03.පරිච්ඡේ�දය

සංජා�නනය : ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය3.1.ද�නුම ඡේ��ඩන� ඡේ�න පිළිඡේ�ළ

ද�නුම ඡේ��ඩන� ඡේ�නුඡේ� තම�ට අනන ම�නසික හැ�ඩතලයට අනුරූ&ප�ය.1 ඡේ' නිසං� ද�නුම ඡේ��ඩන� ඡේ�න පිළිඡේ�ළ පුද්�ල අනුබද්ධ � ඡේ�නස් මුහුණු�රූක් �නියි. ද�නුම යනු සංඥා� ය' කිසි පිළිඡේ�ළකට අනු� මනසං තුළම සංවිධ�නය වීමකි.2 එමගින් ඡේම�ළඡේ� න� ස්න�යු �:හැයන්හි දත්ත ත�න්පත් �නුඡේ� නිශ්චිත රූට��කට අනු�යි. ය' කිසි දත්ත සංමුද�යක් ඡේම�ළඡේ� �බඩ� වී ඇත්ඡේත් සංවිධ�න�ත්මක ස්�රූ&පයකිනි.3 ඡේ' සංවිධ�න�ත්මක ස්�රූ&පය නිසං� ඡේම�ළඡේ� සංකීර්ණ �:හැ ඡේ��ඩන� ඡේC.4 ඡේ' න� �:හැ ඡේ��ඩන�ඟීඡේමන් ඒ�� අතරූ න� අන්තර් සංබඳත� ඇති වීම සංශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදයක් අනු� සිදු ඡේK.5 සංශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදය යනු ප�තින ඡේදය අනුසං�රූඡේයන් ඇති �න විවිධ ද�නු' ක්ඡේMතN ඡේ��ඩන�ඟීමයි.

එවිට අභින� ක්ඡේMතN අර්ථකථනය �නුඡේ� ද ප�තින ක්ඡේMතN�ලට සංම�නුප�තික �ය. ඡේ' කJමඡේ� පQබල ස්ථ�න ඡේමන් ම දුබල ස්ථ�න ද තිඡේR.6

ඡේමහි පQබල ස්ථ�න න' නිරූතුරූ�� ප�තින ද�නුම ආශ්‍රUඡේයන් න� ද�නුම ඡේ��ඩන�ඡේ�න නිසං� ද�නුම තහැවුරූ� වීමට ��ඩි ඉඩකඩක් සං�ලසිය හැ�කි බ�යි.7 එඡේස්ම ප�තින ද�නුම ඔස්ඡේස් න� ද�නුම විචා�රූ පූර්� ක� සංලක� බ�ලීමට ඡේමහි දී ��ඩි ඉඩක් හිමි ඡේK.8 එඡේස්ම ප�තින ද�නුම සංස්කරූණය කිරී'�ලට ලක් ඡේK. ඇත�' විට ප�තින ද�නුම පිළිබඳ � ��ඩිදුරූ � තිඡේර්ක කරූ�ණු ප�� එක් රැස් කරූ ��නීමට ඡේමකී කJමඡේKදය ඔස්ඡේස් ��ඩි ඉඩක් හිමි ඡේK.9 එබ�වින් ඡේමබඳු අ�ස්ථ��න්හි ප�තින මූලික ද�නුම ත� ත�ත් තහැවුරූ� වීමට අ�ක�ශ්‍ර සං�ලඡේස්.10

සංශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදඡේ� දක්නට ල�ඡේබන දුබලත�� න' ප�තින ද�නුමට ඡේ�නස් ඡේද් සංජා�නනය වීඡේ' දී ප�තින ද�නුම පQතික්ඡේMප වීමකට ලක් විය හැ�කි බ�යි.11 සං�රූධර්ම ඡේලසං කලක සිට පිළි��නී ප��තුණු ඡේදයක් ත�ත් අ�ස්ථ��ක දී සං�රූධර්ම ඡේන� �න ඡේලසං ��ටහිය හැ�කි ය.12 ඒකී ඡේdතු� නිසං� මුලින් සං�රූධර්ම ඡේලසං සං�ලකූ ඡේද්�H අත්හැ�රූ ද�මීමට ප�� ඉඩ තිඡේR.13 ඡේප�H ඡේතH ආහැ�රූයට ��නීම නිසං� රූ�ධිරූඡේ� අන්තර්�ත ඡේ'ද ප්‍ රූම�ණය ��ඩිඡේ�ත�යි යන ද�නුම ලබයි. පසු අ�ස්ථ��ක දී ඡේප�H ඡේතH ආහැ�රූයට ��නීම එතරූ' අඡේයj� ඡේන��න බ�ක් ද ද�න�නියි. ඡේප�HඡේතH ආහැ�රූයට ��නීම ඡේන�� සංත්� ඡේ'දය ආහැ�රූයට ��නීම අද�ළ ඡේරූjගී තත්�යට ඡේdතු� බ� නිසං�ක ඡේලසං ද�න �නියි. ඡේ' සංම�ම ඡේප�H ඡේතH

178

ශ්‍රරීරූ ඡේසංlඛ්‍ය යට අහිතකරූ යන ද�නුම පQතිඡේnප ඡේK. ඡේ' නිසං� ය' කිසි ඡේදයක් පිළිබඳ ඇති පිළි��නීම �ඩ�ත් තහැවුරූ� වීම ඡේමන් ම පQතික්ඡේMප වීම යන පQති කිJය� ඡේදකම සංශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදය තුළ විද ම�න බ� ප�හැ�දිලි ඡේK.14

ද�නුම ඡේ��ඩන�ඟීඡේ' දී භා�විත��න අඡේනක් ආක�රූය න' විශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදයයි.15 ඡේමහි දී ද�නුම ඡේ��ඩන� ඡේ�නුඡේ� වි�qහැය තුළිනි.16 විශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදඡේ� පQබල බ� න' ඡේමහි දී උපඡේයjගී කරූ �න්න� දත්ත ��ඹුරින් විශ්ඡේHෂණය කිරීමට ඇති හැ�කිය��යි.17 ඡේමහි දී ත�ර්කික ස්�රූ&පය භා�විත� කරූන අ�ස්ථ�ද ඇති ඡේK. යමක් මතුපිට ස්තරූඡේ� සිට ඊට පහැතින් පිහිටි යට ස්තරූ කරූ� අනුකJමික � ��ඹුරූට පිවිඡේසංමින් සිදු කරූන වි�qහැයත් මීට ඇතුළත්ය. නිදසුනක් ඡේලසං ය' විශ්‍ර�ල සංඛ්‍ය ��ක් ත� ඊට �ඩ� කුඩ� සංඛ්‍ ය��කින් ඡේබදූ විට අ�සං�නඡේ� දී ල�ඡේබන දුරූටත් ඡේන� ඡේබදිය හැ�කි සංඛ්‍ ය�ත්මක වූ පිළිතුරූ ද�ක්විය හැ�කි ය. එඡේස්ම විසංඳීමට දුMකරූ ��ට ළු�ක පිය�රූ �ණන��කින් පසු� විසංඳුම ඡේ�ත ළ��වීම ද නිදසුනකි. එඡේස්ම එක් �රූම �ටහැ� ��නීමට අසීරූ� යමක් කJමික පිය�රූ �ණන��කට ඡේබද� ඉන් අනතුරූ�� �ටහැ� ��නීමට �&ය' කිරීම ද විශ්ඡේHෂණ කJමඡේKදයයි.18

විශ්ඡේHෂණ යන්න තුළ වි�qහැ කිරීම අන්තර්�තය. යමක් �ටහැ� ��නීමට න' ඒ පිළිබඳ වි�qහැයක ඡේයදීම අ�ශ්‍ර �නුඡේ� ඡේ' නිසං�යි. ඡේමහි දී ද�නුම ඡේ��ඩන� ඡේ�නුඡේ� පිය�රූ කJමයට අනු�යි. ඒ අනු� මුලින් ඇති වූ දත්ත සංඥා� �ලට පසු� ල�ඡේබන දත්ත සංඥා� එක්වීම නිසං� මූලික හැ�ඩඡේ� සංකීර්ණත්�යක් විද ම�න ඡේK.19 එවිට මූලික හැ�ඩය ප�� ඡේ�නස් වී යන අ�ස්ථ� තිඡේR. නිතරූම දත්ත සංඥා� විශ්ඡේHෂණඡේ� දී පිය�රූ�ල සංම�න බ� ඡේමන් ම කJමික බ�ද තිබිය යුතුයි. ඡේමහි දී ඡේම�ළඡේ� ස්න�යු �:හැ ඡේ��ඩන�ඡේ�නුඡේ� මුලික �:හැ සියHල සං'බන්ධ කරූ ඡේ�න ඡේන� ඡේK. එහිදී සං'බන්ධ �නුඡේ� අ�සං�න පිය�රූට ආසංන්නතම පිය�රූ ඡේK. ඡේ' අනු� පිය�රූ රූ�ශියකින් සංමන්විත ස්න�යු �:හැයක එක් එක් පිය�රූක් ප�සං� ක් රූමික සං'බන්ධ වීමක් ආසංන්නතම පිය�රූ තුළ ඇත.20 එඡේස්ම මුH පිය�රූ සංම� අ�සං�න පිය�රූ සං�ජු �අසං'බන්ධිතයි. අ�සං�න පිය�ඡේර් සිට මුH පිය�රූට ය� හැ�කි �නුඡේ� ඊළ� ආසංන්නත ම පිය�රූ ඔස්ඡේස් වීම ද ඡේමහි දී විද ම�න එක් සුවිඡේශ්ෂී තත්�යකි. ඡේ' කJමයට අනු� ද�නුම ජා�ල�ත� සං'බන්ධ �න බ�වින් අ�ශ්‍ර �න අ�ස්ථ��න්හි විචා�රූපූර්� ක� විකHප අ�ස්ථ� කරූ� පහැසුඡේ�න් ළ�� විය හැ�කි ය. ඡේ' කJමඡේ� දී මුලික ද�නුම ඡේද�නු�ට ලබ� �න්න� ද�නුම මඟින් පQතික්ඡේMප ඡේන� ඡේK. එඡේස්ම ද�නුම අන�ශ්‍ර පරිදි යළිදු ��රූයක් තහැවුරූ� වීමක් ද ඡේන� ඡේK. ඡේ' නිසං� කිසිදු අධ�න�q�හි බ�ක් ඡේන� ම�ති� මධ ස්ථ � විචා�රූශීලී අයුරින් කටයුතු කළ හැ�කි වීම ඡේ' කJමඡේKදඡේ� විද �ම�න ��සි සංහැ�ත තත්�යකි.21

179

ද�නුම �:හැ�ත්මක� ඡේ��ඩන� ඡේ�න්නක්ය යන මඡේනj විද �ඥායින්ඡේ� මතය නූතන පර්ඡේ�ෂණ නිසං� ඇත�' විට අභිඡේයj�යට ලක් වී තිඡේR.22 ඡේ' පර්ඡේ�ෂණ නූතන මඡේනj විද �ත්මක මත�ල සුවිශ්‍ර�ල ඡේපරූළියක් ඇති කිරීමට සංමත් වී ඇත.23 මන්ද අද�ළ �:හැයන්ඡේ�න් පරිබ�හිරූ � ප�� ද�නුම ඡේ��ඩන�ඟිය හැ�කි බ� ප�හැ�දිලි වී ඇති බ�විනි.24 ඡේමය මනඡේස් රූසං�යනික ද් රූ� �ල සංකීර්ණ වූ පQතිකිJය��ක් නිසං� ඇති �න්නක් බ�ට නූතන මඡේනj විද �ඥායින් විසින් අර්ථ දක්�නු ල�ඡේR.25 මතකය, ද�නුම හැ� ආ�ර්ජානය යන කිJය��ලි සිදු �නුඡේ� ශීඝ්‍ර� රූසං�යනික පQතිකිJය��ත් මඟින් බ� ඡේ' පිළිබඳ� පර්ඡේ�ෂණ�ල දී ඡේසං�ය� ඡේ�න තිඡේR.26 ද�නුම නිරූතුරූ�� ල�බීම නිසං� මනසං තුළ සංකීර්ණ �:හැ ඡේ��ඩ න� ඡේ�ත�යි මුලින් විශ්��සං කරූන ලදී.27 ඡේම�ළය විශ්‍ර�ල පරිපථයක් ඡේලසං සං�ලකූ විට ඒ තුළ ත� ක්ෂ�ද්‍ර පරිපථ ඇතිවීම ද�නුම �බඩ� වීඡේ' දී සිදු ඡේK. සං�බවින්ම ඡේම�ළඡේයන් කුඩ� විද:ත් ධ�රූ��ක් නිකුත්� එය ඡේසංසු පQඡේද්ශ්‍ර කරූ� � �ප්‍ත වී යයි.28 අ�දිඡේයන් සිටීඡේ' දී නිද්‍ර��ට පත්වීඡේ' දී නිද්‍ර�ඡේK විවිධ අ�ස්ථ� �ල දී, සිත සංම�ධි�ත� ප�තිද්දී ඡේම�ළඡේයන් නිකුත් �න ඡේමකී විද:ත් ධ�රූ�ඡේK තරූ� ආය�මය ඊට අනුරූ&ප �න පරිදි සුසංරූ කිරීමකට ලක් ඡේK.29 ඡේ' අනු� ඡේම�ළඡේයහි කිJය�ක�රීත්�ය ම�න ��නීම සංඳහැ� ඡේමකී තරූ� ආය�මය සුපරීක්ෂණයට ලක් කිරීම ඡේබ�ඡේහැj විට නූතන වෛ�ද විද �පර්ඡේ�ෂණ�ල දී සිදු ඡේK.30 ඡේම�ළය තුළ හැ� ඉන් පිටතට විහිද යන ඡේමකී විද:ත් ධ�රූ�� ඡේම�ළඡේ� විවිධ ස්ථ�න උත්ඡේත්ජානය කිරීමට උපක�රී ඡේK. ඡේම�ළඡේ� කිJය�ක�රීත්�ය නිඡේරූjගී� ප�ත්�� ��නීමට ඡේමකී විද:ත් ධ�රූ�� ඡේම�ළය තුළ � �ප්‍ත වීම අ�ශ්‍ර යි.31

එඡේස් ඡේන� ම�ති වු�ඡේහැ�ත් ඡේම�ළඡේයහි හැ� ස්න�යු කිJය�ක�රීත්�ඡේයහි කටයුතු අකර්මණ විය හැ�කි ය. ඒ නිසං� නිරූතුරූ�� ම ඡේම�ළඡේයන් නිකුත් �න ඡේමකී විද:ත් ධ�රූ�� එය නිඡේරූjගී � ප�තින අ�ස්ථ��ල දී කිසිය' නියත මට්ටමකින් ප��තිය යුතුයි.32 එහි නියත අ�ය අඩු ��ඩි වීම ඡේම�ළය නිසි ආක�රූඡේයන් කිJය� ඡේන� කරූන බ�ට සං�ධකයකි. එඡේස්ම ඡේම�ළඡේ� ඡේමකී විද් යුත් කිJය�ක�රීත්�ය ඡේම�ළය තුළ ඇති ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණ සංඥා� දත්ත �බඩ� වීම හැ� යළි අ�ශ්‍ර වූ විට ඒ�� සිහි ක�ඳවීම ආදී ඡේබ�ඡේහැj ඡේද් සංම� සං'බන්ධය.33 ඡේ' විද:ත් ධ�රූ�� සංම� ඡේම�ළය කිJය�ත්මක වීඡේ' දී ඡේම�ළඡේ� �:හැ�ල රූසං�යනික පQතිකිJය� ඡේලසං �බඩ� වී තිඡේබන ද�නුම ද ඡේම�ළයට අ�ශ්‍ර අ�ස්ථ��ල දී විටින් විට ක�ඳ�� ��නීම ද සිදු ඡේK.34 ද�නුම ඡේ��ඩන�ඟීඡේ' කිJය��ලිය සිදු �න්ඡේන් ඡේමඡේස් ආපසු මතක �බඩ��ලින් ක�ඳ�නු ල�බූ මතක දත්ත හැ� ඡේම�ළය ඡේ�ත අලුතින් සං'ඡේප්‍Qෂණය වූ සංඥා� දත්ත අතරූ සංම�ඡේයjජානය නිසං�යි. ඡේම�ළඡේ� ඇති සංකීර්ණ කිJය��ලිය න' ඡේමකී සංම�ඡේයjජානයයි.35අපට ඡේලjකඡේ� ජී�ත් වීඡේ' දී අ�ශ්‍ර කරූන්න� වූ සං&ම ද�නුමක් ම ල�ඡේබන්ඡේන් ඡේ' සංකීර්ණ සංම�ඡේයjජාන කිJය��ලිය හැරූහැ�ය.

ඉඡේ�නීම, ද�නුම ල�බීම පුරූ�දු පුහුණු� ඡේලසං සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� හැඳුන්�නු ලබන්ඡේන් ඉත� සංකීර්ණ � ඡේම�ළය තුළ දීසිදු �න ඡේ' සංම�ඡේයjජාන ක�ර්ය භා�රූයටයි.36 ඡේ' සංම�ඡේයjජාන ක�ර්යභා�රූය සංරූළ බඡේK සිට සංකීර්ණ

180

බ� දක්�� විවිධ පරූ�සං�ලින් යුක්තයි. ය' කිසි දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණයක් ඡේම�ළයට ල�බීඡේ' දී ඡේම�ළය ඒ පිලිබඳ� අදහැසංක් ඇති කරූ �න්ඡේන් මීට ඡේපරූ අ�ස්ථ��ක දී අද�ළ සංඥා��ට ඡේහැj ඊට සංම�න දත්ත සංඥා��න් ඡේම�ළය ඡේ�ත ල�බී එය මතකඡේ� �බඩ� කරූ තිබුණඡේහැ�ත් පමණි. එවිට ඡේම�ළය ඒ පිළිබඳ සුපරික්ෂ� කරූ අද�ළ මතකය ත�න්පත්� ඇත්න' යළි ආපසු ක�ඳ�� ��නීම සිදු කරූයි.37 ඡේමඡේස් ආපසු ක�ඳ�� �නු ල�බූ මතකය ආ�න්තුක දත්ත සංඥා�� හැ� මන� ඡේස් සංසංඳ� බ�ලීමකට ලක් කරූයි. ඡේමහි දී ආ�න්තුක දත්ත සංඥා� ඡේමඡේස් ආපසු ක�ඳ�� �නු ල�බූ මතක දත්ත �ලට සංම�න න' ඡේම�ළය විසින් අද�ළ ආ�න්තුක දත්ත සංඥා� හැඳුන� ��නීමකට ලක් ඡේකඡේර්. අනතුරූ�� දත්ත �ර්ගීකරූණය ද ඡේකඡේර්.38

ඡේම�ළඡේ� ත�න්පත් වූ දත්ත යළි සිහි ක�ඳවීම හැ� සං�සංඳීම ��නි ක් රිය��ලි මඟින් යමක් පිළිබඳ හැඳුන���නීමට අ�ශ්‍ර මූලික පුහුණු�ක් ඇති ඡේK.39 හැඳුන� ��නීම පිළිබඳ ඇති �න ඡේ' මුලික පුහුණු� ඉත� සංකීර්ණ ඉඡේ�නීමක පQ�ථමික හැ�ඩතලයයි.40 පුහුණු� නිසං� ඉඡේ�නීම ද, ඉඡේ�නීම නිසං� පුහුණු� ද ල�ඡේR.41 පුහුණු� ඉඡේ�නීඡේ' ම ඡේක�ටසංකි.42 චාර්ය�ඡේK ඇති �න ඡේ�නස් වීම ඉඡේ�නීමකි.43 ඡේමය සිදු�නුඡේ� පුහුණු� නිසං�යි.44 ඡේ' අනු� එම පුහුණු� ඕන&ම ආක�රූයක ඡේදයක් විය හැ�කි ය. ආකHප පිළිබඳ ඇති කළ පුහුණු�ක් විය හැ�කි ය. එවිට එය ආකHප ඉඡේ�නීමකි. එඡේස්ම ආඡේKදනය හැ� චාර්ය�� පිළිබඳ � ද මීට සංම�න පුහුණු�ක් ඇති කළ හැ�කි ය. එවිට එබඳු පුහුණු කිරීම ආඡේKදන ඉඡේ�නීමක් හැ� චාර්ය� ඉඡේ�නීමක් බ�ට පත් ඡේK. යඡේමකු ය' ඡේදයක් ඉඡේ�නීම නිසං� ල�ඡේබන පුහුණු� එපරිදි විවිධ හැ�ඩතල �ලට අයත් ඡේK.45 ඕන&ම පුහුණු�ක් ආකHප, ආඡේKදන හැ� චාර්ය� යන ඡේත ඡේක�ටසංකට ඡේබඡේද්. පළමු � දත්ත සංඥා� නිසං� මනඡේස් ඇති �නුඡේ� ආකHපයි. ඡේමය සූක්Mමයි. ඡේත්රූ�' ��නීම තරූමක් අපහැසු ය. ඡේ' සංඳහැ� ජී�විද �ත්මක �ර්ධනයක් ලබ� තිබිය යුතුයි. ළම� විඡේ� දී ආකHප පුහුණු� තරූමක් දුරූට දුMකරූය. මන්ද දරූ���ඡේ� ඡේම�ළය ඊට සංරිලන ඡේලසං ජී� විද් ය�ත්මක �ර්ධනය වී න�ති බ�විනි. �යසින් ��ඡේඩත් ම ආකHප පුහුණු�ට දරූ�ඡේ�කු ඡේය�මු කළ හැ�කි ය.46 ආඡේKදන ප�තිකඩ අපඡේ� චිත්තඡේKගී හැ� සං'බන්ධය. හැ�ඟී' ද�නී' �ලට සං'බන්ධ කරූ පQතිචා�රූ ඇති�නුඡේ� ඡේ' අශ්‍රයන්ඡේ�න් සිදු �න ද�නුම සංසංරූණය මඟිනි. නිදසුනක් ඡේලසං මිතNශීලී ආකHපීය ද�නුම ල�බීම නිසං� සිතට පීQතියක් ඇති ඡේK. තම�ට සිදු වූ ප�ඩු�ක් පිළිබඳ ද�නුමක දී සිතට දුකක් ඇති ඡේK. තම� දරූ� සිටින අදහැසංක් අනුන් විසින් විඡේKචානය කරූනු ඇසූ විට තරූහැ�, ඡේද�'නසං ඡේහැj කලකිරීම ඇති විය හැ�කි ය. ඡේ'�� හැ�ඟී' ආඡේK� ��නි සිඡේත් භා���ත්මක ප�තිකඩ හැ� සං'බන්ධ ද�නුමකි. එම නිසං� ඡේ'�� හැ�ඟී' ඉඡේ�නීම යනුඡේ�න් ද හැ�ඳින්ඡේK.47

විඡේශ්ෂඡේයන්ම කුඩ� දරූ��න්ඡේ� ආකHප පිළිබඳ �ටහැ� දීම අසීරූ�ය. එබ�වින් ඔවුන් හැට ඉ��න්විය යුතු �න්ඡේන් ද ඉ��න්වීමට �ඩ�ත් පහැසු�න්ඡේන් ද ආඡේKදන ප�තිකඩ මඟිනි. ඡේමහි දී ඇති �න ��ට ළු�ක් න' කුඩ� දරූ��න්ඡේ�

181

මනසං සංකHප, ආකHප ��නි වියුක්ත අදහැස් ඡේත්රූ�' ��නීමට තරූ' ඡේමjරූ� ��ඩී ඡේන� තිබීමයි.48 වියුක්ත සංකHප යනු බ�හිරූ ඡේලjකඡේ� විද ම�න සං'මුති, පQඥාප්‍ති ආදියට සං�ජු � සං'බන්ධ ඡේන��න අදහැස් ය. එන' ක�ලය,

දුරූ, ගුණිතය ��නි සංකHපයි. ඡේ'�� වු� ද ��ඩිහිටියන්ට එතරූ' ��ඹුරූ� ඡේද් ඡේන� ඡේK. නමුදු නි�න බඳු ඡේදයක් ��ඩිහිටිඡේයකුට ප�� ඡේත්රූ�' �ත ඡේන�හැ�කි ය.49 මන්ද එය ඡේත්රූ�' ��නීමට තණ්හැ�, ද�Mටි, ම�න ආදිඡේයන් කිලිටිවූ සං�ම�න ප�ථ�ජාන මනසංකට ඡේන� හැ�කි බ�විනි.50 ඊට සුවිඡේශ්ෂී සංජා�නන කුසංලත� කJම�නුකූල �ර්ධනය කරූ �ත යුතුයි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිදු කරූනුඡේ� ඡේමකී සංජා�නන කුසංලත� කJම�නුකූල �ර්ධනය කිරීමකි. එහි දී ද�නුම ලබ� ඡේදනුඡේ� අභා න්තරූ කුසංලත� අ�ධි කරූ ��නීම සංඳහැ� ය. ඡේප�ත් පත්�ල ඇති ඡේද් ධ�රූණය කරූ ��නීමද ද�නුමකි. ඇසීමද ද�නුමකි. නමුදු ඡේමබඳු ද�නුම මඟින් සිදු �නුඡේ� විෂය කරූ�ණු රැසංකින් මනසං පුරූ�� ද�මීම පමණකි. තිNපිටක සූතN ඡේද්ශ්‍රන� ද අඡේයකුට ඡේමබඳු ද�නුම ල�බීම සංඳහැ� භා�විත� කළ හැ�කි ය. එවිට සිදු �නුඡේ� ද එඡේස් ල�ඡේබන ද�නුම නිසං� මනසං විෂය කරූ�ණු�ලින් පිරූවීම පමණකි. ඊට අමතරූ� අධ �පන සංහැතික ඡේ��න්නට ත�ත් සංහැතික එකතු වීමපමණි. නමුදු අ�ශ්‍ර න' අඡේයකුට ත් රිපිටක සූතN ඡේද්ශ්‍රන� අභා න්තරූ කුසංලත� අ�ධි කරූන ද�නුම ල�බීම පිණිසං ද භා�විත� කළ හැ�කි ය.51

ළදරූ� ප�සංH�ල දරූ��න්ට එක් �රූම අකුරූ� ඉලක්ක' නූ��න්විය යුත්ඡේත් ඔවුන් ඉක්මනින් එබඳු ඉ��න්වී'�ලින් ඡේ�ඡේහැසංට පත් �න නිසං�යි.

එඡේස් කිරීම ඵලද�යක ද න�ත. ඉ��න්වීම සංමබරූ� ය� යුතු �න්ඡේන් ඔවුන්ඡේ� ජී� විද �ත්මක �ර්ධනයට අනුකූල�යි.52 එඡේස් ඡේන� වු�ඡේහැ�ත් පසු ක�ලීන � එය ඔවුන්ඡේ� මනසංට හැ�නිකරූ ඡේලසං බලප& හැ�කි ය. කුඩ� දරූ�ඡේ�කු තුළ බිලිඳු විඡේ� දී �ර්ධනය වීමට පටන් �නුඡේ� ආඡේKදන ප�තිකඩ �න නිසං�යි.

කුඩ� දරූ�ඡේ�කු සිය අ�ශ්‍ර ත� ��ඩිහිටි සංම�ජාය ඡේ�තට සං�ර්ථක� සංන්නිඡේKදනය කරූ �නුඡේ� හැ�ඬීම මඟිනි. දුක, ඡේKදන��,

ඡේන�රිස්සීම, ම�නසික ක�යික අපහැසුත� බඳු අ�ශ්‍ර ත� සිය ම�ට සංන්නිඡේKදනය කිරීම සංඳහැ� කුඩ� දරූ�ඡේ�j හැ�ඬීම එක්තරූ� ම�ධ යක් කරූ �නිති. හැ�ඬීම න' චිත්ත�ඡේKගී සං'බන්ධ ජී� විද �ත්මක ශ්‍ර�රීරික ක් රිය��ළියකි. ඡේ' නිසං� කුඩ� දරූ��න්ඡේ� මුH ම පුහුණු� හැ�ඬීමයි.53 එය මනුෂ ළදරූ��� ජාන්මඡේයන් ම ලබන ද�ය�දයක් ��නිය. මන්ද කිසිඡේ�කු හැ�ඬීම ළදරූ��න්ට පුහුණු ඡේන� කරූ�න බ�විනි.54 නමුදු ජාන්මඡේයන් ලද හැ�ඬීම සිය අ�ශ්‍ර ත� පQක�ශ්‍රයට පත් කිරීම පිණිසං ම�ධ යක් කරූ ��නීමට හුරූ� වීමත් සංම� ළදරූ��න් එය පුහුණු �න බ� ඡේපඡේන්.55 ඡේමය ළදරූ��න්ඡේ� මුHම ඉඡේ�නීමයි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� කුඩ� දරූ��න්ට පුහුණු කරූවීම පහැසු චිත්තඡේKගික වූ කරූ�ණු බ� ප�හැ�දිලිය. ඔවුන්ඡේ� ඡේම�ළඡේ� චිත්තඡේK��ත්මක ඡේක�ටසං �ඩ�ත් ඡේK��ත් � �ර්ධනය ඡේK. එඡේස්ම කුඩ� දරූ��න් චාලනය සං'බන්ධ කිJය�ක�රූක' පහැසුඡේ�න් පුහුණු ඡේK. ඡේම�ළඡේ� චාලනයට සං'බන්ධ

182

පQඡේද්ශ්‍ර �ර්ධනය වීම ආරූ'භා �නුඡේ� දරූ�ඡේ�කුඡේ� කුඩ� ක�ලඡේ�දීමය. අත් ප� �ලින් ය' කිසි ඡේදයක් අHල� බලමින් චා�ලක කුසංලත� �ර්ධනය කරූ ��නීමට කුඩ� දරූ�ඡේ�j ද�ඩි උනන්දු�ක් �නිති.56

චාර්ය� ප�තිකඩ හැඳුන්�නු ලබන්ඡේන් මඡේනj චා�ලක අශ්‍රය �ශ්‍රඡේයනි.57

අතහුරූ� කුසංලත�� �ශ්‍රඡේයන් ද ඡේමය හැ�ඳින්ඡේK.58 ඡේම�ළඡේ� ය�න්තිNක හැ�කිය��ට සං'බන්ධ ඡේක�ටඡේස් සිදු �න �ර්ධනය ඇති �නුඡේ� මඡේනj චා�ලක අශ්‍රය නිසං�යි.59 ඡේමය ඡේබ�ඡේහැj විට චාර්ය��ට සං'බන්ධය. විඡේශ්ෂඡේයන්ම ක�ර්මික හැ�කිය�� ��ඩි අය තුළ ඡේ' අශ්‍රය පQබල� �ර්ධනය වී තිඡේR. කුඩ� දරූ�ඡේ�කුඡේ� ඡේම�ළය ��ඩීඡේ' දී පළමු ��ර්ධනය �න එක් කුසංලත��ක් න' මඡේනj චා�ලක අශ්‍රයයි.60 ඡේ' නිසං� දරූ�ඡේ�කුට ��ඩීඡේ' දී කJම�නුකූල සිය ඇඟිලි හුරූ� කරූ ��නීම සංඳහැ� කතුඡේරූන් ක�පීම, ��ලි පීලි මත ලිවීම, ඇඟිHඡේලන් ඇඳීම ආදී කිJය�ක�රූක' ප�රූ� ඡේදනු ල�ඡේR. ළමුන් ඡේමහි දී මඡේනj චා�ලක අශ්‍රය ද�ඩි� �ර්ධනය කරූ �නිති.61 සං�මූහික කිJය�ක�රූක',

කණ්ඩ�ය' හැ�සිරී' මඟින් ලබන ද�නුම අයත් �න්ඡේන් ඡේමකී මඡේනj චා�ලක අශ්‍රයටය. ඡේ' මඟින් ලබන ද�නුම �ඩ�ත් තහැවුරූ� �නුඡේ� ශ්‍ර�රීරික ක් රිය�ක�රීත්�ය සංම� මනසං එක් වී කිJය�ත්මක වීම තුළින් ඡේමම ද�නුම ලබන බ�විනි. මඡේනjචා�ළක අ�ධිය තුළ දරූ�ඡේ�කුඡේ� �ර්ධනය �ඩ�ත් අධික අ�ධියයි. ඡේ' අ�ධිඡේ� අද�ළ මඡේනjචා�ළක හැ�කිය�� ��ඩි දියුණු කරූ විය හැ�කි පුහුණු�ක් ලබ� දීම ඉත� ��ද�ත්ය. මන්ද දරූ��� තුළ සං��� ඇති නිර්ම�ණශීලී කුසංලත�� මතු �නුඡේ� නිසි ඡේලසං එබඳු පුහුණු�ක් ලබ� දුනඡේහැ�ත් පමණක් බ�විනි.62 පසු ක�ලයක දී නිඡේරූjගිමත් සංමබරූ ඡේපlරූ�ෂයකින් සංමන්විත දරූ�ඡේ�කු බිහි වීමට දරූ�ඡේ�කුඡේ� මඡේනjචා�ළක කුසංලත�� නිසි අයුරූ� පුබුදු කළ යුතුය. එය ඡේ�නස් කිරීමට ඡේහැj යටපත් කිරීමට �&ය' කිරීම නිසං� අහිතකරූ ලක්ෂණ දරූ��� ��ඩීඡේ' දී මතු විය හැ�කි ය.63 එබ�වින් ළදරූ� ප�සංH�ල දී දරූ��න්ට අකුරූ�, ඉලක්ක' ඉ��න්වීමට ඉක්මන් ඡේන� වී මූලික � අ�ශ්‍ර මඡේනj චා�ළක කුසංලත�� පමණක් ලබ� ඡේදන ඡේලසං උපඡේදස් සංපයනු ල�ඡේR.64 ය' දරූ�ඡේ�කු කJම�නුකූල ��ඩීඡේ' දී අද�ළ එක් එක් �යස් පිය�ඡේරූහි දී ඒ ��ඩීමට අද�ළ පුහුණු� පමණක් ලබ� දීම ඉත� ��ද�ත්ය. මන්ද ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය සං'පන්න නිඡේරූjගී දරූ�ඡේ�කු බිහි කරූ �ත හැ�ක්ඡේක් එඡේලසං කිJය� කිරීම මඟින් පමණක් �න ඡේහැයිනි.

දරූ�ඡේ�කුඡේ� �යස් මට්ටම අනු� බුද්ධි හැ�කිය�� �ර්ධනය �න බ�වින් එය ඡේන� තක� කරූන ඉඡේ�නීම ඡේහැj පුහුණු� ඵලද�යී ඡේන� ඡේK. බුද්ධිය,

නිර්ම�ණශීලී බ�, මතකය, ද�නුම ඡේ��ඩ න�ඟීඡේ' පිළිඡේ�ළ ආදී අශ්‍ර එක් එක් �යසංට අනුකූල� තීරූණය වී තිඡේR. ඡේමය ඡේන� තක� �යසංට �ඩ� බලඡේයන් ද�නුම ප�ටවීමට ය�ම නිසං� දරූ���ඡේ� නිර්ම�ණශීලී හැ�කිය�� ඡේම�ට වී දරූ��� ඵලද�යී ඡේන� �න පුද්�ලඡේයකු බ�ට පත් විය හැ�කි බ� අ�ඡේබjධ කරූ �ත යුතුයි.65

183

ද�නුම ඡේ��ඩන�ඡේ�න පිළිඡේ�ළ අ�ඡේබjධ කරූ ��නීඡේ' දී උපඡේයjගී �න ඡේමම ලක්ෂණ සියHලම සං�ලකිHලට ��නීම අ�ශ්‍ර යි. ද�නුම නිතරූම ය��ත් ක�ලීන ඡේK. එඡේස්ම යථ��ත් කිරීඡේමන් තහැවුරූ� කරූ �ත යුතුයි. ඡේකඡේනකු උපන් ඡේම�ඡේහැ�ඡේත් සිට මිය යන තුරූ� ඡේමම කිJය��ලිය අඛ්‍යණ්ඩ� සිදු ඡේK. ඡේ' අනු� ද�නුම ඡේ��ඩන�ඟීම සංරූල ඡේර්ඛීය සිදු �න්නක් ඡේන� �න බ� අ�ඡේබjධ කරූ �ත යුතුයි. ඡේම�ළඡේ� දත්ත ත�න්පත් �න්ඡේන් නිශ්චිත රූට��කටය. එය ද මනඡේස් ඊට අද�ළ �:හැ ඡේ��ඩ න�ඟී ඇති අන්දමටය. සංජා�නනය පිළිබඳ මූලධර්ම ද�නට ඡේ��ඩ න�ඟීඡේ' පිලිඡේ�ලට බලප�නු ලබන බ� ද�ක්විය යුතුය. ද�නුම ඡේම�ළඡේ� අද�ළ �:හැ තුළ �බඩ� වීඡේ' දී එය ත�න්පත් � ඇති පිළිඡේ�ළ තුළ ��R �න කිසිය' නිශ්චිත ඡේප�දු රූට��ක් පිළිබඳ අ�ධ�නය ඡේය�මු කළ හැ�කි ය. ඡේ' ඡේප�දු රූට�� තුළ අද�ළ සංජා�නන දත්ත �ලින් ඡේන� හැ��ඡේ�න ත�ත් ලක්ෂණ පිළිබඳ� ද ඉඡේ�නීමට ල�ඡේR. එඡේස්ම ඡේමම ඡේප�දු සංම�න කම ප�තිද් දී ඊට ඡේ�නස් �න ස්ථ�න ද හැමු ඡේK. එහිදී ඒ ඡේප�දු සංම�න කමට පිටින් ඡේ�නස් �න අ�ස්ථ� පිළිබඳ විකHප අ�ස්ථ��න්හි ලබන ද�නුම ඡේලසං හැ�ඳින් ඡේK. ඡේමය ය' ද�නුමක් ඡේ��ඩන�ඟීඡේ' දී ද�නුමට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� ඡේමන් ම නිරූඡේප්‍ක්ෂක� ඇති �න ද�නුමකට ප�� ඡේdතු ඡේK.

නිදසුනක් ඡේලසං 1 යන සංඛ්‍ය �� ත� 1 සංඛ්‍ය ��කට එකතු කළ විට පිළිතුරූ ඡේලසං 2 ල�ඡේR (1+1=2).66 ඡේමය සං�ඡේප්‍ක්ෂ ඡේලසං ලබන ද�නුමකි. මීට ඡේ�නස් අ�ස්ථ� ආක�රූ�ලින් ද ඡේ' ද�නුම පQක�ශ්‍ර කළ හැ�කි ය. එන' 1 සංඛ්‍ය ��ට 1

සංඛ්‍ය �� එකතු කළ විට 11 ල�බීම ද (1+1=11), 1 ක් ත� 1 කට එකතු කළ විට 1 ඡේ��ඩක් ල�බීමද (1+1=1) විකHප ද�නුම ඇතිවීඡේ' අ�ස්ථ� ඡේලසං ද�ක්විය හැ�කි ය. ඡේමහිදී පළමු ඉඡේ�නීම හැ�ඡේරූන්නට ඡේසංසු සියළු ඉඡේ�නී' ක් රූම �ණිතඡේ� මූලික මූල ධර්ම�ලට විඡේරූjධී බ� ඡේකඡේනකුට ඡේපනී ය� හැ�කි ය.67 නමුදු ඒ�� ද ද�නුම ල�බීඡේ' න� විකHප අ�ස්ථ� හැ� නිරූඡේප්‍ක්ෂ අ�ස්ථ� ඡේපන්නු' කරූන බ� �ටහැ��ත යුතුය.68 පළමු කJමය නි��රූදි ය�යි සංලකනුඡේ� ප�තින සංම�ජා සං'මතය අනු� එය නි��රූදි බ�ට ඡේප�දු පිළි��නීමක් අති බ�විනි. ඡේද��නි විකHප කJම ඡේදකම ඡේප�දු සං'මතඡේයන් බ�හැ�රූ නිර්ම�ණශීලි ඉඡේ�නු' ඡේK. මින් අදහැස් �නුඡේ� ඉඡේ�නීඡේ' දී ද�නුම ල�බීඡේ' පිළිඡේ�ළ ඡේ��ඩ න�ඟී ඇත්ඡේත් හුඡේදක් සං'මත රූට��ට අනු�තවීම තුළ පමණක්ම ඡේන� �න බ�යි.69 විවිධ පුද්�ලයින් සංතු� විවිධ මට්ට'�ල නිර්ම�ණශීලී ආකHප ප�තිනුඡේ� ඔවුන් තුළ ඇති ඡේමබඳු ස්�භා��යට අනුකූල�ය. සං�රූධර්ම සං'බන්ධඡේයන් ද මීට සංම�න රූට��ක් කිJය�ත්මක ඡේK.70 මිනිස් මනසං හැ�ඩ��සී ඇත්ඡේත් කිසිය' බ�ධකයක් ප�න න�ඟුණු විටකදී ඊට පරිබ�හිරූ� ඇති විකHප අ�ස්ථ� පිළිබඳ� ඡේසං�ය� බ�ලීමටය.

අද�ළ සංඛ්‍ය �� එක් එක් පුද්�ලය� සංජා�නන කරූ�නු ලබන ස්�රූ&පය හැ� අර්ථකථන �ල ඡේ�නස් බ� අනු� විසංඳුම විවිධ�ක�රූ ස්�රූ&ප �න්න� බ� ප�හැ�දිලි ඡේK.71 නිර්ම�ණශීලී පුහුණු� න' ඡේමයයි. එකම හැ�ඩඡේ� ඡේහැj එකම අච්චු�ක ඉ��න්වීමක් ඡේහැj පුහුණු�ක් නිසං� නිර්ම�ණශීලි බ�ක් ද ඇති ඡේන� ඡේK. නිර්ම�ණශීලී බ� �ර්ධනය කළ හැ�ක්ඡේක් එක් එක් පුද්�ලය�ඡේ� විභා�

184

ශ්‍රක්තීන් හැඳුන� ඡේ�න ඊට අනු�ත� ලබ�ඡේදන විධිමත් ශික්ෂණයකිනි. සියළු ඡේදන�ටම ඡේප�දුඡේK සංම�න විෂය ම�ළ��ක එකම අච්චුඡේK ඉ��න්වීමක් කරූ කිසිඡේස්ත්ම නිර්ම�ණ�ත්මක කුසංලත� �ර්ධනය කළ ඡේන� හැ�කි ය.72

සංත අ�ඡේබjධඡේ�දී ද�නුම ලබන පිළිඡේ�ළ ද පුද්�ල ඡේ¤දඡේයන් විවිධ විය හැ�කි ය. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK අර්ථය පුද්�ලය� තුළ ඇති �න සංජා�නන කිJය��ළිය නි��රූදි� ඡේත්රූ�' ��නීමට උත්සං�හැ ��නීමයි. එඡේස් ඡේත්රූ�' ��නීමට �&ය' කිරීම මඟින් ��රූදි අ�ඡේබjධඡේයන් මිඳීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR.

ඡේ' ��රූදි අ�ඡේබjධය නිසං� සිත තුළ ඇති�න ඡේකඡේළස් නමින් හැ�ඳින්ඡේ�න සං�ණ�ත්මක ම�නසික තත්�යන්ඡේ�න් මනසං අපිරිසිදු ඡේK. එය යළි පිරිපහැදු කළ හැ�ක්ඡේක් විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ��ඩීඡේමනි. ඡේ' සං�ණ�ත්මක ම�නසික ආකHප ඡේකඡේළස්, පචා නී�රූණ, දශ්‍ර සංඡේයjජාන ආදී විවිධ න'�ලින්ද අ�ස්ථ�ඡේ�jචිත� ඡේ'�� හැ�ඳින්ඡේK. ඡේ'��ඡේ� විද ම�න ඉත� සියු' ඡේ�නස්ක' ද තිඡේR. නමුදු ඡේප�දු �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකූ විට ඡේ'�� සං�ණ�ත්මක ම�නසික ලක්ෂණ ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි ය. සං�ම�න ඡේයන් එක් එක් ම�ර්� ඵල මට්ට' පිළිබඳ නිශ්චිත� ද�ක්වීඡේ' දී පQහැ�ණය කරූන සංඡේයjජාන ධර්ම කුමක් ද�යි සංඳහැන් �න බ�වින් ��ඩි අ�ධ�නයක් දශ්‍ර සංඡේයjජාන ධර්ම ඡේකඡේරූහි ඡේය�මු කරූ ඇති බ� සං�ලකිHලට ��නීම ඡේමහි දී ��ද�ත් ය. ඡේ' මඟින් අද�ළ ම�ර්�ඵල මට්ට'�ල දී සිඡේත් ඡේකබඳු පිරිසිදු බ�ක් ඇති වී ද�යි ද�න �ත හැ�කි ය. එඡේමන්ම සිඡේත් පිරිසිදු වීම මඟින් කුමන ම�ර්�ඵල මට්ටමක පසුඡේK ද�යි ඉත�ම පහැසුඡේ�න් �ටහැ� �ත හැ�කි ය.73

විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේKදී සංප්‍ත විශුද්ධිය න�මඡේයන් ��ඡේනන අ�ස්ථ� සංතක් පසු කරූයි.ඡේමහිදී සීල, දිට්ඨි, චිත්ත, කඛ්‍ය�විතරූණ,

ම���ම��ඤා�ණදස්සංන, පටිපද�ඤා�ණදස්සංන, ඤා�ණදස්සංන ආදී විශුද්ධි සංතක් ආදී ඡේලසං අ�ස්ථ� 7ක් අනු� අනුපිළිඡේ�ළින් �මන්කරූ සංජා�නන හැ�කිය�� විඡේශ්‍රjධ කරූණයකට ලක් කරූනු ල�ඡේR. භා��න�නුඡේයjගිය�ට විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී භා�විත� �න ත�ක්ෂණ විධි කJමය පිළිබඳ� ඡේමහිදී සං�ජු ��ටහීමක් ලබ� ඡේන� ඡේද්. ඒ ඡේ�නු�ට ලබ� ඡේදනුඡේ� අද�ළ කJමඡේKදය නිසි ඡේලසං භා�විත� කිරීමට අ�ශ්‍ර පුහුණු�කි. මුH ක�ලීන� ඒ අ� ඡේබjධය ලබ� දුන් අතරූ පසු ක�ලීන� සිටි ශ්‍රU��ක පිරිස් ධර්ම��ඡේබjධය සංඳහැ� මුH ශ්‍රU��ක පිරිස් පමණට ද�ඩි �&යමක් ඡේන�ද�රූ& බ�වින් එඡේස් අ�ඡේබjධය ඇති කරූවීම එතරූ' පQතිඵලද�යී ඡේන� වූ�� විය හැ�කි ය. ඒ ඡේ�නු�ට සං�ජු� භා��න� කJමඡේ� අන්තර්�ත ත�ක්ෂණික විධිකJමය �ටහැ� දීමට �&ය' ඡේන� කරූ අද�ළ කJමඡේKදය පුහුණු කිරීම සංඳහැ�ම පුද්�ලය� ඡේය�මු කරූ ඇති ආක�රූය ඡේමහි දී ප�හැ�දිලි� ඡේපනී යයි. නමුදු පQථම ශ්‍රU��ක පිරිසංට අයත්වූ උපතිස්සං, ඡේකjලිත පරි�©�ජාක ඡේදපළට, පස්�� මහැණුන්ට, යසංකුල පුතNය� ඇතුළු ඔහුඡේ� යහැළු�න් 54 ඡේදන� ආදී පිරිස්�ලට බුදුරූදුන් හුඡේදක් විදර්ශ්‍රන� භා��න� කJමඡේKදය පුහුණු කරූවීම ඡේ�නු�ට එහි අන්තර්�ත ත�ක්ෂණික ක්

185

රූමඡේKදය ��ටහීමට සංලස්�� ඒ තුළින් නි�න් අ�ඡේබjධය ලබ� දීමට �&ය' කරූ ඇති ආක�රූය තිNපිටක ඡේද්ශ්‍රන� තුළ විද ම�නය. විදර්ශ්‍රන� භා��න� ත�ක්ෂණික කJමඡේKදය කුමක් ද�යි �ටහැ� දීම හැ� ඒ අ�ඡේබjධය තුළින් නි�න් ද�කීමට සං�ල�ස්වීම එක් කJමයකි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK ත�ක්ෂණික කJමඡේKදය කුමක් ද�යි �ටහැ� දීමට �&ය' ඡේන� කරූ අද�ළ කJමඡේKදය පුහුණූ කරූවීම තුළින් නි�න් අ�ඡේබjධයට ම� සංලසං� දීම අඡේනක් කJමයයි. ඡේබ�ඡේහැj විට මුH ක�ලීන ශ්‍රU��ක පිරිසංට පළමු� ද�ක් වූ කJමයට ද, පසු ක�ලීන ශ්‍රU��ක පිරිසංට ඡේද�නු� ද�ක්වූ කJමයට ද නි�න් අ�ඡේබjධය පිණිසං ම� සංලස්�� තිඡේR.74

ඡේමහි දී ද�ක්විය යුත්ඡේත් විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී භා�විත� �න ත�ක්ෂණය පිළිබඳ ද�නුම න�ති� වු�ද, අද�ළ නිMඨා�� ඡේ�ත ළ��විය හැ�කි බ�යි. ඡේමහිදී විදර්ශ්‍රන�� භා��න� කJමයක් අන්දමට �ර්ධනය කළ යුතුය. නිශ්චිත ක�ල ඡේKල��ක් තුළ නියමිත පිලිඡේ�ත් අනු�මනය කරූ නිශ්චාල අයුරින් එක් ත�නකට වී සිදු කරූන භා��න��ක් ඡේලසං ඡේමහි දී විදර්ශ්‍රන� භා��න�� සිදු ඡේK.

භා��න�නුඡේයjගිය�ට ද භා��න� ත�ක්ෂණය පිලිබඳ ද�න ��නීඡේ' වු�මන��ක් ඇති ඡේන� ඡේK. එඡේස්ම ඡේමහි ඵලද�යීත�� අඩුය. භා��න� කරූන්නන්ට තම�ඡේ� භා��න�� මන� සුදුසුක' සංහිත ගුරූ��රූඡේයකු ඡේසං�ඡේන් සිටම කළ යුතු ඡේK.

එඡේස්ම භා��න�ඡේK දී සිදු විය හැ�කි අත්��රූදී' සංඛ්‍ය �� ද අධික ය. ඒ�� නි��රූදි කරූ �නිමින් මුලික පුහුණු� ගුරූ� ඡේස්�නය තුළින්ම ල�බිය යුතුය.

තම�ඡේ� භා��න�� නි��රූදි ම�ර්�ඡේ� �මන් �න්ඡේන් ද�යි ද�න ��නීම සංඳහැ� ගුරූ��රූය�ඡේ� උපඡේද්ශ්‍රනය නිරූතුරූ� ල�බීම ඡේ' තත්�ය තුළ අ�ශ්‍ර ම ඡේK.

ධර්මය ඇසීමතුළින් නි�න් අ�ඡේබjධයට පත්වීඡේ' හැ�කිය�� ඡේ' කJමඡේKදය තුළ මිය ය�මට සංලස්�� ඇත75.

බුදුන් ධරූම�න ක�ලඡේ�දී එන' මුH බුදු සංමය තුළ භා�විතයට �නුල�බු කJමඡේKදය මීට �ඩ� පQ�ඡේයjගිකය. එහි දී ඡේමඡේස් එක්ත�න්� නිශ්චාල� භා��න� ��ඩීඡේමන් සංත ය අ�ඡේබjධ කිරීමට �ඩ� ඡේකඡේනකුඡේ� අ�ඡේබjධය පුළුHකිරී ම මඟින් නිරූ�ය�සං� විදර්ශ්‍රන�� ඡේ��ඩන�ඟීම අරූමුණු වී තිබිණ. ඡේමහිදී ඇසං,

කණ, න�සංය, දි�, සංම යන පසිඳුරූන්ඡේ�න් හැ� මනසින් ලබ� �න්න� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නඡේයහි පවිතNත��ය සංලක� තිඡේR. ඡේමහි දී මනසං මඡේනj ඉන්ද්‍රියට අයත් ඡේK. එබ�වින් මනසං හැ�රූ ඡේසංසු පඡේච්න්ද්‍රියන් ක�යික ඉන්ද්‍රියයන් ඡේලසං සංලක� ඇත. එවිට ඉන්ද්‍රියයන් සංයකි. ඡේ' ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් ලබන අරූමුණු ද�නීම නිසං� ඇති�න ෂඩ් විධ සංජා�නන මමත්�ඡේයන් දූෂිතවීමට ඉඩ ඡේන�දී තිN ලක්ෂණ අනු� සංලක� බ�ලීම තුළින් සං�ජු� සංජා�නන විශුද්ධියක් ඇතිකරූ �ත හැ�කි ය.76 ඡේමහිදී සංප්‍ත විශුද්ධිඡේ� දී ඡේමන් සංවිස්තරූ� උප�ය ම�ර්ගික� සංජා�නන විඡේශ්‍රjධන කිJය��ළියකට භා�ජානය ඡේන� වී සං�ජු� සිත පිරිසිදු කරූ ��නීමට ල�ඡේR. ඡේමම කJමඡේKදය බුදුරූදුන් බ�හිය ද�රූ�චිරිය ඡේතරූ�න්ට ඡේද්ශ්‍රන� කරූ ඇති අයුරූ� දක්නට ල�ඡේR. උන් �හැන්ඡේස් ඡේ' ��ථ�� අසං� ඒ ක්ෂණඡේයන් සියළු ඡේකඡේලසුන් ඡේකඡේරූන් මිදී අර්හැත්�යට පත් වූ බ� සංඳහැන්ය.77ඉන් ප�හැ�දිලි �නුඡේ� හුඡේදක් එක් ත�නකට වී විදසුන් �ඩ� සිත සංම�ධි�ත

186

කරූමින්ම නි�න් අ�ඡේබjධය ල�බීමට අ�ශ්‍ර ඡේන� �න බ�යි. ඡේමහි දී සංප්‍ත විශුද්ධිය ��ඩීම සිදු වු� ද ක්ෂණක� එය සං'පූර්ණ ඡේK. සංප්‍ත විශුද්ධිය ��ඩීම තුළින් සිදු �න ඡේදයම පQඥා�� ඡේමඡේහැය�� ��ඹුරූ� නු�ණින් විමසීම තුළින්ද සිදු �න බ�යි. නමුදු ඡේමබඳු කJමඡේKදයක් භා�විත� කළ හැ�ක්ඡේක් අධික පQඥා��ක් හිමි බුද්ධිමතුන්ට බ� ද අමතක ඡේන� කළ යුතුය. එඡේස්ම පර්ය�ප්‍ත, පQතිපත්තිහැ� පQතිඡේKධ ශ්‍ර�සංන පිළිබඳ� ද�ක්වීම තුළින් ද අදහැස් �නුඡේ� ඡේබlද්ධ අධ �පන මඡේනj විද �� තුළ සංත ය අ�ඡේබjධය කිරීඡේමහිල� අනුකJමික පQතිපද�� අතිශ්‍රයින්ම ��ද�ත් �න බ�යි.78

ඡේමහි ත� විධිකJම ඡේබ�ඡේහැ�මයක්ම ඇත. බුදුන් �හැන්ඡේස් චූලපන්ථක ඡේතරූ�න්ට �ද�ළ කර්ම ස්ථ�නය ද එබඳු එක් කJමඡේKදයකි. එන' සංජා�නනය අපවිතN �න ආක�රූය ඡේරූදි කඩක් උපඡේයjගී කරූ �නිමින් උන් �හැන්ඡේස්ටම ��ටඡේහැන්නට සං�ල�ස් වූ ඡේස්ක."රූඡේජාj හැරූණ" යන ප�ඨාය ද උච්චා�රූණය කරූමින් එය සුදු ඡේරූදි කඡේඩ් ත��ඡේරූන �ත රැඳී දහැදිය ඡේතH කුණු ආදී අපවිතN ද& මඟින් එය අපිරිසිදුවූ අයුරූ� නිරීක්ෂණය කරූන ඡේමන් ඡේද්ශ්‍රන� කරූ �ද�ඡේH උන් �හැන්ඡේස්ඡේ� ��සී තිබූ පQඥා�� අ�ධි කිරීඡේ' අරූමුණිනි. ඡේමහි දී දුවිලි පිසං දමමි යනුඡේ�න් සංජා�නනය මමත්�ඡේයන් �රූද�� ��නීම තුළින් සුදුඡේරූදි කඩ අපවිතN �න බ� චූලපන්ථක හිමියන් නිරීක්ෂණය කළහැ.

මමත්�ඡේයන් සං�ලකීම නිසං� සිය සිතද අපවිතN �න බ� උන් �හැන්ඡේස්ට කHපන� විය. ඡේමහි දී සුදුඡේරූදි කඩ මඟින් පQභා�M�රූ සිත සංඡේක්ත�ත් කරූ ති ඡේR. නිසංර්�ඡේයන්ම තිබිය යුතු පිරිසිදු සංජා�නනය පQභා�M�රූ සිතයි.

ආ�න්තුක ඡේක ඡේළස් නිසං� පQභා�M�රූ සිත කිළුටු වීම යනුඡේ�න් අදහැස් �නුඡේ� සං��ද සංජා�නනය නිසං� පQක�ති පිරිසිදු ම�නසික පසුබිම අඳුරූ� වී ය�මයි.

ඡේමය සිදු �නුඡේ� සංජා�නනඡේ� දී මමත්�ය බලප&ම නිසං�ය. ඡේමය අපූරූ� ඡේලසං සුදු ඡේරූදි කඩ හැ� එය සිරූ�ඡේර් දහැදිය ඡේතH කුණු නිසං� අපවිතN වීම මඟින් නිරූ&පණය කරූ තිබීම ඡේමහිදී දක්නට ල�ඡේබන සුවිඡේශ්ෂීත්�ය ඡේලසං ද�ක්විය හැ�කි ය. චූලපන්ථක හිමියන් සංසංඡේරූ සිදු කළ පින් ඇති අඡේයකි. නමුදු කුඩ� අකුසංල කර්මයක බලප&මට හැසුවීම නිසං� එම පුණ ශ්‍රක්තිය ��සී තිබිණ.

ඡේමකී සුළු කර්මස්ථ�නය මඟින් එම ප�ප ශ්‍රක්තිඡේ� අඳුරූ� ��ස්ම ඉ�ත් කරූ ඒ තුළ ��සී ප��ති සංසංරූ පුණ ශ්‍රක්තිය මතු කරූ ��නීමට හැ�කිවිය.79

තමන්ට �ත් අ�ඡේබjධ ඡේන�වුණු ඡේදයක් ඡේ�න අඡේයකුට පහැද� දිය ඡේන� හැ�කි ය. ඒ නිසං� තම� පළමු� ඡේහැ�ඳින් ධර්ම��ඡේබjධය ල�බීම ��ද�ත්ය.

ධර්මය ඉත� සියු'ය. එඡේස්ම අති සූක්ෂ ම ය. �චාන �ලින්ම ධර්මය නි��රූදි� ඡේත්රූ�' කරූ දිය ඡේන� හැ�කි තරූම ට භා�ෂ�ඡේK �චාන�ල අර්ථය ඡේ��ඡේරූjසුය. ඡේලlකික සීම��ලින් සීමිත වී තිඡේR. ඒ නිසං� ඉත� සියු' සූක්ෂම ��ඹුරූ� ධර්මය ත�ත් අඡේයකුඡේ� අ�ඡේබjධය පුබුදු කළ හැ�කි අයුරින් සංන්නිඡේKදනය කිරීම ඉත� අපහැසු කටයුත්තකි.80 බුදුරූදුන් බුද්ධත්�යට පත්වූ වි�සං, තමන් �හැන්ඡේස් අ�ඡේබjධ කරූ �න්න� ලද සූක්ෂ ම �'භීරූ ධර්මය

187

අනුන්ට ඡේද්ශ්‍රන� කළ නමුදු ඔවුන් එය ම�නවින් අ�ඡේබjධ කරූ ඡේන� �න්න� නිසං� එබඳු ඡේදයක නිරූතවීම සිය ඡේ�ඡේහැසං පිණිසංම ප�තින්ඡේන් ය�යි සිත� දුර්මුඛ්‍ය වූ බ� සංඳහැන්ය.81 එයට ඡේdතු� ඡේ' ධර්මය නිසි අයුරින් �ටහැ� ��නීමට තරූ' නිරූවුH මනසංක් ඇති සියු' සිතක් ඇති සංඡේKදී මිනිසුන් සංම�ජාඡේ� අති දුර්ලභා බ�විනි. ය' කිසි ඡේහැයකින් එබඳු අය සිටිය ඡේහැ�ත් එබඳු අය ගිහි සංම�ජායට �ඩ� ප�විදි සංම�ජාය තුළ �ණනින් අධික විය හැ�කි ය. මන්ද ගිහි සංම�ජාඡේ� සංම�ජා පQතිම�න�ලට �ඩ� ප�විදි සංම�ජාඡේ� සංම�ජා ප්‍ රූතිම�න සියු' ධර්මත� �ටහැ� ��නීමට රූ�කුලක් �න බ�විනි. ප�විදි සංම�ජා පසුබිම සංකස්� ඇත්ඡේත්ද ඡේ' අ�ඡේබjධය මත රැඳී සිට කිJය� කිරීම අනු�ය.

එඡේස්ම ප�විදි සංම�ජා පQතිම�න�ල අරූමුණ ප�� ඡේ' අ�ඡේබjධය ල�බීම පිණිසං ප�විදි සංම�ජායට පQඡේKශ්‍ර �න්නන්ට සුදුසු මඡේනj ක�යික පසුබිමක් සංකස් කරූ දීම බ� ඡේපනී යයි.82

3.2.ද�නුම ලබ� �න්න� ශිHප ක් රූමඡේKද

ද�නුම ලබ� ��නීම සංඳහැ� ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන් භා�විත� කිරී ඡේ' දී ඇති�න සංජා�නනඡේ� ඡේ�නස් බ� මත එහි ශිHප කJමඡේKද ඡේ��ඩන�ඟී තිඡේR. ඇසින් රූ&ප බ�ලීඡේ' දී ඇසං, රූ&ප, ස්පර්ශ්‍රය, රූ&ප විඤ්ඤා�ණ යන අ�ස්ථ� තුළ ද,

කණින් ශ්‍රRද ඇසීඡේ' දී කණ, ශ්‍රRද, ස්පර්ශ්‍රය, ශ්‍රRද විඤ්ඤා�ණ යන අ�ස්ථ� තුළද, න�සංඡේයන් ආඝ්‍ර��ණය ද�නීඡේ' දී න�සංය, ආඝ්‍ර��ණ, ස්පර්ශ්‍රය, ආඝ්‍ර��ණ විඤ්ඤා�ණ යන අ�ස්ථ� තුළ ද, දි�ට රූසං ද�නීඡේ'දී දි�, රූසං, ස්පර්ශ්‍රය, රූසං විඤ්ඤා�ණය යන අ�ස්ථ� තුළ ද, සංමට ස්පර්ශ්‍ර ද�නීඡේ'දී සංම, ඡේKදන�, ස්පර්ශ්‍රය, ඡේKදන� විඤ්ඤා�ණය යන අ�ස්ථ� තුළ ද සංජා�නනය ඡේ��ඩන� ඡේC.

ඡේ' පචා ඉන්ද්‍රියන් ක�යික ප�තිකඩ හැ� සං'බන්ධය. ජීවිඡේයකුට ක�යික ප�තිකඩ ඡේස්ම ම�නසික ප�තිකඩක් ද ති ඡේR.83 එන' මඡේනj ඉන්ද්‍රියයි. මඡේනj ඉන්ද්‍රියට ද සං�ජු� ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් බ�හිරූ� අරූමුණු ද�නී' ඇත. මඡේනj ඉන්ද්‍රියට අරූමුණු ප�මිණීඡේ' දී මනසං, ධ'ම, ස්පර්ශ්‍රය, මඡේනj විඤ්ඤා�ණ යන අ�ස්ථ� තුළ සංජා�නනය ඡේ��ඩන� ඡේC. ඡේ' අනු� ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්හි ක් රිය�ක�රීත්�ය එක හැ� සංම�න බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේ' ඉන්ද්‍රයන්ඡේ�න් අරූමුණු ලබ� ��නීම යනු ද�නීම ලබ� ��නීමයි. ද�නුම ලබ���නීඡේ'දී භා�විත� �න ශිHප කJමඡේKද යනුඡේ�න් අදහැස් �නුඡේ� උපතින් උරූ�ම� ඇති ජී� විද් ය�ත්මක ප�තිකඩ ඔස්ඡේස් න� දත්ත ම�න� ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණ වීඡේ' කිJය��ළිඡේ� ��R �න සුවිඡේශ්ෂීවූ හැ�ඩතල අධ යනයයි. ඡේමකී අධ යනය මඟින් කිසිය' ඉන්ද්‍රියක් ඡේ�තින් ලබ��න්න� ද�නුම ඡේහැ�ත් දත්ත සං'ප්‍

188

ඡේර්ෂණය මඟින් ඡේම�ළයතුළ ඇති�න සංජා�නන �:හැයන් පිළිබඳ� ප�හැ�දිලි අ�ඡේබjධයක් ලබ� �ත හැ�කි ය.84

ඉන්ද්‍රියන් මඟින් ද�නුම ල�බීඡේ' දී ඡේම�ළය තුළ එම ද�නුම දත්ත අයුරින් සංවිධ�න�ත්මක අනුපිළිඡේ�ලකට ත�න්පත් ඡේK. ඡේ' අනුපිලිඡේ�ල අනු� දත්ත අතරූ සං'බන්ධත� ඡේ��ඩන� ඡේC. ඡේමම සං'බන්ධත� රූට� හැඳුන� ��නීම මඟින් අ�ඡේබjධය ඇති ඡේK. එඡේස්ම හැඳුන� �ත් සං'බන්ධත� රූට� න� සං'බන්ධත� ඡේපළ ��ස්වීමට ද උපක�රී ඡේK. ප�තින ද�නුම ආශිUත ඡේක�ට ඡේ�න න� ද�නුම නිර්ම�ණය කරූ ��නීමට ඡේමය ආධ�රූයකි. ද�නුම ල�බීඡේ'දී ඡේම�ළය ආශිUත� ඡේ��ඩන�ඟී ප�තින ද�නුම ඔස්ඡේස් න� ද�නුම එක් රැස් ඡේK.85 ප�තින ද�නුමට න� ද�නුම එකතු ඡේK. එඡේස්ම ප�තින ද�නුමට සංම�න බ�ක් �න්න� ද�නුම නිසං� ප�තින ද�නුම �ඩ�ත් ඡේපjෂණය ඡේK. ද�නුම අතීත,

�ර්තම�න හැ� අන��ත ඡේලසං �ර්� වී ප�තී. මනසංට ල�බී ත�න්පත්� ඇති ද�නුම අතීත ද�නුමයි. ඒ ආශිUත� න� ද�නුම එක් රැස්වීම �ර්තම�න ද�නුමයි.

එක් රැස් වී ඇති අතීත ද�නුම, ල�ඡේබන �ර්තම�න ද�නුම යන ද�නු' �ර්� ඡේදකට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� න� ද�නුම උත්ප�දනය ඡේහැj එඡේස් උත්ප�දනය වීඡේ' පිලිඡේ�ළ අන��ත ද�නුමයි. ඡේ' අයුරින් ද�නුම ල�බීඡේ' හැ� එය කJම�ත්� සංවිධ�න �ත වීඡේ' කJමඡේKද දක්නට තිඡේR. ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ට �ර්තම�න ද�නුම සංජා�නනය ඡේන� වු�ද අතීතඡේ� දී ල�බූ ද�නුම පිලිබඳ සංවිධ�න�ත්මක සංටහැන් මතු විය හැ�කි ය. එඡේස් මතු වීඡේ' දී එය මතු �නුඡේ� සංත ද�නුමක් ඡේලසං ඡේන�� ඡා�ය� ම�තNයක් ඡේලසංය. ඡේ' අයුරින් මඡේනjඉන්ද්‍රියට ඡේ�jචාරූ �න ද�නුම පිලිබඳ සං&ම අඡේයකුටම ඡේහැ�ඳ අ�ඡේබjධයක් ඇත. එන' සං�ම�න K ය�හැ�රූය අනු� කHපන� කිරීම යනුඡේ�න් හැඳුන් �න කිJය�ළිය සං'පූර්ණඡේයන් මනඡේස් කිJය��ළියකි. එහි දී ම�න� මනසං තුළ ත�න්පත්� ඇති අතීත මතක ඡේ��නු පිරික්සං� බ�ලීඡේ' දී ඇති�න සංටහැන් ඡේපළක් මනසංට අරූමුණු ඡේK. ඡේ' තුළ ඡේකඡේනකුට සං�බවින්ම ජී�ත් විය හැ�කි ය. එම පුද්�ලය� එවිට ජී�ත් �නුඡේ� අතීතය තුළය. ඡේ' අයුරින්ම අතීතය හැ� �ර්තම�න ද�නුම ප�දක කරූඡේ�න ඕන&ම අඡේයකුහැට අන��තය පිලිබඳ දළ සංටහැනක් මනසං තුළ ඡේ��ඩන�� �තහැ�කි ය.86 අන��ත සං�ලසු'�ත ඉදිරි ඉලක්ක පිලිබඳ සිහින ම�විය හැ�කි ය. එහි දී ඒ පුද්�ලය� ජී�ත් �නුඡේ� අන��තඡේයහිය. නමුදු ඒ කිJය��ළිය තුළ පුද්�ලය� අත්දකිනුඡේ� සං�බ&� ඡේන�� පරිකHපනයයි. පරිකHපනය හැ� සං�බ&� අතරූ ඇත්ඡේත් පරූතරූයකි. ඇත�' අ�ස්ථ��ක දී ඡේ' පරූතරූය අඩු ��ඩි විය හැ�කි ය. නමුදු පරූතරූය එඡේස් අඩු ��ඩි වු�ද පරිකHපනය කිසි විඡේටක සං�බ&�ක් ඡේන� ඡේK. පරිකHපනය සං�බ&�ක් කරූ ��නීමට ඕන&ම අඡේයකු ඡේ�ඡේහැසංන බ� සංත යකි. නමුදු පරිකHපනය යන අදහැසං තුළම ��R �නුඡේ� ත�ම සං�බ&�ක් බ�ට පත් ඡේන�වූ යන අදහැසංමය. ඒ නිසං� පරිකHපිත ද�නුම කිසි විටක සං&බ& ය�යි සං�ලකීම සං��ද ය.87

189

පුද්�ලඡේයකුඡේ� මනසං තුළ ඇති ද�නුම අඩු��ඩි ඡේලසංට අතීතය,

�ර්තම�නය හැ� අන��තය යන ක�ලතNය සංම� සංබඳත� දක්�යි. ඡේමහි දී අප සං�ලකිලිමත් විය යුත්ඡේත් එම ද�නුම අතරින් කුමක් සං�බ&ද යන කරූ�ණ පිලිබඳ�ය. එහිදී අතීත ද�නුම යනු ත� දුරූටත් සංජී� ඡේලසං ඡේන�ප�තින ද�නුමක් බ� ප�හැ�දිලිය. එඡේස්ම අන��තයද උද� ඡේන�වූ පරිකHපනයකි. එම නිසං� එය ද අජීවීය. �ර්තම�නඡේ� ඇති�න ද�නුම න' සංජීවීය. එබ�වින් ක�ලතNය තුළ දී සංජීවී� ප�තින එකම ද�නුම �ර්තම�න ද�නුම බ� ප�හැ�දිලි විය යුතුය. සංජීවී බ� නි��රූදි බ� සංම� ද සං'බන්ධ ඡේK. එඡේස්ම පQ�ඡේයjගික බ�ත් සංම� ද සං'බන්ධ ඡේK. යමක් සංජීවී� ප�තිනුඡේ� එය සං�බ&ඡේලjකය හැ� සංමීප� සං'බන්ධ �න විටදීය. ඡේ'අනු� ඕන&ම ද�නුමක් සං&බ&ඡේලjකය හැ� සං'බන්ධ� ප�තිද්දී නි��රූදි� උකහැ� ��නීමට න' එය ප�තින සං&බ& ස්�රූ&පයට අනු� �qහැණය කරූ�ත යුතුය. එහි ඡේ�නස්ක' සංහිත� උකහැ� �තඡේහැ�ත් එහි සංජීවී ස්�රූ&පය බිඳ ��ඡේට්. ඡේ'අනු� ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් � රූහැණය කරූ �න්න� ද�නුම ඡේලjකඡේ� ප�තින්න�වූ යථ�ස්�රූ&පයවීම ��ද�ත්ය. පිටතින් ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් ලබ� �න්න� ද�නුම අභා න්තරූය ඡේ�තට ප�මිණීඡේමන් පසු� ය'කිසි වික�ති වීමකට, සංස්කරූණයකට ලක් වු�ඡේහැ�ත් එහි ප�තින සංජීවී භා��ය බිඳ ��ඡේට්. එඡේස්ම එහිදී නි��රූදි සංජා�නනයක් කිJය�ත්මක ඡේන� ඡේK. එහි ප�තිනුඡේ� සංස්කරූණය කළ වික�ති වීමකට ලක්වූ හැ�ඩතලය. එය �qහැණය කරූ ඡේ�න ඊට අනු�ත� බ�හිරූ ඡේල�� පිලිබඳ නි��රූදි වූ වි�qහැයකට එළඹිය ඡේන� හැ�කි ය. �ර්තම�නය පිළිබඳ යථ�ර්ථ අ�ඡේබjධය ඒ අයුරින්ම ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් ල�බීම නිසං� ඇති �න සංජා�නනය පවිතNය. එය සං�ජු� ඡේම�ළය ඡේ�තට පQඡේKශ්‍ර �න අතරූ �බඩ� කිරී' හැ� පරිකHපනඡේයන් ද ඡේත�රූය. නමුදු ඡේමහිදී පුද්�ල ද�Mටිය ��ද�ත්ය.

මන්ද පුද්�ල ද�Mටිය සංජා�නනඡේ� දී ��ද�ත් ක�ර්ය භා�රූයක් ඉටු කරූන බ�විනි. ඇත�' අ�ස්ථ��ල සංජා�නන කිJය��ලියට පුද්�ල ද�Mටිය ය' බලප&මක් සිදු කරූන බ� ප�හැ�දිලි වී තිඡේR. ඡේමබඳු අ�ස්ථ��ල සංජා�නන ක් රිය��ළිඡේ� ඡේ�නස්ක' ඇති වීමට ඉඩ කඩ තිඡේR. එය සංජා�නන කිJය��ළිඡේ� පවිතNත්�යට හැ�නිකරූය. සංජා�නනඡේ� දී දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණයට බ�ධ� ඇතිවීම නිසං� සංස්කරූණය වූ අද�ළ දත්ත මඟින් නි��රූදි අ �ඡේබjධයක් ල�බීමට අසීරූ� බ�විනි. ඡේ' සංස්කරූණඡේ� දී පුද්�ල අභිල�ෂ, සිතු' ප�තු', පූර්� නි�මන ආදිය නිසං� දත්ත�ලට බලප&මක් ද ඇති විය හැ�කි ය. එබඳු බලප&මක් සිදු වී සං'ඡේප්‍Qෂණය �න දත්ත මඟින් ල�ඡේබනුඡේ� තම�ඡේ� අභිල�ෂ අනු� සංකස් කරූ �ත් ඡේදයකි. එවිට බ�හිරූ ද�නුම යනුඡේ�න් �qහැණය කරූ �නුඡේ� අ¤ යන්තරූඡේ�ම ඇති සිය පුර්� විනිශ්චායන් කීපයක් පමණි. ඡේ' නිසං� ඡේලjකය පිලිබඳ නිසි අ�ඡේබjධයක් එබඳු සංජා�නන ඇසුඡේරූන් ඡේන� ල�ඡේබන බ� �ටහැ� ��නීම ��ද�ත්ය. ඡේ' නිසං� ද�නුම ල�බීඡේ' ශිHප කJමඡේKදඡේයහි දී දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණ�ලට බ�ධ�ක�රී �න ලක්ෂණ�ලින් ��ළකීමට පQයත්න ද�රිය යුතුය. ඒ සංඳහැ� එයට බ�ධ� ඇති කරූ �න පූර්� නි�මන ආදී තම�ඡේ� පරිකHපන බ�හැ�රූඡේක�ට මනසං පවිතN කරූවිය යුතුය. ඒ සංඳහැ� ඡේමබඳු පූර්�

190

නි�මන ආදී පරිකHපන බ�හැ�රූ කරූ �න කJමඡේKද තිඡේR. එ��නි කJමඡේKදයන් භා�විත� ඡේක�ට දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණයට බ�ධ� ඇති කරූ වීඡේ' අ�ස්ථ� හැ�කි ත�ක් ම� හැරූ�� �ත යුතුය.88

පවිතN මනසංට බ�ධ� කරූවීමට සංමත් �නුඡේ� සිත තුළම ත�න්පත්� ඇති ඇත�' දත්ත සංටහැන් බ� සං�ලකිHලට ��නීමට ��ද�ත්ය. එඡේස්ම ම�නසික කිJය��ළියට බ�ධ� පමුණු �නුඡේ� නි��රූදි ඡේස් �ටහැ� ඡේන���නීම නිසං� ඇති �න සං��ද ම�නසික තත්�යන්ය. ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන් නිසං� සංජා�නනය �න දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණ ක�ර්යය ඡේකඡේරූහි පුද්�ලත්� ආඡේරූjපණයඡේක�ට සං�ලකීම ද සංජා�නනය නි��රූදි� �qහැණය කරූ ��නීමට බ�ධ��කි. එය නි��රූදි� �qහැණය කරූ ��නීමට න' ඉන්ද්‍රිය අනුසං�රූඡේයන් ලබන සංජා�නන පුද්�ලත්� ආඡේරූjපණඡේයන් බ�හැ�රූ� සං�ලකිය යුතුය. ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් සිදු �න ල�ඡේබන ද�නුම පුද්�ලත්��ඡේරූjපණය සංම�ම ය' වික�ති වීමකට ලක්ඡේK. ඉන් ල�ඡේබනුඡේ� සං��ද සංජා�නනය. නිදසුනක් ඡේලසං ඇසං, රූ&ප,

ස්පර්ශ්‍ර, රූ&ප විඤ්ඤා�ණ යන මඟින් ඇති�න ද�නුම එක්තරූ� කිJය��ළියකි. ඡේ' තුළ පුද්�ලත්� ආඡේරූjපණයක් න�ත. නමුදු සිදු �නු ඡේ� න�ති පුද්�ලත්� ආඡේරූjපණයක් ඇත�යි සං�ලකීමකි. එහිදී රූ&ප දකින අඡේයකු� නිර්ම�ණය ඡේකඡේර්. ඉන්ද්‍රියන්හි සංමස්ත කිJය��ළිය පුද්�ලඡේයකුට ප�රූ� දීමක් මින් සිදු ඡේK. ඡේ' ��රූදි අයුරින් සංජා�නනය කිරීමකි. එඡේස්ම එහිදී ල�ඡේබන දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණය ප�� අපවිතN වීමකට ලක් ඡේK. ඡේ' දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණය අපවිත් රූවීම නිසං� එහි පQති විප�කය ප�� අයහැපත් ලක්ෂණ �න්න� බ� ඡේපනී යයි.

ඡේබ�ඡේහැjවිට සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� දශ්‍ර සංඡේයjජාන නමින් අර්ථ දක්�න ලක්ෂණ එඡේලසංට ඇති �න අයහැපත් ලක්ෂණ ඡේK. දත්ත සංජා�නනය නි��රූදි වීමට සිදු කළ යුත්ඡේත් එකී දත්ත ආඡේK�ය මමත්�ඡේයන් ��නීම ��ළකීමයි.

ඇසං, කණ, න�සංය, සංම, දි� හැ� මනසං යන කිසිදු ඉන්ද්‍රියක් මම යන�දී පුද්�ලත්�යකින් ඡේත�රූය. එහි ජී� ස්�භා��යක් ��R �න බ� ඡේ�නම කරූ�ණකි. ඡේමකී ජී� ස්�භා��ය වු� ද සංකස්� ඇත්ඡේත් ඡේdතු පQත ක් රිය��ළියක බලප&ම නිසං�ය. ඒ මිසංක ඡේ' ජී� ස්�භා��ය තුළ වු� ද සංත්�,

පුද්�ල, ආත්ම යන ස්�භා��යක් න�ත. මම �ශ්‍රඡේයන් ය' ඡේකඡේනකු සංලකනුඡේ� ඡේdතු පQත ය සංම��ය අනු� සංකස් වී ප�තින මඡේනj ක�යික ඉන්ද්‍රිය ස්�භා��යක් පමණි. ඡේ' මඡේනj ක�යික ඉන්ද්‍රිය ස්�භා��ය නිසං� බ�හිරූ පරිසංරූය තුළින් අභා න්තරූයට ද�නුම සංජා�නනය ඡේK. ඒ ද�නුම නිරූතුරූ� ��රූදි ද�Mටියකින් ආ�රූණය වී සංජා�නනය ඡේK. ඒ නිසං� ඡේdතු පQත මඟින් සංකස් වූ මඡේනj ක�යික ස්�භා��ය මම, ම�ඡේ� ය�යි ද�ඩි� �qහැණය ඡේකඡේර්.

ඉඳුරූන්ඡේ�න් අරූමුණු ��නීම හැ� ඒ අනු� පQතිකිJය� ද�ක්වීඡේ' දී මම ය�යි ද�ඩි� ද�Mටි �qහැණය කරූ තිබීම නි��රූදි� සංජා�නනය කිරීමට බ�ධ��කි.

ද�Mටිඡේයන් මනසං ආ�රූණය වී ප�තිනවිට ඇති �න ද�නුම සංජා�නනය වික�තියකි. එවිට සියළු සංජා�නන මමත්�ඡේයන් වික�ති වී තිඡේR.89

191

ද�නුම ඉන්ද්‍රිය අනුසං�රූඡේයන් ලබ� ��නීඡේ' දී බ�හිරූ ඡේලjකය සංජා�නනය කරූන ආක�රූය ��ද�ත්ය. මන්ද සං�බවින්ම අපඡේ� ආකHප,

ආඡේKදන, හැ� චාර්ය� සංකස් වීමට බලප�න්ඡේන් බ�හිරූ පරිසංරූය ඡේන�� බ�හිරූ පරිසංරූය සංජා�නනය කරූ �න්න� ආක�රූය බ� ප�හැ�දිලි� ඡේපනී යයි. අඡේයකු ඡේකතරූ' දුMකරූ පරිසංරූයක් ම�ද වු�ද ස්�කීය අභිඡේයj� ජාය ��නීමට ද, ත� අඡේයකුට එබඳු පසුබිමක් බ�ධ�, අ�හිරූත� ඡේස් ද�ක ඒ ඡේකඡේරූහි උකටලී වීම ද බලප�නු ලබන්ඡේන් එකී පුද්�ලය�ඡේ� සංජා�නන ප�තිකඩයි. අඡේයකුට �සං ත� අඡේයකුට රූසං �න්න� ඡේස් සං&ම විටම එකම පරිසංරූ පසුබිම සංම�නඡේලසං පQතිඵල ඇති කරූන්ඡේන් න�ති බ� �ටහැ� ��නීම ��ද�ත්ය.ඡේලjකය විවිධ,

විචිතN�ත් වීමට සං� ඡේප්‍ක්ෂ� පුද්�ල සංජා�නන ප�තිකඩද විවිධ හැ� විචිතN�ත් ඡේK. නිර්ම�ණශීලීත්�ය ඡේ��ඩන�ඟීමට ඡේමය ඉත�ම ��ද�ත් ඡේමඡේහැයක් ඉටු කරූන්නකි. ම�න� සංම�ජාය න�නත්ත ක� ඡේ� න�න�ත්ත සංඥා� �නුඡේ� ඡේමකී විවිධ හැ� විචිතNත්�ය නිසං�ය. බ�හිරූ පරිසංරූය ඇසුරින් ද�නුම උකහැ� ��නීඡේ' දී හැ� එඡේලසං ල�බූ ද�නුම � �හැ�රික� කිJය�ත්මක කිරීඡේ'දී සං&ම විටකදීම ම�න�ය� කිJය� කරූනුඡේ� සංම�න අයුරින් ඡේන� ඡේK. බ�හිරූ පරිසංරූය විවිධ ඡේලසං සංජා�නනය කරූ ��නීඡේ'දී ය' පුද්�ලඡේයකු තුළ උපතින්ම පිහිට� ඇති සංජා�නන හැ�කිය�� ��ද�ත් ඡේමඡේහැයක් ඉටු කරූයි. ඇත�' පුද්�ලයින්ඡේ� සංජා�නන හැ�කිය�� අඩුය. ඇත�' පුද්�ලයින්ඡේ� ඡේ' හැ�කිය�� ��ඩිය. ත�ත් ඡේක�ටසංඡේ� සංම තත්�ඡේ� ප�තී. පුද්�ල ඡේ¤දය අනු� සංජා�නන හැ�කිය�� අඩු ��ඩි විය හැ�කි බ� ඡේ' අනු� �ටහැ� �ත හැ�කි ය. ඇත�' අය ඉත� ඡේකටි ක�ලයක් තුළ දී ඡේ�නත් අයට �ඩ� ��ඩි සංජා�නනයක් අත්පත් කරූ �න්න� අතරූ සංමහැරූ� ඡේසංසු අයට �ඩ� අඩු සංජා�නනයක් අත්පත් කරූ �නිති. පුරූ�ණඡේ� විසූ එක් විද්�ත් පුද්�ලඡේයකුට සිය පQඡේද්ශ්‍රඡේ� විසූ සං&ම අඡේයකුඡේ�ම ජී� දත්ත එක් �රූක් ඇසූ පමණින් කට ප�ඩමින් කි� හැ�කි දක්ෂත��ක් තිබිණ. ඡේමය ඒ විද්�ත�ඡේ� සංජා�නන පQබලත�� නිසං� ල�බූ දක්ෂත��යකි. ත� පුද්�ලඡේයකුට මහැම� යද්දී තම� පසු කරූ යන ජාඡේනH කවුළු�කින් දර්ශ්‍රනය �න ඡේ�ළඳ සංකීර්ණයක් තුළ අඡේලවියට තබ� ඇති සියළුම ඡේ�ළද භා�ණ්ඩ මතකඡේයන් ප��සිය හැ�කි අපූරූ� හැ�කිය��ක් පිහිට� තිබිණ.90 ඔහුඡේ� හැ�කිය�� පිළිබඳ විස්මය පළ කළ විට ඒ පිළිබඳ ඔහුඡේ� අදහැසං වූඡේ� එහි කිසිම අපූර්�ත්�යක් ඡේන� ම�ති බ�යි. එන' මහැ ම� �මන්කරූද් දී තම� පසුකරූ යන ස්තිNයක් ඇඳ ප�ළඳ සිටින ආක�රූය සංජා�නනය කරූන ත�ත් ස්තිNයක ඇඡේ� සියළු ඡේත�රූතුරූ� එක බ�Hමකින් උකහැ� ��නීමට �ඩ� තම�ඡේ� ඡේ' හැ�කිය�� කිසිඡේස්ත් අරූ�ම පුදුම ඡේදයක් ඡේන��න බ� ඡේ' පුද්�ලය�ඡේ� අදහැසං විය. ස්තිNයකට ත� ස්තිNයකඡේ� ඇඳු' ප�ළඳු' පිළිබඳ සංජා�නනය කිරීඡේ' විස්මය�නුකූල හැ�කිය��ක් වෛනසංර්ගික� පිහිට� ඇත. තම� පසු කරූ යන ස්තිNය හැ�ඳ ප�ළඳ සිටි ඇඳු' ප�ළඳු'�ල සියළු සූක්Mම ස්�භා��ය ප�� අපූරූ��ට සං ජා�නනය කිරීඡේ' මන� හැ�කිය��ක් ත�ත් ස්තිNයකට උපතින්ම ල�බී තිඡේR. ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී ඇය ඇඳ සිටි ඇඳු' ප�ළඳු'�ල �ර්ණය, �ර්�ය, නිMප�දිත රූට, මිළ �ණන් ආදී සියළු

192

ඡේත�රූතුරූ� ද, ආභාරූණයක් න' එම ආභාරූණය සංකස් කිරීම සංඳහැ� භා�විත� කරූන ලද රූත්රූන් පQම�ණය ප�� ආසංන්න ඡේලසින් ප��සීඡේ' පුදුම හැ�කිය��ක් ඡේ�නත් ස්තිNයකට ඇත. ඇය හැ�ඳ සිටිඡේ� අතින් වියන ලද �ස්තNයක් ද ඡේන� එඡේස් න' යන්තNයකින් වියන ලද්දක් ද�යි ප��සීමට තරූ' ඡේ' ද�නුම සූක්ෂමය. ද�ඩි� මත්ප�න් ප�නය කරූන පිරිමිඡේයකුට ආඝ්‍ර��ණය �න මත් ප�න්�ල �න්ධය අනු� අද�ළ මත්ප�න්�ල පදම, මිළ, �ර්�ය, නිMප�දිත රූට,

මධ සං�රූ සං�න්ද්‍රණය, බීඡේමන් පසු ඇති�න මඡේනj ක�යික උත්ඡේත්ජානය, විවිධ සංකූලත�, ඡේරූj��බ�ධ ආදී විවිධ ඡේද් එක් �රූ සංජා�නනය ඡේK. ධර්මය අසං� පළපුරූ�දු උ�ත්, බහුශ්‍රU�ත ධර්මධරූ සිH�ඡේතකුට ය' සුළු ��ථ� පදයක් ඡේහැj සූතNයක් ශ්‍රU�ණය වීඡේමන් වු�ද ඡේසංසු අයට අවිෂය �න ඉත� ��ඹුරූ� ��ටහීමක් ඒ පිළිබඳ ඇති විය හැ�කි ය. ද�නුම සංජා�නනය වීඡේ' දී පුද්�ල ඡේ¤දය අනු� සංජා�නන හැ�කිය�� ඡේ�නස් �න බ� මින් මන�� ප�හැ�දිලි ඡේK.91

කිසිය' සුවිඡේශ්ෂි සංජා�නන හැ�කිය��ක් පQගුණ කිරීම මඟින් ඡේසංසු අයට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� එබඳු ඡේද් �ර්ධනය කරූ �ත හැ�කි බ� විවිධ අය විසින් පQගුණ කරූන ලද සුවිඡේශ්ෂී සංජා�නන හැ�කිය� අනු� ප�හැ�දිලි ඡේK. සංජා�නනය මඟින් ලබ��න්න� ද�නුම විවිධවූ ස්�රූ&ප හැ� හැ�ඩතල �නියි. පතඡේප�තින් ලබනද�නුම එකකි. පQ�ඡේයjගික � �හැ�රූය අනු� ලබන ද�නුම අඡේනකකි.

යමක් පිළිබඳ යඡේමකු කී පමණින් න�තඡේහැ�ත් පත ඡේප�තක තිබූ පමණින් පිළි��නීම විශ්��සංය මත සිදු ඡේK. නමුදු එම ද�නුම තම�ඡේ� කරූ ��නීම තුළින් එය �ඩ�ත් පQ�ඡේයjගික ද�නුමක් බ�ට පත්කරූ���ත හැ�කි ය. ද�නුම �ඩ�ත් පQ�ඡේයjගික වූ විට එය තම� ඡේ�ම ද�නුමක් බ�ට පත් ඡේK. ඡේමම ප්‍ රූ�ඡේයjගික ද�නුම තම�ඡේ� අ�ශ්‍ර ත� සංඳහැ� භා�විත� කළ හැ�කි ය. තම�ඡේ� අ�ශ්‍ර ත��යන් අනු� ද�නුම �ඩ�ත් ඡේහැ�ඳින් �ලප� �ත හැ�කි ය. නමුදු පතඡේප�තින් ලබන ද�නුම පQ�ඡේයjගික ද�නුමට සං�ඡේප්‍ක්ෂ� �ඩ�ත් අස්ථිරූය.

අස්ථිරූ බ�කින් යුතු ද�නුම ඡේක�පමණ තිබුණ ද එහි ඵලද�යීත��ය හීනය.

ඡේලjකය ඡේකතරූ' විශ්‍ර�ල ද�නුමකින් පිරී ඇතත් සං�බවින්ම ඵලද�යී �නුඡේ� තම�ඡේ� කරූ �න්න� ලද සුළු ද�නු' ඡේක�ට්ඨා�ශ්‍රය පමණි. එම නිසං� ඡේ' ඡේdතු� මත හැ�කිත�ක් ද�නුම ලබ� ��නීමට ඡේමන්ම ද�නුම තම�ඡේ�ම ද�නුමක් ඡේස් තහැවුරූ� කරූ ��නීම ඡේමහිදී ඉත� ��ද�ත් බ� මතක තබ��ත යුතුය. ජීවිතඡේ� ඡේබ�ඡේහැj ��ටළු හැ� අභිඡේයj��ලට විසංඳු' සංපය� �ත හැ�කි �නුඡේ� එඡේස් පQ�ඡේයjගිකබ�ට පත් කරූ �න්න� ලද ද�නුම තුළින්ම පමණකි.92

ද�නුම ලබ��න්න� ශිHප කJමඡේKද අතරූ ��ටළු�ක් විසංඳීම තුළින් ලබන ද�නුම �ඩ� සුවිඡේශ්ෂී ඡේK. එහිදී පුද්�ලය�ට ල�ඡේබනුඡේ� ද �ඩ�ත් ප්‍ රූ�ඡේයjගික ද�නුමකි. එඡේස්ම විසංඳීඡේ' දී විකHප අ�ස්ථ� නිරීක්ෂණය කිරීඡේ' දී මනඡේසංහි �:හැ�ත්මක කිJය�ක�රීත්�ය දත්ත සුපරීක්ෂකයක (Scanner)

ඇති කිJය��ළියට සංම�නය. ඡේම�ළඡේ� දත්ත සුපරීක්ෂණය කරූමින් (Scanning)

අද�ළ විසංඳුම පQ�ඡේයjගික� ලබ� ��නීම සංඳහැ� ද�නට ඇති දත්ත�ලින්

193

�ඩ�ත්ම ��ලඡේපන දත්ත සංමූහැය ඡේතjරූ� ��නීමක් සිදු ඡේK. අනතුරූ�� ඡේතjරූ� �ත් දත්ත අ�සං�න විසංඳුම කරූ� පිය�රූ �ණනක් අනු� ජා�ල�ත� සං'බන්ධ කරූයි. ඡේ' එක් එක් පිය�රූ තුළ දී ල�ඡේබන අ�සං�න විසංඳුඡේ' ය'කිසි ප්‍ රූතිශ්‍රතයක් විසංඳීම කරූ� ඡේමඡේහැය ඡේK. ඡේ' අනු� සංමස්ත ��ටළුඡේK සිට අ�සං�න විසංඳුම කරූ� නිශ්චිත පිය�රූ �ණනක් සංමන්විත ය'කිසි සං�ධනීකරූණ දත්ත ජා�ලයක් ඡේලසං ද�නුම ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK.

ඇත�' විට ඡේමහි දී අ�ශ්‍ර දත්ත බ�හිරින් ලබ� ��නීමට සිදු විය හැ�කි ය.

ඇත�' දත්ත ඡේම�ළය තුළ �බඩ� වී ඇති දත්ත විය හැ�කි ය. ඡේකඡේස් ඡේහැj දත්ත ඡේපළ��ස්වීම ඔස්ඡේස් පිය�රූ අනු පිළිඡේ�ළින් අ�සං�න විසංඳුම කරූ� පුද්�ල මනසං ඡේමඡේහැය ඡේK. ඡේ' කJමඡේKදය මූලික �ණිත ��ටළු විසංඳීඡේ' සිට සංකීර්ණ ජී�න ��ටළු විසංඳීම දක්�� ම එක හැ� සංම�න� අද�ළ ඡේK. ඡේ' මඟින් දත්ත සංශ්ඡේHෂී හැ� විශ්ඡේHෂී කJමඡේKද ඡේදක අනු�ම ඡේපළ ��ස්වීමට හැ�කි ය. ඡේ' අනු� ඡේකඡේනකු පටිච්චා සංමුප්‍ප�දය ඡේත්රූ�' ��නීඡේ' දී ද�නුම ල�ඡේබනුඡේ� ඡේ' සංශ්ඡේHෂී හැ� විශ්ඡේHෂී කJමඡේKද ඡේදක අනු�මය. පQත ඡේදකක් අතරූ ඡේdතුපQත සංබඳත�� ද�කීඡේ'දී සංශ්ඡේHෂී න �ය අනු�ද, ඡේdතු පQත ඇතිවීඡේ' ��ඹුරින් විශ්ඡේHෂණය කිරීම නිසං� විශ්ඡේHෂී න �ය අනු� ද ද�නුම ල�බිය හැ�කි ය. පටිච්චා සංමුප්‍ප�ද න �ය අනු� ��ඹුරින් විදර්ශ්‍රන� නු�ණ ඡේමඡේහැයවීඡේ'දී සංශ්ඡේHෂී හැ� විශ්ඡේHෂී කJමඡේKද ඡේදකම එකහැ� සංම�න� කිJය�ත්මක ඡේK. ඡේමහි අ�සං�න ඉලක්කයට ප�මිණීඡේ' වීර්යය සංමත��ය, උප�ය ඡේකlශ්‍රල ඥා�ණය, සංතිය, සංම�ධිය ආදී ගුණ ධර්ම විදර්ශ්‍රන�ඡේK දී �ර්ධනය ඡේK. එඡේස්ම විචා�රූ පූර්�ක කුසංලත��ය ද ��ඩි දියුණු ඡේK. සංතරූ ��ද&රූ�' න�ම ස්කන්ධය සංම� එක්වූ අට විසි රූ&පස්කන්ධය මුළුමනින්ම ඉ�ත ඡේහැල� සිත නිදහැස් කරූ ��නීමට ඇති හැ�කිය�ඡේK අඩු ��ඩිකම මත ම�ර්�ඵල අ�ඡේබjධඡේ� විවිධ මටට' තීරූණය ඡේකඡේර්. මුලික ද�ර්ශ්‍රනික හැ�කිය�� පළමු ආර්ය ම�ර්� ඵලය �න ඡේසංjත�පත්ති ම�ර්� ඵලය ල�බීඡේ'දී ඇති කරූ �ත හැ�කි ය. අර්හැත්�ය දක්��ම පසු� අනුකJමික� ��ඩි දියුණු කරූනුඡේ� ද මුHම පිය�රූ ඡේලසං ල�බූ ඡේ' ආධ �ත්මික පසුබිමය.93

නිර්ම�ණශීලී ක�ර්යයක නිරූතවීම තුළින් ද�නුම ල�බීම ත�ත් එක් ශිHප කJමඡේKදයක් ඡේස් ද�ක්විය හැ�කි ය. ඡේමහිදී නිර්ම�ණශීලී හැ�කිය�� ඇති වීමට තුඩු ඡේදන සං�ධක පිළිබඳ� විමසිලිමත් වීම ද ��ද�ත්ය. ඡේකඡේනකු තුළ උපතින්ම ද නිර්ම�ණශීලී හැ�කිය�� පිහිට� තිඡේR. උපතින් ල�බී ඇති ඡේමබඳු නිර්ම�ණශීලී හැ�කිය��ක් සංතත�භා �සංය නිසං� දියුණු තියුණු විය හැ�කි ය.

