31 MAYIS DÜNYA SİGARAYI BIRAKMA

GÜNÜ

Dünyada Sigara İçim Oranları

Bölge Tüketim  Kuzey Amerika % 4.7Latin Amerika % 8.9Batı Avrupa % 9.3Orta ve Doğu Avrupa % 10.8Afrika ve Orta Doğu % 11.8Asya % 54.5

SORUN: SİGARA SALGINISORUN: SİGARA SALGINI

Sigara Salgını

• SALGIN HASTALIK

• SALGIN HASTALIK ÖLÜM

Sigaraya Bağlı Ölümler

Dünyada 1.1 milyar sigara içen

4.9 milyon ölüm / yıl ---- 10 milyon (2025)

(günde 12 bin ölüm)

Türkiye’de17 milyon sigara içen

70-100 bin ölüm / yıl

(günde 200-250 ölüm)

Önümüzdeki 30 yıl içinde sigara,

AIDS, Tüberküloz, Trafik kazaları, Anne ölümleri, İntihar, Cinayetlerin

toplamından daha fazla insan öldürecektir

Bugünkü sigara içme oranları aynı şekilde devam ettiği takdirde halen yaşayan 250 milyon çocuk sigara nedeniyle ölecektir

Ülkeler Düzeyinde İse

• Sosyoekonomik düzey

• Eğitim düzeyi düştükçe

SİGARA TÜKETİMİ ARTMAKTADIR

31 Mayıs Sigarasız Bir Dünya Günü

• Her yıl 31 Mayıs “Sigarasız Bir Dünya Günü” olarak kutlanır

• Dünya Sağlık Örgütüne üye devletler 1987 yılında bu günü sigara salgını ile oluşan önlenebilir hastalık ve ölümlere dikkat çekebilmek için etkinlik günü olarak belirlemişlerdir

Sigara Gerçeği

• Her dozu zararlıdır• Vücudun her kısmına zarar veren

binlerce kimyasal içerir • Yüksek bağımlılık yapıcı etkiye

sahiptir• Dünyanın en güçlü endüstrisi

tarafından saldırgan reklam ve promosyon taktikleri ile satılır

• Sadece kullanana değil, maruz kalana da zarar verir

• Üreticinin önerdiği gibi kullanıldığında kullanıcıyı öldürür

Sigara içimi /bağımlılığı bir hastalıktır

(International Classification of Diseases,10th Revision;F.17)

Türkiye Tütün Üreticisi Ülkedir

Ülke Üretim (1000 ton) Toplamın yüzdesi

Çin 3390 42.1

ABD 746 9.3

Hindistan 624 7.8

Brezilya 577 7.2

Türkiye 296 3.7

Zimbabwe 192 2.4

Endonezya 184 2.3

Diğerleri 2039 27.3

Dünya toplamı 8048 100.0

Ülkemizde Tütün Kullanımı Yaygındır

Toplum genelinde

• Farklı meslek gruplarında

• Çocuklar arasında

• Gençlerde

• Kadınlarda

Sigara içimi yaygındır

Türkiye’de 17 milyon kişi sigara içmektedir

Ülkemizde Tütün Kullanımı Yaygındır

Türkiye’de Yetişkinlerin Sigara İçme Sıklığı Yüksektir

(Bilir N., Güçiz B., Yıldız N.)

Grup Sayı Yıl Sıklık (%)

Doktor 1128 1999 43.1

Öğretmen 1044 1999 48.6

Gazeteci 109 1996 63.9

Şöför 338 1999 74.3

Polis 718 1999 64.7

İmam-müezzin 279 1999 25.1

Artist 130 1996 46.2

Sporcu 149 1996 34.9

Ülkelerde Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler)

Erkek (%) Kadın (%)

Çin (1984) 61 7

Japonya (1994) 59 (1966; 84) 15 (1966; 15)

Kanada (1994) 29 (1966; 50) 31 (1966; 50)

ABD (1993) 28 (1970; 44) 23 (1970; 32)

Rusya Fed. (1993) 67 (1985; 53) 30 (1985; 10)

Singapore (1995) 32 (1970; 42) 3 (1970; 5)

Yunanistan (1994) 46 (1987; 61) 28 (1987; 25)

İngiltere (1994) 28 (1980; 42) 26 (1980; 37)

Türkiye (1993) 58 (1988; 62) 13 (1988; 24)

DÜNYA 47 12

Türkiye’de sigaraya başlama yaşı düşüktürTürkiye’de sigaraya başlama yaşı düşüktür

Öğrencilerde Sigara İçme Sıklığı Yüksektir

(Bilir N., Güçiz B., Yıldız N.)

