จตวทยาการเรยนร Psychology of learning

ความหมายของการเรยนร                ความหมายของคำาวา “การเรยนร” มนกจตวทยาไดใหความหมายของการเรยนรไวหลายทานในทนจะสรปพอเปนแนวทางใหเขาใจดงนคอ                การเรยนร หมายถง   การทมนษยไดรบรถงสงแวดลอมทอยรอบตวเขา โดยเรมตนตงแตการมปฏสนธอยในครรภมารดาเรอยไป จนกระทงคลอดมาเปนทารกแลวอยรอด ซงบคคลกตองปรบตวเพอใหตนเองอยรอดกบสงแวดลอมทงภายในครรภมารดาและเมอออกมาอยภายนอกเพอใหชวตดำารงอยรอดทงนกเพราะการเรยนรทงสน

การเรยนร มความหมายลกซงมากกวาการสงสอน หรอการบอกเลาใหเขาใจและจำาไดเทานน ไมใชเรองของการทำาตามแบบ ไมไดมความหมายตอการเรยนในวชาตางๆเทานน แตความหมายคลมไปถง การเปลยนแปลงทางพฤตกรรมอนเปนผลจากการสงเกตพจารณา ไตรตรอง แกปญหาทงปวงและไมชชดวาการเปลยนแปลงนนเปนไปในทางทสงคมยอมรบเทานน การเรยนรเปนการปรบตวใหเขากบสงแวดลอม การเรยนรเปนความเจรญงอกงาม       เนนวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมทเปนการเรยนรตองเนองมาจากประสบการณ หรอการฝกหด และพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปนนควรจะตองมความคงทนถาวรเหมาะแกเหตเมอพฤตกรรมดงเดมเปลยนไปสพฤตกรรมทมงหวง กแสดงวาเกดการเรยนรแลว

         การเรยนร หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงของกจกรรมในการแสดงปฏกรยาตอบสนองตอสถานการณอยางใดอยางหนง                การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอนมผลมาจากการไดมประสบการณ                การเรยนร หมายถง กระบวนการททำาใหเกดกจกรรม   หรอ   กระบวนการททำาใหกจกรรมเปลยนแปลงไปโดยเปนผลตอบสนองจากสภาพการณหนงซงไมใชปฏกรยาธรรมชาตไมใชวฒภาวะและไมใชสภาพการเปลยนแปลงของรางกายชวครงชวคราวทเนองมาจากความเหนอยลาหรอฤทธยา            

การเรยนร หมายถง กระบวนการทเนองมาจากประสบการณตรงและประสบการณออกระทำาใหอนทรยเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมคอนขางถาวร

            การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงคอนขางถาวรในพฤตกรรม   ซงเปนผลของการฝกหด

            จากความหมายของการเรยนรขางตนอาจสรปไดวา   การเรยนร  หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเปนผลจากการทบคคลทำากจกรรมใดๆ ทำาใหเกดประสบการณและเกดทกษะตางๆ ขนยงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมคอนขางถาวร

จดมงหมายของการเรยนรพฤตกรรมการเรยนรตามจดมงหมายของนกการ

ศกษาซงกำาหนดโดย บลม และคณะ  (Bloom and Others ) มงพฒนาผเรยนใน  ๓  ดาน    ดงน

๑.  ดานพทธพสย (Cognitive Domain)  คอ ผลของการเรยนรทเปนความสามารถทางสมอง ครอบคลมพฤตกรรมประเภท ความจำา ความเขาใจ  การนำาไปใช  การวเคราะห  การสงเคราะหและประเมนผล

๒.  ดานเจตพสย (Affective Domain )  คอ ผลของการเรยนรทเปลยนแปลงดานความรสก  ครอบคลมพฤตกรรมประเภท ความรสก ความสนใจ  ทศนคต การประเมนคาและคานยม๓.  ดานทกษะพสย (Psychomotor Domain)  คอ ผลของการเรยนรทเปนความสามารถดานการปฏบต ครอบคลมพฤตกรรมประเภท การเคลอนไหว  การกระทำา  การปฏบตงาน การมทกษะและความชำานาญ

