3771 ED Barneveld Takenpakket verloskunde...een taak. Dit wijkt mogelijk af van de tijd die vanuit...

Significant Thorbeckelaan 91 3771 ED Barneveld +31 342 40 52 40 KvK 3908 1506 [email protected] www.significant.nl

Takenpakket verloskunde Onderzoek naar taken, tijdsbesteding en productie van verloskundigen

KNOV

Barneveld, 17 juli 2015

Referentie: LK/mu-gd14.320

Versie: definitief 1.0

Auteur(s): Loes Koster, Maarten Batterink, Robin Stoof, Maria Schipper

Pagina 17 van 100 3. Takenpakket eerstelijns verloskunde

3. Takenpakket eerstelijns verloskunde

3.1 Inleiding

40 In dit hoofdstuk presenteren we het herijkte takenpakket eerstelijns verloskunde, inclusief tijdsbesteding.

In hoofdstuk 1 staat het doel van het herijken van het takenpakket beschreven en de samenhang met andere

stukken, zoals het beroepsprofiel en het landelijke opleidingsprofiel. Tevens is in hoofdstuk 1 opgemerkt dat

de beschrijving van de taken niet volledig recht doet aan bepaalde aspecten van verloskundige zorg die in

veel taken verweven zitten en dagelijkse praktijk zijn, zoals het bouwen van een (vertrouwens)relatie,

scheppen van een veilig klimaat en vraaggericht werken. In de volgende paragraaf beschrijven we kort de

uitgangspunten die zijn gehanteerd bij de herijking van het takenpakket. In bijlage C staat een uitgebreide

verantwoording van de aanpak, inclusief een verantwoording van het tijdsbestedingsonderzoek. Vervolgens

behandelen we het herijkte basispakket zelf, met achtereenvolgens de algemene basistaken, de aanvullende

taken, bijzondere taken en ten slotte de niet-cliëntgebonden taken.

3.2 Uitgangspunten en opbouw takenpakket

3.2.1 Uitgangspunten herijking takenpakket

41 Bij het tot stand komen van het nieuwe basistakenpakket zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

a. Het takenpakket zoals vastgesteld in 2007 is het vertrekpunt (voor zowel de opbouw van het taken-

pakket als de omschrijving van taken);

b. Met een werkgroep van eerstelijns verloskundigen is vervolgens vastgesteld:

i. De omschrijving van de verschillende taken; hierbij geldt als uitgangspunt dat:

- de taken voor zover mogelijk zo eenduidig mogelijk zijn geformuleerd, zodat elke taak

duidelijk is afgebakend, om overlap tussen taken en interpretatieverschillen over taken zo

veel als mogelijk te voorkomen;

- de taakbeschrijvingen voor alle verloskundigen herkenbaar zijn;

- de taakbeschrijving zo goed mogelijk aansluit bij hoe de verloskundige zorg momenteel

(anno 2015) wordt ingevuld;

- er een tijdsbesteding gekoppeld kan worden aan deze taak;

ii. De verschillende taken per onderdeel; hierbij geldt als uitgangspunt dat:

- taken zijn ingedeeld in cliëntgebonden basistaken, aanvullende taken, bijzondere taken, of

niet-cliëntgebonden taken;

- de taken zo goed mogelijk de totale verloskundige zorg omvatten, zoals deze momenteel

(anno 2015) wordt ingevuld, waarbij niet gepretendeerd wordt helemaal volledig te zijn;

c. Er is voor gewaakt dat het takenpakket zoveel mogelijk congruent is met het beroepsprofiel en het

opleidingsprofiel van verloskundigen;

d. Per taak is op basis van de tijdsbestedingsmeting (naar aanleiding van het gedurende één week tijd-

schrijven door verloskundigen) een gemiddelde tijdsbesteding berekend. Voor minder voorkomende

taken is aan praktijken een inschatting gevraagd van de gemiddelde tijd die zij besteden aan deze

taken;


e. Er worden gemiddelde tijden gerapporteerd. Deze gemiddelden doen niet altijd voldoende recht aan de

(grote) variatie die in het werk van verloskundigen zit. In de bijlage zijn dan ook spreidingsmaten

opgenomen (minimum, maximum, onnauwkeurigheidspercentage);

f. De tijdsbesteding geldt als tijd die momenteel gemiddeld genomen daadwerkelijk wordt besteed aan

een taak. Dit wijkt mogelijk af van de tijd die vanuit het perspectief van de cliënt of verloskundige

idealiter besteed wordt voor het goed uitvoeren van een taak;

g. Er wordt een gemiddelde tijdsbesteding voor cliënten uit niet-achterstandswijken gepresenteerd.

Hoewel in de tijdsbestedingsmeting tijd voor taken aan cliënten uit achterstandswijken is bijgehouden,

zijn de gemiddelde tijden per taak die hiermee berekend zijn door het lage aantal waarnemingen te

onnauwkeurig om op te nemen in dit rapport.

3.2.2 Opbouw takenpakket

42 In de volgende paragrafen wordt het basistakenpakket gepresenteerd voor de eerstelijns verloskunde.

Ten opzichte van het takenpakket 2007 zijn er nieuwe taken toegevoegd en is een aantal bestaande taken

opnieuw omschreven. Hierdoor zijn niet alle taken uit het vorige onderzoek een-op-een terug te vinden in de

nieuwe uitwerking van het takenpakket. De opbouw van het takenpakket wordt hieronder toegelicht en is

samengevat in figuur 2.

43 Voor wat betreft de opbouw aan de hand van het type taken wordt het vorige onderzoek gevolgd:

a. Algemene basistaken: deze taken worden door alle verloskundigen(praktijken) aan alle cliënten aan-

geboden. Dit is de reguliere prenatale, natale en postnatale zorg;

b. Aanvullende basistaken: deze taken worden door alle verloskundigen(praktijken) aangeboden, maar

alleen aan cliënten die daarvoor in aanmerking komen;

c. Bijzondere taken: deze taken worden facultatief door verloskundigen(praktijken) aangeboden. Dit

aanbod bevat taken die grenzen aan het verloskundig domein, zoals is verwoord in het beroepsprofiel.

Veelal zijn aanvullende vereisten (zoals deskundigheidsbevordering) nodig, om de bijzondere taken te

kunnen uitvoeren;

d. Niet-cliëntgebonden taken: dit betreft onder andere de taken die vallen onder de praktijkvoering. Het

gaat om alle taken die betrekking hebben op onder andere de organisatie van de praktijk (en dus niet-

cliëntgebonden zijn), de ontwikkeling van de verloskundigen en op kwaliteitsontwikkeling en innovatie.

Niet alle niet-cliëntgebonden taken worden door iedere verloskundige uitgevoerd. Bovendien zijn

bepaalde (vooral grotere) praktijken zo georganiseerd dat bepaalde medewerkers veel van de niet-

cliëntgebonden taken op zich nemen, en dat assistentes of praktijkmanagers hierbij een rol spelen15

.

15 Dit wordt ook wel functiedifferentiatie genoemd.


Figuur 2. Opbouw van het basistakenpakket eerstelijns verloskunde

3.2.3 Leeswijzer takenpakket

44 In dit hoofdstuk zijn voor elk cluster van taken de taken weergegeven en is per taak de gemiddelde tijd

gegeven. Zoals eerder benoemd, zijn de weergegeven tijdsbestedingen gebaseerd op twee bronnen:

a. De tijdsbestedingsmeting die door verloskundigen in een meetweek is bijgehouden. Dit vormt de

belangrijkste bron voor de meeste taken;

b. Een inschatting van de gemiddelde bestede tijd door de praktijk, van een aantal taken waarvan bekend

is dat ze relatief minder vaak worden uitgevoerd. In een aantal gevallen is hierbij gevraagd om de totale

tijd die per cliënt wordt besteed aan de betreffende taak. Deze tijd kan verdeeld zijn over meerdere

contactmomenten. In de tabellen met de tijdsbesteding is de gemiddelde tijd die op basis van een

inschatting is gemaakt gemarkeerd met een *.

45 Ten aanzien van de uitkomsten uit de tijdsbestedingsmeting is over alle praktijken de gemiddelde tijd per

taak per cliënt berekend. Dit is gedaan door eerst de gemiddelde tijd per praktijk te berekenen (over alle

verloskundigen die meegedaan hebben met de tijdsbestedingsmeting) en vervolgens de gemiddelde tijd per

taak over alle praktijken te berekenen. Op die manier tellen alle praktijken waarvoor een tijdsmeting is uit-

gevoerd even zwaar mee in de berekening van de gemiddelde tijd en wordt zoveel mogelijk recht gedaan aan

de praktijkvariatie.

46 Het aantal waarnemingen waarop het gemiddelde is gebaseerd, verschilt per taak. Dit komt omdat niet

alle taken in de meetperiode door alle praktijken even vaak zijn uitgevoerd. Zo zijn er voor veel voorkomende

taken - zoals reguliere controles - veel meer waarnemingen dan voor taken die minder voorkomen, zoals een

cervixcontrole. Zoals in paragraaf 2.3 is benoemd, worden gemiddelden van tijdsbesteding of productie in

deze rapportage lichtgrijs weergegeven als de onnauwkeurigheid van een variabele groter is dan 15% (bij een

betrouwbaarheid van 90%).

47 Als een vergelijking wordt gemaakt met de tijdsbesteding uit het vorig takenpakket, moet worden op-

gemerkt dat de tijdsbesteding in dit onderzoek op een andere wijze is onderzocht. In 2007 is voor alle taken

aan praktijken een inschatting gevraagd van de gemiddelde tijd die aan een taak wordt besteed. Dit levert

minder ‘precieze’ resultaten dan wanneer de werkelijke bestede tijd wordt geschreven, zoals het in dit onder-

zoek is gedaan.

48 In de bijlage zijn tabellen opgenomen met beschrijvende statistische maten (n (aantal waarnemingen),

gemiddelde, mediaan, minimum, maximum, (on)nauwkeurigheid van het gemiddelde.

Algemene basistaken Aanvullende taken Bijzondere taken

Prenatale zorg Testen en onderzoeken

Natale zorg

Postnatale zorg

Niet-cliëntgebonden taken

Overige bijzondere taken

Cliën

tgeb

on

den

taken

Aanvullende taken


3.3 Algemene basistaken

3.3.1 Prenatale zorg

49 Binnen de algemene basistaken die behoren tot de prenatale zorg worden acht verschillende taken

onderscheiden. Twee van deze taken zijn, met het oog op de tijdsbestedingsmeting, verder opgesplitst. Een

voorbeeld hiervan is cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals. Hier is de

taak opgedeeld in een ‘reistijddeel’ en de ‘afstemming’ zelf.

50 In tabel 7 zijn de taken weergegeven die vallen onder algemene basistaken prenatale zorg. Daarbij is de

gemiddelde tijd gegeven die een verloskundige besteedt aan de taak per cliënt per keer. De gemiddelde

tijdsbesteding voor de taken die vallen binnen de prenatale zorg ligt in lijn met de gemiddelde tijdsbesteding

uit het vorige onderzoek. Gemiddeld genomen duren de reguliere vervolgcontroles 17 minuten, terwijl uit het

vorige tijdsbestedingsonderzoek hiervoor 15 minuten was vastgesteld. Dit komt neer op een toename van

ongeveer 7%. De gemiddelde tijd voor de eerste controle rond de 8e zwangerschapsweek ligt op 40 minuten.

In het vorige onderzoek was dit 35 minuten, waarbij destijds was aangegeven dat de door de KNOV gewenste

tijd 45 minuten was. De tijdsduur voor telefonisch spreekuur en tussentijds (telefonisch) contact is 11 minuten

per contactmoment.

Algemene basistaken prenatale zorg

Gemiddelde tijd in minuten per contactmoment

Eerste (telefonische) contact 14

Eerste controle rond de 8e zwangerschapsweek 40

Reguliere vervolgcontroles en voorlichting (exclusief tijd besteed aan onderzoeken, zoals echo) 17

Centering pregnancy 20

Telefonisch spreekuur en tussendoor contact 11

Counseling Prenatale Screening (voor en na testen)

Counseling prenatale screening 12

Postcounseling na de uitvoering van de testen 10

Bespreken bevalling, inclusief voorlichting neonatale screening 16

Cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals

Reistijd (totaal heen- en terugreis) 14

Cliëntgebonden afstemming met collega’s en andere professionals 11

Cliëntgebonden administratie (uitgevoerd buiten contactmomenten met cliënt) 8

Tabel 7. Algemene basistaken: prenatale zorg (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidings-

maten bijlage D)

51 Ook is gevraagd naar de tijdsbesteding voor cliëntencontact in de vorm van centering pregnancy. Er is

daarbij gevraagd naar de tijdsbesteding per cliënt. De tijdsbesteding is namelijk erg afhankelijk van de groeps-

grootte en het aantal verloskundigen dat hierbij aanwezig is. Wanneer op die manier de gemiddelde tijd per

cliënt per keer wordt berekend, ligt deze tijd net iets hoger dan de tijd die gemiddeld wordt besteed aan

reguliere vervolgcontroles. Hierbij moet worden opgemerkt dat van vier praktijken tijdsbestedingsgegevens

over centering pregnancy zijn aangeleverd. In totaal waren er 10 praktijken in de respons die aangegeven

hebben ook aan centering pregnancy te doen. De onnauwkeurigheid van deze tijdschatting is groter dan 15%,

daarmee moet dit gemiddelde met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.


52 Ten aanzien van cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals en cliënt-

gebonden administratie moet worden opgemerkt dat de gemiddelde tijd is weergegeven per keer dat er

overleg is of dat geadministreerd wordt (tijd per overleg/aantal cliënten dat besproken wordt). De werkgroep

Eerstelijns verloskundigen schat in dat in de gehele prenatale fase 3 tot 4 keer afstemming met collega’s en

andere professionals plaatsvindt en 8 tot 10 keer cliëntgebonden administratie buiten contactmomenten met

de cliënt om. Het gemiddelde van de reistijd bij cliëntgebonden afstemming/bespreking is vermoedelijk een

overschatting, omdat dit gemiddelde betrekking heeft op alleen de gevallen waarbij er sprake was van reistijd.

Als er geen reistijd was, is dat niet geregistreerd.

53 De onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelden is voor de meeste taken lager dan de bovengrens

van 15%, wat betekent dat de resultaten voldoende nauwkeurig zijn. Voor postcounseling na de uitvoering van

de test, en de cliëntgebonden afstemming met collega’s en andere professionals is de onnauwkeurigheid

groter dan 15%. Deze gemiddelde tijden moeten dan ook met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

54 Als de gemiddelde tijd per taak vermenigvuldigd wordt met het gemiddeld aantal contactmomenten per

cliënt per taak, kan een benadering worden verkregen van de gemiddelde totale tijd die per cliënt wordt

besteed aan basistaken prenatale zorg (centering pregnancy buiten beschouwing gelaten). Veel taken worden

slechts één keer gedurende de prenatale fase uitgevoerd, maar dat geldt niet voor vervolgcontroles,

telefonische contacten, cliëntgebonden bespreking/afstemming en cliëntgebonden administratie. Voor vervolg-

controles en telefonisch contact is in de praktijkvragenlijst gevraagd naar het aantal contactmomenten met

cliënten (zie paragraaf 3.7). Gemiddeld is dit aantal respectievelijk 11,1 en 3,2. Daarvan uitgaande komt de

totale tijd voor vervolgcontroles op 186 minuten en voor telefonisch contact op 34 minuten. De tijdsbesteding

voor telefonisch contact is hoger ten opzichte van het vorig onderzoek; daarin is in totaal 5 minuten voor

telefonisch contact opgenomen.

55 Het aantal keer dat cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals en

cliëntgebonden administratie buiten contactmomenten met de cliënt om plaatsvindt, is niet uitgevraagd bij

eerstelijns praktijken. Daarvan heeft de werkgroep een inschatting gemaakt (zie alinea 52). Uitgegaan van

3 afstemmingsmomenten, waarbij in gemiddeld 2 gevallen sprake is van reistijd16

, is de totale cliëntgebonden

afstemming/bespreking (inclusief reistijd) 62 minuten. Bij 9 administratiemomenten is de tijd voor cliënt-

gebonden administratie in totaal gemiddeld 68 minuten. Ook voor deze taken is de gemiddelde totale tijds-

besteding hoger ten opzichte van het vorig onderzoek, toen er voor deze taken respectievelijk 15 en

30 minuten was opgenomen.

56 Alle taken opgeteld, komt de gemiddelde totale tijdsbesteding voor prenatale basistaken uit op

443 minuten. Dat is meer dan in het vorig onderzoek (380 minuten), wat voornamelijk voortkomt uit meer tijd

voor telefonisch spreekuur, cliëntgebonden afstemming en cliëntgebonden administratie en uit het feit dat het

bespreken van de bevalling in het vorig onderzoek niet als afzonderlijke basistaak prenataal was opgenomen.

16 Niet bij alle afstemmingsmomenten met collega’s en andere professionals is reistijd van toepassing. De gemiddelde reis-

tijd die in tabel 7 is opgenomen, betreft een gemiddelde over alleen de gevallen waarbij er sprake was van reistijd. Uit

bijlage D blijkt dat er in de meetweek voor in totaal 1.151 cliënten tijd voor reistijd bij afstemming is geregistreerd en voor

1.807 cliënten tijd voor de afstemming zelf. Op basis van die aantallen is het gemiddeld percentage van de afstemmings-

momenten waarbij er sprake is van reistijd 63,7%. Afgerond is dat in 2 van de 3 gevallen.