නිර්ම�ණශීලී� සිතීමට ප�� ඡේපළඹවීම, හුරූ�වීම ආදිය මඟින්ද නිර්ම�ණශීලීත්�ය ඡේරූjපණය කරූ�ත හැ�කි ය.ඡේ' නිර්ම�ණශීලී හැ�කිය�� කල�, සං�හිත කටයුතු�ල දී අතිශ්‍රය ��ද�ත්ය. එඡේස්ම �ණිතය, විද �� ආදී ශුද්ධ විද � ක්ඡේMතNයන්හිදීද නිර්ම�ණශීලීත්�ය ��ද�ත් ඡේK. ඡේමහිදී ශුද්ධ විද � ක්ඡේMතN�ලදී දත්ත සංශ්ඡේHෂණ ක�ර්යයට �ඩ� උපඡේයjගී �නුඡේ� දත්ත

194

විශ්ඡේHෂී ක�ර්යයි. කල�, සං�හිත ��නි කටයුතු�ල දී දත්ත උපඡේයjගී�නුඡේ� දත්ත විශ්ඡේHෂී ක�ර්යයන්�ලට �ඩ� දත්ත සංශ්ඡේHෂී ක�ර්යයන්ය. නමුදු ම�න� ඡේම�ළය තුළ ඡේමබඳු කිසිම ක�ර්යකදී ශුද්ධ �ශ්‍රඡේයන් එකම ක් රිය�ද�මයක් පමණක් කිJය�ත්මක �න අ�ස්ථ� ඉත� අ�මය. බහුල� සිදු�නුඡේ� දත්ත සංශ්ඡේHෂණය පQධ�න ඡේක�ට�ත් ක�ර්යකදී අපQධ�න ඡේලසං දත්ත විශ්ඡේHෂණයත්, දත්ත විශ්ඡේHෂණය පQධ�න ඡේක�ට�ත් ක�ර්යක දී අප්‍ රූධ�න ඡේලසං දත්ත සංශ්ඡේHෂණයත් සිදු වීමයි. දත්ත අතරූ සංබඳත�ඡේK ස්�රූ&පය විමර්ශ්‍රනය කරූන ආක�රූය අනු� දත්ත පිරික්ඡේසංනුඡේ� සංශ්ඡේHෂණය� ද ඡේන� එඡේස් න' විශ්ඡේHෂණය� ද�යි යන කරූ�ණ තීරූණය ඡේK. ම�න� ඉන්ද්‍රියන්ට ය'විෂය�ත අරූමුණක් අරූමුණුවීඡේ' දී එමඟින් ඇති �න ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණ ස්න�යු දිඡේ� ඡේම�ළය කරූ� සං'පQ�ප්‍ත ඡේK. ඒ�� ප�මිඡේණනුඡේ� හුඡේදක් නියුඡේරූjන ආඡේK� �ශ්‍රඡේයනි. ආඡේරූjපිත �න අශු ධ�රූ��ල චාලිතය සිහිපත් කරූන ඡේ' නියුඡේරූjන පQ��හැයට ස්න�යු ම�ධ යක් ඡේK. එකිඡේනක ය�වී එක ඡේපළට බිඳි බිඳී ප�මිඡේණන විද:ත් සංඥා� සංමූහැයක් පරිද්ඡේදන් ඡේම�ළය කරූ� ඡේමකී දත්ත �මන් �නියි. ඡේම�ළයට ඡේ' දත්ත ල�බුණුවිට ඡේම�ළය එය අ�ඡේබjධ කරූ ��නීමට පQයත්න දරූයි. දත්ත ය' ඡේලසංකට සංවිධ�න�ත්මක� ඡේපළ ��ස්වීම දත්ත අ� ඡේබjධයට ඉත� ��ද�ත්ය. ඡේම�ළඡේ� අද�ළ දත්ත �ලට සංඡේKදී ස්ථ�න ස්ථ�න ඡේ�නම ඇත.

ඡේ' අනු� ඡේපනීම, ආඝ්‍ර��ණය, �න්ධය, ස්පර්ශ්‍රය, කථ�� ආදී ඡේද් සංඳහැ�ම ඡේ�න්වූ නිශ්චිත ස්ථ�න තිඡේR.94

දත්ත කJමික� සංවිධ�නයවී තිබීම ඒ�� අතරූ න�සංබඳත� රූට� හැඳුන� ��නීමට උපක�රූයකි. ද�නුම ල�බීඡේ' ශිHප කJමඡේKද ඡේ��ඩන�ඟී ඇත්ඡේත් ඡේ' දත්ත ඡේ��න�ඟී' හැ� සංවිධ�නයවී' අතරූ විද ම�න රූට��ලට අනුරූ&ප �න ඡේලසංය. පරිකHපනය යනු සං�බ& ඡේලjකඡේ� ඡේන�ම�ති ඡේද් ඇත�යි කිසිය' උපකHපනයක් ඡේ��ඩන�� ��නීමකි. නිර්ම�ණශීලිත්�ය ද පරිකHපනයට ඉත�ම සංම�නය. පරිකHපනය හැ� නිර්ම�ණශීලිත්�ඡේ� සියු' ඡේ�නස්ක'ද තිඡේR.පරිකHපනය මන·කHපිත ස්�භා�� ඇසුරූ� කරූ ප�තින්නකි.

නිර්ම�ණශීලිත්�ය යනු සං�බ&ම ඡේල�� ඇසුරින් චිත්තරූ&ප ඡේ��ඩන�වීමය.

නිර්ම�ණශීලිත්�ය තුළද පරිකHපනය ��Rවිය හැ�කි ය. පරිකHපනය �ඩ�ත්ම ආකර්ශ්‍රනීය �නුඡේ� ඒ තුළ ��R වූ නිර්ම�ණශීලිත්�ය නිසං�ය.

එඡේස්ම නිර්ම�ණශීලිත්�ය ද ඒ තුළ ��R �න පරිකHපනය නිසං� �ඩ�ත් අපූර්�ත්�යක් �නියි. පරිකHපනය මන·කHපිතය. ඡේබ�ඡේහැjවිට ම�න� ද�නුම පිය�රූ �ණනින් ඉදිරියට ත�ඡේබනුඡේ� පරිකHපනය නිසං�ය. මන්ද න�ති ඡේදයක් ඇති ඡේලසංට ඉන් ම��ප�න බ�විනි. තිඡේබන ඡේදයට �ඩ� හැ�ත්පසින්ම ඡේ�නස් ඡේදයක් වු� ද ඡේ' අනු� පරිකHපනය කළ හැ�කි ය. නිර්ම�ණශීලිත්�ය යනු ප�තින ද�නුම ආශිUත� න� ද�නුම නිර්ම�ණය කිරීමයි. නමුදු පරිකHපනය එඡේස් ඡේන� ඡේK. පරිකHපනය නිශ්චිත සං�ධක ඡේන� ම�ති� වු�ද හුදු උපකHපනය මතම සිද්ධි, අ�ස්ථ� ඡේ��ඩන�� �නිමින් ඉදිරියට

195

�මන්කළ හැ�කි ඡේදයකි. පරිකHපනය ඡේබ�ඡේහැjවිට පුද්�ල ම�නසික නිර්මිතයකි. පරිකHපිත ඡේද්�H සං�බ&�න අ�ස්ථ�ද තිඡේR. පරිකHපනයට සීම� ම�යි' කිසි�ක් න�ත. පරිකHපනඡේ� දී ඒ සංඳහැ� අ�ශ්‍ර �නුඡේ� ප�තින දත්ත අතරූ අසංවිධිත සංබඳත�ඡේK. නිර්ම�ණශීලී බ� ඡේ��ඩන� ඡේ�නුඡේ� ප�තින සංවිධිත දත්ත සංබඳත� පදන' කරූඡේ�නය. නමුදු පරිකHපනය ඡේ��ඩන�ඟී ඇත්ඡේත් ප�තින අසංවිධිත දත්ත සංබඳත� මඟිනි. අසංවිධිත දත්ත අතරූ සංබඳත� ඡේ��ඩ න�ඟීම සංවිධිත දත්ත අතරූ සංබඳත� ඡේ��ඩන�ඟීමට �ඩ� තරූමක් අසීරූ�ය. පQඡේKශ්‍ර' සංහැ�ත� සිදුකළ යුතුවූ ක�ර්යයකි. ම�න� පරිකHපන හැ�කිය�ඡේK අඩු��ඩික' ද ප�තී. ඡේබ�ඡේහැjවිට නූතන ඡේල�� ක�ර්මික ක්ඡේMතNඡේ� න� නිප�යු'�ලට ��ඩි �ශ්‍රඡේයන්ම ඉ�හැHවී ඇත්ඡේත් ම�න� පරිකHපනික හැ�කිය��යි. පරිකHපනය මඟින් ම�න� ඡේම�ළය ඡේ�ත ප�මිඡේණන හැ� එහි �බඩ� වී ඇති ඡේත�රූතුරූ� දත්ත අතරූ සංබඳත� ඡේ��ඩන�� �න්න� අයුරූ� උ�නියි. එය ඉඡේ�නීම පිළිබඳ පුහුණු�කි.

නිර්ම�ණශීලීත්�ඡේයන් පරිකHපනය ඡේ�නස් �නුඡේ� පරිකHපනඡේ� ප�තින � �ජා, ම�ය�මය ඡේන� සිදු �න ස්�රූ&පය අනු�ය. පරිකHපනඡේ� දී පුද්�ල මනසං තුළ ම�ඡේ�න ම�ය�� සං�බ&�ක් බ�ට පත් කිරීමට නිර්ම�ණශීලිත්�ය උපක�රී ඡේK. ඡේ'නිසං� නිර්ම�ණශීලීත්�ය ඡේන�ම�ති� පරිකHපනයට හුදකල�� ප��තිය ඡේන�හැ�කි ය. බ�හිරූ ඡේලjකය තුළ ද්‍ර� �ත්මක ඡේද් සංම� සංබඳත� පරිකHපනය ඡේ��ඩ න�නුඡේ� නිර්ම�ණලීත්�ය මඟිනි. එක් අශ්‍රයකින් නිර්ම�ණශීලිත්�ය ද්‍ර� �ත්මකය. එඡේස්ම පරිකHපනය ආධ �ත්මකය. නමුදු ඡේමහිදී ද්‍ර� �ත්මක හැ� ආධ �ත්මික යන්න � �හැ�රූ කරූ ඇත්ඡේත් ඡේලlකික,

ඡේලjඡේකjත්තරූ අරූ�ත අනු� ඡේන��නබ�ද ප�හැ�දිලි� �ටහැ��ත යුතුය.95

සංමබරූ ම�නසික ඡේපlරූ�ෂයක් සංඳහැ� පරිකHපනය හැ� නිර්ම�ණශීලීත්�ය යන අශ්‍ර ඡේදකම එක සංම�න� ��ද�ත්ය.

නිර්ම�ණශීලිත්�ඡේ� ��R�න සං�ලසු' සංහැ�ත ස්�රූ&පය පරිකHපනය තුළ න�ත. පරිකHපනය තුළ සං�ලසු' සංහැ�ත ස්�රූ&පයක් න�ත. පරිකHපනඡේ� ��R� ඇත්ඡේත් ය'කිසි ඡේකඡේනකුඡේ� මඡේනj �:හැය තුළ ජී� විද �ත්මක� උරූ�ම කරූ ඡේ�න ප�මිණි පQඡේKණි�ත හැ�ඩතලයයි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ම පරිකHපනික හැ�කිය�� අඩු��ඩි පුද්�ල ඡේපlරූ�ෂත්� ම�න� සංම�ජායතුළ බහුල� දක්නට ල�ඡේR. සං&ම අඡේයකුටම කිසිය' සුළු පQම�ණයකට ඡේහැj පරිකHපනික හැ�කිය�� තිබීම ඉත� අ�ශ්‍ර ය. නමුදු පරිකHපනික හැ�කිය�� ඡේමඡේහැය�� කටයුතු කරූන්නන් ඉත� දුර්ලභාය. එයට ඡේdතුවී ඇත්ඡේත් නූතන සංම�ජා රූට�� ඡේබ�ඡේහැjවිට පරිකHපනික හැ�කිය�� �ඩ�� ��නීමට ඡේන�� ඡේම�ටකරූ ��නීමට ආධ�රූ ලබ� ඡේදන්නක් වී ඇති බ�විනි. නිදසුනක් ඡේලසං පතඡේප�ත පරිශීලනය පරිකHපනය ��ඩීමට ආධ�රූයකි. නමුදු රූ&ප��හිනියට ඇRබ�හිවීම පරිකHපනය ඡේම�ට වීමට ඡේdතු�කි. මන්ද කිසිදු ඡේදයක් සිත� මත� ඡේ��ඩන�ඟීමට රූ&ප��හිනයට ඇRබ�හි වූ�න්ට අ�ශ්‍ර ඡේන��න නිසං�ය.

පතඡේප�ත පරිශීලනඡේ�දී කියවීමතුළ අද�ළ ඡේද් මනසංතුළ ම�ය�මය ඡේලසං ප්‍

196

රූතිනිර්ම�ණය කරූ ��නීමක් සිදු ඡේK. නමුදු රූ&ප භා�විතය ඉත� තියුණු හැ� අධික රූ&ප��හිනිය ��නි ම�ධ යක දී එබඳු ම�ය� චිත්තජා රූ&ප ම�වීමක් සිදු ඡේන� �න නිසං� පරිකHපනය බිඳ ��ඡේට්. නිදසුනක් ඡේලසං න�කත��ක් කියවීඡේ' දී එහි ම�ඡේ�න චාරිත හැ� සංසිද්ධි පුද්�ලය�ට ඔහුඡේ� මනසං තුළ ප්‍ රූති නිර්ම�ණය කරූ රූසං විඳීමට සිදු ඡේK. එවිට ඔහුඡේ� පරිකHපන හැ�කිය�� �ර්ධනය ඡේK. නමුදු රූ&ප��හිනිය න�රූඹීඡේ' දී සියළුම ඡේද් ලබ� ඡේදන බ�වින් ත� දුරූටත් පරිකHපනය කිරීමට ඡේදයක් ඉතිරි ඡේන� ඡේK. ඡේ' තත්�ය පරිකHපනයට හැ�නිකරූය. පරිකHපනඡේ� දී දුMකරූත�, බ�ධක, ��ටළු, අභි ඡේයj�, ආදියට මුහුණ ප&ඡේ' දී මනඡේසංහි අසංවිධිත �:හැමය රූට� අතරූ සංබඳත� ඡේ��ඩන�ඟීම පුද්�ල ඡේපlරූ�ෂ �ර්ධනයට හිතකරූය.96 බ�ධක,

දුMකරූත�, ��ටළු, අ�හිරූත� ප�මිණීඡේ' දී සිදු �නුඡේ� ඡේ' කිJය��ලියයි. ඡේ' නිසං� පQශ්න, බ�ධ� නිසං� මනසං ඒ��යින් කළ කිරීමට පත් කරූ�� ��නීමට �ඩ� ඒ�� අභිඡේයj� ඡේස් සංලක� සං�ර්ථක� මුහුණ දීම ඉත� ��ද�ත්ය. පුද්�ල ඡේපlරූ�ෂ �ර්ධනයට එය විශ්‍ර�ල පිටි�හැලක් ද ඡේK. පහැසුඡේ�න් ඡේන� ක�ළඡේඹන, අක'පිත, ශ්‍ර�න්ත, ඉ�සිලි�න්ත පුද්�ල ඡේපlරූ�ෂ රූට� සංකස් වීමට ඡේමඡේස් ජීවිත ��ටළු, අභිඡේයj� සං&ඡේහැන පQම�ණයකට මුහුණප� සිටීම මහැත් උපක�රූයකි. අසංවිධිත දත්ත අතරූ සංබඳත� අවිධිමත් වූ ඉඡේ�නීමක දී ද උපක�රී ඡේK. ජීවිතඡේ� ඡේන�ඡේයකුත් අ�ස්ථ��ල දී පQ�ඡේයjගික� අ�ශ්‍ර �න කටයුතු�ල නිරූතවීඡේ' දී �ඩ�ත් ඡේ��ඩන� ඡේ�නුඡේ� ඡේම�ළඡේ� අසංවිධිත දත්ත සංබඳත�ය. අසංවිධිත දත්ත හැඳුන� ��නීම නිසං� ජීවිතඡේ� කිසිදු විටක මුහුණ ඡේන�දුන් ද�ඩි අභිඡේයj�ක�රී අ�ස්ථ��ලට ප�� ඡේහැ�ඳින්ම මුහුණ ප&මට අ�ශ්‍ර ම�නසික පසුබිම ඡේ��ඩන� ඡේC. ඇත�ඡේමකුට සංවිධිත දත්ත අතරූ සංබඳත� හැඳුන� ��නීමට �ඩ� අසංවිධිත දත්ත අතරූ සංබඳත� පහැසුඡේ�න් හැඳුන��ත හැ�කි ය.අසංවිධිත දත්ත සංබඳත� වු� ද විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් හැඳුන� ��නීම තුළින් පසු ක�ලීන� එම අභිඡේයj��ලට යළි යළි මුහුණ ප&ඡේ' දී අ�ශ්‍ර අ�ස්ථ��ල දී ඒ�� විධිමත් දත්ත අයුරින් භා�විත� කිරීමට අ�ස්ථ��ක් ද ල�ඡේR. ද�නුම ල�බීමට භා�විත��න කJමඡේKදය සංවිධිත දත්ත මත පදන' �න අ�ස්ථ��ල දී ල�ඡේබන අ�ඡේබjධය ය' විෂයක මතුපිට සීම�� ඉක්ම�� ඡේන�යයි. නමුදු එඡේස් ද�නුම ල�බීමට භා�විත� �න කJමඡේKදය අසංවිධිත දත්ත මත පදන'�න අ�ස්ථ� �ල දී ල�ඡේබන අ�ඡේබjධය විචා�රූ පූර්�ක ලක්ෂණ �ලින් යුතුය. යමක් පිළිබඳ විචා�රූපූර්�ක නි�මන �ලට එළඹීමට සුදුසුම ක් රූමඡේKදය න' අසංවිධිත දත්ත මඟින් ලබ� �න්න� වූ ද�නුම භා�විත� කිරීම බ� ඡේ' අනු� ප�හැ�දිලි ඡේK. මන්ද අධ�න�q�හී, පුර්� විනිශ්චාය මත පිහිට� කටයුතු කිරීම බඳු අහිතකරූ ලක්ෂණ කිසි�ක් ඡේ' කJමඡේKදය තුළ අන්තර්�ත ඡේන� �න බ�විනි.97

පුද්�ල ඡේපlරූ�ෂයට සං'බන්ධ ඉත� ��ද�ත් ඉඡේ�නු' න �යක් පරිකHපනය �ට� ඡේක්න්ද්‍ර �තවී තිඡේR. පුද්�ල ම�නසික ප�තිකඩ අතරූ පරිකHපන හැ�කිය�� ඉත� පQබල ලක්ෂණයක් ඡේලසං සංලකනු ල�ඡේR. සං�බ&�

197

හැ� ම�ය�� අතරූ සංබඳත� �ර්ධනය කිරීමට පරිකHපනය ��ද�ත් ඡේK. ඒ නිසං� පරිකHපනයට ජී� විද �ත්මක ප�තිකඩ පQබල� උපක�රී�න බ� ඡේ' ජී�විද � ප�තිකඩට අනුරූ&පවූ දත්ත �:හැ ඡේ��ඩන�වීම පරිකHපනය තුළින් සිදු ඡේK. පරිකHපනික හැ�කිය�� පුහුණු� තුළින් �ඩ�ත් �ර්ධනය ඡේK. න� සං�ලසු', පර්ඡේ�ෂණ හැ�කිය��, පරිකHපනික හැ�කිය�� නිසං� මු�හැත් ඡේK.

සං�බ&� හැ� පරිකHපනික හැ�කිය�� අතරූ පරූතරූය සුළු පQම�ණ�ලින් විස්තරූ කිරීම නිර්ම�ණශීලීත්�ය මඟින් පQක�ශ්‍රයට පත් ඡේK. නිර්ම�ණශීලී හැ�කිය�ඡේK අතිරික්තය පරිකHපනයයි. ය'කිසි පුද්�ලඡේයකු යමක් ඡේත්රූ�' �න්ඡේන් සංජා�නනය ඇසුරින් වු�ද ඒ තුළ පරිකHපනික හැ�කිය�� ද ��Rවී තිබිය හැ�කි ය. ඒ පරිකHපනය උපතින් ඡේ�න� ඡේදයක් විය හැ�කි ය. න�තඡේහැ�ත් පසු� පුහුණුවූ�ක් විය හැ�කි ය. ය'කිසි ඡේදයක් පිළිබඳ තම�ඡේ� පූර්� මතය රැස් කරූ �නු ල�බූ ඡේද් ඔස්ඡේස් කිJය�ත්මකවීඡේ'දී ද පරිකHපනික හැ�කිය�� ඉස්තුමතු විය හැ�කි ය. පරිකHපනය සංජා�නනයට අමතරූ� පුද්�ලඡේයකු තුළ විද ම�න �න හැ�කිය��කි. සංජා�නනඡේ� දී අර්ථකථනය කරූ �නු ල�බූ ඡේද් අදහැස් ඡේන�ඡේ�තත්, පරිකHපනඡේයහි දී ඒ සියලු ඡේද්ම ඇතුළත් විය හැ�කි ය.

සංජා�නනඡේ� දී යමක් එඡේලසින් �qහැණය කරූ �ත්ත ද, පරිකHපනඡේ� දී විසිතුරූ� කිරී' ද අන්තර්�තය. පරිකHපනය ය' කිසි�ක් අර්ථකථනය කරූ�නු ලබන ආක�රූයයි. ඡේමඡේල�� විද ම�න සං&ම ඡේදයක්ම පරිකHපනය කිරීඡේ'දී සං�ම�න ඡේයන් අප හුරූ� පුරූ�දු� සිටිනුඡේ� එය අපඡේ� සිතිවිලි, මතක,

පුරූ�දු, අත්ද�කී' ආදී අර්ථකථන�ලට අනුරූ&ප� ඒ�� විසිතුරූ�කිරීමටය. එකම ඡේදයක් පිළිබඳ ඡේදඡේදඡේනකුඡේ� පරිකHපන එක සංම�න ඡේන� �නුඡේ� ඡේ' නිසං�ය. පරිකHපිත වූ �ස්තු� ඡේහැj අරූමුණ එකම වු�ද ඒ පිළිබඳ ඡේදඡේදඡේනකුඡේ� සිතු' ප�තු', හැ�ඟී' රූට�, ආකHප ආදිය ඡේ�නස් ස්�රූ&පයක් දරූණ බ�විනි. ඡේ' නිසං� පරිකHපනය පුද්�ල ඡේපlරූ�ෂ ලක්ෂණ�ලට අද�ළ�න ඡේදයක් බ� සං�ලකිය හැ�කි ය. පරිකHපනය තුළ පුද්�ල අනන ත� ලක්ෂණ ��R�නුඡේ�ද ඡේ' නිසං�ය. එකම ඡේදයක් පිළිබඳ වු�ද එකම පුද්�ලය� අ�ස්ථ� ඡේදකකදී ලබන පරිකHපනය ඡේ�නස් හැ�ඩතල �න්න�බ� ඡේපනී යයි.එකම පුද්�ලය� වු�ද ඔහුඡේ� ඡේභාlතික හැ� ම�නසික ප�තිකඩ ඡේ�නස්වීම මත පරිකHනය ඡේ�නස්�නබ�ට ඡේමය කදිම සං�ධකයකි. ය' අඡේයකු තුරූ�ණු විඡේ� දී යමක් පිළිබඳ දරූණ ලද පරිකHපනයක් ම�දිවිඡේ� දී ඡේ�නස්වීම ද, මහැළු විඡේ�දී ඊටත් �ඩ� ඡේ�නස් වීමද මීට නිදසුනක් ඡේස් ද�ක්විය හැ�කි ය. සං�හිත ,

කල� නිර්ම�ණ�ල පරිකHපනය බහුල� අන්තර්�තය. ඒ�� පරිශීලනඡේයන් පුද්�ලඡේයකු තුළ පරිණත ලක්ෂණ බිහි ඡේK. මීට ඡේdතු� ඒ�� පරිශීලනය කරූන්න� තුළ පරිකHපනික හැ�කිය�� �ර්ධනය කිරීමට ඒ�� ආධ�රූ �න බ�විනි. පරිකHපනික හැ�කිය�� සංජා�නනය දියුණු වීමට ඡේdතු�කි. එඡේස්ම අහිතකරූ චිත්තඡේK� ප�ලනය කරූ චාර්ය� ශික්ෂණය ඇති කරූ ��නීමට ද ආධ�රූ ඡේK.98

198

ද�නුම ල�බීඡේ' ශිHප කJමඡේKදයක් ඡේලසං පරිකHපනඡේ� ඇති සුවිඡේශ්ෂී හැ�කිය� සං�හිත ය හැ� කල�� තුළ �ඩ�ත් බහුල� අ�ධ�රූණය වී තිඡේR.

ආනන්දඡේයන් පQඥා��ට යන අදහැඡේස් අර්ථය පරිදි චිත්ඡේත්ඡේKගික, භා��මය �ති ලක්ෂණ�ල අන්තර්�ල සුඛ්‍ය නම ගුණය උපඡේයjගී කරූ �නිමින් ඒ�� සුදුසු පරිදි බුද්ධිමය ක�ර්ය පිණිසං භා�විත� කිරීම පරිකHපනය තුළ ��R� තිඡේR. පරිකHපනය ම�න� විභා�ත� සං�ර්ධනය කිරීමට උපඡේයjගී කරූ ��ඡේන්. අධ �පනය හැ� පුහුණු� මඟින් ල�ඡේබන ද�නුමට �ඩ� පරිකHපනික හැ�කිය�� තුළින් ල�ඡේබන ද�නුම නිර්ම�ණශීලීය. අධ �පනය හැ� පුහුණු� තුළින් ල�ඡේබන ද�නුම එක්තරූ� අයුරූකින් ඡේභාlතික කරූ�ණුමත රූඳ� ප�තින්නකි. ආධ �ත්මික �ති ලක්ෂණ අධ �පනය හැ� පුහුණු� තුළින්ම ඡේ��ඩන�විය ඡේන� හැ�කි ය. විධිමත් අධ �පනය හැ� පුහුණු� මඟින්ම යඡේමකු බුද්ධිමඡේතකු ඡේහැj පQඥා��න්ත ඡේයකු කළ ඡේන� හැ�කි ය. පරිකHපනය තුළින් පුද්�ලඡේයකු සංතු බුද්ධිය හැ� පQඥා�� අ�ධි කළ හැ�කි ය. අවිධිමත් අධ �පනය හැ� පුහුණු� පරිකHපනයට අයත් එක්තරූ� ප�තිකඩකි. ��ටළු�ක් විසංඳීම සංඳහැ� ඇති නිශ්චිත සං�ධක හැඳුන� ��නීම හැ� ඒ�� න �ය�නුකූල ඡේලසං ක් රූම�ත්� භා�විත� කිරීම විධිමත් අධ �පනයට හැ� පුහුණු�ට අයත් ය. එඡේස්ම ��ටළුක් විසංඳීම සංඳහැ� ඇති විකHප අ�ස්ථ�, සං�ධක ම�නවින් හැඳුන� ��නීම හැ� ඒ�� අ�ස්ථ�ඡේනjචිත� උප�යශිලී� භා�විත� කිරීම අවිධිමත් අධ �පනයට හැ� පුහුණු�ට අයත් ය. ජී�ත්වීම යනු පQ�ඡේයjගික ජීවිතය තුළ ��ටළු හැ� අභිඡේයj��ලට මුහුණදීමකි. එහි දී ඇති�න විවිධ ��ටළු විසංඳීම සංඳහැ� නිශ්චිත සං�ධක හැඳුන� ��නීම හැ� ඒ�� න �ය�නූකූල ඡේලසං විසංඳීමට උත්සං�හැ ��නීම පමණක් පQම�ණ�ත් ඡේන�විය හැ�කි ය. මන්ද ඒ අ�ස්ථ��ල දී උද්�ත �න ඡේබ�ඡේහැj බ�ධක, ��ටළු, අභිඡේයj� පහැසුඡේ�න් සං'මත කJමඡේKදයක් අනු� විසංඳීමට ඡේන� හැ�කි ඒ�� �න බ�විනි. ඡේමහි දී පිහිටට ප�මිඡේණනුඡේ� පුද්�ලය� සංතු� ප�තින විකHප අ�ස්ථ� හැඳුන� ��නීම හැ� අ�ස්ථ�ඡේනjචිත� උප�යශීලී� භා�විත� කිරීම යන අවිධිමත් අධ �පනයට හැ� පුහුණු�ට අද�ළ පරිකHපනික හැ�කිය��යි. ඡේ' අනු� පQ�ඡේයjගික ජීවිතඡේ� දී පුද්�ලඡේයකුට �ඩ� උපක�රී �නුඡේ� විධිමත් අධ �පනයට �ඩ� අවිධිමත් අධ �පනය තුළින් ලත් පුහුණු� බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේන� විධිමත් අධ �පනය ඡේම�ළඡේ� නිර්ම�ණශීලී න� �:හැ රූට� ප�� සංකස්වීමට ආධ�රූ ඡේK. පති ක�මරූ අධ �පනය ඡේන� ල�බූ පුද්�ලඡේයකු වු� ද නිර්ම�ණශීලී විය හැ�ක්ඡේක් ඡේ' නිසං�ය. එම නිර්ම�ණශීලී බ� උපතින් උරූ�ම කරූ ඡේ�න ඇති ය' ය' ජී� විද � සං�ධක මත ද ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී තීරූණය ඡේකඡේරූන බ� ද�ක ��නීමට ල�ඡේR.

ඡේකඡේස් වු�ද පුහුණු� මඟින් නිර්ම�ණශීළීත්�ය ඇති කළ ඡේන� හැ�කි ය.

ඡේම�ළඡේ� බුද්ධිමය හැ�කිය�� ඡේමන්ම නිර්ම�ණශීලීත්�ය ද පුද්�ල ස්�භා��යකි.99

3.3.ස්මරූණය සං'බන්ධ න �යයන්199

ස්මරූණය යනු ඡේම�ළඡේ� ත�න්පත්� �බඩ� වී ඇති මතක දත්ත යළි ආපසු ක�ඳවීඡේ' කිJය� �ලියයි. ඡේ' ආපසු ක�ඳවීඡේ' කිJය��ළිඡේ� හැ�කිය�� අඩු ��ඩි අය ම�න� සංම�ජාය තුළ ඡේ�ඡේසංන බ�ද ඡේපනී යයි. ඡේ' හැ�කිය�� අඩු��ඩි වීමට විවිධ ඡේdතු සං�ධකද ඉ�හැH ඡේK. ජී� විද �ත්මක ප�තිකඩ,විවිධ පරිසංරූ පසුබිම තත්�, ඇRබ�හිවී', �යසං, රැකිය�ඡේK ස්�භා��ය, ද�න උ�ත්කම ආදී විවිධ ඡේdතුසං�ධක නිසං� ස්මරූණ හැ�කිය� විවිධ පරූ�සං �න්න�බ� ප�හැ�දිලිවී තිඡේR. එඡේස්ම ක්ලමථය, ම�නසික ආතතිය ��නි ම�නසික ඡේdතු නිසං� ස්මරූණ හැ�කිය�� අඩු විය හැ�කි ය. එඡේස්ම ධන�ත්මක අභිඡේප්‍Qරූණ, සංතුටට පත්වීම, පීQතිමත් ජීවිතය ��නි ම�නසික ඡේdතු නිසං� ස්මරූණ හැ�කිය�� ��ඩි විය හැ�කි ය. ඡේ' අයුරින්ම මත්ප�න්, මත්ද්‍ර� භා�විතය බඳු ක�යික ඡේdතු නිසං� ස්මරූණ හැ�කිය�� අඩුවිය හැ�කි ය. එ ඡේස්ම ක�යික සු�ත��, නීඡේරූjගී බ�, � �ය�ම, නි��රූදි චාර්ය�� ��නි ක�යික ඡේdතු නිසං� ස්මරූණ හැ�කිය�� ��ඩිවිය හැ�කි ය. එඡේස්ම මඡේනj ක�යික ඡේරූj�බ�ධ නිසං� ද ස්මරූණ ශ්‍රක්තිඡේ� බිඳ ��ටී' නිරීක්ෂණය විය හැ�කි බ� ද�න��නීම ��ද�ත්ය. විඡේශ්ෂඡේයන්ම ස්මරූණය මනසංට ඡේබ�ඡේහැjදුරූට සං'බන්ධ�න බ�වින් එහි අඩුවීම කිසිය' ම�නසික දුබලත��යක ඡේdතු�ක් ඡේස් සං�ලකිය හැ�කි ය.

ස්මරූණය අතීතය අන��තය හැ� �ර්තම�නය ය� කරූන පුරූ�කක් ඡේලසංද සං�ලකිය හැ�කි ය. ඡේ' පුරූ�ඡේක් ය'ය' ස්ථ�න බිඳ ��ටී' හැ� කඩඡේත�ළුවී' සිදුවීම නිසං� ක�ලතNය අතරූ සංබඳත�� බිඳ ��ටිය හැ�කි ය. ඡේබ�ඡේහැjවිට ජී� විද �ත්මක වූ ය' ය' ඡේdතු නිසං� ද, ඡේරූjගී තත්� නිසං� ද, ක'පනය,

ආතතිය, පීඩනය ��නි ම�නසික ඡේdතු ද, ක�යික ඡේරූjගී තත්�යන් නිසං�ද ස්මරූණය දුර්�ල වී ය� හැ�කි ය. එවිට ක�ලතNය පිළිබඳ� සංබඳත� බිඳ ��ටීඡේමන් පුද්�ලය�ට සංම�ජාඡේ� දී නි��රූදි ප���ත්මක් ඇතිකරූ��නීඡේ' හැ�කිය�� අහිමිවිය හැ�කි ය. සංම�ජාඡේ�දී විවිධ ම�නසික මට්ට'�ල පුද්�ලයින්ඡේ� කිJය�ක�රීත්�ය ඔවුන්ට අනන ස්�රූ&පයකින් ඡේ��ඩ න�ඟී ඇත්ඡේත් ඡේ' නිසං�ය. පුද්�ල සංබඳත� ප���ත්වීඡේ' දී හැ� සංම�ජා සංබඳත� ප���ත්වීඡේ' දී ය' අ�ස්ථ��ල ��ටළුක�රී තත්�යන්ට මුහුණ ප&මට සිදු �නුඡේ� ස්මරූණ හැ�කිය� පිළිබඳ ඇති ඡේ' විවිධත්�ය නිසං�ය. ඡේකඡේස් ඡේ�තත් මඡේනj අභා �සං මඟින් පුද්�ලඡේයකුඡේ� ස්මරූණ හැ�කිය�� ඉහැළ මට්ටමකට සං�ර්ධනය කළ හැ�කි ය.100

ස්මරූණය යනු ය' ඡේත�රූතුරූක් �qහැණය කිරීම, �බඩ� කිරීම හැ� ආ�ර්ජානය ඡේලසං පිය�රූ තුනකින් සංමන්විත කිJය��ළියක් බ� මඡේනj විද් ය�ඡේK සංඳහැන්ය. එඡේස්ම ඡේමම කිJය��ළිය �ර්� තුනක් යටතට ඡේ��නුකළ හැ�කි ය. එන' මුලික මතකය (Sensory Memory), ඡේකටි ක�ලීන මතකය (Short Term Memory) හැ� දිගු ක�ලීන මතකය (Long Term Memory) ආදී �ශ්‍රඡේයනි. සං�ම�න ඡේයන් සංඡේKදී ඉන්ද්‍රියන් විසින් �qහැණය කරූ �න්න� සුළු ශ්‍රRද, දර්ශ්‍රන ඡේහැj ඡේ�නත් එබඳු සංඡේKදන තත්� ��නි ඉත� ඡේකටි ක�ලයක් මතක තබ��ත යුතු ඡේද්�H මතකඡේ� රූඳ���නීඡේ' ක�ර්ය මුලික මතකය

200

විසින් ඉටු කරූයි. ඊට �ඩ� ��ඩි ක�ලයක්, ඡේබ�ඡේහැjවිට මිනිත්තු කීපයක් අද�ළ ඡේත�රූතුරූ� මතක ඡේයහි රූඳ�� තබ� ��නීඡේ' ක�ර්යය ඡේකටි ක�ලීන මතකය මඟින් ඉටු කරූනු ලබයි. නමුදු ප�ඩ' කටයුතු�ල දී උපක�රී�න වෛදනික ක�ර්යයන්හි අපට අ�ශ්‍ර විය හැ�කි ඡේබ�ඡේහැj ඡේත�රූතුරූ� ඡේහැj ඡේ�නත් ඕන&ම කH ප�තින අඡේනකුත් සියළුම මතකයන්ට ඡේdතු �නුඡේ� දිගු ක�ලීන මතකයයි. ඡේමහි දී ත�න්පත් �න ඡේත�රූතුරූ� ස්ථිරූ �ශ්‍රඡේයන්ම �බඩ� �න අතරූ අ�ශ්‍ර විඡේටක ආ�ර්ජානය කළ හැ�කි ය. ඡේම�ළය තුළම රූසං�යනික පQතිකිJය� මඟින් දත්ත ත�න්පත් කරූ ත�බීම අ�ශ්‍ර �නුඡේ� ඡේමබඳු ස්මරූණ සංඳහැ�ය.101

මිනිස් ඡේම�ළඡේ� සං�ර්ධිත ස්�රූ&පය හැ� හැ�ඩය අනු� ඡේසංසු සංත්� විඡේශ්ෂයක ඡේම�ළයකට �ඩ� ස්මරූණ හැ�කිය�� ම�න� ඡේම�ළඡේ� අධිකබ� ඡේපනීයයි.බුද්ධිය,තර්කන හැ�කිය��,ස්මරූණය, නිර්ම�ණශීලිත්�ය බඳු ඡේද් අතින් ම�න� ඡේම�ළය ඡේබ�ඡේහැj ඡේස් ඉදිරිඡේයන් සිටී. ම�න� ස්මරූණයට බලප�න ��ටළු ඡේබ�ඡේහැ�මයක් ඇති �නු ඡේ� මිනිසුන්ඡේ� ආකHප, ��ටළු, අදහැස් ආදිඡේ� ඇති ඡේ�නස් ක' මතය. එයට ජී� විද �ත්මක ඡේdතු ද ඇත�'විට එක් ඡේK. සංමහැරූ අ�ස්ථ��ලදී ඡේරූjගී තත්� නිසං� ද ස්මරූණ ��ටළු ඇති විය හැ�කි ය. ඡේ' ඡේරූjගී තත්� අතරූ ක�යික ඡේමන්ම ම�නසික ඡේරූjගී තත්�යන්ද තිබිය හැ�කි ය. වියපත්වීම සංම�ඡේම�ළඡේ� වෛසංල කJමික� මිය ය�ම ඇත�' අය තුළ විද ම�න ඡේරූjගී තත්�යකි. ඡේමය ඇHෂයිමර් (Alzheimer’s disease)

ඡේරූj�ය ඡේලසං හැ�ඳින් ඡේK. එම ඡේරූjගී තත්�යට ලක්වූ අඡේයකුඡේ� ස්මරූණ හැ�කිය�� ඡේරූj�ය ��ඩිදියුණුවීම සංම� කJමික� න�ති� යයි. එඡේස්ම ය' අයට ��ළ ඡේඳන ඇත�' ම�නසික ඡේරූjගී තත්�යන් නිසං� ද ස්මරූණ හැ�කිය�� අඩුවී යයි. වෛ�ද �රූ� අතරූ ස්මරූණ හැ�කිය�� පරීක්ෂ� කරූන විවිධ කJමඡේKද ප�තී. ඡේ' අනු� ඡේරූj� ලක්ෂණ පරීක්ෂ� කරූ කුමන ඡේරූj�ය ��ළඳී ඇතිද�යි නි��රූදි ඡේරූj� විනිශ්චායන්ට එළඹීඡේ' හැ�කිය�� තිඡේR. පQඡේKණි�ත� එන ඇත�' ජා�න දුබලත� නිසං� ද ස්මරූණ හැ�කිය�� අඩු දරූ�ඡේ�j උපදිති. විඡේශ්ෂ අ�ධ�නයක් ද�ක්විය යුතු විඡේශ්ෂ අ�ශ්‍ර ත� ඇති අය ඡේලසං ඡේමබඳු දරූ��න් හැ�ඳින් ඡේK. ඡේමබඳු දරූ��න්ට සං�ම�න දරූ��න් සංම� සංම ඡේස් පති ක�මරූ අධ �පනය ල�බීමට අපහැසුය. ඡේ' නිසං� ඡේමබඳු දරූ��න්ට ඡේ�න්වූ විඡේශ්ෂිත ප�සං�H ඇත. ඡේ'��ඡේ� ඡේමබඳු දරූ��න්ට ��ලඡේපන ඉඡේ�නු' කJමඡේKදයක් ඇත. ඉඡේ�නීම, පුහුණු� මඟින් ඡේබ�ඡේහැj දුරූට ඡේමබඳු දරූ��න්ඡේ� ස්මරූණ දුබලත� අ�මකරූ�ත හැ�කි ය. ඡේ�නත් ඉන්ද්‍රියන්හි ප�තින දුබලත� නිසං�ද ඇත�' දරූ��න් තුළ ස්මරූණ දුර්�ලත� විද ම�න ඡේK. ශ්‍රU�ණ හැ�කිය�� අඩුකම ඡේමබඳු දුර්�ලත� අතරින් පQධ�න ඡේK. ඇත�' දරූ��න්තුළ අ�ධ�නය අඩුකම,සිත එක අරූමුණුක රූඳ�� ��නීඡේ' අපහැසුකම ආදී ම�නසික දුර්�ලත� නිසං� ස්මරූණ හැ�කිය�� අඩුකම විද ම�න ඡේK. කිJය�ශීලී බ� අධික හැ� එය අ�ම මට්ටමක ඇති දරූ��න් තුළ ඡේමබඳු ම�නසික දුබලත� බහුල� දක්නට ල�ඡේR.102

201

ස්මරූණඡේ�දී විවිධ අයතුළ ප�තින ඡේ�නස්ක' නිසං� යමක් නි��රූදි� ස්මරූණය වූ�� ය�යි සං&හීමකට පත් විය ඡේන� හැ�කි බ� ඡේපඡේන්. ස්මරූණ ක් රිය��ළියට ඡේන�ඡේයක් ඡේdතු නිසං� බ�ධ� ඇති විය හැ�කි ය. එඡේස්ම ස්මරූණ ක් රිය��ළිය �ඩ�ත් තී�© කරූ�න ඡේද් ඇතිවිය හැ�කි ය. ය' ස්මරූණයකට �ඩ� ප්‍ රූබල පQති විඡේරූjධී ස්මරූණයක් මඟින් මුH ස්මරූණ හැ�කිය�� අඩුවී ය� හැ�කි ය. ය' ස්මරූණයකට �ඩ� පQබල සංම�න ස්මරූණයක් මඟින් මුH ස්මරූණ හැ�කිය�� තී�© වී ය� හැ�කි ය. ස්මරූණ අද�ළ පුද්�ලය�ට බලප�න ස්�රූ&පය අනු� ඒ�� පQතිජා�නන�ත්මක ඡේහැj පQතිඡේශ්ධන�ත්මක ද�යි තීරූණය ඡේකඡේර්.

එහිදී අද�ළ පුද්�ලය� ක�මති, රූ�චිකරූන ස්මරූණ පQතිජා�නන�ත්මක ඡේලසං තීරූණ ඡේකඡේර්. එඡේස්ම අකම�ති, අරූ�චි කරූන ස්මරූණ පQතිඡේශ්ධනන�ත්මක ඡේලසං තීරූණය ඡේක ඡේර්. නිදසුනක් ඡේස් ය' පුද්�ලඡේයකුට සිය ම�ඡේ� පිය�ඡේ� විඡේයj� ඡේKදන��කි. එබ�වින් එය පQතිඡේශ්ධනන�ත්මක ස්මරූණයක�යි ඡේකඡේර්.

එඡේස්ම තම� ඉහැළ විභා��යකින් සංමත්වීම, ඉහැළ තනතුරූක් ඇති රැකිය��ක් ල�බීම ��නි ඡේdතු සිතට සංතුටක් පQඡේමjදයක් ඇති �න අ�ස්ථ�ය. එබ�වින් එබඳු ඡේද් පQතිජා�නන�ත්මක ස්මරූණ ඡේස් සං�ලඡේක්. මිනිසුන්ට �ඩ�ත් ඡේKදන�ක�රී හැ� පQඡේමjදය ඇතිවූ අ�ස්ථ� පහැසුඡේ�න් මතකඡේ� ත�න්පත් ඡේK.

එබඳු අ�ස්ථ� පQතිජා�න�ත්මක ඡේහැj පQතිඡේශ්ධන�ත්මක ඡේහැj විය හැ�කි ය.

පුද්�ලඡේයකු ලබන ය' ස්මරූණයක් පQතිඡේශ්ධන�ත්මක ද�යි ඡේහැj ප්‍ රූතිජා�නන�ත්මක ද�යි යනුඡේ�න් තීරූණය �න්ඡේන් පුද්�ල මනසං විසින් එය හැඳුන� �නු ලබන ස්�රූ&පය අනු�ය. පQතිජා�න�ත්මක ස්මරූණ නිසං� සිත සංතුටින් පිඡේර්. පQතිඡේශ්ධන�ත්මක ස්මරූණ නිසං� සිත දුකින් පිඡේර්. එහි දී සංජා�නන අනන ත�� ��ද�ත් ඡේK. පQතිඡේශ්ධන�ත්මක ස්මරූණ මනසංට ඇති�නුඡේ� පීඩ��කි. ආතතියකි. එබ�වින් එබඳු ස්මරූණ යළි යළි ස්ම�තියට න�ඟීම නිසං� ම�නසික� ඇද ��ටිය හැ�කි ය. ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී ඡේ' තත්� �ර්ධනය වීම විෂ�දය (depression) බඳු ම�නසික ඡේරූj�යන්ට ද ඡේdතු�ක් විය හැ�කි ය. සංතුට වු�ද පQඡේමjදය යන නමින් හැඳුන්�න ඉහැළ තී�© මට්ටමක් දක්�� සිත තුළ හැට��නීම ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය යට අහිතකරූය. හැදිසි ක'පනයට පත් වීඡේමන් හැ�දඡේරූjගී අ�ස්ථ��ලට ලක්වීමට ප�� සිදු විය හැ�කි ය. ඡේ' නිසං� සංතුට ඡේහැj දුක වු�ද තී�© ආඡේK� �ලට ලක්වීම නිසං� ස්�භා�වික ස්මරූණ කිJය��ළියට බ�ධ� ඇතිවීම එතරූ' ඡේයj� ඡේදයක් ඡේන��න බ� ප�හැ�දිලිය.103

ස්මරූණය �නුඡේ� ��ටීමක් පිළිබඳ න' අද�ළ ස්මරූණඡේ� තී�©ත�ඡේK ප්‍ රූම�ණයට පQතිවිරූ�ද්ධ ආකHපයක් සිඡේත් ඇති විට අද�ළ හැ�ඟී' ස්මරූණයට බ�ධ� ඇති �න බ� නිරීක්ෂණය කළ හැ�කි ය. ආඡේK�ශීලී පිරිසංක් ම�ද සිටින විටකදී ඔවුන් ඡේකඡේරූන් දිස්�න කළහැක�රී ස්�රූ&පය නිසං� ස්මරූණය �නුඡේ� ම�නසික ආතතියයි. නමුත් ස්�භා��ඡේයන්ම ත�න්පත් පුද්�ලඡේයකුඡේ� මනසංට එම ආතති ස්�භා��ය ස්මරූණය�නුඡේ� කිසිය' බ�ධ�ක�රී බ�කට යටත්�ය.

ඒ නිසං� ඡේමබඳු ශ්‍ර�න්ත ත�න්පත් පුද්�ලඡේයකුට ආතති පරිසංරූයක් ම�ද විසු�ද

202

පහැසුඡේ�න් පQඡේකjපයට පත්කළ ඡේන�හැ�කි ය.නිරූතුරූ�� සං�ණ�ත්මක අහිතකරූ ම�නසික ආඡේK�යන් ම�ඩ ප�ත්�� ඡේ�ඡේසංන අඡේයකුට සිය ප���ත්මට අනු� ඡේසංසු අය ඡේකතරූ' �&ය' කළ ද පහැසුඡේ�න් පQඡේකjප ��න්වීමට අපහැසු පුද්�ලඡේයකු බ�ට පත් ඡේK. බුදු දහැඡේ' වි�qහැ�න අටඡේලj දහැඡේමහි අක'පිත පුද්�ලය� නිර්ම�ණය �නුඡේ� ඡේමඡේස් උඡේප්‍ක්ෂ��ට මනසං හුරූ� පුරූ�දු කරූ ��නීම මඟිනි. සිතට ඇති �න අසංහැනක�රී ස්මරූණ ම�ඩ ප���ත්වීම සංඳහැ� සිතට සු� ඡේ�න ඡේදන සංතුටුද�යක ස්මරූණ ඡේමඡේනහිකරූන ඡේලසං උපඡේද්ශ්‍රනඡේ�දී උපඡේදස් දී තිඡේR. මනසංට ද�ඡේනන අසංහැනක�රී ස්මරූණ කිසි කඡේලකත් ස්ථ��රූ මතකඡේයන් ඉ�ත් කළ ඡේන�හැ�කි ය. වෛදනික ජීවිතඡේ� දී අප සිදු කරූන සියළු ක�ර්යයන් මනඡේස් ස්මරූණ ඡේලසං ත�න්පත් ඡේK. මින් යළිත් ස්මරූණය කළ හැ�ක්ඡේක් එකී සියළු මතක අතරින් සුළු ඡේක�ටසංක් පමණි. එයද �ඩ�ත් පQබල� මතකඡේ� �බඩ� වී ඇති ස්මරූණ ඡේK. වෛදනික ජීවිතයට �ඩ�ත් අ�ශ්‍ර ය'ය' චා�ලක ක�ර්යයන් පුරූ�දු පුහුණුවී' ඡේස් ස්ථ��රූ මතකය තුළ ත�න්පත් ඡේK. ඒ�� යළි යළිත් අ�ශ්‍ර �න බ�වින් නිරූ�ය�සංඡේයන්ම ස්මරූණය �න පරිදි ම�න� මතකය හැ�ඩ��සී තිඡේR.

නිදසුනක් ඡේලසං රිය ප�දවීම පුහුණුවීම ආරූ'භාඡේ� දී එය �&ය' කරූ සිත තබ� ��නීම සිදු කළ යුතුය. පසුක�ලඡේ� දී රිය ප�දවීඡේ'දී අ�ශ්‍ර ස්ථ�න�ලදී අ�ශ්‍ර ඡේ�නස් වී' �ලට උචිත පරිදි හැසුරූ�මින් සංඥා� ලබ� ඡේදමින් රිය ධ��නය කිරීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR. ඊට අද�ළ සියළු ස්මරූණ ඇ��සි විට සං�ඡේනකින් ලබ� ඡේදමින් ස්මරූණය සිදු කරූනුඡේ� අමිල ඡේමඡේහැයකි. පද�නු ලබන රිය තම�ඡේ� සිරූ�ඡේර්ම ඡේක�ටසංක් බ�ට පත්�නත�ක් රිය ප�දවීඡේ' පQවීණඡේයකු බ�ට පත්විය ඡේන�හැ�කි ය. එක්තරූ� අ�ස්ථ��ක දී ඡේන� සිත�ම අ�ශ්‍ර සියළු චාලන සිදු කළ හැ�කි මට්ටමට පත් වීඡේ'දී රිය ප�දවීඡේ' ප්‍ රූවීණඡේයකු බ�ට පත් ඡේK. ඡේ' සංඳහැ� අඛ්‍යණ්ඩ� අද�ළ ක�ර්යඡේ� නිරූතඡේ�මින් ඡේහැ�ඳින් පුහුණු විය යුතුය. ඡේමය ස්මරූණය හැ� ඡේම�ළඡේ� මඡේනj චා�ලක හැ�කිය�� අතරූ සංම�ඡේයjජාන ක�ර්යට අද�ළ පුහුණු�කි. අද�ළ ක�ර්යය උපරීම ක�ර්යක්ෂමත��යකින් ඉටු කළ හැ�කිවීම එහි පQවීණත�� ල�බීමයි.104

ස්මරූණ ක�ර්යය �ඩ� ඡේහැ�ඳින් ඉටුවීමට සීලඡේ� උපඡේයjගීත��ය ��ද�ත් ඡේK. සීලය මඟින් කය, �චාන සං�රූ ඡේK. භා��න�� මඟින් මනසං සං�රූ ඡේK. සංම�ධිය ��ඩීම මඟින් රූ��ය, ද්ඡේKෂය ආදී අහිතකරූ ම�නසික ආඡේK� තදඞ්� විMක'භාන �ශ්‍රඡේයන් යටපත් ඡේK. විදර්ශ්‍රන� භා��න�� �ඩ� ම�ර්� ඵල ල�බීඡේ' දී සංමුච්ඡේ�ද පQහැ�ණඡේයන් ඡේමjහැ ම�නසික ආකHපය දුරූ� කරූ හැ�රීමට සංමත් ඡේK. එඡේස්ම විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ��ඩීම මඟින් රූ��,

ද්ඡේKෂ හැ� ඡේමjහැ යන අහිතකරූ ම�නසික සංකීර්ණ (Mental Complex)

පුපුරූ�� ඡේදදරූ�� හැ�රූ ක්ෂය කරූනු ලබයි. ඡේබlද්ධ භා��න� කJමයක් වූ විදර්ශ්‍රන� භා��න� කJමය හැ�රූ ඡේ�නත් එකදු භා��න� කJමයක්�ත් ඡේමම අහිතකරූ ම�නසික සංකීර්ණ ඡේමඡේලසං පුපුරූ�� හැ�රීමට සංමත් ඡේන� ඡේK.ඡේමය ඡේබlද්ධ භා��න� කJමඡේයහි විද ම�න සුවිඡේශ්ෂී වූ අනන ත� ලක්ෂණය ඡේලසං

203

ඡේපන්�� දිය හැ�කි ය. බුද්ධ ක�ලයට ඡේපරූ පටන් සිත සංම�ධි�ත කිරීම මඟින් ඡේකඡේළස් යටපත් කළ හැ�කි සංමථ භා��න� කJම ඡේක�ඡේතකුත් තිබුණ ද එන් ල�බිය හැ�කි අ�සං�න නිMඨා�� ඡේලසං සංලකන ලද්ඡේද් අMට සංම�පත්ති උපද�� තදඞ්� �ශ්‍රඡේයන් ය' ක�ලයකට ඡේකඡේළස් යටපත් කිරීම පමණකි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී කරූනුඡේ� ඒ යටපත් කළ ඡේකඡේළස් යළි ඡේකදිනක දී �ත් ඇතිඡේන��න පරිදි දුරූ කරූ ද�මීමට ද�ර්ශ්‍රනික ස්ථ��රූයක් හැඳුන්�� දීමයි. ඡේ' මඟින් ම�නසික මට්ටඡේ' ඡේ�නසංක් ඇති කිරීම තුළ ඡේකඡේළස් ඇතිවීමට බලප�න ම�නසික ඡේdතු ඉ�ත්කරූ ද�මීමක් සිදු ඡේකඡේර්. ඡේක ඡේළස් දුරූ�කරූ රූහැත් බ�ට පත්වූ උතුඡේමකුට ඡේපරූතිබූ ඡේකඡේළස් කුමන ස්�රූ&පඡේ� ද�යි කිය� ස්මරූණය මඟින් ප�� යළිඳු �ටහැ��ත ඡේන�හැ�කි ය.අහිතකරූ ම�නසික සංකීර්ණ පුපුරූ�� හැ�රී පමණට යළි එබඳු ආක�රූ ඡේප්‍Qරූණ මනඡේස් හැට��නීම සංඳහැටම න�ති� යයි. ක්ඡේHශ්‍ර සංමුච්ඡේ�ද පQහැ�ණය �නුඡේ� ඒ කJමයටය.

ස්මරූණය සං'බන්ධ ඡේපරූ කී න �යය ඡේමහි දී අඡේහැjසි වී යනබ�ක් ඡේපඡේන්.

මින් ප�හැ�දිලි �නුඡේ� ස්මරූණය වීම සංඳහැ� කුසංH ඡේහැj අකුසංH ප�ක්ෂික උපස්ථ'භාන අ�ශ්‍ර �න බ�යි. ම�ර්�ඵල ල�බීම නිසං� අකුසංල ප�ක්ෂික උපස්ථ'භාන�ල බලප&ම න�ති වී යන බ�වින් ඡේකඡේළස් ඇති ඡේන� ඡේK.105

ඉන්ද්‍රීය කිJය�ක�රීත්�ය නිසං� සංඡේKදී දත්ත ඡේස් ඡේම�ළයට ල�ඡේබන නියුඡේරූjන ආඡේK�යන් ඡේම�ළඡේයහි �බඩ� �නුඡේ� රූසං�යනික පQතිකිJය��කට ලක්වීඡේමන් පසු රූසං�යනික �:හැයක් ඡේලසංයි. ඡේ' රූසං�යනික �:හැය ඡේම�ළඡේ� විද ම අති සංකීර්ණ ක්ෂුද්‍ර විද:ත් පරිපථ�ලට සංම�නත්�යක් දක්�යි. ඡේමහි සුවිඡේශ්ෂීත්�ය න' ඡේමය නූතන ඩිජිටH ත�ක්ෂණය හැ� ඊට �ඩ� ඉත� සියු' න�ඡේනj ත�ක්ෂණයට �ඩ� සූක්ෂම වීමයි. ඡේ' යටඡේත් පQම�ණය කළ ඡේන� හැ�කි අති විශ්‍ර�ල දත්ත සංඛ්‍ය ��ක් ඡේම�ළඡේයහි �බඩ� කළ ද කිසි විඡේටකත් ඉන් ඡේම�ළඡේ� මතක ධ�රිත��ට කිසිදු අ�ම බලප&මක් ඡේහැj ඇති ඡේන� වීමයි.

ඡේ' ත�ක්ෂණය ම�න� ඡේම�ළ �:හැය තුළ පමණක් අන්තර්�ත වූ�කි. කිසිදු දිඡේනක අති දියුණු කිසිදු ය�න්තිNක ඡේම�ලමකට ඡේහැj අති නවීන සුපිරි පරි�ණකයකට ලබ�දිය ඡේන�හැ�කිවූ මතක ධ�රිත��යකි. යඡේමකු ජී�ත්� ඉන්න�ත�ක් දත්ත පමණක් ඡේන�� භා�ය පුරූ�ම අනන්තවූ සංසංරූ සං�රි සං�රීඡේ' දී මනසංට උකහැ��න්න� ලද පින්, පK, කුසංල හැ� අකුසංල ආදී සියළු ස්මරූණ දත්ත �බඩ� ම�න� ඡේම�ළඡේයහි කිසිදු අපහැසු�කින් ඡේත�රූ� ත�න්පත් කළ හැ�කි ය. එපමණක් ඡේන�� ඉන් ඉදිරියට ත�ත් සංසංරූ සං�රි සංරූ� ඡේකදිනක ඡේහැj නි�න් දක්න� ජා�ති ද ක්�� ය' ත�ක් වූ ස්මරූණ ඡේ�ත් න' ඒ සියළු ස්මරූණයන්ම දත්ත ඡේලසින් ඡේම�ළඡේයහි ත�න්පත් කරූ තබ� �ත හැ�කි ඡේලසං මිනිස් ඡේම�ළඡේ� �:හැය නිර්ම�ණය වී තිඡේR. ඡේමහි සුවිඡේශ්ෂීත��ය න' අ�ශ්‍ර විඡේටක ඡේ' ඕන&ම දත්තයක් යළි ස්මරූණයට න�� �ත හැ�කි ඡේලසං රූසං�යනික �:හැ ඡේලසං ඡේම�ළඡේයහි ත�න්පත්� ඇති බ�යි. ඡේකඡේනකු ඡේමjහැනය කිරීඡේමන් ��ඹුරූ� ස්�ප්‍න නිද්‍ර��කට ලක් කිරීඡේමන් ඡේහැj සිඡේත් ��ඹුරූ� සංම�ධි මට්ට'�ල දී අ�ශ්‍ර වූ විඡේටක ඡේ' ස්මරූණ දත්ත යළි ආ�ර්ජාන� කිරීමට

204

හැ�කි ය. රූසං�යනික පQතිකිJය� මඟින් නිර්ම�ණය �න සියු' රූසං�යනික �:හැ නිසං� සුළු ඉඩකඩක විශ්‍ර�ල ස්මරූණ දත්ත පQම�ණයක් පහැසුඡේ�න් �බඩ� කළ හැ�කි ය. ඡේකඡේනකු වියපත්� මිය යන ඡේතක්ම හැ�කි උපරීම ස්මරූණ දත්ත ප්‍ රූම�ණයක් මස්තිMකය තුළ �බඩ� කළ ද, ඡේම�ළඡේයහි සං�බ& හැ�කිය�ඡේ�න් ඒසංඳහැ� ��යඡේ�නුඡේ� 1/100,000 ත් අඩු පQම�ණයක් බ� සං�ම�න පිළි��නීමයි. ඡේම�ළය උපරීම ක�ර්යක්ෂත��යකින් කිJය�කරූද් දී ��ය ඡේ�නුඡේ� ඒ තරූ' සුළු පQම�ණයක් න', ඡේම�ළඡේ� සං&බ& ධ�රිත�� සිත��ත ඡේන�හැ�කි තරූ' සුවිශ්‍ර�ල බ� ප�හැ�දිලි ඡේK. මස්තිMකය තුළ පිහිටි අති සියු' ස්න�යු ඡේක්ශ්‍ර න�ලික� තුළින් ස්න�යු ආ ඡේK� සං'ඡේප්‍Qෂණය �නුඡේ� සංඥා� ඡේලසංය.

එඡේස් වු�ද ස්න�යු ආඡේK� සංඥා� පරිද්ඡේදන් අද�ළ ස්න�යු තුළින් �මන් කරූනුඡේ� එහි අ�q කරූ� ළ�� �න ඡේතක් පමණි. ස්න�යු අ�q අතරූ කුඩ� පරූතරූ ඇති ඡේස් ඒ�� පිහිට� ඇත.ඡේ' පරූතරූ අතරින් ත�දුරූටත් ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණ සංඥා� ඡේස් �මන් ඡේන� �නී. ඒ ඡේ�නු�ට සිදු�නුඡේ� ඡේ' සංඥා� රූසං�යනික පQතිකිJය� බ�ට පරි�ර්තනය වීමකි. ඡේ' සංඳහැ� අ�ශ්‍ර රූසං�යනික ද් රූ� එම ස්න�යු න�ළික� අ�q �ල කුඩ� කුටීරූ�ල පිහිට� තිඡේR. ස්න�යු ආඡේK�යක් ප�මිණිවිට ඡේ' කුටීරූ වි�රූ� රූසං�යනික ද්‍ර� නිදහැස් ඡේK.

මස්තිMකඡේ� කිJය��ළිය නියම ස්�රූ&පඡේයන් සිදුවීමට ඡේ' රූසං�යනික ද්‍ර� සංමබරූ� ප��තිය යුතුය. ය' ඡේහැයකින් රූසං�යනික ද්‍ර� �ල ඌණත��යක් ඇති වු�ඡේහැ�ත් ම�නසික සංමබරූත��ය බිඳී යයි. සංරූළ� අර්ථ ද�ක්වූ විට ම�නසික ඡේරූjගී තත්�යක් ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� ඡේමබඳු අ�ස්ථ��කි. ඡේමබඳු රූසං�යනික ද්‍ර� යන්හි අසංමබරූත��ය ප�හැ�දිලි� විද ම�න �න අ�ස්ථ��ක් න' ස්මරූණයට විවිධ ��ටළු, බ�ධ�ක�රී තත්�යන් ප�න න�ඟීමයි. මනඡේසංහි අසංමබරූත��යක් ඇතිවූ විටකදී ස්මරූණ කිJය��ළිඡේයහි ප�හැ�දිලි බිඳ ��ටීමක් නිරීක්ෂණය �නුඡේ� ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ය. ස්මරූණය මන�� තිබීම සංමබරූ ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය තත්�යකින් පසු�න බ�ට ප�හැ�දිලි සං�ධකයකි.106

ම�න� ස්මරූණයට සං�සං ඡේඳන ධ�රිත��යක් සංහිත ක�තිම බුද්ධියක් කිසිදිනක ඡේන� නිපද විය හැ�ක්ඡේක් ඒ සුවිශ්‍ර�ල ධ�රිත��ට නමශ්‍ර ශීලී අයුරින් සං�කසිය හැ�කි ඡේ�නත් ඡේම�ලමක් න�ති බ�විනි. ඡේමය එතරූ' ආශ්චාර්යමත්ය.

ඡේම�ළඡේයහි පQධ�න කිJය��ළි සං&ම එකක්ම ප�ඡේd ප�ලනය කරූනු ඡේ� ද ස්මරූණය මඟිනි. ස්මරූණය යනු ත�ර්කික (Logical) ප�තිකඩක් හැ� රූසං�යනික පQති කිJය� අන්තර්�ත ප�තිඩක් යන ඡේදය�ක�රූ සං�කසුමක් ඇති ඡේදයකි. ස්න�යු තන්තු තුළින් සංඥා� සං'ඡේප්‍Qෂණය �නුඡේ� ත�ර්කික පිළිඡේ�ලටය. ඡේමහි ත�ර්කික පිළිඡේ�ල (Logical System) න' තඹ ක'බියක් දිඡේ� විදුලිය �මන් කිරීඡේ' දී සිදු �න ඉඡේලක්ඡේට¿jන�ල �මන��මනය ඡේමන්වූ කඩින් කඩ සිදු �න සංඥා� �මන් කිරීමයි. ඩිජිටH කJමඡේKදඡේයහි දී සං�කසූ විද:ත් පරිපථ�ල අන්තර්�තය ත�ර්කික පQඡේKශ්‍ර (Logic Gates) මඟින් අ�ශ්‍ර වූ සංඥා�� විද් යුත් සංඥා��ක් බ�ට පරි�ර්තනය ඡේක�ට එය සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK. ඡේ' පරිපථ ඡේ�ත සංඥා� ඇතුළුවීම (Inputs) හැ� පිටවීම (Outputs) අතරූතුරූ අ�ස්ථ��

205

�න එන' පරිපථය තුළ දී සංඥා�� විද:ත් සංඥා��ක් බ�ට පරි�ර්තනය වීම සිදු ඡේK. ඡේමහිදී සිදු �න ක�ර්යය සුළු වු� ද ඒ සංඳහැ� භා�විත� කළ යුතු විද් යුත් ඡේම�ල' සංඛ්‍ය �� අධිකය. එය සංකස් කිරීමට හැ� �බඩ� කිරීමට විශ්‍ර�ල ඉඩකඩක් අ�ශ්‍ර ඡේK. ඒ සංඳහැ� ��යඡේ�න පQම�ණයට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� ඉන් ල�බිය හැ�කි පQඡේයjජානය අHපය. එඡේස්ම මුලික සංරූළ පරිපථ (Basic Circuits)

අති විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් ඇතුළත් කරූ සං�කසූ විශ්‍ර�ලිත අන්තර්පරිපථ ( Integrated Circuits) ප�� අ�ශ්‍ර ඡේK. ඡේමබඳු පරිපථයක් හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� ද චිපයක් (Chips) ඡේලසංය. පරි�ණකයක හැද�ත ඡේස් සං�ලඡේකන මයික් ඡේරූ�ඡේÀ�සංරූය (Microprocessor) ප�� ඡේ' අයුරින් ත�නූ ද���න්ත චිපයක් ඡේස් සං�ලකිය හැ�කි ය. ඡේලjකඡේ� ද�නට නිMප�දිත නවීනතම මයිඡේකJ�ඡේÀ�සංරූයටද �ඩ� ඡේන� සිතිය හැ�කි ස්මරූණ ධ�රිත��ක් ම�න� මස්තිMකඡේයහි අන්තර්�තය.107

ඡේබ�ඡේහැjවිට ම�න�ය�ඡේ� ත��ක�ලික ස්මරූණය තර්කනය ආශිUත ඡේක�ටඡේ�න සංකස්�න අතරූ දිගු ක�ලීන ස්මරූණ රූසං�යනික පQතිකිJය� ප�දක කරූ ඡේ�න සංකස් ඡේK. ඡේම�ළඡේ� ස්මරූණ �බඩ� වීම හැ� �බඩ�වූ ස්මරූණ මතකය (Memory) ඡේලසං ද සං�ම�න ඡේයන් හැ�ඳින් ඡේK. ඡේ' ස්මරූණ යළි සිහි ක�ඳවීම ආ�ර්ජානය (Reflection) න' ඡේK. බුදු දහැඡේ' මනසික�රූ (Reflexion)

යනුඡේ�න් දක්�නුඡේ� ද ඡේ' ස්මරූණ ආ�ර්ජාන කිJය��ළියයි.එඡේස්ම ඡේමය ධ්‍ ය�න��යක් වූ විචා�රූ (Deliberation) න�ම�ති චිත්ත �ති ස්�භා��යට තරූමක් ආසංන්න ස්�රූ&පයක් ඡේපන්�යි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ��ඩීඡේ' දී චිත්ත ඒක�qත�� ඇති කරූඡේ�න සංම�ධිය දියුණු වීඡේ' දී ඇති �න අධිචිත්තය (Contemplation) තුළද සිහිය, ස්මරූණ හැ�කිය�� පQබල� කිJය�ත්මක ඡේK.

සංම�ධි සිඡේත් ඇති�න චිත්ත ඒක��qත�� (Concentration) විදර්ශ්‍රන� සංම�ධිය ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේ�න ඛ්‍යණක සංම�ධිඡේ�දී (Prompt Concentration) �ඩ�ත් ප්‍ රූබලය.ඡේ' ඛ්‍යණක සංම�ධිය නිසං� සිතට කඩිනමින් නි�න් අරූමුණු වීඡේ' ක�ර්යය ඉටු �න බ�වින් එය අපQම�දී (Immediate) විහැරූණයකි. ඡේ' හැ�කිය�� ඇති බ�වින් බුදු දහැඡේමහි වි�qහැ �න ඡේ' විදර්ශ්‍රන� භා��න�� සං�න්ද�Mටික බ� පිළි��ඡේන්. එහි අරූ�ත කH ඡේන� ය�� විප�ක ඡේ�න ඡේදන බ�යි. එඡේමන්ම විදර්ශ්‍රන� භා��න�� මඟින් ල�බිය හැ�කි පQතිඵල අක�ලිකය (Timeless) බ� දක්�� ඇත. ඡේ' අක�ලික යන �දන තුළ සංද�ක�ලික හැ� ක�ල මුක්ත යන අර්ථ ඡේදකම ��R ඡේK. ඡේමහි ද�ක්ඡේ�න විදර්ශ්‍රන� භා��න� කJමය එක් ක�ලයකට පමණක් සීම�වූ ඡේදයක් ඡේන� ඡේK. බුදුදහැම ��ඹුරින් වි�qහැ කිරීඡේ' දී එහි මතුපිට අරූ�ත ඡේ�නු�ට ඊට �ඩ� ඡේබඡේහැවින් උසංස් ද�ර්ශ්‍රනික ප�තිකඩක් ද�කිය හැ�කි ය. බුදු දහැම පQතිඡේKධ කිරීඡේ'දී අ�ඡේබjධ කරූ�නුඡේ� ඡේ' ප�තිකඩයි. බුදුරූදුන් ඡේද්ශ්‍රන�කරූ ඇති ��ඹුරූ� මඡේනj විද් ය�ත්මක කරූ�ණු සං�ම�න විස්තරූ කිරීමකදී පහැසුඡේ�න් ම�හැ�රී ය� හැ�කි ය. පිරිනි�න් ප&මට ආසංන්න වූ අ�ස්ථ�ඡේK දී බුදුරූදුන් ඡේද්ශ්‍රන� කරූන ලද සංස්ක�රූ ධර්ම අනිත බ�වින් අපQම�දී �න්න යන අ���දඡේ� ��R �නුඡේ�

206

��ඹුරූ� අරූ�තකි. ඡේමහි අපQම�ද යන � �හැ�රූඡේයන් ද�ක්වී ඇත්ඡේත් සං�ම�න ඡේලjක සං'මතය තුළ දී භා�විත� කරූන අපQම�දය යන අදහැසං ඡේන� ඡේK.

ස්මරූණය සිහිනු�ණ එක්වූ සිඡේත් ඉත� ඉහැළ ��ඩි දියුණු අ�ස්ථ��ක් ඡේ' අප්‍ රූම�දී යන්ඡේන් ද�ර්ශ්‍රනික අර්ථයයි.ස්මරූණය සං'බන්ධීක�රූකයකි. ඡේKදන�, සංඥා�, සංඛ්‍ය�රූ හැ� විඤ්ඤා�ණ යන අ�ස්ථ� සංතරූ තුළ සිඡේත් විවිධ �ති ලක්ෂණ විද ම�නය. ඡේ' සිK ස්කන්ධ ඡේක�ටස් අතරූ සංබඳත�� ඇති කරූනුඡේ� ස්මරූණය මඟිනි. කය ප�දක කරූ �ත් ඡේභාlතික රූ&පඡේ� ද�ඡේනන ස්�භා��ය ඡේහැ�ඳින් �ටහැ� �තහැ�කි පුද්�ලයින් අරූමුණුඡේක�ට ක�ය�නුපස්සංන�� ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. ඡේKදන�ඡේK ස්�රූ&ප මන� ඡේලසං �ටහැ� �ත හැ�කි පුද්�ලයින් අරූමුණුඡේක�ට ඡේKදන�නුපස්සංන�� ඡේද්ශ්‍රන� කරූ ඇත.

චිත්ත�තික ස්�භා��ය මන�� �ටහැ��ත හැ�කි පුද්�ලයින් අරූමුණුඡේක�ට චිත්ත�නුපස්සංන�� ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. එඡේස්ම ම�න� ම�නසික ප���ත්ඡේමහි සියළු �ති ලක්ෂණ මන�� �ටහැ� �ත හැ�කි පුද්�ලයින් උඡේදසං� ධ'ම�නුපස්සංන�� ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. පුද්�ල විවිධත්�ය සංලක� සිK ��ද&රූ�'ඡේක�ට දක්�� තිබුණ ද සංතරූ සංතිපට්ඨා�නයම විදර්ශ්‍රන� භා��න�� සංඳහැ� ඡේයj� බ� සං�ලකීම ��ද�ත්ය.108

ස්මරූණය සිහිය නමින් සං�ලකීඡේ'දී එය වික�තිවූ ස්�රූ&පඡේයන් බ�හැ�රූ වූ බ� අදහැස් ඡේකඡේර්. සිහිය ඡේහැ�ත් සංතිය පිරිසිදු ස්මරූණය හැ�කිය��යි.

ස්මරූණය වික�ති විය හැ�ක්ඡේක් යමක් ප�තින්න� වූ හැ�ඩතලයට �ඩ� ඡේ�නස් ස්�රූ&පයකින් මනසංට ��නීම නිසං�ය. මනසංට ල�ඡේබන ඉන්ද්‍රිය�රූ''ණය වික�ති කිරී මකින් ඡේත�රූ� පිරිසිදු පQක�ති ස්�භා��ඡේයන්ම ස්මරූණය තුළ ඡේ��නු වීම පිරිසිදු වූ සිහියයි. ඉන්ද්‍රිය�රූ'මණ ආශ්��ද �ශ්‍රඡේයන් ��නීමක් ඡේහැj ද�Mටි �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකීමක් ඡේහැj සිදු ඡේන� ඡේක�ටම එයි ප�තින සං�බ& ප්‍ රූක�ති ස්�රූ&පඡේයන් ��නීම අපQම�දී බ�යි. ඡේමඡේස් සං�ලකීම ක�ල තNඡේයන් වියුක්ත වූ�කි. එවිට සිඡේත් කිJය�ක�රීත්�ය ප�තිනුඡේ� ඡේ' ද�න් ඡේ' ඡේම�ඡේහැ�ත තුළ පමණකි. අතීත, අන��ත යන ක�ල සීම��ලින් වියුක්ත තත්�යක් එවිට මනසංට අරූමුණු ඡේK. �ර්තම�නය ප�� ක්ෂණික ඡේලසංට ඡේ�නස් �න අසුරූ� සං�ණක ක�ලයකි. එයද ප�තින්ඡේන් ද ඡේන�ප�තින්ඡේන්ද�යි ඡේන�කිය හැ�කි පමණට ක්ෂණික �රින් �රූ ඉත� සීඝ්‍ර�� විපරිණ�මයකට ලක් ඡේK. ඡේ' තත්�ය මත �ර්තම�නය ප�� සං'මතය අනු� සංකස් කරූන ලද්දක් මිසං සං�බවින්ම ක�ලතNයම ම�ය��ක් බ� මන�� ��ටඡේd. ඡේ' මට්ටඡේ'දී පිරිසිදු වූ ස්මරූණය සිහිය නමින් සිඡේත් ප�තී. එවිට සිත ඇලී' ��ටී'�ලින් ඡේත�රූය. ශ්‍ර�න්තය. එඡේමන්ම සිසිHය. ඉත� නිශ්චාලය. එඡේස්ම සිහිය ප�තිනුඡේ� ප�ත්න� ඡේ' ක�ලය ඇසුරූ� ඡේක�ටය. එහි �ර්තම�නඡේ� ඡේම�ඡේහැ�තක ඡේහැj ප���ත්මක් න�ත. සිහිය ප�තිනුඡේ� �ර්තම�න ක�ලය ඇසුරූ�ඡේක�ට ය�යි සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� හැ�ඳින්වු�ද,එහි සංඳහැන් �ර්තම�නය �න�හී ප��තීමක් පිළිබඳ ක�ල සීම��ක් ඡේලසං සං�ලකීම ��රූදිය. එහි ඇත්ඡේත් නිප���ත්මකි. ඡේහැ�ත් බිඳි බිඳී ය�මකි. හැට ��නීමකි. බිඳීමකි. හැට �නිමින්ම

207

බි ඡේඳයි. බිඳීම තුළම හැට��නීම හැ� යළි බිඳීම ඡේK. හැට ��නීමට �ඩ� අධික ප්‍ රූම�ණ�ලින් බිඳී ය�ම සිදු ඡේK. ත� දුරූටත් ප�හැ�දිලි� සූක්ෂම� නිරීක්ෂණය කිරීඡේ' දී බිඳීම �ඩ �ඩ�ත් ප�හැ�දිලි� මනසංට අරූමුණු ඡේK. ක�ලයකින් ම�නිය ඡේන�හැ�කි අතිශ්‍රය ඡේK��ත්� සිදු �න බිඳ ��ටීඡේ' කිJය��ළියක් අ�සං�න නිMඨා�� ඡේලසං ද�කිය හැ�කි ය. ඡේමය ඡේ�නස්වීම ඡේහැ�ත් අනිත ලක්ෂණ ය�යි ද�ක්වීම �ඩ�ත්ම නි��රූදිය. ඡේ' බිඳීඡේ' ඡේ�නස්වීඡේ' කිJය��ළිඡේ� ද�Mටිඡේයන් අHල� ��නීමට කිසිදු ස්ථ�නයක් න�ත. සිත අල�� ත�බීමට,

අරූමුණු කිරීමට, නිමිති �ශ්‍රඡේයන් �ත හැ�කි කිසි�ක් න�ත. ඒ නිසං� ඡේමය අනිමිත්ත න' ඡේK. ඡේමහි සංඳහැන් අනිමිත්ත න' නි�න් අරූමුණු කිරීමයි.

සං�බවින්ම ඡේමඡේලසං නිමිති �ශ්‍රඡේයන් සංලක� ��නීම ��රූදි බ�වින් එය අත්හැ�රූ ද�මීම නි�නට පQඡේKශ්‍රයකි. ම�න� මනසංතුළ නි��රූදි ස්මරූණයක් සිදු�න අ�ස්ථ�� න' ඡේමඡේස් අනිමිත්ත �ශ්‍රඡේයන් ම�නසික ප�තිකඩ සංකස්වීමයි.109

ආ�ර්ජානඡේ� දී රූසං�යනික පQතිකිJය�� සිදු වූ අතට පQතිවිරූ�ද්ධ දිශ්‍ර��ට යළි ඒ පQතිකිJය��ම සිදු ඡේK. ඡේමහිදී �රූක් සිදුවූ පQතිකිJය�� යළිත් �රූක් ආපස්සංට �මන් කිරීමක් සිදු �න බ� සං�ලකිය හැ�කි ය. ඡේම�ළඡේයහි ස්න�යු තන්තු අතරූ ප�තින කුඩ� ඇසුරූ�' කුටීරූ බඳු ස්ථ�න ආශිUත� ඇති රූසං�යනික ද්‍ර� ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණයට ඡේමන්ම ස්මරූණ ක�ර්යයට උපක�රී ඡේK. ඇත�' අයඡේ� ස්මරූණය ඉත� ඉහැළය. ඡේමබඳු අයඡේ� ඡේම�ළය තුළ සිදු �න රූසං�යනික පQතිකිJය� ඉත� පQබල මට්ටමකින් හැ� ඉහැළම ක�ර්යක්ෂමත��යකින් යුක්තය. ඡේම�ළඡේයහි රූසං�යනික ද්‍ර� �ල සංයුතිය ඡේ�නස්වීම, දුර්�ලවීම ආදී ඡේdතු නිසං� යඡේමකුඡේ� ම�නසික සංමබරූත��ය වු�ද ගිලිහී ය� හැ�කි ය. ඡේම�ළඡේ� ස්මරූණය ආදී විවිධ කිJය��න්හි නි��රූදි බ�ට හැ� හැ� ඡේම�ළඡේ� සංමබරූ කිJය�ක�රීත්�ය සංඳහැ� අ�ශ්‍ර �න රූසං�යනික ද්‍ර� පQම�ණ�ක් සංයුතියකින් තිබීම සංමබරූ ම�නසික ප���ත්මක් සංඳහැ� අත �ශ්‍ර කරූ�ණකි. ඡේමහි ය'කිසි අත �ශ්‍ර රූසං�යනික ද්‍ර� යක ඌණත��යක් ඇතිවු�ඡේහැ�ත් ඒ පුද්�ලය�ඡේ� ම�නසික කිJය�ක�රීත්�ඡේයහි සංමබරූත��ය ගිලිහී ය�හැ�කි ය.එහි නිරීක්ෂණය කළහැ�කි එක් අ�යක් ඡේලසං ස්මරූණ දුර්�ලත��ය ඇතිවිය හැ�කි ය. එහිදී ස්මරූණ දුර්�ලත�� නිරීක්ෂණය කිරීඡේමන් ඡේම�ළඡේයහි රූසං�යනික ද්‍ර� �ල හි�කම හැ� පQතික් රිය��ල අඩුප�ඩුක' පිළිබඳ �ඩ�ත් නි��රූදි විනිශ්චායකට ප�මිණිය හැ�කි ය.

ඡේම�ළඡේයහි ඡේ' රූසං�යනික ද්‍ර� �ල දුබලත�� මත විවිධ ම�නසික ඡේරූj� හැ� ම�නසික ඡේරූj� ඇතිවීඡේ' පQ�ණත� පිළිබඳ ඡේත�රූතුරූ� ද�න �ත හැ�කි ය.

රූසං�යනික ද්‍ර� යන්හි සංයුතිය මත අද�ළ අසංමතුලිත බ� ය'ය' ඡේරූjගී චාර්ය� ලක්ෂණ අනු� නි�මනය කළ හැ�කි ය. ඊට අද�ළ ඡේ�න් ඡේ�න් ඡේරූjගී චාර්ය� ප�තියි. මඡේනj වෛ�ද විද �� මන�� උ�ත් ම ඡේනj වෛ�ද �රූඡේයකුට අද�ළ ඡේරූjගිඡේයකුඡේ� ඡේරූj� ලක්ෂණ පරීක්ෂ� කිරීම මඟින් කුමන රූසං�යනික ද්‍ර� �ල අසංමතුලිත��ක් ද�යි පරීක්ෂ� කරූ බල� ඒ පිළිබඳ නි��රූදි ඡේරූj� විනිශ්චායන්ට එළඹිය හැ�කි ය. වෛ�ද  උපකරූණ භා�විතඡේයන් ඇඡේස් ද�Mටි

208

ස්න�යු� ඔස්ඡේස් ඡේම�ළඡේයහි අභා න්තරූ කිJය�ක�රීත්�ය නිරීක්ෂණය කිරීමට අ�ශ්‍ර පුහුණු� මඡේනj වෛ�ද �රූ�න් හැට ලබ� දී තිඡේR. ඡේම�ළඡේ� රූසං�යනික ද්‍ර� �ල සංමතුලිත බ� බ�හිරින් විද ම�න �නුඡේ� සිහිමඳ �තිය, ස්මරූණ ශ්‍රක්තිය දුබලවීම, කHපන�� න�තිවීම, ම�ය�� හැ� විවිධ භාÂ�න්ති ආතති අ�ස්ථ� ඇතිවීම තුළිනි. ඡේරූj� ලක්ෂණ අනු� නි��රූදි ඡේරූj� විනිශ්චායන්ට එළඹ අ�ශ්‍ර කරූන රූසං�යනික ද්‍ර� ඖෂධ මඟින් ලබ�දීමට අ�ශ්‍ර කරූන අ�ස්ථ�ද ඇත�' විට දී ඇති විය හැ�කි ය. මූලික මට්ටඡේ' දී මඡේනj උපඡේද්ශ්‍රනය හැ� ඇත�' චාර්ය� පQතික�රූ මඟින් අ�ශ්‍ර කරූන්න� වූ රූසං�යනික ද්‍ර� ඡේම�ළය තුළම ස්�භා�වික නිMප�දනයවීඡේ' කිJය��ළියට රූ�කුH දිය හැ�කි ය. චාර්ය�� මඟින් ස්�භා�වික� රූසං�යනික ද්‍ර� නිMප�දනය වීඡේ' වෛජා� ක් රිය��ළිය ඇත�'විට උත්ඡේත්ජානය ඡේK.110

සංමහැරූ අ�ස්ථ��ලදී බ�හිරූ ඡේdතු�ල බලප&ම නිසං�ද ස්මරූණ ක් රිය��ළිය අඩපණ විය හැ�කි ය. ස්මරූණයට අත �ශ්‍ර රූසං�යනික පQතික් රිය��ලට බ�ධ� ඇති කරූ වීමට සංමත් ඇත�' රූසං�නික ඖෂධ �ර්�, විෂ සංහිත රූසං�යනික ද්‍ර� ආදී බ�හිරූ ඡේdතු සං�ධක නිසං� ද ස්මරූණ ශ්‍රක්තිය දුබල� ය�හැ�කි ය. ස්�භා�වික ම�නසික කිJය�ක�රීත්�ය සංමබරූ� සිදු වීමට අ�ශ්‍ර ජී�විද �ත්මක කිJය��ළියට බ�ධ��න් ඇති කරූ�න හැ� ම�නසික අසංමතුලිත බ�ට ඉ�හැH �න විවිධ රූසං�යනික සංඡේයj� උපද�න රූසං�යනික ද්‍ර� නිMප�දනය වීම නිසං� ද ස්මරූණයට බ�ධ� ඇති විය හැ�කි ය. අධික ඡේකjපය, ම�නසික ආතතිය නිසං� ම�න� සිරූ�රූ තුළ අධික� නිපද �න්න� වූ ඇනඩÄලීන් ��නි ඡේහැjඡේමjන �ර්� නිසං�ද ස්න�යු සං'පඡේප්‍Qෂණ ක�ර්යය වික�ති වී ය� හැ�කි ය. එවිටද ස්මරූණයට බ�ධ� ඇති ඡේK. එඡේස්ම ඡේටස්ඡේටස්ටඡේරූjන් ��නි ලිගික ඡේහැjඡේමjන�ල අධිශ්‍රU��ය නිසං�ද ස්මරූණ ක�ර්යයට බ�ධ� ඇති ඡේK. අධික ලිගික උත්ඡේත්ජාන ඇති කරූන විවිධ රූසං�යනික ද්‍ර� ඖෂධ ස්�රූ&පඡේයන් ලබ� ��නීම ද හැ�ද ඡේරූj� ඇති වීමට පQබල ඡේdතු�ක් බ� නූතන වෛ�ද  පර්ඡේ�ෂණ මඟින් ඡේහැළි වී තිඡේR. එය ස්�භා�වික ම�නසික සංමතුලිතත�� ප�ත්�� ��නීමට බ�ධ��කි. ස්මරූණය නි��රූදි� ප�තිනුඡේ� ම�න� ඡේම�ළඡේ� වෛජා� ප�තිකඩ සංමතුලිත� ප�ත්න� අ�ස්ථ��ලදීය. ය'කිසි ඡේහැjඡේමjනයක ඡේහැj රූසං�යනික ද්‍ර� යක අධිකිJය�ක�රී බ� නිසං� ඡේ' සංමතුලිතත��ය බිඳී යන අ�ස්ථ��ල දී ඊට අනුකූල� ස්මරූණ ශ්‍රක්තිය දුබලවී ය� හැ�කි ය. එඡේස්ම බ�හිරින් සිරූ�රූට ලබ� �න්න� විවිධ රූසං�යනික සංඝ්‍රටක නිසං�ද ස්මරූණ ශ්‍රක්තිඡේ� බිඳ ��ටී' ඇතිවිය හැ�කි ය. මත්ප�න්,

මත්ද්‍ර� හැ� දු' ප�නය ��නි ඡේdතු නිසං� සිරූ�රූට එක් �න විෂ රූසං�යන ද්‍ර� නිසං� ඡේම�ළඡේ� කිJය�ක�රීත්�යට බ�ධ� ප�මිණ වීඡේමන් ස්මරූණ ශ්‍රක්තිය අඩපණ ඡේK.111

මිනිසුන් තුළ මුHබ�සං ඇති විවිධ ද�Mටිද ඇත�'විට ස්මරූණයට බ�ධක ඡේලසං කිJය� කරූන බ� ඡේපනීයයි. එන' පූර්� විනිශ්චායන්, පූර්� නි�මන,

209

ද�Mටි�තික බ� ආදී ම�නසික ඡේdතු නිසං� ස්මරූණය දුබල ඡේK. නිදසුනක් ඡේස් යඡේමකු ස්�කීය විරූ�ද්ධ��දිඡේයකු ඡේලසං හැ�ඟීමක් ඇති කරූ �ත් පුද්�ලඡේයකු තම�ඡේ� දර්ශ්‍රනපථයට හැසුඡේ�ත්ම නිරූ�ය� සංඡේයන්ම ක්ෂණික ඡේකjපයක් සිතට න�ඟිය හැ�කි ය. ඊට ඡේdතු� ඒ පුද්�ලය� ස්�කීය විරූ�ද්ධ��දිඡේයකු ඡේලසං කH තබ� ඇති කරූ �ත් පූර්� විනිශ්චාය නි��රූදි වූ ස්මරූණ ක�ර්යයට බ�ධ� කරූමින් සිඡේතහි ඉස්මතු වීමයි. මීට සංම�න� යඡේමකු ස්�කීය මිතNඡේයකු ය�යි උපකHපනය කරූ ඡේ�න සිටින පුද්�ලඡේයකුඡේ� විඡේයj� පිලිබඳ� ආරූචියක් ඇසූ විටදීම ක්ෂණික ඡේලසං සිතට දුකක් ඇති ඡේK. මීට ඡේdතු �නුඡේ� ඒ පුද්�ලය� පිළිබඳ� සිඡේත් ඇති පූර්� විනිශ්චායන් ඡේK. ඡේ' නිසං� මිතNඡේයකු ය�යි ඡේ��ඩන�� ඇති පුර්� නි�මනය සිඡේත් ස්�භා�වික ස්මරූණ ක�ර්යයට බ�ධ� ඇතිකරූ�� වික�ති ද�නීමක් ලබ�ඡේද්.නමුදු මධ ස්ථ පුද්�ලඡේයකුට සිදුවූ ඕන&ම සිදුවීමක දී ඒ තුළින් අපට දුකක් ඡේහැj සංතුටක් ඇති ඡේන� �නුඡේ� ඒ පිළිබඳ� සිත තුළ ඡේ��ඩන�ඟී ඇති පුර්� නි�මන න�ති බ�විනි. එවිට පමණක් නි��රූදි� ස්මරූණය කිJය�ත්මක ඡේK. ය' ඡේහැයකින් සංතුරූ� මිතුරූ� අය ඡේලසං අප විසින් ද�නට හැඳුන��නු ලබන පුද්�ලයින් ද මධ ස්ථ අය ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි න' එවිට ඒ පිළිබඳ� නි��රූදි ස්මරූණ ලබ��ත හැ�කි බ� ඡේ' අනු� ප�හැ�දිලි විය යුතුය. ඡේමහිදී ස්�භා�වික ස්මරූණයට බ�ධ� ඇති �නුඡේ� මිතුරූ� සංතුරූ� බ� පිළිබඳ ඇති කරූ �ත් පූර්� නි�මන ද�Mටියක් ඡේලසං කිJය�ත්මක වී දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණ ක�ර්යය අඩපණ කරූන බ�විනි. ද�Mටිය නිසං�ම ස්මරූණය පහැසුඡේ�න් ඡේ�නස් ඡේK. එඡේස්ම ස්මරූණ වික�ති කිරීමක ට ලක් ඡේK. සිත අපිරිසිදු වීම නිසං� මතක ශ්‍රක්තිය අඩු වීමට ඡේdතු�ක් �නුඡේ� ද ඡේ' නිසං�ය.

ස්මරූණය දුර්�ල අඡේයකුට කJමික� ම�නසික අභා �සං�ල නිරූතවීම මඟින් යළි ස්ම�තිය පQක�තිමත් තත්�කට පත්කරූ�� �ත හැ�කි ය. ස්මරූණය දුබලවීම ජී� විද �ත්මක ඡේහැj ම�නසික ඡේdතු මත සිදු �න්නක් බ� මින් ප�හැ�දිලිය. ස්මරූණ ඡේ� දී දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණය, දත්ත ත�න්පත්වීම සිදු �නුඡේ� රූසං�යනික පQතිකිJය� මඟින් බ�වින් රූසං�යනික පQතිකිJය� නිසි පරිදි සිදු වීමට අ�ශ්‍ර ඉඩකඩ තිබිය යුතු ඡේK. ඇත�' අ�ස්ථ��ලදී ය' ය' රූසං�යනික ද්‍රK යයන්හි අඩුප�ඩුක' ඇති�න විට හැ� උපත ල�බීඡේ' දීම ඡේම�ළඡේ� රූසං�යනික ද්‍ර� �ල අඩුප�ඩුක' සංහිත� උපත ලබ� තිබීම ��නි ඡේdතු ඉ�හැH �න විට ස්මරූණ කිJය��ළිඡේ� ප�� එකී දුබලත� අඩුප�ඩුක' ද�කිය හැ�කි �නු ඇත.112

එඡේස්ම විවිධ ම�නසික අභිඡේප්‍Qරූණ (Motivation) නිසං� ඇති�න ම�නසික උත්ඡේත්ජාන නිසං� ස්මරූණය අඩු��ඩි කරූ �ත හැ�කි ය. අපQසංන්න සිදුවී' පිළිබඳ මනඡේසංහි සංටහැන්� ඇති ස්මරූණ පහැසුඡේ�න් යටපත් කරූ ද�මීම සංඳහැ� පQබල පQසංන්න ස්මරූණ අභිඡේප්‍Qරූණයක් ඡේලසං භා�විත� කළ හැ�කි ය. මඡේනj උපඡේද්ශ්‍රන ක�ර්යය සං�ර්ථක කරූ ��නීම සංඳහැ� ��ත්තීමය මඡේනj උපඡේද්ශ්‍රක�රූ�න් විසින් ඡේබ�ඡේහැj විට ඡේමබඳු උපකJම භා�විත� කරූන බ� දක්නට ල�ඡේR. එහි දී ය' ය' අය තුළ ඇති දුස්සංම�හිත චාර්ය� ඡේ�නස්කිරීම සංඳහැ� පQසංන්න ස්මරූණ අභිඡේප්‍Qරූණ ඡේලසං භා�විතයට �නු ල�ඡේR. ඉන්

210

ධන�ත්මක� උත්ඡේත්ජිතවූ දුස්සංම�හිත චාර්ය� (MaladjustedBehavior) ඇති අයට ස්�කීය දුස්සංම�හිත චාර්ය� සං�ර්ථක� යටපත් කරූ ��නීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR. අභිඡේප්‍Qරූණය ද ස්මරූණය අභිමත අයුරින් ඡේ�නස්කිරීම සංඳහැ� නූතනඡේ� බහුල� භා�විත� ඡේකඡේර්. කළමන�කරූණය විෂය ක්ඡේMතNයට අයත් ඡේබ�ඡේහැj ක�ර්යන් පහැසුඡේ�න් ඉටු කරූ ��නීම පිණිසං අභිඡේප්‍Qරූණය සං�ර්ථක මඡේනj විද �ත්මක ඡේම�ලමක් බ� පිළි��නී ඇත. ප�සං�H, ආයතන, ��ඩබි',

පිරිස් කළමන�කරූණයට අ�ශ්‍ර මූලධර්ම විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් අභිඡේප්‍Qරූණය ඇසුරින් ඡේ��ඩන�ඟී තිඡේR. ස්මරූණය රූ�චිකත්�ය ආදී මඡේනj මූලික සං�ධක ඡේ�නස් කිරීම මඟින් ක�ර්යක්ෂමත�� (Efficiency) ළ��කරූ�ත හැ�කි බ� මූලධර්මයකි. එඡේස්ම පුද්�ලඡේයකු තුළ තිබිය යුතු අභා න්තරූ කුසංලත��යක් �න න�යකත්� කුසංලත�� (Developing of Leader-ship Skills )බඳු ආධ්‍ ය�ත්මික කුසංලත� සං�ර්ධනයට අද�ළ මූලික ම� ඡේපන්වීම සංඳහැ� ස්මරූණය ලබ� ඡේදන්න� වූ ද�යකත්�ය ද අසීමිතය.113

3.4.ද�නුම හැ� පර්ය�ප්‍තිය

පතඡේප�ත මඟින් ලබන අ�ඡේබjධය ද�නුම (Knowledge) ඡේලසං හැ�ඳින්විය හැ�කි ය. පර්ය�ප්‍තිය (Sufficiency) ඡේස් හැ�ඳින්ඡේ�න්ඡේන්ද පතඡේප�ත ඇසුරින් බහුශ්‍රU�ත බ� නිසං� ලබන සුතමය ඥා�ණයයි. හුඡේදක් පතඡේප�ත මඟින් ලබන ද�නුම අ�ඡේබjධය ඡේන� ඡේK. සුතමය ද�නුම විෂය කරූ�ණු පිළිබඳ ය' නිශ්චිත දත්ත පQම�ණයක් එක් රැස් කිරීමයි.ඡේ' දත්ත සංටහැන් ඡේම�ළඡේයහි �බඩ�වීම විෂය ද�නුමක් අත්පත් කරූ��නීම ඡේලසං හැ�ඳින් ඡේK. ඇසං, කණ, න�සංය, දි�,

සංම හැ� මනසං මඟින් සං'ඡේප්‍Qෂණය �න්න� වූ බ�හිරූ ඡේලjකය පිළිබඳ දත්ත ඡේම�ළය කරූ� ළ��වීඡේමන් පසු� ඒ�� ම�නවින් හැඳුන�ඡේ�න අ�ශ්‍ර දත්ත �බඩ� කරූ ත�ඡේR. ඡේ' අනු� ඉන්ද්‍රිය සංය මඟින්ම රැස්කරූ�නු ලබන දත්ත මඟින් අපට අ�ශ්‍ර ඡේත�රූතුරූ� ඡේබ�ඡේහැj පQම�ණයක් සංපය� ��නීමට හැ�කි� තිඡේR. බ�හිරූ ඡේලjකය පිළිබඳ අප හැඳුන� �නු ලබන සං&ම ඡේදයක්ම ඡේමඡේස් ඉන්ද්‍රිය සංය මඟින් ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය කරූනු ලබන දත්ත ඡේK. ඡේ' දත්ත ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය වීඡේ' දී ඊට විවිධ ද& එකතු ඡේK. එන' පූර්� විනිශ්චායන්, ද�Mටිය, පරිකHපනය, ත�ර්කික ස්�රූ&පය අනු� බ�සං�ත් නි�මන, යමක් පිළිබඳ ඡේපරූ ත�න්පත්� ඇති දත්ත, පුර්� භා� පුරූ�ද්ද අනු� සංකස් වූ ඡේම�ළඡේ� රූසං�යනික �:හැයන් ආදී විවිධ ඡේdතු බලප&ම නිසං� දත්ත සංස්කරූණය වීමකට ලක් ඡේK. ඡේ' නිසං� ඉන්ද්‍රිය සංය මඟින් සං'ඡේප්‍Qෂණය �න දත්ත ඡේම�ළය ඡේ�තට සංමීප වීඡේ' දී එම දත්ත සංස්කරූණය වීම නිසං� වික�ති වීමකට ලක්�නබ� පිළි�ත යුතුය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� එකම ඡේදයක් පිළිබඳ� වු�ද ඡේදඡේදඡේනකුට ඇති�න ද�නුම එකම ස්�රූ&පයක් ඡේන� දරූන බ� ද ප�හැ�දිලි දක්නට තිඡේR. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� අප ද�නුම �ශ්‍රඡේයන් හැඳුන��න්න� ඡේද් තුළ යමක් සං�බ& �ති ස්�භා��ය ඒ අයුරින්ම ප�තිත�යි සිතීම අපහැසුය.