องคประกอบของการเรยนร1. สงเรา ( Stimulus ) เปนตวการททำาใหบคคลม

ปฏกรยาโตตอบออกมาและเปนตวกำาหนดพฤตกรรมวาจะแสดงออกมาในลกษณะใด สงเราอาจเปนเหตการณหรอวตถและอาจเกดภายในหรอภายนอกรางกายกได   เชน เสยงนาฬกาปลกใหเราตน กำาหนดวนสอบเราใหเราเตรยมสอบ

2. แรงขบ ( Drive ) ม 2 ประเภทคอแรงขบปฐมภม ( Primary Drive ) เชน ความหวความกระหาย การตองการพกผอน เปนตน และแรงขบทตยภม ( Secondary Drive ) เปนเรองของความตองการทางจตและทางสงคม เชน ความวตกกงวล ความตองการความรก ความปลอดภย เปนตน แรงขบทงสองประเภทเปนผลใหเกดปฏกรยาอนจะนำาไปสการเรยนร

    3. การตอบสนอง ( Response ) เปนพฤตกรรม

ตางๆ ทบคคลแสดงออกมาเมอไดรบการกระตนจากสงเราตางๆ เชน คน สตว สงของ หรอสถานการณ อาจกลาวไดวาเปนสงแวดลอมทรอบตวเรานนเอง

4. แรงเสรม ( Reinforcement ) สงทมาเพมกำาลงใหเกดการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนอง เชน รางวล การตำาหน  การลงโทษ การชมเชย เงน ของขวญ  เปนตน

ธรรมชาตของการเรยนรธรรมชาตของการเรยนรโดยทวไปนกจตวทยาเชอวา

มนษยจะมการเรยนรไดก ตอเมอมนษย ไดทำากจกรรมใดๆ แลวเกดประสบการณ ประสบการณทสะสมมามากๆ และหลายๆ ครงทำาใหมนษยเกดการเรยนรขนและเกดการพฒนาสงทเรยนรจนเกดเปนทกษะ  และเกดเปนความชำานาญ ดงนนการเรยนรของมนษยกจะอยกบตวของมนษยเรยกวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร      ดงนนหวขอทนาศกษาตอไปคอธรรมชาตของการเรยนรของมนษยมอะไรบาง ในทนขออธบายเปนขอๆ คอ

1. การเรยนรคอการเปลยนแปลงพฤตกรรมคอนขางถาวร

2. การเรยนรยอมมการแกไข ปรบปรงและเปลยนแปลง โดยการเปลยนแปลงนนๆ จะตองเนองมาจากประสบการณ 

3. การเปลยนแปลงชวครงชวคราวไมนบวาเปนการเรยนร

4. การเรยนรในสงใดสงหนงยอมตองอาศยการสงเกตพฤตกรรม

5. การเรยนรเปนกระบวนการททำาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม และกระบวนการเรยนรเกดขนตลอดเวลาทบคคลมชวตอย โดยอาศยประสบการณในชวต

6. การเรยนรไมใชวฒภาวะแตอาศยวฒภาวะ วฒภาวะคอระดบความเจรญเตบโตสงสดของพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญาของบคคลในแตละชวงวยทเปนไปตามธรรมชาต แตการเรยนรไมใชวฒภาวะแตตองอาศยวฒภาวะประกอบกน

7. การเรยนรเกดไดงายถาสงทเรยนเปนสงทมความหมายตอผเรยน

8. การเรยนรของแตละคนแตกตางกน9. การเรยนรยอมเปนผลใหเกดการสรางแบบแผน

ของพฤตกรรมใหม10. การเรยนรอาจจะเกดขนโดยการตงใจหรอเกด

โดยบงเอญกได 

กระบวนการของการเรยนร          กระบวนการของการเรยนรมขนตอนดงนคอ1. มสงเรา( Stimulus ) มาเราอนทรย ( Organism ) 2. อนทรยเกดการรบสมผส ( Sensation ) ประสาทสมผสทงหา ตา ห จมก ลน  ผวกาย3. ประสาทสมผสสงกระแสสมผสไปยงระบบประสาทเกดการรบร ( Perception ) 4. สมองแปลผลออกมาวาสงทสมผสคออะไรเรยกวาความคดรวบยอด( Conception ) 5. พฤตกรรมไดรบคำาแปลผลทำาใหเกดความคดรวบยอดกจะเกดการเรยนร ( Learning )6. เมอเกดกระบวนการเรยนรบคคลกจะเกดการตอบสนอง ( Response ) พฤตกรรมนนๆ 

