels voor
leren te overwinnen
U moet in staat zijn om toegang te krijgen tot kennis deze te begrijpen te verwerken en
om nieuwe kennis en vaardigheden op te nemen
U moet doorzetten met leren u zelf voor langere periodes te concentreren en kritisch na
te denken over uw bedoelingen en doelstellingen om te leren
Ik wilhellip Jamaar hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
106
Kunt u zelfstandig tijd besteden aan het leren en heeft u daarvoor voldoende
zelfdiscipline
Bent u ook in staat om samen te werken als onderdeel van een leerproces om
voordeel te
halen uit uw deelname aan een gemengde groep leerlingen en om met hen te delen wat
u heeft geleerd
bull Bent u in staat om uw eigen leerproces te organiseren en uw werk te evalueren
bull Bent u in staat om advies in te winnen informatie te zoeken en waar nodig
ondersteuning te organiseren
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw leercompetentie om te leren beoordeeld uw leerstijl en uw
leerbehoeften nader geiumldentificeerd
Opmerkingen
Leren op latere leeftijd is belangrijk - het is onderdeel van een leven lang leren Kennis
vandaag is morgen vaak alweer verouderd Er wordt gezegd dat het niet meer van
belang is om kennis te hebben het is belangrijker om toegang te krijgen tot kennis deze
te verzamelen te verwerken en om nieuwe kennis op te nemen en deze te delen met
anderen
Opdracht 427 Het verbeteren van uw sociale en
burgerschapscompetenties
Sociale en burgerschapscompetenties omvatten persoonlijke interpersoonlijk en
interculturele kwaliteiten en hebben betrekking op alle vormen van gedrag die het een
mens mogelijk maken op een efficieumlnt en sociaal leven Met name in een in diversiteit
toenemende samenleving en om conflicten op te lossen waar dat nodig is
Doel leren als het nodig is om mijn sociale en burgerschapscompetenties te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 120 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Sociale vaardigheden omvatten het persoonlijke en sociale welzijn gerelateerd aan het
inzicht om u zelf van een optimale lichamelijke en geestelijke gezondheid te verzekeren
Kennis en vaardigheden hoe een gezonde levensstijl te creeumlren zijn belangrijk voor u
zelf uw familie en uw directe sociale omgeving
Om aan de slag te gaan met mensen is het belangrijk verschillende manieren van gepast
gedrag in verschillende sociale setting en milieus (bv op het werk) te begrijpen Dit is
van toepassing op individuen groepen arbeidsorganisaties gelijkheid tussen seksen
antidiscriminatie maatschappij en cultuur Ook is het cruciaal om de multiculturele en
sociaal-economische dimensies binnen Europa en tussen de nationale culturele
identiteiten te erkennen en te waarderen
Op elk moment van het leven kan onze relatie veranderen Voor mensen rond de vijftig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
107
kunnen deze veranderingen zeer persoonlijk van aard zijn zoals bijvoorbeeld het
eventuele verlies van collegas geliefden kinderen of kleinkinderen Misschien moeten
we daarom onze relatiepatronen te herzien Dit kan een moeilijk en uitdagend proces zijn
als die relatiepatronen gedurende vele jaren opgebouwd zijn
1 Wat denkt u dat belangrijk is in relaties Als u een partner heeft is het goed om
achteraf de beantwoorden met hemhaar te bespreken
Tips Uw
waardering
Wat denkt u dat mijn uw
partner zal antwoorden
Hoe uw partner dit
waardeert
Communicatie
Intimiteit
Luisteren
Zorgen
Dichtbij voelen
Ruimte
Eerlijkheid
Openheid
Affectie
Verlangen
Tolerantie
Humor
Flexibiliteit
Tijd
Begrip
Zelfbewustzijn
U kunt deze oefening op twee manieren doen
A U kunt gebruik maken van de 3e kolom en uw antwoord daarna vergelijken met het
antwoord van uw partner in kolom 4 of
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
108
B U kunt uw antwoord (kolom 2) gewoon vergelijken met het antwoord van uw partner
in kolom 4 (waarbij u kolom 3 dus overslaat) en de verschillen vaststellen
2 Hoe kunt u een beoordeling maken van de relaties die u op dit moment heeft
Er zijn vele manieren om mijn huidige relaties te beoordelen Eeacuten van de meest nuttige
manier is om een tekening te maken met cirkels en lijnen
21 u begint met een cirkel in het midden die u zelf vertegenwoordigt en dan rond deze
cirkel gaat u andere cirkels tekenen voor elk lid van mijn familie vrienden collegas en
andere mensen die u van belang acht
22 De betekenis van de relaties kan worden benadrukt door de grootte van de cirkel en
de lengte van de lijn kan voor u de nabijheid vertegenwoordigen Bijvoorbeeld een dikke
lijn voor een zeer nauwe relatie
23 U kunt verder gebruik maken van pijlen om aan te geven of u graag de relatie zou
willen veranderen om dichter of verder weg te zijn
U kunt ook onderzoeken wat er met u gebeurt in relatie tot anderen Een positieve
manier van het analyseren hiervan is het denken in kernkwadranten Begin met een
kernkwaliteit of een allergie en vul de andere rechthoeken vanaf daar verder in
IK
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
109
U zult leren waarom u geiumlrriteerd of boos wordt namelijk door het negatieve
tegenovergestelde van eacuteeacuten van uw kernkwaliteiten en u zult er meer van bewust worden
wanneer dit in de toekomst opnieuw gebeurt
De belangrijkste vaardigheden van deze competentie zijn onder meer
- Het vermogen constructief te communiceren in verschillende situaties
- Tolerantie te laten zien
- Verschillende standpunten verwoorden en te begrijpen
- Te onderhandelen vanuit het vermogen om vertrouwen te winnen
- In staat zijn tot invoelend gedrag
u bent wellicht in staat om te gaan met stress en frustraties en deze op een
constructieve manier te uiten en onderscheid te maken tussen de persoonlijke en de
zakelijke sfeer
Sociale competentie is gebaseerd op een houding van samenwerking assertiviteit en
integriteit Het is belangrijk om interesse te tonen in sociaal-economische ontwikkelingen
en in interculturele communicatie en het is ook nuttig om diversiteit van waarden te
erkennen en waarderen respect te tonen voor anderen en bereid te zijn vooroordelen te
overwinnen en compromissen te sluiten
De burgerschapscompetentie is gebaseerd op kennis van de begrippen democratie
rechtvaardigheid gelijkheid burgerschap en burgerrechten
Hoe ontwikkeld is uw sociale competentie
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 het aantal behaalde punten in Punten
Hoeveel punten geeft u zichzelf voor de sociale en
burgerschapscompetentie
Heeft u kennis van de hedendaagse gebeurtenissen alsmede de
belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in de nationale Europese en
wereldgeschiedenis
Heeft u inzicht gekregen in en begrip ontwikkeld voor de oogmerken de
waarden en het beleid van sociale en politieke bewegingen
Heeft u kennis van de Europese integratie en van de EU-structuren de
hoofddoelstellingen en waarden
Heeft u bewustzijn ontwikkeld van de diversiteit en de aanwezigheid van
verschillende culturele identiteiten in Europa
Bent u in staat om zich daadwerkelijk uit solidariteit en interesse met
anderen in het publieke domein in te zetten voor het oplossen van
problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken
Heeft u een kritische en creatieve reflectieve instelling en kunt u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
110
daadwerkelijk deelnemen aan de gemeenschaps- of aan wijkactiviteiten
Bent u bereid om op alle niveaus aan de democratische besluitvorming deel
te nemen
Laat u uw verantwoordelijkheidsgevoel zien
Kunt u begrip en respect opbrengen voor de gedeelde waarden die
noodzakelijk zijn om maatschappelijke cohesie te verzekeren
Neemt u constructief deel aan maatschappelijke activiteiten
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften enof interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties goed
ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw
kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties redelijk
ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw sociale en
burgerschapscompetenties ndash het is aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties dient te
verbeteren op waar uw zwakke punten liggen en daarbij eventuele professionele
ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw sociale en burgerschapscompetenties nader onderzocht en
een indruk gekregen hoe u zichzelf daarin verder zou kunnen ontwikkelen
Opmerkingen
Ons sociale leven vraagt steeds vaker om extra competenties Wat in vroeger tijden een
vanzelfsprekende behoefte was is tegenwoordig het resultaat van een bewuste keuze
en sociale en burgerschapscompetenties zijn meer en competenties die daarom moeten
worden aangeleerd
Opdracht 428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en
ondernemerschap
Zin voor initiatief en ondernemerschap verwijst naar uw vermogen om ideeeumln om te
zetten in actie Dit ondersteunt u niet alleen in uw dagelijks leven thuis en in de
maatschappij maar ook in uw werksituatie u bent zich bewust van de context van uw
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
111
werk en weet kansen te benutten De competentie tot initiatief en ondernemerschap is
de basis voor meer specifieke vaardigheden en kennis die u nodig heeft om bij te dragen
aan sociale of economische bedrijvigheid
Doel onderzoeken of u uw zin voor initiatief en ondernemerschap moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
Middelen die nodig zijn notieboek papier en pen
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
Punten
Heeft u de mogelijkheid om creatief en innovatief te zijn en daarbij
risicorsquos te nemen van
Heeft u het vermogen om een project te plannen en te beheren
Bent u in de gelegenheid om mogelijkheden voor persoonlijke
professionele en of commercieumlle activiteiten te onderzoeken
Heeft u een breder begrip van de economie en de uitdagingen
waarvoor een organisatie of werkgever staan
Beschikt u over projectmanagementvaardigheden
Beoordeel uw vermogen om ( 1-5 schaal)
Plannen
Organiseren
Managen
Leiding geven en delegeren
Analyseren
Communiceren
Debrief
Evalueren
Vast te leggen
Effectieve presentaties te maken
Onderhandelen
Zowel individueel als in teamverband werken
Beoordelen
Iemand zijnhaar sterke en zwakke punten benoemen
Risicorsquos durven nemen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
112
Uw score
Een score van 80-100 punten betekent dat u hoog scoort op de schaal van initiatief en
ondernemerschap U heeft goed ontwikkelde ondernemerskwaliteiten die u zowel in
dienst van als ten gunste van een eigen bedrijf kunt aanwenden
Een score van 60-80 betekent dat u ook voldoende scoort voor de competentie tot
initiatief en ondernemerschap U kunt rustig overwegen of u voor uzelf wilt beginnen
Het kan wel zaak zijn regelmatig uw kennis te updaten
Bij een score van 40-60 behoort u tot degenen bij wie de competentie voor initiatief en
ondernemerschap redelijk ontwikkeld is Mocht u voor uzelf willen beginnen dan is het
aan te bevelen na te gaan in welk opzicht u zich verder moet ontwikkelen om een goede
start te kunnen maken
Een score van 30-40 punten is echt onvoldoende Het kan geen kwaad om na te gaan
hoe u uw vermogen tot initiatief nemen en ondernemingszin verder kunt ontwikkelen
Het is niet aan te raden om op deze basis voor u zelf te beginnen en ook in een
bestaande werksituatie zal het niet makkelijk zijn om u te handhaven want ook daar is
steeds meer initiatief en ondernemingszin nodig
Bij een score van 20-30 zit u echt in de gevarenzone Het is aan te raden professioneel
ondersteuning te zoeken om hier iets aan te gaan doen Het is in ieder geval echt
onvoldoende om voor u zelf te beginnen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
113
(Ondernemers Competentie Model Kamer van Koophandel 2012)
Om te testen of u over de ondernemersvaardigheden beschikt om mijn eigen bedrijf te
starten kunt u diverse interactieve vragenlijsten te gebruiken op het internet zoals
httpkvkondernemerstestnlapp
httpwwwgitpbenlassessmente-testing--e-assessmentwie-ben-ikjouw-
ondernemerschaptest-jouw-ondernemerschap
httpwwwdenationaleoqtestnl
httpwwwintelscreennllifestyletestondernemerschapstestphp
httpwwweigenbaaswordennl
httpwwwondernemerstestnl
httptestspsychologiemagazinenlWerkTest20ondernemerschap
httpwwwintermediairnlcarriereveranderingfreelancenduurzaam-ondernemen-vs-
carric3a8re-bij-multinationalTRANSID=923108623ampm4n_aid=11079
Overige handzame website met tips voor startende ondernemers
httpwwwimk-projectennl
httpwwwondernemerssupportnlstartenbegrippenfurl=0006_GOOG_Algemeen_OS2
_bedrijf_starten3amps_kwcid=TC|1027068|ondernemerschap||S|p|22366658269ampgclid=C
M6Bp_2G57MCFYMXzQodHzMAmg
httpwwwgofastforwardnlcontentphpvar_id=51ampgclid=CMGwkpiH57MCFUhZ3god_h
QAjQ
httpwwwondernemerschapnlpdf-ezm200214pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
114
httpwwwmkbservicedesknl3916oudere-starters-minder-snel-werkgeverhtm
Samenvatting
In deze oefening bent u nagegaan in hoeverre u uw zin voor initiatief en
ondernemerschap ontwikkeld heeft
Opmerkingen
Een ondernemende houding wordt gekenmerkt door
Initiatief
Pro-activiteit
Onafhankelijkheid en innovatie zowel in het persoonlijke en maatschappelijke leven als
op het werk
Motivatie
Het vaststellen en bepalen van doelen zowel persoonlijk als zakelijk alleen of samen
met anderen
Opdracht 429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en
culturele expressie
De culturele competentie impliceert erkenning van het belang van creatieve expressie
van ideeeumln ervaringen en emoties in diverse vormen waaronder muziek
podiumkunsten literatuur en beeldende kunst en het vermogen u daarin zelf verder te
ontwikkelen
Doel onderzoeken of u het nodig heeft om uw cultureel bewustzijn en het vermogen om
u zelf hierin uit te drukken te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Culturele kennis omvat een bewustzijn van het lokale nationale en Europese culturele
erfgoed en hun plaats in de wereld Daaronder valt elementaire kennis van de
belangrijkste culturele werken waaronder ook aandacht voor de hedendaagse cultuur
Het is essentieel om de culturele en taalkundige diversiteit in Europa en andere delen
van de wereld te begrijpen de noodzaak in te zien deze te behouden en het belang van
esthetische factoren in het dagelijkse leven te onderkennen
U kunt uw culturele kennis in een eindeloze reeks van online quizzen testen
CROSS CULTURELE MIX
httpwwwquizvraagbevragen_aardrijksk
unde(5)htm
httpwwwpingbe~rp148exercdivquizc
ultalghtm
KUNST
httpwwwsevendaysnlvenzquizid=38
httpwww50plussernlpage=ontmoetampp=
forumampsrc=viewtopicphp3Ft3D62326s
id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
115
httpwwwnederlandsalstweedetaalnlquiz
-nlhtm
e
POPULAIRE MUZIEK
httpwwwpopkwiznl
httpwwwpetermeindertsmanlblogde-
leukste-intro-quizzen-van-nederland
KLASSIEKE MUZIEK
httpwwwneurocampuscommuziekklassi
ek
httpwwwsmaakgidsnlquizphp
FILMS
httpusmmscomusdarkdark_gamejsp
httpfilmnlq-u-i-zcom
LITERATUUR
httpnldownvcomdownload-Kunst-en-
literatuur-Quiz-10097907htm
httpuserstelenetbequizvragenstrips2
0en20animaties3htm
ARCHITECTUUR
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sarchitecturehtml
http123factscomtriviacatarchitecture-
191-0html
THEATER
httptheatervanhetsentimentkronlquiz
httpwwwquizletnlquiz338849de-
theater-kennis-quiz
DANS
httpdanceaboutcomlibrarybl_Dance101
Quizhtm
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sperforming_artsdancehtml
RELIGIE
httpwwwcreatievepuzzelscomspelspeel
1speel3islamhtm
httpwwwschooltvnldocentproject1558
609heilige-huisjes1-
2item3407796teleblik-quiz-religie
Tot de culturele competentie behoort
zowel waardering van
cultuuruitingen als vormen van
culturele expressie Het waarderen en
genieten van kunstwerken en
performances evenals zelfexpressie
door middel van een verscheidenheid
van media op basis van iemands aangeboren capaciteiten
Het hebben van vaardigheden op dit gebied houdt ook in dat u uw eigen creatieve en
expressieve gezichtspunten kunt relateren aan de meningen van anderen Bovendien
impliceert het bezit van deze competentie dat u in staat bent om sociale en economische
kansen in culturele activiteiten te onderkennen en te verwezenlijken Culturele expressie
is een aspect in de ontwikkeling van creatieve vaardigheden die kunnen worden
toegepast in vele professionele contacten
Heeft u zelf ervaring in het beoefenen van creatieve expressie
Beoefent u een of andere vorm van creatieve expressie
Wat vindt u daar leuk aan
Een gedegen inzicht in de eigen cultuur en een gevoel van identiteit vormt de basis voor
respect voor en een open houding ten opzichte van de diversiteit aan culturele
uitdrukkingsvormen Een positieve instelling houdt ook creativiteit in alsmede de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
116
bereidheid om esthetische mogelijkheden te cultiveren via artistieke zelfexpressie en
deelname aan het culturele leven
Samenvatting
In deze oefening heeft u de mate van uw culturele bewustzijn en uw bekwaamheid in
zelfexpressie nader onderzocht Daarbij bent u er achter gekomen in welk opzicht u zich
nog verder wil ontwikkelen
Opdracht 4210 Het maken van een plan voor verder leren
Doel een plan voor de verdere ontwikkeling van uw competenties ontwerpen op basis
van uw persoonlijke en professionele behoeften
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitiebook papier en pen
Opdracht
Kies de competenties waarin u zich verder wilt ontwikkelen en vul voor deze de
desbetreffende rijen van onderstaande tabel in en geef daarbij aan wat voor u de beste
manieren zijn om verder te leren en deze competenties verder te ontwikkelen
Leerbehoeften Te
zetten
stappen
Wat
wilt u
leren
Hoe
wilt u
dat
leren
Wanneer
wilt u
dat
leren
Communicatie in
moedertaal
Communicatie in vreemde
taal
Wiskudige competentie en
competentie om om te
gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competenties
Leren leren
Sociale en
burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en
ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en
creatieve expressie
Samenvatting
In deze opdracht heeft u de basis gelegd voor een plan voor de verdere ontwikkeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
117
van uw competenties
Opmerkingen
De volgende stap nu ook daadwerkelijk actie ondernemen
Samenvatting module kerncompetenties
De kennis vaardigheden en bekwaamheden van de Europese beroepsbevolking vormen
een belangrijke factor voor innovatie van de EU de productiviteit en het
concurrentievermogen Toenemende internationalisering de snelle tempo van de
veranderingen en de continue uitrol van nieuwe technologieeumln betekenen dat
Europeanen niet alleen hun specifieke werkgerelateerde vaardigheden up-to-date
moeten houden maar ook dienen te beschikken over generieke competenties die hen in
staat stellen zich aan te passen aan veranderingen
Deze competenties dragen ook bij aan hun motivatie en arbeidsvreugde op de werkvloer
en hebben een positief effect op de kwaliteit van hun werk
De manier waarop we toegang tot informatie en diensten hebben veranderd
voortdurend We hebben nieuwe competenties nodig om de nieuwe digitale wereld de
baas te kunnen blijven niet alleen door het verwerven van technische vaardigheden
maar ook door het verkrijgen van een dieper inzicht in de mogelijkheden uitdagingen en
zelfs ethische vragen van die nieuwe technologieeumln
In dit klimaat van snelle veranderingen is er toenemende bezorgdheid over de sociale
cohesie in de samenleving Er bestaat een risico dat veel Europeanen zich in de steek
gelaten en gemarginaliseerd voelen door de globalisering en de digitale revolutie De
daaruit voortvloeiende dreiging van vervreemding roept op om de behoefte aan
democratisch burgerschap te bevorderen Zij vereist dat mensen worden geiumlnformeerd
en bezorgd raken over de samenleving en hun activiteit daarbinnen De kennis
vaardigheden en bekwaamheden die iedereen nodig heeft verandert als gevolg daarvan
Een leven lang leren is voor alle burgers tot een noodzaak geworden We moeten onze
vaardigheden en competenties in ons leven verder ontwikkelen Het gaat daarbij niet
alleen om persoonlijke ontplooiing en het vermogen om actief om te gaan met de
maatschappij waarin we leven Het gaat evenzeer om het vermogen om succesvol te zijn
in een voortdurend veranderende arbeidswereld Het Europees kader voor
kerncompetenties is daarbij een nuttig instrument zijn zowel voor beleidsmakers en
onderwijs-en opleidingsprofessionals als voor de leerders zelf omdat daardoor een leven
lang leren voor iedereen dichterbij komt
Zelfbeoordeling van uw competentieontwikkeling
In deze module heeft u op verschillende manieren onderzocht of en in welke mate u uw
kerncompetenties verder dient te ontwikkelen
Aan het eind van deze module gekomen kunt u de zelfbeoordeling test van het begin
nogmaals herhalen om te zien in hoeverre u nu hoger scoort
Verder lezen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
118
httpeuropaeulegislation_summarieseducation_training_youthlifelong_learningc110
90_enhtm
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=CELEX32006H0962ENHTML
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde
Zodra we onze mond openen en spreken zijn wij geoordeeld Kant en klare Instant
aannames worden gemaakt over ons door anderen Over onze intelligentie onze
achtergrond klasse ras ons onderwijs onze capaciteiten en uiteindelijk onze kracht
Patsy Rodenburg (Het recht om te spreken 1996)
Doel effectieve manieren te identificeren om veerkracht te verbeteren
Benodigde tijd 7 uur
Introductie
In dit onderdeel vindt u de onderliggende attitudes en overtuigingen die betrekking
hebben op uw veerkracht zelfbewustzijn eigenwaarde en zelfvertrouwen De
activiteiten in dit onderdeel stellen u in staat om deze belangrijke kwaliteiten te
beoordelen en te verbeteren
Veerkracht is te omschrijven als de innerlijke bronnen die iemand heeft om effectief om
te gaan met de meest uitdagende situaties Hogere veerkracht leidt tot betere omgangs-
strategieeumln en een meer evenwichtige kijk op het leven Daarom wordt veerkracht uit
een breed scala van vaardigheden kwaliteiten en kennis samengesteld en opgebouwd
Het omvat ook de attitudes overtuigingen en waarden Dit zouden oa opvattingen
kunnen zijn zoals dat het leven positieve resultaten kan opleveren dat een individu het
verschil kan uitmaken in het leven en dat het leven een kans is Veerkracht is een
belangrijk aspect van wat ook wel emotionele intelligentiegenoemd wordt
Eigenwaarde bestaat uit heel veel lagen zoals een zelfbeeld geloof in zichzelf en een
waarde die u aan uzelf toekent Het gaat om de mate van zelfvertrouwen
zelfverzekerdheid en de mate waarin men mogelijk in het leven kan slagen Iemand met
een groter gevoel van eigenwaarde zal in de meeste situaties op zichzelf durven te
vertrouwen en met de meeste uitdagingen kunnen omgaan
Uw zelfbewustzijn beschrijft het niveau van begrip en de mate van nauwkeurigheid van
uw denken over uzelf Samengevat als hoe goed ik mezelf ken Inzicht in de aard van
de mens kan helpen in dit proces van zelfbewustzijn Menselijke wezens zijn complex en
kennen vele dimensies Toch kunnen we ons richten op de verschillende soorten van
denken en voelen zoals u die gewoonlijk ervaart Ook uw persoonlijkheidstype kan
invloed hebben op de manier waarop u de wereld waarneemt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
119
Status heeft betrekking op de waargenomen sociale positie die u heeft binnen uw familie
sociale groep of cultuur Status kan ook de kwaliteit van interacties met andere mensen
in die sociale groep bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
120
Beoordeling van uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen
In deze zelfbeoordeling gaat u uw huidige vaardigheden met betrekking tot
zelfbewustzijn zelfvertrouwen status en veerkracht onder de loep nemen en na het
uitvoeren van de opdrachten in dit onderdeel kunt u deze test nogmaals doen als een
soort van evaluatie
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
1 2 3 4 5
1 Hoe zou u uw niveau van veerkracht beoordelen
2 Hoe zou u uw gevoel van eigenwaarde beoordelen
3 Hoe zou u uw zelfvertrouwen waarderen
4 Hoe zou u uw positief denken waarderen
5 Hoe zou u uw eigenliefde waarderen
6 Hoe zou u uw gevoel van controle waarderen in mijn
leven
7 Hoe belangrijk is de status voor mij in termen van mijzelf
en anderen
Tel uw score binnen iedere kolom op
Totaal
Uw score
30-35 betekent dat u deze vaardigheden ontwikkeld heeft en dat u er al een positieve
manier van omgaan met uw even op na houdt U kunt deze module overslaan als u wilt
22-29 is een goede score maar u kunt nog wel iets winnen door deze module te doen
16-21 wil zeggen dat het de moeite waard is om verschillende opdrachten uit deze
module te doen
7-15 betekent dat u waarschijnlijk het bezig zijn met deze opdrachten u veel kan
opleveren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
121
Overzicht van opdrachten om zelfvertrouwen op te bouwen
Zelfbewustzijn
Opdracht 431 - Uw veerkracht ontdekken
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denken
Opdracht 433 - Zelfbewustzijn - het bijhouden van een dagboek
Opdracht 434 - Uw zelfbewustzijn uitbreiden - denken en voelen
Uw gedachten en gevoelens hanteren
Opdracht 435 - Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Opdracht 436 - Wat is holistische gezondheid
Opdracht 437 - Manieren van omdenken het hanteren van uw gedachten
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Opdracht 439 - Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te
maken
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationaliteit en pessimisme een case study aanpak
Zelfrespect
Opdracht 4315 - Eigenwaarde en vertrouwen
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u
Opdracht 4317 ndash Wat te doen meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen
Uzelf aardig vinden
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Opdracht 4319 - Het ontwikkelen van een strategie van bevestiging
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Opdracht 4321 - Regels voor effectief onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Opdracht 4323 - Omgaan met zelfkritiek
Uw status
Opdracht 4324 - Iumln controlrdquozijn
Opdracht 4325 - Manieren van kijken naar uw status
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Opdracht 4327 ndash Uw status herdefinieumlren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
122
Opdracht 431 ndash Uw veerkracht ontdekken
Veerkracht is het totale vermogen waarover u beschikt om uw leven te beheersen
positieve actie te ondernemen teleurstellingen en tegenslagen te incasseren en daarvan
te herstellen Het omvat ook uw vermogen om u uiteen te zetten en te reageren op de
uitdagingen van uw leven en deze te aanvaarden waar ze zich op uw levensreis
bevinden
Doel manieren om de veerkracht te ontwikkelen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Veerkracht omvat alle hiervoor beschreven (zie inleiding) kwaliteiten
1 Hoe beoordeelt u uw veerkracht op eens schaal van 1-5
Zeer laag
1 2 3 4 5
Zeer hoog
2 Door uw gevoel van eigenwaarde te vergroten uw zelfbeeld zelfvertrouwen en
zelfeffectiviteit te verbeteren bouwt u uw veerkracht op Ook het omgaan met
veranderingen (hoofdstuk 44) en het zetten van de juiste stappen (hoofdstuk 5)
helpen daarbij
3 Op welke andere manieren kunt u uw veerkracht te verbeteren
Samenvatting Door deze opdracht heeft u kennis gemaakt met verschillende manieren
om uw veerkracht te verhogen
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende
patronen van denken
Uw onbewuste geest tracht orders op te volgen van uw bewuste geest en doet dit zonder te
vragen Dat is soms de reden waarom de zinsnede wees voorzichtig met wat je wenst wordt
gebruikt
Doel manieren ontwikkelen om denkpatronen te veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Lees de achtergrondinformatie en noteer vragen die bij u opkomen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
123
Achtergrondinformatie
De hersenen en de geest de manieren waarop ze werken
De hersenen zijn een deel van het lichaam dat allerhande impulsen die van buiten naar
binnen komen met een hoge verwerkingssnelheid omzet in functies van hoge orde in
beweging zet om adequaat op die informatie te reageren De hersenen controleren en
beiumlnvloeden alle lichaamsprocessen rechtstreeks via het zenuwstelsel en indirect via het
endocriene (hormonale lichaam en chemische systemen) Sommige lichaamsfuncties
zoals ademhaling en hartslag worden gecontroleerd door lagere centra in de hersenen
zoals de hersenstam Dit betekent dat sommige gedachten en gedragingen in onze
onbewuste geest kunnen blijven Er gaan op een bepaald moment vele honderden
gedachten door onze hersenen
De bewuste en onbewuste geest
Een andere manier van kijken naar de hersenen is dat deze uw bewuste mind bevatten
(waar u zich bewust bent van uw gedachten) en de niet-bewust of onbewust mind ndash
(waar u zich niet bewust bent van uw gedachten) Sommige mensen geloven dat het
bewuste instructies geeft aan het onbewuste en dat die vervolgens deze instructies in
actie omzet
Bijvoorbeeld Als u positief denkt kunt u misschien bij uzelf denken Ik ben erg goed in
X doen of Ik ben echt goed in Y zijn Uw onbewuste geest erkent dit als een instructie
en zal ervoor zorgen dat u goed en zelfs beter in het doen van X of het Y zijn wordt
Volgens deze zienswijze leidt positief denken tot positief zijn positief voelen en positief
handelen
Wat meer informatie over de onbewuste geest
Uitdrukkingen zoals Nee Niet Niet doen blijven ongeregistreerd in uw onbewuste
Dus bijvoorbeeld als u bij uzelf zegt Ik zal niet meer rokenrsquo herkent dit als Ik zal
weer roken en maakt dat u blijft doorroken Als u wilt stoppen met roken zouden er
stemmen in u moeten klinken met iets als Ik ben bevrijd van het roken van sigaretten
Uw geest kan oude gedachten uit het verleden uitdragen en vele soorten of kwaliteiten
van denken produceren die positief neutraal of negatief kunnen zijn In deze situatie is
de beste aanpak om u denken te beheersen te begrijpen dat het gewoon gedachten
zijn Als ze geen energie of stroom leveren zijn hun effecten beperkt Negatieve
gedachten winnen alleen kracht als we er energie aan geven en ze activeren We kunnen
negatieve gedachten ook macht geven door ons er zorgen over te maken door teveel of
te weinig aandacht eraan te besteden door ze te geloven of door er zo in te geloven dat
wij doen wat zij suggereren Dus bij negatieve gedachten is gezonde twijfel en
voorzichtigheid zeker op zijn plaats
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
124
Het is belangrijk om te erkennen dat u zelf verantwoordelijk bent voor uw
gemoedstoestand uw denken en uw gevoelens
- Hoe werkt dit
- Bent u echt verantwoordelijk voor uw gevoelens
- Hoe kunt u uw gemoedstoestand of uw gevoelens te veranderen
Een eerste proces is om de specifieke negatieve gedachte te leren hanteren Het
veranderen van de toestand van uw geest zal processen die uw lichaam en geest
bezighouden zoals lichaamsbeweging meditatie en visualisatie erbij betrekken
Gedachten kunnen ook verborgen blijven voor bewuste waarneming Ze kunnen net
onder het bewustzijn werkzaam zijn waardoor ze nog emotionele en andere
fysiologische effecten op het lichaam kunnen uitoefenen Verschillende benaderingen
zoals NLP tijdlijntherapie hypnotherapie en gesprekstherapieeumln concentreren zich op
invloed op het onderbewuste Uw onbewuste jaagt ook gedachten aan om het bewustzijn
van dingen die zijn ontstaan te verhogen en moet daarom soms worden aangepakt
Opdracht 433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboek
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht Een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn Dagboek en pen
Opdracht
Hoe denkt en voelt u
Zelfbewustzijn gaat over de manier waarop iemand waarneemt Wie ze zijn Dit omvat
verschillende soorten van denken voelen en manieren van zijn Omdat het verwijst naar
het gevoel dat iemand van zichzelf heeft bijvoorbeeld bent u iemand die altijd bezig is
iets te doen of kunt u gewoon ontspannen zit u te genieten of te mediteren of luistert u
naar muziek ldquoZijnrdquo omvat al uw gaven en talenten Door het bijhouden van een dagboek
van uw belangrijkste gedachten gevoelens en andere belangrijke reacties zult u uw
bewustzijn van hoe u handelt en in de wereld opereert vergroten
1 Noteer in uw dagboek uw belangrijkste gedachten en gevoelens gedurende eacuteeacuten week
Probeer dat drie keer per dag te doen
2 Beantwoordt aan het eind van de week de volgende vragen
Wat voor denkpatronen ziet u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten van denken vinden plaats Optimistisch negatief neutraal
pessimistisch hoopvol onrustige op zoek naar achteren kijken creatief
verveeld of anderzins
Welke gevoelspatronen ziet u van uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
125
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten gevoelens werden ervaren Gelukkig bang angstig stressvol
verdrietig boos liefdevol of anderzins
Welke patronen van zijn constateert u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten ldquozijnrdquo constateert u Met de benen op de grond (geaard) met
de voeten in de klei (van aanpakken weten) een verschuivend bewustzijn in
rust en vredig actief energiek on-the-go contemplatief of anderzins
3 Wat zegt dit over uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u de belangrijkste manieren zoals u denkt voelt
en zoals u bent als persoon beschreven
Opmerkingen Deze opdracht vormt een basis waarop u uw zelfbewustzijn opnieuw
kunt opbouwen De opdrachten die volgen zullen nog andere manieren aanreiken om uw
zelfbewustzijn te vergroten
Opdracht 434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelen
Het is belangrijk om te erkennen dat u meer bent dan uw gedachten uw gevoelens of
uw acties Ieder mens heeft een innerlijke stem die zich verbonden weet met het
geheel een soort hoger bewustzijn een extern energiesysteem Om uw zelfbewustzijn
te vergroten moet u deze extra dimensies van het mens-zijn ook erkennen en
waarderen
Doel uw zelfbewustzijn vergroten
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
Middelen die nodig zijn dagboek notitieboek papier en pen
Opdracht
Hoe ik denk en voel
Bekijk de notities in uw dagboek en overzie de belangrijkste patronen van denken en
voelen in uw eigen leven en in relatie tot anderen Noteer deze in deze tabel
Over uzelf Over anderen
Soort van gedachten
Soort van gevoelens
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
126
Manieren van ldquozijnrdquo
Bekijk uw antwoorden in de tabel
Wat merkt u op over uw patronen van denken
Is uw manier van denken positief negatief of neutraal
Is uw manier van denken optimistisch pessimistisch of geen van beide
Bent u op een negatieve manier kritisch op uzelf en hoe is dat ten opzichte van
anderen
Bent op zoek naar het beste in situaties of naar het slechtste of geen van beide
Als u door bepaalde situaties uitgedaagd wordt denkt u dan dat u zal slagen
mislukken of denkt u dat het ergens anders van af hangt
Bent u blij met de manier waarop u denkt
Gedachtenpatronen kunnen op een aantal manieren veranderd worden
Er zijn vier hoofdcategorieeumln van gevoelens
Angst dat kan betekenen ergens bang voor zijn spanning stress schrik iets
vrezen vermijdgedrag en ontsteltenis
Woede dat omvat irritatie prikkelbaarheid ergernis haat frustratie wrok en
ongenoegen
Verdriet dat uit zich in huilen en zich ongelukkig voelen
Geluk daarin ligt vreugde uitgelatenheid plezier speelsheid en humor opgesloten
Het gevoel van liefde is dieper en komt voort uit het hart Het tegenovergestelde van
liefde is geen liefde of onbemind zijn Het tegenovergestelde van haat is geen haat of
niet haatdragend zijn Haat is een vorm van extreme woede
Het is belangrijk om te beseffen dat sommige manieren waarop gevoelens in het
alledaagse leven beschreven worden niet door psychologen bewezen zijn
Kijk opnieuw naar de tabel wat valt er op te merken over uw patroon van voelen
Zijn er nog andere aspecten van het mens-zijn waar u zich sterk bewust van bent
Samenvatting
In deze activiteit heeft u conclusies getrokken over hoe u denkt en voelt en verbonden
met uw manier van zijn
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis om uw zelfbewustzijn verder te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
127
Opdracht 435 ndash Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Soms is het nuttig om het doel van gedachten te identificeren Uzelf beperkingen
opleggende gedachten hebben zich vaak ontwikkeld als een beschermend mechanisme in
uw kindertijd als reactie op een bedreiging een ernstig probleem mentale emotionele
of fysieke pijn enof misbruik of om een andere vorm van ongemak te voorkomen Deze
strategieeumln zijn ontwikkeld vanuit een punt dat u als kind had om de wereld op het
moment te begrijpen Nu zijn deze jeugd strategieeumln mogelijk niet meer nuttig of
wenselijk Daarom is het belangrijk om uw innerlijke kind te respecteren terwijl u
tegelijkertijd het uzelf als volwassene ook toelaat om meer effectieve manieren van
omgaan met mogelijke dreigingen te ontwikkelen en toe te passen
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn agenda en pen
Opdracht
Stap 1 - Een gedachte nader bekijken
1 Neem een betrekkelijk simpele of makkelijke gedachte zoals ik ben altijd te laat of
Ik schijn nooit alles af te krijgen Of Ik wil graag gelukkig zijn Als deze gedachte
komt in uw bewustzijn zegt u tegen mezelf Oh ik zit net te denken
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
2 Het kan nuttig zijn uw gedachten te noteren misschien wel door het blijven
bijhouden van het dagboek en te bekijken of er een patroon van denken in te ontdekken
valt Bijvoorbeeld Ik schijn altijd te denken dat helliphelliphelliphelliphellipofhelliphelliphelliphelliphelliphellip nadat ik dit en
dat gedaan heb of wanneer ik ontmoet ik (helliphelliphelliphelliphelliphellip) mensen ontmoet
3 Stress kan een belangrijke oorzaak zijn van negatief denken of verdwaalde
gedachten zoals zelftwijfel en afschuw paranoia onzekerheid en een verlangen om
anderen te straffen Maar stress kan ook het gevolg zijn van negatief denken
4 Laat de gedachte er zomaar zijn voorkom dat er enig belang gewicht of waarde
wordt toegekend aan die negatieve gedachte Maak u geen zorgen om die gedachte hoe
bizar vreemd of destructief die ook mag zijn Het is gewoon een gedachte en betekent
op zichzelf niets Wij zijn veel meer dan onze gedachten
5 Na deze eerste fase van het herkennen van een gedachte en de patronen van uw
denken in verschillende situaties heeft u het ook nodig om aandacht te besteden aan uw
gevoelens die het gevolg zijn van uw gedachten
Stap 2 - Het doel achter de gedachte de betekenis ervan achterhalen
Het is soms handig om het doel van gedachten te identificeren en de betekenis ervan te
achterhalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
128
1 Roep een negatieve of zelfbeperkende gedachte in uzelf op en zeg tegen uzelf Wat
levert deze manier van denken mij op Tot wat voor gevoelens leidt die Is dat voor
mij persoonlijk aanvaardbaar Ik zal eerlijk zijn tegenover mezelf Dus wat levert dit
soort van denken mij eigenlijk op
2 U weet dat zorsquon gedachte dient voor iets dat (in uw geest) staat te gebeuren Dus
sommige soorten van denken versterken negatieve scripts of negatieve opvattingen
over uzelf Wat zijn de gevolgen die u ondervindt van deze manier van denken
3 Schrijf dit nu voor uzelf op
4 U zult nu iets in uw manier van denken willen veranderen om deze patronen te
wijzigen
Samenvatting U heeft inzicht gekregen in de betekenis van uw negatieve gedachten
Opdracht 436 Wat is holistische gezondheid
Doel manieren van denken ontwikkelen over holistische gezondheid
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hier zijn een aantal manieren om onze ervaringen met betrekking tot onze holistische
aard te beschrijven
U voelt zich gelukkig dat u leeft
- Dus u bent een emotioneel wezen
U kunt de wind voelen tegen uw huid en de zon of de regen op uw gezicht
- Dus u heeft ook een fysiek lichaam
U verbreedt uw horizon en verbaast zich over de uitgestrektheid daarvan
- Dus u heeft bewustzijn
U voelt u (diep) verbonden met de aarde met het leven om u heen
- Dus u heeft ook een spirituele kant in uzelf
U voelt zich fysiek aangetrokken tot een andere persoon
- Dus u heeft een seksuele geaardheid
U herkent iemand die op u af loopt en die u graag mag
- Dat is uw sociale kant
U denkt dat het geweldig is om hier te zijn op deze wandeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
129
- Dat is uw mentale kant
U voelt energie in u stromen u voelt u volledig in leven
- Dat is uw energielichaam
Om uw gezondheid te behouden moet u al deze aspecten in samenhang met elkaar
worden onderzocht
2 Maak nu de vakken in de tabel compleet
Met betrekking tot uzelf Het zelf als geheel Met betrekking tot anderen
Noteer uw gedachten Noteer uw gedachten
Hoe denkt u over uzelf
Mentaal Hoe denkt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe voelt u zich over
uzelf
Emotioneel Wat voelt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe ziet uw innerlijke zelf
ndash uw kern eruit
Spiritueel Hoe verhoudt u zich tot het innerlijk
zelf van andere mensen zoals uw gezin
uw vrienden
Wat verstaat u van de manier waarop
zij zich tot hun innerlijke zelf
verhouden
Hoe verhoudt u zichzelf tot
het grotere geheel van het
leven
Bewustzijn Wat denkt u van de manier waarop
andere mensen uw gezin uw vrienden
zich verhouden tot het grotere geheel
van het leven
Wat verstaat u van de manier waarop
ze dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
130
Hoe verhoudt u zich tot
uw lichaam en zijn fysieke
hoedanigheid
Fysiek Hoe staat u tegenover de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot u verhouden
Wat begrijpt u van de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot hun lichaam
verhouden
Hoe bent u in seksueel
opzicht
Wat voor rol spelt
seksualiteit in uw leven
Seksueel Hoe verhoudt u zich tot anderen als
seksueel wezen
Hoe verhoudt u zich tot
uw sociale inslag ((Dit
heeft betrekking op de
manier waarop u zichzelf
waardeert en u lekker
voelt in uw lichaam)
Sociaal Hoe verhoudt u zich tot de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe verstaat u de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe ervaart u het als andere mensen
dominant zijn
2 Welke kanten van uzelf zijn meer dominant in uw denken en voelen
3 Waarom is dat zo
4 Welke waarde kunnen de andere aspecten van uzelf in uw leven hebben
Samenvatting Holistische gezondheid omvat alle aspecten van heel de mens Dit
omvat uw mentale kant uw gevoelsleven uw sociale kant uw seksualiteit uw
energielichaam en uw fysieke lichaam
Opdracht 437 ndash Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw
gedachten
Deze methode houdt in logische vragen stellen aan een gedachte stellen en doordenken
Er bestaan een aantal belangrijke methoden van analyseren die een hoop verspilde
energie potentieumlle angst en stress kunnen voorkomen
Doel manieren van denken uit te dagen en te veranderen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
131
Mogelijke gevoelens
boosheid
verdriet
pijn
liefde compassie
prikkelbaarheid
optimisme
vergiffenis
Mogelijke gedachten
Ze waarderen e nooit
Ze erkennen mijn bijdrage niet
Ik hoop dat ze me boventallig verklaren
Ik kan er niet snel genoeg vertrekken
Ik kan een nieuwe start maken
Fatalisme - Ik wist dat dit zou gebeuren
Ik denk altijd dat ik niet zo goed ben als de
rest van de groep
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht Neem het voorbeeld Ik hoor een gerucht op het werk dat er bezuinigd gaat worden op
het personeel - Hoe voelt u zich hierbij Wat denkt u hiervan
Schrijf uw gedachten en gevoelens op
- Ik voel
- Ik denk
Er zijn een aantal belangrijke manieren om uw gedachten en gevoelens aan een nader
onderzoek te onderwerpen zoals
- Analyseren (waar komt het vandaan waardoor wordt die gedachte of dat gevoel
precies veroorzaakt aanleiding oorzaak en gevolg scheiden)
- De waarde ervan afzwakken (het zal wel niet zorsquon vaart lopen het zal wel meevallen)
of het tegenovergestelde provoceren (dat zullen we nog wel eens zien ik zal er wel
eens wat aan gaan doen)
- Omzetten in een slecht-weer scenario (stel dat ik echt ontslagen wordthellip)
Samenvatting u heeft een aantal manieren leren kennen van hoe u negatief denken
kunt ombuigen
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Doel denkpatronen door een analyseproces veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen ndash dezelfde situatie als 427
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
132
Opdracht
Voordat alle gedachten en gevoelens uitmonden in een zorgwekkend grote spiraal
kan het realistisch zijn om na te gaan of er sprake is van een actuele bedreiging
1 Controleer de feiten
- Wat is de werkelijke dreiging in deze situatie
- Wat is er onlangs de hand met het bedrijf waar u werkt
- Hoe goed of slecht doen uw bedrijf het
- Heeft dit soort geruchten eerder gehoord en wat is er toen gebeurd
- Was de bron van het gerucht betrouwbaar
- Hoe kunt u het controleren om te zien of er enige waarheid in zit
2 Als er enige waarheid in zit of het gerucht blijft rondzingen overweeg dan
- Wat hebben deze gedachten te betekenen
- Wie bepaalt de betekenis van deze gedachten
Hoeveel betekenis hecht u er voor zichzelf aan Hoe belangrijk is het voor u
Op welke manier deed u het goed op het werk Op welke manieren zou u beter
hebben kunnen doen
Samenvatting u heeft een manier geleerd om uw denken te analyseren
Opdracht 439 ndash Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Herdefinieumlren is een methode waarbij men eacuteeacuten waarneming of manier van denken neemt en deze
omvormt naar een andere betekenis en die daarmee dus ook een ander effect heeft
Doel de manier te veranderen waarop u uw gedachten waarneemt
Duur van de opdracht 30 min
Middelen die nodig zijn papier en pen
Opdracht
Dit is een krachtige techniek het gaat uit van dezelfde situatie en dezelfde
omstandigheden als in 438 en geeft dan die feiten een andere betekenis Deze
verschillende betekenis kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor een andere
aanpak
- De actie die u kunt ondernemen
- De reacties die u kunt geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
133
Herdefinieumlren gaat over het veranderen van de manier van waarneming door iets op
een andere manier te begrijpen Het proces omvat het kijken naar iets vanuit
verschillende hoeken of verschillende perspectieven
bull U gaat er met een frisse geest opnieuw naar kijken
bull U begint ermee door de situatie of de omstandigheid op een andere manier te
bezien
bull U probeert de wereld anders te bekijken Op deze manier bedenkt u een heel
ander scenario zoals een andere wijze van vervoer zorg voor dieren
duurzame productiemethoden alternatieve geneeskunde andere opvattingen
over gezondheid en als u zich dan voorstelt dat uw situatie zich in deze
omstandigheden zou voordoen kunt u op basis daarvan de uitkomsten
meewegen in uw echte situatie
o De mening van verschillende andere mensen erover verzamelen - Wat zou X of
Y erover zeggen
1 U neemt eacuteeacuten aspect van de manier waarop uacute denk over uzelf dat u positief zou willen
veranderen
2 Wat is dit aspect
3 Nu gaat u het scala aan betekenissen en opties overwegen
4 Herdefinieumlring van de originele beleving
Enkele voorbeelden
(a) Wanneer u zichzelf als ldquote dik rdquo ziet wilt u graag dat gevoel over uw uiterlijk
veranderen Wat ook de werkelijkheid ook moge zijn door herdefinieumlring kunt u zichzelf
anders gaan bekijken
Dit kan bijvoorbeeld door een bevestiging te gebruiken zoals Ik hou van mezelf en
accepteer mezelf zoals ik ben of Ik hou van alles wat ik ben
(b) U krijgt zware kritiek van uw werkgever Dit voelt bedreigend en u denkt
Misschien raak ik mijn baan kwijt Deze situatie vereist waarschijnlijk assertiviteit
om de geldigheid van de kritiek te identificeren en een rationele benadering als
mogelijke herdefinieumlring Dat zou u als volgt kunnen doen Ik kan deze keer een
fout gemaakt hebben en het is nodig dat ik die corrigeer voor zover dat mogelijk is
maar er zijn ook heel veel dingen die ik echt goed gedaan heb in dit werk (zie
opdracht 4219 over assertiviteit en opdracht 426 over rationeel denken)
( c ) Jim vindt zichzelf soms te kritisch tegenover zichzelf Hij denkt Ik doe nooit
iets goed Dit soort negatieve gedachten gaan heel veel door zijn hoofd en
herhalen zich vele malen gedurende de dag Een mogelijke herdefinieumlring zou
kunnen zijn Ik heb deze opdracht echt erg goed gedaan en ik kreeg daarvoor veel
complimenten van mensen die dat waardeerden
5 Nu schrijft u hieronder een herdefinieumlring van uw kijk op het gerucht uit opdracht
427 en verandert u uw kijk op de zaak door een bevestiging te gebruiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
134
6 Lees dit en herhaal het een paar keer hardop
7 Hoe voelt u zich nu over de situatie of omstandigheid die u wilde veranderen
Samenvatting Wees bereid om flexibel te zijn en pas uw herdefinieumlring daaraan
aan om zo veel mogelijk effect te verkrijgen
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist
groter te maken
Doel denkpatronen wijzigen met behulp van het proces van afzwakken of uitvergroten
Tijd die nodig is voor de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
Het gaat erom uw gedachten te herformuleren door middel van een positieve enof
assertieve reactie hierop Met een krachtige aanpak uw gedachte verwerpen of in ieder
geval te minimaliseren
Deze aanpak heeft gewerkt als de gedachte verdwijnt zijn kracht verliest en niet
opnieuw op een andere manier opduikt
Samenvatting U heeft kunnen vaststellen dat u uw huidige negatieve denken kan
ombuigen door de inhoud af te zwakken of juist uit te vergroten
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Doel een manieren leren toepassen om met moeilijke gevoelens om te gaan
Duur van de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
1 Een zeer goede manier om kwaadheid kwijt te raken is door wat u dwarszit luidkeels
uit te schreeuwen Bijvoorbeeld
Ik voel me boos omdat EN IK WIL DAT NU KWIJT
Deze verklaring is effectief en werkt ook als de aanleiding of de oorzaak moeilijk te
identificeren zijn
2 U kunt nu zelf een voorbeeld bedenken waarop u deze techniek kunt toepassen
Gebruik het laatste wat u geiumlrriteerd heeft en pas de techniek van hierboven toe op hun
gevoelens in deze situatie
3 Wat is het effect van het gebruik van deze techniek
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
135
Samenvatting U heeft een manier geleerd om met moeilijke gevoelens om te gaan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
136
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Kwaadheid kan worden uitgedrukt in verwante gevoelens zoals frustratie irritatie haat
passieve agressie ergernis wrok virulentie hufterigheid sulligheid ongeduld
vijandigheid ergernis ergernis verontwaardiging woede een driftbui temperament en
woede
Doel patronen van gevoelens van kwaadheid veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Er is een relatie tussen woede en angst in termen van er tegen vechten of er voor
vluchten Dit wordt door sommige psychologen en biologen gezien als een fundamentele
menselijke reactie als gevolg van een verbinding tussen lichaam en geest die
tegelijkertijd adrenaline en cortisol produceert Het is ook duidelijk dat u angst en woede
vaak kunt overwinnen door te anticiperen op een situatie die tot woede kan leiden Het
kan een kwestie zijn van uzelf goed voorbereiden voor het geval dat
De wijze waarop u met kwaadheidsgevoelens om kunt gaan zijn hetzelfde als voor
gevoelens in het algemeen bijv veilige manieren zoeken om ermee om te gaan zoals
de techniek van het loslaten en kwijt raken de metafoor van het hout hakken en de
maak-je-niet-druk aanpak
De Effectieve Feelings Technique (EFT) kan zeer effectief zijn Er is geen sprake van een
langdradig ldquovertel me uw verhaalrdquo gedoe Er worden geen kalmerende middelen
gebruikt Er is geen pijnlijk herbeleven van traumatische gebeurtenissen Het is een
kortdurende behandeling waarbij mensen eenvoudig hun emotionele bagage verliezen
doorgaans permanent en hun leven prettiger en effectiever leven EFT is gebaseerd op
de ontdekking dat onbalans in het energiesysteem van het lichaam een enorm effect
heeft op iemands psychologische gesteldheid Het corrigeren van deze onbalans wat
gedaan wordt door op specifieke plaatsen op het lichaam te kloppen leidt zeer dikwijls
tot rap herstel (zie ook httpwwweftnederlandnl en
httpwwwlevenskrachtinfowebversiepdf)
Samenvatting u heeft manieren gevonden om anders om te gaan met uw
kwaadheidsgevoelens
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Positiviteit is een houding en een geloof dat leidt tot een bepaalde orieumlntatie op de
wereld en het eigen leven Een impact van positiviteit is optimisme Tegenpolen van
optimisme zijn negativiteit pessimisme of rationalisme
Doel manieren om positiviteit te ontwikkelen en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
137
Opdracht
1 Neem een moment om een uitdaging in uw leven voor de geest te halen en
noteer deze
2 Wat voor gevolg zou positief denken over deze kwestie kunnen hebben
3 Welke positieve alternatieven zijn in deze situatie aanwezig
4 Wat gebeurt er alsu dit onderwerp eerder als een positieve gebeurtenis situatie
ziet dan als een negatieve of neutrale gebeurtenis
5 Wat zouden de beste en de slechtste uitkomsten uit deze situatie zijn En wat is
het meest waarschijnlijk
6 Hoe kunt u stimulerende factoren versterken
7 Hoe kunt u belemmerende factoren verminderen
Samenvatting In deze heeft u geleerd hoe u meer positiviteit in uw leven zou kunnen
brengen
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationalisering en pessimisme een case
study aanpak
Doel meer positieve manieren van denken in uw leven ontwikkelen
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Situaties vanuit verschillende perspectieven overwegen
1 Lees de verschillende soorten denkstijl zoals weergegeven in de volgende tabel en
beantwoord dan de vragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
138
Situaties Optimistisch Positief Rationeel Neutraal Negatief Pessimistisch
Op een functie
solliciteren
lsquoIk zal de baan
zeker krijgenrsquo
lsquoIk denk dat deze
functie binnen
mijn bereik isrsquo
lsquoIemand zal de baan
krijgen ik of iemand
andersrsquo
lsquoMisschien kan ik
die functie
krijgen
lsquoIk zal die functie
wel niet krijgen
lsquoIk krijg die baan
nooitrsquo
Nieuwe mensen
ontmoeten
lsquomensen vinden
me aardig ik ben
fantastischrsquo
lsquoZe zullen me
aardig vinden Ik
vind mezelf
aardigrsquo
lsquoZe kunnen me wel of
niet aardig vinden
Wat er toe doet is dat
ik positief over mezelf
benrsquo
lsquoHet doet er niet
toe of ze me
aardig inden of
nietrsquo
lsquoIk hou niet van
mezelf dus
waarom zouden
zij het wel doenrsquo
lsquoNiemand vindt
mij aardigrsquo
Kritiek ontvangen
lsquoWat kan ik
hiervan lerenrsquo
lsquoIk kan deze
feedback
gebruiken om
mezelf te
verbeterenrsquo
lsquoHoeveel waarde heeft
deze kritiekrsquo
lsquoWat betekent
deze kritiek
eigenlijk Is die
op zijn plaatsrsquo
lsquoIk kan geen
goed doenrsquo
lsquoIk doe het nooit
goed Jij doet het
altijd goed in de
ogen van
anderenrsquo
U persoonlijk
profileren
lsquoIk zou het beste
profiel van de
wereld kunnen
creeumlrenrsquo
lsquoIk heb echt veel
goede ervaringen
die ik in mijn
profiel kan
verwerkenrsquo
lsquoMijn profiel moet een
accurate samenvatting
zijn van mijn ervaring
en kwaliteitenrsquo
lsquoIk zal mijn
vaardigheden
ervaringen in
kaart brengenrsquo
lsquoIk heb geen
bruikbare
ervaring om in
mijn profiel te
verwerkenrsquo
lsquoWaarom zou ik
een persoonlijk
profiel maken
Het zal geen
verschil makenrsquo
Uw vaardigheden
in kaart brengen
lsquoIk heb alle
vaardigheden die
ik nodig hebrsquo
lsquoIk heb veel
nuttige
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
sommige
vaardigheden en heb
wellicht ook andere
nodigrsquo
lsquoIk heb enkele
relevante
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
geen enkele
vaardigheidrsquo
lsquoMijn
vaardigheden zijn
niet bruikbaarrsquo
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
139
1 Tot welke van deze soorten denken voelt u zich aangetrokken
2 Waarom is dit
3 Wat zou een andere instelling u kunnen opleveren
4 Hoe kunt u die instelling in de praktijk gaan brengen Zie opdrachten over manieren om uw wijze van denken en voelen te
veranderen zoals werken met bevestiging (4210) en heb-u-zelf-lief (4218-19)
Samenvatting De manier waarop we naar het leven kijken bepaalt mede hoe dat het leven wordt ervaren U heeft vastgesteld dat een
positieve of optimistische benadering het leven beter kan maken Positiviteit is een belangrijk aspect van veerkracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
140
Opdracht 4315 ndash Eigenwaarde en zelfvertrouwen
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer antwoorden voor elk van de volgende vragen
- Wat betekent het gevoel van eigenwaarde voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
- Wat betekent zelfvertrouwen voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
Samenvatting In deze opdracht heeft u vastgesteld wat het gevoel van eigenwaarde en
zelfvertrouwen voor mij betekenen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament waarop het gevoel van eigenwaarde verder op te
bouwen of te ontwikkelen is
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen
heeft u
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 5 minuten
Opdracht
1 Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw gevoel van eigenwaarde uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw gevoel van eigenwaarde
Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw zelfvertrouwen uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw zelfvertrouwen
Denk na over hoe uw gevoel over uw actieve opstelling in de wereld Wat is uw waardering voor
uw vermogen om u actief op te stellen
Samenvatting In deze opdracht heeft u uw eigen niveau van eigenwaarde en zelfvertrouwen
beoordeeld
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
141
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opdracht 4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen
Doel een aantal manieren leren kennen om uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen of te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een manier om uw zelfvertrouwen te vergroten is door positieve situaties te vinden die uw gevoel van
eigenwaarde verhogen en situatie te voorkomen die uw zelfvertrouwen kleiner maken
Noteer voor uzelf
- Wat voor situaties geven u een positief gevoel van eigenwaarde
- In wat voor situaties heeft u het gevoel dat uw eigenwaarde minder is
- Hoe kunt u het aantal of soort situaties die uw eigenwaarde verhogen uitbreiden
- Hoe kunt u het aantal situaties waarin uw eigenwaarde afbrokkelt verminderen
- Kortom wat voor situaties moet u meer opzoeken en welke situatie moet u zien te vermijden
- Wat zou u dagelijks kunnen doen om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten
Samenvatting U heeft in beeld gebracht wat uw eigenwaarde kan verhogen en wat uw eigenwaarde
en zelfvertrouwen kan verminderen Op basis hiervan kunt u meer situaties opzoeken die uw
zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Positief over u zelf denken zouden we self-love eigenliefde (maar dan in de positieve zin) kunnen
noemen Het is de manier waarop u uzelf als aantrekkelijk en beminnelijk ziet en de mate waarin u
zichzelf waardig en aardig vindt om liefde te ontvangen en te geven Dit is in de kern van grote
invloed op hoe u over zichzelf denkt U zelf aardig vinden en liefhebben is niet egoiumlstisch Het is
volstrekt noodzakelijk om te houden van de persoon die u zelf bent Als u daar niet zo positief over
bent is het raadzaam om na te gaan hoe u positiever over uzelf kunt gaan denken
Doel manieren leren kennen om positiever over u zelf te gaan denken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
142
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer voor uzelf
- Wat betekent eigenliefde voor u
- Waarom is het belangrijk
- Ga voor uzelf na hoe positief u over uzelf bent en geef daarvoor een cijfer van 1 - 10
- Op welke waardering komt u uit
- Zou u dat willen verhogen
- Wat is daarvoor volgens u voor nodig
- Wat kunt u daar zelf aan doen
Samenvatting u bent nagegaan hoe aardig u zichzelf vindt wat dat voor u betekent of u dat wilt
verhogen en zo ja wat u daaraan zou kunnen doen
Opdracht 4319 ndash Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiging
Een bevestiging is een positieve uitspraak waarin anderen zich positief over u uitlaten en u waarderen
waardoor uw zelfvertrouwen en uw gevoelens van waardig vaardig enof aardig gevonden worden
toenemen Een bevestiging moet bij voorkeur door u zelf hardop herhaald liefst meerdere keren per
dag
Doel manieren leren om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten en een positief zelfbeeld op te
bouwen door middel van het ontvangen en accepteren van positieve bevestiging
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een bevestiging bestaat uit de volgende elementen
bull Een naam
bull Een positieve verklaring van de bevestiging en
bull Een specifieke reden
Deze kunnen op de volgende manier opgeschreven worden in de volgende volgorde
(naam) (positieve verklaring) omdat
(een specifieke reden)
En geaccepteerd door de volgende formule
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
143
Ik helliphelliphellip(uw naam)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip (genoemde positieve
verklaring) omdat (genoemde specifieke
reden)
Voorbeeld Janny heeft een lage dunk van zichzelf
Janny heeft een lage eigendunk ze voelt zichzelf vaak de mindere schaamt zich snel en haat zichzelf
soms Toch vinden mensen haar bijna altijd aardig omdat ze veel aandacht en begrip voor een ander
heeft
Zij zou zichzelf aardiger kunnen vinden door zichzelf op de volgende manier positief te bevestigen
ldquoIk ben Janny en ik vind mijzelf de moeite waard omdat ik veel aandacht en begrip voor anderen heb
en mensen mij daarom ook aardig vindenrdquo
Gebruik de volgende positieve bevestiging gedurende voor en maand en langzaam zullende gevoelens
van zelfhaat minder frequent worden en beginnen te verdwijnen
Probeert u het zelf eens aan de hand van het volgende voorbeeld
lsquoIk(uw naam) ben tevreden met mijzelf (positieve bevestiging) omdat
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
(kies een specifieke reden uit de onderstaande lijst van suggesties)
a) Ik liefde waard ben en dat zoals iedereen verdient
b) Ik een goed mens ben
c) Ik een mens ben
d) Ik besta
e) Ik vroeger ook geliefd was
f) Ik trouw ben aan mezelf
g) Ik weet wat goed is
h) Mijn God Jezus Allah Boeddha Krishna van me houdt
i) (Andere reden naar eigen keuze)helliphelliphelliphelliphelliphellip
Ga nu verder met de opdracht
1 Op welk levensterrein zou u een kernkwaliteit van uzelf willen ontwikkelen
2 Om welk levensdomein gaat het Heeft het betrekking op uw eigenwaarde op zelfvertrouwen op
uw zelfbeeld op positief denken optimisme gezondheid welbehagen tevredenheid persoonlijke
status of voldoening
Probeer hier een zo scherp mogelijke keuze voor uzelf uit te maken
3 Schrijf nu een positieve bevestiging over uzelf met betrekking tot de door u gekozen kwaliteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
144
4 Herhaal die bevestiging de komende 5 dagen meerdere malen per dag tegenover uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u leren te begrijpen hoe u positieve bevestigingen kunt
gebruiken om een positiever zelfbeeld te ontwikkelen en u kunt dat in de praktijk toe passen
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Assertiviteit is gebaseerd op iemands vermogen om de eigen behoeften wil verlangens of dromen op
een eenvoudige en eerlijke manier te kunnen uiten Assertiviteit is vrij van intimidatie manipulatie
trucs vervolging straf slachtofferschap of vernedering
Doel assertiviteit verkennen
Duur van de opdracht 5 min
Middelen die nodig zijn Papier Pennen
Opdracht
1 Probeer u een situatie te herinneren waarin u kwaad reageerde en een andere situatie waarin u
assertief reageerde
2 Waarin verschilt assertiviteit volgens u van agressiviteit
3 Assertiviteit is gebouwd op de volgende kwaliteiten
bull een positief zelfbeeld (het gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen zelfverzekerdheid) ndash
waardoor u met enige zekerheid uw behoeften kunt verwoorden en bereid bent om die
duidelijk kenbaar te maken
bull een passende kijk op de wereld (perspectief objectiviteit balans rationaliteit) - zodat u
een nauwkeurige beoordeling van de situatie kunt maken en na kunt gaan of uw verzoek in
die situatie ook gepast is
bull een manier om gevoelens of emoties te beheersen - zodat u een zaak of punt kunt
presenteren op een manier die is moeilijker weerstaan of te negeren is
bull een gevoel voor goede timing
Het inzetten van deze kwaliteiten en uzelf dus assertief opstellen leidt ook tot regels voor
onderhandelen (zie 4221)
Samenvatting In deze opdracht heeft u een idee gekregen over hoe een assertieve opstelling
bijdraagt aan een positiever zelfbeeld
Opdracht 4321 ndash Regels voor effectief onderhandelen
Doel de beste strategieeumln voor onderhandelingen te identificeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
145
Duur van de 0pdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Papier pennen
Opdracht
1 U beantwoord de volgende vraag en noteert het antwoord
Wat zijn de essentieumlle elementen voor de onderhandelingen
2 Enkele belangrijke onderdelen van onderhandelen zijn
Wat wilt u Wat heeft u echt nodig - Wat is het wat u hier wilt bereiken
Wat bent u bereid te accepteren ndash Wat is wat u minimaal nodig heeft om compromissen te
sluiten (als dat aan de orde is)
3 Wat is uw inzet Waar gaat het om en wat voor argumenten heeft u daarbij Zorg dat u dat van
tevoren duidelijk heeft en repeteer uw punten voordat het onderhandelen daadwerkelijk begint
Neem hiervoor een voorbeeld van een situatie die u binnenkort te wachten staat Wat is het
geval En hoe is uw positie Wat wilt u bereiken
Ga na of u deze situatie met iemand die u vertrouwt vooraf kunt oefenen door een rollenspel te
spelen
4 Nu probeert u vol vertrouwen op een eerlijke eenvoudige manier uw positie uit te leggen en
maakt u duidelijk wat u wilt Eventueel kunt u daarna uw positie nog verder verduidelijken
5 Luister goed naar de respons en erken wat er tegen u gezegd wordt
Zinnen die hierbij goed kunt gebruiken zijn
Ik hoorde u zeggen of lsquoIk begrijp dat uw positie is rsquo of lsquoUw standpunt is
naar begrijphelliphelliphelliphelliprsquo gevolgd door lsquoIs dat juist rsquo
6 Herhaal nu uw standpunt lsquoMijn punt is helliphelliphelliprsquo en probeer daarbij aan te geven hoe dicht uw
standpunt bij de reactie van uw tegenpartij ligt Vanaf hier kunt proberen dichter tot elkaar te
komen door een ldquowin-winrdquo-situatie te creeumlren een situatie waarin beiden iets winnen door beiden
ook iets toe te geven
7 Gebruik deze procedure de volgende keer opnieuw wanneer u in een situatie zit dat u iets moet
onderhandelen
Samenvatting In deze opdracht heeft u inzicht gekregen in manieren van onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Doel een gevoel van eigenliefde te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
146
Duur van de opdracht 15 minuten gedurende drie dagen
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen een spiegel
Opdracht
In deze oefening gaat het erom uzelf nog beter te leren kennen en u zelf goedkeurend te bekijken
door een spiegel te gebruiken
1 Op dag eacuteeacuten is uw eerste stap om in een spiegel goed naar uw eigen gezicht te kijken U gaat
zichzelf beschrijven hoe ziet uw gezicht eruit Wat is uw huidskleur Wat zijn de vormen van
uw kin mond lippen neus en wat is de kleur van uw ogen
2 Kijk nu wat langer in uw eigen ogen hoe voelt dat
3 Op dag twee zet u een nieuwe stap Ga opnieuw naar de spiegel kijk weer aandachtig en
geconcentreerd in uw ogen en zeg tegen uzelf Ik hou echt wie ik ben Hoe voelt dat
4 De volgende stap is op dag drie Ga weer naar de spiegel en kijk uzelf opnieuw in de ogen En
zeg Ik hou echt van je
5 Wacht even en zeg dan nogmaals Ik hou echt van je Hoe voelt dat
Samenvatting Eeacuten aspect van eigenliefde is zelfacceptatie Deze spiegeloefening stimuleert uw
zelfacceptatie
Opdracht 4323 Omgaan met zelfkritiek
Zelfkritische gedachten kunnen soms verborgen zijn als advies informatie of kennis
Doel een gevoel van eigenliefde ontwikkelen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In opdracht 433 heeft u een dagboek van uw gedachten en gevoelens gemaakt Lees eens
terug wat u opgeschreven heeft en ga naar in hoeverre u daarin ook zelfkritiek in herkent
2 Er zijn verschillende manieren om met zelfkritiek om te gaan Eeacuten van de beste is om al te
kritische gedachten over uzelf te vervangen door een positieve bevestiging in hetzelfde vlak
Zie ook opdracht 4319 een positieve bevestiging formuleren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
147
3 Een andere benadering is om u zelf de vraag te stellen wat schuilt er onder uw zelfkritiek
Doe dit voor elk punt apart (per punt kunnen er andere factoren een rol spelen)
Door dit proces worden de zelfkritische gedachten omgezet in iets anders wat ook het oorspronkelijke
begin of de aanleiding ervan kan zijn geweest De oorzaken van zelfkritische denken komen vaak
voort uit een periode dat u jonger was en die u nodig had om uzelf te beschermen Nu u ouder bent
zullen deze strategieeumln meestal nutteloos zijn of tot onnodig uzelf beperkend gedrag leiden Probeer
ze dus los te laten
Samenvatting In dit proces heeft u enkele manieren leren kennen en toepassen om zelfkritiek om
te buigen tot meer positieve uitlatingen
Opdracht 4324 ldquoIn controlrdquo zijn
Een gevoel van zelfcontrole of in control zijn is voor sommige mensen een voorwaarde om zich OK
voelen Dit is afhankelijk van de locus of control van de persoon De lsquolocus of controlrsquo is de plaats waar
(of partijfactor waarbij) een individu de macht over zichzelf legt Een lsquointerne locus of controlrsquo vind je
bij zeer zelfstandige en zelfverzekerde mensen In voor- en tegenspoed zullen zij verantwoordelijkheid
nemen voor wat ze overkomt Zij voelen zich meester van de situatie of werken eraan om de
omstandigheden naar hun hand te zetten De toevoeging lsquoexternalrsquo in het Nederlands lsquoexternrsquo geeft
aan dat de lsquolocusrsquo bij deze kinderen buiten het individu ligt Om het wat meer concreet te maken dit
zijn kinderen die altijd een ander de schuld geven van wat hen overkomt altijd een reden buiten
zichzelf weten aan te wijzen Mensen kunnen posities hier tussenin innemen
Mensen die weten dat ze hun eigen leven beheersen geloven dat ze hun eigen lot te creeumlren
Doel anders leren denken over ldquoin controlrdquo
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over dingen in uw leven die
- u kunt beiumlnvloeden
- u enigszins kunt beiumlnvloeden
- buiten uw controle zijn
Vul deze tabel verder in en bewaar hem bij uw aantekeningen
Aspecten
toevoegen aan uw
leven
Wat kunt u
beiumlnvloeden
Wat u enigszins
kunt beiumlnvloeden
Wat buiten uw
controle ligt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
148
2 Als u dit gedaan heeft leest u aandachtig door wat u genoteerd heeft en staat u stil bij de volgende
vragen
- Wat zegt dit over de dingen die u in uw leven kunt controleren
- Is de mate waarin u dingen kunt beiumlnvloeden meer of minder dan u zich voorstelt
- Is er iets wat u zou willen veranderen
- Hoe zou u dit willen doen
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren leren kennen om het gevoel van controle over uw
eigen leven te vergroten
Opmerkingen op httpwwwonderpresterennlmiddelbareschoolhtmldocumentenhtml vindt u
een test waarmee u uw locus of control kunt vaststellen
Opdracht 4325 Manieren van naar uw status kijken
Status is een complex begrip dat door een aantal factoren beiumlnvloed wordt Status wordt grotendeels
bepaald door bepaalde sociale groepen waarin u participeert Voor het doel van deze opdracht is het
belangrijk voor u vast te stellen dat u het zelf bent die bepaalt wie u werkelijk bent U wordt niet door
anderen bepaald en u bent meer dan uw gedachten uw gevoelens of uw daden In werkelijkheid is
uw status de manier waarop u zichzelf ziet
Doel anders leren denken over status
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdrachten wordt u worden uitgenodigd om uw status op drie verschillende manieren
te overwegen
- Welke waarde heeft status voor u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
149
- Hoe kunt u uw eigen status herdefinieumlren
- Wie bepaalt wat voor status u heeft
Noteer de antwoorden op de volgende vragen
2 Hoe belangrijk is status voor u op een schaal van 1 tot 5 in de ogen van
- uzelf
- anderen
Hoe belangrijk op een schaal van 1 tot 5 is status voor u door de ogen van uzelf en die van
anderen
Totaal niet
belangrijk 1 2 3 4 5
Uitermate belangrijk
In uw
ogen
Door de
ogen van
anderen
3 Bent u van mening dat uw status hoog gemiddeld of laag is
4 Denk na over hoe u andere mensen behandelt
- Hoe gaat u om met mensen met een hogere status dan uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met dezelfde status als uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met een lagere status dan uzelf
5 Als u mensen met verschillende status ongelijk behandelt waarom is dat dan En wat zegt dit
over gelijkwaardigheid en uw houding daarin
Samenvatting In deze opdracht heeft u de manieren zoals u nu over status denkt en de manier
waarop dat in uw leven werkt geiumldentificeerd
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Status is een maatschappelijk bepaald niveau waarop een persoon of een groep van personen binnen
een familie een gemeenschap een werkplek of een organisatie gewaardeerd worden De status kan
echter ook door iemand zelf bepaald worden met of zonder hulp van een externe gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
150
Doel anders leren denken over de status en de ontwikkeling ervan
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over hoe status wordt gecreeumlerd en in stand
gehouden
- Wie is het die de status van iemand bepaalt
- Waarom hebben bepaalde rollen een hogere status dan andere
- Is iemands status afhankelijk zijn van een waarde in zichzelf
- Hoe verhoudt status zich tot autoriteit
- Hoe verhoudt status zich tot professionalisme
- Hoe verhoudt status zich tot inkomen en bezit
2 In het doordenken van deze vragen kan worden opgemerkt dat status sociaal gedefinieerd
wordt en niet noodzakelijkerwijs afhankelijk is van iemands intrinsieke kwaliteiten of waarden
Bepaalde rollen hebben een hogere status dan anderen bijvoorbeeld een arts heeft een hogere
status dan een colporteur
3 Dit is interessant omdat in een complexe samenleving veel verschillende rollen essentieel zijn
om die samenleving effectief te laten functioneren Zonder de vuilnisman zou de samenleving
tot stilstand komen evenals zonder de juiste medische hulp De onderlinge relaties van mensen
in de samenleving moeten daarom ook echt getuigen van wederzijds respect ongeacht hun
status rijkdom of autoriteit
De werkelijke waarde is de manier waarop u zichzelf ziet en het respect en de liefde die u voor
uzelf koestert Deze houding is uiteindelijk wat uw aanzien werkelijk bepaalt
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over de manier waarop de maatschappij gebruik
maakt van de manier waarop zij de status van mensen definieert Dit heeft voor de meeste individuen
gevolgen soms negatief en soms positief Uiteindelijk is de enige afweging de manier waarop u over
uzelf denkt
Samenvatting veerkracht en eigenwaarde
In deze module heeft u geleerd over de aard van veerkracht in uw leven de bouwstenen en de
manier waarop veerkrachtige mensen in hun leven werken De componenten van veerkracht zijn het
gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen een positief zelfbeeld en positieve manieren van denken en
voelen De opdrachten hebben u in staat gesteld deze kwaliteiten en de daaraan ten grondslag
liggende houding opnieuw te bekijken en waar nodig te herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
151
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
152
44 Omgaan met verandering
Doel effectieve manieren om veranderingen te beheren identificeren
De tijd die nodig is om deze module te voltooien 1 uur en 35 minuten
Introductie
Verandering is onzeker De uitkomsten zijn vaak onbekend Soms kan dit leiden tot onzekerheid
angst paniek en spanning
Praktische ervaring leert dat een positieve benadering en planning van verandering betere resultaten
zal opleveren
Deze module stelt u in staat om veranderingen in uw leven te identificeren en te plannen
Er zijn veel verschillende soorten veranderingen die van invloed kunnen zijn op iemands persoon
Deze wijzigingen kunnen betrekking hebben op externe sociale economische en politieke factoren Of
op meer individuele persoonlijke veranderingen Beide soorten veranderingen kunnen binnen of buiten
de persoonlijke controle van een individu vallen
Ee bestaat verandering die verwacht wordt en waarop geanticipeerd kan worden zoals bij ouder
worden of het verlaten van de school Daarnaast zijn er veranderingen die onverwachts plaatsvinden
of die niet te verwachten zoals werkloos raken of het winnen van de loterij In het geval van
verwachte veranderingen kunnen we door een aantal anticiperende voorzorgen die het verschil
kunnen maken met wat als we niets zouden hebben gedaan
Gebruik opdracht 433 om een aantal van dit soort veranderingen te identificeren
Verandering lijkt vaak buiten onze controle te liggen Dit kan betekenen dat we denken dat
veranderingen onbeheersbaar zijn Er kunnen een aantal aspecten van verandering zijn die we niet
kunnen controleren en die moeten we accepteren en we kunnen ons er aan proberen aan te passen
door een eventuele gecontroleerde reactie daarop Andere aspecten van verandering daarentegen die
binnen in onze controle liggen kunnen goed beheerd worden
Zelfbeoordeling over het omgaan met veranderingen
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden in het omgaan met veranderingen nader te
verkennen Na afloop van dit hoofdstuk kunt u deze opdracht opnieuw doen om te evalueren wat u
geleerd heeft in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
153
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Welke van de volgende is het meest op uvan
toepassing
- Verandering lijkt altijd uit goed voor u uit te
pakken
- U heeft een strategie voor het beheer van
elke verandering
- U weet nooit wat u aan moet met
verandering
- U gaat gewoon door ongeacht wat er
verandert
- Verandering is altijd moeilijk voor u+
2 Hoe goed kunt u omgaan met gevoelens veroorzaakt
door veranderingen in uw leven
1 3 Hoe goed bent u erop ingesteld om informatie in te
2 winnen die nodig is om beslissingen te nemen over
3 hoe u wilt omgaan met een verandering in uw
4 leven
4 Hoe goed bent u erop voorbereid om een
verandering op uw werk te doorstaan
5 Hoe goed kunt u omgaan met de gevoelens die
ontstaan door veranderingen in uw leven
6 Hoe goed bent u voorbereid om informatie in te
winnen om beslissingen over veranderingen in uw
leven te nemen
7 Hoe goed bent u voorbereid om uzelf door de
verandering heen te werken
Tel per kolom uw scores op
Totaal
Uitslag
Een score van
41-55 betekent dat u in principe goed om gaat met veranderingen in uw leven maar door deze
module te doen kunt u uw vaardigheden op dit terrein wellicht toch nog verder ontwikkelen
26-40 is een redelijke score maar u kunt zeker uzelf verder bekwamen door deze module te volgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
154
11-25 Veranderingen stellen u makkelijk voor problemen Het is voor u zeker aan te raden deze
module te volgen u zult meer inzicht krijgen in hoe u beter met veranderingen om kunt gaan
Overzicht van opdrachten
Opdracht 441 ndash Leren van veranderingen in het verleden
Opdracht 442 ndash Het proces van het managen van veranderingen
Opdracht 443 - De gevoelenscurve toepassen
Opdracht 444 ndash Het managing chance model toepassen
Opdracht 441 Leren van veranderingen uit het verleden Doel ervaringen met veranderingen uit het verleden benutten om u te helpen beter met
veranderingen om te leren gaan
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht 1 Vul de onderstaande tabel in voor elke ervaren verandering en beantwoordt de vragen
Soort
verandering
Met wat voor
veranderingen heeft u
te maken gehad
Wat hielp u Wat zat u daarbij in
de weg
Onverwacht
Verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
155
2 Bekijk de door u gemaakte opmerkingen ndash kunt u bepaalde patronen ontdekken in hoe u met
veranderingen om bent gegaan
3 Wat lijken u op basis van wat u in het verleden heeft meegemaakt goede manieren om met
veranderingen in de toekomst om te gaan
Samenvatting
In deze activiteit heeft u een aantal essentieumlle manieren op een rij gezet die u kunnen helpen of
hinderen toekomstige veranderingen in uw leven toe te laten
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis voor het omgaan met veranderingen en kan u helpen uw eigen
strategie tegenover veranderingen verder te ontwikkelen De volgende oefeningen bieden u twee
modellen om u te helpen hierover verder na te denken en een plan te maken voor hoe u met
veranderingen in uw leven wilt omgaan
Opdracht 442 - Het managen van veranderingen
Doel verschillende manieren onderzoeken waarop u na kunt denken over veranderingen
Benodigde tijd voor de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht
1 Deze oefening is bedoeld om na te denken over een model van verandering dat nuttig kan zijn
Bekijk het onderstaande model dit suggereert een manier waarop u veranderingen kunt ldquoplannenrdquo
door de verandering als het ware op te breken of beter gezegd onder te verdelen in een aantal
stappen of stadia
Managing Change Model (AColeman)
Inventarisatie
Levensplanning
Terugblik en evaluatie
Actie ondernemen
Keuzes maken
-Gevoelens op een rij zetten
-De belangrijkste kwesties op een rij zetten
-Inzicht in de verschillende
vraagstukken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
156
2 De eerste stap is om een balans op te maken van de verandering die u doormaakt Bij deze eerste
stap kunt u drie zaken in overweging nemen
- Uw gevoelens in verband met deze verandering op een rijtje zetten
- De belangrijkste kwesties in verband met deze verandering in kaart brengen
- Inzicht krijgen in de vraagstukken die verband houden met deze verandering
3 De tweede stap is nadenken over de mogelijke opties om met deze vraagstukken om te gaan
4 De derde stap is na te gaan wat de beste keuze is uit de beschikbare opties
5 De vierde stap is onderzoeken welke manieren er zijn om de belangrijkste keuze (s) uit te voeren
6 Tenslotte is het nuttig om te evalueren hoe goed u met de verandering bent omgegaan
Samenvatting
Deze opdracht biedt u een benadering van omgaan met veranderingen Verderop gaat u na of u deze
ook kunt toepassen
Opdracht 443 Het werken met de gevoelenscurve
Doel gevoelens die kunnen optreden tijdens de veranderingen te identificeren
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht 1 De gevoelenscurve beschrijft een typisch patroon hoe gevoelens een rol spelen tijdens een
verandering Als u een verandering ondergaat kunt u sommige van deze gevoelens ondervinden Deze
gevoelens ontstaan deels als reactie op het verlies dat de verandering met zich meebrengt
2 Indien een verandering vooral als positief beleefd wordt wordt de curve snel doorlopen
3 De gevoelenscurve staat ook model voor het proces van verliesverwerking
4 Herkent u eacuteeacuten van deze gevoelens als u aan veranderingen in uw leven denkt Welke Wat was er
aan de hand toen u deze gevoelens ondervond
Verschillende opties overwegen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
157
5 Dit zijn gebruikelijke gevoelens tijdens veranderingen ook al worden mensen er vaak door
verrast
6 Praat eens met andere mensen en zoek uit hoe zij deze gevoelens tijdens veranderingen ervaren
Samenvatting
Veranderingen waarbij verliezen optreden gaan gepaard met veel voorkomende gevoelens los van of
de verandering op zichzelf positief of negatief is
Opmerkingen
Wanneer mensen terugkijken op hun leven kunnen ze vaak deze gevoelens herkennen zowel bij
kleine als bij grote veranderingen
Opdracht 444 Het managing change model toepassen Doel het managing change model toepassen op een specifieke verandering
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
158
Opdracht
1 Kies een concrete verandering waar u op dit moment beter mee zou willen leren omgaan
Beschrijf om welke verandering het gaat
2 Nu gaat u de verschillenden stappen van het managing change model doorlopen
Stap 1 is een balans opmaken van deze verandering
- Hoe voelt u zich over deze verandering Zijn er gevoelens die u moet beheersen
- Wat zijn de belangrijkste problemen Beschrijf deze
- Begrijp ik voldoende wat dat voor mij betekent Zo niet wie kan u helpen om dit beter te
begrijpen Ga op zoek naar de informatie dien u nodig heeft
Stap 2 Welke opties heeft met betrekking tot de vraagstukken waar u mee te maken heeft Wat zijn
mogelijke manieren om er mee om te gaan Hoe zou u bijvoorbeeld scoren bij de volgende opties
(van 1-10 naarmate van belangrijkheid)
Opties Score
U wilt (na pensionering) blijven werken in hetzelfde soort werk bijv als
zzp-er
U wilt l (na pensionering) blijven werken maar ander soort werk doen
U wilt veel dingen samen met uw partner gaan ondernemen
U wilt uw kleinkinderen helpen
U wilt graag reizen
U wilt graag een vrijwilliger zijn
U wilt graag actief worden in het lokale beleid of aan lokale acties
meewerken
U wilt graag regelmatig oefeningen doen
U wilt graag iets creatiefs of kunstzinnigs doen
U wilt graag weer een cursus gaan doen en meer leren
Iets anders
Stap 3 Wat is de beste keuze voor elk vraagstuk dat u genoemd heeft
Stap 4 Hoe kunt u uw eerste keuze omzetten in daden
Stap 5 Was uw actie effectief
Samenvatting module omgaan met verandering
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
159
Het management change model kan worden toegepast op elk aspect van iemands leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
160
45 Kennisoverdracht Doel effectieve manieren leren kennen om kennis over te dragen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 30 minuten
Inleiding module kennisoverdracht
De gemiddelde leeftijd van de actieve beroepsbevolking neemt gestaag toe Dat zal economisch en
zakelijk aanzienlijke voor individuen en voor werkgevers met zich mee brengen Om ook in de
toekomst succesvol te blijven moeten bedrijven er voor zorgen dat met de pensionering van oudere
werknemers hun kennis en ervaring niet ook verdwijnt
Meer dan ooit hebben bedrijven oudere werknemers die
bull voor kennisoverdracht tussen generaties kunnen zorgen
bull nieuwe medewerkers de waarden van het bedrijf bijbrengen
bull uitstekende mentoren voor jongere werknemers zijn en zorgen voor een reservoir aan
medewerkers voor speciale projecten just in time
Ouderen kunnen ook binnen de beroepsbevolking een belangrijke rol want
bull Zij vertegenwoordigen normen en waarden die soms helaas verdwijnen
bull Ze kunnen getuigen van vroegere ervaring
bull Ze vertegenwoordigen een historisch besef
bull Ze kunnen geschikte oplossingen die nog bruikbaar kunnen zijn
Deze ervaren ouderen worden meestal aangestuurd door mensen die jonger dan zijzelf en dat kan
voor beiden een grote uitdaging zijn
Veel kennis is verouderd voordat men zich dat realiseert Het is altijd belangrijk om te weten wat
cruciale kennis is die relevant en waardevol is om in stand te houden
De mogelijkheid om hun kennis over te dragen helpt ouderen bovendien om actief te blijven in de
samenleving
Overzicht van opdrachten
Opdracht 451 - Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Opdracht 452 ndash Kennisoverdracht tussen generaties
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Opdracht 454 - Verschillende mentorstijlen
Opdracht 455 ndash Moeilijkheden bij kennisoverdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
161
Zelfbeoordeling in welke mate zijn mijn vaardigheden om kennis over te
dragen ontwikkeld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden om kennis over te dragen in beeld te
brengen U kunt dit als evaluatie nogmaals doen nadat u de opdrachten van de ze moduele heeft
uitgevoerd
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp van
de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en 5
betekent ldquoveelrdquo
1
2
3
4
5
1 Hoe goed kunt u kennis over te dragen aan mijn collegas
2 Welke van de volgende uitspraken zijn het meest op u van
toepassing
2a- U deelt uw kennis voordat die verouderd is
2b- U kunt jongeren interesseren voor wat u te vertellen
heeft
2c- Collegas zijn u dankbaar voor suggesties en tips
2d- Iedereen vraagt u naar uw ervaring
2e- Collegas vragen u om hulp als ze een probleem
hebben
3 U vindt het makkelijk om uw kennis te delen als mensen u
om hulp vragen
4 Mensen vinden het leuk als u over uw ervaring praat
5 U bent een zelfverzekerde mentor
Tel de punten in elke kolom op
Totaal
Uitslag
Een score van
28 + betekent dat uw vermogen tot kennisoverdacht en een mentor te zijn echt al goed ontwikkeld
is en u misschien dit onderdeel niet hoeft te doen
15-27 zijn redelijk scores maar u kunt zeker iets winnen bij het doen van dit onderdeel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
162
7-14 u zult waarschijnlijk veel hebben aan de opdrachten in dit gedeelte
Opdracht 451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Doel ontdekken hoe oude patronen van kennisoverdracht in nieuwere veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Kunt u zich situaties herinneren dat mensen hun kennis aan u overdroegen Hoe was dat voor
u
2 Vond u het leuk als ouderen met u over hun ervaringen spraken Wat vond u daar leuk aan
Wat vond u er niet leuk aan
3 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om hun kennis aan u over te dragen Waarom vroeg u
dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
4 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om met u over hun ervaringen te spreken Waarom vroeg
u dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
5 Wat heeft u geleerd van het beantwoorden van de vragen 1-4
6 Vul onderstaande tabel in om manieren te zoeken om kennis over te dragen aan anderen
Soort kennisoverdracht Wat hielp u daarbij Wat zat u daarbij in de weg
Adviseren
Leren onderwijzen
Concrete suggesties
geven
Vertellen hoe u deze
problemen in het
verleden heeft opgelost
Uw ervaring delen
Instructies geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
163
Over uw ervaringen
vertellen
Gebruik van internet
Gebruik van sociale
media
1 Wat zijn voor u kenmerkende stijlen en patronen van kennisoverdracht aan anderen
2 Wat voor reacties krijgt u over uw manier van kennisoverdracht
3 Zoals u uw antwoorden op deze vragen herleest ziet u dan verschillende patronen van
kennisoverdracht tussen nu en vroeger
4 Wat kunt u voor conclusies trekken uit uw beantwoording van de vragen in deze opdrachten
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over wat effectieve en minder effectieve
manieren van kennisoverdracht voor uzelf geweest zijn en u heeft beschreven op welke wijze uzelf
kennis en ervaring probeert over te dragen
Opmerkingen Misschien heeft het toegevoegde waarde als u uw antwoorden met iemand anders
bespreekt Hou daarbij in gedachten dat wat u hier concludeert de basis zal vormen voor de volgende
opdrachten in deze module
Opdracht 452 Kennisoverdracht tussen generaties
Doel overeenkomsten en verschillen ontdekken in de manieren van kennisoverdracht tussen
verschillende generaties
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Deel 1
Momenteel kunnen we 5 generaties op de werkvloer onderscheiden11
o De ldquostillerdquo generatie rijpe senioren - (65+ jaar)
o De protestgeneratie - (55-65 jaar) ook wel babyboomers genoemd
o Generatie X - (40-55 jaar) ook wel de ldquoverlorenrdquo generatie genoemd
11
AC Bontekoning Het generatieraadsel 2010 Becker 1992
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
164
STILLE GENERATIE
PROTESTGENERATIE
GENERATION X
DE MILLENIALS
DE SCREENAGERS
o De millennials - (30-40 jaar) ook wel bekend als de ldquopragmatischerdquo generatie
o De screenagers - (20-30 jaar) ook wel internetgeneratie genoemd of de generatie
Einstein of generatie Y
Schrijf per generatie zoveel eigenschappen of kenmerken op waarin zij zich van andere
generaties onderscheiden
Deel 2
Beantwoord nu de volgende vragen
1 Wat ziet u voor verschillen in leerstijlen behoeften en verlangens wensen overtuigingen
persoonlijkheden en competenties tussen de verschillende generaties
2 Tot welke generatie behoort u Wat ziet u als verschillen in kennisoverdracht van de oudere
generatie naar uw generatie vergeleken met de kennisoverdracht van uit uw generatie naar
jongere generaties Waar bevindt u zich
3 Wat heeft u nodig om kennis en ervaring te behouden en over te dragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
165
4 Hoe kunt u beginnen met kennis over te dragen
5 Schrijf de namen van de mensen met wie u samenwerkt in onderstaande tabel rn probeer te
bepalen hoe u met een ieder omgaat
Team lid
collega
Zijnhaar generatie
Kies uit stil protest
x millennial
screenager
Uw grootste
uitdaging
tegenover deze
persoon
Wat moet u
vanaf morgen
naar deze
persoon toe
gaan doen
Wat moet u
naar deze
persoon niet
meer doen
Samenvatting Deze opdracht heeft u in staat gesteld om na te denken over de communicatie tussen
verschillende generaties en meer specifiek over hoe uzelf communiceert in de kennisoverdracht tussen
collegas van verschillende leeftijden
Opmerkingen U kunt een krachtiger effect bewerkstelligen door de antwoorden in het tweede deel
van de opdracht ook laat lezen aan de collegarsquos die u noemt in de tabel Vraag de betrokken collegarsquos
om feedback en noteer wat ze u teruggeven
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Mentoring is een proces van informele overdracht van kennis en sociaal kapitaal alsmede mentale en
psychosociale ondersteuning die door de proteacutegeacute als relevant aangemerkt wordt voor zijnhaar
verdere loopbaan- en professionele ontwikkeling Bij mentoring gaat het om informele communicatie
meestal face-to-face en gedurende een langere periode tussen een persoon die aantoonbaar over
meer relevante kennis wijsheid of ervaring beschikt (de mentor) en een persoon die aantoonbaar
minder ervaring heeft (de proteacutegeacute)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
166
Doel vast te stellen wat mentorschap is
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Op veel werkterreinen zijn de professionele vaardigheden langzaam maar zeker uitgebreid met
sociale vaardigheden Werknemersmedewerkers moeten klantvriendelijk zijn ze moeten klanten en
collegarsquos begeleiden en adviseren en ze moeten goed communiceren met hun leidinggevenden
1 Welke sociale vaardigheden komen het meest voor in uw werk
2 Hoe heeft u deze vaardigheden geleerd
3 Heeft u een begeleidende en ondersteunende rol naar klanten toe
4 Adviseert u klanten
5 Moet u klanten feedback geven
6 Heeft u eacuteeacuten of meer malen een stagiair begeleidt
7 Hoe vaak heeft u een nieuwe collega in uw werk geiumlntroduceerd en begeleid
8 Moet u uw collegarsquos vaak feedback geven
9 Hoe vaak heeft u een collega moeten beoordelen
10 In hoeverre is in uw mijn werk een rol als mentor ontwikkeld
Samenvatting u heet verschillende voor u vertrouwde manieren geiumlnventariseerd die ook een rol
spelen bij mentorschap
Opdracht 454 ndash Verschillende manieren van mentoring
Doel verschillende manieren van mentoring leren onderscheiden en ontdekken welke het meest
geschikt is in een specifieke situatie
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
167
Opdracht
De focus van de begeleiding is om de hele persoon te ontwikkelen en daarvoor is een breed gamma
aan technieken voorhanden die de nodige wijsheid vereisen om op passende wijze te worden
gebruikt Bij mentoring mensen maken gebruik van de volgende vijf meest voorkomende
technieken12
1 Begeleidend het aangaan van een verbintenis contact maken op een zorgzame manier wat
inhoudt dat u zij aan zij staat met uw proteacutegeacute als deelnemer aan het leerproces
2 Motiverend mentoren worden vaak geconfronteerd met hoe moeilijke het is om hun proteacutegeacute tot
een zeker punt te brengen waarop hij of zij klaar is om een verandering aan te gaan Motiveren is
extra noodzakelijk wanneer u merktdat uw proteacutegeacute iets niet begrijpt of zelfs onacceptabel vindt Het
zal pas zin en waarde voor de proteacutegeacute krijgen hijzij inziet dat de situatie dit vereist
3 Katalyserend wanneer verandering leidt tot een kritiek gevoel van onder druk staan kan het
leren sneller gaan Hier kiest de mentor kiest ervoor om de proteacutegeacute rechtstreeks de verandering aan
te laten gaan dat wil zeggen rechtstreeks de verandering in te duiken door een andere manier van
denken uit te lokken of een verandering in identiteit of herordening van waarden
4 Tonend dit betekent dat u iets begrijpelijk moet maken of met behulp van een eigen voorbeeld
een vaardigheid of activiteit moet demonstreren U laat zien waarover u praat U laat dat zien door uw
eigen gedrag
5 Reflecterend hier de mentor richt zich op het plukken van de rijpe vrucht het wordt meestal
gebruikt om de proteacutegeacute zich bewust te laten worden van wat hijzij uit ervaring geleerd heeft en wat
voor conclusies hijzij daaruit trekt De belangrijkste vragen hierbij zijn Wat heb je geleerd Hoe
nuttig is het
Mentoren kunnen verschillende techniekenbruiken afhankelijk van de situatie en de mentaliteit van de
proteacutegeacute De technieken die ze in moderne organisaties
gebruiken zijn te vinden in oude onderwijssystemen
van de socratische methode van het oogsten tot de
begeleidingsmethode van de rondtrekkende leerling-
kathedraalbouwers in de Middeleeuwen Leiderschap
auteurs Jim Kouzes en Barry Posner13 adviseren
mentoren te zoeken naar leermomenten om de
mogelijkheden van de mensen in de organisaties die
zij leiden uit te breiden of te realiseren Zij
benadrukken dat persoonlijke geloofwaardigheid net
12 ^ a b Aubrey Bob and Cohen Paul (1995) Working Wisdom Timeless Skills and Vanguard Strategies for
Learning Organizations Jossey Bass pp 23 44ndash47 96ndash97 13 ^ Posner B and Kouzes J (1993) Credibility San Francisco Jossey Bass p 155
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
168
zo essentieel is voor de kwaliteit van mentoring als professionele vaardigheid
1 Welke optie zou ik gebruiken in de volgende situaties
Situatie Kies een techniek
begeleidend
motiverend
katalyserend
tonend
reflecterend
Dit is afhankelijk van
Een oudere persoon verliest haar
zelfstandigheid terwijl ze enige
praktische ondersteuning in huis
heeft
Een jonge criminele jongen zoekt
iemand die hem begrijpt en hem op
de juiste manier begeleidt
Een schoolmeisje heeft wat
gezelschap en hulp bij haar huiswerk
nodig
Een nieuwe werknemer heeft een
mentor nodig als gids tijdens zijn
eerste maand in de nieuwe
organisatie
Een oudere vrouw die weer wil gaan
dansen vreest dat men dat
belachelijk vindt voor haar leeftijd
Een startende ondernemer heeft wat
begeleiding en advies nodig van een
ervaren ondernemer
Een lichamelijk gehandicapte persoon
heeft enige steun nodig bij zijn werk
op een zorgboerderij
Samenvatting u heeft verschillende mentorschapstechnieken leren kennen
Opdracht 455 Moeilijkheden bij kennisoverdracht
Doel vaststellen wat kennisoverdracht moeilijk kan maken
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
169
1 Er zijn vele factoren die kennisoverdracht kunnen bemoeilijken - sommige van deze zijn
hieronder opgesomd
Het onvermogen om
onbewuste kennis (tacit
knowledge14) te
erkennen en te
articuleren
Visuele presentaties
om kennis over te
dragen
Problemen om
meningen
standpunten
veronderstellingen een
overtuiging of
culturele normen met
elkaar te delen
Geen cultuur
kennis is macht
Taalproblemen Verschillende
expertise
Interne conflicten Generatieverschillen
De eenheid proberen te
bewaren
Te weinig
stimulansen
Geografisch afstand Problemen met ICT
Eerdere ervaringen Geen gedeelde
sociale identiteit
Misverstanden Foutieve informatie
Motivatieproblemen Gebrek aan
vertrouwen
Twijfels aan
deskudigheid
Welke complicaties heeft u ervaren Hoe kunt u proberen deze te vermijden of op te lossen
2 In de onderstaande lijst ziet u verschillende mogelijkheden om uzelf te trainen in kennisoverdracht
Verschillende
trainingsmogelijkheden
Wat heeft u persoonlijk
nodig
Wat heeft u nodig om dit
te organiseren
Zelf begeleid worden door
een mentor
Coachingsgesprekken
Geleide fantasie
Simulatie rollenspel
Ervaringsleren
14 Tacit Knowledge is not easy to visualise and express It is highly personal and hard to formalise
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
170
In het werk meelopen
Als koppel werken
Community of practice
met andere mentoren ndash
intervisie
Gesprekstraining
Supervisie of intervisie
Heeft u weleens gebruik gemaakt van eacuteeacuten van deze mogelijkheden Wat lijkt u een goede
mogelijkheid om uw vaardigheden op dit terrein te vergroten
Samenvatting u heeft nagedacht over verschillende manieren om problemen bij mentoring te
overwinnen
Samenvatting module kennistransfer
In deze module heeft u geleerd hoe u uw mogelijkheden om kennis en ervaring over te dragen kunt
verbeteren
Verder lezen
httpwwwintermediairnlcarrieredoorgroeiencarriere-ontwikkeling4-voordelen-van-een-mentor-
op-je-werk
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriereiedereen-kan-een-mentor-gebruikencfm
httpwwwintermactionnlduo_mentoringphp
httptranslategooglenltranslatehl=nl-
NLamplangpair=en7Cnlampu=httpwwwmentorsetorgukpagesmentoringhtm
httpwwwcoachingindecultuurnlfileadminuser_uploadpublicatiesmentormenteeboekje1pdf
46 Tijd- en stressmanagement
Ik ben ervan overtuigd dat het enige wat we werkelijk hebben is tijd E Foley
Doel beter met tijd en met stress om leren gaan
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur
Introductie
Het is essentieel om in ons leven te onderzoeken op welke wijze we omgaan met de beschikbare tijd
Dit heeft betrekking op onze waarden en overtuigingen op onze prioriteiten en op wat anderen van
ons eisen Het verkrijgen van inzicht in onze tijd en het beheer ervan kan dus zeer nuttig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
171
Tijd- en stress management zelfbeoordeling Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden met betrekking tot tijd- en stress
management vast te stellen (0-meting) Wij raden u aan deze test opnieuw te doen nadat u de
opdrachten in deze module gedaan heeft
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat u effectief bent in het beheer van uw
tijd
2 Denkt u dat u effectief met stress omgaat
3 U voelt u gefrustreerd uw werk
4 U ben moe zelfs als u lang genoeg slaapt
5 U krijgt ruzie met uw collegas of uw gezin
6 U moet langer op het werk blijven of uw taken thuis
afmaken
7 U heeft zo veel dingen te doen dat u niet weet
waarmee te beginnen
8 Denkt u dat uw collegarsquos met u willen werken als het
om tijdsgebonden taken gaat
9 Maakt u een prioriteitenlijstje van uw dagelijkse taken
en checkt u dat naderhand
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel u punten voor de vragen 1 tot 5 bij elkaar op
Uitslag
Als u een score had van 36+ beheert u uw tijd en stress echt goed al en het is misschien niet nodig
om deze module te doen
19 tot 35 is redelijk scoort en u kunt iets winnen door deze module te doen
9 tot 18 u kunt waarschijnlijk veel winnen door de oefeningen in deze module te maken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
172
Overzicht van activiteiten
451 ndash Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
452 ndash Wat is stress Stress op het werk
453 - Omgaan met stress stijlen en beheersing
454 - Omgaan met stress rationeel denken
455 - Risicomanagement
Opdracht 461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
Wanneer bepaalde zaken onze energie opslurpen en we geiumlrriteerd raken en ontevreden worden
hebben we te maken met een zogenaamde tijdvreter Dit kan gebeuren door onze eigen schuld of
door de organisatie waar we werken of door een combinatie van beide
Opdracht
1 Markeer in de onderstaande tabellen de tijdvreters die voor u frustrerend zijn en geef aan in
welke mate In de rechterkolom aangeven met een vinkje in de eerste 4 antwoordkolommen
en in de 5e kolom Ja of Nee
2
Tijdvreters Bijna altijd
Vaak Soms Bijna nooit
Welgeen probleem
U bent niet in staat om uw werkzaamheden
op tijd af te krijgen
lsquos Avonds voelt u dat u heb niet genoeg
gewerkt
U onderbreekt de hele tijd uw werk
U heeft teveel dingen op hetzelfde moment te
doen
U heeft veel tijd geiumlnvesteerd in nutteloze
dingen
U stelt moeilijke taken uit
Er is een gebrek aan duidelijke taken een
taakomschrijving ontbreekt
U vindt het moeilijk om prioriteiten te stellen
U wordt overweldigd door te veel onvoorziene
gebeurtenissen
Er is te veel chaos om u heen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
173
U heeft meer tijd nodig om nieuwe en
moeilijke taken effectief uit te voeren
U heeft vaak activiteiten die ook door anderen
kunnen worden gedaan
U kunt (vaak) niet weigeren
U bent vaak niet in de stemming om de
dingen die u moet doen te doen
U heeft niet genoeg tijd voor uzelf
Meestal bent u gehaast
Uw partnerkinderen krijgen niet genoeg
aandacht
Er gebeurt altijd te veel tegelijk
Iedereen wil altijd wel iets van u
U wilt alles perfect te doen
Anderen vragen te veel van u
U moet altijd andere mensen onder druk
zetten druk om dingen gedaan te krijgen
Er is teveel bureaucratie
2 Kies de vijf meest relevante tijdvreters uit deze lijst
Bedenk zo veel mogelijk suggesties voor oplossingen voor deze problemen Noteer alle suggesties
Zelfs wanneer een suggestie dom lijkt kan die later toch nuttig blijken
Tijdvreters Suggesties voor oplossingen
1
2
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
174
3
4
5
Samenvatting U heeft ontdekt dat sommige zaken die uw tijd verbruiken u niet verder helpen
Opdracht 462 - Wat is stress Stress op het werk
Stress is als een storm Het komt onverwacht en doodt uw plannen Stress is net als een kruid
Geeft smaak maar vernietigt bij overdosering
Doel bronnen van mijn stress te ontdekken op het werk
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
De benodigde middelen pen
Introductie stress op het werk
Stress is
Iemands reactie op de eisen of eisen aan hen
Een onbalans tussen deze eisen en persoon waargenomen vermogen om hen te ontmoeten
Een emotionele spanning in situaties die als moeilijk ervaren
Drie benaderingen van stress
bull Stress als reactie - uw fysiologische en psychologische reactie op een waargenomen moeilijke
situatie
bull Stress als een stimulans - een situatie die u in u omgeving waarneemt en die flinke druk en
sterke emoties creeumlert
bull Stress als proces - de relatie tussen u en in uw omgeving die afhangt van mijn perceptie van
de situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
175
Stress op het werk - mogelijke bronnen
- Rolconflict in de organisatie
- Negatieve zelfbeoordeling van uw carriegravere
- Gebrek aan stabiele werkgelegenheid
- Conflicten met uw ondergeschiktencollegasmanagersklanten
- Tijdsdruk
- Buitengewone werklast
- Wijzigingen in uw functieomschrijving
- Wijzigingen in de technische apparatuur
Opdracht Stress op uw werk test
Instructie ga na hoe vaak u de onderstaande situaties ervaren heeft in de laatste drie maanden
Gebruik de schaal
0 - nooit 1 - soms 2 - heel vaak 3 - vaak 4 - bijna de hele tijd
Score
U mist enthousiasme voor uw werk
U voelt u altijd moe hoewel u lang genoeg slaapt
U voelt u gefrustreerd tijdens het uitvoeren van werktaken
Uw stemming verandert snel U wordt ongeduldig zelfs van kleine
ongemakken
U moet het wat kalmer aan doe - U heeft genoeg van al die mensen die
iets van u moeten
U heeft een negatieve houding tegenover uw werk - u denkt dat het zo
nutteloos is
U denkt dat uw beslissingsvermogen lager dan ooit is
Het lijkt u dat u minder efficieumlnt ben als u zou moeten zijn
De kwaliteit van uw werk is lager dan die zou moeten zijn
U voelt me fysiek emotioneel en of psychisch uitgeput
Uw weerstand tegen ziektes is lager
U heeft minder interesse in uw hobbyrsquos
U eet minder of meer dan normaal drinkt meer koffie thee of
koolzuurhoudende dranken u rookt meer drinkt meer alcohol of gebruikt
andere middelen gebruiken om u in uw werk staande te blijven houden
U begin u onverschillig te voelen over andermans problemen en
behoeften
U voelt spanning in gesprekken met uw manager collegas vrienden of
familie zitten
U bent geestelijk afwezig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
176
U hebt concentratieproblemen
U raakt snel verveeld
U mist de voldoening in uw werk u denkt dat u zich slecht voelt of er iets
mis is
Het enige antwoord dat bij u opkomt als u aan waarom moet werken
denkt is mijn salaris
Bereken nu uw score
Als uw totale score is
0 tot 25 ndash gaat u goed om met stress op uw werk
24 tot 40 ndash ervaart u enige stress en moet preventieve maatregelen nemen het kan het eerste teken
van een opkomende burn-out
41 tot 55 ndash het is voor u zeker nodig om concrete maatregelen te nemen het kan de tweede fase van
een burn-out te zijn
55 + - uw situatie kan worden gedefinieerd als een burn-out en u heeft waarschijnlijk professionele
hulp en ondersteuning nodig om daar mee om te gaan
Samenvatting
In dit deel heeft u mogelijke bronnen van stress ontdekt zoals u die kunt ervaren in uw werk U heeft
ook uw gedrag gevoelens en houding die tot een hoge mate van stress kunnen leiden of zelfs tot een
echte burn-out geeumlvalueerd
Opdracht 463 Omgaan met stress stijlen en beheersing
We hebben de mogelijkheid om dingen die we niet kunnen veranderen te accepteren de moed om
dingen die we kunnen veranderen te veranderen en de wijsheid om het eerste van het laatste te
kunnen onderscheiden R Niebuhr
Doel Verschillen manieren van omgaan met stress te identificeren
Benodigde tijd voor de activiteit 45 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
De meest voorkomende bron van stress is het gevoel dat u niets kunt doen in werkelijkheid is dat
een zeer uitzonderlijke situatie zoals de dood of een natuurramp De beste manier om met dit gevoel
van ik kan niets doen om te gaan is het identificeren van gebieden waar u wel controle over heeft
U kunt altijd uw omgeving in kaart brengen om deze controlegebieden te bepalen hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
177
Stijlen en strategieeumln om met stress om te gaan
bull Voorkomen ndasheen stressvolle situaties die in de nabije toekomst kunnen optreden vernijden Een
verstandige strategie hoewel de situatie zich in werkelijkheid misschien niet zal voordoen
bull De aanval kiezen - een agressieve factor die uw situatie in gevaar kan brengen actief benaderen
en neutraliseren of verwijderen deze strategie kost vaak veel energie en intellectuele inspanning
bull Bescherming zoeken ndash een strategie om uw krachten te sparen onderduiken tot de dreiging
verdwijntwellicht gebeurt dat nooit maar toch
bull Ontsnappen ndash een normale keuze in zogenaamde hopeloze situaties als u denkt dat u niets kunt
doen om te helpen maar deze strategie kan ook een self-fulfilling prophecy worden
How kunt u op stress reageren ndash
Drie verschillende scenariorsquos
Opdracht 464 Omgaan met stress rationeel denken
Ik heb invloed ophellip
Ik heb hier geen invloed op
Ik heb misschien invloed op hellip
stress u raakt uw baan kwijt
Mijn
leven
ontwikkeling eigen bedrijf beginnen
crisis
weer evenwicht raken een
vergelijkbare baan vinden similar job
stagnatie van een uitkering
leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
178
Doel ontdekken hoe kan u uw geest kunt gebruiken om stress te verminderen
Benodigde tijd voor de activiteit 30 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
Hoewel u misschien een beperkte invloed op de dingen om u heen heeft kunt u uw denken
controleren en daarmee ook uw reacties op stressvolle situaties Het zijn niet feiten waar u nerveus en
gespannen van wordt We worden nerveus en gespannen van de mate waarin wij in die feiten
geloven
EMOTIES = wat u gelooft + wat u denkt
Regels voor rationeel gedrag
bull Sommige dingen gaan niet zoals u gepland had dat is heel natuurlijk
bull Er zijn zaken die u kun controleren (u kunt altijd een manier vinden om ze op te lossen) En zaken
die u niet kunt controleren heeft u als feit te accepteren
bull Niemand is perfect U hoeft niet in alle situaties perfect te zijn
bull U had nooit een ramp verwacht
Opdracht
A DE SITUATIE
Denk aan een stressvolle situatie die u onlangs heeft meegemaakt of waar u nu mee te maken
heeft Beschrijf kort wat er is gebeurd
B GEDACHTEN amp GELOOF
Beschrijf oprecht wat u van de situatie gelooft en wat uw gedachten erbij zijn (A)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
179
C EMOTIES
Wat voor gevoelens heeft u in die situatie (A)
D ACTIE
Wat heeft u uiteindelijk in die situatie gedaan(A)
E FEITEN
Controleer of alle dingen die u heeft opgeschreven in A FEITEN zijn Laat alleen die dingen toe
die kunnen worden opgenomen door een camera
F GEZONDE GEEST
Controleer alle gedachten die u heeft opgeschreven in ldquoBrdquo
Wat zijn uw gedachten Berusten uw ideeeumln op onbetwistbare feiten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
180
G GEDACHTEN VERVANGEN
Vervang de gedachten die niet echt waar zijn door andere gedachten
Samenvatting U hebt geleerd om een methode van rationeel denken toe te passen in een
uitdagende situatie in uw leven
Opmerking lsquoNo way out situaties zijn echt zeldzaam en deze opdracht leert u om eerder
realistische gedachten uit te voeren dan toe te geven aan wishful thinking In de meeste gevallen kunt
u een oplossing vinden om uw stress te verminderen Analyseer de situatie met behulp van
technieken geleerd in deze moduel en vraag uw collegas of familie u daarbij te helpen
Opdracht 465 Risicomanagement
Introductie
Risico is onvermijdelijk Het is net als de spreekwoordelijke dood en de belastingen eacuteeacuten van de
weinige onvermijdelijke dingen in het leven Sommige risicos zijn zo klein dat ze te verwaarlozen zijn
terwijl anderen in potentie ernstige gevolgen voor ons welzijn kunnen hebben Het is dus belangrijk
om de waarschijnlijkheid en de mogelijke gevolgen van onze eigen specifieke risicos te begrijpen en
verstandige kosteneffectieve maatregelen te nemen tegen de belangrijkste risicorsquos
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
181
Een risico is in wezen een potentieel toekomstig probleem (of kans) Elke beslissing die u neemt of
iedere actie die u onderneemt bevat een element van risico Risicos ontstaan wanneer de zwakke
plekken in onze systemen processen faciliteiten of middelen bedreigd worden
De volgende gebeurtenissen zijn voorbeelden in willekeurige volgorde van enkele van de mogelijke
risicos die ons kunnen bedreigen Het is geenszins een definitieve of uitputtende lijst - het is eerder
bedoeld om een beeld te krijgen van alle soorten risicos die u kunt tegenkomen We hebben alleen
maar het nieuws te lezen of het journaal te kijken of te denken over hoe we onze ervaringen willen
realiseren om te beseffen dat deze gebeurtenissen helaas gebeuren - in sommige gevallen maar al te
vaak
Brand Computer crash Ziekte Negatieve publiciteit
Overstroming Ongeluk op de
werkvloer
Negatief saldo Echtscheiding
Internetstoring Stroomuitval Vervuling Auto-ongeluk
Diefstal Menselijk fout Vandalisme Hartfalen
Risicos kunnen ontstaan als gevolg van uw eigen handelen of als gevolg van externe factoren
Opdrachten
Het proces van risicomanagement is eenvoudig maar doeltreffend De voorgestelde werkwijze kent vijf
zeer eenvoudige fasen die in het volgende schema getoond worden
Fase 1 Voordat u enige zinvolle actie tegen een mogelijk risico kunt ondernemen moet u weten wat u
kunt tegen komen
Neem een moment de tijd en overwegen wat mogelijke risicos zijn in uw leven Vul deze in tabel 1
Tabel 1
1 risicos inventariseren
2 risicos kwantificeren
3 tegenmaatregelen inventariseren
4tegenmaatregelen implementeren
5monitoren en herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
182
Risicorsquos Mate van waarschijnlijkheid Te verwachten impact
Fase 2 Zodra u uw risicorsquos geiumlnventariseerd heeft moet u ze kwantificeren De risicorsquos waarin u echt
geiumlnteresseerd bent zijn de moeite waard om iets aan te doen
Geef elk risico het aantal punten dat overeenkomt met hoe ernstig het risico misschien is
Bekijk de risicorsquos die u gekozen hebt en schat hoe waarschijnlijk met behulp van de volgende termen
onwaarschijnlijk mogelijk waarschijnlijk en onvermijdelijk
Beschrijf de mogelijke gevolgen in termen als laag gemiddeld en hoog
Fase 3 Zodra u weet welke risicos de meest ernstige zijn kunt u beginnen mogelijke
tegenmaatregelen te inventariseren en deze te implementeren
TEGENMAATREGELEN
Risicorsquos Verplaatsen Verkleinen Controleren Herstellen
Fase 4 U stelt vast welke tegenmaatregelen verstandig en rendabel zijn en besluit waarin u wilt
investeren Daarna kunt u verder gaan en ze uit te voeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
183
Hoog
Laag
Laag Hoog
Plaats de belangrijkste risicos in de rechter bovenhoek en de minst belangrijke in de linker
bovenhoek
In algemene termen kunnen de reacties op verschillende risicos grotendeels worden onderverdeeld in
vier categorieeumln
- Geen actie (laag-laag)
- Zou afgezwakt kunnen worden (laag-hoog)
- Moet afgezwakt worden (hoog-laag)
- Moet onmiddellijk afgezwakt worden (hoog-hoog)
Als de kans en de impact beide laag zijn kan het een volkomen redelijke beslissing zijn om niets te
doen en om bepaalde risicos te accepteren
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid maar een lage impact zou een verstandige aanpak zijn
om ze te controleren en te beheersen bijvoorbeeld door het verbeteren en documenteren van
processen door het verstrekken van adequate opleiding en onderwijs en door de uitvoering van de
controle en procedures om regelmatig te controleren en de situatie te beoordelen
Als de kans laag is maar de impact hoog dient een rampenplan te worden ontwikkeld Het is
daarnaast echter altijd goed te beseffen dat het oude gezegde voorkomen is beter dan genezen
evenzeer geldt Dus preventie waar dat mogelijk is
WAARSCH
IJN
-
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
184
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid en een hoge impact zijn onmiddellijk risicobeperkende
maatregelen absoluut noodzakelijk
-
Hierbij moet echter worden opgemerkt dat er mogelijk enige overlap is omdat zoals met zo veel
dingen in het leven het niet altijd mogelijk is om alles te verdelen in overzichtelijke afgebakende
blokken Bijvoorbeeld risicoreductie of zich verzekeren tegen risicorsquos zouden beiden toegepast kunnen
worden in eacuteeacuten van de twee meest rechtse kwadranten in bovenstaand schema
Fase 5 Om het proces te voltooien moet u de effectiviteit in de gaten houden via monitoring of door
de controles die daarvoor in de plaats komen
Voor elke in te voeren tegenmaatregel moet u overwegen of
- Het werkt waarvoor het bedoeld is
- Het de totale blootstelling aan risicos vermindert
- Het verbetert
- Het rendabel blijft
- Het niveau van restrisico aanvaardbaar is
- Het wordt nageleefd
Samenvatting moduletijd-en stressmanagement
In deze module heeft u geleerd hoe u beter om kunt gaan met stress het organiseren en plannen van
uw taken en het managen van de risicorsquos
Beheren en
bewaken
Reductie-
overdracht
Accepteren
Verzekeren
WA
AR
SC
HIJ
N
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
185
Hoofdstuk 5 Een gezonde leefstijl
Dit hoofdstuk verkent aspecten van gezondheid en welzijn en spiritualiteit
51 Gezondheid en welzijn
Onderzoek toont aan dat de gezondheid op elke leeftijd of in elk stadium van het leven kan worden
verbeterd Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voor een merkbare verbetering van de gezondheid
optreedt
Doel praktische manieren op een rij zetten om uw gezondheid en uw welzijn te verbeteren
De tijd die nodig is voor deze module 1 uur 40 minuten
Introductie
In deze module gaat u een aantal terreinen van gezondheid verkennen De module heeft to doel uw
bewustzijn te verhogen en uw gezondheid te verbeteren Gezondheid is een waardevolle grondstof
voor een persoon op elke leeftijd of in elke fase in het leven Gezondheid wordt beiumlnvloed door de
levensstijl die we erop nahouden Het beoordelen van uw huidige gezondheidstoestand en de
gebieden waar verbeteringen nodig zijn zal helpen om een gezondheidsstrategie te implementeren
die een aspect van gezondheid in positieve zin kan veranderen
Alles wat u doet kan positief of negatief effect hebben op uw gezondheid Daarom is het belangrijk bij
het opbouwen van een positieve gezondheid om de gezondheidsbevorderende handelingen te
identificeren en deze over te nemen
Zelfbeoordeling gezondheid en welzijn
Gebruik de onderstaande zelfbeoordeling ook om uw vaardigheden opnieuw te evalueren na het
uitvoeren van de opdrachten in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
186
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat uw gezondheid en welzijn kan worden
verbeterd
2 Gaat u uw gezondheid te verbeteren
3 U gelooft dat uw gezondheid onder controle is
4 U weet niet hoe u uw gezondheid kunt verbeteren
5 U weet meestal wat er nodig is
6 U bent bereid om uw energie te steken in het onderhouden
van uw gezondheid
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel uw scores voor de vragen 1 tot 6 op
Uitslag
Een score van
20-30 betekent dat u een goed begrip heeft van sommige aspecten van gezondheid en welzijn
misschien heeft u het niet nodig om dit onderdeel te volgen
10-19 zijn redelijke scores maar u kunt door her volgen van dit onderdeel een beter begrip kirjgen
van uw gezondheid
0-9 u heeft veel te winnen op het gebeid van gezondheid en welzijn door dit onderdeel te volgen
Overzicht van opdrachten
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
512 Behoud van gezondheid en welzijn
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
187
Opdracht 511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
Onder de bevolking is de algemene kennis en het bewustzijn van de gezondheid zeer hoog Over het
algemeen beperken mensen hun gezondheid door specifieke acties die nodig zijn te vermijden
Doel manieren van denken ontwikkelen over de controle van de persoonlijke gezondheid nemen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
De truc is om gezondheidswinst te beginnen van waar u uw lichaam uw geest uw emoties en uw
geest zich nu bevinden en uw gezondheid stapsgewijs verbeteren
Het ontwikkelen van een consistente en lonende strategie gericht op gezondheidswinst zal een
positieve verschil in uw gezondheid opleveren dat binnen 4 tot 6 weken kan worden
Case studies van gezondheidswinst
Case studie 1
Een 57-jarige werknemer werkzaam in de productie had last van pijn in zijn rug Een fysiotherapeut
beval oefeningen aan voor het versterken van de rugspieren en demonstreerde betere tiltechnieken
Hij werd geadviseerd om vijf keer per week te oefenen Binnen drie weken was de pijn verminderd en
na zes weken had de werknemer een goede houding en was in staat om te tillen Zijn kracht werd
herbouwd en de pijn verdween
Case studie 2
Een vrouw van 65 in een stressvolle administratie baan begon in gewicht toe te nemen en hoge
bloeddruk te ontwikkelen Ze wenste te blijven werken maar ze was bezig met haar gezondheid Ze
won medisch advies in Haar bloeddruk en cholesterolniveau werden gecontroleerd en ze werd
geadviseerd om gewicht te verliezen zich bezig te houden met matige lichaamsbeweging en de stress
te verminderen Ze had eerder zonder succes dieumlten gevolgd maar ze had nog nooit een programma
in combinatie met matige lichaamsbeweging geprobeerd Dit keer voelde ze zich door het combineren
van zowel een passend dieet en lichaamsbeweging als haar reacties op het beheersen van de stress
binnen 6 weken meer ontspannen en begon ze langzaam en gestaag gewicht te verliezen
Case studie 3
Een man van midden veertig was zonder werk en ontwikkelde een milde depressie Hij voelde zich
waardeloos onwaardig en incompetent Aanvankelijk hield hij dit voor zichzelf omdat hij vreesde
dat zijn depressie zou worden opgemerkt Na enige tijd besloot hij met een verpleegkundige te
praten die een aantal praktische strategieeumln voor het omgaan met gevoelens en gedachten had
voorgesteld De verpleegkundige raadde hem tevens professionele ondersteuning aan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
188
De man hield zich bezig met het beoefenen van een aantal strategieeumln om verschuiving van
denkpatronen op gang te helpen en om zijn stemming te verlichten Dit leidde tot meer positieve
vooruitzichten Een functieanalyse passend bij zijn competenties en diverse vaardigheden heeft hem
verder gemotiveerd om nieuw werk te zoeken Binnen acht maanden had hij een geschikte en
bevredigende baan
Case studie 4
Een vrouw met twee jonge kinderen was net gescheiden Ze moest aan het werk om inkomen in te
brengen dat het gezin het huis kon aanhouden en de kosten van kinderopvang kon betalen Haar
familie woonden niet in dezelfde gemeente en kon haar niet helpen met kinderopvang Ze besloot
haar eigen cregraveche op te zetten een kinderopvanggroep voor kinderen van jonge moeders in haar
omgeving Ze keek rond naar informatie over sociale ondernemingen kleine zelfstandigen de
beschikbaarheid van subsidies en zette alle juridische en medische eisen op een rij om gastouder te
worden Binnen vijf maanden had ze een plaatselijke cregraveche voor haar kinderen en drie anderen
opgezet Dit leverde haar een basisinkomen op Het business plan wees uit dat ze met twee andere
moeders samen moest gaan werken om het aantal kinderen in haar cregraveche te vergroten
Samenvatting Gezondheid en welzijn omarmen uiteenlopende levenssituaties Gezondheid kan ten
allen tijde worden verbeterd door middel van een gerichte en gefundeerde visie Gezondheidswinst
kan na 4 tot 6 weken worden waargenomen
Opdracht 512 Gezondheid en welzijn onderhouden
Soms gezondheid kan slecht zijn als gevolg van een chronische aandoening In deze omstandigheden
is het zaak is om de effecten van de aandoening te beperken en ervoor te zorgen bijkomende
problemen te vermijden
Doel manieren ontwikkelen om uw gezondheid te handhaven en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Welke specifieke gezondheidsmaatregelen zijn nodig om uw gezondheid nu en in de toekomst te
verbeteren
2 Wat zijn de voordelen hiervan
3 Wat zal u motiveren om specifieke gezondheidsbevorderende acties te ondernemen
4 Hoe kunt u belemmeringen overwinnen
5 Welke ondersteuning of hulp heeft u nodig
6 Kunt u deze dingen eigenlijk doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
189
U gaat geleidelijk beginnen met eacuteeacuten nieuwe gezondheidsactie bouwen in de eerste week van mijn
gezondheidsstrategie
U gaat van deze eerste gezondheidsactie een gewoonte te maken Wanneer dat gebeurd is gaat u de
tweede gezondheidsactie beginnen en die blijven volhouden totdat alle verbeteringen van de
gezondheid die u op dit moment in uw leven wilde realiseren zich hebben voltrokken
Voor ieder gezondheidseffect actie stelt u zich de volgende vragen
- Hoe kwam u er op
- Welke aspecten van de gezondheidsactie werden bereikt Welke waren minder succesvol
- Wat kon met de actie worden bereikt
- Wat heeft de gezondheidsactie belemmerd
- Wat kunt u doen om een belemmering of een barriegravere een beperkende factor te overwinnen
- Welke extra maatregelen moet u nemen om een algemene verbetering van uw gezondheid te
realiseren
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren bestudeerd om een positieve gezondheid in uw
leven op te bouwen
Opdracht 513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
Doel een strategie voor het beheer van kritieke gezondheid te identificeren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Is er extra informatie die u nodig heeft om u te helpen uw huidige conditie te houden Waar zou u
dit kunnen vinden Hoe betrouwbaar is informatie over de therapeutische protocollen
2 Zijn er ontwikkelingen in de vooruitgang van de gezondheid met betrekking tot uw conditie
3 Zou het nuttig zijn om af te spreken met oudere mensen in een vergelijkbare situatie
4 Wat heeft in het verleden voor u gewerkt als het gaat om het bewaken van uw conditie en wat zou
nu kunnen helpen
5 Zou een verbetering van uw stemming een positieve invloed op uw conditie hebben
Samenvatting In deze opdracht heeft kennis gemaakt met andere manieren om bij uw gezondheid
stil te staan
Samenvatting module Gezondheid en welzijn
In dit deel heeft u manieren geleerd om uw gezondheid door middel van verschillende technieken te
verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
190
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
191
52 Spiritualiteit
De geest is een essentieel aspect van het mens-zijn Het is een essentie in de kern van ons wezen
Doel praktische manieren om uw spirituele kant te verkennen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 40 minuten
Introductie
Deze module zal op een concrete manier ideeeumln van spiritualiteit en spirituele bekwaamheid
introduceren die van praktische waarde voor u kunnen zijn Mensen zijn zich vaak niet bewust van
hun spirituele aard en ontkennen vaak een geestelijk bestaan Carl Jung een beroemde psycholoog
suggereert dat spirituele geestelijke volwassenheid (individuatie) een belangrijke uitdaging is in de
tweede helft van het leven
Spiritualiteit kent veel elementen Het is een essentieumlle kwaliteit en de essentie van levende wezens
Het is aanwezig in en om ons heen Spirituele energie stroomt en kan worden gericht
De opdrachten in deze module omvatten een scala van technieken zoals meditatie en visualisatie De
energie van de mens is deels spirituele energie In eenvoudige termen de energie die afhankelijk is
van het bestaan van het fysieke lichaam wordt beschouwd als menselijke energie en hetgeen de dood
overstijgt kan als spirituele energie beschouwd overwogen
De aanpak is algemeen onafhankelijk en vrij van een bepaalde religieuze stroming
Hoe is het met uw spirituele energie gesteld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden op spiritueel terrein beter te leren
verstaan
Het is aan te raden deze zelfbeoordeling nogmaals in te vullen na het uitvoeren van de opdrachten in
deze module
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Kunt u uw spirituele kant herkennen
2 Verstaat u de energiestromen rond uw lichaam
3 U bent regelmatig met uw spirituele zelf verbonden
4 U bent zich bewust van uw spiritualiteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
192
5 U bent zich er van bewust van dat er energiestromen
door uw lichaam gaan
6 U heeft zich altijd verbonden gevoeld met iets hogers
dan uzelf
7 De mens is complex en multidimensionaal
Tel de punten in iedere kolom op
Totaal
De uitslag
24-35 betekent dat u een goed beeld heeft van wat spiritualiteit voor u betekent en dat het niet perse
nodig is om deze module te doen
12-23 zijn redelijke scores maar u kunt spirituele kant beter leren kennen door de opdrachten uit
deze module te doen
0-11 u zult zeker meer inzicht in uw spiritualiteit krijgen door deze module te volgen
Lijst van activiteiten
521 Energiebalans inleiding tot uw energiesysteem
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
523 Reiniging van uw energiesysteem
524 Bescherming van uw energiesysteem
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk weten
526 Het bereiken van innerlijke vrede
Opdracht 521 ndash Energiebalans inleiding in het energiesysteem
In het menselijk lichaam binden zich brandpunten van energie Deze energiecentra ook wel chakrarsquos
genoemd geven en nemen energie Het lichaam heeft zeven grote energiecentra en vele minder
belangrijke kleinere zoals op de palmen van de handen en de voetzolen Den zeven belangrijkste
chakras (energiebronnen) zijn te vinden aan de basis van de ruggengraat onder de solar plexus
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
193
boven de solar plexus in het midden van de borst bij de keel op het voorhoofd en op de kroon van
het hoofd (zie diagram in 522)
Doel de energiecentra in uw lichaam leren lokaliseren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier en pen twee kussens een pendel een andere vertrouwde persoon
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u met behulp van een vertrouwd persoon uitvinden waar de energiebronnen
zich in uw lichaam bevinden
2 We spreken daarom van persoon A en persoon B
3 Persoon A ligt op de vloer met een kussen onder het hoofd en eacuteeacuten onder de knieeumln indien
gewenst
4 Persoon B beweegt de pendel ongeveer 75 cm boven de voeten en beweegt de pendel langzaam
over het lichaam Stop wanneer de pendel15 begint te bewegen om te bepalen of er iets waar te
nemen valt met de klok mee tegen de klok in zijwaarts of gewoon trillen
5 De pendel wordt bewogen in de richting aangegeven in de tekening
6 Noteer de plaats op het lichaam waar de pendel in beweging is en de richting ervan
7 Wanneer het eindpunt boven het hoofd bereikt wordt stopt u en noteert u met behulp van de
onderstaande tabel de soorten bewegingen die u waargenomen heeft
15
wwwtijdvoorspiritualiteitnl
Start 1
Start 2 Finish
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
194
8 Wissel van plaats met met Persoon B en herhaal de procedure
9 Waar heeft u de chakrarsquos kunnen waarnemen
Posities en beweging van de Chakras
Positie Bewegingsrichting Bewegingssnelheid
Samenvatting In deze oefening heeft u de posities van uw energiecentra geiumldentificeerd en de
soorten bewegingen die daarmee verbonden zijn
Opdracht 522 ndash Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
Energiecentra ontvangen energie van de velden rond het lichaam maar ze geven ook energie Via
deze energiestromen ontvangt u allerlei signalen emotioneel mentaal fysiek en energiek De
kwaliteit en kenmerken van energie kunnen verschillen sommige zijn negatief andere positief voor
lichaam geest of gevoelsleven
Doel een methode leren kennen om evenwicht tussen de energiecentra te creeumlren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen een rustige plek een pendel en een vertrouwde vriend
Opdracht
1 Wanneer een chakra in balans draait hij met de klok mee of tegen de klok in De chakra
beweegt gestaag en regelmatig in een cirkelvormig patroon Als de chakra gaat zigzaggen
(zijwaartse bewegingen maakt) dan is hij uit balans Als de pendel niet beweegt boven een
chakra dan is die gesloten beschermd of weinig gebruikt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
195
2 De gedachte is dat de stroom van energiebewegingen zich erop richt om in of uit de chakra te
stromen Door u bewust op uw energiecentrum te richten en uw energie doelgericht in de
gewenste richting bewegen kan het evenwicht herstellen
3 U begint met oefenen
a kies uw hart of solar plexus chakra
b u gaat zitten of liggen
c u probeert te ontspannen en rustig te worden
d probeer een beeld te vormen van de door u gekozen chakra en tast de manier af waarop
het zich beweegt
e verander de beweging als het te snel of te langzaam gaat
4 Vraag uw vriend om de manier waarop deze chakra zich beweegt te controleren door met de
pendel te draaien
5 Hoe ging het draaien Hoe voelde het
U kunt nu deze oefening herhalen met uw andere chakras en vervolgens opnieuw hun beweging met
een pendel controleren
Positie van de energiecentra en hun namen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
196
Daarnaast zijn er kleinere of minder belangrijke chakras energiecentra op de handpalmen
voetzolen heupen knieeumln ellebogen en op sommige andere plaatsen
1 U kunt aantekeningen maken over de impact van uw geest op uw energiecentra
2 Als al uw chakrarsquos zich wentelen en in een regelmatig tempo draaien met een diameter van 20
cm zijn ze in balans
Samenvatting In deze opdracht heeft u geoefend om met uw geest de beweging van de
energiecentra te veranderen en uw chakras in evenwicht te brengen
Opmerking deze opdracht vraagt wat oefening voordat u de manier om uw chakra beweging
beiumlnvloeden meester bent
Opdracht 523 ndash Reiniging van uw energiesysteem
De elektromagnetische velden rond een lichaam kunnen verschillende signalen opvangen Sommige
kunnen negatieve effecten hebben Daarom is het nuttig om op gezette tijden uw energiesysteem te
beschermen
Doel een methode leren om de energiecentra te reinigen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig in een stoel zitten en wacht tot u tot rust gekomen bent
2 Nu stelt u zich een stroom van licht voor die vanaf de bovenkant van uw hoofd helemaal rond en
over uw hele lichaam gaat en die langzaam recht naar beneden tot de vloer gaat zoals een douche
3 Dit visualisatieproces wist en reinigt elektromagnetische velden rond uw lichaam het verwijdert alle
hulpstukken die nutteloos zijn
4 Deze techniek kan gebruikt worden na moeilijke of uitdagende ontmoetingenvergaderingen Of
bijzondere emotionele situaties
Samenvatting In deze opdracht heeft u een visualisatietechniek geoefend om uw energiecentra te
reinigen
Opmerking In deze opdracht kan gouden of zilveren licht worden gebruikt in plaats van wit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
197
Opdracht 524 ndash Bescherming van uw energiesysteem
Doel een methode leren om uw energiecentra te beschermen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig zitten comfortabel en ontspannen
2 Daarna leest u eerst deze tekst
a Adem zachtjes vanuit uw hartstreek
b Stel u voor dat het middelpunt van uw hart stil kalm en in vrede is
c Stel u het middelpunt van uw hart voor als een goudkleurige helende lichtbron
d U verspreidt dit gouden licht geleidelijk door uw lichaam zodat het elk orgaan weefsel en
cel vult Heel uw borst uw buik uw hele skelet al uw spieren uw hele
spijsverteringssyteem heel uw zenuwstelsel en uw hele energetische systeem
e Verleng dan deze gouden lichtstraal van uw hart tot een zeepbel rond uw hele lichaam op 2-
3 meter Over uw hoofd achter uw rug onder uw voeten en voor u Zodat u volledig
omgeven wordt door een ovaal gouden bel van licht
3 Nu voert u deze opdracht uit en laat het proces over u heen komen
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geoefend om uw energiesysteem te
beschermen
Opdracht 525 ndash Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk
weten
In deze opdracht zoekt u verbinding met hoger bewustzijn Voordat u naar een hoger bewustzijn gaat
is het essentieel dat u door de vorige oefening uw energiecentra beschermt
Doel Om verbinding met een hoger bewustzijn te maken en de bijbehorende betekenissen te
verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u uw energie sturen vanaf uw kruinchakra van uw hoogste punt naar het
Allerhoogste punt dat er bestaat De beschrijving van dat Allerhoogste punt is afhankelijk van uw
persoonlijke kennis of overtuiging Sommige mensen omschrijven dit als de goddelijke geest van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
198
licht Heer van het Universum God de Godheid het hoogste punt van hun eigen bewustzijn het
centrum van de kosmische kracht of het midden van Organiserend Vermogen
2 Lees eerst de volgende tekst
a Comfortabel zitten ontspannen regelmatig te ademen
b U plaatst een gouden bel van licht om u heen
c U neemt notie van hoe uw geest en lichaam voelt
d Nu ademt u diep in uw hart in verhoogt uw energie van uw hart naar uw keel voorhoofd
kroon en dan stuurt uw energie zo hoog als u kunt tot uw Allerhoogste punt
e Stel uzelf dan een vraag zoals Wat is het beste voor mij om in deze tijd te doen Waar
ben ik in mijn leven Hoe kan ik het beste doen wat ik kan Wat is mijn rol op aarde in deze
tijd Of vragen die voor u van gelijkwaardige betekenis zijn
3 Vervolgens doet u deze oefening en maakt u aantekeningen van wat u ervaart
4 Ga voorzichtig om met de boodschap die u ontvangt overdenk en controleer de geldigheid die deze
voor u heeft
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geleerd om contact te maken met een hoger
bewustzijn
Opdracht 526 ndash Het bereiken van innerlijke vrede
Innerlijke vrede is een gevoel van rust heelheid stilte en tevredenheid in uzelf
Doel manieren om innerlijke rust te identificeren
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
In deze oefening oefent u een andere manier van stilte en rust ervaren
a) Hartmeditatie u doet een hartmeditatie nadat u eerst oefening 524 gedaan heeft en het
gouden helende licht zich vanuit uw hart heeft uitgebreid rond uw hele lichaam
b) Ademhalingsmeditatie u ademt regelmatig gestaag en gelijkmatig adem vanuit uw borst U
telt tot 5 bij het inademen en tot zeven bij het uitademen Ga hiermee door totdat u zich
rustig en ontspannen voelt
c) Tekening in Healing Light 1 Stel uzelf voor dat u op enige afstand een goudgele zon ziet Van
deze zon krijgt u prachtige helende gouden energie Met deze gouden genezende energie vult u
uw hart en uw hele lichaam
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
199
d) Tekening in Healing Light 2 Stel u voor dat u vanuit uw hoofd door uw kroon heen
verbonden bent met de Allerhoogste bron van alle dingen U krijgt prachtige helende energie
van die Allerhoogste bron Laat deze energie naar beneden stromen uw hoofd in uw lichaam
binnen uw armen benen en voeten U ziet hoe de energie over en door u heen stroomt en een
cascade van gouden licht vormt
Samenvatting In deze opdracht heeft u geleerd op een andere manier stilte en rust te ervaren
Samenvatting module spiritualiteit
In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe u uw begrip van spiritualiteit menselijke energie en verbinding
met een hoger bewustzijn kunt verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
200
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK
In dit hoofdstuk leert u over manieren om doelen te stellen en actie te ondernemen in uw leven
Doel effectieve manieren vinden om doelen te stellen en actie te ondernemen
De tijd die nodig is om dit hoofdstuk te voltooien 35 minuten
Persoonlijk plan van aanpak
Een plan van aanpak biedt u een kans om zich te concentreren op de dingen die u zou willen bereiken
wijzigen of doen Het herinnert u aan waar u bent en waar u naar toe wilt en kan een route geven om
dit te bereiken
Gebruik het schema van het plan van aanpak terwijl u door de verschillende onderdelen van
dit werkboek heengaat Noteer de acties die u wilt ondernemen terwijl u de opdrachten in
de verschillende hoofdstukken maakt
Opmerking
Het plan van aanpak is een hulpmiddel voor uw toekomstplanning en ontwikkeling Het is positief dat
u alle of een deel van de oefeningen en activiteiten in dit werkboek gedaan heeft Bouw voort op wat
u daarin geleerd heeft en plan uw volgende stappen voor de toekomst
Hoever bent u met uw plan van aanpak
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw vaardigheden in het stellen van doelen en het ondernemen van
actie op een rij te zetten U kunt deze opdracht nogmaals doen nadat u dit hoofdstuk heeft
afgemaakt
Voor elk van de volgende cijfer op een schaal van 1-5 staat de 1 voor ldquoweinigrdquo en de 5 voor ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
Noteer het
aangekruiste
nummer
1
In hoeverre voelt u zich in staat om de gewenste
doelen te bereiken
Heeft u de ervaring dat u meestal de doelen haalt
die u zichzelf stelt
Tot op welke hoogte stelt u zichzelf realistische
doelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
201
In welke mate zet u tussenstappen om uw doelen te
bereiken
U beloont zichzelf altijd
U krijgt steun om uw doelen te bereiken
2
Redenen waarom u niet uw doel bereikt
- Uw motivatie en energie raakt op
- U stelt dingen voor u uit
- U schrikt van uzelf
- U wordt te kritisch op uzelf of op anderen
- Het is te moeilijk om het doel te bereiken
- De omstandigheden veranderen
Totaal
Uitslag
Tel de punten voor vraag 1 op en trek de punten van vraag 2 hier vanaf
20-30 betekent dat u erg goed bent in het ondernemen van actie
10-19 wil zeggen dat voordeel kunt behalen bij het veranderen van uw denkpatronen
0-9 betekent dat de manier waarop u naar uw leven kijkt grondig en kritisch moet herzien
Misschien moet u opnieuw stil staan bij de opdrachten in hoofdstuk 3
61 Een plan van aanpak maken
U kunt een plan van aanpak maken dat steeds herhaald dient te worden of u kunt een specifiek
eenmalig actieplan opstellen
De belangrijkste aspecten van een actieplan zijn
bull Een specifieke actie die u moet ondernemen kan manieren van denken geloven voelen zijn
omvatten alsmede stappen die u hiervoor (dagelijks) moet zetten- bijvoorbeeld aan werk komen
bull Wat gaat u doen
bull Hoe vaak gaat u dat doen
bull Wanneer gaat u dat doen en op welk moment van de dag
bull Hoeveel dagen in de week gaat u dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
202
bull Hoe zeker bent u dat u zal doen - op een schaal van 1-10 waarbij 1 helemaal niet en 10 is
helemaal zeker
bull Benodigde middelen 1 financieel tijd enz
bull Benodigde middelen 2 mensen - wie verder kan helpen
bull Een beschrijving van de verwachte resultaten of doelen - hoe weet u wanneer u succesvol bent
geweest
bull Een mogelijke persoonlijke beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen
Daarom is het plan van aanpak onderverdeeld in maatregelen die haalbaar en realistisch voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
203
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
204
Schema voor plan van aanpak (u kunt meer kopieeumln maken als u acties wilt herhalen of meer plannen wilt maken)
Vul in het schema de belangrijkste acties in die u wilt gaan ondernemen
Wat gaat u
doen
Uw actie
Hoe vaak
gaat u dat
doen
Wanneer
gaat u dat
doen en
op welk
tijdstip
van de
dag
Hoeveel
dagen in
de week
gaat u dit
doen
Hoe zeker bent u
dat u het zeker
zult gaan doen -
schaal 1-10 waar 1
i lsquohelemaal nietrsquo
betekent en 10
lsquozeker wetenrsquo
Benodigde
middelen 1
financieel
tijd etc
Benodigde
middelen 2
van wie
heeft u
verder hulp
nodig
Te
verwachten
uitkomsten
of
resultaten
Persoonlijke
beloning
voor uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
205
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
3
INHOUDSOPGAVE
INTRODUCTIEhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7
SAMENVATTINGhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8
Hoofdstuk 1 DE BALANS OPMAKENhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip10
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken10
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteitenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12
131 Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening12
132 Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen14
133 Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
creeumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15
134 Motivatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16
135 Inzet en betrokkenheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17
136 Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19
137 Wat denkt u dat uw volgende stap is21
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu23
15 Verder lezenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23
Hoofdstuk 2 WERK IN CONTEXThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
22 De economische situatie in Europahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25
23 De Nederlandse economische situatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip26
24 De gevolgen van de economische situatie voor uhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32
Hoofdstuk 3 MOGELIJKHEDEN VOOR WERKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillighelliphellip33
311 Continuering van betaald werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip34
312 Zelfstandig ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip39
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip52
315 Jobrotatie en loopbaankansenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip71
316 Stagehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip75
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
4
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele
dienstverleninghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip77
321 Outsourcinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip78
322 Consultancyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip79
323 Portfolio werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip82
324 In partnerschap werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip84
325 In deeltijd werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip85
Hoofdstuk 4 VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELENhelliphelliphellip87