211

ඡේ' නිසං� ද�නුම නමින් අප උකහැ� �න්න� ඡේබ�ඡේහැj ද& �ල ප�තිනුඡේ� සංස්කරූණය වූ හැ� වික�ති වූ ස්�රූ&පයක් බ� ඡේපනී යයි. ද�නුම නමින් උකහැ� �නු ලබන ඡේද් සං&බ& ද�නුම ඡේන�� ප�තින සං�බ& ද�නුඡේ' ස්�රූ&පඡේයන් සංස්කරූණය වූ අනුරූ��ක් ඡේලසං �ත හැ�කි ය. පත ඡේප�ත ඇසුරින් ලබන ද�නුම තුළ ප�� ප�තිනු ඡේ� ඡේ' තත්�යයි. පතඡේප�ත කිය�වීම ද�ෂ දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණයකි.ඡේ' ද�ෂ සං'ඡේප්‍Qෂණය මඟින් ඡේප�ත්පත්�ල සංටහැන් වූ අකුරූ� කිය�වීම සිදු ඡේK.ඡේ' අකුරූ� යනු ද�ෂ සංටහැන් ඡේපළක් කිය�වීමකි. ඡේ' සංටහැන් ඡේම�ළය ඡේ�තට සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK. ඡේම�ළය තුළ අද�ළ අකුරූ� සංටහැන් මඟින් කිය�ඡේ�න අදහැසං අන්තර්�ත �:හැ පිහිට� ඇත. ඡේමහි දී සංටහැඡේන් ඇති අකුරූ��ල අන්තර්�ත අදහැසං ඡේම�ළය විසින් නිසි පරිදි හැඳුන� �නු ල�ඡේR. පත් ඡේප�ත්හි අන්තර්�ත අදහැසං ඡේම�ළය මඟින් අර්ථ�ත්� �qහැණය කරූ �නුඡේ� එපරිදිය.114

කණ, න�සංය, දි�, සංම හැ� මනසං යන ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියයන් මඟින් ලබ��න්න� දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණ ප�� ඡේම�ළය මඟින් හැඳුන� �නු ලබන්ඡේන් ඉහැත සංඳහැන් ආක�රූයටමය. ඡේම�ළඡේයහි ඡේ' සංඳහැ�ම ඡේ�න් වූ නිශ්චිත පQඡේද්ශ්‍ර පිහිට� තිඡේR.

එබඳු ස්ථ�නයකට සිදු වූ ආබ�ධයකදී ඡේහැj හැදිසි අනතුරූකින් සිදු වූ ය' බරූපතල හැ�නි වීමක දී ඡේම�ළඡේ� එම නිශ්චිත පQ ඡේද්ශ්‍රයට අද�ළ හැ�කිය�� පුද්�ලය� තුළින් ගිලිහීයන බ� ප�හැ�දිලි� ද�ක��නීමට ල�ඡේR. ඡේ' අනු� ඡේපනීම, කථනය, ඇසීම ආදී හැ�කිය� අහිමිවීම එබඳු වූ ස්ථ�න�ලට සිදුවූ හැ�නි වීමක දී ද�ක�ත හැ�කි ය. මින් ප�හැ�දිලි �නුඡේ� ද�නුම සං'ඡේප්‍Qෂණය,

රැස් කිරීම, හැඳුන� ��නීම, �බඩ� කිරීම ආදී සියළු කිJය��ළි සංවිධ�න�ත්මක� ඡේම�ළය මඟින් ඉටු කරූන බ�යි. ඒ සංවිධ�න�ත්මක බ� ඡේම�ළඡේ� �:හැ ඡේ��ඩන�ඟීම තුළ දක්නට ල�ඡේR. ඡේ' අනු� ඉන්ද්‍රිය සංය භා�විත� කිරීම තුළින් උකහැ� �න්න� ද�නුම හුඡේදක් දත්ත �බඩ� මතම රැඳී ඇති ඡේදයක් බ� සං�ලකිය හැ�කි ය. කJම�ත්�, ප�හැ�දිලි�, සංවිධ�න�ත්මක� දත්ත ඡේපළ ��ස්වීමට ම�න� ඡේම�ළයට ඇති හැ�කිය�� මත ඡේ' ද�නුම රැස් කිරීම, පQඡේයjජානයට ��නීඡේ' ක�ර්යය රූඳ� ඇතිබ� ප�හැ�දිලි ඡේK. ඡේ' ද�නුම පරිබ�හිරූ ඡේdතු සං�ධක මත රූඳ� ප�තින්නකි. පරිකHපනය හැ� නිර්ම�ණශීලීත්�ය ප�� ඡේමබඳු දත්ත ඇසුරින් සිදු කරූනුඡේ� දත්ත සංවිධ�නය කිරීඡේ' දක්ෂත�� මත බ�K සං�ලකිය යුතුය. නමුදු පරිකHපනය තුළ දී �බඩ� වී ඇති ද�නු' දත්ත න� රූට� හැ� �:හැ අනු� යථ��ත් කිරීමක් (Adjustment) සිදු ඡේK. එඡේස්ම ම�ය�� හැ� න� උපකHපන මත පිහිට� න� ද�නුම නිර්ම�ණය කිරීමක් සිදු ඡේK. ඡේබ�ඡේහැjවිට සං�හිත හැ� කල� නිර්ම�ණ�ල දී ම�නසික ස්�භා��ය හුරූ� වී ඇත්ඡේත් ඡේම�ළඡේ� ප�තින දත්ත ය' ම�ය��කට අනු� දත්ත කJමික� ඡේපළ ��ස්වීමකටය. ඡේ' ම�ය�� න' සං�බ&ඡේ�න් මුළුමනින්ම ඡේත�රූ වූ හුදු මන·කHපිතයක්ම ඡේන� ඡේK. සං�බ&� හැ� මුසුවූ �ති ස්�භා��යකි. පරිකHපනය ප�� ද�නුමට අයත් ය. එඡේමන්ම එය මනසං තුළ බිහි�න ද�නුමකි. හුඡේදක් ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් ලබ��ත් දත්ත

212

ඇසුරින් පසු අ�ස්ථ��ක දී ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් පරිබ�හිරූ� මනසං තුළම නිර්ම�ණය �න න� ද�නුම පරිකHපනය නමින් හැ�ඳින්ඡේK.115

ද�නුම යනු මනසං ඇසුරින් නිර්ම�ණය �න්නක් �න බ�වින් ද�නුම මනඡේස්ම නිර්ම�ණයක් බ� ද පිළි��නීමට සිදු ඡේK. ද�නුමට ඡේ��ඩන�� ��නීමට අ�ශ්‍ර ඡේබ�ඡේහැj සං�ධක බ�හිරූ පරිසංරූය ඇසුරින්ම උකහැ� �න්න� බ� සං�බ&�කි.නමුදු අ�සං�න වි�qහැඡේ� දී ද�නුම නිර්ම�ණය �නුඡේ� මනසං තුළය. එහි දී ම�නසික �ති ලක්ෂණ හැ� අනන ත�� ප�හැ�දිලි� පQක�ශ්‍රයට පත් ඡේK. මිනිසං� විසින් නිර්ම�ණය කරූ ඇති ඡේබ�ඡේහැj ඡේද්�ල මිනිස් ම�නසික �ති ලක්ෂණ�ල ය' ය' ඡා�ය��න් පිළිබිඹු �නුඡේ� එබ�විනි. ඡේමහිදී මිනිසුන් ඡේබ�ඡේහැjවිට මුළ��ට පත්�න ස්ථ�නයක් න' මනසං විසින් ඡේ��ඩන�� �නු ලබන ද�නුම මඟින් සං�බ& යථ�ර්ථය පිළිබිඹු �න බ�යි. බ�හිරූ පරිසංරූය අර්ථකථනය කරූ�නු ලබන හැ�ඩය අනු� බ�හිරූ පරිසංරූය ඇසුරින් ලබ� �න්න� ද�නුම විවිධඡේK.ඡේ' ද�නුම බ�හිරූ පරිසංරූය පිළිබඳ සං�බ& ද�නුමක් ඡේන��, සං�බ&� ඇසුරින් අර්ථකථනය කරූ�න්න� අනුරූ��ක් පමණක් බ� ද �ටහැ� �ත යුතුය.

නිදසුනක් ඡේස් හැරි අඩක් ජාලය පිරූවූ වීදුරූ��ක් ඔබ ඉදිරිඡේ� ඇත�යි සංලකන්න. එවිට ඔබට ඒ වීදුරූ�� ඡේපඡේනන ආක�රූය අනු� ඔබ එය අර්ථකථනය කරූ �න්න� ස්�රූ&පය ඡේ�නස්ය. ධන�ත්මක හැ�ඩඡේ� ම�නසික මට්ටමක් ඇති ඡේකඡේනකු න' ඒ වීදුරූ�� හැරි අඩක් ජාලඡේයන් පිරූ වූ වීදුරූ��ක් ඡේලසං දකිනු ඇත. සං�ණ�ත්මක ම�නසික මට්ටමක් ඇති අඡේයකුට එය ඡේපඡේනනුඡේ� හැරි අඩක් ජාලඡේයන් හිස්වුණු වීදුරූ��ක් ඡේලසංය. ස්පර්ශ්‍ර �න පරිදි ළ� සිටින ඡේදඡේදඡේනකුඡේ� මුහුණු ඡේදකක ඉදිරිපසං දර්ශ්‍රනයක් ඇසං ��ඡේටද්දී එය මH බඳුනක් ඡේලසංට ද�කිය හැ�කි අයද සිටිති. මින් ප�හැ�දිලි �නුඡේ� අපට ල�ඡේබන ද�නුම හැ� සං�බ&� අතරූ ය' පරූතරූයක් ප�තින බ�යි. විවිධ අයඡේ� ම�නසික ඡේපlරූ�ෂ සං�ධක අනු� ඉන්ද්‍රිය�නුසං�රූඡේයන් ල�ඡේබන ද�නුම හැ� සං�බ& ඡේලjකය අතරූ පරූතරූය කJමික� අඩු��ඩි විය හැ�කි ය. ඉන්ද්‍රියන් මඟින් බ�හිරූ ඡේලjකඡේ� අරූමුණු උකහැ� ��නීඡේ'දී පමණක් ඡේන�� එඡේලසං උකහැ� �න්න� ලද ද�නුම ඡේම�ළය විසින් අර්ථකථනය කිරීඡේ' දී ප�� ද�නුම විවිධ අ�ස්ථ��ල සංස්කරූණය වීමකට ලක්විය හැ�කි බ� ද�න ��නීම ��ද�ත්ය.

ඡේ' අනු� ය'කිසි ඡේදයක් පිළිබඳ� යඡේමකුට ඇති ද�නුඡේ' විවිධ පරූ�සං ඇති විය හැ�කි බ� ප�හැ�දිලිය. එඡේස්ම ල�බූ ද�නුම වු� ද අ�ස්ථ�නූකූල� ඡේ�නස්වී'�ලට ලක් විය හැ�කි ය. ඡේමය න� ද�නුම ඡේ��ඩන�ඟීඡේ' ක�ර්යඡේ� දී ඉත� ��ද�ත් �න මූලධර්මයකි. ඡේ�නස් වීම න� ද�නුම ඡේසං�ය� ය�ඡේ' එක්තරූ� පQබල ප�තිකඩකි. ඡේ�නස්වීම ඡේන� තිබිණි න' න� ද�නුමක් ඡේන� ප�තිනු ඇත. ද�නුම සං'ඡේප්‍Qෂණයවීඡේ' දී ඒ ද�නුම නිරූතුරූ�� ය��ත්ක�ලීනවී'�ලට ලක් ඡේK.116

ද�නුම නිසං� ම�න� චාර්ය� ඡේ�නස්වී'�ලට බඳුන් ඡේK. චාර්ය�ඡේK සිදු�න ඡේ�නස්වීම ද�නුම ඡේ��ඩ න�ඟීඡේ' ක�ර්යය තුළ නිරීක්ෂණය කළ හැ�කි සුලබ

213

සිදුවීමකි. ඉඡේ�නීම යනු ම�න� චාර්ය�ඡේK සිදු �න සුවිඡේශ්ෂී ඡේ�නස්වී'බ� අධ �පන මඡේනj විද �ඡේK සංඳහැන් �නුඡේ� එබ�විනි. චාර්ය�� තුළ සිදු �න සං&ම ඡේ�නසංක්ම ද�නුම සං'ඡේප්‍Qෂණය වීම නිසං�ම ඡේන� සිදු ඡේ�තත්, ද�නුම නිසං� චාර්ය�ඡේK ඇති �න ඡේ�නසං ඉත� පQබල ඡේ�නසංක් බ� ද�ක්විය යුතුය. ආකHප යනුද ද�නුම සං'ඡේප්‍Qෂණඡේ� එක්තරූ� ලක්ෂණයකි. ඡේ' අනු� ද�නුම ල�බීමට සංම��මී� පුද්�ල ආකHප සංකස්වීමක්ද සිදු ඡේK. චාර්ය� ඡේ�නස්වීම ක�යික ඡේ�නසංකි. ආකHප ඡේ�නස්වීම ම�නසික ඡේ�නසංකි. ඡේ' මඡේනjක�යික ඡේ�නස්වීම යහැපත් අතට සිදු �නුඡේ� ද�නුම නිසං�ය. පත ඡේප�ත මඟින් ලබන ද�නුම පර්ය�ප්‍තිය ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේK. ද�නුඡේ' මූලිකම අ�ස්ථ�� පර්ය�ප්‍තියයි.

පර්ය�ප්‍ති ද�නුම එතරූ' ද�ඩි එHබ ��නීමක් ඡේන�ම�ති ඡේදයකි. මන්ද ඡේමබඳු ද�නුම ස්�කීය කරූඡේ�න ඡේන�ම�ති බ�විනි.ද�නුම ස්�කීය වීම යනු ද�නුම ප්‍ රූ�ඡේයjගික� භා�විත� කිරීම මඟින් �ඩ�ත් තහැවුරූ� කරූ ��නීමයි. එහිදී ද�නුම පිළිබඳ ඡේම�ළඡේ� ඡේ��ඩන�ඟී ඇති �:හැ ඡේපරූට තිබූ මට්ටමට �ඩ� ��ඹුරින් සංටහැන් වීමයි. එඡේස්ම ය'කිසි ද�නුමක් ස්�කීය කරූ ඡේන��න්න� ත�ක් එබඳු ද�නු' ඡේක�ටසංක් ප�තිනුඡේ� ඡේම�ළඡේ� ඡේන���ඹුරූ� ස්ථරූ ආශිUත� බ� �ටහැ��ත හැ�කි ය. ඒ ඡේකඡේස් වු�ද පර්ය�ප්‍තිය ද�නුඡේ' මුලික අ�ස්ථ��තුළ ඉත� ��ද�ත් ඡේමඡේහැයක් ඉටුකරූනු ලබයි. එන' හැ�කි ත�ක් විෂය කරූ�ණු පිළිබඳ පQම�ණ�ත්මක දත්ත සංමුද�යක් මනසංට උරූ���නීමට පර්ය�ප්‍තිය ඉ�හැH ඡේK. පසු ක�ලයක දී අද�ළ විෂය පQඡේද්ශ්‍රය පිළිබඳ �ඩ� පQවීණ ද�නුමක් ල�බීමට ඉ�හැH වියහැ�කිවූ ඡේද් සියHල උකහැ���නීමට පර්ය�ප්‍තිය නිසං� ඉඩකඩ ල�ඡේR. ඒ නිසං� පර්ය�ප්‍තිය ඉඡේ�නීඡේ' දී ��ද�ත්ය. ඉඡේ�නීම යනු යමක් පිළිබඳ ඇති කරූ �නු ලබන මූලික හුරූ��කි. ඡේ' හුරූ�� මුලික අ�ස්ථ�ඡේK දී ලබ� �ත හැ�කි�නුඡේ� පර්ය�ප්‍තිය ඇසුරිනි. ද�නුම සංටහැන්කරූ ත�බීම පිණිසං භා�විත� �නුඡේ� ඡේප�ත්පත්බඳු ඡේද්ය. නූතනඡේ� ලබ� ඇති ත�ක්ෂණික දියුණු� මත ඒ සංඳහැ� විවිධ ඡේද් උපඡේයjගී ඡේK. සංයුක්ත ත�ටි (CD,DVD), පරි� ණක ද�ඪ ත�ටි (Hard Disk),ප&න් මතක ත�ටි (Pen

Drives), ජා�ම අන්තර්ජා�ල (Dongle), මතක චීප (Memory Chips), මතක පතුරූ� (Memory Card), ෆ්ඡේල�ෆි ත�ටි(Floppy Disk)ආදී ඕන&ම පQම�ණයක දත්ත සංටහැන් කිරීඡේ' උපකරූණ විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් ත�ක්ෂණික ද�නුම නිසං� ම�න� සංම�ජායට ල�බී තිඡේR. මිනිස් මනසං ද දත්ත සංටහැන් කිරීඡේ' උපකරූණයක් ඡේලසං සං�ලකූ විටදී මිනිස් මනසංට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� ඡේමබඳූ උපකරූණ�ල ධ�රිත�� ඡේන�ගිණිය හැ�කි තරූ' කුඩ� වු� ද ඡේ' උපකරූණ�ල ��ද�ත්කම නූතන සංම�ජායට �ඩ�ත් තදින් ද�ඡේන්.117

ආදී ක�ලීන�ම�න� සංම�ජාය තුළ ප��තිඡේ� මුදH හැ� ඡේ��ඩන�ඟිලි ��නි ඡේභාlතික වූ සං'පත් පQ��ධනය (Capital Investment) ඡේලසං සං�ලකූ යු�යකි.

නමුදු �ර්තම�නය �නවිට ඡේ' ආකHප�ල සං&ඡේහැන ඡේ�නසංක් සිදු වී තිඡේR.

මන්ද අද �නවිට පQ��ධනය ඡේලසං ම�න� සංම�ජාය සංලකනු ලබනුඡේ� මුදH ඡේහැj ඡේ��ඩන�ඟිලි ��නි ඡේභාlතික සං'පත් ඡේන�� ද�නුමයි. ඡේ' අනු� ද�නුම ප්‍

214

රූ��ධනය ඡේලසංට නූතන සංම�ජායතුළ සං�ලඡේක්. ම�න� සංම�ජාය කJමික� සං�ර්ධනයවීඡේ' දී ඊට සංරිලන ඡේලසං ආකHප �ශ්‍රඡේයන් පරි�ර්තනයක්ද සිදු වී තිඡේR. ඡේ' අනු� මුදH හැ� ඡේ��ඩන�ඟිලි ��නි ඡේභාlතික සං'පත් ළ�� කරූ�ත හැ�කි මුලික ඡේම�ලමක් �න ද�නුම ඡේකඡේරූහි නූතන ම�න�ය�ඡේ� අ�ධ�නය ඡේය�මුවී තිඡේR. ඡේ' යටඡේත් සං�ර්ධනය වූ රූට�ල ද�නුම ඇති ම�න� සං'පත ඡේසංසු කිසිදු ඡේභාlතික සං'පතකට �ඩ� අ�ය කිරීමකට බඳුන් �න බ� දක්නට ල�ඡේR. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� �ඩ�ත් ඒ අශ්‍රයට අභි ඡේප්‍Qරූණය ලබ� ස්�කීය ද�නුම,ආකHප හැ� කුසංලත� සං�ර්ධනයට මිනිසුන් උත්සං�හැ�න්ත වීම එබඳු රූට�ල සුබල සිදුවීමකි. එහි අරූමුණු න' ද�නුම ඇති පුද්�ලය�ට නිසි කළමන�කරූණය තුළින් සියළු ඡේභාlතික ඡේද් ළ�� කරූ�ත හැ�කිවීඡේ' පරූම�දර්ශ්‍රය අනු� කටයුතු කිරීමට එබඳු රූට�ල ��සියන්ද ඡේපළඹී සිටිමයි. ද�නුම යනු ත�ම යථ�ර්ථය බ�ට පරි�ර්තනය ඡේන�වූ දත්ත සංටහැන් සංමුද�යකි. ද�නුම ඡේකදිනකඡේහැj යථ�ර්ථය බ�ට පත් වීඡේ' දී අ�ශ්‍ර සියළුම උප�� ඒ තුළම අඩගුවිය යුතුය. කියවීම ද�නුම ල�බීඡේ' එක් ම�කි.ඒ නිසං� කියවීඡේමන් මිනිසං� සං'පූර්ණඡේK යන පිරූ�ළ ඡේ��ඩන�ඟී තිඡේR. ඡේමහි අරූ�ත න' කියවීඡේමන් ල�ඡේබන ද�නුම තුළ පසු ක�ලයක දී පQ�ඡේයjගික බ�ට පත්කරූඡේ�න ජීවිතය සං�ර්ථක කරූ ��නීමට ඉ�හැH�න සියළු ඡේද් කියවීමතුළ අන්තර්�ත �න බ�යි. පර්ය�ප්‍තිය ඡේලසං දක්�� ඇත්ඡේත් ද කියවීමතුළින් ලබන ද�නුමයි. ඒ නිසං� පර්ය�ප්‍තිය තුළින් ලබන ද�නුම තුළ ද ඇත්ඡේත් ජීවිතය ඡේ��ඩ න�� ��නීමට අ�ශ්‍ර මූලික සංටහැන් ඡේ��න්නයි. පසු ක�ලීන� එම ද�නුම පQ�ඡේයjගික� භා�විත� කිරීම තුළින් තම� අභිමත ඕන&ම ක�ර්යයක් සං�ර්ථක� ඉටු කරූ �ත හැ�කි බ� ම�න�ය�ට අ�ඡේබjධ ඡේ�ත්ම ම�න� සංම�ජාය �ඩ�ත් පර්ය�ප්‍තිය ල�බීම පිණිසං ඡේය�මු වූ බ� සං�ලකිය හැ�කි ය.118

යඡේමකු ලබන පර්ය�ප්‍තිඡේ� අන්තර්�ත�නුඡේ� ත�ම යථ�ර්ථයක් බ�ට පත් කරූ �නු ඡේන�ල�බූ ද�නුමයි. එහි පQ�ඡේයjගික ඡේලසං කිJය�ත්මක කරූ�ත යුතුවූ පQතිපත්ති සංඳහැන් ඡේK. එම පQතිපත්ති �ලට අනු� කටයුතු කරූ අ�ඡේබjධ කරූ�ත යුතු පරූම�ර්ථද එහි අන්තර්�තය. ඡේ' සියළු ඡේද් පර්ය�ප්‍තිය තුළ අන්තර්�ත �නුඡේ� පQ�ථමික දත්ත සංටහැන් �ශ්‍රඡේයනි.

කිසිය' භා�ෂ��ක අක්ෂරූ �ශ්‍රඡේයනි. එම අකුරූ� භා�ෂ�ඡේK � �කරූණ නීතිරීති �ලට අනු� සංවිධ�න�ත්මක ඡේපළ �ස්�� අ�ශ්‍ර අදහැස් ඉදිරිපත් කිරීම මඟින් ඡේසංසු අය ඡේ�ත සංන්නිඡේKදනය ඡේකඡේර්. පර්ය�ප්‍තිය සංවිධ�න�ත්මක� ඡේපළ �ස්�� ඇති ඡේ' අක්ෂරූ කියවූ විට යඡේමකුට �qහැණය කරූ��නීමට හැ�කිය�� ල�ඡේබනුඡේ� සංමස්ත අදහැඡේසංන් 10%ට �ඩ� අඩු අර්ථයකි. එම අක්ෂරූ ඡේපළ �ස්�න්න� වූ පුද්�ලය� අද�ළ කරූ�ණ පිලිබඳ ලබ� ඇති ද�නුම ඡේහැj අ�ඡේබjධය ද ඊට ඉ�හැH ඡේK. ඡේමම ද�නුම ඡේද�න, ඡේත �න, සිK �න ආදී �ශ්‍රඡේයන් අනුකJමික ඡේස් විවිධ ප�ර්ශ්‍ර� කරූ� සංන්නිඡේKදනය වීඡේ' දී ප�තින සං�බ& ද�නුමින් සං'ඡේප්‍Qෂණය �නුඡේ� ඉත� සුළුතරූ ඡේක�ටසංක් බ� මින්

215

ප�හැ�දිලිය.119 නමුදු පර්ය�ප්‍තිය වු�ද හැ�කි ත�ක් එහි නි��රූදිම අර්ථය පඡේරූස්සංමින් කිය�� ඡේත්රූ�' ඡේ�න ඡේසංසු අයට ඉදිරිපත් කරූන්ඡේන් න' ඡේබ�ඡේහැj දුරූට සං�බ& ද�නුමට හැ�කි ත�ක්ම ආසංන්න ස්�රූ&පඡේයන් අන යන් ඡේ�තට සං�ර්ථක� එය සංන්නිඡේKදනය කිරීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR. ඒ ඡේකඡේස් වු�ද අක්ෂරූ වින �සංය, භා�ෂ��, � �කරූණය, සං'මත භා�ෂ� රූට�, යළි යළි පිටපත් කිරීඡේ'දී සිදු විය හැ�කි ඡේදjෂ, පුනරූ�ක්ත, සංජා�නන ��ටළු ආදී ඡේද්�ල බලප&මට නතුවීම නිසං� සං�බ& ද�නුමක් වු�ද ඡේද�න, ඡේත�න ප�ර්ශ්‍ර� ඡේ�ත සංන්නිඡේKදන කිරීඡේ'දී වික�ති වීමකට ලක්වීම ස්�භා��යකි. ඡේ' අනු� ක�රූ ද�නුමක් වු� ද හුඡේදක් පරූ'පරූ� �ණන��ක් තිස්ඡේස් ප�ත්�� ��නීඡේ' දීද ය' ඡේ�නස්ක'�ලට ලක් �න බ� අපට පිළි��නීමට සිදු ඡේK. ලිඛිත සංන්නිඡේKදනඡේයහි දී ඡේ' ඡේ�නස්ක' ඇති�නුඡේ� අඩු මට්ටඡේමනි. නමුදු ��චික සංන්නිඡේKදනඡේයහි දී ඡේ' ඡේ�නස්ක' ඉත� බහුල� ඇති විය හැ�කි ය. මන්ද මුඛ්‍ය පරූ'පරූ��ත� ප�මිණිඡේ' දී ඡේකතරූ' එය පිරිසිදු� ප�ත්�� ��නීමට ඡේ�ඡේහැසංක් දරූනුල�බු�ද නියම අදහැසං සංන්නි ඡේKදනය වීමට �ඩ� අත්තඡේනjමතික ඡේද් ඒතුළ ��Rවීඡේ' ��ඩිඅ�ස්ථ��ක් ඇති බ�විනි. ඡේ' නිසං� යමක් මුඛ්‍ය පරූ'පරූ��ත� කඩප�ඩමින් ආරූක්ෂ� කරූ��නීමට ඡේ�ඡේහැසීමට �ඩ� එය ලිඛිත ම�ධ යට හැරූ�� ආරූක්ෂ� කරූ ��නීමට පQයත්න ද�රීම �ඩ� පQශ්‍රස්ත ක�ර්යයක් බ� �ටහැ��ත හැ�කි ය.120

යමක් කිය�� හුඡේදක් කටප�ඩ' කිරීමකින් ඡේත�රූ� එහි අදහැසං මතක තබ� �තඡේහැ�ත් කH�ත වු�ද, �චාන�ල ඡේත්රූ�' ක�ල�නුරූ&ප� ඡේ�නස්වු�ද අදහැසං සිඡේත් ප�තින බ�වින් ය' ද�නුමක ඇති මූලික ස්�රූ&පය පහැසුඡේ�න් ඡේ�නස් ඡේන� ඡේK. නමුදු යමක් නිසි �ටහැ� ��නීමකින් ඡේත�රූ� හුඡේදක් එහි ��R� ඇති අක්ෂරූ රූට�� පමණක් කටප�ඩ' කරූ ධ�රූණය කරූ ��නීඡේ' දී ඡේම�ළය එහි අන්තර්�ත වූ අදහැසං පිළිබඳ සංකීJය අ�ඡේබjධයක් ල�බීමට �&ය' ඡේන� ඡේකඡේර්. ඡේමහිදී සිදු�නු� ��ර්ත� හැ�ඩතල යටඡේත් සංටහැන්වූ ලියවිHලක අක්ෂරූ රූට�� මතක තබ� ��නීම පමණි. ම�න�ය�ඡේ� ම�නසික කිJය� �ළිය මීට �ඩ� ඡේබ�ඡේහැj ක�ර්යක්ෂම හැ� ඵලද�යී අයුරින් භා�විත� කළ හැ�කි ය. එඡේස්ම ඡේ' නිසං� එහි අන්තර්�තය පිළිබඳ බුද්ධිමය විමසිHලක නිරූතවීමට අ�ක�ශ්‍ර මඳ ඡේK. යමක් ධ�රූණය කරූ ��නීමට පූර්ණ අ�ධ�නය ඡේය�මුකිරීම නිසං� විචා�රූ පූර්�ක� සිත� බ�ලීමට ඡේන� ඡේපළඡේË. එඡේස්ම මනඡේස් ඉත� විශ්‍ර�ල ඉඩකඩක් මතකය �බඩ� කරූ ��නීමට ඡේයදවීමත්,

�රින් �රූ එඡේස් �බඩ� කරූ �ත් මතකය යළි සිහි ක�ඳ�� ආ�ර්ජානය කරූමින් ආරූක්ෂ� කරූ ��නීමට කටයුතු කිරීමත් නිසං� අන්තර්�තය ස්��ධීන ඡේලසං සංලක� බ�ලීඡේ' අ�ස්ථ�� ම�හැ�රී යයි. නමුදු එද� ප��ති සංම�ජා ආර්ථික පසුබිම මත එබඳු ඡේද් �ල නිරූතවීඡේ' අ�ශ්‍ර ත�� මතු� තිබිණ.

මන්ද �qන්ථ රූචාන� කිරීම, ලිඛිත කටයුතු�ල නිරූතවීම ආදී ඡේද් සංඳහැ� භා�විත� කළහැ�කි සුදුසු අමුද්‍ර� �ල හි�ත��යක් ප�තිනි. මන්ද පුරූ�ණඡේයහි දී ඡේප�ත් පත්ද එතරූ' සුලබ ඡේන�වීය.කඩද�සි ඡේස් පුරූ�ණඡේ�දී භා�විත� කරූන

216

ලද්ඡේද් හුඡේදක් වියළ��ත් තHඡේක�ළ එකතුඡේක�ට මිටි �ශ්‍රඡේයන් බ�ඳ සංකස් කරූ ��නීඡේමනි. ඡේමඡේස් වියළ� පද'ඡේක�ට සංකස් කරූ �නු ල�බූ තHඡේක�ළ මිටියක් එකල පුස්ඡේක�ළ ඡේප�තක් ඡේලසං � �හැ�රූවිය. තHඡේක�ළ ලබ� ��නීම, ඒ�� සුදුසු ඡේලසං පද' කරූ වියළ� සංකස්කිරීම, පන්හිඳ භා�විත�කරූ එය මත අකුරූ� සංටහැන් කිරීම,යළි කළුම�දීම, ආරූක්ෂ� කිරීමත්,කHප���ත්මත් සංඳහැ� ඡේතH �ර්� ��Hවීම, තHඡේක�ළ එකට තබ� ඡේප�ත් ක'බ� �ශ්‍රඡේයන් ලී �ලින් ආ�රූණයක් ඡේය�ද� ඡේප�ත් �ශ්‍රඡේයන් සංකස්කරූ නූHඡේය�ද� ��ට�සං� ත�බීම ආදී කටයුතු සංඳහැ� විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් පුස්ඡේක�ළ ඡේප�තක් �ශ්‍රඡේයන් පිළිඡේයළි කිරීඡේ' දී කිරීමට සිදු වී තිබිණ. ඡේ'�� සංඳහැ� �ශ්‍රඡේයන් මිනිස් ශ්‍රUමය වු�මන� වීම හැ� ඒ සංඳහැ� ද�ඩි ඡේ�ඡේහැසංක් �ත යුතු වීම ��නි කරූ�ණු නිසං� එකල අද ඡේමන් සුලභා� ඡේප�ත්පත් පQක�ශ්‍රයට පත් කිරීම දුMකරූ විය. නූතනඡේ� දී න' එක ඡේප� තක පිටපත් 10 000 ක් ��නි විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් මුද්‍රණය කිරීම සංඳහැ� නවීන මුද්‍රණ�ල ත�ක්ෂණය භා�විත�ඡේක�ට ය�න්තිNක� ඒ සියළු කටයුතු කඩිනමින් හැ� පහැසුඡේ�න් ඉටු කරූ �ත හැ�කි ය. පරි�ණක ත�ක්ෂණය ආශිUත� ඇසංට පිQයමන�ප ඡේපනුමක් ඇති�න පරිදි ඉත� සුමට ඡේලසං මුද්‍රණය කරූ �ත හැ�කි ය. නමුදු ඡේමරූට අතීතඡේ� දී පුස්ඡේක�ළ ඡේප�තක් පිටපත් කරූ ��නීමට වු�මන� වූ විට විශ්‍ර�ල �&යමක් දරූ� ඒ ක�ර්යඡේයහි නිරූතවිය යුතු වින. ඒ ක�ර්යය වු�ද අද ඡේමන් මුද්‍රණ�ල යන්තN කිJය�කරූ�ඡේ�කු ල�� මුද්‍රණ යන්තNයක් කිJය� කරූ ය�න්තිNක� මුද්‍රණ පිටපත් මුද්‍රණය කරූවීමට �ඩ� දුMකරූ විය. එකල පුස්ඡේක�ළ ඡේප�ත් පිටපත් කිරීඡේ' ක�ර්යඡේයහි නිරූත වූඡේ� ඒසංඳහැ� මන� ද�නුමක් ල�බූ පQවීණ විද්�ත් පිරිසංකි. ඡේබ�ඡේහැjවිට එකල ගිහි සංම�ජායට �ඩ� ප�විදි සංම�ජාය බහුශ් රැත විද්�ත් පිරිසංක් විය. ආ�මික ද�නුම ඉත� ඉහැළින් ලබ� තිබුඡේණ් ඡේබlද්ධ යති සංම�ජාය පමණි. ඡේ' අනු� පුස්ඡේක�ළ රූචාන� කිරීඡේ' කටයුත්ත ඉටුකරූන ලද්ඡේද් පුස්ඡේක�ළ �qන්ථ පිටපත් කිරීඡේ' කල�� මන�� දත් භික්ෂූන්�හැන්ඡේස් නමක විසින්ම දි�� රූ�තිN ඡේ�ඡේහැසං ඡේන�බල� ඡේ�ඡේහැසංවීම තුළිනි. ඡේ' අනු� එක් පුස්ඡේක�ළ ඡේප�තක් පිටපත් කිරීම දින, ම�සං, �සංරූ �ණනක් තිස්ඡේස් දි�� රූ�තීN ඡේන�බල� මහැත් ඡේ�ඡේහැසංක් දරූ� කළ යුතු අතිශ්‍රය බ�රෑරූ�' ක�ර්යයක් වී තිබිණ.ඡේ' ඡේdතු� නිසං� එකල පුස්ඡේක�ළ ඡේප�තක අන්තර්�ත� ඇති ධර්මය කට ප�ඩමින් ප�ත්��ඡේ�න ප�මිණීම එකල ප��ති සංම�ජා පසුබිම අනු� �ඩ� පහැසු,ඵලද�යී වූ ඡේදයක් විය. ඡේ' ඡේdතු� මත භා�ණක පරූ'පරූ� මඟින් එක් එක් පිටකයන්ට අයත් පුස්ඡේක�ළ ඡේප�ත් කට ප�ඩමින් රැක ඡේ�න ප�ත්�� ඡේ�න ය�මට ��බල� ��නීම එකල ප��ති සංම�ජා අ�ශ් යත��යකි.121

ඡේමම සංම�ජා අ�ශ්‍ර ත��ය නිසං�ම එකල ඡේබ�ඡේහැjවිට යමක් විචා�රූ පූර්�ක� �ටහැ� ��නීමට �ඩ� අ�ශ්‍ර � තිබුඡේණ් ආරූක්ෂ� කරූ සුරූක්ෂිත� �බඩ� කරූ ��නීඡේ' අ�ශ්‍ර ත��යකි. ඡේ' නිසං� එකල රූචිත ක�ති�ල ප�� ප්‍ රූධ�න අරූමුණ වී තිබුඡේණ් යමක් ඇසූ ස්�රූ&පඡේයන්ම අක්ෂරූබ�ට

217

පරි�ර්තනය කරූ හැ�කිත�ක් එහි ඡේපlරූ�ණික හැ�ඩය සුරූක්ෂිත �න පරිදි ��චික ඡේහැj ලිඛිත කJමයකට ආරූක්ෂ� කිරීම පමණි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� යමක ඡේපlරූ�ණික ස්�රූ&පය ආරූක්ෂ� කිරීමට ඡේපරූ විසූ යති සංම�ජාය �&ය' කළබ� තිNපිටකයට රූචාන� කරූන ලද අට්ඨාකථ�, ටීක�, ටිප්‍පණි, ඡේකjෂ �qන්ථ ආදී ලිඛිත සං�හිත යට අනු� සං�ලකිය හැ�කි ය. ඡේමය එකල ප��ති ආ�මික හැ� සංම�ජා අ�ශ්‍ර ත��යක් බ�වින් එය නි��රූදි බ� එකල විසූ යති�රූයන් �හැන්ඡේස්ල� හැ� සං�ම�න ජානත�� විශ්��සං කළහැ. ඡේමහි දී විචා�රූ පූර්�ක ඡේලසං සංලක� බ�ලීඡේ' අර්ථය ඡේ' කිJය�� ඡේහැළ� ද�කීම ඡේන��න බ� ක�රූ�ණික� සං�ලකිය යුතුය.ඡේ' කිJය� පිළිඡේ�ත ඡේන�ම�ත්ඡේත් වී න' අද අපට තිNපිටකය ද�ක ��නීමට�ත් ඡේන�ල�ඡේබනු ඇත.ඡේමකල ඡේපරූ ඡේමන් තිNපිටක ධර්මය සුරූක්ෂිත� ප�ත්�� ��නීඡේ' දී ඡේපරූ ඡේමන් ඒ සංඳහැ� අධික ඡේ�ඡේහැසංක් ද�රීමට සිදු ඡේන� ඡේK. මන්ද අද නවීන ත�ක්ෂණික දියුණු� නිසං� පරි�ණක�ත කළ තිNපිටකය අන්තර්ජා�ලඡේ� ඡේ�R පිටු,ද�ඪ ත�ටි, සංයුක්ත ත�ටි ආදී �ශ්‍රඡේයන් පරිශීලනය කිරීඡේ' පහැසුක' තිඡේR. එඡේස්ම මුද්‍රණය ත�ක්ෂණය භා�විතඡේයන් ඇණවු' කළ ඡේම�ඡේහැ�තකින් අ�ශ්‍ර ඕන&ම ප්‍ රූම�ණයකින් තිN පිටකයට අද�ළ ඡේප�ත් සියHලම වු�ද විහැ�රූස්ථ�නයට ඡේහැj නි�සංටම ඡේ�න්�� �ත හැ�කි ය. ඡේපරූ දී පුස්ඡේක�ළ ඡේප�ත් සියHල �බඩ� කරූ ත�බීමට ඉත� විශ්‍ර�ල ඉඩකඩක් අ�ශ්‍ර වු�ද අද පසු'බිඡේ� දම� ඡේ�න ය� හැ�කි පරිදි සං�කසූ අට්ඨා කථ� සංහිත තිNපිටකයම ඉත� කුඩ� විද:ත් ප&නක් (Pen Drive) තුළ �බඩ� කරූ ඡේ�න ය� හැ�කි ය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ඡේ' යු�ඡේයහි ඡේ�ඡේසංන ජානත��ට පර්ය�ප්‍තිය සං'බන්ධඡේයන් ප�රූණි ක�ල සීම�� තුළ තිබූ දුMකරූත� අපහැසුක' කිසි�ක් න�ත. ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න් තිබූ තිNපිටකය ඡේ' �න ඡේලjකඡේයහි ඡේබ�ඡේහැj පQධ�න භා�ෂ��ලට පරි�ර්තනය වී තිඡේR. අද � �හැ�රූ සිහැල භා�ෂ��න් මුළු ප�ලි තිNපිටකයම පමණක් ඡේන�� අට්ඨාකථ� ප�� කියවීමට හැ�කිය�� ල�බී තිඡේR. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ඡේපරූදී යති සංම�ජාය තුළ පමණක් සීම�වී ප��ති තිNපිටක ද�නුම අද කිසිදු ඡේ¤දයකින් ඡේත�රූ� ගිහි සංම�ජාය තුළ ද නිදහැඡේස් සංසංරූණය ඡේ�මින් තිඡේR. ඡේමහි ඡේහැ�ඳ ඡේමන්ම නරූක ප�තිකඩ ද තිඡේR. තිN පිටක දහැම ගිහි ප�විදි කිසිදු ඡේ¤දයක් න�ති� ඉඡේ�නීමට හැ�කිය�� සං�ලසී තිබීම ඡේමහි දක්නට ල�ඡේබන ඡේහැ�ඳ ප�තිකඩකි.

එහිදී ය' ය' පQ�ඡේයjගික ��ටළු නිසං� ප�විදි සංම�ජායට පQඡේKශ්‍ර වීමට අ�ක�ශ්‍ර ඡේන�ලද, එඡේහැත් නිර්මල බුදු දහැම ��ඹුරින් අධ යනය කිරීඡේ' අ�ශ්‍ර ත�� ද�ඩි� ඇති ගිහි පිරිසංට සිය ධර්ම අ�ශ්‍ර ත�� සංත�ප්‍ත කරූ ��නීමට ඡේ' මඟින් අ�ක�ශ්‍ර සං�ලසීම ඉත� ��ද�ත් ක�ඡේලjචිත ක�ර්යයකි.122

ඕන&ම අඡේයකුට තිNපිටක දහැම පහැසුඡේ�න් පරිශීලනය කළ හැ�කි වීඡේ' අන්තරූ�ය න' යටි අදහැස් ඡේපරූද�රි� කටයුතු කරූන ඇත�' විෂම පුද්�ලයින්ට දහැම පහැසුඡේ�න් වික�තිකිරීමට අ�ස්ථ�� හිමි වීමයි. ඡේපරූ ක�ලඡේ� දී තිNපිටකය ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න් පුස්ඡේක�ළ ඡේප�ත්පත්�ල සුරූක්ෂිත� ප��තී ක�ලය තුළ යඡේමකුට තිNපිටක දහැම පිළිබඳ ද�න ��නීමට අ�ශ්‍ර න'

218

මුලින්ම යති සංම�ජායට පQඡේKශ්‍ර විය යුතු විය. පසු� ප�ලි භා�ෂ�� ගුරූ� ඇසුඡේර් හිඳ මන�� පQගුණකරූ, ඉන් අනතුරූ�� පුස්ඡේක�ළ ඡේප�ත්හි ලිය� වී ඇති ත් රිපිටක කිය��, අට්ඨාකථ� ඇසුරින් ඡේත්රූ�'�ත යුතුය. ඡේ' සං�'පQද�යික ක් රූමඡේKදයයි. ඡේමහි දී ය' අඡේයකුට තිNපිටක දහැම පිළිබඳ� පමණක් ඡේන�� ඡේÎරූ��දී සං'පQද�ය පිළිබඳ�ද මන�� ද�නුමක් හිමි ඡේK. ඡේමය පුද්�ලඡේයකු ශ්‍ර�ස්තීNය ශික්ෂණය ල�බීඡේ' ක�ර්යයට අනු�ත වීමකි. ඡේ' නිසං� ඡේමඡේස් දහැම පිළිබඳ මන�� ද�නඋ�ත් අඡේයකුඡේ� අතින් කිසිදු අ�ස්ථ��කදී දහැමට අනතුරූක් සිදු ඡේන� ඡේK. දහැඡේ' පිරිසිදු ප���ත්ම සංඳහැ� ඡේපරූ ක�ල�ල දී ඡේ' කJමඡේKදය අකුරූටම රැක ��නීම අත �ශ්‍ර කරූ�ණක් වී තිබුඡේණ් ඡේ'ඡේdතු� නිසං�ය. පර්ය�ප්‍තිය බුදුසංසුඡේන් පළමු අ�ය ඡේලසං සංලකන ලද්ඡේද් ඡේ' කිJය��ල පදනම පිරිසිදු තිNපිටක දහැම ආරූක්ෂ� කිරීමත්, අධ යනය කිරීමත් යන අ� ඡේදකම එක සංම�න ඡේස් ඡේ'මඟින් මන�� ඉටු වූ බ�විනි. එඡේස්ම සං�'පQද�යික කJමඡේKදය තුළ බුදු දහැම අර්ථකථනය කරූනුඡේ� අට්ඨාකථ��ල න �යය අනු�ය. එය අත්තඡේනjමතිය බ�හැ�රූ කරූ බුදු දහැ' පිරිසිදුබ� සුරූක්ෂිත කිරීමට ඉ�හැH විය. එකම න �ය�නූකූල සං'පQද�යකටඅනු� අර්ථ වි�qහැ කිරීම නිසං� විවිධ අයඡේ� වික�ති වූ අදහැස් පිරිසිදු බුදු දහැමට ඇතුළුවීම ��ළකිණ.මහැ රූහැතන්�හැන්ඡේස්ල� ඡේ� ක�ලඡේ� පටන් ප��තඑන ඡේÎරූ��දී ආචා�ර්ය ගුරූ�කුල සං'පQද�ය අනු�ම අර්ථකථන සං�පයීම මඟින් බුදු දහැඡේ' නිර්මල බ� ඉත� ඡේහැ�ඳින් ආරූක්ෂ� විය. ඡේමහිදී ක�ලනුරූ&ප� සිදු�න ක් රිය��ළියක් තිඡේR.එන' ක�ලය�ඡේ� ඇ�&ඡේමන් භා�ෂ��ක �චාන�ල හැ� අක්ෂරූ වින �සංඡේ� ය' ය' ඡේ�නස්ක' සිදු�න බ�ය.එයට සංම�නුප�තික� අර්ථකථ� සං'ප�දනය කළ බ�වින් ඡේමහිදී සිදු වූ හැ�නිය අ�ම කරූ ��නීමට හැ�කිය�� ඇති විය. එනමුදු ක�ලය�ඡේ� ඇ�&ඡේමන් සිදුවූ ඡේ�නස්ක' කළමන�කරූණය කරූ�නිමින් අ�ම කරූ ��නීමට මිසංක ඒ ඡේ�නස්වී' මුළුමනින්ම නතරූ කරූ ��නීමට ඡේ' මඟින් ඡේන�හැ�කි වූ බ�ද ඒ සංම�ම �ටහැ� �ත යුතුය.123

ප�ලි භා�ෂ��, ��� විද �ත්මක ස්�රූ&පය, අට්ඨාකථ� සං'ප�දනය ��නි විවිධ උපකJම තුළින් දහැම සුරූක්ෂිත කරූ��නීමට යති සංම�ජාය දක්�න ලද උනන්දු� හැ� ක�පකිරීම නිසං�ම අද දිනද පර්ය�ප්‍ති දහැම ඡේ' අයුරින් සුරූක්ෂිත� ප��තීම පිළිබඳ යති සංම�ජායට ඒ ඡේ�lරූ�ය හිමිවිය යුතුය. අද ත් රිපිටක දහැම න�ති ඡේ�ත�යි බිඡේයන් පුරූ�ණඡේ� දී ඡේමන් සුරූක්ෂිත� �බඩ� කරූ ත�බීමට පමණක්ම අ�ධ�නය ඡේය�මු කිරීම ඡේත්රූ�මක් න�ති ඡේදයක් වී ඇත්ඡේත් තිNපිටකට �බඩ� කරූ ත�බීමට ය�න්තිNක ඡේම�ල' තුළ අ�ශ්‍ර පහැසුක' සං�කසී ඇති බ�විනි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� නූතන සංම�ජාය ඡේබ�ඡේහැjවිට අ�ධ�නය ඡේය�මු කරූනුඡේ� තිNපිටක බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන���ල ��R වී ඇති ද�ර්ශ්‍රනික යථ�ර්ථය �ඩ�ත් සිය ජීවිතය සංමීප�න අයුරින් ඉස්මතු කරූ ��නීමටය. ඡේමය ඉත� පQඡේKශ්‍රමින් සිදු කළ යුතු ක�ර්යයක් වී තිඡේR.මන්ද බුදු දහැම ඡේ' �න අන්තර්ජා�තික� ලබ� ඇති කීර්ති න�මය, ජානපිQයත්�ය දඩමීම�

219

කරූ�නිමින් ඒ ඔස්ඡේස් විවිධ ල�භා පQඡේයjජාන ල�බීඡේ' පරූම�ර්ථඡේයන් ඡේ' ඡේ�ත ළ�න විවිධ පවිටු අදහැස් ඇති විෂම පුද්�ලයින් සංම�ජාඡේ� ඉත� බහුල� ඡේ�ඡේසංන බ�විනි. ඔවුන් ඡේබ�ඡේහැjවිට සිදු කරූනුඡේ� කුමක් ඡේහැj ඉත� ක්ෂණික අයුරින් ජානපිQය වීඡේ' යටි අදහැස් ඡේපරූද�රි� නිර්මල බුදු දහැම වික�ති කරූ සිය අත්තඡේනjමතික මත��ද පිරිසිදු බුදු දහැඡේ' ස්�රූ&පඡේයන් සංකස් කිරීමයි. ඡේමය අද �සං�තයක් හැ� පිළිලයක් ඡේලසං සංම�ජාය පුරූ� ඡේK��ත්� � �ප්‍ත වී තිඡේR. ඡේ' යටඡේත් ඇත�'විට විශ්‍ර�ල ජාන සංන්නිඡේKදන ම�ධ අනු�qහැයක් ප�� ඡේමබඳු පහැත් පවිටු පුද්�ලයින්ට හිමි� තිබීම ඉත� අ��සංන��න්ත ඡේදයක්බ� කි� හැ�කි ය. එයින් සුදුස්සං� ඡේක�න්වීම අධික වී තිඡේR. තිNපිටකය, තදනුබද්ධ ඡේබlද්ධ සං�හිත ය හැ� ප�ලි භා�ෂ�� ��ඹුරින් ඡේන�හැද�රූ�,සිහැල භා�ෂ� ඡේ�න් පමණක් පළ වී ඇති බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන��ල ස්�රූ&පය උපඡේයjගී කරූ�නිමින් ඒ�� වි�qහැ කිරීඡේ' දී හුඡේදක් අධ�න�q�හී� සිය අත්තඡේනjමතික මත��ද ධර්ම විශ්ඡේHෂණ ඡේලසං ඉදිරිපත් කරූමින් සංම�ජාඡේ� ��ඩිඋ�ත්කමක් න�ති පිරිසං පහැසුඡේ�න් මුළ��ට පත්කරූනබ� ප�හැ�දිලි� ඡේපනී යයි. සංම�ජාඡේ� ��ඩි ��ඩි ඉඩකඩක්ද හිමි�නුඡේ� නි��රූදි� ත් රිපිටක ධර්මය වි�qහැ කරූන පුද්�ලයන්ට ඡේන�� කුමක් ඡේහැj ඡේ�නස් ඡේදයක් සංන්නිඡේKදන ම�ධ තුළින් පQක�ශ්‍රයට පත් කරූ මිනිසුන්ඡේ� ආකර්ශ්‍රණය පහැසුඡේ�න් හැ� ඡේK��ත්� දින���නීමට සංමත් ද�කු'කළු රූ&පයක්, මිහිරි කටහැඬක් හිමි අයටම බ�ද ප�හැ�දිලි� දක්නට තිඡේR. ඡේ' නිසං� ඡේමකල ත් රිපිටක ධර්මය සං�ම�න සංම�ජාය තුළ ඡේබ�ඡේහැj ජානපිQය ප��තියද,ඡේබ�ඡේහැj විට එය ප�තිනුඡේ� ප��තිය යුතු වූ නි��රූදි ස්�රූ&පඡේයන් ය�යි අපට සං&හීමකට පත්වීමට ඡේන�හැ�කි ය. ඡේ' නිසං� සං�ම�න සං�ම�ජාය තුළ � �ප්‍ත� ප�තින බුදු දහැම හැ� විද්�ත් සංම�ජාය තුළ � �ප්‍ත� ප�තින බුදු දහැම යනුඡේ�න් තිNපිටක ධර්මඡේ� විවිධ හැ�ඩතල ප�� දක්නට ල�ඡේR. විශ්�විද �ල,

උසංස් අධ �පන ආයතන, ජා�ත න්තරූ සංවිධ�න, බහුශ්‍රU�ත විද්�තුන් ඇසුඡේර් ප�තින බුදු දහැඡේ' ද�ර්ශ්‍රනික ස්�රූ&පයට �ඩ� ඡේ�නස් බ�ල ජානපිQය ඡේම�ඩලයකින් සං�ම�න � �හැ�රික සංම�ජාඡේ� දී විද්�තුන් ඡේලසං ඡේන�සං�ලඡේකන පුද්�ල ඡේක�ට්ඨා�ශ්‍ර අතරූ බුදුදහැම � �ප්‍ත� ප�තී. ධර්ම සංන්නිඡේKදකයින් වු�ද බුදු දහැම සංන්නිඡේKදනය කරූනුඡේ� එකී සංම�ජා තරූ�තිරූම සංලක� බ�ද ප�හැ�දිලි� ඡේපඡේනන්නට තිඡේR. සං�ම�න ඡේප�දුජාන සංම�ජාය තුළ බුදු දහැඡේ' පර්ය�ප්‍තිය ඇත්ඡේත් ඡේHඛ්‍යන�තවූ ස්�රූ&පයකට �ඩ� ශ්‍රU�ණ,දර්ශ්‍රන ස්�රූ&පයකිනි. එඡේස්ම විද්�ත් සංම�ජාඡේ�දී බුදු දහැඡේ' පර්ය�ප්‍තිය බහුල� දක්නට ඇත්ඡේත් ඡේHඛ්‍යන�ත ස්�රූ&පයකින් බ� ද�ක�ත හැ�කි ය. එඡේස්ම විද:ත් ම�ධ මූල�ශ්‍රU, අන්තර්ජා�ලය ඇසුඡේර්ද විද්�ත් සංම�ජාය විසින් බුදු දහැඡේ' ඡේHඛ්‍යන�ත ස්�රූ&පය පිළිබඳද�ඩි ක�පවීමකින් පර්ඡේ�ෂණය කරූන බ� ප�හැ�දිලි� ඡේපඡේන්.124

3.5.ද�නුම හැ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය220

ද�නුම යනුඡේ�න් හැඳුන්�නුඡේ� ඡේම�ළඡේ� දත්ත සංටහැන්වීඡේ' කිJය��ළියයි.

ඇසං, කණ, න�සංය දි�, සංම හැ� මනසං යන ඉන්ද්‍රිය සංය මඟින් �නුලබන විවිධ ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණ දත්ත ඡේම�ළය ඡේ�තට ඡේ�න ය&ඡේ' කිJය��ලිය ස්න�යු තන්තු හැ� ඡේම�ළඡේ� රූසං�යනික ද්‍ර� මඟින් ඉටු කරූනු ල�ඡේR. ඡේම�ළ �:හැතුළ ඉන්ද්‍රීය කිJය�ක�රීත්�ය මඟින් ලබ��නුල�බූ දත්ත සංටහැන්වීඡේ' දී ඒ ද�නුම ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේK. ඡේ' අනු� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇතිවීමට ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්හි කිJය�ක�රීත්�ය නි��රූදි ඡේලසං තිබිය යුතු බ� මින් ප�හැ�දිලි ඡේK.

ද�නුම ලබ��නුඡේ� ෂඩ් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟිනි. ෂඩ් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟින් ලබ� �න්න� දත්ත ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය වීඡේමන් පසු� ඡේම�ළය එය හැඳුන� �නියි. ඡේමහි දී පූර්� ආකHප, ඡේම�ළඡේ� වෛජා� විද � සං�ක�ස්ම, සංසංරූ පුරූ�දු, කර්ම ඵල විප�ක පිළිබඳ ඡේම�ළඡේයහි රූසං�යනික �:හැ ඡේලසං ත�න්පත් වූ දත්ත සංටහැන්, රූ�චි අරූ�චික', මම ඡේ�ම�යි යන ද�Mටිය ආදි ඡේdතු �ල බලප&මද ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟින් ලබ� �න්න� ද�නුම සංම� එකතු ඡේK. ඒ නිසං� ඡේම�ළයට ල�ඡේබන සංඥා� දත්ත සංටහැන් නිසං� ඇති �න ද�නුම මඟින් ඡේලjකය සං&බ& ඡේලසංට අ�ඡේබjධ කරූ �ත හැ�කි ය�යි නිශ්චාය කිරීමට අපහැසුය. මන්ද ඡේ' ද�නුම පිරිසිදු ද�නුමක් ඡේන��න බ�විනි. විවිධ ආ�න්තුක කරූ�ණු නිසං� ෂඩ් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය අපිරිසිදු විය හැ�කි ය. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නයට අනිසි බලප&මක් කරූන ආ�න්තුක වූ කරූ�ණු ඉන් ඉ�ත්කරූ සිත පිරිපහැදු කිරීමකට ලක්කළ ඡේහැ�ත් ඇත�'විට පිරිසිදු ද�කීමක් ඇතිකරූ�ත හැ�කි�නු ඇත. පුහුදුන් සං&ම අ ඡේයකුඡේ�ම සිඡේත් ��ඹුරූ� ස්ථරූය තුළ මම ඡේ�ම�යි යන ආකHපය ඉත� තදින් ද�Mටියක් ඡේලසං නිදන්� ප�තී. ඒ නිසං� සං&ම සිතිවිHලක්තුළම ඡේ' ද�Mටිය ��R� ප�තී. ඡේමය දුරූ� කළ හැ�කින' අපට ඕන&ම ඡේදයක් පිළිබඳ� යථ�ර්ථ�� දී අයුරින්, යමක් ඇති සං�ටිඡේයන් ද�කීමට හැ�කිය�� තිඡේR. සිඡේතහි නිදන්� සිට සිත කිJය�ක�රී �න විට සං&ම සිතිවිHලක් ප�සං�ම මුසුවී ඇති �න ඡේ' මම ඡේ�ම�යි යන ද�Mටිය ඉත�මත් සියු'ය. ඉත� ��ඹුරින් පරීක්ෂ�ක�රී වූ විටක ප�� ද�ක ��නීමට ල�ඡේබනුඡේ� කළ�තුරූකිනි. ඡේමම ද�Mටිය ද�ක�න්න� හැ� ඉන්පසු� එය දුරූ� කිරීමට උපඡේයjගී කරූ �නු ලබන කJමඡේKදය විදර්ශ්‍රන� භා��න�� නමින් හැ�ඳින්ඡේK.

විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිදු කරූනුඡේ� සිතතුළ සං��� ඇති මම ඡේ�මි ය�යි ප�තින ද�Mටිය තියුණු සං�තකින් කප� ඉ�ත් කරූන්න�ක් ඡේස් පQඡේKශ්‍රමින් දුරූ� කිරීමයි.125 ඡේමය බටහිරූ මඡේනj විද ��ට ත�ම හැසු ඡේන��න්නකි. බටහිරූ මඡේනj විද �� ත�ම ඡේමකී සියු' ස්ථරූය ඡේ�ත පQඡේKශ්‍ර� න�ත. බටහිරූ මඡේනj විද �� උපරීම ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය ඡේස් සංලකනුඡේ� රූ��, ද්ඡේKෂ, ඡේමjහැ ආදී අයහැපත් සිතිවිලි ම�ඩ ප���ත්වීම පමණි. ඡේ' ම�ඩ ප���ත්වීම යටපත් කරූ�� ද�මීමකි. අ�ස්ථ��ක් ලද වි�සං යළිත් �රූක් එබඳු අහිතකරූ සිතිවිලි සිඡේත් ඇති ඡේK. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� බටහිරූ මඡේනj විද �ඡේK සංඳහැන්�න ඡේ' යටපත් කිරීම, ම�ඩ ප���ත්වීම උපරීම ම�නසික දියුණු� ඡේස් සං�ලකීම තරූමක් අපහැසුය. මන්ද ඕන&ම අ�ස්ථ��ක දී ම�නසික ඡේරූjගී අ�ස්ථ��කට පත්වීඡේ' ය' වූ සං'භා�විත��ක් ඡේ' ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය පසුබිම තුළ වු�ද ඕන&ම

221

අඡේයකුට පිහිට� තිබීම නිසං�ය. ඡේමබඳු ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය යක් ඉත� ඉක්මනින්ම අස්ථ��රූවීඡේ' ඉඩකඩ ��ඩිය.ම�නසික ඡේරූjගී අ�ස්ථ��ක් යනු සිඡේත් රූ��,

ද්ඡේKෂ, ඡේමjහැ ආදී ඡේdතු නිසං� හැට ��ඡේනන තරූහැ�, ඊර්ෂ ��, ඡේකJjධය,

ම�නය, රූ��ය ��නි අහිතකරූ ම�නසික ආඡේK� ඇතිවීමයි. ඖෂධ මඟින් ඡේ'�� ත��ක�ලික� යටපත් කළ හැ�කි ය.126

ඡේ' ඡේdතු� නිසං� බටහිරූ අර්ථකථනතුළ සංඳහැන්�න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� ඡේබlද්ධ වි�qහැයන් තුළ සංඳහැන්�න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය එක සංම�න න�ත.

ඡේබlද්ධ වි�qහැයන්තුළ සංඳහැන් �න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඡේමම ද�Mටි �q� හැය බ�හැ�රූ කරූ ඇති ඡේදයකි. නමුදු බටහිරූ මඡේනj විද �ඡේK සංඳහැන් �න පරිදි ද�නුඡේමහි ද�Mටි �q�හැය ප�තී. බටහිරූ ද�නු' පද්ධතියම ඡේ��ඩන�ඟී ඇත්ඡේත් ආත්ම ද�Mටිය ඡේක්න්ද්‍ර කරූ ඡේ�නය. එහි ඡේද්� නිර්ම�ණ��දී ද�Mටිය සං��� ප�තී.

ආත්ම��දය බිහිවීමට ඡේ' නිර්ම�ණ��දී චින්තන ද�ක්ම පදන' වී තිඡේR. ෂඩ් ඉන්ද්‍රීය�නුසං�රූඡේයන් ලබ� �න්න� ද�නුම අවිද �� නිසං� බිහි වූ මම යන ද�Mටිය සංම� මුසු වී බටහිරූ ද�නු' පද්ධතිය ඡේ��ඩන�ඟී තිඡේR. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� බටහිරූ ද�නු' පද්ධතිඡේයහි පදනම තුළ මම යන ද�Mටිය සං��� ප�තී.

බටහිරූ ද�නු' පද්ධතිය ප�දක වූ ඕන&ම විෂය ඡේක්MතNයක ඡේ' තත්�ය විද් ය�මනබ� ප�හැ�දිලි� ද�ක �ත හැ�කි ය. සං�ම�න පුහුදුන් පුද්�ලය� තුළ මම යනුඡේ�න් හැ�ඟීමක් ප�තී. එය සංක්ක�ය දිට්ඨිය පදන' කරූ�ත් ඡේසංසු සං ඡේයjජාන තුළ අන්තර්�තය. ඡේ' ද�Mටිය ඉන්ද්‍රිය�නුසං�රූඡේයන් අප ලබන ද�නුඡේමන් ඡේ�න් කරූ සං�ලකිය ඡේන�හැ�කි වූ ඡේලසංට අපඡේ� සං�ම�න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� තදින් මුසු� බද්ධ� ප�තී. මින් අදහැස් �නුඡේ� ය'කිසි ද�නුමක් ල�බීඡේ' දී ද�නුමද සංම� මම යන ආත්ම ද�Mටිය ද අප තුළ එක් විටම ඇති �න බ�යි. ඡේමය අපට ඡේන� ��ටඡේහැනුඡේ� එහි ��R �න සං�ද ස්�රූ&පය �ටහැ� ��නීමට තරූ' දියුණු සිහි නු�ණක් අප සංතු� ඡේන�ම�ති නිසං�ය. ඡේමහි ආදීන� ඡේලසං ඡේකඡේළස්, දශ්‍ර සංඡේයjජාන ධර්ම නමින් අප හැඳුන්�න සං�ණ�ත්මක ම�නසික ලක්ෂණ රැසංක් අප තුළ ඇති ඡේK. සංත �ශ්‍රඡේයන්ම රූ��, ද්ඡේKෂ, ඡේමjහැ ඡේdතු මුHවීඡේමන් අපතුළ ඇති වූ සියළු අහිතකරූ ම�නසික අභිඡේප්‍Qරූණ �ලට ඡේdතු� අවිද ��යි. අවිද �� ඡේරූj�යක් ඡේලසං සං�ලකූවිට ඒනිසං� ඇති �න ඡේරූj� ලක්ෂණ දශ්‍ර සංඡේයjජාන, ඡේකඡේළස් ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි ය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ඡේරූj�ය නිසි ඡේලසං හැඳුන� ඡේ�න එය සු� ඡේන�කරූ, ඡේරූj� ලක්ෂණ යටපත් කිරීමට පමණක් පQතිකර්ම කිරීඡේ' නිMඵල බ� බුදුදහැම ඡේපන්�� ඡේද්. බටහිරූ ම ඡේනj උපඡේද්ශ්‍රන හැ� පQතික�රූ විධි සං�කසී ඇත්ඡේත් ඡේරූj�ය සු� ඡේන�කරූ ඡේරූj� ලක්ෂණ යටපත් කිරීමට පමණක් ප්‍ රූතිකර්ම ඡේය�දන අයුරිනි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ම බටහිරූ මඡේනj විද ��ට අනු� සංමබරූ ම�නසික ඡේසංlඛ්‍ය යකින් පසුඡේ�ත�යි නි�මනය කරූන පුහුදුන් පුද්�ලය� තුළ ප�� ම�නසික ඡේරූj� ඇතිවීඡේ' ඡේdතු යටපත්� ප�තී. කිසිය' අ�ස්ථ��ක ඒ ම�නසික ඡේරූj� ඇතිවීඡේ' ඡේdතු යළි මතුකිරීමට පQබල ඡේdතු�ක් ඉදිරිපත්වූ විටක නීඡේරූjගී ය�යි සං'මත අයද ම�නසික ඡේරූjගී අය

222

බ�ට පරි�ර්තනය විය හැ�කි ය. පුහුදුන් ය�යි සං'මත සං&ම පුද්�ලඡේයකු තුළම ඡේ' ලක්ෂණ අඩු��ඩි �ශ්‍රඡේයන් ප�තී. ඡේ' නිසං� ඡේබlද්ධ මඡේනjවිද �� සං&ම පුහුදුන් පුද්�ලඡේයකුම ය' ම�නසික ඡේරූj�යකින් පීඩ� විඳින අය ඡේලසං සංලක� තිඡේR. යටපත් කරූන ලද ම�නසික ඡේරූjගී ලක්ෂණ අ�ස්ථ�� ල�බූ වි�සං මතු� ආ හැ�කි බ�විනි. ඡේ' ම�නසික ඡේරූjගී ස්�භා��ය ඇතිවීඡේ' අ�ස්ථ� පුහුදුන් පුද්�ලයින් තුළ නිරීක්ෂණය කළ හැ�කි ඡේහැ�ඳම කJමය ඒ පුද්�ලය� තුළ ඇති මම යන ද�Mටිය පිළිබඳ අ�ධ�නය ඡේය�මු කිරීමයි. ය' පුද්�ලඡේයකු තුළ ඇති මම යන ද�Mටිඡේයහි අඩු ��ඩි බ� මත ම�නසික� ඡේරූjගී විය හැ�කි සං'භා�විත�ඡේK අඩු��ඩි බ� තීරූණය�න බ� සං�ලකිය යුතුය.

ඡේසංj��න් අ�ස්ථ�ඡේK සිට අර්හැත්� අ�ස්ථ�� දක්�� එක් එක් ම�ර්� ඵල මට්ට'�ල දී මම යන ද�Mටිඡේයහි සිදු �න අඩු��ඩිත�� සංඡේයjජාන ධර්ම හැට��නීඡේ' අඩු ��ඩිත�� ඡේකඡේරූහි ඉ�හැH �න බ� සං�ලකීම ��ද�ත්ය. මම ඡේ�මියි යන ද�Mටිය සං&ම පුහුදුන් සිතකම ප�තී. ඡේ' නිසං� සං&ම පුහුදුන් පුද්�ලඡේයකු තුළ උමතුබ� ඇතිවීඡේ' හැ�කිය�� සං��� ප�තී. ඡේ' උමතු බ� න' රූ��, ද්ඡේKෂ හැ� ඡේමjහැ යන අයහැපත් ම�නසික ආකH�ල බලප&ම නිසං� මනසං ගිලන් වීමයි. සිඡේත් ඇති ඡේ' මම යන ද�Mටිය ඉ�ත් කිරීම මඟින් යඡේමකුඡේ� සිත තුළ ත�න්පත්� ඇති ම�නසික ඡේරූj� හැට��නීමට ඡේdතුවිය හැ�කි ධර්මත��ය ඉ�ත් කළ හැ�කි ය.127 ඡේමය ම�නසික ඡේරූjගිඡේයකු සු�පත් කිරීඡේ' කිJය��ළියට සංම�නය. සං�ම�න සංම�ජා � �හැ�රූය අනු� එබඳු සං�ම�න අඡේයකු ම�නසික ඡේරූjගිඡේයකු ඡේලසං ඡේන�සං�ලඡේකතත්, ආර්ය විනය අනු� ඒ පුද්�ලය� තුළ සං��� ඇති අයහැපත් ම�නසික තත්� නිසං� උමතු ඡේරූjගිඡේයකු ඡේලසං සංලක� තිඡේR. ඡේ' නිසං� ඇත�' විට සං�ම�න මිනිසුන් විසින් සිදු කරූන සින�සීම ආර්ය විනඡේයහි හැ�ඬීමකට ද, නර්තනය උමතුඡේ�න් සිදු කරූන ද��ලීමකටද උපම� කරූ තිඡේR. එඡේස් උපම�කරූ ඇත්ඡේත් ඡේ' සං&ම අ�ස්ථ��ක දීම මමත්�ය නිසං� සිත වික�ති වීමකට ලක්� ඡේමඡේස් කිJය� කරූන බ�විනි. මමත්� ද�Mටි සිතින් ඉ�ත් කරූ �ත් ආර්ය උතුඡේමකුට ඡේමබඳු කිJය� උමතුඡේ�න් කරූන වික�රූ රූ&පී චාර්ය��කට සංම�න� දිස් �න බ� ප�හැ�දිලිය.128

සංඡේයjජාන ධර්ම ඇතිවීමට ඡේdතු �නුඡේ� මම යන ද�Mටිය හැ� මුසු වූ ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයයි.129 ඡේමම ද�Mටිය සිතින් ඉ�ත් කිරීම සංඳහැ� විදර්ශ්‍රන� භා��න�� උපක�රී ඡේK. විදර්ශ්‍රන� භා��න�� බුදුරූදුන්ඡේ�ම ඡේසං�ය� ��නීමකි.

බුදුරූදුන් පහැළ වීමට ඡේපරූක�ල�ල සිටම සංමථ භා��න� කJම ඡේලjකඡේ� ප��තිනි. එහි පරූම නිMට�� වූඡේ� ද හුඡේදක් ඡේලlකික ධ �න සංම�පත්ති,

අභිඥා�, සං�ද්ධිවිධ පQ�තිහැ�ර්ය කිරීම පමණි. එඡේස්ම හැ�කි ත�ක් උපරීම මට්ටඡේමන් ඡේකඡේළස් යටපත් කිරීම මඟින් විවිධ අධි ම�නසික හැ�කිය��න් උපද�� �තහැ�කි� තිබිණ.130 නමුදු ඉඩක් ල�බූ වි�සං යළි ආපසු ඡේකඡේළස් ඇති වීඡේමන් ඡේ' හැ�කිය��න් සියHල අඡේහැjසී වී ම�නසික තත්�ය පිරිහීමට කරූ�ණු සං�ලසී තිබිණ.131 ඡේකඡේළ ස් ඡේකතරූ' යටපත් වු� ද මම යන සංඥා��,

223

ද�Mටිය සිඡේත් ඉතිරිවී ප�තී.ඒ නිසං� මම යන සංඥා�� මඟින් යටපත් කළ ආඡේK�, සං ඡේයjජාන යළි සිඡේත් ඇතිවීඡේ' හැ�කිය�� ප�තී. ඡේ' ඡේකඡේළස්,

සංඡේයjජාන යළි ඇතිවීඡේ' හැ�කිය�� සං'බන්ධ �න්ඡේන් මම යන ද�Mටිය සංම�ය. ඡේ' නිසං� මම යන ද�Mටිය ඉ�ත්කළ හැ�කි න' ඉන්පසු ක�රූ අ�ස්ථ��කදී�ත් යළිත් �රූක් සංඡේයjජාන ධර්ම හැටඡේන��නී.132 ඡේ' සංඳහැ� සිදු කළ යුත්ඡේත් සිතට අරූමුණු �න්න� ඡේම�ඡේහැ�ඡේත් දීම ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයතුළදීම මම යන ද�Mටිඡේයන් ඡේත�රූ� සංඡේKදනයන් ලබ� ��නීමයි. ඡේමය කළ ඡේන�හැ�කි අසීරූ� ඡේදයක් ඡේලසං මුලදී ��ටහිය හැ�කි ය. නමුදු පQඡේKශ්‍රඡේමන් හැ� ක�පවීඡේමන් සිදු කරූ ඡේ�න යන අඛ්‍යණ්ඩ භා��න� පුහුණු� මඟින් මම යන ද�Mටිය සිඡේතන් ඉ�ත්කළ හැ�කි ය. ඡේමහිදී භා��න�� යනුඡේ�න් හැඳුන්�න ලද්ඡේද් ජීවිතඡේයන් පළ�ඡේ��ස් �න�ත� සිදුකරූන්න� වූ අති දුMකරූ බවුන් ��ඩීමක් පිළිබඳ� ඡේන� ඡේK. ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී ඒ ඒ චාරිත ලක්ෂණ�ලට අනු� සංමහැරූ පුද්�ලයින්ට එබඳු ඡේද් අ�ශ්‍ර විය හැ�කි ය. නමුදු ඒ සං&ම ඡේදයක්ම සං&ම පුද්�ලඡේයකුට එක හැ� සංම�න� අද�ළ ඡේන��න බ� ද�නසිටීම ��ද�ත්ය. ඡේකඡේනකුට අ�ශ්‍ර න' මන�� සිහිය හැ� අ�ධ�නය ද�ඩි� ඡේය�ද� සිදුකරූන ධර්ම ශ්‍රU�ණයක් ප�� ඡේ' සංඳහැ� පQම�ණ�ත්ය. බුදුරූදුන් ජී�ම�න ක�ලඡේ� දීද ඡේබ�ඡේහැj පිරිසංක් ධර්ම��ඡේබjධයට පත් වූඡේ� ධර්ම ඡේද්ශ්‍රන� ශ් රූ�ණය කිරීඡේ' දීය.133 තිNපිටක ධර්මඡේයහි ඡේ' තත්�ය නූතන යු�ඡේ� ප�� එකහැ� සංම�න� ජී�ම�න� ප�තී.අ�ශ්‍ර ත�� තිඡේR න' ක�ඡේරූකුට වු�ද ත් රිපිටක සූතN ඡේද්ශ්‍රන� අර්ථ හැඳුන� �නිමින් කිය�� ඡේහැj ශ්‍රU�ණය කරූ ම�ඵල අ�ඡේබjධයට පත් වීඡේ' හැ�කිය�� තිඡේR.134 තිNපිටක සූතN ඡේද්ශ්‍රන� ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න්ම කිය�� එහි ��R වූ අර්ථය �qහැණය කළ හැ�කි න' �ඩ�ත් ඡේයj� ය.135 මන්ද ඇත�'විට ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න් ඇති සූතN ඡේද්ශ්‍රන� සිහැල ඡේහැj ඡේ�නත් භා�ෂ��කට පරි�ර්තනය කරූන විට, පරි�ර්තකය�ඡේ� අදහැස් ආකHප සංම� මූලික සූතNඡේද්ශ්‍රන� මිශ්‍රUවී ��ඹුරූ� අර්ථය ලිහිH වී ය� හැ�කි බ�විනි.136

ඡේ' අනු� ප�ලි තිNපිටක සූතNඡේද්ශ්‍රන� පරි�ර්තනය කිරීම ඡේහැj ඒ��ට අර්ථකථන සං�පයීමට �ඩ� ඒ�� ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න්ම ත�බීම �ඩ� ඡේයj� පිළි ඡේ�තක් බ� ඡේමහි දී ප��සිය යුතුය.137 මන්ද නි��රූදි� එය කළ ඡේන�හැ�කි වී න' එවිට බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන�ඡේK ��ඹුරූ� ද�ර්ශ්‍රනික අර්ථය ඉන් ඡේකඡේළසී යන ඡේහැයිනි.138 ඡේබ�ඡේහැjවිට ප�ලි තිNපිටකඡේයහි එක් පිටු�ක් ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න් හැ� අඡේනක් පිටු� එහි අර්ථය සිහැල භා�ෂ�ඡේ�න් දක්�� තිඡේR. එහි ප�ලි පQක�ශ්‍රය සිහැලට පරි�ර්තනය කරූ තිඡේබනුඡේ� �චාන�ර්ථය සං�ලකීඡේමන් වින� ප�ලි ඡේද්ශ්‍රන�ඡේK ද�ර්ශ්‍රනික ��ඹුරූ නිසි පරිදි ඉස්මතු �න අයුරින් ඡේන� ඡේK.139

මූලික ප�ලි බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන�ඡේKදී බුදුන් �හැන්ඡේස් අසංන්න�ඡේ� ආකHප තුළ නිදන් �න මම යන ද�Mටිය ඡේද්ශ්‍රන� ම�ධ ය තුළදීම සියු'� ඉ�ත්� යන අයුරින් ඉදිරිපත් කරූ තිඡේR.ඡේ' බ�ක් ��ටඡේහැනුඡේ� එම සූතN ඡේද්ශ්‍රන� ක් රූම�නූකූල� ��ඹුරින් පරීක්ෂ� කිරීඡේ'දීය.140 ඡේමහිදී ඇත�' විට භා�ෂ�� පිළිබඳ ��ටළු�ලට පරි�ර්තකය�ට මුහුණප&මට සිදුවිය හැ�කිබ�පිළි�ත යුතුය.141

224

බුදුදහැම පිළිබඳ පQම�ණික ද�නුමක් සංහිත ද�න උ�ත් හිමි�රූ�න්ඡේ� ම�දිහැත්වීම ඇති� ඡේමම පරි�ර්තන ක�ර්යය සිදු වී තිඡේR. බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන��ක අන්තර්�ත�න සං&ම �චානයක් ප�සං�ම � �කරූණ ලක්ෂණ, අර්ථ � ජාන ආසංන්න �ශ්‍රඡේයන් ඉත� නි��රූදි� අර්ථ ද�ක්වීමට ඉත� ද�ඩි ඡේ�ඡේහැසංක් දරූ� තිඡේR.142 පුහුදුන් අය තුළ ඡේකතරූ' උසංස් ද�න උ�ත්ක' තිබුණද එහිදී සං'ම� සං'බුදු�රූයන් �හැන්ඡේස් නමකඡේ� බුද්ධි පරිප�කඡේයන් ඡේසං�ඡේළ�ස්�න කළ�ඡේ�න් එකකට�ත් එය අලගු ත�බිය හැ�කි ඡේදයක් ඡේන� ඡේK. බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන��ක අඩගු නියම ද�ර්ශ්‍රනික අර්ථය, � �කරූණ, අර්ථ� ජාන ඡේ' සං&ම ඡේදයක් ප�සං�ම නිසි පරිදි සංමතුලිත� අර්ථ ද�ක්වීම එක් පුද්�ලඡේයකුට ඡේන�� විද්�තුන් මණ්ඩලයකට ප�� ඡේබඡේහැවින් අසීරූ� ඡේදයකි.143 ය' කිසි ඡේහැයකින් ප�ලි තිNපිටකඡේයහි එක් සූතN ඡේද්ශ්‍රන��ක් ඡේ' ලක්ෂණ සියHඡේලන් යුතු� අර්ථද�ක්වීමට �&ය'කළඡේහැ�ත් ඒ සංඳහැ� ඇත�' විට සියළු ප�ලි අට්ඨාකථ� ඡේප�ත් එක් කළද ඊට �ඩ� ��ඩි ඡේප�ත්පත් පQම�ණයක් රූචාන� කිරීමට සිදුවිය හැ�කි ය.144 ඡේ' නිසං� ඡේමහි දුMකරූ බ�ද �ටහැ��ත යුතුය.ඒ නිසං� බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන��ක නියම අර්ථය �ටහැ� ��නීමට ඇති ඡේහැ�ඳම කJමය ප�ලි භා�ෂ�� ඉත� ඡේහැ�ඳින් පQගුණකරූ ප�ලි භා�ෂ�ඡේ�න්ම එම බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන�� කිය�� බ�ලීම බ� ඡේ' අනු� තහැවුරූ�ඡේK.බුද්ධ ඡේද්ශ්‍රන��කදී බුදුන් �හැන්ඡේස් භා�විත� කරූ ඇති �චාන�ල ස්�රූ&පය ප�� ස්ථ�ඡේනjචිත ඡේස් �ලපමින් අඩු �චාන සංඛ්‍ ය��ක් භා�විත� කරූ සිතට හැ�කි තරූ' තදින් ��ඹුරින් ක��දින ඡේලසං ද�ර්ශ්‍රනික හැරූය ද ඉදිරිපත් කරූඇති ආක�රූය ඉත� පQශ්‍රස්තය.145 එම ඡේද්ශ්‍රන�� ශ්‍රU�ණය කරූන්න� තුළ ක්ෂණික සංම�ධිය ද ඇතිඡේ�මින් විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ��ඩීයන පරිද්ඡේදන් සියළු සූතN ඡේද්ශ්‍රන� ඉදිරිපත්� තිඡේR.146

ඇත�'විට බුදුරූදුන්ඡේ� අනුම�තිය ල�බූ ශ්‍රU��ක භා�ෂිත�ල ප�� ඡේ' ගුණය විද ම�නය.147ඡේ' සූතN ඡේද්ශ්‍රන��ල මූලික හැ�ඩතල ඡේලසං අඩගු �නුඡේ� ආරූ'භාක පිය�රූ තුළ සිට කJමික� ��ඹුරූ� අ�ඡේබjධය කරූ� ල�� �න පරිදි නිසි පිළිඡේ�ලක් අනු� සංකස් කරූන ලද ද�නු' පද්ධතියකි. ආරූ'භාක පිය�ඡේරූහි දී සං�ම�න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇසුඡේරූන් ල�බිය හැ�කි ද�නුම පරූම�ර්ථ අ�ඡේබjධය කරූ� ළ�� විය හැ�කි අයුරින් ඡේමහිදී ඉදිරිපත්� තිඡේR. ඡේමහි ද�කිය හැ�කි විඡේශ්ෂ ලක්ෂණයක් න' සූතN ඡේද්ශ්‍රන� අර්හැත්�ය ශ්‍ර�ක්ෂ�ත් කළ උතුමන් විසින් ඉදිරිපත් කරූ තිබීමයි.ඒ නිසං� සූතNඡේද්ශ්‍රන��ල අන්තර්�ත�නුඡේ� ඡේලlකික ද�නුම ල�බීමට උචිත ම�ර්�යක් ඡේන� ඡේK. තමන් �හැන්ඡේස්ල� විසින්ම ශ්‍ර�ක්ෂ�ත් කරූන ලද උතු'වූ ඡේලjඡේකjත්තරූ ද�නුම කරූ� ය�හැ�කි කJමික ම� සූතN ඡේද්ශ්‍රන� තුළ දක්�� තිඡේR. ආරූ'භාක පිය�රූ�ල දී ශ්‍රUද්ධ�, ද�න, සීල, සං�� කථ��න්හි සු�ති��මී පQති විප�ක දක්�� තිඡේබනුඡේ� ඡේමය ශ්‍රU�ණය කරූන පුද්�ලයින් තුළ ය' ධන�ත්මක අභිඡේප්‍Qරූණයක් ඇති �න පරිදිය.148 ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟින් ලබන ද�නුම තුළින්ම නි��රූදි බ� ඇති කරූ ��නීඡේ' නිසි ම�ර්�ය ඡේපන්��දීම ඡේමහි අරූමුණ ඡේස් සං�ලකිය හැ�කි ය.149

සූතNඡේද්ශ්‍රන��ක ඇති ඡේද�න ස්ථරූය ඡේස් සං�ලකිය හැ�ක්ඡේක් ක�මඡේයහි ආදීන� ම�නවින් ද�ක්වීමයි. ඡේ' නිසං� ශ්‍රU��කය� තුළ ක�මය ඡේකඡේරූහි කළකිරීමක්

225

ඇතිඡේK.ක�ම �ස්තු පිළිබඳ� කළකිරීමක් ඇති ඡේන�කරූ�� චාතුරූ�යÐ සංත ය ඡේද්ශ්‍රන� කළ ඡේන�හැ�කි ය. මන්ද චාතුරූ�යÐ සංත යට පදනම ��ටී ඇත්ඡේත් ක�මඡේයන් නික්මීම මඟින්ම �න ඡේහැයිනි. ඡේමය බුදු දහැඡේ' සංඳහැන්�නු ඡේ� ඡේනක්ඛ්‍ය'ම සංකHපය ඡේලසංයි. ගිහි බඡේ�න් ප�විදි බ�ට ඡේය�මු වීම ඡේනක්ඛ්‍ය'ම සංකHපඡේයහි එක්ඡේක�ටසංක් සං'පූර්ණ වීමකි. සිත තුළ විතරූ�ගී බ� ඇති කරූ ��නීම ඡේනක්ඛ්‍ය'ම සංකHපය සං'පූර්ණ �ශ්‍රඡේයන් ඇතිකරූ ��නීම ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි ය.150

ඡේ' ඡේලjකඡේයහි විද ම�න ක�ම�ස්තු න'�න ඡේභාlතික ද්‍ර� �ත්මක ඡේස් තදින් ම�නසික� �qහැණය කරූ�නුඡේ� මමත්� ද�Mටිය නිසං� ඇති �න තණ්හැ�ඡේK බලප&ඡේමනි. මමත්� ද�Mටිය අවිද � ප�ක්ෂිකය. එබ�වින් අවිද �� ඡේලසං හැඳුන්�� ඇත්ඡේත්ද ඡේ' මමත්� ද�Mටියබ� සං�ලකිය හැ�කි ය.ඡේ' මමත්� ද�Mටිය උමතු පුද්�ලඡේයකුඡේ� සිඡේතහි ඇති�න විපරීත ද�Mටියකට සංම�නය.විපරීත ද�Mටිය නිසං� සිතට ඇති�න සං&ම ඡේදයක්ම විපරීත� ඡේපඡේන්.

මීට සංම�න ආක�රූයකින් පුහුදුන් පුද්�ලඡේයකු හැට ඡේලjකඡේ� ඇති සං&ම අරූමුණක්ම ��ටඡේහැනුඡේ� මමත්�ඡේයන් දූෂිත�ය. සං&ම ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයක්ම මමත්� ද�Mටිය හැ� මුසු� ඇතිඡේK.මමත්� ද�Mටිය සංම� මුසු වීම නිසං� සංඡේයjජාන ධර්ම හැට�නියි. ඒ සං ඡේයjජාන ධර්ම නිසං� සංසංරූට පුද්�ලය� සංඡේයjජානය ඡේK. ශ්‍ර�ස්�ත, උච්ඡේ�ද ද�Mටි බිහිවීම මමත්�ය ද�Mටිය නිසං� සිදු ඡේK. ක�යික පසුබිම මමත්� ද�Mටිඡේයන් සං�ලකීම උච්ඡේ�ද ද�Mටිය බිහිවීම පිණිසංද, ම�නසික පසුබිම මමත්� ද�Mටිඡේයන් සං�ලකීම ශ්‍ර�ස්�ත ද�Mටිය බිහිවීමට ද ඡේdතු�කි.151 මනසං හැ� කය යන ඡේදකම මුළුමනින්ම අත් හැ�රීම මඟින් පමණක් මමත්� ද�Mටිය පQහැ�ණය කරූ��නීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR.

ඇත�'විට භා��න�නුඡේයjගීන්ඡේ� භා��න�� අසං�ර්ථක �නුඡේ� නියම අයුරින් මනසං හැ� සිරූ�රූ යන ඡේදකම අත් හැ�රීමට ඡේන�ද�නීම නිසං�ය. භා��න�ඡේKදී ක�ය�නුපස්සංන�� ��ඩීඡේ' දී ක�යික පසුබිම පමණක් අත් හැරින්න�ඡේ� සිත ක�යික පසුබිම ඡේකඡේරූහි කළකිරීමට පත්�න නමුදු ම�නසික පසුබිම ඡේකඡේරූහි ඇඡේලයි. බ� ඡේඳයි. එවිට සිතතුළ ශ්‍ර�ස්�ත ද�Mටිය උපදියි. භා��න�ඡේKදී චිත්ත�නුපස්සංන��, ඡේKදන�නුපස්සංන��, ධ'ම�නුපස්සංන�� ��ඩීඡේ'දී ම�නසික පසුබිම පමණක්ම අතහැරින්න�ඡේ� සිත ම�නසික පසුබිම ඡේකඡේරූහි කළ කිරීමට පත් �න නමුදු ක�යික පසුබිම ඡේකඡේරූහි ඇඡේලයි.152 බ� ඡේඳයි. ඒ අ�ස්ථ�ඡේKදී සිත තුළ උච්ඡේ�ද ද�Mටිය උපදී. ඡේ' අ�ස්ථ� ඡේදකම අතිශ්‍රයින්ම සියු' බ�වින් ��ටහීමට ඡේබ�ඡේහැj ක�ලයක් �තඡේK. ඡේක�තරූ' විදර්ශ්‍රන� භා��න� කළ ද නිසි පQතිඵලයක් ලබ� ��නීමට අපහැසු වීමට ඡේමබඳු ඡේdතුද ඉ�හැH විය හැ�කි ය. සංමථ භා��න� කJම ඡේලjකඡේ� බහුල� � �ප්‍ත වූ භා��න�කJම ඡේKදයකි. බුදුරූදුන් පහැළවීමට පQථම ප�� ඡේ' භා��න�� ඡේලjකඡේ� පQචාලිත� තිබිණ. එබ�වින් සංමහැරූ� සංමථ භා��න� කJම �ඩ� ඒ පළපුරූ�දුක' මත ක�යික ප�තිකඩ ඡේකඡේරූහි සිත කළකිරීමට පත්කරූ ඉන් නි�න් පරූම�ර්ථය අ�ඡේබjධ කිරීමට �&ය' කරූති.එවිට සිත ශ්‍ර�ස්�ත පක්ෂයට

226

න�ඹුරූ��න�� මිසංක නියම අයුරින් විදර්ශ්‍රන� භා��න�� සං�ර්ථක ඡේන� ඡේK.ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී සිඡේත් ඡේකඡේළස් යටපත් වී ය�මට ඉඩ ඇත.එහිදී තම� ම�ඵල ලබ� ඇත�යි භා��න�නුඡේයjගිය� රැ�ටීම හැසුවීමට ප�� ඉඩ ඇත. ඡේමබඳු අ�ස්ථ��ලදී ම�ඵල ලබ� ඇත�යි �රූද�� �ටහැ�ඡේ�න භා��න�� න�ත� ද�මු�ඡේහැ�ත් යළිසුළු කලකින් යටපත්� තිබූ ඡේකඡේළස් අනුකJමික� ඉස්මතු විය හැ�කි ය. ඊට ඡේdතු� විදර්ශ්‍රන� දර්ශ්‍රනඡේයන් මමත්� ද�Mටිය ත�මත් මනසින් නිසි ඡේලසං ඉ�ත්� ඡේ��ස් න�තිකමයි.153 විදර්ශ්‍රන�ඡේK දී සංමථ භා��න�� මඟින් සිඡේත් යටපත්� ඇති ඡේකඡේළස් යළි ඇති ඡේන� �න පරිදි මමත්� ද�Mටිය උපුට� ද�මීමක් සිදු ඡේK. ඡේ' මමත්� ද�Mටිය ඉ�ත් කරූ ද�මීඡේ' ක�ර්යය නිසි පරිදි සිදුවිය යුතුය. එඡේස් ඡේන�වු�ඡේහැ�ත් සංමථය ��ඩීඡේමන් සිඡේත් ඡේකඡේළස් යටපත් කිරීඡේ' කිසිදු අර්ථයක් න�ත. සංමථ භා��න�ඡේ�න් සිඡේත් ඡේකඡේළස් යටපත් කරූනුඡේ� විදර්ශ්‍රන�� මඟින් මමත්� ද�Mටිය ඉ�ත්කිරීමට ආධ�රූයක් �ශ්‍රඡේයනි. සං�ත්කමක් සිදු කිරීඡේ' දී නිර්වින්දනය කිරීමට සංම�න කිJය��ළියක් ඡේමහිදී සිදු ඡේK. සං�ත්කම සිදු කිරීමට න' ඡේ' නිර්වින්දනය කිරීම අ�ශ්‍ර ය. නමුදු නිර්වින්දනයඡේක�ට සං�ත්කමක් සිදු ඡේන� �න්ඡේන් න' නිර්වින්දන කිJය�ඡේK අර්ථයක් ඡේන�ම�ත.

එඡේස්ම සං�ත්කම සිදු කිරීමට නිර්වින්දනය කිරීම අනි��ර්ය කරූ�ණක් ද ඡේන� ඡේK. නමුදු නිර්වින්දනයඡේක�ට සං�ත්කමක් කිරීඡේ' දී සිහිඡේයන් එය සිදු කිරීඡේ' දී ඇති�න ඡේKදන�ක�රී ක�යික ම�නසික අපහැසුත� විඳීමට සිදු ඡේන� ඡේK.

සංමථ භා��න� කJම�ලින් ඡේකඡේළස් සංසිඳු�මින් විදර්ශ්‍රන� ��ඩීඡේ' කිJය��ළිය ද මීට සංම�නය. සංමථ භා��න�ඡේ�න් ඡේකඡේළස් යටපත් ඡේන� කරූම වු� ද යඡේමකු� විදර්ශ්‍රන� ��ඩිය හැ�කි ය. එහිදී ද විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK මුලික පිය�රූ තුළ සංමථ භා��න�ඡේ�න් සිදු�න ක�ර්යයට සංම�න කිJය��ළියක් විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේ�න් ද සිදු ඡේK. එන' පQඥා�� ප�දක කරූමින් ඡේකඡේළස් යටපත් වීමයි. ඡේ' අ�ස්ථ�ඡේKදී සිඡේතහි තදබල චිත්ත සංම�ධියක් ඇති ඡේK.

