ภาคนพนธระดบปรญญาตร เสนอภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร

เพอเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร ธนวาคม 2557

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยนเรศวร

การวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก

ชดชนก ศรสงคราม ฐตมา มลอด

อาจารยทปรกษา ประธานหลกสตรวทยาศาสตรบณฑตสาขาวชาภมศาสตร ประธานสาขาวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ และหวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดพจารณาภาคนพนธ เรอง “การวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก” เหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาภมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

.......................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ภรมย ออนเสง)

อาจารยทปรกษา

.......................................................................... (อาจารยประสทธ เมฆอรณ)

ประธานหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร

.......................................................................... (ดร.กมปนาท ปยะธ ารงชย)

ประธานสาขาวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ

.......................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ภรมย ออนเสง)

หวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ก

ประกาศคณปการ

การศกษาภาคนพนธฉบบน ส าเรจลงไดดวยความกรณาอยางยงจากอาจารยทปรกษางานวจย ผชวยศาสตราจารย ภรมย ออนเสง และคณาจารยทกทาน ทไดใหค าแนะน าปรกษา ตลอดจนตรวจแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความเอาใจใสเปนอยางยง จนภาคนพนธส าเรจสมบรณได คณะผศกษาคนควาขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน

ขอขอบพระคณภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ส านกหอสมดมหาวทยาลยนเรศวร ทไดเอออ านวยความสะดวกในการศกษาคนควาเพอหาขอมลเพมเตม จนท าใหการศกษาคนควาภาคนพนธฉบบนสมบรณและมคณคา

ขอกราบขอบพระคณ บดา มารดา ของผท าวจยทใหก าลงใจและคอยใหการสนบสนนในทก ๆ เรอง รวมทงพๆ เพอนๆ ทคอยใหก าลงใจและใหความชวยเหลอมาโดยตลอด

คณคาและประโยชนอนพงมจากการศกษาคนควาภาคนพนธฉบบน คณะผศกษาคนควาขออทศแดผมพระคณทก ๆ ทาน

ชดชนก ศรสงคราม ฐตมา มลอด

ข

ชอเรอง การวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบ สารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก ผวจย ชดชนก ศรสงคราม และ ฐตมา มลอด อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ภรมย ออนเสง ประเภทสารนพนธ ภาคนพนธ วท.บ. สาขาวชาภมศาสตร, มหาวทยาลยนเรศวร, 2557 ค าส าคญ ภยแลง , การใชประโยชนทดน

บทคดยอ

งานวจยฉบบนมวตถประสงคหลก เพอวเคราะหปจจยดานกายภาพทเปนสาเหตการเกดภยแลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลก และเพอเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภยแลงโดยประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (Analytical Hierarchy Process: AHP) และจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก โดยมปจจยทเกยวกบลกษณะทางกายภาพ 4 ปจจย ไดแก ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า และปจจยสภาพภมประเทศและดน วธด าเนนการศกษาโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยการน ามาวเคราะหกบคาถวงน าหนกทใชในการประเมนพนทเสยงภยแลงตามวธการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ จากนนจงน ามาวเคราะหดวยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

ผลการศกษา พบวาการวเคราะหพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ โดยการซอนทบขอมล (Overlay) ของทง 4 ปจจย จะเหนไดวา พนทเสยงภยแลงมากคอ บรเวณพนทเขตเนนเขาและภเขาสงตอนกลางของจงหวด ในเขตอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง ตอเนองไปยงอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย กบอกสวนหนงทเขตภเขาสงดานตะวนออกสดของจงหวดในเขตอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบางกระทม และผลการศกษา เมอน าขอมลการใชประโยชนทดนมาท าการซอนทบขอมล (Overlay) กบแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย พบวา พบวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวดพษณโลก ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย และพนทตอเนองกนหลายอ าเภอในบรเวณตอนกลางของจงหวด คอ อ าเภอนครไทย อ าเภอชาต-ตระการ อ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และบางสวนของ

ค

อ าเภอเมอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตพนทราบลมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามผานอ าเภอเมองตอเนองลงไปถงอ าเภอบางกระทม พนทราบลมน ายมและลมน าเขก (หรอลมน าวงทอง) และบางสวนของอ าเภอเนนมะปรางซงเปนพนทตามแนวลมน าคลองชมพ ซงมผลการค านวณหาความเสยงจากแผนทคดเปนพนททเสยงภยแลงมาก 37% พนทเสยงภยแลงปานกลาง 20% พนทเสยงภยแลงนอย 28% และพนทเสยงภยแลงนอยทสด 15% ตามล าดบ

อยางไรกตาม การประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกดสามารถใชศกษาพนทเสยงภยแลงในครงนไดเปนอยางด และนาจะสามารถประยกตใชเพอการศกษาในระบบสารสนเทศภมศาสตร ทจะไดผลการศกษาในมตใหมและนาสนใจมากยงขน

ง

สารบญ

บทท หนา

1 บทน า ทมาและความส าคญของปญหา….………………….........………………..... 1

วตถประสงคของการวจย……………....................………………………….. 2

ขอบเขตของการวจย..………………….........……………....…..............…… 2

กรอบวธการด าเนนงานวจย.………………….........………….............……... 5

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ...……………….........…………….......….....…… 6

นยามศพทเฉพาะ....................................................................................... 6 2 เอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ พนทศกษาจงหวดพษณโลก………………………………………..…………. 7 ภยแลง……………………………………………………………………….… 8 ทฤษฎกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด…………………………………… 10 งานวจยทเกยวของ……………………………………………………..……… 13

3 วธด าเนนงานวจย ขอมลและแหลงขอมล................................................................................ 16 เครองมอทใชในการศกษา…………………………………………………….. 17 การประมวลผลและการวเคราะหขอมล………………………………………. 17

4 ผลการวเคราะหขอมล ผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพทมอทธพลตอพนทเสยงภยแลงของ

จงหวดพษณโลก……………………………………………………………..…

26 ผลการวเคราะหของปจจยทสงผลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก

โดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด……………………………………

37 ผลการวเคราะหของปจจยทสงผลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก

โดยการน าแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใช วธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญมาซอนทบ (Overlay) กบแผนท ทไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด…………….…………………

45

จ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

4 ผลการวเคราะหขอมล ผลการวเคราะหจากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาท าการซอนทบ

(Overlay) กบแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบกนของแผนท ทไดจากการวเคราะหดวยวธระบบสารสนเทศภมศาสตรกบวธกระบวนการ วเคราะหเชงล าดบศกด…………………………………………………..…….

47 5 บทสรป สรปผลการวจย.......................................................................................... 50 การอภปรายผล………………………………………………………………… 52 ขอเสนอแนะ……………………………………………………….…………… 55

บรรณานกรม……………………………………………………………………………… 56 ประวตผวจย……………………………………………………………………….……… 59

ฉ

สารบญภาพ

ภาพ หนา

1 แผนทแสดงขอบเขตพนทศกษา……………………………..……………………. 4 2 กรอบวธการด าเนนงาน…………………………………………………………... 5 3 โครงสรางล าดบชนของกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด…...………………... 11 4 แผนทแสดงอทธพลของปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป…………………..……… 28 5 แผนทแสดงอทธพลของปจจยศกยภาพน าใตดน……………………………...…. 30 6 แผนทแสดงอทธพลของปจจยระยะหางจากแหลงน า………………….…..…..… 32 7 แผนทแสดงอทธพลของปจจยภมประเทศและดน………..………………………. 34 8 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการ

ประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ……………………………………………………..

36 9 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลง โดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด………. 44

10 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบกนของแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพ ทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด……………...…………

46 11 แผนทพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก……………………………….…….…. 48

ช

สารบญตาราง

ตาราง หนา

1 มาตราสวนมลฐาน AHP 1-9………………………………………..….……….. 12 2 ชวงคาตวแปร ระดบคะแนน และคาถวงน าหนกทใชในการประเมนพนทเสยงภย

แลงตามวธการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ……………….………...……….…

19 3 คาดชนความสอดคลองตามขนาดของเมตรกซ………………………................. 24 4 การใหคาน าหนกของปจจยทง 4…………………………………………........... 38 5 การใสคาในตารางเมตรกซเปรยบเทยบเกณฑทใชในการตดสนใจ……….…….. 38 6 ผลรวมแตละคอลมน การใหคาน าหนกของปจจยทง 4…………………….……. 39 7 แสดงผลการค านวณคาเฉลยเรขาคณต (Geometric mean)……………..…….. 40 8 แสดงผลการท า Normalize และผลการค านวณคา Eigenvector….…….……… 41 9 ผลการค านวณหาคา max………………………………………..……..……… 42

10 คาน าหนกทมการจดล าดบความส าคญมาอยางถกตองแลว……………………. 43

บทท 1

บทน ำ ทมำและควำมส ำคญของปญหำ

ความแหงแลงหรอภยแลง หมายถง ภยธรรมชาตทเกดจากสภาพอากาศแหงแลงผดปกตทขาดน าเปนระยะเวลานานจนกอใหเกดการเสยสมดลดานอทกวทยา ซงท าใหเกดความแหงแลงอยางรนแรงตอพนท จงมผลท าใหขาดแคลนน าดมน าใชและความเสยหายทางการเกษตร ความรนแรงของภยแลงขนอยกบความขาดแคลนของความชน ชวงเวลา และขนาดของพนททมผล กระทบ สาเหตหลกทเกดจากภยแลง ไดแก ปรมาณน าฝนนอย การกระจายของฝนไมทวถง พนทไมมแหลงกกเกบน าเพยงพอ แหลงกกเกบน าทมอยตนเขน รวมถงการเปลยนแปลงอณหภมของโลก การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภยธรรมชาต เปนตน ซงสาเหตหลกๆ เหลาน ท าใหเกดภยแลงในพนททสงผลกระทบทางตรงและทางออมตอมนษย ท าใหเกดปญหาดานสง แวดลอม ดานเศรษฐกจและสงคม ตงแตระดบบคคล ครวเรอน ชมชน จนถงระดบประเทศ (กรมอตนยมวทยา, 2557)

ส าหรบภยแลงในประเทศไทยสวนใหญเกดจากฝนแลงและทงชวง ซงฝนแลงเปนภาวะปรมาณฝนตกนอยกวาปกต หรอฝนไมตกตองตามฤดกาลโดยแตละปจะเกดขนได 2 ชวง ไดแก ชวงฤดหนาวตอเนองถงฤดรอน ซงจะเรมจากครงหลงของเดอนตลาคมเปนตนไป บรเวณประเทศภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และบรเวณภาคกลาง ภาคตะวนออกบางสวน จะมปรมาณฝนลดลงเปนล าดบ ยกเวนภาคใตจนกวาจะยางเขาสฤดฝนในชวงกลางเดอนพฤษภาคมของปถดไป ซงภยแลงลกษณะนจะเกดขนเปนประจ าทกป และมแนวโนมทจะทวความรนแรงขนเปนล าดบ สวนภยแลงอกชวงหนงมกเกดขนในชวงกลางฤดฝนประมาณปลายเดอนมถนายนถงกรกฎาคม จะมฝนทงชวงซงอาจเกดขนเฉพาะทองถนหรอบางบรเวณแตบางครงกอาจครอบคลมพนทกวางเกอบทวประเทศไทย ซงภยแลงภยในประเทศไทยมผลกระทบโดยตรงกบการเกษตรและแหลงน า เนองจากประเทศไทยเปนประเทศทประชาชนประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนสวนใหญภยแลงจงสงผลเสยหายตอกจกรรมทางการเกษตร เชน พนดนขาดความชมชน พชขาดน า พชชะงกการเจรญเตบโต ผลผลตทไดมคณภาพต ารวมถงปรมาณลดลง สวนใหญภยแลงทมผลตอการ เกษตร มกเกดในชวงฤดฝนทมฝนทงชวงเปนเวลานาน ซงผลกระทบทเกดขนอาจรวมไปถงดานเศรษฐกจ ดานสงแวดลอม และสงคม (กรมอตนยมวทยา, 2557)

2

จงหวดพษณโลกเปนหนงในจ านวน 9 จงหวด ของพนทภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย มทงหมด 9 อ าเภอ ไดแก อ าเภอเมอง อ าเภอพรหมพราม อ าเภอวงทอง อ าเภอบางระก า อ าเภอวดโบสถ อ าเภอบางกระทม อ าเภอเนนมะปราง อ าเภอนครไทย และอ าเภอชาตตระการ สถานการณภยแลงในหลายพนทของจงหวดพษณโลกทวความรนแรง พนทการเกษตรโดยเฉพาะนาขาวหลายแหงขาดน าไดรบความเสยหาย ขณะทมหลายหมบานระบบประปาใชไมได ประชาชน ขาดแคลนน าเพอการอปโภคบรโภค ซงไดประกาศเปนพนทประสบภยพบตภยแลงไปแลวเมอ พ.ย.2547 - เม.ย.2548 ทงสน4 อ าเภอ25 ต าบล261 หมบาน (สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน), 2557)

ปญหาภยแลงเปนปญหาเชงพน ท ดงนนการใชระบบสารสนเทศภมศาสตรมาประยกตใชเพอวเคราะหและก าหนดพนททมความเสยงตอความแหงแลง จะชวยเพมประสทธภาพในการแสดงสถานภาพของปญหาจากปจจยดานกายภาพทเปนสาเหต การศกษาครงนจงเปนการน าเทคโนโลยของระบบสารสนเทศภมศาสตรมาประยกตใชวเคราะหพนทเสยงภยแลงในพนทจงหวดพษณโลก จะน าเสนอการก าหนดพนทเสยงตอความแหงแลงโดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด เปนวธทไดรบความนยมมากและนาเชอถอกวาวธอนๆ เพราะมการตรวจสอบคาความสอดคลองของขอมล (Consistency Ratio: CR) จากนนน ามาค านวณหาพนททเสยงภยแลงกบขอมลการใชประโยชนทดน เพอจดความเหมาะสมและจดท าแผนทแสดงพนททประสบภยแลง ในจงหวดพษณโลกได วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอวเคราะหปจจยดานกายภาพทเปนสาเหตการเกดภยแลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลก

2. เพอเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภยแลง โดยประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด และจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก ขอบเขตของกำรวจย

1. ขอบเขตพนทศกษำ พนททง 9 อ าเภอในจงหวดพษณโลก คอ อ าเภอเมอง อ าเภอพรหมพราม อ าเภอวงทอง อ าเภอบางระก า อ าเภอวดโบสถ อ าเภอบางกระทม อ าเภอเนนมะปราง อ าเภอนครไทย และอ าเภอชาตตระการ รวมเนอทประมาณ 10.815 ตารางกโลเมตร

3

2. ขอบเขตดำนขอมลทำงกำยภำพ ทเปนปจจยเสยงภยแลง 4 ปจจย คอ 2.1 ขอมลปรมาณน าฝนเฉลย ไดแก ปรมาณฝนเฉลย ระหวางป 2541 – 2550 2.2 ขอมลศกยภาพน าใตดน ไดแก ความหนาแนนของขนาดของพนทลมน า

ความหนาแนนของล าน าในลมน ายอย และความสามารถใหน าของชนหนอมน า 2.3 ขอมลระยะหางจากแหลงน า ไดแก ระยะหางจากเสนล าน าทไหลทงป

ระยะ หางจากสถานสบน าดวยไฟฟา ระยะหางจากแหลงน าผวดน และระยะหางจากคลองชลประทาน

2.4 ขอมลสภาพภมประเทศและดน ไดแก สภาพการระบายน าของดน ความลาดชนของพนท และความสงของพนท

4

ภาพ 1 แผนทแสดงขอบเขตพนทศกษา

5

กรอบวธกำรด ำเนนงำนวจย

Overlay

ภาพ 2 กรอบวธการด าเนนงาน

ปรมาณน าฝน เฉลย 10 ป

ความหนาแนนของขนาดของพนทลมน า

ระยะหางจากเสนล าน าทไหลทงป

สภาพการระบายน าของดน

ปจจยปรมำณน ำฝน ปจจยภมประเทศและดน

ความหนาแนนของล าน าในลมน ายอย

ระยะหางจากแหลงน าผวดน

ความลาดชนของพนท

ความสามารถใหน าของชนหนอมน า

(Aquifer) ระยะหางจากคลองชลประทาน

ระยะหางจากสถานสบน าดวยไฟฟา

จดขอมลใหม

ความสงของพนท

จดล าดบความส าคญและถวงน าหนกดวยกระบวนการ AHP

ก ำหนดชนควำมเหมำะสม และท ำกำร Reclassify

พนทเสยงภยแลง

แผนทพนทเสยงภยแลงจงหวดพษณโลก

จดล าดบและวเคราะหดวยระบบ GIS

Land use

ปจจยศกยภำพน ำใตดน

ปจจยระยะหำงแหลงน ำ

AHP

แผนทแสดงปจจยดำนปรมำณน ำฝน

แผนทแสดงปจจย ศกยภำพน ำใตดน

แผนทแสดงปจจยระยะหำงแหลงน ำ

แผนทแสดงปจจย ภมประเทศและดน

GIS

6

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. สามารถทราบสาเหตของการเกดภยแลงของแตละปจจยในพนทศกษา 2. สามารถใชวธการวเคราะหเชงล าดบศกด ในการเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภย

แลง และไดน าเสนอแผนทพนทเสยงภยแลงออกมาในพนทศกษาได นยำมศพทเฉพำะ

1. ระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถง ระบบทมการน าคอมพวเตอรมาชวยในการรวบรวม จดเกบ หรอจดการกบขอมลขาวสาร เพอใหขอมลนนกลายเปนสารสนเทศทด สามารถน าไปใชในการประกอบการตดสนใจไดในเวลาอนรวดเรวและถกตอง

2. ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) คอ กระบวน การท างานเกยวกบขอมลเชงพนท (Spatial data) ดวยระบบคอมพวเตอรโดยการก าหนดขอมลเชงบรรยายหรอขอมลคณลกษณะ (Attribute data) และสารสนเทศ เชน ทอย บานเลขท ทมความสมพนธกบต าแหนงในเชงพนท (Spatial data) เชน ต าแหนงบาน ถนน แมน า เปนตน ในรปของตารางขอมลและฐานขอมล

3. ภยแลง คอ ภยทเกดจากการขาดแคลนน าในพนทใดพนทหนงเปนเวลานานจนกอให เกดความแหงแลงและสงผลกระทบตอชมชน ซงการศกษานจะหมายถง ความแหงแลงหรอการขาดแคลนน าของพนท โดยมปจจยตางๆ คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลย ปจจยศกยภาพน าใตดนและลมน า ปจจยระยะหางจากแหลงน า และปจจยภมประเทศและดน

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวเคราะหพน ทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก ไดท าการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ดงน

1. พนทศกษาจงหวดพษณโลก 2. ภยแลง 3. ทฤษฎกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด 4. งานวจยทเกยวของ พนทศกษาจงหวดพษณโลก

1. ลกษณะทตงและอาณาเขต จงหวดพษณโลกตงอยในภาคเหนอตอนลางของประเทศไทยหางจากกรงเทพมหานคร

370 กโลเมตร ซงมลกษณะเดนเฉพาะตว เนองจากมสวนทเชอมตอกบภาคกลางกบภาคเหนอและภาคตะวนออก เฉยงเหนอของประเทศ เปนจงหวดทมลกษณะโครงขายเชอมตอไปยงประเทศตางๆ ในภมภาคอนโดจน โดยมภมประเทศตดตอกบเทอกเขาทพาดจากภาคเหนอ เปนทกนแบงเขตกบแขวงไชยบรของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มเนอททงหมดประมาณ 10,815 ตารางกโลเมตร หรอ 6,759,909 ไร มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยงดงน

ทศเหนอ ตดตอกบ อ าเภอพชย อ าเภอทองแสนขน และอ าเภอน าปาด จงหวดอตรดตถ และแขวงไชยบร ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

ทศใต ตดตอกบ อ าเภอเมอง อ าเภอวชรบารม อ าเภอสามงาม และอ าเภอสากเหลก จงหวดพจตร

ทศตะวนออก ตดตอกบ อ าเภอหลมสก อ าเภอเขาคอ และอ าเภอวงโปง จงหวดเพชรบรณ และอ าเภอดานซายและอ าเภอนาแหว จงหวดเลย

ทศตะวนตก ตดตอกบ อ าเภอกงไกรลาศและอ าเภอศรส าโรง จงหวดสโขทย และอ าเภอลานกระบอ จงหวดก าแพงเพชร

8

2. ภมประเทศและภมอากาศ ลกษณะภมประเทศของจงหวดพษณโลก ลกษณะภมประเทศจงหวดพษณโลกทางตอน

ตะวนออกและตะวนออกเฉยงเหนอเปนเขตเทอกเขาสงของเทอกเขาเพชรบรณ, เนนเขา และทราบระหวางภเขา ไดแกพนทอ าเภอวงทอง วดโบสถ นครไทย ชาตตระการ และอ าเภอเนนมะปราง มภเขาทส าคญ ไดแก เขานกกระยาง เขาซ าหวาย เขานอย-เขาประด ภเมยง-ภทอง ภเปอย เขาลมใหญ เขาลมนอย เขาโคกสน และภหนรองกลาซงมยอดสงทสดทภลมโล 1,446 เมตร จากระดบทะเลปานกลาง มเขตทราบหบเขานครไทยทมลกษณะพนทเปนเปนแบบคงกระทะ สวนทราบหบเขาชาตตระการมรปรางคลายพระจนทรครงเสยวเปนทราบดนตะกอนทอดมสมบรณ เชนเดยวกบทราบหบเขาทรพยไพรวลยเปนทราบดนเหนยวและดนรวนทมการระบายน าด ส าหรบดานตะวนตก ตอนกลาง และทางใตเปนทราบลมน า คอ ทราบลมแมน านาน ลมแมน ายม และทราบลมน ายอย เชน ลมน าวงทอง ลมน าแควนอย และล าคลองตาง ๆ อยในเขตอ าเภอเมองพษณโลก อ าเภอพรหมพราม อ าเภอบางกระทม อ าเภอบางระก า และบางสวนของอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และอ าเภอเนนมะปราง ซงเปนพนทเกษตรกรรมทส าคญทสดของจงหวด

ลกษณะภมอากาศของจงหวดพษณโลก เปนจงหวดทมความกดอากาศสง หรอมวลอากาศเยนก าลงคอนขางแรงจากประเทศจนทแผปกคลมประเทศไทยตอนบน และมลมมรสมพดผานจากทะเลจนใตและมหาสมทรอนเดย ท าใหบรเวณเทอกเขาและยอดดอยมอากาศหนาว และสามารถแบงฤดกาลออกไดเปน 3 ฤด

ฤดรอน ประมาณเดอนกมภาพนธ-เมษายน อณหภมเฉลยประมาณ 32 องศาเซลเซยส ฤดฝน จะเรมประมาณเดอนพฤษภาคม-ตลาคม ปรมาณน าฝน เฉลยประมาณปละ

1,375 มลลเมตร ฤดหนาว ตงแตเดอนพฤศจกายน-มกราคม อณหภมเฉลยประมาณ 19 องศาเซลเซยส

ภยแลง

1. นยามของค าวาภยแลง ภยแลง หมายถง ความแหงแลงของลมฟาอากาศ อนเกดจากการทมฝนนอยกวาปกต

หรอฝนไมตกตองตามฤดกาล เปนระยะเวลานานกวาปกต และครอบคลมพนทบรเวณกวาง ท าใหเกดการขาดแคลนน าดมน าใช พชพนธไมตางๆ ขาดน า ท าใหไมเจรญเตบโตตามปกตเกดความเสยหาย และความอดอยากทวไป ความแหงแลงเปนภยธรรมชาตประเภทหนงทเกดขนเปนประจ าทกป โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางของประเทศไทยเพราะเปนบรเวณทอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตเขาไปไมถง ท าใหเกดความอดอยากแรนแคน ซงหากปใดทไมมพาย

9

เคลอนผานเลยกจะกอใหเกดความแหงแลงรนแรงมากขน อนเนองมาจากฝนทงชวงยาวนาน โดยภยแลงทเกดขนทกปจะอยระหวางเดอนมถนายนตอเนองถงเดอนกรกฎาคม ในชวงดงกลาวพชไรทเพาะปลกจะขาดน าไดรบความเสยหายมนษย สตวขาดแคลนน าดมน าใช สงผลกระทบตอการด ารงชพรวมถงดานเศรษฐกจและสงคม ทงนความรนแรงจะมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบปจจยหลายดาน เชน ความชนในอากาศ ความชนในดน ระยะเวลาทเกดความแหงแลง และขนาดของพนททมความแหงแลง เปนตน (รศ.ดร.จมพล วเชยรศลป, 2555)

2. สาเหตของการเกดภยแลง ปจจยทกอใหเกดภยแลงส าหรบประเทศไทยแลว นอกจากฝนยงมปจจยอนทเปนองค

ประกอบอกหลายอยาง เชน ระบบการหมนเวยนของบรรยากาศ การเปลยนแปลงสวนผสมของบรรยากาศ การเปลยนแปลงความสมพนธระหวางบรรยากาศกบน าทะเล หรอมหาสมทร ดงนนการเกดภยแลงจงมใชเกดจากสาเหตใดสาเหตหนงเพยงอยางเดยว ซงพอจะประมวลสาเหตของการเกดภยแลงได (ส านกประชาสมพนธเขต 4, 2556) ดงน

2.1 สภาวะอากาศในฤดรอนทรอนมากกวาปกต 2.2 การพดพาของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต 2.3 ความผดปกตของต าแหนงรองมรสม ท าใหฝนตกในพนทไมตอเนอง 2.4 ความผดปกต เนองจากพายหมนเขตรอนเคลอนทผานประเทศไทยนอยกวาปกต 2.5 การเปลยนแปลงความสมดลของพลงงานทไดรบจากดวงอาทตย จากการใชเชอ

เพลง ฟอสซล ท าใหเพมปรมาณกาซเรอนกระจก 2.6 ผลกระทบจากปรากฏการณภาวะเรอนกระจก เนองจากสวนผสมของบรรยากาศ

เชน คารบอนไดออกไซด ไอน า ลอยขนไปเคลอบชนลางของชนโอโซน ท าใหความรอนสะสมอยในอากาศใกลผวโลกมากขน ท าใหอากาศรอนกวาปกต

2.7 การพฒนาดานอตสาหกรรมตางๆ 2.8 การตดไมท าลายปา ท าใหเกดการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมอนเปนอกสาเหต

หนงทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงองคประกอบของภมอากาศ เชน ฝน อณหภม และความชน

10

ทฤษฎกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (Analytic Hierarchy Process: AHP) กระบวนการตดสนใจแบบวเคราะหล าดบศกด (Analytic Hierarchy Process: AHP) ได

ถกพฒนาขนใน ค.ศ.1970 โดย Thomas L. Saaty แหงมหาวทยาลยเยล ประเทศสหรฐอเมรกา Saaty ไดจบการศกษาระดบปรญญาเอกทางดานคณตศาสตร ดงนนแนวทางของกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด จงมรปแบบแนวคณตศาสตรเปนหลก กลาวคอการแปลงสงทไมสามารถวดคาในเชงปรมาณมาพจารณาในเชงปรมาณโดยการก าหนดมาตราสวนในการพจารณา เพอใหไดค าตอบทเปนไปไดแบบมเหต ผลโดยการก าหนดเปาหมายและสรางโครงสรางของปญหาทตอง การพจารณาออกมาเปนแผนภมล าดบชนตามล าดบชนของเกณฑทใชพจารณาจากเกณฑหลกสเกณฑรองตามล าดบจดเรยงลงมาเปนชน ๆ จนถงทางเลอก (Alternatives) ซงท าใหผพจารณาสามารถมองเหนองคประกอบของปญหาโดยรวม และเปรยบเทยบปญหาอยางเปนเหตเปนผลในทกปจจยท พจารณาท าใหผลการตดสนใจมความถกตองรดกมมากขน (อภชาต โสภาแดง, 2552)