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip87
42 Kerncompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip88
421 Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige levenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip95
422 Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaalhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip96
423 Uw communicatie in vreemde talen verbeterenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip97
424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het
omgaan met wetenschappelijke en technologische kennishelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 96
425 Verbetering van uw digitale competentie99
426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren lerenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip104
427 Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip106
428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip110
429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressiehelliphelliphelliphellip114
4210 Het maken van een plan voor verder leren113
Samenvatting module kerncompetenties helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip114
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 115
431 Uw veerkracht ontdekkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip122
432 Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denkenhelliphelliphellip122
433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 124
434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip125
435 Werkwijze voor het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip127
436 Wat is holistische gezondheid128
437 Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip130
438 Uw gedachten hanteren door analysehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip131
439 Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip132
4310 Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te makenhellip 134
4311 Omgaan met moeilijke gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 134
43 12 Omgaan met kwaadheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip136
4313 Omgaan met positieve gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 136
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
5
4314 Positiviteit rationalisering en pessimisme een case study aanpakhelliphelliphelliphelliphellip137
4315 Eigenwaarde en zelfvertrouwenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 140
4316 Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u 140
4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen 141
4318 Heb u zelf liefhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 141
4319 Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiginghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip142
4320 Assertiviteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 144
4321 Regels voor effectief onderhandelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip144
4322 In de spiegel kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 145
4323 Omgaan met zelfkritiekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip146
4324 ldquoIn controlrdquo zijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip147
4325 Manieren van naar uw status kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
4326 Wie bepaalt uw status 149
Samenvatting module veerkracht en eigenwaardehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip145
44 Omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
441 Leren van veranderingen in het verledenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
442 Het managen van veranderingenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip155
443 Het werken met de gevoelenscurvehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
444 Het management change model toepassenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip159
Samenvatting omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
45 Kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip160
451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip162
452 Kennisoverdracht tussen generatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
453 Hoe wordt u een mentor165
454 Verschillende manieren van mentoringhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip166
455 Moeilijkheden bij kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip168
Samenvatting module kennistransferhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 163
46 Tijd- en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip170
461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvretershelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip172
462 Wat is stress Stress op het werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip174
463 Omgaan met stress stijlen en beheersing 169
464 Omgaan met stress rationeel denkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
465 Risicomanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip180
Samenvatting module tijd-en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
Hoofdstuk 5 EEN GEZONDE LEEFSTIJLhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip178
51 Gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip185
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
6
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren187
512 Gezondheid en welzijn onderhoudenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip188
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip189
Samenvatting module gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip182
52 Spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
521 Energiebalans inleiding in het energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip192
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en harthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip194
523 Reiniging van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1968
524 Bescherming van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip197
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk wetenhelliphelliphellip197
526 Het bereiken van innerlijke vredehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip198
Samenvatting module spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
Hoofdstuk 6 PLAN VAN AANPAKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 192
61 Een plan van aanpak makenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 194
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
7
Introductie
Het werkboek neemt de sociale en economische situatie in Europa en in het bijzonder
van de landen die betrokken zijn bij dit project in ogenschouw Het vermogen van een
individu om een succesvolle toekomst te creeumlren hangt af van vele factoren waaronder
de economische situatie van het land van de regio De wegwijzers in dit werkboek bieden
hierbij een aantal behulpzame strategieeumln
Deze gebruikershandleiding is bedoeld om vast te stellen
bull Waar u zich bevindt in uw leven en wat uw doelen zijn
bull Wat u kunt doen om uw situatie te verbeteren
bull Wat de nationale contexten zijn en de levensomstandigheden die van invloed
zijn op uw keuzes (De gebruikershandleiding heeft betrekking op vijf landen
Griekenland Nederland Polen Spanje en het Verenigd Koninkrijk)
bull Welke mogelijkheden er voor u zijn
bull Welke extra vaardigheden u nodig heeft om uw doelen te bereiken
Het werkmateriaal is geschreven in een prettige stijl en zal het u mogelijk maken om
gedachten over uw verdere leven te ontwikkelen en mogelijkheden voor de toekomst in
kaart te brengen
De voordelen van het gebruik van dit werkboek zijn
bull U kunt met gebruik van de oefeningen in dit boek uw vaardigheden sterke punten
kwaliteiten en ervaring op een rij zetten
bull U zult in staat zijn de uitdagingen in uw leven op een positieve en constructieve
manier tegemoet te treden
bull U kunt de mogelijkheden verkennen om uw betrokkenheid op zinvolle en
waardevolle activiteiten te vergroten bijvoorbeeld op werk (betaald of onbetaald)
enof maatschappelijke activiteiten
bull U kunt manieren onderzoeken om uw doelen te bereiken
bull U kunt uw leven plaatsen in een context voor toekomstplanning
Hoe lang duurt het om door al het materiaal heen te gaan Dit is afhankelijk van welke
delen van het werkboek u wilt gaan gebruiken
AANBEVELING U kunt per hoofdstuk de activiteiten kiezen die u wilt gaan doen
en deze noteren in het actieplan dat u in hoofdstuk 6 aantreft
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
8
Samenvatting van de verschillende hoofstukken
Hoofdstuk 1 ndash DE BALANS OPMAKEN helpt u te bepalen waar u zich nu bevindt en
een duidelijker beeld te krijgen van wie u bent wat belangrijk voor u is wat uw dromen
en verwachtingen zijn
In hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT wordt aandacht besteed aan de context van het
werk uw werk- en leefsituatie die mede bepaald wordt door de economische situatie in
de Europese Unie Het is belangrijk de externe factoren te kennen die invloed hebben op
uw mogelijkheden zoals de nationale economie de politiek en de situatie op
arbeidsmarkt
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR WERK In het eerste deel van dit hoofdstuk
worden verschillende soorten en mogelijkheden op een rij gezet betaalde en onbetaalde
arbeid en maatschappelijke participatie Het tweede deel beschrijft vormen van actief
zijn als ZZP-er zoals outsourcing consultancy portfolio werken en partnerships
Hoofdstuk 4 - VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELEN is bedoeld om u in staat te
stellen om met behulp van oefeningen uw vaardigheden verder te ontwikkelen Per
onderdeel wordt een lijst van alle activiteiten getoond om vaardigheden die u van
cruciaal belang vindt te selecteren Of als u wilt het hele vaardighedenhoofdstuk door te
nemen Elk onderdeel begint tevens met een zelfbeoordeling om vast te stellen hoe goed
u deze vaardigheid al beheerst Deze test geeft ook aan in hoeverre u deze vaardigheden
verder kunt ontwikkelen
Hoofdstuk 5 ndash EEN GEZONDE LEEFSTIJL In dit hoofdstuk zijn oefeningen opgenomen
met betrekking tot gezondheid welzijn en spiritualiteit
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK stelt u in staat om uw voornemens in daden om te
zetten
De tekening hieronder toont hoe mensen worden beiumlnvloed door de factoren om hen
heen gedurende hun leven Het laat zien dat er sprake is van een voortdurende
wisselwerking tussen individu en sociale omgeving Dit beeld komt ook steeds terug in de
oefeningen in dit boek terugkijken en vooruitkijken en van daaruit opnieuw je koers
bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
9
De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu en de factoren die van
invloed op hemhaar zijn vanuit de directe familie tot aan de brede samenleving toe
4 Periferie ndash veranderingen in omgeving en sociale omstandigheden
3 Sectoren ndash veranderingen in werk school verenigingsleven
1 Centrum ndash veranderingen in familie en vriendschapsrelaties
Individuele kenmerken
LEEFTIJD
TIJD
SLEUTEL
Overgangen
Weergave van
onderlinge
invloeden
2 Buurt ndash veranderingen binnen lokale gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
10
Hoofdstuk 1 ndashDE BALANS OPMAKEN
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken In dit hoofdstuk gaat u vaststellen wat op dit moment belangrijk is in uw leven en wat u
motiveert Door de volgende opdrachten krijgt u meer inzicht in de manier waarop u uw
leven wilt inrichten
De opdrachten zullen u duidelijkheid geven over waar uw prioriteiten komen te liggen en
waar u het beste uw energie op in kunt zetten en in kunt gaan investeren Het
heroverwegen van uw antwoorden zal u helpen deze handleiding optimaal te gebruiken
Zelfs wanneer u geconfronteerd wordt met bijzondere uitdagingen in uw leven en de
opdrachten zelf mogen triviaal daarbij lijken blijven uw antwoorden belangrijk en zullen
u helpen om een basis te scheppen waar u in de toekomst op kunt bouwen
Doel Dit hoofdstuk zal mij in staat stellen mijn persoonlijke prioriteiten te bepalen door
inzicht te krijgen in de beste aanwijzingen voor mijn toekomst
Benodigde tijd voor dit hoofdstuk 2 uur
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
11
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteiten
U kunt deze zelfevaluatie gebruiken om na te gaan hoe u zich verhoudt tot de prioriteiten
in uw leven qua houding en qua vaardigheden U kunt deze test nogmaals doen nadat u
alle opdrachten uit dit hoofdstuk gedaan heeft
1 Bepaal bij iedere vraag waar u momenteel ldquostaatrdquo met behulp van de schaal 1-5-
waarbij
1 = een beetje en 5 = heel veel
1 2 3 4 5
1 Weet u wat u wilt in uw leven
2 Kent u uw prioriteiten en weet u wat u voldoening en
plezier schenkt
3 Kent u uw dromen levensverwachtingen en ambities
4 Kunt u uw wensen visualiseren
5 Hoe gemotiveerd bent u hiervoor
6 Hoe is het met uw fysieke welzijn gesteld
7 Hoeveel inlevingsvermogen heeft u ten opzichte van uw collegarsquos
8 Hoeveel waardering en vertrouwen ontvangt u
9 Hoe groot is uw prestatievermogen
10 Hoeveel waarde hecht u aan uw persoonlijke groei
11 In hoeverre bent met hart en ziel aan uw werk
verknocht
12 In hoeverre geeft u betekenis aan dingen in uw leven
Tel de scores in elke kolom
Totale score
Uitslag
Tussen 45-60 u heeft een goed inzicht in uw persoonlijke waarden en uw
achterliggende motieven U kunt ervoor kiezen om dit onderdeel alleen te doen om u
daar nog verder in te verbeteren en uw kennis van uw prioriteiten verder uit te diepen
Tussen 30-44 u heeft een redelijk gevoel van waar uw persoonlijke waarden liggen en u
kunt door de opdrachten in dit hoofdstuk meer inzicht hierin krijgen en uzelf beter leren
begrijpen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
12
Tussen 15-29 laat zien dat u enig begrip heeft van wat voor u belangrijk is en wat u wilt
in het leven u kunt van de opdrachten uit dit hoofdstuk profiteren door hierover meer
duidelijkheid te krijgen
Tussen 0-14 heeft u de meeste kans om meer inzicht te krijgen in uw persoonlijke
waarden en wat u wilt in het leven door de opdrachten in dit hoofdstuk te doen
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1
Samenvatting
Opdracht 11 ndash Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening
Opdracht 12 ndash Wat zijn uw dromen verwachtingen en ambities
Opdracht 13 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
Creeumlren
Opdracht 14 - Motivatie
Opdracht 15 - Inzet en betrokkenheid
Opdracht 16 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Opdracht 17 - Wat denkt u dat uw volgende stap is
Opdracht 131 - Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en
voldoening
Doel Deze opdracht helpt u om te inventariseren welke zaken u belangrijk vindt en wat
u plezier en voldoening geeft
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen papier en pen om mee te schrijven
Opdracht
1 U denkt na over wat voor u belangrijk is en wat u plezier en voldoening schenkt
op de volgende levensgebieden
Werk
Familie en relaties
Vrije tijdhobbies
Persoonlijke overtuiging of filosofie over het leven de gemeenschap en de
sociale omgeving
2 U gaat nu de zaken die belangrijk voor u zijn en die u plezier en voldoening geven
hieronder opschrijven Met andere woorden de zaken waar u tijd en energie aan
wilt besteden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
13
3 Hieronder vindt u een tabel met een checklist en een scorelijst U kunt nu de
onderwerpen in de tabel aanklikken en de waarde eraan toevoegen die u eraan
wilt toekennen
Waardevol Totaal
niet
Niet erg Redelijk
Zeer
1 2 3 4
Partner
Familie
Vrienden
Overige relaties
Reizen
Vrijheid
Gezondheid
Carrieumlre baan
Financieumlle positive geld
Prestaties
Gemeenschap
Leven
Natuur
Schoonheid
Training oefening
Liefde
Hobbyvrije tijdpersoonlijke interesses
Religiegeloofspiritualiteit
Iets voor anderen betekenen
Macht
Plezier
Humeur
Routine
Iemand vertrouwen
Anderen onderwijzen of begeleiden
Wijsheid
Verantwoordelijkheid
Creativiteit
Uitdaging
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
14
Communicatie
Balans tussen werk en priveacute
Respect krijgen van anderen
Inzetbaarheid in stand houden
Voeg andere onderwerpen toe
4 Hoe kunt u de factoren die van invloed zijn op wat u belangrijk vindt en wat u plezier
en voldoening geeft versterken
- In verband met de werkomgeving
- In uw persoonlijke relaties
- Met betrekking tot uzelf
- Met betrekking tot uw huis
- Met betrekking tot de gemeenschap waar u bij hoort
Samenvatting Bij het invullen van deze oefening heeft u in kaart gebracht wat u
positief waardeert in de verschillende levensgebieden in termen van belangrijkheid
plezier en voldoening Tevens heeft u een begin gemaakt voor gelegenheden te zoeken
om deze positieve gevoelens te ervaren
Opdracht 132 - Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen
Doel Deze opdracht helpt u uw dromen verlangens en verwachtingen in kaart te
brengen
Duur van de opdracht15 minuten
Benodigde middelen Papier en pen
Opdracht
1 In deze activiteit laat u uw gedachten herinneringen of ideeeumln de vrije loop zonder ze
te bewerken of te onderbreken
2 U denkt terug aan de tijd dat u een kind of tiener was Welke dromen of ideeeumln had u
toen voor uw leven Noteer deze
3 Is eacuteeacuten van deze dromen nog steeds van toepassing
4 Wat heeft u in de loop van uw leven voor idealen gehad Noteer deze
5 Welke verlangens of ambities heeft u nog steeds in uw leven Noteer deze
6 Welke van deze dromen verlangens en verwachtingen spelen nog steeds een rol in
uw leven nu
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
15
Samenvatting Door de antwoorden op deze vragen op te schrijven en ter herlezen
krijgt u een duidelijk beeld van uw dromen verlangens en verwachtingen
Opdracht 133 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u
die zou willen creeumlren
Sommige mensen vinden het visualiseren van hun toekomst gemakkelijker als ze
gebruik maken van technieken zoalsrsquo het maken van een tekening het denken aan een
metafoor of het schrijven van een gedicht of verhaal voor zichzelf over de toekomst De
dromen en hoop die we als kind hadden kan hierbij soms aanwijzingen geven
Doel In deze opdracht gaat u beelden over uw toekomst gebruiken om meer zicht te
krijgen op wat u wilt bereiken
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen een rustige plaats
Opdracht
1 U zoekt een rustige plek om te mediteren en deze visualisatieoefening te doen U
start met het hardop lezen van de volgende tekst
ldquoStel u voor dat uw toekomst u in een andere richting wijst dan waar u nu bent in uw
leven U ziet uzelf in de toekomst lopen naar een tijd waar het positief en plezierig
voelt Zodra u daar aangekomen bent draait u zich om en kijkt u terug naar het nu
en een stem stelt u de volgende vragen
Wat is er met u gebeurd
Wat heeft u geleerd
Hoe bent u veranderd
Als u werkt - wat doet u en waar
Sla wat u ontdekt hebt op in uw geheugen en loop in gedachten te rug
naar de huidige tijd U houdt wat u te weten bent gekomen in gedachten rdquo
Als u dat gedaan heeft begint u te mediteren u laat uw gedachten de vrije loop om
een voorstelling van uzelf in de toekomst te maken tot rust te komen en u op uw
gemak te voelen met uw gedachten
2 Na afloop van de meditatie gaat u bij u zelf na hoe u zich voelt wat u denkt en wat u
geleerd heb Noteer dit
3 Wat betekent dit voor de volgende door u te ondernemen stappen
Samenvatting In deze opdracht heeft u verder nagedacht over wat u in de toekomst
wilt realiseren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
16
Aantekeningen Meditaties of visualisaties vereisen meestal enige ervaring maar
kunnen zeer krachtig instrumenten zijn om tot meer inzicht en een hoger bewustzijn te
komen
Opdracht 134 - Motivatie
Motivatie is de passie het verlangen en het streven om je persoonlijke doelstelling en wensen te realiseren Onder motivatie in de psychologie wordt verstaan ldquohet totaal van beweegredenen dat op een bepaald moment werkzaam is In deze definitie wordt geeft de beschrijving van iemands motivatie een antwoordt op de vraag wat hem tot een bepaald gedrag brengt Zoeken naar motieven van mensen is zoeken naar het antwoord op de vraag ldquowat zet mensen in bewegingrdquo
Doel Deze opdracht stelt u in staat uw motivatie nader te beschouwen om positieve
resultaten in uw leven te creeumlren
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Paperpennen
Opdracht
Om gemotiveerd te blijven moet men gedurende een lange periode een sterk ldquoverlangen
en bereidheidrdquo te creeumlren Dit kan men doen door te ldquowerkenrdquo aan wensen behoeften
verwachtingen verlangens en dromen
Als u zelf niet gemotiveerd bent kunt ook anderen niet motiveren Iemand die vanuit
zichzelf gemotiveerd is is in staat anderen te motiveren en is ldquoin controlrdquo Als u iets
graag wil en uw energie of bereidheid is ldquote kleinrdquo dan is elk obstakel dat u tegenkomt
een struikelblok
Deel 1 - Wensen
Om gemotiveerd te worden moet u precies weten wat u wilt over een sterk verlangen
beschikken en bereid zijn om te doen wat nodig is om uw doel te bereiken
1 Wat maakt dat u een eerste stap zet om in beweging te komen wat motiveert u
Wat heeft u nodig om uw wensen te realiseren Wat u nodig hebt is een wens
Een eigen persoonlijke wens een wens die u ergens in uzelf gevonden hebt
Neem voordat u verder leest een wens in gedachte Dat kan een grote of een
kleine wens zijn Een wens waar u wellicht jaren aan moet werken of eacuteeacuten die zich
zomaar kan realiseren Iets materieels of immaterieels Iets wat u wilt hebben of
een levenswens Als het maar een wens is waar u enige passie bij voelt en waar u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
17
echt iets voor over wilt hebben Creeumler voor uzelf een beeld van het eindresultaat
van uw wensdroom
Richt u alleen op wat u in uw leven wil verwezenlijken
Deel 2 ndash Onderzoeken hoe u uw droom gaat realiseren
1 Nadat u een duidelijk beeld hebt wat het eindresultaat moet zijn is de volgende stap
het kenbaar maken naar anderen wat uw wensdroom is
2 Door uw droom aan anderen te vertellen versterkt dat tevens uw motivatie om
stappen te zetten om deze droom te gaan realiseren U gaat namelijk de anderen
duidelijk maken dat u gemotiveerd bent om uw wensen ook te gaan realiseren
3 Als u uw wens met overtuiging uitdraagt gaan anderen een bijdrage leveren aan het
verwezenlijken van uw droom
4 U start met het uiten van uw wensdroom aan iedereen die het maar wil horen U gaat
op zoek naar mensen ideeeumln en allerlei informatie die jou kunnen helpen Denk
hierbij aan familie vrienden (oud) collegarsquos etc Zij worden uw supporters om u
wensen echt te realiseren en om het vuur van uw motivatie brandend te houden
5 U ordent alle reacties en informatie die u gekregen hebt en vraag om suggesties en
handreikingen Zo bereidt u uw volgende stappen voor om daadwerkelijk echt aan de
slag te gaan
Deel 3 ndash Uw wensdroom realiseren
Nu u genoeg ideeeumln kennis en informatie verzameld hebt is het tijd om aan de slag te
gaan Neem de stap van fantasie naar werkelijkheid
De uitvoeringsfase is eigenlijk heel eenvoudig U besluit om echt aan de slag te gaan u
gaat ook daadwerkelijk aan de slag en dat houdt u gewoon alsmaar vol
Samenvatting In deze opdracht heeft u een beter begrip gekregen van uw motivatie
manieren om uw dromen en wensen in kaart te brengen en een begin te maken deze te
realiseren
Opdracht 135 Inzet en betrokkenheid
Inzet plus betrokkenheid creeumlert engagement Betrokkenheid is niet iets dat zomaar
ontstaat Het gaat om een verbinding tussen ldquogeven en nemenrdquo Wat u persoonlijk nodig
heeft om op te bloeien en wat u wilt bijdragen aan de organisatie waarvoor u werkt
Wat iemand betrokken maakt heeft te maken met persoonlijke ervaring en wat de
praktijk aan voldoening en tevredenheid schenkt
Doel Deze opdracht zal mij in staat stellen mijn houding inzet en betrokkenheid binnen
een positieve werksetting te verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
18
Benodigde middelen Papierpennen
Opdracht
De volgende innerlijke bronnen en houdingen zijn belangrijke manieren om te bezien wie
we zijn en hoe we denken
1 In hoeverre zijn deze innerlijke bronnen werkzaam in uw leven en hoe kunt u ze
bevorderen
Geef aan op een schaal van 1-5 in welke mate deze bronnen in uw leven
werkzaam zijn
Innerlijke bronnen Schaal
1 - 5
Hoe kunt u ze effectiever
maken in uw leven
Fysiek welzijn
U voelt u veilig en gezond en u bent verzekerd
van een goed basisinkomen
Empathie met collegarsquos
U voelt zich op uw gemak en verbonden met de
mensen die u op uw werk ontmoet Er is sprake
van en goede samenwerking en de zaken gaan
beter als mensen zich met elkaar verbonden
voelen
Waardering en vertrouwen
Als u het vertrouwen van anderen heeft bent u
instaat uw ideeeumln in uw werk te realiseren
vooral wanneer u het gevoel heeft in zekere
mate zelfstandig te kunnen werken
Goede prestaties
U creeumlert zichtbare resultaten op uw werk en
bent daarover tevreden U krijgt positieve
feedback en uw resultaten worden gevierd
Persoonlijke groei
U kunt uw talenten en kwaliteiten ontwikkelen
Met hart en ziel werken
U voelt zich vrij om uzelf te zijn U kunt doen
wat u werkelijk wilt doen en waar u goed in bent
Zingeving
Uw werk doet ertoe Uw werk geeft u een
diepere (sociale) betekenis en uw zelfwaardering
groeit
(Uit Kees Kouwenhoven 7 bronnen voor plezier in het werk)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
19
2 Wat heeft u nodig om persoonlijk betrokken en geeumlngageerd te blijven in uw
werkomgeving
Samenvatting In deze activiteit heeft u meer begrip gekregen hoe u gebruik kunt
maken van uw innerlijke bronnen om uw gewenste doelen te bereiken in een positieve
werksituatie
Opmerking In sommige werksituaties waar een manager harde competitie tussen
medewerkers stimuleert is het moeilijk en zelfs inadequaat om empathie te scheppen
In dergelijke situatie is innerlijke integriteit een beter alternatief
Opdracht 136 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Doel Deze opdracht helpt u uw vaardigheden ervaring en kwalificaties in kaart te
brengen
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Welke vaardigheden ervaring en kwalificaties heeft u Schrijf deze in de linkerkolom Vul
daarna de twee kolommen in die laten zien wanneer u deze de laatste keer gebruikt
heeft en hoe lang geleden (Zie de korte lijst van vaardigheden hieronder als
hulpmiddel)
Vaardighedenoverzicht
Vaardigheden en expertise Wanneer heeft u deze
vaardigheid gebruikt
Hoe lang
geleden
Sommige vaardigheden Practische vaardigheden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
20
Problemen oplossen Tijdmanagement Om kunnen gaan met
electronica en electriciteit
Schriftelijke communicatie Met oog voor details Metaalbewerking
Mondelinge communicatie Analytisch vermogen Met verschillende technieken
om kunnen gaan
Onderhandelen Delegeren Timmervaardigheden
Leiderschap Bouwvaardigheden
Creativiteit Schoonmaakvaardigheden
Strategisch denken Tuinieren
Organisatorisch
Doelgericht
Multi-tasking
Samenvatting In deze opdrachten heeft u uw belangrijkste vaardigheden op een rij
gezet
Noot Vaardigheden ervaringen en kwalificaties met inbegrip van het vermogen deze
over te dragen zijn de factoren die u waarschijnlijk het meest zullen helpen om u
toegang te verschaffen tot de door u gewenste toekomstwerkzaamheden Daarom is het
een belangrijk onderdeel van het proces van nieuw werk zoeken om deze zorgvuldig en
bedachtzaam te identificeren Het kan bovendien nuttig zijn om te zien hoe u uw
vaardigheden kunt vergelijken met de kerncompetenties in hoofdstuk 41
Opdracht 137 ndashWat denkt u dat uw volgende stap is
Doel Deze opdracht helpt u de beste mogelijkheden te selecteren om verder te gaan
Duur van de opdracht 10 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Kijk naar de tekening op de volgende pagina om vast te stellen wat voor u de beste
overgang is
- Van huidig betaald werk naar nieuw betaald werk
- Van betaald werk naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
- Van betaald werk naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
21
- Van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
Meer informatie over deze overgangssituaties vindt u in hoofdstuk 3
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
22
Overgangssituaties
Hoe wilt u uw tijd energie vaardigheden en geestelijke
eigenschappen nu en in de toekomst gebruiken
Overgang van
huid werk naar
nieuw betaald werk
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er
voor u zijn
Overgang van betaald
werk naarandere
(niet-betaalde) werkzaamheden
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden
Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
Overgang van
betaald werk naar
ondernemerschap
Van werkeloosheid naar
ondernemerschap
Kent u het soort ondernemerschap dat u wilt Ja Waar kunt u dat werk vinden Heeft u de vereiste vaardigheden
Ja Ontwikkel dat werk start uw eigen bedrijf Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4)
Nee Zoek uit wat u wilt gaan doen Nee Orieumlnteer u zelf ndash ga naar de Kamer van
Koophandel of de organisaties voor het Midden-m en Kleinbedrijf
Van werkeloosheid naar betaald werk
Van werkeloosheid naar
andere (niet-betaalde)
activiteiten
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn
Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
23
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu
In dit hoofdstuk heeft u de balans opgemaakt van waar u zich in uw leven bevindt U
heeft een overzicht gekregen van wat voor u belangrijk is uw verlangens en aspiraties
en hoe u zich daar tegenover verhoudt Verder bent u nagegaan hoe u uw innerlijke
bronnen inzet om uw doelen in een werksituatie te bereiken Vervolgens heeft u de
vaardigheden en ervaring waarover u beschikt weergegeven in uw
vaardighedenoverzicht Tenslotte heeft u bekeken welke de meest door u gewenste
overgangssituatie is U kunt nu nogmaals de zelfbeoordeling in 12 invullen om te zien
wat u dit heeft opgeleverd of u kunt naar andere delen van dit werkboek gaan
Sommige deelnemers aan de pilots hebben opgemerkt dat het verkrijgen van meer
kennis en inzicht van persoonlijkheidskenmerken helpen kan bij het begrijpen van de
meest geschikte werkstijlen (zie 16 persoonlijkheidstests)
Er zijn vier belangrijke overgangssituaties waar u mee rekening kunt houden met
betrekking tot werk zoeken Deze zijn van huidig betaald werk naar nieuw werk van
werkeloosheid naar betaald werk of ondernemerschap van betaald werk naar andere
(niet-betaalde) werkzaamheden en van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde)
activiteiten
Hoe uw huidige werk of niet-werk situatie er ook uitziet in dit werkboek vindt u ideeeumln
om uw kansen te verbeteren
15 Verder lezen
Covey SR Merrill AR and Merrill RR (2011) Prioriteiten Effectieve keuzes in leven
en werk Business Contact
Informatie over het ontwikkelen van vaardigheden
Vaardigheden skills competenties
httpwwwlerennlcursussociale-vaardigheden
httpsochickennlsociale_vaardigheden_verbeteren_15_tips
httpwwwlerennlcursusprofessionele-vaardigheden
httpwwwskills-netherlandsnl
httpwww21stcenturyskillsnl
http123managementnl0040_mensena400_mensen_09_competenties_ontwi
kkelinghtml
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
24
httpwwwcompetentiebeleidbeOntwikkelen_van_competenties_en_talentenM
ethoden_Ontwikkelen_van_competenties_en_talentendefaulthtm
httpwwwhannlonderzoeknieuwsboek-rolgerichte-
competen_attachmentsrolgerichte_competentieontwikkeling_-
_gertjan_schuiling_red_pdf
Persoonlijkheidstests
httpnloutofservicecombigfive
httpwww123testnl
httpwwweclecticenergiescomnederlandsenneagramtestphp
httpwww123testnljung-persoonlijkheidstest
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
25
Hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT
In dit hoofdstuk nodigen we u uit om de economische situatie in Europa en de specifieke
omstandigheden in uw eigen land in overweging te nemen
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de economische situatie in Europa Het
tweede deel van het hoofdstuk bevat een beschrijving van de situatie in Nederland
Het nationale rapport bevat
- Gegevens over werkende bevolking naar mannen en vrouwen
- Werkeloosheidscijfers voor mannen en vrouwen
- Gegevens over fulltime- en deeltijdarbeid onder mannen en vrouwen
- Gegevens over in welke sectoren de werkgelegenheid nog groeit
22 De economische situatie in Europa
Werkgelegenheid
In de EU was de arbeidsmarkt zich langzaam aan het herstellen maar in de afgelopen
jaren werd dit herstel abrupt onderbroken toen de werkloosheid medio 2011 begon te
stijgen
De totale werkloosheid in de EU is op dit moment bijna 105 in de eurozone is dat
ongeveer 11 het hoogste percentage sinds de start van de Europese Monetaire Unie
Sinds het begin van de financieumlle crisis in 2008 gingen in totaal in totaal ongeveer 5
miljoen banen in de EU verloren waarvan 3 miljoen in de eurozone De EU is de enige
wereldregio waar de werkloosheid niet daalt
De huidige verzwakking van de arbeidsmarkt is vooral het gevolg van de verslechtering
van de economische activiteit gekoppeld aan een toename van de schuldencrisis In
sommige landen vereist het aanpakken van de schuldencrisis een vastberaden beleid van
fiscale aanpassingen die van invloed zijn op de productie en de werkgelegenheid De
impact van de schuldencrisis werd verergerd door de aanscherping van de financieumlle
voorwaarden in verband met het voortdurende proces van afbouw van schulden (een
proces uitgevoerd door een organisatie in een poging om haar financieumlle kosten te
verlagen)
De duale uitkomsten van de werkloosheid binnen de EU zijn deels het gevolg van
verschillen in de ontwikkelingen van de economische activiteit en deels het resultaat van
de verschillende reacties op de groei van de werkloosheid In 2011 was het effect van de
slechtere economische activiteit op de werkgelegenheid veel sterker dan verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
26
Landen met aanhoudende of verergerende schuldencrisis zijn met name Griekenland
Spanje en Portugal
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei - 43 19 14 -003 13
Werkloosheidspercentage 96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Volwasseneneducatie
Het DG Educatie en Cultuur van de Europese Unie heeft het Programma voor een Leven
Lang Leren ontwikkeld zodat mensen van alle leeftijden deel kunnen nemen aan
leerervaringen en helpen bij de ontwikkeling van de onderwijs-en opleidingssector in
Europa Het deel van het programma gewijd aan oudere leerlingen wordt Grundtvig
genoemd De doelstellingen van Grundtvig zijn om
bull te reageren op de uitdaging die de vergrijzing in Europa aan educatie stelt
bull hulp te bieden aan volwassenen met leerwegen waardoor zij hun kennis en
competenties kunnen verbeteren
Multilaterale projecten ter verbetering van de volwasseneneducatie door ontwikkeling en
overdracht van innovatie en goede praktijken zijn activiteiten die ondersteund worden
door het Grundtvig-programma 3C Economic Welbeing for Older Peole is zorsquon project en
heeft als doel om mensen van 45 jaar+ ofwel actief te laten blijven of weer te re-
integreren in de arbeidsmarkt en tegelijkertijd in staat te stellen ook inkomsten te
genereren (De 45 + jarigen vormen een zeer brede en diverse groep van werknemers
met verschillende behoeften en mogelijke kansen obstakels en uitdagingen)
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei -43 19 14 -03 13
Percentage
werkeloosheid
96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Dit werkboek is een van de uitkomsten van het project en heeft ten doel passende
kennis over nieuwe vormen van werkgelegenheid te verschaffen zoals sociale
ondernemingen cooumlperaties adviesbureaus en andere vormen van maatschappelijke
participatie zoals vrijwilligerswerk en sociale activering Samen met deze nieuwe vormen
van werkgelegenheid moeten oudere werknemers leren omgaan met financieumlle
problemen rond hun pensioen en spaargeld dat onvoldoende is om hen in de toekomst
te kunnen blijven ondersteunen Verkenning van en toegang tot nieuwe vaardigheden en
werkmogelijkheden zal helpen de financieumlle situatie van ouderen te verbeteren
23 De Nederlandse economische situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
27
In Nederland wonen 16656000 mensen tegenwoordig 495 is man en 505 vrouw
235 van de bevolking is jonger dan 20 jaar 328 is tussen de 21 en 45 en 437 is
ouder dan 45 jaar De levensverwachting is gestegen gemiddeld 785 jaar voor mannen
en 828 jaar voor vrouwen
De potentieumlle beroepsbevolking bevolking11 (actieve bevolking) bestaat uit 23 van de
totale bevolking bijna 11000000 mensen
- 400000 mensen werken 12 uur of meer in een week
- 32000 personen willen 12 uur of meer werken in een week maar doen dat (nog)
niet
- 2700000 mensen zijn niet bereid om 12 uur of meer werken in een week
Volgens de Nederlandse statistieken is het totaal van de actieve bevolking op basis van
de de internationale definitie 8757000 personen in 2011 Daarvan hebben er 8369000
werk ft terwijl 389000 mensen werkloos zijn Dus in lijn met de internationale definitie
was het Nederlandse werkloosheidspercentage in 2011 44 De werkloosheid in
verschillende leeftijdsklassen wordt weergegeven in de onderstaande tabel
Tabel 1 Werkloosheid in (2011)
Leeftijd Totaal Mannen Vrouwen
15 - 24 jaar 98 95 102
25 - 44 jaar 49 51 46
45 ndash 65 jaar 47 42 54
Volgens Eurostat is 25 van de totale werkende bevolking werkzaam in de
landbouwsector 16 in de industrie en 816 in de dienstensector De groei van de
werkgelegenheid in de dienstensector was positief (09) terwijl zowel in de landbouw
als in de industrie de werkgelegenheid afnam respectievelijk 65 en 14
Tabel 2 Totaal aantal werkenden (2011)
EU NL EU NL EU NL
45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100
50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900
55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000
60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600
Zoals in de volgende tabel te zien is zijn is de arbeidsparticipatie van 50-64 jarigen
groter in de productiesector en de gezondheidszorg Daarentegen is de
arbeidsparticipatie van 50-64-jarigen lager in de mijnbouw en in de elektriciteits-en
watervoorziening
Tabel 3 Economische activiteiten 50-64 jaar in (2011)
Land- en bosbouw en visserij
277
Mijnbouw 000
1 De Nederlandse definitie van de beroepsbevolking wijkt af van de internationale definitie volgens de
Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en er zijn dus verschillende uitkomsten Ten eerste komen volgens de Nederlandse definitie alleen personen die bereid zijn om ten minste twaalf uur per week werken in aanmerking Ten tweede varieumlren de definities van de beroepsbevolking varieumlren De internationale definitie vereist prompt (binnen twee weken) de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt Volgens de Nederlandse definitie een periode van drie maanden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
28
Industrie 1013
Electriciteit en gasvoorziening
047
Watervoorziening 047
Bouwnijverheid 517
Groot-en detailhandel 876
Transport en opslag 551
Hotel en restaurantwezen 213
Informatie en
communicatie
218
Financiele en
assurantiesector
246
Vastgoedsector 088
Wetenschap en
technologie
510
Administratieve sector 268
Overheid en defensie 880
Onderwijs 925
Gezondheidszorg en
welzijn
1896
Kunst vermaak en
recreatie
187
Overige diensten 187
In Nederland wordt de arbeidsparticipatie vooral bepaald door mate waarin onderwijs
gevolgd is Volgens Eurostat is de arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64
jaar 516 wanneer de werknemer niveaus 0-2 heeft (kleuter- lager en lager secundair
onderwijs) 678 in het geval van niveau 3-4 (hoger secundair en post-secundair niet
tertiair onderwijs) en 778 wanneer de werknemer niveaus 5-6 (eerste en tweede fase
van het tertiair onderwijs) bereikt Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk onderwijs is om
ouderen aan het werk te houden
In Nederland is 546 van de werkloze werknemers tussen 50 en 64 jaar zijn langdurig
werkloos (12 maanden of meer) Hoewel dit percentage is toegenomen sinds 2008 is de
huidige situatie niet zo slecht als het was 1992 toen bijna 70 van de totale
arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64 jaar langdurig werkeloos was
(Eurostat 2011)
Tabel 4 Werkeloosheidspercentages per leeftijdscategorie en
opleidingsniveaus
Niveau 0 -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6
45-49 jaar 47 33 29
50-65 jaar 44 43 35
Bron Eurostat
De persoonlijke kenmerken van de groep werkloze oudere werknemers zijn anders dan
die van de totale groep ouderen in Nederland Hoewel de verdeling van de werkloosheid
tussen mannen en vrouwen gelijk is is bij de 60-plussers het aantal mannen veel hoger
Werkloosheid onder oudere werknemers is veel hoger dan CBS-statistieken zijn
vermoeden Oudere werknemers hebben niet geprofiteerd van de daling van de
werkgelegenheid in 2010 De werkloosheid onder oudere werknemers is niet gedaald Er
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
29
zijn veel misverstanden te wijten aan de verschillende manieren waarop werkloosheid
door diverse officieumlle instanties gedefinieerd wordt Elke figuur toont een ander deel van
werkelijkheid in de samenleving Omdat veel oudere mensen die hun baan hebben
verloren niet meer actief werkzoekend zijn worden ze niet meegenomen in de CBS-
statistieken Ze worden echter wel weer opgenomen in de berekening van het UWV
Tabel 5 Deelname aan opleiding en training in 2011 ()
25-34 35-44 45-54 55-64
T M V T M V T M V T M V
EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48
NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88
Bron Eurostat
Werknemers ouder dan 45 jaar nemen minder deel aan onderwijs en opleidingen dan
jongere werknemers 146 van de werknemers tussen 45 en 54 jaar zijn deelnemer
aan een opleidings-en trainingsprogramma en dit percentage is voor de werknemers
tussen 55 en 65 jaar nog lager 84
Tabel 6 Deelname aan opleiding en training naar arbeidssituatie in 2011 ()
Actieve
bevolking
Werkend Werkloos Inactief
EU27 95 95 91 69
NL 183 183 173 103
Bron Eurostat
De hogere deelname niveaus treft men aan bij de werkenden en de werklozen zijn voor
degenen die in dienst zijn (183) en werklozen (173) De inactieve mensen nemen
in mindere mate deel(103)
Werknemers die al een hoger opleidingsniveau hebben nemen ook vaker deel aan een
leven lang leren 193 van degenen die niveaus 5-6 bereikt hebben deelgenomen aan
onderwijs terwijl het percentage slechts 46 voor degenen die niveau 0-2 hebben bereikt
Toegang tot de arbeidsmarkt
In de periode van 2000-2011 is de 55-65 leeftijdsgroep van het werkende deel van de
beroepsbevolking bijna verdubbeld en het aantal oudere werknemers zou in de toekomst
ook nog eens kunnen verdubbelen Dit betekent dat op dit moment meer dan 49 van
de 55-65 leeftijdsgroep nog oudere werknemers zijn Het aantal 15-55 jarigen daalt
sinds 2000 en omvat momenteel 07 De afgelopen jaren is het aantal 55-65 jarigen
evenredig gestegen maar stabiliseert nu als gevolg van de financieumlle en economische
crisis Bovendien is de groei onder vrouwen hoger dan onder mannen Het aantal 45-55
jarigen nam toe van 227 naar 263 en het aantal 55-65 jarigen is gestegen van 73
naar 144
De vergrijzende samenleving wordt weerspiegeld in de werkgelegenheid en de
werkloosheid Oudere werknemers vullen minder vacatures in Toch is het aantal
vacatures ingevuld door oudere werknemers toegenomen De arbeidsmarktpositie van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
30
oudere werknemers is tegenwoordig weer wat slechter dan 10 jaar geleden Terwijl
steeds meer mensen zeggen dat ze willen blijven werken en ook daartoe in staat zijn is
slechts 34 van de 60-64 jarigen ook echt actief op de arbeidsmarkt Het bruto
percentage ouderen dat nog werkt neemt toe In 2010 behoort 45 van de mannen
onder de 60-64 groep en de 22 van de vrouwen tot de werkende bevolking
Specifieke barriegraveres voor oudere werken
De volgende tabel toont het aantal (voormalige) werkzoekende ervaren van de volgende
hindernissen en obstakels in Volgens deze gegevens denkt een hoog percentage van
de oudere werknemers zowel werkenden als werklozen dat leeftijd een obstakel kan
zijn De op de tweede plaats meest genoemde belemmering is de beschikbaarheid van
afwijkende werktijden
Tabel 7 Aantal (voormalige0 werkzoekend dat een van de volgende
belemmeringen ondervindt ( in )
45-54 jaar 55+
Werkeloos Werkend Werkeloos Werkend
Lichamelijke
gezondheidsproblemen
33 16 34 25
Psychische
gezondheidsproblemen
27 15 21 16
Beschikbaarheid door
afwijkende werktijden
49 36 52 41
Financieumlle problemen 30 17 25 21
Gebrek aan betaalbare
kinderopvang
6 6 2 3
Zorg voor familieleden 19 12 14 12
Problemen met de
Nederlandse taal
13 7 8 8
Buitenlandse
nationaliteit
15 8 10 6
Leeftijd 89 83 94 91
Bron Arbeidsmarkt Ouderen SZW 2011
In het Nederlandse Nationale Rapport wordt gesteld dat het beleid om oudere
werknemers op een latere leeftijd te laten uittreden gebaseerd is op drie soorten
strategieeumln
a) Vergroten van het potentieel van oudere werknemers
o Afschaffing van ontzie-maatregelen (vervroegde uittreding seniorenverlof)
o Het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd Volgens Van Dalen et al
(2010) heeft de overheid een aantal publiciteitscampagnes in de afgelopen
decennia gelanceerd om de pensioenleeftijd te verhogen evenredig te verhogen
met het toenemen van de levensverwachting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
31
b) Toename van de vraag naar oudere werknemers
o Ervaring
o Salarissubsidie
o Premiereductie
o Het wegnemen van werkgeversrisicos
c) Arbeidsmarktprikkels
o Advisering en begeleiding
o Opleiding en bijscholing
De combinatie van deze drie strategieeumln is zeer effectief in de praktijk
CEDEFOP het Europees Centrum voor de ontwikkeling van beroepsopleiding wijst erop
dat het publieke debat in Europa over de vergrijzing een fundamentele verschuiving in de
visie op oudere werknemers impliceert Nieuw beleid moet flexibeler meer preventief en
meer activerend
Volgens de van Dalen et al (2010) worden de werkgevers in vergrijzende
samenlevingen onvermijdelijk geconfronteerd met de economische uitdagingen van een
vergrijzende beroepsbevolking Het ontwerpen van beleid om de inzetbaarheid en
productiviteit van oudere werknemers te verbeteren is eacuteeacuten van de uitdagingen waar
personeelsmanagers in de nabije toekomst mee worden geconfronteerd
Ook wordt vermeld hoe werkgevers momenteel bezig zijn hun beleid vorm te geven om
de productiviteit en de arbeidsparticipatie van oudere werknemers in Nederland te
bevorderen Generieke beleidsmaatregelen die erop gericht zijn oudere werknemers
tegemoet te komen - bijvoorbeeld door ze extra verlof of vermindering van hun werklast
te geven ndash komen veelvuldig voor onder het motto van leeftijdsbewust
personeelsbeleid De paradox van dit soort leeftijdsbewustzijn is dat deze maatregelen
de kansen van oudere werknemers eerder lijken te beperken op de Nederlandse
arbeidsmarkt (Euwals De Mooij en Van Vuuren 2009) Werkgevers zijn vooral sceptisch
over de toepassing van overheidsmaatregelen of sector-brede arbeidsovereenkomsten
(caorsquos) waar deze maatregelen de inzetbaarheid van ouderen verminderen en de kosten
verhogen Slechts zeer weinig organisaties hebben personeelsbeleid die gericht zijn op
het verkleinen van de groeiende productiviteit-loonkloof Slechts zes procent van de
organisaties heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid van demotie en slechts 13
procent had speciale opleidingsprogrammas voor oudere werknemers Het ontbreken
van een helder leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt het meest duidelijk wanneer we
stilstaan bij situaties waarin werknemers minder presteren Als oudere werknemers niet
meer voldoen aan de productienorm wordt dat meestal getolereerd en worden er geen
corrigerende maatregelen genomen om hun inzetbaarheid te verbeteren Van minder
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
32
presterende jongere collegarsquos wordt dit niet getolereerd en dit is reden voor ontslag
Werkgevers die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen ontwikkelen moet
maatregelen op maat snijden om de individuele werknemers te stimuleren in langer
actief te blijven op de arbeidsmarkt en een duurzame inzetbaarheid te bevorderen
Bronnen
Dalen HP van K Henkens en JJ Schippers 2010 Productivity of the Older Worker Perceptions
of Employers and Employees Population and Development Review vol 36(2) 309-330
Euwals R R de Mooij en D van Vuuren (2009a) Rethinking retirement CPB speciale publicatie
nr 80 Den Haag Centraal Planbureau
Contactinformatie voor loopbaanbegeleiding en advies
httpwwwvanedenl
httpadsomnl
httpwwwloopbaanbegeleiding-op-maatcom
24 De gevolgen van de economische situatie voor u
Persoonlijke omstandigheden hebben sterke invloed op het vermogen een inkomen te
verdienen De vraag is wat is realistisch en mogelijk binnen de gegeven
omstandigheden
In hoofdstuk 3 worden manieren van werken nader bekeken Sommige bieden
aanvullende ideeeumln die kunnen leiden tot kansen op werk Het hoofdstuk bevat
suggesties om op verschillende manieren in werksituaties betrokken te zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
33
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR
WERK
Dit hoofdstuk zal u helpen te bepalen wat de beste opties voor soorten werk voor u zijn
Het hoofdstuk is verdeeld in twee secties
bull 31 ndash brengt verschillende kansen op werk in kaart betaald onbetaald of vrijwillige
werkzaamheden
bull 32 - zet vormen van zelfstandige arbeid en professionele dienstverlening een rij
Elke sectie schetst de mogelijkheden voor werk een beschrijving van het soort werk de
voordelen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillig
In veel Europese landen is betaald werk schaars en moeten er alternatieve manieren
worden gevonden om een inkomen te genereren De kansen en mogelijkheden voor werk
die we in dit hoofdstuk bespreken zijn
311 Het continueren van betaald werk
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat
312 Zelfstandig ondernemerschap
Een zelfstandige is iemand die werkt in een eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
313 Maatschappelijk ondernemerschap
Maatschappelijk ondernemerschap omvat bedrijfsactiviteiten die primair gericht zijn op
sociale behoeften Er zijn veel verschillende ondernemingsvormen die inkomsten
genereren waarbij men wel of geen winst kan maken
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Vrijwilligerswerk wordt beschouwd als het dienen van de samenleving door middel van
de eigen interesses persoonlijke vaardigheden of leren In ruil daarvoor levert dat een
gevoel van eigenwaarde en respect op in plaats van geld Vrijwilligerswerk maakt
persoonlijke en professionele ontwikkeling van vaardigheden mogelijk Bovendien is men
onder de mensen en levert het plezier op
Een zelfhulpgroep is in handen van de deelnemers zelf Dat zijn vaak vrijwilligers die zelf
persoonlijke ervaringen met het groepsthema hebben Een zelfhulpgroep is een kleine
groep mensen die dezelfde behoefte hebben of in dezelfde situatie verkeren en als
ondersteuningsgroep samenwerken om elkaar hierbij te helpen
315 Stage
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
34
Een stage is een werkgerelateerde leerervaring voor mensen die werkervaring willen
ontwikkelen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke opdrachten die
ongeveer drie maanden tot een jaar duren Oudere volwassenen moeten soms veel
moeite doen om deel te kunnen nemen aan een stage ndash trainee- of
uitwisselingsprogramma omdat die vooral op jongeren gericht zijn
316 Uitwisselingsprogrammas (job-rotatie)
Er zijn verschillende strategieeumln die gebruikt kunnen worden om beroepsmobiliteit te
bevorderen Eeacuten daarvan is job-rotatie Bij job-rotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan binnen en buiten de organisatie Het
biedt zowel de werknemer als de organisatie kansen en mogelijkheden voor beweging en
ontwikkeling
311 Continuering van betaald werk
Wat is dit
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat De belangrijkste uitdaging van continuering van betaalde arbeid is te
ontkomen aan tal van vormen van ouderendiscriminatie in de samenleving Ook
werkgevers bezondigen zich daar nog wel eens aan Dus hoe kunnen oudere
werknemers op een bevredigende manier een voortzetting van hun dienstverband
realiseren
Vragen in verband met het continueren van betaald werk kunnen worden onderverdeeld
in vier categorieeumln
1 Hoe kunt u de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie vinden
Betaald werk - een keuze of een essentieumlle behoefte
Wie een betaalde baan heeft wordt geconfronteerd met de vraag hoe lang moet ik
werken voordat ik met pensioen kan gaan
In veel landen wordt de pensioenleeftijd verhoogd en worden pensioenuitkeringen steeds
minder gegarandeerd dan verwacht Dit resulteert in een voortdurende onzekerheid
vooral voor oudere werknemers Dat leidt tot verdere vragen zoals
- Wat betekent dit voor mij
- Zal ik langer moeten werken
- Zal de optie vrijwillige uittreding helemaal verdwijnen of blijft er nog een mogelijkheid
om eerder te vertrekken
- Wat betekent dit voor mijn gezondheid
- Wat betekent dit voor mijn gezin
- Wat betekent dit voor mijn financieumlle situatie
- Heb ik echt een keuze of ben ik gedwongen om slechts eacuteeacuten beslissing te nemen
Oudere werknemers worden in hun latere loopbaan gedwongen om hun opties te
onderzoeken voor de voortzetting van betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
35
Welke ondersteuning zou u nodig hebt om dit bereiken en van wie
bull Uw werkgever
bull Uw familie
bull Anderen
bull Uzelf
Als oudere betaald blijven werken wordt dit meestal gezien als een individueel probleem
of een individuele keuze In werkelijkheid is dit de uitkomst van collectieve politieke
sociale en economische processen waarbij de werkgever primair betrokken is Echter er
is vaak een gebrek aan mensen van wie men ondersteuning en begeleiding kan krijgen
Hoe kunt u uw situatie nader bepalen
Als u werkloos bent kunt u nu kijken naar andere secties voor een meer geschikt
werkpatroon Als u een betaalde baan heeft kunt u de quick scan doen en zien waar
u uitkomt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
36
Scores (met uitzondering van diegenen die geen betaald werk hebben)
0-3 Bouw uw carriegravere op een gemakkelijke en prettige manier af
3-7 Vindt een betere baan in een soortgelijk of andere organisaties
8-11 Stel uzelf in staat van rol te verwisselen binnen uw huidige organisatie
12-16 Verbeter uw functioneren binnen de huidige organisatie
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u betaald werk
JaNee
Indien Ja ga verder indien Nee stop hier en ga verder kijken naar de andere
werkpatronen
2 Weet u wanneer u met pensioen kunt gaan
JaNeeNiet zeker
3 Vindt u uw huidige baan bevredigend en zou u die baan willen houden tot aan
uw pensionering
JaNee
Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan uw
pensionering
4 Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan
uw pensionering
JaWeet nietNee
5 Is er iets speciaals dat u nog zou willen doen in uw baan
JaWeet nietNee
6 Wilt zich nog verder ontwikkelen of uzelf verbeteren in uw baan
JaMisschienWeet nietNee
7 Wilt u van baan veranderen in een complete nieuwe werksituatie en iets heel
anders gaan doen
JaMisschienWeet nietNee
8 Wilt u uw baan gefaseerd afbouwen
JaWeet nietNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
37
Hoe kunt u meer informatie over het vervolg van uw loopbaan krijgen
Als u uw carriegravere op een of andere manier voort wilt zetten moet u
- Anticiperen op ontwikkelingen in uw huidige werksituatie
- De kansen en mogelijkheden op een rij zetten
- Het juiste moment bepalen om actie te ondernemen
Om betaald werk te blijven doen moet u uw wensen bespreken met uw leidinggevende
en of met de HR medewerker en misschien met anderen binnen uw werkverband Het
is ook belangrijk om te overwegen wat u welen wat niet wilt delen met uw collegas over
uw plannen Daarom is strategische communicatie erg belangrijk
Suggestie het zou nuttig zijn om hoofdstuk 4 over kerncompetenties te lezen
Uw carriegravere en uw opties
1 Hoe kunt de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
Als u uw werk geleidelijk aan wilt beeumlindigingen zou u zich kunnen afvragen
- Hoe kan ik dit willen doen
- Wat is belangrijk voor mij
- Wat is ook goed voor mijn werk
In de praktijk zijn er verschillende opties mogelijk
bull Verminder uw werktijden door een deeltijdpensioen of geleidelijke uittreding
Flexibel werken is een andere manier geleidelijk te minderen
bull Overweeg demotie naar een minder belastende functie Vaak zal een dergelijke
oplossing van invloed zijn op uw inkomen dus is het goed om vooraf te berekenen
of deze optie voor u zal werken
bull Later als u precies weet wat u wilt kan het nodig zijn om te onderhandelen met uw
manager en kunt u gedwongen worden om tot een compromis te komen
VOORBEELD 1a
Jeremy besloot om rond zijn 60e de mogelijkheid te bespreken om gefaseerd met
pensioen te gaan Dit kwam zijn werkgever goed uit die nu een andere werknemer
geleidelijk aan zijn werkzaamheden kon overnemen
VOORBEELD 1b
Marina had net een nieuw kleinkind en haar dochter vroeg of ze kon drie dagen per week
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
38
op kon passen Marina onderhandelde om in deeltijd te gaan werken en maakte zo van
de gelegenheid gebruik om zich te concentreren op die aspecten van haar werk die ze
het liefste deed
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
Als u uw huidige baan wilt behouden is het misschien goed om een sterkte-zwakte-
analyse te maken van uzelf in deze baan Wat zijn uw sterke en zwakke punten Wat
zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen (risicos) Wat kunt u doen om uzelf te
verbeteren Wat kunt u doen om uw eventuele zwakke punten te compenseren Wat
heeft u nodig om de kansen te benutten En wat kunt u doen om eventuele risicos
of bedreigingen voor uw baanzekerheid te verminderen
Bespreek deze problemen met uw manager en kijk of en tot wat voor soort
overeenkomst u kunt komen U kunt denken aan meer flexibiliteit competentie-
ontwikkeling door bijscholing en training uitbreiding van +taken (bijvoorbeeld meer
jongere collegas begeleiden) enzovoort
VOORBEELD 2a
Angela had kinderen die studeerden en moest blijven werken vanwege de kosten die dat
met zich meebracht Na overleg met verschillende sectiehoofden en managers stemde ze
er mee in om een specialistische rol op zich te nemen in het beheren van belangrijke
bedrijfsgegevens Ze verbeterde haar digitale vaardigheden om dit te bereiken
VOORBEELD 2b
Arthur werkte in een klein ingenieursbureau Hij wilde een kleine stacaravan kopen en
onderhouden om door andere landen in Europa te toeren Omdat dit financieumlle gevolgen
voor hem had vroeg hij om extra uren uit te betalen en ging hij in plaats van de
gebruikelijke 40 uur 50 uur per week werken
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
Als u uw huidige positie binnen uw organisatie wilt verbeteren is het belangrijk om
een analyse van belanghebbenden te maken van wie er binnen de organisatie belang
hebben bij uw functie bijvoorbeeld
bull Hoe belangrijk is uw functie Voor wie En waarom
bull Wat kunt u doen om uw functie belangrijker voor ze te maken
bull Hoe kunt u de manier waarop u uw huidige baan doet verder ontwikkelen en
verbeteren Hoe kunt u anderen ondersteunen vanuit uw positie
In de praktijk kan dit leiden tot promotie of een uitbreiding van taken en
verantwoordelijkheden of om nieuwe uitdagingen of te werken aan projecten
Wees u bewust van uw mogelijkheden Pas op voor zelfoverschatting of overdrijving
Als u uw positie voor een langere periode wilt houden besteed dan aandacht aan de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
39
omvang van de werklast en vermijd tijdsdruk en stress zo veel mogelijk
VOORBEELD 3a
Joanne analyseerde het werk dat haar werkgever leverde en bedacht een nieuw product
dat het bereik voor haar werkgever zou kunnen vergroten Ze presenteerde haar idee
bedachtzaam aan de Chief Executive in termen van nieuwe marktmogelijkheden en
manieren om een nieuwe business zeker te stellen Hij was onder de indruk en wees
haar de nieuwe taak toe
VOORBEELD 3b
Jerome had gewerkt voor een bedrijf 40 jaar gewerkt en voelde zich moe en verveeld in
zijn werk Hij sprak met een collega van een andere afdeling en realiseerde zich dat hij
vaardigheden had om een nieuw initiatief te ondersteunen Hij werd overgeplaatst
binnen twee weken overgeplaatst naar een nieuwe taak en functie
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie
vinden
Hiervoor moet u zich strategisch orieumlnteren en meer aandacht besteden aan sollicitatie
vaardigheden presentatievaardigheden en netwerken
- Wat denkt u dat een betere baan voor u is
- Bestaan deze banen ook echt
- Waar zijn deze banen te vinden
- Wat is er nodig om op zorsquon baan te solliciteren
- Waarom denkt u dat u de juiste persoon voor die baan bent
- Hoe kunt u anderen overtuigen dat u de juiste persoon voor die baan bent
Pas op Aan een nieuwe baan beginnen brengt altijd een zeker risico met zich mee
Bespreek met uw huidige manager of u een terugkeergarantie kunt krijgen tijdens uw
proeftijd in de nieuwe baan
VOORBEELD 4a
Jenny stond op het punt te worden ontslagen Ze sprak met een goede vriend die haar
aandacht vestigde op een vacature in een naburige stad
VOORBEELD 4b
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
40
Andreacute had zijn hele leven in hetzelfde dorp gewoond en gewerkt Nu was er als gevolg
van de migratie van jongere mensen minder werk beschikbaar voor hem Voor de uren
die uitvielen kreeg hij een aanvulling als concieumlrge klusjesman op de basisschool in het
naburige dorp
312 Zelfstandig ondernemerschap
Definities
Een zelfstandige is iemand die werkt in hun eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
(Eurostat Europa in Cijfers Eurostat Jaarboek 2011)
In Nederland gelden voor de verplichting tot inschrijving bij de Kamer van Koophandel en
voor de omzetbelasting (btw) dezelfde criteria
Er worden goederen of diensten geleverd
De ondernemer vraagt meer dan een symbolische vergoeding voor de goederen
of diensten
De ondernemer neemt deel aan het normale economische verkeer en doet dat
ook geregeld (duurzaamheid)
Er is een organisatie van arbeid en kapitaal
Er is meer dan eacuteeacuten opdrachtgeverafnemer (zelfstandigheid)
De ondernemer heeft de vrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht te
verrichten
In twijfelgevallen neemt de KvK ook nog in aanmerking hoeveel tijd men in de
onderneming steekt Dat moet in principe minstens 15 uur per week zijn
Voor de Wet inkomstenbelasting 2001 is winst uit onderneming eacuteeacuten van de soorten
arbeidsinkomsten te onderscheiden van loon en resultaat uit overige werkzaamheden
Er gelden de volgende eisen
Winst maken
Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken Dat hoeft niet meteen de
eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis Een ondernemingsplan
kan helpen de winstkansen duidelijk te maken
Ondernemersrisico lopen
De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft
Openbaarheid en zichtbaarheid
De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door
promotie en publiciteit
Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers
De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor freelancers van belang Als
90 van de inkomsten van eacuteeacuten opdrachtgever komt en de rest van twee is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
41
mogelijk niet aan de eis voldaan Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen
ingezet kunnen worden enof de uren bijvoorbeeld wisselend zijn
In het kader van het starten als zelfstandige vanuit de WW gebruikt deze wet de
formulering werkzaamheden in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige
uitoefening van een beroep De minister heeft toegelicht dat bij de beoordeling of er
sprake is van werkzaamheden als zelfstandige wordt gekeken of de persoon
een reeumlel economisch bedrijfsrisico loopt
ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel
voor meer opdrachtgevers werkt over eigen bedrijfsmiddelen beschikt
een zodanige organisatie heeft opgebouwd dat hij niet meer gezien kan worden
als iemand die slechts zijn arbeidskracht productief maakt
In de context van dit werkboek gaan we er van uit dat een zelfstandige voldoet aan
tenminste eacuteeacuten van de volgende criteria
bull U werkt met de intentie om winst te maken enof
bull U besteed tijd aan het functioneren van zijnhaar bedrijf enof
bull U bent momenteel bezig een bedrijf op te zetten
Voordelen
Met het afnemen van de traditionele werkgelegenheid voor oudere werknemers op de
arbeidsmarkt kan zelfstandig ondernemerschap worden beschouwd als een goed
werkpatroon om uw werkzaam leven of carriegravere voort te zetten Vergeleken met andere
werkpatronen in dit hoofdstuk lijkt zelfstandig ondernemerschap het zwaarst Daarom
vereist de beslissing om ZZP-er te worden
bull een grondige analyse van de voor-en nadelen en
bull een betrouwbaar en realistische planning
Wat zijn de voordelen en risicorsquos van ZZP-er zijn
Belangrijkste voordelen (+) of prorsquos Belangrijkste risicofactoren (-) or contrarsquos
Bevredigend om op jezelf te werken
een gevoel van onafhankelijkheid en
zelfontplooiing
Moeilijkheden in de opstartfase waaronder
een deprimerende hoeveelheid bureaucratie
en mogelijke problemen met de financieumlle
liquiditeit
Kans op winst Een aanzienlijke investering aan tijd
Verhoogde sociale status Verstoorde balans tussen werk en priveacute
Nieuwe contacten en interpersoonlijke
relaties
Risico op financieumlle schade en juridische
aansprakelijkheid
Verbeterd gevoel van actief
burgerschap door inachtneming van de
In sommige bedrijfstakken is een groot
startkapitaal nodig om een potentieel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
42
rol van een maatschappelijk
verantwoord ondernemer
succesvol bedrijf te starten
EU of nationale overheidsfondsen
kunnen ondersteuningsprogrammas
bieden voor starters
Expertise nodig op het gebied van zakelijke
belangen van het ondernemerschap
Juridische vormen van ondernemerschap
Als startende ondernemer moet u voor uw bedrijf de juiste juridische vorm ook wel
rechtsvorm genaamd kiezen Dit heeft gevolgen voor uw aansprakelijkheid en uw
belastingverplichtingen Hoewel u niet per definitie vastzit aan de rechtsvorm die u kiest
is het aanpassen ervan een ingewikkeld en kostbaar proces Deze checklist helpt u bij
het bepalen van de rechtsvorm die het best bij uw onderneming past 9 rechtsvormen
voor ondernemers
1Eenmanszaak (ZZP-er)
Veruit de meeste startende ondernemers en ZZPers beginnen als eenmanszaak De
naam zegt het eigenlijk al van een dergelijk bedrijf is slechts eacuteeacuten persoon de eigenaar
Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming Gaat u in uw eentje
beginnen maar verwacht u na verloop van tijd personeel te gaan aannemen dan kunt u
dus alsnog kiezen voor een eenmanszaak Verder is het van belang om te weten dat er
voor een eenmanszaak geen oprichtingseisen gelden dat wil zeggen dat er geen akte
hoeft te worden gemaakt U bent daarentegen wel verplicht om uw onderneming in te
schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) Per persoon kan
er maximaal eacuteeacuten eenmanszaak worden opgericht
2 Maatschap
In een maatschap werken twee of meer personen (in dit geval maten) samen die onder
een gemeenschappelijke naam een beroep uitoefenen Deze rechtsvorm komt veel voor
in de medische en juridische wereld Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen
fysiotherapeuten en advocaten Maar ook in de architectenwereld bestaan veel
maatschappen Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt zoals
geld goederen of arbeid waarbij het uiteindelijke voordeel hieruit wordt verdeeld onder
de maten Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen Sinds 2008 moeten
ook alle maatschappen afgezien van zogenaamde stille (externe) maatschappen
worden ingeschreven in het Handelsregister Bij de oprichting hoeft net als bij een
eenmanszaak geen akte te worden opgesteld Probeer onderling echter wel duidelijke
afspraken te maken over overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris Zo
voorkomt u dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden
uit de maatschap
3 Vennootschap Onder Firma (VOF)
De Vennootschap Onder Firma (VOF) is eigendom van meerdere betrokkenen die
vennoten of firmanten worden genoemd Dit kunnen bestaande personen zijn maar
rechtspersonen zoals besloten vennootschappen (BVs) is ook een optie De op te richten
VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister Het is niet verplicht om een
firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken maar net als bij een maatschap is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
43
het wenselijk om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden bevoegdheden en
de winstverdeling schriftelijk vast te leggen
4 Besloten Vennootschap (BV)
De Besloten Vennootschap vaak afgekort naar simpelweg BV is een veelgebruikte
rechtspersoon waarbij het kapitaal in aandelen is verdeeld en de risicos van hoofdelijke
aansprakelijkheid worden beperkt Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders
maar kunnen niet vrij worden verhandeld Een belangrijk voordeel van de BV is dat het
een rechtspersoon is Dat houdt in dat in veel gevallen niet u maar de BV aansprakelijk
is voor eventuele schulden Let op als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kunt u
hierop weacutel persoonlijk worden aangesproken Als directeur bent u in dienst van de
onderneming Een BV kan door een of meerdere personen worden opgericht Bij de
oprichting moest de BV vroeger beschikking hebben over een kapitaal van
achttienduizend euro (in de vorm van geld of natura zoals onroerend goed) Dat is niet
meer het geval Sinds 1 oktober 2012 is namelijk het nieuwe BV-recht ingegaan De
wetgeving met betrekking tot de besloten vennootschap (BV) is sindsdien aanzienlijk
veranderd
5 Commanditaire Vennootschap (CV)
De Commanditaire Vennootschap kan van pas komen indien u over te weinig kapitaal
beschikt om een VOF op te richten Een CV is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen
twee of meer personen (vennoten) Deze vennoten kunnen beherend of stil
(commanditair) zijn In de praktijk betekent dit dat de stille vennoten alleen financieel
betrokken zijn bij de onderneming Het is voor hen niet toegestaan om namens de CV te
spreken of handelen Voor de oprichting van een Commanditaire Vennootschap bestaan
afgezien van de inschrijving in het Handelsregister geen formele eisen Daarom is des te
belangrijker om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten
vastleggen door een notaris Mocht de vennootschap haar verplichtingen niet meer
kunnen nakomen dan zijn de beherende vennoten priveacute voor honderd procent hoofdelijk
aansprakelijk De commanditaire vennoten zijn daarentegen slechts aansprakelijk voor
het bedrag dat zij hebben ingebracht
6 Naamloze Vennootschap (NV)
Deze rechtsvorm is voor starters over het algemeen niet echt relevant Een NV is een
vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen maar deze zijn in
tegenstelling tot bij een BV overdraagbaar De eisen bij het oprichten van een NV zijn
vrijwel gelijk aan die bij het opzetten van een BV maar hierbij moet u ten tijde van de
oprichting nog wel beschikken over een minimumkapitaal het gaat hierbij om een
bedrag van 45000 euro Namens de NV moeten jaarstukken worden opgeteld en
ingeleverd bij de KvK De wijze waarop dit moet gebeuren hangt af van de grootte en
omvang van het bedrijf
7 Franchise
Franchise is een vorm van samenwerking tussen bedrijven waar een ondernemer
(franchisenemer) een licentie krijgt voor het business model dat ontwikkeld is door een
andere entiteit (de franchisegever) meestal een bekend bedrijf de licentie kan het recht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
44
dekken om een merknaam te gebruiken know-how handelsmerken business concept
operationele procedures enz De franchisenemer betaalt een vaste vergoeding aan de
franchisegever In ruil daarvoor kan de franchisegever ook hulp bieden in de vorm van
opleidingen recruitment diensten en promotie
8 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Routes naar zelfstandig ondernemerschap
Bij de overgang naar zelfstandig ondernemerschap ontstaat meestal eacuteeacuten van de
volgende vormen
Een nieuw bedrijf starten ndash u wordt ZZP-er of deel van een maatschap op basis
van een goed onderbouwd idee voor de zakelijke bedrijfsvoering alsmede de
nodige expertise en middelen (ondernemingsplan)
Deelnemen aan een bestaand familiebedrijf ndash een familielid nodigt u uit om deel
te gaan nemen in zijn bedrijf alleen mogelijk voor wie familie heft die al een
bedrijf bezit
Deelnemen aan een bestaand bedrijf dat gerund wordt door een niet-familielid ndash
dit is mogelijk als u gevraagd wordt deel te gaan nemen er in een reeds bestaand
bedrijf als partner directeur of aandeelhouder op basis van specifieke expertise of
opleiding
Een eigen bedrijf starten na in een ander bedrijf ervaring opgedaan te hebben ndash ook als u een ervaren persoon bent heeft u misschien behoefte om meer ervaring
op te doen in een zakelijke omgeving vooral als uw business idee iets anders is
dan de gebieden waarmee u reeds bekend bent
Een eigen bedrijf starten zonder uw huidige baan op te zeggen - een goede optie
als u niet zeker weet of uw bedrijf zal slagen en u uw huidige werk wilt houden als
back-up Echter meestal is voltijds werken zo uitputtend en tijdrovend dat u niet
genoeg tijd en mogelijkheden heeft om zich te concentreren op uw eigen bedrijf
Bovendien kan uw werkgever het mogelijk niet accepteren dat u aanvullend
betrokken bent in uw eigen bedrijf vooral als er sprake is van concurrentie
Stappenplan
Een stappenplan is een goed begin als u voor uzelf wilt beginnen Met een stappenplan
kunt u alles goed op een rijtje zetten Hieronder bieden wij u een aanzet voor zon
stappenplan Er wordt kort uitgelegd wat met elke stap wordt bedoeld
1 Orieumlntatieidee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
45
Alles begint met een idee In uw hoofd ontwikkelt zich dat razendsnel u bent
waarschijnlijk binnen enkele jaren directeur van een goed lopend bedrijf In de praktijk
gaat dit helaas niet zo snel en gemakkelijk Het is dan ook een goed idee om uw ideeeumln
te bespreken met familie vrienden en bekenden Natuurlijk kunt u ook een
adviesbureau dat zich richt op startende ondernemers raadplegen Zij kunnen u ook
helpen om uw ideeeumln om te zetten in concrete stappen Ga vooral niet overhaast van
start Wat nu een goed idee lijkt is dit over enkele wekenmaanden nog steeds Dit
brengt ons bij stap 2
2 Ondernemingsplan
Om uw idee te toetsen op haalbaarheid schrijft u een ondernemingsplan Dit plan schrijft
u in eerste instantie voor uzelf om duidelijk te maken wat er allemaal komt kijken bij het
starten van een eigen bedrijf Met een ondernemingsplan is het gemakkelijker om in een
later stadium anderen ervan te overtuigen dat u een goed idee heeft Dit kan belangrijk
zijn om bijvoorbeeld uw financiering rond te krijgen In een ondernemingsplan komen de
sterke en zwakke kanten van de ondernemer en de kansen en bedreigingen van de
onderneming aan het licht
3 Kamer van Koophandel en btw-nummer
Voordat u daadwerkelijk kunt beginnen zult u zich waarschijnlijk moeten inschrijven bij
de Kamer van Koophandel (KvK) Voor de inschrijving in het handelsregister dient u een
geldig legitimatiebewijs mee te nemen Eenmanszaken kunnen bij hun inschrijving bij de
Kamer van Koophandel (KvK) meteen hun btw-identificatienummer meenemen VOFs en
CVs krijgen hem eacuteeacuten week na hun inschrijving bij de KvK vanzelf door de Belastingdienst
toegezonden
4 Huisvesting
U zult natuurlijk ook een plaats nodig hebben waar u gaat werken Dat kan thuis zijn of
u gaat een pand huren of zelfs kopen Waar u uiteindelijk ook voor kiest u zult met een
aantal zaken rekening moeten houden Welke eisen stelt u aan de ruimte Wat is het
bestemmingsplan van die ruimte Kunt u op die locatie eventueel uitbreiden Welke
regels gelden voor uw bedrijfsruimte valt u onder winkel- of horecaruimte of onder
kantoorruimte Al deze zaken dienen goed te worden uitgezocht en doordacht voordat u
uiteindelijk uw keuze bepaalt
5 Kiezen van een rechtsvorm
Als u een bedrijf start dan zult u een rechtsvorm moeten kiezen voor uw bedrijf Bij de
keuze van een rechtsvorm spelen aspecten als kosten fiscale en juridische gevolgen een
grote rol Allereerst speelt mee of u alleen gaat werken of gaat samenwerken met
anderen En wat brengen die anderen dan eventueel mee aan arbeid goederen goodwill
of geld Als u alle aspecten op een rijtje zet dan kunt u kiezen uit rechtsvormen zonder
rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak vof CV maatschap) en rechtsvormen met
rechtspersoonlijkheid (BV NV cooumlperatie vereniging stichting)
6 Verzekeringen
Als ondernemer loopt u risicos Die risico s kunt u afdekken door u te verzekeren U
moet zich natuurlijk persoonlijk verzekeren maar ook voor uw bedrijf kan het handig
zijn om bedrijfsverzekeringen af te sluiten Te denken valt aan verzekeringen voor ziekte
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
46
en arbeidsongeschiktheid pensioen glasschade de inboedel aansprakelijkheid
rechtsbijstand transport inkomstenderving diefstal en ga zo maar door Het is aan u
om te beoordelen welke verzekeringen u nodig acht Als u uw financiering bij een bank
heeft geregeld dan kan deze eisen dat u de verzekeringen bij hun afsluit (Let op deze
koppelverkoop is nu verboden) Is dit niet het geval dan kunt u zich wenden tot
onafhankelijke assurantieadviseurs U kunt dan samen op zoek naar de juiste en
goedkoopste verzekeringen
7 Financiering
Om uw bedrijf te kunnen starten heeft u geld nodig Er zijn vele manieren waarop u aan
geld kunt komen Normaal gesproken zult u zelf een gedeelte van het startkapitaal
moeten financieren Daarnaast kunt u terecht bij banken familie leveranciers of
particuliere investeerders Om geld van deze personen of instanties los te krijgen zult u
wel een goed onderbouwd financieel plan moeten hebben Zon plan is ook onderdeel van
het ondernemingsplan
8 Personeel
Als u bij de start van uw bedrijf direct personeel in dienst moet nemen dan brengt dat
consequenties met zich mee U zult allereerst goed personeel moeten vinden U zult uw
personeel moeten aansturen en motiveren Daarbij moet u werk uit handen kunnen
geven Heeft u eenmaal goed personeel dan zult u zich moeten melden bij
uitvoeringsinstellingen om kenbaar te maken dat u werkgever bent met de daarbij
behorende verplichtingen (onder meer de inhoudingsplicht voor sociale verzekeringen)
Daarnaast zult u per werknemer jaarlijks moeten opgeven welke bedragen er zijn
ingehouden en uitbetaald aan de Belastingdienst Ook kan de Arbeidsinspectie bij u
langskomen om te kijken of u zich wel aan de regels houdt
Quick scan zelfstandig ondernemerschap
Als u niet van plan bent om een eigen bedrijf te beginnen is dit geen optie voor u Stop
hier en ga naar een ander werkpatroon in dit hoofdstuk Als u wel nog steeds
geiumlnteresseerd bent in zelfstandig ondernemerschap laat deze quick scan u zien waar u
staat
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
47
Scores
0 - 7 Overweeg een ander werkpatroon
8 - 15 Herzie je motivatie en drijfveren kritisch
16 - 24 Zelfstandig ondernemerschap is echt iets voor u
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u er ooit over gedacht om uw eigen bedrijf op te richten
JaNee
2 Als u een baan heeft denkt u dat u die kunt verlaten voor uw pensionering
JaWeet nietNee
3 Als dat niet het geval is bent u dan geiumlnteresseerd in het opzetten van een eigen
bedrijf
JaWeet nietNee
4 Heeft u ervaring in het leiding geven aan anderen in de afgelopen vijf jaar
JaNee
5 Zijn er kennisgebieden waarop u een expert denkt te zijn Kunt u zich bepaalde innovaties of succesvolle initiatieven herinneren die u heeft ondernomen in uw huidige situatie (werk familie lokale gemeenschap) JaWeet nietNee
6 Heeft u een voorkeur voor banen of functies met flexibele werktijden
JaWeet nietNee
7 Zou u een bijzondere aantrekkelijke investering doen als daaraan een beduidend risico verbonden is JaWeet nietNee
8 Beschikt u over eigen financieumlle middelen om te gebruiken om uw eigen bedrijf op
te starten
JaWeet nietNee
9 Heeft u al een idee dat omgezet kan worden in een eigen bedrijf
JaNee
10 Bent u bekend met de actuele ontwikkelingen in de economie Bent u op de
hoogte van de basisbeginselen waaraan een ondernemer zich moet houden
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
48
Voorbeelden van zelfstandig ondernemerschap
Wendy werd ontslagen in haar kantoorbaan maar voordat ze vertrok heeft ze een nieuw
bedrijf opgezet voor huisdierverzorging Ze gebruikte haar werkcontacten als haar eerste
klantenbestand Ze verzorgt het voeren van de huisdieren in hun eigen huizen en laat ze
uit Ze doet dit voor een heel weekend uit huis of in het eigen huis Haar liefde voor
dieren maakt haar werk tot een plezier
Gina werkt als receptioniste bij een universiteit Ze heeft haar garage omgebouwd tot een
lesruimte om voor het plezier de Franse taal te leren op twee avonden per week Er is
inmiddels en wachtlijst voor haar lessen en ze breidt het aantal lesgroepen uit Als ze
meer dan 4 avonden per week kan vullen stopt ze met voor de universiteit werken en
begint ze ook lesgroepen overdag Ze geniet van de stimulerende werking die van het
lesgeven uitgaat en ze krijgt nu tijd om haar partner meer zien als hij met pensioen is
Vaardigheden en competenties die nodig zijn voor het zelfstandig
ondernemerschap
De volgende vaardigheden en competenties worden doorgaans gezien als noodzakelijk
voor zelfstandige ondernemers
bull Tijdmanagement
bull Het vermogen om te gaan met stress
bull Creativiteit
bull Leiderschap
bull Mogelijkheid om risicorsquos te nemen en te beheersen
bull Zelfbewustzijn en motivatie
bull Interpersoonlijke communicatie waaronder onderhandelingsvaardigheden
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)
Maatschappelijk ondernemerschap - een alternatieve keuze
Veel mensen zijn geiumlnteresseerd in het idee van de sociale economie en erkennen dat er
meer is aan waarden dan louter winst In de komende fase van uw leven geeft u er
wellicht de voorkeur aan waarden na te streven als solidariteit het creeumlren van nieuwe
banen het verstrekken van noodzakelijke goederen en diensten tegen redelijke prijzen
werken met anderen voor gemeenschappelijke doeleinden Maatschappelijk
ondernemerschap kan een kans op betaald werk of vrijwilligerswerk bieden In deze tijd
van economische crisis waar noch de publieke noch de private sector voldoende banen
creeumlren kan een maatschappelijk of sociale onderneming een goede optie zijn De EU en
veel regeringen ondersteunen het oprichtings- en startproces van sociale
ondernemingen omdat het individu en de gemeenschap beide voordeel dienen te
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
49
genieten van wat sociale ondernemingen kunnen bieden
Wat is een maatschappelijke of sociale onderneming
De sociale economie betreft zakelijke activiteiten die primair gericht zijn op of reageren
op maatschappelijke behoeften Historisch gezien zijn er veel verschillende vormen van
sociaal ondernemen die enerzijds winst maakten en anderzijds bezig waren met de
sociale aspecten van de activiteiten die zij verrichten bijvoorbeeld
bull Stichtingen
bull Verenigingen
bull Cooumlperaties
De kern van alle sociale ondernemingen is het concept waarmee ze werken
bull Voor het algemeen belang en sociale doeleindenbull Op basis van democratische
beginselen
bull Ten gunste van kwetsbare groepen
bull Om de winstinkomsten te herinvesteren in het bedrijf
bull Niet gebaseerd op marktprincipes
bull Om uit te breiden en veel banen te creeumlren
Hoe kunt u meer leren over sociale ondernemingen in uw land
Landen verschillen in de mate waarin zij sociale ondernemingen hebben ontwikkeld
Italieuml is toonaangevend in sociale cooumlperaties de werkgelegenheid is daar gestegen van
27000 banen in 1991 tot 149000 in 2001 Klopt dat wel Een door de EU gefinancierde
EQUAL programma in 2005 hielp dit soort ondernemingen vooruit te duwen
In veel landen is er geen specifieke wetgeving met betrekking tot de werking van sociale
ondernemingen Het Verenigd Koninkrijk heeft een lange geschiedenis van sociale
ondernemingen - er zijn community ondernemingen kredietinstellingen de
handelsbanken van goede doelen bedrijven-in-werknemersbestuur cooumlperaties de
ontwikkeling van vrije trusts woningcorporaties en maatschappelijke ondernemingen
In Nederland zijn er historisch gezien veel stichtingen verenigingen en cooumlperaties
belangrijkste rechtsvormen zijn
1 Vereniging
Indien u een bepaald doel voor ogen heeft en met andere wilt samenwerken om dit te
bereiken kunt u de vereniging kiezen als rechtsvorm Kort gezegd is een vereniging een
samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk
doel Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om onder de leden te verdelen
geen doel mag zijn Er mag winst worden gemaakt maar de opbrengsten moeten ten
goede komen aan het gemeenschappelijke doel Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn
dat uw vereniging uit ten minste twee personen bestaat de hoogte macht bij de
ledenvergadering ligt alle leden hierbij eacuteeacuten stem hebben en het bestuur wordt benoemd
namens de ledenvergadering Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid maar er
wordt wel onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en
verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
2 Stichting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
50
Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te
realiseren Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten Een stichting mag winst
maken maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan
een ideeumlel of sociaal doel Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen
(natuurlijk of rechtspersoon) heeft geen leden en wordt opgericht bij notarieumlle akte of
testament Vergeet de stichting niet als zodanig in te schrijven in het Handelsregister
van de KvK In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet
aansprakelijk gesteld Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting
valt zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder
bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden
3 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen (MVO) is volgens de Nederlandse regering
zowel een bedrijfseconomische kans als een maatschappelijke verantwoordelijkheid De
OESO-richtlijnen vormen het inhoudelijke kader voor internationaal MVO Dat betekent
dat bedrijven zich bewust moeten zijn van het effect dat ze hebben op mens en milieu
rechtstreeks en via hun keten van toeleveranciers en afnemers Bedrijven hebben de
verantwoordelijkheid om risicorsquos in kaart te brengen en dienen hun invloed te gebruiken
om de situatie te verbeteren De overheid gaat met werkgevers in verschillende sectoren
om de tafel om verbeterplannen op te stellen
Hoe kunt u meedoen
De voor de hand liggende plek om te beginnen om meer te weten te komen over sociale
ondernemingen is om informatie te zoeken bij de Kamer van Koophandel advies
bureaus lokale overheden en via online zoekopdrachten
Meer informatie kunt u vinden op httpwwwmvonederlandnl
Examples of social enterprises
De daklozenkrant ndash The Big Issue
Een daklozenkrant (ook wel straatkrant) is een krant die in verschillende landen op
straat wordt verkocht door personen zonder vaste woon- of verblijfplaats Het doel van
daklozenkranten is om daklozen en bijzonder arme mensen een manier te bieden om
voor zichzelf te zorgen via een wettelijk toegestane inkomstenbron Een deel van de
opbrengst van de verkochte kranten mogen ze namelijk zelf houden Op die manier
vormt de verkoop ervan een alternatief voor illegale activiteiten of bedelen De
organisatie achter de uitgifte van daklozenkranten helpt zogezegd daklozen om zichzelf
te helpen De eerste daklozenkrant van Europa was The Big Issue in Londen Deze werd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
51
voor het eerst uitgegeven in 1991 en bleek al gauw een groot succes In 1994 werd in
Utrecht dan ook de eerste Nederlandse daklozenkrant genaamd Straatnieuws
opgericht Het doel achter de daklozenkranten is dat deelnemers langzaam steeds meer
verantwoordelijkheid krijgen en nemen in hun werk De begeleiding van de distributeurs
wordt door de organisatie zelf ter hand genomen De kranten worden betaald door
middel van advertentieverkoop en de opbrengsten van de straatverkoop De
straatverkopers van daklozenkranten kunnen de kranten vaak inkopen voor een
gereduceerd tarief bijvoorbeeld de helft van de verkoopprijs Wie geen geld heeft om
de verkoop de eerste keer op te starten wordt eerst op weg geholpen met een
eenmalig klein krediet Met het geld dat de verkoop van de krant oplevert kunnen
verkopers vervolgens weer nieuwe kranten kopen Daklozenkranten voorzien daklozen
niet alleen van een bescheiden inkomen en een zekere dosis zelfrespect Het is
daarnaast ook een middel om het grote publiek bekend te maken met dak- en
thuislozen en de problemen waar zij dagelijks mee moeten omgaan
Kringloopbedrijven
Kringloopbedrijven zijn vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw ontstaan om de
afvalstroom van vaak nog goede zaken te beperken en hergebruik te bevorderen Dit
mede onder invloed van het inzicht dat hergebruik van producten of artikelen de meest
hoogwaardige vorm van afvalverwerking is Sommige kringloopwinkels zijn zo groot dat
het complete warenhuizen zijn voor meubels kleding huisraad boeken elektronica
speelgoed en meer In de grote steden zijn de kringloopbedrijven vaak zeer groot en
gespecialiseerd Zij hebben vaak diverse winkels voor bijvoorbeeld boeken kleding
curiosa elektronische apparatuur meubels huisraad en gebruikte fietsen Een
kringloopwinkel kan onder een stichting vallen maar ook onder een bedrijf Het grote
verschil is dat een stichting meestal een specifiek doel probeert te verwezenlijken en de
gemaakte winst gebruikt voor een ideeumlle of sociale doeleinden een bedrijf mag de winst
uitkeren aan zijn eigenaars aandeelhouders of dergelijk Een kringloopbedrijf zamelt
spullen in die nog bruikbaar zijn Het selecteert sorteert en repareert de goederen
vervolgens en verkoopt hetgeen daarvoor geschikt is in eacuteeacuten of meer winkel(s) De
opbrengst van de verkopen wordt gebruikt om kosten te bestrijden werkgelegenheid te
creeumlren en het milieu te verbeteren Sommige kringloopcentra hebben zich bovendien
ten doel gesteld om financieel bij te dragen aan maatschappelijke projecten dichtbij of
verder weg Kringloopcentra moeten niet verward worden met tweedehandswinkels
Tweedehandswinkels kopen hun goederen in kringloopcentra bevoorraden zich met
goederen die door mensen zijn afgedankt en die voor niets ter beschikking worden
gesteld Deze worden vaak aan huis opgehaald In het kringloopcentrum worden ze
vervolgens gesorteerd gecontroleerd zo nodig gerepareerd en schoongemaakt Daarna
worden ze in de kringloopwinkel weer aangeboden Voor gebruikte zaken kan men ook
terecht in een weggeefwinkel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
52
Scores
0 -7 Een ander werkpatroon past waarschijnlijk beter bij u
8-15 Onderzoek wat uw motivatie is om in een sociale
onderneming actief te zijn
16-24 Een sociale onderneming past mogelijk goed bij u
Sociale onderneming quick scan
Als u meer ja-antwoorden dan nee-antwoorden heft kan een sociale onderneming
aansluiten bij uw huidige behoefte aan ander werk U wil mogelijk de mogelijkheden om
een sociale onderneming op te zetten of te participeren in een reeds bestaande nader
onderzoeken
Quick Scan
Indien Ja=2 Weet niet =1 Nee=0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Beschikt u over vrije tijd en wilt u uw inkomen uitbreiden
JaNee
3 Zou u werken voor sociale doelen willen overwegen tegen een financieumlle
vergoeding
JaNee
4 Beschikt u over specifieke kennis of professionele expertise die andere mensen
of de lokale gemeenschap kan helpen
JaNee
5 Vindt u het prettig om in teamverband te werken
JaNee
6 Bent u bereid om initiatief als ondernemer te nemen
JaNee
7 Beschikt u over specifieke kennis en vaardigheden of professionele expertise
die u zou willen delen met anderen om een sociale onderneming op te zetten
JaNee
8 Bent u bereid om zich te verbinden aaneen specifiek project
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
53
Vereiste vaardigheden voor een sociale onderneming
De vaardigheden die nodig zijn voor betrokkenheid van en werken in sociale
ondernemingen zijn afhankelijk van de rollen van de deelnemers en de goederen of
diensten die er worden geproduceerd De groep moet vaardigheden ontwikkelen zoals
algemene veerkracht en eigenwaarde (zie hoofdstuk 42) Verschillende individuen in het
team zal bieden verschillende vaardigheden
Er is een behoefte aan sterke motivatie en betrokkenheid (zie hoofdstuk 13)
Als individu is plezier en sociaal engagement nodig om effectief samen te werken in een
team Daarom zijn de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor sociale
ondernemingen communiceren en goed kunnen luisteren naar anderen
Als u heel gericht bent op geld verdienen en winst maken is deze vorm van
werkgelegenheid waarschijnlijk niet geschikt voor u
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Deze paragraaf is verdeel in twee delen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en actief burgerschap en
Deel 2 - Zelfhelpgroepen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie omvat een breed scala van activiteiten waarbij een persoon
zich actief uiteenzet met de lokale omgeving en de gemeenschap
Maatschappelijke participatie kan worden gedefinieerd als de betrokkenheid van mensen
bij projecten om problemen op te lossen Individuen gezinnen en gemeenschappen
worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor hun eigen welzijn en ontwikkeling
van capaciteit om bij te dragen aan hun eigen en de ontwikkeling van de samenleving
(Oakley en Marsden 19871) Begunstigden beiumlnvloedden de richting en de uitvoering van
ontwikkelingsprojecten in plaats van slechts dat ze een deel van de projectopbrengsten
ontvangen (Paul in Bamberger 19862) Het merendeel van de sociale bewegingen niet-
gouvernementele organisaties (NGOs) en maatschappelijke organisaties is is een uitdrukking van georganiseerde maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden tijdens een van de volgende activiteiten
bull Behoefteonderzoek - uiten van meningen over wenselijke verbeteringen prioriteren
doelen en onderhandelen met betrokken afdelingen
bull Planning - het formuleren van doelstellingen het stellen van doelen het bekritiseren
van de plannen
bull Mobiliseren - bewustwording in een gemeenschap over de behoeften het oprichten of
ondersteunen van organisatiestructuren binnen de gemeenschap
bull Training - deelname aan formele of informele opleidingsactiviteiten om de
communicatie- opbouw- onderhouds- en financieumlle managementvaardigheden te
1 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
2 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
54
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
QUICK SCAN indien Ja=1 Weet niet =0 Nee=0 1 Bent u geiumlnteresseerd in wat er in uw lokale gemeenschap gebeurt
JaNee
2 Wilt u mensen die bij u inde buurt wonen helpen en ondersteunen JaWeet nietNee
3 Bent u bezorgd over uw lokale omgeving JaNee
4 Zijn er zaken waarin u van mening bent dat de samenleving echt zou moeten
veranderen JaNee
5 Bent u erop voorbereid om tijd energie uw persoonlijke inzet en betrokkenheid te investeren in de samenleving JaWeet nietNee
6 Beschikt u over tijd energie persoonlijke inzet en betrokkenheid om die te
investeren in de samenleving
JaWeet nietNee
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
verbeteren
bull Implementatie - het verrichten van managementactiviteiten rechtstreeks met arbeid
en materiaal bijdragen aan de opbouw de exploitatie het onderhoud direct bijdragen
aan de financieumlle kosten door het betalen van diensten en het lidmaatschap van een
maatschappelijke organisatie
bull Monitoring en evaluatie - deelname aan de beoordeling van het verrichte werk het
erkennen van verbeteringen die kunnen worden aangebracht en het herdefinieumlren
behoeften
Maatschappelijke participatie - quick scan
Positieve en negatieve prikkels voor participatie
Enkele van de belangrijkste redenen waarom mensen meestal bereid zijn om deel te
nemen aan humanitaire en communautaire programmas zijn
bull maatschappelijke participatie motiveert mensen om samen werken ndash mensen
ervaren een gevoel van gemeenschap en erkennen de voordelen van hun
betrokkenheid
bull sociale religieuze of traditionele verplichtingen voor wederzijdse hulp
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
55
bull zuivere maatschappelijke participatie - mensen zien echt de kans om hun eigen
leven en de kwaliteit van de samenleving te
bull beloning in geld of in natura
Redenen waarom mensen terughoudend zijn om deel te nemen aan maatschappelijke
participatie zijn
bull Een oneerlijke verdeling van werk of een uitkering onder de leden van de
gemeenschap
bull Een sterk individualistische samenleving waar er weinig of geen gevoel van
gemeenschap
bull Het gevoel dat de overheid of instelling moet zorgen voor de faciliteiten
bull het pamperen van mensen - als mensen behandeld worden alsof ze hulpeloos
krijgen ze meer kans om te doen alsof ze zijn
Politiek activisme
Politiek activisme op gemeenschapsniveau houdt zich vooral bezig met de lokale politiek
Dit kan interactie met de formele wettelijke instanties zoals lokale overheid inhouden of
lid worden van gevestigde lokale groepen die zich inzetten om het systeem of structuren
in de omgeving te veranderen Politiek actieve burgers zetten vaak
bewustmakingscampagnes of zelfhulpgroepen op rond belangrijke kwesties waarna ze
stappen ondernemen bij de lokale organisaties in de private publieke of vrijwillige
sector Deze strategie heeft een positief effect gehad en in veel gevallen tot succes
geresulteerd waarbij de lokale voorziening is veranderd
De volgende voorbeelden tonen de mogelijke effectiviteit van politiek activisme
bull Bestrijding van het racisme in de Verenigde Staten met het succes van
de zwarte beweging in de zestiger zeventiger en tachtiger jaren van de
vorige eeuw
bull Duurzaamheid en recycling omarmd door de plaatselijke autoriteiten in
het Verenigd Koninkrijk
bull Verbeteringen van de gezondheid als gevolg van door lokale of nationale
groepen gevoerde campagnes over een bepaald gezondheidsthema
gezondheid zoals roken en alcoholgebruik
Politiek activisme kan lonend zijn op een aantal manieren het kan een gevoel geven van
voldoening over het neerzetten van een prestatie of het maken van een verschil het
systeem te veranderen of verbeteren en het kan anderen voordeel opleveren Vaak is
zijn uitgebreide inzet en toewijding nodig om een positief resultaat te bereiken Er gaat
vaak ook de nodige tijd in zitten om deze resultaten te bereiken
Hieronder vindt u een test om uit te vinden hoe politiek actief u eigenlijk bent
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
56
Test wat voor vaardigheden en kenmerken heeft u nodig om politiek actief te
zijn of te worden
Voor elk kenmerk beoordeelt u zichzelf van +++ tot -
+++ ++ + -
Organisatorische kwaliteiten
Vermogen om anderen te motiveren
In staat zijn om te focussen
Effectieve mondelinge en schriftelijke
communicatievaardigheden en iom kunnen
gaan met digitale formulieren
Charismatisch zijn
Persoonlijke motivatie
In staat zijn om kernpunten in of de kern van
een boodschap te onderscheiden
Vasthoudend
Ogenschijnlijke mislukkingen kunnen negeren
Ook onder sociale druk principieel kunnen
blijven
Graag gezien worden dat u dit doet zonder
eigenbelang
Score
Als u 22-33 plusjes scoorde beschikt u over het type vaardigheden en eigenschappen
dat nodig is om politiek actief te worden
Een andere manier van politiek actief zijn is om actief betrokken te raken bij duurzame
ecologische activiteiten ook wel bekend als de milieubeweging Momenteel is er in de
21e eeuw groeiende bezorgdheid over hoe de westerse wereld gebruik maakt van de
afnemende middelen Activisten op dit gebied proberen de risicos en gevaren van het
voortdurende beleid gericht op meer consumeren en meer groei te benadrukken
Milieuactivisme omvat een breed scala van belangen perspectieven en standpunten die
kunnen bestaan uit acties met betrekking tot
bull Recycling afvalbeheer verpakkingen
bull Landbouwpraktijken het gebruik van kunstmest genetische manipulatie
bull Het gebruik van de grond en tuinen
bull Consumentisme levensstijl en voedingspatronen
bull Kapitalisme de globalisering en exploitatie van grondstoffen
bull Het verkeer van goederen tussen landen en regios
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
57
bull Het verbruik van middelen vooral brandstof
bull De ontwikkeling van duurzame woningbouw
Geschiedenis van het vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk in West-Europa kent een vergelijkbare historische ontwikkeling
Vrijwilligerswerk is ontstaan bij de overgang van de familie (particuliere) zorg aan de
gemeenschap (gemeentelijke) zorg Zorg voor wezen zieken en psychiatrische patieumlnten
werd in de middeleeuwen eerst door christelijke organisaties (kloosters parochies) als
taak opgenomen en later door particulieren (christelijke ondernemers) en
overheidsinstanties (gemeenten) Al deze groepen maakten gebruik van mensen die dat
ldquovrijwilligrdquo deden
Vrijwilligerswerk heeft lange tijd plaatsgevonden onder de paraplu van de verzuiling die
een enorme impuls gaf aan het ont- en bestaan van verenigingen De sterkste groei van
de verenigingen vond plaats in de tweede helft van de 19e eeuw en het eerste
decennium van de 20e eeuw
Voor zover overheden werden betrokken steeg de overheidsbemoeienis aan het begin
van de 20e eeuw en werd de sociale zekerheid verankerd in wet-en regelgeving Dit
leidde tot een algemene verbetering van de levensstandaard van veel mensen en dus
raakten veel mensen betrokken bij vrijwilligerswerk Vanaf dat moment was vrijwilliger-
zijn niet langer afhankelijk van de sociale klasse waarin men was geboren In plaats
daarvan werd de betrokkenheid op basis van een vrijwillige verbintenis een nieuw
principe Tussen de jaren 1945 en 1966 werden modellen voor de welvaartsstaat ontwikkeld die
de maatschappelijke voorhoede voorzieningen brachten Overheden kapselden het
initiatief dat in de private sector ontstaan was in door wet-en regelgeving subsidies of
regulering door nationale volksverzekeringen Zorgaanbieders werden door middel van speciale trainingen zorgexperts Deze trend
naar professionalisering had grote gevolgen voor de traditionele rol van de vrijwilliger
Veel van de taken oorspronkelijk door vrijwilligers uitgevoerd werden overgenomen door
betaalde krachten De gezondheidszorg werd professioneler en omvattender
Sinds 1965 zijn er nieuwe vormen van vrijwilligerswerk ontstaan Deze ontwikkeling was
gekoppeld aan de komst van nieuwe sociale bewegingen en de kritiek op de prestaties
van het geiumlnstitutionaliseerdewelzijnswerk (bijv vrijwilligerswerk bij van blijf-van-mijn-
lijfhuizen) De groei van deze anti beweging moedigde meer mensen aan om kritisch te
kijken naar de prestaties van de betaalde deskundigen Mensen wilden ook een grotere
inspraak in zaken die hen persoonlijk raakten De oprichting van ouderverenigingen in
scholen milieugroepen en buurtcomites zijn hiervan een goed voorbeeld De laatste
decennia van de 20e eeuw werd gekenmerkt door individualisering Dit had invloed op de
bereidheid van het publiek om vrijwilligerswerk te doen De krapte op de arbeidsmarkt en het beleid van gelijke kansen waren belangrijke
factoren die van invloed waren op de beschikbaarheid van vrijwilligers In de periode
1980-1990 gingen meer mensen met een uitkering vrijwilligerswerk doen Echter de
latere verbeterende toestand van de economie verminderde hun beschikbaarheidToen
zij werk vonden gaven velen het vrijwilligerswerk weer op De vraag naar arbeid leidde
er ook toe dat ouderen middelbare scholieren en studenten voorrang aan betaald werk
gaven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
58
Bovendien hebben meer vrouwen tegenwoordig een baan en dus minder tijd voor
vrijwilligerswerk De toegenomen welvaart betekent dat er meer met elkaar
wedijverende vormen van vrije tijdsbesteding is bijvoorbeeld televisie surfen op het
internet en vakantie Bovendien heeft de ontzuiling een trend zichtbaar sinds de tweede
helft van de 20e eeuw ook grote invloed op het vrijwilligerswerk omdat de kerk vaak
een stimulerende kracht was om mensen als vrijwilliger te vragen
Andere maatschappelijke trends hebben ook bedreigingen en kansen gecreeumlerd voor het
vrijwilligerswerk Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en immigratie zorgde
voor deelname van nieuwe groepen aan het vrijwilligerswerk Een nieuwe trend is dat
bedrijven steeds meer bereid zijn om faciliteiten beschikbaar te stellen voor
vrijwilligerswerk en hun werknemers stimuleren om tijdens werktijd of in eigen tijd
vrijwilligerswerk te doen Werknemersvrijwilligerswerk wordt steeds meer populair in
grote bedrijven De vraag naar vrijwilligerswerk is ook aan verandering onderhevig zoals
bijvoorbeeld de toegenomen professionalisering in het vrijwilligerswerk en het groeiend
ecologisch bewustzijn De expansie in de zorgsector heeft echter ook geleid tot zieken
ouderen en gehandicapten mensen die meer thuishulp nodig hebben Daarom vragen ze
om informele hulp waarvan een gedeelte door vrijwilligers geboden wordt
Huidige situatie in Nederland
In recente beleidsnotas en de discussies rond de Wmo1 is er een algemene tendens om
te streven naar decentralisatie en persoonlijke verantwoordelijkheid en het stimuleren
van zelfhulp Het doel van de overheid is om vooruitgang te verwezenlijken op basis van
initiatieven ingezet door burgers en hun organisaties binnen het Nederlandse
maatschappelijk middenveld Daarom is het idee een nieuw evenwicht te vinden tussen
de overheid en maatschappelijk middenveld De focus ligt daarbij op het lokale niveau
onder leiding van de gemeenten en ondersteund door het scheppen van een lokale
infrastructuur Eeacuten van de belangrijke pijlers van dit beleid is het vrijwilligerswerk dat
gezien wordt als de manier voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van
te verwachten dat alles voor hen gedaan wordt door anderen of de overheid Hier is de
intrinsieke waarde voor de vrijwilliger een belangrijke factor2
Er wordt geschat dat in 2008 53 miljoen mensen als vrijwilligers werkzaam waren Dit
wil zeggen dat 42 van de Nederlandse bevolking als vrijwilliger werkzaam was Verder
gaf in 2008 302 informele steun aan zieken buren familie vrienden en kennissen
(ongeveer 35 miljoen mensen) Er zijn ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke
vrijwilligers over de periode van 2000 tot 2008 maar ze zijn wel actief in verschillende
organisaties zijn Mannen bijvoorbeeld zijn vaak actief in sportverenigingen kerken of
moskeeeumln terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of bij
welzijnsinstellingen
Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden (vanaf 18 jaar) Het hoogste percentage vinden we
tussen de groep van 35-44 en het laagste percentage bij 75+ers Uit de CBS cijfers voor
2008 blijkt de volgende leeftijdsverdeling
bull 18-24 419
bull 25-34 372
bull 35-44 488
1 Wet Maatschappelijke Ondersteuning from 2007
2 Paul Dekker Joep de Hart Laila Faulk rdquoToekomstverkenning vrijwillige inzet 2015rdquo SCP Den Haag Juni 2007
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
59
bull 45-54 457
bull 55-64 434
bull 65-74 408
bull 75 + 238
Hierbij moet opgemerkt worden dat mensen in de leeftijdscategorie 35-44 jaar vaak kinderen in de schoolgaande leeftijd hebben en doet 75 van hen vrijwilligerswerk in het onderwijs
De opkomst van de nieuwe vrijwilliger
Eerder al spraken we over de komst van een ldquonieuwrdquo type vrijwilliger enkele jaren
geleden De motivatie om vrijwilligerswerk te doen is veranderd van collectieve plicht in
individuele motivatie waarbij een persoonlijk belang nu een even belangrijke rol speelt
Deze verandering is zichtbaar in de groei van vrijwilligerswerk in de vrijetijdssector en op
scholen Dit nieuwe type vrijwilliger is ook niet echt ideologisch georieumlnteerd zoals eerder
vaak wel het geval was
De kwaliteit van het vrijwilligerswerk de manier waarop het is georganiseerd is
aanzienlijk veranderd Vrijwilligerswerk heeft minder van een totale toewijding aan een
organisatie en meer van een get-in get-a-T-shirt get-out stijl Vrijwilligerswerk is
zappen geworden In deze postmoderne tijd is vrijwilligerswerk meer gericht op de
vrijwilliger die iets wil bereiken dat hem of haar ook voordeel brengt Het moet passen in
de levensstijl van dat moment1
Maatschappelijke segmentatie in het algemeen versnippering en een grotere flexibiliteit
heeft ook zijn weerslag gevonden in het vrijwilligerswerk Gelukkig zijn
vrijwilligersorganisaties in staat geweest om hierop een antwoord te formuleren In het
algemeen is de strategie om vrijwilligerswerk mogelijk te maken op basis van de
omstandigheden waarvoor vrijwilligers zelf ontvankelijk zijn in plaats van de bepalingen
en voorwaarden van de vrijwilligersorganisatie Het essentieumlle verschil tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is dat in het eerste geval
het individu zich moet aanpassen (vooral wanneer er geld op het spel staat) terwijl in
het laatste geval het veel waarschijnlijker is dat de organisatie flexibel zal zijn
Varieumlteit aan organisaties
Binnen de non-profit sector kunnen de volgende vier typen vrijwilligersorganisaties
worden onderscheiden2
Vrijwilligerswerk in de welzijnssector
Het belangrijkste kenmerk van dit soort organisaties is dat ze vrijwilligers inzetten om de
doelstellingenvan hun organisatie te bereiken Het betreft meestal onbetaald werk
hoewel er soms sprake is van betaling en beloning en het heeft een exclusief karakter
Dus niet iedereen kan dit soort vrijwilligerswerk verrichten De volgende activiteiten
kunnen bij dit type worden ingedeeld vrijwilligerswerk in de dienstverlening
1 Hustinx L amp Lammertyn F (2003) Collective and reflexive styles of volunteering A sociological modernization perspective Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations 14 (2) pp 167‐187
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
60
vrijwilligerswerk in de openbare diensten zoals bij politie en brandweer in verenigingen
en NGOrsquos
Vrijwilligerswerk binnen de democratische sfeer
Het belangrijkste kenmerk van dit type vrijwilligersorganisatie is het feit dat vrijwilligers
werken om een deel van de beleidsvorming te zijn en willen gehoord worden Dit type
heeft een inclusieve karakter dat wil zeggen iedereen die iets te zeggen heeft kan
deelnemen Voorbeelden van dit type organisatie zijn actiegroepen belangengroepen en
politieke partijen
Vrijwilligerswerk in de gemeenschap
Het belangrijkste kenmerk van dit type organisaties is wederzijdse ondersteuning De
vrijwilligers zijn er met en voor elkaar Dit type heeft een inclusief karakter
Voorbeelden zijn zelfhulpgroepen en verenigingen en clubs in de sport en cultuursector
Met de secularisering en individualisering in de samenleving is er een groeiende
behoefte aan sociale cohesie en dus wordt de noodzaak voor dit soort organisaties
steeds groter De doelstellingen van dit soort organisaties zijn om eenzaamheid te
voorkomen en om sociale netwerken te creeumlren
Vrijwilligerswerk in de economische sfeer
Binnen dit type vrijwilligersorganisatie gebruikt de burger het vrijwilligerswerk voor zijn
of haar persoonlijke ontwikkeling Het is ongeveer 30 jaar geleden ontstaan ten tijde van
de werkloosheid Belangrijke kenmerken zijn integratie en de ervaring van
vrijwilligerswerk Verder is er een sterke band met de arbeidsmarkt en het biedt een
individu structuur in het leven
Voordelen van vrijwilligerswerk doen
Aan vrijwilligerswerk doen kunnen verschillende voordelen zitten Die doen zich voor op
grofweg drie gebieden
Uw gevoel van eigenwaarde
Uw toekomstige carriegravere
De samenleving
Uw gevoel van eigenwaarde
Dit kan betekenen
bull Geiumlnteresseerd blijven
bull Doorgaan om bestaande kennis en vaardigheden te gebruiken
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring ontwikkelen
bull Om te voorzien in een doel in het leven
bull Om nieuwe doelen te bereiken
bull Om te worden gewaardeerd en erkend
bull Om nuttig te zijn
Uw toekomstige carriegravere
Dit kan betekenen
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring opbouwen en ontwikkelen
bull Bestaande kennis vaardigheden en ervaring toepassen en verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
61
bull De mogelijkheid bieden om in teams en groepen individueel te werken
bull De mogelijkheid bieden om regelmatig een werkplaats te bezoeken
bull Om nieuwe kwaliteiten en informatie toe te voegen aan uw curriculum vitae
(cv persoonlijke verklaring of portfolio
De samenleving
Dit kan betekenen
o Kennis ervaring en vaardigheden delen
o Het gevoel iets terug te geven
o Anderen tot dingen in staat stellen
o Actief burgerschap in de samenleving
Contracten voor vrijwilligers
In het formele vrijwilligerswerk is het tegenwoordig gewoon om een
vrijwilligersovereenkomst op te maken Hierin staat wat de organisatie van de vrijwilliger
verwacht en wat de vrijwilliger kan verwachten van de organisatie Het omvat zaken als
bull Het aantal uren vrijwilligerswerk
bull Plaats en locatie van het werk
bull Soort van vrijwilligerswerk dat wordt gedaan
bull Eventuele bijzondere voorwaarden zoals inzage in strafregister
bull Taak- en functiebeschrijving
bull Hoe de aansturing geregeld is
bull Klachtenregeling
Problemen of uitdagingen in vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk kan zoals we gezien hebben vele voordelen bieden Het kan echter ook
uitdagingen of dilemmas voor vrijwilligers te creeumlren
We noemen er een aantal
bull De tijd die vrijwilligerswerk vraagt waarbij een vrijwilliger voorkeur kan hebben voor
incidenteel of voor regelmaat
bull Belangenconflicten
bull Stress of uitzonderlijke mentale eisen
bull Uitdagende collegas of klanten
bull Werkzaamheden buiten het gebied waar uw deskundigheid ligt
bull Te veel verantwoordelijkheid
bull Een te beperkte rol
bull Te afgebakende grenzen
bull Vrijwilligerswerk met zowel positieve als negatieve aspecten
bull Druk om het vrijwilligerswerk voort te blijven zetten
Waarom vrijwilligerswerk
Hiervoor kunnen verschillende motieven zijn
bull Verbreding van uw geest u krijgt een breder perspectief op dingen milder worden
eerder mededogen ervaren en zich bewust zijn van de problemen in de samenleving
bull Je goed voelen u voelt zich beter wanneer u anderen helpt hun leven te verbeteren en
iets te bereiken Vrijwilligerswerk kan zelfs helpen om uw geestelijke en lichamelijke
gezondheid te versterken en te beschermen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
62
bull Mensen ontmoeten een platform voor gezelligheid en het ontwikkelen van
vriendschappen
bull Het opdoen van ervaring het kan u helpen bij het ontwikkelen en verbeteren van
vaardigheden zoals teamwork communicatie organisatie etc Vrijwilligerswerk kan u
ook helpen meer te leren over dingen waarin u geiumlnteresseerd bent
bull Bezig zijn voor werklozen mensen die te weinig werk hebben of die op zoek zijn naar
ander werk helpt vrijwilligerswerk om de tijd door te komen
Opdracht kijk naar uw vaardigheden
1 Kruis elke vaardigheid aan die u bezit of die u wilt leren
Organisatorische
vaardigheden
Ik kan Ik wil leren
Spontaan iets doen
Zelfstandig werken
Afspraken en
verwachtingen realiseren
Oplossingen bedenken
Je aan de regels houden
Sociale vaardigheden
contact met anderen
Ik kan Ik wil leren
Zeggen wat je denkt
Een gesprek beginnen
Afspraken maken
Luisteren naar anderen
Vragen durven stellen
Sociale vaardigheden
samenwerken
Ik kan Ik wil leren
Kritikiek ontvangen
Feedback geven
Complimenten geven
Complimenten ontvangen
Om hulp vragen
Met verschillende mensen
omgaan
Leiderschap accepteren
Specifieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
In staat zijn om met
computer te werken
Handig met
gereedschappen en
apparatuur
Maaltijden koken en
drankjes bereiden
Mensen verzorgen
Dieren verzorgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
63
De omgeving schoonmaken
en onderhouden omgeving
(school sportveld kantine
straat)
Artistieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
Muziek maken
Tekenen en schilderen
Bezig zijn met foto en video
Acteren
Fantasie gebruiken
2 Markeer de drie vaardigheden die u het beste beheerst
3 Markeer de drie vaardigheden die u zou willen leren
Algemene competenties van vrijwilligers
Erkenning van eerder verworven competenties van vrijwilligers is een instrument om
kwaliteiten die in verband gebracht worden met de rol van (zelfstandige) vrijwilliger op
te waarderen cq te valideren De competenties zijn vergelijkbaar met algemene
beroepsvaardigheden ook wel bekend als werknemersvaardigheden Afgezien van de
algemene competenties zijn er functie specifieke competenties die verband houden met
bepaalde rollen of functies in het vrijwilligerswerk en die erkend kunnen worden via EVC-
procedures (Erkenning van Verworven Competenties) Voor de EVC-procedure zijn er 12
algemene standaard competenties geformuleerd voor vrijwilligers Deze competenties
zijn
bull Systematische werken
bull Betrouwbaarheid
bull Omgaan met tijd en tempo
bull Problemen oplossen
bull Aandacht voor gezondheid en veiligheid
Communiceren
Presenteren
Bijdragen aan geode werkrelaties
Samenwerking
Taal en rekenen
Leren door te doen
Deze competenties zijn ook belangrijk als algemene werknemersvaardigheden
Voorbeelden van vrijwilligerswerk
Werken in een kringloopwinkel
Carol werd ontslagen bij de brandweer Ze wist dat ze actief wilde blijven haar
interesse in de samenleving niet verliezen en zo mogelijk anderen wilde helpen Ze
besloot om vrijwilligerswerk te gaan doen in een kringloopwinkel in haar woonplaats Ze
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
64
kwam er achter dat ze genoot van het werken met andere vrijwilligers en ze vindt de
ontmoeting met de klanten interessant
Nieuwe vaardigheden ontwikkelen
Mark (57) werkt als vrijwilliger in een streekmuseum waar tuinen bij zijn Hij houdt van
het buitenleven en heeft door het vrijwilligerswerk leren tuinieren Hij overweegt nu zelf
een bedrijf te beginnen om de tuinen van anderen mensen te verzorgen en te
onderhouden
Actief burgerschap
Actief burgerschap is een filosofie die momenteel bij de overheid en binnen
maatschappelijke organisaties en educatieve instellingen populair is Deze filosofie houdt
in een pleidooi in voor een maatschappelijke situatie dat de burgers van natiestaten
hoewel zij geen specifieke bestuursrol hebben wel bepaalde rollen en
verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving en het milieu hebben
Actief burgerschap kan worden gezien als een articulatie van het debat over rechten
versus verantwoordelijkheden Als een bestuurslichaam rechten geeft aan de mensen die
onder haar bevoegdheid vallen dan kunnen diezelfde mensen ook bepaalde
verantwoordelijkheden te handhaven hebben Dit zou het meest voor de hand liggend
zijn op natiestaatniveau maar kan ook nog breder zoals wanneer we van
wereldburgerschap spreken Dit impliceert dat actieve burgers zowel hun rechten als
hun verantwoordelijkheden op een evenwichtige manier vervullen
Een probleem met dit concept is dat hoewel rechten vaak vastgelegd worden als
onderdeel van de wet de verantwoordelijkheden niet zo goed gedefinieerd zijn Zo kan
er onder burgers onenigheid ontstaan over wat de verantwoordelijkheden zijn Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk hebben de burgers recht op gratis
gezondheidszorg maar is stemmen bij verkiezingen niet verplicht hoewel veel mensen
dit wel zouden omschrijven als een verantwoordelijkheid Het is veel problematischer om een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden
voor actieve burgers te beschrijven dan een lijst van hun rechten Hoewel bijvoorbeeld
een stem uitbrengen door veel mensen als een fundamentele verantwoordelijkheid kan
worden beschouwd zijn er ook sommigen die vanwege een handicap of andere oorzaken
niet in staat zijn om optimaal te participeren in het stemproces De nieuwe trend is dat overheden burgers vragen om te participeren zodat de overheid
steun krijgt - dit brengt ons terug naar de klassieke definitie van maatschappelijke
participatie in de gemeenschap Deelname aan de gemeenschap betekent niet alleen
betrokken zijn bij de bouw van faciliteiten het betekent ook meedenken het nemen van
beslissingen en het nemen van verantwoordelijkheid Mensen kunnen niet gedwongen
worden om mee te doen in projecten die hun leven beiumlnvloeden maar ze moeten waar
mogelijk wel daartoe in de gelegenheid worden gesteld Dit wordt beschouwd als een
fundamenteel mensenrecht gehouden dat een grondbeginsel van de democratie vormt
Actief burgerschap in Europa en in Nederland
Wat heeft u nodig om een actieve burger te zijn Heeft u meer informatie nodig Heeft u
training nodig Heeft u het nodig om meer te weten te komen hoe u deel kunt nemen
Hieronder staan links die u zullen helpen om nuttige documenten projecten en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
65
organisaties te vinden met betrekking tot actief burgerschap
2013 Europees Jaar van de burger
httpeuropaeucitizens-2013
Association of Voluntary Service Organisations
Koepelorganisatie voor nationale en internationale non-profit organisaties gericht op
vrijwilligerswerk Het bevat directe links naar de aangesloten organisaties op Europees
en nationaal niveau httpwwwavsoorg
Education for Democratic Citizenship and Human Rights
Deze Website van de Raad van Europa is een grote online bibliotheek van artikelen
documenten en projecten Het geeft informatie over activiteiten uitgevoerd op Europees
en nationaal niveau en bevat een aantal bestanden in verschillende Europese talen
httpwwwcoeinttdg4educationedc
Election processes in detail- Verkiezingsproces in detail
Lees over elk aspect met betrekking tot de organisatie van verkiezingen in een land Het
omvat kiesstelsels stemrecht partijen en kandidaten tellen van de stemmen de media
en verkiezingen Het is een immense database met case studies uit verschillende landen
en een grote bibliotheek op land gesorteerd met elk hun respectievelijke kieswetgeving
httpaceprojectorg
Euractiv
Deze website geeft informatie over wat er gaande met betrekking tot actief burgerschap
is op de Europese agenda Up-to-date nieuws monitoring het uitdiepen van
beleidssecties en landendossiers Er is een gids voor de EU 10000 belangrijkste actoren
en activisten httpwwweuractivcom
Europese Ombudsman
De Europese Ombudsman behandelt klachten van burgers bedrijven organisaties en
overheden tegen EU-instellingen of organen httpombudsmaneuropaeu
Europees Parlement - burgervoorlichtingsdienst
Heb je ooit gedacht om een verzoek aan het Europees Parlement te richten Dit
webportaal maakt communicatie tussen het Europees Parlement en de burgers mogelijk
U kunt toegang krijgen tot alle openbare documenten is niet alleen van het parlement
maar ook van andere Europese instellingen
httpwwweuroparleuropaeuaboutparliamenten00020472acCitizens-enqui
Europees Vrouwenforum
Download rapporten en andere documenten over gendergelijkheid en vrouwenrechten
httpwwwwomenlobbyorglang=en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
66
Idealistorg op zoek naar een non-profit organisatie
Deze site biedt een indrukwekkende doorzoekbare database van vrijwilligersorganisaties
per land en per werkveld Er zijn meer dan 91000 non - profit en maatschappelijke
organisaties in opgenomen httpwwwidealistorgsearchv2advanced
Internationaal Instituut voor democratie en verkiezingsondersteuning
Het instituut biedt artikelen publicaties analyses en case studies over de opbouw van
democratische processen over de hele wereld Afrika Latijns-Amerika de Kaukasus en
andere regios vallen onder dit instituut dat werkzaam is democratische instellingen
wereldwijd te ontwikkelen httpwwwideaint
Office for Democratic Institutions and Human Rights
Deze instelling (onderdeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in
Europa OVSE) is actief om democratische verkiezingen te bevorderen en helpt om de
democratische instellingen in Midden- en Oost-Europa te consolideren Informatie over
de verkiezingen democratisering procedures nieuwsbrieven land - specifieke projecten
en officieumlle documenten in pdf-formaat beschikbaar httpwwwosceorgodihr
Politeia
Politeia is een virtueel Europees netwerk van personen en instellingen actief op het
gebied van burgerschap en politieke vorming Algemene informatie over het netwerk
haar doelen nieuwsbrieven en koppeling en links zijn beschikbaar Wordt lid van het
netwerk om in contact te komen met personen en instellingen die werken aan
burgerschapsvorming en participatie httpwwwpoliteianet
De Nederlandse infrastructuur
Op nationaal niveau zijn de twee belangrijkste organen de NOV (Vereniging Nederlandse
Organisaties Vrijwilligerswerk) en MOVISIE
NOV 1
De NOV is de organisatie die de belangen van de vrijwilligersorganisaties behartigt
De NOV heeft in het verleden tal van fusies doorstaan en vertegenwoordigt nog steeds
de belangen van meer dan 4 miljoen vrijwilligers De NOV is de toonaangevende
organisatie binnen de Nederlandse vrijwilligerssector De NOV heeft 350 lid organisaties
die werken met of voor vrijwilligers De NOV is uniek omdat het de enige organisatie in
Nederland is die gericht is op het versterken van vrijwilligerswerk Er zijn twee soorten
leden organisaties die vrijwilligerswerk doen en organisaties die een ondersteunende of
cooumlrdinerende rol vervullen
De NOV heeft drie hoofdtaken
1 De belangen te dienen van de vrijwilligerssector vrijwillige inspanning De NOV is de
woordvoerder en lobbyist voor het Nederlandse vrijwilligerswerk en is als zodanig een
serieuze partner in discussies met politici ambtenaren en andere beleid beiumlnvloedende
partijen
2 Als tussenpersoon voor haar leden te fungeren De NOV geeft als een
netwerkorganisatie haar leden de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen
1 Bron NOV website wwwnovnl
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
67
en om gezamenlijke projecten te ontwikkelen Via deze netwerken versterken de
aangesloten organisaties elkaar onderling
3 Om een krachtige impuls te geven aan vrijwillige inzetbaarheid De NOV streeft naar
meer publieke erkenning van vrijwillige inzetbaarheid en verleent zijn naam ook aan
innovatieve initiatieven
De NOV is gericht op de vrijwilligerssector als geheel Ledenorganisaties van de
vereniging ontvangen een voorkeursbehandeling Gezamenlijk bepalen deze lid
organisaties het toekomstig beleid van de vereniging en ze worden uitgenodigd om
maximaal gebruik van hun netwerkrol te maken
MOVISIE1
MOVISIE richt zich op de infrastructuur en levert kennis en advies aan het
vrijwilligerswerk in Nederland De instelling dekt het hele gebied van sociale werk en
welzijn Zij geeft uitvoering aan het programma in opdracht van het Ministerie van
Volksgezondheid Welzijn en Sport
MOVISIE wordt gefinancierd om kennis over alle aspecten van vrijwilligerswerk te
verzamelen en verspreiden voor organisaties en adviesraden Ze ontwikkelt
instrumenten biedt advies ondersteuning en training alsmede het verrichten van
promotiewerkzaamheden onderzoek en productontwikkeling
Regionaal en lokaal niveau
Op regionaal niveau zijn er vrijwilligerscentrales de centra voor maatschappelijke
ontwikkeling (CMOs) en de steunpunten voor vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerksteunpunten zijn non-profit structuren waarin de financiering afhankelijk
is van lokale en regionale overheidsinstellingen en zij bieden hun diensten gratis aan
Tegen het midden van de jaren 1970 steunde de regering de oprichting van 30
vrijwilligerswerksteunpunten op lokaal niveau en droeg bij aan de financiering van hun
activiteiten Momenteel zijn er ongeveer 200 geregistreerde centra Op regionaal niveau
zijn er regionale vrijwilligerssteunpunten en zij ondersteunen organisaties die betrokken
zijn bij sportactiviteiten scouting en de zorg voor ouderen
De twaalf Nederlandse provincies spelen een belangrijke rol Zij ondersteunen de
professionele ondersteuning op lokaal niveau en ze verspreiden ook kennis en informatie
op verschillende niveaus
Op lokaal niveau zijn de gemeenten actief en de vrijwilligerscentrales die advies geven
bemiddelen tussen vraag en aanbod en het vrijwilligerswerk promoten Het lokale
niveau is het belangrijkste waar vrijwilligers publiek actief zijn bijvoorbeeld bij de
opvang voor daklozen in buurt en clubhuizen en in de zorgsector Lokale overheden zijn
verantwoordelijk voor het uitvoerend niveau van welzijnsactiviteiten Zij subsidieumlren
lokale organisaties en bieden faciliteiten zoals sportcentra In sommige gevallen nemen
lokale overheden deel aan de vrijwilligersplatforms Lokale overheden nemen het
voortouw bij het ondersteunen van veranderingsprocessen op het lokale niveau Ze
krijgen steun van de provincies
1 Gebaseerd op interviews met MOVISIE en het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
68
Deel 2 Zelfhulpgroepen
Wat is een zelfhulpgroep
Een zelfhulpgroep (SHG) is een kleine groep mensen die eenzelfde behoefte of eenzelfde
situatie delen en die als een ondersteuningsgroep samenwerken om zichzelf te helpen
De deelnemers vormen samen de groep en regelen alles in overleg Mensen nemen deel
op vrijwillige basis en hebben persoonlijke ervaring met het onderwerp waar de groep
zich mee bezig houdt
Zelfhulpgroepen kunnen afzonderlijk of als onderdeel van een grotere organisatie
bestaan Zij kunnen op informele wijze of volgens een vaste agenda werken De groepen
meestal ontmoeten elkaar lokaal bij de leden thuis of in gemeenschapsruimtes in
scholen kerken of andere centra In zelfhulpgroepen komen verschillende specifieke vormen van sociale steun samen
Door middel van zelfonthulling delen de deelnemers hun verhalen stress gevoelens
problemen en ideeeumln Ze leren dat ze er niet alleen voor staan en dat ze niet de enigen
zijn die met een bijzonder probleem geconfronteerd wordt Een andere vorm van
zelfhulp die voor veel ouderen relevant is is zelfgestuurd leren de deelnemers zijn
allemaal vrijwillige of gedeeltelijk betaalde leerkrachten zodat ze hun eigen interesses in
hun eigen tijd en op eigen locaties kunnen nastreven Zelfhulp maakt door het mobiliseren van de interne bron van de leden de groep of de
gemeenschap zelfredzaamheid eigen producties en zelfstandig ondernemerschap
mogelijk De samenleving is een systeem van interactie tussen individuen en groepen
Zelfhulpgroepen veranderen het patroon van sociale interactie waardoor een aanzienlijk
aantal van haar deelnemers een nieuwe status aannemen en nieuwe rollen in de
gemeenschap gaan spelen
De brede doelstellingen van een zelfhulpgroep zijn om te komen tot persoonlijke en of
sociaal-economische veranderingen voor haar leden In de groepen wordt face-to-face
contact tussen de deelnemers benadrukt en een ideologische set van waarden die de
persoonlijke identiteit van een lid en haar of zijn gevoel van eigenwaarde vergroot Zoals reeds is aangegeven kan een zelfhulpgroep resulteren in een sociale en
economische ontwikkeling voor de deelnemers en dat is tevens een proces dat kan leiden
tot een verandering in de sociale economische enof politieke macht De aanpak van
zelfhulpgroepen leidt tot empowerment van individuen NGOs en overheidsinstellingen
kunnen processen die toename van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van
zelfredzaamheid stimuleren ondersteunen en mensen helpen hun eigen agenda op te
stellen
Voordelen van zelfhulpgroepen
De voordelen van deelname aan zelfhulpgroepen zijn onder andere
bull Het leren van nieuwe informatie en strategieeumln om problemen mee te lijf te gaan
bull Gerustgesteld worden door en steun vinden van anderen met soortgelijke ervaringen
bull Het ontwikkelen van persoonlijke inzichten en het realiseren van persoonlijke groei
bull De mogelijkheid om nuttig te zijn voor anderen
bull U minder geiumlsoleerd te voelen
bull Leren om uw gevoelens beter te uiten en gevoeliger te worden voor de gevoelens van
anderen
bull U sterker te voelen en meer zelfvertrouwen te krijgen in het omgaan met uitdagingen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
69
bull U zelf te verbinden met een gemeenschap en u persoonlijk te identificeren met een
sociale groep
bull Iets leren waarin u specifiek geiumlnteresseerd bent
Regels voor zelfhulpgroep
De zelfhulpgroep kan zelf bepalen wat beschouwd wordt als aanvaardbaar gedrag en
daarvoor regels opstellen Regels maken vergaderingen effectiever Groepsregels werken
alleen wanneer alle groepsleden het eens zijn over die regels en de deelnemers er op
aan aanspreken Nieuwe leden worden geiumlnformeerd over de regels en waar nodig
worden ze opnieuw beoordeeld en herzien
Manieren om zelfhulpgroep vergaderingen structureren
Bij veel zelfhulpgroepen worden de volgende manieren gebruikt om bijeenkomsten te
structureren Ze kunnen ook gebruikt worden als leidraad voor een vergadering
Begroeten van nieuwe deelnemers
Vaak wordt er in zelfhulpgroepen een vrijwilliger gevraagd die nieuwe leden aan de deur
begroet en verwelkomt wanneer zij aankomen en die hen introduceert aan andere leden
Formele opening van de bijeenkomst
Op de afgesproken starttijd moet de bijeenkomst geopend worden door de leider of lid
verantwoordelijk voor de vergadering Sommige groepen openen hun ontmoetingen met
een formele verklaring van het doel van de groep of door een welkomstgroet van de
deelnemers
Introductie van de leden
Rondje waarbij elk lid stelt zichzelf voorstelt en aangeeft waarom ze aan de groep
deelneemt Dit is vooral geschikt voor nieuwe groepen om leden te helpen elkaar te leren
kennen en te ontdekken wat men gemeenschappelijk heeft De leden krijgen de
mogelijkheid om te passen als ze liever niet zichzelf introduceren
Discussie onderwijs en informatie-uitwisseling
Voor nieuw gevormde groepen is het nuttig om regelmatig de leden naar suggesties
over discussie onderwerpen die voor hen van belang te vragen Groepen kunnen ook
gastsprekers uitnodigen om specifieke onderwerpen aan te pakken Geluidsopnames
boeken of artikelen kunnen worden beoordeeld en besproken Er wordt tijd uitgetrokken
en toegewezen voor het delen van persoonlijke ervaringen en elkaar helpen
Hier zijn enkele manieren om de discussie te structureren
Rondje Stel een vraag of vraag de deelnemers om een zin af te maken en ga de
groep rond waarbij iedere persoon reageert zodat iedereen een kans krijgt
bull Brainstormen Ideeeumln worden gedeeld op een spontane manier Creatief denken
wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te oordelen Vaak genoteerd
op een flip-over of white board Ideeeumln worden gedeeld op een spontane
manier Creatief denken wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te
oordelen Vaak genoteerd op een flip-over of white board
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
70
bull Veranderoefening Beschrijf een actuele situatie waarin je verandering wil
beschrijf wat je wilt dat het in de toekomst zal zijn Zet zaken die je
tegenhouden op een rij en zaken die zouden kunnen helpen om vooruit te
komen Overweeg wat zou worden beiumlnvloed door de verandering en welke
stappen nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen Dit kan zowel
worden gebruikt voor een persoonlijk dilemma als voor een algemene kwestie
bull Rollenspel Een situatie uitspelen (bv hoe effectief te communiceren met uw arts)
kan nuttig en leuk zijn Sommige deelnemers spelen het rollenspel terwijl
anderen observeren en reageren of commentaar geven
Zakelijke gedeelte Deze tijd is gereserveerd voor elk agendapunt die de groep
wil
behandelen zoals het plannen van projecten of activiteiten het regelen van
toekomstige vergaderingen (gespreksonderwerpen kiezen gastsprekers enz)
het doen van mededelingen etc
Formele afsluiting Het is belangrijk dat er een signaal gegeven wordt om aan te geven
dat de bijeenkomst formeel afgelopen is De leden worden herinnerd aan de tijd en
plaats van de volgende bijeenkomst Vaak wordt er na afloop een drankje geserveerd
dat biedt een tijd voor informele ontmoeting en gesprek
Zelfhulpgroep quick scan
Quick Scan
Ja = 1 Nee= 0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Heeft u vrije tijd en wilt u uw inkomen verhogen
JaNee
3 Geeft u er de voorkeur aan om voor u zelf te werken
JaNee
4 Vindt u het niet prettig om uw specifieke kennis of professionele
ervaring te delen met andere mensen of met de lokale gemeenschap
JaNee
5 Geeft u er de voorkeur aan dat anderen u aansturen
JaNee
6 Geeft u er de voorkeur aan in uw bestaande situatie te blijven en geen
nieuwe mensen te leren kennen
JaNee
7 Denkt u dat leren op uw leeftijd verspilde tijd is
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
71
Scores
0-5- Een ander werkpatroon past beter bij u
6-11 Leer meer over zelfhulpgroepen
12-16 Zelfhulpgroepen passen waarschijnlijk goed bij u
Voorbeelden van zelfhulpgroepen
Stadshobbywerkplaats
De Stadshobbywerkplaats is bedoeld om niet-werkenden de gelegenheid te geven hun
vrije tijd zinvol te besteden Men is welkom van maandag tot en met vrijdag van 900
uur tot 1600 uur Er is een zee aan hobbyruimte Voor een gering bedrag per jaar mag
men gebruik maken van de werkplaats gereedschap en apparatuur Slechts de kosten
van de gebruikte materialen zijn voor eigen rekening
Deskundige medewerkers en vrijwillige begeleiders zijn aanwezig Deelnemers uit
allerlei vakgebieden profiteren van elkaars kennis en vaardigheden
Regelmatig zijn er extra activiteiten in de vorm van demonstraties en workshops
In de werkplaats bent u niet alleen bezig met uw hobby het is ook een plek waar u
mensen kunt ontmoeten en ervaringen uit wisselen De werkplaats is van- en voor de
deelnemers
In de ontmoetingsruimte kunt u in een ongedwongen sfeer een praatje maken een
kaartje leggen een krantje lezen of elkaar gewoon ontmoeten Koffie thee en soep zijn
tegen redelijke prijzen te koop De ontmoetingsruimte is er voor iedereen
In Nijmegen is de eerste Stadhobbywerkplaats in de 80-er jaren opgericht inmiddels
heeft het initiatief in meer gemeenten navolging gevonden
Werk voor Elkaar
In dit project gaan 45+werkzoekenden de confrontatie aan met het bedrijfsleven In
groepsverband organiseren zij activiteiten of evenementen voor werkgevers
Gedurende zes maanden werken zij aan de voorbereidingen van het evenement eacuten aan
hun persoonlijke presentatie
Werk voor Elkaar is landelijk actief en een maatschappelijk initiatief van Stichting Werk
voor Elkaar
Werk voor Elkaar heeft tot doel de arbeidsparticipatie van de werkzoekenden te
verhogen en de werkgevers te laten kennismaken met het empowerment van de
deelnemers In Werk voor Elkaar gaan 45+ werkzoekenden proactief de confrontatie
aan met het bedrijfsleven In groepsverband worden activiteiten of evenementen
georganiseerd waarbij werkgevers in contact komen met de deelnemers Hiervoor
hebben zij zes maanden de tijd Gedurende deze periode zijn zij niet alleen bezig met
de voorbereidingen voor het evenement maar wordt er ook gewerkt aan
persoonlijke presentatie Op die manier kunnen zij zich op het evenement optimaal
presenteren aan werkgevers
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
72
De werkzoekenden nemen op vrijwillige basis deel aan Werk voor Elkaar en worden
uitgenodigd tot deelname via persberichten in lokale bladen
Dat Werk voor Elkaar een succes is blijkt wel uit onderstaande resultaten Twee jaar na
de start van de landelijke uitrol van Werk voor Elkaar heeft 45 van de deelnemers
betaald werk bij afronding van een lokaal initiatief
Totaal aantal locaties12
Totaal aantal deelnemers430
Gemiddeld aantal deelnemers per locatie33
Gemiddelde leeftijd deelnemers54 jaar
Gemiddeld aantal maanden werkzoekend32 maanden
Grote diversiteit in werkervaring en opleidingsniveau
Werk opdracht na afronding lokaal project 45
Gemiddelde waardering voor Werk voor Elkaar 75 (70 van de respondenten)
De kracht van Werk voor Elkaar zit hem in het gezamenlijke aspect Werkzoekenden
zetten samen hun schouders onder ldquoeen projectrdquo om het zo tot een goed einde te
brengen Dit geeft hen nieuwe energie en een doel om naartoe te werken Het samen
delen van ervaringen steunt en inspireert Het samen iets organiseren creeumlert
enthousiasme en wekt creativiteit op zo zeggen de deelnemers
Daarnaast zeggen zij sterker in de schoenen te staan door de persoonlijke ontwikkeling
Er zijn verschillende evenementen georganiseerd zoals seminars en het bemannen van
een stand tijdens zakelijke evenementen Reacties van werkgevers zijn zeer positief
over het initiatief Zowel de kwaliteit van de evenementen als de proactieve houding
van de werkzoekenden wordt zeer gewaardeerd Voor veel werkgevers zijn de
evenementen echte eyeopeners waarbij ze meer inzicht krijgen in de kwaliteiten van
oudere werkzoekenden
Opmerkingen Er zijn maar weinig voorbeelden te vinden van zelfhulpgroepen voor
oudere werklozen Loopbaanadviseurs of re-integratiecoaches kunnen initiatieven
ontplooien om de vorming van dergelijke groepen te bevorderen en te ondersteunen De
regionale arbeidsmarktregiorsquos met hun werkpleinen en in de nabije toekomst hun
werkbedrijven nieuwe stijl kunnen dergelijke groepen faciliteren
315 Jobrotatie en loopbaankansen
Wat is jobrotatie
Er zijn verschillende strategieeumln die kunnen worden gebruikt om beroepsmobiliteit direct
te bevorderen Eeacuten van deze is jobrotatie In jobrotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan zowel binnen als buiten de
organisatie plaatsvinden Door jobrotatie creeumlert u beweging en ontwikkeling zowel voor
u zelf als voor de organisatie Jobrotatie biedt voor beiden nieuwe kansen
Kansen voor de organisatie
Job rotatie zorgt ervoor dat capaciteiten competenties wensen en ambities behoeften en mogelijkheden binnen een organisatie goed op elkaar wordt afgestemd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
73
Het rouleren van medewerkers (jobrotatie) over verschillende disciplines binnen een organisatie kan verfrissend werken voor de organisatie Medewerkers krijgen een beter beeld van de organisatieprocessen waardoor meer begrip en betere onderlinge afstemming ontstaat Diversiteit in ervaring maakt een medewerker sterker en zijn waarde voor het bedrijf groter Door het creeumlren van een grotere mate van in- en externe mobiliteit en een bredere inzetbaarheid (employability) van medewerkers wordt de flexibiliteit van een organisatie verhoogd
Kansen voor medewerkers
Middels jobrotatie kunnen mensen zich ontwikkelen in het voordeel van de organisatie en van zichzelf Wie regelmatig van functie wisselt leert veel ziet veel en hoort veel Organisaties
zijn altijd blij met mensen de buiten de muren van hun eigen functie (kunnen) kijken Het voordeel voor medewerkers is dat zij meer zicht krijgen op eigen talenten en ambities Door zelf de mogelijkheden te gaan ervaren biedt dat medewerkers nieuwe mogelijkheden nl
1 Mensen zijn breder en flexibeler inzetbaar (employability)
2 Capaciteiten worden meer benut
3 Nieuwe ervaringen
4 Uitbreiden van je zakelijke netwerk
5 Brede ontwikkeling
6 Makkelijker overstappen binnen een organisatie of naar een andere branche
Meer informatie kan gevonden worden in het volgende jobrotatie handboek
(engelstalig)voor de agrarische sector wwwadam-
europeeuprj7129prd21Deliverable20No2021_HANDBOOK_englishpdf
Voorbeelden van jobrotatie
In grote internationale organisaties zoals DSM en Shell is jobrotatie al vanzelfsprekend Vaak is voor jonge (potentieumlle) managers al een carriegraverepad uitgestippeld al dan niet in de vorm van een traineeship Daarnaast wordt in veel organisaties impliciet jobrotatie toegepast Het vervullen van interne vacatures is in feite al jobrotatie De reden om op zoek te gaan naar een andere functie is vaak het zoeken van een nieuwe uitdaging nieuwe leermogelijkheden of een verandering van omgeving Als de huidige situatie niet overeenkomt met de verwachtingen In het bedrijfsleven
Voor meer informatie httpwwwgenderwerktbeuploadsBijlageMAKN-28pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
74
Voorbeelden van jobrotatie
Ergotherapeuten in het Homerton Hospital
Homerton University Hospital NHS Foundation Trust biedt jobrotatiemogelijkheden
tussen het ziekenhuis en andere locaties binnen de gemeenschap aan waarbij acute en
maatschappelijke dienstverlening en de East London Foundation Trust for Mental Health
betrokken is Dit biedt unieke mogelijkheden voor zowel ervaren als pas afgestudeerde
ergotherapeuten om geluid kernvaardigheden te ontwikkelen in een breed scala aan
specialiteiten het werken met mensen met uiteenlopende omstandigheden in zowel een
intramurale als een extramurale woonomgeving
Jobrotatieprogramma bij BAM
Het jobrotatieprogramma is een combinatie van werken en leren Als jobrotator
doorloopt u in een periode van twee jaar drie of vier verschillende functies bij een van de
bedrijfsonderdelen van BAM U rouleert in de rollen van bijvoorbeeld werkvoorbereider
uitvoerder calculator inkoper en engineer Dit wordt op basis van uw voorkeur en
ontwikkelbehoefte in overleg met uw mentor samengesteld Op basis van deze
ervaringen kunt u zich orieumlnteren op een vervolgstap in uw carriegravere en leert u een
specifiek bedrijfsonderdeel goed kennen
Het jobrotatieprogramma is een mogelijkheid om een brede ervaring op te doen binnen
de vele multidisciplinaire projecten die de verschillende werkmaatschappijen realiseren
U wordt betrokken bij de realisatie van de projecten van initiatief ontwerp en realisatie
tot en met beheer en onderhoud Uw ontwikkeling staat centraal Tijdens het
jobrotatieprogramma wordt u begeleid door een mentor die een ervaren directeur of lid
van het managementteam is De intensieve coaching en begeleiding gedurende deze
periode staan garant voor brede ervaring en ontwikkeling van persoonlijke competenties
De bewaking van uw ontwikkeling gebeurt door evaluaties aan het einde van elke
periode De conclusies hiervan bepalen de verdere invulling van het jobrotatieprogramma
en van uw loopbaan bij de BAM
Siemens
Bij Siemens is de maximale termijn in een bepaald functie vijf jaar Dan verzuren
mensen gaan ze op de automatische piloot en gaat hun energieniveau naar beneden
Wouter Vlasblom Siemens directeur van Human Relations
Siemens werft mensen voor een nieuwe carriegravere in plaats van voor het werk Jobrotatie
is een belangrijke strategie voor Siemens om werknemers gedurende hun loopbaan fit te
houden en hun actieve inzetbaarheid te bewaren Om deze reden is er intensief contact
tussen de medewerkers die betrokken zijn bij jobrotatie en de HR-managers Er is een
werkgroep voor jobrotatie waarbij de HR-managers actief zoeken
plaatsingsmogelijkheden voor werknemers van alle leeftijden Het doel is om meer dan
10 van de werknemers per jaar nieuwe uitdagingen te bieden Ondanks grote
reorganisaties en een daling van het aantal werknemers wordt 8 van de werknemers
van Siemens Nederland nog steeds intern overgeplaatst
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
75
Verschillende functies en mogelijkheden verkennen met werkgevers
Werkgevers kunnen verschillende mogelijkheden bieden om uw persoonlijke ontwikkeling
te versterken en uw mogelijkheden te verbreden zoals een sabbatical leave werken in
het buitenland en carriegraveredagen
bull Sabbatical leave Werknemers kunnen verlofuren sparen binnen een kader
aangeduid als keuzemenu arbeidsvoorwaarden In dat kader is eacuteeacuten van de
doelstellingen extra dagen voor sabbatical leave Een werkgever kan op verzoek
verlof voor een langere termijn geven dan een sabbatical leave Dit betekent een
langere verlofperiode waarin de werknemer tijd kan besteden aan een optimale
inzetbaarheid of een periode van verlof waarin activiteiten kunnen worden
ondernomen die gunstig zijn voor de werkfunctie Bijvoorbeeld een studie naar
het buitenland of het schrijven van een boek
bull Projecten in het buitenland zijn ontworpen om afgestudeerden professionals en
gepensioneerden vrijwilligerswerk te laten doen in een ontwikkelingsland vooral
binnen hun beroepsveld Deze projecten worden aangeboden in verschillende
delen van de wereld en kunnen plaats vinden in het bedrijfsleven in de