Grup Sayı Yıl Sigara içen

(%)

7. Sınıf

(12-13 yaş)

512

1453

1720

1996

1998

1999

3.5

2.0

0.8

10. Sınıf

(15-16 yaş)

552

1317

1497

1996

1998

1999

28.3

16.3

14.8

Gençlerin Sigara İçimi

• Sigara başlama yaşı 11.9’a düşmüştür• Sigara başlama nedenleri:

– Akran etkisi– Sigaranın kolay ulaşılabilirliği – Rol modellerin sigara içici oluşu– Görsel basın, film, klip – Gizli reklam ve promosyonlardır

Sigarayı bir kez deneyen 4 kişinin 3 tanesi sigara bağımlısı olur

Ergenler Sigaraya Ulaşabilmektedir

• Oysa ülkemizde 18 yaş altına tütün ürünlerinin satışı yasaktır

• Satın alabilmek için kanuni olarak belirlenmiş yaş sınırının üstünde olduklarını kanıtlamaları gereklidir

Ülkemizde

•Sigara ucuz

•Tane ile satış !!!

•Aile ortamından edinebilme mümkün

•Arkadaş ortamından edinebilme olası

Çocuklar ve Sigara

• Ülkemizde çocuklar pasif içicidir– Şimdiki hastalık

riskleri artmıştır– Gelecekteki hastalık

riskleri artmaktadır

• Gizli reklam ve promosyonlara hedeftirler

Kadınlarda Sigara İçimi

• Global olarak kadınların sigara içim oranı %12 yaklaşık, 236 milyon kadın olarak tahmin edilmektedir

• Ancak sigara salgını kadınlarda özellikle genç kadınlarda hızla artmaktadır

Kadınlarda Sigara İçimi

• Kadınların daha fazla eğitim olanağına ve ekonomik güce kavuşması ile sigaraya ulaşma olanakları artmıştır

• Bu durum kadınlar arasında sigara alışkanlığının yaygınlaşmasında rol oynamaktadır

• Sigara firmalarının özellikle kadınlara yönelik üretim ve pazarlama yaklaşımları da kadınlar arasında sigara kullanımının artışında önemli rol oynamıştır

• Kadınlar açısından sigara içme davranışı– Kendini ve ekonomik gücünü

kanıtlama– Bağımsızlık– Kendine güvenin göstergesi

olarak görülmüştür

Kadınlarda Sigara İçimi

Ülkemizde Kadınlarda Sigara İçimi

• Türkiye’de sigara içme alışkanlığı kadınlarda erkeklere göre biraz daha düşüktür

• Kırsal alandaki kadınlar arasında sigara içimi çok azdır ancak kentlerde kadınların sigara içim oranı yüksektir

Ülkemizde Kadınlarda Sigara İçimi

• Ülkemizde kadınlar arasındaki sigara alışkanlığı eğitim düzeyi ile doğru ilişkilidir

• Eğitim düzeyi arttıkça sigara alışkanlığı da artmaktadır

Meslek Sigara içen (%)Doktor 33,9

Öğretmen 53,8

Anne (ev kadını) 30,2

Hemşire-ebe 50.2

Sporcu 27,9

Sanatçı 40,0

Türkiye geneli 24,2

Türkiye’de Kadınlar Arasında Sigara İçme Alışkanlığı (1996)

Ülkemizde Tütün Mamülleri Ucuzdur

Ucuz fiyatlar alım gücü az olan grupların sigaraya ulaşabilirliğini kolaylaştırmaktadır

• Çocuk• Genç• Kadın

Türkiye 1990-1999 Yılları Arasında Sigara Tüketiminde Artışın En Fazla Olan Ülkelerdendir

Ülkeler

Yurt İçi Tüketim

1990

(milyon ton)

Yurt İçi Tüketim

1999

(milyon ton)

