ΣΜΠΕ_ΕΠΑΛ_2007_2013

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΓΡ/ΜΟΥ & ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Γ΄ Κ.Π.Σ. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε. Π. ¨ΑΛΙΕΙΑ¨

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007 – 2013

ΑΝΑΔΟΧΟΣ:

Περικλέους 1, 15122 Μαρούσι, Αθήνα, τηλ.: 210 6125027, 6125640, fax: 210 6148149, E - mai l : en vec o@ h ol . g r

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2007

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ...................................................... 1-1

1.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ..............................................................1-1 1.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ.........................1-1 1.3 ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ΣΜΠΕ – ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ .................................................1-3 1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ...............................................................1-4 1.5 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ .......................................................................1-5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ... .................................................................................. 2-1

2.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ..................................................................................2-1

2.2 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ .......................................................................2-1 2.3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013 .........2-1

2.3.1 Εθνικό και Κοινοτικό Στρατηγικό πλαίσιο .................................2-1 2.3.2 Όραμα και στρατηγικοί στόχοι και Άξονες προτεραιότητας ΕΠΑΛ

2007-2013 .........................................................................2-2 2.3.3 Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του ΕΠΑΛ 2007-2013 .................2-4 2.3.4 Αναμενόμενοι τύποι παρεμβάσεων..........................................2-5

2.4 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ..............................................2-6 2.5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ..........2-6

2.5.1 Θαλάσσιο περιβάλλον...........................................................2-6 2.5.2 Περιβάλλον εσωτερικών νερών ..............................................2-6 2.5.3 Ατμοσφαιρικό περιβάλλον .....................................................2-7 2.5.4 Κλιματολογικά χαρακτηριστικά...............................................2-7 2.5.5 Αλιευτικές δραστηριότητες ....................................................2-7

2.6 ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ................................................ 2-10

2.7 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013 ............................................... 2-11

2.8 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ........................... 2-15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ .... 3-1

3.1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ................................................3-2 3.2 ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ .......................................................3-3 3.3 ΚΟΙΝΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (ΚΑΛΠ)...............................................3-9 3.4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-

2013............................................................................................ 3-10 3.5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΛΗΦΘΕΙ ΥΠΟΨΗ .............. 3-14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ............................. 4-1

4.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013.....................4-1 4.1.1 Περιοχές στόχου σύγκλισης...................................................4-2 4.1.2 Περιοχές εκτός στόχου σύγκλισης ..........................................4-2 4.1.3 Απομακρυσμένα Ελληνικά νησιά.............................................4-3 4.1.4 Αλιευτικές περιοχές..............................................................4-3

4.2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013...............................................4-4 4.2.1 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: «Μέτρα για την προσαρμογή του

αλιευτικού στόλου»..............................................................4-4 4.2.2 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: «Υδατοκαλλιέργεια – Αλιεία

Εσωτερικών Υδάτων – Μεταποίηση και Εμπορία Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας» ........................................................4-9


4.2.3 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: «Αειφόρος Ανάπτυξη Αλιευτικών Περιοχών»........................................................................ 4-28

4.2.4 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 5 : «Τεχνική Βοήθεια» ................ 4-31 4.3 ΤΥΠΟΙ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ...................................... 4-35

4.3.1 Πλαίσιο ανάλυσης .............................................................. 4-35 4.3.2 Έργα και δραστηριότητες που αναμένεται να προκύψουν από την

εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013 .......................................... 4-39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ.................................. 5-1

5.1 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013 ......................5-1 5.2 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ.........................5-4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ................... .................................................................................. 6-1

6.1 ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ .............6-1 6.1.1 Η Μεσόγειος θάλασσα...........................................................6-1 6.1.2 Γεωμορφολογία Ελληνικής θαλάσσιας περιοχής ........................6-2 6.1.3 Μορφολογία – βαθυμετρία Θαλάσσιας περιοχής ........................6-2 6.1.4 Ακτές.................................................................................6-5 6.1.5 Κόλποι ...............................................................................6-6 6.1.6 Νησιά ................................................................................6-7 6.1.7 Κυκλοφορία του νερού και υδρολογικά δεδομένα......................6-8 6.1.8 Χαρακτηριστικά θαλάσσιου πυθμένα ..................................... 6-11 6.1.9 Ποιοτικά χαρακτηριστικά θαλάσσιας στήλης ........................... 6-12 6.1.10 Βιολογικοί παράγοντες ....................................................... 6-13 6.1.11 Προστατευόμενες θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές................ 6-16

6.2 ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΝΕΡΑ ............................................. 6-19 6.2.1 Προστατευόμενες περιοχές.................................................. 6-20 6.2.2 Περιβαλλοντικές πιέσεις εσωτερικών νερών ........................... 6-21 6.2.3 Υδατοκαλλιέργειες γλυκών και υφάλμυρων νερών .................. 6-22

6.3 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ...................................................................... 6-22 6.4 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ....................................................... 6-28

6.4.1 Γενική περιγραφή .............................................................. 6-28 6.4.2 Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα .................................... 6-33 6.4.3 Ατμοσφαιρική ρύπανση από αλιευτικές δραστηριότητες............ 6-35

6.5 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ................................................ 6-37 6.5.1 Γενική περιγραφή .............................................................. 6-37 6.5.2 Πιθανή εξέλιξη .................................................................. 6-39

6.6 ΑΛΙΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ................................................................................ 6-39 6.6.1 Θαλάσσια αλιεία ................................................................ 6-39 6.6.2 Υδατοκαλλιέργεια .............................................................. 6-50 6.6.3 Μεταποίηση και εμπορία...................................................... 6-51 6.6.4 Απασχόληση ..................................................................... 6-54 6.6.5 Πιέσεις στο Ελληνικό θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον από τις

αλιευτικές και λοιπές ανθρωπογενείς δραστηριότητες .............. 6-57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013 ..................... 7-1

7.1 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΛ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ.. ..................................................................................................7-1

7.2 ΆΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: «ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ» ..................................................................................................7-4 7.2.1 Εκτιμώμενα αποτελέσματα και επιπτώσεις στο περιβάλλον από την

υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 1 ..................................7-5


7.2.2 Συμπεράσματα ανάλυσης των επιπτώσεων του Άξονα προτεραιότητας 1 ................................................................7-7

7.2.3 Κατευθύνσεις, Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας 1...................................................................................... 7-10

7.3 ΆΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: «ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ – ΑΛΙΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ – ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ» ............................................................. 7-10 7.3.1 Εκτιμώμενα αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του

Άξονα προτεραιότητας 2 ..................................................... 7-13 7.3.1 Συμπεράσματα ανάλυσης των επιπτώσεων του Άξονα

προτεραιότητας 2 .............................................................. 7-18 7.3.2 Κατευθύνσεις, Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας 2

...................................................................................... 7-21 7.4 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «ΜΕΤΡΑ ΚΟΙΝΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ».... 7-22

7.4.1 Δυνητικά αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 3 ..................................................... 7-25

7.4.2 Συμπεράσματα ανάλυσης των επιπτώσεων του Άξονα προτεραιότητας 3 .............................................................. 7-29

7.4.3 Κατευθύνσεις – Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας3...................................................................................... 7-32

7.5 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 : «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ» .................................................................................. 7-33 7.5.1 Εκτιμώμενα κατ’ αρχήν αποτελέσματα και επιπτώσεις από την

υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 4 ................................ 7-36 7.5.2 Συμπεράσματα ανάλυσης των επιπτώσεων του Άξονα

προτεραιότητας 4 .............................................................. 7-37 7.5.3 Κατευθύνσεις – Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητα 4

...................................................................................... 7-42 7.6 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 5 «ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ»......................... 7-42

7.6.1 Αναμενόμενα αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 5 ..................................................... 7-43

7.6.2 Κατευθύνσεις – Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας5...................................................................................... 7-44

7.7 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013................................................. 7-44

7.8 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΠΑΛ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ........... 7-46 7.9 ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ........................................................ 7-49

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ

ΣΜΠΕ ......................................................................... 8-1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ............................... 9-1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ..........................10-1

ΒΑΣΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Α. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΣΣΑ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2007-2013

Β. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΟΥ ΕΣΣΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΙΔΩΝ - ΣΤΟΧΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΥΣΗ 2000 ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΘΑΛΑΣΣΙΟ Η ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΤΜΗΜΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V: ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΥΛΛΗΨΕΩΝ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΛΙΕΥΜΑΤΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙ: ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ -Παραρτημα II Οδηγίας 92/43/EOK

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙ: ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΘΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Η ΣΤΟΝ ΠΥΘΜΕΝΑ ΛΙΜΝΩΝ Η ΠΟΤΑΜΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙΙ: ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ

Αρ. Σχήματος

Τίτλος

1. Χωρική κατανομή ανα νομό μονάδων υδατοκαλιέργειας& ΙΧΣ που λειτουργούν στη χώρα μας

2. Χωρική κατανομή μονάδων ιχθυογεννητικών σταθμών (ΙΧΣ)

3. Χωρική κατανομή μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας ευρύαλων ψαριών

4. Χωρική κατανομή μονάδων οστρακοκαλλιέργειας

5. Χωρική κατανομή μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας γλυκών νερών


1-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η παρούσα Μελέτη συντάσσεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές της υπ’ αριθμ. 79/2007 04.01.2007 σύμβασης ανάθεσης έργου που υπογράφηκε μεταξύ της Υπηρεσίας Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας εκπροσωπούμενης από τον Ειδικό Γραμματέα Προγραμματισμού και Εφαρμογών Γ’ ΚΠΣ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Δημήτριο Παπαγιαννίδη και της Εταιρείας «ENVECO ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» εκπροσωπούμενης από τον κ. Σπυρίδωνα Παπαγρηγορίου (υπ’ αριθ. 3110/07.11.2006 Απόφαση ανάθεσης του έργου «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013»).

1.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Αντικείμενο του έργου αποτελεί η εφαρμογή των απαιτήσεων της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» όπως αυτή ενσωματώνεται στο Εθνικό δίκαιο (ΚΥΑ 107017/28.8.2006 «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ») κατά τον σχεδιασμό και την κατάρτιση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 (ΕΠΑΛ 2007-2013). Η διαδικασία της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης περιλαμβάνει:

1. Την εκπόνηση μιας «Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (Σ.Μ.Π.Ε.).

2. Την ολοκλήρωση της διαδικασίας Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (Σ.Π.Ε.) με την:

διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς (Αρμόδιες Αρχές, Κοινωνικοί και οικονομικοί εταίροι, ενδιαφερόμενο κοινό) με βασικό κείμενο τη Σ.Μ.Π.Ε.

εισήγηση στο αρμόδιο όργανο για την αποδοχή και έγκριση των συμπερασμάτων, που προέκυψαν από την διαδικασία Σ.Π.Ε.

1.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Την ευθύνη σύνταξης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 έχει η:


1-2

«Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 – Ο.Σ.Π Αλιείας»

του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων-

Ειδική Γραμματεία Προγρ/μού & Εφαρμογών Γ Κ.Π.Σ Υπ. Διαχείρισης Ε.Π. "ΑΛΙΕΙΑΣ"

Η ΟΣΠ Αλιείας συστάθηκε με την 173/28.02.2006 απόφαση του Ειδικού Γραμματέα του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Δ. Παπαγιαννίδη. Το έργο της ΟΣΠ Αλιείας όπως καθορίστηκε με την 2/71159/0022/30.12.2005 ΚΥΑ των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Εσωτερικών & Δημόσιας Διοίκησης, Οικονομίας και Οικονομικών αφορά την υποστήριξη του Υπ.Α.Α.& Τ. για την συμμετοχή του στο Σχεδιασμό του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης (ΕΣΣΑ) της Αλιείας και του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και ειδικότερα:

Την συμμετοχή στις φάσεις και ενέργειες εκπόνησης του ΕΣΣΑ της Αλιείας της προγραμματικής περιόδου 2007-2013, με τη σύνταξη προτάσεων, τη συμμετοχή στο σχετικό διάλογο με όλους τους συναρμόδιους φορείς και οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους την ανάληψη δράσεων ενημέρωσης, την κατάρτιση μελετών κ.α.

Τη διεξαγωγή διαδικασιών διαβούλευσης με τους αρμόδιους φορείς και κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς στο επίπεδο της δικής του αρμοδιότητας.

Το συντονισμό των διαδικασιών και την εκπόνηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 με τη συλλογή και αξιοποίηση των προτάσεων από τους φορείς που υπάγονται στην αρμοδιότητα του, την εκπόνηση μελετών / εκθέσεων προτάσεων και προγραμματικών κειμένων, την τεκμηρίωση προγραμματικών επιλογών, τη διοργάνωση/ συμμετοχή σε συναντήσεις εργασίας και άλλες εκδηλώσεις κλπ

Συντονιστής της Ο.Σ.Π. Αλιείας είναι ο Γ. Γιαννακόπουλος (Αναπληρωτής Προϊστάμενος της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. «Αλιεία»).

Μέλη της Ο.Σ.Π. είναι τα ακόλουθα στελέχη:

Α) Από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρησης Ε.Π. «ΑΛΙΕΙΑ» του Υπ Α.Α.&Τ:

Καστάνη Βασιλική- Μονάδα Α

Γιοκάλα Ευθυμία- Μονάδα Β

Λαγάρου Βασιλική- Μονάδα Β

Καμπόλης Σταμάτιος- Μονάδα Δ


1-3

Β) Από το Υπ. Α. Α.&Τ, Γενική Δ/νση Αλιείας:

Χατζιδάκη Χρυσούλα- Δ/νση Θαλ. Αλιείας

Λαλιώτου Βαρβάρα- Δ/νση Θαλ. Αλιείας

Σακελλαρίου Ιωάννης - Δ/νση Υδατοκαλλιεργειών & Εσωτ. Υδάτων

Φιλιππούσης Νικηφόρος- Δ/νση Αλιευτικών Εφαρμογών και ΕΑΠ

Γ) Από το Υπ. Εμπορικής Ναυτιλίας:

Υποπλοίαρχος Λ.Σ. Κουρκούλης Στυλιανός και αναπληρωτής του ο Υπ/χος Λ.Σ Παπακωνσταντίνου Νικόλαος

Δ) Εμπειρογνώμονες οι:

Κονίδης Αλέξιος- Ερευνητής Β βαθμίδας του Ινστιτούτου Βιολογικών Πόρων του Εληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)

Παπακωνσταντίνου Κων/νος- Δ/ντης του Ινστιτούτου Βιολογικών Πόρων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)

Μήλιου Ελένη, επίκουρος Καθηγήτριας Υδροβιολογίας του Τμήματος Ζωικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

1.3 ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ΣΜΠΕ – ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ

Την ευθύνη της σύνταξης της παρούσας Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) έχει η εταιρεία:

ENVECO

ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Περικλέους 1, Μαρούσι, Τ.Κ. 15122,

Τηλ.: 210 6141357, Fax: 210 6148149,

E-mail: [email protected]

Υπεύθυνος του έργου είναι ο Σπύρος Παπαγρηγορίου: Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, Υγιεινολόγος-Μηχανικός Περιβάλλοντος Dipl., M.Sc., Οικονομολόγος περιβάλλοντος Μ.Litt., Διευθύνων Σύμβουλος του Οίκου Enveco Α.Ε. Διετέλεσε πρόεδρος της ομάδας «Περιβάλλον» του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης το έτος 1988, σύμβουλος σε θέματα περιβάλλοντος του Προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου και πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής των εκθέσεων – επιστημονικών συνεδρίων HELECO που έχει οργανώσει το ΤΕΕ από το 1993 – 2005. Με μακρά θητεία στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα διαθέτει μεγάλη

mailto:[email protected]


1-4

εμπειρία στην οργάνωση και συντονισμό περιβαλλοντικών μελετών και έχει πληθώρα δημοσιεύσεων σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά. Διαθέτει ειδική εμπειρία στη διαχείριση υγρών αποβλήτων, στην οργάνωση μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην προστασία, διαχείριση και οικονομία του περιβάλλοντος. Έχοντας αναλάβει τη μελέτη σημαντικών θεμάτων περιβαλλοντικής στρατηγικής και σχεδιασμού, διαθέτει σημαντική πείρα στη διαμόρφωση προγραμμάτων περιβαλλοντικής πολιτικής.

Επικεφαλής – Συντονιστής της Ομάδας Εργασίας ήταν ο Δρ. Γιώργος Κοτζαγεώργης, Βιολόγος με Διδακτορικό Δίπλωμα στη Βιολογία - Οικολογία και πολυετή προϋπηρεσία και εμπειρία σε θέματα που σχετίζονται με το αντικείμενο της Μελέτης. Ο Δρ. Κοτζαγεώργης είναι μόνιμος συνεργάτης του Οίκου ENVECO Ανώνυμη Εταιρεία Προστασίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος. Διαθέτει εμπειρία στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και γνώση των Ευρωπαϊκών Κανονισμών που αφορούν θέματα Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, Διαρθρωτικά Ταμεία και Προγραμματισμό για τη νέα προγραμματική περίοδο 2007 - 2013.

Επίσης μέλη της Ομάδας Έργου αποτελούν οι:

Μαρουλάκης Μιχάλης, Ιχθυολόγος, ΤΕΙ Μεσολογγίου, Tελειόφοιτος Βιολογίας, Παν/μιο Αθήνας

Κατσέλης Γιάννης, Μηχανικός Ορυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Κρήτης, Μηχανικός Περιβάλλοντος, MSc.

Μιχάλογλου Αλέξανδρος, Χημικός Μηχανικός, Πανεπιστήμιο Πατρών

Βαγιανού Φοίβη, Βιολόγος Πανεπιστημίου Oxford Αγγλία, Ωκεανογράφος M.Sc

Γαβριήλ Γιάννης, Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, Χημικός Περιβάλλοντος MSc ΠΠ

Δαμαλίτη Τίνα, Φυσικός Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Περιβαλλοντικές επιστήμες M.Sc., University of East Anglia, Norwich

1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

Η παρούσα μελέτη εκπονείται σύμφωνα με τις προδιαγραφές της προαναφερθείσας Σύμβασης, τις απαιτήσεις της ΚΥΑ 107017/28.8.2006 «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ» και της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων».


1-5

Η Μεθοδολογία που ακολουθείται βασίζεται στο εγχειρίδιο «Εγχειρίδιο των ΣΠΕ για Στρατηγικές Συνοχής 2007-2013», έκδοσης Φεβρουάριος 2006 (HANDBOOK ON SEA FOR COHESION POLICY 2007-2013, February 2006, Greening Regional Development Programmes Network, PROJECT PART-FINANCED BY THE EUROPEAN UNION, INTERREG IIIC, GRDP). Τα επιμέρους βήματα της προσέγγισης της ΣΜΠΕ παρουσιάζονται επιγραμματικά στη συνέχεια:

Καθορίζονται οι άξονες προτεραιότητας του προγράμματος και αντιστοιχίζονται οι στόχοι.

Περιγράφονται οι περιβαλλοντικοί τομείς ενδιαφέροντος (π.χ. βιοποικιλότητα, υδάτινοι πόροι, κλπ).

Προσδιορίζονται οι περιβαλλοντικοί στόχοι και δείκτες βάσει των οποίων θα αξιολογηθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον του προγράμματος. Η θεώρηση των δεικτών στην ανάλυση των επιπτώσεων οδηγεί και σε μια πρώτη προσέγγιση των δεικτών παρακολούθησης των επιπτώσεων αυτών.

Καταγράφονται και αξιολογούνται η υφιστάμενη κατάσταση, οι τάσεις και οι αναμενόμενες εξελίξεις στον τομέα της αλιείας.

Συναξιολογούνται προτεραιότητες και περιβαλλοντικοί στόχοι και επιλέγονται αυτοί που θα αναλυθούν περαιτέρω.

Αξιολογούνται οι δυνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (σημαντικές μόνο) με βάση περιβαλλοντικούς δείκτες και σε σχέση με τα προτεινόμενα μέτρα και δράσεις.

Εκτιμούνται τυχόν σωρευτικές επιπτώσεις του προγράμματος λαμβάνοντας υπόψη τους δείκτες, τους στόχους και αναλύοντας τις επιπτώσεις για τα μέτρα και τις επιλέξιμες δράσεις.

Διενεργούνται τυχόν συνεργιστικές επιπτώσεις του προγράμματος ανά περιβαλλοντικό τομέα/στόχο.

Προτείνονται πιθανά μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων.

Με βάση τους σημαντικούς δείκτες, ως καθορίστηκαν, προτείνεται πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπτώσεων κατά την εφαρμογή του προγράμματος.

1.5 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στην παρούσα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ως περιοχή μελέτης ορίζεται ολόκληρη η χώρα, που αποτελεί την ευρύτερη περιοχή του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του Προγράμματος, στο οποίο αναμένονται περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την υλοποίηση των προγραμματιζόμενων στόχων και δράσεων. Λαμβάνοντας υπόψη την γεωγραφία της χώρας, αλλά και το


1-6

αντικείμενο και την φύση του προγράμματος, ειδική εστίαση δίνεται στους σχετικούς περιβαλλοντικούς τομείς όπως το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον και το περιβάλλον των εσωτερικών νερών της Ελλάδας.


2-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

2.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Η παρούσα Μελέτη συντάσσεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές της υπ’ αριθμ. 79/2007 04.01.2007 Σύμβασης Ανάθεσης Έργου. Αντικείμενο του έργου αποτελεί η εφαρμογή των απαιτήσεων της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» όπως αυτή ενσωματώνεται στο Εθνικό δίκαιο (ΚΥΑ 107017/28.8.2006 «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ») κατά τον σχεδιασμό και την κατάρτιση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 (ΕΠΑΛ 2007-2013). Η αξιολόγηση βασίζεται στο τελικό προσχέδιο του ΕΠΑΛ 2007-2013 που ήταν διαθέσιμο στον μελετητή.

2.2 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στην παρούσα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ως περιοχή μελέτης ορίζεται ολόκληρη η χώρα, που αποτελεί την ευρύτερη περιοχή του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του Προγράμματος, στο οποίο αναμένονται περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την υλοποίηση των προγραμματιζόμενων στόχων και δράσεων. Λαμβάνοντας υπόψη την γεωγραφία της χώρας, αλλά και το αντικείμενο και την φύση του προγράμματος, ειδική εστίαση δίνεται στους σχετικούς περιβαλλοντικούς τομείς όπως το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον και το περιβάλλον των εσωτερικών νερών της Ελλάδας.

2.3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013

Το ΕΠΑΛ αποτελεί το προγραμματικό έγγραφο της Ελληνικής Δημοκρατίας με βάση το οποίο θα διατεθεί η οικονομική Κοινοτική και Εθνική διαρθρωτική ενίσχυση στον αλιευτικό τομέα της χώρας. Την ευθύνη σύνταξης του ΕΠΑΛ 2007-2013 έχει η «Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 – Ο.Σ.Π Αλιείας» (Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων-Ειδική Γραμματεία Προγρ/μού & Εφαρμογών Γ Κ.Π.Σ Υπ. Διαχείρισης Ε.Π. "ΑΛΙΕΙΑΣ").

2.3.1 Εθνικό και Κοινοτικό Στρατηγικό πλαίσιο

Η στρατηγική, οι στόχοι και το περιεχόμενο του ΕΠΑΛ 2007-2013 ευθυγραμμίζονται πλήρως με την αναπτυξιακή πολιτική της Ε.Ε βάσει της


2-2

αναθεωρημένης στρατηγικής της Λισσαβόνας, όπως εξειδικεύτηκε από την Ελλάδα στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) 2005-2008 και ακολούθως στο Εθνικό Στρατηγικό πλαίσιο Ανάπτυξης 2007-2013.

Ακόμα μέσω της στρατηγικής των στόχων και των παρεμβάσεων που προβλέπονται στο ΕΠΑΛ 2007-2013 εξυπηρετούνται άμεσα οι στόχοι της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής για την αειφόρο διαχείριση των Κοινοτικών αλιευτικών πόρων και τη βιώσιμη ανάπτυξη του αλιευτικού τομέα.

Το ΕΠΑΛ τέλος συντάσσεται σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού 1198/2006 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας (ΕΤΑ )και του προσχεδίου του Κανονισμού για την εφαρμογή του Κανονισμού 1198/2006 στοχεύοντας στην διάθεση της οικονομικής ενίσχυσης του ΕΤΑ για την εξυπηρέτηση της Εθνικής στρατηγικής για τον Αλιευτικό τομέα όπως εκφράζεται στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Αλιείας 2007-2013.

2.3.2 Όραμα και στρατηγικοί στόχοι και Άξονες προτεραιότητας ΕΠΑΛ 2007-2013

Στο πλαίσιο του παρόντος ΕΠ και αναφορικά με τον τομέα της Αλιείας για την προγραμματική περίοδο 2007 -2013 τίθεται το ακόλουθο αναπτυξιακό όραμα:

Η βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξη του τομέα της αλιείας στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και διατήρησης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής.

Το ως άνω αναπτυξιακό όραμα εξειδικεύεται σε σειρά στρατηγικών στόχων, ως ακολούθως:

Σ.Σ 1: Η επίτευξη διαρκούς ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών πόρων και των αντίστοιχων αλιευτικών δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου, σύμφωνα με τις αρχές της κοινής αλιευτικής πολιτικής .

Σ.Σ 2: α) Η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου (οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα).

β) Η Ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων στον κλάδο της μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρησιακών δομών.

Σ.Σ 3: Η Βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της Αλιείας και η επιδίωξη της επίτευξης των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

Σ.Σ 4: Η αειφόρος ανάπτυξη επιλεγμένων αλιευτικών περιοχών.


2-3

Σ.Σ.5: Η προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα αυτού που σχετίζεται με τον αλιευτικό τομέα.

Σ.Σ.6: Η διατήρηση, ενίσχυση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού του τομέα, με παράλληλη στήριξη της ισότητας των ευκαιριών.

Οι τέσσερις πρώτοι στόχοι ικανοποιούνται από την υλοποίηση αντίστοιχων Αξόνων Προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος ενώ οι στρατηγικοί στόχοι Σ.Σ.5 και Σ.Σ.6 έχουν οριζόντιο χαρακτήρα. Οι Άξονες προτεραιότητας του ΕΠΑΛ2007-2013 είναι :

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: « Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου». Στον άξονα προτεραιότητας 1 περιλαμβάνονται μέτρα για την προσαρμογή της αλιευτικής προσπάθειας στο επίπεδο των διαθέσιμων αλιευτικών αποθεμάτων καθώς και για την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων της μείωσης αυτής.

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: «Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτερικών υδάτων, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας & υδατοκαλλιέργειας». Στον Άξονα προτεραιότητας 2 περιλαμβάνονται μέτρα ενίσχυσης της υδατοκαλλιέργειας, της αλιείας εσωτερικών νερών και του τομέα της μεταποίησης και εμπορίας προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας.

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος» . Στον Άξονα προτεραιότητας 3 περιλαμβάνονται μέτρα που στοχεύουν στην υλοποίηση δράσεων κοινής ωφέλειας. Σε αυτά περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων η ενίσχυση της αλιευτικής υποδομής και η προστασία της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας.

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: «Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών». Ο Άξονας προτεραιότητας 4 περιλαμβάνει μέτρα που θέτουν το πλαίσιο ανάπτυξης των αλιευτικών περιοχών - περιοχών δηλαδή με μεγάλη κοινωνική και οικονομική εξάρτηση από τις αλιευτικές δραστηριότητες. Τα μέτρα του Άξονα προτεραιότητας 4 θα υλοποιηθούν μέσα από Τοπικά Προγράμματα Ανάπτυξης που θα προτείνουν Ομάδες Τοπικής Δράσεις – Αλιείας αποτελούμενες από φορείς της κάθε αλιευτικής περιοχής.

Η εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013 θα υποστηρίζεται από δράσεις τεχνικής υποστήριξης που αποτελούν τον ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 5 «Τεχνική βοήθεια»

Τα μέτρα που προτείνονται σε κάθε Άξονα προτεραιότητας αναφέρονται στον ακόλουθο Πίνακα 2-1:


2-4

Άξονας 1 Άξονας 2 Άξονας 3 Άξονας 4 Άξονας 5

Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου

Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτ. υδάτων,

μεταποίηση και εμπορία προϊόντων

αλιείας & υδατ/γειας

Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος

Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών

Τεχνική Βοήθεια

Μέτρο 1.1 Μέτρο 2.1 Μέτρο 3.1 Μέτρο 4.1 Μέτρο 5.1

Μόνιμη παύση δραστηριοτήτων

Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια

Συλλογικές δράσεις Ιδιωτικές επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών


Μέτρο 1.2 Μέτρο 2.2 Μέτρο 3.2 Μέτρο 4.2 Προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων

Υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα

Μέτρα προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας

Δημόσιες επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών

Μέτρο 1.3 Μέτρο 2.3 Μέτρο 3.3 Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων

Μέτρα για τη δημόσια υγεία

Aλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια

Μέτρο 1.4 Μέτρο 2.4 Μέτρο 3.4

Παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας

Μέτρα για την υγεία των ζώων

Ανάπτυξη νέων αγορών και εκστρατείες προώθησης


Κοινωνικοοικονομική αποζημίωση για την διαχείριση του στόλου

Αλιεία εσωτερικών υδάτων

Πιλοτικά σχέδια

Μέτρο 2.6 Μέτρο 3.6

Επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας

Τροποποίηση αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες

2.3.3 Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του ΕΠΑΛ 2007-2013

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Αλιείας περιόδου 2007-2013 θα έχει εφαρμογή σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια και σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. Αυτές σύμφωνα με το επίπεδο ανάπτυξης τους διακρίνονται σε:

• Περιφέρειες Στόχου Σύγκλισης

• Περιφέρειες εκτός Στόχου Σύγκλισης

Σε σχέση με την εφαρμογή του προγράμματος καθορίζονται δύο ακόμα χωρικές ενότητες:

Τα Απομακρυσμένα Ελληνικά νησιά, όπου δίδεται προτεραιότητα όσον αφορά την υλοποίηση των Μέτρων του προγράμματος και


2-5

οι Αλιευτικές περιοχές όπου θα υλοποιηθούν τα μέτρα του Άξονα προτεραιότητας 4

2.3.4 Αναμενόμενοι τύποι παρεμβάσεων

Σε σχέση με τον τύπο των παρεμβάσεων και τα έργα που θα προκύψουν από την εφαρμογή των Μέτρων του ΕΠΑΛ διαπιστώνεται ότι:

Η πλειοψηφία των Μέτρων του ΕΠΑΛ 2007-2013 σχετίζονται με ενέργειες και δράσεις που επηρεάζουν το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον (16 Μέτρα). Τα μέτρα αυτά αφορούν την διαχείριση του αλιευτικού στόλου, την υδατοκαλλιέργεια και το θαλάσσιο περιβάλλον και τις αλιευτικές περιοχές. Αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο καθώς το σύνολο σχεδόν των αλιευτικών και υδατοκαλλιεργητικών δραστηριοτήτων στην χώρα μας εντοπίζεται στην θαλάσσια και παράκτια ζώνη.

Ένας σημαντικός αριθμός Μέτρων αφορούν τα εσωτερικά ύδατα και παρεμβάσεις στην αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια εσωτερικών υδάτων. Η παρέμβαση στα εσωτερικά νερά αναμένεται να είναι μικρή καθώς σε αυτή τη χωρική ενότητα δραστηριοποιείται μικρότερος αριθμός αλιέων και χαμηλότερης παραγωγής μονάδες υδατοκαλλιέργειας.

Το Μέτρο 3.4 που αφορά την μεταποίηση και εμπορία αλιευτικών προϊόντων είναι το μόνο που ενδέχεται να επηρεάσει το χερσαίο περιβάλλον. Στο μέτρο προβλέπεται η ενίσχυση της κατασκευής και νέων παραγωγικών εγκαταστάσεων παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων.

Το ΕΠΑΛ θέτει εν δυνάμει το πλαίσιο υλοποίησης μικρής κλίμακας κατασκευαστικών έργων τόσο στο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον όσο και στα εσωτερικά νερά αλλά και στη χέρσο. Τα έργα αυτά αφορούν την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας θαλάσσιων ειδών και ειδών γλυκού νερού, την πόντιση τεχνητών υφάλων με σκοπό την δημιουργία ζωνών ανάπτυξης της υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας καθώς και έργα για την βελτίωση - εκσυγχρονισμό λιμενικών εγκαταστάσεων, κυρίως στη χερσαία περιοχή τους. Επίσης, κάποια μέτρα υποδομής σε μικρές κοινότητες αλιέων (αλιευτικές περιοχές) θα προκύψουν από την εφαρμογή του Άξονα Προτεραιότητας 4 «αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών».

Σύμφωνα με το περιεχόμενο του προγράμματος τα έργα που μπορεί να προκύψουν από την εφαρμογή του περιλαμβάνουν:

Νέες μονάδες υδατοκαλλιέργειας

Νέες μονάδες μεταποίησης και εμπορίας

Αλιευτικοί λιμένες και αλιευτικά καταφύγια


2-6

Πόντιση τεχνητών ύφαλων

Άλλα έργα στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 4 και την εφαρμογή των Τοπικών Προγραμμάτων από τις ΟΤΔ -Α

2.4 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Η παρούσα ΣΜΠΕ αναλύοντας το Κανονιστικό και Θεσμικό πλαίσιο κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας για την περίοδο 2007-2013 εκτιμά ότι αυτό αποτελεί μονοσήμαντη και στην ουσία της μη διαπραγματεύσιμη λύση από τη βασική σύλληψη και τις διατάξεις των Κανονισμών που το καθορίζουν. Είναι δε εξαιρετικά θετικό από περιβαλλοντική άποψη το ότι οι βασικές κατευθυντήριες αρχές που το καθορίζουν έχουν ως κύριο μέλημα και φροντίδα τους την προστασία του περιβάλλοντος όχι μόνο σε επίπεδο θεωρητικών διατάξεων αλλά πλήρους εφαρμογής τους, μην αφήνοντας περιθώρια «παρεκτροπών» που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

2.5 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

2.5.1 Θαλάσσιο περιβάλλον

Η σημερινή μορφή του Ελλαδικού χώρου (χερσαίας και θαλάσσιας περιοχής) είναι αποτέλεσμα της επίδρασης πολύπλοκων γεωτεκτονικών δραστηριοτήτων. Η μεγάλη έκταση της ακτογραμμής της Ελλάδας διαμορφώνει μια αντίστοιχα μεγάλη ποικιλία παράκτιων περιοχών με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Σε αυτές περιλαμβάνονται απότομες βραχώδεις ακτές και βραχώδεις παραλίες, αμμώδεις παραλίες και εκβολικά συστήματα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Ελληνικού θαλάσσιου χώρου καθορίζουν τις φυσικοχημικές θαλάσσιες παραμέτρους όπως θερμοκρασία, αλατότητα, ρεύματα και κυματισμό. Αυτά με την σειρά τους καθορίζουν τους υψηλούς δείκτες βιοποικιλότητας και τις ιδιαίτερες φυσικοχημικές συνθήκες που παρατηρούνται στις Ελληνικές θάλασσες αλλά και στην ευρύτερη Μεσόγειο.

Από τις 359 περιοχές που περιλαμβάνονται στον Εθνικό κατάλογο προτεινόμενων περιοχών για ένταξη στο διευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ- Τόποι Κοινοτικού Ενδιαφέροντος «SCI» και Οδηγία 79/409/ΕΟΚ για την προστασία της ορνιθοπανίδας - Ζώνες Ειδικής Προστασίας «SPA») οι 124 (34,5%) περιλαμβάνουν και παράκτια ή θαλάσσια τμήματα. Στα φύλλα δεδομένων της βάσης Natura 2000, καταγράφονται τα είδη της ιχθυοπανίδας που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ καθώς επίσης και άλλα σημαντικά είδη της ελληνικής ιχθυοπανίδας.

2.5.2 Περιβάλλον εσωτερικών νερών

Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε το ΥΠΕΧΩΔΕ τα γενικά χαρακτηριστικά της κατάστασης των υδατικών πόρων της Ελλάδας αποτελούν:


2-7

1. Η άνιση κατανομή των υδατικών πόρων στο χώρο.

2. Η ανομοιόμορφη κατανομή των υδατικών πόρων στο χρόνο.

3. Η άνιση κατανομή της ζήτησης στο χώρο.

4. Η ανομοιόμορφη κατανομή της ζήτησης στο χρόνο.

5. Η γεωμορφολογία της χώρας.

6. Η εξάρτηση της βόρειας Ελλάδας από τις επιφανειακές απορροές ποταμών που έρχονται από γειτονικά κράτη (περίπου 13 km3/χρόνο).

2.5.3 Ατμοσφαιρικό περιβάλλον

Τα τελευταία χρόνια και ως αποτέλεσμα των ενεργειών που έχουν αναληφθεί εμφανίζεται πτωτική τάση των συγκεντρώσεων για ορισμένους ρύπους όπως τα σωματίδια, το διοξείδιο του αζώτου, το διοξείδιο του θείου και οι υδρογονάνθρακες. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα υπερβάσεων των ορίων που καθορίζονται από την Εθνική και Κοινοτική νομοθεσία.

Οι κύριοι ρύποι που προέρχονται από τον αλιευτικό στόλο θεωρούνται τα ΝΟx και τα αιωρούμενα σωματίδια. Το ποσοστό συνεισφοράς των παραπάνω πηγών στην υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα, σε σχέση με τη συνεισφορά των υπολοίπων κλάδων (μεταφορές, βιομηχανική ρύπανση κτλ).

2.5.4 Κλιματολογικά χαρακτηριστικά

Το κλίμα της Ελλάδας είναι γενικά ήπιο. Ανήκει στο μεσογειακό τύπο, που το χειμώνα εμφανίζει τα χαρακτηριστικά του κλίματος των εύκρατων ζωνών, ενώ το καλοκαίρι τα χαρακτηριστικά των υποτροπικών ζωνών των υψηλών πιέσεων.

Έχει πια καταστεί σαφές ότι οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, συμβάλλουν (σε παγκόσμιο και συνεπώς σε εθνικό επίπεδο) στην υπερθέρμανση, της οποίας τα αποτελέσματα αναμένεται να είναι η αύξηση της στάθμης των θαλασσών, η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων (όπως οι πλημμύρες), καθώς και η μεταβολή των κλιματικών ζωνών, καθιστώντας καλλιεργήσιμες εκτάσεις ερήμους

2.5.5 Αλιευτικές δραστηριότητες

Αλιεία

Ο επαγγελματικός αλιευτικός στόλος αποτελείται από έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό σκαφών (18.276 σκάφη) που αποτελούν το 21% του συνολικού κοινοτικού αλιευτικού στόλου και αναδεικνύουν τον αλιευτικό στόλο της χώρας ως τον πλέον πολυπληθή στην ΕΕ. Η συνολική χωρητικότητα του είναι 93.267 GT ενώ η


2-8

συνολική ισχύς των μηχανών των αλιευτικών σκαφών είναι 537.551KW. Τα τελευταία μεγέθη κατατάσσουν τον ελληνικό αλιευτικό στόλο στην 7η θέση από πλευράς χωρητικότητας και στην 5η θέση από πλευράς ισχύος σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Κοινότητας.

Από το σύνολο των αλιευτικών σκαφών της χώρας μας τα 17000 (90% του στόλου) είναι σκάφη μικρής παράκτιας αλιείας με ολικό μήκος <12μ., ενώ τα υπόλοιπο ποσοστό αποτελείται από σκάφη με δίχτυα-παραγάδια >12μ., γρι-γρι, μηχανότρατες, ενώ πολύ μικρό ποσοστό σκαφών (περίπου 35 σκάφη με ~12.000 GT και 23.000 kW) δραστηριοποιείται σε διεθνή ύδατα.

Η ετήσια παραγωγή αλιευτικών προϊόντων από την συλλεκτική αλιεία ανέρχεται περίπου στους 119.300 τόνους.

Τα κυρίως αλιευτικά αποθέματα του ελληνικού χώρου μπορούν να διακριθούν σε βαθυπελαγικά, πελαγικά και βενθικά καθορίζοντας έτσι την κατακόρυφη κατανομή τους, αλλά και την χρήση διαφορετικών αλιευτικών εργαλείων για την σύλληψή τους. Τα πελαγικά αποθέματα περιλαμβάνουν τα μικρά (γαύρος, αθερίνα, μαρίδα) και τα μεγάλα πελαγικά μεταναστευτικά ψάρια (τόνος, ο ξιφίας κ.α) και ακόμα μαλάκια (π.χ. καλαμάρια) και καρκινοειδή (πχ γαρίδες).

Πτωτική τάση διαφαίνεται στην παραγωγή των περισσότερων ειδών στόχων της θαλάσσιας αλιείας. Η αφθονία των αποθεμάτων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια, καθιστώντας την ορθολογιστική διαχείριση αυτών αρκετά δυσχερή και πολύπλοκη. Εντούτοις ένας παράγοντας που την επηρεάζει, είναι η μείωση της πίεσης στα αποθέματα μέσω της μείωσης της αλιευτικής ικανότητας, παρά το ότι απαιτείται αρκετός χρόνος για να διαπιστωθούν τα πραγματικά αποτελέσματα.

Οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις για τα αποθέματα στις ελληνικές θάλασσες είναι περιορισμένες και βασίζονται σε στοιχεία που συγκεντρώνονται στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, τα οποία όμως στην πλειονότητας τους, αφορούν συγκεκριμένες περιοχές και είδη.

Υδατοκαλλιέργεια

Η αλματώδης ανάπτυξη της θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας τα προηγούμενα 15 χρόνια έχει καταστήσει τον παραγωγικό αυτό κλάδο έναν από τους δυναμικότερα αναπτυσσόμενους στην Ελλάδα. Η χώρα μας κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην παραγωγή θαλασσινών ειδών εντατικής εκτροφής. Η συνολική ετήσια παραγωγή από υδατοκαλλιέργειες το 2004 (105.650 τόνοι) ήταν 42 φορές μεγαλύτερη εκείνης του 1986. Η ραγδαία αύξηση της παραγωγής οφείλεται κυρίως στις θαλάσσιες καλλιέργειες (από 320 τόνους το 1986 σε 102.578 τόνους το 2004) και ιδιαίτερα στην εντατική εκτροφή τσιπούρας και λαβρακιού.

Η ετήσια παραγωγή νέων ευρύαλων ειδών (όπως φαγγρί, μυτάκι, συναγρίδα, σαργός κ.λπ.) ανήλθε το 2004 στους 3.043 τόνους, δηλαδή αυξήθηκε κατά 2,5


2-9

φορές σε σχέση με το 2000 και ακολουθήθηκε από αντίστοιχη αύξηση στην παραγωγή ιχθυδίων των ειδών αυτών.

Οι οστρακοκαλλιέργειες παρουσίασαν επίσης αύξηση από 32.550 τόνους το 2000 και στους 37.794 τόνους το 2004 από 577 παραγωγικές μονάδες. Το σύνολο της παραγωγής οστράκων πραγματοποιείται στη Βόρεια Ελλάδα.

Τα κυριότερα εκτρεφόμενα είδη ψαριών στα γλυκά και υφάλμυρα νερά, είναι η πέστροφα, ο κυπρίνος, το χέλι, ο σολομός, η τιλάπια, ο κέφαλος κ.λ.π. Σήμερα λειτουργούν 129 μονάδες γλυκού νερού, των οποίων η παραγωγή ανέρχεται σε 3.073 τόνους.

Μεταποίηση και εμπορία

Σήμερα στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περί τις 310 (στοιχεία 2004) μονάδες επεξεργασίας, μεταποίησης & εμπορίας αλιευτικών προϊόντων. Η παραγωγή του κλάδου για το 2004, ανήλθε περίπου στους 62.000 τόνους, αντίστοιχης αξίας περίπου 185 εκ. ευρώ. Η παραγωγή του κλάδου το 2000 ήταν 53.500 περίπου τόνοι, ισοδύναμης αξίας 266 εκ. ευρώ.

Ο κλάδος της εμπορίας συνίσταται στο δημόσιο δίκτυο 11 ιχθυοσκαλών και στα 77 ιδιωτικά συσκευαστήρια αλλά και 11 κέντρα αποστολής οστράκων (Κ.Α.Ο.). Από τα πρώτα διακινούνται υπό συνθήκες χονδρικής πώλησης κυρίως τα προϊόντα συλλεκτικής αλιείας, και λιγότερο αυτά των υδατοκαλλιεργειών, ενώ τα συσκευαστήρια και τα Κ.Α.Ο. υποστηρίζουν άμεσα ή έμμεσα τις μονάδες υδατοκαλλιέργειας.

Ο κλάδος της εμπορίας απαιτεί εξακολούθηση της ενίσχυσης ώστε να ανταποκριθεί περισσότερο στους κανόνες υγιεινής και σύγχρονης εμπορίας, και να υποστηρίζει τη διακίνηση των καλλιεργούμενων ειδών.

Η κατανάλωση των μεταποιημένων αλιευμάτων τα τελευταία χρόνια δείχνει αυξητικές τάσεις. Η ετήσια κατά κεφαλή κατανάλωση προϊόντων αλιείας είναι για τη χώρα μας τα 22,2 kg, ελαφρά χαμηλότερη από τη μέση κοινοτική κατανάλωση (Ε.Ε.-25) που είναι τα 22,7 kg.

Απασχόληση στον αλιευτικό κλάδο-Αλιευτικές περιοχές

Στους τρεις κλάδους του τομέα της Αλιείας απασχολούνται μόνιμα (στοιχεία 2004) περί τα 38.000 άτομα, ενώ με τους εποχιακά απασχολούμενους φθάνουν τα 40.500 άτομα. Ο κλάδος της συλλεκτικής αλιείας απασχολεί περίπου 31.000 άτομα, ενώ η υδατοκαλλιέργεια και η μεταποίηση άλλα 5200 και 1900 άτομα αντίστοιχα. Κατά την πενταετία 2000-2004 διαπιστώνεται σταδιακή μείωση των απασχολούμενων, οφειλόμενη κυρίως στη συλλεκτική αλιεία. Ο τομέας της αλιείας της χώρας μας από πλευράς απασχόλησης βρίσκεται στη 5η θέση των 25 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο.


2-10

Οι νησιωτικές περιοχές της χώρας συγκεντρώνουν περισσότερο από το 60% της συνολικής απασχόλησης στην αλιεία. Περιοχές με έντονη αλιευτική δραστηριότητα, εκτός από τα νησιά, υπάρχουν και σε ορισμένες παράκτιες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, ενώ δεν παρατηρούνται κοινότητες που παρουσιάζουν έντονη εξάρτηση από την αλιεία σε παραλίμνιες ή παραποτάμιες περιοχές.

2.6 ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Η υψηλή συγκέντρωση πληθυσμού κατά μήκος της ακτογραμμής (Το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας κατοικεί σε περιοχές κοντά στην θάλασσα) επηρεάζει με διάφορους τρόπους την κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Οι βασικές ανθρωπογενείς δραστηριότητες που προκαλούν πίεση στα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα είναι:

Η αστική ανάπτυξη

Η βιομηχανική ανάπτυξη

Η αγροτική ανάπτυξη

Η τουριστική ανάπτυξη

Η εμπορική και μεταφορική ναυσιπλοΐα

Οι δραστηριότητες του αλιευτικού τομέα, ήτοι η θαλάσσια αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια

Η αλιεία σε πρώτο επίπεδο έχει επίπτωση στους πληθυσμούς των ειδών που αποτελούν άμεσο στόχο της και που χαρακτηρίζονται ως αλιευτικά αποθέματα. Η συνέπειες της αλιείας επεκτείνονται επίσης σε είδη που αποτελούν θηρευτές αλλά και θηράματα των πληθυσμών-στόχων. Επίσης αρνητικές επιπτώσεις παρουσιάζονται σε είδη που δεν αποτελούν στόχο αλιείας αλλά συλλαμβάνονται ακούσια από τα αλιευτικά εργαλεία. Στις αρνητικές επιπτώσεις της αλιείας μπορεί να συμπεριληφθεί ακόμη η καταστροφή των βενθικών βιοκοινωνιών και βιοτόπων από ορισμένα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία που αλιεύουν βυθόβιους οργανισμούς. Τέλος ένα ακόμα πρόβλημα είναι η αποκαλούμενη άδηλη αλιεία που οφείλεται στην απώλεια αλιευτικού εξοπλισμού στον οποίο αιχμαλωτίζονται τα ψάρια αλλά και άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η φύση και η έκταση των επιπτώσεων της αλιείας εξαρτώνται από τον τύπο και το μέγεθος των χρησιμοποιούμενων αλιευτικών εργαλείων καθώς και την έκταση και ένταση της ακολουθούμενης αλιευτική τακτικής. Επίσης οι επιπτώσεις της αλιείας είναι διαφορετικές σε διαφορετικών φυσικών, χημικών και βιολογικών χαρακτηριστικών νερά.

Όσον αφορά την υδατοκαλλιέργεια τα διαθέσιμα στοιχεία αφορούν τη θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια. Από αυτά προκύπτει ότι τόσο η φύση όσο και η ένταση των


2-11

επιπτώσεων είναι διαφορετική ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του τόπου εκτροφής, τον τύπο και την μέθοδο εκτροφής, το εκτρεφόμενα είδη σε κάθε περίπτωση.

2.7 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013

Για την διερεύνηση των επιπτώσεων του ΕΠΑΛ 2007-2013 καθορίζονται περιβαλλοντικοί στόχοι για τα σχετικά με το πρόγραμμα περιβαλλοντικά στοιχεία των τομέων: βιοποικιλότητα, πανίδα και χλωρίδα, ύδατα, αέρας, έδαφος, κλιματικοί παράγοντες, πληθυσμός, ανθρώπινη υγεία, υλικά περιουσιακά στοιχεία, πολιτιστική, αρχιτεκτονική και αρχαιολογική κληρονομιά, τοπίο. Οι στόχοι αυτοί είναι

Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων

Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας

Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων

Πρόληψη της διοχέτευσης ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

Μείωση της εκπομπής αέριων ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου από τα αλιευτικά σκάφη

Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές

Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας

Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων

Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

Ενίσχυση της υποδομής του αλιευτικού τομέα και των αλιευτικών περιοχών

Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου στην παράκτια ζώνη

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του προγράμματος διερευνήθηκαν σε επίπεδο Άξονα προτεραιότητας και εξετάστηκε ο βαθμός στον οποίος επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την επίτευξη των παραπάνω περιβαλλοντικών στόχων.

Μέσω της προηγούμενης διαδικασίας συμπεραίνεται ότι η συνολική επίπτωση του προγράμματος στο περιβάλλον είναι έντονα θετική. Το σύνολο των Αξόνων προτεραιότητας του ΕΠΑΛ 2007-2013 εμφανίζει θετικά αποτελέσματα και οι προτεινόμενοι Άξονες προτεραιότητας εμφανίζουν ικανοποιητική συνέργεια στην κατεύθυνση επίτευξης των περισσότερων από τους στόχους που τέθηκαν.


2-12

Τα επιμέρους σημεία στα οποία προτείνεται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε ότι αφορά τις περιβαλλοντικές παραμέτρους κατά την εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013 είναι:

1. Η ορθή κατανομή των πόρων στο Άξονα προτεραιότητας 1 ώστε να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές επιπτώσεις της μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας.

2. Η ορθή και με περιβαλλοντική μέριμνα περαιτέρω ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας η οποία μπορεί να επιτευχθεί με την σωστή χωροθέτηση των μονάδων στο πλαίσιο του συνολικού Χωροταξικού σχεδιασμού της παράκτιας ζώνης και της θεσμοθέτησης των Περιοχών Οργανωμένης ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ).

3. Η λήψη των προληπτικών και επανορθωτικών μέτρων κατά την εφαρμογή του Άξονα 3 και ειδικά σε ότι αφορά την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων ελλιμενισμού των αλιευτικών σκαφών. (π.χ. ακτομηχανική μελέτη, επαρκής ανανεωσιμότητα υδάτων λιμενολεκάνης κ.α.)

4. Η πρόβλεψη εκτίμησης και αξιολόγησης των αναπτυξιακών προτάσεων των Ομάδων Τοπικής Δράσης του Άξονα προτεραιότητας 4 στη φάση σχεδιασμού τους, πιθανώς μέσω Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ).

Εφαρμογή του Άξονα προτεραιότητας 2

Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 2 και την αντιμετώπιση των ενδεχόμενα αρνητικών επιπτώσεων από την υλοποίηση των προβλεπόμενων Μέτρων και δράσεων προτείνεται:

1. Να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε θεσμικό και διοικητικό επίπεδο με στόχο να διευθετηθούν στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών τα εξής:

Δυνατότητα άμεσης προσαρμογής της παραγωγής προς είδη με καλές προοπτικές εμπορίας και ευελιξία στην επιλογή είδους των θαλασσινών ψαριών, εκτός αν πρόκειται για τα μεταναστευτικά είδη ψαριών (π.χ τόννος).

Προώθηση δημιουργίας των Π.Ο.Α.Υ. σε όλες τις περιοχές ενδιαφέροντος της χώρας. Η ίδρυση νέων και η μετεγκατάσταση υφιστάμενων μονάδων εντός των ζωνών υδατοκαλλιέργειας θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην αποφυγή συγκρούσεων με άλλες δραστηριότητες όπως ο τουρισμός κ.λ.π. Αυτό θα επιτρέψει με σχετική ασφάλεια από περιβαλλοντική άποψη να αρθεί η εν ισχύ απαγόρευση μίσθωσης νέων θαλάσσιων εκτάσεων για ιχθυοκαλλιέργειες εντός θεσμοθετημένων Π.Ο.ΑΥ.


2-13

2. Η εντατικοποίηση των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία ελέγχων και αναβάθμιση του υπάρχοντος συστήματος παρακολούθησης και καταγραφής στοιχείων παραγωγής και απασχόλησης.

3. Ο αυστηρός έλεγχος της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που προβλέπονται από την υπάρχουσα νομοθεσία.

4. Η προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης στον κλάδο, μέσα από λειτουργικές δομές καθοδήγησης, στήριξης, παρακολούθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων.

5. Η εκπόνηση μελετών, όπως αυτών που θα καθορίσουν τη φέρουσα ικανότητα των διαφόρων θαλάσσιων περιοχών για την εκτροφή ψαριών.

6. Η συνεχής ενημέρωση και κατάρτιση παραγωγών, εμπόρων και εν γένει απασχολούμενων του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών, με ιδιαίτερη μέριμνα σε ομάδες όπως για παράδειγμα αυτή των γυναικών, σε θέματα όπως:

• Εναλλακτικές μορφές συστημάτων παραγωγής (εκτατική, βιολογική/οργανική, «ανοιχτής θαλάσσης»).

• Τις τάσεις και απαιτήσεις της αγοράς και των καταναλωτών.

• Εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών στις παραγωγικές μονάδες

• Εφαρμογή κανόνων ασφάλειας στην εργασία και υγιεινών συνθηκών στο χώρο εργασίας.

Πολλά από τα προαναφερθέντα είναι ήδη ενσωματωμένα σε μέτρα και δράσεις του υπό μελέτη προγράμματος. Ορισμένα που δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Άξονα 5 «Τεχνική Βοήθεια»


Για την πρόληψη ενδεχόμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα λιμενικά και άλλα έργα και δραστηριότητες που δυνητικά θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 3, ανάλογα με την κλίμακα του έργου, προτείνεται η λήψη των εξής μέτρων:

1. εκπόνηση οικολογικής μελέτης βάσης στην οποία καταγράφονται με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος της περιοχής εγκατάστασης και επισημαίνονται στοιχεία ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας, ειδικά σε περιπτώσεις χωροθέτησης έργων εντός περιοχών Natura.

2. αναλυτική μελέτη μορφολογίας της ακτής, δηλαδή μελέτη της διαφοροποίησης της ακτομηχανικής δίαιτας και μελέτη πρόβλεψης της εξέλιξης της ακτογραμμής υπό την επίδραση του έργου για τα επόμενα χρόνια,


2-14

3. χρήση φωτορεαλιστικής απεικόνισης για την εκ των προτέρων διαπίστωση της συμφωνίας των έργων με τα τοπιολογικά χαρακτηριστικά,

4. εντοπισμός των μεταβολών που θα προκαλέσει το έργο σε σημαντικούς γεωλογικούς σχηματισμούς της περιοχής, καθώς και της διαθεσιμότητα λατομικών υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή του έργου,

5. διενέργεια κυκλοφοριακής μελέτης για τη ρύθμιση της κυκλοφοριακής ροής στη φάση κατασκευής και λειτουργίας των έργων,

6. εφαρμογή μοντέλων πρόβλεψης ηχητικής ρύπανσης κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας των έργων,

7. πρόβλεψη εγκαταστάσεων συλλογής και διάθεσης των υγρών και στερεών αποβλήτων των σκαφών,

8. σφαιρική συνθετική αξιολόγηση όλων των παραμέτρων που αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν σε σημαντικό ή υπολογίσιμο βαθμό το οικοσύστημα και την βιοποικιλότητα της περιοχής και συνεκτίμηση των επιδράσεων από το λιμενικό έργο τόσο στη φάση της κατασκευής όσο και στη λειτουργία του,

9. εκτίμηση της επίπτωσης του έργου στα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Επίσης η πρόβλεψη συστήματος παρακολούθησης του εκάστοτε έργου μετά την υλοποίησή του, στη φάση λειτουργίας του, θα συμβάλλει στην εκ των υστέρων διαπίστωση και διόρθωση προβληματικών σημείων και στην αποφυγή επανάληψης εσφαλμένων πρακτικών.

Τα παραπάνω αφορούν μεγάλης κλίμακας έργα (Εργα που εντάσσονται στην 1η κατηγορία σύμφωνα με την ΚΥΑ υπ’ αριθ 15393/2332/2002 «Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων σε κατηγορίες, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002 «Εναρμόνιση του Ν. 1650 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61 /ΕΕ κ.α. (ΦΕΚ 1022/ Β/ 05.08.2002) όπως συμπληρώθηκε με την ΚΥΑ 145799 (ΦΕΚ 1002/Β/18.07.2005)


Για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων και περιβαλλοντικών στόχων του Αξονα προτεραιότητας 4 του ΕΠΑΛ 2007-2013 θεωρείται ότι ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στα ακόλουθα:

1. Ενσωμάτωση της εκτίμησης των επιπτώσεων στο τοπικά στοιχεία του περιβάλλοντος και του τρόπου που αυτά λαμβάνονται υπόψη στην στρατηγική και τα προτεινόμενα μέτρα των ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση των προγραμμάτων (ΣΠΕ), είτε με εκ των προτέρων περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση κατά την διαδικασία έγκρισής τους


2-15

2. Ενσωμάτωση μέτρων στα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α για την αντιμετώπιση σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων στα περιβαλλοντικά στοιχεία του τόπου παρέμβασης.

3. Αποφυγή πραγματοποίησης μεγάλης κλίμακας έργων και κατασκευών σε περιοχές που περιλαμβάνουν ευαίσθητους οικοτόπους και είδη χλωρίδας και πανίδας και που ενδεχόμενα θα επηρεαστούν από τα έργα αυτά.

2.8 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ

Για την παρακολούθηση της περιβαλλοντικής επίδοσης του ΕΠΑΛ 2007-2013 προτείνεται η χρήση και η καταγραφή των ακόλουθων δεικτών:

ΠΙΘΑΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Εθνικό

Ποσότητα αλίευσης ειδών αλιευτικών αποθεμάτων (τόννοι/ έτος) Περιφερειακό

Εθνικό Μέσο μέγεθος ανά είδος(μήκος, βάρος)

Περιφερειακό Αριθμός τυχαίων συλλήψεων ανά έτος Εθνικό Αριθμός και έκταση ανά έτος Εθνικό Αριθμός προστατευόμενων περιοχών που υπόκειται σε πρόγραμμα παρακολούθησης οικολογικών παραμέτρων ανά έτος

Εθνικό

Αριθμός περιοχών που εφαρμόζεται σχέδιο από φορέα διαχείρισης ανά έτος Εθνικό Εθνικό

Αριθμός, έκταση, δυναμικότητα μονάδων υδατοκαλλιέργειας ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό Αριθμός, δυναμικότητα μονάδων βιολογικής υδατοκαλλιέργειας ανά έτος

Περιφερειακό Εθνικό, Αριθμός, δυναμικότητα μονάδων υδατοκαλλιέργειας εντός προστατευόμενων περιοχών

ανά έτος Περιφερειακό Εθνικό,

Συνολική ιπποδύναμη ανά τύπο αλιευτικού σκάφους ανά έτος Περιφερειακό

Κατανάλωση καυσίμου από αλιευτικά σκάφη ανα έτος Εθνικό Εθνικό

Αριθμός, φύλο, μέση ηλικία, επίπεδο εκπαίδευσης σε ετήσια βάση Περιφερειακό

Εθνικό Μέσο εισόδημα ανά άτομο ανά έτος

Περιφερειακό Εθνικό

Αριθμός απωλεσθέντων ημερών εργασίας λόγω ασθένειας ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό Αριθμός Τοπικών προγραμμάτων από ΟΤΔ-Α


Μέσο ετήσιο εισόδημα Περιφερειακό Εθνικό,

Αριθμός θεσμοθετημένων ΠΟΑΥ ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό Αριθμός ΤΠΑ που υπέστησαν ΣΠΕ

Περιφερειακό Αριθμός υφάλων Εθνικό Αριθμός υφάλων στους οποίους εφαρμόζεται πρόγραμμα παρακολούθησης Εθνικό

Εθνικό Περιφερειακό

Αριθμός έργων και δραστηριοτήτων για τα οποία εκδόθηκε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) ανά έτος

Νομαρχιακό Αριθμός ελέγχων τήρησης περιβαλλοντικών όρων Εθνικό Διαπιστωθείσες παραβάσεις στην τήρηση περιβαλλοντικών όρων, συνολικό ύψος επιβληθέντων προστίμων ανά έτος

Εθνικό


3-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Το παρόν κεφάλαιο στοχεύει στην παρουσίαση και ανάπτυξη του Στρατηγικού Σχεδιασμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΑΛΙΕΙΑ» για την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Η ανάπτυξη του στρατηγικού σχεδιασμού στοχεύει στα κάτωθι:

Στην αποτύπωση του Αναπτυξιακού Οράματος του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013.

Στην παρουσίαση και ανάλυση των βασικών αναπτυξιακών αξόνων προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος.

Στην παρουσίαση και ανάλυση των γενικών και ειδικών στόχων σε επίπεδο Επιχειρησιακού Προγράμματος.

Ειδικότερα, η μεθοδολογική προσέγγιση αφορά:

στην ανάπτυξη και εξειδίκευση του Γενικού Στρατηγικού Πλαισίου του Τομέα της Αλιείας σε Στρατηγικούς Στόχους μέσω των Αξόνων Προτεραιότητας του Κανονισμού 1198/2006 και την Κ.ΑΛ.Π,

στην ανάπτυξη των Ειδικών / Επιχειρησιακών Στόχων, από τους οποίους θα προκύψουν οι απαιτούμενες Παρεμβάσεις, τις οποίες καλείται να υλοποιήσει η χώρα για τον τομέα της Αλιείας.

Για την ανάπτυξη του στρατηγικού σχεδιασμού οι βασικές εισροές είναι οι κάτωθι:

Τα πορίσματα από την ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του Τομέα και τις προοπτικές για την νέα προγραμματική περίοδο.

Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (Κ.ΑΛ.Π)

Η στρατηγική της Λισσαβόνας και του Γκέτεμποργκ.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ).

Η εθνική στρατηγική για την περίοδο 2007 – 2013, όπως έχει αποτυπωθεί στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) που εκπονήθηκε από το ΥΠ.ΟΙ.Ο.

Η μέχρι σήμερα πορεία των αναπτυξιακών προγραμμάτων που αφορούν τον Τομέα (ΕΠ Αλιείας και Περιφερειακά ΕΠ 2000 – 2006).


3-2

Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Αλιείας (Ε.Σ.Σ.Α.ΑΛ) 2007 – 2013.

3.1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με 10 νέα κράτη μέλη (2004), και πολύ πρόσφατα με 2 ακόμα, με την προσχώρηση της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στην Ένωση (2007), έχει αλλάξει σημαντικά τα επίπεδα ανισότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. To δεδομένο αυτό σε συνδυασμό με την ανάγκη ικανοποίησης των αρχών της Στρατηγικής της Λισσαβόνας και του Γκέτεμποργκ, διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό την πολιτική συνοχής της Ε.Ε (3rd Cohesion Report), στο πλαίσιο της οποίας τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι:

μείωση των οικονομικών, κοινωνικών και χωρικών ανισοτήτων,

ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας,

αύξηση της απασχόλησης των Περιφερειών και των Κρατών Μελών της Ε.Ε.

Η πολιτική της συνοχής στοχεύει στη μείωση των οικονομικών, κοινωνικών και χωρικών ανισοτήτων, στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας και στην αύξηση της απασχόλησης των περιφερειών και Κρατών – µελών της ΕΕ. Η πολιτική της συνοχής έχει σημαντική μακροοικονομική επίπτωση, ειδικά στις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές µε πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα όσον αφορά το σύνολο της ΕΕ - 25. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που υπάρχουν σε όλες τις περιοχές, βελτιώνει τη γεωγραφική ισορροπία της οικονομικής ανάπτυξης και αυξάνει τους ρυθμούς της στο σύνολο της ΕΕ.

Η πολιτική αυτή συμβάλλει στην υλοποίηση της Στρατηγικής της Λισσαβόνας (ΣτΛ), την οποία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε το Μάρτιο του 2000 και η οποία περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα στόχων και πολιτικών μέσων για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση πιο δυναµική και πιο ανταγωνιστική. Στους στόχους αυτούς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσέθεσε και την περιβαλλοντική διάσταση (Γκέτεµποργκ, 2001).

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναπροσδιόρισε το Μάρτιο του 2005 τις προτεραιότητες για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση, δίνοντας νέα ώθηση στη ΣτΛ. Στο πλαίσιο αυτό, «η Ένωση πρέπει να κινητοποιήσει όλα τα κατάλληλα Εθνικά και Κοινοτικά μέσα –περιλαμβανομένης και της πολιτικής της συνοχής»-, δεδομένου ότι για να καταστεί δυνατή η εστίαση της στρατηγικής σε νέους στόχους είναι απαραίτητη η προώθηση μιας ανανεωμένης εταιρικής σχέσης μεταξύ των κρατών µελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε την πλήρη συνεργασία των φορέων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Δεκέμβριο 2005 αποφάσισε να δώσει περαιτέρω έμφαση στην Ανταγωνιστικότητα και συγκεκριμένα στην έρευνα και καινοτομία µέσω της αύξησης και της συγκέντρωσης των πόρων της Συνοχής σε επενδύσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Λισσαβόνας. Στην κατεύθυνση


3-3

αυτή, αποφασίστηκε ότι το 60% των δαπανών για το στόχο «Σύγκλιση» και το 75% των δαπανών για το στόχο «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» πρέπει να διατεθεί για την προώθηση των νέων προτεραιοτήτων της ΕΕ (earmarking).

3.2 ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η αναπτυξιακή πολιτική της Ε.Ε βάσει της αναθεωρημένης στρατηγικής της Λισσαβόνας εξειδικεύτηκε από την Ελλάδα στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) 2005-2008. Ως βασικοί στόχοι του ΕΠΜ έχουν αναδειχθεί η ενίσχυση της Απασχόλησης, της Ανάπτυξης και της Κοινωνικής Συνοχής, ενώ περιλαμβάνονται παρεμβάσεις που αφορούν στη δημοσιονομική εξυγίανση και τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, καθώς και διαρθρωτικές αλλαγές στις αγορές προϊόντων (βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, άνοιγμα αγορών και αύξηση του ανταγωνισμού, δράσεις για την εξωστρέφεια).

Παράλληλα αναφέρονται δράσεις για «την προώθηση της Κοινωνίας της Γνώσης, για την Έρευνα & Ανάπτυξη και την Καινοτομία». Επίσης δράσεις για τις «Αγορές Κεφαλαίου, το Περιβάλλον και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, την Περιφερειακή και Κοινωνική Συνοχή, καθώς και για την Επανίδρυση της Δημόσιας Διοίκησης».

Παράλληλα, για την προγραμματική περίοδο 2007 – 2013 η Ελλάδα προχώρησε στην εκπόνηση Εθνικού Στρατηγικού Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), με στόχο την αποτύπωση της εθνικής στρατηγικής, καθώς και την σύνδεση των κοινοτικών προτεραιοτήτων με το ΕΠΜ. Σημειώνεται ότι κάθε εθνικό στρατηγικό πλαίσιο αναφοράς αποτελεί µέσο αναφοράς για την εκπόνηση του προγραμματισμού των Διαρθρωτικών Ταμείων (ΕΤΠΑ-ΕΚΤ- Ταμείο Συνοχής ).

Η εθνική στρατηγική, όπως παρουσιάζεται στο ΕΣΠΑ, εστιάζει στην ανάγκη άσκησης πολιτικής σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο με τρόπο που θα καταστήσει τις Περιφέρειες, αλλά και τις πόλεις της χώρας, τόπους έλξης και εγκατάστασης επιχειρήσεων, βελτιώνοντας ταυτόχρονα το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της και αμβλύνοντας τις διαπεριφερειακές και ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Η νέα αυτή προσέγγιση εδράζεται στην αποτελεσματικότητα των πολιτικών μέσω απλοποιημένων μηχανισμών σχεδιασμού και εφαρμογής. Ουσιαστικά στόχο (αναπτυξιακό όραμα) για την νέα προγραμματική περίοδο αποτελεί:

«η διεύρυνση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας, η επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης και η αύξηση της παραγωγικότητας σε επίπεδα υψηλότερα του μέσου κοινοτικού όρου, για την επίτευξη της πραγματικής σύγκλισης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών χωρίς αποκλεισμούς»

Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η στρατηγική εστιάζει :


3-4

Στην προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας καθώς και στη διασύνδεσή τους. Η υποστήριξη της οικονομίας της γνώσης θα αναζητηθεί στη διαρκή βελτίωση της παραγωγής γνώσης από το σύνολο του παραγωγικού ιστού της χώρας.

Στην επένδυση σε βιώσιμες υποδομές, απαραίτητη προϋπόθεση βελτίωσης της ελκυστικότητας της χώρας για την προσέλκυση επενδύσεων και την ποιότητα ζωής.

Στην επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, που κατέχει κυρίαρχη θέση στη στρατηγική της χώρας και αποσκοπεί στη δημιουργία περισσότερων αλλά και καλύτερων θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζεται η σημασία της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση (ΕΣΑ), τόσο όσον αφορά στον καθορισμό των πολιτικών για την αγορά εργασίας, όσο και τα μέτρα στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής που αποβλέπουν στην ενσωμάτωση ομάδων που απειλούνται με αποκλεισμό.

Στο πλαίσιο ικανοποίησης του αναπτυξιακού οράματος της χώρας, το ΕΣΠΑ θέτει πέντε (5) θεματικές προτεραιότητες, οι οποίες εξειδικεύουν τη στρατηγική στόχευση της χώρας για τη νέα προγραμματική περίοδο. Ειδικότερα:

Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας.

Κοινωνία της γνώσης και καινοτομία.

Απασχόληση και Κοινωνική Συνοχή.

Θεσμικό Περιβάλλον.

Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των Περιφερειών, ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης.

Στο ως άνω πλαίσιο οριοθετούνται τρεις στόχοι άμεσα συνδεδεμένοι με το χώρο, οι οποίοι και προσδιορίζουν το περιεχόμενο της χωρικής ανάπτυξης:

η ανάπτυξη ενός ισόρροπου και πολυκεντρικού αστικού συστήματος και μιας νέας σχέσης πόλης – υπαίθρου,

η εξασφάλιση της ισότητας πρόσβασης στις υποδομές και στη γνώση,

η αειφόρος ανάπτυξη και ορθολογική διαχείριση και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Έτσι αναδεικνύονται πέντε χωρικές προτεραιότητες:

η βιώσιμη αστική ανάπτυξη,

η ανάπτυξη των ορεινών περιοχών,


3-5

η ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών,

η ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και των περιοχών που συνδέονται με την αλιεία,

η διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία.

Για τον τομέα της αλιείας ο Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός αποτυπώνεται στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αλιείας ΕΣΣΑΛ. Η στρατηγική που καθορίζει το ΕΣΣΑΛ για την ανάπτυξη του κάθε παραγωγικού κλάδου και τομέα ενδιαφέροντος διαμορφώνεται γύρω από 6 Άξονες Προτεραιότητας:

Άξονας Προτεραιότητας 1: κλάδος θαλάσσιας αλιείας.

Άξονας Προτεραιότητας 2: κλάδος υδατοκαλλιέργειας – μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων.

Άξονας Προτεραιότητας 3: διάρθρωση του κλάδου & οικονομικό περιβάλλον – μέτρα συλλογικού ενδιαφέροντος.

Άξονας Προτεραιότητας 4 :αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών.

Άξονας Προτεραιότητας 5 :ανθρώπινο κεφάλαιο & κοινοτικές πολιτικές.

Άξονας Προτεραιότητας 6: χρηστή διαχείριση της κοινής αλιευτικής πολιτικής.

Είναι εμφανής η αντιστοιχία των 4ων πρώτων Αξόνων Προτεραιότητας με τους αντίστοιχους του ΕΠΑΛ. Αυτοί καθορίζουν το στρατηγικό πλαίσιο βάση του οποίου το ΕΠΑΛ θα κατανείμει την κοινοτική χρηματοδοτική ενίσχυση που παρέχει το ΕΤΑ για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την κάλυψη των αναγκών του ελληνικού αλιευτικού τομέα.

Οι στόχοι του ΕΣΣΑΛ ανά άξονα προτεραιότητας παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί:


3-6

Πίνακας 3-1: Βασικοί και ειδικοί στόχοι του ΕΣΣΑΛ ανά άξονα προτεραιότητας

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Άξονας Προτεραιότητας 1: κλάδος θαλάσσιας αλιείας

Υψηλότερες αλιευτικές αποδόσεις: Η επίτευξη της αειφόρου αλιείας θα περιορίσει τον ρυθμό αλίευσης σε χαμηλότερα επίπεδα, ενισχύοντας τα ιχθυοαποθέματα και αυξάνοντας μακροπρόθεσμα το εισόδημα των αλιέων. Η υπερβολική αλίευση προκαλεί μεγάλη πίεση στα αποθέματα και επιταχύνει την αλιεία τους, η οποία με τη σειρά της αναγκάζει την αύξηση της αλιευτικής προσπάθειας, περιορίζοντας τα κίνητρα για τήρηση των κανόνων διαχείρισης της αλιείας και οδηγώντας σε μικρότερες αποδόσεις και έσοδα για τους αλιείς.

Ανταγωνιστικός και βιώσιμος κλάδος: Η δημιουργία ανταγωνιστικού και οικονομικά βιώσιμου κλάδου θαλάσσιας αλιείας θα διασφαλίσει επαρκές επίπεδο διαβίωσης στους απασχολουμένους στον κλάδο, θα μειώσει τις συγκρούσεις μεταξύ των διάφορων αλιευτικών εργαλείων, ενισχύοντας συγχρόνως τα συμφέροντα των καταναλωτών. Η προσπάθεια αυτή πρέπει να συμβαδίζει με το κοινοτικό δίκαιο, λαμβανομένου υπόψη ότι τα κράτη μέλη πιθανόν να επιθυμούν να βοηθήσουν τις αλιευτικές επιχειρήσεις, παρέχοντας κρατική ενίσχυση, πάντοτε όμως υπό τους όρους των ισχυουσών κατευθυντήριων γραμμών διάσωσης και αναδιάρθρωσης της ΕΕ.

Ενίσχυση του κοινωνικού-οικονομικού ρόλου: Η αλιεία ενισχύει την κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών της χώρας.

Εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των θεσμικών πλαισίων: Ο εκσυγχρονισμός του εθνικού πλαισίου με τη σύγχρονη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που ενισχυτικά παρέχει το κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο, θα βοηθήσει την ανάπτυξη της αλιείας.

Επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών πόρων και της εκμετάλλευσής τους και ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των αλιευτικών δραστηριοτήτων στα θαλάσσια οικοσυστήματα (οικολογική προσέγγιση της αλιείας ).

Διατήρηση του αλιευτικού στόλου σε επίπεδο αειφορικής διαχείρισης της αλιείας.

Εκσυγχρονισμός & την αντικατάσταση του αλιευτικού στόλου.

Ανάπτυξη των δεξιοτήτων των απασχολουμένων στον κλάδο της θαλάσσιας αλιείας.

Ενίσχυση της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας.

Προσέλκυση νέων στην ηλικία ατόμων στον κλάδο.

Διατήρηση του εξαρτώμενου από την αλιεία πληθυσμού στις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές.

Ενίσχυση της εμπορίας των αλιευμάτων προς όφελος των αλιέων.

Δημιουργία των αλιευτικών υποδομών για την εξυπηρέτηση των αλιευτικών σκαφών και της εμπορίας των αλιευμάτων.

Κωδικοποίηση αλιευτικής νομοθεσίας, αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για τις άδειες αλιείας (Β.Δ.666/1966) και επικαιροποίησή του σύμφωνα με τα δεδομένα και τις σύγχρονες ανάγκες της αλιείας της χώρας, συμπεριλαμβανομένου νέων κριτηρίων για τον καθορισμό του επαγγελματία και ερασιτέχνη ψαρά.

Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων διενέργειας αλιείας στα διεθνή ύδατα ως και στα ύδατα ξένων χωρών.

Άξονας Προτεραιότητας 2: κλάδος υδατοκαλλιέργειας – μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων

Αειφόρος ανάπτυξη, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου.

Αναβάθμιση της ποιότητας και της υγιεινής των παραγόμενων προϊόντων και εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της ευζωίας των ζώων.

Τεχνολογική αναβάθμιση των συστημάτων παραγωγής με εφαρμογή καινοτόμων δράσεων, σύγχρονων συστημάτων παρακολούθησης και διάθεσης, καθώς και εντατικών ελέγχων.

Αύξηση της παραγωγής και διεύρυνση των παραγόμενων ειδών, όπως ορίζουν οι τάσεις ζήτησης των καταναλωτών.

Διασφάλιση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας, δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και εξασφάλιση ισοτιμίας των δύο φύλων αλλά και βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ασφάλειας των εργαζομένων.

Στήριξη και περαιτέρω ανάπτυξη των υποβαθμισμένων και μειονεκτικών περιοχών της χώρας.

Ορθολογική εκμετάλλευση των εσωτερικών υδάτων.


3-7


Στήριξη των παραδοσιακών μεθόδων υδατοκαλλιέργειας.

Δημιουργία Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας (ΠΟΑΥ).

Διατήρηση της κυρίαρχης θέσης της Ελλάδας στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας.

Άξονας Προτεραιότητας 3: διάρθρωση του κλάδου & οικονομικό περιβάλλον – μέτρα συλλογικού ενδιαφέροντος

Η βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της αλιείας και η επιδίωξη των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

Η ανάπτυξη – ενίσχυση της συλλογικότητας των παραγωγών του τομέα της αλιείας.

Η προστασία και η ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας & χλωρίδας και η βελτίωση του υδάτινου περιβάλλοντος.

Η βελτίωση της υποδομής των αλιευτικών λιμένων και η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επαγγελματίες αλιείς και τα επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη.

Η βελτίωση της ασφάλειας ελλιμενισμού & εκφόρτωσης των αλιευτικών σκαφών.

Η αύξηση της ποιότητας & της αξίας των αλιευτικών προϊόντων και η ανάπτυξη νέων αγορών.

Η ανάπτυξη της καινοτομίας στον τομέα της αλιείας και η απόκτηση & διάδοση τεχνικών γνώσεων.

Άξονας Προτεραιότητας 4:αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών

Η αειφόρος ανάπτυξη των επιλεγμένων αλιευτικών περιοχών που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα. Η αειφόρος ανάπτυξη επιτυγχάνεται με τη δημιουργία ενός προτύπου πολυαπασχόλησης και διασύνδεσης των διαφόρων τομέων μεταξύ τους (π.χ. τουρισμός – πρωτογενής τομέας, τουρισμός - πολιτισμός, κλπ) που συνδυάζεται με εξειδικεύσεις στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ποιότητας και της επιχειρηματικότητας.

Η διατήρηση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας των περιοχών παρέμβασης και η αξιοποίηση των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας.

Η διατήρηση και δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε αλιευτικές περιοχές παρέμβασης, μέσω της στήριξης που παρέχεται για τη διαφοροποίηση ή την οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση των περιοχών αυτών.

Η διατήρηση και προαγωγή της ποιότητας του παράκτιου περιβάλλοντος.

Η προαγωγή της εθνικής και διακρατικής συνεργασίας μεταξύ των περιοχών.

Άξονας Προτεραιότητας 5:ανθρώπινο κεφάλαιο & κοινοτικές πολιτικές

Η προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα αυτού που σχετίζεται με τον αλιευτικό τομέα.

Η ορθολογική διαχείριση των ιχθυοαποθεμάτων λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των παραμέτρων που απειλούν το θαλάσσιο περιβάλλον, όπως υπεραλίευση, ρύπανση, κλιματολογικές αλλαγές, αλλά και άλλες αντικρουόμενες χρήσεις ξηράς-θάλασσας.

Η προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης των υδατοκαλλιεργειών και η ευζωία των εκτρεφόμενων


3-8


οργανισμών.

Η δημιουργία ενός Εθνικού Δικτύου Υγροτοπικών, Παράκτιων και Θαλάσσιων Οικοσυστημάτων.

Ορθολογική εκμετάλλευση των λιμνοθαλασσών και άλλων ιχθυοτρόφων παράκτιων σχηματισμών.

Άξονας Προτεραιότητας 6: χρηστή διαχείριση της κοινής αλιευτικής πολιτικής

Η συμβολή των ελέγχων στη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων, στην προστασία των υδρόβιων πόρων αλιευτικού ενδιαφέροντος και στην εφαρμογή των αρχών άσκησης υπεύθυνης αλιείας & υδατοκαλλιέργειας.

Η Εντατικοποίηση των ελέγχων σε όλους τους τύπους και τις προδιαγραφές των αλιευτικών σκαφών (μηχανές, μήκος κλπ) .

Η συνεχής βελτίωση της παρακολούθησης των μεγεθών του αλιευτικού στόλου και της λειτουργίας του Κοινοτικού Αλιευτικού Μητρώου (ΚΑΜ).

Η εντατικοποίηση των ελέγχων και συνέχιση της στατιστικής καταγραφής του ερυθρού τόνου.

Η αυστηρότερη επιτήρηση του θαλάσσιου χώρου και η παρακολούθηση αλιευτικών σκαφών τρίτων χωρών.

Η εντατικότερη άσκηση επιθεωρήσεων και ελέγχων κατά τις εκφορτώσεις των αλιευτικών σκαφών στα λιμάνια, Ιχθυόσκαλες και προβλήτες.


3-9

3.3 ΚΟΙΝΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (ΚΑΛΠ)

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα καθιέρωσε (01.01.2003) τη νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική με τον υπ’ αριθμ. 2371/2002 Καν(ΕΚ) του Συμβουλίου, με κύριο στόχο την επίτευξη βιώσιμης εκμετάλλευσης των έμβιων υδρόβιων πόρων και της υδατοκαλλιέργειας στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη κατά ισόρροπο τρόπο τις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές πτυχές . Για τον σκοπό αυτό εφαρμόζεται μια προληπτική προσέγγιση λαμβάνοντας μέτρα που έχουν ως στόχο τη προστασία και τη διατήρηση των έμβιων υδρόβιων πόρων, τη λήψη μέτρων για την βιώσιμη εκμετάλλευσή τους και την ελαχιστοποίηση της επίπτωσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων στα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΛΠ) καλύπτει δραστηριότητες διατήρησης, διαχείρισης και εκμετάλλευσης των έμβιων υδρόβιων πόρων την υδατοκαλλιέργεια και τη μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, κατά το μέτρο που οι δραστηριότητες αυτές πραγματοποιούνται στο έδαφος κρατών μελών, σε κοινοτικά ύδατα ή από κοινοτικά αλιευτικά σκάφη ή υπηκόους κρατών μελών.

Η ΚΑΛΠ ενσωματώνει τις ακόλουθες αρχές ορθής διαχείρισης :

Σαφή ορισμό των ευθυνών σε κοινοτικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο .

Διαδικασία λήψης αποφάσεων που θα στηρίζεται σε έγκυρες επιστημονικές συμβουλές .

Ευρεία συμμετοχή των ενδιαφερομένων σε όλα τα στάδια της πολιτικής .

Συνοχή με άλλες κοινοτικές πολιτικές ιδίως με περιβαλλοντικές κοινωνικές, περιφερειακές, αναπτυξιακές πολιτικές και πολιτικές προστασίας της υγείας και του καταναλωτή.