cultuursector bij de media in het onderwijs in techniek natuur en milieu op het
gebied van mensenrechten medische en sociaal werk Ze zijn ontworpen om
kwalificaties te maximaliseren Uw specifieke kwalificaties en vaardigheden
kunnen worden toegepast in deze projecten en de agentschappen zullen samen
met u ervoor te zorgen dat u in een project wordt geplaatst waarbij uw
vaardigheden de grootste impact kunnen hebben
bull Loopbaandag Een mogelijke manier om op ideeeumln te komen is om aan een
perspectief-op-je-carriegravere dag deel te nemen
o Een informatieve lezing over maatschappelijke ontwikkelingen die
belangrijk zijn voor loopbaanontwikkeling en een inspirerend gesprek die u
kan u helpen om het beste uit uw carriegravere te halen
o Speed-coaching
o Informatie stands van alle deelnemende organisaties
o Hoe een stage te regelen
o Carriegravere workshops
De kern van de dag is het onderzoeken van de loopbaan van de deelnemers
met onderwerpen zoals Wat zoekt u in uw volgende stap Wilt u ontdekken
waar anders u uw talenten en vaardigheden kunnen gebruiken Wilt u iets
compleet nieuws te doen Bent u aan het denken over training om uw kennis te
updaten en upgraden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
76
Scores
0-3 U bent nog niet klaar om van functie te wisselen
4-7 Jobrotatie kan overwogen worden
8-12 Jobrotatie past bij u
Jobrotatie quick scan
316 Stage
Wat is een stage
Een stage is een werk-gerelateerde leerervaring voor mensen die praktische
werkervaring willen opdoen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke
opdrachten die ongeveer drie maanden tot een jaar duren Ze zijn traditiegetrouw
bedoeld voor jongere mensen studenten en afgestudeerden Deze vorm van
werkgelegenheid is voor oudere werknemers nog steeds grotendeels in een vroeg
stadium van ontwikkeling
De voordelen van een stage
Een stage is een uitstekende manier om te bepalen of het beroep het bedrijf en de
beroepssector de beste carriegravere-opties voor u bieden Stagiaires krijgen praktische
QUICK SCAN
Ja= 2 Weet niet of Niet zeker=1 Nee=0
1 Zou u meer gevarieerd werk willen
JaNee
2 Zou u het leuk vinden om van functie en van team te wisselen
JaNiet zekerNee
3 Bent u op zoek om van andere functies te leren
JaNee
4 Denkt u dat uw lijn manager u uit zou willen lenen aan een ander
deel van de organisatie of op tijdelijke basis aan een andere
werkgever
JaNee
5 Zou u zich zeker genoeg voelen om dit te doen
JaNiet zekerNee
6 Wat denkt u te kunnen winnen van jobrotatie
JaNiet zekerNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
77
werkervaring in een veld waarin zij van plan zijn ver te gaan en ervaring op te bouwen
eventueel in internationale platforms
Stages helpen individuen om
bull Theorie met praktische werkervaring te combineren
bull Een professionele werkhouding te ontwikkelen
bull Bedrijfsculturen te begrijpen
bull Internationale business settings te analyseren
bull Verschillende werkstijlen te vergelijken
bull De mogelijkheden voor een aanbod voor een fulltime dienstverband te onderzoeken
Door de globalisering zijn steeds meer werkgevers op zoek naar mensen die een brede
ervaring hebben waarbij vooral een internationale achtergrond voordeel biedt Deze
mogelijkheid wordt echter momenteel nog zelden aangeboden aan 45+ers
Hoe u voor te bereiden voor een stage
Om een goede aanvraag in te dienen moet u als toekomstige stagiair alle vereiste
papieren en documenten kennen Het is belangrijk om samen met uw CV een
sollicitatiebrief en een aanbevelingsbrief mee te sturen
Het doel van de sollicitatiebrief is om een beeld van uw achtergrond te schetsen Het is
dus een mogelijkheid om de instelling of onderneming te overtuigen dat ze u nodig
hebben Een goede sollicitatiebrief laat een werkgever zien dat u de kwaliteiten en
vaardigheden heeft die nodig zijn voor de vacature De begeleidende brief wordt gezien
als een verlengstuk van de CV en heeft een persoonlijke toon die een CV niet bezit
De volgende stap een aantal tips waarmee uw sollicitatiebrief zich kan onderscheiden van
andere
- Vaardigheden en ervaring voordat u de brief gaat schrijven maakt u een lijst
van uw vaardigheden en capaciteiten en legt u uit waarom u de juiste persoon
voor de stage bent Het is belangrijk juist op die kenmerken te wijzen die u uniek
maken voor deze stage (zie hoofdstuk 41)
- Zodra u de lijst gemaakt heeft kunt u beginnen met het schrijven van de brief
Schrijf duidelijk en beknopt
- U kunt waar mogelijk wat informatie over het bedrijf of instelling toevoegen om
uw kennis hiervan te laten zien
- Controleer de brief
De volgende tabel laat de structuur van een goede sollicitatiebrief
Alinea Inhoud
Eerste
Vermeld de stage waarop u solliciteert
Hoe bent u aan de informatie gekomen
Wanneer bent u beschikbaar om te beginnen
Tweede
Waarom bent u geiumlnteresseerd
Waarom vindt u het bedrijf aantrekkelijk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
78
Derde
Vat uw sterke punten samen
Relateer uw vaardigheden aan de gevraagde
competenties
Laatste
Data waarop u beschikbaar bent voor een gesprek
Dank de werkgever voor zijn aandacht
Het is zeker aan te raden is om een aanbevelingsbrief toe te voegen Deze kan
geschreven zijn door een voormalige werkgever of een vroegere docent of leraar Deze
brief moet uw professionele vaardigheden en attitudes beschrijven
Het belangrijkste doel van deze brief is om onafhankelijke en gevalideerde informatie
over u als toekomstige stagiaire te verstrekken
Soorten stages naar beloning duur plek en type organisatie
Beloning Betaald Onbetaald (hoewel
reiskosten gedeclareerd
kunnen worden)
Duur
Tot zes maanden
(orieumlntatiestage)
Tot twaalf maanden
(werkstage)
Plek
Europese instellingen en
agentschappen
Internationale
organisaties
Type organisatie
Publiek
Privaat
Voorbeeld van stage
OPAAL Britse Alliantie van Belangenbehartigers voor Ouderen UK
Opaal UK maakt met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid gebruik van
oudere stagiaires voor de functie van belangenbehartiger voor ouderen om steun te
krijgen van de plaatselijke overheid Voor de stagiar-belangenbehartiger is een
functiebeschrijving beschikbaar en hijzij kan aan een training deelnemen
httpwwwopaal3cswebsitesorg
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele dienstverlening Bij uw keuze voor een bepaald gebied van werken is het ook noodzakelijk om na te
denken over verschillende mogelijke werkstijlen zoals
Als onderaannemer werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
79
Als consultant werken
Met een portfolio werken
Werken in een partnerschap
Werken in deeltijd
We beschrijven deze kort voorzien van een voorbeeld
321 Outsourcing
Wat is Outsourcing
Outsourcing is een toewijzing van specifieke bedrijfsprocessen naar een gespecialiseerde
externe leverancier Dat gebeurt meestal wanneer een organisatie niet om kan gaan met
alle aspecten van het interne bedrijfsproces Het gaat daarbij vaak om tijdelijke
processen waarvoor de organisatie niet van plan is om professionals in dienst te nemen
om deze taken uit te voeren Zodra de taak is uitbesteed aan een externe deskundige zal
deze de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de taken en het handhaven van het
daarmee samenhangende budget voor zijnhaar rekening nemend
De meest uitbestede soorten werkzaamheden omvatten
bull Informatietechnologie
bull juridische zaken
bull ontwikkeling en innovatie
bull webdesign en onderhoud
bull werving en personeelszaken
bull logistiek
bull productie
bull klantenservice
Waarom besteden organisaties delen van hun bedrijfsproces uit
De belangrijkste factoren die hebben geleid tot een groeiende trend van outsourcing zijn
bull Gebrek aan experts in sommige delen van het bedrijfsleven
bull Beschikbaarheid van goedkopere arbeidskrachten zonder dat dat afbreuk doet aan de
kwaliteit van de output
bull Concentratie op kerntaken
Voordelen van outsourcing
bull Snelheid en expertise - meestal worden taken uitbesteed aan een onderaannemer
3dat gespecialiseerd is op een bepaald gebied specifieke apparatuur heeft en de
technische expertise zodat taken sneller en met een betere kwaliteit kunnen worden
uitgevoerd
bull Maakt het mogelijk dat bedrijven zich op hun kernprocessen concentreren in plaats van
op de periferie Zo geeft bijvoorbeeld het uitbesteden van de ondersteunende processen
de organisatie meer tijd om hun core business te versterken
bull Risicodeling - Het uitbesteden van bepaalde onderdelen van het bedrijf helpt de
organisatie om bepaalde verantwoordelijkheden te verschuiven naar de onderaannemer
en zo de risicos te beperken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
80
bull Verminderde operationele en wervingskosten - outsourcing voorkomt om personen in
te huren vandaar dat wervings- en operationele kosten voor een groot deel
geminimaliseerd kunnen worden Dit is eacuteeacuten van de belangrijkste voordelen van
outsourcing
Nadelen van outsourcing
bull Risico van blootstelling van vertrouwelijke gegevens Wanneer een organisatie de
personeelsadministratie de loonadministratie en de werving uitbesteedt neemt het
bedrijf een risico om vertrouwelijke bedrijfsinformatie bloot te stellen aan een derde
partij
bull Synchronisatie van de productie - enkele van de voorkomende probleemgebieden zijn
uitgelopen levertijden te weinig standaardkwaliteit in de output en het oneigenlijk
gebruik van verantwoordelijkheden Soms is het gemakkelijker om deze factoren binnen
de organisatie te reguleren dan met een onderaannemer
bull Verborgen kosten - hoewel outsourcing vaak rendabel is kunnen er bij het
ondertekenen van een contract verborgen kosten zijn die een ernstige bedreiging
kunnen vormen vooral internationaal
bull Gebrek aan focus op de klant - een onderaannemer kan proberen te voldoen aan de
deskundigheidseisen van meerdere organisaties op hetzelfde moment In dergelijke
situaties kan zorsquon onderaannemer zich onvoldoende richten op de klanten van eacuteeacuten
bedrijf
Voorbeeld van Outsourcing
Expertise in communicatie mogelijkheden technische expertise en gunstige financieumlle
arrangementen zijn de belangrijkste voordelen bij het uitbesteden Veel specifieke
functies worden uitbesteed zoals personeelszaken de marketing of het ITC-gebeuren
322 Consultancy
Een consultant is meestal een expert of een professional op een bepaald gebied en
heeft een brede kennis van het onderwerp Men kan twee soorten consultants
onderscheiden
bull Interne Consultant - iemand die werkt binnen een organisatie en beschikbaar is om
door andere afdelingen of individuen te worden geraadpleegd op gebieden van zijn of
haar specialisme
bull Externe Consultant - iemand die ldquovan buitenrdquo komt (hetzij via een eigen
onderneming hetzij via een andere organisatie) en wiens expertise op tijdelijke basis
geleverd wordt meestal tegen een vergoeding Als zodanig is dit type adviseur meestal
bezig met meer en wisselende opdrachtgevers
De totale impact van een consultant is dat klanten toegang krijgen tot diepere niveaus
van expertise dan dat ze die ldquoin huisrdquo zouden hebben en dat ze van de externe adviseur
zoveel service mogen verwachten als ze maar wensen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
81
Een adviseur is betrokken om te helpen oplossingen te vinden voor specifieke problemen
en de manieren waarop dat moet gebeuren Het is over het algemeen aan de
professionaliteit van de adviseur om daarover te beslissen binnen de randvoorwaarden
het budget en middelen zoals overeengekomen met de opdrachtgever
Verschillende soorten consultants
Consultants die we het meest in het bedrijfsleven tegenkomen zijn
bull Strategie Consultants die aan de ontwikkeling en verbeteringen van de
organisatiestrategie werken naast of in overleg met het Management
bull Human Resources of Recruiters die expertise over de arbeidsmarkt en over
personeelsmanagement geven
bull Internet Consultants die gespecialiseerd zijn in internetgebruik in het bedrijfsleven
Idealiter hebben internet consultants ook praktische ervaring en expertise in
managementvaardigheden zoals strategische planning veranderingen projecten
processen training team - werk- en klanttevredenheid
bull Process Consultants zijn specialisten in het ontwerp of de verbetering van
operationele processen en dat kan specifiek zijn voor het bedrijf of de sector
bull Public Relations of PR Adviseurs houden zich specifiek bezig met Public Relations
zaken buiten de klantorganisatie en zijn vaak op een semi - permanente basis bezig aan
grotere organisaties om input en begeleiding te bieden
bull Prestatie Adviseurs die zich richten op de intuiumltieve of algemene uitvoering van de
prestaties van een bedrijf of organisatie
bull Information Technology Consultants in vele disciplines zoals Computer Hardware
Software Engineering of Networks
bull Marketing Consultants gevraagd om te adviseren op het gebied van
productontwikkeling en aanverwante marketingaangelegenheden
bull Interim Managers kunnen zoals hierboven vermeld onafhankelijke consultants zijn
die optreden als interim-manager met beslissingsbevoegdheid op basis van het
bedrijfsbeleid of de statuten Ze kunnen in speciaal opgerichte comiteacutes zitten
bull Uurtje Factuurtje consultants De beroepen varieumlren sterk van het repareren van
apparaten tot medisch specialisme consultants Clieumlnten melden zich met een vraag bij
een website die plaats biedt aan adviseurs die erkend zijn als vakbekwaam expert op
hun terrein Klanten communiceren in een Vraag en Antwoord sessie De klant doet een
aanbetaling om de vraag beantwoord te krijgen door een expert op een bepaald gebied
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
82
De expert geeft de informatie aan de klant en wordt vervolgens betaald op basis van een
percentage van het ingelegde bedrag De website behoudt het resterende deel van de
vergoeding voor het gebruik van de voorziening Hoewel het een nog relatief nieuwe
methode is om op een eacuteeacuten-op-eacuteeacuten basis informatie van professionals te verkrijgen
groeit deze praktijk in populariteit
Voor- en nadelen van het advieswerk
Voordelen van consultancy
Consultants gebruiken hun sterke punten expertises vaardigheden en kennis die zij
gedurende vele jaren van werk hetzij als zelfstandige of als werknemer voor een andere
organisatie hebben verworven Een consultant zal meestal met mensen werken die over
minder kennis beschikken en daarom hebben ze vaak een machtspositie Consultants
kunnen selectief zijn en de clieumlnten kiezen voor wie ze willen werken En door een kant
overgenomen doeltreffend advies kan leiden tot een significante verbetering van de
business van de klant De adviseur kan tevreden zijn over deze prestatie
Nadelen van consultancy
Wanneer bedrijven of organisaties financieel moeilijke tijden kennen gebruiken ze
meestal minder consultants dan wanneer het financieel weer beter gaat Consultants
hebben meestal een eigen bedrijf en zijn in die zin te vergelijken met een zzp-er
Nieuwe zakelijke opdrachten zijn misschien moeilijk te krijgen Soms worden
aanbevelingen misschien niet uitgevoerd door klanten zelfs niet de adviseur daarvoor
steekhouden bewijs geleverd heeft Daarnaast kan er sprake zijn van afbreukrisico als
de implementatie en uitvoering door de klant zelf gedaan wordt Dat kan op een wijze
gebeuren die leidt tot een gedeeltelijke of een volledige mislukking
Voorbeeld van een adviesbureau
Veel bedrijven maken gebruik van IC- consultants om hun website te ontwerp of te
adviseren over het opzetten en inrichten van informatie- en computersystemen
323 Portfolio werk
Portfolio werk is te omschrijven als mensen die werken aan een aantal projecten voor
verschillende organisaties of individuen en die dit soms combineren met een permanente
full- of part-time baan Andere portfolio werkers omschrijven zichzelf als freelancers
omdat ze af en toe een contract voor bepaalde duur met een werkgever kunnen hebben
Een portfolio carriegravere bestaat eruit dat uw inkomen uit een verscheidenheid van bronnen
komt U kunt bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebben en daarnaast freelance opdrachten
uitvoeren of misschien part-time in dienst zijn bij verschillende organisaties Met deze
stijl van werken verkrijgt u uw inkomen uit diverse bronnen Portfolio werken is populair
bij mensen die beschikken over specifieke vaardigheden waar in veel organisaties vraag
naar is Iedere opdracht voegt nieuwe vaardigheden en ervaring toe aan het portfolio
Dit soort werk biedt u flexibiliteit en kan toch veilig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
83
Wat zijn de kenmerken van een portfolio werker
Tijdmanagement zelfdiscipline zelfkennis initiatief zelfvertrouwen multi-tasking
netwerkvaardigheden zakelijk inzicht en organisatorische vaardigheden zijn belangrijk
U mag dat misschien niet allemaal in eacuteeacuten keer hebben maar het is meer dan
waarschijnlijk dat u deze vaardigheden zult ontwikkelen als daarvoor u gemotiveerd
bent want u volgt een belang
Heeft u iets te bieden
Heeft u een product dienst kennis of vaardigheden waarvoor clieumlnten willen betalen
1 Kijk naar uw huidige baan Zullen mensen u betalen om een aspect van uw
huidige baan als consultant te leveren werkzaam voor een agentschap of als freelancer
Kunt u er ook over schrijven erover praten en anderen trainen om het te doen
2 Heeft u hobbys of interesses waarmee u geld zou kunnen verdienen
Overweeg alles of het nu sport coaching doe-het-zelf-activiteiten webdesign of het
onderwijzen van talen is
3 Heeft u een onvervulde passie Is er iets wat u altijd al wilde doen en heeft u het
nooit helemaal rond gekregen om na te gaan of u daarvoor training advies of financieumlle
ondersteuning nodig zou hebben of dat er een markt voor zou zijn Pas op dat u zichzelf
niet uitspreekt over het doen van enig onderzoek voordat u zelfs bent begonnen Vraag
vrienden familie en collegas naar hun mening en onderschat niet wat u te bieden heeft
Wie kan u helpen
bull Mensen die al werkzaam zijn in de gebieden die u interesseren
bull Beroepsvereniging websites - vaak freelancerpaginas
bull Organisaties zoals kamer van Koophandel en MKBsupport die gratis advies bieden over
het opzetten van een bedrijf met inbegrip van fiscale en boekhoudkundige procedures
bull Zelfhulpboeken over een portfolio carriegravere
bull Vrienden of professionele coaches die u kunnen helpen te verduidelijken wat u kunt
bieden u helpen uw prioriteiten uit te werken en u ondersteunen bij het ontwikkelen
van uw doelen en het opstellen van een actieplan
bull Als u momenteel voor een werkgever werkt - controleer of enig ander werk dat je doet
niet wordt toegestaan door uw contract vanwege belangenconflicten of intellectuele
eigendom
bull Krijg professioneel advies voordat u begint te verdienen Een accountant kan u
professioneel advies geven ze brengen meestal een eerste gesprek niet in rekening en u
kunt veel advies gratis ophalen
Wat nu
Met portfolio werk kunt u klein beginnen en u kunt de haalbaarheid testen met
kleinschalige projecten Als het een goed idee lijkt te zijn denk dan via de volgende
stappen
bull Brainstorm uw portfolio ideeeumln
bull Stel uw doelen vast
bull Kijk naar wat er relevant is om die doelen te bereiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
84
bull Denk na over wat uw mogelijkheden zijn
bull Plan wat u voor volgende stap gaat doen
Voor- en nadelen van portfolio werk
Voordelen van het portfolio werken
Deze mix-en-match benadering spreekt steeds vaker mensen aan die controle over hun
werk willen die zich concentreren op waar ze echt van houden die een beter evenwicht
willen bereiken tussen werk en priveacuteleven of die gewoon wat extra geld willen verdienen
Als een aspect of rol in de portefeuille verloren gegaan is is dat minder kritisch voor uw
inkomen
Nadelen van portfolio werken
Je moet je eigen nieuwe lijnen van betaald werk krijgen
Je moet jezelf en je verschillende lijnen van je business in de markt zetten
U kunt conflicten in tijd of rollen vinden voor verschillende aspecten van de portfolio
324 In partnerschap werken
Wat is een partnerschap
Een partnerschap kan worden gevormd worden tussen een aantal individuen bedrijven
of organisaties met een gedeeld belang Er is meestal een overkoepelend doel voor de
partners om samen te werken en een reeks aan specifieke doelstellingen
Partnerschappen worden vaak gevormd om specifieke problemen aan te pakken en
kunnen zowel voor de korte of de lange termijn zijn
De belangrijkste principes van in partnerschap werken zijn openheid vertrouwen en
eerlijkheid overeengekomen gemeenschappelijke doelen en waarden en regelmatige
communicatie tussen de partners
Wat zijn de voordelen van het werken in partnerschappen
bull In partnerschap werken stelt u in staat diensten te leveren door middel van koppeling
Dit heeft strategische voordelen zowel in de zin van het verstrekken van een goed
uitgebalanceerde dienstverlening en operationeel in de zin van een bundeling van
middelen
bull Het samenbrengen van de verschillende onderdelen van de dienstverlening biedt een
unieke gelegenheid om nieuwe en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor het
verlenen van diensten
bull Er kunnen schaalvoordelen worden bereikt als dienstverleners niet alleen middelen
bundelen maar ook inspanning en tijd van het management
bull Door samen te komen en zich te concentreren op een gemeenschappelijk doel wordt
een gedeelde visie gevormd van wat partners willen bereiken en hoe ze dat willen
verwezenlijken
bull In partnerschap werken cooumlrdineert actie tussen organisaties waarbij er een extra
impuls gegeven kan worden om dingen gedaan te krijgen
bull In partnerschap werken maakt ook dat veel organisaties makkelijker toegang tot
financiering krijgen en kunnen voldoen aan de eisen van de overheid
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
85
Wat zijn de uitdagingen
bull Concurrentie tussen organisaties hoewel concurrentie tussen organisaties soms
motiverend kan zijn kan overmatige concurrentie resulteren in een gebrek aan
bereidheid om mee te werken
bull Autoriteit het is belangrijk dat alle medewerkers die betrokken zijn bij het werken in
een partnerschap over de nodige bevoegdheid beschikken om beslissingen te nemen
Gebrek aan autoriteit vertraagt de besluitvorming en frustreert de voortgang
bull Doel de brede varieumlrende verantwoordelijkheden van partnerorganisaties kunnen tot
gevolg hebben dat het specifieke doel van het partnerschap vergeten kan worden Ook
partnerschappen kunnen vaak door de gebeurtenissen worden ingehaald en het zicht op
hun hoofdfunctie verliezen
bull Communicatie het kan moeilijk zijn om een goed evenwicht in de onderlinge
communicatie tot stand te brengen Te veel vergaderingen moeten bijwonen kunnen
partners afschrikken Te weinig communicatie kan leiden tot dubbel werk onbegrip en
wantrouwen tussen de partners
bull Financiering er is een gevaar dat sommige organisaties betrokken raken in de
samenwerking simpelweg alleen om toegang tot financiering te krijgen of aan de
wettelijke vereisten te voldoen
bull Cultuur clash wanneer verschillende organisaties samenwerken kan het moeilijk zijn
om zich aan elkaars stijl van werken aan te passen Elke partner kan verschillende
verwachtingen koesteren over het partnerschap wat kan leiden tot conflicten bij een
poging om prioriteiten en doelstellingen vast te stellen
bull Tijd de aanpak om via in partnerschap te werken duurt vaak langer om resultaten te
produceren dan waarop de meeste organisaties rekenen Het kost bijvoorbeeld tijd om
vertrouwen te ontwikkelen tussen partners en dat kan het besluitvormingsproces en het
gebruik van hulpbronnen vertragen
Voor- en nadelen van het werken in partnerschap
Voordelen van partnerschap werken
bull Een partnerschap kan mensen met complementaire vaardigheden samenbrengen en
kan efficieumlnter zaken doen dan ieder voor zichzelf
bull De werklast kan worden gedeeld
bull Een lid van het samenwerkingsverband kan meer bedreven zijn in het omgaan met
bepaalde zaken dan anderen
bull Wederzijdse ondersteuning
bull Gedeelde verantwoordelijkheid
Nadelen van partnerschap werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
86
bull Alle partners moeten de overeengekomen hoeveelheid inspanning verrichten
bull Er kan zonder zorgvuldige geiumlntegreerd management sprake zijn van doublures of
klanten ontvangen gemengde berichten
bull Conflicten kunnen ontstaan wanneer er een verschil van mening is
bull Er ontstaan vaak geldproblemen
Voorbeeld
In het Verenigd Koninkrijk zijn er een aantal grote winkels die partnerschappen zijn
zoals John Lewis waar alle medewerkers partners zijn Meer lokaal ziet men vaak
juridische of accountantskantoren in een samenwerkingsverband opereren
325 In deeltijd werken
Wat is werken in deeltijd
Een deeltijdwerker is iemand die minder uren werkt dan een full-time werknemer Er is
geen specifiek aantal uren dat iemand een tot voltijder of deeltijder maakt maar een
full-time werknemer zal meestal 35 uur of meer per week werken
Redenen waarom mensen ervoor kiezen om in deeltijd te werken
bull Mensen combineren werk en educatie
bull Mensen hebben taken of plichten buiten het werk
bull Werknemers hebben tijd nodig voor religieuze activiteiten
bull Mensen die met pensioen zijn van fulltime werk maar die beschikbaar zijn in deeltijd of
op tijdelijke basis
bull Deeltijdwerken kan deel uitmaken van portfoliowerken
Wat zijn de voordelen van deeltijdarbeid
Er zijn vele redenen waarom een werknemer er kan voor kiezen om in deeltijd te
werken Het kan gewoon zijn omdat u uw werk en priveacuteleven beter wilt combineren of
zorgtaken moet vervullen
Voor meer informatie bezoek
httpwwwloonwijzernlhomevrouwenloonwijzerdeeltijd en
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriererecht-op-deeltijd-werkcfm
Wat zijn de voordelen en nadelen van deeltijdarbeid
Voordelen van deeltijdarbeid
bull Het kan makkelijker zijn om een part-time baan in plaats van een full-time baan te
krijgen
bull Als de arbeidsmarkt harder groeit voor werkzoekenden gaan veel mensen over tot
parttime werken om ontslag af te wenden
bull Voor de overgrote meerderheid biedt deeltijdwerk de flexibiliteit die ze nodig hebben
bull Die flexibiliteit stelt mensen in staat om de work-life balance die ze nodig hebben
intact te houden meestal als een full-time baan in hun situatie niet haalbaar is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
87
Nadelen van deeltijdarbeid
bull U zult niet zo veel geld verdienen als u zou krijgen in een full-time positie
bull Een lager inkomen kan op lange termijn effect hebben op de
Pensioeninkomsten
bull Ervan uitgaande dat u goed in uw functie functioneert kan elke promotie die u wordt
aangeboden van u eisen dat u terug moet gaan naar full-time werk
bull Het kan zijn dat u onder uw prestatieniveau moet werken
Samenvatting
Veel van deze manieren van werken overlappen elkaar Bijvoorbeeld werk kan uitbesteed
worden aan een consultant of een portfolio of aan een partnerschap
Nu moet u beoordelen wat voor vorm van werken en welk specifiek werkpatroon voor u
van belang is
Opmerking zie 311 quick scan mogelijkheden voor werk Raadpleeg ook hoofdstuk 4
ndash Vaardigheden verder ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
88
Hoofdstuk 4 ndash VAARDIGHEDEN VERDER
ONTWIKKELEN
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Dit hoofdstuk is het onderdeel ldquovaardighedenrdquo van het werkboek Dit hoofdstuk is
opgezet om u in staat te stellen uw vaardigheden in de volgende kerngebieden te
vergroten
Benodigde
tijd
Beschrijving van het onderdeel
42 Kerncompetenties 9 uur Een combinatie van kennis vaardigheden en
attitude afgestemd op een werksituatie
Kerncompetenties zijn die competenties die
alle individuen nodig hebben voor
persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling
actief burgerschap sociale inclusie en
werkgelegenheid
43 Zelfbewustzijn en
zelfwaardering
7 uur Beschrijft de manieren waarop iemand
zichzelf in verschillende situaties vertrouwt
De manier waarop iemand zichzelf ziet
De mogelijkheid om verschillende soorten
van denken en emoties te hanteren
Het niveau van innerlijk vertrouwen
De mate waarin iemand van zichzelf houdt
Het gevoel van zelfbeschikking en
autonomie
Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheren eisen
44 Veranderingen hanteren 1 uur
35 minuten
Het vermogen om te verwerken en te
beheren
45 Kennisoverdracht 2 uur 30
minuten
Het vermogen om kennis aan anderen over
te dragen bijvoorbeeld door als mentor te
functioneren
46 Tijd- and stress-
management
2 uur Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheersen
Deze vaardigheidsgebieden werden door 45+ers die aan het behoefteonderzoek
deelnamen als belangrijk aangemerkt leeftijd 45 + De behoefteanalyse is in vijf
Europese landen uitgevoerd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
89
Deze materialen zijn in een makkelijk te lezen stijl geschreven en stellen u in staat om
op verschillende manieren naar uw leven te kijken en verdere kansen voor uw toekomst
aan te geven
Elk van de vaardighedenmodules begint met een vraag ldquoIn hoeverre beheers ik deze
vaardigheid nurdquo Dit stelt u in staat om uw huidige vaardighedenniveau te definieumlren Zo
kunt u beslissen of het zinvol voor u is om uw vaardigheden op dat gebied te versterken
door de opdrachten in de desbetreffende module uit te voeren Gebruik het format voor
een plan van actie (hoofdstuk 6) om aantekeningen te maken naar aanleiding van de
opdrachten
42 Kerncompetenties
Doel
bull Vaststellen welke kerncompetenties nodig zijn voor zelfontplooiing actief burgerschap
sociale cohesie en inzetbaarheid in een kennismaatschappij
bull Leren op welke manier u uw vaardigheden verder kunt ontwikkelen
bull Leren een plan voor verdere ontwikkeling van uw competenties te maken
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Definitie
We definieumlren competenties als een combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarkt1
Het Europees referentiekader kent acht sleutelcompetenties
1) Communicatie in de moedertaal
2) Communicatie in vreemde talen
3) Wiskundige competentie en competenties om wetenschappelijke kennis en technologie
te hanteren
4) Digitale competentie
5) Leren leren
6) Sociale en burgerschapscompetenties
7) Ontwikkeling van initiatief en ondernemerschap
8) Cultureel bewustzijn en expressie
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Elke opdracht zal ongeveer 15-20 minuten tijd in beslag nemen
1 Het Europees referentiekader Kerncompetenties voor een leven lang leren is een bijlage van een aanbeveling
van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren gepubliceerd in the Official Journal of the European Union on 30 December 2006L394(httpeur-lexeuropaeuLexUriServsiteenoj2006l_394l_39420061230en00100018pdf)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
90
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
91
Introductie
Competenties worden gedefinieerd als ldquoeen combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarktrdquo
Het Europese Referentiekader Kerncompetenties omvat acht kerncompetenties
Kerncompetentie Omschrijving
Communicatie in de moedertaal
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
uit te drukken in de moedertaal
Communicatie in vreemde talen
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
te uiten in een vreemde taal
Wiskundige competentie en
competenties om wetenschappelijke
kennis en technologie te hanteren
Het vermogen om wiskundig en
wetenschappelijk denken van toepassing
op elke dag problemen op te lossen
Digitale competentie
Het vermogen om informatie-en
computertechnologie te gebruiken en
toe te passen voor het werk vrije tijd en
communicatie
Leren leren
Het vermogen om leren te gebruiken om
uw persoonlijke en werkzame leven te
verbeteren
Sociale en burgerschapscompetenties
Het vermogen om effectief te
participeren in sociale situaties op het
werk thuis en in de gemeenschap
Ontwikkeling van initiatief en
ondernemerschap
Het vermogen om ideeeumln op het werk
thuis en in de gemeenschap
om te zetten in daden
Cultureel bewustzijn en expressie Appreciatie van culturen in Europa en de
manieren waarop deze culturen zich
uiten door middel van kunst muziek en
geschriften
De kerncompetenties zijn allemaal even belangrijk omdat elk van hen kan bijdragen aan
een succesvol leven in de kennissamenleving Veel competenties overlappen elkaar en
grijpen in elkaar Aspecten die van essentieel belang zijn in een bepaald levensdomein
zullen de competentie ondersteunen in de andere levensdomeinen Basisvaardigheden
als taal lezen en schrijven rekenen en digitale vaardigheden vormen een cruciale basis
voor leren en de competenties ondersteunen alle andere leeractiviteiten
Er zijn een aantal aspecten die integraal worden toegepast in het Europees
referentiekader kritisch denken creativiteit initiatief probleemoplossing
risicobeoordeling besluitvorming en constructief omgaan met gevoelens spelen een rol
bij alle acht kerncompetenties
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
92
Tegen het einde van het voortgezet onderwijs wordt van jongeren verwacht dat zij hun
kerncompetenties hebben ontwikkeld op een niveau dat zij voldoende toegerust zijn voor
het leven als volwassen Ze vormen de basis voor verder leren en het actief zijn op de
arbeidsmarkt Veel oudere volwassenen hebben in het verleden niet dit onderwijsniveau
gehaald maar hebben hun kerncompetenties verder ontwikkeld tijdens hun werkzame
leven
Eigen beoordeling van uw kerncompetenties
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige niveau van kerncompetenties vast te
stellen U kunt deze opnieuw beoordelen na de oefeningen in deze module
Beoordeel voor iedere vraag op een schaal van 1-5 hoe goed u uw kerncompetities
ontwikkeld heeft
1 2 3 4 5
Hoe goed heeft u uw kerncompetenties ontwikkeld
Welk van de volgende eigenschappen zijn het meest op u van
toepassing
a) Kritisch denken
b) Creatief zijn
c) Initiatief nemen
d) Problemen oplossen
e) Risicorsquos inschatten
f) Beslissingen nemen
g) Gevoelens constructief beheersen
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in uw moedertaal
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in minimaal eacuteeacuten vreemde taal
Hoe effectief bent u in wiskundig denken
Hoe goed beheerst u de basisprincipes van omgaan met
wetenschap en technologie
Hoe effectief bent u in het gebruik van digitale kennis en
vaardigheden mbt werk vrije tijd en communicatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
93
Hoe goed u in staat bent om te leren leren
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan het sociale
leven op uw werk en in multiculturele contexten
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan de
samenleving als een democratisch burger
Hoe effectief bent u om uw ideeeumln in acties om te zetten
In welke mate ziet u het belang in van creatieve expressie in
verschillende culturele uitlatingen zoals muziek beelden
kunst literatuur audiovisuele kunst en media
Tel uw punten in iedere kolom op
Totale score uit alle kolommen
Uw score
Een score van 72 tot 90 betekent dat u uw kerncompetenties goed ontwikkeld heeft en
u deze module uitsluitend hoeft te doen om uzelf nog verder te verbeteren
Een score van 54 tot 71 wil zeggen dat u redelijk scoort maar zeker nog voordeel kunt
doen met deze module omdat het de sleutel is om te blijven leren in uw leven
Een score van 36-53 laat zien dat u weliswaar een basis heeft aan nodige
kerncompetenties maar dat het tegelijkertijd nodig is om deze te blijven oefenen en
praktiseren en ze verder uit te breiden of op te bouwen
Een score van 0 tot 35 betekent dat u waarschijnlijk veel te winnen heeft bij de
oefeningen in deze module want het zal je plan te steunen voor hernieuwde leren
Overzicht van oefeningen gericht op kerncompetenties
410 - Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
411 - Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
412 - Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
413 - Verbetering van de wiskundige competentie en competenties in het omgaan met
wetenschappelijke en technologische kennis
414 - Het verbeteren van uw digitale competentie
415 - Verbetering van uw vermogen om te leren leren
416 - Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetenties
417 - het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschap
418 - het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressie
419 - Het maken van een plan voor verder leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
94
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
95
Opdracht 421 ndash Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
Doel vaststellen hoe belangrijk de belangrijkste competenties zijn voor uw huidige baan
en voor toekomstige activiteiten
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
U gaat op een schaal 1-5 invullen hoe vaardig u in elk van de kerncompetenties
bent hoe belangrijk ieder van hen volgens u is voor uw huidige baan en voor
mijn uw toekomstige activiteiten en of u het nodig vindt om actie hierop te
ondernemen
Kerncompetenties Hoe
vaardig
bent u
In uw
huidige
werk
Voor uw
toekomstige
activiteiten
Actie
onder-
nemen
Communicatie in moedertaal
Communicatie in vreemde taal
Wiskudige competentie en competentie
om om te gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competentie
Leren leren
Sociale en burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en creatieve
expressie
Samenvatting
In deze activiteit heeft u aangegeven hoe competent u bent en hoe belangrijk elk van de
competenties is voor uw huidige job en voor uw toekomstige activiteiten U heeft ook
een aantal conclusies getrokken over het al dan niet actie ondernemen om eacuteeacuten of meer
van deze competenties te verbeteren
Opmerkingen
Deze oefening biedt u een basis voor welke competenties u verder moet ontwikkelen
Het zal resulteren in een praktische manier van maximalisering van uw persoonlijke
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
96
strategie De volgende stap is om naar die competenties te kijken die u wilt gaan
verbeteren
Opdracht 422- Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
Communicatie in de moedertaal is het vermogen om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren zowel in gesproken en
geschreven vorm (luisteren spreken lezen en schrijven) als op een gepaste en
creatieve taalkundige interactie in tal van maatschappelijke en culturele situaties in
onderwijs en opleiding werk thuis en vrije tijd
Doel ontdekken of het nodig is om uw communicatie in uw moedertaal te verbeteren
Benodigd tijd 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 ndash 5 en vul het aantal punten in Punten
Hoe goed bent u in staat om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Inzicht in de belangrijkste vormen van verbale interactie
Kennis van een reeks van literaire en populaire teksten
Een idee van de belangrijkste kenmerken van verschillende taalstijlen
Het vermogen om in taal en communicatie te varieumlren al naar gelang
van verschillende contexten
Bent u in staat om
- Te communiceren in uiteenlopende situaties en uw eigen wijze
van communiceren in de gaten te houden en aan te passen naar
gelang van de situatie
- Verschillende soorten teksten te onderscheiden en te gebruiken
- Informatie te zoeken te verzamelen en zelfstandig te verwerken
- Hulpmiddelen te gebruiken
- Op overtuigende wijze mondeling en schriftelijk argumenten te
formuleren passend bij de situatie
Bent u bereid om een kritische en constructieve dialoog aan te gaan
Bent u geneigd esthetische kwaliteiten te waarderen en bent u bereid die
na te streven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
97
Bent u bereid belangstelling te tonen voor interactie met anderen
Bent u zich bewust van de impact van uw taalgebruik op anderen
Heeft u de behoefte om uw taal op een positieve en sociaal acceptabele
wijze te begrijpen en te gebruiken
Totaal
Uw score
Een score van 73 tot 90 betekent dat u een goede competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar u kunt uzelf natuurlijk altijd nog verbeteren
55 tot 72 punten betekent dat u een redelijke competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar dat u wel alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen
37 tot 54 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie
in uw moedertaal om geen achterstand op te lopen
18 tot 36 punten betekent dat u een achterstand heeft opgelopen en er goed aan doet
de communicatie in uw moedertaal op korte termijn te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van communicatie in uw moedertaal
onderzocht en heeft u nu een idee gekregen over hoe goed u deze competentie
ontwikkeld heeft
Opdracht 423 Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
Communicatie in vreemde talen komt in grote lijnen overeen met belangrijke
vaardigheden in de verschillende dimensies van communicatie in uw moedertaal
Communicatie in vreemde taal vereist echter ook vaardigheden zoals begrip voor verschil
in culturen en het vermogen om hierin waar nodig een brug te slaan
Doel te onderzoeken of u uw communicatie in vreemde talen moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hoeveel vreemde talen spreekt u
2 Vul in elk wolk eacuteeacuten van de talen in die u kunt spreken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
98
Beoordeel per taal op een schaal van of 1 ndash 5 en vul het
aantal behaalde punten in
Punten
In welke mate bent u in staat om u zelf uit te drukken en
concepten gedachten gevoelens feiten en meningen te
interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Bezit u de volgende cruciale aspecten van een vreemde taal
- Gesproken boodschappen te verstaan en te begrijpen
- Conversaties te beginnen te onderhouden en te
beeumlindigen
- Teksten te schrijven op het gebied van alledaagse
onderwerpen
Heeft u een positieve houding ten op zichte van het accepteren van
culturele verschillen
Heeft u belangstelling en nieuwsgierigheid in talen en interculturele
communicatie
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor de uitoefening
van uw huidige beroep
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor het verrichten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
99
van toekomstige taken of werkzaamheden
Totaal
Herhaal deze oefening voor iedere vreemde taal die u kent
Uw score
Een score van 41 tot 55 betekent dat u uw competentie tot communicatie in eacuteeacuten of
meer vreemde talen maar dat u zich altijd nog kunt verbeteren Blijf uw kennis in de
praktijk brengen
31 tot 40 punten betekent dat u uw competentie tot communicatie in ten minste eacuteeacuten
vreemde taal redelijk ontwikkeld heeft maar u uw kennis en vaardigheden ook
regelmatig moet bijhouden en updaten
21-30 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie in
de vreemde taal van uw keuze moet zien te verbeteren
9 tot 20 punten betekent dat u dringend uw communicatie in een vreemde taal moet
zien te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u aangegeven hoeveel buitenlandse talen u kent en verschillende
aspecten van eacuteeacuten of meer van deze talen onderzocht Misschien heeft u het belang van
kennis van vreemde talen ontdekt en een indruk gekregen van hoe u deze competentie
kunt verbeteren
Opmerkingen
Iemands taalbeheersing varieert al naargelang de vier dimensies (luisteren spreken
lezen en schrijven) Uw taalbeheersing varieert waarschijnlijk ook van taal tot taal en op
basis van uw sociale en culturele achtergrond milieu behoeften en of interesses
Opdracht 424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het omgaan met wetenschappelijke en technologische
kennis Wiskundige competentie is het vermogen wiskundig denken te ontwikkelen en toe te
passen ten einde een scala van problemen in het dagelijks leven op te lossen
Wiskundige competentie houdt het vermogen en de bereidheid om wiskundig denken te
gebruiken Competentie in het omgaan met wetenschappelijke kennis heeft betrekking
op het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis en methoden te
gebruiken om de natuurlijke wereld te verklaren om problemen te identificeren en
gefundeerde conclusies te kunnen trekken Competentie in het omgaan met technologie
is de toepassing van kennis en vastgestelde methoden om in menselijke behoeften te
voorzien Competentie in wetenschap en technologie omvat ook inzicht in de
veranderingen veroorzaakt door menselijk ingrijpen en de verantwoordelijkheid als
individueel burger daarvoor
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
100
Doel te onderzoeken of u het nodig heeft om uw wiskundige competentie en uw
basiscompetenties in het hanteren van wetenschappelijke en technologische kennis te
verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 - 5 en vul het aantal behaalde
punten in
Punten
Hoe goed bent u in staat wiskundige modellen en presentaties te
gebruiken in alledaagse context
- Logisch denken
- Ruimtelijke denken zoals driedimensionale voorstellingen
- Formules zoals e=mc2
- Modellen zoals bv prognoses van de bevolkingsgroei
- Constructen
- Grafieken
- Schemarsquos
Beschikt u over vaardigheden om wiskundige principes en zowel thuis
als op uw werk te volgen en wiskundige redeneringen te beoordelen
Bent u in staat wiskundig te redeneren wiskundig bewijs te begrijpen
wiskundige termen te gebruiken en gebruik te maken van daartoe
geeumligende hulpmiddelen
Heeft u respect voor waarheidsvinding en het zoeken naar
redeneringen en het beoordelen van hun validiteit
Hoe vertrouwd bent u met
- De basisprincipes van de natuurwereld
- Fundamenteel wetenschappelijke concepten principes en
methoden
- Technologie en technologische producten en processen
- Het begrijpen van de impact van wetenschap en technologie op
de natuurwereld
Begrijpt u de voordelen de imitaties en de risicorsquos van
wetenschappelijke theorieeumln toepassingen en technologie in de
samenleving (met betrekking tot besluitvorming waarden morele
vraagstukken cultuur etc
Heeft u de gelegenheid om
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
101
- technologische instrumenten en machines te gebruiken en om
er mee om weten te gaan
- wetenschappelijke gegevens te gebruiken om een doel te
bereiken of om tot evidence-based besluiten of conclusies te
komen
- de wezenlijke kenmerken van wetenschappelijk onderzoek te
herkennen
Heeft u een houding van kritische beoordeling belangstelling voor
ethische vraagstukken en respect voor veiligheid en duurzaamheid
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften en of interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde
en omgang met wetenschap en technologie goed ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf
altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en omgang
met wetenschap en technologie redelijk ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig
moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw competentie
met betrekking tot wiskunde en omgang met wetenschap en technologie ndash het is
aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en
omgang met wetenschap en technologie dient te verbeteren op waar uw zwakke punten
liggen en daarbij professionele ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw wiskundige competentie aangegeven en uw
basiscompetenties op het gebied van wetenschap en technologie Misschien heeft u het
belang van kennis van wiskunde wetenschap en technologie ontdekt en heeft u een
idee gekregen in hoeverre u op dit gebied uw competenties ontwikkeld hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
102
Noodzakelijk Niet noodzakelijk
Opdracht 425 Verbetering van uw digitale competentie
Digitale competentie betreft het vertrouwd zijn met en het kritisch omgaan met
informatietechnologie in werk vrije tijd en communicatie Digitale competentie wordt
onderbouwd door basisvaardigheden in ICT het gebruik van computers om vragen te
beoordelen gegevens op te slaan en te produceren te presenteren en uit te wisselen en
om te communiceren en deel te nemen aan samenwerkingsnetwerken via het internet
Doel onderzoeken of u uw digitale competentie moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
De benodigde middelen 3 vellen papier pennen
Opdracht
1 Voorbereiding trek de volgende drie schemas op vellen papier
Diagram 1
Diagram 2
Diagram 3
21 Voor diagram 1 schrijf de onderwerpen die u kent op het papier en de onderwerpen
waarmee u onbekend bent
Vertrouwd
met
Onbekend Maakt regelmatig gebruik van
Bereid om te leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
103
Tekstverwerking
spreadsheets databases data-opslag
informatie
management
mogelijkheden van
internet
risicos van internet e-mail
netwerkgereedschap met het gebruik van
social media
mogelijkheden van
sociale media
risicos van sociale
media
gebruik van
smartphones en
tablets
het delen van
informatie
Interactieve
netwerken
e-learning
e-zines zoeken naar
informatie
informatie
verzamelen
procesinformatie
kennisproductie informatie
presenteren
complexe
informative
begrijpen
toegang tot op
internet gebaseerde
services
zoeken naar op
internet gebaseerde
diensten
gebruik maken van
internet-gebaseerde
diensten
rol van ICT bij
innovatie
Apps
22 Voor diagram 2 noteert u de onderwerpen die u regelmatig gebruikt op het papier
en onderwerpen die u wilt leren
23 Voor diagram 3 noteert u de onderwerpen die u in de toekomst nodig denkt te
hebben op het papier en de onderwerpen die u niet nodig denkt te hebben
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van de digitale competentie onderzocht
en heeft u vastgesteld waarmee u bekend bent welke u regelmatig gebruikt wat u nodig
heeft voor de toekomst en waar u wat ik aan zou kunnen hebben om te gaan leren
Opmerkingen
Door de vele technologische innovaties veranderen digitale vaardigheden snel De beste
manier om bij te blijven is om u aan te sluiten bij eacuteeacuten of meer internetfora van uw
keuze Er zijn tal van opleidingsmogelijkheden Wat wilt u leren en hoe u dat wilt leren
Stel deze vragen voordat u begint zodat u krijgt wat je nodig hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
104
Opdracht 426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren leren
Leren leren is het vermogen om met leren te beginnen en vol te houden om het eigen
leerproces te organiseren met inbegrip van efficieumlnt beheer van tijd en informatie zowel
individueel als in groepen
Doel leren of u uw competentie om te leren leren dient te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
David Kolb definieerde een van de meest gebruikte modellen van leren (zie schema) Het
geeft vier verschillende stijlen van leren U kunt uw leerstijl het beste ontdekken door
een online-test te doen op httpwww123testnlleerstijl
Cyclus van vier stadia Kolbrsquos theorie van het leren uit ervaring
Diagram gebaseerd op Hector-Taylor Mamp Ponsall M (1994)
In overeenkomst met mijn leerstijl (binnenste rechthoek) kan ik de leeromgeving van
mijn voorkeur identificeren
Als het leren specifiek op werk of carriegravere gericht is moet men kennis hebben van de
vereiste competenties kennis vaardigheden en kwalificaties
Beleven
Concrete ervaring
Waar-nemen
Reflectieve observatie
Denken
Abstracte conceptua-
lisatie
Doen
Actief experiment
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
105
Benodigde
kennis
Vereiste
vaardigheden
Gewenste
houding
Noodzakelijke
kwalificaties
Huidige baan
Toekomstige
activiteiten
In alle gevallen verondersteld leren te leren dat iemand zijn haar favoriete
leerstrategieeumln kent alsmede de sterke en zwakke punten van zijn haar vaardigheden
en kwalificaties en in staat is om te zoeken naar diverse onderwijs-en
opleidingsmogelijkheden en de daarbij beschikbare begeleiding en of ondersteuning
Mijn kennis Mijn vaardigheden
Sterke punten Zwakke punten Sterke punten Zwakke punten
Nu is het belangrijk om uw leerbehoeften en eventuele belemmeringen om te leren vast
te stellen
Wat doet u al om dit te leren Wat kunt u doen om deze obstakels voor
leren te overwinnen
U moet in staat zijn om toegang te krijgen tot kennis deze te begrijpen te verwerken en
om nieuwe kennis en vaardigheden op te nemen
U moet doorzetten met leren u zelf voor langere periodes te concentreren en kritisch na
te denken over uw bedoelingen en doelstellingen om te leren
Ik wilhellip Jamaar hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
106
Kunt u zelfstandig tijd besteden aan het leren en heeft u daarvoor voldoende
zelfdiscipline
Bent u ook in staat om samen te werken als onderdeel van een leerproces om
voordeel te
halen uit uw deelname aan een gemengde groep leerlingen en om met hen te delen wat
u heeft geleerd
bull Bent u in staat om uw eigen leerproces te organiseren en uw werk te evalueren
bull Bent u in staat om advies in te winnen informatie te zoeken en waar nodig
ondersteuning te organiseren
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw leercompetentie om te leren beoordeeld uw leerstijl en uw
leerbehoeften nader geiumldentificeerd
Opmerkingen
Leren op latere leeftijd is belangrijk - het is onderdeel van een leven lang leren Kennis
vandaag is morgen vaak alweer verouderd Er wordt gezegd dat het niet meer van
belang is om kennis te hebben het is belangrijker om toegang te krijgen tot kennis deze
te verzamelen te verwerken en om nieuwe kennis op te nemen en deze te delen met
anderen
Opdracht 427 Het verbeteren van uw sociale en
burgerschapscompetenties
Sociale en burgerschapscompetenties omvatten persoonlijke interpersoonlijk en
interculturele kwaliteiten en hebben betrekking op alle vormen van gedrag die het een
mens mogelijk maken op een efficieumlnt en sociaal leven Met name in een in diversiteit
toenemende samenleving en om conflicten op te lossen waar dat nodig is
Doel leren als het nodig is om mijn sociale en burgerschapscompetenties te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 120 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Sociale vaardigheden omvatten het persoonlijke en sociale welzijn gerelateerd aan het
inzicht om u zelf van een optimale lichamelijke en geestelijke gezondheid te verzekeren
Kennis en vaardigheden hoe een gezonde levensstijl te creeumlren zijn belangrijk voor u
zelf uw familie en uw directe sociale omgeving
Om aan de slag te gaan met mensen is het belangrijk verschillende manieren van gepast
gedrag in verschillende sociale setting en milieus (bv op het werk) te begrijpen Dit is
van toepassing op individuen groepen arbeidsorganisaties gelijkheid tussen seksen
antidiscriminatie maatschappij en cultuur Ook is het cruciaal om de multiculturele en
sociaal-economische dimensies binnen Europa en tussen de nationale culturele
identiteiten te erkennen en te waarderen
Op elk moment van het leven kan onze relatie veranderen Voor mensen rond de vijftig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
107
kunnen deze veranderingen zeer persoonlijk van aard zijn zoals bijvoorbeeld het
eventuele verlies van collegas geliefden kinderen of kleinkinderen Misschien moeten
we daarom onze relatiepatronen te herzien Dit kan een moeilijk en uitdagend proces zijn
als die relatiepatronen gedurende vele jaren opgebouwd zijn
1 Wat denkt u dat belangrijk is in relaties Als u een partner heeft is het goed om
achteraf de beantwoorden met hemhaar te bespreken
Tips Uw
waardering
Wat denkt u dat mijn uw
partner zal antwoorden
Hoe uw partner dit
waardeert
Communicatie
Intimiteit
Luisteren
Zorgen
Dichtbij voelen
Ruimte
Eerlijkheid
Openheid
Affectie
Verlangen
Tolerantie
Humor
Flexibiliteit
Tijd
Begrip
Zelfbewustzijn
U kunt deze oefening op twee manieren doen
A U kunt gebruik maken van de 3e kolom en uw antwoord daarna vergelijken met het
antwoord van uw partner in kolom 4 of
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
108
B U kunt uw antwoord (kolom 2) gewoon vergelijken met het antwoord van uw partner
in kolom 4 (waarbij u kolom 3 dus overslaat) en de verschillen vaststellen
2 Hoe kunt u een beoordeling maken van de relaties die u op dit moment heeft
Er zijn vele manieren om mijn huidige relaties te beoordelen Eeacuten van de meest nuttige
manier is om een tekening te maken met cirkels en lijnen
21 u begint met een cirkel in het midden die u zelf vertegenwoordigt en dan rond deze
cirkel gaat u andere cirkels tekenen voor elk lid van mijn familie vrienden collegas en
andere mensen die u van belang acht
22 De betekenis van de relaties kan worden benadrukt door de grootte van de cirkel en
de lengte van de lijn kan voor u de nabijheid vertegenwoordigen Bijvoorbeeld een dikke
lijn voor een zeer nauwe relatie
23 U kunt verder gebruik maken van pijlen om aan te geven of u graag de relatie zou
willen veranderen om dichter of verder weg te zijn
U kunt ook onderzoeken wat er met u gebeurt in relatie tot anderen Een positieve
manier van het analyseren hiervan is het denken in kernkwadranten Begin met een
kernkwaliteit of een allergie en vul de andere rechthoeken vanaf daar verder in
IK
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
109
U zult leren waarom u geiumlrriteerd of boos wordt namelijk door het negatieve
tegenovergestelde van eacuteeacuten van uw kernkwaliteiten en u zult er meer van bewust worden
wanneer dit in de toekomst opnieuw gebeurt
De belangrijkste vaardigheden van deze competentie zijn onder meer
- Het vermogen constructief te communiceren in verschillende situaties
- Tolerantie te laten zien
- Verschillende standpunten verwoorden en te begrijpen
- Te onderhandelen vanuit het vermogen om vertrouwen te winnen
- In staat zijn tot invoelend gedrag
u bent wellicht in staat om te gaan met stress en frustraties en deze op een
constructieve manier te uiten en onderscheid te maken tussen de persoonlijke en de
zakelijke sfeer
Sociale competentie is gebaseerd op een houding van samenwerking assertiviteit en
integriteit Het is belangrijk om interesse te tonen in sociaal-economische ontwikkelingen
en in interculturele communicatie en het is ook nuttig om diversiteit van waarden te
erkennen en waarderen respect te tonen voor anderen en bereid te zijn vooroordelen te
overwinnen en compromissen te sluiten
De burgerschapscompetentie is gebaseerd op kennis van de begrippen democratie
rechtvaardigheid gelijkheid burgerschap en burgerrechten
Hoe ontwikkeld is uw sociale competentie
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 het aantal behaalde punten in Punten
Hoeveel punten geeft u zichzelf voor de sociale en
burgerschapscompetentie
Heeft u kennis van de hedendaagse gebeurtenissen alsmede de
belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in de nationale Europese en
wereldgeschiedenis
Heeft u inzicht gekregen in en begrip ontwikkeld voor de oogmerken de
waarden en het beleid van sociale en politieke bewegingen
Heeft u kennis van de Europese integratie en van de EU-structuren de
hoofddoelstellingen en waarden
Heeft u bewustzijn ontwikkeld van de diversiteit en de aanwezigheid van
verschillende culturele identiteiten in Europa
Bent u in staat om zich daadwerkelijk uit solidariteit en interesse met
anderen in het publieke domein in te zetten voor het oplossen van
problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken
Heeft u een kritische en creatieve reflectieve instelling en kunt u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
110
daadwerkelijk deelnemen aan de gemeenschaps- of aan wijkactiviteiten
Bent u bereid om op alle niveaus aan de democratische besluitvorming deel
te nemen
Laat u uw verantwoordelijkheidsgevoel zien
Kunt u begrip en respect opbrengen voor de gedeelde waarden die
noodzakelijk zijn om maatschappelijke cohesie te verzekeren
Neemt u constructief deel aan maatschappelijke activiteiten
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften enof interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties goed
ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw
kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties redelijk
ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw sociale en
burgerschapscompetenties ndash het is aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties dient te
verbeteren op waar uw zwakke punten liggen en daarbij eventuele professionele
ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw sociale en burgerschapscompetenties nader onderzocht en
een indruk gekregen hoe u zichzelf daarin verder zou kunnen ontwikkelen
Opmerkingen
Ons sociale leven vraagt steeds vaker om extra competenties Wat in vroeger tijden een
vanzelfsprekende behoefte was is tegenwoordig het resultaat van een bewuste keuze
en sociale en burgerschapscompetenties zijn meer en competenties die daarom moeten
worden aangeleerd
Opdracht 428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en
ondernemerschap
Zin voor initiatief en ondernemerschap verwijst naar uw vermogen om ideeeumln om te
zetten in actie Dit ondersteunt u niet alleen in uw dagelijks leven thuis en in de
maatschappij maar ook in uw werksituatie u bent zich bewust van de context van uw
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
111
werk en weet kansen te benutten De competentie tot initiatief en ondernemerschap is
de basis voor meer specifieke vaardigheden en kennis die u nodig heeft om bij te dragen
aan sociale of economische bedrijvigheid
Doel onderzoeken of u uw zin voor initiatief en ondernemerschap moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
Middelen die nodig zijn notieboek papier en pen
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
Punten
Heeft u de mogelijkheid om creatief en innovatief te zijn en daarbij
risicorsquos te nemen van
Heeft u het vermogen om een project te plannen en te beheren
Bent u in de gelegenheid om mogelijkheden voor persoonlijke
professionele en of commercieumlle activiteiten te onderzoeken
Heeft u een breder begrip van de economie en de uitdagingen
waarvoor een organisatie of werkgever staan
Beschikt u over projectmanagementvaardigheden
Beoordeel uw vermogen om ( 1-5 schaal)
Plannen
Organiseren
Managen
Leiding geven en delegeren
Analyseren
Communiceren
Debrief
Evalueren
Vast te leggen
Effectieve presentaties te maken
Onderhandelen
Zowel individueel als in teamverband werken
Beoordelen
Iemand zijnhaar sterke en zwakke punten benoemen
Risicorsquos durven nemen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
112
Uw score
Een score van 80-100 punten betekent dat u hoog scoort op de schaal van initiatief en
ondernemerschap U heeft goed ontwikkelde ondernemerskwaliteiten die u zowel in
dienst van als ten gunste van een eigen bedrijf kunt aanwenden
Een score van 60-80 betekent dat u ook voldoende scoort voor de competentie tot
initiatief en ondernemerschap U kunt rustig overwegen of u voor uzelf wilt beginnen
Het kan wel zaak zijn regelmatig uw kennis te updaten
Bij een score van 40-60 behoort u tot degenen bij wie de competentie voor initiatief en
ondernemerschap redelijk ontwikkeld is Mocht u voor uzelf willen beginnen dan is het
aan te bevelen na te gaan in welk opzicht u zich verder moet ontwikkelen om een goede
start te kunnen maken
Een score van 30-40 punten is echt onvoldoende Het kan geen kwaad om na te gaan
hoe u uw vermogen tot initiatief nemen en ondernemingszin verder kunt ontwikkelen
Het is niet aan te raden om op deze basis voor u zelf te beginnen en ook in een
bestaande werksituatie zal het niet makkelijk zijn om u te handhaven want ook daar is
steeds meer initiatief en ondernemingszin nodig
Bij een score van 20-30 zit u echt in de gevarenzone Het is aan te raden professioneel
ondersteuning te zoeken om hier iets aan te gaan doen Het is in ieder geval echt
onvoldoende om voor u zelf te beginnen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
113
(Ondernemers Competentie Model Kamer van Koophandel 2012)
Om te testen of u over de ondernemersvaardigheden beschikt om mijn eigen bedrijf te
starten kunt u diverse interactieve vragenlijsten te gebruiken op het internet zoals
httpkvkondernemerstestnlapp
httpwwwgitpbenlassessmente-testing--e-assessmentwie-ben-ikjouw-
ondernemerschaptest-jouw-ondernemerschap
httpwwwdenationaleoqtestnl
httpwwwintelscreennllifestyletestondernemerschapstestphp
httpwwweigenbaaswordennl
httpwwwondernemerstestnl
httptestspsychologiemagazinenlWerkTest20ondernemerschap
httpwwwintermediairnlcarriereveranderingfreelancenduurzaam-ondernemen-vs-
carric3a8re-bij-multinationalTRANSID=923108623ampm4n_aid=11079
Overige handzame website met tips voor startende ondernemers
httpwwwimk-projectennl
httpwwwondernemerssupportnlstartenbegrippenfurl=0006_GOOG_Algemeen_OS2
_bedrijf_starten3amps_kwcid=TC|1027068|ondernemerschap||S|p|22366658269ampgclid=C
M6Bp_2G57MCFYMXzQodHzMAmg
httpwwwgofastforwardnlcontentphpvar_id=51ampgclid=CMGwkpiH57MCFUhZ3god_h
QAjQ
httpwwwondernemerschapnlpdf-ezm200214pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
114
httpwwwmkbservicedesknl3916oudere-starters-minder-snel-werkgeverhtm
Samenvatting
In deze oefening bent u nagegaan in hoeverre u uw zin voor initiatief en
ondernemerschap ontwikkeld heeft
Opmerkingen
Een ondernemende houding wordt gekenmerkt door
Initiatief
Pro-activiteit
Onafhankelijkheid en innovatie zowel in het persoonlijke en maatschappelijke leven als
op het werk
Motivatie
Het vaststellen en bepalen van doelen zowel persoonlijk als zakelijk alleen of samen
met anderen
Opdracht 429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en
culturele expressie
De culturele competentie impliceert erkenning van het belang van creatieve expressie
van ideeeumln ervaringen en emoties in diverse vormen waaronder muziek
podiumkunsten literatuur en beeldende kunst en het vermogen u daarin zelf verder te
ontwikkelen
Doel onderzoeken of u het nodig heeft om uw cultureel bewustzijn en het vermogen om
u zelf hierin uit te drukken te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Culturele kennis omvat een bewustzijn van het lokale nationale en Europese culturele
erfgoed en hun plaats in de wereld Daaronder valt elementaire kennis van de
belangrijkste culturele werken waaronder ook aandacht voor de hedendaagse cultuur
Het is essentieel om de culturele en taalkundige diversiteit in Europa en andere delen
van de wereld te begrijpen de noodzaak in te zien deze te behouden en het belang van
esthetische factoren in het dagelijkse leven te onderkennen
U kunt uw culturele kennis in een eindeloze reeks van online quizzen testen
CROSS CULTURELE MIX
httpwwwquizvraagbevragen_aardrijksk
unde(5)htm
httpwwwpingbe~rp148exercdivquizc
ultalghtm
KUNST
httpwwwsevendaysnlvenzquizid=38
httpwww50plussernlpage=ontmoetampp=
forumampsrc=viewtopicphp3Ft3D62326s
id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
115
httpwwwnederlandsalstweedetaalnlquiz
-nlhtm
e
POPULAIRE MUZIEK
httpwwwpopkwiznl
httpwwwpetermeindertsmanlblogde-
leukste-intro-quizzen-van-nederland
KLASSIEKE MUZIEK
httpwwwneurocampuscommuziekklassi
ek
httpwwwsmaakgidsnlquizphp
FILMS
httpusmmscomusdarkdark_gamejsp
httpfilmnlq-u-i-zcom
LITERATUUR
httpnldownvcomdownload-Kunst-en-
literatuur-Quiz-10097907htm
httpuserstelenetbequizvragenstrips2
0en20animaties3htm
ARCHITECTUUR
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sarchitecturehtml
http123factscomtriviacatarchitecture-
191-0html
THEATER
httptheatervanhetsentimentkronlquiz
httpwwwquizletnlquiz338849de-
theater-kennis-quiz
DANS
httpdanceaboutcomlibrarybl_Dance101
Quizhtm
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sperforming_artsdancehtml
RELIGIE
httpwwwcreatievepuzzelscomspelspeel
1speel3islamhtm
httpwwwschooltvnldocentproject1558
609heilige-huisjes1-
2item3407796teleblik-quiz-religie
Tot de culturele competentie behoort
zowel waardering van
cultuuruitingen als vormen van
culturele expressie Het waarderen en
genieten van kunstwerken en
performances evenals zelfexpressie
door middel van een verscheidenheid
van media op basis van iemands aangeboren capaciteiten
Het hebben van vaardigheden op dit gebied houdt ook in dat u uw eigen creatieve en
expressieve gezichtspunten kunt relateren aan de meningen van anderen Bovendien
impliceert het bezit van deze competentie dat u in staat bent om sociale en economische
kansen in culturele activiteiten te onderkennen en te verwezenlijken Culturele expressie
is een aspect in de ontwikkeling van creatieve vaardigheden die kunnen worden
toegepast in vele professionele contacten
Heeft u zelf ervaring in het beoefenen van creatieve expressie
Beoefent u een of andere vorm van creatieve expressie
Wat vindt u daar leuk aan
Een gedegen inzicht in de eigen cultuur en een gevoel van identiteit vormt de basis voor
respect voor en een open houding ten opzichte van de diversiteit aan culturele
uitdrukkingsvormen Een positieve instelling houdt ook creativiteit in alsmede de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
116
bereidheid om esthetische mogelijkheden te cultiveren via artistieke zelfexpressie en
deelname aan het culturele leven
Samenvatting
In deze oefening heeft u de mate van uw culturele bewustzijn en uw bekwaamheid in
zelfexpressie nader onderzocht Daarbij bent u er achter gekomen in welk opzicht u zich
nog verder wil ontwikkelen
Opdracht 4210 Het maken van een plan voor verder leren
Doel een plan voor de verdere ontwikkeling van uw competenties ontwerpen op basis
van uw persoonlijke en professionele behoeften
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitiebook papier en pen
Opdracht
Kies de competenties waarin u zich verder wilt ontwikkelen en vul voor deze de
desbetreffende rijen van onderstaande tabel in en geef daarbij aan wat voor u de beste
manieren zijn om verder te leren en deze competenties verder te ontwikkelen
Leerbehoeften Te
zetten
stappen
Wat
wilt u
leren
Hoe
wilt u
dat
leren
Wanneer
wilt u
dat
leren
Communicatie in
moedertaal
Communicatie in vreemde
taal
Wiskudige competentie en
competentie om om te
gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competenties
Leren leren
Sociale en
burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en
ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en
creatieve expressie
Samenvatting
In deze opdracht heeft u de basis gelegd voor een plan voor de verdere ontwikkeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
117
van uw competenties
Opmerkingen
De volgende stap nu ook daadwerkelijk actie ondernemen
Samenvatting module kerncompetenties
De kennis vaardigheden en bekwaamheden van de Europese beroepsbevolking vormen
een belangrijke factor voor innovatie van de EU de productiviteit en het
concurrentievermogen Toenemende internationalisering de snelle tempo van de
veranderingen en de continue uitrol van nieuwe technologieeumln betekenen dat
Europeanen niet alleen hun specifieke werkgerelateerde vaardigheden up-to-date
moeten houden maar ook dienen te beschikken over generieke competenties die hen in
staat stellen zich aan te passen aan veranderingen
Deze competenties dragen ook bij aan hun motivatie en arbeidsvreugde op de werkvloer
en hebben een positief effect op de kwaliteit van hun werk
De manier waarop we toegang tot informatie en diensten hebben veranderd
voortdurend We hebben nieuwe competenties nodig om de nieuwe digitale wereld de
baas te kunnen blijven niet alleen door het verwerven van technische vaardigheden
maar ook door het verkrijgen van een dieper inzicht in de mogelijkheden uitdagingen en
zelfs ethische vragen van die nieuwe technologieeumln
In dit klimaat van snelle veranderingen is er toenemende bezorgdheid over de sociale
cohesie in de samenleving Er bestaat een risico dat veel Europeanen zich in de steek
gelaten en gemarginaliseerd voelen door de globalisering en de digitale revolutie De
daaruit voortvloeiende dreiging van vervreemding roept op om de behoefte aan
democratisch burgerschap te bevorderen Zij vereist dat mensen worden geiumlnformeerd
en bezorgd raken over de samenleving en hun activiteit daarbinnen De kennis
vaardigheden en bekwaamheden die iedereen nodig heeft verandert als gevolg daarvan
Een leven lang leren is voor alle burgers tot een noodzaak geworden We moeten onze
vaardigheden en competenties in ons leven verder ontwikkelen Het gaat daarbij niet
alleen om persoonlijke ontplooiing en het vermogen om actief om te gaan met de
maatschappij waarin we leven Het gaat evenzeer om het vermogen om succesvol te zijn
in een voortdurend veranderende arbeidswereld Het Europees kader voor
kerncompetenties is daarbij een nuttig instrument zijn zowel voor beleidsmakers en
onderwijs-en opleidingsprofessionals als voor de leerders zelf omdat daardoor een leven
lang leren voor iedereen dichterbij komt
Zelfbeoordeling van uw competentieontwikkeling
In deze module heeft u op verschillende manieren onderzocht of en in welke mate u uw
kerncompetenties verder dient te ontwikkelen
Aan het eind van deze module gekomen kunt u de zelfbeoordeling test van het begin
nogmaals herhalen om te zien in hoeverre u nu hoger scoort
Verder lezen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
118
httpeuropaeulegislation_summarieseducation_training_youthlifelong_learningc110
90_enhtm
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=CELEX32006H0962ENHTML
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde
Zodra we onze mond openen en spreken zijn wij geoordeeld Kant en klare Instant
aannames worden gemaakt over ons door anderen Over onze intelligentie onze
achtergrond klasse ras ons onderwijs onze capaciteiten en uiteindelijk onze kracht
Patsy Rodenburg (Het recht om te spreken 1996)
Doel effectieve manieren te identificeren om veerkracht te verbeteren
Benodigde tijd 7 uur
Introductie
In dit onderdeel vindt u de onderliggende attitudes en overtuigingen die betrekking
hebben op uw veerkracht zelfbewustzijn eigenwaarde en zelfvertrouwen De
activiteiten in dit onderdeel stellen u in staat om deze belangrijke kwaliteiten te
beoordelen en te verbeteren
Veerkracht is te omschrijven als de innerlijke bronnen die iemand heeft om effectief om
te gaan met de meest uitdagende situaties Hogere veerkracht leidt tot betere omgangs-
strategieeumln en een meer evenwichtige kijk op het leven Daarom wordt veerkracht uit
een breed scala van vaardigheden kwaliteiten en kennis samengesteld en opgebouwd
Het omvat ook de attitudes overtuigingen en waarden Dit zouden oa opvattingen
kunnen zijn zoals dat het leven positieve resultaten kan opleveren dat een individu het
verschil kan uitmaken in het leven en dat het leven een kans is Veerkracht is een
belangrijk aspect van wat ook wel emotionele intelligentiegenoemd wordt
Eigenwaarde bestaat uit heel veel lagen zoals een zelfbeeld geloof in zichzelf en een
waarde die u aan uzelf toekent Het gaat om de mate van zelfvertrouwen
zelfverzekerdheid en de mate waarin men mogelijk in het leven kan slagen Iemand met
een groter gevoel van eigenwaarde zal in de meeste situaties op zichzelf durven te
vertrouwen en met de meeste uitdagingen kunnen omgaan
Uw zelfbewustzijn beschrijft het niveau van begrip en de mate van nauwkeurigheid van
uw denken over uzelf Samengevat als hoe goed ik mezelf ken Inzicht in de aard van
de mens kan helpen in dit proces van zelfbewustzijn Menselijke wezens zijn complex en
kennen vele dimensies Toch kunnen we ons richten op de verschillende soorten van
denken en voelen zoals u die gewoonlijk ervaart Ook uw persoonlijkheidstype kan
invloed hebben op de manier waarop u de wereld waarneemt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
119
Status heeft betrekking op de waargenomen sociale positie die u heeft binnen uw familie
sociale groep of cultuur Status kan ook de kwaliteit van interacties met andere mensen
in die sociale groep bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
120
Beoordeling van uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen
In deze zelfbeoordeling gaat u uw huidige vaardigheden met betrekking tot
zelfbewustzijn zelfvertrouwen status en veerkracht onder de loep nemen en na het
uitvoeren van de opdrachten in dit onderdeel kunt u deze test nogmaals doen als een
soort van evaluatie
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
1 2 3 4 5
1 Hoe zou u uw niveau van veerkracht beoordelen
2 Hoe zou u uw gevoel van eigenwaarde beoordelen
3 Hoe zou u uw zelfvertrouwen waarderen
4 Hoe zou u uw positief denken waarderen
5 Hoe zou u uw eigenliefde waarderen
6 Hoe zou u uw gevoel van controle waarderen in mijn
leven
7 Hoe belangrijk is de status voor mij in termen van mijzelf
en anderen
Tel uw score binnen iedere kolom op
Totaal
Uw score
30-35 betekent dat u deze vaardigheden ontwikkeld heeft en dat u er al een positieve
manier van omgaan met uw even op na houdt U kunt deze module overslaan als u wilt
22-29 is een goede score maar u kunt nog wel iets winnen door deze module te doen
16-21 wil zeggen dat het de moeite waard is om verschillende opdrachten uit deze
module te doen
7-15 betekent dat u waarschijnlijk het bezig zijn met deze opdrachten u veel kan
opleveren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
121
Overzicht van opdrachten om zelfvertrouwen op te bouwen
Zelfbewustzijn
Opdracht 431 - Uw veerkracht ontdekken
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denken
Opdracht 433 - Zelfbewustzijn - het bijhouden van een dagboek
Opdracht 434 - Uw zelfbewustzijn uitbreiden - denken en voelen
Uw gedachten en gevoelens hanteren
Opdracht 435 - Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Opdracht 436 - Wat is holistische gezondheid
Opdracht 437 - Manieren van omdenken het hanteren van uw gedachten
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Opdracht 439 - Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te
maken
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationaliteit en pessimisme een case study aanpak
Zelfrespect
Opdracht 4315 - Eigenwaarde en vertrouwen
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u
Opdracht 4317 ndash Wat te doen meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen
Uzelf aardig vinden
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Opdracht 4319 - Het ontwikkelen van een strategie van bevestiging
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Opdracht 4321 - Regels voor effectief onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Opdracht 4323 - Omgaan met zelfkritiek
Uw status
Opdracht 4324 - Iumln controlrdquozijn
Opdracht 4325 - Manieren van kijken naar uw status
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Opdracht 4327 ndash Uw status herdefinieumlren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
122
Opdracht 431 ndash Uw veerkracht ontdekken
Veerkracht is het totale vermogen waarover u beschikt om uw leven te beheersen
positieve actie te ondernemen teleurstellingen en tegenslagen te incasseren en daarvan
te herstellen Het omvat ook uw vermogen om u uiteen te zetten en te reageren op de
uitdagingen van uw leven en deze te aanvaarden waar ze zich op uw levensreis
bevinden
Doel manieren om de veerkracht te ontwikkelen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Veerkracht omvat alle hiervoor beschreven (zie inleiding) kwaliteiten
1 Hoe beoordeelt u uw veerkracht op eens schaal van 1-5
Zeer laag
1 2 3 4 5
Zeer hoog
2 Door uw gevoel van eigenwaarde te vergroten uw zelfbeeld zelfvertrouwen en
zelfeffectiviteit te verbeteren bouwt u uw veerkracht op Ook het omgaan met
veranderingen (hoofdstuk 44) en het zetten van de juiste stappen (hoofdstuk 5)
helpen daarbij
3 Op welke andere manieren kunt u uw veerkracht te verbeteren
Samenvatting Door deze opdracht heeft u kennis gemaakt met verschillende manieren
om uw veerkracht te verhogen
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende
patronen van denken
Uw onbewuste geest tracht orders op te volgen van uw bewuste geest en doet dit zonder te
vragen Dat is soms de reden waarom de zinsnede wees voorzichtig met wat je wenst wordt
gebruikt
Doel manieren ontwikkelen om denkpatronen te veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Lees de achtergrondinformatie en noteer vragen die bij u opkomen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
123
Achtergrondinformatie
De hersenen en de geest de manieren waarop ze werken
De hersenen zijn een deel van het lichaam dat allerhande impulsen die van buiten naar
binnen komen met een hoge verwerkingssnelheid omzet in functies van hoge orde in
beweging zet om adequaat op die informatie te reageren De hersenen controleren en
beiumlnvloeden alle lichaamsprocessen rechtstreeks via het zenuwstelsel en indirect via het
endocriene (hormonale lichaam en chemische systemen) Sommige lichaamsfuncties
zoals ademhaling en hartslag worden gecontroleerd door lagere centra in de hersenen
zoals de hersenstam Dit betekent dat sommige gedachten en gedragingen in onze
onbewuste geest kunnen blijven Er gaan op een bepaald moment vele honderden
gedachten door onze hersenen
De bewuste en onbewuste geest
Een andere manier van kijken naar de hersenen is dat deze uw bewuste mind bevatten
(waar u zich bewust bent van uw gedachten) en de niet-bewust of onbewust mind ndash
(waar u zich niet bewust bent van uw gedachten) Sommige mensen geloven dat het
bewuste instructies geeft aan het onbewuste en dat die vervolgens deze instructies in
actie omzet
Bijvoorbeeld Als u positief denkt kunt u misschien bij uzelf denken Ik ben erg goed in
X doen of Ik ben echt goed in Y zijn Uw onbewuste geest erkent dit als een instructie
en zal ervoor zorgen dat u goed en zelfs beter in het doen van X of het Y zijn wordt
Volgens deze zienswijze leidt positief denken tot positief zijn positief voelen en positief
handelen
Wat meer informatie over de onbewuste geest
Uitdrukkingen zoals Nee Niet Niet doen blijven ongeregistreerd in uw onbewuste
Dus bijvoorbeeld als u bij uzelf zegt Ik zal niet meer rokenrsquo herkent dit als Ik zal
weer roken en maakt dat u blijft doorroken Als u wilt stoppen met roken zouden er
stemmen in u moeten klinken met iets als Ik ben bevrijd van het roken van sigaretten
Uw geest kan oude gedachten uit het verleden uitdragen en vele soorten of kwaliteiten
van denken produceren die positief neutraal of negatief kunnen zijn In deze situatie is
de beste aanpak om u denken te beheersen te begrijpen dat het gewoon gedachten
zijn Als ze geen energie of stroom leveren zijn hun effecten beperkt Negatieve
gedachten winnen alleen kracht als we er energie aan geven en ze activeren We kunnen
negatieve gedachten ook macht geven door ons er zorgen over te maken door teveel of
te weinig aandacht eraan te besteden door ze te geloven of door er zo in te geloven dat
wij doen wat zij suggereren Dus bij negatieve gedachten is gezonde twijfel en
voorzichtigheid zeker op zijn plaats
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
124
Het is belangrijk om te erkennen dat u zelf verantwoordelijk bent voor uw
gemoedstoestand uw denken en uw gevoelens
- Hoe werkt dit
- Bent u echt verantwoordelijk voor uw gevoelens
- Hoe kunt u uw gemoedstoestand of uw gevoelens te veranderen
Een eerste proces is om de specifieke negatieve gedachte te leren hanteren Het
veranderen van de toestand van uw geest zal processen die uw lichaam en geest
bezighouden zoals lichaamsbeweging meditatie en visualisatie erbij betrekken
Gedachten kunnen ook verborgen blijven voor bewuste waarneming Ze kunnen net
onder het bewustzijn werkzaam zijn waardoor ze nog emotionele en andere
fysiologische effecten op het lichaam kunnen uitoefenen Verschillende benaderingen
zoals NLP tijdlijntherapie hypnotherapie en gesprekstherapieeumln concentreren zich op
invloed op het onderbewuste Uw onbewuste jaagt ook gedachten aan om het bewustzijn
van dingen die zijn ontstaan te verhogen en moet daarom soms worden aangepakt
Opdracht 433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboek
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht Een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn Dagboek en pen
Opdracht
Hoe denkt en voelt u
Zelfbewustzijn gaat over de manier waarop iemand waarneemt Wie ze zijn Dit omvat
verschillende soorten van denken voelen en manieren van zijn Omdat het verwijst naar
het gevoel dat iemand van zichzelf heeft bijvoorbeeld bent u iemand die altijd bezig is
iets te doen of kunt u gewoon ontspannen zit u te genieten of te mediteren of luistert u
naar muziek ldquoZijnrdquo omvat al uw gaven en talenten Door het bijhouden van een dagboek
van uw belangrijkste gedachten gevoelens en andere belangrijke reacties zult u uw
bewustzijn van hoe u handelt en in de wereld opereert vergroten
1 Noteer in uw dagboek uw belangrijkste gedachten en gevoelens gedurende eacuteeacuten week
Probeer dat drie keer per dag te doen
2 Beantwoordt aan het eind van de week de volgende vragen
Wat voor denkpatronen ziet u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten van denken vinden plaats Optimistisch negatief neutraal
pessimistisch hoopvol onrustige op zoek naar achteren kijken creatief
verveeld of anderzins
Welke gevoelspatronen ziet u van uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
125
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten gevoelens werden ervaren Gelukkig bang angstig stressvol
verdrietig boos liefdevol of anderzins
Welke patronen van zijn constateert u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten ldquozijnrdquo constateert u Met de benen op de grond (geaard) met
de voeten in de klei (van aanpakken weten) een verschuivend bewustzijn in
rust en vredig actief energiek on-the-go contemplatief of anderzins
3 Wat zegt dit over uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u de belangrijkste manieren zoals u denkt voelt
en zoals u bent als persoon beschreven
Opmerkingen Deze opdracht vormt een basis waarop u uw zelfbewustzijn opnieuw
kunt opbouwen De opdrachten die volgen zullen nog andere manieren aanreiken om uw
zelfbewustzijn te vergroten
Opdracht 434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelen
Het is belangrijk om te erkennen dat u meer bent dan uw gedachten uw gevoelens of
uw acties Ieder mens heeft een innerlijke stem die zich verbonden weet met het
geheel een soort hoger bewustzijn een extern energiesysteem Om uw zelfbewustzijn
te vergroten moet u deze extra dimensies van het mens-zijn ook erkennen en
waarderen
Doel uw zelfbewustzijn vergroten
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
Middelen die nodig zijn dagboek notitieboek papier en pen
Opdracht
Hoe ik denk en voel
Bekijk de notities in uw dagboek en overzie de belangrijkste patronen van denken en
voelen in uw eigen leven en in relatie tot anderen Noteer deze in deze tabel
Over uzelf Over anderen
Soort van gedachten
Soort van gevoelens
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
126
Manieren van ldquozijnrdquo
Bekijk uw antwoorden in de tabel
Wat merkt u op over uw patronen van denken
Is uw manier van denken positief negatief of neutraal
Is uw manier van denken optimistisch pessimistisch of geen van beide
Bent u op een negatieve manier kritisch op uzelf en hoe is dat ten opzichte van
anderen
Bent op zoek naar het beste in situaties of naar het slechtste of geen van beide
Als u door bepaalde situaties uitgedaagd wordt denkt u dan dat u zal slagen
mislukken of denkt u dat het ergens anders van af hangt
Bent u blij met de manier waarop u denkt
Gedachtenpatronen kunnen op een aantal manieren veranderd worden
Er zijn vier hoofdcategorieeumln van gevoelens
Angst dat kan betekenen ergens bang voor zijn spanning stress schrik iets
vrezen vermijdgedrag en ontsteltenis
Woede dat omvat irritatie prikkelbaarheid ergernis haat frustratie wrok en
ongenoegen
Verdriet dat uit zich in huilen en zich ongelukkig voelen
Geluk daarin ligt vreugde uitgelatenheid plezier speelsheid en humor opgesloten
Het gevoel van liefde is dieper en komt voort uit het hart Het tegenovergestelde van
liefde is geen liefde of onbemind zijn Het tegenovergestelde van haat is geen haat of
niet haatdragend zijn Haat is een vorm van extreme woede
Het is belangrijk om te beseffen dat sommige manieren waarop gevoelens in het
alledaagse leven beschreven worden niet door psychologen bewezen zijn
Kijk opnieuw naar de tabel wat valt er op te merken over uw patroon van voelen
Zijn er nog andere aspecten van het mens-zijn waar u zich sterk bewust van bent
Samenvatting
In deze activiteit heeft u conclusies getrokken over hoe u denkt en voelt en verbonden
met uw manier van zijn
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis om uw zelfbewustzijn verder te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
127
Opdracht 435 ndash Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Soms is het nuttig om het doel van gedachten te identificeren Uzelf beperkingen
opleggende gedachten hebben zich vaak ontwikkeld als een beschermend mechanisme in
uw kindertijd als reactie op een bedreiging een ernstig probleem mentale emotionele
of fysieke pijn enof misbruik of om een andere vorm van ongemak te voorkomen Deze
strategieeumln zijn ontwikkeld vanuit een punt dat u als kind had om de wereld op het
moment te begrijpen Nu zijn deze jeugd strategieeumln mogelijk niet meer nuttig of
wenselijk Daarom is het belangrijk om uw innerlijke kind te respecteren terwijl u
tegelijkertijd het uzelf als volwassene ook toelaat om meer effectieve manieren van
omgaan met mogelijke dreigingen te ontwikkelen en toe te passen
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn agenda en pen
Opdracht
Stap 1 - Een gedachte nader bekijken
1 Neem een betrekkelijk simpele of makkelijke gedachte zoals ik ben altijd te laat of
Ik schijn nooit alles af te krijgen Of Ik wil graag gelukkig zijn Als deze gedachte
komt in uw bewustzijn zegt u tegen mezelf Oh ik zit net te denken
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
2 Het kan nuttig zijn uw gedachten te noteren misschien wel door het blijven
bijhouden van het dagboek en te bekijken of er een patroon van denken in te ontdekken
valt Bijvoorbeeld Ik schijn altijd te denken dat helliphelliphelliphelliphellipofhelliphelliphelliphelliphelliphellip nadat ik dit en
dat gedaan heb of wanneer ik ontmoet ik (helliphelliphelliphelliphelliphellip) mensen ontmoet
3 Stress kan een belangrijke oorzaak zijn van negatief denken of verdwaalde
gedachten zoals zelftwijfel en afschuw paranoia onzekerheid en een verlangen om
anderen te straffen Maar stress kan ook het gevolg zijn van negatief denken
4 Laat de gedachte er zomaar zijn voorkom dat er enig belang gewicht of waarde
wordt toegekend aan die negatieve gedachte Maak u geen zorgen om die gedachte hoe
bizar vreemd of destructief die ook mag zijn Het is gewoon een gedachte en betekent
op zichzelf niets Wij zijn veel meer dan onze gedachten
5 Na deze eerste fase van het herkennen van een gedachte en de patronen van uw
denken in verschillende situaties heeft u het ook nodig om aandacht te besteden aan uw
gevoelens die het gevolg zijn van uw gedachten
Stap 2 - Het doel achter de gedachte de betekenis ervan achterhalen
Het is soms handig om het doel van gedachten te identificeren en de betekenis ervan te
achterhalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
128
1 Roep een negatieve of zelfbeperkende gedachte in uzelf op en zeg tegen uzelf Wat
levert deze manier van denken mij op Tot wat voor gevoelens leidt die Is dat voor
mij persoonlijk aanvaardbaar Ik zal eerlijk zijn tegenover mezelf Dus wat levert dit
soort van denken mij eigenlijk op
2 U weet dat zorsquon gedachte dient voor iets dat (in uw geest) staat te gebeuren Dus
sommige soorten van denken versterken negatieve scripts of negatieve opvattingen
over uzelf Wat zijn de gevolgen die u ondervindt van deze manier van denken
3 Schrijf dit nu voor uzelf op
4 U zult nu iets in uw manier van denken willen veranderen om deze patronen te
wijzigen
Samenvatting U heeft inzicht gekregen in de betekenis van uw negatieve gedachten
Opdracht 436 Wat is holistische gezondheid
Doel manieren van denken ontwikkelen over holistische gezondheid
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hier zijn een aantal manieren om onze ervaringen met betrekking tot onze holistische
aard te beschrijven
U voelt zich gelukkig dat u leeft
- Dus u bent een emotioneel wezen
U kunt de wind voelen tegen uw huid en de zon of de regen op uw gezicht
- Dus u heeft ook een fysiek lichaam
U verbreedt uw horizon en verbaast zich over de uitgestrektheid daarvan
- Dus u heeft bewustzijn
U voelt u (diep) verbonden met de aarde met het leven om u heen
- Dus u heeft ook een spirituele kant in uzelf
U voelt zich fysiek aangetrokken tot een andere persoon
- Dus u heeft een seksuele geaardheid
U herkent iemand die op u af loopt en die u graag mag
- Dat is uw sociale kant
U denkt dat het geweldig is om hier te zijn op deze wandeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
129
- Dat is uw mentale kant
U voelt energie in u stromen u voelt u volledig in leven
- Dat is uw energielichaam
Om uw gezondheid te behouden moet u al deze aspecten in samenhang met elkaar
worden onderzocht
2 Maak nu de vakken in de tabel compleet
Met betrekking tot uzelf Het zelf als geheel Met betrekking tot anderen
Noteer uw gedachten Noteer uw gedachten
Hoe denkt u over uzelf
Mentaal Hoe denkt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe voelt u zich over
uzelf
Emotioneel Wat voelt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe ziet uw innerlijke zelf
ndash uw kern eruit
Spiritueel Hoe verhoudt u zich tot het innerlijk
zelf van andere mensen zoals uw gezin
uw vrienden
Wat verstaat u van de manier waarop
zij zich tot hun innerlijke zelf
verhouden
Hoe verhoudt u zichzelf tot
het grotere geheel van het
leven
Bewustzijn Wat denkt u van de manier waarop
andere mensen uw gezin uw vrienden
zich verhouden tot het grotere geheel
van het leven
Wat verstaat u van de manier waarop
ze dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
130
Hoe verhoudt u zich tot
uw lichaam en zijn fysieke
hoedanigheid
Fysiek Hoe staat u tegenover de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot u verhouden
Wat begrijpt u van de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot hun lichaam
verhouden
Hoe bent u in seksueel
opzicht
Wat voor rol spelt
seksualiteit in uw leven
Seksueel Hoe verhoudt u zich tot anderen als
seksueel wezen
Hoe verhoudt u zich tot
uw sociale inslag ((Dit
heeft betrekking op de
manier waarop u zichzelf
waardeert en u lekker
voelt in uw lichaam)
Sociaal Hoe verhoudt u zich tot de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe verstaat u de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe ervaart u het als andere mensen
dominant zijn
2 Welke kanten van uzelf zijn meer dominant in uw denken en voelen
3 Waarom is dat zo
4 Welke waarde kunnen de andere aspecten van uzelf in uw leven hebben
Samenvatting Holistische gezondheid omvat alle aspecten van heel de mens Dit
omvat uw mentale kant uw gevoelsleven uw sociale kant uw seksualiteit uw
energielichaam en uw fysieke lichaam
Opdracht 437 ndash Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw
gedachten
Deze methode houdt in logische vragen stellen aan een gedachte stellen en doordenken
Er bestaan een aantal belangrijke methoden van analyseren die een hoop verspilde
energie potentieumlle angst en stress kunnen voorkomen
Doel manieren van denken uit te dagen en te veranderen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
131
Mogelijke gevoelens
boosheid
verdriet
pijn
liefde compassie
prikkelbaarheid
optimisme
vergiffenis
Mogelijke gedachten
Ze waarderen e nooit
Ze erkennen mijn bijdrage niet
Ik hoop dat ze me boventallig verklaren
Ik kan er niet snel genoeg vertrekken
Ik kan een nieuwe start maken
Fatalisme - Ik wist dat dit zou gebeuren
Ik denk altijd dat ik niet zo goed ben als de
rest van de groep
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht Neem het voorbeeld Ik hoor een gerucht op het werk dat er bezuinigd gaat worden op
het personeel - Hoe voelt u zich hierbij Wat denkt u hiervan
Schrijf uw gedachten en gevoelens op
- Ik voel
- Ik denk
Er zijn een aantal belangrijke manieren om uw gedachten en gevoelens aan een nader
onderzoek te onderwerpen zoals
- Analyseren (waar komt het vandaan waardoor wordt die gedachte of dat gevoel
precies veroorzaakt aanleiding oorzaak en gevolg scheiden)
- De waarde ervan afzwakken (het zal wel niet zorsquon vaart lopen het zal wel meevallen)
of het tegenovergestelde provoceren (dat zullen we nog wel eens zien ik zal er wel
eens wat aan gaan doen)
- Omzetten in een slecht-weer scenario (stel dat ik echt ontslagen wordthellip)
Samenvatting u heeft een aantal manieren leren kennen van hoe u negatief denken
kunt ombuigen
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Doel denkpatronen door een analyseproces veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen ndash dezelfde situatie als 427
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
132
Opdracht
Voordat alle gedachten en gevoelens uitmonden in een zorgwekkend grote spiraal
kan het realistisch zijn om na te gaan of er sprake is van een actuele bedreiging
1 Controleer de feiten
- Wat is de werkelijke dreiging in deze situatie
- Wat is er onlangs de hand met het bedrijf waar u werkt
- Hoe goed of slecht doen uw bedrijf het
- Heeft dit soort geruchten eerder gehoord en wat is er toen gebeurd
- Was de bron van het gerucht betrouwbaar
- Hoe kunt u het controleren om te zien of er enige waarheid in zit
2 Als er enige waarheid in zit of het gerucht blijft rondzingen overweeg dan
- Wat hebben deze gedachten te betekenen
- Wie bepaalt de betekenis van deze gedachten
Hoeveel betekenis hecht u er voor zichzelf aan Hoe belangrijk is het voor u
Op welke manier deed u het goed op het werk Op welke manieren zou u beter
hebben kunnen doen
Samenvatting u heeft een manier geleerd om uw denken te analyseren
Opdracht 439 ndash Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Herdefinieumlren is een methode waarbij men eacuteeacuten waarneming of manier van denken neemt en deze
omvormt naar een andere betekenis en die daarmee dus ook een ander effect heeft
Doel de manier te veranderen waarop u uw gedachten waarneemt
Duur van de opdracht 30 min
Middelen die nodig zijn papier en pen
Opdracht
Dit is een krachtige techniek het gaat uit van dezelfde situatie en dezelfde
omstandigheden als in 438 en geeft dan die feiten een andere betekenis Deze
verschillende betekenis kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor een andere
aanpak
- De actie die u kunt ondernemen
- De reacties die u kunt geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
133
Herdefinieumlren gaat over het veranderen van de manier van waarneming door iets op
een andere manier te begrijpen Het proces omvat het kijken naar iets vanuit
verschillende hoeken of verschillende perspectieven
bull U gaat er met een frisse geest opnieuw naar kijken
bull U begint ermee door de situatie of de omstandigheid op een andere manier te
bezien
bull U probeert de wereld anders te bekijken Op deze manier bedenkt u een heel
ander scenario zoals een andere wijze van vervoer zorg voor dieren
duurzame productiemethoden alternatieve geneeskunde andere opvattingen
over gezondheid en als u zich dan voorstelt dat uw situatie zich in deze
omstandigheden zou voordoen kunt u op basis daarvan de uitkomsten
meewegen in uw echte situatie
o De mening van verschillende andere mensen erover verzamelen - Wat zou X of
Y erover zeggen
1 U neemt eacuteeacuten aspect van de manier waarop uacute denk over uzelf dat u positief zou willen
veranderen
2 Wat is dit aspect
3 Nu gaat u het scala aan betekenissen en opties overwegen
4 Herdefinieumlring van de originele beleving
Enkele voorbeelden
(a) Wanneer u zichzelf als ldquote dik rdquo ziet wilt u graag dat gevoel over uw uiterlijk
veranderen Wat ook de werkelijkheid ook moge zijn door herdefinieumlring kunt u zichzelf
anders gaan bekijken
Dit kan bijvoorbeeld door een bevestiging te gebruiken zoals Ik hou van mezelf en
accepteer mezelf zoals ik ben of Ik hou van alles wat ik ben
(b) U krijgt zware kritiek van uw werkgever Dit voelt bedreigend en u denkt
Misschien raak ik mijn baan kwijt Deze situatie vereist waarschijnlijk assertiviteit
om de geldigheid van de kritiek te identificeren en een rationele benadering als
mogelijke herdefinieumlring Dat zou u als volgt kunnen doen Ik kan deze keer een
fout gemaakt hebben en het is nodig dat ik die corrigeer voor zover dat mogelijk is
maar er zijn ook heel veel dingen die ik echt goed gedaan heb in dit werk (zie
opdracht 4219 over assertiviteit en opdracht 426 over rationeel denken)
( c ) Jim vindt zichzelf soms te kritisch tegenover zichzelf Hij denkt Ik doe nooit
iets goed Dit soort negatieve gedachten gaan heel veel door zijn hoofd en
herhalen zich vele malen gedurende de dag Een mogelijke herdefinieumlring zou
kunnen zijn Ik heb deze opdracht echt erg goed gedaan en ik kreeg daarvoor veel
complimenten van mensen die dat waardeerden
5 Nu schrijft u hieronder een herdefinieumlring van uw kijk op het gerucht uit opdracht
427 en verandert u uw kijk op de zaak door een bevestiging te gebruiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
134
6 Lees dit en herhaal het een paar keer hardop
7 Hoe voelt u zich nu over de situatie of omstandigheid die u wilde veranderen
Samenvatting Wees bereid om flexibel te zijn en pas uw herdefinieumlring daaraan
aan om zo veel mogelijk effect te verkrijgen
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist
groter te maken
Doel denkpatronen wijzigen met behulp van het proces van afzwakken of uitvergroten
Tijd die nodig is voor de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
Het gaat erom uw gedachten te herformuleren door middel van een positieve enof
assertieve reactie hierop Met een krachtige aanpak uw gedachte verwerpen of in ieder
geval te minimaliseren
Deze aanpak heeft gewerkt als de gedachte verdwijnt zijn kracht verliest en niet
opnieuw op een andere manier opduikt
Samenvatting U heeft kunnen vaststellen dat u uw huidige negatieve denken kan
ombuigen door de inhoud af te zwakken of juist uit te vergroten
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Doel een manieren leren toepassen om met moeilijke gevoelens om te gaan
Duur van de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
1 Een zeer goede manier om kwaadheid kwijt te raken is door wat u dwarszit luidkeels
uit te schreeuwen Bijvoorbeeld
Ik voel me boos omdat EN IK WIL DAT NU KWIJT
Deze verklaring is effectief en werkt ook als de aanleiding of de oorzaak moeilijk te
identificeren zijn
2 U kunt nu zelf een voorbeeld bedenken waarop u deze techniek kunt toepassen
Gebruik het laatste wat u geiumlrriteerd heeft en pas de techniek van hierboven toe op hun
gevoelens in deze situatie
3 Wat is het effect van het gebruik van deze techniek
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
135
Samenvatting U heeft een manier geleerd om met moeilijke gevoelens om te gaan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
136
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Kwaadheid kan worden uitgedrukt in verwante gevoelens zoals frustratie irritatie haat
passieve agressie ergernis wrok virulentie hufterigheid sulligheid ongeduld
vijandigheid ergernis ergernis verontwaardiging woede een driftbui temperament en
woede
Doel patronen van gevoelens van kwaadheid veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Er is een relatie tussen woede en angst in termen van er tegen vechten of er voor
vluchten Dit wordt door sommige psychologen en biologen gezien als een fundamentele
menselijke reactie als gevolg van een verbinding tussen lichaam en geest die
tegelijkertijd adrenaline en cortisol produceert Het is ook duidelijk dat u angst en woede
vaak kunt overwinnen door te anticiperen op een situatie die tot woede kan leiden Het
kan een kwestie zijn van uzelf goed voorbereiden voor het geval dat
De wijze waarop u met kwaadheidsgevoelens om kunt gaan zijn hetzelfde als voor
gevoelens in het algemeen bijv veilige manieren zoeken om ermee om te gaan zoals
de techniek van het loslaten en kwijt raken de metafoor van het hout hakken en de
maak-je-niet-druk aanpak
De Effectieve Feelings Technique (EFT) kan zeer effectief zijn Er is geen sprake van een
langdradig ldquovertel me uw verhaalrdquo gedoe Er worden geen kalmerende middelen
gebruikt Er is geen pijnlijk herbeleven van traumatische gebeurtenissen Het is een
kortdurende behandeling waarbij mensen eenvoudig hun emotionele bagage verliezen
doorgaans permanent en hun leven prettiger en effectiever leven EFT is gebaseerd op
de ontdekking dat onbalans in het energiesysteem van het lichaam een enorm effect
heeft op iemands psychologische gesteldheid Het corrigeren van deze onbalans wat
gedaan wordt door op specifieke plaatsen op het lichaam te kloppen leidt zeer dikwijls
tot rap herstel (zie ook httpwwweftnederlandnl en
httpwwwlevenskrachtinfowebversiepdf)
Samenvatting u heeft manieren gevonden om anders om te gaan met uw
kwaadheidsgevoelens
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Positiviteit is een houding en een geloof dat leidt tot een bepaalde orieumlntatie op de
wereld en het eigen leven Een impact van positiviteit is optimisme Tegenpolen van
optimisme zijn negativiteit pessimisme of rationalisme
Doel manieren om positiviteit te ontwikkelen en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
137
Opdracht
1 Neem een moment om een uitdaging in uw leven voor de geest te halen en
noteer deze
2 Wat voor gevolg zou positief denken over deze kwestie kunnen hebben
3 Welke positieve alternatieven zijn in deze situatie aanwezig
4 Wat gebeurt er alsu dit onderwerp eerder als een positieve gebeurtenis situatie
ziet dan als een negatieve of neutrale gebeurtenis
5 Wat zouden de beste en de slechtste uitkomsten uit deze situatie zijn En wat is
het meest waarschijnlijk
6 Hoe kunt u stimulerende factoren versterken
7 Hoe kunt u belemmerende factoren verminderen
Samenvatting In deze heeft u geleerd hoe u meer positiviteit in uw leven zou kunnen
brengen
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationalisering en pessimisme een case
study aanpak
Doel meer positieve manieren van denken in uw leven ontwikkelen
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Situaties vanuit verschillende perspectieven overwegen
1 Lees de verschillende soorten denkstijl zoals weergegeven in de volgende tabel en
beantwoord dan de vragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
138
Situaties Optimistisch Positief Rationeel Neutraal Negatief Pessimistisch
Op een functie
solliciteren
lsquoIk zal de baan
zeker krijgenrsquo
lsquoIk denk dat deze
functie binnen
mijn bereik isrsquo
lsquoIemand zal de baan
krijgen ik of iemand
andersrsquo
lsquoMisschien kan ik
die functie
krijgen
lsquoIk zal die functie
wel niet krijgen
lsquoIk krijg die baan
nooitrsquo
Nieuwe mensen
ontmoeten
lsquomensen vinden
me aardig ik ben
fantastischrsquo
lsquoZe zullen me
aardig vinden Ik
vind mezelf
aardigrsquo
lsquoZe kunnen me wel of
niet aardig vinden
Wat er toe doet is dat
ik positief over mezelf
benrsquo
lsquoHet doet er niet
toe of ze me
aardig inden of
nietrsquo
lsquoIk hou niet van
mezelf dus
waarom zouden
zij het wel doenrsquo
lsquoNiemand vindt
mij aardigrsquo
Kritiek ontvangen
lsquoWat kan ik
hiervan lerenrsquo
lsquoIk kan deze
feedback
gebruiken om
mezelf te
verbeterenrsquo
lsquoHoeveel waarde heeft
deze kritiekrsquo
lsquoWat betekent
deze kritiek
eigenlijk Is die
op zijn plaatsrsquo
lsquoIk kan geen
goed doenrsquo
lsquoIk doe het nooit
goed Jij doet het
altijd goed in de
ogen van
anderenrsquo
U persoonlijk
profileren
lsquoIk zou het beste
profiel van de
wereld kunnen
creeumlrenrsquo
lsquoIk heb echt veel
goede ervaringen
die ik in mijn
profiel kan
verwerkenrsquo
lsquoMijn profiel moet een
accurate samenvatting
zijn van mijn ervaring
en kwaliteitenrsquo
lsquoIk zal mijn
vaardigheden
ervaringen in
kaart brengenrsquo
lsquoIk heb geen
bruikbare
ervaring om in
mijn profiel te
verwerkenrsquo
lsquoWaarom zou ik
een persoonlijk
profiel maken
Het zal geen
verschil makenrsquo
Uw vaardigheden
in kaart brengen
lsquoIk heb alle
vaardigheden die
ik nodig hebrsquo
lsquoIk heb veel
nuttige
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
sommige
vaardigheden en heb
wellicht ook andere
nodigrsquo
lsquoIk heb enkele
relevante
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
geen enkele
vaardigheidrsquo
lsquoMijn
vaardigheden zijn
niet bruikbaarrsquo
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
139
1 Tot welke van deze soorten denken voelt u zich aangetrokken
2 Waarom is dit
3 Wat zou een andere instelling u kunnen opleveren
4 Hoe kunt u die instelling in de praktijk gaan brengen Zie opdrachten over manieren om uw wijze van denken en voelen te
veranderen zoals werken met bevestiging (4210) en heb-u-zelf-lief (4218-19)
Samenvatting De manier waarop we naar het leven kijken bepaalt mede hoe dat het leven wordt ervaren U heeft vastgesteld dat een
positieve of optimistische benadering het leven beter kan maken Positiviteit is een belangrijk aspect van veerkracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
140
Opdracht 4315 ndash Eigenwaarde en zelfvertrouwen
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer antwoorden voor elk van de volgende vragen
- Wat betekent het gevoel van eigenwaarde voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
- Wat betekent zelfvertrouwen voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
Samenvatting In deze opdracht heeft u vastgesteld wat het gevoel van eigenwaarde en
zelfvertrouwen voor mij betekenen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament waarop het gevoel van eigenwaarde verder op te
bouwen of te ontwikkelen is
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen
heeft u
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 5 minuten
Opdracht
1 Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw gevoel van eigenwaarde uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw gevoel van eigenwaarde
Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw zelfvertrouwen uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw zelfvertrouwen
Denk na over hoe uw gevoel over uw actieve opstelling in de wereld Wat is uw waardering voor
uw vermogen om u actief op te stellen
Samenvatting In deze opdracht heeft u uw eigen niveau van eigenwaarde en zelfvertrouwen
beoordeeld
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
141
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opdracht 4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen
Doel een aantal manieren leren kennen om uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen of te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een manier om uw zelfvertrouwen te vergroten is door positieve situaties te vinden die uw gevoel van
eigenwaarde verhogen en situatie te voorkomen die uw zelfvertrouwen kleiner maken
Noteer voor uzelf
- Wat voor situaties geven u een positief gevoel van eigenwaarde
- In wat voor situaties heeft u het gevoel dat uw eigenwaarde minder is
- Hoe kunt u het aantal of soort situaties die uw eigenwaarde verhogen uitbreiden
- Hoe kunt u het aantal situaties waarin uw eigenwaarde afbrokkelt verminderen
- Kortom wat voor situaties moet u meer opzoeken en welke situatie moet u zien te vermijden
- Wat zou u dagelijks kunnen doen om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten
Samenvatting U heeft in beeld gebracht wat uw eigenwaarde kan verhogen en wat uw eigenwaarde
en zelfvertrouwen kan verminderen Op basis hiervan kunt u meer situaties opzoeken die uw
zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Positief over u zelf denken zouden we self-love eigenliefde (maar dan in de positieve zin) kunnen
noemen Het is de manier waarop u uzelf als aantrekkelijk en beminnelijk ziet en de mate waarin u
zichzelf waardig en aardig vindt om liefde te ontvangen en te geven Dit is in de kern van grote
invloed op hoe u over zichzelf denkt U zelf aardig vinden en liefhebben is niet egoiumlstisch Het is
volstrekt noodzakelijk om te houden van de persoon die u zelf bent Als u daar niet zo positief over
bent is het raadzaam om na te gaan hoe u positiever over uzelf kunt gaan denken
Doel manieren leren kennen om positiever over u zelf te gaan denken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
142
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer voor uzelf
- Wat betekent eigenliefde voor u
- Waarom is het belangrijk
- Ga voor uzelf na hoe positief u over uzelf bent en geef daarvoor een cijfer van 1 - 10
- Op welke waardering komt u uit
- Zou u dat willen verhogen
- Wat is daarvoor volgens u voor nodig
- Wat kunt u daar zelf aan doen
Samenvatting u bent nagegaan hoe aardig u zichzelf vindt wat dat voor u betekent of u dat wilt
verhogen en zo ja wat u daaraan zou kunnen doen
Opdracht 4319 ndash Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiging
Een bevestiging is een positieve uitspraak waarin anderen zich positief over u uitlaten en u waarderen
waardoor uw zelfvertrouwen en uw gevoelens van waardig vaardig enof aardig gevonden worden
toenemen Een bevestiging moet bij voorkeur door u zelf hardop herhaald liefst meerdere keren per
dag
Doel manieren leren om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten en een positief zelfbeeld op te
bouwen door middel van het ontvangen en accepteren van positieve bevestiging
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een bevestiging bestaat uit de volgende elementen
bull Een naam
bull Een positieve verklaring van de bevestiging en
bull Een specifieke reden
Deze kunnen op de volgende manier opgeschreven worden in de volgende volgorde
(naam) (positieve verklaring) omdat
(een specifieke reden)
En geaccepteerd door de volgende formule
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
143
Ik helliphelliphellip(uw naam)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip (genoemde positieve
verklaring) omdat (genoemde specifieke
reden)
Voorbeeld Janny heeft een lage dunk van zichzelf
Janny heeft een lage eigendunk ze voelt zichzelf vaak de mindere schaamt zich snel en haat zichzelf
soms Toch vinden mensen haar bijna altijd aardig omdat ze veel aandacht en begrip voor een ander
heeft
Zij zou zichzelf aardiger kunnen vinden door zichzelf op de volgende manier positief te bevestigen
ldquoIk ben Janny en ik vind mijzelf de moeite waard omdat ik veel aandacht en begrip voor anderen heb
en mensen mij daarom ook aardig vindenrdquo
Gebruik de volgende positieve bevestiging gedurende voor en maand en langzaam zullende gevoelens
van zelfhaat minder frequent worden en beginnen te verdwijnen
Probeert u het zelf eens aan de hand van het volgende voorbeeld
lsquoIk(uw naam) ben tevreden met mijzelf (positieve bevestiging) omdat
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
(kies een specifieke reden uit de onderstaande lijst van suggesties)
a) Ik liefde waard ben en dat zoals iedereen verdient
b) Ik een goed mens ben
c) Ik een mens ben
d) Ik besta
e) Ik vroeger ook geliefd was
f) Ik trouw ben aan mezelf
g) Ik weet wat goed is
h) Mijn God Jezus Allah Boeddha Krishna van me houdt
i) (Andere reden naar eigen keuze)helliphelliphelliphelliphelliphellip
Ga nu verder met de opdracht
1 Op welk levensterrein zou u een kernkwaliteit van uzelf willen ontwikkelen
2 Om welk levensdomein gaat het Heeft het betrekking op uw eigenwaarde op zelfvertrouwen op
uw zelfbeeld op positief denken optimisme gezondheid welbehagen tevredenheid persoonlijke
status of voldoening
Probeer hier een zo scherp mogelijke keuze voor uzelf uit te maken
3 Schrijf nu een positieve bevestiging over uzelf met betrekking tot de door u gekozen kwaliteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
144
4 Herhaal die bevestiging de komende 5 dagen meerdere malen per dag tegenover uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u leren te begrijpen hoe u positieve bevestigingen kunt
gebruiken om een positiever zelfbeeld te ontwikkelen en u kunt dat in de praktijk toe passen
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Assertiviteit is gebaseerd op iemands vermogen om de eigen behoeften wil verlangens of dromen op
een eenvoudige en eerlijke manier te kunnen uiten Assertiviteit is vrij van intimidatie manipulatie
trucs vervolging straf slachtofferschap of vernedering
Doel assertiviteit verkennen
Duur van de opdracht 5 min
Middelen die nodig zijn Papier Pennen
Opdracht
1 Probeer u een situatie te herinneren waarin u kwaad reageerde en een andere situatie waarin u
assertief reageerde
2 Waarin verschilt assertiviteit volgens u van agressiviteit
3 Assertiviteit is gebouwd op de volgende kwaliteiten
bull een positief zelfbeeld (het gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen zelfverzekerdheid) ndash
waardoor u met enige zekerheid uw behoeften kunt verwoorden en bereid bent om die
duidelijk kenbaar te maken
bull een passende kijk op de wereld (perspectief objectiviteit balans rationaliteit) - zodat u
een nauwkeurige beoordeling van de situatie kunt maken en na kunt gaan of uw verzoek in
die situatie ook gepast is
bull een manier om gevoelens of emoties te beheersen - zodat u een zaak of punt kunt
presenteren op een manier die is moeilijker weerstaan of te negeren is
bull een gevoel voor goede timing
Het inzetten van deze kwaliteiten en uzelf dus assertief opstellen leidt ook tot regels voor
onderhandelen (zie 4221)
Samenvatting In deze opdracht heeft u een idee gekregen over hoe een assertieve opstelling
bijdraagt aan een positiever zelfbeeld
Opdracht 4321 ndash Regels voor effectief onderhandelen
Doel de beste strategieeumln voor onderhandelingen te identificeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
145
Duur van de 0pdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Papier pennen
Opdracht
1 U beantwoord de volgende vraag en noteert het antwoord
Wat zijn de essentieumlle elementen voor de onderhandelingen
2 Enkele belangrijke onderdelen van onderhandelen zijn
Wat wilt u Wat heeft u echt nodig - Wat is het wat u hier wilt bereiken
Wat bent u bereid te accepteren ndash Wat is wat u minimaal nodig heeft om compromissen te
sluiten (als dat aan de orde is)
3 Wat is uw inzet Waar gaat het om en wat voor argumenten heeft u daarbij Zorg dat u dat van
tevoren duidelijk heeft en repeteer uw punten voordat het onderhandelen daadwerkelijk begint
Neem hiervoor een voorbeeld van een situatie die u binnenkort te wachten staat Wat is het
geval En hoe is uw positie Wat wilt u bereiken
Ga na of u deze situatie met iemand die u vertrouwt vooraf kunt oefenen door een rollenspel te
spelen
4 Nu probeert u vol vertrouwen op een eerlijke eenvoudige manier uw positie uit te leggen en
maakt u duidelijk wat u wilt Eventueel kunt u daarna uw positie nog verder verduidelijken
5 Luister goed naar de respons en erken wat er tegen u gezegd wordt
Zinnen die hierbij goed kunt gebruiken zijn
Ik hoorde u zeggen of lsquoIk begrijp dat uw positie is rsquo of lsquoUw standpunt is
naar begrijphelliphelliphelliphelliprsquo gevolgd door lsquoIs dat juist rsquo
6 Herhaal nu uw standpunt lsquoMijn punt is helliphelliphelliprsquo en probeer daarbij aan te geven hoe dicht uw
standpunt bij de reactie van uw tegenpartij ligt Vanaf hier kunt proberen dichter tot elkaar te
komen door een ldquowin-winrdquo-situatie te creeumlren een situatie waarin beiden iets winnen door beiden
ook iets toe te geven
7 Gebruik deze procedure de volgende keer opnieuw wanneer u in een situatie zit dat u iets moet
onderhandelen
Samenvatting In deze opdracht heeft u inzicht gekregen in manieren van onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Doel een gevoel van eigenliefde te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
146
Duur van de opdracht 15 minuten gedurende drie dagen
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen een spiegel
Opdracht
In deze oefening gaat het erom uzelf nog beter te leren kennen en u zelf goedkeurend te bekijken
door een spiegel te gebruiken
1 Op dag eacuteeacuten is uw eerste stap om in een spiegel goed naar uw eigen gezicht te kijken U gaat
zichzelf beschrijven hoe ziet uw gezicht eruit Wat is uw huidskleur Wat zijn de vormen van
uw kin mond lippen neus en wat is de kleur van uw ogen
2 Kijk nu wat langer in uw eigen ogen hoe voelt dat
3 Op dag twee zet u een nieuwe stap Ga opnieuw naar de spiegel kijk weer aandachtig en
geconcentreerd in uw ogen en zeg tegen uzelf Ik hou echt wie ik ben Hoe voelt dat
4 De volgende stap is op dag drie Ga weer naar de spiegel en kijk uzelf opnieuw in de ogen En
zeg Ik hou echt van je
5 Wacht even en zeg dan nogmaals Ik hou echt van je Hoe voelt dat
Samenvatting Eeacuten aspect van eigenliefde is zelfacceptatie Deze spiegeloefening stimuleert uw
zelfacceptatie
Opdracht 4323 Omgaan met zelfkritiek
Zelfkritische gedachten kunnen soms verborgen zijn als advies informatie of kennis
Doel een gevoel van eigenliefde ontwikkelen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In opdracht 433 heeft u een dagboek van uw gedachten en gevoelens gemaakt Lees eens
terug wat u opgeschreven heeft en ga naar in hoeverre u daarin ook zelfkritiek in herkent
2 Er zijn verschillende manieren om met zelfkritiek om te gaan Eeacuten van de beste is om al te
kritische gedachten over uzelf te vervangen door een positieve bevestiging in hetzelfde vlak
Zie ook opdracht 4319 een positieve bevestiging formuleren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
147
3 Een andere benadering is om u zelf de vraag te stellen wat schuilt er onder uw zelfkritiek
Doe dit voor elk punt apart (per punt kunnen er andere factoren een rol spelen)
Door dit proces worden de zelfkritische gedachten omgezet in iets anders wat ook het oorspronkelijke
begin of de aanleiding ervan kan zijn geweest De oorzaken van zelfkritische denken komen vaak
voort uit een periode dat u jonger was en die u nodig had om uzelf te beschermen Nu u ouder bent
zullen deze strategieeumln meestal nutteloos zijn of tot onnodig uzelf beperkend gedrag leiden Probeer
ze dus los te laten
Samenvatting In dit proces heeft u enkele manieren leren kennen en toepassen om zelfkritiek om
te buigen tot meer positieve uitlatingen
Opdracht 4324 ldquoIn controlrdquo zijn
Een gevoel van zelfcontrole of in control zijn is voor sommige mensen een voorwaarde om zich OK
voelen Dit is afhankelijk van de locus of control van de persoon De lsquolocus of controlrsquo is de plaats waar
(of partijfactor waarbij) een individu de macht over zichzelf legt Een lsquointerne locus of controlrsquo vind je
bij zeer zelfstandige en zelfverzekerde mensen In voor- en tegenspoed zullen zij verantwoordelijkheid
nemen voor wat ze overkomt Zij voelen zich meester van de situatie of werken eraan om de
omstandigheden naar hun hand te zetten De toevoeging lsquoexternalrsquo in het Nederlands lsquoexternrsquo geeft
aan dat de lsquolocusrsquo bij deze kinderen buiten het individu ligt Om het wat meer concreet te maken dit
zijn kinderen die altijd een ander de schuld geven van wat hen overkomt altijd een reden buiten
zichzelf weten aan te wijzen Mensen kunnen posities hier tussenin innemen
Mensen die weten dat ze hun eigen leven beheersen geloven dat ze hun eigen lot te creeumlren
Doel anders leren denken over ldquoin controlrdquo
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over dingen in uw leven die
- u kunt beiumlnvloeden
- u enigszins kunt beiumlnvloeden
- buiten uw controle zijn
Vul deze tabel verder in en bewaar hem bij uw aantekeningen
Aspecten
toevoegen aan uw
leven
Wat kunt u
beiumlnvloeden
Wat u enigszins
kunt beiumlnvloeden
Wat buiten uw
controle ligt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
148
2 Als u dit gedaan heeft leest u aandachtig door wat u genoteerd heeft en staat u stil bij de volgende
vragen
- Wat zegt dit over de dingen die u in uw leven kunt controleren
- Is de mate waarin u dingen kunt beiumlnvloeden meer of minder dan u zich voorstelt
- Is er iets wat u zou willen veranderen
- Hoe zou u dit willen doen
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren leren kennen om het gevoel van controle over uw
eigen leven te vergroten
Opmerkingen op httpwwwonderpresterennlmiddelbareschoolhtmldocumentenhtml vindt u
een test waarmee u uw locus of control kunt vaststellen
Opdracht 4325 Manieren van naar uw status kijken
Status is een complex begrip dat door een aantal factoren beiumlnvloed wordt Status wordt grotendeels
bepaald door bepaalde sociale groepen waarin u participeert Voor het doel van deze opdracht is het
belangrijk voor u vast te stellen dat u het zelf bent die bepaalt wie u werkelijk bent U wordt niet door
anderen bepaald en u bent meer dan uw gedachten uw gevoelens of uw daden In werkelijkheid is
uw status de manier waarop u zichzelf ziet
Doel anders leren denken over status
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdrachten wordt u worden uitgenodigd om uw status op drie verschillende manieren
te overwegen
- Welke waarde heeft status voor u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
149
- Hoe kunt u uw eigen status herdefinieumlren
- Wie bepaalt wat voor status u heeft
Noteer de antwoorden op de volgende vragen
2 Hoe belangrijk is status voor u op een schaal van 1 tot 5 in de ogen van
- uzelf
- anderen
Hoe belangrijk op een schaal van 1 tot 5 is status voor u door de ogen van uzelf en die van
anderen
Totaal niet
belangrijk 1 2 3 4 5
Uitermate belangrijk
In uw
ogen
Door de
ogen van
anderen
3 Bent u van mening dat uw status hoog gemiddeld of laag is
4 Denk na over hoe u andere mensen behandelt
- Hoe gaat u om met mensen met een hogere status dan uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met dezelfde status als uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met een lagere status dan uzelf
5 Als u mensen met verschillende status ongelijk behandelt waarom is dat dan En wat zegt dit
over gelijkwaardigheid en uw houding daarin
Samenvatting In deze opdracht heeft u de manieren zoals u nu over status denkt en de manier
waarop dat in uw leven werkt geiumldentificeerd
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Status is een maatschappelijk bepaald niveau waarop een persoon of een groep van personen binnen
een familie een gemeenschap een werkplek of een organisatie gewaardeerd worden De status kan
echter ook door iemand zelf bepaald worden met of zonder hulp van een externe gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
150
Doel anders leren denken over de status en de ontwikkeling ervan
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over hoe status wordt gecreeumlerd en in stand
gehouden
- Wie is het die de status van iemand bepaalt
- Waarom hebben bepaalde rollen een hogere status dan andere
- Is iemands status afhankelijk zijn van een waarde in zichzelf
- Hoe verhoudt status zich tot autoriteit
- Hoe verhoudt status zich tot professionalisme
- Hoe verhoudt status zich tot inkomen en bezit
2 In het doordenken van deze vragen kan worden opgemerkt dat status sociaal gedefinieerd
wordt en niet noodzakelijkerwijs afhankelijk is van iemands intrinsieke kwaliteiten of waarden
Bepaalde rollen hebben een hogere status dan anderen bijvoorbeeld een arts heeft een hogere
status dan een colporteur
3 Dit is interessant omdat in een complexe samenleving veel verschillende rollen essentieel zijn
om die samenleving effectief te laten functioneren Zonder de vuilnisman zou de samenleving
tot stilstand komen evenals zonder de juiste medische hulp De onderlinge relaties van mensen
in de samenleving moeten daarom ook echt getuigen van wederzijds respect ongeacht hun
status rijkdom of autoriteit
De werkelijke waarde is de manier waarop u zichzelf ziet en het respect en de liefde die u voor
uzelf koestert Deze houding is uiteindelijk wat uw aanzien werkelijk bepaalt
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over de manier waarop de maatschappij gebruik
maakt van de manier waarop zij de status van mensen definieert Dit heeft voor de meeste individuen
gevolgen soms negatief en soms positief Uiteindelijk is de enige afweging de manier waarop u over
uzelf denkt
Samenvatting veerkracht en eigenwaarde
In deze module heeft u geleerd over de aard van veerkracht in uw leven de bouwstenen en de
manier waarop veerkrachtige mensen in hun leven werken De componenten van veerkracht zijn het
gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen een positief zelfbeeld en positieve manieren van denken en
voelen De opdrachten hebben u in staat gesteld deze kwaliteiten en de daaraan ten grondslag
liggende houding opnieuw te bekijken en waar nodig te herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
151
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
152
44 Omgaan met verandering
Doel effectieve manieren om veranderingen te beheren identificeren
De tijd die nodig is om deze module te voltooien 1 uur en 35 minuten
Introductie
Verandering is onzeker De uitkomsten zijn vaak onbekend Soms kan dit leiden tot onzekerheid
angst paniek en spanning
Praktische ervaring leert dat een positieve benadering en planning van verandering betere resultaten
zal opleveren
Deze module stelt u in staat om veranderingen in uw leven te identificeren en te plannen
Er zijn veel verschillende soorten veranderingen die van invloed kunnen zijn op iemands persoon
Deze wijzigingen kunnen betrekking hebben op externe sociale economische en politieke factoren Of
op meer individuele persoonlijke veranderingen Beide soorten veranderingen kunnen binnen of buiten
de persoonlijke controle van een individu vallen
Ee bestaat verandering die verwacht wordt en waarop geanticipeerd kan worden zoals bij ouder
worden of het verlaten van de school Daarnaast zijn er veranderingen die onverwachts plaatsvinden
of die niet te verwachten zoals werkloos raken of het winnen van de loterij In het geval van
verwachte veranderingen kunnen we door een aantal anticiperende voorzorgen die het verschil
kunnen maken met wat als we niets zouden hebben gedaan
Gebruik opdracht 433 om een aantal van dit soort veranderingen te identificeren
Verandering lijkt vaak buiten onze controle te liggen Dit kan betekenen dat we denken dat
veranderingen onbeheersbaar zijn Er kunnen een aantal aspecten van verandering zijn die we niet
kunnen controleren en die moeten we accepteren en we kunnen ons er aan proberen aan te passen
door een eventuele gecontroleerde reactie daarop Andere aspecten van verandering daarentegen die
binnen in onze controle liggen kunnen goed beheerd worden
Zelfbeoordeling over het omgaan met veranderingen
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden in het omgaan met veranderingen nader te
verkennen Na afloop van dit hoofdstuk kunt u deze opdracht opnieuw doen om te evalueren wat u
geleerd heeft in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
153
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Welke van de volgende is het meest op uvan
toepassing
- Verandering lijkt altijd uit goed voor u uit te
pakken
- U heeft een strategie voor het beheer van
elke verandering
- U weet nooit wat u aan moet met
verandering
- U gaat gewoon door ongeacht wat er
verandert
- Verandering is altijd moeilijk voor u+
2 Hoe goed kunt u omgaan met gevoelens veroorzaakt
door veranderingen in uw leven
1 3 Hoe goed bent u erop ingesteld om informatie in te
2 winnen die nodig is om beslissingen te nemen over
3 hoe u wilt omgaan met een verandering in uw
4 leven
4 Hoe goed bent u erop voorbereid om een
verandering op uw werk te doorstaan
5 Hoe goed kunt u omgaan met de gevoelens die
ontstaan door veranderingen in uw leven
6 Hoe goed bent u voorbereid om informatie in te
winnen om beslissingen over veranderingen in uw
leven te nemen
7 Hoe goed bent u voorbereid om uzelf door de
verandering heen te werken
Tel per kolom uw scores op
Totaal
Uitslag
Een score van
41-55 betekent dat u in principe goed om gaat met veranderingen in uw leven maar door deze
module te doen kunt u uw vaardigheden op dit terrein wellicht toch nog verder ontwikkelen
26-40 is een redelijke score maar u kunt zeker uzelf verder bekwamen door deze module te volgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
154
11-25 Veranderingen stellen u makkelijk voor problemen Het is voor u zeker aan te raden deze
module te volgen u zult meer inzicht krijgen in hoe u beter met veranderingen om kunt gaan
Overzicht van opdrachten
Opdracht 441 ndash Leren van veranderingen in het verleden
Opdracht 442 ndash Het proces van het managen van veranderingen
Opdracht 443 - De gevoelenscurve toepassen
Opdracht 444 ndash Het managing chance model toepassen
Opdracht 441 Leren van veranderingen uit het verleden Doel ervaringen met veranderingen uit het verleden benutten om u te helpen beter met
veranderingen om te leren gaan
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht 1 Vul de onderstaande tabel in voor elke ervaren verandering en beantwoordt de vragen
Soort
verandering
Met wat voor
veranderingen heeft u
te maken gehad
Wat hielp u Wat zat u daarbij in
de weg
Onverwacht
Verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
155
2 Bekijk de door u gemaakte opmerkingen ndash kunt u bepaalde patronen ontdekken in hoe u met
veranderingen om bent gegaan
3 Wat lijken u op basis van wat u in het verleden heeft meegemaakt goede manieren om met
veranderingen in de toekomst om te gaan
Samenvatting
In deze activiteit heeft u een aantal essentieumlle manieren op een rij gezet die u kunnen helpen of
hinderen toekomstige veranderingen in uw leven toe te laten
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis voor het omgaan met veranderingen en kan u helpen uw eigen
strategie tegenover veranderingen verder te ontwikkelen De volgende oefeningen bieden u twee
modellen om u te helpen hierover verder na te denken en een plan te maken voor hoe u met
veranderingen in uw leven wilt omgaan
Opdracht 442 - Het managen van veranderingen
Doel verschillende manieren onderzoeken waarop u na kunt denken over veranderingen
Benodigde tijd voor de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht
1 Deze oefening is bedoeld om na te denken over een model van verandering dat nuttig kan zijn
Bekijk het onderstaande model dit suggereert een manier waarop u veranderingen kunt ldquoplannenrdquo
door de verandering als het ware op te breken of beter gezegd onder te verdelen in een aantal
stappen of stadia
Managing Change Model (AColeman)
Inventarisatie
Levensplanning
Terugblik en evaluatie
Actie ondernemen
Keuzes maken
-Gevoelens op een rij zetten
-De belangrijkste kwesties op een rij zetten
-Inzicht in de verschillende
vraagstukken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
156
2 De eerste stap is om een balans op te maken van de verandering die u doormaakt Bij deze eerste
stap kunt u drie zaken in overweging nemen
- Uw gevoelens in verband met deze verandering op een rijtje zetten
- De belangrijkste kwesties in verband met deze verandering in kaart brengen
- Inzicht krijgen in de vraagstukken die verband houden met deze verandering
3 De tweede stap is nadenken over de mogelijke opties om met deze vraagstukken om te gaan
4 De derde stap is na te gaan wat de beste keuze is uit de beschikbare opties
5 De vierde stap is onderzoeken welke manieren er zijn om de belangrijkste keuze (s) uit te voeren
6 Tenslotte is het nuttig om te evalueren hoe goed u met de verandering bent omgegaan
Samenvatting
Deze opdracht biedt u een benadering van omgaan met veranderingen Verderop gaat u na of u deze
ook kunt toepassen
Opdracht 443 Het werken met de gevoelenscurve
Doel gevoelens die kunnen optreden tijdens de veranderingen te identificeren
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht 1 De gevoelenscurve beschrijft een typisch patroon hoe gevoelens een rol spelen tijdens een
verandering Als u een verandering ondergaat kunt u sommige van deze gevoelens ondervinden Deze
gevoelens ontstaan deels als reactie op het verlies dat de verandering met zich meebrengt
2 Indien een verandering vooral als positief beleefd wordt wordt de curve snel doorlopen
3 De gevoelenscurve staat ook model voor het proces van verliesverwerking
4 Herkent u eacuteeacuten van deze gevoelens als u aan veranderingen in uw leven denkt Welke Wat was er
aan de hand toen u deze gevoelens ondervond
Verschillende opties overwegen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
157
5 Dit zijn gebruikelijke gevoelens tijdens veranderingen ook al worden mensen er vaak door
verrast
6 Praat eens met andere mensen en zoek uit hoe zij deze gevoelens tijdens veranderingen ervaren
Samenvatting
Veranderingen waarbij verliezen optreden gaan gepaard met veel voorkomende gevoelens los van of
de verandering op zichzelf positief of negatief is
Opmerkingen
Wanneer mensen terugkijken op hun leven kunnen ze vaak deze gevoelens herkennen zowel bij
kleine als bij grote veranderingen
Opdracht 444 Het managing change model toepassen Doel het managing change model toepassen op een specifieke verandering
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
158
Opdracht
1 Kies een concrete verandering waar u op dit moment beter mee zou willen leren omgaan
Beschrijf om welke verandering het gaat
2 Nu gaat u de verschillenden stappen van het managing change model doorlopen
Stap 1 is een balans opmaken van deze verandering
- Hoe voelt u zich over deze verandering Zijn er gevoelens die u moet beheersen
- Wat zijn de belangrijkste problemen Beschrijf deze
- Begrijp ik voldoende wat dat voor mij betekent Zo niet wie kan u helpen om dit beter te
begrijpen Ga op zoek naar de informatie dien u nodig heeft
Stap 2 Welke opties heeft met betrekking tot de vraagstukken waar u mee te maken heeft Wat zijn
mogelijke manieren om er mee om te gaan Hoe zou u bijvoorbeeld scoren bij de volgende opties
(van 1-10 naarmate van belangrijkheid)
Opties Score
U wilt (na pensionering) blijven werken in hetzelfde soort werk bijv als
zzp-er
U wilt l (na pensionering) blijven werken maar ander soort werk doen
U wilt veel dingen samen met uw partner gaan ondernemen
U wilt uw kleinkinderen helpen
U wilt graag reizen
U wilt graag een vrijwilliger zijn
U wilt graag actief worden in het lokale beleid of aan lokale acties
meewerken
U wilt graag regelmatig oefeningen doen
U wilt graag iets creatiefs of kunstzinnigs doen
U wilt graag weer een cursus gaan doen en meer leren
Iets anders
Stap 3 Wat is de beste keuze voor elk vraagstuk dat u genoemd heeft
Stap 4 Hoe kunt u uw eerste keuze omzetten in daden
Stap 5 Was uw actie effectief
Samenvatting module omgaan met verandering
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
159
Het management change model kan worden toegepast op elk aspect van iemands leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
160
45 Kennisoverdracht Doel effectieve manieren leren kennen om kennis over te dragen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 30 minuten
Inleiding module kennisoverdracht
De gemiddelde leeftijd van de actieve beroepsbevolking neemt gestaag toe Dat zal economisch en
zakelijk aanzienlijke voor individuen en voor werkgevers met zich mee brengen Om ook in de
toekomst succesvol te blijven moeten bedrijven er voor zorgen dat met de pensionering van oudere
werknemers hun kennis en ervaring niet ook verdwijnt
Meer dan ooit hebben bedrijven oudere werknemers die
bull voor kennisoverdracht tussen generaties kunnen zorgen
bull nieuwe medewerkers de waarden van het bedrijf bijbrengen
bull uitstekende mentoren voor jongere werknemers zijn en zorgen voor een reservoir aan
medewerkers voor speciale projecten just in time
Ouderen kunnen ook binnen de beroepsbevolking een belangrijke rol want
bull Zij vertegenwoordigen normen en waarden die soms helaas verdwijnen
bull Ze kunnen getuigen van vroegere ervaring
bull Ze vertegenwoordigen een historisch besef
bull Ze kunnen geschikte oplossingen die nog bruikbaar kunnen zijn
Deze ervaren ouderen worden meestal aangestuurd door mensen die jonger dan zijzelf en dat kan
voor beiden een grote uitdaging zijn
Veel kennis is verouderd voordat men zich dat realiseert Het is altijd belangrijk om te weten wat
cruciale kennis is die relevant en waardevol is om in stand te houden
De mogelijkheid om hun kennis over te dragen helpt ouderen bovendien om actief te blijven in de
samenleving
Overzicht van opdrachten
Opdracht 451 - Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Opdracht 452 ndash Kennisoverdracht tussen generaties
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Opdracht 454 - Verschillende mentorstijlen
Opdracht 455 ndash Moeilijkheden bij kennisoverdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
161
Zelfbeoordeling in welke mate zijn mijn vaardigheden om kennis over te
dragen ontwikkeld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden om kennis over te dragen in beeld te
brengen U kunt dit als evaluatie nogmaals doen nadat u de opdrachten van de ze moduele heeft
uitgevoerd
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp van
de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en 5
betekent ldquoveelrdquo
1
2
3
4
5
1 Hoe goed kunt u kennis over te dragen aan mijn collegas
2 Welke van de volgende uitspraken zijn het meest op u van
toepassing
2a- U deelt uw kennis voordat die verouderd is
2b- U kunt jongeren interesseren voor wat u te vertellen
heeft
2c- Collegas zijn u dankbaar voor suggesties en tips
2d- Iedereen vraagt u naar uw ervaring
2e- Collegas vragen u om hulp als ze een probleem
hebben
3 U vindt het makkelijk om uw kennis te delen als mensen u
om hulp vragen
4 Mensen vinden het leuk als u over uw ervaring praat
5 U bent een zelfverzekerde mentor
Tel de punten in elke kolom op
Totaal
Uitslag
Een score van
28 + betekent dat uw vermogen tot kennisoverdacht en een mentor te zijn echt al goed ontwikkeld
is en u misschien dit onderdeel niet hoeft te doen
15-27 zijn redelijk scores maar u kunt zeker iets winnen bij het doen van dit onderdeel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
162
7-14 u zult waarschijnlijk veel hebben aan de opdrachten in dit gedeelte
Opdracht 451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Doel ontdekken hoe oude patronen van kennisoverdracht in nieuwere veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Kunt u zich situaties herinneren dat mensen hun kennis aan u overdroegen Hoe was dat voor
u
2 Vond u het leuk als ouderen met u over hun ervaringen spraken Wat vond u daar leuk aan
Wat vond u er niet leuk aan
3 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om hun kennis aan u over te dragen Waarom vroeg u
dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
4 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om met u over hun ervaringen te spreken Waarom vroeg
u dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
5 Wat heeft u geleerd van het beantwoorden van de vragen 1-4
6 Vul onderstaande tabel in om manieren te zoeken om kennis over te dragen aan anderen
Soort kennisoverdracht Wat hielp u daarbij Wat zat u daarbij in de weg
Adviseren
Leren onderwijzen
Concrete suggesties
geven
Vertellen hoe u deze
problemen in het
verleden heeft opgelost
Uw ervaring delen
Instructies geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
163
Over uw ervaringen
vertellen
Gebruik van internet
Gebruik van sociale
media
1 Wat zijn voor u kenmerkende stijlen en patronen van kennisoverdracht aan anderen
2 Wat voor reacties krijgt u over uw manier van kennisoverdracht
3 Zoals u uw antwoorden op deze vragen herleest ziet u dan verschillende patronen van
kennisoverdracht tussen nu en vroeger
4 Wat kunt u voor conclusies trekken uit uw beantwoording van de vragen in deze opdrachten
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over wat effectieve en minder effectieve
manieren van kennisoverdracht voor uzelf geweest zijn en u heeft beschreven op welke wijze uzelf
kennis en ervaring probeert over te dragen
Opmerkingen Misschien heeft het toegevoegde waarde als u uw antwoorden met iemand anders
bespreekt Hou daarbij in gedachten dat wat u hier concludeert de basis zal vormen voor de volgende
opdrachten in deze module
Opdracht 452 Kennisoverdracht tussen generaties
Doel overeenkomsten en verschillen ontdekken in de manieren van kennisoverdracht tussen
verschillende generaties
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Deel 1
Momenteel kunnen we 5 generaties op de werkvloer onderscheiden11
o De ldquostillerdquo generatie rijpe senioren - (65+ jaar)
o De protestgeneratie - (55-65 jaar) ook wel babyboomers genoemd
o Generatie X - (40-55 jaar) ook wel de ldquoverlorenrdquo generatie genoemd
11
AC Bontekoning Het generatieraadsel 2010 Becker 1992
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
164
STILLE GENERATIE
PROTESTGENERATIE
GENERATION X
DE MILLENIALS
DE SCREENAGERS
o De millennials - (30-40 jaar) ook wel bekend als de ldquopragmatischerdquo generatie
o De screenagers - (20-30 jaar) ook wel internetgeneratie genoemd of de generatie
Einstein of generatie Y
Schrijf per generatie zoveel eigenschappen of kenmerken op waarin zij zich van andere
generaties onderscheiden
Deel 2
Beantwoord nu de volgende vragen
1 Wat ziet u voor verschillen in leerstijlen behoeften en verlangens wensen overtuigingen
persoonlijkheden en competenties tussen de verschillende generaties
2 Tot welke generatie behoort u Wat ziet u als verschillen in kennisoverdracht van de oudere
generatie naar uw generatie vergeleken met de kennisoverdracht van uit uw generatie naar
jongere generaties Waar bevindt u zich
3 Wat heeft u nodig om kennis en ervaring te behouden en over te dragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
165
4 Hoe kunt u beginnen met kennis over te dragen
5 Schrijf de namen van de mensen met wie u samenwerkt in onderstaande tabel rn probeer te
bepalen hoe u met een ieder omgaat
Team lid
collega
Zijnhaar generatie
Kies uit stil protest
x millennial
screenager
Uw grootste
uitdaging
tegenover deze
persoon
Wat moet u
vanaf morgen
naar deze
persoon toe
gaan doen
Wat moet u
naar deze
persoon niet
meer doen
Samenvatting Deze opdracht heeft u in staat gesteld om na te denken over de communicatie tussen
verschillende generaties en meer specifiek over hoe uzelf communiceert in de kennisoverdracht tussen
collegas van verschillende leeftijden
Opmerkingen U kunt een krachtiger effect bewerkstelligen door de antwoorden in het tweede deel
van de opdracht ook laat lezen aan de collegarsquos die u noemt in de tabel Vraag de betrokken collegarsquos
om feedback en noteer wat ze u teruggeven
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Mentoring is een proces van informele overdracht van kennis en sociaal kapitaal alsmede mentale en
psychosociale ondersteuning die door de proteacutegeacute als relevant aangemerkt wordt voor zijnhaar
verdere loopbaan- en professionele ontwikkeling Bij mentoring gaat het om informele communicatie
meestal face-to-face en gedurende een langere periode tussen een persoon die aantoonbaar over
meer relevante kennis wijsheid of ervaring beschikt (de mentor) en een persoon die aantoonbaar
minder ervaring heeft (de proteacutegeacute)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
166
Doel vast te stellen wat mentorschap is
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Op veel werkterreinen zijn de professionele vaardigheden langzaam maar zeker uitgebreid met
sociale vaardigheden Werknemersmedewerkers moeten klantvriendelijk zijn ze moeten klanten en
collegarsquos begeleiden en adviseren en ze moeten goed communiceren met hun leidinggevenden
1 Welke sociale vaardigheden komen het meest voor in uw werk
2 Hoe heeft u deze vaardigheden geleerd
3 Heeft u een begeleidende en ondersteunende rol naar klanten toe
4 Adviseert u klanten
5 Moet u klanten feedback geven
6 Heeft u eacuteeacuten of meer malen een stagiair begeleidt
7 Hoe vaak heeft u een nieuwe collega in uw werk geiumlntroduceerd en begeleid
8 Moet u uw collegarsquos vaak feedback geven
9 Hoe vaak heeft u een collega moeten beoordelen
10 In hoeverre is in uw mijn werk een rol als mentor ontwikkeld
Samenvatting u heet verschillende voor u vertrouwde manieren geiumlnventariseerd die ook een rol
spelen bij mentorschap
Opdracht 454 ndash Verschillende manieren van mentoring
Doel verschillende manieren van mentoring leren onderscheiden en ontdekken welke het meest
geschikt is in een specifieke situatie
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
167
Opdracht
De focus van de begeleiding is om de hele persoon te ontwikkelen en daarvoor is een breed gamma
aan technieken voorhanden die de nodige wijsheid vereisen om op passende wijze te worden
gebruikt Bij mentoring mensen maken gebruik van de volgende vijf meest voorkomende
technieken12
1 Begeleidend het aangaan van een verbintenis contact maken op een zorgzame manier wat
inhoudt dat u zij aan zij staat met uw proteacutegeacute als deelnemer aan het leerproces
2 Motiverend mentoren worden vaak geconfronteerd met hoe moeilijke het is om hun proteacutegeacute tot
een zeker punt te brengen waarop hij of zij klaar is om een verandering aan te gaan Motiveren is
extra noodzakelijk wanneer u merktdat uw proteacutegeacute iets niet begrijpt of zelfs onacceptabel vindt Het
zal pas zin en waarde voor de proteacutegeacute krijgen hijzij inziet dat de situatie dit vereist
3 Katalyserend wanneer verandering leidt tot een kritiek gevoel van onder druk staan kan het
leren sneller gaan Hier kiest de mentor kiest ervoor om de proteacutegeacute rechtstreeks de verandering aan