Yüzde Değişim

Pakistan 31,934 54,500 70.66%

Bulgaristan 12,200 19,000 55.74%

Türkiye 73,270 111,500 52.18%

Endonezya 140,936 207,685 47.36%

Hollanda 23,251 30,124 29.56%

Toplam 4,538,890 4,351,770 -4.12%

Dünya Bankası Raporu

Türkiye’deki Sigara Tüketimi 1960-2000

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

Seneler

Topl

am S

igar

a Tü

ketim

i (m

ilyon

ad

et)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Yet

işki

n B

aşın

a Y

ıllık

Sig

ara

Tüke

timi (

pake

t)

Toplam Tüketim

Yetişkin Başına Tüketim

Dünya Bankası Sınıflamasına Göre Ülkelerdeki Ortalama Sigara Fiyatları ve

VergilerÜlkeler Fiyat

(ABD$)

Vergi

(ABD$)

Vergi Oranı

Yüksek Gelirli Ülkeler 3,23 2,26 % 68.6

Orta Yüksek Gelirli Ülkeler 0,81 0,43 % 51.9

Orta Düşük Gelirli Ülkeler 0,34 0,17 % 49.9

Düşük Gelirli Ülkeler 0,34 0,15 % 45.6

Türkiye 0,51 0,22 % 42

Türkiye, 1960-2000 0,35 0,18 % 49.2

Kaynak: Jha ve Chaloupka (2000).

Türkiye Ortalama Sigara Paketi Fiyatı ile Avrupa’nın En Ucuzu

Avrupa'da ve Türkiye'de ortalama sigara fiyatı 1999-2000

02468

Turk

ey

Spain

Portu

gal

Italy

Gre

ece

Aust

ria

Ger

man

y

Switz

erlan

d

Neth

erlan

ds

Fran

ce

Belgi

um

Finla

nd

Swed

en

Irelan

d

Denm

ark UK

Norw

ayOrta

lam

a fiy

at U

S$

Sigara fiyatları ve vergileri artırıldığında, halkın sigara içme oranı düşmektedir

Sigara fiyatları ve vergileri artırıldığında, halkın sigara bırakma oranı yükselmektedir

Ülkemizde Tütün Mamüllerinin İçerikleri ile İlgili Sorunlar Vardır

• Nikotin miktarı?

• Katran miktarı?

“Sigara üreticileri gelişmiş ülkelerde yasaklardan dolayı satamadıkları yüksek

katranlı ve yüksek nikotinli sigaraları gelişmemiş ülkelerin pazarına

sürmektedir”

Dünya Sağlık Örgütü

Ölçüm Laboratuvarı Yetersizdir

http://www.labstat.com/services.htm#mainstream

Tütün Mamüllerinin İçerikleri ile İlgili Sorunlar ve Aldatmacalar

Vardır

Light, Düşük Nikotin ve Düşük Katran

• Yanıltıcı "light", "mild“ vs. kelimeler veya yanıltıcı marka isimleri kullanılabilmektedir

• Bunların esas amacı düşük katran ve nikotin ölçümlerine dayandırırak riskin daha azaldığını vurgulanmaktadır

• Böylece reklam ve promosyon aracı olarak kullanmaktır

Zarar Azaltılabiliyor mu?

• Düşük katranlı ve ‘light’ sigaraların sağlıkla ilgili riskleri daha azalttığı gösterilememiştir

• Bağımlılığın oluşumu için yeterli nikotini içerirler

• Bu sigaraların sigarayı bırakmaya yardımcı oldukları da gösterilmemiştir

Ülkemizde Çevresel Sigara Dumanı Maruziyeti Yüksektir

Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD) direkt olarak sigarayı içme dışında ortaya çıkan başka kişinin inhale ettiği duman: – İçici tarafından exhale edilen

duman – Sigaranın ucundan yanmakla

oluşan duman– Yanan bir sigaranın kağıdı ve

filtresinden sızan duman

Ülkemizde Pasif İçicilik Yaygındır

• Ev• İş yeri• Okul• Kamu alanları• Hastaneler• Açık alanlar (konser,

gösteri, spor)• Kahvehane, lokanta,

gece klubü

Çevresel Sigara Dumanı

• Ana dumana göre daha fazla nikotin içerir• Karsinojenler daha yüksek konsantrasyondadır • Özellikle ev içi çevresel sigara dumanına

maruziyet büyük boyutlardadır• İş olarak kahvehane, gazino çalışanları, restoran

ve bar çalışanları vs. maruz kalmaktadır• 1992 yılında çevresel tütün dumanı Grup A