3.3.2 Natale zorg

57 Binnen de algemene basistaken die behoren tot de natale zorg worden zes verschillende taken onder-

scheiden. In tegenstelling tot het vorige onderzoek wordt bij de begeleiding van de ontsluitingsfase onder-

scheid gemaakt tussen ‘reguliere ontsluitingsfase’ en ‘ontsluitingsfase met toediening lachgas’.

58 Verloskundigen die hiervoor zijn geschoold, mogen per 1 september 2014 zelfstandig lachgas voor-

schrijven. Verloskundigen mochten al zelfstandig lachgas toedienen, waarbij een arts het lachgas voorschreef.

Lachgas mag echter alleen gebruikt worden in een omgeving met adequate toedienings- en afzuigings-

mogelijkheden. Oftewel in geboortecentra en ziekenhuizen en daarom niet in een thuissituatie. In de meet-

periode zijn 494 bevallingen geregistreerd, waarvan 30 waarbij tijdens de ontsluitingsfase lachgas is toe-

gediend. Het betreft dus ongeveer 6% van alle bevallingen die tijdens het tijdschrijven zijn geregistreerd. Door

het beperkt aantal waarnemingen heeft het gemiddelde van de tijdsregistraties van bevallingen met lachgas

een onnauwkeurigheid die groter is dan de bovengrens van 15%. Deze gemiddelde tijd kan dus gebaseerd

zijn op toevalsfluctuaties en moet dan ook met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

59 In tabel 8 zijn de taken met tijdsbesteding gepresenteerd. Gemiddeld genomen besteedt de verloskundige

368 minuten aan de bevalling (zonder lachgas, inclusief reistijd en administratie). In het onderzoek van 2007

was dit 390 minuten. Een mogelijke verklaring voor deze lagere tijdsbesteding ten opzichte van het vorige

onderzoek is dat de tijdsbesteding op een andere wijze is onderzocht. Zoals in paragraaf 3.1 is aangegeven,

is in het vorig onderzoek verloskundigen om een inschatting van de tijdsbesteding gevraagd, terwijl in dit

onderzoek verloskundigen in een meetweek daadwerkelijk bestede tijd hebben geregistreerd. In het eerste

geval bestaat de mogelijkheid dat tijd dubbel wordt geteld in gevallen waarin taken min of meer gelijktijdig

worden uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld administratie die tijdens de post partum plaatsvindt. Bij tijdschrijven in

een meetweek kan tijd niet dubbel worden geteld en wordt de bestede tijd onder een van beide taken

geregistreerd.

Algemene basistaken natale zorg Gemiddelde tijd in minuten

Reistijd (totaal van heen-, door- en terugreis) 36

Begeleiding ontsluitingsfase

Begeleiding ontsluitingsfase regulier 141

Begeleiding ontsluitingsfase met toediening lachgas 112

Uitdrijving 43

Nageboortetijdperk 29

Post partum 92

Administratie (cliënten bij wie verloskundige zelf bevalling heeft begeleid) 27

Tabel 8. Algemene basistaken: natale zorg (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor

spreidingsmaten bijlage D)

60 Opvallend is dat met name de begeleiding ontsluitingsfase (inclusief vaststellen van het begin van de

baring, exclusief reistijd) een lagere gemiddelde tijd heeft ten opzichte van het vorig onderzoek; 141 minuten


ten opzichte van 190 minuten. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat het aantal doorverwijzingen van de

eerste lijn naar de tweede lijn is toegenomen ten opzichte van 200717

.

3.3.3 Postnatale zorg

61 Binnen de algemene basistaken die behoren tot de postnatale zorg worden vijf verschillende taken onder-

scheiden. Daarbij is de taak ‘kraambedcontroles’ onderverdeeld in een deel ‘reistijd’ en de ‘kraambedcontrole’

zelf. Wat betreft ‘administratie’: bij cliënten bij wie de verloskundige de bevalling zelf heeft begeleid, vindt de

administratie plaats in de natale fase en tijdens kraambedcontroles. Als een verloskundige de bevalling echter

niet zelf heeft begeleid, vraagt dat extra tijd voor administratie.

62 In tabel 9 is de tijdsbesteding weergegeven voor de verschillende basistaken die behoren tot de

postnatale zorg. De totale gemiddelde tijd voor een kraambedcontrole bedraagt 54 minuten, inclusief reistijd.

Dit is 9 minuten meer dan de tijd die hiervoor in het vorige onderzoek was vastgesteld (45 minuten per

controle). Voor de overige taken ligt de gemiddelde tijdsbesteding in lijn met het vorige onderzoek.

63 De onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelden is voor de meeste taken lager dan de bovengrens

van 15%. Alleen voor de taak ‘Overdracht naar ketenpartners’ is de onnauwkeurigheid net groter dan 15%

(15,2%). Deze gemiddelde tijd moet dan ook met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

Algemene basistaken postnatale zorg

Gemiddelde tijd in

minuten per

contactmoment

Kraambedcontroles

Reistijd (totaal van heen-, door- en terugreis) 18

Kraambedcontroles 36

Telefonisch contact in de eerste 2 weken na bevalling 11

Begeleiding na de kraamperiode, inclusief de nacontrole rond 6 weken pp (inclusief eventuele

reistijd) 27

Overdracht naar ketenpartners (inclusief eventuele reistijd) 16

Administratie (cliënten bij wie verloskundige niet zelf bevalling heeft begeleid) 13

Tabel 9. Algemene basistaken: postnatale zorg (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor

spreidingsmaten bijlage D)

64 Als voor kraambedcontroles wordt gerekend met een gemiddeld aantal controles van 4,1 en voor tele-

fonisch contact met een gemiddelde van 1,0 (zie paragraaf 3.7), komt de gemiddelde totale tijdsbesteding van

basistaken postnatale zorg op 276 minuten in het geval de verloskundige zelf de bevalling heeft begeleid (en

geen administratie meer nodig is postnataal) en 289 minuten als de verloskundige de bevalling niet zelf heeft

begeleid. Dit komt ongeveer overeen met de tijdsbesteding uit het vorig onderzoek (285 minuten), met het

17 Overdracht van 1

e lijn naar 2

e/3

e lijn tijdens zwangerschap (prenataal) van 29,5% in 2007 naar 32,7% in 2012 en

Overdracht van 1e lijn naar 2

e/3

e lijn tijdens baring (nataal) van 20,9% in 2007 naar 21,4% in 2012 (Bron: Perinatale

Registraties Nederland - Grote lijnen 1999-2012. Stichting Perinatale Registratie Nederland (2013)).


verschil dat het gemiddeld aantal kraambedcontroles is afgenomen, maar de gemiddelde tijd per controle is

toegenomen.

3.4 Aanvullende taken

65 Aanvullende taken zijn taken die in principe alle verloskundigen kunnen uitvoeren. Deze taken worden

echter alleen uitgevoerd bij cliënten die daarvoor in aanmerking komen. Het gaat hierbij vaak om taken die

relatief weinig worden uitgevoerd. Ook de aard van een deel van deze taken brengt met zich mee dat er grote

variatie bestaat in de tijd die aan de betreffende taak per cliënt wordt besteed. Dit blijkt ook uit het tijds-

bestedingsonderzoek: vanwege de grote spreiding ligt de onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelde

tijd bij de meeste taken (ver) boven de 15%. Voor een deel van deze taken is vanwege de beperkte mate

waarin ze voorkomen ook gevraagd naar een inschatting van de tijd die verloskundigen gemiddeld genomen

besteden aan deze taak. In de tabel staan deze schattingen aangegeven met een *.

66 In tabel 10 worden de taken en gemiddelde tijdsbesteding gepresenteerd die behoren tot de aanvullende

taken. De taken ‘begeleiding bij zwangerschapsafbreking’, ‘taken rondom vroegsignalering huiselijk geweld en

kindermishandeling’, en ‘zorg bij vrouwenbesnijdenis’ bevatten schattingen van de totale tijdsbestedingen per

cliënt (som van alle contactmomenten) bij de begeleiding van een zwangere.

67 De gemiddeld weergegeven tijd voor ‘zorg voor en begeleiding bij een miskraam’ is de tijd die per contact-

moment met de cliënt bij een miskraam wordt besteed. De werkgroep Eerstelijns verloskundigen gaf aan dat

het in de meeste gevallen gaat om twee of drie (bel)afspraken.

68 Opvallend is dat op basis van de inschatting van praktijken de gemiddelde tijd voor de taken ‘begeleiding

bij zwangerschapsafbreking’, ‘vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling’ en ‘zorg bij vrouwen-

besnijdenis’ veel lager is dan de tijd die in het vorige onderzoek is opgenomen voor deze taken. De gemiddeld

ingeschatte tijdsbesteding voor deze taken is respectievelijk 84, 80 en 76 minuten, ten opzichte van

respectievelijk 150, 120 en 120 minuten. Hierbij moet worden opgemerkt dat de weergegeven tijdsbesteding

in het vorig onderzoek voor deze taken is gebaseerd op richtlijnen, terwijl het in dit onderzoek inschattingen

van verloskundigen van de werkelijk bestede tijd betreft. Daarbij geldt dat de tijdsbesteding afhankelijk is van

het aantal contactmomenten, wat per situatie kan verschillen.

69 Het prenatale huisbezoek neemt, net als de postnatale kraambedcontrole, gemiddeld ruim een halfuur in

beslag. De verloskundigen die mee hebben gedaan aan het tijdsbestedingsonderzoek hebben in één week tijd

samen 191 keer een prenataal huisbezoek uitgevoerd.

70 De tijdsbesteding voor groepsvoorlichting is gemiddeld 16 minuten per cliënt, maar hangt sterk af van de

groepsgrootte.


Aanvullende taken

Gemiddelde tijd in

minuten

Zorg voor en begeleiding bij een miskraam (inclusief eventuele reistijd) 21 (per contactmoment)

Begeleiding bij zwangerschapsafbreking 84*

Taken rondom vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling 80*

Zorg bij vrouwenbesnijdenis (extra tijd ten opzichte van 'reguliere' zorg) 76 totaal * (23 minuten prenataal;

29 minuten nataal;

24 minuten postnataal)

Extra controle en bloedprikken bij zwangeren met bloedgroep Rhesus c-negatief of Rhesus D-

negatief (extra tijd ten opzichte van 'reguliere' zorg) 16*

Begeleiding bij stuit 21*

Huisbezoek (prenataal)

Reistijd (totaal heen- en terugreis) 20

Huisbezoek 33

Groepsvoorlichting (inclusief organiseren en voorbereiden), per cliënt 16

Tabel 10. Aanvullende taken (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

3.5 Bijzondere taken

71 Bijzondere taken zijn taken die niet door alle verloskundigen worden uitgevoerd en bovendien niet aan

alle cliënten. Deze bijzondere taken kunnen worden onderverdeeld in ‘testen en onderzoeken’ en overige

bijzondere taken.

72 In tabel 11 worden de bijzondere taken gepresenteerd met daarbij een gemiddelde tijd. Van een aantal

typen echo’s kon een nauwkeurige gemiddelde tijdsbesteding worden berekend. Het gaat hier om echo’s die

relatief veel worden uitgevoerd binnen de verloskundigenpraktijk. Bij de tijdbestedingsmeting konden verlos-

kundigen ook aangeven dat ze nog andere typen echo’s hadden uitgevoerd en wat het doel van de echo was.

In de meeste gevallen ging het om een echo op verzoek van de zwangere. Andere redenen voor de echo die

werden genoemd waren AFI (bij serotiniteit), uitsluiten EUG en een echo na een miskraam. Gemiddeld

genomen besteden verloskundigen tussen de 15 en 20 minuten aan een echo. Dit is vergelijkbaar met de tijd

die wordt ingepland in echocentra (zie paragraaf 4.5).

73 De gemiddelde tijd voor structureel echoscopisch onderzoek en de combinatietest komt overeen met de

gemiddelde tijd die in het vorige onderzoek voor deze taken is vastgesteld. Hierbij geldt dat de onnauwkeurig-

heid van de berekende gemiddelden voor deze taken hoger is dan de bovengrens van 15%. Vanwege deze

grote onnauwkeurigheid en omdat deze onderzoeken vaak in echocentra worden uitgevoerd, verwijzen wij

naar de tijd die echocentra inplannen voor deze onderzoeken, zoals beschreven in paragraaf 4.5.

74 De totale tijd voor de uitvoering van de hielprik inclusief reistijd komt op ongeveer 30 minuten. Dit is aan-

zienlijk korter dan de 45 minuten die in het vorige onderzoek werd vastgesteld.

75 Het voorschrijven van anticonceptie (niet spiraal) en het voorschrijven en plaatsen van een spiraal zijn

taken die in het oude takenpakket nog niet waren opgenomen. Verloskundigen zijn hier vanaf 1 september 2014

toe bevoegd. Voor het voorschrijven en plaatsen van een spiraal geven verloskundigen aan gemiddeld

32 minuten te besteden, en voor het voorschrijven van andere anticonceptie 22 minuten.


Bijzondere taken Gemiddelde tijd in minuten

Testen en onderzoeken

Eerstelijns echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo's):

Algemene termijn echo 17

Indicatie-echo: ligging 15

Indicatie-echo: placenta lokalisatie 20

Indicatie-echo: groei 19

Indicatie-echo: bloedverlies 16

Indicatie-echo: vitaliteit 15

Indicatie-echo: overig 16

Structureel echoscopisch onderzoek 43

Combinatietest 29

Cervixcontrole 16*

Overige bijzondere taken

Uitwendige versie 38*

Risicoselectie Psychosociaal met behulp van een instrument, zoals de ALPHA-NL vragenlijst van TNO en de R4U checklist van Health Pregnancy 4 All 19

Uitvoering hielprik

Reistijd (totaal van heen- en terugreis) 19

Uitvoering hielprik 10

Tongriem klieven

Reistijd (totaal van heen- en terugreis) 20

Tongriem klieven 32*

Voorschrijven anticonceptie (niet spiraal) 22*

Voorschrijven en plaatsen van spiraal 41*

Echografische spiraalcontrole 15*

Preconceptiezorg 54*

Overige cliëntgebonden taken 33

Tabel 11. Bijzondere taken (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

3.6 Niet-cliëntgebonden taken

76 In de vragenlijst naar praktijkkenmerken is gevraagd naar de gemiddelde tijdsbesteding aan niet-cliënt-

gebonden taken per maand voor de gehele praktijk. Tevens is gevraagd naar het aantal medewerkers en de

tijd die deze medewerkers per week gemiddeld werken. In tabel 12 zijn de niet-cliëntgebonden taken weer-

gegeven met daarbij de gemiddelde ingeschatte tijdsbesteding per fte18

per week. Door deze tijdsbesteding uit

te drukken in tijd per fte per week, wordt rekening gehouden met de omvang van een praktijk.

77 Bij een deel van de niet-cliëntgebonden taken ligt de onnauwkeurigheid bij het berekenen van de

gemiddelde tijdsbesteding boven de 15%. De tijdsbesteding van deze taken moet dan ook met enige

voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

78 Door de gemiddelde tijd per taak van alle niet-cliëntgebonden taken bij elkaar op te tellen, wordt inzicht

verkregen in de gemiddelde tijd die per fte verloskundige per week wordt besteed aan niet-cliëntgebonden

taken. Gemiddeld wordt per fte verloskundige per week 474 minuten (bijna 8 uur) besteed aan niet-

cliëntgebonden taken. Dit komt neer op bijna 20% van de totale tijd en het betekent dat verloskundigen

gemiddeld 80% van hun tijd productief zijn.

18 In hoofdstuk 5 gaan we verder in op de inzet van medewerkers en de berekening van een fte.


Tabel 12. Gemiddelde tijdsbesteding niet-cliëntgebonden taken per fte verloskundige per week (grijs weergegeven:

onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

3.7 Aantal contactmomenten

79 In de praktijkvragenlijst is gevraagd naar het aantal contactmomenten met cliënten. Hierbij is de praktijk

gevraagd om de laatste 10 zorgkaarten te nemen en op basis daarvan het totaal aantal contactmomenten bij

elkaar op te tellen voor deze 10 cliënten. 100 praktijken hebben deze gegevens aangeleverd.

80 In tabel 13 is het gemiddeld aantal contactmomenten per type contact weergegeven. Niet alle vormen van

contact zijn hierbij opgenomen, zoals de eerste controle na ongeveer 8 weken die standaard bij alle cliënten

plaatsvindt, en bepaalde minder voorkomende typen echo’s. Wel is er een categorie ‘overig’ opgenomen.

81 Gemiddeld genomen houden praktijken per cliënt 11,1 reguliere ‘face-to-face’ vervolgcontroles. Door de

praktijken worden gemiddeld 2,3 termijn-, groei- en/of liggingsecho’s per cliënt uitgevoerd. Gemiddeld

genomen houden praktijken bij 70% van de cliënten een prenataal huisbezoek. Er zijn enkele praktijken die

(standaard) reguliere controles aan huis aanbieden. Dit verklaart het grote maximumaantal huisbezoeken in

de prenatale fase, en mogelijk ook het lage minimum aantal reguliere vervolgcontroles.

82 Tevens hebben praktijken in de prenatale fase ook gemiddeld ruim 3 keer een telefonisch contactmoment

met de cliënt, bijvoorbeeld tijdens een telefonisch spreekuur. Uit het tijdsbestedingsonderzoek (zie paragraaf

3.3.1) blijkt dat het telefonisch contact gemiddeld 11 minuten in beslag neemt. Per zwangere is er daarmee in

de prenatale fase ruim een halfuur telefonisch contact in totaal.