te laten gaan dat wil zeggen rechtstreeks de verandering in te duiken door een andere manier van
denken uit te lokken of een verandering in identiteit of herordening van waarden
4 Tonend dit betekent dat u iets begrijpelijk moet maken of met behulp van een eigen voorbeeld
een vaardigheid of activiteit moet demonstreren U laat zien waarover u praat U laat dat zien door uw
eigen gedrag
5 Reflecterend hier de mentor richt zich op het plukken van de rijpe vrucht het wordt meestal
gebruikt om de proteacutegeacute zich bewust te laten worden van wat hijzij uit ervaring geleerd heeft en wat
voor conclusies hijzij daaruit trekt De belangrijkste vragen hierbij zijn Wat heb je geleerd Hoe
nuttig is het
Mentoren kunnen verschillende techniekenbruiken afhankelijk van de situatie en de mentaliteit van de
proteacutegeacute De technieken die ze in moderne organisaties
gebruiken zijn te vinden in oude onderwijssystemen
van de socratische methode van het oogsten tot de
begeleidingsmethode van de rondtrekkende leerling-
kathedraalbouwers in de Middeleeuwen Leiderschap
auteurs Jim Kouzes en Barry Posner13 adviseren
mentoren te zoeken naar leermomenten om de
mogelijkheden van de mensen in de organisaties die
zij leiden uit te breiden of te realiseren Zij
benadrukken dat persoonlijke geloofwaardigheid net
12 ^ a b Aubrey Bob and Cohen Paul (1995) Working Wisdom Timeless Skills and Vanguard Strategies for
Learning Organizations Jossey Bass pp 23 44ndash47 96ndash97 13 ^ Posner B and Kouzes J (1993) Credibility San Francisco Jossey Bass p 155
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
168
zo essentieel is voor de kwaliteit van mentoring als professionele vaardigheid
1 Welke optie zou ik gebruiken in de volgende situaties
Situatie Kies een techniek
begeleidend
motiverend
katalyserend
tonend
reflecterend
Dit is afhankelijk van
Een oudere persoon verliest haar
zelfstandigheid terwijl ze enige
praktische ondersteuning in huis
heeft
Een jonge criminele jongen zoekt
iemand die hem begrijpt en hem op
de juiste manier begeleidt
Een schoolmeisje heeft wat
gezelschap en hulp bij haar huiswerk
nodig
Een nieuwe werknemer heeft een
mentor nodig als gids tijdens zijn
eerste maand in de nieuwe
organisatie
Een oudere vrouw die weer wil gaan
dansen vreest dat men dat
belachelijk vindt voor haar leeftijd
Een startende ondernemer heeft wat
begeleiding en advies nodig van een
ervaren ondernemer
Een lichamelijk gehandicapte persoon
heeft enige steun nodig bij zijn werk
op een zorgboerderij
Samenvatting u heeft verschillende mentorschapstechnieken leren kennen
Opdracht 455 Moeilijkheden bij kennisoverdracht
Doel vaststellen wat kennisoverdracht moeilijk kan maken
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
169
1 Er zijn vele factoren die kennisoverdracht kunnen bemoeilijken - sommige van deze zijn
hieronder opgesomd
Het onvermogen om
onbewuste kennis (tacit
knowledge14) te
erkennen en te
articuleren
Visuele presentaties
om kennis over te
dragen
Problemen om
meningen
standpunten
veronderstellingen een
overtuiging of
culturele normen met
elkaar te delen
Geen cultuur
kennis is macht
Taalproblemen Verschillende
expertise
Interne conflicten Generatieverschillen
De eenheid proberen te
bewaren
Te weinig
stimulansen
Geografisch afstand Problemen met ICT
Eerdere ervaringen Geen gedeelde
sociale identiteit
Misverstanden Foutieve informatie
Motivatieproblemen Gebrek aan
vertrouwen
Twijfels aan
deskudigheid
Welke complicaties heeft u ervaren Hoe kunt u proberen deze te vermijden of op te lossen
2 In de onderstaande lijst ziet u verschillende mogelijkheden om uzelf te trainen in kennisoverdracht
Verschillende
trainingsmogelijkheden
Wat heeft u persoonlijk
nodig
Wat heeft u nodig om dit
te organiseren
Zelf begeleid worden door
een mentor
Coachingsgesprekken
Geleide fantasie
Simulatie rollenspel
Ervaringsleren
14 Tacit Knowledge is not easy to visualise and express It is highly personal and hard to formalise
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
170
In het werk meelopen
Als koppel werken
Community of practice
met andere mentoren ndash
intervisie
Gesprekstraining
Supervisie of intervisie
Heeft u weleens gebruik gemaakt van eacuteeacuten van deze mogelijkheden Wat lijkt u een goede
mogelijkheid om uw vaardigheden op dit terrein te vergroten
Samenvatting u heeft nagedacht over verschillende manieren om problemen bij mentoring te
overwinnen
Samenvatting module kennistransfer
In deze module heeft u geleerd hoe u uw mogelijkheden om kennis en ervaring over te dragen kunt
verbeteren
Verder lezen
httpwwwintermediairnlcarrieredoorgroeiencarriere-ontwikkeling4-voordelen-van-een-mentor-
op-je-werk
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriereiedereen-kan-een-mentor-gebruikencfm
httpwwwintermactionnlduo_mentoringphp
httptranslategooglenltranslatehl=nl-
NLamplangpair=en7Cnlampu=httpwwwmentorsetorgukpagesmentoringhtm
httpwwwcoachingindecultuurnlfileadminuser_uploadpublicatiesmentormenteeboekje1pdf
46 Tijd- en stressmanagement
Ik ben ervan overtuigd dat het enige wat we werkelijk hebben is tijd E Foley
Doel beter met tijd en met stress om leren gaan
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur
Introductie
Het is essentieel om in ons leven te onderzoeken op welke wijze we omgaan met de beschikbare tijd
Dit heeft betrekking op onze waarden en overtuigingen op onze prioriteiten en op wat anderen van
ons eisen Het verkrijgen van inzicht in onze tijd en het beheer ervan kan dus zeer nuttig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
171
Tijd- en stress management zelfbeoordeling Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden met betrekking tot tijd- en stress
management vast te stellen (0-meting) Wij raden u aan deze test opnieuw te doen nadat u de
opdrachten in deze module gedaan heeft
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat u effectief bent in het beheer van uw
tijd
2 Denkt u dat u effectief met stress omgaat
3 U voelt u gefrustreerd uw werk
4 U ben moe zelfs als u lang genoeg slaapt
5 U krijgt ruzie met uw collegas of uw gezin
6 U moet langer op het werk blijven of uw taken thuis
afmaken
7 U heeft zo veel dingen te doen dat u niet weet
waarmee te beginnen
8 Denkt u dat uw collegarsquos met u willen werken als het
om tijdsgebonden taken gaat
9 Maakt u een prioriteitenlijstje van uw dagelijkse taken
en checkt u dat naderhand
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel u punten voor de vragen 1 tot 5 bij elkaar op
Uitslag
Als u een score had van 36+ beheert u uw tijd en stress echt goed al en het is misschien niet nodig
om deze module te doen
19 tot 35 is redelijk scoort en u kunt iets winnen door deze module te doen
9 tot 18 u kunt waarschijnlijk veel winnen door de oefeningen in deze module te maken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
172
Overzicht van activiteiten
451 ndash Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
452 ndash Wat is stress Stress op het werk
453 - Omgaan met stress stijlen en beheersing
454 - Omgaan met stress rationeel denken
455 - Risicomanagement
Opdracht 461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
Wanneer bepaalde zaken onze energie opslurpen en we geiumlrriteerd raken en ontevreden worden
hebben we te maken met een zogenaamde tijdvreter Dit kan gebeuren door onze eigen schuld of
door de organisatie waar we werken of door een combinatie van beide
Opdracht
1 Markeer in de onderstaande tabellen de tijdvreters die voor u frustrerend zijn en geef aan in
welke mate In de rechterkolom aangeven met een vinkje in de eerste 4 antwoordkolommen
en in de 5e kolom Ja of Nee
2
Tijdvreters Bijna altijd
Vaak Soms Bijna nooit
Welgeen probleem
U bent niet in staat om uw werkzaamheden
op tijd af te krijgen
lsquos Avonds voelt u dat u heb niet genoeg
gewerkt
U onderbreekt de hele tijd uw werk
U heeft teveel dingen op hetzelfde moment te
doen
U heeft veel tijd geiumlnvesteerd in nutteloze
dingen
U stelt moeilijke taken uit
Er is een gebrek aan duidelijke taken een
taakomschrijving ontbreekt
U vindt het moeilijk om prioriteiten te stellen
U wordt overweldigd door te veel onvoorziene
gebeurtenissen
Er is te veel chaos om u heen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
173
U heeft meer tijd nodig om nieuwe en
moeilijke taken effectief uit te voeren
U heeft vaak activiteiten die ook door anderen
kunnen worden gedaan
U kunt (vaak) niet weigeren
U bent vaak niet in de stemming om de
dingen die u moet doen te doen
U heeft niet genoeg tijd voor uzelf
Meestal bent u gehaast
Uw partnerkinderen krijgen niet genoeg
aandacht
Er gebeurt altijd te veel tegelijk
Iedereen wil altijd wel iets van u
U wilt alles perfect te doen
Anderen vragen te veel van u
U moet altijd andere mensen onder druk
zetten druk om dingen gedaan te krijgen
Er is teveel bureaucratie
2 Kies de vijf meest relevante tijdvreters uit deze lijst
Bedenk zo veel mogelijk suggesties voor oplossingen voor deze problemen Noteer alle suggesties
Zelfs wanneer een suggestie dom lijkt kan die later toch nuttig blijken
Tijdvreters Suggesties voor oplossingen
1
2
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
174
3
4
5
Samenvatting U heeft ontdekt dat sommige zaken die uw tijd verbruiken u niet verder helpen
Opdracht 462 - Wat is stress Stress op het werk
Stress is als een storm Het komt onverwacht en doodt uw plannen Stress is net als een kruid
Geeft smaak maar vernietigt bij overdosering
Doel bronnen van mijn stress te ontdekken op het werk
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
De benodigde middelen pen
Introductie stress op het werk
Stress is
Iemands reactie op de eisen of eisen aan hen
Een onbalans tussen deze eisen en persoon waargenomen vermogen om hen te ontmoeten
Een emotionele spanning in situaties die als moeilijk ervaren
Drie benaderingen van stress
bull Stress als reactie - uw fysiologische en psychologische reactie op een waargenomen moeilijke
situatie
bull Stress als een stimulans - een situatie die u in u omgeving waarneemt en die flinke druk en
sterke emoties creeumlert
bull Stress als proces - de relatie tussen u en in uw omgeving die afhangt van mijn perceptie van
de situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
175
Stress op het werk - mogelijke bronnen
- Rolconflict in de organisatie
- Negatieve zelfbeoordeling van uw carriegravere
- Gebrek aan stabiele werkgelegenheid
- Conflicten met uw ondergeschiktencollegasmanagersklanten
- Tijdsdruk
- Buitengewone werklast
- Wijzigingen in uw functieomschrijving
- Wijzigingen in de technische apparatuur
Opdracht Stress op uw werk test
Instructie ga na hoe vaak u de onderstaande situaties ervaren heeft in de laatste drie maanden
Gebruik de schaal
0 - nooit 1 - soms 2 - heel vaak 3 - vaak 4 - bijna de hele tijd
Score
U mist enthousiasme voor uw werk
U voelt u altijd moe hoewel u lang genoeg slaapt
U voelt u gefrustreerd tijdens het uitvoeren van werktaken
Uw stemming verandert snel U wordt ongeduldig zelfs van kleine
ongemakken
U moet het wat kalmer aan doe - U heeft genoeg van al die mensen die
iets van u moeten
U heeft een negatieve houding tegenover uw werk - u denkt dat het zo
nutteloos is
U denkt dat uw beslissingsvermogen lager dan ooit is
Het lijkt u dat u minder efficieumlnt ben als u zou moeten zijn
De kwaliteit van uw werk is lager dan die zou moeten zijn
U voelt me fysiek emotioneel en of psychisch uitgeput
Uw weerstand tegen ziektes is lager
U heeft minder interesse in uw hobbyrsquos
U eet minder of meer dan normaal drinkt meer koffie thee of
koolzuurhoudende dranken u rookt meer drinkt meer alcohol of gebruikt
andere middelen gebruiken om u in uw werk staande te blijven houden
U begin u onverschillig te voelen over andermans problemen en
behoeften
U voelt spanning in gesprekken met uw manager collegas vrienden of
familie zitten
U bent geestelijk afwezig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
176
U hebt concentratieproblemen
U raakt snel verveeld
U mist de voldoening in uw werk u denkt dat u zich slecht voelt of er iets
mis is
Het enige antwoord dat bij u opkomt als u aan waarom moet werken
denkt is mijn salaris
Bereken nu uw score
Als uw totale score is
0 tot 25 ndash gaat u goed om met stress op uw werk
24 tot 40 ndash ervaart u enige stress en moet preventieve maatregelen nemen het kan het eerste teken
van een opkomende burn-out
41 tot 55 ndash het is voor u zeker nodig om concrete maatregelen te nemen het kan de tweede fase van
een burn-out te zijn
55 + - uw situatie kan worden gedefinieerd als een burn-out en u heeft waarschijnlijk professionele
hulp en ondersteuning nodig om daar mee om te gaan
Samenvatting
In dit deel heeft u mogelijke bronnen van stress ontdekt zoals u die kunt ervaren in uw werk U heeft
ook uw gedrag gevoelens en houding die tot een hoge mate van stress kunnen leiden of zelfs tot een
echte burn-out geeumlvalueerd
Opdracht 463 Omgaan met stress stijlen en beheersing
We hebben de mogelijkheid om dingen die we niet kunnen veranderen te accepteren de moed om
dingen die we kunnen veranderen te veranderen en de wijsheid om het eerste van het laatste te
kunnen onderscheiden R Niebuhr
Doel Verschillen manieren van omgaan met stress te identificeren
Benodigde tijd voor de activiteit 45 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
De meest voorkomende bron van stress is het gevoel dat u niets kunt doen in werkelijkheid is dat
een zeer uitzonderlijke situatie zoals de dood of een natuurramp De beste manier om met dit gevoel
van ik kan niets doen om te gaan is het identificeren van gebieden waar u wel controle over heeft
U kunt altijd uw omgeving in kaart brengen om deze controlegebieden te bepalen hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
177
Stijlen en strategieeumln om met stress om te gaan
bull Voorkomen ndasheen stressvolle situaties die in de nabije toekomst kunnen optreden vernijden Een
verstandige strategie hoewel de situatie zich in werkelijkheid misschien niet zal voordoen
bull De aanval kiezen - een agressieve factor die uw situatie in gevaar kan brengen actief benaderen
en neutraliseren of verwijderen deze strategie kost vaak veel energie en intellectuele inspanning
bull Bescherming zoeken ndash een strategie om uw krachten te sparen onderduiken tot de dreiging
verdwijntwellicht gebeurt dat nooit maar toch
bull Ontsnappen ndash een normale keuze in zogenaamde hopeloze situaties als u denkt dat u niets kunt
doen om te helpen maar deze strategie kan ook een self-fulfilling prophecy worden
How kunt u op stress reageren ndash
Drie verschillende scenariorsquos
Opdracht 464 Omgaan met stress rationeel denken
Ik heb invloed ophellip
Ik heb hier geen invloed op
Ik heb misschien invloed op hellip
stress u raakt uw baan kwijt
Mijn
leven
ontwikkeling eigen bedrijf beginnen
crisis
weer evenwicht raken een
vergelijkbare baan vinden similar job
stagnatie van een uitkering
leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
178
Doel ontdekken hoe kan u uw geest kunt gebruiken om stress te verminderen
Benodigde tijd voor de activiteit 30 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
Hoewel u misschien een beperkte invloed op de dingen om u heen heeft kunt u uw denken
controleren en daarmee ook uw reacties op stressvolle situaties Het zijn niet feiten waar u nerveus en
gespannen van wordt We worden nerveus en gespannen van de mate waarin wij in die feiten
geloven
EMOTIES = wat u gelooft + wat u denkt
Regels voor rationeel gedrag
bull Sommige dingen gaan niet zoals u gepland had dat is heel natuurlijk
bull Er zijn zaken die u kun controleren (u kunt altijd een manier vinden om ze op te lossen) En zaken
die u niet kunt controleren heeft u als feit te accepteren
bull Niemand is perfect U hoeft niet in alle situaties perfect te zijn
bull U had nooit een ramp verwacht
Opdracht
A DE SITUATIE
Denk aan een stressvolle situatie die u onlangs heeft meegemaakt of waar u nu mee te maken
heeft Beschrijf kort wat er is gebeurd
B GEDACHTEN amp GELOOF
Beschrijf oprecht wat u van de situatie gelooft en wat uw gedachten erbij zijn (A)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
179
C EMOTIES
Wat voor gevoelens heeft u in die situatie (A)
D ACTIE
Wat heeft u uiteindelijk in die situatie gedaan(A)
E FEITEN
Controleer of alle dingen die u heeft opgeschreven in A FEITEN zijn Laat alleen die dingen toe
die kunnen worden opgenomen door een camera
F GEZONDE GEEST
Controleer alle gedachten die u heeft opgeschreven in ldquoBrdquo
Wat zijn uw gedachten Berusten uw ideeeumln op onbetwistbare feiten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
180
G GEDACHTEN VERVANGEN
Vervang de gedachten die niet echt waar zijn door andere gedachten
Samenvatting U hebt geleerd om een methode van rationeel denken toe te passen in een
uitdagende situatie in uw leven
Opmerking lsquoNo way out situaties zijn echt zeldzaam en deze opdracht leert u om eerder
realistische gedachten uit te voeren dan toe te geven aan wishful thinking In de meeste gevallen kunt
u een oplossing vinden om uw stress te verminderen Analyseer de situatie met behulp van
technieken geleerd in deze moduel en vraag uw collegas of familie u daarbij te helpen
Opdracht 465 Risicomanagement
Introductie
Risico is onvermijdelijk Het is net als de spreekwoordelijke dood en de belastingen eacuteeacuten van de
weinige onvermijdelijke dingen in het leven Sommige risicos zijn zo klein dat ze te verwaarlozen zijn
terwijl anderen in potentie ernstige gevolgen voor ons welzijn kunnen hebben Het is dus belangrijk
om de waarschijnlijkheid en de mogelijke gevolgen van onze eigen specifieke risicos te begrijpen en
verstandige kosteneffectieve maatregelen te nemen tegen de belangrijkste risicorsquos
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
181
Een risico is in wezen een potentieel toekomstig probleem (of kans) Elke beslissing die u neemt of
iedere actie die u onderneemt bevat een element van risico Risicos ontstaan wanneer de zwakke
plekken in onze systemen processen faciliteiten of middelen bedreigd worden
De volgende gebeurtenissen zijn voorbeelden in willekeurige volgorde van enkele van de mogelijke
risicos die ons kunnen bedreigen Het is geenszins een definitieve of uitputtende lijst - het is eerder
bedoeld om een beeld te krijgen van alle soorten risicos die u kunt tegenkomen We hebben alleen
maar het nieuws te lezen of het journaal te kijken of te denken over hoe we onze ervaringen willen
realiseren om te beseffen dat deze gebeurtenissen helaas gebeuren - in sommige gevallen maar al te
vaak
Brand Computer crash Ziekte Negatieve publiciteit
Overstroming Ongeluk op de
werkvloer
Negatief saldo Echtscheiding
Internetstoring Stroomuitval Vervuling Auto-ongeluk
Diefstal Menselijk fout Vandalisme Hartfalen
Risicos kunnen ontstaan als gevolg van uw eigen handelen of als gevolg van externe factoren
Opdrachten
Het proces van risicomanagement is eenvoudig maar doeltreffend De voorgestelde werkwijze kent vijf
zeer eenvoudige fasen die in het volgende schema getoond worden
Fase 1 Voordat u enige zinvolle actie tegen een mogelijk risico kunt ondernemen moet u weten wat u
kunt tegen komen
Neem een moment de tijd en overwegen wat mogelijke risicos zijn in uw leven Vul deze in tabel 1
Tabel 1
1 risicos inventariseren
2 risicos kwantificeren
3 tegenmaatregelen inventariseren
4tegenmaatregelen implementeren
5monitoren en herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
182
Risicorsquos Mate van waarschijnlijkheid Te verwachten impact
Fase 2 Zodra u uw risicorsquos geiumlnventariseerd heeft moet u ze kwantificeren De risicorsquos waarin u echt
geiumlnteresseerd bent zijn de moeite waard om iets aan te doen
Geef elk risico het aantal punten dat overeenkomt met hoe ernstig het risico misschien is
Bekijk de risicorsquos die u gekozen hebt en schat hoe waarschijnlijk met behulp van de volgende termen
onwaarschijnlijk mogelijk waarschijnlijk en onvermijdelijk
Beschrijf de mogelijke gevolgen in termen als laag gemiddeld en hoog
Fase 3 Zodra u weet welke risicos de meest ernstige zijn kunt u beginnen mogelijke
tegenmaatregelen te inventariseren en deze te implementeren
TEGENMAATREGELEN
Risicorsquos Verplaatsen Verkleinen Controleren Herstellen
Fase 4 U stelt vast welke tegenmaatregelen verstandig en rendabel zijn en besluit waarin u wilt
investeren Daarna kunt u verder gaan en ze uit te voeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
183
Hoog
Laag
Laag Hoog
Plaats de belangrijkste risicos in de rechter bovenhoek en de minst belangrijke in de linker
bovenhoek
In algemene termen kunnen de reacties op verschillende risicos grotendeels worden onderverdeeld in
vier categorieeumln
- Geen actie (laag-laag)
- Zou afgezwakt kunnen worden (laag-hoog)
- Moet afgezwakt worden (hoog-laag)
- Moet onmiddellijk afgezwakt worden (hoog-hoog)
Als de kans en de impact beide laag zijn kan het een volkomen redelijke beslissing zijn om niets te
doen en om bepaalde risicos te accepteren
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid maar een lage impact zou een verstandige aanpak zijn
om ze te controleren en te beheersen bijvoorbeeld door het verbeteren en documenteren van
processen door het verstrekken van adequate opleiding en onderwijs en door de uitvoering van de
controle en procedures om regelmatig te controleren en de situatie te beoordelen
Als de kans laag is maar de impact hoog dient een rampenplan te worden ontwikkeld Het is
daarnaast echter altijd goed te beseffen dat het oude gezegde voorkomen is beter dan genezen
evenzeer geldt Dus preventie waar dat mogelijk is
WAARSCH
IJN
-
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
184
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid en een hoge impact zijn onmiddellijk risicobeperkende
maatregelen absoluut noodzakelijk
-
Hierbij moet echter worden opgemerkt dat er mogelijk enige overlap is omdat zoals met zo veel
dingen in het leven het niet altijd mogelijk is om alles te verdelen in overzichtelijke afgebakende
blokken Bijvoorbeeld risicoreductie of zich verzekeren tegen risicorsquos zouden beiden toegepast kunnen
worden in eacuteeacuten van de twee meest rechtse kwadranten in bovenstaand schema
Fase 5 Om het proces te voltooien moet u de effectiviteit in de gaten houden via monitoring of door
de controles die daarvoor in de plaats komen
Voor elke in te voeren tegenmaatregel moet u overwegen of
- Het werkt waarvoor het bedoeld is
- Het de totale blootstelling aan risicos vermindert
- Het verbetert
- Het rendabel blijft
- Het niveau van restrisico aanvaardbaar is
- Het wordt nageleefd
Samenvatting moduletijd-en stressmanagement
In deze module heeft u geleerd hoe u beter om kunt gaan met stress het organiseren en plannen van
uw taken en het managen van de risicorsquos
Beheren en
bewaken
Reductie-
overdracht
Accepteren
Verzekeren
WA
AR
SC
HIJ
N
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
185
Hoofdstuk 5 Een gezonde leefstijl
Dit hoofdstuk verkent aspecten van gezondheid en welzijn en spiritualiteit
51 Gezondheid en welzijn
Onderzoek toont aan dat de gezondheid op elke leeftijd of in elk stadium van het leven kan worden
verbeterd Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voor een merkbare verbetering van de gezondheid
optreedt
Doel praktische manieren op een rij zetten om uw gezondheid en uw welzijn te verbeteren
De tijd die nodig is voor deze module 1 uur 40 minuten
Introductie
In deze module gaat u een aantal terreinen van gezondheid verkennen De module heeft to doel uw
bewustzijn te verhogen en uw gezondheid te verbeteren Gezondheid is een waardevolle grondstof
voor een persoon op elke leeftijd of in elke fase in het leven Gezondheid wordt beiumlnvloed door de
levensstijl die we erop nahouden Het beoordelen van uw huidige gezondheidstoestand en de
gebieden waar verbeteringen nodig zijn zal helpen om een gezondheidsstrategie te implementeren
die een aspect van gezondheid in positieve zin kan veranderen
Alles wat u doet kan positief of negatief effect hebben op uw gezondheid Daarom is het belangrijk bij
het opbouwen van een positieve gezondheid om de gezondheidsbevorderende handelingen te
identificeren en deze over te nemen
Zelfbeoordeling gezondheid en welzijn
Gebruik de onderstaande zelfbeoordeling ook om uw vaardigheden opnieuw te evalueren na het
uitvoeren van de opdrachten in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
186
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat uw gezondheid en welzijn kan worden
verbeterd
2 Gaat u uw gezondheid te verbeteren
3 U gelooft dat uw gezondheid onder controle is
4 U weet niet hoe u uw gezondheid kunt verbeteren
5 U weet meestal wat er nodig is
6 U bent bereid om uw energie te steken in het onderhouden
van uw gezondheid
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel uw scores voor de vragen 1 tot 6 op
Uitslag
Een score van
20-30 betekent dat u een goed begrip heeft van sommige aspecten van gezondheid en welzijn
misschien heeft u het niet nodig om dit onderdeel te volgen
10-19 zijn redelijke scores maar u kunt door her volgen van dit onderdeel een beter begrip kirjgen
van uw gezondheid
0-9 u heeft veel te winnen op het gebeid van gezondheid en welzijn door dit onderdeel te volgen
Overzicht van opdrachten
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
512 Behoud van gezondheid en welzijn
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
187
Opdracht 511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
Onder de bevolking is de algemene kennis en het bewustzijn van de gezondheid zeer hoog Over het
algemeen beperken mensen hun gezondheid door specifieke acties die nodig zijn te vermijden
Doel manieren van denken ontwikkelen over de controle van de persoonlijke gezondheid nemen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
De truc is om gezondheidswinst te beginnen van waar u uw lichaam uw geest uw emoties en uw
geest zich nu bevinden en uw gezondheid stapsgewijs verbeteren
Het ontwikkelen van een consistente en lonende strategie gericht op gezondheidswinst zal een
positieve verschil in uw gezondheid opleveren dat binnen 4 tot 6 weken kan worden
Case studies van gezondheidswinst
Case studie 1
Een 57-jarige werknemer werkzaam in de productie had last van pijn in zijn rug Een fysiotherapeut
beval oefeningen aan voor het versterken van de rugspieren en demonstreerde betere tiltechnieken
Hij werd geadviseerd om vijf keer per week te oefenen Binnen drie weken was de pijn verminderd en
na zes weken had de werknemer een goede houding en was in staat om te tillen Zijn kracht werd
herbouwd en de pijn verdween
Case studie 2
Een vrouw van 65 in een stressvolle administratie baan begon in gewicht toe te nemen en hoge
bloeddruk te ontwikkelen Ze wenste te blijven werken maar ze was bezig met haar gezondheid Ze
won medisch advies in Haar bloeddruk en cholesterolniveau werden gecontroleerd en ze werd
geadviseerd om gewicht te verliezen zich bezig te houden met matige lichaamsbeweging en de stress
te verminderen Ze had eerder zonder succes dieumlten gevolgd maar ze had nog nooit een programma
in combinatie met matige lichaamsbeweging geprobeerd Dit keer voelde ze zich door het combineren
van zowel een passend dieet en lichaamsbeweging als haar reacties op het beheersen van de stress
binnen 6 weken meer ontspannen en begon ze langzaam en gestaag gewicht te verliezen
Case studie 3
Een man van midden veertig was zonder werk en ontwikkelde een milde depressie Hij voelde zich
waardeloos onwaardig en incompetent Aanvankelijk hield hij dit voor zichzelf omdat hij vreesde
dat zijn depressie zou worden opgemerkt Na enige tijd besloot hij met een verpleegkundige te
praten die een aantal praktische strategieeumln voor het omgaan met gevoelens en gedachten had
voorgesteld De verpleegkundige raadde hem tevens professionele ondersteuning aan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
188
De man hield zich bezig met het beoefenen van een aantal strategieeumln om verschuiving van
denkpatronen op gang te helpen en om zijn stemming te verlichten Dit leidde tot meer positieve
vooruitzichten Een functieanalyse passend bij zijn competenties en diverse vaardigheden heeft hem
verder gemotiveerd om nieuw werk te zoeken Binnen acht maanden had hij een geschikte en
bevredigende baan
Case studie 4
Een vrouw met twee jonge kinderen was net gescheiden Ze moest aan het werk om inkomen in te
brengen dat het gezin het huis kon aanhouden en de kosten van kinderopvang kon betalen Haar
familie woonden niet in dezelfde gemeente en kon haar niet helpen met kinderopvang Ze besloot
haar eigen cregraveche op te zetten een kinderopvanggroep voor kinderen van jonge moeders in haar
omgeving Ze keek rond naar informatie over sociale ondernemingen kleine zelfstandigen de
beschikbaarheid van subsidies en zette alle juridische en medische eisen op een rij om gastouder te
worden Binnen vijf maanden had ze een plaatselijke cregraveche voor haar kinderen en drie anderen
opgezet Dit leverde haar een basisinkomen op Het business plan wees uit dat ze met twee andere
moeders samen moest gaan werken om het aantal kinderen in haar cregraveche te vergroten
Samenvatting Gezondheid en welzijn omarmen uiteenlopende levenssituaties Gezondheid kan ten
allen tijde worden verbeterd door middel van een gerichte en gefundeerde visie Gezondheidswinst
kan na 4 tot 6 weken worden waargenomen
Opdracht 512 Gezondheid en welzijn onderhouden
Soms gezondheid kan slecht zijn als gevolg van een chronische aandoening In deze omstandigheden
is het zaak is om de effecten van de aandoening te beperken en ervoor te zorgen bijkomende
problemen te vermijden
Doel manieren ontwikkelen om uw gezondheid te handhaven en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Welke specifieke gezondheidsmaatregelen zijn nodig om uw gezondheid nu en in de toekomst te
verbeteren
2 Wat zijn de voordelen hiervan
3 Wat zal u motiveren om specifieke gezondheidsbevorderende acties te ondernemen
4 Hoe kunt u belemmeringen overwinnen
5 Welke ondersteuning of hulp heeft u nodig
6 Kunt u deze dingen eigenlijk doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
189
U gaat geleidelijk beginnen met eacuteeacuten nieuwe gezondheidsactie bouwen in de eerste week van mijn
gezondheidsstrategie
U gaat van deze eerste gezondheidsactie een gewoonte te maken Wanneer dat gebeurd is gaat u de
tweede gezondheidsactie beginnen en die blijven volhouden totdat alle verbeteringen van de
gezondheid die u op dit moment in uw leven wilde realiseren zich hebben voltrokken
Voor ieder gezondheidseffect actie stelt u zich de volgende vragen
- Hoe kwam u er op
- Welke aspecten van de gezondheidsactie werden bereikt Welke waren minder succesvol
- Wat kon met de actie worden bereikt
- Wat heeft de gezondheidsactie belemmerd
- Wat kunt u doen om een belemmering of een barriegravere een beperkende factor te overwinnen
- Welke extra maatregelen moet u nemen om een algemene verbetering van uw gezondheid te
realiseren
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren bestudeerd om een positieve gezondheid in uw
leven op te bouwen
Opdracht 513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
Doel een strategie voor het beheer van kritieke gezondheid te identificeren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Is er extra informatie die u nodig heeft om u te helpen uw huidige conditie te houden Waar zou u
dit kunnen vinden Hoe betrouwbaar is informatie over de therapeutische protocollen
2 Zijn er ontwikkelingen in de vooruitgang van de gezondheid met betrekking tot uw conditie
3 Zou het nuttig zijn om af te spreken met oudere mensen in een vergelijkbare situatie
4 Wat heeft in het verleden voor u gewerkt als het gaat om het bewaken van uw conditie en wat zou
nu kunnen helpen
5 Zou een verbetering van uw stemming een positieve invloed op uw conditie hebben
Samenvatting In deze opdracht heeft kennis gemaakt met andere manieren om bij uw gezondheid
stil te staan
Samenvatting module Gezondheid en welzijn
In dit deel heeft u manieren geleerd om uw gezondheid door middel van verschillende technieken te
verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
190
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
191
52 Spiritualiteit
De geest is een essentieel aspect van het mens-zijn Het is een essentie in de kern van ons wezen
Doel praktische manieren om uw spirituele kant te verkennen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 40 minuten
Introductie
Deze module zal op een concrete manier ideeeumln van spiritualiteit en spirituele bekwaamheid
introduceren die van praktische waarde voor u kunnen zijn Mensen zijn zich vaak niet bewust van
hun spirituele aard en ontkennen vaak een geestelijk bestaan Carl Jung een beroemde psycholoog
suggereert dat spirituele geestelijke volwassenheid (individuatie) een belangrijke uitdaging is in de
tweede helft van het leven
Spiritualiteit kent veel elementen Het is een essentieumlle kwaliteit en de essentie van levende wezens
Het is aanwezig in en om ons heen Spirituele energie stroomt en kan worden gericht
De opdrachten in deze module omvatten een scala van technieken zoals meditatie en visualisatie De
energie van de mens is deels spirituele energie In eenvoudige termen de energie die afhankelijk is
van het bestaan van het fysieke lichaam wordt beschouwd als menselijke energie en hetgeen de dood
overstijgt kan als spirituele energie beschouwd overwogen
De aanpak is algemeen onafhankelijk en vrij van een bepaalde religieuze stroming
Hoe is het met uw spirituele energie gesteld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden op spiritueel terrein beter te leren
verstaan
Het is aan te raden deze zelfbeoordeling nogmaals in te vullen na het uitvoeren van de opdrachten in
deze module
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Kunt u uw spirituele kant herkennen
2 Verstaat u de energiestromen rond uw lichaam
3 U bent regelmatig met uw spirituele zelf verbonden
4 U bent zich bewust van uw spiritualiteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
192
5 U bent zich er van bewust van dat er energiestromen
door uw lichaam gaan
6 U heeft zich altijd verbonden gevoeld met iets hogers
dan uzelf
7 De mens is complex en multidimensionaal
Tel de punten in iedere kolom op
Totaal
De uitslag
24-35 betekent dat u een goed beeld heeft van wat spiritualiteit voor u betekent en dat het niet perse
nodig is om deze module te doen
12-23 zijn redelijke scores maar u kunt spirituele kant beter leren kennen door de opdrachten uit
deze module te doen
0-11 u zult zeker meer inzicht in uw spiritualiteit krijgen door deze module te volgen
Lijst van activiteiten
521 Energiebalans inleiding tot uw energiesysteem
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
523 Reiniging van uw energiesysteem
524 Bescherming van uw energiesysteem
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk weten
526 Het bereiken van innerlijke vrede
Opdracht 521 ndash Energiebalans inleiding in het energiesysteem
In het menselijk lichaam binden zich brandpunten van energie Deze energiecentra ook wel chakrarsquos
genoemd geven en nemen energie Het lichaam heeft zeven grote energiecentra en vele minder
belangrijke kleinere zoals op de palmen van de handen en de voetzolen Den zeven belangrijkste
chakras (energiebronnen) zijn te vinden aan de basis van de ruggengraat onder de solar plexus
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
193
boven de solar plexus in het midden van de borst bij de keel op het voorhoofd en op de kroon van
het hoofd (zie diagram in 522)
Doel de energiecentra in uw lichaam leren lokaliseren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier en pen twee kussens een pendel een andere vertrouwde persoon
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u met behulp van een vertrouwd persoon uitvinden waar de energiebronnen
zich in uw lichaam bevinden
2 We spreken daarom van persoon A en persoon B
3 Persoon A ligt op de vloer met een kussen onder het hoofd en eacuteeacuten onder de knieeumln indien
gewenst
4 Persoon B beweegt de pendel ongeveer 75 cm boven de voeten en beweegt de pendel langzaam
over het lichaam Stop wanneer de pendel15 begint te bewegen om te bepalen of er iets waar te
nemen valt met de klok mee tegen de klok in zijwaarts of gewoon trillen
5 De pendel wordt bewogen in de richting aangegeven in de tekening
6 Noteer de plaats op het lichaam waar de pendel in beweging is en de richting ervan
7 Wanneer het eindpunt boven het hoofd bereikt wordt stopt u en noteert u met behulp van de
onderstaande tabel de soorten bewegingen die u waargenomen heeft
15
wwwtijdvoorspiritualiteitnl
Start 1
Start 2 Finish
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
194
8 Wissel van plaats met met Persoon B en herhaal de procedure
9 Waar heeft u de chakrarsquos kunnen waarnemen
Posities en beweging van de Chakras
Positie Bewegingsrichting Bewegingssnelheid
Samenvatting In deze oefening heeft u de posities van uw energiecentra geiumldentificeerd en de
soorten bewegingen die daarmee verbonden zijn
Opdracht 522 ndash Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
Energiecentra ontvangen energie van de velden rond het lichaam maar ze geven ook energie Via
deze energiestromen ontvangt u allerlei signalen emotioneel mentaal fysiek en energiek De
kwaliteit en kenmerken van energie kunnen verschillen sommige zijn negatief andere positief voor
lichaam geest of gevoelsleven
Doel een methode leren kennen om evenwicht tussen de energiecentra te creeumlren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen een rustige plek een pendel en een vertrouwde vriend
Opdracht
1 Wanneer een chakra in balans draait hij met de klok mee of tegen de klok in De chakra
beweegt gestaag en regelmatig in een cirkelvormig patroon Als de chakra gaat zigzaggen
(zijwaartse bewegingen maakt) dan is hij uit balans Als de pendel niet beweegt boven een
chakra dan is die gesloten beschermd of weinig gebruikt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
195
2 De gedachte is dat de stroom van energiebewegingen zich erop richt om in of uit de chakra te
stromen Door u bewust op uw energiecentrum te richten en uw energie doelgericht in de
gewenste richting bewegen kan het evenwicht herstellen
3 U begint met oefenen
a kies uw hart of solar plexus chakra
b u gaat zitten of liggen
c u probeert te ontspannen en rustig te worden
d probeer een beeld te vormen van de door u gekozen chakra en tast de manier af waarop
het zich beweegt
e verander de beweging als het te snel of te langzaam gaat
4 Vraag uw vriend om de manier waarop deze chakra zich beweegt te controleren door met de
pendel te draaien
5 Hoe ging het draaien Hoe voelde het
U kunt nu deze oefening herhalen met uw andere chakras en vervolgens opnieuw hun beweging met
een pendel controleren
Positie van de energiecentra en hun namen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
196
Daarnaast zijn er kleinere of minder belangrijke chakras energiecentra op de handpalmen
voetzolen heupen knieeumln ellebogen en op sommige andere plaatsen
1 U kunt aantekeningen maken over de impact van uw geest op uw energiecentra
2 Als al uw chakrarsquos zich wentelen en in een regelmatig tempo draaien met een diameter van 20
cm zijn ze in balans
Samenvatting In deze opdracht heeft u geoefend om met uw geest de beweging van de
energiecentra te veranderen en uw chakras in evenwicht te brengen
Opmerking deze opdracht vraagt wat oefening voordat u de manier om uw chakra beweging
beiumlnvloeden meester bent
Opdracht 523 ndash Reiniging van uw energiesysteem
De elektromagnetische velden rond een lichaam kunnen verschillende signalen opvangen Sommige
kunnen negatieve effecten hebben Daarom is het nuttig om op gezette tijden uw energiesysteem te
beschermen
Doel een methode leren om de energiecentra te reinigen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig in een stoel zitten en wacht tot u tot rust gekomen bent
2 Nu stelt u zich een stroom van licht voor die vanaf de bovenkant van uw hoofd helemaal rond en
over uw hele lichaam gaat en die langzaam recht naar beneden tot de vloer gaat zoals een douche
3 Dit visualisatieproces wist en reinigt elektromagnetische velden rond uw lichaam het verwijdert alle
hulpstukken die nutteloos zijn
4 Deze techniek kan gebruikt worden na moeilijke of uitdagende ontmoetingenvergaderingen Of
bijzondere emotionele situaties
Samenvatting In deze opdracht heeft u een visualisatietechniek geoefend om uw energiecentra te
reinigen
Opmerking In deze opdracht kan gouden of zilveren licht worden gebruikt in plaats van wit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
197
Opdracht 524 ndash Bescherming van uw energiesysteem
Doel een methode leren om uw energiecentra te beschermen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig zitten comfortabel en ontspannen
2 Daarna leest u eerst deze tekst
a Adem zachtjes vanuit uw hartstreek
b Stel u voor dat het middelpunt van uw hart stil kalm en in vrede is
c Stel u het middelpunt van uw hart voor als een goudkleurige helende lichtbron
d U verspreidt dit gouden licht geleidelijk door uw lichaam zodat het elk orgaan weefsel en
cel vult Heel uw borst uw buik uw hele skelet al uw spieren uw hele
spijsverteringssyteem heel uw zenuwstelsel en uw hele energetische systeem
e Verleng dan deze gouden lichtstraal van uw hart tot een zeepbel rond uw hele lichaam op 2-
3 meter Over uw hoofd achter uw rug onder uw voeten en voor u Zodat u volledig
omgeven wordt door een ovaal gouden bel van licht
3 Nu voert u deze opdracht uit en laat het proces over u heen komen
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geoefend om uw energiesysteem te
beschermen
Opdracht 525 ndash Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk
weten
In deze opdracht zoekt u verbinding met hoger bewustzijn Voordat u naar een hoger bewustzijn gaat
is het essentieel dat u door de vorige oefening uw energiecentra beschermt
Doel Om verbinding met een hoger bewustzijn te maken en de bijbehorende betekenissen te
verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u uw energie sturen vanaf uw kruinchakra van uw hoogste punt naar het
Allerhoogste punt dat er bestaat De beschrijving van dat Allerhoogste punt is afhankelijk van uw
persoonlijke kennis of overtuiging Sommige mensen omschrijven dit als de goddelijke geest van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
198
licht Heer van het Universum God de Godheid het hoogste punt van hun eigen bewustzijn het
centrum van de kosmische kracht of het midden van Organiserend Vermogen
2 Lees eerst de volgende tekst
a Comfortabel zitten ontspannen regelmatig te ademen
b U plaatst een gouden bel van licht om u heen
c U neemt notie van hoe uw geest en lichaam voelt
d Nu ademt u diep in uw hart in verhoogt uw energie van uw hart naar uw keel voorhoofd
kroon en dan stuurt uw energie zo hoog als u kunt tot uw Allerhoogste punt
e Stel uzelf dan een vraag zoals Wat is het beste voor mij om in deze tijd te doen Waar
ben ik in mijn leven Hoe kan ik het beste doen wat ik kan Wat is mijn rol op aarde in deze
tijd Of vragen die voor u van gelijkwaardige betekenis zijn
3 Vervolgens doet u deze oefening en maakt u aantekeningen van wat u ervaart
4 Ga voorzichtig om met de boodschap die u ontvangt overdenk en controleer de geldigheid die deze
voor u heeft
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geleerd om contact te maken met een hoger
bewustzijn
Opdracht 526 ndash Het bereiken van innerlijke vrede
Innerlijke vrede is een gevoel van rust heelheid stilte en tevredenheid in uzelf
Doel manieren om innerlijke rust te identificeren
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
In deze oefening oefent u een andere manier van stilte en rust ervaren
a) Hartmeditatie u doet een hartmeditatie nadat u eerst oefening 524 gedaan heeft en het
gouden helende licht zich vanuit uw hart heeft uitgebreid rond uw hele lichaam
b) Ademhalingsmeditatie u ademt regelmatig gestaag en gelijkmatig adem vanuit uw borst U
telt tot 5 bij het inademen en tot zeven bij het uitademen Ga hiermee door totdat u zich
rustig en ontspannen voelt
c) Tekening in Healing Light 1 Stel uzelf voor dat u op enige afstand een goudgele zon ziet Van
deze zon krijgt u prachtige helende gouden energie Met deze gouden genezende energie vult u
uw hart en uw hele lichaam
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
199
d) Tekening in Healing Light 2 Stel u voor dat u vanuit uw hoofd door uw kroon heen
verbonden bent met de Allerhoogste bron van alle dingen U krijgt prachtige helende energie
van die Allerhoogste bron Laat deze energie naar beneden stromen uw hoofd in uw lichaam
binnen uw armen benen en voeten U ziet hoe de energie over en door u heen stroomt en een
cascade van gouden licht vormt
Samenvatting In deze opdracht heeft u geleerd op een andere manier stilte en rust te ervaren
Samenvatting module spiritualiteit
In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe u uw begrip van spiritualiteit menselijke energie en verbinding
met een hoger bewustzijn kunt verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
200
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK
In dit hoofdstuk leert u over manieren om doelen te stellen en actie te ondernemen in uw leven
Doel effectieve manieren vinden om doelen te stellen en actie te ondernemen
De tijd die nodig is om dit hoofdstuk te voltooien 35 minuten
Persoonlijk plan van aanpak
Een plan van aanpak biedt u een kans om zich te concentreren op de dingen die u zou willen bereiken
wijzigen of doen Het herinnert u aan waar u bent en waar u naar toe wilt en kan een route geven om
dit te bereiken
Gebruik het schema van het plan van aanpak terwijl u door de verschillende onderdelen van
dit werkboek heengaat Noteer de acties die u wilt ondernemen terwijl u de opdrachten in
de verschillende hoofdstukken maakt
Opmerking
Het plan van aanpak is een hulpmiddel voor uw toekomstplanning en ontwikkeling Het is positief dat
u alle of een deel van de oefeningen en activiteiten in dit werkboek gedaan heeft Bouw voort op wat
u daarin geleerd heeft en plan uw volgende stappen voor de toekomst
Hoever bent u met uw plan van aanpak
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw vaardigheden in het stellen van doelen en het ondernemen van
actie op een rij te zetten U kunt deze opdracht nogmaals doen nadat u dit hoofdstuk heeft
afgemaakt
Voor elk van de volgende cijfer op een schaal van 1-5 staat de 1 voor ldquoweinigrdquo en de 5 voor ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
Noteer het
aangekruiste
nummer
1
In hoeverre voelt u zich in staat om de gewenste
doelen te bereiken
Heeft u de ervaring dat u meestal de doelen haalt
die u zichzelf stelt
Tot op welke hoogte stelt u zichzelf realistische
doelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
201
In welke mate zet u tussenstappen om uw doelen te
bereiken
U beloont zichzelf altijd
U krijgt steun om uw doelen te bereiken
2
Redenen waarom u niet uw doel bereikt
- Uw motivatie en energie raakt op
- U stelt dingen voor u uit
- U schrikt van uzelf
- U wordt te kritisch op uzelf of op anderen
- Het is te moeilijk om het doel te bereiken
- De omstandigheden veranderen
Totaal
Uitslag
Tel de punten voor vraag 1 op en trek de punten van vraag 2 hier vanaf
20-30 betekent dat u erg goed bent in het ondernemen van actie
10-19 wil zeggen dat voordeel kunt behalen bij het veranderen van uw denkpatronen
0-9 betekent dat de manier waarop u naar uw leven kijkt grondig en kritisch moet herzien
Misschien moet u opnieuw stil staan bij de opdrachten in hoofdstuk 3
61 Een plan van aanpak maken
U kunt een plan van aanpak maken dat steeds herhaald dient te worden of u kunt een specifiek
eenmalig actieplan opstellen
De belangrijkste aspecten van een actieplan zijn
bull Een specifieke actie die u moet ondernemen kan manieren van denken geloven voelen zijn
omvatten alsmede stappen die u hiervoor (dagelijks) moet zetten- bijvoorbeeld aan werk komen
bull Wat gaat u doen
bull Hoe vaak gaat u dat doen
bull Wanneer gaat u dat doen en op welk moment van de dag
bull Hoeveel dagen in de week gaat u dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
202
bull Hoe zeker bent u dat u zal doen - op een schaal van 1-10 waarbij 1 helemaal niet en 10 is
helemaal zeker
bull Benodigde middelen 1 financieel tijd enz
bull Benodigde middelen 2 mensen - wie verder kan helpen
bull Een beschrijving van de verwachte resultaten of doelen - hoe weet u wanneer u succesvol bent
geweest
bull Een mogelijke persoonlijke beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen
Daarom is het plan van aanpak onderverdeeld in maatregelen die haalbaar en realistisch voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
203
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
204
Schema voor plan van aanpak (u kunt meer kopieeumln maken als u acties wilt herhalen of meer plannen wilt maken)
Vul in het schema de belangrijkste acties in die u wilt gaan ondernemen
Wat gaat u
doen
Uw actie
Hoe vaak
gaat u dat
doen
Wanneer
gaat u dat
doen en
op welk
tijdstip
van de
dag
Hoeveel
dagen in
de week
gaat u dit
doen
Hoe zeker bent u
dat u het zeker
zult gaan doen -
schaal 1-10 waar 1
i lsquohelemaal nietrsquo
betekent en 10
lsquozeker wetenrsquo
Benodigde
middelen 1
financieel
tijd etc
Benodigde
middelen 2
van wie
heeft u
verder hulp
nodig
Te
verwachten
uitkomsten
of
resultaten
Persoonlijke
beloning
voor uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
205
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
4
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele
dienstverleninghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip77
321 Outsourcinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip78
322 Consultancyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip79
323 Portfolio werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip82
324 In partnerschap werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip84
325 In deeltijd werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip85
Hoofdstuk 4 VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELENhelliphelliphellip87
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip87
42 Kerncompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip88
421 Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige levenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip95
422 Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaalhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip96
423 Uw communicatie in vreemde talen verbeterenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip97
424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het
omgaan met wetenschappelijke en technologische kennishelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 96
425 Verbetering van uw digitale competentie99
426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren lerenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip104
427 Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip106
428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip110
429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressiehelliphelliphelliphellip114
4210 Het maken van een plan voor verder leren113
Samenvatting module kerncompetenties helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip114
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 115
431 Uw veerkracht ontdekkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip122
432 Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denkenhelliphelliphellip122
433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 124
434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip125
435 Werkwijze voor het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip127
436 Wat is holistische gezondheid128
437 Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip130
438 Uw gedachten hanteren door analysehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip131
439 Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip132
4310 Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te makenhellip 134
4311 Omgaan met moeilijke gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 134
43 12 Omgaan met kwaadheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip136
4313 Omgaan met positieve gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 136
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
5
4314 Positiviteit rationalisering en pessimisme een case study aanpakhelliphelliphelliphelliphellip137
4315 Eigenwaarde en zelfvertrouwenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 140
4316 Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u 140
4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen 141
4318 Heb u zelf liefhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 141
4319 Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiginghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip142
4320 Assertiviteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 144
4321 Regels voor effectief onderhandelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip144
4322 In de spiegel kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 145
4323 Omgaan met zelfkritiekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip146
4324 ldquoIn controlrdquo zijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip147
4325 Manieren van naar uw status kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
4326 Wie bepaalt uw status 149
Samenvatting module veerkracht en eigenwaardehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip145
44 Omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
441 Leren van veranderingen in het verledenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
442 Het managen van veranderingenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip155
443 Het werken met de gevoelenscurvehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
444 Het management change model toepassenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip159
Samenvatting omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
45 Kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip160
451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip162
452 Kennisoverdracht tussen generatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
453 Hoe wordt u een mentor165
454 Verschillende manieren van mentoringhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip166
455 Moeilijkheden bij kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip168
Samenvatting module kennistransferhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 163
46 Tijd- en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip170
461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvretershelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip172
462 Wat is stress Stress op het werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip174
463 Omgaan met stress stijlen en beheersing 169
464 Omgaan met stress rationeel denkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
465 Risicomanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip180
Samenvatting module tijd-en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
Hoofdstuk 5 EEN GEZONDE LEEFSTIJLhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip178
51 Gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip185
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
6
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren187
512 Gezondheid en welzijn onderhoudenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip188
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip189
Samenvatting module gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip182
52 Spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
521 Energiebalans inleiding in het energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip192
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en harthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip194
523 Reiniging van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1968
524 Bescherming van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip197
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk wetenhelliphelliphellip197
526 Het bereiken van innerlijke vredehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip198
Samenvatting module spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
Hoofdstuk 6 PLAN VAN AANPAKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 192
61 Een plan van aanpak makenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 194
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
7
Introductie
Het werkboek neemt de sociale en economische situatie in Europa en in het bijzonder
van de landen die betrokken zijn bij dit project in ogenschouw Het vermogen van een
individu om een succesvolle toekomst te creeumlren hangt af van vele factoren waaronder
de economische situatie van het land van de regio De wegwijzers in dit werkboek bieden
hierbij een aantal behulpzame strategieeumln
Deze gebruikershandleiding is bedoeld om vast te stellen
bull Waar u zich bevindt in uw leven en wat uw doelen zijn
bull Wat u kunt doen om uw situatie te verbeteren
bull Wat de nationale contexten zijn en de levensomstandigheden die van invloed
zijn op uw keuzes (De gebruikershandleiding heeft betrekking op vijf landen
Griekenland Nederland Polen Spanje en het Verenigd Koninkrijk)
bull Welke mogelijkheden er voor u zijn
bull Welke extra vaardigheden u nodig heeft om uw doelen te bereiken
Het werkmateriaal is geschreven in een prettige stijl en zal het u mogelijk maken om
gedachten over uw verdere leven te ontwikkelen en mogelijkheden voor de toekomst in
kaart te brengen
De voordelen van het gebruik van dit werkboek zijn
bull U kunt met gebruik van de oefeningen in dit boek uw vaardigheden sterke punten
kwaliteiten en ervaring op een rij zetten
bull U zult in staat zijn de uitdagingen in uw leven op een positieve en constructieve
manier tegemoet te treden
bull U kunt de mogelijkheden verkennen om uw betrokkenheid op zinvolle en
waardevolle activiteiten te vergroten bijvoorbeeld op werk (betaald of onbetaald)
enof maatschappelijke activiteiten
bull U kunt manieren onderzoeken om uw doelen te bereiken
bull U kunt uw leven plaatsen in een context voor toekomstplanning
Hoe lang duurt het om door al het materiaal heen te gaan Dit is afhankelijk van welke
delen van het werkboek u wilt gaan gebruiken
AANBEVELING U kunt per hoofdstuk de activiteiten kiezen die u wilt gaan doen
en deze noteren in het actieplan dat u in hoofdstuk 6 aantreft
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
8
Samenvatting van de verschillende hoofstukken
Hoofdstuk 1 ndash DE BALANS OPMAKEN helpt u te bepalen waar u zich nu bevindt en
een duidelijker beeld te krijgen van wie u bent wat belangrijk voor u is wat uw dromen
en verwachtingen zijn
In hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT wordt aandacht besteed aan de context van het
werk uw werk- en leefsituatie die mede bepaald wordt door de economische situatie in
de Europese Unie Het is belangrijk de externe factoren te kennen die invloed hebben op
uw mogelijkheden zoals de nationale economie de politiek en de situatie op
arbeidsmarkt
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR WERK In het eerste deel van dit hoofdstuk
worden verschillende soorten en mogelijkheden op een rij gezet betaalde en onbetaalde
arbeid en maatschappelijke participatie Het tweede deel beschrijft vormen van actief
zijn als ZZP-er zoals outsourcing consultancy portfolio werken en partnerships
Hoofdstuk 4 - VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELEN is bedoeld om u in staat te
stellen om met behulp van oefeningen uw vaardigheden verder te ontwikkelen Per
onderdeel wordt een lijst van alle activiteiten getoond om vaardigheden die u van
cruciaal belang vindt te selecteren Of als u wilt het hele vaardighedenhoofdstuk door te
nemen Elk onderdeel begint tevens met een zelfbeoordeling om vast te stellen hoe goed
u deze vaardigheid al beheerst Deze test geeft ook aan in hoeverre u deze vaardigheden
verder kunt ontwikkelen
Hoofdstuk 5 ndash EEN GEZONDE LEEFSTIJL In dit hoofdstuk zijn oefeningen opgenomen
met betrekking tot gezondheid welzijn en spiritualiteit
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK stelt u in staat om uw voornemens in daden om te
zetten
De tekening hieronder toont hoe mensen worden beiumlnvloed door de factoren om hen
heen gedurende hun leven Het laat zien dat er sprake is van een voortdurende
wisselwerking tussen individu en sociale omgeving Dit beeld komt ook steeds terug in de
oefeningen in dit boek terugkijken en vooruitkijken en van daaruit opnieuw je koers
bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
9
De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu en de factoren die van
invloed op hemhaar zijn vanuit de directe familie tot aan de brede samenleving toe
4 Periferie ndash veranderingen in omgeving en sociale omstandigheden
3 Sectoren ndash veranderingen in werk school verenigingsleven
1 Centrum ndash veranderingen in familie en vriendschapsrelaties
Individuele kenmerken
LEEFTIJD
TIJD
SLEUTEL
Overgangen
Weergave van
onderlinge
invloeden
2 Buurt ndash veranderingen binnen lokale gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
10
Hoofdstuk 1 ndashDE BALANS OPMAKEN
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken In dit hoofdstuk gaat u vaststellen wat op dit moment belangrijk is in uw leven en wat u
motiveert Door de volgende opdrachten krijgt u meer inzicht in de manier waarop u uw
leven wilt inrichten
De opdrachten zullen u duidelijkheid geven over waar uw prioriteiten komen te liggen en
waar u het beste uw energie op in kunt zetten en in kunt gaan investeren Het
heroverwegen van uw antwoorden zal u helpen deze handleiding optimaal te gebruiken
Zelfs wanneer u geconfronteerd wordt met bijzondere uitdagingen in uw leven en de
opdrachten zelf mogen triviaal daarbij lijken blijven uw antwoorden belangrijk en zullen
u helpen om een basis te scheppen waar u in de toekomst op kunt bouwen
Doel Dit hoofdstuk zal mij in staat stellen mijn persoonlijke prioriteiten te bepalen door
inzicht te krijgen in de beste aanwijzingen voor mijn toekomst
Benodigde tijd voor dit hoofdstuk 2 uur
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
11
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteiten
U kunt deze zelfevaluatie gebruiken om na te gaan hoe u zich verhoudt tot de prioriteiten
in uw leven qua houding en qua vaardigheden U kunt deze test nogmaals doen nadat u
alle opdrachten uit dit hoofdstuk gedaan heeft
1 Bepaal bij iedere vraag waar u momenteel ldquostaatrdquo met behulp van de schaal 1-5-
waarbij
1 = een beetje en 5 = heel veel
1 2 3 4 5
1 Weet u wat u wilt in uw leven
2 Kent u uw prioriteiten en weet u wat u voldoening en
plezier schenkt
3 Kent u uw dromen levensverwachtingen en ambities
4 Kunt u uw wensen visualiseren
5 Hoe gemotiveerd bent u hiervoor
6 Hoe is het met uw fysieke welzijn gesteld
7 Hoeveel inlevingsvermogen heeft u ten opzichte van uw collegarsquos
8 Hoeveel waardering en vertrouwen ontvangt u
9 Hoe groot is uw prestatievermogen
10 Hoeveel waarde hecht u aan uw persoonlijke groei
11 In hoeverre bent met hart en ziel aan uw werk
verknocht
12 In hoeverre geeft u betekenis aan dingen in uw leven
Tel de scores in elke kolom
Totale score
Uitslag
Tussen 45-60 u heeft een goed inzicht in uw persoonlijke waarden en uw
achterliggende motieven U kunt ervoor kiezen om dit onderdeel alleen te doen om u
daar nog verder in te verbeteren en uw kennis van uw prioriteiten verder uit te diepen
Tussen 30-44 u heeft een redelijk gevoel van waar uw persoonlijke waarden liggen en u
kunt door de opdrachten in dit hoofdstuk meer inzicht hierin krijgen en uzelf beter leren
begrijpen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
12
Tussen 15-29 laat zien dat u enig begrip heeft van wat voor u belangrijk is en wat u wilt
in het leven u kunt van de opdrachten uit dit hoofdstuk profiteren door hierover meer
duidelijkheid te krijgen
Tussen 0-14 heeft u de meeste kans om meer inzicht te krijgen in uw persoonlijke
waarden en wat u wilt in het leven door de opdrachten in dit hoofdstuk te doen
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1
Samenvatting
Opdracht 11 ndash Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening
Opdracht 12 ndash Wat zijn uw dromen verwachtingen en ambities
Opdracht 13 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
Creeumlren
Opdracht 14 - Motivatie
Opdracht 15 - Inzet en betrokkenheid
Opdracht 16 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Opdracht 17 - Wat denkt u dat uw volgende stap is
Opdracht 131 - Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en
voldoening
Doel Deze opdracht helpt u om te inventariseren welke zaken u belangrijk vindt en wat
u plezier en voldoening geeft
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen papier en pen om mee te schrijven
Opdracht
1 U denkt na over wat voor u belangrijk is en wat u plezier en voldoening schenkt
op de volgende levensgebieden
Werk
Familie en relaties
Vrije tijdhobbies
Persoonlijke overtuiging of filosofie over het leven de gemeenschap en de
sociale omgeving
2 U gaat nu de zaken die belangrijk voor u zijn en die u plezier en voldoening geven
hieronder opschrijven Met andere woorden de zaken waar u tijd en energie aan
wilt besteden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
13
3 Hieronder vindt u een tabel met een checklist en een scorelijst U kunt nu de
onderwerpen in de tabel aanklikken en de waarde eraan toevoegen die u eraan
wilt toekennen
Waardevol Totaal
niet
Niet erg Redelijk
Zeer
1 2 3 4
Partner
Familie
Vrienden
Overige relaties
Reizen
Vrijheid
Gezondheid
Carrieumlre baan
Financieumlle positive geld
Prestaties
Gemeenschap
Leven
Natuur
Schoonheid
Training oefening
Liefde
Hobbyvrije tijdpersoonlijke interesses
Religiegeloofspiritualiteit
Iets voor anderen betekenen
Macht
Plezier
Humeur
Routine
Iemand vertrouwen
Anderen onderwijzen of begeleiden
Wijsheid
Verantwoordelijkheid
Creativiteit
Uitdaging
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
14
Communicatie
Balans tussen werk en priveacute
Respect krijgen van anderen
Inzetbaarheid in stand houden
Voeg andere onderwerpen toe
4 Hoe kunt u de factoren die van invloed zijn op wat u belangrijk vindt en wat u plezier
en voldoening geeft versterken
- In verband met de werkomgeving
- In uw persoonlijke relaties
- Met betrekking tot uzelf
- Met betrekking tot uw huis
- Met betrekking tot de gemeenschap waar u bij hoort
Samenvatting Bij het invullen van deze oefening heeft u in kaart gebracht wat u
positief waardeert in de verschillende levensgebieden in termen van belangrijkheid
plezier en voldoening Tevens heeft u een begin gemaakt voor gelegenheden te zoeken
om deze positieve gevoelens te ervaren
Opdracht 132 - Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen
Doel Deze opdracht helpt u uw dromen verlangens en verwachtingen in kaart te
brengen
Duur van de opdracht15 minuten
Benodigde middelen Papier en pen
Opdracht
1 In deze activiteit laat u uw gedachten herinneringen of ideeeumln de vrije loop zonder ze
te bewerken of te onderbreken
2 U denkt terug aan de tijd dat u een kind of tiener was Welke dromen of ideeeumln had u
toen voor uw leven Noteer deze
3 Is eacuteeacuten van deze dromen nog steeds van toepassing
4 Wat heeft u in de loop van uw leven voor idealen gehad Noteer deze
5 Welke verlangens of ambities heeft u nog steeds in uw leven Noteer deze
6 Welke van deze dromen verlangens en verwachtingen spelen nog steeds een rol in
uw leven nu
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
15
Samenvatting Door de antwoorden op deze vragen op te schrijven en ter herlezen
krijgt u een duidelijk beeld van uw dromen verlangens en verwachtingen
Opdracht 133 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u
die zou willen creeumlren
Sommige mensen vinden het visualiseren van hun toekomst gemakkelijker als ze
gebruik maken van technieken zoalsrsquo het maken van een tekening het denken aan een
metafoor of het schrijven van een gedicht of verhaal voor zichzelf over de toekomst De
dromen en hoop die we als kind hadden kan hierbij soms aanwijzingen geven
Doel In deze opdracht gaat u beelden over uw toekomst gebruiken om meer zicht te
krijgen op wat u wilt bereiken
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen een rustige plaats
Opdracht
1 U zoekt een rustige plek om te mediteren en deze visualisatieoefening te doen U
start met het hardop lezen van de volgende tekst
ldquoStel u voor dat uw toekomst u in een andere richting wijst dan waar u nu bent in uw
leven U ziet uzelf in de toekomst lopen naar een tijd waar het positief en plezierig
voelt Zodra u daar aangekomen bent draait u zich om en kijkt u terug naar het nu
en een stem stelt u de volgende vragen
Wat is er met u gebeurd
Wat heeft u geleerd
Hoe bent u veranderd
Als u werkt - wat doet u en waar
Sla wat u ontdekt hebt op in uw geheugen en loop in gedachten te rug
naar de huidige tijd U houdt wat u te weten bent gekomen in gedachten rdquo
Als u dat gedaan heeft begint u te mediteren u laat uw gedachten de vrije loop om
een voorstelling van uzelf in de toekomst te maken tot rust te komen en u op uw
gemak te voelen met uw gedachten
2 Na afloop van de meditatie gaat u bij u zelf na hoe u zich voelt wat u denkt en wat u
geleerd heb Noteer dit
3 Wat betekent dit voor de volgende door u te ondernemen stappen
Samenvatting In deze opdracht heeft u verder nagedacht over wat u in de toekomst
wilt realiseren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
16
Aantekeningen Meditaties of visualisaties vereisen meestal enige ervaring maar
kunnen zeer krachtig instrumenten zijn om tot meer inzicht en een hoger bewustzijn te
komen
Opdracht 134 - Motivatie
Motivatie is de passie het verlangen en het streven om je persoonlijke doelstelling en wensen te realiseren Onder motivatie in de psychologie wordt verstaan ldquohet totaal van beweegredenen dat op een bepaald moment werkzaam is In deze definitie wordt geeft de beschrijving van iemands motivatie een antwoordt op de vraag wat hem tot een bepaald gedrag brengt Zoeken naar motieven van mensen is zoeken naar het antwoord op de vraag ldquowat zet mensen in bewegingrdquo
Doel Deze opdracht stelt u in staat uw motivatie nader te beschouwen om positieve
resultaten in uw leven te creeumlren
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Paperpennen
Opdracht
Om gemotiveerd te blijven moet men gedurende een lange periode een sterk ldquoverlangen
en bereidheidrdquo te creeumlren Dit kan men doen door te ldquowerkenrdquo aan wensen behoeften
verwachtingen verlangens en dromen
Als u zelf niet gemotiveerd bent kunt ook anderen niet motiveren Iemand die vanuit
zichzelf gemotiveerd is is in staat anderen te motiveren en is ldquoin controlrdquo Als u iets
graag wil en uw energie of bereidheid is ldquote kleinrdquo dan is elk obstakel dat u tegenkomt
een struikelblok
Deel 1 - Wensen
Om gemotiveerd te worden moet u precies weten wat u wilt over een sterk verlangen
beschikken en bereid zijn om te doen wat nodig is om uw doel te bereiken
1 Wat maakt dat u een eerste stap zet om in beweging te komen wat motiveert u
Wat heeft u nodig om uw wensen te realiseren Wat u nodig hebt is een wens
Een eigen persoonlijke wens een wens die u ergens in uzelf gevonden hebt
Neem voordat u verder leest een wens in gedachte Dat kan een grote of een
kleine wens zijn Een wens waar u wellicht jaren aan moet werken of eacuteeacuten die zich
zomaar kan realiseren Iets materieels of immaterieels Iets wat u wilt hebben of
een levenswens Als het maar een wens is waar u enige passie bij voelt en waar u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
17
echt iets voor over wilt hebben Creeumler voor uzelf een beeld van het eindresultaat
van uw wensdroom
Richt u alleen op wat u in uw leven wil verwezenlijken
Deel 2 ndash Onderzoeken hoe u uw droom gaat realiseren
1 Nadat u een duidelijk beeld hebt wat het eindresultaat moet zijn is de volgende stap
het kenbaar maken naar anderen wat uw wensdroom is
2 Door uw droom aan anderen te vertellen versterkt dat tevens uw motivatie om
stappen te zetten om deze droom te gaan realiseren U gaat namelijk de anderen
duidelijk maken dat u gemotiveerd bent om uw wensen ook te gaan realiseren
3 Als u uw wens met overtuiging uitdraagt gaan anderen een bijdrage leveren aan het
verwezenlijken van uw droom
4 U start met het uiten van uw wensdroom aan iedereen die het maar wil horen U gaat
op zoek naar mensen ideeeumln en allerlei informatie die jou kunnen helpen Denk
hierbij aan familie vrienden (oud) collegarsquos etc Zij worden uw supporters om u
wensen echt te realiseren en om het vuur van uw motivatie brandend te houden
5 U ordent alle reacties en informatie die u gekregen hebt en vraag om suggesties en
handreikingen Zo bereidt u uw volgende stappen voor om daadwerkelijk echt aan de
slag te gaan
Deel 3 ndash Uw wensdroom realiseren
Nu u genoeg ideeeumln kennis en informatie verzameld hebt is het tijd om aan de slag te
gaan Neem de stap van fantasie naar werkelijkheid
De uitvoeringsfase is eigenlijk heel eenvoudig U besluit om echt aan de slag te gaan u
gaat ook daadwerkelijk aan de slag en dat houdt u gewoon alsmaar vol
Samenvatting In deze opdracht heeft u een beter begrip gekregen van uw motivatie
manieren om uw dromen en wensen in kaart te brengen en een begin te maken deze te
realiseren
Opdracht 135 Inzet en betrokkenheid
Inzet plus betrokkenheid creeumlert engagement Betrokkenheid is niet iets dat zomaar
ontstaat Het gaat om een verbinding tussen ldquogeven en nemenrdquo Wat u persoonlijk nodig
heeft om op te bloeien en wat u wilt bijdragen aan de organisatie waarvoor u werkt
Wat iemand betrokken maakt heeft te maken met persoonlijke ervaring en wat de
praktijk aan voldoening en tevredenheid schenkt
Doel Deze opdracht zal mij in staat stellen mijn houding inzet en betrokkenheid binnen
een positieve werksetting te verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
18
Benodigde middelen Papierpennen
Opdracht
De volgende innerlijke bronnen en houdingen zijn belangrijke manieren om te bezien wie
we zijn en hoe we denken
1 In hoeverre zijn deze innerlijke bronnen werkzaam in uw leven en hoe kunt u ze
bevorderen
Geef aan op een schaal van 1-5 in welke mate deze bronnen in uw leven
werkzaam zijn
Innerlijke bronnen Schaal
1 - 5
Hoe kunt u ze effectiever
maken in uw leven
Fysiek welzijn
U voelt u veilig en gezond en u bent verzekerd
van een goed basisinkomen
Empathie met collegarsquos
U voelt zich op uw gemak en verbonden met de
mensen die u op uw werk ontmoet Er is sprake
van en goede samenwerking en de zaken gaan
beter als mensen zich met elkaar verbonden
voelen
Waardering en vertrouwen
Als u het vertrouwen van anderen heeft bent u
instaat uw ideeeumln in uw werk te realiseren
vooral wanneer u het gevoel heeft in zekere
mate zelfstandig te kunnen werken
Goede prestaties
U creeumlert zichtbare resultaten op uw werk en
bent daarover tevreden U krijgt positieve
feedback en uw resultaten worden gevierd
Persoonlijke groei
U kunt uw talenten en kwaliteiten ontwikkelen
Met hart en ziel werken
U voelt zich vrij om uzelf te zijn U kunt doen
wat u werkelijk wilt doen en waar u goed in bent
Zingeving
Uw werk doet ertoe Uw werk geeft u een
diepere (sociale) betekenis en uw zelfwaardering
groeit
(Uit Kees Kouwenhoven 7 bronnen voor plezier in het werk)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
19
2 Wat heeft u nodig om persoonlijk betrokken en geeumlngageerd te blijven in uw
werkomgeving
Samenvatting In deze activiteit heeft u meer begrip gekregen hoe u gebruik kunt
maken van uw innerlijke bronnen om uw gewenste doelen te bereiken in een positieve
werksituatie
Opmerking In sommige werksituaties waar een manager harde competitie tussen
medewerkers stimuleert is het moeilijk en zelfs inadequaat om empathie te scheppen
In dergelijke situatie is innerlijke integriteit een beter alternatief
Opdracht 136 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Doel Deze opdracht helpt u uw vaardigheden ervaring en kwalificaties in kaart te
brengen
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Welke vaardigheden ervaring en kwalificaties heeft u Schrijf deze in de linkerkolom Vul
daarna de twee kolommen in die laten zien wanneer u deze de laatste keer gebruikt
heeft en hoe lang geleden (Zie de korte lijst van vaardigheden hieronder als
hulpmiddel)
Vaardighedenoverzicht
Vaardigheden en expertise Wanneer heeft u deze
vaardigheid gebruikt
Hoe lang
geleden
Sommige vaardigheden Practische vaardigheden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
20
Problemen oplossen Tijdmanagement Om kunnen gaan met
electronica en electriciteit
Schriftelijke communicatie Met oog voor details Metaalbewerking
Mondelinge communicatie Analytisch vermogen Met verschillende technieken
om kunnen gaan
Onderhandelen Delegeren Timmervaardigheden
Leiderschap Bouwvaardigheden
Creativiteit Schoonmaakvaardigheden
Strategisch denken Tuinieren
Organisatorisch
Doelgericht
Multi-tasking
Samenvatting In deze opdrachten heeft u uw belangrijkste vaardigheden op een rij
gezet
Noot Vaardigheden ervaringen en kwalificaties met inbegrip van het vermogen deze
over te dragen zijn de factoren die u waarschijnlijk het meest zullen helpen om u
toegang te verschaffen tot de door u gewenste toekomstwerkzaamheden Daarom is het
een belangrijk onderdeel van het proces van nieuw werk zoeken om deze zorgvuldig en
bedachtzaam te identificeren Het kan bovendien nuttig zijn om te zien hoe u uw
vaardigheden kunt vergelijken met de kerncompetenties in hoofdstuk 41
Opdracht 137 ndashWat denkt u dat uw volgende stap is
Doel Deze opdracht helpt u de beste mogelijkheden te selecteren om verder te gaan
Duur van de opdracht 10 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Kijk naar de tekening op de volgende pagina om vast te stellen wat voor u de beste
overgang is
- Van huidig betaald werk naar nieuw betaald werk
- Van betaald werk naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
- Van betaald werk naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
21
- Van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
Meer informatie over deze overgangssituaties vindt u in hoofdstuk 3
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
22
Overgangssituaties
Hoe wilt u uw tijd energie vaardigheden en geestelijke
eigenschappen nu en in de toekomst gebruiken
Overgang van
huid werk naar
nieuw betaald werk
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er
voor u zijn
Overgang van betaald
werk naarandere
(niet-betaalde) werkzaamheden
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden
Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
Overgang van
betaald werk naar
ondernemerschap
Van werkeloosheid naar
ondernemerschap
Kent u het soort ondernemerschap dat u wilt Ja Waar kunt u dat werk vinden Heeft u de vereiste vaardigheden
Ja Ontwikkel dat werk start uw eigen bedrijf Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4)
Nee Zoek uit wat u wilt gaan doen Nee Orieumlnteer u zelf ndash ga naar de Kamer van
Koophandel of de organisaties voor het Midden-m en Kleinbedrijf
Van werkeloosheid naar betaald werk
Van werkeloosheid naar
andere (niet-betaalde)
activiteiten
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn
Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
23
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu
In dit hoofdstuk heeft u de balans opgemaakt van waar u zich in uw leven bevindt U
heeft een overzicht gekregen van wat voor u belangrijk is uw verlangens en aspiraties
en hoe u zich daar tegenover verhoudt Verder bent u nagegaan hoe u uw innerlijke
bronnen inzet om uw doelen in een werksituatie te bereiken Vervolgens heeft u de
vaardigheden en ervaring waarover u beschikt weergegeven in uw
vaardighedenoverzicht Tenslotte heeft u bekeken welke de meest door u gewenste
overgangssituatie is U kunt nu nogmaals de zelfbeoordeling in 12 invullen om te zien
wat u dit heeft opgeleverd of u kunt naar andere delen van dit werkboek gaan
Sommige deelnemers aan de pilots hebben opgemerkt dat het verkrijgen van meer
kennis en inzicht van persoonlijkheidskenmerken helpen kan bij het begrijpen van de
meest geschikte werkstijlen (zie 16 persoonlijkheidstests)
Er zijn vier belangrijke overgangssituaties waar u mee rekening kunt houden met
betrekking tot werk zoeken Deze zijn van huidig betaald werk naar nieuw werk van
werkeloosheid naar betaald werk of ondernemerschap van betaald werk naar andere
(niet-betaalde) werkzaamheden en van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde)
activiteiten
Hoe uw huidige werk of niet-werk situatie er ook uitziet in dit werkboek vindt u ideeeumln
om uw kansen te verbeteren
15 Verder lezen
Covey SR Merrill AR and Merrill RR (2011) Prioriteiten Effectieve keuzes in leven
en werk Business Contact
Informatie over het ontwikkelen van vaardigheden
Vaardigheden skills competenties
httpwwwlerennlcursussociale-vaardigheden
httpsochickennlsociale_vaardigheden_verbeteren_15_tips
httpwwwlerennlcursusprofessionele-vaardigheden
httpwwwskills-netherlandsnl
httpwww21stcenturyskillsnl
http123managementnl0040_mensena400_mensen_09_competenties_ontwi
kkelinghtml
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
24
httpwwwcompetentiebeleidbeOntwikkelen_van_competenties_en_talentenM
ethoden_Ontwikkelen_van_competenties_en_talentendefaulthtm
httpwwwhannlonderzoeknieuwsboek-rolgerichte-
competen_attachmentsrolgerichte_competentieontwikkeling_-
_gertjan_schuiling_red_pdf
Persoonlijkheidstests
httpnloutofservicecombigfive
httpwww123testnl
httpwwweclecticenergiescomnederlandsenneagramtestphp
httpwww123testnljung-persoonlijkheidstest
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
25
Hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT
In dit hoofdstuk nodigen we u uit om de economische situatie in Europa en de specifieke
omstandigheden in uw eigen land in overweging te nemen
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de economische situatie in Europa Het
tweede deel van het hoofdstuk bevat een beschrijving van de situatie in Nederland
Het nationale rapport bevat
- Gegevens over werkende bevolking naar mannen en vrouwen
- Werkeloosheidscijfers voor mannen en vrouwen
- Gegevens over fulltime- en deeltijdarbeid onder mannen en vrouwen
- Gegevens over in welke sectoren de werkgelegenheid nog groeit
22 De economische situatie in Europa
Werkgelegenheid
In de EU was de arbeidsmarkt zich langzaam aan het herstellen maar in de afgelopen
jaren werd dit herstel abrupt onderbroken toen de werkloosheid medio 2011 begon te
stijgen
De totale werkloosheid in de EU is op dit moment bijna 105 in de eurozone is dat
ongeveer 11 het hoogste percentage sinds de start van de Europese Monetaire Unie
Sinds het begin van de financieumlle crisis in 2008 gingen in totaal in totaal ongeveer 5
miljoen banen in de EU verloren waarvan 3 miljoen in de eurozone De EU is de enige
wereldregio waar de werkloosheid niet daalt
De huidige verzwakking van de arbeidsmarkt is vooral het gevolg van de verslechtering
van de economische activiteit gekoppeld aan een toename van de schuldencrisis In
sommige landen vereist het aanpakken van de schuldencrisis een vastberaden beleid van
fiscale aanpassingen die van invloed zijn op de productie en de werkgelegenheid De
impact van de schuldencrisis werd verergerd door de aanscherping van de financieumlle
voorwaarden in verband met het voortdurende proces van afbouw van schulden (een
proces uitgevoerd door een organisatie in een poging om haar financieumlle kosten te
verlagen)
De duale uitkomsten van de werkloosheid binnen de EU zijn deels het gevolg van
verschillen in de ontwikkelingen van de economische activiteit en deels het resultaat van
de verschillende reacties op de groei van de werkloosheid In 2011 was het effect van de
slechtere economische activiteit op de werkgelegenheid veel sterker dan verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
26
Landen met aanhoudende of verergerende schuldencrisis zijn met name Griekenland
Spanje en Portugal
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei - 43 19 14 -003 13
Werkloosheidspercentage 96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Volwasseneneducatie
Het DG Educatie en Cultuur van de Europese Unie heeft het Programma voor een Leven
Lang Leren ontwikkeld zodat mensen van alle leeftijden deel kunnen nemen aan
leerervaringen en helpen bij de ontwikkeling van de onderwijs-en opleidingssector in
Europa Het deel van het programma gewijd aan oudere leerlingen wordt Grundtvig
genoemd De doelstellingen van Grundtvig zijn om
bull te reageren op de uitdaging die de vergrijzing in Europa aan educatie stelt
bull hulp te bieden aan volwassenen met leerwegen waardoor zij hun kennis en
competenties kunnen verbeteren
Multilaterale projecten ter verbetering van de volwasseneneducatie door ontwikkeling en
overdracht van innovatie en goede praktijken zijn activiteiten die ondersteund worden
door het Grundtvig-programma 3C Economic Welbeing for Older Peole is zorsquon project en
heeft als doel om mensen van 45 jaar+ ofwel actief te laten blijven of weer te re-
integreren in de arbeidsmarkt en tegelijkertijd in staat te stellen ook inkomsten te
genereren (De 45 + jarigen vormen een zeer brede en diverse groep van werknemers
met verschillende behoeften en mogelijke kansen obstakels en uitdagingen)
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei -43 19 14 -03 13
Percentage
werkeloosheid
96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Dit werkboek is een van de uitkomsten van het project en heeft ten doel passende
kennis over nieuwe vormen van werkgelegenheid te verschaffen zoals sociale
ondernemingen cooumlperaties adviesbureaus en andere vormen van maatschappelijke
participatie zoals vrijwilligerswerk en sociale activering Samen met deze nieuwe vormen
van werkgelegenheid moeten oudere werknemers leren omgaan met financieumlle
problemen rond hun pensioen en spaargeld dat onvoldoende is om hen in de toekomst
te kunnen blijven ondersteunen Verkenning van en toegang tot nieuwe vaardigheden en
werkmogelijkheden zal helpen de financieumlle situatie van ouderen te verbeteren
23 De Nederlandse economische situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
27
In Nederland wonen 16656000 mensen tegenwoordig 495 is man en 505 vrouw
235 van de bevolking is jonger dan 20 jaar 328 is tussen de 21 en 45 en 437 is
ouder dan 45 jaar De levensverwachting is gestegen gemiddeld 785 jaar voor mannen
en 828 jaar voor vrouwen
De potentieumlle beroepsbevolking bevolking11 (actieve bevolking) bestaat uit 23 van de
totale bevolking bijna 11000000 mensen
- 400000 mensen werken 12 uur of meer in een week
- 32000 personen willen 12 uur of meer werken in een week maar doen dat (nog)
niet
- 2700000 mensen zijn niet bereid om 12 uur of meer werken in een week
Volgens de Nederlandse statistieken is het totaal van de actieve bevolking op basis van
de de internationale definitie 8757000 personen in 2011 Daarvan hebben er 8369000
werk ft terwijl 389000 mensen werkloos zijn Dus in lijn met de internationale definitie
was het Nederlandse werkloosheidspercentage in 2011 44 De werkloosheid in
verschillende leeftijdsklassen wordt weergegeven in de onderstaande tabel
Tabel 1 Werkloosheid in (2011)
Leeftijd Totaal Mannen Vrouwen
15 - 24 jaar 98 95 102
25 - 44 jaar 49 51 46
45 ndash 65 jaar 47 42 54
Volgens Eurostat is 25 van de totale werkende bevolking werkzaam in de
landbouwsector 16 in de industrie en 816 in de dienstensector De groei van de
werkgelegenheid in de dienstensector was positief (09) terwijl zowel in de landbouw
als in de industrie de werkgelegenheid afnam respectievelijk 65 en 14
Tabel 2 Totaal aantal werkenden (2011)
EU NL EU NL EU NL
45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100
50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900
55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000
60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600
Zoals in de volgende tabel te zien is zijn is de arbeidsparticipatie van 50-64 jarigen
groter in de productiesector en de gezondheidszorg Daarentegen is de
arbeidsparticipatie van 50-64-jarigen lager in de mijnbouw en in de elektriciteits-en
watervoorziening
Tabel 3 Economische activiteiten 50-64 jaar in (2011)
Land- en bosbouw en visserij
277
Mijnbouw 000
1 De Nederlandse definitie van de beroepsbevolking wijkt af van de internationale definitie volgens de
Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en er zijn dus verschillende uitkomsten Ten eerste komen volgens de Nederlandse definitie alleen personen die bereid zijn om ten minste twaalf uur per week werken in aanmerking Ten tweede varieumlren de definities van de beroepsbevolking varieumlren De internationale definitie vereist prompt (binnen twee weken) de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt Volgens de Nederlandse definitie een periode van drie maanden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
28
Industrie 1013
Electriciteit en gasvoorziening
047
Watervoorziening 047
Bouwnijverheid 517
Groot-en detailhandel 876
Transport en opslag 551
Hotel en restaurantwezen 213
Informatie en
communicatie
218
Financiele en
assurantiesector
246
Vastgoedsector 088
Wetenschap en
technologie
510
Administratieve sector 268
Overheid en defensie 880
Onderwijs 925
Gezondheidszorg en
welzijn
1896
Kunst vermaak en
recreatie
187
Overige diensten 187
In Nederland wordt de arbeidsparticipatie vooral bepaald door mate waarin onderwijs
gevolgd is Volgens Eurostat is de arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64
jaar 516 wanneer de werknemer niveaus 0-2 heeft (kleuter- lager en lager secundair
onderwijs) 678 in het geval van niveau 3-4 (hoger secundair en post-secundair niet
tertiair onderwijs) en 778 wanneer de werknemer niveaus 5-6 (eerste en tweede fase
van het tertiair onderwijs) bereikt Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk onderwijs is om
ouderen aan het werk te houden
In Nederland is 546 van de werkloze werknemers tussen 50 en 64 jaar zijn langdurig
werkloos (12 maanden of meer) Hoewel dit percentage is toegenomen sinds 2008 is de
huidige situatie niet zo slecht als het was 1992 toen bijna 70 van de totale
arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64 jaar langdurig werkeloos was
(Eurostat 2011)
Tabel 4 Werkeloosheidspercentages per leeftijdscategorie en
opleidingsniveaus
Niveau 0 -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6
45-49 jaar 47 33 29
50-65 jaar 44 43 35
Bron Eurostat
De persoonlijke kenmerken van de groep werkloze oudere werknemers zijn anders dan
die van de totale groep ouderen in Nederland Hoewel de verdeling van de werkloosheid
tussen mannen en vrouwen gelijk is is bij de 60-plussers het aantal mannen veel hoger
Werkloosheid onder oudere werknemers is veel hoger dan CBS-statistieken zijn
vermoeden Oudere werknemers hebben niet geprofiteerd van de daling van de
werkgelegenheid in 2010 De werkloosheid onder oudere werknemers is niet gedaald Er
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
29
zijn veel misverstanden te wijten aan de verschillende manieren waarop werkloosheid
door diverse officieumlle instanties gedefinieerd wordt Elke figuur toont een ander deel van
werkelijkheid in de samenleving Omdat veel oudere mensen die hun baan hebben
verloren niet meer actief werkzoekend zijn worden ze niet meegenomen in de CBS-
statistieken Ze worden echter wel weer opgenomen in de berekening van het UWV
Tabel 5 Deelname aan opleiding en training in 2011 ()
25-34 35-44 45-54 55-64
T M V T M V T M V T M V
EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48
NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88
Bron Eurostat
Werknemers ouder dan 45 jaar nemen minder deel aan onderwijs en opleidingen dan
jongere werknemers 146 van de werknemers tussen 45 en 54 jaar zijn deelnemer
aan een opleidings-en trainingsprogramma en dit percentage is voor de werknemers
tussen 55 en 65 jaar nog lager 84
Tabel 6 Deelname aan opleiding en training naar arbeidssituatie in 2011 ()
Actieve
bevolking
Werkend Werkloos Inactief
EU27 95 95 91 69
NL 183 183 173 103
Bron Eurostat
De hogere deelname niveaus treft men aan bij de werkenden en de werklozen zijn voor
degenen die in dienst zijn (183) en werklozen (173) De inactieve mensen nemen
in mindere mate deel(103)
Werknemers die al een hoger opleidingsniveau hebben nemen ook vaker deel aan een
leven lang leren 193 van degenen die niveaus 5-6 bereikt hebben deelgenomen aan
onderwijs terwijl het percentage slechts 46 voor degenen die niveau 0-2 hebben bereikt
Toegang tot de arbeidsmarkt
In de periode van 2000-2011 is de 55-65 leeftijdsgroep van het werkende deel van de
beroepsbevolking bijna verdubbeld en het aantal oudere werknemers zou in de toekomst
ook nog eens kunnen verdubbelen Dit betekent dat op dit moment meer dan 49 van
de 55-65 leeftijdsgroep nog oudere werknemers zijn Het aantal 15-55 jarigen daalt
sinds 2000 en omvat momenteel 07 De afgelopen jaren is het aantal 55-65 jarigen
evenredig gestegen maar stabiliseert nu als gevolg van de financieumlle en economische
crisis Bovendien is de groei onder vrouwen hoger dan onder mannen Het aantal 45-55
jarigen nam toe van 227 naar 263 en het aantal 55-65 jarigen is gestegen van 73
naar 144
De vergrijzende samenleving wordt weerspiegeld in de werkgelegenheid en de
werkloosheid Oudere werknemers vullen minder vacatures in Toch is het aantal
vacatures ingevuld door oudere werknemers toegenomen De arbeidsmarktpositie van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
30
oudere werknemers is tegenwoordig weer wat slechter dan 10 jaar geleden Terwijl
steeds meer mensen zeggen dat ze willen blijven werken en ook daartoe in staat zijn is
slechts 34 van de 60-64 jarigen ook echt actief op de arbeidsmarkt Het bruto
percentage ouderen dat nog werkt neemt toe In 2010 behoort 45 van de mannen
onder de 60-64 groep en de 22 van de vrouwen tot de werkende bevolking
Specifieke barriegraveres voor oudere werken
De volgende tabel toont het aantal (voormalige) werkzoekende ervaren van de volgende
hindernissen en obstakels in Volgens deze gegevens denkt een hoog percentage van
de oudere werknemers zowel werkenden als werklozen dat leeftijd een obstakel kan
zijn De op de tweede plaats meest genoemde belemmering is de beschikbaarheid van
afwijkende werktijden
Tabel 7 Aantal (voormalige0 werkzoekend dat een van de volgende
belemmeringen ondervindt ( in )
45-54 jaar 55+
Werkeloos Werkend Werkeloos Werkend
Lichamelijke
gezondheidsproblemen
33 16 34 25
Psychische
gezondheidsproblemen
27 15 21 16
Beschikbaarheid door
afwijkende werktijden
49 36 52 41
Financieumlle problemen 30 17 25 21
Gebrek aan betaalbare
kinderopvang
6 6 2 3
Zorg voor familieleden 19 12 14 12
Problemen met de
Nederlandse taal
13 7 8 8
Buitenlandse
nationaliteit
15 8 10 6
Leeftijd 89 83 94 91
Bron Arbeidsmarkt Ouderen SZW 2011
In het Nederlandse Nationale Rapport wordt gesteld dat het beleid om oudere
werknemers op een latere leeftijd te laten uittreden gebaseerd is op drie soorten
strategieeumln
a) Vergroten van het potentieel van oudere werknemers
o Afschaffing van ontzie-maatregelen (vervroegde uittreding seniorenverlof)
o Het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd Volgens Van Dalen et al
(2010) heeft de overheid een aantal publiciteitscampagnes in de afgelopen
decennia gelanceerd om de pensioenleeftijd te verhogen evenredig te verhogen
met het toenemen van de levensverwachting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
31
b) Toename van de vraag naar oudere werknemers
o Ervaring
o Salarissubsidie
o Premiereductie
o Het wegnemen van werkgeversrisicos
c) Arbeidsmarktprikkels
o Advisering en begeleiding
o Opleiding en bijscholing
De combinatie van deze drie strategieeumln is zeer effectief in de praktijk
CEDEFOP het Europees Centrum voor de ontwikkeling van beroepsopleiding wijst erop
dat het publieke debat in Europa over de vergrijzing een fundamentele verschuiving in de
visie op oudere werknemers impliceert Nieuw beleid moet flexibeler meer preventief en
meer activerend
Volgens de van Dalen et al (2010) worden de werkgevers in vergrijzende
samenlevingen onvermijdelijk geconfronteerd met de economische uitdagingen van een
vergrijzende beroepsbevolking Het ontwerpen van beleid om de inzetbaarheid en
productiviteit van oudere werknemers te verbeteren is eacuteeacuten van de uitdagingen waar
personeelsmanagers in de nabije toekomst mee worden geconfronteerd
Ook wordt vermeld hoe werkgevers momenteel bezig zijn hun beleid vorm te geven om
de productiviteit en de arbeidsparticipatie van oudere werknemers in Nederland te
bevorderen Generieke beleidsmaatregelen die erop gericht zijn oudere werknemers
tegemoet te komen - bijvoorbeeld door ze extra verlof of vermindering van hun werklast
te geven ndash komen veelvuldig voor onder het motto van leeftijdsbewust
personeelsbeleid De paradox van dit soort leeftijdsbewustzijn is dat deze maatregelen
de kansen van oudere werknemers eerder lijken te beperken op de Nederlandse
arbeidsmarkt (Euwals De Mooij en Van Vuuren 2009) Werkgevers zijn vooral sceptisch
over de toepassing van overheidsmaatregelen of sector-brede arbeidsovereenkomsten
(caorsquos) waar deze maatregelen de inzetbaarheid van ouderen verminderen en de kosten
verhogen Slechts zeer weinig organisaties hebben personeelsbeleid die gericht zijn op
het verkleinen van de groeiende productiviteit-loonkloof Slechts zes procent van de
organisaties heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid van demotie en slechts 13
procent had speciale opleidingsprogrammas voor oudere werknemers Het ontbreken
van een helder leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt het meest duidelijk wanneer we
stilstaan bij situaties waarin werknemers minder presteren Als oudere werknemers niet
meer voldoen aan de productienorm wordt dat meestal getolereerd en worden er geen
corrigerende maatregelen genomen om hun inzetbaarheid te verbeteren Van minder
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
32
presterende jongere collegarsquos wordt dit niet getolereerd en dit is reden voor ontslag
Werkgevers die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen ontwikkelen moet
maatregelen op maat snijden om de individuele werknemers te stimuleren in langer
actief te blijven op de arbeidsmarkt en een duurzame inzetbaarheid te bevorderen
Bronnen
Dalen HP van K Henkens en JJ Schippers 2010 Productivity of the Older Worker Perceptions
of Employers and Employees Population and Development Review vol 36(2) 309-330
Euwals R R de Mooij en D van Vuuren (2009a) Rethinking retirement CPB speciale publicatie
nr 80 Den Haag Centraal Planbureau
Contactinformatie voor loopbaanbegeleiding en advies
httpwwwvanedenl
httpadsomnl
httpwwwloopbaanbegeleiding-op-maatcom
24 De gevolgen van de economische situatie voor u
Persoonlijke omstandigheden hebben sterke invloed op het vermogen een inkomen te
verdienen De vraag is wat is realistisch en mogelijk binnen de gegeven
omstandigheden
In hoofdstuk 3 worden manieren van werken nader bekeken Sommige bieden
aanvullende ideeeumln die kunnen leiden tot kansen op werk Het hoofdstuk bevat
suggesties om op verschillende manieren in werksituaties betrokken te zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
33
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR
WERK
Dit hoofdstuk zal u helpen te bepalen wat de beste opties voor soorten werk voor u zijn
Het hoofdstuk is verdeeld in twee secties
bull 31 ndash brengt verschillende kansen op werk in kaart betaald onbetaald of vrijwillige
werkzaamheden
bull 32 - zet vormen van zelfstandige arbeid en professionele dienstverlening een rij
Elke sectie schetst de mogelijkheden voor werk een beschrijving van het soort werk de
voordelen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillig
In veel Europese landen is betaald werk schaars en moeten er alternatieve manieren
worden gevonden om een inkomen te genereren De kansen en mogelijkheden voor werk
die we in dit hoofdstuk bespreken zijn
311 Het continueren van betaald werk
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat
312 Zelfstandig ondernemerschap
Een zelfstandige is iemand die werkt in een eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
313 Maatschappelijk ondernemerschap
Maatschappelijk ondernemerschap omvat bedrijfsactiviteiten die primair gericht zijn op
sociale behoeften Er zijn veel verschillende ondernemingsvormen die inkomsten
genereren waarbij men wel of geen winst kan maken
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Vrijwilligerswerk wordt beschouwd als het dienen van de samenleving door middel van
de eigen interesses persoonlijke vaardigheden of leren In ruil daarvoor levert dat een
gevoel van eigenwaarde en respect op in plaats van geld Vrijwilligerswerk maakt
persoonlijke en professionele ontwikkeling van vaardigheden mogelijk Bovendien is men
onder de mensen en levert het plezier op
Een zelfhulpgroep is in handen van de deelnemers zelf Dat zijn vaak vrijwilligers die zelf
persoonlijke ervaringen met het groepsthema hebben Een zelfhulpgroep is een kleine
groep mensen die dezelfde behoefte hebben of in dezelfde situatie verkeren en als
ondersteuningsgroep samenwerken om elkaar hierbij te helpen
315 Stage
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
34
Een stage is een werkgerelateerde leerervaring voor mensen die werkervaring willen
ontwikkelen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke opdrachten die
ongeveer drie maanden tot een jaar duren Oudere volwassenen moeten soms veel
moeite doen om deel te kunnen nemen aan een stage ndash trainee- of
uitwisselingsprogramma omdat die vooral op jongeren gericht zijn
316 Uitwisselingsprogrammas (job-rotatie)
Er zijn verschillende strategieeumln die gebruikt kunnen worden om beroepsmobiliteit te
bevorderen Eeacuten daarvan is job-rotatie Bij job-rotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan binnen en buiten de organisatie Het
biedt zowel de werknemer als de organisatie kansen en mogelijkheden voor beweging en
ontwikkeling
311 Continuering van betaald werk
Wat is dit
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat De belangrijkste uitdaging van continuering van betaalde arbeid is te
ontkomen aan tal van vormen van ouderendiscriminatie in de samenleving Ook
werkgevers bezondigen zich daar nog wel eens aan Dus hoe kunnen oudere
werknemers op een bevredigende manier een voortzetting van hun dienstverband
realiseren
Vragen in verband met het continueren van betaald werk kunnen worden onderverdeeld
in vier categorieeumln
1 Hoe kunt u de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie vinden
Betaald werk - een keuze of een essentieumlle behoefte
Wie een betaalde baan heeft wordt geconfronteerd met de vraag hoe lang moet ik
werken voordat ik met pensioen kan gaan
In veel landen wordt de pensioenleeftijd verhoogd en worden pensioenuitkeringen steeds
minder gegarandeerd dan verwacht Dit resulteert in een voortdurende onzekerheid
vooral voor oudere werknemers Dat leidt tot verdere vragen zoals
- Wat betekent dit voor mij
- Zal ik langer moeten werken
- Zal de optie vrijwillige uittreding helemaal verdwijnen of blijft er nog een mogelijkheid
om eerder te vertrekken
- Wat betekent dit voor mijn gezondheid
- Wat betekent dit voor mijn gezin
- Wat betekent dit voor mijn financieumlle situatie
- Heb ik echt een keuze of ben ik gedwongen om slechts eacuteeacuten beslissing te nemen
Oudere werknemers worden in hun latere loopbaan gedwongen om hun opties te
onderzoeken voor de voortzetting van betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
35
Welke ondersteuning zou u nodig hebt om dit bereiken en van wie
bull Uw werkgever
bull Uw familie
bull Anderen
bull Uzelf
Als oudere betaald blijven werken wordt dit meestal gezien als een individueel probleem
of een individuele keuze In werkelijkheid is dit de uitkomst van collectieve politieke
sociale en economische processen waarbij de werkgever primair betrokken is Echter er
is vaak een gebrek aan mensen van wie men ondersteuning en begeleiding kan krijgen
Hoe kunt u uw situatie nader bepalen
Als u werkloos bent kunt u nu kijken naar andere secties voor een meer geschikt
werkpatroon Als u een betaalde baan heeft kunt u de quick scan doen en zien waar
u uitkomt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
36
Scores (met uitzondering van diegenen die geen betaald werk hebben)
0-3 Bouw uw carriegravere op een gemakkelijke en prettige manier af
3-7 Vindt een betere baan in een soortgelijk of andere organisaties
8-11 Stel uzelf in staat van rol te verwisselen binnen uw huidige organisatie
12-16 Verbeter uw functioneren binnen de huidige organisatie
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u betaald werk
JaNee
Indien Ja ga verder indien Nee stop hier en ga verder kijken naar de andere
werkpatronen
2 Weet u wanneer u met pensioen kunt gaan
JaNeeNiet zeker
3 Vindt u uw huidige baan bevredigend en zou u die baan willen houden tot aan
uw pensionering
JaNee
Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan uw
pensionering
4 Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan
uw pensionering
JaWeet nietNee
5 Is er iets speciaals dat u nog zou willen doen in uw baan
JaWeet nietNee
6 Wilt zich nog verder ontwikkelen of uzelf verbeteren in uw baan
JaMisschienWeet nietNee
7 Wilt u van baan veranderen in een complete nieuwe werksituatie en iets heel
anders gaan doen
JaMisschienWeet nietNee
8 Wilt u uw baan gefaseerd afbouwen
JaWeet nietNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
37
Hoe kunt u meer informatie over het vervolg van uw loopbaan krijgen
Als u uw carriegravere op een of andere manier voort wilt zetten moet u
- Anticiperen op ontwikkelingen in uw huidige werksituatie
- De kansen en mogelijkheden op een rij zetten
- Het juiste moment bepalen om actie te ondernemen
Om betaald werk te blijven doen moet u uw wensen bespreken met uw leidinggevende
en of met de HR medewerker en misschien met anderen binnen uw werkverband Het
is ook belangrijk om te overwegen wat u welen wat niet wilt delen met uw collegas over
uw plannen Daarom is strategische communicatie erg belangrijk
Suggestie het zou nuttig zijn om hoofdstuk 4 over kerncompetenties te lezen
Uw carriegravere en uw opties
1 Hoe kunt de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
Als u uw werk geleidelijk aan wilt beeumlindigingen zou u zich kunnen afvragen
- Hoe kan ik dit willen doen
- Wat is belangrijk voor mij
- Wat is ook goed voor mijn werk
In de praktijk zijn er verschillende opties mogelijk
bull Verminder uw werktijden door een deeltijdpensioen of geleidelijke uittreding
Flexibel werken is een andere manier geleidelijk te minderen
bull Overweeg demotie naar een minder belastende functie Vaak zal een dergelijke
oplossing van invloed zijn op uw inkomen dus is het goed om vooraf te berekenen
of deze optie voor u zal werken
bull Later als u precies weet wat u wilt kan het nodig zijn om te onderhandelen met uw
manager en kunt u gedwongen worden om tot een compromis te komen
VOORBEELD 1a
Jeremy besloot om rond zijn 60e de mogelijkheid te bespreken om gefaseerd met
pensioen te gaan Dit kwam zijn werkgever goed uit die nu een andere werknemer
geleidelijk aan zijn werkzaamheden kon overnemen
VOORBEELD 1b
Marina had net een nieuw kleinkind en haar dochter vroeg of ze kon drie dagen per week
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
38
op kon passen Marina onderhandelde om in deeltijd te gaan werken en maakte zo van
de gelegenheid gebruik om zich te concentreren op die aspecten van haar werk die ze
het liefste deed
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
Als u uw huidige baan wilt behouden is het misschien goed om een sterkte-zwakte-
analyse te maken van uzelf in deze baan Wat zijn uw sterke en zwakke punten Wat
zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen (risicos) Wat kunt u doen om uzelf te
verbeteren Wat kunt u doen om uw eventuele zwakke punten te compenseren Wat
heeft u nodig om de kansen te benutten En wat kunt u doen om eventuele risicos
of bedreigingen voor uw baanzekerheid te verminderen
Bespreek deze problemen met uw manager en kijk of en tot wat voor soort
overeenkomst u kunt komen U kunt denken aan meer flexibiliteit competentie-
ontwikkeling door bijscholing en training uitbreiding van +taken (bijvoorbeeld meer
jongere collegas begeleiden) enzovoort
VOORBEELD 2a
Angela had kinderen die studeerden en moest blijven werken vanwege de kosten die dat
met zich meebracht Na overleg met verschillende sectiehoofden en managers stemde ze
er mee in om een specialistische rol op zich te nemen in het beheren van belangrijke
bedrijfsgegevens Ze verbeterde haar digitale vaardigheden om dit te bereiken
VOORBEELD 2b
Arthur werkte in een klein ingenieursbureau Hij wilde een kleine stacaravan kopen en
onderhouden om door andere landen in Europa te toeren Omdat dit financieumlle gevolgen
voor hem had vroeg hij om extra uren uit te betalen en ging hij in plaats van de
gebruikelijke 40 uur 50 uur per week werken
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
Als u uw huidige positie binnen uw organisatie wilt verbeteren is het belangrijk om
een analyse van belanghebbenden te maken van wie er binnen de organisatie belang
hebben bij uw functie bijvoorbeeld
bull Hoe belangrijk is uw functie Voor wie En waarom
bull Wat kunt u doen om uw functie belangrijker voor ze te maken
bull Hoe kunt u de manier waarop u uw huidige baan doet verder ontwikkelen en
verbeteren Hoe kunt u anderen ondersteunen vanuit uw positie
In de praktijk kan dit leiden tot promotie of een uitbreiding van taken en
verantwoordelijkheden of om nieuwe uitdagingen of te werken aan projecten
Wees u bewust van uw mogelijkheden Pas op voor zelfoverschatting of overdrijving
Als u uw positie voor een langere periode wilt houden besteed dan aandacht aan de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
39
omvang van de werklast en vermijd tijdsdruk en stress zo veel mogelijk
VOORBEELD 3a
Joanne analyseerde het werk dat haar werkgever leverde en bedacht een nieuw product
dat het bereik voor haar werkgever zou kunnen vergroten Ze presenteerde haar idee
bedachtzaam aan de Chief Executive in termen van nieuwe marktmogelijkheden en
manieren om een nieuwe business zeker te stellen Hij was onder de indruk en wees
haar de nieuwe taak toe
VOORBEELD 3b
Jerome had gewerkt voor een bedrijf 40 jaar gewerkt en voelde zich moe en verveeld in
zijn werk Hij sprak met een collega van een andere afdeling en realiseerde zich dat hij
vaardigheden had om een nieuw initiatief te ondersteunen Hij werd overgeplaatst
binnen twee weken overgeplaatst naar een nieuwe taak en functie
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie
vinden
Hiervoor moet u zich strategisch orieumlnteren en meer aandacht besteden aan sollicitatie
vaardigheden presentatievaardigheden en netwerken
- Wat denkt u dat een betere baan voor u is
- Bestaan deze banen ook echt
- Waar zijn deze banen te vinden
- Wat is er nodig om op zorsquon baan te solliciteren
- Waarom denkt u dat u de juiste persoon voor die baan bent
- Hoe kunt u anderen overtuigen dat u de juiste persoon voor die baan bent
Pas op Aan een nieuwe baan beginnen brengt altijd een zeker risico met zich mee
Bespreek met uw huidige manager of u een terugkeergarantie kunt krijgen tijdens uw
proeftijd in de nieuwe baan
VOORBEELD 4a
Jenny stond op het punt te worden ontslagen Ze sprak met een goede vriend die haar
aandacht vestigde op een vacature in een naburige stad
VOORBEELD 4b
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
40
Andreacute had zijn hele leven in hetzelfde dorp gewoond en gewerkt Nu was er als gevolg
van de migratie van jongere mensen minder werk beschikbaar voor hem Voor de uren
die uitvielen kreeg hij een aanvulling als concieumlrge klusjesman op de basisschool in het
naburige dorp
312 Zelfstandig ondernemerschap
Definities
Een zelfstandige is iemand die werkt in hun eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
(Eurostat Europa in Cijfers Eurostat Jaarboek 2011)
In Nederland gelden voor de verplichting tot inschrijving bij de Kamer van Koophandel en
voor de omzetbelasting (btw) dezelfde criteria
Er worden goederen of diensten geleverd
De ondernemer vraagt meer dan een symbolische vergoeding voor de goederen
of diensten
De ondernemer neemt deel aan het normale economische verkeer en doet dat
ook geregeld (duurzaamheid)
Er is een organisatie van arbeid en kapitaal
Er is meer dan eacuteeacuten opdrachtgeverafnemer (zelfstandigheid)
De ondernemer heeft de vrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht te
verrichten
In twijfelgevallen neemt de KvK ook nog in aanmerking hoeveel tijd men in de
onderneming steekt Dat moet in principe minstens 15 uur per week zijn
Voor de Wet inkomstenbelasting 2001 is winst uit onderneming eacuteeacuten van de soorten
arbeidsinkomsten te onderscheiden van loon en resultaat uit overige werkzaamheden
Er gelden de volgende eisen
Winst maken
Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken Dat hoeft niet meteen de
eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis Een ondernemingsplan
kan helpen de winstkansen duidelijk te maken
Ondernemersrisico lopen
De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft
Openbaarheid en zichtbaarheid
De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door
promotie en publiciteit
Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers
De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor freelancers van belang Als
90 van de inkomsten van eacuteeacuten opdrachtgever komt en de rest van twee is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
41
mogelijk niet aan de eis voldaan Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen
ingezet kunnen worden enof de uren bijvoorbeeld wisselend zijn
In het kader van het starten als zelfstandige vanuit de WW gebruikt deze wet de
formulering werkzaamheden in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige
uitoefening van een beroep De minister heeft toegelicht dat bij de beoordeling of er
sprake is van werkzaamheden als zelfstandige wordt gekeken of de persoon
een reeumlel economisch bedrijfsrisico loopt
ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel
voor meer opdrachtgevers werkt over eigen bedrijfsmiddelen beschikt
een zodanige organisatie heeft opgebouwd dat hij niet meer gezien kan worden
als iemand die slechts zijn arbeidskracht productief maakt
In de context van dit werkboek gaan we er van uit dat een zelfstandige voldoet aan
tenminste eacuteeacuten van de volgende criteria
bull U werkt met de intentie om winst te maken enof
bull U besteed tijd aan het functioneren van zijnhaar bedrijf enof
bull U bent momenteel bezig een bedrijf op te zetten
Voordelen
Met het afnemen van de traditionele werkgelegenheid voor oudere werknemers op de
arbeidsmarkt kan zelfstandig ondernemerschap worden beschouwd als een goed
werkpatroon om uw werkzaam leven of carriegravere voort te zetten Vergeleken met andere
werkpatronen in dit hoofdstuk lijkt zelfstandig ondernemerschap het zwaarst Daarom
vereist de beslissing om ZZP-er te worden
bull een grondige analyse van de voor-en nadelen en
bull een betrouwbaar en realistische planning
Wat zijn de voordelen en risicorsquos van ZZP-er zijn
Belangrijkste voordelen (+) of prorsquos Belangrijkste risicofactoren (-) or contrarsquos
Bevredigend om op jezelf te werken
een gevoel van onafhankelijkheid en
zelfontplooiing
Moeilijkheden in de opstartfase waaronder
een deprimerende hoeveelheid bureaucratie
en mogelijke problemen met de financieumlle
liquiditeit
Kans op winst Een aanzienlijke investering aan tijd
Verhoogde sociale status Verstoorde balans tussen werk en priveacute
Nieuwe contacten en interpersoonlijke
relaties
Risico op financieumlle schade en juridische
aansprakelijkheid
Verbeterd gevoel van actief
burgerschap door inachtneming van de
In sommige bedrijfstakken is een groot
startkapitaal nodig om een potentieel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
42
rol van een maatschappelijk
verantwoord ondernemer
succesvol bedrijf te starten
EU of nationale overheidsfondsen
kunnen ondersteuningsprogrammas
bieden voor starters
Expertise nodig op het gebied van zakelijke
belangen van het ondernemerschap
Juridische vormen van ondernemerschap
Als startende ondernemer moet u voor uw bedrijf de juiste juridische vorm ook wel
rechtsvorm genaamd kiezen Dit heeft gevolgen voor uw aansprakelijkheid en uw
belastingverplichtingen Hoewel u niet per definitie vastzit aan de rechtsvorm die u kiest
is het aanpassen ervan een ingewikkeld en kostbaar proces Deze checklist helpt u bij
het bepalen van de rechtsvorm die het best bij uw onderneming past 9 rechtsvormen
voor ondernemers
1Eenmanszaak (ZZP-er)
Veruit de meeste startende ondernemers en ZZPers beginnen als eenmanszaak De
naam zegt het eigenlijk al van een dergelijk bedrijf is slechts eacuteeacuten persoon de eigenaar
Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming Gaat u in uw eentje
beginnen maar verwacht u na verloop van tijd personeel te gaan aannemen dan kunt u
dus alsnog kiezen voor een eenmanszaak Verder is het van belang om te weten dat er
voor een eenmanszaak geen oprichtingseisen gelden dat wil zeggen dat er geen akte
hoeft te worden gemaakt U bent daarentegen wel verplicht om uw onderneming in te
schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) Per persoon kan
er maximaal eacuteeacuten eenmanszaak worden opgericht
2 Maatschap
In een maatschap werken twee of meer personen (in dit geval maten) samen die onder
een gemeenschappelijke naam een beroep uitoefenen Deze rechtsvorm komt veel voor
in de medische en juridische wereld Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen
fysiotherapeuten en advocaten Maar ook in de architectenwereld bestaan veel
maatschappen Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt zoals
geld goederen of arbeid waarbij het uiteindelijke voordeel hieruit wordt verdeeld onder
de maten Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen Sinds 2008 moeten
ook alle maatschappen afgezien van zogenaamde stille (externe) maatschappen
worden ingeschreven in het Handelsregister Bij de oprichting hoeft net als bij een
eenmanszaak geen akte te worden opgesteld Probeer onderling echter wel duidelijke
afspraken te maken over overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris Zo
voorkomt u dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden
uit de maatschap
3 Vennootschap Onder Firma (VOF)
De Vennootschap Onder Firma (VOF) is eigendom van meerdere betrokkenen die
vennoten of firmanten worden genoemd Dit kunnen bestaande personen zijn maar
rechtspersonen zoals besloten vennootschappen (BVs) is ook een optie De op te richten
VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister Het is niet verplicht om een
firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken maar net als bij een maatschap is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
43
het wenselijk om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden bevoegdheden en
de winstverdeling schriftelijk vast te leggen
4 Besloten Vennootschap (BV)
De Besloten Vennootschap vaak afgekort naar simpelweg BV is een veelgebruikte
rechtspersoon waarbij het kapitaal in aandelen is verdeeld en de risicos van hoofdelijke
aansprakelijkheid worden beperkt Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders
maar kunnen niet vrij worden verhandeld Een belangrijk voordeel van de BV is dat het
een rechtspersoon is Dat houdt in dat in veel gevallen niet u maar de BV aansprakelijk
is voor eventuele schulden Let op als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kunt u
hierop weacutel persoonlijk worden aangesproken Als directeur bent u in dienst van de
onderneming Een BV kan door een of meerdere personen worden opgericht Bij de
oprichting moest de BV vroeger beschikking hebben over een kapitaal van
achttienduizend euro (in de vorm van geld of natura zoals onroerend goed) Dat is niet
meer het geval Sinds 1 oktober 2012 is namelijk het nieuwe BV-recht ingegaan De
wetgeving met betrekking tot de besloten vennootschap (BV) is sindsdien aanzienlijk
veranderd
5 Commanditaire Vennootschap (CV)
De Commanditaire Vennootschap kan van pas komen indien u over te weinig kapitaal
beschikt om een VOF op te richten Een CV is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen
twee of meer personen (vennoten) Deze vennoten kunnen beherend of stil
(commanditair) zijn In de praktijk betekent dit dat de stille vennoten alleen financieel
betrokken zijn bij de onderneming Het is voor hen niet toegestaan om namens de CV te
spreken of handelen Voor de oprichting van een Commanditaire Vennootschap bestaan
afgezien van de inschrijving in het Handelsregister geen formele eisen Daarom is des te
belangrijker om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten
vastleggen door een notaris Mocht de vennootschap haar verplichtingen niet meer
kunnen nakomen dan zijn de beherende vennoten priveacute voor honderd procent hoofdelijk
aansprakelijk De commanditaire vennoten zijn daarentegen slechts aansprakelijk voor
het bedrag dat zij hebben ingebracht
6 Naamloze Vennootschap (NV)
Deze rechtsvorm is voor starters over het algemeen niet echt relevant Een NV is een
vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen maar deze zijn in
tegenstelling tot bij een BV overdraagbaar De eisen bij het oprichten van een NV zijn
vrijwel gelijk aan die bij het opzetten van een BV maar hierbij moet u ten tijde van de
oprichting nog wel beschikken over een minimumkapitaal het gaat hierbij om een
bedrag van 45000 euro Namens de NV moeten jaarstukken worden opgeteld en
ingeleverd bij de KvK De wijze waarop dit moet gebeuren hangt af van de grootte en
omvang van het bedrijf
7 Franchise
Franchise is een vorm van samenwerking tussen bedrijven waar een ondernemer
(franchisenemer) een licentie krijgt voor het business model dat ontwikkeld is door een
andere entiteit (de franchisegever) meestal een bekend bedrijf de licentie kan het recht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
44
dekken om een merknaam te gebruiken know-how handelsmerken business concept
operationele procedures enz De franchisenemer betaalt een vaste vergoeding aan de
franchisegever In ruil daarvoor kan de franchisegever ook hulp bieden in de vorm van
opleidingen recruitment diensten en promotie
8 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Routes naar zelfstandig ondernemerschap
Bij de overgang naar zelfstandig ondernemerschap ontstaat meestal eacuteeacuten van de
volgende vormen
Een nieuw bedrijf starten ndash u wordt ZZP-er of deel van een maatschap op basis
van een goed onderbouwd idee voor de zakelijke bedrijfsvoering alsmede de
nodige expertise en middelen (ondernemingsplan)
Deelnemen aan een bestaand familiebedrijf ndash een familielid nodigt u uit om deel
te gaan nemen in zijn bedrijf alleen mogelijk voor wie familie heft die al een
bedrijf bezit
Deelnemen aan een bestaand bedrijf dat gerund wordt door een niet-familielid ndash
dit is mogelijk als u gevraagd wordt deel te gaan nemen er in een reeds bestaand
bedrijf als partner directeur of aandeelhouder op basis van specifieke expertise of
opleiding
Een eigen bedrijf starten na in een ander bedrijf ervaring opgedaan te hebben ndash ook als u een ervaren persoon bent heeft u misschien behoefte om meer ervaring
op te doen in een zakelijke omgeving vooral als uw business idee iets anders is
dan de gebieden waarmee u reeds bekend bent
Een eigen bedrijf starten zonder uw huidige baan op te zeggen - een goede optie
als u niet zeker weet of uw bedrijf zal slagen en u uw huidige werk wilt houden als
back-up Echter meestal is voltijds werken zo uitputtend en tijdrovend dat u niet
genoeg tijd en mogelijkheden heeft om zich te concentreren op uw eigen bedrijf
Bovendien kan uw werkgever het mogelijk niet accepteren dat u aanvullend
betrokken bent in uw eigen bedrijf vooral als er sprake is van concurrentie
Stappenplan
Een stappenplan is een goed begin als u voor uzelf wilt beginnen Met een stappenplan
kunt u alles goed op een rijtje zetten Hieronder bieden wij u een aanzet voor zon
stappenplan Er wordt kort uitgelegd wat met elke stap wordt bedoeld
1 Orieumlntatieidee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
45
Alles begint met een idee In uw hoofd ontwikkelt zich dat razendsnel u bent
waarschijnlijk binnen enkele jaren directeur van een goed lopend bedrijf In de praktijk
gaat dit helaas niet zo snel en gemakkelijk Het is dan ook een goed idee om uw ideeeumln
te bespreken met familie vrienden en bekenden Natuurlijk kunt u ook een
adviesbureau dat zich richt op startende ondernemers raadplegen Zij kunnen u ook
helpen om uw ideeeumln om te zetten in concrete stappen Ga vooral niet overhaast van
start Wat nu een goed idee lijkt is dit over enkele wekenmaanden nog steeds Dit
brengt ons bij stap 2
2 Ondernemingsplan
Om uw idee te toetsen op haalbaarheid schrijft u een ondernemingsplan Dit plan schrijft
u in eerste instantie voor uzelf om duidelijk te maken wat er allemaal komt kijken bij het
starten van een eigen bedrijf Met een ondernemingsplan is het gemakkelijker om in een
later stadium anderen ervan te overtuigen dat u een goed idee heeft Dit kan belangrijk
zijn om bijvoorbeeld uw financiering rond te krijgen In een ondernemingsplan komen de
sterke en zwakke kanten van de ondernemer en de kansen en bedreigingen van de
onderneming aan het licht
3 Kamer van Koophandel en btw-nummer
Voordat u daadwerkelijk kunt beginnen zult u zich waarschijnlijk moeten inschrijven bij
de Kamer van Koophandel (KvK) Voor de inschrijving in het handelsregister dient u een
geldig legitimatiebewijs mee te nemen Eenmanszaken kunnen bij hun inschrijving bij de
Kamer van Koophandel (KvK) meteen hun btw-identificatienummer meenemen VOFs en
CVs krijgen hem eacuteeacuten week na hun inschrijving bij de KvK vanzelf door de Belastingdienst
toegezonden
4 Huisvesting
U zult natuurlijk ook een plaats nodig hebben waar u gaat werken Dat kan thuis zijn of
u gaat een pand huren of zelfs kopen Waar u uiteindelijk ook voor kiest u zult met een
aantal zaken rekening moeten houden Welke eisen stelt u aan de ruimte Wat is het
bestemmingsplan van die ruimte Kunt u op die locatie eventueel uitbreiden Welke
regels gelden voor uw bedrijfsruimte valt u onder winkel- of horecaruimte of onder
kantoorruimte Al deze zaken dienen goed te worden uitgezocht en doordacht voordat u
uiteindelijk uw keuze bepaalt
5 Kiezen van een rechtsvorm
Als u een bedrijf start dan zult u een rechtsvorm moeten kiezen voor uw bedrijf Bij de
keuze van een rechtsvorm spelen aspecten als kosten fiscale en juridische gevolgen een
grote rol Allereerst speelt mee of u alleen gaat werken of gaat samenwerken met
anderen En wat brengen die anderen dan eventueel mee aan arbeid goederen goodwill
of geld Als u alle aspecten op een rijtje zet dan kunt u kiezen uit rechtsvormen zonder
rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak vof CV maatschap) en rechtsvormen met
rechtspersoonlijkheid (BV NV cooumlperatie vereniging stichting)
6 Verzekeringen
Als ondernemer loopt u risicos Die risico s kunt u afdekken door u te verzekeren U
moet zich natuurlijk persoonlijk verzekeren maar ook voor uw bedrijf kan het handig
zijn om bedrijfsverzekeringen af te sluiten Te denken valt aan verzekeringen voor ziekte
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
46
en arbeidsongeschiktheid pensioen glasschade de inboedel aansprakelijkheid
rechtsbijstand transport inkomstenderving diefstal en ga zo maar door Het is aan u
om te beoordelen welke verzekeringen u nodig acht Als u uw financiering bij een bank
heeft geregeld dan kan deze eisen dat u de verzekeringen bij hun afsluit (Let op deze
koppelverkoop is nu verboden) Is dit niet het geval dan kunt u zich wenden tot
onafhankelijke assurantieadviseurs U kunt dan samen op zoek naar de juiste en
goedkoopste verzekeringen
7 Financiering
Om uw bedrijf te kunnen starten heeft u geld nodig Er zijn vele manieren waarop u aan
geld kunt komen Normaal gesproken zult u zelf een gedeelte van het startkapitaal
moeten financieren Daarnaast kunt u terecht bij banken familie leveranciers of
particuliere investeerders Om geld van deze personen of instanties los te krijgen zult u
wel een goed onderbouwd financieel plan moeten hebben Zon plan is ook onderdeel van
het ondernemingsplan
8 Personeel
Als u bij de start van uw bedrijf direct personeel in dienst moet nemen dan brengt dat
consequenties met zich mee U zult allereerst goed personeel moeten vinden U zult uw
personeel moeten aansturen en motiveren Daarbij moet u werk uit handen kunnen
geven Heeft u eenmaal goed personeel dan zult u zich moeten melden bij
uitvoeringsinstellingen om kenbaar te maken dat u werkgever bent met de daarbij
behorende verplichtingen (onder meer de inhoudingsplicht voor sociale verzekeringen)
Daarnaast zult u per werknemer jaarlijks moeten opgeven welke bedragen er zijn
ingehouden en uitbetaald aan de Belastingdienst Ook kan de Arbeidsinspectie bij u
langskomen om te kijken of u zich wel aan de regels houdt
Quick scan zelfstandig ondernemerschap
Als u niet van plan bent om een eigen bedrijf te beginnen is dit geen optie voor u Stop
hier en ga naar een ander werkpatroon in dit hoofdstuk Als u wel nog steeds
geiumlnteresseerd bent in zelfstandig ondernemerschap laat deze quick scan u zien waar u
staat
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
47
Scores
0 - 7 Overweeg een ander werkpatroon
8 - 15 Herzie je motivatie en drijfveren kritisch
16 - 24 Zelfstandig ondernemerschap is echt iets voor u
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u er ooit over gedacht om uw eigen bedrijf op te richten
JaNee
2 Als u een baan heeft denkt u dat u die kunt verlaten voor uw pensionering
JaWeet nietNee
3 Als dat niet het geval is bent u dan geiumlnteresseerd in het opzetten van een eigen
bedrijf
JaWeet nietNee
4 Heeft u ervaring in het leiding geven aan anderen in de afgelopen vijf jaar
JaNee
5 Zijn er kennisgebieden waarop u een expert denkt te zijn Kunt u zich bepaalde innovaties of succesvolle initiatieven herinneren die u heeft ondernomen in uw huidige situatie (werk familie lokale gemeenschap) JaWeet nietNee
6 Heeft u een voorkeur voor banen of functies met flexibele werktijden
JaWeet nietNee
7 Zou u een bijzondere aantrekkelijke investering doen als daaraan een beduidend risico verbonden is JaWeet nietNee
8 Beschikt u over eigen financieumlle middelen om te gebruiken om uw eigen bedrijf op
te starten
JaWeet nietNee
9 Heeft u al een idee dat omgezet kan worden in een eigen bedrijf
JaNee
10 Bent u bekend met de actuele ontwikkelingen in de economie Bent u op de
hoogte van de basisbeginselen waaraan een ondernemer zich moet houden
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
48
Voorbeelden van zelfstandig ondernemerschap
Wendy werd ontslagen in haar kantoorbaan maar voordat ze vertrok heeft ze een nieuw
bedrijf opgezet voor huisdierverzorging Ze gebruikte haar werkcontacten als haar eerste
klantenbestand Ze verzorgt het voeren van de huisdieren in hun eigen huizen en laat ze
uit Ze doet dit voor een heel weekend uit huis of in het eigen huis Haar liefde voor
dieren maakt haar werk tot een plezier
Gina werkt als receptioniste bij een universiteit Ze heeft haar garage omgebouwd tot een
lesruimte om voor het plezier de Franse taal te leren op twee avonden per week Er is
inmiddels en wachtlijst voor haar lessen en ze breidt het aantal lesgroepen uit Als ze
meer dan 4 avonden per week kan vullen stopt ze met voor de universiteit werken en
begint ze ook lesgroepen overdag Ze geniet van de stimulerende werking die van het
lesgeven uitgaat en ze krijgt nu tijd om haar partner meer zien als hij met pensioen is
Vaardigheden en competenties die nodig zijn voor het zelfstandig
ondernemerschap
De volgende vaardigheden en competenties worden doorgaans gezien als noodzakelijk
voor zelfstandige ondernemers
bull Tijdmanagement
bull Het vermogen om te gaan met stress
bull Creativiteit
bull Leiderschap
bull Mogelijkheid om risicorsquos te nemen en te beheersen
bull Zelfbewustzijn en motivatie
bull Interpersoonlijke communicatie waaronder onderhandelingsvaardigheden
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)
Maatschappelijk ondernemerschap - een alternatieve keuze
Veel mensen zijn geiumlnteresseerd in het idee van de sociale economie en erkennen dat er
meer is aan waarden dan louter winst In de komende fase van uw leven geeft u er
wellicht de voorkeur aan waarden na te streven als solidariteit het creeumlren van nieuwe
banen het verstrekken van noodzakelijke goederen en diensten tegen redelijke prijzen
werken met anderen voor gemeenschappelijke doeleinden Maatschappelijk
ondernemerschap kan een kans op betaald werk of vrijwilligerswerk bieden In deze tijd
van economische crisis waar noch de publieke noch de private sector voldoende banen
creeumlren kan een maatschappelijk of sociale onderneming een goede optie zijn De EU en
veel regeringen ondersteunen het oprichtings- en startproces van sociale
ondernemingen omdat het individu en de gemeenschap beide voordeel dienen te
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
49
genieten van wat sociale ondernemingen kunnen bieden
Wat is een maatschappelijke of sociale onderneming
De sociale economie betreft zakelijke activiteiten die primair gericht zijn op of reageren
op maatschappelijke behoeften Historisch gezien zijn er veel verschillende vormen van
sociaal ondernemen die enerzijds winst maakten en anderzijds bezig waren met de
sociale aspecten van de activiteiten die zij verrichten bijvoorbeeld
bull Stichtingen
bull Verenigingen
bull Cooumlperaties
De kern van alle sociale ondernemingen is het concept waarmee ze werken
bull Voor het algemeen belang en sociale doeleindenbull Op basis van democratische
beginselen
bull Ten gunste van kwetsbare groepen
bull Om de winstinkomsten te herinvesteren in het bedrijf
bull Niet gebaseerd op marktprincipes
bull Om uit te breiden en veel banen te creeumlren
Hoe kunt u meer leren over sociale ondernemingen in uw land
Landen verschillen in de mate waarin zij sociale ondernemingen hebben ontwikkeld
Italieuml is toonaangevend in sociale cooumlperaties de werkgelegenheid is daar gestegen van
27000 banen in 1991 tot 149000 in 2001 Klopt dat wel Een door de EU gefinancierde
EQUAL programma in 2005 hielp dit soort ondernemingen vooruit te duwen
In veel landen is er geen specifieke wetgeving met betrekking tot de werking van sociale
ondernemingen Het Verenigd Koninkrijk heeft een lange geschiedenis van sociale
ondernemingen - er zijn community ondernemingen kredietinstellingen de
handelsbanken van goede doelen bedrijven-in-werknemersbestuur cooumlperaties de
ontwikkeling van vrije trusts woningcorporaties en maatschappelijke ondernemingen
In Nederland zijn er historisch gezien veel stichtingen verenigingen en cooumlperaties
belangrijkste rechtsvormen zijn
1 Vereniging
Indien u een bepaald doel voor ogen heeft en met andere wilt samenwerken om dit te
bereiken kunt u de vereniging kiezen als rechtsvorm Kort gezegd is een vereniging een
samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk
doel Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om onder de leden te verdelen
geen doel mag zijn Er mag winst worden gemaakt maar de opbrengsten moeten ten
goede komen aan het gemeenschappelijke doel Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn
dat uw vereniging uit ten minste twee personen bestaat de hoogte macht bij de
ledenvergadering ligt alle leden hierbij eacuteeacuten stem hebben en het bestuur wordt benoemd
namens de ledenvergadering Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid maar er
wordt wel onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en
verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
2 Stichting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
50
Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te
realiseren Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten Een stichting mag winst
maken maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan
een ideeumlel of sociaal doel Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen
(natuurlijk of rechtspersoon) heeft geen leden en wordt opgericht bij notarieumlle akte of
testament Vergeet de stichting niet als zodanig in te schrijven in het Handelsregister
van de KvK In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet
aansprakelijk gesteld Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting
valt zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder
bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden
3 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen (MVO) is volgens de Nederlandse regering
zowel een bedrijfseconomische kans als een maatschappelijke verantwoordelijkheid De
OESO-richtlijnen vormen het inhoudelijke kader voor internationaal MVO Dat betekent
dat bedrijven zich bewust moeten zijn van het effect dat ze hebben op mens en milieu
rechtstreeks en via hun keten van toeleveranciers en afnemers Bedrijven hebben de
verantwoordelijkheid om risicorsquos in kaart te brengen en dienen hun invloed te gebruiken
om de situatie te verbeteren De overheid gaat met werkgevers in verschillende sectoren
om de tafel om verbeterplannen op te stellen
Hoe kunt u meedoen
De voor de hand liggende plek om te beginnen om meer te weten te komen over sociale
ondernemingen is om informatie te zoeken bij de Kamer van Koophandel advies
bureaus lokale overheden en via online zoekopdrachten
Meer informatie kunt u vinden op httpwwwmvonederlandnl
Examples of social enterprises
De daklozenkrant ndash The Big Issue
Een daklozenkrant (ook wel straatkrant) is een krant die in verschillende landen op
straat wordt verkocht door personen zonder vaste woon- of verblijfplaats Het doel van
daklozenkranten is om daklozen en bijzonder arme mensen een manier te bieden om
voor zichzelf te zorgen via een wettelijk toegestane inkomstenbron Een deel van de
opbrengst van de verkochte kranten mogen ze namelijk zelf houden Op die manier
vormt de verkoop ervan een alternatief voor illegale activiteiten of bedelen De
organisatie achter de uitgifte van daklozenkranten helpt zogezegd daklozen om zichzelf
te helpen De eerste daklozenkrant van Europa was The Big Issue in Londen Deze werd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
51
voor het eerst uitgegeven in 1991 en bleek al gauw een groot succes In 1994 werd in
Utrecht dan ook de eerste Nederlandse daklozenkrant genaamd Straatnieuws
opgericht Het doel achter de daklozenkranten is dat deelnemers langzaam steeds meer
verantwoordelijkheid krijgen en nemen in hun werk De begeleiding van de distributeurs
wordt door de organisatie zelf ter hand genomen De kranten worden betaald door
middel van advertentieverkoop en de opbrengsten van de straatverkoop De
straatverkopers van daklozenkranten kunnen de kranten vaak inkopen voor een
gereduceerd tarief bijvoorbeeld de helft van de verkoopprijs Wie geen geld heeft om
de verkoop de eerste keer op te starten wordt eerst op weg geholpen met een
eenmalig klein krediet Met het geld dat de verkoop van de krant oplevert kunnen
verkopers vervolgens weer nieuwe kranten kopen Daklozenkranten voorzien daklozen
niet alleen van een bescheiden inkomen en een zekere dosis zelfrespect Het is
daarnaast ook een middel om het grote publiek bekend te maken met dak- en
thuislozen en de problemen waar zij dagelijks mee moeten omgaan
Kringloopbedrijven
Kringloopbedrijven zijn vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw ontstaan om de
afvalstroom van vaak nog goede zaken te beperken en hergebruik te bevorderen Dit
mede onder invloed van het inzicht dat hergebruik van producten of artikelen de meest
hoogwaardige vorm van afvalverwerking is Sommige kringloopwinkels zijn zo groot dat
het complete warenhuizen zijn voor meubels kleding huisraad boeken elektronica
speelgoed en meer In de grote steden zijn de kringloopbedrijven vaak zeer groot en
gespecialiseerd Zij hebben vaak diverse winkels voor bijvoorbeeld boeken kleding
curiosa elektronische apparatuur meubels huisraad en gebruikte fietsen Een
kringloopwinkel kan onder een stichting vallen maar ook onder een bedrijf Het grote
verschil is dat een stichting meestal een specifiek doel probeert te verwezenlijken en de
gemaakte winst gebruikt voor een ideeumlle of sociale doeleinden een bedrijf mag de winst
uitkeren aan zijn eigenaars aandeelhouders of dergelijk Een kringloopbedrijf zamelt
spullen in die nog bruikbaar zijn Het selecteert sorteert en repareert de goederen
vervolgens en verkoopt hetgeen daarvoor geschikt is in eacuteeacuten of meer winkel(s) De
opbrengst van de verkopen wordt gebruikt om kosten te bestrijden werkgelegenheid te
creeumlren en het milieu te verbeteren Sommige kringloopcentra hebben zich bovendien
ten doel gesteld om financieel bij te dragen aan maatschappelijke projecten dichtbij of
verder weg Kringloopcentra moeten niet verward worden met tweedehandswinkels
Tweedehandswinkels kopen hun goederen in kringloopcentra bevoorraden zich met
goederen die door mensen zijn afgedankt en die voor niets ter beschikking worden
gesteld Deze worden vaak aan huis opgehaald In het kringloopcentrum worden ze
vervolgens gesorteerd gecontroleerd zo nodig gerepareerd en schoongemaakt Daarna
worden ze in de kringloopwinkel weer aangeboden Voor gebruikte zaken kan men ook
terecht in een weggeefwinkel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
52
Scores
0 -7 Een ander werkpatroon past waarschijnlijk beter bij u
8-15 Onderzoek wat uw motivatie is om in een sociale
onderneming actief te zijn
16-24 Een sociale onderneming past mogelijk goed bij u
Sociale onderneming quick scan
Als u meer ja-antwoorden dan nee-antwoorden heft kan een sociale onderneming
aansluiten bij uw huidige behoefte aan ander werk U wil mogelijk de mogelijkheden om
een sociale onderneming op te zetten of te participeren in een reeds bestaande nader
onderzoeken
Quick Scan
Indien Ja=2 Weet niet =1 Nee=0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Beschikt u over vrije tijd en wilt u uw inkomen uitbreiden
JaNee
3 Zou u werken voor sociale doelen willen overwegen tegen een financieumlle
vergoeding
JaNee
4 Beschikt u over specifieke kennis of professionele expertise die andere mensen
of de lokale gemeenschap kan helpen
JaNee
5 Vindt u het prettig om in teamverband te werken
JaNee
6 Bent u bereid om initiatief als ondernemer te nemen
JaNee
7 Beschikt u over specifieke kennis en vaardigheden of professionele expertise
die u zou willen delen met anderen om een sociale onderneming op te zetten
JaNee
8 Bent u bereid om zich te verbinden aaneen specifiek project
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
53
Vereiste vaardigheden voor een sociale onderneming
De vaardigheden die nodig zijn voor betrokkenheid van en werken in sociale
ondernemingen zijn afhankelijk van de rollen van de deelnemers en de goederen of
diensten die er worden geproduceerd De groep moet vaardigheden ontwikkelen zoals
algemene veerkracht en eigenwaarde (zie hoofdstuk 42) Verschillende individuen in het
team zal bieden verschillende vaardigheden
Er is een behoefte aan sterke motivatie en betrokkenheid (zie hoofdstuk 13)
Als individu is plezier en sociaal engagement nodig om effectief samen te werken in een
team Daarom zijn de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor sociale
ondernemingen communiceren en goed kunnen luisteren naar anderen
Als u heel gericht bent op geld verdienen en winst maken is deze vorm van
werkgelegenheid waarschijnlijk niet geschikt voor u
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Deze paragraaf is verdeel in twee delen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en actief burgerschap en
Deel 2 - Zelfhelpgroepen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie omvat een breed scala van activiteiten waarbij een persoon
zich actief uiteenzet met de lokale omgeving en de gemeenschap
Maatschappelijke participatie kan worden gedefinieerd als de betrokkenheid van mensen
bij projecten om problemen op te lossen Individuen gezinnen en gemeenschappen
worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor hun eigen welzijn en ontwikkeling
van capaciteit om bij te dragen aan hun eigen en de ontwikkeling van de samenleving
(Oakley en Marsden 19871) Begunstigden beiumlnvloedden de richting en de uitvoering van
ontwikkelingsprojecten in plaats van slechts dat ze een deel van de projectopbrengsten
ontvangen (Paul in Bamberger 19862) Het merendeel van de sociale bewegingen niet-
gouvernementele organisaties (NGOs) en maatschappelijke organisaties is is een uitdrukking van georganiseerde maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden tijdens een van de volgende activiteiten
bull Behoefteonderzoek - uiten van meningen over wenselijke verbeteringen prioriteren
doelen en onderhandelen met betrokken afdelingen
bull Planning - het formuleren van doelstellingen het stellen van doelen het bekritiseren
van de plannen
bull Mobiliseren - bewustwording in een gemeenschap over de behoeften het oprichten of
ondersteunen van organisatiestructuren binnen de gemeenschap
bull Training - deelname aan formele of informele opleidingsactiviteiten om de
communicatie- opbouw- onderhouds- en financieumlle managementvaardigheden te
1 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
2 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
54
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
QUICK SCAN indien Ja=1 Weet niet =0 Nee=0 1 Bent u geiumlnteresseerd in wat er in uw lokale gemeenschap gebeurt
JaNee
2 Wilt u mensen die bij u inde buurt wonen helpen en ondersteunen JaWeet nietNee
3 Bent u bezorgd over uw lokale omgeving JaNee
4 Zijn er zaken waarin u van mening bent dat de samenleving echt zou moeten
veranderen JaNee
5 Bent u erop voorbereid om tijd energie uw persoonlijke inzet en betrokkenheid te investeren in de samenleving JaWeet nietNee
6 Beschikt u over tijd energie persoonlijke inzet en betrokkenheid om die te
investeren in de samenleving
JaWeet nietNee
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
verbeteren
bull Implementatie - het verrichten van managementactiviteiten rechtstreeks met arbeid
en materiaal bijdragen aan de opbouw de exploitatie het onderhoud direct bijdragen
aan de financieumlle kosten door het betalen van diensten en het lidmaatschap van een
maatschappelijke organisatie
bull Monitoring en evaluatie - deelname aan de beoordeling van het verrichte werk het
erkennen van verbeteringen die kunnen worden aangebracht en het herdefinieumlren
behoeften
Maatschappelijke participatie - quick scan
Positieve en negatieve prikkels voor participatie
Enkele van de belangrijkste redenen waarom mensen meestal bereid zijn om deel te
nemen aan humanitaire en communautaire programmas zijn
bull maatschappelijke participatie motiveert mensen om samen werken ndash mensen
ervaren een gevoel van gemeenschap en erkennen de voordelen van hun
betrokkenheid
bull sociale religieuze of traditionele verplichtingen voor wederzijdse hulp
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
55
bull zuivere maatschappelijke participatie - mensen zien echt de kans om hun eigen
leven en de kwaliteit van de samenleving te
bull beloning in geld of in natura
Redenen waarom mensen terughoudend zijn om deel te nemen aan maatschappelijke
participatie zijn
bull Een oneerlijke verdeling van werk of een uitkering onder de leden van de
gemeenschap
bull Een sterk individualistische samenleving waar er weinig of geen gevoel van
gemeenschap
bull Het gevoel dat de overheid of instelling moet zorgen voor de faciliteiten
bull het pamperen van mensen - als mensen behandeld worden alsof ze hulpeloos
krijgen ze meer kans om te doen alsof ze zijn
Politiek activisme
Politiek activisme op gemeenschapsniveau houdt zich vooral bezig met de lokale politiek
Dit kan interactie met de formele wettelijke instanties zoals lokale overheid inhouden of
lid worden van gevestigde lokale groepen die zich inzetten om het systeem of structuren
in de omgeving te veranderen Politiek actieve burgers zetten vaak
bewustmakingscampagnes of zelfhulpgroepen op rond belangrijke kwesties waarna ze
stappen ondernemen bij de lokale organisaties in de private publieke of vrijwillige
sector Deze strategie heeft een positief effect gehad en in veel gevallen tot succes
geresulteerd waarbij de lokale voorziening is veranderd
De volgende voorbeelden tonen de mogelijke effectiviteit van politiek activisme
bull Bestrijding van het racisme in de Verenigde Staten met het succes van
de zwarte beweging in de zestiger zeventiger en tachtiger jaren van de
vorige eeuw
bull Duurzaamheid en recycling omarmd door de plaatselijke autoriteiten in
het Verenigd Koninkrijk
bull Verbeteringen van de gezondheid als gevolg van door lokale of nationale
groepen gevoerde campagnes over een bepaald gezondheidsthema