กระบวนการตดสนใจแบบวเคราะหล าดบชนเปนหนงในวธการตดสนใจแบบหลายหลก เกณฑ นนคอการตดสนใจเลอกทางเลอก เมอมเกณฑในการพจารณาหลายเกณฑกระบวนการดงกลาวจงเปนกระบวนการทมประสทธภาพและมความสะดวกในการจดล าดบความส าคญ (Saaty, 2008) และชวยท าใหเกดการตดสนใจทดในสถานการณทตองมการเลอก (Ghodsypour andO’Brien, 1998; Benyoucef et al., 2003; Ho et al., 2009) สามารถใชไดกบการตดสนใจทมความยงยากซบซอนโดยใชวธการเปรยบเทยบค (Saaty, 1990) และเปนทฤษฎทนยมใชในการตดสนใจอยางแพรหลายจนถงปจจบน

กระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (AHP) ประกอบดวย 4 ขนตอนส าคญ ดงตอไปน

1. การแยกปญหาและการสรางล าดบชน โดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด เรมตนดวยการแยก (Breaking Down) ปญหาทซบซอนใหอยในรปของล าดบชนของสวนยอย (Elements) ระดบชนทสงทสด คอวตถประสงคโดยรวม (Overall Objective) สวนยอยซงมผลตอการตดสนใจเรยกวาเกณฑ (Criteria) สวนยอยในระดบรองลงไปเรยกวาเกณฑยอย (Sub-Criteria) ระดบลางสดของล าดบชนเรยกวาทางเลอกของการตดสนใจ (Decision Alternatives) สวนยอยในแตละแถวของล าดบชนถกสมมตใหเปนอสระตอกน (Saaty,1990) ซงหมายความวาระดบความส าคญของเกณฑทงหลายจะไมขนอยกบสวนยอยทอยต ากวาเกณฑนนๆ

11

ระดบท 1 : วตถประสงคโดยรวม ระดบท 2 : เกณฑ ระดบท 3 : เกณฑยอย ระดบท 4 : ทางเลอก

ภาพ 3 โครงสรางล าดบชนของกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

2. การใหขอมลเชงเปรยบเทยบเพอค านวณล าดบความส าคญ ในขนตอนท 2 น สามารถแบงไดเปน 3 ขนตอนยอยคอ การเปรยบเทยบค (Pairwise Comparisons) การค านวณคาน าหนก (Weight Calculation) และการตรวจสอบความสอดคลองของดลยพนจ (Consistency Check)

2.1 การเปรยบเทยบค เมอสรางล าดบชนแลว ขนตอไปจะเปนการเปรยบเทยบค เพอหาความส าคญเชงเปรยบ เทยบของสวนยอยตาง ๆ ในแตละระดบชน การเปรยบเทยบคนจะเปนการเปรยบ เทยบระดบความเขมขนของอทธพล (Strength of Influence) ของคสวนยอยเมอเทยบกบสวนประกอบในระดบทเหนอกวาซงอยถดขนไป มาตราสวนทใชในการเปรยบเทยบคอมาตราสวนมลฐาน AHP 1-9 (ดงตารางท 1) โดยหลกการแลวการเปรยบเทยบคนจะเรมจากระดบลางสด (ระดบทางเลอก) และสนสดทระดบทสอง (ระดบทหนงของเกณฑ) หลงจากทสวนยอยทงหมดไดถกเปรยบเทยบคโดยใหมาตราสวน 1-9 แลว ตอไปจะเปนการสรางเมทรกซดลยพนจหรอเรยกอกอยางหนงวาเมทรกซการเปรยบเทยบค

วตถประสงคโดยรวม

เกณฑ 1 เกณฑ 2

เกณฑยอย 1.1 เกณฑยอย 1.2 เกณฑยอย 1.3 เกณฑยอย 2.1 เกณฑยอย 2.2

ทางเลอก 1 ทางเลอก 2 ทางเลอก 3

12

ตาราง 1 มาตราสวนมลฐาน AHP 1-9 ดลยพนจ (Verbal Judgments) คาน าหนก มความส าคญเทากน (Equal Importance) 1 มความส าคญกวาบาง (Moderate Importance) มความส าคญกวามาก (Strong Importance) มความส าคญกวาคอนขางมาก (Very Strongly Importance) มความส าคญกวาอยางยง (Extreme Importance)

3 5 7 9

* คากลางระหวางระดบความเขมขนของอทธพลตามทกลาวมาขางตน 2, 4, 6, 8

ทมา: Saaty,1996

2.2 การค านวณคาน าหนก หลงจากไดสรางเมทรกซการเปรยบเทยบคแลว ล าดบตอไปจะเปนการใชกระบวนการทางคณตศาสตรเพอค านวณเวกเตอรลกษณะเฉพาะ(Eigenvector) และคาลกษณะเฉพาะทมากทสด (Largest Eigenvalue) ของแตละเมทรกซ เวกเตอรลกษณะเฉพาะจะใหล าดบความส าคญ (คาน าหนก) สวนคาลกษณะเฉพาะสามารถน ามาใชเปนมาตรวดตวหนงในการตรวจสอบความสอดคลองของดลยพนจ วธค านวณเวกเตอรลกษณเฉพาะและคาลกษณะเฉพาะสามารถศกษาไดจากงานวจยของ Saaty (1990)

2.3 การตรวจสอบความสอดคลองของดลยพนจ ในวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด สามารถวดระดบความสอดคลองของดลยพนจแตละชดได โดยการค านวณอตราสวนความสอดคลอง (Consistency Ratio: CR) ในแตละเมทรกซ หากอตราสวนความสอดคลองมคาเทากบศนยจะหมายความวาภายในชดของดลยพนจนนมความสอดคลองอยางสมบรณ หากอตราสวนความสอดคลองมคาเทากบหนงจะหมายความวาความไมความสอดคลองจะเทยบเทากบดลยพนจทไดจากการสม ถาอตราสวนความสอดคลองมคามาก (โดยทวไปคาวกฤตจะอยท 0.1) แสดงวาดลยพนจนนไมนาเชอถอชวงทยอมรบไดของ CR ขนอยกบขนาดของเมทรกซ ตวอยางเชน ถาเปนเมทรกซขนาด 3x3 CR ไมควรเกน 0.05 ถาเมทรกซขนาด 4x4 CR ไมควรเกน 0.08 และส าหรบเมทรกซมขนาดมากกวา 5x5 ขนไป CR ไมควรเกน 0.1 (Saaty, 1994) ถาชดดลยพนจของผประเมนคา CR เกนกวาระดบทก าหนด ผประเมนควรจะตองทบทวนดลยพนจ (Saaty, 1994)

13

3. การสงเคราะหเพอใหไดล าดบความส าคญโดยรวม วธการสงเคราะหในแบบจ าลอง กระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด คลายกบวธทใชค านวณคาความคาดหวงโดยวธผงรปตนไมการตดสนใจ โครงสรางล าดบความส าคญในแตละระดบชนจะไดมาจากการค านวณล าดบความส าคญแบบครอบคลม (Global Priorities) ระดบความส าคญทไดจากชดของดลยพนจแตละชดจะถกเรยกวาล าดบความส าคญแบบเฉพาะท (Local Priorities) ซงเปนล าดบความส าคญทอางองกบสวนประกอบทอยเหนอกวา สวนล าดบความส าคญเมอเทยบกบวตถประสงครวมจะเรยกวาล าดบความส าคญแบบครอบคลม ซงไดจากการคณล าดบความส าคญเฉพาะทเขากบล าดบความส าคญแบบครอบคลมของสวนประกอบทอยเหนอขนไป

4. การวเคราะหความไว การวเคราะหความไวเปนการทดสอบเสถยรภาพของผลลพธ โดยการเปลยนแปลงล าดบความส าคญของเกณฑตางๆ (อดศกด ธรานพฒนาและชศร เทยศรเพชร, 2554) งานวจยทเกยวของ

ประวทย จนทรแฉง (2553) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอความแหงแลงและพนทเสยงตอความแหงแลงในพนทอ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยการประยกต ใชระบบสารสนเทศภมศาสตร มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอการเกดความแหงแลงและวเคราะหความเสยงตอความแหงแลง รวมทงหาสมการความสมพนธระหวางปจจยทใชในการศกษากบความเสยงตอความแหงแลง ดวยวธการวเคราะหถดถอยเชงเสน และการวเคราะหเชงพนทโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ผลการศกษาพบวาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอความแหงแลงในพนทศกษามากทสดทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 คอ การระบายน าของดน (X5) รองลงมาเปนลกษณะเนอดน (X4) (Correlation Coefficient : r = 0.911 , 0.852) ส าหรบปจจยอนๆ มความสมพนธกบความเสยงตอความแหงแลงนอย โดยมพนททมความเสยงตอความแหงแลงเรยงล าดบจากมากไปนอยคดเปนพนท 39.26, 356.85 และ 68.31 ตารางกโลเมตร ตามล าดบ ไดสมการทเกยวของกบความเสยงตอความแหงแลงในพนทศกษาคอ Y = 1.635 + 0.938(X1) + 0.0982(X2) + 0.999(X3) + 1.006(X4) + 0.989(X5) + 1.039(X6) ซงสมการนสามารถอธบายความผนแปรของความเสยงตอความแหงแลงในพนทศกษาไดรอยละ 100 ( = 1.000 ) และผวจยไดใหขอเสนอแนะวา จากการวเคราะหความเสยงตอความแหงแลงในพนทอ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม ไดจากปจจยทงหมดนทมความสมพนธกบความเสยงตอความแหงแลงในพนทศกษามากทสด พจารณาจากคาสมประสทธสหสมพนธ r = 0.911 และ 0.852 ตามล าดบ ทระดบความเชอมน 95% ส าหรบปจจยทอนๆ ทมคาสมประสทธ

14

สหสมพนธอยระหวาง r = 0.098 - 0.433 ซงมคาต าจงมความสมพนธตอความเสยงตอความแหงแลงในพนทศกษานอย สวนความเสยงของพนทตอความแหงแลงในพนทศกษาทไดจากการศกษาแบงไดเปน 3 ระดบ คอ ความเสยงตอความแหงแลงสง คดเปนพนท 39.26 ตารางกโลเมตร หรอรอยละ 8.45 ของพนทศกษา, ความเสยงตอความแหงแลงปานกลาง คดเปนพนท 356.85 ตารางกโลเมตร หรอรอยละ 76.84 ของพนทศกษาและความเสยงตอความแหงแลงต า คดเปนพนท 68.31 ตารางกโลเมตร หรอรอยละ 14.71 ของพนทศกษา

สใส ยสนแสง (2547) ไดศกษาการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการว เคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก มวตถประสงคเพอวเคราะหปจจยดานสงแวดลอมทเปนสาเหตของการเกดภยแลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลก เพอประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอก าหนดพนททมความเสยงตอการประสบภยแลงในพนทจงหวดพษณโลก และเพอน าเสนอมาตรการปองกนและบรรเทาปญหาภยแลงทเหมาะสมของแตละพนทในจงหวดพษณโลก โดยค านงการจดการกบปจจยดานสงแวดลอม ไดใชวธการวเคราะหถดถอยเชงเสน และการวเคราะหเชงพนทโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ผลการศกษาพบวาการใชระบบสารสนเทศภมศาสตรมาประยกตใชเพอการวเคราะหและก าหนดพนททมความเสยงตอการเกดปญหาภยแลง และระดบความรนแรงของปญหาจากปจจยดานสงแวดลอมทเปนสาเหต จะชวยเพมประสทธภาพในการแสดงสถานภาพของปญหาเชงพนททเกดขน ไดสรปผลการวจยดงน สถตจ าแนกกลมสามารถใหความถกตองของพนทเสยงภยแลงไดสงเมอเปรยบเทยบกบวธอน ตวแปรทงหมด 15 ตวแปรสามารถใชรวมกนอธบายความเสยงตอภยแลงของพนทรอยละ 95.4 พบวา 4 ตวแปร ไดแก ตวแปรระยะหางจากพนทชลประทาน ปจจยศกยภาพชนหนใหน า ปจจยความสามารถใหน าของบอบาดาล และปจจยระยะหางจากแหลงน าผวดน มความสมพนธสงกบระดบเสยงภยแลง โดยในพนททงหมดของจงหวดพษณโลก 6,809,375 ไร (23.14%) พนทเสยงระดบต า 1,971,628ไร พนทเสยงระดบปานกลาง 2,024,055ไร (29.94%) และพนทเสยงระดบสง 1,199,458ไร (17.75%)

ศกด อะโน และ รตนา หอมวเชยร (2556) ไดท าการศกษาการประเมนพนทเสยงภยแลงดวยเทคนควเคราะหศกยภาพเชงพนทในลมน าหวยแอก มวตถประสงคเพอแกปญหาวกฤตของลมน าหวยแอกคอการขาดแคลนน าจนเกดความแหงแลง เนองจากหลายสาเหต อาทปรมาณฝนต า ไมมแหลงกกเกบน าเพยงพอและดนอมน าไดนอย แหลงน าธรรมชาตตนเขน โดยศกษาดวยวธการวเคราะหศกยภาพเชงพนทในลมน าหวยแอก (Potential Surface Analysis: PSA) เพอประ เมนภยแลงในลมน าหวยแอก โดยการมสวนรวมของผ เชยวชาญหรอมประสบการณจดการทรพยากรน ามา