Taak

Gemiddelde tijd in

minuten per fte per

week

Facilitaire zaken

o.a. inkoop, voorraadbeheer, praktijkinrichting en – automatisering, organisatie en uitvoeren

Hygiëne en Infectiepreventie 34

Werkgevers- en maatschapstaken

o.a. opstellen dienstroosters, maatschapsoverleg, werkoverleg, functioneringsgesprekken 59

Administratie

o.a. financiële administratie, post en archief 66

Kwaliteit(sborging) en innovatie

o.a. deelname aan Kwaliteitsregister KNOV, kwaliteitsborging (praktijk-/zorganalyses en

bespreking, deelname aan wetenschappelijk onderzoek 47

Stakeholdermanagement

o.a. voorlichtingsbijeenkomsten, kringover-leg, cooperatie, deelname aan CVO, VSV, en

KNOV-activiteiten 38

Begeleiden van studenten verloskunde 63

Bestuurlijke of organisatorische functie

o.a. cooperatie, vereniging, etc. 36

Overleg voor inrichting integrale zorg

organisatorische zorginnovatie in de regio 28

Anders 61


83 In de postnatale fase houden praktijken gemiddeld 4,1 kraambedcontroles (bij de cliënt thuis). Het aantal

contactmomenten in de praktijk (voornamelijk nacontroles) is gemiddeld 0,3. Dit is laag, aangezien een

nacontrole tot het basistakenpakket behoort. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat bij cliënten die in de

tweede lijn zijn bevallen de nacontrole vaak in het ziekenhuis plaatsvindt. Bovendien geven cliënten zelf

mogelijk vaker dan bij andere taken aan geen behoefte te hebben aan deze nacontrole. Een eventuele onder-

zoekstechnische verklaring is dat gevraagd is naar ‘contactmomenten postnataal in de praktijk’ en verlos-

kundigen in de respons mogelijk nacontroles niet vanzelfsprekend daaronder hebben geschaard. Tot slot

hebben praktijken gemiddeld genomen één keer telefonisch contact met de cliënt.

Tabel 13. Gemiddeld aantal contactmomenten

n

(praktijken) Gemiddelde Mediaan Min Max

Onnauw-

keurigheid

Prenataal

Reguliere “face to face” vervolgcontroles in de

verloskundigenpraktijk99 11,1 11,6 1,0 15,2 4%

Telefonisch 100 3,2 2,9 0,2 16,2 9%

Aantal uitgevoerde termijnecho's 91 1,2 1,1 0,4 2,2 5%

Aantal uitgevoerde groei-echo's 100 0,7 0,6 0,0 2,0 12%

Aantal uitgevoerde liggingsecho's 100 0,5 0,4 0,0 1,1 13%

Bij de cliënt thuis prenataal (huisbezoek) 100 0,7 0,3 0,0 11,5 32%

Overig 100 0,5 0,1 0,0 7,9 32%

Postnataal

Bij de cliënt thuis postnataal

(kraambedcontroles)99 4,1 4,0 2,2 7,3 3%

In de praktijk 99 0,3 0,0 0,0 5,1 34%

Telefonisch 100 1,0 0,8 0,0 3,7 11%

Pagina 44 van 100 6. Takenpakket klinische verloskunde

6. Takenpakket klinische verloskunde

6.1 Inleiding

128 De voorgaande hoofdstukken hadden betrekking op eerstelijns verloskunde. In dit hoofdstuk wordt het

takenpakket klinisch verloskunde beschreven. Als eerste wordt ingegaan op de uitgangspunten die ten grond-

slag liggen aan het takenpakket en op algemene noties ten aanzien van de taken van klinische verlos-

kundigen. Voor een uitgebreide beschrijving van de gevolgde aanpak wordt verwezen naar bijlage C.

Vervolgens behandelen we het takenpakket zelf, de algemene basistaken, de aanvullende taken, bijzondere

taken en ten slotte de niet-patiëntgebonden taken.

6.2 Uitgangspunten takenpakket klinische verloskunde

129 Dezelfde uitgangspunten zijn gehanteerd als bij de vaststelling van het takenpakket eerstelijns verlos-

kunde (zie paragraaf 3.2). Het verschil is echter dat er voor klinische verloskunde nog geen takenpakket was.

Samengevat betekent dit dat de volgende uitgangspunten ten grondslag liggen aan het takenpakket:

a. Met een werkgroep van klinisch verloskundigen is vastgesteld:

i. De verschillende ‘routes’ die te onderscheiden zijn in de prenatale fase;

ii. De verschillende taken per onderdeel; hierbij geldt als uitgangspunt dat:

- taken zijn ingedeeld in patiëntgebonden basistaken, aanvullende taken, bijzondere taken,

of niet-patiëntgebonden taken;

- de taken zo goed mogelijk de klinische verloskundige zorg omvatten, zoals deze

momenteel (anno 2015) wordt ingevuld, waarbij niet gepretendeerd wordt helemaal

volledig te zijn;

iii. De omschrijving van de verschillende taken; hierbij geldt als uitgangspunt dat:

- de taken voor zover mogelijk zo eenduidig mogelijk zijn geformuleerd, zodat elke taak

duidelijk is afgebakend, om overlap tussen taken en interpretatieverschillen over taken

zoveel als mogelijk te voorkomen;

- de taakbeschrijvingen voor alle verloskundigen herkenbaar zijn;

- de taakbeschrijving zo goed mogelijk aansluit bij hoe de klinische verloskundige zorg

momenteel (anno 2015) wordt ingevuld;

- er een tijdsbesteding gekoppeld kan worden aan de taak;

b. Er is voor gewaakt dat het takenpakket zoveel mogelijk congruent is met het beroepsprofiel en

opleidingsprofiel van klinisch verloskundigen, de leidraad voor protocol positie klinisch verloskundigen

en het portfolio met bekwaamheidsverklaringen klinisch verloskundigen;

c. Het takenpakket eerstelijns verloskunde is als input gebruikt voor te onderscheiden taken en de

beschrijving van taken;

d. Op basis van een expertinschatting van de werkgroepleden klinische verloskunde is gekomen tot een

inschatting van tijdsbesteding van taken binnen de klinische verloskunde. Hierbij zijn tijdsinschattingen

van de individuele werkgroepleden met elkaar vergeleken en zijn verschillen geduid. Waar dat mogelijk

was, is er tot consensus gekomen over de inschatting van de gemiddelde tijdsbesteding per taak.


e. Bij het doen van tijdsinschattingen lag de nadruk op de huidige situatie in de praktijk. Waar deze sterk

afweek van de tijd die verloskundigen idealiter in de wenselijke situatie zouden willen besteden, is dat

benoemd.

130 In onderstaande paragrafen is in de tabellen de gemiddelde tijdsbesteding opgenomen waarover in de

werkgroep Klinisch verloskundigen consensus was. Dit is in toelichtende teksten benoemd als ‘expert-

inschatting’. Tekstueel is daarbij toegelicht welke variatie in de praktijk voorkomt. Er zijn taken waarover de

werkgroep het niet mogelijk achtte een inschatting te maken, omdat de variatie tussen patiënten, verlos-

kundigen en/of tussen klinieken zeer groot is. Dat is dan aangegeven in de tabel. Bijlage B bevat een

uitgebreide beschrijving per taak.

131 Als in dit hoofdstuk wordt gesproken op ‘de werkgroep’, wordt gedoeld op de werkgroep Klinisch verlos-

kundigen.

6.3 Algemene noties ten aanzien van het takenpakket klinische verloskunde

132 De werkzaamheden en rol van de klinisch verloskundige en de omgeving waarin zij werkt, zijn anders dan

die van een eerstelijns verloskundige. Bovendien geldt net als bij het takenpakket voor eerstelijns verlos-

kundigen dat het opknippen van de klinische verloskundige zorg in losse afgebakende taken onvoldoende

recht doet aan bepaalde aspecten van de klinische verloskundige zorg. Dit betreft veelal aspecten van zorg

die voor alle taken van belang zijn en in veel taken verweven zitten en daarmee dagelijkse praktijk zijn, maar

die niet gespecificeerd kunnen worden in een takenlijst. In deze paragraaf worden daarom enkele noties

benoemd, die relevant zijn voor de interpretatie van de inhoud van het takenpakket klinisch verloskunde.

133 Het gaat om onder andere de volgende aspecten die door de werkgroep Klinisch verloskundigen zijn

benoemd:

a. De klinisch verloskundige werkt onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog. Bij de toedeling en

aanvaarding van de werkzaamheden wordt rekening gehouden met de specifieke bevoegdheden van

de verloskundige zoals geregeld in de Wet BIG (artikel 3) en de geautoriseerde bevoegdheden en

bekwaamheidsverklaringen volgens ter plaatse geldende richtlijnen (Leidraad voor protocol positie

klinisch verloskundigen)26

;

b. De klinisch verloskundige is vaak medeverantwoordelijk voor de organisatie van de zorg op de

polikliniek en afdeling;

c. Belangrijk onderdeel van het takenpakket is samenwerking en afstemming met de gynaecoloog en

andere professionals. Dit is een continu proces en komt bij een groot aantal taken terug.

26 Een strikte uitleg van artikel 36 Weg BIG impliceert dat de klinisch verloskundige niet zelfstandig is bevoegd tot het

verrichten van voorbehouden handelingen ten aanzien van patiënten in de 2e/3

e lijn, omdat deze buiten haar deskundig-

heidsgebied liggen. In de praktijk voert de klinisch verloskundige veel voorbehouden handelingen zelfstandig uit, voor zover

dit past binnen de lokale afspraken (autorisatie, protocollen en bekwaamheidsverklaringen), waarbij de gynaecoloog de

eindverantwoordelijkheid draagt. Bron: KNOV en NVOG (januari 2014), Leidraad voor protocol positie klinisch verlos-

kundigen.


d. De klinisch verloskundige heeft te maken met complexe en voortdurend veranderende omstandig-

heden. Het is voor de klinisch verloskundige van belang snel te kunnen schakelen, met weinig

informatie, en te kunnen handelen in noodsituaties;

e. Zwangere vrouwen aan wie de klinisch verloskundige zorg levert, hebben een medische indicatie.

Vanwege deze problematiek is psychosociale begeleiding bij alle taken die de klinisch verloskundige

uitvoert van groot belang;

f. Tegelijkertijd is het de taak van de klinisch verloskundige om de fysiologie te bewaken (in plaats van

alleen te richten op pathologisch beloop) en de zorg ook juist te richten op wat goed gaat bij de

zwangere, rekening houdend met de medische indicatie;

g. Ten opzichte van de eerste lijn voert de klinisch verloskundige enkele aanvullende activiteiten uit, die

vaak verweven zijn in andere patiëntgebonden taken. Voorbeelden daarvan zijn:

i. Klinisch verloskundigen besteden een belangrijk deel van hun tijd aan CTG-bewaking;

ii. Onderdeel van het takenpakket van klinisch verloskundigen is het begeleiden en geven van

onderwijs aan en begeleiding van mensen in opleiding, vaak in de vorm van ‘bedside teaching’.

h. Er is een grote diversiteit in medische indicaties van patiënten en daarmee in het 'pad' dat patiënten

doorlopen. Daarnaast bestaan er grote verschillen tussen klinieken in de wijze waarop de zorg is

georganiseerd en welke taken de klinisch verloskundige uitvoert. In dit takkenpakket zijn de meest

voorkomende ‘patiëntroutes’ beschreven, is aangegeven welke taken tot basistaken behoren die elke

klinische verloskundige in elke kliniek uitvoert en is in de toelichting op taken soms benoemd op welke

verschillende wijzen de zorg georganiseerd kan zijn.

6.4 Algemene basistaken

6.4.1 Prenatale zorg

134 Er is een aantal wezenlijk verschillende routes te onderscheiden in de prenatale fase:

a. Begin zorg zwangerschap in de tweede lijn;

b. Instroom vanuit de eerste lijn naar aanleiding van een indicatie, zonder spoed;

c. Instroom in geval van spoed.

135 Voor de klinisch verloskundige zijn de taken die worden uitgevoerd voor route a. en route b. gelijk, alleen

het moment van instroom varieert - en daarmee het aantal keer dat een taak (voornamelijk vervolgcontrole)

wordt uitgevoerd. Bij instroom in geval van spoed (route c.) zijn de taken voor de klinisch verloskundige anders

dan in de eerste twee routes. Hieronder worden per route de basistaken genoemd. Bij instroom vanuit de eerste

lijn vindt voordat de route bepaald wordt (keuze tussen route b. en c.) doorverwijzing en triage plaats.

Doorverwijzing en triage

136 De werkgroep schat in dat doorverwijzing en triage, wat meestal een telefonisch contact betreft, 5 minuten

omvat voor de klinisch verloskundige.


Basistaken prenatale zorg - doorverwijzing en triage Expertinschatting

tijdsbesteding (in min)

Doorverwijzing en triage 5

Tabel 24. Basistaken klinische verloskunde prenatale zorg - doorverwijzing en triage

Route bij begeleiding vanaf begin zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed

137 Tabel 25 bevat de taken die de klinisch verloskundige uitvoert in het geval van begeleiding vanaf het

begin van de zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed. Dit is zorg die op de polikliniek

wordt geleverd. In slechts een beperkt aantal klinieken voert de klinisch verloskundige deze taken uit.

138 Deze taken komen op hoofdlijnen overeen met basistaken prenatale zorg van eerstelijns verloskundigen,

met het verschil dat er meer nadruk is op de medische indicatie van de zwangere. De expertinschatting van

de tijd per taak van de werkgroep ligt voor vervolgcontroles, counseling diagnostiek/PNS en het bespreken

van de bevalling dichtbij de gemiddelde bestede tijd in de eerste lijn (zie tabel 7). Ten aanzien van het eerste

(telefonische) contact, reguliere intake en telefonisch consult is de expertinschatting van de werkgroep voor

klinisch verloskundigen korter dan de gemiddelde tijdsbesteding in de eerste lijn. De werkgroep gaf aan dat

met name voor de reguliere intake in veel klinieken 30 minuten wordt ingepland, maar dat meer tijd hiervoor

wenselijk is.

139 Het was voor de werkgroep lastig om voor patiëntgebonden georganiseerde afstemming met collega’s en

andere professionals een inschatting per patiënt te maken, omdat dit op veel momenten gebeurt. Als

alternatief heeft de werkgroep daarom een expertinschatting gemaakt van de gemiddelde tijd die klinisch

verloskundigen in totaal per dag hieraan besteden. Dat is gemiddeld ongeveer 1,5 uur per dag (in een dienst

van 8 tot 9 uur), wat zou neerkomen op 16,7% tot 18,8% van de tijd. Hierbinnen valt ook de overdracht aan

het begin en einde van de dienst waarin patiënten worden besproken. De werkgroep benoemde dat deze tijd

in academische ziekenhuizen waarschijnlijk meer is.

140 De patiëntgebonden administratie buiten contactmomenten met de patiënt om is volgens de

expertinschatting gemiddeld in totaal 5 minuten.

Taken prenatale zorg - route bij begeleiding vanaf begin zwangerschap of bij

instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed (poliklinisch)

Expertinschatting


1 Eerste (telefonische) contact 5

2 Reguliere intake (inclusief counseling en echo) 30

3 Reguliere vervolgcontroles en voorlichting 15

4 Telefonisch consult en tussendoor contact 5 - 10

5 Counseling diagnostiek (o.a. vruchtwaterpunctie, vlokkentest) en prenatale screening (PNS)

20

6 Bespreken bevalling (vindt plaats tijdens vervolgcontrole) 15

7 Patiëntgebonden georganiseerde afstemming met collega's en andere professionals 1,5 uur per 8 tot 9 uur dienst per dag

8 Patiëntgebonden administratie, buiten contactmomenten met de patiënt om 5

Tabel 25. Taken klinische verloskunde prenatale zorg - route zonder spoed (poliklinisch)


Route bij instroom of doorstroom in geval van spoed

141 Taken die de klinisch verloskundige uitvoert als er sprake is van spoed, behoren tot de basistaken van de

klinisch verloskundige, in de zin dat iedere klinisch verloskundige in iedere kliniek deze taken uitvoert. Spoed-

situaties komen niet alleen voor bij patiënten die onder behandeling waren in de eerste lijn, maar ook bij

patiënten die al in de tweede lijn onder controle waren op de polikliniek. De eerste taak bij spoed is een eerste

spoedconsult, waarin onder andere anamnese en diagnostiek (inclusief interpretatie) worden uitgevoerd,

beleid wordt opgesteld en de zorg die nodig is wordt georganiseerd. Na het eerste spoedconsult zijn er

afhankelijk van de situatie verschillende vervolgtrajecten mogelijk (terugverwijzen naar de eerste lijn, over-

name door de poli, opname, doorverwijzing naar derde lijn). Deze trajecten vinden niet parallel plaats, maar

per patiënt is een van de trajecten van toepassing. De taken die de klinische verloskundige na het spoed-

consult uitvoert, verschillen afhankelijk van het opgestelde beleid.