ඡේ' සංම�ධි මට්ටම ඡේලlකික ධ �න අනු� සිK�න ධ �න මට්ටම තරූ' පQබල වූ�ක් බ� ද�ක්ඡේK. ඡේමය ඛ්‍යණක සංම�ධිය නමින් හැ�ඳින්ඡේK.ඡේ'සංම�ධි අ�ස්ථ�ඡේKදී සිඡේත් ද�Mටි දුරූ�වීම සංම� සිත ඡේකඡේළසුන්ඡේ�න් ඉ�ත්වීම එක් විටම සිදුඡේK.එඡේස්ම ඡේමහිදී සිඡේත් ආර්ය අMට�ගික ම�ර්�යට අයත් ම�ර්��� �ර්ධනය ඡේK.154

ක�යික පසුබිම ඡේකඡේරූහි සිත කළකිරූවිය හැ�කි පමණටම ම�නසික පසුබිම ඡේකඡේරූහිද සිත කළකිරූවීම තරූමක් අපහැසුය.මන්ද සියHල සිදු කරූනුඡේ� සිත මඟින් �න නිසං�ය. සියHල අත්හැ�රිය නමුදු සිත තම� ඡේකඡේරූහි බ�ඳී එහිම එHලී සිත් ප�ත්�� ��නීමට පුදුම�ක�රූ ආශ්‍ර��ක් දක්�යි. ඡේමයද සිඡේත්ම ස්�භා��යකි.ඡේ' නිසං� ඡේලlකික ධ �න සංම�පත්තිල�භී සං�ෂි�රූ�න් ප�� ශ්‍ර�ස්�ත ද�Mටිය තුළ සිරූ�ත වී සිටිති. සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� කHපන� කිරීම යනුඡේ�න් අදහැස් කරූන්ඡේන් ද සිත සිඡේතහි බ�ඳී සිත්පහැළ කරූ�නිමින් සිටීමයි. සං�ම�න ඡේයන් සිත යනුඡේ�න් හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ�ද ඡේdතුපQත

227

කිJය� �ළිය නිසං� ඇති වූ සංකස් වූ සංස්කරූණය ඡේ�මින් ප�තින එක්තරූ� විද:ත් ශ්‍රක්තියක් බඳු වූ ඡේදයකි. එය ඡේත්රූ�' ��නීම ඉත� අපහැසුය. ඡේ' නිසං� සිත තදින් උප�ද�නය කරූ ��නීම පුහුදුන් සිඡේත් �තියකි. අ�සං�නඡේ� දී ආත්ම ද�Mටිය, මමත්� ද�Mටිය �ශ්‍රඡේයන් �qහැණය කරූ �නුඡේ� ඡේ' සිඡේත් ස්�භා��යයි. සං�බවින් සිත යනුඡේ�න් ප�තින ඡේදයක් න�ත. සිත යනු ඡේK��ත්� ඡේ�නස්�න විද:ත්කිJය�ඡේK�යකි. ඡේ' ඡේ�නස්වීම ඇතිවීම හැ� න�තිවීම �ශ්‍රඡේයන් ද�නීමට හැසුවීම වු�ද ඒ කිJය�ඡේK�ඡේ� සං�බ&ලක්ෂණ ඡේන� ඡේK.සිත සංකස්�ඇත්ඡේත් ඡේKදන�, සංඥා�, සංඛ්‍ය�රූ හැ� විඤ්ඤා�ණ යන ස්ථරූ සංතරූක් එකතුවීඡේමනි. ඡේ' ස්ථරූ සංතරූ ඡේ�න් ඡේ�න් �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකූවිට ම�ය��ක් මිසං ප�තින ඡේදයක් න�තිබ� අ�ඡේබjධ කරූ��නීමට හැ�කි ය. ඡේdතු පQත නිසං�, ආහැ�රූ ල�බීම නිසං� ඡේ' ස්ථරූ ප�තිනබ�ක් හැ� ඡේC. ආහැ�රූමය ප්‍ රූත ල�බීම නිසං� යළි යළි සංකස්ඡේ�මින් ප�තින බ�ක් ද�ඡේන්. ය' ඡේහැයකින් ඡේ' ආහැ�රූමය පQත ය ලබ�දීම න��තු� ඡේහැ�ත් සිතට ඡේමඡේස් හැට��නීමට ඉඩකඩ ඡේන� ල�ඡේR. තණ්හැ�� හැ� අවිද �� මඟින් ද සිඡේත් අඛ්‍යණ්ඩ ප���ත්ම සංඳහැ� ආහැ�රූමයපQත සං�පයීඡේ' ක�ර්යයක් සිදු ඡේK. පටිච්චා සංමුප්‍ප�දය තුළ දක්�� ඇත්ඡේත් එකි ආහැ�රූමය ඡේdතුපQත සංබඳත�� පිළිබඳ�ය. ඡේ' අනු� මඡේනj ක�යික පසුබිමක් යනු ඡේdතු පQත සංබඳත��ක් නිසං� ඇති�න හැ� ප�තින ඡේදයක් මිසං ආත්මයක්, ජී�යක්, සංත්� පුද්�ල ස්�භා��යක් ඡේන� ඡේK.එඡේස්ම ඒනිසං� ඒ ඡේdතු පQත කිJය��ලිය මත ය�ඡේපන ස්�භා��යක් මමත්�ඡේයන් සං�ලකීම නුදුසුසුය.155 විදර්ශ්‍රන� භා��න� පුහුණුඡේK දී සිදුකරූනුඡේ� ඡේයj���චාරූය�හැට ඡේමකී අ�ඡේබjධය ලබ� දීමට �&ය' කිරීමයි. ම�ර්� ඵල ල�භීය� යනු ඡේ' අ�ඡේබjධය ලබ���නීමට හැ�කිය�� ල�බූ උතුම� ඡේK. ඡේ' ද�නුම ලබ���නීමට ඇති හැ�කිය�ඡේK අඩු��ඩි ස්�භා��ය මත ම�ර්� ඵල ල�භීහු සිKඡේදඡේනකු සිටිති. ඡේසංj��න් ම�ර්�ඵල ල�භිය� යනු ඡේ' මූලික ද�ර්ශ්‍රනික අ�ඡේබjධය ලබ��ත් පළමු උතුම�ඡේK. ඡේසංj��න් ම�ර්�ඵල ල�භිය�ට හුඡේදක් ද�Mටි පQතිල�භාය මිසං ඡේ�නත් කිසිදු සුවිඡේශ්ෂී හැ�කිය� කිසි�ක් න�ත. ඡේසංj��න්වීඡේ' දී ල�බූ ද�Mටි පQතිල�භාය නිසං� ඡේ' උතුම� යළි ක�රූද� �ත් අප�ය��මී ආදී දු�ති ස්ථ�නයක ඡේන� උපදී. නමුදු රූ�� ද්ඡේKෂ සිත් ඇති ඡේK. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ඡේසංj��න් උතුම� පුහුදුඡේනකු ඡේ�න් ඡේ�නස්�නුඡේ� හුඡේදක් ඡේමකී ද�Mටි පQතිල�භාය අනු� බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේ' ද�Mටි පQතිල�භාය වු�ද සුළු ඡේදයක් ඡේන� ඡේK. මහැත් අසීරූ�ඡේ�න් �&ය' කරූ ලබ� �ත යුතු බ�රෑරූ�' ඡේදයකි.ඡේ' ද�Mටි පQතිල�භාය ල�බූ උතුම�ට ඉන්පසු� යළි ක�රූද�ක ඡේහැj ඡේසංසු ම�ර්� ඵල අ�ඡේබjධය පහැසුඡේ�න් අත්පත් කරූ�ත හැ�කිවීම ධර්මත��යක් ඡේලසං ඡේමහිදීදක්�� තිඡේR. ඡේසංසු ම�ර්�ඵල අ�ඡේබ�ධය ල�බීමට සිඡේත් සංම�ධි ගුණය �ර්ධනයවී තිබිය යුතුය.ඡේමහිදී න��ත �රූක් සංමථ භා��න�ඡේK අ�ය ඉස්මතු ඡේK. ඒක��ත�� ��ඩී තිබීම සංම�ධිය ල�බීමට රූ�කුලකි. සංම�ධිය දියුණුවීමට සංමථ භා��න�ම ��ඩිය යුතු න�ත. ප්‍ රූඥා�� මඟින් වු�ද සංම�ධිය ඇති කරූ �ත හැ�කි ය. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේKදී මූලික ඇති�න ඛ්‍යණක ඒක��ත�� සංම�ධි අ�ස්ථ��ක් ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි

228

ය. ඡේමය පQඥා�� ප�දකවූ සංම�ධියකි. ඡේසංj��න් ම�ර්�ඵල ල�භී උතුම� තුළ ඡේශ්ෂ වී ප�තින රූ��, ද්ඡේKෂ අකුසංල දුරූ�කිරීමට පQබල සංම�ධියක් අ�ශ්‍ර ඡේK. සංක�ද���මී ම�ඵලය හැ� අන���මී ම�ඵලය �ශ්‍රඡේයන් අ�ස්ථ� ඡේදකක් රූ��, ද්ඡේKෂ සංමුච්ඡේ�ද පQහැ�ණය සංඳහැ�ම ඡේ�න්කරූ දක්�� ඇත්ඡේත් එබ�විනි.

දියුණු සංම�ධි සිතකින් ඡේසංj��න් බ� ල�බූ උතුම�ට සුළු �&යමක් ද�රීඡේමන් සංකද���මි හැ� අන���මී යන ඡේසංසු ම�ර්� ඵල ඡේදකද ල�බිය හැ�කි �නුඡේ� ඡේ' අනු�ය.156

පුහුදුන් පුද්�ලඡේයකුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� අර්හැත්�යට පත් උතුඡේමකුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය අතරූ ඇති ඡේ�නසං න' ද�Mටි�ත වූ විට සිඡේත් ඇති�න ඡේකඡේළස්ය. ඒ හැ�රූ සං�ඡේ�කු ඉRඡේබකු පරිදිවූ සුවිඡේශ්ෂ ද�ක්මක් පුහුදුන් පුද්�ලය� හැ� අර්හැත්� ශ්‍රU��කය� අතරූ න�ත. විමුක්තියට පත් උතුම� ඡේමකී ඡේලjකය දකින අයුරින්ම පුහුදුන් පුද්�ලය�ද ඡේ' ඡේලjකය දකී. ඡේ�නසං ඇත්ඡේත් ඒ උතුම�ඡේ� සිඡේත් පමණි. පිවිතුරූ� සිතකින් ඡේලjකය දකින විට ම�න, ද�Mටි හැ� තණ්හැ� �ශ්‍රඡේයන් ඡේලjකය හැ� ඇලීමට ��ටීමට ඡේන�යයි.

අක'පිත වූ හැද�තකින් යුතු� මධ ස්ථ� ඡේලjකය සංලකයි. ෂඩ් ඉන්ද්‍රීයන් තුළින්ම ලබ� �න්න� ද�නුම මමත්�ඡේයන් ඡේත�රූ� සංජා�නනය කරූ�නියි.ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ඒ ලබන ද�නුඡේ' මමත්�ය ��R ඡේන� ඡේK. මමත්�ඡේයහි ඡේදjෂ ��R ඡේන� ඡේK. ඡේ' ඡේලjකඡේයහි ඡේබ�ඡේහැj ��ටළු සංඳහැ�ම මුH�නුඡේ� මමත්�ය ඡේක්න්ද්‍ර ඡේක�ට ඡේ�න ඡේලjකය සංජා�නනය කිරීමයි. ඡේ' නිසං� ඇලීම හැ� ��ටීම ද අවිද �� හැ� තණ්හැ��ද ජානනය ඡේK.157 එඡේස් ඡේන�වූකල ඇති�න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයතුළ ද�නුම අඩගුවු�ද ඒ ද�නුම මමත්�ඡේයන් ඡේත�රූය. ඒ නිසං�ම ඒ ද�නුම නි��රූදිය. මමත්�ඡේයන් දූෂිත ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේයන් අත්පත් කරූ �නුඡේ� පිරිසිදු ද�නුමක් ඡේන� ඡේK. බටහිරූ සං&ම ද�නු' පද්ධතියක්ම ආත්ම��දී බඡේ�න් යුතු �නුඡේ� මමත්�ය මුසු ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟින් අත්පත් කරූ�නු ල�බූ ද�නුමක් �න ඡේහැයිනි. නමුදු බුදු දහැම තුළ අන්තර්�ත �නුඡේ� මමත්�ඡේයන් ඡේත�රූ ද�නුමකි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ප�� සංකසං��ත යුතු �නුඡේ� මමත්�ඡේයන් ඡේත�රූ� බ� බුදුදහැඡේ' සංඳහැන්ය. ඡේ�නත් ආ�මික සං'පQද�යන්හි ඉන්ද්‍රීයන්ඡේ� ��සුණුබ� ඡේහැ�ත් අරූමුණු ඡේන��න්න�බ� උසංස් ඡේලසං සංලක� තිඡේR. නමුදු ඒ ආකHපය සං��ද ය. මන්ද ඒ අදහැසංට අනු� ඡේලjකඡේ� උසංස්ම ද�ෂ ප�රිශුද්ධියට පිළිපන් ත�න�ත්ත� ජා�තිඅන්ධය� විය යුතුය. මන්ද ජා�ති අන්ධය� උපඡේත්දී පටන්ම රූ&ප සංජා�නනය ඡේන� කරූන බ�විනි. ඡේ' අනු� බුදු දහැඡේ' ��රූදි බ� දක්�� ඇත්ඡේත් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ල�බීම ඡේන� ඡේK. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ල�බීඡේ' දී මනසං කිJය�කරූන ආක�රූයයි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ල�බීඡේ' දී මනසං පිරිසිදු මට්ටමක ප�තී න' ඒ ඇසුරින් බිහි�න ද�නුමද නි��රූදි�න බ� බුදුදහැඡේ' සංඳහැන්ය. ඡේ' අනු� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟින් අත්පත් කරූ�නු ලබන ද�නුම නි��රූදි කරූ��නීඡේ' ��කීම පුද්�ලය� මත ප��ඡේර්. බ�හිරූ කිසිදු ඡේdතු�ක් ඡේ' සංඳහැ� උපස්ථ'භාක ඡේන� ඡේK. පුද්�ල ස්�ච්ඡාන්දත��යට බුදු දහැඡේ' ලබ�දී ඇති ස්ථ�නය සංමක�ලීන ඡේ�නත් කිසිදු සංමය ��දයක ඡේන�

229

ද�ක්ඡේ�න තරූ' උසංස්ය. බුදු දහැම ම�නසික පවිතNත��ට ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය භා�විත� ඡේකඡේර්.158

3.6.ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� ඡේලjක සං'මුතිය

ඡේලjක සං'මුතිය න' ම�න� සංම�ජාය විසින් එක�ත්�යකට ප�මිණි ය' ය' ඡේද�Hය.ඡේ' ඡේලjකයතුළ ම�න� සංම�ජාය විසින් ඡේප�දු එක�ත්�යකට ප�මිණි විවිධ ඡේද් තිඡේR. සංම�ජා සං�රූධර්ම, නීතිය, චාර්ය� රූට�, ඇ�තු' ප��තු', අභිචා�රූ විධි, සංම�ජා පQතිම�න,පවුH ඒකකය ��නි විවිධ එක�ත� ම�න� සංම�ජාය තුළ ප�තී. ඡේ' ඡේප�දු එක�ත��ල පරූම�ර්ථය න' සං&ම පුද්�ලඡේයකු විසින්ම ඡේමකී ඡේප�දු එක�ත��ලට �රූ�කරූමින්, සං�මූහික තීරූණ�ලට සංහැය දක්�මින් කටයුතු කිරීමයි. සංම�ජාඡේ�දී සං�මූහිකත්�ය ආරූක්ෂ� කරූ ��නීම පිණිසං ඡේමඡේස් කිරීමට සං&ම පුද්�ලඡේයකුට බල කරූ තිඡේR. සංම�ජා ඒක�බද්ධත�� සුරූක්ෂිත කිරීම පිණිසං සංමූහැය� අතරූ ය'ය' ඡේප�දු එක�ත� ඇති කරූ ��නීමට ම�න� සංම�ජාය අතීත ක�ල�ක��නු�ල පටන්ම කිJය�කරූ තිඡේR. ඡේ�jතිNක සංම�ජා�ල සිට දියුණු ය�යි සං'මත නූතන සංම�ජාය දක්�� ඡේ' අදහැසං කJමික� සංම�ජාය තුළ වික�ශ්‍රය වී ඇත. සංම�ජාය දියුණුවීම යනුඡේ�න් අදහැස් �නුඡේ� සංම�ජාය ඡේපරූයු��ලට �ඩ� සංකීර්ණ හැ�ඩතල ��නීමයි. ඡේ' අනු� සංම�ජා එක�ත�� ප�� නූතනඡේ� ඡේබ�ඡේහැj සංකීර්ණ හැ�ඩතල ඡේ�න ඇතිබ� මන�� ප�හැ�දිලි ඡේK. එඡේස්ම සංම�ජාඡේයහි ප�තින ඡේප�දු එක�ත�� ඉත� සීඝ්‍ර�� �රින්�රූ ඡේ�නස්ක' �ලට බඳුන් ඡේK.

නිදසුනක් ඡේස් නීතිය �ත හැ�කි ය. �රින්�රූ නීතිමය පQතිප�දන ඡේ�නස්ක'�ලට බඳුන් ඡේK. එඡේස්ම විවිධ අතිඡේර්ක නීති � �ස්ථ� අලුතින් ඡේකටු'පත් ඡේකඡේර්. ම�න� චාර්ය�� විවිධ සංකීර්ණ හැ�ඩතල�ලට විෂම වීමට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� ඊට අද�ළ සං��ද චාර්ය� ද පQකට �න බ�වින් ඒ�� නි��රූදි කිරීම පිණිසං නීතිය �රින්�රූ සංඡේශ්‍රjධනය කිරීමට සිදුවීම ස්�භා�විකය.

ඡේමඡේස් ඡේප�දු සං'මුතිය ප�� ම�න� අ�ශ්‍ර ත��ලට අනුකූල� �රින්�රූ සංඡේශ්‍රjධනය කිරීමට සිදු�න බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේමඡේස් ඡේප�දු සං'මුතියක අ�ශ් යත�� ම�න� සංම�ජාඡේ� සං�මුහිකත්�ය මන�� ප�ත්�� ��නීමටය. ඒසංඳහැ� ඡේ' ඡේප�දු සං'මුතියට සං&ම අඡේයකුඡේ�ම එක�ත�� අත �ශ්‍ර ය. මන්ද සං�මූහිකත්�ය සුරැඡේකනුඡේ� එවිට බ�විනි. සංම�ජාඡේ� ඡේප�දු සං'මුතියක් ප�තිද්දීම ඊට අනු�ත ඡේන�වී සං�මූහිකත්�ය කඩඡේක�ට අත්තඡේනjමතික� ක් රිය� කිරීමට ඉඩක් න�ත. යඡේමකුට එඡේස් කිරීමට වු�මන� න' එවිට සං�මූහිකත්�ඡේ� ඡේප�දු ��කීමක් කඩකළ පුද්�ලඡේයකුට ඡේ�වීමට සිදු �න �න්දිය ඒ ත�න�ත්ත�හැට ද�රීමට සිදු ඡේK. ඇත�'විට ඡේ' �න්දිය මුල මය

230

�න්දියක් ඡේන�විය හැ�කි ය. ඒ ත�න�ත්ත� භුක්ති විඳින ය' සංම�ජායීය �රූප්‍ රූසං�දයක් අහිමි කිරීම ඡේමකී �න්දිය වියහැ�කි ය.159

ඡේමහි දී ද�ක්විය යුතු විඡේශ්ෂ කරූ�ණක් �නුඡේ� සංම�ජාඡේ� ප�ණ වී ඇති ඡේමකී ඡේප�දු සං'මුතිය ඇත�'විට සං�ධ�රූණ ඡේහැj අසං�ධ�රූණය වූ�ක් වියහැ�කි බ�යි. නිදසුනක් ඡේලසං කුලය සං�ලකූ විටකදී එය ඡේප�දු සංම�ජා සං'මුතියකි.

නමුදු ද�නට ��ඩ�සං' සංම�ජා කJමය බිඳ��ටී ඇතිබ�වින් සංම�ජාඡේ� එළි පිට කුල ��දය පිළි��නී න�තත්, යටි ස්ථරූය තුළ සං��� ඇතිබ� පිළි��නීමට සිදු ඡේK. කුල��දී ආකHප කළඑළි බසිනුඡේ� ජීවිතඡේ� ය' ය' සුවිඡේශ්ෂී අ�ස්ථ� මතු වූ විටකදීය. එන' යඡේමකු ප�විදි කිරී ඡේ' දී, වි��හැයකට එළඹීඡේ'දී ��නි සුවිඡේශ්ෂී අ�ස්ථ��ල දී සංම�ජාඡේ� සං��� ඇති කුල��දී ආකHප මතුපිට ස්ථරූය ඡේ�ත ප�මිඡේණන බ� ද�ක �ත හැ�කි ය. ඇත�' අ�ස්ථ��ලදී මිනිසුන් ඡේ' බ�K එළිපිට පQක�ශ්‍ර ඡේන�කරූතත්, ඔවුන්ඡේ� හැ�සිරී' රූට�� පිරික්සං� බ�ලූවිට, යටි සිත තුළ ඡේමබඳු ආකHප සං��� ප�තින බ� ඔවුන්ඡේ� ක් රිය�ක�රූක' අනු� ප�හැ�දිලි ඡේK. කුල��දී ආකHප හිසින් දරූ� කිJය� කරූන ඇත�' අය මතු පිටින් න' ඡේබ�ඡේහැj සංම�ජාශීලී රැඩිකH මතධ�රීන් බ� ප්‍ රූක�ශ්‍ර කරූන්නන් විය හැ�කි ය. එබඳු චාරිත ලක්ෂණ දරූන ඡේබ�ඡේහැj අය සිය පවුලට වි��හැය මඟින් න� සං�ම�ජිකඡේයකු එක්වීඡේ'දී ඔහුඡේ� ඡේහැj ඇයඡේ� ��සං�ම ඡේකඡේරූහි දක්�න අසීම�න්තික සං�ලකිHල පිටුපසං ඡේමබඳු අයඡේ� සං��වුනු කුල��දී ආකHප ඇති බ� ඔවුන් ඡේන� ද�නු�ත්�ම පQක�ශ්‍රයට පත් ඡේK. ය'කිසි පුද්�ලඡේයකුඡේ� �ති ගුණ �ලට �ඩ� කුලය ඡේකඡේරූහි අතිම�තN සං�ලකිHලක් ද�ක්වීම කිසිඡේස්ත් සංද�චා�රූ සං'පන්න ඡේදයක්ද ඡේන� ඡේK. ඡේ' අනු� කුලය යන පිළි��නීම එක් කලක කළ රැකිය�� අනු� ඔවුන්� හැ�ඳින්වූ එක් සං'මුතියක් පමණි. කුලය සංම�ජා සං'මුතියක් බ� සං�බ&ය. නමුදු එය සංද�චා�රූ සං'පන්න ඡේදයක් ඡේන� ඡේK. ඒ නිසං�ම යඡේමකු කුල��දී ආකHප හිසින් දරූ� කටයුතු කරූන්ඡේන් න' සංම�ජා සං'මුතිය සංලක� ඊට අනු�තවී ක් රිය� කිරීම බුදු දහැම අනුමත ඡේන�කරූයි. මන්ද ඡේකඡේනකු බÓ�dමණඡේයකු ඡේහැj �සංලඡේයකු �න්ඡේන් ඒ පුද්�ලය�ඡේ� කිJය�� මත මිසං කුලය අනු� ඡේන� �න බ� බුදුරූදුන් ප�හැ�දිලි� පQක�ශ්‍ර කරූ ඇති බ�විනි.160

ඡේ' අනු� සංම�ජාඡේ� ඡේප�දු සං'මුතිය සං�ධ�රූණ වියහැ�කි අ�ස්ථ� ඡේමන්ම අසං�ධ�රූණ විය හැ�කි අ�ස්ථ�ද එළඹිය හැ�කිබ� සිහිඡේ� තබ���නීම ��ද�ත්ය. පුරූ�ණඡේ� භා�රූතීය බමුණු දහැම අනු� ය' ස්තිNයකඡේ� සං�මිය� මියගිය විට,සං�මිය�ඡේ� චිතකය ද�Hඡේ�න දරූසං&යට ප�න සිය දිවි නසං� ��නීඡේ' සිරිතක් සංම�ජාඡේ� ප��තින. එහි දී ය' ස්තිNයක් සිය ක�ම�ත්ඡේතන් ඡේ' චා�රිතNය ඉටු ඡේන� කළ ඡේහැ�ත් ඒ ස්තිNය� බලහැත්ක�රූඡේයන් වු� ද ඔසං�� සිය සං�මිය�ඡේ� ම�ත ඡේද්හැය ගිනිඡේ�න ද�ඡේ�න දරූ සං&ය මතට බුරූ බුරූ� න� ඡේ�න ගිනිද�H අතරින් විසි කිරීම එද� හින්දූන් අතරූ ප��ති ඡේප�දු සං'මුතියක් වී තිබිණ. ඡේ' ඡේප�දු සං'මුතිය සංති පූජා�� ඡේලසං හින්දු සංම�ජාඡේ�

231

මහැත් හැරූසංරූ ල�බූ සංම�ජා සං'මත පිලි��නීමක් විය. ඡේ' චා�රිතNය මන�� ඉටු කිරීඡේමන් ඒ ස්තිNය සු�ති��මී �න බ�ට සංම�ජා ආකHපයක් හින්දූ දහැම විසින් ඇති කරූනු ල�බ තිබිණ. ඒ නිසං� පුරූ�ණ භා�රූතීය සංම�ජාඡේ� ඡේ' සිරිත අඛ්‍යණ්ඩ� චා�රිතN�නූකූල� ඉටු විය. එය ඉටුකිරීම මඟින් අද�ළ ස්තිNයඡේ� මියගිය සං�මිය�ට හැ� ඇයට ඡේමjක්ෂය ල�බිය හැ�කි බ�ද හින්දු සංමය සං�රූධර්ම�ල සංඳහැන් විය. නමුදු �ර්තම�නඡේයහි ශිMට සං'මත ඡේලjකඡේයහි ඡේ' සිරිතට එතරූ' ඉහැළ පිළි��නීමක් ඡේන� ල�ඡේR. මන්ද සංම�ජා ආකHප සං�ර්ධනය වීඡේ' දී අශිMට පිළි��නී'ද කJමික� ඡේ�නස්�න්නට වූ බ�විනි.

ඡේ' අනු� සිය ක�ම�ත්ඡේතන් සියදිවි නසං� ��නීම ඡේහැj අනුන්ඡේ� පQ�ණය න�සීමට ආධ�රූ අනුබල ලබ�දීම පQ�ණඝ්‍ර�ත අකුසංලයක් ඡේලසං සං�ලඡේක්. එඡේස්ම සිය දිවි නසං� ��නීම ඡේමන්ම අනුන්ඡේ� දිවි ඡේත�රූ කිරීමද මනුෂ ඝ්‍ර�තන �රූදක් ඡේලසං නීතිය හැමුඡේK පිළි��ඡේන්. ඡේ' අනු� සිය දිවි නසං� ��නීම හැ� සං��ද මනුෂ ඝ්‍ර�තනය නීතිය හැ� සංමය සං�රූධර්ම අනු� �රූදක් ඡේලසං සං�ලඡේකන බ� ඡේපඡේන්. ඡේමය ඡේප�දු ජාන සං'මතඡේයහි සිදු වූ ඡේ�නස්වීමකි.161

සංම�ජා අ�ශ්‍ර ත��ය අනු� සංම�ජා සං'මතය ඡේ�නස්වී ඇති ආක�රූය පිළිබඳ ඡේමබඳු සිද්ධි ඇසුරින් �ටහැ��ත හැ�කි ය. ක�ල�නූරූ&ප� ඕන&ම ඡේදයක් ඡේ�නස් �න බ�වින් ඒ සිද්ධ�න්තය සංම�ජා සං'මතය සං'බන්ධඡේයන්ද සංත �න ��ත��රූණයක් ඡේමහි ඇතිබ� ඡේපනී යයි. සංමය, අධ �පනය, සංස්ක�තිය,

සංම�ජාය ආදී විවිධ ස්ථරූයන්ට අනුකූල� සං�රූධර්ම ඡේ�නස් �න බ� සංඳහැන්ය.එය සං�රූධර්ම�ල ඇති වෛනසංර්ගික ලක්ෂණයකි. කිසිද� ඡේන�ඡේ�නස් �න සං�රූධර්මයක් න�ත. ඡේ�නස්වීම එහි ස්�භා��යකි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� සං�රූධර්ම එය �ලගු �න පසුබිමට පරිබ�හිරූ� අර්ථකථනය කළ ඡේන� හැ�කි ය. එන' සං�රූධර්ම �ලට එය �ලගු පසුබිමින් වියුක්ත ප���ත්මක් න�ත. ඡේ' නිසං� සං�රූධර්ම සං�ඡේප්‍ක්ෂ ඡේදයක් බ� �ටහැ� �ත යුතුය. සං�රූධර්ම සං�ඡේප්‍ක්ෂ �නුඡේ� සං�රූධර්ම ඡේන� �න ඡේද් සංම�ය. සං�රූධර්ම ඡේන� �න ඡේද් ඡේන� ප�තින්ඡේන් න' සං�රූධර්ම යනුඡේ�න් හැ�ඳින්විය හැ�කි ඡේදයක් ඉතිරි ඡේන��න බ� ද දත යුතුය. සං�රූධර්ම වියුක්ත� �ත්කල �ටින�කමක් න�ති වු�ද වියුක්ත අ�යක් ඇති ඡේදයක් ඡේලසංට සංද�චා�රූය සං�ලකිය හැ�කි ය.සංද�චා�රූය න' විශ්�මය �ටින�කමක් ඇති ඡේදයකි. මීට ඡේdතු� ඉහැතදී සංඳහැන් කළ සංමය,අධ �පනය,සංස්ක�තිය,සංම�ජා ආදී කිසිදු පසුබිමක ආධ�රූයක් රූහිත� අර්ථකථනය කළහැ�කි වීමයි. මින් කිය�ඡේ�නුඡේ� සංද�චා�රූයට ඇත්ඡේත් සං�ඡේප්‍ක්ෂවූ අ�යක්ඡේන�� නිරූඡේප්‍ක්ෂ අ�යක් බ�යි. වෛමතිNය, කරූ�ණ��,

පඡේරූjපක�රූය, සංඡේKදී බ�, සං�මූහිකත්�ය ආදී පුද්�ලහැ� සංම�ජා ස්�භා�� ලක්ෂණ සංද�චා�රූය ඡේලසං අර්ථද�ක්විය හැ�කි ය. ඡේ' ම�න�ගුණ ඕන&ම සංම�ජා පසුබිමක් සංඳහැ� අර්ථ සං'පන්න ඡේK.ඕන&ම සංම�ජා පසුබිමකට �ලගු ඡේK.

සංම�ජා පසුබිඡේ' සිදු �න ඡේ�නස්වීමට සං�ඡේප්‍ක්ෂ� එහි අ�ය අඩු ඡේහැj ��ඩි ඡේන� ඡේK. එඡේස්ම සංද�චා�රූයද ඡේප�දු සං'මතියකි. එය සං�රූධර්ම�ලින් ඡේ�නස්�න පQධ�න කරූ�ණ �නුඡේ� ප�තින සංම�ජා පසුබිමට අනුකූල�

232

විචාලනය ඡේන��න ස්�භා��යයි. සං�ම�න සංම�ජා � �හැ�රූය අනු� ඡේලjක සං'මුතිය යනුඡේ�න් හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ�ද ඡේ' ඡේප�දු සං'මුතිය බ� ඡේ' අනු� ප�හැ�දිලිය. සං�රූධර්ම�ල ඡේප�දු සං'මුතිය ඡේ�නස්�න නමුදු සංද�චා�රූඡේ� ඡේප�දු සං'මුතිය ක�ල�නූරූ&ප ඡේලසං ඡේ�නස් ඡේන� ඡේK. ඡේ' අනු� සං�රූධර්ම�ල සං�ඡේප්‍ක්ෂක� සංද�චා�රූය ස්ථ��රූ ස්�භා��යක් �න්න� බ� ප�හැ�දිලි ඡේK.

සං�රූධර්ම විචාලනය �න බ�වින් ඡේප�දු සං'මුතියක් �ශ්‍රඡේයන් මිසං ඡේලjක සං'මුතියක් �ශ්‍රඡේයන් එය සං�ලකිය ඡේන�හැ�කි බ� ඡේ' අනු� ��ටහිය යුතුය.

ඡේලjක සං'මුතිය යනු විශ්�මය අ�ය ��Rවීමයි. සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� ඡේලjක සං'මුතිය විචාලනය ඡේන��නබ� සං�ලකූ� ද හුඡේදක් එය පරූම�ර්ථ ධර්මයක් ඡේලසං සං�ලකිය ඡේන� හැ�කි ය. සං�ම�න ඡේලlකික � �හැ�රූඡේයන් බ�හිරූ� ප�තින ඡේලjඡේක�ත්තරූ � �හැ�රූය තුළ ඡේලjක සං'මත සංත්�,පුද්�ල පQඥාප්‍ති සං�බවින්ම විද ම�න ඡේන� ඡේK. ඒ අනු� සංත්�, පුද්�ල පQඥාප්‍ති ඡේකන්ද්‍රකරූ �නිමින් ඡේ��ඩන�ඟී ඇති ඡේලjක සං'මුතිය හුඡේදක් ත�ත් එක් සං'මුතියක් ඡේලසං මිසං පරූම�ර්ථමය සංත්ත��ක් ඡේලසං සං�ලකිය ඡේන�හැ�කි බ� ඡේ' අනු� ��ටහිය යුතුය. නමුදු පරූම�ර්ථ සංත්ත�� අ�ඡේබjධ කරූ�ත් උතුඡේමකු වු�ද සං�ම�න ඡේලjක සං'මුතිය අනු� ප��තිය යුතුය. මන්ද ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූයට අනු� ඡේලjක සං'මුතියද සංත යක�යි පිළි ��ඡේනන බ�විනි. ඡේ' නිසං� ඡේලjක සං'මුතිය හුඡේදක් � �හැ�රූ ම�තNඡේයන් පමණක් භා�විත� කිරීමද ��රූදි න�ත. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය මඟින් අපට ල�ඡේබන සං&ම ඡේදයක්ම ඡේලjක සං'මුතියකි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය අර්ථ වි�qහැ කිරීඡේ'දී ඒතුළ ද�ක �ත හැ�කි සියළු ඡේද් අයත්�නුඡේ� ඡේලjක සං'මුතියටය. ඡේ' නිසං� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය �න�හී පරූම�ර්ථමය සංත්ත��ක් ඡේන�� සං'මුති සංත යක් බ� ඡේත්රූ�'�ත යුතුය. ඉන් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඡේකඡේරූහි පමණට �ඩ� විශ්��සංකරූ අසීරූ�ත��යට පත්වීඡේ' අ�ස්ථ� ��ළකී යයි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය තුළ ද�ක ��නීමට ල�ඡේබනුඡේ� ම�ය��කි. ම�ය�� සංත යක�යි පිළි��නීම සං��ද ද�Mටියකි. නමුදු ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මුල��ක්බ� ද�න එය පQම�ණ�ත්මක� ඇසුරූ� කිරීම මුළ�වීමක් ඡේන� ඡේK. ජී�ත්� සිටිත� ත�ක් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය පරිහැරූනය කිරීඡේ' අ�ශ්‍ර ත��ය පුහුදුන් ආර්ය ඡේ¤දයක් න�ති� සං&ම අඡේයකුට එක හැ� සංම�න� ඇති ඡේK. මන්ද ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේයහි කළකිරූ�ණ ද එහි උපක�රූය ඡේන� ම�ති� ඡේමඡේල�� සිය ප���ත්ම පහැසුඡේ�න් ඡේ�නය� ඡේන�හැ�කි බ�විනි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේයහි ය' උපඡේයjගීත��යක්ද තිඡේR.162

සං'ම� සං'බුදු�රූ� ධර්ම ඡේද්ශ්‍රන� කිරීඡේ'දී භා�විත� කරූනුඡේ� � �හැ�රූ භා�ෂ�ඡේK සංඥා� ම�තN ඡේK. ඡේ' සංඥා� ම�තN පරූම�ර්ථ සංත ඡේන� ඡේK. නමුදු ධර්ම ඡේද්ශ්‍රන�� සියHලන්ටම පහැසුඡේ�න් ��ටහී ය� යුතු බ�වින් සියළු ඡේදන�ටම අ�ඡේබjධ විය හැ�කි කJමයකින් ඡේද්ශ්‍රන�� සිදුකිරීඡේ' අ�ශ්‍ර ත��යක් ඇත. එබ�වින් ඒ අ�ශ්‍ර ත�� පහැසුඡේ�න් ත�ප්‍ත කරූ ��නීම පිණිසං බුදු�රූ� වු�ද ඉන්ද්‍රීයඥා�නය භා�විත� කරූති. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය උපඡේයjගීකරූ �නිමින් K ය�හැ�රූ භා�ෂ�ඡේK සංඥා� ම�තN�ලට පරි�ර්තනය කරූ පරූම�ර්ථ සංත්ත�� ක්

233

රූම�නූකූල� අ�ඡේබjධය කරූ� යන ඡේස් ඉදිරිපත් කිරීම බුදු�රූ�න්ඡේ� සං'ප්‍ රූද�යයි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇසුරින් ඉදිරිපත් ඡේකඡේරූන පරූම�ර්ථමය සංත්ත�� බුද්ධිඡේයන් �qහැණය කරූ ��නීමද ඡේමහි අභිපQ�යයි. පරූම�ර්ථ සංත්ත�� ඡේකඡේරූන් ඥා�ණය,පQඥා�� උපදින්ඡේන් ඒ අයුරිනි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය වු�ද අභිමත අයුරින් අභිමත ක�ර්යය සංඳහැ� භා�විත� කිරීමට මන� පුහුණු�ක් ලද්ඡේදකුට පරූම�ර්ථය වු� ද සං'මුතිය ඇසුරින් සං�ර්ථක� පQක�ශ්‍ර කළ හැ�කි ය.

පරූම�ර්ථය සං'මුතිය ඇසුරින් පQක�ශ්‍ර කිරීඡේ'දී සං�බවින්ම එය අ�ඡේබjධ වූඡේ�කුට හුඡේදක් පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තිඡේයහි ඌණත��ය හැ� භා�ෂ�� භා�විතඡේ� දී ප�න නඟින ��ටළු හැ�රූ�ණුවිට ඒ පිළිබඳ� ඇති�න ඡේ�නත් දුMකරූත��යක් න�ත. ඡේ' ඡේdතු� මතම ඡේබ�ඡේහැjවිට ධර්ම��ඡේබjධය ල�බූ පුද්�ලයන්තුළ ප�� විවිධ ඡේපlරූ�ෂ ස්�භා�� ඇති බ� ධර්මඡේ�ම සංඳහැන්ය. සං'ම� සං'බුද්ධ හැ� පච්ඡේචාක බුද්ධ යන අ�ස්ථ� ඡේදඡේකහි ඡේ�නසං පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තිඡේ� ඇති ඌණත��ය බ� ප�හැ�දිලි ඡේK. එඡේස්ම සං�ම�න අර්හැත්�ය හැ� සිK පිළිසිඹිය�� සංහිත අර්හැත්�ය අතරූ ප�තින ඡේ�නසං ප�� ඡේ��ඩන�ඟී ඇත්ඡේත් පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තිඡේයහි ඌණත�� මත බ� ඒ පිලිබඳ දක්�� ඇති අර්ථකථන�ල සංඳහැන්ය. බුදු�රූ�න් අතරූ පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තිය අධික උතුම� සං'ම� සං'බුද්ධ යන නමින්ද අර්හැත් ශ්‍රU��කයින් අතරූ සිටින පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තිය අධික උතුම� සිK පිලිසිඹිය� සංහිත රූහැතුන් �හැන්ඡේස් බ�ද සං�ම�න පිළි��නීමයි. ඡේ' හැ�රූ සිK පිළිසිඹිය� සංහිත රූහැතන් �හැන්ඡේස්ඡේ� පQවීණබ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය පිළිබඳ ඡේ��ඩන�� �නු ල�බූ අ�ඡේබjධය මත පදන'� ඇතිබ� දහැම අනු� ද�ක්ඡේK.163

ඡේ' අනු� ��ටඡේහැනුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය පරූම�ර්ථ සංත්ත��ක් ඡේන�ඡේ�තත්, එහි උපඡේයjගීත� ලක්ෂණ ප�තින බ�යි. පරූම�ර්ථ සංත්ත�� පිළිබඳ අධ යනඡේයහි ඡේයදී අ�ඡේබjධ කරූ�න්න� ඡේතක් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය අනු� කටයුතු කළ හැ�කි ය. මන්ද ඡේලjක සං'මුතිය �නුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� ප�තින ස්�භා��ය අනු� කටයුතු කිරීම �න බ�විනි. එවිට පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකූ කල අසංත ය වියහැ�කි ඡේද් වු�ද ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයට අනු� සංත ය ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි නිසං�ය. නිදසුනක් ඡේලසං සංත්� පුද්�ල පQඥාප්‍තිය සං�ලකිය හැ�කි ය. සුනඛ්‍යය�, ��ය�, මී ම�ස්සං� ආදී �ශ්‍රඡේයන් සංලකනු ලබන්ඡේන් ඡේමකී සංත්� පුද්�ල පQඥා�ප්‍තියට අනු� ස්කන්ධ, ධ�තු හැ� ආයතන තුළ ජී� සං'මතයක් දකින බ�විනි. ස්තීN, පුරූ�ෂ ස්�භා��ය අනු� පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගික ආකර්ශ්‍රණය ඇති �නුඡේ� ද සංත්� පුද්�ල පQඥාප්‍තියට අනු� වි�qහැ කරූන නිසං�ය. ඡේ' සියHල තුළ සං�බවින්ම ඇත්ඡේත් ඡේdතු පQත නිසං� ක් රිය�ත්මක �න ධ�තු ස්�භා��ය පමණි. ඡේ' ධ�තු ස්�භා��ය ප��තීමට ආහැ�රූ පQත ඡේයන් උපස්ථ'භාක �න ඡේද් න�ති� ගිය කල එයද ඡේන�ප�තී. ධ�තු ස්�භා��ය ප�තිනුඡේ� ආහැ�රූ පQත ය ල�බීම නිසං�ය. ආහැ�රූ ක�ත ඉටු කරූන ආහැ�රූ �ර්� සංතරූකි. එන' කබලික�හැ�රූ, ඵස්සං�හැ�රූ, මඡේනj සංඡේච්තන�හැ�රූ,

විඤ්ඤා�ණ�හැ�රූ යනුඡේ�නි.ඡේ' ආහැ�රූ �ර්� සංතරූ ඡේdතු පQත �ශ්‍රඡේයන් ධ�තු

234

ස්�භා��ය ප��තීමට උපක�රූ ඡේකඡේර්. ආහැ�රූඡේ� ඇති ඕජා�� නිසං� ඉන් ශ්‍රක්තිය උපද�� �න්න� ධ�තු ස්�භා��ය අඛ්‍යණ්ඩ� ප�තී. ඕජා�� විටමින් (Vitamin) නමින්ද හැ�ඳින්ඡේK.ඡේමහි කබලික�හැ�රූ යනු පඨාවි,ආඡේපj,��ඡේයj හැ� ඡේත්ඡේජාj ආදී සංතරූ ධ�තුඡේ�න් නිMප�දනය වූ ආහැ�රූයයි. ඵස්සං�හැ�රූ යනු ඉන්ද් රීයයන් අරූමුණු�ල ස්පර්ශ්‍රවීමයි.න�තඡේහැ�ත් අරූමුඡේණ් ��ටීමයි.ඵස්සං වෛචාතසිකයයි. මඡේනjසංඡේච්තන�හැ�රූ යනු චාර්ය��ට පදනම ඡේස් ��ඡේනන ම�නසික පසුබිමවූ ඡේච්තන��යි. විඤ්ඤා�ණ�හැ�රූ යනු අවිද � තණ්හැ� නිසං� ඇති �න පටිසංන්ධි විඤ්ඤා�ණයයි. ඡේහැ�ත් සිතයි. ඡේ' අනු� සං'මුතිය ප��තීමට ආහැ�රූ පQත ය ල�බීම අ�ශ්‍ර බ� ප�හැ�දිලි ඡේK. ආහැ�රූය ඡේන� ල�බී ගිය විට සං'මුතිය ඡේන�ප�තී. සං'මුතිය ප�ත්�� ��නීමට කිසිය' ඡේ�නස්වීමක්, සංකස්වීමක් උපස්ථ'භාක ඡේK.ඡේහැ�ත් සංස්කරූණ ලක්ෂණ සං'මුතිය තුළ ප�තී. සං'මුතිය තුළ ඡේලjකඡේ� සංත ය ප���ත්ම න�ත.

සං'මුතිය තුළ ප�තිනුඡේ� ක�තිම� ඇති කරූන ලද ඡේdතු පQත නිසං� ප�තින ඡේදයකි. සියළු සං'මුති �ලින් බ�හැ�රූ වීම නි�න �න්ඡේන් ඡේ' නිසං�ය. නි�න සං'මුතියක් ඡේන�� පරූම�ර්ථයකි. නි�න සං'මුතියක් ඡේන� �න බ�වින් එය ප�ත්�� ��නීමට ආහැ�රූමය ඡේdතු පQත ලබ�දීම අන�ශ්‍ර ය. නි�න යනු ඡේ' ඡේලjකඡේ� ප�තින පියවි ස්�භා�වික නිර්මල පවිතN පරූම පරූම�ර්ථමය ස්�භා��යයි.164

ඡේ' සං'මුතිය පQඥාප්‍ති ධර්ම ඡේලසං අභිධර්මඡේයහි සංඳහැන්ය. පQඥාප්‍ති න' ප�ණවීමයි. ඡේහැ�ත් සියළු ඡේදන� අතරූ ඡේප�දු එක�ත��ක් ඇති කරූ ��නීමයි. ඡේ' පQඥාප්‍ති අර්ථ පQඥාප්‍ති හැ� න�ම පQඥාප්‍ති යනුඡේ�න් ඡේද��ද&රූ�' ඡේK.ඡේමහි අර්ථ පQඥ්ප්‍ති න' පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකූවිට න�ති වු�ද නමුදු ඒ පරූම�ර්ථ�ලම ඡා�ය��ක් �ශ්‍රඡේයන් සිතට අරූමුණු�න ඡේද්ය.ඡේ' අරූමුණු විවිධ ස්�රූ&පඡේයන් ඇත. එඡේස්ම ඒ විවිධ ස්�රූ&ප �ණනය කළ හැ�කි ය.

එබ�වින් සංඛ්‍ය � නමින් හැ�ඳින්ඡේK. ඒ ඡේලසං ද�න��නීම ඡේ' පQඥාප්‍ති�ල විද් යම�න ත�ත් ලක්ෂණයකි. ඡේ' නිසං� එයට සංමඤ්ඤා� යයිද කියනු ල�ඡේR.

එඡේස්ම � �හැ�රූ කිරීඡේ' ලක්ෂණ අනු� පQඥාප්‍ති�ලට ඡේ�jහැ�රූ යයි ද කියනු ල�ඡේR. පQඥාප්‍ති ප�ණවීමක් ඒ ලක්ෂණ අනු� එය පඤ්ඤාත්ති යනුඡේ�න් හැ�ඳින්ඡේK. පඤ්ඤාත්ති විවිධ ස්�රූ&ප �ලින් සංමන්විතය.ඒ අතරූ සංමූහැ පඤ්ඤාත්ති, සංණ්ඨා�න පඤ්ඤාත්ති, සංත්ත පඤ්ඤාත්ති, දිසං� පඤ්ඤාත්ති, ක�ල පඤ්ඤාත්ති, ආක�සං පඤ්ඤාත්ති, නිමිත්ත පඤ්ඤාප්‍ති පQධ�නත්�ඡේයහිල� සං�ලකිය හැ�කි ය. පඨාවි ආදී මහැ� භූත�ල ප�තිරී', ඝ්‍රන බ� ආදී ඡේ¤ද ඇති විවිධ ස්�රූ&ප සංලක� � �හැ�රූ කරූනු ලබන්ඡේන් සංමූහැ පඤ්ඤාත්තිය. පඨාවි භුතඡේ� උපක�රූඡේයන් නිර්මිත� ඇති ප�ථිවි, පර්�ත, නදී, සං��රූ යන�දිය ඡේමනි. එඡේස්ම ඡේලjහැ, ලී,Àයිබර්,තඹ ආදී උපකරූණයන්ඡේ� සංටහැන් ස්�රූ&පය සංලක� � �හැ�රූකරූනු ලබන විට එය න' �නුඡේ� සංමූහැ පඤ්ඤාත්තිය �ශ්‍රඡේයනි. ඉන් නිර්මිත� ඇති ඡේමjටර් රූථ, ඡේ'සං, පරි�ණක, නිඡේ�ස් ආදිය ඡේමනි. ඡේdතු ඵල පරූ'පරූ� �ශ්‍රඡේයන් ප�තින විඤ්ඤාත්ති ඉන්ද්‍රිය සංහිත

235

ස්කන්ධ පචාකය ජීවිඡේයකු� සංලක� ඊට සංත්�, පුද්�ල � �හැ�රූය පණ��ඡේ�න තිඡේR. ඡේමය සංත්ත පඤ්ඤාත්තියයි. පුරූ�ෂ, පුද්�ල, දි� , මනුෂ ,

� �ඝ්‍ර� ආදී �ශ්‍රඡේයන් සං�ලඡේකනුඡේ� ඡේ' සංත්� පුද්�ල ප�ණවී ඡේ' ස්�රූ&පයයි.

චාන්ද්‍රය� සූර්යය� හැ� ප�ථිවිඡේ� ඉලිප්‍සං�ක�රූ �මන් ස්�රූ&පය නිසං� ඇති�න දිසං� ඡේ¤දය ඇති ඡේK. බටහිරූ දිසං�� න�ඡේ�නහිරූ දිසං�� ආදිය ඡේමනි. ඡේමය දිසං� පඤ්ඤාත්තියයි. එඡේස්ම හිරූ� �මනයට අනු� උද&සංන,දි��, රූ�තීN ක�ල ඡේ¤දය ඇති ඡේK. ඡේමය ක�ල පඤ්ඤාත්ති යයි. ද�සං, ප�ය, වින�ඩි, තත්පරූ ආදී ඡේ¤ද ඇතිවීමට ඡේ' ක�ලපඤ්ඤාත්තිය ඉ�හැH ඡේK. ඡේලjකඡේ� න�න�විධ ද්‍ර� මය ඡේද් සං�කසී ඇත්ඡේත් විවිධ අනුප�ත �ලින් එක් එක් රූ&ප කල�පයන්ඡේ� සංඡේයj�වීම අනු�ය. එඡේස්ම එක් එක් රූ&ප කල�ප අතරූ කිසිය' පරූතරූයක් තිඡේR. ඡේ' පරූතරූය සූක්ෂම ස්�රූ&ප�ල සිට විවිධ පරූ�සං�ලින් අඩු ��ඩි �ශ්‍රඡේයන් දක්නට ල�ඡේR. රූ&ප කල�ප අතරූ ප�තින ඡේ' පරූතරූය ආක�සංපඤ්ඤාත්තිය ඡේස් හැ�ඳින්ඡේK. ධ �න අභිඤ්ඤා� ඉපිදවූ සං�ද්ධි බලය ල�බූ ඡේයj���චාරූයන් බිත්ති, පQ�ක�රූ, පර්�ත ආදී ඝ්‍රන ද්‍ර� තුළින් �මන් කිරීමට භා�විත� කරූනුඡේ� ඡේ' ආක�සං පඤ්ඤාත්තියයි. සං�ද්ධි බලඡේයන් අධිMඨා�න ඡේක�ට ඡේ' ඝ්‍රන ද්‍ර� නිර්මිත වී ඇති රූ&ප කල�ප අතරූ ප�තින පරූතරූය අභිමත අයුරින් අඩු ��ඩි ඡේක�ට ප�ලනය කිරීඡේ' හැ�කිය�� උපක�රී කරූ �නිමින් ඝ්‍රන ද්‍ර� අතරින් �මන්කිරීඡේ' අ�ස්ථ�� ඇති කරූ �නියි.

එඡේස්ම ජාලය තුළ ඇති පඨාවි ධ�තු රූ&ප කල�ප අතරූ පරූතරූය ඝ්‍රන ද්‍ර� �ල රූ&ප කල�ප අතරූ ප�තින පරූතරූයට �ඩ� අධික බ�වින් ජාලඡේයහි මතුපිට ඡේප�ළ � මතුපිට යමකට රූඳ� ප��තීම අපහැසුය. ජාලඡේයහි අධික ආඡේපj ධ�තු රූ&ප කල�පය. යඡේමකුට ධ �න බලඡේයන් ජාලඡේයහි පඨාවි ධ�තු රූ&ප කල�ප අතරූ පරූතරූය අඩුඡේක�ට ඒ මත ඡේප�ළ� මත ඇවිදයන්න�ක් ඡේස් ඇවිද ය� හැ�කි ය. ඡේමහි ��ද�ත් මඡේනj විද �ත්මක සිද්ධ�න්ත අන්තර්�තය. ම�නසික ශ්‍රක්තියට රූ&පඡේයහි ශ්‍රක්තිය අභිබ�� ය� හැ�කි බ� මින් ප�හැ�දිලිඡේK.165

පඤ්ඤාත්ති�ල ඊළ� ඡේක�ටසං අර්ථ පQඥාප්‍ති නමින් හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� පරූම�ර්ථ ඡේලසං න�ති වු� ද එහි ඡා�ය�ම�තN �ශ්‍රඡේයන් සිතට අරූමුණු �න කසිණ මණ්ඩල ස්�භා�� ආදී ඡේ¤ද න�ති මහැ� භූත නිමිති ද පරිකර්ම ආදී ඡේ¤ද න�ති භා��න� කJම භා�විතඡේයහිදී සිඡේත් ඇතිවූ නිමිති ඡේK. ඡේමබඳු නිමිති නිමිත්ත පඤ්ඤාත්ති නමින්ද හැ�ඳින්ඡේK. ඡේ'�� පරිකර්ම නිමිත්ත, උද්�qහැ නිමිත්ත ආදිඡේයහිදී ඇති ඡේK. පරූම�ර්ථ ධර්ම අනු� තිN ලක්ෂණයට අයත්�න බ�වින් ඡේමබඳු නිමිති ඡේන�ප�තින නමුදු ධ �නයන්හි ප�තින ලක්ෂණ �ශ්‍රඡේයන් නිමිති ඡේස් ඡේ'�� සිතට අරූමුණු ඡේK. එබ�වින් ඡේ'�� අර්ථ පQඥාප්‍ති නමින් හැ�ඳින්ඡේK. න�ම පQඥාප්‍ති ඡේස් හැ�ඳින්ඡේ�න්ඡේන් පරූම�ර්ථ�ලට ඡේහැj අර්ථපQඥාප්‍තියට ඡේහැj පන�න ලද න'ය. එය න�ම, න�මකර්ම, න�මඡේධය,

නිරූ�ක්ති, බ ඤ්ජාන, අභිල�ප යන න'�ලින් ප�� හැ�ඳින් ඡේK. ඡේ' සියළු ප්‍ රූඥාප්‍ති විද ම�න හැ� අවිද ම�න ස්�රූ&පය අනු� ත� අනු ඡේක�ටස් සංයකට ඡේබදිය හැ�කි ය. එන' විද ම�න පQඥාප්‍ති, අවිද ම�න පQඥාප්‍ති,විද ම�නඡේයන්

236

අවිද ම�න පQඥාප්‍ති, අවිද ම�නඡේයන් විද ම�න පQඥාප්‍ති, විද ම�නඡේයන් විද් යම�න පQඥාප්‍ති, අවිද ම�නඡේයන් අවිද ම�න පQඥාප්‍ති යන්නයි. පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකූවිට රූ&ප,ඡේKදන� ආදිය ඇත.ඒ ඇති රූ&ප ඡේKදන� ආදියට ඒ න' � �හැ�රූ කරූනු ල�ඡේR. පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් විද ම�න එඡේස්ම සං'මුතියතුළ ඇති ඡේමබඳු ඡේද් විද ම�න පQඥාප්‍ති නමින් හැ�ඳින්ඡේK. පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකූ විට භුමි,පර්�ත ආදිය න�ත.166 ඒ න�ති භූමි, පර්�ත ආදියට භූත සංකස් වීඡේ' ස්�රූ&ප සංලක� භූමි, පර්�ත ආදී න' � �හැ�රූ කරූනු ල�ඡේR. අවිද ම�න පQඥාප්‍ති ඡේස් ද�ක්ඡේ�නුඡේ� ඡේමබඳු පQඥාප්‍තිය. ෂඩ් අභිඥා� උපද�� �ත් ඡේයj���චාරූඡේයකු ෂඩ් අභිඥා නමින් � �හැ�රූ ඡේකඡේර්. පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් අභිඥා� ඇත. නමුදු ඒ�� ල�භි පුද්�ලඡේයකු ය�යි කි� හැ�කි වූ අඡේයකු න�ත. සංත්� පුද්�ල සං'මුතිය පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් අසංත යක් �න නිසං�ය. පුද්�ලඡේයකු පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් ඡේන� ද�ක්වුන ද ෂඩ් අභිඥා� උපද�� �ත් ත�න�ත්ත�ට ඒ නමින් � �හැ�රූ ඡේකඡේර්. ඡේමය විද ම�නඡේයන් අවිද ම�න පQඥාප්‍තියයි. ස්තිNයක�යි ප��සු� ද පරූම�ර්ථය ධර්ම අනු� න�ම රූ&ප මිසං එහි එබඳු ඡේදයක් න�ත. නමුදු ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූ ම�තN අනු� ස්තිNය නමින් ශ්‍රRදයක් ඇත.ඡේමය අවිද ම�නඡේයන් විද ම�න පQඥාප්‍තියයි. චාක්ෂුර් විඥා�නය යන හැ�ඳින්වීමතුළ චාක්ෂුද ඡේමන්ම විඥා�නයද සං�බවින් ඇත. එබ�වින් ඡේමය විද ම�නඡේයන් විද ම�න පQඥාප්‍තිය ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේK. ආචා�ර්ය උප�ධිධ�රිය� කී කHහී පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් ආචා�ර්ය උප�ධියක් ද න�ත. එය ල�බූ උප�ධිධ�රිය� යනුඡේ�න් හැඳුන්�න අඡේයකු ද න�ත. ඡේ' ඡේදකම ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූ ම�තN පමණි. එබ�වින් ඡේමබඳු වූ පQඥාප්‍ති අවිද ම�නඡේයන් අවිද ම�න පQඥාප්‍ති ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේK. ඡේබ�ඡේහැjවිට ඡේලjකඡේයහි විවිධ ��ටු' ඇති �නුඡේ� පQඥාප්‍ති ම�තN සංත �ශ්‍රඡේයන් සංලක� ඒ��ට අන�ශ්‍ර ඡේලසං ඇළු' කිරීම නිසං�බ� ප�හැ�දිලිය. පQඥාප්‍ති නිසං� ඇති වූ ද�නුම සං'මුතිඡේ�ම ඡා�ය� ම�තNයක් පමණි.

එබඳු ද�නුම ඡේලjකයට අයිති ජාරූ� මරූණ � �ධි ආදී දුකට ඡේdතු �න ස්�භා��යට අයත් ය. ඉන්ද්‍රිය ද�නුම ඡේබ�ඡේහැjවිට සංමන්විත �නුඡේ� ඡේලjක සං'මතඡේයනි.167

ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් �න්න� අරූමුණු මනසං ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණය �නුඡේ� දත්ත �ශ්‍රඡේයනි. ඡේම�ළය ඡේ�ත ළ�� වූ පQ�ථමික දත්ත ඡේම�ළයට පහැසුඡේ�න් හැඳුන� ��නීමට හැ�කි �න ඡේස් ය'කිසි සංස්කරූණ කිJය��ළියකට ලක් ඡේකඡේර්. ඡේ' පරි�ර්තන කිJය��ළිය තුළ ඡේබ�ඡේහැjවිට සිදු �නුඡේ� පQ�ථමික දත්ත�ල ස්�රූ&පය මුළුමනින්ම ඡේ�නස් කිරී' �ලට ලක්වීමයි.මන්ද ඡේම�ළයට හැඳුන� ��නීමට හැ�කි�නුඡේ� ඒ අයුරින් පQ�ථමික දත්ත ඡේ�නස් කළඡේහැ�ත් පමණක් �න නිසං�ය.ඡේ' නිසං� ඡේලjක සං'මතය අනු� ඒ දත්ත�ල පQ�ථමික ස්�රූ&පය ඡේ�නු�ට සිය අභිමතය පරිදි ඡේ�නස්කරූ�ත් හැ�ඩයකින් දත්ත හැ�ඳිනීම පිණිසං ඉදිරිපත් ඡේකඡේර්. ඡේමහි දී පQ�ථමික දත්ත හැඳුන��න්න� ස්�රූ&පයද පුර්� නි�මන මත රූඳ� ප�තී. ඡේකඡේනකුට ය' ද�නුමක් ල�බිය හැ�ක්ඡේක් ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූය ඔස්ඡේස් පමණි. එයද ඡේබ�ඡේහැj විට අධ හැ�රූය මත රූඳ�

237

ප�තී.168 ඉන් පරිබ�හිරූ කිසිදු ද�නුමක් ඡේම�ළය ට ල�බීමට අසීරූ�ය. මන්ද ඡේම�ළය පQ�ථමික දත්ත �ටහැ� �න්ඡේන් මීට ඡේපරූ ඒ දත්ත�ල ස්�රූ&පය පිළිබඳ ඡේම�ළයට ය' ��ටහීමක් තිබුණඡේහැ�ත් පමණක් �න නිසං�ය. ඡේ' නිසං� ඒ ද�නුම නිරූතුරූ�� ඡේම�ළඡේ� �බඩ�වී ඇති පුර්� ද�නුම සංම� සංසංඳ� බ�ලීමකට ලක් ඡේK.169 ඡේ' සං�සංඳීඡේ' කිJය��ළිය තුළ පQ�ථමික දත්ත ඡේ�නස්ක'�ලට බඳුන් ඡේK. එවිට පQ�ථමික දත්ත ය�යි �ටහැ��නුඡේ� ඒ කිසිදු අයුරූකින් පQ�ථමික දත්ත�ලට අද�ළ ඡේන�වූ ස්�රූ&පයක් විය හැ�කි ය. ඉන්ද් රියන් ආශ්‍රUඡේයන් අපට ල�බිය හැ�කි ද�නුඡේ' සං�බ& ස්�රූ&පය එපරිදිය. එබඳු ද�නුමක් ලබ� සියHල දත් ඡේලසංට කHපන� වීම �රූද�� ��ටහීමක් ඡේලසං ඡේපනී යයි. පරූම�ර්ථ ද�කීමට හැ�කි �න ඡේස් ම�නසික මට්ටම සංකස් කරූ ��නීම ඉත� දුMකරූ ක�ර්යයකි. යඡේමකු මහැත් ඡේ�ඡේහැසංක් දරූ� අසීරූ�ඡේ�න් වු�ද ම�නසික මට්ටම ඒ අයුරින් පරි�ර්තනය කිරීමට ඡේ�ඡේහැසං ��නීඡේ' ක�ර්යය විදර්ශ්‍රන� භා��න� ��ඩීම ඡේලසං සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� සං�ලඡේක්.

ඡේමබඳු අ�ස්ථ��ක් දක්�� ම�නසික මට්ටම පරි�ර්තනය කරූ ��නීම පහැසුඡේ�න් කළ හැ�කි ක�ර්යයක්ද ඡේන� ඡේK. ඡේ�නත් සංමථ භා��න� ��ඩීමට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� විදර්ශ්‍රන� භා��න� ��ඩීමට තරූමක් අපහැසුත��යක් ඇති �නුඡේ� ඡේ' නිසං�ය. ඡේබ�ඡේහැj ඡේදඡේනකු තුළ ඇත්ඡේත් සංමථ භා��න� ��ඩූ පළපුරූ�ද්දකි. ඡේමරූඡේටහි වු�ද පුරූ�ණඡේ� සිටම ��ඩි ඡේදඡේනකු තුළ ඇත්ඡේත් සංමථභා��න� සිදුකරූ ල�බූ පළපුරූ�දුක'ය. ඒ පළපුරූ�දුක' පිටි�හැHඡේක�ට විදර්ශ්‍රන� භා��න� ��ඩීඡේ' අපහැසුත��යක් න�ත ද ඒ ද�නුම �රූද��ඡේ�න විදර්ශ්‍රන� භා��න� �ඩන්ඡේන් ය�යි මුල��ට පත්� සංමථ භා��න��ම ��ඩීඡේ' කිසිදු අර්ථයක් න�ත. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී කJමික� පුරූ�දු කරූනුඡේ� අත්හැ�රීඡේ' කිJය��ළිය සං�ර්ථක ඡේලසං සිදු කරූන ආක�රූයයි. සංමථ භා��න� ක් රූම�ල දී සිත මන�� පQගුණකරූ සුවිඡේශ්ෂී හැ�කිය� ල�බීමට ඡේය�මු කරූ�නු ල�ඡේR. සංමථ භා��න� කJම�ලදී ඡේකඡේළස් යටපත්වීම මිසං විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේKදී ඡේමන් ඒ�� දුරූ�කරූ ද�මීමට කිJය� ඡේන� ඡේකඡේර්. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී ආරූ'භාඡේ� දියුණු කරූ �න්න� ලද පQඥා�� ම�ර්� ඵල පQඥා�� දක්�� ඡේමjරූ� ය�ඡේ' දී එක් ඒක් අ�ස්ථ�නුරූ&පී� සිදු �න පQඥා�ඡේK සං�ර්ධනය පQඥා��ද ඉන්ද්‍රිය ධර්මයක් ඡේලසං දියුණු කිරීඡේ' ස්�භා��ඡේයන් ආභිධ'මික වි�qහැයන්හි දී ඡේපන්�� දී තිඡේR.170 විදර්ශ්‍රන� භා��න� කJම �ඩ�ත් ��ලඡේපනුඡේ� ගිහි අයට �ඩ� ප�විදි පක්ෂයටය. නමුදු ඡේපරූ ආත්මභා�� �ලදී විදර්ශ්‍රන� භා��න� �ඩ� පළපුරූ�දුක' ඇති ගිහි අයද සිටිති. ඒ අයට විදර්ශ්‍රන� භා��න� කිරීමට ගිහි ප�විදි ඡේ¤දයක් ද න�ත. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේKදී ගිහියන්ට බ�ධ�� ඇති�නුඡේ� ක�ම හැ�ඟී' සං'බන්ධ අ�ස්ථ��න්හි දීය. ගිහිඡේයකුට වු�ද ක�ම හැ�ඟී' ඉ�ත් කරූ ��නීඡේ' අරූමුණ ඡේපරූද�රි� විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ��ඩිය හැ�කි ය. නමුදු එය ගිහියන් සියළු ඡේදන�ම උඡේදසං� �ලගු ඡේන� ඡේK.

මන්ද ගිහිඅයට ලිගික ජීවිතය අක�ප ඡේන��න බ�විනි. එය ගිහියන්ඡේ� සං�ම�න ඡේලjක සං'මුතියයි.

238

ගිහි ප�විදි බ� ප�� ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූයකි. ගිහි ප�විදි වු�ද ඒතුළ ඇත්ඡේත් න�මරූ&පවූ ස්කන්ධ සංමුද�යක් පමණි. භා��න� කරූනවිට කිJය� කරූනුඡේ� පුද්�ලය� තුළ ඇති මනසංයි. භා��න�� න' පුද්�ලඡේයකුඡේ� අ¤ යන්තරූ�ත ම�නසික කිJය��ළියකි. ඒ කිJය��ළිය තුළ නි��රූදි� නිරූතවීම මඟින් සිය අඡේප්‍ක්ෂ�� සං�ර්ථකත්�ය කරූ� ඡේමඡේහැය වීඡේ' හැ�කිය�� පුද්�ලඡේයකු තුළ ප�තී. යමක් නි��රූදි ඡේලසං කිරීම මඟින් අද�ළ සං�ර්ථකත්�ය ළ�� කරූ �ත හැ�කි ය. අ�ශ්‍ර �නුඡේ� ඡේන� පසු බස්න� �&යමක් දරූ� තම� අඡේප්‍ක්ෂ� කරූන අරූමුණ ඉටු කරූ ��නීමයි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ප�� ආරූ'භා කරූනුඡේ� මුලික පිය�රූ වූ ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූය අනුකJමඡේයන් දුරූ�කිරීඡේ' කJම ඡේKදයකට අනු�ය. සංප්‍ත විශුද්ධිය නමින් හැ�ඳින් ඡේ�න කිJය��ළිය තුළ කJමික අයුරින් ම�නසික පසුබිම තුළ ඡේ��ඩ න�ඟී ඇති සං'මුතිය දිය කරූ හැරිනු ල�ඡේR. ඡේමය එක්�රූම කළ ඡේන� හැ�ක්ඡේක් සංසංරූ භා� �මන තුළ ඡේමබඳු සං'මුති � �හැ�රූ ඉත� විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් ම�නසික පසුබිම තුළ එක් රැස්� ප�තින නිසං�ය. ත�ත් ඡේdතු�ක් න' මනසංට ද�Mටීන් අHල� ��නීම හුරූ�පුරූ�� ඇති බ�විනි. මනසංට හුරූ�පුරූ�දු ද�Mටිඡේයන් මනසං ඉ�ත් කළ වි�සංම ක�ළඹීමට පත්�න මනසං පහැසුඡේ�න් වික්ෂිප්‍ත වීඡේ' අ�ස්ථ��න් ඇති ඡේK. කJම�නූකූල අයුරින් ඡේලසං භා��න� පුහුණුඡේK නිරූත �න භා��න�නුඡේයjගී ඡේ�j���චාරූයින්ට සිය අභා �සංය තහැවුරූ� වීමත් සංම� ඕන&ම ම�නසික තත්�යක දී ඊට පහැසුඡේ�න් අනු�ත වීමට හැ�කිය��ඇතිඡේK.171 භා��න�� මඡේනj ක�යික තත්�යකට සිත සංහැ සිරූ�රූ සූද�න' කරූවීමකි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය නියම ද�නුම ඡේන� ඡේK. නියම ද�නුමක් ල�ඡේබනුඡේ� ඡේලjක සං'මත ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඡේ�නු�ට පරූම�ර්ථ ධර්ම අරූමුණු කිරීම මඟිනි. දිගුකලක් ඡේලjක සං'මුතිඡේ� ඇලී ��ලී එහිම සිරූ� තිබූ මනසං ඉන් මුද�� ��නීම අසීරූ�වු�ද ඒ මුද�� ��නීඡේ'දී මනසංට �චානඡේයන් කි� ඡේන�හැ�කි තරූ' සිසිලසංක් ද�ඡේනනුඡේ� ඡේ' නිසං�ය. ඡේලjක සං'මුතියට සිරූ �ත� කටයුතු කිරීමට �ඩ� ඉන් මිදිය හැ�කිවීම තුළ ඇති �නුඡේ� සිසිලසංකි.

නිවීමකි.විවිධ වූ න �යය, සිද්ධ�න්ත සංකස්කරූ ඒතුළට සංමස්තය අද�ළ කරූ ��නීමට �&ය'කිරීමට �ඩ� පුද්�ල ඡේKමත්තත�� මත පදන'� පQ�ඡේයjගික� කටයුතු කිරීම මඟින් පහැසුඡේ�න් සංත ��ඡේබjධය කරූ� ළ�� විය හැ�කි ය.

ස්තිNය,පුරූ�ෂය�,ගිහි,ප�විදි ඡේ'�� ඡේලjක සං'මුතිය. ඡේහැ�ත් බ�හිරූ� විද ම�න ඡේභාlතික ඡේද්ය. මනසංට අරූමුණු�න පරූම�ර්ථ ධර්ම සංම� සං'මුතිය පටල�� ��නීඡේමන් නියම ද�නුමක් ල�බිය ඡේන�හැ�කි ය. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය තුළින් ලබන ද�නුම හුඡේදක් සුතමය ඥා�නයකට සීම� ඡේK. ද�නුම ඡේලjක සං'මුතිය අනු� ඡේන�� පරූම�ර්ථය ඔස්ඡේස් ල�බීම හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� පQතිඡේKධය යනුඡේ�නි. ඡේ' අනු� ධර්මය ඡේලjක සං'මුතිය අනු� ද�න ඉඡේ�නීඡේ' දී ලබනුඡේ� සුතමය ද�නුමක් පමණක් �න අතරූ ඒ ධර්මය පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් �ටහැ� ��නීඡේ' දී පQතිඡේKධ අ�ඡේබjධය ල�ඡේR. ආර්ය අMට�ගික ම�ර්�ය ඇත්ඡේත් කJමික� සිත පරූම�ර්ථ ධර්ම අ�ඡේබjධය ල�බීමට උචිත�න ඡේලසං සුසංරූ කිරීම පිණිසංය.

විදර්ශ්‍රන� භා��න�� න' සිත පරූම�ර්ථ ධර්ම ද�නහැ�ඳින ��නීමට හැ�කිය��

239

ල�ඡේබන පරිදි සුසංරූ කිරී' කිJය� �ලියයි. ම�ර්� ඵල ඥා�න ඇතිවීම න' සිත සුසංරූකිරීඡේ' කිJය��ලිය මඟින් සං�ර්ථක� පරූම�ර්ථ ධර්ම �ටහැ� ��නීමට හැ�කිය�� ල�බීඡේ' අ�ස්ථ��යි. භා��න�ඡේK දී උත්සං�හැ කරූනුඡේ� ඡේලjක සං'මුතිඡේයන් මනසං විනිර්මුක්ත කරූ�මින් පරූම�ර්ථය කරූ� ප�මිණ වීමටයි.

එහිදී ත�මත් සිත ඡේලjක සං'මුතිය තුළ සිරූ �ත කරූ�� ��නීමට �&ය' කිරීඡේ' කිසිදු ප�හැ�දිලි අර්ථයක් න�ත. විදර්ශ්‍රන� භා��න��ට එළ ඡේඹන ඡේබ�ඡේහැj පුද්�ලයන්ඡේ� භා��න�� සං�ර්ථක කරූ ��නීමට බ�ධ�ක�රී �නුඡේ� ඡේමබඳු ආකHප රැසංක් ඒ පුද්�ලය� තුළ තිබීමයි. ඡේලjක සං'මුතිය තුළ විද් යම�න �න මීට අමතරූ ත�ත් ��රූදි ආකHප රූ�ශියකි. ඒසං&ම ආකHපයකින්ම සිදු �නුඡේ� පරූම�ර්ථ ධර්මඡේයන් සිත �ඩ�ත් ඈත් ඡේක�ට ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය මඟින් ල�ඡේබන ඡේලjක සං'මුති � �හැ�රූය තුළම සිරූ �ත කරූවීමයි. මඡේන්ද්‍රිඡේයහි පිහිටීම හැ� එහි කිJය�ක�රීත්�ය පිළිබඳ� ආභිධ'මික වි�qහැයන් සංම� නූතන මඡේනj විද �ත්මක කරූ�ණු සංසංන්දන�ත්මක� අධ්‍ යයනය කිරීම තුළින් ආභිධ'මික වි�qහැයන් පිළිබඳ� විචා�රූ පූර්�ක අ�ඡේබjධයක් ලබ� �ත හැ�කි ය.172

3.7.ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� දුබලත�

ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය මඟින් ලබන ද�නුඡේ' විවිධ අඩුප�ඩු විද ම�න වීමට ඡේdතු� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� ප�තින දුබලත� ඡේdතු වී තිඡේR. බ�හිරූ ඡේලjකඡේයන් විවිධ සංඡේKදන ලබ� ��නීමට ඉන්ද්‍රියන් තුළ ඇති සීම� සංහිතක' ද මීට ඉ�හැH ඡේK. නිදසුනක් න' ඇසං යන ඉන්ද්‍රිය මඟින් ලබන ද�නුම පදන' �නුඡේ� ඡේපනීම මතය. එන' ද�ෂ සංජා�නනයයි. ඇසං නම�ති ඉන්ද්‍රිය නි��රූදි� කිJය�ත්මක වීමට න' ඇඡේස් ජී� විද �ත්මක පිහිටීම ඡේහැ�ඳින් ප��තිය යුතුය. උපතින් ඇඡේස් ඡේපනීඡේ' දුබලත� තිබුණ ඡේහැ�ත් එහිදී නි��රූදි ද�ෂ සංජා�නනයක් ඇති ඡේන� ඡේK. එඡේස්ම රූ&ප දර්ශ්‍රනය �නුඡේ� රූ&ප දර්ශ්‍රනය වීමට උචිත වූ ආඡේලjක තත්�යක් ප��තුනඡේහැ�ත් පමණි. අඳුඡේර් ඡේක�පමණ රූ&ප තිබුණද, ඉන් ද�ෂ සංජා�නනයක් සිදු ඡේන� ඡේK. ඇසං හැ� ද�ෂ �න රූ&ප අතරූ පQම�ණ�ත් පරූතරූයක් ප��තිය යුතුය. ඒ පරූතරූය නිශ්චිතවූ ඡේදයකි.ඡේ' නිශ්චිත පරූතරූය අඩු��ඩිවීම මතද ද�ෂ සංජා�නනය කිJය�ත්මක ඡේන� ඡේK.173 උපතින් ඇසං නි��රූදි� පිහිටි අඡේයකුඡේ� ප�� කH�ත වී,

වියපත්වීඡේ' දී ඇ ඡේස් ස්න�යු දුබලවීම මතද එහි ක�චායට සං'බන්ධ ස්න�යු නිසි ඡේලසං කිJය� ඡේන� කරූන මට්ටමට පත්විය හැ�කි ය. එවිට ඇ ඡේස් ක�චාය රූ&ප�ල පරූතරූයට අනු� සීරූ� ම�රූ� කරූන ස්�භා��ය ගිලිහී යයි. ඡේමහි අනි��ර්ය පQතිඵලය රූ&ප ද�කීමට උචිත පරූතරූයකට අනු� ඇඡේස් ක�චාය අනු�ර්තනය ඡේන� වීමයි. ඒ නිසං� ද�ෂ සංජා�නන මට්ටම අඩු වී යයි.

වියපත්වීඡේ'දී ඇස් ඡේපනීම දුබල වී යනුඡේ� ඡේමබඳු ඡේdතු නිසං�ය. ඡේ' ද�ෂ සංජා�නනඡේ� අඩුවීම ළ� ඡේපනීඡේ' දුබලත� ඡේලසං හැ� දුරූ ඡේපනීඡේ' දුබලත�

240

ඡේලසං ඡේකඡේනකු තුළ ඇති ඡේK. ඇස් කණ්ණ�ඩි�ල අ�ශ්‍ර ත�� මතු�නුඡේ� එඡේස් ඇති�න දුබලත� ම� හැරූ�� ��නීම පිණිසංය. ඡේ' ආක�රූඡේ� දුබලත�ම ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්හිද මතුඡේK.ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නඡේ� දුබලත� ඇති�න බ� හැ� සීම� සංහිත වූ �පසංරියකින් සංමන්විත බ� ප�හැ�දිලි ඡේK. ජී� විද් ය�ත්මක ඡේdතු නිසං� ඡේ' අයුරින් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේයහි සීම� සංහිත බ� ඇති ඡේK. ඡේප�දුඡේK මනුෂ ඉන්ද්‍රියන්හි සංඡේKදී මට්ටමක් ඇත. ඊට �ඩ� සියු' මට්ට' �ල ඇති සංජා�නන මනුෂ ඉන්ද්‍රියන් මඟින් සංජා�නනය කළ ඡේන� හැ�කි ය. මනඡේසංහි පිහිටීම හැ� එහි කිJය�ක�රීත්�ය පිළිබඳ� ආභිධ'මික වි� රූහැයන්හිදී ද කරූ�ණු දක්�� තිඡේR.174

මනසං ද ඉන්ද්‍රියක් ඡේලසං බුදුදහැඡේ' සංඳහැන්ය. එය මඡේනjඉන්ද්‍රිය ඡේස් ද�ක්ඡේK.මඡේනj ඉන්ද්‍රිය මඟින් �නු ලබන අරූමුණු ධ'ම ඡේලසං දක්�� තිඡේR.

ඡේ�නත් කිසිදු ඉන්ද්‍රියක උපක�රූය රූහිත� තනි මඡේනj ඉන්ද්‍රියට පමණක් සං�ජු� අරූමුණු �ත හැ�කි ය. ඡේමහි මට්ට' ඡේදකක් තිඡේR.පළමු මට්ටම ඡේප�දු සං�ම�න ඉන්ද්‍රිය කිJය�ක�රීත්� මට්ටමයි. ඡේමය ඉන්ද්‍රිය පQත ක්ෂය ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේK. අඡේනක ඉන්ද්‍රීය පQත ක්ෂය ඉක්ම වූ අතීන්ද්‍රිය පQත ක්ෂයයි. අතීන්ද් රිය පQත ක්ෂඡේයහිදීද ඡේලlකික හැ� ඡේලj ඡේකjත්තරූ �ශ්‍රඡේයන් පQඡේ¤ද ඡේදකක් ඇත.ඡේලlකික ධ �න අභිඥා� සං�ද්ධි බල උපද�� පQ�තිහැ�ර්ය ප&ඡේ'දී ඇතිවූ අතීන්ද්‍රිය පQත ක්ෂය ඡේලlකික අතීන්ද්‍රිය පQත ක්ෂ පQඡේ¤දයයි. ඡේද��න්න ම�ර්� ඵල ඥා�න ඉපිදවීඡේ'දී ඇති�න අතීන්ද්‍රිය පQත ක්ෂය ඡේලjඡේකjත්තරූ අතීන්ද්‍රිය පQත ක්ෂ පQඡේ¤දයයි. ඡේමහිදී සං�ලඡේකනුඡේ� ඉන්ද්‍රීය පQත ක්ෂය පිලිබඳ�ය. බුදු දහැම ඉන්ද්‍රීය පQත ක්ෂය ඒක�යන සංත යක් ඡේලසං ඡේන� පිලි�නියි. නමුදු ඡේභාlතික��දී දර්ශ්‍රන�ල ඒක�යන පරූම�ර්ථය ඡේලසං පිළිඡේ�න ඇත්ඡේත් ඉන්ද්‍රීය පQත ක්ෂ නිසං� ඇති �න ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය පමණි.ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� ප�තින ස්�භා�වික දුබලත� නිසං� සං�මවිට එමඟින් ල�ඡේබන ද�නුම සංර්� සං'පූර්ණඡේයන්ම නි��රූදි ඡේන��න බ� පිළිබඳ එබඳු ඡේභාlතික��දී දර්ශ්‍රන සං&ම විටකදීම නිහැඬය. මන්ද ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මඟින් ල�ඡේබනුඡේ� හුඡේදක් අසං'පූර්ණ ද�නුමක් �න බ�විනි. ඉන්ද්‍රියන්හි ප�තින දුබලත��ලට අනුරූ&ප� එමඟින් ල�ඡේබන ඥා�නයද හැ�ඩ ��ඡේස්. සංමහැරූ අයට ය' ය' �ර්ණ ඡේන�ඡේපඡේන්. ඇසං ඡේහැ�ඳින් කිJය�කරූතත්, ඇඡේස් �ර්ණ ද�කීඡේ' හැ�කිය�ඡේK දුබලත� ඇතිවූ අය සිටිති. ඇත�'විට ඇසං ඡේහැ�ඳින් තිඡේබතත්, එහි කිසිදු ජී� විද �ත්මක දුබලත��යක් ඡේන� තිබුණත්, අ�ස්ථ�නුරූ&ප� ඡේපනීඡේ' ��ටළු ඇති විය හැ�කි ය. තදින් හිරූ� ප�ය� ඇති ගිනිමද්දහැඡේන් ��ඩි ඡේKල��ක් එම හිරූ� ආඡේලjකයට නිරූ��රූණය� සිට අඡේලjකය අඩුස්ථ�නයකට ප�මිණි වි�සං ස්�HපඡේKල��ක් �ත �න තුරූ� අ�ට ඡේපනීඡේ' හැ�කිය�� න�ති� ප�තී. යළි ස්�Hප ඡේKල��ක් �තවීඡේ'දී ඇඡේස් ඡේපනීම සං�ම�න තත්�යට පත් ඡේK. ල�ඡේබන ආඡේලjකයට අනු� කුඩ� ඡේහැj විශ්‍ර�ල ඡේ�මින් සීරූ�ම�රූ� වීම තුළින් ඇසංට ල�ඡේබන ආඡේලjක පQම�ණය ප�ලනය කිරීම මඟින් ඇසංට ඡේ�jචාරූ �න පQතිබි'බය හැඳුන� ��නීම ඇඡේස් කනිණික�ඡේK ස්�භා��යයි. ඡේමහිදී ��ඩි තී�©ත��කින් ල�ඡේබන

241

ආඡේලjකයට හුරූ� වූ ඇඡේස් කනිණික�� විශ්‍ර�ල ඡේහැj කුඩ� බ�ට එක්�රූම සීරූ�ම�රූ�වීම අපහැසුය.ඡේ' නිසං� ස්�Hප ක�ල සීම��ක් ඡේ' සංඳහැ� ��යඡේK.

තද ආඡේලjකයක් ල�බී පසු� මඳ අඳුරූට එක්�රූම හුරූ�වීම අපහැසු නිසං� ඡේමඡේස් සිදු ඡේK. ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්හි ද මීට සංම�න දුබලත� දක්නට ල�ඡේR. ඡේ' නිසං� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය සං&ම විටකදීම නි��රූදි ය�යි සංහැතික විය ඡේන� හැ�කි ය.

ඒ නිසං� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඉ�හැHඡේක�ට නි�මන�ලට එළඹීඡේ'දී ඡේ' පිළිබඳ සංලක� බ�ලීමට සිදු ඡේK. බටහිරූ වෛ�ද විද � හැ� ත�ක්ෂණ ඡේක්MතN�ල කරූන පර්ඡේ�ෂණ විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය මත පදන'� සිදු�න බ� ඡේපඡේන්. ඡේ' සංඳහැ� ඡේබ�ඡේහැj විට සිය පියවි ඡේදඡේනත ඡේ�නු�ට නවීන ත�ක්ෂණය මත පදන'� සංකස් කළ විවිධ නවීන උපකරූණ භා�විතයට �නු ල�ඡේR. නවීන ත�ක්ෂණික උපකරූණ වු�ද භා�විත� කරූනුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය නිසං�ය. ෂඩ්න්ද්‍රියන් ඇසුරූ�ඡේක�ට සිහිය හැ� නු�ණ පිහිටු�� ඡේ�න සිටීම මඟින් ක�ම��චාරූ, රූ&ප��චාරූ හැ� අරූ&ප��චාරූ තත්�යන්හි දී ඉන්ද්‍රිය ක් රිය�ක�රීත්�ය හැ� ඒ�� නිසං� සංජා�නන ඇතිවීම පිළිබඳ පූර්ණ අ�ඡේබjධය ඇති කරූ �ත හැ�කි ය.175

ස්�භා�වික ඉන්ද්‍රීයඥා�නය උපඡේයjගීඡේක�ට�නිමින් පමණක් විවිධ ඡේද් පිළිබඳ නි�මන�ලට එළඹිය හැ�කි මට්ටමින් උසංස් ද�නුමක් ඇතිකරූ ��නීමට ඡේන� හැ�කි බ� බටහිරූ විද � ක්ඡේMතN�ල සිදු කරූන පර්ඡේ�ෂණ�ල දී නවීන ත�ක්ෂණික උපකරූණ භා�විත� කිරීමට සිදුවීම නිසං�ම ඡේපනී යයි. මන්ද සංත් යය ද�කිය හැ�කි මට්ටමක් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� තිබිණි න' ඡේ' බටහිරූ පර්ඡේ�ෂණ ක�ර්යන්�ල දී ඡේ' තරූ' ත�ක්ෂණික උපකරූණ භා�විත� ඡේන�වීමට ඉඩකඩ තිබිණ. ඡේ' නිසං� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නඡේ� සීම�සංහිත බ� ශුද්ධ විද �� (Pure Science) තුළ ප�� පිළි��නී ඇති බ� ප�හැ�දිලි ඡේK. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඉන්ද්‍රියන්හි ප�තින ස්�භා�වික ලක්ෂණ සංම�ද බ�ඳී ප�තී. එන' ඒ ඒ ඉන්ද් රියන් ඊට ආඡේKණික වෛනසංර්ගික ලක්ෂණ �න්න� බ�යි. ඇඡේස් ස්�භා��ය රූ&ප ද�කීමයි. ඇසංට ශ්‍රRද ඡේන� ඇඡේස්. කඡේණ් ස්�භා��ය ශ්‍රRද අසංන බ�යි.

එයට රූ&ප ඡේන� ඡේපඡේන්. දිඡේK ස්�භා��ය රූසං ද�ඡේනන බ�යි. ඊට රූ&ප ඡේහැj ශ්‍රRද සංජා�නන ලබ��ත ඡේන� හැ�කි ය. ඒ අනු� සංමට ස්පර්ශ්‍ර ද�ඡේනතත්, රූ&ප ශ්‍රRද රූසං ඡේහැj ශ්‍රU�ණ ද�න��නීඡේ' ශ්‍රක්තියක් න�ත. ඡේ' අනු� ඒ ඒ ඉන්ද්‍රිය සංතු� සුවිඡේශ්ෂී ක�ර්යභා�රූයක් ඇති බ� ද, ඒ ක�ර්යභා�රූයට ඔRඡේබන් ඇති ඡේද් ද�න��නීමට ඡේන� හැ�කි බ�ද ප�හැ�දිලිය. මනසං ද ඉන්ද්‍රියකි. නමුදු මනසංට ඡේසංසු ඉන්ද්‍රිය සියHඡේලහිම ක�ර්යභා�රූය සිදු කිරීමට හැ�කි ය. මනසංට රූ&ප,

ශ්‍රRද, �න්ධ, රූසං, ස්පර්ශ්‍ර යන අරූමුණු පමණක් ඡේන�� ධ'ම නම�ති ම�නසික අරූමුණු ද�න��නීඡේ' ශ්‍රක්තියද ඇත. මනඡේසංහි පQධ�න ක�ර්යයන' ධ'ම යන නමින් හැ�ඳින්ඡේ�න අරූමුණු ද�න ��නීඡේ' කිJය��යි. ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්හි ක් රිය�ක�රීත්�ය න�ති� මනසංට ඒ ඉන්ද්‍රිය සියHඡේH කිJය� ප�රූ� �ත හැ�කි ය.

නමුදු මනසං ඒ ඡේ�නුඡේ�න් කිසිය' සුසංරූ කිරීමට ලක් කළ යුතුය. ඡේ' සුසංරූ කිරීඡේ' කිJය�� ඡේලlකික ධ �න සංම�පත්ති, අභිඥා� උපද�� ��නීමක් ඡේලසං

242

හැ�ඳින්ඡේK. ඡේලlකික අභිඥා� ල�භිඡේයකුට පරූ සිත් ද�කීඡේ', දුරූ ඇති ඡේද් ඇසින් දකින්න�ක් ඡේපනීඡේ' හැ�කිය�� උපද�� �ත හැ�කි ය. දුරූ ඇති ඡේද් කණින් අසංන්න� ඡේස් ඇසීඡේ' හැ�කිය�� උපද�� �ත හැ�කි ය. ඡේ' ආදී �ශ්‍රඡේයන් ඉන්ද් රියන්ඡේ�න් ඉටු කරූ �න්න� සියHල ඡේලlකික අභිඥා� ල�භිඡේයකුට මනසින් පමණක් ඉටුකරූ�ත හැ�කි ය. නමුදු ඊට අද�ළ ඉන්ද්‍රිඡේයහි මන� කිJය�ක�රීත්�ය ප��තිය යුතුය. නිදසුනක් ඡේලසං ජා�ති අන්ධඡේයකුට ඡේලlකික අභිඥා� උපද�� දුරූ ඇති ඡේද් ද�කීඡේ' හැ�කිය�� ල�බිය ඡේන� හැ�කි ය. එඡේස්ම බිහිඡේරූකුට ඡේලlකික අභිඥා� උපද�� දුරූ ඇති ශ්‍රRද ඇසීඡේ' හැ�කිය� උපද�� �ත ඡේන� හැ�කි ය. ඉන්ද්‍රිය සංජා�නන නිසි අයුරින් ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණය වී ඡේම�ළය එය හැඳුන� ��නීඡේ' කිJය��ළිය සං'පූර්ණවීමටන' අ�ශ්‍ර ත� කීපයක් සං'පූර්ණ විය යුතුය. පළමු� අ�ශ්‍ර ත�� න' අද�ළ ඉන්ද්‍රිඡේයහි ක් රිය�ක�රීත්�ය නීඡේරූjගී� ප��තීමයි. ඡේද��න්න න' එයට අද�ළ මස්තිMකයතුළ පිහිටි පQඡේද්ශ්‍රඡේයහි කිJය�ක�රීත්�ය නිසි පරිදි ප��තීමයි. ඡේ' අ�ශ්‍ර ත� ඡේදකම එක හැ� සංම�න� කිJය�ත්මක �න්ඡේන් න' පමණක් අද�ළ ඉන්ද්‍රිය සංජා�නන නිසි අයුරින් කිJය�ත්මක ඡේK.ඇත�' අ�ස්ථ��ලදී බ�හිරූ ඉන්ද්‍රිඡේයහි කිJය�ක�රීත්�ය නීඡේරූjගී� ප�තිද්දී ප�� අද�ළ ඉන්ද්‍රිඡේ� සංජා�නන හැ�කිය�� න�ති� ඡේ��ස් ඇති බ� ද�ක��නීමට ල�ඡේR. මීට ඡේdතු� ඡේම�ළයතුළ එයට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රඡේ� කිJය�ක�රීත්�ය අඩපණ වී ප��තීමයි.

බ�හිරූ ඉන්ද්‍රියන්හි කිJය�ක�රී�යට සංම��මී� එයටම අද�ළ මස්තිMක ක් රිය�ක�රීත්�ය ද නිසි පරිදි ප��තිය යුතුය. ඡේ' අශ්‍ර ඡේදකම එක සංම�න� සිදු �න්ඡේන් න' පමණක් අද�ළ ඉන්ද්‍රිය සංජා�නනය නිසි පරිදි සිදු ඡේK. සිහිඡේයන් හැ� නු�ණියන් යුතු� කය අනු�, ඡේKදන�� අනු�, සිත අනු� හැ� ධර්මත� අනු� නිරීක්ෂණය කරූමින් මධ ස්ථ සිත පිහිටු�� ඡේ�න ��සංය කිරීඡේමන් ඉන්ද්‍රිය සංජා�නනයට අද�ළ කිJය�ක�රීත්�ය බුද්ධිමය පසුබිම තුළ �ටහැ� ��නීමට අ�ශ්‍ර පQඥා�� පහැළ ඡේK.176

ඇසං, කණ, න�සංය, දි�, සංම ආදී ඉන්ද්‍රියන් මඟින් සිදු �නුඡේ� අද�ළ වූ පQඡේද්ශ්‍ර�ල සංඡේKදීත��ය උපඡේයjගී කරූ�නිමින් ඊට අද�ළ සංඥා� දත්ත රැස් කරූ ��නීම හැ� ඒ සංඥා� දත්ත ක්ෂණික� ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණය කිරීමයි. ඡේම�ළඡේ� අද�ළ පQඡේද්ශ්‍ර ඡේ' පQ�ථමික සංඥා� දත්ත නිසං� උත්ඡේත්ජිත ඡේK. ඡේ' උත්ඡේත්ජානය සංම�ම එහි සිදු �න සංකීර්ණ රූසං�යනික කිJය��ළිය මඟින් නිපදඡේ�න රූසං�යනික ද්‍ර� ඡේම�ළඡේ� අභා න්තරූ පQඡේද්ශ්‍ර කරූ� සං'ප්‍ ඡේර්ෂණය කරූ�නු ල�ඡේR. එඡේස්ම මධ ඡේම�ළය සංම� වූ ස්න�යු සං'බන්ධත�� උපඡේයjගී කරූ �නිමින් අද�ළ ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණ මධ ඡේම�ළයට ඡේත්රූ�'�ත හැ�කි ඡේලසං පරි�ර්තනය කරූ ය�නු ල�ඡේR.177 ඡේමය පරි�ණක ඡේÀ�න්ට පරි�ර්තන ම�දුක��යක කිJය�ක�රීත්�යට (Font

Translation Software) සංම�නය. නිදසුනක් �ශ්‍රඡේයන් ඇසංට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රය තුළ කිJය�ත්මක වීම නිසං� ල�ඡේබන සංඥා��ල මුලික යුනිඡේක්ත (Unicode

Translate) පරි�ර්තනයක් සිදු ඡේK. ඡේ' නිසං� ඇසංට සං'බන්ධ ද�Mටි ස්න�යු�

243

මඟින් මධ ඡේම�ලය කරූ� ය�න ද�ෂ සංඥා� දත්ත�ල සංටහැන ප�හැ�දිලි� කිය�� ඡේත්රූ�'��නීමට මධ ඡේම�ළයට හැ�කි ඡේK. ඡේ' ද�ෂ යුනිඡේක්ත පරි�ර්තන ක�ර්යය නිසි ඡේලසං සිදු ඡේන�වූ විට ඇඡේස් කිJය�� නි��රූදි� සිදුවු�ද ඡේම�ළයට ල�ඡේබන ද�ෂ සංඥා�� කිය�� ඡේත්රූ�' ��නීමට අපහැසුත� ඇති ඡේK. �ර්ණ��ලිඡේ� ඇත�' �ර්ණ පිලිබඳ ඡේන���ටඡේහැන අය සිටිනුඡේ� ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ය.178 එඡේස්ම ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී ඇසංට ඡේපඡේනන රූ&පඡේ� නි��රූදිත��යට ප�� බ�ධ�ක�රී ලක්ෂණ ඇති විය හැ�කි ය. හැ�නිකරූ විෂ රූසං�යනික ද්‍ර� ශ්‍රරීරූ�තවීම, ඡේමjර්ෆීන් ��නි සංජා�නන කිJය��ළිය වික�ති කරූන මත්ද්‍ර� �ල බලප&ම, අධික බීමත්කම නිසං� ඇHඡේක�ඡේහැ�H�ල ඇති හැ�නිකරූ ලක්ෂණ ඉස්මතුවීම ��නි ඡේdතු නිසං� ඡේම�ළඡේයහි ද�ෂ සංජා�නන ප්‍ රූඡේද්ශ්‍ර හැ�නි වීමට ඉඩ තිඡේR.179 ඡේම�ළඡේ� ඇති ඡේසංසුඉන්ද්‍රීය සංජා�නන හැ� සං'බන්ධ පQඡේද්ශ්‍ර වු� ද ඡේමකී ඡේdතු�ල බලප&ම මත ඡේමබඳු අඩපණවී'�ලට ලක්විය හැ�කි ය. එබඳු අ�ස්ථ��ල දී ඊට සං'බන්ධ මස්තිMක පQඡේද්ශ්‍ර�ල ක් රිය�ක�රීත්�ය අඩපණ ඡේK. එඡේස්ම එමඟින් ඇති �න ඉන්ද්‍රීය සංජා�නනය වික�තිවී'�ලට බඳුන් ඡේK. ඡේ�නත් බ�හිරූ ඡේdතු�ල බලප&ම නිසං� ද ඡේමබඳු ලක්ෂණ ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයට සං'බන්ධ ඡේම�ළ පQඡේද්ශ්‍ර �ල හැට ��නිය හැ�කි ය.

හැදිසි අනතුරූක දී ඡේම�ළඡේ� ඡේමකී පQඡේද්ශ්‍ර�ලට හැ�නි සිදු වු�ඡේහැ�ත් එවිට ද ඡේ' අයුරින් ඡේම�ළඡේ� අද�ළ පQඡේද්ශ්‍ර නිසි ඡේලසං කිJය�ත්මක ඡේන� විය හැ�කි ය.

එවිට අද�ළ ඉන්ද්‍රීය කිJය�ක�රී බ� නීඡේරූjගී� ප��තුන ද අද�ළ ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය නිසි අයුරින් ඇති ඡේන� ඡේK. ඡේබ�ඡේහැjවිට අද�ළ ඉන්ද්‍රීය පිළිබඳ විඡේශ්ෂඥා ද�නුමක් සංහිත වෛ�ද �රූඡේයකු හැමු�ට ප�මිණවීඡේමන් පසු� ඒ වෛ�ද �රූය� එහි ප�තින ඡේදjෂමය තත්�ය නි��රූදි� හැඳුන� ��නීමට සංමත්ඡේK.ඉන්පසු� උක්ත ඡේදjෂය ඉ�ත් කිරීමට අද�ළ සුදුසුම පQතිකර්මය සිදු කරූනු ල�ඡේR. ඡේමය ඡේබ�ඡේහැjවිට ඡේම�ළඡේ� අද�ළ පQඡේද්ශ්‍ර�ල කිJය�ක�රී බ� ��ළ�ක්වීමට ඡේdතු වූ ඡේදය ඉ�ත්කිරීමට අද�ළ ශ්‍රල කර්මයක් ඡේහැj ඡේ�නත් සුදුසු පQතික�රූයකි.

සංත්�ය� පූර්� ඡේdතු මත සු� දුක් විඳින බ� ධර්මඡේයහි දක්�� ඇත.180

ඡේමඡේස් සු� දුක් විඳීමට පරිසංරූය සංකස් කරූඡේදනුඡේ� ඉන්ද්‍රිය සං'පත්තියයි.

එඡේස් න' ජා�න විද �ත්මක� කර්මණ ඉන්ද්‍රිය සං'පත්තිය ඇති� උපත ල�බීම කර්ම�නුරූ&ප� සිදු �න බ� ප�හැ�දිලිය. ඇත�' අයඡේ� උපත්ති�ත ඡේdතුසං�ධක ප�� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නයට බලප�න ඡේම�ළ පQඡේද්ශ්‍ර නිසි අයුරින් ක් රිය�ත්මක ඡේන�වීමට ඡේdතුවී ඇත. එයට අකුසංH ඡේdතු විය හැ�කි ය. ඡේමබඳු ඡේdතු වෛ�ද පQතික�රූ මඟින් සු�පත්කළ හැ�කිබ� ස්ථිරූ �ශ්‍රඡේයන් ප��සීමට අපහැසුය. ඡේබ�ඡේහැjවිට බිහිරි ඡේහැj මඳ ශ්‍රU�ණ�බ�ධිත අයඡේ� කණට සං'බන්ධත� ඇති අභා න්තරූ ඉන්ද්‍රියන් උත්පතින්ම නිසි ඡේස් පිහිට� ඡේන�තිබීම ද ඒ ආබ�ධයට ඡේdතු�ක් සංලකනු ල�ඡේR. එවිට සිදු කරූනුඡේ� ඇතුළු කණට සං'බන්ධ කරූ ඒ සංඳහැ� විඡේශ්ෂඡේයන් නිපද�න ලද ක�තිම විද:ත් උපකරූණයක් මඟින් බ�හිරූ� ල�ඡේබන ශ්‍රU�ණ සංඥා� දත්ත අ�ශ්‍ර අයුරින් ඡේම�ළයට ඡේත්රූ�' �ත හැ�කි ඡේලසංට පරි�ර්තනය කරූ ලබ� දීඡේ' පQතික�රූය නිර්ඡේද්ශ්‍ර කිරීමයි.181

244

කණ ඡේ�ත ල�ඡේබන ශ්‍රRද සංඛ්‍ය �ත හැර්ට්ස් (Hertz) මි'ඡේමන් මනිනු ල�ඡේR. මිනිස් කණට ඇඡේසංන ශ්‍රRද සංඛ්‍ය �ත පQම�ණයක් තිඡේR. ඊට �ඩ� උච්චා ඡේහැj අ�ම සංඛ්‍ය �ත මිනිස් කණට ඡේත්රූ�' ��නීමට අපහැසුය. මිනිස් කණ මිනිස් කණට ඡේයj� සංමතුලිත පQම�ණඡේ� ශ්‍රRද සංඛ්‍ය �ත�ලට හැ�රූ ඡේසංසු උච්චා ඡේහැj අ�ම සංඛ්‍ය �ත�ලට සංඡේKදී ඡේන��න බ� ප�හැ�දිලිය. කණ ඡේ�ත බ�හිරින් ල�ඡේබන ඡේ' ශ්‍රRද සංඛ්‍ය �ත නි��රූදි� �qහැණය කරූඡේ�න ඡේම�ළඡේයහි ඊට නියමිත පQඡේද්ශ්‍ර කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය කරූ�නුඡේ� ස්න�යු මඟිනි.