ตวอยางเชน เราฝกสตวใหสามารถทำากจกรรมใดๆ    กไดอาจ

เปนการเลนลกบอลโยนหวง หรอใหนกพราบจกบตรส หรอหดใหลงชมแฟนซวาดรปภาพตางๆ หรอใหนกแกวเฝาบานโดยสงเสยงรองเวลาทคนแปลหนาเขาบาน กจกรรมตางๆ เหลาน จะตองมกระบวนการคอมสงเรามาเราอนทรย ถาในทนอนทรยคอตวแลคคน ตวแลคคนกจะรสก การเกดความรสกเราเรยกวาเกดการรบสมผส จะดวยทางตา ห จมก ลน ผวกาย

ตวอยาง(ตอ)ประสาทสมผสจะทำาใหเกดการรบร สมองกจะแปลความหมาย พฤตกรรมทสมองแปลความหมายเรยกวาเกดการเรยนร จะใหเรยนรไดตองทำาบอยๆ โดยนกจตวทยาใหแลคคนจบลกบอลบอยๆ พรอมใหแรงเสรมดวยอาหารทเจาแลคคนชอบ กอนใหอาหารกใหเจาแลคคนจบลกบอลบอยๆ ทำาซำาๆ หลายครงเจาแลคคนกจะเกดการเรยนรวาถาทำากจกรรมจบลกบอลแลวพฒนาไปถงขนโยนลกบอลเขาหวงกจะไดอาหาร การเรยนรกจะเกดขน คอถาเจาแลคคนหวกจบลกบอลโยนหวงเปนตน 

การนำาความรไปใช๑.  กอนทจะใหผเรยนเกดความรใหม  ตองแนใจวา 

ผเรยนมความรพนฐานทเกยวของกบความรใหมมาแลว๒.  พยายามสอนหรอบอกใหผเรยนเขาใจถงจดมง

หมายของการเรยนทกอใหเกดประโยชนแกตนเอง

๓.  ไมลงโทษผทเรยนเรวหรอชากวาคนอนๆ และไมมงหวงวาผเรยนทกคนจะตองเกดการเรยนรทเทากนในเวลาเทากน

๔.  ถาสอนบทเรยนทคลายกน ตองแนใจวาผเรยนเขาใจบทเรยนแรกไดดแลวจงจะสอนบทเรยนตอไป

๕.  พยายามชแนะใหผเรยนมองเหนความสมพนธของบทเรยนทมความสมพนธกน

ลกษณะสำาคญ ทแสดงใหเหนวามการเรยนรเกดขน จะตองประกอบดวยปจจย  ๓  ประการ  คอ

๑.   มการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางคงทน   ถาวร

๒.  การเปลยนแปลงพฤตกรรมนนจะตองเปนผลมาจากประสบการณ หรอการฝก การปฏบตซำาๆ  เทานน

๓.  การเปลยนแปลงพฤตกรรมดงกลาวจะมการเพมพนในดานความร  ความเขาใจ  ความรสกและความสามารถทางทกษะทงปรมาณและคณภาพ

ทฤษฎการเรยนร ( Theory of Learning )                ตามทเราใหความหมายของการเรยนรวา การเปลยนแปลงพฤตกรรมของอนทรยทคอนขางถาวร แตสงทเราควรศกษาคอเรองของทฤษฎการเรยนร เพราะทฤษฎเปนคำาอธบายทมระบบแบบแผน ชวยใหเกดความเขาใจและสามารถนำาไปใชควบคม หรอทำานายพฤตกรรมไดอกดวย เพราะทฤษฎการเรยนรจะชวยอธบายถงกระบวนการ วธการและเงอนไขททำาใหเกดการเรยนร รวมทงอธบายถงสภาพสงแวดลอมทมอทธพลตอบคคลอกดวย ซงในทนจะอธบายโดยสงเขป คอ

ทฤษฎการเรยนรแบบวางเงอนไข ( Conditioning Theory )การเรยนรแบบวางเงอนไข เปนการเรยนรทเกดเนองมาจากการ