Για την επίτευξη των στόχων της νέας ΚΑΛΠ προβλέπεται η εφαρμογή μίας δέσμης συνεκτικών μέτρων που αφορούν :

α) Στη διατήρηση, διαχείριση και εκμετάλλευση των έμβιων υδρόβιων πόρων.

β) Στον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αλιείας .

γ) Στους όρους πρόσβασης σε ύδατα και πόρους.

δ) Στη διαρθρωτική πολιτική και τη διαχείριση της αλιευτικής ικανότητας του στόλου.

ε) Στον έλεγχο κατά την εφαρμογή της.

στ)Στην υδατοκαλλιέργεια.


3-10

ζ) Στην κοινή οργάνωση αγορών.

η) Στις διεθνείς σχέσεις.

3.4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013

Η αποτύπωση του σημερινού επιπέδου ανάπτυξης των κλάδων του τομέα της Αλιείας της χώρας, δηλαδή της θαλάσσιας αλιείας και του αλιευτικού στόλου, της υδατοκαλλιέργειας, της μεταποίησης και εμπορίας των προϊόντων αλιείας & υδατοκαλλιέργειας αναδεικνύει την εικόνα της εξέλιξης του τομέα. Τα κύρια χαρακτηριστικά του τομέα της αλιείας είναι συνοπτικά τα εξής:

Η ορθή και αειφόρος διαχείριση του κλάδου της αλιείας συμβάλλει στη διατήρηση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής μεγάλων παράκτιων & νησιωτικών περιοχών, στην εξασφάλιση προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας και στην εξασφάλιση θέσεων εργασίας σε σημαντικό αριθμό ατόμων παράκτιων & νησιωτικών περιοχών στις οποίες δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις απασχόλησης εκτός από την ανάπτυξη της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης.

Ο αλιευτικός στόλος είναι πολυπληθής , αποτελείται κυρίως από μικρά σκάφη μικρότερα των 12 μέτρων, και είναι μεγάλης ηλικίας. Ο κλάδος είναι ευάλωτος από οικονομικής άποψης σε διάφορους παράγοντες που έχουν σχέση με τις αλιευτικές αποδόσεις, το λειτουργικό κόστος και τις συνθήκες της αγοράς .

Η κατάσταση των ιχθυοαποθεμάτων τα τελευταία είκοσι χρόνια παρουσιάζει τάσεις μείωσης .

Ο κλάδος της υδατοκαλλιέργειας κατά την τελευταία δεκαετία έχει αναδειχθεί σε μια από τις πλέον βασικές αναπτυξιακές δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα της χώρας (κατέχει την 1η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην παραγωγή θαλασσινών ειδών με εντατικό σύστημα). Συγχρόνως, ο κλάδος συμβάλλει στην κάλυψη των αναγκών της εγχώριας και κοινοτικής αγοράς, αλλά και στη μείωση του αρνητικού εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, κυρίως μέσω των εξαγωγικών δραστηριοτήτων του (κατέχει την 2η θέση στο εξαγωγικό εμπόριο στη κατηγορία «τρόφιμα»). Στα επόμενα χρόνια και στα πλαίσια του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος της αγοράς των αλιευτικών προϊόντων και τροφίμων, ο κλάδος καλείται να καθορίσει νέους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους, σταθεροποιώντας τη θέση του, αλλά και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά του σε εγχώριο, κοινοτικό και διεθνές επίπεδο.

Η μεταποίηση των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας βοηθά στη διάθεση στην αγορά των αλιευτικών προϊόντων, σε μορφές που ταιριάζουν στις μεταβαλλόμενες διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών και στο


3-11

σύγχρονο τρόπο διαβίωσης. Η ανάπτυξη του κλάδου θα συντελεστεί κυρίως μέσω της προσφοράς προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και υψηλής ποιότητας .

Η αυξανόμενη ζήτηση των καταναλωτών σε αλιευτικά υγιεινά προϊόντα.

Η ύπαρξη μεγάλης ακτογραμμής (η μεγαλύτερη της Ευρωπαϊκής Ένωσης) καθώς και μεγάλου αριθμού νησιών, συμβάλλει στην ανάπτυξη αλιευτικών κοινοτήτων , αλλά και στην ανάπτυξη του τομέα της αλιείας γενικότερα .

Στο πλαίσιο του παρόντος ΕΠ και αναφορικά με τον τομέα της Αλιείας για την προγραμματική περίοδο 2007 -2013 τίθεται το ακόλουθο αναπτυξιακό όραμα:

Η βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξη του τομέα της αλιείας στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της διατήρησης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής

Το ως άνω αναπτυξιακό όραμα εξειδικεύεται σε σειρά στρατηγικών στόχων, ως ακολούθως:


Σ.Σ 2: α) Η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου (οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα).

β) Η Ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων στον κλάδο της μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρησιακών δομών.

Σ.Σ 3: Η Βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της Αλιείας και η επιδίωξη της επίτευξης των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.





3-12

Οι τέσσερις πρώτοι στόχοι ικανοποιούνται από την υλοποίηση αντίστοιχων Αξόνων Προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος οι οποίοι είναι :

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: « Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου» .

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2 : «Υδατοκαλλιέργεια ,αλιεία εσωτερικών υδάτων, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας & υδατοκαλλιέργειας».

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος» .

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: «Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών».

Οι δύο επόμενοι στρατηγικοί στόχοι Σ.Σ.5 και Σ.Σ.6 έχουν οριζόντιο χαρακτήρα. Οι Στρατηγικοί Στόχοι θα υποστηρίζονται από δράσεις τεχνικής υποστήριξης εφαρμογής.

Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται δενδρόγραμμα με τους στόχους του «ΕΠ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007 – 2013».


3-13

Αναπτυξιακό Όραμα::Η Διατήρηση και αξιοποίηση των έμβιων υδρόβιων πόρων και η

στήριξη της Υδατοκαλλιέργειας,στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του αλιευτικούτομέα, προστασίας του περιβάλλοντος και προώθηση της τοπικής

ανάπτυξης.

Σ.Σ.1:Η επίτευξη αειφόρου

διαχείρισης της θαλάσσιαςαλιείας και η βελτίωση τηςανταγωνιστικότητας μεπαράλληλη ενίσχυση τουκοινωνικού-οικονομικού της

ρόλου.

Σ.Σ.2:Η Ανάπτυξη του κλάδου τηςΥδατοκαλλιέργειας και τηςμεταποίησης και εμπορίαςαλιευτικών προϊόντων,

στοχεύοντας σε βελτίωσητης ανταγωνιστικότητας τωνπαραγόμενων προϊόντωνκαι των επιχειρήσεων.

Σ.Σ.3:Η Βελτίωση του αναγκαίουπεριβάλλοντος για την

ανάπτυξη τωνεπιχειρήσεων του τομέα τηςΑλιείας και η επιδίωξη τηςεπίτευξης των στόχων της

ΚΑΛΠ.

Σ.Σ.4:Η αειφόρος ανάπτυξηεπιλεγμένων αλιευτικών

περιοχών.

Σ.Σ.5: Η προστασία και βελτίωση

του περιβάλλοντος,ιδιαίτερα αυτού που

σχετίζεται με τον αλιευτικότομέα.

Σ.Σ.6:Η διατήρηση, ενίσχυση και

αξιοποίηση τουανθρώπινου δυναμικού του

τομέα, με παράλληληστήριξη της ισότητας των

ευκαιριών.

ΆξοναςΠροτεραιότητας 1:

Μέτρα για τηνπροσαρμογή τουαλιευτικού στόλου

ΆξοναςΠροτεραιότητας 2:Υδατοκαλλιέργεια -Αλιεία Εσωτερικών

Υδάτων - Μεταποίησηκαι Εμπορία

Προϊόντων Αλιείας καιΥδατοκαλλιέργειας

ΆξοναςΠροτεραιότητας 3:

Μέτρα ΚοινούΕνδιαφέροντος

ΆξοναςΠροτεραιότητας 4:Αειφόρος ΑνάπτυξηΑλιευτικών Περιοχών

Στόχοι Οριζόνιου Χαρακτήρα

Σχήμα 3-1: Δενδρόγραμμα στοχοθεσίας ΕΠ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007 – 2013


3-14

3.5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΛΗΦΘΕΙ ΥΠΟΨΗ

Στη διαμόρφωση της στρατηγικής επίτευξης των στόχων της Λισαβώνας και του Γκέτεμποργκ πρωταρχικός είναι ο ρόλος της αειφόρου ανάπτυξης με βάση και τις κατευθύνσεις της Ε.Ε. Η διαρκής επιδίωξη της βιωσιμότητας αποσκοπεί κυρίως στη διαφύλαξη του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ως εκ των σημαντικότερων πλουτοπαραγωγικών κεφαλαίων που διαθέτει η χώρα, η σημασία του οποίου για την ανάπτυξη είναι πολλαπλή, καθώς συμβάλλει στην ποιότητα ζωής και την ευημερία των κατοίκων, αποτελεί το σπουδαιότερο εχέγγυο για τον τουρισμό και μπορεί να αποτελέσει λόγο έλξης ανθρώπινου κεφαλαίου υψηλής ποιότητας.

Η πολιτική ανάπτυξης με κατεύθυνση την αειφορία σημαίνει επίσης διαφύλαξη του τοπίου, της αυθεντικότητας και της αισθητικής του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος ως βασικά στοιχεία της ευημερίας τόσο των σημερινών, όσο και των επόμενων γενεών και εδραιώνεται με την επιλογή εκείνων των αναπτυξιακών πολιτικών, στις οποίες έχει ενσωματωθεί η περιβαλλοντική διάσταση.

Η προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και η αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων συνεπάγονται την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό, στην υλοποίηση και στη διαχείριση έργων και παρεμβάσεων που αφορούν σε κάθε παραγωγικό και κοινωνικό τομέα συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων που αποτελούν το κυρίως αντικείμενο του ΕΠΑΛ. Περαιτέρω, η κοινωνική αναδιάρθρωση των παραγωγικών κλάδων στον τομέα της αλιείας και η προστασία του κοινωνικού κεφαλαίου, μπορεί μόνο να εννοηθεί σε ένα πλαίσιο προστασίας και αναβάθμισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Ο Στρατηγικός Στόχος 6 του ΕΠΑΛ 2007-2013, που αναφέρθηκε παραπάνω, θέτει ως στρατηγική προτεραιότητα της επιχειρούμενης διαρθρωτικής πολιτικής την προστασία του περιβάλλοντος στο πεδίο εφαρμογής του ΕΠΑΛ 2007-2013.

Τόσο η στρατηγική όσο και η δομή και το περιεχόμενο του προγράμματος ακολουθούν και προσαρμόζουν στα εγχώρια δεδομένα τις πρόνοιες του βασικού κανονισμού (Καν ΕΚ 1198/2006) και του εφαρμοστικού κανονισμού (προσχέδιο καν. ΕΚ «σχετικά με τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) 1198/2006 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας»), οι οποίοι ενσωματώνουν τις περιβαλλοντικές πρόνοιες της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής και των γενικότερων Κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών που αφορούν την βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη.

Επιπρόσθετα το προγραμματικό κείμενο ευθυγραμμίζεται πλήρως με την Εθνική στρατηγική για το περιβάλλον όπως αυτή αναλύεται στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης για το Περιβάλλον ΕΣΣΑ για την περίοδο 2007-2013 (βλέπε Παράρτημα ΙΙ).


3-15

Στο πλαίσιο αυτό και όπως θα δειχτεί και στα επόμενα κεφάλαια της παρούσας μελέτης, σημαντικός αριθμός των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων, Μέτρων και Δράσεων του ΕΠΑΛ της νέας προγραμματικής περιόδου 2007-2013, έχουν κυρίαρχο αντικείμενο αφενός την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων του αλιευτικού τομέα στο περιβάλλον και αφετέρου, την βελτίωση και αναβάθμιση των φυσικών και ανθρωπογενών παραμέτρων.

Συγκεκριμένα προτείνονται παρεμβάσεις στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων όπως:

• Η υπεραλίευση των αλιευτικών πεδίων και η εξάντληση των αλιευτικών αποθεμάτων: Το πρόβλημα ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών δραστηριοτήτων και των διαθέσιμων αλιευτικών πόρων έχει αποτελέσει το κεντρικό αντικείμενο τόσο ερευνητικών εργασιών όσο και Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Εθνικών νομοθετικών κειμένων. Κεντρική θέση στην διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης της αλιευτικής προσπάθειας σε κατέχει ο Καν. ΕΚ 2371/2002, «για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής», σύμφωνα με τον οποίο τα Κράτη Μέλη (ΚΜ) λαμβάνουν μέτρα αποκατάστασης , τα οποία βοηθούν στην ανασύσταση των αποθεμάτων που απειλούνται με υποβάθμιση και εκπονούν σχέδια διαχείρισης για τη διατήρηση των αποθεμάτων σε ασφαλή βιολογικά επίπεδα. Επίσης καθορίζεται η έγγραφή όλων των αλιευτικών σκαφών της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Μητρώο Αλιευτικών Σκαφών (Καν ΕΚ 26/2004) και η καταγραφή επίπεδων αναφοράς για την χωρητικότητα και την ισχύ του αλιευτικού στόλου κάθε ΚΜ. Τα επίπεδα αναφοράς θα μειώνονται αυτομάτως και οριστικά όποτε η χωρητικότητα μειώνεται με κρατική συνδρομή (αν ένα σκάφος αποσυρθεί με κρατική συνδρομή, τα επίπεδα αναφοράς θα μειωθούν κατά χωρητικότητα ίση με αυτή του αποσυρόμενου σκάφους). Επιπλέον, η εισαγωγή ενός νέου σκάφους στον στόλο πρέπει να αντισταθμίζεται με την απόσυρση ενός τουλάχιστον σκάφους αντίστοιχης χωρητικότητας. Στο ΕΠΑΛ 2007-2013 προβλέπονται Μέτρα σε συμφωνία με τους προηγούμενους Κανονισμούς (μόνιμη απόσυρση αλιευτικών σκαφών στο πλαίσιο προγραμμάτων αλιευτικής διαχείρισης) που διασφαλίζουν την σύμπλευση του Προγράμματος με την ΚΑΠ και την συνεισφορά του στην αντιμετωπίσει του προβλήματος της υπεραλίευσης των αλιευτικών πεδίων και της εξάντλησης των αλιευτικών αποθεμάτων.

• Η αντιμετώπιση της άδηλης αλιείας και την μείωση των απορρίψεων. Στον Καν. (ΕΚ) αριθ. 1626/94 «για τη θέσπιση ορισμένων τεχνικών μέτρων διατήρησης των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο» και στον Καν. 1967/2006,το νέο Κανονισμό, για τα μέτρα διαχείρισης στη Μεσόγειο, προτείνονται τεχνικά Μέτρα τα οποία βελτιώνουν την επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων. Το ΕΠΑΛ 2007-2013 περιέχει Μέτρα στήριξης της αντικατάστασης αλιευτικών εργαλείων με επιλεκτικότερα στο πλαίσιο του παραπάνω Κανονισμού. Επίσης με σκοπό την αντιμετώπιση της άδηλης αλιείας (της ακούσιας αλιείας από


3-16

απωλεσθέντα αλιευτικά εργαλεία) προωθείται η ενίσχυση της ανάληψης συλλογικής δράσης από τους αλιείς για την ανάκτηση των απολεσθέντων αλιευτικών εργαλείων και τον εξοπλισμό των αλιευτικών εργαλείων με συστήματα προστασίας από τους άγριους θηρευτές (π.χ. συσκευές pingers).

• Η μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και των εκπομπών αέριων ρύπων από αλιευτικά σκάφη. Στο ΕΠΑΛ 2007-2013 προβλέπεται η ενίσχυση της αντικατάστασης των παλαιών ενεργοβόρων και ρυπογόνων μηχανών των αλιευτικών σκαφών με νέους κινητήρες έτσι ώστε να αυξηθεί η ενεργητική αποδοτικότητα, να μειωθεί η κατανάλωση καυσίμου και να περιοριστούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ρύπων από τα σκάφη. Επιπρόσθετα οι νέοι κινητήρες θα πρέπει να έχουν μικρότερη ισχύ από αυτούς που αντικαθιστούν, μειώνοντας περαιτέρω με αυτό τον τρόπο την αλιευτική προσπάθεια. Το μέτρο αυτό συμβάλλει στην σύμπλευση με το πρωτόκολλο του Κιότο και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο βαθμό που αναλογεί στις αλιευτικές δραστηριότητες.

• Η μείωση των επιπτώσεων της εντατικής υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον. Το υπό μελέτη πρόγραμμα περιλαμβάνει μέτρα που προωθούν την ενίσχυση του εκσυγχρονισμού των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας, οι οποίες λαμβάνουν μέτρα για την ουσιαστική μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της διαδικασίας εκτροφής στο περιβάλλον ή αυξάνουν τις θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον σε σχέση με τις συνήθεις υδατοκαλλιεργητικές πρακτικές.

• Η προώθηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας και η ενίσχυση των φιλοπεριβαλλοντικών μορφών υδατοκαλλιέργειας. Η στήριξη μορφών υδατοκαλλιέργειας που ακολουθούν βιολογικές μεθόδους παραγωγής καθώς και η στήριξη παραδοσιακών και ήπιων μορφών υδατοκαλλιέργειας περιλαμβάνονται στα μέτρα που προωθούνται από το Πρόγραμμα.

• Η εφαρμογή εγκαταστάσεων προστασίας του περιβάλλοντος σε μονάδες επεξεργασίας και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων. Μέσω του Προγράμματος επιδοτείται η περαιτέρω των προβλεπόμενων στην Εθνική και Κοινοτική νομοθεσία, ανάληψη μέτρων για την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων που προέρχονται από διαδικασία μεταποίησης, καθώς και μέτρων που βελτιώνουν την παραγωγική διαδικασία στην κατεύθυνση μείωσης των επιπτώσεων στο περιβάλλον.

• Η προστασία της ανθρώπινης υγείας από ακατάλληλα τρόφιμα: Το ΕΠΑΛ θέτει το πλαίσιο υλοποίησης δράσεων βελτίωσης της υγιεινής και ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων και προϊόντων υδατοκαλλιέργειας. Για τον σκοπό αυτό προβλέπεται μεταξύ άλλων η ενίσχυση της βελτίωσης των εγκαταστάσεων στους τόπους εκφόρτωσης αλιευτικών προϊόντων σε συμφωνία με τον Καν. 1967/2006. Ακόμη προβλέπεται η οικονομική ενίσχυση σε οστρακοκαλλιεργητές για την προσωρινή αναστολή διάθεσης


3-17

των εκτρεφόμενων μαλακίων σε περίπτωση μόλυνσής τους. (π.χ. λόγω ανάπτυξης τοξικού φυτοπλαγκτού).

• Η αειφορική διαχείριση των ευαίσθητων περιοχών και στοιχείων του περιβάλλοντος και την προστασία των θεσμοθετημένων, προστατευόμενων περιοχών και ειδών. Μέσω του ΕΠΑΛ παρέχεται στήριξη για την αποκατάσταση εσωτερικών υδάτων, περιλαμβανομένων και των τόπων ωοτοκίας και των οδών μετανάστευσης για τα μεταναστευτικά είδη καθώς και την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος στις περιοχές που περιλαμβάνονται στο Εθνικό σκέλος του οικολογικού δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.

• Την αναβάθμιση του περιβάλλοντος και την δημιουργία προστατευόμενων ζωνών. Μέσω της υλοποίησης του προγράμματος και βάσει των ποσοτικών του στόχων, προβλέπεται να δημιουργηθούν ζώνες για την προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας με έκταση 16 Κm2. Αυτό θα καταστεί επιτεύξιμο με την κάλυψη μέσω του ΕΠΑΛ 207-2013 των εξόδων πόντισης τεχνητών υφάλων. Η τεχνική αυτή εμπλουτισμού του θαλάσσιου περιβάλλοντος ενισχύθηκε και στο πλαίσιο του ΕΠΑΛ της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου αποτελώντας το κίνητρο ανάπτυξης 3 τέτοιων εγκαταστάσεων.

• Την προστασία της φυσικής αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές. Στην στόχευση του Άξονα Προτεραιότητας 4 του ΕΠΑΛ 2007-2013 περιλαμβάνεται η αειφόρος ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών, των περιοχών δηλαδή που εμφανίζουν κοινωνικοοικονομική εξάρτηση από τις αλιευτικές δραστηριότητες και μεταξύ άλλων ενθαρρύνεται η προστασία της φυσικής αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στις περιοχές αυτές.

Εκτός από τον στρατηγικό στόχο ΣΣ6 του ΕΠΑΛ το πρόγραμμα ενσωματώνει στην στόχευσή του περιβαλλοντικούς στόχους σε επίπεδο Αξόνων προτεραιότητας και Μέτρων. Οι στόχοι του προγράμματος που αφορούν το περιβάλλον (όπως περιγράφεται παραπάνω με τις έννοιες της αειφόρου ανάπτυξης και της βιώσιμης ανάπτυξης) καταγράφονται στον ακόλουθο πίνακα:


3-18

Πίνακας 3-2: Στόχοι του προγράμματος ΕΠΑΛ που αφορούν το περιβάλλον

ΆΞΟΝΑΣ ΣΤΟΧΟI

Άξονας Προτεραιότητας 1: «Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλο.»

Στρατηγικός στόχος • επίτευξη διαρκούς ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών πόρων και των αντίστοιχων αλιευτικών δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας

ταυτόχρονα την οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου, σύμφωνα με τις αρχές της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Γενικός στόχος

• Η επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ της κατάστασης των αλιευτικών πόρων και των αλιευτικών δραστηριοτήτων με την προσαρμογή της αλιευτικής προσπάθειας

Ειδικός στόχος • Προστασία και διατήρηση των πόρων, με σταδιακή εφαρμογή μιας προσέγγισης στη διαχείριση της αλιείας που θα στηρίζεται στην

πρόληψη και στο οικοσύστημα (προληπτική – περιβαλλοντική).

Άξονας Προτεραιότητας2 : «Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτερικών υδάτων, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας & υδατ/γειας»

1. Υδατοκαλλιέργεια Στρατηγικός στόχος

• Η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου (οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα).

Γενικός στόχος • Η προστασία του περιβάλλοντος και η διατήρηση της φύσης και της γενετικής ποικιλότητας μέσω της χρήσης παραγωγικών μεθόδων

υδατοκαλλιέργειας που συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή, μέσω της χορήγησης αντισταθμίσεων. Ειδικοί στόχοι

• Εφαρμογή μεθόδων υδατοκαλλιέργειας οι οποίες μειώνουν ουσιαστικά τις αρνητικές επιπτώσεις ή βελτιώνουν τις θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον σε σύγκριση με τις συνήθεις πρακτικές στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας.

• Ανάπτυξη και προώθηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας κατά την έννοια του άρθρου 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2092/91 περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής.

• Στήριξη παραδοσιακών δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας, οι οποίες είναι σημαντικές για τη διατήρηση και την ανάπτυξη τόσο του οικονομικού και κοινωνικού ιστού όσο και του φυσικού περιβάλλοντος

2. Αλιεία εσωτερικών υδάτων Στρατηγικός στόχος

• Η ανάπτυξη της αλιείας εσωτερικών υδάτων, ώστε να εξασφαλίζεται η οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα των ευαίσθητων αυτών περιοχών.

Γενικός στόχος • Η βιώσιμη ανάπτυξη της αλιείας εσωτερικών υδάτων με ισορροπία μεταξύ του μεγέθους του στόλου και των αντίστοιχων διαθέσιμων

αλιευτικών πόρων. Ειδικός στόχος

• Κατασκευή, επέκταση, εξοπλισμός και εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων αλιείας εσωτερικών υδάτων, ιδίως προκειμένου να βελτιωθούν η ασφάλεια, οι συνθήκες εργασίας, η υγιεινή και η ποιότητα των προϊόντων, η υγεία των ανθρώπων ή των ζώων, καθώς και να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις ή να ενισχυθούν οι θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον


3-19

ΆΞΟΝΑΣ ΣΤΟΧΟI

• Διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ του μεγέθους του στόλου και των αντίστοιχων διαθέσιμων αλιευτικών πόρων. 3. Μεταποίηση και εμπορία Γενικός στόχος

• ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων Ειδικός στόχος

• Επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας μέσα από την ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού και την αύξηση της παραγωγικότητας, στη κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων που ενσωματώνουν γνώση, τεχνολογία και περιβαλλοντική μέριμνα.

• Βελτίωση της παραγωγικής διαδικασίας ώστε να προσδίδεται η μεγαλύτερη δυνατή αξία στα αλιεύματα με περιορισμό των απωλειών και απορρίψεων και μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον

Άξονας Προτεραιότητας 3: «Μέτρα Κοινού Ενδιαφέροντος»

Στρατηγικός στόχος • Η βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της αλιείας.

Γενικός στόχος: • η στήριξη μέτρων κοινού ενδιαφέροντος, τα οποία συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

Ειδικός στόχος • προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας & χλωρίδας και βελτίωση του υδάτινου περιβάλλοντος

Άξονας Προτεραιότητας 4: «Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών»

Στρατηγικός στόχος • Η ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης των επιλεγμένων αλιευτικών περιοχών που θα στηρίζεται στη δημιουργία ενός προτύπου

πολυαπασχόλησης και διασύνδεσης των τομέων παραγωγής μεταξύ τους σε αυτές Γενικός στόχος

• Η βελτίωση της ελκυστικότητας των αλιευτικών περιοχών μέσω της ενίσχυσης βασικών υποδομών και της προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Ειδικός στόχος • Προαγωγή της ποιότητας του παρακτίου περιβάλλοντος των αλιευτικών περιοχών • Προστασία και αναβάθμιση της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

Άξονας Προτεραιότητας 5: «Τεχνική Βοήθεια»

Στρατηγικός στόχος • επίτευξη των τεθέντων στόχων του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007- 2013

Γενικός στόχος • η επίτευξη του μέγιστου βαθμού υλοποίησης και επιχειρησιακής εκμετάλλευσης του Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013. • η αποτελεσματική χρήση της Κοινοτικής και Εθνικής Βοήθειας


4-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Στο παρόν κεφάλαιο αναλύεται συνοπτικά το περιεχόμενο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013. Αρχικά γίνεται αναφορά στο γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του με σκοπό την διερεύνηση των χωρικών στοιχείων εφαρμογής του. Στη συνέχεια περιγράφεται αναλυτικά το περιεχόμενο του προγράμματος και η φύση των ενεργειών που ενισχύονται σε κάθε Άξονα προτεραιότητας. Ακολούθως συνοψίζονται τα βασικά Μέτρα και διερευνάται η φύση, η χωρική κατανομή και οι τομείς που ενδέχεται να επηρεαστούν καθώς και τα πιθανά έργα τα οποία προβλέπεται να υλοποιηθούν από την εφαρμογή τους.

4.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Αλιείας περιόδου 2007-2013 θα έχει εφαρμογή σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια και σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας οι οποίες όμως ομαδοποιούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες (Εικόνα 4-1):

Περιφέρειες Στόχου Σύγκλισης (με μπλε χρώμα στην Εικόνα 4-1) και

Περιφέρειες εκτός Στόχου Σύγκλισης (με κόκκινο χρώμα στην Εικόνα 4-1)


4-2

Εικόνα 4-1: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Αλιείας περιόδου 2007-2013: Περιφέρειες Στόχου Σύγκλισης ( με μπλε χρώμα ) και Περιφέρειες εκτός Στόχου Σύγκλισης ( με κόκκινο χρώμα )

4.1.1 Περιοχές στόχου σύγκλισης

Είναι οι Περιφέρειες της χώρας των οποίων η ανάπτυξη υστερεί. Οι Περιφέρειες που καλύπτονται από τον στόχο «Σύγκλιση» είναι εκείνες των οποίων το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, είναι μικρότερο από το 75% του κοινοτικού µέσου όρου. Ο Στόχος της «Σύγκλισης», αποβλέπει στην επιτάχυνση της σύγκλισης των Περιφερειών µέσω της βελτίωσης των συνθηκών για την οικονοµική μεγέθυνση και την απασχόληση µε την αύξηση και τη βελτίωση της ποιότητας των επενδύσεων σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, την ανάπτυξη της καινοτοµίας και της κοινωνίας της γνώσης, την προσαρµοστικότητα στις οικονοµικές και κοινωνικές αλλαγές, την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος καθώς και την ενίσχυση της διοικητικής αποτελεσµατικότητας. Στη χώρα μας περιφέρειες που εντάσσονται στο Στόχο της «Σύγκλισης» είναι :

1. Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

2. Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

3. Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

4. Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

5. Περιφέρεια Ηπείρου

6. Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

7. Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας

8. Περιφέρεια Πελοποννήσου

9. Περιφέρεια Θεσσαλίας

10. Περιφέρεια Αττικής

11. Περιφέρεια Κρήτης

4.1.2 Περιοχές εκτός στόχου σύγκλισης

Είναι οι Περιφέρειες της χώρας που δεν ανήκουν στο στόχο «Σύγκλισης» και των οποίων η ανάπτυξη δεν υστερεί. Οι περιοχές αυτές ανήκουν στο στόχο «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση», που αποβλέπει, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας των περιφερειών καθώς και στην απασχόληση, προβλέποντας τις οικονοµικές και κοινωνικές αλλαγές, µέσω της καινοτοµίας , της επιχειρηµατικότητας, της προστασίας και της βελτίωσης


4-3

του περιβάλλοντος, της βελτίωση της προσβασιµότητας, της προσαρµοστικότητας των εργαζοµένων και των επιχειρήσεων.

Στη χώρα μας περιφέρειες που δεν εντάσσονται στο Στόχο της «Σύγκλισης» είναι:

1. Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου

2. Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας

4.1.3 Απομακρυσμένα Ελληνικά νησιά

Ως απομακρυσμένα Ελληνικά νησιά, τα οποία μειονεκτούν λόγω της απόμακρης θέσης τους , σύμφωνα με την παράγραφο 9 του Άρθρου 53 «Συνεισφορά του Ε.Τ.Α.» του Κανονισμού 1198/2006 «για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας», ορίζονται τα εξής νησιά :

1. Νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου,

2. Νησιά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου,

3. Σαμοθράκη (Ν. Εβρου),

4. Θάσος (Ν.Κάβάλας)

5. Βόρειοι Σποράδες (Ν. Μαγνησίας),

6. Σκύρος, Σκυροπούλα (Ν. Ευβοίας)

7. Κύθηρα, Αντικύθηρα (Ν. Πειραιά)

8. Γαύδος, Γαυδοπούλα, Παξιμάδια, Χρυσή, Κουφονήσι, Παξιμάδα, Δραγονάδα, Γιαννισάδα, Δία, Ελάσσα (Περιφέρεια Κρήτης )

9. - Οθωνοί, Ερικούσα, Μαθράκιον, Παξοί, Αντίπαξοι (Ν. Κερκύρας)

10. - Στροφάδες (Ν. Ζακύνθου)

11. - Σαπιέντζα ,Σχίζα (Ν. Μεσσηνίας )

4.1.4 Αλιευτικές περιοχές

Επίσης στο πλαίσιο της εφαρμογής του ΕΠΑΛ 2007-2013 θα οριστούν «Αλιευτικές Περιοχές», δηλαδή περιοχές με μεγάλη κοινωνική και οικονομική εξάρτηση από την αλιεία. Στις περιοχές αυτές αναμένεται να υλοποιηθούν ολοκληρωμένες Στρατηγικές Τοπικής Ανάπτυξης από Ομάδες Τοπικής Δράσης Αλιείας (ΟΤΔΑ) με την στήριξη του Άξονα Προτεραιότητας 4 (βλέπε παρακάτω) του ΕΠΑΛ 2007-2013.


4-4

4.2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013

Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, η διάρθρωση του προγράμματος περιλαμβάνει πέντε Άξονες προτεραιότητας ο καθένας από τους οποίους προωθεί μια σειρά Μέτρων στην κατεύθυνση κάλυψης των αναπτυξιακών αναγκών του αλιευτικού κλάδου. Στη συνέχεια αναλύονται οι στόχοι και η στρατηγική που υιοθετείται σε κάθε άξονα προτεραιότητας καθώς και τα μέτρα που προβλέπονται για την επίτευξη των στόχων αυτών.

4.2.1 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: «Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου»

Στρατηγικοί και γενικοί στόχοι

Ο στρατηγικός στόχος για τον τομέα της θαλάσσιας αλιείας είναι η επίτευξη διαρκούς ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών πόρων και των αντίστοιχων αλιευτικών δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου, σύμφωνα με τις αρχές της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

Οι γενικοί στόχοι του άξονα προτεραιότητας είναι οι ακόλουθοι:

Η επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ της κατάστασης των αλιευτικών πόρων και των αλιευτικών δραστηριοτήτων με την προσαρμογή της αλιευτικής προσπάθειας.

Η δημιουργία ανταγωνιστικού και οικονομικά βιώσιμου κλάδου, με επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών, για να διασφαλιστεί σε ικανοποιητικό επίπεδο η διαβίωση των απασχολούμενων στον κλάδο και η αναδιάρθρωση των αλιευτικών επιχειρήσεων.

Η αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας.

Η στήριξη του κοινωνικο-οικονομικού ρόλου της θαλάσσιας αλιείας στις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές.

Ειδικοί στόχοι

Στο πλαίσιο των παραπάνω στόχων, στρατηγικού και γενικών, καθορίζονται οι ακόλουθοι ειδικοί στόχοι:

Προστασία και διατήρηση των πόρων, με σταδιακή εφαρμογή μιας προσέγγισης στη διαχείριση της αλιείας που θα στηρίζεται στην πρόληψη και στο οικοσύστημα (προληπτική – περιβαλλοντική).

Αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμός του αλιευτικού στόλου με την αναβάθμιση της ασφάλειας, των συνθηκών εργασίας, της υγιεινής και της ποιότητας των προϊόντων, της ενεργειακής αποδοτικότητας και της επιλεκτικότητας.


4-5

Ενίσχυση της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας.

Βελτίωση της ηλικιακής σύνθεσης των εργαζομένων στη θαλάσσια αλιεία.

Προώθηση της πολλαπλής απασχόλησης (πολυαπασχόληση).

Ενίσχυση του εξαρτώμενου από την αλιεία πληθυσμού στις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές .

Στρατηγική Επίτευξης των στόχων

Στην κατεύθυνση υλοποίησης των στρατηγικών και γενικών στόχων του Άξονα 1, θα αναληφθεί δέσμη παρεμβάσεων οι οποίες θα συμβάλλουν στην αναδιάρθρωση του αλιευτικού στόλου, ενώ παράλληλα θα αξιοποιηθεί η μεγάλη εμπειρία του κλάδου σε παραδοσιακές επιλεκτικές αλιευτικές τεχνικές. Συγκεκριμένα :

Θα στηριχθούν με δημόσια ενίσχυση ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών που επηρεάζονται από σχέδια για την προσαρμογή της αλιευτικής προσπάθειας, οι οποίοι προβαίνουν στη μόνιμη παύση της αλιευτικής τους δραστηριότητας είτε με τη διάλυση του αλ. σκάφους τους, είτε με την αλλαγή χρήσης του για μη αλιευτικές δραστηριότητες ή τη δημιουργία τεχνητών υφάλων.

Θα στηριχθούν με δημόσια ενίσχυση ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών και αλιείς που προβαίνουν στην προσωρινή παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων τους, εφόσον κριθεί αναγκαίο στο πλαίσιο σχεδίων αποκατάστασης, επειγόντων μέτρων.

Θα χρηματοδοτηθούν ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών που προβαίνουν στον εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό των σκαφών τους, ηλικίας τουλάχιστον 5 ετών, και σύμφωνα με τις διατάξεις της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Οι επενδύσεις αυτές θα αφορούν σε βελτιώσεις της ασφάλειας επί του σκάφους , των συνθηκών εργασίας, της υγιεινής και της ποιότητας των προϊόντων, της ενεργειακής αποδοτικότητας και της επιλεκτικότητας, υπό τον όρο ότι δεν αυξάνουν τη δυνατότητα των σκαφών να αλιεύουν ιχθείς ούτε τη χωρητικότητα των χώρων αποθήκευσης των ιχθύων.

Θα χρηματοδοτηθούν αλιείς και ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας, δηλαδή σκάφη με ολικό μήκος μικρότερο των 12 μέτρων τα οποία δε χρησιμοποιούν συρόμενα εργαλεία, δεδομένου ότι η κατηγορία αυτή των σκαφών αποτελεί ποσοστό πλέον του 80% του αλιευτικού στόλου.

Θα ενισχυθούν μέσω κοινωνικοοικονομικών μέτρων, αλιείς και ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών, οι οποίοι επηρεάζονται δυσμενώς από τις εξελίξεις στον αλιευτικό τομέα. Τα μέτρα αυτά αφορούν στη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων με στόχο την προώθηση της πολλαπλής απασχόλησης των αλιέων (πολυαπασχόληση), στην πρόωρη συνταξιοδότηση, στη μη


4-6

ανανεώσιμη αποζημίωση αλιέων που εργάζονται σε σκάφη που διαλύονται, καθώς και στην ηλικιακή ανανέωση του κλάδου με την πριμοδότηση νέων αλιέων για αγορά αλιευτικού σκάφους .

Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος είναι επίσης δυνατόν να χρηματοδοτούνται δαπάνες για τις πράξεις που περιλαμβάνουν ενισχύσεις σε μέσα χρηματοδοτικής τεχνικής για τις επιχειρήσεις, πρωτίστως σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις όπως ορίζονται στη σύσταση 2003/361/ΕΚ της Επιτροπής, όπως ταμεία επιχειρηματικού κεφαλαίου, ταμεία εγγυήσεων και ταμεία δανειοδοτήσεων.

Μέτρα-Δράσεις

Για την επίτευξη των στόχων του Άξονα θα αναληφθούν μέτρα και δράσεις, όπως:

Μέτρο 1.1: Μόνιμη παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων:

Στόχος του Μέτρου αποτελεί η μείωση της αλιευτικής ικανότητας, βάσει εθνικών σχεδίων εξόδου, στην κατεύθυνση αναδιάρθρωσης του αλιευτικού στόλου και διατήρησης του σε επίπεδο αειφορικής διαχείρισης, σύμφωνα με τις αρχές της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

Στο πλαίσιο του Μέτρου προβλέπεται η χορήγηση δημόσιας ενίσχυσης για τη μόνιμη παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων αλιευτικών σκαφών ηλικίας άνω των 10 ετών με τους παρακάτω τρόπους :

τη διάλυσή τους,

την αλλαγή της χρήσης τους, με τη σημαία κράτους μέλους και εγγραφή σε κοινοτικό νηολόγιο, για μη αλιευτικές δραστηριότητες ,

την αλλαγή της χρήσης τους, με σκοπό τη δημιουργία τεχνητών υφάλων.

Μέτρο 1.2: Προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων:

Στόχος του Μέτρου αποτελεί η χορήγηση αντιστάθμισης σε αλιείς και ιδιοκτήτες αλιευτικών σκαφών προκειμένου να παύσουν προσωρινά την αλιευτική δραστηριότητα με στόχο την εφαρμογή: σχεδίων αποκατάστασης, επειγόντων μέτρων, μη ανανέωσης αλιευτικής συμφωνίας, σχεδίων διαχείρισης, σχεδίων διάσωσης & αναδιάρθρωσης, καθώς και φυσικών καταστροφών ή άλλων έκτακτων συμβάντων που προκαλούν απαγόρευση αλιείας και δεν έχουν σχέση με μέτρα διατήρησης των πόρων.

Μέτρο 1.3: Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων

Στόχος του Μέτρου αποτελεί η αναδιάρθρωση του αλιευτικού στόλου, με την στήριξη των επενδύσεων επί αλιευτικών σκαφών για να αντιμετωπιστεί η ανάγκη προσαρμογής του στις απαιτήσεις της τεχνολογικής προόδου και της


4-7

επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων, καθώς και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του.

Στο πλαίσιο του Μέτρου, προβλέπεται η χορήγηση δημόσιας ενίσχυσης σε αλιευτικά σκάφη για εργασίες που αφορούν την ασφάλεια επί του σκάφους, τις συνθήκες εργασίας, την βελτίωση της υγιεινής και της ποιότητας των προϊόντων, την ενεργειακή αποδοτικότητα και την επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων. Τα σκάφη πρέπει να είναι παλαιότερα των πέντε ετών, ενώ δεν πρέπει να αυξάνεται η δυνατότητα των σκαφών να αλιεύουν ιχθείς, ούτε η χωρητικότητα των χώρων αποθήκευσης των ιχθύων. Η δημόσια ενίσχυση αφορά σε:

αντικατάσταση των κινητήρων αλιευτικών σκαφών, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 25 του Καν. (ΕΚ) 1198/06 του Συμβουλίου,

εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό που καθιστά δυνατή τη διατήρηση επί του σκάφους αλιευμάτων, των οποίων δεν επιτρέπεται πλέον η απόρριψη,

εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό στο πλαίσιο σχεδίων που καλύπτουν το σχεδιασμό ή τη δοκιμή νέων τεχνικών μέτρων για περιορισμένη χρονική περίοδο η οποία καθορίζεται από το Συμβούλιο ή την Επιτροπή,

εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό για τη μείωση των επιπτώσεων της αλιείας επί των μη εμπορεύσιμων ειδών,

εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό για τη μείωση των επιπτώσεων της αλιείας επί των οικοσυστημάτων και του θαλάσσιου βυθού,

εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό για την προστασία των αλιευμάτων και των εργαλείων από τους άγριους θηρευτές, περιλαμβανομένων αλλαγών στο υλικό ενός μέρους των αλιευτικών εργαλείων, υπό τον όρο ότι δεν αυξάνει την αλιευτική προσπάθεια ούτε υπονομεύει την επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων και ότι λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή πρόκλησης φυσικής βλάβης στους ζωικούς εχθρούς ,

αντικατάσταση αλιευτικών εργαλείων μέχρι δύο φορές κατά την περίοδο 2007-2013, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 25 του Καν(ΕΚ) 1198/06 του Συμβουλίου,

πρώτη αντικατάσταση αλιευτικού εργαλείου:

α) για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις νέες τεχνικές απαιτήσεις του κοινοτικού δικαίου περί επιλεκτικότητας,

β) για τη μείωση των επιπτώσεων της αλιείας επί των μη εμπορεύσιμων ειδών.

Μέτρο 1.4: Μέτρα ενίσχυσης της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας.


4-8

Στόχο του Μέτρου αποτελεί η βελτίωση των όρων άσκησης των αλιευτικών δραστηριοτήτων της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.

Η δραστηριότητα αυτή διεξάγεται από αλιευτικά σκάφη με ολικό μήκος μικρότερο των 12 μέτρων, τα οποία δεν χρησιμοποιούν συρόμενα εργαλεία Ο ειδικός αυτός τύπος αλιείας ασκείται κατά μήκος της νησιωτικής και της εκτεταμένης ηπειρωτικής ακτογραμμής, χρησιμοποιώντας επί το πλείστον παραδοσιακές μεθόδους αλιείας, αλλά και ποικιλία επιλεκτικών κυρίως αλιευτικών εργαλείων.

Στη μικρή παράκτια αλιεία απασχολείται μεγάλος αριθμός εργαζομένων, ενισχύοντας στις μειονεκτικές, κυρίως, περιοχές τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό, ενώ παράλληλα τροφοδοτεί άμεσα τόσο τον τοπικό καταναλωτή, όσο και τον τουρισμό τους καλοκαιρινούς μήνες, με πρώτης ποιότητας αλιεύματα.

Το μέτρο είναι ιδιαίτερης σημασίας για τη χώρα, δεδομένης της έντονης παρουσίας των σκαφών αυτών στο αλιευτικό στόλο (ποσοστό πλέον του 80%).

Η στήριξη της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας θα αφορά κατά προτεραιότητα στη χρηματοδότηση των επενδύσεων επί των αλιευτικών σκαφών με αυξημένο κατά 20% ποσοστό δημόσιας συμμετοχής, καθώς επίσης και τη χρηματοδότηση δράσεων κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα.

Μέτρο 1.5: Κοινωνικοοικονομική αποζημίωση για τη διαχείριση του στόλου.

Στόχος του Μέτρου είναι η εφαρμογή ενός ευρέος φάσματος δράσεων, οι οποίες θα εξισορροπήσουν τις αρνητικές συνέπειες που αντιμετωπίζουν οι αλιείς λόγω των εξελίξεων στον κλάδο και των μέτρων που προβλέπονται από την αναθεωρημένη Κοινή Αλιευτική Πολιτική. Παράλληλα, η ενίσχυση του ρόλου των νέων αλιέων θα οδηγήσει στην ηλικιακή ανανέωση του κλάδου (βελτίωση ηλικιακής διάρθρωσης αλιευτικού πληθυσμού), καθώς οι νεώτεροι πλοιοκτήτες θα μπορούν να συνεισφέρουν θετικά, επικεντρώνοντας στις νέες προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής, τεχνολογικής ανάπτυξης και νέων επιλεκτικών τεχνικών.

Στο πλαίσιο του μέτρου, θα χορηγηθεί χρηματοδότηση για :

Τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων, με στόχο την προώθηση της πολλαπλής απασχόλησης των αλιέων.

Την εκ νέου κατάρτιση σε επαγγέλματα εκτός θαλάσσιας αλιείας.

Την πρόωρη αποχώρηση από τις αλιευτικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της πρόωρης συνταξιοδότησης.

Τη μη ανανεώσιμη αποζημίωση προς τους αλιείς που εργάζονται για 12 τουλάχιστον μήνες σε σκάφος που παύει μονίμως τις αλιευτικές του δραστηριότητες.


4-9

Την απόκτηση αλιευτικού σκάφους για πρώτη φορά (πλήρης ή μερική κυριότητα) σε αλιείς ηλικίας κάτω των 40 ετών οι οποίοι έχουν εργαστεί τουλάχιστον επί πενταετία (ως αλιείς) ή διαθέτουν ισοδύναμη επαγγελματική κατάρτιση. Το αποκτώμενο αλιευτικό σκάφος πρέπει να είναι ηλικίας 5 έως 30 ετών , να έχει ολικό μήκος κάτω των 24 μέτρων και να είναι εξοπλισμένο για αλιεία.

4.2.2 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: «Υδατοκαλλιέργεια – Αλιεία Εσωτερικών Υδάτων – Μεταποίηση και Εμπορία Προϊόντων Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας»

1. Υδατοκαλλιέργεια

Στρατηγικοί και Γενικοί Στόχοι

Στρατηγικός στόχος:

Η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου (οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα).

Γενικοί στόχοι:

Η αύξηση της παραγωγής και η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων της υδατοκαλλιέργειας, των συνθηκών εργασίας, της υγιεινής και της υγείας των ανθρώπων ή των ζώων καθώς και του περιβάλλοντος, μέσω της ενίσχυσης των επενδύσεων για την κατασκευή, την επέκταση, τον εξοπλισμό και τον εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων παραγωγής.

Η προστασία του περιβάλλοντος και η διατήρηση της φύσης και της γενετικής ποικιλότητας μέσω της χρήσης παραγωγικών μεθόδων υδατοκαλλιέργειας που συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή, μέσω της χορήγησης αντισταθμίσεων.

Η βελτίωση της δημόσιας υγείας και της υγείας των ζώων στο κλάδο της υδατοκαλλιέργειας, μέσω της χορήγησης αποζημιώσεων.

Ειδικοί Στόχοι

Ο στρατηγικός και οι γενικοί στόχοι στον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών θα επιτευχθούν με την υλοποίηση των ακόλουθων ειδικών στόχων:

Αύξηση της συνολικής εθνικής παραγωγής, κυρίως με την παραγωγή ειδών με καλές προοπτικές εμπορίας και τη διαφοροποίηση προς νέα είδη.


4-10

Εφαρμογή μεθόδων υδατοκαλλιέργειας οι οποίες μειώνουν ουσιαστικά τις αρνητικές επιπτώσεις ή βελτιώνουν τις θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον σε σύγκριση με τις συνήθεις πρακτικές στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας.

Ανάπτυξη και προώθηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας κατά την έννοια του άρθρου 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2092/91 περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής.

Στήριξη παραδοσιακών δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας, οι οποίες είναι σημαντικές για τη διατήρηση και την ανάπτυξη τόσο του οικονομικού και κοινωνικού ιστού όσο και του φυσικού περιβάλλοντος.

Εκσυγχρονισμός των μονάδων υδατοκαλλιέργειας, για τη βελτίωση της οργάνωσης και διαχείρισης, τη βελτίωση και διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων, τη διαμόρφωση του κόστους παραγωγής σε ανταγωνιστικά επίπεδα, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ασφάλειας των εργαζομένων, τη βελτίωση της υγιεινής και της υγείας των ανθρώπων ή των ζώων.

Διασφάλιση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας, δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και εξασφάλιση της ισοτιμίας των δύο φύλων.

Στήριξη και περαιτέρω ανάπτυξη των υποβαθμισμένων και μειονεκτικών περιοχών της χώρας.

Δημιουργία βιώσιμων και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων με πολλαπλά οφέλη για την τοπική κοινωνία, την απασχόληση και τους καταναλωτές.

Ενίσχυση των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων.

Βελτίωση της δημόσιας υγείας και της υγείας των ζώων στο κλάδο της υδατοκαλλιέργειας.

Δημιουργία περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας (Π.Ο.Α.Υ.).

Στρατηγική επίτευξης των στόχων

Με στρατηγικό στόχο την αειφόρο ανάπτυξη της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας ως βασικής αναπτυξιακής δραστηριότητας του πρωτογενή τομέα και την περαιτέρω ενίσχυση της στα πλαίσια των διαμορφούμενων συνθηκών ανταγωνισμού της παγκόσμιας αγοράς αλιευτικών προϊόντων, ο κλάδος των υδατοκαλλιεργειών καλείται τα επόμενα χρόνια να καθορίσει νέους στόχους, να εκσυγχρονίσει τις υφιστάμενες μονάδες, ιδίως προκειμένου να βελτιωθούν η ποιότητα των προϊόντων, οι συνθήκες εργασίας, η υγιεινή, η υγεία των ανθρώπων ή των ζώων και να ελαχιστοποιηθούν οι άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.


4-11

Η ανάπτυξη αυτή προβλέπεται να συντελεσθεί κυρίως μέσα από την προώθηση δράσεων που στοχεύουν στα παρακάτω:

Αύξηση της παραγωγής για την κάλυψη των υφιστάμενων και μελλοντικών αναγκών της αγοράς.

Διαφοροποίηση προς νέα είδη και παραγωγή ειδών με θετικές προοπτικές διάθεσης στην αγορά, που χαρακτηρίζονται από ταχεία ανάπτυξη και από δυνατότητα δημιουργίας νέων εμπορικών προϊόντων αυξημένης προστιθέμενης αξίας.

Προτεραιότητα ενισχύσεων στις πολύ μικρές και στις μικρές επιχειρήσεις.

Αύξηση της απασχόλησης, προαγωγή της ισότητας μεταξύ των δύο φύλων και μείωση της ανεργίας, με ταυτόχρονη στήριξη του εισοδήματος και συγκράτηση του ανθρωπινού δυναμικού στις εστίες του, ειδικά στα νησιά και στις απομακρυσμένες περιοχές.

Προώθηση μεθόδων παραγωγής φιλικών προς το περιβάλλον, χρήση συστημάτων περιβαλλοντικής επισκόπησης και παρακολούθησης, καθώς και κατάλληλη χωροθέτηση των μονάδων παραγωγής στα πλαίσια μιας αειφορικής προσέγγισης για μία βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια.

Υιοθέτηση διαδικασιών κατά την παραγωγή και τη διακίνηση των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας που προάγουν την υγιεινή, την ποιότητα και τη διαφάνεια ως προς τις διαδικασίες μέχρι την τελική διάθεση του προϊόντος στους καταναλωτές.

Βελτίωση της διακίνησης των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας με την οικονομική ενίσχυση υποδομών που αφορούν στο λιανικό εμπορίο, όταν αυτό διενεργείται στον χώρο της εκμετάλλευσης και αποτελεί λειτουργικό και αναπόσπαστο μέρος της εκμετάλλευσης υδατοκαλλιέργειας.

Τέλος, για την επίτευξη των τεθέντων στρατηγικών και ειδικών στόχων μία σειρά από σημαντικές ενέργειες θεωρείται πως πρέπει να αναληφθούν σε διοικητικό επίπεδο για την ουσιαστική στήριξη του σημαντικού αυτού τομέα της πρωτογενούς κυρίως παραγωγής, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη και την αυξανόμενη σημασία του κλάδου τόσο στο δευτερογενή (μεταποίηση, επεξεργασία) όσο και τον τριτογενή τομέα (εμπόριο, υπηρεσίες). Οι ενέργειες αυτές αφορούν :

Τον εκσυγχρονισμό του Νομοθετικού Πλαισίου Υδατοκαλλιεργειών, ιδίως με την :

Αντικατάσταση, στις χορηγούμενες άδειες, των αναφερόμενων μεμονωμένων θαλασσινών ψαριών με την ευρεία έννοια των ευρύαλων θαλασσινών μεσογειακών ψαριών. Στην κατηγορία αυτή δεν συμπεριλαμβάνονται τα μεταναστευτικά ψάρια, για τα οποία, στις σχετικές άδειες, θα αναφέρεται το συγκεκριμένο είδος ψαριού.


4-12

Άρση της απαγόρευσης μίσθωσης νέων θαλάσσιων εκτάσεων, ώστε να είναι δυνατή η ίδρυση νέων μονάδων εκτροφής θαλασσινών ψαριών σε πλωτές εγκαταστάσεις.

Την προώθηση δημιουργίας των Π.Ο.Α.Υ. σε όλες τις περιοχές της χώρας. Η ίδρυση νέων και κυρίως η μετεγκατάσταση υφιστάμενων μονάδων εντός των ζωνών υδατοκαλλιέργειας θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην αποφυγή συγκρούσεων με άλλες δραστηριότητες όπως ο τουρισμός κ.λ.π.

Την εντατικοποίηση των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία ελέγχων και αναβάθμιση του υπάρχοντος συστήματος παρακολούθησης και καταγραφής στοιχείων παραγωγής και απασχόλησης.

Τον αυστηρό έλεγχο της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που προβλέπονται από την υπάρχουσα νομοθεσία.

Την προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης στον κλάδο, μέσα από λειτουργικές δομές καθοδήγησης, στήριξης, παρακολούθησης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων.

Την ενίσχυση και προώθηση της εικόνας του κλάδου και των παραγόμενων προϊόντων αυτού στις υφιστάμενες και σε νέες αγορές.

Την εκπόνηση μελετών, όπως αυτών που θα καθορίσουν τη φέρουσα ικανότητα των διαφόρων θαλάσσιων περιοχών για την εκτροφή ψαριών.

Τη συνεχή ενημέρωση και κατάρτιση παραγωγών, εμπόρων και εν γένει απασχολούμενων του κλάδου των υδατοκαλλιεργειών, με ιδιαίτερη μέριμνα σε ομάδες όπως για παράδειγμα αυτή των γυναικών, σε θέματα όπως:

Εναλλακτικές μορφές συστημάτων παραγωγής (εκτατική, βιολογική/οργανική, «ανοιχτής θαλάσσης»).

Τις τάσεις και απαιτήσεις της αγοράς και των καταναλωτών.

Εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών.

Εφαρμογή ασφαλών και υγιεινών συνθηκών στο χώρο εργασίας.

Προκειμένου να γίνονται κατανοητοί με τον ίδιο τρόπο ορισμένοι όροι που χρησιμοποιούνται ειδικά για την υδατοκαλλιέργεια, δίνεται ο ορισμός αυτών:

α. «νέα είδη»: είδη για τα οποία η παραγωγή υδατοκαλλιέργειας στο κράτος μέλος είναι χαμηλή ή ανύπαρκτη και για τα οποία υπάρχουν καλές προοπτικές εμπορίας.


4-13

β. «είδη με καλές προοπτικές εμπορίας»: είδη για τα οποία η πρόβλεψη των μεσοπρόθεσμων τάσεων δείχνει ότι η ζήτηση στην αγορά είναι πιθανό να υπερβεί την προσφορά.

γ. «συνήθης πρακτική στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας»: δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας που διεξάγονται σύμφωνα με δεσμευτικές νομικές διατάξεις, ανεξαρτήτως του αν αφορούν τον υγειονομικό, τον κτηνιατρικό ή τον περιβαλλοντικό τομέα.

δ. «παραδοσιακή υδατοκαλλιέργεια»: καθιερωμένες πρακτικές που συνδέονται με την κοινωνική και πολιτιστική κληρονομιά μιας συγκεκριμένης περιοχής.

Μέτρα –Δράσεις

Για την υλοποίηση των στόχων στον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών θα ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα και δράσεις:

Μέτρο 2.1: Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια

1. Επενδύσεις για την κατασκευή, την επέκταση, τον εξοπλισμό και τον εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων παραγωγής, ιδίως προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας, η υγιεινή, η υγεία των ανθρώπων ή των ζώων και η ποιότητα των προϊόντων, να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις ή να ενισχυθούν οι θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

2. Το πεδίο χρηματοδότησης εκτείνεται σε «πολύ μικρές» επιχειρήσεις (απασχολούν προσωπικό λιγότερο των 10 ατόμων και έχουν κύκλο εργασιών μικρότερο από 2 εκατ.€ ), «μικρές» επιχειρήσεις ( προσωπικό λιγότερο από 50 άτομα και κύκλο εργασιών μικρότερο από 10 εκατ. €) και «μεσαίες» επιχειρήσεις (προσωπικό λιγότερο από 250 άτομα και κύκλο εργασιών μικρότερο από 50 εκατ. €).

3. Για την αντιμετώπιση των δυσχερειών που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και οι τοπικές κοινωνίες των απομακρυσμένων νησιών, όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, την επικοινωνία και την απασχόληση και για να μην επιβαρύνονται από το υπερβολικό κόστος πού συνεπάγεται ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας τους, δεν θα εφαρμοσθούν σε αυτές οι περιοριστικές διατάξεις που αφορούν το οικονομικό μέγεθος των επιχειρήσεων.

Μέτρο 2.2: Υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα

1. Στήριξη, μέσω της χορήγησης αντιστάθμισης, της χρήσης παραγωγικών μεθόδων υδατοκαλλιέργειας που συμβάλλουν στην προστασία και στη βελτίωση του περιβάλλοντος καθώς και στη διατήρηση της φύσης.


4-14

2. Σκοπός της στήριξης είναι η προαγωγή:

α. Μορφών υδατοκαλλιέργειας που συμβάλλουν στην προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων, της γενετικής ποικιλότητας και της διαχείρισης του τοπίου και των παραδοσιακών χαρακτηριστικών των ζωνών υδατοκαλλιέργειας.

β. Της συμμετοχής στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου που δημιουργήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2001, για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (ΕΜΑΣ).

γ. Της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 1991, περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής γεωργικών προϊόντων και των σχετικών ενδείξεων στα γεωργικά προϊόντα και στα είδη διατροφής. Μέχρι ο κανονισμός αυτός να εξειδικευθεί σε λεπτομερείς κανόνες παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων μετατροπής, εφαρμόσιμους στη βιολογική υδατοκαλλιέργεια, εφαρμόζονται οι εθνικοί κανόνες ή, εάν δεν υπάρχουν, τα ιδιωτικά πρότυπα τα οποία έχουν εφαρμογή στη βιολογική υδατοκαλλιέργεια και τα οποία είναι αποδεκτά ή αναγνωρίζονται από τα κράτη μέλη.

δ. Της βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας η οποία είναι σύμφωνη με τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς που απορρέουν από τον ορισμό των περιοχών του Natura 2000 σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της αγρίας πανίδας και χλωρίδας.

Μέτρο 2.3: Μέτρα για τη δημόσια υγεία

Συμβολή στην αποζημίωση σε οστρακοκαλλιεργητές για την προσωρινή αναστολή της συλλογής εκτρεφόμενων μαλακίων. Η αποζημίωση μπορεί να χορηγείται στην περίπτωση που η μόλυνση των μαλακίων λόγω του πολλαπλασιασμού τοξινογόνου πλαγκτού ή της παρουσίας βιοτοξινόχου πλαγκτού καθιστά αναγκαία την αναστολή της συλλογής των μαλακίων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας:

Επί χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων συναπτών μηνών, ή

Στην περίπτωση που η απώλεια που προκλήθηκε λόγω της αναστολής της συλλογής ανέρχεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 35 % του ετήσιου κύκλου εργασιών της συγκεκριμένης επιχείρησης, το οποίο υπολογίζεται με βάση τον μέσο κύκλο εργασιών της επιχείρησης κατά τη διάρκεια των τριών προηγούμενων ετών.

Μέτρο 2.4: Μέτρα για την υγεία των ζώων


4-15

Συνεισφορά στη χρηματοδότηση του ελέγχου και της εξάλειψης νόσων στην υδατοκαλλιέργεια υπό τους όρους της απόφασης 90/424/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 1990 σχετικά με ορισμένες δαπάνες στον κτηνιατρικό τομέα. Η στήριξη μπορεί να καλύπτει:

α. Όσον αφορά τις εξωτικές ασθένειες στον τομέα υδατοκαλλιέργειας, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 3 της απόφασης του 90/424/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 1990 τα μέτρα ελέγχου που εφαρμόζονται σύμφωνα με το τμήμα 3 του Κεφαλαίου V της οδηγίας 53/2006 του Συμβουλίου.

β. Όσον αφορά τις μη εξωτικές ασθένειες στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, όπως ορίζονται στο άρθρο 24 της απόφασης 90/424/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 1990, τα προγράμματα εκρίζωσης που καταρτίζονται και εγκρίνονται σύμφωνα με το άρθρο 44 παράγραφος 2 της οδηγίας 53/2006 του Συμβουλίου.

2. Αλιεία εσωτερικών Υδάτων

Στρατηγικοί και Γενικοί Στόχοι

Στρατηγικός στόχος:

Η ανάπτυξη της αλιείας εσωτερικών υδάτων, ώστε να εξασφαλίζεται η οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα των ευαίσθητων αυτών περιοχών.


Η βελτίωση της ασφάλειας, των συνθηκών εργασίας, της υγιεινής και της ποιότητας των προϊόντων, της ανθρώπινης ή της ζωικής υγείας και του περιβάλλοντος, με την ενίσχυση των επενδύσεων για την κατασκευή, την επέκταση, τον εξοπλισμό και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων αλιείας εσωτερικών υδάτων.

Η βιώσιμη ανάπτυξη της αλιείας εσωτερικών υδάτων με ισορροπία μεταξύ του μεγέθους του στόλου και των αντίστοιχων διαθέσιμων αλιευτικών πόρων.


Ο στρατηγικός και οι γενικοί στόχοι που αφορούν στην αλιεία εσωτερικών υδάτων θα επιτευχθούν με την υλοποίηση των ακόλουθων ειδικών στόχων:

Κατασκευή, επέκταση, εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων αλιείας εσωτερικών υδάτων, ιδίως προκειμένου να βελτιωθούν η ασφάλεια, οι συνθήκες εργασίας, η υγιεινή και η ποιότητα των προϊόντων, η υγεία των


4-16

ανθρώπων ή των ζώων, καθώς και να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις ή να ενισχυθούν οι θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον:

Εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό των αλιευτικών σκαφών, με στόχο να βελτιωθούν η ασφάλεια επί του σκάφους, η ποιότητα και η υγιεινή των προϊόντων, οι συνθήκες εργασίας, η ενεργειακή αποδοτικότητα και η επιλεκτικότητα.

Περαιτέρω ανάπτυξη των υποβαθμισμένων και μειονεκτικών από πλευράς απασχόλησης περιοχών της χώρας.

Διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ του μεγέθους του στόλου και των αντίστοιχων διαθέσιμων αλιευτικών πόρων.


Η στρατηγική για την αλιεία των εσωτερικών υδάτων θα επιτευχθεί κυρίως με τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων και των σκαφών.

Με αποδέκτες τους επαγγελματίες αλιείς των εσωτερικών υδάτων, προωθούνται δράσεις για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την ασφάλεια και την υγεία των ανθρώπων, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση της απασχόλησης και των θέσεων εργασίας στον τομέα.

Συγχρόνως, προβλέπονται βελτιώσεις ως προς την υγιεινή και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, με σεβασμό προς το ιδιαίτερα ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον των περιοχών αυτών. Οι ενέργειες αυτές εκτιμάται ότι θα αποφέρουν οφέλη στους καταναλωτές των προϊόντων, την τοπική οικονομία και την απασχόληση, συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς των περιοχών αυτών.

Μέτρο 2.5: Αλιεία εσωτερικών υδάτων

Ως αλιεία εσωτερικών υδάτων νοείται η αλιεία που ασκείται για εμπορικούς σκοπούς από σκάφη που αλιεύουν αποκλειστικά σε εσωτερικά ύδατα και δεν είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο του αλιευτικού στόλου της Κοινότητας.

Η στήριξη για τη αλιεία εσωτερικών υδάτων μπορεί να καλύπτει επενδύσεις για την κατασκευή, την επέκταση, τον εξοπλισμό και τον εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων αλιείας εσωτερικών υδάτων, προκειμένου να βελτιωθούν η ασφάλεια, οι συνθήκες εργασίας, η υγιεινή, η υγεία των ανθρώπων ή των ζώων και η ποιότητα των προϊόντων, ή για να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις ή να ενισχυθούν οι θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι επενδύσεις επί σκαφών μπορούν να στηρίζονται σύμφωνα με τα μέτρα που προβλέπονται για τα σκάφη θαλάσσιας αλιείας.

Στήριξη της μετατροπής των σκαφών που δραστηριοποιούνται στην αλιεία εσωτερικών υδάτων προς δραστηριότητες εκτός της αλιείας. Επενδύσεις επί των σκαφών αλιείας εσωτερικών υδάτων, που δεν χρησιμοποιούν συρόμενα εργαλεία


4-17

και είναι μήκους μικρότερου των 12 μέτρων, μπορούν να στηρίζονται με την ίδια ένταση ενίσχυσης που προβλέπεται για τα σκάφη παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας

Εάν σε κάποια κοινοτική νομική πράξη προβλέπονται μέτρα για την ανασύσταση ειδών σε εσωτερικά ύδατα, μπορεί να χορηγηθεί στήριξη για μέτρα που αποσκοπούν στην προσωρινή παύση των δραστηριοτήτων εσωτερικής αλιείας των αλιέων και των ιδιοκτητών αλιευτικών σκαφών που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά σε εσωτερικά ύδατα. Η μέγιστη συνολική διάρκεια της στήριξης περιορίζεται σε δώδεκα μήνες για το σύνολο της περιόδου προγραμματισμού για τα οικεία σκάφη.

Η μεταβίβαση της κυριότητας μιας επιχείρησης δεν είναι επιλέξιμη για ενίσχυση.

Με την επιφύλαξη των παραγράφων 3 και 4, η μόνιμη ή η προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων και η ναυπήγηση σκαφών που αλιεύουν στα εσωτερικά ύδατα δεν είναι επιλέξιμες για συνδρομή.

Επιλέξιμες δαπάνες θεωρούνται οι δαπάνες που πραγματοποιούνται από τον Φορέα για την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου και εντάσσεται στις ακόλουθες κατηγορίες:

Εκσυγχρονισμό αλιευτικών σκαφών.

Κατασκευή, επέκταση, εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων αλιείας.

Οι επενδύσεις δεν είναι επιλέξιμες για συνδρομή εάν είναι πιθανόν να επηρεάσουν την ισορροπία μεταξύ του μεγέθους του στόλου και των αντίστοιχων διαθέσιμων πόρων.

3. Μεταποίηση και εμπορία αλιευτικών προϊόντων και προϊόντων υδατοκαλλιέργειας

Στρατηγικός και γενικός στόχος

Στρατηγικός στόχος για τον κλάδο, είναι η ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρησιακών δομών, ώστε να επωφεληθεί ο κλάδος με τα μέγιστα μακροπρόθεσμα επιχειρηματικά και κοινωνικά οφέλη.

Γενικός στόχος είναι η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και η διατήρηση των θέσεων εργασίας του κλάδου.


Ο στρατηγικός και ο γενικός στόχος θα επιτευχθούν με την υλοποίηση των πιο κάτω ειδικών στόχων:


4-18

Επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας μέσα από την ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού και την αύξηση της παραγωγικότητας, στη κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων που ενσωματώνουν γνώση, τεχνολογία και περιβαλλοντική μέριμνα.

Παροχή νέων προϊόντων, υψηλής προστιθέμενης αξίας, στον καταναλωτή.

Βελτίωση της παραγωγικής διαδικασίας ώστε να προσδίδεται η μεγαλύτερη δυνατή αξία στα αλιεύματα με περιορισμό των απωλειών και απορρίψεων και μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον.

Ανάπτυξη καινοτόμων δυνατοτήτων που προβλέπουν υψηλής ποιότητας πρότυπα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του κοινού για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας.

Σύγχρονη πολιτική διάθεσης των αλιευμάτων στο εμπόριο με την ανάπτυξη τοπικών εγκαταστάσεων μεταποίησης και εμπορίας.

Βελτίωση των συνθηκών διακίνησης με την ενθάρρυνση της τήρησης κανόνων υγιεινής, ανάπτυξη σύγχρονων τεχνικών διακίνησης και πύκνωσης του δικτύου διανομών.

Επέκταση σε νέες αγορές.

Αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και η αύξηση των θέσεων εργασίας του κλάδου.

Ανάπτυξη διαδικασιών που θα συμβάλλουν σε καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Βελτίωση των συνθηκών εγκαταστάσεων εμπορίας με στόχο την παροχή αυξημένων δυνατοτήτων στο επιχειρηματικό κοινό.


Οι επιχειρήσεις του κλάδου βρίσκονται διαρκώς σε μια δυναμική δραστηριότητα προκειμένου να επιτύχουν μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Κατά το διάστημα υλοποίησης του Προγράμματος θα αναληφθούν δράσεις που θα ενισχύσουν τις προσπάθειες των επιχειρήσεων για ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβόνας.

Δεδομένης, επίσης, της υψηλής ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο και του προβαδίσματος χωρών με χαμηλό εργατικό κόστος, η διατήρηση και ενίσχυση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας κρίνεται ουσιαστική για την περαιτέρω οικονομική ευμάρεια του τομέα και τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του.

Επομένως, θα επιδιωχθεί (εντός των αρχών της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής) η υλοποίηση των στόχων με τις επόμενες κατευθύνσεις:


4-19

Κατασκευή νέων παραγωγικών μονάδων μεταποίησης αλιευτικών προϊόντων και εγκατάσταση νέων γραμμών παραγωγής, ιδιαίτερα αυτών που θα στοχεύουν σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, τα οποία θα μπορούν να ανταγωνιστούν τα παραγόμενα των τρίτων χωρών.

Εκσυγχρονισμός των παραγωγικών μονάδων για τη βελτίωση της απόδοσης πρώτων και βοηθητικών υλών, τη μείωση των νεκρών χρόνων, τη μείωση του κόστους συντήρησης, την αύξηση της ποιότητας των προϊόντων, τη βελτίωση των κοστολογίων των διατιθέμενων στην αγορά προϊόντων και την προώθηση στον καταναλωτή νέων ελκυστικών προϊόντων.

Υποστήριξη για τη βελτίωση των διαδικασιών logistics και των συγχρόνων τρόπων παρακολούθησης και διακίνησης των προϊόντων τους, ώστε να εξισορροπηθεί η επιβάρυνση των κοστολογίων και της οργανωτικής δομής των επιχειρήσεων εξαιτίας της πληθώρας παραγόμενων προϊόντων και δικτύου διανομών.

Εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού σε σκάφη για ελαφριάς μορφής μεταποίηση, τυποποίηση και εμπορία, ώστε να αξιοποιηθεί το συγκριτικό πλεονέκτημα ποιότητας του ελληνικού αλιευτικού στόλου που αλιεύει και εκφορτώνει την παραγωγή εντός 24-48 ωρών κατά μέσο όρο.

Παρουσίαση επώνυμου προϊόντος στην αγορά με ταυτότητα και προβολή των ποιοτικών προτύπων των μεταποιητικών μονάδων ή εγκαταστάσεων, ώστε ο καταναλωτής να έχει πλήρη και σαφή εικόνα για το ποιόν του προϊόντος που αγοράζει.

Ενθάρρυνση ενεργειών που ικανοποιούν ή και υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις ορθής περιβαλλοντικής πρακτικής, υποστηρίζοντας έμπρακτα τις κοινοτικές προτεραιότητες της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως ορίσθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ.

Κατασκευή νέων εγκαταστάσεων εμπορίας για τη βελτίωση του συστήματος διακίνησης των αλιευτικών προϊόντων.

Βελτίωση και ολοκλήρωση της κατασκευής μονάδων συσκευασίας αλιευτικών προϊόντων, ιδιαίτερα των προϊόντων της υδατοκαλλιέργειας, προκειμένου το σύνολο της παραγωγής να διακινείται μέσω εγκεκριμένων εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις απαιτήσεις των Κανονισμών (ΕΚ) 853/2004 και (ΕΚ) 854/2004, με έμφαση σε αυτές που αφορούν θέματα ποιότητας και υγιεινής.

Βελτίωση και ολοκλήρωση της κατασκευής κέντρων αποστολής ή εξυγίανσης οστράκων, προκειμένου το σύνολο της παραγωγής να διακινείται μέσω εγκεκριμένων εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις απαιτήσεις των Κανονισμών (ΕΚ) 853/2004 και (ΕΚ) 854/2004.


4-20

Εκσυγχρονισμός εγκαταστάσεων εμπορίας για τη βελτίωση των συνθηκών διακίνησης και υποστήριξη της χονδρικής πώλησης, σύμφωνα με σύγχρονες μεθόδους και έγκριτες διαδικασίες υγιεινής.

Οι επενδύσεις στον τομέα μεταποίησης και εμπορίας θα υλοποιηθούν από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, με πεδίο εφαρμογής όλη την Ελλάδα, ύστερα από κατάθεση αναλυτικής τεχνικο-οικονομικής μελέτης. Η επιλογή θα στηριχθεί στην αξιολόγηση της πρότασης και της αξιοπιστίας του υποψήφιου φορέα υλοποίησης.


Μέτρο 2.6 «Επενδύσεις στη μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας»

Στο Μέτρο προβλέπονται δύο Δράσεις:

Δράση 1. Βελτίωση της θέσης των παραγωγικών μονάδων μεταποίησης

Με τον εκσυγχρονισμό, επέκταση ή κατασκευή μεταποιητικών μονάδων και εγκαταστάσεων θα επιδιωχθεί η βελτίωση της θέσης του κλάδου στο διεθνές εμπόριο και στην εσωτερική αγορά με την απορρόφηση πρώτης ύλης αλιευμάτων και αξιοποίησής τους μέσω της μεταποιητικής διαδικασίας ώστε να απευθύνονται σε ευρύ καταναλωτικό κοινό με αύξηση της προστιθέμενης αξίας του τελικού προϊόντος και δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

Δράση 2. Βελτίωση της θέσης των εγκαταστάσεων εμπορίας

Με την κατασκευή, επέκταση και εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων εμπορίας θα επιδιωχθεί η διακίνηση αλιευτικών προϊόντων υπό όρους αποδεκτούς ως προς την υγιεινή, ιδιαίτερα για προϊόντα υδατοκαλλιεργειών και οστράκων. Θα υποστηριχθεί η βελτίωση των συνθηκών εμπορίας, προκειμένου να επιτευχθεί ο καλύτερος εφοδιασμός της αγοράς με καλύτερες συνθήκες διακίνησης.

Στα πλαίσια των πιο πάνω Δράσεων θα αναληφθούν ενέργειες σχετικές με τα εξής:

Κατασκευή και μετεγκατάσταση, επιχειρήσεων μεταποίησης στοχεύοντας ιδίως σε παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, βελτίωση των συνθηκών εργασίας, διασφάλιση της υγιεινής και του περιβάλλοντος, παραγωγή ή εμπορία νέων προϊόντων, εφαρμογή νέων τεχνολογιών, ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων παραγωγής.

Επέκταση, εξοπλισμός και ο εκσυγχρονισμός επιχειρήσεων μεταποίησης επιδιώκοντας ιδίως τη βελτίωση των εγκαταστάσεων, του εξοπλισμού, των αποθηκευτικών χώρων πρώτης ύλης και τελικού προϊόντος, το σύστημα διακίνησης με σύγχρονο απογραφικό έλεγχο και μηχανογραφική υποστήριξη για την ιχνηλασιμότητα του προϊόντος μέχρι τον τελευταίο καταναλωτή.


4-21

Επεξεργασία υπολειμμάτων αλιευτικών προϊόντων και προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, καθώς και η απομάκρυνση από τα ιχθυάλευρα ή τα ιχθυέλαια διοξίνης ή άλλων επιβλαβών ουσιών για την ανθρώπινη υγεία.

Ελαφριάς μορφής μεταποίηση, τυποποίηση και εμπορία από αλιευτικά σκάφη με την εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισμού και εφαρμογή πρακτικής σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανονισμούς, αξιοποιώντας τα στοιχεία φρεσκάδας των αλιευμάτων και εισάγοντας στο κύκλωμα εμπορίας προϊόντα επεξεργασμένα και με ταυτότητα.

Δημιουργία, εξοπλισμός και ο εκσυγχρονισμός εγκαταστάσεων εμπορίας προϊόντων προερχόμενων κυρίως από τοπικές εκφορτώσεις και υδατοκαλλιέργεια (συσκευαστήρια, κέντρα αποστολής ή εξυγίανσης οστράκων, ψυκτικοί ή αποθηκευτικοί χώροι) για τη βελτίωση της ποιότητας, της υγιεινής και της εμπορικής παρουσίασης του προϊόντος.

Εφαρμογή καινοτόμων διαδικασιών, ανάπτυξη νέων προϊόντων και τρόπων συσκευασίας και η αξιοποίηση παραδοσιακών συνταγών.

ΆΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «Μέτρα Κοινού Ενδιαφέροντος»

Στρατηγικοί και γενικός στόχος

Η βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της αλιείας.

Γενικός στόχος : η στήριξη μέτρων κοινού ενδιαφέροντος, τα οποία συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.


Ο στρατηγικός και ο γενικός στόχος του Άξονα, επιτυγχάνονται με την επίτευξη των ακόλουθων ειδικών στόχων:

Ανάπτυξη – ενίσχυση της συλλογικότητας των παραγωγών του τομέα της αλιείας,

προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας & χλωρίδας και βελτίωση του υδάτινου περιβάλλοντος,

βελτίωση & αναδιάρθρωση τόπων εκφόρτωσης, που καθορίζονται στο πλαίσιο του αρ. 22 του Καν. 1967/2006 για τα μέτρα διαχείρισης στην Μεσόγειο θάλασσα,

βελτίωση της υποδομής των αλιευτικών λιμένων και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επαγγελματίες αλιείς και τα επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη,


4-22

βελτίωση της ασφάλειας ελλιμενισμού & εκφόρτωσης των αλιευτικών σκαφών,

αύξηση της ποιότητας & της αξίας των αλιευτικών προϊόντων,

ανάπτυξη της καινοτομίας στον τομέα της αλιείας και η απόκτηση & διάδοση τεχνικών γνώσεων,

ανάπτυξη νέων αγορών για τα αλιευτικά προϊόντα,

τροποποίηση των αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες εκτός αλιείας.


Για την επίτευξη των τεθέντων στόχων θα ενισχυθούν μέτρα κοινού ενδιαφέροντος με πεδίο ευρύτερο των μέτρων που κανονικά αναλαμβάνονται και υλοποιούνται από ιδιωτικούς φορείς και επιχειρήσεις. Τα μέτρα αυτά θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της κοινής αλιευτικής πολιτικής και υλοποιούνται με την ενεργό συμμετοχή των ιδίων των επιχειρήσεων ή οργανώσεων και φορέων που ενεργούν εξ ονόματος των παραγωγών ή άλλων οργανώσεων ή φορέων αναγνωρισμένων από το κράτος.

Η προσπάθεια για βελτίωση της συλλογική οργάνωση του τομέα της αλιείας θα πρέπει να είναι μία συνεχής και εντεινόμενη προσπάθεια προκειμένου να λυθούν προβλήματα που επηρεάζουν τους εργαζόμενους στο τομέα της αλιείας σε θέματα ασφάλειας και υγιεινής όσο και στην ποιότητα των διακινουμένων αλιευτικών προϊόντων της συλλεκτικής αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας.

Παράλληλα για την προστασία και την βελτίωση της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας και την προστασία των ιχθυοαποθεμάτων θα αναληφθούν μέτρα και δράσεις τα οποία θα υλοποιηθούν από δημόσιους ή ημιδημόσιους οργανισμούς και φορείς, αναγνωρισμένες επαγγελματικές οργανώσεις ή άλλους φορείς που θα οριστούν από τη Διαχειριστική Αρχή.

Η βελτίωση των υποδομών σε αλιευτικούς λιμένες, καταφύγια και τόπους εκφόρτωσης θα έχει σαν στόχο τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών σε αλιείς & τα αλιευτικά σκάφη τους, σε υδατοκαλλιεργητές που τα χρησιμοποιούν καθώς επίσης και την κάλυψη των υποχρεώσεων που προκύπτουν από το αρ. 22 του Καν. 1967/2006 για τα μέτρα διαχείρισης στην Μεσόγειο θάλασσα. Η βελτίωση αυτή μπορεί να αφορά εκτός από τον εκσυγχρονισμό των υφισταμένων εγκαταστάσεων και την κατασκευή νέων όπως την κατασκευή μικρών αλιευτικών καταφυγίων, την κατασκευή χώρων εκφόρτωσης, αποθήκευσης και δημοπράτησης και γενικά όλων των εγκαταστάσεων που απαιτούνται για την ασφαλή εκφόρτωση - αποθήκευση -διακίνηση – εμπορία κλπ των παραγομένων αλιευτικών προϊόντων.

Όσο για τον ανταγωνιστικό προσανατολισμό του κλάδου, αυτός επιβάλλει την ανάληψη μέτρων και δράσεων που θα αφορούν την ανάπτυξη νέων αγορών και


4-23

τη διεύρυνση των υπαρχουσών καθώς και την προώθηση των προϊόντων στην αγορά μέσω ειδικών εκστρατειών προώθησης. Τα μέτρα και οι δράσεις αυτές δεν μπορούν να στοχεύουν σε εμπορικές ταυτότητες ή να παραπέμπουν σε συγκεκριμένες χώρες ή γεωγραφικές περιοχές. Εξαίρεση αποτελούν προϊόντα που αναγνωρίζονται με βάση τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 510/2006 του Συμβουλίου για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων.

Για την Έρευνα και τη Καινοτομία θα αναληφθούν μέτρα και δράσεις με την μορφή πιλοτικών σχεδίων συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για την χρήση αλιευτικών τεχνικών.

Τα σχέδια αυτά αποσκοπούν στην απόκτηση και στην διάδοση νέων τεχνικών γνώσεων και μπορούν να υλοποιηθούν από μια επιχείρηση, μια ανεγνωρισμένη επαγγελματική οργάνωση ή οποιονδήποτε άλλο αρμόδιο φορέα, ο οποίος ορίζεται για τον σκοπό αυτό από την Διαχειριστική Αρχή σε συνεργασία με επιστημονικό ή τεχνικό φορέα.

Τα μέτρα κοινού ενδιαφέροντος είναι τα εξής:

Οι Συλλογικές δράσεις.

Η προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας.

Οι αλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια.

Η ανάπτυξη νέων αγορών και εκστρατείες προώθησης.

Τα πιλοτικά σχέδια.

Η Τροποποίηση αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες εκτός αλιείας.