ඡේම�ළඡේ� අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රඡේ� දී ශ්‍රRද සංඛ්‍ය �ත�ල යුනිඡේකjඩ පරි�ර්තනයට ඉඩකඩ ල�ඡේR. පරි�ර්තනය ක�ර්යය නිමවීඡේමන් පසු� එකී සංඛ්‍ය�ත දත්ත සංඥා� මධ ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK. ඡේම�ළය ඡේ' ශ්‍රRද සංටහැන් අ�ඡේබjධ කරූඡේ�න ශ්‍රRදය නි��රූදි� හැඳුන� ��ඡේන්.182 එම ශ්‍රRද හැඳුන� ��නීඡේ' කිJය��ලිය ශ්‍රRද සංජා�නනය න' ඡේK. ශ්‍රRදය හැඳුන� ��නීම පමණක් ඡේන�� ඊට අද�ළ දත්ත �බඩ� කරූ ඇත්න' ඒ��ට යළි ක�ඳ�� සංසංඳ� බ�ලීමකට ලක් ඡේකඡේර්. යමක් පිළිබඳ යළි ආ�ර්ජාන� කළ හැ�කි �නුඡේ� ඒ අනු�ය. ශ්‍රRදඡේයහි ස්�භා��ය අනු� කුමන ශ්‍රRදයක්ද�යි විමසිය හැ�කි �නුඡේ� ඡේ' නිසං�ය. භා��න� කJම�ලින් ඡේම�ළඡේ� ශ්‍රRද�ලට අද�ළ ඡේක�ටසං සුසංරූ කරූ මිනිස් කණට සංඡේKදී ඡේන��න උච්චා හැ� අ�ම සංඛ්‍ය �ත�ල ශ්‍රRද තරූ� ප�� නි��රූදි� සං'ඡේප්‍Qෂණය කළ හැ�කි ය. දිRබඡේසංjත ඥා�නය මඟින් සිදු කරූනුඡේ� මීට සංම�න කටයුත්තකි. ඡේමහිදී ශ්‍රRද තරූ��ලට බ�ධ�ක�රී ඡේස් සං�ලඡේකන බිත්ති, පවුරූ�, ���, ඇළ ඡේද�ළ, රික්තක ආදී ස්ථ�න අතරින් ප�� සූක්ෂම ශ්‍රRද තරූ� සිය ශ්‍රU�ණ සංජා�නනයට ලබ��ත හැ�කි පසුබිමක් ඡේ��ඩන�� �තහැ�කි ය.එඡේස්ම සං�ම�න ශ්‍රRදයට �මන් කළ ඡේන� හැ�කි අතිශ්‍රය දුරූ බ�හැ�රූ ඉහැළ අභා �ක�ශ්‍රඡේයහි ඇති අති සියු' ශ්‍රRද තරූ� ප�� ඇද ඡේ�න අ�ශ්‍ර ශ්‍රRද සංජා�නනය කරූ� ලබ� �ත හැ�කි මට්ටමක් ඡේ' දිRබඡේසංjත ඥා�නය ඡේස් ද�ක්ඡේ�න සුවිඡේශ්ෂී සංජා�නන හැ�කිය��ට තිඡේR.

ඡේමබඳු වූ කිJය� සංඳහැ� උපක�රී �නුඡේ� බ�හිරූ ඡේසංjත ඉන්ද්‍රියද එඡේස් න�තින' ඡේම�ළඡේයහි ඊට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රය ද�යි නිශ්චිත� ප��සීමට වෛ�ද විද � සං�ධක න�ත. මන්ද ස්�භා�වික ඡේසංjත ඉන්ද්‍රිය අකිJය�ක�රී� ප��තීම එන' උපතින්ම බිහිරි බ� ල�බූ අඡේයකුට ඡේ' දිRබඡේසංjත ඥා�නය උපද�� �ත ඡේන�හැ�කි බ� දක්�� ඇති බ�විනි. මින් ප�හැ�දිලි �නුඡේ� දිRබඡේසංjත ඥා�නය උපද�� ��නීමට ඡේසංjත ඉන්ද්‍රිය ඡේමන්ම ඡේම�ළඡේ� ඊට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රඡේ� කිJය�ක�රීත්�ය නිසි අයුරින් ප��තීම අත �ශ්‍ර �න බ�යි. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය දුබල වූඡේ�කුට සුවිඡේශ්ෂී හැ�කිය� ඡේන�ල�ඡේR.183

ආඝ්‍ර��ණය පිළිබඳ කටයුතු සිදු�නුඡේ� න�සංඡේ� බලප&ම මඟිනි. එඡේස්ම �න්ධය හැඳුන� ��නීම සිදු කරූන ඡේම�ළඡේ� නිශ්චිත පQඡේද්ශ්‍ර හැ� සං'බන්ධ ස්න�යු මඟින් සිදු ඡේK. එඡේස්ම මධ ඡේම�ළය කරූ� ද ඡේ' ස්න�යු තන්තු �මන් කරූ ඒබ� මධ  ඡේම�ළය ඡේ�ත දක්�නු ලබයි. ඡේමය ඉත� සංකීර්ණ කිJය��කි.

ස්න�යු සං'ඡේප්‍Qෂණ ක�ර්යය ඡේමන්ම රූසං�යනික ද්‍ර� �ල කිJය�ක�රීත්�ය ද

245

ආඝ්‍ර��ණ ඉන්ද්‍රිඡේ� සංමබරූ ප���ත්මද අ�ශ්‍ර ඡේK.184 ආඝ්‍ර��ණය සං'බන්ධ ඉන්ද් රියන්හි සංමතුලිතත�� බිඳ ��ටුනඡේහැ�ත් නි��රූදි ඡේස් ආඝ්‍ර��ණ සංජා�නනයක් සිදු ඡේන� ඡේK. එවිට සිදු�නුඡේ� ��රූදි හැ� වික�ති ආඝ්‍ර��ණ සංජා�නනයකි. ඇත�' අ�ස්ථ��ලදී සං�බ& ඡේලjකඡේ� කිසිවිඡේටක න�ති ආඝ්‍ර��ණ පිළිබඳ ය' ය' ��ටහී' පුද්�ලයින්ට ඇති වීමට ඡේdතු� ඡේමඡේස් ආඝ්‍ර��ණය සං'බන්ධ ඉන්ද් රියන්හි සංමතුලිතත�� බිඳ��ටීමයි. සංමහැරූ පුද්�ලයින් ආඝ්‍ර��ණයට ඉත� තදින් සංඡේKදීය. ඡේබ�ඡේහැjවිට එබඳු අයට දුMකරූත��ලට මුහුණ ප&මට සිදු ඡේK. මන්ද සං�බ& ඡේලjකඡේයහි ආඝ්‍ර��ණ සංඡේKදීත�� තිබිය යුත්ඡේත් එක්තරූ� මට්ටමකින් යුතුවීම නිසං�ය. කිසිය' පුද්�ලඡේයකු ඒ මට්ටම අබිබ�� අති සංඡේKදී ඡේK න' ඒ පුද්�ලය�ට සංම�ජාඡේ� දී විවිධ දුMකරූත��ලට මුහුණප&මට සිදුවීම ඡේන���ළ�ක්විය හැ�කි ඡේදයක් �නු ඇත. ඇත�' පුද්�ලයින්ට සං�රූ සු�ඳ විළවුන් �න්ධය ඉ�සං� දරූ���නීමට ඡේන�හැ�කි ය. ඡේබ�ඡේහැjවිට එබඳු පුද්�ලයින් ආඝ්‍ර��ණය නිසං� අසං�ත්මිකත��ලට පහැසුඡේ�න් ඡේ��දුරූ� විය හැ�කි ය. න�සංය තුළ ඇති ආඝ්‍ර��ණයට සංඡේKදී �න සියු' ස්න�යු තන්තු දිඡේ� ඡේම�ළය කරූ� ආඝ්‍ර��ණය සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK. ඡේම�ළඡේයහි ආඝ්‍ර��ණ ඥා�නයට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රඡේ� සිට �මන් �න්න� ස්න�යු ඡේ�නත් පQධ�න ඉන්ද්‍රියන් දක්��ම විහිද ප�තී. හැ�දය, හැ�ද ඡේප්‍ශී, මධ ඡේම�ළය, රූ�ධිරූ න�ල ආදී විවිධ ඡේක�ටස් සංම� ආඝ්‍ර��ණ ස්න�යු සං'බන්ධ� ප�තී. ඡේ' ඡේdතු නිසං� ආඝ්‍ර��ණය පිළිබඳ සියු' සංඡේKදීත�� සිරූ�ඡේර් ඡේ�නත් ඡේක�ටස්�ලට බලප&මක් කළ හැ�කි මට්ටමක ප�තී. ආඝ්‍ර��ණඡේයහි පQසංන්නත��ය සිරූ�ඡේර් හැ� ම�නසික කිJය�ක�රීත්�ඡේයහි ප්‍ රූබල ඡේ�නස්ක' ජානිත කරූනු ලබයි. එඡේස්ම ආඝ්‍ර��ණඡේයහි අපQසංන්නත��ය නිසං� විවිධ මඡේනjක�යික උපද්‍ර� බිහිකරූනු ල�ඡේR. ආඝ්‍ර��ණය පුද්�ල ම�නසික මට්ටම සංම�ද සංබඳත� දක්�න බ� ඒ පිළිබඳ සිදුකළ පර්ඡේ�ෂණ �ල දී ප�හැ�දිලි වී තිඡේR. යහැපත්, පුණ �න්ත, පQසංන්න ප�හැ�පත් ම�නසික මට්ටමක් සංහිත පුද්�ලයින් පQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ ඡේකඡේරූහි ද නරූක, ප�පී, අයහැපත් ම�නසික මට්ටමක් ඇති පුද්�ලයින් අපQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ ඡේකඡේරූහිද රූ�චිකත්�යක් දක්�න බ� ඡේපනී ඡේ��ස් තිඡේR. අයහැපත් චාරිත ලක්ෂණ ඇති අයඡේ� ජී�න පසුබිම සංම� අපQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ බ�ඳී තිඡේR. එඡේස්ම යහැපත් චාරිත ලක්ෂණ ඇති අය පQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ ඇසුඡේර් දිවි ඡේ�වීමට පිQයකරූති. ඡේ' පිQය අපිQයත��ය ඒ පුද්�ලය� ජී�ත්� සිටින �ර්තම�න භා�ය තුළ දී පමණක් ඡේන�� සංසංරූ භා�ඡේ� දී ප�� අඛ්‍යණ්ඩ� ඡේ�නයන පුරූ�ද්දකි. යහැපත් චාරිත ලක්ෂණ ඇති අය මරූණින් පසු දි� ආත්මභා�� �ල උපදින අතරූ එහිදී ද පQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ ල�බීමට, ඒ�� රූසං විඳීමට, ඒ�� ආහැ�රූඡේක�ට ��නීමට පිQය කරූති. එඡේස්ම අයහැපත් චාරිත ලක්ෂණ ඇති අය මරූණින් පසු� සංතරූ අප�ය, තිරිසංන්, ප්‍ ඡේර්ත, භුත ආදී පහැත් ආත්මභා���ල උපදින අතරූ එහි දී අපQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ ල�බීමට, ඒ�� රූසං විඳීමට, ඒ�� ආහැ�රූ කරූ ��නීමට පිQය කරූති. ඡේදවි�රූ� ප්‍ රූසංන්න ආඝ්‍ර��ණ �ලට පිQය කරූන්ඡේන්ත්, පහැළ භා� තල�ල අමනුෂ යින් අප්‍ රූසංන්න ආඝ්‍ර��ණ�ලට පිQය කරූන්ඡේන්ත් ඡේ' අනු�ය.ඒ ආඝ්‍ර��ණ�ල ලක්ෂණ අනු� පුද්�ල ස්�රූ&පය පහැසුඡේ�න් හැඳුන��ත හැ�කි ය. ඡේදවියන් ආදී

246

උසංස්භා��ල අයට පQසංන්න ආඝ්‍ර��ණය ඇති විවිධ ද්‍ර� පූජා� කිරීමට ඡේdතු� ඡේමයයි. ඡේබ�ඡේහැjවිට එබඳු ආඝ්‍ර��ණ ප�තින ස්ථ�න�ලට ඡේබ�ඡේහැjවිට උසංස් භා��ල අය ප�මිඡේණති. ඡේද්� භා� ��නි සුවිඡේශ්ෂී සු�ති උත්පත්ති ස්ථ�න�ල ඉපදී සිටින ඡේද්වි�රූ�න්ඡේ� ආහැ�රූය ආඝ්‍ර��ණය බ� ප��ඡේස්. ඡේ' අනු� ආහැ�රූයක ප�තින ආඝ්‍ර��ණය ඕජා�� ඡේස් ලබ� ��නීඡේමන් පමණක් එබඳු අයට දිවි ඡේ�වීමට හැ�කිය�� තිඡේR. සං�ම�න ඡේයන් යහැපත් මනුෂ යන් වු�ද පQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ�ලට පිQය ත��යක් දක්�න බ� ද�ක �ත හැ�කි ය. ඡේමය ක�ම��චාරූ, රූ&ප��චාරූ හැ� අරූ&ප��චාරූ �ශ්‍රඡේයන් ද �ර්ගීකරූණය වී තිඡේR.185

දි� මඟින් රූසං සංඡේKදන ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේකඡේර්. තිත්ත,

කටුක, ඇඹුH, ප�ණිරූසං, ලුණු රූසං ආදී විවිධ රූසං �ර්� ද�නීම හැ� හැ�ඳිනීම පිණිසං දිඡේ�හි ඒ සංඳහැ�ම ඡේ�න් වූ කළ�ප පිහිට� ඇත. අද�ළ කළ�ප ඡේ�ත නියමිත රූසං �ර්�ය ළ�� වූ විට ඒබ� ස්න�යු තන්තු මඟින් ඡේම�ළඡේ� නිශ්චිත වූ පQඡේද්ශ්‍ර ඡේ�ත ද�නු' ඡේදනු ලබයි. ඡේමහි දී නියමිත රූසං �ර්�යට අද�ළ රූසං�යනික සංඡේයj� කිJය�ක�රී වී ඒ බ� මධ ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ප්‍ ඡේර්ෂණය ඡේK. මධ ඡේම�ළඡේයහි ඒ රූසං �ර්�යට අද�ළ ඡේත�රූතුරූ��ල මතක ඡේ��නු පිරික්සං� බල� නිශ්චිත කරූ�ණු උද්ධරූණය කරූ �නියි. එකී නිශ්චිත ඡේත�රූතුරූ� හැ� දත්ත අතරූ සුසංඡේයj�ය මඟින් නියමිත රූසං �ර්�යට අද�ළ ඡේසංසු ශ්‍ර�රීරික කිJය� ප�ලනය ඡේකඡේර්. ඡේඛ්‍ටය ��ගිරීම පිණිසං ඡේඛ්‍ට �qන්ථි උත්ඡේත්ජානය කිරීම ප�� ඡේමහිදී සිදු ඡේK. එඡේස්ම රූසං විඳීඡේ' ත�Mණ�� සිතට න�ඟී ඉන් කුසංගින්න ��ඡේඩ්. ඡේමහි පQතිඵලය අධික ආහැ�රූ පQම�ණයක් අනුභා� කිරීමට එම පුද්�ලය� ඡේපළඹීමයි. අධි ස්ථූලත��යට ඡේමය පQධ�න ඡේdතු�ක් ද ඡේK. තුළින් �ඩ�ත් සිරූ�රූ තරූ� අපQසංන්න ස්�භා��යකට පත් ඡේK.

එඡේස්ම ඡේමහිදී සිරූ�ඡේර් �ර්ධනයට හැ� ඡේපjෂණයට අ�ශ්‍ර නියමිත ආහැ�රූ ප්‍ රූම�ණයට �ඩ� අධික පQම�ණයක් ආහැ�රූ කුසංට ඇතුළු �න බ�වින් රූසං ත�Mණ�ඡේ�න් ඡේපළඹවී ආහැ�රූ ��නීම නුසුදුසුය.186 ඡේබ�ඡේහැjවිට ඡේතH සංහිත ආහැ�රූ, බ�ඳු' �ර්�, විවිධ රූසං ක�රූක අධික පQම�ණයක් ඡේයදූ ක�තිම ආහැ�රූ ප�න �ර්�, ක්ෂණික ආහැ�රූ ආදිය නිසං� රූසං වින්දනය උත්ඡේත්ජානය ඡේK.

ඡේමකී රූසං වින්දනය උත්ඡේත්ජානය වීඡේමන් සිතට න�ඡේ�න ආහැ�රූ ප�න ලබ� ��නීඡේ' ආශ්‍ර�� ආහැ�රූඡේ� ක�තිම රූසංය හැ� බද්ධ වූ�කි. එය ආහැ�රූඡේයහි ඇති සං�බ& රූසංය ඡේන�� ක�තිම රූසං ක�රූක ඡේයදීම තුළින් රූසං ඉන්ද්‍රියන් අස්��භා�වික� උත්ඡේත්ජානය කිරීඡේමන් ඇති කරූන ලද වික�තියක් බ� �ටහැ��ත යුතුය. එහි දී මූලික ඡේක�ටඡේ�න ඇත්ඡේත් දි� පිණවීඡේ' ආශ්‍ර�� හැ� ඡේච්තන��යි. ආහැ�රූ ප�න �න්න� අ�ස්ථ�ඡේKදී එහි රූසංයට ගිජු ඡේන�වී මධ්‍ යස්ථ ආකHපඡේයන් කටයුතු කළ හැ�කි න' ඡේ' තත්�ය �ළක්�� �ත හැ�කි ය. ආහැ�රූ ලබ� �ත යුත්ඡේත් සිරූ�රූට එහි අ�ශ්‍ර ත��ය තිඡේබන පQම�ණයට අනු� මිසං රූසං ත�Mණ��ට ඡේල�H� ඡේන� �න බ� �ටහැ� �ත යුතු සංත යකි.

ය'කිසි ආහැ�රූයක් ප�නයක් ලබ���නීඡේ' දී වු� ද එය රූසං වු�ද නීරූසං වු� ද එහි උපඡේයjගීත��ය පමණක් සංලක� මධ ස්ථ ආකHපයකින් කටයුතු කළ

247

හැ�කි න' අධි ස්ථූලත�� නිසං� ඇති �න රූ�ධිරූ�ත ඡේ'ද පQම�ණය ඉහැළ ය�ම, හැ�දය�බ�ධ, හැන්දි ඡේKදන� ��නි වූ ශ්‍ර�රීරික ආබ�ධ ඡේබ�ඡේහැ�මයක්ම ඇතිවීඡේමන් ��ළකිය හැ�කි ය. නූතන සංම�ජායතුළ ඉත� බහුල� � �ප්‍ත වී යන ඡේමබඳු ඡේරූj� ඇතිවීමට තරූ�ක�රී ජී�න රූට�� හැ� රූසං ත�Mණ��ට ගිජුවීම ඡේdතු වී තිඡේR. සං�ම�න අඡේයකු තුළ රූසං ත�Mණ�� ඇති�නුඡේ� දිඡේK එකී රූසංයට අද�ළ ස්න�යු මඟින් සං'ඡේප්‍Qෂණය�න දත්ත සංඥා� ඡේම�ළයට ල�බී ඡේම�ළය ඒ රූසංය හැඳුන�ඡේ�න ඊට පQතිචා�රූ ද�ක්වීම නිසං�ය. එඡේස්ම රූසං ස්න�යු නිසං�ම උත්ඡේත්ජානය �න රූසං�යනික ද්‍ර� �ල කිJය�ක�රීත්�ය ඡේdතු ඡේක�ට ඡේ�න ජීරූණ පද්ධතියට බලප&' සිදු ඡේකඡේර්. ඡේබ�ඡේහැjවිට ස්�භා�වික අයුරින් සිදු�න රූසං ජානනය නිසං� ඇති�න බලප&මට �ඩ� ද�ඩි වූ බලප&මක් විෂම ආහැ�රූඡේයහි අන්තර්�තය. විවිධ රූසං ක�රූක �ර්� ඡේමන්ම දූෂිත ආහැ�රූ රූට�� නිසං�ද ජීරූණ පද්ධතියට එHල �නුඡේ� අහිතකරූ බලප&මකි.187

ස්පර්ශ්‍රය සංම පQධ�නඡේක�ට සිරූ�ඡේර් සං&ම ත�නකම � �ප්‍ත� ප�තී. සංම ඡේන�ප�තින නිය, දත් පිහිට� ඇති ස්ථ�න ආශිUත�ද ස්පර්ශ්‍රය ප�තී. ඒ�� ප�� එක්තරූ� අයුරූකින් සංඡේ' ස්න�යු�ලට එකතු� ඇති නිසං� ස්පර්ශ්‍රය ද�ඡේන්. ස්පර්ශ්‍ර පQධ�න �ශ්‍රඡේයන් සීත උණුසු' හැ� මධ ස්ථ ආදී ආඡේපj ධ�තුඡේK වූ විවිධ අ�ස්ථ� ඡේක්න්ද්‍රඡේක�ට ඇත. ක�ම සංඥා�� ප�� ඇති �නුඡේ� ස්පර්ශ්‍රය පQධ�නඡේක�ට ඡේ�නය. ඒ නිසං� ස්පර්ශ්‍ර සංඥා��ට පQමුඛ්‍යත්�යක් හිමි ඡේK. සිත තුළ ඇති �න ක�ම සංඥා�� �ර්ධනය වීඡේ' ස්�රූ&ප සංලක� ආකHප, හැ�ඟී' හැ� චාර්ය� �ශ්‍රඡේයන් පQඡේ¤දඡේක�ට කිJය�ත්මක ඡේK. ක�ම සංඥා��ට අරූමුණු �න පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගිකයින් පිළිබඳ නිරූතුරූ� සිතීම හැ� ඒ සං'බන්ධ විවිධ ද& ඡේමඡේනහි කිරීම ආදී ම�නසික කිJය��ළිය නිසං� ක�ම සංඥා��ට අද�ළ ආකHප සිඡේත් �ර්ධනය ඡේK. ඡේමඡේස් ��ඩුණු ආකHප නිසං�ම ක�ම හැ�ඟී' හැ� චාර්ය� උත්සංන්න ඡේකඡේර්. මිනිස් සිඡේත් ක�මයට සං'බන්ධ ක් රිය��ළිය සිදුවීමට සිරූ�රූ තුළ ඇති ඡේහැjඡේමjන කිJය��ළියද සංකිJය� ද�යක ඡේK. ක�ම සංඥා� ඡේම�ළයට ල�බුණුවිට ඡේම�ළය �හැ� ඊට පQතිචා�රූ දක්�යි.

ඡේම�ළඡේ� ඇති රූසං�යනික ද්‍ර� �ල කිJය�ක�රීත්�ය නිසං� සිරූ�ඡේර් ලිගික ඉන්ද් රිය හැ� සං'බන්ධ ම�ශ්‍ර ඡේප්‍ශී�ලට රූ�ධිරූය සං�පයීම,ඒ�� සංඡේකjචානය හැ� ප්‍ රූසං�රූණය වීම ��නි කිJය��ළි ප�� සිදුඡේK.188 එඡේස්ම ලිගික ස්ථ�න ආශිUත රූ�ධිරූ��හිනී න�ල�ලට රූ�ධිරූය �ල� ඒම, ඒ�� කිJය�ශීලී ඡේස් ත�බීම, ලිගික ඉන්ද්‍රියන් නිරූතුරූ� ඡේතත් ස්�භා��ඡේයන් ත�බීමට අද�ළ �qන්ථීන්හි සංÛ��යන් ��ගිරීමට සං'බන්ධ කිJය��ලි සිදුවීම, හැ�ද ස්පන්දය ඡේK��ත්වීම, ඡේම�ළඡේ� වෛසංල ඡේ�ත �ලූඡේකjස් සං�පයීම, ඇඡේස් කණිනික�� විශ්‍ර�ලවීම, ලිගික හැ�සිරී' සංඳහැ� මනසං හැ� සිරූ�රූ සූද�න' කිරීම ආදී විශ්‍ර�ල කිJය�ක�රීත්� සංමූහැයක් ලිගික සංඥා� සං�පයීම හැ� හැඳුන� ��නීම සංම� සිදු ඡේK. ලිගික සංඥා� මනසංට ල�ඡේබනුඡේ� මනසංට ල�ඡේබන සියළු ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� අතරින් ඡේතjරූ� �නු ලබන සංඥා� ලිගිකත්�ය තුළින් හැඳුන� ��නීම හැ� අර්ථකථනය කිරීම මඟිනි. ලිගික සංඥා� මනසං ඡේ�ත ල�ඡේබනුඡේ� ස්පර්ශ්‍රය මඟින්

248

පමණක්ම ඡේන� ඡේK. ඇසං, කණ, න�සංය ආදී ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්ඡේ�න් ප�� ලිගික සංඥා� මනසංට ල�ඡේබතත්, ඒ අතරින් �ඩ� පQබල ඡේස් සං�ලඡේකනුඡේ� සංපර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත ඡේK. එඡේස් වු�ද සං&ම ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්තයක්ම ලිගික සංඥා� ඡේන� ඡේK. සංම මඟින් ස්න�යු පද්ධති ලබ� �න්න� ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණය වූ පසු� ඡේම�ළය ඒ�� හැඳුන� ��නීමක් කරූයි.

ඡේම�ළයට ල�ඡේබන ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත අතරින් පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගික ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත පිළිබඳ ය' ආකර්ශ්‍රණයක් ඇති ඡේK.189 ක�මයට අද�ළ මනඡේසංහි මීට ඡේපරූ සංටහැන්� ප��ති පුද්�ල ආකHප, හැ�ඟී' හැ� චාර්ය� සංම� ඡේ' ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත සං'බන්ධ ඡේK. ඊට ලිගික ඡේහැjඡේමjන ද පQබල බලප&මක් ඇති ඡේකඡේර්. ක�ම සංඥා� ඇති වූ �හැ�ම රූ�ධිරූයට ලිගික ඡේහැjඡේමjන විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් මුද� හැ�ඡේර්. රූ�ධිරූය මඟින් ඒ�� සිරූ�ඡේර් ඡේසංසු ස්ථ�න කරූ� K ය�ප්‍ත ඡේකඡේර්.190 පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගිකයින් පිළිබඳ සං�ලකීඡේ'දී ඔවුන් සංතු� සං�බවින් ඡේන�ම�ති ඡේහැ�ඳක්, පQසංන්න බ�ක්, පිQය උපද�න ස්�භා��යක්,

ලස්සංනක් සිතට න�ඟීමට ඡේdතු� ඡේමම ලිගික ඡේහැjඡේමjන ශ්‍රU��ය මඟින් සිත හැ� සිරූ�රූ උත්ඡේත්ජානය කිරීමයි.191 ඡේමහි අනි��ර්ය පQතිඵලය න' අද�ළ පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගිකය� සංම� ලිගික� එක්වීඡේ' මඡේනj ක�යික වු�මන��ක් ඇති වීමයි. �ර්�ය� ඡේන�න�සී ප�ත්�� ��නීම පිණිසං සං&ම ජීවිඡේයකු තුළම ස්�භා�� ධර්මඡේයන් සං�කසුනු ජීවි විද � උගුලට හැසුවීම ඡේමහි අනි��ර්ය ප්‍ රූතිඵලයයි. සංසංර්�ඡේයහි ඡේයදීඡේමන් පසු� අද�ළ මඡේනj ක�යික අ�ශ්‍ර ත�� ත��ක�ලික� සංසිඳී යයි. යළිත් �රූක් මුH අ�ස්ථ�ඡේKදී ඇතිවූ මට්ටමටත් �ඩ� පQබල ඡේස් අ�ශ්‍ර ත�� ඇති ඡේK. ඡේ' කිJය��ළිය අඛ්‍යණ්ඩ� සිදුවීඡේ' අනි��ර්ය පQතිඵල න' සංසංරූ ත�ත් තහැවුරූ�වීම පමණකි. පQසංන්නත�� ඡේහැj පිQය මන�ප බ� ක�මය ඡේන� ඡේK. පQසංන්න බ� ක�මඡේයන් ඡේ�න් කරූ හැඳුන� ��නීමට අ�ශ්‍ර ය. නිදසුනක් ඡේලසං පුරූ�ෂඡේයකුට ඔහුඡේ� පුද්�ලික ආකHප �ලට සං�සංඡේඳන ඕන&ම අඡේයකු� පිQය මන�ප විය හැ�කි ය. ඡේ' පිQය මන�� වූ පුද්�ලය� පුරූ�ෂඡේයකු න' ඒ ආකHපය ඉන් එහැ� ඡේන�ය� පQසංන්න බ� තුළ පමණක්ම රැඡේÜ. නමුදු පිQය මන�� පුද්�ලය� ස්තිNයක වී න' පුරූ�ෂඡේයකුට ඇය ��න ඇති �නුඡේ� පිQය මන�ප බඡේ�න් ඔRබට ගිය ආකHප, හැ�ඟී' හැ� චාර්ය� සංමූහැයකි. ක�මය න' එයයි. ඒ නිසං� නිරූතුරූ� ඡේ�ඡේහැසං විය යුත්ඡේත් ප්‍ රූසංන්න බ�ට පමණක් සීම� වූ ආකHප තුළම කටයුතු කිරීමටය. ක�මය ප්‍ රූසංන්න බ�ට � තිඡේර්ක ආකHප, හැ�ඟී' හැ� චාර්ය� �ලින් යුක්ත වූ මඡේනj ක�යික පසුබිමකි. ඡේනක්ඛ්‍ය'ම සංකHපය න' ක�ම සංඥා�ඡේK සං�බ& ස්�භා��ය හැඳුන� ඡේ�න ඉන් බ�හැ�රූ� කිJය� කිරීමයි.192

ම�නසික ඡේdතුසං�ධක �ල බලප&ම මත ද ඇත�' අ�ස්ථ��ලදී ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය නිසි අයුරින් ඇති ඡේන�විය හැ�කි ය. ඡේ' අ�ස්ථ��ල දී අද�ළ ඉන්ද්‍රිය නිසි ඡේස් කිJය� කරූතත්, ඡේම�ළඡේයහි අද�ළ පQඡේද්ශ්‍ර �ල කිJය�ක�රීත්�ය සංමතුලිත� ප��තියත්, ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයට අ�ශ්‍ර ම සං�ධකය වූ ම�නසික තත්�ඡේ� අයහැපත් බලප&ම මත ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය නිසි අයුරින් ඇති ඡේන�වීමටද

249

ඉඩකඩ තිඡේR.193 අධික ඡේතඡේහැට්ටු� විඩ��, ගිලන් බ�, නිද්‍ර�ශීලී බ�, කුසීත බ�, ක'පනය, විශ්‍ර�දය, ම�නසික පීඩනය, ම�නසික ආතතිය ��නි විවිධ ඡේdතු�ල බලප&ම නිසං� ද ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� විවිධ දුබලත� මතු විය හැ�කි ය.

ඡේබ�ඡේහැjවිට ක�යික තත්�ඡේයහි ඇති�න ඡේ�නස්ක' ප�� ම�නසික තත්�ය අයහැපත් වීම ඡේකඡේරූහි ඇත�' විටදී බලප�නු ල�ඡේR. ඡේසංlඛ්‍ය සං'පන්න සිරූ�රූකින් සංමත්විත වූඡේ�කුට ඡේබ�ඡේහැjදුරූට ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය සංමතුලිත ඡේස් ප�තිනබ� ද�කිය හැ�කි ය.194 බුදු බ� ��නි අති ප�රිශුද්ධි ම�නසික මට්ටමක් පත� ප�රූමී ධර්ම සං'පූර්ණ කරූ��නීඡේ' අදිටනින් කිJය�කරූන ඡේබjධිසංත්��රූ�න් හැ� සං'ම� සං'බුදු�රූ�න් �හැන්ඡේස්ල� ඡේකඡේරූහි මහැ� පුරූ�ෂ ලක්ෂණ නමින් හැ�ඳින්ඡේ�න මන� ඡේසංlඛ්‍ය සං'පන්න සිරූ�රූක් සංහිතවීම සුදුසුකමක් ඡේස් දක්�� ඇත්ඡේත් සංමතුලිත වූ ම�නසික මට්ටමකට ශ්‍ර�රීරික ශ්‍රක්තිමත් බ� බලප�න බ�විනි. ම�නසික� ගිලන්වීම නිසං� පුද්�ලය�ඡේ� ඉන්ද් රීය ඥා�නය දුබල ඡේK. ම�නසික� ශ්‍රක්තිමත්� පසු�න අ�ස්ථ��ලට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� ම�නසික� ඇද��ටී'�ලට ලක්� ඇති අ�ස්ථ��ල පුද්�ලඡේයකුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� විවිධ දුබලත� ප�ණ නඟින බ� ප�හැ�දිලි� ද�ක�ත හැ�කි ලක්ෂණයකි. ඡේමහි දී මනසං ද ඉන්ද්‍රියක් ඡේස් සං�ලඡේකන නමුදු මනසං ද ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්හි කිJය�ක�රීත්�ය සංම� ඉත� තදින් බද්ධ� ප��තීම ද ද�ක �ත හැ�කි ය. ඡේබ�ඡේහැjවිට ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන් මඟින් ලබ� �න්න� සංඥා� දත්ත ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණ ක�ර්යඡේයහි දී මනසං ඊට විශ්‍ර�ල ද�යකත්�යක් සංපයනු ල�ඡේR. ඡේ�නත් කHපන��කින් සිටින අ�ස්ථ� �ලදී ඡේසංසු ඉන්ද්‍රිය ඡේකතරූ' වි��ත� ප��තිය ද එම ඉන්ද්‍රිය මඟින් නිසි ඡේස් ඉන්ද් රියක් ඥා�නය ඇති ඡේන�වීමට ඡේdතු� ඡේමයයි. නිදසුනක් �ශ්‍රඡේයන් ඡේ�නත් කHපන��කින් පසු�න විට ඇසංට ඡේකතරූ' අරූමුණු ප�මිණියත්, ඒ කිසිදු අරූමුණක් විෂඡේයහි ඉන්ද්‍රිය ඥා�නයක් ඇති ඡේන� ඡේK. න�සංය, දි�, සංම, කණ ආදී ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන් සං'බන්ධඡේයන්ද මනසං සුවිශ්‍ර�ල ද�යකත්�යක් සංපයනු ල�ඡේR. කිසිදු ඉන්ද්‍රියක් මනඡේසංහි උපක�රූයක් ඡේන�ම�ති� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඡේන�උපද�නබ� ඡේමහිදී �ටහැ� �ත යුතුය. මනසං පවිතN� තබ���නීම පිරිසිදු ප�හැ�දිලි ඉන්ද්‍රිය ඥා�නයක් ඇතිකරූ��නීමට ඡේdතු�කි. අපිරිසිදු ම�නසික මට්ටමකින් නිරූතුරූ�� පසුවීම නිසං� ඉත� ඉක්මනින්ම ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය දුබලවී යයි.195

3.8.ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� ද�Mටි � රූහැණය

ඉන්ද්‍රීය සංජා�නන කිසි�කින් වික�ත ඡේන�වී මනසංට ල�බීඡේමන් ඇතිවූ ඥා�නය විපරිත න�ත. නමුදු සං&ම ඉන්ද්‍රීය සංජා�නනයක්ම ඡේම�ළය ඡේ�ත ල�බුණු පසු� විවිධ පුද්�ලයින්තුළ ඇති ආකHප �ලට අනුරූ&ප� ඉන්ද්‍රීය

250

ඥා�නය ඡේ�නස් විය හැ�කි ය. ඡේදඡේදනකු තුළ එකම ඡේදයක් පිළිබඳ ඡේදය�ක�රූ ආකHප ඇති �නුඡේ� ඡේ' නිසං�ය. ඇසං, කණ, න�සංය, දි�, සංම හැ� මනසං යන ඉන්ද්‍රියන් සංය තුළින් ලබ� �න්න� ඥා�නයද ඡේ' ඡේdතු� නිසං� පුද්�ලික ආකHප ඡේ�නස්වීමට සං�ඡේප්‍ක්ෂ� ඡේ�නස් විය හැ�කි ය. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇති වීඡේ' දී ඒ සංම�ම පුද්�ලඡේයකු තුළ ඇති ආකHප ද�Mටියක් ඡේස් ඊට මුසු� ඇති ඡේK. ඡේමය එක්�රූම �ටහැ��ත ඡේන� හැ�කි වු�ද එය සංත යකි. ඡේමය තම�ටම ද�ක�ත හැ�කි ය. සියු' වූ අ�ස්ථ��ක් බ�වින් කJමික� මනසං පුරූ�දු පුහුණුඡේක�ට ද�කිය යුතු ද�ර්ශ්‍රනික පසුබිමක් ඡේ' තුළ ��R වී ප�තී. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇතිවීමත් සංම�ම ද�Mටි �qහැණය සිදු ඡේK. ඡේ' ඡේදකම එක් �රූ සිදු �න බ�වින් එකක් ඡේලසං හැ�ඟී යයි. නමුදු ඉත� පQඡේKශ්‍රමින් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ද�Mටි �qහැණඡේයන් ඡේ�න් කරූ සං�ලකීම පQගුණ කළඡේහැ�ත් කලක් �ත වීඡේ' දී ප�හැ�දිලි�ම මඳින් මඳ ඡේහැj එය කළ හැ�කි �නු ඇත. විදර්ශ්‍රන�ඡේK දී සිදු කිරීමට �&ය' කරූනුඡේ� ඡේ' කිJය��ළියයි. පළමු ආර්ය ම�ර්�ය වූ ඡේසංjත�පත්ති අ�ස්ථ�ඡේK දී සිදු �නුඡේ� සං�ර්ථක� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ද�Mටි � රූහැණඡේයන් ඡේ�න් ඡේක�ට ��නීම සිදු වීමයි. එබ�වින් පළමු� ලබන ඡේසංjත�පත්ති ම�ර්�ඵල ඥා�නය ද�Mටි පQතිල�භායක් ඡේලසංට හැ�ඳින් ඡේK.

පුහුදුන් පුද්�ලය� යනු ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ද�Mටි �qහැණඡේයන් අපිරිසිදු වී ඇති �න පුද්�ලය�යි. පුහුදුන් පුද්�ලය�ට ඉන්ද්‍රීය ඥා�න ඇති වීඡේ' දීම ද�Mටි � රූහැණය සිදුවීම නිසං� ඒ පුද්�ලය� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය �ශ්‍රඡේයන් දකිනුඡේ� හුඡේදක්ම ද�Mටි �qහැණයක් පමණි. අ��සංන��කට ඡේමන් ඡේ' මිථ � තත්�ය පුහුදුන් පුද්�ලය�ට ඡේන���ටඡේd.196 පුහුදුන් පුද්�ලය� සිතනුඡේ� ඔහු තුළ ඇති �න ද�Mටි �qහැණය ප�තින සං�බ& තත්�ය බ�යි. නමුදු එය ��රූදිය. නමුදු ඒ පුද්�ලය�ට එය �ටහැ� දිය ඡේන�හැ�කි ය. ඡේමය උමතු වූ ත�න�ත්ඡේතකුට තම�ඡේ� සං�බ& උමතු වූ ස්�භා��ය �ටහැ��ත ඡේන� හැ�ක්ක�ක් ඡේමනි. උමතු වූ පුද්�ලය� ද තම�ඡේ� සිත තුළ ඇති උමතු� සිය පQක�ති සං�බ& ස්�රූ&පය බ� සිතයි. තම� ��රූදියට දකින ඡේද් සං�බ&�ක් යයි හැඟියි. ඡේමය උමතු ත�න�ත්ත� තුළ ඇති ��රූදි ද�Mටියකි. ආර්ය පුද්�ලය�ට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� පුහුදුන් පුද්�ලය�ඡේ� ආකHපද ඡේමයට සංම�නය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� ආර්ය විනයට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� පුහුදුන් පුද්�ලය� න�න සින�� හැ�ඬීමක් ඡේස් දක්�� ඇත.

එඡේස්ම පුහුදුන් පුද්�ලය�ඡේ� නර්තනය ආර්ය පුද්�ලය�ඡේ� ද�කීමට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� උමතුඡේ�න් කරූන ද��ලිHලකට සංම�න කරූ දක්�� තිඡේR.197

ඡේ' සියළු ඡේද් පිළිබඳ� සංලක� බ�ලූවිට ප�ථ�ජානයින් සියළුම ඡේදන� උමතු ඡේරූjගීන්ට සංම�න බ� බුදුදුරූදුන් ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. මීට ඡේdතු� පුහුදුන් පුද්�ලයින්ඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�න හැ� එක විටම ඇති�න ද�Mටි �qහැණය උමතු ඡේරූjගීන්ඡේ� මිථ � ද�කීමට සංම�න බ�විනි. පුහුදුන් පුද්�ලයින්ඡේ� ඡේ' මිථ � ද�Mටිය ඉන්ද්‍රිය ඥා�නඡේයන් ඉ�ත් කරූ ද�මීඡේ' කිJය��ළිය සංම�න �නුඡේ� උමතු ඡේරූjගීන්ඡේ� උමතු ද�කීම ඉ�ත් කිරීමටය. උමතු ඡේරූjගිඡේයකු උමතු ය�යි කියනුඡේ� ඒ පුද්�ලය� තුළ ඇති ඡේ' ��රූදි ද�Mටිය නිසං�ය. උමතු ඡේරූjගිඡේයකු තුළ ඇති ඡේ' ��රූදි ද�Mටිය ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය සංම�ම එක්විට ඇති ඡේK. ඉන්

251

මුළ��ට පත්�න උමතු ඡේරූjගීන් සං�බ& පියවි ඡේලjකඡේ� අනිත් අය ඡේන� සිතන ඡේද් සිතයි. අන යන් ඡේන�ප�සංන ඡේද් ප�සංයි. අන යන් ඡේන�කරූන ඡේද් කරූයි.

ඡේමයට ඡේdතු� න' ඔහු තුළ ඇති ��රූදි ද�Mටියයි. උමතු ඡේරූjගිඡේයකු සු�පත් කිරීමට ඡේ' ��රූදි ද�Mටිය ඉ�ත් කළ යුතුය. එය ඖෂධ මඟින් ඡේහැj උපඡේද්ශ්‍රනය මඟින් ඡේහැj ඒ ඡේදකම මඟින් ඡේහැj විය හැ�කි ය.198

ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයට ද�Mටිය මුසුවීම නිසං� ඇති�න මිථ � ද�Mටිය නිසං� ඡේලjකය පිලිබඳ� ඇති �නුඡේ� විපරීත ද�නුමකි. එහි සං�බ&� ��R වී න�ත.

සං�බ&� යයි �රූද�� �ටහැ� �නුඡේ� � �ජා හැ�ඩයකි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය යමක් පිළිබඳ� ඇති කරූ �නුඡේ� මමත්�ය ඡේක්න්ද්‍ර කරූ �ත් අ�ඡේබjධයකි. ඡේමය ඇති �න්ඡේන් එක් එක් ඉන්ද්‍රියන් මඟින් සං'ඡේප්‍Qෂණය �න සංඥා� දත්ත හැඳුන� ��නීඡේ' දී ඇති �න ද�Mටිය �රූද�� �qහැණය කරූ ��නීම නිසං�ය.

රූ&පයක් ඇසංට හැමුවූ විට ඡේපනීඡේ' ක�ත සිදු ඡේK. ඡේ' ක�ත යට මනසං ද සං'බන්ධ ඡේK. ඇසං, රූ&පය හැ� මනසං යන ක�රූක ඡේdතුඡේ�න් චාක්ඛු විඥා�නය හැට �නියි. නමුදු ඡේ' චාක්ඛු විඥා�නය න' ආරූ'භාඡේ� දී ඇසංට අරූමුණුවූ රූ&පය පමණක්ම ඡේන� ඡේK. රූ&පය සංම� මුසුවූ ද�Mටිය ද චාක්ඛු විඥා�නයට ඉ�හැH වී තිඡේR. ඇසංට රූ&පය අරූමුණුවීම ඡේපනීඡේ' කිJය��ළියකි. නමුදු ඒ ක් රිය��ළිය මනසං හැ� සං'බන්ධ වූ විට මනඡේසංහි ඇති මමත්� ද�Mටිය සංම� එය එකතු ඡේK. එවිට ඇති �නුඡේ� ඡේපනීඡේ'අකර්‍තෘ�ක කිJය��ළියක් ඡේන� ඡේK.

ද�කීඡේ' සංකර්‍තෘ�ක කිJය��කි. ද�කීමට කර්‍තෘ��රූඡේයකු සිටියි. ඡේමහි දී ඇසින් බලන්ඡේනකු සිටින බ� මනසං �රූද�� උපකHපනය කරූ එයම ද�Mටියක් ඡේලසංට ඡේපනීඡේ' ක�ර්යයට බද්ධ� චාක්ඛු විඥා�නය උපද�යි. ඡේ' සියළු ඡේද් ඡේdතු පQත කිJය��ළිය නිසං� හැට �ත් ඡේද් මිසං සංත්�ඡේයකු, පුද්�ලඡේයකු ඡේහැj ආත්මයක ඡේමඡේහැය වීම නිසං� ඇති�න ඡේදයක් ඡේන� ඡේK. සංත්�ඡේයකු,

පුද්�ලඡේයකු ඡේහැj ආත්මයක�යි �රූද�� �ටහැ� �නුඡේ� ඡේ' ඡේdතු පQත ය ක් රිය��ළිය නිසි ඡේලසං ඡේන� ද�න ��නීඡේමන් ඇති �න අවිද �� නිසං�ය. අවිද � නමින් සංඳහැන්කරූ ඇත්ඡේත්ද ඡේමjහැයයි. ඇසං ඡේහැj ඡේ�නත් ඉන්ද්‍රියක් ඡේහැj කිJය� කිරීම නිසං� ඇති�න අරූමුණු ද�න ��නීඡේ' ඥා�නය ද�Mටියක බ�සංඡේ�න ඇති වීම ප�ථ�ජාන ස්�භා��යකි. මමත්�ය ඡේක්න්ද්‍ර කරූ ��නීම සංම�ම ඊට අද�ළ� සිදු �න පQති කිJය�� න' ඇති කරූ �ත් මමත්�ය ඡේසංසු අයඡේ�න් ඡේ�න් කරූ සං�ලකීමට ඡේපළඹීමයි. ප�ථ� ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� සංමස්තඡේයන් එක් පුද්�ලඡේයකු ඡේ' ඡේ�න් කරූ සං�ලකීඡේ' ම�නසික ස්�භා��යයි. එම ම�නසික ස්�භා��ය ප�ථ�ජානය�ඡේ� සං�ම�න මඡේනj ක�යික පසුබිමයි. ඡේ' පිළිබඳ� මන�� කරූ�ණු අ�ඡේබjධ කරූ ��නීම නිසං� ය' තරූමක් දුරූටඡේහැj එකී ප�ථ� ස්�භා��ඡේයන් අත්මිදී කටයුතු කිරීමට ද හැ�කිය�� ඇති ඡේK.

ඇසින් රූ&පය ස්පර්ශ්‍ර වීඡේ' දී ඇඡේස් ද�Mටි ස්න�යු මඟින් රූ&ප සංඥා� දත්ත ඡේම�ළයට සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK. ඡේ' සංඥා� දත්ත ඡේම�ළය ඡේ�ත ල�බීඡේ'දී රූ&පය පිළිබඳ සංජා�නනය ඡේK. එඡේස් වු� ද ඇසංට ඡේ�jචාරූ�න රූ&පඡේ� ප�තින ගුණය පිලිබඳ හැ�ඟීමක් ද ඒ සංම�ම ඇති ඡේK. එන' පිQය අමන�ප බ�

252

පිළිබඳ රූ�චි අරූ�චිකමක් ද ද�ෂ සංජා�නනය සංම�ම හැට�නියි. ඡේ' පිQය අමන�ප බ� ද මමත්�ය ඡේක්න්ද්‍රඡේක�ට �ත් හැ�ඟීමකි. ඇසින් ලබ� �ත් පූර්� ද�ෂ සංඥා� දත්ත පිළිබඳ ස්මරූණ ප�� මතකඡේ� රැඳී ප�තී.ඡේ' සියHලම යළි ආපසු ක�ඳ�� ��නීමට ක්ෂණයකින් මනසං සංමත්ය. ඡේකඡේස් වු�ද ඡේමහි ප�තින සංකීර්ණ ස්�භා��ය නිසං� නූH පන්දු�ක් ඡේලසං සං&ම අශ්‍රයක්ම එකිඡේනක ඡේ�ළි ප�ටලී ��ට ��සී තිඡේR.අවුHවූ නූH පන්දු�ක් යළි ආපසු ලිහැ� නි��රූදි කිරීමට අපහැසු �න්න�ක් ඡේස් සංජා�නනය හැ� සං'බන්ධ විඥා�න කිJය��ළිඡේ� ද සංකීර්ණ�ත්�ය නිසං� ඡේත්රූ�' ��නීමට මඳක් දුMකරූය.199

ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය සංම� කිJය�ත්මක �න ම�නසික ස්�භා��ය තුළ රැඳී ප�තින ද�Mටිය නි��රූදි අ�ඡේබjධයකට තුඩුඡේදන පිරිසිදු ද�ක්ම අපිරිසිදු කරූන බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේ' ද�Mටිය ඇති�න අයුරූ� ඡේමන්ම න�ති කරූන අයුරූ� ද රැඳී ප�තිනුඡේ� එය ම�නවින් �ටහැ� ��නීඡේ' කිJය��ළිය තුළමය. එයට �&ය' කළ ද ඇත�ඡේමකු සුළු උත්සං�හැයකින් අවෛධර්යමත්�න බ� ඡේපඡේන්.

නමුදු පQඡේKශ්‍රමින් ලිහැ� ��ට ��සී ඇති සියු' ත�න් පිරික්සං� ම�නවින් අ�ඡේබjධ කරූ ��නීමට �&ය' කළඡේහැ�ත් එය කිරීඡේ' ඡේන� හැ�කිය��ක් ද න�ත. ඊට අ�ශ්‍ර �නුඡේ� උත්සං�හැය හැ� ද�ඩි අධිMඨා�නය පමණි. බ�හිරූ රූ&ප අරූමුණු නිසං� ඇසංට දර්ශ්‍රනය �න රූ&පඡේ� සංඥා� දත්ත ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ප්‍ ඡේර්ෂණය කරූන අතරූ එය ඡේම�ළය ඡේ�ත ල�බුණු පසු ඡේම�ළය එය ඡේත්රූ�'�නුඡේ� ඡේපනීමක් ඡේස් ඡේන�� ද�කීමක් ඡේලසංයි. ඡේපනීම සංඳහැ� කර්‍ත��රූඡේයක් අ�ශ්‍ර න�ත. එය හුඡේදක් කිJය� සංන්තතියක් පමණි. සංත ය න' එයයි. ඇසං හැ� ඡේපනීම අතරූ කිසිදු කර්‍තෘ��රූඡේයක් න�ත. ඡේපනීඡේ' කිJය�� සං'පූර්ණවීම සංඳහැ� අ�ශ්‍ර �න ඡේdතු පQත කිJය�� සං'පූර්ණ වූ විට ඡේපනීඡේ' ක�ර්යය සිදු ඡේK. නමුදු ඡේපනීම ද�කීමක් ඡේස් සං�ලකීඡේ' දී ඊට කර්‍ත��රූඡේයක් ඇතිකරූ �නියි. ඡේමයට ඡේdතු ඡේදකක් ඉ�හැH ඡේK. එන' ඡේපනීඡේමන් ඇති වූ ආශ්��දයයි. ඒ ආශ්��දය නිසං� ඡේපනීම ද�කීමක් ඡේලසං සංලකනු ලබයි. අකර්‍තෘ�ක කිJය��කින් ආශ්��දයක් ල�බිය ඡේන� හැ�කි නිසං� මම යනුඡේ�න් පුද්�ලත්�යක් ඡේ��ඩ න�� �නියි. ද�න් ආශ්��දය විඳින්ඡේනකු ද සිටින නිසං� ආශ්��දය ද�ඡේනයි. �ඩ �ඩ�ත් විඳියි. එය �ඩ�ත් තහැවුරූ� කරූ ��නීමට සිතයි. ඒ සංඳහැ� උත්සුක ඡේK. ඡේලjකඡේ� සං�බ& ස්�භා��ය න' අනිත් යත��යයි. එන' යමක් ඡේK��ත්� ඡේ�නස්වීමයි. ආශ්��දය තහැවුරූ� කරූ අඛ්‍යණ්ඩ� ප�ත්�� ��නීමට �න්න� �&යම සංම� යථ�ඡේලjක ස්�භා��ය වූ ඡේ�නස්වීම ��ඡේටයි. ඡේ' ��ටීම නිසං� ද්ඡේKෂය ඇති ඡේK. කර්‍තෘ��රූඡේයක් බිහි කරූ ආශ්��දඡේයහි ඇලීම න' රූ��යයි. කර්‍තෘ��රූඡේයකු න�ති ඡේdතු පQත ය ක් රිය��ළිය �රූද�� සංජා�නනය කරූ කර්‍තෘ��රූඡේයකු ඇත�යි සිතීම ඡේමjහැයයි.

ඇසං නම�ති ඉන්ද්‍රිය නිසං� රූ��, ද්ඡේKෂ හැ� ඡේමjහැ අකුසංH මූල තිNත්�ය හැට �නුඡේ� ඒ අයුරිනි. ඡේ' කිJය��ලියට පQධ�නම ඡේdතු� �රූද�� �න්න� ද�Mටියයි. ඡේ' ද�Mටිය ඇති �නුඡේ� ඇසං නිසං� ඇති�න ආශ්��දයට ඡේල�H වීම නිසං�ය. ඇසං ඡේමන්ම ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්හි දීද ඡේ' තත්�ය විද ම�නය. ඉන්ද්‍රිය

253

ඥා�නය ද�Mටි සංහැ�ත� ඇති වීමට ඡේdතු� ඒ ඡේකඡේරූහිවූ අධික ඡේලjල ස්�භා��යයි. ඡේලjල ස්�භා��ය අඩු කළ හැ�කි න' ද�Mටිය ද අඩු ඡේK.200

ශ්‍රRදය කණට අරූමුණු වී ඡේසංjත විඥා�නය ඇති වීඡේ' දී ශ්‍රRද ශ්‍රU�ණය වීම මිසංක ශ්‍රU�ණය කරූන පුද්�ලඡේයකු සිටිය ඡේන�හැ�කි ය. නමුදු ශ්‍රRදය ශ් රූ�ණය වීඡේ' දී ශ්‍රRද ශ්‍රU�ණඡේ� දී ��R �න පිQය අපිQය බ� නිසං� අකර්‍තෘ�ක ශ් රූ�ණ කිJය��ළිය කර්‍තෘ�ක ශ්‍රU�ණය කිරීමක් බ�ට පරි�ර්තනය කරූ �නියි.

සංජා�නනය වීඡේ'දීම ද�Mටිය බිහි ඡේK. ශ්‍රRදය රූ&පයකි. ශ්‍රRද රූ&පය කණට අරූමුණුවීම ඡේdතු පQත කිJය��ළිය නිසං� සිදු�න්නකි. ශ්‍රRද ශ්‍රU�ණය වීඡේ' ක් රිය��ළිය මිසංක ශ්‍රRද ශ්‍රU�ණය කරූන්ඡේනකු සං�බවින්ම න�ත. ඡේල�� විවිධ ස්�රූ&පඡේ� ශ්‍රRද පිරී තිඡේR. ඡේ' අතරූ මිහිරි ඡේමන්ම අමිහිරි ශ්‍රRද ද ප�තී.

මිහිරි ශ්‍රRද රූසංය ඡේ�ත ඡේල�H කිරීම හැ� අමිහිරි ශ්‍රRද රූසං පQතික්ඡේMප කිරීම ශ්‍රRද රූසංය විඳ �න්න� පුද්�ලත්�ඡේ� දුබලත�� ඡේK. අපුද්�ල ශ්‍රU�ණ කිJය�� තුළ පුද්�ලඡේයකු ඇත�යි �රූද�� දකිනුඡේ� ද�Mටිය නිසං�ය. ශ්‍රU�ණ කිJය�� මිසං පුද්�ලඡේයකු සං�බවින්ම න�ත. ශ්‍රU�ණ කිJය�� සිදුවීම ඡේdතු පQත උපක�රී ඡේK.

ශ්‍රU�ණ සංජා�නනයට ආධ�රූ �න විඥා�නය ප�� ඡේdතු පQත නිසං� ඇති �න්නකි. එඡේස් ඡේන�වු�ඡේහැ�ත් විඥා�නය ආත්මයකට සංම�න �නු ඇත. නමුදු විඥා�නඡේ� එබඳු ප���ත්මක් න�ත. ඡේdතු පQත නිසං� ඇති�න විඥා�නය ඡේdතු පQත න�තිවීම නිසං� ක්ෂය වී යයි. එය පහැනක ද�Hල නිවීම හැ� සංම�නය.

පහැන් සිළු� ද�Hඡේ�න්ඡේන් ද ඡේdතු පQත රැසංක සංම��ය නිසං�ය. පහැන් තිරූය,

ඡේතH, ��යු� ආදී විවිධ ඡේdතු රැසංක් ඊට උපක�රී ඡේK. ඡේකඡේනකු මරූණයට පත්වීඡේ' දී ඡේහැj යළි භා� උපතක් ල�බීඡේ' දී භා�ඡේයන් භා�ය �මන් කළ හැ�කිවූ විඥා�නයක් න�ත. නමුදු සංම�ජාඡේ� � �ප්‍ත� ප�ත්න� බහුතරූ මත��දය න' එයයි. එඡේස් වු�ද ඒ මත ��දය ��රූදිය. එබඳු මත��ද බහුල� � �ප්‍තවීමට මමත්�ඡේයන් යුතු� ඡේ��ඩ න�� �නු ල�බූ ද�Mටිය ද ඉ�හැH ඡේK. ශ්‍රU�ණ ඡේK��ත්� ඡේ�නස්වීම ඡේලjක ස්�භා��යයි. ඡේලjක ධර්මත��යයි.

නමුදු ඒ ශ්‍රU�ණය ඡේකඡේරූහි මමත්� ද�Mටිඡේයන් බ�ඳී ඡේල�H උපද�න පුද්�ලය�ට පිQය හැ� අපිQය බ� ශ්‍රU�ණ සං'බන්ධ� ඇති ඡේK. පිQය ශ්‍රU�ණ ලබ���නීමට හැ� අපිQය ශ්‍රU�ණ ඈත් කිරීමට පුද්�ලයින් තුළ ඡේ' නිසං� රූ�චි බ�ක් ඇති ඡේK. එඡේස්ම පිQය ශ්‍රU�ණ ලබ� ��නීඡේ' දී අනුන්ඡේ�න් ඡේ�න්වී පුද්�ලත්�ය ඡේක්න්ද්‍රඡේක�ට කටයුතු කිරීමට එබඳු අය ඡේපළඡේË.ඡේ' ඡේ�න්�න ස්�භා��ය ප�ථ� ම�නසිකත්�යයි. ඡේසංසු අයඡේ�න් ස්�කීය මඡේනj ක�යික පසුබිම ඡේ�න්කරූ සංත්�ඡේයකු, පුද්�ලඡේයකු ඡේහැj ආත්මයක් ඡේලසං ද�කීඡේ' ස්�භා��ය මින් අදහැස් ඡේK. සංගීතයට මිනිසුන් ආකර්ශ්‍රණය �නුඡේ� ශ් රූ�ණඡේයහි ප�තින ද�ඩි වින්දනීය ස්�භා��ය නිසං�ය. සංගීතඡේයහි ඒ ඒ න�ද රූට� මඟින් මිනිසුන්ඡේ� මඡේනjභා��යන්ට ඇමතීමට හැ�කි පරිදි ශ්‍රU�ණය සංකස්� ප�තී. පිQය ශ්‍රU�ණ න� රූට� ශ්‍රU�ණඡේයන් මඡේනjක�යික ඉහිH බ�ක් ද,

අපිQය වූ ශ්‍රU�ණ න�දරූට� ශ්‍රU�ණඡේයන් මඡේනj ක�යික ආතතියක් ද ඇති විය හැ�කි ය. මඡේනj විද �ඥායින් හැ� මඡේනj වෛ�ද �රූ�න් විසින් නූතන දියුණු

254

පර්ඡේ�ෂණ අනු� සංගීතය චිකිත්සං��ක් (Music Therapy) ඡේලසං භා�විත� කරූනු ල�ඡේR. ඡේද්ශීය හැ� ආයුර්ඡේKද චිකිත්සං� කJම�ල ප�� ඡේ' සංගීත චිකිත්සං�� පිළිබඳ විස්තරූ සංඳහැන්ය. ශ්‍රU�ණඡේයහි ප�තින චාමත්ක�රූ ජානක විවිධත්�ය නිසං� එමඟින් න�ද රූට� ම�වීඡේ' දී සිත්කළු බ�ක් ද ඇති ඡේK.

සංගීතඡේයහි සංප්‍ත ස්�රූ පද්ධතිය ප�� ඡේ��ඩ න�ඟී ඇත්ඡේත් ඡේ' න�ද රූට� විවිධත්�ය ආධ�රූ කරූ �නිමිනි. ස්�රූ ස්ථ�න පිහිටීඡේ' ස්�භා��ය සංලක� ස්�රූ සංප්‍තකයකට ඡේබද� දක්�� ඇත. ජානගීත රූට��ල ඡේ' ස්�රූ සංප්‍තකයම විද ම�න ඡේන��න අතරූ එය ඡේබ�ඡේහැjවිට ස්�රූ ඡේදකකට හැ� තුනකට පමණක් සීම� වී ඇති බ� දක්නට ල�ඡේR. ඡේමරූට සංස්ක�තියට ආඡේKණික ජානගීත රූට�� ඡේමරූට ජාන සංම�ජාඡේ� ශ්‍රU�ණයට ඡේහැ�ඳින් හුරූ� පුරූ�දුය. ��මි ජානත�� එදිඡේනද� දිවි ඡේපඡේ�ත �ත කිරීඡේ' දී ජානගීත නිරූතුරූ� ශ්‍රU�ණය කිරීමට හුරූ� පුරූ�දු� සිටි බ� ඡේමරූට සං�හිත අනු� ප�හැ�දිලි ඡේK. එනමුදු හින්දුස්ථ�නී රූ��ධ�රී න�ද රූට� මඟින් ම�ඡේ�න ශ්‍ර�ස්තීNය සංගීතය ද�න උ�ත් මධ ම හැ� ඉහැළ ප�න්තිකයින් අතරූ �ඩ�ත් ජානපිQය� තිඡේR. ඡේකඡේස් ඡේහැj ශ් රූ�ණය සං'බන්ධ අතිශ්‍රය පුළුH රූසංවිඳීඡේ' රූට��ක් ම�න� සංම�ජාය පුරූ� විද ම�න� ප�තී. එබ�වින් ඡේ' �පසංරිය යටඡේත් ශ්‍රU�ණ ඡේලjලත්�ඡේ� ආදීන� පිළිබඳ සං�ලකීමට මිනිසුන් උනන්දුවීම ඉත� අ�ම මට්ටමක ප�තී. ඇත�'හු චිත්ත ඒක�qත�� ල�බීම, ආතති දුරූ� කිරීම, ස්මරූණ හැ�කිය�� ��ඩිකිරීම ��නි කරූ�ණු උඡේදසං� ප�� ශ්‍රRද ශ්‍රU�ණ උපඡේයjගී කරූ�නිති. මියුරූ� ශ්‍රRද රූසං වින්දනයන් සිත පහැන් කරූන බ� සං�බ&ය. නමුදු සියු' ඡේකඡේළස් උපදවීමට සංමත්ය. ඡේකඡේස් කුමන අයුරූකින් සිදු කළ ද, පිරිසිදු ශ්‍රU�ණයක් සිදුවිය යුත්ඡේත් මමත්� �qහැණඡේයන් ඡේත�රූ�ය. මමත්� �qහැණඡේයන් යුතු� සිදු කරූන කුමන ශ්‍රU�ණයක වු�ද අන්තර්�ත �නුඡේ� ද�Mටි �qහැණයයි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� කණට ශ්‍රRදයක් ඇඡේසංද්දී එය හුඡේදක් අකර්‍තෘ�ක වූ ඇසීඡේ' කිJය�� පමණක් බ� සං�ලකිය යුතුය. ඇසීඡේ' කිJය��ළියට අසංන්ඡේනකුඡේ� අ�ශ්‍ර ත��ක් න�ත.

ඡේමඡේලසං අසංන්ඡේනකුඡේ� අ�ශ්‍ර ත�� මතුවීම සිදු�නුඡේ� ඇසීඡේ' කිJය��ළිය තුළින් ආශ්��දයක් ල�බීමත්, අඛ්‍යණ්ඩ� එය ප�තී�� යන ද�ඩි වූ එHබ ��නීමත් යන ඡේdතු ඡේදක නිසං�ය. ඇසීමට සං'පූර්ණ වීමට අ�ශ්‍ර කරූන ඡේdතුපQත කිJය��ළිය, ඇසීම ඡේ�නස්වීඡේ' කිJය��ළියට යටත්බ� ආදී ඡේද් පිළිබඳ අ�ඡේබjධයක් ඇතිකරූ ��නීම තුළින් යඡේමකුඡේ� සිඡේතහි වූ ශ්‍රU�ණ ක් රිය��ළිය ඡේකඡේරූහි දක්�න මමත්� ද�Mටිය හැ� මුසු වූ ඡේලjලත්�ය අ�ම කරූ ��නීමට ද ඉඩ පQස්ත�� සං�ලඡේස්.201

යඡේමකුට ආඝ්‍ර��ණය පිළිබඳ සංජා�නනය �නුඡේ� ඝ්‍ර�ණ�යතනඡේයහි ක් රිය�ක�රීත්�ය නිසං�ය. ඒ ඝ්‍ර�ණ�යතනය න' න�සංය නම�ති ඉන්ද්‍රියයි. න�සංය නිසං� ඇති�න ආඝ්‍ර��ණ අරූමුණු සංජා�නනය �න බ�වින් එම අරූමුණු වීඡේ' ස්�භා��ය �න්ධ�යතනය නමින් හැ�ඳින්ඡේK. �න්ධ�යතනයට අයත් �නුඡේ� ඝ්‍ර�ණ ධ�තු�යි. ඝ්‍ර�ණ�යතනඡේ� කිJය�ක�රීත්�ය නිසං� ඝ්‍ර�ණ ධ�තු ඇසුරින් �න්ධ�යතනයට ල�ඡේබන ආඝ්‍ර��ණ අරූමුණු මඟින් ඝ්‍ර�ණවිඥා�නය ඇති ඡේK. පිQය

255

මන�ප ආඝ්‍ර��ණ�ලට කවුරූ�ත් පිQය කරූති. අපිQය වූ අමන�ප ආඝ්‍ර��ණ�ලට කවුරූ�ත් අපිQය කරූති. පිQය අපිQය බ� ඇති �නුඡේ� සිඡේත් ඡේලjල ස්�භා��ය නිසං�ය. සිඡේත් මධ ස්ථ බ�ක් ප�තින්ඡේන් න' ආඝ්‍ර��ණ�ල පිQය අපිQය බ� ඡේකඡේරූහි ඡේන� සං�ඡේH. ය' අඡේයකු සිය න�සංය මඟින් සංජා�නනය �න ආඝ්‍ර��ණ පිළිබඳ �රූද�� මම ආඝ්‍ර��ණ විඳිමියි සිතීම ඡේමහි දක්නට ල�ඡේබන ඡේදjෂයයි.

න�සංය ඡේ�ත ල�ඡේබන සං&ම ආඝ්‍ර��ණ අරූමුණක් ප�සං�ම මම ආඝ්‍ර��ණ විඳිමියි සිතීම මුළ��ට ඡේdතු�යි. මීට ඡේdතු� න�සංයට ල�ඡේබන ආඝ්‍ර��ණ ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණය වීඡේ' දී ඡේම�ළ �:හැය එය සංජා�නනය කරූන හැ�ඩය ද�Mටිය හැ� මුසු� තිබීඡේමන් ��රූදි අර්ථකථන�ලට පුද්�ලයින් ඡේපළඹීමයි.

ඡේමහිදී �රූද සිදු �නුඡේ� ආඝ්‍ර��ණ අරූමුණු න�සංයට ��නීඡේ' කිJය�� තුළ ඡේන� ඡේK. එය මධ ඡේම�ළය ඡේ�ත සං'ඡේප්‍Qෂණය කිරීඡේ' කිJය��තුළ දීද ඡේන� ඡේK.

ආඝ්‍ර��ණ සංඥා� දත්ත ඡේම�ළ�:හැය ඡේ�ත ප�මිඡේණනුඡේ� පQ�ථමික සංඥා� ඡේක්ත සංමූහැයක් පරිද්ඡේදනි. ඡේ' පQ�ථමික සංඥා� ඡේක්ත යුනිඡේකjඩ�ල නි��රූදි පරි�ර්තනයකට මනසං සංමත් වු� ද එය අර්ථකථනය කිරීඡේ'දී ඊට බ�ධ�කරූ�න ද්විතීය හැ�ඩ තලයක් මනඡේසංහි අන්තර්�තය. ඡේ' ද්විතීයික හැ�ඩතලය සංමන්විත වී ඇත්ඡේත් සංසංරූ භා� �මන තුළ දී අප විසින් සිදු කරූන ලද ඡේන�ඡේයකුත් කිJය��ලට අනුරූ&ප ආකHප, හැ�ඟී' හැ� චාර්ය��ලින් සංකස්වුණු ද�Mටි ජා�ලයකිනි. ඡේමහි ජා�ල යන �දන භා�විත� කරූ ඇත්ඡේත් ද�Mටිය ඇති වීම ද�ලක ආක�රූඡේයන් සිදු �න බ�විනි.එහි පQ�ථමික ආඝ්‍ර��ණ සංඥා� දත්ත ස්න�යු තන්තු තුළින් සං'ඡේප්‍Qෂණය �න අතරූ ඡේම�ළය තුළදී රූසං�යනික ද්‍ර� පQතිකිJය��ලට බදුන් කිරීම මඟින් පQ�ථමික සංඥා� යුනිඡේක්තනය නි��රූදි ඡේලසං කිය�වීම අරූඹයි. පQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ�ලට ඇලු' කිරීඡේ' ස්�භා��ය ඇති�නුඡේ� ආඝ්‍ර��ණ රූසං විඳීඡේ' �ති ලක්ෂණය නිසං�ය. ප්‍ රූසංන්න ආඝ්‍ර��ණ �ලට ඇලු' කිරීම හැ� අපQසංන්න ආඝ්‍ර��ණ දුරූ� කිරීඡේ' හැ�ඩතලයට අනු� සිතතුළ ඇති�න ආඝ්‍ර��ණ රූසං විඳීඡේ' ඡේලjලත්�ය නිසං� ද�Mටි උත්ප�දනය සිදු ඡේK. ඡේ' ද�Mටිය නිසං� ආඝ්‍ර��ණය පිළිබඳ ඇති�න විඥා�නය වික�තිවී යයි. ආඝ්‍ර��ණ රූසං විඳින පුද්�ලඡේයකු බිහි�නුඡේ� ඡේ' ද�Mටිය මඟිනි. ආඝ්‍ර��ණ විඥා�නය තුළ ඡේමබඳු ද�Mටියක් බිහිවීඡේ' හැ�කිය�� සං��වී ප�තී. ඒ නිසං� ද�Mටිය ඇතිවීඡේ' ඡේdතු� වූ ආඝ්‍ර��ණ රූසං වින්දනයට ඇති ඉඩකඩ අසුරූ� ද�මීම �ඩ� පQඡේයjජාන�ත්ය.202 දුක, ඡේKදන�� ඇති �නුඡේ� ආඝ්‍ර��ණ රූසං වින්දනයට ඉඩකඩ අසුරූ� ත�බීඡේමන් ඡේන� ඡේK. ආඝ්‍ර��ණ රූසංයට ඇති ඉඩකඩ පුළුH කිරීඡේමන් ද�Mටි ජා�ල� උපදියි. ඡේ' ද�Mටි ජා�ලඡේ� උපත දුක් ඡේKදන�ඡේK උපතයි. ඡේන�ඡේයක් �ර්��ල සු�ඳ විළවුන් භා�විතයට මිනිසුන් හුරූ� පුරූ�දු වී ඇත්ඡේත් ආඝ්‍ර��ණ රූසංයට ගිජුවීඡේ' පQතිඵලයක් �ශ්‍රඡේයනි. එඡේස්ම ��සිකිලි ක�සිකිලි ප�� මන�� සු�ඳ�ත් කරූ��නීමට ඡේය�මුවී ඇත්ඡේත් ආඝ්‍ රූ�ණ රූසංවින්දනය ඡේකඡේරූහි ඇලු' කිරීඡේ' පQතිඵලයක් �ශ්‍රඡේයනි. පිරිසිදු� සිටීම එකකි. සු�ඳ�ත්� ත�බීඡේමන් මනසං ආඝ්‍ර��ණ රූසංයට ඡේල�Hකිරීම ඡේ�නත් ඡේදයකි. පිරිසිදු� සිටීඡේමන් ස්�භා�වික ඡේලසංට ඇති�න පවිතN බඡේK නිර්මල සු�ඳ ක�තිම සු�න්ධ ද්‍ර� සංඡේයj� කිරීඡේමන් ඇති කළ ඡේදයක් ඡේන�

256

ඡේK. �&යඡේමන් සු�ඳ�ත් කිරීඡේ' උත්සං�හැයක් ඒ තුළ න�ති බ�වින් ඒ සු�ඳ�ත් බ� ඡේමයට අද�ළ ඡේන� ඡේK. ආඝ්‍ර��ණය රූසං විඳීඡේ' අධික බ� අධි සංඡේKදීත��ය නිසං� ඡේකඡේනකු තුළ නිරූ�ය�සංඡේයන්ම ඡේ��ඩන�ගිය හැ�කි ය.

ඇත�' අසං�ත්මිකත��යන්ට ප�� අධි සංඡේKදී ආඝ්‍ර��ණ රූසං විඳීඡේ' ස්�භා��ය තදින්ම බලප�න බ� ස්�සංන අපහැසුත��ලට එබඳු ඡේරූjගීන් පහැසුඡේ�න්ම ඡේ��දුරූ� වීඡේ' පQ�ණත�� අනු� ප�හැ�දිලිය. ආඝ්‍ර��ණ රූසං විඳීඡේ' ඉන්ද්‍රිය �න න�සංය පිහිට� තිබීඡේ' ස්�භා��ය අනු� ස්�සංන අපහැසුත��ලට එබඳු පහැසු ඉඩකඩක් නිර්ම�ණය �න සං�ලකිය හැ�කි ය. මන්ද න�සංය ස්�ශ්‍රන පද්ධතියට අයත් ඉන්ද්‍රියක්ද �න බ�විනි. ඡේබlද්ධ භා��න�කJම�ලට සුවිඡේශ්ෂී ඡේක�ට සං�ලඡේකන ආන�ප�න සංති භා��න��ට පදන' ඡේක�ට �න්ඡේන් ද න�සංඡේයන් ඇතුළු�න හැ� පිට�න ආශ්��සං පQ�ශ්��සංයයි. එහිදී ආඝ්‍ර��ණය සං'බන්ධ ක් රිය�ක�රූකමක් න�සංඡේයන් ඉටු ඡේන�වුන ද ආඝ්‍ර��ණය නිසං� ආශ්��සං පQශ්��සං කිJය��ළියට බලප&මක්ද එHල�න බ� ප�හැ�දිලිය. ආඝ්‍ර��ණඡේයදී �න්ධය ස්පර්ශ්‍රය වීම අරූමුණුකරූන ඡේදන�සං� පුඬු අතරින් සිය ආශ්��සං පQ�ශ්��සං ��යු� �මන් කිරීඡේ' ස්�භා��ය ආන�ප�න සංති භා��න�ඡේKදී අරූමුණු ඡේකඡේර්.

ඡේමකී අ�ස්ථ�ඡේK දී අරූමුණු කරූනුඡේ� න�සං� සිදුරූ�තුළින් ඉහැළ පහැළ �මන් කරූන ��යු ධ�රූ�ඡේK චා�ලක �ති ලක්ෂණ මිසං එහි �න්ධ රූසං වින්දනය ඡේන� ඡේK. එබඳු ය'කිසි�ක් එහිදී ද�නුනඡේහැ�ත් �හැ�ම අත්හැ�රූ දම� වින්දනය බ�හැ�රූ කරූ මධ ස්ථ ස්�භා��ඡේයහි සිත පිහිටු��ඡේ�න යළි ආන�ප�න සංති කමටහැනට පිවිඡේස්. ඡේ' සං&ම අ�ස්ථ��කදීම අරූමුණු කරූනුඡේ� ආශ්��සං ප්‍ රූශ්��සංඡේ� මධ ස්ථ ස්�භා��ය මිසං එහි ආඝ්‍ර��ණ රූසංය ඡේන�වීම නිසං� ක් රූමඡේයන් රූසංවින්දනය ඡේකඡේරූහි ඡේය�මුවී ප��ති ම�නසික ��ත��රූණය ඡේ�නස් වී යයි. රූසං විඳීඡේ' ඡේච්තන�� ඡේකඡේරූහි ඡේය�මු වී ප��ති අ�ධ�නය මධ ස්ථ වූ ආකHපයකින් විචා�රූ පූර්�ක ඡේලසං සංලක� බ�ලීම නිසං� භා��න�නුඡේයjගී පුද්�ලය�ඡේ� පQඥා�� �ර්ධනය ඡේK. පQඥා�� �ර්ධනය වූ�� යනුඡේ�න් හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� ද�Mටිය කJමඡේයන් ඉ�ත්� ය�ඡේ' කිJය��ළිය සං'පූර්ණවීමට පටන් ��නීමයි. ඡේමය අවිද ��, ඡේමjහැය දුරූ�වීම ඡේලසං හැ� විද �ඡේK, පQඥා�ඡේK පහැළ වීම ඡේලසං ද�ක් ඡේK.203

විවිධ රූසං �ර්� විඳ ��නීඡේ' ක�ත ය ජිKහැ� ඉන්ද්‍රිය මඟින් ඉටුඡේK.

ජිKහැ� ඉන්ද්‍රිය න' දි�යි. ද්��දසං ආයතන�ල දී දි� ජිKහැ�යතන නමින් හැ�ඳින්ඡේK. එඡේස්ම දි�ට අරූමුණු�න රූසං රූසං�යතන ඡේස් සං�ලඡේක්. එඡේස්ම අMට�රූසං ධ�තු�ලදී දි�ට අරූමුණු �න්ඡේන් ජිKහැ� ධ�තු �ශ්‍රඡේයන් දක්�� ඇත.

එඡේස්ම ජිKහැ� ඉන්ද්‍රියට රූසං අරූමුණුවීම නිසං� ජිKහැ� විඥා�න හැට�න්න�බ�ද ද�ක්ඡේK. රූසංය විවිධ ස්�රූ&පඡේ� ඡේK. ඡේ' විවිධ ස්�රූ&ප සංලක� ඒ�� න�විධ රූසං �ර්� ඡේලසංද හැ�ඳින්ඡේK. රූසංය හැඳුන� ��නීමට සංමත් වූ මුඛ්‍යය තුළ ඇති පQධ�නම ඉන්ද්‍රිය න' දි�යි. දි� පQබල ම�ශ්‍රඡේප්‍ශියකි. ස්න�යු ඉත� විශ්‍ර�ල ප්‍ රූම�ණයක් ද ඒ තුළ පිහිට� ඇත. අති සංඡේKදී රූසං �qන්ථීන් ඡේ'��ට සං'බන්ධය. දිඡේK ඒ ඒ ස්ථ�න ආශිUත� විවිධ වූ රූසං අනු� ඡේ�න් වූ පQඡේද්ශ්‍ර

257

ප�� පිහිට� තිඡේR. දි�ට සං'බන්ධවූ රූසං ස්න�යු ඡේම�ළය කරූ� රූසං සංඥා��ල දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේකඡේර්. ඡේම�ළය විසින් අද�ළ රූසං සංඥා� දත්ත ඊට ල�බුණු විටක දී හැඳුන� ��නීඡේ' කිJය��ළියක් එමඟින් සිදු ඡේකඡේර්. ඡේ'අනු� දි�ට ද�ඡේනන රූසං තිත්ත රූසං, කටුක රූසං, ලුණු රූසං, ප�ණි රූසං ආදී රූසං �ර්� අනු� �ර්ගීකරූණයකට ලක්ඡේK. ඡේබ�ඡේහැjවිට අධික� කුසංගින්ඡේන් පසුවීම ��නි ඡේdතු නිසං� දිඡේK පිහිට� ඇති ඡේ' රූසං හැ�ඳිනීඡේ' �qන්ථි�ල ඇති විවිධ අක් රූම�ත් කිJය�ක�රීත්� රූට� නිසං� ද අඡේdතුක� ඇති �න විවිධ රූසං �ර්� පිළිබඳ සංජා�නන දි�ට ඇතිවිය හැ�කි ය. ඡේමබඳු අ�ස්ථ��න්හි දී ඇති�න සංජා�නන ස්�භා�වික ඡේන� ඡේK. එඡේස්ම ඡේමබඳු ජිKහැ� විඥා�නයක් නිසං� යථ�ර්ථය අ�ඡේබjධය ඡේන� ල�ඡේR. දි� පිනවීඡේ' ඡේන�මඳ ත�Mණ�� නූතන සංම�ජාය ඉත� අධික ඡේලසං ගිලඡේ�න තිඡේR. එයට නිදසුන් �ර්තම�න සංම�ජාය තුළින් ඉත� ප�හැ�දිලි� ද�ක�ත හැ�කි ය. රූ�ධිරූ�ත ඡේ'ද සංයුක්තිය ඉහැළ ය�ම, හැ�දබ�ධ, රූ�ධිරූ පීඩනය අකJම�ත්වීම, සංන්ධි ඉදිමුම ��නි ඡේරූj� තත්�ය තරූබ�රූ�කම සංම� බ�ඳී තිඡේR. තරූබ�රූ�කම ඇති වීමට ආහැ�රූයට ඇති ගිජුකම පQධ�න ඡේdතු�කි. ආහැ�රූයට ගිජු�නුඡේ� රූසංය ඡේකඡේරූහි ඇති ත�Mණ�� නිසං�ය. රූසං ත�Mණ�� ජිKහැ� විඥා�නඡේ� හැ�ඩතල අනු� සංකස් ඡේK.

ආහැ�රූය නිසං� ඇති�න ඡේරූj� අ�ස්ථ� සං&ම එකක්ම ප�ඡේd ඇති�නුඡේ� ජිKහැ� විඥා�නඡේ� ඡේමඡේහැයවීම අනු� බ� ඡේ' අනු� ප�හැ�දිලිය. ජිKහැ� විඥා�නය පිළිබඳ මුලික හැ�ඩතලය සංම�ජා තත්�ය පQදර්ශ්‍රනය කිරීඡේ' ඡේම�ලමක් ඡේලසංද ඇත�' අ�ස්ථ��ලදී සංම�ජාඡේ� � �හැ�රූ�න බ� දක්නට ල�ඡේR. සුපිරි මට්ට'�ල ඇති ආපනශ්‍ර�ල��ල අඡේලවියට තබ� ආහැ�රූ �ර්��ල රූසංය සං�ම�න ත�න්�ල ඇති ආපනශ්‍ර�ල��ල ඇති ආහැ�රූප�න ආදියට �ඩ� තත්�ඡේයන් ඉහැළබ� ද�ක ��නීමට ල�ඡේR. ඡේ' අනු� සුපිරි මට්ට'�ල ආපනශ්‍ර�ල��ලින් ආහැ�රූ ප�න �න්න� හැ� ඒ��ට නිරූතුරූ�� යන එන පුද්�ලයින් පිළිබඳ ඇති සංම�ජා ආකHපය ඡේකඡේරූහි ඇත�' අය සං�ලකිලිමත් ඡේ�ති. ඇත�'විට පුද්�ල, සංම�ජා මට්ටම ම�න �න්න� වූ මිණුමක් ඡේලසංද ඡේමබඳු ආපනශ්‍ර�ල��ලින් ආහැ�රූ ප�න ��නීම සං�ලඡේක්.

එඡේස්ම ඒ��ට නිරූතුරූ� යන එන අය හුඡේදක් එඡේස් කරූනුඡේ� ආහැ�රූ ප�න භුක්තිවිඳීඡේ' වු�මන�� නිසං�ම ඡේන��නබ�ද ප�හැ�දිලි ඡේK. ඡේබ�ඡේහැjවිට සිය සංමීපතමයින් සංම� මඳක් සංතුටුසං�මිචීඡේ� කත�බහැක නිරූත වීමට සුදුසු නිදහැස් පරිසංරූයක් එබඳු ස්ථ�න�ල ප�තින නිසං� එ��නි වු�මන� ඡේපරූද�රි කරූඡේ�න ප�� ඒ��ට ප�මිඡේණන අය සිටිති. ඡේ' සං&ම අ�ස්ථ��ක දීම තමන් ඡේන�ද�නු�ත්�ම ඉස්මතු�නුඡේ� ජිKහැ� විඥා�නය පදන'වූ මමත්� ද�Mටියබ� ද�ක �ත හැ�කි ය. ඡේ' මමත්� ද�Mටියට සීම� ම�යි' න�ත. එඡේමන්ම ඡේමකී ද�Mටිය �ර්ධනය ඡේK.එය අඩු කිරීමට ඡේහැj සීම� කිරීමට ද හැ�කි ය. එඡේස්ම දුරූ� කිරීමට ද හැ�කි ය. බුද්ධිමත් භා��ය, විචා�රූ පූර්�ක බ�, පQඥා�� ��නි කරූ�ණු ඉ�හැH වීඡේමන් ද�Mටිය ඡේබ�ඡේහැj දුරූට අඩු කළ හැ�කි ය. න�තින' සංමුච්ඡේ�ද �ශ්‍රඡේයන් කJමික� දුරූ�කළ හැ�කි ය. ඡේකඡේස් වු� ද ජිKහැ� විඥා�නය සං'බන්ධඡේයන් ඇති �න මමත්�ය �ටහැ� ��නීමට ඡේන�හැ�කි තරූ' සියු'ය.

258

ඡේබ�ඡේහැjවිට එදිඡේනද� ජීවිතඡේ�දී මිනිසුන් බහුල� ඡේ��දුරූ� �නුඡේ� ජිKහැ� විඥා�නය සංම� ඇති �න ද�Mටියට බ� කි� හැ�කි ය. ඊට ඡේdතු� දිනකට ආහැ�රූ ඡේKH කීපයක් බුදීමට මිනිසුන් ඡේපළඹී සිටීමයි. ආහැ�රූ පQම�ණය ඡේහැj ආහැ�රූ �න්න� ඡේKH පQම�ණය ප�ලනය කිරීම ජිKහැ� විඥා�නය සංම� ඇති �න මමත්� ද�Mටිය ප�ලනය කිරීමට �ත හැ�කි විසංඳුමකි. නමුදු ජිKහැ� විඥා�නය සංම� ඇති �න ද�Mටිය ප�ලනය කිරීමට ආහැ�රූ ප�න ඡේන�ඡේ�න සිටීම ඡේමයින් අදහැස් ඡේන� ඡේකඡේර්. ආහැ�රූ ප�න �තයුත්ඡේත් කුසංගිනි ඡේKදන� සංසිඳවීම පිණිසං මිසං එමඟින් ශ්‍රරීරූයට අන�ශ්‍ර බරූක්, කීJඩ�ශීලී බ�ක්,

ප�Mටිමත් බ�ක් ලබ�දීම පිණිසං ඡේන� ඡේK. ඡේලjභාය, ද�Mටිය හැ� ම�නය ප�� එබඳු සිරූ�රූ තරූ කිරීමක් මඟින් ඉපිදවිය හැ�කි බ� බුදු දහැම ඡේපන්�� දී තිඡේR. සිH සංම�දන් වූ දිනය තුළ ආරූක්ෂ� කරූන ශික්ෂ�පද අතරූ ගිහිඡේයකුට ප�� �න්න� ආහැ�රූඡේ� හැ� ඡේKH පQම�ණඡේ� සීම�� ප�ණවීමක් සිදු කරූ තිඡේR.

මින් අඡේප්‍ක්ෂ� කරූ ඇත්ඡේත් ජිKහැ� විඥා�නය සංම� ඇති �න මමත්� ද�Mටිය ප�ලනයයි. භික්ෂූන් �හැන්ඡේස්ල� හැටද වික�ල ඡේභාjජානය අක�ප බ� සංඳහැන්වීම තුළ පහැසු වූ විහැරූණය ඡේමන්ම ආහැ�රූ ප�ලනය තුළින් ජිKහැ� විඥා�න�ත මමත්� ද�Mටිය අඩු කරූ ��නීම ද අඡේප්‍ක්ෂිත වී ඇති බ� දක්නට ල�ඡේR. කිසිදු ඉ�ක් බ�ක් ඡේන�ම�ති� හිතු මන�පඡේ� රූසංයට ගිජු� ආහැ�රූප�න�දිය ��නීම ජිKහැ� විඥා�න�ත මමත්� ද�Mටිය ඇතිවීමට පමණක් ඡේන��, ඡේරූj� පීඩ� ආදියට ඡේ��දුරූ�� අක�ලඡේ� මිය ය�මට ප�� ඡේdතු�ක් විය හැ�කි ය. ඡේ�නත් සංමය��ද�ල ය'ය' සුවිඡේශ්ෂී ආහැ�රූ ප�න ��නීඡේමන් ��ළකීම මඟින් අඡේප්‍ක්ෂ� කරූ ඇත්ඡේත් ආහැ�රූය ඡේක්න්ද්‍ර�ත� ඇති�න ජිKහැ� විඥා�න�ත මමත්�ය ප�ලනය හැ� දුරූ� කරූ ��නීම ඡේන� ඡේK. හුඡේදක් �න්න� ආහැ�රූඡේයන් පමණක් ශුද්ධිය අඡේප්‍ක්ෂ� කිරීමයි.204

ඡේබlද්ධ කJමඡේKදඡේයහි දී �න්න� ආහැ�රූඡේයන් ඡේන�� පිලිඡේ�ත තුළින් ශුද්ධියට පත්විය යුතු බ� දක්�� ඇත. ඡේ�නත් සංමය��ද�ල ආහැ�රූ ප�ලන කිරීඡේ' ඡේdතු� හැ� ඡේබlද්ධ කJමඡේKදඡේ� ආහැ�රූ ප�ලනය කිරීඡේ' ඡේdතු� එක සංම�න ඡේන� �න බ� මින් මන�� ප�හැ�දිලි ඡේK. මින් ඡේබlද්ධ කJමඡේKදය �ඩ�ත් පQඥා��ට බරූවූ කJමඡේKදයකි. ඡේ�නත් සංමය��ද�ල ආහැ�රූ ප�ලනය හුඡේදක් ආ�මික සංස්ක�රූ අභිචා�රූ විධියක් ඡේලසං ද�ක්වූ ඡේදයකි. එහි බුදු දහැඡේ' පමණ ��ඹුරූක් න�ත. නමුදු මිනිසුන් ක්ෂණික� ආකර්ශ්‍රණය �නුඡේ� හැරූයක් න�ති එඡේහැත් මතුපිට ඔපයට ඇති ඡේබ�H කJමඡේKද ඡේ�තය. බුදු දහැඡේමහි දක්�න ලද පිලිඡේ�ත ��ඹුරූ� වු� ද මතුපිට ඔපය අඩු බ�වින් ප්‍ රූඥා��න්තයින් මිසං මතු පිටින් අතපත �� ඒ ඔස්ඡේස් ක්ෂණික� න�ඹුරූ��න පිරිසං ඡේ' ඡේකඡේරූහි එතරූ' ආකර්ණයක් ඡේන� දක්�ති. බුදු හිමියන්ද බුදු දහැම පQඥා��න්තයින් උඡේදසං� ඡේද්ශ්‍රන� කරූන ලද දහැමක් ය�යි දක්�� ඇත්ඡේත්ද ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ය. ඡේදKදත් ඡේතරූ�න් සංඝ්‍ර ඡේ¤දය සංඳහැ� බුදුරූදුන් ඡේ�ත ඉදිරිපත් කරූන ලද පචා �ස්තු�ට එ�ක භා�රූතීය ඡේප�දු ජාන සංම�ජාය තුළ මහැත් උත්කර්ශ්‍රණඡේයන් පිළි��නී ප��ති විවිධ මත��ද ඉදිරිපත් කරූ ඇති බ� ද�ක

259

�ත හැ�කි ය. ආහැ�රූඡේයන් ශුද්ධිය අඡේප්‍ක්ෂ� කිරීම ද ඡේ' පචා �ස්තු�ට අයත් එක කරූ�ණක් ඡේස් එහි ද�ක් ඡේK. එහි දී කිසිය' ආහැ�රූයක් ඡේන� ඡේ�න සිටීඡේමන් පමණක් ශුද්ධිය අඡේප්‍ක්ෂ� කරූ තිඡේR. ඡේ' කJමඡේKදය පQ�ඡේයjගික ඡේන� �න්නක් �න අතරූ, මමත්�ය දුරූ� කිරීමට ඡේයj� වූ ��ඹුරූ� ප්‍ රූතිපද��ක් ද ඡේන� ඡේK. නමුදු �ර්තම�නඡේ� දී ප�� ඇත�' ඡේන� ��ඹුරූ� ම�නසික මට්ට' ඇති අය �හැ� ආකර්ශ්‍රණය �න්ඡේන්ද ඡේමබඳු ඡේන� ��ඹුරූ� මතුපිටින් සංරූසං� ඇති පිලිඡේ�ත් ඡේ�ත බ� ප�හැ�දිලි�ම ද�ක �ත හැ�කි ය.

දි�ට ද�ඡේනන රූසංය විඳ ��නීඡේ'දී ඒ රූසංය ඡේකඡේරූහි මඩින� ලද සිතකින් පසුවීම නිසං� රූසං විඳීන්ඡේනකු සිටින බ� �qහැණය කරූ ��නීම නිසං� ද�Mටිය උපදියි. ඡේ' ද�Mටිය නිසං� �ඩ�ත් රූසංයට ගිජු ඡේK. ද�Mටිය ද ඡේමහිදී �ඩ�ත් �ර්ධනය ඡේK. තණ්හැ�� අවිද ��ට ඡේdතු �න අයුරූ� ඡේමහිදී ප�හැ�දිලි�ම ද�ක �ත හැ�කි ය.

ස්පර්ශ්‍රය සංජා�නනය කරූනුඡේ� සිරූ�ඡේර් සංම මඟිනි. ඡේමය ඡේඵ�ට්ඨාRබ ඉන්ද්‍රියයි. ආයතනයන් �ශ්‍රඡේයන් සංලකන විට ද්�� දසං ආයත�ලට අයත් ක�ය�තනය ��ඡේන්. ක�ය�තනයට අරූමුණු �න්ඡේන් ඡේඵ�ට්ඨාRබ�යතනයයි.

එඡේස්ම අMට�රූසං ධ�තු �ශ්‍රඡේයන් සං�ලකීඡේ'දී ක�ය ධ�තු, ඡේඵ�ට්ඨාRබ ධ�තු හැ� ක�ය විඥා�න ධ�තු ඡේලසං ද තිNවිධ ආක�රූඡේයන් ද�ක්විය හැ�කි ය. නිය, දත් ආදී සංම ඡේන�ම�ති ස්ථ�න�ලදී සංඡේ'දී තරූමට පQබල� ඡේන�වු�ද කිසිය' ප්‍ රූම�ණයකට ස්පර්ශ්‍ර ද�න ��නීඡේ' ශ්‍රක්තිය පිහිට� ඇතිබ� ද�ක �ත හැ�කි ය. මීට ඡේdතු� දත් හැ� නිය බඳු ස්ථ�න�ල ප�� ඒ�� සංමට සං'බන්ධ�න ඡේලසං ස්න�යු මඟින් සංවිවී ඇති බ�විනි. සංඡේමහි සිට ප�මිඡේණන සියු' ස්න�යු තන්තු ඡේම�ළය කරූ� විහිද තිඡේR. එම ස්න�යු තන්තු මඟින් ඡේම�ළය කරූ� ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK.205 ඡේම�ළය කරූ� ප�මිඡේණන ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත හැඳුන���නීඡේ' කිJය��ලියකට ලක් ඡේකඡේර්. සිරූ�ඡේර් චාලන�ලට සං'බන්ධ� ඇති ඡේක�ටස් සංම� අද�ළ ස්පර්ශ්‍රසංඥා� දත්ත සං'බන්ධ� ප�තී.

එඡේස්ම සිරූ�ඡේර් ම�ශ්‍ර ඡේප්‍ශී, හැ�දය �ස්තු� සියු' රූ�ධිරූ න�ල, ඡේහැjඡේමjන � රූන්ථීන් ආදී සිරූ�රූ��ත ඡේක�ටස් ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත �ලට අනුකූල� උත්ඡේත්ජානය කළ හැ�කි පරිදි ඡේම�ළඡේ� චාලන ය�න්තිNක කිJය�ක�රීත්�යට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍ර සංම� බද්ධ වී ඇත. ස්පර්ශ්‍රය මඟින් පිබිඡේදන ආඡේK� ස්පර්ශ්‍ර ස්න�යු තන්තු දිඡේ� ඡේම�ළය කරූ� �මන්කරූන අතරූ එකී ස්පර්ශ්‍ර සංඥා� දත්ත අභා න්තරූ ඡේම�ළඡේ�දී සංකීර්ණ රූසං�යනික පQතිකිJය��ක් මඟින් සංන්නිඡේKදනය ඡේකඡේර්. ඡේ' රූසං�යනික පQතිකිJය�� ත�මත් නවීන විද ��ට නිසි අයුරින් අර්ථකථනය කළ ඡේන� හැ�කි තරූ' ඉත� සංකීර්ණය. ඉත� ඡේK��ත්ය.206 ඡේ' රූසං�යනික පQතිකිJය�ඡේK පQතිඵල ඡේස් ඊට අද�ළ ඡේ�නත් විවිධ රූසං�යනික ප්‍ රූතිකිJය� �ණන��ක්ම ඡේම�ළය තුළ සිදු ඡේK. ඇත�'විට ඡේම�ළඡේ� අභා න්තරූ ඡේක�ටස්�ල සංඡේKදීත�� නිසං� එහි හැ�ඩතල ඊට අනුරූ&ප ස්�රූ&පයකට සංකස් ඡේK. ස්පර්ශ්‍ර හැඳුන� ��නීඡේමන් පසු� එම ස්පර්ශ්‍රය ඡේකඡේරූහි දක්�න පQතික් රිය�� ක�රූක්ද�යි තීරූණය ඡේකඡේර්. සු�පහැසු ස්පර්ශ්‍රයකට දක්�න පQතිකිJය��

260

ඡේKදන�ක�රී ස්පර්ශ්‍රයකට දක්�න පQතිකිJය��ට �ඩ� ඡේ�නස්ය. සු� හැපසු සංපර්ශ්‍ර ල�බීමට ත�Mණ��ක් ඇති ඡේK. ඡේKදන�ක�රී ස්පර්ශ්‍ර පQතික්ඡේMප ඡේකඡේර්. නමුදු ඡේලjකඡේ� පියවි ස්�භා��ය ස්පර්ශ්‍ර අඛ්‍යණ්ඩ� ඡේන�ප��තීමයි.