ตอบสนองของอนทรยทมตอสงเราตงแตสองสงขนไป โดยสงเราหนงเปนสงเราทไมมอทธพลทำาใหเกดพฤตกรรมทตองการคอไมสามารถดงการตอบสนองออกมาไดถาไมมเงอนไข เรยกวา สงเราทตองการเงอนไขหรอสงเราเทยม สวนอกสงเราหนงเปนสงเราทอนทรยพอใจสามารถดงการตอบสนองออกมาไดเอง เรยกวาสงเราทไมตองการวางเงอนไขหรอสงเราแทเหตทนำาสงเราทอนทรยพอใจมาเขาคกบสงเราทไมมอทธพลทำาใหเกดพฤตกรรมทตองการ กเพอใหสามารถดงการตอบสนองทตองการออกมาไดจนในทสดปฏกรยาตอบสนองนนคอนขางคงทนถาวร แมจะนำาสงเราแทหรอสงเราทเปนเงอนไขออกไปแลวปฏกรยาตอบสนองเชนเดมกยงมอยเรยกวา ไดเกดการเรยนรแลว โดยจะอธบายทฤษฎการวางเงอนไขทงสองแบบคอ

การวางเงอนไขแบบคลาสสค ( classical Conditioning )

นกสรรวทยาชาวรสเซย (1849 - 1936)  ไดทำาการทดลองเพอศกษาการเรยนรทเกดขนจากการเชอมโยงระหวางการตอบสนองตอสงเราตามธรรมชาตทไมไดวางเงอนไข  (Unconditioned  Stimulus = UCS)  และสงเรา ทเปนกลาง (Neutral Stimulus)  จนเกดการเปลยนแปลงสงเราทเปนกลางใหกลายเปนสงเราทวางเงอนไข (Conditioned  Stimulus  =  CS)  และการตอบสนองทไมมเงอนไข  (Unconditioned   Response  = UCR)  เปนการตอบสนองทมเงอนไข  (Conditioned   Response  =  CR) ลำาดบ

หลกการเกดการเรยนรทเกดขน  คอ  การตอบสนองทเกดจากการวางเงอนไข  (CR)  เกดจากการนำาเอาสงเราทวางเงอนไข  (CS)   มาเขาคกบสงเราทไมไดวางเงอนไข  (UCS) ซำากนหลายๆ  ครง  ตอมาเพยงแตใหสงเราทวางเงอนไข  (CS) เพยงอยางเดยวกมผลทำาใหเกดการตอบสนองในแบบเดยวกน

กฎของการวางเงอนไขแบบคลาสสก                ถาตองการทำาใหการตอบสนองเงอนไขยงคงมตอไปกจำาเปนจะตองนำาสงเราทไมวางเงอนไขมาควบคกบสงเราทวางเงอนไขซำาอก การใหสงเราทไมไดวางเงอนไขควบคกบสงเราทวางเงอนไขจะเสรมแรงความสมพนธของสงเราทงสอง ถาหากใหแตสงเราทวางเงอนไขซำาแลวซำาอกโดยปราศจากสงเราใจทไมวางเงอนไขการตอบสนองจะออนลง และจะเกดขนนอยลงเมอฟาลลอฟสนกระดง ( สงเราใจทวางเงอนไข ) ซำาแลวซำาอกโดยไมใหอาหารแกสนข ( สงเราใจทไมไดวางเงอนไข ) นำาลายของสนขจะมปรมาณนอยลงๆ การลดลงของการตอบสนองทเรยนรแลวนกจตวทยา เรยกวา   การลดภาวะ ( extinction )

การวางเงอนไขแบบการกระทำา ( operant Conditioning ) การตอบสนองในแบบของการวางเงอนไขแบบคลาสสกนนเปน

ไปโดยเจาตวควบคมการตอบสนองโดยตรงไมไดสวนการตอบสนองในแบบการวางเงอนไขนน เราสามารถควบคมการกระทำาของตนเองได เราทำาอะไรหลายอยางเพราะเรารสกวาการกระทำานนจะใหผลดตอเราและเราทำาอะไรหลายอยางเพอหลกเลยงประสบการณทไมด เราสามารถเปลยนพฤตกรรมของเราไดเมอเราไดรบผลดจากการกระทำา หรอเมอกระทำาแลวเราถกลงโทษการเรยนรทางการวางเงอนไขแบบการกระทำาอาจเรยกอกอยางหนงวา instrumental learning การตอบสนองตอเงอนไขแบบนเราตองมการกระทำา ( operate ) ตอสงแวดลอม กฎของการวางเงอนไขแบบการกระทำาจะอธบายถงการปรบพฤตกรรม ( shaping behavior ) และการปรบพฤตกรรม (behavior modification ) โดยการใชผลของการกระทำาทจะไดรบการเสรมแรงหรอไดรบการลงโทษตามมา