Για την επίτευξη των στόχων του Άξονα θα αναληφθούν μέτρα και δράσεις, όπως:

Μέτρο 3.1: Οι Συλλογικές δράσεις (Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος),

Το μέτρο των συλλογικών δράσεων έχει σαν στόχους:

Την καλύτερη διαχείριση ή διατήρηση των αλιευτικών πόρων,

την προαγωγή επιλεκτικών αλιευτικών μεθόδων ή εργαλείων και τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων,

την αφαίρεση απωλεσθέντων αλιευτικών εργαλείων από το θαλάσσιο βυθό προκειμένου να καταπολεμηθεί η άδηλη αλιεία,


4-24

τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και της ασφάλειας,

τη συμβολή στη διαφάνεια των αγορών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας , περιλαμβανομένης της ιχνηλασιμότητας,

την βελτίωση της ποιότητας & της ασφάλειας των τροφίμων,

την ανάπτυξη, την αναδιάρθρωση ή την βελτίωση ζωνών υδατοκαλλιέργειας,

τις επενδύσεις σε εξοπλισμό και υποδομή παραγωγής, μεταποίησης ή εμπορίας, περιλαμβανομένων του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμμάτων,

την προαγωγή της εταιρικής σχέσης μεταξύ επιστημόνων και επιχειρήσεων στον αλιευτικό κλάδο,

την δικτύωση και την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ οργανώσεων που προάγουν την ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών και άλλων ενδιαφερομένων,

την συμβολή στους στόχους που καθορίζονται για την παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας στον Άξονα προτεραιότητας 1,

την βελτίωση της διαχείρισης και του ελέγχου των συνθηκών πρόσβασης στις περιοχές αλιείας, ιδίως μέσω της εκπόνησης τοπικών διαχειριστικών σχεδίων που εγκρίνονται από τις εθνικές αρμόδιες αρχές,

την δημιουργία οργανώσεων παραγωγών που αναγνωρίζονται δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 104/2000του Συμβουλίου για την κοινή οργάνωση των αγορών προϊόντων αλιείας & υδατοκαλλιέργειας, την αναδιάρθρωση τους και την υλοποίηση προγραμμάτων τους για τη βελτίωση της ποιότητας,

την διεξαγωγή μελετών σκοπιμότητας για την προαγωγή εταιρικών σχέσεων με Τρίτες Χώρες στον αλιευτικό τομέα.

Μέτρο 3.2: Προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας & χλωρίδας

Το μέτρο της προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας & χλωρίδας έχει δράσεις που περιλαμβάνουν:

Την κατασκευή ή τοποθέτηση στατικών ή κινητών εγκαταστάσεων για την προστασία και την ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας

ή την αποκατάσταση εσωτερικών υδάτων, περιλαμβανομένων των τόπων ωοτοκίας και των οδών μετανάστευσης για τα μεταναστευτικά είδη


4-25

ή εφόσον αφορούν άμεσα τις αλιευτικές δραστηριότητες, την προστασία και βελτίωσης του περιβάλλοντος στο πλαίσιο του NATURA 2000

Οι δράσεις που αναφέρονται πιο πάνω θα υλοποιηθούν από δημόσιους ή ημιδημόσιους φορείς, αναγνωρισμένες οργανώσεις ή άλλους φορείς που θα οριστούν για το σκοπό αυτό από τη Διαχειριστική αρχή.

Η στήριξη δεν καλύπτει διατάξεις συγκέντρωσης ιχθύων.

Ο άμεσος εμπλουτισμός του αποθέματος δεν είναι επιλέξιμος για ενίσχυση, εκτός εάν προβλέπεται ρητά ως μέτρο διατήρησης σε κοινοτική νομική πράξη.

Ως «άμεσος εμπλουτισμός» νοείται η δραστηριότητα ελευθέρωσης στο περιβάλλον ζώντων ιχθύων, ανεξαρτήτως του αν τα ζώα παράγονται σε μονάδες παραγωγής γόνου ή έχουν προηγουμένως αλιευθεί αλλού.

Μέτρο 3.3: Αλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια:

Το μέτρο για τους Αλιευτικούς λιμένες, καταφύγια και τόπους εκφόρτωσης, ενσωματώνει δράσεις που περιλαμβάνουν:

Τη βελτίωση των όρων εκφόρτωσης στα καθορισμένα λιμάνια σύμφωνα με το αρ. 22 του Καν. 1967/2006 για τα μέτρα διαχείρισης στην Μεσόγειο θάλασσα,

τη βελτίωση των συνθηκών εκφόρτωσης, μεταποίησης, αποθήκευσης στους λιμένες και δημοπράτησης των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας,

την προμήθεια καυσίμων, πάγου, νερού και ηλεκτρικής ενέργειας,

τη συντήρηση αλιευτικών σκαφών και την επισκευή του εξοπλισμού,

την κατασκευή, τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση αποβαθρών με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας κατά την εκφόρτωση ή τη φόρτωση,

τη μηχανογραφική διαχείριση αλιευτικών δραστηριοτήτων,

τη βελτίωση της ασφάλειας και των συνθηκών εργασίας,

την αποθήκευση και την επεξεργασία απορριμμάτων και μέτρα για τη μείωση των απορρίψεων

την ενίσχυση επενδύσεων που σχετίζονται με την ασφάλεια και αφορούν την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό μικρών αλιευτικών καταφυγίων.

Η βελτίωση των υποδομών σε αλιευτικούς λιμένες, τόπους εκφόρτωσης και καταφύγια θα έχει σαν στόχο τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών σε αλιείς και τα αλιευτικά σκάφη τους καθώς και σε υδατοκαλλιεργητές που τα χρησιμοποιούν. Η βελτίωση αυτή μπορεί να αφορά κυρίως:


4-26

Την κατασκευή και επέκταση –εκσυγχρονισμό των ιχθυοσκαλών της χώρας,

την κατασκευή και επέκταση –εκσυγχρονισμό χώρων εκφόρτωσης,

την δημιουργία ή και τη βελτίωση των υποδομών με σκοπό την υποστήριξη των αλιευτικών σκαφών,

την δημιουργία ή και τη βελτίωση των υποδομών με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας των εργαζομένων αλιέων,

την δημιουργία ή και τη βελτίωση των υποδομών με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας κατά την φόρτωση ,εκφόρτωση και διακίνηση των αλιευτικών προϊόντων,

την βελτίωση των συνθηκών συντήρησης αποθήκευσης και επεξεργασίας των προϊόντων αλιείας στα αλιευτικά λιμάνια και καταφύγια.

Για να βελτιωθεί η ασφάλεια των αλιέων το πρόγραμμα στηρίζει επενδύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και αφορούν την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό των μικρών αλιευτικών καταφυγίων. Μικρά αλιευτικά καταφύγια θεωρούνται αυτά που βρίσκονται σε απομακρυσμένα ελληνικά νησιά, όπως αυτά ορίζονται στο υποκεφάλαιο 1.3 «απομακρυσμένα ελληνικά νησιά» του κεφαλαίου 1 «γεωγραφική επιλεξιμότητα», έχουν την δυνατότητα να ελλιμενίσουν μέχρι 50 αλιευτικά σκάφη και το κόστος τους δεν ξεπερνά το 1.500.000 Ευρώ.

Μέτρο 3.4: Ανάπτυξη νέων αγορών & εκστρατείες προώθησης,

Το μέτρο για την Ανάπτυξη νέων αγορών & εκστρατείες προώθησης ενσωματώνει δράσεις που περιλαμβάνουν:

Τη διεξαγωγή εθνικών ή διακρατικών εκστρατειών προώθησης προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας,

εκστρατείες για τη βελτίωση της εικόνας των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και του αλιευτικού κλάδου και διεξαγωγή ερευνών της αγοράς,

την διάθεση στην αγορά πλεοναζόντων ειδών ή ειδών που επιδέχονται περαιτέρω εκμετάλλευση,

την εφαρμογή πολιτικής ποιότητας για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας,

την πιστοποίηση ποιότητας, περιλαμβανομένων της δημιουργίας σημάτων και της πιστοποίησης προϊόντων που αλιεύονται ή εκτρέφονται με φιλοπεριβαλλοντικές μεθόδους παραγωγής,

την προώθηση προϊόντων που παράγονται με τη χρήση μεθόδων που προκαλούν μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον,


4-27

την προώθηση προϊόντων που αναγνωρίζονται δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 501/2006,

την διεξαγωγή ερευνών της αγοράς.

Για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος θα αναληφθούν δράσεις που θα αφορούν την ανάπτυξη νέων αγορών και τη διεύρυνση των υπαρχουσών καθώς και την προώθηση των προϊόντων στην αγορά μέσω ειδικών εκστρατειών προώθησης. Τα μέτρα και οι δράσεις αυτές δεν μπορούν να στοχεύουν σε εμπορικές ταυτότητες ή να παραπέμπουν σε συγκεκριμένες χώρες ή γεωγραφικές περιοχές. Εξαίρεση αποτελούν προϊόντα που αναγνωρίζονται με βάση τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 510/2006 του Συμβουλίου για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων.

Μέτρο 3.5: Πιλοτικά Σχέδια:

Το μέτρο για τα Πιλοτικά σχέδια έχει δράσεις που περιλαμβάνουν:

Την δοκιμασία, υπό σχεδόν πραγματικές συνθήκες του κλάδου παραγωγής, την τεχνική ή οικονομική βιωσιμότητα μιας καινοτόμου τεχνολογίας με στόχο την απόκτηση και την διάδοση τεχνικών ή οικονομικών γνώσεων για τη δοκιμαζόμενη τεχνολογία,

την διενέργεια δοκιμών σχεδίων διαχείρισης και σχεδίων κατανομής της αλιευτικής προσπάθειας, περιλαμβανομένων, εφόσον απαιτείται, του καθορισμού ζωνών απαγόρευσης της αλιείας προκειμένου να αξιολογηθούν οι βιολογικές και οι οικονομικές συνέπειες του, και του πειραματικού εμπλουτισμού των αποθεμάτων,

την ανάπτυξη και τη δοκιμασία μεθόδων για τη βελτίωση της επιλεκτικότητας των εργαλείων, τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων, των απορρίψεων ή των επιπτώσεων στο περιβάλλον, ιδίως δε στο θαλάσσιο βυθό,

την δοκιμασία εναλλακτικών τύπων τεχνικών διαχείρισης της αλιείας.

Για την Έρευνα και τη Καινοτομία θα αναληφθούν από το Επιχειρησιακό πρόγραμμα δράσεις με την μορφή πιλοτικών σχεδίων συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για την χρήση αλιευτικών τεχνικών.

Τα σχέδια αυτά αποσκοπούν στη απόκτηση και στη διάδοση νέων τεχνικών γνώσεων. Τα σχέδια αυτά μπορούν υλοποιηθούν από μια επιχείρηση, μια ανεγνωρισμένη επαγγελματική οργάνωση, ή οποιονδήποτε άλλο αρμόδιο φορέα ο οποίος ορίζεται για τον σκοπό αυτό από τη Διαχειριστική Αρχή σε συνεργασία με επιστημονικό ή τεχνικό φορέα.


4-28

Τα πιλοτικά σχέδια θα πρέπει να συνοδεύονται από επαρκή επιστημονική παρακολούθηση για την αποκόμιση σημαντικών αποτελεσμάτων. Θα πρέπει να υποβάλλονται στη Διαχειριστική Αρχή τεχνικές εκθέσεις οι οποίες θα δημοσιοποιούνται.

Μέτρο 3.6: Τροποποίηση αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες :

Το μέτρο για τη τροποποίηση των αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες ενσωματώνει δράσεις που περιλαμβάνουν:

Τη μετατροπή των αλιευτικών σκαφών για εκπαιδευτικούς σκοπούς,

τη μετατροπή των αλιευτικών σκαφών για ερευνητικούς σκοπούς.

Οι πράξεις περιορίζονται στους δημόσιους ή ημιδημόσιους φορείς.

Η στήριξη μπορεί να χορηγείται για την μετατροπή του αλιευτικού σκάφους μετά την αλλαγή της χρήσης του, μόνον αν το εν λόγω σκάφος διαγράφεται οριστικά από το μητρώο του αλιευτικού στόλου και ακυρώνεται οριστικά η άδεια αλιείας.

4.2.3 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: «Αειφόρος Ανάπτυξη Αλιευτικών Περιοχών»

Στρατηγικός και Γενικοί Στόχοι

α) Στρατηγικός στόχος του Άξονα Προτεραιότητας είναι «Η ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης των επιλεγμένων αλιευτικών περιοχών που θα στηρίζεται στη δημιουργία ενός προτύπου πολυαπασχόλησης και διασύνδεσης των τομέων παραγωγής μεταξύ τους σε αυτές»

β) Γενικοί στόχοι του Άξονα Προτεραιότητας είναι:

Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αλιευτικών περιοχών, μέσω της αναδιάρθρωσης και του αναπροσανατολισμού της παραγωγικής τους βάσης και της δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης εκτός του αλιευτικού τομέα.

Η βελτίωση της ελκυστικότητας των αλιευτικών περιοχών μέσω της ενίσχυσης βασικών υποδομών και της προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.


Ο στρατηγικός και οι γενικοί στόχοι του Άξονα Προτεραιότητας επιτυγχάνονται με την επίτευξη των ακόλουθων ειδικών στόχων:

Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των αλιευτικών προϊόντων.


4-29

Προώθηση του οικοτουρισμού με στόχο την αναδιάρθρωση και τον αναπροσανατολισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων σε αλιευτικές περιοχές.

Διατήρηση και δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.

Προαγωγή της ποιότητας του παρακτίου περιβάλλοντος των αλιευτικών περιοχών.

Προστασία και αναβάθμιση της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

Ενίσχυση βασικών στοιχείων τεχνικής υποδομής και υπηρεσιών για τη βελτίωση της ελκυστικότητάς των αλιευτικών περιοχών.

Διάδοση βέλτιστων περιοχών μέσω της προαγωγής της διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας μεταξύ των παραγόντων των αλιευτικών περιοχών.

Μέτρα- Δράσεις

Η υλοποίηση των παρεμβάσεων στις επιλεγμένες περιοχές παρέμβασης εντάσσεται στα ακόλουθα μέτρα και δράσεις:

Μέτρο 4.1: Ιδιωτικές επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών.

Στο πλαίσιο του Μέτρου θα υλοποιηθούν πράξεις ενισχύσεων οι οποίες συμβάλλουν:

Στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αλιευτικών περιοχών ,

στην αναδιάρθρωση και στον αναπροσανατολισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων,

στην προώθηση του οικοτουρισμού,

στην προώθηση της πολλαπλής απασχόλησης στις περιοχές παρέμβασης,

στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας του αλιευτικού τομέα και την αειφόρο ανάπτυξή του,

στην αύξηση τις προστιθέμενης αξίας των αλιευτικών προϊόντων,

στην ανασύσταση του παραγωγικού δυναμικού του αλιευτικού κλάδου, εφόσον έχει πληγεί από φυσικές ή βιομηχανικές καταστροφές.

Μέτρο 4.2: Δημόσιες επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών.


4-30

Στο πλαίσιο του Μέτρου θα συγχρηματοδοτηθούν πράξεις που αποσκοπούν:

Στην προστασία του περιβάλλοντος με στόχο τη βελτίωση της ελκυστικότητάς του, την ανάπτυξη παράκτιων οικισμών και χωριών με αλιευτική δραστηριότητα και την προστασία και τη βελτίωση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς,

στη στήριξη μικρών εγκαταστάσεων υποδομής σε αλιευτικές περιοχές, που σχετίζονται με την αλιεία και τον τουρισμό και υπηρεσιών προς όφελος των μικρών αλιευτικών κοινοτήτων,

Στην ανασύσταση του παραγωγικού δυναμικού του αλιευτικού κλάδου, εφόσον έχει πληγεί από φυσικές ή βιομηχανικές καταστροφές,

Στην προαγωγή της διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας μεταξύ αλιευτικών περιοχών.

Η πλειονότητα των παρεμβάσεων που θα ενισχυθούν στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 4 καθοδηγούνται από τον ιδιωτικό τομέα.

Οι παρεμβάσεις του Άξονα Προτεραιότητας θα βρίσκονται σε συμπληρωματικότητα με μέτρα και δράσεις που θα υλοποιηθούν στις περιοχές παρέμβασης με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το ΕΤΠΑ.

Μη επιλέξιμες ενέργειες των μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 4

Στις παρεμβάσεις στον τομέα των υποδομών που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας δεν περιλαμβάνονται παρεμβάσεις υποδομών που χρηματοδοτούνται από άλλα Επιχειρησιακά Προγράμματα η Ταμεία και ειδικότερα:

Έργα αγροτικής οδοποιίας, ορεινής υδρονομίας και μικρά εγγειοβελτιωτικά έργα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από το ΕΓΤΑΑ.

Πλακοστρώσεις στο εσωτερικό οικισμών όπου παρεμβαίνει το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) και οδοποιία για τη σύνδεση των οικισμών με τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, χρηματοδοτούνται από το ΠΑΑ.

Το σύνολο των παρεμβάσεων που άπτονται υποδομών και εφαρμογών ΤΠΕ για την εξυπηρέτηση του πολίτη χρηματοδοτούνται αποκλειστικά και μόνο από το ΕΤΠΑ.

Παρεμβάσεις σε κηρυγμένα μνημεία αρμοδιότητας Υπ. Πολιτισμού χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ.

Τα λοιπά έργα υποδομών στις αλιευτικές περιοχές που χρηματοδοτούνται από τα ΠΕΠ.


4-31

Λοιπές παρεμβάσεις στον τομέα του Περιβάλλοντος που θα χρηματοδοτηθούν από άλλα Επιχειρησιακά Προγράμματα, εκτός των παρεμβάσεων που συνδέονται με την εφαρμογή μέτρων προστασίας από την υπεραλίευση που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π. Αλιεία 2000-2006.

4.2.4 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 5 : «Τεχνική Βοήθεια»

Ο άξονας προτεραιότητας 5 «Τεχνική Βοήθεια» αποτελεί βοηθητικό μέσο χρηματοδότησης ενεργειών που σχετίζονται με την αποτελεσματική λειτουργία και εφαρμογή του ΕΠΑΛ.

Στρατηγικός Στόχος

Ο Στρατηγικός στόχος του Άξονα Προτεραιότητας είναι η επίτευξη των τεθέντων στόχων του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007 - 2013 .

Γενικοί στόχοι

Η επίτευξη του μέγιστου βαθμού υλοποίησης και επιχειρησιακής εκμετάλλευσης του Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013.

Η αποτελεσματική χρήση της Κοινοτικής και Εθνικής Βοήθειας.


Ειδικοί στόχοι της Τεχνικής βοήθειας είναι:

Η άμεση έναρξη και εφαρμογή του Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013.

Η άμεση ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, των δικαιούχων και του για τις αναπτυξιακές δυνατότητες του Επιχειρησιακού Προγράμματος.

Η καλύτερη δυνατή προετοιμασία και ωριμότητα των μέτρων, δράσεων, και πράξεων που πρόκειται να ενταχθούν στο Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013.


Για την επίτευξη των στόχων του Άξονα θα αναληφθούν μέτρα και δράσεις που έχουν σχέση με την προπαρασκευή, τη διαχείριση, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση, τη δημοσιότητα, τους λογιστικούς και λοιπούς ελέγχους του Επιχειρησιακού Προγράμματος, καθώς και τη δικτύωση και ειδικότερα:

(α) Τις αξιολογήσεις ( ενδιάμεσες, εκ των υστέρων αξιολογήσεις, κλπ), την βελτίωση των μεθόδων αξιολόγησης και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτόν.


4-32

(β) Την προετοιμασία, επιλογή, αξιολόγηση, παρακολούθηση των παρεμβάσεων και των πράξεων που εντάσσονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα.

(γ) Μέτρα και δράσεις που έχουν ως στόχο τους εταίρους, τους δικαιούχους (ωφελούμενους) συνδρομής του Ταμείου, περιλαμβανομένων των μέτρων ενημέρωσης.

(δ) Μέτρα για τη διάδοση πληροφοριών, τη δικτύωση, την ευαισθητοποίηση, την προαγωγή της συνεργασίας και την ανταλλαγή εμπειριών σε ολόκληρη την Κοινότητα.

(ε) Την εγκατάσταση, τη λειτουργία και τη διασύνδεση μηχανογραφημένων συστημάτων διαχείρισης, παρακολούθησης, επιθεώρησης, αξιολόγησης και ελέγχων.

(στ) Τη συγκρότηση διακρατικών και κοινοτικών δικτύων παραγόντων στον τομέα της αειφόρου ανάπτυξης αλιευτικών περιοχών με στόχο την ενθάρρυνση της ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών, την τόνωση και την εφαρμογή διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας καθώς και τη διάδοση πληροφοριών.

(ζ) Μέτρα ειδικότερα για την ενημέρωση των δυνητικών δικαιούχων, των οργανώσεων του αλιευτικού τομέα, των επαγγελματικών οργανώσεων , των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων, των φορέων που ασχολούνται με την προώθηση της ισότητας των φύλων και τις αρμόδιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, περιλαμβανομένων των περιβαλλοντικών οργανώσεων και των οργανώσεων, σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρει το πρόγραμμα και με τους κανόνες και τις μεθόδους που διέπουν την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, καθώς και για την ενημέρωση των δικαιούχων σχετικά με το ύψος της κοινοτικής συνεισφοράς,

(θ) Τη δημοσιοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας (Ε.Π.ΑΛ.) 2007-2013 και ευαισθητοποίηση των δικαιούχων.

(ι) Την προετοιμασία ένταξης ενεργειών – πράξεων στο Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013 με μελέτες κ.λ.π.

(ια) Την ορθότερη εφαρμογή, διαχείριση, έλεγχο του Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013

(ιβ) Την ταχύτερη διεκπεραίωση των δικαιολογητικών και των πληρωμών στους δικαιούχους.

(ιγ) Την προετοιμασία και την αποτελεσματική λειτουργία της Επιτροπής Παρακολούθησης και των υποεπιτροπών- ομάδων που τυχόν συστήνονται .


4-33

(ιδ) Μελέτες- εμπειρογνωμοσύνες, συμπεριλαμβανομένων μελετών γενικής φύσεως που αφορούν την λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλιείας και των παρεμβάσεών του.

(ιε) Την αποτελεσματική χρήση της Δημόσιας Δαπάνης (Κοινοτικής και Εθνικής βοήθειας).

Στον Πίνακα 4-1 που ακολουθεί παρουσιάζονται τα μέτρα του ΕΠΑΛ 2007-2013 ανά Άξονα Προτεραιότητας.


4-34

Πίνακας 4-1: Μέτρα ΕΠΑΛ 2007-2013 ανά Άξονα Προτεραιότητας Άξονας 1 Άξονας 2 Άξονας 3 Άξονας 4 Άξονας 5

Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου

Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτ. υδάτων,

μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας & υδατ/γειας

Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών


Μέτρο 1.1 Μέτρο 2.1 Μέτρο 3.1 Μέτρο 4.1 Μέτρο 5.1

Μόνιμη παύση δραστηριοτήτων Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια

Συλλογικές δράσεις Ιδιωτικές επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών


Μέτρο 1.2 Μέτρο 2.2 Μέτρο 3.2 Μέτρο 4.2 Προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων

Υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα Μέτρα προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας


Μέτρο 1.3 Μέτρο 2.3 Μέτρο 3.3 Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων

Μέτρα για τη δημόσια υγεία Aλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια


Παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας Μέτρα για την υγεία των ζώων Ανάπτυξη νέων αγορών και εκστρατείες προώθησης



Αλιεία εσωτερικών υδάτων Πιλοτικά σχέδια

Μέτρο 2.6 Μέτρο 3.6




4-35

4.3 ΤΥΠΟΙ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ

4.3.1 Πλαίσιο ανάλυσης

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, στα πλαίσια του Ε.Π.ΑΛ. της νέας προγραμματικής περιόδου θα περιλαμβάνεται ένας μεγάλος αριθμός διαφορετικών μέτρων σε μια αντίστοιχη ποικιλία τομέων παρέμβασης. Ένα σημαντικό μέρος των προβλεπόμενων μέτρων προωθεί την προσπάθεια επίτευξης ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών δραστηριοτήτων και προστασίας του περιβάλλοντος και των διαθέσιμων φυσικών πόρων (π.χ. η μείωση της αλιευτικής προσπάθειας με την απόσυρση αλιευτικών σκαφών ή η υιοθέτηση υδατοπεριβαλλοντικών μέτρων στην ιχθυοκαλλιέργεια κ.α.). Αυτά τα μέτρα αναμένεται να έχουν θετική επίδραση στην διατήρηση και αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Εντούτοις προβλέπονται μέτρα για τα οποία οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον θα πρέπει να διερευνηθούν αναλυτικότερα καθώς και μέτρα για τα οποία θα πρέπει να προβλεφθούν οι κατάλληλες διαδικασίες καθώς και όροι και προϋποθέσεις ώστε να διασφαλιστεί ότι η εφαρμογή τους δεν θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Προκειμένου να διερευνηθεί η χωρική κατανομή των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων, στην συνέχεια αντιστοιχίζονται τα προτεινόμενα Μέτρα κάθε Άξονα προτεραιότητας με τον χώρο που είναι πιθανότερο να επηρεαστεί από την υλοποίησή τους. Για το σκοπό αυτό καθορίζονται οι εξής γενικές χωρικές ενότητες:

1. Θάλασσα και παράκτια ζώνη

2. Εσωτερικά ύδατα

3. Χερσαίο περιβάλλον

Ακόμα με σκοπό την εκτίμηση των χαρακτηριστικών της σχεδιαζόμενης παρέμβασης διερευνάται η δυνατότητα υλοποίησης κατασκευαστικών έργων υποδομής και νέων μόνιμων εγκαταστάσεων στις παραπάνω χωρικές ενότητες ή υλοποίησης ενεργειών εκσυγχρονισμού και βελτίωσης υφιστάμενων εγκαταστάσεων στο πλαίσιο κάθε Μέτρου.

Επίσης τα προβλεπόμενα στο ΕΠΑΛ 2007-2013 Μέτρα αξιολογούνται ως προς την βασική τους στόχευση και τον τομέα παρέμβασής τους. Σύμφωνα με αυτό το κριτήριο τα σχετικά μέτρα κατατάσσονται σε κάθε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες:

4. Αλιευτικές Υποδομές (Α.Υ.)

5. Αλιευτικός Στόλος (Α.Σ.)

6. Υδατοκαλλιέργεια (ΥΔ)

7. Μεταποίηση και Εμπορία (Μ&Ε)


4-36

8. Ανθρώπινο Δυναμικό (Α.Δ.)

9. Φυσικοί Πόροι (Φ.Π.)

Με βάση τα παραπάνω στον Πίνακα 4-2 παρουσιάζονται συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά του ΕΠΑΛ (2007 - 2013) σε σχέση με τον αποδέκτη, τον επιμέρους τομέα που επηρεάζεται, το χωρικό πλαίσιο και τη μορφή τεχνικών έργων που μπορεί εν δυνάμει να χρηματοδοτήσει.


4-37

Πίνακας 4-2: Συνοπτική ανάλυση ΕΠΑΛ ανά τομέα, χωρικό πλαίσιο και τύπο έργου.

ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΤΟΜΕΑΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Μέτρο Ιδιωτ. τομέας

Δημ. φορείς

Α.Υ Α.Σ ΥΔ Μ&Ε Α.Δ Φ.Π Θάλασσα/ παράκτια περιοχή

Εσωτ. ύδατα

Χερσαία περιοχή

νέα έργα

Βελτίωση υφισταμενων

1.1 Μόνιμη παύση δραστηριοτήτων αλιευτικών σκαφων

1.2 Προσωρινή παύση δραστηριοτήτων αλιευτικών σκαφων

1.3 Επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα

1.4

Παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας (σκάφη μικρότερα των 12 μέτρων)

()

1.5


2.1 Παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια

2.2

Υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα ()

2.3 Μέτρα δημόσιας υγείας

2.4 Μέτρα υγείας των ζώων

2.5 Αλιεία εσωτερικών υδάτων

2.6



4-38

ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΤΟΜΕΑΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Μέτρο Ιδιωτ. τομέας

Δημ. φορείς

Α.Υ Α.Σ ΥΔ Μ&Ε Α.Δ Φ.Π Θάλασσα/ παράκτια περιοχή

Εσωτ. ύδατα

Χερσαία περιοχή

νέα έργα

Βελτίωση υφισταμενων

3.1 Συλλογικές δράσεις

3.2

Μέτρα προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας

()

3.3 Aλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια

3.4


3.5 Πιλοτικά σχέδια () () () () () () ()

3.6


4.1

Ιδιωτικές επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών

() ()

4.2


() ()

5.1 Τεχνική Βοήθεια : Το Μέτρο θέτει το πλαίσιο για την υλοποίηση σχετικών δραστηριοτήτων (): Το Μέτρο ενδεχόμενα προβλέπει σχετικές δραστηριότητες

Α.Υ. = Αλιευτικές Υποδομές, Α.Σ. = Αλιευτικός Στόλος, ΥΔ = Υδατοκαλλιέργεια, Μ&Ε = Μεταποίηση και Εμπορία, Α.Δ. = Ανθρώπινο Δυναμικό, Φ.Π. = Φυσικοί Πόροι.


4-39

Από τον παραπάνω πίνακα μπορούν να εξαχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Η πλειοψηφία των Μέτρων του ΕΠΑΛ 2007-2013 σχετίζονται με ενέργειες και δράσεις που επηρεάζουν το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον (16 Μέτρα). Τα μέτρα αυτά αφορούν την διαχείριση του αλιευτικού στόλου, την υδατοκαλλιέργεια και το θαλάσσιο περιβάλλον και τις αλιευτικές περιοχές. Αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο καθώς το σύνολο σχεδόν των αλιευτικών και υδατοκαλλιεργητικών δραστηριοτήτων στην χώρα μας εντοπίζεται στην θαλάσσια και παράκτια ζώνη.

2. Ένας σημαντικός αριθμός Μέτρων αφορούν τα εσωτερικά ύδατα και παρεμβάσεις στην αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια εσωτερικών υδάτων. Η παρέμβαση στα εσωτερικά νερά αναμένεται να είναι μικρή καθώς σε αυτή τη χωρική ενότητα δραστηριοποιείται μικρότερος αριθμός αλιέων και χαμηλότερης παραγωγής μονάδες υδατοκαλλιέργειας.

3. Το Μέτρο 3.4 που αφορά την μεταποίηση και εμπορία αλιευτικών προϊόντων είναι το μόνο που ενδέχεται να επηρεάσει το χερσαίο περιβάλλον. Στο μέτρο προβλέπεται η ενίσχυση της κατασκευής και νέων παραγωγικών εγκαταστάσεων παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων.

4. Το ΕΠΑΛ θέτει εν δυνάμει το πλαίσιο υλοποίησης μικρής κλίμακας κατασκευαστικών έργων τόσο στο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον όσο και στα εσωτερικά νερά αλλά και στη χέρσο. Τα έργα αυτά αφορούν την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας θαλάσσιων ειδών και ειδών γλυκού νερού, την πόντιση τεχνητών υφάλων με σκοπό την δημιουργία ζωνών ανάπτυξης της υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας καθώς και έργα για την βελτίωση - εκσυγχρονισμό λιμενικών εγκαταστάσεων, κυρίως στη χερσαία περιοχή τους. Επίσης, κάποια μέτρα υποδομής σε μικρές κοινότητες αλιείας (αλιευτικές περιοχές) θα προκύψουν από την εφαρμογή του Άξονα Προτεραιότητας 4 «αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών».

4.3.2 Έργα και δραστηριότητες που αναμένεται να προκύψουν από την εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013

Νέες μονάδες υδατοκαλλιέργειας

Το Μέτρο 2.1 «Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια» θέτει το πλαίσιο κατασκευής νέων εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας. Στο πλαίσιο αυτό το ΕΠΑΛ μπορεί να συμβάλει στην κατασκευή κυρίως των παρακάτω τύπων έργων:

Μονάδες εντατικής πάχυνσης θαλασσινών ψαριών: Στην συντριπτική τους πλειοψηφία τα έργα αυτά αφορούν μονάδες εκτροφής ψαριών με την μέθοδο των κλωβών ανοιχτής θαλάσσης. Οι εγκαταστάσεις των μονάδων βρίσκονται στην νηριτική κυρίως θαλάσσια ζώνη ενώ σε πολλές περιπτώσεις απαιτούνται μικρής


4-40

κλίμακας χερσαίες εγκαταστάσεις με οδική πρόσβαση όπου γίνεται η πρώτη εκφόρτωση και συσκευασία του προϊόντος και η φόρτωση των αναλώσιμων υλικών (τροφές, δυχτια κλπ) και πολλές φορές το πλύσιμο και άπλωμα των διχτυών εκτροφής. Στην χώρα μας υπάρχει πλήθος τέτοιων μονάδων που εστιάζονται κυρίως στην εκτροφή τσιπούρας και λαβρακίου αλλά και άλλων ευρύαλων ειδών. Η κατανομή των μονάδων αυτών στους νομούς της χώρας παρουσιάζεται στο Σχέδιο 2 του Παραρτήματος VIIΙ.

Η 260727/24.08.1994 εγκύκλιος του Υπ. Γεωργίας ανέστειλε τις μισθώσεις θαλάσσιων εκτάσεων για την ίδρυση μονάδων παραγωγής τσιπούρας –λαβρακίου. Η 258169/4.10.2000 εγκύκλιος του Υπ. Γεωργίας ανέστειλε τις μισθώσεις θαλάσσιων εκτάσεων για την ίδρυση μονάδων νέων ευρύαλων ειδών Η εγκύκλιος εξαιρεί είδη «για τα οποία δεν έχει επιχειρηθεί η καλλιέργεια λόγω έλλειψης εμπειρίας». Η μίσθωση θαλάσσιας έκτασης απαιτείται τόσο για την ίδρυση νέων μονάδων όσο και για την επέκταση των υφιστάμενων. Δεδομένων των προηγουμένων και αν δεν τροποποιηθεί το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, η αύξηση της παραγωγής της υδατοκαλλιέργειας δεν μπορεί να προέλθει από νέες μονάδες πάχυνσης ευρύαλων ψαριών στην θάλασσα.

Μονάδες πάχυνσης και εκκολαπτήρια ψαριών γλυκών υδάτων : Στη χώρα μας οι εγκαταστάσεις αυτές αφορούν κυρίως την εκτροφή της πέστροφας και δευτερευόντως άλλων ειδών όπως ο κυπρίνος, η τιλάπια και το χέλι. Χρησιμοποιείται κυρίως η μέθοδος εκτροφής σε τσιμεντένιες καναλόμορφες δεξαμενές και δευτερευόντως σε κυκλικές τσιμεντένιες ή μεταλλικές δεξαμενές. Οι μονάδες κατασκευάζονται στη χέρσο πλησίον πηγών ή ποταμών των οποίων το νερό χρησιμοποιούν. Στην Ελλάδα λειτουργούν 129 μονάδες γλυκού νερού, των οποίων η παραγωγή ανέρχεται σε 3.073 τόνους. Το μέγεθος κάθε μονάδας εξαρτάται από την δυναμικότητά της, σε γενικές γραμμές όμως πρόκειται για μικρές εκμεταλλεύσεις, πολλές από τις οποίες λειτουργούν σε συνδυασμό με παρακείμενο εστιατόριο. Η κατανομή των μονάδων αυτών στους νομούς της χώρας παρουσιάζεται στο Σχέδιο 5 του Παραρτήματος VIIΙ.

Ιχθυογεννητικοί σταθμοί ευρύαλων ψαριών: Κατασκευάζονται σε παράκτιες περιοχές και αντλούν νερό από την θάλασσα. Συνήθως λειτουργούν σε συνδυασμό με παρακείμενες μονάδες πάχυνσης τις οποίες εφοδιάζουν με τον απαραίτητο γόνο. Εκτός από τις εγκαταστάσεις ανάπτυξης των ιχθυδίων και τις δεξαμενές των γεννητόρων περιλαμβάνουν χώρους ανάπτυξης μικροφυκών, τροχοζώων και του καρκινοειδούς Artemia ως τροφή ψαριών στα διάφορα στάδια ανάπτυξης. Το μέγεθός τους εξαρτάται από την δυναμικότητα τους. Η κατανομή των μονάδων αυτών στους νομούς της χώρας παρουσιάζεται στο Σχέδιο 2 του Παραρτήματος VIIΙ.

Οστρακοκαλλιέργειες: Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται οι μονάδες που καλλιεργούν κυρίως μύδια. Αποτελούν θαλάσσιες εγκαταστάσεις στην παράκτια ζώνη και ιδιαίτερα σε περιοχές με υφιστάμενους πληθυσμούς μυδιών (κλειστοί κόλποι, περιοχές μειωμένης αλατότητας κλπ). Ο γόνος συλλέγεται σε εγκαταστάσεις συλλογής γόνου και τοποθετείται για πάχυνση σε κυλινδρικά δίχτυα


4-41

(κάλτσες). Αυτές μπορεί να αποτελούνται από πλωτά στοιχεία (μέθοδος longline) ή πακτωμένες στον πυθμένα τράπεζες όπου αναρτώνται τα δίχτυα. Η αποστολή του προϊόντος σε κέντρα καθαρισμού είναι απαραίτητη πριν την διοχέτευσή του στην αγορά. Στην Ελλάδα λειτουργούν 577 παραγωγικές μονάδες κατά κύριο λόγο στην Βόρεια Ελλάδα. Η κατανομή των μονάδων αυτών στους νομούς της χώρας παρουσιάζεται στο Σχέδιο 4 του Παραρτήματος VIIΙ.

Μονάδες πάχυνσης τόνου: Οι μονάδες αυτές λειτουργούν στην θάλασσα με στόχο την πάχυνση τόνων που προέρχονται από άγριους πληθυσμούς και αφού συλληφθούν τοποθετούνται σε κλωβούς ανοιχτής θαλάσσης. Αποτελεί ένα σχετικά νέο είδος ιχθυοκαλλιέργειας. Οι εγκαταστάσεις που απαιτούνται ομοιάζουν αυτών των μονάδων πάχυνσης ευρύαλων ψαριών, η διαδικασία εκτροφής όμως διαφοροποιείται κυρίως σε ότι αφορά την διαχείριση των ζώων και τον τύπο της τροφής που παρέχεται στα ψάρια (χορηγούνται νωπά ψάρια).

Εγκαταστάσεις εκτροφής θαλάσσιων οργανισμών εκτατικού τύπου: Αφορά εγκαταστάσεις που αξιοποιούν συνήθως νερά Λιμνοθαλλασών και αποτελούνται από στοιχεία που επιτρέπουν την είσοδο αλλά όχι την έξοδο των ψαριών που φυσικά οδηγούνται σε αυτές. Χαρακτηρίζονται από χαμηλή εισαγωγή ανθρώπινου έργου και μειωμένη παροχή τροφής στην καλλιέργεια καθώς στηρίζονται στην φυσική παραγωγικότητα του τόπου εκτροφής. Αποτελούν φιλοπεριβαλλοντική μορφή ιχθυοκαλλιέργειας η παραγωγικότητα όμως της οποίας σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτήν της εντατικών εκτροφών για την ίδια κλίμακα μεγέθους. Στην Ελλάδα λειτουργούν μικρής έκτασης, παραδοσιακής μορφής εκτροφές του τύπου αυτού στη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και σε άλλες λιμνοθάλασσες της χώρας.

Πέραν από τους παραπάνω συχνότερους τύπους εκτροφής άλλοι διαφοροποιημένοι τύποι εγκαταστάσεων εκτροφής υδρόβιων οργανισμών (π.χ. εκτροφεία γαρίδων), αλλά και πειραματικές εκτροφές, μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο επιχειρηματικών προτάσεων στο πλαίσιο των σχετικών με την υδατοκαλλιέργεια Μέτρων του ΕΠΑΛ, αλλά και στο πλαίσιο του Μέτρου 3.5 «πιλοτικά Μέτρα».

Νέες μονάδες μεταποίησης και εμπορίας

Στα πλαίσια του Μέτρου 2.6. «Επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας» προβλέπεται η ενίσχυση δράσεων κατασκευής νέων εγκαταστάσεων μεταποίησης και εμπορίας. Τα έργα αυτά μπορεί να αφορούν:

Μονάδες συσκευασίας αλιευτικών προϊόντων

Μονάδες ψύξης ή κατάψυξης αλιευμάτων

Μονάδες επεξεργασίας αλιευμάτων

Μονάδες διακίνησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων

Κέντρα αποστολής και εξυγίανσης οστράκων


4-42

Μέγεθος έργων

Η νέες μονάδες υδατοκαλλιέργειας και μεταποίησης και εμπορίας που αναμένεται εν δυνάμει να δημιουργηθούν θα αφορούν κατά προτεραιότητα «πολύ μικρές» επιχειρήσεις (απασχολούν προσωπικό λιγότερο των 10 ατόμων και έχουν κύκλο εργασιών μικρότερο από 2 εκατ.€ ), «μικρές» επιχειρήσεις ( προσωπικό λιγότερο από 50 άτομα και κύκλο εργασιών μικρότερο από 10 εκατ. €) ή «μεσαίες» επιχειρήσεις (προσωπικό λιγότερο από 250 άτομα και κύκλο εργασιών μικρότερο από 50 εκατ. €). Οι «μεγάλες» επιχειρήσεις (προσωπικό λιγότερο από 750 άτομα και κύκλο εργασιών μικρότερο από 200 εκ. €) λαμβάνουν μειωμένη χρηματοδότηση σύμφωνα με τα κριτήρια προτεραιότητας που προβλέπονται στα αντίστοιχα Μέτρα 2.1 και 2.6 και με τους ορισμούς για τα μεγέθη των επιχειρήσεων που αναφέρονται στην σύσταση 2003/361 της Επιτροπής. Τα προηγούμενα κριτήρια δεν αφορούν την δυνατότητα ίδρυσης μονάδων στης περιοχές που έχουν οριστεί ως απομακρυσμένα Ελληνικά νησιά (Βλέπε ενότητα 4.1). Σύμφωνα με τα προηγούμενα οι περισσότερες νέες μονάδες προβλέπεται να αποτελούν πολύ μικρές ή μικρές εκμεταλλεύσεις.

Αλιευτικοί λιμένες και αλιευτικά καταφύγια

Σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΕΠΑΛ 2007-2013 το Μέτρο 3.3 «Αλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και αλιευτικά καταφύγια» θέτει το πλαίσιο για την πιθανή υλοποίηση κατασκευαστικών έργων που αφορούν:

Κατασκευή και επέκταση –εκσυγχρονισμό ιχθυοσκαλών. Αποτελούν μικρότερα ή μεγαλύτερα κτήρια στα οποία συγκεντρώνεται όλη η αλιευτική παραγωγή που εκφορτώνεται σε κάθε Νομό. Χωροθετούνται στην παράκτια περιοχή και συνήθως κοντά σε εμπορικά λιμάνια. Διαθέτουν χώρους εκφόρτωσης αλιευτικών σκαφών και οδική πρόσβαση για την διακίνηση των αλιευμάτων. Στις ιχθυόσκαλες γίνεται η πρώτη πώληση των αλιευμάτων με την διαδικασία της δημοπράτησής τους. Το μέγεθός τους ποικίλει ανάλογα με τον αριθμό των σκαφών και την ποσότητα των αλιευμάτων που σχεδιάζεται να υποδέχονται. Τόσο η κατασκευή όσο καιη διαμόρφωση και η λειτουργία τους πρέπει απαραίτητα να συμμορφώνονται με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων.

Κατασκευή και επέκταση –εκσυγχρονισμό χώρων εκφόρτωσης. Η δράση αναφερεται στην δημιουργία χώρων εκφόρτωσης οι οποίοι θα πληρούν τις προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων.

Κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό των μικρών αλιευτικών καταφυγίων. Μικρά αλιευτικά καταφύγια θεωρούνται αυτά που βρίσκονται σε απομακρυσμένα ελληνικά νησιά, όπως αυτά ορίζονται ως «απομακρυσμένα ελληνικά νησιά» (βλέπε ενότητα 4.1.3. της παρούσας) και έχουν την δυνατότητα να ελλιμενίσουν μέχρι 50 αλιευτικά σκάφη και το κόστος τους δεν ξεπερνά το 1.500.000 Ευρώ.


4-43

Πόντιση τεχνητών ύφαλων

Η εφαρμογή του Μέτρου 3.2 θέτει το πλαίσιο κατασκευής τεχνητών υφάλων για σκοπούς ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας. Στο πλαίσιο τέτοιων έργων πραγματοποιείται η κατασκευή ή τοποθέτηση στατικών ή κινητών ανθεκτικών και σταθερών αντικειμένων κατάλληλων για την δημιουργία του απαραίτητου υπόβαθρου ανάπτυξης θαλάσσιων βιοκοινωνιών. Η στήριξη μπορεί να καλύπτει προπαρασκευαστικές εργασίες της τοποθέτησης, συμπεριλαμβανομένων μελετών, εξαρτημάτων του υφάλου, σηματοδότησης, μεταφοράς και συναρμολόγησης, καθώς και την επιστημονική παρακολούθηση. Πρέπει να σημειωθεί ότι ενέργειες πόντισης τεχνητών υφάλων πραγματοποιήθηκαν και στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας της περιόδου 2000-2006. Από την μέχρι στιγμής παρακολούθηση των 3 υφάλων που έχουν ήδη τοποθετηθεί αποδεικνύεται η ενίσχυση της βιολογικού πλούτου των περιοχών εγκατάστασης.

Άλλα έργα

Στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 4 δίνεται η δυνατότητα πραγμτοποίησης έργων τοπικής κλίμακας στις περιοχές που ορίζονται ως «αλιευτικές περιοχές». Τα κυριότερα από αυτά τα έργα μπορεί να αφορούν:

• έργα βελτίωσης - ανάπλασης κοινόχρηστων χώρων (πλακοστρώσεις, διαμόρφωση υπαίθριων χώρων κλπ.),

• έργα αποκατάστασης κτιρίων για κοινοφελή χρήση,

• έργα αποκατάστασης εξωτερικής όψεως κτισμάτων με ιδιαίτερα στοιχεία ιστορικής και αισθητικής αξίας,

• εσωτερική οδοποιία (καλντερίμια, πεζόδρομοι, ποληλατόδρωμοι),

• δημιουργία μικρής κλίμακας υποδομών εστίασης, αναψυχής και διανυκτέρευσης (δυναμικότητας μικρότερης των 40 ατόμων).

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα έργα αυτά ενδέχεται να υλοποιηθούν μόνο εφόσον αποτελούν στοιχεία των Προγραμμάτων Τοπικής Ανάπτυξης των Ομάδων Τοπικής Δράσηςπου θα συσταθούν για την αξιοποίηση της οικονομικής στήριξης του Άξονα Προτεραιότητας 4.

Η Κατάταξη των προαναφερθέντων τύπων έργων σε κατηγορίες σύμφωνα με την ΚΥΑ υπ’ αριθ 15393/2332/2002 «Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων σε κατηγορίες, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002 «Εναρμόνιση του Ν. 1650 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61 /ΕΕ κ.α. (ΦΕΚ 1022/ Β/ 05.08.2002) όπως συμπληρώθηκε με την ΚΥΑ 145799 (ΦΕΚ 1002/Β/18.07.2005), φαίνεται στον ακόλουθο Πίνακα:


4-44

Πίνακας 4-3: Κατάταξη των τύπων έργων στις αντίστοιχες κατηγορίες ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1Η ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2Η

ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1Η


ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Ιχθυογεννητικοί σταθμοί ευρύαλων ψαριών

Το σύνολο

Ιχθυογεννητικοί σταθμοί πέστροφας

Το σύνολο

Ιχθυογεννητικοί σταθμοί αγριας πέστροφας

Το σύνολο

Εκκολαπτήρια οστρακοειδών Το σύνολο Εκκολαπτήρια καρκινοειδών μαλακίων

Το σύνολο

Εκτροφή υδρόβιων οργανισμών σε ανοιχτές υδάτινες εκτάσεις

Το σύνολο

Εκτροφή (πάχυνση) φαγκριού μυτακιού, τσιπούρας, λαβρακιού

Δυναμικότητα >50 tn/έτος 50-10 tn/έτος <10 tn/έτος

Εκτροφή άλλων ευρύαλων ψαριών**

Δυναμικότητα >10 tn/έτος <10 tn/έτος

Εκτροφή στρειδιών αχιβάδων κλπ

Το σύνολο

Εκτροφή μυδιών Δυναμικότητα >50 tn/έτος 50-10 tn/έτος <10 tn/έτος Εκτροφή καραβίδων γαρίδων (ενδημικών*)

Δυναμικότητα >10 tn/έτος 10-1 tn/έτος <1tn/έτος

Εκτροφή πεστρόφων (ενδημικών*)


Εκτροφή χελιών Δυναμικότητα >10 tn/έτος 10-1 tn/έτος <1tn/έτος Εκτροφή λοιπών ειδών του γλυκού νερού (ενδημικά)**


Εκτροφή βατράχιων (ενδημικών*)


Εκτροφή πολυχαίτων ** Δυναμικότητα Το σύνολο Εκτροφή ή ανάπτυξη άλλων υδρόβιων οργανισμών


Εκκολαπτήρια άλλων υδρόβιων οργανισμών

Δυναμικότητα Το σύνολο

Πειραματικές εκτροφές και νεοεμφανιζόμενες

Δυναμικότητα Το σύνολο


4-45

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1Η ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2Η



τεχνολογίες Ζώνες υδατοκαλλιεργειών Δυναμικότητα Το σύνολο

ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ Επεξεργασία και συντήρηση βρώσιμων αλιευμάτων και των προϊόντων τους

Δυναμικότητα ως προς την πρώτη ύλη

100 tn/ημέρα 100-10 tn/ημέρα 10-1 tn/ημέρα <1 tn/ημέρα

ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΥΦΑΛΟΙ Τεχνητοί ύφαλοι στον πυθμένα της θάλασσας

ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΙ ΛΙΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ

Αλιευτικά καταφύγια

Λιμενολεκάνη ≥ 5ha ή συνολικό μήκος προσήνεμου και υπήνεμου μώλου και κρηπιδομάτων ≥1000m

Λιμενολεκάνη < 5ha ή συνολικό μήκος προσήνεμου και υπήνεμου μώλου και κρηπιδομάτων < 1000m

Ιχθυόσκαλες και συναφείς εγκαταστάσεις

Ιχθυόσκαλες που δέχονται σκάφη συνολικής χωρητικότητας (GRT) ≥ 1.000 τόνων Ή Λιμενολεκάνη ≥ 5ha ήσυνολικό μήκος έργων (συμπεριλαμβανομένων μώλων και κρυπιδομάτων ≥1.000 m

Ιχθυόσκαλες που δέχονται σκάφη συνολικής χωρητικότητας (GRT)< 1.000 τόνων ή Λιμενολεκάνη < 5ha ήσυνολικό μήκος έργων (συμπεριλαμβανομένων μώλων και κρυπιδομάτων <1.000 m

ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ (στα πλαίσια του Άξονα Προτεραιότητας 4)

Π.χ. • έργα βελτίωσης - ανάπλασης κοινόχρηστων χώρων, • έργα αποκατάστασης κτιρίων για κοινοφελή χρήση, • έργα αποκατάστασης εξωτερικής όψεως κτισμάτων με ιδιαίτερα στοιχεία ιστορικής και αισθητικής αξίας,

Μέγεθος ή Δυναμικότητα

Θα εξετασθεί κατά περίπτωση ανάλογα με τον τόπο και την κλίμακα των έργων όταν αυτά οριστικοποιηθούν


4-46

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1Η ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2Η



• εσωτερική οδοποιία, • δημιουργία μικρής κλίμακας υποδομών εστίασης, αναψυχής και διανυκτέρευσης (μέχρι 40 κλίνες).


5-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ

Το παρόν κεφάλαιο εστιάζει στην δυνατότητα ύπαρξης εύλογων εναλλακτικών δυνατοτήτων υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 (ΕΠΑΛ 2007-2013). Αρχικά μελετάται το Κανονιστικό πλαίσιο στο οποίο βασίζεται η ανάπτυξη της στρατηγικής των στόχων και των προτεινόμενων μέτρων του ΕΠΑΛ 2007-2013 στο οποίο περιλαμβάνονται ο Καν 1198/2006 «για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας (ΕΤΑ)». Στην συνέχεια διερευνώνται τα περιθώρια μη υλοποίησης του προγράμματος και διατύπωσης εναλλακτικών προτάσεων.

5.1 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013

Το Επιχειρησιακό πρόγραμμα καταρτίζεται ακολουθώντας τις πρόνοιες του Καν. ΕΚ 1198/2006 «για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας» και του εφαρμοστικού Καν. «σχετικά με τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας» (τελικό προσχέδιο).

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας (ΕΤΑ) αποτελεί το νέο μέσο παροχής της οικονομικής ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις διαρθρωτικές παρεμβάσεις που σχεδιάζονται στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 του Συμβουλίου της 27ης Ιουλίου 2006 «για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας» οι στόχοι του Ταμείου (Άρθρο 4) είναι:

α) Η στήριξη της κοινής αλιευτικής πολιτικής προκειμένου να διασφαλισθεί η εκμετάλλευση των έμβιων υδρόβιων πόρων και η στήριξη της υδατοκαλλιέργειας ώστε να εξασφαλίζεται οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα·

β) Η προαγωγή της βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ των πόρων και της αλιευτικής ικανότητας του κοινοτικού αλιευτικού στόλου·

γ) Η προαγωγή της βιώσιμης ανάπτυξης της αλιείας εσωτερικών υδάτων·

δ) Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρησιακών δομών και η ανάπτυξη οικονομικά βιώσιμων επιχειρήσεων στον αλιευτικό κλάδο.

ε) Η συμβολή στην προστασία και η βελτίωση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων εφόσον σχετίζονται με τον αλιευτικό κλάδο

στ) Η ενθάρρυνση της βιώσιμης ανάπτυξης και η βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε περιοχές με δραστηριότητες στον αλιευτικό κλάδο.

ζ) Η προαγωγή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στο πλαίσιο της ανάπτυξης του αλιευτικού κλάδου και των αλιευτικών περιοχών.

Η ανάλυση της στρατηγικής του ΕΤΑ όπως αποτυπώνεται στους στόχους του, που αναφέρθηκαν παραπάνω, δείχνει ότι ενσωματώνεται πλήρως η περιβαλλοντική


5-2

διάσταση. Πράγματι σε κάθε στόχο υπάρχει αναφορά είτε στην έννοια «περιβάλλον», είτε στην έννοια «διατήρηση των φυσικών πόρων» είτε τέλος στην έννοια της «βιώσιμης ανάπτυξης». Σύμφωνα με την τελευταία, η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και ο στόχος της αειφορίας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με την προστασία του περιβάλλοντος. Έτσι τα Μέτρα που χρηματοδοτεί το ΕΤΑ, ευθυγραμμιζόμενα με την στρατηγική που προορίζονται να εξυπηρετήσουν, έχουν επίσης αντίστοιχο φιλοπεριβαλλοντικό χαρακτήρα.

Στο Άρθρο 19 του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 παρέχονται εξάλλου αρχές για τα Επιχειρησιακά προγράμματα των Κρατών μελών για την νέα προγραμματική περίοδο. Σύμφωνα με αυτές τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να λάβουν υπόψη κατά την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Αλιείας της νέας προγραμματικής περιόδου τις ακόλουθες κατευθυντήριες αρχές:

α) Συνέπεια προς τις αρχές της κοινής αλιευτικής πολιτικής και το εθνικό στρατηγικό σχέδιο ώστε να επιτυγχάνεται ιδίως σταθερή και μόνιμη ισορροπία μεταξύ της αλιευτικής ικανότητας και των αλιευτικών δυνατοτήτων·

β) Ενίσχυση της αρμονικής, ισόρροπης και βιώσιμης ανάπτυξης των οικονομικών δραστηριοτήτων, της απασχόλησης και του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς και προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος.

γ) Κατάλληλη κατανομή των διαθέσιμων οικονομικών πόρων μεταξύ των αξόνων προτεραιότητας, ιδίως δε, ανάλογα με την περίπτωση, κατάλληλο επίπεδο χρηματοδότησης των πράξεων δυνάμει του κεφαλαίου Ι του τίτλου IV (άξονας προτεραιότητας 1: μέτρα για την προσαρμογή του κοινοτικού αλιευτικού στόλου)·

δ) Προαγωγή των πράξεων που συμβάλλουν στην υλοποίηση της στρατηγικής της Λισσαβόνας. Ενθαρρύνονται οι πράξεις που αποσκοπούν στην προαγωγή βιώσιμου επιπέδου απασχόλησης στον αλιευτικό κλάδο, ιδίως με τη βελτίωση της ποιότητας των θέσεων εργασίας, την παροχή στους νέους πρόσβασης στο επάγγελμα και της τόνωσης της καινοτομίας σε ολόκληρο τον τομέα·

ε) Προαγωγή των πράξεων που συμβάλλουν στην υλοποίηση της στρατηγικής του Γκέτεμποργκ, ιδίως δε εκείνων που βελτιώνουν την περιβαλλοντική διάσταση του αλιευτικού κλάδου. Ενθαρρύνονται οι πράξεις που αποσκοπούν στη μείωση του αντικτύπου των δραστηριοτήτων του αλιευτικού κλάδου στο περιβάλλον και στην προαγωγή μεθόδων παραγωγής φιλικών προς το περιβάλλον·

στ) Βελτίωση της κατάστασης του ανθρώπινου δυναμικού του αλιευτικού κλάδου μέσω πράξεων που αποσκοπούν στην αναβάθμιση και τη διαφοροποίηση των επαγγελματικών δεξιοτήτων, την ανάπτυξη της διά βίου μάθησης και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και της ασφάλειας·

Είναι φανερό από τα παραπάνω ότι ο Κανονισμός για το ΕΤΑ καθορίζει σαφώς το γενικό στρατηγικό πλαίσιο ανάπτυξης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του τομέα της Αλιείας των Κρατών Μελών για την επόμενη προγραμματική περίοδο. Ο Κανονισμός εξειδικεύει περαιτέρω την ανάλυση του περιεχομένου των Επιχειρησιακών


5-3

Προγραμμάτων προβλέποντας τόσο τους Άξονες προτεραιότητας που μπορούν να περιληφθούν σε αυτά όσο και το περιεχόμενο των Μέτρων που θα περιέχουν οι Άξονες προτεραιότητας. Στον ακόλουθο Πίνακα περιλαμβάνονται τα Άρθρα του Κανονισμού που περιγράφουν τους Άξονες προτεραιότητας και τα Μέτρα που επιλέγεται να ενισχυθούν από το ΕΤΑ και τα ΕΠ της νέας προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και η αντιστοιχία τους με το ΕΠΑΛ 2007-2013.

Πίνακας 5-1: Αντιστοιχία Άρθρων του Καν. 1198/2006 με τα περιεχόμενα Μέτρα στο ΕΠΑΛ 2007-2013.

ΤΙΤΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ- ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΝ. ΕΚ 1198/2006

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΛ

Άξονας προτεραιότητας 1: Μέτρα για την προσαρμογή του κοινοτικού αλιευτικού στόλου

Άξονας προτεραιότητας 1: Μέτρα για την προσαρμογή του κοινοτικού αλιευτικού στόλου

Πεδίο εφαρμογής Περιεχόμενο των σχεδίων προσαρμογής της αλιευτικήςπροσπάθειας

Πεδίο και διατάξεις εφαρμογής του Άξονα προτεραιότητας 1

Δημόσια ενίσχυση για μόνιμη παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων

Μέτρο 1.1

Δημόσια ενίσχυση για προσωρινή παύση των δραστηριοτήτων

Μέτρο 1.2

Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα

Μέτρο 1.3

Παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας Μέτρο 1.4 Κοινωνικοοικονομική αποζημίωση για τη διαχείριση του κοινοτικού αλιευτικού στόλου

Μέτρο 1.5

Άξονας προτεραιότητας 2: Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτερικών υδάτων, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων

Άξονας προτεραιότητας 2: Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτερικών υδάτων, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων

Πεδίο παρέμβασης στην παραγωγή της υδατοκαλλιέργειας

Πεδίο και διατάξεις εφαρμογής του Άξονα προτεραιότητας 2

Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια

Μέτρο 2.1

Υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα Μέτρο 2.2

Μέτρα για τη δημόσια υγεία Μέτρο 2.3

Μέτρα για την υγεία των ζώων Μέτρο 2.4

Αλιεία εσωτερικών υδάτων Μέτρο 2.5 Επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας

Μέτρο 2.6

Επιλέξιμα μέτρα για τη μεταποίηση και την εμπορία Πεδίο εφαρμογής Μέτρου 2.6 Άξονας προτεραιότητας 3: Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος

Άξονας προτεραιότητας 3: Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος

Πεδίο παρέμβασης

Συλλογικές δράσεις Μέτρο 3.1 Μέτρα για την προστασία και την ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας

Μέτρο 3.2

Αλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια

Μέτρο 3.3


Μέτρο 3.4

Πιλοτικά σχέδια Μέτρο 3.5 Τροποποίηση των αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες

Μέτρο 3.6

Άξονας προτεραιότητας 4: Βιώσιμη ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών

Άξονας προτεραιότητας 4: Βιώσιμη ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών

Πεδίο της συνδρομής

Επιλέξιμα μέτρα Επιλέξιμα μέτρα κριτήρια επιλεξιμότητας των Μέτρων 4.1 και 4.2

Συμμετοχή στη βιώσιμη ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών

Μέτρο 4.1 και Μέτρο 4.2 και εφαρμογή τους

Άξονας προτεραιότητας 5: Τεχνική συνδρομή Άξονας προτεραιότητας 5: Τεχνική συνδρομή

Τεχνική συνδρομή Μέτρο 5.1


5-4

Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτού του επιπέδου ανάλυση των προβλεπόμενων Μέτρων δεν περιλαμβάνεται σε αντίστοιχους Κανονισμούς που ρυθμίζουν την διαρθρωτική οικονομική συνεισφορά σε άλλους τομείς (π.χ. 1083/2006 «περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και κατάργηση του Κανονισμού 1260/1999) γεγονός που αντικατοπτρίζει το μέγεθος της προετοιμασίας και της στρατηγικής διαβούλευσης μεταξύ των Κρατών Μελών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πριν την οριστικοποίηση του Κανονισμού ΕΚ 1198/2006. Ακόμη ο σαφής τρόπος με τον οποίον η διαρθρωτική βοήθεια κατανέμεται στην κατεύθυνση επίλυσης των προβλημάτων του αλιευτικού τομέα αποτελεί ένδειξη της ανάγκης δέσμευσης των κρατών Μελών σε κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Εξάλλου, ένα χαρακτηριστικό της αλιείας είναι ότι το αντικείμενό της (αλιευτικά αποθέματα) δεν είναι χωρικά περιορισμένο από τα εθνικά σύνορα γεγονός που μεγεθύνει την ανάγκη ανάληψης συντονισμένων και «πειθαρχημένων» ενεργειών από τα κράτη που μοιράζονται (περισσότερο ή λιγότερο) κοινούς πόρους. Επιπρόσθετα η επιδίωξη διαμόρφωσης Κοινής Οργάνωσης Αγοράς-ΚΟΑ για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (το πρώτο στοιχείο της κοινής αλιευτικής πολιτικής που καθορίστηκε από το Συμβούλιο Υπουργών το 1970) επιβάλει στα Κράτη Μέλη την ομόρυθμη λειτουργία και την σύγκλιση των οργανωτικών δομών του αλιευτικού κλάδου και άρα της συστράτευσης γύρω από κοινούς στρατηγικούς στόχους και υλοποίησης κοινών Μέτρων αντιμετώπισης των προβλημάτων.

Με αυτή την έννοια μειώνονται σημαντικά τα περιθώρια διατύπωσης διαφορετικών προτάσεων για την στρατηγική αντιμετώπιση των ζητημάτων από μεμονωμένα Κράτη ή (πόσο μάλλον) της μη υλοποίησης της συμφωνημένης κοινής πορείας.

Το ΕΠΑΛ της Ελλάδας για την νέα προγραμματική περίοδο προσαρμόζει στα δεδομένα της χώρας (όπως περιγράφεται στα προηγούμενα Κεφάλαια της παρούσας μελέτης) τόσο την στρατηγική στόχευση όσο και την δομή και το περιεχόμενο του Καν. ΕΚ 1198/2006. Στο πλαίσιο αυτό υιοθετείται το σύνολο των Αξόνων προτεραιότητας και των Μέτρων που αυτοί περιέχουν. Με τον τρόπο αυτό η Ελλάδα συμβάλλει στην βέλτιστη αξιοποίηση της κοινοτικής διαρθρωτικής ενίσχυσης για την εξυπηρέτηση των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Παράλληλα προωθεί τους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους και την εθνική στρατηγική για τον αλιευτικό τομέα (όπως εκφράζεται στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αλιείας 2007-2013) με συνέπεια προς τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας, ενσωματώνοντας στο ΕΠΑΛ της νέας προγραμματικής περιόδου την Κοινοτική προστιθέμενη αξία. Τα προηγούμενα αποτυπώνονται εύγλωττα στο αναπτυξιακό όραμα του προγράμματος.

5.2 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ

Δεδομένων των προηγουμένων η διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων με ενδεχόμενα βελτιωμένη περιβαλλοντική διάσταση υλοποίησης του προγράμματος δεν μπορεί να επιτευχθεί τόσο λόγο της ανελαστικότητας του Καν. 1198/2006 όσο και από την αναγκαιότητα καθορισμού κοινής αντιμετώπισης των αλιευτικών ζητημάτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενδεχομένως σε επίπεδο εφαρμογής και αξιολόγησης των προτάσεων που θα υποβληθούν να υπάρχουν μικρής κλίμακας διαφοροποιήσεις σε ότι


5-5

αφορά την περιβαλλοντική επίπτωση των προτάσεωνπου θα διατυπωθούν. Αυτές όμως σε καμία περίοπτωση δεν στοιχειοθετούν εναλλακτικές λύσεις σχεδιασμού του προγράμματος, το οποίο όπως τονίστηκε είναι εξαρχής «δεσμευτικό» και «ανελαστικό» ως προς το περιεχόμενό του για όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οιεσδήποτε διαφοροποιήσεις στην εφαρμογή και οι εναλλακτικές προτάσεις που θα περιλαμβάνουν θα αξιολογηθούν ως προς την περιβαλλοντική τους διάσταση τόσο στο επίπεδο ένταξής τους στο πρόγραμμα και τελικής χρηματοδότησής τους όσο και στο επίπεδο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης αν και όταν απαιτηθεί σύμφωνα με την κείμενη εθνική και κοινοτική νομοθεσία.

Ο φιλοπεριβαλλοντικός προσανατολισμός της μεγάλης πλειοψηφίας των προβλεπόμενων στο ΕΠΑΛ 2007-2013 Μέτρων σε συμφωνία με τους στόχους και τις Αρχές της Κοινής Αλιευτικής πολιτικής αποδεικνύει την περιβαλλοντική αναγκαιότητα υλοποίησης του προγράμματος (όπως αναλύεται διεξοδικά στο Κεφάλαιο 7). Για το λόγο αυτό η μηδενική λύση, δηλαδή η μη υλοποίηση του προγράμματος, δεν μπορεί να αποτελέσει περιβαλλοντικά αποδεκτή εναλλακτική επιλογή.

Συνοψίζοντας το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας για την περίοδο 2007-2013 αποτελεί μονοσήμαντη και στην ουσία της μη διαπραγματεύσιμη λύση από τη βασική σύλληψη και τις διατάξεις των Κανονισμών που το καθορίζουν. Είναι δε εξαιρετικά θετικό από περιβαλλοντική άποψη το ότι οι βασικές κατευθυντήριες αρχές που το καθορίζουν έχουν ως κύριο μέλημα και φροντίδα τους την προστασία του περιβάλλοντος όχι μόνο σε επίπεδο θεωρητικών διατάξεων αλλά πλήρους εφαρμογής τους, μην αφήνοντας περιθώρια «παρεκτροπών» που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.


6-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Στο παρόν κεφάλαιο αξιολογείται η υφιστάμενη κατάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό συναξιολογούνται τα πορίσματα πολλών μελετών και παρουσιάζεται η συνθετική εικόνα που προκύπτει σε καθένα από τους τομείς ενδιαφέροντος. Ειδική βαρύτητα δίνεται στους τομείς με άμεση συνάφεια με το αντικείμενο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας όπως το θαλάσσιο περιβάλλον, οι υδατικοί πόροι και οι παράκτιες περιοχές. Για κάθε εξεταζόμενο τομέα αναλύονται επίσης οι φυσικές και ανθρωπογενείς πιέσεις που υφίσταται και επιχειρείται διερεύνηση των τάσεων που διαφαίνονται στην μελλοντική εξέλιξη των παραγόντων που επηρεάζουν την κατάσταση του.

6.1 ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

6.1.1 Η Μεσόγειος θάλασσα

Η Μεσόγειος θάλασσα είναι μια κλειστή θάλασσα με ιδιαίτερα μορφολογικά - φυσικοχημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

Υψηλές θερμοκρασίες: Η ελάχιστη ετήσια θερμοκρασία 12οC που φτάνει μέχρι και 25οC την καλοκαιρινή περίοδο. Οι υψηλές θερμοκρασίες της Μεσογείου οφείλονται τόσο στο γεωγραφικό της μήκος όσο και στο μικρό μέσο βάθος της και επάγουν υψηλούς μεταβολικούς ρυθμούς στους οργανισμούς του θαλάσσιου Μεσογειακού περιβάλλοντος.

Υψηλή αλατότητα: Η Μεσόγειος είναι η πιο αλμυρή από τις θάλασσες της Ευρώπης καθώς η εξάτμιση είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα του γλυκού νερού που προστίθεται σε αυτήν από την βροχή και τις εκροές των εσωτερικών υδάτων. Με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζεται ετήσιο έλλειμμα γλυκού νερού περίπου 2.500 Km3. (EEA, 1999).

Μικρής έκτασης παλιρροιακά φαινόμενα: Η τυπική διακύμανση της στάθμης λόγω παλιρροιακών φαινομένων είναι μικρότερη από 50 cm, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την δυνατότητα γρήγορης αραίωσης και διασποράς αποβλήτων.

Ολιγοτροφικός χαρακτήρας: Η Μεσόγειος εμφανίζεται γενικά φτωχή σε θρεπτικά συστατικά (κύρια ενώσεις του Αζώτου και του Φωσφόρου και δευτερευόντως του πυριτίου) γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα χαμηλή πρωτογενή παραγωγή και φυτοπλαγκτονική βιομάζα. Ο ολιγοτροφικός χαρακτήρας της Μεσογείου γενικά, αυξάνει από τη Δύση προς την Ανατολή. Αντίθετα από άλλες θάλασσες παγκοσμίως θεωρείται ότι ο περιοριστικός παράγοντας ανάπτυξης της πρωτογενούς παραγωγής είναι η ανεπάρκεια της θάλασσας σε φώσφορο και όχι σε Άζωτο.

Μεγάλη βιοποικιλότητα: Η χλωρίδα και η πανίδα της Μεσογείου είναι από τις πλέον πλούσιες σε αριθμό ειδών ειδικά στην παράκτια ζώνη. Τα είδη της Μεσογείου εμφανίζουν υψηλό βαθμό διαφοροποίησης και ενδημισμού. Συστήνουν με αυτό τον τρόπο βιοκοινωνίες που απαντούν μόνο στο περιβάλλον αυτό.


6-2

Υψηλός αριθμός εισβαλλόντων ειδών: Ένας μεγάλος αριθμός ειδών έχει μεταναστεύσει στην Μεσόγειο δια μέσου της διώρυγας του Σουέζ (Λεσεπσιανά είδη) ή έχουν μεταφερθεί από άλλες περιοχές του πλανήτη με την βοήθεια ποντοπόρων πλοίων (Μελέτη Priority issues in the Mediterranean environment, ΕΕΑ 4/2006).

Η Μεσόγειος χωρίζεται από την ρηχή περιοχή νότια της Σικελίας σε δύο υπολεκάνες περιορίζοντας περαιτέρω την κυκλοφορία του νερού. Στην συνέχεια παρατίθενται στοιχεία που αφορούν περισσότερο την ανατολική Μεσόγειο και εστιάζουν στην περιγραφή του Ελληνικού θαλάσσιου χώρου.

6.1.2 Γεωμορφολογία Ελληνικής θαλάσσιας περιοχής

Η σημερινή μορφή του Ελλαδικού χώρου (χερσαίας και θαλάσσιας περιοχής) είναι αποτέλεσμα της επίδρασης πολύπλοκων γεωτεκτονικών δραστηριοτήτων. Το έντονα ενεργό γεωτεκτονικό περιβάλλον αποτελεί την βασική γενεσιουργό δύναμη του ιδιαίτερα πτυχωμένου ανάγλυφου και της εντυπωσιακής γεωμορφολογίας τόσο της ηπειρωτικής περιοχής, όσο και του παράκτιου και θαλάσσιου χώρου της Ελλάδας. Η υψηλή γεωτεκτονική ενεργότητα της περιοχής είναι ο κυρίαρχος παράγοντας πίσω από τον κατακερματισμό του ορεινού όγκου της χώρας και της αντίστοιχης δημιουργίας ενός μεγάλου αριθμού λεκανών αποστράγγισης και της εκτεταμένης «δαντελωτής» ακτογραμμής καθώς και του ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού νησιών και βραχονησίδων του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους.

Αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν το υπόβαθρο πάνω στο οποίο ενεργούν τα φυσικά φαινόμενα και δυνάμεις (υψηλή σεισμικότητα, απόθεση φερτών υλικών από τα ποτάμια, διαβρωτική επίδραση του αέρα και των κυμάτων στις ακτές κλπ) διαμορφώνοντας μια μεγάλη ποικιλία χερσαίων, παράκτιων, θαλάσσιων και νησιωτικών οικοτόπων οι οποίες χαρακτηρίζουν μια αντίστοιχη ποικιλία βιοκοινωνιών.

6.1.3 Μορφολογία – βαθυμετρία Θαλάσσιας περιοχής

Ο πυθμένας των ελληνικών θαλασσών χαρακτηρίζεται από μια σύνθετη μορφολογία ως αποτέλεσμα της έντονης γεωλογικής ιστορίας της Ανατολικής Μεσογείου και πολύπλοκων πρόσφατων γεωδυναμικών διαδικασιών (Εικόνα 6-1). Η χερσόνησος της ηπειρωτικής Ελλάδας διαχωρίζει δυο θαλάσσιες περιοχές εκατέρωθεν αυτής: το Ιόνιο πέλαγος στα δυτικά και το Αιγαίο πέλαγος στα ανατολικά.

Αιγαίο πέλαγος

Το Αιγαίο πέλαγος, μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Μικράς Ασίας, φιλοξενεί την ενεργή ηφαιστειακή περιοχή και έχει διαμορφωθεί ως μία ρηχή λεκάνη ανατολικά του νότιου τμήματος του αλπικού ορογενετικό τόξου που αποτελεί τον ορεινό όγκο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα νησιά του νοτίου αιγαίου (Κύθηρα, Κρήτη, Κάρπαθος Ρόδος) διαμορφώνουν το νότιο όριο του Αιγαίου πελάγους, νοτιότερα του οποίου εντοπίζεται μια εκτεταμένη ζώνη καταβύθισης γνωστή ως Ελληνικό τόξο (Εικόνα 6-1 –[7]). Το Ελληνικό τόξο ξεκινώντας από την Κεφαλονιά, διασχίζει το νότιο Ιόνιο ανατολικά της Πελοποννήσου και περνώντας νότια της Κρήτης καταλήγει στη Ρόδο. Στη περιοχή αυτή εντοπίζονται τα μεγαλύτερα βάθη τόσο του Ελληνικού όσο και του Μεσογειακού χώρου.


6-3

Εικόνα 6-1: Ανάγλυφος χάρτης του Ελλαδικού χώρου με τους κυριότερους γεωτεκτονικούς σχηματισμούς και τα ονόματα των κύριων γεωμορφολογικών περιοχών.

Στην περιοχή του Αιγαίου πελάγους μπορούν να διακριθούν γεωμορφολογικές ενότητες αποτελούμενες από περιοχές με διαφορετικά βαθυμετρικά χαρακτηριστικά όπως:

Το πλάτωμα του βορείου Αιγαίου (Εικόνα 6-1 [1]): Τοποθετείται στο Βορειότερο τμήμα της λεκάνης του Αιγαίου. Αποτελείται από μία μεγάλης έκτασης ρηχή (μέγιστο βάθος 300-400μ) πλατφόρμα στην οποία περιλαμβάνονται τα νησιά Θάσος και Σαμοθράκη και η οποία διακόπτεται κάθετα από βαθύτερες περιοχές που καταλήγουν σε ευρείς κόλπους, όπως ο Θερμαϊκός και ο Στρυμονικός. Το πλάτωμα του Βορείου Αιγαίου αποτελεί τη συνέχεια στη θάλασσα των αλλούβιων επιπέδων της βόρειας Ελλάδας και της ανατολής Θράκης. Τα αλλούβια πεδία αποτελούν αποθέσεις του Πλιο- Πλειστόκαινου σε περιοχές όπου στο παρελθόν υπήρχαν χερσαίες λεκάνες αποστράγγισης. Σήμερα τα μεγάλα ποτάμια της Βορείου Ελλάδας μεταφέρουν μεγάλες ποσότητες χερσαίων κλαστικών υλικών στο πλάτωμα του Βορείου Αιγαίου διαμορφώνοντας το ρηχό, επίπεδο και κατά κύριο λόγο ίληο- αμμώδες προφίλ του θαλάσσιου πυθμένα.

Η τάφρος του Βορείου Αιγαίου (Εικόνα 6-1 [2]): Αποτελεί το νότιο όριο του πλατώματος του Βορείου Αιγαίου. Πρόκειται για μία βαθιά και επιμήκη ζώνη εκτεινόμενη από το κόλπο Σάρος νοτιοδυτικά ως τις Βόρειες Σποράδες. Αποτελείται από τρία διαδοχικά τμήματα διαχωριζόμενα από μικρές ρηχές περιοχές. Το ανατολικότερο εκτείνεται δυτικά μέχρι βόρεια της Λήμνου. Είναι το στενότερο τμήμα του ρήγματος

11

22

33 44 44

33

55

66

77

88

99


6-4

αλλά το βάθος φτάνει μέχρι και 1.400μ. Το δεύτερο τμήμα του ρήγματος, με μέσο βάθος 1.200μ, εντοπίζεται νοτιοανατολικά της χερσονήσου της Χαλκιδικής και καθορίζει μία εκπλάτυνση και στροφή του άξονα του ρήγματος σε πιο νότια κατεύθυνση. Το τρίτο και δυτικότερο τμήμα του ρήγματος εκτείνεται ως τις Σποράδες και διαμορφώνει μια εκτενή υποθαλάσσια πεδιάδα με βάθος 1.500μ. Ο πυθμένας στην περιοχή του ρήγματος αποτελείται από λεπτόκοκκο ίζημα που παρασύρεται από τις πλευρές του.

Το πλάτωμα Σποράδων – Λήμνου (Εικόνα 6-1 [3]): Βρίσκεται στην περιοχή νότια του ρήγματος του Βορείου Αιγαίου και εκτείνεται μεταξύ των Σποράδων στα Δυτικά και της Ιμβρου ανατολικά. Το βάθος στην περιοχή αυτή κυμαίνεται από 100-300μ.

Άλλες βαθιές λεκάνες του Βορείου Αιγαίου (Εικόνα 6-1 [4]): Πολλές μικρής έκτασης βαθιές λεκάνες εκτείνονται στην περιοχή μεταξύ του ρήγματος του Βορείου Αιγαίου και του πλατώματος του Κεντρικού Αιγαίου. Σε αυτές περιλαμβάνονται η λεκάνη της Σκοπέλου με βάθος 1000μ, η λεκάνη της Κύμης με βάθος 800μ, η λεκάνη νότια της Σκύρου με βάθος 800μ, η λεκάνη βόρεια της Σκύρου με βάθος 1000μ και η λεκάνη των Ψαρών με βάθος 800μ. Αυτοί οι σχηματισμοί διακόπτονται από επίπεδα με βάθος 200-400μ. Η λεκάνη της Ικαρίας με βάθος 800-1000μ αποτελεί τον Νοτιότερο σχηματισμό αυτού του είδους, πριν το Πλάτωμα του Κεντρικού Αιγαίου.

Το πλάτωμα του Κεντρικού Αιγαίου (Εικόνα 6-1 [5]): Αντιστοιχεί στην περιοχή που περικλείεται από την νοητή γραμμή που διέρχεται από τα νησιά Άνδρος, Τήνος Μύκονος Ικαρία και Σάμος στο Βορρά και του ηφαιστειογενούς τόξου που περιλαμβάνει τη Νίσυρο, τη Σαντορίνη, τη Μύλο, τον Πόρο και την Αίγινα στο Νότο. Η μορφολογία του πυθμένα στην περιοχή αυτή είναι ομαλή και το μέσο βάθος είναι περίπου 200μ. Η Βιογενής ιζηματογένεση επικρατεί σε αυτές τις ρηχές περιοχές που περιβάλλουν έναν μεγάλο αριθμό μικρότερων και μεγαλύτερων νησιών.

Νότιο Αιγαίο (Εικόνα 6-1 [6]): Μια επιμήκης ζώνη από διαδοχικές βαθιές λεκάνες που εκτείνεται νότια του ηφαιστειογενούς τόξου και βόρεια της ζώνης των νησιών Κύθηρα, Κρήτη, Κάρπαθος Ρόδος. Τα ρήγματα αυτά φιλοξενούν τα μεγαλύτερα βάθη που απαντούν στο Αιγαίο. Στη ζώνη αυτή απαντούν βάθη από 1.800 έως 2.500μ περίπου σε διαδοχικές λεκάνες όπως η λεκάνη της Καρπάθου (2.500μ), και του Καμιλονησιού (2.200μ) στα Ανατολικά, η λεκάνη του Ηρακλείου (1800μ) στην κεντρική περιοχή και μία πιο ρηχή, επιμήκης λεκάνη μεταξύ της Δυτικής Κρήτης και των Αντικυθήρων στη Δύση.

Ιόνιο πέλαγος

Στο Ιόνιο μπορούν να διακριθούν δύο περιοχές: Το Βόρειο (Εικόνα 6-1 [8]) και το Νότιο τμήμα (Εικόνα 6-1 [9]) με όριο το ρήγμα της Κεφαλονιάς. Το βόρειο Ιόνιο μπορεί να θεωρηθεί συνέχεια της Αδριατικής και χαρακτηρίζεται ως μία εκτεταμένη μικρού βάθους περιοχή στην οποία βρίσκεται η Κέρκυρα. Το νότιο Ιόνιο χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερα βάθη. Ενεργά ρήγματα είναι υπεύθυνα για την δημιουργία μεγάλων κόλπων στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο όπως ο Μεσσηνιακός και ο Λακωνικός κόλπος. Τα ρήγματα αυτά συνεχίζουν με απότομες κλίσεις μέσα στην θάλασσα και φτάνουν σε μικρής έκτασης υποθαλάσσιες πεδιάδες με ιδιαίτερα μεγάλα βάθη (4.000μ). Στην


6-5

περιοχή αυτή (30 μίλια ανοιχτά της Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου) εξάλλου εντοπίζεται το σημείο με το μεγαλύτερο βάθος της Μεσογείου (5.200μ).

6.1.4 Ακτές

Η μεγάλη έκταση της ακτογραμμής της Ελλάδας διαμορφώνει μια αντίστοιχα μεγάλη ποικιλία παράκτιων περιοχών με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Σε αυτές περιλαμβάνονται απότομες βραχώδεις ακτές και βραχώδεις παραλίες, αμμώδεις παραλίες και εκβολικά συστήματα. Το διαφορετικό λιθολογικό υπόστρωμα (εικόνα 6-2) και η ποσότητα των υλικών που αποτίθενται από τα ποτάμια, σε συνδυασμό με τη δράση του ανέμου και των κυμάτων αποτελούν τις βασικές αιτίες σχηματισμού ενδιάμεσων μικτών τύπων ακτών, ενώ χαρακτηριστικό του ελλαδικού χώρου είναι η έντονη εναλλαγή του παράκτιου τοπίου σε μικρές αποστάσεις.

Εικόνα 6-2: Τύποι ακτών προερχόμενοι από διαφορετικό λιθολογικό υπόστρωμα

Βραχώδεις ακτές: Αποτελούν τον κυρίαρχο τύπο παράκτιας περιοχής στην Ελλάδα καθώς καταλαμβάνουν έκταση μεγαλύτερη του 70% της ακτογραμμής της χώρας. Απαντούν διάφοροι τύποι βραχωδών ακτών όπως απότομοι γκρεμοί που καταλήγουν στη θάλασσα, γκρεμοί στην βάση των οποίων εμφανίζεται αμμώδης ή βραχώδης παραλία, ακτές με ήπια κλίση αποτελούμενες από συμπαγή βράχο ή κατακερματισμένα κομμάτια πετρώματος κτλ. Η πανίδα και η χλωρίδα σε αυτές τις περιοχές είναι πλούσια καθώς η αυξημένη επιφάνεια των βράχων προσφέρει επιφάνεια προσκόλλησης σε προσκολλητικούς οργανισμούς (πχ σπόγγοι, θαλάσσια γαστερόποδα, ελασματοβράγχιοι, φύκη κτλ) ενώ οι κοιλότητες και τα μικροπεριβάλλοντα που σχηματίζονται ανάμεσα


6-6

στους βράχους δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη βιοκοινωνιών στις οποίες συμμετέχει ένας μεγάλος αριθμός ειδών.