142 In tabel 26 zijn de taken opgenomen, inclusief de expertinschatting van de tijd per taak die door de werk-

groep is gedaan. Een spoedconsult kost volgens de werkgroep gemiddeld 45 minuten, maar is afhankelijk van

de problematiek van de patiënt en bijvoorbeeld het soort diagnostiek dat moet worden gedaan (bijvoorbeeld

Cardiotocogram (CTG), echoscopie, laboratorium onderzoek). Terugverwijzing naar de eerste lijn en het

organiseren van overname van zorg naar de polikliniek kost naar de expertinschatting van de werkgroep

ongeveer evenveel tijd, 10 minuten. Overdracht in het kader van opname en doorverwijzen naar de derde lijn

kost meer tijd, respectievelijk gemiddeld 30 en 45 minuten. Bij doorverwijzing naar de derde lijn moet vaak

snel gehandeld worden en werkt de klinische verloskundige indien mogelijk samen met zorgverleners uit

andere disciplines. De tijd die in tabel 26 is opgenomen, betreft de expertinschatting van de totale tijd die

gemiddeld wordt besteed (over alle disciplines). De tijd die de klinisch verloskundige daadwerkelijk besteedt,

is afhankelijk van de situatie, zoals de handelingen die moeten uitgevoerd (en met welke snelheid) en de mate

waarin andere disciplines beschikbaar zijn.

Basistaken prenatale zorg - route bij instroom of 'doorstroom' in

geval van spoed

Expertinschatting


1 Eerste spoedconsult 45

2 Terugverwijzen naar de eerstelijn 10

3 Overname van zorg naar poli 10

4 Overdracht in het kader van opname 30

5 Doorverwijzen naar de derde lijn 45

Tabel 26. Basistaken klinische verloskunde prenatale zorg - route in geval van spoed.


Prenatale zorg - zorg aan opgenomen patiënten (op de zwangerenafdeling)

143 Zorg aan opgenomen patiënten omvat het doen van visites op de zwangerenafdeling. In slechts een

beperkt aantal klinieken voeren de klinisch verloskundigen deze taak uit, meestal wordt dit gedaan door de arts

of arts-assistent. Naar de expertinschatting van de werkgroep kost deze taak 5 tot 10 minuten per patiënt per

dag. Het aantal dagen dat zwangeren opgenomen zijn, varieert zeer sterk, afhankelijk van de medische

indicatie. De werkgroep gaf aan dat het niet mogelijk is een inschatting te doen van dit gemiddeld aantal dagen.

Basistaken prenatale zorg - zorg aan opgenomen patiënten Expertinschatting


Visite op zwangerenafdeling (per patiënt per dag) 5 - 10

Tabel 27. Basistaken klinische verloskunde prenatale zorg - zorg aan opgenomen patiënten

6.4.2 Natale zorg

144 Het leveren van natale zorg is een van de belangrijkste onderdelen van de klinisch verloskundige zorg.

Iedere klinisch verloskundige voert taken die hiertoe behoren uit. Tabel 28 geeft deze taken weer.

145 Consult sedatie, priming van de baring en inleiden van de baring worden niet bij iedere zwangere

standaard uitgevoerd, maar het zijn dusdanig veel voorkomende taken van klinisch verloskundigen dat ze als

basistaak zijn opgenomen in het takenpakket en niet als aanvullende taak. De werkgroep schat in dat deze

taken gemiddeld respectievelijk 45, 60 en 60 minuten kosten.

146 De tijd die klinisch verloskundigen besteden aan begeleiding van de ontsluitingsfase varieert sterk, en kan

ook over meerdere diensten (dus over meer dan een verloskundige) verspreid zijn. De werkgroep gaf daarom

aan geen gemiddelde expertinschatting te kunnen geven. De uitvoering en tijdsbesteding van deze taak is ook

niet goed vergelijkbaar met de uitvoering ervan in de eerste lijn. Enerzijds is de begeleiding door klinisch

verloskundigen intensiever dan in de eerste lijn, bijvoorbeeld vanwege CTG-bewaking, medicatie en/of

pijnstilling. Anderzijds zijn klinisch verloskundigen veelal niet continu bij de zwangere aanwezig, wat in de

eerste lijn vanaf een bepaald moment wel het geval is.

147 Begeleiding van de uitdrijving is wel vergelijkbaar met de eerste lijn, en de werkgroep sluit voor de expert-

inschatting van de tijdsbesteding daarom aan bij het gemiddelde van ongeveer 45 minuten dat in de eerste lijn

is geregistreerd (zie tabel 8). Als de neonaat een slechte start kent, moet de klinisch verloskundige direct

handelen. De tijd die zij daaraan besteedt, varieert tussen de 5 en 30 minuten en is afhankelijk van onder

andere de situatie van het kind en de beschikbaarheid van de kinderarts en andere disciplines. De werkgroep

is voor die taak niet tot een inschatting van de gemiddelde tijdsbesteding gekomen, vandaar dat de range is

opgenomen in de tabel. De resterende taken die direct na de geboorte plaatsvinden, kosten naar de expert-

inschatting van de werkgroep gemiddeld tussen de 5 en 30 minuten.


Basistaken natale zorg Expertinschatting


1 Eerste telefonisch contact en triage 5

2 Consult sedatie 45

3 Priming van de baring 60

4 Inleiden van de baring 60

5 Begeleiding ontsluitingsfase niet te bepalen

6 Uitdrijving 45

7 Opvang neonaat bij slechte start 5 - 30

8 Geboorte placenta 30

9 Hechten 20

10 Onderzoek van de pasgeborene 5 - 10

11 Directe nazorg postpartum 15

12 Administratie rondom natale zorg na partus 20

Tabel 28. Basistaken klinische verloskunde natale zorg

6.4.3 Postnatale zorg

148 De postnatale zorg is voor klinisch verloskundigen een relatief beperkt onderdeel van het gehele taken-

pakket. Het omvat kraambedcontroles, ontslag van de patiënt en een nacontrole, die veelal poliklinisch

plaatsvindt27

. Kraambedcontroles worden iedere dag dat de patiënt na de bevalling nog in het ziekenhuis is

uitgevoerd en kosten gemiddeld naar de expertinschatting van de werkgroep 15 minuten. Het aantal dagen

dat patiënten in het ziekenhuis verblijven na de bevalling, varieert sterk; de werkgroep kon geen uitspraak

doen over het gemiddelde daarvan. Het ontslag van de patiënt, inclusief overdracht aan betrokken partners en

compleet maken van het dossier kost gemiddeld 10 minuten voor de klinisch verloskundige en aan de

nacontrole wordt volgens de expertinschatting van de werkgroep 15 minuten besteed.

Basistaken postnatale zorg Expertinschatting tijdsbesteding

(in min)

1 Kraambedcontroles (per patiënt per dag) 15

2 Ontslag van patiënt 10

3 Nacontrole 15

Tabel 29. Basistaken klinische verloskunde postnatale zorg

6.5 Aanvullende taken

149 Klinisch verloskundigen hebben een groot aantal taken die alle klinisch verloskundigen uitvoeren, maar

niet op alle patiënten van toepassing zijn, de zogeheten aanvullende taken. Tabel 30 geeft weer welke taken

dit betreft.

27 Uit de PRN-registraties blijkt dat ongeveer 10% van de nacontroles weer door de eerste lijn wordt opgepakt

(Bron: Prenatale Registraties Nederland In Grote Lijnen 1999-2012).


150 Van enkele van deze taken is de tijdsbesteding die klinisch verloskundigen eraan besteden sterk af-

hankelijk van de patiënt, situatie en eventuele complexiteit van de medische indicatie. Hierdoor was het voor

de werkgroep lastig om een expertinschatting te doen van de gemiddelde tijdsbesteding. In de tabel is dit aan-

gegeven met ‘niet te bepalen’.

151 Tijdens de natale fase wordt regelmatig microbloedonderzoek uitgevoerd (soms meerder malen). Als dit

het geval is, kost de begeleiding van de klinisch verloskundige tijdens de natale fase meer tijd, gemiddeld 20

minuten per onderzoek volgens de werkgroep. De ingeschatte tijdsbesteding aan echoscopisch onderzoek is

vergelijkbaar met de tijdsbesteding ervoor in de eerste lijn (tabel 11) en bij echocentra (tabel 16). Ook de

expertinschatting van de werkgroep voor de tijdsbesteding bij begeleiding bij een miskraam (45 minuten) komt

overeen met de gemiddeld bestede tijd in de eerste lijn (2 tot 3 contactmomenten van 21 minuten).

152 Een belangrijk onderdeel van het takenpakket van klinisch verloskundigen - anders dan voor eerstelijns

verloskundigen - is participeren aan wetenschappelijk onderzoek. Dit houdt onder andere in dat klinisch

verloskundigen patiënten includeren in onderzoek, patiënten daarover informeren en om toestemming vragen,

onderzoek uitvoeren en registraties bijhouden. De werkgroep schat in dat dit per patiënt die participeert in

onderzoek ongeveer 20 minuten gemiddeld kost, extra ten opzichte van reguliere patiëntenzorg.

153 In de meeste klinieken wordt groepsvoorlichting gegeven aan zwangeren (en hun partners), vaak gericht

op een specifiek onderwerp. Deze bijeenkomsten duren gemiddeld 90 minuten en er is meestal 1 klinisch

verloskundige bij aanwezig. De omvang van de groepen varieert echter sterk, van 10 tot 50 patiënten, waar-

door het lastig was voor de werkgroep een inschatting van de gemiddelde tijd per patiënt te geven.

Aanvullende taken Expertinschatting


1 Handelen in acute en levensbedreigende situaties niet te bepalen

2 Micro bloedonderzoek 20

3 Echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo's) 20

4 Participeren in wetenschappelijk onderzoek, studies 20

5 Assisteren bij perioperatieve zorg 15

6 Assisteren bij postoperatieve zorg 10

7 Begeleiding bij zwangerschapsafbreking/intra-uteriene vruchtdood niet te bepalen

8 Zorg voor en begeleiding bij een miskraam 45

9 Zorg aan zwangeren met een laag sociaal economische status niet te bepalen

10 Vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling niet te bepalen

11 Groepsvoorlichting (10 - 50 patiënten) 90

Tabel 30. Aanvullende taken klinische verloskunde


6.6 Bijzondere taken

154 Bijzondere taken zijn taken die niet door iedere klinisch verloskundige worden uitgevoerd, voor niet iedere

patiënt. Veelal zijn aanvullende vereisten (zoals deskundigheidsbevordering) nodig om deze taken te kunnen

uitvoeren. Omdat niet iedere klinisch verloskundige in de werkgroep alle taken uitvoerde, zijn de

expertinschattingen voor deze taken minder betrouwbaar dan de expertinschattingen van andere taken. Tabel

31 geeft een overzicht van de bijzondere taken.

155 Op een aantal bijzondere taken wijkt de expertinschatting van de tijd per taak die door de werkgroep

Klinisch verloskundigen is gedaan, af van de gemiddelde tijd die is geregistreerd en/of ingeschat door eerste-

lijns praktijken en echocentra (paragraaf 3.5 en 4.5). De expertinschattingen van preconceptiezorg, structureel

echoscopisch onderzoek, voorschrijven van anticonceptie, voorschrijven en plaatsen spiraal en echografische

spiraalcontrole die door de werkgroep zijn gedaan, zijn korter dan de gemiddelden uit het tijdsbestedings-

onderzoek in de eerste lijn. Mogelijk komt dit gedeeltelijk omdat klinisch verloskundigen meer gebonden zijn

aan de tijd die ervoor beschikbaar is - de meeste van deze taken vinden plaats tijdens consulten op de poli.

Een andere mogelijke verklaring is dat klinisch verloskundigen - als zij deze taken uitvoeren - er meer

bedreven in zijn, omdat taken wellicht vaker voorkomen in de tweede lijn (zoals structureel echoscopisch

onderzoek).

156 De expertinschatting van de werkgroep van de tijd die klinisch verloskundigen besteden aan uitwendige

versie ligt hoger dan het gemiddelde in de eerste lijn (60 minuten ten opzichte van 38 minuten). De tijd die is

ingeschat voor combinatietest en cervixcontrole komt ongeveer overeen met de eerste lijn.

157 Ten aanzien van het toedienen van lachgas geeft de werkgroep Klinisch verloskundigen aan geen

expertinschatting te kunnen doen, vanwege de grote variatie die voorkomt in de praktijk. De werkgroep geeft

echter aan dat toediening van lachgas nooit meer dan 2 uur zal zijn; al het onderzoek naar lachgas en de

opgedane ervaring houdt dit tijdsbestek aan. Indien het langer dan 2 uur duurt is er vaak overdracht in

verband met stagnatie of een andere vorm van pijnstilling.

Bijzondere taken Expertinschatting tijds-

besteding (in min)

1 Preconceptiezorg 30

2 Combinatietest 30

3 Structureel echoscopisch onderzoek 30

4 Uitwendige versie 60

5 Bespreken bevalling bij afwijkende ligging of sectio in de voorgeschiedenis (inclusief

counseling)

15

6 Toedienen lachgas Niet te bepalen, max 120

7 Cervixcontrole bij zwangeren 15

8 Voorschrijven anticonceptie (niet spiraal) 15

9 Voorschrijven en plaatsen van spiraal 20

10 Echografische spiraalcontrole 10

Tabel 31. Bijzondere taken klinische verloskunde


6.7 Niet-patiëntgebonden taken

158 Klinisch verloskundigen besteden een deel van hun tijd aan niet-patiëntgebonden taken. De nadruk ligt

hierin op andere taken dan in de eerstelijns verloskunde. Zo vormt een belangrijk onderdeel van de niet-

patiëntgebonden taken het geven van onderwijs aan onder andere coassistenten, leerling-verloskundigen,

arts-assistenten en verpleegkundigen. Dit kan gekoppeld zijn aan patiëntgebonden zorg (bedside teaching),

maar kan ook fantoomonderwijs en theoretisch onderwijs omvatten. Daarnaast komt het - zeker in

academische klinieken - voor dat klinisch verloskundigen zelf wetenschappelijk onderzoek uitvoeren, bijvoor-

beeld in promotietrajecten.

159 Andere niet-patiëntgebonden taken zijn ‘ontwikkeling als professional’ (onder andere na- en bijscholing),

‘niet-patiëntgebonden teamoverleg’, ‘bestuurlijke of organisatorische functie’ en ‘kwaliteit en zorginnovatie’.

Onder het laatste valt onder andere de ontwikkeling van protocollen en richtlijnen, uitvoeren van registraties

en audits (LVR, kwaliteitssysteem, et cetera), maar ook het onderhouden van externe contacten die het

functioneren van en samenwerken binnen de zorgketen bevorderen. ‘Overige niet-patiëntgebonden taken’

omvatten onder andere logistieke werkzaamheden en taken rondom personeelszaken.

160 Tussen klinieken en tussen klinisch verloskundigen is er een grote verscheidenheid in welke niet-patiënt-

gebonden taken verloskundigen uitvoeren en hoeveel tijd zij daaraan besteden. Veelal worden binnen een

team van klinisch verloskundigen deze taken verdeeld. Daarnaast komen de genoemde taken en activiteiten

die daarbij horen in verschillende frequenties (per jaar, maand, week of dag) voor. Door de variëteit die voor-

komt in de praktijk is het onmogelijk om op basis van expertinschatting te komen tot een gemiddelde tijd per

niet-patiëntgebonden taak. De klinisch verloskundigen in de werkgroep hebben wel een inschatting gedaan

van hoe zij hun tijd verdelen over verschillende (clusters van) taken. Dat geeft enig inzicht in welk aandeel van

de totale tijd wordt besteed aan niet-patiëntgebonden taken. Daar gaat de volgende paragraaf op in.

Niet-patiëntgebonden taken

1 Onderwijs aan coassistenten, leerling verloskundigen, arts-assistenten, verpleegkundigen, et cetera

2 Uitvoeren van (wetenschappelijk) onderzoek

3 Ontwikkeling als professional

4 Teamoverleg

5 Bestuurlijke of organisatorische functie

6 Kwaliteit en zorginnovatie

7 Overige niet-patiëntgebonden taken

Tabel 32. Niet-cliëntgebonden taken klinische verloskunde


6.8 Verdieping tijdsbesteding klinisch verloskundigen: verdeling van de totale tijd

161 Als verdieping op het takenpakket en tijdsbesteding, heeft de werkgroep Klinisch verloskundige een

inschatting gegeven van de wijze waarop zij de totale tijd die zij werken verdelen over verschillende taken.

Ook hierin zitten verschillen tussen klinieken en verloskundigen, maar op hoofdlijnen wordt hieruit duidelijk

aan welke taken in verhouding veel en weinig tijd wordt besteed. Tabel 33 bevat een overzicht van deze

inschatting. Taken zijn hierin op een andere wijze uitgesplitst dan de taken in het takenpakket. Het onder-

scheid dat is gemaakt, is gebaseerd op een dag-/weekindeling van de klinisch verloskundige.

162 Klinisch verloskundigen besteden 30 tot 40% van hun tijd aan directe patiëntenzorg. In totaal besteden zij

naar inschatting van de klinisch verloskundigen in de werkgroep in de meeste gevallen meer tijd aan indirecte

patiëntenzorg (CTG-bewaking, patiëntgebonden overleg, patiëntgebonden administratie en participeren in

wetenschappelijk onderzoek), namelijk tussen de 25% en 80% van de tijd. Opvallend is dat de werkgroep

Klinisch verloskundigen over patiëntgebonden overleg aangaf daar gemiddeld 1,5 uur per dag aan te

besteden, wat neerkomt op 16,7% tot 18,8% van de tijd. Dit wijkt af van onderstaande inschatting op basis

van de verdeling van de tijd. Vermoedelijk ontstaat het verschil doordat patiëntgebonden overleg niet

plaatsvindt op dagen dat klinisch verloskundigen andere (niet-patiëntgebonden) taken uitvoeren. Ook kan er

sprake zijn van een overschatting als naar tijdsbesteding per dag wordt gevraagd en een onderschatting als

naar de tijdsverdeling per week wordt gevraagd. Niet-patiëntgebonden taken (organisatie van de zorg, niet-

patiëntgebonden administratie en overige niet-patiëntgebonden taken) maken tussen de 10% en 40% van de

tijd uit.