සු� පහැසු ස්පර්ශ්‍රය අඛ්‍යණ්ඩ� ඡේන� ප��තීම සිතට ඡේKදන��ක් �න අතරූ ඡේKදන�ක�රී ස්පර්ශ්‍රය ප��තීම ද සිතට ඡේKදන�ක�රී අත්ද�කීමකි.207

ඡේලjකඡේයහි සං&ම ස්පර්ශ්‍රයක් පිලිබඳ�ම දක්නට ල�ඡේබන්ඡේන් ඡේමබඳු ස්�රූ&පයකි. ඡේ' නිසං� ස්පර්ශ්‍ර කුමන ස්�රූ&පයකින් ප��තියද ඒ ඇසුඡේරූන් සං&ම විටකදීම ඇති�නුඡේ� ඡේKදන�ක�රී ස්�භා��යක්බ� �ටහැ��ත යුතුය.

ක�ම සංඥා�ඡේK තියුණු මුහුණු�රූ කයට ද�ඡේනනුඡේ� සු� පහැසු ස්පර්ශ්‍රයක ආක�රූයකිනි.208 ඡේ' අනු� පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගික අයඡේ� ස්පර්ශ්‍ර ඔවුඡේන�වුන්ට සු� පහැසු ස්පර්ශ්‍ර ඡේලසං ද�ඡේන්. එඡේස්වීමට කරූ�ණු �ණන��ක් ඡේdතුවී තිඡේR.

නිදසුනක් ඡේලසං ස්තිNයකඡේ� ස්පර්ශ්‍රය ලබන පුරූ�ෂඡේයකු පිලිබඳ සංලක� බලන්න. සිය ජීවිත ක�ලයතුළ ස්තිNයක සංම� �රූක් ඡේහැj වෛමථුන ඡේස්�නඡේ� ඡේයදී ඇති පුරූ�ෂඡේයකු තුළ ඇති �න මඡේනj ක�යික ස්�භා��ය හැ� සිය ජීවිතඡේ� කිසිදු අ�ස්ථ��ක ස්තිNයක හැ� එක්වී න�ති පුරූ�ෂඡේයකුඡේ� මඡේනj ක�යික ස්�භා��ය සංම�න න�ත.209 ඒ�� එකිඡේනකට ඡේ�නස්ය.210 පළමු කී පුරූ�ෂ�ඡේ� ආකHප පමණක් ඡේන�� ඡේපරූ රූමණ අ�ස්ථ� ප�� අත්ද�කී' ඡේලසං සිත තුළ ඡේ��නු වී ප�තින බ�වින් ලිගික උත්ඡේත්ජානයක දී පQබල� එම පූර්� අත්ද�කී' සිහිපත් විය හැ�කි ය.211 නමුදු ඡේද�නු කී පුරූ�ෂය�ට එබඳු අත්ද�කී' න�ති බ�වින් ඔහු තුළ ඇති ලිගික ආකHප ඉත� දුබලය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� සංම�න ලිගික උත්ඡේත්ජානයක දී පළමු පුරූ�ෂය� හැ� ඡේද�න පුරූ�ෂය� කිJය� කරූනුඡේ� ආක�රූඡේදකකින්බ� ද�ක �ත හැ�කි ය. නමුදු ඉහැත ද�ක්වූ කරූ�ණ වු� ද සිද්ධ�න්තයක් ඡේහැj න �යයක් ඡේලසං සං�ලකීම උචිතද�යි ඒ පිලිබඳ විචා�රූ පූර්�ක වීම ද ��ද�ත්ය. මන්ද ස්පර්ශ්‍ර විඥා�නය ප�දක ඡේක�ට සිදු �න වෛමථූන අත්ද�කීමක ප�� උපඡේයjගීත�� හීන විය හැ�කි සං�ධක ප�තින බ�විනි. ඊට විවිධ සං�ධක ඡේdතු ඡේK. මන්ද යමක් ල�බූ පුද්�ලඡේයකුට �ඩ� ඡේන�ල�බූ පුද්�ලඡේයකුඡේ� සිඡේතහි ඊට ඇති ආශ්‍ර�� ප්‍ රූබල� මතුවිය හැ�කි අ�ස්ථ� ද ඇති බ�විනි. යමක ආදීන� තම�ඡේ� අත්ද�කී' ඇසුඡේරූන් ල�බූ ත�න�ත්ත�ට �ඩ� ඡේන� ල�බූ ත�න�ත්ත� එබඳු ඡේද් අ�යඡේක�ට සංලකන බ� ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී දක්නට ල�ඡේR. එබ�වින් වෛමථුන අත්ද�කීම �රූක් ල�බූ බ� යන සං�ධකය සං&ම විටම ඉන් මුළ� වීමට ඡේdතු�ක් ඡේන� �න බ� ප�හැ�දිලි ඡේK.212 ඡේමය සං�බ&�ක් න' වි��හැකඡේයකුට පසු ක�ලයක දී ක�ම සංඥා� දුරූ�ඡේක�ට නි�න් අ�ඡේබjධ කරූ ��නීමට හැ�කි �න්ඡේන් ද න�ත. ඡේමහිදී දක්නට ල�ඡේබන සුවිඡේශ්ෂී බ� න' ඡේ�නත් ක�යික සු�පහැසංකට �ඩ� ලිගිකත්�යට පහැසුඡේ�න් මනසං මුළ� �න බ�යි.213

සං�ම�න ඡේයන් ස්තිNයකඡේ� ස්පර්ශ්‍රය ල�බීම සංම� පුරූ�ෂය�ඡේ� සිතට ඒ ස්පර්ශ්‍ර පිළිබඳ ඡේපරූ ඇති කරූ ඡේ�න තිබූ පූර්� විනිශ්චායන්, ආකHප හැ�

261

නි�මන �හැ� ඉදිරිපත් ඡේK. ඒ ක්ෂණඡේ�ම පුරූ�ෂ ලිගික ඡේහැjඡේමjන ශ් රූ��යවීම ඇරූඡේË. ස්තිNයඡේ� එම ස්පර්ශ්‍රඡේ� සං�බවින්ම ඡේන�ම�ති ඡේහැ�ඳ, සු� පහැසු බ�ක් ඔහු ද�ඡේන්. ඡේමය ඉත� සංකීර්ණ කිJය��ළියකි.214 මධ ස්න�යු පද්ධතිඡේ� බලප&මට යටත්� ප�තින පුරූ�ෂ ලිගික ඉන්ද්‍රියන්හි ම�ශ්‍ර ඡේප්‍ශී�ල සියු'� ඇති රූ�ධිරූ න�ල�ලට ඡේH �මන් කරූ ඒ�� ක්ෂණික� ප්‍ රූ�ණ�ත්වූ ස්�භා��යකට පත් ඡේK. ඡේමය පුරූ�ෂය� තුළ ඇති�න ජී� විද් ය�ත්මක ප�තිකඩට අයත් ඡේ�නස්ක'ය.215 ඡේ' ජී� විද �ත්මක ප�තිකඩ වු�ද කිJය�ත්මක �නුඡේ� පුරූ�ෂය� තුළ ඊට අනුරූ&ප ද�Mටි, ආකHප, හැ�ඟී' ප�තින්ඡේන් න' පමණි. කිසිදු ක�යික ලිගික ඡේබලහීනත��යක් ඡේන� ම�ති� වු� ද පුරූ�ෂඡේයකු තුළ ප�තින ඡේ' ජී� විද � පසුබිමට අනුරූ&ප ද�Mටිය ඉ�ත් කළ හැ�කි න' ඉන් ඉදිරියට ඡේ' කිJය��ලිඡේයන් බ�හැ�රූ වී සිත නිදහැස් කරූ�ත හැ�කි ය.216 එඡේස් සිත නිදහැස් කරූ��නීම ජී� විද � කිJය��ළියට හැසු� මඡේනj ක�යික �ශ්‍රඡේයන් පීඩ��ට පත් �න��ට �ඩ� ඉමහැත් සං�නසීමකි. ඡේමය සං�ම�න පුද්�ලඡේයකුට පහැසුඡේ�න් �ටහැ��ත ඡේන�හැ�කි ය.

මන්ද සං�ම�න පුද්�ලය� හුරූ�� ඇත්ඡේත් ඡේ' ජී� විද �ත්මක කිJය��ලියට මුළුමනින් හැසු� ස්පර්ශ්‍රය තුළින් ත�ප්‍තිමත් වීමටය. ඡේමය පිප�සංයට ල�ණ ජාලය ප�නය කිරීමට සංම�නය. මන්ද ල�ණ ජාලය ප�නය කළ තරූමට පිප�සංය �ඩ�ත් උ�q �න බ�විනි. ස්පර්ශ්‍ර විඥා�නය තුළින් ක�ම සංඥා�� රූසං විඳීම ද මීට සංම�නය.217 ක�ම සංඥා�� රූසං විඳි පQම�ණයට සිඡේත් ද�Mටිය දළුල� ලියලයි. එමඟින් ත�Mණ�� ඇති ඡේK. ත�Mණ�� නිසං�ම යළි ද�Mටිය හැට�නියි. ද�Mටිය නිසං� ත�Mණ�� �ර්ධනය ඡේK. ඡේ' අයුරින් එකිඡේනක උපක�රී කරූ �නිමින් ක�ම සංඥා�� සිත තහැවුරූ� වී යයි.218 ක�ම සංඥා�� උපකJම ඡේය�ද� යටපත් කළ ද එය ඵලද�යී පQයත්නයක් ඡේන��නුඡේ� ක�ම සංඥා�� සිඡේත් යටි ස්ථරූඡේයහි මුH බ�සං �ත් පQබල හැ�ඟීමක් බ�විනි. ක�මය පිළිබඳ මනසංට ඇති�න සු�ද�යී වූ හැ�ඟී', පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගිකයින් පිළිබඳ කුඩ� කළ ඇති කරූ �ත් ආකHප, ස්පර්ශ්‍ර �ශ්‍රඡේයන් ��ඩිහිටි විය තුළ ල�බූ පුද්�ලික අත්ද�කී' ආදිය ඡේකඡේනකුඡේ� ක�ම සංඥා�ඡේK ගුප්‍ත හැ�ඩතල තීරූණය වීමට ඡේබ�ඡේහැj දුරූට ඉ�හැH ඡේK.219 පQතිවිරූ�ද්ධ ලිගිකඡේයකු දුටු වි�සං ක�ම සංඥා� පහැළ� ඇත�'විට ලිගික ඉන්ද්‍රියන් උත්ඡේත්ජානය වීමට ප�� පQබල ඡේස් ඒ පිළිබඳ සිත තුළ �බඩ� වී තිඡේබන ආකHප, ආඡේKදන හැ� චාර්ය� ඉ�හැHඡේK.220 මින් ප�හැ�දිලි �නුඡේ� ක�ම සංඥා� අ�ම කිරීමට �න්න� සං&ම පQයත්නයක් ප�සං� සිඡේත් �බඩ� වී ප��ති සංසංරූ භා� �මනතුළ අන�දිමත් ක�ලයක පටන් එක් රැස්� ප��ති ස්පර්ශ්‍ර විඥා�න�ල ඡේකඡේළස් කඳු දියකරූ හැ�රීමට සංමත්�න බ�යි. ක�ම සංඥා�� අ�ම කිරීමට හැ� දුරූ� කිරීමට �න්න� වූ කිJය�ම�ර්� පQධ�න �ශ්‍රඡේයන් ඡේක�ටස් ඡේදකකට ඡේබඡේද්. ඉන් පළමු කිJය� ම�ර්�ය �නුඡේ� ක�ම සංඥා�� පමණක් යටපත් කිරීමට �න්න� පQයත්නයයි.

දසං අසුබය, න� සී�ථකය, ඡේදතිස් කුණප ඡේක�ට්ඨා�ශ්‍රය ආදී කයට අයත් විවිධ ස්�භා��යන් පිළිබඳ පිළිකුල ඇති�න අයුරින් ඡේමඡේනහි කිරීමයි. ඡේමය විචා�රූ පූර්�ක ඡේහැj පQඥා�� ��ඡේඩන කJමඡේKදයක් ඡේන� ඡේK.221 ඡේමහිදී සිදු

262

�නුඡේ� පQඥා�� අ�ධි වීමකින් ඡේත�රූ� ක�ම සංඥා�� සිඡේත් යටපත් කිරීම පමණි. එහිදී ක�ම සංඥා�� යටපත් කිරීමට භා�විත�කරූනුඡේ� ක�මයට ප්‍ රූතිවිරූ�ද්ධ සංඥා��ක් වූ පටික්කූල මනසික�රූය ඡේK. ක�මය න' යමක් ඡේහැ�ඳ ය�යි සං�ලකීමයි. පටික්කූල මනසික�රූඡේ� දී ඒ ඡේහැ�ඳ ය�යි සං�ලකූ ඡේදයම ඊට පQති විරූ�ද්ධ ආක�රූඡේයන් ඡේහැ�ඳ න�ත�යි සංලකනු ල�ඡේR.222 ඒ හැ�රූ ඡේ' කJමඡේKදඡේ� බුද්ධි ඡේ�jචාරූ පසුබිමක් න�ත. නමුදු සං�ම�න සංම�ජාඡේ� �ඩ� ජානපිQය �නුඡේ� ඡේ' කJමය බ� ද�ක ��නීමට ල�ඡේR.

අඛ්‍යණ්ඩ� �සංරූ සියයක් පටික්කූල මනසික�රූය ��ඩු� ද ධ �න අභිඥා��න් මිසංක ම�ර්� ඵල පQඥා�� උපද�� ��නීමට ඉඩකඩ ඡේන�ල�ඡේR.223 මන්ද ම�ර්� ඵල පQඥා�� උද�වීමට න' පQඥා�� �ර්ධනය කිරීම අත �ශ්‍ර කරූ�ණක් �න බ�විනි.224 ක�ම සංඥා�� දුරූ�කිරීමට භා�විත� �න ඡේද�න කJමඡේKදය න' ප්‍ රූඥා�� මඟින් ක�ම සංඥා�ඡේK ආදීන� සං�ලකීමයි.225 ඡේමහිදී විචා�රූ පූර්�ක කුසංලත��ය ද �ර්ධනය ඡේK. එඡේස්ම ක�ම සංඥා�� ඇති වීමට ඉ�හැH �න මමත්� ද�Mටිය ඇති වීඡේ' ඡේdතුඵල නු�ණ මගින් අ�ඡේබjධකරූ ��නීමට හැ�කි ඡේK. එයම මමත්� ද�Mටිය දුරූ� කරූ ��නීමට උපක�රූයකි.

මමත්�ය නිසං� ද�Mටිය ඇති �න අතරූ එය ක�ම සංඥා�� සිඡේත් යළි යළි ඇති වීඡේ' මුදුන් මූලයි. මුදුන් මුල ඇති ත�ක් ක�ම සංඥා�� යළි යළි හැට �නියි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිදු කරූනුඡේ� ඡේ' මුදුන් මුල ��ලවීමයි.226 ප්‍ රූඥා�� �ර්ධනය ඡේන� කරූ ඡේ' මුදුන් මුල ��ලවිය ඡේන� හැ�කි ය. ඡේ' නිසං� ස්පර්ශ්‍ර විඥා�නය පිරිසිදු කිරීම පිණිසං ස්පර්ශ්‍ර විඥා�නය ඇති වීම ඡේdතු පQත කිJය��ළියක් බ� සං�ලකීම උචිතය. ඡේ' ඡේdතු පQත නිසං� මිසං සංත්�ඡේයකු,

පුද්�ලඡේයකු ඡේහැj මම ය�යි ඡේකඡේනකු නිසං� ස්පර්ශ්‍ර විඥා�න ල�බීම සිදු ඡේන� �න බ� �ටහැ� ��නීම ඉත� ��ද�ත්ය. ස්පර්ශ්‍ර විඥා�න කිJය��ළිය මිසං ඒතුළ මම ය�යි පුද්�ලඡේයකු න�ති බ� �ටහැ� ��නීම සිදු ඡේ�ත්ම පටික්කූල මනසික�රූය ��ඩු��ට �ඩ� ඡේහැ�ඳින් ක�ම සංඥා�� දුරූ� �න බ� ඉත� ප�හැ�දිලි� �ටහැ� ��නීමට හැ�කි ඡේK.227

මඡේනj විඥා�නයට අරූමුණු �නුඡේ� ම�නසික සංඥා�යි. ඡේම��නි ම�නසික සංඥා� කුසංH ඡේහැj අකුසංH විය හැ�කි ය. ඡේ�නත් කිසිදු ඉන්ද්‍රියක් කිJය�ත්මක ඡේන�වී ප��ති ඡේම�ඡේහැ�තක දී වු�ද මනසංට ඒ කිසිදු ඉන්ද්‍රියක උපක�රූය රූහිත� තනි�ම පමණක් කිJය�ත්මක විය හැ�කි ය.228 සං�ම�න ඡේයන් කHපන� කරූන�� යනුඡේයන් හැඳුන්�නු ලබන කිJය�ඡේK දී සිදු�නුඡේ� මනසං පමණක් සිතිවිHඡේලහි නිම�නවීම බ� ප�හැ�දිලි� ඡේපනී යයි. ද්��දසං�යනතන අනු� පුද්�ලඡේයකුඡේ� මනසං මන�යතන නමින් හැ�ඳින්ඡේ�න අතරූ මනසංට අරූමුණු �න ඡේද් ධ'ම�යතන ඡේස් හැ�ඳින් ඡේK. එඡේස්ම අMට�රූසං ධ�තු අනු� මනසං මඡේනjධ�තු ඡේලසං ද, මනසංට අරූමුණු�න ඡේද් ධ'ම ධ�තු ඡේලසං ද, ඉන් උපදින විඥා�නය මඡේනj විඥා�න ඡේලසං ද හැ�ඳින්ඡේK. ඡේමහි මනසංට අරූමුණු �න ධ'ම�යතනයට වෛචාතසික පණස් ඡේදක, සූක්ෂම රූ&ප දහැසංය,

නිර්��ණය යන හැ�ට න�යක් කරූ�ණු අන්තර්�තය. ඡේ' අතරින් සූක්ෂම

263

රූ&ප දහැසංයට ආඡේපj ධ�තු�, ද්වි භා��රූ&ප, හැ�දය �ස්තු රූ&පය,

ජීවිඡේත්න්ද්‍රිය රූ&පය, ආහැ�රූ රූ&පය, පරිච්ඡේ�ද (ආක�සං ) රූ&පය,

විඤ්ඤාත්ති රූ&ප ඡේදක, වික�රූ රූ&ප තුන, ලක්ඛ්‍යණ රූ&ප සංතරූ ආදී �ශ්‍රඡේයන් අන්තර්�තය. ඡේ' අනු� නිර්��ණය ප�� මනසංට අරූමුණු �න බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේ�නත් ඉන්ද්‍රියක උපක�රූය න�ති� මනසං පමණක් අරූමුණු ��නීඡේ' ස්�භා��ය ජීවිඡේයකුඡේ� මනසං තුළ පමණක් ප�තින සුවිඡේශ්ෂී හැ�කිය��කි. මිනිස් ඡේම�ළය තුළ ඇති අපQම�ණ වූ වෛසංල සංඛ්‍ය��ට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� කිJය�ක�රී� ප�තින්ඡේන් ඉත�ම අHප පQම�ණයකි. ඡේම�ළය ඡේකතරූ' ක�ර්යක්ෂම බ�කින් කිJය� කරූනු ල�බු� ද කිසිදු අ�ස්ථ��ක දී ක් රිය�ත්මක ඡේන�ඡේ�න පQඡේයjජානයට ඡේන�ඡේ�න අත් හැ�රූ දම� ඇති වෛසංල ප්‍ රූම�ණය සුවිශ්‍ර�ලය. මනසං නිසි ඡේලසං සුසංරූ කළ හැ�කි න' එයින් ලබ�

�ත හැ�කි පQඡේයjජාන සිත� �ත ඡේන�හැ�කි තරූ'ය. භා��න� කිරීම යනුඡේ�න් හැඳුන්�න ක�ර්ය වු� ද මනසං එමඟින්ම පිරික්සීමකි. නිදසුනක් �ශ්‍රඡේයන් පිහියකින් යමක් ක�පිය හැ�කි ය. නමුදු පිහිය ඉන්ම ක�පිය ඡේන�හැ�කි ය.

සිතින් සිත පිරික්සීම ද ඒහැ� සංම�න� අපහැසුය. මන්ද යමක් සිතූ ඡේකඡේණහිම �හැ� සිතට ද�ඡේනන බ�විනි. ඇලී' ��ටී'�ල කිමිදී ඉන් සංතුට හැ� දුක ල�බීම සං�ම�න ම�නසික ලක්ෂණ ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි ය. ඇලී' ��ටී' නිසං� අත�ප්‍තියට පත්වීම පුහුදුන් මනඡේසංහි ස්�භා��යයි. පුහුදුන් මනසං නිරූතුරූ�� ඡේලjකය සං'මත කරූ�ණු�ල බ�සං සිටීමට ක�ම�ත්ත දක්�යි. ඡේ' නිසං� ඡේලjක විෂය හැ�රූ ඉන් පරිබ�හිරූ ඡේද් පිලිබඳ උනන්දු�ක් ද�ක්වීමට සං�ම�න පුහුදුන් මනසං අකම�තිය.229 ඡේලjකයට සීම� වී ඡේලjක සං'මතයට අනු�තවීම විසීමට රූ�චියක් ද�ක්වීම නිසං� පහැසුඡේ�න් පුහුදුන් මනසං ද�Mටි සං'පQයුක්තබ�ට පත් ඡේK. මනසංට ඇති �න ධ'ම සංඥා� දත්ත මධ ඡේම�ළඡේ� ස්න�යු අ�q�ල පිහිට� ඇති රූසං�යනික ද්‍ර� �ල සංකීර්ණ පQතිකිJය� නිසං� විවිධ ඡේත�රූතුරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK.230 පුහුදුන් මනසංට ඡේත�රූතුරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය වීඡේ' දී එම ඡේත�රූතුරූ� ද�න හැ�ඳින ��නීඡේ' දී ඡේත�රූතුරූ� ලබ� �න්න� අඡේයකු ම�නසික� ඡේ��ඩ න�� ��නීඡේ' ස්�රූ&පය දක්නට ල�ඡේR. යමක් පිළිබඳ ස්මරූණය වීඡේ' දී ස්මරූණය කරූන පුද්�ලඡේයකු සිටිය යුතු ය�යි සංම�ජා සං'මත � �හැ�රූයක් ප�තී. ඊට අනු� කHපන� කරූනුඡේ� තම� �ශ්‍රඡේයන් හැ� සිහිපත් වූඡේ� තම�ට බ� යනුඡේ�න් ��රූදියට සිත� ම�නසික පQක්ඡේMපණයක් ඇති කරූ �නියි.231 ඡේ' ම�නසික පQක්ඡේMපණය ඉන් පසු� ඒ පුද්�ලය�ඡේ� ඒ සං&ම ම�නසික ක් රිය�ක�රූකමක් ප�සං�ම සිතට ඒ සංම�ම න�ඡේC. ඒ පුද්�ලය� සියළු ම�නසික කිJය�ක�රූක' ඉන් පසු� සිදු කරූන්ඡේන් ද ඡේ' ම�නසික පQක්ඡේMපණය සංම�මය. ඡේ' තත්�ය ඉත�මත් සියු' බ�වින් ඡේකඡේනකුට �ටහැ� ��නීම ප�� අසීරූ�ය. විදර්ශ්‍රන භා��න�� නිසි ඡේලසං කිරීඡේ'දී ඡේමබඳු ම�නසික ප්‍ රූක්ඡේMපණ�ලින් මනසං මුද�� ��නීමට කටයුතු ඡේකඡේර්. දිගු කලක් පටන් මනසංට හුරූ�පුරූ�දු� තිබූ ම�නසික පQක්ඡේMපණ එක්�රූම ඉ�ත් කිරීම දුMකරූ බ� සං�බ&ය.232 නමුදු කJම�නූකූල� ඡේ�ඡේහැසං ඡේ�න කටයුතු කළ හැ�කි න' එය කළ ඡේන� හැ�කි ඡේදයක්ද ඡේන��න බ� ප��සිය යුතුය.233 විදර්ශ්‍රන� භා��න��

264

සං�ර්ථක වී ම�ර්�ඵල ඥා�න ලබ� ��නීම යනුඡේ�න් හැඳුන්�නුඡේ� සංත �ශ්‍රඡේයන් යමක් ලබ� ��නීම ඡේන�� අත් හැ�රීම සං�ර්ථක වීමකි. කJමික� අත්හැ�රීම පQගුණකරූ ය'කිසි අ�ස්ථ��ක එය මුදුන් පමුණු�� �තහැ�කි මට්ටමකට පත් ඡේK. විදර්ශ්‍රන� භා��න� �ඩ� ම�ර්�ඵල උපද����නීම යනුඡේයන් අදහැස් කරූනුඡේ� ඒ මට්ටම දක්�� මනසං ඡේහැ�ඳින් පුරූ�දුඡේක�ට අ�සං�නඡේ� අද�ළ ක�ර්යඡේ� පQතිඵල ලබ� ��නීඡේ' ස්�ර්ණමය වූ ඡේම�ඡේහැ�තයි. ඡේ�නත් ඡේලසංකින් කි�ඡේහැ�ත් සියළු ද�Mටි��ද �ලින් මනසං විනිර්මුක්ත කරූ�� ��නීමට හැ�කි වීමයි.234

3.9.ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� විචා�රූ පූර්�කබ�

ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඇතිවීඡේ'දී එය මමත්� ද�Mටි �qහැණඡේයන් �ළක්�� ��නීමට න' ඒ පිළිබඳ විචා�රූ පූර්�ක� ආකHපයකින් කටයුතු කළ යුතු ඡේK. මමත්� ද�Mටිය ඇතිවීම ඉත� සියු' බ�වින් එය න�ති කිරීමට අනු�මනය කළ යුතු උප�ය ම�ර්�ය ද ඊට �ඩ� සියු' විය යුතුය. මමත්� ද�Mටිය සිඡේත් ප�තින විට සං&ම සිතිවිHලක් ප�සං�ම මමත්� ද�Mටිය ඇති�න බ� �ටහැ��ත යුතුය. නමුදු මමත්�ය ඇති බ� ද�න��නීම අසීරූ�ය. ඊට ඡේdතු� ඡේ' ද�Mටිය ඇති බ� ද�න ��නීම ප�� දුMකරූ ඡේහැයිනි. ද�Mටි සංහිත� සං&ම සිතිවිHලක්ම ඇති�න බ� ද�ක�ත හැ�ක්ඡේක් ද�Mටිය නිසං� ඇති�න රූ��, ද්ඡේKෂ, ඡේමjහැ ආදී ඡේකඡේළස් සිඡේතහි ඇති�න විටදීය. නමුදු ප්‍ රූඡේKශ්‍රමින් සං&ම සිතිවිHලක් ප�සං�ම විචා�රූ පූර්�ක ඡේස් නිරීක්ෂණය කළ හැ�කි න' අපඡේ� සිතට ඇති �න සං&ම සිතිවිHලක් ප�සං�ම මමත්� ද�Mටිය සියු'� ඇති�න බ� ද�ක ��නීමට ල�ඡේබනු ඇත.235 සංත �ශ්‍රඡේයන්ම අපඡේ� සිතට ඇති�න සං&ම රූ��, ද්ඡේKෂ, ඡේමjහැ සිතිවිHලකම මූලික ඡේdතු� මමත්� ද�Mටියයි. ඡේසංj��න් ම�ර්�ඵල මට්ටඡේ'දී සංක්ක�ය දිට්ඨි ඡේලසං ද, අර්හැත්� ම�ර්�ඵල මට්ටඡේ' දී අස්මි ම�නය ඡේලසංද අර්ථ ද�ක්ඡේ�න්ඡේන් ඡේ' මමත්� ද�Mටිඡේ� ද්විවිධ හැ�ඩතලයි. මමත්� ද�Mටිය ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය සංම� ඇති�න බ�වින් ඡේ�න්� ද�න හැ�ඳින ��නීම තරූමක් දුMකරූ ක�ර්යයකි. එය හැ�ඳින�ත හැ�ක්ඡේක් ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඇතිවීඡේ' දී හුඡේදක් ඉන්ද්‍රිය කිJය�ක�රීත්�ය ඡේලසං ඡේන�� සිරූ�රූ හැ� මනසං ඇතුළත සිටින කිසිය' අඡේයකුඡේ� �ටහැ� ��නීමක් ඡේලසං ඒ සියHඡේH හැ�ඟීම අනු�ය. ඡේ' සිරූ�රූ හැ� මනසං ඇතුළත සිටින පුද්�ලය� �ඡේරූක ජීවිඡේයකු, ආත්මයක් ඡේලසං ද�කීමට වු�ද පුළු�න. අපට හැ�ඟී යනුඡේ� හුඡේදක් ඉන්ද්‍රිය කිJය�ක�රීත්�ය ඡේdතු පQත ය ධර්මය අනු� ප�තින බ�ක් ඡේන� ඡේK. නමුදු සංකල ක්ඡේHශ්‍ර පQහීණ කළ රූහැතන් �හැන්ඡේස්ල�ට හැ�ඡේ�නුඡේ� ඒ අයුරින් ඡේන� ඡේK. උන් �හැන්ඡේස්ල�ට හැ�ඡේ�නුඡේ� ඉන්ද්‍රිය කිJය�ක�රීත්�ය ප�තින යථ� ස්�රූ&පඡේයනි.236 පුහුදුන් අයට

265

හැ�ඡේ�නුඡේ� ඉන්ද්‍රිය කිJය�ක�රීත්�ය වික�ති ස්�රූ&පඡේයනි. ඡේ' තත්� ඡේදඡේකහි ඡේ�නසං න' එයයි. ඡේ' ඡේ�නසංට ඡේdතු� මමත්� ද�Mටියයි. මමත්� ද�Mටියට ඡේdතු� විචා�රූ පූර්�ක� ප�තින සං&බ& ස්�භා��ය සං�ලකීමට පුහුදුන් පුද්�ලය� අසංමත්වීමයි.237 විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී හුරූ� කරූ �නුඡේ� ඒ ප�තින ස්�රූ&පය පිළිබඳ විචා�රූපූර්�ක� නිරීක්ෂණය කරූ අ�ඡේබjධ කරූ ��නීමටයි. ඉන්ද්‍රිය ක් රිය�ඡේK යථ� ස්�රූ&පය විචා�රූ පූර්�ක� නිරීක්ෂණය කරූ අ�ඡේබjධ කරූ�ත් අඡේයකුට ඉන්පසු ක�ද�ක�ත් ඒ පිළිබඳ ��රූදි ��ටහීමක් සිතට ඇති ඡේන� ඡේK. ඡේ' සං&මවිටම ඡේපරූට ප�මිඡේණනුඡේ� ම�ර්�ඵල පQඥා��යි. නිසි ආක�රූඡේයන් තම�ම ඡේන�ද�න, අනුන්ඡේ� �චානයක් පිළිඡේ�න තම�ඡේ� සිඡේත් ඡේකඡේළස් යටපත් කළ පුද්�ලය�ඡේ� පQඥා�� ��ඩී න�ත.238 ඒ පුද්�ලය� ඡේකඡේළස් ඇතිවීමට ඡේdතු� සිය ��රූදි ��ටහී' බ� ඡේන�දනී. ඒ ��රූදි ��ටහීම එඡේස්ම තිබිය දී ඡේකඡේළස් යටපත් කළ ද, යළිත් �රූක් අ�ස්ථ��ක් ල�බූ විට යටපත් කළ ඡේකඡේළස් සිඡේත් න�ඟී එයි. නමුදු ම�ඵල පQඥා�� ��ඹුරූ�ය. සියු'ය.

ම�ඵල පQඥා�� ල�බීම නිසං� ඡේකඡේළස් දුරූ� �නුඡේ� අ�ඡේබjධය තුළිනි.239 විචා�රූ පූර්�ක ඡේලසං සියළු කරූ�ණු පිලිබඳ අ�ඡේබjධය ලබ� ඇති බ�වින් සිඡේත් ද�Mටියක් න�ත. ද�Mටිය න�ති බ�වින් සිඡේතන් ඉ�ත්� ගිය ඡේකඡේළස් යළි ඇති ඡේන� ඡේK. මන්ද ඡේකඡේළස් ඇතිවීඡේ' මුදුන්මුල ද�Mටිය බ�වින් එය ඉ�ත් කළ විට යළිත් ඡේකඡේළස් ඇති ඡේන�ඡේ�න බ�විනි. ඡේ' නිසං� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය ඇතිකරූ ��නීඡේ'දී විචා�රූ පූර්�ක� කටයුතු කිරීඡේ' ඇති ��ද�ත්කම මන�� ඉස්මතු ඡේK. ම�ර්� ඵල පQඥා�� උපද�� ඡේකඡේළස් දුරූ� කළ විට ඒ දුරූ� කළ ඡේකඡේළස් යළි ක�ද� චිත්ත සංන්ත�නය තුළ හැට ඡේන���නීමට හැ� සංමථ භා��න�� මඟින් චිත්ත සංම�ධි උපද�� යටපත් කළ ඡේකඡේළස් යළි ඉඩක් ල�බුණු වි�සං චිත්ත සංන්ත�නය තුළ හැට ��නීමට ඡේdතු� සිත තුළ මුH බ�සං ඇති මමත්� ද�Mටියයි.240

ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇතිවීඡේ' දී විචා�රූ පූර්�ක කුසංලත��යට ඊට සංම��මී� �ර්ධනය කරූ �ත යුතු ඡේදයකි. ඡේ' මඟින් අන�ශ්‍ර ද�Mටි ඇති ඡේන� ඡේK. තිඡේබන ද�Mටිය වු�ද කJම�නූකූල� පහැ වී යයි. ද�Mටි ඇති බ� හැ� න�ති බ� �ටහැ� ��නීමට අසීරූ� නිසං� ඡේකඡේනකුතුළ ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය සංම� ඇති �න ද�Mටි ඉන්ද්‍රිය ඥා�නඡේයන් ඡේ�න්කරූ ද�කීමට මුH ක�ලඡේ� දී තරූමක් අසීරූ�ය. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇති ඡේ�ද්දීම තරූමක් කHපන�ක�රී වු�ඡේහැ�ත් ඒ සංම� ඇති �න ද�Mටි �ටහැ� ��නීමට අසීරූ� ඡේන� �නු ඇත. පQඥා�� පහැළවීම යනුඡේ�න් හැඳුන්�නුඡේ� ඡේ' ද�Mටි හැ�ඳිනීඡේ' කිJය��ළිඡේ� පQගුණ වූ අ�ස්ථ��න්ය. බහුශ්‍රU�ත බ�, ද�නුම, උ�ත්කම සංම� බුද්ධිමත් බ� සංම�න න�ත. යමක් පුරූ�දු පුහුණු කිරීමට තිරිසංන් සංඡේතකුට ප�� හැ�කිය�� තිඡේR.

නමුදු තිරිසංන් සංත්�ඡේයකුට බුද්ධිමත් විය ඡේන�හැ�කි ය. බුද්ධිය යනු පුහුණු� තුළ ල�බූ හැ�කිය�� උපක�රී කරූඡේ�න එළඹිය හැ�කි විකHප අ�ස්ථ� පිළිබඳ� විචා�රූ පූර්�ක� කිJය�කිරීඡේ' ස්�භා��යයි.241 තිරිසංන් සංත්�ය�ට සං�ඡේප්‍ක්ෂක� මිනිසං� බුද්ධිමත්ය. බුද්ධිමත්කම තුළ උපතින් රැඡේ�න එන

266

ඡේක�ටසංක් ද තිඡේR. එය යඡේමකුට ඉපදුන පසු� ඡේක�තරූ' පුහුණු කළ ද,

ලබ�දිය ඡේන�හැ�කි වූ�කි. ස්�භා��ඡේයන්ම බුද්ධිමත්කම සංහිත උපන්ඡේනකුට පසු� පුහුණු�, ඉඡේ�නීම තුළින් තම� තුළ ඇති ඒ බුද්ධි හැ�කිය�� �ර්ධනය කරූ �ත හැ�කි ය. උපතින්ම මන්ද බුද්ධිකඡේයකුට ඡේක�තරූ' පුහුණු කළ ද,

එයින් බුද්ධිය ලබ� දීමට හැ�කිය��ක් න�ත. ඡේ' නිසං� පුහුණු�, උ�ත්කම වු� ද අ�ශ්‍ර පුද්�ලය�ට මිසං ඉන් ඵල පQඡේයjජාන ඡේන��ත හැ�කි අඡේයකුට ලබ� දීමට �&ය' කිරීඡේ' උපඡේයjගීත��ක් න�ති බ� ද ප�හැ�දිලි ඡේK.242 උ�ත්කම තුළ විචා�රූ පූර්�ක බ� තිබිය ඡේහැj ඡේන�තිබිය හැ�කි ය. නමුදු බුද්ධිය තුළ විචා�රූ පූර්�ක බ� තිබිය යුතුම ඡේK. න�තඡේහැ�ත් එය බුද්ධිය ඡේස් හැ�ඳින්විය ඡේන� හැ�කි ය. මන්ද උ�ත්කඡේමන් බුද්ධිය ඡේ�න් කරූන්න� වූ නිර්ණ�යකය විචා�රූපූර්�ක බ� �න ඡේහැයිනි. පQඥා�� න' බුද්ධියද ඡේන� ඡේK. බුද්ධියට �ඩ� සියු' වූ ධර්මත��ක් පQඥා�� තුළ ඇත.243 පුහුණු� උ�ත්කම මඟින් ලබ� �න්න� ඡේද් තුළින් අ�ස්ථ�නූකූල� ඉත� සුසුදු ඡේද් විචා�රූ පූර්�ක� ඡේතjරූ� ��ඡේනනුඡේ� ත�ර්කික මනඡේස් උපක�රූඡේයනි. ඡේමය බුද්ධිමත්කමයි. නමුදු ඡේලjක විෂයට පමණක් බුද්ධිය සීම� වී ප�තී. ඡේලjකඡේ� සං�ර්ථක� ජී�ත්වීමට බුද්ධිමඡේතකුට හැ�කිය�� තිඡේR. නමුදු ඡේලjක විෂඡේයන් එඡේතරූවී ඡේලjකයට අයත් න�ති වූ සුවිඡේශ්ෂී ද�නු'පරූ�සංයක් අත්පත් කරූ��නීමට බුද්ධිමඡේතකුට ඡේන� හැ�කි ය. ඒ සංඳහැ� පQඥා�� අත �ශ්‍ර ය. පQඥා�� මඟින් ඡේලjක විෂය ඉක්ම�� කටයුතු කිරීමට හැ�කි ය.244 යඡේමකුට බුද්ධිය ඇඡේත�ත් උ�ත්කම,

බහුශ්‍රU�ත බ� ආදී වූ ඡේද් බුද්ධිමත් ඡේන�වූ අඡේයකුට �ඩ� පහැසුඡේ�න් ලබ��ත හැ�කි ය. එබ�වින් බුද්ධිමත� තුළ අනි��ර්යඡේයන් උ�ත්කම හැ� බහුශ්‍රU�ත බ� තිඡේR. පQඥා�� බුද්ධිමත් බ�ට �ඩ� ඉහැළ ඡේදයකි. ඒ නිසං� පQඥා��න්තය� තුළ අනි��ර්යඡේයන්ම බුද්ධිමත් බ� හැ� උ�ත්කම තිඡේR. ඡේමහිදී උ�ත්කම ම�න බ�ලීම සංඳහැ� නූතනඡේ�දී භා�විත��න මිණු' දඬු පිළිබඳ� සං&හීමකට පත්විය ඡේන�හැ�කි ය. විභා�� සංමත්වීම හැ� සංහැතික හිමිකරූ ��නීම පමණක්ම උ�ත්කම හැ� බහුශ්‍රU�ත බ� ම�නීඡේ' සං�ධක ඡේලසං සං�ලකිය ඡේන�හැ�කි ය. එය උ�ත් බ� හැ� බහුශ්‍රU�ත බ� ම�ණීඡේ' එක්තරූ� ඡේක�ටසංකි. විභා�� සංමත්වීම හැ� සංහැතික ඡේන�ම�ති වු�ද සංම�ජා අත්ද�කී' හැ� බහුශ්‍රU�තබ� ල�බූ පිරිස් සංම�ජාඡේ� සිටිති. විභා�� සංමත්වීමට, සංහැතික ල�බීමට පමණක්ම උ�ත්කම හැ� බහුශ්‍රU�තබ� ලඝුවීම නිසං� නූතනඡේ� කිJය�ත්මක අධ �පන කJමඡේKදඡේ� ඌණත��යක් ද විද ම�නය.245 ඡේලjක ස්�භා��යට සං�ර්ථක� මුහුණදීමට හැ�කිය�� ඇති පූර්ණ ඡේපlරූ�ෂයකින් යුතු වූ අය නූතන සංම�ජාඡේ� උ�ත්ය�යි සං'මත උදවිය අතරූ ප�� දුර්ලභා වීමට ඡේdතු� ඡේමයයි.246 පQඥා�� ��ඩිය යුතු වූ ධර්මත��යකි.247 නමුදු එහිද ජී� විද �ත්මක පසුබිමක් තිඡේR. එන' තිN ඡේdතුක, ද්වි ඡේdතුක ආදී වූ ඡේලසින් අර්ථ දක්�� ඇති පුද්�ල ම�නසික ප�තිකඩ තුළ උපතින්ම උරූ�මවී ඇති ජී� විද � සංකස්වී' විද ම�නය.

උපතින් උරූ�ම වී ඇති ඡේ' ජී� විද � පසුබිම පසු� ඡේ�නස් කිරීමට ඡේන�හැ�කි ය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� තිNඡේdතුක උපතක් ල�බුඡේ�කුට හැ�ඡේරූන්නට ඡේ�නත්

267

කිසිදු පුද්�ලඡේයකු හැට ඡේ' භා�ය තුළ දීම නි�න් අ�ඡේබjධ කරූ ��නීමට ඡේන�හැ�කි බ� දක්�� තිඡේR.248

ඇසං, රූ&පය හැ� ස්පර්ශ්‍රවීම නිසං� චාක්ඛු විඥා�නය ඇති ඡේK. ඡේමය ඡේdතු පQත කිJය��ළියකි.ඒ ඡේdතු පQත නිසි පරිදි සං'පූර්ණ වීම නිසං� අ�සං�න ප්‍ රූතිඵලය �න චාක්ඛු විඥා�නය ඇතිඡේK.ඡේමඡේස් ඒ කිJය��ළිය ද�කීමට උත්සං�හැ ��නීම විචා�රූ පූර්�ක වීමකි. එඡේස් න�ති� ඇසින් රූ&ප බ�ලීමක් ඡේස් සිත� �තඡේහැ�ත් එත�න් සිට ඉදිරියට ඇති�න කිJය��ළිය වික�ති අ�ඡේබjධයක් මත සිදු �න්නක් ඡේK. විචා�රූ පුර්�කවීඡේ' ��ද�ත්කම මතු�නුඡේ� ඡේ' නිසං�ය.

විචා�රූ පූර්�ක වීම නිසං� යමක ඇති ස්�භා��ඡේයන්ම �ටහැ� ��නීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR. සං�ම�න ඡේයන් ඕන&ම පුද්�ලඡේයකුට ��ටහීමක් ඇති �නුඡේ� යමක් ප�තින ස්�භා��ඡේයනි. ඡේමහි ඇසංට රූ&ප ඡේපනීඡේ' ක�ර්යයද මීට සංම�නය. මන්ද ඕන&ම පුද්�ලඡේයකු ඇසං නිසං� රූ&ප දකියි. ඔහු රූ&ප ද�කීඡේමන් ඡේන�න��තී බ�ලීමට ද උත්සුක ඡේK. ඡේපනීම, ද�කීම හැ� බ�ලීම යනු එකම අදහැසංක් ඡේදන �චාන ඡේන� ඡේK. ඡේපනීම හැ� ද�කීම තුළ ඡේපඡේනන්ඡේනකු ඡේහැj දකින්ඡේනකු සිටීම අ�ශ්‍ර න�ත. නමුදු බ�ලීඡේ' දී අනි��ර්යඡේයන් දකින්ඡේනකු සිටිය යුතුමය. මන්ද බ�ලීඡේ' ක�ර්ය සිදුකිරීමට බලන්ඡේනකු න�ති� ඡේන�හැ�කි බ�විනි.249 ඡේමහි සං�බ&� ඡේපනීම වු�ද සං�ම�න පුද්�ලය� එය �ටහැ��නු ලබන්ඡේන් බ�ලීමක් �ශ්‍රඡේයනි.ඡේමහි සං�ම�න පුද්�ලය� ඡේස් ද�ක්වූඡේ� සංත අ�ඡේබjධයට ඡේන� පත් පුහුදුන් පුද්�ලය�ය. යඡේමකු පුහුදුන් බ� ඉක්ම�� ආර්ය බ� කරූ� පමුණු�නු ලබන්ඡේන් එකී පුද්�ලය� තුළ ඇති ඡේ' සං�ම�න අ�ඡේබjධය ඉක්ම�� ද�කීමට ඔහුට හැ�කිය�� ල�බූවිටය.250 එන' ඡේ' පුද්�ලය� බ�ලීඡේ' ක�ර්යයට සීම� වී සිටිනතුරූ� ඔහු ආර්යඡේයකු ඡේන� ඡේK.

ය' විඡේටක එම පුද්�ලය� ඡේපනීඡේ' කිJය��ළිය බ�ලීමක් ඡේලසං �රූද�� �ටහැ�ඡේ�න සිටිනබ� ප�හැ�දිලි�ම තම�ඡේ�ම නු�ණින් �ටහැ� �නියි ද ඒ අ�ස්ථ�ඡේKදී ඔහු ආර්යඡේයකු බ�ට පත් ඡේK. ආර්යය� යනු උසංස් බ�ට පත් පුද්�ලය� යන්නයි. පුරූ�ණ භා�රූතීය සංම�ජාඡේ� ආර්ය නමින් අර්ථදක්�න ලද්ඡේද් උසංස් කුල�ත් පුද්�ලය�ය. ඒ � �හැ�රූය බුදුරූදුන් විසින් ම�ඵල අ�ඡේබjධයට පත්වූ උතුම� හැ�ඳින්වීම සංඳහැ� භා�විත�ඡේක�ට තිඡේR. සංරූළ� ප�හැ�දිලි කළ ද, ඇසංට රූ&ප හැමුවීඡේමන් ඇති�න චාක්ඛු විඥා�නය පුද්�ලත්�ඡේයන් පරිබ�හිරූ වූ ඉන්ද්‍රිය කිJය�ක�රීත්�ය පමණක්බ� එක් �රූ සං�ලකීම තරූමක් අපහැසුය. ඊට ඡේdතු� රූ&පඡේ� ප�තින ආශ්��දය ඡේකඡේරූහි සිත ඇලීම නිසං� ඒ ඇලීමට ඡේdතු� �න මමත්� ද�Mටිඡේ� සිත ගිල� බ�සං තිබීමයි. ඡේමහිදී සංසංරූ භා� �මනට ඡේdතු�න පQධ�න ඡේdතු ඡේදකක් එකිඡේනක ඡේ�ලීප�ටලී එකක් අඡේනඡේකහි ආධ�රූඡේයන් ප�තින බ� ද�ක�ත හැ�කි ය. ඡේ' පQධ�න ඡේdතු ඡේදක න' අවිද �� හැ� තණ්හැ��යි. ඡේමහි අවිද �� ද�Mටිඡේ� ස්�රූ&පඡේයන් ප�තී. අවිද ��, ද�Mටිය හැ� ඡේමjහැය කිJය�ක�රීත්� හැ�ඩතලඡේ� ඇති ස්�රූ&පය අනු� එකම කරූ�ණකට භා�විත� �න විවිධ �චාන ඡේලසං සං�ලකිය හැ�කි ය.251 අසීම�න්තික ඡේස් �චාන�ල එHබී සිටීමට �ඩ� ඡේමහි ප්‍

268

රූ�ඡේයjගික කිJය�ක�රීත්�ය අ�ඡේබjධ කරූ ��නීමට �&ය' කිරීම ��ද�ත්ය.

මන්ද �චාන�ලින් ප�� ප�හැ�දිලි කිරීමට උත්සං� හැ�නුඡේ� ඡේමහි සං�බ& ක් රිය�ක�රීත්�ය �න බ�විනි. පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තිඡේ� ඇති අඩුප�ඩුකම ඡේහැj එබඳු කිසිය' ඡේdතු�ක් නිසං� ඡේ' කිJය�ක�රීත්�ය ය'කිසි අඡේයකුට �චාන�ලින් නිසි අයුරින් ප�හැ�දිලි කිරීමට පහැසුවිය හැ�කි ය. ඉන් ඔහුඡේ� ��ටහීමට කිසිදු අඩුප�ඩු�ක් ඇති ඡේන� ඡේK.252 අඩුප�ඩු� ඇති �නුඡේ� ඔහුඡේ� ��ටහීම අන් යයන්ට ප�හැ�දිලි� �ටහැ� ��නීමටය. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� නූතන සංම�ජාඡේ� දී වු�ද සංත ��ඡේබjධය ල�බූ පුද්�ලයින් සිටිය හැ�කි ය. නමුදු ��ටළු� �නුඡේ� ඒ අ�ඡේබjධය ප�හැ�දිලි පQක�ශ්‍රන ශ්‍රක්තියකින් අන යන්හැට ඡේත්රූ�' �ත හැ�කි පරිද්ඡේදන් ඉදිරිපත් කිරීඡේ' ඇති අපහැසුත��යයි.253 ඒ පුද්�ලය� විවිධ භා�ෂ� ඡේහැj දර්ශ්‍රන විශ්‍ර�රූදඡේයකු විය හැ�කි වු� ද ඒ සං&ම විෂය ඡේක්MතNයකම ප�තින ඡේලlකික සීම�� ඉදිරිඡේ� ඔහුට අසංරූණ වීමට සිදු ඡේK. මන්ද සංත අ�ඡේබjධය �චාන�ලට න�� ප�හැ�දිලි ඡේලසං පහැසුඡේ�න් කි� ඡේන�හැ�කි බ�විනි. ඕන&ම භා�ෂ��ක, �චාන, � �කරූණ නීති සං'පQද�ය සංකස්වී ප�තිඡේ� ඡේලjක විෂයට අයත් අත්ද�කී' අන යන්ට ප�හැ�දිලි� පQක�ශ්‍රකළ හැ�කි පරිද්ඡේදනි. ඡේමහි සීම��ක් ඇත.ඊට පරිබ�හිරූ ඡේලjඡේකjත්තරූ වූ විෂයකට අයත් අත්ද�කී' ඕන&ම භා�ෂ��ක �චාන, � �කරූණ නීති අනු� පQක�ශ්‍ර කිරීම අසීරූ�ය. ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී එඡේස් කිරීමට උත්සං�හැ ��නීඡේ' දී පQක�ශ්‍රයට �&ය' කරූන අදහැසං මුළුමනින්ම වික�ති වී ඡේත්රූ�'��නීමට ඉඩ ඇති අ�ස්ථ�ද තිඡේR.ඡේ' නිසං� එඡේස් �&ය' කරූන ත�න�ත්ත� මුසං� බස් ප�සංන්ඡේනකු ඡේලසං ද ඇත�' විටක අන යන් විසින් �රූද�� �ටහැ� ��නීමට ද ඉඩ තිඡේR.254

ඡේසංjත විඥා�නය ඇති�නුඡේ� කණ ශ්‍රRදය හැ� ස්පර්ශ්‍රවීම නිසං�ය.

කණට ශ්‍රRදයක් ප�මිණිවිට ශ්‍රRද තරූ� මඟින් කර්ණ පටලය ස්පන්දනයවීම නිසං� ඊට සං'බන්ධ ස්න�යු හැරූහැ� ශ්‍රRද සංඥා��න් ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK. ඡේමය ඡේකඡේනකුට ද�ඡේනනුඡේ� ශ්‍රU�ණය වීමක් ඡේලසංය.

ඡේමහි පුද්�ල බ� න�ත. ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිය සිදු �නුඡේ� ඡේdතු පQත ධර්මත�� මතය. එඡේස් අ�ඡේබjධ කරූ ��නීම නිසං� ය' ඡේකඡේනකු තුළ ඇති විය හැ�කි� තිබූ මමත්� ද�Mටිය ඇති ඡේන� ඡේK. විචා�රූ පූර්�ක� එය අ�ඡේබjධ කිරීම ප්‍ රූඥා��යි. යඡේමකු තුළ ඡේ' පQඥා�� න�ති න' ඒ පුද්�ලය� අරූමුණු�ල පහැසුඡේ�න් මුළ��ට පත් ඡේK. එම නිසං� ශ්‍රU�ණය වීඡේ' ස්�භා��ය හිත� මත� ශ්‍රU�ණය කිරීමක් බ�ට පත් කරූ �නියි. ඡේමහි මමත්� ද�Mටිය ඇත. ඡේ' මමත්� ද�Mටිය නිසං� සියළු අකුසංල ප�ක්ෂික කරූ�ණු ඇති ඡේK. සං�ම�න ඡේයන් ද�Mටිය සංහිත ශ්‍රU�ණයක දක්නට ල�ඡේබන සුවිඡේශ්ෂීත��ය �නුඡේ� එකී ශ් රූ�ණය ඇසුඡේරූන් ඉන්ද්‍රිය ආශ්��දයක් ල�බීම ඡේK. ඉන්ද්‍රීය ආශ්��දයට ගිජුවීම නිසං� ශ්‍රU�ණය අඛ්‍යණ්ඩ� ප�තී�� යන අභිපQ�ය ද, එබඳු ශ්‍රU�ණ ල�ඡේR�� ය�යි පQ�ර්ථන� කිරීම ද දක්නට ල�ඡේR. ඡේමබඳු ශ්‍රU�ණ කිJය��ළියක දී ඒ ද�Mටිය ප්‍ රූධ�න ඡේK. මන්ද සියළු අකුසංල ධර්ම හැට ��නීමට හැ� ප��තීමට ද�Mටිය

269

ඉ�හැH �න බ�විනි. එබ�වින් ද�Mටිය දුරූ� කිරීමට අද�ළ සියළු කරූ�ණු අකුසංල ධර්ම දුරූ� කිරීමට ඡේdතු�න බ� ප�හැ�දිලිය. ශ්‍රU�ණය ඡේකඡේරූහි ඇති�න ඡේලjලී ස්�භා��ය ද�Mටිය දුරූ� ඡේන� ඡේක�ට සිත ප�ලනය කිරීඡේමන් සංමුච්ඡේ�ද ඡේලසං දුරූ� කළ ඡේන� හැ�ක්ඡේක් ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ය.255 සිත ප�ලනය කරූන� ත�ක් ශ්‍රU�ණ ආශ්‍ර�� සිඡේත් යටපත්� ප�තී. යළි අ�ස්ථ��ක් ලත් ඡේකඡේණහි ප�ණ න�ඟී මුළු සිතම ඡේ�ල� ප�තිරූ යයි. විචා�රූ පූර්�ක� ඡේමම ක් රිය��ළිය නිරීක්ෂණය කිරීම මඟින් සං�බ& තත්�ය අ�ඡේබjධ කරූ�ත හැ�කි ය.

ඡේමය සිදු කිරීමට න' ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිය ආරූ'භාඡේ� පටන්ම අ�සං�න දක්�� සං�ජු නිරීක්ෂණයට යටත් කිරීම අ�ශ්‍ර ය. එහි දී ශ්‍රU�ණයක් ආරූ'භා වීම සංඳහැ� ශ්‍රU�ණය ඡේකඡේරූහි පQම�ණ�ත් තරූ' අ�ධ�නයක් ප��තිය යුතුය. නමුත් ඒ අ�ධ�නය වූ කලී ශ්‍රU�ණය මමත්�ඡේයන් ද�Mටි �qහැණය කරූ ��නීම ඡේස් �රූද�� ඡේන��ටහැ��තයුතු ඡේK. කණ නිසං� ශ්‍රRදය නිසං� ඒ ඡේදඡේකහි ස්පර්ශ්‍රය නිසං� ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිය සිදුවීම මිසං, ම� ශ්‍රRද අසං� රූසං වින්දනය කරූන්ඡේන් ය�යි මමත්�ය ප�දක� ඡේdතු පQත කිJය��ළිය ඡේන��ටහැ� �ත යුතු� තිඡේR.

විචා�රූ පූර්�ක වීම යන්ඡේන් නියම අදහැසං ඡේමයයි. විදර්ශ්‍රන� භා��න� කිරීඡේ' දී සිදු�නුඡේ� යඡේමකු තුළ ඇති ඡේ' විචා�රූපූර්�ක කුසංලත��ය �ර්ධනය කිරීමයි.

ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිඡේ�දී ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය, ජී� විද � කිJය�ක�රීත්�ය ආදී කරූ�ණු උපක�රූඡේයන් ශ්‍රU�ණයක් සිදු වීම මිසං මම යනුඡේ�න් සිත� �ත් අඡේයකුට එහි කර්‍තෘ�ත්�ය බ�රූදීම ඡේන� කළ යුතුය. සිඡේතහි සියළු කුසංල ප�ක්ෂික කරූ�ණු එක් රැස් �නුඡේ� ඡේ' අයුරින් විචා�රූ පූර්�ක වීම තුළය. ශ්‍රU�ණ ඉන්ද්‍රීය ඥා�න ඇතිවීම කිසිඡේස්ත් විචා�රූ පූර්�ක වීමට බ�ධ��ක් ඡේන��නබ� ප�හැ�දිලිවිය යුතුය. ඡේdතු පQත කිJය�ක�රීත්�ය නිසං� ඇති �න ශ්‍රU�ණ මමත්�ඡේයන් ද�ඩි ඡේලසං �qහැණය කරූ��නීම න' එම ශ්‍රU�ණ නිසි අයුරින් �ටහැ� ��නීමට බ�ධ��ක් විය හැ�කි ය. මන්ද ඒ අ�ස්ථ�ඡේKදී පක්ෂ�q�හී බ� ඇතිවීමට අ�ක�ශ්‍ර ඇති බ�විනි. පක්ෂ�q�හී වීම නිසං� අකම�ති ඡේද් ඡේකඡේරූහි අ�ධ�නය අඩු වීම ද, ක�මති ඡේද් ඡේකඡේරූහි අසීම�න්තික අ�ධ�නය ද ඇති වීඡේමන් අසංමතුලිත බ�ක් දිස් ඡේK. ඡේ' අසංමතුලිත බ� නිසං� පරිපූර්ණ ශ්‍රU�ණක් රිය�ක�රීත්�යට බ�ධ� ඇති ඡේK. ඡේ' බ�ධ� මඡේනjවිද � හැ� ජී� විද � යන ප�තිකඩ ඡේදකින්ම ඇති විය හැ�කි ය. අ�ධ�නය අඩුවීම නිසං� ඇත�' ශ්‍රU�ණ ගිලිහී ය� හැ�කි ය. එඡේස්ම අසීම�න්තික අ�ධ�නය නිසං� ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිඡේ� අඩගු ඡේන� �න ඡේද්ප�� ඇතිඡේස් ද�කිය හැ�කි ය. එය ද ශ්‍රU�ණඡේ� යථ�ර්ථ��දී බ� බිඳ ද�මීමට ඉ�හැHවියහැ�කි කරූ�ණකි. යමක් ඡේකඡේරූහි වු�මන��ට �ඩ� සංඡේKදීවීම නිසං� එහි අන්තර්�ත ඡේන��න සං�ණ�ත්මක කරූ�ණු ඡේකඡේරූහි ප�� ද�ඩි උනන්දු�ක් ද�ක්වීම පහැසුඡේ�න් සිතට කළකිරීමට ඇතිවියහැ�කි කරූ�ණකි. යමක් ඡේ�තට ඉක්මනින් ළවීම ඉක්මනින් ඈත්වීමටද ඡේdතු�ක් �න්ඡේන් ඡේ' අනු�ය. සං&ම විටකදීම මධ ස්ථත��ය ප�ත්�� ඡේ�න ය� හැ�කි න' එය �ඩ�ත් ඡේය�� ය. මන්ද යමක් පිළිබඳ නිසි ��ටහීම ඇතිවීමට සුදුසුම පරිසංරූය �නුඡේ� වු�මන��ට �ඩ� ළ වීම ඡේමන්ම ඈත්කිරීම යන ද්වි අන්තයන්ඡේ�න් මිදුනු බ� �න ඡේහැයිනි.256 සිඡේතහි මධ ස්ථ බ� ප�ත්��

270

��නීමට උචිතම ම�නසික පරිසංරූය ඇති �නුඡේ� විචා�රූ පූර්�ක ලක්ෂණ මනඡේසංහි ඇති කරූ ��නීම මඟිනි.257 යමකට ඇති ��ඩි අ�ධ�නය හැ� අඩු අ�ධ�නයට බලප�න ජී� විද � ප�තිකඩ �නුඡේ� ඒ පුද්�ලය�ඡේ� මඡේනj ක�යික ස්�භා��ය ඊට අනු�තවීමට ඡේය�මු වීමයි. ශ්‍රRද අධික පරිසංරූයක දිවි ඡේ��න පුද්�ලඡේයකු අධික ශ්‍රRද�ලට මිසං සං�ම�න ශ්‍රRද�ලට සංඡේKදී ඡේන� ඡේK. අඩු ශ්‍රRද ඇසුඡේර් කH හැරින පුද්�ලඡේයකු අධික ශ්‍රRද�ලට පහැසුඡේ�න් සංඡේKදී ඡේK. උපතින්ම ශ්‍ර�රීරික� උරූ�ම කරූ ඡේ�න ප�මිඡේණන විවිධ ඡේරූj��බ�ධ තත්�යන් නිසං�ද ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිඡේ� ඌණත� ඇතිවිය හැ�කි ය.

එඡේස්ම අඩු අ�ධ�නය නම�ති ම�නසික සංකූලත� ස්�භා��ය නිසං�ද ඇත�' විට ශ්‍රU�ණ කිJය�� නිසි අයුරින් සිදු ඡේන� විය හැ�කි ය. ඡේමබඳු කරූ�ණු ඡේසංjතවිඥා�නය ඡේකඡේරූහි විචා�රූ පූර්�ක වීමට ඇති�න බ�ධ�ක�රී මඡේනj ක�යික ස්�භා��යන් ඡේලසං ඡේපන්�� දිය හැ�කි ය.258

ආඝ්‍ර��ණය ඇතිවීමට න�සංය, �න්ධය හැ� ස්පර්ශ්‍රවීම අ�ශ්‍ර ය. ඡේමහි දී ඇති�න පQතිඵලය න' ඝ්‍ර�ණ විඥා�නයයි. ඡේමය ඡේdතු පQත කිJය��ළිය නිසං� ඇති �න්නකි. නමුදු සං�බ& ඡේලjකඡේ� දී ඡේ'ඡේලසං කHපන� කිරීමට සං�ම�න මිනිසුන්ට ඡේන�හැ�කි ය. පුහුදුන් බ� ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේ�න්ඡේන් ඡේමයයි. සංත ය ඒ ස්�භා��ඡේයන්ම ද�කීමට සංමත්වීම න' විශ්‍ර�ල ම�නසික දියුණු�කි. ඡේ' ම�නසික දියුණු� ඇති කරූ ��නීමට නිරූ�ත්සං�හැක� ඡේන�හැ�කි ය. ඒ සංඳහැ� විශ්‍ර�ල ක�පවීමක් කළ යුතුය. මහැත් ඡේ�ඡේහැසංක් ද�රිය යුතුය. කJම�නූකූල� යමක් දකින ආක�රූය ඡේ�නස් කිරීම තුළින් ��රූදි ��ටහීම න�ති කරූ ��නීමට හැ�කි ය. �රූද�� �ටහැ� ��නීමට ද�Mටිය ඡේමන්ම �රූද�� �ටහැ� ��නීම තුළින් විඳින ආශ්��දය ද ඡේdතු�ක් ඡේK. ඡේ' නිසං� ද�Mටිය න�ති කරූ ද�මීමට පQථම ඒ ඡේකඡේරූහි ඇති කරූ ඡේ�න සිටින ආශ්��දය මඳක් ඡේහැj අ�ම කරූ �ත හැ�කි න' ද�Mටිය දුරූ� කිරීඡේ' ��ඩපිලිඡේ�ලට එය පහැසු�ක් �නු ඇත.

විදර්ශ්‍රන� භා��න��ට පූර්��ම �ශ්‍රඡේයන් සංමථ භා��න� �ඩ� සිත සංකස් කරූ ඡේ�න ප��තීම පහැසු�ක් �න්ඡේන් ඡේ' නිසං�ය. විදර්ශ්‍රන� භා��න�� පමණක්ම වු� ද ��ඩිය හැ�කි ය. එවිට සිදු �න්ඡේන් ද�Mටිය හැ� ද�Mටිඡේයන් උපදින ඇලීම යන ඡේදකම දුරූ�කිරීමට විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී අධික ඡේ�ඡේහැසංක් �ත යුතු වීමය. සංමථ භා��න�� පූර්�ඡේයන් �ඩ� ඡේකඡේළස් යටපත්� තිබුණ ඡේහැ�ත් ත� ඉතිරි� ඇත්ඡේත් ද�Mටිය දුරූ� කරූ ��නීමට පමණක්ම නිසං� විදර්ශ්‍රන� භා��න� �ඩ� පහැසුඡේ�න් ඒ කටයුත්ත ඉටු කරූ ��නීමට හැ�කි ය. යමක් කරූන්නන් ��ඡේH සිදු කරූන��ට �ඩ� අ�ඡේබjධඡේයන් කළහැ�කි න' ඒ කටයුත්ඡේත් සං�ර්ථකත්�ය �ඩ� පරිපූර්ණ වීමට එය එක් ඡේdතු�ක් ද ඡේK.

ආඝ්‍ර��ණඡේ�දී යමක ප�තින සු�ඳ ඡේකඡේරූහි සිඡේත් ඇලීමක් ඇතිවීමට හැ� දු�ඳවූ ඡේදයක් පිළිබඳ ��ටීමක් ; පQතිඝ්‍රයක් ඇතිවීමට ඡේdතු�නුඡේ� ද�Mටි සංහැ�ත� සං�ලකීමයි.ද�Mටි සංහැ�ත ස්�භා��යට ඡේdතු� විචා�රූ පූර්�ක අයුරින් ආඝ්‍ර��ණ කිJය��ළිය ඡේන� සං�ලකීමයි. සු�ඳ ආඝ්‍ර��ණ පිළිබඳ ඇලීම ඇති �නුඡේ� මමත්�ය පිළිබඳ ඇති කරූ �නු ල�බූ හැ�ඟීමයි. ඡේමය �ටහැ� ��නීම

271

තරූමක් දුMකරූ විය හැ�කි ය. නමුදු කJම�නූකූල� පුරූ�දු පුහුණු කරූද් දී ඡේ' ��ටහීම ඇතිකරූ ��නීමට හැ�කිය�� ල�ඡේR. ඒ සංම�ම ��රූදි ��ටහීමට ප්‍ රූධ�න ඡේdතු� වූ ද�Mටිය සිතින් ඉ�ත්වී යයි. සු�න්ධ වූ ආඝ්‍ර��ණ ප�තී�� ය�යි සං�ලකීම, මට ආඝ්‍ර��ණය කිරීමට ල�ඡේR�� ය�යි සිතීම, එහි සුඛිතබ� පිළිබඳ හැ�ඟීම ආදී ඡේද් පිළිබඳ� ��රූදි ද�Mටිය ඇති වීමට ඡේdතු� තිN ලක්ෂණ ධර්මත��ට ආඝ්‍ර��ණ කිJය��ළිය යටත් බ� විචා�රූ පූර්�ක� ඡේන� සං�ලකීමයි. යමක් ආඝ්‍ර��ණවීඡේ' සිට ඡේම�ළය එය හැඳුන� ��නීම දක්�� සීඝ්‍ර� සං'ඡේප්‍Qෂණ කිJය��ක් සිදු �න බ� සං�බ&ය. නමුදු ඒ සං'ඡේප්‍Qෂණ කිJය�ඡේK ඡේK�යට �ඩ� එය පQඥා�ඡේ�න් හැඳුන� ��නීඡේ' ඇති ඡේK�ය අධිකය. එබ�වින් අකුසංල සිත් පහැළවීමට �ඩ� කුසංH සිත් පහැළ වීම ඡේK��ත්ය. ඡේ' නිසං� එම අකුසංල සිත්�ලින් ඡේ�න්වී විචා�රූ පූර්�ක� කටයුතු කිරීඡේ' හැ�කිය��ක් ප�තී. ඊට අ�ශ්‍ර කරූනුඡේ�ද කJමික වූ පුහුණු�යි. ඒ සංඳහැ� යමක් ආඝ්‍ර��ණය ඡේ�ද්දීම එය �ටහැ��ත යුත්ඡේත් එයින් ම� සු�ඳ විඳීමක් ඡේලසං ඡේන�� සු�ඳ ද�නීඡේ' කිJය��ළියක් ඡේලසං පමණි. ත�ත් ��ඹුරූට යඡේත�ත් ආඝ්‍ර��ණය යනු ත�ත් එක්තරූ� ද�නීඡේ' ස්�භා��යක් පමණක් බ� �ටහැ� ��නීමට ල�ඡේR. ඡේ' ද�නීම ඝ්‍ර�න�ය�තනය මඟින්ම අභා න්තරූය කරූ� පමුණු�න විඥා�න ක් රිය��ළිඡේ� එක්තරූ� හැ�ඩයක් පමණක් බ� ��ටහීම නි��රූදිය. ඡේ' අයුරින් ආඝ්‍ර��ණ කිJය��ළිය තණ්හැ� ද�Mටි හැ� ම�න ඡේලසංට පරූ�මර්ශ්‍රනය ඡේන� ඡේක�ට එය විනිවිද යථ�ර්ථය අ�ඡේබjධ කළ හැ�ක්ඡේක් විචා�රූ පූර්�ක� සිහි නු�ණින් කටයුතු කිරීඡේමනි.259

දි�, ආහැ�රූ ප�න සංම� ස්පර්ශ්‍රවීම නිසං� ජිKහැ� විඥා�නය ඇති ඡේK.

ජිKහැ� විඥා�නය මමත්�ය අනු� සං�ලකු�ඡේහැ�ත් ඉන් බිහි �නුඡේ� තණ්හැ�, ද�Mටි හැ� ම�න ආදී අකුසංල ධර්මයි. ජිKහැ� විඥා�නඡේ� ඇති වීම ඡේdතු පQත ධර්මත�� අනු� සිදු �න බ�ත්, ඒ සියHල තිN ලක්ෂණයට යටත් බ�ත් විචා�රූශීලී� සං�ලකීම ��ද�ත්ය. මන්ද කිසි�ක් ඡේන� සිත� ජිKහැ� ඉන්ද්‍රිය භා�විත� කිරීම තුළින් රූසංයට ගිජුවීම ඇති �න බ�විනි. ඡේ' රූසංයට ගිජුවීම පසුපසං ඇත්ඡේත් මමත්� ද�Mටිය මිසං අන් යමක් ඡේන� ඡේK.260 ආහැ�රූ ප�න භුක්ති විඳීඡේ' දී ඒ��ඡේ� රූසංය විඳ ��නීඡේ' ඡේච්තන�� ඡේමහි පQධ�නත්�යක් �නියි. ඡේමහි දී සිදුවිය යුතුම ඡේද් රූසං�ත් ආහැ�රූ ප�න ��නීම න���ත්වීම ඡේන� ඡේK. එඡේස්ම කිසිය' නිශ්චිත ආහැ�රූ ප�න �ර්�යකින් ��ළකීම ද ඡේන� ඡේK.

ඒ�� සියHලම මතුපිටි ඔපය ඡේකඡේරූහි පමණක් බලප�න කරූ�ණුය. එබඳු ඡේද්�H �ලින් ��ළකුණු පමණින් එබඳු ආහැ�රූ ප�න ��නීඡේ' ත�Mණ��, ම�නය හැ� ද�Mටිය දුරූ� ඡේන� ඡේK. එම නිසං� බුදු දහැමින් ඡේපන්�� ඡේදනුඡේ� රූසං ත�Mණ�� දුරූ� කරූ ��නීඡේ' දී පිලිඡේ�ත ය' සුවිඡේශ්ෂීත ආහැ�රූ ප�නයක් ��නීඡේමන් ��ළකීම තුළ ඡේන��න බ�යි.261 ත�Mණ��, ම�නය හැ� ද�Mටිය දුරූ� ඡේන� කරූ ය'කිසි සුවිඡේශ්ෂී ආහැ�රූ ප�නයක් ��නීඡේමන් ��ළකුන ද, රූසං ත�Mණ��, ම�නය හැ� ද�Mටිය තිඡේබන ත�ක් කH බ�හැ�රූ කළ ආහැ�රූඡේ� රූසංයට සංම�න ඡේ�නත් ආහැ�රූ ප�න ��නීමට එබඳු පුද්�ලය� ඡේපළඹිය හැ�කි

272

බ� ඡේමහි දී ඡේන� සංලක� ඇති ��ද�ත් කරූ�ණකි.262 නිදසුනක් ඡේස් සංත්� ම�ශ්‍රය අන්තර්�ත ආහැ�රූයක් ��නීම පිළිකුH කළ අඡේයකු එබඳු සංත්� ම�ශ්‍රඡේ�ම රූසංය ඇති ඡේසංjය� �ලින් සංකස් කළ නිර්ම�ශ්‍ර වූ ආහැ�රූයක් ��නීම ද�ක්විය හැ�කි ය. ඡේමහිදී සිදුවී ඇත්ඡේත් ඒ පුද්�ලය�ඡේ� රූසං ත�Mණ�, ම�නය, ද�Mටි දුරූ�කිරීමක් ඡේන� ඡේK. පුද්�ලය�ඡේ� රූසං විඳීඡේ' ත�Mණ��,

ම�නය, ද�Mටිය එඡේස්ම තිබියදී ආහැ�රූප�න �ර්� හු�ම�රූ� කිරීමක් පමණක් ඡේමහි දී සිදු වී තිඡේR. සංත්� ම�ශ්‍රය ��නීම සංත්� ඝ්‍ර�තනයට රූ�කුලක් ඡේ�ත�යි සිත� සංත්� ම�ශ්‍ර �ර්ජානය කළ ද, එයින් අඡේප්‍ක්ෂිත වූ පQතිඵල ල�ඡේබත�යි සිතිය ඡේන� හැ�කි ය. තම� සංත්� ඝ්‍ර�තනය ඡේන� කරූ ඡේ�නත් අය ල�� සංතුන් ඝ්‍ර�තනයට කරූවීමට අනුබලයක් ල�බිය හැ�කි බ� සිත� ඡේමඡේස් කිJය� කරූන බ� ඡේපඡේන්. ඡේමහිදී ��ද�ත්�නුඡේ� ඡේච්තන��යි. ඝ්‍ර�තනය කිරීඡේ' කිසිදු ඡේච්තන��ක් න�ති න', �න්න� ආහැ�රූය හුඡේදක් ධ�තු සංමූහැයක නිර්මිතයක් වින� අසං�H රූසංඡේයන් යුතු බ� ඡේන� සංලක� �තහැ�කි න', ය' විඡේශ්ෂිත ආහැ�රූයක් �ර්ජානය කිරීඡේමන් අත්�න සුවිඡේශ්ෂී වූ කුසංලයක් ද න�ත. සංත්� ඝ්‍ර�තනය ආහැ�රූ පිණිසං සංත්� ම�ශ්‍ර ඡේන� �න්න� බÓ�dමණ,

හින්දු ආ�මිකයින් අතරූ ප�� ප��තී තිඡේR. එහිදී බිහි පූජා� ��නි විවිධ ආ�මික අභිචා�රූ විධීන් සංලක� සංත්� ඝ්‍ර�තනය සිදු කරූ තිබිණ. ඡේලjකඡේ� සියළු ඡේදන� එක්�රූ කතික� ඡේක�ට එක් විට නිර්ම�ශ්‍ර විය හැ�කි න' ඝ්‍ර�තනයට පQබල බලප&මක් එHල කළ හැ�කි ය. නමුදු එය පQ�ඡේයjගික න�ත.

නිර්ම�ශ්‍ර ආහැ�රූඡේයන් ය' කිසි සීමිත පQම�ණයකට සංත්� ඝ්‍ර�තනය ��ළ�ක්වීමට බලප&මක් එHලකළ හැ�කිබ� න' සංත යකි. එය ඡේප�දු වූ ක�ර්යයක් වින� ඡේපlද්�ලික ඡේදයක් ඡේන� ඡේK. ධූත��ධ�රීන් අතරූ ඡේසංjසං�නික��ය සංම�දන් වූ අයට මුළු රූ�තිNය පුරූ� බවුන් ��ඩීමට ඡේසං�ඡේහැ�නට පිවිසීඡේ'දී සංත්� මත්සං ම�ශ්‍රඡේයන් ��ළකීමට බුදුරූදුන් උපඡේදස් ලබ�දී තිඡේR. ඒ සංත්� මත්සං ම�ශ්‍ර ��නීඡේමන් ඔවුන්ට ඇතිවියහැ�කි අමනුෂ කරූදරූ�ලින් �ළක්�� ��නීම සංඳහැ� මිසං බවුන් ��ඩීඡේ' දී එමඟින් සුවිඡේශ්ෂී පිහිටක් සං�ලඡේසංන නිසං� ඡේන� ඡේK. ඡේ' අයුරින් කළ යුතු ඡේන�කළ යුතු ඡේද් සංලක� බ�ලීමට හැ� තම� කළයුතු �ඩ�ත්ම සුදුසු ඡේද් තීරූණය කරූ ��නීමට විචා�රූ පූර්�ක බ� ��ද�ත්ය.263 ඡේසංසු ඉන්ද්‍රීය ඥා�න අතරූ ජිKහැ� ඥා�නය සුවිඡේශ්ෂී �නුඡේ� තම වෛදනික දිවි ඡේපඡේ�ත තුළ දිනකට කිහිප �ත��ක්ම ජිKහැ� විඥා�නය සංම� කටයුතු කිරීමට ඕන&ම අඡේයකුට සිදු �න බ�විනි. ජ්විහැ� විඥා�නය සංමස්ත ක�ය විඥා�නයට අයත් ද�නීඡේ' එක් හැ�ඩයක් බ�ට සං�ලකිය හැ�කි ය. ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන්ට අයත් ඡේසංසු විඥා�න ඡේමන්ම ජිKහැ� විඥා�නය තුළද ක�ය විඥා�නය ප�තී.264 ක�ය විඥා�නඡේ� ස්�භා��ය න' ද�නීඡේ' ලක්ෂණයයි. ජිKහැ� විඥා�නය තුළ රූසං ද�නීඡේ' ක�ත හැ�රූ�ණු විට,

ක�ය විඥා�නයට ඡේප�දු ද�නීඡේ' ලක්ෂණය ද ඇත.265 දි� ඇඟිHඡේලන් ස්පර්ශ්‍ර කළ විට ද�නීම අ�ඡේබjධ කරූ �ත හැ�කි ය. එවිට ද�ඡේනනුඡේ� ස්පර්ශ්‍රය ඡේක්න්ද්‍ර කරූ �ත් ද�නීමක් මිසං ආහැ�රූයක ඇති රූසංය පිලිබඳ සුවිඡේශ්ෂී ද�නීමක් ඡේන� ඡේK. ආහැ�රූයක ඇති රූසං විඳීම ඡේ�නු�ට විචා�රූ පූර්�ක ඡේලසං

273

එහි ද�නී' ලක්ෂණය අරූමුණු කළ හැ�කි ය. ඡේ' සංඳහැ� ආහැ�රූය ��නීඡේ' දී රූසංය ඡේ�නු�ට ද�නී'ලක්ෂණ අරූමුණු කළ යුතුය. එවිට ජිKහැ� විඥා�නය ඡේdතු පQත කිJය��ළිය නිසං� ඇති �න බ� ��ටඡේd. එඡේස්ම ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිවීඡේ' දී හුඡේදක් කුමන රූසංයක් ඇතිවු�ද ඒ ඡේකඡේරූහි මධ ස්ථ සිහි නු�ණ ඇති� සං�ලකීම මඟින් රූසං විඳීඡේ' ඡේච්තත�� ඡේ�නු�ට ඒ ආහැ�රූඡේ� ඇති උපඡේයjගීත�� පිළිබඳ� පමණක් විචා�රූ පූර්�ක� සං�ලකිය හැ�කි ය. රූසං ත�Mණ��, ම�න, ද�Mටි දුරූ� කරූ ��නීඡේ' නිසි පිලිඡේ�ත ඡේමයයි.266

සංමට ස්පර්ශ්‍රයක් ල�බුණ විට ක�ය විඥා�නය ඇති ඡේK. කය පුරූ� K ය�ප්‍ත� විහිදී ඇති සංම ඡේඵ�ට්ඨාRබ�යතනය න' ඡේK. කයට ද�ඡේනන පහැසං රූළු ඡේහැj සුමුදු විය හැ�කි ය. සුමුදු පහැසංට ඡේල�H කිරීම ඡේමන්ම රූළු පහැසං පිළිඡේකK කිරීම ඇති�නුඡේ� ද�Mටි�ත� කHපන� කරූන විටය. ය' පුද්�ලඡේයකු මම ය�යි සං�ලකීම නිසං� සංමට ද�ඡේනන ස්පර්ශ්‍රඡේ� රූළු, සුමුදු බ� පිලිබඳ අ�ධ�නය ඡේය�මු කිරීමට ඡේපළඡේË. ස්පර්ශ්‍රයට ඡේල�Hකිරීම සිදුවීමට ද�Mටිඡේ� පQබල බලප&මක් ඇත. ස්පර්ශ්‍රය පිළිබඳ සංම මඟින් ඇති �න විඥා�නය නිසං� ක�ම වින්දනය ඇති ඡේK. ක�ම න' අද�ළ පුද්�ලය�ඡේ� ආකHප හැ� රූ�චිකත්�ය අනු� ක�මති වූ පහැසංයි. එය විදීමට සිත්හි ඇති�න ත�Mණ��යි. යළි යළි ඒ ස්පර්ශ්‍ර ල�බීඡේ', ඒ සංඳහැ� ඡේය�මු වීඡේ' ඇති අධිකතරූ ආශ්‍ර��යි.267 ක�මය මිනිස් සිඡේත් ඇති පQබලතම (Driver) ඡේමඡේහැයු' ක�රූකයකි. සං&ම ක�යික සු� පහැසු ස්�භා��යක්ම ලිගික හැ�ඟීමක් ඡේලසං උද්දීපණය �න ක�මය ඡේන� ඡේK. නිදසුනක් ඡේලසං සු� පහැසු විHලුද ඇතිරිHලක් ඡේයදූ සංයනයක ��තිරූ සිටිද්දී සිරූ�රූට ද�ඡේනන සු� පහැසු බ� නිසං� ලිගික උත්ඡේත්ජානයක් ඡේන� ල�ඡේR.268 නමුදු එය ලිගික උත්ඡේත්ජානයට ආධ�රූ විය හැ�කි ය. මන්ද දුක්ඛිත ඡේලසං පසු�න අ�ස්ථ��ලට �ඩ� සුප �හැසු ක�යික පසුබිම නිසං� ලිගික� පිබිඡේදනබ� විද ම�න බ�විනි.269 ඒ බ� ද�ක �ත හැ�ක්ඡේක් ක�ම සු�ති ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේ�න මනුෂ ඡේලjකය හැ� ඡේද්� ඡේලjක�ල ලිගික� උත්ඡේත්ජානයවීම විද ම�න බ�විනි.270 සංතරූ අප�ය ආදී දුක්ඛිත ස්ථ�න�ල ක�ම සංඥා��ක් අවිද ම�න �නුඡේ� අධික දුක් සංහැ�ත ක�ය විඥා�නය ක�ම සංඥා� ඉපදවීඡේ' අසංමත්�න නිසං�ය. පුරූ�ණඡේ� තිබූ එක් විමුක්ති��මී අන්ත�� දී සං'පQද�යක් වූ අත්තකිලමථ�නුඡේයjගී කJමඡේKදඡේ� දී කයට ද�ඩි වූ දුක්දීම අකුසංH සිත් ඇතිවීම ��ළ�ක්වීම පිණිසං ඡේdතු�ක්බ� දක්�� ඇත. සිරූ�රූට අධික දුක් දීඡේ' දී ක�මුක හැ�ඟී' ඇතිවීම ��ළ�ක්ඡේ�න නිසං� ඡේමඡේස් එය ආ�මික පිලිඡේ�තක් ඡේලසංට පQක�ශ්‍රයට පත් වූ�� විය හැ�කි ය.271 චාරිත �ශ්‍රඡේයන් �ත් කළ රූ�� චාරිතඡේයන් ඡේහැබි අය සිරූ�රූට අධික දුක් දීඡේ' පිලිඡේ�ත් ඡේකඡේරූහි �ඩ�ත් ඉක්මනින් පහැදින බ� දක්�� තිඡේR. මන්ද එබඳු අය නිරූතුරූ� සුඛිත බ� ඡේකඡේරූහි ඇලුණු අයයි. ඒ නිසං� එ��නි සුඛිත පසුබිමකින් ඡේත�රූ� ඔවුන්ට කටයුතු කිරීමට අපහැසුය. ඉදින් යඡේමකු එඡේලසංට කටයුතු කරූන්ඡේන් න' ඒ ත�න�ත්ත�ඡේ� කිJය� කල�පය මහැත් උත්කර්ශ්‍රඡේයන් ද�කීම ඔවුන්ඡේ� ඇති ආකHපයයි. නමුදු ඡේබ�දු සං'පQද�ය අනු�

274

ක�යික විඥා�නය ඡේකඡේරූහි රූ&ක්ෂ පQතිපද��ක් අනු�මනය කළ පමණින් ම�නසික පක්ෂයට ඉන් එතරූ' ද�ඩි බලප&මක් ඇතිකළ හැ�කි ය�යි ඡේන�පිළි�නියි. ඒ ඡේ�නු�ට ම�නසික� ක�යික විඥා�නඡේයන් බ�හැ�රූ� කටයුතු කිරීඡේ' පිලිඡේ�තක් ඡේබ�දු පQතිපත්ති තුළ අන්තර්�තය. ඡේනක්ඛ්‍ය'ම සංකHපය ඡේලසං අර්ථ ද�ක්ඡේ�නුඡේ� ඒ පQතිපත්තියයි. ඡේමහිදී සිරූ�ඡේර් ඇති ක�ම සංඥා�� ඡේකඡේරූහි ඡේන�� මනඡේසංහි ඇති ක�ම සංඥා�� ඡේකඡේරූහි අ�ධ�නය ඡේය�මුකරූ තිඡේR. ඒ නිසං� ක�ම සංඥා�ඡේ�න් දුරූ� වීමට සං�බ& කJමඡේKදය න' ක�මඡේයන් නික්මීම වූ අභිනිMකJමණය කළ යුතුබ� ප�හැ�දිලි කරූ තිඡේR. ඡේමය ස්ථරූ ඡේදකකින් යුතු� තිඡේR. ගිහි ඡේ�දරින් නික්ම ප�විද්දට එළඹීම ඡේමයින් පළමු��න්නයි. ඡේද��න්න සිත ප�විදි කිරීම වූ ක�ම සංඥා� බ�හැ�රූ කිරීමයි. ගිහි බඡේ�න් ප�විද්ද ඡේ�ත එළඹුන ද එන' කය ප�විදි කළ ද, එය ම�නසික ශික්ෂණය ලබ� ��නීමට උපක�රූයක් මිසං එය ත� දුරූටත් ම�නසික ශික්ෂණය ල�බීම අන�ශ්‍ර බ� හැ��න්නක් ඡේන� �න බ� දත යුතුය. ආමිෂ සං�ප සං'පත් ල�බීඡේ' දුMකරූත�� නිසං� ගිහි බ�ට �ඩ� ප�විද්ද ඉමහැත් දුMකරූ ජීවිතයකි.272 නමුදු ම�නසික� උපරීම සු�ය එහි ඇත. ලිගික ඇසුරූට හුරූ� පුරූ�දු වූඡේ�කු හැට ඉන් ඈත්� කටයුතු කිරීම මහැත් වූ දුකක් ඡේස් හැ�ඡේ�තත්, කරූ�ණු ද�න අ�ඡේබjධඡේයන් යුතු� එයින් ��ළකුණු පුද්�ලඡේයකු හැට ඡේනක්ඛ්‍ය'මඡේයහි ඇති නිරූ�මිසං සංතුට සිතට දන�න්ඡේන් �චානඡේයන් කි� ඡේන�හැ�කි අපමණ සං�හැ�Hලු�කි. ක�ම සංඥා� සිතට බරූකි. කරූ�ණු ද�න නිසි අ�ඡේබjධඡේයන් යුතු� ��ළකීම මිසං සංම�ජාඡේ� ඡේසංසු අයඡේ� වු�මන�� මත පිළිඡේ�ත් පිරීමට බලහැත්ක�රූඡේයන් ලිගික ඇසුඡේරූන් ඡේ�න් කරූ ත�බීඡේ' දී ඒ අයඡේ� සිත්තුළට සං�බවින් නිරූ�මිසං සංතුටක් ල�ඡේRද�යි කි� ඡේන� හැ�කි ය.273

ක�ය විඥා�නය ඡේකඡේරූහි උඡේප්‍ක්ෂක විය යුතු බ� ක�ම සංඥා�ඡේK විවිධ හැ�ඩතල අනු� ප�හැ�දිලිඡේK. විචා�රූ පූර්�ක� කටයුතුකිරීඡේ' අ�ශ්‍ර ත�� ඇති �නුඡේ� ක�ය විඥා�නය ත�Mණ�,ද�Mටි,ම�න රූහිත� මධ ස්ථ ඡේච්තන�ඡේ�න් ඉ�සීමට එමඟින් මන� පුහුණු�ක් ල�ඡේබන බ�විනි.274 ස්පර්ශ්‍ර විඥා�නය මිනිස් මනසංට �ඩ�ත් තදින් ක� �දින ඡේදයකි.එබ�වින්ම ස්පර්ශ්‍ර අත්ද�කී' පිළිබඳ ස්මරූණ සංටහැන් මනඡේසංහි ��ඹුරූ� ස්ථරූඡේයහි සංටහැන් ඡේK. ම�නසික මට්ටම උසංස් අඡේයකුට ස්පර්ශ්‍ර විඥා�නය ඡේකඡේරූහි විචා�රූ පූර්�කවීම මඟින් මධ්‍ යස්ථභා��ය ප�ත්�� �ත හැ�කි ය�යි පිළි��ඡේන්. ස්පර්ශ්‍රය ක�ම සංඥා�� ඇති වීමට ආධ�රූ �න නමුදු එය විචා�රූ පූර්�ක� සං�ලකීමතුළ ක�ම සංඥා�� දුරූ� කිරීමට ද උපක�රී �න බ� ද�ක්විය හැ�කි ය.275

මනසංට ධ'ම යනුඡේ�න් හැ�ඳින්ඡේ�න ම�නසික අරූමුණු ල�බීම නිසං�ම මඡේනj විඥා�නය හැට �නියි. ඡේ' මඡේනj විඥා�න ධ�තු� ඉත� සියු'ය. ක�යික ඉන්ද්‍රියන් ඇසුඡේරූන් හැට�න්න� ක�ය විඥා�න ධ�තු� ඡේමන් ඡේන�� ම�නසික පසුබිම �ටහැ� ��නීමට දුMකරූය. එබ�වින් ම�නසික ධර්ම අරූමුණු කරූ භා��න� ��ඩීම ඡේහැ�ඳින් ඒ සංඳහැ�ම හුරූ� පුරූ�දු වූඡේ�කු හැට මිසං ඡේසංසු අඡේයකුට දුMකරූ ක�ර්යයකි. විදසුන් ��ඩීමට කර්මස්ථ�න කරූ �න්න� සංතරූ

275

සංතිපට්ඨා�න සූතNඡේයහි ක�ය�නුපස්සංන� සංතිපට්ඨා�නය ක�ය විඥා�නය ප්‍ රූධ�නඡේක�ට ද, එහි ඡේKදන�නුපස්සංන��, චිත්ත�නුපස්සංන�� හැ� ධ'ම�නුපස්සංන�� මඡේනj විද �නය පQධ�නඡේක�ට ද ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. පුද්�ල ඡේ¤දයට අනු� සං�ම�න නු�ණක් ඇති අඡේයකු හැට ක�ය�නුපස්සංන�ඡේK සිට අනුකJමික� ධ'ම�නුපස්සංන�� දක්�� සිය නු�ණට උචිත කර්මස්ථ�න ලබ��ත හැ�කි ඡේස් ඡේ' සංතරූ සංතිපට්ඨා�න සූතNය ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. මනසංට ද�ඡේනන අරූමුණු සංතියට නු�ණට ��ටඡේහැන අයුරින් නිරීක්ෂණය කිරීම ඡේමහි ඡේමඡේනහි කිරීම යනුඡේ�න් දක්�� තිඡේR.276 ඡේමහිදී ඡේමඡේනහි කිරීම යනු කHපන� කිරීම ඡේන��න බ� දත යුතුය. කHපන� කිරීඡේමන් විතර්කය උපදියි.

එය විදර්ශ්‍රන� භා��න��ට පළිඡේබjධයකි. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිදුකරූන එකම කිJය�� සිහිඡේයන් යුතු� විචා�රූ පූර්�ක වීම පමණි. විචා�රූ පූර්�ක� සිහි නු�ණින් සිය මඡේනj ක�යික කිJය��ළිය ඡේකඡේරූහි පරීක්ෂ�ක�රී වීමට �&ය' කිරීම විදර්ශ්‍රන� භා��න�� නමින් හැ�ඳින්ඡේK.277 එය මිසං මඡේනj ක�යික ක් රිය��ළිය ප�ලනය කිරීඡේ' �&යමක් විදර්ශ්‍රන� භා��න�� තුළ ඡේන�ද�රිය යුතුය.

එඡේස් කිරීමට �&ය' කිරීඡේමන් සංමථය ��ඡේඩන�� වින� පQඥා�� අ�ධි ඡේන� ඡේK. නිසි අයුරින් පQඥා�� අ�ධි කරූ �ත් විට කළ යුතු ඡේන� කළ යුතුඡේද් අමුතුඡේ�න් ඡේපන්��දීමට අ�ශ්‍ර න�ත. මඡේනj ක�යික කිJය��ළිය නි��රූදි ම�ර්�ඡේයන් පිට පනින විට ඒබ� �ටහැ� ��නීම පමණක් පQඥා�ඡේ�න් නිසි ම�ට ප�මිණීමට ඡේdතු�ක්ඡේK.278 සංම�ධියට �ඩ� අධි පQඥා�� තියුණුය.

සංම�ධිය ඡේන�ඡේයක් අ�ස්ථ��ලදී බිඳ ��ඡේටතත්, පQඥා�� �රූක් ඇති වූ විට ඡේන� න�සී ප�තී. පQඥා�ඡේ�හි උපක�රූය ලබ� සංම�ධිය ඇති වු�ඡේහැ�ත් ඒ සංම�ධියද ඡේන� න�ඡේස්. ඡේමහි පQඥා�� හැ� සංම�ධිය ඡේස් දක්�� ඇත්ඡේත් ම�ර්� ඵල සිත්�ල ඇති�න පQඥා�� හැ� සංම�ධියයි. මනසංට සං&ම ඉන්ද්‍රිය ඥා�නයකින්ම ඇති වූ අරූමුණු ද�න ��නීඡේ' හැ�කිය�� පිහිට� ඇත. බ�හිරූ ඉන්ද්‍රිය තිබුණ ද, න�ත ද, මඡේනj විඥා�නය හැට ��නීම පිණිසං එය බ�ධ��ක් ඡේන� ඡේK.කිසිදු ඉන්ද්‍රිය ඥා�නයක් න�ති� වු�ද මඡේනj විඥා�නය ඉපිද විය හැ�කි ය. ඡේ�නත් ඉන්ද්‍රියක් නිසං� ඇති�න විඥා�නය ඡේමන් ඡේන�� මනසං නිසං� ඇති�න විඥා�නය සියු' බ�වින් පහැසුඡේ�න් උපද�නය කරූ �නියි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� අපට සිතට කHපන�ක�රී සිතිවිලි න�ඡේ�න විටදී ඒ�� හුඡේදක් අපඡේ�ම කHපන��න් අයුරින් මිසං මඡේනj විඥා�නඡේ� හැට ��නීමක් ඡේස් ඡේන� ඡේපඡේන්. ඒ නිසං� මඡේනj විඥා�නය හැට��නීම ද�Mටියක් ඡේස් ද�ඩි� අHල� ��නීඡේ' ස්�භා��ය ඡේසංසු ඉන්ද්‍රිය ඥා�න �ලට �ඩ� ��ඩිය. පඨාවි, ආඡේපj, ඡේත්ඡේජාj හැ� ��ඡේයj සංතරූ ධ�තුන් ඡේස්ම මඡේනj විඥා�න ධ�තු� ද ඇත. ඡේභාlතික��දීහු ඡේලjකය නිර්මිත� ඇත්ඡේත් ඡේ' සංතරූ ධ�තූන්ඡේ�න් පමණක් බ� තරූඡේ�ම විශ්��සං කරූති. ඔවුහු මඡේනj විඥා�න ධ�තු� ඡේන� පිළි�න්න� අතරූ මනසං හුදු ධ�තුන්ඡේ�ම ද�නී' ස්�රූ&පයක්ම බ� අදහැති. ඡේ' නිසං� ඔවුන්ට අනු� සංත්�ඡේයකු නිර්මිතවී ඇත්ඡේත් සංතරූ ධ�තූන්ඡේ�න් පමණකි. එම නිසං� සංත්�ය�ට ඇති�න ෂඩ් ඉන්ද්‍රියන් සංතරූ ධ�තූන්ඡේ� සියු' ද�නී' ලක්ෂණයක් බ� සංලකන බ� ප�හැ�දිලිය. සංතරූ ධ�තූන්ඡේ� බිඳීය�ම නිසං� සංසංරූ භා�ය සං�රි

276

සං�රීම ඔවුහු ඡේන� පිළි�නිති. මියය�ම නිසං� ඒ භා�ය තුළම සංත්�ය�ඡේ� අ�සං�නය සිදු �න බ� ඔවුන්ඡේ� ආකHපයයි. ඔවුන් ඡේභාlතික��දීන් ඡේලසං හැ�ඳින්ඡේ�නුඡේ� ඡේ' පිලි��නීම නිසං�ය. මඡේනj විඥා�න ධ�තුඡේK ප���ත්ම ශ්‍ර�ස්�ත��දීන් පිළි�ත් නමුදු ඔවුන්ඡේ� පිළි��නීඡේ' පරිදි ම�නසික ප���ත්ඡේ' ඡේන�ඡේ�නස් ස්�රූ&පය ��රූදි බ� ඡේබ�දු ආකHපය ඡේK. ශ්‍ර�ස්�ත��දීන් පිලි�න්න� ඡේන�ඡේ�නස් මනසං මමත්� ද�Mටිය නිසං� බිහි වූ�ක් බ� බුදු දහැඡේ' ද�ක් ඡේK. මඡේනj විඥා�න ධ�තු� වු�ද ඡේdතු පQත ධර්ම නිසං� හැට�ත්තකි. ඡේdතු පQත ධර්ම නිසං�ම ඡේ�නස් ඡේ�මින් ප�තින්නකි. ඒ මිසං අඛ්‍යණ්ඩ� ප��ඡේතන න�ම ධර්මයක් ඡේන� ම�ත. එඡේස් න�ම ධර්මයක් ඇති බ� සං�ලකීම ශ්‍ර�ස්�ත��දීය�ඡේ� ස්�භා��යකි. ක�ය විඥා�නය දුක් ප�මිණවීම මඟින් මඡේනj විඥා�නයට විමුක්ති ම�ර්�ය උද� කරූ දීඡේ' සං'පQද�ය වූ අත්තකිලමථ�නුඡේයjගී පQතිපද�� අනු�මනය කරූන්නන් ශ්‍ර�ස්�ත��දීන් ඡේලසං සංලකනුඡේ� ඔවුන් මඡේනj විඥා�නය ද�ඩි මමත්�ඡේයන් සං�ලකීම නිසං�ය. න�මය ඡේකඡේරූහි ප�� තිN ලක්ෂණ අනු� සං�ලකීම නියම පිලිඡේ�තයි. න�ම රූ&ප ධර්ම ඡේක�ටස් අතරින් එකදු වූ ධර්ම ඡේක�ටසංක්�ත් නිත , ආත්ම, සුඛ්‍ය ස්�රූ&ප ය�යි සං�ලකිය ඡේන�හැ�කි ය. නමුදු සං�ම�න පුද්�ලය� සංලන්ඡේන් ඒ අයුරිනි.