Αμμώδεις παραλίες: Εξαιτίας των φυσικών τους χαρακτηριστικών οι ακτές αυτές συγκεντρώνουν τις περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες. Η τουριστική ανάπτυξη και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού που παρατηρείται ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες ασκούν μεγάλη πίεση στα οικοσυστήματα των περιοχών αυτών. Εγκαταστάσεις αναψυχής (ξαπλώστρες, ομπρέλες, καντίνες, θαλάσσια σπορ κτλ), η κατασκευή δρόμων για εύκολη πρόσβαση, η οικιστική ανάπτυξη επιφέρουν σημαντική αλλοίωση τόσο στο τοπίο όσο και στις οικολογικές παραμέτρους των ακτών. Τα οικοσυστήματα που διαμορφώνονται περιλαμβάνουν έναν μεγάλο αριθμό ειδών χλωρίδας και πανίδας με ιδιαίτερα προσαρμοστικούς χαρακτήρες. Ακόμα στον τύπο αυτό οικοτόπου περιλαμβάνονται οι θέσεις ωοτοκίας των θαλάσσιων χελωνών της Μεσογείου όπως το απειλούμενο είδος Caretta caretta.

Εκβολικά συστήματα: Οι εκβολές των ποταμών που απορρέουν στις ελληνικές θάλασσες αποτελούν ιδιαίτερα υφάλμυρα οικοσυστήματα που χαρακτηρίζονται από έντονη μεταβολή των χαρακτηριστικών τους. Η μεταβολή αυτή αφορά τις φυσικές (κυματισμός, βάθος, ρεύματα, θερμοκρασία κτλ), χημικές (αλατότητα, θρεπτικά στοιχεία, ρυπαντές κτλ) και αντίστοιχα τις βιολογικές (κατανομή ειδών) παραμέτρους και εμφανίζεται τόσο στο χώρο (Οριζόντια: κατά την ακτίνα από το στόμιο του ποταμού και κάθετα: εις βάθος) όσο και στο χρόνο (έντονη διαφοροποίηση κατά την διάρκεια του έτους). Διάφοροι τύποι παράκτιων υδροβιοτόπων απαντούν στην Ελλάδα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται δέλτα μεγάλων ποταμών και λιμνοθάλασσες.

Δέλτα ποταμών: Στην Ελλάδα υπάρχουν 8 μεγάλα δέλτα ποταμών που καταλαμβάνουν έκταση 10.512 ha. Από την έκταση αυτή το 60% προέρχονται από φυσικές διαδικασίες, 34% είναι μερικώς επηρεασμένα από φυσικές διαδικασίες και 6% έχει δημιουργηθεί μέσω της ανθρώπινης παρέμβασης. Τα οικοσυστήματα αυτά έχουν σημαντική οικολογική αξία καθώς φιλοξενούν έναν πολύ μεγάλο αριθμό ειδών υδρόβιας αλλά και χερσαίας πανίδας και χλωρίδας. Ακόμη οι οικότοποι αυτοί είναι ζωτικής σημασίας για τα αποδημητικά πουλιά. Οι οικότοποι των δέλτα απειλούνται από την ρύπανση των ποταμών αλλά και από την μεταβολή της ροής τους με την κατασκευή φραγμάτων ή την υπεράντληση των νερών τους.

Λιμνοθάλασσες: 24 λιμνοθάλασσες απαντώνται στην Ελλάδα καλύπτοντας μία περιοχή με έκταση 24.500 ha. Πρόκειται για ρηχές μεγάλης έκτασης περιοχές οι οποίες διαχωρίζονται από την ανοιχτή θάλασσα από διαδοχικές νησίδες άμμου μεταξύ των οποίων υπάρχουν στενά ανοίγματα μέσω των οποίων γίνεται η ανανέωση των νερών. Οι λιμνοθάλασσες λειτουργούν ως βρεφοκομία των μικρών ψαριών και τόποι διαχείμασης διάφορων οργανισμών ενώ χαρακτηριστική είναι η αυξομείωση της αφθονίας των ειδών σε διαφορετικές εποχές.

6.1.5 Κόλποι

Όπως προαναφέρθηκε, η έντονη τεκτονική δραστηριότητα έχει οδηγήσει στον κατακερματισμό του ορεινού όγκου της Ηπειρωτικής Ελλάδας σχηματίζοντας ένα


6-7

πλήθος μικρών και μεγάλων λεκανών απορροής ενώ κάθετες τεκτονικές κινήσεις είναι η αιτία δημιουργίας απότομων γκρεμών. Το αποτέλεσμα των παραγόντων αυτών είναι η διαμόρφωση παράκτιων περιοχών με απότομες ακτές αλλά και πολλών κλειστών κόλπων.

Ο Θερμαϊκός και ο Στρυμονικός είναι οι σημαντικότεροι κόλποι της Βόρειας Ελλάδας. Διαμορφώνονται από την επίδραση των μεγάλων ποταμών της Βορείου Ελλάδας όπως ο Αξιός και ο Αλιάκμονας οι οποίοι αποθέτουν σε αυτούς μεγάλες ποσότητες φερτών υλικών και γλυκό νερό.

Ο Σαρωνικός και ο Ν. Ευβοϊκός αποτελούν το Δυτικό άκρο του πλατώματος του Κεντρικού Αιγαίου. Είναι ρηχοί και σε αυτούς επικρατεί βιογενής κυρίως ιζηματογένεση.

Αντίθετα ο Λακωνικός και ο Μεσσηνιακός κόλπος αποτελούν δύο απότομες τεκτονικής προέλευσης υποθαλάσσιες πεδιάδες που συνεχίζουν ως υποθαλάσσια φαράγγια που καταλήγουν στις αβυσσαίες πεδιάδες του Ελληνικής Τάφρου.

Επιπλέον διάφοροι κλειστοί κόλποι απαντούν τόσο στην ανατολική όσο και στην δυτική πλευρά της ηπειρωτικής Ελλάδας. Μεταξύ αυτών ο Κορινθιακός κόλπος με μέγιστο βάθος 900μ και ο Β. Ευβοϊκός αποτελούν σχετικά νέους γεωλογικούς σχηματισμούς. Ο Αμβρακικός και ο Παγασιτικός στο Ιόνιο και Αιγαίο πέλαγος αντίστοιχα είναι ρηχοί και ιδιαίτερα κλειστοί κόλποι.

Στους παραπάνω μεγάλους κόλπους της Ηπειρωτικής Ελλάδας μπορούν να προστεθούν και σημαντικοί κόλποι σε νησιά. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει ο κόλπος της Σούδας που αποτελεί το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Μεσογείου καθώς και ο κόλπος της Καλλονής και του Γέρα στην Μυτιλήνη.

6.1.6 Νησιά

Τα νησιά αποτελούν το κύριο μορφολογικό γνώρισμα του ελληνικού χώρου. Η ελληνική επικράτεια περιλαμβάνει 6.000 νησιά και νησίδες διάσπαρτα στα πελάγη του Αιγαίου και του Ιονίου, (μοναδικό φαινόμενο στην ευρωπαϊκή ήπειρο), εκ των οποίων μόνο τα 227 είναι κατοικημένα.

Τα νησιά των ελληνικών θαλασσών παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία: παραλίες με μήκος πολλών χιλιομέτρων, μικροί κόλποι και ορμίσκοι, αμμώδεις παραλίες με αμμοθίνες, βοτσαλωτές ακτές, παράκτιες σπηλιές με απόκρημνα βράχια και με τη χαρακτηριστική σκούρα άμμο των ηφαιστειογενών εδαφών, παράκτιοι υγρότοποι.

Εξάλλου, σε αυτά είναι συγκεντρωμένο το 58,5% του συνολικού αριθμού των ξενοδοχειακών μονάδων και το 62,6% των ξενοδοχειακών κλινών όλης της χώρας (Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης – ΕΟΤ 2003). Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με το κλίμα, την ασφάλεια των ελληνικών θαλασσών και τις μικρές αποστάσεις μεταξύ λιμανιών και ακτών, έχουν κάνει τα ελληνικά νησιά εξαιρετικά δημοφιλή στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες.


6-8

Τα περισσότερα νησιά βρίσκονται στο χώρο του Αιγαίου πελάγους και χωρίζονται σε επτά συμπλέγματα (από βορρά προς νότο), όπως φαίνεται στον ακόλουθο Πίνακα 6-1:

Πίνακας 6-1: Νησιοτικά συμπλέγματα Αιγαίου πελάγους

ΝΗΣΙΩΤΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΝΗΣΙΑ

Νησιά Βορειοανατολικού Αιγαίου Άγιος Ευστράτιος, Θάσος, Ικαρία, Λέσβος, Λήμνος, Οινούσες, Σάμος, Σαμοθράκη, Χίος, Ψαρά

Σποράδες Αλόννησος, Σκιάθος, Σκόπελος, Σκύρος

Νησιά Αργοσαρωνικού κόλπου Αγκίστρι, Αίγινα, Πόρος, Σαλαμίνα, Σπέτσες, Ύδρα και η παραθαλάσσια περιοχή των Μεθάνων

Κυκλάδες Σύμπλεγμα 56 νησιών αναφέρονται: Αμοργός, Ανάφη, Άνδρος, Αντίπαρος, Δήλος, Ίος, Τζια, Κίμωλος, Κύθνος, Μήλος, Μύκονος, Νάξος, Πάρος, Σαντορίνη, Σέριφος, Σίκινος, Σίφνος, Σύρος, Τήνος, Φολέγανδρος και τις «Μικρές Κυκλάδες», που αποτελούνται από τα νησιά Δονούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσια και Σχοινούσα

Δωδεκάνησα Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κάσος, Καστελόριζο, Κως, Λειψοί, Λέρος, Νίσυρος, Πάτμος, Ρόδος, Σύμη, Τήλος, Χάλκη

Εύβοια

Κρήτη

Στο Ιόνιο Πέλαγος βρίσκεται ένα και μοναδικό νησιωτικό σύμπλεγμα όπου βρίσκονται τα νησιά: Ζάκυνθος, Ιθάκη, Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Λευκάδα, Παξοί, Αντίπαξοι, Ερεικούσα, Μαθράκι, Μεγανήσι, Οθωνοί, Στροφάδες.

Τα νησιά αυτά, μαζί με τα Κύθηρα, που όμως βρίσκονται απέναντι από τη νότια Πελοπόννησο (Λακωνία), καθώς και τα γειτονικά τους Αντικύθηρα αποτελούν τα Επτάνησα.

Εκτός νησιωτικών συμπλεγμάτων, αλλά με απαράμιλλες φυσικές ομορφιές, είναι τα νησιά Γαύδος (νότια της Κρήτης), Ελαφόνησος (στον Λακωνικό κόλπο) και Τριζόνια (στον Κορινθιακό κόλπο).

6.1.7 Κυκλοφορία του νερού και υδρολογικά δεδομένα

Γενικά η κίνηση των θαλάσσιων μαζών είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και επηρεάζεται από την γενικότερη κίνηση των νερών στην Μεσόγειο αλλά και ειδικότερα στην ανατολική υπολεκάνη της και σε μικρότερο βαθμό, τοπικά από τα παλιρροιακά φαινόμενα. Ακόμα χαρακτηριστική είναι η διαφοροποίηση των ρευμάτων κατά την διάρκεια του έτους.

Παλίρροια

Το φαινόμενο της παλίρροιας σ' ολόκληρη την κλειστή θάλασσα της Μεσογείου είναι σε σύγκριση με άλλες περιοχές της Υδρογείου πρακτικά ασήμαντο. Σοβαρή επίδραση στην εκδήλωση και εξάπλωση του φαινομένου της παλίρροιας στις Ελληνικές θάλασσες και ιδιαίτερα στην περιοχή του Αιγαίου, ασκεί η μορφολογία των ακτών και η διασπορά των νησιών, με συνέπεια την εμφάνιση του με διάφορο εύρος κατά περιοχές στα στενά


6-9

(Πορθμός Ευρίπου, Διώρυγα Κορίνθου) και σε ορισμένους κόλπους (Θεσσαλονίκης, Βόρειος Ευβοϊκός).

Στον επόμενο πίνακα περιλαμβάνονται ενδεικτικά στατιστικά στοιχεία μέσου εύρους, μέγιστου εύρους και επαλλάξεως σε μέτρα για ορισμένους λιμένες στους οποίους πραγματοποιούνται σχετικές μετρήσεις παλίρροιας.

Πίνακας 6-2: Ενδεικτικές μετρήσεις μέσου εύρους, μέγιστου εύρους και επαλλάξεως σε μέτρα, για ορισμένους λιμένες στους οποίους πραγματοποιούνται σχετικές μετρήσεις παλίρροιας.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΣΟ ΕΥΡΟΣ ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΥΡΟΣ ΕΠΑΛΛΑΞΗ

Θεσσαλονίκη 0,20 0,94 1,47 Αλεξανδρούπολη 0,19 0,65 1,25

Χαλκίδα 0,42 1,20 1,55

Χίος 0,10 0,37 0,97

Πειραιάς 0,05 0,38 1,20

Σύρος 0,05 0,32 1,00

Ρόδος 0,10 0,45 1,01

Σούδα 0,06 0,25 0,80

Λευκάδα 0,11 0,30 0,80

Τα πιο ισχυρά παλιρροιακά ρεύματα απαντώνται σε στενές περιοχές με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ρεύμα του Ευρίπου, του οποίου η μέση ωριαία ταχύτητα κυμαίνεται μεταξύ 3,5 και 6 κόμβων. Σοβαρή επίδραση σ' αυτό ασκούν οι πνέοντες άνεμοι, αυξάνοντας το ομόρροπο ρεύμα. Έτσι με βόρειους ανέμους στο Αιγαίο Πέλαγος, ταχύτητα ρεύματος 6-9 κόμβων είναι πολύ συνηθισμένη κοντά στη γέφυρα της Χαλκίδας.

Στη Διώρυγα Κορίνθου παρατηρείται επίσης παλιρροιακής μορφής ρεύμα κατά τον άξονά της, που οφείλεται στη διαφορά στάθμης των Κόλπων Κορινθιακού και Σαρωνικού. Η μέση ταχύτητα του ρεύματος αυτού είναι 2,5 κόμβοι και η μέγιστη σε περίπτωση ομόρροπων ανέμων 3 κόμβους.

Μικρής έντασης παλιρροιακά ρεύματα απαντώνται και στη διώρυγα της Λευκάδας καθώς και στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου.

Ανεξάρτητα προς την παλίρροια, σημαντικές μεταβολές της στάθμης της θάλασσας προκαλούνται από την επίδραση των μετεωρολογικών αιτίων. Το μικρότερο ύψος στάθμης της θάλασσας παρατηρείται κατά την άνοιξη (Μάρτιο - Απρίλιο) και το; μεγαλύτερο το φθινόπωρο (Σεπτέμβριο - Οκτώβριο), οπότε έχουμε την επάλλαξη, που μαζί με μετεωρολογικά αίτια φθάνει το 1 περίπου μέτρο στο εσωτερικό πολλών κόλπων. Ακόμη η επίδραση των ανέμων εξουδετερώνει πολλές φορές την εκδήλωση του φαινομένου της παλίρροιας.

Ρεύματα ανοιχτής θάλασσας

Στις ακόλουθες εικόνες παρουσιάζεται η βασική κατανομή των επιφανειακών ρευμάτων στις ελληνικές θάλασσες την χειμερινή και καλοκαιρινή περίοδο.


6-10

Εικόνα 6-3: Κυρίαρχα επιφανειακά θαλάσσια ρεύματα την χειμερινή περίοδο

Εικόνα 6-4: Κυρίαρχα επιφανειακά θαλάσσια ρεύματα την θερινή περίοδο

Παρά τις επί μέρους πολύπλοκες υδάτινες κινήσεις, είναι φανερό στις παραπάνω εικόνες, ότι κατά την έξοδο του το ρεύμα των Δαρδανελλίων παραπλέει τις βόρειες και


6-11

μετά τις ανατολικές ακτές της Ελλάδας. Πολύ μεγάλες τιμές αποκτά στο Στενό Καφηρέα, καθώς και στα στενά που σχηματίζονται μεταξύ των Νήσων 'Ανδρου - Τήνου και Μυκόνου - Ικαρίας. Μικρότερες τιμές έχει στο Στενό Μυκόνου.

Το παραπάνω ρεύμα (Δαρδανελλίων) αδυνατίζει κοντά στις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου, αφού δε παρακάμψει τις νότιες ακτές της, αλλάζει διεύθυνση και παραπλέοντας τις δυτικές Ελληνικές ακτές εισέρχεται στην Αδριατική Θάλασσα.

Το γενικό ρεύμα της Μεσογείου, κινούμενο προς βορρά κοντά στις νοτιότερες ακτές των Νήσων Κυκλάδες, χωρίζεται σε δύο κλάδους, από τους οποίους ο πρώτος παραπλέει τα Μικρασιατικά παράλια, κινείται προς βορρά και ενώνεται με το ρεύμα των Δαρδανελλίων, ενώ ο άλλος, παραπλέοντας τις νότιες ακτές της Νήσου Κρήτη, κινείται προς τα δυτικά και προχωρεί μέχρι το Στενό Κυθήρων, όπου ενώνεται με το ρεύμα που κατευθύνεται προς την Αδριατική Θάλασσα.

6.1.8 Χαρακτηριστικά θαλάσσιου πυθμένα

Η επιφάνεια του πυθμένα στις Ελληνικές θάλασσες είναι στρωμένη με υλικά που προέρχονται κυρίως από την απόθεση φερτών υλικών από τα ποτάμια. Σε αυτά περιλαμβάνονται τόσο ανόργανα όσο και οργανικά στοιχεία. Η κοκκομετρική ανάλυση και η μέτρηση του περιεχόμενου άνθρακα των επιφανειακών στρωμάτων στο θαλάσσιο ίζημα σε διάφορες περιοχές του Ελληνικού χώρου έδειξε μεγάλη διακύμανση στα χαρακτηριστικά αυτά. Όσον αφορά την κοκομετρία του ιζήματος, το γενικό πρότυπο είναι η διάταξη των μεγαλύτερων σωματιδίων πιο κοντά στις ακτές και τον μικρότερων και πιο εύκολα μεταφερόμενων προς στις βαθύτερες περιοχές. Στην πράξη, η μορφολογία του πυθμένα κάθε περιοχής και η κατεύθυνση και ένταση των ρευμάτων αλλά και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν την κατανομή των τύπων του ιζήματος και άρα τα χαρακτηριστικά του πυθμένα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι σχετικές ερευνητικές εργασίες έχουν διεξαχθεί μόνο για ένα τμήμα του Ελληνικού θαλάσσιου χώρου και κυρίως σε περιοχές κατά μήκος της ακτογραμμής της ηπειρωτικής Ελλάδας με εστίαση στους μεγάλους κόλπους. Στις Εικόνες 6-5,6,7 φαίνεται η κατανομή των τριών κλασμάτων του ιζήματος (άμμος, ιλύς, άργιλος) σύμφωνα με τις παραπάνω μελέτες.


6-12

Εικόνες 6-5,6,7: Κατανομή των κλασμάτων του εδάφους (άμμος-sand, ιλύς-silt, άργιλος-clay,) σύμφωνα με σχετικές έρευνες σε θαλάσσιες περιοχές του Ελλαδικού χώρου.

6.1.9 Ποιοτικά χαρακτηριστικά θαλάσσιας στήλης

Θρεπτικά στοιχεία

Τα θρεπτικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται από τους φυτοπλαγκτονικούς οργανισμούς για την αύξησή τους είναι κυρίως αζωτούχες και φωσφορικές ενώσεις και δευτερευόντως ενώσεις του πυριτίου. Το φυτοπλαγκτό αποτελώντας την βάση της τροφικής πυραμίδας και τον σημαντικότερο πρωτογενή παραγωγό στην θάλασσα καθορίζει την αντίστοιχη αφθονία των θαλάσσιων οργανισμών σε υψηλότερες τροφικές βαθμίδες. Η μεγάλη συγκέντρωση των ουσιών αυτών αποτελεί παράγοντα ευτροφισμού, υπερβολικής δηλαδή και απότομης ανάπτυξης φυτοπλαγκτονικών οργανισμών («άνθιση» (bloom) φυτοπλαγκτού) με ποικίλες αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον (εμφάνιση ανοξικών συνθηκών λόγω υπερκατανάλλωσης του οξυγόνου από τους φυτοπλαγκτονικούς οργανισμούς , παραγωγή βιοτοξινών από μερικά είδη κτλ). Η κύρια πηγή θρεπτικών είναι τα ποτάμια και τα αστικά και βιομηχανικά λύματα. Τα ποτάμια μεταφέρουν φυσικά μικρές σχετικά ποσότητες προερχόμενες από την νεκρή οργανική ύλη που καταλήγει σε αυτά. Η ευρεία διάδοση της χρήσης αζωτούχων και φωσφορικών λιπασμάτων πολλαπλασιάζει το φορτίο των ενώσεων αυτών που καταλήγουν στην θάλασσα. Άλλες σημαντικές πηγές θρεπτικών αποτελούν τα αστικά λύματα και τα απορρυπαντικά (περιέχουν φωσφορικές ενώσεις) καθώς και τα απόβλητα των βιομηχανιών (π.χ. βιομηχανίες φωσφορικών λιπασμάτων). Η διασπορά των θρεπτικών από τα θαλάσσια ρεύματα, τα φυσικοχημικά δεδομένα μίας περιοχής αλλά και οι κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν επίσης την συγκέντρωση των θρεπτικών και την αύξηση των φυτοπλαγκτονικών οργανισμών καθιστώντας λιγότερο ή περισσότερο πιθανή την ανάπτυξη συνθηκών ευτροφισμού. Ιδιαίτερα ευαίσθητες περιοχές είναι τα εκβολικά συστήματα, οι κλειστοί κόλποι και κυρίως αυτοί που δέχονται τα λύματα παράκτιων αστικών βιομηχανικών περιοχών και οι λιμνοθάλασσες. Προβλήματα ευτροφισμού έχουν παρουσιαστεί στον έσω Θερμαϊκό, τον έσω Σαρωνικό και στον


6-13

Πατραϊκό κόλπο. Σε εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων και για τη νιτρορύπανση έχουν οριστεί αντίστοιχα ευαίσθητες περιοχές και ευπρόσβλητες ζώνες σε περιοχές της χώρας που περιλαμβάνουν θαλάσσιες περιοχές.

Βαρέα μέταλλα

Τα πιο συχνά αλλά και επικίνδυνα μέταλλα στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι στοιχεία κάδμιο, χρώμιο, χαλκός, υδράργυρος, νικέλιο, μόλυβδος και ψευδάργυρος. Μικρές ποσότητες των στοιχείων αυτών είναι απαραίτητες για την φυσιολογική ανάπτυξη των θαλάσσιων οργανισμών, αυξημένες ποσότητες, όμως, μπορεί να έχουν ιδιαίτερα τοξική επίδραση στους θαλάσσιους οργανισμούς. Τα βαρέα μέταλλα καταλήγουν στο θαλάσσιο περιβάλλον τόσο από την ατμόσφαιρα και από τα ποτάμια ενώ σημαντικές ποσότητες παράγονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες όπως η γεωργία (οργανομεταλλικά φυτοφάρμακα) και η βιομηχανία (διυλιστήρια, μεταλλεία και μεταλλουργικές βιομηχανίες) καθώς και από υφαλοχρώμματα, μπαταρίες, λιπαντικά και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στη θάλασσα τα βαρέα μέταλλα απαντώνται σε διαλυτή φάση, σε αιωρούμενα συσσωματώματα με άλλες οργανικές ενώσεις καθώς και στο ίζημα του πυθμένα. Οι ηθμοφάγοι οργανισμοί προσλαμβάνουν και συσσωρεύουν στο σώμα τους τα στοιχεία αυτά εισάγοντας τα στην τροφική αλυσίδα. Η βιολογική μεγέθυνση των βαρέων μετάλλων κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας αποτελεί αιτία εμφάνισης τοξικών επιπτώσεων σε οργανισμούς ανώτερου τροφικού επιπέδου όπως και στον άνθρωπο.

Επίμονοι οργανικοί ρυπαντές (Persistent Organic Pollutants–P.O.P)

Σημαντική απειλή για τα θαλάσσια οικοσυστήματα αποτελούν διάφορες συνθετικές ενώσεις ανθρωπογενούς προέλευσης που παρουσιάζουν υψηλή τοξικότητα, ικανότητα βιοσυσσώρευσης και αντίσταση στη χημική και φωτολυτική διάσπαση και βιολογική αποικοδόμηση. Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι τέτοιων ενώσεων είναι αρκετά φυτοφάρμακα όπως το DDT και τα παράγωγά του, καθώς και οργανοχλωριούχες ενώσεις όπως τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB’s) που χρησιμοποιούνται σε μετασχηματιστές και πυκνωτές. Οι έρευνες που διεξήχθησαν με σκοπό την καταγραφή των ενώσεων αυτών στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι αποσπασματικές. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι τα επίπεδα των συγκεντρώσεων των ουσιών αυτών (DDT και PCB’s) είναι χαμηλά. Στις πιο ρυπασμένες περιοχές περιλαμβάνονται οι παράκτιες ζώνες γύρω από πόλεις όπως ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη και ο κόλπος της Ελευσίνας.

6.1.10 Βιολογικοί παράγοντες

Θαλάσσια βιοποικιλότητα

Σύμφωνα με την πρώτη εθνική αναφορά της Ελλάδας για τη Βιολογική Ποικιλότητα (ΥΠΕΧΩΔΕ – Μουσείο Ζωολογίας Τμήματος Βιολογίας ΕΚΠ Αθηνών 1999) σε μελέτες στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο έχουν αναφερθεί περισσότερα από 2.500 ζωοβενθικά, περίπου 452 φυτοβενθικά, 349 ζωοπλαγκτονικά και 334 φυτοπλαγκτονικά είδη (Πίνακας 6-3). Στην ίδια μελέτη αναφέρεται ότι ο αριθμός αυτός ενδέχεται να είναι


6-14

σοβαρά υποεκτιμημένος καθώς για πολλές ομάδες θαλάσσιων οργανισμών και αρκετές θαλάσσιες περιοχές οι αντίστοιχες έρευνες είτε απουσιάζουν είτε παρουσιάζονται αποσπασματικές. Ακόμη μεγάλα κενά υπάρχουν στην καταγραφή των φυτοπλαγκτονικών οργανισμών.

Πίνακας 6-3: Αναφερόμενος αριθμός ειδών θαλάσσιας πανίδας

ΟΜΑΔΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΔΩΝ

Zωοβένθος-νηκτόν

Δημόσπογγοι 132

Κνιδόζωα 53

Πολύχαιτοι 570

Δίθυρα Μαλάκια 300

Γαστερόποδα Μαλάκια 637

Κεφαλόποδα 38

Δεκάποδα Καρκινοειδή 242

Λοιπά Καρκινοειδή 370*

Βρυόζωα 200

Ιχθύες 450

Ερπετά 3

Θηλαστικά 11

Λοιπές ομάδες 100*

Μεσοζωολαγκτόν (όλο)

Κνιδόζωα 35

Κωπήποδα 160

Λοιπά Καρκινοειδή 59

Χαιτόγναθοι 9

Πολύχαιτοι 25

Μαλάκια 23 Χορδωτά 38

Φυτοπλαγκτόν Διάτομα 95 Δινομαστιγωτά 139 Κοκκολιθοφόρα 55 Πυριτιομαστιγωτά 29 Λοιπές ομάδες 25 Σύνολο 3.338

* : εκτίμηση Πηγή: αναφορά της Ελλάδας για τη Βιολογική Ποικιλότητα (ΥΠΕΧΩΔΕ – Μουσείο ζωολογίας Τμήματος Βιολογίας ΕΚΠ Αθηνών 1999)

Στον ελλαδικό χώρο έχει καταγραφεί η πλειονότητα των μεσογειακών ειδών. Για παράδειγμα, τα καλά μελετημένα Δίθυρα Μαλάκια αντιπροσωπεύονται στην Ελλάδα με 300 από τα 400 είδη της Μεσογείου (Zenetos 1997), τα Δεκάποδα Καρκινοειδή στο Αιγαίο με 242 από τα 328 (Koukouras et al. 1992, 1996a,b). Τα 3/4 των μεσογειακών ειδών ψαριών (638 είδη) έχουν αναφερθεί από τα ελληνικά νερά (Papakonstantinou 1988). Μικρότερη αντιπροσώπευση εμφανίζουν τα Eξακοράλλια (Ανθόζωα), από τα οπoία έχουν καταγραφεί 49 είδη στο Αιγαίο από ένα σύνολο 88 Μεσογειακών ειδών (Chintiroglou & Hartog 1995, Βαφείδης & Κούκουρας 1997).

Η οριζόντια χωρική κατανομή του αριθμού των μακροβενθικών, φυτοπλαγκτονικών και μεσοζωοπλαγκτονικών ειδών με βάση τις υπάρχουσες ερευνητικές εργασίες εμφανίζεται στον ακόλουθο Πίνακα 6-4.


6-15

Πίνακας 6-4: Οριζόντια κατανομή της βιοποικιλότητας των μακροβενθικών, φυτοπλαγκτονικών και μεσοζωοπλαγκτονικών ειδών

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΔΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ

ΕΥΡΟΣ ΒΑΘΟΥΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΑΚΡΟΒΕΝΘΟΣ ΦΥΤΟΠΛΑΓΚΤΟΝ ΜΕΣΟΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ

Κολποι Ν. Ευβοϊκός-Πεταλιοί 35-68 404 161 64 Αμβρακικός 12-57 208 Πατραϊκός 16-115 397 97 Λακωνικός 10-80 137 Κορινθιακός 20-860 566 Σαρωνικός 30-90 250 222 171 Ελευσίνας 10-90 157 60 Β. Ευβοϊκός 51-85 257 132 Μαλιακός 13-22 108 Παγασητικός 17-97 383 56 Θερμαϊκός 14-45 236 67 Θεσσαλονίκης 10-26 65 44 Στρυμονικός 8-86 243 Νησιά- Ακτές Ρόδος 45-130 343 113 Σποράδες 9-40 407 Ιόνιο (Ήπειρος) 11-104 351 Κυκλάδες 75-200 329 Κρήτη 40-190 547 Κόλποι νησιών Γέρας 6-40 504 Καλλονής 73 Θήρα 22-380 77 Μήλος 15-70 163 Μεσσαράς 200-1000 97 Αγ. Πελαγία (Κρήτη) 3-80 284 Ανοιχτές θάλασσες Αιγαίου 95-208 98 Ν. Αιγαίο 310-1000 40 190 196 Β. Αιγαίο 200-1000 171 Κρητικό Πέλαγος 200-985 247 Ιόνιο Πέλαγος 131 135 Β.Δ. Λεβαντίνη 65 146 Λιβυκό 72 147

Πηγή: αναφορά της Ελλάδας για τη Βιολογική Ποικιλότητα (ΥΠΕΧΩΔΕ – Μουσείο ζωολογίας Τμήματος Βιολογίας ΕΚΠ Αθηνών 1999)


6-16

6.1.11 Προστατευόμενες θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές

Στο πλαίσιο της εφαρμογής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» έγινε καταγραφή των σημαντικότερων τύπων οικοτόπων που απαντούν στις Ελληνική επικράτεια. Από τις 359 περιοχές που περιλαμβάνονται στον Εθνικό κατάλογο προτεινόμενων περιοχών για ένταξη στο διευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ- Τόποι Κοινοτικού Ενδιαφέροντος «SCI» και Οδηγία 79/409/ΕΟΚ για την προστασία της ορνιθοπανίδας - Ζώνες Ειδικής Προστασίας «SPA») οι 124 (34,5%) περιελάμβαναν και παράκτια ή θαλάσσια τμήματα (Οι περιοχές αυτές παρουσιάζονται αναλυτικά στο Παράρτημα ΙV). Στο 31% αυτών η ακτή αποτελεί απλά το όριο τους και καθορίστηκαν με σκοπό την προστασία κυρίως χερσαίων στοιχείων του περιβάλλοντος. Ακόμα ένα ποσοστό 20% από τις περιοχές που έχουν ενταχθεί στον Εθνικό κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών και περιέχουν θαλάσσιο τμήμα, περιλαμβάνει όλο ή το μεγαλύτερο από το χερσαίο τμήμα μικρών νησιών του Αιγαίου ή του Ιονίου πελάγους μαζί με την περιβάλλουσα αυτά θαλάσσια περιοχή. Από τις υπόλοιπες περιοχές σημαντικό ποσοστό αναφέρεται σε εκβολικά συστήματα (Δέλτα ποταμών και Λιμνοθάλασσες), το 26% αφορά σε αποκλειστικά παράκτιες περιοχές (8%), σε αποκλειστικά θαλάσσιες περιοχές (12%), σε παραλίες (4%), και σε εκτεταμένες θαλάσσιες περιοχές (2%).

Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις το θαλάσσιο τμήμα της περιοχής, εκτείνεται μέχρι την ισοβαθή των 50m, βάθος το οποίο αποτελεί το σύνηθες κατώτερο όριο των λιβαδιών που σχηματίζει το θαλάσσιο φανερόγαμο Posidonia oceanica. Τα λιβάδια της Posidonia oceanica αποτελούν τον πιο συχνό τύπο προστατευόμενου θαλάσσιου οικοτόπου. Η σημασία των υποθαλάσσιων αυτών λιβαδιών είναι μεγάλη καθώς δημιουργούν το υπόβαθρο ανάπτυξης πλούσιων βιοκοινωνιών στις οποίες συμμετέχουν εκατοντάδες άλλα είδη της θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας.

Στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 περιλαμβάνονται και άλλοι χαρακτηριστικοί τύποι Θαλάσσιων ή παράκτιων ενδιαιτημάτων όπως:

Ύφαλοι: Σε αυτόν τον τύπο οικοτόπου περιλαμβάνονται βραχώδεις περιοχές της υποπαλιρροιακής ζώνης (βάθος 0,2-1m) με κύριο χαρακτηριστικό την ανάπτυξη φυκών του Γένους Cystoseira. Τα είδη του γένους Cystoseira αναπτύσσουν πυκνούς πληθυσμούς στις περιοχές της ανώτερης υποπαλιρροιακής ζώνης προσελκύοντας πολλούς άλλους οργανισμούς και δημιουργώντας έτσι χαρακτηριστικά οικοσυστήματα υψηλής βιοποικιλότητας.

Υποβρύχια ή μερικώς βυθισμένα θαλάσσια σπήλαια: Σε αυτά αναπτύσσεται ένας ιδιαίτερος τύπος ενδιαιτήματος στον οποίο επικρατούν τα σκιαφιλικά είδη. Είδη δηλαδή που διαβιούν σε υποφωτισμένα περιβάλλοντα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων


6-17

οικοτόπων βρίσκονται στο θαλάσσιο πάρκο Αλοννήσου- Βορείων Σποράδων και στο Ιόνιο πέλαγος.

Μεγάλοι και ρηχοί όρμοι και κόλποι: Ο τύπος αυτός οικοτόπου απαντά σε πολύ κλειστούς κόλπους όπου το βάθος δεν ξεπέρνα τα 10-15m. Η χαμηλή υδροδυναμική ενέργεια στους κόλπους αυτούς τους καθιστά ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη λιβαδιών του θαλάσσιου φυτού Cymodocea nodosa και δευτερευόντως των θαλάσσιου φυτού Halophila stipulacea και του φύκους Caulerpa prolifera και άλλων ειδών θαλάσσιας φυτικής χλωρίδας που αποτελούν την βάση ανάπτυξης ιδιαίτερων οικοσυστημάτων.

Ρηχές αμμώδεις ακτές καλυπτόμενες από την θάλασσα: Ο οικότοπος αυτός απαντά σε αμμώδεις παραλίες με εκτεταμένη ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα που δημιουργεί μεγάλης επιφάνειας ρηχές αμμώδεις πλατφόρμες. Οι περιοχές διαμορφώνονται από την ισχυρή επίδραση υδραυλικών δυνάμεων θαλάσσιων ρευμάτων και ισχυρού κυματισμού. Σε περιοχές που οι δυνάμεις αυτές είναι πολύ ισχυρές η θαλάσσια βλάστηση μπορεί να απουσιάζει ενώ σε περίπτωση που αυτές μετριάζονται αναπτύσσονται λιβαδικά συστήματα των ειδών Cymodocea nodosa και Caulerpa prolifera.

Ρηχές λασπώδεις πλατφόρμες ή αμμώδεις πλατφόρμες που δεν καλύπτονται από το νερό κατά την αμπώτιδα: Η περιοδική κάλυψη και αποκάλυψη των περιοχών αυτών από την θάλασσα διαμορφώνει τις συνθήκες ανάπτυξης υδρόβιας βλάστησης με αντίστοιχο περιοδικό χαρακτήρα αποτελούμενη κυρίως από τα είδη και Cymnodocea nodosa.

Εκβολές ποταμών: Αποτελούν συστήματα που εντοπίζονται στην μεταβατική υφάλμυρη περιοχή στα στόμια μεγάλων ποταμών. Στις περιοχές αυτές παρατηρούνται υδρόβια φυτικά είδη με υψηλή αντοχή στις διακυμάνσεις της αλατότητας όπως

Λιμνοθάλασσες: Αποτελούν επίσης συστήματα υφάλμυρων νερών σε περιοχές εκβολών μεγάλων ποταμών οι οποίες όμως κλείνουν με αμμώδεις αναβαθμίδες που δημιουργούνται από την επίδραση του θαλάσσιου κυματισμού και των ρευμάτων στα φερτά υλικά που αποθέτουν τα ποτάμια. Χαρακτηρίζονται από την παρουσία των θαλάσσιων αγγειόσπερμων Zostera noltii και Ruppia maritima. Στις λιμνοθάλασσες βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη ευρύαλων ψαριών καθώς και πολλά είδη ασπονδύλων, κάποια από αυτά με εμπορική αξία.

Στην Ελλάδα έχουν θεσμοθετηθεί δύο εκτενείς θαλάσσιες περιοχές ως Εθνικά θαλάσσια πάρκα με ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Το Εθνικό θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου - Βορείων Σποράδων (ΕΘΠΑΒΣ) στο Βόρειο Αιγαίο, αποτελεί την πρώτη θαλάσσια περιοχή για την οποία θεσπίστηκαν μέτρα κυρίως για την προστασία των περιοχών όπου διαβεί και αναπαράγεται ο σημαντικότερος πληθυσμός του σοβαρά απειλούμενου είδους μεσογειακής φώκιας Monachus monachus. Είναι μία από τις μεγαλύτερες σε έκταση προστατευόμενες περιοχές της Ευρώπης (επιφάνεια 2.200Km2 και 180 περίμετρο). Η περιοχή περιλαμβάνει ένα μοναδικό σύμπλεγμα χερσαίων και θαλάσσιων μεσογειακών


6-18

οικοτόπων μεταξύ των οποίων θαλάσσιους οικοτόπους προτεραιότητας, όπως λιβάδια Posidonia, υφάλους κ.α. Σε αυτούς διαβιούν πολλά είδη φυτών και ζώων μεταξύ των οποίων και ενδημικά, σπάνια ή προστατευόμενα είδη. Το ΕΘΠΑΒΣ αποτελείται από τρεις ζώνες στις οποίες έχουν θεσπιστεί διαφορετικά μέτρα προστασίας από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Το Εθνικό θαλάσσιο πάρκο Ζακύνθου περιλαμβάνει τον κόλπο του Λαγανά και τις νησίδες Μαραθονήσι και Πελούζο στη νότια ακτή της Ζακύνθου. Με Προεδρικό Διάταγμα το 1999 (Φ.Ε.Κ. 906Δ/22-12-99) ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (ΕΘΠΖ) με σκοπό την προστασία των σημαντικότερων θέσεων ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο. Το 2001 ιδρύθηκε ο Φορέας Διαχείρισης του ΕΘΠΖ αναλαμβάνοντας την προστασία της προστατευόμενης περιοχής. Το υπόστρωμα είναι αμμώδες και το βάθος του νερού μικρό (10 m μέγιστο), γεγονός που ευνοεί τη μεγάλη εξάπλωση της ποσειδώνιας. Η παράκτια ζώνη του Λαγανά παρουσιάζει μεγάλη βιολογική σπουδαιότητα, εξαιτίας της ύπαρξης πολύ σημαντικών ενδιαιτημάτων, όπως αμμώδεις παραλίες με ψαμμοφυτικές φυτοκοινότητες, βραχώδεις ακτές και παράκτιες λίμνες. Ακόμη στα μικρά νησιά αποτελούν πέρασμα για πολλά μεταναστευτικά πουλιά.

Ευαίσθητα είδη υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας

Στα φύλλα δεδομένων της βάσης Natura 2000, καταγράφονται τα είδη της ιχθυοπανίδας που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ καθώς επίσης και άλλα σημαντικά είδη της ελληνικής ιχθυοπανίδας (Αναλυτικός κατάλογος στο Παράρτημα VI).

Στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας, περιλαμβάνονται 28 ψάρια των γλυκών νερών παρόντα στην Ελλάδα, τα οποία ανήκουν σε 9 οικογένειες. Ακολουθώντας τις πιο σύγχρονες τάσεις ταξινόμησης των ιχθύων και νέες ερευνητικές εργασίες, το νούμερο αυτό φτάνει μέχρι τα 49 είδη. Από αυτά, 23 περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων. Επιπλέον, 27 είναι ενδημικά της Ελλάδας, ενώ η πλειοψηφία των 49 προστατεύονται από διεθνής ή/και εθνικές συμβάσεις και νόμους.

Στο επόμενο διάγραμμα (Σχήμα 6-1) φαίνεται η ποσοστιαία κατανομή προστατευόμενων ειδών ιχθυοπανίδας του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ ανά ζωογεωγραφική περιοχή της Ελλάδας και στη συνέχεια ακολουθεί κατάλογος με όλα τα είδη ιχθυοπανίδας που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα VI.


6-19

23%

14%

21%

13%

3%

16%

9% 1%Βόρεια ΑνατολικήΕλλάδαΒόρεια Δυτική Ελλάδα

Ήπειρος

Θεσσαλία

Ιόνια νησιά

Στερεά Ελλάδα

Πελοπόννησος

Δωδεκάνησα

Σχήμα 6-1: Κατανομή ειδών ιχθυοπανίδας του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ ανά ζωογεωγραφική περιοχή της Ελλάδας

Στα είδη που προστατεύονται με βάση την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ περιλαμβάνονται και άλλα υδρόβια είδη όπως υδρόβια θηλαστικά (δελφίνια, φώκιες, φάλαινες) και ερπετά (θαλάσσιες χελώνες).

6.2 ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΝΕΡΑ

Αποτέλεσμα του έντονου ανάγλυφου και της ιδιόμορφης γεωμορφολογικής διάρθρωσης είναι η πολυδιάσπαση του Ελλαδικού χώρου σε μικρές λεκάνες απορροής, με μικρούς ποταμούς και επιφανειακή απορροή που χαρακτηρίζεται από πλημμυρική δίαιτα. Χαρακτηριστικά της υδρογεωγραφίας της χώρας είναι η ανάπτυξη μεγάλου αριθμού μικρών και μεγαλύτερων χειμάρρων, αλλά και ποταμών με μικρές σχετικά λεκάνες τροφοδοσίας και με μεγάλες κλίσεις, που συντελούν στην γρήγορη αποστράγγισή τους.

Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε το ΥΠΕΧΩΔΕ Γενικά χαρακτηριστικά της κατάστασης των υδατικών πόρων της Ελλάδας αποτελούν:

7. Η άνιση κατανομή των υδατικών πόρων στο χώρο. Η δυτική Ελλάδα δέχεται πολύ μεγαλύτερα ύψη βροχών από την ανατολική. Έτσι, η δυτική Ελλάδα, με έκταση 24% της χώρας, δέχεται το 36% των συνολικών ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων, ενώ ακόμη μεγαλύτερη είναι η διαφοροποίηση στα ποσοστά της επιφανειακής απορροής.

8. Η ανομοιόμορφη κατανομή των υδατικών πόρων στο χρόνο, με μεγάλη συγκέντρωση βροχοπτώσεων κατά τη χειμερινή περίοδο. Στη νότια Ελλάδα το 80-90% των ετήσιων βροχοπτώσεων συγκεντρώνεται σ΄αυτή την περίοδο, ενώ το θερινό ύψος της βροχής αυξάνει προς βορρά, και στα βορειότερα τμήματα παίρνει τη μεγαλύτερη τιμή του, δηλαδή 20% του ετήσιου όγκου.


6-20

9. Η άνιση κατανομή της ζήτησης στο χώρο, αναντίστοιχη με την κατανομή της προσφοράς. Ο άξονας Θεσσαλονίκη-Αθήνα-Πάτρα, που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων, δεν διαθέτει σημαντικούς υδατικούς πόρους.

10. Η ανομοιόμορφη κατανομή της ζήτησης στο χρόνο, αναντίστοιχη με την κατανομή της προσφοράς. Ο μεγαλύτερος καταναλωτής του χρησιμοποιούμενου νερού, η γεωργία (83%), το καταναλώνει την ξηρή περίοδο. Την ίδια περίοδο και ειδικότερα τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, διπλασιάζεται λόγω τουρισμού και η κατανάλωση νερού ύδρευσης.

11. Η γεωμορφολογία της χώρας. Ο έντονος οριζόντιος και κατακόρυφος διαμελισμός, όπως πιο πάνω αναφέρεται, καθώς και η δομή και διάταξη των πετρωμάτων, έχουν αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλών μικρών υδατορεμάτων με χειμαρρική κυρίως δίαιτα, επιφανειακή απορροή μικρής διάρκειας, αυξημένη κατείσδυση και συχνά πλημμυρικά φαινόμενα. Η εκμετάλλευση του δυναμικού αυτών των ρεμάτων είναι δυσχερής και συχνά οικονομικώς ασύμφορη, ενώ η αντίστοιχη των καρστικών υδροφόρων συστημάτων συχνά αποτελεί σημαντικό παράγοντα αναρρύθμισης των πλημμυρικών παροχών.

12. Η εξάρτηση της βόρειας Ελλάδας από τις επιφανειακές απορροές ποταμών που έρχονται από γειτονικά κράτη (περίπου 13 km3/χρόνο).

6.2.1 Προστατευόμενες περιοχές

Στον κατάλογο των Ελληνικών προστατευόμενων περιοχών που συντάχθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» περιλαμβάνονται περιοχές στις οποίες εμφανίζονται τύποι οικοτόπων με βασικό στοιχείο τα ρέοντα ή στάσιμα γλυκά νερά. Στην ελληνική επικράτεια εντοπίζονται 228 σημεία εντός των προστατευόμενων περιοχών οπού συναντώνται οικότοποι αυτού του είδους. Οι σημαντικότεροι τύποι εσωτερικών υδάτινων οικοτόπων που περιλαμβάνονται που περιλαμβάνονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και απαντούν στην Ελλάδα είναι οι εξής:

Α) Στάσιμα ύδατα

Ολιγοτροφικά ύδατα, με πολύ μικρή περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα, των αμμωδών πεδιάδων του Ατλαντικού με ημιυδρόβια βλάστηση.

Ολιγοτροφικά ύδατα, με πολύ μικρή περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα, των αμμωδών πεδιάδων της Δυτικής Μεσογείου με Isoetes.

Ολιγοτροφικά ύδατα σε μεσο-ευρωπαϊκές περιοχές με αμφίβια βλάστηση Littorela ή Isoetes ή ετήσια βλάστηση σε εκτεθειμένα αναχώματα (Nanocyperetalia).

Ολιγτροφικά ύδατα σε μεσο-ευρωαπαϊκές και περιαλπικές περιοχές με αμφίβια βλάστηση: Litorella ή Isoetes.


6-21

Ολιγτροφικά ύδατα σε μεσο-ευρωαπαϊκές και περιαλπικές περιοχές με ετήσια βλάστηση σε εκτεθειμένα αναχώματα (Nanocyperetalia).

Σκληρά ολιγομεσοτροφικά ύδατα με βενθική βλάστηση χαροειδών (Characeae).

Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου Magnopotamion ή Hydrocharition.

Δυστροφικές λίμνες.

Μεσογειακά εποχικά τέλματα.

Β) Ρέοντα ύδατα

Τμήματα ρευμάτων ύδατος φυσικής ή ημιφυσικής ροής (μικρές, μέσου μεγέθους και μεγάλες κοίτες) των οποίων η ποιότητα του ύδατος δεν εμφανίζει σημαντική αλλοίωση

Οι αλπικοί ποταμοί και η παρόχθια ποώδης βλάστησή τους.

Οι αλπικοί ποταμοί και η παρόχθια ξυλώδης βλάστησή τους με Myricaria germanica.

Οι αλπικοί ποταμοί και η παρόχθια ξυλώδης βλάστησή τους με Salix eleagnos.

Οι ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή με Glaucium flavum.

Η επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών (βατραχιώδη) των ποταμών στους πρόποδες των βουνών και στις πεδιάδες.

Οι ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή: Paspalo-Agrostidion και πυκνή βλάστηση με μορφή παραπετάσματος από Salix και Populus alba κατά μήκος των οχθών τους.

Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή.

Ρέοντα Νερά. Ιλυώδεις όχθες ποταμών χωρίς βλάστηση.

Ρέοντα Νερά. Ετήσιες κοινωνίες σε ιλυώδεις όχθες ποταμών της Ευρω-Σιβηρικής (Bidention p., Chenopodion rubri p.).

6.2.2 Περιβαλλοντικές πιέσεις εσωτερικών νερών

Οι κύριες πηγές ρύπανσης και μόλυνσης εντοπίζονται αφενός μεν σε γεωργικές δραστηριότητες (λόγω της συχνά εντατικής και μη ορθολογικής χρήσης λιπασμάτων, εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων, κλπ.), αφετέρου δε στα αστικά λύματα και τα βιομηχανικά απόβλητα.


6-22

Ορισμένες λίμνες, κοντά σε οικιστικές περιοχές, έχουν ήδη υποστεί υποβάθμιση της ποιότητας των νερών τους, ενώ το ίδιο συμβαίνει και σε πολλά υδατορέματα (Παμβώτις, Κορώνεια κ.α)

Τα νερά της βόρειας Ελλάδας επιβαρύνονται με τη ρύπανση που μεταφέρεται από τις ανάντη χώρες.

Οι υπόγειοι υδατικοί πόροι που βρίσκονται σε παράκτιες περιοχές έχουν υποστεί σε σημαντικό βαθμό υφαλμύριση λόγω διείσδυσης του θαλάσσιου νερού, γεγονός που επιτείνεται από την υπεράντληση.

Υπάρχουν επίσης προβλήματα ποιότητας των νερών που οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, αφού προέρχονται κυρίως από τη γεωλογική σύσταση των υδροφορέων.

6.2.3 Υδατοκαλλιέργειες γλυκών και υφάλμυρων νερών

Τα κυριότερα εκτρεφόμενα είδη ψαριών στα γλυκά και υφάλμυρα νερά, είναι η πέστροφα, ο κυπρίνος, το χέλι, ο σολομός, η τιλάπια, ο κέφαλος κ.λ.π. Σήμερα λειτουργούν 129 μονάδες γλυκού νερού, των οποίων η παραγωγή ανέρχεται σε 3.073 τόνους. Σε ότι αφορά την εκμετάλλευση των λιμνοθαλασσών, λιμνών και ποταμών δεν παρουσιάζεται αισθητή διαφοροποίηση στην παραγωγή τους τα τελευταία χρόνια.

6.3 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το βασικό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο για το περιβάλλον παρουσιάζεται στο Παράρτημα Ι. Ειδικότερα το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των αρχαιοτήτων που εντοπίζονται στο βυθό της θάλασσας ή στον πυθμένα λιμνών ή ποταμών παρουσιάζεται στο Παράρτημα VII.

Οδηγία – Πλαίσιο για τα Νερά

Από το Δεκέμβριο του 2000 έχει τεθεί σε ισχύ η Ευρωπαϊκή Οδηγία – Πλαίσιο (Ο.Π. 2000/60/ΕΚ) για τη διαχείριση των υδάτων. Ψηφίστηκε στις 22/07/2000 και δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 22.12.2000. Η οδηγία 2000/60 ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με τον Ν. 3199/2003 (ΦΕΚ 280/Α/ 9.12.2003).

Η Ο.Π. καθορίζει τις αρχές και προτείνει μέτρα για τη διατήρηση και προστασία όλων των υδάτων -ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά, παράκτια και υπόγεια ύδατα- εισάγοντας για πρώτη φορά την έννοια της ‘οικολογικής σημασίας των υδάτων παράλληλα και ανεξάρτητα της όποιας άλλης χρήσης τους. Η εφαρμογή της στοχεύει στην ολοκληρωμένη και αειφόρο διαχείριση των υδατικών πόρων, αφού για πρώτη φορά καλύπτονται όλοι οι τύποι και όλες οι χρήσεις του νερού, σε ενιαίο πλαίσιο κοινό για όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η εφαρμογή της προβλέπεται καταρχήν να ολοκληρωθεί έως το 2015 με πολλά ενδιάμεσα βήματα που αφορούν όχι μόνο σε θέματα τεχνικής υλοποίησης (καταγραφή ποσότητας και ποιότητας νερού, καθορισμός συστημάτων παρακολούθησης)


6-23

προβλεπόμενης δράσης, αλλά και πιθανώς σε «πολιτική εξισορρόπηση» μέσα από διαπραγματεύσεις.

Πρωτόκολλο της Βαρκελώνης

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα είναι συμβαλλόμενο μέρος στη σύμβαση για την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης από τη ρύπανση ( «σύμβαση της Βαρκελώνης» ), που εγκρίθηκε με την απόφαση 77/585/ΕΚ, και στην αναθεώρησή της του 1995, που εγκρίθηκε με την απόφαση 1999/802/ΕΚ. Η Κοινότητα είναι επίσης συμβαλλόμενο μέρος στα τέσσερα πρωτόκολλα της σύμβασης της Βαρκελώνης, συμπεριλαμβανομένου του πρωτοκόλλου για τη συνεργασία στην καταπολέμηση της ρύπανσης της Μεσογείου Θαλάσσης από τους υδρογονάνθρακες και άλλες επικίνδυνες ουσίες σε κρίσιμες καταστάσεις, που εγκρίθηκε με την απόφαση 81/420/ΕΚ.

Στη σύμβαση περιλαμβάνονται στόχοι και μέτρα προστασίας των θαλάσσιων φυσικών πόρων και προβλέπεται η καθιέρωση προστατευόμενων περιοχών στη Μεσόγειο θάλασσα. Οι πρόνειες της σύμβασης έχουν ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο μέσω οδηγιών και κανονισμών και έχουν αποτελέσει τη βάση για τη χάραξη της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής αλλά και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής στον τομέα του Περιβάλλοντος.

Προστασία φυσικών περιοχών

Μετά από τα άρθρα 18 και 19 του νόμου 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος, όπου καθορίζονται οι τύποι, τα χαρακτηριστικά και η διαδικασία για την ανακήρυξη προστατευόμενων φυσικών περιοχών, οι ΚΥΑ 414985/1985 (ΦΕΚ 757/Β/18-12-85) και 33318/3028 (ΦΕΚ 1289Β/98), οι οποίες εναρμονίζουν το Εθνικό Δίκαιο με τις Κοινοτικές Οδηγίες 79/409/ΕΟΚ για την προστασία της ορνιθοπανίδας και 92/43/ΕΟΚ για την προστασία των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών χλωρίδας και πανίδας αντίστοιχα, αποτελούν το βασικό θεσμικό πλαίσιο για την διαμόρφωση του δικτύου προστατευόμενων θεσμικά φυσικών περιοχών στην Ελλάδα.

Στην τελευταία προδιαγράφονται κριτήρια για την επιλογή περιοχών που θα ενταχθούν σε διευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών βάσει των διατάξεων και των δύο προαναφερθεισών Οδηγιών (δίκτυο Natura). Περιοχές που επιλέγονται με βάση τις διατάξεις της Οδηγίας 92/43/ΕΚ (Οδηγία των οικοτόπων ή Οδηγία Natura) προτείνονται ως «Τόποι Κοινοτικής Σημασίας-ΤΚΣ» (Sites of Community Importance-SCI), ενώ περιοχές που επιλέγονται με βάση τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ (Οδηγία για την προστασία της ορνιθοπανίδας ή Οδηγία των Πουλιών) προτείνονται ως «Ειδικές Ζώνες Προστασίας-ΕΖΠ» (Special Protection Areas-SPA). Και οι δύο τύποι περιοχών, μετά την οριστικοποίηση σε διευρωπαϊκό επίπεδο του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura, χαρακτηρίζονται ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης-ΕΖΔ» (Special Areas of Conservation-SAC). Μέχρι τις αρχές του 2005 δεν έχει οριστικοποιηθεί το δίκτυο περιοχών Natura της Μεσογειακής (Mediterranean) βιογεωγραφικής περιοχής στην οποία εντάσσεται η Ελλάδα.


6-24

Κατ’ εφαρμογή της συγκεκριμένης Οδηγίας η Ελλάδα έχει ήδη συντάξει λίστα με περισσότερες από 350 περιοχές (Εθνικός Κατάλογος υποψήφιων προς ένταξη περιοχών στο δίκτυο Natura 2000), οι οποίες θεωρούνται ήδη προστατευτέες και εμπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας. Στον Πίνακα 6-5 παρουσιάζονται συνοπτικά οι περιοχές που έχουν προταθεί από πλευράς της Ελλάδας για ένταξη στο δίκτυο Natura.

Πίνακας 6-5: Συνοπτικά στοιχεία Εθνικού Καταλόγου Natura Ελλάδας

Χωροταξικός σχεδιασμός Υδατοκαλλιεργειών

Προκειμένου να γίνει προγραμματισμένη ανάπτυξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων στο σύνολο της χωράς εκδόθηκε ο Ν.2742/1999(ΦΕΚ207/Α’/7.10.1999 περί «Χωροταξικό σχεδιασμό και αειφόρο ανάπτυξη και άλλες διατάξεις ». Στο άρθρο 10 του Νομού καθορίζεται ότι “για την ανάπτυξη παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς, δευτερογενούς ή τριτογενούς τομές, σε θαλάσσιες καθώς και σε χερσαίες περιοχές θα πρέπει να καθοριστούν –Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (Π.Ο.Α.Π.Δ.)”

Με την αριθμ Η.Π.17239/30.8.2002 Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΧΩΔΕ «καθορίζονται τα δικαιολογητικά , οι διαδικασίες και οι προϋποθέσεις χωροθέτησης Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) » .Σύμφωνα με την Απόφαση αυτή απαιτείται η εκ μέρους του ενδιαφερομένου Φορέα ανάπτυξης της ΠΟΑΥ υποβολή στη Δ/νση Χωροταξίας του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., σχετικής αίτησης συνοδευμένη από :

Παρουσίαση του Φορέα ίδρυσης και διαχείρισης της ΠΟΑΥ

Οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας – σκοπιμότητας

Τεχνική έκθεση για την τεκμηρίωση των σχετικών με τον καθορισμό της ΠΟΑΥ προτάσεων του Φορέα

Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις .

Στη συνεχεία ακολουθεί η διαδικασία γνωμοδότησης από διαφόρους συναρμοδίους Φορείς και εφόσον υπάρχουν θετικές γνωμοδοτήσεις εκδίδεται Κοινή Υπουργική Απόφαση των αρμοδίων υπουργών

Μέχρι σήμερα έχει προχωρήσει η διαδικασία καθορισμού ΠΟΑΥ μονό για την περιοχή Θερμαϊκού Κόλπου , Ν.Α. Θεσσαλονίκης , διαδικασία η οποία βρίσκεται στο στάδιο των γνωμοδοτήσεων . Στην ΠΟΑΥ αυτή συμπεριλαμβάνονται οι Δήμοι Χαλάστρας , Άξιου και Μηχανιώνας .Η ΠΟΑΥ καλύπτει συνολική θαλάσσια περιοχή

Τύπος περιοχής Αριθμός περιοχών Συνολική έκταση (km²) SCI (ΤΚΣ) 208 24.768,61 SPA (ΖΕΠ) 120 10.830,89

SCI-SPA (ΤΚΣ-ΖΕΠ) 31 2.872,36 Σύνολο Natura (ΕΖΔ) 359 38.471,85


6-25

36.275 στρέμματα και προτείνει την εγκατάσταση 71 μονάδων μυδοκαλλιέργειων Long- Line , 235 μονάδων μυδοκαλλιέργειων σε πασσάλους , 27 θυνεία και 12 περιοχές εγκατάστασης εκτατικών και ημεντατικων μονάδων υδατοκαλλιεργειών.

Άλλες διατάξεις

Ακόμη πρέπει να γίνει αναφορά στην Οδηγία 91/271/ΕΟΚ σχετικά με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων [ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192Β/97) Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυμάτων, ΚΥΑ 19661/1999 (ΦΕΚ 1811Β/99) Τροποποίηση της 5673/400/1997 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυμάτων» (Β’ 192) - Κατάλογος ευαίσθητων περιοχών για την διάθεση αστικών λυμάτων σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ.1) της απόφασης αυτής]. Η Οδηγία 91/271/ΕΟΚ αφορά τη συλλογή, την επεξεργασία και την απόρριψη των αστικών λυμάτων καθώς και λυμάτων από ορισμένους βιομηχανικούς τομείς. Αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση οιουδήποτε ενδεχομένου υποβάθμισής του λόγω της απόρριψης των ως άνω λυμάτων. Η Ελλάδα έχει ήδη υποβάλει καταλόγους των ευαίσθητων και λιγότερο ευαίσθητων ζωνών που θεσπίζονται βάσει των διατάξεων του παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας και στις οποίες καταλήγουν τα επεξεργασθέντα λύματα. Αυτοί παρατίθενται στη συνέχεια.

ΚΥΑ 19661/1982/1999 (ΦΕΚ 1811 Β/29-9-1999): Σύμφωνα με το άρθρο 2 (παράγ. Β) της παραπάνω ΚΥΑ προσδιορίζονται οι ακόλουθες ευαίσθητες περιοχές:

ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΩΟΥ

ΔΕΛΤΑ ΕΒΡΟΥ

ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ

ΛΙΜΝΗ ΒΟΛΒΗ

ΛΙΜΝΗ ΜΗΤΡΙΚΟΥ

ΛΙΜΝΗ ΛΑΓΚΑΔΑ

ΛΙΜΝΗ ΠΕΤΡΩΝ

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ

ΟΡΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΚΟΛΠΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

ΣΤΕΝΟ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

Παραπόταμος Ποταμός


6-26

ΓΡΕΒΕΝΙΤΗΣ ΒΑΡΔΑΡΟΒΑΣΗΣ ΠΟΡΟΪΑ ΣΑΚΟΥΛΕΒΑΣ (ΛΥΓΚΟΣ) ΜΕΤΣΟΒΙΤΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΟΣ ΕΡΚΥΝΑ ΜΕΛΑΝΑΣ ΕΡΥΘΡΟΠΟΤΑΜΟΣ ΑΓΓΙΤΗΣ ΧΡΥΣΟΡΡΟΗΣ

- ΑΛΙΑΚΜΟΝΑΣ - ΑΞΙΟΣ - ΑΞΙΟΣ - ΑΞΙΟΣ - ΑΡΑΧΘΟΣ - ΑΡΑΧΘΟΣ - ΑΧΕΛΩΟΣ - ΒΟΖΒΟΖΗΣ - ΒΟΙΩΤΙΚΟΣ ΚΗΦΙΣΟΣ - ΒΟΙΩΤΙΚΟΣ ΚΗΦΙΣΟΣ - ΒΟΙΩΤΙΚΟΣ ΚΗΦΙΣΟΣ - ΕΒΡΟΣ - ΕΒΡΟΣ - ΚΑΛΑΜΙΤΗΣ - ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΩΤΗΣ - ΚΟΜΨΑΤΟΣ - ΚΟΣΥΝΘΟΣ - ΛΟΥΡΟΣ - ΣΟΥΛΟΥ - ΣΤΡΥΜΩΝΑΣ - ΣΤΡΥΜΩΝΑΣ - ΣΤΡΥΜΩΝΑΣ»

Επίσης, «απαγορεύεται η διάθεση κάθε είδους λυμάτων (αστικών και βιομηχανικών), ανεξάρτητα από το βαθμό καθαρισμού ή την καθαριότητα τους, απ’ ευθείας στις λίμνες Μαραθώνα, Σταμάτας, Υλίκης, Παραλίμνης και Μόρνου και στα ρέματα που εισρέουν σε αυτές, καθώς και στους αγωγούς μεταφοράς νερού, σύμφωνα με τις διατάξεις της Α5/2280/83 Υγειονομικής Διάταξης.»

ΚΥΑ 48392/939/2002 (ΦΕΚ 405 Β/3-4-2002): Σύμφωνα με το άρθρο 2 της παραπάνω ΚΥΑ προσδιορίζονται δύο επιπλέον ευαίσθητες περιοχές από τις προβλεπόμενες στο Άρθρο 2 (Κεφ. Β) της υπ’ αριθμ. 19661/1982/1999 ΚΥΑ, που είναι οι ακόλουθες:

A) Η περιοχή του Σαρωνικού Κόλπου που περιλαμβάνει πέραν του κόλπου της Ελευσίνας που έχει ήδη προσδιορισθεί ως ευαίσθητη περιοχή με την υπ’ αριθμ. 19661/1982/1999 ΚΥΑ (άρθρο 2 παράγ. Β), τους διαύλους ανατολικά και δυτικά από τον Κόλπο της Ελευσίνας, τον όρμο Κερατσινίου και τη περιοχή του Σαρωνικού κόλπου νότια της νήσου Ψυττάλειας μέχρι τη νοητή γραμμή που ορίζεται από τη χερσόνησο της Καστέλλας, τα σημεία με συντεταγμένες 37 52, 67Β και 23 35, 23Α και το ακρωτήριο Πέρανη της Σαλαμίνας.

B) Η περιοχή του Κόλπου Θεσσαλονίκης που περιλαμβάνει πέραν του όρμου της Θεσσαλονίκης που έχει ήδη προσδιορισθεί ως ευαίσθητη περιοχή με την υπ’ αριθμ. 19661/1982/1999 ΚΥΑ (άρθρο 2 παράγ. Β), και είναι το βορειότερο Τμήμα του Θερμαϊκού Κόλπου μέχρι τη νοητή γραμμή Παλιομάνας (Δυτικά) – ακρωτήριο Μικρό Έμβολο (ανατολικά) και τον κόλπο της Θεσσαλονίκης που έχει ως βόρειο όριο από την ανωτέρω νοητή γραμμή και νότιο τη νοητή γραμμή από το Ακρωτήριο Βαρδάρης (εκβολές του Αξιού στα δυτικά) έως το ακρωτήριο Μεγάλο Έμβολο (ανατολικά).

Επίσης σημαντική είναι η Οδηγία 91/676/ΕΟΚ για την προστασία των νερών από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης. Η συγκεκριμένη Οδηγία έχει ενταχθεί στο


6-27

Εθνικό θεσμικό πλαίσιο βάσει της ΚΥΑ 16190/1335/1997 (ΦΕΚ 519Β/1997), μέτρα και όροι για την προστασία των νερών από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης. Η Ελλάδα έχει ήδη υποβάλει σχετικούς καταλόγους περιοχών, οι οποίοι παρατίθενται στη συνέχεια μαζί με τα σχετικά αποσπάσματα σχεδίων.

ΚΥΑ 19652/1906/1999 (ΦΕΚ 1575 Β/5-8-1999): Σύμφωνα με το άρθρο 2 (παράγ. Α και Β) της παραπάνω ΚΥΑ προσδιορίζονται τα νερά που υφίστανται ή ενδέχεται να υποστούν νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης ως ακολούθως:

Τα νερά του Πηνειού ποταμού στο Θεσσαλικό Πεδίο

Τα υπόγεια νερά των περιοχών:

Α) Θεσσαλικού Πεδίου

Β) Κωπαϊδικού Πεδίου

Γ) Λεκάνης Πηνειού Ηλείας

Δ) Τα νερά του Παγασητικού Κόλπου

Χαρακτηρίζονται ως ευπρόσβλητες ζώνες οι ακόλουθες χερσαίες περιοχές των οποίων τα νερά που έχουν προσδιορισθεί σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο Α.

Η περιοχή της Δυτικής και Ανατολικής Θεσσαλίας

Η περιοχή του Κωπαϊδικού πεδίου

Η περιοχή του Αργολικού πεδίου

Η λεκάνη του Πηνειού Ηλείας

ΚΥΑ 20419/2522/2001 (ΦΕΚ 1212 Β/18-9-2001): Με βάση την παραπάνω απόφαση, «το άρθρο 2 της υπ’ αριθ. 19652/1906/1999 κοινής Υπουργικής Απόφασης συμπληρώνεται ως εξής:

Α) Στην Παράγραφο Α προστίθενται δύο ακόμα εδάφια που αριθμούνται ως 4 και 5, ως ακολούθως:

4. Τα επιφανειακά και υπόγεια νερά του κάμπου Θεσσαλονίκης, Πέλλας – Ημαθίας με τις λεκάνες των ποταμών Αλιάκμονα, Λουδία, Αξιού, Γαλλικού, τις λίμνες Λαγκαδά και Βόλβη, καθώς και της περιοχής του Κιλκίς, σύμφωνα με τα κριτήρια 1 και 2 του ως άνω Παραρτήματος

5. Τα υπόγεια νερά των περιοχών:

α) της Λεκάνης του Στρυμόνα, δηλαδή ολόκληρου του κάμπου των Σερρών που περιλαμβάνει και τη λίμνη Κερκίνη


6-28

β) της πεδιάδας Άρτας – Πρέβεζας που περιλαμβάνει τον μέσο και τον κάτω ρου του Λούρου, καθώς και τον κάτω ρου του Αράχθου σύμφωνα με το κριτήριο 2 του ως άνω Παραρτήματος

Β) Στην Παράγραφο Β προστίθενται τρεις ακόμα περιοχές που αριθμούνται ως 5, 6 και 7, ως ακολούθως:

5. Η περιοχή του κάμπου Θεσσαλονίκης – Πέλλας - Ημαθίας

6. Η περιοχή της λεκάνης του Στρυμόνα

7. Η περιοχή της πεδιάδας Άρτας – Πρέβεζας.»

6.4 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

6.4.1 Γενική περιγραφή

Τα γενικά προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ελλάδα μπορούν να διαχωριστούν σε προβλήματα βιομηχανικής ρύπανσης και σε προβλήματα αστικής ρύπανσης. Η βιομηχανική ρύπανση εντοπίζεται κατά κύριο λόγο σε περιοχές όπου λειτουργούν σταθμοί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή σε περιοχές όπου λειτουργούν μεγάλες βιομηχανικές μονάδες (μεμονωμένες ή συγκεντρωμένες). Η αστική ρύπανση αφορά τις πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές όπου οι κύριες πηγές ρύπανσης εντοπίζονται στην κυκλοφορία των οχημάτων (πλήθος οχημάτων, κυκλοφοριακές συνθήκες, ανεπάρκεια ή έλλειψη μαζικών μέσων μεταφοράς), τις περιοχές των μεγάλων λιμανιών της χώρας και κατά δεύτερο λόγο στη λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης.

Για την εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της χώρας έχει εκπονηθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ η μελέτη «Εκτίμηση και χαρτογραφική απεικόνιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Ελλαδικό χώρο». Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού η χώρα έχει χωριστεί σε δυο ζώνες (Νότια και Βόρεια Ελλάδα) και δύο οικισμούς (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) και έχει γίνει εκτίμηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του δικτύου σταθμών του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ), μετρήσεων που έγιναν στα πλαίσια της προαναφερόμενης μελέτης και εκτιμήσεων με τη χρήση κατάλληλων εργαλείων προσομοίωσης. Τα στοιχεία αυτά συγκρίθηκαν με τα όρια που τίθενται από την οδηγία 96/62/ΕΕ και τις θυγατρικές της όσον αφορά στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος.

Με βάση την προαναφερόμενη μελέτη, όπως φαίνεται και στις Εικόνες 6-8, 6-9 και 6-10, τα σοβαρότερα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης εντοπίζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα της Χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Ηράκλειο, κλπ) καθώς και στις περιοχές παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη (περιοχή Κοζάνης, Πτολεμαϊδας, Μεγαλόπολης). Επίσης, προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης εμφανίζονται και σε ορισμένες βιομηχανικές περιοχές (π.χ. Οινοφύτων – Σχηματαρίου) καθώς σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της περιφέρειας της χώρας (Ηράκλειο, Λάρισα, Βόλο, Πάτρα, Ιωάννινα).


6-29

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ενιαίου Δικτύου Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικών Ρύπων (ΕΔΠΑΡ) του ΥΠΕΧΩΔΕ, η τάση εξέλιξης για τους παραδοσιακούς ρύπους NOx, SO2, CO είναι πτωτική, ενώ το O3, τα PM10, το C6H6 και γενικά οι υδρογονάνθρακες αναμένεται να έχουν αυξητική τάση.


6-30

Εικόνα 6-8: Εκτίμηση και Χαρτογραφική Απεικόνιση O3


6-31

Εικόνα 6-9: Εκτίμηση και Χαρτογραφική Απεικόνιση PM10


6-32

Εικόνα 6-10: Εκτίμηση και Χαρτογραφική Απεικόνιση ΝΟx


6-33

6.4.2 Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα

Τα τελευταία χρόνια και ως αποτέλεσμα των ενεργειών που έχουν αναληφθεί εμφανίζεται πτωτική τάση των συγκεντρώσεων για ορισμένους ρύπους όπως τα σωματίδια, το διοξείδιο του αζώτου, το διοξείδιο του θείου και οι υδρογονάνθρακες. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα υπερβάσεων των ορίων που καθορίζονται από την Εθνική και Κοινοτική νομοθεσία. Η ίδια η σημερινή κατάσταση θα θεωρείται στο μέλλον πιο σοβαρή δεδομένου ότι αφενός σε Κοινοτικό επίπεδο υφίσταται νέα νομοθεσία που προβλέπει πολύ αυστηρότερα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας τα οποία θα ισχύσουν σταδιακά από το 2005 μέχρι το 2010, και αφετέρου προβλέπονται και όρια για ρύπους για τους οποίους η μέτρηση μέχρι σήμερα δε ήταν υποχρεωτική (π.χ. βενζόλιο, βαρέα μέταλλα, PM 2.5). Συνολικά απαιτείται επικέντρωση της προσπάθειας στους πιο επικίνδυνους ρύπους (αιωρούμενα σωματίδια PM2.5, PM10, βενζόλιο, λοιποί υδρογονάνθρακες) καθώς και η ένταση των ενεργειών για την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στην πολιτική κυρίως των μεταφορών και της βιομηχανίας, με ενθάρρυνση της χρήσης Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και αποθάρρυνσης χρήσης Ι.Χ.

Σύμφωνα με την Έκθεση του 2006 του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης στην «Ελλάδα η Κατάσταση του Περιβάλλοντος» και την ετήσια έκθεση της ΕΑΡΘ για το 2005, για το μονοξείδιο του άνθρακα παρουσιάζεται γενικά τάση μείωσης, με σταθεροποίηση των τιμών τα τελευταία χρόνια. Για το διοξείδιο του θείου υπάρχει σημαντική τάση μείωσης των τιμών. Ο ρύπος αυτός, ο οποίος παλαιότερα αποτελούσε πρόβλημα, έχει καταπολεμηθεί και δεν ξεπερνάει τα όρια σε κανένα σταθμό μέτρησης. Η βελτίωση αυτή συνδέεται με τις μειώσεις της περιεκτικότητας του θείου τόσο στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης όσο και στην αμόλυβδη βενζίνη. Για τον καπνό, επίσης παρατηρείται τάση μείωσης των τιμών. Για το μονοξείδιο του αζώτου υπάρχει τάση σταθεροποίησης ή μικρής μείωσης των τιμών. Για το διοξείδιο του αζώτου υπάρχει επίσης τάση μικρής μείωσης των τιμών τα τελευταία χρόνια.

Το υφιστάμενο δίκτυο μετρήσεων της ΕΑΡΘ μετρά τα αιωρούμενα σωματίδια μεγάλης διαμέτρου (ΑΣ10). Παρόλο που η χρονική διάρκεια των μετρήσεων είναι μικρή, γενικά παρατηρείται σταθερότητα στις τιμές ρύπανσης από το ρύπο αυτό στους περισσότερους σταθμούς.

Για το όζον, το 2005 παρουσιάστηκαν υπερβάσεις στους περιφερειακούς σταθμούς μέτρησης. Οι υπερβάσεις οφείλονται κατά κύριο λόγο στη γεωγραφική θέση της χώρας, τη μεγάλη ηλιοφάνεια και τις υψηλές θερμοκρασίες (συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό του όζοντος) και παρουσιάζονται σε όλες τις νότιες χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, υπάρχει γενικώς μια τάση σταθεροποίησης των τιμών.

Στην Ελλάδα, το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Αθήνας είναι το πλέον γνωστό, ενώ και οι άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας (Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο κλπ.) ακολουθούν. Η γεωμορφολογία και οι κλιματικές συνθήκες του


6-34

λεκανοπεδίου της Αττικής ευνοούν την παγίδευση των ρύπων, οι οποίοι υποβάλλονται σε σειρά φωτοχημικών αντιδράσεων που παράγουν την χαρακτηριστική αιθαλομίχλη, ιδιαίτερα κατά τις ημέρες με ηλιοφάνεια και άπνοια. Το κύριο εμπόδιο για την επίτευξη σημαντικής μείωσης των ρύπων στα αστικά κέντρα είναι η μεγάλη αύξηση στη χρήση βενζίνης και πετρελαίου στα οχήματα, που αντισταθμίζει τα οφέλη που αποκτώνται από την εισαγωγή αυτοκινήτων νέας τεχνολογίας. Η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου για τις οδικές μεταφορές αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% της συνολικής τους κατανάλωσης και αποτελεί την κυριότερη πηγή για πολλούς ρύπους που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα.

Τα μεγάλα αστικά κέντρα υπέφεραν στο παρελθόν από τις υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου, λόγω κυρίως της περιεκτικότητας του πετρελαίου ντήζελ σε θείο, στη θέρμανση και στα οχήματα. Οι μειώσεις του θείου στα καύσιμα, τα προγράμματα ελέγχου και συντήρησης της οικιακής θέρμανσης και ο εξοπλισμός των βιομηχανικών μονάδων με φίλτρα αποθείωσης συνέβαλαν στη σημαντική μείωση των συγκεντρώσεων διοξειδίου του θείου τις τελευταίες δεκαετίες.

Σήμερα, περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών διοξειδίου του θείου προέρχονται από την καύση σε μονάδες παραγωγής ενέργειας. Οι καύσεις στο μεταποιητικό βιομηχανικό τομέα και σε μη βιομηχανικές εγκαταστάσεις παράγουν το 1/3 των συνολικών εκπομπών. Η πλήρης εφαρμογή των τρεχουσών και προτεινόμενων πολιτικών αναμένεται να μειώσει ουσιαστικά τις εκπομπές διοξειδίου του θείου μέχρι το 2010.

Στον τομέα των κλιματικών αλλαγών η Ελλάδα φαίνεται στην παρούσα φάση να μη μπορεί να πετύχει τους στόχους που έχουν τεθεί από τις διεθνείς δεσμεύσεις. Έκθεση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (2003) αναφέρει ότι οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου στη χώρα μας εμφανίζουν σταθερά ανοδική τάση την τελευταία δεκαετία, παρακολουθώντας το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ. Μεταξύ των 6 αερίων του θερμοκηπίου, σημαντικότερα είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και το μεθάνιο (CH4), με συνεισφορά 80% και 8% αντίστοιχα (Σχήμα 6-3). Σύμφωνα με τις προβλέψεις, αν δεν ασκηθούν κατάλληλες πολιτικές, η αύξηση των εκπομπών κατά το 2010 εκτιμάται ότι θα ανέρχεται στο 35,8%, δηλαδή θα υπερβαίνει σημαντικά το όριο εκπομπών του 25%, το οποίο είναι η δέσμευση της Ελλάδας σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο. Επιπλέον, παρατηρείται σημαντική υστέρηση στη διείσδυση των ΑΠΕ στη χώρα μας σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ιδιαίτερα σε τομείς που η χώρα μας παρουσιάζει εμφανές συγκριτικό πλεονέκτημα (ηλιακή, αιολική).


6-35

Σχήμα 6-2: Σχετική εξέλιξη των σημαντικότερων αερίων του θερμοκηπίου και του ΑΕΠ στην Ελλάδα (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών)

Εκτιμάται ότι τις επόμενες δεκαετίες οι παραδοσιακές για την Ελλάδα μορφές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας όπως η καύση του λιγνίτη θα περιορισθούν λόγω της συμμόρφωσης της χώρας με δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί για την τήρηση διεθνών συμβάσεων και της κοινοτικής νομοθεσίας.

6.4.3 Ατμοσφαιρική ρύπανση από αλιευτικές δραστηριότητες

Με εξαίρεση περιοχές όπου η συγκέντρωση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων προκαλεί διαταραχές στο θαλάσσιο περιβάλλον οι ελληνικές θάλασσες διατηρούν υψηλής ποιότητας οικολογικά χαρακτηριστικά.



η βιομηχανική ανάπτυξη

η αγροτική ανάπτυξη

η τουριστική ανάπτυξη

η εμπορική και μεταφορική ναυσιπλοϊα

οι δραστηριότητες του αλιευτικού τομέα

Βασικές πηγές ρύπανσης από τις δραστηριότητες του αλιευτικού τομέα θεωρούνται τα πλοία του αλιευτικού στόλου καθώς και ο κλάδος της μεταποίησης και εμπορίας, ο οποίος μπορεί να χαρακτηριστεί βιομηχανικού τύπου δραστηριότητα. Οι κύριοι


6-36

ρύποι που προέρχονται από τον αλιευτικό στόλο θεωρούνται τα ΝΟx και τα αιωρούμενα σωματίδια. Το ποσοστό συνεισφοράς των παραπάνω πηγών στην υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα, σε σχέση με τη συνεισφορά των υπολοίπων κλάδων (μεταφορές, βιομηχανική ρύπανση κτλ).


6-37

6.5 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

6.5.1 Γενική περιγραφή

Το κλίμα της Ελλάδας είναι γενικά ήπιο. Ανήκει στο μεσογειακό τύπο, που το χειμώνα εμφανίζει τα χαρακτηριστικά του κλίματος των εύκρατων ζωνών, ενώ το καλοκαίρι τα χαρακτηριστικά των υποτροπικών ζωνών των υψηλών πιέσεων. Αναλυτικά, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κλίματος αυτού είναι:

Μέτρια βροχόπτωση (κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα ως επί το πλείστον) με μέσο ετήσιο ύψος βροχής τα 700 mm.

Ήπιοι χειμώνες

Ζεστό και ξηρό καλοκαίρι

Μεγάλη ηλιοφάνεια, ιδιαίτερα κατά τη θερμή περίοδο του έτους.

Εποχές άνοιξης και φθινοπώρου με μικρή διάρκεια.

Ακόμα, παρουσιάζεται μεγάλη ποικιλία κλίματος, τόσο από περιοχή σε περιοχή, όσο και από εποχή σε εποχή, ώστε καμία ταξινόμηση και καμία συνοπτική κλιματική παρουσίαση να μην είναι ικανή να περιγράψει, με ικανοποιητικό τρόπο, το κλιματικό αυτό ‘μωσαϊκό’. Αυτό οφείλεται στη συνδυασμένη δράση φυσικογεωγραφικών και δυναμικών παραγόντων.

Οι σπουδαιότεροι φυσικο - γεωγραφικοί παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα είναι:

Η πολυμορφία του ανάγλυφου

Οι μεγάλες οροσειρές που διασχίζουν τη χώρα κατά διάφορες κατευθύνσεις

Τα μεμονωμένα κωνοειδή όρη

Οι κόλποι που εισχωρούν βαθιά μέσα στην ξηρά

Τα πολυάριθμα νησιά

Η προβολή της χώρας στη Μεσόγειο με τη μορφή της χερσονήσου

Ο κορμός της Βαλκανικής χερσονήσου

Οι γειτονικές δυτικές περιοχές της ασιατικής ηπείρου

Οι εκτεταμένες ερημικές βόρειες περιοχές της Αφρικής

Ενώ οι κυριότεροι δυναμικοί παράγοντες είναι:

Ο μόνιμος αντικυκλώνας των Αζορών


6-38

Ο Σιβηρικός αντικυκλώνας

Οι αντικυκλώνες της Ευρώπης

Οι υφέσεις που σχηματίζονται στο βόρειο Ατλαντικό

Οι τοπικές υφέσεις της Μεσογείου

Τα βαρομετρικά χαμηλά στην περιοχή Κύπρου και Ινδιών

Τα ασθενή κέντρα δράσης της βόρειας Αφρικής

Κατά τη διάρκεια της ψυχρής περιόδου στον ελληνικό χώρο παρουσιάζονται απότομες και πολύ συχνές μεταβολές του καιρού, που οφείλονται στο συνδυασμό των παραγόντων που αναφέρθηκαν, σε αντίθεση με τη θερμή περίοδο, όπου οι μεγάλες αντιθέσεις εξομαλύνονται και επικρατεί στη χώρα ο χαρακτήρας του μεσογειακού κλίματος.