15

ประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรก าหนดและสรางแผนทพนทเสยงภยแลง เพอทราบพนทเสยงภยแลงในลมน า ผลการศกษาพบวาพนทเสยงภยแลงในลมน าหวยแอกสวนใหญมความเสยงภยแลงปานกลาง 694 ตารางกโลเมตร (รอยละ 59) มความเสยงภยแลงมาก 300 ตารางกโลเมตร (รอยละ 26) และมความเสยงภยแลงนอย 173 ตารางกโลเมตร(รอยละ 15) ตามล าดบ โดย 330 หมบาน มจ านวนหมบานทเสยงเกดภยแลงระดบมาก 79 หมบาน (รอยละ 24) ระดบปานกลาง 197 หมบาน (รอยละ 60) และระดบนอย 54 หมบาน (รอยละ 16) ไดใหขอ เสนอแนะวาการประเมนพนทเสยงภยแลงดวยเทคนคการวเคราะหศกยภาพเชงพนท PSA ของลมน ายอยหวยแอก โดยกระบวนมสวนรวมของผ ทเกยวของโดยคาคะแนนความส าคญของแตละปจจยและคาคะแนนความส าคญของแตละระดบปจจยจากความคดเหนของผ เชยวชาญหรอผ ทมประสบการณดานชลประทานและทรพยากรน าในพนทมาใชระบบสารสนเทศภมศาสตรวเคราะหขอมลตางๆ ท าใหการประเมนพนทเสยงภยแลงในลมน าหวยแอกไดรวดเรว นาเชอถอ สามารถใชเปนแนวทางบรหารจดการและเพอแกไขปญหาพนทเสยงภยแลงทมประสทธผล เปนธรรม และยงยนตอไป

จากเอกสารและงานวจยทเกยวของเหลาน คณะผวจยจงไดจดท าโครงการวจยเรองการวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก เพอวเคราะหปจจยดานกายภาพทเปนสาเหตการเกดภยแลง และเพอเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภยแลง โดยประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด และจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก ซงวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกดทน ามาใชวเคราะหดวยนเปนวธทงายและมความถกตอง เพราะมการตรวจสอบความสอดคลองของขอมล

บทท 3

วธด ำเนนงำนวจย การศกษาพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนท

จงหวดพษณโลก ใชวธการศกษาโดยการรวบรวมฐานขอมลเชงพนทและฐานขอมล เชงคณลกษณะ โดยน ากระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (Analytical Hierarchy Process: AHP) มารวมกบเทคนควธของระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information Systems: GIS) จากนนน ามาค านวณ หาพนททเสยงภยแลงกบขอมลการใชประโยชนทดน เพอจดความเหมาะสมและจดท าแผนทแสดงพนททประสบภยแลง ในจงหวดพษณโลก มวธการด าเนนการศกษาดงน

1. ขอมลและแหลงขอมล 2. เครองมอทใชในการศกษา 3. การประมวลผลและการวเคราะหขอมล

ขอมลและแหลงขอมล

การเกบรวบรวมและจดเตรยมฐานขอมล ในการศกษาครงนจะแบงออกเปน 2 ระดบ ดงน

1. ขอมลปฐมภม คอ ขอมลเชงพนท (Spatial database) เปนขอมลเชงตวเลข (Digital Map) จะประกอบดวย

1.1 แผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 ขอบเขตพนทศกษา พนททง 9 อ าเภอ ในจงหวดพษณโลก คอ อ าเภอเมอง อ าเภอวงทอง อ าเภอบางระก า อ าเภอวดโบสถ อ าเภอพรหมพราม อ าเภอบางกระทม อ าเภอเนนมะปราง อ าเภอนครไทย และอ าเภอชาตตระการ รวมเนอทประมาณ 10,815 ตารางกโลเมตร

1.2 แผนทแสดงปจจยปรมาณน าฝนเฉลย โดยใชขอมลอางองมาจากสถานตรวจ วดอากาศของสถานกรมอตนยมวทยา จงหวดพษณโลก ระหวางป 2541 – 2550

1.3 แผนทแสดงปจจยศกยภาพน าใตดน จะประกอบดวยตวแปร 3 ตว คอ ความหนาแนนของขนาดของพนทลมน า ความหนาแนนของพนทลมน ายอย และความสามารถใหน าของชนหนอมน า ไดมาจากส านกชลประทานท 3 จงหวดพษณโลก

17

1.4 แผนทแสดงปจจยระยะหางจากแหลงน า จะประกอบดวยตวแปร 4 ตว คอ ระยะ หางจากเสนล าน าทไหลทงป ระยะหางจากสถานสบน า ระยะหางจากแหลงน าผวดน และระยะ หางจากคลองชล โดยใชขอมลมาจากกรมทรพยากรน า ส านกงานทรพยากรน าภาค 9 พษณโลก

1.5 แผนทแสดงปจจยสภาพภมประเทศและดน จะประกอบดวยตวแปร 3 ตว คอ สภาพการระบายน าของดน ความลาดชนของพนท และความสงของพนท ไดขอมลอางองมาจากส านก งานกรมทดนจงหวดพษณโลก

2. ขอมลทตยภม คอ ขอมลเชงคณลกษณะ (Attribute Database) เปนขอมลเอกสารทใชในการวเคราะหขอมลตางๆ ไดแก

2.1 สถานตรวจวดอากาศ ของสถานกรมอตนยมวทยา จงหวดพษณโลก 2.2 ขอมลการใชประโยชนทดน จากภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

มหาวทยาลยนเรศวร เครองมอทใชในกำรศกษำ

1. คอมพวเตอรโนตบค ระบบปฏบตการ Window 8.1 Pro 64-bit ประกอบดวย AMD A4-3305M APU with Radeon(tm) HD Graphics 1.90 GHz, RAM 4.00 GB

2. ชดโปรแกรมจดการฐานขอมลและการวเคราะหขอมล

2.1 โปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ArcGIS 2.2 โปรแกรมจดฐานขอมล ไดแก Microsoft word, Microsoft excel

กำรประมวลผลและกำรวเครำะหขอมล

การวเคราะหขอมลแบงออกเปน 3 สวน คอ การวเคราะหปจจยของแตละปจจย การวเคราะหดวยกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด และการวเคราะหการใชประโยชนทดน

1. กำรวเครำะหปจจยของแตละปจจย โดยจะน าคาระดบคะแนนของแตละปจจย ตามตาราง 2 ซงเปนเกณฑการประเมนพนทเสยงภยแลงตามวธการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ ดวยวธระบบสารสนเทศภมศาสตร

1.1 ปจจยปรมาณน าฝนเฉลย ประกอบดวยตวแปร 1 ตว คอ ปรมาณน าฝนเฉลย 10 ป ใชโปรแกรม ArcMap โดยใชเครองมอ Spline (3D Analysis) ก าหนด Cell size เปน 40 เมตร แลวก าหนดขอมลเปน Raster จากนนท าการ Reclassify เพอก าหนดชนขอมลใหม แบงตามเกณฑ

18

ระดบความเสยง 4 ระดบ คอ เสยงมาก (ระดบ 4) เสยงปานกลาง (ระดบ 3) เสยงนอย (ระดบ 2) และเสยงนอยทสด (ระดบ 1)

1.2 ปจจยศกยภาพน าใตดน ประกอบดวยตวแปร 3 ตว ไดแก ความหนาแนนของขนาดของพนทลมน า ความหนาแนนของล าน าในลมน ายอย และความสามารถใหน าของชนหนอ มน า ซงจะน าตวแปรแตละตวมาหาความหนาแนน โดยใชเครองมอ Density จากนนท าการ Reclassify เพอก าหนดชนขอมลใหมแบงตามเกณฑระดบความเสยง 4 ระดบ คอ เสยงมาก (ระดบ 4) เสยงปานกลาง (ระดบ 3) เสยงนอย (ระดบ 2) และเสยงนอยทสด (ระดบ 1)

1.3 ปจจยระยะหางจากแหลงน า ประกอบดวยตวแปร 4 ตว คอ ระยะหางจากเสนล าน าทไหลทงป ระยะหางจากสถานสบน า ระยะหางจากแหลงน าผวดน และระยะหางจากคลองชลประทาน ใชเครองมอ Buffer เพอหาระยะหางของพนทแตละปจจย จากนนท าการ Reclassify เพอก าหนดชนขอมลใหมแบงตามเกณฑระดบความเสยง 4 ระดบ คอ เสยงมาก (ระดบ 4) เสยงปานกลาง (ระดบ 3) เสยงนอย (ระดบ 2) และเสยงนอยทสด (ระดบ 1)

1.4 ปจจยสภาพภมประเทศและดน ประกอบดวยตวแปร 3 ตว คอ สภาพการระบายน าของดน ความลาดชนของพนท และความสงของพนท โดยใช DEM ในการหาความลาดชนของพนทและความสงของพนท จากนนท าการ Reclassify เพอก าหนดชนขอมลใหมแบงตามเกณฑระดบความเสยง 4 ระดบ คอ เสยงมาก (ระดบ 4) เสยงปานกลาง (ระดบ 3) เสยงนอย (ระดบ 2) และเสยงนอยทสด (ระดบ 1)

19

ตาราง 2 ชวงคาตวแปร ระดบคะแนน และคาถวงน าหนกทใชในการประเมนพนทเสยงภยแลงตามวธการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ

ตวแปร คำถวงน ำหนก ระดบน ำหนก ปจจยปรมำณน ำฝนเฉลย 1. ปรมาณน าฝนเฉลย 10 ป - นอยกวา 1,039.90 ม.ม. - ระหวาง 1,039.90 - 1,329.64 ม.ม. - ระหวาง 1,329.65 – 1,623.44 ม.ม. - มากกวา 1,623.44 ม.ม.

3 4 3 2 1

ปจจยศกยภำพน ำใตดน 1. ความหนาแนนของขนาดของพนทลมน า - มากกวา 3,000 ตร.กม. - ระหวาง 2,000 – 3,000 ตร.กม. - ระหวาง 1,000 – 2,000 ตร.กม. - นอยกวา 1,000 ตร.กม.

1 4 3 2 1

2. ความหนาแนนของล าน าในลมน ายอย - นอยกวา 0.15 กม./ตร.กม. - ระหวาง 0.15 – 0.30 กม./ตร.กม. - ระหวาง 0.30 – 0.45 กม./ตร.กม. - มากกวา 0.45 กม./ตร.กม.

1 4 3 2 1

3. ความสามารถใหน าของชนหนอมน า - นอยกวา 5 ลบ.ม./ชวโมง - ระหวาง 5 – 10 ลบ.ม./ชวโมง - ระหวาง 10 – 15 ลบ.ม./ชวโมง - มากกวา 15 ลบ.ม./ชวโมง

2 4 3 2 1

20

ตาราง 2 (ตอ)

ตวแปร คำถวงน ำหนก ระดบน ำหนก ปจจยระยะหำงจำกแหลงน ำ 1. ระยะหางจากเสนล าน าทไหลทงป - มากกวา 3,000 เมตร - ระหวาง 2,000 – 3,000 เมตร - ระหวาง 1,000 – 2,000 เมตร - นอยกวา 1,000 เมตร

3 4 3 2 1

2. ระยะหางจากสถานสบน า - ระยะหางมากกวา 3,000 เมตร - ระยะหางระหวาง 2,000 – 3,000 เมตร - ระยะหางระหวาง 1,000 – 2,000 เมตร - ระยะหางนอยกวา 1,000 เมตร

3 4 3 2 1

3. ระยะหางจากแหลงน าผวดน - มากกวา 3,000 เมตร - ระหวาง 2,000 – 3,000 เมตร - ระหวาง 1,000 – 2,000 เมตร - นอยกวา 1,000 เมตร

3 4 3 2 1

4. ระยะหางจากคลองชลประทาน - นอกเขตชลประทาน มากกวา 2,000 เมตร - นอกเขตชลประทาน ระหวาง 1,000 – 2,000 เมตร - นอกเขตชลประทาน ระหวาง 0 – 1,000 เมตร - ในเขตชลประทาน

3 4 3 2 1

21

ตาราง 2 (ตอ)

ตวแปร คำถวงน ำหนก ระดบน ำหนก ปจจยสภำพภมประเทศและดน 1. สภาพการระบายน าของดน - การระบายน าด – ดเกนไป - การระบายน าปานกลาง – ด - การระบายน าเรว – ปานกลาง - การระบายน าเรวมาก – เรว

3 4 3 2 1

2. ความลาดชนของพนท - มากกวา 30% - ระหวาง 15 – 30 % - ระหวาง 6 – 15 % - นอยกวา 6%

2 4 3 2 1

3. ความสงของพนท - พนทสง สงจาก รทก. มากกวา 600 เมตร - พนทดอน สงจาก รทก. ระหวาง 300 - 600 เมตร - พนทราบ สงจาก รทก. ระหวาง 100 - 300 เมตร - พนทราบลม สงจาก รทก. นอยกวา 100 เมตร

1 4 3 2 1

22

2. กำรวเครำะหขอมล โดยใชวธกระบวนกำรวเครำะหเชงล ำดบศกด การวจยครงนใชปจจยในการใหคาน าหนกความส าคญในการตดสนใจโดยใชวธกระบวนการ

วเคราะหเชงล าดบศกด หรอ AHP (Analysis Hierarchy Process) เปนกระบวนการตดสนใจทใชในการประเมนเพอหาเหตผล ซงเปนกระบวนการตดสนใจทมประสทธภาพ โดยเรมตนดวยการเปรยบ เทยบ “ความส าคญ” ของเกณฑทใชในการตดสนใจ เพอหา “น าหนก” ของแตละเกณฑกอน-หลง จากนนจงน า “ทางเลอก” ทมทงหมดมาประเมนผานเกณฑดงกลาว เพอจดล าดบความส าคญของแตละทางเลอก