สกนเนอร ( B.F. Skinner ) ไดทดลองเอาหนไปใสในกรงทดลองเรยกวา Skinner box กลองนเปนกลองทปดมดชดเสยงรอดออกไมไดภายในมคานอนเลกๆและถวยใสอาหาร สงทผทดลองตองการใหหนทถกใสลงไปกคอ กดคานเพอทจะไดรบอาหาร ในตอนแรกทหนถกนำาไปใสกลองมนจะแสดงการตอบสนองหลายอยางทไมเกยวกบการกดคาน เชน วงไปรอบๆ กลอง พยายามปนผนงหอง หรอเกาตวเอง เปนตน ในทสดหนกกดคานโดยบงเอญ ผลทตามมาคอมอาหารเมดเลกๆ ตกลงมาในถวยอยางอตโนมต หนไดรบเมดอาหารเปนรางวลหลงจากนนหนกดคานอกและไดรบอาหารอกตอเนองกนไป หนมความสามารถในการกดคานไดเรวขนและถยงขนการตอบสนองทไมเกยวของหายไป            

เงอนไขทจำาเปนในการวางเงอนไขแบบการกระทำามปจจยสำาคญ 3 เรองคอ

1. การเสรมแรง (Reinforcement )2. ความตอเนอง ( Contiguity )3. การฝกหด ( Practice )

ความแตกตางระหวางการวางเงอนไขแบบคลาสสคกบการวางเงอนไขแบบการกระทำา 

การวางเงอนไขแบบคลาสสคนนเปนการตอบสนองของอนทรยเกดขนโดยมไดอยภายใตการควบคมของอนทรย การตอบสนองเกดขนเพราะถกสงเราไปดง ( elicit ) ออกมา เชนการทนำาลายไหลของสนข เปนการใชสงแวดลอมในรปของสงเราตางๆทนำามาเปนตวกระทำาตออนทรย   สวนการวางเงอนไขแบบการกระทำาเปนการตอบสนองของอนทรยทเกดขนโดยทการตอบสนองเกดขนเพราะอนทรยเปนผสง ( emit ) ออกมาและไมไดขนอยกบสงเราโดยตรง เชนการกดคานของหน หรอการจกแผนสของนกพราบ อาจกลาวไดวา อนทรยเปนผแสดงอาการกระทำาตอสงแวดลอม

ทฤษฎสงเสรมแรง (Reinforcement Theory )                เบอรฮส เฟดเดอรค สกนเนอร (Burrhus Federick Skinner) นกจตวทยาพฒนาทฤษฎสงเสรมแรงเรยกวา สงเสรมแรงทางบวก(Positive Reinforcement) ใชหลกการจงใจแตละบคคลใหทำางานไดอยางเหมาะสม โดยชการออกแบบและจดสภาพแวดลอมในการทำางานใหมบรรยากาศนาทำางาน ในการยกยองชมเชยบคคลทมประสทธภาพในการทำางานด และใชการลงโทษซงทำาใหเกดผลลบแกบคคลทมประสทธภาพในการทำางานตำามาก

                สกนเนอรไดทำาการจงใจในขนทสงกวาใหการยกยอง

ชมเชยแกพนกงานททำางานมประสทธภาพด โดยจดใหมการวเคราะหสภาพการทำางาน เพอหาสาเหตวาทำาไมพนกงานจงตองทำางานเหมอนอยางเดมทเคยทำาอย สกนเนอรเปนผเรมใหเกดการเปลยนแปลงในการทำางานโดยใหพนกงานแจงปญหาทเกดขนในหนวยงานและอปสรรคทมาขดขวางในการทำางาน มการจดตงเปาหมายในการทำางานขน 