Taken Percentage

Directe patiëntenzorg (begeleiding van patiënten en uitvoeren onderzoeken bij patiënt) 30 - 40%

CTG-bewaking 10 - 20%

Patiëntgebonden overleg, waaronder overdracht 5 - 15%

Patiëntgebonden administratie 20 - 25%

Participeren in wetenschappelijk onderzoek 0 - 20%

Onderwijs geven, inclusief bedside teaching 5 - 15%

Organisatie van de zorg 0 - 10%

Niet-patiëntgebonden administratie 0 - 10%

Overige niet-patiëntgebonden taken 5%

Tabel 33. Verdeling van tijdsbesteding van klinische verloskundigen over verschillende taken

NB: bovenstaande percentages tellen niet op tot 100, omdat de ‘mix’ van taken zeer sterk varieert tussen

klinisch verloskundigen. Als voorbeeld: een verloskundige die relatief veel tijd besteed aan wetenschappelijk

onderzoek, zal wellicht minder tijd besteden aan onderwijs geven of organisatie van de zorg.

Pagina 55 van 100 A. Takenpakket eerstelijns verloskunde 2015

A. Takenpakket eerstelijns verloskunde 2015

Relevante notie bij het takenpakket

01 In paragraaf 3.2 van het rapport ‘Takenpakket verloskunde, onderzoek taken, tijdsbesteding en productie

verloskundigen’ (Significant in opdracht van de KNOV, 2015) staan de uitgangspunten die bij het tot stand

komen van het takenpakket zijn gehanteerd. Ook is daar een toelichting gegeven op de opbouw van het

takenpakket. In deze bijlage is het takenpakket eerstelijns verloskunde opgenomen met per taak een

uitgebreide omschrijving. Voordat het takenpakket wordt omschreven, is hieronder een belangrijke notie uit

het rapport herhaald.

02 Zoals ook in het rapport staat beschreven, was de focus bij het tot stand komen van het takenpakket te

komen tot eenduidige taken van eerstelijns verloskundigen. Hoewel het opknippen van de verloskundige zorg

in losse afgebakende taken verschillende doelen kan dienen, zoals beschreven in paragraaf 1.2 van het

rapport, doet een dergelijk uitgewerkt takenpakket onvoldoende recht aan bepaalde aspecten van verlos-

kundige zorg die niet (goed) te vangen zijn in een takenlijst. Het gaat hierbij ook om aspecten van zorg die in

veel taken verweven zitten en daarmee dagelijkse praktijk zijn, terwijl deze niet genoemd kunnen worden in

een takenlijst. Voorbeelden zijn:

a. De (eerstelijns) verloskundige zorg is sterk gericht op het bouwen van een (vertrouwens)relatie met de

cliënt. Hierbij hoort het scheppen van een veilig klimaat. Door de tijd te nemen voor de cliënt, te zorgen

voor een ontspannen sfeer, de ruimte te geven om vragen te stellen, te luisteren, informatie begrijpelijk

en duidelijk te geven en de privacy van de cliënt te respecteren, creëert de verloskundige een onder-

steunend en veilig klimaat, zodat het verloop en de beleving van de zwangerschap en baring zo

optimaal mogelijk kan verlopen;

b. Vraaggericht werken. In de werkgroep is benoemd dat cliënten steeds mondiger zijn en steeds meer

toegang hebben tot informatie over zwangerschap en baring. Dit vraagt om een vraaggerichte

benadering van voorlichting en zorgverlening door de verloskundige, zodat de cliënt haar

verantwoordelijkheid kan nemen en keuzes kan maken die voor haar en haar kind het beste zijn;

c. Nieuwe vormen van cliëntencontact, zoals centering pregnancy, wat onder andere gericht is op

‘community building’. Dit betekent dat in een bepaald tijdsbestek meerdere cliënten worden gezien,

maar dat er tevens veel voorbereidingstijd nodig is. De wijze waarop verloskundigen hun tijd indelen,

verandert hierdoor;

d. Nieuwe ontwikkelingen binnen de verloskundige zorg die worden toegepast en betrekking hebben op

verschillende taken, zoals:

i. De Grow-methode die gericht is op het opsporen van foetale groeivertraging. Het toepassen van

deze methode vindt doorgaans plaats tijdens de reguliere vervolgcontroles. Vooral de toelichting

op de groeicurves vraagt om gedegen uitleg;

ii. Toepassing van het principe van maximaal vier handen op één buik en de verloskundige als

casemanager. In het kader van het opbouwen van een vertrouwensband betekent dit dat een

zwangere maximaal twee verloskundigen ziet in de begeleiding. Alleen op die manier vinden er

voldoende contactmomenten plaats om goede invulling te kunnen geven aan deze vertrouwens-

band;

iii. De inrichting van integrale geboortezorg die reeds in gang is gezet.


Cliëntgebonden algemene basistaken: prenatale zorg

Taak Toelichting

1. Eerste (telefonische) contact Eerste contact voor het opvragen van gegevens bij cliënt en maken van de eerste afspraak. Dit contact bestaat uit: - Korte anamnese (laatste menstruatie, leeftijd, familie/obstetrische

anamnese) - Eerste risicoselectie (eventueel gevolgd door een verwijzing) - Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting - Vastleggen van naw-gegevens en toesturen van informatie - Maken van een eerste afspraak inclusief korte uitleg hierover Het komt voor dat een eerste melding per e-mail of online gebeurt. Het telefonisch contact is in die gevallen meestal korter. Indien een praktijk-assistente werkzaam is in de praktijk, neemt zij vaak (een deel van) deze taak op zich.

2. Eerste controle (rond de 8e

zwangerschapsweek) Tijdens de eerste controle zouden de volgende activiteiten mogelijk kunnen plaatsvinden: - Kennismaking met aanstaande ouder(s) - Uitleg van het verloskundige systeem, de rol van de verloskundige en

de verloskundigenpraktijk - Afnemen van de anamnese: medisch, obstetrisch, familiaal, sociaal - Voorlichting inhoudelijke verloskundige zorgverlening, inclusief het

controleschema - Bespreken van wensen - Voorlichting leefregels/gewoonten en preventie gerelateerd aan de

zwangerschap - Voorlichting organisatorische aspecten rondom de zwangerschap

(waaronder het regelen van kraamzorg) - Voorlichting over mogelijke onderzoeken (echoscopisch onderzoek,

bloedonderzoek) en de kosten daarvan - Indien cliënt rookt: motiveren en begeleiden van cliënt bij stoppen

met roken (volgens de V-MIS-methodiek) - Risicoselectie en vaststellen van het beleid - Bepalen en uitzetten van aanvullend onderzoek Mogelijk vindt de eerste controle plaats in combinatie met een echo. Er zijn praktijken die werken met een vragenlijst die vooraf moet worden ingevuld door de cliënt. Deze werkwijze heeft geen effecten op de tijds-besteding van de verloskundige.

3. Reguliere vervolgcontroles en voorlichting

Betreft het uitvoeren van (lichamelijk) onderzoek, het beantwoorden van vragen, het (psychosociaal) begeleiden en coachen en het geven van voorlichting en informatie in een consult tijdens spreekuur. Hiervoor bestaan richtlijnen vanuit de beroepsgroep. Een vervolgcontrole bestaat uit de volgende activiteiten: - Aanvragen, interpreteren en verwerken van eventueel aanvullend

onderzoek - Zo nodig aanvullende (medische) informatie achterhalen of

consultering van andere beroepsbeoefenaren - Monitoren van de groei en voorlichting hierover - Risicoselectie en zo nodig bijstellen van het beleid en behandelplan

en eventueel verwijzen - Voorschrijven van medicatie - Voorlichten en informeren over en bespreken van diverse

onderwerpen, waaronder (niet uitputtend): - Afstemming over het door de cliënt te kiezen zorgpad - Informeren over echo(‘s) en bespreken van de uitslag van

echo(‘s) - Bespreken van geboorteplan - Geven van informatie over borstvoeding - Uitleg over pijnstilling


Taak Toelichting

- Voorlichting op maat in geval van hypertensie - Voorlichting in geval van serotiniteit

De uitvoering van reguliere vervolgcontroles en voorlichting kan op verschillende wijzen plaatsvinden: - Een-op-een tijdens een spreekuur - Centering pregnancy, waarbij reguliere vervolgcontroles in groeps-

verband worden doorlopen

4. Telefonisch spreekuur en tussendoorcontact (niet regulier, op initiatief van de cliënt)

Dit betreft contactmomenten die op initiatief van de cliënt in de prenatale fase plaatsvinden, veelal telefonisch. De verloskundige beantwoordt vragen en geeft voorlichting en adviezen, coacht en begeleidt, doet risicoselectie bij de door cliënt gepresenteerde problemen en organiseert de nodige activiteiten of maatregelen. Sinds 2007 is het gemiddeld aantal contactmomenten toegenomen.

5. Counseling prenatale screening (PNS) en postcounseling na de uitvoering van de testen

Omvat zowel voorlichting voorafgaand aan prenatale screening (combinatietest en/of structureel echoscopisch onderzoek), als het coachen en begeleiden als de uitslag van de testen bekend is. De voorlichting vooraf omvat: - Uitleg over de doelen, aandoeningen waarop getest wordt en de

uitvoering van de testen - Uitleg over de voor- en nadelen van de testen - Uitleg over het begrip kansberekening als uitslag - Bespreken van het mogelijke vervolgtraject en vervolgonderzoeken - Coachen en begeleiden van de cliënt bij het maken van een keuze en

bij eventuele verdere behandeling - Bij keuze voor test, informeren over organisatie en werkwijze - Verwijzen voor de test - Afnemen bloed of meegeven labformulier ten behoeve van bloed-

afname - Zorgen voor afstemming tussen diverse zorgverleners bij uitvoering

van de zorg De benodigde tijdsbesteding voor postcounseling is afhankelijk van de uitslag van de testen: er is meer tijd nodig in het geval de uitslag af-wijkend is. In de huidige financieringssystematiek bestaat er een afzonderlijke zorgprestatie voor deze taak.

6. Bespreken bevalling, inclusief voorlichting over neonatale screening

Het bespreken van de bevalling en geven voorlichting over neonatale screening. Het gaat hierbij om het bespreken van wensen en verwachtingen. Onderwerpen die hierbij aan bod komen zijn: - Uitleg over normale baring - Bevalplan - Plaats van bevallen - Pijnbestrijding - Organisatorische aspecten rondom bevalling en kraamweek (zoals

kraamzorg) - Doel en de werkwijze van de hielprik ten behoeve van neonatale

screening - Vraag of ouders geïnformeerd willen worden over een eventueel

dragerschap

7. Cliëntgebonden afstemming met collega’s en andere professionals

Cliëntgebonden afstemming tussen zorgverleners gebeurt om informatie uit te wisselen en te consulteren en verwijzen. De afstemming vindt veelal plaats in geplande overleggen (vaak binnen een Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV)), waarin (op indicatie) cliënten worden besproken. Voorbeelden zijn: - Zwangerenbespreking - Complicatiebespreking - Perinatologie-overleg - Multidisciplinair overleg - Bespreking prenatale diagnostiek


Taak Toelichting

- POP-protocoloverleg (Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie) Vaak vinden deze overleggen plaats op een andere locatie dan de verloskundigenpraktijk, waardoor de verloskundige hiervoor reistijd heeft.

8. Cliëntgebonden administratie, buiten contactmomenten met de cliënt om

Administratie betreft de registratie en vastlegging van (niet uitputtend): - (Telefonisch) cliëntencontact - Onderzoeksbevindingen/-resultaten - De interpretatie, het beleid, motivaties voor aanvullend onderzoek - De gegeven voorlichting en gemaakte afspraken in het

cliëntendossier - Verstrekte informatie - Informed consent - Gemaakte keuzes ten aanzien van prenatale screening en neonatale

screening - Uitslagen van laboratoriumonderzoek, echo’s, prenatale screening - Correspondentie en afspraken omtrent cliëntgebonden afstemming

met andere professionals Daarnaast hoort onder cliëntgebonden administratie het verzorgen van recepten en het verstrekken van verklaringen. Cliëntgebonden administratie gebeurt vaak tijdens een consult. In het geval een praktijkassistente werkzaam is in de verloskundigenpraktijk, dan voert deze vaak een deel van de administratie uit.

Cliëntgebonden algemene basistaken: natale zorg

Taak Toelichting

1. Begeleiding ontsluitingsfase (inclusief reistijd)

Dit betreft de (continue) begeleiding van de ontsluitingsfase, vanaf het moment van vaststellen van het begin van de baring, inclusief telefonisch contact. Het gaat hierbij om: - Ondersteunen, coachen, informeren en adviseren - Observeren van weeënactiviteit en gedrag - Verrichten van (lichamelijk) onderzoek - Risicoselectie en beleid bepalen - Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals, inroepen

van kraamzorg - Vastleggen van gegevens

2. Uitdrijving - Begeleiding en coaching van cliënt en partner - Verrichten van (lichamelijk) onderzoek, inclusief beoordeling van de

conditie van het kind - Organisatorische leiding ter voorbereiding op de geboorte, inclusief

instrueren kraamverzorgende - Risicoselectie en beleidsbepaling - Begeleiding van partus - Handelen in noodsituaties - Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals

3. Nageboortetijdperk - Begeleiden van het nageboortetijdperk - Risicoselectie en beleid - Inspecteren van placenta en vliezen - Observeren van bloedverlies - Handelen in noodsituaties - Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals

4. Post partum - Ondersteuning en begeleiding van cliënt en partner - Onderzoek van de pasgeborene - Zo nodig, hechten van perineum of labia


Taak Toelichting

- Controles moeder, inclusief observeren bloedverlies - Begeleiding bij borstvoeding - Instrueren kraamverzorgende - Risicoselectie en beleid - Handelen in noodsituaties - Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals - Schoonmaak en onderhoud materiaal

5. Administratie rondom natale zorg, voor de cliënten bij wie verloskundige de bevalling zelf heeft begeleid

Het uitvoeren van administratieve handelingen, zoals: - Opstellen van partusverslag - LVR-registratie - Verslag aan huisarts, JGZ - Herindicatieregistratie voor kraamzorg

Cliëntgebonden algemene basistaken: postnatale zorg

Taak Toelichting

1. Kraambedcontroles Het betreft visites, waarbij de volgende activiteiten worden uitgevoerd (inclusief reistijd en eventuele overdracht van gegevens naar een collega bij dienstwisseling): - Begeleiding psychosociale welzijn - Informeren, voorlichten en adviseren - Anamnese van kraamvrouw en kind - Onderzoek van vrouw en kind, waaronder wondinspectie - Controle zorgplan kraamzorg - Afstemmen met kraamverzorgende - Herindiceren kraamzorg op basis van landelijk indicatieprotocol - Begeleiding bij borstvoering - Risicoselectie en beleid - Evalueren van de zorg (van de bevalling) - Bespreken en adviseren anticonceptie - Overdracht naar de JGZ (bespreken vertrouwelijkheid) - Voorlichting en advisering voor de komende periode - Noteren van bevindingen

2. Telefonisch contact in de eerste weken na de bevalling

Telefonisch contact in de eerste weken na de bevalling met de cliënt of kraamverzorgende. Activiteiten komen overeen met activiteiten die gedaan worden tijdens kraambedcontrole (zie 1.), inclusief het noteren van bevindingen.

3. Begeleiding na de kraamperiode, inclusief de nacontrole rond 6 weken pp

Deze taak omvat de volgende activiteiten: - Coaching en (psychosociale) begeleiding - Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting en adviezen - Risicoselectie bij de door de cliënt gepresenteerde problemen - Organiseren van nodige activiteiten/maatregelen - Zo nodig, verwijzen naar andere professionals - Anamnese van vrouw en kind - Onderzoek van de vrouw - Advisering over borstvoeding - Evalueren van de totale zorg en het verloop - Bespreken van specifieke aandachtspunten voor en in een volgende

zwangerschap, inclusief preconceptie adviezen

4. Overdracht naar ketenpartners

Beëindiging van de verloskundige zorg en zorgdragen voor zorgcontinuïteit door overdracht aan alle betrokken partners in de keten (warme overdracht)

5. Administratie buiten kraambedcontroles en telefonische contact om, voor

Het betreft hier administratie van: - LVR-registratie


Taak Toelichting

de cliënten bij wie verloskundige de bevalling niet zelf heeft begeleid

- Herindicatieregistratie voor kraamzorg - Overige administratie, zoals dossier compleet maken en archiveren

Cliëntgebonden basistaken: aanvullende taken

Taak Toelichting

1. Zorg voor en begeleiding bij een miskraam

In de meeste gevallen gaat om 2 of 3 belafspraken. Een klein aandeel betreft acute zorg. Het gaat om de volgende activiteiten: - Informeren, voorlichten, adviseren, begeleiden - Beoordelen van klachten bij verdenking op miskraam - Organiseren van contact - Onderzoek - Risicoselectie - Eventueel echo maken/regelen - Eventueel verwijzen - Bespreken van mogelijkheden chromosomenonderzoek bij herhaalde

miskraam - Vastleggen van gegevens - Preconceptionele advisering

2. Begeleiding bij zwangerschapsafbreking

De taak ‘begint’ nadat de keuze voor zwangerschapsafbreking is gemaakt. Het gaat om de volgende activiteiten: - Psychosociale begeleiding - Informeren, voorlichten en begeleiden voorafgaand aan en na de

zwangerschapsafbreking - Risicoselectie - Uitvoeren van taken behorend bij postnatale zorg - Preconceptionele advisering - Zo nodig, consulteren/verwijzen naar andere zorgprofessionals Er bestaat variatie in de uitvoering van de taak en benodigde tijdsbesteding afhankelijk van de aanleiding voor de zwangerschapsafbreking. Een afbreking naar aanleiding van een negatieve uitslag van een test vraagt een uitgebreidere inzet dan bij afbreking van een vroege zwangerschap.