එබ�වින් සංසංරූ හැ� භා�ය යනුඡේ�න් අර්ථදක්�න දීර්ඝ්‍ර න�මරූ&ප ප���ත්මක් එකී පුද්�ලය� උරූ�ම කරූ �නියි. ඡේච්තන�� අනු� න�ම ධර්ම �රින් �රූ ඡේ�නස් ඡේ�මින් සංකස් ඡේK. අකුසංH හැ� කුසංH බිහි �නුඡේ� ඡේ' ඡේ�නස්වීම නිසං�ය. මඡේනj විඥා�නය මමත්� ද�Mටිඡේයන් සං�ලකීම ��රූදිය. එය සිදු �නුඡේ� මඡේනj විඥා�නයට අරූමුණු �න ධ'ම න�ම�ති අරූමුණු ඡේකඡේරූහි ඡේල�H කිරීම නිසං�ය. ඡේ' ධ'ම අරූමුණු ඡේකඡේරූහි විචා�රූ පූර්�ක මධ ස්ථ ආකHපයකින් සං�ලකීම ඡේමහි දී �ඩ� උචිතය.279

3.10.ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය හැ� උපඡේයjගීත��

ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඇති�න අ�ස්ථ�ඡේKදීම එය �රූද�� ඡේන� �ටහැ�, එඡේස්ම ද�Mටියට ඡේන� බ�සං විචා�රූ පූර්�ක� ද�කීම නිසං� අරූමුණු�ල ඇලීම ඡේ�නු�ට ත�Mණ�ඡේ�න් මිඳීමට හැ�කිය�� ඇති ඡේK. ඒ සියළු ඡේද් සිදු�නුඡේ� ද�Mටිය,

ම�නය හැ� ත�Mණ�� ඇතිවීමට තුඩුදුන් කරූ�ණු පිලිබඳ� විචා�රූ පූර්�ක ඡේලසං සංලක� බ�ලීම නිසං�ය. සං�ම�න ඡේයන් සිදු �නුඡේ� ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය නිසං� අරූමුණු�ල �ඩ� තදින් බ�ඳීම වු� ද, ඡේමහිදී සිදු� ඇත්ඡේත් අරූමුණු�ල යථ� ස්�භා��ය �ටහැ� ඡේ�න ඊට ම�දහැත් වීමකි. අවිද � ත�Mණ� හැට��නීමට ඉ�හැH �න කරූ�ණු �ලදී ප�� ඒ�� උපක�රී කරූ ඡේ�න සංසංරූදු කින් මිදීමට හැ�කි න' එය විශ්‍ර�ල භා�� යකි. ඡේ' අනු� සංසංරූ බ�ඳී සිටීමට ඡේමන්ම සංසංරින් එඡේ��ඩ වීමට ද ඉන්ද්‍රීයඥා�න උපක�රී කරූ�ත හැ�කි ය. අප අ�ට

277

ඡේලjකය සංජා�නනය කරූ ��නීම ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� උපඡේයjගීත�� (Utility) ඡේK.

එය ඡේලjක විෂයට අයත් බ�වින් ඡේලlකික උපඡේයjගීත��ක් ඡේලසං ද�ක්විය හැ�කි ය. එඡේස්ම සියළු සංසංරූ දුක්�ලින් නිදහැස් වීමට ඉන්ද්‍රී ඥා�නය උපඡේයjගී කරූ ��නීඡේ' දී ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� ��R� ඇති ඡේලjඡේකjත්තරූ උපඡේයjගීත�� මතු ඡේK. ඡේලjකවිෂයට අයත් සං'මුති ධර්ම�ලින් වියුක්තවීමට ඡේලjඡේකjත්තරූ ඉන්ද්‍රීය ඥා�නයට හැ�කිය�� තිඡේR.ඡේමහි සංඳහැන්�න උපඡේයjගීත�� න' යමක ඇති පQඡේයjජාන�ත් බ�යි. ��රූදි ප�ත්තට ඡේය�මු කරූවිය හැ�කි ඡේද් තුළින්ම නි��රූදි ප�ත්තට ඡේය�මු කරූ වීම ඉන්ද්‍රීය ඥා�නඡේ� ප�තින උපඡේයjගීත��යි.

ඡේ' අනු� සංසංරූ ඇතිකරූන ඡේදයින්ම සංසංරින් නිදහැස් වීමට අ�ක�ශ්‍ර ඇත. ඡේ' සංඳහැ� අ�ශ්‍ර �නුඡේ�ද අපතුළ �ර්ධනය කළ යුතු උපකJම ශ්‍රක්තියයි. උපක් රූමශීලී වීම තුළින් එඡේස්ම ඡේලjක සං'මතය ආධ�රූ කරූ ඡේ�න ඉන් එඡේතරූ වීමට හැ�කි ය. යඡේමකුට විමුක්තිය ඡේසංවීමට සං�බවින්ම අ�ශ්‍ර වු� ද, ඔහුට ම�න� සංම�ජාඡේයන් වියුක්ත� එඡේස් කටයුතු කිරීම අපහැසුය. මන්ද එදිඡේනද� ජීවිතය තුළ සං&ම අඡේයකුම �ත කරූනුඡේ� පරූ පටිබද්ධ ජීවිතයක්�න ඡේහැයිනි. පරූ පටිබද්ධ ජීවිතඡේ�දී සං&ම අඡේයකුටම ත�ත් අඡේයකුඡේ� ඡේස්�� හැ� නිMප�දන හැ�කිය�� මත ය�පීමට සිදු� තිඡේR. ඡේ' නිසං� සංම�ජාඡේයන් ඡේභාlතික� වියුක්ත වී කටයුතු කිරීඡේ' අපහැසුත��යක් ඇත. ඒ නිසං� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය උපඡේයjගී ඡේක�ට ඡේ�න ඡේලjක සං'මුතිඡේයන් ම�නසික� වියුක්තවීමට �&ය' කිරීඡේ' ඉඩ පQස්ථ��ක් තිඡේR. සං�ම�න ඡේයන් පුද්�ලඡේයක් ඡේලjකය බ�ඡේඳනුඡේ� ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය නිසං�ය. එහිදී ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය උපක�රී ඡේක�ට ඡේ�න ඡේලjක බ�ඳී' ලිහැ� ��නීමට හැ�කිය��ක් තිඡේR න' ඒ හැ�කිය�� ලබ�ඡේ�න ඇත්ඡේත් උපකJමශීලී බ� මඟිනි. ඡේලjකය� තම�ට �H �සංද්දී ඡේපරූල� පහැරූ දීමට උත්සුක ඡේන�වී ඒ �Hම ස්�කීය නි�සං ශ්‍රක්තිමත් කරූ ��නීමට උපඡේයjගී කරූ �න්න�ට ඡේසංසු අයඡේ� එඡේරූහි වී' �ලින් අක'පිත� ��සංය කළ හැ�කි ය. ඡේලjක විෂයට බ�ඳ තබන ඡේදයින්ම ඡේලjකඡේයන් එඡේතරූ වීම සිදු �නුඡේ� ඡේ' අයුරිනි.280 ඡේලjක විෂයට අනි��ර්යඡේයන්ම හැසු� එහිම බ�ඳී, ��ලී වින�ශ්‍ර මුඛ්‍යයට ය� යුතු ය�යි නියමක් ඡේහැj ඡේලjක ධර්මත��යක් න�ත.

ඡේලjකධර්මත�� න' ඡේහැ�ඳ සිදුකරූන්න�ට ඡේහැ�ඳක්ම සිදු වීමත්, නරූක කරූන්න�ට නරූකක්ම සිදුවීමත්ය.281 මතුපිටින් න' ඡේහැ�ඳ කරූන්න�ට නරූක ප්‍ රූතිඵල හැ� නරූක කරූන්න�ට ඡේහැ�ඳ පQතිඵල ල�ඡේබත�යි සිතු� ද, සං�බ&� එය ඡේන� ඡේK. එබඳු ඡේද් ත��ක�ලිකය. ඒ ආකHප ඇත�' මිනිසුන් තුළ ඇත්ඡේත් කර්මඵල විප�ක හැ� ඡේලjක විෂය පිළිබඳ� ඔවුන්ට ප�හැ�දිලි අ�ඡේබjධයක් න�ති බ�විනි. අවි �ත්ඡේතj ඒ අවිඡේයන්ම නසිත�යි සං�ම�න � �හැ�රූඡේ� සංඳහැන්�න පරිදි අකුසංල, ප�ප කර්ම�ල විප�ක අනි��ර්යඡේයන්ම ල�ඡේR. උඳු �පුරූ� උඳුම මිසං තල ඡේහැj මු ලබ� �ත ඡේන� හැ�කි ය. �ර්තම�නඡේ� ඡේබ�ඡේහැj අය විඳින දුක් ඡේහැj සං�පයන්ට අතීත කර්මඵල විප�ක ඡේdතු වී තිඡේR. සංමහැරූ විටක ඒ පුද්�ලයින් �ර්තම�නඡේ�දී ඊට ඡේ�නස් ඡේදයක් කරූමින් පසු�න�� �න්නට පුළු�න. එවිට ඒ පුද්�ලය� අතීත භා�යන්හි කරූන ලද කුසංල ඡේහැj අකුසංල කර්මඵල විප�කදී අ�සංන් වී �ර්තම�න භා�ඡේ� සිදු කළ

278

කුසංල ඡේහැj අකුසංල කර්ම විප�ක දීම එත�න් සිට ආරූ'භා ඡේK. ඡේමය සිදුවීම සංඳහැ� �න්න� ක�ලය දිගු ඡේහැj ඡේකටි විය හැ�කි ය. ඒ ක�ල සීම�� මත ඡේකඡේනකුඡේ� ආයු ක�ලය තුළ දී ඡේහැj ඉන්පසු ඡේ�නත් භා� තුළ දී ඡේහැj විප�ක ඡේ�න ඡේද්. ඇත�' අ�සංථ��ලදී කුසංල කර්ම විප�ක�ලට අකුසංල කර්ම විප�ක හැ� අකුසංල කර්ම විප�ක�ලට කුසංල කර්ම විප�ක බ�ධ� ඇතිකරූවිය හැ�කි ය. ඒ අ�ස්ථ��ල දී කුසංලය ඡේහැj අකුසංලය මඳක් පසුබ� සිටියි. දිගින් දි�ටම කුසංලය ඡේහැj අකුසංල කර්මය විප�කදීම පQම�දවී ඉන් පසු� විප�ක ඡේ�නදීමට අ�ක�ශ්‍ර ඡේන� ල�බී යන අ�ස්ථ�ද ඇති විය හැ�කි ය.

එය ඡේකඡේස්වු�ද සං�ම�න ඡේයන් කුසංල කර්ම ඡේහැj අකුසංල කර්ම විප�ක ඡේච්තන�� මුH කරූ ඇති ඡේK.282

ඇසං, රූ&පය හැ� චාක්ඛු විඥා�නය සං'බන්ධ කුසංල ඡේහැj අකුසංල කර්ම බිහිවීමට ඡේච්තන�� මූH ඡේK. ඡේමහි සංඳහැන් ඡේච්තන�� න' ඇසං, රූ&පය හැ� චාක්ඛු විඥා�නය සං'බන්ධ වීඡේ' කිJය��ළිය නිසං�ම බිහි�න රූ&ප සංජා�නනය මමත්� ද�Mටිඡේයන් ඡේත�රූ� සං�ලකීම ��ද�ත්ය. එය යඡේමකු තුළ නිරූ�ය�සංඡේයන්ම ඇති �න්නක් ඡේන�� සිත�මත� ඇති කරූ �ත යුතු ඡේදයකි.

මුලදී සිත� මත� සිහිඡේයන් පසුවීම තුළින් ඇති කරූ �ත් ඡේද්ය පසු� නිරූ�ය�සංඡේයන්ම ඇති ඡේK. සං�ම�න ඡේයන් සිඡේත් ස්�භා��ය එයයි. මුල දී ය' ඡේදයකට හුරූ� කරූවීම ඉත� අපහැසුය. පසු� නිරූ�ය�සංඡේයන්ම ඒ ඡේදසංට ඇදී යයි. ඡේමය කුසංල ඡේහැj අකුසංල ඡේහැj විය හැ�කි ය. චාක්ඛු විඥා�නය නිසං� ඇති�න කුසංල ඡේහැj අකුසංල කර්ම විප�ක බිහි �නුඡේ� ද�Mටිය නිසං� බ� ඡේපනී යයි. මන්ද ය' කිසි රූ&පයක් පිළිබඳ සිතට ද�ඡේනන ඡේපනී' ක�ත ඡේ� මමත්�ය ඇති න�ති බ� ද�Mටිය නිසං� බිහි �න බ�විනි. ඒ අනු� ඡේපනී' ක�ත ඡේයහි අන්තර්�ත මමත්� ද�Mටිඡේ� පQම�ණයට අනු� එය කුසංලයක්ද�යි ඡේහැj අකුසංලයක් ද�යි යන කරූ�ණ තීරූණය ඡේK. මමත්� ද�Mටිය අධික වීඡේ' දී එය අකුසංල පක්ෂයට බරූ�න අතරූ මමත්� ද�Mටිය අඩුවීඡේ' දී එය කුසංල පක්ෂයට බරූ ඡේK. කිසිය' අයුරූකින් මමත්� ද�Mටිඡේයන් මුළුමනින්ම වියුක්ත වු�ඡේහැ�ත් එය කුසංල ඡේහැj අකුසංල ඡේස් තීරූණය කළ ඡේන�හැ�කි අ�ස්ථ��කට එළඡේË. ඡේ' අ�ස්ථ�� බුදු දහැඡේ' වි�qහැ කරූනුඡේ� අ� �ක�තය ඡේලසංයි. අK ය�ක�තය න' කුසංල ඡේහැj අකුසංල �ශ්‍රඡේයන් ද�ක්විය ඡේන�හැ�කි යන්නයි. එම කුසංල ඡේහැj අකුසංල � �හැ�රූයතුළ මමත්� ද�Mටිය අඩු ඡේහැj ��ඩි �ශ්‍රඡේයන් කිසිය' පQම�ණයක් ප��තිය යුතුය. ද�Mටිය මුළුමනින්ම ඉ�ත් වූ සිතක මමත්�ය පQහීණ බ�වින් චාක්ඛු විඥා�නය ඇතිවීඡේ'දී ඊට පුද්�ලත්�ඡේයහි බ�ධ�ක�රී බ�ක් ඇති ඡේන� ඡේK. එබ�වින් එ��නි අ�ස්ථ�ක දී ඇති�න චාක්ඛු විඥා�නය �ඩ�ත් පිරිසිදුය. ඡේ' තත්�ය ඇතිකරූ ��නීමට චාක්ඛු විඥා�නය බිහිවීඡේ' කිJය��ළිය උපක�රී ඡේK. මමත්� ද�Mටිය ඇති චාක්ඛු විඥා�න ක් රිය��ළිය විචා�රූ පුර්�ක නිරීක්ෂණයට හැසුකිරීම මඟින් මමත්� ද�Mටිය දුරූ� කරූ �ත හැ�කි ය. එය චාක්ඛු විඥා�න කිJය��ළිය මමත්�ඡේයන් ඡේත�රූ� සං�ලකීඡේ' ඇති උපඡේයjගීත��යි. මමත්� ද�Mටිය බිහි �නුඡේ� චාක්ඛු විඥා�නය

279

බිහිවීම පුද්�ලඡේයකුඡේ� ම�දහැත් වීමක් නිසං� ඇති �න්නක් ඡේලසං �රූද�� ��නීම නිසං�ය. ඡේdතු පQත ධර්මත�� නිසං� හැට ��ඡේනන චාක්ඛු විඥා�නය තුළ පුද්�ලඡේයකුඡේ� ම�දිහැත්වීමක් න�ත. අ�ම තරූමින් ම�නසික ධර්මත��යක් ඡේහැj මමත්� හැ�ඩඡේයන් චාක්ඛු විඥා�නයට බල ඡේන� ප�න බ� ප�හැ�දිලි� ඡේත්රූ�' ��නීම ��ද�ත්ය.ඇසං යනු ක�ය විඥා�නඡේ� සුවිඡේශ්ෂී හැ�ඩයක් බ�ද එය ඇසං න�ම�ති ඉන්ද්‍රිය කරූණඡේක�ටඡේ�න බ�හැ�රින් ප්‍ රූක�ශ්‍රයට පත්�න බ� ද සං�ලකීම �ඩ�ත් උචිතය. ඇසංට ඇඟිHලක් තබ� බ�ලූ විට ස්පර්ශ්‍රය ද�ඡේන්. ඡේමඡේස් �නුඡේ� එහි ක�ය විඥා�නය ප��තීම නිසං�ය.

ඡේ' අනු� චාක්ඛු විඥා�නය ඡේමන්ම ක�ය විඥා�නය ද ඇසංතුළ ඇතිබ� �ටහැ� ��නීම ��ද�ත්ය. නමුදු ඇඡේස් සුවිඡේශ්ෂීත��ය යනුඡේ� ක�ය විඥා�නය අබිබ�� චාක්ඛු විඥා�නය පQකටවීමයි. ඡේපනීඡේමහි දී ඇසං කිJය� කරූනුඡේ� ක�ඩපතක් ඡේලසංය. එන' ඇසං මඟින් ඡේම�ළය අභා න්තරූයට රූ&ප�ල පQතිබි'බ සං'ප්‍ ඡේර්ෂණය කරූනු ල�ඡේR. ඡේම�ළය විසින් ඡේත්රූ�' �න්ඡේන් ඡේලjකඡේ� ඇති සං�බ& රූ&ප ඡේන�� ඇසං මඟින් සං'ඡේප්‍Qෂණයකරූන ඡේ' රූ&ප පQතිබි'බය. ඡේ' රූ&ප ප්‍ රූතිබි'බ සං�බ& ඡේලjකඡේ� දක්නට ල�ඡේබන රූ&ප පQතිබි'බ�ලට සංම�නත්�යක් ඇති එහි අනුරූ��කි. නමුදු සං&බ& රූ&පයට �ඩ� ඡේ' රූ&ප පQතිබි'බය ඡේ�නස් විය හැ�කි අ�ස්ථ� ද එළඡේË. �ර්ණය, හැ�ඩය, ප�හැ�ය, ඔපය හැ� ඝ්‍රනත්�ය ආදී විවිධ ස්�රූ&පයන් ඡේ�න් සං�බ& රූ&ප හැ� ඇසං මඟින් සං'ඡේප්‍Qෂණය කරූන රූ&ප පQතිබි'බ එකිඡේනකට ඡේ�නස් විය හැ�කි ය. ඡේමබඳු ස්�භා��යක් රූ&ප�ල ප�තින්ඡේන් න' ක�ද� ඡේකඡේලසංක�ත් ඡේ' ඡේලjකය පිලිබඳ සං�බ&තතු ද�න�ත ඡේන�හැ�කි ය�යි දුර්මුඛ්‍ය විය යුතු ද න�ත. මන්ද ඡේ' ඡේලjකඡේයහි ප�ති � �ජා ස්�භා�� ��ටහීමද එක්තරූ� අයුරූකින් සං�බ&� කරූ� ළවීඡේ' උප�ය ම�ර්�යක් කරූ�ත හැ�කිබ�විනි. විදර්ශ්‍රන� භා��න��ට ප�දක �නුඡේ� ඡේ' ධර්මත��යයි. එන' � �ජා ස්�රූ&පය විනිවිද සං�බ&� ඡේකඡේස් අත්ද�කිය හැ�කිද යන කරූ�ණයි. ඡේමහි දී ඡේලjකඡේ� ප�තින � �ජා ස්�රූ&පය ප�� සං�බ&� �ටහැ� ��නීමට උපඡේයjගිත��යක් දක්�න බ� ඡේපනී යයි. මන්ද ප�තින ස්�භා��ඡේ� සිට සං�බ&� අත්ද�කීමට පQඥා�� ආධ�රූ�න බ�විනි. ඒ අත්ද�කීමට ඇසංට රූ&ප හැමුවීඡේ' සිට චාක්ඛු විඥා�නය ඇතිවීම දක්�� ඡේdතුපQත ධර්මත�� සං�ලකිය යුතුය. ඡේdතු පQත ධර්මත�� කිJය�ත්මක වීම නිසං� රූ&ප දර්ශ්‍රනවීම සිදු�නබ� ඡේත්රූ�'��නීම ��ද�ත් ඡේK. එහිදී රූ&ප දර්ශ්‍රනයවීම සිදුවීමට ඇතුළත සිටින පුද්�ලඡේයකුඡේ� ඡේමඡේහැය වීමක් අන�ශ්‍ර බ�ක්ද හුඡේදක් ධ�තු සංම��ය නිසං� ඡේdතු පQත ධර්මත�� අනු� චාක්ඛු විඥා�නය ඇති වූ බ� සං�ලකීම උචිතය.283

කණ, ශ්‍රRදය සංම� ස්පර්ශ්‍ර වීඡේ'දී ඡේසංjත විඥා�නය හැට �නුඡේ� මම එම ශ්‍රRද අසංමි යනුඡේ�නි. කණ ඉන්ද්‍රියකි. එය ඡේdතුපQත ධර්ම නිසං� හැට�ත්තකි. ශ්‍රRදය බ�හිරූ ඡේලjකඡේ� විද ම�න හැ�ඩයකි. ඡේ' පQස්තුත ඡේදක ��ටීම ස්පර්ශ්‍රය නමින් හැ�ඳින් ඡේK. ඡේ' ��ටීම සංම�ම සිතතුළ නිදන්� ඇති ��රූදි ආකHපයක් ඉස්මතු ඡේK. එය මමත්� ද�Mටියයි. එය අපඡේ� ඡේම�ළය

280

තුළ ඇති සංකීර්ණ ස්න�යුපද්ධති අතරූ සං'ඡේප්‍Qෂණ කිJය��ළිය නිසං� ඇති�න ස්�යකීJය ඡේමඡේහැයුම පුද්�ලත්�යකට ආඡේරූjපණයකරූ සං�ලකීමකි.ඡේමහි ප�තින ඉත� දියුණු සංඥා� දත්ත සං'ඡේප්‍Qෂණ කිJය�ක�රීත්�ය තමන්ට ස්�ක් රීයබ� ආඡේරූjපණය කරූ��නීමට සංමත්වී තිඡේR. ඡේමහි සං�බ&� න' ඡේකතරූ' දියුණු මට්ටමකින් ස්න�යු�ල කිJය�ක�රීත්�ය සිදු වු�ද එය ආත්මයක් ඡේන��න බ�යි. ඡේමහි ජීවිඡේයකුඡේ� හැ�ඩය ප�තිනබ� සං�බ&ය. නමුදු ජීවිඡේයකු ඡේලසං ඡේලjක සං'මතය අනු� සංලකන්ඡේන් ඡේdතුපQත ධර්මත�� නිසං� හැට�ත් න�ම රූ&ප ස්කන්ධ ඡේක�ටස් සංම��යක ප���ත්මයි. ඒ හැ�රූ ඡේ' තුළ ආත්මයක් ඡේහැj මම යන ආකHපයක් ප��තීම සුදුසු න�ත.ඡේ' ආත්ම සංකHපය ඡේහැj මම යන ආකHපය ඇති �නුඡේ� න�මරූ&ප ස්කන්ධය ත�Mණ�ඡේ�න් හැ� අවිද් ය�ඡේ�න් යුතු� �qහැණය කරූ ��නීම නිසං�ය. ඡේමහි න�මරූ&ප ස්කන්ධ මිසං ආත්ම ඡේහැj මම ය�යි පුද්�ලඡේයකු ඡේන�ම�ති බ� �ටහැ� ඡේන� ��නීම අවිද �� නිසං� සිදු ඡේK. ඉන්ද්‍රිය ඥා�නය නිසං� ඇති�න වින්දනය ඡේකඡේරූහි ඡේලjලීබ�ක් ද�ක්වීම ත�Mණ��යි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය වින්දනය කිරීම ඒතුළ මමත්� ද�Mටියක් ඡේ��ඩන����නීමට ඡේdතු�කි. පුහුදුන් පුද්�ලය� ඡේලසං හැඳුන්�නු ලබන්ඡේන් ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය ඡේකඡේරූහි ත�Mණ�� හැ� අවිද �� ඇතිකරූ සං�ලකීමට ඡේය�මු වූ ත�න�ත්ත�ය. එහි න�ම රූ&ප ස්කන්ධ කිJය�ක�රීත්�ය හැ� තිNලක්ෂණ ධර්ම අනු� �ටහැ� �ත් ත�න�න්න� විමුක්තිය ල�බූඡේ�කු ඡේලසං සං�ලඡේක්. ඒ පුද්�ලය� සං'මත ඡේලjකයතුළ ත�ත් පුද්�ලඡේයකු ඡේලසං හැඳුන්�නු ල�බූ�ත් ඔහු තම�ඡේ� න�ම රූ&ප ස්කන්ධ මමත්� �qහැණඡේයන් ඡේන��නියි. එනිසං� ඒ ඡේකඡේරූහි ත�Mණ� ඡේන�කරූයි. විමුක්තිය ල�බූ පුද්�ලය� සං'මත ඡේලjක K ය�හැ�රූයට අනු� ජී�ත්�න අතරූ ඡේලjක සං'මුතිය එඡේස් � �හැ�රූ කරූනු ලබනුඡේ� හුඡේදක් අන යන් සංම� පහැසුඡේ�න් ජී�ත්වීම පිණිසං මිසං, ත�Mණ� ද�Mටිය ඇතිවීම නිසං� ඡේන� ඡේK. ඡේ' පිළිඡේ�ත ප�හැ�දිලි� සංලක� බ�ලූවිට ප�හැ�දිලි�න කරූ�ණක් න' අවිද � හැ� ත�Mණ� ලක්ෂණ ඡේදඡේකහි සංසංරින් මිදීමට උපඡේයjගීත��ක් ප�තින බ�යි.නිදසුනක් ඡේලසං රූ�� පQහැ�ණය සංඳහැ� උත්සුක �න පුද්�ලය� රූ��ය පQහැ�ණය සංම�ම ද්ඡේKෂය ද පQහැ�ණය කරූනු ලබයි. එම රූ��ය ඇතිවීමට තුඩුදුන් ඡේdතු�ලම ද්ඡේKෂය ඇතිවීඡේ' ඡේdතුද අන්තර්�ත බ�විනි. එන' ත�Mණ�� හැ� අවිද �� යන කරූ�ණු ඡේදක සියළු ඡේකඡේළස් ඇතිවීඡේ' ඡේdතු�යි. යඡේමකුහැට රූ��ය පQහීණ කිරීඡේ' වු�මන��ක් තිබූ ඒ සංඳහැ� උත්සං�හැ�ත්� අවිද �� හැ� ත�Mණ�� දුරූ� කරූයි. ද්ඡේKෂය ඇතිවීමට මුලික �න්ඡේන්ද අවිද �� හැ� ත�Mණ�� �න බ�වින් රූ��ය ප්‍ රූහීණවීඡේ'දී ද්ඡේKෂයද ඒ සංම�ම පQහීණ ඡේK. ඒ නිසං� රූ��ය පQහීණ කිරීඡේ' උත්සං�හැඡේ� ද්විත්� උපඡේයjගීත��ක් ප�තින බ� ප�හැ�දිලිය. ඡේ' අනු� ය' කරූ�ණක් ඡේdතු ඡේක�ට ඡේ�න අවිද �� හැ� ත�Mණ�� පQහීණකිරීමට යඡේමකු උත්සං�හැ�ත් ඡේK න' එහි ඡේසංසු අකුසංල ප�ක්ෂික ධර්මත� ද පQහීණ කිරීමට පුළුH උපඡේයjගීත��ක් ඇති බ� ද ඡේත්රූ�' �ත යුතුය. ශ්‍රRද ඇසීම කඡේණහි ක�ත යයි.284 ඒ මිසං කණ ඇසුරින් කිJය�ත්මක�න ආත්ම ස්�රූ&පී ඡේදයක් න�ති බ� �ටහැ� �ත යුතුය. කර්ණ රූසං�යන ශ්‍රRද ඡේකඡේරූහි ඇලු' කිරීම

281

සිදු�නුඡේ� පුද්�ල ආකHප අනු� බ� සං�ලකිය යුතුය.285 පුද්�ල ආකHප සංකස්වීමට පූර්� අත්ද�කී', ජා�න �:හැය, ස්මරූණ, පරිසංරික බලප&ම ආදී සං�ධක විශ්‍ර�ල පQම�ණයක් බලප�නු ල�ඡේR. ඡේ' සියHලම ඡේdතු පQත ධර්මත��යට යටත්ය. එය හැ�රූ ඡේ' ශ්‍රU�ණ කිJය��ළිය තුළ අභා න්තරූ�ත� සිටින ආත්මයක් න�ත. ශ්‍රRදය ඇසීම කර්ණ පටලය නිසං� සිදු ඡේK. කන් ඡේබරූය ඡේලසං හැඳු�නුඡේ� ඡේමයයි. ශ්‍රRද තරූ� නිසං� අතිශ්‍රය සියු' වූ කර්ණ පටලය ඒ ශ්‍රRද තරූ��ලට අනුරූ&ප� ක'පනය ඡේK. ඡේ' ක'පනය ඊට සං'බන්ධ අතිසියු' ස්න�යු තන්තු�ක් මඟින් ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය ඡේK.286 කර්ණ පටලය මඟින් ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය වීමට උචිත වූ ශ්‍රRද තරූ��ල ය' හැ�ඩයක් පරි�ර්තනය ඡේK. ශ්‍රRදය ද�න ��නීම කඡේණහි ක�ත යයි. ඊට අමතරූ �ශ්‍රඡේයන් කණ තුළ ක�ය විඥා�නයද අන්තර්�තය.

කර්ණ පටලය යමකින් ස්පර්ශ්‍ර කළ විට ඒ ස්පර්ශ්‍රය ද�ඡේන්. එඡේස්ම ශ්‍රRදයට ද සංඡේKදී ඡේK. සංමස්ත කය පුරූ�ම ක�ය විඥා�නය ප�තින නමුදු කඡේණහි ඇති ක�ය විඥා�නඡේයහි සුවිඡේශ්ෂී හැ�ඩය න' ශ්‍රRද ද�න �න්න� ස්�භා��ය ඊට හිමි� තිබීමයි.287 ඡේමය කණට අනන වූ සුවිඡේශ්ෂීත��යකි. සං�ම�න ඡේප�දු අර්ථයකින් සංලකන්ඡේන් න' ශ්‍රRදය යනුද ක�ය විඥා�න ධ�තුඡේKම එක්තරූ� සුවිඡේශ්ෂී ලක්ෂණයක් බ� සං�ලකිය හැ�කි ය.288 විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී ඡේ' ලක්ෂණය විචා�රූ පූර්�ක� සං�ලකීමට ලක් ඡේකඡේර්. එමඟින් ඡේසංjත ඉන්ද්‍රිඡේයහි ප�තින යථ�ර්ථ ස්�භා��ය ��න මන� අ�ඡේබjධයක් ඇති ඡේK. එය යථ� අ�ඡේබjධය ඇතිවීමට ඡේපරූ ප��ති � �ජා හැ�ඩය විදර්ශ්‍රන� භා��න� කිරීම නිසං� ඇති වූ අ�ඡේබjධයකි. එබ�වින් ඡේසංjත විඥා�නය ද�Mටි සංහැ�ත� සං�ලකීම වු�ද පසුක�ලයක එය උපක�රූඡේයන් විදසුන් ��ඩීමට උපනිශ්‍රUය �න නිසං� පQඥා�� බිහිවීමට උපඡේයjගීත��ක් දක්�� ඇතිබ� ප�හැ�දිලිය. සංසංරූ ඇතිවීඡේ' ඡේdතු�ම එය න���ත්වීමට ද උපඡේයjගී කරූ�ත හැ�කි ය. අවිද �� හැ� ඡේකඡේළස් උපඡේයjගී කරූඡේ�න බුද්ධිමත්හු ම�ර්� ඵල පQඥා�� උපද�ති.289

න�සංය හැ� �න්ධය ස්පර්ශ්‍රවීම නිසං� ඝ්‍ර�ණ විඥා�නය බිහි ඡේK. න�සංය ඝ්‍ර�ණ�යතනයයයි. එයට අරූමුණු �න �න්ධය �න්ධ�යතනයයි. එඡේස්ම ඝ්‍ර�න ධ�තු� ස්පර්ශ්‍රවීම නිසං� ඝ්‍ර�ණ විඥා�නය බිහි�න බ� ප�හැ�දිලි කරූ තිඡේR. ඡේ' කිJය��ළිය තුළ ඡේdතු පQත ධර්ම මිසං, සංත්�ඡේයකු, පුද්�ලඡේයකු ද�කිය ඡේන�හැ�කි ය. නමුදු ඡේලjක සං'මත � �හැ�රූය අනු� ඡේ' කිJය��ළිය අර්ථකථනය කරූඇත්ඡේත් සංත්� පුද්�ලඡේයකුඡේ� අරූමුණු ද�න��නීමක් ඡේලසංයි.එයට ඡේdතු� පුහුදුන් පුද්�ලයින්ට ද�ඡේනන ස්�භා�� එයවීමයි.

සු�ඳ�ත් ආඝ්‍ර��ණ ඡේකඡේරූහි ඇලීමත්, දුර්�න්ධ�ත් ආඝ්‍ර��ණ ඡේකඡේරූහි ��ටීමත් ඇති �නුඡේ� ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ය. යඡේමකුට සු�ඳ ඡේහැj දුර්�න්ධ ආඝ්‍ර��ණ ඡේකඡේරූහි මධ ස්ථ ආකHපයකින් කිJය� කළ හැ�කි �නුඡේ� න�සංය යනු ඉන්ද් රියක් බ�ද,එය ඡේdතුපQත ධර්ම මත කිJය� කරූන බ� ද �ටහැ� ��නීම තුළිනි. ඒ සංඳහැ� තම�තුළ ඇති ද�Mටි,ම�න හැ� ත�Mණ� ඉ�ත්කරූ�ත යුතුය.

ඡේමයට උපඡේයjගී �නුඡේ� ඡේකඡේළස් ඇතිවීම සංඳහැ� නිරීක්ෂණය කළ ක්

282

රූමඡේKදයට පQතිවිරූ�ද්ධ කJමඡේKදයට අනු� ඝ්‍ර�ණ විඥා�න කිJය��ළිය සිහි නු�ණනින් නිරීක්ෂණය කිරීමයි. ය' ඡේහැයකින් ඡේකඡේළස් ඇති වූ ද�Mටි, ම�න,

තණ්හැ� උපද�න ��රූදි කJමයට සං�ලකීම ඡේන�තිබිණි න', ඊට පQතිවිරූ�ද්ධ ක් රූමඡේKදය ඡේය�ද� ��නීමට ඉඩකඩ ල�ඡේබන්ඡේන් න�ත. එබ�වින් ��රූදි ද�Mටිය මූලික කරූ�ත් මමත්�ඡේයන් ඝ්‍ර�න විඥා�න කිJය��ළිය තුළ පුද්�ලඡේයකු දකින ආකHපය, පසු ක�ලයක දී නි��රූදි ආකHපඡේයහි පිහිට� කිJය�කිරීමට උපක�රී වී ඇතිබ� ප�හැ�දිලි� ඡේපනී යයි. ඉන්ද්‍රීය ඥා�නය පිළිබඳ ඡේබlද්ධ ආකHපය අනු� යමක් �රූද�� �ටහැ� ��නීමට ආධ�රූ වූ කරූ�ණම ඒ ඡේදය නි��රූදි ඡේලසං ද�කීමට භා�විත� කරූ ඇති ආක�රූය ඡේමහිදී මන�� ප�හැ�දිලි ඡේK. ඡේමහිදී අ�ශ්‍ර �නුඡේ� ඝ්‍ර�න විඥා�නය ඇතිවීඡේ' කිJය��ළිය ඡේ�නස් කිරීම ඡේන� ඡේK.

එය ඡේ�නස් කිරීමට �&ය' කිරීම නිMඵලය. අ�ශ්‍ර  �නුඡේ� එබඳු කිJය��ළියක් පිළිබඳ දක්�න ආකHපය ඡේ�නස් කිරීම පමණි. ආකHප ඡේ�නස් කිරීම නිසං� සං'පූර්ණ ද�Mටිඡේ�ම විශ්‍ර�ල පරි�ර්තනයක් සිදු ඡේK. එය උමතු ඡේරූj�යකින් ඡේපඡේළන පුද්�ලඡේයකු නිට්ඨා��ටම සු�පත් කිරීමක් හැ� සංම�නය. උමතු ඡේරූjගීය� උමතු බඡේ�න් ඡේපඡේළන� ත�ක් කH මුළු ඡේල�� දකිනුඡේ� සං�බ& ස්�රූ&පඡේයන් ඡේන� ඡේK. ඒ උමතු ඡේරූj�යට ආඡේKණික ස්�රූ&පඡේයනි. ඒ නිසං� ඒ ඡේරූjගිය� සං�බ& තත්�ය ය�යි සංලක� ඇති කරූ �න්ඡේන් � �ජාය, මුළ�� පිළිබඳ අ�ඡේබjධයකි. උමතු ඡේරූjගිය�ඡේ� පියවි ම�නසිකත්�ය වික�ති �නුඡේ� ඔහුඡේ� ද�Mටිය ��රූදි බ�වින් ඒ ද�Mටියට අනු� ඔහුට සංජා�නනය �න ඡේලjකය වික�ති ඡේලසං �ටහැ��න්න� නිසං�ය. ය'කිසි ඖෂධයක් නිසං� ඔහුඡේ� ��රූදි ද�Mටිය ඉ�ත්� යයි. එමඟින් ඔහුට යළි නි��රූදි පියවි ම�නසිකත්�ය ඇතිඡේK.එවිට කිසිදු වික�තියක් න�ති� යථ�ර්ථය ඇති සං�ටිඡේයන්ම ද�කීමට ඒ පුද්�ලය හැට හැ�කි ය. ඉන් පසු� ඒ පුද්�ලය� ත� දුරූටත් උමතු ඡේරූjගිඡේයකු ඡේස් ඡේන� සං�ලඡේක්. ඡේ' කJමඡේKදයට අනු� පුහුදුන් පුද්�ලය� තුළ සං��� ඇති උමතු ඡේරූjගී ලක්ෂණ දුරූ� කිරීම මඟින් නි��රූදි ම�නසික ලක්ෂණ සංහිත ආර්ය පුද්�ලඡේයකු බිහි කරූ �ත හැ�කි ය. පුහුදුන් බ� උමතු ඡේරූjගී තත්�යකට සංම�නබ� බුදුරූදුන්ම ඡේද්ශ්‍රන� කරූ ඇත්ඡේත් ඡේ' ඡේdතු� නිසං�ය.

පුහුදුන් පුද්�ලය� කරූන කියන සං&ම ඡේදයක්ම උමතු ඡේරූjගිඡේයකුඡේ� ක් රිය��න්ට සං&ම අතින්ම සංම�නය. එය ආර්ය පුද්�ලය�ට සංන්සංන්දය කරූ ඡේමඡේලසං ඡේද්ශ්‍රන� කරූ තිඡේR. ආර්ය විනයට අනු� පුහුදුන් පුද්�ලය�ඡේ� සං&ම කිJය��ක්ම උමතු වූ ත�න�ත්ඡේතකුඡේ� කිJය��න්ට සංම�න බ� ඡේමහි සංඳහැන්ය.

න�සංඡේ� �න්ධ ආඝ්‍ර��ණ සංඡේKදී ස්ථ�නයට ඇඟිHල ත�බූ විට ඒ ස්පර්ශ්‍රය ද�ඡේන්. ස්පර්ශ්‍ර ද�නීම ක�ය විඥා�නඡේ� ක�ත යකි. ඡේ' අනු� න�සංඡේ� ක�ය විඥා�නය ද ඇත. එඡේස්ම ඝ්‍ර�න විඥා�නයද ඇත. එඡේස් වු� ද ඝ්‍ර�න විඥා�නය ක�ය විඥා�නඡේ�ම සුවිඡේශ්ෂී හැ�ඩ තලයකි. ඝ්‍ර�ණ ධ�තු රූ&ප ඝ්‍ර�ණ�ය�තනඡේයහි ස්පර්ශ්‍ර ඡේ�ත්ම, ඝ්‍ර�ණ විඥා�නය ඇතිඡේK. එය සියු' නිසං� ඡේසංසු ක�ය විඥා�නයකට අරූමුණු ඡේන� ඡේK. එඡේස් න' සංමටද �ද සු�ඳ ද�නීඡේ' හැ�කිය�� තිබිය යුතුය. නමුදු එඡේස් න�ත. ඝ්‍ර�ණ විඥා�නය ඇතිවීඡේ'දී මමත්� ද�Mටිය ද ඒ සංම� ඇති ඡේK. ඒ නිසං� ඝ්‍ර�ණ විඥා�න ඇති වීඡේ' දී සංත්�ඡේයකු

283

පුද්�ලඡේයකු ආඝ්‍ර��ණය ද�න�න්න� ස්�රූ&පඡේයන් එය ඇති ඡේK. එය සං��ද ය.

ඝ්‍ර�ණ විඥා�නය ඇතිවීඡේ' කිJය�� ඡේdතු පQත ධර්ම මත සිදු �න ඡේදයකි. එය මමත්�ඡේයන් සං�ලකීම ද ��රූදිය. ආඝ්‍ර��ණ සු�ඳ න' ඒ ඡේකඡේරූහි ඇලීම ද,

දු�ඳ න' ඒ ඡේකඡේරූහි ��ටීමද සිදු �නුඡේ� මමත්�ඡේ� බලප&ම නිසං�ය.

එබ�වින් මමත්�ය දුරූ� කිරීම පිණිසං තිN ලක්ෂණ ධර්මත�� අනු� ආඝ්‍ර��ණ ක් රිය��ළිය විචා�රූ පූර්�ක� සං�ලකීම උචිතය. එබ�වින් ඝ්‍ර�ණ විඥා�නය ඇති වීඡේ' කිJය�� උපඡේයjගීත��ක් දක්�න බ� ප�හැ�දිලිය. මන්ද ඡේකඡේළස් දුරූ�කිරීම පිණිසං, ම�න, ද�Mටි හැ� තණ්හැ� පQහැ�ණය සංඳහැ� උපක�රී �න ඝ්‍ර�න විඥා�නය විදර්ශ්‍රන භා��න� කිරීඡේ'දී අ�ශ්‍ර �න උපඡේයjගීත� ගුණඡේයන් යුක්ත බ�විනි. සංසං�රූ භා�ය ඇතිවීඡේ' ඡේdතු�ම එය න�ති කිරීමට ද එකහැ� සංම�න� උපඡේයjගී �න අ�ස්ථ��ක් ඡේමහිඇත.290

දි�, රූසංය සංම� ස්පර්ශ්‍රවීම නිසං� ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිඡේK.ඡේ' ජිKහැ� විඥා�නය මමත්�ඡේයන් ද�ඩි� �qහැණය කරූ ��නීම නිසං� ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිවීඡේ'දී එය සංත්� පුද්�ලඡේයකු �ශ්‍රඡේයන් දකියි. ඡේමය ��රූදි ��ටහීමකි.

ඡේ' ��රූදි ��ටහීම ඇතිවීමට ඡේdතු� ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිවීඡේ' කිJය��ළිඡේ� ඇති සංකීර්ණ ස්�භා��ය නිසං� එහි ඡේdතු පQත ය�ල බලප&ම නි��රූදි� �ටහැ� ��නීමට අඡේප�ඡේහැ�සංත් වීමයි. මන්ද ස්න�යු මඟින් දත්ත සංඥා� ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණය වීඡේ' කිJය�� අතිශ්‍රය සංකීර්ණය.291 එබ�වින්ම මුල පටන්ම එය ඡේත්රූ�' ��නීඡේ' දුMකරූත� මතු ඡේK. ය'කිසි ආහැ�රූයක් දි�මත ත�බූ විටදී එය ඇසුඡේරූන් දිඡේK ඒරූසංයට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍රඡේ� ස්න�යු උත්ඡේත්ජානය වීඡේමන් ඇති�න සංඥා� ඡේම�ළය කරූ� සං'ඡේප්‍Qෂණයවී රූසංය හැඳුන���නීමට සංමත්ඡේK. තිත්ත, ප�ණි රූසං, ඇඹුH, ලුණු, කහැට ආදී රූසං�ර්� �ලට අනු� දිඡේK රූසං ස්පර්ශ්‍රක අ�qපිහිට� ඇති පQඡේද්ශ්‍ර ඇත. ඡේ' අනු� දිඡේK අද�ළ රූසංයට අනුකූලවූ පQඡේද්ශ්‍රඡේයහි හැ�රූ ඡේ�නත් ස්ථ�නයක තබන ලද රූසංයක් හැඳුන� ��නීමට දි� අසංමත්ය.292 ඡේමය පරීක්ෂ� කරූ බ�ලිය හැ�කි ය. නමුදු දිඡේK විවිධ රූසං�ලට අද�ළ පQඡේද්ශ්‍ර පිහිට� ඇත්ඡේත් එතරූ' දුරූකින් ඡේන� �න බ�වින් ය'කිසි ආහැ�රූයක අන්තර්�ත රූසං ඡේඛ්‍ට �qන්ථීන්ඡේ�න් ශ්‍රU��ය�න ඡේඛ්‍ටය නිසං� මිශ්‍රU වී දිඡේK සං&ම ස්ථ�නයකටම ඉත� ඉක්මනින් � �ප්‍ත�න බ�වින් දි� මත තබනලද ඕන&ම රූසංයක් හැ�ඳිනීමට දි�ට හැ�කිය�� තිඡේR. ජිKහැ� විඥා�නය ක�ය විඥා�නඡේ�ම සුවිඡේශ්ෂී හැ�ඩයකි. ඇඟිHලකින් දි� ස්පර්ශ්‍ර කළඡේහැ�ත් එහි ස්පර්ශ්‍රය දි�ට ද�ඡේන්. එය ක�ය විඥා�නයට අයත් ය. ඡේ' අනු� දිඡේK ක�ය විඥා�නය හැ� ජිKහැ� විඥා�නය යන ඡේදකම පිහිට� ඇති බ� සං�ලකිය හැ�කි ය. ජිKහැ� විඥා�නය යනුද ක�ය විඥා�නඡේ�ම දිගු�ක් ඡේස් සං�ලකිය හැ�කි බ�වින් ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිවීඡේ' කිJය��ළියද ක�ය විඥා�නය ඇති වීම හැ� සංම�න බ� සං�ලකීම උචිතය. ජිKහැ� විඥා�නය ආහැ�රූ ජීරූණ පද්ධතියට අයත් ය. මන්ද පිMටය හැ� සීනි අන්තර්�ත ආහැ�රූ �ර්��ල �ලූඡේකjස් ජීරූණයවීම ඇරූඡේඹනුඡේ� දි� මතදීම �න බ�විනි. දිඡේK පිහිටි ස්පර්ශ්‍රක �qන්ථීන් මඟින් �ලූඡේක�ස් අ�ඡේශ්‍රjෂණය කරූ රූ�ධිරූයට

284

එකතුකිරීමට සංමත්ය.ආහැ�රූයක අන්තර්�ත ඡේපjෂ පද�ර්ථ �ලින් සීනි හැ� පිMටය පQථමඡේයන්ම ජීර්ණවීම ඇරූඡේඹනුඡේ� දි� මතදීමය. සං�ම�න ඡේයන් ඕන&ම ආහැ�රූ�ර්�යක අන්තර්�ත ඡේපjෂ පද�ර්ථ රූ�ධිරූයට එක්�නුඡේ� �ලූඡේකjස් �ශ්‍රඡේයනි.ඡේකඳි සංහිත ආහැ�රූ�ර්� ජීර්ණවීඡේ'දී �න්න� ක�ලය ��ඩිය. ඇත�' විට ප�ය 7-8ක් �නියි. ඡේ' නිසං� ඡේකඳි සංහිත ආහැ�රූඡේKලකින් රූ�ධිරූයට �ලූඡේක�ස් එකතුවීඡේ' කිJය��ළිය සිදු �නුඡේ� ඉත� ඡේසංමිනි. නමුදු පිරිසිදු කළ ඡේකඳි රූහිත ආහැ�රූ �ර්� ඡේK��ත්� ජීර්ණය ඡේK. එවිට රූ�ධිරූයට ඡේK��ත්� �ලූඡේක�ස් එකතු ඡේK. �ර්තම�න සංම�ජාඡේ� ඉත�බහුල �ශ්‍රඡේයන් දක්නට ල�ඡේබන දිය��ඩිය�, මධුඡේ'හැ ��නි ඡේරූjගී තත්�යන්ට �න්න� ආහැ�රූ ප�න �ර්�, ඡේKH පQම�ණය, ආහැ�රූ පුරූ�දු ආදිය බලප�යි.293

ඡේමහි දී ජිKහැ� විඥා�නයට ඡේල�H කීරීම නිසං� ශ්‍ර�රීරික� ඡේරූjගී�න මිනිසුන් ප්‍ රූම�ණය වෛදනික� ඉහැළ යන බ� ප�හැ�දිලිය. අ�ම �ශ්‍රඡේයන් දිනකට එක්ඡේKලක් ඡේහැj ආහැ�රූඡේයන් ��ලකීම ඡේකතරූ' ඡේසංlඛ්‍ය ය ඡේකඡේරූහි හිතකරූ ද�යි ඡේමහිදී ප�හැ�දිලි ඡේK. ගිහිඡේයකු න' සිH සංම�දන් වූ දිනක, භික්ෂු�ක මුළු ජීවිතය පුරූ� වික�ල ඡේභාjජානඡේයන් ��ළකීම ශ්‍ර�රීරික සු�ත��ය මන�� ප�ත්�� ��නීම පිණිසං ඉත� ��ද�ත් බ� ඡේමහිදී ඡේපනී යයි. සං�බවින් සීල සංම�ද�නය පිණිසං �&යමින් සිදු කරූන්න�වූ ආහැ�රූ ප�ලනයට �ඩ� අ�ඡේබjධය මත හික්මිය හැ�කි න' එය උපඡේයjගීත� ගුණඡේයන් ��ඩිය. උපඡේයjගීත�� බලඡේයන් ය' නිසි�ක් කිරීමට �ඩ� අර්ථය ද�න හැ�ඳින එයින් නිදහැඡේස් ��ළකීමයි. ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිවීඡේ' දී එය රූසංය ඡේකඡේරූහි ඡේල�Hවූ ත�Mණ�, ද�Mටි හැ� ම�න හැ�රූ දම� සං�හැ�Hලු මනසංකින් මධ ස්ථ ඡේKදන��ක් ඇති� විඳිය හැ�කින' ඉන් ඇති �න ඉහැතකී අනිටු අතුරූ�ඵල කිසි�ක් ඇති ඡේන� ඡේK. රූසංවිඳීම ඡේකඡේරූහි ඡේල�H බ�ක්, ත�Mණ��ක්, ද�Mටියක්, ම�නයක් න�ති න' ආහැ�රූ ලබ� �නුඡේ� සිරූ�ඡේර් අ�ශ්‍ර ත�� ඇති පQම�ණයටය. එන' කුසංගින්ඡේන් තරූමටය. ක&දරූ බ�ක් ඉන් ඇති ඡේන� ඡේK. ආහැ�රූ ප�න�ල රූසංයට ගිජු වීම නිසං� ශ්‍රරීරූයට අ�ශ්‍ර පQම�ණයටද �ඩ� කිහිප ගුණයක ආහැ�රූ පQම�ණයක් ගිල ද�මීමට මිනිසුන් ද උත්සුකවීම ස්ථූලත��ය,

තරූබ�රූ�කම, රූ�ධිරූ පීඩනය, මධුඡේ'හැය ආදී විශ්‍ර�ල ඡේරූj� පQම�ණයක් ඇති වීමට ඡේdතු�කි. ජිKහැ� විඥා�නය ඇතිවීඡේ' ඡේdතු පQත කිJය��ළිය ඡේකඡේරූහි විචා�රූ පූර්ක� නිරීක්ෂණය කිරීම විදර්ශ්‍රන� භා��න��ට අයත් ය.ඡේ' අනු� ජිKහැ� විඥා�නඡේයහි උපඡේයjගීත� ලක්ෂණ අනු� සිය ප���ත්ම ඊට අනුකූල� සංකස්කරූ��නීම ප�� විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK ඇති උපඡේයjගීත�� ඡේස් සං�ලකිය හැ�කි ය. විදර්ශ්‍රන� භා��න�� ශ්‍රරීරූ ඡේසංlඛ්‍ය යහැපත් කරූ ��නීම පිණිසං ඇති භා��න� කJමයක් ඡේන�ඡේ�තත් එයින් ඡේලjඡේකjත්තරූ ආධ �ත්මක ගුණධර්ම සංම� ක�යික ස්�ස්ථත��ද රැක ��නීමට හැ�කිබ� ඡේ' අනු� ප�හැ�දිලිය.

පරූම�ර්ථ ධර්ම අනු� දිවිඡේපඡේ�ත සංකස් කරූ�ත් ඡේබlද්ධ භික්ෂූන් දිනකට ඡේKලක් නිරූ�හැ�රූ� පසුවීමට ඡේdතු� විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිදු කරූන ජිKහැ� විඥා�න නිරීක්ෂණයට එය උපඡේයjගීවූ නිසං�බ� මින් ප�හැ�දිලිය.294

285

සංම මුළු සිරූ�රූ පුරූ� � �ප්‍ත� ඇත. එබ�වින් සංමට ද�ඡේනන ස්�භා��ය සං�ලකීඡේ' දී එය ක�ය ඡේලසං ��නීම උචිතබ�K හැ�ඡේC. ඒනිසං� එය ක�ය�යතනය ඡේලසංද,ස්පර්ශ්‍ර ල�බීම හැ� සංජා�නනය ඡේඵ�ට්ඨාRබ�යතනය ඡේලසංද ද�ක්විය හැ�කි ය. පඨාවි, අඡේපj, ඡේත්ඡේජාj හැ� ��ඡේයj යන ඡේ' සංතරූ ධ�තූන්ඡේ�න් නිර්මිත� ඇති ක�ය ධ�තු�ට ස්පර්ශ්‍රය ඡේහැ�ඳින් ද�ඡේන්. ක�ය ධ�තු�ට ද�ඡේනන ස්පර්ශ්‍රය නිසං� ක�යවිඥා�නය උපදියි. සියළු ඉන්ද්‍රියන්හි ක�යවිඥා�නය ප�තී න' ක�යවිඥා�නය අමුතුඡේ�න් ඡේ�න්කරූ ද�ක්වීඡේ' අරූ�තක් ඇති ද�යි විමතියක් ඇතිවිය හැ�කි ය. ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන්හි ඊට සුවිඡේශ්ෂීවූ විඥා�න ඡේක�ටසංක් ප�තින බ�න' සං�බ&ය. එඡේහැත් ඡේසංසු විඥා�න�ලට අයත් ඡේන��න ක�ය විඥා�නයට අයත් සුවිඡේශ්ෂී ලක්ෂණද ප�තී. ඡේසංසු ඉන්ද්‍රියන් කිJය�ත්මක ඡේන� ඡේ�න අ�ස්ථ� �ල දී ප��, ක�ය විඥා�නය කිJය�ත්මක ඡේK. ක�යවිඥා�න කිJය�ත්මක ඡේන� �න්ඡේන් මිය ය�ඡේ'දී ��නි සුවිඡේශ්ෂී අ�ස්ථ��කදී පමණයි. කිසිදු ඉන්ද්‍රියක් කිJය�කරූ විය ඡේන� හැ�කි ය�යි සංලකන අශ්‍රභා�� ඡේරූjගී අ�ස්ථ��ල දී ප�� සංමය ස්පර්ශ්‍ර ද�න ��නීඡේ' හැ�කිය�� තිඡේR. එන' ක�ය විඥා�නය ඇත. ද�නට අති පQබලම ස්න�යු ඡේරූjගී අ�ස්ථ�� ඡේලසං සං�ලඡේකන ඡේකjම� (Coma) න' ස්න�යු ඡේරූjගී අ�ස්ථ�ඡේK දී ප�� සියු' ක�ය විඥා�නය කිJය�ත්මක බ� ඒ පිලිබඳ සිදුකළ විවිධ පර්ඡේ�ෂණ�ල දී ප�හැ�දිලි වී තිඡේR. ශ්‍රරීරූය කිJය�ත්මක කළ ඡේන�හැ�කි වු�ද එබඳු ඡේරූjගීඡේයකුහැට ක�ය විඥා�නය ප�තී. නිර්වින්දනයට පත් කළ පුද්�ලඡේයකුහැට ද ඡේKදන� ආදිය ඡේන�ද�නුන ද ද�නීඡේ' ශ්‍රක්තිය යටපත්� ප�තින බ�වින් ක�ය විඥා�නය ඇතිබ� සං�ලකිය හැ�කි ය. ක�ය විඥා�නය පහැ �න්ඡේන් මිය ය�ඡේ'දීය.295 නිඡේරූjධ සංම�පත්තියට සංම�ත් අ�ස්ථ�ඡේKදීද ක�යවිඥා�නය අකිJය� ප�තී. නමුදු එහිදීද ක�ය විඥා�නය පහැ� යන්ඡේන් ය�යි සං�ලකිය ඡේන�හැ�ක්ඡේක් ඡේන�ද�නීම ප��තියත් ඒ ද�නීඡේ' ශ්‍රක්තිය දුරූ� වී ඡේන�ම�ති බ�විනි.ඡේකඡේස් ඡේහැj ද�නීඡේ' ශ්‍රක්තියද ජී�ය රූඳ� ප�තිනබ�ට එක් සං�ධකයකි. එහි ප�තින දුක්ඛිත ස්�භා��ය නිසං� සංසංරූ භා�ය යළි යළි උපතක් ල�බීම දුකක්බ� බුදු දහැඡේ' සංඳහැන් ඡේK. ක�ය විඥා�නය නිරූතුරූ�� විපරිණ�මයට ලක් �න්නකි. එඡේස්ම අත�ප්‍තිකරූ බ�වින් දුක් සංහිතය. ක�ද� නමුදු ස්පර්ශ්‍ර ලබ� සං&හීමකට පත් විය ඡේන� හැ�කි ය. සං�ප වින්දනයක් වු�ද දිගු ක�ලයක් විඳීඡේ' දී එයද එප� �න ස්�භා��යක් ඇති ඡේK. එබ�වින් ත�ප්‍තිය වු� ද දුකකි. අසංහැනයකි. අපට සු�පහැසු ය�යි සිඡේතන ඕන&ම ඉරියK�ක ��ඩි ඡේKල��ක් කH�ත කිරීමට අපට ඡේන�හැ�කි වී ඇත්ඡේත්ද අප ත�ප්‍තිමත් ය�යි උපකHපනය කරූන සුඛ්‍ය සංහැ�ත ක�ය විඥා�නය වු�ද පරූම�ර්ථ �ශ්‍රඡේයන් දුකක්ම �න බ�විනි. කඡේ� සං&ම ඉරියK�කින්ම අ�සං�නඡේ�දී උපද�නු ලබන්ඡේන් දුකකි. ඡේ' ඡේdතු� නිසං� මිනිස් ඡේල�� ඉහැළම සං�පය ද, ඡේදK සං�ප ද, බÓdම සං�ප ද යළු ක�ය විඥා�න අ�සං�න වි�qහැඡේ�දී දුකක් බ� අ�ඡේබjධ කරූ ��නීම ඉත� ��ද�ත්ය. කුමන ස්�රූ&පයකින්, කුමන ත�නක, කුමන මට්ටමක ඉපදී සිටියත් ඡේ' සංසංරූම දුකකි. සංතරූ අප�දුඡේකහි දුක්ඛිත පක්ෂය අධිකය. ඡේදK මිනිස් බඹ ඡේල�� දුක්ඛිත පක්ෂය අඩුය.

286

දුක්ඛිත බවින් විවිධ තරූ�තිරූ'�ල පසුවු� ද ඡේමහි යථ�ර්ථය න' සියHල දුක්ඛිත බ�යි. ක�මය න' ඡේKදන��කි. එම ඡේKදන��ට ඡේල�Hකිරීම ක�මයට �සං�වීමයි. ක�ම සංඥා��ක් පහැළඡේ�න�� යනු ස්පර්ශ්‍ර ඡේKදන��ක් ඇති �න�� යන්නයි. අනි��ර්යඡේයන් සු�, දුක්, උඡේප්‍ක්ෂ� ය�යි ඡේKදන�� �ර්ගීකරූණය කළද ඡේKදන� න' දුක්ඛිත ස්�රූ&පම බ� ඡේමහිදී අ�ධ�රූණය කරූ ද�ක්වින.ඒඅනු� කුමන ස්�රූ&පයකින් ප�මිණියද ඡේKදන� න' දුක්මය.

ස්පර්ශ්‍ර ක�මය සිරූ�රූට ද�ඡේනන ඡේKදන��කි.එය සු� සංහැ�ත ය�යි සංලකනුඡේ� ඒ පිලිබඳ� අපඡේ� ආකHපය අනු� ක�ම ඡේKදන�� සු�යක් ය�යි අප සංලකන බ�විනි. එවිට සු�යක් ය�යි හැඟින අපඡේ� ආකHපයට අනු� ඡේKදන�ක�රී වූ ක�ම ස්පර්ශ්‍රය යළියළි ල�බීමට උත්සං�හැ කිරීම සං�ම�න මිනිස් ස්�භා��යකි. ය' ඡේහැයකින් එය ඡේKදන�ක�රී අත්ද�කීමක් බ� �ටහැ� �ත් විට ක�මය ඡේකඡේරූහි ඇති ඇලීම එදින සිට නිරූ�ය�සංඡේයන්ම අත්හැ�ඡේරූනු ඇත. එය අ�ඡේබjධඡේයන් සිදු ඡේන��න ත�කH ක�මඡේයන් ඡේ�න් වීමට දරූණ සං&ම පQයත්නයක්ම � �ර්ථ �නුඡේ� ක�මය යටිසිතින් අ�ය කරූමින් උඩු සිතින් පQතික්ඡේMප කිරීඡේ' ඡේබ�ළඳ �&යමක ඡේබ�ඡේහැj ඡේදඡේනකු නිරූත�න බ�විනි.ක�ම සංඥා�� පිළි��නීම ඡේහැj පQතික්ඡේMප කිරීම ප�තින්ඡේන් ක�යවිඥා�නය පිළිබඳ අ�ඡේබjධ කරූ �න්න� වූ ස්�රූ&පය අනු�ය.296

ක�යවිඥා�නය පිළිබඳ ඡේලjලී ස්�භා��ය සිඡේතහි ප�තිනතුරූ� ක�ම සංඥා�� දුරූ�කිරීම අපහැසු කරූ�ණක් �නු ඇත. ක�ය විඥා�නය ඇති වීඡේ' කිJය��ලිය විචා�රූ පූර්�ක� නිරීක්ෂණය කරූ එය ඇති වීමට ඡේdතු�න ඡේdතු පQත ධර්මත�� නු�ණින් ද�න �ටහැ� �ත යුතුය. එවිට මමත්� ද�Mටිඡේයන් ක�ය විඥා�නය සං�ලකීම අත්හැ�රූ ද�ඡේමනු ඇත. ක�ය විඥා�නයට ඡේලjලී වූ මනසං ඉන් මුද� ��නීමට ඇති ඡේහැ�ඳම ම� න' එයයි. නු�මන� තරූ' ක�ය විඥා�නයට ��තිවීම නිසං� මිනිසං� ස්පර්ශ්‍ර ක�මඡේ� පහැසු ඡේ��දුරූක් බ�ට පත්ඡේK. නූතන සංම�ජාය ඡේබඡේහැවින්ම සංම�ජා සං'බන්ධත� අතින් දූෂිතබ�ට පත්� ඇති ස්�රූ&පයක් �ර්තම�නඡේ� දක්නට ල�ඡේබනුඡේ� ක�ය විඥා�නයට පමණට �ඩ� ��තිවීම නිසං�ය. ක�ම සංඥා�� පහැසුඡේ�න්ම ඇති�නුඡේ� ක�ය විඥා�නයට ඡේල�H වූ මනසංකය. ක�ය විඥා�නඡේයහි යථ�ර්ථ�ති ලක්ෂණ ප්‍ රූඥා�ඡේ�න් මන�� පිරිසිඳ ද�න ඉන් මිදීම පිණිසං කිJය� කළ හැ�කි ය. ඒ සංඳහැ� කයට ස්පර්ශ්‍රය ල�බීඡේ' පටන් ක�යවිඥා�නය ඇතිවීම දක්�� ද�Mටි, ම�න හැ� ත�Mණ� රූහිත� විචා�රූ පූර්�ක� විමසීම උචිතය. විදර්ශ්‍රන භා��න� ��ඩීඡේමන් අදහැස් කරූන්ඡේන් ඉහැත ද�ක්ඡේ�න කරූ�ණු පිලිබඳ මන� ��ටහී' ඇති කරූ ��නීමයි. පQඥා�ඡේ�න් ඡේ' කිJය��ළිය අ�ඡේබjධ කරූ �ත හැ�කි ය. කඡේ� පිළිකුH බ� සං�ලකීම තුළින් ක�ම සංඥා�� යටපත් කරූ ��නීමට මිසං පQහීණ කරූ ��නීමට කිසිදු අ�ක�ශ්‍රයක් ඡේන� සං�ලඡේස්. ක�ය විඥා�නයට ඡේල�H බ� ඇතිවීමට පQධ�න ඡේdතු� ක�ය විඥා�නය මමත්� ද�Mටිඡේයන් සං�ලකීමයි.

එබ�වින් ක�ය විඥා�න කිJය��ළිය හැට ��නීඡේ'දී මමත්� ද�Mටිඡේයන් ඡේත�රූ� සං�ලකීම මඟින් යථ�ර්ථ අ�ඡේබjධයට අ�ක�ශ්‍ර සං�ලඡේස්. මමත්� ද�Mටි ඇතිවීමට ඡේක්න්ද්‍ර කරූ �න්න� ක�ය විඥා�නයම මමත්� ද�Mටි පQහැ�ණය

287

සංඳහැ�ද උපඡේයjගීත��ක් දක්�යි. සංසංරූ භා�ය හැට��නීමට තුඩුදුන් ඡේdතු�ම පQහැ�ණය සංඳහැ� ද ඡේdතු�ක් කරූ ��නීමට උපකJමශීලීවීම මඟින් පුළු�න්කම තිඡේR. එය ක�ය විඥා�නඡේයහි ඇති උපඡේයjගීත� ලක්ෂණයක් ඡේලසං ප�හැ�දිලි කළ හැ�කි ය. මින් ම�ර්�ඵල පQඥා�� බිහි කරූ �ත හැ�කි ය.297

මනසං, මනසංට අරූමුණු �න ධ'ම නමින් හැඳුන්�න අරූමුණු සංම� ස්පර්ශ්‍ර වීම නිසං� මඡේනj විඥා�නය බිහි ඡේK. ඡේ' මඡේනj විඥා�නය ඡේසංසු ඉන්ද් රියන්ඡේ�න් පරිබ�හිරූ� ප�� අරූමුණු ��නීමට සංමත් ඡේK. මනසං ආයතනයක් ඡේලසං කිJය�කරූන බ�වින් එය මන�යතනය නමින්ද හැ�ඳින්ඡේK. එඡේස්ම මනසං ක් රිය�ත්මක �නුඡේ� ඊට අරූමුණු ල�බීඡේමනි. ඡේමම අරූමුණු ��නීඡේ' ක් රිය�ක�රීත්� රූට� ධ'ම�යතනය නමින් හැ�ඳින්ඡේK.ඡේසංසු සංතරූ ධ�තූන් අතරූ මඡේනj ධ�තු� ද විද ම�නය. උච්ඡේ�ද��දීන්ඡේ� අදහැසංන' ඡේලjකය නිර්මිත වී ඇත්ඡේත් ඡේ' පඨාවි, ආඡේපj, ��ඡේයj හැ� ඡේත්ඡේජාj යන සංතරූ ධ�තූන්ඡේ�න් පමණක් බ�යි. ඔවුහු මඡේන� ධ�තු� ඡේන�පිලි�නිති. ඔවුන්ඡේ� ��ටහීඡේ' අන්දමට මඡේනj ධ�තු� යනුඡේ�න් ද�ක්ඡේ�නුඡේ� සංතරූ මහැ� භූත රූ&පඡේ�ම සියු' වූ ද�ඡේනන ස්�භා��යකි. ඒ අදහැසං �තඡේහැ�ත් අජීවී පරිසංරූය පමණක් ඡේන�� ජීවීන්ද සංතරූ මහැ� භූතරූ&පයන්ඡේ� නිර්මිතයක් පමණක්බ� සං�ලකිය යුතුය. නමුදු ඒ අදහැසං ��රූදිය, ඒ අදහැසං සංත ඡේස් සංලකතඡේහැ�ත් හික්ම�� ��නීමට, සංසංරින් මිදීඡේ' කිJය��ළිය සංඳහැ� භා�විත� කිරීමට ම�නසික ශ්‍රක්තියක් න�ත යන ආකHපය පිළි��නීමට සිදු ඡේK. ඡේමය ඡේභාlතික��දයක් ඡේලසං සං�ලඡේකනුඡේ� ඡේභාlතික පද�ර්ථමය වූ සංතරූ මහැ� ධ�තූන්ඡේ�න් පමණක් ජීවී අජීවී සියළු ඡේද්�H නිර්මිත� ඇති බ� මින් පQක�ශ්‍ර�න බ�විනි.

ඡේභාlතික��දීන්ඡේ� අදහැසං පරිදි ජීවිඡේයකු යනු ජී� සිරූ�රූක් පමණක් ඡේන� ඡේK.

සියු' ඡේහැj ඕල�රික ඡේK�� ඕන&ම ජීවිඡේයකුට ම�නසික ප�තිකඩක් ද හිමි වී තිඡේR. ජී� ස්�භා��ඡේයහි ��R�නුඡේ� කයම පමණක් ය�යි සං�ලකූවිට ම�නසික ප�තිකඩ ඡේන�සංලක� හැ�රීම නිසං� ඡේභාlතික��දීහු ��ඩි අ�ධ�නයක් ක�යික ප�තිකඩ ඡේ�ත ඡේය�මු කරූති. කුසංH, අකුසංH, ප�, පින, ඡේහැ�ඳ, නරූක සං'බන්ධ �නුඡේ� යඡේමකුඡේ� ම�නසික අශ්‍රය සංම�ය. ඡේභාlතික��දීන් ද�ඩි අ�ධ�රූණය ඡේය�මු කරූනුඡේ� ක�යික ප�තිකඩ ඡේකඡේරූහි පමණක් නිසං� සං�රූධර්ම සංම� සං�ජු� බද්ධ �න ම�නසික අශ්‍රය ඡේන� සංලක� හැ�රූ තිඡේR. සං�ම�න ඡේයන් පුද්�ලඡේයකු ඡේභාlතික �ස්තු ඇසුරූ� කිරීඡේමන් ත�ප්‍තිමත් වීමට කිJය� කළ ද,

ඡේභාlතික �ස්තු ඇසුරූ� කිරීඡේමන් බල�ඡේප�ඡේරූ�ත්තු �නුඡේ� ද ම�නසික ත�ප්‍තිය ල�බීම බ� ප�හැ�දිලි ඡේK. ම�නසික අශ්‍රය ඡේන�සංලක� හැ�රූ ක�යික ත�ප්‍තිය පමණක් ප�තීඡේ' අ�සංන් අරූමුණ ක�යික අ�ශ්‍ර ත� පමණක් ත�ප්‍තිමත් කිරීමයි.298

ඕන&ම ක�ය විඥා�නයක අ�සංන් අරූමුණ වින්දනයට ගිජුවීමයි. ක�ය විඥා�නය ස්පර්ශ්‍ර ක�මය ඡේක්න්ද්‍ර ඡේක�ටඡේ�න ඇත. එබ�වින්ම ඡේභාlතික��දඡේ� අ�සංන් අරූමුණ ඡේලසං ද�ක්ඡේ�නුඡේ� ද ක�ම සුඛ්‍යHලික�නුඡේයj�ය ඡේ�ත

288

ම�නසික අශ්‍රය න�ඹුරූ� කරූ වීම බ� මින් මන�� ප�හැ�දිලිය. මඡේනj ධ�තු�ට අරූමුණු �න ධ'ම ධ�තු� නිසං� හැට �න්න� මඡේනj විඥා�නය මමත්� ද�Mටිඡේ� අනිසි බලප&මට හැසුවීම නිසං� ත�Mණ�, ද�Mටි හැ� ම�න සංඛ්‍ය �ත අකුසංල ධර්ම ඡේප�දුඡේK එක්රැස්කරූ �නියි. සං�ම�න ඡේයන් මඡේනj විඥා�නය ඇති වීම ඕන&ම පුද්�ලඡේයකුහැට �ටහැ� ��නීමට දුMකරූය. මන්ද මනසං ඉත�ම සියු' �න බ�විනි. සං�ම�න � �හැ�රූය අනු� කHපන� කිරීම,සිත් පහැළ කරූ ��නීම ඡේලසංට හැඳුන්�නුඡේ� ඡේ' මඡේනj විඥා�නඡේ� හැට ��නීමයි.

මඡේනj විඥා�න ධ�තු� හැට��නී ප�තින ද�න ��නීඡේ' ලක්ෂණයක් �නුඡේ� ඡේන� න��තී සිදු�න සිත් පහැළ වීමයි. ඡේ' සිත් පහැළවීම විවිධ අරූමුණු ඔස්ඡේස් ඇතිවිය හැ�කි ය. මනසං අරූමුණු �න්න�විට අරූමුඡේණහි ඡේකjපය,රූ��ය ආදී ම�නසික ආඡේK� ඔස්ඡේස් ඒ සිත් පහැලවී' ඇති�න අ�ස්ථ��ල දී පහැසුඡේ�න් එකී චිත්ත�ඡේK� ද�න හැඳුන� ��නීම පහැසුය. මනසං නිශ්චාල� ඇති අ�ස්ථ��ලට �ඩ� ආඡේK�ශීලී අ�ස්ථ��ලදී පහැසුඡේ�න් හැඳුන� ��නීමට හැ�කිය�� ල�ඡේබනුඡේ� එවිට මනඡේස් චාලන ගුණය අධික �න බ�විනි.299

ම�නසික චාලනයක් යනු එක් අරූමුණුක් ඔස්ඡේස් ඡේන�� එය විවිධ අරූමුණු ඔස්ඡේස් චිත්තවිථී ඇති�න අ�ස්ථ�ය. සං�ම�න ඡේයන් ඒක��qත� ගුණය මනඡේස් ඇති විට සිත් පහැළ වීඡේ' ඡේK�ය අ�මවී යයි. එය සිදු �නුඡේ� එක සංම�න සිත් රූ�ශියක් එක් චිත්ත ක්ෂණයකදී ඇති වීඡේමනි. එබ�වින් අද�ළ පුද්�ලය�ට ද�ඡේනනුඡේ�ද එක සිතම ප�තින්න�ක් ඡේමනි. චිත්ත සංම�ධිය �ඩ� ධ �න සංම�පත්ති ඉපිද වීඡේ' දී එකම ධ �න අරූමුණක් ඔස්ඡේස් සංම�න සිත් රූ�ශියක්ම පහැළ�න බ�වින් ඡේයj���චාරූය�ට එකම ධ �න���ලට අනු� දිගු කලක් එකම සිත ප�තින්න�ක් ඡේස් ද�ඡේන්. විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිදු �නුඡේ� මීට පQතිවිරූ�ද්ධ කිJය��ළියකි. එහි දී සිඡේත් ක�තිම� සංම�ධිය ඡේ��ඩ න�ඟීමට �&ය' ඡේන� ඡේකඡේර්. ඒ ඡේ�නු�ට �රින්�රූ විවිධ අරූමුණු ඔස්ඡේස් විත�න්�න සිඡේත් යථ�ර්ථ ස්�භා��ය පQඥා�ඡේ�න් විනිවිද ද�කීම පමණක් සිදු ඡේකඡේර්.

ඡේමහිදී දියුණු �නුඡේ� පQඥා��යි. පQඥා�� තුළින් සංම�ධිය ද ��ඡේඩ්. පQඥා�� ද ��ඡේඩ්. පිහිය ඒ පිහිඡේයන්ම ඡේන� ක�පිය හැ�කි��ක් ඡේමන් සිතද ඒ සිත මඟින් විදර්ශ්‍රන� කිරීම ඉත� දුMකරූය. මන්ද යමක් කිරීඡේ' ඡේච්තන�� පහැළ වූ වි�සංම එය සිත ද�න �න්න� බ�විනි. ඒ නිසං� විදර්ශ්‍රන� භා��න� කිරීමට පළමු� ඒබ� සිත �ටහැ� �නියි. ඡේ' නිසං� සං�ම�න අ�ස්ථ� �ලදී සිත මතුපිට ප�තින ඇත�' ඡේකඡේළස් සිතයට හැ�� ඒ�� පQහීණ වී ඇති ස්�රූ&පයක් K ය�� ම�� ප� භා��න�� පිණිසං එළඡේඹන භා��න�නුඡේයjගිය� මුළ��ට පත් කිරීමට ද සිත �ඡේරූක ඉදිරිපත් ඡේK. ඡේ' අ�ස්ථ� ම�නවින් ද�නහැඳුන�ඡේ�න මුළ��ට පත්ඡේන�වී නිසි අයුරින් භා��න�� සං�ර්ථක කරූ��නීමට න' ඡේහැ�ඳ ගුරූ� ඇසුරූක් ලබ�ම කර්මස්ථ�න ��ඩීමට එළඹිය යුතුය. ඇත�' අ�ස්ථ��ල දී ම�ර්� ඵල �ලට පත් ඡේන�වී ප�� ඒ�� ල�බුණු බ�ක් � �ජා� ඇ�වීමට ප�� සිත කිJය�කරූයි. සිඡේත් සං�බ&ස්�රූ&ප මන�� ද�න හැ�ඳින නිසි ගුරූ� ඇසුරූක් ලබ� විදර්ශ්‍රන� භා��න�� සං�ර්ථක කරූ ��නීම �&යමින්ම ල�බිය යුතු වූ ඡේදයකි. එඡේස්කළ ඡේන�හැ�කි බ�ක් මින් අදහැස් ඡේන� ඡේ�තත්, සිදු කරූන ක�ර්ය

289

පQඡේKශ්‍ර' සංහැ�ත� කළ යුතුබ� සිහිඡේ� තබ� ��නීම ��ද�ත්ය. මන්ද ඡේමබඳු සියු' ත�න්�ල දී පහැසුඡේ�න් මුළ�ඡේK ��ටිය හැ�කි අ�ස්ථ� බහුල බ� ද�න සිටීම ඡේබ�ඡේහැj පQඡේයjජාන�ත්ය. ඇත�' අ�ස්ථ��ල භා��න�නුඡේයjගිය�ට ඡේන�ඡේයකුත් ල�භා සංත්ක�රූ ද, අල�භා ප�ඩු නින්ද� පරිභා� ආදියද ඇතිකරූ භා��න�� බිඳ ද�මීමට විවිධවූ ඡේද් සිදු ඡේK. විදර්ශ්‍රන භා��න�� නියම ම�ර්�ය පQඡේKශ්‍ර�න අ�ස්ථ��ලදී සිතතුළම උපදින නමුදු සං�බ& යයි ඡේපඡේනන ඡේන�ඡේයකුත් රූ&ප, ශ්‍රRද, �න්ධ, රූසං ආදී ම�ය�, භාÂ�න්ති ඇතිවී එමඟින් භා��න�නුඡේයjගිය� දුබල කරූ �න අ�ස්ථ� ද තිඡේR. එහි දී දර්ශ්‍රනය �න ඡේන�ඡේයකුත් ම�ය� දර්ශ්‍රන හුදු සංඡේක්තය. නිදසුනක් ඡේස් විදර්ශ්‍රන� භා��න�ඡේK දී සිත සංම�ධි�තවී නියම ම�ට පQඡේKශ්‍ර�න විටම විශ්‍ර�ල සංර්පඡේයකු දර්ශ්‍රනය වී ඉන් ත�ති ��නීමට පත්� භා��න�� අත්හැ�රූ ද�මිය හැ�කි ය. ඡේමහි සංර්පය� යනු ක�මය සංඡේක්ත�ත් වූ ස්�රූ&පයයි. ඡේපඡේනනුඡේ� සං�බ& සංර්පඡේයකු වු�ද එය ක�මඡේ� සංඡේක්තයයි. සිතයට නිද්‍ර� ස්�රූ&පඡේයන් ඇති ස්පර්ශ්‍ර ක�මය සිත ම�ර්�යට එළඡේඹත් දී සංඡේක්ත ස්�රූ&පඡේයන් මතු�න අ�ස්ථ��ක් ඡේලසං ඡේ' අ�ස්ථ�� හැ�ඳින�ත හැ�කි ය.ඡේබ�ඡේහැjවිට මනසං පිරිසිදු කරූ ��නීමට උපක�රී �නුඡේ� ද මනසං ද�Mටිය මඟින් ආ�රූණය කරූ �න ධර්මත�ම බ� ද�ක�ත හැ�කි ය. මනසංට ද�Mටිය පිවිසං ඇති බ� ද�න ��නීම පිණිසං ඇති ඡේහැ�ඳම උප�ය ම�ර්�ය න', සිතට අරූමුණු �න සිතිවිලි මමත්�ඡේයන් යුතු� සං�ලකීමයි. සිතට න�ඡේ�න අදහැස් ඡේබ�ඡේහැ�මයක්ම ඇති �නුඡේ� මමත්�ය ඡේක්න්ද්‍ර කරූ න' මමත්� ද�Mටිඡේයහි බලප&ම ද�ඩි� ඇත.

එවිට කළ යුතු �නුඡේ� මමත්�ය දුරූ� �න අයුරින් මඡේනj විඥා�නය ඇති කරූ ��නීම ඡේK. විචා�රූ පූර්�ක ආකHප �ලින් යුතු� බිහිටන මඡේනj විඥා�නය ද�Mටිය දුරූ� කිරීඡේ' උපඡේයjගීත�� සංහිතය. මමත්� ද�Mටිය බිහි �න අයුරින්ම මමත්�ය දුරූ� කිරීම පිණිසං කටයුතු කළ යුතුය. සිතට ඇති වූ සං&ම සිතිවිHලක්ම හුඡේදක් ඡේdතු පුත ධර්ම�ල බලප&ම අනු� සිදු වූ බ� සං�ලකීම මීට උචිත කJමයයි. ක�ය විඥා�නය ඡේමන්ම මඡේනj විඥා�නය ද තිN ලක්ෂණ ධර්මත�යට යටත්ය. මඡේනj විඥා�න ධ�තු� සංසංරූ ඇති කළ පමණින් එය ආත්ම ස්�රූ&පී ය�යි සං�ලකීම ��රූදිය. මඡේනj විඥා�න ධ�තු� කිසිඡේස්ත් ආත්ම ඡේහැj මම ය�යි සං�ලකිය හැ�කි ඡේන� ඡේK. ඉත� ක්ෂණික ඡේ�නස් �න ඡේdතු පQත කිJය�ක�රීත්�ය මතම ඇති� ප�තින න�ම ස්කන්ධය ද දුක් සංහිතය, අනිත ය. එබ�වින්ම අන�ත්මය. කඡේ� අනිත බ� ඉත� ප�හැ�දිලි� මතු පිටින් ද�ක �ත හැ�කි ය. නමුදු සිඡේත් අනිත බ� එඡේස් ද�ක�ත ඡේන� හැ�කි ය. සිඡේත් දුක්, අනිත බ� ද�ක �ත හැ�ක්ඡේක් මන�� සියු'� පිරික්සංන ලද විදසුන් ඥා�නඡේයනි. ඡේමඡේස් විදසුන් පQඥා�� ��ඩීම සංඳහැ� මඡේනj විඥා�න ධ�තු� උපඡේයjගී කරූ �ත හැ�කි වීම ම�ර්� ඵල අ�ඡේබjධයට ඡේdතු�කි.300

290

1 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු 178 -179

2 Meyer Merly F., (1979), Foundation of Contemporary Psychology, The Unversity of Florida, Oxford Unversity Press, New York, p.26

3 Robert J. Sternberg, Ruzgis Patricia, (1974), Personality and Intelligence, Cambridge Uneversity Press, Astralia, p.37

4 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.415 Meyer Merly F., (1979), Foundation of Contemporary Psychology, The Unversity of Florida, Oxford Unversity

Press, New York, p.276 Robert J. Sternberg,Patricia Ruzgis, (1974), Personality and Intelligence, Cambridge Uneversity Press, Astralia,

p.387 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.428 Meyer Merly F., (1979), Foundation of Contemporary Psychology, The Unversity of Florida, Oxford Unversity

Press, New York, p.289 Robert J. Sternberg,Patricia Ruzgis, (1974), Personality and Intelligence, Cambridge Uneversity Press, Astralia,

p.3910 Distinguishes basic from non-basic perception of things using the by-relation s in above arguers that seconds

odors tastes and colored surfaces are physical and argues that since non-basic perception has a pragmatic dimension, the problem of what kind of causal connection pairs perceived objects with sense experiences by which they are perceived should be restricted to basic perception.McLaughlin B.P, (1974), Perception, Causation and Supereminence, Midwest Studies in Philosophy, London, p.569

11 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු� 204

12 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology Press, New York, p.27

13 Bold David H, Wite Ramond M., (1938), Cognition, Mental Structure and Processes, Miami University, Oxford, p.73

14 Iqrr Aleksander, (1996), Imposible Minds, Imperial Collage, London, pp.23-4515 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන

ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු 204-20616 Patricia Plinor, Lester Cremes, Thomas Alloway, (1972), Communication, Affect Language and Thought,

Academic Press, New York & London, p.4217 McLaughlin B.P, (1974), Perception, Causation and Supereminence, Midwest Studies in Philosophy, London,

p.43118 John B. Carroll, (1993), Human Cogitive Abilities, A Survey of Factor- Anaytic Studies, Cambridge University

Press, London, p.3119 Ellis W, Young W. Andrew, (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, pp. 12-2120 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.4421 John B. Carroll, (1993), Human Cogitive Abilities, A Survey of Factor- Anaytic Studies, Cambridge University

Press, London, p.4322 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන

ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු� 17823 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.2224 Gillan Lohen, (1977), The Psychology of Cognition, Academic Press, New York, p.1525 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, pp. 23-4526 Gillan Lohen, (1977), The Psychology of Cognition, Academic Press, New York, pp. 19-2727 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.2628 Gillan Lohen, (1977), The Psychology of Cognition, Academic Press, New York, p.1829 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.2730 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 6031 Methun Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology, London, p. 3432 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.4333 Methun Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology, London, p. 34

34 Prentice Hall, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 4835 Methun Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology, London, p. 3536 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 6437 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.2738 John B. Carroll, (1993), Human Cogitive Abilities, A Survey of Factor- Anaytic Studies, Cambridge University

Press, London, p.5139 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 4540 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.2841 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 4342 විද�න�මඡේ� කුලඡේස්න, ඉඡේ�නුම පිළිබඳ මඡේනjවිද ��,කර්‍තෘ� පQක�ශ්‍රන,න�රූ'මල,2003.පිටු 11-1543 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන

ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු� 17944 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 4445 විද�න�මඡේ� කුලඡේස්න, ඉඡේ�නුම පිළිබඳ මඡේනjවිද ��,කර්‍තෘ� පQක�ශ්‍රන,න�රූ'මල,2003.පිටු 12- 3146 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 4547 Hall Prentice, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 5348 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 4549 Johan Son Rune, (1963), Psychology of Nirvana, London, P. 2150 සංයුක්ත නික�ය iv, සංළ�යතන ���,ලක�නන්ද හිමි,ලබු�ම,බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය,2006,පිටු�

34251 Rune Johan Son, (1963), Psychology of Nirvana, London, P. 2652 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.2553 Hall Prentice, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 4754 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 5355 Prentice Hall, Educational Psychology, New Delhi, 1980, p. 4756 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 6757 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන

ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු� 12658 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 5459 Hall Prentice, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 5160 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන

ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු� 12761 Williams Bernad, (1972), Morality, Combridge Unversity Press, London, p.2362 ඡේම�හැ�න් ජිඡේත්න්ද්‍ර (සංස්.),විඡේජ්තු� ස්�ර්ණ� (පරි.), (1996), අධ �පන පQක�ශ්‍රන

ඡේදප�ර්තඡේ'න්තු�, ඡේක�ළඹ, පිටු� 18063 Gean Piget, Iedge Rout, Paul Kegan, (1932), The Moral Judgment of the Child,London, p.5964 Warnock G.J, (1967), Contemporay Moral Philosophy, London, p.4165 Hall Prentice, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 5666 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 6167 Gean Piget, Iedge Rout, Paul Kegan, (1932), The Moral Judgment of the Child,London, p.6068 Hall Prentice, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 5569 Gean Piget, Iedge Rout, Paul Kegan, (1932), The Moral Judgment of the Child,London, p.6070 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 5871 Hall Prentice, (1980), Educational Psychology, New Delhi, p. 5672 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London,p. 5973 මහැ�උදකණ්නඡේ��ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ�,චාතුන්ඡේනත ඔසං�න

අධි�චාන:ක�ඡේම�ස්සං,භාඡේ��ඝ්‍රස්සං,දිට්ඡේඨා�ඝ්‍රස්සං, අවිජ්ඡේජා�ඝ්‍රස්සං.ඔරිම තීරූ සං�සංඞ්ක සංප්‍පටිහැයන්ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� සංක්ක�යස්ඡේසංත අධි�චාන. ප�රිම තීරූ ඡේඛ්‍යම අප්‍පටිහැයන්ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ�,නිRබ�නස්ඡේසංත අධි�චාන.කුHලන්ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ�, අරියස්ඡේසංත අට්ඨාඞ්ගිකස්සං ම��ස්සං අධි�චාන, ඡේසංය ථිද: සං'ම�දිට්ඨිය� සං'ම�සංඞ්කලප්‍පස්සං සං'ම���චා�ය සං'ම�ක'මන්තස්සං, සං'ම�ආජී��ස්සං, සං'ම���ය�මස්සං, අස්ම�සංතිය�, සං'ම�සංම�ධිස්සං. හැත්ඡේථහි චා ප�ඡේදහි චා ��යමම�ඡේන�ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� විරිය�රූ'භාස්ඡේසංත අළුèé�චාන.කිණ්ඡේණ� ප�රූ�ඡේත� ථඡේල ගිට්ඨාති බÓ�dමඡේණ�ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ�, අරූහැඡේත� එත අධි�චානන්ති.සං. නි. iv, (2006), සංළ�යතන ���,ලක�නන්ද හිමි,ලබු�ම,බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 344

74 Johan Son Rune, (1963), Psychology of Nirvana, London, P. 31

75 චාක්ඛු භික්ඛ්‍යඡේ� අනත්ත� අතීත�න��ත. ඡේක� ප ��ඡේද� පච්චුප්‍පන්නස්සං.එ� පස්සං භික්ඛ්‍යඡේ� සුත�� අරියසං��ඡේක� අතීතස්මි චාක්ඛුස්මි අනඡේපඡේඛ්‍ය� ඡේහැ�ති, අන��ත චාක්ඛු න�භිනන්දති,පච්චුප්‍පන්නස්සං චාක්ඛුස්සං නිRබිද�ය විරූ���ය නිඡේරූ�ධ�ය පටිපන්ඡේන� ඡේහැ�ති.ඡේසං�ත අනත්ත� අතීත�න��ත. ඡේක� පන ��ඡේද� පච්චුපන්නස්සං -ඡේප- ඝ්‍ර�න අනත්ත� අතීත�න��ත.ඡේක� පන ��ඡේද� පච්චුප්‍පන්නස්සං -ඡේප-ජිKහැ� අනත්ත� අතීත�න��ත� ඡේන� පන ��ඡේද� පච්චුපන්න�ය -ඡේප-පටිපන්ඡේන� ඡේහැ�ති.මඡේන� අනත්ත� අතීත�න��ඡේත� ඡේක� පන ��ඡේද� පච්චුප්‍පන්නස්සං, එ� පස්සං භික්ඛ්‍යඡේ� සුත�� අරියසං��ඡේක� අතීතස්මි මනස්මි අනඡේපඡේඛ්‍ය� ඡේහැ�ති, අන��ත මන න�භිනන්දති, පච්චුප්‍පන්නස්සං මනස්සං නිRබිද�ය විරූ���ය නිඡේරූ�ධ�ය පටිපන්ඡේන� ඡේහැ�තීති.සං. නි. iv, (2006), අනිච්චා ���,දුතිය අජ්ඣත්තදුක්ඛ්‍ය සුත්ත,ලක�නන්ද හිමි,ලබු�ම,බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 10

76 Rune Johan Son, (1963), Psychology of Nirvana, London, P. 3477 Davids C.A.F.Rhs, (1914), Buddhist Psychology, London, p. 4278 රූ&ප� භික්ඛ්‍යඡේ� අනිච්චා� අතීත�න��ත�.ඡේක� පන ��ඡේද� පච්චුප්‍පන්න�න,එ� පස්සං භික්ඛ්‍යඡේ�

සුත�� අරියසං��ඡේක� අතීඡේතසු රූ&ඡේපසු අනඡේපඡේඛ්‍ය� ඡේහැ�ති,අන��ඡේත රූ&ඡේප න�භිනන්දති,පච්චුප්‍ප�න්න�න රූ&ප�න නිRබිද�ය විරූ���ය නිඡේරූ�ධ�ය පටිපන්ඡේන� ඡේහැ�ති.සංද්ද� -ඡේප- �න්ධ� -ඡේප- රූසං� -ඡේප- ඡේඵ�ට්ඨාRබ� -ඡේප- ධ'ම� -ඡේප- ධ'ම� අනිච්චා� අතීත�න��ත�.ඡේක� පන ��ඡේද� පච්චුප්‍පන්න�න,එ� පස්සං  භික්ඛ්‍යඡේ�,සුත�� අරියසං��ඡේක� අතීඡේතසු ධ'ඡේමසු අනඡේපඡේථ� ඡේහැ�ති,අන��ඡේත ධ'ඡේම න�භිනන්දති,පච්චුප්‍පන්න�න ධ'ම�න නිRබිද�ය විරූ���ය නිඡේරූ�ධ�ය පටිපන්ඡේන� ඡේහැ�තීති.සං. නි. iv, (2006), අනිච්චා ���, දුතිය බ�හිරූ�නිච්චාසුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 12

79 කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� දුක්ඛ්‍යස්සං අත්ථ�ඡේම�? චාක්ඛුඤ්චා පටිච්චා රූ&ඡේප වුප්‍පජ්ජාති චාක්ඛුවිඤ්ඤා�ණ,තිණ්ණ සංඞ්�ති ඵස්ඡේසං�,ඵස්සංපච්චාය� ඡේ�දන�,ඡේ�දන�පච්චාය� තණ්හැ�,තස්සං� ඡේය� තණ්හැ�ය අස්ඡේසංවිරූ��නිඡේරූ�ඡේධ� උප�ද�නනිඡේරූ�ඡේධ�, උපද�නනිඡේරූ�ධ� භා�නිඡේරූ�ඡේධ�,භා�නිඡේරූ�ධ� උප�ද�නනිඡේරූ�ඡේධ�,උප�ද�නනිඡේරූ�ධ� භා�නිඡේරූ�ඡේධ�, භා�නිඡේරූ�ඡේධ� ජා�තිනිඡේරූ�ධ� ජා�තිනිඡේරූ�ඡේධ�,ජා�තිනිඡේරූ�ඡේධ� භා�නිඡේරූ�ඡේධ�,භා�නිඡේරූ�ඡේධ� ජා�තිනිඡේරූ�ඡේධ�, ජා�තිනිඡේරූ�ඡේධ�,ජා�තිනිඡේරූ�ඡේධ� ජාරූ�මරූණ ඡේසං�කපරිඡේද�දුක්ඛ්‍යඡේද�මසංස්සුපය�සං� නිරූ�ඣන්ති, එ�ඡේමතස්සං ඡේක�ලස්සං දුක්ඛ්‍යක්ඛ්‍යන්ධස්සං නිඡේරූ�ඡේධ� ඡේහැ�ති,අය දුක්ඛ්‍යස්සං අත්ථ�ඡේම�.සං. නි. iv, (2006), සංළ�යතන ���,දුක්ඛ්‍ය සංමුදය සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 184

80 Davids C.A.F.Rhs, Buddhist Psychology, London, 1914, p. 4381 Kalupahana D.J,Buddhist Philosophy, Historical Analysis, Honolulu, 1976, p.2982 ඡේසං� �ත�වුඡේසං� භික්ඛු ඉන්ද්‍රිඡේයසු අගුත්තද්��ඡේරූ� ඡේභා�ජාඡේන අමත්තඤ්ඤු ජා�රිය

අනනුයුත්ඡේත� ප��ජී� පරිපුණ්ණ පරිසුද්ධ බÓdමචාරිය සංන්ත�ඡේනස්සංතීති ඡේන ඨා�න විජ්ජාති.ඡේසං� �ත�වුඡේසං� භික්ඛු ඉන්ද්‍රිඡේයසු ගුත්තද්��ඡේරූ� ඡේභා�ජාඡේන මත්ඤ්ඤු ජා��රිය අනුයුත්ඡේත� ය��ජී� පරිපුණ්ණ පරිදුද්ධ බÓdමචාරිය සංන්න�ඡේනස්සංතීති ඨා�නඡේමත විජ්ජාති.සං. නි. iv, (2006), සංළ�යතන ���,සං�රිපුත්ත සංද්ධිවිහැ�රික සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 216

83 Menaughton N, Biology and Emotion, London, 1989,p.4484 ශීU ධර්‍ම�ශ්‍ර ස්ථවිරූ, ම�තරූ, (1965), අභිධර්මචාන්‍ද්‍රික��, 7 සංමුච්චාය ප�දය, සංර්‍ව සං�qහැය, ක�Hටන් මුද්

රූණ�ලය, ම�තරූ, පි. 41-4585 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.4586 Davids C.A.F.Rhs, (1914), Buddhist Psychology, London, p. 4487 ශීU රූ�හුල හිමි �Hඡේප�ළ, බුදුන් �ද�ළ ධර්මය, ඡේබlද්ධ සංස්ක�තික මධ ස්ථ�නය, ඡේදහි�ල, 1997,

(9 මුද්‍රණය). පිටු 98-11088 ,, ,, ,, එම ,, ,, ,, පි. 4- 41 හැ� එහිම පි. 98-12889 එ� පස්සං භික්ණඡේ� සුත�� අරියසං��ඡේක� රූ&ඡේපසුපි නිRබින්‍දති, සංද්ඡේදසුපි නිRබින්‍දති, �ඡේðසුපි

නිRබන්‍දති, රූඡේසංසුපි නිRබින්‍දති, ඡේඵ�ට්ඨාRඡේබසුපි නිRබන්‍දති, ධ'ඡේමසුපි නිRබින්‍දති, නිRබින්‍ද විරූජ්ජාති, විරූ��� විමුච්චාති, විමුත්තස්මි විමුත්තමිති ඤා�ණ ඡේහැ�ති, ඛීණ� ජා�ති, වුසිත R රූdමචාරිය, කත කරූණීය න�පරූ ඉත්‍ථත්ත�ය�ති පජා�න�තීති.සං. නි. iv, (2006) අනිච්චා ���, අජ්ඣත්ත�නත්ත සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 6