โดยเฉพาะใหมการรวมมอของพนกงาน มการชวยแหลอพนกงานในการทำางานมการจดใหมการรายงานผลปอนขอมลสงกลบแบบธรรมดาอยางรวดเรวฉบพลน ทำาใหประสทธภาพการทำางาน ถงแมวาบางครงการทำางานจะไมไดประสทธภาพในการทำางานตามเปาหมายทตงไว มหลายอยางทจะชวยเหลอพนกงานทำางานได การจงใจททำางานดกมคำายกยองชมเชย และพบวาจะเปนประโยชนตอบรษทอยางมากถาสามารถจงใจใหพนยกงานใหความรวมมอในการทำาหนาทใหขาวสารอยางสมบรณเกยวกบปญหาทของบรษท โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบตวพนกงาน

เทคนคการทำางานทมชอเสยงเกอบทงหมดจะเปนแบบงายสำาหรบการทำางาน นกวทยาศาสตรทางดานพฤตกรรมและผจดการเปนจำานวนมากตางมความสงสยในเรองประสทธภาพการทำางาน แตมบรษททมชอเสยงในการทำางานคนพบวา การจงใจพนกงานใหทำางานอยางมประสทธภาพตองใชแนวทางการใหผลประโยชนตอบแทน                แนวทางการจงใจของสกนเนอรทใชไดผล ตองมการจดการทด เนนการขจดอปสรรคทขดขวางประสทธภาพการทำางาน ควบคมการทำางานโดยผานกระบวนการรายงานผลปอนขอมลขาวสารสงกลบ และขยายการตดตอสอสารใหทวถงกบพนกงานทกคน

สงเสรมแรงและการลงโทษ(Reintorcement and Punishment)                การใหรางวลและการใหโทษในหนวยงาน องคการเปนททราบกนดวา มผลกระทบตอพฤตกรรมของบคคล ถาเราตองการใหบคคลทำางานในแนวทางทเหมาะสม เรากควรจงใจบคคลเหลานนโดยการใหสงเสรมแรงเอใหเขาทำางานใหตามทเราตองการ จากผลการศกษาเปนจำานวนมากแสดงใหเหนวา การผบรหารมการใชวธการใหรางวลและการใหโทษ 

ยอมมผลกระทบโดยตรงตอประสทธภาพการทำางาน และความพอใจในการทำางานในกลมบคคล ผรวมงาน การใหรางวลอยางเหมาะสมคอ ใหรางวลแกผทำางานทมผลงานด และไมใหรางวลแกบคคลททำางานไมมประสทธภาพ ผบรหารทไมรจกใหรางวลอยางเหมาะสมจะทำาใหบคคลททำางานเกดความรสกไมพอใจวา ไมไดรบความยตธรรม ทำาใหผลผลตมแนวโนมลดลง และทำาใหกลมของผใตบงคบบญชาเกดความรสกไมพอใจมากขน ดงนนการรจกใชการใหรางวลอยางเหมาะสมจะชวยทำาใหเกดความพอใจในการทำางานและเพมประสทธภาพการทำางาน

สงลอใจ (Incentives )                สงลอใจ จดวาเปนการจงใจโดยการใหรางวล นบวามความสำาคญตอการกระตนพฤตกรรมสเปนซ(Spence)  เชอวา สงลอใจของทฤษฏการจงใจประกอบดวย ลทธพฤตกรรมและแนวทางความเขาใจตงอยบนสมมตฐานทวา พฤตกรรมเปนสงชนำาไปสจดหมายปลายทางและบคคลนนกมความพยายามทจะทำาใหไดรบประเภทสงลอใจทางบวก(สงทปรารถนา) และพยายามหลกเลยงสงลอใจทางลบ(สงทไมปรารถนา)

ประเภทของสงลอใจ (Types of Incentives)      สงลอใจอาจจดแบงเปน 5 ประเภทคอ                ประเภทท 1 สงลอใจปฐมภม(Primary Incentives) เปนสงลอใจทสามารถทำาใหเกดความพงพอใจในดานความตองการทางดานสรระ เพอความมชวตอยรอด ไดแก ปจจย 5 คอ อาหาร,เสอผา,ทอยอาศย,ยารกษาโรคและความตองการทางเพศ

                ประเภทท 2 สงลอใจทตยภม(Secondary Incentives) เปนสงลอใจททำาใหเกดประสบการณแปลกใหม และมการเราใจใหเกดการเปลยนแปลงในหนาทการทำางานทตรงกบความสนใจ ความถนด ทาทายความสามารถหรอเปนงานใหมทลดความจำาเจซำาซาก ททำาใหเกดความหนาเบอหนายตอผปฏบตงานหรอเปนงานทมการแขงขนใชความรความสามารถ ซงตรงกบลกษณะทเปนบคคลทมความกระตอรอรน มความขยนหมนเพยร ตงใจการทำางานอยางจรงจง