Οι ανεμολογικές συνθήκες στη χώρα χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλία από περιοχή σε περιοχή και από εποχή σε εποχή. Στα νησιά πνέουν διαρκώς άνεμοι, από τους οποίους οι κυριότεροι είναι οι βόρειοι, ενώ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού παρατηρούνται τα μελτέμια. Όσο όμως προχωράμε προς την ενδοχώρα αυξάνεται το ποσοστό της άπνοιας.

Η ηλιοφάνεια, είναι από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ελλαδικού κλίματος. Οι ετήσιες μέσες τιμές της ηλιοφάνειας κυμαίνονται στην Ελλάδα μεταξύ της ελάχιστης τιμής 2.300 ώρες στα Γιάννενα και της μέγιστης 3.100 ώρες στη Ζάκυνθο. Η μέγιστη μηνιαία τιμή παρουσιάζεται τον Ιούλιο και είναι 375 ώρες και η μικρότερη τον Ιανουάριο και είναι 114 ώρες. Από γεωγραφική άποψη τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια παρουσιάζει η Πελοπόννησος, τα νησιά του Ιονίου και η Μυτιλήνη.

Οι βροχοπτώσεις είναι γενικά περιορισμένες, εκδηλώνονται κυρίως στη διάρκεια του χειμώνα, με χαρακτηριστικά την περιορισμένη συχνότητα και τη σχετικά μεγάλη ένταση που δυστυχώς συντελεί στην απόπλυση των εδαφών. Οι βροχοπτώσεις είναι σημαντικά περισσότερες στη Δυτική Ελλάδα, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην οροσειρά της Πίνδου. Η μέση ετήσια υγρασία κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το κλίμα της χώρας, με βάση όλα τα στοιχεία από μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων, ανασκαφές κλπ., δεν έχει μεταβληθεί στους ιστορικούς χρόνους. Αντίθετα μάλιστα, έχει φανεί ότι για 2500 χρόνια τουλάχιστον παραμένει σταθερό.

Παρ’ όλα αυτά η οικολογική γνώση κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών έδειξε ότι, οι ανθρώπινες επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας (οικοδόμηση μεγαλουπόλεων, αποξήρανση λιμνών, αποψίλωση δασών, εκτροπή ποταμών)


6-39

έχουν προκαλέσει τοπικές μεταβολές σε συνθήκες μεσοκλίματος και μικροκλίματος (ποιότητα, σύσταση του αέρα, υγρασία, θερμοκρασία, κλπ.).

Οι τοπικές διαφοροποιήσεις του μακροκλίματος, δηλαδή το μεσοκλίμα και το μικροκλίμα, διέπουν σε μεγάλο βαθμό τη διαμόρφωση των βιοτικών παραγόντων, της χλωρίδας και της πανίδας και είναι σημαντικές στην οικολογία, τη διαχείριση των φυσικών πόρων και, γενικά, την περιβαλλοντική ισορροπία.

Τέλος, ορισμένοι από τους δυναμικούς παράγοντες, όπως οι αντικυκλώνες της Ευρώπης, όταν επεκτείνονται στην Ελλάδα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες εμφάνισης των κρίσιμων για την ατμοσφαιρική ρύπανση θερμοκρασιακών αναστροφών.

6.5.2 Πιθανή εξέλιξη

Έχει πια καταστεί σαφές ότι οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, προκαλούν (σε παγκόσμιο και συνεπώς σε εθνικό επίπεδο) υπερθέρμανση της οποίας τα αποτελέσματα αναμένεται να είναι η αύξηση της στάθμης των θαλασσών, η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων (όπως οι πλημμύρες), καθώς και η μεταβολή των κλιματικών ζωνών, καθιστώντας καλλιεργήσιμες εκτάσεις σε ερήμους και ερήμους σε υγρότοπους.

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο, η Ελλάδα έχει δεσμευθεί να αυξήσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 25% έως το 2010 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Παρόλο που οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η χώρα δεν θα είναι σε θέση να τηρήσει τη δέσμευση αυτή στον προβλεπόμενο χρονικό ορίζοντα, εν τούτοις η αυστηρότερη εφαρμογή μέτρων περιορισμού αερίων του θερμοκηπίου αναμένεται ότι θα έχει θετικά αποτελέσματα στον περιορισμό τους στις ερχόμενες δεκαετίες.

6.6 ΑΛΙΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

6.6.1 Θαλάσσια αλιεία

Η Ελλάδα είναι μία χώρα με μακρά ναυτική και αλιευτική παράδοση που συνδέεται άμεσα με την μορφολογία, το νησιωτικό χαρακτήρα και το μεγάλο ανάπτυγμα ακτών που διαθέτει.

Ο επαγγελματικός αλιευτικός στόλος σύμφωνα με στοιχεία του Eurostat (2005) αποτελείται από έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό σκαφών (18.276 σκάφη) που αποτελούν το 21% του συνολικού κοινοτικού αλιευτικού στόλου και αναδεικνύουν τον αλιευτικό μας στόλο ως τον πλέον πολυπληθή στην ΕΕ, αλλά αυτός αντιπροσωπεύει μόλις 5 % της συνολικής χωρητικότητας και 8 % της ισχύος κινητήρα.

Η συνολική χωρητικότητα του είναι 93.267 GT ενώ η συνολική ισχύς των μηχανών των αλιευτικών σκαφών είναι 537.551KW. Τα τελευταία μεγέθη κατατάσσουν τον


6-40

ελληνικό αλιευτικό στόλο στην 7η θέση από πλευράς χωρητικότητας και στην 5η θέση από πλευράς ισχύος σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Κοινότητας.

Από το σύνολο των αλιευτικών σκαφών της χώρας μας τα 17000 (90% του στόλου) είναι σκάφη μικρής παράκτιας αλιείας με ολικό μήκος <12μ., ενώ τα υπόλοιπο ποσοστό αποτελείται από σκάφη με δίχτυα-παραγάδια >12μ., γρι-γρι, μηχανότρατες, ενώ πολύ μικρό ποσοστό σκαφών (περίπου 35 σκάφη με ~12.000 GT και 23.000 kW) δραστηριοποιείται σε διεθνή ύδατα.

Η μέση ηλικία των αλιευτικών σκαφών είναι τα 24,5 έτη με μεγάλες διαφορές μεταξύ των κατηγοριών μεγέθους.

Ο αλιευτικός στόλος αποτελείται κυρίως από παλαιά σκάφη μικρής χωρητικότητας και ιπποδύναμης που αλιεύουν παράκτια αποθέματα κατά μήκος των νησιών και της εκτεταμένης ηπειρωτικής ακτογραμμής, καθώς και ορισμένα αποθέματα της Μεσογείου. Η παράκτια αλιεία έχει κυρίως τη μορφή παραδοσιακής οικογενειακής δραστηριότητας που συνδυάζεται και με άλλες ασχολίες, ενώ ασκείται κατά κύριο λόγο από μεγάλης ηλικίας και μη εκπαιδευμένους επαγγελματίες αλιείς.

Από το 2000 μέχρι σήμερα ο ελληνικός αλιευτικός στόλος έχει μειωθεί, στα πλαίσια της εφαρμογής της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, και κυρίως μετά τη μεταρρύθμισή της το 2002, όπου η διαχείριση του κλάδου της αλιείας προσανατολίζεται στην επίτευξη της αειφορίας και της βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ της αλιευτικής προσπάθειας και των ιχθυοαποθεμάτων. Κατά την περίοδο 2000-2005, όπου ολοκληρώθηκε η έγκριση οικονομικών ενισχύσεων για αντικαταστάσεις σκαφών, ο ολικός αριθμός σκαφών έχει μειωθεί κατά 7,8%, η ισχύς (kW) κατά 12,9% και η χωρητικότητα (GT) κατά 13,5% (Αναλυτικά στοιχεία για την περίοδο 1998 – 2005 φαίνονται στον Πίνακα 6-6 και στα Σχήματα 6-3, 4, 5 και 6). Τα μεγαλύτερα ποσοστά μείωσης του στόλου παρατηρούνται σε μικρά σκάφη. Η μέση ηλικία των σκαφών στο διάστημα 2000-2005 παρουσιάζει μικρή μείωση, εντούτοις η παλαιότητα του στόλου παραμένει το χαρακτηριστικό του.

Πίνακας 6-6: Εξέλιξη του αριθμού σκαφών, της χωρητικότητας και της ισχύος κινητήρα του αλιευτικού στόλου για τη χρονική περίοδο 1998-2005

Έτος Αριθμός σκαφών

Χωρητικότητα (GT*)

Μέση χωρητικότητα

(GT*)

Ισχύς κινητήρα

(kW)

Μέση ισχύς κινητήρα

(kW) 1998 20 604 109 760 5 659 309 31 1999 19 943 107 580 5 631 068 31 2000 19 818 107 095 5 621 424 31 2001 19 884 108 246 5 623 998 31 2002 19 292 101 706 5 594 944 30 2003 18 866 98 293 5 570 150 30 2004 18 538 95 585 5 550 896 29 2005 18 276 93 267 5 537 551 29 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αλιείας, Στοιχεία Eurostat 2005


6-41

17000

17500

18000

18500

19000

19500

20000

20500

21000

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Έτος

Αριθμός

σκα

φών

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αλιείας, Στοιχεία Eurostat 2005 Σχήμα 6-3: Εξέλιξη του αριθμού σκαφών του αλιευτικού στόλου για τη χρονική περίοδο 1998-2005

85000

90000

95000

100000

105000

110000

115000

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Έτος

Χωρη

τικό

τητα

σκα

φών(

GT)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αλιείας, Στοιχεία Eurostat 2005 Σχήμα 6-4: Εξέλιξη της χωρητικότητας του αλιευτικού στόλου για τη χρονική περίοδο 1998-2005


6-42

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Έτος

Ισχύς σκ

αφών(

KW

)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αλιείας, Στοιχεία Eurostat 2005 Σχήμα 6-5: Εξέλιξη της ισχύος κινητήρα του αλιευτικού στόλου για τη χρονική περίοδο 1998-2005

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

0<5 5<10 10<15 15<20 20<25 25<30 30<35 35<40 >=45

Έτη

Αριθμός

σκα

φών

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αλιείας, Στοιχεία Eurostat 2005 Σχήμα 6-6: Ανάλυση του αλιευτικού στόλου ανά ηλικία

Η ετήσια παραγωγή αλιευτικών προϊόντων από την συλλεκτική αλιεία ανέρχεται περίπου στους 119.300 τόνους. Κατά την τελευταία τετραετία διαπιστώνουμε σταθερή συνολική παραγωγή αλιευτικών προϊόντων από τη συλλεκτική αλιεία, παρά τη σταδιακή μείωση του αλιευτικού στόλου, ενώ ταυτόχρονα οι τιμές των αλιευμάτων παρουσιάζονται σχετικά αυξημένες.


6-43

Αλιευτικά πεδία- Αλιευτικά αποθέματα

Τα κυριότερα αλιευτικά πεδία του ελληνικού αλιευτικού στόλου και η αλιευτική παραγωγή τους παρουσιάζονται στον Πίνακα 6-7.

Πίνακας 6-7: Οι κυριότερες περιοχές αλιείας και η αντίστοιχη αλιευτική παραγωγή τις χρονιές 2002 μέχρι 2004

ΠΑΡΑΓΩΓΗ (ΤΟΝΟΙ) ΠΟΣΟΣΤΟ % ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΛΙΕΙΑΣ

2002 2003 2004 (2004)

Κόλποι, Θερμαϊκόs και Χαλκιδικήs 19.227,20 21.156,30 26.648,30 30%

Κόλποι Στρυμωνικόs και Καβάλαs-ακτέs νήσου Θάσου και Θρακικό πέλαγοs 27.302,40 25.656,50 23.243,90 27%

Κόλποι, Αργολικόs και Σαρωνικόs 8.768,10 7.069,50 7.148,90 8%

Περιοχή νήσων Κυκλάδων 3.993,20 6.522,30 6.637,80 8%

Aκτέs νήσων Κεφαλληνίαs,Ζακύνθου και Πατραϊκοs κόλποs 8.235,90 8.095,30 6.556,80 8%

Κόλποι, Νότιοs και Βόρειοs Ευβοϊκόs 2.588,10 2.593,90 3.243,10 4%

Ανατολικέs ακτέs Eυβοίαs και περιοχή νήσων Σποράδων 3.454,10 1.582,90 2.839,70 3%

Περιοχή νήσου Κρήτηs 2.644,20 2.314,40 2.656,00 3%

Αμβρακικόs κόλποs και ακτέs νήσου Λευκάδοs 756,7 1.196,40 1.979,70 2%

Κορινθιακόs κόλποs 1.421,20 1.148,30 1.346,90 2%

Περιοχή νήσων Λέσβου,Χίου,Σάμου και Ικαρίαs 1.376,10 1.582,80 1.325,00 2%

Ακτέs Ηπείρου και νήσου Κερκύραs 1.723,90 1.449,80 1.149,10 1%

Παγασητικόs κόλποs 1.834,80 1.144,50 989,9 1%

Περιοχή νήσων Δωδεκανήσου 2.460,40 2.209,10 784 1%

Κόλποι Κυπαρισσιακόs και Μεσσηνιακόs 35,9 409,8 704,8 1%

Λακωνικόs κόλποs 84,9 268,80 167,8 0%

Σύνολο 85.907,10 84.400,60 87.421,70 100% Πηγή: ΕΣΥΕ

Όπως γίνεται εμφανές από τα στοιχεία του Πίνακα η αλιευτική παραγωγή δεν κατανέμεται ομοιόμορφα στο σύνολο των θαλάσσιων περιοχών της ελληνικής επικράτειας. Συγκεκριμένα περισσότερο του 57% προέρχεται από την Βόρεια Ελλάδα με το 30% να εκφορτώνεται από σκάφη που δραστηριοποιούνται στον Θερμαϊκό κόλπο και στη Χαλκιδική και το 27% από την περιοχή του Στρυμονικού κόλπου μέχρι το Θρακικό πέλαγος. Η μεγάλη σημασία της περιοχής αυτής για την θαλάσσια αλιεία οφείλεται κυρίως στην ήπια μορφολογία του κατά κύριο λόγο αμμώδους πυθμένα της και στα μικρά σχετικά βάθη που παρατηρούνται πάνω από τον γεωμορφολογικό σχηματισμό του πλατώματος του Βορείου Αιγαίου (Βλέπε προηγούμενη ενότητα του παρόντος κεφαλαίου). Η μορφολογία αυτή του θαλάσσιου διευκολύνουν τις αλιευτικές δραστηριότητες. Επίσης σημαντικό πλεονέκτημα της περιοχής αποτελεί η γειτνίαση της με το μεγάλο αστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Παραπάνω από το μισό της υπόλοιπης αλιευτικής παραγωγής της χώρας (24%) προέρχεται από την περιοχή του Αργολικού και του Σαρωνικού κόλπου που γειτνιάζουν με την Αθήνα, από τον Πατραϊκό κόλπο και την περιοχή των νησιών Κεφαλονιά και Ζάκυνθος και από περιοχές στις Κυκλάδες.

Όπως φαίνεται, 48% της συνολικής παραγωγής αλιεύεται σε περιοχές πλησίον των μεγάλων αστικών κέντρων της Αθήνας της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας. Το


6-44

γεγονός αυτό οφείλεται στην διευκόλυνση που παρέχουν τα μεγάλα αστικά κέντρα για την εκφόρτωση και διάθεση του προϊόντος, την προμήθεια του αναγκαίου εξοπλισμού αλλά και ανεύρεση πληρώματος από μεγάλα αλιευτικά σκάφη.

Η μεγάλη συγκέντρωση της δραστηριότητας του αλιευτικού στόλου γύρω από μεγάλα αστικά κέντρα εγείρει περιβαλλοντικές ανησυχίες που αφορούν τόσο την περαιτέρω υποβάθμιση του ήδη επιβαρημένου θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος όσο και την ασφάλεια και υγιεινή των αλιευμάτων ιδίως όταν η αλιεία λαμβάνει χώρα πλησίον βιομηχανικών ζωνών ή κοντά σε απορροές αστικών λυμάτων.

Η κατανομή του αλιευτικού στόλου της Ελλάδας για το 2004 σε καθεμία από τις περιφέρειες της χώρας φαίνεται στον χάρτη της Εικόνας 6-11.


6-45

Εικόνα 6-11: Χωρική κατανομή του αλιευτικού στόλου της Ελλάδας για το έτος 2004 στις περιφέρειες της χώρας

Από τον παραπάνω χάρτη και τα στοιχεία του αντίστοιχου πίνακα προκύπτει ότι δεν υπάρχει ευθεία αντιστοιχία μεταξύ της χωρικής κατανομής του στόλου και της παραγωγής. Για παράδειγμα αν και το 57% της παραγωγής προέρχεται από τα αλιευτικά πεδία της Βόρειας Ελλάδας, μόνο το 32% του αριθμού σκαφών , το 36% της ισχύος και το 32% της χωρητικότητας του συνολικού αλιευτικού στόλου της χώρας προέρχεται από τις γειτονικές περιφέρειες (Ανατολική Μακεδονία –Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία και Βόρειο Αιγαίο). Αυτή η χωρική ανισοκατανομή οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες:

1. Ο στόλος αλιεύει σε διαφορετικές περιφέρειες από ότι ελλιμενίζεται.


6-46

2. Τα αλιευτικά πεδία διαφέρουν ως προς την παραγωγικότητα τους.

Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του στόλου (80%) αποτελείται από σκάφη της μικρής παράκτιας αλιείας (<12μ μήκος) ενδεχόμενα περιορίζει την σημασία του πρώτου παράγοντα.

Όσον αφορά τον δεύτερο παράγοντα, η μικρότερη ή μεγαλύτερη παραγωγικότητα ενός αλιευτικού πεδίου οφείλεται κυρίως:

1. Σε φυσικούς παράγοντες όπως το κλίμα, η γεωμορφολογία του πυθμένα (κοκκομετρία, βαθυμετρία κλπ) οι συνθήκες κυκλοφορίας του νερού, η ύπαρξη πηγών διοχέτευσης θρεπτικών αλάτων (όπως στη Βόρεια Ελλάδα η απορροή των μεγάλων ποταμών και των νερών του Εύξηνου πόντου) κ.α και την μεταβολή που προκαλούν οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις σε αυτούς (αστική, βιομηχανική ρύπανση κτλ). Ο τρόπος με τον οποίον επιδρούν οι προηγούμενοι παράγοντες και το μέγεθος της επιρροής τους στην κατάσταση των αποθεμάτων αποτελεί αντικείμενο πλήθους ερευνητικών εργασιών με πολλές φορές αντικρουόμενα αποτελέσματα.

2. Στην ένταση με την οποία ασκείται η αλιευτική δραστηριότητα στην περιοχή και το περιθώριο που αφήνεται στους πληθυσμούς- στόχους να αποκτήσουν την φυσική τους αφθονία. Έτσι η αυξημένη αφθονία του Βορείου Αιγαίου επηρεάζεται και από την μειωμένη παρουσία του στόλου στην περιοχή.

Για την διαπίστωση του βαθμού στον οποίο η αλιευτική δραστηριότητα επηρεάζει την αφθονία των αλιευτικών αποθεμάτων θα πρέπει να εξεταστεί η χρονική μεταβολή τους (μέσω της μεταβολής των ετήσιων συλλήψεων) και να συσχετιστεί με την χρονική μεταβολή της δυναμικότητας του στόλου. Η εξέλιξη των συνολικών συλλήψεων του αλιευτικού στόλου παρουσιάζεται στο ακόλουθο γράφημα (Σχήμα 6-7):


6-47

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

tn αλιευμά

των

Πηγή: ΕΣΥΕ Σχήμα 6-7: Εξέλιξη της συνολικής παραγωγής της αλιείας την περίοδο 1998-2004

Τα κυρίως αλιευτικά αποθέματα του ελληνικού χώρου μπορούν να διακριθούν σε βαθυπελαγικά, πελαγικά και βενθικά καθορίζοντας έτσι την κατακόρυφη κατανομή τους αλλά και την χρήση διαφορετικών αλιευτικών εργαλείων για την σύλληψή τους. Τα πελαγικά αποθέματα περιλαμβάνουν τα μικρά (γαύρος, αθερίνα, μαρίδα) και τα μεγάλα πελαγικά μεταναστευτικά ψάρια (τόνος, ο ξιφίας κ.α) και ακόμα μαλάκια (π.χ. καλαμάρια) και καρκινοειδή (πχ γαρίδες). Τα είδη με εμπορική σημασία που αλιεύονται στην Ελλάδα και οι ποσότητες που συλλαμβάνονται από το καθένα παρατίθενται στο Παράρτημα ΙΙΙ (Στοιχεία ΕΣΥΕ 2004 ) ενώ το Παράρτημα V περιλαμβάνει την εξέλιξη των συλλήψεων για κάθε κατηγορία αλιευμάτων (στοιχεία από τη βάση δεδομένων του General Fisheries Commission for the Mediterranean «GFCM 1970-2004 capture production»).

Όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα η παραγωγή της θαλάσσιας αλιείας παρουσιάζει σημαντική μείωση. Από το παραπάνω διάγραμμα και τα αναλυτικά διαγράμματα του παραρτήματος ΙΙ διαφαίνεται η πτωτική τάση στην παραγωγή των περισσότερων ειδών στόχων της θαλάσσιας αλιείας. Το φαινόμενο αυτό όπως επισημάνθηκε και παραπάνω οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες:

Στην απόσυρση αλιευτικής προσπάθειας που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο των διαρθρωτικών Μέτρων που εφαρμόστηκαν από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα των προηγούμενων προγραμματικών περιόδων αλλά και των τεχνικών Μέτρων που εφαρμόζονται για την μείωση της αλιευτικής προσπάθειας.

Στην μείωση των αλιευτικών αποθεμάτων (μεταξύ άλλων και λόγω υπεραλίευσης των πεδίων).

Η προσπάθεια συσχέτισης των στατιστικών στοιχείων της παραγωγής του αλιευτικού στόλου (Σχήμα 6-7) και της δυναμικότητας σε όρους αριθμού σκαφών,


6-48

χωρητικότητας και ισχύος κινητήρα του αλιευτικού στόλου (Σχήματα 6-3, 4 και 5) (με εφαρμογή διάφορων t-test, υπολογισμό του συντελεστή συσχέτισης Pearson,) απέδειξε ότι δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των δύο αυτών παραμέτρων (παραγωγή - δυναμικότητα). Αυτό συμβαίνει γιατί τα μέτρα μείωσης του αλιευτικού στόλου εμφανίζουν αποτελέσματα στην αφθονία των αλιευτικών αποθεμάτων με σχετική καθυστέρηση, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων:

το είδος και τη δυναμικότητα των σκαφών που αποσύρονται,

το διαφορετικό ανά είδος ρυθμό ανανέωσης του πληθυσμού,

τη φυσική διακύμανση των πληθυσμών ανά είδος που προέρχεται από πολλούς αστάθμητους παράγοντες (π.χ. καιρικές συνθήκες),

το βαθμό αβεβαιότητας που εμπεριέχει η προσπάθεια στατιστικής συσχέτισης δύο ποσοτικών μεγεθών (παραγωγή και δυναμικότητα) που εν τέλει επηρεάζονται από πολλούς διαφορετικούς εξωτερικούς παράγοντες.

Από τα προηγούμενα, προκύπτει ότι η αφθονία των αποθεμάτων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια, καθιστώντας την ορθολογιστική διαχείριση αυτών αρκετά δυσχερή και πολύπλοκη. Εντούτοις ένας παράγοντας που την επηρεάζει, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, είναι η μείωση της πίεσης στα αποθέματα μέσω της μείωσης της αλιευτικής ικανότητας, παρά το ότι απαιτείται αρκετός χρόνος για να διαπιστωθούν τα πραγματικά αποτελέσματα.

Οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις για τα αποθέματα στις ελληνικές θάλασσες είναι περιορισμένες και βασίζονται σε στοιχεία που συγκεντρώνονται στο πλαίσιο ολοκληρωμένων ερευνητικών προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, οι οποίες όμως στην πλειονότητας τους, αφορούν συγκεκριμένες περιοχές και είδη.

Η κατάσταση των μικρών πελαγικών στη χώρα με βάση τις υπάρχουσες εκτιμήσεις των τελευταίων ετών εμφανίζει ελάττωση τόσο της αφθονίας, όσο και των νεοεισερχομένων στην αλιεία ατόμων, για το γάβρο, ενώ η αντίστοιχη κατάσταση των αποθεμάτων της σαρδέλας είναι σε σχετικά καλύτερη κατάσταση.

Τα περισσότερα βενθοπελαγικά είδη βρίσκονται σε κατάσταση σχετικής υπεραλίευσης ή υπεραλίευσης. Ειδικότερα η αλιευτική κατάσταση της κουτσομούρας και της καραβίδας φαίνεται να ευρίσκεται σε κατάσταση υπεραλίευσης σε ορισμένες μόνο περιοχές της χώρας. Το αλίευμα του μπακαλιάρου αποτελείται από μεγάλο ποσοστό μικρών ατόμων, ενώ οι περισσότερες δημοσιεύσεις αναφέρουν τον πληθυσμό ως υπεραλιευμένο στο Αιγαίο. Η επέκταση της αλιείας της μηχανότρατας στα βαθιά νερά μεταφέρει την αλιευτική ισχύ από τα μικρότερα βάθη και εφοδιάζει την αγορά με νέα αλιεύματα π.χ. κόκκινες γαρίδες.


6-49

Αναφορικά με την κατάσταση των μεγάλων πελαγικών δεν είναι δυνατό να συμπεριλάβουμε μόνο τη χώρα μας, λαμβανομένου υπόψη ότι τα είδη είναι μεταναστευτικά και ο βιολογικός τους κύκλος ολοκληρώνεται στο μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της Μεσογείου. Οι ετήσιες εκτιμήσεις της αφθονίας του τόνου χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας και ο περιορισμός της αλιευόμενης βιομάζας κατά 75% που προτάθηκε το 1994 δεν είναι αρκετός. Παρόλο αυτό είναι ιδιαίτερα θετικό ότι ο παρών πληθυσμός χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό νεοεισερχόμενων ατόμων, παρά το χαμηλό ποσοστό βιομάζας που αναπαράγεται. Παρόμοια φαίνεται να είναι και η κατάσταση του ξιφία.

Στα πλαίσια εφαρμογής των απαιτήσεων του κανονισμού 1543/ΕΚ/2000 του Συμβουλίου της ΕΕ, σταθεροποιείται σε πολυετή βάση η συστηματική συλλογή βασικών δεδομένων αλιείας με τη συμμετοχή των κρατών μελών. Ο κανονισμός θεσπίζει ένα κοινοτικό πλαίσιο για τη συλλογή και τη διαχείριση των δεδομένων που απαιτούνται για την αξιολόγηση της κατάστασης των αλιευτικών πόρων και του τομέα της αλιείας, αλλά δεν στοχεύει στην εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων. Παρόλους τους περιορισμούς στα πλαίσια του ισχύοντος κανονισμού, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται σε κοινοτικό επίπεδο οι δομές που στο άμεσο μέλλον θα επιτρέψουν την ανάπτυξη της διαδικασίας για την εκτίμηση των ιχθυοαποθεμάτων με στόχο τη λήψη ορθολογικών διαχειριστικών μέτρων.

Επίσης, για την προστασία και ανάπτυξη των αλιευτικών πόρων των παράκτιων περιοχών έχουν τοποθετηθεί τεχνητοί ύφαλοι σε 4 περιοχές (Βιστωνίδας, Ιερισσού, Πρέβεζας & Καλύμνου), με ενθαρρυντικά αποτελέσματα να εμφανίζονται στην πρώτη 5ετή επιστημονική παρακολούθηση που πραγματοποιήθηκε (Βιστωνικού κόλπου) και παράλληλα αναλαμβάνονται ενέργειες προστασίας ειδών αλλά και διαχείρισης βιοτόπων – οικοτόπων, που αφορούν λίμνες, λιμνοθάλασσες και θάλασσα.

Έλεγχος αλιευτικών δραστηριοτήτων

Ο έλεγχος των αλιευτικών δραστηριοτήτων ασκείται από το Υπ. Εμπορικής Ναυτιλίας και τις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές, οι οποίες είναι αρμόδιες για την τήρηση της Εθνικής και Κοινοτικής αλιευτικής Νομοθεσίας. Ο έλεγχος έχει σαν στόχους, τη βελτίωση της παρακολούθησης των μεγεθών του αλιευτικού στόλου και της λειτουργίας του Κοινοτικού Αλιευτικού Μητρώου, τη τήρηση της αλιευτικής νομοθεσίας σε όλους τους τύπους, των αλιευτικών σκαφών, κλπ. Κατά το έτος 2004 για τον έλεγχο ασχολήθηκαν τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και τοπικό επίπεδο 1.484 άτομα, 203 περιπολικά σκάφη, 7 αεροσκάφη και 322 οχήματα, και διενεργήθηκαν 3.561 αλιευτικές επιθεωρήσεις, εκδόθηκαν 1.658 Αποφάσεις επιβολής κυρώσεων, επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 936.850 €, ενώ παράλληλα έγινε αφαίρεση αδειών αλιευτικών σκαφών για 12.027 ημέρες.

Σε εφαρμογή σχετικής Νομοθεσίας κατά το έτος 2004 εγκαταστάθηκαν Δορυφορικές Συσκευές Καταγραφής Στίγματος (Δ.Σ.Κ.Σ) σε 600 περίπου αλιευτικά σκάφη ολικού μήκους μεγαλυτέρου των 15 μέτρων. Το Κέντρο Παρακολούθησης Αλιείας που στεγάζεται στο ΥΕΝ/ΔΛΑ-Γ’ λειτουργεί σε 24 ωρη βάση.


6-50

6.6.2 Υδατοκαλλιέργεια

Η υδατοκαλλιέργεια αποτελεί για την Ελλάδα σημαντικό τομέα της πρωτογενούς παραγωγής. Η σχετική εξάντληση των ιχθυοαποθεμάτων, σε συνδυασμό με την αύξηση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών των Ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και η ενίσχυση της τάσης για υγιεινή διατροφή, είναι αιτίες που ώθησαν την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας.

Η αλματώδης ανάπτυξη της θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας τα προηγούμενα 15 χρόνια έχει καταστήσει τον παραγωγικό αυτό κλάδο ένα από τους δυναμικότερα αναπτυσσόμενους στην Ελλάδα. Η χώρα μας κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην παραγωγή θαλασσινών ειδών εντατικής εκτροφής, στηριζόμενη τόσο στην αξιοποίηση των ευνοϊκών συνθηκών των ελληνικών θαλασσών, όσο και στη διαρθρωτική πολιτική ενισχύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η συνολική ετήσια παραγωγή από υδατοκαλλιέργειες το 2004 (105.650 τόνοι) ήταν 42 φορές μεγαλύτερη εκείνης του 1986 (2.534 τόνοι) και 1.2 φορές μεγαλύτερη εκείνης του 2000 (86.502 τόνοι). Η ραγδαία αύξηση της παραγωγής οφείλεται κυρίως στις θαλάσσιες καλλιέργειες (από 320 τόνους το 1986 σε 102.578 τόνους το 2004) και ιδιαίτερα στην εντατική εκτροφή τσιπούρας και λαβρακιού.

Σημαντικές παρουσιάζονται οι προσπάθειες των παραγωγών για τη διεύρυνση των εκτρεφόμενων ειδών. Η ετήσια παραγωγή νέων ευρύαλων ειδών (όπως φαγγρί, μυτάκι, συναγρίδα, σαργός κ.λπ.) ανήλθε το 2004 στους 3.043 τόνους, δηλαδή αυξήθηκε κατά 2.5 φορές σε σχέση με το 2000 και ακολουθήθηκε από αντίστοιχη αύξηση στην παραγωγή ιχθυδίων των ειδών αυτών.

Οι οστρακοκαλλιέργειες παρουσίασαν επίσης αύξηση από 32.550 τόνους το 2000 και στους 37.794 τόνους το 2004 από 577 παραγωγικές μονάδες. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι σχεδόν το σύνολο της παραγωγής οστράκων πραγματοποιείται στη Βόρεια Ελλάδα. Η κατανομή των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στους νομούς της χώρας φαίνεται στο χάρτη της εικόνας 6-12.

Τα κυριότερα εκτρεφόμενα είδη ψαριών στα γλυκά και υφάλμυρα νερά, είναι η πέστροφα, ο κυπρίνος, το χέλι, ο σολομός, η τιλάπια, ο κέφαλος κ.λ.π. Σήμερα λειτουργούν 129 μονάδες γλυκού νερού, των οποίων η παραγωγή ανέρχεται σε 3.073 τόνους. Ενώ σε ότι αφορά την εκμετάλλευση των λιμνοθαλασσών, λιμνών και ποταμών δεν παρουσιάζεται αισθητή διαφοροποίηση στην παραγωγή τους τα τελευταία χρόνια.


6-51

Εικόνα 6-12: Κατανομή των μονάδων υδατοκαλλιέργειας στους νομούς της χώρας

Στις περιφέρειες που εντάσσονται στο στόχο της «Σύγκλισης» οι υφιστάμενες (2004) μονάδες υδατοκαλλιέργειας είναι συνολικά 905 (198 θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας, 20 ΙΧΣ, 1 πάχυνσης πελαγικών ψαριών, 1 γαριδοκαλλιέργειας, 561 οστρακοκαλλιέργειας και 124 ιχθυοκαλλιέργειας γλυκού νερού). Στις περιφέρειες που δεν ανήκουν στο στόχο της «Σύγκλισης», οι υφιστάμενες (2004) μονάδες είναι συνολικά 154. Συγκεκριμένα, στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου οι μονάδες είναι 39 και στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 115.

6.6.3 Μεταποίηση και εμπορία

Η μεταποίηση και επεξεργασία των αλιευτικών προϊόντων είναι δραστηριότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με την αλιεία και ιδιαίτερα τη θαλάσσια αλιεία και την ακολουθεί στην άνθηση και το μαρασμό της. Η επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ υδρόβιων πόρων και της εκμετάλλευσής τους διασφαλίζει και το μέλλον της βιομηχανίας μεταποίησης.

Στη χώρα μας η μεταποίηση των αλιευμάτων κατ΄ αρχάς αναπτύχθηκε σε περιοχές με παράδοση στην αλιεία, με την ανάπτυξη όμως της τεχνολογίας αλλά και με τη σταθερότητα εφοδιασμού α’ ύλης, παρατηρείται επέκταση της δραστηριότητας με δράσεις επεξεργασίας των αλιευμάτων, κύρια κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα με στόχο την κάλυψη της ζήτησης.

Οι περιοχές, επομένως, οι οποίες παίζουν περισσότερο σημαντικό ρόλο στον τομέα της μεταποίησης είναι αυτές με παραδοσιακή τεχνογνωσία στη διατήρηση των αλιευμάτων, όπου συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους μονάδες με ιστορικό παρελθόν (Καβάλα, Θεσσαλονίκη, Μαγνησία, Εύβοια, Λέσβος) αλλά και περιοχές


6-52

πλησίον των μεγάλων αστικών κέντρων, (Αττική, Θεσσαλονίκη) οι οποίες είναι σε θέση να εφοδιάζουν γρήγορα την αγορά και έχουν πρόσβαση κοντά στους μεγάλους οδικούς άξονες. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζονται και οι περιοχές με έντονη υδατοκαλλιεργητική δραστηριότητα (Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Εύβοια, Αργολίδα, Δωδεκάνησα) στις οποίες παρατηρείται σημαντική παρουσία μονάδων τυποποίησης και εμπορίας, όπως συσκευαστήρια. Στην εικόνα 6-13 φαίνεται η σπουδαιότητα των Νομών της χώρας ανάλογα με τον αριθμό των εγκαταστάσεων μεταποίησης και εμπορίας.

Εικόνα 6-13: Κατανομή των μονάδων εγκαταστάσεων μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων στους νομούς της χώρας

Η περιγραφή των Περιφερειών του Στόχου 1 ομοιάζει κατά μεγάλο μέρος με την πιο πάνω περιγραφή, διότι συγκεντρώνει ταυτόχρονα α) στοιχεία παραδοσιακής μεταποιητικής τεχνικής, β) στοιχεία υψηλά αστικοποιημένων περιοχών με αμεσότητα εφοδιασμού της αγοράς και γ) μονάδες τυποποίησης και εμπορίας, ιδίως συσκευαστήρια, ως υποστηρικτικές των υδατοκαλλιεργητικών εγκαταστάσεων. Οι περιοχές του Στόχου 2 (Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου) οφείλουν να εξετασθούν χωριστά διότι κάθε μια από αυτές χαρακτηρίζεται από διαφορετικές παραμέτρους:

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας συγκεντρώνει μικρό αριθμό επιχειρήσεων μεταποίησης, της επιχειρηματικής κατηγορίας «Πολύ μικρές» και «Μικρές», που έχουν ανάγκη στήριξης ώστε να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό, να διατηρηθούν θέσεις εργασίας και να διατηρηθεί ο εφοδιασμός της αγοράς με ποικιλία προϊόντων. Αντίθετα ο αριθμός των εγκαταστάσεων εμπορίας είναι σημαντικός λόγω της πολυσχιδούς ακτογραμμής της χώρας που επαναλαμβάνεται και στις εν λόγω Περιφέρειες. Ο παρατηρούμενος συγκεντρωτισμός επιχειρήσεων


6-53

υδατοκαλλιέργειας σε μεγάλους Ομίλους εμφανίζει στην Περιφέρεια, μονάδες όλων των τύπων του επιχειρηματικού φάσματος.

Αντίθετα, στη Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εξ αιτίας των δυσχερειών σε συγκοινωνιακά μέσα και της χαμηλής συγκέντρωσης πληθυσμού δεν έχουν δοθεί κίνητρα για ανάπτυξη μονάδων μεταποίησης, οι εγκαταστάσεις εμπορίας όμως έχουν ακολουθήσει την υποστήριξη των υδατοκαλλιεργητικών μονάδων στον τομέα της τυποποίησης και διακίνησης των προϊόντων τους. Και εδώ σημειώνεται η ύπαρξη μονάδων όλων των τύπων του επιχειρηματικού φάσματος, ωστόσο, η διαφορετική αντιμετώπιση των απομακρυσμένων ελληνικών νησιών δεν αλλοιώνει την πολιτική χρηματοδοτικής ενίσχυσης.

Η διαχρονική παρακολούθηση των τομέων της κατ’ ουσία μεταποίησης και της επεξεργασίας κατά την τρέχουσα δεκαετία δείχνει σταθεροποίηση στην αναλογία περίπου 20% προς 80% σε όγκο παραγωγής (από 40% προς 60%).

Ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης, επηρέασε τις διατροφικές συνήθειες του πληθυσμού με αποτέλεσμα να προσαρμοσθεί ο κλάδος και να έχουμε : μετατόπιση των προϊόντων μεταποίησης από διατροφικό συμπλήρωμα σε κύριο πιάτο, μετατροπή των οικογενειακών μονάδων σε οργανωμένες επιχειρήσεις, στροφή των απασχολούμενων από εποχικούς σε μόνιμους και πλέον εξειδικευμένους, με τίμημα όμως τον αριθμό των απασχολούμενων.

Σήμερα στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περί τις 310 (στοιχεία 2004) μονάδες επεξεργασίας, μεταποίησης & εμπορίας αλιευτικών προϊόντων. Η παραγωγή του κλάδου για το 2004, από το πλέον σημαντικό μέρος του συνόλου των μονάδων ανήλθε περίπου στους 62.000 τόνους, αντίστοιχης αξίας περίπου 185 εκ. ευρώ. Η παραγωγή του κλάδου το 2000 ήταν 53.500 περίπου τόνοι, ισοδύναμης αξίας 266 εκ. ευρώ. Διαπιστώνεται σαφώς ότι κατά τη διάρκεια του 3ου ΚΠΣ, η παραγωγή παρουσιάζει συνεχή αυξητική πορεία, οφειλόμενη βεβαίως στην ενίσχυση του ΕΠΑΛ, ενώ η αντίστοιχη αξία μειώνεται κατά την ίδια περίοδο, με αιτίες τη στροφή σε άλλου είδους προϊόντα και τις πληθωριστικές παραμέτρους μετατροπής δραχμής προς ευρώ. Οι επιχειρήσεις του τομέα απασχολούν περίπου 3.000 άτομα σε μόνιμη ή εποχική σχέση εργασίας. Το εθνικό ισοζύγιο αλιευτικών προϊόντων γενικά είναι αρνητικό (όπως άλλωστε και το κοινοτικό) παρουσιάζοντας έλλειμμα 75.500 τόνων, με εξαίρεση τα νωπά προϊόντα εξαιτίας της μεγάλης αύξησης των εξαγωγών των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, που εμφανίζεται με πλεόνασμα 41.000 τόνων.

Ο κλάδος της εμπορίας συνίσταται στο δημόσιο δίκτυο 11 ιχθυοσκαλών και στα 77 ιδιωτικά συσκευαστήρια αλλά και 11 κέντρα αποστολής οστράκων (Κ.Α.Ο.). Από τις πρώτες διακινούνται υπό συνθήκες χονδρικής πώλησης κυρίως τα προϊόντα συλλεκτικής αλιείας, και λιγότερο αυτά των υδατοκαλλιεργειών, ενώ τα συσκευαστήρια και τα Κ.Α.Ο. υποστηρίζουν άμεσα ή έμμεσα τις μονάδες υδατοκαλλιέργειας.


6-54

Ο κλάδος της εμπορίας απαιτεί εξακολούθηση της ενίσχυσης ώστε να ανταποκριθεί περισσότερο στους κανόνες υγιεινής και σύγχρονης εμπορίας, και να υποστηρίζει τη διακίνηση των καλλιεργούμενων ειδών.

Ο κλάδος της μεταποίησης δρα αμοιβαία με τις αρχές της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, ώστε να τηρούνται οι αρχές χρηστής επίδρασης προς το περιβάλλον και να εξασφαλίζεται βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου. Η πρόσβαση στα ύδατα και τους πόρους για εξεύρεση πρώτης ύλης γίνεται βάσει κοινών θεσμοθετημένων αρχών, ο εφοδιασμός της αγοράς συμπληρώνεται με ευνοϊκές διατάξεις που ενισχύουν την επιχειρηματικότητα βάσει καθορισμένης δασμολογικής πολιτικής, ενώ ο έλεγχος διασφαλίζει την τήρηση ισόρροπων κανόνων για όλους τους εμπλεκόμενους.

Η κατανάλωση των μεταποιημένων αλιευμάτων τα τελευταία χρόνια δείχνει αυξητικές τάσεις. Η ετήσια κατά κεφαλή κατανάλωση προϊόντων αλιείας είναι για τη χώρα μας τα 22,2 kg, ελαφρά χαμηλότερη από τη μέση κοινοτική κατανάλωση (Ε.Ε.-25) που είναι τα 22,7 kg.

6.6.4 Απασχόληση

Στους τρεις κλάδους του τομέα της Αλιείας απασχολούνται μόνιμα (στοιχεία 2004) περί τα 38.000 άτομα, ενώ με τους εποχιακά απασχολούμενους φθάνουν τα 40.500 άτομα. Ο κλάδος της συλλεκτικής αλιείας απασχολεί περίπου 31.000 άτομα, ενώ η υδατοκαλλιέργεια και η μεταποίηση άλλα 5200 και 1900 άτομα αντίστοιχα. Κατά την πενταετία 2000-2004 διαπιστώνεται σταδιακή μείωση των απασχολούμενων, οφειλόμενη κυρίως στη συλλεκτική αλιεία, η οποία είναι περισσότερο αισθητή μετά την αναμόρφωση της ΚΑΛΠ.

Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η εξέλιξη του αριθμού απασχολούμενων στον τομέα της αλιείας ανά κλάδο για τη χρονική περίοδο 2000-2004.

Πίνακας 6-8: Εξέλιξη του αριθμού απασχολούμενων στον τομέα της αλιείας ανά κατηγορία για τη χρονική περίοδο 2000-2004

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2000 2001 2002 2003 2004

ΜΟΝΙΜΟΙ Θαλάσσια αλιεία 37.626 37.490 34.492 31.721 31.052 Υδατοκαλλιέργεια 4.934 4.697 4.745 4.980 5.207 Μεταποίηση 1.378 1.629 1.727 2.172 1.902 Σύνολο 43.938 43.816 40.964 38.873 38.161

ΕΠΟΧΙΚΟΙ Θαλάσσια αλιεία 0 0 0 0 0 Υδατοκαλλιέργεια 1.630 1.976 1.759 1.570 1.378 Μεταποίηση 1.246 905 790 916 953 Σύνολο 2.876 2.881 2.549 2.486 2.331

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΔΟ 46.814 46.697 43.513 41.359 40.492

Πηγή: Γενική Δ/νση Αλιείας

Έχει εκτιμηθεί ότι οι μηχανότρατες απασχολούν περί τα 6 άτομα, τα γρι-γρι περί τα 9 άτομα, τα παράκτια σκάφη 1-2 άτομα και οι πεζότρατες περί τα 3 άτομα ενώ ο


6-55

μέσος αριθμός εξαρτημένων ατόμων φτάνει τα 2 άτομα ανά εργαζόμενο. Η μέση ηλικία των αλιέων είναι 42.4 έτη (24-72 έτη). Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αλιείς εργάζονται κυρίως στη μικρή και παράκτια αλιεία Σε ένα 3% των σκαφών συμμετέχουν και γυναίκες ως αλιεργάτες (1 γυναίκα ανά σκάφος). Σχεδόν στο σύνολό τους οι αλιείς είναι ασφαλισμένοι.

Ο τομέας της αλιείας της χώρας μας από πλευράς απασχόλησης βρίσκεται στη 5η θέση των 25 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Αλιευτικές περιοχές

Παρά τις πτωτικές τάσεις του τομέα της Αλιείας, τόσο σε όρους απασχόλησης όσο και όρους αλιευτικού στόλου, ο τομέας παραμένει ισχυρός σε ορισμένες περιοχές. Η αλιευτική δραστηριότητα συγκεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στις νησιωτικές περιοχές της χώρας, αφού οι αμιγώς νησιωτικές περιφέρειες της χώρας (Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο, Κρήτη και Ιόνιοι Νήσοι) συγκεντρώνουν το 45% περίπου της συνολικής απασχόλησης στην αλιεία. Αν στις περιοχές αυτές συνυπολογιστούν και τα υπόλοιπα νησιά της χώρας, όπως η Εύβοια (6,4% της συνολικής απασχόλησης της χώρας στην αλιεία) και μικρότερα νησιά όπως οι Σποράδες, η Σαμοθράκη, η Θάσος, τα νησιά του Αργοσαρωνικού κ.λ.π., οι νησιωτικές περιοχές της χώρας συγκεντρώνουν περισσότερο από το 60% της συνολικής απασχόλησης στην αλιεία. Περίπου το 20% της συνολικής απασχόλησης στον τομέα της Αλιείας αφορά περιφέρειες του Στόχου της Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας (Νοτίου Αιγαίου και Στερεάς Ελλάδας), έναντι 80% των Περιφερειών της Χώρας που εντάσσονται στο στόχο της Σύγκλισης.

Περιοχές με έντονη αλιευτική δραστηριότητα, εκτός από τα νησιά, υπάρχουν και σε ορισμένες παράκτιες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, ενώ δεν παρατηρούνται κοινότητες που παρουσιάζουν έντονη εξάρτηση από την αλιεία σε παραλίμνιες ή παραποτάμιες περιοχές.

Η Ελλάδα μπορεί να χωριστεί σε 5 γεωγραφικές ζώνες ανάλογα με το βαθμό εξάρτησης του ενεργού επαγγελματικά πληθυσμού από την αλιεία (Εικόνα 6-14):

Ζώνη Α : 0,61- 0,77%

Ζώνη Β: 1,.67 – 1,72%

Ζώνη Γ: 0,78 – 0,86%

Ζώνη Δ: 2,84 – 3,49%

Ζώνη Ε : 2,91 – 4,41%

Μέσος χώρας: 0,87- 0,90%


6-56

Εικόνα 6-14: Γεωγραφικές ζώνες της Ελλάδας ανάλογα με το βαθμό εξάρτησης του ενεργού επαγγελματικά πληθυσμού από την αλιεία: Ζώνη Α : 0,61- 0,77%, Ζώνη Β: 1,.67 – 1,72%, Ζώνη Γ: 0,78 – 0,86%, Ζώνη Δ: 2,84 – 3,49%, Ζώνη Ε : 2,91 – 4,41%

Δείκτες πλαισίου τομέα αλιείας

Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στοιχεία-δείκτες του τομέα αλιείας για τη χρονική περίοδο 2000-2004.

Πίνακας 6-9: Συγκεντρωτικά στοιχεία-δείκτες αλιευτικού στόλου

2000 2001 2002 2003 2004 Αριθμός Σκαφών 19.870 19.940 19.353 18.927 18.588 Χωρητικότητα

(GT) 107.085 108.221 101.631 98.283 95.289 Παραγωγή (τον.) 121.534,0 117.454,2 120.079,2 117.819,6 119.328,4

Αξία 334.929,8 335.498,1 342.420,1 359.479,4 376.506,8 Εργαζόμενοι 37.626 37.490 34.492 31.721 31.052

Πηγή: ΕΣΥΕ- Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Πίνακας 6-10: Συγκεντρωτικά στοιχεία-δείκτες υδατοκαλλιεργειών

2000 2001 2002 2003 2004 Παραγωγή

(τον.) 89.934,82 96.608,00 100.569,68 103.711,88 108.894,17 Αξία 291.535,0 301.964,0 328.132,5 370.675,2 371.609,8

Εργαζόμενοι Μόνιμοι 4.934 4.697 4.745 4.980 5.207

Πηγή: ΕΣΥΕ- Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων


6-57

Πίνακας 6-11: Συγκεντρωτικά στοιχεία-δείκτες μεταποίησης & εμπορίας – ισοζύγιο &φαινόμενη κατανάλωση

2000 2001 2002 2003 2004 Παραγωγή (τν.) 53.528,7 45.971,0 49.156,8 55.312,6 62.074,9 Αξία 266.596,2 130.949,4 170.580,0 197.716,4 184.563,4 Εργαζόμενοι 1.378 1.629 1.717 2.172 1.902 Εισαγωγές

Ποσότητα (τν.) 170.193,2 210.531,0 273.884,4 187.336,2 173.494,8 Αξία 325.617,1 367.273,7 460.015,9 412.221,3 390.435,0

Εξαγωγές Ποσότητα (τν.) 90.800,6 88.190,6 88.667,8 94.528,4 98.046,1 Αξία 260.450,5 256.267,4 302.288,0 319.641,5 338.812,9

Ισοζύγιο Ποσότητα (τν.) -79.392,6 -122.340,4 -185.216,6 -92.807,8 -75.448,7 Αξία -65.166,6 -111.006,3 -157.727,9 -92.579,8 -51.622,1

Φαινόμενη κατανάλωση (τν.) 236.694,8 254.487,8 316.291,3 240.548,3 243.141,1 Πηγή: ΕΣΥΕ- Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

6.6.5 Πιέσεις στο Ελληνικό θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον από τις αλιευτικές και λοιπές ανθρωπογενείς δραστηριότητες

Με εξαίρεση περιοχές όπου η συγκέντρωση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων προκαλεί διαταραχές στο θαλάσσιο περιβάλλον οι ελληνικές θάλασσες διατηρούν υψηλής ποιότητας οικολογικά χαρακτηριστικά.


Οι δραστηριότητες του αλιευτικού τομέα, ήτοι η θαλάσσια αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια





Η εμπορική και μεταφορική ναυσιπλοΐα


6-58

Δεδομένων της φύσης και του περιεχομένου του ΕΠΑΛ 2007-2013 στην περιγραφή των παραπάνω δραστηριοτήτων, μεγαλύτερη σημασία και έκταση δίνεται στις δραστηριότητες του αλιευτικού τομέα. Σε αυτόν περιλαμβάνεται η επαγγελματική αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια ενώ ο κλάδος της μεταποίησης και εμπορίας μπορεί να χαρακτηριστεί βιομηχανικού τύπου δραστηριότητα.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εντατικής αλιείας

Η αλιεία σε πρώτο επίπεδο έχει επίπτωση στους πληθυσμούς των ειδών που αποτελούν άμεσο στόχο της και που χαρακτηρίζονται ως αλιευτικά αποθέματα. Η επίδραση της αλιείας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της αφθονίας τους , την αλλαγή της ηλικιακής κατανομής και της κατανομής των μεγεθών, της κατανομής των φύλων και της γενετικής ποικιλότητας των πληθυσμών. Η υπερεντατική και ανεξέλεγκτη αλιεία μπορεί να απειλήσει με κατάρρευση τους πληθυσμούς των αλιευμάτων με καταστροφικές οικολογικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.

Η συνέπειες της αλιείας επεκτείνονται επίσης σε είδη που αποτελούν θηρευτές αλλά και θηράματα των πληθυσμών-στόχων. Αυτό μπορεί να επηρεάσει ένα σύνολο οργανισμών κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας, προκαλώντας αποσταθεροποίηση του οικοσυστήματος.

Επίσης αρνητικές επιπτώσεις παρουσιάζονται σε είδη που δεν αποτελούν στόχο αλιείας αλλά συλλαμβάνονται ακούσια από τα αλιευτικά εργαλεία. Στα είδη αυτά περιλαμβάνεται μια μεγάλη ποικιλία οργανισμών όπως άλλα είδη ψαριών χωρίς εμπορική σημασία μέχρι θαλάσσια ερπετά (θαλάσσιες χελώνες) και θηλαστικά (π.χ. δελφίνια και φώκιες). Στα μέτρα αποφυγής σύλληψης παρεμπιπτόντων ειδών και μεγεθών ψαριών περιλαμβάνονται μέτρα αντικατάστασης των αλιευτικών εργαλείων με πιο επιλεκτικά ως προς την ικανότητα σύλληψης συγκεκριμένων μεγεθών και των ειδών ψαριών. Για την μείωση της επίπτωσής στα κητοειδή, η χρήση παρασυρόμενων διχτυών στην αλιεία τόνου στον Ατλαντικό και στη Μεσόγειο έχει απαγορευθεί από το 2002 βάσει του Καν. (ΕΚ) αριθ. 1239/98 «για τη θέσπιση ορισμένων τεχνικών μέτρων διατήρησης των αλιευτικών πόρων». Η τοποθέτηση συσκευών σε στατικά αλιευτικά εργαλεία που αποτρέπουν την προσέγγιση των δελφινιών και φώκεων γνωστές ως «pingers» αποτελεί ένα ακόμα μέτρο στην κατεύθυνση προστασίας του ειδών αυτών.

Στις αρνητικές επιπτώσεις της αλιείας μπορεί να συμπεριληφθεί ακόμη η ανατάραξη του πυθμένα και η καταστροφή των βενθικών βιοκοινωνιών και βιοτόπων από ορισμένα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία που αλιεύουν βυθόβιους οργανισμούς (επιβενθικά ψάρια, όστρακα, γαρίδες κλπ). Στα αλιευτικά αυτά εργαλεία περιλαμβάνονται οι τράτες βυθού και οι δράγες. Για τον σκοπό αυτό θεσπίζονται μέτρα απαγόρευσης της χρήσης των αλιευτικών αυτών εργαλείων σε περιοχές με ευαίσθητα οικολογικά χαρακτηριστικά (π.χ. υποθαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας).


6-59

Τέλος ένα ακόμα πρόβλημα είναι η αποκαλούμενη άδηλη αλιεία («ghost fishing») - που οφείλεται στην απώλεια αλιευτικού εξοπλισμού (κυρίως μανωμένα δίχτυα) στον οποίο αιχμαλωτίζονται τα ψάρια αλλά και άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί [Τελική έκθεση «GHOST FISHING BY LOST FISHING GEAR» της Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής DG FISH/2004/20, Αύγουστος 2005].

Πρέπει να σημειωθεί ότι η φύση και η έκταση των επιπτώσεων της αλιείας εξαρτώνται από τον τύπο και το μέγεθος των χρησιμοποιούμενων αλιευτικών εργαλείων καθώς και την έκταση και ένταση της ακολουθούμενης αλιευτική τακτικής. Επίσης οι επιπτώσεις της αλιείας είναι διαφορετικές σε διαφορετικών φυσικών, χημικών και βιολογικών χαρακτηριστικών νερά.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας

Τόσο η φύση όσο και η ένταση των επιπτώσεων είναι διαφορετική ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του τόπου εκτροφής, τον τύπο και την μέθοδο εκτροφής, το εκτρεφόμενα είδη σε κάθε περίπτωση. Οι επιπτώσεις της θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας έχουν μελετηθεί περισσότερο στην περίπτωση της εκτροφής ευρύαλων ψαριών και λιγότερο σε εκτροφές μεγάλων πελαγικών ψαριών όπως ο τόνος (που αποτελεί ένα σχετικά νέο είδος θαλάσσιας υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας) ή σε οστρακοκαλλιέργειες.

Όπως προαναφέρθηκε τα μεσογειακά θαλάσσια οικοσυστήματα παρουσιάζουν ορισμένες χαρακτηριστικές ιδιότητες που είναι τελείως διαφορετικές από τις συνθήκες που επικρατούν σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Τα χαρακτηριστικά αυτά, που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις υδατοκαλλιέργειες και τα κατάλοιπά τους, είναι κατά κύριο λόγο τα εξής:

Η υψηλή θερμοκρασία (ελάχιστο 12 °C και μέγιστο 25 °C) που έχει σαν αποτέλεσμα υψηλούς μεταβολικούς ρυθμούς.

Η παλιρροϊκή ζώνη δεν είναι μεγαλύτερη από 50 cm με αποτέλεσμα να μειώνεται η διασπορά και η διήθηση των κατάλοιπων των ιχθυοκαλλιεργειών.

Το γεγονός ότι τα θαλάσσια μεσογειακά οικοσυστήματα είναι ολιγοτροφικές περιοχές με χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά, χαμηλή πρωτογενή παραγωγικότητα και χαμηλή βιομάζα φυτοπλαγκτού μειώνει ενδεχόμενα τον κίνδυνο εμφάνισης ευτροφισμού

Το ευρύ αυτό φάσμα των ιδιαιτεροτήτων αποτέλεσε βασικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξη της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας. Η ραγδαία εξάπλωση των ιχθυοκαλλιεργειών στην παράκτια ζώνη προκάλεσε συγκρούσεις μεταξύ αυτών και άλλων χρήσεων της ζώνης όπως είναι ο τουρισμός και η αλιεία (Katranidis et. al. 2003). Ένα μεγάλο τμήμα της διαμάχης επικεντρώνεται στις πιθανές επιπτώσεις των ιχθυοκαλλιεργειών στο θαλάσσιο περιβάλλον. Αρκετές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες που εξετάζουν τις επιδράσεις αυτές (Gowen & Bradbury 1987, Wu 1995, Fernandes et. al. 2001). Η επίδραση των


6-60

ιχθυοκαλλιεργειών εξαρτάται από το είδος το οποίο εκτρέφεται, από τη μέθοδο εκτροφής, από την πυκνότητα του αποθέματος μέσα στις καλλιέργειες και από την ποιότητα της τροφής που δίνεται στα ψάρια (Wu 1995).

Έχει γίνει κατανοητό ότι οι επιδράσεις αυτές δεν είναι ίδιες στις διάφορες χωρικές και χρονικές κλίμακες (Karakassis 1998) και εξαρτώνται από τη φύση των ουσιών που αποβάλλονται, τα φυσικά, υδρογραφικά και οικολογικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής καθώς και από την απόδοση και τη δράση των καλλιεργειών. Οι επιδράσεις των ιχθυοκαλλιεργειών έχουν μελετηθεί κυρίως κάτω ή κοντά στους κλωβούς σε μικρές χωρικές κλίμακες (της τάξης των 100 – 200 m). Οι μελέτες αυτές περιλαμβάνουν επιδράσεις στη χημική σύσταση του υποστρώματος ακριβώς κάτω από τα κλουβιά (Holmer & Kristensen 1992, Karakassis et. al. 1998), επιδράσεις στις βενθικές βιοκοινότητες που βρίσκονται κοντά στους ιχθυοκλωβούς (Karakassis et. al. 2000, Mazzola et. al. 1999, La Rosa et. al. 2001, Mirto et. al. 2002), επιδράσεις στη χλωρίδα (φύκη) (Delgado et. al. 1999, Ruiz et. al. 2001) και επιδράσεις σε θρεπτικά συστατικά και πλαγκτόν στην περιοχή της ιχθυοκαλλιέργειας (Pitta et. al. 1999, Karakassis et. al. 2001, Belias et. al. 2003). Οι εργασίες αυτές έδειξαν ότι οι επιδράσεις των ιχθυοκαλλιεργειών στο βένθος περιορίζονται σε κοντινές αποστάσεις από τους κλωβούς και συγκεκριμένα δε φαίνεται να εκτείνονται πέρα από 25 – 30 m από αυτούς. Όσον αφορά την επίδραση των ιχθυοκαλλιεργειών σε άγριους πληθυσμούς ψαριών και συνεπακόλουθα την αλιεία, λίγα είναι γνωστά παρά την εμφανή και μεγάλη σημασία τους για τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης. Οι έρευνες περιορίζονται κοντά ή κάτω από τους ιχθυοκλωβούς, σε απόσταση λίγων μέτρων, ενώ δεν είναι γνωστές οι επιπτώσεις τους σε μεγαλύτερες αποστάσεις (> 200 m). Ο Carss (1990) είχε ερευνήσει την πυκνότητα άγριων ψαριών αλλά και ψαριών που απέδρασαν από ιχθυοκαλλιέργειες της Σκοτίας και έδειξε ότι ο συνολικός αριθμός και το συνολικό βάρος των ψαριών που πιάστηκαν κοντά στα κλουβιά των ιχθυοκαλλιεργειών ήταν μεγαλύτερος από τα αντίστοιχα που πιάστηκαν μακριά από αυτά (control sites). Πρόσφατα οι Dempster et. al. (2002) μελέτησαν την πανίδα κάτω από τους κλωβούς των ιχθυοκαλλιεργειών στη Δυτική Μεσόγειο Θάλασσα με οπτική παρατήρηση (visual sensus). H έρευνα έδειξε ότι ένας μεγάλος αριθμός άγριων ειδών βρίσκεται συνεχώς κάτω από τους ιχθυοκλωβούς και τρέφεται μερικά από την οργανική ύλη που διαφεύγει από τις ιχθυοκαλλιέργειες. Με δεδομένο ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες απελευθερώνουν ένα σημαντικό αριθμό θρεπτικών συστατικών στο υδάτινο οικοσύστημα (Holby & Hall 1991, Hall et. al. 1992), οι επιδράσεις τους είναι δυνατό να εκτείνονται και σε μεγαλύτερες αποστάσεις από αυτές που έχουν μελετηθεί, ιδιαίτερα όταν οι ιχθυοκαλλιέργειες είναι τοποθετημένες σε κλειστές περιοχές. Μέχρι σήμερα η μεγαλύτερη επίδραση που έχει αναφερθεί είναι από τους Pohle et. al. (2001) στα Καναδικά παράλια, όπου παρατηρήθηκε επίδραση στη βενθική μεγαπανίδα σε απόσταση μεγαλύτερη από τα 200 μέτρα από τις ιχθυοκαλλιέργειες.

Ακόμα οι περισσότερες μελέτες και έρευνες σχετικά με την επίπτωση της υδατοκαλλιέργειας ασχολούνται με την περίπτωση εγκατάστασης μεμονωμένων


6-61

μονάδων και όχι με την ανάπτυξη ζωνών υδατοκαλλιεργειών και την συσσωρευτική δράση που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο.

Την τελευταία δεκαετία σημαντικός αριθμός ερευνητικών εργασιών χρηματοδοτούμενων από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους έχει επικεντρωθεί στην μελέτη των επιπτώσεων της υδατοκαλλιέργειας στο θαλάσσιο περιβάλλον εξετάζοντας πλήθος παραμέτρων από διάφορες οπτικές γωνίες. Τα κύρια συμπεράσματα των ερευνών αυτών, όπως παρουσιάζονται στην μελέτη State of the Hellenic Marine Environment (ΕΛΚΕΘΕ 2005) και μπορούν να συνοψιστούν παρακάτω:

1. Τα παραπροϊόντα της διαδικασίας εκτροφής (Διαφυγούσα τροφή, περιττώματα των ψαριών) δεν μεταβάλουν σημαντικά τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά της στήλης του νερού ενώ οι παρατηρούμενη περιορισμένη χρονικά και χωρικά αύξηση στις συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων (κυρίως Αμμωνιακά και φωσφορικά ιόντα) δεν είναι μεγαλύτερη από αυτήν που προκαλείται από άλλες πηγές των ουσιών αυτών και δεν επηρεάζει σημαντικά την συγκέντρωση της χλωροφύλλης α (Chl a) και του συνολικού διαλυμένου άνθρακα στο νερό (TOC) που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ευτροφισμό.

2. Οι σωματιδιακές εκπομπές των παραπροϊόντων φαίνεται να έχουν επίδραση στις φυσικές και χημικές ιδιότητες του ιζήματος κάτω από τους κλωβούς. Η επίδραση αυτή περιορίζεται σε μερικές δεκάδες μέτρα γύρω από τους κλωβούς και χρονικά τους θερμούς μήνες όπου τα καλλιεργούμενα ψάρια εμφανίζουν εντονότερο μεταβολισμό.

3. Δεν παρουσιάζεται σημαντική διαφοροποίηση της σύνθεσης του φυτοπλαγκτού σε περιοχές ανάπτυξης υδατοκαλλιέργειας.

4. Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της βενθικής βιοποικιλότητας στις περιοχές κάτω από τους ιχθυοκλωβούς. Τα πορίσματα μελετών σε ευρύτερες περιοχές έδειξαν ότι η αλλοίωση στην σύνθεση και τα χαρακτηριστικά των μακροβενθικών οργανισμών είναι περιορισμένες αν και μια αύξηση της συνολικής βιομάζας των μεγάλων βενθικών οργανισμών σε αποστάσεις 1-10Km θα μπορούσε να συσχετιστεί με την παρουσία μονάδων υδατοκαλλιέργειας.

5. Αύξηση της αφθονίας, και της συνολικής βιομάζας πληθυσμών άγριων ψαριών αλλά και μεγαλύτερη ποικιλία ειδών αυτής της κατηγορίας οργανισμών παρατηρήθηκε σε έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε ζώνες ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών.


Οι περισσότερες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας εντοπίζονται κοντά στην ακτή. Ο μισός και πλέον πληθυσμός της Ελλάδας κατοικεί σε τρεις πόλεις που γειτνιάζουν με την θάλασσα: την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. Οι ακτές των


6-62

πόλεων αυτών χρησιμοποιούνται εντατικά ως λιμάνια επιβατηγών, εμπορικών, αλιευτικών σκαφών και σκαφών αναψυχής, ως περιοχές κατοικίας, καταστημάτων, ξενοδοχείων προκυμαίες, ακόμα και για κολύμβηση. Ο ελλιπής σχεδιασμός και ο απότομος τρόπος ανάπτυξης των παράκτιων αστικών περιοχών έχει μεταβάλλει την φυσική κατάσταση των περιοχών αυτών ενώ η επέκταση της οικοδομικής δραστηριότητας στις γύρω από τις πόλεις παράκτιες περιοχές με σκοπό την δημιουργία παραθεριστικών οικισμών αποτελεί σοβαρή απειλή για τα οικοσυστήματα των περιοχών αυτών.


Η βιομηχανική ανάπτυξη συνδέεται με την αστική ανάπτυξη. Πλέον του 80% των βιομηχανιών της Ελλάδας εδράζεται σε κοντινές στην ακτή περιοχές. Σημαντικές ποσότητες βαρέων μετάλλων καταλήγουν στο θαλάσσιο περιβάλλον είτε με απευθείας απόρριψη είτε μέσω των αστικών και βιομηχανικών λυμάτων. Οι κυριότερες εστίες ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος με βαρέα μέταλλά αποτελούν οι μεταλλουργικές βιομηχανίες και τα διυλιστήρια. Στην κεντρική Ελλάδα δύο μεγάλες μεταλλουργικές βιομηχανίες χρησιμοποιούν την παράκτια ζώνη για την διάθεση των αποβλήτων τους (στον Κορινθιακό και Β. Ευβοϊκό κόλπο).


Η ανάπτυξη γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην παράκτιες περιοχές αφορά το 35% της συνολικής έκτασης των περιοχών αυτών. Η επίδραση των γεωργικών δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο οικοσύστημα συνοψίζεται στα ακόλουθα:

1. Η έκπλυση των λιπασμάτων που τοποθετούνται στις καλλιέργειες εμπλουτίζει με θρεπτικά στοιχεία (Αζωτούχες και Φωσφορικές ενώσεις) τον θαλάσσιο αποδέκτη αποτελώντας αιτία ανάπτυξης ευτροφισμού με καταστροφικές σε πολλές περιπτώσεις συνέπειες για την χλωρίδα και πανίδα της θάλασσας.

2. Η έκπλυση ή η εξάτμιση δραστικών ουσιών φυτοφαρμάκων (π.χ. οργανοχλωριούχες ενώσεις) με αργή διάσπαση και επιμονή (Persistent Organic Pollutants) στη στήλη του νερού και στα θαλάσσια ιζήματα και ικανότητα βιοσυσσώρευσης κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας.

3. Η υπέρμετρη εκμετάλλευση των επιφανειακών υδάτων για σκοπούς άρδευσης των καλλιεργειών με αποτέλεσμα την μείωση της ροής των ποταμών και αντίστοιχα του φυσικού εφοδιασμού των παράκτιων περιοχών με άμμο και άλλα φερτά υλικά. Αποτέλεσμα αυτής της μείωσης είναι η διατάραξη της ισορροπίας μεταξύ τη δημιουργίας ακτών και της διάβρωσης τους από την θάλασσα. Με τον τρόπο αυτό όλο και περισσότερη παράκτια έκταση υφίσταται σημαντική μείωση.

Οι περισσότερες από τις παραπάνω δραστηριότητες εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές και κυρίως κοντά στα αστικά κέντρα. Εξαίρεση αποτελούν ο τουρισμός


6-63

και η ανάπτυξη παραθεριστικών κατοικιών δραστηριότητες που τείνουν να εξαπλώνονται σε ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της ακτογραμμής.

Στις πλέον ευάλωτες στη ρύπανση από αστικά βιομηχανικά απόβλητα και γεωργικά κατάλοιπα περιοχές της Ελλάδας συγκαταλέγονται:

Η περιοχή της Ελευσίνας: πρόκειται για μια περιοχή όπου είναι εγκατεστημένες περισσότερες από 1000 βιομηχανίες στις οποίες περιλαμβάνονται ναυπηγεία, βιομηχανίες σιδήρου και χάλυβα, διυλιστήρια πετρελαιοειδών, τσιμεντοβιομηχανίες, και μεταποιητικές βιοτεχνίες. Υψηλές συγκεντρώσεις Βαρέων μετάλλων έχουν ανιχνευτεί σε στην υδάτινη στήλη, στο ίζημα και σε θαλάσσιους οργανισμούς της περιοχής (μύδια).

Ο Σαρωνικός κόλπος: Σημάδια ευτροφισμού παρατηρούνται περιστασιακά στην περιοχή της Ψυττάλειας όπου λειτουργεί ο πρωτοβάθμιος βιολογικός καθαρισμός που επεξεργάζεται τα αστικά και βιομηχανικά λύματα της πρωτεύουσας.

Ο κόλπος της Θεσσαλονίκης: Σε αυτόν καταλήγουν επεξεργασμένα λύματα από τις βιομηχανική ζώνη του Καλοχωρίου και αστικά λύματα από την πόλη της Θεσσαλονίκης.

Ο Παγασιτικός κόλπος: Ο κόλπος δέχεται τόσο επεξεργασμένα αστικά λύματα και βιομηχανικά απόβλητα από την πόλη του Βόλου, όσο και γεωργικά κατάλοιπα που καταλήγουν στη θάλασσα μέσω του Πηνειού ποταμού.

Ο Αμβρακικός κόλπος: Δέχεται επεξεργασμένα αστικά και βιομηχανικά από την πόλη της Πρέβεζας, όσο και γεωργικά κατάλοιπα από την έκπλυση των καλλιεργούμενων εδαφών της περιοχής.

Ο Πατραϊκός κόλπος και η περιοχή του Ηρακλείου: Οι δύο περιοχές εμφανίζουν προβλήματα ρύπανσης από βιομηχανικά και αστικά απόβλητα.

Ο Αργολικός κόλπος: Στην περιοχή του Αργολικού κόλπου εμφανίζονται προβλήματα νιτρορύπανσης από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων στις γεωργικές καλλιέργειες.

Η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου: Η φυσική διαμόρφωση της λιμνοθάλασσας την καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη στην ρύπανση κυρίως από την έκπλυση των γεωργικών εδαφών κατά μήκος των δύο μεγάλων ποταμών (Εύηνος και Αχελώος) που εκβάλλουν στην περιοχή αλλά και από τα αστικά λύματα των πόλεων.


Η ραγδαία ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας των τελευταίων 40-50 χρόνων έχει αναπόφευκτα επηρεάσει την φυσιογνωμία των παράκτιων περιοχών. Η Ελλάδα


6-64

δέχεται κάθε χρόνο 14-15 εκατομμύρια τουρίστες, το 90% των οποίων κατευθύνονται στις παράκτιες περιοχές ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό επισκέπτεται τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Η ενίσχυση της απασχόλησης και η οικονομική αναβάθμιση μεγάλου μέρους του πληθυσμού στις τουριστικές ζώνες συγκαταλέγονται στις θετικές επιπτώσεις του τουρισμού στην ελληνική ύπαιθρο. Σε πολλές περιπτώσεις η υπέρμετρη και χωρίς σχέδιο τουριστική ανάπτυξη έχει αλλοιώσει τόσο την αισθητική του τοπίου όσο και τους φυσικούς οικοτόπους. Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η τουριστική ανάπτυξη στις περιοχές ωοτοκίας της Μεσογειακής θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta που ασκεί μεγάλη πίεση στον πληθυσμό του είδους αυτού.


7-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ 2007-2013

Στο παρόν Κεφάλαιο προσδιορίζονται, εκτιμώνται και αξιολογούνται οι ενδεχόμενες επιπτώσεις της στρατηγικής και των προτεινόμενων Μέτρων του ΕΠΑΛ 2007-2013 στο περιβάλλον. Η διερεύνηση γίνεται με σκοπό τον ποιοτικό, ποσοτικό, χωρικό και χρονικό προσδιορισμό των ενδεχόμενων επιπτώσεων. Συγκεκριμένα αναλύονται οι αναμενόμενες πρωτογενείς, δευτερογενείς, σωρευτικές, συνεργιστικές, βράχυ-, μέσο- και μακροπρόθεσμες, μόνιμες και προσωρινές, θετικές και αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις πάνω στους καθορισμένους περιβαλλοντικούς τομείς που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά του Προγράμματος όπως αυτά περιγράφηκαν στα Κεφάλαια 3 και 4 της παρούσας. Για την επίτευξη των προηγουμένων αρχικά προσδιορίζονται οι περιβαλλοντικοί στόχοι για κάθε περιβαλλοντικό τομέα που σχετίζεται με το αντικείμενο του προγράμματος και πρέπει να διερευνηθεί στο πλαίσιο της παρούσας ΣΜΠΕ. Ακολούθως συνοψίζεται το περιεχόμενο των Μέτρων που προβλέπει ο κάθε Άξονας προτεραιότητας και διερευνώνται οι επιπτώσεις και τα αποτελέσματα που εκτιμάται ότι θα προκύψουν από την υλοποίηση των Μέτρων που προβλέπει ο κάθε ένας από αυτούς. Ακόμη προτείνονται Μέτρα και κατευθύνσεις και γίνονται προτάσεις στην κατεύθυνση αντιμετώπισης των κυριότερων επιπτώσεων κάθε Άξονα προτεραιότητας. Τέλος προτείνεται ένα σύστημα για την παρακολούθηση του προγράμματος και την βελτιστοποίηση της περιβαλλοντικής του απόδοσης.

7.1 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΛ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

Βάσει της οδηγίας 2001/42 και της Σύμβασης ανάθεσης έργου στα πλαίσια των οποίων εκπονείται η παρούσα μελέτη οι εκτιμώμενες δυνητικές επιπτώσεις του ΕΠΑΛ της νέας προγραμματικής περιόδου θα πρέπει να καταγραφούν και να αξιολογηθούν σε περιβαλλοντικούς τομείς όπως:

η βιοποικιλότητα

ο πληθυσμός

η ανθρώπινη υγεία

η πανίδα και η χλωρίδα

το έδαφος

τα ύδατα

ο αέρας


7-2

οι κλιματικοί παράγοντες

τα υλικά περιουσιακά στοιχεία

η πολιτιστική κληρονομιά συμπεριλαμβανομένης της αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς

το τοπίο και

οι σχέσεις μεταξύ των παραπάνω παραγόντων.

Οι παραπάνω τομείς μπορούν να ομαδοποιηθούν σε περιβαλλοντικές ενότητες καθώς κατά υποσύνολα παρουσιάζουν ιδιαίτερη συνάφεια μεταξύ τους. Με τον τρόπο αυτό καθορίζονται οι εξής περιβαλλοντικές ενότητες :

1. Βιοτικοί παράγοντες (Βιοποικιλότητα, χλωρίδα και πανίδα)

2. Αβιοτικοί παράγοντες (κλιματολογικά στοιχεία, έδαφος, ύδατα, αέρας)

3. Ανθρωπογενές περιβάλλον (Υλικά περιουσιακά στοιχεία, πληθυσμός, ανθρώπινη υγεία, πολιτιστική και αρχιτεκτονική κληρονομιά)

Η περιβαλλοντική παράμετρος τοπίο μπορεί να θεωρηθεί ως συνισταμένη των περισσότερων από τις παραπάνω περιβαλλοντικές ενότητες, καθώς η μορφή, η εξέλιξή του και τελικά η αξία του οφείλεται στο συνδυασμό του βιοτικού, αβιοτικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που συνθέτουν τις παραπάνω ομαδοποιήσεις στην συνέχεια προσδιορίζονται οι σχετικοί με το πρόγραμμα περιβαλλοντικοί στόχοι. Η διαδικασία καθορισμού των περιβαλλοντικών στόχων βάσει των οποίων θα διερευνηθούν οι επιπτώσεις του προγράμματος παρουσιάζεται στον ακόλουθο Πίνακα 7-1.


7-3

Πίνακας 7-1: προτεινόμενοι Περιβαλλοντικοί στόχοι και ανά περιβαλλοντικό τομέα που σχετίζεται με το ΕΠΑΛ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

ΠΕΡ/ ΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΛ

ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΛ 2007-2013 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Βιοποικιλότητα

Πανίδα και χλωρίδα

Προστατευόμενες περιοχές

Θαλάσσια αλιευτικά αποθέματα

Σημαντικά είδη υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας

Σημαντικοί – ευαίσθητοι οικότοποι και προστατευόμενες περιοχές




ΑΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Ύδατα

Αέρας

Έδαφος

Κλιματικοί παράγοντες

Ποιοτικά χαρακτηριστικά των υδάτων

Ατμοσφαιρική ρύπανση από εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου

Πρόληψη ή /και μείωση της διοχέτευσης ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια


ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον - απασχόληση

Ανθρώπινη Υγεία

Υλικά Περιουσιακά Στοιχεία

Πολιτιστική, αρχιτεκτονική και αρχαιολογική κληρονομιά

Τοπίο

Πληθυσμός στις αλιευτικές περιοχές

Απασχόληση στον αλιευτικό τομέα

Υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων

Περιουσιακά στοιχεία των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο

Υποδομή των αλιευτικών περιοχών

Πολιτιστική, αρχιτεκτονική και αρχαιολογική κληρονομιά στις αλιευτικές περιοχές

Αισθητική τοπίου









7-4

Στη συνέχεια διερευνώνται οι επιπτώσεις κατά Άξονα προτεραιότητας στο βιοτικό, αβιοτικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι ο προσδιορισμός, εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων που αναμένονται από την εφαρμογή των Μέτρων που προβλέπει κάθε Άξονας προτεραιότητας.

7.2 ΆΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: «ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ»

Βασική επιδίωξη του Άξονα προτεραιότητας 1 είναι η μείωση της αλιευτικής δραστηριότητας στο επίπεδο των διαθέσιμων αλιευτικών πόρων και η άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων που θα έχει η μείωση αυτή. Συνοπτικά ο Άξονας προτεραιότητας 1 περιλαμβάνει τα εξής μέτρα (Αναλυτικά το περιεχόμενο και οι δράσεις που προβλέπονται σε κάθε Μέτρο αναφέρονται στο Κεφάλαιο 4):

Μέτρο 1.1 «Μόνιμη παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων»: Επιδότηση για την απόσυρση των αλιευτικών σκαφών με διάλυση ή αλλαγή χρήσης του σκάφους.

Μέτρο 1.2 «Προσωρινή παύση δραστηριοτήτων αλιευτικών σκαφών»: Αποζημίωση για την προσωρινή παύση της επαγγελματικής αλιείας για ορισμένο χρονικό διάστημα (έως 12 μήνες).

Μέτρο 1.3 «Επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα»: Επιδότηση για τον εκσυγχρονισμό αλιευτικών σκαφών για την αντικατάσταση μηχανής, την προμήθεια ηλεκτρονικού εξοπλισμού, ψυγείου κλπ. Ακόμα ενίσχυση για την προμήθεια νέων περισσότερο επιλεκτικών εργαλείων.

Μέτρο 1.4 «Παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας»: Στο πλαίσιο του Μέτρου 1.4 προβλέπεται να υλοποιηθούν ενέργειες που αφορούν:

αυξημένη επιδότηση για τα αλιευτικά σκάφη κάτω των 12 μέτρων για πράξεις μόνιμης απόσυρσης,

εκσυγχρονισμό με προμήθεια ηλεκτρονικού εξοπλισμού, ψυγείου κλπ και

αντικατάσταση μηχανής με νέες μικρότερης συνολικής ισχύος, μικρότερης κατανάλωσης καύσιμου και αντίστοιχα λιγότερο ρυπογόνων.

Μέτρο 1.5 «Κοινωνικοοικονομική αποζημίωση για την διαχείριση του στόλου»: Στο μέτρο αυτό εντάσσονται δράσεις που αφορού παροχή οικονομικής στήριξης δράσεων για:

πρόωρη συνταξιοδότηση των μεγάλων σε ηλικία αλιέων

αγορά του πρώτου αλιευτικού σκάφους από νέους σε ηλικία αλιείς

προώθηση της διαφοροποίηση του επαγγέλματος και της πολλαπλής απασχόλησης του αλιέα.


7-5

7.2.1 Εκτιμώμενα αποτελέσματα και επιπτώσεις στο περιβάλλον από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 1

Η εφαρμογή των Μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 1 αναμένεται να έχει δυνητικά επίδραση στους εξής τομείς:

1. Αλιευτικά αποθέματα και ποιότητα του οικοσυστήματος

Η μείωση της αλιευτικής προσπάθειας αποτελεί άμεσο επακόλουθο της απόσυρσης αλιευτικών σκαφών (Μέτρο 1.1). Σύμφωνα με τους ποσοτικούς στόχους του προγράμματος μέσω του Μέτρου έως το 2013 θα αποσυρθούν 1.700 αλιευτικά σκάφη (μείωση κατά 9,1% σε σχέση με την τωρινή κατάσταση) κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της δυναμικότητας του στόλου κατά 5.610 GT και 56.321 KW (μείωση κατά 5,9% και 10,2% αντίστοιχα).

Το άμεσο αποτέλεσμα της μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας είναι η μείωση των επιπτώσεων της πιθανής υπεραλίευσης επί των αλιευτικών πεδίων. Οι συνέπειες αυτής της «οικολογικής ελάφρυνσης» των αλιευτικών πεδίων αλλά και της λήψης τεχνικών μέτρων βελτίωσης της επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων (Μέτρο 1.3) αναμένεται να έχουν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θετική συνεισφορά στην δυνατότητα ανάκαμψης των πληθυσμών των ειδών που αποτελούν στόχο της αλιείας. Περαιτέρω, τα μέτρα αυτά αναμένεται να συμβάλλουν θετικά στην μείωση των συλλήψεων μη εμπορεύσιμων ειδών όπως π.χ. μη εμπορεύσιμα ψάρια, κητώδη (δελφίνια, φώκιες) ή θαλάσσιες χελώνες. Με αυτόν το τρόπο εκτιμάται ότι μακροπρόθεσμα, η υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 1 θα συμβάλλει στη συνολική αναβάθμιση του οικοσυστήματος τόσο τοπικά (στα αλιευτικά πεδία) όσο και σε ευρύτερες περιοχές.