karsinojen olarak tanımlanmıştır

Ülkemizde Halka Açık Tüm Alanlarda Maruziyet Devam Etmektedir

• Eğitim kurumlarında kapalı ve açık alanlarda sigara içilebilmektedir

• Sosyal organizasyonlarda sigara içilebilmektedir• Cafe, restoran ve barlarda sigara

içilebilmektedir• İşyerlerinde sigara içilebilmektedir• Halkı bilgilendirme kampanyaları yeterli

olmamaktadır

Tütün Endüstrisi Sigara Satmak İçin Yeni Pazarlama Taktikleri Geliştirmektedir

Bu taktikler: • Sağlık verilerinin inkarı ve yalan bilim üretimi• Promosyon ve reklam• Hükümetleri kaçakçılık tehlikelerine karşı

ikna etmek• Fiyatlandırma kontrolü• Tekellerle ortaklık kurmak ve özelleştirmektir

Dünyada Sigara Reklamları

• Reklamlar televizyon, radyo ve yazılı basını kapsayabilmektedir

• Reklamlar ürün imajını tanıtırken alıcıyı haberdar etmektedir

• Reklamlarda tüketicinin sigaranın sağlığa kötü etkileri ile ilgili görüşlerini de ortadan kaldırmaya yönelik temalar ve imajlar kullanılmaktadır

• Düşük katran• Düşük nikotin içeriği gibi

Sponsorluklar

• Tütün endüstrisinin pazarlama stratejilerinde sponsorluklar hızla artmaktadır

• Eğlence sektörü• Spor• Sanat

• Amaç • Prestij ve kredi kazanmak• Endüstriye karşı olan eleştiriyi azaltmak• Sigara içimini sosyal olarak kabul edilebilir hale

getirmek• Destek alan organizasyonları yanına almak• Tütün endüstrisine karşıt olan duyguları nötralize

edebilmektir

Popüler Kültüre Ulaşmak

Tütün endüstrisi sigarayı popüler kültürün bir parçası haline getirmek için

• Filmleri• Televizyonu• Müziği ve• İnterneti

kullanmaktadır

Çocuklara Yönelik Filmlerde Dahi Gizli Reklamlar Yer Almaktadır

Sigara ve Gençlik• Özellikle gençlere sigara

satışını özendirecek en etkili araç sigara reklamlarıdır

• Gençlere yönelik sigara reklamları sigaranın sağlık, zenginlik ve güç gibi öğelerle bağdaştırılmasını amaçlar

• Dünya Bankası raporuna göre 101 ülkede yapılan araştırma sonucunda sigara reklamları yasak olan ülkelerde sigara tüketiminin daha hızlı düştüğü saptanmıştır

ULUSAL TÜTÜN KONTROLÜ

KANUNLAR

Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun (1996)

No. 4207• Çocuklara sigara satışını yasaklar

– 18 yaşından küçüklere• Reklamı yasaklar

– Basın, TV, bilboard, sponsorluk,...• Sigara paketi üzerine uyarı yazısı – “Sağlığa

zararlıdır” konmasını zorunlu kılar• Toplu yerlerde sigara içmeyi yasaklar

– Sağlık, eğitim, kültür, spor, toplu taşıma, 5+ kişi• Sigara karşıtı eğitimi zorunlu kılar

– TV eğitim yayınları – ayda 90 dak.

• Kanun ile Kazanımlarımız: - reklam yasağı “her türlü”- şehirlerarası otobüs yolculukları- trenler “sigarasız”- iç ve dış hat uçak yolculukları “sigarasız”

• Güçlüklerimiz: – reklam yasağını delme

girişimleri– 4207 uygulaması yeterli

değil

Türkiye’de sigara reklamlarını yasaklayan 26.11.1996 tarihli ve

4207 sayılı kanun korunmalıdır

Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi

• Türkiye Dünya Sağlık Örgütüne üye diğer ülkelerle birlikte Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesini imzalamıştır

• Bu sözleşme gereği Ulusal Tütün Kontrol Programı oluşturulmuştur

• Tütün çerçeve sözleşmesi ile halkın tütün mamülleri konusunda yanıltması son bulacaktır

• Bu anlaşma ile sigara paketleri üzerine tütünün sağlık üzerine etkilerini yazan uyarıcı yazılar yazılması zorunlu hale gelmektedir

Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi

• Sigara paketleri üzerinde uyarı yazıları bulunacaktır• Uyarı yazılarının resimlerle birlikte olması bırakma ve

başlamayı önleme açısından 60 kat daha etkili bulunmuştur

• Uyarı yazılarının paket yüzeyinin %60’ını kaplaması marka tanıma süresini uzatmakta ve marka imajını sarsmaktadır

Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi

Paketler üzerine konulacak olan yazı ve resimlerin etkisinin azalmaması için dönüşümlü olarak kullanılması ve yenilenmesi sağlanması önerilmektedir

Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi

Halkı Bilinçlendirme Kampanyaları

• Yazılı ve görsel basın ile sürekli konuyu gündemde tutmayı sağlamaktadır

• Geçtiğimiz yıllarda bırak kazan kampanyaları yapılmıştır

• Sigarasız bir dünya günü etkinlikleri ile 31 Mayıs’larda değişen temalar vurgulanmaktadır

• Temiz oyna• Tütün yoksullaştırır• Sigarayı bırakıyoruz

•Sigara dumanında kanserojen, irritan özelliklere sahip 4000’den fazla kimyasal madde vardır•Bu maddelerden NİKOTİN bağımlılık yapıcı özelliğe sahiptir•Sigara içiminin devamlılığında bağımlılık rol oynamaktadır

Sigara Bağımlılık Yapmaktadır

Sigaranın Bırakılması

• Sigaranın bırakılmasıyla bırakan kişinin sağlayacağı sağlık yararı çok önemlidir

• Bırakma ne kadar erken gerçekleşirse, bu yarar o ölçüde artmaktadır

• Bu yarar ömür süresiyle ve yaşam kalitesiyle ile ilgilidir

Sigaranın Bırakılması Konusunda Sağlık Hizmeti Açığı Vardır

• Sigarayı bırakma çabası, güçlü bir bağımlılık söz konusu olduğu için gerekli desteklerin yokluğunda genellikle başarısızlıkla sonlanmaktadır

• Bu konuda yetişmiş insan gücünün, ilaç ve hekim desteğinin devreye girmesi halinde ise başarı şansı önemli ölçüde artmaktadır

Sigara Bırakma Tedavisi

• Sigara bırakma tedavisi için kullanılan ilaçların sosyal güvenlik kapsamında olmaması ilaç kullanımını çok önemli düzeyde engellemektedir

• Bırakmada kullanılan ilaçları bulma ve satın alma zorluğu vardır

• Bırakma hizmetlerinin örgütlülük durumu yetersizdir

Sigara Bırakma Tedavisi

• Sigara bağımlılığı bir hastalıktır ve her hastalık gibi tedavisi hekimler tarafından yapılmalıdır

• Ülkemizde sigara bırakma hizmetinin kötü kullanımı vardır

• Bilimsel kanıta dayalı olmayan (etkisi olmayan veya etkisi kanıtlanmamış) bırakma hizmeti sunulması yoluyla bireyler yanıltılmaktadır

HER HEKİM SİGARA HASTALIĞINI TEDAVİ ETMELİDİR

• Sigara bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından tanımlanmış bir hastalıktır

• Her kronik hastalık gibi hekimler kişinin sigara içim durumunu sorgulamalı ve tedavi edebilmelidir

• Hekiminden bir kez bile olsa “Sigarayı Bırakın” mesajını duyan içicilerin %5‘i sigarayı bırakmaktadır

• Hekimler sigara bırakmak için yardım isteyen hastalarını tedavi etmelidir

ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMLARINI DESTEKLEMEK VE SİGARASIZ SAĞLIKLI BİR TÜRKİYE İÇİN ÇALIŞMAK GÖREVİMİZDİR

SAĞLIKLI YARINLAR DİLEĞİ İLE

KAYNAKLAR

• Prof. Dr. Nazmi Bilir• Prof. Dr. Elif Dağlı• Doç. Dr. Savaş Alper• Dr. Zeynep Önder• Dr. Ayda Yürekli• Dr. Tahir Soydal• Dr. Toker Ergüder• Uz. Dr. Mesut Kosku• Kamil Yavuz• www.toraks.org.tr • Tütün ve Sağlık Çalışma Grubu

Teşekkürlerimizle……