3. Taken rondom vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling

Het betreft aanvullende taken bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het gaat hier mogelijk om: - Signaleren - Bespreekbaar maken in het gezin - Bespreken met collega’s - Advies inwinnen bij het AMK - Bespreken met ketenpartners - Eventuele melding aan het AMK - Dossiervorming

4. Zorg bij vrouwenbesnijdenis

Dit betreft aanvullende taken en extra tijd die benodigd is bij (basis)zorg aan deze doelgroep, waaronder: - Risicoselectie doelgroep - Intake voorlichting - Lichamelijk onderzoek - Informeren, uitleg en voorlichting (onder andere over beleid bij

bevalling) - Extra overdracht naar huisarts - Extra handelingen bij partus: openen en reconstrueren (hechten) - Advies over wondverzorging en extra wondinspectie - Preventie van meisjesbesnijdenis door het bespreken van

gezondheidsrisico’s en de Nederlandse wet. De inhoud en het doel van JGZ en haar taak hierin


Taak Toelichting

- Afstemmen van de voorlichting met de JGZ en ketenpartners

5. Extra controle en bloedprikken bij zwangeren met bloedgroep Rhesus C of Rhesus D

- Informeren en voorlichten cliënt - Bloedprikken (week 27) - Bespreken uitslag van bloedonderzoek - In geval zwangere Rhesus D-negatief is en kind Rhesus D-positief is:

- Prenataal geven van injectie met Rhesus D-antistoffen (week 30) - Postnataal geven van injectie met anti-Rhesus D-antistoffen

- Administratie: vastleggen van gegevens en invullen en versturen van formulier(en)

6. Begeleiding bij stuit Begeleiding bij stuit is van toepassing indien een stuitligging is geïndiceerd. De begeleiding omvat: - Voorlichten en informeren over de stuitligging, eventuele risico’s en

uitwendige versie - Counseling - Meegeven van informatie en administratie - Eventueel een vervolggesprek

7. Huisbezoek Een verloskundige kan op indicatie een huisbezoek brengen. Het gaat hierbij om een cliëntcontrole buiten spreekuur in de thuissituatie. De taak is inclusief reistijd.

8. Groepsvoorlichting

Inhoudelijke groepsvoorlichting over onderwerpen die alle zwangeren aangaan. Meestal is een groepsvoorlichtingsbijeenkomst gericht op een specifiek onderwerp. De activiteiten die bij deze taak horen zijn: - Organiseren van de groepsvoorlichting - Inhoudelijk voorbereiden van de groepsvoorlichting - Geven van de groepsvoorlichting

9. Zorg aan zwangeren met een laag sociaal economische status of taalbarrière

Zwangeren met een laag sociaaleconomische status ontvangen dezelfde basiszorg, maar taken kosten veelal extra tijd, om verschillende redenen. Zo kan een taalbarrière ervoor zorgen dat meer tijd nodig is om aan de benodigde gegevens te komen, meer tijd nodig is om dingen uit te leggen (en herhalen) en zijn soms extra onderzoeken en overleggen met externen (zoals de huisarts) nodig om onzekerheden uit te sluiten. In sommige gevallen is het nodig om een tolk in te schakelen. Bij zwangeren met een lage SES is er ook vaak meer aandacht nodig voor (het regelen van) kraamzorg en huisbezoeken aan het kraambed.

Cliëntgebonden bijzondere taken

Taak Toelichting

1. Eerstelijns echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo’s);

Een echo wordt uitgevoerd bij de volgende indicaties: - Algemene termijn echo - Ligging - Placentalokalisatie - Groei - Bloedverlies De activiteiten die bij deze taak worden uitgevoerd zijn: - Uitvoeren van echoscopisch onderzoek - Uitleg aan cliënt - Vastleggen van gegevens Het type indicatie is van invloed op de tijdsduur. De uitkomst van de echo is mogelijk relevant voor de counseling (is geen onderdeel van deze taak)

2. Structureel echoscopisch onderzoek

De activiteiten binnen deze taak zijn: - Checken of de cliënt gecounseld is - Verrichten van echoscopisch onderzoek


Taak Toelichting

- Uitleg en voorlichting aan de cliënt - Dossiervorming - Afstemmen met verwijzende zorgprofessionals en andere partners in

de keten - Opvragen en invoeren van follow-upgegevens

3. Combinatietest Het gaat hier om het uitvoeren van de test en het geven van de uitslag. Wie de combinatietest uitvoert en de counseling rondom de combinatietest doet, is regioafhankelijk. Het gaat om de volgende taken: - Checken of de cliënt gecounseld is - Verrichten van echoscopisch onderzoek - Uitleg en voorlichting aan de cliënt - Dossiervorming - Afstemmen met verwijzende zorgprofessionals en andere partners in

de keten - Opvragen en invoeren follow-upgegevens

4. Cervixcontrole - Informeren - Voorbereiden op het onderzoek - Uitvoeren van het onderzoek - Uitleg en advies - Dossiervorming - informeren van betrokken professionals

5. Uitwendige versie Deze taak is aan de orde bij een stuitligging. Het gaat om de volgende activiteiten: - Risicoselectie op eventuele contra-indicaties - Echoscopisch onderzoek - Voorlichten en informed consent - Uitvoeren van de uitwendige versie - Doptone/echo controle - Zo nodig, verstrekken van anti-D - Dossiervorming - Geven van adviezen - Zo nodig, verwijzen - Praktijkorganisatorische aspecten/ondersteuning

6. Risicoselectie Psychosociaal met behulp van een instrument, zoals de ALPHA-NL vragenlijst van TNO en de R4U checklist van Health Pregnancy 4 All

Dit betreft activiteiten die aanvullend worden ingezet om tot psychosociale risicoselectie te komen. In de prenatale fase wordt met behulp van een door de cliënt ingevulde vragenlijst een score berekend. Aan de hand van deze score wordt een zorgpad aangeboden aan de cliënt. De activiteiten omvatten: - Toesturen/meegeven vragenlijst aan cliënt - Berekenen score aan de hand van ingevulde vragenlijst - Uitkomsten vragenlijst bespreken met cliënt - In overleg met cliënt zorgpad vaststellen

7. Uitvoering hielprik - Plannen van huisbezoeken voor de hielprik - Voorbereiding hielprik - Informeren en informed consent - Uitvoeren van de hielprik - Administratie en verzenden van materiaal

8. Tongriem klieven - Constateren - Voorlichten cliënt - Mogelijk maken (bijvoorbeeld assistentie regelen van de

kraamverzorgende, spullen hebben) - Verrichten van de handeling - Nagesprek - Na 2 weken telefonische follow-up - Administratie/registratie


Taak Toelichting

9. Voorschrijven van anticonceptie (niet spiraal)

- Anamnese (indien nog niet aanwezig) - Lichamelijk onderzoek - Informeren over anticonceptiemethoden - Voorschrijven van anticonceptie - Evaluatie van voorgeschreven anticonceptie - Registratie van anticonceptieconsult

10. Voorschrijven en plaatsen van spiraal

- Anamnese (indien nog niet aanwezig) - Lichamelijk onderzoek - Informeren over anticonceptiemethoden - Voorschrijven van spiraal - Plaatsen van spiraal - Evaluatie

11. Echografische spiraalcontrole - Informeren - Voorbereiden op het onderzoek - Uitvoeren van het onderzoek - Uitleg en advies - Dossiervorming - Informeren van betrokken professional

12. Preconceptiezorg De taak omvat de volgende activiteiten: - Voorbereiding consult (m.b.v. vooraf ingevulde vragenlijst door de

cliënt) - Anamnese (algemeen, medisch, obstetrisch, familie) - Lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek - Voorlichting gericht op preventie en over de verloskundige

zorgverlening - Verstrekken van ondersteunend materiaal - Dossiervorming en verzorgen van kopie aan cliënt - Zo nodig, verzamelen van aanvullende informatie - Zo nodig, verwijzen naar andere professionals - Zo nodig, plannen van tweede consult voor terugkoppeling van de

extra informatie - Afstemmen met partners in de keten

13. Toedienen lachgas - Klaarzetten - Voorlichten en informeren cliënt - Daadwerkelijk toedienen

Niet-cliëntgebonden taken

Taak Opmerkingen

1. Facilitaire zaken Onder andere: - Inkoop, voorraadbeheer, praktijkinrichting - Organiseren en uitvoeren hygiëne en infectiepreventie (reinigen,

desinfecteren, onderhoud ruimten, materialen en apparatuur, exclusief schoonmaak)

- Verzorgen PR en drukwerk (huisstijl, receptenpapier, zwangerschapsverklaringen, afsprakenkaartjes, verwijskaarten, praktijkinformatie, visitekaartjes, etc.)

- Organiseren automatisering en informatisering - (Aanschaf en onderhoud van hardware, software, website, etc.)

2. Werkgevers- en maatschapstaken

Onder andere: - Opstellen dienstroosters - Regelen bereikbaarheid, achterwacht en waarneming - Werving en selectie, functioneringsgesprekken,


Taak Opmerkingen

personeelsadministratie - Werkoverleg en maatschapsoverleg - Uitvoering geven aan verantwoord ondernemerschap

(opstellen meerjarenbeleidsplan, onderhandelen met zorgverzekeraars en andere aanbieders over concretisering beleidsplan, verantwoording afleggen over bedrijfsvoering)

3. Administratie Onder andere: - Organiseren en uitvoeren van financiële administratie (declareren,

betalen van rekeningen, innen van rekeningen, contacten met accountant, bank, deurwaarder, verzekeringen, fiscus, notaris)

- Administratie rond waarnemingen en achterwacht - Overige niet-cliëntgebonden administratie - (LVR - niet-cliëntgebonden, uitwisselen gegevens met andere

zorgverleners, aanleveren gegevens aan derden i.v.m. verantwoording en transparantie)

4. Kwaliteit(sborging) en innovatie

Onder andere: - Deelname aan Individueel Kwaliteitsregister Verloskundigen,

waaronder bij- en nascholing en implementeren nieuwe richtlijnen - Gebruik van kwaliteitsbevorderende instrumenten en bevorderen

innovatie op praktijkniveau - Activiteiten in het kader van certificering - Invulling contractvoorwaarden zorgverzekeraars en

onderhandelingen over en afsluiten van contracten - Deelname aan wetenschappelijk onderzoek - Realiseren kwaliteitssysteem/-cyclus verloskundigenpraktijk

(doorlopen verbetercyclus, maken en bespreken kwaliteitsjaarverslag)

- Uitvoeren beroepsgeoriënteerd onderzoek - Verwerken cliëntenenquêtes en naar aanleiding daarvan uitvoeren

activiteiten ten behoeve van verbetering van de zorg - Activiteiten die uitgevoerd moeten worden voor behoud van

accreditatie en certificering - Bijhouden en implementeren van nieuwe ontwikkelingen

5. Stakeholdermanagement Onderhouden van externe contacten in het kader van het kunnen uitvoeren van cliëntgebonden werkzaamheden, het functioneren en samenwerken in de zorgketen en het in stand houden van de verloskundige infrastructuur. Omvat onder andere: - Contact onderhouden en overleggen met onder andere VSV, CVO,

ROS, kring, andere zorgverleners en -instellingen in de regio, patiënten- en consumentenplatform, leveranciers, Inspectie voor de Gezondheidszorg

- Afstemming met andere beroepsgroepen over groepsvoorlichting - Organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten - Ontwikkeling van (multidisciplinaire) protocollen en richtlijnen - (Overige) zorginhoudelijke activiteiten voor de KNOV - Volgen van regionale multidisciplinaire scholing, zoals een ‘skills &

drills’-training

6. Begeleiden van studenten verloskunde

Hieronder valt onder andere: - Op de hoogte blijven van methodieken van de Verloskundeacademie

en wijzigingen in het curriculum - Plannen van de stage - Kennismaken met student en vaststellen leerdoelen - Observeren en begeleiden student in de uitvoering van de

werkzaamheden en behalen van de leerdoelen - Leergesprekken en evaluaties - Vastleggen van bevindingen en evaluaties - Contact met begeleider van de opleiding


Taak Opmerkingen

7. Bestuurlijke of organisatorische functie

Activiteiten die praktijkoverstijgend zijn, ten behoeve van algemeen belang (in de regio), zoals lid van een bestuur van een coöperatie of vereniging.

8. Overleg voor inrichting integrale zorg of organisatorische zorginnovatie in de regio

Activiteiten omtrent overleg over en de inrichting van de bedrijfsvoering en organisatie van de zorg in de regio, gezamenlijk met andere disciplines. Het betreft activiteiten ter versterking van de verloskundige keten. Hieronder vallen bijvoorbeeld: - Initiatief nemen tot samenwerking in de zorgketen ter bevordering

van de kwaliteit van zorg - Meewerken aan INCAS (INtegrated CAre System): onderzoek naar

integrale geboortezorg - Over de grenzen van het eigen beroep en de eigen praktijk de

zorgverlening organiseren, zoals het opzetten van gezamenlijke intake, transmurale zwangerenbespreking en afstemmen over zorgpaden

- Organisatorische zorginnovatie in de regio, zoals het opzetten van een echocentrum

- Het mogelijk maken van digitale gegevens overdracht naar ketenpartners

Pagina 66 van 100 B. Takenpakket klinische verloskunde 2015

B. Takenpakket klinische verloskunde 2015

Relevante notie bij het takenpakket

01 In paragraaf 6.2 van het rapport ‘Takenpakket verloskunde, onderzoek taken, tijdsbesteding en productie

verloskundigen’ (Significant in opdracht van de KNOV, 2015) staan de uitgangspunten die bij het tot stand

komen van het takenpakket klinische verloskunde zijn gehanteerd. In deze bijlage is het takenpakket klinische

verloskunde opgenomen met per taak een uitgebreide omschrijving. Voordat het takenpakket wordt

omschreven, zijn hieronder enkele belangrijke noties uit het rapport herhaald (paragraaf 6.2).

02 De werkzaamheden en rol van de klinisch verloskundige en de omgeving waarin zij werkt, zijn anders dan

die van een eerstelijns verloskundige. Bovendien geldt net als bij het takenpakket voor eerstelijns verlos-

kundigen dat het opknippen van de klinische verloskundige zorg in losse afgebakende taken onvoldoende

recht doet aan bepaalde aspecten van de klinische verloskundige zorg. Dit betreft veelal aspecten van zorg

die voor alle taken van belang zijn en in veel taken verweven zitten en daarmee dagelijkse praktijk zijn, maar

die niet gespecificeerd kunnen worden in een takenlijst.

03 Het gaat om onder andere de volgende aspecten die door de werkgroep Klinisch verloskundigen zijn

benoemd:

a. De klinisch verloskundige werkt onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog. Bij de toedeling en

aanvaarding van de werkzaamheden wordt rekening gehouden met de specifieke bevoegdheden van

de verloskundige zoals geregeld in de Wet BIG (artikel 3) en de geautoriseerde bevoegdheden en

bekwaamheidsverklaringen volgens ter plaatse geldende richtlijnen (Leidraad voor protocol positie

klinisch verloskundigen)28

;

b. De klinisch verloskundige is vaak medeverantwoordelijk voor de organisatie van de zorg op de

polikliniek en afdeling;

c. Belangrijk onderdeel van het takenpakket is samenwerking en afstemming met de gynaecoloog en

andere professionals. Dit is een continu proces en komt bij een groot aantal taken terug;

d. De klinisch verloskundige heeft te maken met complexe en voortdurend veranderende omstandig-

heden. Het is voor de klinisch verloskundige van belang snel te kunnen schakelen, met weinig

informatie, en te kunnen handelen in noodsituaties;

e. Zwangere vrouwen aan wie de klinisch verloskundige zorg levert, hebben een medische indicatie.