90 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, pp. 52 - 8991Allan Pease & Babara Pease, Why Men don’t listen and Women can’t read maps, (පරි.)චාන්‍ද්‍ර�ශ්‍ර අරියරූත්න, (2008), පිරිමි ��හැ�ණු ඡේමතරූ' ඡේ�නස් ඇයි?, විඡේජ්සූරිය �qන්‍ථ ඡේක්න්‍ද්‍රය, පුචි ඡේබ�රැHල, පි. 36-162සං. නි. i, (2006), සං��ථ ���ය, ම�රූ සංයුත්ත, පත්ත සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 206

92 John B. Carroll, (1993), Human Cogitive Abilities, A Survey of Factor- Anaytic Studies, Cambridge University Press, London, p.52

93 Tachibana S, (1961), Ethics of Buddhism, Colombo, pp.32-5494 Carrathers Petter, (2005), Consciousness, Oxford University, New York, p.4395 Dennah C. Daniel, (1969), Consciousness Explained, Penguin Bokks, p.1296 David H Bold, Ramond M White, (1938), Cognition, Mental Structures and Processes, Miami University,

Oxford, p. 8397 Steruberg J.Robert, Ruzgis Patricia, (1974), Personality and Intelligence, Cambridge University Press,

Australlia, p. 5698 Burns R.B, Harper and Row, (1984), Introductory Psychology, New York, p. 1999 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 27100 Petter Carrathers, (2005), Consciousness, Oxford University, New York, p.54101 Iqrr Aleksander, (1996), Imposible Minds, Imperial Collage, London, pp.46-55102 Stone E, (1982), Introduction of Educational Psychology,London, p. 33103 Gillian Cohan, (1998), The Psychology of Cognition, Academic Press, New York, p. 15104 Elenner Rosch, Barbara B. Lioys, (1978), Cognition and Categorization, Lawrence Erlbacam Associates

Publishers, New Jersey, P.26105 න�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� අඤ්ඤා එකධ'ම'පි සංමනුපස්සං�මි, ඡේයන අනුප්‍පන්ඡේන� �� ක�මච්ඡාඡේන්‍ද�

නුප්‍පජ්ජාති, උප්‍පන්ඡේන� � ක�මච්ඡාඡේන්‍ද� පහීයතීති.අ. නි. i, (2006), එකක නිප�තය, නී�රූණ ප්‍පහැ�ණ ���ය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 8

106 කතම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� චිත්තවිපත්ති? ඉධ භික්ඛ්‍යඡේ� එකච්ඡේචා� අභිජ්ඣ�ගූ ඡේහැ�ති: K ය�පන්නවිත්ඡේත� ඡේහැ�ති, අය වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� චිත්තවිත්ති.අ. නි. i, (2006), තික නිප�තය, අප�යික ���ය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පිටු� 480

107 Elenner Rosch, Barbara B. Lioys, (1978), Cognition and Categorization, Lawrence Erlbacam Associates Publishers, New Jersey, P.31

108 අය ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේK විඡේසංඡේසං�, අය අධිප්‍ප�ඡේය�, ඉද න�න�කරූණ සුත�ඡේත� අරියම��කස්සං අස්සුත�ත� පුථුජ්ජාඡේනන යදිද �තිය� උප්‍පත්තිය� සංති.ඉඡේම ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේK තඡේය� පු��ල� සංන්ඡේත� සංවිජ්ජාම�ඡේන� ඡේල�කස්මින්ති.අ. නි. i, (2006), තික නිප�තය, අප�යික ���ය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 480

109 අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක-සංත්තක නිප�තය, අනුත්තරිය ���ය, හිම�න්ත සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද් රූණය, පි. 57

110 George F.H, (1962), Cognition, Met Hum & Co. Ltd, London, p. 37111 David H. Bold, Ramond M. White, (1938), Cognition, Mental Structures and Processes, Miami University,

Oxford, p. 56112 Fatricia Pliner, Lester Kremes, Thomas Aibway, (1972), Communication and Affect Language and Thought,

Academic Press, New York, p. 76113 David H. Bold, Ramond M. White, (1938), Cognition, Mental Structures and Processes, Miami University,

Oxford, p. 59114 ඡේසංය ථ�පි භික්ඛ්‍යඡේ� සං�ලිසූක �� ය�සූක �� මිච්ඡා�පණිහිත හැඡේත්‍ථන �� බ�ඡේසංන ��

අක්කන්ත හැත්‍ථ �� ප�ද �� ඡේහැච්ඡාති ඡේල�හිත �� උප්‍ප�ඡේදස්සංතීති ඡේනත ඨා�න විජ්ජාති. ත කිස්සං ඡේහැතු : මිච්ඡා�පණිහිතන්ත� භික්ඛ්‍යඡේ� සූකස්සං. එ�ඡේම� ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� ඡේසං� �ත භික්ඛු මිච්ඡා�පණිහිත�ය දිටඨිය� මිච්ඡා�පණිහිත�ය ම��භා��න�ය අවිජ්ජා ඡේහැච්ඡාති විජ්ජා උප්‍ප�ඡේදස්සංති නිRබ�න සංච්ඡිකරිස්සංතීති ඡේනත ඨා�න විජ්ජාජාති. ත කිස්සං ඡේdතු : මිච්ඡා�පණිහිතත්ත� භික්ඛ්‍යඡේ� දිට්ඨිය�.සං. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුක්තය, අවිජ්ජා� ���ය, සූක සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 16

115 Menaughton N, (1959), Biology and Emotion, Cambridge University Press, London, p. 53116 David H. Bold, Ramond M. White, (1938), Cognition, Mental Structures and Processes, Miami University,

Oxford, p. 63117 Carrathers Petter, (2005), Consciousness, Oxford University, New York, p.58118 පුන චා පරූ භික්ඛ්‍යඡේ� අරියසං��ඡේක� ධ'ම අනුස්සංරූති: ස්�ක්ඛ්‍ය�ඡේත� භා��ත� ධ'ඡේම� -ඡේප-

පච්චාත්ත ඡේ�දිතRඡේබ� විච්චූහීති.යස්මි භික්ඛ්‍යඡේ� සංමඡේ� අරියසං��ඡේක� ධ'ම අනුස්සංරූති. ඡේන�ස්සං තස්මි සංමඡේ� රූ��පරියුට්ඨිත චිත්ත ඡේහැ�ති, උජු�තඡේම�ස්සු තස්මි සංමඡේ� චිත්ත ඡේහැ�ති, නික්ඛ්‍ය මුත්ත වුට්ඨිත ඡේ�ධ'හැ�. ඡේ�ධ�ති ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� පඤ්චාඡේනන්ත ක�මගුණ�න අධි�චාන. ඉද'පි ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� ආරූ'මණ� කරිත්�� එ�මිඡේධකච්ඡේචා සංත්ත� විසුජ්ඣන්ති.අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක-සංත්තක නිප�තය,අනුත්තරිය ���ය,හිම�න්ත සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද් රූණය, පි. 54

119 Burns R.B, (1984), Harper and Row, Introductory Psychology, New York, p. 32

120 අච්ඡාරිය අවුඡේසං� අRභූත ආනුඡේසං� ය��ඤ්චිද ඡේතන භා��ත� ජා�නත� පස්සංති අරූහැත� සං'ම�සං'බුද්ඡේධන සං'බ�ඡේධ ඔක�සං�ධි�ඡේම� අනුබුද්ඡේධ� සංත්ත�න විසුද්ධිය� ඡේසං�කපරිද්ද��න සංමතික්කම�ය දුකඛ්‍යඡේද�මස්සං�න අත්‍ථ�ම�ය ඤා�යස්සං අධි�ම�ය නිRබ�නස්සං සංච්ඡිකිරිය�ය යදිද ඉම�න ජා අනුස්සංති ඨා�න�නීති.අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක-සංත්තක නිප�තය, අනුත්තරිය ���ය, අනුස්සංතිට්ඨා�න සුත්ත, අඞ්ගුත්තරූ නික�ය සංඡේසං�ධක මණ්ඩලය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 62

121 Kalupahana D.J, (1976), Buddhist Philosophy, Historical Analysis, Honolulu, p.32122 Davids C.A.F.Rhs, (1914), Buddhist Psychology, London, p. 54123 Jayatilake K.N, (1969), Aspects of Buddhist Social Philosophy, Kandy, P. 74124 De Silva Padmasiri, (1979), An Introduction to Buddhist Psychology, London, p. 42125 කතමඤ්චා භික්ඛ්‍යඡේ� දස්සංන�නුත්තරිය: ඉධ භික්ඛ්‍යඡේ� එකච්ඡේචා� හැත්‍ථිරූතන'පි දස්සංන�ය

�ච්ඡාති, අස්සංරූතන'පි දස්සංන�ය �ච්ඡාති, මණිරූතන'පි දස්සංන�ය �ච්ඡාති, අච්චා��චා �� පන දස්සංන�ය �ච්ඡාති. සංමණ �� බÓ�dමණ� �� මිච්ඡා�දිට්ඨික මිච්ඡා�පටිපන්න දස්සංන�ය �ච්ඡාති. අඡේත්‍ථත භික්ඛ්‍යඡේ� දස්සංන, ඡේනත නත්‍ථිති �ද�මිත තඤ්චා ඡේඛ්‍ය� එත භික්ඛ්‍යඡේ� දස්සංන හීන �'ම ඡේප�ථුජ්ජානික අනරිය අනත්‍ථසංහිත, න නිRබිද�ය න විරූ���ය න නිඡේරූ�ධ�ය න උපදම�ය න අභිඤ්ඤා�ය න සං'ඡේම�ධ�ය න බින්න�න�ය සං�ත්තති. ඡේය� චා ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ත �� තථ��තසං��ක �� දස්සංන�ය �ච්ඡාති නිවිට්ඨාසංද්ඡේධ� නිවිට්ඨාඡේපඡේම� එකන්ත�ඡේත� අභිප්‍පසංන්ඡේන�ත එතද�නුත්තරිය භික්ඛ්‍යඡේ� දස්සං�න�න ද සංත්ත�න විසුද්ධිය� ඡේසං�කපරිද්ද��න සංමතික්කම�ය දුක්ඛ්‍යඡේසං�මනස්සං�න අත්‍ථ�ම�ය ඤා�යස්සං අධි�ම�ය නිRබ�නස්සං සංච්ඡිකිරිය�ය, යදිද තථ��ත �� තථ��තසං�නක �� දස්සංන�ය �ච්ඡාති නිවිට්ඨාසංද්ඡේධ� නිවිට්ඨාඡේපඡේම� එකන්ත�ඡේත� අභිප්‍පසංන්ඡේන�. ඉද වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� දස්සංන�නුත්තරියත ඉති දස්සංන�නුත්තරිය.අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක-සංත්තක නිප�තය, අනුත්තරිය ���ය, අනුත්තරිය සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 74

126 Mrs.Davids Rys, Buddhist Manual of Psychological Ethics, London, 1923, p. 34127 කතම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� සං'ම� දිට්ඨි අරිය� අන�සං�� ඡේල�කුත්තරූ� ම��ඞ්��: ය� ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ�

අරියවිත්තස්සං අන�සං�විත්තස්සං අරියම��සංමඞ්ගිඡේන� අරියම�� භා�වියඡේත� පඤ්ඤා� පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය පඤ්ඤා�බල ධ'මවිචායසං'ඡේබ�ජ්ඣඞ්ඡේ�� සං'ම�දිට්ඨි ම��ඞ්� අය වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� සං'ම�දිට්ඨි අරිය� අන�සං�� ඡේල�කුත්තරූ� ම��ඞ්��. ඡේසං� මිච්ඡා�දිට්ඨිය� පහැ�න�ය ��යමති සං'ම�දිට්ඨිය� උපසං'පද�ය. ස්��ස්සං ඡේහැ�ති සං'ම���ය�ඡේම�. ඡේසං� සංඡේත� මිච්ඡා�දිට්ඨි පජාහැති. සංඡේත� සං'ම�දිට්ඨි උපසං'පජ්ජා විහැරූති. සං�ස්සං ඡේහැ�ති සං'ම�සංති. ඉතිස්සිඡේම තඡේය� ධ'ම� සං'ම�දිට්ඨි අනුපරිධ��න්ති අනුපරි�ත්තන්ති. ඡේසංය ථිද: සං'ම�දිට්ඨි සං'ම���ය�ඡේම� සං'ම�සංති.ම. නි. iii, (2006), උපරි පණ්ණ�සංකය,අනුපද ��ඡේ��,මහැ� චාත්ත�රීසංක සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද් රූණය, පි. 214

128 රූ�ණ්නමිද භික්ඛ්‍යඡේ� අරියස්සං විනඡේය යදිද ගීත. උ'මත්තකමිද භික්ඛ්‍යඡේ� අරියස්සං විනඡේය යදිද නච්චා. ඡේක�ම�රූකමිද භික්ඛ්‍යඡේ� අරියස්සං විනඡේ� යදිද අතිඡේ�ල දන්තවිදසංක හැසිත.තස්ම�තිහැ භික්ඛ්‍යඡේ� ඡේසංතුඝ්‍ර�ඡේත� ගීඡේත. ඡේසංතුඝ්‍ර�ඡේත� නච්ඡේචා. අල ඡේ�� ධ'මපඡේම�දිත�න සංත සිත සිතමත්ත�ය�ති.අ අ. නි. iv, (2006), තික නිප�තය,ඡේත�න පණ්ණ�සංකය, සං'ඡේබjධි ���ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 464

129 රූ�හුල හිමි �Hඡේප�ල, (1977), බුදුන් �ද�ළ ධර්මය,ඡේබlද්ධ සංස්ක�තික ම ධස්ථ�නය,ඡේදහි�ල, පි. 36-39

130 ඉධ�වුඡේසං� භික්ඛු එ� සංඤ්ඤි ඡේහැ�ති: එත සංන්ත පණීත යදිද සංRබසංඞ්ථ�රූසංමඡේථ� සංRබූපධිපටිනිස්සං�ඡේ�� තණ්හැක්ඛ්‍යඡේය� විරූ�ඡේ�� නිඡේරූ�ඡේධ� නිRබ�නන්ති.එ�'පි ඡේඛ්‍ය� ආවුඡේසං� සිය� භික්ඛුඡේන� තථ�රූ&ඡේප� සංම�ධිපටිල�ඡේභා� යථ� ඡේන� පඨාවිය පඨාවිසංඤ්ඤී අùසං න ආපස්මි ආඡේප�සංඤ්ඤී අස්සං න ඡේතජාස්මි ඡේතඡේජා�සංඤ්ඤි අස්සං න ��යස්මි �ඡේය�සංඤ්ඤී අස්සං න ආක�සංනඤ්චා�යතඡේන ආක�සං�නඤ්චා�යතනසංඤ්ඤී ආකිඤ්චාඤ්ඤා�යතඡේන ආකිඤ්චාඤ්ඤා�යතනසංච්චී.අස්සං න ඡේ�නසංඤ්ඤා�න�සංඤ්ඤා�යතඡේන ඡේන�සංඤ්ඤා�න�සංඤ්ඤා�යතනනසංඤ්ඤී අස්සං න ඉධඡේල�ඡේක ඉධඡේල�කසංඤ්ඤී අස්සං න පරූඡේල�ඡේක පරූඡේල�කසංඤ්ඤී අස්සං ය'පිද දිට්ඨා සුත මුත විඤ්ඤා�ත පත්ත පරිඡේයසිත අනුවි�රිත මනසං� තතN�පි න සංඤ්ඤී අස්සං සංඤ්ඤී චා පන අස්සං�ති.අ. නි. vi, (2006), එක�දසංඡේක� නිප�ඡේත�, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 674

131 Davids C.A.F.Rhs, Buddhist Psychology, London, 1914, p. 44132 කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� සං'ම�සංඞ්කප්‍ඡේප� සං�සංඡේ�� පුඤ්ඤාභා�ගිඡේය� උපධිඡේ�පක්ඡේක�: ඡේනක්

ඛ්‍ය'මසංඞ්කප්‍ඡේප� සං�සංඡේ�� පුඤ්ඤාභා�ගිඡේය� උපධිඡේ�පක්ඡේක�.

අ. නි. iv, (2006), තික නිප�තය,ඡේත�න පණ්ණ�සංකය, සං'ඡේබjධි ���ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 464

133 චාන්දරූතන ස්ථවිරූ ලබුඡේdන්ඡේ��ඩ, (1968), ප�ලි සං�හිත ,ඡේක�ළඹ, පි. 7-16 134 මලලඡේස්කරූ ජී.පී, (1968), ලක� ප�ලි සං�හිත ය, ඡේක�ලඹ, පි. 41135 උදිත ස්ථවිරූ හිත්ත�ටිඡේ�, (1956), තිNපිටක පරීක්ෂණය, ම�තරූ, පි. 23136 අදික�රූ' ඊ.ඩR, (1963), ප�රූණි ලක්දි� බුදුසංමඡේ� ඉතිහැ�සංය ඡේහැ�ත් අට්ඨාකථ��ලින්

අන��රූණය �න ලක�ඡේK බුදුසංමඡේ� තත්�ය,ඡේජ්.ඡේක්.ජී. ජාය�ර්ධන සංහැ සංම��ම,ඡේක�ළඹ, පි. 90137 Winternitz M, A History of Indian Literature, Vol ii, Cullcutta, 1933, p. 35138 කථ කථ න�ම�ය භාන්ඡේත ආනන්‍ද භා��ත� ධ'ඡේම� ඡේදසිඡේත� අඤ්ඡේඤාඡේය � යතN හි න�ම R

රූdමචා�රී චා අබÓdමචා�රී චා උඡේභා� සංමසංම�තික� භාවිස්සංන්ති අභිසං'පරූ�යන්ති. එ� වුත්ඡේත අහැ භාන්ඡේත මි�සං�ල උප�සික එතදඡේ��චා: එ� ඡේඛ්‍ය� පඡේනත භාගිනි භා��ත� බ �කතන්ති.ක� චා�නන්‍ද මි�සං�ල� උප�සික� බ�ල� අබ ත්ත� අ'බක� අ'බකපඤ්ඤා� ඡේක චා පුරිසංපු��ලපඡේරූ�පරියඤා�ඡේණ�අ. නි. vi, (2006), එක�දසංඡේක� නිප�ඡේත�, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 248

139 මලලඡේස්කරූ ජී.පී, (1968), ලක� ප�ලි සං�හිත ය, ඡේක�ලඹ, පි. 38140 සංඡේචා ජා�න�ති ත ජී� ත සංරීරූ‘න්ති. ත ජී� ත සංරීරූන්ති ඡේම  භා��� බ �කඡේරූ�තු. සංඡේචා

භා��� ජා�න�ති අඤ්ඤා ජී� අඤ්ඤා සංරීරූ‘න්ති. අඤ්ඤා ජී� අඤ්ඤා අරීරූන්ති ඡේම භා��� බ �කඡේරූ�තු. ඡේන� ඡේචා භා��� ජා�න�ති ත ජී� ත සංරීරූන්ති �� අඤ්ඤා ජී� අඤ්ඤා සංරීරූ‘න්ති �� ආනඡේත� ඡේඛ්‍ය� පන අපස්සංඡේත� එතඡේද� උජුක ඡේහැ�ති යදිද ජා�න�මි න පස්සං�මි‘තිසංඡේචා භා��� ජා�න�ති ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�‘ති. ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�ති ඡේම භා��� බ �කඡේරූ�තු. සංඡේ� භා��� ජා�න�ති ක ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�‘ති. න ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�ති ඡේම භා��� බ �ඡේකරූ�තු. ඡේන� ඡේචා භා��� ජා�න�ති ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�ති �� න ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�ති �� අජා�නඡේත� ඡේඛ්‍ය� පන අපස්සංඡේත� එතඡේද� උජුක ඡේහැ�ති යදිද න ජා�න�මි න පස්සං�මී‘ති.ම. නි. ii, (2006), භිකඛු ���ය, චූළම�ලුඞ්ක සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 154

141 Saddhatissa S, (1970), Buddhist id Ethics, London, p. 47142 චාන්දරූතන ස්ථවිරූ ලබුඡේdන්ඡේ��ඩ, (1968), ප�ලි සං�හිත ,ඡේක�ළඹ, පි. 11143 මලලඡේස්කරූ ජී.පී, (1968), ලක� ප�ලි සං�හිත ය, ඡේක�ලඹ, පි. 54144 උදිත ස්ථවිරූ හිත්ත�ටිඡේ�, (1965), තිNපිටක පරීක්ෂණය, ම�තරූ, පි. 23145 ඉති කිරූ ම�ලුඞ්ක පුත්ත ඡේන��හැන්ත �ද�මි: එහි ත්‍වං ම�ලුඞ්ක පුත්ත මයි බÓdමචාරිය චාරූ

අහැ ඡේත බ කරිස්සං�මි: සංස්ඡේත� ඡේල�ඡේක�ති �� අසංස්සංඡේත� ඡේල�ඡේක�ති �� -ඡේප- ඡේන� ඡේහැ�ති න න ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�ති ��ති. නපි කිරූ ම ත්‍වං �ඡේදසි: අහැ භාන්ඡේත භා��ත R රූdමචාරිය චාරිස්සං�මි භා��� ඡේම බ කරිස්සංති: සංස්සංඡේත� ඡේල�ඡේක�ති �� අසංසංස්ඡේත� ඡේල�ඡේක�ති �� -ඡේප- ඡේන� ඡේහැ�ති න න ඡේහැ�ති තථ��ඡේත� පරූ'මරූණ�ති චා�ති. එ� සංන්ඡේත ඡේම�ඝ්‍රපුරිසං ඡේක� සංන්ඡේත� ක පච්චා�වික්ඛ්‍යසි.ම. නි. ii, (2006), භික්ඛු ��ඡේ��,චූළම�ලුඞ්ක සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 156

146 රූ�හුල හිමි �Hඡේප�ල, (1977), බුදුන් �ද�ළ ධර්මය,ඡේබlද්ධ සංස්ක�තික මධ ස්ථ�නය,ඡේදහි�ල, පි. 94

147 චාන්දරූතන ස්ථවිරූ ලබුඡේdන්ඡේ��ඩ, (1968), ප�ලි සං�හිත ,ඡේක�ළඹ, පි. 9148 ම. ප�., (2006), පQස්ත��න��, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. ii-iv149 මලලඡේස්කරූ ජී.පී, (1968), ලක� ප�ලි සං�හිත ය, ඡේක�ලඹ, පි. 55150 Guruge Ananda W.P, (1965), Buddhism : The Religion and It’s Culture, Colombeo, pp. 24-52151 අ. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුක්තය, අවිජ්ජා� ���ය, බÓ�dමණ සුත්ත,සංයුත්ත නික�ය

ඡේශ්‍රjධක මණ්ඩලය, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 8152 ඉති අජ්ඣත්ත �� චිත්ඡේත චිත්ත�නුපස්සී විහැරූති. බහිද්ධ� �� චිත්ඡේත චිත්ත�නුපස්සී විහැරූති.

අජ්ඣත්තබහිද්ධ� �� චිත්ඡේත චිත්ත�නුපස්සී විහැරූති. සංමුදයධ'ම�නුපස්සී �� චිත්තස්මි විහැරූති. �යධ'ම�නුපස්සී �� චිත්තස්මි විහැරූති. සංමුදය�යධ'ම�නුපස්සී �� චිත්තස්මි විරූහැති. අත්‍ථි චිත්තන්ති �� පනස්සං සංති පච්චුපට්ඨිත� ඡේහැ�ති ය��ඡේද� ඤා�ණමත්ත�ය පතිස්සංතිමත්ත�ය. අනිස්සිඡේත� චා විහැරූති. න චා කිඤ්චි ඡේල�ඡේක උප�දියති.ම. නි. i, (2006), මූල පරිය�ය ���ය,සංතිපට්ඨා�න සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 144

153 කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� සං'ම�ක'මන්ඡේත� අරිඡේය� අන�සංඡේ�� ඡේල�කුත්තරූ� ම��ඞ්ඡේ�� : ය� ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� අරියවිත්තස්සං අන�සං�චිත්තස්සං අරියම��සංමඞ්ගිඡේන� අරියම�� භා��යඡේත� තිහිපි ක�යදුච්චාරිඡේතහි ආරූති විරූති පටිවිරූති ඡේ�රූමණී. අය භික්ඛ්‍යඡේ� සං'ම�ක'මන්ඡේත� අරිඡේය� අන�සංඡේ�� ඡේල�කුත්තඡේරූ� ම��ඞ්ඡේ��. ඡේසං� මිච්ඡා�ක'මන්තස්සං පහැ�න�ය ��යමති සං'ම�ක'මන්තස්සං උපසං'පද�ය. ස්��‘ස්සං ඡේහැ�ති සං'ම���ය�ඡේම�. ඡේසං� සංඡේත� මිච්ඡා�ක'මන්ත

පජාහැති. සංඡේත� සං'ම�ක'මන්ත උපසං'පජ්ජා විහැරූති. සං�‘ස්සං ඡේහැ�ති සං'ම�සංති. ඉති‘ස්සි ඡේම තඡේය� ධ'ම� සං'ම�ක'මන්ත අනුපරිධ��න්ති අනුපරි�ත්තන්ති. ඡේසංය ථීද සං'ම�දිට්ඨි සං'ම���ය�ඡේම� සං'ම�සංති.ම. නි. iii, (2006), උපරි-අනුපද ��ඡේ��,මහැ� චාත්ත�රීසංක සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 216

154 කති නු ඡේඛ්‍ය� ඡේභා� ඡේ��තම ධ'ම� භා�විත� බහුලීකත� නිRබ�න�ම� ඡේහැ�න්ති නිRබ�නපරූ�යණ� නිRබ�නපරිඡේය�සං�න�ති?අට්ඨා ඡේඛ්‍ය� නන්‍දිය ධ'ම� භා�විත� බහුලීකත� නිRබ�න�ම� ඡේහැ�ති නිRබ�නපරූ�යණ� නිRබ�නපරිඡේය�සං�න�. කතඡේම අට්ඨා සං'ම�දිට්ඨි -ඡේප- සං'ම�සංම�ධි. ඉඡේම ඡේඛ්‍ය� නන්‍දිය අට්ඨා ධ'ම� භා�විත� බහුලීකත� නිRබ�න��ම� ඡේහැ�න්ති නිRබ�නපරූ�යණ� නිRබ�නපරිඡේය�සං�න�ති.අ. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුක්තය, අවිජ්ජා� ���ය, නන්‍දිය සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 18

155 ය පන�නිච්චා දුක්ඛ්‍ය විපරිණ�මධ'ම කHල නු ත සංමනුපස්සිතු: එත මම එඡේසං�හැමස්මි එඡේසං� ඡේම අත්ත�‘ති.ඡේන� ඡේහැත ත කිස්සං ඡේහැතු: පුRඡේබ� ඡේන� ඡේහැත භාන්ඡේත යථ�භුත සං'මප්‍පඤ්ඤා�ය සුදිට්ඨා: ඉතිපි ඡේම ඡා විඤ්ඤා�ණක�ය� අනිච්චා�‘ති.ම. නි. iii, (2006), උපරි-සංළ�යතන ��ඡේ��,නන්‍දඡේක���ද සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 568

156 සංක්ක� ආනන්‍ද�ති භා��� අඡේ��චා. ඉමස්ඡේසං� ඡේඛ්‍ය� එත ආනන්‍ද අරියස්සං අට්ඨාඞ්ගිකස්සං ම��ස්සං අධි�චාන බÓdමය�න ඉතිපි ධ'මය�න ඉතිපි අනුත්තඡේරූ� සංඞ්��මවිජාඡේය� ඉතිපි. සං'ම�දිට්ඨි ආනන්‍ද භා�විත� බහුලීකත� රූ��විනයපරිඡේය�සං�න� ඡේහැ�ති. ඡේද�සංවිනයපරිඡේය�සං�න� ඡේහැ�ති. ඡේම�හැවිනයපරිඡේය�සං�න� ඡේහැ�ති සං'ම�සංඞ්කප්‍ඡේප� ආනන්‍ද භා�විඡේත� බහුලීකඡේත� රූ��විනයපරිඡේය�සං�ඡේන� ඡේහැ�ති ඡේද�සංවිනයපරිඡේය�සං�ඡේන� ඡේහැ�ති ඡේම�හැවිනඡේය�පරිඡේය�සං�ඡේන� ඡේහැ�ති. සං'ම���චා� ආනන්ද භා�විත� බහුලීකත� රූ��විනයපරිඡේය�සං�න� ඡේහැ�ති ඡේද�සංවිනයපරිඡේය�සං�න� ඡේහැ�ති ඡේම�හැවිනයපරිඡේය�සං�න� ඡේහැ�ති සං'ම�ක'මන්ඡේත� ආනන්ද භා�විඡේත� බහුලීකඡේත� රූ��විනඡේපරිඡේය�සං�ඡේන� ඡේහැ�ති ඡේද�සංවිනයපරිඡේය�සං�ඡේන� ඡේහැ�ති..සං. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුක්තය, අවිජ්ජා� ���ය, බÓ�dමණ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි 8

157 ඡේන� ඡේහැත භාන්ඡේත. ත කිස්සං ඡේහැතු: අමුස්සං හි භාන්ඡේත මහැඡේත� රැක්ඛ්‍යස්සං තිට්ඨාඡේත� ද�රූනඡේත� මුල'පි අනිච්චා විපරිණ�මධ'ම ඛ්‍යඡේð�පි අනිච්ඡේචා� විපරිණ�මධ'ඡේම� සං�ථ�පල�සං'පි අනිච්චා විපරිණ�මධ'ම පඡේ��ස්සං ඡා�ය� අනිච්චා� විපරිණ�මධ'ම�‘ති.ම. නි. iii, (2006), උපරි-සංළ�යතන ��ඡේ��,නන්‍දඡේක���ද සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 570

158 කථඤ්චා�නන්‍ද භික්ඛු කල �ණමිත්ඡේත� කල �ණසංහැ�ඡේය� කල �ණසං'ප�ඞ්ඡේක� අරිය අට්ඨාඞ්ගික ම�� භා�ඡේ�ති අරිය අට්ඨාඞ්ගික ම�� බහුලීකඡේරූ�ති : ඉධ�නන්‍ද භික්ඛු සං'ම�දිට්ඨි භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේචා�ස්සං��පරිණ�මි සං'ම�සංඞ්කප්‍ප භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං��පරිණ�මි සං'ම���චා භා�ඡේ�ත විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං��පරිණ�මි සං'ම�ක'මන්ත භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සංත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං��පරිණ�මි සං'ම�ආජී� භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං��.පරිණ�මි සං'ම���ය�ම භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං��පරිණ�මි සං'ම�සංති භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං��පරිණ�මි සං'ම�සංම�ධි භා�ඡේ�ති විඡේ�කනිස්සිත විරූ��නිස්සිත නිඡේරූ�ධනිස්සිත ඡේ��ස්සං�� පරිණ�මි එ� ඡේඛ්‍ය� ආනන්ද භික්ඛු කල �ණමිත්ඡේත� කල �ණසංහැ�ඡේය� කH ය�ණසං'ප�ඞ්ඡේක� අරිය අට්ඨාඞ්ගික ම�� භා�ඡේ�ති අරිය අට්ඨාඞ්ගික ම�� බහුලීකඡේරූ�ති.අ. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුත්තය, අවිජ්ජා� ���ය, උපඞ්ඪ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 4

159 Wijesekara De A.O.H, (1925), Buddhism and Society, Kandy, p.32 160 Ken Johnes, (1981), Buddhism and Socail Action,Kandy, p.24161 Edward Conze, George Allen, (1962), Buddha Thought in India, London, p. 73162 අවිජ්ජා� භික්ඛ්‍යඡේ� පුRබඞ්�ම� අකුසංල�න ධ'ම�න සංම�පත්තිය� අන්�ඡේද� අහිරික

අඡේන�ත්තප්‍ප අවිජ්ජා��තස්සං භික්ඛ්‍යඡේ� අවිද්දසුඡේන� මිච්ඡා�දිට්ඨි පඡේහැ�ති. මිච්ඡා�දිට්ඨිස්සං මිච්ඡා�සංඞ්කප්‍ඡේප� පඡේහැ�ති. මිච්ඡා�සංඞ්කප්‍පස්සං මිච්ඡා���චා� පඡේහැ�ති. මිච්ඡා���චාස්සං මිච්ඡා�ක'මන්ඡේත� පඡේහැ�ති. මිච්ඡා�ක'මන්තස්සං මිච්ඡා�ආජීඡේ�� පඡේහැ�ති. මිච්ඡා�ආජී�ස්සං මිච්ඡා���ය�ඡේම� පඡේහැ�ති. මිච්ඡා���ය�මස්සං මිච්ඡා�සංති පඡේහැ�ති. මිච්ඡා�සංතිස්සං මිච්ඡා�සංම�ධි පඡේහැ�ති.

අ. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුක්තය, අවිජ්ජා� ���ය, අවිජ්ජා� සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 1

163 Petter Carrathers, (2005), Consciousness, Oxford University, New York, p. 62164 යස්මි සංමඡේය ඡේල�කුත්තරූ ඣ�න භා�ඡේ�ති නිය �නික අපචාය��ම දිට්ඨි�ත�න පහැ�න�ය

පඨාම�ය භූමිය� පත්තිය� විඡේ�ච්ඡේචා� කඡේමහි -ඡේප- පඨාම ඣ�න උපසං'ජ්ජා විරූති දුක්ඛ්‍ය�පටිපද දð�භිඤ්ඤා තස්මි සංමඡේය ඵස්ඡේසං� ඡේහැ�ති ඡේ�දන� ඡේහැ�ති සංඤ්ඤා� ඡේහැ�ති ඡේ�තන� ඡේහැ�ති චිත්ත ඡේහැ�ති විතක්ඡේක� ඡේහැ�ති වි�ඡේරූ� ඡේහැ�ති පීති ඡේහැ�ති සුඛ්‍ය ඡේහැ�ති චිත්තස්සංක��ත� ඡේහැ�ති සංද්ධින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති විරියන්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති සංතින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති සංම�ධින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති මනින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති ඡේසං�මන්නස්සින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති ජීවිතින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති අනඤ්ඤා�තඤ්ඤාස්සං�මිතින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති සං'ම� දිට්ඨි ඡේහැ�ති සං'ම�සංඞ්කප්‍ඡේප� ඡේහැ�ති සං'ම���චා� ඡේහැ�ති සං'ම� ක'මන්ඡේත� ඡේහැ�ති සං'ම�ආජීඡේ�� ඡේහැ�ති සං'ම���ය�ඡේම� ඡේහැ�ති සං'ම� සංති ඡේහැ�ති සං'ම�සංම�ධි ඡේහැ�ති සංද්ධ�බල ඡේහැ�ති විරියබල ඡේහැ�ති සංතිබල ඡේහැ�ති සංම�ධි බල ඡේහැ�ති පඤ්ඤා�බල ඡේහැ�කි හිරිබල ඡේහැ�ති ඔතප්‍පබල ඡේහැ�ති අඡේල�ඡේභා� ඡේහැ�ති ආඡේද�ඡේසං� ඡේහැ�ති අඡේම�ඡේහැ� ඡේහැ�ති අනභිජ්ඣ� ඡේහැ�ති අ� �ප�ඡේද� ඡේහැ�ති සං'ම�දිට්ඨි ඡේහැ�ති හිරි ඡේහැ�ති ඔත්තප්‍ප ඡේහැ�ති ක�යපස්සංද්ධි ඡේහැ�ති චිත්තපස්සංද්ධි ඡේහැ�ති ක�යලහුත� ඡේහැ�ති චිත්තලහුත� ඡේහැ�ති ක�යමුදුත� ඡේහැ�ති චිත්තමුදුත� ඡේහැ�ති ක�යක'මඤ්ඤාත� ඡේහැ�ති චිත්තක'මඤ්ඤාත� ඡේහැ�ති ක�යප�ගුඤ්ඤාත� ඡේහැ�ති චිත්තප�ගුඤ්ඤාත� ඡේහැ�ති ක�යුජ්ජුකත� ඡේහැ�ති චිත්තුජ්ජුකත� ඡේහැ�ති සංති ඡේහැ�ති සං'පජාඤ්ඤා ඡේහැ�ති සංමඡේථ� ඡේහැ�ති විපස්සංන� ඡේහැ�ති ප��ඡේහැ� ඡේහැ�ති අවික්ඡේඛ්‍යඡේප� ඡේහැ�ති.ඡේය �� පන තස්මි සංමඡේ� අඤ්ඡේඤාපි අත්‍ථි පටිච්චා පමුප්‍පන්න� අරූ&පිඡේන� ධ'ම� කුසංල�.ධ'මසංඞ්�ණීප්‍පකරූණය, (2006), චිත්තූප්‍ප�ද ක�ණ්ඩය, ඡේල�කුත්තරූ චිත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි.26

165 Elizabeth Hurlock, (1959), Development Psychology, United State of America, p. 48166 Daisaha Ikeda, (1925), Buddhism and the Cosmos, London, p .56167 යස්මි සංමඡේය අරූ&පූප්‍පත්තිය� ම�� භා�ඡේ�ති සංRබඡේසං� රූ&පසංඤ්ඤා�න සංමතික්කම�

අපටිඝ්‍රසංඤ්ඤා�න අත්‍ථ�ම� න�නත්තසංඤ්ඤා�න අමනසික�රූ� ආක�සංනඤ්චා�යතනසංඤ්ඤා�සංහැ�ත සුඛ්‍යස්සං චා පහැ�න� -ඡේප- චාතුත්‍ථ ඣ�න උපසං'පජ්ජා විහැරූති හීන -ඡේප- මජ්ඣිම - ඡේප- පණීත -ඡේප- ඡාන්‍ද�යිපඡේතය -ඡේප- විරිය�ධිපඡේතය හීන -ඡේප- චිත්ත�ධිපඡේතය -ඡේප- වීම�සං�ධිපඡේතය -ඡේප- ඡාන්‍ද�ධිපඡේතය හීන -ඡේප- මජ්ඣිම -ඡේප- පණීත -ඡේප- විරිය�ධිපඡේතය හීන -ඡේප- මජ්ඣිම� -ඡේප- පනීත -ඡේප- චිත්ත�ධිපඡේතය හීක -ඡේප- මජ්ඣිම -ඡේප- පණිත -ඡේප- වීමසං�ධිපඡේතය හීන - ඡේප- මජ්ඣිම -ඡේප- පණිත තස්මි සංමඡේය ඵස්ඡේසං� ඡේහැ�ති -ඡේප- අවිතක්ඡේඛ්‍යඡේප� ඡේහැ�ති -ඡේප- ඉඡේම ධ'ම� කුසංල�.ධ'මසංඞ්�ණීප්‍පකරූණය, (2006), චිත්තූප්‍ප�ද ක�ණ්ඩය,ඡේල�කුත්තරූ චිත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 124

168 Perception Philosophy of the ettemt to un-derstand in what sense the human sensory systems can be said to yield knowledge common sens tella us what we know about the word is product of our sensory en-counters with object and events we know about things because we have seen than or tried to left them. Our acquisition of information by sensory mean is sometimes direct as when we see the mail man arrieve or hear the clock ring and sometimes indirect as when we read about events in the books and newspapers or listen to a friend describe what we saw on his vacation. However beyond common sense there are a number of equestions about what it means to perceive something what it is we are really perceiving what kind of knowledge perception fields and what are the conditions rewuired for its existence. It is this conceptual or epistemological approach to the question that distinguishes the philosophy of perception from scientific studies in physiology nd perception from phenomena.Wiilam D Halsey, (1984), Emanual Feiedman, Coller’s Encyclopeadia, Vol. 18, Macmillan Educational Company, New York, pp.575-576

169 Mrs. Davids Rys, (1923), Buddhist Manual of Psychological Ethics, London, p. 54170 කතම තස්මි සංමඡේය පඤ්ඤින්‍දිය ඡේහැ�ති?

ය� තස්මි සංමඡේය පඤ්ඤා� පජා�නන� විචාඡේය� පටිචා ඡේය� ධ'මවිචාඡේසංHලක්ඛ්‍යණ� උපලක්ඛ්‍යණ� පච්චුපලක්ඛ්‍යණ� පණ්ඩිච්චා ඡේක�සංHල ඡේනපුඤ්ඤා ඡේ�භා� � විත්ත� උපපරික්ඛ්‍ය� භූරී ඡේමධ� පරින�යික� විපස්සංන� සං'පජාඤ්ඤා පඡේත�ඡේද� පඤ්ඤා� පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය පඤ්ඤා�බල පඤ්ඤා�සංත්‍ථ පඤ්ඤා�ප�සං�ඡේද� පඤ්ඤා�ආඡේල�ඡේක� පඤ්ඤා�ඔභා�ඡේසං� පච්චා�පජ්ඡේජා�ඡේත� පඤ්ඤා�රූතන අඡේම�ඡේහැ� ධ'මවිචාඡේය� සං'ම�දිට්ඨි ධ'මවිචායසං'ඡේබ�ජ්ඣඞ්ඡේ�� ම��ඞ්� ම��පරිය�පන්න ඉද තස්මි සංමඡේය පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති.අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක-සංත්තක නිප�තය,අනුත්තරිය ���ය,අනුත්තරිය සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 130

171 Nandasena Ratnapala, (1993), Buddhist Sociology, New Delhi, p. 35172 කතම තස්මි සංමඡේය මනින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති?

ය තස්මි සංමඡේය චිත්ත මඡේන� ම�නසං හැදය පණ්ඩරූ මඡේන� මන�යතන මනින්‍ද්‍රිය විඤ්ඤා�ණ විඤ්ඤා�ණක්ඛ්‍යඡේð� තජ්ජා�මඡේන�විඤ්ඤා�ණධ�තු ඉද තස්මි සංමඡේය මනින්‍ද්‍රිය ඡේහැ�ති. ධ'මසංඞ්�ණීප්‍පකරූණය, (2006), චිත්තූප්‍ප�ද ක�ණ්ඩය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 132

173 Clifford T. Morgan, Rechard A King, (1975), Introduction to Psychology, 5 th Edition, Mc Graw-Hill Book Company, New York, pp. 336-372

174 කතම තස්මි සංමඡේ� චිත්ත ඡේහැ�ති?ය තස්මි සංමඡේය චිත්ත මඡේන� ම�නසි හැදය පණ්ඩරූ මඡේන�මන�යතන මනින්‍ද්‍රිය විඤ්ඤා�ණ විඤ්ඤා�ණක්ඛ්‍යඡේð� තජ්ජා� මඡේන�විඤ්ඤා�ණ ධ�තු ඉද තස්මි සංමඡේය චිත්ත ඡේහැ�ති. ධ'මසංඞ්�ණීප්‍පකරූණය, (2006), චිත්තූප්‍ප�ද ක�ණ්ඩය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 28

175 බහුවිඡේධන ඡේKදන�ක්ඛ්‍යඡේð�: චාක් ඛුසං' ඵස් සංපච් චාය� ඡේKදන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� -ඡේප- ඝ්‍ර�නසං' ඵස්සංපච් චාය� -ඡේප- ජිKහැ�සං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- ක�යසං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- මඡේන��'ඵස්සංපච්චාය� ඡේ�දන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අරූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අපරිය�පන්ඡේන� චාක්ඛුසං' ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඡේසං�තසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඝ්‍ර�නසං'ඵස්සංජා� ඡේKදන� ජිKහැ�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ක�යසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� මඡේන�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන�. එ� බහුවිඡේධන ඡේ�දන�ක්ඛ්‍යඡේð�. විභාඞ්ප්‍පකරූණය i, (2006), ඛ්‍යðවිභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 46

176 කතම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� සං'මසංති : ඉධ භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විහැරූති ආත�පි සං'පජා�ඡේන� සංතිම� විඡේනය ඡේල�ඡේක අභිජ්ඣ�ඡේද�මනස්සං ඡේ�දන�සු ඡේ�දන�නුපස්සී විහැරූති ආත�පි සං'පජා�ඡේන� සංතිම� විඡේනය ඡේල�ඡේක අභිජ්ඣ�ඡේද�මනස්සං� විත්ඡේත චිත්ත�නුපස්සී විහැරූති ආත�ලී සං'පජා�ඡේන� සංතිම� විඡේනය ඡේල�ඡේක අභිජිඣ�ඡේද�මනස්සං ධ'ඡේමසු ධ'ම�නුපස්සී විහැරූති ආත�පි සං'පජා�ඡේන� සංතිම� විඡේනය ඡේල�ඡේක අභිජාඣ�යඡේද�මනස්සං අය වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� සං'ම�සංතිසං. නි. v, (2006), මහැ����ය, ම�� සංයුක්තය, අවිජ්ජා� ���ය, විභාඞ්� සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි16

177 Menaughton N, (1959), Biology and Emotion, Cambridge University Press, London, p. 22178 Prentice Hall, (1980), Educational Psychology,New Delhi, p. 53179 Menaughton N, (1959), Biology and Emotion, Cambridge University Press, London, p. 24180 සංඡේචා භික්ඛ්‍යඡේ� සංත්ත� පුRඡේබකතඡේහැතු සුඛ්‍යදුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති ප�සංඡේසං� තථ��ඡේත�. ඡේන�

ඡේචා සංත්ත� පුRඡේබකතඡේහැතු සුඛ්‍යදුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති ප�සංඡේසං� තථ��ඡේත�.ම. නි iii, (2006), උපරිප්‍පණ්ණ�සංයක,ඡේද�දහැ ���ය, ඡේද�දහැ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 28

181 Menaughton N, (1996), Evolving the Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 34

182 Menaughton N, (1959), Biology and Emotion, Cambridge University Press, London, p. 50183 බහුවිඡේධන ඡේKදන�ක‍්ඛ්‍යඡේð�: චාක් ඛුසං' ඵස් සංපච් චාය� ඡේKදන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි

අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� -ඡේප- ඝ්‍ර�නසං' ඵස්සංපච් චාය� -ඡේප- ජිKහැ�සං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- ක�යසං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- මඡේන��'ඵස්සංපච්චාය� ඡේ�දන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අරූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අපරිය�පන්ඡේන� චාක්ඛුසං' ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඡේසං�තසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඝ්‍ර�නසං'ඵස්සංජා� ඡේKදන� ජිKහැ�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ක�යසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� මඡේන�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන�. එ� බහුවිඡේධන ඡේ�දන�ක්ඛ්‍යඡේð�.විභාඞ්ප්‍පකරූණය i, (2006), ඛ්‍යðවිභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 46

184 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 23

185 බහුවිඡේධන ඡේKදන�ක‍්ඛ්‍යඡේð�: චාක් ඛුසං' ඵස් සංපච් චාය� ඡේKදන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� -ඡේප- ඝ්‍ර�නසං' ඵස්සංපච් චාය� -ඡේප- ජිKහැ�සං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- ක�යසං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- මඡේන��'ඵස්සංපච්චාය� ඡේ�දන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අරූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අපරිය�පන්ඡේන� චාක්ඛුසං' ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඡේසං�තසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඝ්‍ර�නසං'ඵස්සංජා� ඡේKදන� ජිKහැ�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ක�යසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� මඡේන�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන�. එ� බහුවිඡේධන ඡේ�දන�ක්ඛ්‍යඡේð�.

විභාඞ්ප්‍පකරූණය i, (2006), ඛ්‍යðවිභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 46186 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness,

Cambridge University Press, Australia, p. 28187 බහුවිඡේධන ඡේKදන�ක‍්ඛ්‍යඡේð�: චාක් ඛුසං' ඵස් සංපච් චාය� ඡේKදන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි

අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� -ඡේප- ඝ්‍ර�නසං' ඵස්සංපච් චාය� -ඡේප- ජිKහැ�සං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- ක�යසං'ඵස්සංපච්චාය� -ඡේප- මඡේන��'ඵස්සංපච්චාය� ඡේ�දන�ක් ඛ්‍යඡේð� අත්‍ථි කුසංඡේල� අත්‍ථි අකුසංඡේල� අත්‍ථි අබ �කඡේත� අත්‍ථි ක�ම��චාඡේරූ� අත්‍ථි රූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අරූ&ප��චාඡේරූ� අත්‍ථි අපරිය�පන්ඡේන� චාක්ඛුසං' ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඡේසං�තසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ඝ්‍ර�නසං'ඵස්සංජා� ඡේKදන� ජිKහැ�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� ක�යසං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන� මඡේන�සං'ඵස්සංජා� ඡේ�දන�. එ� බහුවිඡේධන ඡේ�දන�ක්ඛ්‍යඡේð�.විභාඞ්ප්‍පකරූණය i, (2006), ඛ්‍යðවිභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 46

188 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 41

189 යස්සං ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති තස්සං ඡේසං�මනස්සිනද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති‘ති: ඡේය රූ&ප��චාරූ උප්‍පජ්ජිත්‍වං� පරිනිRබ�යිස්සංන්ති, ඡේය චා පුරිසං� එඡේතඡේන� භා�ඡේ�න කතිචි භාඡේ� දස්ඡේසංත්‍වං� ඡේසං�නස්ඡේසංන උප්‍පජ්ජිත්‍වං� පරිRබ�යිස්සංකන්ති ඡේතසං ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජාස්සංති ඡේන� චා ඡේතසංඡේසං�මනද්දින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති. පච්ඡිමභාවික�න ඡේය චා අරූ&ප උප්‍පජ්ජිත්‍වං� පරිනිRබ�යිස්සංන්ති ඡේය චා පුරිසං� එඡේතඡේන� භා�ඡේ�න කතිචි භාඡේ� දස්ඡේසංත්‍වං� උඡේපක්ඛ්‍ය�ය උප්‍පජ්ජිත්‍වං� පරිනිRබ�යිස්සංන්ති ඡේතසං ඉත්‍ථින්‍ද්‍රියඤ්චා න උප්‍පජ්ජිස්සංති ඡේසං�මනස්සින්‍ද්‍රියඤ්චා ක උප්‍පජ්ජාස්සංති.විභාඞ්ප්‍පකරූණය i, (2006), ඛ්‍යðවිභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 266

190 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 38

191 Menaughton N, (1959), Biology and Emotion, Cambridge University Press, London, p. 34192 කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�මනිඡේරූ�ඡේධ�: ඵස්සංනිඡේරූ�ඡේධ� භික්ඛ්‍යඡේ� ක�මනිඡේරූ�ඡේධ�.

අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක නිප�ඡේත,දුතිඡේය� පණ්ණ�සංකය,මහැ� ���ය,පුරිසංන්‍ද්‍රියඤා�ණ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 202

193 අරියසං��ඡේක� බුජාඣතීති තස්ම� ඡේබ�ධීති වුච්චාතිමඡේනjරූථපූරූණී, (1923), එකනිප�ත�ණ්ණන��, ඡේd��විත�රූණ මුද්‍රණය, පි. 272

194 ම�හැ'පි ඡේඛ්‍ය� බÓ�dමණ පුRඡේබ� සං'ඡේබ�ධ� අනභිසං'බුද්ධස්සං ඡේබ�ධිසංත්තස්ඡේසං� සංඡේත� එතදඡේහැ�තිම. නි., (1964), මූලපණ්ණ�සංක,මූලපරිය�ය���, භායඡේභාරූ� සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 16

195 ජීවිත ජීවිතිඉන්‍ද්‍රියන්ති: ආමන්ත� ඉන්‍ද්‍රිය� චාක්ඛුන්‍ද්‍රියන්ති: චාක්ඛුන්‍ද්‍රිය ඉන්‍ද්‍රියඤ්ඡේචා� චාක්ඛුන්‍ද්‍රියඤ්චා අ�ස්ඡේසං� ඉන්‍ද්‍රිය� න චාක්ඛුන්‍ද්‍රිය -ඡේප- ජීවිත ජීවිතින්‍ද්‍රියන්ති ආමන්ත�. ඉන්‍ද්‍රිය� අඤ්ඤාත�වින්‍ද්‍රියන්ති: අඤ්ඤා�ත�වින්‍ද්‍රිය ඉන්‍ද්‍රියඤ්ඡේචා� අඤ්ඤාත�වින්‍ද්‍රියඤ්චා අ�ස්ඡේසං� ඉන්‍ද්‍රිය� ඉන්‍ද්‍රිය� න අඤ්ඤාත�වින්‍ද්‍ රිය�.යමකප්‍පකරූණය ii, (2006), ඉන්‍ද්‍රිය යමකය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 42

196 තතN භික්ඛ්‍යඡේ� ඡේය ඡේත සංමණබÓ�dමණ� අසංඤ්ඤි අත්ත�න පඤ්ඤා�ඡේපන්ති අඡේරූ�� පරූ'මරූණ� රූ&පි �� ඡේත ඡේභා�න්ඡේත� සංමණබÓ�dමණ� අසංඤ්ඤි අත්ත�න පඤ්ඤා�ඡේපන්ති අඡේරූ�� පරූ'මරූණ�. අරූ&පි �� ඡේත ඡේභා�න්ඡේත� සංමණබÓ�dමණ� අසංඤ්ඤි අත්ත�න පඤ්ඤා�ඡේපන්ති අඡේරූ�� පරූ'මරූණ�. රූ&පිඤ්චා අරූ&පිඤ්චා �� ඡේත ඡේභා�න්ඡේත� සංමණබÓ�dමණ� අසංඤ්ඤි අත්ත�න පඤ්ඤා�ඡේපන්ති අඡේරූ�� පරූ'මරූණ�. ඡේන�රූ&පී න�රූ&පි �� ඡේත ඡේභා�න්ඡේත� සංමණබÓ�dමණ� අසංඤ්ඤි අත්ත�න පඤ්ඤා�ඡේපන්ති අඡේරූ�� පරූ'මරූණ�. තතN භික්ඛ්‍යඡේ� ඡේය ඡේත සංමණබÓ�dමණ� සංඤ්ඤි අත්ත�න පඤ්ඤා�ඡේපන්ති අඡේරූ�� පරූ'මරූණ� ඡේතසං එඡේක පටික්ඡේක�සංන්ති. ත කිස්සං ඡේහැතු: සංඤ්ඤා�ඡේරූ�ඡේ�� සංඤ්ඤා��ණ්ඡේඩ� සංඤ්ඤා�සංHල එක සංන්ත හැක පණිත යදිද අසංඤ්ඤාන්ති. තයිද භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත� අභිජා�න�ති.ම. නි. iii, (2006), උපරිප්‍පණ්ණ�සංයක,ඡේද�දහැ ���ය, පඤ්චාත්තය සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 32

197 රූ�ණ්නමිද භික්ඛ්‍යඡේ� අරියස්සං විනඡේය යදිද ගීත. උ'මත්තකමිද භික්ඛ්‍යඡේ� අරියස්සං විනඡේය යදිද නච්චා. ඡේක�ම�රූකමිද භික්ඛ්‍යඡේ� අරියස්සං විනඡේ� යදිද අතිඡේ�ල දන්තවිදසංක හැසිත.තස්ම�තිහැ භික්ඛ්‍යඡේ� ඡේසංතුඝ්‍ර�ඡේත� ගීඡේත. ඡේසංතුඝ්‍ර�ඡේත� නච්ඡේචා. අල ඡේ�� ධ'මපඡේම�දිත�න සංත සිත සිතමත්ත�ය�ති.අ. නි. iv, (2006), තික නිප�තය,ඡේත�න පණ්ණ�සංකය, සං'ඡේබjධි ���ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 464

198 ය� සංඤ්ඤා� ජා�ත� භූත� සංඤ්ජා�ත� නිRබත්ත� අභිනිRබත්ත� ප�තු භූත� උප්‍පන්න� සංමුප්‍පන්න� උට්ඨාත� සංමුට්ඨිත� පච්චුප්‍පන්න� පච්චුප්‍පන්නඡේසංන සංඞ්�හීත� චාක්ඛුසං'ඵස්සංජා�

සංඤ්ඤා� ඡේසං�තසං'ඵස්සංජා� සංඤ්ඤා� ඝ්‍ර�නසං'ඵස්සංජා� සංඤ්ඤා� ජිKහැ�සං'ඵස්සංරූ� සංඤ්ඤා� ක�යසං'ඵස්සංජා� සංඤ්ඤා� මඡේන�සං'ඵස්සංජා� සංඤ්ඤා� අය වුච්චාති සංඤ්ඤා� පච්චුප්‍පන්න�. විභාඞ්�ප්‍පකරූණ i, (2006), ඛ්‍යන්ධ විභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි.10

199 තස්සං ම�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� එතදඡේහැ�සි: ය ඡේඛ්‍ය� භික්ඛු පටිච්චා උප්‍පජ්ජාකි සුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය චාක්ඛුස්සං. අස්සං�ඡේද�, ය චාක්ඛු අනිච්චා දුක්ඛ්‍ය විපරිණ�මධ'ම අය චාක්ඛුස්සං ආදීනඡේ��, ඡේය� චාක්ඛුස්මි ඡාන්‍දරූ��විනඡේය� ඡාන්‍දරූ��ප්‍පහැ�න ඉද චාක්ඛුස්සං නිස්සංරූණ ය ඡේසං�ත සං. නි. iv, (2006), සංළ�යතන ���ය,යමක ���ය, සං'ඡේබjධි සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 14

200 චාක්ඛු භික්ඛ්‍යඡේ� දුක්ඛ්‍ය ය දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත� යදනත්ත� ත ඡේනත මම ඡේනඡේසං�‘හැමස්මි න ඡේමඡේසං� අත්ත�‘ති එ�ඡේමත යථ�භූත සං'මප්‍පඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබ.සං. නි. iv, (2006), සංළ�යතන ���ය,සංයුත්තය, අජ්ඣත්තදුක්ඛ්‍ය සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 4

201 තස්සං ම�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� එතදඡේහැ�සි: ය ඡේඛ්‍ය� ඡේසං�ත පටිච්චා උප්‍පජ්ජාති සුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය ඡේසං�තස්සං අස්සං�ඡේද� ය ඡේසං�ත අනිච්චා දුක්ඛ්‍ය විපරිණ�මධ'ම අය ඡේසං�තස්සං ආදීනඡේ�� ඡේය� ඡේසං�තස්මි ඡාන්‍දරූ��විනඡේය� ඡාන්‍දරූ��ප්‍පහැ�න ඉද ඡේසං�තස්සං නිස්සංරූණ ය පටිච්චා උප්‍පජ්ජාතිසුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය ඡේසං�ත�ය අස්සං�ඡේද� ඡේසං�ත� අනිච්චා� දුක්ඛ්‍ය� විපරිණ�මධ'ම� අය ඡේසං�ත�ය නිස්සංරූණ සං. නි. iv, (2006), යමක ���ය, සං'ඡේබ�ධ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 14

202 යස්සං �� පන උඡේපක්ඛින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති තස්සං ඝ්‍ර�නින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංතී‘ති. ඡේතසං උඡේපසංක්ඛින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති, ඡේන� චා ඡේතසං ඝ්‍ර�නින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති. පච්ඡිමභාවික�න ඡේය චා ඡේසං�මනස්ඡේසංන රූ&ප���චාරූ උප්‍ජ්ජිත්�� පරිනිRබ�යිස්සංන්ති ඡේතසං උඡේපක්ඛින්‍ද්‍රියඤ්චා න උප්‍පජ්ජිස්සංති ඝ්‍ර�නින්‍ද්‍රියඤ්චා න උප්‍පජ්ජිස්සංති. විභාඞ්ප්‍පකරූණය i, (2006), ඛ්‍යðවිභාඞ්�ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 264

203 තස්සං ම�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� එතදඡේහැ�සි: ය ඡේඛ්‍ය� ඝ්‍ර�න පටිච්චා උප්‍පජ්ජාති සුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය ඝ්‍ර�නස්සං අස්සං�ඡේද� ය ඝ්‍ර�න අනිච්චා දුක්ඛ්‍ය විපරිණ�මධ'ම අය ඝ්‍ර�නස්සං ආදීනඡේ�� ඡේය� ඝ්‍ර�නස්මි ඡාන්‍දරූ��විනඡේය� ඡාන්‍දරූ��ප්‍පහැ�න ඉද ඝ්‍ර�නස්සං නිස්සංරූණ ය පටිච්චා උප්‍පජ්ජාතිසුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය ඝ්‍ර�න�ය අස්සං�ඡේද� ඝ්‍ර�න� අනිච්චා� දුක්ඛ්‍ය� විපරිණ�මධ'ම� අය ඝ්‍ර�න�ය නිස්සංරූණ සං. නි. iv, (2006), යමක ���ය, සං'ඡේබ�ධ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 14

204 තස්සං ම�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� එතදඡේහැ�සි: ය ඡේඛ්‍ය� ජිKහැ පටිච්චා උප්‍පජ්ජාති සුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය ජිKහැස්සං අස්සං�ඡේද� ය ජිKහැ අනිච්චා දුක්ඛ්‍ය විපරිණ�මධ'ම අය ජිKහැස්සං ආදීනඡේ�� ඡේය� ජිKහැස්මි ඡාන්‍දරූ��විනඡේය� ඡාන්‍දරූ��ප්‍පහැ�න ඉද ජිKහැස්සං නිස්සංරූණ ය පටිච්චා උප්‍පජ්ජාතිසුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං අය ජිKහැ�ය අස්සං�ඡේද� ජිKහැ� අනිච්චා� දුක්ඛ්‍ය� විපරිණ�මධ'ම� අය ජිKහැ�ය නිස්සංරූණ සං. නි. iv, (2006), යමක ���ය, සං'ඡේබ�ධ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 14

205 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 33

206 Elizabeth Hurlock, (1959), Development Psychology, United State of America, p. 49207 Ellis W, Young W. Andrew, (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology

Press, New York, p.27208 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness,

Cambridge University Press, Australia, p. 31209 එහි ත්‍වං ත�ත රූට්ඨාප�ල අ'හැ�ක එකපුත්තඡේක� පිඡේය�මන�ඡේප� සුඡේඛ්‍යධිඡේක� සුඛ්‍යපරිභාඡේත� න

ත්‍වං ත�ත රූට්ඨාප�ල කස්සංවි දුක්ඛ්‍යස්සං ජා�න�සි එහි ත්‍වං ත�ත රූට්ඨාප�ල භුඤ්ජා චා පි� චා පරි��ඡේරූහි චා භුකජාන්ඡේත� පි�න්ඡේත� පරි��ඡේරූන්ඡේත� ක�ම�නි පරිභුඤ්ජාන්ඡේත� පුඤ්ඤා�නි ක�ඡේරූ�න්ඡේත� අභිරූමද්දු. න ත මය අනුජා�න�ම ආ�රූස්ම� අන��රිය පRබජ්ජා�ය මරූඡේණනපි ඡේත මය අක�මක� වින� භාවිස්සං�ම කි පන මය ත ජි�න්ත අනුජා�නිස්සං�ම අ��රූස්ම� අන��රිය පRබජ්ජා�ය�තිම. නි. ii, (2006), මජ්ඣිම පණ්ණ�සංකය,රූ�ජා ���ය, රූට්ඨාප�ල සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 422

210 ම. නි. i, (2006), මූල පණ්ණ�සංයක, මූලපරිය�ය ���ය, සංතිපට්ඨා�න සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 138

211 Menaughton N, (1959), Biology and Emotion, Cambridge University Press, London, p. 54212 අථ ඡේඛ්‍ය� ආයස්මඡේත� රූට්ඨාප�ලස්සං පිත� ආයස්මඡේත� රූට්ඨාප�ලස්සං අධි��සංන විදිත්‍වං� ඡේයන

සංක නිඡේ�සංන ඡේතනුපසංඞ්කමි උපසංඞ්කමිත්‍වං� මහැන්ත හිරූච්චාසු�ණ්ණස්සං පුඤ්ජා ක�රූ�ඡේපත්‍වං� කිලඤ්ඡේජාහි පටිච්ඡා�ද�ඡේපත්‍වං� ආයස්මඡේත� රූට්ඨාප�ලස්සං පුරූ�ණදුතියික� ආමන්ඡේතසි: එථ තN'ඡේහැ �ධුඡේය� ඡේයන අලඞ්ක�ඡේරූන අලඞ්කත� පුRඡේබ රූට්ඨාප�ලස්සං කුලපුත්තස්සං පිය� ඡේහැ�ථ මන�ප� ඡේතන අලඞ්ක�ඡේරූන අලඞ්කඡේරූ�ථ�‘ති.

ම. නි. ii, (2006), මජ්ඣිම පණ්ණ�සංකය,රූ�ජා ���ය,රූට්ඨාප�ල සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 432

213 සංඞ්කප්‍පරූ�ඡේ�� පුරිසංස්සං ක�ඡේම� - ඡේනඡේත ක�ම� ය�නි චිතN�නි ඡේල�ඡේකසංඞ්කප්‍පරූ�ඡේ�� පුරිසංස්සං ක�ඡේම� - තිට්ඨාන්ති චිතN�නි තඡේථ� ඡේල�ඡේක - අඡේථත්‍ථ ධීරූ� විනයන්ති ඡාන්‍දන්ති.කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න නිද�නසං'භාඡේ��: ඵස්ඡේසං� භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න නිද�න සං'භාඡේ��.කතම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න ඡේ�මත්තත�: අඡේඤාඤා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ඡේම� රූ&ඡේපසු, අඡේඤාඤා ක�ඡේම� සංද්ඡේදසු අඡේඤාඤා ක�ඡේම� �ඡේðසු අඡේඤාඤා ක�ඡේම� රූඡේසංසු අඡේඤාඤා ක�ඡේම� ඡේඵ�ට්ඨාRඡේබසු.අය වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න ඡේ�මත්තත�.අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක නිප�ඡේත,දුතිඡේය� පණ්ණ�සංකය,මහැ� ���ය,පුරිසංන්‍ද්‍රියඤා�ණ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 202

214 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 32

215 Ellis W, Andrew Young W., (1988), Human Cognitive Neuropsychology, A text book with reading, Psychology Press, New York, p.28

216 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 34

217 Cohan Gillian, (1998), The Pschology of Cognition, Acaemic Press, New York, p. 45218 කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න විප�ඡේක�: ය ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� ක�මයම�ඡේන� තජ්ජා අත්තභා��

අභිනිRබඡේතත්ති පුඤ්ඤාභා�ගිය �� අපුඤ්ඤාභා�ගිය �� අය වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න විප�ඡේක�.අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක නිප�ඡේත,දුතිඡේය� පණ්ණ�සංකය,මහැ� ���ය,පුරිසංන්‍ද්‍රියඤා�ණ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 202

219 යස්සං �� පන යත්‍ථ ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති තස්සං තත්‍ථ ඝ්‍ර�නින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංතී‘ති : ඡේය පුරිසං� එඡේතඡේන� භා�ඡේ�න කතිචි භාඡේ� දස්ඡේසංත්‍වං� පරිනිRබ�යිස්සංන්ති ඡේතසං තත්‍ථ ඉත්‍ථින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති ඡේන� චා ඡේතසං තත්‍ථ ඝ්‍ර�නින්‍ද්‍රිය න උප්‍පජ්ජිස්සංති ක�ම��චාඡේරූ පච්ඡිමභාවික�න රූ&ප��චාරූ�න අරූ&ප��චාරූ�න ඡේතසං තත්‍ථ ඉත්‍ථින්‍ද්‍රියඤ්චා න උප්‍පජ්ජිස්සංකි ඝ්‍ර�නින්‍ද්‍රියඤ්චා න උප්‍පජ්ජිස්සංති.යමකප්‍පකරූණය ii, (2006), ඉන්‍ද්‍රිය යමකය, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 284

220 අ. නි. iv, (2006), ඡාක්ක නිප�ඡේත,දුතිඡේය� පණ්ණ�සංකය,මහැ� ���ය,පුරිසංන්‍ද්‍රියඤා�ණ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 200

221 පුන චා පරූ භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ඉමඡේම� ක�ය උද්ධ ප�දතල� අඡේධ� ඡේකසංමත්‍ථිත� තචාපරියන්ත පූරූ න�නප්‍පක�රූස්සං අසූචිඡේන� පච්චාඡේ�ක්ඛ්‍යති:අත්‍ථි ඉමස්මි ක�ඡේය ඡේකසං� ඡේල�ම� නඛ්‍ය� දන්ත� තඡේචා� මසං නහැ�රූ� අට්ඨි අටිඨිමිඤ්ජා� �ක්ක හැදය යතන කිඡේල�මක පිහැක පප්‍ඵ�සං අන්ත අන්තගුණ උදරිය කරීසං පිත්ත ඡේසං'හැ පුRඡේබ� ඡේල�හිත ඡේසංඡේද� ඡේමඡේද� අස්සු �සං� ඡේඛ්‍යඡේළ� සිඞ්ඝ්‍ර�ණික� ලසික� මුත්තන්ති.ඡේසංය ථ�පි භික්ඛ්‍යඡේ� උභාඡේත�මුථ� මූඡේත�ළී පුරූ� න�න�විහිතස්සං ධඤ්ඤාස්සං-ඡේසංය ථිද: සං�ලීන විහීන මු���න ම�සං�න තිල�න තණ්ඩුල�න තඡේමන චාක්ඛුම� පුරිඡේසං� මුඤ්චිත්‍වං� පච්චාඡේ�ක්ඡේඛ්‍යය : ඉඡේම සං�ලී ඉඡේම විහී ඉඡේම මු��� ඉඡේම ම�සං� ඉඡේම තිල� ඉඡේම තණ්ඩුල�ති, එ�ඡේම� ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ඉමඡේම� ක�ය උද්ධ ප�දතල� ඡේකසංමත්‍ථික� තචාපරියන්ත පූරූ නින�ප්‍පක�රූස්සං අසූචිඡේන� පච්චාඡේ�ක්ඛ්‍යති: අත්‍ථි ඉමස්මි ක�ඡේය ඡේකසං� ඡේල�ම� නඛ්‍ය� දන්ත� තඡේචා� මසං නහැ�රූ� අට්ඨි අට්ඨිමිඤ්ජා �ක්ක හැදය යකන කිඡේල�මක පිහැක පප්‍ඵ�සං අන්ත අන්තගුණ උදරිය කරීසං පිත්ත ඡේසං'හැ පුRඡේබ� ඡේල�හිත ඡේසංඡේද� ඡේමඡේද� අස්සු �සං� ඡේඛ්‍යඡේළ� සිඞ්ඝ්‍ර�ණික� ලසික� මුත්තන්ති.ඉති අජ්ඣත්ත �� ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සි විරූති -ඡේප- එ�'පි භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විහැරූති.පුන චා පරූ භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ඉමඡේම� ක�ය යථ�ඨිත පථ�පණිහිත ධ�තුඡේසං� පච්චාඡේ�ක්ඛ්‍යති: අත්‍ථි ඉමස්මි ක�ඡේය පඨාවිධ�තු ආඡේප�ධ�තු ඡේතඡේජා�ධ�තු ��ඡේය�ධ�තුති, ඡේසංය ථ�පි භික්ඛ්‍යඡේ� දක්ඡේඛ්‍ය� ඡේ��ඝ්‍ර�තඡේක� �� ඡේ��ඝ්‍ර�තකන්ඡේත��සී �� ��මි �ධිත්‍වං� චා�තු'මහැ�පඡේථ ඛිලඡේසං� පටිවිභාජිත්‍වං� නිසින්ඡේන� අස්සං එ�ඡේම� ඡේඛ්‍ය� භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ඉමඡේම� ක�ය යථ�ඨිත යථ�පණිහිත ධ�තුඡේසං� පද්දඡේ�ක්ඛ්‍යති: අත්‍ථි ඉමස්මි ක�ඡේය පඨාවිධ�තු ආඡේප�ධ�තු ඡේතඡේජාධ�තු ��ඡේය�ධ�තූති.ඉති අජ්ඣත්ත �� ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විහැරූකි -ඡේප- එ�'පි භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විහැරූති.පුන චා පරූ භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ඡේසංය ථ�පි පස්ඡේසංය සංරීරූ සී�ථික�ය ඡාඩ්ඪිත ක�හැමත �� ද්විහැමත �� තිහැමත �� උද්ධුම�තක විනීලක විපුRබකජා�ත ඡේසං� ඉමඡේම� ක�ය උපසංහැරූති: අය'පි ඡේඛ්‍ය� කඡේය� එ� ධ'ඡේම� එ�'භා�වී එ� අනතීඡේත�‘ති. ඉති අජ්ඣත්ත �� ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විහැරූති බහිද්ධ� �� ක�ඡේ� ක�ය�නුපස්සී විරූති. අජ්ඣත්තබහිද්ධ� ��

ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විරූකි. සංමුදයධ'ම�නුපස්සී �� ක�යස්මි විහැරූති. �යධ'ම�නුපස්සී �� ක�යස්මි විහැරූති සංමුදය�යධ'ම�නුපස්සී �� ක�යස්මි විරූකි. අත්‍ථික�ඡේය�ති �� පනස්සං සංති පච්චුප්‍පට්ඨිත� ඡේහැ�ති ය��ඡේද� ඤා�ණමත්ත�ය පතිස්සංතිමත්ත�ය.ත අනිස්සිඡේත� චා විහැරූති. නචා කිඤ්චි ඡේල�ඡේක උප�දියති. එ�'පි භික්ඛ්‍යඡේ� භික්ඛු ක�ඡේය ක�ය�නුපස්සී විරූති.ම. නි. i, (2006), මූල පණ්ණ�සංයක,මූලපරිය�ය ���ය, සංතිපට්ඨා�න සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 138

222 කතඡේම ධ'ම� කුසංල�? යස්මි සංමඡේය රූ&පූප්‍පත්තිය� ම�� භා�ඡේ�ති විවිච්ඡේචා� ක�ඡේමහි -ඡේප- පඨාම ඣ�න උපසං'පජ්ජා විරූහැති උද්ධුම�තකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත තස්මි සංමඡේය ඵස්ඡේසං� ඡේහැ�ති -ඡේප- අවිතක්ඡේඛ්‍යඡේප� ඡේහැ�ති -ඡේප- ඉඡේම ධ'ම� කුසංල�.කතඡේම ධ'ම කුසංල�? යස්මි සංමඡේය රූ&පූප්‍පත්තිය� ම�� භා�ඡේ�ති විවිච්ඡේචා� ක�ඡේමහි -ඡේප- පඨාම ඣ�න උපසං'පජ්ජා විහැරූති විනීලකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- විපුRබක සංඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- විච්ඡිද්දකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- වික්ඛ්‍ය�යිතකදඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- වික්ඛිත්තකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- හැතවික්ඛිත්තකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- ඡේල�හිතකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප-පුළ�කමඤ්ඤා�සංහැ�ත -ඡේප- අට්ඨිකසංඤ්ඤා�සංහැ�ත .ස්මි සංමඡේය ඵස්ඡේසං� ඡේහැ�ති -ඡේප- අවික්ඡේඛ්‍යඡේප� ඡේහැ�ති -ඡේප- ඉඡේම ධ'ම� කුසංල�.ධ'මසංඞ්�ණීප්‍පකරූණය, චිත්තූප්‍ප�ද ක�ණ්ඩය,ඡේල�කුත්තරූ චිත්ත,ලඞ්ක�නන්ද හිමි,ලබු�ම හැ� සුමනසං�රූ හිමි, කරූහැ'පිටිඡේ��ඩ, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය,2006, පිටු� 118

223 ම. නි. i, (2006), මූල පණ්ණ�සංයක,මූලපරිය�ය ���ය, සංතිපට්ඨා�න සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 138

224 ධ'මසංඞ්�ණීප්‍පකරූණය, (2006), චිත්තූප්‍ප�ද ක�ණ්ඩය,ඡේල�කුත්තරූ චිත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ත් රිපිටක මුද්‍රණය, පි. 118

225 ම. නි. i, (2006), මූල පණ්ණ�සංයක, මූලපරිය�ය ���ය, සංතිපට්ඨා�න සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 138

226 Gunapala Dharmasiri, (1989), Endowmentals of Buddhist Ethics, Singapore, p. 21227 අථ ඡේඛ්‍ය� තණ්හැ� චා අරූති චා ම�රූධීතඡේරූ� එතසංත එකසංත කුම�රි�ණ්ණසංත අනිභා'මිනිත්��

ඡේයන භා��� ඡේතනුපසංඞ්කමිසු. උපසංඞ්කමිත්‍වං� භා��න්ත එකදඡේ��චු: ප�ඡේද ඡේත සංමණ ප�රි��ඡේරූම�ති. ත'පි භා��� න මනසං�ක�සි යථ� ත අනුත්තඡේරූ උපධිසංඞ්ඛ්‍යඡේය විමුත්ඡේත�.අ. නි. iv, (2006), තික නිප�තය, ම�රූ සංයුකත්ත, ම�රූධීතු සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද්‍රණය, පි. 226

228 Gunapala Dharmasiri, (1989), Endowmentals of Buddhist Ethics, Singapore, p. 22229 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness,

Cambridge University Press, Australia, p. 34230 Irwin p. Lenin, James Hinrichs, (1995), Experimental Psychology, London, p. 34231 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness,

Cambridge University Press, Australia, p. 35232 එ���දී භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත�. එ���දි භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ත දසං සංහැධ'මික� ප�සංසංට්ඨා�න�

ආ�ච්ඡාන්ති: සංඡේචා භික්ඛ්‍යඡේ� සංත්ත� පුRඡේබකතඡේහැතු සුඛ්‍යදුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති අද්ධ� භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත� පුRඡේබ සුකතක'මක�රී ය එතරූහි එ�රූ&ප� අන�සං�� සුඛ්‍ය� ඡේ�දන� ඡේ�ඡේදති. සංඡේචා භික්ඛ්‍යඡේ� සංත්ත� ඉස්සංරූනි'ම�ණඡේහැතු සුඛ්‍යසුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති, අද්ධ� භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත� භාද්දඡේකන ඉස්සංඡේරූන නි'මිඡේත� ය එතරූහි එ�රූ&ප� අන�සං�� සුඛ්‍ය� ඡේ�දන� ඡේ�ඡේදති. සංඡේචා භික්ඛ්‍යඡේ� සංත්ත� සංඞ්�තිභා��ඡේහැතු සුඛ්‍යසුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති, අද්ධ� භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත� කල �ණසංඞ්�තිඡේක� ය එතරූහි එ�රූ&ප� අන�සං�� සුඛ්‍ය� ඡේ�දන� ඡේ�ඡේදති. සංඡේචා භික්ඛ්‍යඡේ� සංත්ත� අභිජා�තිඡේහැතු සුඛ්‍යදුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති අද්ධ� භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත� කල �ණභිජා�තිඡේක�. ය එතරූහි එ�රූ&ප� අන�සං�� සුඛ්‍ය� ඡේ�දන� ඡේ�ඡේදති.සංඡේචා භික්ඛ්‍යඡේ� සංත්ත� දිට්ඨාධ'මූපක්කමඡේහැතු දුඛ්‍යදුක්ඛ්‍ය පටිසංඡේ�ඡේදන්ති අද්ධ� භික්ඛ්‍යඡේ� තථ��ඡේත� කH ය�ණදිට්ඨාධ'මූපක්කඡේම� ය එතරූහි එ�රූ&ප� අන�සං�� සුඛ්‍ය� ඡේ�දන� ඡේ�ඡේදති.ම. නි. iii, (2006), උපරිප්‍පණ්ණ�සංයක,ඡේද�දහැ ���ය, ඡේද�දහැ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 26

233 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness, Cambridge University Press, Australia, p. 36

234 ය මන පටිච්චා උප්‍පජ්ජාති සුඛ්‍ය ඡේසං�මනස්සං, අය මනස්සං අස්සං�ඡේද�, ඡේය� මඡේන� අනිච්ඡේචා� දුක්ඡේඛ්‍ය� විපරිණ�මධ'ඡේම� අය මනස්සං ආදීනඡේ��, ඡේය� මඡේන� අනිච්ඡේචා� දුක්ඡේඛ්‍ය� විපරිණ�මධ'ඡේම� අය මනස්සං ආදීනඡේ��, ඡේය� මනස්මි ඣන්දරූ��විනඡේය� ඞන්දරූ��ප්‍ප�හැ�න ඉද මනස්සං නිස්සංරූණ.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය,යමක ���,සං'ඡේබ�ධ සුත්ත,සංයුත්ත නික�ය ඡේශ්‍රjධක මණ්ඩලය, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 14

235 Grimn George, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London, p. 73236 Jayatilake K.N, (1975), The Message of the Buddha, London, p. 42237 Jayatilake K.N, (1972), Ethics in Buddhist Perspective, Kandy, p. 29238 Jayatilake K.N, (1965), Early Buddhist Theory of Knowledge, London, pp. 31-64239 ඡේසං� එ� සංම�හිඡේත චිත්ඡේත පරිසුද්ඡේධ පරිඡේය�ද�ඡේත අනඞ්�ඡේණ වි�තූපක්කිඡේලඡේසං මුදුභූඡේත

ක'මනිඡේය ඨිඡේත අඡේනඤ්ජාප්‍පත්ඡේත සංත්ත�න චුතූප්‍ප�තඤා�ණ�ය චිත්ත අභිනින්න�ඡේමති. ඡේසං� දිRඡේබන චාක්ඛුන� විසුද්ඡේධන අතික්කන්තම�නුසංඡේකන සංත්ඡේත පස්සංති �චාම�ඡේන උපපජ්ජාම�ඡේන හීඡේන පණීඡේත සු�ණ්ඡේණ දුRබණ්ඡේණ සු�ඡේත දු��ඡේත යථ�ක'මුපඡේ� සංත්ඡේත පජා�න�ති: ඉඡේම �ත ඡේභා�න්ඡේත� සංත්ත� ක�ය දුච්චාරිඡේතන සංමන්න��ත� �චීදුච්චාරිඡේතන සංමන්න��ත� මඡේන�දුච්චාරිඡේතන සංමන්න��ත� අරිය�න උප��දක� මිච්ඡා�දිට්ඨික� මිච්ඡා�දිට්ඨික'මසංම�ද�න�. ඡේත ක�යස්සං ඡේභාද� පරූ'මණ� අප�ය දු��ති විනිප�ත නිරූය උප්‍පන්න�. ඉඡේම �� පන ඡේභා�න්ඡේත� සංත්ත� ක�යසුචාරිඡේතන සංමන්න��තඡේ�චිපුචාරිඡේතන සංමන්න��ත� මඡේන�සුචාරිඡේතන සංමන්න��ත� අරිය�න අනුප��දක� සං'ම�දිට්ඨික� සං'ම�දිට්ඨික'මසංම�ද�න�. ඡේත ක�යස්සං ඡේභාද� පරූ'මරූණ� සු�ති සං�� ඡේල�ක උප්‍පන්න�‘ති. ඉති දිRඡේබන චාක්ඛුන� විසුද්ඡේධන අතික්කන්තම�නුසංඡේකන සංත්ඡේත පස්සංති �චාම�ඡේන උප්‍පජ්ජාම�ඡේන හීඡේන පණීඡේත සු�ණ්ඡේණ දුRබණ්ඡේණ සු�ඡේත දු��ඡේත යථ�ක'මුපඡේ� සංත්ඡේත පජා�න�ති. එ�'පි භික්ඛ්‍යඡේ� සංඵඡේල� උපක්කඡේම� ඡේහැ�ති සංඵල පධ�න.ම. නි. iii, (2006), උපරිප්‍පණ්ණ�සංයක,ඡේද�දහැ ���ය, ඡේද�දහැ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 26

240 චාක්ඛුස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� අස්සං�දපරිඡේයසංන අචාරි, ඡේය� චාක්ඛුස්සං අස්සං�ඡේද� තදජ්ඣ�ම ය��ත� චාක්ඛුස්සං අස්සං�ඡේද� පච්චා�ය ඡේම ඡේසං� සුදිට්ඡේඨා� චාක්ඛුස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� ආදීන�පරිඡේයසංන අචාරි, ඡේය� චාක්ඛුස්සං ආදීනඡේ�� තදජ්ඣ�ම, ය��ත� චාක්ඛුස්සං ආදීනඡේ�� පඤ්ඤා�ය ඡේම ඡේසං� සුදිඨ්ඡේඨා�. චාක්ඛුස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� නිස්සංරූණපරිඡේයසංන අචාරි ය චාක්ඛුස්සං නිස්සංරූණ තදජ්ඣ�ම, ය��ත� චාක්ඛුස්සං නිස්සංරූණ පච්චා�ය ඡේම ත සුදිට්ඨා.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අස්සං�දපරිඡේයසංන සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, 18

241 Jayatilake K.N, (1972), Ethics in Buddhist Perspective, Kandy, p. 30242 George Grimn, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London, p. 73243 Jayatilake K.N, (1972), Ethics in Buddhist Perspective, Kandy, p. 30244 George Grimn, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London, p. 74245 Jayatilake K.N, (1972), Ethics in Buddhist Perspective, Kandy, p. 31246 Menaughton N, (1996), Evolving th Mind on the Nature of Matter and the Origin of Consciousness,

Cambridge University Press, Australia, p. 36247 ඡේසං� එ� පRබජිඡේත� සංම�ඡේන� භික්ඛුන සික්ඛ්‍ය�සං�ජි�සංම�පන්ඡේන� ප�ණ�තිප�ත පහැ�ය

ප�ණ�තිප�ත� පටිවිරූඡේත� ඡේහැ�ති, නිහිතදණ්ඡේඩ� නිහිතසංඡේත්‍ථ� ලජ්ජි දය�පන්ඡේන� සංRබප�ණභූතහිත�නුක'පි විහැරූති. අදින්න�ද�න පහැ�ය අදින්න�ද�න� පටිවිරූඡේත� ඡේහැ�ති, දින්න�ද�යි දින්නප�ටිකඞ්ඛී අඡේථඡේනන සුවිභූඡේතන අත්තන� විහැරූති. අබÓdමචාරිය පහැ�ය R රූdමචා�රී ඡේහැ�ති අරූ�චා�රී විරූඡේත� ඡේමථුන� ��මධ'ම�. මුසං���ද පහැ�ය මුසං���ද� පටිවිරූඡේත� ඡේහැ�ති, සංච්චා��දි සංච්චාමසංඡේð� ඡේථඡේත� පච්චායිඡේක� අවිසං��දඡේක� ඡේල�කස්සං. පිසුන ��චා පහැ�ය පිසුන�ය ��චා�ය පටිවිරූඡේත� ඡේහැ�ති, ඉඡේත� සුත්‍වං�න අමුතN අක්ඛ්‍ය�ත� ඉඡේමසං ඡේභාද�ය අමුතN �� සුත්‍වං�න ඉඡේමසං අක්ඛ්‍ය�ත� අමුසං ඡේභාද�ය, ඉති භින්න�න �� සංð�ත� සංහිත�න �� අනුප්‍පද�ත�, සංම���රූ�ඡේම� සංම��රූඡේත� සංම��නන්‍දි සංම��කරූණි ඡේහැ�ති, ය� සං� ��චා� ඡේනළ� කණ්ණසුඛ්‍ය� ඡේපමනීය� හැදයඞ්�ම� ඡේප�රී බහුජානකන්ත� බහුජානමන�ප� තථ�රූ&පි ��චා භා�සිත� ඡේහැ�ති. සං'ඵප්‍පල�ප පහැ�ය සං'ඵප්‍පල�ප� පටිවිරූඡේත� ඡේහැ�ති, ක�ල��දී භූත��දී අත් ථ��දී අවිනය��දී නිධ�න�ති ��චා භා�සිත� ක�ඡේලන සං�පඡේදසං පරියන්ත�ති අත්‍ථසංහිත.ම. නි. iii, (2006), උපරිප්‍පණ්ණ�සංයක,ඡේද�දහැ ���ය, ඡේද�දහැ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටක මුද් රූණය, පි. 20

248 ඡේසං�තස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� -ඡේප- ඝ්‍ර�නස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� -ඡේප- ජිKහැ�ය�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� අස්සං�දපරිඡේයසංන අචාරි. ඡේය� ජිKහැ�ය අස්සං�ඡේද� තදජ්ඣ�ම. ය�ත� ජ්Kහැ�ය අස්සං�ඡේද�, පඤ්ඤා�ය ඡේම ඡේසං� සුදිට්ඡේඨා�. ජ්Kහැ�ය�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� ආදීන�පරිඡේයසංන අචාරි. ඡේය� ජිKහැ�ය ආදීනඡේ�� තදජ්ඣ�ම. ය��ත� ජිKහැ�ය ආදීනඡේ�� පඤ්ඤා�ය ඡේම ඡේසං� සුදිට්ඡේඨා� ජිKහැ�ය�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� නින්සංරූණපරිඡේයසංන අචාරි. ය ජ්විහැ�ය නිස්සංරූණ තදජ්ඣ�ම ය��ත� ජ්Kහැ�යනිස්සංරූණ පඤ්ඤා�ය ඡේම ත සුදිට්ඨා. ක�යස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� -ඡේප- මනස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� අස්සං�දපරිඡේයසංන අචාරි. ඡේය� මනස්සං අස්සං�ඡේද� තදජ්ඣ�ම, ය��ත� මනස්සං අස්සං�ඡේද� පඤ්ඤා�ය ඡේම ඡේසං� සුදිට්ඡේඨා�. මනස්සං�හැ භික්ඛ්‍යඡේ� ආදීන�නපරිඡේයසංන අචාරි. ඡේය� මනස්සං ආදීනඡේ�� තදජ්ඣ�ම, ය��ත� මනස්සං ආදීනඡේ�� පඤ්ඤා�ය ඡේම ඡේසං� සුදිට්ඡේඨා�. මනස්සං�හැ

භික්ඛ්‍යඡේ� නිස්සංරූණපරිඡේයසංන අචාරි. ය මනස්සං නිස්සංරූණ තදජ්ඣ�ම ය��ත� මනස්සං නිස්සංරූණ පඤ්ඤා�ය ඡේම ත සුදිට්ඨා.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අස්සං�දපරිඡේයසංන සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 18

249 සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 3

250 Davids C.A.F.Rhs, (1914), Buddhist Psychology, London, p. 45251 ඤා�ණසීහැ ස්ථවිරූ ඡේdන්පිටඡේ�දරූ, (1960), අභිධර්ම පරීක්ෂණය, රූත්නපුරූ, පි. 51252 Pande G.C, (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Allahabad, p. 32253 ඤා�ණසීහැ ස්ථවිරූ ඡේdන්පිටඡේ�දරූ, (1960), අභිධර්ම පරීක්ෂණය, රූත්නපුරූ, පි. 64254 චාක්ඛු අනිච්චා� තදනිච්චා ත දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත� යදනත්ත� ත ඡේනත ඡේනඡේසං� හැමස්මි න

ඡේමඡේසං� අත්ත�‘ති එ�ඡේමත යථ�භූත සං'මපප්‍ඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබසං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 3

255 ඤා�ණසීහැ ස්ථවිරූ ඡේdන්පිටඡේ�දරූ, (1960), අභිධර්ම පරීක්ෂණය, රූත්නපුරූ, පි. 72256 Pande G.C, (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Allahabad, p. 33257 ඤා�ණසීහැ ස්ථවිරූ ඡේdන්පිටඡේ�දරූ, (1960), අභිධර්ම පරීක්ෂණය, රූත්නපුරූ, පි. 56258 ඡේසං�ත අනිච්චා� තදනිච්චා ත දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත� යදනත්ත� ත ඡේනත ඡේනඡේසං� හැමස්මි න

ඡේමඡේසං� අත්ත�‘ති එ�ඡේමත යථ�භූත සං'මපප්‍ඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබ.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 3

259 ඝ්‍ර�න අනිච්චා� තදනිච්චා ත දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත� යදනත්ත� ත ඡේනත ඡේනඡේසං� හැමස්මි න ඡේමඡේසං� අත්ත�‘ති එ�ඡේමත යථ�භූත සං'මපප්‍ඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබ.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 4

260 Grimn George, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London, p. 44261 පඤ්ඤා�කිත්ති හිමි හිරිපිටිඡේ�, (1996), ඡේබlද්ධ දර්ශ්‍රනය, ඡේක�ළඹ, පි. 57262 Pande G.C, (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Allahabad, p. 34263 De Silva Padmasiri, (1979), An Introduction to Buddhist Psychology, London, p. 87264 Grimn George, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London,p. 47265 Rhy David’s C.A.F, (1914), Buddhist Psychology, London, p.79266 ජිKහැ� අනිච්චා� තදනිච්චා ත දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත� යදනත්ත� ත ඡේනත ඡේනඡේසං� හැමස්මි න

ඡේමඡේසං� අත්ත�‘ති එ�ඡේමත යථ�භූත සං'මපප්‍ඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබ.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 4

267 සංඞ්කප්‍පරූ�ඡේ�� පුරිසංස්සං ක�ඡේම� - ඡේනඡේත ක�ම� ය�නි චිතN�නි ඡේල�ඡේකසංඞ්කප්‍පරූ�ඡේ�� පුරිසංස්සං ක�ඡේම� - තිට්ඨාන්ති චිතN�නි තඡේථ� ඡේල�ඡේක - අඡේථත්‍ථ ධීරූ� විනයන්ති ඡාන්‍දන්ති.කතඡේම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න නිද�නසං'භාඡේ��: ඵස්ඡේසං� භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න නිද�න සං'භාඡේ��.කතම� චා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න ඡේ�මත්තත�: අඡේඤාඤා භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ඡේම� රූ&ඡේපසු, අඡේඤාඤා ක�ඡේම� සංද්ඡේදසු අඡේඤාඤා ක�ඡේම� �ඡේðසු අඡේඤාඤා ක�ඡේම� රූඡේසංසු අඡේඤාඤා ක�ඡේම� ඡේඵ�ට්ඨාRඡේබසු.අය වුච්චාති භික්ඛ්‍යඡේ� ක�ම�න ඡේ�මත්තත�.අ. නි. iv, (2006) ඡාක්ක නිප�ඡේත,දුතිඡේය� පණ්ණ�සංකය,මහැ� ���ය,පුරිසංන්‍ද්‍රියඤා�ණ සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති මුද්‍රණය, පි. 202

268 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.27269 Vesey G.N.A, (1971), Perception, Macmillian, London, p.61270 Grimn George, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London, p. 39271 Pande G.C, (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Allahabad, p. 43272 ම. ප�. ii, (2006), ඡේභාසංජ්ජාක්ඛ්‍යන්ධකය, බුද්ධ ජායන්ති තීNපිටක මුද්‍රණය, පි. 546273 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.43274 යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි. 144275 ක�ඡේය� අනිච්ඡේචා� යදනිච්චා ත දුක්ඛ්‍ය ය දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත� යදත්ත� ත ඡේනත මම ඡේනඡේසං�

හැමස්මි, න ඡේමඡේසං� අත්ත�ති එ�ඡේම යථ�භූත සං'මප්‍පඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබ.සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය,අනිච්චා ���,අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 4

276 යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි. 146

277 සං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය,අනිච්චා ���,අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 6

278 Gunapala Dharmasiri, (1989), Endowmentals of Buddhist Ethics, Singapore, p. 33279 මඡේන� අනිච්ඡේචා� යදනිච්චා ත දුක්ඛ්‍ය ය දුක්ඛ්‍ය තදනත්ත�, අයනත්ත� ත ඡේනත මම

ඡේන�ඡේසං� හැස්මි. න ඡේමඡේසං� අනත්ත�ති එ�ඡේමත යථ�භූත සං'මප්‍පඤ්ඤා�ය දට්ඨාRබසං. නි. iv, (2006), සංළ�තන සංයුත්තය, අනිච්චා ���, අජ්ඣ�ත්ත�නිච්චා සුත්ත, බුද්ධ ජායන්ති ඡේප�ත්, පි. 4

280 Grimn George, Leipzing, (1926), The Doctrines of the Buddha, London, p. 45281 Pande G.C, (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Allahabad, p. 41282 චාක්ඛ්‍ය�යතන කතීහි ඛ්‍යන්ඡේධහි කත�හැ�යතඡේනහි කතීහි ධ�තූහි සංඞ්�හීත; චාක්ඛ්‍ය�යතන

එඡේකන ඛ්‍යන්ඡේධන එඡේකන�යතඡේනන එක�ය ධ�තුය� සංඞ්�හීත. කතීහි අසංඞ්�හීත;චාතූහි ඛ්‍යන්ඡේධහි එක�දසංහැ�යකඡේනහි සංත්තරූසංහි ධ�තූහි අසංඞ්�හිත.ධ�තුකථ� පQකරූණය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි.12

283 චාක්ඛු චාක්ඛ්‍ය�යතනන්ති:දිRබචාක්ඛු පඤ්ඤා�චාක්ඛු න චාක්ඛ්‍ය�යතන, චාක්ඛ්‍ය�යතන චාක්ඛු ඡේචා� චාක්ඛ්‍ය�යතනඤ්චා, චාක්ඛ්‍ය�යතන චාක්ඛූති:ආමන්ත�.යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි. 148

284 Gunapala Dharmasiri, (1989), Endowmentals of Buddhist Ethics, Singapore,p. 48285 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.41286 Gunapala Dharmasiri, (1989), Endowmentals of Buddhist Ethics, Singapore,p. 43287 යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි. 148288 Menaughton N, Biology and Emotion, London, 1989,p.57289 සංද්ඡේද� සංද්ද�යතන්ති:ආමන්ත�.සංද්ද�යතන සංද්ඡේද�ති:ආමන්ත�

යමක පQකරූණය,පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පිටු� 148290 �න්ඡේධ� �න්ධ�යන්ති:සීල�න්ඡේධ� සංම�ධි�න්ඡේධ� පඤ්ඤා��න්ඡේධ� �න්ඡේධ�.න

�න්ධ�යතන.�න්ධ�යතන �න්ඡේධ� ඡේචා� �න්ධ�යතනඤ්චා.�න්ධ�යතන �න්ඡේධ�ති:ආමන්ත�.විමලකිත්ති හිමි ම�දඋයන්ඡේ��ඩ, ශීU සුමනසං�රූ හිමි ශීU ධර්මස්කන්ධ ඡේරූ�ත, (2006), යමක ප්‍ රූකරූණය, පQථම භා��ය, බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය,පි. 148

291 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.40292 Vesey G.N.A, (1971), Perception, Macmillian, London, p.78293 Menaughton N, (1989), Biology and Emotion, London, p.43294 ජිKහැ� ජිKහැ�යතනන්ති: ආමන්ත�.ජිKහැ�යතන ජිKහැ�ති:ආමන්ත�.

යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පිටු� 148295 George Grim, (1926), The Doctrine of the Buddha, Leipzig, p.63296 Pande G.C, (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Allahabad, p. 39297 යස්සං මන�යතන උප්‍පජ්ජාති:තස්සං ධ'ම�යතන උප්‍පජ්ජාති.ආමන්ත�

යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි. 164298 මනින්ද්‍රිය.. -ඡේප- එඡේකන ඛ්‍යන්ඡේධන එඡේකන�යතඡේනනසංත්තහි ධ�තූහි සංඞ්�හිත කතිහි

අසංඞ්�හිත: චාතූහි ඛ්‍යන්ඡේධහි එක�දසංහැ�යතඡේනහි එක�දසංහි ධ�තූහි අසංඞ්�හිත. ධ�තුකථ� පQකරූණය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි.24

299 Gunapala Dharmasiri, (1989), Endowmentals of Buddhist Ethics, Singapore, p. 49300 න විඤ්ඤා�ණ න ඛ්‍යන්ඡේධ�ති: විඤ්ඤා�ණ ඨාඡේපත්�� අ�ස්ඡේසං� ඛ්‍යන්ධ� න විඤ්ඤා�ණ

ඛ්‍යන්ධ�.විඤ්ඤා�ණඤ්චා ඛ්‍යන්ඡේධ චා ඨාඡේපත්�� අ�ස්ඡේසං� න ඡේචා� විඤ්ඤා�ණ න චා ඛ්‍යන්ධ�.න ඛ්‍යන්ධ� න විඤ්ඤා�ණක්ඛ්‍යන්ඡේධ�ති:ආමන්ත� (පච්චානීක)යමක පQකරූණය, පQථම භා��ය, (2006), බුද්ධ ජායන්ති තිNපිටකය, පි. 57