วธการค านวณคาน าหนกโดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (AHP) ใหน าหนกความส าคญของเกณฑการประเมน เนองจากเกณฑทใชในการตดสนใจแตละ

เกณฑนน มความส าคญตอเปาหมายในการตดสนใจไมเทากน ดงนนจงจ าเปนทเราจะตองหาน าหนก “ความส าคญ” ของแตละเกณฑกอนทจะท าการประเมนทางเลอก โดยมขนตอนดงน

2.1 สรางตารางเมตรกซเปรยบเทยบเกณฑทใชในการตดสนใจเปนค 2.2 ใหคาน าหนกของแตละคปจจย โดยการพจารณาใหคาม 2 นย คอ

2.2.1 คาปจจยไหน (Row หรอ Column) มความส าคญมากกวาหรอนอยกวา

2.2.2 มากกวาหรอนอยกวา เปนคาตวเลขเทาไร ถาปจจยทางดานแถว (Row) มความส าคญ มากกวา ปจจยทางดาน

คอลมน (Column) ใสตวเลข 2 – 9 ถาปจจยทางดานแถว (Row) มความส าคญ นอยกวา ปจจยทางดาน

คอลมน (Column) ใสตวเลข 1/9 - 1/2 2.3 หาผลรวมในแนวตงของแตละคอลมน 2.4 หาคาคาเฉลยเรขาคณต (Geometric mean) โดยการน าคาผลรวมทงหมดใน

แนวนอนของแตละปจจย หารดวย 4 แลวน ามาคณดวย 100 จะไดเปนคาเปอรเซนตออกมา 2.5 ค านวณหาคาน าหนก ไดจาก

2.5.1 เอาผลรวมของคอลมนไปหารกบคาของทกแถวในคอลมนนนๆ 2.5.2 รวมคาในแตละแถว 2.5.3 ค านวณคาน าหนก (Eigenvector)

23

2.5.4 ตรวจสอบคาความสอดคลองของขอมล (CR) วาคาปจจยทใสใหกบตวแปร ซงน าไปใชค านวณคาน าหนก (Eigenvector) มความสมเหตสมผลหรอไม โดยมเงอนไขทวา ถา CR < 0.1 แสดงวาคาปจจยมความสอดคลองกน สามารถน าคาน าหนก (Eigenvector) ไปใชเปนคาน าหนกได แตถา CR > 0.1แสดงวาคาปจจยไมมความสอดคลองกน ตองปรบหรอใหคาปจจยใหม เพอค านวณ CR < 0.1 ถงจะน าคา eigenvector ไปใชงานได

2.6 ค านวณคาความสอดคลองของขอมล (Consistency Ratio: CR) สตรอตราความสอดคลอง

CR = CI/RI โดยก าหนดให

RI = ดชนจากการสมตวอยาง (Random index) ไดมาจากการสมตวอยางจากตารางเมตรกซจ านวนมาก โดย Thomas Saaty

CI = ดชนความสอดคลอง (Consistency index) ไดจากการค านวณสมการ

CI = (max – n) / (n – 1) ; n = จ านวนปจจยทงหมด

โดยคา สามารถหาไดจากคา sum ของแตละปจจย หารดวยคาเฉลยเรขาคณต

(Geometric mean) จากนนน าคาทค านวณไดของทกปจจยรวมกนเปนคา max คาอตราสวนความสอดคลองกนของเหตผลจะใชวดความสอดคลองกนในการเปรยบเทยบ

แบบค โดย Thomas Saaty (1994) ไดก าหนดอตราสวนความสอดคลองกนทางทฤษฎตามขนาดเมตรกซทแตกตางกน ดงตอไปน

24

ตาราง 3 คาดชนความสอดคลองตามขนาดของเมตรกซ

ถาอตราสวนความสอดคลองกนของเหตผลหรอคา CR ทค านวณได มคานอยกวาหรอเทากบ

อตราสวนความสอดคลองทางทฤษฎ แสดงวา การเปรยบเทยบแบบคมความสอดคลองกนของเหตผลเปนทยอมรบได การปฏบตตามกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (AHP) เปนไปในแนวทางถกตอง แตถามมากกวาหรอเทากบอตราสวนความสอดคลองกนทางทฤษฎ แสดงวาการเปรยบเทยบคไมมความสอดคลองกนของเหตผล จนไมสามารถจะยอมรบได ตองทบทวนการจดล าดบความส าคญของการเปรยบเทยบแบบคใหมอกครง จนกวาจะค านวณความสอดคลองกนของเหตผลหรอ คา CR ไดเปนไปตามเกณฑทระบไวคา RI ทไดจากการสมตวอยาง

n RI 1 0 2 0 3 0.58 4 0.90 5 1.12 6 1.24 7 1.32 8 1.41 9 1.45

10 1.49 11 1.51 12 1.48 13 1.56 14 1.57 15 1.59

25

จากนนผลลพธทไดจากการท ากระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (AHP) จะไดคาน าหนกทมการจดล าดบความส าคญอยางถกตองแลว ไปค านวณเขากบแผนทพนทเสยงภยแลงของแตละปจจย เพอจะไดน าเสนอแผนทพนทเสยงภยแลงจากการท ากระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (AHP) ออกมา

3. กำรวเครำะหกำรใชประโยชนทดน โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร สามารถท าไดโดยการใชโปรแกรม ArcMap

ซงใชเครองมอ Overlay มาท าการซอนทบกนกบแผนททไดจากปจจยทางกายภาพและแผนททไดจากการวเคราะหดวยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด แลวค านวณหาคาความเสยงของแตละพนทออกมาเปนเปอรเซนต จากนนท าการ Reclassify เพอก าหนดชนขอมลใหม แบงตามเกณฑระดบความเสยง 4 ระดบ คอ เสยงมาก (ระดบ4) เสยงปานกลาง (ระดบ3) เสยงนอย (ระดบ2) และเสยงนอยทสด (ระดบ1)

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล ในการศกษาการวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก มการน าปจจยตางๆ มาวเคราะหเพอหาพนทเสยงภยแลง โดยแบงการวเคราะหขอมลเปน 4 สวน ดงน

1. ผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพทมอทธพลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก 2. ผลการวเคราะหของปจจยทสงผลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก โดยประยกต ใชวธการวเคราะหเชงล าดบศกด

3. ผลการวเคราะหของปจจยทสงผลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก โดยการน าแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญมาซอนทบ (Overlay) กบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

4. ผลการวเคราะหจากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาท าการซอนทบ (Overlay) กบแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบกนของแผนททไดจากการวเคราะหดวยวธระบบสาร - สนเทศภมศาสตรกบวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด 1. ผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพทมอทธพลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก

ผลการศกษาเพอวเคราะหความเสยงตอความแหงแลงในพนทจงหวดพษณโลกทง 9 อ าเภอ โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรและปจจยทางกายภาพทมอทธพลตอการเกดความแหงแลงในพนทมากทสดจ านวน 4 ปจจย ไดแก ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน โดยก าหนดคาถวงน าหนกและคาคะแนนความส าคญของแตละปจจย น ามาวเคราะหหาความเสยงของพนททเสยงภยแลงดวยวธการซอนทบขอมล (Overlay) ของปจจยทก าหนดไว มผลการศกษาดงน

27

1.1 อทธพลของปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอปทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก ผลการวเคราะหอทธพลของปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอปทมตอพนทเสยงภยแลงของ

จงหวดพษณโลก โดยใชชดโปรแกรม ArcGIS ดวยวธการในการประมาณคาเชงพนท (Spline Interpolation) โดยการใชขอมลปรมาณน าฝนเฉลยตอป คาบ 10 ป ระหวางป พ.ศ.2541-2550 ปรากฏตามภาพ 4

28

ภาพ 4 แผนทแสดงอทธพลของปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอปทมตอพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก

29

จากภาพ 4 แผนทแสดงอทธพลของปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอปทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก จะพบวาพนทเสยงภยแลงมากหรอสแดงคอตอนกลางของจงหวดโดยพนทสวนใหญอยในเขตอ าเภอวงทอง อ าเภอวดโบสถ และตอเนองกบบางสวนของอ าเภอเมอง อ าเภอพรหม-พราม อ าเภอนครไทย รวมทงดานเหนอของอ าเภอนครไทยตอเนองกบพนทสวนบนของอ าเภอชาต -ตระกาล และอกพนทหนงทอ าเภอบางงระก าและพนทตอเนองกบอ าเภอเมองบางสวน ส าหรบพนทมความเสยงภยแลงนอยทสดหรอสเขยวเขม จะปรากฏอยทางตะวนออกของจงหวดในเขตอ าเภอชาต -ตระการ อ าเภอนครไทย อ าเภอวงทอง แลววกลงไปทางอ าเภอเนนมะปราง และไปทางใตของจงหวดในพนทสวนใหญของอ าเภอบางกระทมตอเนองกบอ าเภอวงทอง อ าเภอเมอง และอ าเภอบางระก า และอกพนทหนงคอดานตะวนตกแถบอ าเภอพรหมพรามเปนสวนใหญ ดงนน ในภาพรวมจะเหนไดวาพนทเสยงภยแลงมากจะอยตรงกลางของพนทจงหวด สวนวงรอบถดๆ ไปเปนพนทเสยงปานกลาง เสยงนอย และพนทเสยงนอยทสด ตามล าดบ

1.2 อทธพลของปจจยศกยภาพน าใตดนทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก ผลการวเคราะหอทธพลของปจจยศกยภาพน าใตดนทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวด

พษณโลก ดวยโปรแกรม ArcGIS โดยหาความหนาแนนของพนท (Density) โดยใชตวแปร 4 ตวแปร คอ ความหนาแนนของขนาดพนทลมน า ความหนาแนนของล าน าในลมน ายอย และความหนาแนน ของชนหนอมน า ปรากฏตามภาพ 5

30

ภาพ 5 แผนทแสดงอทธพลของปจจยศกยภาพน าใตดนทมตอพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก

31

จากภาพ 5 แผนทแสดงอทธพลของปจจยศกยภาพน าใตดน ทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก จะพบวาพนทเสยงภยแลงมากหรอสแดงจะกระจดกระจายอยทวไปและแทรกปะปนอยกบพนทเสยงปานกลาง โดยจะหนาแนนในบรเวณตอนกลางของจงหวด ในพนทอ าเภอวดโบสถมากทสดแลวตอเนองไปยงอ าเภอพรหมพราม อ าเภอเมอง และอ าเภอวงทอง อ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย เพราะพนทเหลานเปนหนตะกอนชดโคราชทมหนทรายเปนสวนใหญ ซงมโอกาสนอยในการกกเกบน าใตดน เนองจากหนทรายมการซมผานไดด ซงพนทของอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทยนนมพนทเสยงภยแลงปานกลางเปนสวนใหญ พนทเสยงภยแลงมากยงปรากฏตอเนองจากอ าเภอวง-ทองลงไปยงอ าเภอเนนมะปรางและอ าเภอบางกระทมอกดวย รวมทงพนทอ าเภอบางระก า ส าหรบพนทมความเสยงภยแลงนอยทสดหรอสเขยวเขม จะปรากฏอยในบรเวณพน ทลมน าตางๆ ในเขตอ าเภอเมอง อ าเภอบางระก า อ าเภอบางกระทม อ าเภอวงทอง และอ าเภอพรหมพราม

1.3 อทธพลของปจจยระยะหางจากแหลงน าทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก ผลการวเคราะหอทธพลของปจจยระยะหางจากแหลงน าทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวด

พษณโลก ดวยโปรแกรม ArcGIS โดยสรางแนวกนชน (Buffer) แบบพนทกนชนแบบวงแหวน (Multiple rings) ใชตวแปร 4 ตวแปร คอ ระยะหางจากเสนล าน าไหลทงป ระยะหางจากสถานสบน าดวยไฟฟา ระยะหางจากแหลงน าผวดน และระยะหางจากคลองชลประทาน ปรากฏตามภาพ 6

32

ภาพ 6 แผนทแสดงอทธพลของปจจยระยะหางจากแหลงน าทมตอพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก

33

จากภาพ 6 แผนทแสดงอทธพลของปจจยระยะหางจากแหลงน าทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก จาก 4 ตวแปร คอ ระยะหางจากเสนล าน าไหลทงป ระยะหางจากสถานสบน าดวยไฟฟา ระยะหางจากแหลงน าผวดน และระยะหางจากคลองชลประทาน จะเหนวา พนทสวนใหญของจงหวดมความเสยงภยแลงมาก เพราะวาอยไกลจากแหลงน าออกไปเกนกวา 3,000 เมตร ยกเวนพนทลมน าสายหลกและสายรองของพนทมความเสยงนอยทสด

1.4 อทธพลของปจจยภมประเทศและดนทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก

ผลการวเคราะหอทธพลของปจจยภมประเทศและดนทมตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก ดวยโปรแกรม ArcGIS โดยใชแบบจ าลองความสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) ซงหมายถง ขอมลเชงพนผวทมโครงสรางแบบ Raster มลกษณะเปนกรดเซลลขนาดเทากน เรยงตอเนองกนครอบคลมทงพนท มการกระจายตวอยางสม าเสมอ คาประจ ากรดเซลลคอ คา Z แลวแปลงใหเปน Slope แลวน ามาวเคราะห Spatial Analysis ใชตวแปร 3 ตวแปร คอ ความลาดชนของพนท สภาพการระบายน าของดน และความสงของพนท ปรากฏตามภาพ 7

34

ภาพ 7 แผนทแสดงอทธพลของปจจยภมประเทศและดนทมตอพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก

35

จากภาพ 7 แผนทแสดงอทธพลของปจจยภมประเทศและดนทมตอพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก จะเหนไดวา พนทเสยงภยแลงมากหรอสแดง คอ พนทเขตภเขาสงของจงหวด ในเขตอ าเภอชาตตระการ และ อ าเภอนครไทย อ าเภอวงทอง และอ าเภอเนนมะปราง สวนพนทเสยงปานกลาง คอ พนทเขตภเขาทต ากวาทางดานตะวนตกของเขตแรก ในพนทอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย อ าเภอวดโบสถ และอ าเภอวงทอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดหรอสเขยวเขม คอ พนทราบน าทวมถงของอ าเภอพรหมพราม อ าเภอเมอง อ าเภอบางระก า อ าเภอบางกระทม และบางสวนของอ าเภอ เนนมะปราง

การวเคราะหความเสยงภยแลงทางกายภาพในพนทจงหวดพษณโลก วธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ โดยการประยกต ใชระบบสารสนเทศภมศาสตรและปจจยทมอทธพลตอการเกดความแหงแลงในพนทมากทสดจ านวน 4 ปจจย ไดแก ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะ หางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน โดยก าหนดคาถวงน าหนกและคาคะแนนความส าคญของแตละปจจย น ามาวเคราะหหาความเสยงของพนทเสยงภยแลงดวยวธการซอนทบขอมล (Overlay) ของทง 4 ปจจยโดยใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ ไดก าหนดพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพของจงหวดพษณโลก ปรากฏตามภาพ 8

36

ภาพ 8 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ

แผนทแสดงพนทเสยงภยแลง

ดวยวธการระบบการประเมน

โดยระบบผเชยวชาญ

37

จากภาพ 8 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ โดยการซอนทบขอมล (Overlay) ของทง 4 ปจจย คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน และไดก าหนดพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ ซงจะเหนไดวา พนทเสยงภยแลงมากคอ บรเวณพนทเขตเนนเขาและภเขาสงตอนกลางของจงหวด ในเขตอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง ตอเนองไปยงอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย กบอกสวนหนงทเขตภเขาสงดานตะวนออกสดของจงหวดในเขตอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบางกระทม 2. ผลการวเคราะหของปจจยทสงผลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก โดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

การค านวณคาน าหนกโดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ใหน าหนกความส าคญของเกณฑการประเมน เนองจากเกณฑทใชในการตดสนใจแตละเกณฑนน มความส าคญตอเปาหมายในการตดสนใจไมเทากน ดงนนจงจ าเปนทเราจะตองหาน าหนก “ความส าคญ” ของแตละเกณฑกอนทจะท าการประเมนทางเลอก โดยมขนตอนดงน

2.1 สรางตารางเมตรกซเปรยบเทยบเกณฑทใชในการตดสนใจเปนค ดงตาราง 4 โดยก าหนดชอตวแปรของแตละปจจยดงน

RF หมายถง ปจจยปรมาณน าฝนเฉลย DW หมายถง ปจจยระยะหางจากแหลงน า TP หมายถง ปจจยภมประเทศและดน WT หมายถง ปจจยศกยภาพน าใตดน

38

ตาราง 4 การใหคาน าหนกของปจจยทง 4

จากตาราง 4 แสดงคาการใหคาน าหนกของปจจยทง 4 โดยใหแถวทแยงมมของตารางมคา

เทากบ 1 เสมอ เพราะเปนการเปรยบเทยบของเกณฑทเหมอนกน ทท าใหมความส าคญเทากน เชน ปรมาณน าฝนเฉลยกบปรมาณน าฝนเฉลย หรอศกยภาพน าใตดนกบศกยภาพน าใตดน เปนตน

2.2 ใหคาน าหนกของแตละคปจจย โดยการพจารณาใหคาม 2 นย คอ 2.2.1 คาปจจยไหน (Row หรอ Column) มความส าคญมากกวาหรอนอยกวา 2.2.2 มากกวาหรอนอยกวา เปนคาตวเลขเทาไร เชน ดงตาราง 4 ถาปจจยทางดานแถว (Row) มความส าคญ มากกวา ปจจยทางดานคอลมน

(Column) ใสตวเลข 2 – 9 ถาปจจยทางดานแถว (Row) มความส าคญ นอยกวา ปจจยทางดานคอลมน

(Column) ใสตวเลข 1/9 - 1/2 ตาราง 5 การใสคาในตารางเมตรกซเปรยบเทยบเกณฑทใชในการตดสนใจ

Factor RF DW TP WT

RF 1.00

DW 1.00

TP 1.00

WT 1.00

Factor RF DW TP WT

RF 1.00 3.00 7.00 9.00

DW 0.33 1.00 3.00 5.00

TP 0.14 0.33 1.00 3.00

WT 0.11 0.20 0.33 1.00

39

จากตาราง 5 แสดงคาในตารางเมตรกซเปรยบเทยบเกณฑทใชในการตดสนใจ โดยคาตวเลขตางๆ ทเตมลงไปในตารางเมตรกซ มความหมายดงน

- แถวทแยงมมของตารางมคาเทากบ 1 เสมอ เนองจากเปนการเปรยบเทยบของเกณฑทเหมอนกน ท าใหมความส าคญเทากน เชน ปรมาณน าฝนเฉลยกบปรมาณน าฝนเฉลย หรอระยะหางจากแหลงน ากบระยะหางจากแหลงน า เปนตน

- แถวท 1 คอลมนท 2 มคาเทากบ 3 หมายความวา ปจจยปรมาณน าฝนเฉลย มความ ส าคญกบปจจยระยะหางจากแหลงน า “บาง”

- แถวท 1 คอลมนท 3 มคาเทากบ 5 หมายความวา ปจจยปรมาณน าฝนเฉลย มความ ส าคญกบปจจยภมประเทศและดน “มาก”

- แถวท 1 คอลมนท 4 มคาเทากบ 7 หมายความวา ปจจยปรมาณน าฝนเฉลย มความ ส าคญกบปจจยศกยภาพน าใตดน “คอนขางมาก” เปนตน

2.3 การหาผลรวมในแนวตงของแตละคอลมน จากตาราง 6 แสดงคาผลรวมของแตละคอลมนดงน ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยเทากบ 1.59 ,

ปจจยระยะหางจากแหลงน าเทากบ 4.53, ปจจยภมประเทศและดนเทากบ 11.33, ปจจยศกยภาพน าใตดนเทากบ 18.00 ซงผลรวมของคาแตละปจจยจะไดมาจากการทเราไดก าหนดคาน าหนกตงแตแรก เพอน าคาน าหนกเหลานจะใชค านวณตอในตารางถดไป

ตาราง 6 ผลรวมแตละคอลมน การใหคาน าหนกของปจจยทง 4

Factor RF DW TP WT

RF 1.00 3.00 7.00 9.00

DW 0.33 1.00 3.00 5.00

TP 0.14 0.33 1.00 3.00

WT 0.11 0.20 0.33 1.00 Sum 1.59 4.53 11.33 18.00

40

2.4 การหาคาเฉลยเรขาคณต (Geometric mean) ท าการปรบคาผลรวมโดยการน าคาน าหนกของแตละปจจย มาหารดวยผลรวมของแตละ

คอลมน เชน 0.33 / 1.59 = 0.21 และหาคาเฉลยเรขาคณต โดยการน าคาผลรวมทงหมดในแนวนอนของแตละปจจย หารดวย 4 แลวน ามาคณดวย 100 จะไดเปนคาเปอรเซนตออกมา ดงตาราง 7 ตาราง 7 แสดงผลการค านวณคาเฉลยเรขาคณต (Geometric mean)

จากตาราง 7 จะเหนวา ผลรวมมคาเทากบ 100 และคาปจจยทมความส าคญมากทสด คอ

ปรมาณน าฝนเฉลยเทากบ 60.25% ส าคญล าดบถดไป คอ ระยะหางจากแหลงน าเทากบ 24.25% , ภมประเทศและดนเทากบ 10.50% และศกยภาพน าใตดนเทากบ 5.00% ตามล าดบ ซงคาเฉลยเรขาคณตของแตละปจจยเหลาน จะใชค านวณตอในตารางถดไป

2.5 การค านวณหาคาน าหนก (Eigenvector) ไดจาก 2.5.1 ท าการปรบคาเฉลยเรขาคณต (Geometric mean) ใหม เพอน าไปค านวณตอ

โดยการน าผลรวมของคา Geometric mean มาหารดวยคา Geometric mean ของแตละปจจย เชน 100 / 60.24 เทากบ 1.66 2.5.2 ค านวณคา Eigenvector (คาน าหนก) โดยการน าคาเฉลยเรขาคณตของแตละ

ปจจยหารดวยผลรวมทงหมดของคาเฉลยเรขาคณต เชน 9.52 / 35.3 เทากบ 0.269688 0.27 2.5.3 ตรวจสอบคาความสอดคลองของขอมล (Consistency Ratio: CR) วาคาปจจยทใสใหกบตวแปร ซงน า ไปใชค านวณคา Eigenvector มความสมเหตสมผลหรอไม โดยมเงอนไขทวา ถา CR < 0.1 แสดงวาคาปจจยมความสอดคลองกน สามารถน า Eigenvector ไปใชเปนคา

Factor RF DW TP WT Geometric mean

RF 0.63 0.66 0.62 0.50 60.25

DW 0.21 0.22 0.26 0.28 24.25

TP 0.09 0.07 0.09 0.17 10.50

WT 0.07 0.04 0.03 0.06 5.00 Sum 1.00 1.00 1.00 1.00 100.00

41

น าหนกได แตถา CR > 0.1 แสดงวาคาปจจยไมมความสอดคลองกน ตองปรบหรอใหคาปจจยใหม เพอค านวณ CR < 0.1 ถงจะน าคาน าหนก (Eigenvector) ไปใชงานได ตาราง 8 แสดงผลการท า Normalize และผลการค านวณคา Eigenvector

จากตาราง 8 จะเหนวาคาน าหนกของ Eigenvector ของแตละปจจยมดงน ปจจยปรมาณ

น าฝนเฉลยมคาน าหนกเทากบ 0.05, ปจจยระยะหางจากแหลงน ามคาน าหนกเทากบ 0.12, ปจจยภมประเทศและดนมคาน าหนกเทากบ 0.27, ปจจยศกยภาพน าใตดนมคาน าหนกเทากบ 0.57 ซงคาน าหนกทไดเหลานจะเปนคาทเราตองน าไปใสในแผนทเพอวเคราะหดวยวธระบบสารสนเทศภมศาสตร

2.6 การค านวณคาความสอดคลองของขอมล (CR) สตรอตราความสอดคลอง

CR = CI/RI โดยก าหนดให

RI = ดชนจากการสมตวอยาง (Random index) ไดมาจากการสมตวอยางจากตารางเมตรกซจ านวนมาก โดย Thomas Saaty

CI = ดชนความสอดคลอง (Consistency index) ไดจากการค านวณสมการ

CI = (max – n) / (n – 1) ; n = จ านวนปจจยทงหมด

โดยคา สามารถหาไดจากคา Sum ของแตละปจจย หารดวยคาเฉลยเรขาคณต

(Geometric mean) จากนนน าคาทค านวณไดของทกปจจยรวมกนเปนคา max ดงตาราง 9

Factor RF DW TP WT Geometric mean Eigenvector

RF 0.63 0.66 0.62 0.50 1.66 0.05

DW 0.21 0.22 0.26 0.28 4.12 0.12

TP 0.09 0.07 0.09 0.17 9.52 0.27

WT 0.07 0.04 0.03 0.06 20 0.57 Sum 1.00 1.00 1.00 1.00 35.3 1.00

42

ตาราง 9 ผลการค านวณหาคา max

จากตาราง 9 คอการค านวณหาคา max ทไดจากการรวมคา ของแตละปจจย ดงน

0.96 + 1.10 + 1.19 + 0.90 ได 4.14 ซงแสดงวาคา max มคาเทากบ 4.14 จากการวเคราะหผลการตรวจสอบความสอดคลองขอมลสามารถวดระดบความสอดคลอง

ของขอมลแตละชดได โดยการค านวณอตราสวนความสอดคลอง (Consistency Ratio: CR) ในแตละเมทรกซ หากอตราสวนความสอดคลองมคาเทากบ 0 หมายความวามความสอดคลองอยางสมบรณ หากอตราสวนความสอดคลองมคาเทากบ 1 หมายความวามความไมความสอดคลองจะเทยบเทาไดจากการสม ถาอตราสวนความสอดคลองมคามาก (โดยทวไปคาวกฤตจะอยท 0.1) แสดงวาขอมลนนไมนาเชอถอชวงทยอมรบไดของ CR ขนอยกบขนาดของเมทรกซ เชน เมทรกซขนาด 4x4 CR ไมควรเกน 0.08 และส าหรบเมทรกซมขนาดมากกวา 5x5 ขนไป CR ไมควรเกน 0.1 (Saaty, 1994) ถาชดขอมลของผประเมนคา CR เกนกวาระดบทก าหนด จะตองท าการวเคราะหเพอปรบแกคาน าหนกความส าคญใหมจนกวาจะไดตามคาทก าหนด ผลการตรวจสอบคาความสอดคลองของขอมล เปนดงน

CI = (max – n) / (n – 1) = (4.14 – 4) / (4 – 1)

= 0.04666667 0.05 CR = CI/RI = 0.05/0.90 = 0.05

หา max

Sum 1.59 4.53 11.33 18.00

Geometric mean 0.6025 0.2425 0.105 0.05

คา แตละปจจย 0.96 1.10 1.19 0.90 4.14

43

ดงนนคาทค านวณได CR < 0.1 แสดงวาคาปจจยมความสอดคลองกน จงเปนทยอมรบไดวา การปฏบตตามกระบวนการ AHP เปนไปในแนวทางทถกตองสามารถน าคาน าหนกทวเคราะหไดไปใชได จงสามารถน าคาน าหนก (Eigenvector) ไปใชเปนคาน าหนกไดดงตาราง 10