gezondheid zoals roken en alcoholgebruik
Politiek activisme kan lonend zijn op een aantal manieren het kan een gevoel geven van
voldoening over het neerzetten van een prestatie of het maken van een verschil het
systeem te veranderen of verbeteren en het kan anderen voordeel opleveren Vaak is
zijn uitgebreide inzet en toewijding nodig om een positief resultaat te bereiken Er gaat
vaak ook de nodige tijd in zitten om deze resultaten te bereiken
Hieronder vindt u een test om uit te vinden hoe politiek actief u eigenlijk bent
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
56
Test wat voor vaardigheden en kenmerken heeft u nodig om politiek actief te
zijn of te worden
Voor elk kenmerk beoordeelt u zichzelf van +++ tot -
+++ ++ + -
Organisatorische kwaliteiten
Vermogen om anderen te motiveren
In staat zijn om te focussen
Effectieve mondelinge en schriftelijke
communicatievaardigheden en iom kunnen
gaan met digitale formulieren
Charismatisch zijn
Persoonlijke motivatie
In staat zijn om kernpunten in of de kern van
een boodschap te onderscheiden
Vasthoudend
Ogenschijnlijke mislukkingen kunnen negeren
Ook onder sociale druk principieel kunnen
blijven
Graag gezien worden dat u dit doet zonder
eigenbelang
Score
Als u 22-33 plusjes scoorde beschikt u over het type vaardigheden en eigenschappen
dat nodig is om politiek actief te worden
Een andere manier van politiek actief zijn is om actief betrokken te raken bij duurzame
ecologische activiteiten ook wel bekend als de milieubeweging Momenteel is er in de
21e eeuw groeiende bezorgdheid over hoe de westerse wereld gebruik maakt van de
afnemende middelen Activisten op dit gebied proberen de risicos en gevaren van het
voortdurende beleid gericht op meer consumeren en meer groei te benadrukken
Milieuactivisme omvat een breed scala van belangen perspectieven en standpunten die
kunnen bestaan uit acties met betrekking tot
bull Recycling afvalbeheer verpakkingen
bull Landbouwpraktijken het gebruik van kunstmest genetische manipulatie
bull Het gebruik van de grond en tuinen
bull Consumentisme levensstijl en voedingspatronen
bull Kapitalisme de globalisering en exploitatie van grondstoffen
bull Het verkeer van goederen tussen landen en regios
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
57
bull Het verbruik van middelen vooral brandstof
bull De ontwikkeling van duurzame woningbouw
Geschiedenis van het vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk in West-Europa kent een vergelijkbare historische ontwikkeling
Vrijwilligerswerk is ontstaan bij de overgang van de familie (particuliere) zorg aan de
gemeenschap (gemeentelijke) zorg Zorg voor wezen zieken en psychiatrische patieumlnten
werd in de middeleeuwen eerst door christelijke organisaties (kloosters parochies) als
taak opgenomen en later door particulieren (christelijke ondernemers) en
overheidsinstanties (gemeenten) Al deze groepen maakten gebruik van mensen die dat
ldquovrijwilligrdquo deden
Vrijwilligerswerk heeft lange tijd plaatsgevonden onder de paraplu van de verzuiling die
een enorme impuls gaf aan het ont- en bestaan van verenigingen De sterkste groei van
de verenigingen vond plaats in de tweede helft van de 19e eeuw en het eerste
decennium van de 20e eeuw
Voor zover overheden werden betrokken steeg de overheidsbemoeienis aan het begin
van de 20e eeuw en werd de sociale zekerheid verankerd in wet-en regelgeving Dit
leidde tot een algemene verbetering van de levensstandaard van veel mensen en dus
raakten veel mensen betrokken bij vrijwilligerswerk Vanaf dat moment was vrijwilliger-
zijn niet langer afhankelijk van de sociale klasse waarin men was geboren In plaats
daarvan werd de betrokkenheid op basis van een vrijwillige verbintenis een nieuw
principe Tussen de jaren 1945 en 1966 werden modellen voor de welvaartsstaat ontwikkeld die
de maatschappelijke voorhoede voorzieningen brachten Overheden kapselden het
initiatief dat in de private sector ontstaan was in door wet-en regelgeving subsidies of
regulering door nationale volksverzekeringen Zorgaanbieders werden door middel van speciale trainingen zorgexperts Deze trend
naar professionalisering had grote gevolgen voor de traditionele rol van de vrijwilliger
Veel van de taken oorspronkelijk door vrijwilligers uitgevoerd werden overgenomen door
betaalde krachten De gezondheidszorg werd professioneler en omvattender
Sinds 1965 zijn er nieuwe vormen van vrijwilligerswerk ontstaan Deze ontwikkeling was
gekoppeld aan de komst van nieuwe sociale bewegingen en de kritiek op de prestaties
van het geiumlnstitutionaliseerdewelzijnswerk (bijv vrijwilligerswerk bij van blijf-van-mijn-
lijfhuizen) De groei van deze anti beweging moedigde meer mensen aan om kritisch te
kijken naar de prestaties van de betaalde deskundigen Mensen wilden ook een grotere
inspraak in zaken die hen persoonlijk raakten De oprichting van ouderverenigingen in
scholen milieugroepen en buurtcomites zijn hiervan een goed voorbeeld De laatste
decennia van de 20e eeuw werd gekenmerkt door individualisering Dit had invloed op de
bereidheid van het publiek om vrijwilligerswerk te doen De krapte op de arbeidsmarkt en het beleid van gelijke kansen waren belangrijke
factoren die van invloed waren op de beschikbaarheid van vrijwilligers In de periode
1980-1990 gingen meer mensen met een uitkering vrijwilligerswerk doen Echter de
latere verbeterende toestand van de economie verminderde hun beschikbaarheidToen
zij werk vonden gaven velen het vrijwilligerswerk weer op De vraag naar arbeid leidde
er ook toe dat ouderen middelbare scholieren en studenten voorrang aan betaald werk
gaven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
58
Bovendien hebben meer vrouwen tegenwoordig een baan en dus minder tijd voor
vrijwilligerswerk De toegenomen welvaart betekent dat er meer met elkaar
wedijverende vormen van vrije tijdsbesteding is bijvoorbeeld televisie surfen op het
internet en vakantie Bovendien heeft de ontzuiling een trend zichtbaar sinds de tweede
helft van de 20e eeuw ook grote invloed op het vrijwilligerswerk omdat de kerk vaak
een stimulerende kracht was om mensen als vrijwilliger te vragen
Andere maatschappelijke trends hebben ook bedreigingen en kansen gecreeumlerd voor het
vrijwilligerswerk Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en immigratie zorgde
voor deelname van nieuwe groepen aan het vrijwilligerswerk Een nieuwe trend is dat
bedrijven steeds meer bereid zijn om faciliteiten beschikbaar te stellen voor
vrijwilligerswerk en hun werknemers stimuleren om tijdens werktijd of in eigen tijd
vrijwilligerswerk te doen Werknemersvrijwilligerswerk wordt steeds meer populair in
grote bedrijven De vraag naar vrijwilligerswerk is ook aan verandering onderhevig zoals
bijvoorbeeld de toegenomen professionalisering in het vrijwilligerswerk en het groeiend
ecologisch bewustzijn De expansie in de zorgsector heeft echter ook geleid tot zieken
ouderen en gehandicapten mensen die meer thuishulp nodig hebben Daarom vragen ze
om informele hulp waarvan een gedeelte door vrijwilligers geboden wordt
Huidige situatie in Nederland
In recente beleidsnotas en de discussies rond de Wmo1 is er een algemene tendens om
te streven naar decentralisatie en persoonlijke verantwoordelijkheid en het stimuleren
van zelfhulp Het doel van de overheid is om vooruitgang te verwezenlijken op basis van
initiatieven ingezet door burgers en hun organisaties binnen het Nederlandse
maatschappelijk middenveld Daarom is het idee een nieuw evenwicht te vinden tussen
de overheid en maatschappelijk middenveld De focus ligt daarbij op het lokale niveau
onder leiding van de gemeenten en ondersteund door het scheppen van een lokale
infrastructuur Eeacuten van de belangrijke pijlers van dit beleid is het vrijwilligerswerk dat
gezien wordt als de manier voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van
te verwachten dat alles voor hen gedaan wordt door anderen of de overheid Hier is de
intrinsieke waarde voor de vrijwilliger een belangrijke factor2
Er wordt geschat dat in 2008 53 miljoen mensen als vrijwilligers werkzaam waren Dit
wil zeggen dat 42 van de Nederlandse bevolking als vrijwilliger werkzaam was Verder
gaf in 2008 302 informele steun aan zieken buren familie vrienden en kennissen
(ongeveer 35 miljoen mensen) Er zijn ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke
vrijwilligers over de periode van 2000 tot 2008 maar ze zijn wel actief in verschillende
organisaties zijn Mannen bijvoorbeeld zijn vaak actief in sportverenigingen kerken of
moskeeeumln terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of bij
welzijnsinstellingen
Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden (vanaf 18 jaar) Het hoogste percentage vinden we
tussen de groep van 35-44 en het laagste percentage bij 75+ers Uit de CBS cijfers voor
2008 blijkt de volgende leeftijdsverdeling
bull 18-24 419
bull 25-34 372
bull 35-44 488
1 Wet Maatschappelijke Ondersteuning from 2007
2 Paul Dekker Joep de Hart Laila Faulk rdquoToekomstverkenning vrijwillige inzet 2015rdquo SCP Den Haag Juni 2007
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
59
bull 45-54 457
bull 55-64 434
bull 65-74 408
bull 75 + 238
Hierbij moet opgemerkt worden dat mensen in de leeftijdscategorie 35-44 jaar vaak kinderen in de schoolgaande leeftijd hebben en doet 75 van hen vrijwilligerswerk in het onderwijs
De opkomst van de nieuwe vrijwilliger
Eerder al spraken we over de komst van een ldquonieuwrdquo type vrijwilliger enkele jaren
geleden De motivatie om vrijwilligerswerk te doen is veranderd van collectieve plicht in
individuele motivatie waarbij een persoonlijk belang nu een even belangrijke rol speelt
Deze verandering is zichtbaar in de groei van vrijwilligerswerk in de vrijetijdssector en op
scholen Dit nieuwe type vrijwilliger is ook niet echt ideologisch georieumlnteerd zoals eerder
vaak wel het geval was
De kwaliteit van het vrijwilligerswerk de manier waarop het is georganiseerd is
aanzienlijk veranderd Vrijwilligerswerk heeft minder van een totale toewijding aan een
organisatie en meer van een get-in get-a-T-shirt get-out stijl Vrijwilligerswerk is
zappen geworden In deze postmoderne tijd is vrijwilligerswerk meer gericht op de
vrijwilliger die iets wil bereiken dat hem of haar ook voordeel brengt Het moet passen in
de levensstijl van dat moment1
Maatschappelijke segmentatie in het algemeen versnippering en een grotere flexibiliteit
heeft ook zijn weerslag gevonden in het vrijwilligerswerk Gelukkig zijn
vrijwilligersorganisaties in staat geweest om hierop een antwoord te formuleren In het
algemeen is de strategie om vrijwilligerswerk mogelijk te maken op basis van de
omstandigheden waarvoor vrijwilligers zelf ontvankelijk zijn in plaats van de bepalingen
en voorwaarden van de vrijwilligersorganisatie Het essentieumlle verschil tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is dat in het eerste geval
het individu zich moet aanpassen (vooral wanneer er geld op het spel staat) terwijl in
het laatste geval het veel waarschijnlijker is dat de organisatie flexibel zal zijn
Varieumlteit aan organisaties
Binnen de non-profit sector kunnen de volgende vier typen vrijwilligersorganisaties
worden onderscheiden2
Vrijwilligerswerk in de welzijnssector
Het belangrijkste kenmerk van dit soort organisaties is dat ze vrijwilligers inzetten om de
doelstellingenvan hun organisatie te bereiken Het betreft meestal onbetaald werk
hoewel er soms sprake is van betaling en beloning en het heeft een exclusief karakter
Dus niet iedereen kan dit soort vrijwilligerswerk verrichten De volgende activiteiten
kunnen bij dit type worden ingedeeld vrijwilligerswerk in de dienstverlening
1 Hustinx L amp Lammertyn F (2003) Collective and reflexive styles of volunteering A sociological modernization perspective Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations 14 (2) pp 167‐187
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
60
vrijwilligerswerk in de openbare diensten zoals bij politie en brandweer in verenigingen
en NGOrsquos
Vrijwilligerswerk binnen de democratische sfeer
Het belangrijkste kenmerk van dit type vrijwilligersorganisatie is het feit dat vrijwilligers
werken om een deel van de beleidsvorming te zijn en willen gehoord worden Dit type
heeft een inclusieve karakter dat wil zeggen iedereen die iets te zeggen heeft kan
deelnemen Voorbeelden van dit type organisatie zijn actiegroepen belangengroepen en
politieke partijen
Vrijwilligerswerk in de gemeenschap
Het belangrijkste kenmerk van dit type organisaties is wederzijdse ondersteuning De
vrijwilligers zijn er met en voor elkaar Dit type heeft een inclusief karakter
Voorbeelden zijn zelfhulpgroepen en verenigingen en clubs in de sport en cultuursector
Met de secularisering en individualisering in de samenleving is er een groeiende
behoefte aan sociale cohesie en dus wordt de noodzaak voor dit soort organisaties
steeds groter De doelstellingen van dit soort organisaties zijn om eenzaamheid te
voorkomen en om sociale netwerken te creeumlren
Vrijwilligerswerk in de economische sfeer
Binnen dit type vrijwilligersorganisatie gebruikt de burger het vrijwilligerswerk voor zijn
of haar persoonlijke ontwikkeling Het is ongeveer 30 jaar geleden ontstaan ten tijde van
de werkloosheid Belangrijke kenmerken zijn integratie en de ervaring van
vrijwilligerswerk Verder is er een sterke band met de arbeidsmarkt en het biedt een
individu structuur in het leven
Voordelen van vrijwilligerswerk doen
Aan vrijwilligerswerk doen kunnen verschillende voordelen zitten Die doen zich voor op
grofweg drie gebieden
Uw gevoel van eigenwaarde
Uw toekomstige carriegravere
De samenleving
Uw gevoel van eigenwaarde
Dit kan betekenen
bull Geiumlnteresseerd blijven
bull Doorgaan om bestaande kennis en vaardigheden te gebruiken
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring ontwikkelen
bull Om te voorzien in een doel in het leven
bull Om nieuwe doelen te bereiken
bull Om te worden gewaardeerd en erkend
bull Om nuttig te zijn
Uw toekomstige carriegravere
Dit kan betekenen
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring opbouwen en ontwikkelen
bull Bestaande kennis vaardigheden en ervaring toepassen en verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
61
bull De mogelijkheid bieden om in teams en groepen individueel te werken
bull De mogelijkheid bieden om regelmatig een werkplaats te bezoeken
bull Om nieuwe kwaliteiten en informatie toe te voegen aan uw curriculum vitae
(cv persoonlijke verklaring of portfolio
De samenleving
Dit kan betekenen
o Kennis ervaring en vaardigheden delen
o Het gevoel iets terug te geven
o Anderen tot dingen in staat stellen
o Actief burgerschap in de samenleving
Contracten voor vrijwilligers
In het formele vrijwilligerswerk is het tegenwoordig gewoon om een
vrijwilligersovereenkomst op te maken Hierin staat wat de organisatie van de vrijwilliger
verwacht en wat de vrijwilliger kan verwachten van de organisatie Het omvat zaken als
bull Het aantal uren vrijwilligerswerk
bull Plaats en locatie van het werk
bull Soort van vrijwilligerswerk dat wordt gedaan
bull Eventuele bijzondere voorwaarden zoals inzage in strafregister
bull Taak- en functiebeschrijving
bull Hoe de aansturing geregeld is
bull Klachtenregeling
Problemen of uitdagingen in vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk kan zoals we gezien hebben vele voordelen bieden Het kan echter ook
uitdagingen of dilemmas voor vrijwilligers te creeumlren
We noemen er een aantal
bull De tijd die vrijwilligerswerk vraagt waarbij een vrijwilliger voorkeur kan hebben voor
incidenteel of voor regelmaat
bull Belangenconflicten
bull Stress of uitzonderlijke mentale eisen
bull Uitdagende collegas of klanten
bull Werkzaamheden buiten het gebied waar uw deskundigheid ligt
bull Te veel verantwoordelijkheid
bull Een te beperkte rol
bull Te afgebakende grenzen
bull Vrijwilligerswerk met zowel positieve als negatieve aspecten
bull Druk om het vrijwilligerswerk voort te blijven zetten
Waarom vrijwilligerswerk
Hiervoor kunnen verschillende motieven zijn
bull Verbreding van uw geest u krijgt een breder perspectief op dingen milder worden
eerder mededogen ervaren en zich bewust zijn van de problemen in de samenleving
bull Je goed voelen u voelt zich beter wanneer u anderen helpt hun leven te verbeteren en
iets te bereiken Vrijwilligerswerk kan zelfs helpen om uw geestelijke en lichamelijke
gezondheid te versterken en te beschermen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
62
bull Mensen ontmoeten een platform voor gezelligheid en het ontwikkelen van
vriendschappen
bull Het opdoen van ervaring het kan u helpen bij het ontwikkelen en verbeteren van
vaardigheden zoals teamwork communicatie organisatie etc Vrijwilligerswerk kan u
ook helpen meer te leren over dingen waarin u geiumlnteresseerd bent
bull Bezig zijn voor werklozen mensen die te weinig werk hebben of die op zoek zijn naar
ander werk helpt vrijwilligerswerk om de tijd door te komen
Opdracht kijk naar uw vaardigheden
1 Kruis elke vaardigheid aan die u bezit of die u wilt leren
Organisatorische
vaardigheden
Ik kan Ik wil leren
Spontaan iets doen
Zelfstandig werken
Afspraken en
verwachtingen realiseren
Oplossingen bedenken
Je aan de regels houden
Sociale vaardigheden
contact met anderen
Ik kan Ik wil leren
Zeggen wat je denkt
Een gesprek beginnen
Afspraken maken
Luisteren naar anderen
Vragen durven stellen
Sociale vaardigheden
samenwerken
Ik kan Ik wil leren
Kritikiek ontvangen
Feedback geven
Complimenten geven
Complimenten ontvangen
Om hulp vragen
Met verschillende mensen
omgaan
Leiderschap accepteren
Specifieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
In staat zijn om met
computer te werken
Handig met
gereedschappen en
apparatuur
Maaltijden koken en
drankjes bereiden
Mensen verzorgen
Dieren verzorgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
63
De omgeving schoonmaken
en onderhouden omgeving
(school sportveld kantine
straat)
Artistieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
Muziek maken
Tekenen en schilderen
Bezig zijn met foto en video
Acteren
Fantasie gebruiken
2 Markeer de drie vaardigheden die u het beste beheerst
3 Markeer de drie vaardigheden die u zou willen leren
Algemene competenties van vrijwilligers
Erkenning van eerder verworven competenties van vrijwilligers is een instrument om
kwaliteiten die in verband gebracht worden met de rol van (zelfstandige) vrijwilliger op
te waarderen cq te valideren De competenties zijn vergelijkbaar met algemene
beroepsvaardigheden ook wel bekend als werknemersvaardigheden Afgezien van de
algemene competenties zijn er functie specifieke competenties die verband houden met
bepaalde rollen of functies in het vrijwilligerswerk en die erkend kunnen worden via EVC-
procedures (Erkenning van Verworven Competenties) Voor de EVC-procedure zijn er 12
algemene standaard competenties geformuleerd voor vrijwilligers Deze competenties
zijn
bull Systematische werken
bull Betrouwbaarheid
bull Omgaan met tijd en tempo
bull Problemen oplossen
bull Aandacht voor gezondheid en veiligheid
Communiceren
Presenteren
Bijdragen aan geode werkrelaties
Samenwerking
Taal en rekenen
Leren door te doen
Deze competenties zijn ook belangrijk als algemene werknemersvaardigheden
Voorbeelden van vrijwilligerswerk
Werken in een kringloopwinkel
Carol werd ontslagen bij de brandweer Ze wist dat ze actief wilde blijven haar
interesse in de samenleving niet verliezen en zo mogelijk anderen wilde helpen Ze
besloot om vrijwilligerswerk te gaan doen in een kringloopwinkel in haar woonplaats Ze
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
64
kwam er achter dat ze genoot van het werken met andere vrijwilligers en ze vindt de
ontmoeting met de klanten interessant
Nieuwe vaardigheden ontwikkelen
Mark (57) werkt als vrijwilliger in een streekmuseum waar tuinen bij zijn Hij houdt van
het buitenleven en heeft door het vrijwilligerswerk leren tuinieren Hij overweegt nu zelf
een bedrijf te beginnen om de tuinen van anderen mensen te verzorgen en te
onderhouden
Actief burgerschap
Actief burgerschap is een filosofie die momenteel bij de overheid en binnen
maatschappelijke organisaties en educatieve instellingen populair is Deze filosofie houdt
in een pleidooi in voor een maatschappelijke situatie dat de burgers van natiestaten
hoewel zij geen specifieke bestuursrol hebben wel bepaalde rollen en
verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving en het milieu hebben
Actief burgerschap kan worden gezien als een articulatie van het debat over rechten
versus verantwoordelijkheden Als een bestuurslichaam rechten geeft aan de mensen die
onder haar bevoegdheid vallen dan kunnen diezelfde mensen ook bepaalde
verantwoordelijkheden te handhaven hebben Dit zou het meest voor de hand liggend
zijn op natiestaatniveau maar kan ook nog breder zoals wanneer we van
wereldburgerschap spreken Dit impliceert dat actieve burgers zowel hun rechten als
hun verantwoordelijkheden op een evenwichtige manier vervullen
Een probleem met dit concept is dat hoewel rechten vaak vastgelegd worden als
onderdeel van de wet de verantwoordelijkheden niet zo goed gedefinieerd zijn Zo kan
er onder burgers onenigheid ontstaan over wat de verantwoordelijkheden zijn Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk hebben de burgers recht op gratis
gezondheidszorg maar is stemmen bij verkiezingen niet verplicht hoewel veel mensen
dit wel zouden omschrijven als een verantwoordelijkheid Het is veel problematischer om een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden
voor actieve burgers te beschrijven dan een lijst van hun rechten Hoewel bijvoorbeeld
een stem uitbrengen door veel mensen als een fundamentele verantwoordelijkheid kan
worden beschouwd zijn er ook sommigen die vanwege een handicap of andere oorzaken
niet in staat zijn om optimaal te participeren in het stemproces De nieuwe trend is dat overheden burgers vragen om te participeren zodat de overheid
steun krijgt - dit brengt ons terug naar de klassieke definitie van maatschappelijke
participatie in de gemeenschap Deelname aan de gemeenschap betekent niet alleen
betrokken zijn bij de bouw van faciliteiten het betekent ook meedenken het nemen van
beslissingen en het nemen van verantwoordelijkheid Mensen kunnen niet gedwongen
worden om mee te doen in projecten die hun leven beiumlnvloeden maar ze moeten waar
mogelijk wel daartoe in de gelegenheid worden gesteld Dit wordt beschouwd als een
fundamenteel mensenrecht gehouden dat een grondbeginsel van de democratie vormt
Actief burgerschap in Europa en in Nederland
Wat heeft u nodig om een actieve burger te zijn Heeft u meer informatie nodig Heeft u
training nodig Heeft u het nodig om meer te weten te komen hoe u deel kunt nemen
Hieronder staan links die u zullen helpen om nuttige documenten projecten en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
65
organisaties te vinden met betrekking tot actief burgerschap
2013 Europees Jaar van de burger
httpeuropaeucitizens-2013
Association of Voluntary Service Organisations
Koepelorganisatie voor nationale en internationale non-profit organisaties gericht op
vrijwilligerswerk Het bevat directe links naar de aangesloten organisaties op Europees
en nationaal niveau httpwwwavsoorg
Education for Democratic Citizenship and Human Rights
Deze Website van de Raad van Europa is een grote online bibliotheek van artikelen
documenten en projecten Het geeft informatie over activiteiten uitgevoerd op Europees
en nationaal niveau en bevat een aantal bestanden in verschillende Europese talen
httpwwwcoeinttdg4educationedc
Election processes in detail- Verkiezingsproces in detail
Lees over elk aspect met betrekking tot de organisatie van verkiezingen in een land Het
omvat kiesstelsels stemrecht partijen en kandidaten tellen van de stemmen de media
en verkiezingen Het is een immense database met case studies uit verschillende landen
en een grote bibliotheek op land gesorteerd met elk hun respectievelijke kieswetgeving
httpaceprojectorg
Euractiv
Deze website geeft informatie over wat er gaande met betrekking tot actief burgerschap
is op de Europese agenda Up-to-date nieuws monitoring het uitdiepen van
beleidssecties en landendossiers Er is een gids voor de EU 10000 belangrijkste actoren
en activisten httpwwweuractivcom
Europese Ombudsman
De Europese Ombudsman behandelt klachten van burgers bedrijven organisaties en
overheden tegen EU-instellingen of organen httpombudsmaneuropaeu
Europees Parlement - burgervoorlichtingsdienst
Heb je ooit gedacht om een verzoek aan het Europees Parlement te richten Dit
webportaal maakt communicatie tussen het Europees Parlement en de burgers mogelijk
U kunt toegang krijgen tot alle openbare documenten is niet alleen van het parlement
maar ook van andere Europese instellingen
httpwwweuroparleuropaeuaboutparliamenten00020472acCitizens-enqui
Europees Vrouwenforum
Download rapporten en andere documenten over gendergelijkheid en vrouwenrechten
httpwwwwomenlobbyorglang=en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
66
Idealistorg op zoek naar een non-profit organisatie
Deze site biedt een indrukwekkende doorzoekbare database van vrijwilligersorganisaties
per land en per werkveld Er zijn meer dan 91000 non - profit en maatschappelijke
organisaties in opgenomen httpwwwidealistorgsearchv2advanced
Internationaal Instituut voor democratie en verkiezingsondersteuning
Het instituut biedt artikelen publicaties analyses en case studies over de opbouw van
democratische processen over de hele wereld Afrika Latijns-Amerika de Kaukasus en
andere regios vallen onder dit instituut dat werkzaam is democratische instellingen
wereldwijd te ontwikkelen httpwwwideaint
Office for Democratic Institutions and Human Rights
Deze instelling (onderdeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in
Europa OVSE) is actief om democratische verkiezingen te bevorderen en helpt om de
democratische instellingen in Midden- en Oost-Europa te consolideren Informatie over
de verkiezingen democratisering procedures nieuwsbrieven land - specifieke projecten
en officieumlle documenten in pdf-formaat beschikbaar httpwwwosceorgodihr
Politeia
Politeia is een virtueel Europees netwerk van personen en instellingen actief op het
gebied van burgerschap en politieke vorming Algemene informatie over het netwerk
haar doelen nieuwsbrieven en koppeling en links zijn beschikbaar Wordt lid van het
netwerk om in contact te komen met personen en instellingen die werken aan
burgerschapsvorming en participatie httpwwwpoliteianet
De Nederlandse infrastructuur
Op nationaal niveau zijn de twee belangrijkste organen de NOV (Vereniging Nederlandse
Organisaties Vrijwilligerswerk) en MOVISIE
NOV 1
De NOV is de organisatie die de belangen van de vrijwilligersorganisaties behartigt
De NOV heeft in het verleden tal van fusies doorstaan en vertegenwoordigt nog steeds
de belangen van meer dan 4 miljoen vrijwilligers De NOV is de toonaangevende
organisatie binnen de Nederlandse vrijwilligerssector De NOV heeft 350 lid organisaties
die werken met of voor vrijwilligers De NOV is uniek omdat het de enige organisatie in
Nederland is die gericht is op het versterken van vrijwilligerswerk Er zijn twee soorten
leden organisaties die vrijwilligerswerk doen en organisaties die een ondersteunende of
cooumlrdinerende rol vervullen
De NOV heeft drie hoofdtaken
1 De belangen te dienen van de vrijwilligerssector vrijwillige inspanning De NOV is de
woordvoerder en lobbyist voor het Nederlandse vrijwilligerswerk en is als zodanig een
serieuze partner in discussies met politici ambtenaren en andere beleid beiumlnvloedende
partijen
2 Als tussenpersoon voor haar leden te fungeren De NOV geeft als een
netwerkorganisatie haar leden de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen
1 Bron NOV website wwwnovnl
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
67
en om gezamenlijke projecten te ontwikkelen Via deze netwerken versterken de
aangesloten organisaties elkaar onderling
3 Om een krachtige impuls te geven aan vrijwillige inzetbaarheid De NOV streeft naar
meer publieke erkenning van vrijwillige inzetbaarheid en verleent zijn naam ook aan
innovatieve initiatieven
De NOV is gericht op de vrijwilligerssector als geheel Ledenorganisaties van de
vereniging ontvangen een voorkeursbehandeling Gezamenlijk bepalen deze lid
organisaties het toekomstig beleid van de vereniging en ze worden uitgenodigd om
maximaal gebruik van hun netwerkrol te maken
MOVISIE1
MOVISIE richt zich op de infrastructuur en levert kennis en advies aan het
vrijwilligerswerk in Nederland De instelling dekt het hele gebied van sociale werk en
welzijn Zij geeft uitvoering aan het programma in opdracht van het Ministerie van
Volksgezondheid Welzijn en Sport
MOVISIE wordt gefinancierd om kennis over alle aspecten van vrijwilligerswerk te
verzamelen en verspreiden voor organisaties en adviesraden Ze ontwikkelt
instrumenten biedt advies ondersteuning en training alsmede het verrichten van
promotiewerkzaamheden onderzoek en productontwikkeling
Regionaal en lokaal niveau
Op regionaal niveau zijn er vrijwilligerscentrales de centra voor maatschappelijke
ontwikkeling (CMOs) en de steunpunten voor vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerksteunpunten zijn non-profit structuren waarin de financiering afhankelijk
is van lokale en regionale overheidsinstellingen en zij bieden hun diensten gratis aan
Tegen het midden van de jaren 1970 steunde de regering de oprichting van 30
vrijwilligerswerksteunpunten op lokaal niveau en droeg bij aan de financiering van hun
activiteiten Momenteel zijn er ongeveer 200 geregistreerde centra Op regionaal niveau
zijn er regionale vrijwilligerssteunpunten en zij ondersteunen organisaties die betrokken
zijn bij sportactiviteiten scouting en de zorg voor ouderen
De twaalf Nederlandse provincies spelen een belangrijke rol Zij ondersteunen de
professionele ondersteuning op lokaal niveau en ze verspreiden ook kennis en informatie
op verschillende niveaus
Op lokaal niveau zijn de gemeenten actief en de vrijwilligerscentrales die advies geven
bemiddelen tussen vraag en aanbod en het vrijwilligerswerk promoten Het lokale
niveau is het belangrijkste waar vrijwilligers publiek actief zijn bijvoorbeeld bij de
opvang voor daklozen in buurt en clubhuizen en in de zorgsector Lokale overheden zijn
verantwoordelijk voor het uitvoerend niveau van welzijnsactiviteiten Zij subsidieumlren
lokale organisaties en bieden faciliteiten zoals sportcentra In sommige gevallen nemen
lokale overheden deel aan de vrijwilligersplatforms Lokale overheden nemen het
voortouw bij het ondersteunen van veranderingsprocessen op het lokale niveau Ze
krijgen steun van de provincies
1 Gebaseerd op interviews met MOVISIE en het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
68
Deel 2 Zelfhulpgroepen
Wat is een zelfhulpgroep
Een zelfhulpgroep (SHG) is een kleine groep mensen die eenzelfde behoefte of eenzelfde
situatie delen en die als een ondersteuningsgroep samenwerken om zichzelf te helpen
De deelnemers vormen samen de groep en regelen alles in overleg Mensen nemen deel
op vrijwillige basis en hebben persoonlijke ervaring met het onderwerp waar de groep
zich mee bezig houdt
Zelfhulpgroepen kunnen afzonderlijk of als onderdeel van een grotere organisatie
bestaan Zij kunnen op informele wijze of volgens een vaste agenda werken De groepen
meestal ontmoeten elkaar lokaal bij de leden thuis of in gemeenschapsruimtes in
scholen kerken of andere centra In zelfhulpgroepen komen verschillende specifieke vormen van sociale steun samen
Door middel van zelfonthulling delen de deelnemers hun verhalen stress gevoelens
problemen en ideeeumln Ze leren dat ze er niet alleen voor staan en dat ze niet de enigen
zijn die met een bijzonder probleem geconfronteerd wordt Een andere vorm van
zelfhulp die voor veel ouderen relevant is is zelfgestuurd leren de deelnemers zijn
allemaal vrijwillige of gedeeltelijk betaalde leerkrachten zodat ze hun eigen interesses in
hun eigen tijd en op eigen locaties kunnen nastreven Zelfhulp maakt door het mobiliseren van de interne bron van de leden de groep of de
gemeenschap zelfredzaamheid eigen producties en zelfstandig ondernemerschap
mogelijk De samenleving is een systeem van interactie tussen individuen en groepen
Zelfhulpgroepen veranderen het patroon van sociale interactie waardoor een aanzienlijk
aantal van haar deelnemers een nieuwe status aannemen en nieuwe rollen in de
gemeenschap gaan spelen
De brede doelstellingen van een zelfhulpgroep zijn om te komen tot persoonlijke en of
sociaal-economische veranderingen voor haar leden In de groepen wordt face-to-face
contact tussen de deelnemers benadrukt en een ideologische set van waarden die de
persoonlijke identiteit van een lid en haar of zijn gevoel van eigenwaarde vergroot Zoals reeds is aangegeven kan een zelfhulpgroep resulteren in een sociale en
economische ontwikkeling voor de deelnemers en dat is tevens een proces dat kan leiden
tot een verandering in de sociale economische enof politieke macht De aanpak van
zelfhulpgroepen leidt tot empowerment van individuen NGOs en overheidsinstellingen
kunnen processen die toename van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van
zelfredzaamheid stimuleren ondersteunen en mensen helpen hun eigen agenda op te
stellen
Voordelen van zelfhulpgroepen
De voordelen van deelname aan zelfhulpgroepen zijn onder andere
bull Het leren van nieuwe informatie en strategieeumln om problemen mee te lijf te gaan
bull Gerustgesteld worden door en steun vinden van anderen met soortgelijke ervaringen
bull Het ontwikkelen van persoonlijke inzichten en het realiseren van persoonlijke groei
bull De mogelijkheid om nuttig te zijn voor anderen
bull U minder geiumlsoleerd te voelen
bull Leren om uw gevoelens beter te uiten en gevoeliger te worden voor de gevoelens van
anderen
bull U sterker te voelen en meer zelfvertrouwen te krijgen in het omgaan met uitdagingen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
69
bull U zelf te verbinden met een gemeenschap en u persoonlijk te identificeren met een
sociale groep
bull Iets leren waarin u specifiek geiumlnteresseerd bent
Regels voor zelfhulpgroep
De zelfhulpgroep kan zelf bepalen wat beschouwd wordt als aanvaardbaar gedrag en
daarvoor regels opstellen Regels maken vergaderingen effectiever Groepsregels werken
alleen wanneer alle groepsleden het eens zijn over die regels en de deelnemers er op
aan aanspreken Nieuwe leden worden geiumlnformeerd over de regels en waar nodig
worden ze opnieuw beoordeeld en herzien
Manieren om zelfhulpgroep vergaderingen structureren
Bij veel zelfhulpgroepen worden de volgende manieren gebruikt om bijeenkomsten te
structureren Ze kunnen ook gebruikt worden als leidraad voor een vergadering
Begroeten van nieuwe deelnemers
Vaak wordt er in zelfhulpgroepen een vrijwilliger gevraagd die nieuwe leden aan de deur
begroet en verwelkomt wanneer zij aankomen en die hen introduceert aan andere leden
Formele opening van de bijeenkomst
Op de afgesproken starttijd moet de bijeenkomst geopend worden door de leider of lid
verantwoordelijk voor de vergadering Sommige groepen openen hun ontmoetingen met
een formele verklaring van het doel van de groep of door een welkomstgroet van de
deelnemers
Introductie van de leden
Rondje waarbij elk lid stelt zichzelf voorstelt en aangeeft waarom ze aan de groep
deelneemt Dit is vooral geschikt voor nieuwe groepen om leden te helpen elkaar te leren
kennen en te ontdekken wat men gemeenschappelijk heeft De leden krijgen de
mogelijkheid om te passen als ze liever niet zichzelf introduceren
Discussie onderwijs en informatie-uitwisseling
Voor nieuw gevormde groepen is het nuttig om regelmatig de leden naar suggesties
over discussie onderwerpen die voor hen van belang te vragen Groepen kunnen ook
gastsprekers uitnodigen om specifieke onderwerpen aan te pakken Geluidsopnames
boeken of artikelen kunnen worden beoordeeld en besproken Er wordt tijd uitgetrokken
en toegewezen voor het delen van persoonlijke ervaringen en elkaar helpen
Hier zijn enkele manieren om de discussie te structureren
Rondje Stel een vraag of vraag de deelnemers om een zin af te maken en ga de
groep rond waarbij iedere persoon reageert zodat iedereen een kans krijgt
bull Brainstormen Ideeeumln worden gedeeld op een spontane manier Creatief denken
wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te oordelen Vaak genoteerd
op een flip-over of white board Ideeeumln worden gedeeld op een spontane
manier Creatief denken wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te
oordelen Vaak genoteerd op een flip-over of white board
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
70
bull Veranderoefening Beschrijf een actuele situatie waarin je verandering wil
beschrijf wat je wilt dat het in de toekomst zal zijn Zet zaken die je
tegenhouden op een rij en zaken die zouden kunnen helpen om vooruit te
komen Overweeg wat zou worden beiumlnvloed door de verandering en welke
stappen nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen Dit kan zowel
worden gebruikt voor een persoonlijk dilemma als voor een algemene kwestie
bull Rollenspel Een situatie uitspelen (bv hoe effectief te communiceren met uw arts)
kan nuttig en leuk zijn Sommige deelnemers spelen het rollenspel terwijl
anderen observeren en reageren of commentaar geven
Zakelijke gedeelte Deze tijd is gereserveerd voor elk agendapunt die de groep
wil
behandelen zoals het plannen van projecten of activiteiten het regelen van
toekomstige vergaderingen (gespreksonderwerpen kiezen gastsprekers enz)
het doen van mededelingen etc
Formele afsluiting Het is belangrijk dat er een signaal gegeven wordt om aan te geven
dat de bijeenkomst formeel afgelopen is De leden worden herinnerd aan de tijd en
plaats van de volgende bijeenkomst Vaak wordt er na afloop een drankje geserveerd
dat biedt een tijd voor informele ontmoeting en gesprek
Zelfhulpgroep quick scan
Quick Scan
Ja = 1 Nee= 0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Heeft u vrije tijd en wilt u uw inkomen verhogen
JaNee
3 Geeft u er de voorkeur aan om voor u zelf te werken
JaNee
4 Vindt u het niet prettig om uw specifieke kennis of professionele
ervaring te delen met andere mensen of met de lokale gemeenschap
JaNee
5 Geeft u er de voorkeur aan dat anderen u aansturen
JaNee
6 Geeft u er de voorkeur aan in uw bestaande situatie te blijven en geen
nieuwe mensen te leren kennen
JaNee
7 Denkt u dat leren op uw leeftijd verspilde tijd is
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
71
Scores
0-5- Een ander werkpatroon past beter bij u
6-11 Leer meer over zelfhulpgroepen
12-16 Zelfhulpgroepen passen waarschijnlijk goed bij u
Voorbeelden van zelfhulpgroepen
Stadshobbywerkplaats
De Stadshobbywerkplaats is bedoeld om niet-werkenden de gelegenheid te geven hun
vrije tijd zinvol te besteden Men is welkom van maandag tot en met vrijdag van 900
uur tot 1600 uur Er is een zee aan hobbyruimte Voor een gering bedrag per jaar mag
men gebruik maken van de werkplaats gereedschap en apparatuur Slechts de kosten
van de gebruikte materialen zijn voor eigen rekening
Deskundige medewerkers en vrijwillige begeleiders zijn aanwezig Deelnemers uit
allerlei vakgebieden profiteren van elkaars kennis en vaardigheden
Regelmatig zijn er extra activiteiten in de vorm van demonstraties en workshops
In de werkplaats bent u niet alleen bezig met uw hobby het is ook een plek waar u
mensen kunt ontmoeten en ervaringen uit wisselen De werkplaats is van- en voor de
deelnemers
In de ontmoetingsruimte kunt u in een ongedwongen sfeer een praatje maken een
kaartje leggen een krantje lezen of elkaar gewoon ontmoeten Koffie thee en soep zijn
tegen redelijke prijzen te koop De ontmoetingsruimte is er voor iedereen
In Nijmegen is de eerste Stadhobbywerkplaats in de 80-er jaren opgericht inmiddels
heeft het initiatief in meer gemeenten navolging gevonden
Werk voor Elkaar
In dit project gaan 45+werkzoekenden de confrontatie aan met het bedrijfsleven In
groepsverband organiseren zij activiteiten of evenementen voor werkgevers
Gedurende zes maanden werken zij aan de voorbereidingen van het evenement eacuten aan
hun persoonlijke presentatie
Werk voor Elkaar is landelijk actief en een maatschappelijk initiatief van Stichting Werk
voor Elkaar
Werk voor Elkaar heeft tot doel de arbeidsparticipatie van de werkzoekenden te
verhogen en de werkgevers te laten kennismaken met het empowerment van de
deelnemers In Werk voor Elkaar gaan 45+ werkzoekenden proactief de confrontatie
aan met het bedrijfsleven In groepsverband worden activiteiten of evenementen
georganiseerd waarbij werkgevers in contact komen met de deelnemers Hiervoor
hebben zij zes maanden de tijd Gedurende deze periode zijn zij niet alleen bezig met
de voorbereidingen voor het evenement maar wordt er ook gewerkt aan
persoonlijke presentatie Op die manier kunnen zij zich op het evenement optimaal
presenteren aan werkgevers
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
72
De werkzoekenden nemen op vrijwillige basis deel aan Werk voor Elkaar en worden
uitgenodigd tot deelname via persberichten in lokale bladen
Dat Werk voor Elkaar een succes is blijkt wel uit onderstaande resultaten Twee jaar na
de start van de landelijke uitrol van Werk voor Elkaar heeft 45 van de deelnemers
betaald werk bij afronding van een lokaal initiatief
Totaal aantal locaties12
Totaal aantal deelnemers430
Gemiddeld aantal deelnemers per locatie33
Gemiddelde leeftijd deelnemers54 jaar
Gemiddeld aantal maanden werkzoekend32 maanden
Grote diversiteit in werkervaring en opleidingsniveau
Werk opdracht na afronding lokaal project 45
Gemiddelde waardering voor Werk voor Elkaar 75 (70 van de respondenten)
De kracht van Werk voor Elkaar zit hem in het gezamenlijke aspect Werkzoekenden
zetten samen hun schouders onder ldquoeen projectrdquo om het zo tot een goed einde te
brengen Dit geeft hen nieuwe energie en een doel om naartoe te werken Het samen
delen van ervaringen steunt en inspireert Het samen iets organiseren creeumlert
enthousiasme en wekt creativiteit op zo zeggen de deelnemers
Daarnaast zeggen zij sterker in de schoenen te staan door de persoonlijke ontwikkeling
Er zijn verschillende evenementen georganiseerd zoals seminars en het bemannen van
een stand tijdens zakelijke evenementen Reacties van werkgevers zijn zeer positief
over het initiatief Zowel de kwaliteit van de evenementen als de proactieve houding
van de werkzoekenden wordt zeer gewaardeerd Voor veel werkgevers zijn de
evenementen echte eyeopeners waarbij ze meer inzicht krijgen in de kwaliteiten van
oudere werkzoekenden
Opmerkingen Er zijn maar weinig voorbeelden te vinden van zelfhulpgroepen voor
oudere werklozen Loopbaanadviseurs of re-integratiecoaches kunnen initiatieven
ontplooien om de vorming van dergelijke groepen te bevorderen en te ondersteunen De
regionale arbeidsmarktregiorsquos met hun werkpleinen en in de nabije toekomst hun
werkbedrijven nieuwe stijl kunnen dergelijke groepen faciliteren
315 Jobrotatie en loopbaankansen
Wat is jobrotatie
Er zijn verschillende strategieeumln die kunnen worden gebruikt om beroepsmobiliteit direct
te bevorderen Eeacuten van deze is jobrotatie In jobrotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan zowel binnen als buiten de
organisatie plaatsvinden Door jobrotatie creeumlert u beweging en ontwikkeling zowel voor
u zelf als voor de organisatie Jobrotatie biedt voor beiden nieuwe kansen
Kansen voor de organisatie
Job rotatie zorgt ervoor dat capaciteiten competenties wensen en ambities behoeften en mogelijkheden binnen een organisatie goed op elkaar wordt afgestemd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
73
Het rouleren van medewerkers (jobrotatie) over verschillende disciplines binnen een organisatie kan verfrissend werken voor de organisatie Medewerkers krijgen een beter beeld van de organisatieprocessen waardoor meer begrip en betere onderlinge afstemming ontstaat Diversiteit in ervaring maakt een medewerker sterker en zijn waarde voor het bedrijf groter Door het creeumlren van een grotere mate van in- en externe mobiliteit en een bredere inzetbaarheid (employability) van medewerkers wordt de flexibiliteit van een organisatie verhoogd
Kansen voor medewerkers
Middels jobrotatie kunnen mensen zich ontwikkelen in het voordeel van de organisatie en van zichzelf Wie regelmatig van functie wisselt leert veel ziet veel en hoort veel Organisaties
zijn altijd blij met mensen de buiten de muren van hun eigen functie (kunnen) kijken Het voordeel voor medewerkers is dat zij meer zicht krijgen op eigen talenten en ambities Door zelf de mogelijkheden te gaan ervaren biedt dat medewerkers nieuwe mogelijkheden nl
1 Mensen zijn breder en flexibeler inzetbaar (employability)
2 Capaciteiten worden meer benut
3 Nieuwe ervaringen
4 Uitbreiden van je zakelijke netwerk
5 Brede ontwikkeling
6 Makkelijker overstappen binnen een organisatie of naar een andere branche
Meer informatie kan gevonden worden in het volgende jobrotatie handboek
(engelstalig)voor de agrarische sector wwwadam-
europeeuprj7129prd21Deliverable20No2021_HANDBOOK_englishpdf
Voorbeelden van jobrotatie
In grote internationale organisaties zoals DSM en Shell is jobrotatie al vanzelfsprekend Vaak is voor jonge (potentieumlle) managers al een carriegraverepad uitgestippeld al dan niet in de vorm van een traineeship Daarnaast wordt in veel organisaties impliciet jobrotatie toegepast Het vervullen van interne vacatures is in feite al jobrotatie De reden om op zoek te gaan naar een andere functie is vaak het zoeken van een nieuwe uitdaging nieuwe leermogelijkheden of een verandering van omgeving Als de huidige situatie niet overeenkomt met de verwachtingen In het bedrijfsleven
Voor meer informatie httpwwwgenderwerktbeuploadsBijlageMAKN-28pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
74
Voorbeelden van jobrotatie
Ergotherapeuten in het Homerton Hospital
Homerton University Hospital NHS Foundation Trust biedt jobrotatiemogelijkheden
tussen het ziekenhuis en andere locaties binnen de gemeenschap aan waarbij acute en
maatschappelijke dienstverlening en de East London Foundation Trust for Mental Health
betrokken is Dit biedt unieke mogelijkheden voor zowel ervaren als pas afgestudeerde
ergotherapeuten om geluid kernvaardigheden te ontwikkelen in een breed scala aan
specialiteiten het werken met mensen met uiteenlopende omstandigheden in zowel een
intramurale als een extramurale woonomgeving
Jobrotatieprogramma bij BAM
Het jobrotatieprogramma is een combinatie van werken en leren Als jobrotator
doorloopt u in een periode van twee jaar drie of vier verschillende functies bij een van de
bedrijfsonderdelen van BAM U rouleert in de rollen van bijvoorbeeld werkvoorbereider
uitvoerder calculator inkoper en engineer Dit wordt op basis van uw voorkeur en
ontwikkelbehoefte in overleg met uw mentor samengesteld Op basis van deze
ervaringen kunt u zich orieumlnteren op een vervolgstap in uw carriegravere en leert u een
specifiek bedrijfsonderdeel goed kennen
Het jobrotatieprogramma is een mogelijkheid om een brede ervaring op te doen binnen
de vele multidisciplinaire projecten die de verschillende werkmaatschappijen realiseren
U wordt betrokken bij de realisatie van de projecten van initiatief ontwerp en realisatie
tot en met beheer en onderhoud Uw ontwikkeling staat centraal Tijdens het
jobrotatieprogramma wordt u begeleid door een mentor die een ervaren directeur of lid
van het managementteam is De intensieve coaching en begeleiding gedurende deze
periode staan garant voor brede ervaring en ontwikkeling van persoonlijke competenties
De bewaking van uw ontwikkeling gebeurt door evaluaties aan het einde van elke
periode De conclusies hiervan bepalen de verdere invulling van het jobrotatieprogramma
en van uw loopbaan bij de BAM
Siemens
Bij Siemens is de maximale termijn in een bepaald functie vijf jaar Dan verzuren
mensen gaan ze op de automatische piloot en gaat hun energieniveau naar beneden
Wouter Vlasblom Siemens directeur van Human Relations
Siemens werft mensen voor een nieuwe carriegravere in plaats van voor het werk Jobrotatie
is een belangrijke strategie voor Siemens om werknemers gedurende hun loopbaan fit te
houden en hun actieve inzetbaarheid te bewaren Om deze reden is er intensief contact
tussen de medewerkers die betrokken zijn bij jobrotatie en de HR-managers Er is een
werkgroep voor jobrotatie waarbij de HR-managers actief zoeken
plaatsingsmogelijkheden voor werknemers van alle leeftijden Het doel is om meer dan
10 van de werknemers per jaar nieuwe uitdagingen te bieden Ondanks grote
reorganisaties en een daling van het aantal werknemers wordt 8 van de werknemers
van Siemens Nederland nog steeds intern overgeplaatst
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
75
Verschillende functies en mogelijkheden verkennen met werkgevers
Werkgevers kunnen verschillende mogelijkheden bieden om uw persoonlijke ontwikkeling
te versterken en uw mogelijkheden te verbreden zoals een sabbatical leave werken in
het buitenland en carriegraveredagen
bull Sabbatical leave Werknemers kunnen verlofuren sparen binnen een kader
aangeduid als keuzemenu arbeidsvoorwaarden In dat kader is eacuteeacuten van de
doelstellingen extra dagen voor sabbatical leave Een werkgever kan op verzoek
verlof voor een langere termijn geven dan een sabbatical leave Dit betekent een
langere verlofperiode waarin de werknemer tijd kan besteden aan een optimale
inzetbaarheid of een periode van verlof waarin activiteiten kunnen worden
ondernomen die gunstig zijn voor de werkfunctie Bijvoorbeeld een studie naar
het buitenland of het schrijven van een boek
bull Projecten in het buitenland zijn ontworpen om afgestudeerden professionals en
gepensioneerden vrijwilligerswerk te laten doen in een ontwikkelingsland vooral
binnen hun beroepsveld Deze projecten worden aangeboden in verschillende
delen van de wereld en kunnen plaats vinden in het bedrijfsleven in de
cultuursector bij de media in het onderwijs in techniek natuur en milieu op het
gebied van mensenrechten medische en sociaal werk Ze zijn ontworpen om
kwalificaties te maximaliseren Uw specifieke kwalificaties en vaardigheden
kunnen worden toegepast in deze projecten en de agentschappen zullen samen
met u ervoor te zorgen dat u in een project wordt geplaatst waarbij uw
vaardigheden de grootste impact kunnen hebben
bull Loopbaandag Een mogelijke manier om op ideeeumln te komen is om aan een
perspectief-op-je-carriegravere dag deel te nemen
o Een informatieve lezing over maatschappelijke ontwikkelingen die
belangrijk zijn voor loopbaanontwikkeling en een inspirerend gesprek die u
kan u helpen om het beste uit uw carriegravere te halen
o Speed-coaching
o Informatie stands van alle deelnemende organisaties
o Hoe een stage te regelen
o Carriegravere workshops
De kern van de dag is het onderzoeken van de loopbaan van de deelnemers
met onderwerpen zoals Wat zoekt u in uw volgende stap Wilt u ontdekken
waar anders u uw talenten en vaardigheden kunnen gebruiken Wilt u iets
compleet nieuws te doen Bent u aan het denken over training om uw kennis te
updaten en upgraden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
76
Scores
0-3 U bent nog niet klaar om van functie te wisselen
4-7 Jobrotatie kan overwogen worden
8-12 Jobrotatie past bij u
Jobrotatie quick scan
316 Stage
Wat is een stage
Een stage is een werk-gerelateerde leerervaring voor mensen die praktische
werkervaring willen opdoen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke
opdrachten die ongeveer drie maanden tot een jaar duren Ze zijn traditiegetrouw
bedoeld voor jongere mensen studenten en afgestudeerden Deze vorm van
werkgelegenheid is voor oudere werknemers nog steeds grotendeels in een vroeg
stadium van ontwikkeling
De voordelen van een stage
Een stage is een uitstekende manier om te bepalen of het beroep het bedrijf en de
beroepssector de beste carriegravere-opties voor u bieden Stagiaires krijgen praktische
QUICK SCAN
Ja= 2 Weet niet of Niet zeker=1 Nee=0
1 Zou u meer gevarieerd werk willen
JaNee
2 Zou u het leuk vinden om van functie en van team te wisselen
JaNiet zekerNee
3 Bent u op zoek om van andere functies te leren
JaNee
4 Denkt u dat uw lijn manager u uit zou willen lenen aan een ander
deel van de organisatie of op tijdelijke basis aan een andere
werkgever
JaNee
5 Zou u zich zeker genoeg voelen om dit te doen
JaNiet zekerNee
6 Wat denkt u te kunnen winnen van jobrotatie
JaNiet zekerNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
77
werkervaring in een veld waarin zij van plan zijn ver te gaan en ervaring op te bouwen
eventueel in internationale platforms
Stages helpen individuen om
bull Theorie met praktische werkervaring te combineren
bull Een professionele werkhouding te ontwikkelen
bull Bedrijfsculturen te begrijpen
bull Internationale business settings te analyseren
bull Verschillende werkstijlen te vergelijken
bull De mogelijkheden voor een aanbod voor een fulltime dienstverband te onderzoeken
Door de globalisering zijn steeds meer werkgevers op zoek naar mensen die een brede
ervaring hebben waarbij vooral een internationale achtergrond voordeel biedt Deze
mogelijkheid wordt echter momenteel nog zelden aangeboden aan 45+ers
Hoe u voor te bereiden voor een stage
Om een goede aanvraag in te dienen moet u als toekomstige stagiair alle vereiste
papieren en documenten kennen Het is belangrijk om samen met uw CV een
sollicitatiebrief en een aanbevelingsbrief mee te sturen
Het doel van de sollicitatiebrief is om een beeld van uw achtergrond te schetsen Het is
dus een mogelijkheid om de instelling of onderneming te overtuigen dat ze u nodig
hebben Een goede sollicitatiebrief laat een werkgever zien dat u de kwaliteiten en
vaardigheden heeft die nodig zijn voor de vacature De begeleidende brief wordt gezien
als een verlengstuk van de CV en heeft een persoonlijke toon die een CV niet bezit
De volgende stap een aantal tips waarmee uw sollicitatiebrief zich kan onderscheiden van
andere
- Vaardigheden en ervaring voordat u de brief gaat schrijven maakt u een lijst
van uw vaardigheden en capaciteiten en legt u uit waarom u de juiste persoon
voor de stage bent Het is belangrijk juist op die kenmerken te wijzen die u uniek
maken voor deze stage (zie hoofdstuk 41)
- Zodra u de lijst gemaakt heeft kunt u beginnen met het schrijven van de brief
Schrijf duidelijk en beknopt
- U kunt waar mogelijk wat informatie over het bedrijf of instelling toevoegen om
uw kennis hiervan te laten zien
- Controleer de brief
De volgende tabel laat de structuur van een goede sollicitatiebrief
Alinea Inhoud
Eerste
Vermeld de stage waarop u solliciteert
Hoe bent u aan de informatie gekomen
Wanneer bent u beschikbaar om te beginnen
Tweede
Waarom bent u geiumlnteresseerd
Waarom vindt u het bedrijf aantrekkelijk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
78
Derde
Vat uw sterke punten samen
Relateer uw vaardigheden aan de gevraagde
competenties
Laatste
Data waarop u beschikbaar bent voor een gesprek
Dank de werkgever voor zijn aandacht
Het is zeker aan te raden is om een aanbevelingsbrief toe te voegen Deze kan
geschreven zijn door een voormalige werkgever of een vroegere docent of leraar Deze
brief moet uw professionele vaardigheden en attitudes beschrijven
Het belangrijkste doel van deze brief is om onafhankelijke en gevalideerde informatie
over u als toekomstige stagiaire te verstrekken
Soorten stages naar beloning duur plek en type organisatie
Beloning Betaald Onbetaald (hoewel
reiskosten gedeclareerd
kunnen worden)
Duur
Tot zes maanden
(orieumlntatiestage)
Tot twaalf maanden
(werkstage)
Plek
Europese instellingen en
agentschappen
Internationale
organisaties
Type organisatie
Publiek
Privaat
Voorbeeld van stage
OPAAL Britse Alliantie van Belangenbehartigers voor Ouderen UK
Opaal UK maakt met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid gebruik van
oudere stagiaires voor de functie van belangenbehartiger voor ouderen om steun te
krijgen van de plaatselijke overheid Voor de stagiar-belangenbehartiger is een
functiebeschrijving beschikbaar en hijzij kan aan een training deelnemen
httpwwwopaal3cswebsitesorg
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele dienstverlening Bij uw keuze voor een bepaald gebied van werken is het ook noodzakelijk om na te
denken over verschillende mogelijke werkstijlen zoals
Als onderaannemer werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
79
Als consultant werken
Met een portfolio werken
Werken in een partnerschap
Werken in deeltijd
We beschrijven deze kort voorzien van een voorbeeld
321 Outsourcing
Wat is Outsourcing
Outsourcing is een toewijzing van specifieke bedrijfsprocessen naar een gespecialiseerde
externe leverancier Dat gebeurt meestal wanneer een organisatie niet om kan gaan met
alle aspecten van het interne bedrijfsproces Het gaat daarbij vaak om tijdelijke
processen waarvoor de organisatie niet van plan is om professionals in dienst te nemen
om deze taken uit te voeren Zodra de taak is uitbesteed aan een externe deskundige zal
deze de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de taken en het handhaven van het
daarmee samenhangende budget voor zijnhaar rekening nemend
De meest uitbestede soorten werkzaamheden omvatten
bull Informatietechnologie
bull juridische zaken
bull ontwikkeling en innovatie
bull webdesign en onderhoud
bull werving en personeelszaken
bull logistiek
bull productie
bull klantenservice
Waarom besteden organisaties delen van hun bedrijfsproces uit
De belangrijkste factoren die hebben geleid tot een groeiende trend van outsourcing zijn
bull Gebrek aan experts in sommige delen van het bedrijfsleven
bull Beschikbaarheid van goedkopere arbeidskrachten zonder dat dat afbreuk doet aan de
kwaliteit van de output
bull Concentratie op kerntaken
Voordelen van outsourcing
bull Snelheid en expertise - meestal worden taken uitbesteed aan een onderaannemer
3dat gespecialiseerd is op een bepaald gebied specifieke apparatuur heeft en de
technische expertise zodat taken sneller en met een betere kwaliteit kunnen worden
uitgevoerd
bull Maakt het mogelijk dat bedrijven zich op hun kernprocessen concentreren in plaats van
op de periferie Zo geeft bijvoorbeeld het uitbesteden van de ondersteunende processen
de organisatie meer tijd om hun core business te versterken
bull Risicodeling - Het uitbesteden van bepaalde onderdelen van het bedrijf helpt de
organisatie om bepaalde verantwoordelijkheden te verschuiven naar de onderaannemer
en zo de risicos te beperken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
80
bull Verminderde operationele en wervingskosten - outsourcing voorkomt om personen in
te huren vandaar dat wervings- en operationele kosten voor een groot deel
geminimaliseerd kunnen worden Dit is eacuteeacuten van de belangrijkste voordelen van
outsourcing
Nadelen van outsourcing
bull Risico van blootstelling van vertrouwelijke gegevens Wanneer een organisatie de
personeelsadministratie de loonadministratie en de werving uitbesteedt neemt het
bedrijf een risico om vertrouwelijke bedrijfsinformatie bloot te stellen aan een derde
partij
bull Synchronisatie van de productie - enkele van de voorkomende probleemgebieden zijn
uitgelopen levertijden te weinig standaardkwaliteit in de output en het oneigenlijk
gebruik van verantwoordelijkheden Soms is het gemakkelijker om deze factoren binnen
de organisatie te reguleren dan met een onderaannemer
bull Verborgen kosten - hoewel outsourcing vaak rendabel is kunnen er bij het
ondertekenen van een contract verborgen kosten zijn die een ernstige bedreiging
kunnen vormen vooral internationaal
bull Gebrek aan focus op de klant - een onderaannemer kan proberen te voldoen aan de
deskundigheidseisen van meerdere organisaties op hetzelfde moment In dergelijke
situaties kan zorsquon onderaannemer zich onvoldoende richten op de klanten van eacuteeacuten
bedrijf
Voorbeeld van Outsourcing
Expertise in communicatie mogelijkheden technische expertise en gunstige financieumlle
arrangementen zijn de belangrijkste voordelen bij het uitbesteden Veel specifieke
functies worden uitbesteed zoals personeelszaken de marketing of het ITC-gebeuren
322 Consultancy
Een consultant is meestal een expert of een professional op een bepaald gebied en
heeft een brede kennis van het onderwerp Men kan twee soorten consultants
onderscheiden
bull Interne Consultant - iemand die werkt binnen een organisatie en beschikbaar is om
door andere afdelingen of individuen te worden geraadpleegd op gebieden van zijn of
haar specialisme
bull Externe Consultant - iemand die ldquovan buitenrdquo komt (hetzij via een eigen
onderneming hetzij via een andere organisatie) en wiens expertise op tijdelijke basis
geleverd wordt meestal tegen een vergoeding Als zodanig is dit type adviseur meestal
bezig met meer en wisselende opdrachtgevers
De totale impact van een consultant is dat klanten toegang krijgen tot diepere niveaus
van expertise dan dat ze die ldquoin huisrdquo zouden hebben en dat ze van de externe adviseur
zoveel service mogen verwachten als ze maar wensen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
81
Een adviseur is betrokken om te helpen oplossingen te vinden voor specifieke problemen
en de manieren waarop dat moet gebeuren Het is over het algemeen aan de
professionaliteit van de adviseur om daarover te beslissen binnen de randvoorwaarden
het budget en middelen zoals overeengekomen met de opdrachtgever
Verschillende soorten consultants
Consultants die we het meest in het bedrijfsleven tegenkomen zijn
bull Strategie Consultants die aan de ontwikkeling en verbeteringen van de
organisatiestrategie werken naast of in overleg met het Management
bull Human Resources of Recruiters die expertise over de arbeidsmarkt en over
personeelsmanagement geven
bull Internet Consultants die gespecialiseerd zijn in internetgebruik in het bedrijfsleven
Idealiter hebben internet consultants ook praktische ervaring en expertise in
managementvaardigheden zoals strategische planning veranderingen projecten
processen training team - werk- en klanttevredenheid
bull Process Consultants zijn specialisten in het ontwerp of de verbetering van
operationele processen en dat kan specifiek zijn voor het bedrijf of de sector
bull Public Relations of PR Adviseurs houden zich specifiek bezig met Public Relations
zaken buiten de klantorganisatie en zijn vaak op een semi - permanente basis bezig aan
grotere organisaties om input en begeleiding te bieden
bull Prestatie Adviseurs die zich richten op de intuiumltieve of algemene uitvoering van de
prestaties van een bedrijf of organisatie
bull Information Technology Consultants in vele disciplines zoals Computer Hardware
Software Engineering of Networks
bull Marketing Consultants gevraagd om te adviseren op het gebied van
productontwikkeling en aanverwante marketingaangelegenheden
bull Interim Managers kunnen zoals hierboven vermeld onafhankelijke consultants zijn
die optreden als interim-manager met beslissingsbevoegdheid op basis van het
bedrijfsbeleid of de statuten Ze kunnen in speciaal opgerichte comiteacutes zitten
bull Uurtje Factuurtje consultants De beroepen varieumlren sterk van het repareren van
apparaten tot medisch specialisme consultants Clieumlnten melden zich met een vraag bij
een website die plaats biedt aan adviseurs die erkend zijn als vakbekwaam expert op
hun terrein Klanten communiceren in een Vraag en Antwoord sessie De klant doet een
aanbetaling om de vraag beantwoord te krijgen door een expert op een bepaald gebied
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
82
De expert geeft de informatie aan de klant en wordt vervolgens betaald op basis van een
percentage van het ingelegde bedrag De website behoudt het resterende deel van de
vergoeding voor het gebruik van de voorziening Hoewel het een nog relatief nieuwe
methode is om op een eacuteeacuten-op-eacuteeacuten basis informatie van professionals te verkrijgen
groeit deze praktijk in populariteit
Voor- en nadelen van het advieswerk
Voordelen van consultancy
Consultants gebruiken hun sterke punten expertises vaardigheden en kennis die zij
gedurende vele jaren van werk hetzij als zelfstandige of als werknemer voor een andere
organisatie hebben verworven Een consultant zal meestal met mensen werken die over
minder kennis beschikken en daarom hebben ze vaak een machtspositie Consultants
kunnen selectief zijn en de clieumlnten kiezen voor wie ze willen werken En door een kant
overgenomen doeltreffend advies kan leiden tot een significante verbetering van de
business van de klant De adviseur kan tevreden zijn over deze prestatie
Nadelen van consultancy
Wanneer bedrijven of organisaties financieel moeilijke tijden kennen gebruiken ze
meestal minder consultants dan wanneer het financieel weer beter gaat Consultants
hebben meestal een eigen bedrijf en zijn in die zin te vergelijken met een zzp-er
Nieuwe zakelijke opdrachten zijn misschien moeilijk te krijgen Soms worden
aanbevelingen misschien niet uitgevoerd door klanten zelfs niet de adviseur daarvoor
steekhouden bewijs geleverd heeft Daarnaast kan er sprake zijn van afbreukrisico als
de implementatie en uitvoering door de klant zelf gedaan wordt Dat kan op een wijze
gebeuren die leidt tot een gedeeltelijke of een volledige mislukking
Voorbeeld van een adviesbureau
Veel bedrijven maken gebruik van IC- consultants om hun website te ontwerp of te
adviseren over het opzetten en inrichten van informatie- en computersystemen
323 Portfolio werk
Portfolio werk is te omschrijven als mensen die werken aan een aantal projecten voor
verschillende organisaties of individuen en die dit soms combineren met een permanente
full- of part-time baan Andere portfolio werkers omschrijven zichzelf als freelancers
omdat ze af en toe een contract voor bepaalde duur met een werkgever kunnen hebben
Een portfolio carriegravere bestaat eruit dat uw inkomen uit een verscheidenheid van bronnen
komt U kunt bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebben en daarnaast freelance opdrachten
uitvoeren of misschien part-time in dienst zijn bij verschillende organisaties Met deze
stijl van werken verkrijgt u uw inkomen uit diverse bronnen Portfolio werken is populair
bij mensen die beschikken over specifieke vaardigheden waar in veel organisaties vraag
naar is Iedere opdracht voegt nieuwe vaardigheden en ervaring toe aan het portfolio
Dit soort werk biedt u flexibiliteit en kan toch veilig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
83
Wat zijn de kenmerken van een portfolio werker
Tijdmanagement zelfdiscipline zelfkennis initiatief zelfvertrouwen multi-tasking
netwerkvaardigheden zakelijk inzicht en organisatorische vaardigheden zijn belangrijk
U mag dat misschien niet allemaal in eacuteeacuten keer hebben maar het is meer dan
waarschijnlijk dat u deze vaardigheden zult ontwikkelen als daarvoor u gemotiveerd
bent want u volgt een belang
Heeft u iets te bieden
Heeft u een product dienst kennis of vaardigheden waarvoor clieumlnten willen betalen
1 Kijk naar uw huidige baan Zullen mensen u betalen om een aspect van uw
huidige baan als consultant te leveren werkzaam voor een agentschap of als freelancer
Kunt u er ook over schrijven erover praten en anderen trainen om het te doen
2 Heeft u hobbys of interesses waarmee u geld zou kunnen verdienen
Overweeg alles of het nu sport coaching doe-het-zelf-activiteiten webdesign of het
onderwijzen van talen is
3 Heeft u een onvervulde passie Is er iets wat u altijd al wilde doen en heeft u het
nooit helemaal rond gekregen om na te gaan of u daarvoor training advies of financieumlle
ondersteuning nodig zou hebben of dat er een markt voor zou zijn Pas op dat u zichzelf
niet uitspreekt over het doen van enig onderzoek voordat u zelfs bent begonnen Vraag
vrienden familie en collegas naar hun mening en onderschat niet wat u te bieden heeft
Wie kan u helpen
bull Mensen die al werkzaam zijn in de gebieden die u interesseren
bull Beroepsvereniging websites - vaak freelancerpaginas
bull Organisaties zoals kamer van Koophandel en MKBsupport die gratis advies bieden over
het opzetten van een bedrijf met inbegrip van fiscale en boekhoudkundige procedures
bull Zelfhulpboeken over een portfolio carriegravere
bull Vrienden of professionele coaches die u kunnen helpen te verduidelijken wat u kunt
bieden u helpen uw prioriteiten uit te werken en u ondersteunen bij het ontwikkelen
van uw doelen en het opstellen van een actieplan
bull Als u momenteel voor een werkgever werkt - controleer of enig ander werk dat je doet
niet wordt toegestaan door uw contract vanwege belangenconflicten of intellectuele
eigendom
bull Krijg professioneel advies voordat u begint te verdienen Een accountant kan u
professioneel advies geven ze brengen meestal een eerste gesprek niet in rekening en u
kunt veel advies gratis ophalen
Wat nu
Met portfolio werk kunt u klein beginnen en u kunt de haalbaarheid testen met
kleinschalige projecten Als het een goed idee lijkt te zijn denk dan via de volgende
stappen
bull Brainstorm uw portfolio ideeeumln
bull Stel uw doelen vast
bull Kijk naar wat er relevant is om die doelen te bereiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
84
bull Denk na over wat uw mogelijkheden zijn
bull Plan wat u voor volgende stap gaat doen
Voor- en nadelen van portfolio werk
Voordelen van het portfolio werken
Deze mix-en-match benadering spreekt steeds vaker mensen aan die controle over hun
werk willen die zich concentreren op waar ze echt van houden die een beter evenwicht
willen bereiken tussen werk en priveacuteleven of die gewoon wat extra geld willen verdienen
Als een aspect of rol in de portefeuille verloren gegaan is is dat minder kritisch voor uw
inkomen
Nadelen van portfolio werken
Je moet je eigen nieuwe lijnen van betaald werk krijgen
Je moet jezelf en je verschillende lijnen van je business in de markt zetten
U kunt conflicten in tijd of rollen vinden voor verschillende aspecten van de portfolio
324 In partnerschap werken
Wat is een partnerschap
Een partnerschap kan worden gevormd worden tussen een aantal individuen bedrijven
of organisaties met een gedeeld belang Er is meestal een overkoepelend doel voor de
partners om samen te werken en een reeks aan specifieke doelstellingen
Partnerschappen worden vaak gevormd om specifieke problemen aan te pakken en
kunnen zowel voor de korte of de lange termijn zijn
De belangrijkste principes van in partnerschap werken zijn openheid vertrouwen en
eerlijkheid overeengekomen gemeenschappelijke doelen en waarden en regelmatige
communicatie tussen de partners
Wat zijn de voordelen van het werken in partnerschappen
bull In partnerschap werken stelt u in staat diensten te leveren door middel van koppeling
Dit heeft strategische voordelen zowel in de zin van het verstrekken van een goed
uitgebalanceerde dienstverlening en operationeel in de zin van een bundeling van
middelen
bull Het samenbrengen van de verschillende onderdelen van de dienstverlening biedt een
unieke gelegenheid om nieuwe en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor het
verlenen van diensten
bull Er kunnen schaalvoordelen worden bereikt als dienstverleners niet alleen middelen
bundelen maar ook inspanning en tijd van het management
bull Door samen te komen en zich te concentreren op een gemeenschappelijk doel wordt
een gedeelde visie gevormd van wat partners willen bereiken en hoe ze dat willen
verwezenlijken
bull In partnerschap werken cooumlrdineert actie tussen organisaties waarbij er een extra
impuls gegeven kan worden om dingen gedaan te krijgen
bull In partnerschap werken maakt ook dat veel organisaties makkelijker toegang tot
financiering krijgen en kunnen voldoen aan de eisen van de overheid
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
85
Wat zijn de uitdagingen
bull Concurrentie tussen organisaties hoewel concurrentie tussen organisaties soms
motiverend kan zijn kan overmatige concurrentie resulteren in een gebrek aan
bereidheid om mee te werken
bull Autoriteit het is belangrijk dat alle medewerkers die betrokken zijn bij het werken in
een partnerschap over de nodige bevoegdheid beschikken om beslissingen te nemen
Gebrek aan autoriteit vertraagt de besluitvorming en frustreert de voortgang
bull Doel de brede varieumlrende verantwoordelijkheden van partnerorganisaties kunnen tot
gevolg hebben dat het specifieke doel van het partnerschap vergeten kan worden Ook
partnerschappen kunnen vaak door de gebeurtenissen worden ingehaald en het zicht op
hun hoofdfunctie verliezen
bull Communicatie het kan moeilijk zijn om een goed evenwicht in de onderlinge
communicatie tot stand te brengen Te veel vergaderingen moeten bijwonen kunnen
partners afschrikken Te weinig communicatie kan leiden tot dubbel werk onbegrip en
wantrouwen tussen de partners
bull Financiering er is een gevaar dat sommige organisaties betrokken raken in de
samenwerking simpelweg alleen om toegang tot financiering te krijgen of aan de
wettelijke vereisten te voldoen
bull Cultuur clash wanneer verschillende organisaties samenwerken kan het moeilijk zijn
om zich aan elkaars stijl van werken aan te passen Elke partner kan verschillende
verwachtingen koesteren over het partnerschap wat kan leiden tot conflicten bij een
poging om prioriteiten en doelstellingen vast te stellen
bull Tijd de aanpak om via in partnerschap te werken duurt vaak langer om resultaten te
produceren dan waarop de meeste organisaties rekenen Het kost bijvoorbeeld tijd om
vertrouwen te ontwikkelen tussen partners en dat kan het besluitvormingsproces en het
gebruik van hulpbronnen vertragen
Voor- en nadelen van het werken in partnerschap
Voordelen van partnerschap werken
bull Een partnerschap kan mensen met complementaire vaardigheden samenbrengen en
kan efficieumlnter zaken doen dan ieder voor zichzelf
bull De werklast kan worden gedeeld
bull Een lid van het samenwerkingsverband kan meer bedreven zijn in het omgaan met
bepaalde zaken dan anderen
bull Wederzijdse ondersteuning
bull Gedeelde verantwoordelijkheid
Nadelen van partnerschap werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
86
bull Alle partners moeten de overeengekomen hoeveelheid inspanning verrichten
bull Er kan zonder zorgvuldige geiumlntegreerd management sprake zijn van doublures of
klanten ontvangen gemengde berichten
bull Conflicten kunnen ontstaan wanneer er een verschil van mening is
bull Er ontstaan vaak geldproblemen
Voorbeeld
In het Verenigd Koninkrijk zijn er een aantal grote winkels die partnerschappen zijn
zoals John Lewis waar alle medewerkers partners zijn Meer lokaal ziet men vaak
juridische of accountantskantoren in een samenwerkingsverband opereren
325 In deeltijd werken
Wat is werken in deeltijd
Een deeltijdwerker is iemand die minder uren werkt dan een full-time werknemer Er is
geen specifiek aantal uren dat iemand een tot voltijder of deeltijder maakt maar een
full-time werknemer zal meestal 35 uur of meer per week werken
Redenen waarom mensen ervoor kiezen om in deeltijd te werken
bull Mensen combineren werk en educatie
bull Mensen hebben taken of plichten buiten het werk
bull Werknemers hebben tijd nodig voor religieuze activiteiten
bull Mensen die met pensioen zijn van fulltime werk maar die beschikbaar zijn in deeltijd of
op tijdelijke basis
bull Deeltijdwerken kan deel uitmaken van portfoliowerken
Wat zijn de voordelen van deeltijdarbeid
Er zijn vele redenen waarom een werknemer er kan voor kiezen om in deeltijd te
werken Het kan gewoon zijn omdat u uw werk en priveacuteleven beter wilt combineren of
zorgtaken moet vervullen
Voor meer informatie bezoek
httpwwwloonwijzernlhomevrouwenloonwijzerdeeltijd en
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriererecht-op-deeltijd-werkcfm
Wat zijn de voordelen en nadelen van deeltijdarbeid
Voordelen van deeltijdarbeid
bull Het kan makkelijker zijn om een part-time baan in plaats van een full-time baan te
krijgen
bull Als de arbeidsmarkt harder groeit voor werkzoekenden gaan veel mensen over tot
parttime werken om ontslag af te wenden
bull Voor de overgrote meerderheid biedt deeltijdwerk de flexibiliteit die ze nodig hebben
bull Die flexibiliteit stelt mensen in staat om de work-life balance die ze nodig hebben
intact te houden meestal als een full-time baan in hun situatie niet haalbaar is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
87
Nadelen van deeltijdarbeid
bull U zult niet zo veel geld verdienen als u zou krijgen in een full-time positie
bull Een lager inkomen kan op lange termijn effect hebben op de
Pensioeninkomsten
bull Ervan uitgaande dat u goed in uw functie functioneert kan elke promotie die u wordt
aangeboden van u eisen dat u terug moet gaan naar full-time werk
bull Het kan zijn dat u onder uw prestatieniveau moet werken
Samenvatting
Veel van deze manieren van werken overlappen elkaar Bijvoorbeeld werk kan uitbesteed
worden aan een consultant of een portfolio of aan een partnerschap
Nu moet u beoordelen wat voor vorm van werken en welk specifiek werkpatroon voor u
van belang is
Opmerking zie 311 quick scan mogelijkheden voor werk Raadpleeg ook hoofdstuk 4
ndash Vaardigheden verder ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
88
Hoofdstuk 4 ndash VAARDIGHEDEN VERDER
ONTWIKKELEN
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Dit hoofdstuk is het onderdeel ldquovaardighedenrdquo van het werkboek Dit hoofdstuk is
opgezet om u in staat te stellen uw vaardigheden in de volgende kerngebieden te
vergroten
Benodigde
tijd
Beschrijving van het onderdeel
42 Kerncompetenties 9 uur Een combinatie van kennis vaardigheden en
attitude afgestemd op een werksituatie
Kerncompetenties zijn die competenties die
alle individuen nodig hebben voor
persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling
actief burgerschap sociale inclusie en
werkgelegenheid
43 Zelfbewustzijn en
zelfwaardering
7 uur Beschrijft de manieren waarop iemand
zichzelf in verschillende situaties vertrouwt
De manier waarop iemand zichzelf ziet
De mogelijkheid om verschillende soorten
van denken en emoties te hanteren
Het niveau van innerlijk vertrouwen
De mate waarin iemand van zichzelf houdt
Het gevoel van zelfbeschikking en
autonomie
Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheren eisen
44 Veranderingen hanteren 1 uur
35 minuten
Het vermogen om te verwerken en te
beheren
45 Kennisoverdracht 2 uur 30
minuten
Het vermogen om kennis aan anderen over
te dragen bijvoorbeeld door als mentor te
functioneren
46 Tijd- and stress-
management
2 uur Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheersen
Deze vaardigheidsgebieden werden door 45+ers die aan het behoefteonderzoek
deelnamen als belangrijk aangemerkt leeftijd 45 + De behoefteanalyse is in vijf
Europese landen uitgevoerd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
89
Deze materialen zijn in een makkelijk te lezen stijl geschreven en stellen u in staat om
op verschillende manieren naar uw leven te kijken en verdere kansen voor uw toekomst
aan te geven
Elk van de vaardighedenmodules begint met een vraag ldquoIn hoeverre beheers ik deze
vaardigheid nurdquo Dit stelt u in staat om uw huidige vaardighedenniveau te definieumlren Zo
kunt u beslissen of het zinvol voor u is om uw vaardigheden op dat gebied te versterken
door de opdrachten in de desbetreffende module uit te voeren Gebruik het format voor
een plan van actie (hoofdstuk 6) om aantekeningen te maken naar aanleiding van de
opdrachten
42 Kerncompetenties
Doel
bull Vaststellen welke kerncompetenties nodig zijn voor zelfontplooiing actief burgerschap
sociale cohesie en inzetbaarheid in een kennismaatschappij
bull Leren op welke manier u uw vaardigheden verder kunt ontwikkelen
bull Leren een plan voor verdere ontwikkeling van uw competenties te maken
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Definitie
We definieumlren competenties als een combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarkt1
Het Europees referentiekader kent acht sleutelcompetenties
1) Communicatie in de moedertaal
2) Communicatie in vreemde talen
3) Wiskundige competentie en competenties om wetenschappelijke kennis en technologie
te hanteren
4) Digitale competentie
5) Leren leren
6) Sociale en burgerschapscompetenties
7) Ontwikkeling van initiatief en ondernemerschap
8) Cultureel bewustzijn en expressie
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Elke opdracht zal ongeveer 15-20 minuten tijd in beslag nemen
1 Het Europees referentiekader Kerncompetenties voor een leven lang leren is een bijlage van een aanbeveling
van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren gepubliceerd in the Official Journal of the European Union on 30 December 2006L394(httpeur-lexeuropaeuLexUriServsiteenoj2006l_394l_39420061230en00100018pdf)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
90
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
91
Introductie
Competenties worden gedefinieerd als ldquoeen combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarktrdquo
Het Europese Referentiekader Kerncompetenties omvat acht kerncompetenties
Kerncompetentie Omschrijving
Communicatie in de moedertaal
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
uit te drukken in de moedertaal
Communicatie in vreemde talen
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
te uiten in een vreemde taal
Wiskundige competentie en
competenties om wetenschappelijke
kennis en technologie te hanteren
Het vermogen om wiskundig en
wetenschappelijk denken van toepassing
op elke dag problemen op te lossen
Digitale competentie
Het vermogen om informatie-en
computertechnologie te gebruiken en
toe te passen voor het werk vrije tijd en
communicatie
Leren leren
Het vermogen om leren te gebruiken om
uw persoonlijke en werkzame leven te
verbeteren
Sociale en burgerschapscompetenties
Het vermogen om effectief te
participeren in sociale situaties op het
werk thuis en in de gemeenschap
Ontwikkeling van initiatief en
ondernemerschap
Het vermogen om ideeeumln op het werk
thuis en in de gemeenschap
om te zetten in daden
Cultureel bewustzijn en expressie Appreciatie van culturen in Europa en de
manieren waarop deze culturen zich
uiten door middel van kunst muziek en
geschriften
De kerncompetenties zijn allemaal even belangrijk omdat elk van hen kan bijdragen aan
een succesvol leven in de kennissamenleving Veel competenties overlappen elkaar en
grijpen in elkaar Aspecten die van essentieel belang zijn in een bepaald levensdomein
zullen de competentie ondersteunen in de andere levensdomeinen Basisvaardigheden
als taal lezen en schrijven rekenen en digitale vaardigheden vormen een cruciale basis
voor leren en de competenties ondersteunen alle andere leeractiviteiten
Er zijn een aantal aspecten die integraal worden toegepast in het Europees
referentiekader kritisch denken creativiteit initiatief probleemoplossing
risicobeoordeling besluitvorming en constructief omgaan met gevoelens spelen een rol
bij alle acht kerncompetenties
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
92
Tegen het einde van het voortgezet onderwijs wordt van jongeren verwacht dat zij hun
kerncompetenties hebben ontwikkeld op een niveau dat zij voldoende toegerust zijn voor
het leven als volwassen Ze vormen de basis voor verder leren en het actief zijn op de
arbeidsmarkt Veel oudere volwassenen hebben in het verleden niet dit onderwijsniveau
gehaald maar hebben hun kerncompetenties verder ontwikkeld tijdens hun werkzame
leven
Eigen beoordeling van uw kerncompetenties
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige niveau van kerncompetenties vast te
stellen U kunt deze opnieuw beoordelen na de oefeningen in deze module
Beoordeel voor iedere vraag op een schaal van 1-5 hoe goed u uw kerncompetities
ontwikkeld heeft
1 2 3 4 5
Hoe goed heeft u uw kerncompetenties ontwikkeld
Welk van de volgende eigenschappen zijn het meest op u van
toepassing
a) Kritisch denken
b) Creatief zijn
c) Initiatief nemen
d) Problemen oplossen
e) Risicorsquos inschatten
f) Beslissingen nemen
g) Gevoelens constructief beheersen
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in uw moedertaal
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in minimaal eacuteeacuten vreemde taal
Hoe effectief bent u in wiskundig denken
Hoe goed beheerst u de basisprincipes van omgaan met
wetenschap en technologie
Hoe effectief bent u in het gebruik van digitale kennis en
vaardigheden mbt werk vrije tijd en communicatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
93
Hoe goed u in staat bent om te leren leren
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan het sociale
leven op uw werk en in multiculturele contexten
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan de
samenleving als een democratisch burger
Hoe effectief bent u om uw ideeeumln in acties om te zetten
In welke mate ziet u het belang in van creatieve expressie in
verschillende culturele uitlatingen zoals muziek beelden
kunst literatuur audiovisuele kunst en media
Tel uw punten in iedere kolom op
Totale score uit alle kolommen
Uw score
Een score van 72 tot 90 betekent dat u uw kerncompetenties goed ontwikkeld heeft en
u deze module uitsluitend hoeft te doen om uzelf nog verder te verbeteren
Een score van 54 tot 71 wil zeggen dat u redelijk scoort maar zeker nog voordeel kunt
doen met deze module omdat het de sleutel is om te blijven leren in uw leven
Een score van 36-53 laat zien dat u weliswaar een basis heeft aan nodige
kerncompetenties maar dat het tegelijkertijd nodig is om deze te blijven oefenen en
praktiseren en ze verder uit te breiden of op te bouwen
Een score van 0 tot 35 betekent dat u waarschijnlijk veel te winnen heeft bij de
oefeningen in deze module want het zal je plan te steunen voor hernieuwde leren
Overzicht van oefeningen gericht op kerncompetenties
410 - Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
411 - Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
412 - Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
413 - Verbetering van de wiskundige competentie en competenties in het omgaan met
wetenschappelijke en technologische kennis
414 - Het verbeteren van uw digitale competentie
415 - Verbetering van uw vermogen om te leren leren
416 - Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetenties
417 - het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschap
418 - het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressie
419 - Het maken van een plan voor verder leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
94
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
95
Opdracht 421 ndash Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
Doel vaststellen hoe belangrijk de belangrijkste competenties zijn voor uw huidige baan
en voor toekomstige activiteiten
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
U gaat op een schaal 1-5 invullen hoe vaardig u in elk van de kerncompetenties
bent hoe belangrijk ieder van hen volgens u is voor uw huidige baan en voor
mijn uw toekomstige activiteiten en of u het nodig vindt om actie hierop te
ondernemen
Kerncompetenties Hoe
vaardig
bent u
In uw
huidige
werk
Voor uw
toekomstige
activiteiten
Actie
onder-
nemen
Communicatie in moedertaal
Communicatie in vreemde taal
Wiskudige competentie en competentie
om om te gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competentie
Leren leren
Sociale en burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en creatieve
expressie
Samenvatting
In deze activiteit heeft u aangegeven hoe competent u bent en hoe belangrijk elk van de
competenties is voor uw huidige job en voor uw toekomstige activiteiten U heeft ook
een aantal conclusies getrokken over het al dan niet actie ondernemen om eacuteeacuten of meer
van deze competenties te verbeteren
Opmerkingen
Deze oefening biedt u een basis voor welke competenties u verder moet ontwikkelen
Het zal resulteren in een praktische manier van maximalisering van uw persoonlijke
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
96
strategie De volgende stap is om naar die competenties te kijken die u wilt gaan
verbeteren
Opdracht 422- Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
Communicatie in de moedertaal is het vermogen om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren zowel in gesproken en
geschreven vorm (luisteren spreken lezen en schrijven) als op een gepaste en
creatieve taalkundige interactie in tal van maatschappelijke en culturele situaties in
onderwijs en opleiding werk thuis en vrije tijd
Doel ontdekken of het nodig is om uw communicatie in uw moedertaal te verbeteren
Benodigd tijd 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 ndash 5 en vul het aantal punten in Punten
Hoe goed bent u in staat om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Inzicht in de belangrijkste vormen van verbale interactie
Kennis van een reeks van literaire en populaire teksten
Een idee van de belangrijkste kenmerken van verschillende taalstijlen
Het vermogen om in taal en communicatie te varieumlren al naar gelang
van verschillende contexten
Bent u in staat om
- Te communiceren in uiteenlopende situaties en uw eigen wijze
van communiceren in de gaten te houden en aan te passen naar
gelang van de situatie
- Verschillende soorten teksten te onderscheiden en te gebruiken
- Informatie te zoeken te verzamelen en zelfstandig te verwerken
- Hulpmiddelen te gebruiken
- Op overtuigende wijze mondeling en schriftelijk argumenten te
formuleren passend bij de situatie
Bent u bereid om een kritische en constructieve dialoog aan te gaan
Bent u geneigd esthetische kwaliteiten te waarderen en bent u bereid die
na te streven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
97
Bent u bereid belangstelling te tonen voor interactie met anderen
Bent u zich bewust van de impact van uw taalgebruik op anderen
Heeft u de behoefte om uw taal op een positieve en sociaal acceptabele
wijze te begrijpen en te gebruiken
Totaal
Uw score
Een score van 73 tot 90 betekent dat u een goede competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar u kunt uzelf natuurlijk altijd nog verbeteren
55 tot 72 punten betekent dat u een redelijke competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar dat u wel alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen
37 tot 54 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie
in uw moedertaal om geen achterstand op te lopen
18 tot 36 punten betekent dat u een achterstand heeft opgelopen en er goed aan doet
de communicatie in uw moedertaal op korte termijn te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van communicatie in uw moedertaal
onderzocht en heeft u nu een idee gekregen over hoe goed u deze competentie
ontwikkeld heeft
Opdracht 423 Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
Communicatie in vreemde talen komt in grote lijnen overeen met belangrijke
vaardigheden in de verschillende dimensies van communicatie in uw moedertaal
Communicatie in vreemde taal vereist echter ook vaardigheden zoals begrip voor verschil
in culturen en het vermogen om hierin waar nodig een brug te slaan
Doel te onderzoeken of u uw communicatie in vreemde talen moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hoeveel vreemde talen spreekt u
2 Vul in elk wolk eacuteeacuten van de talen in die u kunt spreken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
98
Beoordeel per taal op een schaal van of 1 ndash 5 en vul het
aantal behaalde punten in
Punten
In welke mate bent u in staat om u zelf uit te drukken en
concepten gedachten gevoelens feiten en meningen te
interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Bezit u de volgende cruciale aspecten van een vreemde taal
- Gesproken boodschappen te verstaan en te begrijpen
- Conversaties te beginnen te onderhouden en te
beeumlindigen
- Teksten te schrijven op het gebied van alledaagse
onderwerpen
Heeft u een positieve houding ten op zichte van het accepteren van
culturele verschillen
Heeft u belangstelling en nieuwsgierigheid in talen en interculturele
communicatie
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor de uitoefening
van uw huidige beroep
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor het verrichten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
99
van toekomstige taken of werkzaamheden
Totaal
Herhaal deze oefening voor iedere vreemde taal die u kent
Uw score
Een score van 41 tot 55 betekent dat u uw competentie tot communicatie in eacuteeacuten of
meer vreemde talen maar dat u zich altijd nog kunt verbeteren Blijf uw kennis in de
praktijk brengen
31 tot 40 punten betekent dat u uw competentie tot communicatie in ten minste eacuteeacuten
vreemde taal redelijk ontwikkeld heeft maar u uw kennis en vaardigheden ook
regelmatig moet bijhouden en updaten
21-30 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie in
de vreemde taal van uw keuze moet zien te verbeteren
9 tot 20 punten betekent dat u dringend uw communicatie in een vreemde taal moet
zien te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u aangegeven hoeveel buitenlandse talen u kent en verschillende
aspecten van eacuteeacuten of meer van deze talen onderzocht Misschien heeft u het belang van
kennis van vreemde talen ontdekt en een indruk gekregen van hoe u deze competentie
kunt verbeteren
Opmerkingen
Iemands taalbeheersing varieert al naargelang de vier dimensies (luisteren spreken
lezen en schrijven) Uw taalbeheersing varieert waarschijnlijk ook van taal tot taal en op
basis van uw sociale en culturele achtergrond milieu behoeften en of interesses
Opdracht 424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het omgaan met wetenschappelijke en technologische
kennis Wiskundige competentie is het vermogen wiskundig denken te ontwikkelen en toe te
passen ten einde een scala van problemen in het dagelijks leven op te lossen
Wiskundige competentie houdt het vermogen en de bereidheid om wiskundig denken te
gebruiken Competentie in het omgaan met wetenschappelijke kennis heeft betrekking
op het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis en methoden te
gebruiken om de natuurlijke wereld te verklaren om problemen te identificeren en
gefundeerde conclusies te kunnen trekken Competentie in het omgaan met technologie
is de toepassing van kennis en vastgestelde methoden om in menselijke behoeften te
voorzien Competentie in wetenschap en technologie omvat ook inzicht in de
veranderingen veroorzaakt door menselijk ingrijpen en de verantwoordelijkheid als
individueel burger daarvoor
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
100
Doel te onderzoeken of u het nodig heeft om uw wiskundige competentie en uw
basiscompetenties in het hanteren van wetenschappelijke en technologische kennis te
verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 - 5 en vul het aantal behaalde
punten in
Punten
Hoe goed bent u in staat wiskundige modellen en presentaties te
gebruiken in alledaagse context
- Logisch denken
- Ruimtelijke denken zoals driedimensionale voorstellingen
- Formules zoals e=mc2
- Modellen zoals bv prognoses van de bevolkingsgroei
- Constructen
- Grafieken
- Schemarsquos
Beschikt u over vaardigheden om wiskundige principes en zowel thuis
als op uw werk te volgen en wiskundige redeneringen te beoordelen
Bent u in staat wiskundig te redeneren wiskundig bewijs te begrijpen
wiskundige termen te gebruiken en gebruik te maken van daartoe
geeumligende hulpmiddelen
Heeft u respect voor waarheidsvinding en het zoeken naar
redeneringen en het beoordelen van hun validiteit
Hoe vertrouwd bent u met
- De basisprincipes van de natuurwereld
- Fundamenteel wetenschappelijke concepten principes en
methoden
- Technologie en technologische producten en processen
- Het begrijpen van de impact van wetenschap en technologie op
de natuurwereld
Begrijpt u de voordelen de imitaties en de risicorsquos van
wetenschappelijke theorieeumln toepassingen en technologie in de
samenleving (met betrekking tot besluitvorming waarden morele
vraagstukken cultuur etc
Heeft u de gelegenheid om
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
101
- technologische instrumenten en machines te gebruiken en om
er mee om weten te gaan
- wetenschappelijke gegevens te gebruiken om een doel te
bereiken of om tot evidence-based besluiten of conclusies te
komen
- de wezenlijke kenmerken van wetenschappelijk onderzoek te
herkennen
Heeft u een houding van kritische beoordeling belangstelling voor
ethische vraagstukken en respect voor veiligheid en duurzaamheid
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften en of interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde
en omgang met wetenschap en technologie goed ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf
altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en omgang
met wetenschap en technologie redelijk ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig
moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw competentie
met betrekking tot wiskunde en omgang met wetenschap en technologie ndash het is
aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en
omgang met wetenschap en technologie dient te verbeteren op waar uw zwakke punten
liggen en daarbij professionele ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw wiskundige competentie aangegeven en uw
basiscompetenties op het gebied van wetenschap en technologie Misschien heeft u het
belang van kennis van wiskunde wetenschap en technologie ontdekt en heeft u een
idee gekregen in hoeverre u op dit gebied uw competenties ontwikkeld hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
102
Noodzakelijk Niet noodzakelijk
Opdracht 425 Verbetering van uw digitale competentie
Digitale competentie betreft het vertrouwd zijn met en het kritisch omgaan met
informatietechnologie in werk vrije tijd en communicatie Digitale competentie wordt
onderbouwd door basisvaardigheden in ICT het gebruik van computers om vragen te
beoordelen gegevens op te slaan en te produceren te presenteren en uit te wisselen en
om te communiceren en deel te nemen aan samenwerkingsnetwerken via het internet
Doel onderzoeken of u uw digitale competentie moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
De benodigde middelen 3 vellen papier pennen
Opdracht
1 Voorbereiding trek de volgende drie schemas op vellen papier
Diagram 1
Diagram 2
Diagram 3
21 Voor diagram 1 schrijf de onderwerpen die u kent op het papier en de onderwerpen
waarmee u onbekend bent
Vertrouwd
met
Onbekend Maakt regelmatig gebruik van
Bereid om te leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
103
Tekstverwerking
spreadsheets databases data-opslag
informatie
management
mogelijkheden van
internet
risicos van internet e-mail
netwerkgereedschap met het gebruik van
social media
mogelijkheden van
sociale media
risicos van sociale
media
gebruik van
smartphones en
tablets
het delen van
informatie
Interactieve
netwerken
e-learning
e-zines zoeken naar
informatie
informatie
verzamelen
procesinformatie
kennisproductie informatie
presenteren
complexe
informative
begrijpen
toegang tot op
internet gebaseerde
services
zoeken naar op
internet gebaseerde
diensten
gebruik maken van
internet-gebaseerde
diensten
rol van ICT bij
innovatie
Apps
22 Voor diagram 2 noteert u de onderwerpen die u regelmatig gebruikt op het papier
en onderwerpen die u wilt leren
23 Voor diagram 3 noteert u de onderwerpen die u in de toekomst nodig denkt te
hebben op het papier en de onderwerpen die u niet nodig denkt te hebben
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van de digitale competentie onderzocht
en heeft u vastgesteld waarmee u bekend bent welke u regelmatig gebruikt wat u nodig
heeft voor de toekomst en waar u wat ik aan zou kunnen hebben om te gaan leren
Opmerkingen
Door de vele technologische innovaties veranderen digitale vaardigheden snel De beste
manier om bij te blijven is om u aan te sluiten bij eacuteeacuten of meer internetfora van uw
keuze Er zijn tal van opleidingsmogelijkheden Wat wilt u leren en hoe u dat wilt leren
Stel deze vragen voordat u begint zodat u krijgt wat je nodig hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
104
Opdracht 426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren leren
Leren leren is het vermogen om met leren te beginnen en vol te houden om het eigen
leerproces te organiseren met inbegrip van efficieumlnt beheer van tijd en informatie zowel
individueel als in groepen
Doel leren of u uw competentie om te leren leren dient te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
David Kolb definieerde een van de meest gebruikte modellen van leren (zie schema) Het
geeft vier verschillende stijlen van leren U kunt uw leerstijl het beste ontdekken door
een online-test te doen op httpwww123testnlleerstijl
Cyclus van vier stadia Kolbrsquos theorie van het leren uit ervaring
Diagram gebaseerd op Hector-Taylor Mamp Ponsall M (1994)
In overeenkomst met mijn leerstijl (binnenste rechthoek) kan ik de leeromgeving van
mijn voorkeur identificeren
Als het leren specifiek op werk of carriegravere gericht is moet men kennis hebben van de
vereiste competenties kennis vaardigheden en kwalificaties
Beleven
Concrete ervaring
Waar-nemen
Reflectieve observatie
Denken
Abstracte conceptua-
lisatie
Doen
Actief experiment
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
105
Benodigde
kennis
Vereiste
vaardigheden
Gewenste
houding
Noodzakelijke
kwalificaties
Huidige baan
Toekomstige
activiteiten
In alle gevallen verondersteld leren te leren dat iemand zijn haar favoriete
leerstrategieeumln kent alsmede de sterke en zwakke punten van zijn haar vaardigheden
en kwalificaties en in staat is om te zoeken naar diverse onderwijs-en
opleidingsmogelijkheden en de daarbij beschikbare begeleiding en of ondersteuning
Mijn kennis Mijn vaardigheden
Sterke punten Zwakke punten Sterke punten Zwakke punten
Nu is het belangrijk om uw leerbehoeften en eventuele belemmeringen om te leren vast
te stellen
Wat doet u al om dit te leren Wat kunt u doen om deze obstakels voor
leren te overwinnen
U moet in staat zijn om toegang te krijgen tot kennis deze te begrijpen te verwerken en
om nieuwe kennis en vaardigheden op te nemen
U moet doorzetten met leren u zelf voor langere periodes te concentreren en kritisch na
te denken over uw bedoelingen en doelstellingen om te leren
Ik wilhellip Jamaar hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
106
Kunt u zelfstandig tijd besteden aan het leren en heeft u daarvoor voldoende
zelfdiscipline
Bent u ook in staat om samen te werken als onderdeel van een leerproces om
voordeel te
halen uit uw deelname aan een gemengde groep leerlingen en om met hen te delen wat
u heeft geleerd
bull Bent u in staat om uw eigen leerproces te organiseren en uw werk te evalueren
bull Bent u in staat om advies in te winnen informatie te zoeken en waar nodig
ondersteuning te organiseren
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw leercompetentie om te leren beoordeeld uw leerstijl en uw
leerbehoeften nader geiumldentificeerd
Opmerkingen
Leren op latere leeftijd is belangrijk - het is onderdeel van een leven lang leren Kennis
vandaag is morgen vaak alweer verouderd Er wordt gezegd dat het niet meer van
belang is om kennis te hebben het is belangrijker om toegang te krijgen tot kennis deze
te verzamelen te verwerken en om nieuwe kennis op te nemen en deze te delen met
anderen
Opdracht 427 Het verbeteren van uw sociale en
burgerschapscompetenties
Sociale en burgerschapscompetenties omvatten persoonlijke interpersoonlijk en
interculturele kwaliteiten en hebben betrekking op alle vormen van gedrag die het een
mens mogelijk maken op een efficieumlnt en sociaal leven Met name in een in diversiteit
toenemende samenleving en om conflicten op te lossen waar dat nodig is
Doel leren als het nodig is om mijn sociale en burgerschapscompetenties te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 120 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Sociale vaardigheden omvatten het persoonlijke en sociale welzijn gerelateerd aan het
inzicht om u zelf van een optimale lichamelijke en geestelijke gezondheid te verzekeren
Kennis en vaardigheden hoe een gezonde levensstijl te creeumlren zijn belangrijk voor u
zelf uw familie en uw directe sociale omgeving
Om aan de slag te gaan met mensen is het belangrijk verschillende manieren van gepast
gedrag in verschillende sociale setting en milieus (bv op het werk) te begrijpen Dit is
van toepassing op individuen groepen arbeidsorganisaties gelijkheid tussen seksen
antidiscriminatie maatschappij en cultuur Ook is het cruciaal om de multiculturele en
sociaal-economische dimensies binnen Europa en tussen de nationale culturele
identiteiten te erkennen en te waarderen
Op elk moment van het leven kan onze relatie veranderen Voor mensen rond de vijftig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
107
kunnen deze veranderingen zeer persoonlijk van aard zijn zoals bijvoorbeeld het
eventuele verlies van collegas geliefden kinderen of kleinkinderen Misschien moeten
we daarom onze relatiepatronen te herzien Dit kan een moeilijk en uitdagend proces zijn
als die relatiepatronen gedurende vele jaren opgebouwd zijn
1 Wat denkt u dat belangrijk is in relaties Als u een partner heeft is het goed om
achteraf de beantwoorden met hemhaar te bespreken
Tips Uw
waardering
Wat denkt u dat mijn uw
partner zal antwoorden
Hoe uw partner dit
waardeert
Communicatie
Intimiteit
Luisteren
Zorgen
Dichtbij voelen
Ruimte
Eerlijkheid
Openheid
Affectie
Verlangen
Tolerantie
Humor
Flexibiliteit
Tijd
Begrip
Zelfbewustzijn
U kunt deze oefening op twee manieren doen
A U kunt gebruik maken van de 3e kolom en uw antwoord daarna vergelijken met het
antwoord van uw partner in kolom 4 of
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
108
B U kunt uw antwoord (kolom 2) gewoon vergelijken met het antwoord van uw partner
in kolom 4 (waarbij u kolom 3 dus overslaat) en de verschillen vaststellen
2 Hoe kunt u een beoordeling maken van de relaties die u op dit moment heeft
Er zijn vele manieren om mijn huidige relaties te beoordelen Eeacuten van de meest nuttige
manier is om een tekening te maken met cirkels en lijnen
21 u begint met een cirkel in het midden die u zelf vertegenwoordigt en dan rond deze
cirkel gaat u andere cirkels tekenen voor elk lid van mijn familie vrienden collegas en
andere mensen die u van belang acht
22 De betekenis van de relaties kan worden benadrukt door de grootte van de cirkel en
de lengte van de lijn kan voor u de nabijheid vertegenwoordigen Bijvoorbeeld een dikke
lijn voor een zeer nauwe relatie
23 U kunt verder gebruik maken van pijlen om aan te geven of u graag de relatie zou
willen veranderen om dichter of verder weg te zijn
U kunt ook onderzoeken wat er met u gebeurt in relatie tot anderen Een positieve
manier van het analyseren hiervan is het denken in kernkwadranten Begin met een
kernkwaliteit of een allergie en vul de andere rechthoeken vanaf daar verder in
IK
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
109
U zult leren waarom u geiumlrriteerd of boos wordt namelijk door het negatieve
tegenovergestelde van eacuteeacuten van uw kernkwaliteiten en u zult er meer van bewust worden
wanneer dit in de toekomst opnieuw gebeurt
De belangrijkste vaardigheden van deze competentie zijn onder meer
- Het vermogen constructief te communiceren in verschillende situaties
- Tolerantie te laten zien
- Verschillende standpunten verwoorden en te begrijpen
- Te onderhandelen vanuit het vermogen om vertrouwen te winnen
- In staat zijn tot invoelend gedrag
u bent wellicht in staat om te gaan met stress en frustraties en deze op een
constructieve manier te uiten en onderscheid te maken tussen de persoonlijke en de
zakelijke sfeer
Sociale competentie is gebaseerd op een houding van samenwerking assertiviteit en
integriteit Het is belangrijk om interesse te tonen in sociaal-economische ontwikkelingen
en in interculturele communicatie en het is ook nuttig om diversiteit van waarden te
erkennen en waarderen respect te tonen voor anderen en bereid te zijn vooroordelen te
overwinnen en compromissen te sluiten
De burgerschapscompetentie is gebaseerd op kennis van de begrippen democratie
rechtvaardigheid gelijkheid burgerschap en burgerrechten
Hoe ontwikkeld is uw sociale competentie
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 het aantal behaalde punten in Punten
Hoeveel punten geeft u zichzelf voor de sociale en
burgerschapscompetentie
Heeft u kennis van de hedendaagse gebeurtenissen alsmede de
belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in de nationale Europese en
wereldgeschiedenis
Heeft u inzicht gekregen in en begrip ontwikkeld voor de oogmerken de
waarden en het beleid van sociale en politieke bewegingen
Heeft u kennis van de Europese integratie en van de EU-structuren de
hoofddoelstellingen en waarden
Heeft u bewustzijn ontwikkeld van de diversiteit en de aanwezigheid van
verschillende culturele identiteiten in Europa
Bent u in staat om zich daadwerkelijk uit solidariteit en interesse met
anderen in het publieke domein in te zetten voor het oplossen van
problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken
Heeft u een kritische en creatieve reflectieve instelling en kunt u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
110
daadwerkelijk deelnemen aan de gemeenschaps- of aan wijkactiviteiten
Bent u bereid om op alle niveaus aan de democratische besluitvorming deel
te nemen
Laat u uw verantwoordelijkheidsgevoel zien
Kunt u begrip en respect opbrengen voor de gedeelde waarden die
noodzakelijk zijn om maatschappelijke cohesie te verzekeren
Neemt u constructief deel aan maatschappelijke activiteiten
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften enof interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties goed
ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw
kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties redelijk
ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw sociale en
burgerschapscompetenties ndash het is aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties dient te
verbeteren op waar uw zwakke punten liggen en daarbij eventuele professionele
ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw sociale en burgerschapscompetenties nader onderzocht en
een indruk gekregen hoe u zichzelf daarin verder zou kunnen ontwikkelen
Opmerkingen
Ons sociale leven vraagt steeds vaker om extra competenties Wat in vroeger tijden een
vanzelfsprekende behoefte was is tegenwoordig het resultaat van een bewuste keuze
en sociale en burgerschapscompetenties zijn meer en competenties die daarom moeten
worden aangeleerd
Opdracht 428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en
ondernemerschap
Zin voor initiatief en ondernemerschap verwijst naar uw vermogen om ideeeumln om te
zetten in actie Dit ondersteunt u niet alleen in uw dagelijks leven thuis en in de
maatschappij maar ook in uw werksituatie u bent zich bewust van de context van uw
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
111
werk en weet kansen te benutten De competentie tot initiatief en ondernemerschap is
de basis voor meer specifieke vaardigheden en kennis die u nodig heeft om bij te dragen
aan sociale of economische bedrijvigheid
Doel onderzoeken of u uw zin voor initiatief en ondernemerschap moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
Middelen die nodig zijn notieboek papier en pen
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
Punten
Heeft u de mogelijkheid om creatief en innovatief te zijn en daarbij
risicorsquos te nemen van
Heeft u het vermogen om een project te plannen en te beheren
Bent u in de gelegenheid om mogelijkheden voor persoonlijke
professionele en of commercieumlle activiteiten te onderzoeken
Heeft u een breder begrip van de economie en de uitdagingen
waarvoor een organisatie of werkgever staan
Beschikt u over projectmanagementvaardigheden
Beoordeel uw vermogen om ( 1-5 schaal)
Plannen
Organiseren
Managen
Leiding geven en delegeren
Analyseren
Communiceren
Debrief
Evalueren
Vast te leggen
Effectieve presentaties te maken
Onderhandelen
Zowel individueel als in teamverband werken
Beoordelen
Iemand zijnhaar sterke en zwakke punten benoemen
Risicorsquos durven nemen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
112
Uw score
Een score van 80-100 punten betekent dat u hoog scoort op de schaal van initiatief en
ondernemerschap U heeft goed ontwikkelde ondernemerskwaliteiten die u zowel in
dienst van als ten gunste van een eigen bedrijf kunt aanwenden
Een score van 60-80 betekent dat u ook voldoende scoort voor de competentie tot
initiatief en ondernemerschap U kunt rustig overwegen of u voor uzelf wilt beginnen
Het kan wel zaak zijn regelmatig uw kennis te updaten
Bij een score van 40-60 behoort u tot degenen bij wie de competentie voor initiatief en
ondernemerschap redelijk ontwikkeld is Mocht u voor uzelf willen beginnen dan is het
aan te bevelen na te gaan in welk opzicht u zich verder moet ontwikkelen om een goede
start te kunnen maken
Een score van 30-40 punten is echt onvoldoende Het kan geen kwaad om na te gaan
hoe u uw vermogen tot initiatief nemen en ondernemingszin verder kunt ontwikkelen
Het is niet aan te raden om op deze basis voor u zelf te beginnen en ook in een
bestaande werksituatie zal het niet makkelijk zijn om u te handhaven want ook daar is
steeds meer initiatief en ondernemingszin nodig
Bij een score van 20-30 zit u echt in de gevarenzone Het is aan te raden professioneel
ondersteuning te zoeken om hier iets aan te gaan doen Het is in ieder geval echt
onvoldoende om voor u zelf te beginnen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
113
(Ondernemers Competentie Model Kamer van Koophandel 2012)
Om te testen of u over de ondernemersvaardigheden beschikt om mijn eigen bedrijf te
starten kunt u diverse interactieve vragenlijsten te gebruiken op het internet zoals
httpkvkondernemerstestnlapp
httpwwwgitpbenlassessmente-testing--e-assessmentwie-ben-ikjouw-
ondernemerschaptest-jouw-ondernemerschap
httpwwwdenationaleoqtestnl
httpwwwintelscreennllifestyletestondernemerschapstestphp
httpwwweigenbaaswordennl
httpwwwondernemerstestnl
httptestspsychologiemagazinenlWerkTest20ondernemerschap
httpwwwintermediairnlcarriereveranderingfreelancenduurzaam-ondernemen-vs-
carric3a8re-bij-multinationalTRANSID=923108623ampm4n_aid=11079
Overige handzame website met tips voor startende ondernemers
httpwwwimk-projectennl
httpwwwondernemerssupportnlstartenbegrippenfurl=0006_GOOG_Algemeen_OS2
_bedrijf_starten3amps_kwcid=TC|1027068|ondernemerschap||S|p|22366658269ampgclid=C
M6Bp_2G57MCFYMXzQodHzMAmg
httpwwwgofastforwardnlcontentphpvar_id=51ampgclid=CMGwkpiH57MCFUhZ3god_h
QAjQ
httpwwwondernemerschapnlpdf-ezm200214pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
114
httpwwwmkbservicedesknl3916oudere-starters-minder-snel-werkgeverhtm
Samenvatting
In deze oefening bent u nagegaan in hoeverre u uw zin voor initiatief en
ondernemerschap ontwikkeld heeft
Opmerkingen
Een ondernemende houding wordt gekenmerkt door
Initiatief
Pro-activiteit
Onafhankelijkheid en innovatie zowel in het persoonlijke en maatschappelijke leven als
op het werk
Motivatie
Het vaststellen en bepalen van doelen zowel persoonlijk als zakelijk alleen of samen
met anderen
Opdracht 429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en
culturele expressie
De culturele competentie impliceert erkenning van het belang van creatieve expressie
van ideeeumln ervaringen en emoties in diverse vormen waaronder muziek
podiumkunsten literatuur en beeldende kunst en het vermogen u daarin zelf verder te
ontwikkelen
Doel onderzoeken of u het nodig heeft om uw cultureel bewustzijn en het vermogen om
u zelf hierin uit te drukken te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Culturele kennis omvat een bewustzijn van het lokale nationale en Europese culturele
erfgoed en hun plaats in de wereld Daaronder valt elementaire kennis van de
belangrijkste culturele werken waaronder ook aandacht voor de hedendaagse cultuur
Het is essentieel om de culturele en taalkundige diversiteit in Europa en andere delen
van de wereld te begrijpen de noodzaak in te zien deze te behouden en het belang van
esthetische factoren in het dagelijkse leven te onderkennen
U kunt uw culturele kennis in een eindeloze reeks van online quizzen testen
CROSS CULTURELE MIX
httpwwwquizvraagbevragen_aardrijksk
unde(5)htm
httpwwwpingbe~rp148exercdivquizc
ultalghtm
KUNST
httpwwwsevendaysnlvenzquizid=38
httpwww50plussernlpage=ontmoetampp=
forumampsrc=viewtopicphp3Ft3D62326s
id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
115
httpwwwnederlandsalstweedetaalnlquiz
-nlhtm
e
POPULAIRE MUZIEK
httpwwwpopkwiznl
httpwwwpetermeindertsmanlblogde-
leukste-intro-quizzen-van-nederland
KLASSIEKE MUZIEK
httpwwwneurocampuscommuziekklassi
ek
httpwwwsmaakgidsnlquizphp
FILMS
httpusmmscomusdarkdark_gamejsp
httpfilmnlq-u-i-zcom
LITERATUUR
httpnldownvcomdownload-Kunst-en-
literatuur-Quiz-10097907htm
httpuserstelenetbequizvragenstrips2
0en20animaties3htm
ARCHITECTUUR
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sarchitecturehtml
http123factscomtriviacatarchitecture-
191-0html
THEATER
httptheatervanhetsentimentkronlquiz
httpwwwquizletnlquiz338849de-
theater-kennis-quiz
DANS
httpdanceaboutcomlibrarybl_Dance101
Quizhtm
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sperforming_artsdancehtml
RELIGIE
httpwwwcreatievepuzzelscomspelspeel
1speel3islamhtm
httpwwwschooltvnldocentproject1558
609heilige-huisjes1-
2item3407796teleblik-quiz-religie
Tot de culturele competentie behoort
zowel waardering van
cultuuruitingen als vormen van
culturele expressie Het waarderen en
genieten van kunstwerken en
performances evenals zelfexpressie
door middel van een verscheidenheid
van media op basis van iemands aangeboren capaciteiten
Het hebben van vaardigheden op dit gebied houdt ook in dat u uw eigen creatieve en
expressieve gezichtspunten kunt relateren aan de meningen van anderen Bovendien
impliceert het bezit van deze competentie dat u in staat bent om sociale en economische
kansen in culturele activiteiten te onderkennen en te verwezenlijken Culturele expressie
is een aspect in de ontwikkeling van creatieve vaardigheden die kunnen worden
toegepast in vele professionele contacten
Heeft u zelf ervaring in het beoefenen van creatieve expressie
Beoefent u een of andere vorm van creatieve expressie
Wat vindt u daar leuk aan
Een gedegen inzicht in de eigen cultuur en een gevoel van identiteit vormt de basis voor
respect voor en een open houding ten opzichte van de diversiteit aan culturele
uitdrukkingsvormen Een positieve instelling houdt ook creativiteit in alsmede de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
116
bereidheid om esthetische mogelijkheden te cultiveren via artistieke zelfexpressie en
deelname aan het culturele leven
Samenvatting
In deze oefening heeft u de mate van uw culturele bewustzijn en uw bekwaamheid in
zelfexpressie nader onderzocht Daarbij bent u er achter gekomen in welk opzicht u zich
nog verder wil ontwikkelen
Opdracht 4210 Het maken van een plan voor verder leren
Doel een plan voor de verdere ontwikkeling van uw competenties ontwerpen op basis
van uw persoonlijke en professionele behoeften
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitiebook papier en pen
Opdracht
Kies de competenties waarin u zich verder wilt ontwikkelen en vul voor deze de
desbetreffende rijen van onderstaande tabel in en geef daarbij aan wat voor u de beste
manieren zijn om verder te leren en deze competenties verder te ontwikkelen
Leerbehoeften Te
zetten
stappen
Wat
wilt u
leren
Hoe
wilt u
dat
leren
Wanneer
wilt u
dat
leren
Communicatie in
moedertaal
Communicatie in vreemde
taal
Wiskudige competentie en
competentie om om te
gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competenties
Leren leren
Sociale en
burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en
ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en
creatieve expressie
Samenvatting
In deze opdracht heeft u de basis gelegd voor een plan voor de verdere ontwikkeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
117
van uw competenties
Opmerkingen
De volgende stap nu ook daadwerkelijk actie ondernemen
Samenvatting module kerncompetenties
De kennis vaardigheden en bekwaamheden van de Europese beroepsbevolking vormen
een belangrijke factor voor innovatie van de EU de productiviteit en het
concurrentievermogen Toenemende internationalisering de snelle tempo van de
veranderingen en de continue uitrol van nieuwe technologieeumln betekenen dat
Europeanen niet alleen hun specifieke werkgerelateerde vaardigheden up-to-date
moeten houden maar ook dienen te beschikken over generieke competenties die hen in
staat stellen zich aan te passen aan veranderingen
Deze competenties dragen ook bij aan hun motivatie en arbeidsvreugde op de werkvloer
en hebben een positief effect op de kwaliteit van hun werk
De manier waarop we toegang tot informatie en diensten hebben veranderd
voortdurend We hebben nieuwe competenties nodig om de nieuwe digitale wereld de
baas te kunnen blijven niet alleen door het verwerven van technische vaardigheden
maar ook door het verkrijgen van een dieper inzicht in de mogelijkheden uitdagingen en
zelfs ethische vragen van die nieuwe technologieeumln
In dit klimaat van snelle veranderingen is er toenemende bezorgdheid over de sociale
cohesie in de samenleving Er bestaat een risico dat veel Europeanen zich in de steek
gelaten en gemarginaliseerd voelen door de globalisering en de digitale revolutie De
daaruit voortvloeiende dreiging van vervreemding roept op om de behoefte aan
democratisch burgerschap te bevorderen Zij vereist dat mensen worden geiumlnformeerd
en bezorgd raken over de samenleving en hun activiteit daarbinnen De kennis
vaardigheden en bekwaamheden die iedereen nodig heeft verandert als gevolg daarvan
Een leven lang leren is voor alle burgers tot een noodzaak geworden We moeten onze
vaardigheden en competenties in ons leven verder ontwikkelen Het gaat daarbij niet
alleen om persoonlijke ontplooiing en het vermogen om actief om te gaan met de
maatschappij waarin we leven Het gaat evenzeer om het vermogen om succesvol te zijn
in een voortdurend veranderende arbeidswereld Het Europees kader voor
kerncompetenties is daarbij een nuttig instrument zijn zowel voor beleidsmakers en
onderwijs-en opleidingsprofessionals als voor de leerders zelf omdat daardoor een leven
lang leren voor iedereen dichterbij komt
Zelfbeoordeling van uw competentieontwikkeling
In deze module heeft u op verschillende manieren onderzocht of en in welke mate u uw
kerncompetenties verder dient te ontwikkelen
Aan het eind van deze module gekomen kunt u de zelfbeoordeling test van het begin
nogmaals herhalen om te zien in hoeverre u nu hoger scoort
Verder lezen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
118
httpeuropaeulegislation_summarieseducation_training_youthlifelong_learningc110
90_enhtm
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=CELEX32006H0962ENHTML
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde
Zodra we onze mond openen en spreken zijn wij geoordeeld Kant en klare Instant
aannames worden gemaakt over ons door anderen Over onze intelligentie onze
achtergrond klasse ras ons onderwijs onze capaciteiten en uiteindelijk onze kracht
Patsy Rodenburg (Het recht om te spreken 1996)
Doel effectieve manieren te identificeren om veerkracht te verbeteren
Benodigde tijd 7 uur
Introductie
In dit onderdeel vindt u de onderliggende attitudes en overtuigingen die betrekking
hebben op uw veerkracht zelfbewustzijn eigenwaarde en zelfvertrouwen De
activiteiten in dit onderdeel stellen u in staat om deze belangrijke kwaliteiten te
beoordelen en te verbeteren
Veerkracht is te omschrijven als de innerlijke bronnen die iemand heeft om effectief om
te gaan met de meest uitdagende situaties Hogere veerkracht leidt tot betere omgangs-
strategieeumln en een meer evenwichtige kijk op het leven Daarom wordt veerkracht uit
een breed scala van vaardigheden kwaliteiten en kennis samengesteld en opgebouwd
Het omvat ook de attitudes overtuigingen en waarden Dit zouden oa opvattingen
kunnen zijn zoals dat het leven positieve resultaten kan opleveren dat een individu het
verschil kan uitmaken in het leven en dat het leven een kans is Veerkracht is een
belangrijk aspect van wat ook wel emotionele intelligentiegenoemd wordt
Eigenwaarde bestaat uit heel veel lagen zoals een zelfbeeld geloof in zichzelf en een
waarde die u aan uzelf toekent Het gaat om de mate van zelfvertrouwen
zelfverzekerdheid en de mate waarin men mogelijk in het leven kan slagen Iemand met
een groter gevoel van eigenwaarde zal in de meeste situaties op zichzelf durven te
vertrouwen en met de meeste uitdagingen kunnen omgaan
Uw zelfbewustzijn beschrijft het niveau van begrip en de mate van nauwkeurigheid van
uw denken over uzelf Samengevat als hoe goed ik mezelf ken Inzicht in de aard van
de mens kan helpen in dit proces van zelfbewustzijn Menselijke wezens zijn complex en
kennen vele dimensies Toch kunnen we ons richten op de verschillende soorten van
denken en voelen zoals u die gewoonlijk ervaart Ook uw persoonlijkheidstype kan
invloed hebben op de manier waarop u de wereld waarneemt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
119
Status heeft betrekking op de waargenomen sociale positie die u heeft binnen uw familie
sociale groep of cultuur Status kan ook de kwaliteit van interacties met andere mensen
in die sociale groep bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
120
Beoordeling van uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen
In deze zelfbeoordeling gaat u uw huidige vaardigheden met betrekking tot
zelfbewustzijn zelfvertrouwen status en veerkracht onder de loep nemen en na het
uitvoeren van de opdrachten in dit onderdeel kunt u deze test nogmaals doen als een
soort van evaluatie
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
1 2 3 4 5
1 Hoe zou u uw niveau van veerkracht beoordelen
2 Hoe zou u uw gevoel van eigenwaarde beoordelen
3 Hoe zou u uw zelfvertrouwen waarderen
4 Hoe zou u uw positief denken waarderen
5 Hoe zou u uw eigenliefde waarderen
6 Hoe zou u uw gevoel van controle waarderen in mijn
leven
7 Hoe belangrijk is de status voor mij in termen van mijzelf
en anderen
Tel uw score binnen iedere kolom op
Totaal
Uw score
30-35 betekent dat u deze vaardigheden ontwikkeld heeft en dat u er al een positieve
manier van omgaan met uw even op na houdt U kunt deze module overslaan als u wilt
22-29 is een goede score maar u kunt nog wel iets winnen door deze module te doen
16-21 wil zeggen dat het de moeite waard is om verschillende opdrachten uit deze
module te doen
7-15 betekent dat u waarschijnlijk het bezig zijn met deze opdrachten u veel kan
opleveren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
121
Overzicht van opdrachten om zelfvertrouwen op te bouwen
Zelfbewustzijn
Opdracht 431 - Uw veerkracht ontdekken
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denken
Opdracht 433 - Zelfbewustzijn - het bijhouden van een dagboek
Opdracht 434 - Uw zelfbewustzijn uitbreiden - denken en voelen
Uw gedachten en gevoelens hanteren
Opdracht 435 - Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Opdracht 436 - Wat is holistische gezondheid
Opdracht 437 - Manieren van omdenken het hanteren van uw gedachten
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Opdracht 439 - Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te
maken
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationaliteit en pessimisme een case study aanpak
Zelfrespect
Opdracht 4315 - Eigenwaarde en vertrouwen
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u
Opdracht 4317 ndash Wat te doen meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen
Uzelf aardig vinden
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Opdracht 4319 - Het ontwikkelen van een strategie van bevestiging
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Opdracht 4321 - Regels voor effectief onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Opdracht 4323 - Omgaan met zelfkritiek
Uw status
Opdracht 4324 - Iumln controlrdquozijn
Opdracht 4325 - Manieren van kijken naar uw status
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Opdracht 4327 ndash Uw status herdefinieumlren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
122
Opdracht 431 ndash Uw veerkracht ontdekken
Veerkracht is het totale vermogen waarover u beschikt om uw leven te beheersen
positieve actie te ondernemen teleurstellingen en tegenslagen te incasseren en daarvan
te herstellen Het omvat ook uw vermogen om u uiteen te zetten en te reageren op de
uitdagingen van uw leven en deze te aanvaarden waar ze zich op uw levensreis
bevinden
Doel manieren om de veerkracht te ontwikkelen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Veerkracht omvat alle hiervoor beschreven (zie inleiding) kwaliteiten
1 Hoe beoordeelt u uw veerkracht op eens schaal van 1-5
Zeer laag
1 2 3 4 5
Zeer hoog
2 Door uw gevoel van eigenwaarde te vergroten uw zelfbeeld zelfvertrouwen en
zelfeffectiviteit te verbeteren bouwt u uw veerkracht op Ook het omgaan met
veranderingen (hoofdstuk 44) en het zetten van de juiste stappen (hoofdstuk 5)
helpen daarbij
3 Op welke andere manieren kunt u uw veerkracht te verbeteren
Samenvatting Door deze opdracht heeft u kennis gemaakt met verschillende manieren
om uw veerkracht te verhogen
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende
patronen van denken
Uw onbewuste geest tracht orders op te volgen van uw bewuste geest en doet dit zonder te
vragen Dat is soms de reden waarom de zinsnede wees voorzichtig met wat je wenst wordt
gebruikt
Doel manieren ontwikkelen om denkpatronen te veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Lees de achtergrondinformatie en noteer vragen die bij u opkomen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
123
Achtergrondinformatie
De hersenen en de geest de manieren waarop ze werken
De hersenen zijn een deel van het lichaam dat allerhande impulsen die van buiten naar
binnen komen met een hoge verwerkingssnelheid omzet in functies van hoge orde in
beweging zet om adequaat op die informatie te reageren De hersenen controleren en
beiumlnvloeden alle lichaamsprocessen rechtstreeks via het zenuwstelsel en indirect via het
endocriene (hormonale lichaam en chemische systemen) Sommige lichaamsfuncties
zoals ademhaling en hartslag worden gecontroleerd door lagere centra in de hersenen
zoals de hersenstam Dit betekent dat sommige gedachten en gedragingen in onze
onbewuste geest kunnen blijven Er gaan op een bepaald moment vele honderden
gedachten door onze hersenen
De bewuste en onbewuste geest
Een andere manier van kijken naar de hersenen is dat deze uw bewuste mind bevatten
(waar u zich bewust bent van uw gedachten) en de niet-bewust of onbewust mind ndash
(waar u zich niet bewust bent van uw gedachten) Sommige mensen geloven dat het
bewuste instructies geeft aan het onbewuste en dat die vervolgens deze instructies in
actie omzet
Bijvoorbeeld Als u positief denkt kunt u misschien bij uzelf denken Ik ben erg goed in
X doen of Ik ben echt goed in Y zijn Uw onbewuste geest erkent dit als een instructie
en zal ervoor zorgen dat u goed en zelfs beter in het doen van X of het Y zijn wordt
Volgens deze zienswijze leidt positief denken tot positief zijn positief voelen en positief
handelen
Wat meer informatie over de onbewuste geest
Uitdrukkingen zoals Nee Niet Niet doen blijven ongeregistreerd in uw onbewuste
Dus bijvoorbeeld als u bij uzelf zegt Ik zal niet meer rokenrsquo herkent dit als Ik zal
weer roken en maakt dat u blijft doorroken Als u wilt stoppen met roken zouden er
stemmen in u moeten klinken met iets als Ik ben bevrijd van het roken van sigaretten
Uw geest kan oude gedachten uit het verleden uitdragen en vele soorten of kwaliteiten
van denken produceren die positief neutraal of negatief kunnen zijn In deze situatie is
de beste aanpak om u denken te beheersen te begrijpen dat het gewoon gedachten
zijn Als ze geen energie of stroom leveren zijn hun effecten beperkt Negatieve
gedachten winnen alleen kracht als we er energie aan geven en ze activeren We kunnen
negatieve gedachten ook macht geven door ons er zorgen over te maken door teveel of
te weinig aandacht eraan te besteden door ze te geloven of door er zo in te geloven dat
wij doen wat zij suggereren Dus bij negatieve gedachten is gezonde twijfel en
voorzichtigheid zeker op zijn plaats
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
124
Het is belangrijk om te erkennen dat u zelf verantwoordelijk bent voor uw
gemoedstoestand uw denken en uw gevoelens
- Hoe werkt dit
- Bent u echt verantwoordelijk voor uw gevoelens
- Hoe kunt u uw gemoedstoestand of uw gevoelens te veranderen
Een eerste proces is om de specifieke negatieve gedachte te leren hanteren Het
veranderen van de toestand van uw geest zal processen die uw lichaam en geest
bezighouden zoals lichaamsbeweging meditatie en visualisatie erbij betrekken
Gedachten kunnen ook verborgen blijven voor bewuste waarneming Ze kunnen net
onder het bewustzijn werkzaam zijn waardoor ze nog emotionele en andere
fysiologische effecten op het lichaam kunnen uitoefenen Verschillende benaderingen
zoals NLP tijdlijntherapie hypnotherapie en gesprekstherapieeumln concentreren zich op
invloed op het onderbewuste Uw onbewuste jaagt ook gedachten aan om het bewustzijn
van dingen die zijn ontstaan te verhogen en moet daarom soms worden aangepakt
Opdracht 433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboek
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht Een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn Dagboek en pen
Opdracht
Hoe denkt en voelt u
Zelfbewustzijn gaat over de manier waarop iemand waarneemt Wie ze zijn Dit omvat
verschillende soorten van denken voelen en manieren van zijn Omdat het verwijst naar
het gevoel dat iemand van zichzelf heeft bijvoorbeeld bent u iemand die altijd bezig is
iets te doen of kunt u gewoon ontspannen zit u te genieten of te mediteren of luistert u
naar muziek ldquoZijnrdquo omvat al uw gaven en talenten Door het bijhouden van een dagboek
van uw belangrijkste gedachten gevoelens en andere belangrijke reacties zult u uw
bewustzijn van hoe u handelt en in de wereld opereert vergroten
1 Noteer in uw dagboek uw belangrijkste gedachten en gevoelens gedurende eacuteeacuten week
Probeer dat drie keer per dag te doen
2 Beantwoordt aan het eind van de week de volgende vragen
Wat voor denkpatronen ziet u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten van denken vinden plaats Optimistisch negatief neutraal
pessimistisch hoopvol onrustige op zoek naar achteren kijken creatief
verveeld of anderzins
Welke gevoelspatronen ziet u van uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
125
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten gevoelens werden ervaren Gelukkig bang angstig stressvol
verdrietig boos liefdevol of anderzins
Welke patronen van zijn constateert u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten ldquozijnrdquo constateert u Met de benen op de grond (geaard) met
de voeten in de klei (van aanpakken weten) een verschuivend bewustzijn in
rust en vredig actief energiek on-the-go contemplatief of anderzins
3 Wat zegt dit over uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u de belangrijkste manieren zoals u denkt voelt
en zoals u bent als persoon beschreven
Opmerkingen Deze opdracht vormt een basis waarop u uw zelfbewustzijn opnieuw
kunt opbouwen De opdrachten die volgen zullen nog andere manieren aanreiken om uw
zelfbewustzijn te vergroten
Opdracht 434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelen
Het is belangrijk om te erkennen dat u meer bent dan uw gedachten uw gevoelens of
uw acties Ieder mens heeft een innerlijke stem die zich verbonden weet met het
geheel een soort hoger bewustzijn een extern energiesysteem Om uw zelfbewustzijn
te vergroten moet u deze extra dimensies van het mens-zijn ook erkennen en
waarderen
Doel uw zelfbewustzijn vergroten
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
Middelen die nodig zijn dagboek notitieboek papier en pen
Opdracht
Hoe ik denk en voel
Bekijk de notities in uw dagboek en overzie de belangrijkste patronen van denken en
voelen in uw eigen leven en in relatie tot anderen Noteer deze in deze tabel
Over uzelf Over anderen
Soort van gedachten
Soort van gevoelens
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
126
Manieren van ldquozijnrdquo
Bekijk uw antwoorden in de tabel
Wat merkt u op over uw patronen van denken
Is uw manier van denken positief negatief of neutraal
Is uw manier van denken optimistisch pessimistisch of geen van beide
Bent u op een negatieve manier kritisch op uzelf en hoe is dat ten opzichte van
anderen
Bent op zoek naar het beste in situaties of naar het slechtste of geen van beide
Als u door bepaalde situaties uitgedaagd wordt denkt u dan dat u zal slagen
mislukken of denkt u dat het ergens anders van af hangt
Bent u blij met de manier waarop u denkt
Gedachtenpatronen kunnen op een aantal manieren veranderd worden
Er zijn vier hoofdcategorieeumln van gevoelens
Angst dat kan betekenen ergens bang voor zijn spanning stress schrik iets
vrezen vermijdgedrag en ontsteltenis
Woede dat omvat irritatie prikkelbaarheid ergernis haat frustratie wrok en
ongenoegen
Verdriet dat uit zich in huilen en zich ongelukkig voelen
Geluk daarin ligt vreugde uitgelatenheid plezier speelsheid en humor opgesloten
Het gevoel van liefde is dieper en komt voort uit het hart Het tegenovergestelde van
liefde is geen liefde of onbemind zijn Het tegenovergestelde van haat is geen haat of
niet haatdragend zijn Haat is een vorm van extreme woede
Het is belangrijk om te beseffen dat sommige manieren waarop gevoelens in het
alledaagse leven beschreven worden niet door psychologen bewezen zijn
Kijk opnieuw naar de tabel wat valt er op te merken over uw patroon van voelen
Zijn er nog andere aspecten van het mens-zijn waar u zich sterk bewust van bent
Samenvatting
In deze activiteit heeft u conclusies getrokken over hoe u denkt en voelt en verbonden
met uw manier van zijn
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis om uw zelfbewustzijn verder te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
127
Opdracht 435 ndash Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Soms is het nuttig om het doel van gedachten te identificeren Uzelf beperkingen
opleggende gedachten hebben zich vaak ontwikkeld als een beschermend mechanisme in
uw kindertijd als reactie op een bedreiging een ernstig probleem mentale emotionele
of fysieke pijn enof misbruik of om een andere vorm van ongemak te voorkomen Deze
strategieeumln zijn ontwikkeld vanuit een punt dat u als kind had om de wereld op het
moment te begrijpen Nu zijn deze jeugd strategieeumln mogelijk niet meer nuttig of
wenselijk Daarom is het belangrijk om uw innerlijke kind te respecteren terwijl u
tegelijkertijd het uzelf als volwassene ook toelaat om meer effectieve manieren van
omgaan met mogelijke dreigingen te ontwikkelen en toe te passen
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn agenda en pen
Opdracht
Stap 1 - Een gedachte nader bekijken
1 Neem een betrekkelijk simpele of makkelijke gedachte zoals ik ben altijd te laat of
Ik schijn nooit alles af te krijgen Of Ik wil graag gelukkig zijn Als deze gedachte
komt in uw bewustzijn zegt u tegen mezelf Oh ik zit net te denken
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
2 Het kan nuttig zijn uw gedachten te noteren misschien wel door het blijven
bijhouden van het dagboek en te bekijken of er een patroon van denken in te ontdekken
valt Bijvoorbeeld Ik schijn altijd te denken dat helliphelliphelliphelliphellipofhelliphelliphelliphelliphelliphellip nadat ik dit en
dat gedaan heb of wanneer ik ontmoet ik (helliphelliphelliphelliphelliphellip) mensen ontmoet
3 Stress kan een belangrijke oorzaak zijn van negatief denken of verdwaalde
gedachten zoals zelftwijfel en afschuw paranoia onzekerheid en een verlangen om
anderen te straffen Maar stress kan ook het gevolg zijn van negatief denken
4 Laat de gedachte er zomaar zijn voorkom dat er enig belang gewicht of waarde
wordt toegekend aan die negatieve gedachte Maak u geen zorgen om die gedachte hoe
bizar vreemd of destructief die ook mag zijn Het is gewoon een gedachte en betekent
op zichzelf niets Wij zijn veel meer dan onze gedachten
5 Na deze eerste fase van het herkennen van een gedachte en de patronen van uw
denken in verschillende situaties heeft u het ook nodig om aandacht te besteden aan uw
gevoelens die het gevolg zijn van uw gedachten
Stap 2 - Het doel achter de gedachte de betekenis ervan achterhalen
Het is soms handig om het doel van gedachten te identificeren en de betekenis ervan te
achterhalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
128
1 Roep een negatieve of zelfbeperkende gedachte in uzelf op en zeg tegen uzelf Wat
levert deze manier van denken mij op Tot wat voor gevoelens leidt die Is dat voor
mij persoonlijk aanvaardbaar Ik zal eerlijk zijn tegenover mezelf Dus wat levert dit
soort van denken mij eigenlijk op
2 U weet dat zorsquon gedachte dient voor iets dat (in uw geest) staat te gebeuren Dus
sommige soorten van denken versterken negatieve scripts of negatieve opvattingen
over uzelf Wat zijn de gevolgen die u ondervindt van deze manier van denken
3 Schrijf dit nu voor uzelf op
4 U zult nu iets in uw manier van denken willen veranderen om deze patronen te
wijzigen
Samenvatting U heeft inzicht gekregen in de betekenis van uw negatieve gedachten
Opdracht 436 Wat is holistische gezondheid
Doel manieren van denken ontwikkelen over holistische gezondheid
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hier zijn een aantal manieren om onze ervaringen met betrekking tot onze holistische
aard te beschrijven
U voelt zich gelukkig dat u leeft
- Dus u bent een emotioneel wezen
U kunt de wind voelen tegen uw huid en de zon of de regen op uw gezicht
- Dus u heeft ook een fysiek lichaam
U verbreedt uw horizon en verbaast zich over de uitgestrektheid daarvan
- Dus u heeft bewustzijn
U voelt u (diep) verbonden met de aarde met het leven om u heen
- Dus u heeft ook een spirituele kant in uzelf
U voelt zich fysiek aangetrokken tot een andere persoon
- Dus u heeft een seksuele geaardheid
U herkent iemand die op u af loopt en die u graag mag
- Dat is uw sociale kant
U denkt dat het geweldig is om hier te zijn op deze wandeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
129
- Dat is uw mentale kant
U voelt energie in u stromen u voelt u volledig in leven
- Dat is uw energielichaam
Om uw gezondheid te behouden moet u al deze aspecten in samenhang met elkaar
worden onderzocht
2 Maak nu de vakken in de tabel compleet
Met betrekking tot uzelf Het zelf als geheel Met betrekking tot anderen
Noteer uw gedachten Noteer uw gedachten
Hoe denkt u over uzelf
Mentaal Hoe denkt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe voelt u zich over
uzelf
Emotioneel Wat voelt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe ziet uw innerlijke zelf
ndash uw kern eruit
Spiritueel Hoe verhoudt u zich tot het innerlijk
zelf van andere mensen zoals uw gezin
uw vrienden
Wat verstaat u van de manier waarop
zij zich tot hun innerlijke zelf
verhouden
Hoe verhoudt u zichzelf tot
het grotere geheel van het
leven
Bewustzijn Wat denkt u van de manier waarop
andere mensen uw gezin uw vrienden
zich verhouden tot het grotere geheel
van het leven
Wat verstaat u van de manier waarop
ze dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
130
Hoe verhoudt u zich tot
uw lichaam en zijn fysieke
hoedanigheid
Fysiek Hoe staat u tegenover de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot u verhouden
Wat begrijpt u van de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot hun lichaam
verhouden
Hoe bent u in seksueel
opzicht
Wat voor rol spelt
seksualiteit in uw leven
Seksueel Hoe verhoudt u zich tot anderen als
seksueel wezen
Hoe verhoudt u zich tot
uw sociale inslag ((Dit
heeft betrekking op de
manier waarop u zichzelf
waardeert en u lekker
voelt in uw lichaam)
Sociaal Hoe verhoudt u zich tot de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe verstaat u de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe ervaart u het als andere mensen
dominant zijn
2 Welke kanten van uzelf zijn meer dominant in uw denken en voelen
3 Waarom is dat zo
4 Welke waarde kunnen de andere aspecten van uzelf in uw leven hebben
Samenvatting Holistische gezondheid omvat alle aspecten van heel de mens Dit
omvat uw mentale kant uw gevoelsleven uw sociale kant uw seksualiteit uw
energielichaam en uw fysieke lichaam
Opdracht 437 ndash Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw
gedachten
Deze methode houdt in logische vragen stellen aan een gedachte stellen en doordenken
Er bestaan een aantal belangrijke methoden van analyseren die een hoop verspilde
energie potentieumlle angst en stress kunnen voorkomen
Doel manieren van denken uit te dagen en te veranderen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
131
Mogelijke gevoelens
boosheid
verdriet
pijn
liefde compassie
prikkelbaarheid
optimisme
vergiffenis
Mogelijke gedachten
Ze waarderen e nooit
Ze erkennen mijn bijdrage niet
Ik hoop dat ze me boventallig verklaren
Ik kan er niet snel genoeg vertrekken
Ik kan een nieuwe start maken
Fatalisme - Ik wist dat dit zou gebeuren
Ik denk altijd dat ik niet zo goed ben als de
rest van de groep
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht Neem het voorbeeld Ik hoor een gerucht op het werk dat er bezuinigd gaat worden op
het personeel - Hoe voelt u zich hierbij Wat denkt u hiervan
Schrijf uw gedachten en gevoelens op
- Ik voel
- Ik denk
Er zijn een aantal belangrijke manieren om uw gedachten en gevoelens aan een nader
onderzoek te onderwerpen zoals
- Analyseren (waar komt het vandaan waardoor wordt die gedachte of dat gevoel
precies veroorzaakt aanleiding oorzaak en gevolg scheiden)
- De waarde ervan afzwakken (het zal wel niet zorsquon vaart lopen het zal wel meevallen)
of het tegenovergestelde provoceren (dat zullen we nog wel eens zien ik zal er wel
eens wat aan gaan doen)
- Omzetten in een slecht-weer scenario (stel dat ik echt ontslagen wordthellip)
Samenvatting u heeft een aantal manieren leren kennen van hoe u negatief denken
kunt ombuigen
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Doel denkpatronen door een analyseproces veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen ndash dezelfde situatie als 427
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
132
Opdracht
Voordat alle gedachten en gevoelens uitmonden in een zorgwekkend grote spiraal
kan het realistisch zijn om na te gaan of er sprake is van een actuele bedreiging
1 Controleer de feiten
- Wat is de werkelijke dreiging in deze situatie
- Wat is er onlangs de hand met het bedrijf waar u werkt
- Hoe goed of slecht doen uw bedrijf het
- Heeft dit soort geruchten eerder gehoord en wat is er toen gebeurd
- Was de bron van het gerucht betrouwbaar
- Hoe kunt u het controleren om te zien of er enige waarheid in zit
2 Als er enige waarheid in zit of het gerucht blijft rondzingen overweeg dan
- Wat hebben deze gedachten te betekenen
- Wie bepaalt de betekenis van deze gedachten
Hoeveel betekenis hecht u er voor zichzelf aan Hoe belangrijk is het voor u
Op welke manier deed u het goed op het werk Op welke manieren zou u beter
hebben kunnen doen
Samenvatting u heeft een manier geleerd om uw denken te analyseren
Opdracht 439 ndash Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Herdefinieumlren is een methode waarbij men eacuteeacuten waarneming of manier van denken neemt en deze
omvormt naar een andere betekenis en die daarmee dus ook een ander effect heeft
Doel de manier te veranderen waarop u uw gedachten waarneemt
Duur van de opdracht 30 min
Middelen die nodig zijn papier en pen
Opdracht
Dit is een krachtige techniek het gaat uit van dezelfde situatie en dezelfde
omstandigheden als in 438 en geeft dan die feiten een andere betekenis Deze
verschillende betekenis kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor een andere
aanpak
- De actie die u kunt ondernemen
- De reacties die u kunt geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
133
Herdefinieumlren gaat over het veranderen van de manier van waarneming door iets op
een andere manier te begrijpen Het proces omvat het kijken naar iets vanuit
verschillende hoeken of verschillende perspectieven
bull U gaat er met een frisse geest opnieuw naar kijken
bull U begint ermee door de situatie of de omstandigheid op een andere manier te
bezien
bull U probeert de wereld anders te bekijken Op deze manier bedenkt u een heel
ander scenario zoals een andere wijze van vervoer zorg voor dieren
duurzame productiemethoden alternatieve geneeskunde andere opvattingen
over gezondheid en als u zich dan voorstelt dat uw situatie zich in deze
omstandigheden zou voordoen kunt u op basis daarvan de uitkomsten
meewegen in uw echte situatie
o De mening van verschillende andere mensen erover verzamelen - Wat zou X of
Y erover zeggen