2. Κοινωνικοοικονομική διάρθρωση του αλιευτικού τομέα

Στο οικονομικό επίπεδο τα μέτρα του Άξονα προτεραιότητας 1 και η σχεδιαζόμενη μείωση της αλιευτικής προσπάθειας, αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά το μέγεθος της συνολικής αλιευτικής παραγωγής. Η επίπτωση αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί βραχυπρόθεσμη, καθώς η επίτευξη του περιβαλλοντικού στόχου ανάκαμψης των αλιευτικών αποθεμάτων εκτιμάται ότι θα εξασφαλίσει μεσο- ή μακροπρόθεσμα καλύτερες ποσοτικά αλλά και ποιοτικά αποδόσεις στα εναπομείναντα αλιευτικά σκάφη.

Στο κοινωνικό επίπεδο η απόσυρση των αλιευτικών σκαφών και η οριστική διαγραφή τους από το κλειστό (προς το παρόν) Μητρώο Αλιευτικών Σκαφών και η αντίστοιχη μείωση της απασχόλησης είναι μια επίπτωση που μπορεί να χαρακτηριστεί μόνιμη. Λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια προτεραιότητας που αφορούν την ένταξη προτάσεων στο Μέτρο της απόσυρσης αλιευτικών σκαφών προτεραιότητα θα δοθεί σε σκάφη ολικού μήκους κάτω των 7 μέτρων και παλαιότητας άνω των 15 ετών. Έτσι στα σκάφη που κατά προτεραιότητα αφορά το Μέτρο περιλαμβάνονται αυτά που απασχολούν συνήθως ένα ή το πολύ δύο άτομα περιορίζοντας έτσι την επίπτωση απώλειας θέσεων εργασίας κυρίως στους


7-6

ιδιοκτήτες των αλιευτικών σκαφών. Οι ιδιοκτήτες που θα επιλέξουν να εκμεταλλευθούν την δυνατότητα αποζημίωσης για την διάλυση του αλιευτικού τους σκάφους και εξόδου τους από την αλιευτική δραστηριότητα, θα το πράξουν μόνο αν αυτό βελτιώνει την οικονομική τους θέση και τους δίνει την δυνατότητα να απεμπλακούν από μία μειωμένης αποδοτικότητας εκμετάλλευση. Ακόμη, η εφαρμογή του Μέτρου 1.5 «Κοινωνικοοικονομική αποζημίωση για την διαχείριση του στόλου» προβλέπει την παροχή αποζημίωσης σε αλιείς που εργάζονταν επί 12 τουλάχιστον μήνες σε σκάφη που αποσύρθηκαν, χρηματοδότηση για την διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων των αλιέων με την προώθηση της πολλαπλής απασχόλησης και την εκ νέου κατάρτιση αλιέων σε επαγγέλματα εκτός της θαλάσσιας αλιείας. Έτσι μέσω του Μέτρου 1.5 προωθείται η εξομάλυνση της επίπτωσης της επιχειρούμενης μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας στην απασχόληση στον αλιευτικό τομέα.

Το Μέτρο απόσυρσης αλιευτικών σκαφών, η μείωση της παραγωγής αλιευμάτων και η απώλεια θέσεων εργασίας ενδέχεται να επηρεάσει δευτερογενώς τα κοινωνικοοικονομικά στοιχεία ορισμένων αλιευτικών περιοχών. Οι περιοχές που αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο είναι αυτές με μικρή τοπική παραγωγή αλιευμάτων και με μεγάλη εξάρτηση από τις αλιευτικές δραστηριότητες (όπου σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού απασχολείται σε συναφή επαγγέλματα π.χ. καραβομαραγκοί κ.α.). Η εφαρμογή των Μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 4 «Αειφόρος ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών» αναμένεται να συνεισφέρει στην άμβλυνση αυτής της επίπτωσης. Επιπλέον, δράσεις διαφοροποίησης της απασχόλησης των αλιέων στο πλαίσιο του Μέτρου 1.5 «Κοινωνικοοικονομική αποζημίωση για την διαχείριση του στόλου», αλλά και η ενίσχυση της παραγωγής αλιευμάτων και αλιευτικών προϊόντων μέσω της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων και σε αυτήν την περίπτωση.

3. Ποιότητα εργασίας των αλιέων - Υγιεινή και ποιότητα των προϊόντων αλιείας

Ο εκσυγχρονισμός των αλιευτικών σκαφών που προωθείται στο πλαίσιο του Μέτρου 1.3 «Επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα» στοχεύει μεταξύ άλλων στον εξοπλισμό των αλιευτικών σκαφών με συστήματα που βελτιώνουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, τις συνθήκες εργασίας επί του σκάφους και την υγιεινή και ποιότητα των προϊόντων αλιείας. Το Μέτρο αναμένεται να συμβάλλει θετικά προς την κατεύθυνση βελτίωσης των συνθηκών εργασίας των αλιέων και να ενισχύσει την ποιότητα των παραγόμενων αλιευτικών προϊόντων.

4. Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και άλλων αέριων ρύπων από τα αλιευτικά σκάφη

Οι νέες μηχανές που θα τοποθετηθούν στα αλιευτικά σκάφη αναμένεται να συμβάλλουν θετικά στην μείωση των σωματιδιακών εκπομπών, των εκπομπών αέριων ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου, καθώς αφενός θα ενσωματώνουν βελτιωμένα και πιο φιλοπεριβαλλοντικά τεχνολογικά χαρακτηριστικά και αφετέρου


7-7

θα έχουν μειωμένη ισχύ. Η επίπτωση αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί σημαντική λόγο κλίμακας για την καταπολέμηση της συνολικής υποβάθμισης της ατμόσφαιρας αλλά οπωσδήποτε συμβάλλει θετικά προς την κατεύθυνση αυτή, στο πλαίσιο του τομεακού και χωρικού πεδίου εφαρμογής του προγράμματος.

5. Ηλικιακή κατανομή των απασχολούμενων στην αλιεία

Οι προβλεπόμενες στο Μέτρο 1.5 δράσεις πρόωρης συνταξιοδότησης μεγάλων σε ηλικία αλιέων σε συνδυασμό με την επιδότηση για την απόκτηση του πρώτου αλιευτικού σκάφους από αλιείς με ηλικία μικρότερη από 40 ετών αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην αναζωογόνηση της κοινωνικής δομής του αλιευτικού τομέα. Με τον τρόπο αυτό η εφαρμογή των κοινωνικοοικονομικών μέτρων του Άξονα Προτεραιότητας 1 αναμένεται να αποτελέσει κίνητρο συγκράτησης των νέων σε αλιευτικές περιοχές.

7.2.2 Συμπεράσματα ανάλυσης των επιπτώσεων του Άξονα προτεραιότητας 1

Από την παραπάνω προσέγγιση των ενδεχόμενων επιπτώσεων προκύπτει ότι ο άξονας προτεραιότητας 1 αναμένεται να μεταβάλλει τις περιβαλλοντικές παραμέτρους σε διάφορους τομείς. Στη συνέχεια επιχειρείται εκτίμηση του βαθμού που οι παραπάνω περιγραφείσες επιπτώσεις επηρεάζουν την επίτευξη των σχετικών με το υπό εξέταση πρόγραμμα περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν. Η εκτιμώμενη επίδραση των επιπτώσεων στους περιβαλλοντικούς στόχους του προγράμματος παρουσιάζεται στην συνέχεια.


7-8

Πίνακας 7-2: Αξιολόγηση του βαθμού επίδρασης των αναμενόμενων επιπτώσεων στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Επίδραση στην αφθονία των αλιευτικών

αποθεμάτων και ποιότητα του

οικοσυστήματος

Επίδραση στην Κοινωνικοοικον

ομική διάρθρωση του αλιευτικού τομέα

Επίδραση στην εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και άλλων αέριων ρύπων από τα αλιευτικά σκάφη

Επίδραση στην ποιότητα εργασίας των αλιέων και στην υγιεινή και ποιότητα των προϊόντων αλιείας

Επίδραση στην ηλικιακή κατανομή των

απασχολούμενων στην αλιεία

ΣΥΝΟΛΟ

Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων 3 — — — — 3 Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας

2 — — — — 2 Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων 2 — — — — 2 Πρόληψη της διοχέτευσης. επικίνδυνων ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

— — — — — 1

Μείωση της εκπομπής αέριων ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου από τα αλιευτικά σκάφη. — — 1 — — 1

Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

— -2 — — 2 —

Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας — -2 — 2 — — Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων — — — 3 — 3 Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

— — — 2 — 2

Ενίσχυση της υποδομής του αλιευτικού τομέα και των αλιευτικών περιοχών — — — — — — Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές. — — — — — —

Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου στην παράκτια ζώνη — — — — — —


7-9

Συμβολισμοί του Πίνακα 7-1:

Σύμβολο Επεξήγηση συμβόλου

3 Ισχυρά θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή

2 Μέτρις κλίμακας θετική ή έμμεσα θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο

1 Ασθενής θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως πιθανά θετική

- Ουδέτερη επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο

-1

Ασθενής αρνητική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως πιθανά αρνητική και η οποία μπορεί να εξασθενήσει σημαντικά μέσω της λήψης προληπτικών ή επανορθωτικών μέτρων (Στάδιο ΜΠΕ)

-2 Μέτριας κλίμακας αρνητική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο

-3 Ισχυρά αρνητική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο


7-10

Όπως φαίνεται στον Πίνακα 7-2 η συμβολή του άξονα προτεραιότητας 1 στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν είναι συνολικά έντονα θετική.

7.2.3 Κατευθύνσεις, Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας 1

Οι ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις των Μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 1, όπως διαπιστώθηκε με την παραπάνω ανάλυση είναι μέτριας κλίμακας και αφορούν τους ακόλουθους περιβαλλοντικούς στόχους:

• Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

• Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας

Το γεγονός ότι για κάθε αρνητική επίπτωση που ενδεχόμενα αναμένεται από την μείωση της αλιευτικής προσπάθειας προβλέπεται από το ίδιο το ΕΠΑΛ και τον Άξονα προτεραιότητας 1 κάποια αντίστοιχη δράση με σκοπό την άμβλυνσή της, αποτελεί από μόνο του μέτρο περιορισμού των ενδεχόμενων αρνητικών επιπτώσεων.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013 στην εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών πόρων για την χρηματοδότηση των επανορθωτικών μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 1 (Μέτρο 1.6) αλλά και των άλλων Αξόνων προτεραιότητας που εμπεριέχουν τέτοιου είδους πρόνοιες. Ο σωστός σχεδιασμός σε αυτό το επίπεδο είναι αναγκαία προϋπόθεση για την εξισορρόπηση των αποτελεσμάτων που αναμένεται να έχει η υλοποίηση του προγράμματος και την επίτευξη των περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών του στόχων.

7.3 ΆΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: «ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ – ΑΛΙΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ – ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ»

Όπως περιγράφηκε αναλυτικά στο Κεφάλαιο 4 ο Άξονας προτεραιότητας 2 περιλαμβάνει μέτρα που αφορούν τους παραγωγικούς κλάδους της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης και εμπορίας, καθώς και μέτρα που αφορούν την αλιεία που λαμβάνει χώρα στα εσωτερικά ύδατα. Στο πλαίσιο μια ς γρήγορης ανασκόπησης αναφέρονται στη συνέχεια οι δράσεις που προβλέπεται να υλοποιηθούν σε κάθε Μέτρο. Εκτενής αναφορά και σχολιασμός γίνεται για τα μέτρα τα οποία εκτιμάται ότι ενδέχεται να έχουν σημαντική επίπτωση στο περιβάλλον όπως το Μέτρο 2.1. «Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια» και το Μέτρο 2.6. «Επενδύσεις στη μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας».

1. ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ


7-11

Μέτρο 2.1 Μέτρα για τις παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια: Το Μέτρο περιλαμβάνει 2 δράσεις:

1. Δράση 1: Αύξηση των ικανοτήτων της παραγωγής υδατοκαλλιέργειας, η οποία θα προέρχεται από ενέργειες που αφορούν:

στην ίδρυση νέων μονάδων, ειδών εμπορικής αξίας εδώδιμων και μη, καθώς και σταθμών παραγωγής γόνου αυτών,

στην επέκταση της δυναμικότητας υφιστάμενων μονάδων στην ίδια έκταση,

στην επέκταση της δυναμικότητας υφιστάμενων μονάδων σε νέα έκταση.

1. Δράση 2: Εκσυγχρονισμός ή και μετεγκατάσταση μονάδων θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας και υδατοκαλλιέργειας γλυκών υδάτων χωρίς αύξηση των ικανοτήτων παραγωγής. Ενισχύονται ενέργειες που αφορούν:

Εκσυγχρονισμό υφιστάμενων μονάδων υδατοκαλλιέργειας ιδίως με την εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας και εξοπλισμών, την αναπροσαρμογή των διαχειριστικών μεθόδων και πρωτοκόλλων παραγωγής, την αναβάθμιση της εταιρικής οργάνωσης με ανασχεδιασμό της οργανωτικής και διοικητικής τους δομής, τη βελτίωση και διασφάλιση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων, τη μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ασφάλειας των εργαζομένων στον τομέα και τη βελτίωση της υγιεινής, της υγείας των ανθρώπων ή των ζώων. Ακόμα προωθείται η εγκατάσταση συστημάτων διασφάλισης ποιότητας, ασφάλειας τροφίμων, περιβαλλοντικής διαχείρισης, υγείας και ασφάλειας εργαζομένων, κοινωνικής μέριμνας κλπ (ISO, HΑCCP, EMAS, OHSAS, CSR), η εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών η χρησιμοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και η στήριξη για την αγορά εξοπλισμού για την προστασία των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας από αγρίους θηρευτές.

Μετεγκατάσταση των υφιστάμενων μονάδων πάχυνσης σε πλωτές εγκαταστάσεις σε νέες θέσεις (κυρίως έξω από κλειστούς κόλπους, «ανοιχτή θάλασσα» κ.λ.π.), προκειμένου να επιτευχθεί η βελτίωση των όρων παραγωγής, η προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και να αποφευχθούν ενδεχόμενες συγκρούσεις με άλλες παρακείμενες δραστηριότητες.

Εκσυγχρονισμό υφιστάμενων δομών των ιχθυοτροφικών εκμεταλλεύσεων εσωτερικών υδάτων (λιμνοθάλασσες), όπου χρησιμοποιούνται παραδοσιακές μέθοδοι υδατοκαλλιέργειας.

Χρησιμοποίηση σύγχρονων μεθόδων για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων που συμβάλλουν στην παρακολούθηση και τον έλεγχο της παραγωγής και των περιβαλλοντικών παραμέτρων.


7-12

Μέτρο 2.2: Υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα: Αποζημίωση – Αντιστάθμιση του κόστους για την χρήση από μονάδες υδατοκαλλιέργειας μεθόδων που προστατεύουν το περιβάλλον, την υιοθέτησης μεθόδων βιολογικής υδατοκαλλιέργειας ή την συμμετοχή στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου. Ακόμα ενισχύονται επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε περιοχές του Εθνικού σκέλους του Ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura που λαμβάνουν μέτρα προστασίας των ευαίσθητων στοιχείων της περιοχής εις βάρος της παραγωγικότητας τους.

Μέτρο 2.3: Μέτρα για τη δημόσια υγεία: Αποζημίωση σε οστρακοκαλλιεργητές για προσωρινή αναστολή της συλλογής εκτρεφόμενων οστράκων (λόγω μόλυνσης, ανώτατη διάρκεια 12 μήνες).

Μέτρο 2.4: Μέτρα για την υγεία των ζώων: Χρηματοδότηση κτηνιατρικών ελέγχων για την εξάλειψη νόσων στην υδατοκαλλιέργεια (Απόφαση 90/424/ΕΟΚ).

2. ΑΛΙΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Μέτρο 2.5: «Αλιεία εσωτερικών υδάτων»: Στο πλαίσιο του Μέτρου προβλέπονται η επιδότηση για την κατασκευή & εκσυγχρονισμό αλιευτικών σκαφών λιμνών - ποταμών καθώς και η χρηματοδότηση για την κατασκευή, επέκταση - εκσυγχρονισμό αλιευτικών καταφυγίων - σταθμών σε λίμνες & ποτάμια.

3. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

Μέτρο 2.6: «Μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας»:

1. Δράση 1. Βελτίωση της θέσης των παραγωγικών μονάδων μεταποίησης: Με τον εκσυγχρονισμό, επέκταση ή κατασκευή μεταποιητικών μονάδων και εγκαταστάσεων θα επιδιωχθεί η βελτίωση της θέσης του κλάδου στο διεθνές εμπόριο και στην εσωτερική αγορά με την απορρόφηση πρώτης ύλης αλιευμάτων και αξιοποίησής τους μέσω της μεταποιητικής διαδικασίας ώστε να απευθύνονται σε ευρύ καταναλωτικό κοινό με αύξηση της προστιθέμενης αξίας του τελικού προϊόντος και δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

2. Δράση 2. Βελτίωση της θέσης των εγκαταστάσεων εμπορίας: Με την κατασκευή, επέκταση και εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων εμπορίας θα επιδιωχθεί η διακίνηση αλιευτικών προϊόντων υπό όρους υψηλών προδιαγραφών ως προς την υγιεινή, ιδιαίτερα για προϊόντα υδατοκαλλιεργειών και οστράκων. Θα υποστηριχθεί η βελτίωση των συνθηκών εμπορίας, προκειμένου να επιτευχθεί ο καλύτερος εφοδιασμός της αγοράς με καλύτερες συνθήκες διακίνησης.


7-13

7.3.1 Εκτιμώμενα αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 2

Σύμφωνα με τα παραπάνω προτεινόμενα Μέτρα τα κατ’ αρχήν εκτιμώμενα δυνητικά αποτελέσματα της εφαρμογής του Άξονα προτεραιότητας 2 αφορούν στους ακόλουθους περιβαλλοντικούς τομείς:

1. Ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος σε περιοχές εγκατάστασης παραγωγικών μονάδων

Ο Άξονας προτεραιότητας 2 περιλαμβάνει μεταξύ άλλων Μέτρα στην κατεύθυνση μείωσης των επιπτώσεων της παραγωγικής διαδικασίας των υδατοκαλλιεργειών στο περιβάλλον. Σε αυτά περιλαμβάνονται δράσεις εκσυγχρονισμού για την προμήθεια του αντίστοιχου εξοπλισμού (Μέτρο 2.1), ή ακόμα και ενίσχυση παραδοσιακών μορφών υδατοκαλλιέργειας (π.χ. εκτατικές εκτροφές, εκτροφές χαμηλής εισαγωγής έργου κλπ) με μειωμένες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (Μέτρο 2.3). Ακόμα προωθείται η ανάληψη πρωτοβουλιών από τις εταιρείες του κλάδου για την συμμετοχή τους σε συστήματα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (Eco-Management and Audit Scheme - EMAS). Με τον τρόπο αυτό δίνεται κίνητρο στις επιχειρήσεις να καταρτίσουν σχέδια διαχείρισης της παραγωγής ώστε να βελτιωθεί η περιβαλλοντική τους απόδοση (Μέτρο 2.3). Επίσης παρέχονται αντισταθμιστικά κίνητρα για τις μονάδες που λειτουργούν σε περιοχές οικολογικής σημασίας (περιοχές του Εθνικού σκέλους του Ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000) με σκοπό το μέγεθος, η ένταση και η μέθοδος εκτροφής να μην διαταράσσει τα ευαίσθητα και προστατευόμενα στοιχεία του περιβάλλοντος των περιοχών αυτών. Τέλος, αν και δεν έχουν ακόμα ενσωματωθεί στο θεσμικό πλαίσιο σαφή πρότυπα για την εφαρμογή βιολογικής υδατοκαλλιέργειας, θετική επίπτωση στο περιβάλλον μπορεί να προκύψει μέσω της ενίσχυσης της εφαρμογής βιολογικών μεθόδων παραγωγής. Αυτό καθίσταται εμφανές παρακολουθώντας την ανάπτυξη τέτοιων μεθόδων σε αντίστοιχους κτηνοτροφικούς και γεωργικούς τομείς.

Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι τα προβλεπόμενα Μέτρα του Άξονα προτεραιότητας 2 εμφανίζουν ικανοποιητική συνέργεια μεταξύ τους στην κατεύθυνση σημαντικής μείωσης των επιπτώσεων των υδατοκαλλιεργειών στο φυσικό περιβάλλον και βελτίωσης των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της υδατοκαλλιέργειας αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά περιοχές όπου παρατηρείται συσσώρευση τέτοιου τύπου μονάδων (βλέπε σχέδια Παράρτημα VII), οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις είναι χωροθετημένες εντός προστατευόμενων περιοχών.

Εξάλλου, ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων μονάδων μεταποίησης και εμπορίας έχει ως στόχο, μεταξύ άλλων, την προμήθεια εξοπλισμού που θα μειώνει την παραγωγή ρυπογόνων παραπροϊόντων από την παραγωγική διαδικασία των μονάδων. Αυτές οι δράσεις αναμένεται να συμβάλλουν θετικά στην προστασία του περιβάλλοντος.


7-14

2. Παραγωγή νωπών και μεταποιημένων αλιευτικών προϊόντων

Η αύξηση της συνολικής παραγωγής αλιευτικών προϊόντων αναμένεται να είναι η άμεση επίπτωση των δράσεων ενίσχυσης των παραγωγικών επενδύσεων τόσο στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας όσο και στον κλάδο της μεταποίησης. Σύμφωνα με τους ποσοτικούς στόχους του προγράμματος οι επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν αφορούν 210 μονάδες υδατοκαλλιέργειας και 46 μονάδες μεταποίησης και εμπορίας που θα κατασκευάσουν νέες εγκαταστάσεις, θα εκσυγχρονιστούν ή θα επεκτείνουν την παραγωγική τους διαδικασία. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή 10.870 τόνων νωπών προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και 8.900 επιπλέον τόνων μεταποιημένων αλιευτικών προϊόντων.

Η αύξηση της δυναμικότητας υφιστάμενων και η δημιουργία νέων μονάδων υδατοκαλλιέργειας και μεταποίησης αναμένεται να :

Αυξήσει την συνολική παραγωγικότητα του αλιευτικού τομέα ενισχύοντας αντίστοιχα την πρωτογενή και μεταποιητικό παραγωγικό τομέα.

Μειώσει το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας σε νωπά και επεξεργασμένα προϊόντα αλιείας αυξάνοντας τις εξαγωγές και καλύπτοντας μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας ζήτησης για υψηλής ποιότητας αλιευτικά προϊόντα. Σε αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσει και η ανάπτυξη του δικτύου διανομής που προωθείται με την ενίσχυση ίδρυσης μονάδων αποθήκευσης και διανομής (logistics) των αλιευτικών προϊόντων.

Ενισχύσει την θέση και την ανταγωνιστικότητα του τομέα στις διεθνείς αγορές.

Ενισχύσει την επιχειρηματικότητα τόσο με την δημιουργία νέων μονάδων υδατοκαλλιέργειας όσο και σε υποστηρικτικούς της υδατοκαλλιέργειας κλάδους όπως ο τομέας εμπορίας πρώτων υλών και αναλώσιμων προϊόντων υδατοκαλλιέργειας.

Ενισχύσει την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων του κλάδου.

Δράσει αντισταθμιστικά απέναντι στη μειωμένη παραγωγή της συλλεκτικής αλιείας που παρατηρείται στα περισσότερα αλιευτικά πεδία οφειλόμενη κατά κύριο λόγο στην υπερεκμετάλλευσή τους.

Εξομαλύνει τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις των Μέτρων μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας του Άξονα προτεραιότητας 1 στη συνολική αλιευτική παραγωγή και την απασχόληση.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προσδοκώμενη μεγέθυνση του τομέα, επειδή ακριβώς συνδυάζεται με τα φιλοπεριβαλλοντικά μέτρα που αναφέρθηκαν πιο πάνω, εκτιμάται ότι δεν θα έχει συνολικά σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.


7-15

Σε ότι αφορά νέες εγκαταστάσεις ή και μεταφορά υφιστάμενων η πρόνοια του ΕΠΑΛ για θεσμοθέτηση Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) αποτελεί σημαντικότατη από περιβαλλοντική άποψη ασφαλιστική δικλείδα, η οποία αφενός μεν εμπεριέχει τον από μακρού προσδοκώμενο Χωροταξικό σχεδιασμό στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών, αφετέρου δε υπόκειται στην προληπτική διερεύνηση και αξιολόγηση τυχόν περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο πλαίσιο της πρόσθετης Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ) που θα απαιτηθεί πριν τη θεσμοθέτηση των ΠΟΑΥ.

3. Απασχόληση και συνθήκες εργασίας

Η ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης και εμπορίας αναμένεται να έχει θετικά αποτελέσματα στην αύξηση της απασχόλησης συνολικά στον αλιευτικό τομέα καθώς νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν στις μονάδες που θα κατασκευαστούν ή στις μονάδες που θα αυξήσουν τη δυναμικότητά τους. Η αύξηση αυτή της απασχόλησης θα είναι ευθεία συνάρτηση της σχεδιαζόμενης αύξησης της δυναμικότητας τόσο της υδατοκαλλιέργειας όσο και της μεταποίησης και εμπορίας. Σύμφωνα με τους ποσοτικούς στόχους του προγράμματος η αύξηση αυτή αφορά 496 νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας και άλλες 300 θέσεις εργασίας σε μονάδες μεταποίησης και εμπορίας, με θετική επίδραση στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον των περιοχών που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα.

Εξάλλου ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων παραγωγικών μονάδων και η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών αυτοματισμού στην παραγωγική διαδικασία θα συντείνει στην βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην υδατοκαλλιέργεια και μεταποίηση.

4. Παραγωγή νέων προϊόντων

Σύμφωνα με τους στόχους των μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 2 ειδική βαρύτητα θα δοθεί στην ενίσχυση δράσεων που στοχεύουν στην διαφοροποίηση της παραγωγής στην ιχθυοκαλλιέργεια προς την κατεύθυνση παραγωγής νέων ειδών με καλές προοπτικές εμπορίας. Αντίστοιχα στον μεταποιητικό τομέα στοχεύεται η παραγωγή νέων προϊόντων που ενσωματώνουν υψηλή προστιθέμενη αξία. Οι δράσεις αυτές αναμένεται να προωθήσουν το άνοιγμα νέων αγορών για τις επιχειρήσεις και την παροχή μεγαλύτερης ποικιλίας και καλύτερης ποιότητας και ασφάλειας προϊόντων στο καταναλωτικό κοινό.

5. Ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και προστασία της δημόσιας υγείας

Στο πλαίσιο των παραγωγικών επενδύσεων στην υδατοκαλλιέργεια και την μεταποίηση θα ενισχυθεί η υιοθέτηση προτύπων ποιότητας και υγιεινής στην παραγωγική διαδικασία μέσω δράσεων τυποποίησης, ποιοτικού και υγειονομικού ελέγχου των προϊόντων. Οι επενδύσεις αυτές αναμένεται να αυξήσουν την εμπιστοσύνη του καταναλωτικό κοινού στα αλιευτικά προϊόντα ενώ παράλληλα θα ενισχύσουν τα ποιοτικά και υγειονομικά χαρακτηριστικά των αλιευτικών


7-16

προϊόντων. Παράλληλα η ενίσχυση που παρέχει το Μέτρο 2.3. στους οστρακοκαλλιεργητές αναμένεται να συμβάλλει στη μείωση της πιθανότητας διοχέτευσης ακατάλληλων τροφίμων στην αγορά με αποτέλεσμα την ουσιαστική προστασία του καταναλωτή.

6. Κατασκευή νέων εγκαταστάσεων

Η κατασκευή νέων υδατοκαλλιεργητικών μονάδων στο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον ή μονάδων μεταποίησης και εμπορίας αλιευμάτων στο χερσαίο περιβάλλον ή ακόμα μονάδων υδατοκαλλιέργειας εσωτερικών υδάτων σε περιοχές κοντά σε λίμνες και ποτάμια αναμένεται να επιδράσει ποικιλοτρόπως στα στοιχεία του περιβάλλοντος των περιοχών αυτών. Η φύση, έκταση και το μέγεθος ή η θέση των νέων παραγωγικών εγκαταστάσεων δεν μπορεί να εκτιμηθεί εκ των προτέρων με ακρίβεια. Παρόλα αυτά στη συνέχεια εκτιμώνται, ποιοτικά περισσότερο, οι πιθανότερες δυνητικές επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν.

Όχληση στη φάση κατασκευής

Η όχληση που πιθανά θα προκληθεί στη φάση κατασκευής των εγκαταστάσεων αυτών μπορεί να χαρακτηριστεί ως τοπικού και προσωρινού χαρακτήρα και μικρής έκτασης, έτσι ώστε να αποτελεί πρακτικά ασήμαντη επίπτωση σε ευρύτερα περιβαλλοντικά στοιχεία και χωρικές ή χρονικές κλίμακες. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε περιπτώσεις κατασκευών σε προστατευόμενες περιοχές (περιοχές του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura) ή περιοχές με ευαίσθητα ή σημαντικά στοιχεία περιβάλλοντος ή τέλος σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Σε κάθε περίπτωση, αυτό είναι αντικείμενο που μπορεί να αναλυθεί, εκτιμηθεί και αντιμετωπιστεί με επάρκεια στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης των σχετικών έργων και δραστηριοτήτων, όπου και αναμένεται να προταθούν συγκεκριμένα προληπτικά ή και επανορθωτικά μέτρα που είναι σε θέση να αμβλύνουν με αποτελεσματικό τρόπο τυχόν αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Επιπτώσεις χωροθέτησης νέων μονάδων υδατοκαλλιέργειας

Ειδικά για τις νέες μονάδες υδατοκαλλιεργειών και όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενα σημεία της παρούσας μελέτης, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον ποικίλουν τόσο στη φύση τους όσο και στην έκτασή τους ανάλογα με τον τύπο και την μέθοδο εκτροφής, το εκτρεφόμενο είδος καθώς και τα φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου εγκατάστασης. Έτσι οι συνέπειες της σχεδιαζόμενης αύξησης της παραγωγής μπορεί να είναι διαφορετικές ανάλογα με την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας της κάθε περιοχής για την χωροθέτηση κάθε τύπου παραγωγικής διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου σχετικά με την περιβαλλοντική αδειοδότηση των παραγωγικών μονάδων, εξασφαλίζει την πρόληψη και τον (κατά το δυνατό) περιορισμό των επιπτώσεων καθώς και την επιλογή της πλέον φιλοπεριβαλλοντικής εναλλακτικής επιλογής. Σύμφωνα με τα προηγούμενα οι επιπτώσεις της εγκατάστασης νέων μονάδων υδατοκαλλιέργειας στο φυσικό περιβάλλον δεν μπορούν να εκτιμηθούν στην παρούσα ΣΜΠΕ με


7-17

ικανοποιητική ακρίβεια αλλά μπορούν να χαρακτηριστούν ενδεχόμενα αρνητικές και για τον λόγο αυτό χρήζουσες ειδικής διερεύνησης για κάθε συγκεκριμένο έργο.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι όπως προαναφέρθηκε, για νέες εγκαταστάσεις υδατοκαλλιεργειών η σχετική πρόνοια του ΕΠΑΛ για την θεσμοθέτηση περιοχών Οργανωμένης ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) αποτελεί σημαντικότατη από περιβαλλοντική άποψη ασφαλιστική δικλείδα, η οποία αφενός μεν εμπεριέχει τον από μακρού προσδοκώμενο Χωροταξικό σχεδιασμό στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών, αφετέρου δε υπόκειται στην προληπτική διερεύνηση και αξιολόγηση τυχόν περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο πλαίσιο της πρόσθετης Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ) που θα απαιτηθεί πριν τη θεσμοθέτηση των ΠΟΑΥ.

Επιπτώσεις στο τοπίο

Μία δυνητικά αρνητική συνέπεια της χωροθέτησης νέων παραγωγικών μονάδων (υδατοκαλλιέργειας ή μεταποίησης ) είναι η κατάληψη χώρου σε μία περιοχή. Η αλλοίωση της φυσικής όψης μίας περιοχής που προκαλείται με αυτόν τον τρόπο επηρεάζει την φυσική φυσιογνωμία του τοπίου. Για την διαφύλαξη της φυσικής όψης του τοπίου εξωραϊστικά –επανορθωτικά μέτρα (π.χ. χρήση ουδέτερων –γήινων χρωμάτων στις εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας ή δενδροφύτευση περιβάλλοντος χώρου μονάδων μεταποίησης και εμπορίας) ενδεχόμενα μπορούν να προβλεφθούν. Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο τοπίο άλλωστε περιλαμβάνεται στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που επιβάλλεται να εκπονείται σε κάθε περίπτωση χωροθέτησης νέου έργου ή δραστηριότητας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Γενικά η κατασκευή νέων μονάδων ενδέχεται να επηρεάσει το τοπίο, όμως η ακριβής έκταση και μέγεθος τυχόν επιπτώσεων θα πρέπει να εκτιμάται ξεχωριστά για κάθε περίπτωση, στο πλαίσιο της διαδικασίας αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων , σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

Κοινωνικού τύπου επιπτώσεις

Η εγκατάσταση ιχθυοκαλλιεργητικών μονάδων σε μία περιοχή μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις από άλλους χρήστες της περιοχής ή γειτονικών περιοχών. Τέτοιες συγκρούσεις παρατηρούνται κυρίως μεταξύ θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών και τουριστικών εγκαταστάσεων. Ακόμα συχνά είναι τα παράπονα των ντόπιων αλιέων για την κατάληψη πεδίων αλιείας από τις μονάδες. Σημαντικό μέτρο στην αντιμετώπιση αυτής της επίπτωσης αποτελεί η ενίσχυση της μετεγκατάστασης των μονάδων σε περιοχές συμβατές όσον αφορά τα φυσικά τους χαρακτηριστικά και τις υφιστάμενες χρήσεις τους (δράση 2 του Μέτρο 2.1). Προκειμένου να καθοριστούν οι περιοχές αυτές σημαντική είναι η ολοκλήρωση του Εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού και η θεσμοθέτηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ). Η αναγκαιότητα χωροταξικού σχεδιασμού στην παράκτια ζώνη, όπως αναφέρεται στο ΕΠΑΛ 2007-2013, αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη των στρατηγικών και ειδικών στόχων που τίθενται γα την ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας.


7-18


Από την παραπάνω προσέγγιση των ενδεχόμενων επιπτώσεων προκύπτει ότι ο Άξονας προτεραιότητας 2 αναμένεται να επηρεάσει με διαφορετικό τρόπο, διάφορες περιβαλλοντικές πτυχές. Η εκτίμηση του βαθμού που οι παραπάνω περιγραφείσες επιπτώσεις επηρεάζουν την επίτευξη των σχετικών με το υπό εξέταση πρόγραμμα περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν καταγράφεται στον ακόλουθο Πίνακα 7-3:


7-19

Πίνακας 7-3: Αξιολόγηση του βαθμού επίδρασης των αναμενόμενων επιπτώσεων του Άξονα προτεραιότητας 2 στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Επιπτώσεις των

υδατοκαλλιεργειών στο περιβάλλον

Επιπτώσεις των παραγωγικών

δραστηριοτήτων του τομέα της μεταποίησης και εμπορίας προϊόντων

αλιείας και υδατοκαλλιέργειας

Παραγωγή νωπών και

μεταποιημένων αλιευτικών προϊόντων

Απασχόληση και

συνθήκες εργασίας

Παραγωγή νέων

προϊόντων

Ποιότητα και της υγιεινή των παραγόμενων προϊόντων- προστασία της δημόσιας υγείας

Κατασκευή νέων εγκαταστάσεων

ΣΥΝΟΛΟ

Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων 1 - - - - - - 1 Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας

3 - - - - - -1 2 Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων 3 - - - - - -1 2 Πρόληψη της διοχέτευσης. ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

3 2 - - - - -1 4

Μείωση της εκπομπής αέριων ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου από τα αλιευτικά σκάφη.

- - - - - - - - Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

- - 1 - - - - 1


- - 3 3 - - - 6 Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων

- - - - - 3 - 3 Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

- - 3 - 3 - - 6


- - - - - - 3 3 Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

- - - - - - -1 -1


- - - - - - -1 -1


7-20

Συμβολισμοί:


3 Ισχυρά θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο


1 Ασθενής θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως θετική


-1

Ασθενής αρνητική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως αρνητική και η οποία μπορεί να εξασθενήσει σημαντικά μέσω της λήψης προληπτικών ή επανορθωτικών μέτρων (Στάδιο ΜΠΕ)




7-21

Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα ο Άξονας προτεραιότητας 2 τοου ΕΠΑΛ 2007-2013 προωθεί την υλοποίηση μέτρων με γενικά φιλοπεριβαλλοντικό χαρακτήρα. Οι πιθανά αρνητικές επιπτώσεις στους τεθέντες στόχους περιβαλλοντικής προστασίας εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στο ενδεχόμενο εγκατάστασης νέων παραγωγικών μονάδων και της επίπτωσης που δυνητικά μπορούν να έχουν στο οικοσύστημα ή στην αισθητική του τοπίου η ακατάλληλη χωροθέτησή τους.

Όπως αναφέρεται στην προηγηθείσα ανάλυση των επιπτώσεων για την αποφυγή ενδεχόμενων συγκρούσεων με άλλες χρήσεις της παράκτιας ζώνης αλλά και για την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της των υδατοκαλλιεργειών, σημαντική είναι η ορθολογιστική χωροθέτηση των μονάδων. Στο πλαίσιο αυτό εκτός από την εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων κάθε έργου μέσω της θεσμοθετημένης διαδικασίας της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων απαιτείται συνολική ρύθμιση των χρήσεων στην παράκτια ζώνη μέσω του συνολικού Εθνικού Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΕΧΣ) και της θεσμοθέτησης των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) σε κατάλληλες από την άποψη των περιβαλλοντικών παραμέτρων περιοχές. Όπως προβλέπει η Οδηγία 2001/42 το ΕΧΣ και ο καθορισμός των ΠΟΑΥ εμπίπτουν στην κατηγορία σχεδίων η έγκριση απαιτείται η διαδικασία ΣΠΕ. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται τόσο η συμπαγής διερεύνηση των επιπτώσεων στο πλαίσιο της αντίστοιχης ΣΜΠΕ όσο και η διαβούλευση με τους θεσμικούς για την επίτευξη της μέγιστης κοινωνικής συναίνεσης.

7.3.2 Κατευθύνσεις, Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας 2




Προώθηση δημιουργίας των Π.Ο.Α.Υ. σε όλες τις περιοχές ενδιαφέροντος της χώρας. Η ίδρυση νέων και η μετεγκατάσταση υφιστάμενων μονάδων εντός των ζωνών υδατοκαλλιέργειας θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην αποφυγή συγκρούσεων με άλλες δραστηριότητες όπως ο τουρισμός κ.λ.π. Αυτό θα επιτρέψει με σχετική ασφάλεια από περιβαλλοντική άποψη να αρθεί η εν ισχύ απαγόρευση μίσθωσης νέων θαλάσσιων εκτάσεων για ιχθυοκαλλιέργειες εντός θεσμοθετημένων Π.Ο.ΑΥ.


7-22


4. Ο αυστηρός έλεγχος της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων επιμέρους έργων και δραστηριοτήτων που προβλέπονται από την υπάρχουσα νομοθεσία.


6. Η ενίσχυση και προώθηση της εικόνας του κλάδου και των παραγόμενων προϊόντων αυτού στις υφιστάμενες και σε νέες αγορές.







Πολλά από τα προαναφερθέντα είναι ήδη ενσωματωμένα σε μέτρα και δράσεις του υπό μελέτη προγράμματος. Ορισμένα που δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Άξονα 5 «Τεχνική Βοήθεια».

7.4 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «ΜΕΤΡΑ ΚΟΙΝΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ»

Ο Άξονας 3 στοχεύει στην υλοποίηση ενεργειών κοινής ωφέλειας. Οι ενέργειες προβλέπεται να υλοποιηθούν από δημόσιους φορείς ή / και συλλογικούς φορείς ατόμων με κοινά συμφέροντα. Συνοπτικά ο Άξονας προτεραιότητας 2 περιλαμβάνει τα εξής μέτρα:

Μέτρο 3.1 «Συλλογικές δράσεις»: Ενισχύεται η υλοποίηση μέτρων κοινού ενδιαφέροντος π.χ. διαχείριση των αλιευτικών πόρων, προαγωγή φιλοπεριβαλλοντικών αλιευτικών μεθόδων, βελτίωση της ποιότητας των αλιευτικών προϊόντων κλπ.


7-23

Μέτρο 3.2 «Μέτρα προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας»: Χρηματοδότηση για την κατασκευή τεχνητών υφάλων για την προστασία των αποθεμάτων κλπ.

Η χρηματοδοτική στήριξη προβλέπεται για την κατασκευή ή τοποθέτηση στατικών ή κινητών εγκαταστάσεων για την προστασία και την ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας. Αφορά μέτρα για την κατασκευή και τοποθέτηση ανθεκτικών και σταθερών αντικειμένων κατάλληλων για την δημιουργία τεχνητών υφάλων ή άλλων εγκαταστάσεων.

Η στήριξη μπορεί να καλύπτει προπαρασκευαστικές εργασίες της τοποθέτησης, συμπεριλαμβανομένων μελετών, εξαρτημάτων του υφάλου, σηματοδότησης, μεταφοράς και συναρμολόγησης, καθώς και την επιστημονική παρακολούθηση.

Επίσης προβλέπεται η στήριξη έργων και δράσεων που αφορούν την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος στο πλαίσιο του NATURA 2000. Η στήριξη μπορεί να καλύπτει την εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης, στρατηγικών και προγραμμάτων, υποδομή που περιλαμβάνει αποσβέσεις και εξοπλισμό για τις προστατευόμενες περιοχές, κατάρτιση και εκπαίδευση για τους υπαλλήλους των προστατευόμενων περιοχών, καθώς και σχετικές μελέτες.

Μέτρο 3.3 «Aλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια»: Το μέτρο για τους Αλιευτικούς λιμένες, τόπους εκφόρτωσης και καταφύγια έχει δράσεις που περιλαμβάνουν:

1. Τις εγκαταστάσεις των λιμένων πρώτων εκφορτώσεων που καθορίζονται στο πλαίσιο του αρ. 22 του Καν. 1967/2006 για τα μέτρα διαχείρισης στην Μεσόγειο θάλασσα και σχετίζονται με:

την βελτίωση των συνθηκών εκφόρτωσης, μεταποίησης, αποθήκευσης στους λιμένες και των συνθηκών δημοπράτησης των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας,

την προμήθεια καυσίμων, πάγου, νερού και ηλεκτρικής ενέργειας,

την συντήρηση αλιευτικών σκαφών και την επισκευή του εξοπλισμού,

την κατασκευή, τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση αποβαθρών με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας κατά την εκφόρτωση ή τη φόρτωση,

την μηχανογραφική διαχείριση αλιευτικών δραστηριοτήτων,

την βελτίωση της ασφάλειας και των συνθηκών εργασίας,

την αποθήκευση και την επεξεργασία απορριμμάτων και μέτρα για τη μείωση των απορρίψεων και


7-24

επενδύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και αφορούν την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό μικρών αλιευτικών καταφυγίων.

2. Τη βελτίωση των υποδομών σε αλιευτικές λιμένες, τόπους εκφόρτωσης και καταφύγια με στόχο τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών σε αλιείς και τα αλιευτικά σκάφη τους καθώς και σε υδατοκαλλιεργητές που τα χρησιμοποιούν. Η βελτίωση αυτή μπορεί να αφορά κυρίως :

την κατασκευή και επέκταση –εκσυγχρονισμό των ιχθυοσκαλών της χώρας,

την κατασκευή και επέκταση –εκσυγχρονισμό χώρων εκφόρτωσης ,

την δημιουργία ή και τη βελτίωση των υποδομών με σκοπό την υποστήριξη των αλιευτικών σκαφών,

την δημιουργία ή και τη βελτίωση των υποδομών με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας των εργαζομένων αλιέων,

την δημιουργία ή και τη βελτίωση των υποδομών με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας κατά την φόρτωση, εκφόρτωση και διακίνηση των αλιευτικών προϊόντων και

την βελτίωση των συνθηκών συντήρησης, αποθήκευσης και επεξεργασίας των προϊόντων αλιείας στα αλιευτικά λιμάνια και καταφύγια.

Για να βελτιωθεί η ασφάλεια των αλιέων το πρόγραμμα στηρίζει επίσης επενδύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και αφορούν την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό των μικρών αλιευτικών καταφυγίων.

Μικρά αλιευτικά καταφύγια θεωρούνται αυτά που βρίσκονται σε «απομακρυσμένα ελληνικά νησιά», έχουν την δυνατότητα να ελλιμενίσουν μέχρι 50 αλιευτικά σκάφη και το κόστος τους δεν ξεπερνά το 1.500.000 Ευρώ.

Μέτρο 3.4: Ανάπτυξη νέων αγορών & εκστρατείες προώθησης: Ενέργειες όπως η χρηματοδότηση της ανάπτυξης νέων αγορών ή εκστρατείες προώθησης προϊόντων αλιείας & υδατοκαλλιέργειας, έρευνες αγοράς κλπ.

Μέτρο 3.5: Πιλοτικά Σχέδια: Επιδότηση για την υλοποίηση πιλοτικών σχεδίων, τα οποία εφαρμόζουν μια καινοτόμο τεχνολογία στον τομέα της αλιείας & υδατοκαλλιέργειας.

Μέτρο 3.6: Τροποποίηση αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες: Επιδότηση για την τροποποίηση των αλιευτικών σκαφών προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς ή ερευνητικούς σκοπούς.


7-25

7.4.1 Δυνητικά αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 3

Σύμφωνα με την παραπάνω συνοπτική περιγραφή των προτεινόμενων Μέτρων τα εκτιμώμενα κατ’ αρχήν αποτελέσματα της εφαρμογής του Άξονα προτεραιότητας 3, αφορούν στους ακόλουθους περιβαλλοντικούς τομείς:

1. Ασφάλεια των αλιευτικών σκαφών, βελτίωση της αλιευτικής υποδομής

Η βελτίωση των χώρων ελλιμενισμού του αλιευτικού στόλου, δυνάμει του Μέτρου 3.3, αναμένεται να εξασφαλίσει ασφάλεια στα αλιευτικά σκάφη διασφαλίζοντας έτσι τα περιουσιακά στοιχεία των αλιέων. Ακόμα η οργανωτική αναδιάρθρωση και ο εξοπλισμός των χώρων εκφόρτωσης αποθήκευσης και πώλησης των προϊόντων αλιείας αναμένεται να συμβάλλει στην παροχή βασικών διευκολύνσεων στους αλιείς (προμήθεια αναλώσιμων, πάγου, ηλεκτρισμού κλπ) βελτιώνοντας έτσι τις συνθήκες εργασίας τους.

Είναι προφανές ότι οι δράσεις στον τομέα αυτό θα έχουν εμφανή θετική επίδραση στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και στα περιουσιακά στοιχεία των αλιέων.

2. Υγιεινή και ασφάλεια στα προϊόντα αλιείας

Η σύμπλευση του Μέτρου 3.3 με την Κοινοτική Νομοθεσία στον τομέα της ασφάλειας τροφίμων (υγειονομικές διατάξεις Καν. 852/2004 «για την υγιεινή των τροφίμων», 853/2004 «για τον καθορισμό ειδικών κανόνων για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης» αλλά και τις διατάξεις του νέου Καν. 1967/2006 «σχετικά με Μέτρα διαχείρισης για την βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο θάλασσα») αναμένεται να συντελέσει στην ποιοτική βελτίωση των αλιευτικών προϊόντων που εκφορτώνονται στους ελληνικούς λιμένες και τις ιχθυόσκαλες τις χώρας. Αποτέλεσμα αυτού θα είναι η περαιτέρω προστασία της ανθρώπινης υγείας και η ενίσχυση της προστιθέμενης αξίας της παραγωγής. Οι προηγούμενες επιπτώσεις αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.

3. Αναβάθμιση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και ενίσχυση της προστασίας των υδρόβιων έμβιων πόρων

Η αναβάθμιση του βιολογικού πλούτου αποτελεί σημαντική θετική επίπτωση της εφαρμογής του Μέτρου 3.2 «Μέτρα προστασίας και ανάπτυξης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας». Οι τεχνητοί ύφαλοι που αποτελούν την βασική κατασκευαστική εκροή του Μέτρου αναμένεται να συνεισφέρουν μακροπρόθεσμα στην αναβάθμιση τόσο των αλιευτικών πόρων, όσο και της γενικής βιοποικιλότητας σε περιοχές ευρύτερες του τόπου εγκατάστασής τους. Σημαντική παράμετρος για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος είναι η συστηματική μελέτη του τρόπου κατασκευής και του τόπου εγκατάστασης των τεχνητών υφάλων πριν από την κατασκευή τους, καθώς και η μακρόχρονη επιστημονική παρακολούθηση τους μετά την εγκατάστασή τους. Στο πλαίσιο αυτό θα καταστεί δυνατό να διερευνηθεί ο τρόπος επίδρασης και ενσωμάτωσής τους στις συνθήκες του εκάστοτε


7-26

περιβάλλοντος και να επιλεγούν οι βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τη λειτουργία τους.

Επίσης πολύ σημαντική από περιβαλλοντική άποψη είναι η στήριξη που προσφέρει το Μέτρο 3.2 στην κατεύθυνση προστασίας και ελέγχου των περιοχών του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Οι ενέργειες που προβλέπει το Μέτρο για τις περιοχές αυτές συμβάλλουν θετικά στην διευκόλυνση της διαχείρισης των περιοχών βελτιώνοντας τα διαχειριστικά και οργανωτικά μέσα σε αυτή την κατεύθυνση. Άμεση συνέπεια των προηγούμενων είναι η θετική συμβολή στην αναβάθμιση και προστασία του συνόλου των σημαντικών βιοτικών και αβιοτικών περιβαλλοντικών στοιχείων σε ευρύτερες περιοχές.

4. Ανάπτυξη καινοτόμων σχεδίων

Η Ανάπτυξη καινοτόμων σχεδίων, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του Μέτρου 3.5 «Πιλοτικά σχέδια», μπορεί να έχει δευτερογενείς θετικές επιπτώσεις σε όλους τους περιβαλλοντικούς τομείς που σχετίζονται με την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια. Η ακριβής έκταση επιπτώσεων αυτών δεν μπορεί να εξειδικευθεί στην παρούσα φάση δεδομένου του εύρους των πιθανών αντικειμένων του Μέτρου. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την στόχευση και τις διατάξεις εφαρμογής που προβλέπονται, οι ενέργειες που μπορεί να ενταχθούν στο συγκεκριμένο Μέτρο αφορούν μεταξύ άλλων την ανάπτυξη μεθόδων μείωσης των επιπτώσεων της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον.

5. Υλοποίηση έργων και κατασκευών στην παράκτια ζώνη

Η υλοποίηση του Μέτρου 3.3 «Aλιευτικοί λιμένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» προβλέπει μεταξύ άλλων την υλοποίηση λιμενικών έργων σε λιμένες, ιχθυόσκαλες και αλιευτικά καταφύγια για την εξυπηρέτηση των αλιευτικών σκαφών και την υγιεινή εκφόρτωση των αλιευμάτων. Από την στόχευση και τις εφαρμοστικές διατάξεις του Μέτρου προκύπτει ότι μικρός αριθμός έργων κατασκευής νέων εγκαταστάσεων πρόκειται να πραγματοποιηθεί και πως το μεγαλύτερο μέρος των δράσεων θα αφορά βελτιώσεις υφιστάμενων χώρων εκφόρτωσης με σκοπό την προσαρμογή τους στις απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας που προβλέπονται στον νέο Καν. 1967/2006 «σχετικά με μέτρα διαχείρισης για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2847/93 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1626/94». Παρόλα αυτά οι επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν στο περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές) από την χωροθέτηση, κατασκευή αλλά και λειτουργία ενός λιμενικού έργου απαιτούν την εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων στους βιοτικούς, αβιοτικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες που ενδεχόμενα θα επηρεαστούν από τις κατασκευές και εγκαταστάσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό τμήμα ενός λιμένα όπως άλλωστε προβλέπεται στην εθνική νομοθεσία για την χωροθέτηση, κατασκευή και λειτουργία τέτοιου τύπου έργων. Έτσι ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα εξής σημεία:


7-27

Μορφολογία ακτής – διάβρωση- εξέλιξη ακτογραμμής: Τα λιμενικά έργα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την μορφολογία της ακτής καθώς παρεμβάλλονται στην πορεία των θαλάσσιων ρευμάτων. Τόσο η φυσική κατάσταση του χώρου εγκατάστασης όσο και η ίδια η λειτουργικότητα του λιμενικού έργου μπορεί να επηρεαστούν ανάλογα με το σχεδιασμό του έργου. Η πρόβλεψη εκπόνησης ειδικής ακτομηχανικής μελέτης πριν το σχεδιασμό του λιμενικού έργου μπορεί να συμβάλλει με καθοριστικό και αποτελεσματικό τρόπο στην πρόληψη ή/και αντιμετώπιση επιπτώσεων στον τομέα αυτό

Χαρακτηριστικά του τοπίου – αισθητική: Η επίπτωση στην αισθητική του παράκτιου τοπίου πρέπει να εξεταστεί, ώστε να διασφαλίζεται η βέλτιστη δυνατή ένταξή του στο παράκτιο ή/και ανθρωπογενές περιβάλλον.

Γεωλογικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά: Η κατασκευή λιμενικών έργων απαιτεί συνήθως τη χρήση ποσοτήτων αδρανών. Η θέση του πιθανού δανειοθαλάμου και η καταλληλότητα των υλικών επηρεάζει την ευρύτερη περιοχή του έργου. Στην προβλεπόμενη από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι δυνατό να προβλεφθούν κατάλληλα προληπτικά ή/και επανορθωτικά μέτρα και να επιλεγεί η βέλτιστη περιβαλλοντικά λύση.

Ατμόσφαιρα - θόρυβος: Τα συγκεκριμένα περιβαλλοντικά μέσα επηρεάζονται συνήθως στη φάση κατασκευής, καθώς η συχνή μετακίνηση των οχημάτων του εργοταξίου επιβαρύνει τοπικά την ατμόσφαιρα με καυσαέρια και σκόνη και αυξάνει τα επίπεδα θορύβου. Στη φάση λειτουργίας οι ατμοσφαιρικοί ρύποι και ο θόρυβος εξαρτώνται από το μέγεθος του έργου και την ναυτιλιακή κίνηση σε αυτό. Αυτά είναι θέματα που αναλύονται και αντιμετωπίζονται στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του κάθε επιμέρους έργου.

Ρύπανση από υγρά απόβλητα: Η επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος από πιθανές διαρροές μηχανελαίων, καυσίμων και άλλων χημικών ουσιών είναι φαινόμενο που εμφανίζεται συχνά στα λιμάνια και αποτελούν μια από τις βασικές αρνητικές επιπτώσεις τέτοιου τύπου έργων. Το μέγεθος της επιβάρυνσης εξαρτάται και σε αυτή την περίπτωση, αφενός από το μέγεθος του έργου και αφετέρου από την πρόβλεψη και τήρηση κατάλληλων μέτρων πρόληψης, παρακολούθησης και αντιμετώπισης στους περιβαλλοντικούς όρους του κάθε επιμέρους έργου. Αυτό είναι αντικείμενο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του κάθε επιμέρους έργου και η μόνη κατεύθυνση που μπορεί να δοθεί στην παρούσα μελέτη είναι η επακριβής τήρηση των προβλεπόμενων στο σχετικό ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Ιδιαίτερη επίσης σημασία για το συγκεκριμένο θέμα έχει η ενδελεχής μελέτη της ανανεωσιμότητας και δυνατότητας αυτοκαθαρισμού των νερών του λιμένα. Πολύτιμο εργαλείο για το βέλτιστο σχεδιασμό σε ότι αφορά στην ανανέωση των νερών μπορεί να είναι η εκπόνηση ειδικού μοντέλου διερεύνησης της ανανεωσιμότητας των νερών της λιμενολεκάνης


7-28

το οποίο μπορεί να καταλήγει σε κατάλληλες τεχνικές παρεμβάσεις που θα κρίνονται αναγκαίες.

Φυσικό περιβάλλον – Βιοτικά στοιχεία: Τοπικού τύπου αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν στα ευαίσθητα στοιχεία του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό σε περίπτωση μεγάλων ειδικά έργων απαιτείται η καταγραφή τυχών ευαίσθητων ειδών και στοιχείων του περιβάλλοντος πριν την κατασκευή, μέσω της εκπόνησης ειδικής οικολογικής μελέτης βάσης στην οποία θα καταγράφονται με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος στη θάλασσα, όπου θα επισημαίνονται στοιχεία ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας. Τα αποτελέσματα αυτά θα πρέπει να τροφοδοτούν τόσο τις τεχνικές μελέτες σχεδιασμού όσο και τις αντίστοιχες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Ανθρωπογενές περιβάλλον -Χρήσεις γης: Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνεται σε άλλες δραστηριότητες της περιοχής εγκατάστασης που ενδεχόμενα θα θιγούν. Η σύζευξη ποικίλλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων αποτελεί κύριο ζητούμενο τεχνικών έργων, τα οποία σημειώνεται ότι συνήθως καλούνται να ικανοποιήσουν υφιστάμενα προβλήματα υποδομών. Ειδικότερα τα λιμενικά ή χερσαίου τύπου έργα που ενδέχεται να χρηματοδοτηθούν από το υπό μελέτη πρόγραμμα θα αφορούν κατά κανόνα μικρής κλίμακας τεχνικές παρεμβάσεις (νέες ή επεκτάσεις-εκσυγχρονισμός παλαιών) που αναμένεται να καλύψουν ανάγκες χρονίζουσες. Η φύση του ΕΠΑΛ 2007-2013 προσανατολίζεται στην ικανοποίηση τέτοιου τύπου αναγκών και συνδέεται στενά με τη βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος περιοχών της υπαίθρου και απομακρυσμένων νησιών. Επομένως, η γενική εκτίμηση που προκύπτει είναι ότι η όποια τυχόν επίπτωση στον τομέα αυτό θα είναι θετική. Αυτό, όμως, είναι κάτι που θα εξετασθεί σε βάθος στα πλαίσια της περιβαλλοντικής αδειοδότησης κάθε επιμέρους έργου, όταν αυτά συγκεκριμενοποιηθούν.

Ιδιαίτερη σημασία στον τομέα αυτό έχει η σχέση τέτοιου τύπου έργων με σημαντικά ιστορικά ή/και πολιτιστικά στοιχεία και να αποφεύγεται οιουδήποτε τύπου αρνητική επίδραση στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Η μόνη κατεύθυνση που μπορεί να δοθεί στο πλαίσιο της παρούσης μελέτης είναι η στενή συνεργασία των φορέων των έργων με τους υπεύθυνους φορείς του Υπ. Πολιτισμού από τα πολύ πρώιμα στάδια χωροθέτησης και σχεδιασμού, και επίσης η στενή συνεργασία κατά τη φάση κατασκευής, όπως άλλωστε συνηθίζεται σε τέτοιου είδους τεχνικά έργα.

Απαιτούμενες υποδομές: Άλλες απαραίτητες υποδομές (π.χ. οδοί πρόσβασης) και έργα (π.χ. υποστηρικτικές εγκαταστάσεις, ιχθυόσκαλες, εγκαταστάσεις συσκευασίας, μονάδες παραγωγής πάγου κτλ) θα πρέπει να αξιολογούνται ως προς τις συνεργιστικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν με τα λιμενικά έργα. Και για αυτές τις εγκαταστάσεις ισχύουν τα προαναφερθέντα (αξιολόγηση κατά τη φάση της περιβαλλοντικής


7-29

αδειοδότησης κλπ), αν και η κλίμακά τους αναμένεται να είναι περιορισμένη.


Συνοψίζοντας για τα μέτρα του άξονα 3, είναι εμφανές ότι η συντριπτική πλειονότητά τους συνδέεται με δράσεις που κατ΄ αρχήν έχουν θετική επίδραση στο περιβάλλον και στην περίπτωση αυτή η μόνη κατευθυντήρια γραμμή που μπορεί να δοθεί στα πλαίσια της παρούσας ΣΜΠΕ είναι να υπάρξουν οι αναγκαίες πρόνοιες για την επιτυχή εφαρμογή του ΕΠΑΛ. Σε ότι αφορά το μέτρο 3.3, το οποίο σχετίζεται με την κατασκευή και λειτουργία τεχνικών έργων (λιμενικών και χερσαίων), εκτιμάται ότι κατ΄ αρχήν οι τυχόν επιπτώσεις τους αναμένεται να είναι ασθενείς και τοπικού χαρακτήρα, λόγω της μικρής κλίμακάς τους. Σε κάθε περίπτωση είναι βέβαιο ότι αυτές μπορούν να μετριασθούν ή και να αντιμετωπισθούν πλήρως κατά τη διαδικασία των μελετών περιβαλλοντικής αδειοδότησης, καθώς και μέσω ορισμένων ειδικών κατά περίπτωση μελετών που προαναφέρθηκαν αν και εφόσον κριθούν αναγκαίες.

Αξιολογώντας τον βαθμό συνεισφοράς των επιπτώσεων υλοποίησης των στόχων του Άξονα προτεραιότητας 3 στην επίτευξη των σχετικών με το περιεχόμενο του ΕΠΑΛ περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν προκύπτει ο παρακάτω πίνακας αξιολόγησης:


7-30




Ασφάλεια των αλιευτικών σκαφών, βελτίωση της αλιευτικής υποδομής

Υγιεινή και ασφάλεια στα προϊόντα αλιείας

Αναβάθμιση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και ενίσχυση της προστασίας των υδρόβιων έμβιων πόρων

Ανάπτυξη καινοτόμων σχεδίων

Επιπτώσεις από την υλοποίηση έργων και κατασκευών

στην παράκτια ζώνη

ΣΥΝΟΛΟ

Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων — — 3 1 -1 3 Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας — — 3 1 -1 3 Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων — — 3 1 -1 3 Πρόληψη της διοχέτευσης. επικίνδυνων ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

— — - 1 -1 0


— — — - - - Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

— — — — - Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας — — — — - Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων — 3 — — 3 Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

3 — — — 3

Ενίσχυση της υποδομής του αλιευτικού τομέα και των αλιευτικών περιοχών 2 — — — 3 5 Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

— — — — -1 -1 Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου στην παράκτια ζώνη — — — — -1 -1


7-31



3 Ισχυρά θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο


1

Ασθενής θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως θετική και η οποία μπορεί να εξασθενήσει σημαντικά μέσω της λήψης προληπτικών ή επανορθωτικών μέτρων (Στάδιο ΜΠΕ)


-1 Ασθενής αρνητική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως αρνητική




7-32

7.4.3 Κατευθύνσεις – Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας 3

Σε συνέχεια της ανάλυσης που προηγήθηκε στην ενότητα των επιπτώσεων, στην παρούσα ενότητα συνοψίζεται και κωδικοποιείται η δυνατότητα πρόληψης και αντιμετώπισης τυχόν δυνητικά αρνητικών επιπτώσεων μέσω της εκπόνησης ειδικών μελετών πριν τη χωροθέτησης έργων και δραστηριοτήτων του άξονα 3 του ΕΠΑΛ, καθώς και μέσω της λήψης πρόσθετων μέτρων. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο των μελετών σχεδιασμού θα μπορούσαν ανάλογα με την κλίμακα του έργου να εκπονηθούν οι μελέτες και να ληφθούν οι δράσεις που ακολουθούν:

10. Εκπόνηση τεχνικοοικονομικής μελέτης και μελέτης σκοπιμότητας του έργου,

11. εκπόνηση οικολογικής μελέτης βάσης στην οποία καταγράφονται με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος της περιοχής εγκατάστασης και επισημαίνονται στοιχεία ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας,


13. χρήση φωτορεαλιστικής απεικόνισης ή κατασκευή μακέτας για την εκ των προτέρων διαπίστωση της συμφωνίας των έργων με τα τοπιολογικά χαρακτηριστικά,

14. εντοπισμός των μεταβολών που θα προκαλέσει το έργο σε σημαντικούς γεωλογικούς σχηματισμούς της περιοχής, καθώς και της διαθεσιμότητας λατομικών υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή του έργου,






7-33


Επίσης η πρόβλεψη συστήματος παρακολούθησης του εκάστοτε έργου μετά την υλοποίηση του, στη φάση λειτουργίας του, θα συμβάλλει στην εκ των υστέρων διαπίστωση και διόρθωση προβληματικών σημείων και στην αποφυγή επανάληψης εσφαλμένων πρακτικών.

7.5 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 : «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ»

O Άξονας προτεραιότητας 4 προωθεί τη στοχευμένη ενίσχυση περιοχών που εμφανίζουν μεγάλη κοινωνικοοικονομική εξάρτηση από τις αλιευτικές δραστηριότητες. Ο τρόπος εφαρμογής του ακολουθεί την από κάτω προς τα πάνω προσέγγιση δηλαδή το ακριβές περιεχόμενο των προτεινόμενων δράσεων καθορίζεται από τους ίδιους τους φορείς μίας αλιευτικής περιοχής. Αυτοί συστήνουν Ομάδες Τοπικής Δράσης για τις Αλιευτικές Περιοχές (ΟΤΔ-Α) και προτείνουν τα συγκεκριμένα μέτρα που θεωρούν ότι πρέπει να ληφθούν στο πλαίσιο εφαρμογής Τοπικών Προγραμμάτων Ανάπτυξης (ΤΠΑ). Έτσι τα ΤΠΑ μπορεί να διαφέρουν ως προς το ακριβές περιεχόμενο τους σε κάθε αλιευτική περιοχή. Ο Άξονας προτεραιότητας 4 περιέχει δύο Μέτρα που καθορίζουν το γενικό πλαίσιο στο οποίο μπορεί να κινηθούν τα ΤΠΑ. Το περιεχόμενο των Μέτρων και η γενική στρατηγική ανάπτυξης του Άξονα προτεραιότητας 4 αναλύεται στα Κεφάλαια 3 και 4 της παρούσας μελέτης. Στην συνέχεια συνοψίζεται το γενικό πλαίσιο που θέτουν τα δύο αυτά Μέτρα ως προς το περιεχόμενο των προτάσεων στα ΤΠΑ. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι δεδομένης μη συγκεκριμενοποίησης στην παρούσα φάση των περιοχών που θα ενταχθούν στον Άξονα 4 ως αλιευτικές περιοχές και των συγκεκριμένων δράσεων που τελικά θα προταθούν από τις ΟΤΔ-Α η αξιολόγηση των αναμενόμενων επιπτώσεων παρουσιάζει εγγενείς δυσκολίες.

Η βασική αιτία των παραπάνω δυσκολιών είναι ότι το ίδιο το ΕΠΑΛ δεν θέτει το πλαίσιο υλοποίησης συγκεκριμένων έργων και δραστηριοτήτων, αλλά το πλαίσιο στο οποίο δύναται να κινηθούν τα ΤΠΑ που θα καταρτίσουν οι ΟΤΔ-Α. Έτσι μπορεί να θεωρηθεί ότι τα ΤΠΑ είναι αυτά που θέτουν το πλαίσιο υλοποίησης των συγκεκριμένων έργων και δραστηριοτήτων που θα υλοποιηθούν σε κάθε αλιευτική περιοχή.

Στη συνέχεια συνοψίζεται το περιεχόμενο των Μέτρων που προβλέπονται στον Άξονα 4 του ΕΠΑΛ καθορίζοντας, όπως προαναφέρθηκε, το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθούν τα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α.

Μέτρο 4.1 «Ιδιωτικές επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών»: Ενδεικτικές κατηγορίες δράσεων οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν το πλαίσιο του Μέτρου είναι οι ακόλουθες:

1. Επενδύσεις διαφοροποίησης προς μη αλιευτικές δραστηριότητες: Προβλέπεται η ενίσχυση ενεργειών ίδρυσης και εκσυγχρονισμού πολύ


7-34

μικρών επιχειρήσεων από εργαζόμενους του αλιευτικού τομέα ή από πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα που συνδέεται με τον τομέα αυτό. Σε αυτό το πλαίσιο προωθείται η δημιουργία ή/και ο εκσυγχρονισμός μικρής δυναμικότητας υποδομών διανυκτέρευσης, χώρων εστίασης και αναψυχής, η μετατροπή ή ο εκσυγχρονισμός αλιευτικών σκαφών για μη αλιευτική δραστηριότητα, βιοτεχνικές μονάδες αλιευτικών προϊόντων, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση του οικοτουρισμού, του αλιευτικού τουρισμού, του θαλάσσιου τουρισμού και γενικότερα του τουρισμού της υπαίθρου, η οικοτεχνία, χειροτεχνία, παραγωγή ειδών παραδοσιακής τέχνης, επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών (π.χ. υποστήριξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού), επιχειρήσεις παραγωγής ειδών διατροφής μετά την πρώτη μεταποίηση, βελτίωση επιχειρήσεων προς την κατεύθυνση προστασίας του περιβάλλοντος, εκτός των όσων προβλέπονται από τη νομοθεσία.

Στο πλαίσιο των δράσεων του μέτρου δύνανται να χρηματοδοτούνται ενέργειες για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και ενημέρωσης (ΤΠΕ), την εγκατάσταση συστημάτων διασφάλισης ποιότητας και απόκτηση ποιοτικών σημάτων, όπως επίσης και δράσεις δικτύωσης συμπληρωματικών ή ομοειδών επιχειρήσεων.

2. Επενδύσεις από μη Αλιείς: Οι επενδύσεις από μη αλιείς στις περιοχές εφαρμογής του Άξονα Προτεραιότητας μπορεί να αφορούν επενδύσεις εκσυγχρονισμού επιχειρήσεων που έχουν επιδοτηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος Leader του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Ακόμη οι ενέργειες στο πλαίσιο αυτής της δράσης μπορεί να προωθούν την ίδρυση πολύ μικρών επιχειρήσεων όπως βιοτεχνίες, που επεξεργάζονται αλιευτικά προϊόντα, τη δημιουργία μικρής δυναμικότητας υποδομών διανυκτέρευσης, χώρων εστίασης και αναψυχής, επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση του οικοτουρισμού, του αλιευτικού και θαλάσσιου τουρισμού, γραφεία οργάνωσης, πληροφόρησης και προώθησης οικοτουρισμού, αλιευτικού και θαλάσσιου τουρισμού.

3. Προαγωγή της διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας μεταξύ παράκτιων περιοχών μέσω της δικτύωσης και διάδοσης βέλτιστων πρακτικών. Στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 4 θα χρηματοδοτηθούν δράσεις διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας μεταξύ παράκτιων περιοχών, οι οποίες θα υλοποιηθούν από τις ΟΤΔ-Α με σκοπό τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών που συνδέονται άμεσα με τους στόχους της διαφοροποίησης των αλιευτικών περιοχών, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους κλπ.

Ακόμα ενίσχυση θα παρασχεθεί για δράσεις που σχετίζονται με τους υπόλοιπους Άξονες προτεραιότητας του ΕΠΑΛ 2007-2013.

Μέτρο 4.2: Δημόσιες επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών: Φορείς υλοποίησης των ανωτέρω παρεμβάσεων είναι οι


7-35

Δήμοι και οι εταιρείες τους, τα Δασαρχεία και νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ενδεικτικές κατηγορίες πράξεων που θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Μέτρου είναι οι ακόλουθες:

1. Υποδομές για την ενθάρρυνση της τουριστικής δραστηριότητας όπως τοπικά κέντρα τουριστικής πληροφόρησης, υποδομές μικρής κλίμακας για την ανάδειξη περιοχών φυσικού κάλλους, αξιοθέατων και μνημείων της φύσης ή του πολιτισμού.

2. Υποδομές και Υπηρεσίες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αλιευτικές περιοχές: Αυτές αφορούν κυρίως περιοχές του στόχου σύγκλισης (βλέπε Κεφ. 4.1 «Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του Προγράμματος») και δράσεις όπως:

Παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια για τη μετατροπή τους σε μουσεία που σχετίζονται με τη λαογραφική /αλιευτική πολιτιστική κληρονομιά, κέντρα φροντίδας παιδιών προσχολικής ηλικίας, βιβλιοθήκες, ωδεία, χώροι άσκησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Μικρής κλίμακας υποδομές και ενίσχυση πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκδηλώσεων ανάδειξης και διατήρησης της τοπικής κληρονομιάς – στήριξη πολιτιστικών φορέων για μικρής κλίμακας υποδομή, προμήθεια εξοπλισμού, μουσικών οργάνων, στολών κλπ

3. Ανακαίνιση και ανάπτυξη χωριών: Δυνάμει της δράσης αυτής αναμένεται να χρηματοδοτηθούν ενέργειες που αφορούν δημόσια έργα σε κοινότητες με λιγότερους από 2.500 κατοίκους. Οι παρεμβάσεις που πιθανά θα υλοποιηθούν σε αυτές τις κοινότητες προϋποθέτουν την εφαρμογή συνολικής μελέτης αναβάθμισης και μπορεί να περιλαμβάνουν:

τη βελτίωση και ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων (διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, πλακοστρώσεις, πεζοδρομήσεις, φωτισμός κ.λ.π.),

εσωτερική οδοποιία (καλντερίμια, πεζοδρομήσεις, ποδηλατοδρόμοι),

αποκατάσταση κτιρίων για κοινωφελή χρήση και

αποκατάσταση εξωτερικών όψεων κτισμάτων με ιδιαίτερα στοιχεία αισθητικής και ιστορικής αξίας.

4. Εξοπλισμοί λιμένων αλιείας και αλιευτικών καταφυγίων: Σε αυτή την περίπτωση προωθείται ο εξοπλισμός υπαρχόντων αλιευτικών λιμένων και επενδύσεις για την κατασκευή ή τον εκσυγχρονισμό μικρών αλιευτικών καταφυγίων (δυναμικότητας <50 σκαφών).


7-36

5. Δράσεις που αφορούν άμεσα στις αλιευτικές δραστηριότητες για την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος στο πλαίσιο του Δικτύου Natura, εκτός λειτουργικών εξόδων.

7.5.1 Εκτιμώμενα κατ’ αρχήν αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 4

Όπως προαναφέρθηκε η ποσοτική και χωρική διερεύνηση των ενδεχόμενων επιπτώσεων του Άξονα 4 στο περιβάλλον παρουσιάζει δυσκολίες που οφείλονται:

στην μη γνώση εκ των προτέρων της στρατηγικής και του περιεχομένου των Τοπικών Προγραμμάτων Ανάπτυξης που θα προτείνουν οι ΟΤΔ-Α,

στη μη συγκεκριμενοποίηση στην παρούσα φάση της χωρικής κατανομής των περιοχών στις οποίες θα ενταχθούν στα πλαίσια του Άξονα προτεραιότητας 4,

στην πληθώρα των διαφορετικών τύπων δράσεων που περιλαμβάνονται στα προαναφερόμενα Μέτρα.

Με βάση τα παραπάνω, στη συνέχεια επιχειρείται μια περισσότερο ποιοτικού τύπου προσέγγιση πάνω στις ενδεχόμενες επιπτώσεις του Άξονα προτεραιότητας 4 στα σχετικά στοιχεία του περιβάλλοντος και τους περιβαλλοντικούς στόχους που καθορίστηκαν.

Αναβάθμιση και αναδιάρθρωση των αλιευτικών περιοχών και παραγωγικών δραστηριοτήτων: Τα Μέτρα του άξονα προτεραιότητας 4 προωθούν την οικονομική δραστηριοποίηση των πολιτών στις επιλεγμένες περιοχές. Η συνολική λογική τοπικής ανάπτυξης προϋποθέτει τόσο την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων όσο και την αναδιάρθρωση αυτών με σκοπό μακροπρόθεσμα:

τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αλιευτικές περιοχές,

τη βελτίωση της απασχόλησης και της οικονομικής δραστηριοποίησης σε αυτές,

τη βελτίωση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων και την ενδυνάμωση των παραγωγικών δυνατοτήτων των περιοχών και

την προστασία της τοπικής πολιτισμικής κληρονομιάς και αναβάθμιση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Οι παραπάνω επιπτώσεις στον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό των αλιευτικών περιοχών εκτιμώνται ιδιαίτερα θετικές και σημαντικές και συμβάλλουν άμεσα στη συγκράτηση του ντόπιου πληθυσμού αλλά και στην προσέλκυσης επισκεπτών ή και νέων κατοίκων σε αυτές.


7-37

Προστασία της αισθητικής του τοπίου: Η επίπτωση αυτή μπορεί να είναι σημαντική σε περιοχές όπου θα προταθούν δράσεις αναπλάσεων και αποκατάστασης χωριών. Η υλοποίηση τέτοιων δράσεων μπορεί να ενισχύσει τον παραδοσιακό χαρακτήρα μικρών οικισμών και να εκσυγχρονίσει τις υποδομές και τους κοινόχρηστους χώρους. Σε κάθε περίπτωση οι δράσεις αυτές θα πρέπει να αξιολογούνται εκ των προτέρων ως προς την επίδρασή τους στη φυσιογνωμία του τοπίου της περιοχής παρέμβασης. Επίσης με σκοπό την όσο το δυνατό μεγαλύτερη επίτευξη κοινωνικής συναίνεσης και υποστήριξης των δράσεων αυτών από τις τοπικές κοινωνίες θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα επαρκούς ενημέρωσης και συμμετοχής στους φορείς και κατοίκους των περιοχών. Έτσι, οι αντίστοιχες μελέτες (αρχιτεκτονικά σχέδια, μακέτες, περιβαλλοντικές μελέτες, κατασκευαστικές μελέτες κτλ) θα πρέπει στο μέτρο του δυνατού να καθίστανται προσβάσιμα στις τοπικές κοινωνίες.

Προστασία των ευαίσθητων οικοτόπων και ειδών: Στην περίπτωση αξιοποίησης της 5ης Δράσης του Μέτρου 4.2 σημαντικά οφέλη εκτιμάται ότι θα προκύψουν στη προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος σε περιοχές του Δικτύου Natura.

Επιπτώσεις από έργα και δραστηριότητες: Οι επιπτώσεις των κατασκευών που ενδεχόμενα θα προκύψουν βάσει της υλοποίησης των Τοπικών Προγραμμάτων Ανάπτυξης στο πλαίσιο των Μέτρων του Άξονα προτεραιότητας δεν μπορούν όπως αναφέρθηκε παραπάνω να περιγραφούν με ακρίβεια. Σε αυτά θα πρέπει να υπάρχει εκτίμηση των επιπτώσεων στα διαφορετικά στοιχεία του περιβάλλοντος κάθε τόπου που αποτελεί το χωρικό πεδίο εφαρμογής της τοπικής αναπτυξιακής στρατηγικής τόσο στο επίπεδο εφαρμογής της όσο και στο επίπεδο σχεδιασμού της (βλέπε στη συνέχεια πρόταση της παρούσας ΣΜΠΕ)


Όπως φαίνεται από τα παραπάνω το πλαίσιο που καθορίζουν τα Μέτρα του Άξονα προτεραιότητας 4 για την ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών είναι ιδιαίτερα ευρύ. Αντίστοιχα ευρεία είναι και η φύση και η έκταση των ενδεχόμενων επιπτώσεων στο περιβάλλον που μπορεί να έχει η εφαρμογή του. Σε γενικές γραμμές, η κατεύθυνση που δίνεται από το ΕΠΑΛ 2007-2013 και η στρατηγική και η στόχευση του Άξονα προτεραιότητας 4 εκτιμάται ότι κινούνται σε φιλοπεριβαλλοντική κατεύθυνση και ότι η σωστή εφαρμογή των μέτρων δεν είναι πιθανό να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Εντούτοις, η έκταση και ένταση και ο χωρικός χαρακτήρας των επιπτώσεων που δυνητικά θα προκύψουν από νέα έργα και δραστηριότητες δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν με ακρίβεια στο πλαίσιο της παρούσας ΣΜΠΕ. Η εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων σε αυτό το επίπεδο μπορεί μόνο να προσδιοριστεί με την εξέταση του περιεχομένου των Τοπικών Προγραμμάτων Ανάπτυξης (ΤΠΑ) των ΟΤΔ-Α που θα συγκροτηθούν. Δεδομένου ότι δεν έχει διαμορφωθεί ένα πλαίσιο εκτίμησης και αξιολόγησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρμογή των ΤΠΑ, μέσω της παρούσας


7-38

ΣΜΠΕ γίνεται η πρόταση υιοθέτησης μίας τέτοιας διαδικασίας πριν την οριστική έγκριση τους.

Oι προτάσεις αξιοποίησης των Μέτρων του Άξονα προτεραιότητας 4, όπως τα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α, αποτελούν προγραμματικά έγγραφα που ενδεχόμενα θέτουν το πλαίσιο υλοποίησης έργων και δραστηριοτήτων που απαιτούν περιβαλλοντική αδειοδότηση (ν. 3010/2002) και που ενδεχόμενα θα υλοποιηθούν σε προστατευόμενες περιοχές (Natura). Έτσι οι διατάξεις της Οδηγίας 2001/42 και η ΚΥΑ 107017 (ΦΕΚ 1225 /05.9.2006) παρέχουν την δυνατότητα εξέτασης της υποβολής των ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α σε διαδικασία ΣΠΕ (Άρθρο 5 της ΚΥΑ -για την Διαδικασία περιβαλλοντικού προελέγχου για την υποβολή σε Σ.Π.Ε. των σχεδίων και προγραμμάτων). Με την εφαρμογή των προηγούμενων διατάξεων για τα ΤΠΑ παρέχεται η δυνατότητα εξέτασής τους ως προς το αν το περιεχόμενο τους καθορίζει το πλαίσιο έργων και δραστηριοτήτων που δυνητικά θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να υποβληθούν σε ΣΠΕ.

Βάσει των προηγουμένων προτείνεται η υιοθέτηση των εξής σταδίων για την έγκριση των προτεινόμενων ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α κατά την εφαρμογή του Άξονα προτεραιότητας 4:

1. Τα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α εξετάζονται από την Διαχειριστική Αρχή του ΕΠΑΛ ως προς το αναπτυξιακό τους περιεχόμενο και την συμφωνία τους με τα κριτήρια που τίθενται από το ΕΠΑΛ και προεγκρίνονται όσα από αυτά πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις.

2. Τα προεγκεκριμένα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α εξετάζονται ως προς την περιβαλλοντική διάσταση του περιεχομένου τους από τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές και αξιολογείται η αναγκαιότητα υποβολής τους σε ΣΠΕ με την «Διαδικασία περιβαλλοντικού προελέγχου για την υποβολή σε Σ.Π.Ε. των σχεδίων και προγραμμάτων» (Άρθρο 5 της ΚΥΑ 107017 -ΦΕΚ 1225 /05.9.2006).

3. Για όσα προγράμματα κρίνεται ότι θέτουν το πλαίσιο υλοποίησης έργων και δραστηριοτήτων τα οποία ενδεχόμενα έχουν σημαντικές ως προς το περιβάλλον επιπτώσεις ακολουθείται η διαδικασία ΣΠΕ.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η παραπάνω διαδικασία (η οποία προτείνεται από την παρούσα ΣΜΠΕ και τίθεται σε διαβούλευση στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης της διαδικασίας ΣΠΕ του ΕΠΑΛ 2007-2013), δεν έχει σκοπό την προσθήκη χρονοβόρων διαδικασιών στην έγκριση και εφαρμογή των ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α, αλλά αντίθετα την διευκόλυνση υλοποίησής τους. Για τον σκοπό αυτό προτείνεται η κανονιστική πράξη έγκρισης της ΣΠΕ να επέχει τα χαρακτηριστικά μίας χωρικού χαρακτήρα ρύθμισης ώστε τα έργα και οι δραστηριότητες που θα ενταχθούν στο πλαίσιο των ΤΠΑ που έχουν υποστεί επιτυχώς ΣΠΕ, να απαλλάσσονται από την διαδικασία Προκαταρτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης κατά την περιβαλλοντική τους αδειοδότηση (αυτό συνάδει με υφιστάμενη πρόβλεψη του ν.


7-39

3010/2002). Τα έργα αυτά δυνάμει της προαναφερθείσας τοπικής ρύθμισης θα προχωρούν απευθείας σε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προκειμένου να εγκριθούν οι Περιβαλλοντικοί τους Όροι (ΕΠΟ).

Με την παραπάνω προτεινόμενη διαδικασία εκτιμάται ότι θα προκύψουν πολλά οφέλη τόσο για την βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, όσο και για την πρόληψη ενδεχόμενων επιπτώσεων στο περιβάλλον. Συγκεκριμένα εξασφαλίζονται:

1. Η πρόβλεψη, εκτίμηση και αξιολόγηση των δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον στην φάση σχεδιασμού των Τοπικών Προγραμμάτων (ΤΠΑ) των ΟΤΔ-Α καθώς και η επιλογή των βέλτιστων από περιβαλλοντική άποψη εναλλακτικών προτάσεων υλοποίησής τους.