ตาราง 10 คาน าหนกทมการจดล าดบความส าคญมาอยางถกตองแลว

จากตาราง 10 จะแสดงคาน าหนกทมการจดล าดบความส าคญมาอยางถกตองแลวดงน

ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยมคาน าหนกเทากบ 0.05, ปจจยระยะหางจากแหลงน ามคาน าหนกเทากบ 0.12, ปจจยภมประเทศและดนมคาน าหนกเทากบ 0.27, ปจจยศกยภาพน าใตดนมคาน าหนกเทากบ 0.57 ซงสามารถน าคาเหลานไปค านวณใสเขาไปในแผนทดวยวธระบบสารสนเทศภมศาสตร

Factor Eigenvector

RF 0.05

DW 0.12

TP 0.27

WT 0.57

44

ภาพ 9 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลง โดยวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

แผนทแสดงพนทเสยงภยแลง

ดวยวธกระบวนการวเคราะห

เชงล าดบศกด

45

จากภาพ 9 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลง โดยใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ท าการคณคาน าหนก (Eigenvector) ทค านวณไดเขาไปและไดก าหนดพนทเสยงภยแลง พบวา พนทเสยงภยแลงมากสวนมากจะอยบรเวณอ าเภอชาตตระการ ตอเนองลงมายงอ าเภอนครไทยและดานตะวนออกของอ าเภอนครไทย บางสวนของอ าเภอวดโบสถ และกระจดกระจายอยในพนทอ าเภอเนน-มะปรางและอ าเภอวงทอง สวนพนทเสยงภยแลงปานกลางนน พนทมากทสดอยในเขตอ าเภอนครไทย ตอเนองกบอ าเภอชาตตระการ อ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และบางสวนอ าเภอเมองดานตะวนออกสด ซงเปนพนทตอนกลางของจงหวดพษณโลกนอกจากนยงกระจดกระจายเปนหยอมๆ ในพนทอ าเภอวงทอง อ าเภอเนนมะปราง และ อ าเภอบางระก า และพนทเสยงภยแลงนอยกบนอยทสดคอ อ าเภอบางกระทม อ าเภอบางระก า อ าเภอพรหมพราม อ าเภอเมอง และบางสวนของอ าเภอวงทอง ซงเปนพนทตามแนวทราบลมน านาน ลมน ายม และลมน าเขก (หรอลมน าวงทอง) และบางสวนของอ าเภอเนนมะปราง ซงเปนพนทตามแนวลมน าคลองชมพ 3. ผลการวเคราะหของปจจยทสงผลตอพนทเสยงภยแลงของจงหวดพษณโลก โดยการน าแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผเชยวชาญมาซอนทบ (Overlay) กบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

ผลการวเคราะหแผนทพนทเสยงภยแลงจาการซอนทบขอมล (Overlay) แผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน ปรากฏตามภาพ 10

46

ภาพ 10 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบกนของแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจย ทางกายภาพ ทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

แผนทแสดงพนทเสยงภย

แลง จากการซอนทบกน

ของ GIS & AHP

47

จากภาพ 10 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลง จากการซอนทบขอมล (Overlay) แผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย จะเหนวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวดพษณโลก ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย และพนทตอเนองกนหลายอ าเภอในบรเวณตอนกลางของจงหวด คอ อ าเภอนครไทย อ าเภอชาตตระการ อ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และบางสวนของอ าเภอเมอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตพนทราบลมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามผานอ าเภอเมองตอเนองลงไปถงอ าเภอบางกระทม พนทราบลมน ายมและลมน าเขก (หรอลมน าวงทอง) และบางสวนของอ าเภอเนนมะปรางซงเปนพนทตามแนวลมน าคลองชมพ ซงมผลการค านวณหาความเสยงจากแผนทคดเปนพนททเสยงภยแลงมาก 37% พนทเสยงภยแลงปานกลาง 20% พนทเสยงภยแลงนอย 28% และพนทเสยงภยแลงนอยทสด 15% ตามล าดบ 4. ผลการวเคราะหจากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาท าการซอนทบ (Overlay) กบแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบกนของแผนททไดจากการวเคราะหดวยวธระบบสารสนเทศภมศาสตรกบวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

ผลการวเคราะหจากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาท าการซอนทบ (Overlay) แผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน ดวยการใชชดโปรแกรม ArcGIS ปรากฏตามภาพ 11

48

ภาพ 11 แผนทพนทเสยงภยแลง จงหวดพษณโลก

49

จากภาพ 11 แผนทพนทเสยงภยแลง จากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาท าการซอนทบขอมล (Overlay) กบแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน และไดก าหนดพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ ซงจะเหนวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวด ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย ตอเนองไปยงอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบางกระทม

การวเคราะหความสมพนธของพนทเสยงภยแลงกบขอมลการใชประโยชนทดนของจงหวดพษณโลก จะเหนไดวา พนททเสยงภยแลงมากมทงหมด 37% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.37% พนททอยอาศยคดเปน 1.48% พนทเกษตรกรรมคดเปน 18.87% และพนทปาไมคดเปน 16.28% พนททเสยงภยแลงปานกลางมทงหมด 20% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.2 % พนททอยอาศยคดเปน 0.8% พนทเกษตรกรรมคดเปน 10.2% และพนทปาไมคดเปน 8.8% พนททเสยงภยแลงนอยมทงหมด 28% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.28% พนททอยอาศยคดเปน 1.12% พนทเกษตรกรรมคดเปน 14.28% และพนทปาไมคดเปน 12.32% พนททเสยงภยแลงนอยทสดมทงหมด 15% ไดแก พนททเปนแหลงน าคดเปน 0.15% พนททอยอาศยคดเปน 0.6% พนทเกษตรกรรมคดเปน 7.65% และพนทปาไมคดเปน 6.6% ตามล าดบ

28

ภาพ 4

แผนทแสดงอทธพลของปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอปท

มตอพนทเสยงภยแลง จ

งหวดพษ

ณโลก

30

ภาพ 5 แ

ผนทแสดงอทธพล

ของปจจยศกยภาพน

าใตดนทมตอพนทเสยงภยแลง จ

งหวดพษ

ณโลก

32

ภาพ

6 แผนทแสดงอทธพล

ของปจจยระยะหางจากแหลงน าทมตอพนทเสยงภยแลง จ

งหวดพษ

ณโลก

34

ภาพ

7 แผนทแสดงอทธพล

ของปจจยภมป

ระเทศและดนทมตอพน

ทเสยงภยแลง จง

หวดพ

ษณโลก

36

ภาพ

8 แผนทแสดงพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการประเม

นโดยระบบ

ผเชยวชาญ

44

ภาพ

9 แผนทแสดงพน

ทเสยงภยแลง โดยวธกระบวนการวเค

ราะหเชงล าดบศกด

46

ภาพ

10 แผ

นทแสดงพน

ทเสยงภยแลงจากการซอนทบกนของแผนททไดจากหาพน

ทเสยงภยแลงดวยปจจย

ทางกายภาพ ทใชวธระบบการประเม

นโดยระบบ

ผเชยวชาญ

กบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด

48

ภาพ

11 แผ

นทพน

ทเสยงภยแลง จง

หวดพ

ษณโลก

บทท 5

บทสรป

การศกษาวจยเรองการวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก ในการศกษาครงนมวตถประสงค เพอวเคราะหปจจยดานกายภาพทเปนสาเหตการเกดภยแลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลก และเพอเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภยแลงโดยประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (Analytical Hierarchy Process: AHP) และจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก มขอบเขตการศกษา คอ พนททง 9 อ าเภอในจงหวดพษณโลก และขอบเขตดานขอมลทางกายภาพทเปนปจจยเสยงภยแลง 4 ปจจย คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า และปจจยสภาพภมประเทศและดน สรปผลการวจย

การวเคราะหพน ทเสยงภยแลง โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก เปนการศกษาโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด เพอวเคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก สรปผลการวจย ดงตอไปน

1. การวเคราะหปจจยดานกายภาพทเปนสาเหตการเกดภยแลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลก

การวเคราะหพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ โดยการซอนทบขอมล (Overlay) ของทง 4 ปจจย จะเหนไดวา พนทเสยงภยแลงมากคอ บรเวณพนทเขตเนนเขาและภเขาสงตอนกลางของจงหวด ในเขตอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวง-ทอง ตอเนองไปยงอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย กบอกสวนหนงทเขตภเขาสงดานตะวนออกสดของจงหวดในเขตอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบาง-กระทม

51

2. การเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภยแลงโดยประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด และจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก

การวเคราะหพนทเสยงภยแลงโดยใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด พบวา พนทเสยงภยแลงมากสวนมากจะอยบรเวณอ าเภอชาตตระการ ตอเนองลงมายงอ าเภอนครไทยและดานตะวนออกของอ าเภอนครไทย บางสวนของอ าเภอวดโบสถ และกระจดกระจายอยในพนทอ าเภอเนนมะปรางและอ าเภอวงทอง สวนพนทเสยงภยแลงปานกลางนน พนทมากทสดอยในเขตอ าเภอนครไทย ตอเนองกบอ าเภอชาตตระการ อ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และบางสวนอ าเภอเมองดานตะวนออกสด ซงเปนพนทตอนกลางของจงหวดพษณโลกนอกจากนยงกระจดกระจายเปนหยอมๆ ในพนทอ าเภอวงทอง อ าเภอเนนมะปราง และ อ าเภอบางระก า และพนทเสยงภยแลงนอยกบนอยทสดคอ อ าเภอบางกระทม อ าเภอบางระก า อ าเภอพรหมพราม อ าเภอเมอง และบางสวนของอ าเภอวงทอง ซงเปนพนทตามแนวทราบลมน านาน ลมน ายม และลมน าเขก (หรอลมน าวงทอง) และบางสวนของอ าเภอเนนมะปราง ซงเปนพนทตามแนวลมน าคลองชมพ

การวเคราะหพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบขอมล (Overlay) แผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย พบวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวดพษณโลก ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย และพนทตอเนองกนหลายอ าเภอในบรเวณตอนกลางของจงหวด คอ อ าเภอนครไทย อ าเภอชาต-ตระการ อ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และบางสวนของอ าเภอเมอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตพนทราบลมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามผานอ าเภอเมองตอเนองลงไปถงอ าเภอบางกระทม พนทราบลมน ายมและลมน าเขก (หรอลมน าวงทอง) และบางสวนของอ าเภอเนนมะปรางซงเปนพนทตามแนวลมน าคลองชมพ ซงมผลการค านวณหาความเสยงจากแผนทคดเปนพนททเสยงภยแลงมาก 37% พนทเสยงภยแลงปานกลาง 20% พนทเสยงภยแลงนอย 28% และพนทเสยงภยแลงนอยทสด 15% ตามล าดบ

การวเคราะหความสมพนธของพนทเสยงภยแลงกบขอมลการใชประโยชนทดนของจงหวดพษณโลก จากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาซอนทบขอมลกบแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย พบวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวด ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย ตอเนองไปยงอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบางกระทม และพบวา พนททเสยงภยแลง

52

มาก มทงหมด 37% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.37% พนททอยอาศยคดเปน 1.48% พนทเกษตรกรรมคดเปน 18.87% และพนทปาไมคดเปน 16.28% พนททเสยงภยแลงปานกลาง มทงหมด 20% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.2 % พนททอยอาศยคดเปน 0.8% พนทเกษตรกรรมคดเปน 10.2% และพนทปาไมคดเปน 8.8% พนททเสยงภยแลงนอย มทงหมด 28% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.28% พนททอยอาศยคดเปน 1.12% พนทเกษตรกรรมคดเปน 14.28% และพนทปาไมคดเปน 12.32% และพนททเสยงภยแลงนอยทสด มทงหมด 15% ไดแก พนททเปนแหลงน าคดเปน 0.15% พนททอยอาศยคดเปน 0.6% พนทเกษตรกรรมคดเปน 7.65% และพนทปาไมคดเปน 6.6% ตามล าดบ การอภปรายผล

การวเคราะหพนทเสยงภยแลง กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด เพอวเคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก ในวตถประสงคของการวจยขอแรก การวเคราะหปจจยดานกายภาพทเปนสาเหตการเกดภยแลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลกนน พบวา พนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ โดยใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญ โดยการซอนทบขอมล (Overlay) ของทง 4 ปจจย คอ ปจจยปรมาณน าฝนเฉลยตอป ปจจยศกยภาพน าใตดน ปจจยระยะหางจากแหลงน า ปจจยสภาพภมประเทศและดน และไดก าหนดพนทเสยงภยแลงจากปจจยทางกายภาพ ซงจะเหนไดวา พนทเสยงภยแลงมากคอ บรเวณพนทเขตเนนเขาและภเขาสงตอนกลางของจงหวด ในเขตอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง ตอเนองไปยงอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย กบอกสวนหนงทเขตภเขาสงดานตะวนออกสดของจงหวดในเขตอ าเภอชาต -ตระการ และอ าเภอนครไทย สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบางกระทม มความสอดคลองในดานการใชตวแปรปจจยระยะหางจากแหลงน ากบการศกษาของสใส ยสนแสง (2547) ทศกษาการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก มวตถประสงคเพอวเคราะหปจจยดานสงแวดลอมทเปนสาเหตของการเกดภยแ ลงในแตละพนทของจงหวดพษณโลก เพอประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอก าหนดพนททมความเสยงตอการประสบภยแลงในพนทจงหวดพษณโลก และเพอน าเสนอมาตรการปองกนและบรรเทาปญหาภยแลงทเหมาะสมของแตละพนทในจงหวดพษณโลก โดยค านงการจดการกบปจจยดานสงแวดลอม ไดใชวธการวเคราะหถดถอยเชงเสน และการวเคราะหเชงพนทโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร พบวา สถตจ าแนกกลมสามารถใหความถกตองของพนทเสยงภยแลงสงเมอ