1 U neemt eacuteeacuten aspect van de manier waarop uacute denk over uzelf dat u positief zou willen
veranderen
2 Wat is dit aspect
3 Nu gaat u het scala aan betekenissen en opties overwegen
4 Herdefinieumlring van de originele beleving
Enkele voorbeelden
(a) Wanneer u zichzelf als ldquote dik rdquo ziet wilt u graag dat gevoel over uw uiterlijk
veranderen Wat ook de werkelijkheid ook moge zijn door herdefinieumlring kunt u zichzelf
anders gaan bekijken
Dit kan bijvoorbeeld door een bevestiging te gebruiken zoals Ik hou van mezelf en
accepteer mezelf zoals ik ben of Ik hou van alles wat ik ben
(b) U krijgt zware kritiek van uw werkgever Dit voelt bedreigend en u denkt
Misschien raak ik mijn baan kwijt Deze situatie vereist waarschijnlijk assertiviteit
om de geldigheid van de kritiek te identificeren en een rationele benadering als
mogelijke herdefinieumlring Dat zou u als volgt kunnen doen Ik kan deze keer een
fout gemaakt hebben en het is nodig dat ik die corrigeer voor zover dat mogelijk is
maar er zijn ook heel veel dingen die ik echt goed gedaan heb in dit werk (zie
opdracht 4219 over assertiviteit en opdracht 426 over rationeel denken)
( c ) Jim vindt zichzelf soms te kritisch tegenover zichzelf Hij denkt Ik doe nooit
iets goed Dit soort negatieve gedachten gaan heel veel door zijn hoofd en
herhalen zich vele malen gedurende de dag Een mogelijke herdefinieumlring zou
kunnen zijn Ik heb deze opdracht echt erg goed gedaan en ik kreeg daarvoor veel
complimenten van mensen die dat waardeerden
5 Nu schrijft u hieronder een herdefinieumlring van uw kijk op het gerucht uit opdracht
427 en verandert u uw kijk op de zaak door een bevestiging te gebruiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
134
6 Lees dit en herhaal het een paar keer hardop
7 Hoe voelt u zich nu over de situatie of omstandigheid die u wilde veranderen
Samenvatting Wees bereid om flexibel te zijn en pas uw herdefinieumlring daaraan
aan om zo veel mogelijk effect te verkrijgen
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist
groter te maken
Doel denkpatronen wijzigen met behulp van het proces van afzwakken of uitvergroten
Tijd die nodig is voor de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
Het gaat erom uw gedachten te herformuleren door middel van een positieve enof
assertieve reactie hierop Met een krachtige aanpak uw gedachte verwerpen of in ieder
geval te minimaliseren
Deze aanpak heeft gewerkt als de gedachte verdwijnt zijn kracht verliest en niet
opnieuw op een andere manier opduikt
Samenvatting U heeft kunnen vaststellen dat u uw huidige negatieve denken kan
ombuigen door de inhoud af te zwakken of juist uit te vergroten
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Doel een manieren leren toepassen om met moeilijke gevoelens om te gaan
Duur van de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
1 Een zeer goede manier om kwaadheid kwijt te raken is door wat u dwarszit luidkeels
uit te schreeuwen Bijvoorbeeld
Ik voel me boos omdat EN IK WIL DAT NU KWIJT
Deze verklaring is effectief en werkt ook als de aanleiding of de oorzaak moeilijk te
identificeren zijn
2 U kunt nu zelf een voorbeeld bedenken waarop u deze techniek kunt toepassen
Gebruik het laatste wat u geiumlrriteerd heeft en pas de techniek van hierboven toe op hun
gevoelens in deze situatie
3 Wat is het effect van het gebruik van deze techniek
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
135
Samenvatting U heeft een manier geleerd om met moeilijke gevoelens om te gaan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
136
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Kwaadheid kan worden uitgedrukt in verwante gevoelens zoals frustratie irritatie haat
passieve agressie ergernis wrok virulentie hufterigheid sulligheid ongeduld
vijandigheid ergernis ergernis verontwaardiging woede een driftbui temperament en
woede
Doel patronen van gevoelens van kwaadheid veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Er is een relatie tussen woede en angst in termen van er tegen vechten of er voor
vluchten Dit wordt door sommige psychologen en biologen gezien als een fundamentele
menselijke reactie als gevolg van een verbinding tussen lichaam en geest die
tegelijkertijd adrenaline en cortisol produceert Het is ook duidelijk dat u angst en woede
vaak kunt overwinnen door te anticiperen op een situatie die tot woede kan leiden Het
kan een kwestie zijn van uzelf goed voorbereiden voor het geval dat
De wijze waarop u met kwaadheidsgevoelens om kunt gaan zijn hetzelfde als voor
gevoelens in het algemeen bijv veilige manieren zoeken om ermee om te gaan zoals
de techniek van het loslaten en kwijt raken de metafoor van het hout hakken en de
maak-je-niet-druk aanpak
De Effectieve Feelings Technique (EFT) kan zeer effectief zijn Er is geen sprake van een
langdradig ldquovertel me uw verhaalrdquo gedoe Er worden geen kalmerende middelen
gebruikt Er is geen pijnlijk herbeleven van traumatische gebeurtenissen Het is een
kortdurende behandeling waarbij mensen eenvoudig hun emotionele bagage verliezen
doorgaans permanent en hun leven prettiger en effectiever leven EFT is gebaseerd op
de ontdekking dat onbalans in het energiesysteem van het lichaam een enorm effect
heeft op iemands psychologische gesteldheid Het corrigeren van deze onbalans wat
gedaan wordt door op specifieke plaatsen op het lichaam te kloppen leidt zeer dikwijls
tot rap herstel (zie ook httpwwweftnederlandnl en
httpwwwlevenskrachtinfowebversiepdf)
Samenvatting u heeft manieren gevonden om anders om te gaan met uw
kwaadheidsgevoelens
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Positiviteit is een houding en een geloof dat leidt tot een bepaalde orieumlntatie op de
wereld en het eigen leven Een impact van positiviteit is optimisme Tegenpolen van
optimisme zijn negativiteit pessimisme of rationalisme
Doel manieren om positiviteit te ontwikkelen en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
137
Opdracht
1 Neem een moment om een uitdaging in uw leven voor de geest te halen en
noteer deze
2 Wat voor gevolg zou positief denken over deze kwestie kunnen hebben
3 Welke positieve alternatieven zijn in deze situatie aanwezig
4 Wat gebeurt er alsu dit onderwerp eerder als een positieve gebeurtenis situatie
ziet dan als een negatieve of neutrale gebeurtenis
5 Wat zouden de beste en de slechtste uitkomsten uit deze situatie zijn En wat is
het meest waarschijnlijk
6 Hoe kunt u stimulerende factoren versterken
7 Hoe kunt u belemmerende factoren verminderen
Samenvatting In deze heeft u geleerd hoe u meer positiviteit in uw leven zou kunnen
brengen
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationalisering en pessimisme een case
study aanpak
Doel meer positieve manieren van denken in uw leven ontwikkelen
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Situaties vanuit verschillende perspectieven overwegen
1 Lees de verschillende soorten denkstijl zoals weergegeven in de volgende tabel en
beantwoord dan de vragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
138
Situaties Optimistisch Positief Rationeel Neutraal Negatief Pessimistisch
Op een functie
solliciteren
lsquoIk zal de baan
zeker krijgenrsquo
lsquoIk denk dat deze
functie binnen
mijn bereik isrsquo
lsquoIemand zal de baan
krijgen ik of iemand
andersrsquo
lsquoMisschien kan ik
die functie
krijgen
lsquoIk zal die functie
wel niet krijgen
lsquoIk krijg die baan
nooitrsquo
Nieuwe mensen
ontmoeten
lsquomensen vinden
me aardig ik ben
fantastischrsquo
lsquoZe zullen me
aardig vinden Ik
vind mezelf
aardigrsquo
lsquoZe kunnen me wel of
niet aardig vinden
Wat er toe doet is dat
ik positief over mezelf
benrsquo
lsquoHet doet er niet
toe of ze me
aardig inden of
nietrsquo
lsquoIk hou niet van
mezelf dus
waarom zouden
zij het wel doenrsquo
lsquoNiemand vindt
mij aardigrsquo
Kritiek ontvangen
lsquoWat kan ik
hiervan lerenrsquo
lsquoIk kan deze
feedback
gebruiken om
mezelf te
verbeterenrsquo
lsquoHoeveel waarde heeft
deze kritiekrsquo
lsquoWat betekent
deze kritiek
eigenlijk Is die
op zijn plaatsrsquo
lsquoIk kan geen
goed doenrsquo
lsquoIk doe het nooit
goed Jij doet het
altijd goed in de
ogen van
anderenrsquo
U persoonlijk
profileren
lsquoIk zou het beste
profiel van de
wereld kunnen
creeumlrenrsquo
lsquoIk heb echt veel
goede ervaringen
die ik in mijn
profiel kan
verwerkenrsquo
lsquoMijn profiel moet een
accurate samenvatting
zijn van mijn ervaring
en kwaliteitenrsquo
lsquoIk zal mijn
vaardigheden
ervaringen in
kaart brengenrsquo
lsquoIk heb geen
bruikbare
ervaring om in
mijn profiel te
verwerkenrsquo
lsquoWaarom zou ik
een persoonlijk
profiel maken
Het zal geen
verschil makenrsquo
Uw vaardigheden
in kaart brengen
lsquoIk heb alle
vaardigheden die
ik nodig hebrsquo
lsquoIk heb veel
nuttige
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
sommige
vaardigheden en heb
wellicht ook andere
nodigrsquo
lsquoIk heb enkele
relevante
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
geen enkele
vaardigheidrsquo
lsquoMijn
vaardigheden zijn
niet bruikbaarrsquo
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
139
1 Tot welke van deze soorten denken voelt u zich aangetrokken
2 Waarom is dit
3 Wat zou een andere instelling u kunnen opleveren
4 Hoe kunt u die instelling in de praktijk gaan brengen Zie opdrachten over manieren om uw wijze van denken en voelen te
veranderen zoals werken met bevestiging (4210) en heb-u-zelf-lief (4218-19)
Samenvatting De manier waarop we naar het leven kijken bepaalt mede hoe dat het leven wordt ervaren U heeft vastgesteld dat een
positieve of optimistische benadering het leven beter kan maken Positiviteit is een belangrijk aspect van veerkracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
140
Opdracht 4315 ndash Eigenwaarde en zelfvertrouwen
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer antwoorden voor elk van de volgende vragen
- Wat betekent het gevoel van eigenwaarde voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
- Wat betekent zelfvertrouwen voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
Samenvatting In deze opdracht heeft u vastgesteld wat het gevoel van eigenwaarde en
zelfvertrouwen voor mij betekenen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament waarop het gevoel van eigenwaarde verder op te
bouwen of te ontwikkelen is
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen
heeft u
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 5 minuten
Opdracht
1 Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw gevoel van eigenwaarde uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw gevoel van eigenwaarde
Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw zelfvertrouwen uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw zelfvertrouwen
Denk na over hoe uw gevoel over uw actieve opstelling in de wereld Wat is uw waardering voor
uw vermogen om u actief op te stellen
Samenvatting In deze opdracht heeft u uw eigen niveau van eigenwaarde en zelfvertrouwen
beoordeeld
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
141
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opdracht 4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen
Doel een aantal manieren leren kennen om uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen of te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een manier om uw zelfvertrouwen te vergroten is door positieve situaties te vinden die uw gevoel van
eigenwaarde verhogen en situatie te voorkomen die uw zelfvertrouwen kleiner maken
Noteer voor uzelf
- Wat voor situaties geven u een positief gevoel van eigenwaarde
- In wat voor situaties heeft u het gevoel dat uw eigenwaarde minder is
- Hoe kunt u het aantal of soort situaties die uw eigenwaarde verhogen uitbreiden
- Hoe kunt u het aantal situaties waarin uw eigenwaarde afbrokkelt verminderen
- Kortom wat voor situaties moet u meer opzoeken en welke situatie moet u zien te vermijden
- Wat zou u dagelijks kunnen doen om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten
Samenvatting U heeft in beeld gebracht wat uw eigenwaarde kan verhogen en wat uw eigenwaarde
en zelfvertrouwen kan verminderen Op basis hiervan kunt u meer situaties opzoeken die uw
zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Positief over u zelf denken zouden we self-love eigenliefde (maar dan in de positieve zin) kunnen
noemen Het is de manier waarop u uzelf als aantrekkelijk en beminnelijk ziet en de mate waarin u
zichzelf waardig en aardig vindt om liefde te ontvangen en te geven Dit is in de kern van grote
invloed op hoe u over zichzelf denkt U zelf aardig vinden en liefhebben is niet egoiumlstisch Het is
volstrekt noodzakelijk om te houden van de persoon die u zelf bent Als u daar niet zo positief over
bent is het raadzaam om na te gaan hoe u positiever over uzelf kunt gaan denken
Doel manieren leren kennen om positiever over u zelf te gaan denken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
142
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer voor uzelf
- Wat betekent eigenliefde voor u
- Waarom is het belangrijk
- Ga voor uzelf na hoe positief u over uzelf bent en geef daarvoor een cijfer van 1 - 10
- Op welke waardering komt u uit
- Zou u dat willen verhogen
- Wat is daarvoor volgens u voor nodig
- Wat kunt u daar zelf aan doen
Samenvatting u bent nagegaan hoe aardig u zichzelf vindt wat dat voor u betekent of u dat wilt
verhogen en zo ja wat u daaraan zou kunnen doen
Opdracht 4319 ndash Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiging
Een bevestiging is een positieve uitspraak waarin anderen zich positief over u uitlaten en u waarderen
waardoor uw zelfvertrouwen en uw gevoelens van waardig vaardig enof aardig gevonden worden
toenemen Een bevestiging moet bij voorkeur door u zelf hardop herhaald liefst meerdere keren per
dag
Doel manieren leren om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten en een positief zelfbeeld op te
bouwen door middel van het ontvangen en accepteren van positieve bevestiging
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een bevestiging bestaat uit de volgende elementen
bull Een naam
bull Een positieve verklaring van de bevestiging en
bull Een specifieke reden
Deze kunnen op de volgende manier opgeschreven worden in de volgende volgorde
(naam) (positieve verklaring) omdat
(een specifieke reden)
En geaccepteerd door de volgende formule
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
143
Ik helliphelliphellip(uw naam)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip (genoemde positieve
verklaring) omdat (genoemde specifieke
reden)
Voorbeeld Janny heeft een lage dunk van zichzelf
Janny heeft een lage eigendunk ze voelt zichzelf vaak de mindere schaamt zich snel en haat zichzelf
soms Toch vinden mensen haar bijna altijd aardig omdat ze veel aandacht en begrip voor een ander
heeft
Zij zou zichzelf aardiger kunnen vinden door zichzelf op de volgende manier positief te bevestigen
ldquoIk ben Janny en ik vind mijzelf de moeite waard omdat ik veel aandacht en begrip voor anderen heb
en mensen mij daarom ook aardig vindenrdquo
Gebruik de volgende positieve bevestiging gedurende voor en maand en langzaam zullende gevoelens
van zelfhaat minder frequent worden en beginnen te verdwijnen
Probeert u het zelf eens aan de hand van het volgende voorbeeld
lsquoIk(uw naam) ben tevreden met mijzelf (positieve bevestiging) omdat
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
(kies een specifieke reden uit de onderstaande lijst van suggesties)
a) Ik liefde waard ben en dat zoals iedereen verdient
b) Ik een goed mens ben
c) Ik een mens ben
d) Ik besta
e) Ik vroeger ook geliefd was
f) Ik trouw ben aan mezelf
g) Ik weet wat goed is
h) Mijn God Jezus Allah Boeddha Krishna van me houdt
i) (Andere reden naar eigen keuze)helliphelliphelliphelliphelliphellip
Ga nu verder met de opdracht
1 Op welk levensterrein zou u een kernkwaliteit van uzelf willen ontwikkelen
2 Om welk levensdomein gaat het Heeft het betrekking op uw eigenwaarde op zelfvertrouwen op
uw zelfbeeld op positief denken optimisme gezondheid welbehagen tevredenheid persoonlijke
status of voldoening
Probeer hier een zo scherp mogelijke keuze voor uzelf uit te maken
3 Schrijf nu een positieve bevestiging over uzelf met betrekking tot de door u gekozen kwaliteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
144
4 Herhaal die bevestiging de komende 5 dagen meerdere malen per dag tegenover uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u leren te begrijpen hoe u positieve bevestigingen kunt
gebruiken om een positiever zelfbeeld te ontwikkelen en u kunt dat in de praktijk toe passen
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Assertiviteit is gebaseerd op iemands vermogen om de eigen behoeften wil verlangens of dromen op
een eenvoudige en eerlijke manier te kunnen uiten Assertiviteit is vrij van intimidatie manipulatie
trucs vervolging straf slachtofferschap of vernedering
Doel assertiviteit verkennen
Duur van de opdracht 5 min
Middelen die nodig zijn Papier Pennen
Opdracht
1 Probeer u een situatie te herinneren waarin u kwaad reageerde en een andere situatie waarin u
assertief reageerde
2 Waarin verschilt assertiviteit volgens u van agressiviteit
3 Assertiviteit is gebouwd op de volgende kwaliteiten
bull een positief zelfbeeld (het gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen zelfverzekerdheid) ndash
waardoor u met enige zekerheid uw behoeften kunt verwoorden en bereid bent om die
duidelijk kenbaar te maken
bull een passende kijk op de wereld (perspectief objectiviteit balans rationaliteit) - zodat u
een nauwkeurige beoordeling van de situatie kunt maken en na kunt gaan of uw verzoek in
die situatie ook gepast is
bull een manier om gevoelens of emoties te beheersen - zodat u een zaak of punt kunt
presenteren op een manier die is moeilijker weerstaan of te negeren is
bull een gevoel voor goede timing
Het inzetten van deze kwaliteiten en uzelf dus assertief opstellen leidt ook tot regels voor
onderhandelen (zie 4221)
Samenvatting In deze opdracht heeft u een idee gekregen over hoe een assertieve opstelling
bijdraagt aan een positiever zelfbeeld
Opdracht 4321 ndash Regels voor effectief onderhandelen
Doel de beste strategieeumln voor onderhandelingen te identificeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
145
Duur van de 0pdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Papier pennen
Opdracht
1 U beantwoord de volgende vraag en noteert het antwoord
Wat zijn de essentieumlle elementen voor de onderhandelingen
2 Enkele belangrijke onderdelen van onderhandelen zijn
Wat wilt u Wat heeft u echt nodig - Wat is het wat u hier wilt bereiken
Wat bent u bereid te accepteren ndash Wat is wat u minimaal nodig heeft om compromissen te
sluiten (als dat aan de orde is)
3 Wat is uw inzet Waar gaat het om en wat voor argumenten heeft u daarbij Zorg dat u dat van
tevoren duidelijk heeft en repeteer uw punten voordat het onderhandelen daadwerkelijk begint
Neem hiervoor een voorbeeld van een situatie die u binnenkort te wachten staat Wat is het
geval En hoe is uw positie Wat wilt u bereiken
Ga na of u deze situatie met iemand die u vertrouwt vooraf kunt oefenen door een rollenspel te
spelen
4 Nu probeert u vol vertrouwen op een eerlijke eenvoudige manier uw positie uit te leggen en
maakt u duidelijk wat u wilt Eventueel kunt u daarna uw positie nog verder verduidelijken
5 Luister goed naar de respons en erken wat er tegen u gezegd wordt
Zinnen die hierbij goed kunt gebruiken zijn
Ik hoorde u zeggen of lsquoIk begrijp dat uw positie is rsquo of lsquoUw standpunt is
naar begrijphelliphelliphelliphelliprsquo gevolgd door lsquoIs dat juist rsquo
6 Herhaal nu uw standpunt lsquoMijn punt is helliphelliphelliprsquo en probeer daarbij aan te geven hoe dicht uw
standpunt bij de reactie van uw tegenpartij ligt Vanaf hier kunt proberen dichter tot elkaar te
komen door een ldquowin-winrdquo-situatie te creeumlren een situatie waarin beiden iets winnen door beiden
ook iets toe te geven
7 Gebruik deze procedure de volgende keer opnieuw wanneer u in een situatie zit dat u iets moet
onderhandelen
Samenvatting In deze opdracht heeft u inzicht gekregen in manieren van onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Doel een gevoel van eigenliefde te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
146
Duur van de opdracht 15 minuten gedurende drie dagen
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen een spiegel
Opdracht
In deze oefening gaat het erom uzelf nog beter te leren kennen en u zelf goedkeurend te bekijken
door een spiegel te gebruiken
1 Op dag eacuteeacuten is uw eerste stap om in een spiegel goed naar uw eigen gezicht te kijken U gaat
zichzelf beschrijven hoe ziet uw gezicht eruit Wat is uw huidskleur Wat zijn de vormen van
uw kin mond lippen neus en wat is de kleur van uw ogen
2 Kijk nu wat langer in uw eigen ogen hoe voelt dat
3 Op dag twee zet u een nieuwe stap Ga opnieuw naar de spiegel kijk weer aandachtig en
geconcentreerd in uw ogen en zeg tegen uzelf Ik hou echt wie ik ben Hoe voelt dat
4 De volgende stap is op dag drie Ga weer naar de spiegel en kijk uzelf opnieuw in de ogen En
zeg Ik hou echt van je
5 Wacht even en zeg dan nogmaals Ik hou echt van je Hoe voelt dat
Samenvatting Eeacuten aspect van eigenliefde is zelfacceptatie Deze spiegeloefening stimuleert uw
zelfacceptatie
Opdracht 4323 Omgaan met zelfkritiek
Zelfkritische gedachten kunnen soms verborgen zijn als advies informatie of kennis
Doel een gevoel van eigenliefde ontwikkelen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In opdracht 433 heeft u een dagboek van uw gedachten en gevoelens gemaakt Lees eens
terug wat u opgeschreven heeft en ga naar in hoeverre u daarin ook zelfkritiek in herkent
2 Er zijn verschillende manieren om met zelfkritiek om te gaan Eeacuten van de beste is om al te
kritische gedachten over uzelf te vervangen door een positieve bevestiging in hetzelfde vlak
Zie ook opdracht 4319 een positieve bevestiging formuleren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
147
3 Een andere benadering is om u zelf de vraag te stellen wat schuilt er onder uw zelfkritiek
Doe dit voor elk punt apart (per punt kunnen er andere factoren een rol spelen)
Door dit proces worden de zelfkritische gedachten omgezet in iets anders wat ook het oorspronkelijke
begin of de aanleiding ervan kan zijn geweest De oorzaken van zelfkritische denken komen vaak
voort uit een periode dat u jonger was en die u nodig had om uzelf te beschermen Nu u ouder bent
zullen deze strategieeumln meestal nutteloos zijn of tot onnodig uzelf beperkend gedrag leiden Probeer
ze dus los te laten
Samenvatting In dit proces heeft u enkele manieren leren kennen en toepassen om zelfkritiek om
te buigen tot meer positieve uitlatingen
Opdracht 4324 ldquoIn controlrdquo zijn
Een gevoel van zelfcontrole of in control zijn is voor sommige mensen een voorwaarde om zich OK
voelen Dit is afhankelijk van de locus of control van de persoon De lsquolocus of controlrsquo is de plaats waar
(of partijfactor waarbij) een individu de macht over zichzelf legt Een lsquointerne locus of controlrsquo vind je
bij zeer zelfstandige en zelfverzekerde mensen In voor- en tegenspoed zullen zij verantwoordelijkheid
nemen voor wat ze overkomt Zij voelen zich meester van de situatie of werken eraan om de
omstandigheden naar hun hand te zetten De toevoeging lsquoexternalrsquo in het Nederlands lsquoexternrsquo geeft
aan dat de lsquolocusrsquo bij deze kinderen buiten het individu ligt Om het wat meer concreet te maken dit
zijn kinderen die altijd een ander de schuld geven van wat hen overkomt altijd een reden buiten
zichzelf weten aan te wijzen Mensen kunnen posities hier tussenin innemen
Mensen die weten dat ze hun eigen leven beheersen geloven dat ze hun eigen lot te creeumlren
Doel anders leren denken over ldquoin controlrdquo
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over dingen in uw leven die
- u kunt beiumlnvloeden
- u enigszins kunt beiumlnvloeden
- buiten uw controle zijn
Vul deze tabel verder in en bewaar hem bij uw aantekeningen
Aspecten
toevoegen aan uw
leven
Wat kunt u
beiumlnvloeden
Wat u enigszins
kunt beiumlnvloeden
Wat buiten uw
controle ligt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
148
2 Als u dit gedaan heeft leest u aandachtig door wat u genoteerd heeft en staat u stil bij de volgende
vragen
- Wat zegt dit over de dingen die u in uw leven kunt controleren
- Is de mate waarin u dingen kunt beiumlnvloeden meer of minder dan u zich voorstelt
- Is er iets wat u zou willen veranderen
- Hoe zou u dit willen doen
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren leren kennen om het gevoel van controle over uw
eigen leven te vergroten
Opmerkingen op httpwwwonderpresterennlmiddelbareschoolhtmldocumentenhtml vindt u
een test waarmee u uw locus of control kunt vaststellen
Opdracht 4325 Manieren van naar uw status kijken
Status is een complex begrip dat door een aantal factoren beiumlnvloed wordt Status wordt grotendeels
bepaald door bepaalde sociale groepen waarin u participeert Voor het doel van deze opdracht is het
belangrijk voor u vast te stellen dat u het zelf bent die bepaalt wie u werkelijk bent U wordt niet door
anderen bepaald en u bent meer dan uw gedachten uw gevoelens of uw daden In werkelijkheid is
uw status de manier waarop u zichzelf ziet
Doel anders leren denken over status
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdrachten wordt u worden uitgenodigd om uw status op drie verschillende manieren
te overwegen
- Welke waarde heeft status voor u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
149
- Hoe kunt u uw eigen status herdefinieumlren
- Wie bepaalt wat voor status u heeft
Noteer de antwoorden op de volgende vragen
2 Hoe belangrijk is status voor u op een schaal van 1 tot 5 in de ogen van
- uzelf
- anderen
Hoe belangrijk op een schaal van 1 tot 5 is status voor u door de ogen van uzelf en die van
anderen
Totaal niet
belangrijk 1 2 3 4 5
Uitermate belangrijk
In uw
ogen
Door de
ogen van
anderen
3 Bent u van mening dat uw status hoog gemiddeld of laag is
4 Denk na over hoe u andere mensen behandelt
- Hoe gaat u om met mensen met een hogere status dan uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met dezelfde status als uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met een lagere status dan uzelf
5 Als u mensen met verschillende status ongelijk behandelt waarom is dat dan En wat zegt dit
over gelijkwaardigheid en uw houding daarin
Samenvatting In deze opdracht heeft u de manieren zoals u nu over status denkt en de manier
waarop dat in uw leven werkt geiumldentificeerd
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Status is een maatschappelijk bepaald niveau waarop een persoon of een groep van personen binnen
een familie een gemeenschap een werkplek of een organisatie gewaardeerd worden De status kan
echter ook door iemand zelf bepaald worden met of zonder hulp van een externe gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
150
Doel anders leren denken over de status en de ontwikkeling ervan
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over hoe status wordt gecreeumlerd en in stand
gehouden
- Wie is het die de status van iemand bepaalt
- Waarom hebben bepaalde rollen een hogere status dan andere
- Is iemands status afhankelijk zijn van een waarde in zichzelf
- Hoe verhoudt status zich tot autoriteit
- Hoe verhoudt status zich tot professionalisme
- Hoe verhoudt status zich tot inkomen en bezit
2 In het doordenken van deze vragen kan worden opgemerkt dat status sociaal gedefinieerd
wordt en niet noodzakelijkerwijs afhankelijk is van iemands intrinsieke kwaliteiten of waarden
Bepaalde rollen hebben een hogere status dan anderen bijvoorbeeld een arts heeft een hogere
status dan een colporteur
3 Dit is interessant omdat in een complexe samenleving veel verschillende rollen essentieel zijn
om die samenleving effectief te laten functioneren Zonder de vuilnisman zou de samenleving
tot stilstand komen evenals zonder de juiste medische hulp De onderlinge relaties van mensen
in de samenleving moeten daarom ook echt getuigen van wederzijds respect ongeacht hun
status rijkdom of autoriteit
De werkelijke waarde is de manier waarop u zichzelf ziet en het respect en de liefde die u voor
uzelf koestert Deze houding is uiteindelijk wat uw aanzien werkelijk bepaalt
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over de manier waarop de maatschappij gebruik
maakt van de manier waarop zij de status van mensen definieert Dit heeft voor de meeste individuen
gevolgen soms negatief en soms positief Uiteindelijk is de enige afweging de manier waarop u over
uzelf denkt
Samenvatting veerkracht en eigenwaarde
In deze module heeft u geleerd over de aard van veerkracht in uw leven de bouwstenen en de
manier waarop veerkrachtige mensen in hun leven werken De componenten van veerkracht zijn het
gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen een positief zelfbeeld en positieve manieren van denken en
voelen De opdrachten hebben u in staat gesteld deze kwaliteiten en de daaraan ten grondslag
liggende houding opnieuw te bekijken en waar nodig te herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
151
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
152
44 Omgaan met verandering
Doel effectieve manieren om veranderingen te beheren identificeren
De tijd die nodig is om deze module te voltooien 1 uur en 35 minuten
Introductie
Verandering is onzeker De uitkomsten zijn vaak onbekend Soms kan dit leiden tot onzekerheid
angst paniek en spanning
Praktische ervaring leert dat een positieve benadering en planning van verandering betere resultaten
zal opleveren
Deze module stelt u in staat om veranderingen in uw leven te identificeren en te plannen
Er zijn veel verschillende soorten veranderingen die van invloed kunnen zijn op iemands persoon
Deze wijzigingen kunnen betrekking hebben op externe sociale economische en politieke factoren Of
op meer individuele persoonlijke veranderingen Beide soorten veranderingen kunnen binnen of buiten
de persoonlijke controle van een individu vallen
Ee bestaat verandering die verwacht wordt en waarop geanticipeerd kan worden zoals bij ouder
worden of het verlaten van de school Daarnaast zijn er veranderingen die onverwachts plaatsvinden
of die niet te verwachten zoals werkloos raken of het winnen van de loterij In het geval van
verwachte veranderingen kunnen we door een aantal anticiperende voorzorgen die het verschil
kunnen maken met wat als we niets zouden hebben gedaan
Gebruik opdracht 433 om een aantal van dit soort veranderingen te identificeren
Verandering lijkt vaak buiten onze controle te liggen Dit kan betekenen dat we denken dat
veranderingen onbeheersbaar zijn Er kunnen een aantal aspecten van verandering zijn die we niet
kunnen controleren en die moeten we accepteren en we kunnen ons er aan proberen aan te passen
door een eventuele gecontroleerde reactie daarop Andere aspecten van verandering daarentegen die
binnen in onze controle liggen kunnen goed beheerd worden
Zelfbeoordeling over het omgaan met veranderingen
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden in het omgaan met veranderingen nader te
verkennen Na afloop van dit hoofdstuk kunt u deze opdracht opnieuw doen om te evalueren wat u
geleerd heeft in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
153
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Welke van de volgende is het meest op uvan
toepassing
- Verandering lijkt altijd uit goed voor u uit te
pakken
- U heeft een strategie voor het beheer van
elke verandering
- U weet nooit wat u aan moet met
verandering
- U gaat gewoon door ongeacht wat er
verandert
- Verandering is altijd moeilijk voor u+
2 Hoe goed kunt u omgaan met gevoelens veroorzaakt
door veranderingen in uw leven
1 3 Hoe goed bent u erop ingesteld om informatie in te
2 winnen die nodig is om beslissingen te nemen over
3 hoe u wilt omgaan met een verandering in uw
4 leven
4 Hoe goed bent u erop voorbereid om een
verandering op uw werk te doorstaan
5 Hoe goed kunt u omgaan met de gevoelens die
ontstaan door veranderingen in uw leven
6 Hoe goed bent u voorbereid om informatie in te
winnen om beslissingen over veranderingen in uw
leven te nemen
7 Hoe goed bent u voorbereid om uzelf door de
verandering heen te werken
Tel per kolom uw scores op
Totaal
Uitslag
Een score van
41-55 betekent dat u in principe goed om gaat met veranderingen in uw leven maar door deze
module te doen kunt u uw vaardigheden op dit terrein wellicht toch nog verder ontwikkelen
26-40 is een redelijke score maar u kunt zeker uzelf verder bekwamen door deze module te volgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
154
11-25 Veranderingen stellen u makkelijk voor problemen Het is voor u zeker aan te raden deze
module te volgen u zult meer inzicht krijgen in hoe u beter met veranderingen om kunt gaan
Overzicht van opdrachten
Opdracht 441 ndash Leren van veranderingen in het verleden
Opdracht 442 ndash Het proces van het managen van veranderingen
Opdracht 443 - De gevoelenscurve toepassen
Opdracht 444 ndash Het managing chance model toepassen
Opdracht 441 Leren van veranderingen uit het verleden Doel ervaringen met veranderingen uit het verleden benutten om u te helpen beter met
veranderingen om te leren gaan
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht 1 Vul de onderstaande tabel in voor elke ervaren verandering en beantwoordt de vragen
Soort
verandering
Met wat voor
veranderingen heeft u
te maken gehad
Wat hielp u Wat zat u daarbij in
de weg
Onverwacht
Verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
155
2 Bekijk de door u gemaakte opmerkingen ndash kunt u bepaalde patronen ontdekken in hoe u met
veranderingen om bent gegaan
3 Wat lijken u op basis van wat u in het verleden heeft meegemaakt goede manieren om met
veranderingen in de toekomst om te gaan
Samenvatting
In deze activiteit heeft u een aantal essentieumlle manieren op een rij gezet die u kunnen helpen of
hinderen toekomstige veranderingen in uw leven toe te laten
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis voor het omgaan met veranderingen en kan u helpen uw eigen
strategie tegenover veranderingen verder te ontwikkelen De volgende oefeningen bieden u twee
modellen om u te helpen hierover verder na te denken en een plan te maken voor hoe u met
veranderingen in uw leven wilt omgaan
Opdracht 442 - Het managen van veranderingen
Doel verschillende manieren onderzoeken waarop u na kunt denken over veranderingen
Benodigde tijd voor de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht
1 Deze oefening is bedoeld om na te denken over een model van verandering dat nuttig kan zijn
Bekijk het onderstaande model dit suggereert een manier waarop u veranderingen kunt ldquoplannenrdquo
door de verandering als het ware op te breken of beter gezegd onder te verdelen in een aantal
stappen of stadia
Managing Change Model (AColeman)
Inventarisatie
Levensplanning
Terugblik en evaluatie
Actie ondernemen
Keuzes maken
-Gevoelens op een rij zetten
-De belangrijkste kwesties op een rij zetten
-Inzicht in de verschillende
vraagstukken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
156
2 De eerste stap is om een balans op te maken van de verandering die u doormaakt Bij deze eerste
stap kunt u drie zaken in overweging nemen
- Uw gevoelens in verband met deze verandering op een rijtje zetten
- De belangrijkste kwesties in verband met deze verandering in kaart brengen
- Inzicht krijgen in de vraagstukken die verband houden met deze verandering
3 De tweede stap is nadenken over de mogelijke opties om met deze vraagstukken om te gaan
4 De derde stap is na te gaan wat de beste keuze is uit de beschikbare opties
5 De vierde stap is onderzoeken welke manieren er zijn om de belangrijkste keuze (s) uit te voeren
6 Tenslotte is het nuttig om te evalueren hoe goed u met de verandering bent omgegaan
Samenvatting
Deze opdracht biedt u een benadering van omgaan met veranderingen Verderop gaat u na of u deze
ook kunt toepassen
Opdracht 443 Het werken met de gevoelenscurve
Doel gevoelens die kunnen optreden tijdens de veranderingen te identificeren
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht 1 De gevoelenscurve beschrijft een typisch patroon hoe gevoelens een rol spelen tijdens een
verandering Als u een verandering ondergaat kunt u sommige van deze gevoelens ondervinden Deze
gevoelens ontstaan deels als reactie op het verlies dat de verandering met zich meebrengt
2 Indien een verandering vooral als positief beleefd wordt wordt de curve snel doorlopen
3 De gevoelenscurve staat ook model voor het proces van verliesverwerking
4 Herkent u eacuteeacuten van deze gevoelens als u aan veranderingen in uw leven denkt Welke Wat was er
aan de hand toen u deze gevoelens ondervond
Verschillende opties overwegen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
157
5 Dit zijn gebruikelijke gevoelens tijdens veranderingen ook al worden mensen er vaak door
verrast
6 Praat eens met andere mensen en zoek uit hoe zij deze gevoelens tijdens veranderingen ervaren
Samenvatting
Veranderingen waarbij verliezen optreden gaan gepaard met veel voorkomende gevoelens los van of
de verandering op zichzelf positief of negatief is
Opmerkingen
Wanneer mensen terugkijken op hun leven kunnen ze vaak deze gevoelens herkennen zowel bij
kleine als bij grote veranderingen
Opdracht 444 Het managing change model toepassen Doel het managing change model toepassen op een specifieke verandering
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
158
Opdracht
1 Kies een concrete verandering waar u op dit moment beter mee zou willen leren omgaan
Beschrijf om welke verandering het gaat
2 Nu gaat u de verschillenden stappen van het managing change model doorlopen
Stap 1 is een balans opmaken van deze verandering
- Hoe voelt u zich over deze verandering Zijn er gevoelens die u moet beheersen
- Wat zijn de belangrijkste problemen Beschrijf deze
- Begrijp ik voldoende wat dat voor mij betekent Zo niet wie kan u helpen om dit beter te
begrijpen Ga op zoek naar de informatie dien u nodig heeft
Stap 2 Welke opties heeft met betrekking tot de vraagstukken waar u mee te maken heeft Wat zijn
mogelijke manieren om er mee om te gaan Hoe zou u bijvoorbeeld scoren bij de volgende opties
(van 1-10 naarmate van belangrijkheid)
Opties Score
U wilt (na pensionering) blijven werken in hetzelfde soort werk bijv als
zzp-er
U wilt l (na pensionering) blijven werken maar ander soort werk doen
U wilt veel dingen samen met uw partner gaan ondernemen
U wilt uw kleinkinderen helpen
U wilt graag reizen
U wilt graag een vrijwilliger zijn
U wilt graag actief worden in het lokale beleid of aan lokale acties
meewerken
U wilt graag regelmatig oefeningen doen
U wilt graag iets creatiefs of kunstzinnigs doen
U wilt graag weer een cursus gaan doen en meer leren
Iets anders
Stap 3 Wat is de beste keuze voor elk vraagstuk dat u genoemd heeft
Stap 4 Hoe kunt u uw eerste keuze omzetten in daden
Stap 5 Was uw actie effectief
Samenvatting module omgaan met verandering
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
159
Het management change model kan worden toegepast op elk aspect van iemands leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
160
45 Kennisoverdracht Doel effectieve manieren leren kennen om kennis over te dragen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 30 minuten
Inleiding module kennisoverdracht
De gemiddelde leeftijd van de actieve beroepsbevolking neemt gestaag toe Dat zal economisch en
zakelijk aanzienlijke voor individuen en voor werkgevers met zich mee brengen Om ook in de
toekomst succesvol te blijven moeten bedrijven er voor zorgen dat met de pensionering van oudere
werknemers hun kennis en ervaring niet ook verdwijnt
Meer dan ooit hebben bedrijven oudere werknemers die
bull voor kennisoverdracht tussen generaties kunnen zorgen
bull nieuwe medewerkers de waarden van het bedrijf bijbrengen
bull uitstekende mentoren voor jongere werknemers zijn en zorgen voor een reservoir aan
medewerkers voor speciale projecten just in time
Ouderen kunnen ook binnen de beroepsbevolking een belangrijke rol want
bull Zij vertegenwoordigen normen en waarden die soms helaas verdwijnen
bull Ze kunnen getuigen van vroegere ervaring
bull Ze vertegenwoordigen een historisch besef
bull Ze kunnen geschikte oplossingen die nog bruikbaar kunnen zijn
Deze ervaren ouderen worden meestal aangestuurd door mensen die jonger dan zijzelf en dat kan
voor beiden een grote uitdaging zijn
Veel kennis is verouderd voordat men zich dat realiseert Het is altijd belangrijk om te weten wat
cruciale kennis is die relevant en waardevol is om in stand te houden
De mogelijkheid om hun kennis over te dragen helpt ouderen bovendien om actief te blijven in de
samenleving
Overzicht van opdrachten
Opdracht 451 - Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Opdracht 452 ndash Kennisoverdracht tussen generaties
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Opdracht 454 - Verschillende mentorstijlen
Opdracht 455 ndash Moeilijkheden bij kennisoverdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
161
Zelfbeoordeling in welke mate zijn mijn vaardigheden om kennis over te
dragen ontwikkeld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden om kennis over te dragen in beeld te
brengen U kunt dit als evaluatie nogmaals doen nadat u de opdrachten van de ze moduele heeft
uitgevoerd
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp van
de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en 5
betekent ldquoveelrdquo
1
2
3
4
5
1 Hoe goed kunt u kennis over te dragen aan mijn collegas
2 Welke van de volgende uitspraken zijn het meest op u van
toepassing
2a- U deelt uw kennis voordat die verouderd is
2b- U kunt jongeren interesseren voor wat u te vertellen
heeft
2c- Collegas zijn u dankbaar voor suggesties en tips
2d- Iedereen vraagt u naar uw ervaring
2e- Collegas vragen u om hulp als ze een probleem
hebben
3 U vindt het makkelijk om uw kennis te delen als mensen u
om hulp vragen
4 Mensen vinden het leuk als u over uw ervaring praat
5 U bent een zelfverzekerde mentor
Tel de punten in elke kolom op
Totaal
Uitslag
Een score van
28 + betekent dat uw vermogen tot kennisoverdacht en een mentor te zijn echt al goed ontwikkeld
is en u misschien dit onderdeel niet hoeft te doen
15-27 zijn redelijk scores maar u kunt zeker iets winnen bij het doen van dit onderdeel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
162
7-14 u zult waarschijnlijk veel hebben aan de opdrachten in dit gedeelte
Opdracht 451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Doel ontdekken hoe oude patronen van kennisoverdracht in nieuwere veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Kunt u zich situaties herinneren dat mensen hun kennis aan u overdroegen Hoe was dat voor
u
2 Vond u het leuk als ouderen met u over hun ervaringen spraken Wat vond u daar leuk aan
Wat vond u er niet leuk aan
3 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om hun kennis aan u over te dragen Waarom vroeg u
dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
4 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om met u over hun ervaringen te spreken Waarom vroeg
u dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
5 Wat heeft u geleerd van het beantwoorden van de vragen 1-4
6 Vul onderstaande tabel in om manieren te zoeken om kennis over te dragen aan anderen
Soort kennisoverdracht Wat hielp u daarbij Wat zat u daarbij in de weg
Adviseren
Leren onderwijzen
Concrete suggesties
geven
Vertellen hoe u deze
problemen in het
verleden heeft opgelost
Uw ervaring delen
Instructies geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
163
Over uw ervaringen
vertellen
Gebruik van internet
Gebruik van sociale
media
1 Wat zijn voor u kenmerkende stijlen en patronen van kennisoverdracht aan anderen
2 Wat voor reacties krijgt u over uw manier van kennisoverdracht
3 Zoals u uw antwoorden op deze vragen herleest ziet u dan verschillende patronen van
kennisoverdracht tussen nu en vroeger
4 Wat kunt u voor conclusies trekken uit uw beantwoording van de vragen in deze opdrachten
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over wat effectieve en minder effectieve
manieren van kennisoverdracht voor uzelf geweest zijn en u heeft beschreven op welke wijze uzelf
kennis en ervaring probeert over te dragen
Opmerkingen Misschien heeft het toegevoegde waarde als u uw antwoorden met iemand anders
bespreekt Hou daarbij in gedachten dat wat u hier concludeert de basis zal vormen voor de volgende
opdrachten in deze module
Opdracht 452 Kennisoverdracht tussen generaties
Doel overeenkomsten en verschillen ontdekken in de manieren van kennisoverdracht tussen
verschillende generaties
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Deel 1
Momenteel kunnen we 5 generaties op de werkvloer onderscheiden11
o De ldquostillerdquo generatie rijpe senioren - (65+ jaar)
o De protestgeneratie - (55-65 jaar) ook wel babyboomers genoemd
o Generatie X - (40-55 jaar) ook wel de ldquoverlorenrdquo generatie genoemd
11
AC Bontekoning Het generatieraadsel 2010 Becker 1992
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
164
STILLE GENERATIE
PROTESTGENERATIE
GENERATION X
DE MILLENIALS
DE SCREENAGERS
o De millennials - (30-40 jaar) ook wel bekend als de ldquopragmatischerdquo generatie
o De screenagers - (20-30 jaar) ook wel internetgeneratie genoemd of de generatie
Einstein of generatie Y
Schrijf per generatie zoveel eigenschappen of kenmerken op waarin zij zich van andere
generaties onderscheiden
Deel 2
Beantwoord nu de volgende vragen
1 Wat ziet u voor verschillen in leerstijlen behoeften en verlangens wensen overtuigingen
persoonlijkheden en competenties tussen de verschillende generaties
2 Tot welke generatie behoort u Wat ziet u als verschillen in kennisoverdracht van de oudere
generatie naar uw generatie vergeleken met de kennisoverdracht van uit uw generatie naar
jongere generaties Waar bevindt u zich
3 Wat heeft u nodig om kennis en ervaring te behouden en over te dragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
165
4 Hoe kunt u beginnen met kennis over te dragen
5 Schrijf de namen van de mensen met wie u samenwerkt in onderstaande tabel rn probeer te
bepalen hoe u met een ieder omgaat
Team lid
collega
Zijnhaar generatie
Kies uit stil protest
x millennial
screenager
Uw grootste
uitdaging
tegenover deze
persoon
Wat moet u
vanaf morgen
naar deze
persoon toe
gaan doen
Wat moet u
naar deze
persoon niet
meer doen
Samenvatting Deze opdracht heeft u in staat gesteld om na te denken over de communicatie tussen
verschillende generaties en meer specifiek over hoe uzelf communiceert in de kennisoverdracht tussen
collegas van verschillende leeftijden
Opmerkingen U kunt een krachtiger effect bewerkstelligen door de antwoorden in het tweede deel
van de opdracht ook laat lezen aan de collegarsquos die u noemt in de tabel Vraag de betrokken collegarsquos
om feedback en noteer wat ze u teruggeven
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Mentoring is een proces van informele overdracht van kennis en sociaal kapitaal alsmede mentale en
psychosociale ondersteuning die door de proteacutegeacute als relevant aangemerkt wordt voor zijnhaar
verdere loopbaan- en professionele ontwikkeling Bij mentoring gaat het om informele communicatie
meestal face-to-face en gedurende een langere periode tussen een persoon die aantoonbaar over
meer relevante kennis wijsheid of ervaring beschikt (de mentor) en een persoon die aantoonbaar
minder ervaring heeft (de proteacutegeacute)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
166
Doel vast te stellen wat mentorschap is
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Op veel werkterreinen zijn de professionele vaardigheden langzaam maar zeker uitgebreid met
sociale vaardigheden Werknemersmedewerkers moeten klantvriendelijk zijn ze moeten klanten en
collegarsquos begeleiden en adviseren en ze moeten goed communiceren met hun leidinggevenden
1 Welke sociale vaardigheden komen het meest voor in uw werk
2 Hoe heeft u deze vaardigheden geleerd
3 Heeft u een begeleidende en ondersteunende rol naar klanten toe
4 Adviseert u klanten
5 Moet u klanten feedback geven
6 Heeft u eacuteeacuten of meer malen een stagiair begeleidt
7 Hoe vaak heeft u een nieuwe collega in uw werk geiumlntroduceerd en begeleid
8 Moet u uw collegarsquos vaak feedback geven
9 Hoe vaak heeft u een collega moeten beoordelen
10 In hoeverre is in uw mijn werk een rol als mentor ontwikkeld
Samenvatting u heet verschillende voor u vertrouwde manieren geiumlnventariseerd die ook een rol
spelen bij mentorschap
Opdracht 454 ndash Verschillende manieren van mentoring
Doel verschillende manieren van mentoring leren onderscheiden en ontdekken welke het meest
geschikt is in een specifieke situatie
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
167
Opdracht
De focus van de begeleiding is om de hele persoon te ontwikkelen en daarvoor is een breed gamma
aan technieken voorhanden die de nodige wijsheid vereisen om op passende wijze te worden
gebruikt Bij mentoring mensen maken gebruik van de volgende vijf meest voorkomende
technieken12
1 Begeleidend het aangaan van een verbintenis contact maken op een zorgzame manier wat
inhoudt dat u zij aan zij staat met uw proteacutegeacute als deelnemer aan het leerproces
2 Motiverend mentoren worden vaak geconfronteerd met hoe moeilijke het is om hun proteacutegeacute tot
een zeker punt te brengen waarop hij of zij klaar is om een verandering aan te gaan Motiveren is
extra noodzakelijk wanneer u merktdat uw proteacutegeacute iets niet begrijpt of zelfs onacceptabel vindt Het
zal pas zin en waarde voor de proteacutegeacute krijgen hijzij inziet dat de situatie dit vereist
3 Katalyserend wanneer verandering leidt tot een kritiek gevoel van onder druk staan kan het
leren sneller gaan Hier kiest de mentor kiest ervoor om de proteacutegeacute rechtstreeks de verandering aan
te laten gaan dat wil zeggen rechtstreeks de verandering in te duiken door een andere manier van
denken uit te lokken of een verandering in identiteit of herordening van waarden
4 Tonend dit betekent dat u iets begrijpelijk moet maken of met behulp van een eigen voorbeeld
een vaardigheid of activiteit moet demonstreren U laat zien waarover u praat U laat dat zien door uw
eigen gedrag
5 Reflecterend hier de mentor richt zich op het plukken van de rijpe vrucht het wordt meestal
gebruikt om de proteacutegeacute zich bewust te laten worden van wat hijzij uit ervaring geleerd heeft en wat
voor conclusies hijzij daaruit trekt De belangrijkste vragen hierbij zijn Wat heb je geleerd Hoe
nuttig is het
Mentoren kunnen verschillende techniekenbruiken afhankelijk van de situatie en de mentaliteit van de
proteacutegeacute De technieken die ze in moderne organisaties
gebruiken zijn te vinden in oude onderwijssystemen
van de socratische methode van het oogsten tot de
begeleidingsmethode van de rondtrekkende leerling-
kathedraalbouwers in de Middeleeuwen Leiderschap
auteurs Jim Kouzes en Barry Posner13 adviseren
mentoren te zoeken naar leermomenten om de
mogelijkheden van de mensen in de organisaties die
zij leiden uit te breiden of te realiseren Zij
benadrukken dat persoonlijke geloofwaardigheid net
12 ^ a b Aubrey Bob and Cohen Paul (1995) Working Wisdom Timeless Skills and Vanguard Strategies for
Learning Organizations Jossey Bass pp 23 44ndash47 96ndash97 13 ^ Posner B and Kouzes J (1993) Credibility San Francisco Jossey Bass p 155
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
168
zo essentieel is voor de kwaliteit van mentoring als professionele vaardigheid
1 Welke optie zou ik gebruiken in de volgende situaties
Situatie Kies een techniek
begeleidend
motiverend
katalyserend
tonend
reflecterend
Dit is afhankelijk van
Een oudere persoon verliest haar
zelfstandigheid terwijl ze enige
praktische ondersteuning in huis
heeft
Een jonge criminele jongen zoekt
iemand die hem begrijpt en hem op
de juiste manier begeleidt
Een schoolmeisje heeft wat
gezelschap en hulp bij haar huiswerk
nodig
Een nieuwe werknemer heeft een
mentor nodig als gids tijdens zijn
eerste maand in de nieuwe
organisatie
Een oudere vrouw die weer wil gaan
dansen vreest dat men dat
belachelijk vindt voor haar leeftijd
Een startende ondernemer heeft wat
begeleiding en advies nodig van een
ervaren ondernemer
Een lichamelijk gehandicapte persoon
heeft enige steun nodig bij zijn werk
op een zorgboerderij
Samenvatting u heeft verschillende mentorschapstechnieken leren kennen
Opdracht 455 Moeilijkheden bij kennisoverdracht
Doel vaststellen wat kennisoverdracht moeilijk kan maken
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
169
1 Er zijn vele factoren die kennisoverdracht kunnen bemoeilijken - sommige van deze zijn
hieronder opgesomd
Het onvermogen om
onbewuste kennis (tacit
knowledge14) te
erkennen en te
articuleren
Visuele presentaties
om kennis over te
dragen
Problemen om
meningen
standpunten
veronderstellingen een
overtuiging of
culturele normen met
elkaar te delen
Geen cultuur
kennis is macht
Taalproblemen Verschillende
expertise
Interne conflicten Generatieverschillen
De eenheid proberen te
bewaren
Te weinig
stimulansen
Geografisch afstand Problemen met ICT
Eerdere ervaringen Geen gedeelde
sociale identiteit
Misverstanden Foutieve informatie
Motivatieproblemen Gebrek aan
vertrouwen
Twijfels aan
deskudigheid
Welke complicaties heeft u ervaren Hoe kunt u proberen deze te vermijden of op te lossen
2 In de onderstaande lijst ziet u verschillende mogelijkheden om uzelf te trainen in kennisoverdracht
Verschillende
trainingsmogelijkheden
Wat heeft u persoonlijk
nodig
Wat heeft u nodig om dit
te organiseren
Zelf begeleid worden door
een mentor
Coachingsgesprekken
Geleide fantasie
Simulatie rollenspel
Ervaringsleren
14 Tacit Knowledge is not easy to visualise and express It is highly personal and hard to formalise
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
170
In het werk meelopen
Als koppel werken
Community of practice
met andere mentoren ndash
intervisie
Gesprekstraining
Supervisie of intervisie
Heeft u weleens gebruik gemaakt van eacuteeacuten van deze mogelijkheden Wat lijkt u een goede
mogelijkheid om uw vaardigheden op dit terrein te vergroten
Samenvatting u heeft nagedacht over verschillende manieren om problemen bij mentoring te
overwinnen
Samenvatting module kennistransfer
In deze module heeft u geleerd hoe u uw mogelijkheden om kennis en ervaring over te dragen kunt
verbeteren
Verder lezen
httpwwwintermediairnlcarrieredoorgroeiencarriere-ontwikkeling4-voordelen-van-een-mentor-
op-je-werk
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriereiedereen-kan-een-mentor-gebruikencfm
httpwwwintermactionnlduo_mentoringphp
httptranslategooglenltranslatehl=nl-
NLamplangpair=en7Cnlampu=httpwwwmentorsetorgukpagesmentoringhtm
httpwwwcoachingindecultuurnlfileadminuser_uploadpublicatiesmentormenteeboekje1pdf
46 Tijd- en stressmanagement
Ik ben ervan overtuigd dat het enige wat we werkelijk hebben is tijd E Foley
Doel beter met tijd en met stress om leren gaan
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur
Introductie
Het is essentieel om in ons leven te onderzoeken op welke wijze we omgaan met de beschikbare tijd
Dit heeft betrekking op onze waarden en overtuigingen op onze prioriteiten en op wat anderen van
ons eisen Het verkrijgen van inzicht in onze tijd en het beheer ervan kan dus zeer nuttig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
171
Tijd- en stress management zelfbeoordeling Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden met betrekking tot tijd- en stress
management vast te stellen (0-meting) Wij raden u aan deze test opnieuw te doen nadat u de
opdrachten in deze module gedaan heeft
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat u effectief bent in het beheer van uw
tijd
2 Denkt u dat u effectief met stress omgaat
3 U voelt u gefrustreerd uw werk
4 U ben moe zelfs als u lang genoeg slaapt
5 U krijgt ruzie met uw collegas of uw gezin
6 U moet langer op het werk blijven of uw taken thuis
afmaken
7 U heeft zo veel dingen te doen dat u niet weet
waarmee te beginnen
8 Denkt u dat uw collegarsquos met u willen werken als het
om tijdsgebonden taken gaat
9 Maakt u een prioriteitenlijstje van uw dagelijkse taken
en checkt u dat naderhand
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel u punten voor de vragen 1 tot 5 bij elkaar op
Uitslag
Als u een score had van 36+ beheert u uw tijd en stress echt goed al en het is misschien niet nodig
om deze module te doen
19 tot 35 is redelijk scoort en u kunt iets winnen door deze module te doen
9 tot 18 u kunt waarschijnlijk veel winnen door de oefeningen in deze module te maken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
172
Overzicht van activiteiten
451 ndash Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
452 ndash Wat is stress Stress op het werk
453 - Omgaan met stress stijlen en beheersing
454 - Omgaan met stress rationeel denken
455 - Risicomanagement
Opdracht 461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
Wanneer bepaalde zaken onze energie opslurpen en we geiumlrriteerd raken en ontevreden worden
hebben we te maken met een zogenaamde tijdvreter Dit kan gebeuren door onze eigen schuld of
door de organisatie waar we werken of door een combinatie van beide
Opdracht
1 Markeer in de onderstaande tabellen de tijdvreters die voor u frustrerend zijn en geef aan in
welke mate In de rechterkolom aangeven met een vinkje in de eerste 4 antwoordkolommen
en in de 5e kolom Ja of Nee
2
Tijdvreters Bijna altijd
Vaak Soms Bijna nooit
Welgeen probleem
U bent niet in staat om uw werkzaamheden
op tijd af te krijgen
lsquos Avonds voelt u dat u heb niet genoeg
gewerkt
U onderbreekt de hele tijd uw werk
U heeft teveel dingen op hetzelfde moment te
doen
U heeft veel tijd geiumlnvesteerd in nutteloze
dingen
U stelt moeilijke taken uit
Er is een gebrek aan duidelijke taken een
taakomschrijving ontbreekt
U vindt het moeilijk om prioriteiten te stellen
U wordt overweldigd door te veel onvoorziene
gebeurtenissen
Er is te veel chaos om u heen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
173
U heeft meer tijd nodig om nieuwe en
moeilijke taken effectief uit te voeren
U heeft vaak activiteiten die ook door anderen
kunnen worden gedaan
U kunt (vaak) niet weigeren
U bent vaak niet in de stemming om de
dingen die u moet doen te doen
U heeft niet genoeg tijd voor uzelf
Meestal bent u gehaast
Uw partnerkinderen krijgen niet genoeg
aandacht
Er gebeurt altijd te veel tegelijk
Iedereen wil altijd wel iets van u
U wilt alles perfect te doen
Anderen vragen te veel van u
U moet altijd andere mensen onder druk
zetten druk om dingen gedaan te krijgen
Er is teveel bureaucratie
2 Kies de vijf meest relevante tijdvreters uit deze lijst
Bedenk zo veel mogelijk suggesties voor oplossingen voor deze problemen Noteer alle suggesties
Zelfs wanneer een suggestie dom lijkt kan die later toch nuttig blijken
Tijdvreters Suggesties voor oplossingen
1
2
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
174
3
4
5
Samenvatting U heeft ontdekt dat sommige zaken die uw tijd verbruiken u niet verder helpen
Opdracht 462 - Wat is stress Stress op het werk
Stress is als een storm Het komt onverwacht en doodt uw plannen Stress is net als een kruid
Geeft smaak maar vernietigt bij overdosering
Doel bronnen van mijn stress te ontdekken op het werk
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
De benodigde middelen pen
Introductie stress op het werk
Stress is
Iemands reactie op de eisen of eisen aan hen
Een onbalans tussen deze eisen en persoon waargenomen vermogen om hen te ontmoeten
Een emotionele spanning in situaties die als moeilijk ervaren
Drie benaderingen van stress
bull Stress als reactie - uw fysiologische en psychologische reactie op een waargenomen moeilijke
situatie
bull Stress als een stimulans - een situatie die u in u omgeving waarneemt en die flinke druk en
sterke emoties creeumlert
bull Stress als proces - de relatie tussen u en in uw omgeving die afhangt van mijn perceptie van
de situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
175
Stress op het werk - mogelijke bronnen
- Rolconflict in de organisatie
- Negatieve zelfbeoordeling van uw carriegravere
- Gebrek aan stabiele werkgelegenheid
- Conflicten met uw ondergeschiktencollegasmanagersklanten
- Tijdsdruk
- Buitengewone werklast
- Wijzigingen in uw functieomschrijving
- Wijzigingen in de technische apparatuur
Opdracht Stress op uw werk test
Instructie ga na hoe vaak u de onderstaande situaties ervaren heeft in de laatste drie maanden
Gebruik de schaal
0 - nooit 1 - soms 2 - heel vaak 3 - vaak 4 - bijna de hele tijd
Score
U mist enthousiasme voor uw werk
U voelt u altijd moe hoewel u lang genoeg slaapt
U voelt u gefrustreerd tijdens het uitvoeren van werktaken
Uw stemming verandert snel U wordt ongeduldig zelfs van kleine
ongemakken
U moet het wat kalmer aan doe - U heeft genoeg van al die mensen die
iets van u moeten
U heeft een negatieve houding tegenover uw werk - u denkt dat het zo
nutteloos is
U denkt dat uw beslissingsvermogen lager dan ooit is
Het lijkt u dat u minder efficieumlnt ben als u zou moeten zijn
De kwaliteit van uw werk is lager dan die zou moeten zijn
U voelt me fysiek emotioneel en of psychisch uitgeput
Uw weerstand tegen ziektes is lager
U heeft minder interesse in uw hobbyrsquos
U eet minder of meer dan normaal drinkt meer koffie thee of
koolzuurhoudende dranken u rookt meer drinkt meer alcohol of gebruikt
andere middelen gebruiken om u in uw werk staande te blijven houden
U begin u onverschillig te voelen over andermans problemen en
behoeften
U voelt spanning in gesprekken met uw manager collegas vrienden of
familie zitten
U bent geestelijk afwezig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
176
U hebt concentratieproblemen
U raakt snel verveeld
U mist de voldoening in uw werk u denkt dat u zich slecht voelt of er iets
mis is
Het enige antwoord dat bij u opkomt als u aan waarom moet werken
denkt is mijn salaris
Bereken nu uw score
Als uw totale score is
0 tot 25 ndash gaat u goed om met stress op uw werk
24 tot 40 ndash ervaart u enige stress en moet preventieve maatregelen nemen het kan het eerste teken
van een opkomende burn-out
41 tot 55 ndash het is voor u zeker nodig om concrete maatregelen te nemen het kan de tweede fase van
een burn-out te zijn
55 + - uw situatie kan worden gedefinieerd als een burn-out en u heeft waarschijnlijk professionele
hulp en ondersteuning nodig om daar mee om te gaan
Samenvatting
In dit deel heeft u mogelijke bronnen van stress ontdekt zoals u die kunt ervaren in uw werk U heeft
ook uw gedrag gevoelens en houding die tot een hoge mate van stress kunnen leiden of zelfs tot een
echte burn-out geeumlvalueerd
Opdracht 463 Omgaan met stress stijlen en beheersing
We hebben de mogelijkheid om dingen die we niet kunnen veranderen te accepteren de moed om
dingen die we kunnen veranderen te veranderen en de wijsheid om het eerste van het laatste te
kunnen onderscheiden R Niebuhr
Doel Verschillen manieren van omgaan met stress te identificeren
Benodigde tijd voor de activiteit 45 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
De meest voorkomende bron van stress is het gevoel dat u niets kunt doen in werkelijkheid is dat
een zeer uitzonderlijke situatie zoals de dood of een natuurramp De beste manier om met dit gevoel
van ik kan niets doen om te gaan is het identificeren van gebieden waar u wel controle over heeft
U kunt altijd uw omgeving in kaart brengen om deze controlegebieden te bepalen hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
177
Stijlen en strategieeumln om met stress om te gaan
bull Voorkomen ndasheen stressvolle situaties die in de nabije toekomst kunnen optreden vernijden Een
verstandige strategie hoewel de situatie zich in werkelijkheid misschien niet zal voordoen
bull De aanval kiezen - een agressieve factor die uw situatie in gevaar kan brengen actief benaderen
en neutraliseren of verwijderen deze strategie kost vaak veel energie en intellectuele inspanning
bull Bescherming zoeken ndash een strategie om uw krachten te sparen onderduiken tot de dreiging
verdwijntwellicht gebeurt dat nooit maar toch
bull Ontsnappen ndash een normale keuze in zogenaamde hopeloze situaties als u denkt dat u niets kunt
doen om te helpen maar deze strategie kan ook een self-fulfilling prophecy worden
How kunt u op stress reageren ndash
Drie verschillende scenariorsquos
Opdracht 464 Omgaan met stress rationeel denken
Ik heb invloed ophellip
Ik heb hier geen invloed op
Ik heb misschien invloed op hellip
stress u raakt uw baan kwijt
Mijn
leven
ontwikkeling eigen bedrijf beginnen
crisis
weer evenwicht raken een
vergelijkbare baan vinden similar job
stagnatie van een uitkering
leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
178
Doel ontdekken hoe kan u uw geest kunt gebruiken om stress te verminderen
Benodigde tijd voor de activiteit 30 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
Hoewel u misschien een beperkte invloed op de dingen om u heen heeft kunt u uw denken
controleren en daarmee ook uw reacties op stressvolle situaties Het zijn niet feiten waar u nerveus en
gespannen van wordt We worden nerveus en gespannen van de mate waarin wij in die feiten
geloven
EMOTIES = wat u gelooft + wat u denkt
Regels voor rationeel gedrag
bull Sommige dingen gaan niet zoals u gepland had dat is heel natuurlijk
bull Er zijn zaken die u kun controleren (u kunt altijd een manier vinden om ze op te lossen) En zaken
die u niet kunt controleren heeft u als feit te accepteren
bull Niemand is perfect U hoeft niet in alle situaties perfect te zijn
bull U had nooit een ramp verwacht
Opdracht
A DE SITUATIE
Denk aan een stressvolle situatie die u onlangs heeft meegemaakt of waar u nu mee te maken
heeft Beschrijf kort wat er is gebeurd
B GEDACHTEN amp GELOOF
Beschrijf oprecht wat u van de situatie gelooft en wat uw gedachten erbij zijn (A)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
179
C EMOTIES
Wat voor gevoelens heeft u in die situatie (A)
D ACTIE
Wat heeft u uiteindelijk in die situatie gedaan(A)
E FEITEN
Controleer of alle dingen die u heeft opgeschreven in A FEITEN zijn Laat alleen die dingen toe
die kunnen worden opgenomen door een camera
F GEZONDE GEEST
Controleer alle gedachten die u heeft opgeschreven in ldquoBrdquo
Wat zijn uw gedachten Berusten uw ideeeumln op onbetwistbare feiten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
180
G GEDACHTEN VERVANGEN
Vervang de gedachten die niet echt waar zijn door andere gedachten
Samenvatting U hebt geleerd om een methode van rationeel denken toe te passen in een
uitdagende situatie in uw leven
Opmerking lsquoNo way out situaties zijn echt zeldzaam en deze opdracht leert u om eerder
realistische gedachten uit te voeren dan toe te geven aan wishful thinking In de meeste gevallen kunt
u een oplossing vinden om uw stress te verminderen Analyseer de situatie met behulp van
technieken geleerd in deze moduel en vraag uw collegas of familie u daarbij te helpen
Opdracht 465 Risicomanagement
Introductie
Risico is onvermijdelijk Het is net als de spreekwoordelijke dood en de belastingen eacuteeacuten van de
weinige onvermijdelijke dingen in het leven Sommige risicos zijn zo klein dat ze te verwaarlozen zijn
terwijl anderen in potentie ernstige gevolgen voor ons welzijn kunnen hebben Het is dus belangrijk
om de waarschijnlijkheid en de mogelijke gevolgen van onze eigen specifieke risicos te begrijpen en
verstandige kosteneffectieve maatregelen te nemen tegen de belangrijkste risicorsquos
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
181
Een risico is in wezen een potentieel toekomstig probleem (of kans) Elke beslissing die u neemt of
iedere actie die u onderneemt bevat een element van risico Risicos ontstaan wanneer de zwakke
plekken in onze systemen processen faciliteiten of middelen bedreigd worden
De volgende gebeurtenissen zijn voorbeelden in willekeurige volgorde van enkele van de mogelijke
risicos die ons kunnen bedreigen Het is geenszins een definitieve of uitputtende lijst - het is eerder
bedoeld om een beeld te krijgen van alle soorten risicos die u kunt tegenkomen We hebben alleen
maar het nieuws te lezen of het journaal te kijken of te denken over hoe we onze ervaringen willen
realiseren om te beseffen dat deze gebeurtenissen helaas gebeuren - in sommige gevallen maar al te
vaak
Brand Computer crash Ziekte Negatieve publiciteit
Overstroming Ongeluk op de
werkvloer
Negatief saldo Echtscheiding
Internetstoring Stroomuitval Vervuling Auto-ongeluk
Diefstal Menselijk fout Vandalisme Hartfalen
Risicos kunnen ontstaan als gevolg van uw eigen handelen of als gevolg van externe factoren
Opdrachten
Het proces van risicomanagement is eenvoudig maar doeltreffend De voorgestelde werkwijze kent vijf
zeer eenvoudige fasen die in het volgende schema getoond worden
Fase 1 Voordat u enige zinvolle actie tegen een mogelijk risico kunt ondernemen moet u weten wat u
kunt tegen komen
Neem een moment de tijd en overwegen wat mogelijke risicos zijn in uw leven Vul deze in tabel 1
Tabel 1
1 risicos inventariseren
2 risicos kwantificeren
3 tegenmaatregelen inventariseren
4tegenmaatregelen implementeren
5monitoren en herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
182
Risicorsquos Mate van waarschijnlijkheid Te verwachten impact
Fase 2 Zodra u uw risicorsquos geiumlnventariseerd heeft moet u ze kwantificeren De risicorsquos waarin u echt
geiumlnteresseerd bent zijn de moeite waard om iets aan te doen
Geef elk risico het aantal punten dat overeenkomt met hoe ernstig het risico misschien is
Bekijk de risicorsquos die u gekozen hebt en schat hoe waarschijnlijk met behulp van de volgende termen
onwaarschijnlijk mogelijk waarschijnlijk en onvermijdelijk
Beschrijf de mogelijke gevolgen in termen als laag gemiddeld en hoog
Fase 3 Zodra u weet welke risicos de meest ernstige zijn kunt u beginnen mogelijke
tegenmaatregelen te inventariseren en deze te implementeren
TEGENMAATREGELEN
Risicorsquos Verplaatsen Verkleinen Controleren Herstellen
Fase 4 U stelt vast welke tegenmaatregelen verstandig en rendabel zijn en besluit waarin u wilt
investeren Daarna kunt u verder gaan en ze uit te voeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
183
Hoog
Laag
Laag Hoog
Plaats de belangrijkste risicos in de rechter bovenhoek en de minst belangrijke in de linker
bovenhoek
In algemene termen kunnen de reacties op verschillende risicos grotendeels worden onderverdeeld in
vier categorieeumln
- Geen actie (laag-laag)
- Zou afgezwakt kunnen worden (laag-hoog)
- Moet afgezwakt worden (hoog-laag)
- Moet onmiddellijk afgezwakt worden (hoog-hoog)
Als de kans en de impact beide laag zijn kan het een volkomen redelijke beslissing zijn om niets te
doen en om bepaalde risicos te accepteren
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid maar een lage impact zou een verstandige aanpak zijn
om ze te controleren en te beheersen bijvoorbeeld door het verbeteren en documenteren van
processen door het verstrekken van adequate opleiding en onderwijs en door de uitvoering van de
controle en procedures om regelmatig te controleren en de situatie te beoordelen
Als de kans laag is maar de impact hoog dient een rampenplan te worden ontwikkeld Het is
daarnaast echter altijd goed te beseffen dat het oude gezegde voorkomen is beter dan genezen
evenzeer geldt Dus preventie waar dat mogelijk is
WAARSCH
IJN
-
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
184
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid en een hoge impact zijn onmiddellijk risicobeperkende
maatregelen absoluut noodzakelijk
-
Hierbij moet echter worden opgemerkt dat er mogelijk enige overlap is omdat zoals met zo veel
dingen in het leven het niet altijd mogelijk is om alles te verdelen in overzichtelijke afgebakende
blokken Bijvoorbeeld risicoreductie of zich verzekeren tegen risicorsquos zouden beiden toegepast kunnen
worden in eacuteeacuten van de twee meest rechtse kwadranten in bovenstaand schema
Fase 5 Om het proces te voltooien moet u de effectiviteit in de gaten houden via monitoring of door
de controles die daarvoor in de plaats komen
Voor elke in te voeren tegenmaatregel moet u overwegen of
- Het werkt waarvoor het bedoeld is
- Het de totale blootstelling aan risicos vermindert
- Het verbetert
- Het rendabel blijft
- Het niveau van restrisico aanvaardbaar is
- Het wordt nageleefd
Samenvatting moduletijd-en stressmanagement
In deze module heeft u geleerd hoe u beter om kunt gaan met stress het organiseren en plannen van
uw taken en het managen van de risicorsquos
Beheren en
bewaken
Reductie-
overdracht
Accepteren
Verzekeren
WA
AR
SC
HIJ
N
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
185
Hoofdstuk 5 Een gezonde leefstijl
Dit hoofdstuk verkent aspecten van gezondheid en welzijn en spiritualiteit
51 Gezondheid en welzijn
Onderzoek toont aan dat de gezondheid op elke leeftijd of in elk stadium van het leven kan worden
verbeterd Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voor een merkbare verbetering van de gezondheid
optreedt
Doel praktische manieren op een rij zetten om uw gezondheid en uw welzijn te verbeteren
De tijd die nodig is voor deze module 1 uur 40 minuten
Introductie
In deze module gaat u een aantal terreinen van gezondheid verkennen De module heeft to doel uw
bewustzijn te verhogen en uw gezondheid te verbeteren Gezondheid is een waardevolle grondstof
voor een persoon op elke leeftijd of in elke fase in het leven Gezondheid wordt beiumlnvloed door de
levensstijl die we erop nahouden Het beoordelen van uw huidige gezondheidstoestand en de
gebieden waar verbeteringen nodig zijn zal helpen om een gezondheidsstrategie te implementeren
die een aspect van gezondheid in positieve zin kan veranderen
Alles wat u doet kan positief of negatief effect hebben op uw gezondheid Daarom is het belangrijk bij
het opbouwen van een positieve gezondheid om de gezondheidsbevorderende handelingen te
identificeren en deze over te nemen
Zelfbeoordeling gezondheid en welzijn
Gebruik de onderstaande zelfbeoordeling ook om uw vaardigheden opnieuw te evalueren na het
uitvoeren van de opdrachten in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
186
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat uw gezondheid en welzijn kan worden
verbeterd
2 Gaat u uw gezondheid te verbeteren
3 U gelooft dat uw gezondheid onder controle is
4 U weet niet hoe u uw gezondheid kunt verbeteren
5 U weet meestal wat er nodig is
6 U bent bereid om uw energie te steken in het onderhouden
van uw gezondheid
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel uw scores voor de vragen 1 tot 6 op
Uitslag
Een score van
20-30 betekent dat u een goed begrip heeft van sommige aspecten van gezondheid en welzijn
misschien heeft u het niet nodig om dit onderdeel te volgen
10-19 zijn redelijke scores maar u kunt door her volgen van dit onderdeel een beter begrip kirjgen
van uw gezondheid
0-9 u heeft veel te winnen op het gebeid van gezondheid en welzijn door dit onderdeel te volgen
Overzicht van opdrachten
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
512 Behoud van gezondheid en welzijn
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
187
Opdracht 511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
Onder de bevolking is de algemene kennis en het bewustzijn van de gezondheid zeer hoog Over het
algemeen beperken mensen hun gezondheid door specifieke acties die nodig zijn te vermijden
Doel manieren van denken ontwikkelen over de controle van de persoonlijke gezondheid nemen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
De truc is om gezondheidswinst te beginnen van waar u uw lichaam uw geest uw emoties en uw
geest zich nu bevinden en uw gezondheid stapsgewijs verbeteren
Het ontwikkelen van een consistente en lonende strategie gericht op gezondheidswinst zal een
positieve verschil in uw gezondheid opleveren dat binnen 4 tot 6 weken kan worden
Case studies van gezondheidswinst
Case studie 1
Een 57-jarige werknemer werkzaam in de productie had last van pijn in zijn rug Een fysiotherapeut
beval oefeningen aan voor het versterken van de rugspieren en demonstreerde betere tiltechnieken
Hij werd geadviseerd om vijf keer per week te oefenen Binnen drie weken was de pijn verminderd en
na zes weken had de werknemer een goede houding en was in staat om te tillen Zijn kracht werd
herbouwd en de pijn verdween
Case studie 2
Een vrouw van 65 in een stressvolle administratie baan begon in gewicht toe te nemen en hoge
bloeddruk te ontwikkelen Ze wenste te blijven werken maar ze was bezig met haar gezondheid Ze
won medisch advies in Haar bloeddruk en cholesterolniveau werden gecontroleerd en ze werd
geadviseerd om gewicht te verliezen zich bezig te houden met matige lichaamsbeweging en de stress
te verminderen Ze had eerder zonder succes dieumlten gevolgd maar ze had nog nooit een programma
in combinatie met matige lichaamsbeweging geprobeerd Dit keer voelde ze zich door het combineren
van zowel een passend dieet en lichaamsbeweging als haar reacties op het beheersen van de stress
binnen 6 weken meer ontspannen en begon ze langzaam en gestaag gewicht te verliezen
Case studie 3
Een man van midden veertig was zonder werk en ontwikkelde een milde depressie Hij voelde zich
waardeloos onwaardig en incompetent Aanvankelijk hield hij dit voor zichzelf omdat hij vreesde
dat zijn depressie zou worden opgemerkt Na enige tijd besloot hij met een verpleegkundige te
praten die een aantal praktische strategieeumln voor het omgaan met gevoelens en gedachten had
voorgesteld De verpleegkundige raadde hem tevens professionele ondersteuning aan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
188
De man hield zich bezig met het beoefenen van een aantal strategieeumln om verschuiving van
denkpatronen op gang te helpen en om zijn stemming te verlichten Dit leidde tot meer positieve
vooruitzichten Een functieanalyse passend bij zijn competenties en diverse vaardigheden heeft hem
verder gemotiveerd om nieuw werk te zoeken Binnen acht maanden had hij een geschikte en
bevredigende baan
Case studie 4
Een vrouw met twee jonge kinderen was net gescheiden Ze moest aan het werk om inkomen in te
brengen dat het gezin het huis kon aanhouden en de kosten van kinderopvang kon betalen Haar
familie woonden niet in dezelfde gemeente en kon haar niet helpen met kinderopvang Ze besloot
haar eigen cregraveche op te zetten een kinderopvanggroep voor kinderen van jonge moeders in haar
omgeving Ze keek rond naar informatie over sociale ondernemingen kleine zelfstandigen de
beschikbaarheid van subsidies en zette alle juridische en medische eisen op een rij om gastouder te
worden Binnen vijf maanden had ze een plaatselijke cregraveche voor haar kinderen en drie anderen
opgezet Dit leverde haar een basisinkomen op Het business plan wees uit dat ze met twee andere
moeders samen moest gaan werken om het aantal kinderen in haar cregraveche te vergroten
Samenvatting Gezondheid en welzijn omarmen uiteenlopende levenssituaties Gezondheid kan ten
allen tijde worden verbeterd door middel van een gerichte en gefundeerde visie Gezondheidswinst
kan na 4 tot 6 weken worden waargenomen
Opdracht 512 Gezondheid en welzijn onderhouden
Soms gezondheid kan slecht zijn als gevolg van een chronische aandoening In deze omstandigheden
is het zaak is om de effecten van de aandoening te beperken en ervoor te zorgen bijkomende
problemen te vermijden
Doel manieren ontwikkelen om uw gezondheid te handhaven en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Welke specifieke gezondheidsmaatregelen zijn nodig om uw gezondheid nu en in de toekomst te
verbeteren
2 Wat zijn de voordelen hiervan
3 Wat zal u motiveren om specifieke gezondheidsbevorderende acties te ondernemen
4 Hoe kunt u belemmeringen overwinnen
5 Welke ondersteuning of hulp heeft u nodig
6 Kunt u deze dingen eigenlijk doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
189
U gaat geleidelijk beginnen met eacuteeacuten nieuwe gezondheidsactie bouwen in de eerste week van mijn
gezondheidsstrategie
U gaat van deze eerste gezondheidsactie een gewoonte te maken Wanneer dat gebeurd is gaat u de
tweede gezondheidsactie beginnen en die blijven volhouden totdat alle verbeteringen van de
gezondheid die u op dit moment in uw leven wilde realiseren zich hebben voltrokken
Voor ieder gezondheidseffect actie stelt u zich de volgende vragen
- Hoe kwam u er op
- Welke aspecten van de gezondheidsactie werden bereikt Welke waren minder succesvol
- Wat kon met de actie worden bereikt
- Wat heeft de gezondheidsactie belemmerd
- Wat kunt u doen om een belemmering of een barriegravere een beperkende factor te overwinnen
- Welke extra maatregelen moet u nemen om een algemene verbetering van uw gezondheid te
realiseren
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren bestudeerd om een positieve gezondheid in uw
leven op te bouwen
Opdracht 513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
Doel een strategie voor het beheer van kritieke gezondheid te identificeren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Is er extra informatie die u nodig heeft om u te helpen uw huidige conditie te houden Waar zou u
dit kunnen vinden Hoe betrouwbaar is informatie over de therapeutische protocollen
2 Zijn er ontwikkelingen in de vooruitgang van de gezondheid met betrekking tot uw conditie
3 Zou het nuttig zijn om af te spreken met oudere mensen in een vergelijkbare situatie
4 Wat heeft in het verleden voor u gewerkt als het gaat om het bewaken van uw conditie en wat zou
nu kunnen helpen
5 Zou een verbetering van uw stemming een positieve invloed op uw conditie hebben
Samenvatting In deze opdracht heeft kennis gemaakt met andere manieren om bij uw gezondheid
stil te staan
Samenvatting module Gezondheid en welzijn
In dit deel heeft u manieren geleerd om uw gezondheid door middel van verschillende technieken te
verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
190
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
191
52 Spiritualiteit
De geest is een essentieel aspect van het mens-zijn Het is een essentie in de kern van ons wezen
Doel praktische manieren om uw spirituele kant te verkennen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 40 minuten
Introductie
Deze module zal op een concrete manier ideeeumln van spiritualiteit en spirituele bekwaamheid
introduceren die van praktische waarde voor u kunnen zijn Mensen zijn zich vaak niet bewust van
hun spirituele aard en ontkennen vaak een geestelijk bestaan Carl Jung een beroemde psycholoog
suggereert dat spirituele geestelijke volwassenheid (individuatie) een belangrijke uitdaging is in de
tweede helft van het leven
Spiritualiteit kent veel elementen Het is een essentieumlle kwaliteit en de essentie van levende wezens
Het is aanwezig in en om ons heen Spirituele energie stroomt en kan worden gericht
De opdrachten in deze module omvatten een scala van technieken zoals meditatie en visualisatie De
energie van de mens is deels spirituele energie In eenvoudige termen de energie die afhankelijk is
van het bestaan van het fysieke lichaam wordt beschouwd als menselijke energie en hetgeen de dood
overstijgt kan als spirituele energie beschouwd overwogen
De aanpak is algemeen onafhankelijk en vrij van een bepaalde religieuze stroming
Hoe is het met uw spirituele energie gesteld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden op spiritueel terrein beter te leren
verstaan
Het is aan te raden deze zelfbeoordeling nogmaals in te vullen na het uitvoeren van de opdrachten in
deze module
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Kunt u uw spirituele kant herkennen
2 Verstaat u de energiestromen rond uw lichaam
3 U bent regelmatig met uw spirituele zelf verbonden
4 U bent zich bewust van uw spiritualiteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
192
5 U bent zich er van bewust van dat er energiestromen
door uw lichaam gaan
6 U heeft zich altijd verbonden gevoeld met iets hogers
dan uzelf
7 De mens is complex en multidimensionaal
Tel de punten in iedere kolom op
Totaal
De uitslag
24-35 betekent dat u een goed beeld heeft van wat spiritualiteit voor u betekent en dat het niet perse
nodig is om deze module te doen
12-23 zijn redelijke scores maar u kunt spirituele kant beter leren kennen door de opdrachten uit
deze module te doen
0-11 u zult zeker meer inzicht in uw spiritualiteit krijgen door deze module te volgen
Lijst van activiteiten
521 Energiebalans inleiding tot uw energiesysteem
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
523 Reiniging van uw energiesysteem
524 Bescherming van uw energiesysteem
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk weten
526 Het bereiken van innerlijke vrede
Opdracht 521 ndash Energiebalans inleiding in het energiesysteem
In het menselijk lichaam binden zich brandpunten van energie Deze energiecentra ook wel chakrarsquos
genoemd geven en nemen energie Het lichaam heeft zeven grote energiecentra en vele minder
belangrijke kleinere zoals op de palmen van de handen en de voetzolen Den zeven belangrijkste
chakras (energiebronnen) zijn te vinden aan de basis van de ruggengraat onder de solar plexus
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
193
boven de solar plexus in het midden van de borst bij de keel op het voorhoofd en op de kroon van
het hoofd (zie diagram in 522)
Doel de energiecentra in uw lichaam leren lokaliseren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier en pen twee kussens een pendel een andere vertrouwde persoon
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u met behulp van een vertrouwd persoon uitvinden waar de energiebronnen
zich in uw lichaam bevinden
2 We spreken daarom van persoon A en persoon B
3 Persoon A ligt op de vloer met een kussen onder het hoofd en eacuteeacuten onder de knieeumln indien
gewenst
4 Persoon B beweegt de pendel ongeveer 75 cm boven de voeten en beweegt de pendel langzaam
over het lichaam Stop wanneer de pendel15 begint te bewegen om te bepalen of er iets waar te
nemen valt met de klok mee tegen de klok in zijwaarts of gewoon trillen
5 De pendel wordt bewogen in de richting aangegeven in de tekening
6 Noteer de plaats op het lichaam waar de pendel in beweging is en de richting ervan
7 Wanneer het eindpunt boven het hoofd bereikt wordt stopt u en noteert u met behulp van de
onderstaande tabel de soorten bewegingen die u waargenomen heeft
15
wwwtijdvoorspiritualiteitnl
Start 1
Start 2 Finish
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
194
8 Wissel van plaats met met Persoon B en herhaal de procedure
9 Waar heeft u de chakrarsquos kunnen waarnemen
Posities en beweging van de Chakras
Positie Bewegingsrichting Bewegingssnelheid
Samenvatting In deze oefening heeft u de posities van uw energiecentra geiumldentificeerd en de
soorten bewegingen die daarmee verbonden zijn
Opdracht 522 ndash Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
Energiecentra ontvangen energie van de velden rond het lichaam maar ze geven ook energie Via
deze energiestromen ontvangt u allerlei signalen emotioneel mentaal fysiek en energiek De
kwaliteit en kenmerken van energie kunnen verschillen sommige zijn negatief andere positief voor
lichaam geest of gevoelsleven
Doel een methode leren kennen om evenwicht tussen de energiecentra te creeumlren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen een rustige plek een pendel en een vertrouwde vriend
Opdracht
1 Wanneer een chakra in balans draait hij met de klok mee of tegen de klok in De chakra
beweegt gestaag en regelmatig in een cirkelvormig patroon Als de chakra gaat zigzaggen
(zijwaartse bewegingen maakt) dan is hij uit balans Als de pendel niet beweegt boven een
chakra dan is die gesloten beschermd of weinig gebruikt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
195
2 De gedachte is dat de stroom van energiebewegingen zich erop richt om in of uit de chakra te
stromen Door u bewust op uw energiecentrum te richten en uw energie doelgericht in de
gewenste richting bewegen kan het evenwicht herstellen
3 U begint met oefenen
a kies uw hart of solar plexus chakra
b u gaat zitten of liggen
c u probeert te ontspannen en rustig te worden
d probeer een beeld te vormen van de door u gekozen chakra en tast de manier af waarop
het zich beweegt
e verander de beweging als het te snel of te langzaam gaat
4 Vraag uw vriend om de manier waarop deze chakra zich beweegt te controleren door met de
pendel te draaien
5 Hoe ging het draaien Hoe voelde het
U kunt nu deze oefening herhalen met uw andere chakras en vervolgens opnieuw hun beweging met
een pendel controleren
Positie van de energiecentra en hun namen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
196
Daarnaast zijn er kleinere of minder belangrijke chakras energiecentra op de handpalmen
voetzolen heupen knieeumln ellebogen en op sommige andere plaatsen
1 U kunt aantekeningen maken over de impact van uw geest op uw energiecentra
2 Als al uw chakrarsquos zich wentelen en in een regelmatig tempo draaien met een diameter van 20
cm zijn ze in balans
Samenvatting In deze opdracht heeft u geoefend om met uw geest de beweging van de
energiecentra te veranderen en uw chakras in evenwicht te brengen
Opmerking deze opdracht vraagt wat oefening voordat u de manier om uw chakra beweging
beiumlnvloeden meester bent
Opdracht 523 ndash Reiniging van uw energiesysteem
De elektromagnetische velden rond een lichaam kunnen verschillende signalen opvangen Sommige
kunnen negatieve effecten hebben Daarom is het nuttig om op gezette tijden uw energiesysteem te
beschermen
Doel een methode leren om de energiecentra te reinigen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig in een stoel zitten en wacht tot u tot rust gekomen bent
2 Nu stelt u zich een stroom van licht voor die vanaf de bovenkant van uw hoofd helemaal rond en
over uw hele lichaam gaat en die langzaam recht naar beneden tot de vloer gaat zoals een douche
3 Dit visualisatieproces wist en reinigt elektromagnetische velden rond uw lichaam het verwijdert alle
hulpstukken die nutteloos zijn
4 Deze techniek kan gebruikt worden na moeilijke of uitdagende ontmoetingenvergaderingen Of
bijzondere emotionele situaties
Samenvatting In deze opdracht heeft u een visualisatietechniek geoefend om uw energiecentra te
reinigen
Opmerking In deze opdracht kan gouden of zilveren licht worden gebruikt in plaats van wit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
197
Opdracht 524 ndash Bescherming van uw energiesysteem
Doel een methode leren om uw energiecentra te beschermen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig zitten comfortabel en ontspannen
2 Daarna leest u eerst deze tekst
a Adem zachtjes vanuit uw hartstreek
b Stel u voor dat het middelpunt van uw hart stil kalm en in vrede is
c Stel u het middelpunt van uw hart voor als een goudkleurige helende lichtbron
d U verspreidt dit gouden licht geleidelijk door uw lichaam zodat het elk orgaan weefsel en
cel vult Heel uw borst uw buik uw hele skelet al uw spieren uw hele
spijsverteringssyteem heel uw zenuwstelsel en uw hele energetische systeem
e Verleng dan deze gouden lichtstraal van uw hart tot een zeepbel rond uw hele lichaam op 2-
3 meter Over uw hoofd achter uw rug onder uw voeten en voor u Zodat u volledig
omgeven wordt door een ovaal gouden bel van licht
3 Nu voert u deze opdracht uit en laat het proces over u heen komen
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geoefend om uw energiesysteem te
beschermen
Opdracht 525 ndash Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk
weten
In deze opdracht zoekt u verbinding met hoger bewustzijn Voordat u naar een hoger bewustzijn gaat
is het essentieel dat u door de vorige oefening uw energiecentra beschermt
Doel Om verbinding met een hoger bewustzijn te maken en de bijbehorende betekenissen te
verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u uw energie sturen vanaf uw kruinchakra van uw hoogste punt naar het
Allerhoogste punt dat er bestaat De beschrijving van dat Allerhoogste punt is afhankelijk van uw
persoonlijke kennis of overtuiging Sommige mensen omschrijven dit als de goddelijke geest van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
198
licht Heer van het Universum God de Godheid het hoogste punt van hun eigen bewustzijn het
centrum van de kosmische kracht of het midden van Organiserend Vermogen
2 Lees eerst de volgende tekst
a Comfortabel zitten ontspannen regelmatig te ademen
b U plaatst een gouden bel van licht om u heen
c U neemt notie van hoe uw geest en lichaam voelt
d Nu ademt u diep in uw hart in verhoogt uw energie van uw hart naar uw keel voorhoofd
kroon en dan stuurt uw energie zo hoog als u kunt tot uw Allerhoogste punt
e Stel uzelf dan een vraag zoals Wat is het beste voor mij om in deze tijd te doen Waar
ben ik in mijn leven Hoe kan ik het beste doen wat ik kan Wat is mijn rol op aarde in deze
tijd Of vragen die voor u van gelijkwaardige betekenis zijn
3 Vervolgens doet u deze oefening en maakt u aantekeningen van wat u ervaart
4 Ga voorzichtig om met de boodschap die u ontvangt overdenk en controleer de geldigheid die deze
voor u heeft
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geleerd om contact te maken met een hoger
bewustzijn
Opdracht 526 ndash Het bereiken van innerlijke vrede
Innerlijke vrede is een gevoel van rust heelheid stilte en tevredenheid in uzelf
Doel manieren om innerlijke rust te identificeren
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
In deze oefening oefent u een andere manier van stilte en rust ervaren
a) Hartmeditatie u doet een hartmeditatie nadat u eerst oefening 524 gedaan heeft en het
gouden helende licht zich vanuit uw hart heeft uitgebreid rond uw hele lichaam
b) Ademhalingsmeditatie u ademt regelmatig gestaag en gelijkmatig adem vanuit uw borst U
telt tot 5 bij het inademen en tot zeven bij het uitademen Ga hiermee door totdat u zich
rustig en ontspannen voelt
c) Tekening in Healing Light 1 Stel uzelf voor dat u op enige afstand een goudgele zon ziet Van
deze zon krijgt u prachtige helende gouden energie Met deze gouden genezende energie vult u
uw hart en uw hele lichaam
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
199
d) Tekening in Healing Light 2 Stel u voor dat u vanuit uw hoofd door uw kroon heen
verbonden bent met de Allerhoogste bron van alle dingen U krijgt prachtige helende energie
van die Allerhoogste bron Laat deze energie naar beneden stromen uw hoofd in uw lichaam
binnen uw armen benen en voeten U ziet hoe de energie over en door u heen stroomt en een
cascade van gouden licht vormt
Samenvatting In deze opdracht heeft u geleerd op een andere manier stilte en rust te ervaren
Samenvatting module spiritualiteit
In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe u uw begrip van spiritualiteit menselijke energie en verbinding
met een hoger bewustzijn kunt verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
200
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK
In dit hoofdstuk leert u over manieren om doelen te stellen en actie te ondernemen in uw leven
Doel effectieve manieren vinden om doelen te stellen en actie te ondernemen
De tijd die nodig is om dit hoofdstuk te voltooien 35 minuten
Persoonlijk plan van aanpak
Een plan van aanpak biedt u een kans om zich te concentreren op de dingen die u zou willen bereiken
wijzigen of doen Het herinnert u aan waar u bent en waar u naar toe wilt en kan een route geven om
dit te bereiken
Gebruik het schema van het plan van aanpak terwijl u door de verschillende onderdelen van
dit werkboek heengaat Noteer de acties die u wilt ondernemen terwijl u de opdrachten in
de verschillende hoofdstukken maakt
Opmerking
Het plan van aanpak is een hulpmiddel voor uw toekomstplanning en ontwikkeling Het is positief dat
u alle of een deel van de oefeningen en activiteiten in dit werkboek gedaan heeft Bouw voort op wat
u daarin geleerd heeft en plan uw volgende stappen voor de toekomst
Hoever bent u met uw plan van aanpak
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw vaardigheden in het stellen van doelen en het ondernemen van
actie op een rij te zetten U kunt deze opdracht nogmaals doen nadat u dit hoofdstuk heeft
afgemaakt
Voor elk van de volgende cijfer op een schaal van 1-5 staat de 1 voor ldquoweinigrdquo en de 5 voor ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
Noteer het
aangekruiste
nummer
1
In hoeverre voelt u zich in staat om de gewenste
doelen te bereiken
Heeft u de ervaring dat u meestal de doelen haalt
die u zichzelf stelt
Tot op welke hoogte stelt u zichzelf realistische
doelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
201
In welke mate zet u tussenstappen om uw doelen te
bereiken
U beloont zichzelf altijd
U krijgt steun om uw doelen te bereiken
2
Redenen waarom u niet uw doel bereikt
- Uw motivatie en energie raakt op
- U stelt dingen voor u uit
- U schrikt van uzelf
- U wordt te kritisch op uzelf of op anderen
- Het is te moeilijk om het doel te bereiken
- De omstandigheden veranderen
Totaal
Uitslag
Tel de punten voor vraag 1 op en trek de punten van vraag 2 hier vanaf
20-30 betekent dat u erg goed bent in het ondernemen van actie
10-19 wil zeggen dat voordeel kunt behalen bij het veranderen van uw denkpatronen
0-9 betekent dat de manier waarop u naar uw leven kijkt grondig en kritisch moet herzien
Misschien moet u opnieuw stil staan bij de opdrachten in hoofdstuk 3
61 Een plan van aanpak maken
U kunt een plan van aanpak maken dat steeds herhaald dient te worden of u kunt een specifiek
eenmalig actieplan opstellen
De belangrijkste aspecten van een actieplan zijn
bull Een specifieke actie die u moet ondernemen kan manieren van denken geloven voelen zijn
omvatten alsmede stappen die u hiervoor (dagelijks) moet zetten- bijvoorbeeld aan werk komen
bull Wat gaat u doen
bull Hoe vaak gaat u dat doen
bull Wanneer gaat u dat doen en op welk moment van de dag
bull Hoeveel dagen in de week gaat u dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
202
bull Hoe zeker bent u dat u zal doen - op een schaal van 1-10 waarbij 1 helemaal niet en 10 is
helemaal zeker
bull Benodigde middelen 1 financieel tijd enz
bull Benodigde middelen 2 mensen - wie verder kan helpen
bull Een beschrijving van de verwachte resultaten of doelen - hoe weet u wanneer u succesvol bent
geweest
bull Een mogelijke persoonlijke beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen
Daarom is het plan van aanpak onderverdeeld in maatregelen die haalbaar en realistisch voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
203
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
204
Schema voor plan van aanpak (u kunt meer kopieeumln maken als u acties wilt herhalen of meer plannen wilt maken)
Vul in het schema de belangrijkste acties in die u wilt gaan ondernemen
Wat gaat u
doen
Uw actie
Hoe vaak
gaat u dat
doen
Wanneer
gaat u dat
doen en
op welk
tijdstip
van de
dag
Hoeveel
dagen in
de week
gaat u dit
doen
Hoe zeker bent u
dat u het zeker
zult gaan doen -
schaal 1-10 waar 1
i lsquohelemaal nietrsquo
betekent en 10
lsquozeker wetenrsquo
Benodigde
middelen 1
financieel
tijd etc
Benodigde
middelen 2
van wie
heeft u
verder hulp
nodig
Te
verwachten
uitkomsten
of
resultaten
Persoonlijke
beloning
voor uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
205
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
5
4314 Positiviteit rationalisering en pessimisme een case study aanpakhelliphelliphelliphelliphellip137
4315 Eigenwaarde en zelfvertrouwenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 140
4316 Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u 140
4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen 141
4318 Heb u zelf liefhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 141
4319 Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiginghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip142
4320 Assertiviteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 144
4321 Regels voor effectief onderhandelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip144
4322 In de spiegel kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 145
4323 Omgaan met zelfkritiekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip146
4324 ldquoIn controlrdquo zijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip147
4325 Manieren van naar uw status kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
4326 Wie bepaalt uw status 149
Samenvatting module veerkracht en eigenwaardehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip145
44 Omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
441 Leren van veranderingen in het verledenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148
442 Het managen van veranderingenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip155
443 Het werken met de gevoelenscurvehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
444 Het management change model toepassenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip159
Samenvatting omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152
45 Kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip160
451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip162
452 Kennisoverdracht tussen generatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156
453 Hoe wordt u een mentor165
454 Verschillende manieren van mentoringhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip166
455 Moeilijkheden bij kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip168
Samenvatting module kennistransferhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 163
46 Tijd- en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip170
461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvretershelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip172
462 Wat is stress Stress op het werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip174
463 Omgaan met stress stijlen en beheersing 169
464 Omgaan met stress rationeel denkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
465 Risicomanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip180
Samenvatting module tijd-en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177
Hoofdstuk 5 EEN GEZONDE LEEFSTIJLhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip178
51 Gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip185
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
6
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren187
512 Gezondheid en welzijn onderhoudenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip188
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip189
Samenvatting module gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip182
52 Spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
521 Energiebalans inleiding in het energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip192
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en harthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip194
523 Reiniging van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1968
524 Bescherming van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip197
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk wetenhelliphelliphellip197
526 Het bereiken van innerlijke vredehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip198
Samenvatting module spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191
Hoofdstuk 6 PLAN VAN AANPAKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 192
61 Een plan van aanpak makenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 194
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
7
Introductie
Het werkboek neemt de sociale en economische situatie in Europa en in het bijzonder
van de landen die betrokken zijn bij dit project in ogenschouw Het vermogen van een
individu om een succesvolle toekomst te creeumlren hangt af van vele factoren waaronder
de economische situatie van het land van de regio De wegwijzers in dit werkboek bieden
hierbij een aantal behulpzame strategieeumln
Deze gebruikershandleiding is bedoeld om vast te stellen
bull Waar u zich bevindt in uw leven en wat uw doelen zijn
bull Wat u kunt doen om uw situatie te verbeteren
bull Wat de nationale contexten zijn en de levensomstandigheden die van invloed
zijn op uw keuzes (De gebruikershandleiding heeft betrekking op vijf landen
Griekenland Nederland Polen Spanje en het Verenigd Koninkrijk)
bull Welke mogelijkheden er voor u zijn
bull Welke extra vaardigheden u nodig heeft om uw doelen te bereiken
Het werkmateriaal is geschreven in een prettige stijl en zal het u mogelijk maken om
gedachten over uw verdere leven te ontwikkelen en mogelijkheden voor de toekomst in
kaart te brengen
De voordelen van het gebruik van dit werkboek zijn
bull U kunt met gebruik van de oefeningen in dit boek uw vaardigheden sterke punten
kwaliteiten en ervaring op een rij zetten
bull U zult in staat zijn de uitdagingen in uw leven op een positieve en constructieve
manier tegemoet te treden
bull U kunt de mogelijkheden verkennen om uw betrokkenheid op zinvolle en
waardevolle activiteiten te vergroten bijvoorbeeld op werk (betaald of onbetaald)
enof maatschappelijke activiteiten
bull U kunt manieren onderzoeken om uw doelen te bereiken
bull U kunt uw leven plaatsen in een context voor toekomstplanning
Hoe lang duurt het om door al het materiaal heen te gaan Dit is afhankelijk van welke
delen van het werkboek u wilt gaan gebruiken
AANBEVELING U kunt per hoofdstuk de activiteiten kiezen die u wilt gaan doen
en deze noteren in het actieplan dat u in hoofdstuk 6 aantreft
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
8
Samenvatting van de verschillende hoofstukken
Hoofdstuk 1 ndash DE BALANS OPMAKEN helpt u te bepalen waar u zich nu bevindt en
een duidelijker beeld te krijgen van wie u bent wat belangrijk voor u is wat uw dromen
en verwachtingen zijn
In hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT wordt aandacht besteed aan de context van het
werk uw werk- en leefsituatie die mede bepaald wordt door de economische situatie in
de Europese Unie Het is belangrijk de externe factoren te kennen die invloed hebben op
uw mogelijkheden zoals de nationale economie de politiek en de situatie op
arbeidsmarkt
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR WERK In het eerste deel van dit hoofdstuk
worden verschillende soorten en mogelijkheden op een rij gezet betaalde en onbetaalde
arbeid en maatschappelijke participatie Het tweede deel beschrijft vormen van actief
zijn als ZZP-er zoals outsourcing consultancy portfolio werken en partnerships
Hoofdstuk 4 - VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELEN is bedoeld om u in staat te
stellen om met behulp van oefeningen uw vaardigheden verder te ontwikkelen Per
onderdeel wordt een lijst van alle activiteiten getoond om vaardigheden die u van
cruciaal belang vindt te selecteren Of als u wilt het hele vaardighedenhoofdstuk door te
nemen Elk onderdeel begint tevens met een zelfbeoordeling om vast te stellen hoe goed
u deze vaardigheid al beheerst Deze test geeft ook aan in hoeverre u deze vaardigheden
verder kunt ontwikkelen
Hoofdstuk 5 ndash EEN GEZONDE LEEFSTIJL In dit hoofdstuk zijn oefeningen opgenomen
met betrekking tot gezondheid welzijn en spiritualiteit
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK stelt u in staat om uw voornemens in daden om te
zetten
De tekening hieronder toont hoe mensen worden beiumlnvloed door de factoren om hen
heen gedurende hun leven Het laat zien dat er sprake is van een voortdurende
wisselwerking tussen individu en sociale omgeving Dit beeld komt ook steeds terug in de
oefeningen in dit boek terugkijken en vooruitkijken en van daaruit opnieuw je koers
bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
9
De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu en de factoren die van
invloed op hemhaar zijn vanuit de directe familie tot aan de brede samenleving toe
4 Periferie ndash veranderingen in omgeving en sociale omstandigheden
3 Sectoren ndash veranderingen in werk school verenigingsleven
1 Centrum ndash veranderingen in familie en vriendschapsrelaties
Individuele kenmerken
LEEFTIJD
TIJD
SLEUTEL
Overgangen
Weergave van
onderlinge
invloeden
2 Buurt ndash veranderingen binnen lokale gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
10
Hoofdstuk 1 ndashDE BALANS OPMAKEN
11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken In dit hoofdstuk gaat u vaststellen wat op dit moment belangrijk is in uw leven en wat u
motiveert Door de volgende opdrachten krijgt u meer inzicht in de manier waarop u uw
leven wilt inrichten
De opdrachten zullen u duidelijkheid geven over waar uw prioriteiten komen te liggen en
waar u het beste uw energie op in kunt zetten en in kunt gaan investeren Het
heroverwegen van uw antwoorden zal u helpen deze handleiding optimaal te gebruiken
Zelfs wanneer u geconfronteerd wordt met bijzondere uitdagingen in uw leven en de
opdrachten zelf mogen triviaal daarbij lijken blijven uw antwoorden belangrijk en zullen
u helpen om een basis te scheppen waar u in de toekomst op kunt bouwen
Doel Dit hoofdstuk zal mij in staat stellen mijn persoonlijke prioriteiten te bepalen door
inzicht te krijgen in de beste aanwijzingen voor mijn toekomst
Benodigde tijd voor dit hoofdstuk 2 uur
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
11
12 Inventarisatie van uw huidige prioriteiten
U kunt deze zelfevaluatie gebruiken om na te gaan hoe u zich verhoudt tot de prioriteiten
in uw leven qua houding en qua vaardigheden U kunt deze test nogmaals doen nadat u
alle opdrachten uit dit hoofdstuk gedaan heeft
1 Bepaal bij iedere vraag waar u momenteel ldquostaatrdquo met behulp van de schaal 1-5-
waarbij
1 = een beetje en 5 = heel veel
1 2 3 4 5
1 Weet u wat u wilt in uw leven
2 Kent u uw prioriteiten en weet u wat u voldoening en
plezier schenkt
3 Kent u uw dromen levensverwachtingen en ambities
4 Kunt u uw wensen visualiseren
5 Hoe gemotiveerd bent u hiervoor
6 Hoe is het met uw fysieke welzijn gesteld
7 Hoeveel inlevingsvermogen heeft u ten opzichte van uw collegarsquos
8 Hoeveel waardering en vertrouwen ontvangt u
9 Hoe groot is uw prestatievermogen
10 Hoeveel waarde hecht u aan uw persoonlijke groei
11 In hoeverre bent met hart en ziel aan uw werk
verknocht
12 In hoeverre geeft u betekenis aan dingen in uw leven
Tel de scores in elke kolom
Totale score
Uitslag
Tussen 45-60 u heeft een goed inzicht in uw persoonlijke waarden en uw
achterliggende motieven U kunt ervoor kiezen om dit onderdeel alleen te doen om u
daar nog verder in te verbeteren en uw kennis van uw prioriteiten verder uit te diepen
Tussen 30-44 u heeft een redelijk gevoel van waar uw persoonlijke waarden liggen en u
kunt door de opdrachten in dit hoofdstuk meer inzicht hierin krijgen en uzelf beter leren
begrijpen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
12
Tussen 15-29 laat zien dat u enig begrip heeft van wat voor u belangrijk is en wat u wilt
in het leven u kunt van de opdrachten uit dit hoofdstuk profiteren door hierover meer
duidelijkheid te krijgen
Tussen 0-14 heeft u de meeste kans om meer inzicht te krijgen in uw persoonlijke
waarden en wat u wilt in het leven door de opdrachten in dit hoofdstuk te doen
13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1
Samenvatting
Opdracht 11 ndash Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening
Opdracht 12 ndash Wat zijn uw dromen verwachtingen en ambities
Opdracht 13 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen
Creeumlren
Opdracht 14 - Motivatie
Opdracht 15 - Inzet en betrokkenheid
Opdracht 16 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Opdracht 17 - Wat denkt u dat uw volgende stap is
Opdracht 131 - Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en
voldoening
Doel Deze opdracht helpt u om te inventariseren welke zaken u belangrijk vindt en wat
u plezier en voldoening geeft
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen papier en pen om mee te schrijven
Opdracht
1 U denkt na over wat voor u belangrijk is en wat u plezier en voldoening schenkt
op de volgende levensgebieden
Werk
Familie en relaties
Vrije tijdhobbies
Persoonlijke overtuiging of filosofie over het leven de gemeenschap en de
sociale omgeving
2 U gaat nu de zaken die belangrijk voor u zijn en die u plezier en voldoening geven
hieronder opschrijven Met andere woorden de zaken waar u tijd en energie aan
wilt besteden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
13
3 Hieronder vindt u een tabel met een checklist en een scorelijst U kunt nu de
onderwerpen in de tabel aanklikken en de waarde eraan toevoegen die u eraan
wilt toekennen
Waardevol Totaal
niet
Niet erg Redelijk
Zeer
1 2 3 4
Partner
Familie
Vrienden
Overige relaties
Reizen
Vrijheid
Gezondheid
Carrieumlre baan
Financieumlle positive geld
Prestaties
Gemeenschap
Leven
Natuur
Schoonheid
Training oefening
Liefde
Hobbyvrije tijdpersoonlijke interesses
Religiegeloofspiritualiteit
Iets voor anderen betekenen
Macht
Plezier
Humeur
Routine
Iemand vertrouwen
Anderen onderwijzen of begeleiden
Wijsheid
Verantwoordelijkheid
Creativiteit
Uitdaging
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
14
Communicatie
Balans tussen werk en priveacute
Respect krijgen van anderen
Inzetbaarheid in stand houden
Voeg andere onderwerpen toe
4 Hoe kunt u de factoren die van invloed zijn op wat u belangrijk vindt en wat u plezier
en voldoening geeft versterken
- In verband met de werkomgeving
- In uw persoonlijke relaties
- Met betrekking tot uzelf
- Met betrekking tot uw huis
- Met betrekking tot de gemeenschap waar u bij hoort
Samenvatting Bij het invullen van deze oefening heeft u in kaart gebracht wat u
positief waardeert in de verschillende levensgebieden in termen van belangrijkheid
plezier en voldoening Tevens heeft u een begin gemaakt voor gelegenheden te zoeken
om deze positieve gevoelens te ervaren
Opdracht 132 - Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen
Doel Deze opdracht helpt u uw dromen verlangens en verwachtingen in kaart te
brengen
Duur van de opdracht15 minuten
Benodigde middelen Papier en pen
Opdracht
1 In deze activiteit laat u uw gedachten herinneringen of ideeeumln de vrije loop zonder ze
te bewerken of te onderbreken
2 U denkt terug aan de tijd dat u een kind of tiener was Welke dromen of ideeeumln had u
toen voor uw leven Noteer deze
3 Is eacuteeacuten van deze dromen nog steeds van toepassing
4 Wat heeft u in de loop van uw leven voor idealen gehad Noteer deze
5 Welke verlangens of ambities heeft u nog steeds in uw leven Noteer deze
6 Welke van deze dromen verlangens en verwachtingen spelen nog steeds een rol in
uw leven nu
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
15
Samenvatting Door de antwoorden op deze vragen op te schrijven en ter herlezen
krijgt u een duidelijk beeld van uw dromen verlangens en verwachtingen
Opdracht 133 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u
die zou willen creeumlren
Sommige mensen vinden het visualiseren van hun toekomst gemakkelijker als ze
gebruik maken van technieken zoalsrsquo het maken van een tekening het denken aan een
metafoor of het schrijven van een gedicht of verhaal voor zichzelf over de toekomst De
dromen en hoop die we als kind hadden kan hierbij soms aanwijzingen geven
Doel In deze opdracht gaat u beelden over uw toekomst gebruiken om meer zicht te
krijgen op wat u wilt bereiken
Duur van de opdracht 20 minuten
Benodigde middelen een rustige plaats
Opdracht
1 U zoekt een rustige plek om te mediteren en deze visualisatieoefening te doen U
start met het hardop lezen van de volgende tekst
ldquoStel u voor dat uw toekomst u in een andere richting wijst dan waar u nu bent in uw
leven U ziet uzelf in de toekomst lopen naar een tijd waar het positief en plezierig
voelt Zodra u daar aangekomen bent draait u zich om en kijkt u terug naar het nu
en een stem stelt u de volgende vragen
Wat is er met u gebeurd
Wat heeft u geleerd
Hoe bent u veranderd
Als u werkt - wat doet u en waar
Sla wat u ontdekt hebt op in uw geheugen en loop in gedachten te rug
naar de huidige tijd U houdt wat u te weten bent gekomen in gedachten rdquo
Als u dat gedaan heeft begint u te mediteren u laat uw gedachten de vrije loop om
een voorstelling van uzelf in de toekomst te maken tot rust te komen en u op uw
gemak te voelen met uw gedachten
2 Na afloop van de meditatie gaat u bij u zelf na hoe u zich voelt wat u denkt en wat u
geleerd heb Noteer dit
3 Wat betekent dit voor de volgende door u te ondernemen stappen
Samenvatting In deze opdracht heeft u verder nagedacht over wat u in de toekomst
wilt realiseren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
16
Aantekeningen Meditaties of visualisaties vereisen meestal enige ervaring maar
kunnen zeer krachtig instrumenten zijn om tot meer inzicht en een hoger bewustzijn te
komen
Opdracht 134 - Motivatie
Motivatie is de passie het verlangen en het streven om je persoonlijke doelstelling en wensen te realiseren Onder motivatie in de psychologie wordt verstaan ldquohet totaal van beweegredenen dat op een bepaald moment werkzaam is In deze definitie wordt geeft de beschrijving van iemands motivatie een antwoordt op de vraag wat hem tot een bepaald gedrag brengt Zoeken naar motieven van mensen is zoeken naar het antwoord op de vraag ldquowat zet mensen in bewegingrdquo
Doel Deze opdracht stelt u in staat uw motivatie nader te beschouwen om positieve
resultaten in uw leven te creeumlren
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Paperpennen
Opdracht
Om gemotiveerd te blijven moet men gedurende een lange periode een sterk ldquoverlangen
en bereidheidrdquo te creeumlren Dit kan men doen door te ldquowerkenrdquo aan wensen behoeften
verwachtingen verlangens en dromen
Als u zelf niet gemotiveerd bent kunt ook anderen niet motiveren Iemand die vanuit
zichzelf gemotiveerd is is in staat anderen te motiveren en is ldquoin controlrdquo Als u iets
graag wil en uw energie of bereidheid is ldquote kleinrdquo dan is elk obstakel dat u tegenkomt
een struikelblok
Deel 1 - Wensen
Om gemotiveerd te worden moet u precies weten wat u wilt over een sterk verlangen
beschikken en bereid zijn om te doen wat nodig is om uw doel te bereiken
1 Wat maakt dat u een eerste stap zet om in beweging te komen wat motiveert u
Wat heeft u nodig om uw wensen te realiseren Wat u nodig hebt is een wens
Een eigen persoonlijke wens een wens die u ergens in uzelf gevonden hebt
Neem voordat u verder leest een wens in gedachte Dat kan een grote of een
kleine wens zijn Een wens waar u wellicht jaren aan moet werken of eacuteeacuten die zich
zomaar kan realiseren Iets materieels of immaterieels Iets wat u wilt hebben of
een levenswens Als het maar een wens is waar u enige passie bij voelt en waar u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
17
echt iets voor over wilt hebben Creeumler voor uzelf een beeld van het eindresultaat
van uw wensdroom
Richt u alleen op wat u in uw leven wil verwezenlijken
Deel 2 ndash Onderzoeken hoe u uw droom gaat realiseren
1 Nadat u een duidelijk beeld hebt wat het eindresultaat moet zijn is de volgende stap
het kenbaar maken naar anderen wat uw wensdroom is
2 Door uw droom aan anderen te vertellen versterkt dat tevens uw motivatie om
stappen te zetten om deze droom te gaan realiseren U gaat namelijk de anderen
duidelijk maken dat u gemotiveerd bent om uw wensen ook te gaan realiseren
3 Als u uw wens met overtuiging uitdraagt gaan anderen een bijdrage leveren aan het
verwezenlijken van uw droom
4 U start met het uiten van uw wensdroom aan iedereen die het maar wil horen U gaat
op zoek naar mensen ideeeumln en allerlei informatie die jou kunnen helpen Denk
hierbij aan familie vrienden (oud) collegarsquos etc Zij worden uw supporters om u
wensen echt te realiseren en om het vuur van uw motivatie brandend te houden
5 U ordent alle reacties en informatie die u gekregen hebt en vraag om suggesties en
handreikingen Zo bereidt u uw volgende stappen voor om daadwerkelijk echt aan de
slag te gaan
Deel 3 ndash Uw wensdroom realiseren
Nu u genoeg ideeeumln kennis en informatie verzameld hebt is het tijd om aan de slag te
gaan Neem de stap van fantasie naar werkelijkheid
De uitvoeringsfase is eigenlijk heel eenvoudig U besluit om echt aan de slag te gaan u
gaat ook daadwerkelijk aan de slag en dat houdt u gewoon alsmaar vol
Samenvatting In deze opdracht heeft u een beter begrip gekregen van uw motivatie
manieren om uw dromen en wensen in kaart te brengen en een begin te maken deze te
realiseren
Opdracht 135 Inzet en betrokkenheid
Inzet plus betrokkenheid creeumlert engagement Betrokkenheid is niet iets dat zomaar
ontstaat Het gaat om een verbinding tussen ldquogeven en nemenrdquo Wat u persoonlijk nodig
heeft om op te bloeien en wat u wilt bijdragen aan de organisatie waarvoor u werkt
Wat iemand betrokken maakt heeft te maken met persoonlijke ervaring en wat de
praktijk aan voldoening en tevredenheid schenkt
Doel Deze opdracht zal mij in staat stellen mijn houding inzet en betrokkenheid binnen
een positieve werksetting te verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
18
Benodigde middelen Papierpennen
Opdracht
De volgende innerlijke bronnen en houdingen zijn belangrijke manieren om te bezien wie
we zijn en hoe we denken
1 In hoeverre zijn deze innerlijke bronnen werkzaam in uw leven en hoe kunt u ze
bevorderen
Geef aan op een schaal van 1-5 in welke mate deze bronnen in uw leven
werkzaam zijn
Innerlijke bronnen Schaal
1 - 5
Hoe kunt u ze effectiever
maken in uw leven
Fysiek welzijn
U voelt u veilig en gezond en u bent verzekerd
van een goed basisinkomen
Empathie met collegarsquos
U voelt zich op uw gemak en verbonden met de
mensen die u op uw werk ontmoet Er is sprake
van en goede samenwerking en de zaken gaan
beter als mensen zich met elkaar verbonden
voelen
Waardering en vertrouwen
Als u het vertrouwen van anderen heeft bent u
instaat uw ideeeumln in uw werk te realiseren
vooral wanneer u het gevoel heeft in zekere
mate zelfstandig te kunnen werken
Goede prestaties
U creeumlert zichtbare resultaten op uw werk en
bent daarover tevreden U krijgt positieve
feedback en uw resultaten worden gevierd
Persoonlijke groei
U kunt uw talenten en kwaliteiten ontwikkelen
Met hart en ziel werken
U voelt zich vrij om uzelf te zijn U kunt doen
wat u werkelijk wilt doen en waar u goed in bent
Zingeving
Uw werk doet ertoe Uw werk geeft u een
diepere (sociale) betekenis en uw zelfwaardering
groeit
(Uit Kees Kouwenhoven 7 bronnen voor plezier in het werk)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
19
2 Wat heeft u nodig om persoonlijk betrokken en geeumlngageerd te blijven in uw
werkomgeving
Samenvatting In deze activiteit heeft u meer begrip gekregen hoe u gebruik kunt
maken van uw innerlijke bronnen om uw gewenste doelen te bereiken in een positieve
werksituatie
Opmerking In sommige werksituaties waar een manager harde competitie tussen
medewerkers stimuleert is het moeilijk en zelfs inadequaat om empathie te scheppen
In dergelijke situatie is innerlijke integriteit een beter alternatief
Opdracht 136 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties
Doel Deze opdracht helpt u uw vaardigheden ervaring en kwalificaties in kaart te
brengen
Duur van de opdracht 30 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Welke vaardigheden ervaring en kwalificaties heeft u Schrijf deze in de linkerkolom Vul
daarna de twee kolommen in die laten zien wanneer u deze de laatste keer gebruikt
heeft en hoe lang geleden (Zie de korte lijst van vaardigheden hieronder als
hulpmiddel)
Vaardighedenoverzicht
Vaardigheden en expertise Wanneer heeft u deze
vaardigheid gebruikt
Hoe lang
geleden
Sommige vaardigheden Practische vaardigheden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
20
Problemen oplossen Tijdmanagement Om kunnen gaan met
electronica en electriciteit
Schriftelijke communicatie Met oog voor details Metaalbewerking
Mondelinge communicatie Analytisch vermogen Met verschillende technieken
om kunnen gaan
Onderhandelen Delegeren Timmervaardigheden
Leiderschap Bouwvaardigheden
Creativiteit Schoonmaakvaardigheden
Strategisch denken Tuinieren
Organisatorisch
Doelgericht
Multi-tasking
Samenvatting In deze opdrachten heeft u uw belangrijkste vaardigheden op een rij
gezet
Noot Vaardigheden ervaringen en kwalificaties met inbegrip van het vermogen deze
over te dragen zijn de factoren die u waarschijnlijk het meest zullen helpen om u
toegang te verschaffen tot de door u gewenste toekomstwerkzaamheden Daarom is het
een belangrijk onderdeel van het proces van nieuw werk zoeken om deze zorgvuldig en
bedachtzaam te identificeren Het kan bovendien nuttig zijn om te zien hoe u uw
vaardigheden kunt vergelijken met de kerncompetenties in hoofdstuk 41
Opdracht 137 ndashWat denkt u dat uw volgende stap is
Doel Deze opdracht helpt u de beste mogelijkheden te selecteren om verder te gaan
Duur van de opdracht 10 minuten
Benodigde middelen Pen en papier
Opdracht
Kijk naar de tekening op de volgende pagina om vast te stellen wat voor u de beste
overgang is
- Van huidig betaald werk naar nieuw betaald werk
- Van betaald werk naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
- Van betaald werk naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar ondernemerschap
- Van werkeloosheid naar betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
21
- Van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden
Meer informatie over deze overgangssituaties vindt u in hoofdstuk 3
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
22
Overgangssituaties
Hoe wilt u uw tijd energie vaardigheden en geestelijke
eigenschappen nu en in de toekomst gebruiken
Overgang van
huid werk naar
nieuw betaald werk
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er
voor u zijn
Overgang van betaald
werk naarandere
(niet-betaalde) werkzaamheden
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden
Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
Overgang van
betaald werk naar
ondernemerschap
Van werkeloosheid naar
ondernemerschap
Kent u het soort ondernemerschap dat u wilt Ja Waar kunt u dat werk vinden Heeft u de vereiste vaardigheden
Ja Ontwikkel dat werk start uw eigen bedrijf Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4)
Nee Zoek uit wat u wilt gaan doen Nee Orieumlnteer u zelf ndash ga naar de Kamer van
Koophandel of de organisaties voor het Midden-m en Kleinbedrijf
Van werkeloosheid naar betaald werk
Van werkeloosheid naar
andere (niet-betaalde)
activiteiten
Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn
Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn
Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat
Ja Waar kunt u dat vinden Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke
mogelijkheden er voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
23
14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu
In dit hoofdstuk heeft u de balans opgemaakt van waar u zich in uw leven bevindt U
heeft een overzicht gekregen van wat voor u belangrijk is uw verlangens en aspiraties
en hoe u zich daar tegenover verhoudt Verder bent u nagegaan hoe u uw innerlijke
bronnen inzet om uw doelen in een werksituatie te bereiken Vervolgens heeft u de
vaardigheden en ervaring waarover u beschikt weergegeven in uw
vaardighedenoverzicht Tenslotte heeft u bekeken welke de meest door u gewenste
overgangssituatie is U kunt nu nogmaals de zelfbeoordeling in 12 invullen om te zien
wat u dit heeft opgeleverd of u kunt naar andere delen van dit werkboek gaan
Sommige deelnemers aan de pilots hebben opgemerkt dat het verkrijgen van meer
kennis en inzicht van persoonlijkheidskenmerken helpen kan bij het begrijpen van de
meest geschikte werkstijlen (zie 16 persoonlijkheidstests)
Er zijn vier belangrijke overgangssituaties waar u mee rekening kunt houden met
betrekking tot werk zoeken Deze zijn van huidig betaald werk naar nieuw werk van
werkeloosheid naar betaald werk of ondernemerschap van betaald werk naar andere
(niet-betaalde) werkzaamheden en van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde)
activiteiten
Hoe uw huidige werk of niet-werk situatie er ook uitziet in dit werkboek vindt u ideeeumln
om uw kansen te verbeteren
15 Verder lezen
Covey SR Merrill AR and Merrill RR (2011) Prioriteiten Effectieve keuzes in leven
en werk Business Contact
Informatie over het ontwikkelen van vaardigheden
Vaardigheden skills competenties
httpwwwlerennlcursussociale-vaardigheden
httpsochickennlsociale_vaardigheden_verbeteren_15_tips
httpwwwlerennlcursusprofessionele-vaardigheden
httpwwwskills-netherlandsnl
httpwww21stcenturyskillsnl
http123managementnl0040_mensena400_mensen_09_competenties_ontwi
kkelinghtml
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
24
httpwwwcompetentiebeleidbeOntwikkelen_van_competenties_en_talentenM
ethoden_Ontwikkelen_van_competenties_en_talentendefaulthtm
httpwwwhannlonderzoeknieuwsboek-rolgerichte-
competen_attachmentsrolgerichte_competentieontwikkeling_-
_gertjan_schuiling_red_pdf
Persoonlijkheidstests
httpnloutofservicecombigfive
httpwww123testnl
httpwwweclecticenergiescomnederlandsenneagramtestphp
httpwww123testnljung-persoonlijkheidstest
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
25
Hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT
In dit hoofdstuk nodigen we u uit om de economische situatie in Europa en de specifieke
omstandigheden in uw eigen land in overweging te nemen
21 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de economische situatie in Europa Het
tweede deel van het hoofdstuk bevat een beschrijving van de situatie in Nederland
Het nationale rapport bevat
- Gegevens over werkende bevolking naar mannen en vrouwen
- Werkeloosheidscijfers voor mannen en vrouwen
- Gegevens over fulltime- en deeltijdarbeid onder mannen en vrouwen
- Gegevens over in welke sectoren de werkgelegenheid nog groeit
22 De economische situatie in Europa
Werkgelegenheid
In de EU was de arbeidsmarkt zich langzaam aan het herstellen maar in de afgelopen
jaren werd dit herstel abrupt onderbroken toen de werkloosheid medio 2011 begon te
stijgen
De totale werkloosheid in de EU is op dit moment bijna 105 in de eurozone is dat
ongeveer 11 het hoogste percentage sinds de start van de Europese Monetaire Unie
Sinds het begin van de financieumlle crisis in 2008 gingen in totaal in totaal ongeveer 5
miljoen banen in de EU verloren waarvan 3 miljoen in de eurozone De EU is de enige
wereldregio waar de werkloosheid niet daalt
De huidige verzwakking van de arbeidsmarkt is vooral het gevolg van de verslechtering
van de economische activiteit gekoppeld aan een toename van de schuldencrisis In
sommige landen vereist het aanpakken van de schuldencrisis een vastberaden beleid van
fiscale aanpassingen die van invloed zijn op de productie en de werkgelegenheid De
impact van de schuldencrisis werd verergerd door de aanscherping van de financieumlle
voorwaarden in verband met het voortdurende proces van afbouw van schulden (een
proces uitgevoerd door een organisatie in een poging om haar financieumlle kosten te
verlagen)
De duale uitkomsten van de werkloosheid binnen de EU zijn deels het gevolg van
verschillen in de ontwikkelingen van de economische activiteit en deels het resultaat van
de verschillende reacties op de groei van de werkloosheid In 2011 was het effect van de
slechtere economische activiteit op de werkgelegenheid veel sterker dan verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
26
Landen met aanhoudende of verergerende schuldencrisis zijn met name Griekenland
Spanje en Portugal
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei - 43 19 14 -003 13
Werkloosheidspercentage 96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Volwasseneneducatie
Het DG Educatie en Cultuur van de Europese Unie heeft het Programma voor een Leven
Lang Leren ontwikkeld zodat mensen van alle leeftijden deel kunnen nemen aan
leerervaringen en helpen bij de ontwikkeling van de onderwijs-en opleidingssector in
Europa Het deel van het programma gewijd aan oudere leerlingen wordt Grundtvig
genoemd De doelstellingen van Grundtvig zijn om
bull te reageren op de uitdaging die de vergrijzing in Europa aan educatie stelt
bull hulp te bieden aan volwassenen met leerwegen waardoor zij hun kennis en
competenties kunnen verbeteren
Multilaterale projecten ter verbetering van de volwasseneneducatie door ontwikkeling en
overdracht van innovatie en goede praktijken zijn activiteiten die ondersteund worden
door het Grundtvig-programma 3C Economic Welbeing for Older Peole is zorsquon project en
heeft als doel om mensen van 45 jaar+ ofwel actief te laten blijven of weer te re-
integreren in de arbeidsmarkt en tegelijkertijd in staat te stellen ook inkomsten te
genereren (De 45 + jarigen vormen een zeer brede en diverse groep van werknemers
met verschillende behoeften en mogelijke kansen obstakels en uitdagingen)
EU 2009 2010 2011 2012 2013
prognose
BBP-groei -43 19 14 -03 13
Percentage
werkeloosheid
96 101 101 101 10
Inflatie 03 16 27 21 16
Dit werkboek is een van de uitkomsten van het project en heeft ten doel passende
kennis over nieuwe vormen van werkgelegenheid te verschaffen zoals sociale
ondernemingen cooumlperaties adviesbureaus en andere vormen van maatschappelijke
participatie zoals vrijwilligerswerk en sociale activering Samen met deze nieuwe vormen
van werkgelegenheid moeten oudere werknemers leren omgaan met financieumlle
problemen rond hun pensioen en spaargeld dat onvoldoende is om hen in de toekomst
te kunnen blijven ondersteunen Verkenning van en toegang tot nieuwe vaardigheden en
werkmogelijkheden zal helpen de financieumlle situatie van ouderen te verbeteren
23 De Nederlandse economische situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
27
In Nederland wonen 16656000 mensen tegenwoordig 495 is man en 505 vrouw
235 van de bevolking is jonger dan 20 jaar 328 is tussen de 21 en 45 en 437 is
ouder dan 45 jaar De levensverwachting is gestegen gemiddeld 785 jaar voor mannen
en 828 jaar voor vrouwen
De potentieumlle beroepsbevolking bevolking11 (actieve bevolking) bestaat uit 23 van de
totale bevolking bijna 11000000 mensen
- 400000 mensen werken 12 uur of meer in een week
- 32000 personen willen 12 uur of meer werken in een week maar doen dat (nog)
niet
- 2700000 mensen zijn niet bereid om 12 uur of meer werken in een week
Volgens de Nederlandse statistieken is het totaal van de actieve bevolking op basis van
de de internationale definitie 8757000 personen in 2011 Daarvan hebben er 8369000
werk ft terwijl 389000 mensen werkloos zijn Dus in lijn met de internationale definitie
was het Nederlandse werkloosheidspercentage in 2011 44 De werkloosheid in
verschillende leeftijdsklassen wordt weergegeven in de onderstaande tabel
Tabel 1 Werkloosheid in (2011)
Leeftijd Totaal Mannen Vrouwen
15 - 24 jaar 98 95 102
25 - 44 jaar 49 51 46
45 ndash 65 jaar 47 42 54
Volgens Eurostat is 25 van de totale werkende bevolking werkzaam in de
landbouwsector 16 in de industrie en 816 in de dienstensector De groei van de
werkgelegenheid in de dienstensector was positief (09) terwijl zowel in de landbouw
als in de industrie de werkgelegenheid afnam respectievelijk 65 en 14
Tabel 2 Totaal aantal werkenden (2011)
EU NL EU NL EU NL
45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100
50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900
55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000
60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600
Zoals in de volgende tabel te zien is zijn is de arbeidsparticipatie van 50-64 jarigen
groter in de productiesector en de gezondheidszorg Daarentegen is de
arbeidsparticipatie van 50-64-jarigen lager in de mijnbouw en in de elektriciteits-en
watervoorziening
Tabel 3 Economische activiteiten 50-64 jaar in (2011)
Land- en bosbouw en visserij
277
Mijnbouw 000
1 De Nederlandse definitie van de beroepsbevolking wijkt af van de internationale definitie volgens de
Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en er zijn dus verschillende uitkomsten Ten eerste komen volgens de Nederlandse definitie alleen personen die bereid zijn om ten minste twaalf uur per week werken in aanmerking Ten tweede varieumlren de definities van de beroepsbevolking varieumlren De internationale definitie vereist prompt (binnen twee weken) de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt Volgens de Nederlandse definitie een periode van drie maanden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
28
Industrie 1013
Electriciteit en gasvoorziening
047
Watervoorziening 047
Bouwnijverheid 517
Groot-en detailhandel 876
Transport en opslag 551
Hotel en restaurantwezen 213
Informatie en
communicatie
218
Financiele en
assurantiesector
246
Vastgoedsector 088
Wetenschap en
technologie
510
Administratieve sector 268
Overheid en defensie 880
Onderwijs 925
Gezondheidszorg en
welzijn
1896
Kunst vermaak en
recreatie
187
Overige diensten 187
In Nederland wordt de arbeidsparticipatie vooral bepaald door mate waarin onderwijs
gevolgd is Volgens Eurostat is de arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64
jaar 516 wanneer de werknemer niveaus 0-2 heeft (kleuter- lager en lager secundair
onderwijs) 678 in het geval van niveau 3-4 (hoger secundair en post-secundair niet
tertiair onderwijs) en 778 wanneer de werknemer niveaus 5-6 (eerste en tweede fase
van het tertiair onderwijs) bereikt Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk onderwijs is om
ouderen aan het werk te houden
In Nederland is 546 van de werkloze werknemers tussen 50 en 64 jaar zijn langdurig
werkloos (12 maanden of meer) Hoewel dit percentage is toegenomen sinds 2008 is de
huidige situatie niet zo slecht als het was 1992 toen bijna 70 van de totale
arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64 jaar langdurig werkeloos was
(Eurostat 2011)
Tabel 4 Werkeloosheidspercentages per leeftijdscategorie en
opleidingsniveaus
Niveau 0 -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6
45-49 jaar 47 33 29
50-65 jaar 44 43 35
Bron Eurostat
De persoonlijke kenmerken van de groep werkloze oudere werknemers zijn anders dan
die van de totale groep ouderen in Nederland Hoewel de verdeling van de werkloosheid
tussen mannen en vrouwen gelijk is is bij de 60-plussers het aantal mannen veel hoger
Werkloosheid onder oudere werknemers is veel hoger dan CBS-statistieken zijn
vermoeden Oudere werknemers hebben niet geprofiteerd van de daling van de
werkgelegenheid in 2010 De werkloosheid onder oudere werknemers is niet gedaald Er
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
29
zijn veel misverstanden te wijten aan de verschillende manieren waarop werkloosheid
door diverse officieumlle instanties gedefinieerd wordt Elke figuur toont een ander deel van
werkelijkheid in de samenleving Omdat veel oudere mensen die hun baan hebben
verloren niet meer actief werkzoekend zijn worden ze niet meegenomen in de CBS-
statistieken Ze worden echter wel weer opgenomen in de berekening van het UWV
Tabel 5 Deelname aan opleiding en training in 2011 ()
25-34 35-44 45-54 55-64
T M V T M V T M V T M V
EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48
NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88
Bron Eurostat
Werknemers ouder dan 45 jaar nemen minder deel aan onderwijs en opleidingen dan
jongere werknemers 146 van de werknemers tussen 45 en 54 jaar zijn deelnemer
aan een opleidings-en trainingsprogramma en dit percentage is voor de werknemers
tussen 55 en 65 jaar nog lager 84
Tabel 6 Deelname aan opleiding en training naar arbeidssituatie in 2011 ()
Actieve
bevolking
Werkend Werkloos Inactief
EU27 95 95 91 69
NL 183 183 173 103
Bron Eurostat
De hogere deelname niveaus treft men aan bij de werkenden en de werklozen zijn voor
degenen die in dienst zijn (183) en werklozen (173) De inactieve mensen nemen
in mindere mate deel(103)
Werknemers die al een hoger opleidingsniveau hebben nemen ook vaker deel aan een
leven lang leren 193 van degenen die niveaus 5-6 bereikt hebben deelgenomen aan
onderwijs terwijl het percentage slechts 46 voor degenen die niveau 0-2 hebben bereikt
Toegang tot de arbeidsmarkt
In de periode van 2000-2011 is de 55-65 leeftijdsgroep van het werkende deel van de
beroepsbevolking bijna verdubbeld en het aantal oudere werknemers zou in de toekomst
ook nog eens kunnen verdubbelen Dit betekent dat op dit moment meer dan 49 van
de 55-65 leeftijdsgroep nog oudere werknemers zijn Het aantal 15-55 jarigen daalt
sinds 2000 en omvat momenteel 07 De afgelopen jaren is het aantal 55-65 jarigen
evenredig gestegen maar stabiliseert nu als gevolg van de financieumlle en economische
crisis Bovendien is de groei onder vrouwen hoger dan onder mannen Het aantal 45-55
jarigen nam toe van 227 naar 263 en het aantal 55-65 jarigen is gestegen van 73
naar 144
De vergrijzende samenleving wordt weerspiegeld in de werkgelegenheid en de
werkloosheid Oudere werknemers vullen minder vacatures in Toch is het aantal
vacatures ingevuld door oudere werknemers toegenomen De arbeidsmarktpositie van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
30
oudere werknemers is tegenwoordig weer wat slechter dan 10 jaar geleden Terwijl
steeds meer mensen zeggen dat ze willen blijven werken en ook daartoe in staat zijn is
slechts 34 van de 60-64 jarigen ook echt actief op de arbeidsmarkt Het bruto
percentage ouderen dat nog werkt neemt toe In 2010 behoort 45 van de mannen
onder de 60-64 groep en de 22 van de vrouwen tot de werkende bevolking
Specifieke barriegraveres voor oudere werken
De volgende tabel toont het aantal (voormalige) werkzoekende ervaren van de volgende
hindernissen en obstakels in Volgens deze gegevens denkt een hoog percentage van
de oudere werknemers zowel werkenden als werklozen dat leeftijd een obstakel kan
zijn De op de tweede plaats meest genoemde belemmering is de beschikbaarheid van
afwijkende werktijden
Tabel 7 Aantal (voormalige0 werkzoekend dat een van de volgende
belemmeringen ondervindt ( in )
45-54 jaar 55+
Werkeloos Werkend Werkeloos Werkend
Lichamelijke
gezondheidsproblemen
33 16 34 25
Psychische
gezondheidsproblemen
27 15 21 16
Beschikbaarheid door
afwijkende werktijden
49 36 52 41
Financieumlle problemen 30 17 25 21
Gebrek aan betaalbare
kinderopvang
6 6 2 3
Zorg voor familieleden 19 12 14 12
Problemen met de
Nederlandse taal
13 7 8 8
Buitenlandse
nationaliteit
15 8 10 6
Leeftijd 89 83 94 91
Bron Arbeidsmarkt Ouderen SZW 2011
In het Nederlandse Nationale Rapport wordt gesteld dat het beleid om oudere
werknemers op een latere leeftijd te laten uittreden gebaseerd is op drie soorten
strategieeumln
a) Vergroten van het potentieel van oudere werknemers
o Afschaffing van ontzie-maatregelen (vervroegde uittreding seniorenverlof)
o Het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd Volgens Van Dalen et al
(2010) heeft de overheid een aantal publiciteitscampagnes in de afgelopen
decennia gelanceerd om de pensioenleeftijd te verhogen evenredig te verhogen
met het toenemen van de levensverwachting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
31
b) Toename van de vraag naar oudere werknemers
o Ervaring
o Salarissubsidie
o Premiereductie
o Het wegnemen van werkgeversrisicos
c) Arbeidsmarktprikkels
o Advisering en begeleiding
o Opleiding en bijscholing
De combinatie van deze drie strategieeumln is zeer effectief in de praktijk
CEDEFOP het Europees Centrum voor de ontwikkeling van beroepsopleiding wijst erop
dat het publieke debat in Europa over de vergrijzing een fundamentele verschuiving in de
visie op oudere werknemers impliceert Nieuw beleid moet flexibeler meer preventief en
meer activerend
Volgens de van Dalen et al (2010) worden de werkgevers in vergrijzende
samenlevingen onvermijdelijk geconfronteerd met de economische uitdagingen van een
vergrijzende beroepsbevolking Het ontwerpen van beleid om de inzetbaarheid en
productiviteit van oudere werknemers te verbeteren is eacuteeacuten van de uitdagingen waar
personeelsmanagers in de nabije toekomst mee worden geconfronteerd
Ook wordt vermeld hoe werkgevers momenteel bezig zijn hun beleid vorm te geven om
de productiviteit en de arbeidsparticipatie van oudere werknemers in Nederland te
bevorderen Generieke beleidsmaatregelen die erop gericht zijn oudere werknemers
tegemoet te komen - bijvoorbeeld door ze extra verlof of vermindering van hun werklast
te geven ndash komen veelvuldig voor onder het motto van leeftijdsbewust
personeelsbeleid De paradox van dit soort leeftijdsbewustzijn is dat deze maatregelen
de kansen van oudere werknemers eerder lijken te beperken op de Nederlandse
arbeidsmarkt (Euwals De Mooij en Van Vuuren 2009) Werkgevers zijn vooral sceptisch
over de toepassing van overheidsmaatregelen of sector-brede arbeidsovereenkomsten
(caorsquos) waar deze maatregelen de inzetbaarheid van ouderen verminderen en de kosten
verhogen Slechts zeer weinig organisaties hebben personeelsbeleid die gericht zijn op
het verkleinen van de groeiende productiviteit-loonkloof Slechts zes procent van de
organisaties heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid van demotie en slechts 13
procent had speciale opleidingsprogrammas voor oudere werknemers Het ontbreken
van een helder leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt het meest duidelijk wanneer we
stilstaan bij situaties waarin werknemers minder presteren Als oudere werknemers niet
meer voldoen aan de productienorm wordt dat meestal getolereerd en worden er geen
corrigerende maatregelen genomen om hun inzetbaarheid te verbeteren Van minder
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
32
presterende jongere collegarsquos wordt dit niet getolereerd en dit is reden voor ontslag
Werkgevers die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen ontwikkelen moet
maatregelen op maat snijden om de individuele werknemers te stimuleren in langer
actief te blijven op de arbeidsmarkt en een duurzame inzetbaarheid te bevorderen
Bronnen
Dalen HP van K Henkens en JJ Schippers 2010 Productivity of the Older Worker Perceptions
of Employers and Employees Population and Development Review vol 36(2) 309-330
Euwals R R de Mooij en D van Vuuren (2009a) Rethinking retirement CPB speciale publicatie
nr 80 Den Haag Centraal Planbureau
Contactinformatie voor loopbaanbegeleiding en advies
httpwwwvanedenl
httpadsomnl
httpwwwloopbaanbegeleiding-op-maatcom
24 De gevolgen van de economische situatie voor u
Persoonlijke omstandigheden hebben sterke invloed op het vermogen een inkomen te
verdienen De vraag is wat is realistisch en mogelijk binnen de gegeven
omstandigheden
In hoofdstuk 3 worden manieren van werken nader bekeken Sommige bieden
aanvullende ideeeumln die kunnen leiden tot kansen op werk Het hoofdstuk bevat
suggesties om op verschillende manieren in werksituaties betrokken te zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
33
Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR
WERK
Dit hoofdstuk zal u helpen te bepalen wat de beste opties voor soorten werk voor u zijn
Het hoofdstuk is verdeeld in twee secties
bull 31 ndash brengt verschillende kansen op werk in kaart betaald onbetaald of vrijwillige
werkzaamheden
bull 32 - zet vormen van zelfstandige arbeid en professionele dienstverlening een rij
Elke sectie schetst de mogelijkheden voor werk een beschrijving van het soort werk de
voordelen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn
31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillig
In veel Europese landen is betaald werk schaars en moeten er alternatieve manieren
worden gevonden om een inkomen te genereren De kansen en mogelijkheden voor werk
die we in dit hoofdstuk bespreken zijn
311 Het continueren van betaald werk
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat
312 Zelfstandig ondernemerschap
Een zelfstandige is iemand die werkt in een eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
313 Maatschappelijk ondernemerschap
Maatschappelijk ondernemerschap omvat bedrijfsactiviteiten die primair gericht zijn op
sociale behoeften Er zijn veel verschillende ondernemingsvormen die inkomsten
genereren waarbij men wel of geen winst kan maken
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Vrijwilligerswerk wordt beschouwd als het dienen van de samenleving door middel van
de eigen interesses persoonlijke vaardigheden of leren In ruil daarvoor levert dat een
gevoel van eigenwaarde en respect op in plaats van geld Vrijwilligerswerk maakt
persoonlijke en professionele ontwikkeling van vaardigheden mogelijk Bovendien is men
onder de mensen en levert het plezier op
Een zelfhulpgroep is in handen van de deelnemers zelf Dat zijn vaak vrijwilligers die zelf
persoonlijke ervaringen met het groepsthema hebben Een zelfhulpgroep is een kleine
groep mensen die dezelfde behoefte hebben of in dezelfde situatie verkeren en als
ondersteuningsgroep samenwerken om elkaar hierbij te helpen
315 Stage
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
34
Een stage is een werkgerelateerde leerervaring voor mensen die werkervaring willen
ontwikkelen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke opdrachten die