Vanwege deze problematiek is psychosociale begeleiding bij alle taken die de klinisch verloskundige

uitvoert van groot belang;

28 Een strikte uitleg van artikel 36 Weg BIG impliceert dat de klinisch verloskundige niet zelfstandig is bevoegd tot het

verrichten van voorbehouden handelingen ten aanzien van patiënten in de 2e/3

e lijn, omdat deze buiten haar deskundig-

heidsgebied liggen. In de praktijk voert de klinisch verloskundige veel voorbehouden handelingen zelfstandig uit, voor zover

dit past binnen de lokale afspraken (autorisatie, protocollen en bekwaamheidsverklaringen), waarbij de gynaecoloog de

eindverantwoordelijkheid draagt. Bron: KNOV en NVOG (januari 2014), Leidraad voor protocol positie klinisch verlos-

kundigen.


f. Tegelijkertijd is het de taak van de klinisch verloskundige om de fysiologie te bewaken (in plaats van

alleen te richten op pathologisch beloop) en de zorg ook juist te richten op wat goed gaat bij de

zwangere, rekening houdend met de medische indicatie;

g. Ten opzichte van de eerste lijn voert de klinisch verloskundige enkele aanvullende activiteiten uit, die

vaak verweven zijn in andere patiëntgebonden taken. Voorbeelden daarvan zijn:

i. Klinisch verloskundigen besteden een belangrijk deel van hun tijd aan CTG-bewaking;

ii. Onderdeel van het takenpakket van klinisch verloskundigen is het begeleiden en geven van

onderwijs aan en begeleiding van mensen in opleiding, vaak in de vorm van ‘bedside teaching’;

h. Er is een grote diversiteit in medische indicaties van patiënten en daarmee in het 'pad' dat patiënten

doorlopen. Daarnaast bestaan er grote verschillen tussen klinieken in de wijze waarop de zorg is

georganiseerd en welke taken de klinisch verloskundige uitvoert. In dit takkenpakket zijn de meest

voorkomende ‘patiëntroutes’ beschreven, is aangegeven welke taken tot basistaken behoren die elke

klinisch verloskundige in elke kliniek uitvoert en is in de toelichting op taken soms benoemd op welke

verschillende wijzen de zorg georganiseerd kan zijn.

Opbouw takenpakket

04 Het takenpakket kent de volgende opbouw:

a. Algemene basistaken: deze taken worden aan alle patiënten aangeboden, door het grootste deel van

de klinisch verloskundigen. Deze taken zijn ingedeeld in prenatale, natale en postnatale zorg;

b. Aanvullende basistaken: deze taken worden door alle klinisch verloskundigen aangeboden, maar

alleen aan patiënten die daarvoor in aanmerking komen;

c. Bijzondere taken: deze taken worden door niet alle klinisch verloskundigen uitgevoerd. Veelal zijn

aanvullende vereisten (zoals deskundigheidsbevordering) nodig, om de bijzondere taken te kunnen

uitvoeren;

d. Niet-patiëntgebonden taken: het gaat om alle taken die betrekking hebben op onder andere de

organisatie van de zorg, de ontwikkeling van de klinisch verloskundige en op kwaliteitsontwikkeling en

innovatie. Niet alle niet-patiëntgebonden taken worden door iedere klinisch verloskundige uitgevoerd.

Patiëntgebonden algemene taken: prenatale zorg

05 Er is een aantal wezenlijk verschillende routes te onderscheiden bij de prenatale fase:

a. Begin zorg zwangerschap in de tweede lijn;

b. Instroom vanuit de eerste lijn naar aanleiding van een indicatie, zonder spoed;

c. Instroom in geval van spoed.

06 Voor de klinisch verloskundige zijn de taken die worden uitgevoerd voor route a. en route b. gelijk, alleen

het moment van instroom varieert - en daarmee het aantal keer dat een taak (voornamelijk vervolgcontrole)

wordt uitgevoerd. Bij instroom in geval van spoed (route c.) zijn de taken voor de klinisch verloskundige

anders dan in de eerste twee routes. Hieronder worden per route de basistaken genoemd. Bij instroom vanuit

de eerste lijn vindt voordat de route bepaald wordt (keuze tussen route b. en c.) doorverwijzing en triage

plaats.


Triage

Taak Toelichting

Triage In telefonisch contact tussen de eerstelijns verloskundige en de klinisch verloskundige (bij doorverwijzing) of tussen patiënt en klinisch verloskundige in overleg bepalen wat de te volgen route is (spoed of geen spoed). Onderdeel van dit contact is een korte anamnese. Op basis van de informatie die daarbij naar boven komt, vindt triage plaats.

De wijze waarop de triage is georganiseerd, verschilt tussen klinieken. In sommige gevallen is dit telefonisch contact gedelegeerd aan een verpleegkundige en/of doktersassistente.

Route bij begeleiding vanaf begin zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed

(policontroles)

Taak Toelichting

1. Eerste (telefonische) contact Eerste contact voor het opvragen van gegevens bij patiënt en maken van de eerste afspraak. Indien de patiënt nog niet bekend is en/of er nog geen gegevens bekend zijn (bij instroom vanuit de eerstelijn). Dit contact bestaat uit:

- Korte anamnese (laatste menstruatie, leeftijd, familie/obstetrische anamnese)

- Eerste risicoselectie

- Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting

- Vastleggen van NAW-gegevens en toesturen van informatie

- Maken van een eerste afspraak inclusief korte uitleg hiervan

Het komt voor dat een eerste melding per e-mail of online gebeurt. Het telefonisch contact is in die gevallen meestal korter. Per kliniek is anders georganiseerd wie het eerste telefonisch contact doet. In de meeste gevallen verloopt het eerste telefonisch contact via de poli, maar er zijn uitzonderingen waarbij de verloskundige wel het eerste telefonisch contact doet.

2. Reguliere intake Het moment van de eerste controle is heel divers en hangt af van de situatie van de patiënt. Bij een eerste controle vinden (afhankelijk van het moment van instroming) de volgende activiteiten plaats:

- Afnemen van de anamnese: medisch, obstetrisch, familiair, sociaal

- (Lichamelijk) onderzoek

- Voorlichting in het kader van de medische indicatie

- Handelen naar aanleiding van de medische indicatie (verschillende zorgpaden)

- Risicoselectie

- Afstemmen met gynaecoloog en eventuele andere disciplines, inbrengen in overleg

- Situatie in beeld brengen, differentiaaldiagnose opstellen, vaststellen van beleid (uiteindelijke beslissing bij niet-geprotocolleerde zorg ligt bij de gynaecoloog)

- Bepalen en uitzetten van aanvullend onderzoek

- Voorlichting over mogelijke onderzoeken (echoscopisch onderzoek, bloedonderzoek) en de kosten daarvan

- Afspraken maken en afstemming met patiënt over vervolgtraject

- Mogelijk terugverwijzen naar de eerstelijn

- Bij begeleiding vanaf begin van de zwangerschap:

- Voorlichting leefregels/gewoonten en preventie gerelateerd aan de zwangerschap

- Voorlichting over borstvoeding

- Voorlichting organisatorische aspecten rondom de zwangerschap (waaronder het regelen van kraamzorg)


Taak Toelichting

- Indien patiënt rookt: motiveren en begeleiden van patiënt bij stoppen met roken (volgens de V-MIS-methodiek)

Vaak vindt de eerste controle plaats in combinatie met een echo.

3. Reguliere vervolgcontroles en voorlichting

Betreft het uitvoeren van (lichamelijk) onderzoek, het beantwoorden van vragen, het (psychosociaal) begeleiden en coachen en het geven van voorlichting en informatie in een consult tijdens spreekuur. Protocollen vanuit de beroepsgroep zijn hierin leidend. Een vervolgcontrole bestaat naast het doen van onderzoek, begeleiden, coachen en informeren van de patiënt (afhankelijk van de situatie) uit de volgende activiteiten:

- Zo nodig aanvullende (medische) informatie achterhalen of consultering van andere beroepsbeoefenaren

- Risicoselectie en zo nodig bijstellen van het beleid en behandelplan en eventueel verwijzen

- Handelen naar aanleiding van de medische indicatie (verschillende zorgpaden)

- Aanvragen, interpreteren en verwerken van eventueel aanvullend onderzoek

- Voorschrijven van medicatie

- Overleg met de gynaecoloog

- Terugkoppeling en soms terugverwijzen naar de eerstelijn

- Voorlichten en informeren over en bespreken van diverse onder-werpen, waaronder (niet uitputtend):

- Voorlichting over de medische indicatie

- Afstemming over het zorgpad met de patiënt

- Informeren over echo(‘s) en bespreken van de uitslag van echo(‘s)

- Bespreken van geboorteplan

- Geven van informatie over borstvoeding

- Uitleg over pijnstilling

- Delegeren van taken aan verpleegkundige en assistent, bijvoorbeeld het geven van voorlichting

De uitvoering van reguliere vervolgcontroles en voorlichting kan op verschillende wijzen plaatsvinden:

- Een-op-een tijdens een spreekuur

- Centering pregnancy, waarbij reguliere vervolgcontroles in groeps-verband worden doorlopen. Als centering pregnancy wordt toegepast, is dat veelal als de intake in de tweede lijn vroeg in de zwangerschap heeft plaatsgevonden. Centering pregnancy wordt soms in een combinatie tussen eerste- en tweede lijn aangeboden.

4. Telefonisch consult en tussendoor contact

Dit betreft contactmomenten die zowel op initiatief van de patiënt als op initiatief van de verloskundige in de prenatale fase plaatsvinden.

De verloskundige beantwoordt vragen en geeft voorlichting en adviezen, coacht en begeleidt, doet risicoselectie bij door de patiënt gepresenteerde problemen en organiseert de nodige activiteiten of maatregelen.

Telefonische consulten worden ingepland voor bijvoorbeeld het bespreken van uitslagen van onderzoek en diagnostiek en het bijbehorende beleid.

Klachten van patiënten worden geïnterpreteerd tegen het licht van de medische indicatie.

5. Counseling diagnostiek (onder andere vruchtwaterpunctie, vlokkentest) en prenatale screening (PNS)

Omvat zowel voorlichting voorafgaand aan diagnostiek en prenatale screening (combinatietest en/of structureel echoscopisch onderzoek), als het coachen en begeleiden als de uitslag van de testen bekend is. In het geval er sprake is van een goede uitslag of laagrisicozorg, doet de klinisch verloskundige vaak de postcounseling. Ingeval van medium of high risk wordt de postcounseling uitgevoerd door de gynaecoloog.

- Psychosociale begeleiding

- Uitleg over de doelen, aandoeningen waarop getest wordt en de uitvoering van de testen


Taak Toelichting

- Uitleg over de voor- en nadelen van de testen

- Uitleg over het begrip kansberekening als uitslag

- Bespreken van het mogelijke vervolgtraject en vervolgonderzoeken

- Coachen en begeleiden van de patiënt bij het maken van een keuze en bij eventuele verdere behandeling

- Bij keuze voor de test, informeren over organisatie en werkwijze

- Verwijzen voor de test

- Afnemen bloed of meegeven labformulier ten behoeve van bloed-afname

- Zorgen voor afstemming tussen diverse zorgverleners bij uitvoering van de zorg

- Uitleg over de diagnostiek

6. Bespreken bevalling Onderwerpen die hierbij aan bod komen zijn:

- Bevalplan (het bevalplan kent beperkingen vanwege de medische indicatie)

- Pijnbestrijding

- Beleid rondom bevalling en kraamweek

- Voorlichting over eventuele vooraf bekende bijzonderheden bij de bevalling, zoals sectio

Het bespreken van de bevalling vindt veelal tijdens een reguliere vervolgcontrole plaats.

7. Patiëntgebonden georganiseerde afstemming met collega’s en andere professionals

Patiëntgebonden georganiseerde afstemming tussen zorgverleners gebeurt om informatie uit te wisselen en te consulteren en verwijzen. De afstemming vindt plaats in geplande overleggen op de afdeling of binnen een Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV), waarin alle patiënten worden besproken. Voorbeelden zijn:

- Nieuwe patiëntenbespreking

- Gezamenlijke patiëntbespreking en overleg met de eerste lijn (waaronder bespreken van intakes)

- Overdracht aan collega's

- Multidisciplinair overleg

- Perinatologie-overleg

- Bespreking prenatale diagnostiek

- POP-overleg (Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie)

Per kliniek en/of regio worden de overleggen op verschillende wijzen georganiseerd.

8. Patiëntgebonden administratie, buiten contactmomenten met de patiënt om

Administratie betreft de registratie en vastlegging van (niet uitputtend):

- (Telefonisch) patiëntencontact

- Onderzoeksbevindingen/-resultaten

- De interpretatie, het beleid, motivaties voor aanvullend onderzoek

- De gegeven voorlichting en gemaakte afspraken in het patiënten-dossier

- Verstrekte informatie

- Informed consent

- Gemaakte keuzes ten aanzien van prenatale screening en neonatale screening

- Uitslagen van laboratoriumonderzoek, echo’s, prenatale screening

- Correspondentie en afspraken omtrent patiëntgebonden afstemming met andere professionals

Daarnaast hoort onder patiëntgebonden administratie het verzorgen van recepten en verstrekken van verklaringen.

Afhankelijk van de wijze waarop het georganiseerd is in de kliniek, wordt patiëntgebonden administratie mogelijk gedeeltelijk uitgevoerd door andere medewerkers/assistentes van de poli. Vanwege medische indicaties en doordat de patiënt met meer zorgverleners te maken heeft, is de verslaglegging in de tweede lijn


Taak Toelichting

complex en vraagt dit veel aandacht.

Routes bij instroom in het geval van spoed - basistaak

Taak Toelichting

1 Eerste spoedconsult Afhankelijk van de situatie worden in dit consult verschillende taken uitgevoerd, zoals:

- Anamnese

- Diagnostiek, waaronder:

- Cardiotocogram

- Echoscopie

- Lab

- Extra lichamelijk onderzoek

- Eventueel gynaecologisch onderzoek

- Risicoselectie

- Interpretatie en conclusie van diagnostiek die leidt tot het opstellen van een diagnose op basis van alle beschikbare informatie, opstellen van een differentiaal diagnose

- Overleg met de gynaecoloog

- Soms overleg met eerstelijns verloskundige

- Beleid opstellen

- Organiseren van de zorg die nodig is. Afhankelijk van de situatie kan zorgbehoefte sterk verschillen, of niet nodig zijn

- Voorlichting en counseling bij zorg die nodig is


- Patiëntgebonden administratie

Afhankelijk van de situatie zijn er verschillende vervolgtrajecten (terugverwijzen naar de eerste lijn, overname door de poli, opname, doorverwijzing naar derde lijn) ZIE PUNTEN 2, 3, 4 EN 4 HIERONDER

2 Terugverwijzen naar de eerstelijn

- Telefonische terugkoppeling naar eerste lijn, al dan niet met brief ter ondersteuning


3 Overname van zorg naar poli Het organiseren van het vervolgtraject indien de patiënt onder begeleiding van de kliniek moet blijven, zonder dat er direct een opname nodig is. Taken die hierbij horen zijn:

- Informeren over de organisatie (voorlichting)

- Beleidsafspraken vastleggen en overdragen

- Terugkoppeling naar de eerstelijn

- Overige patiëntgebonden administratie

4 Overdracht in het kader van opname

Overdracht aan de afdeling en voorbereiding op de opname. Afhankelijk van de situatie gaat het om taken als:

- Informeren van en afstemmen met opnameafdeling en andere zorgdisciplines

- Plek regelen voor de opname

- Treffen van voorbereidingen voor opname, zoals infuus aanleggen of starten met medicatie/behandeling

- Informeren, voorlichten en begeleiden van patiënt

- Beleidsafspraken vastleggen en overdragen



5 Doorverwijzen naar de derde lijn

Overdracht aan ander ziekenhuis en de voorbereiding hierop. Afhankelijk van de situatie gaat het om taken als:

- Contact opnemen met ander ziekenhuis


Taak Toelichting

- Organiseren van vervoer

- Patiënt klaarmaken voor transport (wordt in sommige klinieken uit-gevoerd door verpleegkundige)

- Administratie op orde maken voor overdracht


- Patiëntgebonden administratie. De taak wordt meestal uitgevoerd in samenwerking met andere disciplines

Prenataal - bij opname

Taak Toelichting

Visite op zwangerenafdeling Het dagelijks brengen van een bezoek aan de patiënten die op de zwangerenafdeling liggen. Deze taak wordt niet in elke kliniek door de klinisch verloskundige uitgevoerd.

Patiëntgebonden algemene basistaken: natale zorg - basistaak

Taak Toelichting

0. Eerste telefonisch contact en triage

Indien bevalling spontaan begint bij patiënten die al onder controle zijn in de tweede lijn, vindt in eerste instantie telefonisch contact plaats. Het betreft het beoordelen van de situatie en mogelijke vervolgstappen, afhankelijk van de triage. De beperkte mobiliteit van de klinisch verloskundige is hierbij van invloed op de triage en de vervolgstappen.

1. Consult sedatie Wordt bij een deel van de patiënten toegepast. Consult sedatie omvat de activiteiten: - Voorlichten en informeren van de patiënt - Indicatiestelling voor de sedatie - CTG beoordelen - Medicatie voorschrijven - Medicatie toedienen - Als de patiënt weer wakker is (meestal) het vervolg van de natale

zorg begeleiden - Administratie/verslaglegging In sommige klinieken vindt, na toediening van sedatie en een goed CTG, terugverwijzing naar de eerste lijn plaats.