53

เปรยบเทยบกบวธอน ตวแปรทงหมด 15 ตวแปร สามารถใชรวมกนอธบายความเสยงตอภยแลงของพนท รอยละ 95.4 พบวา 4 ตวแปร ไดแก ตวแปรระยะหางจากพนทชลประทาน ปจจยศกยภาพชนหนใหน า ปจจยความสามารถใหน าของบอบาดาล และปจจยระยะหางจากแหลงน าผวดน แตแตกตางทงในแงใชวธการศกษาและใชตวแปรทแตกตางกนกบการศกษาของประวทย จนทรแฉง (2553) ทศกษาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอความแหงแลงและพนทเสยงตอความแหงแลงในพนทอ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอการเกดความแหงแลงและวเคราะหความเสยงตอความแหงแลง ไดหาสมการความสมพนธระหวางปจจยทใชในการศกษากบความเสยงตอความแหงแลง ดวยวธการวเคราะหถดถอยเชงเสน และการวเคราะหเชงพนทโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ผลการศกษาพบวาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอความแหงแลงในพนทศกษามากทสดทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 คอ การระบายน าของดน (X5) รองลงมาเปนลกษณะเนอดน (X4) นอกจากนการสรปผลการศกษาในครงนจะสรปผลโดยเนนเชงพนทเพอสรางจนตภาพ (Mental Image) ใหแกผแปลความหมายแผนทพนทเสยงภยแลงของพนทจงหวดพษณโลก

การวเคราะหพนทเสยงภยแลง กรณศกษาพนทจงหวดพษณโลก โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด เพอวเคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก ในวตถประสงคของการวจยขอทสอง การเปรยบเทยบปจจยทท าใหเกดภยแลงโดยประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด และจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก นน พบวา การวเคราะหพนทเสยงภยแลงจากการซอนทบขอมล (Overlay) แผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย พบวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวดพษณโลก ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย และพนทตอเนองกนหลายอ าเภอในบรเวณตอนกลางของจงหวด คอ อ าเภอนคร-ไทย อ าเภอชาตตระการ อ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง และบางสวนของอ าเภอเมอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตพนทราบลมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามผานอ าเภอเมองตอเนองลงไปถงอ าเภอบางกระทม พนทราบลมน ายมและลมน าเขก (หรอลมน าวงทอง) และบางสวนของอ าเภอเนนมะปรางซงเปนพนทตามแนวลมน าคลองชมพ ผลการค านวณหาความเสยงจากแผนทคดเปนพนททเสยงภยแลงมาก 37% พนทเสยงภยแลงปานกลาง 20% พนทเสยงภยแลงนอย 28% และพนทเสยงภยแลงนอยทสด 15% ตามล าดบ ซงจะเหนวาการศกษาครงนแบงความ

54

เสยงภยแลงออกเปน 4 ระดบ และพบวาพนทเสยงภยแลงมาก คดเปนรอยละของพนทมากทสด จงไมสอดคลองกบการศกษาของประวทย จนทรแฉง (2553) ทศกษาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอความแหงแลงและพนทเสยงตอความแหงแลงในพนทอ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความเสยงตอการเกดความแหงแลงและวเคราะหความเสยงตอความแหงแลง และพบวาความเสยงของพนทตอความแหงแลงในพนทศกษาทไดจากการศกษาแบงไดเปน 3 ระดบ นน พนทความเสยงตอความแหงแลงปานกลาง คดเปนพนท 356.85 ตารางกโลเมตร หรอ 76.84 % ของพนทศกษา ซงมากทสด รองลงไปคอ ความเสยงตอความแหงแลงต า คดเปนพนท 68.31 ตารางกโลเมตร หรอ 14.71% และความเสยงตอความแหงแลงสง คดเปนพนท 39.26 ตารางกโลเมตร หรอ 8.45 % ของพนทศกษา และไมสอดคลองกบการศกษาของศกด อะโน และรตนา หอมวเชยร (2556) ไดท าการศกษาการประเมนพนทเสยงภยแลงดวยเทคนควเคราะหศกยภาพเชงพนทในลมน าหวยแอก โดยศกษาดวยวธการวเคราะหศกยภาพเชงพนทในลมน าหวยแอก (Potential Surface Analysis ; PSA) เพอประ เมนภยแลงในลมน าหวยแอก โดยการมสวนรวมของผ เชยวชาญหรอมประสบการณจดการทรพยากร น ามาประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรก าหนดและสรางแผนทพนทเสยงภยแลง เพอทราบพนทเสยงภยแลงในลมน า ทมผลการศกษาพบวาพนทเสยงภยแลงในลมน า หวยแอกสวนใหญมความเสยงภยแลงปานกลาง 694 ตารางกโลเมตร หรอ 59 % มความเสยงภยแลงมาก 300 ตารางกโลเมตร หรอ 26 % และมความเสยงภยแลงนอย 173 ตารางกโลเมตร หรอ 15 % ตามล าดบ ทงนเนองจากการแบงพนทเสยงภยแลงมจ านวนระดบทแตกตางกน รวมทงการศกษาครงนไดใชกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกดในการจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลกอกดวย

และจากการวเคราะหความสมพนธของพนทเสยงภยแลงกบขอมลการใชประโยชนทดนของจงหวดพษณโลก จากการน าขอมลการใชประโยชนทดนมาซอนทบขอมลกบแผนททไดจากหาพนทเสยงภยแลงดวยปจจยทางกายภาพทใชวธระบบการประเมนโดยระบบผ เชยวชาญกบแผนททไดจากวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด ของทง 4 ปจจย พบวา พนทเสยงภยแลงมาก คอบรเวณพนทดานตะวนออกของจงหวด ในเขตอ าเภอชาตตระการ อ าเภอนครไทย ตอเนองไปยงอ าเภอวดโบสถ อ าเภอวงทอง สวนพนทเสยงภยแลงนอยทสดอยในเขตทราบลมน าของแมน านานเปนสวนใหญตงแตอ าเภอพรหมพรามลงไปถงอ าเภอบางกระทม และพบวา พนททเสยงภยแลงมาก มทงหมด 37% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.37% พนททอยอาศยคดเปน 1.48% พนทเกษตรกรรมคดเปน 18.87% และพนทปาไมคดเปน 16.28% พนทเสยงภยแลงปานกลาง มทงหมด

55

20% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.2 % พนททอยอาศยคดเปน 0.8% พนทเกษตรกรรมคดเปน 10.2% และพนทปาไมคดเปน 8.8% พนททเสยงภยแลงนอย มทงหมด 28% ไดแก พนทแหลงน าคดเปน 0.28% พนททอยอาศยคดเปน 1.12% พนทเกษตรกรรมคดเปน 14.28% และพนทปาไมคดเปน 12.32% และพนททเสยงภยแลงนอยทสด มทงหมด 15% ไดแก พนททเปนแหลงน าคดเปน 0.15% พนททอยอาศยคดเปน 0.6% พนทเกษตรกรรมคดเปน 7.65% และพนทปาไมคดเปน 6.6% ตามล าดบ ไมสอดคลองกบการศกษาของสใส ยสนแสง (2547) ทแบงพนทความเสยงออกเปน 3 ระดบ ทศกษาการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการวเคราะหพนทเสยงภยแลง โดยประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอก าหนดพนททมความเสยงตอการประสบภยแลงในพนทจงหวดพษณโลก ทพบวาพนทเสยงระดบปานกลางมากทสดท 2,024,055 ไร หรอ 29.94% ของพนทจงหวดพษณโลก รองลงไปคอ พนทเสยงระดบต า 1,971,628 ไร และพนทเสยงระดบสง 1,199,458 ไร หรอ 17.75% ของพนทจงหวดพษณโลก ตามล าดบ กนาจะมาจากเหตผลเดยวกนทวาการแบงพนทเสยงภยแลงมจ านวนระดบทแตกตางกน รวมทงการศกษาครงนไดใชกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกดในการจดท าแผนทแสดงพนทเสยงภยแลงของการศกษาในครงน ขอเสนอแนะ

1. ควรมการศกษาวเคราะหปจจยดานอนๆ ทครอบคลมทเกยวกบความชนและแหลงน า เชน คาความชนสมพทธ พนทปาเมฆ (Cloud Forest) และลกษณะทางธรณวทยาเชงพนทของหนชดโคราช (Korat Group) เชน ธรณวทยาโครงสราง ชนดของหน ชนหนอมน า และชนน าบาดาล เปนตน

2. ควรมการเกบขอมลในภาคสนามของพนทเสยงภยแลงในระดบความเสยงตางๆ กน เพออธบายเปรยบเทยบเชงพนทไดชดเจนยงขน

3. การประยกตใชวธกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกดสามารถใชศกษาพนทเสยงภยแลงในครงนไดเปนอยางด และนาจะสามารถประยกตใชเพอการศกษาในระบบสารสนเทศภมศาสตร ทจะไดผลการศกษาในมตใหมและนาสนใจมากยงขน

บรรณานกรม

57

บรรณานกรม

ประวทย จนทรแฉง. (2553). การวเคราะหความเสยงตอความแหงแลงในพนทอ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร. วทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม). คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม. สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ทะนงศกด อะโน, รตนา หอมวเชยร, ณฐวทย จตราพเนตร, สดารตน คาปลว, อนงคฤทธ แขงแรง. (2556). การประเมนพนทเสยงภยแลงดวยเทคนคการวเคราะหศกยภาพเชงพนท. คณะวศวกรรมศาสตร. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

สใส ยสนแสง. (2547). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอการวเคราะหพนทเสยงภยแลงในจงหวดพษณโลก. พษณโลก: มหาวทยาลยนเรศวร.

อดศกด ธรานพฒนาและชศร เทยศรเพชร. (2554). ขนตอนและกระบวนการวเคราะหเชงล าดบศกด (Analysis Hierarchy Process : AHP).

Thomas Saaty. (2537). ทฤษฎกระบวนการตดสนใจแบบวเคราะหล าดบศกด (Analytic Hierarchy Process: AHP).

รศ.ดร.จมพล วเชยรศลป. (2555). ความแหงแลงของประเทศไทย.

ส านกประชาสมพนธเขต 4. (2556). สาเหตของการเกดภยแลง. กรมอตนยมวทยา, (2557). ภยแลงในประเทศไทย. สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน). (2557). ขอมลประสบภยพบต

ภยแลงของจงหวดพษณโลก. ความแหงแลงในประเทศไทย. สบคนเมอ 18 มถนายน พ.ศ.2557 (ออนไลน).

แหลงทมา : http://www.ldd.go.th/web_UNCCD/dryland/page1.htm ภยแลงในประเทศไทย. สบคนเมอ 18 มถนายน พ.ศ.2557 (ออนไลน).

แหลงทมา : http://www.ubonmet.tmd.go.th/km_view.php?id_view=5 สรปสถานการณภยแลงชวงป 2547-2548. สบคนเมอ 18 มถนายน พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.thaiwater.net/current/drought.htm ประเภทของภยแลง. สบคนเมอ 1 กรกฎาคม พ.ศ.2557 (ออนไลน).

แหลงทมา : http://maefaek.com/new0003.php ความแหงแลงหรอภยแลง. สบคนเมอ 1 กรกฎาคม พ.ศ.2557 (ออนไลน).

แหลงทมา : http://www.flood.rmutt.ac.th/?p=1079

58

ความแหงแลงผลกระทบในประเทศไทย. สบคนเมอ 1 กรกฎาคม พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.tgo.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=75:droughtness&catid=37:effect-of-global-warming-in-thailand&Itemid=59

ความแหงแลงคออะไร. สบคนเมอ 1 กรกฎาคม พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.arcims.tmd.go.th/DailyDATA/drought%20index/documents/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B9%84%E0%B8%A3.pdf

ระบบสารสนเทศพนทเสยงภยแลง. สบคนเมอ 11 กนยายน พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://negistda.kku.ac.th/drought/ed_method.htm

ประเภทของภยธรรมชาต. สบคนเมอ 11 กนยายน พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://maefaek.com/new0003.php

ระบบสารสนเทศภมศาสตรคออะไร. สบคนเมอ 17 กนยายน พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.vcharkarn.com/varticle/42182

ความหมายของค าวา "ระบบสารสนเทศภมศาสตร. สบคนเมอ 17 กนยายน พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=2656

ลกษณะภมอากาศของจงหวดพษณโลก. สบคนเมอ 1 ธนวาคม พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.phitsanulok.go.th/PP1.html

สาเหตของการเกดภยแลง.สบคนเมอ 1 ธนวาคม พ.ศ.2557 (ออนไลน). แหลงทมา : http://region4.prd.go.th/ewt_news.php?nid=30912&filename=index

ประวตผวจย

60

ประวตผวจย

ชอ – ชอสกล ชดชนก ศรสงคราม วน เดอน ป เกด วนท 1 ธนวาคม พ.ศ.2535 ทอยปจจบน บานเลขท 102/3 หมท 3 ต าบลพรหมพราม อ าเภอพรหมพราม จงหวด

พษณโลก 65150

ประวตการศกษา พ.ศ.2547 ประกาศนยบตรประถมศกษา โรงเรยนพรหมพรามอทศ พ.ศ.2553 ประกาศนยบตรประถมศกษา โรงเรยนเฉลมขวญสตร พ.ศ.2557 ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต(สาขาวชาภมศาสตร) มหาวทยาลยนเรศวร

61

ประวตผวจย

ชอ - ชอสกล ฐตมา มลอด วน เดอน ป เกด วนท 24 มนาคม พ.ศ.2536 ทอยปจจบน บานเลขท 85/1 หมท 9 ต าบลตากออก อ าเภอบานตาก จงหวดตาก 63120

ประวตการศกษา พ.ศ.2547 ประกาศนยบตรประถมศกษา โรงเรยนบานวงไมสาน พ.ศ.2553 ประกาศนยบตรประถมศกษา โรงเรยนบานตาก“ประชาวทยาคาร”

พ.ศ.2557 ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต(สาขาวชาภมศาสตร) มหาวทยาลยนเรศวร