ongeveer drie maanden tot een jaar duren Oudere volwassenen moeten soms veel
moeite doen om deel te kunnen nemen aan een stage ndash trainee- of
uitwisselingsprogramma omdat die vooral op jongeren gericht zijn
316 Uitwisselingsprogrammas (job-rotatie)
Er zijn verschillende strategieeumln die gebruikt kunnen worden om beroepsmobiliteit te
bevorderen Eeacuten daarvan is job-rotatie Bij job-rotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan binnen en buiten de organisatie Het
biedt zowel de werknemer als de organisatie kansen en mogelijkheden voor beweging en
ontwikkeling
311 Continuering van betaald werk
Wat is dit
Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met
pensioen gaat De belangrijkste uitdaging van continuering van betaalde arbeid is te
ontkomen aan tal van vormen van ouderendiscriminatie in de samenleving Ook
werkgevers bezondigen zich daar nog wel eens aan Dus hoe kunnen oudere
werknemers op een bevredigende manier een voortzetting van hun dienstverband
realiseren
Vragen in verband met het continueren van betaald werk kunnen worden onderverdeeld
in vier categorieeumln
1 Hoe kunt u de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie vinden
Betaald werk - een keuze of een essentieumlle behoefte
Wie een betaalde baan heeft wordt geconfronteerd met de vraag hoe lang moet ik
werken voordat ik met pensioen kan gaan
In veel landen wordt de pensioenleeftijd verhoogd en worden pensioenuitkeringen steeds
minder gegarandeerd dan verwacht Dit resulteert in een voortdurende onzekerheid
vooral voor oudere werknemers Dat leidt tot verdere vragen zoals
- Wat betekent dit voor mij
- Zal ik langer moeten werken
- Zal de optie vrijwillige uittreding helemaal verdwijnen of blijft er nog een mogelijkheid
om eerder te vertrekken
- Wat betekent dit voor mijn gezondheid
- Wat betekent dit voor mijn gezin
- Wat betekent dit voor mijn financieumlle situatie
- Heb ik echt een keuze of ben ik gedwongen om slechts eacuteeacuten beslissing te nemen
Oudere werknemers worden in hun latere loopbaan gedwongen om hun opties te
onderzoeken voor de voortzetting van betaald werk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
35
Welke ondersteuning zou u nodig hebt om dit bereiken en van wie
bull Uw werkgever
bull Uw familie
bull Anderen
bull Uzelf
Als oudere betaald blijven werken wordt dit meestal gezien als een individueel probleem
of een individuele keuze In werkelijkheid is dit de uitkomst van collectieve politieke
sociale en economische processen waarbij de werkgever primair betrokken is Echter er
is vaak een gebrek aan mensen van wie men ondersteuning en begeleiding kan krijgen
Hoe kunt u uw situatie nader bepalen
Als u werkloos bent kunt u nu kijken naar andere secties voor een meer geschikt
werkpatroon Als u een betaalde baan heeft kunt u de quick scan doen en zien waar
u uitkomt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
36
Scores (met uitzondering van diegenen die geen betaald werk hebben)
0-3 Bouw uw carriegravere op een gemakkelijke en prettige manier af
3-7 Vindt een betere baan in een soortgelijk of andere organisaties
8-11 Stel uzelf in staat van rol te verwisselen binnen uw huidige organisatie
12-16 Verbeter uw functioneren binnen de huidige organisatie
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u betaald werk
JaNee
Indien Ja ga verder indien Nee stop hier en ga verder kijken naar de andere
werkpatronen
2 Weet u wanneer u met pensioen kunt gaan
JaNeeNiet zeker
3 Vindt u uw huidige baan bevredigend en zou u die baan willen houden tot aan
uw pensionering
JaNee
Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan uw
pensionering
4 Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan
uw pensionering
JaWeet nietNee
5 Is er iets speciaals dat u nog zou willen doen in uw baan
JaWeet nietNee
6 Wilt zich nog verder ontwikkelen of uzelf verbeteren in uw baan
JaMisschienWeet nietNee
7 Wilt u van baan veranderen in een complete nieuwe werksituatie en iets heel
anders gaan doen
JaMisschienWeet nietNee
8 Wilt u uw baan gefaseerd afbouwen
JaWeet nietNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
37
Hoe kunt u meer informatie over het vervolg van uw loopbaan krijgen
Als u uw carriegravere op een of andere manier voort wilt zetten moet u
- Anticiperen op ontwikkelingen in uw huidige werksituatie
- De kansen en mogelijkheden op een rij zetten
- Het juiste moment bepalen om actie te ondernemen
Om betaald werk te blijven doen moet u uw wensen bespreken met uw leidinggevende
en of met de HR medewerker en misschien met anderen binnen uw werkverband Het
is ook belangrijk om te overwegen wat u welen wat niet wilt delen met uw collegas over
uw plannen Daarom is strategische communicatie erg belangrijk
Suggestie het zou nuttig zijn om hoofdstuk 4 over kerncompetenties te lezen
Uw carriegravere en uw opties
1 Hoe kunt de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren
Als u uw werk geleidelijk aan wilt beeumlindigingen zou u zich kunnen afvragen
- Hoe kan ik dit willen doen
- Wat is belangrijk voor mij
- Wat is ook goed voor mijn werk
In de praktijk zijn er verschillende opties mogelijk
bull Verminder uw werktijden door een deeltijdpensioen of geleidelijke uittreding
Flexibel werken is een andere manier geleidelijk te minderen
bull Overweeg demotie naar een minder belastende functie Vaak zal een dergelijke
oplossing van invloed zijn op uw inkomen dus is het goed om vooraf te berekenen
of deze optie voor u zal werken
bull Later als u precies weet wat u wilt kan het nodig zijn om te onderhandelen met uw
manager en kunt u gedwongen worden om tot een compromis te komen
VOORBEELD 1a
Jeremy besloot om rond zijn 60e de mogelijkheid te bespreken om gefaseerd met
pensioen te gaan Dit kwam zijn werkgever goed uit die nu een andere werknemer
geleidelijk aan zijn werkzaamheden kon overnemen
VOORBEELD 1b
Marina had net een nieuw kleinkind en haar dochter vroeg of ze kon drie dagen per week
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
38
op kon passen Marina onderhandelde om in deeltijd te gaan werken en maakte zo van
de gelegenheid gebruik om zich te concentreren op die aspecten van haar werk die ze
het liefste deed
2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen
Als u uw huidige baan wilt behouden is het misschien goed om een sterkte-zwakte-
analyse te maken van uzelf in deze baan Wat zijn uw sterke en zwakke punten Wat
zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen (risicos) Wat kunt u doen om uzelf te
verbeteren Wat kunt u doen om uw eventuele zwakke punten te compenseren Wat
heeft u nodig om de kansen te benutten En wat kunt u doen om eventuele risicos
of bedreigingen voor uw baanzekerheid te verminderen
Bespreek deze problemen met uw manager en kijk of en tot wat voor soort
overeenkomst u kunt komen U kunt denken aan meer flexibiliteit competentie-
ontwikkeling door bijscholing en training uitbreiding van +taken (bijvoorbeeld meer
jongere collegas begeleiden) enzovoort
VOORBEELD 2a
Angela had kinderen die studeerden en moest blijven werken vanwege de kosten die dat
met zich meebracht Na overleg met verschillende sectiehoofden en managers stemde ze
er mee in om een specialistische rol op zich te nemen in het beheren van belangrijke
bedrijfsgegevens Ze verbeterde haar digitale vaardigheden om dit te bereiken
VOORBEELD 2b
Arthur werkte in een klein ingenieursbureau Hij wilde een kleine stacaravan kopen en
onderhouden om door andere landen in Europa te toeren Omdat dit financieumlle gevolgen
voor hem had vroeg hij om extra uren uit te betalen en ging hij in plaats van de
gebruikelijke 40 uur 50 uur per week werken
3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren
Als u uw huidige positie binnen uw organisatie wilt verbeteren is het belangrijk om
een analyse van belanghebbenden te maken van wie er binnen de organisatie belang
hebben bij uw functie bijvoorbeeld
bull Hoe belangrijk is uw functie Voor wie En waarom
bull Wat kunt u doen om uw functie belangrijker voor ze te maken
bull Hoe kunt u de manier waarop u uw huidige baan doet verder ontwikkelen en
verbeteren Hoe kunt u anderen ondersteunen vanuit uw positie
In de praktijk kan dit leiden tot promotie of een uitbreiding van taken en
verantwoordelijkheden of om nieuwe uitdagingen of te werken aan projecten
Wees u bewust van uw mogelijkheden Pas op voor zelfoverschatting of overdrijving
Als u uw positie voor een langere periode wilt houden besteed dan aandacht aan de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
39
omvang van de werklast en vermijd tijdsdruk en stress zo veel mogelijk
VOORBEELD 3a
Joanne analyseerde het werk dat haar werkgever leverde en bedacht een nieuw product
dat het bereik voor haar werkgever zou kunnen vergroten Ze presenteerde haar idee
bedachtzaam aan de Chief Executive in termen van nieuwe marktmogelijkheden en
manieren om een nieuwe business zeker te stellen Hij was onder de indruk en wees
haar de nieuwe taak toe
VOORBEELD 3b
Jerome had gewerkt voor een bedrijf 40 jaar gewerkt en voelde zich moe en verveeld in
zijn werk Hij sprak met een collega van een andere afdeling en realiseerde zich dat hij
vaardigheden had om een nieuw initiatief te ondersteunen Hij werd overgeplaatst
binnen twee weken overgeplaatst naar een nieuwe taak en functie
4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie
vinden
Hiervoor moet u zich strategisch orieumlnteren en meer aandacht besteden aan sollicitatie
vaardigheden presentatievaardigheden en netwerken
- Wat denkt u dat een betere baan voor u is
- Bestaan deze banen ook echt
- Waar zijn deze banen te vinden
- Wat is er nodig om op zorsquon baan te solliciteren
- Waarom denkt u dat u de juiste persoon voor die baan bent
- Hoe kunt u anderen overtuigen dat u de juiste persoon voor die baan bent
Pas op Aan een nieuwe baan beginnen brengt altijd een zeker risico met zich mee
Bespreek met uw huidige manager of u een terugkeergarantie kunt krijgen tijdens uw
proeftijd in de nieuwe baan
VOORBEELD 4a
Jenny stond op het punt te worden ontslagen Ze sprak met een goede vriend die haar
aandacht vestigde op een vacature in een naburige stad
VOORBEELD 4b
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
40
Andreacute had zijn hele leven in hetzelfde dorp gewoond en gewerkt Nu was er als gevolg
van de migratie van jongere mensen minder werk beschikbaar voor hem Voor de uren
die uitvielen kreeg hij een aanvulling als concieumlrge klusjesman op de basisschool in het
naburige dorp
312 Zelfstandig ondernemerschap
Definities
Een zelfstandige is iemand die werkt in hun eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk
(Eurostat Europa in Cijfers Eurostat Jaarboek 2011)
In Nederland gelden voor de verplichting tot inschrijving bij de Kamer van Koophandel en
voor de omzetbelasting (btw) dezelfde criteria
Er worden goederen of diensten geleverd
De ondernemer vraagt meer dan een symbolische vergoeding voor de goederen
of diensten
De ondernemer neemt deel aan het normale economische verkeer en doet dat
ook geregeld (duurzaamheid)
Er is een organisatie van arbeid en kapitaal
Er is meer dan eacuteeacuten opdrachtgeverafnemer (zelfstandigheid)
De ondernemer heeft de vrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht te
verrichten
In twijfelgevallen neemt de KvK ook nog in aanmerking hoeveel tijd men in de
onderneming steekt Dat moet in principe minstens 15 uur per week zijn
Voor de Wet inkomstenbelasting 2001 is winst uit onderneming eacuteeacuten van de soorten
arbeidsinkomsten te onderscheiden van loon en resultaat uit overige werkzaamheden
Er gelden de volgende eisen
Winst maken
Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken Dat hoeft niet meteen de
eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis Een ondernemingsplan
kan helpen de winstkansen duidelijk te maken
Ondernemersrisico lopen
De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft
Openbaarheid en zichtbaarheid
De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door
promotie en publiciteit
Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers
De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor freelancers van belang Als
90 van de inkomsten van eacuteeacuten opdrachtgever komt en de rest van twee is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
41
mogelijk niet aan de eis voldaan Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen
ingezet kunnen worden enof de uren bijvoorbeeld wisselend zijn
In het kader van het starten als zelfstandige vanuit de WW gebruikt deze wet de
formulering werkzaamheden in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige
uitoefening van een beroep De minister heeft toegelicht dat bij de beoordeling of er
sprake is van werkzaamheden als zelfstandige wordt gekeken of de persoon
een reeumlel economisch bedrijfsrisico loopt
ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel
voor meer opdrachtgevers werkt over eigen bedrijfsmiddelen beschikt
een zodanige organisatie heeft opgebouwd dat hij niet meer gezien kan worden
als iemand die slechts zijn arbeidskracht productief maakt
In de context van dit werkboek gaan we er van uit dat een zelfstandige voldoet aan
tenminste eacuteeacuten van de volgende criteria
bull U werkt met de intentie om winst te maken enof
bull U besteed tijd aan het functioneren van zijnhaar bedrijf enof
bull U bent momenteel bezig een bedrijf op te zetten
Voordelen
Met het afnemen van de traditionele werkgelegenheid voor oudere werknemers op de
arbeidsmarkt kan zelfstandig ondernemerschap worden beschouwd als een goed
werkpatroon om uw werkzaam leven of carriegravere voort te zetten Vergeleken met andere
werkpatronen in dit hoofdstuk lijkt zelfstandig ondernemerschap het zwaarst Daarom
vereist de beslissing om ZZP-er te worden
bull een grondige analyse van de voor-en nadelen en
bull een betrouwbaar en realistische planning
Wat zijn de voordelen en risicorsquos van ZZP-er zijn
Belangrijkste voordelen (+) of prorsquos Belangrijkste risicofactoren (-) or contrarsquos
Bevredigend om op jezelf te werken
een gevoel van onafhankelijkheid en
zelfontplooiing
Moeilijkheden in de opstartfase waaronder
een deprimerende hoeveelheid bureaucratie
en mogelijke problemen met de financieumlle
liquiditeit
Kans op winst Een aanzienlijke investering aan tijd
Verhoogde sociale status Verstoorde balans tussen werk en priveacute
Nieuwe contacten en interpersoonlijke
relaties
Risico op financieumlle schade en juridische
aansprakelijkheid
Verbeterd gevoel van actief
burgerschap door inachtneming van de
In sommige bedrijfstakken is een groot
startkapitaal nodig om een potentieel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
42
rol van een maatschappelijk
verantwoord ondernemer
succesvol bedrijf te starten
EU of nationale overheidsfondsen
kunnen ondersteuningsprogrammas
bieden voor starters
Expertise nodig op het gebied van zakelijke
belangen van het ondernemerschap
Juridische vormen van ondernemerschap
Als startende ondernemer moet u voor uw bedrijf de juiste juridische vorm ook wel
rechtsvorm genaamd kiezen Dit heeft gevolgen voor uw aansprakelijkheid en uw
belastingverplichtingen Hoewel u niet per definitie vastzit aan de rechtsvorm die u kiest
is het aanpassen ervan een ingewikkeld en kostbaar proces Deze checklist helpt u bij
het bepalen van de rechtsvorm die het best bij uw onderneming past 9 rechtsvormen
voor ondernemers
1Eenmanszaak (ZZP-er)
Veruit de meeste startende ondernemers en ZZPers beginnen als eenmanszaak De
naam zegt het eigenlijk al van een dergelijk bedrijf is slechts eacuteeacuten persoon de eigenaar
Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming Gaat u in uw eentje
beginnen maar verwacht u na verloop van tijd personeel te gaan aannemen dan kunt u
dus alsnog kiezen voor een eenmanszaak Verder is het van belang om te weten dat er
voor een eenmanszaak geen oprichtingseisen gelden dat wil zeggen dat er geen akte
hoeft te worden gemaakt U bent daarentegen wel verplicht om uw onderneming in te
schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) Per persoon kan
er maximaal eacuteeacuten eenmanszaak worden opgericht
2 Maatschap
In een maatschap werken twee of meer personen (in dit geval maten) samen die onder
een gemeenschappelijke naam een beroep uitoefenen Deze rechtsvorm komt veel voor
in de medische en juridische wereld Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen
fysiotherapeuten en advocaten Maar ook in de architectenwereld bestaan veel
maatschappen Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt zoals
geld goederen of arbeid waarbij het uiteindelijke voordeel hieruit wordt verdeeld onder
de maten Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen Sinds 2008 moeten
ook alle maatschappen afgezien van zogenaamde stille (externe) maatschappen
worden ingeschreven in het Handelsregister Bij de oprichting hoeft net als bij een
eenmanszaak geen akte te worden opgesteld Probeer onderling echter wel duidelijke
afspraken te maken over overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris Zo
voorkomt u dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden
uit de maatschap
3 Vennootschap Onder Firma (VOF)
De Vennootschap Onder Firma (VOF) is eigendom van meerdere betrokkenen die
vennoten of firmanten worden genoemd Dit kunnen bestaande personen zijn maar
rechtspersonen zoals besloten vennootschappen (BVs) is ook een optie De op te richten
VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister Het is niet verplicht om een
firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken maar net als bij een maatschap is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
43
het wenselijk om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden bevoegdheden en
de winstverdeling schriftelijk vast te leggen
4 Besloten Vennootschap (BV)
De Besloten Vennootschap vaak afgekort naar simpelweg BV is een veelgebruikte
rechtspersoon waarbij het kapitaal in aandelen is verdeeld en de risicos van hoofdelijke
aansprakelijkheid worden beperkt Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders
maar kunnen niet vrij worden verhandeld Een belangrijk voordeel van de BV is dat het
een rechtspersoon is Dat houdt in dat in veel gevallen niet u maar de BV aansprakelijk
is voor eventuele schulden Let op als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kunt u
hierop weacutel persoonlijk worden aangesproken Als directeur bent u in dienst van de
onderneming Een BV kan door een of meerdere personen worden opgericht Bij de
oprichting moest de BV vroeger beschikking hebben over een kapitaal van
achttienduizend euro (in de vorm van geld of natura zoals onroerend goed) Dat is niet
meer het geval Sinds 1 oktober 2012 is namelijk het nieuwe BV-recht ingegaan De
wetgeving met betrekking tot de besloten vennootschap (BV) is sindsdien aanzienlijk
veranderd
5 Commanditaire Vennootschap (CV)
De Commanditaire Vennootschap kan van pas komen indien u over te weinig kapitaal
beschikt om een VOF op te richten Een CV is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen
twee of meer personen (vennoten) Deze vennoten kunnen beherend of stil
(commanditair) zijn In de praktijk betekent dit dat de stille vennoten alleen financieel
betrokken zijn bij de onderneming Het is voor hen niet toegestaan om namens de CV te
spreken of handelen Voor de oprichting van een Commanditaire Vennootschap bestaan
afgezien van de inschrijving in het Handelsregister geen formele eisen Daarom is des te
belangrijker om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten
vastleggen door een notaris Mocht de vennootschap haar verplichtingen niet meer
kunnen nakomen dan zijn de beherende vennoten priveacute voor honderd procent hoofdelijk
aansprakelijk De commanditaire vennoten zijn daarentegen slechts aansprakelijk voor
het bedrag dat zij hebben ingebracht
6 Naamloze Vennootschap (NV)
Deze rechtsvorm is voor starters over het algemeen niet echt relevant Een NV is een
vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen maar deze zijn in
tegenstelling tot bij een BV overdraagbaar De eisen bij het oprichten van een NV zijn
vrijwel gelijk aan die bij het opzetten van een BV maar hierbij moet u ten tijde van de
oprichting nog wel beschikken over een minimumkapitaal het gaat hierbij om een
bedrag van 45000 euro Namens de NV moeten jaarstukken worden opgeteld en
ingeleverd bij de KvK De wijze waarop dit moet gebeuren hangt af van de grootte en
omvang van het bedrijf
7 Franchise
Franchise is een vorm van samenwerking tussen bedrijven waar een ondernemer
(franchisenemer) een licentie krijgt voor het business model dat ontwikkeld is door een
andere entiteit (de franchisegever) meestal een bekend bedrijf de licentie kan het recht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
44
dekken om een merknaam te gebruiken know-how handelsmerken business concept
operationele procedures enz De franchisenemer betaalt een vaste vergoeding aan de
franchisegever In ruil daarvoor kan de franchisegever ook hulp bieden in de vorm van
opleidingen recruitment diensten en promotie
8 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Routes naar zelfstandig ondernemerschap
Bij de overgang naar zelfstandig ondernemerschap ontstaat meestal eacuteeacuten van de
volgende vormen
Een nieuw bedrijf starten ndash u wordt ZZP-er of deel van een maatschap op basis
van een goed onderbouwd idee voor de zakelijke bedrijfsvoering alsmede de
nodige expertise en middelen (ondernemingsplan)
Deelnemen aan een bestaand familiebedrijf ndash een familielid nodigt u uit om deel
te gaan nemen in zijn bedrijf alleen mogelijk voor wie familie heft die al een
bedrijf bezit
Deelnemen aan een bestaand bedrijf dat gerund wordt door een niet-familielid ndash
dit is mogelijk als u gevraagd wordt deel te gaan nemen er in een reeds bestaand
bedrijf als partner directeur of aandeelhouder op basis van specifieke expertise of
opleiding
Een eigen bedrijf starten na in een ander bedrijf ervaring opgedaan te hebben ndash ook als u een ervaren persoon bent heeft u misschien behoefte om meer ervaring
op te doen in een zakelijke omgeving vooral als uw business idee iets anders is
dan de gebieden waarmee u reeds bekend bent
Een eigen bedrijf starten zonder uw huidige baan op te zeggen - een goede optie
als u niet zeker weet of uw bedrijf zal slagen en u uw huidige werk wilt houden als
back-up Echter meestal is voltijds werken zo uitputtend en tijdrovend dat u niet
genoeg tijd en mogelijkheden heeft om zich te concentreren op uw eigen bedrijf
Bovendien kan uw werkgever het mogelijk niet accepteren dat u aanvullend
betrokken bent in uw eigen bedrijf vooral als er sprake is van concurrentie
Stappenplan
Een stappenplan is een goed begin als u voor uzelf wilt beginnen Met een stappenplan
kunt u alles goed op een rijtje zetten Hieronder bieden wij u een aanzet voor zon
stappenplan Er wordt kort uitgelegd wat met elke stap wordt bedoeld
1 Orieumlntatieidee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
45
Alles begint met een idee In uw hoofd ontwikkelt zich dat razendsnel u bent
waarschijnlijk binnen enkele jaren directeur van een goed lopend bedrijf In de praktijk
gaat dit helaas niet zo snel en gemakkelijk Het is dan ook een goed idee om uw ideeeumln
te bespreken met familie vrienden en bekenden Natuurlijk kunt u ook een
adviesbureau dat zich richt op startende ondernemers raadplegen Zij kunnen u ook
helpen om uw ideeeumln om te zetten in concrete stappen Ga vooral niet overhaast van
start Wat nu een goed idee lijkt is dit over enkele wekenmaanden nog steeds Dit
brengt ons bij stap 2
2 Ondernemingsplan
Om uw idee te toetsen op haalbaarheid schrijft u een ondernemingsplan Dit plan schrijft
u in eerste instantie voor uzelf om duidelijk te maken wat er allemaal komt kijken bij het
starten van een eigen bedrijf Met een ondernemingsplan is het gemakkelijker om in een
later stadium anderen ervan te overtuigen dat u een goed idee heeft Dit kan belangrijk
zijn om bijvoorbeeld uw financiering rond te krijgen In een ondernemingsplan komen de
sterke en zwakke kanten van de ondernemer en de kansen en bedreigingen van de
onderneming aan het licht
3 Kamer van Koophandel en btw-nummer
Voordat u daadwerkelijk kunt beginnen zult u zich waarschijnlijk moeten inschrijven bij
de Kamer van Koophandel (KvK) Voor de inschrijving in het handelsregister dient u een
geldig legitimatiebewijs mee te nemen Eenmanszaken kunnen bij hun inschrijving bij de
Kamer van Koophandel (KvK) meteen hun btw-identificatienummer meenemen VOFs en
CVs krijgen hem eacuteeacuten week na hun inschrijving bij de KvK vanzelf door de Belastingdienst
toegezonden
4 Huisvesting
U zult natuurlijk ook een plaats nodig hebben waar u gaat werken Dat kan thuis zijn of
u gaat een pand huren of zelfs kopen Waar u uiteindelijk ook voor kiest u zult met een
aantal zaken rekening moeten houden Welke eisen stelt u aan de ruimte Wat is het
bestemmingsplan van die ruimte Kunt u op die locatie eventueel uitbreiden Welke
regels gelden voor uw bedrijfsruimte valt u onder winkel- of horecaruimte of onder
kantoorruimte Al deze zaken dienen goed te worden uitgezocht en doordacht voordat u
uiteindelijk uw keuze bepaalt
5 Kiezen van een rechtsvorm
Als u een bedrijf start dan zult u een rechtsvorm moeten kiezen voor uw bedrijf Bij de
keuze van een rechtsvorm spelen aspecten als kosten fiscale en juridische gevolgen een
grote rol Allereerst speelt mee of u alleen gaat werken of gaat samenwerken met
anderen En wat brengen die anderen dan eventueel mee aan arbeid goederen goodwill
of geld Als u alle aspecten op een rijtje zet dan kunt u kiezen uit rechtsvormen zonder
rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak vof CV maatschap) en rechtsvormen met
rechtspersoonlijkheid (BV NV cooumlperatie vereniging stichting)
6 Verzekeringen
Als ondernemer loopt u risicos Die risico s kunt u afdekken door u te verzekeren U
moet zich natuurlijk persoonlijk verzekeren maar ook voor uw bedrijf kan het handig
zijn om bedrijfsverzekeringen af te sluiten Te denken valt aan verzekeringen voor ziekte
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
46
en arbeidsongeschiktheid pensioen glasschade de inboedel aansprakelijkheid
rechtsbijstand transport inkomstenderving diefstal en ga zo maar door Het is aan u
om te beoordelen welke verzekeringen u nodig acht Als u uw financiering bij een bank
heeft geregeld dan kan deze eisen dat u de verzekeringen bij hun afsluit (Let op deze
koppelverkoop is nu verboden) Is dit niet het geval dan kunt u zich wenden tot
onafhankelijke assurantieadviseurs U kunt dan samen op zoek naar de juiste en
goedkoopste verzekeringen
7 Financiering
Om uw bedrijf te kunnen starten heeft u geld nodig Er zijn vele manieren waarop u aan
geld kunt komen Normaal gesproken zult u zelf een gedeelte van het startkapitaal
moeten financieren Daarnaast kunt u terecht bij banken familie leveranciers of
particuliere investeerders Om geld van deze personen of instanties los te krijgen zult u
wel een goed onderbouwd financieel plan moeten hebben Zon plan is ook onderdeel van
het ondernemingsplan
8 Personeel
Als u bij de start van uw bedrijf direct personeel in dienst moet nemen dan brengt dat
consequenties met zich mee U zult allereerst goed personeel moeten vinden U zult uw
personeel moeten aansturen en motiveren Daarbij moet u werk uit handen kunnen
geven Heeft u eenmaal goed personeel dan zult u zich moeten melden bij
uitvoeringsinstellingen om kenbaar te maken dat u werkgever bent met de daarbij
behorende verplichtingen (onder meer de inhoudingsplicht voor sociale verzekeringen)
Daarnaast zult u per werknemer jaarlijks moeten opgeven welke bedragen er zijn
ingehouden en uitbetaald aan de Belastingdienst Ook kan de Arbeidsinspectie bij u
langskomen om te kijken of u zich wel aan de regels houdt
Quick scan zelfstandig ondernemerschap
Als u niet van plan bent om een eigen bedrijf te beginnen is dit geen optie voor u Stop
hier en ga naar een ander werkpatroon in dit hoofdstuk Als u wel nog steeds
geiumlnteresseerd bent in zelfstandig ondernemerschap laat deze quick scan u zien waar u
staat
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
47
Scores
0 - 7 Overweeg een ander werkpatroon
8 - 15 Herzie je motivatie en drijfveren kritisch
16 - 24 Zelfstandig ondernemerschap is echt iets voor u
QUICK SCAN
Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0
1 Heeft u er ooit over gedacht om uw eigen bedrijf op te richten
JaNee
2 Als u een baan heeft denkt u dat u die kunt verlaten voor uw pensionering
JaWeet nietNee
3 Als dat niet het geval is bent u dan geiumlnteresseerd in het opzetten van een eigen
bedrijf
JaWeet nietNee
4 Heeft u ervaring in het leiding geven aan anderen in de afgelopen vijf jaar
JaNee
5 Zijn er kennisgebieden waarop u een expert denkt te zijn Kunt u zich bepaalde innovaties of succesvolle initiatieven herinneren die u heeft ondernomen in uw huidige situatie (werk familie lokale gemeenschap) JaWeet nietNee
6 Heeft u een voorkeur voor banen of functies met flexibele werktijden
JaWeet nietNee
7 Zou u een bijzondere aantrekkelijke investering doen als daaraan een beduidend risico verbonden is JaWeet nietNee
8 Beschikt u over eigen financieumlle middelen om te gebruiken om uw eigen bedrijf op
te starten
JaWeet nietNee
9 Heeft u al een idee dat omgezet kan worden in een eigen bedrijf
JaNee
10 Bent u bekend met de actuele ontwikkelingen in de economie Bent u op de
hoogte van de basisbeginselen waaraan een ondernemer zich moet houden
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
48
Voorbeelden van zelfstandig ondernemerschap
Wendy werd ontslagen in haar kantoorbaan maar voordat ze vertrok heeft ze een nieuw
bedrijf opgezet voor huisdierverzorging Ze gebruikte haar werkcontacten als haar eerste
klantenbestand Ze verzorgt het voeren van de huisdieren in hun eigen huizen en laat ze
uit Ze doet dit voor een heel weekend uit huis of in het eigen huis Haar liefde voor
dieren maakt haar werk tot een plezier
Gina werkt als receptioniste bij een universiteit Ze heeft haar garage omgebouwd tot een
lesruimte om voor het plezier de Franse taal te leren op twee avonden per week Er is
inmiddels en wachtlijst voor haar lessen en ze breidt het aantal lesgroepen uit Als ze
meer dan 4 avonden per week kan vullen stopt ze met voor de universiteit werken en
begint ze ook lesgroepen overdag Ze geniet van de stimulerende werking die van het
lesgeven uitgaat en ze krijgt nu tijd om haar partner meer zien als hij met pensioen is
Vaardigheden en competenties die nodig zijn voor het zelfstandig
ondernemerschap
De volgende vaardigheden en competenties worden doorgaans gezien als noodzakelijk
voor zelfstandige ondernemers
bull Tijdmanagement
bull Het vermogen om te gaan met stress
bull Creativiteit
bull Leiderschap
bull Mogelijkheid om risicorsquos te nemen en te beheersen
bull Zelfbewustzijn en motivatie
bull Interpersoonlijke communicatie waaronder onderhandelingsvaardigheden
313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)
Maatschappelijk ondernemerschap - een alternatieve keuze
Veel mensen zijn geiumlnteresseerd in het idee van de sociale economie en erkennen dat er
meer is aan waarden dan louter winst In de komende fase van uw leven geeft u er
wellicht de voorkeur aan waarden na te streven als solidariteit het creeumlren van nieuwe
banen het verstrekken van noodzakelijke goederen en diensten tegen redelijke prijzen
werken met anderen voor gemeenschappelijke doeleinden Maatschappelijk
ondernemerschap kan een kans op betaald werk of vrijwilligerswerk bieden In deze tijd
van economische crisis waar noch de publieke noch de private sector voldoende banen
creeumlren kan een maatschappelijk of sociale onderneming een goede optie zijn De EU en
veel regeringen ondersteunen het oprichtings- en startproces van sociale
ondernemingen omdat het individu en de gemeenschap beide voordeel dienen te
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
49
genieten van wat sociale ondernemingen kunnen bieden
Wat is een maatschappelijke of sociale onderneming
De sociale economie betreft zakelijke activiteiten die primair gericht zijn op of reageren
op maatschappelijke behoeften Historisch gezien zijn er veel verschillende vormen van
sociaal ondernemen die enerzijds winst maakten en anderzijds bezig waren met de
sociale aspecten van de activiteiten die zij verrichten bijvoorbeeld
bull Stichtingen
bull Verenigingen
bull Cooumlperaties
De kern van alle sociale ondernemingen is het concept waarmee ze werken
bull Voor het algemeen belang en sociale doeleindenbull Op basis van democratische
beginselen
bull Ten gunste van kwetsbare groepen
bull Om de winstinkomsten te herinvesteren in het bedrijf
bull Niet gebaseerd op marktprincipes
bull Om uit te breiden en veel banen te creeumlren
Hoe kunt u meer leren over sociale ondernemingen in uw land
Landen verschillen in de mate waarin zij sociale ondernemingen hebben ontwikkeld
Italieuml is toonaangevend in sociale cooumlperaties de werkgelegenheid is daar gestegen van
27000 banen in 1991 tot 149000 in 2001 Klopt dat wel Een door de EU gefinancierde
EQUAL programma in 2005 hielp dit soort ondernemingen vooruit te duwen
In veel landen is er geen specifieke wetgeving met betrekking tot de werking van sociale
ondernemingen Het Verenigd Koninkrijk heeft een lange geschiedenis van sociale
ondernemingen - er zijn community ondernemingen kredietinstellingen de
handelsbanken van goede doelen bedrijven-in-werknemersbestuur cooumlperaties de
ontwikkeling van vrije trusts woningcorporaties en maatschappelijke ondernemingen
In Nederland zijn er historisch gezien veel stichtingen verenigingen en cooumlperaties
belangrijkste rechtsvormen zijn
1 Vereniging
Indien u een bepaald doel voor ogen heeft en met andere wilt samenwerken om dit te
bereiken kunt u de vereniging kiezen als rechtsvorm Kort gezegd is een vereniging een
samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk
doel Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om onder de leden te verdelen
geen doel mag zijn Er mag winst worden gemaakt maar de opbrengsten moeten ten
goede komen aan het gemeenschappelijke doel Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn
dat uw vereniging uit ten minste twee personen bestaat de hoogte macht bij de
ledenvergadering ligt alle leden hierbij eacuteeacuten stem hebben en het bestuur wordt benoemd
namens de ledenvergadering Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid maar er
wordt wel onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en
verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
2 Stichting
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
50
Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te
realiseren Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten Een stichting mag winst
maken maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan
een ideeumlel of sociaal doel Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen
(natuurlijk of rechtspersoon) heeft geen leden en wordt opgericht bij notarieumlle akte of
testament Vergeet de stichting niet als zodanig in te schrijven in het Handelsregister
van de KvK In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet
aansprakelijk gesteld Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting
valt zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder
bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden
3 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij
Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel
van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De
winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie
Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt
opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De
cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht
om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken
Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen (MVO) is volgens de Nederlandse regering
zowel een bedrijfseconomische kans als een maatschappelijke verantwoordelijkheid De
OESO-richtlijnen vormen het inhoudelijke kader voor internationaal MVO Dat betekent
dat bedrijven zich bewust moeten zijn van het effect dat ze hebben op mens en milieu
rechtstreeks en via hun keten van toeleveranciers en afnemers Bedrijven hebben de
verantwoordelijkheid om risicorsquos in kaart te brengen en dienen hun invloed te gebruiken
om de situatie te verbeteren De overheid gaat met werkgevers in verschillende sectoren
om de tafel om verbeterplannen op te stellen
Hoe kunt u meedoen
De voor de hand liggende plek om te beginnen om meer te weten te komen over sociale
ondernemingen is om informatie te zoeken bij de Kamer van Koophandel advies
bureaus lokale overheden en via online zoekopdrachten
Meer informatie kunt u vinden op httpwwwmvonederlandnl
Examples of social enterprises
De daklozenkrant ndash The Big Issue
Een daklozenkrant (ook wel straatkrant) is een krant die in verschillende landen op
straat wordt verkocht door personen zonder vaste woon- of verblijfplaats Het doel van
daklozenkranten is om daklozen en bijzonder arme mensen een manier te bieden om
voor zichzelf te zorgen via een wettelijk toegestane inkomstenbron Een deel van de
opbrengst van de verkochte kranten mogen ze namelijk zelf houden Op die manier
vormt de verkoop ervan een alternatief voor illegale activiteiten of bedelen De
organisatie achter de uitgifte van daklozenkranten helpt zogezegd daklozen om zichzelf
te helpen De eerste daklozenkrant van Europa was The Big Issue in Londen Deze werd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
51
voor het eerst uitgegeven in 1991 en bleek al gauw een groot succes In 1994 werd in
Utrecht dan ook de eerste Nederlandse daklozenkrant genaamd Straatnieuws
opgericht Het doel achter de daklozenkranten is dat deelnemers langzaam steeds meer
verantwoordelijkheid krijgen en nemen in hun werk De begeleiding van de distributeurs
wordt door de organisatie zelf ter hand genomen De kranten worden betaald door
middel van advertentieverkoop en de opbrengsten van de straatverkoop De
straatverkopers van daklozenkranten kunnen de kranten vaak inkopen voor een
gereduceerd tarief bijvoorbeeld de helft van de verkoopprijs Wie geen geld heeft om
de verkoop de eerste keer op te starten wordt eerst op weg geholpen met een
eenmalig klein krediet Met het geld dat de verkoop van de krant oplevert kunnen
verkopers vervolgens weer nieuwe kranten kopen Daklozenkranten voorzien daklozen
niet alleen van een bescheiden inkomen en een zekere dosis zelfrespect Het is
daarnaast ook een middel om het grote publiek bekend te maken met dak- en
thuislozen en de problemen waar zij dagelijks mee moeten omgaan
Kringloopbedrijven
Kringloopbedrijven zijn vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw ontstaan om de
afvalstroom van vaak nog goede zaken te beperken en hergebruik te bevorderen Dit
mede onder invloed van het inzicht dat hergebruik van producten of artikelen de meest
hoogwaardige vorm van afvalverwerking is Sommige kringloopwinkels zijn zo groot dat
het complete warenhuizen zijn voor meubels kleding huisraad boeken elektronica
speelgoed en meer In de grote steden zijn de kringloopbedrijven vaak zeer groot en
gespecialiseerd Zij hebben vaak diverse winkels voor bijvoorbeeld boeken kleding
curiosa elektronische apparatuur meubels huisraad en gebruikte fietsen Een
kringloopwinkel kan onder een stichting vallen maar ook onder een bedrijf Het grote
verschil is dat een stichting meestal een specifiek doel probeert te verwezenlijken en de
gemaakte winst gebruikt voor een ideeumlle of sociale doeleinden een bedrijf mag de winst
uitkeren aan zijn eigenaars aandeelhouders of dergelijk Een kringloopbedrijf zamelt
spullen in die nog bruikbaar zijn Het selecteert sorteert en repareert de goederen
vervolgens en verkoopt hetgeen daarvoor geschikt is in eacuteeacuten of meer winkel(s) De
opbrengst van de verkopen wordt gebruikt om kosten te bestrijden werkgelegenheid te
creeumlren en het milieu te verbeteren Sommige kringloopcentra hebben zich bovendien
ten doel gesteld om financieel bij te dragen aan maatschappelijke projecten dichtbij of
verder weg Kringloopcentra moeten niet verward worden met tweedehandswinkels
Tweedehandswinkels kopen hun goederen in kringloopcentra bevoorraden zich met
goederen die door mensen zijn afgedankt en die voor niets ter beschikking worden
gesteld Deze worden vaak aan huis opgehaald In het kringloopcentrum worden ze
vervolgens gesorteerd gecontroleerd zo nodig gerepareerd en schoongemaakt Daarna
worden ze in de kringloopwinkel weer aangeboden Voor gebruikte zaken kan men ook
terecht in een weggeefwinkel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
52
Scores
0 -7 Een ander werkpatroon past waarschijnlijk beter bij u
8-15 Onderzoek wat uw motivatie is om in een sociale
onderneming actief te zijn
16-24 Een sociale onderneming past mogelijk goed bij u
Sociale onderneming quick scan
Als u meer ja-antwoorden dan nee-antwoorden heft kan een sociale onderneming
aansluiten bij uw huidige behoefte aan ander werk U wil mogelijk de mogelijkheden om
een sociale onderneming op te zetten of te participeren in een reeds bestaande nader
onderzoeken
Quick Scan
Indien Ja=2 Weet niet =1 Nee=0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Beschikt u over vrije tijd en wilt u uw inkomen uitbreiden
JaNee
3 Zou u werken voor sociale doelen willen overwegen tegen een financieumlle
vergoeding
JaNee
4 Beschikt u over specifieke kennis of professionele expertise die andere mensen
of de lokale gemeenschap kan helpen
JaNee
5 Vindt u het prettig om in teamverband te werken
JaNee
6 Bent u bereid om initiatief als ondernemer te nemen
JaNee
7 Beschikt u over specifieke kennis en vaardigheden of professionele expertise
die u zou willen delen met anderen om een sociale onderneming op te zetten
JaNee
8 Bent u bereid om zich te verbinden aaneen specifiek project
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
53
Vereiste vaardigheden voor een sociale onderneming
De vaardigheden die nodig zijn voor betrokkenheid van en werken in sociale
ondernemingen zijn afhankelijk van de rollen van de deelnemers en de goederen of
diensten die er worden geproduceerd De groep moet vaardigheden ontwikkelen zoals
algemene veerkracht en eigenwaarde (zie hoofdstuk 42) Verschillende individuen in het
team zal bieden verschillende vaardigheden
Er is een behoefte aan sterke motivatie en betrokkenheid (zie hoofdstuk 13)
Als individu is plezier en sociaal engagement nodig om effectief samen te werken in een
team Daarom zijn de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor sociale
ondernemingen communiceren en goed kunnen luisteren naar anderen
Als u heel gericht bent op geld verdienen en winst maken is deze vorm van
werkgelegenheid waarschijnlijk niet geschikt voor u
314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp
Deze paragraaf is verdeel in twee delen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en actief burgerschap en
Deel 2 - Zelfhelpgroepen
Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie omvat een breed scala van activiteiten waarbij een persoon
zich actief uiteenzet met de lokale omgeving en de gemeenschap
Maatschappelijke participatie kan worden gedefinieerd als de betrokkenheid van mensen
bij projecten om problemen op te lossen Individuen gezinnen en gemeenschappen
worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor hun eigen welzijn en ontwikkeling
van capaciteit om bij te dragen aan hun eigen en de ontwikkeling van de samenleving
(Oakley en Marsden 19871) Begunstigden beiumlnvloedden de richting en de uitvoering van
ontwikkelingsprojecten in plaats van slechts dat ze een deel van de projectopbrengsten
ontvangen (Paul in Bamberger 19862) Het merendeel van de sociale bewegingen niet-
gouvernementele organisaties (NGOs) en maatschappelijke organisaties is is een uitdrukking van georganiseerde maatschappelijke participatie
Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden tijdens een van de volgende activiteiten
bull Behoefteonderzoek - uiten van meningen over wenselijke verbeteringen prioriteren
doelen en onderhandelen met betrokken afdelingen
bull Planning - het formuleren van doelstellingen het stellen van doelen het bekritiseren
van de plannen
bull Mobiliseren - bewustwording in een gemeenschap over de behoeften het oprichten of
ondersteunen van organisatiestructuren binnen de gemeenschap
bull Training - deelname aan formele of informele opleidingsactiviteiten om de
communicatie- opbouw- onderhouds- en financieumlle managementvaardigheden te
1 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
2 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
54
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
QUICK SCAN indien Ja=1 Weet niet =0 Nee=0 1 Bent u geiumlnteresseerd in wat er in uw lokale gemeenschap gebeurt
JaNee
2 Wilt u mensen die bij u inde buurt wonen helpen en ondersteunen JaWeet nietNee
3 Bent u bezorgd over uw lokale omgeving JaNee
4 Zijn er zaken waarin u van mening bent dat de samenleving echt zou moeten
veranderen JaNee
5 Bent u erop voorbereid om tijd energie uw persoonlijke inzet en betrokkenheid te investeren in de samenleving JaWeet nietNee
6 Beschikt u over tijd energie persoonlijke inzet en betrokkenheid om die te
investeren in de samenleving
JaWeet nietNee
Scores
5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u
3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie
0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u
verbeteren
bull Implementatie - het verrichten van managementactiviteiten rechtstreeks met arbeid
en materiaal bijdragen aan de opbouw de exploitatie het onderhoud direct bijdragen
aan de financieumlle kosten door het betalen van diensten en het lidmaatschap van een
maatschappelijke organisatie
bull Monitoring en evaluatie - deelname aan de beoordeling van het verrichte werk het
erkennen van verbeteringen die kunnen worden aangebracht en het herdefinieumlren
behoeften
Maatschappelijke participatie - quick scan
Positieve en negatieve prikkels voor participatie
Enkele van de belangrijkste redenen waarom mensen meestal bereid zijn om deel te
nemen aan humanitaire en communautaire programmas zijn
bull maatschappelijke participatie motiveert mensen om samen werken ndash mensen
ervaren een gevoel van gemeenschap en erkennen de voordelen van hun
betrokkenheid
bull sociale religieuze of traditionele verplichtingen voor wederzijdse hulp
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
55
bull zuivere maatschappelijke participatie - mensen zien echt de kans om hun eigen
leven en de kwaliteit van de samenleving te
bull beloning in geld of in natura
Redenen waarom mensen terughoudend zijn om deel te nemen aan maatschappelijke
participatie zijn
bull Een oneerlijke verdeling van werk of een uitkering onder de leden van de
gemeenschap
bull Een sterk individualistische samenleving waar er weinig of geen gevoel van
gemeenschap
bull Het gevoel dat de overheid of instelling moet zorgen voor de faciliteiten
bull het pamperen van mensen - als mensen behandeld worden alsof ze hulpeloos
krijgen ze meer kans om te doen alsof ze zijn
Politiek activisme
Politiek activisme op gemeenschapsniveau houdt zich vooral bezig met de lokale politiek
Dit kan interactie met de formele wettelijke instanties zoals lokale overheid inhouden of
lid worden van gevestigde lokale groepen die zich inzetten om het systeem of structuren
in de omgeving te veranderen Politiek actieve burgers zetten vaak
bewustmakingscampagnes of zelfhulpgroepen op rond belangrijke kwesties waarna ze
stappen ondernemen bij de lokale organisaties in de private publieke of vrijwillige
sector Deze strategie heeft een positief effect gehad en in veel gevallen tot succes
geresulteerd waarbij de lokale voorziening is veranderd
De volgende voorbeelden tonen de mogelijke effectiviteit van politiek activisme
bull Bestrijding van het racisme in de Verenigde Staten met het succes van
de zwarte beweging in de zestiger zeventiger en tachtiger jaren van de
vorige eeuw
bull Duurzaamheid en recycling omarmd door de plaatselijke autoriteiten in
het Verenigd Koninkrijk
bull Verbeteringen van de gezondheid als gevolg van door lokale of nationale
groepen gevoerde campagnes over een bepaald gezondheidsthema
gezondheid zoals roken en alcoholgebruik
Politiek activisme kan lonend zijn op een aantal manieren het kan een gevoel geven van
voldoening over het neerzetten van een prestatie of het maken van een verschil het
systeem te veranderen of verbeteren en het kan anderen voordeel opleveren Vaak is
zijn uitgebreide inzet en toewijding nodig om een positief resultaat te bereiken Er gaat
vaak ook de nodige tijd in zitten om deze resultaten te bereiken
Hieronder vindt u een test om uit te vinden hoe politiek actief u eigenlijk bent
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
56
Test wat voor vaardigheden en kenmerken heeft u nodig om politiek actief te
zijn of te worden
Voor elk kenmerk beoordeelt u zichzelf van +++ tot -
+++ ++ + -
Organisatorische kwaliteiten
Vermogen om anderen te motiveren
In staat zijn om te focussen
Effectieve mondelinge en schriftelijke
communicatievaardigheden en iom kunnen
gaan met digitale formulieren
Charismatisch zijn
Persoonlijke motivatie
In staat zijn om kernpunten in of de kern van
een boodschap te onderscheiden
Vasthoudend
Ogenschijnlijke mislukkingen kunnen negeren
Ook onder sociale druk principieel kunnen
blijven
Graag gezien worden dat u dit doet zonder
eigenbelang
Score
Als u 22-33 plusjes scoorde beschikt u over het type vaardigheden en eigenschappen
dat nodig is om politiek actief te worden
Een andere manier van politiek actief zijn is om actief betrokken te raken bij duurzame
ecologische activiteiten ook wel bekend als de milieubeweging Momenteel is er in de
21e eeuw groeiende bezorgdheid over hoe de westerse wereld gebruik maakt van de
afnemende middelen Activisten op dit gebied proberen de risicos en gevaren van het
voortdurende beleid gericht op meer consumeren en meer groei te benadrukken
Milieuactivisme omvat een breed scala van belangen perspectieven en standpunten die
kunnen bestaan uit acties met betrekking tot
bull Recycling afvalbeheer verpakkingen
bull Landbouwpraktijken het gebruik van kunstmest genetische manipulatie
bull Het gebruik van de grond en tuinen
bull Consumentisme levensstijl en voedingspatronen
bull Kapitalisme de globalisering en exploitatie van grondstoffen
bull Het verkeer van goederen tussen landen en regios
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
57
bull Het verbruik van middelen vooral brandstof
bull De ontwikkeling van duurzame woningbouw
Geschiedenis van het vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk in West-Europa kent een vergelijkbare historische ontwikkeling
Vrijwilligerswerk is ontstaan bij de overgang van de familie (particuliere) zorg aan de
gemeenschap (gemeentelijke) zorg Zorg voor wezen zieken en psychiatrische patieumlnten
werd in de middeleeuwen eerst door christelijke organisaties (kloosters parochies) als
taak opgenomen en later door particulieren (christelijke ondernemers) en
overheidsinstanties (gemeenten) Al deze groepen maakten gebruik van mensen die dat
ldquovrijwilligrdquo deden
Vrijwilligerswerk heeft lange tijd plaatsgevonden onder de paraplu van de verzuiling die
een enorme impuls gaf aan het ont- en bestaan van verenigingen De sterkste groei van
de verenigingen vond plaats in de tweede helft van de 19e eeuw en het eerste
decennium van de 20e eeuw
Voor zover overheden werden betrokken steeg de overheidsbemoeienis aan het begin
van de 20e eeuw en werd de sociale zekerheid verankerd in wet-en regelgeving Dit
leidde tot een algemene verbetering van de levensstandaard van veel mensen en dus
raakten veel mensen betrokken bij vrijwilligerswerk Vanaf dat moment was vrijwilliger-
zijn niet langer afhankelijk van de sociale klasse waarin men was geboren In plaats
daarvan werd de betrokkenheid op basis van een vrijwillige verbintenis een nieuw
principe Tussen de jaren 1945 en 1966 werden modellen voor de welvaartsstaat ontwikkeld die
de maatschappelijke voorhoede voorzieningen brachten Overheden kapselden het
initiatief dat in de private sector ontstaan was in door wet-en regelgeving subsidies of
regulering door nationale volksverzekeringen Zorgaanbieders werden door middel van speciale trainingen zorgexperts Deze trend
naar professionalisering had grote gevolgen voor de traditionele rol van de vrijwilliger
Veel van de taken oorspronkelijk door vrijwilligers uitgevoerd werden overgenomen door
betaalde krachten De gezondheidszorg werd professioneler en omvattender
Sinds 1965 zijn er nieuwe vormen van vrijwilligerswerk ontstaan Deze ontwikkeling was
gekoppeld aan de komst van nieuwe sociale bewegingen en de kritiek op de prestaties
van het geiumlnstitutionaliseerdewelzijnswerk (bijv vrijwilligerswerk bij van blijf-van-mijn-
lijfhuizen) De groei van deze anti beweging moedigde meer mensen aan om kritisch te
kijken naar de prestaties van de betaalde deskundigen Mensen wilden ook een grotere
inspraak in zaken die hen persoonlijk raakten De oprichting van ouderverenigingen in
scholen milieugroepen en buurtcomites zijn hiervan een goed voorbeeld De laatste
decennia van de 20e eeuw werd gekenmerkt door individualisering Dit had invloed op de
bereidheid van het publiek om vrijwilligerswerk te doen De krapte op de arbeidsmarkt en het beleid van gelijke kansen waren belangrijke
factoren die van invloed waren op de beschikbaarheid van vrijwilligers In de periode
1980-1990 gingen meer mensen met een uitkering vrijwilligerswerk doen Echter de
latere verbeterende toestand van de economie verminderde hun beschikbaarheidToen
zij werk vonden gaven velen het vrijwilligerswerk weer op De vraag naar arbeid leidde
er ook toe dat ouderen middelbare scholieren en studenten voorrang aan betaald werk
gaven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
58
Bovendien hebben meer vrouwen tegenwoordig een baan en dus minder tijd voor
vrijwilligerswerk De toegenomen welvaart betekent dat er meer met elkaar
wedijverende vormen van vrije tijdsbesteding is bijvoorbeeld televisie surfen op het
internet en vakantie Bovendien heeft de ontzuiling een trend zichtbaar sinds de tweede
helft van de 20e eeuw ook grote invloed op het vrijwilligerswerk omdat de kerk vaak
een stimulerende kracht was om mensen als vrijwilliger te vragen
Andere maatschappelijke trends hebben ook bedreigingen en kansen gecreeumlerd voor het
vrijwilligerswerk Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en immigratie zorgde
voor deelname van nieuwe groepen aan het vrijwilligerswerk Een nieuwe trend is dat
bedrijven steeds meer bereid zijn om faciliteiten beschikbaar te stellen voor
vrijwilligerswerk en hun werknemers stimuleren om tijdens werktijd of in eigen tijd
vrijwilligerswerk te doen Werknemersvrijwilligerswerk wordt steeds meer populair in
grote bedrijven De vraag naar vrijwilligerswerk is ook aan verandering onderhevig zoals
bijvoorbeeld de toegenomen professionalisering in het vrijwilligerswerk en het groeiend
ecologisch bewustzijn De expansie in de zorgsector heeft echter ook geleid tot zieken
ouderen en gehandicapten mensen die meer thuishulp nodig hebben Daarom vragen ze
om informele hulp waarvan een gedeelte door vrijwilligers geboden wordt
Huidige situatie in Nederland
In recente beleidsnotas en de discussies rond de Wmo1 is er een algemene tendens om
te streven naar decentralisatie en persoonlijke verantwoordelijkheid en het stimuleren
van zelfhulp Het doel van de overheid is om vooruitgang te verwezenlijken op basis van
initiatieven ingezet door burgers en hun organisaties binnen het Nederlandse
maatschappelijk middenveld Daarom is het idee een nieuw evenwicht te vinden tussen
de overheid en maatschappelijk middenveld De focus ligt daarbij op het lokale niveau
onder leiding van de gemeenten en ondersteund door het scheppen van een lokale
infrastructuur Eeacuten van de belangrijke pijlers van dit beleid is het vrijwilligerswerk dat
gezien wordt als de manier voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van
te verwachten dat alles voor hen gedaan wordt door anderen of de overheid Hier is de
intrinsieke waarde voor de vrijwilliger een belangrijke factor2
Er wordt geschat dat in 2008 53 miljoen mensen als vrijwilligers werkzaam waren Dit
wil zeggen dat 42 van de Nederlandse bevolking als vrijwilliger werkzaam was Verder
gaf in 2008 302 informele steun aan zieken buren familie vrienden en kennissen
(ongeveer 35 miljoen mensen) Er zijn ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke
vrijwilligers over de periode van 2000 tot 2008 maar ze zijn wel actief in verschillende
organisaties zijn Mannen bijvoorbeeld zijn vaak actief in sportverenigingen kerken of
moskeeeumln terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of bij
welzijnsinstellingen
Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden (vanaf 18 jaar) Het hoogste percentage vinden we
tussen de groep van 35-44 en het laagste percentage bij 75+ers Uit de CBS cijfers voor
2008 blijkt de volgende leeftijdsverdeling
bull 18-24 419
bull 25-34 372
bull 35-44 488
1 Wet Maatschappelijke Ondersteuning from 2007
2 Paul Dekker Joep de Hart Laila Faulk rdquoToekomstverkenning vrijwillige inzet 2015rdquo SCP Den Haag Juni 2007
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
59
bull 45-54 457
bull 55-64 434
bull 65-74 408
bull 75 + 238
Hierbij moet opgemerkt worden dat mensen in de leeftijdscategorie 35-44 jaar vaak kinderen in de schoolgaande leeftijd hebben en doet 75 van hen vrijwilligerswerk in het onderwijs
De opkomst van de nieuwe vrijwilliger
Eerder al spraken we over de komst van een ldquonieuwrdquo type vrijwilliger enkele jaren
geleden De motivatie om vrijwilligerswerk te doen is veranderd van collectieve plicht in
individuele motivatie waarbij een persoonlijk belang nu een even belangrijke rol speelt
Deze verandering is zichtbaar in de groei van vrijwilligerswerk in de vrijetijdssector en op
scholen Dit nieuwe type vrijwilliger is ook niet echt ideologisch georieumlnteerd zoals eerder
vaak wel het geval was
De kwaliteit van het vrijwilligerswerk de manier waarop het is georganiseerd is
aanzienlijk veranderd Vrijwilligerswerk heeft minder van een totale toewijding aan een
organisatie en meer van een get-in get-a-T-shirt get-out stijl Vrijwilligerswerk is
zappen geworden In deze postmoderne tijd is vrijwilligerswerk meer gericht op de
vrijwilliger die iets wil bereiken dat hem of haar ook voordeel brengt Het moet passen in
de levensstijl van dat moment1
Maatschappelijke segmentatie in het algemeen versnippering en een grotere flexibiliteit
heeft ook zijn weerslag gevonden in het vrijwilligerswerk Gelukkig zijn
vrijwilligersorganisaties in staat geweest om hierop een antwoord te formuleren In het
algemeen is de strategie om vrijwilligerswerk mogelijk te maken op basis van de
omstandigheden waarvoor vrijwilligers zelf ontvankelijk zijn in plaats van de bepalingen
en voorwaarden van de vrijwilligersorganisatie Het essentieumlle verschil tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is dat in het eerste geval
het individu zich moet aanpassen (vooral wanneer er geld op het spel staat) terwijl in
het laatste geval het veel waarschijnlijker is dat de organisatie flexibel zal zijn
Varieumlteit aan organisaties
Binnen de non-profit sector kunnen de volgende vier typen vrijwilligersorganisaties
worden onderscheiden2
Vrijwilligerswerk in de welzijnssector
Het belangrijkste kenmerk van dit soort organisaties is dat ze vrijwilligers inzetten om de
doelstellingenvan hun organisatie te bereiken Het betreft meestal onbetaald werk
hoewel er soms sprake is van betaling en beloning en het heeft een exclusief karakter
Dus niet iedereen kan dit soort vrijwilligerswerk verrichten De volgende activiteiten
kunnen bij dit type worden ingedeeld vrijwilligerswerk in de dienstverlening
1 Hustinx L amp Lammertyn F (2003) Collective and reflexive styles of volunteering A sociological modernization perspective Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations 14 (2) pp 167‐187
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
60
vrijwilligerswerk in de openbare diensten zoals bij politie en brandweer in verenigingen
en NGOrsquos
Vrijwilligerswerk binnen de democratische sfeer
Het belangrijkste kenmerk van dit type vrijwilligersorganisatie is het feit dat vrijwilligers
werken om een deel van de beleidsvorming te zijn en willen gehoord worden Dit type
heeft een inclusieve karakter dat wil zeggen iedereen die iets te zeggen heeft kan
deelnemen Voorbeelden van dit type organisatie zijn actiegroepen belangengroepen en
politieke partijen
Vrijwilligerswerk in de gemeenschap
Het belangrijkste kenmerk van dit type organisaties is wederzijdse ondersteuning De
vrijwilligers zijn er met en voor elkaar Dit type heeft een inclusief karakter
Voorbeelden zijn zelfhulpgroepen en verenigingen en clubs in de sport en cultuursector
Met de secularisering en individualisering in de samenleving is er een groeiende
behoefte aan sociale cohesie en dus wordt de noodzaak voor dit soort organisaties
steeds groter De doelstellingen van dit soort organisaties zijn om eenzaamheid te
voorkomen en om sociale netwerken te creeumlren
Vrijwilligerswerk in de economische sfeer
Binnen dit type vrijwilligersorganisatie gebruikt de burger het vrijwilligerswerk voor zijn
of haar persoonlijke ontwikkeling Het is ongeveer 30 jaar geleden ontstaan ten tijde van
de werkloosheid Belangrijke kenmerken zijn integratie en de ervaring van
vrijwilligerswerk Verder is er een sterke band met de arbeidsmarkt en het biedt een
individu structuur in het leven
Voordelen van vrijwilligerswerk doen
Aan vrijwilligerswerk doen kunnen verschillende voordelen zitten Die doen zich voor op
grofweg drie gebieden
Uw gevoel van eigenwaarde
Uw toekomstige carriegravere
De samenleving
Uw gevoel van eigenwaarde
Dit kan betekenen
bull Geiumlnteresseerd blijven
bull Doorgaan om bestaande kennis en vaardigheden te gebruiken
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring ontwikkelen
bull Om te voorzien in een doel in het leven
bull Om nieuwe doelen te bereiken
bull Om te worden gewaardeerd en erkend
bull Om nuttig te zijn
Uw toekomstige carriegravere
Dit kan betekenen
bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring opbouwen en ontwikkelen
bull Bestaande kennis vaardigheden en ervaring toepassen en verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
61
bull De mogelijkheid bieden om in teams en groepen individueel te werken
bull De mogelijkheid bieden om regelmatig een werkplaats te bezoeken
bull Om nieuwe kwaliteiten en informatie toe te voegen aan uw curriculum vitae
(cv persoonlijke verklaring of portfolio
De samenleving
Dit kan betekenen
o Kennis ervaring en vaardigheden delen
o Het gevoel iets terug te geven
o Anderen tot dingen in staat stellen
o Actief burgerschap in de samenleving
Contracten voor vrijwilligers
In het formele vrijwilligerswerk is het tegenwoordig gewoon om een
vrijwilligersovereenkomst op te maken Hierin staat wat de organisatie van de vrijwilliger
verwacht en wat de vrijwilliger kan verwachten van de organisatie Het omvat zaken als
bull Het aantal uren vrijwilligerswerk
bull Plaats en locatie van het werk
bull Soort van vrijwilligerswerk dat wordt gedaan
bull Eventuele bijzondere voorwaarden zoals inzage in strafregister
bull Taak- en functiebeschrijving
bull Hoe de aansturing geregeld is
bull Klachtenregeling
Problemen of uitdagingen in vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerk kan zoals we gezien hebben vele voordelen bieden Het kan echter ook
uitdagingen of dilemmas voor vrijwilligers te creeumlren
We noemen er een aantal
bull De tijd die vrijwilligerswerk vraagt waarbij een vrijwilliger voorkeur kan hebben voor
incidenteel of voor regelmaat
bull Belangenconflicten
bull Stress of uitzonderlijke mentale eisen
bull Uitdagende collegas of klanten
bull Werkzaamheden buiten het gebied waar uw deskundigheid ligt
bull Te veel verantwoordelijkheid
bull Een te beperkte rol
bull Te afgebakende grenzen
bull Vrijwilligerswerk met zowel positieve als negatieve aspecten
bull Druk om het vrijwilligerswerk voort te blijven zetten
Waarom vrijwilligerswerk
Hiervoor kunnen verschillende motieven zijn
bull Verbreding van uw geest u krijgt een breder perspectief op dingen milder worden
eerder mededogen ervaren en zich bewust zijn van de problemen in de samenleving
bull Je goed voelen u voelt zich beter wanneer u anderen helpt hun leven te verbeteren en
iets te bereiken Vrijwilligerswerk kan zelfs helpen om uw geestelijke en lichamelijke
gezondheid te versterken en te beschermen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
62
bull Mensen ontmoeten een platform voor gezelligheid en het ontwikkelen van
vriendschappen
bull Het opdoen van ervaring het kan u helpen bij het ontwikkelen en verbeteren van
vaardigheden zoals teamwork communicatie organisatie etc Vrijwilligerswerk kan u
ook helpen meer te leren over dingen waarin u geiumlnteresseerd bent
bull Bezig zijn voor werklozen mensen die te weinig werk hebben of die op zoek zijn naar
ander werk helpt vrijwilligerswerk om de tijd door te komen
Opdracht kijk naar uw vaardigheden
1 Kruis elke vaardigheid aan die u bezit of die u wilt leren
Organisatorische
vaardigheden
Ik kan Ik wil leren
Spontaan iets doen
Zelfstandig werken
Afspraken en
verwachtingen realiseren
Oplossingen bedenken
Je aan de regels houden
Sociale vaardigheden
contact met anderen
Ik kan Ik wil leren
Zeggen wat je denkt
Een gesprek beginnen
Afspraken maken
Luisteren naar anderen
Vragen durven stellen
Sociale vaardigheden
samenwerken
Ik kan Ik wil leren
Kritikiek ontvangen
Feedback geven
Complimenten geven
Complimenten ontvangen
Om hulp vragen
Met verschillende mensen
omgaan
Leiderschap accepteren
Specifieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
In staat zijn om met
computer te werken
Handig met
gereedschappen en
apparatuur
Maaltijden koken en
drankjes bereiden
Mensen verzorgen
Dieren verzorgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
63
De omgeving schoonmaken
en onderhouden omgeving
(school sportveld kantine
straat)
Artistieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren
Muziek maken
Tekenen en schilderen
Bezig zijn met foto en video
Acteren
Fantasie gebruiken
2 Markeer de drie vaardigheden die u het beste beheerst
3 Markeer de drie vaardigheden die u zou willen leren
Algemene competenties van vrijwilligers
Erkenning van eerder verworven competenties van vrijwilligers is een instrument om
kwaliteiten die in verband gebracht worden met de rol van (zelfstandige) vrijwilliger op
te waarderen cq te valideren De competenties zijn vergelijkbaar met algemene
beroepsvaardigheden ook wel bekend als werknemersvaardigheden Afgezien van de
algemene competenties zijn er functie specifieke competenties die verband houden met
bepaalde rollen of functies in het vrijwilligerswerk en die erkend kunnen worden via EVC-
procedures (Erkenning van Verworven Competenties) Voor de EVC-procedure zijn er 12
algemene standaard competenties geformuleerd voor vrijwilligers Deze competenties
zijn
bull Systematische werken
bull Betrouwbaarheid
bull Omgaan met tijd en tempo
bull Problemen oplossen
bull Aandacht voor gezondheid en veiligheid
Communiceren
Presenteren
Bijdragen aan geode werkrelaties
Samenwerking
Taal en rekenen
Leren door te doen
Deze competenties zijn ook belangrijk als algemene werknemersvaardigheden
Voorbeelden van vrijwilligerswerk
Werken in een kringloopwinkel
Carol werd ontslagen bij de brandweer Ze wist dat ze actief wilde blijven haar
interesse in de samenleving niet verliezen en zo mogelijk anderen wilde helpen Ze
besloot om vrijwilligerswerk te gaan doen in een kringloopwinkel in haar woonplaats Ze
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
64
kwam er achter dat ze genoot van het werken met andere vrijwilligers en ze vindt de
ontmoeting met de klanten interessant
Nieuwe vaardigheden ontwikkelen
Mark (57) werkt als vrijwilliger in een streekmuseum waar tuinen bij zijn Hij houdt van
het buitenleven en heeft door het vrijwilligerswerk leren tuinieren Hij overweegt nu zelf
een bedrijf te beginnen om de tuinen van anderen mensen te verzorgen en te
onderhouden
Actief burgerschap
Actief burgerschap is een filosofie die momenteel bij de overheid en binnen
maatschappelijke organisaties en educatieve instellingen populair is Deze filosofie houdt
in een pleidooi in voor een maatschappelijke situatie dat de burgers van natiestaten
hoewel zij geen specifieke bestuursrol hebben wel bepaalde rollen en
verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving en het milieu hebben
Actief burgerschap kan worden gezien als een articulatie van het debat over rechten
versus verantwoordelijkheden Als een bestuurslichaam rechten geeft aan de mensen die
onder haar bevoegdheid vallen dan kunnen diezelfde mensen ook bepaalde
verantwoordelijkheden te handhaven hebben Dit zou het meest voor de hand liggend
zijn op natiestaatniveau maar kan ook nog breder zoals wanneer we van
wereldburgerschap spreken Dit impliceert dat actieve burgers zowel hun rechten als
hun verantwoordelijkheden op een evenwichtige manier vervullen
Een probleem met dit concept is dat hoewel rechten vaak vastgelegd worden als
onderdeel van de wet de verantwoordelijkheden niet zo goed gedefinieerd zijn Zo kan
er onder burgers onenigheid ontstaan over wat de verantwoordelijkheden zijn Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk hebben de burgers recht op gratis
gezondheidszorg maar is stemmen bij verkiezingen niet verplicht hoewel veel mensen
dit wel zouden omschrijven als een verantwoordelijkheid Het is veel problematischer om een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden
voor actieve burgers te beschrijven dan een lijst van hun rechten Hoewel bijvoorbeeld
een stem uitbrengen door veel mensen als een fundamentele verantwoordelijkheid kan
worden beschouwd zijn er ook sommigen die vanwege een handicap of andere oorzaken
niet in staat zijn om optimaal te participeren in het stemproces De nieuwe trend is dat overheden burgers vragen om te participeren zodat de overheid
steun krijgt - dit brengt ons terug naar de klassieke definitie van maatschappelijke
participatie in de gemeenschap Deelname aan de gemeenschap betekent niet alleen
betrokken zijn bij de bouw van faciliteiten het betekent ook meedenken het nemen van
beslissingen en het nemen van verantwoordelijkheid Mensen kunnen niet gedwongen
worden om mee te doen in projecten die hun leven beiumlnvloeden maar ze moeten waar
mogelijk wel daartoe in de gelegenheid worden gesteld Dit wordt beschouwd als een
fundamenteel mensenrecht gehouden dat een grondbeginsel van de democratie vormt
Actief burgerschap in Europa en in Nederland
Wat heeft u nodig om een actieve burger te zijn Heeft u meer informatie nodig Heeft u
training nodig Heeft u het nodig om meer te weten te komen hoe u deel kunt nemen
Hieronder staan links die u zullen helpen om nuttige documenten projecten en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
65
organisaties te vinden met betrekking tot actief burgerschap
2013 Europees Jaar van de burger
httpeuropaeucitizens-2013
Association of Voluntary Service Organisations
Koepelorganisatie voor nationale en internationale non-profit organisaties gericht op
vrijwilligerswerk Het bevat directe links naar de aangesloten organisaties op Europees
en nationaal niveau httpwwwavsoorg
Education for Democratic Citizenship and Human Rights
Deze Website van de Raad van Europa is een grote online bibliotheek van artikelen
documenten en projecten Het geeft informatie over activiteiten uitgevoerd op Europees
en nationaal niveau en bevat een aantal bestanden in verschillende Europese talen
httpwwwcoeinttdg4educationedc
Election processes in detail- Verkiezingsproces in detail
Lees over elk aspect met betrekking tot de organisatie van verkiezingen in een land Het
omvat kiesstelsels stemrecht partijen en kandidaten tellen van de stemmen de media
en verkiezingen Het is een immense database met case studies uit verschillende landen
en een grote bibliotheek op land gesorteerd met elk hun respectievelijke kieswetgeving
httpaceprojectorg
Euractiv
Deze website geeft informatie over wat er gaande met betrekking tot actief burgerschap
is op de Europese agenda Up-to-date nieuws monitoring het uitdiepen van
beleidssecties en landendossiers Er is een gids voor de EU 10000 belangrijkste actoren
en activisten httpwwweuractivcom
Europese Ombudsman
De Europese Ombudsman behandelt klachten van burgers bedrijven organisaties en
overheden tegen EU-instellingen of organen httpombudsmaneuropaeu
Europees Parlement - burgervoorlichtingsdienst
Heb je ooit gedacht om een verzoek aan het Europees Parlement te richten Dit
webportaal maakt communicatie tussen het Europees Parlement en de burgers mogelijk
U kunt toegang krijgen tot alle openbare documenten is niet alleen van het parlement
maar ook van andere Europese instellingen
httpwwweuroparleuropaeuaboutparliamenten00020472acCitizens-enqui
Europees Vrouwenforum
Download rapporten en andere documenten over gendergelijkheid en vrouwenrechten
httpwwwwomenlobbyorglang=en
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
66
Idealistorg op zoek naar een non-profit organisatie
Deze site biedt een indrukwekkende doorzoekbare database van vrijwilligersorganisaties
per land en per werkveld Er zijn meer dan 91000 non - profit en maatschappelijke
organisaties in opgenomen httpwwwidealistorgsearchv2advanced
Internationaal Instituut voor democratie en verkiezingsondersteuning
Het instituut biedt artikelen publicaties analyses en case studies over de opbouw van
democratische processen over de hele wereld Afrika Latijns-Amerika de Kaukasus en
andere regios vallen onder dit instituut dat werkzaam is democratische instellingen
wereldwijd te ontwikkelen httpwwwideaint
Office for Democratic Institutions and Human Rights
Deze instelling (onderdeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in
Europa OVSE) is actief om democratische verkiezingen te bevorderen en helpt om de
democratische instellingen in Midden- en Oost-Europa te consolideren Informatie over
de verkiezingen democratisering procedures nieuwsbrieven land - specifieke projecten
en officieumlle documenten in pdf-formaat beschikbaar httpwwwosceorgodihr
Politeia
Politeia is een virtueel Europees netwerk van personen en instellingen actief op het
gebied van burgerschap en politieke vorming Algemene informatie over het netwerk
haar doelen nieuwsbrieven en koppeling en links zijn beschikbaar Wordt lid van het
netwerk om in contact te komen met personen en instellingen die werken aan
burgerschapsvorming en participatie httpwwwpoliteianet
De Nederlandse infrastructuur
Op nationaal niveau zijn de twee belangrijkste organen de NOV (Vereniging Nederlandse
Organisaties Vrijwilligerswerk) en MOVISIE
NOV 1
De NOV is de organisatie die de belangen van de vrijwilligersorganisaties behartigt
De NOV heeft in het verleden tal van fusies doorstaan en vertegenwoordigt nog steeds
de belangen van meer dan 4 miljoen vrijwilligers De NOV is de toonaangevende
organisatie binnen de Nederlandse vrijwilligerssector De NOV heeft 350 lid organisaties
die werken met of voor vrijwilligers De NOV is uniek omdat het de enige organisatie in
Nederland is die gericht is op het versterken van vrijwilligerswerk Er zijn twee soorten
leden organisaties die vrijwilligerswerk doen en organisaties die een ondersteunende of
cooumlrdinerende rol vervullen
De NOV heeft drie hoofdtaken
1 De belangen te dienen van de vrijwilligerssector vrijwillige inspanning De NOV is de
woordvoerder en lobbyist voor het Nederlandse vrijwilligerswerk en is als zodanig een
serieuze partner in discussies met politici ambtenaren en andere beleid beiumlnvloedende
partijen
2 Als tussenpersoon voor haar leden te fungeren De NOV geeft als een
netwerkorganisatie haar leden de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen
1 Bron NOV website wwwnovnl
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
67
en om gezamenlijke projecten te ontwikkelen Via deze netwerken versterken de
aangesloten organisaties elkaar onderling
3 Om een krachtige impuls te geven aan vrijwillige inzetbaarheid De NOV streeft naar
meer publieke erkenning van vrijwillige inzetbaarheid en verleent zijn naam ook aan
innovatieve initiatieven
De NOV is gericht op de vrijwilligerssector als geheel Ledenorganisaties van de
vereniging ontvangen een voorkeursbehandeling Gezamenlijk bepalen deze lid
organisaties het toekomstig beleid van de vereniging en ze worden uitgenodigd om
maximaal gebruik van hun netwerkrol te maken
MOVISIE1
MOVISIE richt zich op de infrastructuur en levert kennis en advies aan het
vrijwilligerswerk in Nederland De instelling dekt het hele gebied van sociale werk en
welzijn Zij geeft uitvoering aan het programma in opdracht van het Ministerie van
Volksgezondheid Welzijn en Sport
MOVISIE wordt gefinancierd om kennis over alle aspecten van vrijwilligerswerk te
verzamelen en verspreiden voor organisaties en adviesraden Ze ontwikkelt
instrumenten biedt advies ondersteuning en training alsmede het verrichten van
promotiewerkzaamheden onderzoek en productontwikkeling
Regionaal en lokaal niveau
Op regionaal niveau zijn er vrijwilligerscentrales de centra voor maatschappelijke
ontwikkeling (CMOs) en de steunpunten voor vrijwilligerswerk
Vrijwilligerswerksteunpunten zijn non-profit structuren waarin de financiering afhankelijk
is van lokale en regionale overheidsinstellingen en zij bieden hun diensten gratis aan
Tegen het midden van de jaren 1970 steunde de regering de oprichting van 30
vrijwilligerswerksteunpunten op lokaal niveau en droeg bij aan de financiering van hun
activiteiten Momenteel zijn er ongeveer 200 geregistreerde centra Op regionaal niveau
zijn er regionale vrijwilligerssteunpunten en zij ondersteunen organisaties die betrokken
zijn bij sportactiviteiten scouting en de zorg voor ouderen
De twaalf Nederlandse provincies spelen een belangrijke rol Zij ondersteunen de
professionele ondersteuning op lokaal niveau en ze verspreiden ook kennis en informatie
op verschillende niveaus
Op lokaal niveau zijn de gemeenten actief en de vrijwilligerscentrales die advies geven
bemiddelen tussen vraag en aanbod en het vrijwilligerswerk promoten Het lokale
niveau is het belangrijkste waar vrijwilligers publiek actief zijn bijvoorbeeld bij de
opvang voor daklozen in buurt en clubhuizen en in de zorgsector Lokale overheden zijn
verantwoordelijk voor het uitvoerend niveau van welzijnsactiviteiten Zij subsidieumlren
lokale organisaties en bieden faciliteiten zoals sportcentra In sommige gevallen nemen
lokale overheden deel aan de vrijwilligersplatforms Lokale overheden nemen het
voortouw bij het ondersteunen van veranderingsprocessen op het lokale niveau Ze
krijgen steun van de provincies
1 Gebaseerd op interviews met MOVISIE en het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
68
Deel 2 Zelfhulpgroepen
Wat is een zelfhulpgroep
Een zelfhulpgroep (SHG) is een kleine groep mensen die eenzelfde behoefte of eenzelfde
situatie delen en die als een ondersteuningsgroep samenwerken om zichzelf te helpen
De deelnemers vormen samen de groep en regelen alles in overleg Mensen nemen deel
op vrijwillige basis en hebben persoonlijke ervaring met het onderwerp waar de groep
zich mee bezig houdt
Zelfhulpgroepen kunnen afzonderlijk of als onderdeel van een grotere organisatie
bestaan Zij kunnen op informele wijze of volgens een vaste agenda werken De groepen
meestal ontmoeten elkaar lokaal bij de leden thuis of in gemeenschapsruimtes in
scholen kerken of andere centra In zelfhulpgroepen komen verschillende specifieke vormen van sociale steun samen
Door middel van zelfonthulling delen de deelnemers hun verhalen stress gevoelens
problemen en ideeeumln Ze leren dat ze er niet alleen voor staan en dat ze niet de enigen
zijn die met een bijzonder probleem geconfronteerd wordt Een andere vorm van
zelfhulp die voor veel ouderen relevant is is zelfgestuurd leren de deelnemers zijn
allemaal vrijwillige of gedeeltelijk betaalde leerkrachten zodat ze hun eigen interesses in
hun eigen tijd en op eigen locaties kunnen nastreven Zelfhulp maakt door het mobiliseren van de interne bron van de leden de groep of de
gemeenschap zelfredzaamheid eigen producties en zelfstandig ondernemerschap
mogelijk De samenleving is een systeem van interactie tussen individuen en groepen
Zelfhulpgroepen veranderen het patroon van sociale interactie waardoor een aanzienlijk
aantal van haar deelnemers een nieuwe status aannemen en nieuwe rollen in de
gemeenschap gaan spelen
De brede doelstellingen van een zelfhulpgroep zijn om te komen tot persoonlijke en of
sociaal-economische veranderingen voor haar leden In de groepen wordt face-to-face
contact tussen de deelnemers benadrukt en een ideologische set van waarden die de
persoonlijke identiteit van een lid en haar of zijn gevoel van eigenwaarde vergroot Zoals reeds is aangegeven kan een zelfhulpgroep resulteren in een sociale en
economische ontwikkeling voor de deelnemers en dat is tevens een proces dat kan leiden
tot een verandering in de sociale economische enof politieke macht De aanpak van
zelfhulpgroepen leidt tot empowerment van individuen NGOs en overheidsinstellingen
kunnen processen die toename van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van
zelfredzaamheid stimuleren ondersteunen en mensen helpen hun eigen agenda op te
stellen
Voordelen van zelfhulpgroepen
De voordelen van deelname aan zelfhulpgroepen zijn onder andere
bull Het leren van nieuwe informatie en strategieeumln om problemen mee te lijf te gaan
bull Gerustgesteld worden door en steun vinden van anderen met soortgelijke ervaringen
bull Het ontwikkelen van persoonlijke inzichten en het realiseren van persoonlijke groei
bull De mogelijkheid om nuttig te zijn voor anderen
bull U minder geiumlsoleerd te voelen
bull Leren om uw gevoelens beter te uiten en gevoeliger te worden voor de gevoelens van
anderen
bull U sterker te voelen en meer zelfvertrouwen te krijgen in het omgaan met uitdagingen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
69
bull U zelf te verbinden met een gemeenschap en u persoonlijk te identificeren met een
sociale groep
bull Iets leren waarin u specifiek geiumlnteresseerd bent
Regels voor zelfhulpgroep
De zelfhulpgroep kan zelf bepalen wat beschouwd wordt als aanvaardbaar gedrag en
daarvoor regels opstellen Regels maken vergaderingen effectiever Groepsregels werken
alleen wanneer alle groepsleden het eens zijn over die regels en de deelnemers er op
aan aanspreken Nieuwe leden worden geiumlnformeerd over de regels en waar nodig
worden ze opnieuw beoordeeld en herzien
Manieren om zelfhulpgroep vergaderingen structureren
Bij veel zelfhulpgroepen worden de volgende manieren gebruikt om bijeenkomsten te
structureren Ze kunnen ook gebruikt worden als leidraad voor een vergadering
Begroeten van nieuwe deelnemers
Vaak wordt er in zelfhulpgroepen een vrijwilliger gevraagd die nieuwe leden aan de deur
begroet en verwelkomt wanneer zij aankomen en die hen introduceert aan andere leden
Formele opening van de bijeenkomst
Op de afgesproken starttijd moet de bijeenkomst geopend worden door de leider of lid
verantwoordelijk voor de vergadering Sommige groepen openen hun ontmoetingen met
een formele verklaring van het doel van de groep of door een welkomstgroet van de
deelnemers
Introductie van de leden
Rondje waarbij elk lid stelt zichzelf voorstelt en aangeeft waarom ze aan de groep
deelneemt Dit is vooral geschikt voor nieuwe groepen om leden te helpen elkaar te leren
kennen en te ontdekken wat men gemeenschappelijk heeft De leden krijgen de
mogelijkheid om te passen als ze liever niet zichzelf introduceren
Discussie onderwijs en informatie-uitwisseling
Voor nieuw gevormde groepen is het nuttig om regelmatig de leden naar suggesties
over discussie onderwerpen die voor hen van belang te vragen Groepen kunnen ook
gastsprekers uitnodigen om specifieke onderwerpen aan te pakken Geluidsopnames
boeken of artikelen kunnen worden beoordeeld en besproken Er wordt tijd uitgetrokken
en toegewezen voor het delen van persoonlijke ervaringen en elkaar helpen
Hier zijn enkele manieren om de discussie te structureren
Rondje Stel een vraag of vraag de deelnemers om een zin af te maken en ga de
groep rond waarbij iedere persoon reageert zodat iedereen een kans krijgt
bull Brainstormen Ideeeumln worden gedeeld op een spontane manier Creatief denken
wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te oordelen Vaak genoteerd
op een flip-over of white board Ideeeumln worden gedeeld op een spontane
manier Creatief denken wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te
oordelen Vaak genoteerd op een flip-over of white board
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
70
bull Veranderoefening Beschrijf een actuele situatie waarin je verandering wil
beschrijf wat je wilt dat het in de toekomst zal zijn Zet zaken die je
tegenhouden op een rij en zaken die zouden kunnen helpen om vooruit te
komen Overweeg wat zou worden beiumlnvloed door de verandering en welke
stappen nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen Dit kan zowel
worden gebruikt voor een persoonlijk dilemma als voor een algemene kwestie
bull Rollenspel Een situatie uitspelen (bv hoe effectief te communiceren met uw arts)
kan nuttig en leuk zijn Sommige deelnemers spelen het rollenspel terwijl
anderen observeren en reageren of commentaar geven
Zakelijke gedeelte Deze tijd is gereserveerd voor elk agendapunt die de groep
wil
behandelen zoals het plannen van projecten of activiteiten het regelen van
toekomstige vergaderingen (gespreksonderwerpen kiezen gastsprekers enz)
het doen van mededelingen etc
Formele afsluiting Het is belangrijk dat er een signaal gegeven wordt om aan te geven
dat de bijeenkomst formeel afgelopen is De leden worden herinnerd aan de tijd en
plaats van de volgende bijeenkomst Vaak wordt er na afloop een drankje geserveerd
dat biedt een tijd voor informele ontmoeting en gesprek
Zelfhulpgroep quick scan
Quick Scan
Ja = 1 Nee= 0
1 Heeft u werk nodig
JaNee
2 Heeft u vrije tijd en wilt u uw inkomen verhogen
JaNee
3 Geeft u er de voorkeur aan om voor u zelf te werken
JaNee
4 Vindt u het niet prettig om uw specifieke kennis of professionele
ervaring te delen met andere mensen of met de lokale gemeenschap
JaNee
5 Geeft u er de voorkeur aan dat anderen u aansturen
JaNee
6 Geeft u er de voorkeur aan in uw bestaande situatie te blijven en geen
nieuwe mensen te leren kennen
JaNee
7 Denkt u dat leren op uw leeftijd verspilde tijd is
JaNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
71
Scores
0-5- Een ander werkpatroon past beter bij u
6-11 Leer meer over zelfhulpgroepen
12-16 Zelfhulpgroepen passen waarschijnlijk goed bij u
Voorbeelden van zelfhulpgroepen
Stadshobbywerkplaats
De Stadshobbywerkplaats is bedoeld om niet-werkenden de gelegenheid te geven hun
vrije tijd zinvol te besteden Men is welkom van maandag tot en met vrijdag van 900
uur tot 1600 uur Er is een zee aan hobbyruimte Voor een gering bedrag per jaar mag
men gebruik maken van de werkplaats gereedschap en apparatuur Slechts de kosten
van de gebruikte materialen zijn voor eigen rekening
Deskundige medewerkers en vrijwillige begeleiders zijn aanwezig Deelnemers uit
allerlei vakgebieden profiteren van elkaars kennis en vaardigheden
Regelmatig zijn er extra activiteiten in de vorm van demonstraties en workshops
In de werkplaats bent u niet alleen bezig met uw hobby het is ook een plek waar u
mensen kunt ontmoeten en ervaringen uit wisselen De werkplaats is van- en voor de
deelnemers
In de ontmoetingsruimte kunt u in een ongedwongen sfeer een praatje maken een
kaartje leggen een krantje lezen of elkaar gewoon ontmoeten Koffie thee en soep zijn
tegen redelijke prijzen te koop De ontmoetingsruimte is er voor iedereen
In Nijmegen is de eerste Stadhobbywerkplaats in de 80-er jaren opgericht inmiddels
heeft het initiatief in meer gemeenten navolging gevonden
Werk voor Elkaar
In dit project gaan 45+werkzoekenden de confrontatie aan met het bedrijfsleven In
groepsverband organiseren zij activiteiten of evenementen voor werkgevers
Gedurende zes maanden werken zij aan de voorbereidingen van het evenement eacuten aan
hun persoonlijke presentatie
Werk voor Elkaar is landelijk actief en een maatschappelijk initiatief van Stichting Werk
voor Elkaar
Werk voor Elkaar heeft tot doel de arbeidsparticipatie van de werkzoekenden te
verhogen en de werkgevers te laten kennismaken met het empowerment van de
deelnemers In Werk voor Elkaar gaan 45+ werkzoekenden proactief de confrontatie
aan met het bedrijfsleven In groepsverband worden activiteiten of evenementen
georganiseerd waarbij werkgevers in contact komen met de deelnemers Hiervoor
hebben zij zes maanden de tijd Gedurende deze periode zijn zij niet alleen bezig met
de voorbereidingen voor het evenement maar wordt er ook gewerkt aan
persoonlijke presentatie Op die manier kunnen zij zich op het evenement optimaal
presenteren aan werkgevers
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
72
De werkzoekenden nemen op vrijwillige basis deel aan Werk voor Elkaar en worden
uitgenodigd tot deelname via persberichten in lokale bladen
Dat Werk voor Elkaar een succes is blijkt wel uit onderstaande resultaten Twee jaar na
de start van de landelijke uitrol van Werk voor Elkaar heeft 45 van de deelnemers
betaald werk bij afronding van een lokaal initiatief
Totaal aantal locaties12
Totaal aantal deelnemers430
Gemiddeld aantal deelnemers per locatie33
Gemiddelde leeftijd deelnemers54 jaar
Gemiddeld aantal maanden werkzoekend32 maanden
Grote diversiteit in werkervaring en opleidingsniveau
Werk opdracht na afronding lokaal project 45
Gemiddelde waardering voor Werk voor Elkaar 75 (70 van de respondenten)
De kracht van Werk voor Elkaar zit hem in het gezamenlijke aspect Werkzoekenden
zetten samen hun schouders onder ldquoeen projectrdquo om het zo tot een goed einde te
brengen Dit geeft hen nieuwe energie en een doel om naartoe te werken Het samen
delen van ervaringen steunt en inspireert Het samen iets organiseren creeumlert
enthousiasme en wekt creativiteit op zo zeggen de deelnemers
Daarnaast zeggen zij sterker in de schoenen te staan door de persoonlijke ontwikkeling
Er zijn verschillende evenementen georganiseerd zoals seminars en het bemannen van
een stand tijdens zakelijke evenementen Reacties van werkgevers zijn zeer positief
over het initiatief Zowel de kwaliteit van de evenementen als de proactieve houding
van de werkzoekenden wordt zeer gewaardeerd Voor veel werkgevers zijn de
evenementen echte eyeopeners waarbij ze meer inzicht krijgen in de kwaliteiten van
oudere werkzoekenden
Opmerkingen Er zijn maar weinig voorbeelden te vinden van zelfhulpgroepen voor
oudere werklozen Loopbaanadviseurs of re-integratiecoaches kunnen initiatieven
ontplooien om de vorming van dergelijke groepen te bevorderen en te ondersteunen De
regionale arbeidsmarktregiorsquos met hun werkpleinen en in de nabije toekomst hun
werkbedrijven nieuwe stijl kunnen dergelijke groepen faciliteren
315 Jobrotatie en loopbaankansen
Wat is jobrotatie
Er zijn verschillende strategieeumln die kunnen worden gebruikt om beroepsmobiliteit direct
te bevorderen Eeacuten van deze is jobrotatie In jobrotatie verandert een medewerker
tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan zowel binnen als buiten de
organisatie plaatsvinden Door jobrotatie creeumlert u beweging en ontwikkeling zowel voor
u zelf als voor de organisatie Jobrotatie biedt voor beiden nieuwe kansen
Kansen voor de organisatie
Job rotatie zorgt ervoor dat capaciteiten competenties wensen en ambities behoeften en mogelijkheden binnen een organisatie goed op elkaar wordt afgestemd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
73
Het rouleren van medewerkers (jobrotatie) over verschillende disciplines binnen een organisatie kan verfrissend werken voor de organisatie Medewerkers krijgen een beter beeld van de organisatieprocessen waardoor meer begrip en betere onderlinge afstemming ontstaat Diversiteit in ervaring maakt een medewerker sterker en zijn waarde voor het bedrijf groter Door het creeumlren van een grotere mate van in- en externe mobiliteit en een bredere inzetbaarheid (employability) van medewerkers wordt de flexibiliteit van een organisatie verhoogd
Kansen voor medewerkers
Middels jobrotatie kunnen mensen zich ontwikkelen in het voordeel van de organisatie en van zichzelf Wie regelmatig van functie wisselt leert veel ziet veel en hoort veel Organisaties
zijn altijd blij met mensen de buiten de muren van hun eigen functie (kunnen) kijken Het voordeel voor medewerkers is dat zij meer zicht krijgen op eigen talenten en ambities Door zelf de mogelijkheden te gaan ervaren biedt dat medewerkers nieuwe mogelijkheden nl
1 Mensen zijn breder en flexibeler inzetbaar (employability)
2 Capaciteiten worden meer benut
3 Nieuwe ervaringen
4 Uitbreiden van je zakelijke netwerk
5 Brede ontwikkeling
6 Makkelijker overstappen binnen een organisatie of naar een andere branche
Meer informatie kan gevonden worden in het volgende jobrotatie handboek
(engelstalig)voor de agrarische sector wwwadam-
europeeuprj7129prd21Deliverable20No2021_HANDBOOK_englishpdf
Voorbeelden van jobrotatie
In grote internationale organisaties zoals DSM en Shell is jobrotatie al vanzelfsprekend Vaak is voor jonge (potentieumlle) managers al een carriegraverepad uitgestippeld al dan niet in de vorm van een traineeship Daarnaast wordt in veel organisaties impliciet jobrotatie toegepast Het vervullen van interne vacatures is in feite al jobrotatie De reden om op zoek te gaan naar een andere functie is vaak het zoeken van een nieuwe uitdaging nieuwe leermogelijkheden of een verandering van omgeving Als de huidige situatie niet overeenkomt met de verwachtingen In het bedrijfsleven
Voor meer informatie httpwwwgenderwerktbeuploadsBijlageMAKN-28pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
74
Voorbeelden van jobrotatie
Ergotherapeuten in het Homerton Hospital
Homerton University Hospital NHS Foundation Trust biedt jobrotatiemogelijkheden
tussen het ziekenhuis en andere locaties binnen de gemeenschap aan waarbij acute en
maatschappelijke dienstverlening en de East London Foundation Trust for Mental Health
betrokken is Dit biedt unieke mogelijkheden voor zowel ervaren als pas afgestudeerde
ergotherapeuten om geluid kernvaardigheden te ontwikkelen in een breed scala aan
specialiteiten het werken met mensen met uiteenlopende omstandigheden in zowel een
intramurale als een extramurale woonomgeving
Jobrotatieprogramma bij BAM
Het jobrotatieprogramma is een combinatie van werken en leren Als jobrotator
doorloopt u in een periode van twee jaar drie of vier verschillende functies bij een van de
bedrijfsonderdelen van BAM U rouleert in de rollen van bijvoorbeeld werkvoorbereider
uitvoerder calculator inkoper en engineer Dit wordt op basis van uw voorkeur en
ontwikkelbehoefte in overleg met uw mentor samengesteld Op basis van deze
ervaringen kunt u zich orieumlnteren op een vervolgstap in uw carriegravere en leert u een
specifiek bedrijfsonderdeel goed kennen
Het jobrotatieprogramma is een mogelijkheid om een brede ervaring op te doen binnen
de vele multidisciplinaire projecten die de verschillende werkmaatschappijen realiseren
U wordt betrokken bij de realisatie van de projecten van initiatief ontwerp en realisatie
tot en met beheer en onderhoud Uw ontwikkeling staat centraal Tijdens het
jobrotatieprogramma wordt u begeleid door een mentor die een ervaren directeur of lid
van het managementteam is De intensieve coaching en begeleiding gedurende deze
periode staan garant voor brede ervaring en ontwikkeling van persoonlijke competenties
De bewaking van uw ontwikkeling gebeurt door evaluaties aan het einde van elke
periode De conclusies hiervan bepalen de verdere invulling van het jobrotatieprogramma
en van uw loopbaan bij de BAM
Siemens
Bij Siemens is de maximale termijn in een bepaald functie vijf jaar Dan verzuren
mensen gaan ze op de automatische piloot en gaat hun energieniveau naar beneden
Wouter Vlasblom Siemens directeur van Human Relations
Siemens werft mensen voor een nieuwe carriegravere in plaats van voor het werk Jobrotatie
is een belangrijke strategie voor Siemens om werknemers gedurende hun loopbaan fit te
houden en hun actieve inzetbaarheid te bewaren Om deze reden is er intensief contact
tussen de medewerkers die betrokken zijn bij jobrotatie en de HR-managers Er is een
werkgroep voor jobrotatie waarbij de HR-managers actief zoeken
plaatsingsmogelijkheden voor werknemers van alle leeftijden Het doel is om meer dan
10 van de werknemers per jaar nieuwe uitdagingen te bieden Ondanks grote
reorganisaties en een daling van het aantal werknemers wordt 8 van de werknemers
van Siemens Nederland nog steeds intern overgeplaatst
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
75
Verschillende functies en mogelijkheden verkennen met werkgevers
Werkgevers kunnen verschillende mogelijkheden bieden om uw persoonlijke ontwikkeling
te versterken en uw mogelijkheden te verbreden zoals een sabbatical leave werken in
het buitenland en carriegraveredagen
bull Sabbatical leave Werknemers kunnen verlofuren sparen binnen een kader
aangeduid als keuzemenu arbeidsvoorwaarden In dat kader is eacuteeacuten van de
doelstellingen extra dagen voor sabbatical leave Een werkgever kan op verzoek
verlof voor een langere termijn geven dan een sabbatical leave Dit betekent een
langere verlofperiode waarin de werknemer tijd kan besteden aan een optimale
inzetbaarheid of een periode van verlof waarin activiteiten kunnen worden
ondernomen die gunstig zijn voor de werkfunctie Bijvoorbeeld een studie naar
het buitenland of het schrijven van een boek
bull Projecten in het buitenland zijn ontworpen om afgestudeerden professionals en
gepensioneerden vrijwilligerswerk te laten doen in een ontwikkelingsland vooral
binnen hun beroepsveld Deze projecten worden aangeboden in verschillende
delen van de wereld en kunnen plaats vinden in het bedrijfsleven in de
cultuursector bij de media in het onderwijs in techniek natuur en milieu op het
gebied van mensenrechten medische en sociaal werk Ze zijn ontworpen om
kwalificaties te maximaliseren Uw specifieke kwalificaties en vaardigheden
kunnen worden toegepast in deze projecten en de agentschappen zullen samen
met u ervoor te zorgen dat u in een project wordt geplaatst waarbij uw
vaardigheden de grootste impact kunnen hebben
bull Loopbaandag Een mogelijke manier om op ideeeumln te komen is om aan een
perspectief-op-je-carriegravere dag deel te nemen
o Een informatieve lezing over maatschappelijke ontwikkelingen die
belangrijk zijn voor loopbaanontwikkeling en een inspirerend gesprek die u
kan u helpen om het beste uit uw carriegravere te halen
o Speed-coaching
o Informatie stands van alle deelnemende organisaties
o Hoe een stage te regelen
o Carriegravere workshops
De kern van de dag is het onderzoeken van de loopbaan van de deelnemers
met onderwerpen zoals Wat zoekt u in uw volgende stap Wilt u ontdekken
waar anders u uw talenten en vaardigheden kunnen gebruiken Wilt u iets
compleet nieuws te doen Bent u aan het denken over training om uw kennis te
updaten en upgraden
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
76
Scores
0-3 U bent nog niet klaar om van functie te wisselen
4-7 Jobrotatie kan overwogen worden
8-12 Jobrotatie past bij u
Jobrotatie quick scan
316 Stage
Wat is een stage
Een stage is een werk-gerelateerde leerervaring voor mensen die praktische
werkervaring willen opdoen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke
opdrachten die ongeveer drie maanden tot een jaar duren Ze zijn traditiegetrouw
bedoeld voor jongere mensen studenten en afgestudeerden Deze vorm van
werkgelegenheid is voor oudere werknemers nog steeds grotendeels in een vroeg
stadium van ontwikkeling
De voordelen van een stage
Een stage is een uitstekende manier om te bepalen of het beroep het bedrijf en de
beroepssector de beste carriegravere-opties voor u bieden Stagiaires krijgen praktische
QUICK SCAN
Ja= 2 Weet niet of Niet zeker=1 Nee=0
1 Zou u meer gevarieerd werk willen
JaNee
2 Zou u het leuk vinden om van functie en van team te wisselen
JaNiet zekerNee
3 Bent u op zoek om van andere functies te leren
JaNee
4 Denkt u dat uw lijn manager u uit zou willen lenen aan een ander
deel van de organisatie of op tijdelijke basis aan een andere
werkgever
JaNee
5 Zou u zich zeker genoeg voelen om dit te doen
JaNiet zekerNee
6 Wat denkt u te kunnen winnen van jobrotatie
JaNiet zekerNee
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
77
werkervaring in een veld waarin zij van plan zijn ver te gaan en ervaring op te bouwen
eventueel in internationale platforms
Stages helpen individuen om
bull Theorie met praktische werkervaring te combineren
bull Een professionele werkhouding te ontwikkelen
bull Bedrijfsculturen te begrijpen
bull Internationale business settings te analyseren
bull Verschillende werkstijlen te vergelijken
bull De mogelijkheden voor een aanbod voor een fulltime dienstverband te onderzoeken
Door de globalisering zijn steeds meer werkgevers op zoek naar mensen die een brede
ervaring hebben waarbij vooral een internationale achtergrond voordeel biedt Deze
mogelijkheid wordt echter momenteel nog zelden aangeboden aan 45+ers
Hoe u voor te bereiden voor een stage
Om een goede aanvraag in te dienen moet u als toekomstige stagiair alle vereiste
papieren en documenten kennen Het is belangrijk om samen met uw CV een
sollicitatiebrief en een aanbevelingsbrief mee te sturen
Het doel van de sollicitatiebrief is om een beeld van uw achtergrond te schetsen Het is
dus een mogelijkheid om de instelling of onderneming te overtuigen dat ze u nodig
hebben Een goede sollicitatiebrief laat een werkgever zien dat u de kwaliteiten en
vaardigheden heeft die nodig zijn voor de vacature De begeleidende brief wordt gezien
als een verlengstuk van de CV en heeft een persoonlijke toon die een CV niet bezit
De volgende stap een aantal tips waarmee uw sollicitatiebrief zich kan onderscheiden van
andere
- Vaardigheden en ervaring voordat u de brief gaat schrijven maakt u een lijst
van uw vaardigheden en capaciteiten en legt u uit waarom u de juiste persoon
voor de stage bent Het is belangrijk juist op die kenmerken te wijzen die u uniek
maken voor deze stage (zie hoofdstuk 41)
- Zodra u de lijst gemaakt heeft kunt u beginnen met het schrijven van de brief
Schrijf duidelijk en beknopt
- U kunt waar mogelijk wat informatie over het bedrijf of instelling toevoegen om
uw kennis hiervan te laten zien
- Controleer de brief
De volgende tabel laat de structuur van een goede sollicitatiebrief
Alinea Inhoud
Eerste
Vermeld de stage waarop u solliciteert
Hoe bent u aan de informatie gekomen
Wanneer bent u beschikbaar om te beginnen
Tweede
Waarom bent u geiumlnteresseerd
Waarom vindt u het bedrijf aantrekkelijk
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
78
Derde
Vat uw sterke punten samen
Relateer uw vaardigheden aan de gevraagde
competenties
Laatste
Data waarop u beschikbaar bent voor een gesprek
Dank de werkgever voor zijn aandacht
Het is zeker aan te raden is om een aanbevelingsbrief toe te voegen Deze kan
geschreven zijn door een voormalige werkgever of een vroegere docent of leraar Deze
brief moet uw professionele vaardigheden en attitudes beschrijven
Het belangrijkste doel van deze brief is om onafhankelijke en gevalideerde informatie
over u als toekomstige stagiaire te verstrekken
Soorten stages naar beloning duur plek en type organisatie
Beloning Betaald Onbetaald (hoewel
reiskosten gedeclareerd
kunnen worden)
Duur
Tot zes maanden
(orieumlntatiestage)
Tot twaalf maanden
(werkstage)
Plek
Europese instellingen en
agentschappen
Internationale
organisaties
Type organisatie
Publiek
Privaat
Voorbeeld van stage
OPAAL Britse Alliantie van Belangenbehartigers voor Ouderen UK
Opaal UK maakt met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid gebruik van
oudere stagiaires voor de functie van belangenbehartiger voor ouderen om steun te
krijgen van de plaatselijke overheid Voor de stagiar-belangenbehartiger is een
functiebeschrijving beschikbaar en hijzij kan aan een training deelnemen
httpwwwopaal3cswebsitesorg
32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele dienstverlening Bij uw keuze voor een bepaald gebied van werken is het ook noodzakelijk om na te
denken over verschillende mogelijke werkstijlen zoals
Als onderaannemer werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
79
Als consultant werken
Met een portfolio werken
Werken in een partnerschap
Werken in deeltijd
We beschrijven deze kort voorzien van een voorbeeld
321 Outsourcing
Wat is Outsourcing
Outsourcing is een toewijzing van specifieke bedrijfsprocessen naar een gespecialiseerde
externe leverancier Dat gebeurt meestal wanneer een organisatie niet om kan gaan met
alle aspecten van het interne bedrijfsproces Het gaat daarbij vaak om tijdelijke
processen waarvoor de organisatie niet van plan is om professionals in dienst te nemen
om deze taken uit te voeren Zodra de taak is uitbesteed aan een externe deskundige zal
deze de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de taken en het handhaven van het
daarmee samenhangende budget voor zijnhaar rekening nemend
De meest uitbestede soorten werkzaamheden omvatten
bull Informatietechnologie
bull juridische zaken
bull ontwikkeling en innovatie
bull webdesign en onderhoud
bull werving en personeelszaken
bull logistiek
bull productie
bull klantenservice
Waarom besteden organisaties delen van hun bedrijfsproces uit
De belangrijkste factoren die hebben geleid tot een groeiende trend van outsourcing zijn
bull Gebrek aan experts in sommige delen van het bedrijfsleven
bull Beschikbaarheid van goedkopere arbeidskrachten zonder dat dat afbreuk doet aan de
kwaliteit van de output
bull Concentratie op kerntaken
Voordelen van outsourcing
bull Snelheid en expertise - meestal worden taken uitbesteed aan een onderaannemer
3dat gespecialiseerd is op een bepaald gebied specifieke apparatuur heeft en de
technische expertise zodat taken sneller en met een betere kwaliteit kunnen worden
uitgevoerd
bull Maakt het mogelijk dat bedrijven zich op hun kernprocessen concentreren in plaats van
op de periferie Zo geeft bijvoorbeeld het uitbesteden van de ondersteunende processen
de organisatie meer tijd om hun core business te versterken
bull Risicodeling - Het uitbesteden van bepaalde onderdelen van het bedrijf helpt de
organisatie om bepaalde verantwoordelijkheden te verschuiven naar de onderaannemer
en zo de risicos te beperken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
80
bull Verminderde operationele en wervingskosten - outsourcing voorkomt om personen in
te huren vandaar dat wervings- en operationele kosten voor een groot deel
geminimaliseerd kunnen worden Dit is eacuteeacuten van de belangrijkste voordelen van
outsourcing
Nadelen van outsourcing
bull Risico van blootstelling van vertrouwelijke gegevens Wanneer een organisatie de
personeelsadministratie de loonadministratie en de werving uitbesteedt neemt het
bedrijf een risico om vertrouwelijke bedrijfsinformatie bloot te stellen aan een derde
partij
bull Synchronisatie van de productie - enkele van de voorkomende probleemgebieden zijn
uitgelopen levertijden te weinig standaardkwaliteit in de output en het oneigenlijk
gebruik van verantwoordelijkheden Soms is het gemakkelijker om deze factoren binnen
de organisatie te reguleren dan met een onderaannemer
bull Verborgen kosten - hoewel outsourcing vaak rendabel is kunnen er bij het
ondertekenen van een contract verborgen kosten zijn die een ernstige bedreiging
kunnen vormen vooral internationaal
bull Gebrek aan focus op de klant - een onderaannemer kan proberen te voldoen aan de
deskundigheidseisen van meerdere organisaties op hetzelfde moment In dergelijke
situaties kan zorsquon onderaannemer zich onvoldoende richten op de klanten van eacuteeacuten
bedrijf
Voorbeeld van Outsourcing
Expertise in communicatie mogelijkheden technische expertise en gunstige financieumlle
arrangementen zijn de belangrijkste voordelen bij het uitbesteden Veel specifieke
functies worden uitbesteed zoals personeelszaken de marketing of het ITC-gebeuren
322 Consultancy
Een consultant is meestal een expert of een professional op een bepaald gebied en
heeft een brede kennis van het onderwerp Men kan twee soorten consultants
onderscheiden
bull Interne Consultant - iemand die werkt binnen een organisatie en beschikbaar is om
door andere afdelingen of individuen te worden geraadpleegd op gebieden van zijn of
haar specialisme
bull Externe Consultant - iemand die ldquovan buitenrdquo komt (hetzij via een eigen
onderneming hetzij via een andere organisatie) en wiens expertise op tijdelijke basis
geleverd wordt meestal tegen een vergoeding Als zodanig is dit type adviseur meestal
bezig met meer en wisselende opdrachtgevers
De totale impact van een consultant is dat klanten toegang krijgen tot diepere niveaus
van expertise dan dat ze die ldquoin huisrdquo zouden hebben en dat ze van de externe adviseur
zoveel service mogen verwachten als ze maar wensen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
81
Een adviseur is betrokken om te helpen oplossingen te vinden voor specifieke problemen
en de manieren waarop dat moet gebeuren Het is over het algemeen aan de
professionaliteit van de adviseur om daarover te beslissen binnen de randvoorwaarden
het budget en middelen zoals overeengekomen met de opdrachtgever
Verschillende soorten consultants
Consultants die we het meest in het bedrijfsleven tegenkomen zijn
bull Strategie Consultants die aan de ontwikkeling en verbeteringen van de
organisatiestrategie werken naast of in overleg met het Management
bull Human Resources of Recruiters die expertise over de arbeidsmarkt en over
personeelsmanagement geven
bull Internet Consultants die gespecialiseerd zijn in internetgebruik in het bedrijfsleven
Idealiter hebben internet consultants ook praktische ervaring en expertise in
managementvaardigheden zoals strategische planning veranderingen projecten
processen training team - werk- en klanttevredenheid
bull Process Consultants zijn specialisten in het ontwerp of de verbetering van
operationele processen en dat kan specifiek zijn voor het bedrijf of de sector
bull Public Relations of PR Adviseurs houden zich specifiek bezig met Public Relations
zaken buiten de klantorganisatie en zijn vaak op een semi - permanente basis bezig aan
grotere organisaties om input en begeleiding te bieden
bull Prestatie Adviseurs die zich richten op de intuiumltieve of algemene uitvoering van de
prestaties van een bedrijf of organisatie
bull Information Technology Consultants in vele disciplines zoals Computer Hardware
Software Engineering of Networks
bull Marketing Consultants gevraagd om te adviseren op het gebied van
productontwikkeling en aanverwante marketingaangelegenheden
bull Interim Managers kunnen zoals hierboven vermeld onafhankelijke consultants zijn
die optreden als interim-manager met beslissingsbevoegdheid op basis van het
bedrijfsbeleid of de statuten Ze kunnen in speciaal opgerichte comiteacutes zitten
bull Uurtje Factuurtje consultants De beroepen varieumlren sterk van het repareren van
apparaten tot medisch specialisme consultants Clieumlnten melden zich met een vraag bij
een website die plaats biedt aan adviseurs die erkend zijn als vakbekwaam expert op
hun terrein Klanten communiceren in een Vraag en Antwoord sessie De klant doet een
aanbetaling om de vraag beantwoord te krijgen door een expert op een bepaald gebied
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
82
De expert geeft de informatie aan de klant en wordt vervolgens betaald op basis van een
percentage van het ingelegde bedrag De website behoudt het resterende deel van de
vergoeding voor het gebruik van de voorziening Hoewel het een nog relatief nieuwe
methode is om op een eacuteeacuten-op-eacuteeacuten basis informatie van professionals te verkrijgen
groeit deze praktijk in populariteit
Voor- en nadelen van het advieswerk
Voordelen van consultancy
Consultants gebruiken hun sterke punten expertises vaardigheden en kennis die zij
gedurende vele jaren van werk hetzij als zelfstandige of als werknemer voor een andere
organisatie hebben verworven Een consultant zal meestal met mensen werken die over
minder kennis beschikken en daarom hebben ze vaak een machtspositie Consultants
kunnen selectief zijn en de clieumlnten kiezen voor wie ze willen werken En door een kant
overgenomen doeltreffend advies kan leiden tot een significante verbetering van de
business van de klant De adviseur kan tevreden zijn over deze prestatie
Nadelen van consultancy
Wanneer bedrijven of organisaties financieel moeilijke tijden kennen gebruiken ze
meestal minder consultants dan wanneer het financieel weer beter gaat Consultants
hebben meestal een eigen bedrijf en zijn in die zin te vergelijken met een zzp-er
Nieuwe zakelijke opdrachten zijn misschien moeilijk te krijgen Soms worden
aanbevelingen misschien niet uitgevoerd door klanten zelfs niet de adviseur daarvoor
steekhouden bewijs geleverd heeft Daarnaast kan er sprake zijn van afbreukrisico als
de implementatie en uitvoering door de klant zelf gedaan wordt Dat kan op een wijze
gebeuren die leidt tot een gedeeltelijke of een volledige mislukking
Voorbeeld van een adviesbureau
Veel bedrijven maken gebruik van IC- consultants om hun website te ontwerp of te
adviseren over het opzetten en inrichten van informatie- en computersystemen
323 Portfolio werk
Portfolio werk is te omschrijven als mensen die werken aan een aantal projecten voor
verschillende organisaties of individuen en die dit soms combineren met een permanente
full- of part-time baan Andere portfolio werkers omschrijven zichzelf als freelancers
omdat ze af en toe een contract voor bepaalde duur met een werkgever kunnen hebben
Een portfolio carriegravere bestaat eruit dat uw inkomen uit een verscheidenheid van bronnen
komt U kunt bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebben en daarnaast freelance opdrachten
uitvoeren of misschien part-time in dienst zijn bij verschillende organisaties Met deze
stijl van werken verkrijgt u uw inkomen uit diverse bronnen Portfolio werken is populair
bij mensen die beschikken over specifieke vaardigheden waar in veel organisaties vraag
naar is Iedere opdracht voegt nieuwe vaardigheden en ervaring toe aan het portfolio
Dit soort werk biedt u flexibiliteit en kan toch veilig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
83
Wat zijn de kenmerken van een portfolio werker
Tijdmanagement zelfdiscipline zelfkennis initiatief zelfvertrouwen multi-tasking
netwerkvaardigheden zakelijk inzicht en organisatorische vaardigheden zijn belangrijk
U mag dat misschien niet allemaal in eacuteeacuten keer hebben maar het is meer dan
waarschijnlijk dat u deze vaardigheden zult ontwikkelen als daarvoor u gemotiveerd
bent want u volgt een belang
Heeft u iets te bieden
Heeft u een product dienst kennis of vaardigheden waarvoor clieumlnten willen betalen
1 Kijk naar uw huidige baan Zullen mensen u betalen om een aspect van uw
huidige baan als consultant te leveren werkzaam voor een agentschap of als freelancer
Kunt u er ook over schrijven erover praten en anderen trainen om het te doen
2 Heeft u hobbys of interesses waarmee u geld zou kunnen verdienen
Overweeg alles of het nu sport coaching doe-het-zelf-activiteiten webdesign of het
onderwijzen van talen is
3 Heeft u een onvervulde passie Is er iets wat u altijd al wilde doen en heeft u het
nooit helemaal rond gekregen om na te gaan of u daarvoor training advies of financieumlle
ondersteuning nodig zou hebben of dat er een markt voor zou zijn Pas op dat u zichzelf
niet uitspreekt over het doen van enig onderzoek voordat u zelfs bent begonnen Vraag
vrienden familie en collegas naar hun mening en onderschat niet wat u te bieden heeft
Wie kan u helpen
bull Mensen die al werkzaam zijn in de gebieden die u interesseren
bull Beroepsvereniging websites - vaak freelancerpaginas
bull Organisaties zoals kamer van Koophandel en MKBsupport die gratis advies bieden over
het opzetten van een bedrijf met inbegrip van fiscale en boekhoudkundige procedures
bull Zelfhulpboeken over een portfolio carriegravere
bull Vrienden of professionele coaches die u kunnen helpen te verduidelijken wat u kunt
bieden u helpen uw prioriteiten uit te werken en u ondersteunen bij het ontwikkelen
van uw doelen en het opstellen van een actieplan
bull Als u momenteel voor een werkgever werkt - controleer of enig ander werk dat je doet
niet wordt toegestaan door uw contract vanwege belangenconflicten of intellectuele
eigendom
bull Krijg professioneel advies voordat u begint te verdienen Een accountant kan u
professioneel advies geven ze brengen meestal een eerste gesprek niet in rekening en u
kunt veel advies gratis ophalen
Wat nu
Met portfolio werk kunt u klein beginnen en u kunt de haalbaarheid testen met
kleinschalige projecten Als het een goed idee lijkt te zijn denk dan via de volgende
stappen
bull Brainstorm uw portfolio ideeeumln
bull Stel uw doelen vast
bull Kijk naar wat er relevant is om die doelen te bereiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
84
bull Denk na over wat uw mogelijkheden zijn
bull Plan wat u voor volgende stap gaat doen
Voor- en nadelen van portfolio werk
Voordelen van het portfolio werken
Deze mix-en-match benadering spreekt steeds vaker mensen aan die controle over hun
werk willen die zich concentreren op waar ze echt van houden die een beter evenwicht
willen bereiken tussen werk en priveacuteleven of die gewoon wat extra geld willen verdienen
Als een aspect of rol in de portefeuille verloren gegaan is is dat minder kritisch voor uw
inkomen
Nadelen van portfolio werken
Je moet je eigen nieuwe lijnen van betaald werk krijgen
Je moet jezelf en je verschillende lijnen van je business in de markt zetten
U kunt conflicten in tijd of rollen vinden voor verschillende aspecten van de portfolio
324 In partnerschap werken
Wat is een partnerschap
Een partnerschap kan worden gevormd worden tussen een aantal individuen bedrijven
of organisaties met een gedeeld belang Er is meestal een overkoepelend doel voor de
partners om samen te werken en een reeks aan specifieke doelstellingen
Partnerschappen worden vaak gevormd om specifieke problemen aan te pakken en
kunnen zowel voor de korte of de lange termijn zijn
De belangrijkste principes van in partnerschap werken zijn openheid vertrouwen en
eerlijkheid overeengekomen gemeenschappelijke doelen en waarden en regelmatige
communicatie tussen de partners
Wat zijn de voordelen van het werken in partnerschappen
bull In partnerschap werken stelt u in staat diensten te leveren door middel van koppeling
Dit heeft strategische voordelen zowel in de zin van het verstrekken van een goed
uitgebalanceerde dienstverlening en operationeel in de zin van een bundeling van
middelen
bull Het samenbrengen van de verschillende onderdelen van de dienstverlening biedt een
unieke gelegenheid om nieuwe en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor het
verlenen van diensten
bull Er kunnen schaalvoordelen worden bereikt als dienstverleners niet alleen middelen
bundelen maar ook inspanning en tijd van het management
bull Door samen te komen en zich te concentreren op een gemeenschappelijk doel wordt
een gedeelde visie gevormd van wat partners willen bereiken en hoe ze dat willen
verwezenlijken
bull In partnerschap werken cooumlrdineert actie tussen organisaties waarbij er een extra
impuls gegeven kan worden om dingen gedaan te krijgen
bull In partnerschap werken maakt ook dat veel organisaties makkelijker toegang tot
financiering krijgen en kunnen voldoen aan de eisen van de overheid
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
85
Wat zijn de uitdagingen
bull Concurrentie tussen organisaties hoewel concurrentie tussen organisaties soms
motiverend kan zijn kan overmatige concurrentie resulteren in een gebrek aan
bereidheid om mee te werken
bull Autoriteit het is belangrijk dat alle medewerkers die betrokken zijn bij het werken in
een partnerschap over de nodige bevoegdheid beschikken om beslissingen te nemen
Gebrek aan autoriteit vertraagt de besluitvorming en frustreert de voortgang
bull Doel de brede varieumlrende verantwoordelijkheden van partnerorganisaties kunnen tot
gevolg hebben dat het specifieke doel van het partnerschap vergeten kan worden Ook
partnerschappen kunnen vaak door de gebeurtenissen worden ingehaald en het zicht op
hun hoofdfunctie verliezen
bull Communicatie het kan moeilijk zijn om een goed evenwicht in de onderlinge
communicatie tot stand te brengen Te veel vergaderingen moeten bijwonen kunnen
partners afschrikken Te weinig communicatie kan leiden tot dubbel werk onbegrip en
wantrouwen tussen de partners
bull Financiering er is een gevaar dat sommige organisaties betrokken raken in de
samenwerking simpelweg alleen om toegang tot financiering te krijgen of aan de
wettelijke vereisten te voldoen
bull Cultuur clash wanneer verschillende organisaties samenwerken kan het moeilijk zijn
om zich aan elkaars stijl van werken aan te passen Elke partner kan verschillende
verwachtingen koesteren over het partnerschap wat kan leiden tot conflicten bij een
poging om prioriteiten en doelstellingen vast te stellen
bull Tijd de aanpak om via in partnerschap te werken duurt vaak langer om resultaten te
produceren dan waarop de meeste organisaties rekenen Het kost bijvoorbeeld tijd om
vertrouwen te ontwikkelen tussen partners en dat kan het besluitvormingsproces en het
gebruik van hulpbronnen vertragen
Voor- en nadelen van het werken in partnerschap
Voordelen van partnerschap werken
bull Een partnerschap kan mensen met complementaire vaardigheden samenbrengen en
kan efficieumlnter zaken doen dan ieder voor zichzelf
bull De werklast kan worden gedeeld
bull Een lid van het samenwerkingsverband kan meer bedreven zijn in het omgaan met
bepaalde zaken dan anderen
bull Wederzijdse ondersteuning
bull Gedeelde verantwoordelijkheid
Nadelen van partnerschap werken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
86
bull Alle partners moeten de overeengekomen hoeveelheid inspanning verrichten
bull Er kan zonder zorgvuldige geiumlntegreerd management sprake zijn van doublures of
klanten ontvangen gemengde berichten
bull Conflicten kunnen ontstaan wanneer er een verschil van mening is
bull Er ontstaan vaak geldproblemen
Voorbeeld
In het Verenigd Koninkrijk zijn er een aantal grote winkels die partnerschappen zijn
zoals John Lewis waar alle medewerkers partners zijn Meer lokaal ziet men vaak
juridische of accountantskantoren in een samenwerkingsverband opereren
325 In deeltijd werken
Wat is werken in deeltijd
Een deeltijdwerker is iemand die minder uren werkt dan een full-time werknemer Er is
geen specifiek aantal uren dat iemand een tot voltijder of deeltijder maakt maar een
full-time werknemer zal meestal 35 uur of meer per week werken
Redenen waarom mensen ervoor kiezen om in deeltijd te werken
bull Mensen combineren werk en educatie
bull Mensen hebben taken of plichten buiten het werk
bull Werknemers hebben tijd nodig voor religieuze activiteiten
bull Mensen die met pensioen zijn van fulltime werk maar die beschikbaar zijn in deeltijd of
op tijdelijke basis
bull Deeltijdwerken kan deel uitmaken van portfoliowerken
Wat zijn de voordelen van deeltijdarbeid
Er zijn vele redenen waarom een werknemer er kan voor kiezen om in deeltijd te
werken Het kan gewoon zijn omdat u uw werk en priveacuteleven beter wilt combineren of
zorgtaken moet vervullen
Voor meer informatie bezoek
httpwwwloonwijzernlhomevrouwenloonwijzerdeeltijd en
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriererecht-op-deeltijd-werkcfm
Wat zijn de voordelen en nadelen van deeltijdarbeid
Voordelen van deeltijdarbeid
bull Het kan makkelijker zijn om een part-time baan in plaats van een full-time baan te
krijgen
bull Als de arbeidsmarkt harder groeit voor werkzoekenden gaan veel mensen over tot
parttime werken om ontslag af te wenden
bull Voor de overgrote meerderheid biedt deeltijdwerk de flexibiliteit die ze nodig hebben
bull Die flexibiliteit stelt mensen in staat om de work-life balance die ze nodig hebben
intact te houden meestal als een full-time baan in hun situatie niet haalbaar is
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
87
Nadelen van deeltijdarbeid
bull U zult niet zo veel geld verdienen als u zou krijgen in een full-time positie
bull Een lager inkomen kan op lange termijn effect hebben op de
Pensioeninkomsten
bull Ervan uitgaande dat u goed in uw functie functioneert kan elke promotie die u wordt
aangeboden van u eisen dat u terug moet gaan naar full-time werk
bull Het kan zijn dat u onder uw prestatieniveau moet werken
Samenvatting
Veel van deze manieren van werken overlappen elkaar Bijvoorbeeld werk kan uitbesteed
worden aan een consultant of een portfolio of aan een partnerschap
Nu moet u beoordelen wat voor vorm van werken en welk specifiek werkpatroon voor u
van belang is
Opmerking zie 311 quick scan mogelijkheden voor werk Raadpleeg ook hoofdstuk 4
ndash Vaardigheden verder ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
88
Hoofdstuk 4 ndash VAARDIGHEDEN VERDER
ONTWIKKELEN
41 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken
Dit hoofdstuk is het onderdeel ldquovaardighedenrdquo van het werkboek Dit hoofdstuk is
opgezet om u in staat te stellen uw vaardigheden in de volgende kerngebieden te
vergroten
Benodigde
tijd
Beschrijving van het onderdeel
42 Kerncompetenties 9 uur Een combinatie van kennis vaardigheden en
attitude afgestemd op een werksituatie
Kerncompetenties zijn die competenties die
alle individuen nodig hebben voor
persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling
actief burgerschap sociale inclusie en
werkgelegenheid
43 Zelfbewustzijn en
zelfwaardering
7 uur Beschrijft de manieren waarop iemand
zichzelf in verschillende situaties vertrouwt
De manier waarop iemand zichzelf ziet
De mogelijkheid om verschillende soorten
van denken en emoties te hanteren
Het niveau van innerlijk vertrouwen
De mate waarin iemand van zichzelf houdt
Het gevoel van zelfbeschikking en
autonomie
Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheren eisen
44 Veranderingen hanteren 1 uur
35 minuten
Het vermogen om te verwerken en te
beheren
45 Kennisoverdracht 2 uur 30
minuten
Het vermogen om kennis aan anderen over
te dragen bijvoorbeeld door als mentor te
functioneren
46 Tijd- and stress-
management
2 uur Het vermogen om prioriteiten te stellen en te
beheersen
Deze vaardigheidsgebieden werden door 45+ers die aan het behoefteonderzoek
deelnamen als belangrijk aangemerkt leeftijd 45 + De behoefteanalyse is in vijf
Europese landen uitgevoerd
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
89
Deze materialen zijn in een makkelijk te lezen stijl geschreven en stellen u in staat om
op verschillende manieren naar uw leven te kijken en verdere kansen voor uw toekomst
aan te geven
Elk van de vaardighedenmodules begint met een vraag ldquoIn hoeverre beheers ik deze
vaardigheid nurdquo Dit stelt u in staat om uw huidige vaardighedenniveau te definieumlren Zo
kunt u beslissen of het zinvol voor u is om uw vaardigheden op dat gebied te versterken
door de opdrachten in de desbetreffende module uit te voeren Gebruik het format voor
een plan van actie (hoofdstuk 6) om aantekeningen te maken naar aanleiding van de
opdrachten
42 Kerncompetenties
Doel
bull Vaststellen welke kerncompetenties nodig zijn voor zelfontplooiing actief burgerschap
sociale cohesie en inzetbaarheid in een kennismaatschappij
bull Leren op welke manier u uw vaardigheden verder kunt ontwikkelen
bull Leren een plan voor verdere ontwikkeling van uw competenties te maken
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Definitie
We definieumlren competenties als een combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarkt1
Het Europees referentiekader kent acht sleutelcompetenties
1) Communicatie in de moedertaal
2) Communicatie in vreemde talen
3) Wiskundige competentie en competenties om wetenschappelijke kennis en technologie
te hanteren
4) Digitale competentie
5) Leren leren
6) Sociale en burgerschapscompetenties
7) Ontwikkeling van initiatief en ondernemerschap
8) Cultureel bewustzijn en expressie
Benodigde tijd voor deze module 9 uur
Elke opdracht zal ongeveer 15-20 minuten tijd in beslag nemen
1 Het Europees referentiekader Kerncompetenties voor een leven lang leren is een bijlage van een aanbeveling
van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren gepubliceerd in the Official Journal of the European Union on 30 December 2006L394(httpeur-lexeuropaeuLexUriServsiteenoj2006l_394l_39420061230en00100018pdf)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
90
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
91
Introductie
Competenties worden gedefinieerd als ldquoeen combinatie van context gebonden kennis
vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig
heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en
inzetbaarheid op de arbeidsmarktrdquo
Het Europese Referentiekader Kerncompetenties omvat acht kerncompetenties
Kerncompetentie Omschrijving
Communicatie in de moedertaal
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
uit te drukken in de moedertaal
Communicatie in vreemde talen
Het vermogen om ideeeumln en gevoelens
te uiten in een vreemde taal
Wiskundige competentie en
competenties om wetenschappelijke
kennis en technologie te hanteren
Het vermogen om wiskundig en
wetenschappelijk denken van toepassing
op elke dag problemen op te lossen
Digitale competentie
Het vermogen om informatie-en
computertechnologie te gebruiken en
toe te passen voor het werk vrije tijd en
communicatie
Leren leren
Het vermogen om leren te gebruiken om
uw persoonlijke en werkzame leven te
verbeteren
Sociale en burgerschapscompetenties
Het vermogen om effectief te
participeren in sociale situaties op het
werk thuis en in de gemeenschap
Ontwikkeling van initiatief en
ondernemerschap
Het vermogen om ideeeumln op het werk
thuis en in de gemeenschap
om te zetten in daden
Cultureel bewustzijn en expressie Appreciatie van culturen in Europa en de
manieren waarop deze culturen zich
uiten door middel van kunst muziek en
geschriften
De kerncompetenties zijn allemaal even belangrijk omdat elk van hen kan bijdragen aan
een succesvol leven in de kennissamenleving Veel competenties overlappen elkaar en
grijpen in elkaar Aspecten die van essentieel belang zijn in een bepaald levensdomein
zullen de competentie ondersteunen in de andere levensdomeinen Basisvaardigheden
als taal lezen en schrijven rekenen en digitale vaardigheden vormen een cruciale basis
voor leren en de competenties ondersteunen alle andere leeractiviteiten
Er zijn een aantal aspecten die integraal worden toegepast in het Europees
referentiekader kritisch denken creativiteit initiatief probleemoplossing
risicobeoordeling besluitvorming en constructief omgaan met gevoelens spelen een rol
bij alle acht kerncompetenties
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
92
Tegen het einde van het voortgezet onderwijs wordt van jongeren verwacht dat zij hun
kerncompetenties hebben ontwikkeld op een niveau dat zij voldoende toegerust zijn voor
het leven als volwassen Ze vormen de basis voor verder leren en het actief zijn op de
arbeidsmarkt Veel oudere volwassenen hebben in het verleden niet dit onderwijsniveau
gehaald maar hebben hun kerncompetenties verder ontwikkeld tijdens hun werkzame
leven
Eigen beoordeling van uw kerncompetenties
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige niveau van kerncompetenties vast te
stellen U kunt deze opnieuw beoordelen na de oefeningen in deze module
Beoordeel voor iedere vraag op een schaal van 1-5 hoe goed u uw kerncompetities
ontwikkeld heeft
1 2 3 4 5
Hoe goed heeft u uw kerncompetenties ontwikkeld
Welk van de volgende eigenschappen zijn het meest op u van
toepassing
a) Kritisch denken
b) Creatief zijn
c) Initiatief nemen
d) Problemen oplossen
e) Risicorsquos inschatten
f) Beslissingen nemen
g) Gevoelens constructief beheersen
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in uw moedertaal
Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en
schrijven in minimaal eacuteeacuten vreemde taal
Hoe effectief bent u in wiskundig denken
Hoe goed beheerst u de basisprincipes van omgaan met
wetenschap en technologie
Hoe effectief bent u in het gebruik van digitale kennis en
vaardigheden mbt werk vrije tijd en communicatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
93
Hoe goed u in staat bent om te leren leren
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan het sociale
leven op uw werk en in multiculturele contexten
Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan de
samenleving als een democratisch burger
Hoe effectief bent u om uw ideeeumln in acties om te zetten
In welke mate ziet u het belang in van creatieve expressie in
verschillende culturele uitlatingen zoals muziek beelden
kunst literatuur audiovisuele kunst en media
Tel uw punten in iedere kolom op
Totale score uit alle kolommen
Uw score
Een score van 72 tot 90 betekent dat u uw kerncompetenties goed ontwikkeld heeft en
u deze module uitsluitend hoeft te doen om uzelf nog verder te verbeteren
Een score van 54 tot 71 wil zeggen dat u redelijk scoort maar zeker nog voordeel kunt
doen met deze module omdat het de sleutel is om te blijven leren in uw leven
Een score van 36-53 laat zien dat u weliswaar een basis heeft aan nodige
kerncompetenties maar dat het tegelijkertijd nodig is om deze te blijven oefenen en
praktiseren en ze verder uit te breiden of op te bouwen
Een score van 0 tot 35 betekent dat u waarschijnlijk veel te winnen heeft bij de
oefeningen in deze module want het zal je plan te steunen voor hernieuwde leren
Overzicht van oefeningen gericht op kerncompetenties
410 - Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
411 - Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
412 - Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
413 - Verbetering van de wiskundige competentie en competenties in het omgaan met
wetenschappelijke en technologische kennis
414 - Het verbeteren van uw digitale competentie
415 - Verbetering van uw vermogen om te leren leren
416 - Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetenties
417 - het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschap
418 - het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressie
419 - Het maken van een plan voor verder leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
94
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
95
Opdracht 421 ndash Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven
Doel vaststellen hoe belangrijk de belangrijkste competenties zijn voor uw huidige baan
en voor toekomstige activiteiten
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
U gaat op een schaal 1-5 invullen hoe vaardig u in elk van de kerncompetenties
bent hoe belangrijk ieder van hen volgens u is voor uw huidige baan en voor
mijn uw toekomstige activiteiten en of u het nodig vindt om actie hierop te
ondernemen
Kerncompetenties Hoe
vaardig
bent u
In uw
huidige
werk
Voor uw
toekomstige
activiteiten
Actie
onder-
nemen
Communicatie in moedertaal
Communicatie in vreemde taal
Wiskudige competentie en competentie
om om te gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competentie
Leren leren
Sociale en burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en creatieve
expressie
Samenvatting
In deze activiteit heeft u aangegeven hoe competent u bent en hoe belangrijk elk van de
competenties is voor uw huidige job en voor uw toekomstige activiteiten U heeft ook
een aantal conclusies getrokken over het al dan niet actie ondernemen om eacuteeacuten of meer
van deze competenties te verbeteren
Opmerkingen
Deze oefening biedt u een basis voor welke competenties u verder moet ontwikkelen
Het zal resulteren in een praktische manier van maximalisering van uw persoonlijke
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
96
strategie De volgende stap is om naar die competenties te kijken die u wilt gaan
verbeteren
Opdracht 422- Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal
Communicatie in de moedertaal is het vermogen om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren zowel in gesproken en
geschreven vorm (luisteren spreken lezen en schrijven) als op een gepaste en
creatieve taalkundige interactie in tal van maatschappelijke en culturele situaties in
onderwijs en opleiding werk thuis en vrije tijd
Doel ontdekken of het nodig is om uw communicatie in uw moedertaal te verbeteren
Benodigd tijd 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 ndash 5 en vul het aantal punten in Punten
Hoe goed bent u in staat om u zelf uit te drukken en concepten
gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Inzicht in de belangrijkste vormen van verbale interactie
Kennis van een reeks van literaire en populaire teksten
Een idee van de belangrijkste kenmerken van verschillende taalstijlen
Het vermogen om in taal en communicatie te varieumlren al naar gelang
van verschillende contexten
Bent u in staat om
- Te communiceren in uiteenlopende situaties en uw eigen wijze
van communiceren in de gaten te houden en aan te passen naar
gelang van de situatie
- Verschillende soorten teksten te onderscheiden en te gebruiken
- Informatie te zoeken te verzamelen en zelfstandig te verwerken
- Hulpmiddelen te gebruiken
- Op overtuigende wijze mondeling en schriftelijk argumenten te
formuleren passend bij de situatie
Bent u bereid om een kritische en constructieve dialoog aan te gaan
Bent u geneigd esthetische kwaliteiten te waarderen en bent u bereid die
na te streven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
97
Bent u bereid belangstelling te tonen voor interactie met anderen
Bent u zich bewust van de impact van uw taalgebruik op anderen
Heeft u de behoefte om uw taal op een positieve en sociaal acceptabele
wijze te begrijpen en te gebruiken
Totaal
Uw score
Een score van 73 tot 90 betekent dat u een goede competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar u kunt uzelf natuurlijk altijd nog verbeteren
55 tot 72 punten betekent dat u een redelijke competentie in communicatie in uw
moedertaal heeft maar dat u wel alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen
37 tot 54 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie
in uw moedertaal om geen achterstand op te lopen
18 tot 36 punten betekent dat u een achterstand heeft opgelopen en er goed aan doet
de communicatie in uw moedertaal op korte termijn te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van communicatie in uw moedertaal
onderzocht en heeft u nu een idee gekregen over hoe goed u deze competentie
ontwikkeld heeft
Opdracht 423 Uw communicatie in vreemde talen verbeteren
Communicatie in vreemde talen komt in grote lijnen overeen met belangrijke
vaardigheden in de verschillende dimensies van communicatie in uw moedertaal
Communicatie in vreemde taal vereist echter ook vaardigheden zoals begrip voor verschil
in culturen en het vermogen om hierin waar nodig een brug te slaan
Doel te onderzoeken of u uw communicatie in vreemde talen moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hoeveel vreemde talen spreekt u
2 Vul in elk wolk eacuteeacuten van de talen in die u kunt spreken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
98
Beoordeel per taal op een schaal van of 1 ndash 5 en vul het
aantal behaalde punten in
Punten
In welke mate bent u in staat om u zelf uit te drukken en
concepten gedachten gevoelens feiten en meningen te
interpreteren
- In luisteren
- In spreken
- In lezen
- In schrijven
Bezit u de volgende cruciale aspecten van een vreemde taal
- Gesproken boodschappen te verstaan en te begrijpen
- Conversaties te beginnen te onderhouden en te
beeumlindigen
- Teksten te schrijven op het gebied van alledaagse
onderwerpen
Heeft u een positieve houding ten op zichte van het accepteren van
culturele verschillen
Heeft u belangstelling en nieuwsgierigheid in talen en interculturele
communicatie
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor de uitoefening
van uw huidige beroep
Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor het verrichten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
99
van toekomstige taken of werkzaamheden
Totaal
Herhaal deze oefening voor iedere vreemde taal die u kent
Uw score
Een score van 41 tot 55 betekent dat u uw competentie tot communicatie in eacuteeacuten of
meer vreemde talen maar dat u zich altijd nog kunt verbeteren Blijf uw kennis in de
praktijk brengen
31 tot 40 punten betekent dat u uw competentie tot communicatie in ten minste eacuteeacuten
vreemde taal redelijk ontwikkeld heeft maar u uw kennis en vaardigheden ook
regelmatig moet bijhouden en updaten
21-30 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie in
de vreemde taal van uw keuze moet zien te verbeteren
9 tot 20 punten betekent dat u dringend uw communicatie in een vreemde taal moet
zien te verbeteren
Samenvatting
In deze oefening heeft u aangegeven hoeveel buitenlandse talen u kent en verschillende
aspecten van eacuteeacuten of meer van deze talen onderzocht Misschien heeft u het belang van
kennis van vreemde talen ontdekt en een indruk gekregen van hoe u deze competentie
kunt verbeteren
Opmerkingen
Iemands taalbeheersing varieert al naargelang de vier dimensies (luisteren spreken
lezen en schrijven) Uw taalbeheersing varieert waarschijnlijk ook van taal tot taal en op
basis van uw sociale en culturele achtergrond milieu behoeften en of interesses
Opdracht 424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het omgaan met wetenschappelijke en technologische
kennis Wiskundige competentie is het vermogen wiskundig denken te ontwikkelen en toe te
passen ten einde een scala van problemen in het dagelijks leven op te lossen
Wiskundige competentie houdt het vermogen en de bereidheid om wiskundig denken te
gebruiken Competentie in het omgaan met wetenschappelijke kennis heeft betrekking
op het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis en methoden te
gebruiken om de natuurlijke wereld te verklaren om problemen te identificeren en
gefundeerde conclusies te kunnen trekken Competentie in het omgaan met technologie
is de toepassing van kennis en vastgestelde methoden om in menselijke behoeften te
voorzien Competentie in wetenschap en technologie omvat ook inzicht in de
veranderingen veroorzaakt door menselijk ingrijpen en de verantwoordelijkheid als
individueel burger daarvoor
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
100
Doel te onderzoeken of u het nodig heeft om uw wiskundige competentie en uw
basiscompetenties in het hanteren van wetenschappelijke en technologische kennis te
verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Beoordeel op een schaal van 1 - 5 en vul het aantal behaalde
punten in
Punten
Hoe goed bent u in staat wiskundige modellen en presentaties te
gebruiken in alledaagse context
- Logisch denken
- Ruimtelijke denken zoals driedimensionale voorstellingen
- Formules zoals e=mc2
- Modellen zoals bv prognoses van de bevolkingsgroei
- Constructen
- Grafieken
- Schemarsquos
Beschikt u over vaardigheden om wiskundige principes en zowel thuis
als op uw werk te volgen en wiskundige redeneringen te beoordelen
Bent u in staat wiskundig te redeneren wiskundig bewijs te begrijpen
wiskundige termen te gebruiken en gebruik te maken van daartoe
geeumligende hulpmiddelen
Heeft u respect voor waarheidsvinding en het zoeken naar
redeneringen en het beoordelen van hun validiteit
Hoe vertrouwd bent u met
- De basisprincipes van de natuurwereld
- Fundamenteel wetenschappelijke concepten principes en
methoden
- Technologie en technologische producten en processen
- Het begrijpen van de impact van wetenschap en technologie op
de natuurwereld
Begrijpt u de voordelen de imitaties en de risicorsquos van
wetenschappelijke theorieeumln toepassingen en technologie in de
samenleving (met betrekking tot besluitvorming waarden morele
vraagstukken cultuur etc
Heeft u de gelegenheid om
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
101
- technologische instrumenten en machines te gebruiken en om
er mee om weten te gaan
- wetenschappelijke gegevens te gebruiken om een doel te
bereiken of om tot evidence-based besluiten of conclusies te
komen
- de wezenlijke kenmerken van wetenschappelijk onderzoek te
herkennen
Heeft u een houding van kritische beoordeling belangstelling voor
ethische vraagstukken en respect voor veiligheid en duurzaamheid
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften en of interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde
en omgang met wetenschap en technologie goed ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf
altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en omgang
met wetenschap en technologie redelijk ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig
moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw competentie
met betrekking tot wiskunde en omgang met wetenschap en technologie ndash het is
aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en
omgang met wetenschap en technologie dient te verbeteren op waar uw zwakke punten
liggen en daarbij professionele ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw wiskundige competentie aangegeven en uw
basiscompetenties op het gebied van wetenschap en technologie Misschien heeft u het
belang van kennis van wiskunde wetenschap en technologie ontdekt en heeft u een
idee gekregen in hoeverre u op dit gebied uw competenties ontwikkeld hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
102
Noodzakelijk Niet noodzakelijk
Opdracht 425 Verbetering van uw digitale competentie
Digitale competentie betreft het vertrouwd zijn met en het kritisch omgaan met
informatietechnologie in werk vrije tijd en communicatie Digitale competentie wordt
onderbouwd door basisvaardigheden in ICT het gebruik van computers om vragen te
beoordelen gegevens op te slaan en te produceren te presenteren en uit te wisselen en
om te communiceren en deel te nemen aan samenwerkingsnetwerken via het internet
Doel onderzoeken of u uw digitale competentie moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
De benodigde middelen 3 vellen papier pennen
Opdracht
1 Voorbereiding trek de volgende drie schemas op vellen papier
Diagram 1
Diagram 2
Diagram 3
21 Voor diagram 1 schrijf de onderwerpen die u kent op het papier en de onderwerpen
waarmee u onbekend bent
Vertrouwd
met
Onbekend Maakt regelmatig gebruik van
Bereid om te leren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
103
Tekstverwerking
spreadsheets databases data-opslag
informatie
management
mogelijkheden van
internet
risicos van internet e-mail
netwerkgereedschap met het gebruik van
social media
mogelijkheden van
sociale media
risicos van sociale
media
gebruik van
smartphones en
tablets
het delen van
informatie
Interactieve
netwerken
e-learning
e-zines zoeken naar
informatie
informatie
verzamelen
procesinformatie
kennisproductie informatie
presenteren
complexe
informative
begrijpen
toegang tot op
internet gebaseerde
services
zoeken naar op
internet gebaseerde
diensten
gebruik maken van
internet-gebaseerde
diensten
rol van ICT bij
innovatie
Apps
22 Voor diagram 2 noteert u de onderwerpen die u regelmatig gebruikt op het papier
en onderwerpen die u wilt leren
23 Voor diagram 3 noteert u de onderwerpen die u in de toekomst nodig denkt te
hebben op het papier en de onderwerpen die u niet nodig denkt te hebben
Samenvatting
In deze oefening heeft u verschillende aspecten van de digitale competentie onderzocht
en heeft u vastgesteld waarmee u bekend bent welke u regelmatig gebruikt wat u nodig
heeft voor de toekomst en waar u wat ik aan zou kunnen hebben om te gaan leren
Opmerkingen
Door de vele technologische innovaties veranderen digitale vaardigheden snel De beste
manier om bij te blijven is om u aan te sluiten bij eacuteeacuten of meer internetfora van uw
keuze Er zijn tal van opleidingsmogelijkheden Wat wilt u leren en hoe u dat wilt leren
Stel deze vragen voordat u begint zodat u krijgt wat je nodig hebt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
104
Opdracht 426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren leren
Leren leren is het vermogen om met leren te beginnen en vol te houden om het eigen
leerproces te organiseren met inbegrip van efficieumlnt beheer van tijd en informatie zowel
individueel als in groepen
Doel leren of u uw competentie om te leren leren dient te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
David Kolb definieerde een van de meest gebruikte modellen van leren (zie schema) Het
geeft vier verschillende stijlen van leren U kunt uw leerstijl het beste ontdekken door
een online-test te doen op httpwww123testnlleerstijl