           

      ประเภทท 3  สงลอใจทางสงคม (Social Incentives) เปนสงลอใจทเกยวกบการใหการยอมรบยกยองนบถอ ใหความไววางใจ ใหความเชอถอ ใหอสรภาพและการแสดงความคดเหนเสนอแนะทดในการทำางาน โดยกระทำาใหเปนทปรากฏและรจกแกเพอนรวมงาน ผบรหารงาน และบคคลทเรายอมรบและนบถอน เปนบคคลทมผลงานดเดน มความประพฤตเปนตวอยางทดไดจะทำาใหผรวมงานดมความรสกวาตนสำาคญตอหนวยงาน และจะมกำาลงในการทำางานเพมมากขน

                ประเภทท 4 สงลอใจทเปนเงน (Monetary Incent

ives) สงลอใจทเปนเงนเปนการใหผลประโยชนตอบแทนแกบคคลททำางานมผลงานดหรอผลผลตเพมขน หรอมผลกำาไรเพมมากขนเพอเปนสงลอใจใหบคคลททำางานดอยแลว หรอบคคลททำางานยงไมถงเกณฑระดบดไดมของขวญและกำาลงใจเพมขนทจะอทศทงสตปญญา พลงรางกายใหแกการทำางานอยางเตมท                

(ตอ)สงลอใจทเปนเงน ไดแก คาจาง คาลวงเวลา 

สวสดการ โบนส และรางวลเปนตน สงลอใจทเปนเงนนมอทธพลตอบคคลททำางาน ถาไดรบการเอาใจใสดแลจากผบรหารกสามารถจดเปนผลประโยชนตอบแทนใหแกผปฏบตงานไดอยางเหมาะสม จะทำาใหผปฏบตงานมความรสกวาผบรหารมความยตธรรมในการบรหารงานและจะทำาใหเกดความพอใจทจะทำางานใหมผลงานหรอผลผลตและกำาไรเพมมากขน เปนสดสวนโดยตรงกบผลประโยชนตอบแทนทผปฏบตงานไดรบ

                ประเภทท 5 สงลอใจทเปนกจกรรม(Activity Incentives) เปนสงลอใจทเกยวกบกจกรรมทำางานตามตำาแหนงหนาท ผบรหารงานมหนาทจะตองจดการใหผทำางานไดทำางานตรงกบความรความสามารถ ความสนใจ ความถนด เพอเปนการจงใจในการทำางาน ผบรหารงานสามารถจดใหมการแขงขนในการทำางาน โดยกำาหนดเปาหมายเปนจำานวนผลงานหรอผลผลตภายในเวลาเทาใดและกำาหนดการใหรางวลแกผทำางานทสามารถทำางานไดตามเกณฑทกำาหนดไว วธดงกลาวนจะเปนการจงใจผทำางานเกดความรสกอยากจะทำางานใหมผลงานหรอผลผลตเพมขน

ทฤษฎปญญาสงคม (Social Learning Theory)Albert  Bandura  (1962 - 1986)   นกจตวทยา

ชาวอเมรกน เปนผพฒนาทฤษฎนขนจากการศกษาคนควาของตนเอง  เดมใชชอวา  "ทฤษฎการเรยนรทางสงคม" (Social Learning Theory)  ตอมาเขาไดเปลยนชอทฤษฎเพอความเหมาะสมเปน  "ทฤษฎปญญาสงคม" ทฤษฎปญญาสงคมเนนหลกการเรยนรโดยการสงเกต (Observational Learning) เกดจากการทบคคลสงเกตการกระทำาของผอนแลวพยายามเลยนแบบพฤตกรรมนน ซงเปนการเรยนรทเกดขนในสภาพแวดลอมทางสงคมเราสามารถพบไดในชวตประจำาวน  เชน  การออกเสยง   การขบรถยนต  การเลนกฬาประเภทตางๆ  เปนตน