2. Η εξασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης και της επιλογής των βέλτιστων πρακτικών υλοποίησης των αναπτυξιακών προτάσεων σε σχέση με το κοινωνικό τους περιεχόμενο.

3. Η διευκόλυνση υλοποίησης έργων και δραστηριοτήτων στο πλαίσιο την αειφόρου ανάπτυξης των αλιευτικών περιοχών και της επίτευξης των στόχων του Άξονα προτεραιότητας 4 του ΕΠΑΛ 2007-2013.

Σύμφωνα με τα προηγούμενα η παρούσα ΣΜΠΕ θέτει την πρόταση αυτή σε διάλογο με τους ενδιαφερόμενους και τους αρμόδιους φορείς στην διαδικασία διαβούλευσης που θα ακολουθήσει.

Με βάση την παραπάνω ανάλυση ο βαθμός επίδρασης της υλοποίησης του Άξονα προτεραιότητας 4 στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν δεν μπορεί να χαρακτηριστεί στο πλαίσιο της παρούσας ΣΜΠΕ. Το σύμβολο ? στον παρακάτω πίνακα εκφράζει ακριβώς αυτή την αδυναμία.


7-40




Αναβάθμιση και αναδιάρθρωση των

αλιευτικών περιοχών και παραγωγικών

δραστηριοτήτων:

Προστασία της αισθητικής του τοπίου

Προστασία των ευαίσθητων οικοτόπων και ειδών

Επιπτώσεις από έργα και δραστηριότητες ΣΥΝΟΛΟ

Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων — — 2 ? 2 Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας — — 2 ? 2 Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων — — 2 ? 2 Πρόληψη της διοχέτευσης. επικίνδυνων ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

— — — — —


— — — — — Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

3 — — — 3 Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας 3 — — — 3 Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων — — — — - Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

— — — 3 3

Ενίσχυση της υποδομής του αλιευτικού τομέα και των αλιευτικών περιοχών 2 — — 3 5 Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

— 3 — ? 3 Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου στην παράκτια ζώνη — 3 — ? 3


7-41



3 Ισχυρά θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή

2 Μέτριας κλίμακας θετική ή έμμεσα θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο

1

Ασθενής θετική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως θετική και η οποία μπορεί να εξασθενήσει σημαντικά μέσω της λήψης προληπτικών ή επανορθωτικών μέτρων (Στάδιο ΜΠΕ)

? Αδυναμία προσδιορισμού επίδρασης στην παρούσα φάση


-1 Ασθενής αρνητική επίδραση επίπτωσης στο περιβαλλοντικό στόχο ή επίπτωση που εξαρτάται από την εφαρμογή του προγράμματος αρχικά εκτιμώμενη ως αρνητική




7-42

7.5.3 Κατευθύνσεις – Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας 4

Για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων και περιβαλλοντικών στόχων του ΕΠΑΛ 2007-2013 θεωρείται ότι ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στα ακόλουθα:

4. Ενσωμάτωση της εκτίμησης των επιπτώσεων στο τοπικά στοιχεία του περιβάλλοντος και του τρόπου που αυτά λαμβάνονται υπόψη στην στρατηγική και τα προτεινόμενα μέτρα των ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με υιοθέτηση της προαναφερθείσας πρότασης της παρούσας ΣΜΠΕ και την εξέτασή τους με την διαδικασία της ΣΠΕ είτε, σε περίπτωση μη αποδοχής της προηγούμενης πρότασης της παρούσας ΣΜΠΕ λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα στην διαδικασία αξιολόγησης και εφαρμογής των προτάσεων των ΟΤΔ-Α.

5. Ενσωμάτωση μέτρων στα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων στα περιβαλλοντικά στοιχεία του τόπου παρέμβασης.


7. Αποφυγή πρόκλησης ζημιών σε πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία.

8. Επιδίωξη ευρείας συμμετοχής των φορέων της κάθε περιοχής στις ΟΤΔ-Α με σκοπό την βελτιστοποίηση της αντιπροσωπευτικότητας των ΤΠΑ όσον αφορά τις πραγματικές ανάγκες των περιοχών.

9. Κατάλληλη εκτίμηση και αξιολόγηση των ενδεχόμενων επιπτώσεων μέσα από τα συμπεράσματα των αντίστοιχων κατά περίπτωση μελετων.

7.6 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 5 «ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ»

Ο Άξονας προτεραιότητας 5 αποτελεί ένα μέσο οικονομικής στήριξης για την διαχείριση του προγράμματος. Συγκεκριμένα μέσω του Άξονα προτεραιότητας 5 θα υλοποιηθούν οι απαραίτητες ενέργειες για την βέλτιστη αξιοποίηση των συνολικών πόρων του προγράμματος, όπως:

1. Βελτίωση των μεθόδων αξιολόγησης και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτόν.

2. Προετοιμασία, επιλογή, αξιολόγηση, παρακολούθηση των παρεμβάσεων και των πράξεων που εντάσσονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα.

3. Μέτρα και δράσεις που έχουν ως στόχο τους εταίρους, τους δικαιούχους (ωφελούμενους) συνδρομής του Ταμείου, περιλαμβανομένων των μέτρων ενημέρωσης.


7-43

4. Μέτρα για τη διάδοση πληροφοριών, τη δικτύωση, την ευαισθητοποίηση, την προαγωγή της συνεργασίας και την ανταλλαγή εμπειριών σε ολόκληρη την Κοινότητα.

5. Εγκατάσταση, τη λειτουργία και τη διασύνδεση μηχανογραφημένων συστημάτων διαχείρισης, παρακολούθησης, επιθεώρησης, αξιολόγησης και ελέγχων .

6. Συγκρότηση διακρατικών και κοινοτικών δικτύων παραγόντων στον τομέα της αειφόρου ανάπτυξης αλιευτικών περιοχών με στόχο την ενθάρρυνση της ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών, την τόνωση και την εφαρμογή διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας καθώς και τη διάδοση πληροφοριών.

7. Λήψη μέτρων ειδικότερα για την ενημέρωση των δυνητικών δικαιούχων, των οργανώσεων του αλιευτικού τομέα, των επαγγελματικών οργανώσεων, των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων, των φορέων και των οργανώσεων που ασχολούνται με την προώθηση της ισότητας των φύλων και το περιβάλλον και των λοιπών ενδιαφερόμενων, σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρει το πρόγραμμα και τους κανόνες και τις μεθόδους που διέπουν την πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

8. Δημοσιοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας (Ε.Π.ΑΛ.) 2007-2013 και την ευαισθητοποίηση των δικαιούχων.

9. Προετοιμασία ένταξης ενεργειών – πράξεων στο Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013 με μελέτες κ.λ.π.

10. Την ορθότερη εφαρμογή, διαχείριση, έλεγχο του Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013.

11. Την ταχύτερη διεκπεραίωση των δικαιολογητικών και των πληρωμών στους δικαιούχους.

12. Την προετοιμασία και την αποτελεσματική λειτουργία της Επιτροπής Παρακολούθησης και των υποεπιτροπών- ομάδων που τυχόν συστήνονται.

13. Μελέτες- εμπειρογνωμοσύνες, συμπεριλαμβανομένων μελετών γενικής φύσεως που αφορούν την λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλιείας και των παρεμβάσεών του.

14. Την αποτελεσματική χρήση της Δημόσιας Δαπάνης (Κοινοτικής και Εθνικής βοήθειας.

7.6.1 Αναμενόμενα αποτελέσματα και επιπτώσεις από την υλοποίηση του Άξονα προτεραιότητας 5

Ο Άξονας προτεραιότητας 5 δεν θέτει το πλαίσιο υλοποίησης ενεργειών που θα μπορούσαν να έχουν άμεσα τις οποιεσδήποτε επιπτώσεις στο περιβάλλον.


7-44

Εξάλλου, η κάθε ενέργεια που θα ενταχθεί στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 5 θα διευκολύνει την υλοποίηση των υπολοίπων Αξόνων προτεραιότητας του ΕΠΑΛ. Από αυτή την οπτική θεώρηση ο βαθμός στον οποίο επιτυγχάνονται οι στόχοι του Άξονα προτεραιότητας 5 για την υποστήριξη εφαρμογής του προγράμματος, ενισχύει δευτερευόντως τις όποιες θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις έχει συνολικά το υπό εξέταση Επιχειρησιακό Πρόγράμμα. Επιπλέον ο Άξονας προτεραιότητας 5 μπορεί να χρηματοδοτήσει μελέτες σχετικά με την εφαρμογή του ΕΠΑΛ με τρόπο που να βελτιστοποιείται η περιβαλλοντική του απόδοση και με αυτήν την έννοια η συμβολή του στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν μπορεί να χαρακτηριστεί πιθανά θετική.

7.6.2 Κατευθύνσεις – Μέτρα και προτάσεις για τον Άξονα προτεραιότητας5

Στα πλαίσια των οικονομικών δυνατοτήτων του Άξονα προτεραιότητας 5 και με σκοπό την βελτιστοποίηση του φιλοπεριβαλλοντικού χαρακτήρα του προγράμματος αλλά και της αποτελεσματικότητάς του όσον αφορά τους στόχους που θέτει θα μπορούσε να προβλεφθεί η εκπόνηση μελετών όπως π.χ. Μελέτες ορθολογιστικής διαχείρισης αλιευτικών αποθεμάτων στα βασικά αλιευτικά πεδία, μελέτες εκτίμησης της επίπτωσης των διαφόρων τύπων αλιείας στα χαρακτηριστικά στοιχεία του περιβάλλοντος κάθε αλιευτικού πεδίου, μελέτες εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος περιοχών για την ανάπτυξη διαφόρων μορφών υδατοκαλλιέργειας, μελέτες για τον καθορισμό κατευθύνσεων διαφοροποίησης της παραγωγής των μονάδων υδατοκαλλιέργειας προς νέα είδη με καλές προοπτικές εμπορίας με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο, Μελέτες για την προώθηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας και την τυποποίηση των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας που παράγονται με βιολογικές – οργανικές μεθόδους παραγωγής, μελέτες καθορισμού αναπτυξιακών προτεραιοτήτων στις αλιευτικές περιοχές με περιβαλλοντικά συμβατό τρόπο, μελέτες ενδιάμεσης αξιολόγησης των επιπτώσεων του προγράμματος στο περιβάλλον κ.α.

7.7 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΑΛ 2007-2013

Στη συνέχεια ο καθένας από τους 5 Άξονες Προτεραιότητας αξιολογείται σχετικά με την συνέπεια της στρατηγικής του και το περιεχόμενο των Μέτρων που προβλέπει ως προς την συμβολή του στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τίθενται. Για το σκοπό αυτό διερευνάται η κατάσταση κάθε περιβαλλοντικού τομέα όπως εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί μετά την υλοποίηση του Προγράμματος. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται το αποτέλεσμα της αξιολόγησης που προηγήθηκε του κάθε Άξονα προτεραιότητας του ΕΠΑΛ 2007-2013.


7-45

Πίνακας 7-4: Αξιολόγηση του βαθμού επίδρασης των αναμενόμενων επιπτώσεων των Αξόνων προτεραιότητας του ΕΠΑΛ 2007-2013 στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν


Άξονας προτεραιότητας 1 Άξονας προτεραιότητας 2 Άξονας προτεραιότητας 3 Άξονας προτεραιότητας 4 ΣΥΝΟΛΟ

Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων 3 1 3 2 9 Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας 2 2 3 2 9 Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων 2 2 3 2 9 Πρόληψη της διοχέτευσης. επικίνδυνων ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

— 4 — —

4


1 — — — 1 Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

— 1 — 3 4 Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας — 6 — 3 9 Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων 3 3 3 — 9 Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

2 6 3 3 14

Ενίσχυση της υποδομής του αλιευτικού τομέα και των αλιευτικών περιοχών — 3 5 5 13 Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

— -1 -1 3 1 Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου στην παράκτια ζώνη — -1 -1 3 1

ΣΥΝΟΛΟ 13 26 18 26


7-46

Όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα συνολικής αξιολόγησης των επιπτώσεων του προγράμματος του στόχους προστασίας του περιβάλλοντος, η συνολική επίπτωση του προγράμματος είναι έντονα θετική.

Τα σημαντικά σημεία στα οποία απαιτείται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013 σύμφωνα με την προηγούμενη ανάλυση είναι:

5. Η ορθή κατανομή των πόρων στο Άξονα προτεραιότητας 1 ώστε να αντιμετωπιστούν οι τυχόν κοινωνικές επιπτώσεις της μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας

6. Η ορθή και με περιβαλλοντική μέριμνα περαιτέρω ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας η οποία μπορεί να επιτευχθεί με την σωστή χωροθέτηση των μονάδων στο πλαίσιο του συνολικού Χωροταξικού σχεδιασμού της παράκτιας ζώνης και της θεσμοθέτησης των Περιοχών Οργανωμένης ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ).

7. Η λήψη των απαραίτητων μέτρων κατά την εφαρμογή του Άξονα 3 και ειδικά σε ότι αφορά την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων ελλιμενισμού των αλιευτικών σκαφών.

8. Η πρόβλεψη περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης των αναπτυξιακών προτάσεων των Ομάδων Τοπικής Δράσης του Άξονα προτεραιότητας 4 στη φάση σχεδιασμού τους.

Τα αθροίσματα των στηλών του Πίνακα 7-1 είναι ενδεικτικά της θετικής ή αρνητικής επίπτωσης σε όλους τους σχετικούς με το πρόγραμμα περιβαλλοντικούς στόχους και άρα της συνολικής επίπτωσης του κάθε Άξονα προτεραιότητας στο σύνολο των περιβαλλοντικών παραμέτρων (συνολική επίπτωση). Σύμφωνα με τα προηγούμενα το σύνολο των Αξόνων προτεραιότητας του ΕΠΑΛ 2007-2013 εμφανίζει θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την εκτιμώμενη επίτευξη των τεθέντων στόχων

Αντίστοιχα το άθροισμα των θετικών ή αρνητικών σημείων σε κάθε γραμμή του παραπάνω πίνακα είναι ενδεικτικό της συνέργειας των Μέτρων του Προγράμματος στην κατεύθυνση σύγκλισης ή απόκλισης από την επίτευξη του κάθε περιβαλλοντικού στόχου (Συνεργιστική επίπτωση).

Από τα αθροίσματα αυτά προκύπτει ότι οι προτεινόμενοι Άξονες προτεραιότητας εμφανίζουν ικανοποιητική συνέργεια στην κατεύθυνση επίτευξης των περισσότερων από τους στόχους που τέθηκαν.

7.8 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΠΑΛ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

Η παρακολούθηση εφαρμογής του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013 αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή υλοποίηση του, καθώς και για την λήψη διορθωτικών μέτρων, αν απαιτείται, κατά την διάρκεια εξέλιξής του.


7-47

Επίσης η παρακολούθηση του προγράμματος συμβάλλει στην εκ των υστέρων διαπίστωση των τομέων στους οποίους η στρατηγική που ακολουθήθηκε είχε θετικά αποτελέσματα όσο και των τομέων στους οποίους τυχόν εμφανίζονται προβληματικά σημεία και που απαιτείται να επανεξεταστούν ως προς την αντιμετώπιση τους στο μέλλον.

Η κατάλληλη επιλογή των δεικτών παρακολούθησης αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχούς σύνταξης και έγκρισης του Προγράμματος. Ένας αριθμός δεικτών παρακολούθησης ενσωματώνεται ήδη στο πρόγραμμα από τα πρώτα στάδια συγκρότησής του. Οι δείκτες αυτοί επανεκτιμώνται στο επίπεδο της ex-ante αξιολόγησης του προγράμματος, διαδικασία κατά την οποία είναι πιθανό να προκύψουν διορθωτικές κινήσεις στο επίπεδο παρακολούθησης και τροποποίηση των αρχικά προταθέντων δεικτών

Η διαδικασία της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ), σύμφωνα με τη σχετική ΚΥΑ εναρμόνισης της στο Εθνικό θεσμικό πλαίσιο, προβλέπει τη διατύπωση στη ΣΜΠΕ προτάσεων για την βελτιστοποίηση της παρακολούθησης επί μέρους σημαντικών περιβαλλοντικών στοιχείων και παραμέτρων κατά τη διάρκεια εφαρμογής του υπό εξέταση προγράμματος ή σχεδίου. Οι προτάσεις αυτές, όπου είναι δυνατό μπορεί να παίρνουν μορφή συγκεκριμένων δεικτών ώστε να διευκολύνεται η διαδικασία της επιτυχούς παρακολούθησης . Είναι επιθυμητό και ευκταίο οι δείκτες αυτοί να είναι εύχρηστοι και να έχουν κατά το πλείστον ποσοτικό χαρακτήρα. Αν αυτό δεν είναι εφικτό σε όλες τις περιπτώσεις, μπορούν να προταθούν ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία θα παρακολουθούνται. Οι σχετικές προτάσεις της ΣΜΠΕ επί της παρακολούθησης περιβαλλοντικών στοιχείων και παραμέτρων στη φάση εφαρμογής του προγράμματος είναι δυνατό να τροποποιηθούν και να οριστικοποιηθούν κατά τη φάση της διαβούλευσης της ΣΠΕ και τελικά να ενσωματωθούν στο ίδιο το πρόγραμμα.

Με βάση τα παραπάνω, τα οποία θέτουν συνοπτικά και γενικά το θέμα της παρακολούθησης από περιβαλλοντική άποψη του υπό ΣΠΕ προγράμματος και την ανάπτυξη σχετικών δεικτών, στην παρούσα ενότητα διερευνώνται και προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις και δείκτες για την παρακολούθηση της περιβαλλοντικής επίδοσης του ΕΠΑΛ 2007-2013 κατά την εξέλιξη εφαρμογής του.

Σημειώνεται ότι όπως προκύπτει από την ανάλυση που προηγήθηκε στα προηγούμενα κεφάλια, το ΕΠΑΛ 2007-2013 όντας εξαιρετικά φιλοπεριβαλλοντικό στη σύλληψη και τον σχεδιασμό του, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους και δράσεις και συνθέτουν τη βάση της περιβαλλοντικής υπόστασής του. Στον Πίνακα 7-6 παρουσιάζονται συνοπτικά οι σχετικοί με το ΕΠΑΛ 2007-2013 στόχοι ανά περιβαλλοντική ενότητα και τομέα περιβάλλοντος.


7-48

Πίνακας 7-6: Σχετικοί με το ΕΠΑΛ 2007-2013 περιβαλλοντικοί στόχοι ανά περιβαλλοντικό ενότητα και τομέα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΜΕ ΤΟ ΕΠΑΛ 2007-2013


ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ


Πανίδα και Χλωρίδα





ΑΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Ύδατα

Αέρας

Έδαφος

Κλιματικοί παράγοντες

Μείωση της διοχέτευσης επικίνδυνων ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια


Μείωση της ρύπανσης του υδάτινου περιβάλλοντος (εσωτερικά νερά και θαλάσσιο περιβάλλον)

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον (απασχόληση)

Δημογραφικά στοιχεία




Τοπίο








Στους περιβαλλοντικούς στόχους του Πίνακα 7-6 θα μπορούσαν να ενσωματωθούν και οι εξής προβλέψεις του ΕΠΑΛ, οι οποίες συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το περιβάλλον και την προστασία του:

Η Χωροταξική οργάνωση στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών μέσα από τη θεσμοθέτηση Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ): Ο χωροταξικός σχεδιασμός της συγκεκριμένης παραγωγικής δραστηριότητας, η οποία όπως προαναφέρθηκε είναι εξαιρετικής σημασίας οικονομικά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αναμένεται να επιτρέψει τόσο την άρση ορισμένων φραγμών σε επενδύσεις του συγκεκριμένου τομέα όσο την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό τους αφού ως αντικείμενο χωροταξικού σχεδιασμού εμπίπτει στις διατάξεις της Οδηγίας


7-49

2001/42/ΕΚ και θα υποστεί την διαδικασία της «Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης» Στο πλαίσιο αυτό θα είναι δυνατό να εξεταστούν σε βάθος χωρικές και περιβαλλοντικές παράμετροι επιμέρους προτεινόμενων περιοχών και να θεσπιστούν τυχόν αναγκαία μέτρα και δράσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Η προτεινόμενη από την παρούσα ενσωμάτωση της διαδικασίας της ΣΠΕ σε όσα από τα Τοπικά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΤΠΑ) κριθεί αυτό αναγκαίο: Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον Άξονα προτεραιότητας 4 του ΕΠΑΛ 2007-2013, Ομάδες Τοπικής Δράσης – Αλιείας (ΟΤΔ-Α) που θα συγκροτηθούν μπορούν να προτείνουν συγκεκριμένα ΤΠΑ για ένταξη στο ΕΠΑΛ και χρηματοδότηση από τα Μέτρα του Άξονα προτεραιότητας 4. Αυτά θα αφορούν χωρικά Αλιευτικές περιοχές οι οποίες δεν έχουν στην παρούσα φάση προσδιοριστεί συγκεκριμένα, αλλά των οποίων τα γενικά χαρακτηριστικά δίδονται σε επίπεδο δεσμευτικής κατεύθυνσης στον σχετικό Κανονισμό 1198/2006. Τα ΤΠΑ μπορούν να περιλαμβάνουν έργα και δραστηριότητες που υπόκεινται σύμφωνα με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο στη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (π.χ. έργα οδοποιίας, τουριστικές εγκαταστάσεις κ.α.).

Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο Κεφάλαιο της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του ΕΠΑΛ, προτείνεται αφού προηγηθεί έγκριση του σχετικού ΤΠΑ από την αρμόδια αρχή εφαρμογής του ΕΠΑΛ να διερευνάται σε συνεργασία με τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές η αναγκαιότητα εφαρμογής της ΣΠΕ επί του συγκεκριμένου ΤΠΑ, όταν αυτό περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες που υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση ή έργα σε προστατευόμενες περιοχές. Αυτό θα επιτρέψει την εξέταση από περιβαλλοντική άποψη του ενιαίου προγράμματος σε αρχικό στάδιο και τη λήψη διορθωτικών μέτρων αν αυτό απαιτείται. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πρόταση αυτή δεν έχει ως σκοπό την προσθήκη μιας πρόσθετης διαδικασίας με τις όποιες χρονικές ή διοικητικές επιβαρύνσεις αλλά την επί της ουσίας διευκόλυνση της ολοκληρωμένης εφαρμογής του ΤΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η διερεύνηση της δυνατότητας η κανονιστική πράξη έγκρισης της ΣΠΕ για προγράμματα τέτοιας φύσης να έχει τη μορφή ενιαίας ρύθμισης χωρικού χαρακτήρα, οπότε να απαλλάσσονται τα ενταγμένα στο ΤΠΑ έργα από την υποχρέωση Προκαταρτικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) κατά τη φάση περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Στη περίπτωση αυτή δηλαδή για τα έργα που υλοποιούνται στο πλαίσιο ενός Τοπικού Προγράμματος το οποίο έχει ήδη υποστεί την διαδικασία ΣΠΕ να προχωρούν απευθείας στην εκπόνηση ΜΠΕ για την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (Ν. 3010/2002). Η πρόταση αυτή εκτιμάται ότι συνάδει με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο περί της εκτίμησης και αξιολόγησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και θα διευκολύνει με ουσιαστικό τρόπο την υλοποίηση δράσεων στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 4 του ΕΠΑΛ 2007-2013.

7.9 ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ

Στον πίνακα 8-2 παρατίθενται κατ’ αρχήν ενδεικτικοί δείκτες περιβαλλοντικής «επίδοσης» του ΕΠΑΛ 2007-2013. Αυτοί σχετίζονται τόσο με περιβαλλοντικές


7-50

παραμέτρους όσο και με επιμέρους δράσεις του ΕΠΑΛ που έχουν πιθανή περιβαλλοντική συσχέτιση. Επίσης προτείνονται και ορισμένοι δείκτες σε οριζόντιο επίπεδο που συνδέονται με περισσότερους από έναν περιβαλλοντικές τομείς. Για τους παρατιθέμενους δείκτες προσδιορίζεται το χωρικό επίπεδο παρακολούθησης τους Εθνικό, περιφερειακό ή άλλο, η συχνότητα καταγραφής τους και γίνεται εκτίμηση της εφαρμοστικότητάς τους λαμβάνοντας υπόψη πιθανές τεχνικές, διοικητικές ή άλλου τύπου δυσκολίες στη διαδικασία συγκέντρωσης αναγκαίων αξιόπιστων στοιχείων.

Μέσω της παρούσας ΣΜΠΕ οι δείκτες που περιλαμβάνονται στον Πίνακα 7-7 τίθενται σε συζήτηση τόσο με την αρμόδια αρχή του προγράμματος όσο και με άλλους εμπλεκόμενους φορείς κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής εκτίμησης (ΣΠΕ). Εκτιμάται ότι μέσα από την ανταλλαγή απόψεων που θα ακολουθήσει θα γίνει περαιτέρω ωρίμανση και βελτιστοποίηση στο επίπεδο των τελικών επιλογών.


7-51

Πίνακας 7-7: Προτεινόμενοι δείκτες περιβαλλοντικής παρακολούθησης του ΕΠΑΛ 2007-2013


ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΡΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

ΠΙΘΑΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤ’ ΑΡΧΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

ΕΦΑΡΜΟΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Εθνικό Ποσότητα αλίευσης ειδών αλιευτικών αποθεμάτων (τόννοι/ έτος) Περιφερειακό ?

Πιθανά προβλήματα στη περιφερειακή στατιστική ανάλογα με την πηγή προέλευσης

Εθνικό ? Αλιευτικά αποθέματα

Μέσο μέγεθος ανά είδος(μήκος, βάρος) Περιφερειακό ?

Συλλογή στοιχείων από δειγματοληπτικές δράσεις Πιο δύσκολο σε περιφερειακό επίπεδο

Παρεπιπτοντα αλιεύματα (θαλάσσια χελώνα, φώκια, δελφίνι)

Αριθμός τυχαίων συλλήψεων ανά έτος Εθνικό ? Συνεργασία με σχετικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ

Αριθμός και έκταση ανά έτος Εθνικό Αριθμός προστατευόμενων περιοχών που υπόκειται σε πρόγραμμα παρακολούθησης οικολογικών παραμέτρων ανά έτος

Εθνικό ? Απαιτείται συνεργασία με άλλους φορείς υπουργεία

Βιοποικιλότητα Πανίδα και Χλωρίδα Προστατευόμενες περιοχές Προστατευόμενες

περιοχές όπου λαμβάνουν χώρα αλιευτικές δραστηριότητες Αριθμός περιοχών που εφαρμόζεται σχέδιο από

φορέα διαχείρισης ανά έτος Εθνικό ? Ομοιως

Εθνικό Αριθμός, έκταση, δυναμικότητα μονάδων υδατοκαλλιέργειας ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό Αριθμός, δυναμικότητα μονάδων βιολογικής υδατοκαλλιέργειας ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό,

Υδατοκαλλιέργειες

Αριθμός, δυναμικότητα μονάδων υδατοκαλλιέργειας εντός προστατευόμενων περιοχών ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό, Συνολική ιπποδύναμη ανά τύπο αλιευτικού σκάφους

ανά έτος Περιφερειακό

Ύδατα Αέρας Έδαφος Κλιματικοί παράγοντες

Αλιευτικά σκάφη Κατανάλωση καυσίμου από αλιευτικά σκάφη ανα έτος

Εθνικό ? Πιθανή δυσκολία συλλογής αξιόπιστων στοιχείων

Εθνικό Αριθμός, φύλο, μέση ηλικία, επίπεδο εκπαίδευσης σε ετήσια βάση Περιφερειακό

Εθνικό Μέσο εισόδημα ανά άτομο ανά έτος

Περιφερειακό

Εθνικό ?

Χαρακτηριστικά αποκλειστικά απασχολούμενων στην αλιεία

Αριθμός απωλεσθέντων ημερών εργασίας λόγω ασθένειας ανά έτος Περιφερειακό ?

Αμφίβολη η δυνατότητα συγκέντρωσης αξιόπιστων στοιχείων

Εθνικό Αριθμός Τοπικών προγραμμάτων από ΟΤΔ-Α


Εθνικό

Πληθυσμός




Τοπίο Αλιευτικές περιοχές

Μέσο ετήσιο εισόδημα Περιφερειακό


7-52


ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΡΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

ΠΙΘΑΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΤ’ ΑΡΧΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

ΕΦΑΡΜΟΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Εθνικό, Υδατοκαλλιέργεια


Εθνικό Τοπικά Προγράμματα από ΟΤΔ-Α Αριθμός ΤΠΑ που υπέστησαν ΣΠΕ


Αριθμός υφάλων Εθνικό Τεχνητοί ύφαλοι Αριθμός υφάλων στους οποίους εφαρμόζεται

πρόγραμμα παρακολούθησης Εθνικό

Εθνικό ? Περιφερειακό ? Αριθμός έργων και δραστηριοτήτων για τα οποία

εκδόθηκε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) ανά έτος Νομαρχιακό ?

Απαιτείται συνεργασία με ΥΠΕΧΩΔΕ και Περιφέρειες Πιθανή δυσκολία συγκέντρωσης στοιχείων για μικρά έργα τοπικού επιπέδου

Αριθμός ελέγχων τήρησης περιβαλλοντικών όρων Εθνικό ? Απαιτείται συνεργασία με άλλους φορείς - Υπουργεία

Οριζόντιες δράσεις

Έργα και δραστηριότητες που σχετίζονται με τον αλιευτικό τομέα

Διαπιστωθείσες παραβάσεις στην τήρηση περιβαλλοντικών όρων, συνολικό ύψος επιβληθέντων προστίμων ανά έτος

Εθνικό ? Αμφίβολη η δυνατότητα συγκέντρωσης αξιόπιστων στοιχείων λόγω πολυπλοκότητας ελεγκτικών και διοικητικών μηχανισμών

Σύμβολα Επεξήγηση

Καλή εφαρμοσιμότητα

? Μέτρια εφαρμοσιμότητα

? Προβληματική


8-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΜΠΕ

Η Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση αποτελεί διαδικασία εκ των προτέρων εκτίμησης και αξιολόγησης των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων και προγραμμάτων, η οποία απορρέει από την πολύ πρόσφατη εναρμόνιση της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ στο εθνικό θεσμικό πλαίσιο και η οποία ουσιαστικά εφαρμόζεται ευρέως για πρώτη φορά στα Επιχειρησιακά προγράμματα της περιόδου 2007-2013.

Η απουσία ικανής προγενέστερης εμπειρίας εφαρμογής της ΣΠΕ τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη γενικότερα αποτελεί πιθανό παράγοντα αβεβαιότητας στη διαμόρφωση δοκιμασμένης μεθοδολογίας ανάλυσης όχι τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο σε εφαρμοσμένο. Εκτιμάται ότι θα πρέπει να παρέλθει διάστημα κάποιων ετών ώστε η ΣΠΕ να ωριμάσει ως περιεχόμενο και διαδικασία και να μπορεί να κωδικοποιήσει με ακρίβεια τα θέματα τα οποία καλείται να πραγματευθεί.

Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα ΣΜΠΕ του ΕΠΑΛ 2007-2013 εκτιμάται ότι επιτυγχάνει στο μέτρο που αυτό είναι δυνατό στην παρούσα φάση να εντοπίσει θέματα και δράσεις με δυνητική περιβαλλοντική επίπτωση και να προτείνει μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Το έργο της εκπόνησής της διευκολύνθηκε από τον έντονα φιλοπεριβαλλοντικό χαρακτήρα του προγράμματος, αποτέλεσμα των σχετικών Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της μεγάλης εμπειρίας της ομάδας σχεδιασμού της από σχετικά προγράμματα προηγούμενων προγραμματικών περιόδων.

Η περιορισμένη χωρική εξειδίκευση του προγράμματος, αφού ουσιαστικά καλύπτει το σύνολο της χώρας, αποτελεί παράγοντα που δυσχεραίνει εν δυνάμει την σε βάθος εκτίμηση και αξιολόγηση πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων του προγράμματος. Από την άλλη πλευρά είναι, όμως, απόλυτα κατανοητό πως η σε μεγαλύτερο βάθος χωρική ανάλυση των προβλεπομένων στο πρόγραμμα δράσεων θα μείωνε την ούτως ή άλλως περιορισμένη ευελιξία του προγράμματος.

Η ουσιαστική επίσης απουσία εφαρμόσιμων εναλλακτικών λύσεων ήταν αποτέλεσμα της εξαιρετικά αναλυτικής προσέγγισης που ακολούθησαν οι νέοι κανονισμοί για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας και τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Αλιείας. Είναι σαφές ότι βούληση του κοινοτικού νομοθέτη ήταν η αποτελεσματική μείωση των όποιων περιθωρίων παρεκκλίσεων από το στρατηγικό σχεδιασμό σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό θα μπορούσε δυνητικά να μειώσει την αποτελεσματικότητα της ΣΜΠΕ μέσω της αφαίρεσης της δυνατότητας αξιολόγησης εναλλακτικών στοιχείων του προγράμματος ως προς την περιβαλλοντικής τους επίπτωση. Στην πράξη όμως αυτό δεν ισχύει στην παρούσα περίπτωση λόγω του έντονα φιλοπεριβαλλοντικού χαρακτήρα της συντριπτικής πλειοψηφίας των μέτρων και δράσεων του επιχειρησιακού προγράμματος αλιείας.


8-2

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε μερικές περιπτώσεις υπήρξαν προβλήματα στη συσχέτιση στοιχείων βάσης σχετικών με τα αλιευτικά αποθέματα που προέρχονταν από διαφορετικές πηγές. Αυτό αντιμετωπίσθηκε με την ενιαία σχεδόν αξιοποίηση στοιχείων από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, μέθοδος που θεωρήθηκε ως βέλτιστη για την ενιαία αντιμετώπιση των βασικών υποθέσεων σχεδιασμού και ανάλυσης.


9-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ

Στο Κεφάλαιο 9 περιλαμβάνονται οι αναγκαίες μελέτες και έρευνες που θεωρείται ότι θα πρέπει να εκπονηθούν πριν την έγκριση των έργων και δραστηριοτήτων που προκύπτουν από την εφαρμογή του σχεδίου ή του προγράμματος. Οι μελέτες που θα αναφερθούν θα πρέπει να εκπονούνται σε περίπτωση έργων η κλίμακα και η φύση των οποίων καθορίζει δυνητικά σημαντικές επιπτώσεις στα στοιχεία του βιοτικού, αβιοτικού ή ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος και λόγω της ευρείας έκτασης αντικειμένου (τόσο σε επίπεδο προβλεπόμενων δράσεων όσο και χωρικά και χρονικά), οι όποιες ανάγκες προκύπτουν για την εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων των προς υλοποίηση παρεμβάσεων θα πρέπει να καλύπτονται από συγκεκριμένες μελέτες οι οποίες θα εστιάζουν στην εκάστοτε παρέμβαση / κατηγορία παρεμβάσεων

1. Περιβαλλοντικές μελέτες

Οι διάφορες περιβαλλοντικές μελέτες των επιμέρους έργων ή δραστηριοτήτων που προκύπτουν από την εφαρμογή του ΕΠΑΛ 2007-2013 θα γίνονται σύμφωνα τις προδιαγραφές του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως αυτό παρουσιάζεται στη συνέχεια:

• Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 16ΟΑ/86) Για την προστασία του περιβάλλοντος.

• ΚΥΑ 69269/5387/90 (ΦΕΚ 678Β/90) Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Μ.Π.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Ν. 1650/1986.

• Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α 25/4/2003) Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με την οδηγία 97/11 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις.

• Υ.Α. Η.Π. 11014/703/Φ104 (ΦΕΚ 332Β 20/3/2002) Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΠΠΕΑ) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 το Ν 3010/2002.

• Υ.Α. Η.Π. 15393/2332 (ΦΕΚ 1022Β 5/8/2002) Κατάταξη δημοσίων έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002, με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ.

• ΚΥΑ Η.Π. 37111/2021/2003 (ΦΕΚ 1391Β/03 Καθορισμός τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού κατά την διαδικασία έγκρισης


9-2

περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 3 του Ν. 3010/2002.

• ΚΥΑ Η.Π. 145799/2005 (ΦΕΚ 1002Β/05) Συμπλήρωση της υπ΄αριθμόν 15393/2332/2002(ΦΕΚ 1022Β 5/8/2002) κοινής υπουργικής απόφασης Κατάταξη δημοσίων έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002, με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ.

Με βάση το άρθρο 3 του Ν.1650/1986, όπως αυτός αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του Ν.3010/2002, τα έργα κατατάσσονται σε 2 κατηγορίες: Πρώτη (Α) και Δεύτερη (Β), ανάλογα με το βαθμό πιθανής επίπτωσης τους στο περιβάλλον.

Τα διάφορα έργα ή δραστηριότητες που παρουσίαζαν κοινές ιδιότητες ως προς την εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατατάσσονται σε 10 ομάδες κοινές σύμφωνα με την Υ.Α.Η.Π. 15393/2332 – ΦΕΚ 1022/Β/5-08-02, όπως αυτή συμπληρώθηκε με την ΚΥΑ Η.Π. 145799/2005 (ΦΕΚ 1002Β/05), η οποία προσθέτει και τη δημιουργία τεχνητών υφάλων στην κατηγορία «Λοιπά έργα». Επιπλέον, υποδιαιρούνται στις υποκατηγορίες ένα (1) και δύο (2) τα έργα της Πρώτης (Α) κατηγορίας και στις υποκατηγορίες τρία (3) και τέσσερα (4) της Δεύτερης (Β) κατηγορίες.

Τέλος, η ακριβής διαδικασία που ακολουθείται για την προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) των έργων και δραστηριοτήτων καθορίζεται από την Υ.Α. Η.Π. 11014/703/Φ104 (ΦΕΚ 332Β 20/3/2002) ανάλογα με την υποκατηγορία στην οποία εντάσσεται το έργο.

2. Τεχνικές μελέτες

Οι μελέτες αυτές ποικίλλουν σε αντικείμενο ανάλογα με την φύση του έργου και την αναγκαιότητα σωστής πρόβλεψης των τεχνικών του στοιχείων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες : ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες, μελέτες κυκλοφοριακών επιπτώσεων, μελέτες πυρασφάλειας, εδαφολογικές μελέτες, γεωτεχνικές μελέτες, αρχιτεκτονικές μελέτες , στατικές μελέτες. Οι προηγούμενες μελέτες θα πρέπει κατά περίπτωση να εκπονούνται σε αντίστοιχες χερσαίου τύπου κυρίως εγκαταστάσεις. Επίσης στη περίπτωση υλοποίησης λιμενικών έργων σημαντικής κλίμακας (προτείνεται αυτά κατ’ αρχήν να θεωρηθούν τα έργα της 1η; και 2ης υποκατηγορίας της Πρώτης κατηγορίας - Υ.Α.Η.Π. 15393/2332 και ΚΥΑ Η.Π. 145799/2005) απαραίτητη θεωρείται η προηγούμενη εκπόνηση μελέτης διαμόρφωσης ακτής και διαφοροποίησης της ακτομηχανικής δίαιτας που μπορεί να προκύψει από αυτού του είδους τα έργα, καθώς και η εκπόνηση ειδικού μοντέλου για την ανανεωσιμότητα των νερών της κλειστής λιμενολεκάνης.

3. Οικονομοτεχνικές μελέτες


9-3

Οι μελέτες αυτές απαιτούνται ώστε να διαπιστωθεί η οικονομική βιωσιμότητα μιας επένδυσης. Στο πλαίσιο του ΕΠΑΛ τέτοιου είδους μελέτες θα απαιτηθούν (όπως προβλέπεται ήδη στο πρόγραμμα) κυρίως στην περίπτωση παραγωγικών επενδύσεων στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας και στον κλάδο της μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων. Αναμένεται να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο για την διαπίστωση της σκοπιμότητας και οικονομικής βιωσιμότητας ενδεχόμενων προτάσεων διαφοροποίησης υδατοκαλλιεργειών προς νέα είδη ή την παραγωγή νέων προϊόντων μεταποίησης.

4. Ειδικές μελέτες φυσικού περιβάλλοντος

Με στόχο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος σε περιπτώσεις έργων μεγάλης κλίμακας (προτείνεται αυτά κατ’ αρχήν να θεωρηθούν τα έργα της 1η; και 2ης υποκατηγορίας της Πρώτης κατηγορίας - Υ.Α.Η.Π. 15393/2332 και ΚΥΑ Η.Π. 145799/2005) υλοποιούμενων σε προστατευόμενες περιοχές απαιτείται η καταγραφή όλων των στοιχείων του βιοτικού , και αβιοτικού περιβάλλοντος και η εις βάθος διερεύνηση της επίδρασης του έργου στο οικοσύστημα. Η απαίτηση αυτή καλύπτεται με την εκπόνηση Ειδικής οικολογικής Μελέτης βάσης για την περιοχή εγκατάστασης του έργου. Τέτοιου τύπου μελέτες θα πρέπει να εκπονούνται μόνο σε περίπτωση η κλίμακα του προτεινόμενου έργου αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τα στοιχεία του περιβάλλοντος και σχετική γνωμοδότηση περί της αναγκαιότητας εκπόνησής της και του ακριβούς περιεχομένου της μπορεί να δώσει το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ.

5. Ειδικές διαχειριστικές μελέτες

Στο πλαίσιο του σωστού προσανατολισμού των Μέτρων και δράσεων του προγράμματος, ο Άξονας προτεραιότητας 5 θα μπορούσε να συμβάλλει στη χρηματοδότηση διαχειριστικών μελετών με σκοπό την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστημάτων διαφόρων περιοχών. Κάτι τέτοιο εκτιμάται ότι θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων διαχείρισης του στόλου στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 1 και στην ορθολογιστική ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 2.

6. Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και διαδικασία ΣΠΕ

Όπως αναλύθηκε διεξοδικά στο Κεφάλαιο 7 της παρούσας μελέτης η διαδικασία που προβλέπεται στην οδηγία ΕΚ 2001/42 και της ΚΥΑ ΚΥΑ 107017 (ΦΕΚ 1225 /05.9.2006) για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από σχέδια και προγράμματα (Διαδικασία ΣΠΕ) προτείνεται να εφαρμοστεί :

1. Στο πλαίσιο της Χωροταξικής οργάνωσης στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών μέσα από τη θεσμοθέτηση Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ).

2. Στο πλαίσιο της έγκρισης των Τοπικών προγραμμάτων των Ομάδων Τοπικής Δράσης σε όσα από αυτά (ΤΠΑ) κριθεί αυτό αναγκαίο.


10-1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

1. Περιγραφή έργου

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας 2007-2013 αποτελεί το προγραμματικό έγγραφο με βάση το οποίο θα κατανεμηθεί η Εθνική και Κοινοτική οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη των αναγκών του αλιευτικού τομέα της Ελλάδας την περίοδο 2007-2013.

Το αναπτυξιακό του όραμα που καθορίζει την αναπτυξιακή στρατηγική του ΕΠΑΛ 2007-2013 είναι:

Η βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξη του τομέα της αλιείας στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της διατήρησης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής

Οι Στρατηγικοί Στόχοι του προγράμματος είναι οι ακόλουθοι:


Σ.Σ 2: Η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου (οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα).

Σ.Σ 3: Η Ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων στον κλάδο της μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρησιακών δομών.

Σ.Σ 4 : Η Βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της Αλιείας και η επιδίωξη της επίτευξης των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.




Η επιχειρησιακή διάρθρωση του Προγράμματος Αλιείας 2007-2013, αναλύεται σε Άξονες Προτεραιότητας καθώς και σε Στρατηγικούς και Γενικούς Στόχους ανά


10-2

Άξονα Προτεραιότητας. Στο ΕΠΑΛ 2007-2013 περιλαμβάνονται 5 Άξονες Προτεραιότητας:

Άξονας προτεραιότητας 1: «Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου»

Ο στρατηγικός στόχος του Άξονα προτεραιότητας 1 είναι:

Η επίτευξη διαρκούς ισορροπίας μεταξύ των αλιευτικών πόρων και των αντίστοιχων αλιευτικών δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου, σύμφωνα με τις αρχές της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

Άξονας προτεραιότητας 2: «Υδατοκαλλιέργεια, αλιεία εσωτερικών υδάτων, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας»

Ο στρατηγικοί στόχοι του Άξονα προτεραιότητας 2 είναι:

1. Η αειφόρος ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου (οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα)

2. Η ανάπτυξη της αλιείας εσωτερικών υδάτων, ώστε να εξασφαλίζεται η οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα των ευαίσθητων αυτών περιοχών.

3. Η ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρήσεων μεταποίησης και εμπορίας αλιευτικών προϊόντων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρησιακών δομών, ώστε να επωφεληθεί ο κλάδος με τα μέγιστα μακροπρόθεσμα επιχειρηματικά και κοινωνικά οφέλη

Άξονας προτεραιότητας 3: «Μέτρα κοινού ενδιαφέροντος»


Η βελτίωση του αναγκαίου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του τομέα της αλιείας

Άξονας προτεραιότητας 4: «Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών»


Η ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης των επιλεγμένων αλιευτικών περιοχών που θα στηρίζεται στη δημιουργία ενός προτύπου πολυαπασχόλησης και διασύνδεσης των τομέων παραγωγής μεταξύ τους σε αυτές

Άξονας προτεραιότητας 5 «Τεχνική Βοήθεια»


10-3


Η επίτευξη των τεθέντων στόχων του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007 – 2013

2. Περιβαλλοντικοί στόχοι

Οι στρατηγικοί περιβαλλοντικοί στόχοι του ΕΠΑΛ 2007-2013 οι οποίοι κατά το δυνατόν θα πρέπει να επιτευχθούν στο πλαίσιο υλοποίησής του είναι οι εξής:

α) Η ανάπτυξη της αλιείας ώστε να εξασφαλίζεται αειφορική εκμετάλλευση των αλιευτικών αποθεμάτων και προστασία των οικοσυστημάτων.

β) Η βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας με σεβασμό στην φέρουσα ικανότητα των οικολογικών παραμέτρων κάθε περιοχής.

γ) Η ανάπτυξη του τομέα της μεταποίησης και εμπορίας με περιβαλλοντικά ισορροπημένο τρόπο.

δ) Η αειφόρος ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών και του ανθρώπινου δυναμικού του αλιευτικού τομέα

Επιπλέον οι περιβαλλοντικοί στόχοι ανά περιβαλλοντική ενότητα που θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν κατά την υλοποίηση του προγράμματος είναι οι εξής:

Βιοτικό περιβάλλον (βιοποικιλότητα, χλωρίδα, πανίδα)

• Προστασία και βελτίωση των αλιευτικών αποθεμάτων

• Προστασία των ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας

• Αναβάθμιση και προστασία των ευαίσθητων βιοτόπων

Αβιοτικό περιβάλλον (Ύδατα, ατμόσφαιρα, έδαφος, κλιματικές αλλαγές)

• Πρόληψη της διοχέτευσης. επικίνδυνων ουσιών και στοιχείων που μπορούν να προκαλέσουν ευτροφισμό στη θάλασσα στις λίμνες και τα ποτάμια

• Μείωση της εκπομπής αέριων ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου από τα αλιευτικά σκάφη.

Ανθρωπογενές περιβάλλον (Πληθυσμός, Πολιτιστική κληρονομιά, υλικά περιουσιακά στοιχεία, τοπίο)

• Συγκράτηση του πληθυσμού σε μειονεκτικές περιοχές με την δημιουργία θέσεων εργασίας και την βελτίωση των όρων ζωής σε αυτές.

• Αύξηση της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα και βελτίωση των συνθηκών εργασίας


10-4

• Διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας των αλιευτικών προϊόντων

• Προστασία και αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των απασχολούμενων στον αλιευτικό κλάδο και των αλιευτικών επιχειρήσεων

• Ενίσχυση της υποδομής του αλιευτικού τομέα και των αλιευτικών περιοχών

• Προστασία της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς στις αλιευτικές περιοχές.

• Προστασία και αναβάθμιση της αισθητικής του τοπίου στην παράκτια ζώνη

3. Πορίσματα διαβούλευσης

Η παράγραφος αυτή θα συμπληρωθεί μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους φορείς, τα πορίσματα της οποίας θα συμπεριληφθούν στην παρούσα μελέτη.

4. Μέτρα αντιμετώπισης

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις της υλοποίησης του ΕΠΑΛ στο περιβάλλον θα πρέπει να τηρούνται τα ακόλουθα μέτρα:


Εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών πόρων για την χρηματοδότηση των μέτρου Μέτρο 1.6 αλλά και των άλλων Αξόνων προτεραιότητας που εμπεριέχουν πρόνοιες ή προωθούν την αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών της μείωσης της αλιευτικής προσπάθειας.





Προώθηση δημιουργίας των Π.Ο.Α.Υ. σε όλες τις περιοχές ενδιαφέροντος της χώρας. Η ίδρυση νέων και η μετεγκατάσταση υφιστάμενων μονάδων εντός των ζωνών υδατοκαλλιέργειας θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην αποφυγή συγκρούσεων με άλλες δραστηριότητες όπως ο τουρισμός


10-5

κ.λ.π. Αυτό θα επιτρέψει με σχετική ασφάλεια από περιβαλλοντική άποψη να αρθεί η εν ισχύ απαγόρευση μίσθωσης νέων θαλάσσιων εκτάσεων για ιχθυοκαλλιέργειες εντός θεσμοθετημένων Π.Ο.ΑΥ.


3. Ο αυστηρός έλεγχος της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που προβλέπονται από την υπάρχουσα νομοθεσία.


5. Η ενίσχυση και προώθηση της εικόνας του κλάδου και των παραγόμενων προϊόντων αυτού στις υφιστάμενες και σε νέες αγορές.







Πολλά από τα προαναφερθέντα είναι ήδη ενσωματωμένα σε μέτρα και δράσεις του υπό μελέτη προγράμματος. Ορισμένα που δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Άξονα 5 «Τεχνική Βοήθεια».


Για την πρόληψη ενδεχόμενων σημαντικών επιπτώσεων από τα λιμενικά και άλλα έργα και δραστηριότητες που δυνητικά θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Άξονα προτεραιότητας 3 ανάλογα με την κλίμακα του έργου (αυτά κατ’ αρχήν να θεωρηθούν τα έργα της 1η; και 2ης υποκατηγορίας της Πρώτης κατηγορίας - Υ.Α.Η.Π. 15393/2332 και ΚΥΑ Η.Π. 145799/2005) προτείνεται η λήψη των εξής μέτρων:

20. Εκπόνηση τεχνικοοικονομική μελέτη και μελέτη σκοπιμότητας του έργου,


10-6

21. εκπόνηση οικολογικής μελέτης βάσης (ειδικά σε περιοχές του Εθνικού Καταλόγου Natura 2000) στην οποία να καταγράφονται με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του βιοτικού και αβιοτικού περιβάλλοντος της περιοχής εγκατάστασης και επισημαίνονται στοιχεία ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας


23. χρήση φωτορεαλιστικής απεικόνισης για την εκ των προτέρων διαπίστωση της συμφωνίας των έργων με τα τοπιολογικά χαρακτηριστικά,

24. εντοπισμός των μεταβολών που θα προκαλέσει το έργο σε σημαντικούς γεωλογικούς σχηματισμούς της περιοχής, καθώς και της διαθεσιμότητα λατομικών υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή του έργου,






Επίσης η πρόβλεψη συστήματος παρακολούθησης του εκάστοτε έργου μετά την υλοποίηση του, στη φάση λειτουργίας του, θα συμβάλλει στην εκ των υστέρων διαπίστωση και διόρθωση προβληματικών σημείων και στην αποφυγή επανάληψης εσφαλμένων πρακτικών.


Για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων και περιβαλλοντικών στόχων του Αξονα προτεραιότητας 4 του ΕΠΑΛ 2007-2013 θεωρείται ότι ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στα ακόλουθα:

10. Ενσωμάτωση της εκτίμησης των επιπτώσεων στο τοπικά στοιχεία του περιβάλλοντος και του τρόπου που αυτά λαμβάνονται υπόψη στην στρατηγική και τα προτεινόμενα μέτρα των ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α. Αυτό μπορεί


10-7

να επιτευχθεί είτε με υιοθέτηση της προαναφερθείσας πρότασης της παρούσας ΣΜΠΕ και την εξέτασή τους με την διαδικασία της ΣΠΕ είτε, σε περίπτωση μη αποδοχής της προηγούμενης πρότασης της παρούσας ΣΜΠΕ λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα στην διαδικασία αξιολόγησης και εφαρμογής των προτάσεων των ΟΤΔ-Α.

11. Ενσωμάτωση μέτρων στα ΤΠΑ των ΟΤΔ-Α για την αντιμετώπιση σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων στα περιβαλλοντικά στοιχεία του τόπου παρέμβασης.


13. Αποφυγή πρόκλησης ζημιών σε πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία.

5. Σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης

Το σύστημα παρακολούθησης μπορεί να περιλαμβάνει την καταγραφή των ακόλουθων δεικτών:

ΠΙΘΑΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Εθνικό

Ποσότητα αλίευσης ειδών αλιευτικών αποθεμάτων (τόννοι/ έτος) Περιφερειακό

Εθνικό Μέσο μέγεθος ανά είδος(μήκος, βάρος)

Περιφερειακό Αριθμός τυχαίων συλλήψεων ανά έτος Εθνικό Αριθμός και έκταση ανά έτος Εθνικό Αριθμός προστατευόμενων περιοχών που υπόκειται σε πρόγραμμα παρακολούθησης οικολογικών παραμέτρων ανά έτος

Εθνικό

Αριθμός περιοχών που εφαρμόζεται σχέδιο από φορέα διαχείρισης ανά έτος Εθνικό Εθνικό

Αριθμός, έκταση, δυναμικότητα μονάδων υδατοκαλλιέργειας ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό Αριθμός, δυναμικότητα μονάδων βιολογικής υδατοκαλλιέργειας ανά έτος

Περιφερειακό Εθνικό, Αριθμός, δυναμικότητα μονάδων υδατοκαλλιέργειας εντός προστατευόμενων περιοχών

ανά έτος Περιφερειακό Εθνικό,

Συνολική ιπποδύναμη ανά τύπο αλιευτικού σκάφους ανά έτος Περιφερειακό

Κατανάλωση καυσίμου από αλιευτικά σκάφη ανα έτος Εθνικό

Εθνικό Αριθμός, φύλο, μέση ηλικία, επίπεδο εκπαίδευσης σε ετήσια βάση


Μέσο εισόδημα ανά άτομο ανά έτος Περιφερειακό

Εθνικό Αριθμός απωλεσθέντων ημερών εργασίας λόγω ασθένειας ανά έτος


Αριθμός Τοπικών προγραμμάτων από ΟΤΔ-Α Περιφερειακό

Εθνικό Μέσο ετήσιο εισόδημα

Περιφερειακό Εθνικό,


Εθνικό Αριθμός ΤΠΑ που υπέστησαν ΣΠΕ

Περιφερειακό Αριθμός υφάλων Εθνικό Αριθμός υφάλων στους οποίους εφαρμόζεται πρόγραμμα παρακολούθησης Εθνικό

Εθνικό Περιφερειακό

Αριθμός έργων και δραστηριοτήτων για τα οποία εκδόθηκε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) ανά έτος

Νομαρχιακό Αριθμός ελέγχων τήρησης περιβαλλοντικών όρων Εθνικό Διαπιστωθείσες παραβάσεις στην τήρηση περιβαλλοντικών όρων, συνολικό ύψος επιβληθέντων προστίμων ανά έτος Εθνικό


ΒΑΣΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1. ΒΑΣΙΚΑ ΕΘΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ – ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2001/42/Εκ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Και Του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων

ΚΥΑ Αριθ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ. 107017 (ΦΕΚ Β’ 1225 – 5. 9. 2006) : «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42//ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001».

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 27ης Ιουλίου 2006για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας

Κανονισμός (ΕΚ) Της Επιτροπής σχετικά με τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας (τελικό προσχέδιο), 12-2006

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2371/2002 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2002, «για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής»

Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών- Γενική γραμματεία επενδύσεων και Ανάπτυξης, Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013, Αθήνα Οκτώβριος 2006

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης &Τροφίμων-Ειδική Γραμματεία Προγραμματισμού Και Εφαρμογών Γ’ ΚΠΣ, «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Αλιείας 2007-2013(Ε.Σ.Σ.Α.ΑΛ)» (Τελικό προσχέδιο- Ιανουάριος 2007)

Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών, «Εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων 2005-2008», Έκθεση εφαρμογής 2006, Οκτώβριος 2006

Κοινή εγκύκλιος ΥΠΕΧΩΔΕ – ΥΠΟΙΟ Α.Π.:30981/ΕΥΣΣΑΑΠ 2469, Αθήνα, 26 Ιουλίου 2006, «Η εφαρμογή της Οδηγίας 2001/42 «για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση» κατά την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου 2007 – 2013

Εγκύκλιος ΥΠΟΙΟ, «3η ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ για την κατάρτιση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου2007-2013», Ιούνιος 2006

Ν.3010/2002 (ΦΕΚ91/Α/02), «Εναρμόνιση του Ν.1650/1986 με τις οδηγίες 97/11Ε.Ε. και 96/61Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις

ΚΥΑ 15393/2332/2002 «Κατάταξη Δημοσίων και ιδιωτικών έργων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.1650/86 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν.3010/02»

ΚΥΑ 11014/703/Φ104/2003 «Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Ν.1650/86 όπως αντικαταστάθηκε με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 3 του 3010/2002»


Κανονισμός (ΕΚ) Αριθ. 1967/2006 Του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με μέτρα διαχείρισης για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2847/93 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1626/94

Οδηγία 2006/88/EK Του Συμβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 2006σχετικά με τις απαιτήσεις υγειονομικού ελέγχου για τα ζώα υδατοκαλλιέργειας και τα προϊόντα τους και σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση ορισμένων ασθενειών των υδρόβιων ζώων

Commission of the European Communities, Common Actions for growth and Employment: The Community Lisbon Programme, Communication from the Commission and the European Parliament, Brussels, July 2005

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβουλίου και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Προς μια στρατηγική για την προστασία και τη διατήρηση του θαλάσσιου» Βρυξέλλες, 02.10.2002 COM(2002) 539 τελικό

Ανακοίνωση της Επιτροπής «για τον καθορισμό κοινοτικού σχεδίου δράσης για την ενσωμάτωση απαιτήσεων περιβαλλοντικής προστασίας στην Κοινή Αλιευτική Πολιτική (Προσχέδιο Ιανουάριος 2006)»

2. ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ

Hellenic Center For Marine Research «State of the Hellenic Marine Environment» PAPATHANASSIOU & A. ZENETOS, Athens 2005

Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. “Report Of Greece On Coastal Zone Management”, Athens, March 2006

WWF Ελλάς , “Ελληνικοί Υγρότοποι: Παρόν και Μέλλον”, Π. Μαραγκου και ∆. Μαντζιου, ∆εκέµβριος 2001

Υπουργείο Ανάπτυξης - Διεύθυνση Υδατικού Δυναμικού και Φυσικών Πόρων “ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ”, ΑΘΗΝΑ Ιανουάριος 2003

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. “Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης -Τομέας Περιβάλλον -περιόδου 2007-2013”

Council of the European Union, “Review of the EU Sustainable Development Strategy (EU SDS) – Renewed Strategy”, Brussels, June 2006

European Environmental Agency, “Annual Report 2005”

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, «Εφαρμογή της Οδηγίας 01/42/ΕΚ για τις Στρατηγικές Περιβαλλοντικές Εκτιμήσεις στην Ελλάδα», Πρακτικά, Μάιος 2004

Institute for European Environmental Policy (IEEP), “Managing Europe’s inshore fisheries: harnessing the new European Fisheries Fund”, written for Bird Life International, London

European Environmental Agency, The European Environment, state and outlook 2005, Copenhagen 2005

EEA -UNEP –“Priority issues in the Mediterranean environment”, Report No 4/2006


European Environmental Bureau, “Biodiversity in Strategic Environmental Assessment, quality of national transposition and application of the Strategic Environmental Assessment (SEA) Directive”, December 2005

Commission Staff Working Paper, SEC(2004) 892 “Developing a system of indicators of environmental integration for the Common Fisheries Policy’, Brussels, 29.06.2004

Institute of European Environmental Policy – (συνεργασία με ΕΚΕΘΕ). –INDENT-INDicators of ENvironmental inTegration Final report’’ Tender Reference No FISH/2004/12 Submission date: June 2006

Directorate-General For Fisheries “Farmed fish and welfare” research and Scientific Analysis Unit (A4) March 04 – August 2004

FAO - Fisheries Department “The State of World Fisheries and Aquaculture (SOFIA)” 2004

Πανεπιστήμιο Κρήτης, Tμήμα Βιολογίας, M.Π.Σ., “Επίδραση των ιχθυοκαλλιεργειών στην αύξηση άγριων πληθυσμών τεσσάρων ειδών ιχθύων.” Ελευθέριος Ι. Πινάκης, Ηράκλειο 2004

The Goulandris Natural History Museum – Greek Biotope/ Wetland Centre “Directive 92/43EEC “The Greek Habitat Project-Natura 2000- An Overview”, Thessaloniki- 1996

Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού «Ναυτιλιακές Οδηγίες των Ελληνικών Ακτών», Γ’ Έκδοση , Αθήνα 1991

Δημοκρατία της Κύπρου -Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος -Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών «Μελέτη Εκτίμησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από την Υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007 – 2013» Νικολαΐδης και συνεργάτες , Δεκέμβριος 2006

Hellenic Republic Ministry Of Environment Physical Planning And Public Works “report on the pressures and qualitative characteristics of water bodies in the water districts of Greece and a methodological approach for further analysis”, June 2006

3. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΣΥΕ: http://www.statistics.gr/

EUROSTAT http://epp.eurostat.ec.europa.eu

FAO http://www.fao.org (GFCM -Mediterranean and Black Sea Capture Production (Fishstat))

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ

http://ec.europa.eu/fisheries/fleet/index.cfm?lg=Εn

http://www.fao.org/


4. ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

http://europa.eu

http://ec.europa.eu/fisheries/index_el.htm

http://eur-lex.europa.eu/

http://europa.eu/

http://ec.europa.eu/fisheries/index_el.htm

http://eur-lex.europa.eu/


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Α. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΣΣΑ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2007-2013


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΙΔΩΝ - ΣΤΟΧΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΥΣΗ 2000 ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΘΑΛΑΣΣΙΟ Η ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΤΜΗΜΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V: ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΥΛΛΗΨΕΩΝ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΛΙΕΥΜΑΤΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙ: ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ -Παραρτημα II Οδηγίας 92/43/EOK

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙ: ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΘΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Η ΣΤΟΝ ΠΥΘΜΕΝΑ ΛΙΜΝΩΝ Η ΠΟΤΑΜΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙΙ: ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ


Παράρτημα Ι - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το νομικό πλαίσιο, σε Διεθνές, Κοινοτικό και Εθνικό επίπεδο, που καθορίζει τους περιβαλλοντικούς στόχους, τις περιβαλλοντικές στρατηγικές και τις αειφόρους δράσεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος που μελετάται, αναφέρεται στη συνέχεια ανά περιβαλλοντική παράμετρο ενώ γίνεται αναφορά και στο τρόπο με το οποίο σχετίζεται με το Πρόγραμμα.

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ-ΧΛΩΡΙΔΑ-ΠΑΝΙΔΑ

Οι διάφορες αλιευτικές δραστηριότητες μπορούν να επηρεάσουν τους οικοτόπους και την πανίδα και χλωρίδα που βρίσκονται εντός τω ορίων αυτών. Ακολουθεί η καταγραφή του βασικού θεσμικού πλαισίου, το οποίο πρέπει να καθορίζει και να διαμορφώνει τις στρατηγικές και τα έργα του Επιχειρησιακού προγράμματος, με σκοπό την προστασία και τη διατήρηση των προαναφερθέντων και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

• Σύμβαση για τους Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας ως ενδιαιτήματος για τα υδρόβια πουλιά (1971) – Διεθνής Σύμβαση Ramsar

Ν.Δ. 191/ 1974 (ΦΕΚ 350Α/20-11-1974)περί κυρώσεως της εν Ραμσάϊρ του Ιράν κατά την 2α Φεβρουαρίου 1971 υπογραφείσας Διεθνούς Συμφωνίας ενδιαφέροντος υγρότοπων ίδια ως υγροβιότοπων.

N.1751/1988 (ΦΕΚ 26Α/9-2-1988) περί κύρωσης πρωτοκόλλου τροποποιητικού της σύμβασης Ramsar 1971.

• Σύμβαση Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης

Ν.1335/1983 (ΦΕΚ 32Α/14-3-1983) περί κυρώσεως διεθνούς σύμβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης

• Σύμβαση Βόννης για τη διατήρηση των Αποδημητικών Ειδών της Αγριας Πανίδας και άλλες διατάξεις.

Ν.2719 (ΦΕΚ 106/Α/99) περί Κύρωσης της Διεθνούς Σύμβασης

• Σύμβαση Βαρκελώνης για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος της Μεσογείου

81/420/ΕΟΚ: Απόφαση του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 1981 για τη σύναψη πρωτοκόλλου για τη συνεργασία στην καταπολέμηση της ρύπανσης της Μεσογείου Θαλάσσης από υδρογονάνθρακες και άλλες επιβλαβείς ουσίες σε κρίσιμες καταστάσεις


Παράρτημα Ι - ii

1999/802/ΕΚ: Απόφαση του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 1999, σχετικά με την αποδοχή των τροποποιήσεων της σύμβασης για την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης από τη ρύπανση καθώς και του πρωτοκόλλου για την πρόληψη της ρύπανσης της Μεσογείου Θαλάσσης από τις βυθίσεις αποβλήτων που πραγματοποιούν τα πλοία και τα αεροσκάφη (σύμβαση της Βαρκελώνης)

• Οδηγία 92/43/ΕΕ «Για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» Διατήρηση της βιοποικιλότητας μέσα από τη διατήρηση και τη προστασία των φυσικών οικοτόπων και των ειδών πανίδας και χλωρίδας που περιλαμβάνονται εντός των ορίων τους-Προτεινόμενες περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος-SPA

ΚΥΑ 33318/3028 (ΦΕΚ 1289Β/98) περί καθορισμού μέτρων και διαδικασιών για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων), καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (Εναρμόνιση με την οδηγία 92/43 ΕΟΚ «για τη διατήρηση των τύπων φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας».

Με την απόφαση 135286/5447/2002 – ΦΕΚ1589/Β/2002, Συγκροτήθηκε η Επιτροπή Φύση 2000 σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 της απόφασης 33318/3028/98.

• Οδηγία 79/409/ΕΟΚ «περί της διατηρήσεως της άγριας πτηνοπανίδας» Διατήρηση της βιοποικιλότητας μέσα από τη διατήρηση και τη προστασία των φυσικών οικοτόπων και των ειδών πανίδας και χλωρίδας που περιλαμβάνονται εντός των ορίων τους-Ζώνες Ειδικής Προστασίας Κοινοτικού Ενδιαφέροντος-SCI

ΚΥΑ 414985/1985 (ΦΕΚ 757/Β/18-12-85) Μέτρα διαχείρισης της άγριας πτηνοπανίδας

ΚΥΑ 294283/97 (ΦΕΚ 68/Β/4-2-97) Μέτρα διατήρησης των αγρίων πτηνών (Εναρμόνιση της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ)

• Νόμος 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» Ο νόμος κορμός της εθνικής νομοθεσίας για το περιβάλλον καθώς καθορίζει τους βασικούς στόχους, κανόνες και μηχανισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος. Αποτελεί τη συνταγματική επιταγή για την προστασία του περιβάλλοντος και μεταξύ άλλων καθορίζονται οι τύποι, τα χαρακτηριστικά και η διαδικασία για την ανακήρυξη προστατευόμενων φυσικά περιοχών

• Σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα του Ριο ντε Τζανέιρο

• Νόμος 2204/1994 (ΦΕΚ 59Α/94) «Κύρωση Σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα». Αναγνώριση των διαδικασιών και των κατηγοριών


Παράρτημα Ι - iii

δραστηριοτήτων, που έχουν ή ενδέχεται να έχουν σημαντικές ανεπιθύμητες επιπτώσεις στη διατήρηση και αειφορική χρήση της βιολογικής ποικιλότητας.

• Νόμος 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις», όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 13 του Ν.3044/2002. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τροποποιήσεις των Ν1650/1986, και συμπληρώσεις της Κ.Υ.Α. 33318/3028 και ιδρύονται φορείς διαχείρισης βασικών υγροτόπων

• Νόμος 856/1937 «περί Εθνικών Δρυμών» Ίδρυση σ' ολόκληρη τη χώρα (εκτός από τα νησιά) μέχρι πέντε "Εθνικών Δρυμών", ως περιοχών με ειδικό καθεστώς προστασίας με σκοπό την "προστασία της χλωρίδας, βελτίωση και αύξηση της πανίδας, διατήρηση των γεωμορφολογικών σχηματισμών, προστασία των φυσικών καλλονών, ανάπτυξη του τουρισμού και διενέργεια επιστημονικών (ιδιαίτερα φυτογεωγραφικών) και δασικών ερευνών".

• Νόμος 1465/1950 «Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους» Καθορισμός τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους

• Νόμος 996/1971 «Διατηρητέα μνημεία της Φύσης» Τροποποίηση του Νόμος 856/1937 «περί Εθνικών Δρυμών» και δυνατότητα θέσπισης δύο ακόμη κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών: Τα "Αισθητικά Δάση" και τα "Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης".

• Νόμος 360/1976 «Περί Χωροταξίας και Περιβάλλοντος» Σύνταξη χωροταξικών σχεδίων, και προγραμμάτων, εθνικών περιφερειακών και ειδικών

• Π.Δ. 67/1980 «Περί προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας» Προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας και καθορισμού διαδικασίας, συντονισμού και ελέγχου της έρευνας επ’ αυτών

• Νόμος 2055/1992 (ΦΕΚ105Α/92) «Κύρωση Σύμβασης διεθνούς εμπορίας ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν»

• Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91 Α 25/4/2002) «Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11 και 96/61 Ε.Ε.».

• 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον. Σύμφωνα με την «Ανασκόπηση πολιτικής περιβάλλοντος 2004» (COM(2005) 17 τελικό, ΕΕ) τα μέτρα, που έχουν ληφθεί, για την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να έχει ανασχεθεί έως το 2010 ο ρυθμός μείωσης της βιοποικιλότητας, περιλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής και της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, καθώς και τη δημιουργία του δικτύου Natura 2000.


Παράρτημα Ι - iv

• Νόμος 3208/2003 «Προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμιση εμπράγματων δικαιωμάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις»

• Νόμος 86/1969 «Περί Δασικού Κώδικος»

ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Επιπλέον των περιοχών Natura ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται από την ΕΕ στα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα. Η ΕΕ έχει εκδώσει:

• Ανακοίνωση της Επιτροπής «Προς μια στρατηγική για την προστασίας και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος» (COM(2002) 539). Με την θαλάσσια θεματική στρατηγική θα προταθεί πλαίσιο για τη συγκρότηση και υλοποίηση προσέγγισης με βάση το οικοσύστημα για τη διαχείριση των θαλασσών και των ωκεανών.

• Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου σχετικά με την Ανακοίνωση της Επιτροπής «Προς μια στρατηγική για την προστασίας και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος» (COM(2002) 539 – C5-0155/2003 – 2003/2065(INI)).

• Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ης Μαΐου 2002 «σχετικά με την εφαρμογή στην Ευρώπη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών».

Επιπλέον των ανωτέρω το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο περιλαμβάνει:

• Νόμος 743/77 (ΦΕΚ 319Α/77) «Περί προστασίας του θαλασσίου Περιβάλλοντος»

• ΠΔ 55/98 (ΦΕΚ 58Α/98) «Προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος».

ΝΕΡΑ

• Οδηγία πλαίσιο 2000/60 για τη διαχείριση των νερών. Η Ο.Π. καθορίζει τις αρχές και προτείνει μέτρα για τη διατήρηση και προστασία όλων των υδάτων -ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά, παράκτια και υπόγεια ύδατα- εισάγοντας για πρώτη φορά την έννοια της ‘οικολογικής σημασίας των υδάτων παράλληλα και ανεξάρτητα της όποιας άλλης χρήσης τους. Η εφαρμογή της στοχεύει στην ολοκληρωμένη και αειφόρο διαχείριση των υδατικών πόρων, αφού για πρώτη φορά καλύπτονται όλοι οι τύποι και όλες οι χρήσεις του νερού, σε ενιαίο πλαίσιο κοινό για όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Οδηγία 91/271/EEC για την επεξεργασία των αστικών υγρών αποβλήτων

• ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192Β/97) περί μέτρων και όρων για την επεξεργασία αστικών λυμάτων


Παράρτημα Ι - v

• ΚΥΑ 19661/400/1999 (ΦΕΚ 1811Β/99) τροποποίηση της ΚΥΑ 5673/400/1997 (ΦΕΚ5 192Β/97) περί μέτρων και όρων για την επεξεργασία αστικών λυμάτων και καθορισμός καταλόγου ευαίσθητων περιοχών για τη διάθεση αστικών λυμάτων

• ΚΥΑ 48392/939/2002 (ΦΕΚ 405Β/3-4-200) συμπλήρωση της ΚΥΑ 19661/400/1999 (ΦΕΚ 1811Β/99)

• Οδηγία 91/676/EEC για την νιτρορύπανση

• ΚΥΑ 16190/1335/25-6-97 (ΦΕΚ5 19Α) περί μέτρων και όρων για την προστασία των νερών από την νιτρορύπανση

• Οδηγία 96/61/EC – IPPC βιομηχανικά υγρά απόβλητα.

• ΚΥΑ 19652/1906/5-09-99 (ΦΕΚ 1575/Β) κατάλογο των ευπρόσβλητων ζωνών νερών που υφίστανται νιτρορύπανση

• ΚΥΑ 20419/2522/2001 (ΦΕΚ 1212 Β/18-9-2001): συμπλήρωση της ΚΥΑ 19652/1906/5-09-99 (ΦΕΚ 1575/Β)

• ΚΥΑ 568/125347/20-1-04 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β΄ 142/29-1-04) «Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής» για την προστασία των νερών από την νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης

• Νόμος 1739/87 (ΦΕΚ 201Α/87) «Διαχείριση των υδατικών πόρων και άλλες διατάξεις».

• Εθνικό νομικό πλαίσιο με το Νόμο 3199/03 (ΦΕΚ 280/Α/9-12-2003)

ΑΛΙΕΙΑ

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2371/2002 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2002, για τη διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 861/2006 του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2006 , για τη θέσπιση κοινοτικών χρηματοδοτικών μέτρων για την εφαρμογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής καθώς και στον τομέα του Δικαίου της Θάλασσας

Οι παραπάνω κανονισμοί αποτελούν τους βασικούς κανονισμούς της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1639/2001 της Επιτροπής, της 25ης Ιουλίου 2001, για τον καθορισμό των στοιχειωδών και εκτεταμένων κοινοτικών προγραμμάτων για τη συλλογή δεδομένων στον τομέα της αλιείας και για τη θέσπιση των λεπτομερειών εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1543/2000 του Συμβουλίου


Παράρτημα Ι - vi

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 του Συμβουλίου, της 27ης Ιουλίου 2006, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας

• 90/424/ΕΟΚ: Απόφαση του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 1990 σχετικά με ορισμένες δαπάνες στον κτηνιατρικό τομέα

• 2006/53/ΕΚ: Απόφαση του Συμβουλίου, της 23ης Ιανουαρίου 2006 , για την τροποποίηση της απόφασης 90/424/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με ορισμένες δαπάνες στον κτηνιατρικό τομέα

• 94/117/ΕΚ: Απόφαση του Συμβουλίου της 21ης Φεβρουαρίου 1994 για τον καθορισμό ελάχιστων απαιτήσεων όσον αφορά την υποδομή και τον εξοπλισμό, που πρέπει να τηρούνται από ορισμένες μικρές εγκαταστάσεις που εξασφαλίζουν τη διανομή αλιευτικών προϊόντων στην Ελλάδα

• Κανονισμός 91/493 περί καθορισμού των γενικών υγειονομικών κανόνων που διέπουν την παραγωγή και τη διάθεση στην αγορά των αλιευτικών προϊόντων

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 788/96 του Συμβουλίου, της 22ας Απριλίου 1996, περί των στατιστικών στοιχείων που πρέπει να υποβάλλουν τα κράτη μέλη σχετικά με την παραγωγή υδατοκαλλιέργειας

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 26/2004 της Επιτροπής, της 30ής Δεκεμβρίου 2003, σχετικά με το μητρώο του κοινοτικού αλιευτικού στόλου

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1543/2000 του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, περί κοινοτικού πλαισίου συλλογής και διαχείρισης των αλιευτικών δεδομένων άσκησης της κοινής αλιευτικής πολιτικής

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 104/2000 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 1999, για την κοινή οργάνωση των αγορών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 973/2001 του Συμβουλίου, της 14ης Μαΐου 2001, που προβλέπει τεχνικά μέτρα διατήρησης για ορισμένα αποθέματα άκρως μεταναστευτικών ειδών

• 1999/800/ΕΚ: Απόφαση του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 1999, σχετικά με τη σύναψη του πρωτοκόλλου για τις περιοχές ειδικής προστασίας και βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο καθώς και την αποδοχή των παραρτημάτων του εν λόγω πρωτοκόλλου (σύμβαση της Βαρκελώνης)

• 98/416/ΕΚ: Απόφαση του Συμβουλίου της 16ης Ιουνίου 1998 σχετικά με την προσχώρηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στη Γενική Επιτροπή Αλιείας για τη Μεσόγειο


Παράρτημα Ι - vii

• Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2847/93 του Συμβουλίου της 12ης Οκτωβρίου 1993 για τη θέσπιση συστήματος ελέγχου της κοινής αλιευτικής πολιτικής

• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1967/2006 του συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με μέτρα διαχείρισης για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2847/93 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1626/94

• Κανονισμός 510/2006 του Συμβουλίου για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων.

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ-ΤΡΟΦΙΜΑ-ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

• 90/424/ΕΟΚ: Απόφαση σχετικά με ορισμένες δαπάνες στον κτηνιατρικό τομέα, για καταπολέμηση ασθενειών στις υδατοκαλλιέργειες

• 2092/91/ΕΟΚ Απόφαση Συμβουλίου της 24ης Ιουνίου 1991 περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής γεωργικών προϊόντων και των σχετικών ενδείξεων στα γεωργικά προϊόντα και στα είδη διατροφής

• 2001/572/ΕΚ: Απόφαση του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2001, για την τροποποίηση της απόφασης 90/424/ΕΟΚ σχετικά με ορισμένες δαπάνες στον κτηνιατρικό τομέα, για καταπολέμηση ασθενειών στις υδατοκαλλιέργειες

• Οδηγία 93/53/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 24ης Ιουνίου 1993 σχετικά με τη θέσπιση στοιχειωδών κοινοτικών μέτρων για την καταπολέμηση ορισμένων νόσων των ψαριών

• Κανονισμός (ΕΚ) 853/2004 του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004για τον καθορισμό ειδικών κανόνων υγιεινής για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης

• Κανονισμός (ΕΚ) 852/2004 Για την υγιεινή των τροφίμων

• Κανονισμός (ΕΚ) 854/2004 Για τον καθορισμό ειδικών διατάξεων για την οργάνωση των επίσημων ελέγχων στα προϊόντα ζωικής προέλευσης που προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο

Με βάση τις απαιτήσεις των τριών τελευταίων κανονισμών θα επιτευχθεί βελτίωση και ολοκλήρωση της κατασκευής μονάδων συσκευασίας αλιευτικών προϊόντων, ιδιαίτερα των προϊόντων της υδατοκαλλιέργειας, και κέντρων αποστολής ή εξυγίανσης οστράκων προκειμένου το σύνολο της παραγωγής να διακινείται μέσω εγκεκριμένων εγκαταστάσεων, με έμφαση αυτών που αφορούν θέματα ποιότητας και υγιεινής.


Παράρτημα Ι - viii

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ, ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Το νομοθετικό πλαίσιο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και δραστηριοτήτων που εμπεριέχονται στο ΕΠΑΛ, όπως και κάθε έργο ή δραστηριότητα, γίνεται με βάσει το παρακάτω νομοθετικό πλαίσιο.

• Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 16ΟΑ/86) Για την προστασία του περιβάλλοντος.

• ΚΥΑ 69269/5387/90 (ΦΕΚ 678Β/90) Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθορισμός περιεχομένου ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (Ε.Μ.Π.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Ν. 1650/1986.

• Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α 25/4/2003) Εναρμόνιση του Ν. 1650/1986 με την οδηγία 97/11 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις.

• Υ.Α. Η.Π. 11014/703/Φ104 (ΦΕΚ 332Β 20/3/2002) Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΠΠΕΑ) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 το Ν 3010/2002.

• Υ.Α. Η.Π. 15393/2332 (ΦΕΚ 1022Β 5/8/2002) Κατάταξη δημοσίων έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002, με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ.

• ΚΥΑ Η.Π. 37111/2021/2003 (ΦΕΚ 1391Β/03 Καθορισμός τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού κατά την διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 3 του Ν. 3010/2002.

• ΚΥΑ Η.Π. 145799/2005 (ΦΕΚ 1002Β/05) Συμπλήρωση της υπ΄αριθμόν 15393/2332/2002(ΦΕΚ 1022Β 5/8/2002) κοινής υπουργικής απόφασης Κατάταξη δημοσίων έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002, με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ.

• ΚΥΑ 107017/28.8.2006 «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ»

ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ


Παράρτημα Ι - ix

Πολλοί τομείς της στρατηγικής του ΕΠΑΛ μπορούν να καθορισθούν από τις διάφορες νομοθετικές διατάξεις περί κλιματικών αλλαγών, καθώς συνιστώσα κάθε πολιτικής είναι η αειφόρος ανάπτυξη.

• Πρωτόκολλο του Κιότο

• Απόφαση 2005/166/ΕΚ «για θέσπιση των κανόνων εφαρμογής της απόφασης αριθ. 280/2004/ΕΚ για τον μηχανισμό παρακολούθησης των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου στην Κοινότητα και εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότου.

• Οδηγία 2003/87/ΕΚ «Θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας»

• Οδηγία 2004/101/ΕΚ για την σύνδεση του Ευρωπαϊκού μηχανισμού Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών με τους άλλους ευέλικτους μηχανισμούς έργων του Πρωτοκόλλου

• Οδηγία 2003/30/ΕΚ για τα βιοκαύσιμα

• Οδηγία 2004/7/ΕΚ για τη συμπαραγωγή

• Απόφαση 2005/166/ΕΚ και την Απόφαση 2004/280/ΕΚ για το μηχανισμό παρακολούθησης των Κοινοτικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο

• Νόμος 3017/2002 «Κύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότου στη Σύμβαση – πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος»

• ΠΥΣ 5/27-2-2003

• ΚΥΑ 54409/2632/27-12-2004 «Σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2003/87/ΕΚ και την τροποποίηση της Οδηγίας 96/61/ΕΚ»

• Εθνικό Σχέδιο Κατανομής που εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Ιούνιο 2005

ΑΕΡΑΣ

Πολλές δραστηριότητες που εμπεριέχονται στο ΕΠΑΛ μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος. Για την αποφυγή υποβάθμισης αυτού, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μια σειρά μέτρων, τα οποία θα βασίζονται στο ακόλουθο νομοθετικό πλαίσιο

• Οδηγία 96/62/ΕΕ του Συμβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 1996 αποτελεί την οδηγία πλαίσιο για την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα.

• Οδηγία 1999/30/ΕΕ «σχετικά με τις οριακές τιμές SO2, NO2, NOx, PM10 και Pb στον αέρα του περιβάλλοντος»


Παράρτημα Ι - x

• Οδηγία 2000/69/ΕΕ «οριακές τιμές βενζολίου και μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος»

• Οδηγία 2002/3/ΕΕ «σχετικά με το όζον στον ατμοσφαιρικό αέρα»

• Οδηγία 2004/107/ΕΚ «σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα»

• Απόφαση 2004/279/EΚ «κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της Οδηγίας για το όζον 2002/3/ΕΚ»

• Οδηγία 2003/87/ΕΚ «σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας- Τροποποίηση της Οδηγίας 96/61/ΕΚ»

• Οδηγία 2001/81/EC «σχετικά με εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους». Χαράζει τη βασική στρατηγική και τους στόχους της όσον αφορά την μείωση των αερίων εκπομπών για την περίοδο 2000-2030. Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει τους αέριους ρύπους NΟx, NMVOCs, SO2, NH3, PM10 και PM2,5.