2. Priming van de baring Wordt bij een deel van de patiënten toegepast. Activiteiten zijn: - Bepalen van de mate waarin de baring inleidbaar is en het bij-

passende beleid - Voorlichten van en uitleggen aan de patiënt over priming - Inbrengen van ballonkatheter - Inbrengen/toedienen van medicatie - CTG bewaking - Begeleiden van de patiënt en managen van verwachtingen - Heroverwegen en bijstellen van beleid - Administratie

3. Inleiden van de baring - Bepalen van de mate waarin de baring inleidbaar is en het bijpassende beleid

- Voorlichten van en uitleggen aan de patiënt over inleiding - Verrichten van AROM - Inbrengen infuus - Toedienen van medicatie - CTG bewaking - Begeleiden van de patiënt en managen van verwachtingen - Heroverwegen en bijstellen van beleid - Administratie


Taak Toelichting

4. Begeleiding ontsluitingsfase Dit betreft de begeleiding van de ontsluitingsfase, vanaf het moment van vaststellen van het begin van de baring. Afhankelijk van de situatie horen hier verschillende taken bij, die bovendien afhankelijk van de situatie in aard en omvang kunnen verschillen. Het gaat hierbij om:

- Observeren van weeënactiviteit en gedrag

- Risicoselectie en beleid bepalen en aanpassen

- Handelingen medische apparatuur (infuus, scalpelektrode, druklijn, et cetera)

- Verrichten van (lichamelijk) onderzoek

- CTG/continue bewaking

- Handelingen ten behoeve van medicatie

- Organiseren pijnstilling

- Ondersteunen, coachen, informeren en adviseren

- Overleg met gynaecoloog en andere professionals (toetsen beleid)

- Administratie

5. Uitdrijving Dit betreft de begeleiding van de uitdrijving. Afhankelijk van de situatie horen hier verschillende taken bij, die bovendien afhankelijk van de situatie in aard en omvang kunnen verschillen:

- Verrichten van (lichamelijk) onderzoek

- CTG/continue bewaking

- Risicoselectie en beleidsbepaling/aanpassing

- Aansturen verpleegkundige

- Begeleiding en coaching van patiënt en partner

- Organisatorische leiding ter voorbereiding op de geboorte

- Handelingen ten behoeve van medicatie

- Verrichten van partus

- Assisteren bij kunstverlossing

- Overleg met gynaecoloog en andere professionals - Administratie


Taak Toelichting

6. Opvang neonaat bij slechte start

Opvang bij slechte start: - Inzetten van de reanimatie (ABC) - Organiseren van de hulp - Delegeren van taken - Bloed (Ph) afnemen - Opvang van ouders

7. Geboorte placenta - Actief leiden van het nageboortetijdperk

- Risicoselectie en beleid

- Inspecteren van placenta en vliezen

- Observeren van bloedverlies - (In sommige klinieken) afname bloed (Ph) vanuit de navelstreng

- Zo nodig, overleg met gynaecoloog en andere professionals inzetten van de vervolghandelingen (bijvoorbeeld richting OK)

8. Hechten Zo nodig, hechten van eerste- en tweedegraads ruptuur, episiotomie (bijvoorbeeld perineum, labia, vaginawand).

9. Onderzoek van de gezonde pasgeborene

- Onderzoeken van de gezonde pasgeborene - Opstellen en uitvoeren beleid t.a.v. het kind - Indien nodig, consultatie en eventuele doorverwijzing naar kinderarts

10.

Directe nazorg post partum - Controles moeder, inclusief observeren bloedverlies

- Ondersteuning en begeleiding van patiënt en partner

- Begeleiding bij borstvoeding


- Zo nodig, overleg met de gynaecoloog en andere professionals

- Schoonmaak en onderhoud materiaal (wordt vaak gedelegeerd aan verpleging)

11.

Administratie rondom natale zorg na partus

Het uitvoeren van administratieve handelingen, zoals:

- Opstellen van partusverslag

- LVR-registratie, PRN-registratie

- Verslag aan eerstelijns verloskundige (zowel telefonisch als schriftelijk) en aan huisarts (schriftelijk)

- Financiële administratieve afhandelingen

Patiëntgebonden algemene basistaken: postnatale zorg

Taak Toelichting

1. Kraambedcontroles De volgende activiteiten worden uitgevoerd:

- Begeleiding psychosociale welzijn, in het bijzonder bij kraamvrouw met zieke zuigeling, bij kraamvrouw na traumatische bevalling en bij zieke kraamvrouw

- Anamnese van kraamvrouw en kind

- Onderzoek van vrouw en kind, waaronder wondinspectie - Postoperatieve zorg

- Informeren, voorlichten en adviseren

- Instrueren en overleg met verpleegkundige

- Begeleiding bij borstvoeding


- Evalueren van de zorg (van de bevalling)

- Bespreken en adviseren anticonceptie

- Voorlichting en advisering voor de komende periode

- Noteren van bevindingen/registratie


2. Ontslag van patiënt - Overdracht aan alle betrokken partners in de keten (warme overdracht), bijvoorbeeld de eerstelijns verloskundige en huisarts

- Zorgen dat patiënt de juiste medicatie heeft - Opstellen ontslagbrief - Dossier compleet maken en archiveren

3. Nacontrole Deze taak omvat de volgende activiteiten:

- Coaching en (psychosociale) begeleiding

- Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting en adviezen

- Risicoselectie bij de door de patiënt gepresenteerde problemen

- Organiseren van nodige activiteiten/maatregelen

- Zo nodig, verwijzen naar andere professionals (specialist of huisarts)

- Anamnese van vrouw en kind

- Onderzoek van de vrouw

- Advisering over borstvoeding

- Evalueren van de totale zorg en het verloop

- Bespreken van specifieke aandachtspunten voor en in een volgende zwangerschap, inclusief preconceptieadviezen

- Afsluiten van de zorg

Patiëntgebonden basistaken: aanvullende taken

Taak Toelichting

1. Handelen in acute en levensbedreigende situaties

Handelen in acute en levensbedreigende situaties kan in alle fases van de zwangerschap, baring en postnataal nodig zijn en voorkomen. Activiteiten die worden uitgevoerd zijn: - Hulp inroepen - Handelen vanuit ABCD-principe in reanimatiesetting - Verlenen van de eerste acute zorg, zoals inbrengen van infusen - Begeleiden van de omgeving (partner) - Adequaat overdragen aan andere professionals en zorgen dat juiste

personen paraat staan - Delegeren van taken - Chronologisch verslag van alle verrichte handelingen met daarbij de

tijden De daadwerkelijke behandeling wordt uitgevoerd door een arts.

2 Micro bloedonderzoek - Indicatie stellen - Uitvoeren onderzoek - Aanvragen onderzoek bij het laboratorium - Interpreteren van uitkomsten - Beleid bepalen - Overleg met gynaecoloog - Verslaglegging

3. Echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo’s);

Een echo wordt uitgevoerd bij de volgende indicaties:

- Algemene termijn echo

- Ligging

- Placentalokalisatie

- Bloedverlies

- Biometrie (onder andere meten van de groei en flows)

- Vruchtwater

- Cervixlengte

- Kindsbewegingen

De activiteiten die bij deze taak worden uitgevoerd, zijn:

- Uitvoeren van echoscopisch onderzoek en conclusies trekken

- Uitleg aan patiënt

- Vastleggen van gegevens


Taak Toelichting

Het type indicatie is van invloed op de tijdsduur. De uitkomst van de echo is mogelijk relevant voor de counseling (is geen onderdeel van deze taak). Niet alle klinisch verloskundigen voeren alle typen echo’s uit.

4. Participeren in wetenschappelijk onderzoek, studies

Participeren: - Includeren (patiënt toewijzen aan onderzoeksgroep) - Informeren van patiënt - Toestemming vragen aan patiënt - Uitvoeren van onderzoek: bloed afnemen, pipetteren, etc. - Bijhouden en registreren van informatie - Communiceren met degene die onderzoek uitvoert

5. Assisteren bij perioperatieve zorg

Op het moment dat een vrouw naar de OK gaat, assisteert de klinisch verloskundige de verpleegkundige bij het voorbereiden en klaarmaken van de patiënt voor de OK. Het gaat bijvoorbeeld om bloedafname, het inbrengen van een katheter of infuus, anamnese ten aanzien van medicatiegebruik, allergieën en relevante aandoeningen, het doen van preoperatieve labaanvragen, het plaatsen van orders en administratie.

6. Ondersteunen bij postoperatieve zorg

Dit betreft onder andere: - Assisteren - Het verwijderen van katheters - Overleggen over pijnmedicatie - Uitvoeren medicatiebeleid (indien geprotocolleerd)

7. Begeleiding bij zwangerschapsafbreking/ intra-uteriene vruchtdood

De taak ‘begint’ nadat de keuze voor zwangerschapsafbreking is gemaakt. Het gaat om de volgende activiteiten:

- Informeren, voorlichten en begeleiding voorafgaand aan en na de zwangerschapsafbreking


- Risicoselectie

- Zorg in de natale fase


- Verzorgen van pijnstilling

- Consulteren andere zorgprofessionals

- Contact onderhouden met en informeren van ketenpartners (bijvoorbeeld maatschappelijk werk, anesthesie)

- Contact onderhouden, informeren van en overleggen met klinisch geneticus

- Contact opnemen met mortuarium

- Zorgen dat de pasgeborene naar het mortuarium wordt gebracht

- Regelen obductie

- Administratie

- Uitvoeren van taken behorend bij postnatale zorg

- Preconceptionele advisering

8. Zorg voor en begeleiding bij een miskraam

In sommige gevallen gaat het hier om een belafspraak. Een klein aandeel betreft acute zorg. Het gaat om de volgende activiteiten:

- Begeleiden, informeren, voorlichten, adviseren


- Beoordelen van klachten bij verdenking op miskraam

- Organiseren van contact

- Onderzoek

- Risicoselectie

- Eventueel echo maken/regelen - Eventueel een behandeling starten (medicamenteus of operatief)

- Bespreken van mogelijkheden chromosomenonderzoek bij herhaalde miskraam

- Vastleggen van gegevens

- Preconceptionele advisering


Taak Toelichting

9. Zorg aan zwangeren met een laag sociaal economische status of taalbarrière

Zwangeren met een laag sociaaleconomische status ontvangen dezelfde basiszorg, maar taken kosten veelal extra tijd, om verschillende redenen. Zo kan een taalbarrière ervoor zorgen dat er meer tijd nodig is om aan de benodigde gegevens te komen, er meer tijd nodig is om dingen uit te leggen (en herhalen) en zijn soms extra onderzoeken en overleggen met externen (zoals de huisarts) nodig om onzekerheden uit te sluiten. In sommige gevallen is het nodig om een tolk in te schakelen. Bij zwangeren met een lage SES is er ook vaak meer aandacht nodig voor (het regelen van) kraamzorg en huisbezoeken in het kraambed

10. Vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling

Het betreft aanvullende taken bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het gaat hier om:

- Signaleren

- Bespreekbaar maken in het gezin

- Bespreken met collega’s

- Advies inwinnen bij 'Veilig thuis'

- Bespreken met ketenpartners

- Eventuele melding aan 'Veilig thuis'

- Dossiervorming

11. Groepsvoorlichting Inhoudelijke groepsvoorlichting over onderwerpen die alle zwangeren aangaan. Meestal is een groepsvoorlichtingsbijeenkomst gericht op een specifiek onderwerp. De activiteiten die bij deze taak horen zijn:

- Organiseren van de groepsvoorlichting

- Inhoudelijk voorbereiden van de groepsvoorlichting

- Geven van de groepsvoorlichting

Patiëntgebonden bijzondere taken

Taak Toelichting

1. Preconceptiezorg De taak omvat de volgende activiteiten:

- Voorbereiding consult (met vooraf ingevulde vragenlijst door patiënt)

- Anamnese (algemeen, medisch, obstetrisch, familie)

- Lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek

- Voorlichting gericht op preventie en over de verloskundige zorgverlening

- Verstrekken van ondersteunend materiaal

- Dossiervorming en verzorgen van kopie aan patiënt

- Zo nodig, verzamelen van aanvullende informatie

- Zo nodig, andere professionals betrekken

- Zo nodig, plannen van tweede consult voor terugkoppeling van de extra informatie

- Afstemmen met partners in de keten

2. Combinatietest Het gaat hier om het uitvoeren van de test en het geven van de uitslag. Wie de combinatietest uitvoert en de counseling rondom de combinatietest doet, is regioafhankelijk. Het gaat om de volgende taken:

- Checken of de patiënt gecounseld is

- Verrichten van echoscopisch onderzoek

- Uitleg en voorlichting aan de patiënt

- Dossiervorming

- Afstemming met andere zorgprofessionals

- Opvragen en invoeren follow-upgegevens

3. Structureel echoscopisch onderzoek

De activiteiten binnen deze taak zijn:

- Checken of de patiënt gecounseld is

- Verrichten van echoscopisch onderzoek


Taak Toelichting

- Uitleg en voorlichting aan de patiënt

- Dossiervorming

- Afstemming met andere zorgprofessionals

- Opvragen en invoeren van follow-upgegevens

4. Uitwendige versie Deze taak is aan de orde bij een stuitligging. Het gaat om de volgende activiteiten:

- Risicoselectie op eventuele contra-indicaties

- Echoscopisch onderzoek

- Voorlichten en informed consent - Voorschrijven en toedienen van tocolyse voorafgaand aan de versie

- Uitvoeren van de uitwendige versie

- Echocontrole, CTG

- Zo nodig, verstrekken van anti-D

- Dossiervorming

- Geven van adviezen

- Praktijkorganisatorische aspecten/ondersteuning - Terugverwijzing naar de eerstelijn

5. Bespreken bevalling bij afwijkende ligging of sectio in de voorgeschiedenis (inclusief counseling)

- Voorlichten en informeren over de afwijkende ligging of sectio in de voorgeschiedenis

- Bespreken van risico’s - Counseling modus partus of counseling bij stuit - Bij stuitligging: voorlichten en informeren over een eventuele

uitwendige versie - Meegeven van informatie In sommige klinieken wordt het bespreken van de bevalling niet door de klinisch verloskundige, maar door de gynaecoloog uitgevoerd. De beslissing over de bevalling ligt in alle gevallen bij de gynaecoloog.

6. Toedienen lachgas - Klaarzetten

- Voorlichten en informeren patiënt

- Daadwerkelijk toedienen

7. Cervixcontrole bij zwangeren - Informeren

- Voorbereiden op het onderzoek

- Uitvoeren van het onderzoek

- Uitstrijkje nemen

- Uitleg en advies

- Dossiervorming

- Informeren van betrokken professionals

8. Voorschrijven anticonceptie (niet spiraal)

- Anamnese (indien nog niet aanwezig)

- Lichamelijk onderzoek

- Informeren over anticonceptie methoden

- Voorschrijven van anticonceptie

- Evaluatie van voorgeschreven anticonceptie

- Registratie van anticonceptieconsult

9. Voorschrijven en plaatsen van spiraal

- Anamnese (indien nog niet aanwezig)

- Lichamelijk onderzoek

- Informeren over anticonceptie methoden

- Voorschrijven van spiraal

- Plaatsen van spiraal

- Evaluatie - Administratie en brief huisarts

10. Echografische spiraalcontrole

- Informeren

- Voorbereiden op het onderzoek

- Uitvoeren van het onderzoek


Taak Toelichting

- Uitleg en advies

- Dossiervorming

- Informeren van betrokken professional

Niet-patiëntgebonden taken

Taak Toelichting

1. Onderwijs aan coassistenten en leerling verloskundigen, arts-assistenten, verpleeg-kundigen, etc.

Phantoom-onderwijs en theoretisch onderwijs en bedside teaching. Het gaat hierbij onder andere om:

- Op de hoogte blijven van methodieken van de Verloskundeacademie en wijzigingen in het curriculum

- Plannen van de stage

- Kennismaken met student en vaststellen leerdoelen

- Observeren en begeleiden van student in de uitvoering van de werkzaamheden en behalen van de leerdoelen

- Leergesprekken en evaluaties

- Vastleggen van bevindingen en evaluaties

- Contact met begeleider van de opleiding

2. Uitvoeren van (weten-schappelijk) onderzoek

Verloskundigen die promoveren, of anderzijds betrokken zijn bij wetenschappelijk of beroepsgeoriënteerd onderzoek.

3. Ontwikkeling als professional - Bij- en nascholing (inclusief acute situatie training) - Bijhouden van eigen portfolio

4. Teamoverleg Periodiek overleg met het team van klinisch verloskundigen in de kliniek.

5. Bestuurlijke of organisatorische functie

Activiteiten die kliniekoverstijgend zijn, ten behoeve van algemeen belang (in de regio), zoals lid van een bestuur van een coöperatie of vereniging en niet-patiëntgebonden taken die samenhangen met deelname aan het VSV (Verloskundig samenwerkingsverband).

6. Kwaliteit en zorginnovatie Onder andere: - Bijhouden en implementeren van nieuwe ontwikkelingen - Ontwikkelen van (multidisciplinaire) protocollen en richtlijnen - Onderhouden van externe contacten in het kader van het kunnen

uitvoeren van patiëntgebonden werkzaamheden, het functioneren en samenwerken in de zorgketen en het in stand houden van de verloskundige infrastructuur

- Zorginhoudelijke activiteiten voor de KNOV - Activiteiten met betrekking tot kwaliteitssysteem afdeling/ziekenhuis - Uitvoeren registraties (niet-patiëntgebonden), zoals LVR, en audits - Overleg over en de inrichting van de bedrijfsvoering en organisatie

van de zorg (in de regio), gezamenlijk met andere disciplines

7. Overige niet-patiëntgebonden taken

Onder andere:

- Logistieke werkzaamheden - Controleren van verloskamers, couveuses en de opiaten - Opstellen van dienstroosters

- Werving en selectie, functioneringsgesprekken, personeels-administratie

- Werkoverleg

3771 ED Barneveld Takenpakket verloskunde...een taak. Dit wijkt mogelijk af van de tijd die vanuit...

Documents

Transcript of 3771 ED Barneveld Takenpakket verloskunde...een taak. Dit wijkt mogelijk af van de tijd die vanuit...