ขนตอนของการเรยนรโดยการสงเกต๑.  ขนใหความสนใจ  (Attention Phase)  ถาไมม

ขนตอนน การเรยนรอาจจะไมเกดขน  เปนขนตอน    ทผเรยนใหความสนใจตอตวแบบ (Modeling) ความสามารถ ความมชอเสยง และคณลกษณะเดนของตวแบบจะเปนสงดงดดใหผเรยนสนใจ

๒. ขนจำา  (Retention Phase) เมอผเรยนสนใจพฤตกรรมของตวแบบ จะบนทกสงทสงเกตไดไวในระบบความจำาของตนเอง  ซงมกจะจดจำาไวเปนจนตภาพเกยวกบขนตอนการแสดงพฤตกรรม

๓.  ขนปฏบต (Reproduction Phase)  เปนขนตอนทผเรยนลองแสดงพฤตกรรมตามตวแบบ  ซงจะสงผลใหมการตรวจสอบการเรยนรทไดจดจำาไว

๔.  ขนจงใจ (Motivation Phase)  ขนตอนนเปนขนแสดงผลของการกระทำา (Consequence) จากการแสดงพฤตกรรมตามตวแบบ  ถาผลทตวแบบเคยไดรบ (Vicarious Consequence) เปนไปในทางบวก (Vicarious Reinforcement)  กจะจงใจใหผเรยนอยากแสดงพฤตกรรมตามแบบ  ถาเปนไปในทางลบ (Vicarious Punishment) ผเรยนกมกจะงดเวนการแสดงพฤตกรรมนนๆ  

หลกพนฐานของทฤษฎปญญาสงคม ม  ๓  ประการ  คอ ๑.  กระบวนการเรยนรตองอาศยทงกระบวนการทาง

ปญญา และทกษะการตดสนใจของผเรยน๒.  การเรยนรเปนความสมพนธระหวางองคประกอบ  

๓  ประการ  ระหวาง ตวบคคล (Person)  สงแวดลอม  (Environment)  และพฤตกรรม (Behavior) ซงมอทธพลตอกนและกน

๓.  ผลของการเรยนรกบการแสดงออกอาจจะแตกตางกน สงทเรยนรแลวอาจไมมการแสดงออกกได เชน   ผลของการกระทำา (Consequence) ดานบวก เมอเรยนรแลวจะเกดการแสดงพฤตกรรมเลยนแบบ แตผลการกระทำาดานลบ อาจมการเรยนรแตไมมการเลยนแบบการนำาหลกการมาประยกตใช

๑.  ในหองเรยนครจะเปนตวแบบทมอทธพลมากทสด  ครควรคำานงอยเสมอวา  การเรยนรโดยการสงเกตและเลยนแบบจะเกดขนไดเสมอ  แมวาครจะไมไดตงวตถประสงคไวกตาม

๒.  การสอนแบบสาธตปฏบตเปนการสอนโดยใชหลกการและขนตอนของทฤษฎปญญาสงคมทงสน  ครตองแสดงตวอยางพฤตกรรมทถกตองทสดเทานน  จงจะมประสทธภาพในการแสดงพฤตกรรมเลยนแบบ  ความผดพลาดของครแมไมตงใจ  ไมวาครจะพรำาบอกผเรยนวาไมตองสนใจจดจำา  แตกผานการสงเกตและการรบรของผเรยนไปแลว

๓.  ตวแบบในชนเรยนไมควรจำากดไวทครเทานน ควรใชผเรยนดวยกนเปนตวแบบไดในบางกรณ โดยธรรมชาตเพอนในชนเรยนยอมมอทธพลตอการเลยนแบบสงอยแลว ครควรพยายามใชทกษะจงใจใหผเรยนสนใจและเลยนแบบเพอนทมพฤตกรรมทด มากกวาผทมพฤตกรรมไมด

หนงสออางองกนยา สวรรณแสง.จตวทยาทวไป 

General psychology . กรงเทพมหานคร : อกษรพทยา, 244 หนา, 2538.

ทพย นาถสภา. บทความประกอบหมวดวชาการศกษา วชาจตวทยาการศกษา. พระนคร :หนวย ศกษานเทศ กรมการฝกหดคร, 2513.

พชญสร โควตระกล และ สธรา เผาโภคสถตย. จตวทยาทวไป.กรงเทพมหานคร : เทพรตนพบลชชงกรป,200 หนา , 2538.