• ΚΥΑ 38638/2016/20.9.2005 «Οριακές και κατευθυντήριες τιμές και συγκεντρώσεις όζοντος στον ατμοσφαιρικό αέρα»

• ΚΥΑ 29459/1510/8.7.2005 «συμμόρφωση στην Οδηγία 2001/81/ΕΚ»

• ΚΥΑ 54409/2632/27.12.2004 «συμμόρφωση στην Οδηγία 2003/87/ΕΚ»

• ΚΥΑ 9238/332/26.2.2004 «Οριακές και κατευθυντήριες τιμές της ποιότητας του αέρα σε βενζόλιο και μονοξείδιο του άνθρακα»

• ΚΥΑ 22912/1117/1.6.2005 «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση των αποβλήτων»

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

• Νόμος 3028/2002 «Προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς»

Ο νόμος αυτός ο οποίος αντικατέστησε τον ΚΝ 5351/32 «Περί Αρχαιοτήτων» αποτελεί πλέον το βασικό νόμο για την προστασία των αρχαιοτήτων και της εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς.

Περιλαμβάνει ρητές διατάξεις, που καλύπτουν όλο το φάσμα των εναλίων αρχαιοτήτων σε ό,τι αφορά στην προστασία και στην εν γένει διαχείρισή τους. Επί της ουσίας, οι ενάλιες αρχαιότητες καλύπτονται από το ίδιο πνεύμα προστασίας με τις χερσαίες. Η διάκρισή τους σε ξεχωριστό άρθρο υπό τον τίτλο «Ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι» οφείλεται στην ιδιαιτερότητα


Παράρτημα Ι - xi

που αυτές οι αρχαιότητες έχουν από τη φύση τους αλλά και στην αναγκαιότητα που προκλήθηκε από την ίδια τη νομολογία για την κάλυψη του νομικού κενού του ΚΝ 5351/32. Περισσότερες πληροφορίες για το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την υποβρύχια αρχαιολογική κληρονομιά της Ελλάδας παρουσιάζεται στο Παράρτημα VII.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

• Π.Δ. 17/1996 «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις Οδηγίες 89/391/ΕΟΚ και 91/383/ΕΟΚ»

ΘΟΡΥΒΟΣ

Σχετικά με τον περιβαλλοντικό θόρυβο υφίσταται το παρακάτω νομοθετικό πλαίσιο:

• ΚΥΑ 69001/1921/88 (ΦΕΚ 18-10-88) Έγκριση τύπου ΕΟΚ για την οριακή τιμή στάθμης θορύβου μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου και ειδικότερα των μηχανοκίνητων αεροσυμπιεστών, των πυρογερανών, των ηλεκτροπαραγωγών ζευγών συγκόλλησης, των ηλεκτροπαραγωγών ζευγών ισχύος και των φορητών συσκευών θραύσης σκυροδέματος και αεροσφυρών

• ΠΔ 85/91 (ΦΕΚ 38/Α/18-3-91) Προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους στο θόρυβο κατά την εργασία, σε συμμόρφωση προς την οδηγία 86/188/ΕΟΚ.

• ΥΑ 17252/92 (ΦΕΚ 395/Β/19-6-92) Καθορισμός δεικτών και ανωτάτων ορίων θορύβου που προέρχεται από την κυκλοφορία σε οδικά σε συγκοινωνιακά έργα

• Απόφαση 37393/2028/2003 περί Μέτρων και όρων για τις εκπομπές θορύβου στο περιβάλλον

• Υπουργική Απόφαση 13586/724/2006 (ΦΕΚ 384/Β/28-3-2006) Καθορισμός μέτρων, όρων και μεθόδων για την αξιολόγηση και τη διαχείριση του θορύβου στο περιβάλλον, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2002/49/ΕΚ «σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου»


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Α. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΣΣΑ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2007-2013



Παράρτημα ΙΙ - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Α. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΣΣΑ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2007-2013

Με βάση το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης (ΕΣΣΑ) για την περίοδο 2007-2013, Άξονας Προτεραιότητας Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη (ΥΠΕΧΩΔΕ 2006) παρατίθενται στη συνέχεια οι γενικοί και ειδικοί στόχοι για τους κύριους τομείς περιβάλλοντος και αναφέρονται ενδεικτικές δράσεις ανά τομέα:

Α1. Φύση - Τοπίο

Γενικός στόχος:

Αειφόρος διαχείριση φυσικού περιβάλλοντος

Ειδικοί στόχοι:

Ανάσχεση απώλειας και προστασία της βιοποικιλότητας

Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων και των πληθυσμών των απειλούμενων και κινδυνευόντων ειδών και περιοχών οικολογικού ενδιαφέροντος

Διατήρηση και ανάδειξη φυσικών τοπίων υψηλής αισθητικής αξίας

Βιώσιμη διαχείριση γεωργικών γαιών και δασικών εκτάσεων

Ενδεικτικές δράσεις:

Διαμόρφωση και εφαρμογή Εθνικής Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα.

Θεσμική ολοκλήρωση της προστασίας και διοίκησης προστατευόμενων περιοχών

Ολοκληρωμένο Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό Διαχειριστικών Δράσεων και Παρεμβάσεων σε προστατευόμενες περιοχές - Ανάπτυξη χρηματοδοτικών και επιχειρηματικών εργαλείων για προστατευόμενες περιοχές

Παρακολούθηση, συλλογή δεδομένων και πληροφοριών και εκπόνηση οικολογικών μελετών βάσης (ενίσχυση βασικής έρευνας)

Ανάπτυξη – εφαρμογή προγραμμάτων εναλλακτικού τουρισμού

Διατήρηση φυσικών πόρων (έδαφος, νερό, κλπ) ως προς οικοσυστήματα και είδη χλωρίδας και πανίδας στους τομείς της αλιείας, των υδατοκαλλιεργειών, της βόσκησης και κτηνοτροφίας, της κυνηγετικής δραστηριότητας και της γεωργίας


Παράρτημα ΙΙ - ii

Προστασία και διατήρηση βιοποικιλότητας σε σχέση με την εισαγωγή γενετικά τροποποιημένων ειδών

Προώθηση βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας

Α2. Υδατικό Περιβάλλον


Επίτευξη και διατήρηση καλής κατάστασης σε όλα τα υδατικά συστήματα (επιφανειακά, υπόγεια, θαλάσσια)

Βιώσιμη διαχείριση υδατικών πόρων


Εξασφάλιση πόσιμου νερού σε επαρκείς ποσότητες και καλή ποιότητα

Ανάσχεση υποβάθμισης επιφανειακών, υπόγειων και θαλάσσιων υδατικών συστημάτων

Προστασία και διατήρηση υδατικών οικοσυστημάτων

Εξασφάλιση ορθολογικής χρήσης νερού

Διατήρηση – αποκατάσταση καλής ποιότητας νερών κολύμβησης στις τουριστικές περιοχές της χώρας


Εξασφάλιση πλήρους και σωστής εφαρμογής της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα (ΟΠΥ – 2000/60/ΕΚ)

Ανάπτυξη και εφαρμογή μέτρων για τη μείωση ρυπαντικού φορτίου στα νερά από αστικά λύματα και βιομηχανικά απόβλητα, με προτεραιότητα στις χαρακτηρισμένες ευαίσθητες ζώνες με βάση τις διατάξεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ περί επεξεργασίας των αστικών λυμάτων (ΕΕΛ, δίκτυα κλπ)

Ανάπτυξη και εφαρμογή μέτρων για τη μείωση της νιτρορύπανσης γεωργικής προέλευσης, με προτεραιότητα στις χαρακτηρισμένες ευαίσθητες περιοχές με βάση τις διατάξεις της Οδηγίας 91/676/ΕΟΚ περί προστασίας των νερών από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης

Ανάπτυξη βιολογικών καλλιεργειών και εφαρμογή προγραμμάτων αγρανάπαυσης και μείωσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων

Οργάνωση Φορέων Διαχείρισης Νερού

Προώθηση οριοθέτησης υδατορευμάτων


Παράρτημα ΙΙ - iii

Α3. Έδαφος


Προστασία των εδαφών από τη διάβρωση, υποβάθμιση, ερημοποίηση και τη ρύπανση

Ολοκληρωμένη διαχείριση επικίνδυνων και μη στερεών αποβλήτων


Υλοποίηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων και μη αποβλήτων

Εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης επικίνδυνων και μη αποβλήτων

Μείωση της διάχυτης επιβάρυνσης των εδαφών με ουσίες που είναι επικίνδυνες για το περιβάλλον

Η βιώσιμη διαχείριση των γεωργικών γαιών και δασικών εκτάσεων

Αναστροφή των τάσεων διάβρωσης, συμπίεσης και σφράγισης εδαφών

Δημιουργία δυναμικού στην εγχώρια βιομηχανία για την επεξεργασία και διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων


Υλοποίηση Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ), ΧΥΤΑ, Θερμική επεξεργασία κλπ.

Αξιοποίηση – Ανακύκλωση Αποβλήτων – Διαχωρισμός και Συλλογή στην πηγή

Παύση λειτουργίας Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων, σε συνδυασμό µε έργα αποκατάστασης και εξυγίανσης τους

Κατάρτιση μητρώου εδαφών και προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητάς τους

Προώθηση της εφαρμογής Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών για την αποφυγή της ρύπανσης των εδαφών από τη βιομηχανία

Προστασία δασών και εφαρμογή προγραμμάτων αναδάσωσης με προτεραιότητα σε περιοχές που έχουν καεί ή / και παρουσιάζουν υψηλή διάβρωση

Εκπόνηση και εφαρμογή προγραμμάτων μείωσης της υπεράντλησης υπόγειων υδάτων για τη μείωση της υφαλμύρινσης εδαφών

Α4. Ατμοσφαιρικό περιβάλλον


Παράρτημα ΙΙ - iv


Επίτευξη ή/ και διατήρηση επιπέδων ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος χωρίς επιπτώσεις και κινδύνους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον


Στρατηγική μείωση αέριων εκπομπών και σωματιδίων από:

κυκλοφορία οχημάτων

βιομηχανία

αστικές δραστηριότητες

Μείωση εκπομπών αέριων ρύπων που σχετίζονται με τον ευτροφισμό και την οξίνιση

Μείωση περιστατικών επιφυλακής και έκτακτης ανάγκης σε ότι αφορά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος σε μεγάλα αστικά κέντρα


Εκπόνηση και υλοποίηση των Επιχειρησιακών Σχεδίων Δράσης για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μεγάλων αστικών κέντρων και ειδικών περιοχών

Προώθηση εθελοντικών συμφωνιών με κλαδικούς φορείς για την υλοποίηση ενεργειών αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Παρεμβάσεις σε Κινητές Πηγές – Λειτουργία Πόλεων – Μεταφορές με στόχο τη βελτίωση - εξάπλωση της αντιρρυπαντικής τεχνολογίας των οχημάτων και τη βελτίωση των μαζικών μέσων μεταφοράς

Σύστημα παρακολούθησης - ενημέρωσης για την εφαρμογή της Οδηγίας για την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της ρύπανσης (IPPC)

Προώθηση της χρήσης Φυσικού Αερίου στην οικιακή χρήση

Προώθηση της χρήσης καυσίμων με χαμηλές εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων

Ενίσχυση αστικού και περιαστικού πρασίνου

Α5. Κλιματικές αλλαγές



Παράρτημα ΙΙ - v

Αντιμετώπιση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη και των κλιματικών αλλαγών


Μείωση των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και επίτευξη του στόχου σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κυότο

Προστασία της στοιβάδας του όζοντος

Εξοικονόμηση ενέργειας

Αύξηση της δασικής κάλυψης και των αστικών και περιαστικών πάρκων

Προώθηση χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Οδηγία 2001/77/ΕΚ)


Προώθηση εξάπλωσης ΑΠΕ στη χώρα στους τομείς:

Αιολική ενέργεια

Ηλιακή ενέργεια

Ενέργεια από μικρά υδραυλικά έργα

Εκμετάλλευση γεωθερμίας

Βιομάζα – Ενεργειακές καλλιέργειες – Βιοντήζελ

Κυματική ενέργεια

Προώθηση χρήσης φυσικού αερίου στη βιομηχανία, στον οικιακό και τριτογενή τομέα, στις μεταφορές, στην ηλεκτροπαραγωγή και διαφοροποίηση μίγματος καυσίμων ηλεκτροπαραγωγής (Οδηγία 1996/92/ΕΚ, Οδηγία 2001/77/ΕΚ).

Εφαρμογή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών και χρήση αποδοτικότερων τεχνολογιών και καθαρότερων καυσίμων σε βιομηχανικούς κλάδους (Οδηγία 1996/61/ΕΚ).

Μέτρα για πρόληψη πυρκαγιών και σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων αναδάσωσης.

Εξάπλωση της καλλιέργειας ειδών που παράγουν βιοντήζελ, ίδρυση μονάδων παραγωγής του και προώθηση χρήσης του.

Προώθηση βιοκλιματικού σχεδιασμού και βελτίωση ενεργειακής συμπεριφοράς υφιστάμενων και νέων κτιρίων (Οδηγία 2002/91/ΕΚ).


Παράρτημα ΙΙ - vi

Ανάπτυξη μηχανισμού παρακολούθησης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (Οδηγία 2004/280/ΕΚ).

Ενίσχυση χρήσης τεχνολογιών και προϊόντων ψύξης που δεν περιέχουν αέρια που καταστρέφουν τη στοιβάδα του όζοντος.


Παράρτημα ΙΙ - vii


Στη συνέχεια παρατίθενται οι κύριοι δείκτες παρακολούθησης της ποιότητας περιβάλλοντος, μέσω των οποίων εκτιμάται και αξιολογείται η δυνητική επίπτωση σχεδίων και προγραμμάτων στα κύρια περιβαλλοντικά μέσα. Οι δείκτες παρουσιάζονται ανά περιβαλλοντικό μέσο.

Β1. Φύση


Εφαρμογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ: Ελέγχεται το κατά πόσο καλύπτονται τα όσα προβλέπονται με την Οδηγία από τους οικοτόπου και τα είδη που έχουν προταθεί από τη χώρα. Σύμφωνα με στοιχεία του 2004 (ΕΟΠ) η Ελλάδα εμφανίζει επάρκεια 90% περίπου.

Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών: Γίνεται έλεγχος αν η διαχείριση των χαρακτηρισμένων προστατευόμενων περιοχών έχει ολοκληρωθεί, αν η προστασία είναι αποτελεσματική, κ.α.

Τάσεις οικοσυστημάτων και ενδιαιτημάτων – αλλαγή στην κατάστασή τους: Με τη χρήση αυτού του δείκτη αναζητείται η επίπτωση των ανθρωπογενών χρήσεων που γίνονται εντός οικοσυστημάτων και ενδιαιτημάτων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (π.χ. αλιεία,υλοτόμηση, κ.α.) σε αυτά. Εκτιμάται, επίσης, ότι η χρήση αυτού του δείκτη μπορεί να παρέχει πληροφορίες για την εξέλιξη και την επίπτωση των πιέσεων που υφίστανται αυτές οι περιοχές. Επίσης, η παρατήρηση του αν η έκταση και ο αριθμός των ειδών των οικοτόπων προτεραιότητας διατηρείται, μεταβάλλεται θετικά ή αρνητικά θα μπορούσε να συνεισφέρει σημαντικά στην παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των μεθόδων προστασίας των περιοχών αυτών.


Απειλούμενα είδη: Ο αριθμός τους διατηρείται ή μεταβάλλεται θετικά ή αρνητικά, παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα της προστασίας τους. Η παρακολούθηση της εξέλιξης τουλάχιστον των ειδών που ορίζονται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ θεωρείται επιβεβλημένη. Επίσης είναι σημαντική η πληροφορία για τις δράσεις προστασίας που λαμβάνονται για τα διάφορα απειλούμενα είδη (Καρέτα- Καρέτα, μεσογεική φώκια, κ.α.)

Παρακολούθηση της τάσης των απειλών της βιοποικιλότητας: Οι πιέσεις που ασκούνται στη βιοποικιλότητα από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες είναι σημαντικό να παρακολουθούνται, αφού η διαχείριση τους μπορεί να οδηγήσει σε μία αειφορική διαχείριση της βιοποικιλότητας. Αντίστοιχο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παρακολούθηση της εξέλιξης των


Παράρτημα ΙΙ - viii

εφαρμοζόμενων δράσεων για την αντιμετώπιση και περιορισμό αυτών των πιέσεων.

Β2. Φυσικοί πόροι

Αξιοποίηση - εκμετάλλευση φυσικών πόρων: Με τη χρήση αυτού του δείκτη συλλέγονται πληροφορίες για τη διαχείριση των φυσικών πόρων (ξυλεία, ορυκτοί πόροι, κ.α.). Σκοπός του δείκτη αυτού είναι ο έλεγχος του κατά πόσο γίνεται αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων. Η κατανάλωση των πρώτων υλών είναι ένας δείκτης που συνδέεται άμεσα με την οικονομία. Στόχος της ΕΕ είναι η αποσύνδεση της χρήσης πόρων από την οικονομική ανάπτυξη. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται είναι μη ανανεώσιμες και κυρίως ορυκτά.

Χρήση ορυκτών πόρων για παραγωγή ενέργειας: Η εξάρτηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας από τους ορυκτούς πόρους (κυρίως λιγνίτη) είναι σημαντική. Στην ΕΕ των 25 τα ορυκτά καύσιμα στην παραγωγή ενέργειας κυριαρχούν με ποσοστό περίπου 80%, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠ (2004). Παρά τις προσπάθειες που γίνονται δεν αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά η ενέργεια που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Β3. Νερα

Εφαρμογή Οδηγίας 2000/60: Είναι σημαντική η παρακολούθηση της εφαρμογής της Οδηγίας 2000/60, ο εντοπισμός των ελλείψεων και των προβλημάτων, ώστε να αντιμετωπιστούν εγκαίρως και αποτελεσματικά.

Διαθεσιμότητα νερού: Η διαθεσιμότητα ικανοποιητικών ποσοτήτων νερού για την κάλυψη των διαφόρων αναγκών είναι δείκτης ευημερίας και αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για σχετικά άνυδρες περιοχές, όπως είναι για παράδειγμα τα νησιά.

Επιφανειακά

Ποσότητα και ποιότητα διαθέσιμου πόσιμου νερού: Η χρήση αυτού του δείκτη επιτρέπει τη οργάνωση της πληροφορίας σχετικά με την ποιότητα και τη ποσότητα του διαθέσιμου νερού που χρησιμοποιείται ως πόσιμο. Αυτός ο δείκτης έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για περιοχές, όπου παρατηρούνται φαινόμενα υφαλμύρωσης.

Αξιοποίηση υδάτων για ανθρωπογενείς χρήσεις: Τα προβλήματα στη διαχείριση του νερού αφορούν κυρίως ποσοτικά και όχι ποιοτικά θέματα. Η άνιση κατανομή των υδατικών πόρων και βροχοπτώσεων δημιουργεί προβλήματα διαθεσιμότητας. Η γεωργία είναι ο σημαντικότερος καταναλωτής νερού και η ζήτηση για αρδευτικούς σκοπούς έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια.


Παράρτημα ΙΙ - ix

Υπόγεια

Ποιότητα και ποσότητα των υπόγειων υδάτων: Ο δείκτης αυτός επιτρέπει την αποτελεσματική παρακολούθηση της κατάστασης των υπόγειων υδάτων, ώστε να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης της υποβάθμισης της ποιότητας και της ποσότητάς τους.

Βιολογική γεωργία: Η βιολογική καλλιέργεια ξεκίνησε το 1992 με την έναρξη της ΚΑΠ. Το ποσοστό γης που διατίθεται για βιολογική καλλιέργεια συγκρινόμενο με τη συνολικά καλλιεργούμενη γη έχει αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια, φθάνοντας το 1,41% το 2004. Οι κυριότερες αρχικά βιολογικές καλλιέργειες ήταν τα ελαιόδεντρα και τα εσπεριδοειδή. Η αύξηση των βιολογικά καλλιεργούμενων εκτάσεων συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της νιτρορύπανσης των υπόγειων υδάτων.

Θαλάσσια ύδατα

Ποιότητα νερών κολύμβησης (γαλάζιες σημαίες): Στην κολυμβητική περίοδο του 2004, το 99,9% των ελληνικών ακτών πληρούσε τις εθνικές απαιτήσεις, ενώ το 97,6% των ακτών πληρούσε τις απαιτήσεις της ΕΕ.

Β4. Έδαφος

Κατανομή ελεύθερης γης: Ελέγχεται το πώς κατανέμεται το ποσοστό της ελεύθερης γης. Τι ποσοστό καταλαμβάνουν οι δασικές, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις, οι βοσκότοποι κ.α.

Τάσεις επιλεγμένων εκτάσεων (π.χ. βοσκότοποι, δάση, κλπ): Σημαντική είναι η πληροφορία του πώς εξελίσσονται οι διάφορες κατηγορίες χρήσεων γης.

Ανθρωπογενείς χρήσεις: Το ποσοστό του δομημένου εδάφους, οι εκτάσεις που καταλαμβάνουν Βιομηχανικές περιοχές, ΧΥΤΑ, αλλά και η έκταση των ΧΑΔΑ είναι στοιχεία που απαιτούνται για την επαρκή αξιολόγηση της ποιότητας των εδαφικών πόρων της χώρας.

Ερημοποίηση: Η ερημοποίηση θεωρείται σήμερα ως μια σημαντική απειλή υποβάθμισης των Μεσογειακών χωρών. Στην Ελλάδα φαινόμενα ερημοποίησης παρατηρούνται σε άνυδρες περιοχές, όπως η Νότια Κρήτη. Η συλλογή δεδομένων θεωρείται απαραίτητη για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.

Αστικά απορρίμματα: Η οικονομική ανάπτυξη, η έντονη αστικοποίηση και οι αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα οδήγησαν σε αύξηση της παραγωγής στερεών απορριμμάτων. Η ποσότητα των παραγόμενων αστικών απορριμμάτων αυξήθηκε κατά 42,5% από το 1995 έως το 2002, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠ (2004). Είναι σημαντική η παρακολούθηση τόσο της παραγωγής, όσο και της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων.


Παράρτημα ΙΙ - x

Αποκατάσταση ΧΑΔΑ: Ένα από τα βασικά θέματα πολιτικής είναι η διάθεση των αστικών απορριμμάτων. Η χώρα έχει ήδη καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την καθυστέρηση αποκατάστασης των ΧΑΔΑ. Σύμφωνα με την καταγραφή της Επιτροπής του ΥΠΕΧΩΔΕ, υπάρχουν 1.173 ανενεργοί ΧΑΔΑ, 1.453 ενεργοί ΧΑΔΑ, 2.626 συνολικοί ΧΑΔΑ στη χώρα, η αποκατάσταση αυτών έχει χρηματοδοτηθεί στα πλαίσια του Γ’ΚΠΣ και κατά συνέπεια η παρακολούθηση της εξέλιξης της διαδικασίας αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος στα πλαίσια του ΕΧΣ.

Ανακύκλωση στερεών απορριμμάτων: Με τη χρήση αυτού του δείκτη είναι δυνατή η παρακολούθηση της εφαρμογής προγραμμάτων ανακύκλωσης που εφαρμόζονται στη χώρα. Τα σχετικά ποσοστά ανακύκλωσης αστικών στερεών αποβλήτων κυμαίνονται σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στο επίπεδο του 8% με σοβαρές όμως προοπτικές ανόδου στα αμέσως επόμενα χρόνια.

Β5. Ατμόσφαιρα

Ποσοστιαία μεταβολή στην εκπομπή οξειδίων (π.χ. SOx, NOx κ.α.): Με τη χρήση αυτού του δείκτη ελέγχεται η πρόοδος που γίνεται στη μείωση των εκπομπών αυτών των ρύπων. Η συστηματική προσπάθεια που έγινε στη δεκαετία του ’90 για τη μείωση των εκπομπών του SOx, με κυριότερη ίσως τη χρήση καταλυτικών οχημάτων και αποθειωμένων καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των εκπομπών αυτών, σε ποσοστό 43% για την Ευρώπη των 15. Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠ(2004) καταγράφηκε μικρή αύξηση της τάξης του 5%.

Όζον (πρόδρομες ενώσεις): Το όζον είναι ο κυριότερος δευτερογενής ρύπος που σχηματίζεται στη κατώτερη ατμόσφαιρα, ως αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων μεταξύ οξυγόνου, πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs) και οξειδίων του αζώτου, με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας. Για την παρακολούθηση αυτού του ρύπου χρησιμοποιούνται ως δείκτες η εκπομπή των πρόδρομων ενώσεων του όζοντος (NO2, NOx, κ.α.). Το όζον θεωρείται επιβλαβές τόσο για την υγεία των ανθρώπων, όσο και για τις καλλιέργειες, αλλά επειδή η παρουσία του συγκεκριμένου ρύπου δηλώνει και την παρουσία άλλων επιβλαβών δευτερογενών ρύπων αποκτά μεγαλύτερη σημασία η παρακολούθηση της συγκέντρωσης του.

Κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας που προέρχεται από ορυκτούς πόρους (συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά τύπο καυσίμου): Ο δείκτης αυτός προτείνεται για την παρακολούθηση της εξάρτησης της χώρας από τους ορυκτούς πόρους για την παραγωγή ενέργειας, η οποία συνοδεύεται από την εκπομπή ατμοσφαιρικών ρύπων και σωματιδίων. Βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα η ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας είναι χαμηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠ (2004), η συνολική επιχειρησιακή ηλεκτροπαραγωγική δυναμικότητα από


Παράρτημα ΙΙ - xi

εργοστάσια φυσικού αερίου θα αυξηθεί κατά 52% μέχρι το 2001, από υδροηλεκτρικά εργοστάσια κατά 18% και από άλλες ανανεώσιμες πηγές τουλάχιστον κατά 100%, ενώ η παραγωγική ικανότητα των εργοστασίων λιγνίτη θα μειωθεί κατά 3%.

Μεταφορές: Ο τομέας των μεταφορών έχει μεγάλη συνεισφορά στην ποιότητα της ατμόσφαιρας και κυρίως οι εμπορευματικές μεταφορές. Παρόλο που η Ελλάδα έχει ανεπτυγμένες κυρίως τις οδικές μεταφορές αυτής της κατηγορίας, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠ(2004) που αφορούν την κατά κεφαλή και ΑΕΠ ζήτηση μεταφορών, η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τις καλύτερες επιδόσεις. Είναι επίσης σημαντικό να καταγραφεί ότι οι επιβατικές μεταφορές παρουσιάζουν τον ίδιο ρυθμό αύξησης με το ΑΕΠ, κάτι που συνδυάζεται με την αυξημένη χρήση αυτοκινήτων για την κίνηση προς την εργασία, για αναψυχή και τουρισμό.

Σωματίδια: Από τους πιο σημαντικούς ρύπους της κατηγορίας αυτής είναι τα PM-10, δηλαδή τα στερεά σωματίδια με διάμετρο μέχρι 10μm. Τα αιωρούμενα σωματίδια, όταν εισέρχονται στην αναπνευστική οδό δύνανται να προκαλέσουν βλάβες από μόνα τους ή ως αποτέλεσμα συνεργείας με άλλους αέριους ρύπους, των οποίων δύνανται να επιτείνουν της βλαβερές συνέπειες. Οι πιο ευαίσθητες κατηγορίες πληθυσμού σε σχέση με τα αιωρούμενα σωματίδια είναι οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και όσοι αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα. Η ατμόσφαιρα της πόλη της Θεσσαλονίκης είναι μία από τις επιβαρυμένες της χώρας σε αυτό τον τύπο ρύπου.

Β6. Θόρυβος – Ακτινοβολίες – Δονήσεις

Βαρέα οχήματα εντός οικισμών: Τα βαρέα οχήματα είναι η κύρια πηγή παραγωγής θορύβου και δονήσεων εντός οικισμών. Η παρακολούθηση του αριθμού των βαρέων οχημάτων που εισέρχονται εντός οικιστικών ζωνών βοηθά στην εξαγωγή συμπερασμάτων για την ποιότητα του ακουστικού περιβάλλοντος.

Ένταση θορύβου στα αστικά κέντρα: Η μέτρηση της έντασης του θορύβου στα αστικά κέντρα παρέχει τη πληροφορία του κατά πόσο τηρούνται τα θεσμοθετημένα όρια και βοηθά στη λήψη προληπτικών μέτρων για την αποφυγή των δυσμενών επιπτώσεων.

Αριθμός κεραιών και πυλώνων εντός κατοικημένων περιοχών (αποστάσεις από σχολεία, δημόσια κτίρια, κατοικίες, κλπ): Τα θέματα των ακτινοβολιών έλαβαν διαστάσεις κατά την τελευταία δεκαετία σαν αποτέλεσμα κυρίως της αύξησης των πηγών εκπομπής. Η παρακολούθηση του προτεινόμενου δείκτη μπορεί να προσφέρει πληροφορίες σχετικά με τη μεταβολής των πηγών εκπομπής.

Β7. Κλιματικές αλλαγές


Παράρτημα ΙΙ - xii

Συνέπεια με τις δεσμεύσεις του Κιότο: Οι προβλέψεις δείχνουν ότι με τις υφιστάμενες και τις προγραμματιζόμενες εσωτερικές πολιτικές πολλά κράτη μέλη δε θα επιτύχουν τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί και η ΕΕ-15 δε θα επιτύχει το συνολικό στόχο της, να μειώσεις τις εκπομπές κατά 8%. Ο τομέας που συμβάλλει κατά πολύ στην αύξηση των εκπομπών στην ΕΕ-15 είναι αυτός των μεταφορών.

Εκπομπές αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (ΑΦΘ): Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παρουσίασαν σταθερή αύξηση κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, με σημαντικότερα αέρια το CO2 και το CH4. Πρωταρχικές πηγές εκπομπών είναι η παραγωγή και χρήση ενέργειας, καθώς και η διάθεση αποβλήτων και η γεωργία. Πρόσφατες εκτιμήσεις του ΕΟΠ (2004) για το μέλλον δείχνουν ότι με τη συνεπή εφαρμογή προληπτικών μέτρων, η Ελλάδα θα έρθει κοντά στην επίτευξη του στόχου της.

Ανάπτυξη ΑΠΕ: Το μερίδιο της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ των 25 ανέρχεται στο 14% της ολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και αυξήθηκε από το 1990 μέχρι το 2001 μόλις κατά 2%, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠ (2004), ενώ ο ενδεικτικός στόχος είναι η παραγωγή ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό 21% μέχρι το 2010.

Β8. Πολίτικη προστασία – πρόληψη περιβαλλοντικών κινδύνων

Έργα προστασίας σε περιοχές εντός ζωνών αυξημένου περιβαλλοντικού κινδύνου: Ο δείκτης αυτός ελέγχει το κατά πόσο εκπονούνται σχέδια και προγράμματα πρόληψης ανά κατηγορία κινδύνου, λαμβάνονται μέτρα ετοιμότητας και αναλαμβάνονται δράσεις πρόληψης, ετοιμότητας, αντιμετώπισης και αποκατάστασης. Επίσης ελέγχεται το πώς αξιοποιείται το ανθρώπινο δυναμικό και χρησιμοποιούνται τα δημόσια και ιδιωτικά μέσα σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για την αντιμετώπιση κινδύνων.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ

ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΙΔΩΝ - ΣΤΟΧΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ


Παράρτημα ΙII - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ

ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΙΔΩΝ - ΣΤΟΧΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ

ΕΙΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ- ΜΑΡΤΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ- ΙΟΥΝΙΟΣ

ΙΟΥΛΙΟΣ- ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

ΣΥΝΟΛΟ 2004

ΙΧΘΥΕΣ 5.148,10 8.695,00 6.703,50 6.804,20 27.350,80

Βακκαλάοι-Hake 375,2 333,1 147 455,6 1.310,90

Βάτοι-Thornback ray 30,7 46 7,6 25,9 110,20

Βλάχοι-Stone bass 12,5 23,4 5,2 2,9 44,00

Βραστόψαρα-Gurnard 62,4 66,8 32,4 86,9 248,50

Γαλέοι-Black-mouthed godfish 26,5 16,7 9 24,3 76,50

Γαύροι-Anchovy 0,3 2.267,40 1.900,70 660 4.828,40

Γλώσσες-Sole 68,7 62,2 80,9 98,6 310,40

Γόπες-Bogue 236,2 287,9 400,8 378,8 1.303,70

Γοφάρια-Bluefish 10,9 3 11,1 8,7 33,70

Ζαργάνες-Garfish 7,1 7 12,1 11,5 37,70

Καλκάνια-Brill 11,7 2,7 0,3 4,6 19,30

Καπόνια-Tub fish 19,8 14,3 1,1 19,1 54,30

Κέφαλοι-Common grey mullet 252,2 166,1 207,5 175,7 801,50

Κοκκινόψαρο-Shapper 8,9 16,7 3,5 12 41,10

Κολιοί-Club mackerel 27,6 211,9 560,9 177,2 977,60

Κουτσομούρεs-Goatfish 181,8 164,3 27,3 323 696,40

Λαυράκια-Bass 100,4 36 49,8 76 262,20

Λιθρινια-Red bream 37,5 33,4 15,4 57,2 143,50

Μαγιατικα-Yellowtail 3,1 10,1 20,3 23,3 56,80

Μαριδεs-Pickerel 519,4 144,1 32,3 625,3 1.321,10

Μελανουρια-Black bream 23,4 28,2 32,3 25,6 109,50

Μενουλεs-Blotched pickerel 14,5 37,6 24,7 19,3 96,10

Μπαλαδεs-Large eyed dog's teeth 25,7 42,3 71,4 32,1 171,50

Μπαρμπουνια-Red mullet 107,9 121,7 89,4 152,4 471,40

Μυλοκοπια-Croaker 1,1 2,8 10,9 5 19,80

Νταουκια-Daouki 18,8 18,7 0,1 11,1 48,70

Ξιφιεs-Swordfish 21,9 70,3 85,7 1,2 179,10

Παλαμιδεs-Bonito 58,3 187,6 30,7 74,6 351,20

Παπαλινεs-Sprat 9,7 24,8 16,4 8 58,90

Πεσκανδριτσεs-Anglerfish 125,4 82,5 7,7 205 420,60

Προσφυγκακια-Couch's whiting 166,2 146,4 2,7 149,5 464,80

Ρασσεs-Rassa 17,7 15,2 0,5 32,2 65,60

Ροφοι-Grouper 14,7 21,7 13,7 8,7 58,80

Ρικια-Skipjack 14,7 35,9 23 15,9 89,50

Ρινοβατοι-Guitarfish 5,9 2,1 18,6 26,60

Σαλπεs-Goldline 37,6 17,2 17,2 50,6 122,60

Σαμπανοι-Jack mackerel 73,2 68,3 31,6 61,9 235,00

Σαργοι-White bream 16,4 21 31,3 19,7 88,40

Σαρδελλεs-Pilchard 80,4 1.689,50 1.023,80 570,7 3.364,40

Σαυριδια-Horse mackerel 137,7 220 209,5 250,6 817,80

Σκαθαρια-Black sea 6,7 10,3 8,4 13,3 38,70

Σκορπιοι-Scorpion fish 31,5 55,6 50,6 31 168,70

Σκουμπρια-Mackerel 23,1 16,9 40,8 40,6 121,40

Σκυλοψαρα-Dog fish 18,8 23,6 6,2 8,7 57,30

Σπαροι-Couch's sea 46,4 30,1 8,7 28,3 113,50

Συναγριδεs-Dog's teeth bream 16,8 49,7 35,4 50,4 152,30


Παράρτημα ΙII - ii

ΕΙΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ- ΜΑΡΤΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ- ΙΟΥΝΙΟΣ

ΙΟΥΛΙΟΣ- ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

ΣΥΝΟΛΟ 2004

Σφυριδεs-Dusky sea 10,4 13,9 19,9 17,4 61,60

Τοννοι-Tune fish 8,3 22,1 79,6 94,7 204,70

Τσερουλεs-Blotched pickerel 60,1 46,9 3,7 64,3 175,00

Τσιπουρεs-Red sea bream 11,4 9,2 5,2 13,8 39,60

Φαγγρια-Common sea bream 58,3 39,2 81,5 57,3 236,30

Φρισσεs-Gilt sardine 597,4 199 118,5 138,1 1.053,00

Χανοι-Comber 6,2 12,8 4,7 15,3 39,00

Χελια-Eel 0,7 2,1 4,6 2,1 9,50

Χριστοψαρα-John dory 28 21,1 1,6 16,7 67,40

Διαφορα ψαρια-Others 1.260,10 1.375,20 986,3 1.253,10 4.874,70

ΚΕΦΑΛΟΠΟΔΑ 823,8 798,6 301 786,3 2.709,70

Θραψαλα-Flying squid 99,3 120,9 42 171,6 433,80

Καλαμαρια-Common squid 87,4 15,7 15,2 116 234,30

Μοσκιοι-Poulp 100,5 61,5 0,3 78,1 240,40

Σουπιεs-Cuttle fish 201 308,1 71,9 188,8 769,80

Xταποδια-Octapus 335,6 292,4 171,7 231,9 1.031,60

ΜΑΛΑΚΟΣΤΡΑΚΑ 360 437,4 54,3 708 1.559,70

Αστακοι-Lobster 0,6 9,5 16,2 1,6 27,90

Γαριδεs (Γαμπαρη)-Common prawn 237,7 258,2 1,6 416,3 913,80

Γαριδεs (Λοιπεs)-Shrimp (common) 78,2 110,6 28 250,7 467,50

Καβουρια-Crab 2 3,7 0,9 2,7 9,30

Καραβιδεs-Crayfish 41,6 55,4 7,6 36,8 141,40

ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΗ 36,8 18,5 78,2 143,5 277,00

Μυδια-Mussel 1,1 0,1 20,1 135 156,30

Κυδωνια-Warty venus 22,6 12,2 48 1,5 84,30

Χτενια-Bay scallop 0,4 0,1 0,5 1,00

Διάφορα οστρακοειδή-Others 8,3 6,2 9,9 6,4 30,80

Στρειδια-Oyster 4,5 0,1 0,2 4,80

ΣΥΝΟΛΟ 6.729,10 10.386,50 7.191,40 9.150,50 33.457,50 Πηγή :ΕΣΥΕ 2004


Παράρτημα ΙV - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΥΣΗ 2000 ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΘΑΛΑΣΣΙΟ Η ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΤΜΗΜΑ


Παράρτημα ΙV - ii

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΥΣΗ 2000 ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΘΑΛΑΣΣΙΟ Η ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΤΜΗΜΑ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΧΑΡΑ/ ΣΜΟΣ

ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

(ha)

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

(ha)

ΠΟΣΟΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ %

GR1110007 ΔΕΛΤΑ ΕΒΡΟΥ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΟΣ ΒΡΑΧΙΩΝΑΣ

SCI 9857,6 2040,75 20,70%

GR1130009 ΛΙΜΝΕΣ & ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 29455,98 4408,56 14,97%

GR1150008 ΟΡΜΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΣ-ΑΚΡ. ΠΥΡΓΟΣ ΕΩΣ Ν. ΓΡΑΜΒΟΥΣΣΑ

SCI 344,98 344,98 100,00%

GR1150009 ΚΟΛΠΟΣ ΠΑΛΑΙΟΥ - ΟΡΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ

SCI 1178,55 1178,55 100,00%

GR1150010

ΔΕΛΤΑ ΝΕΣΤΟΥ & ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΚΕΡΑΜΩΤΗΣ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 22484,63 4126,25 18,35%

GR1220002 ΔΕΛΤΑ ΑΞΙΟΥ-ΛΟΥΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ-ΑΧΙΟΥΠΟΛΗ

SCI 33676,35 6088,51 18,08%

GR1220003 ΣΤΕΝΑ ΡΕΝΤΙΝΑΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

SCI 2905,16 29,01 1,00%

GR1250003 ΟΡΟΣ ΤΙΤΑΡΟΣ SCI 5325,05 4133,76 77,63%

GR1250004 ΑΛΥΚΗ ΚΙΤΡΟΥΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

SCI 1440,56 252,05 17,50%

GR1270002 ΟΡΟΣ ΙΤΑΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑ SCI 18142,62 943,33 5,20%

GR1270007 ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΕΛΙΑ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΑΣΤΡΟ-ΕΚΒΟΛΗ ΡΑΓΟΥΛΑ

SCI 536,37 535,09 99,76%

GR1270008 ΠΑΛΙΟΥΡΙ-ΑΚΡΟΤΗΡΙ SCI 287,21 267,17 93,02%

GR1270009 ΠΛΑΤΑΝΙΤΣΙ - ΣΥΚΙΑ: ΑΚΡ. ΡΗΓΑΣ-ΑΚΡ. ΑΔΟΛΟ

SCI 994,58 993,06 99,85%

GR1270010 ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΠΥΡΓΟΣ - ΟΡΟΣ ΚΥΨΑΣ-ΜΑΛΑΜΟ

SCI 1176,87 1153,89 98,05%

GR1420004 ΚΑΡΛΑ - ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ - ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ-ΝΕΟΧΩΡΙ

SCI 43435,5 3203,01 7,37%

GR1430001 ΟΡΟΣ ΠΗΛΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ SCI 31112,17 2198,98 7,07%

GR1430003 ΣΚΙΑΘΟΣ: ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ

SCI 89,6 50,67 56,55%

GR1430004

ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ - ΒΟΡΕΙΩΝ ΣΠΟΡΑΔΩΝ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΚΟΠΕΛΟΣ

SCI 249145,62 232118,72 93,17%

GR2110001 ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ, ΔΕΛΤΑ ΛΟΥΡΟΥ & ΑΡΑΧΘΟΥ (ΠΕΤΡΑ ΜΥΤΙΚΑΣ, ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ)

SCI 28780,13 16043,92 55,75%

GR2120001 ΕΚΒΟΛΕΣ (ΔΕΛΤΑ) ΚΑΛΑΜΑ SCI 8531,68 1534,86 17,99%

GR2140003

ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΠΟ ΠΑΡΓΑ ΕΩΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΣ ΘΩΜΑΣ (ΠΡΕΒΕΖΑ), ΑΚΡ. ΚΕΛΑΔΙΟ - ΑΓ.ΘΩΜΑΣ

SCI 1525,88 1523,95 99,87%

GR2210002 ΚΟΛΠΟΣ ΛΑΓΑΝΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ (ΑΚΡ. ΓΕΡΑΚΙ-ΚΕΡΙ) ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ

SCI 6957,7 6079,82 87,38%


Παράρτημα ΙV - iii



ΠΕΡΙΟΧΗΣ


(ha)


(ha)


ΜΑΡΑΘΩΝΗΣΙ & ΠΕΛΟΥΖΟ

GR2210003 ΝΗΣΟΙ ΣΤΡΟΦΑΔΕΣ SCI 525,43 388,94 74,02%

GR2220003 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΙΟΝΙΟΥ (ΜΕΓΑΝΗΣΙ, ΑΡΚΟΥΔΙ, ΑΤΟΚΟΣ, ΒΡΩΜΟΝΑΣ)

SCI 88409,9 86626,31 97,98%

GR2220004

ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΠΟ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΕΩΣ ΒΛΑΧΑΤΑ (ΚΕΦΑΛΗΝΙΑ) ΚΑΙ ΟΡΜΟΣ ΜΟΥΝΤΑ

SCI 3763,52 3762,07 99,96%

GR2220005

ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ - ΣΤΕΝΟ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΙΘΑΚΗΣ - ΒΟΡΕΙΑ ΙΘΑΚΗ (ΑΚΡΟΤΗΡΙΟ ΓΕΡΟ ΓΚΟΜΠΟΣ - ΔΡΑΚΟΥ ΠΗΔΙΜΑ - ΚΕΝΤΡΙ - ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ)

SCI 18682,16 18682,22 100,00%

GR2230004 ΝΗΣΟΙ ΠΑΞΟΙ & ΑΝΤΙΠΑΞΟΙ SCI 5649,66 2639,17 46,71%

GR2230005 ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΠΟ ΚΑΝΟΝΙ ΕΩΣ ΜΕΣΟΓΓΙ (ΚΕΡΚΥΡΑ)

SCI 884,14 884,14 100,00%

GR2310001

ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΟΟΥ, ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΟΛΙΚΟΥ, ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΗΝΟΥ, ΝΗΣΟΙ ΕΧΙΝΑΔΕΣ, ΝΙΣΟΣ ΠΕΤΑΛΑΣ

SCI 35588,73 21330,93 59,94%

GR2330006 ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΟΤΥΧΙ, ΒΡΙΝΙΑ SCI 1647,02 332,39 20,18%

GR2330007 ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΠΟ ΑΚΡ. ΚΥΛΛΗΝΗ ΕΩΣ ΤΟΥΜΠΙ - ΚΑΛΟΓΡΙΑ

SCI 13259,45 11019,50 83,11%

GR2330008 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΟΛΠΟΥ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ, ΑΚΡ. ΚΑΤΑΚΟΛΟ - ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ

SCI 11038,83 11038,90 100,00%

GR2410001 ΛΙΜΝΕΣ ΥΛΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΙΜΝΗ - ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΟΙΩΤΙΚΟΥ ΚΗΦΙΣΣΟΥ

SCI 11606,5 1125,93 9,70%

GR2440002 ΚΟΙΛΑΔΑ & ΕΚΒΟΛΕΣ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ - ΜΑΛΙΑΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

SCI 47547,07 14079,09 29,61%

GR2550003 ΝΗΣΟΙ ΣΑΠΙΕΝΤΖΑ & ΣΧΙΖΑ, ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΑΚΡΙΤΑΣ

SCI 11406,23 22,57 0,20%

GR2550004 ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΠΥΛΟΥ (ΔΙΒΑΡΙ) ΚΑΙ ΝΗΣΟΣ ΣΦΑΚΤΗΡΙΑ, ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

SCI 3548,06 1634,53 46,07%

GR2550007 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΤΕΝΟΥ ΜΕΘΩΝΗΣ

SCI 983 975,35 99,22%

GR3000003 ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΧΙΝΙΑ-ΜΑΡΑΘΩΝΑ

SCI 1296,65 326,11 25,15%

GR3000004 ΒΡΑΒΡΩΝΑ - ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 2669,24 423,42 15,86%

GR3000005 ΣΟΥΝΙΟ - ΝΗΣΙΔΑ ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 5379,91 1154,19 21,45%

GR3000008 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ- ΠΡΑΣΣΟΝΗΣΙ & ΛΑΓΟΥΒΑΡΔΟ

SCI 7172,12 5162,41 71,98%

GR3000010 ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΥΘΗΡΩΝ: ΠΡΑΣΣΟΝΗΣΙ, ΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΝΤΙΔΡΑΓΟΝΕΡΑ

SCI 989,16 963,40 97,40%

GR4110002 ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 6283,75 2073,82 33,00%

GR4110003 ΛΕΣΒΟΣ: ΔΥΤΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ- ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ

SCI 20974,07 1242,48 5,92%

GR4110004 ΛΕΣΒΟΣ: ΚΟΛΠΟΣ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΚΑΙ ΧΕΡΣΑΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 18297,82 11827,86 64,64%


Παράρτημα ΙV - iv



ΠΕΡΙΟΧΗΣ


(ha)


(ha)


GR4110005 ΛΕΣΒΟΣ: ΚΟΛΠΟΣ ΓΕΡΑΣ, ΕΛΟΣ ΝΤΙΡΙ & ΟΡΟΣ ΟΛΥΜΠΟΣ

SCI 11200,41 4530,85 40,45%

GR4120001 ΣΑΜΟΣ: ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΛΥΚΗ SCI 301,34 152,51 50,61%

GR4120004 ΙΚΑΡΙΑ - ΦΟΥΡΝΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 12908,99 3441,19 26,66%

GR4130001 ΒΟΡΕΙΑ ΧΙΟΣ & ΝΗΣΟΙ ΟΙΝΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 34409,95 4553,76 13,23%

GR4210001 ΚΑΣΟΣ & ΚΑΣΟΝΗΣΙΑ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ

SCI 13452,39 6435,06 47,84%

GR4210002

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΡΠΑΘΟΣ: ΚΑΛΗ ΛΙΜΝΗ - ΛΑΣΘΟΣ - ΚΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 9321,9 888,40 9,53%

GR4210004 ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΡΩ ΚΑΙ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 1769,68 599,00 33,85%

GR4210005

ΡΟΔΟΣ: ΑΚΡΑΜΥΤΗΣ, ΑΡΜΕΝΗΣΤΗΣ, ΑΤΤΑΒΥΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ (ΚΑΡΑΒΟΛΑ - ΟΡΜΟΣ ΓΛΥΦΑΔΑ)

SCI 27514,59 4298,09 15,62%

GR4210007 ΝΟΤΙΑ ΝΙΣΥΡΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 4055,74 646,33 15,94%

GR4210008

ΚΩΣ: ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΟΥΡΟΣ - ΛΙΜΝΗ ΨΑΛΙΔΙ - ΟΡΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ - ΑΛΥΚΗ - ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 10138,24 1805,71 17,81%

GR4210009

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ: ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΟ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΟΦΙΔΟΥΣΑ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ (ΑΚΡ. ΛΑΝΤΡΑ - ΑΚΡ. ΒΡΥΣΗ)

SCI 7027,21 3377,09 48,06%

GR4210010 ΑΡΚΟΙ, ΛΕΙΨΟΙ, ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΕΣ

SCI 12407,03 9058,37 73,01%

GR4210011

ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΟΥ: ΒΕΛΟΠΟΥΛΑ, ΦΑΛΚΟΝΕΡΑ, ΑΝΑΝΕΣ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ, ΠΑΧΕΙΑ, ΦΤΕΝΟ, ΜΑΚΡΑ, ΑΣΤΑΚΙΔΟΝΗΣΙΑ, ΣΥΡΝΑ - ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 4568,46 2279,01 49,89%

GR4220002 ΑΝΑΦΗ: ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΛΑΜΟΣ - ΡΟΥΚΟΥΝΑΣ

SCI 1143,05 389,62 34,09%

GR4220005 ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΥΛΟΥ

SCI 5328,25 4,74 0,09%

GR4220006 ΝΗΣΟΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ-ΚΙΜΩΛΟΣ SCI 13855,78 10464,19 75,52%

GR4220007 ΝΗΣΟΣ ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ - ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 1260,76 380,22 30,16%

GR4220008 ΣΙΦΝΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ

SCI 2067,35 207,53 10,04%

GR4220009 ΝΟΤΙΑ ΣΕΡΙΦΟΣ SCI 4530,83 1421,30 31,37%

GR4220010 ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ & ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 2855,19 697,02 24,41%

GR4220011 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ SCI 7194,03 441,55 6,14%


Παράρτημα ΙV - v



ΠΕΡΙΟΧΗΣ


(ha)


(ha)


GR4220012 ΒΟΡΕΙΑ ΑΜΟΡΓΟΣ ΚΑΙ ΚΥΝΑΡΟΣ, ΛΕΒΙΘΑ, ΜΑΥΡΙΑ, ΓΛΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 6068,62 2643,33 43,56%

GR4220013

ΜΙΚΡΕΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ: ΑΠΟ ΚΕΡΟ ΜΕΧΡΙ ΗΡΑΚΛΕΙΑ, ΣΧΙΝΟΥΣΑ, ΚΟΥΦΟΝΗΣΙΑ, ΚΕΡΟΣ, ΑΝΤΙΚΕΡΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 12595,25 7146,17 56,74%

GR4220014

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΤΙΑ ΝΑΞΟΣ: ΖΕΥΣ & ΒΙΓΛΑ ΕΩΣ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ (ΟΡΜΟΣ ΚΑΡΑΔΕΣ - ΟΡΜΟΣ ΜΟΥΤΣΟΥΝΑΣ)

SCI 8668,41 1649,46 19,03%

GR4220017 ΝΗΣΟΣ ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 1858,35 923,08 49,67%

GR4310004 ΔΥΤΙΚΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ (ΑΠΟ ΑΓΙΟΦΑΡΑΓΓΟ ΕΩΣ ΚΟΚΚΙΝΟ ΠΥΡΓΟ)

SCI 2922,24 271,44 9,29%

GR4310005 ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ (ΚΟΦΙΝΑΣ) SCI 16174,27 404,07 2,50%

GR4320003 ΝΗΣΟΣ ΧΡΥΣΗ SCI 630,65 145,42 23,06%

GR4320004 ΜΟΝΗ ΚΑΨΑ (ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΑΨΑ & ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗ)

SCI 986,23 11,80 1,20%

GR4320005 ΟΡΟΣ ΘΡΥΠΤΗΣ & ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗ SCI 8587,66 60,98 0,71%

GR4320006

ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΚΡΟ ΚΡΗΤΗΣ: ΔΙΟΝΥΣΑΔΕΣ, ΕΛΑΣΑ ΚΑΙ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΣΙΔΕΡΟ (ΑΚΡΑ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ - ΒΑΪ - ΑΚΡΑ ΠΛΑΚΟΣ) ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 13066,57 5609,09 42,93%

GR4320008 ΝΗΣΟΣ ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 804,68 386,04 47,97%

GR4330004

ΠΡΑΣΙΑΝΟ ΦΑΡΑΓΓΙ - ΠΑΤΣΟΣ - ΣΦΑΚΟΡΥΑΚΟ ΡΕΜΑ - ΠΑΡΑΛΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΗ ΓΕΡΟΠΟΤΑΜΟΥ, ΑΚΡ. ΛΙΑΝΟΣ ΚΑΒΟΣ - ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ

SCI 13121,48 3287,56 25,05%

GR4340001

ΗΜΕΡΗ & ΑΓΡΙΑ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ - ΤΙΓΑΝΙ & ΦΑΛΑΣΑΡΝΑ - ΠΟΝΤΙΚΟΝΗΣΙ, ΟΡΜΟΣ ΛΙΒΑΔΙ - ΒΙΓΛΙΑ

SCI 5781,3 2396,83 41,46%

GR4340002 ΝΗΣΟΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 271,79 231,84 85,30%

GR4340005 ΟΡΜΟΣ ΣΟΥΓΙΑΣ - ΒΑΡΔΙΑ - ΦΑΡΑΓΓΙ ΛΙΣΣΟΥ ΜΕΧΡΙ ΑΝΥΔΡΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 3039,84 351,15 11,55%

GR4340006 ΛΙΜΝΗ ΑΓΙΑΣ - ΠΛΑΤΑΝΙΑΣ - ΡΕΜΑ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΗ ΚΕΡΙΤΗ - ΚΟΙΛΑΔΑ ΦΑΣΑΣ

SCI 1211,58 12,69 1,05%

GR4340008 ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ SCI 53363,68 1470,43 2,76%

GR4340012 ΑΣΦΕΝΔΟΥ - ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

SCI 14022,51 1795,75 12,81%

GR4340013 ΝΗΣΟΙ ΓΑΒΔΟΣ ΚΑΙ ΓΑΒΔΟΠΟΥΛΑ

SCI 6290,59 2840,39 45,15%

GR4340015 ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΠΟ ΧΡΥΣΟΣΚΑΛΙΤΙΣΣΑ ΜΕΧΡΙ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΡΙΟΣ

SCI 2202,49 694,12 31,52%

GR1220005 ΛΙΝΟΘΑΛΛΑΣΑ ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙΟΥ SCI&SPA 377,2 127,72 33,86%

GR1260002 ΕΚΒΟΛΕΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΡΥΜΟΝΑ SCI&SPA 1297,1 586,43 45,21%


Παράρτημα ΙV - vi



ΠΕΡΙΟΧΗΣ


(ha)


(ha)


GR2210001 ΔΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

SCI&SPA 21419,22 16861,43 78,72%

GR2230001 ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΑΝΤΙΝΙΟΤΗ (ΚΕΡΚΥΡΑ)

SCI&SPA 189,69 22,84 12,04%

GR2230003 ΑΛΥΚΗ ΛΕΥΚΙΜΗΣ (ΚΕΡΚΥΡΑ) SCI&SPA 242,96 86,38 35,55%

GR2240001 ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΣΤΕΝΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ (ΠΑΛΙΟΝΗΣ-ΑΥΛΙΜΩΝ) & ΑΛΥΚΕΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

SCI&SPA 2142,22 1319,46 61,59%

GR4120003

ΣΑΜΟΣ: ΟΡΟΣ ΚΕΡΚΕΤΕΥΣ - ΜΙΚΡΟ & ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΙΤΑΝΙ - ΔΑΣΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ & ΛΕΚΚΑΣ, ΑΚΡ. ΚΑΤΑΒΑΣΗΣ - ΛΙΜΕΝΑΣ

SCI&SPA 6679,84 346,06 5,18%

GR4210003 ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΡΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΣΑΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI&SPA 11297,96 5181,74 45,86%

GR4220004 ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΗ ΣΙΚΙΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

SCI&SPA 7011,26 2298,39 32,78%

GR4310003 ΝΗΣΟΣ ΔΙΑ SCI&SPA 1337,16 149,15 11,15%

GR1110006 ΔΕΛΤΑ ΕΒΡΟY SPA 13120 2652,89 20,22%

GR1130010

ΛIΜΝΕΣ ΒIΣΤΟΝIΣ, IΣΜΑΡIΣ-ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΠΟΡΤΟ ΛΑΓΟΣ, ΑΛYΚΗ ΠΤΕΛΕΑ, ΞΗΡΟΛIΜΝΗ, ΚΑΡΑΤΖΑ

SPA 18221 2590,49 14,22%

GR1150001 ΔΕΛΤΑ ΝΕΣΤΟΥ ΚΑI ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΚΕΡΑΜΟΤΗΣ ΚΑI ΝΗΣΟΣ ΘΑΣΟΠΟΥΛΑ

SPA 14606 2989,45 20,47%

GR1220010_1

ΔΕΛΤΑ ΑΞIΟΥ-ΛΟΥΔIΑ-ΑΛIΑΚΜΟΝΑ-ΑΛYΚΗ ΚIΤΡΟΥΣ

SPA 29551 261,82 0,89%

GR1220010_2

ΔΕΛΤΑ ΑΞIΟΥ-ΛΟΥΔIΑ-ΑΛIΑΚΜΟΝΑ-ΑΛYΚΗ ΚIΤΡΟΥΣ

SPA 29551 6469,86 21,89%

GR1220011 ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΕΠΑΝΟΜΗΣ SPA 690 214,78 31,13%

GR1270013 YΓΡΟΤΟΠΟI ΝΕΑΣ ΦΩΚΑIΑΣ SPA 440 48,18 10,95%

GR1430005

ΝΗΣIΑ ΚYΡΑ ΠΑΝΑΓIΑ, ΠIΠΕΡI, ΨΑΘΟΥΡΑ ΚΑI ΓYΡΩ ΝΗΣIΔΕΣ ΑΓIΟΣ ΓΕΩΡΓIΟΣ, ΝΗΣΟI ΑΔΕΛΦΟI, ΛΕΧΟΥΣΑ, ΓΑIΔΟΥΡΟΝΗΣIΑ

SPA 12965 7795,63 60,13%

GR2110004 ΑΜΒΡΑΚIΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ, ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΤΑΦΟΥΡΚΟ ΚΑI ΚΟΡΑΚΟΝΗΣIΑ

SPA 23004 10901,32 47,39%

GR2120005 YΓΡΟΤΟΠΟΣ ΕΚΒΟΛΩΝ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑI ΝΗΣΟΣ ΠΡΑΣΟΥΔI

SPA 8614 1425,79 16,55%

GR2210004 ΝΗΣIΔΕΣ ΣΤΑΜΦΑΝI & ΑΡΠYIΑ (ΣΤΡΟΦΑΔΕΣ)

SPA 138 7,40 5,36%

GR2230007 ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΟΡΗΣΣIΩΝ (ΚΕΡΚYΡΑ) & ΝΗΣΟΣ ΛΑΓΟYΔIΑ

SPA 1060 2,80 0,26%

GR2310015

ΔΕΛΤΑ ΑΧΕΛΩΟΥ, ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓIΟΥ-ΑIΤΩΛIΚΟΥ ΚΑI ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΗΝΟΥ, ΝΗΣΟI ΕΧIΝΑΔΕΣ, ΝΗΣΟΣ ΠΕΤΑΛΑΣ, ΔYΤIΚΟΣ ΑΡΑΚYΝΘΟΣ & ΣΤΕΝΑ ΚΛΕIΣΟΥΡΑΣ

SPA 44184 21235,32 48,06%

GR2330009 ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΟΤYΧI - ΑΛYΚΗ ΛΕΧΕΝΩΝ

SPA 2351 336,74 14,32%


Παράρτημα ΙV - vii



ΠΕΡΙΟΧΗΣ


(ha)


(ha)


GR2420007 ΜΕΓΑΛΟ & ΜIΚΡΟ ΛIΒΑΡI-ΔΕΛΤΑ ΞΗΡIΑ

SPA 1017 749,96 73,74%

GR2440005 YΓΡΟΤΟΠΟΣ ΕΚΒΟΛΩΝ (ΔΕΛΤΑ) ΣΠΕΡΧIΟΥ

SPA 3966 1545,55 38,97%

GR3000011 ΝΗΣIΔΕΣ ΜΥΡΤΩΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ: ΦΑΛΚΟΝΕΡΑ, ΒΕΛΟΠΟΥΛΑ, ΑΝΑΝΕΣ

SPA 255 0,20 0,08%

GR4130002

ΝΗΣIΑ ΑΝΤIΨΑΡΑ & ΝΗΣIΔΕΣ ΔΑΣΚΑΛIΟ, ΜΑΤΡΟΓIΩΡΓΟ, ΠΡΑΣΟΝΗΣI, ΚΑΤΩΝΗΣI, ΜΕΣIΑΚΟ, ΚΟYΤΣΟYΛIΑ

SPA 455 1,45 0,32%

GR4210014 ΝΗΣIΔΕΣ ΠΑΤΜΟY: ΠΕΤΡΟΚΑΡΑΒΟ, ΑΝYΔΡΟΣ

SPA 62 28,14 45,39%

GR4210017

ΒΟΡΕIΟΔYΤIΚΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΚIΩΝ & ΝΗΣIΔΕΣ: ΑΓΡΕΛΟYΣΑ, ΣΤΡΟΓΓYΛΗ, ΣΠΑΛΑΘI, ΣΜIΝΕΡΟ, ΤΣΟYΚΑ, ΤΣΟYΚΑΚI, ΨΑΘΟΝΗΣI, ΚΑΛΟΒΟΛΟΣ, ΜΑΚΡΟΝΗΣI, ΑΒΑΠΤIΣΤΟΣ, ΚΟΜΑΡΟΣ

SPA 502 44,06 8,78%

GR4210024

ΝΗΣΟΣ ΤΗΛΟΣ ΚΑI ΝΗΣIΔΕΣ: ΑΝΤIΤΗΛΟΣ, ΠΕΛΕΚΟΥΣΑ, ΓΑIΔΟΥΡΟΝΗΣI, ΓIΑΚΟΥΜI, ΑΓIΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΠΡΑΣΟΥΔΑ, ΝΗΣI

SPA 6438 1,19 0,02%

GR4210027 ΚΩΣ: ΛIΜΝΗ ΨΑΛIΔI - ΑΛYΚΗ SPA 435 8,27 1,90%

GR4220022 ΝΗΣΟI ΧΡIΣΤIΑΝΑ SPA 146 3,70 2,54%

GR4310007 ΔYΤIΚΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣIΑ SPA 3403 149,00 4,38%

GR4310012 ΕΚΒΟΛΗ ΓΕΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΜΕΣΣΑΡΑΣ

SPA 687 80,25 11,68%

GR4320009 ΒΟΡΕIΟΑΝΑΤΟΛIΚΟ ΑΚΡΟ ΚΡΗΤΗΣ

SPA 3746 0,51 0,01%

GR4330007 ΚΟYΡΤΑΛIΩΤIΚΟ ΦΑΡΑΓΓI, ΦΑΡΑΓΓI ΠΡΕΒΕΛΗ

SPA 7598 3,64 0,05%

GR4340022 ΛIΜΝΗ ΚΟΥΡΝΑ ΚΑI ΕΚΒΟΛΗ ΑΛΜYΡΟΥ

SPA 200 17,09 8,55%

Πηγή :ΕΣΥΕ 2004


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΥΛΛΗΨΕΩΝ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΛΙΕΥΜΑΤΩΝ


Παράρτημα V - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΥΛΛΗΨΕΩΝ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΛΙΕΥΜΑΤΩΝ

Κεφαλόποδα (χταπόδια, καλαμάρια σουπιές)

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι

Αιγαίο Ιόνιο

Πηγή: Βάση Δεδομένων της General Fisheries Commission for the Mediterranean «GFCM 1970-2004 capture production»

Καρκινοειδή (γαρίδες)

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι




Παράρτημα V - ii

Μαλάκια (μύδια, στρείδια χτένια κλπ)

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι



Ψάρια γλυκών νερών και Διάδρομα (Κέππες,σαρδελομάνες χέλια κλπ)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι




Παράρτημα V - iii

Βυθόβια θαλάσσια είδη ψαριών

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι



Πελαγικά θαλάσια ψάρια

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι




Παράρτημα V - iv

Μεγάλα μεταναστευτικά πελαγικά θαλάσια ψάρια (τόνοι, ξιφίες)

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι

Ευρύτερη μεσόγειος


Σύνολο παραγωγής (εκφορτώσεων) Ελληνικής Επαγγελματικής Αλιείας

0,00

20.000,00

40.000,00

60.000,00

80.000,00

100.000,00

120.000,00

140.000,00

160.000,00

180.000,00

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Έτος

Τόνοι

TOTAL



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙ

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ -Παράρτημα II Οδηγίας 92/43/EOK


Παράρτημα VI - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙ

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ -Παράρτημα II Οδηγίας 92/43/EOK

Παρατίθεται αναλυτικός κατάλογος στον οποίον καταγράφονται τα είδη της ιχθυοπανίδας που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ καθώς επίσης και άλλα σημαντικά είδη της ελληνικής ιχθυοπανίδας:

PETROMYZONIFORMES Petromyzonidae Eudontomyzon spp. Lampetra fluviatilis (εκτός των Φινλανδικών και των Σουηδικών πληθυσµών) Lampetra planeri (εκτός των Εσθονικών, των Φινλανδικών και των Σουηδικών πληθυσµών) Lethenteron zanandreai Petromyzon marinus (εκτός των Σουηδικών πληθυσµών) ACIPENSERIFORMES Acipenseridae Acipenser naccarii Acipenser sturio CLUPEIFORMES Clupeidae Alosa spp. SALMONIFORMES Salmonidae Hucho hucho (φυσικοί πληθυσµοί) Salmo macrostigma Salmo marmoratus Salmo salar (µόνον στα γλυκά ύδατα) (εκτός των Φινλανδικών πληθυσµών) Coregonidae Coregonus oxyrhynchus (ανάδροµοι πληθυσµοί σε ορισµένους τοµείς της Βόρειας θάλασσας) Umbridae Umbra krameri CYPRINIFORMES Cyprinidae Alburnus albidus (Alburnus vulturius) Anaecypris hispanica Aspius aspius (εκτός των Φινλανδικών πληθυσµών) Barbus comiza Barbus meridionalis Barbus plebejus Chalcalburnus chalcoides Chondrostoma genei Chondrostoma lusitanicum Chondrostoma polylepis (συµπεριλαµβανοµένου του C. willkommi) Chondrostoma soetta Chondrostoma toxostoma Gobio albipinnatus Gobio kessleri


Παράρτημα VI - ii

Gobio uranoscopus Iberocypris palaciosi Ladigesocypris ghigii Leuciscus lucumonis Leuciscus souffia Pelecus cultratus Phoxinellus spp. Phoxinus percnurus Rhodeus sericeus amarus Rutilus pigus Rutilus rubilio Rutilus arcasii Rutilus macrolepidotus Rutilus lemmingii Rutilus frisii meidingeri Rutilus alburnoides Scardinius graecus Cobitidae Cobitis elongata Cobitis taenia (εκτός των Φινλανδικών πληθυσµών) Cobitis trichonica Misgurnus fossilis Sabanejewia aurata Sabanejewia larvata (Cobitis larvata και Cobitis conspersa) SILURIFORMES Siluridae Silurus aristotelis ATHERINIFORMES Cyprinodontidae Aphanius iberus Aphanius fasciatus Valencia hispanica Valencia letourneuxi (Valencia hispanica) PERCIFORMES Percidae Gymnocephalus baloni Gymnocephalus schraetzer Zingel spp. ( εκτός Zingel asper και Zingel zingel ) Gobiidae Knipowitschia (Padogobius) panizzae Padogobius nigricans Pomatoschistus canestrini SCORPAENIFORMES Cottidae Cottus gobio (εκτός των Φινλανδικών πληθυσµών) Cottus petiti


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙ

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΘΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Η ΣΤΟΝ ΠΥΘΜΕΝΑ ΛΙΜΝΩΝ Η ΠΟΤΑΜΩΝ


Παράρτημα VII - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙ

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΘΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Η ΣΤΟΝ ΠΥΘΜΕΝΑ ΛΙΜΝΩΝ Η

ΠΟΤΑΜΩΝ

Η υποβρύχια αρχαιολογική κληρονομιά της Ελλάδας περιλαμβάνει όλες τις αρχαιότητες κατά την έννοια των άρθρων 1 και 2 του Ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και της εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς», οι οποίες εντοπίζονται στο «βυθό της θαλάσσης, ή στον πυθμένα λιμνών ή ποταμών» της Ελληνικής επικράτειας.

Αυτές μπορεί να είναι αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις, καταποντισμένοι οικισμοί, μέρος των οποίων πολλές φορές προεκτείνεται στον αιγιαλό και την παραλία, ναυάγια πλοίων ή ακόμη και μεμονωμένες ενάλιες αρχαιότητες.

Ειδικότερα στον Ν. 3028/2002 προβλέπονται ρυθμίσεις που αφορούν:

• Στους ενάλιους αρχαιολογικούς όπου χώρους απαγορεύεται η αλιεία, η αγκυροβολία και η υποβρύχια δραστηριότητα με αναπνευστικές συσκευές, εκτός αν έχει χορηγηθεί άδεια του Υπουργού Πολιτισμού

• Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και του τυχόν συναρμοδίου Υπουργού, καθορίζονται οι όροι άσκησης των δραστηριοτήτων αυτών στους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους

• Με όμοια απόφαση ορίζονται οι όροι άσκησης της υποβρύχιας δραστηριότητας με αναπνευστικές συσκευές, βαθυσκάφη ή άλλα μέσα επισκόπησης του βυθού σε θαλάσσιες περιοχές, λίμνες και ποταμούς για λόγους προστασίας της υποβρύχιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

• Η ρύθμιση αυτή αναφέρεται στις λοιπές θαλάσσιες περιοχές, που δεν είναι μεν χαρακτηρισμένες ως ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι, αλλά με σοβαρότατες ενδείξεις υπάρξεως εναλίων αρχαίων, που λόγω της πραγματικής δυσχέρειας εντοπισμού τους δεν έχουν ακόμη οριοθετηθεί, και ως εκ τούτου συντρέχουν λόγοι προστασίας τους.

Η πρόοδος της τεχνολογίας και η ανάπτυξη νέων τρόπων υποβρύχιας έρευνας έχουν ανοίξει νέες δυνατότητες προσέγγισης της υποβρύχιας πολιτιστικής κληρονομιάς ακόμη και σε μεγάλα βάθη. Η μεγάλη πυκνότητα των εναλίων αρχαίων ανά τις ελληνικές θάλασσες προκύπτει από τις ιστορικές πηγές και τη βιβλιογραφία, κυρίως όμως από το μέγεθος των τυχαίων παραδόσεων, υποδείξεων αλλά και κατασχέσεων εναλίων αρχαίων που καταλήγουν στην Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) , καθώς και από το πρόγραμμα χαρτογράφησης των ελληνικών βυθών που έχει καθιερώσει η ΕΕΑ σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών του Υπουργείου Ανάπτυξης από το 2000.


Παράρτημα VII - ii

Για τη διευκόλυνση των ενασχολούμενων με τις υποβρύχιες δραστηριότητες καθορίζονται οι θαλάσσιες περιοχές, στις οποίες οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να ασκούνται χωρίς την απαιτούμενη άδεια του ΥΠΠΟ, ενώ στις λοιπές, επειδή συντρέχουν λόγοι προστασίας της υποβρύχιας πολιτιστικής κληρονομιάς, κρίνεται σκόπιμο πριν από κάθε δραστηριότητα δυνάμενη να βλάψει άμεσα ή έμμεσα τα ενάλια αρχαία να ζητείται προηγουμένως σχετική άδεια από την Υπηρεσία που καθορίζει κατά περίπτωση όρους και προϋποθέσεις.

Περιοχές που επιτρέπεται η υποβρύχια δραστηριότητα για εκπαιδευτικούς η ψυχαγωγικούς σκοπούς:

ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ αρ. ΦΕΚ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ • ανατολικά. ακρ. Στενό

• δυτικά ακρ. Κόρακας πλησίον Βαθειάς Λάκκας 1498Β

10/10/03ΑΤΤΙΚΗΣ • ν. Αρτεμις (Βάρκιζα) 1498Β

10/10/03 • από Καβούρι έως Λεγραινά (5 περιοχές) • Βόρεια ακρ. Ψιλός Κάβος εως ακρ. Δρακονέρα

• ν. Αίγινα ΒΑ του όρμου Σαρπά εως ακρ. Κυρ’ Αννίτσα

• ν. Αίγινα ακρ. Αγ. Μαρίνα εως ακρ. Κρασοσπηλιά

ΑΧΑΙΑΣ • πλησίον Λαμπιρίου 1498Β 10/10/03

ΒΟΙΩΤΙΑΣ • ν. Κτυπονήσι νότια του Β. Εύβοϊκού κόλπου • ΝΑ της ν. Κτυπονήσι

1498Β 10/10/03

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ • ν. Κάλυμνος από ορμ. Πιθάρι εως ακρ. Λιανή Φούντα

1498Β 10/10/03

• ν. Κώς νότια από Μύρτο έως Καλαμιά • ν. Λέρος ακρ. Σουμάρι έως ακρ. Μαύρος

Κάβος • ν. Λέρος ορμ. Ξηροκάμπου έως ορμ. Διαπόρι

• ν. Ρόδος όρμος Λουτρών Καλλιθέας Ρόδου (μόνο για εκπ. σκοπούς)

ΕΒΡΟΥ • ανατολικά της Μαρώνειας στή περιοχή Γιαλός 1498Β 10/10/03

• ν. Σαμοθράκη ΒΑ περιοχής Άγκιστρος ΖΑΚΥΝΘΟΥ • κόλπος Λαγανάς από ν. Αγ. Σώστης εως ακρ.

Δάφνης 1498Β

10/10/03 • Μακρύ Γιαλό ΝΔ του Μικρού Νησιού εως

ακρ. Καταστάρι • ΝΔ στό ακρ. Αγ. Νικολάου • ΝΔ στό ακρ. Γεράκι • ΝΔ στό ακρ. Μαραθιά

ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ • ορμ. Φόδελε • ακρ. Χερσόνησος • βορ. Γουρνών • ακρ. Διακόρι

1498Β 10/10/03


Παράρτημα VII - iii

ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ αρ. ΦΕΚ • ακρ. Τραχήλι • νότια του λιμένος Χερσονήσου ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ • ΒΔ της νησίδος Μούρτος 1498Β

10/10/03ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ • ακρ. Επανωμή 1498Β

10/10/03ΚΑΒΑΛΑΣ • ακρ. Κακόσκαλας έως ν. Ξηρονήσι

• εκατέρωθεν ακρ. Κακόσκαλας 1498Β

10/10/03ΚΕΡΚΥΡΑΣ • ακρ. Ρόδα εως ακρ. Δράστης

• Παλαιοκαστρίτσα εως ακρ. Αρκαδούλα • ακρ. Κουντούρι εως ακρ. Αγνί • ν. Παξοί εκτός περιοχών: Κουκούτσα-

Λιθάρια, Γερομόναχος-Τρυπητός, Πούντα-Λούτου, Λάκκα-Ερημίτης, Βουτσί

1498Β 10/10/03

ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ • ν. Κεφαλληνία ΒΑ του όρμου Αγ. Ευφημίας • ν. Κεφαλληνία ΝΔ της περιοχής Τζαμαρελλάτα

1498Β 10/10/03

ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ • ΒΔ του λιμανιού Κιάτου • Κάτω Διμηνιό βόρεια τουΑγ. Νικολάου • ορμ. Μεγ. Μυλοκοπής

1498Β 10/10/03

ΚΥΚΛΑΔΩΝ • ν. Μύκονος (εκτός ακρ. Αγ. Γεώργιος εως ακρ. Αλογομάνδρα)

1498Β 10/10/03

• ν. Σύρος ΝΔ του όρμου Βάρης • ν. Σύρος ΝΑ του όρμου Βάρης • ν. Σύρος ακρ. Πουλί έως όρμ. Λάκκοι • ν. Σύρος νότια ακρ. Τράχηλος εως Κίνιο • ν. Τήνος ΒΔ ορμ. Σταυρού (Αγ. Στέφανος εως

ακρ. Λιμιώνας) • ν. Τήνος δυτικά ακρ. Λιβάδα

• ν. Μήλος ακρ. Καλόγερος εως Απολλώνια • ν. Μήλος ΝΑ ακρ. Σπαθί στίς βραχονησίδες

Κτένια • ν. Κίμωλος ΝΔ όρμου Αγιόκλημα • ν. Κίμωλος ΒΔ άκρας Πεταλίδα • ν. Κίμωλος ΝΑ από Κληματονήσια έως Γούπα

Καρά • ν. Κίμωλος στο νησάκι Αγ. Ευστάθιος • ν. Κίμωλος ΝΔ στό ακρ. Αγ. Γεώργιος • ν. Πολύαιγος στα ΝΑ παράλια • ν. Πάρος ΒΑ στόν όρμο Αλυκής • ν. Πάρος ΒΑ στή νησίδα Βιόκαστρο

• ν. Θηρασία νότια του ακρωτηρίου Ρίβα • ν. Θηρασία νότια εκατέρωθεν ακρ. Τρυπητή • ν. Θηρασία νότια 2χλμ. από το ακρ. Κίμινο • ν. Νέα Καημένη στα ανατολικά • ν Θήρα στην Οία ΝΑ του όρμου Αρμούδι • ν. Θήρα ανατολικά της νήσου στό Καμάρι


Παράρτημα VII - iv

ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ αρ. ΦΕΚ • ν. Θήρα ΝΑ της νήσου στην Περίσσα

ΛΑΚΩΝΙΑΣ • Νότια Μονεμβασιάς, κόλπος Επιδαύρου Λιμήρας

• Νότια άκρ. Ψηφιά, κόλπος Επιδαύρου Λιμήρας • Βόρεια Λακωνικού κόλπου από Τρινησά μέχρι

Κοκκινιά

1498Β 10/10/03

• Στο Γύθειο νότια της ν. Κρανάης • Στο Λακωνικό κόλπο από Γλυφάδα Λίμνη έως

Συκιά ΛΑΡΙΣΗΣ • ΝΔ Αγιόκαμπου από Β. Γλαρόνια εως ν.

Μονόπετρο 1498Β

10/10/03ΛΑΣΙΘΙΟΥ • ανατολ. Ν. Κολοκυθάς έως ΝΔ ακρ. Βαγί

• Βόρεια κόλπου Μιράμπελου και δυτικά περιοχής Ελληνικά

• ΒΑ όρμου Χάρκωμα μέχρι την άκρα Πόντα

1498Β 10/10/03

• Νοτιοδυτικά Αγ. Φωτιάς • Νότια της Αγ. Φωτιάς στη ν. Φωτιά • Ανατολικά του όρμου Ιεράπετρας

ΛΕΣΒΟΥ • Νότια της Μήθυμνας από Πέτρωμα έως Πέτρα • Νότια της νήσου από ακρ. Κοπέλλα έως όρμο

Μερσίνα • Νότια της Μυτιλήνης από ακρ. Μέλισσα έως

άκρα Χαβιαρόπετρα • Στόν όρμο Ερεσού από Παχύς έως Σκάλα

Ερεσού

1498Β 10/10/03

ΛΕΥΚΑΔΟΣ • ν. Μεγανήσι ορμος Μπάλου 1498Β 10/10/03

• ν. Κάλαμος νότια του όρμου Βαθύ Λιμιόνι • ν. Κάλαμος ΒΑ του ακρ. Κεφαλή • ν. Κάλαμος ΒΑ του ορμ. Γερολιμιώνα από

Πετρολαγκάδα έως Πευκούς ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ • Μικρό Αδέλφι

• Τσουγκριάκι 1498Β

10/10/03 • κόλπος Βόλου βόρεια του ακρ. Αγκίστρι

• Πυθού Παγασητικού κόλπου ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ • κόλπος Καλαμάτας

• παραλία Μπούκα (Ρωμανός, Πύλος) • όρμος Βοϊδοκοιλιά (Πύλος)

1498Β 10/10/03

• Μεσσην. Κόλπος από εκβολή ρέμ. Τζανέ (Καλόρεμα) εως Χελωναριάς Κοτρώνη

• ν. Βενέτικο • βραχονησίδες Πετροκάραβο η Αυγό

• Λιμανάκια στην είσοδο του όρμου Ναυαρίνου (Πύλος)

ΠΙΕΡΙΑΣ • ΒΑ της Λεπτοκαρυάς 1498Β 10/10/03


Παράρτημα VII - v

ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ αρ. ΦΕΚ ΠΡΕΒΕΖΗΣ • Αγ. Σπυρίδων Πάργας

• ορμ. Πάργας σέ νησίδα πλησίον ν. Παναγιάς • Παντοκράτωρ Πρεβέζης

1498Β 10/10/03

• δυτικά ακρ. Κελαηδιό πλησίον ορμ. Πάργας • ΝΑ ορμ. Πάργας στή ν. Αγ. Νικόλαος

ΡΕΘΥΜΝΗΣ • ακρ. Κορακιάς • 1,5 χλμ. δυτικά του Πανόρμου

1498Β 10/10/03

• Δυτικά περιοχής Γιαννιού και νότια περιοχής Ελληνικό Ρέμα

• Δυτικά ακρ. Κακομούρη πλησίον ορμ. Πλακιά • Στό όρμο Πλακιά

• Ακρα Κόρακας ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ • Βορειοδυτικά του διαύλου Ωρεών 1498Β

10/10/03ΦΩΚΙΔΑΣ • ακρ. Μόρνος εως ορμ. Μοναστηρακίου 1498Β

10/10/03ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ • χερσ. Σιθωνίας από ακρ. Δρέπανο εως ακρ.

Αρμενιστής 1498Β

10/10/03 • βόρεια ακρ. Τσιχλή έως ακρ. Καμένος

• ανατολικά ακρ. Αλωνάκι εως ορμ. Αγ. Νικολάου

• νότια ακρ. Αγ. Νικολάου εως Ξερομαζώματα • νότια κόλπου Κασσάνδρειας στή ν. Κέλυφο • νότια ακρ. Κάστρο θέση Καλόγρια • όρμος Κύψας Θερμαϊκού κόλπου • βόρεια όρμου Κύψας Θερμαϊκού κόλπου

ΧΑΝΙΩΝ • ορμ. Μεγάλου Σφάκου εως ορμ. Αφράτων 1498Β 10/10/03

• Αγ. Μαρίνα • Βόρεια πλευρά ν. Θεοδωροπούλα • Ανατολικά της ν. Γαυδοπούλα • Δυτικά λιμένα Χανίων από Πελεκαπίνα έως ν.

Λαζαρέττα • Ανατολικά όρμου Σφακίων στη Χώρα Σφακίων • Ανατολικά όρμου Κριού Χαλίκια • Δυτικά ακρ. Τρόχαλο στη ν. Πλακάκι • Δυτικά της θέσης Τηγάνι στή Παλαιόχωρα

• Ορμος Κισσάμου δυτικά της άκρας Καβονήσι • Ορμος Καλαθά ΧΙΟΥ • ν. Χίος νότια του λιμανιού στό Κοντάρι

Λευκωνιά 1498Β

10/10/03ΠΗΓΗ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ - ΕΦΟΡΕΙΑ ΕΝΑΛΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

• Γύρω από ενάλια μνημεία και γύρω από αρχαιολογικούς χώρους είναι δυνατόν να ορίζεται περιοχή στην οποία δεν επιτρέπονται οι παραπάνω δραστηριότητες χωρίς προηγούμενη άδεια (Ζώνη Προστασίας)


Παράρτημα VII - vi

• Απαγορεύεται η εκτέλεση κάθε μορφής λιμενικού έργου χωρίς προηγούμενη άδεια.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙΙ

ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ


Παράρτημα VΙII - i

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIII

ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ

Αρ. Σχήματος Τίτλος

1. Χωρική κατανομή ανα νομό μονάδων υδατοκαλιέργειας& ΙΧΣ που λειτουργούν στη χώρα μας

2. Χωρική κατανομή μονάδων ιχθυογεννητικών σταθμών (ΙΧΣ)

3. Χωρική κατανομή μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας ευρύαλων ψαριών

4. Χωρική κατανομή μονάδων οστρακοκαλλιέργειας

5. Χωρική κατανομή μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας γλυκών νερών

ΣΜΠΕ_ΕΠΑΛ_2007_2013

Documents

Transcript of ΣΜΠΕ_ΕΠΑΛ_2007_2013