Cyclus van vier stadia Kolbrsquos theorie van het leren uit ervaring
Diagram gebaseerd op Hector-Taylor Mamp Ponsall M (1994)
In overeenkomst met mijn leerstijl (binnenste rechthoek) kan ik de leeromgeving van
mijn voorkeur identificeren
Als het leren specifiek op werk of carriegravere gericht is moet men kennis hebben van de
vereiste competenties kennis vaardigheden en kwalificaties
Beleven
Concrete ervaring
Waar-nemen
Reflectieve observatie
Denken
Abstracte conceptua-
lisatie
Doen
Actief experiment
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
105
Benodigde
kennis
Vereiste
vaardigheden
Gewenste
houding
Noodzakelijke
kwalificaties
Huidige baan
Toekomstige
activiteiten
In alle gevallen verondersteld leren te leren dat iemand zijn haar favoriete
leerstrategieeumln kent alsmede de sterke en zwakke punten van zijn haar vaardigheden
en kwalificaties en in staat is om te zoeken naar diverse onderwijs-en
opleidingsmogelijkheden en de daarbij beschikbare begeleiding en of ondersteuning
Mijn kennis Mijn vaardigheden
Sterke punten Zwakke punten Sterke punten Zwakke punten
Nu is het belangrijk om uw leerbehoeften en eventuele belemmeringen om te leren vast
te stellen
Wat doet u al om dit te leren Wat kunt u doen om deze obstakels voor
leren te overwinnen
U moet in staat zijn om toegang te krijgen tot kennis deze te begrijpen te verwerken en
om nieuwe kennis en vaardigheden op te nemen
U moet doorzetten met leren u zelf voor langere periodes te concentreren en kritisch na
te denken over uw bedoelingen en doelstellingen om te leren
Ik wilhellip Jamaar hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
106
Kunt u zelfstandig tijd besteden aan het leren en heeft u daarvoor voldoende
zelfdiscipline
Bent u ook in staat om samen te werken als onderdeel van een leerproces om
voordeel te
halen uit uw deelname aan een gemengde groep leerlingen en om met hen te delen wat
u heeft geleerd
bull Bent u in staat om uw eigen leerproces te organiseren en uw werk te evalueren
bull Bent u in staat om advies in te winnen informatie te zoeken en waar nodig
ondersteuning te organiseren
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw leercompetentie om te leren beoordeeld uw leerstijl en uw
leerbehoeften nader geiumldentificeerd
Opmerkingen
Leren op latere leeftijd is belangrijk - het is onderdeel van een leven lang leren Kennis
vandaag is morgen vaak alweer verouderd Er wordt gezegd dat het niet meer van
belang is om kennis te hebben het is belangrijker om toegang te krijgen tot kennis deze
te verzamelen te verwerken en om nieuwe kennis op te nemen en deze te delen met
anderen
Opdracht 427 Het verbeteren van uw sociale en
burgerschapscompetenties
Sociale en burgerschapscompetenties omvatten persoonlijke interpersoonlijk en
interculturele kwaliteiten en hebben betrekking op alle vormen van gedrag die het een
mens mogelijk maken op een efficieumlnt en sociaal leven Met name in een in diversiteit
toenemende samenleving en om conflicten op te lossen waar dat nodig is
Doel leren als het nodig is om mijn sociale en burgerschapscompetenties te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 120 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Sociale vaardigheden omvatten het persoonlijke en sociale welzijn gerelateerd aan het
inzicht om u zelf van een optimale lichamelijke en geestelijke gezondheid te verzekeren
Kennis en vaardigheden hoe een gezonde levensstijl te creeumlren zijn belangrijk voor u
zelf uw familie en uw directe sociale omgeving
Om aan de slag te gaan met mensen is het belangrijk verschillende manieren van gepast
gedrag in verschillende sociale setting en milieus (bv op het werk) te begrijpen Dit is
van toepassing op individuen groepen arbeidsorganisaties gelijkheid tussen seksen
antidiscriminatie maatschappij en cultuur Ook is het cruciaal om de multiculturele en
sociaal-economische dimensies binnen Europa en tussen de nationale culturele
identiteiten te erkennen en te waarderen
Op elk moment van het leven kan onze relatie veranderen Voor mensen rond de vijftig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
107
kunnen deze veranderingen zeer persoonlijk van aard zijn zoals bijvoorbeeld het
eventuele verlies van collegas geliefden kinderen of kleinkinderen Misschien moeten
we daarom onze relatiepatronen te herzien Dit kan een moeilijk en uitdagend proces zijn
als die relatiepatronen gedurende vele jaren opgebouwd zijn
1 Wat denkt u dat belangrijk is in relaties Als u een partner heeft is het goed om
achteraf de beantwoorden met hemhaar te bespreken
Tips Uw
waardering
Wat denkt u dat mijn uw
partner zal antwoorden
Hoe uw partner dit
waardeert
Communicatie
Intimiteit
Luisteren
Zorgen
Dichtbij voelen
Ruimte
Eerlijkheid
Openheid
Affectie
Verlangen
Tolerantie
Humor
Flexibiliteit
Tijd
Begrip
Zelfbewustzijn
U kunt deze oefening op twee manieren doen
A U kunt gebruik maken van de 3e kolom en uw antwoord daarna vergelijken met het
antwoord van uw partner in kolom 4 of
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
108
B U kunt uw antwoord (kolom 2) gewoon vergelijken met het antwoord van uw partner
in kolom 4 (waarbij u kolom 3 dus overslaat) en de verschillen vaststellen
2 Hoe kunt u een beoordeling maken van de relaties die u op dit moment heeft
Er zijn vele manieren om mijn huidige relaties te beoordelen Eeacuten van de meest nuttige
manier is om een tekening te maken met cirkels en lijnen
21 u begint met een cirkel in het midden die u zelf vertegenwoordigt en dan rond deze
cirkel gaat u andere cirkels tekenen voor elk lid van mijn familie vrienden collegas en
andere mensen die u van belang acht
22 De betekenis van de relaties kan worden benadrukt door de grootte van de cirkel en
de lengte van de lijn kan voor u de nabijheid vertegenwoordigen Bijvoorbeeld een dikke
lijn voor een zeer nauwe relatie
23 U kunt verder gebruik maken van pijlen om aan te geven of u graag de relatie zou
willen veranderen om dichter of verder weg te zijn
U kunt ook onderzoeken wat er met u gebeurt in relatie tot anderen Een positieve
manier van het analyseren hiervan is het denken in kernkwadranten Begin met een
kernkwaliteit of een allergie en vul de andere rechthoeken vanaf daar verder in
IK
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
109
U zult leren waarom u geiumlrriteerd of boos wordt namelijk door het negatieve
tegenovergestelde van eacuteeacuten van uw kernkwaliteiten en u zult er meer van bewust worden
wanneer dit in de toekomst opnieuw gebeurt
De belangrijkste vaardigheden van deze competentie zijn onder meer
- Het vermogen constructief te communiceren in verschillende situaties
- Tolerantie te laten zien
- Verschillende standpunten verwoorden en te begrijpen
- Te onderhandelen vanuit het vermogen om vertrouwen te winnen
- In staat zijn tot invoelend gedrag
u bent wellicht in staat om te gaan met stress en frustraties en deze op een
constructieve manier te uiten en onderscheid te maken tussen de persoonlijke en de
zakelijke sfeer
Sociale competentie is gebaseerd op een houding van samenwerking assertiviteit en
integriteit Het is belangrijk om interesse te tonen in sociaal-economische ontwikkelingen
en in interculturele communicatie en het is ook nuttig om diversiteit van waarden te
erkennen en waarderen respect te tonen voor anderen en bereid te zijn vooroordelen te
overwinnen en compromissen te sluiten
De burgerschapscompetentie is gebaseerd op kennis van de begrippen democratie
rechtvaardigheid gelijkheid burgerschap en burgerrechten
Hoe ontwikkeld is uw sociale competentie
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 het aantal behaalde punten in Punten
Hoeveel punten geeft u zichzelf voor de sociale en
burgerschapscompetentie
Heeft u kennis van de hedendaagse gebeurtenissen alsmede de
belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in de nationale Europese en
wereldgeschiedenis
Heeft u inzicht gekregen in en begrip ontwikkeld voor de oogmerken de
waarden en het beleid van sociale en politieke bewegingen
Heeft u kennis van de Europese integratie en van de EU-structuren de
hoofddoelstellingen en waarden
Heeft u bewustzijn ontwikkeld van de diversiteit en de aanwezigheid van
verschillende culturele identiteiten in Europa
Bent u in staat om zich daadwerkelijk uit solidariteit en interesse met
anderen in het publieke domein in te zetten voor het oplossen van
problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken
Heeft u een kritische en creatieve reflectieve instelling en kunt u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
110
daadwerkelijk deelnemen aan de gemeenschaps- of aan wijkactiviteiten
Bent u bereid om op alle niveaus aan de democratische besluitvorming deel
te nemen
Laat u uw verantwoordelijkheidsgevoel zien
Kunt u begrip en respect opbrengen voor de gedeelde waarden die
noodzakelijk zijn om maatschappelijke cohesie te verzekeren
Neemt u constructief deel aan maatschappelijke activiteiten
Totaal
Uw score
Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele
achtergrond uw milieu uw behoeften enof interesses
Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties goed
ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw
kennis te onderhouden
61-80 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties redelijk
ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig moet updaten
41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw sociale en
burgerschapscompetenties ndash het is aanbevolen uw kennis op te waarderen
20 tot 40 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties dient te
verbeteren op waar uw zwakke punten liggen en daarbij eventuele professionele
ondersteuning moet overwegen
Samenvatting
In deze oefening heeft u uw sociale en burgerschapscompetenties nader onderzocht en
een indruk gekregen hoe u zichzelf daarin verder zou kunnen ontwikkelen
Opmerkingen
Ons sociale leven vraagt steeds vaker om extra competenties Wat in vroeger tijden een
vanzelfsprekende behoefte was is tegenwoordig het resultaat van een bewuste keuze
en sociale en burgerschapscompetenties zijn meer en competenties die daarom moeten
worden aangeleerd
Opdracht 428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en
ondernemerschap
Zin voor initiatief en ondernemerschap verwijst naar uw vermogen om ideeeumln om te
zetten in actie Dit ondersteunt u niet alleen in uw dagelijks leven thuis en in de
maatschappij maar ook in uw werksituatie u bent zich bewust van de context van uw
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
111
werk en weet kansen te benutten De competentie tot initiatief en ondernemerschap is
de basis voor meer specifieke vaardigheden en kennis die u nodig heeft om bij te dragen
aan sociale of economische bedrijvigheid
Doel onderzoeken of u uw zin voor initiatief en ondernemerschap moet verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 40 minuten
Middelen die nodig zijn notieboek papier en pen
Opdracht
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
Punten
Heeft u de mogelijkheid om creatief en innovatief te zijn en daarbij
risicorsquos te nemen van
Heeft u het vermogen om een project te plannen en te beheren
Bent u in de gelegenheid om mogelijkheden voor persoonlijke
professionele en of commercieumlle activiteiten te onderzoeken
Heeft u een breder begrip van de economie en de uitdagingen
waarvoor een organisatie of werkgever staan
Beschikt u over projectmanagementvaardigheden
Beoordeel uw vermogen om ( 1-5 schaal)
Plannen
Organiseren
Managen
Leiding geven en delegeren
Analyseren
Communiceren
Debrief
Evalueren
Vast te leggen
Effectieve presentaties te maken
Onderhandelen
Zowel individueel als in teamverband werken
Beoordelen
Iemand zijnhaar sterke en zwakke punten benoemen
Risicorsquos durven nemen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
112
Uw score
Een score van 80-100 punten betekent dat u hoog scoort op de schaal van initiatief en
ondernemerschap U heeft goed ontwikkelde ondernemerskwaliteiten die u zowel in
dienst van als ten gunste van een eigen bedrijf kunt aanwenden
Een score van 60-80 betekent dat u ook voldoende scoort voor de competentie tot
initiatief en ondernemerschap U kunt rustig overwegen of u voor uzelf wilt beginnen
Het kan wel zaak zijn regelmatig uw kennis te updaten
Bij een score van 40-60 behoort u tot degenen bij wie de competentie voor initiatief en
ondernemerschap redelijk ontwikkeld is Mocht u voor uzelf willen beginnen dan is het
aan te bevelen na te gaan in welk opzicht u zich verder moet ontwikkelen om een goede
start te kunnen maken
Een score van 30-40 punten is echt onvoldoende Het kan geen kwaad om na te gaan
hoe u uw vermogen tot initiatief nemen en ondernemingszin verder kunt ontwikkelen
Het is niet aan te raden om op deze basis voor u zelf te beginnen en ook in een
bestaande werksituatie zal het niet makkelijk zijn om u te handhaven want ook daar is
steeds meer initiatief en ondernemingszin nodig
Bij een score van 20-30 zit u echt in de gevarenzone Het is aan te raden professioneel
ondersteuning te zoeken om hier iets aan te gaan doen Het is in ieder geval echt
onvoldoende om voor u zelf te beginnen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
113
(Ondernemers Competentie Model Kamer van Koophandel 2012)
Om te testen of u over de ondernemersvaardigheden beschikt om mijn eigen bedrijf te
starten kunt u diverse interactieve vragenlijsten te gebruiken op het internet zoals
httpkvkondernemerstestnlapp
httpwwwgitpbenlassessmente-testing--e-assessmentwie-ben-ikjouw-
ondernemerschaptest-jouw-ondernemerschap
httpwwwdenationaleoqtestnl
httpwwwintelscreennllifestyletestondernemerschapstestphp
httpwwweigenbaaswordennl
httpwwwondernemerstestnl
httptestspsychologiemagazinenlWerkTest20ondernemerschap
httpwwwintermediairnlcarriereveranderingfreelancenduurzaam-ondernemen-vs-
carric3a8re-bij-multinationalTRANSID=923108623ampm4n_aid=11079
Overige handzame website met tips voor startende ondernemers
httpwwwimk-projectennl
httpwwwondernemerssupportnlstartenbegrippenfurl=0006_GOOG_Algemeen_OS2
_bedrijf_starten3amps_kwcid=TC|1027068|ondernemerschap||S|p|22366658269ampgclid=C
M6Bp_2G57MCFYMXzQodHzMAmg
httpwwwgofastforwardnlcontentphpvar_id=51ampgclid=CMGwkpiH57MCFUhZ3god_h
QAjQ
httpwwwondernemerschapnlpdf-ezm200214pdf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
114
httpwwwmkbservicedesknl3916oudere-starters-minder-snel-werkgeverhtm
Samenvatting
In deze oefening bent u nagegaan in hoeverre u uw zin voor initiatief en
ondernemerschap ontwikkeld heeft
Opmerkingen
Een ondernemende houding wordt gekenmerkt door
Initiatief
Pro-activiteit
Onafhankelijkheid en innovatie zowel in het persoonlijke en maatschappelijke leven als
op het werk
Motivatie
Het vaststellen en bepalen van doelen zowel persoonlijk als zakelijk alleen of samen
met anderen
Opdracht 429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en
culturele expressie
De culturele competentie impliceert erkenning van het belang van creatieve expressie
van ideeeumln ervaringen en emoties in diverse vormen waaronder muziek
podiumkunsten literatuur en beeldende kunst en het vermogen u daarin zelf verder te
ontwikkelen
Doel onderzoeken of u het nodig heeft om uw cultureel bewustzijn en het vermogen om
u zelf hierin uit te drukken te verbeteren
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Culturele kennis omvat een bewustzijn van het lokale nationale en Europese culturele
erfgoed en hun plaats in de wereld Daaronder valt elementaire kennis van de
belangrijkste culturele werken waaronder ook aandacht voor de hedendaagse cultuur
Het is essentieel om de culturele en taalkundige diversiteit in Europa en andere delen
van de wereld te begrijpen de noodzaak in te zien deze te behouden en het belang van
esthetische factoren in het dagelijkse leven te onderkennen
U kunt uw culturele kennis in een eindeloze reeks van online quizzen testen
CROSS CULTURELE MIX
httpwwwquizvraagbevragen_aardrijksk
unde(5)htm
httpwwwpingbe~rp148exercdivquizc
ultalghtm
KUNST
httpwwwsevendaysnlvenzquizid=38
httpwww50plussernlpage=ontmoetampp=
forumampsrc=viewtopicphp3Ft3D62326s
id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
115
httpwwwnederlandsalstweedetaalnlquiz
-nlhtm
e
POPULAIRE MUZIEK
httpwwwpopkwiznl
httpwwwpetermeindertsmanlblogde-
leukste-intro-quizzen-van-nederland
KLASSIEKE MUZIEK
httpwwwneurocampuscommuziekklassi
ek
httpwwwsmaakgidsnlquizphp
FILMS
httpusmmscomusdarkdark_gamejsp
httpfilmnlq-u-i-zcom
LITERATUUR
httpnldownvcomdownload-Kunst-en-
literatuur-Quiz-10097907htm
httpuserstelenetbequizvragenstrips2
0en20animaties3htm
ARCHITECTUUR
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sarchitecturehtml
http123factscomtriviacatarchitecture-
191-0html
THEATER
httptheatervanhetsentimentkronlquiz
httpwwwquizletnlquiz338849de-
theater-kennis-quiz
DANS
httpdanceaboutcomlibrarybl_Dance101
Quizhtm
httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie
sperforming_artsdancehtml
RELIGIE
httpwwwcreatievepuzzelscomspelspeel
1speel3islamhtm
httpwwwschooltvnldocentproject1558
609heilige-huisjes1-
2item3407796teleblik-quiz-religie
Tot de culturele competentie behoort
zowel waardering van
cultuuruitingen als vormen van
culturele expressie Het waarderen en
genieten van kunstwerken en
performances evenals zelfexpressie
door middel van een verscheidenheid
van media op basis van iemands aangeboren capaciteiten
Het hebben van vaardigheden op dit gebied houdt ook in dat u uw eigen creatieve en
expressieve gezichtspunten kunt relateren aan de meningen van anderen Bovendien
impliceert het bezit van deze competentie dat u in staat bent om sociale en economische
kansen in culturele activiteiten te onderkennen en te verwezenlijken Culturele expressie
is een aspect in de ontwikkeling van creatieve vaardigheden die kunnen worden
toegepast in vele professionele contacten
Heeft u zelf ervaring in het beoefenen van creatieve expressie
Beoefent u een of andere vorm van creatieve expressie
Wat vindt u daar leuk aan
Een gedegen inzicht in de eigen cultuur en een gevoel van identiteit vormt de basis voor
respect voor en een open houding ten opzichte van de diversiteit aan culturele
uitdrukkingsvormen Een positieve instelling houdt ook creativiteit in alsmede de
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
116
bereidheid om esthetische mogelijkheden te cultiveren via artistieke zelfexpressie en
deelname aan het culturele leven
Samenvatting
In deze oefening heeft u de mate van uw culturele bewustzijn en uw bekwaamheid in
zelfexpressie nader onderzocht Daarbij bent u er achter gekomen in welk opzicht u zich
nog verder wil ontwikkelen
Opdracht 4210 Het maken van een plan voor verder leren
Doel een plan voor de verdere ontwikkeling van uw competenties ontwerpen op basis
van uw persoonlijke en professionele behoeften
Benodigde tijd voor de opdracht 60 minuten
Middelen die nodig zijn notitiebook papier en pen
Opdracht
Kies de competenties waarin u zich verder wilt ontwikkelen en vul voor deze de
desbetreffende rijen van onderstaande tabel in en geef daarbij aan wat voor u de beste
manieren zijn om verder te leren en deze competenties verder te ontwikkelen
Leerbehoeften Te
zetten
stappen
Wat
wilt u
leren
Hoe
wilt u
dat
leren
Wanneer
wilt u
dat
leren
Communicatie in
moedertaal
Communicatie in vreemde
taal
Wiskudige competentie en
competentie om om te
gaan met wetenschap en
technologie
Digitale competenties
Leren leren
Sociale en
burgerschapscompetenties
Zin voor initiatief en
ondernemerschap
Cultureel bewustzijn en
creatieve expressie
Samenvatting
In deze opdracht heeft u de basis gelegd voor een plan voor de verdere ontwikkeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
117
van uw competenties
Opmerkingen
De volgende stap nu ook daadwerkelijk actie ondernemen
Samenvatting module kerncompetenties
De kennis vaardigheden en bekwaamheden van de Europese beroepsbevolking vormen
een belangrijke factor voor innovatie van de EU de productiviteit en het
concurrentievermogen Toenemende internationalisering de snelle tempo van de
veranderingen en de continue uitrol van nieuwe technologieeumln betekenen dat
Europeanen niet alleen hun specifieke werkgerelateerde vaardigheden up-to-date
moeten houden maar ook dienen te beschikken over generieke competenties die hen in
staat stellen zich aan te passen aan veranderingen
Deze competenties dragen ook bij aan hun motivatie en arbeidsvreugde op de werkvloer
en hebben een positief effect op de kwaliteit van hun werk
De manier waarop we toegang tot informatie en diensten hebben veranderd
voortdurend We hebben nieuwe competenties nodig om de nieuwe digitale wereld de
baas te kunnen blijven niet alleen door het verwerven van technische vaardigheden
maar ook door het verkrijgen van een dieper inzicht in de mogelijkheden uitdagingen en
zelfs ethische vragen van die nieuwe technologieeumln
In dit klimaat van snelle veranderingen is er toenemende bezorgdheid over de sociale
cohesie in de samenleving Er bestaat een risico dat veel Europeanen zich in de steek
gelaten en gemarginaliseerd voelen door de globalisering en de digitale revolutie De
daaruit voortvloeiende dreiging van vervreemding roept op om de behoefte aan
democratisch burgerschap te bevorderen Zij vereist dat mensen worden geiumlnformeerd
en bezorgd raken over de samenleving en hun activiteit daarbinnen De kennis
vaardigheden en bekwaamheden die iedereen nodig heeft verandert als gevolg daarvan
Een leven lang leren is voor alle burgers tot een noodzaak geworden We moeten onze
vaardigheden en competenties in ons leven verder ontwikkelen Het gaat daarbij niet
alleen om persoonlijke ontplooiing en het vermogen om actief om te gaan met de
maatschappij waarin we leven Het gaat evenzeer om het vermogen om succesvol te zijn
in een voortdurend veranderende arbeidswereld Het Europees kader voor
kerncompetenties is daarbij een nuttig instrument zijn zowel voor beleidsmakers en
onderwijs-en opleidingsprofessionals als voor de leerders zelf omdat daardoor een leven
lang leren voor iedereen dichterbij komt
Zelfbeoordeling van uw competentieontwikkeling
In deze module heeft u op verschillende manieren onderzocht of en in welke mate u uw
kerncompetenties verder dient te ontwikkelen
Aan het eind van deze module gekomen kunt u de zelfbeoordeling test van het begin
nogmaals herhalen om te zien in hoeverre u nu hoger scoort
Verder lezen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
118
httpeuropaeulegislation_summarieseducation_training_youthlifelong_learningc110
90_enhtm
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=CELEX32006H0962ENHTML
httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf
43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde
Zodra we onze mond openen en spreken zijn wij geoordeeld Kant en klare Instant
aannames worden gemaakt over ons door anderen Over onze intelligentie onze
achtergrond klasse ras ons onderwijs onze capaciteiten en uiteindelijk onze kracht
Patsy Rodenburg (Het recht om te spreken 1996)
Doel effectieve manieren te identificeren om veerkracht te verbeteren
Benodigde tijd 7 uur
Introductie
In dit onderdeel vindt u de onderliggende attitudes en overtuigingen die betrekking
hebben op uw veerkracht zelfbewustzijn eigenwaarde en zelfvertrouwen De
activiteiten in dit onderdeel stellen u in staat om deze belangrijke kwaliteiten te
beoordelen en te verbeteren
Veerkracht is te omschrijven als de innerlijke bronnen die iemand heeft om effectief om
te gaan met de meest uitdagende situaties Hogere veerkracht leidt tot betere omgangs-
strategieeumln en een meer evenwichtige kijk op het leven Daarom wordt veerkracht uit
een breed scala van vaardigheden kwaliteiten en kennis samengesteld en opgebouwd
Het omvat ook de attitudes overtuigingen en waarden Dit zouden oa opvattingen
kunnen zijn zoals dat het leven positieve resultaten kan opleveren dat een individu het
verschil kan uitmaken in het leven en dat het leven een kans is Veerkracht is een
belangrijk aspect van wat ook wel emotionele intelligentiegenoemd wordt
Eigenwaarde bestaat uit heel veel lagen zoals een zelfbeeld geloof in zichzelf en een
waarde die u aan uzelf toekent Het gaat om de mate van zelfvertrouwen
zelfverzekerdheid en de mate waarin men mogelijk in het leven kan slagen Iemand met
een groter gevoel van eigenwaarde zal in de meeste situaties op zichzelf durven te
vertrouwen en met de meeste uitdagingen kunnen omgaan
Uw zelfbewustzijn beschrijft het niveau van begrip en de mate van nauwkeurigheid van
uw denken over uzelf Samengevat als hoe goed ik mezelf ken Inzicht in de aard van
de mens kan helpen in dit proces van zelfbewustzijn Menselijke wezens zijn complex en
kennen vele dimensies Toch kunnen we ons richten op de verschillende soorten van
denken en voelen zoals u die gewoonlijk ervaart Ook uw persoonlijkheidstype kan
invloed hebben op de manier waarop u de wereld waarneemt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
119
Status heeft betrekking op de waargenomen sociale positie die u heeft binnen uw familie
sociale groep of cultuur Status kan ook de kwaliteit van interacties met andere mensen
in die sociale groep bepalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
120
Beoordeling van uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen
In deze zelfbeoordeling gaat u uw huidige vaardigheden met betrekking tot
zelfbewustzijn zelfvertrouwen status en veerkracht onder de loep nemen en na het
uitvoeren van de opdrachten in dit onderdeel kunt u deze test nogmaals doen als een
soort van evaluatie
Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u
behaalt
1 2 3 4 5
1 Hoe zou u uw niveau van veerkracht beoordelen
2 Hoe zou u uw gevoel van eigenwaarde beoordelen
3 Hoe zou u uw zelfvertrouwen waarderen
4 Hoe zou u uw positief denken waarderen
5 Hoe zou u uw eigenliefde waarderen
6 Hoe zou u uw gevoel van controle waarderen in mijn
leven
7 Hoe belangrijk is de status voor mij in termen van mijzelf
en anderen
Tel uw score binnen iedere kolom op
Totaal
Uw score
30-35 betekent dat u deze vaardigheden ontwikkeld heeft en dat u er al een positieve
manier van omgaan met uw even op na houdt U kunt deze module overslaan als u wilt
22-29 is een goede score maar u kunt nog wel iets winnen door deze module te doen
16-21 wil zeggen dat het de moeite waard is om verschillende opdrachten uit deze
module te doen
7-15 betekent dat u waarschijnlijk het bezig zijn met deze opdrachten u veel kan
opleveren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
121
Overzicht van opdrachten om zelfvertrouwen op te bouwen
Zelfbewustzijn
Opdracht 431 - Uw veerkracht ontdekken
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denken
Opdracht 433 - Zelfbewustzijn - het bijhouden van een dagboek
Opdracht 434 - Uw zelfbewustzijn uitbreiden - denken en voelen
Uw gedachten en gevoelens hanteren
Opdracht 435 - Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Opdracht 436 - Wat is holistische gezondheid
Opdracht 437 - Manieren van omdenken het hanteren van uw gedachten
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Opdracht 439 - Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te
maken
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationaliteit en pessimisme een case study aanpak
Zelfrespect
Opdracht 4315 - Eigenwaarde en vertrouwen
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u
Opdracht 4317 ndash Wat te doen meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen
Uzelf aardig vinden
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Opdracht 4319 - Het ontwikkelen van een strategie van bevestiging
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Opdracht 4321 - Regels voor effectief onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Opdracht 4323 - Omgaan met zelfkritiek
Uw status
Opdracht 4324 - Iumln controlrdquozijn
Opdracht 4325 - Manieren van kijken naar uw status
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Opdracht 4327 ndash Uw status herdefinieumlren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
122
Opdracht 431 ndash Uw veerkracht ontdekken
Veerkracht is het totale vermogen waarover u beschikt om uw leven te beheersen
positieve actie te ondernemen teleurstellingen en tegenslagen te incasseren en daarvan
te herstellen Het omvat ook uw vermogen om u uiteen te zetten en te reageren op de
uitdagingen van uw leven en deze te aanvaarden waar ze zich op uw levensreis
bevinden
Doel manieren om de veerkracht te ontwikkelen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Veerkracht omvat alle hiervoor beschreven (zie inleiding) kwaliteiten
1 Hoe beoordeelt u uw veerkracht op eens schaal van 1-5
Zeer laag
1 2 3 4 5
Zeer hoog
2 Door uw gevoel van eigenwaarde te vergroten uw zelfbeeld zelfvertrouwen en
zelfeffectiviteit te verbeteren bouwt u uw veerkracht op Ook het omgaan met
veranderingen (hoofdstuk 44) en het zetten van de juiste stappen (hoofdstuk 5)
helpen daarbij
3 Op welke andere manieren kunt u uw veerkracht te verbeteren
Samenvatting Door deze opdracht heeft u kennis gemaakt met verschillende manieren
om uw veerkracht te verhogen
Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende
patronen van denken
Uw onbewuste geest tracht orders op te volgen van uw bewuste geest en doet dit zonder te
vragen Dat is soms de reden waarom de zinsnede wees voorzichtig met wat je wenst wordt
gebruikt
Doel manieren ontwikkelen om denkpatronen te veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
Lees de achtergrondinformatie en noteer vragen die bij u opkomen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
123
Achtergrondinformatie
De hersenen en de geest de manieren waarop ze werken
De hersenen zijn een deel van het lichaam dat allerhande impulsen die van buiten naar
binnen komen met een hoge verwerkingssnelheid omzet in functies van hoge orde in
beweging zet om adequaat op die informatie te reageren De hersenen controleren en
beiumlnvloeden alle lichaamsprocessen rechtstreeks via het zenuwstelsel en indirect via het
endocriene (hormonale lichaam en chemische systemen) Sommige lichaamsfuncties
zoals ademhaling en hartslag worden gecontroleerd door lagere centra in de hersenen
zoals de hersenstam Dit betekent dat sommige gedachten en gedragingen in onze
onbewuste geest kunnen blijven Er gaan op een bepaald moment vele honderden
gedachten door onze hersenen
De bewuste en onbewuste geest
Een andere manier van kijken naar de hersenen is dat deze uw bewuste mind bevatten
(waar u zich bewust bent van uw gedachten) en de niet-bewust of onbewust mind ndash
(waar u zich niet bewust bent van uw gedachten) Sommige mensen geloven dat het
bewuste instructies geeft aan het onbewuste en dat die vervolgens deze instructies in
actie omzet
Bijvoorbeeld Als u positief denkt kunt u misschien bij uzelf denken Ik ben erg goed in
X doen of Ik ben echt goed in Y zijn Uw onbewuste geest erkent dit als een instructie
en zal ervoor zorgen dat u goed en zelfs beter in het doen van X of het Y zijn wordt
Volgens deze zienswijze leidt positief denken tot positief zijn positief voelen en positief
handelen
Wat meer informatie over de onbewuste geest
Uitdrukkingen zoals Nee Niet Niet doen blijven ongeregistreerd in uw onbewuste
Dus bijvoorbeeld als u bij uzelf zegt Ik zal niet meer rokenrsquo herkent dit als Ik zal
weer roken en maakt dat u blijft doorroken Als u wilt stoppen met roken zouden er
stemmen in u moeten klinken met iets als Ik ben bevrijd van het roken van sigaretten
Uw geest kan oude gedachten uit het verleden uitdragen en vele soorten of kwaliteiten
van denken produceren die positief neutraal of negatief kunnen zijn In deze situatie is
de beste aanpak om u denken te beheersen te begrijpen dat het gewoon gedachten
zijn Als ze geen energie of stroom leveren zijn hun effecten beperkt Negatieve
gedachten winnen alleen kracht als we er energie aan geven en ze activeren We kunnen
negatieve gedachten ook macht geven door ons er zorgen over te maken door teveel of
te weinig aandacht eraan te besteden door ze te geloven of door er zo in te geloven dat
wij doen wat zij suggereren Dus bij negatieve gedachten is gezonde twijfel en
voorzichtigheid zeker op zijn plaats
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
124
Het is belangrijk om te erkennen dat u zelf verantwoordelijk bent voor uw
gemoedstoestand uw denken en uw gevoelens
- Hoe werkt dit
- Bent u echt verantwoordelijk voor uw gevoelens
- Hoe kunt u uw gemoedstoestand of uw gevoelens te veranderen
Een eerste proces is om de specifieke negatieve gedachte te leren hanteren Het
veranderen van de toestand van uw geest zal processen die uw lichaam en geest
bezighouden zoals lichaamsbeweging meditatie en visualisatie erbij betrekken
Gedachten kunnen ook verborgen blijven voor bewuste waarneming Ze kunnen net
onder het bewustzijn werkzaam zijn waardoor ze nog emotionele en andere
fysiologische effecten op het lichaam kunnen uitoefenen Verschillende benaderingen
zoals NLP tijdlijntherapie hypnotherapie en gesprekstherapieeumln concentreren zich op
invloed op het onderbewuste Uw onbewuste jaagt ook gedachten aan om het bewustzijn
van dingen die zijn ontstaan te verhogen en moet daarom soms worden aangepakt
Opdracht 433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboek
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht Een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn Dagboek en pen
Opdracht
Hoe denkt en voelt u
Zelfbewustzijn gaat over de manier waarop iemand waarneemt Wie ze zijn Dit omvat
verschillende soorten van denken voelen en manieren van zijn Omdat het verwijst naar
het gevoel dat iemand van zichzelf heeft bijvoorbeeld bent u iemand die altijd bezig is
iets te doen of kunt u gewoon ontspannen zit u te genieten of te mediteren of luistert u
naar muziek ldquoZijnrdquo omvat al uw gaven en talenten Door het bijhouden van een dagboek
van uw belangrijkste gedachten gevoelens en andere belangrijke reacties zult u uw
bewustzijn van hoe u handelt en in de wereld opereert vergroten
1 Noteer in uw dagboek uw belangrijkste gedachten en gevoelens gedurende eacuteeacuten week
Probeer dat drie keer per dag te doen
2 Beantwoordt aan het eind van de week de volgende vragen
Wat voor denkpatronen ziet u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten van denken vinden plaats Optimistisch negatief neutraal
pessimistisch hoopvol onrustige op zoek naar achteren kijken creatief
verveeld of anderzins
Welke gevoelspatronen ziet u van uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
125
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten gevoelens werden ervaren Gelukkig bang angstig stressvol
verdrietig boos liefdevol of anderzins
Welke patronen van zijn constateert u bij uzelf
bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren
bull Welke soorten ldquozijnrdquo constateert u Met de benen op de grond (geaard) met
de voeten in de klei (van aanpakken weten) een verschuivend bewustzijn in
rust en vredig actief energiek on-the-go contemplatief of anderzins
3 Wat zegt dit over uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u de belangrijkste manieren zoals u denkt voelt
en zoals u bent als persoon beschreven
Opmerkingen Deze opdracht vormt een basis waarop u uw zelfbewustzijn opnieuw
kunt opbouwen De opdrachten die volgen zullen nog andere manieren aanreiken om uw
zelfbewustzijn te vergroten
Opdracht 434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelen
Het is belangrijk om te erkennen dat u meer bent dan uw gedachten uw gevoelens of
uw acties Ieder mens heeft een innerlijke stem die zich verbonden weet met het
geheel een soort hoger bewustzijn een extern energiesysteem Om uw zelfbewustzijn
te vergroten moet u deze extra dimensies van het mens-zijn ook erkennen en
waarderen
Doel uw zelfbewustzijn vergroten
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
Middelen die nodig zijn dagboek notitieboek papier en pen
Opdracht
Hoe ik denk en voel
Bekijk de notities in uw dagboek en overzie de belangrijkste patronen van denken en
voelen in uw eigen leven en in relatie tot anderen Noteer deze in deze tabel
Over uzelf Over anderen
Soort van gedachten
Soort van gevoelens
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
126
Manieren van ldquozijnrdquo
Bekijk uw antwoorden in de tabel
Wat merkt u op over uw patronen van denken
Is uw manier van denken positief negatief of neutraal
Is uw manier van denken optimistisch pessimistisch of geen van beide
Bent u op een negatieve manier kritisch op uzelf en hoe is dat ten opzichte van
anderen
Bent op zoek naar het beste in situaties of naar het slechtste of geen van beide
Als u door bepaalde situaties uitgedaagd wordt denkt u dan dat u zal slagen
mislukken of denkt u dat het ergens anders van af hangt
Bent u blij met de manier waarop u denkt
Gedachtenpatronen kunnen op een aantal manieren veranderd worden
Er zijn vier hoofdcategorieeumln van gevoelens
Angst dat kan betekenen ergens bang voor zijn spanning stress schrik iets
vrezen vermijdgedrag en ontsteltenis
Woede dat omvat irritatie prikkelbaarheid ergernis haat frustratie wrok en
ongenoegen
Verdriet dat uit zich in huilen en zich ongelukkig voelen
Geluk daarin ligt vreugde uitgelatenheid plezier speelsheid en humor opgesloten
Het gevoel van liefde is dieper en komt voort uit het hart Het tegenovergestelde van
liefde is geen liefde of onbemind zijn Het tegenovergestelde van haat is geen haat of
niet haatdragend zijn Haat is een vorm van extreme woede
Het is belangrijk om te beseffen dat sommige manieren waarop gevoelens in het
alledaagse leven beschreven worden niet door psychologen bewezen zijn
Kijk opnieuw naar de tabel wat valt er op te merken over uw patroon van voelen
Zijn er nog andere aspecten van het mens-zijn waar u zich sterk bewust van bent
Samenvatting
In deze activiteit heeft u conclusies getrokken over hoe u denkt en voelt en verbonden
met uw manier van zijn
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis om uw zelfbewustzijn verder te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
127
Opdracht 435 ndash Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten
Soms is het nuttig om het doel van gedachten te identificeren Uzelf beperkingen
opleggende gedachten hebben zich vaak ontwikkeld als een beschermend mechanisme in
uw kindertijd als reactie op een bedreiging een ernstig probleem mentale emotionele
of fysieke pijn enof misbruik of om een andere vorm van ongemak te voorkomen Deze
strategieeumln zijn ontwikkeld vanuit een punt dat u als kind had om de wereld op het
moment te begrijpen Nu zijn deze jeugd strategieeumln mogelijk niet meer nuttig of
wenselijk Daarom is het belangrijk om uw innerlijke kind te respecteren terwijl u
tegelijkertijd het uzelf als volwassene ook toelaat om meer effectieve manieren van
omgaan met mogelijke dreigingen te ontwikkelen en toe te passen
Doel zelfbewustzijn te vergroten
Duur van de opdracht een paar minuten per dag gedurende een week
Middelen die nodig zijn agenda en pen
Opdracht
Stap 1 - Een gedachte nader bekijken
1 Neem een betrekkelijk simpele of makkelijke gedachte zoals ik ben altijd te laat of
Ik schijn nooit alles af te krijgen Of Ik wil graag gelukkig zijn Als deze gedachte
komt in uw bewustzijn zegt u tegen mezelf Oh ik zit net te denken
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
2 Het kan nuttig zijn uw gedachten te noteren misschien wel door het blijven
bijhouden van het dagboek en te bekijken of er een patroon van denken in te ontdekken
valt Bijvoorbeeld Ik schijn altijd te denken dat helliphelliphelliphelliphellipofhelliphelliphelliphelliphelliphellip nadat ik dit en
dat gedaan heb of wanneer ik ontmoet ik (helliphelliphelliphelliphelliphellip) mensen ontmoet
3 Stress kan een belangrijke oorzaak zijn van negatief denken of verdwaalde
gedachten zoals zelftwijfel en afschuw paranoia onzekerheid en een verlangen om
anderen te straffen Maar stress kan ook het gevolg zijn van negatief denken
4 Laat de gedachte er zomaar zijn voorkom dat er enig belang gewicht of waarde
wordt toegekend aan die negatieve gedachte Maak u geen zorgen om die gedachte hoe
bizar vreemd of destructief die ook mag zijn Het is gewoon een gedachte en betekent
op zichzelf niets Wij zijn veel meer dan onze gedachten
5 Na deze eerste fase van het herkennen van een gedachte en de patronen van uw
denken in verschillende situaties heeft u het ook nodig om aandacht te besteden aan uw
gevoelens die het gevolg zijn van uw gedachten
Stap 2 - Het doel achter de gedachte de betekenis ervan achterhalen
Het is soms handig om het doel van gedachten te identificeren en de betekenis ervan te
achterhalen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
128
1 Roep een negatieve of zelfbeperkende gedachte in uzelf op en zeg tegen uzelf Wat
levert deze manier van denken mij op Tot wat voor gevoelens leidt die Is dat voor
mij persoonlijk aanvaardbaar Ik zal eerlijk zijn tegenover mezelf Dus wat levert dit
soort van denken mij eigenlijk op
2 U weet dat zorsquon gedachte dient voor iets dat (in uw geest) staat te gebeuren Dus
sommige soorten van denken versterken negatieve scripts of negatieve opvattingen
over uzelf Wat zijn de gevolgen die u ondervindt van deze manier van denken
3 Schrijf dit nu voor uzelf op
4 U zult nu iets in uw manier van denken willen veranderen om deze patronen te
wijzigen
Samenvatting U heeft inzicht gekregen in de betekenis van uw negatieve gedachten
Opdracht 436 Wat is holistische gezondheid
Doel manieren van denken ontwikkelen over holistische gezondheid
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Hier zijn een aantal manieren om onze ervaringen met betrekking tot onze holistische
aard te beschrijven
U voelt zich gelukkig dat u leeft
- Dus u bent een emotioneel wezen
U kunt de wind voelen tegen uw huid en de zon of de regen op uw gezicht
- Dus u heeft ook een fysiek lichaam
U verbreedt uw horizon en verbaast zich over de uitgestrektheid daarvan
- Dus u heeft bewustzijn
U voelt u (diep) verbonden met de aarde met het leven om u heen
- Dus u heeft ook een spirituele kant in uzelf
U voelt zich fysiek aangetrokken tot een andere persoon
- Dus u heeft een seksuele geaardheid
U herkent iemand die op u af loopt en die u graag mag
- Dat is uw sociale kant
U denkt dat het geweldig is om hier te zijn op deze wandeling
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
129
- Dat is uw mentale kant
U voelt energie in u stromen u voelt u volledig in leven
- Dat is uw energielichaam
Om uw gezondheid te behouden moet u al deze aspecten in samenhang met elkaar
worden onderzocht
2 Maak nu de vakken in de tabel compleet
Met betrekking tot uzelf Het zelf als geheel Met betrekking tot anderen
Noteer uw gedachten Noteer uw gedachten
Hoe denkt u over uzelf
Mentaal Hoe denkt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe voelt u zich over
uzelf
Emotioneel Wat voelt u over andere mensen uw
gezin uw vrienden
Hoe ziet uw innerlijke zelf
ndash uw kern eruit
Spiritueel Hoe verhoudt u zich tot het innerlijk
zelf van andere mensen zoals uw gezin
uw vrienden
Wat verstaat u van de manier waarop
zij zich tot hun innerlijke zelf
verhouden
Hoe verhoudt u zichzelf tot
het grotere geheel van het
leven
Bewustzijn Wat denkt u van de manier waarop
andere mensen uw gezin uw vrienden
zich verhouden tot het grotere geheel
van het leven
Wat verstaat u van de manier waarop
ze dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
130
Hoe verhoudt u zich tot
uw lichaam en zijn fysieke
hoedanigheid
Fysiek Hoe staat u tegenover de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot u verhouden
Wat begrijpt u van de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich tot hun lichaam
verhouden
Hoe bent u in seksueel
opzicht
Wat voor rol spelt
seksualiteit in uw leven
Seksueel Hoe verhoudt u zich tot anderen als
seksueel wezen
Hoe verhoudt u zich tot
uw sociale inslag ((Dit
heeft betrekking op de
manier waarop u zichzelf
waardeert en u lekker
voelt in uw lichaam)
Sociaal Hoe verhoudt u zich tot de manier
waarop anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe verstaat u de manier waarop
anderen zoals uw gezin of uw
vrienden zich sociaal opstellen
Hoe ervaart u het als andere mensen
dominant zijn
2 Welke kanten van uzelf zijn meer dominant in uw denken en voelen
3 Waarom is dat zo
4 Welke waarde kunnen de andere aspecten van uzelf in uw leven hebben
Samenvatting Holistische gezondheid omvat alle aspecten van heel de mens Dit
omvat uw mentale kant uw gevoelsleven uw sociale kant uw seksualiteit uw
energielichaam en uw fysieke lichaam
Opdracht 437 ndash Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw
gedachten
Deze methode houdt in logische vragen stellen aan een gedachte stellen en doordenken
Er bestaan een aantal belangrijke methoden van analyseren die een hoop verspilde
energie potentieumlle angst en stress kunnen voorkomen
Doel manieren van denken uit te dagen en te veranderen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
131
Mogelijke gevoelens
boosheid
verdriet
pijn
liefde compassie
prikkelbaarheid
optimisme
vergiffenis
Mogelijke gedachten
Ze waarderen e nooit
Ze erkennen mijn bijdrage niet
Ik hoop dat ze me boventallig verklaren
Ik kan er niet snel genoeg vertrekken
Ik kan een nieuwe start maken
Fatalisme - Ik wist dat dit zou gebeuren
Ik denk altijd dat ik niet zo goed ben als de
rest van de groep
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht Neem het voorbeeld Ik hoor een gerucht op het werk dat er bezuinigd gaat worden op
het personeel - Hoe voelt u zich hierbij Wat denkt u hiervan
Schrijf uw gedachten en gevoelens op
- Ik voel
- Ik denk
Er zijn een aantal belangrijke manieren om uw gedachten en gevoelens aan een nader
onderzoek te onderwerpen zoals
- Analyseren (waar komt het vandaan waardoor wordt die gedachte of dat gevoel
precies veroorzaakt aanleiding oorzaak en gevolg scheiden)
- De waarde ervan afzwakken (het zal wel niet zorsquon vaart lopen het zal wel meevallen)
of het tegenovergestelde provoceren (dat zullen we nog wel eens zien ik zal er wel
eens wat aan gaan doen)
- Omzetten in een slecht-weer scenario (stel dat ik echt ontslagen wordthellip)
Samenvatting u heeft een aantal manieren leren kennen van hoe u negatief denken
kunt ombuigen
Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse
Doel denkpatronen door een analyseproces veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen ndash dezelfde situatie als 427
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
132
Opdracht
Voordat alle gedachten en gevoelens uitmonden in een zorgwekkend grote spiraal
kan het realistisch zijn om na te gaan of er sprake is van een actuele bedreiging
1 Controleer de feiten
- Wat is de werkelijke dreiging in deze situatie
- Wat is er onlangs de hand met het bedrijf waar u werkt
- Hoe goed of slecht doen uw bedrijf het
- Heeft dit soort geruchten eerder gehoord en wat is er toen gebeurd
- Was de bron van het gerucht betrouwbaar
- Hoe kunt u het controleren om te zien of er enige waarheid in zit
2 Als er enige waarheid in zit of het gerucht blijft rondzingen overweeg dan
- Wat hebben deze gedachten te betekenen
- Wie bepaalt de betekenis van deze gedachten
Hoeveel betekenis hecht u er voor zichzelf aan Hoe belangrijk is het voor u
Op welke manier deed u het goed op het werk Op welke manieren zou u beter
hebben kunnen doen
Samenvatting u heeft een manier geleerd om uw denken te analyseren
Opdracht 439 ndash Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren
Herdefinieumlren is een methode waarbij men eacuteeacuten waarneming of manier van denken neemt en deze
omvormt naar een andere betekenis en die daarmee dus ook een ander effect heeft
Doel de manier te veranderen waarop u uw gedachten waarneemt
Duur van de opdracht 30 min
Middelen die nodig zijn papier en pen
Opdracht
Dit is een krachtige techniek het gaat uit van dezelfde situatie en dezelfde
omstandigheden als in 438 en geeft dan die feiten een andere betekenis Deze
verschillende betekenis kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor een andere
aanpak
- De actie die u kunt ondernemen
- De reacties die u kunt geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
133
Herdefinieumlren gaat over het veranderen van de manier van waarneming door iets op
een andere manier te begrijpen Het proces omvat het kijken naar iets vanuit
verschillende hoeken of verschillende perspectieven
bull U gaat er met een frisse geest opnieuw naar kijken
bull U begint ermee door de situatie of de omstandigheid op een andere manier te
bezien
bull U probeert de wereld anders te bekijken Op deze manier bedenkt u een heel
ander scenario zoals een andere wijze van vervoer zorg voor dieren
duurzame productiemethoden alternatieve geneeskunde andere opvattingen
over gezondheid en als u zich dan voorstelt dat uw situatie zich in deze
omstandigheden zou voordoen kunt u op basis daarvan de uitkomsten
meewegen in uw echte situatie
o De mening van verschillende andere mensen erover verzamelen - Wat zou X of
Y erover zeggen
1 U neemt eacuteeacuten aspect van de manier waarop uacute denk over uzelf dat u positief zou willen
veranderen
2 Wat is dit aspect
3 Nu gaat u het scala aan betekenissen en opties overwegen
4 Herdefinieumlring van de originele beleving
Enkele voorbeelden
(a) Wanneer u zichzelf als ldquote dik rdquo ziet wilt u graag dat gevoel over uw uiterlijk
veranderen Wat ook de werkelijkheid ook moge zijn door herdefinieumlring kunt u zichzelf
anders gaan bekijken
Dit kan bijvoorbeeld door een bevestiging te gebruiken zoals Ik hou van mezelf en
accepteer mezelf zoals ik ben of Ik hou van alles wat ik ben
(b) U krijgt zware kritiek van uw werkgever Dit voelt bedreigend en u denkt
Misschien raak ik mijn baan kwijt Deze situatie vereist waarschijnlijk assertiviteit
om de geldigheid van de kritiek te identificeren en een rationele benadering als
mogelijke herdefinieumlring Dat zou u als volgt kunnen doen Ik kan deze keer een
fout gemaakt hebben en het is nodig dat ik die corrigeer voor zover dat mogelijk is
maar er zijn ook heel veel dingen die ik echt goed gedaan heb in dit werk (zie
opdracht 4219 over assertiviteit en opdracht 426 over rationeel denken)
( c ) Jim vindt zichzelf soms te kritisch tegenover zichzelf Hij denkt Ik doe nooit
iets goed Dit soort negatieve gedachten gaan heel veel door zijn hoofd en
herhalen zich vele malen gedurende de dag Een mogelijke herdefinieumlring zou
kunnen zijn Ik heb deze opdracht echt erg goed gedaan en ik kreeg daarvoor veel
complimenten van mensen die dat waardeerden
5 Nu schrijft u hieronder een herdefinieumlring van uw kijk op het gerucht uit opdracht
427 en verandert u uw kijk op de zaak door een bevestiging te gebruiken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
134
6 Lees dit en herhaal het een paar keer hardop
7 Hoe voelt u zich nu over de situatie of omstandigheid die u wilde veranderen
Samenvatting Wees bereid om flexibel te zijn en pas uw herdefinieumlring daaraan
aan om zo veel mogelijk effect te verkrijgen
Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist
groter te maken
Doel denkpatronen wijzigen met behulp van het proces van afzwakken of uitvergroten
Tijd die nodig is voor de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
Het gaat erom uw gedachten te herformuleren door middel van een positieve enof
assertieve reactie hierop Met een krachtige aanpak uw gedachte verwerpen of in ieder
geval te minimaliseren
Deze aanpak heeft gewerkt als de gedachte verdwijnt zijn kracht verliest en niet
opnieuw op een andere manier opduikt
Samenvatting U heeft kunnen vaststellen dat u uw huidige negatieve denken kan
ombuigen door de inhoud af te zwakken of juist uit te vergroten
Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens
Doel een manieren leren toepassen om met moeilijke gevoelens om te gaan
Duur van de opdracht 25 minuten
Middelen die nodig zijn Pennen en papier
Opdracht
1 Een zeer goede manier om kwaadheid kwijt te raken is door wat u dwarszit luidkeels
uit te schreeuwen Bijvoorbeeld
Ik voel me boos omdat EN IK WIL DAT NU KWIJT
Deze verklaring is effectief en werkt ook als de aanleiding of de oorzaak moeilijk te
identificeren zijn
2 U kunt nu zelf een voorbeeld bedenken waarop u deze techniek kunt toepassen
Gebruik het laatste wat u geiumlrriteerd heeft en pas de techniek van hierboven toe op hun
gevoelens in deze situatie
3 Wat is het effect van het gebruik van deze techniek
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
135
Samenvatting U heeft een manier geleerd om met moeilijke gevoelens om te gaan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
136
Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid
Kwaadheid kan worden uitgedrukt in verwante gevoelens zoals frustratie irritatie haat
passieve agressie ergernis wrok virulentie hufterigheid sulligheid ongeduld
vijandigheid ergernis ergernis verontwaardiging woede een driftbui temperament en
woede
Doel patronen van gevoelens van kwaadheid veranderen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Er is een relatie tussen woede en angst in termen van er tegen vechten of er voor
vluchten Dit wordt door sommige psychologen en biologen gezien als een fundamentele
menselijke reactie als gevolg van een verbinding tussen lichaam en geest die
tegelijkertijd adrenaline en cortisol produceert Het is ook duidelijk dat u angst en woede
vaak kunt overwinnen door te anticiperen op een situatie die tot woede kan leiden Het
kan een kwestie zijn van uzelf goed voorbereiden voor het geval dat
De wijze waarop u met kwaadheidsgevoelens om kunt gaan zijn hetzelfde als voor
gevoelens in het algemeen bijv veilige manieren zoeken om ermee om te gaan zoals
de techniek van het loslaten en kwijt raken de metafoor van het hout hakken en de
maak-je-niet-druk aanpak
De Effectieve Feelings Technique (EFT) kan zeer effectief zijn Er is geen sprake van een
langdradig ldquovertel me uw verhaalrdquo gedoe Er worden geen kalmerende middelen
gebruikt Er is geen pijnlijk herbeleven van traumatische gebeurtenissen Het is een
kortdurende behandeling waarbij mensen eenvoudig hun emotionele bagage verliezen
doorgaans permanent en hun leven prettiger en effectiever leven EFT is gebaseerd op
de ontdekking dat onbalans in het energiesysteem van het lichaam een enorm effect
heeft op iemands psychologische gesteldheid Het corrigeren van deze onbalans wat
gedaan wordt door op specifieke plaatsen op het lichaam te kloppen leidt zeer dikwijls
tot rap herstel (zie ook httpwwweftnederlandnl en
httpwwwlevenskrachtinfowebversiepdf)
Samenvatting u heeft manieren gevonden om anders om te gaan met uw
kwaadheidsgevoelens
Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens
Positiviteit is een houding en een geloof dat leidt tot een bepaalde orieumlntatie op de
wereld en het eigen leven Een impact van positiviteit is optimisme Tegenpolen van
optimisme zijn negativiteit pessimisme of rationalisme
Doel manieren om positiviteit te ontwikkelen en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
137
Opdracht
1 Neem een moment om een uitdaging in uw leven voor de geest te halen en
noteer deze
2 Wat voor gevolg zou positief denken over deze kwestie kunnen hebben
3 Welke positieve alternatieven zijn in deze situatie aanwezig
4 Wat gebeurt er alsu dit onderwerp eerder als een positieve gebeurtenis situatie
ziet dan als een negatieve of neutrale gebeurtenis
5 Wat zouden de beste en de slechtste uitkomsten uit deze situatie zijn En wat is
het meest waarschijnlijk
6 Hoe kunt u stimulerende factoren versterken
7 Hoe kunt u belemmerende factoren verminderen
Samenvatting In deze heeft u geleerd hoe u meer positiviteit in uw leven zou kunnen
brengen
Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationalisering en pessimisme een case
study aanpak
Doel meer positieve manieren van denken in uw leven ontwikkelen
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Situaties vanuit verschillende perspectieven overwegen
1 Lees de verschillende soorten denkstijl zoals weergegeven in de volgende tabel en
beantwoord dan de vragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
138
Situaties Optimistisch Positief Rationeel Neutraal Negatief Pessimistisch
Op een functie
solliciteren
lsquoIk zal de baan
zeker krijgenrsquo
lsquoIk denk dat deze
functie binnen
mijn bereik isrsquo
lsquoIemand zal de baan
krijgen ik of iemand
andersrsquo
lsquoMisschien kan ik
die functie
krijgen
lsquoIk zal die functie
wel niet krijgen
lsquoIk krijg die baan
nooitrsquo
Nieuwe mensen
ontmoeten
lsquomensen vinden
me aardig ik ben
fantastischrsquo
lsquoZe zullen me
aardig vinden Ik
vind mezelf
aardigrsquo
lsquoZe kunnen me wel of
niet aardig vinden
Wat er toe doet is dat
ik positief over mezelf
benrsquo
lsquoHet doet er niet
toe of ze me
aardig inden of
nietrsquo
lsquoIk hou niet van
mezelf dus
waarom zouden
zij het wel doenrsquo
lsquoNiemand vindt
mij aardigrsquo
Kritiek ontvangen
lsquoWat kan ik
hiervan lerenrsquo
lsquoIk kan deze
feedback
gebruiken om
mezelf te
verbeterenrsquo
lsquoHoeveel waarde heeft
deze kritiekrsquo
lsquoWat betekent
deze kritiek
eigenlijk Is die
op zijn plaatsrsquo
lsquoIk kan geen
goed doenrsquo
lsquoIk doe het nooit
goed Jij doet het
altijd goed in de
ogen van
anderenrsquo
U persoonlijk
profileren
lsquoIk zou het beste
profiel van de
wereld kunnen
creeumlrenrsquo
lsquoIk heb echt veel
goede ervaringen
die ik in mijn
profiel kan
verwerkenrsquo
lsquoMijn profiel moet een
accurate samenvatting
zijn van mijn ervaring
en kwaliteitenrsquo
lsquoIk zal mijn
vaardigheden
ervaringen in
kaart brengenrsquo
lsquoIk heb geen
bruikbare
ervaring om in
mijn profiel te
verwerkenrsquo
lsquoWaarom zou ik
een persoonlijk
profiel maken
Het zal geen
verschil makenrsquo
Uw vaardigheden
in kaart brengen
lsquoIk heb alle
vaardigheden die
ik nodig hebrsquo
lsquoIk heb veel
nuttige
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
sommige
vaardigheden en heb
wellicht ook andere
nodigrsquo
lsquoIk heb enkele
relevante
vaardighedenrsquo
lsquoIk beschik over
geen enkele
vaardigheidrsquo
lsquoMijn
vaardigheden zijn
niet bruikbaarrsquo
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People
______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
139
1 Tot welke van deze soorten denken voelt u zich aangetrokken
2 Waarom is dit
3 Wat zou een andere instelling u kunnen opleveren
4 Hoe kunt u die instelling in de praktijk gaan brengen Zie opdrachten over manieren om uw wijze van denken en voelen te
veranderen zoals werken met bevestiging (4210) en heb-u-zelf-lief (4218-19)
Samenvatting De manier waarop we naar het leven kijken bepaalt mede hoe dat het leven wordt ervaren U heeft vastgesteld dat een
positieve of optimistische benadering het leven beter kan maken Positiviteit is een belangrijk aspect van veerkracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
140
Opdracht 4315 ndash Eigenwaarde en zelfvertrouwen
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer antwoorden voor elk van de volgende vragen
- Wat betekent het gevoel van eigenwaarde voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
- Wat betekent zelfvertrouwen voor u
- Waarom is het belangrijk voor u
Samenvatting In deze opdracht heeft u vastgesteld wat het gevoel van eigenwaarde en
zelfvertrouwen voor mij betekenen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament waarop het gevoel van eigenwaarde verder op te
bouwen of te ontwikkelen is
Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen
heeft u
Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren
Duur van de opdracht 5 minuten
Opdracht
1 Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw gevoel van eigenwaarde uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw gevoel van eigenwaarde
Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw zelfvertrouwen uit te drukken
Wat is uw waardering voor uw zelfvertrouwen
Denk na over hoe uw gevoel over uw actieve opstelling in de wereld Wat is uw waardering voor
uw vermogen om u actief op te stellen
Samenvatting In deze opdracht heeft u uw eigen niveau van eigenwaarde en zelfvertrouwen
beoordeeld
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
141
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te
bouwen of te ontwikkelen
Opdracht 4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen
Doel een aantal manieren leren kennen om uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen op te
bouwen of te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een manier om uw zelfvertrouwen te vergroten is door positieve situaties te vinden die uw gevoel van
eigenwaarde verhogen en situatie te voorkomen die uw zelfvertrouwen kleiner maken
Noteer voor uzelf
- Wat voor situaties geven u een positief gevoel van eigenwaarde
- In wat voor situaties heeft u het gevoel dat uw eigenwaarde minder is
- Hoe kunt u het aantal of soort situaties die uw eigenwaarde verhogen uitbreiden
- Hoe kunt u het aantal situaties waarin uw eigenwaarde afbrokkelt verminderen
- Kortom wat voor situaties moet u meer opzoeken en welke situatie moet u zien te vermijden
- Wat zou u dagelijks kunnen doen om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten
Samenvatting U heeft in beeld gebracht wat uw eigenwaarde kan verhogen en wat uw eigenwaarde
en zelfvertrouwen kan verminderen Op basis hiervan kunt u meer situaties opzoeken die uw
zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten
Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief
Positief over u zelf denken zouden we self-love eigenliefde (maar dan in de positieve zin) kunnen
noemen Het is de manier waarop u uzelf als aantrekkelijk en beminnelijk ziet en de mate waarin u
zichzelf waardig en aardig vindt om liefde te ontvangen en te geven Dit is in de kern van grote
invloed op hoe u over zichzelf denkt U zelf aardig vinden en liefhebben is niet egoiumlstisch Het is
volstrekt noodzakelijk om te houden van de persoon die u zelf bent Als u daar niet zo positief over
bent is het raadzaam om na te gaan hoe u positiever over uzelf kunt gaan denken
Doel manieren leren kennen om positiever over u zelf te gaan denken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
142
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Noteer voor uzelf
- Wat betekent eigenliefde voor u
- Waarom is het belangrijk
- Ga voor uzelf na hoe positief u over uzelf bent en geef daarvoor een cijfer van 1 - 10
- Op welke waardering komt u uit
- Zou u dat willen verhogen
- Wat is daarvoor volgens u voor nodig
- Wat kunt u daar zelf aan doen
Samenvatting u bent nagegaan hoe aardig u zichzelf vindt wat dat voor u betekent of u dat wilt
verhogen en zo ja wat u daaraan zou kunnen doen
Opdracht 4319 ndash Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiging
Een bevestiging is een positieve uitspraak waarin anderen zich positief over u uitlaten en u waarderen
waardoor uw zelfvertrouwen en uw gevoelens van waardig vaardig enof aardig gevonden worden
toenemen Een bevestiging moet bij voorkeur door u zelf hardop herhaald liefst meerdere keren per
dag
Doel manieren leren om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten en een positief zelfbeeld op te
bouwen door middel van het ontvangen en accepteren van positieve bevestiging
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Een bevestiging bestaat uit de volgende elementen
bull Een naam
bull Een positieve verklaring van de bevestiging en
bull Een specifieke reden
Deze kunnen op de volgende manier opgeschreven worden in de volgende volgorde
(naam) (positieve verklaring) omdat
(een specifieke reden)
En geaccepteerd door de volgende formule
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
143
Ik helliphelliphellip(uw naam)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip (genoemde positieve
verklaring) omdat (genoemde specifieke
reden)
Voorbeeld Janny heeft een lage dunk van zichzelf
Janny heeft een lage eigendunk ze voelt zichzelf vaak de mindere schaamt zich snel en haat zichzelf
soms Toch vinden mensen haar bijna altijd aardig omdat ze veel aandacht en begrip voor een ander
heeft
Zij zou zichzelf aardiger kunnen vinden door zichzelf op de volgende manier positief te bevestigen
ldquoIk ben Janny en ik vind mijzelf de moeite waard omdat ik veel aandacht en begrip voor anderen heb
en mensen mij daarom ook aardig vindenrdquo
Gebruik de volgende positieve bevestiging gedurende voor en maand en langzaam zullende gevoelens
van zelfhaat minder frequent worden en beginnen te verdwijnen
Probeert u het zelf eens aan de hand van het volgende voorbeeld
lsquoIk(uw naam) ben tevreden met mijzelf (positieve bevestiging) omdat
helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip
(kies een specifieke reden uit de onderstaande lijst van suggesties)
a) Ik liefde waard ben en dat zoals iedereen verdient
b) Ik een goed mens ben
c) Ik een mens ben
d) Ik besta
e) Ik vroeger ook geliefd was
f) Ik trouw ben aan mezelf
g) Ik weet wat goed is
h) Mijn God Jezus Allah Boeddha Krishna van me houdt
i) (Andere reden naar eigen keuze)helliphelliphelliphelliphelliphellip
Ga nu verder met de opdracht
1 Op welk levensterrein zou u een kernkwaliteit van uzelf willen ontwikkelen
2 Om welk levensdomein gaat het Heeft het betrekking op uw eigenwaarde op zelfvertrouwen op
uw zelfbeeld op positief denken optimisme gezondheid welbehagen tevredenheid persoonlijke
status of voldoening
Probeer hier een zo scherp mogelijke keuze voor uzelf uit te maken
3 Schrijf nu een positieve bevestiging over uzelf met betrekking tot de door u gekozen kwaliteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
144
4 Herhaal die bevestiging de komende 5 dagen meerdere malen per dag tegenover uzelf
Samenvatting In deze opdracht heeft u leren te begrijpen hoe u positieve bevestigingen kunt
gebruiken om een positiever zelfbeeld te ontwikkelen en u kunt dat in de praktijk toe passen
Opdracht 4320 - Assertiviteit
Assertiviteit is gebaseerd op iemands vermogen om de eigen behoeften wil verlangens of dromen op
een eenvoudige en eerlijke manier te kunnen uiten Assertiviteit is vrij van intimidatie manipulatie
trucs vervolging straf slachtofferschap of vernedering
Doel assertiviteit verkennen
Duur van de opdracht 5 min
Middelen die nodig zijn Papier Pennen
Opdracht
1 Probeer u een situatie te herinneren waarin u kwaad reageerde en een andere situatie waarin u
assertief reageerde
2 Waarin verschilt assertiviteit volgens u van agressiviteit
3 Assertiviteit is gebouwd op de volgende kwaliteiten
bull een positief zelfbeeld (het gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen zelfverzekerdheid) ndash
waardoor u met enige zekerheid uw behoeften kunt verwoorden en bereid bent om die
duidelijk kenbaar te maken
bull een passende kijk op de wereld (perspectief objectiviteit balans rationaliteit) - zodat u
een nauwkeurige beoordeling van de situatie kunt maken en na kunt gaan of uw verzoek in
die situatie ook gepast is
bull een manier om gevoelens of emoties te beheersen - zodat u een zaak of punt kunt
presenteren op een manier die is moeilijker weerstaan of te negeren is
bull een gevoel voor goede timing
Het inzetten van deze kwaliteiten en uzelf dus assertief opstellen leidt ook tot regels voor
onderhandelen (zie 4221)
Samenvatting In deze opdracht heeft u een idee gekregen over hoe een assertieve opstelling
bijdraagt aan een positiever zelfbeeld
Opdracht 4321 ndash Regels voor effectief onderhandelen
Doel de beste strategieeumln voor onderhandelingen te identificeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
145
Duur van de 0pdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Papier pennen
Opdracht
1 U beantwoord de volgende vraag en noteert het antwoord
Wat zijn de essentieumlle elementen voor de onderhandelingen
2 Enkele belangrijke onderdelen van onderhandelen zijn
Wat wilt u Wat heeft u echt nodig - Wat is het wat u hier wilt bereiken
Wat bent u bereid te accepteren ndash Wat is wat u minimaal nodig heeft om compromissen te
sluiten (als dat aan de orde is)
3 Wat is uw inzet Waar gaat het om en wat voor argumenten heeft u daarbij Zorg dat u dat van
tevoren duidelijk heeft en repeteer uw punten voordat het onderhandelen daadwerkelijk begint
Neem hiervoor een voorbeeld van een situatie die u binnenkort te wachten staat Wat is het
geval En hoe is uw positie Wat wilt u bereiken
Ga na of u deze situatie met iemand die u vertrouwt vooraf kunt oefenen door een rollenspel te
spelen
4 Nu probeert u vol vertrouwen op een eerlijke eenvoudige manier uw positie uit te leggen en
maakt u duidelijk wat u wilt Eventueel kunt u daarna uw positie nog verder verduidelijken
5 Luister goed naar de respons en erken wat er tegen u gezegd wordt
Zinnen die hierbij goed kunt gebruiken zijn
Ik hoorde u zeggen of lsquoIk begrijp dat uw positie is rsquo of lsquoUw standpunt is
naar begrijphelliphelliphelliphelliprsquo gevolgd door lsquoIs dat juist rsquo
6 Herhaal nu uw standpunt lsquoMijn punt is helliphelliphelliprsquo en probeer daarbij aan te geven hoe dicht uw
standpunt bij de reactie van uw tegenpartij ligt Vanaf hier kunt proberen dichter tot elkaar te
komen door een ldquowin-winrdquo-situatie te creeumlren een situatie waarin beiden iets winnen door beiden
ook iets toe te geven
7 Gebruik deze procedure de volgende keer opnieuw wanneer u in een situatie zit dat u iets moet
onderhandelen
Samenvatting In deze opdracht heeft u inzicht gekregen in manieren van onderhandelen
Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken
Doel een gevoel van eigenliefde te ontwikkelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
146
Duur van de opdracht 15 minuten gedurende drie dagen
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen een spiegel
Opdracht
In deze oefening gaat het erom uzelf nog beter te leren kennen en u zelf goedkeurend te bekijken
door een spiegel te gebruiken
1 Op dag eacuteeacuten is uw eerste stap om in een spiegel goed naar uw eigen gezicht te kijken U gaat
zichzelf beschrijven hoe ziet uw gezicht eruit Wat is uw huidskleur Wat zijn de vormen van
uw kin mond lippen neus en wat is de kleur van uw ogen
2 Kijk nu wat langer in uw eigen ogen hoe voelt dat
3 Op dag twee zet u een nieuwe stap Ga opnieuw naar de spiegel kijk weer aandachtig en
geconcentreerd in uw ogen en zeg tegen uzelf Ik hou echt wie ik ben Hoe voelt dat
4 De volgende stap is op dag drie Ga weer naar de spiegel en kijk uzelf opnieuw in de ogen En
zeg Ik hou echt van je
5 Wacht even en zeg dan nogmaals Ik hou echt van je Hoe voelt dat
Samenvatting Eeacuten aspect van eigenliefde is zelfacceptatie Deze spiegeloefening stimuleert uw
zelfacceptatie
Opdracht 4323 Omgaan met zelfkritiek
Zelfkritische gedachten kunnen soms verborgen zijn als advies informatie of kennis
Doel een gevoel van eigenliefde ontwikkelen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In opdracht 433 heeft u een dagboek van uw gedachten en gevoelens gemaakt Lees eens
terug wat u opgeschreven heeft en ga naar in hoeverre u daarin ook zelfkritiek in herkent
2 Er zijn verschillende manieren om met zelfkritiek om te gaan Eeacuten van de beste is om al te
kritische gedachten over uzelf te vervangen door een positieve bevestiging in hetzelfde vlak
Zie ook opdracht 4319 een positieve bevestiging formuleren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
147
3 Een andere benadering is om u zelf de vraag te stellen wat schuilt er onder uw zelfkritiek
Doe dit voor elk punt apart (per punt kunnen er andere factoren een rol spelen)
Door dit proces worden de zelfkritische gedachten omgezet in iets anders wat ook het oorspronkelijke
begin of de aanleiding ervan kan zijn geweest De oorzaken van zelfkritische denken komen vaak
voort uit een periode dat u jonger was en die u nodig had om uzelf te beschermen Nu u ouder bent
zullen deze strategieeumln meestal nutteloos zijn of tot onnodig uzelf beperkend gedrag leiden Probeer
ze dus los te laten
Samenvatting In dit proces heeft u enkele manieren leren kennen en toepassen om zelfkritiek om
te buigen tot meer positieve uitlatingen
Opdracht 4324 ldquoIn controlrdquo zijn
Een gevoel van zelfcontrole of in control zijn is voor sommige mensen een voorwaarde om zich OK
voelen Dit is afhankelijk van de locus of control van de persoon De lsquolocus of controlrsquo is de plaats waar
(of partijfactor waarbij) een individu de macht over zichzelf legt Een lsquointerne locus of controlrsquo vind je
bij zeer zelfstandige en zelfverzekerde mensen In voor- en tegenspoed zullen zij verantwoordelijkheid
nemen voor wat ze overkomt Zij voelen zich meester van de situatie of werken eraan om de
omstandigheden naar hun hand te zetten De toevoeging lsquoexternalrsquo in het Nederlands lsquoexternrsquo geeft
aan dat de lsquolocusrsquo bij deze kinderen buiten het individu ligt Om het wat meer concreet te maken dit
zijn kinderen die altijd een ander de schuld geven van wat hen overkomt altijd een reden buiten
zichzelf weten aan te wijzen Mensen kunnen posities hier tussenin innemen
Mensen die weten dat ze hun eigen leven beheersen geloven dat ze hun eigen lot te creeumlren
Doel anders leren denken over ldquoin controlrdquo
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over dingen in uw leven die
- u kunt beiumlnvloeden
- u enigszins kunt beiumlnvloeden
- buiten uw controle zijn
Vul deze tabel verder in en bewaar hem bij uw aantekeningen
Aspecten
toevoegen aan uw
leven
Wat kunt u
beiumlnvloeden
Wat u enigszins
kunt beiumlnvloeden
Wat buiten uw
controle ligt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
148
2 Als u dit gedaan heeft leest u aandachtig door wat u genoteerd heeft en staat u stil bij de volgende
vragen
- Wat zegt dit over de dingen die u in uw leven kunt controleren
- Is de mate waarin u dingen kunt beiumlnvloeden meer of minder dan u zich voorstelt
- Is er iets wat u zou willen veranderen
- Hoe zou u dit willen doen
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren leren kennen om het gevoel van controle over uw
eigen leven te vergroten
Opmerkingen op httpwwwonderpresterennlmiddelbareschoolhtmldocumentenhtml vindt u
een test waarmee u uw locus of control kunt vaststellen
Opdracht 4325 Manieren van naar uw status kijken
Status is een complex begrip dat door een aantal factoren beiumlnvloed wordt Status wordt grotendeels
bepaald door bepaalde sociale groepen waarin u participeert Voor het doel van deze opdracht is het
belangrijk voor u vast te stellen dat u het zelf bent die bepaalt wie u werkelijk bent U wordt niet door
anderen bepaald en u bent meer dan uw gedachten uw gevoelens of uw daden In werkelijkheid is
uw status de manier waarop u zichzelf ziet
Doel anders leren denken over status
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdrachten wordt u worden uitgenodigd om uw status op drie verschillende manieren
te overwegen
- Welke waarde heeft status voor u
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
149
- Hoe kunt u uw eigen status herdefinieumlren
- Wie bepaalt wat voor status u heeft
Noteer de antwoorden op de volgende vragen
2 Hoe belangrijk is status voor u op een schaal van 1 tot 5 in de ogen van
- uzelf
- anderen
Hoe belangrijk op een schaal van 1 tot 5 is status voor u door de ogen van uzelf en die van
anderen
Totaal niet
belangrijk 1 2 3 4 5
Uitermate belangrijk
In uw
ogen
Door de
ogen van
anderen
3 Bent u van mening dat uw status hoog gemiddeld of laag is
4 Denk na over hoe u andere mensen behandelt
- Hoe gaat u om met mensen met een hogere status dan uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met dezelfde status als uzelf
- Hoe gaat u om met mensen met een lagere status dan uzelf
5 Als u mensen met verschillende status ongelijk behandelt waarom is dat dan En wat zegt dit
over gelijkwaardigheid en uw houding daarin
Samenvatting In deze opdracht heeft u de manieren zoals u nu over status denkt en de manier
waarop dat in uw leven werkt geiumldentificeerd
Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status
Status is een maatschappelijk bepaald niveau waarop een persoon of een groep van personen binnen
een familie een gemeenschap een werkplek of een organisatie gewaardeerd worden De status kan
echter ook door iemand zelf bepaald worden met of zonder hulp van een externe gemeenschap
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
150
Doel anders leren denken over de status en de ontwikkeling ervan
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 U neemt een moment de tijd om na te denken over hoe status wordt gecreeumlerd en in stand
gehouden
- Wie is het die de status van iemand bepaalt
- Waarom hebben bepaalde rollen een hogere status dan andere
- Is iemands status afhankelijk zijn van een waarde in zichzelf
- Hoe verhoudt status zich tot autoriteit
- Hoe verhoudt status zich tot professionalisme
- Hoe verhoudt status zich tot inkomen en bezit
2 In het doordenken van deze vragen kan worden opgemerkt dat status sociaal gedefinieerd
wordt en niet noodzakelijkerwijs afhankelijk is van iemands intrinsieke kwaliteiten of waarden
Bepaalde rollen hebben een hogere status dan anderen bijvoorbeeld een arts heeft een hogere
status dan een colporteur
3 Dit is interessant omdat in een complexe samenleving veel verschillende rollen essentieel zijn
om die samenleving effectief te laten functioneren Zonder de vuilnisman zou de samenleving
tot stilstand komen evenals zonder de juiste medische hulp De onderlinge relaties van mensen
in de samenleving moeten daarom ook echt getuigen van wederzijds respect ongeacht hun
status rijkdom of autoriteit
De werkelijke waarde is de manier waarop u zichzelf ziet en het respect en de liefde die u voor
uzelf koestert Deze houding is uiteindelijk wat uw aanzien werkelijk bepaalt
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over de manier waarop de maatschappij gebruik
maakt van de manier waarop zij de status van mensen definieert Dit heeft voor de meeste individuen
gevolgen soms negatief en soms positief Uiteindelijk is de enige afweging de manier waarop u over
uzelf denkt
Samenvatting veerkracht en eigenwaarde
In deze module heeft u geleerd over de aard van veerkracht in uw leven de bouwstenen en de
manier waarop veerkrachtige mensen in hun leven werken De componenten van veerkracht zijn het
gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen een positief zelfbeeld en positieve manieren van denken en
voelen De opdrachten hebben u in staat gesteld deze kwaliteiten en de daaraan ten grondslag
liggende houding opnieuw te bekijken en waar nodig te herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
151
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
152
44 Omgaan met verandering
Doel effectieve manieren om veranderingen te beheren identificeren
De tijd die nodig is om deze module te voltooien 1 uur en 35 minuten
Introductie
Verandering is onzeker De uitkomsten zijn vaak onbekend Soms kan dit leiden tot onzekerheid
angst paniek en spanning
Praktische ervaring leert dat een positieve benadering en planning van verandering betere resultaten
zal opleveren
Deze module stelt u in staat om veranderingen in uw leven te identificeren en te plannen
Er zijn veel verschillende soorten veranderingen die van invloed kunnen zijn op iemands persoon
Deze wijzigingen kunnen betrekking hebben op externe sociale economische en politieke factoren Of
op meer individuele persoonlijke veranderingen Beide soorten veranderingen kunnen binnen of buiten
de persoonlijke controle van een individu vallen
Ee bestaat verandering die verwacht wordt en waarop geanticipeerd kan worden zoals bij ouder
worden of het verlaten van de school Daarnaast zijn er veranderingen die onverwachts plaatsvinden
of die niet te verwachten zoals werkloos raken of het winnen van de loterij In het geval van
verwachte veranderingen kunnen we door een aantal anticiperende voorzorgen die het verschil
kunnen maken met wat als we niets zouden hebben gedaan
Gebruik opdracht 433 om een aantal van dit soort veranderingen te identificeren
Verandering lijkt vaak buiten onze controle te liggen Dit kan betekenen dat we denken dat
veranderingen onbeheersbaar zijn Er kunnen een aantal aspecten van verandering zijn die we niet
kunnen controleren en die moeten we accepteren en we kunnen ons er aan proberen aan te passen
door een eventuele gecontroleerde reactie daarop Andere aspecten van verandering daarentegen die
binnen in onze controle liggen kunnen goed beheerd worden
Zelfbeoordeling over het omgaan met veranderingen
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden in het omgaan met veranderingen nader te
verkennen Na afloop van dit hoofdstuk kunt u deze opdracht opnieuw doen om te evalueren wat u
geleerd heeft in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
153
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Welke van de volgende is het meest op uvan
toepassing
- Verandering lijkt altijd uit goed voor u uit te
pakken
- U heeft een strategie voor het beheer van
elke verandering
- U weet nooit wat u aan moet met
verandering
- U gaat gewoon door ongeacht wat er
verandert
- Verandering is altijd moeilijk voor u+
2 Hoe goed kunt u omgaan met gevoelens veroorzaakt
door veranderingen in uw leven
1 3 Hoe goed bent u erop ingesteld om informatie in te
2 winnen die nodig is om beslissingen te nemen over
3 hoe u wilt omgaan met een verandering in uw
4 leven
4 Hoe goed bent u erop voorbereid om een
verandering op uw werk te doorstaan
5 Hoe goed kunt u omgaan met de gevoelens die
ontstaan door veranderingen in uw leven
6 Hoe goed bent u voorbereid om informatie in te
winnen om beslissingen over veranderingen in uw
leven te nemen
7 Hoe goed bent u voorbereid om uzelf door de
verandering heen te werken
Tel per kolom uw scores op
Totaal
Uitslag
Een score van
41-55 betekent dat u in principe goed om gaat met veranderingen in uw leven maar door deze
module te doen kunt u uw vaardigheden op dit terrein wellicht toch nog verder ontwikkelen
26-40 is een redelijke score maar u kunt zeker uzelf verder bekwamen door deze module te volgen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
154
11-25 Veranderingen stellen u makkelijk voor problemen Het is voor u zeker aan te raden deze
module te volgen u zult meer inzicht krijgen in hoe u beter met veranderingen om kunt gaan
Overzicht van opdrachten
Opdracht 441 ndash Leren van veranderingen in het verleden
Opdracht 442 ndash Het proces van het managen van veranderingen
Opdracht 443 - De gevoelenscurve toepassen
Opdracht 444 ndash Het managing chance model toepassen
Opdracht 441 Leren van veranderingen uit het verleden Doel ervaringen met veranderingen uit het verleden benutten om u te helpen beter met
veranderingen om te leren gaan
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht 1 Vul de onderstaande tabel in voor elke ervaren verandering en beantwoordt de vragen
Soort
verandering
Met wat voor
veranderingen heeft u
te maken gehad
Wat hielp u Wat zat u daarbij in
de weg
Onverwacht
Verwacht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
155
2 Bekijk de door u gemaakte opmerkingen ndash kunt u bepaalde patronen ontdekken in hoe u met
veranderingen om bent gegaan
3 Wat lijken u op basis van wat u in het verleden heeft meegemaakt goede manieren om met
veranderingen in de toekomst om te gaan
Samenvatting
In deze activiteit heeft u een aantal essentieumlle manieren op een rij gezet die u kunnen helpen of
hinderen toekomstige veranderingen in uw leven toe te laten
Opmerkingen
Deze activiteit biedt een basis voor het omgaan met veranderingen en kan u helpen uw eigen
strategie tegenover veranderingen verder te ontwikkelen De volgende oefeningen bieden u twee
modellen om u te helpen hierover verder na te denken en een plan te maken voor hoe u met
veranderingen in uw leven wilt omgaan
Opdracht 442 - Het managen van veranderingen
Doel verschillende manieren onderzoeken waarop u na kunt denken over veranderingen
Benodigde tijd voor de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht
1 Deze oefening is bedoeld om na te denken over een model van verandering dat nuttig kan zijn
Bekijk het onderstaande model dit suggereert een manier waarop u veranderingen kunt ldquoplannenrdquo
door de verandering als het ware op te breken of beter gezegd onder te verdelen in een aantal
stappen of stadia
Managing Change Model (AColeman)
Inventarisatie
Levensplanning
Terugblik en evaluatie
Actie ondernemen
Keuzes maken
-Gevoelens op een rij zetten
-De belangrijkste kwesties op een rij zetten
-Inzicht in de verschillende
vraagstukken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
156
2 De eerste stap is om een balans op te maken van de verandering die u doormaakt Bij deze eerste
stap kunt u drie zaken in overweging nemen
- Uw gevoelens in verband met deze verandering op een rijtje zetten
- De belangrijkste kwesties in verband met deze verandering in kaart brengen
- Inzicht krijgen in de vraagstukken die verband houden met deze verandering
3 De tweede stap is nadenken over de mogelijke opties om met deze vraagstukken om te gaan
4 De derde stap is na te gaan wat de beste keuze is uit de beschikbare opties
5 De vierde stap is onderzoeken welke manieren er zijn om de belangrijkste keuze (s) uit te voeren
6 Tenslotte is het nuttig om te evalueren hoe goed u met de verandering bent omgegaan
Samenvatting
Deze opdracht biedt u een benadering van omgaan met veranderingen Verderop gaat u na of u deze
ook kunt toepassen
Opdracht 443 Het werken met de gevoelenscurve
Doel gevoelens die kunnen optreden tijdens de veranderingen te identificeren
Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
Opdracht 1 De gevoelenscurve beschrijft een typisch patroon hoe gevoelens een rol spelen tijdens een
verandering Als u een verandering ondergaat kunt u sommige van deze gevoelens ondervinden Deze
gevoelens ontstaan deels als reactie op het verlies dat de verandering met zich meebrengt
2 Indien een verandering vooral als positief beleefd wordt wordt de curve snel doorlopen
3 De gevoelenscurve staat ook model voor het proces van verliesverwerking
4 Herkent u eacuteeacuten van deze gevoelens als u aan veranderingen in uw leven denkt Welke Wat was er
aan de hand toen u deze gevoelens ondervond
Verschillende opties overwegen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
157
5 Dit zijn gebruikelijke gevoelens tijdens veranderingen ook al worden mensen er vaak door
verrast
6 Praat eens met andere mensen en zoek uit hoe zij deze gevoelens tijdens veranderingen ervaren
Samenvatting
Veranderingen waarbij verliezen optreden gaan gepaard met veel voorkomende gevoelens los van of
de verandering op zichzelf positief of negatief is
Opmerkingen
Wanneer mensen terugkijken op hun leven kunnen ze vaak deze gevoelens herkennen zowel bij
kleine als bij grote veranderingen
Opdracht 444 Het managing change model toepassen Doel het managing change model toepassen op een specifieke verandering
Benodigde tijd voor de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
158
Opdracht
1 Kies een concrete verandering waar u op dit moment beter mee zou willen leren omgaan
Beschrijf om welke verandering het gaat
2 Nu gaat u de verschillenden stappen van het managing change model doorlopen
Stap 1 is een balans opmaken van deze verandering
- Hoe voelt u zich over deze verandering Zijn er gevoelens die u moet beheersen
- Wat zijn de belangrijkste problemen Beschrijf deze
- Begrijp ik voldoende wat dat voor mij betekent Zo niet wie kan u helpen om dit beter te
begrijpen Ga op zoek naar de informatie dien u nodig heeft
Stap 2 Welke opties heeft met betrekking tot de vraagstukken waar u mee te maken heeft Wat zijn
mogelijke manieren om er mee om te gaan Hoe zou u bijvoorbeeld scoren bij de volgende opties
(van 1-10 naarmate van belangrijkheid)
Opties Score
U wilt (na pensionering) blijven werken in hetzelfde soort werk bijv als
zzp-er
U wilt l (na pensionering) blijven werken maar ander soort werk doen
U wilt veel dingen samen met uw partner gaan ondernemen
U wilt uw kleinkinderen helpen
U wilt graag reizen
U wilt graag een vrijwilliger zijn
U wilt graag actief worden in het lokale beleid of aan lokale acties
meewerken
U wilt graag regelmatig oefeningen doen
U wilt graag iets creatiefs of kunstzinnigs doen
U wilt graag weer een cursus gaan doen en meer leren
Iets anders
Stap 3 Wat is de beste keuze voor elk vraagstuk dat u genoemd heeft
Stap 4 Hoe kunt u uw eerste keuze omzetten in daden
Stap 5 Was uw actie effectief
Samenvatting module omgaan met verandering
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
159
Het management change model kan worden toegepast op elk aspect van iemands leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
160
45 Kennisoverdracht Doel effectieve manieren leren kennen om kennis over te dragen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 30 minuten
Inleiding module kennisoverdracht
De gemiddelde leeftijd van de actieve beroepsbevolking neemt gestaag toe Dat zal economisch en
zakelijk aanzienlijke voor individuen en voor werkgevers met zich mee brengen Om ook in de
toekomst succesvol te blijven moeten bedrijven er voor zorgen dat met de pensionering van oudere
werknemers hun kennis en ervaring niet ook verdwijnt
Meer dan ooit hebben bedrijven oudere werknemers die
bull voor kennisoverdracht tussen generaties kunnen zorgen
bull nieuwe medewerkers de waarden van het bedrijf bijbrengen
bull uitstekende mentoren voor jongere werknemers zijn en zorgen voor een reservoir aan
medewerkers voor speciale projecten just in time
Ouderen kunnen ook binnen de beroepsbevolking een belangrijke rol want
bull Zij vertegenwoordigen normen en waarden die soms helaas verdwijnen
bull Ze kunnen getuigen van vroegere ervaring
bull Ze vertegenwoordigen een historisch besef
bull Ze kunnen geschikte oplossingen die nog bruikbaar kunnen zijn
Deze ervaren ouderen worden meestal aangestuurd door mensen die jonger dan zijzelf en dat kan
voor beiden een grote uitdaging zijn
Veel kennis is verouderd voordat men zich dat realiseert Het is altijd belangrijk om te weten wat
cruciale kennis is die relevant en waardevol is om in stand te houden
De mogelijkheid om hun kennis over te dragen helpt ouderen bovendien om actief te blijven in de
samenleving
Overzicht van opdrachten
Opdracht 451 - Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Opdracht 452 ndash Kennisoverdracht tussen generaties
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Opdracht 454 - Verschillende mentorstijlen
Opdracht 455 ndash Moeilijkheden bij kennisoverdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
161
Zelfbeoordeling in welke mate zijn mijn vaardigheden om kennis over te
dragen ontwikkeld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden om kennis over te dragen in beeld te
brengen U kunt dit als evaluatie nogmaals doen nadat u de opdrachten van de ze moduele heeft
uitgevoerd
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp van
de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en 5
betekent ldquoveelrdquo
1
2
3
4
5
1 Hoe goed kunt u kennis over te dragen aan mijn collegas
2 Welke van de volgende uitspraken zijn het meest op u van
toepassing
2a- U deelt uw kennis voordat die verouderd is
2b- U kunt jongeren interesseren voor wat u te vertellen
heeft
2c- Collegas zijn u dankbaar voor suggesties en tips
2d- Iedereen vraagt u naar uw ervaring
2e- Collegas vragen u om hulp als ze een probleem
hebben
3 U vindt het makkelijk om uw kennis te delen als mensen u
om hulp vragen
4 Mensen vinden het leuk als u over uw ervaring praat
5 U bent een zelfverzekerde mentor
Tel de punten in elke kolom op
Totaal
Uitslag
Een score van
28 + betekent dat uw vermogen tot kennisoverdacht en een mentor te zijn echt al goed ontwikkeld
is en u misschien dit onderdeel niet hoeft te doen
15-27 zijn redelijk scores maar u kunt zeker iets winnen bij het doen van dit onderdeel
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
162
7-14 u zult waarschijnlijk veel hebben aan de opdrachten in dit gedeelte
Opdracht 451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu
Doel ontdekken hoe oude patronen van kennisoverdracht in nieuwere veranderen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Kunt u zich situaties herinneren dat mensen hun kennis aan u overdroegen Hoe was dat voor
u
2 Vond u het leuk als ouderen met u over hun ervaringen spraken Wat vond u daar leuk aan
Wat vond u er niet leuk aan
3 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om hun kennis aan u over te dragen Waarom vroeg u
dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
4 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om met u over hun ervaringen te spreken Waarom vroeg
u dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd
5 Wat heeft u geleerd van het beantwoorden van de vragen 1-4
6 Vul onderstaande tabel in om manieren te zoeken om kennis over te dragen aan anderen
Soort kennisoverdracht Wat hielp u daarbij Wat zat u daarbij in de weg
Adviseren
Leren onderwijzen
Concrete suggesties
geven
Vertellen hoe u deze
problemen in het
verleden heeft opgelost
Uw ervaring delen
Instructies geven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
163
Over uw ervaringen
vertellen
Gebruik van internet
Gebruik van sociale
media
1 Wat zijn voor u kenmerkende stijlen en patronen van kennisoverdracht aan anderen
2 Wat voor reacties krijgt u over uw manier van kennisoverdracht
3 Zoals u uw antwoorden op deze vragen herleest ziet u dan verschillende patronen van
kennisoverdracht tussen nu en vroeger
4 Wat kunt u voor conclusies trekken uit uw beantwoording van de vragen in deze opdrachten
Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over wat effectieve en minder effectieve
manieren van kennisoverdracht voor uzelf geweest zijn en u heeft beschreven op welke wijze uzelf
kennis en ervaring probeert over te dragen
Opmerkingen Misschien heeft het toegevoegde waarde als u uw antwoorden met iemand anders
bespreekt Hou daarbij in gedachten dat wat u hier concludeert de basis zal vormen voor de volgende
opdrachten in deze module
Opdracht 452 Kennisoverdracht tussen generaties
Doel overeenkomsten en verschillen ontdekken in de manieren van kennisoverdracht tussen
verschillende generaties
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Deel 1
Momenteel kunnen we 5 generaties op de werkvloer onderscheiden11
o De ldquostillerdquo generatie rijpe senioren - (65+ jaar)
o De protestgeneratie - (55-65 jaar) ook wel babyboomers genoemd
o Generatie X - (40-55 jaar) ook wel de ldquoverlorenrdquo generatie genoemd
11
AC Bontekoning Het generatieraadsel 2010 Becker 1992
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
164
STILLE GENERATIE
PROTESTGENERATIE
GENERATION X
DE MILLENIALS
DE SCREENAGERS
o De millennials - (30-40 jaar) ook wel bekend als de ldquopragmatischerdquo generatie
o De screenagers - (20-30 jaar) ook wel internetgeneratie genoemd of de generatie
Einstein of generatie Y
Schrijf per generatie zoveel eigenschappen of kenmerken op waarin zij zich van andere
generaties onderscheiden
Deel 2
Beantwoord nu de volgende vragen
1 Wat ziet u voor verschillen in leerstijlen behoeften en verlangens wensen overtuigingen
persoonlijkheden en competenties tussen de verschillende generaties
2 Tot welke generatie behoort u Wat ziet u als verschillen in kennisoverdracht van de oudere
generatie naar uw generatie vergeleken met de kennisoverdracht van uit uw generatie naar
jongere generaties Waar bevindt u zich
3 Wat heeft u nodig om kennis en ervaring te behouden en over te dragen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
165
4 Hoe kunt u beginnen met kennis over te dragen
5 Schrijf de namen van de mensen met wie u samenwerkt in onderstaande tabel rn probeer te
bepalen hoe u met een ieder omgaat
Team lid
collega
Zijnhaar generatie
Kies uit stil protest
x millennial
screenager
Uw grootste
uitdaging
tegenover deze
persoon
Wat moet u
vanaf morgen
naar deze
persoon toe
gaan doen
Wat moet u
naar deze
persoon niet
meer doen
Samenvatting Deze opdracht heeft u in staat gesteld om na te denken over de communicatie tussen
verschillende generaties en meer specifiek over hoe uzelf communiceert in de kennisoverdracht tussen
collegas van verschillende leeftijden
Opmerkingen U kunt een krachtiger effect bewerkstelligen door de antwoorden in het tweede deel
van de opdracht ook laat lezen aan de collegarsquos die u noemt in de tabel Vraag de betrokken collegarsquos
om feedback en noteer wat ze u teruggeven
Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor
Mentoring is een proces van informele overdracht van kennis en sociaal kapitaal alsmede mentale en
psychosociale ondersteuning die door de proteacutegeacute als relevant aangemerkt wordt voor zijnhaar
verdere loopbaan- en professionele ontwikkeling Bij mentoring gaat het om informele communicatie
meestal face-to-face en gedurende een langere periode tussen een persoon die aantoonbaar over
meer relevante kennis wijsheid of ervaring beschikt (de mentor) en een persoon die aantoonbaar
minder ervaring heeft (de proteacutegeacute)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
166
Doel vast te stellen wat mentorschap is
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
Op veel werkterreinen zijn de professionele vaardigheden langzaam maar zeker uitgebreid met
sociale vaardigheden Werknemersmedewerkers moeten klantvriendelijk zijn ze moeten klanten en
collegarsquos begeleiden en adviseren en ze moeten goed communiceren met hun leidinggevenden
1 Welke sociale vaardigheden komen het meest voor in uw werk
2 Hoe heeft u deze vaardigheden geleerd
3 Heeft u een begeleidende en ondersteunende rol naar klanten toe
4 Adviseert u klanten
5 Moet u klanten feedback geven
6 Heeft u eacuteeacuten of meer malen een stagiair begeleidt
7 Hoe vaak heeft u een nieuwe collega in uw werk geiumlntroduceerd en begeleid
8 Moet u uw collegarsquos vaak feedback geven
9 Hoe vaak heeft u een collega moeten beoordelen
10 In hoeverre is in uw mijn werk een rol als mentor ontwikkeld
Samenvatting u heet verschillende voor u vertrouwde manieren geiumlnventariseerd die ook een rol
spelen bij mentorschap
Opdracht 454 ndash Verschillende manieren van mentoring
Doel verschillende manieren van mentoring leren onderscheiden en ontdekken welke het meest
geschikt is in een specifieke situatie
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
167
Opdracht
De focus van de begeleiding is om de hele persoon te ontwikkelen en daarvoor is een breed gamma
aan technieken voorhanden die de nodige wijsheid vereisen om op passende wijze te worden
gebruikt Bij mentoring mensen maken gebruik van de volgende vijf meest voorkomende
technieken12
1 Begeleidend het aangaan van een verbintenis contact maken op een zorgzame manier wat
inhoudt dat u zij aan zij staat met uw proteacutegeacute als deelnemer aan het leerproces
2 Motiverend mentoren worden vaak geconfronteerd met hoe moeilijke het is om hun proteacutegeacute tot
een zeker punt te brengen waarop hij of zij klaar is om een verandering aan te gaan Motiveren is
extra noodzakelijk wanneer u merktdat uw proteacutegeacute iets niet begrijpt of zelfs onacceptabel vindt Het
zal pas zin en waarde voor de proteacutegeacute krijgen hijzij inziet dat de situatie dit vereist
3 Katalyserend wanneer verandering leidt tot een kritiek gevoel van onder druk staan kan het
leren sneller gaan Hier kiest de mentor kiest ervoor om de proteacutegeacute rechtstreeks de verandering aan
te laten gaan dat wil zeggen rechtstreeks de verandering in te duiken door een andere manier van
denken uit te lokken of een verandering in identiteit of herordening van waarden
4 Tonend dit betekent dat u iets begrijpelijk moet maken of met behulp van een eigen voorbeeld
een vaardigheid of activiteit moet demonstreren U laat zien waarover u praat U laat dat zien door uw
eigen gedrag
5 Reflecterend hier de mentor richt zich op het plukken van de rijpe vrucht het wordt meestal
gebruikt om de proteacutegeacute zich bewust te laten worden van wat hijzij uit ervaring geleerd heeft en wat
voor conclusies hijzij daaruit trekt De belangrijkste vragen hierbij zijn Wat heb je geleerd Hoe
nuttig is het
Mentoren kunnen verschillende techniekenbruiken afhankelijk van de situatie en de mentaliteit van de
proteacutegeacute De technieken die ze in moderne organisaties
gebruiken zijn te vinden in oude onderwijssystemen
van de socratische methode van het oogsten tot de
begeleidingsmethode van de rondtrekkende leerling-
kathedraalbouwers in de Middeleeuwen Leiderschap
auteurs Jim Kouzes en Barry Posner13 adviseren
mentoren te zoeken naar leermomenten om de
mogelijkheden van de mensen in de organisaties die
zij leiden uit te breiden of te realiseren Zij
benadrukken dat persoonlijke geloofwaardigheid net
12 ^ a b Aubrey Bob and Cohen Paul (1995) Working Wisdom Timeless Skills and Vanguard Strategies for
Learning Organizations Jossey Bass pp 23 44ndash47 96ndash97 13 ^ Posner B and Kouzes J (1993) Credibility San Francisco Jossey Bass p 155
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
168
zo essentieel is voor de kwaliteit van mentoring als professionele vaardigheid
1 Welke optie zou ik gebruiken in de volgende situaties
Situatie Kies een techniek
begeleidend
motiverend
katalyserend
tonend
reflecterend
Dit is afhankelijk van
Een oudere persoon verliest haar
zelfstandigheid terwijl ze enige
praktische ondersteuning in huis
heeft
Een jonge criminele jongen zoekt
iemand die hem begrijpt en hem op
de juiste manier begeleidt
Een schoolmeisje heeft wat
gezelschap en hulp bij haar huiswerk
nodig
Een nieuwe werknemer heeft een
mentor nodig als gids tijdens zijn
eerste maand in de nieuwe
organisatie
Een oudere vrouw die weer wil gaan
dansen vreest dat men dat
belachelijk vindt voor haar leeftijd
Een startende ondernemer heeft wat
begeleiding en advies nodig van een
ervaren ondernemer
Een lichamelijk gehandicapte persoon
heeft enige steun nodig bij zijn werk
op een zorgboerderij
Samenvatting u heeft verschillende mentorschapstechnieken leren kennen
Opdracht 455 Moeilijkheden bij kennisoverdracht
Doel vaststellen wat kennisoverdracht moeilijk kan maken
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen
Opdracht
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
169
1 Er zijn vele factoren die kennisoverdracht kunnen bemoeilijken - sommige van deze zijn
hieronder opgesomd
Het onvermogen om
onbewuste kennis (tacit
knowledge14) te
erkennen en te
articuleren
Visuele presentaties
om kennis over te
dragen
Problemen om
meningen
standpunten
veronderstellingen een
overtuiging of
culturele normen met
elkaar te delen
Geen cultuur
kennis is macht
Taalproblemen Verschillende
expertise
Interne conflicten Generatieverschillen
De eenheid proberen te
bewaren
Te weinig
stimulansen
Geografisch afstand Problemen met ICT
Eerdere ervaringen Geen gedeelde
sociale identiteit
Misverstanden Foutieve informatie
Motivatieproblemen Gebrek aan
vertrouwen
Twijfels aan
deskudigheid
Welke complicaties heeft u ervaren Hoe kunt u proberen deze te vermijden of op te lossen
2 In de onderstaande lijst ziet u verschillende mogelijkheden om uzelf te trainen in kennisoverdracht
Verschillende
trainingsmogelijkheden
Wat heeft u persoonlijk
nodig
Wat heeft u nodig om dit
te organiseren
Zelf begeleid worden door
een mentor
Coachingsgesprekken
Geleide fantasie
Simulatie rollenspel
Ervaringsleren
14 Tacit Knowledge is not easy to visualise and express It is highly personal and hard to formalise
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
170
In het werk meelopen
Als koppel werken
Community of practice
met andere mentoren ndash
intervisie
Gesprekstraining
Supervisie of intervisie
Heeft u weleens gebruik gemaakt van eacuteeacuten van deze mogelijkheden Wat lijkt u een goede
mogelijkheid om uw vaardigheden op dit terrein te vergroten
Samenvatting u heeft nagedacht over verschillende manieren om problemen bij mentoring te
overwinnen
Samenvatting module kennistransfer
In deze module heeft u geleerd hoe u uw mogelijkheden om kennis en ervaring over te dragen kunt
verbeteren
Verder lezen
httpwwwintermediairnlcarrieredoorgroeiencarriere-ontwikkeling4-voordelen-van-een-mentor-
op-je-werk
httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriereiedereen-kan-een-mentor-gebruikencfm
httpwwwintermactionnlduo_mentoringphp
httptranslategooglenltranslatehl=nl-
NLamplangpair=en7Cnlampu=httpwwwmentorsetorgukpagesmentoringhtm
httpwwwcoachingindecultuurnlfileadminuser_uploadpublicatiesmentormenteeboekje1pdf
46 Tijd- en stressmanagement
Ik ben ervan overtuigd dat het enige wat we werkelijk hebben is tijd E Foley
Doel beter met tijd en met stress om leren gaan
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur
Introductie
Het is essentieel om in ons leven te onderzoeken op welke wijze we omgaan met de beschikbare tijd
Dit heeft betrekking op onze waarden en overtuigingen op onze prioriteiten en op wat anderen van
ons eisen Het verkrijgen van inzicht in onze tijd en het beheer ervan kan dus zeer nuttig zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
171
Tijd- en stress management zelfbeoordeling Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden met betrekking tot tijd- en stress
management vast te stellen (0-meting) Wij raden u aan deze test opnieuw te doen nadat u de
opdrachten in deze module gedaan heeft
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo
en 5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat u effectief bent in het beheer van uw
tijd
2 Denkt u dat u effectief met stress omgaat
3 U voelt u gefrustreerd uw werk
4 U ben moe zelfs als u lang genoeg slaapt
5 U krijgt ruzie met uw collegas of uw gezin
6 U moet langer op het werk blijven of uw taken thuis
afmaken
7 U heeft zo veel dingen te doen dat u niet weet
waarmee te beginnen
8 Denkt u dat uw collegarsquos met u willen werken als het
om tijdsgebonden taken gaat
9 Maakt u een prioriteitenlijstje van uw dagelijkse taken
en checkt u dat naderhand
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel u punten voor de vragen 1 tot 5 bij elkaar op
Uitslag
Als u een score had van 36+ beheert u uw tijd en stress echt goed al en het is misschien niet nodig
om deze module te doen
19 tot 35 is redelijk scoort en u kunt iets winnen door deze module te doen
9 tot 18 u kunt waarschijnlijk veel winnen door de oefeningen in deze module te maken
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
172
Overzicht van activiteiten
451 ndash Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
452 ndash Wat is stress Stress op het werk
453 - Omgaan met stress stijlen en beheersing
454 - Omgaan met stress rationeel denken
455 - Risicomanagement
Opdracht 461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters
Wanneer bepaalde zaken onze energie opslurpen en we geiumlrriteerd raken en ontevreden worden
hebben we te maken met een zogenaamde tijdvreter Dit kan gebeuren door onze eigen schuld of
door de organisatie waar we werken of door een combinatie van beide
Opdracht
1 Markeer in de onderstaande tabellen de tijdvreters die voor u frustrerend zijn en geef aan in
welke mate In de rechterkolom aangeven met een vinkje in de eerste 4 antwoordkolommen
en in de 5e kolom Ja of Nee
2
Tijdvreters Bijna altijd
Vaak Soms Bijna nooit
Welgeen probleem
U bent niet in staat om uw werkzaamheden
op tijd af te krijgen
lsquos Avonds voelt u dat u heb niet genoeg
gewerkt
U onderbreekt de hele tijd uw werk
U heeft teveel dingen op hetzelfde moment te
doen
U heeft veel tijd geiumlnvesteerd in nutteloze
dingen
U stelt moeilijke taken uit
Er is een gebrek aan duidelijke taken een
taakomschrijving ontbreekt
U vindt het moeilijk om prioriteiten te stellen
U wordt overweldigd door te veel onvoorziene
gebeurtenissen
Er is te veel chaos om u heen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
173
U heeft meer tijd nodig om nieuwe en
moeilijke taken effectief uit te voeren
U heeft vaak activiteiten die ook door anderen
kunnen worden gedaan
U kunt (vaak) niet weigeren
U bent vaak niet in de stemming om de
dingen die u moet doen te doen
U heeft niet genoeg tijd voor uzelf
Meestal bent u gehaast
Uw partnerkinderen krijgen niet genoeg
aandacht
Er gebeurt altijd te veel tegelijk
Iedereen wil altijd wel iets van u
U wilt alles perfect te doen
Anderen vragen te veel van u
U moet altijd andere mensen onder druk
zetten druk om dingen gedaan te krijgen
Er is teveel bureaucratie
2 Kies de vijf meest relevante tijdvreters uit deze lijst
Bedenk zo veel mogelijk suggesties voor oplossingen voor deze problemen Noteer alle suggesties
Zelfs wanneer een suggestie dom lijkt kan die later toch nuttig blijken
Tijdvreters Suggesties voor oplossingen
1
2
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
174
3
4
5
Samenvatting U heeft ontdekt dat sommige zaken die uw tijd verbruiken u niet verder helpen
Opdracht 462 - Wat is stress Stress op het werk
Stress is als een storm Het komt onverwacht en doodt uw plannen Stress is net als een kruid
Geeft smaak maar vernietigt bij overdosering
Doel bronnen van mijn stress te ontdekken op het werk
Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten
De benodigde middelen pen
Introductie stress op het werk
Stress is
Iemands reactie op de eisen of eisen aan hen
Een onbalans tussen deze eisen en persoon waargenomen vermogen om hen te ontmoeten
Een emotionele spanning in situaties die als moeilijk ervaren
Drie benaderingen van stress
bull Stress als reactie - uw fysiologische en psychologische reactie op een waargenomen moeilijke
situatie
bull Stress als een stimulans - een situatie die u in u omgeving waarneemt en die flinke druk en
sterke emoties creeumlert
bull Stress als proces - de relatie tussen u en in uw omgeving die afhangt van mijn perceptie van
de situatie
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
175
Stress op het werk - mogelijke bronnen
- Rolconflict in de organisatie
- Negatieve zelfbeoordeling van uw carriegravere
- Gebrek aan stabiele werkgelegenheid
- Conflicten met uw ondergeschiktencollegasmanagersklanten
- Tijdsdruk
- Buitengewone werklast
- Wijzigingen in uw functieomschrijving
- Wijzigingen in de technische apparatuur
Opdracht Stress op uw werk test
Instructie ga na hoe vaak u de onderstaande situaties ervaren heeft in de laatste drie maanden
Gebruik de schaal
0 - nooit 1 - soms 2 - heel vaak 3 - vaak 4 - bijna de hele tijd
Score
U mist enthousiasme voor uw werk
U voelt u altijd moe hoewel u lang genoeg slaapt
U voelt u gefrustreerd tijdens het uitvoeren van werktaken
Uw stemming verandert snel U wordt ongeduldig zelfs van kleine
ongemakken
U moet het wat kalmer aan doe - U heeft genoeg van al die mensen die
iets van u moeten
U heeft een negatieve houding tegenover uw werk - u denkt dat het zo
nutteloos is
U denkt dat uw beslissingsvermogen lager dan ooit is
Het lijkt u dat u minder efficieumlnt ben als u zou moeten zijn
De kwaliteit van uw werk is lager dan die zou moeten zijn
U voelt me fysiek emotioneel en of psychisch uitgeput
Uw weerstand tegen ziektes is lager
U heeft minder interesse in uw hobbyrsquos
U eet minder of meer dan normaal drinkt meer koffie thee of
koolzuurhoudende dranken u rookt meer drinkt meer alcohol of gebruikt
andere middelen gebruiken om u in uw werk staande te blijven houden
U begin u onverschillig te voelen over andermans problemen en
behoeften
U voelt spanning in gesprekken met uw manager collegas vrienden of
familie zitten
U bent geestelijk afwezig
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
176
U hebt concentratieproblemen
U raakt snel verveeld
U mist de voldoening in uw werk u denkt dat u zich slecht voelt of er iets
mis is
Het enige antwoord dat bij u opkomt als u aan waarom moet werken
denkt is mijn salaris
Bereken nu uw score
Als uw totale score is
0 tot 25 ndash gaat u goed om met stress op uw werk
24 tot 40 ndash ervaart u enige stress en moet preventieve maatregelen nemen het kan het eerste teken
van een opkomende burn-out
41 tot 55 ndash het is voor u zeker nodig om concrete maatregelen te nemen het kan de tweede fase van
een burn-out te zijn
55 + - uw situatie kan worden gedefinieerd als een burn-out en u heeft waarschijnlijk professionele
hulp en ondersteuning nodig om daar mee om te gaan
Samenvatting
In dit deel heeft u mogelijke bronnen van stress ontdekt zoals u die kunt ervaren in uw werk U heeft
ook uw gedrag gevoelens en houding die tot een hoge mate van stress kunnen leiden of zelfs tot een
echte burn-out geeumlvalueerd
Opdracht 463 Omgaan met stress stijlen en beheersing
We hebben de mogelijkheid om dingen die we niet kunnen veranderen te accepteren de moed om
dingen die we kunnen veranderen te veranderen en de wijsheid om het eerste van het laatste te
kunnen onderscheiden R Niebuhr
Doel Verschillen manieren van omgaan met stress te identificeren
Benodigde tijd voor de activiteit 45 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
De meest voorkomende bron van stress is het gevoel dat u niets kunt doen in werkelijkheid is dat
een zeer uitzonderlijke situatie zoals de dood of een natuurramp De beste manier om met dit gevoel
van ik kan niets doen om te gaan is het identificeren van gebieden waar u wel controle over heeft
U kunt altijd uw omgeving in kaart brengen om deze controlegebieden te bepalen hellip
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
177
Stijlen en strategieeumln om met stress om te gaan
bull Voorkomen ndasheen stressvolle situaties die in de nabije toekomst kunnen optreden vernijden Een
verstandige strategie hoewel de situatie zich in werkelijkheid misschien niet zal voordoen
bull De aanval kiezen - een agressieve factor die uw situatie in gevaar kan brengen actief benaderen
en neutraliseren of verwijderen deze strategie kost vaak veel energie en intellectuele inspanning
bull Bescherming zoeken ndash een strategie om uw krachten te sparen onderduiken tot de dreiging
verdwijntwellicht gebeurt dat nooit maar toch
bull Ontsnappen ndash een normale keuze in zogenaamde hopeloze situaties als u denkt dat u niets kunt
doen om te helpen maar deze strategie kan ook een self-fulfilling prophecy worden
How kunt u op stress reageren ndash
Drie verschillende scenariorsquos
Opdracht 464 Omgaan met stress rationeel denken
Ik heb invloed ophellip
Ik heb hier geen invloed op
Ik heb misschien invloed op hellip
stress u raakt uw baan kwijt
Mijn
leven
ontwikkeling eigen bedrijf beginnen
crisis
weer evenwicht raken een
vergelijkbare baan vinden similar job
stagnatie van een uitkering
leven
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
178
Doel ontdekken hoe kan u uw geest kunt gebruiken om stress te verminderen
Benodigde tijd voor de activiteit 30 minuten
Middelen die nodig zijn Pen papier
Introductie
Hoewel u misschien een beperkte invloed op de dingen om u heen heeft kunt u uw denken
controleren en daarmee ook uw reacties op stressvolle situaties Het zijn niet feiten waar u nerveus en
gespannen van wordt We worden nerveus en gespannen van de mate waarin wij in die feiten
geloven
EMOTIES = wat u gelooft + wat u denkt
Regels voor rationeel gedrag
bull Sommige dingen gaan niet zoals u gepland had dat is heel natuurlijk
bull Er zijn zaken die u kun controleren (u kunt altijd een manier vinden om ze op te lossen) En zaken
die u niet kunt controleren heeft u als feit te accepteren
bull Niemand is perfect U hoeft niet in alle situaties perfect te zijn
bull U had nooit een ramp verwacht
Opdracht
A DE SITUATIE
Denk aan een stressvolle situatie die u onlangs heeft meegemaakt of waar u nu mee te maken
heeft Beschrijf kort wat er is gebeurd
B GEDACHTEN amp GELOOF
Beschrijf oprecht wat u van de situatie gelooft en wat uw gedachten erbij zijn (A)
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
179
C EMOTIES
Wat voor gevoelens heeft u in die situatie (A)
D ACTIE
Wat heeft u uiteindelijk in die situatie gedaan(A)
E FEITEN
Controleer of alle dingen die u heeft opgeschreven in A FEITEN zijn Laat alleen die dingen toe
die kunnen worden opgenomen door een camera
F GEZONDE GEEST
Controleer alle gedachten die u heeft opgeschreven in ldquoBrdquo
Wat zijn uw gedachten Berusten uw ideeeumln op onbetwistbare feiten
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
180
G GEDACHTEN VERVANGEN
Vervang de gedachten die niet echt waar zijn door andere gedachten
Samenvatting U hebt geleerd om een methode van rationeel denken toe te passen in een
uitdagende situatie in uw leven
Opmerking lsquoNo way out situaties zijn echt zeldzaam en deze opdracht leert u om eerder
realistische gedachten uit te voeren dan toe te geven aan wishful thinking In de meeste gevallen kunt
u een oplossing vinden om uw stress te verminderen Analyseer de situatie met behulp van
technieken geleerd in deze moduel en vraag uw collegas of familie u daarbij te helpen
Opdracht 465 Risicomanagement
Introductie
Risico is onvermijdelijk Het is net als de spreekwoordelijke dood en de belastingen eacuteeacuten van de
weinige onvermijdelijke dingen in het leven Sommige risicos zijn zo klein dat ze te verwaarlozen zijn
terwijl anderen in potentie ernstige gevolgen voor ons welzijn kunnen hebben Het is dus belangrijk
om de waarschijnlijkheid en de mogelijke gevolgen van onze eigen specifieke risicos te begrijpen en
verstandige kosteneffectieve maatregelen te nemen tegen de belangrijkste risicorsquos
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
181
Een risico is in wezen een potentieel toekomstig probleem (of kans) Elke beslissing die u neemt of
iedere actie die u onderneemt bevat een element van risico Risicos ontstaan wanneer de zwakke
plekken in onze systemen processen faciliteiten of middelen bedreigd worden
De volgende gebeurtenissen zijn voorbeelden in willekeurige volgorde van enkele van de mogelijke
risicos die ons kunnen bedreigen Het is geenszins een definitieve of uitputtende lijst - het is eerder
bedoeld om een beeld te krijgen van alle soorten risicos die u kunt tegenkomen We hebben alleen
maar het nieuws te lezen of het journaal te kijken of te denken over hoe we onze ervaringen willen
realiseren om te beseffen dat deze gebeurtenissen helaas gebeuren - in sommige gevallen maar al te
vaak
Brand Computer crash Ziekte Negatieve publiciteit
Overstroming Ongeluk op de
werkvloer
Negatief saldo Echtscheiding
Internetstoring Stroomuitval Vervuling Auto-ongeluk
Diefstal Menselijk fout Vandalisme Hartfalen
Risicos kunnen ontstaan als gevolg van uw eigen handelen of als gevolg van externe factoren
Opdrachten
Het proces van risicomanagement is eenvoudig maar doeltreffend De voorgestelde werkwijze kent vijf
zeer eenvoudige fasen die in het volgende schema getoond worden
Fase 1 Voordat u enige zinvolle actie tegen een mogelijk risico kunt ondernemen moet u weten wat u
kunt tegen komen
Neem een moment de tijd en overwegen wat mogelijke risicos zijn in uw leven Vul deze in tabel 1
Tabel 1
1 risicos inventariseren
2 risicos kwantificeren
3 tegenmaatregelen inventariseren
4tegenmaatregelen implementeren
5monitoren en herzien
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
182
Risicorsquos Mate van waarschijnlijkheid Te verwachten impact
Fase 2 Zodra u uw risicorsquos geiumlnventariseerd heeft moet u ze kwantificeren De risicorsquos waarin u echt
geiumlnteresseerd bent zijn de moeite waard om iets aan te doen
Geef elk risico het aantal punten dat overeenkomt met hoe ernstig het risico misschien is
Bekijk de risicorsquos die u gekozen hebt en schat hoe waarschijnlijk met behulp van de volgende termen
onwaarschijnlijk mogelijk waarschijnlijk en onvermijdelijk
Beschrijf de mogelijke gevolgen in termen als laag gemiddeld en hoog
Fase 3 Zodra u weet welke risicos de meest ernstige zijn kunt u beginnen mogelijke
tegenmaatregelen te inventariseren en deze te implementeren
TEGENMAATREGELEN
Risicorsquos Verplaatsen Verkleinen Controleren Herstellen
Fase 4 U stelt vast welke tegenmaatregelen verstandig en rendabel zijn en besluit waarin u wilt
investeren Daarna kunt u verder gaan en ze uit te voeren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
183
Hoog
Laag
Laag Hoog
Plaats de belangrijkste risicos in de rechter bovenhoek en de minst belangrijke in de linker
bovenhoek
In algemene termen kunnen de reacties op verschillende risicos grotendeels worden onderverdeeld in
vier categorieeumln
- Geen actie (laag-laag)
- Zou afgezwakt kunnen worden (laag-hoog)
- Moet afgezwakt worden (hoog-laag)
- Moet onmiddellijk afgezwakt worden (hoog-hoog)
Als de kans en de impact beide laag zijn kan het een volkomen redelijke beslissing zijn om niets te
doen en om bepaalde risicos te accepteren
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid maar een lage impact zou een verstandige aanpak zijn
om ze te controleren en te beheersen bijvoorbeeld door het verbeteren en documenteren van
processen door het verstrekken van adequate opleiding en onderwijs en door de uitvoering van de
controle en procedures om regelmatig te controleren en de situatie te beoordelen
Als de kans laag is maar de impact hoog dient een rampenplan te worden ontwikkeld Het is
daarnaast echter altijd goed te beseffen dat het oude gezegde voorkomen is beter dan genezen
evenzeer geldt Dus preventie waar dat mogelijk is
WAARSCH
IJN
-
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
184
Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid en een hoge impact zijn onmiddellijk risicobeperkende
maatregelen absoluut noodzakelijk
-
Hierbij moet echter worden opgemerkt dat er mogelijk enige overlap is omdat zoals met zo veel
dingen in het leven het niet altijd mogelijk is om alles te verdelen in overzichtelijke afgebakende
blokken Bijvoorbeeld risicoreductie of zich verzekeren tegen risicorsquos zouden beiden toegepast kunnen
worden in eacuteeacuten van de twee meest rechtse kwadranten in bovenstaand schema
Fase 5 Om het proces te voltooien moet u de effectiviteit in de gaten houden via monitoring of door
de controles die daarvoor in de plaats komen
Voor elke in te voeren tegenmaatregel moet u overwegen of
- Het werkt waarvoor het bedoeld is
- Het de totale blootstelling aan risicos vermindert
- Het verbetert
- Het rendabel blijft
- Het niveau van restrisico aanvaardbaar is
- Het wordt nageleefd
Samenvatting moduletijd-en stressmanagement
In deze module heeft u geleerd hoe u beter om kunt gaan met stress het organiseren en plannen van
uw taken en het managen van de risicorsquos
Beheren en
bewaken
Reductie-
overdracht
Accepteren
Verzekeren
WA
AR
SC
HIJ
N
LIJ
KH
EID
IMPACT
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
185
Hoofdstuk 5 Een gezonde leefstijl
Dit hoofdstuk verkent aspecten van gezondheid en welzijn en spiritualiteit
51 Gezondheid en welzijn
Onderzoek toont aan dat de gezondheid op elke leeftijd of in elk stadium van het leven kan worden
verbeterd Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voor een merkbare verbetering van de gezondheid
optreedt
Doel praktische manieren op een rij zetten om uw gezondheid en uw welzijn te verbeteren
De tijd die nodig is voor deze module 1 uur 40 minuten
Introductie
In deze module gaat u een aantal terreinen van gezondheid verkennen De module heeft to doel uw
bewustzijn te verhogen en uw gezondheid te verbeteren Gezondheid is een waardevolle grondstof
voor een persoon op elke leeftijd of in elke fase in het leven Gezondheid wordt beiumlnvloed door de
levensstijl die we erop nahouden Het beoordelen van uw huidige gezondheidstoestand en de
gebieden waar verbeteringen nodig zijn zal helpen om een gezondheidsstrategie te implementeren
die een aspect van gezondheid in positieve zin kan veranderen
Alles wat u doet kan positief of negatief effect hebben op uw gezondheid Daarom is het belangrijk bij
het opbouwen van een positieve gezondheid om de gezondheidsbevorderende handelingen te
identificeren en deze over te nemen
Zelfbeoordeling gezondheid en welzijn
Gebruik de onderstaande zelfbeoordeling ook om uw vaardigheden opnieuw te evalueren na het
uitvoeren van de opdrachten in deze module
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
186
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Denkt u dat uw gezondheid en welzijn kan worden
verbeterd
2 Gaat u uw gezondheid te verbeteren
3 U gelooft dat uw gezondheid onder controle is
4 U weet niet hoe u uw gezondheid kunt verbeteren
5 U weet meestal wat er nodig is
6 U bent bereid om uw energie te steken in het onderhouden
van uw gezondheid
Tel uw score in iedere kolom op
Totaal
Tel uw scores voor de vragen 1 tot 6 op
Uitslag
Een score van
20-30 betekent dat u een goed begrip heeft van sommige aspecten van gezondheid en welzijn
misschien heeft u het niet nodig om dit onderdeel te volgen
10-19 zijn redelijke scores maar u kunt door her volgen van dit onderdeel een beter begrip kirjgen
van uw gezondheid
0-9 u heeft veel te winnen op het gebeid van gezondheid en welzijn door dit onderdeel te volgen
Overzicht van opdrachten
511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
512 Behoud van gezondheid en welzijn
513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
187
Opdracht 511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren
Onder de bevolking is de algemene kennis en het bewustzijn van de gezondheid zeer hoog Over het
algemeen beperken mensen hun gezondheid door specifieke acties die nodig zijn te vermijden
Doel manieren van denken ontwikkelen over de controle van de persoonlijke gezondheid nemen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
De truc is om gezondheidswinst te beginnen van waar u uw lichaam uw geest uw emoties en uw
geest zich nu bevinden en uw gezondheid stapsgewijs verbeteren
Het ontwikkelen van een consistente en lonende strategie gericht op gezondheidswinst zal een
positieve verschil in uw gezondheid opleveren dat binnen 4 tot 6 weken kan worden
Case studies van gezondheidswinst
Case studie 1
Een 57-jarige werknemer werkzaam in de productie had last van pijn in zijn rug Een fysiotherapeut
beval oefeningen aan voor het versterken van de rugspieren en demonstreerde betere tiltechnieken
Hij werd geadviseerd om vijf keer per week te oefenen Binnen drie weken was de pijn verminderd en
na zes weken had de werknemer een goede houding en was in staat om te tillen Zijn kracht werd
herbouwd en de pijn verdween
Case studie 2
Een vrouw van 65 in een stressvolle administratie baan begon in gewicht toe te nemen en hoge
bloeddruk te ontwikkelen Ze wenste te blijven werken maar ze was bezig met haar gezondheid Ze
won medisch advies in Haar bloeddruk en cholesterolniveau werden gecontroleerd en ze werd
geadviseerd om gewicht te verliezen zich bezig te houden met matige lichaamsbeweging en de stress
te verminderen Ze had eerder zonder succes dieumlten gevolgd maar ze had nog nooit een programma
in combinatie met matige lichaamsbeweging geprobeerd Dit keer voelde ze zich door het combineren
van zowel een passend dieet en lichaamsbeweging als haar reacties op het beheersen van de stress
binnen 6 weken meer ontspannen en begon ze langzaam en gestaag gewicht te verliezen
Case studie 3
Een man van midden veertig was zonder werk en ontwikkelde een milde depressie Hij voelde zich
waardeloos onwaardig en incompetent Aanvankelijk hield hij dit voor zichzelf omdat hij vreesde
dat zijn depressie zou worden opgemerkt Na enige tijd besloot hij met een verpleegkundige te
praten die een aantal praktische strategieeumln voor het omgaan met gevoelens en gedachten had
voorgesteld De verpleegkundige raadde hem tevens professionele ondersteuning aan
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
188
De man hield zich bezig met het beoefenen van een aantal strategieeumln om verschuiving van
denkpatronen op gang te helpen en om zijn stemming te verlichten Dit leidde tot meer positieve
vooruitzichten Een functieanalyse passend bij zijn competenties en diverse vaardigheden heeft hem
verder gemotiveerd om nieuw werk te zoeken Binnen acht maanden had hij een geschikte en
bevredigende baan
Case studie 4
Een vrouw met twee jonge kinderen was net gescheiden Ze moest aan het werk om inkomen in te
brengen dat het gezin het huis kon aanhouden en de kosten van kinderopvang kon betalen Haar
familie woonden niet in dezelfde gemeente en kon haar niet helpen met kinderopvang Ze besloot
haar eigen cregraveche op te zetten een kinderopvanggroep voor kinderen van jonge moeders in haar
omgeving Ze keek rond naar informatie over sociale ondernemingen kleine zelfstandigen de
beschikbaarheid van subsidies en zette alle juridische en medische eisen op een rij om gastouder te
worden Binnen vijf maanden had ze een plaatselijke cregraveche voor haar kinderen en drie anderen
opgezet Dit leverde haar een basisinkomen op Het business plan wees uit dat ze met twee andere
moeders samen moest gaan werken om het aantal kinderen in haar cregraveche te vergroten
Samenvatting Gezondheid en welzijn omarmen uiteenlopende levenssituaties Gezondheid kan ten
allen tijde worden verbeterd door middel van een gerichte en gefundeerde visie Gezondheidswinst
kan na 4 tot 6 weken worden waargenomen
Opdracht 512 Gezondheid en welzijn onderhouden
Soms gezondheid kan slecht zijn als gevolg van een chronische aandoening In deze omstandigheden
is het zaak is om de effecten van de aandoening te beperken en ervoor te zorgen bijkomende
problemen te vermijden
Doel manieren ontwikkelen om uw gezondheid te handhaven en te verbeteren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Welke specifieke gezondheidsmaatregelen zijn nodig om uw gezondheid nu en in de toekomst te
verbeteren
2 Wat zijn de voordelen hiervan
3 Wat zal u motiveren om specifieke gezondheidsbevorderende acties te ondernemen
4 Hoe kunt u belemmeringen overwinnen
5 Welke ondersteuning of hulp heeft u nodig
6 Kunt u deze dingen eigenlijk doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
189
U gaat geleidelijk beginnen met eacuteeacuten nieuwe gezondheidsactie bouwen in de eerste week van mijn
gezondheidsstrategie
U gaat van deze eerste gezondheidsactie een gewoonte te maken Wanneer dat gebeurd is gaat u de
tweede gezondheidsactie beginnen en die blijven volhouden totdat alle verbeteringen van de
gezondheid die u op dit moment in uw leven wilde realiseren zich hebben voltrokken
Voor ieder gezondheidseffect actie stelt u zich de volgende vragen
- Hoe kwam u er op
- Welke aspecten van de gezondheidsactie werden bereikt Welke waren minder succesvol
- Wat kon met de actie worden bereikt
- Wat heeft de gezondheidsactie belemmerd
- Wat kunt u doen om een belemmering of een barriegravere een beperkende factor te overwinnen
- Welke extra maatregelen moet u nemen om een algemene verbetering van uw gezondheid te
realiseren
Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren bestudeerd om een positieve gezondheid in uw
leven op te bouwen
Opdracht 513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem
Doel een strategie voor het beheer van kritieke gezondheid te identificeren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 Is er extra informatie die u nodig heeft om u te helpen uw huidige conditie te houden Waar zou u
dit kunnen vinden Hoe betrouwbaar is informatie over de therapeutische protocollen
2 Zijn er ontwikkelingen in de vooruitgang van de gezondheid met betrekking tot uw conditie
3 Zou het nuttig zijn om af te spreken met oudere mensen in een vergelijkbare situatie
4 Wat heeft in het verleden voor u gewerkt als het gaat om het bewaken van uw conditie en wat zou
nu kunnen helpen
5 Zou een verbetering van uw stemming een positieve invloed op uw conditie hebben
Samenvatting In deze opdracht heeft kennis gemaakt met andere manieren om bij uw gezondheid
stil te staan
Samenvatting module Gezondheid en welzijn
In dit deel heeft u manieren geleerd om uw gezondheid door middel van verschillende technieken te
verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
190
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
191
52 Spiritualiteit
De geest is een essentieel aspect van het mens-zijn Het is een essentie in de kern van ons wezen
Doel praktische manieren om uw spirituele kant te verkennen
De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 40 minuten
Introductie
Deze module zal op een concrete manier ideeeumln van spiritualiteit en spirituele bekwaamheid
introduceren die van praktische waarde voor u kunnen zijn Mensen zijn zich vaak niet bewust van
hun spirituele aard en ontkennen vaak een geestelijk bestaan Carl Jung een beroemde psycholoog
suggereert dat spirituele geestelijke volwassenheid (individuatie) een belangrijke uitdaging is in de
tweede helft van het leven
Spiritualiteit kent veel elementen Het is een essentieumlle kwaliteit en de essentie van levende wezens
Het is aanwezig in en om ons heen Spirituele energie stroomt en kan worden gericht
De opdrachten in deze module omvatten een scala van technieken zoals meditatie en visualisatie De
energie van de mens is deels spirituele energie In eenvoudige termen de energie die afhankelijk is
van het bestaan van het fysieke lichaam wordt beschouwd als menselijke energie en hetgeen de dood
overstijgt kan als spirituele energie beschouwd overwogen
De aanpak is algemeen onafhankelijk en vrij van een bepaalde religieuze stroming
Hoe is het met uw spirituele energie gesteld
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden op spiritueel terrein beter te leren
verstaan
Het is aan te raden deze zelfbeoordeling nogmaals in te vullen na het uitvoeren van de opdrachten in
deze module
Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp
van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en
5 betekent ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
1 Kunt u uw spirituele kant herkennen
2 Verstaat u de energiestromen rond uw lichaam
3 U bent regelmatig met uw spirituele zelf verbonden
4 U bent zich bewust van uw spiritualiteit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
192
5 U bent zich er van bewust van dat er energiestromen
door uw lichaam gaan
6 U heeft zich altijd verbonden gevoeld met iets hogers
dan uzelf
7 De mens is complex en multidimensionaal
Tel de punten in iedere kolom op
Totaal
De uitslag
24-35 betekent dat u een goed beeld heeft van wat spiritualiteit voor u betekent en dat het niet perse
nodig is om deze module te doen
12-23 zijn redelijke scores maar u kunt spirituele kant beter leren kennen door de opdrachten uit
deze module te doen
0-11 u zult zeker meer inzicht in uw spiritualiteit krijgen door deze module te volgen
Lijst van activiteiten
521 Energiebalans inleiding tot uw energiesysteem
522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
523 Reiniging van uw energiesysteem
524 Bescherming van uw energiesysteem
525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk weten
526 Het bereiken van innerlijke vrede
Opdracht 521 ndash Energiebalans inleiding in het energiesysteem
In het menselijk lichaam binden zich brandpunten van energie Deze energiecentra ook wel chakrarsquos
genoemd geven en nemen energie Het lichaam heeft zeven grote energiecentra en vele minder
belangrijke kleinere zoals op de palmen van de handen en de voetzolen Den zeven belangrijkste
chakras (energiebronnen) zijn te vinden aan de basis van de ruggengraat onder de solar plexus
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
193
boven de solar plexus in het midden van de borst bij de keel op het voorhoofd en op de kroon van
het hoofd (zie diagram in 522)
Doel de energiecentra in uw lichaam leren lokaliseren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier en pen twee kussens een pendel een andere vertrouwde persoon
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u met behulp van een vertrouwd persoon uitvinden waar de energiebronnen
zich in uw lichaam bevinden
2 We spreken daarom van persoon A en persoon B
3 Persoon A ligt op de vloer met een kussen onder het hoofd en eacuteeacuten onder de knieeumln indien
gewenst
4 Persoon B beweegt de pendel ongeveer 75 cm boven de voeten en beweegt de pendel langzaam
over het lichaam Stop wanneer de pendel15 begint te bewegen om te bepalen of er iets waar te
nemen valt met de klok mee tegen de klok in zijwaarts of gewoon trillen
5 De pendel wordt bewogen in de richting aangegeven in de tekening
6 Noteer de plaats op het lichaam waar de pendel in beweging is en de richting ervan
7 Wanneer het eindpunt boven het hoofd bereikt wordt stopt u en noteert u met behulp van de
onderstaande tabel de soorten bewegingen die u waargenomen heeft
15
wwwtijdvoorspiritualiteitnl
Start 1
Start 2 Finish
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
194
8 Wissel van plaats met met Persoon B en herhaal de procedure
9 Waar heeft u de chakrarsquos kunnen waarnemen
Posities en beweging van de Chakras
Positie Bewegingsrichting Bewegingssnelheid
Samenvatting In deze oefening heeft u de posities van uw energiecentra geiumldentificeerd en de
soorten bewegingen die daarmee verbonden zijn
Opdracht 522 ndash Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart
Energiecentra ontvangen energie van de velden rond het lichaam maar ze geven ook energie Via
deze energiestromen ontvangt u allerlei signalen emotioneel mentaal fysiek en energiek De
kwaliteit en kenmerken van energie kunnen verschillen sommige zijn negatief andere positief voor
lichaam geest of gevoelsleven
Doel een methode leren kennen om evenwicht tussen de energiecentra te creeumlren
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen een rustige plek een pendel en een vertrouwde vriend
Opdracht
1 Wanneer een chakra in balans draait hij met de klok mee of tegen de klok in De chakra
beweegt gestaag en regelmatig in een cirkelvormig patroon Als de chakra gaat zigzaggen
(zijwaartse bewegingen maakt) dan is hij uit balans Als de pendel niet beweegt boven een
chakra dan is die gesloten beschermd of weinig gebruikt
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
195
2 De gedachte is dat de stroom van energiebewegingen zich erop richt om in of uit de chakra te
stromen Door u bewust op uw energiecentrum te richten en uw energie doelgericht in de
gewenste richting bewegen kan het evenwicht herstellen
3 U begint met oefenen
a kies uw hart of solar plexus chakra
b u gaat zitten of liggen
c u probeert te ontspannen en rustig te worden
d probeer een beeld te vormen van de door u gekozen chakra en tast de manier af waarop
het zich beweegt
e verander de beweging als het te snel of te langzaam gaat
4 Vraag uw vriend om de manier waarop deze chakra zich beweegt te controleren door met de
pendel te draaien
5 Hoe ging het draaien Hoe voelde het
U kunt nu deze oefening herhalen met uw andere chakras en vervolgens opnieuw hun beweging met
een pendel controleren
Positie van de energiecentra en hun namen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
196
Daarnaast zijn er kleinere of minder belangrijke chakras energiecentra op de handpalmen
voetzolen heupen knieeumln ellebogen en op sommige andere plaatsen
1 U kunt aantekeningen maken over de impact van uw geest op uw energiecentra
2 Als al uw chakrarsquos zich wentelen en in een regelmatig tempo draaien met een diameter van 20
cm zijn ze in balans
Samenvatting In deze opdracht heeft u geoefend om met uw geest de beweging van de
energiecentra te veranderen en uw chakras in evenwicht te brengen
Opmerking deze opdracht vraagt wat oefening voordat u de manier om uw chakra beweging
beiumlnvloeden meester bent
Opdracht 523 ndash Reiniging van uw energiesysteem
De elektromagnetische velden rond een lichaam kunnen verschillende signalen opvangen Sommige
kunnen negatieve effecten hebben Daarom is het nuttig om op gezette tijden uw energiesysteem te
beschermen
Doel een methode leren om de energiecentra te reinigen
Duur van de opdracht 10 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig in een stoel zitten en wacht tot u tot rust gekomen bent
2 Nu stelt u zich een stroom van licht voor die vanaf de bovenkant van uw hoofd helemaal rond en
over uw hele lichaam gaat en die langzaam recht naar beneden tot de vloer gaat zoals een douche
3 Dit visualisatieproces wist en reinigt elektromagnetische velden rond uw lichaam het verwijdert alle
hulpstukken die nutteloos zijn
4 Deze techniek kan gebruikt worden na moeilijke of uitdagende ontmoetingenvergaderingen Of
bijzondere emotionele situaties
Samenvatting In deze opdracht heeft u een visualisatietechniek geoefend om uw energiecentra te
reinigen
Opmerking In deze opdracht kan gouden of zilveren licht worden gebruikt in plaats van wit
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
197
Opdracht 524 ndash Bescherming van uw energiesysteem
Doel een methode leren om uw energiecentra te beschermen
Duur van de opdracht 15 minuten
Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte
Opdracht
1 U gaat rustig zitten comfortabel en ontspannen
2 Daarna leest u eerst deze tekst
a Adem zachtjes vanuit uw hartstreek
b Stel u voor dat het middelpunt van uw hart stil kalm en in vrede is
c Stel u het middelpunt van uw hart voor als een goudkleurige helende lichtbron
d U verspreidt dit gouden licht geleidelijk door uw lichaam zodat het elk orgaan weefsel en
cel vult Heel uw borst uw buik uw hele skelet al uw spieren uw hele
spijsverteringssyteem heel uw zenuwstelsel en uw hele energetische systeem
e Verleng dan deze gouden lichtstraal van uw hart tot een zeepbel rond uw hele lichaam op 2-
3 meter Over uw hoofd achter uw rug onder uw voeten en voor u Zodat u volledig
omgeven wordt door een ovaal gouden bel van licht
3 Nu voert u deze opdracht uit en laat het proces over u heen komen
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geoefend om uw energiesysteem te
beschermen
Opdracht 525 ndash Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk
weten
In deze opdracht zoekt u verbinding met hoger bewustzijn Voordat u naar een hoger bewustzijn gaat
is het essentieel dat u door de vorige oefening uw energiecentra beschermt
Doel Om verbinding met een hoger bewustzijn te maken en de bijbehorende betekenissen te
verkennen
Duur van de opdracht 20 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
1 In deze opdracht gaat u uw energie sturen vanaf uw kruinchakra van uw hoogste punt naar het
Allerhoogste punt dat er bestaat De beschrijving van dat Allerhoogste punt is afhankelijk van uw
persoonlijke kennis of overtuiging Sommige mensen omschrijven dit als de goddelijke geest van
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
198
licht Heer van het Universum God de Godheid het hoogste punt van hun eigen bewustzijn het
centrum van de kosmische kracht of het midden van Organiserend Vermogen
2 Lees eerst de volgende tekst
a Comfortabel zitten ontspannen regelmatig te ademen
b U plaatst een gouden bel van licht om u heen
c U neemt notie van hoe uw geest en lichaam voelt
d Nu ademt u diep in uw hart in verhoogt uw energie van uw hart naar uw keel voorhoofd
kroon en dan stuurt uw energie zo hoog als u kunt tot uw Allerhoogste punt
e Stel uzelf dan een vraag zoals Wat is het beste voor mij om in deze tijd te doen Waar
ben ik in mijn leven Hoe kan ik het beste doen wat ik kan Wat is mijn rol op aarde in deze
tijd Of vragen die voor u van gelijkwaardige betekenis zijn
3 Vervolgens doet u deze oefening en maakt u aantekeningen van wat u ervaart
4 Ga voorzichtig om met de boodschap die u ontvangt overdenk en controleer de geldigheid die deze
voor u heeft
Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geleerd om contact te maken met een hoger
bewustzijn
Opdracht 526 ndash Het bereiken van innerlijke vrede
Innerlijke vrede is een gevoel van rust heelheid stilte en tevredenheid in uzelf
Doel manieren om innerlijke rust te identificeren
Duur van de opdracht 30 minuten
Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen
Opdracht
In deze oefening oefent u een andere manier van stilte en rust ervaren
a) Hartmeditatie u doet een hartmeditatie nadat u eerst oefening 524 gedaan heeft en het
gouden helende licht zich vanuit uw hart heeft uitgebreid rond uw hele lichaam
b) Ademhalingsmeditatie u ademt regelmatig gestaag en gelijkmatig adem vanuit uw borst U
telt tot 5 bij het inademen en tot zeven bij het uitademen Ga hiermee door totdat u zich
rustig en ontspannen voelt
c) Tekening in Healing Light 1 Stel uzelf voor dat u op enige afstand een goudgele zon ziet Van
deze zon krijgt u prachtige helende gouden energie Met deze gouden genezende energie vult u
uw hart en uw hele lichaam
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
199
d) Tekening in Healing Light 2 Stel u voor dat u vanuit uw hoofd door uw kroon heen
verbonden bent met de Allerhoogste bron van alle dingen U krijgt prachtige helende energie
van die Allerhoogste bron Laat deze energie naar beneden stromen uw hoofd in uw lichaam
binnen uw armen benen en voeten U ziet hoe de energie over en door u heen stroomt en een
cascade van gouden licht vormt
Samenvatting In deze opdracht heeft u geleerd op een andere manier stilte en rust te ervaren
Samenvatting module spiritualiteit
In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe u uw begrip van spiritualiteit menselijke energie en verbinding
met een hoger bewustzijn kunt verbeteren
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
200
Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK
In dit hoofdstuk leert u over manieren om doelen te stellen en actie te ondernemen in uw leven
Doel effectieve manieren vinden om doelen te stellen en actie te ondernemen
De tijd die nodig is om dit hoofdstuk te voltooien 35 minuten
Persoonlijk plan van aanpak
Een plan van aanpak biedt u een kans om zich te concentreren op de dingen die u zou willen bereiken
wijzigen of doen Het herinnert u aan waar u bent en waar u naar toe wilt en kan een route geven om
dit te bereiken
Gebruik het schema van het plan van aanpak terwijl u door de verschillende onderdelen van
dit werkboek heengaat Noteer de acties die u wilt ondernemen terwijl u de opdrachten in
de verschillende hoofdstukken maakt
Opmerking
Het plan van aanpak is een hulpmiddel voor uw toekomstplanning en ontwikkeling Het is positief dat
u alle of een deel van de oefeningen en activiteiten in dit werkboek gedaan heeft Bouw voort op wat
u daarin geleerd heeft en plan uw volgende stappen voor de toekomst
Hoever bent u met uw plan van aanpak
Gebruik deze zelfbeoordeling om uw vaardigheden in het stellen van doelen en het ondernemen van
actie op een rij te zetten U kunt deze opdracht nogmaals doen nadat u dit hoofdstuk heeft
afgemaakt
Voor elk van de volgende cijfer op een schaal van 1-5 staat de 1 voor ldquoweinigrdquo en de 5 voor ldquoveelrdquo
1 2 3 4 5
Noteer het
aangekruiste
nummer
1
In hoeverre voelt u zich in staat om de gewenste
doelen te bereiken
Heeft u de ervaring dat u meestal de doelen haalt
die u zichzelf stelt
Tot op welke hoogte stelt u zichzelf realistische
doelen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
201
In welke mate zet u tussenstappen om uw doelen te
bereiken
U beloont zichzelf altijd
U krijgt steun om uw doelen te bereiken
2
Redenen waarom u niet uw doel bereikt
- Uw motivatie en energie raakt op
- U stelt dingen voor u uit
- U schrikt van uzelf
- U wordt te kritisch op uzelf of op anderen
- Het is te moeilijk om het doel te bereiken
- De omstandigheden veranderen
Totaal
Uitslag
Tel de punten voor vraag 1 op en trek de punten van vraag 2 hier vanaf
20-30 betekent dat u erg goed bent in het ondernemen van actie
10-19 wil zeggen dat voordeel kunt behalen bij het veranderen van uw denkpatronen
0-9 betekent dat de manier waarop u naar uw leven kijkt grondig en kritisch moet herzien
Misschien moet u opnieuw stil staan bij de opdrachten in hoofdstuk 3
61 Een plan van aanpak maken
U kunt een plan van aanpak maken dat steeds herhaald dient te worden of u kunt een specifiek
eenmalig actieplan opstellen
De belangrijkste aspecten van een actieplan zijn
bull Een specifieke actie die u moet ondernemen kan manieren van denken geloven voelen zijn
omvatten alsmede stappen die u hiervoor (dagelijks) moet zetten- bijvoorbeeld aan werk komen
bull Wat gaat u doen
bull Hoe vaak gaat u dat doen
bull Wanneer gaat u dat doen en op welk moment van de dag
bull Hoeveel dagen in de week gaat u dat doen
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
202
bull Hoe zeker bent u dat u zal doen - op een schaal van 1-10 waarbij 1 helemaal niet en 10 is
helemaal zeker
bull Benodigde middelen 1 financieel tijd enz
bull Benodigde middelen 2 mensen - wie verder kan helpen
bull Een beschrijving van de verwachte resultaten of doelen - hoe weet u wanneer u succesvol bent
geweest
bull Een mogelijke persoonlijke beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen
Daarom is het plan van aanpak onderverdeeld in maatregelen die haalbaar en realistisch voor u zijn
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
203
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
204
Schema voor plan van aanpak (u kunt meer kopieeumln maken als u acties wilt herhalen of meer plannen wilt maken)
Vul in het schema de belangrijkste acties in die u wilt gaan ondernemen
Wat gaat u
doen
Uw actie
Hoe vaak
gaat u dat
doen
Wanneer
gaat u dat
doen en
op welk
tijdstip
van de
dag
Hoeveel
dagen in
de week
gaat u dit
doen
Hoe zeker bent u
dat u het zeker
zult gaan doen -
schaal 1-10 waar 1
i lsquohelemaal nietrsquo
betekent en 10
lsquozeker wetenrsquo
Benodigde
middelen 1
financieel
tijd etc
Benodigde
middelen 2
van wie
heeft u
verder hulp
nodig
Te
verwachten
uitkomsten
of
resultaten
Persoonlijke
beloning
voor uzelf
WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________
The Elephant Learning in Diversity BV
205