საქართველოს სახალხო დამცველის საანგარიშო მოხსენება საქართველოში

ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის მდგომარეობის

შესახებ

2007 წლის პირველი ნახევარი

1

სარჩევი

1. სამართლიანი სასამართლოს უფლება - გვ. 4

2. საქართველოს პროკურატურა და ადამიანის უფლებები - გვ.37

3. შინაგან საქმეთა სამინისტრო და ადამიანის უფლებები - გვ.43

4. მონიტორინგის ჯგუფის მიერ შსს დროებითი მოთავსების იზოლატორებსა და

პოლიციის განყოფილებებში, ასევე თავდაცვის სისტემაში არსებული

ჰაუპტვახტების მონიტორინგის მონაცემები -გვ. 51

5. უდანაშაულობის პრეზუმფცია - გვ.72

6. ადამიანის უფლებები სასჯელაღსრულების სისტემაში - გვ. 81

7. სამედიცინო მომსახურება სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში - გვ. 91

8. სასამართლოს გადაწყვეტილებათა აღსრულება - გვ. 100

9. სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება - გვ.102

10. ინფორმაციის საჯაროობა - გვ. 109

11. შეკრებისა და მანიფესტაციის თავისუფლება - გვ. 111

12. კონფლიქტის ზონებში მცხოვრებთა უფლებების დაცვა - გვ. 120

13. დევნილთა სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის შესახებ - გვ.133

14. რეპატრიაციასთან დაკავშირებული საკითხები - გვ. 140

15. პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა სოციალური დაცვა - გვ. 144

16. ლტოლვილების უფლებების დაცვის შესახებ - გვ.155

17. მდგომარეობა რელიგიის თავისუფლების დაცვის კუთხით - გვ.158

18. ეროვნულ უმცირესობათა მდგომარეობა - გვ.176

19. საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მიმოხილვა ეუთოს და ვენეციის კომისიის

რეკომენდაციების გათვალისწინებით - გვ.183

20. სოციალურ-ეკონომიკური უფლებები - გვ193

ა) საკუთრების უფლება - გვ. 193

ბ)შრომის უფლება - გვ. 195

გ)სოციალური დაცვის საკითხები - გვ. 205

21. ბავშვის უფლებები - გვ. 211

22. ძალადობა ოჯახში - გვ. 230

23. ტრეფიკინგის პრობლემა საქართველოში - გვ. 238

2

24. სამედიცინო მომსახურება - გვ. 244

25. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებები- გვ.267

26. ხანდაზმულთა სახლებსა და პანსიონატებში ადამიანის უფლებების

მდგომარეობის მონიტორინგი - გვ. 270

27. ფსიქიატრიულ დაწესებულებებში ადამიანის უფლებათა მდგომარეობის

მონიტორინგი - გვ.275

28. სახალხო დამცველის საკონსტიტუციო სარჩელები - გვ.286

29. რეკომენდაციები - გვ. 307

30. დანართი #1 სამართლიანი სასამართლოს უფლება - გვ. 223

31. დანართი # 2 საქართველოს პროკურატურა და ადამიანის უფლებები - გვ. 369

32. დანართი # 3 შინაგან საქმეთა სამინისტრო და ადამიანის უფლებები -- გვ.383

33. დანართი # 4 ადამიანის უფლებები სასჯელაღსრულების სისტემაში - გვ.408

34. დანართი # 5 სამედიცინო მომსახურება სადის დაწესებულებაში - გვ.415

35. დანართი # 6 სასამართლოს გადაწყვეტილებათა აღსრულება - გვ. 425

36. დანართი # 7 სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება - გვ.437

37. დანართი # 8 ინფორმაციის საჯაროობა - გვ.448

38. დანართი # 9 შეკრებისა და მანიფესტაციის თავისუფლება - გვ.455

39. დანართი # 10 კონფლიქტის ზონებში მცხოვრებთა უფლებების დაცვა - გვ.464

40. დანართი # 11 დევნილთა მდგომარეობის შესახებ - გვ. 483

41. დანართი # 12 ლტოლვილების უფლებების დაცვის შესახებ- გვ.527

42. დანართი #13 მდგომარეობა რელიგიის თავისუფლების დაცვის კუთხით გვ.532

43. დანართი # 14 ეროვნულ უმცირესობათა მდგომარეობა - გვ.548

44. დანართი #15 სოციალურ-ეკონომიკური უფლებები - გვ.567

45. დანართი # 16 ბავშვის უფლებები - გვ.656

46. დანართი # 17 შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებები- გვ.667

47. დანართი # 18 ხანდაზმულთა სახლებსა და პანსიონატებში ადამიანის

უფლებების მდგომარეობის მონიტორინგი - გვ.668

48. დანართი # 19 ფსიქიატრიულ დაწესებულებებში ადამიანის უფლებათა

მდგომარეობის მონიტორინგი- გვ.683

3

სამართლიანი სასამართლოს უფლება

შესავალი 1995 წლის 25 აგვისტოს კონსტიტუციით განისაზღვრა სასამართლო სისტემის სრული დამოუკიდებლობა და მის საქმიანობაში ჩაურევლობა. კერძოდ, საქართველოს კონსტიტუციის 82-ე მუხლის 3 პუნქტის თანახმად, „სასამართლო ხელისუფლება დამოუკიდებელია და მას ახორციელებენ მხოლოდ სასამართლოები“, რაც იმას ნიშნავს, რომ სასამართლო სისტემაზე ნებისმიერი სახით განხორციელებული ზეწოლა ისჯება კანონით და არავის აქვს უფლება, მოსთხოვოს მოსამართლეს ანგარიში კონკრეტულ საქმესთან დაკავშირებით. საქართველოში მართლმსაჯულებას მხოლოდ სასამართლოები ახორციელებენ. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის პრინციპის პრაქტიკაში გატარება და ძლიერი და ეფექტური მართლმსაჯულების სისტემა თავისუფლებისა და დემოკრატიისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის მატარებელია. დღეს საქართველოს კანონმდებლობა მართალია ძალიან კარგად იცავს სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობას, თუმცა საქართველოში საზოგადოების დიდი ნაწილი არასამთავრობო ორგანიზაციების, საზოგადოებრივი ჯგუფებისა თუ ცალკეული მოქალაქეების სახით ღიად უცხადებს უნდობლობას სასამართლოს და პროტესტს გამოთქვამს სასამართლოს დამოუკიდებლობის დაბალ ხარისხთან დაკავშირებით. სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობის პრინციპის დარღვევა საფრთხეს უქმნის კანონის უზენაესობას, ადამიანის უფლებათა დაცვას, ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარებას, სამოქალაქო ინტეგრაციის პროცესსა და მოქალაქეების უსაფრთხოებას, ამძიმებს სოციალურ ფონს. სასამართლოს დამოუკიდებლობის შემცირება პირდაპირ მოდის წინააღმდეგობაში იმ ღირებულებებთან, რომელზეც ორიენტირებულია საქართველოს სახელმწიფო. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საკანონმდებლო და აღმსარულებელი ხელისუფლება ზემოაღნიშნულისთვის რეალურ გარანტიებს უნდა ქმნიდეს. სასამართლო ხელისუფლებასთან დაკავშირებული კანონმდებლობა და მასში განხორციელებული ცვლილებები

* * * 1) 2007 წლის 11 ივლისს „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში შევიდა ცვლილება და მისი მე-12 მუხლის მე-4 პუნქტი

4

ჩამოყალიბდა შემდეგნაირად: „სასამართლოს შენობაში, ასევე სასამართლო სხდომის დარბაზში საქმის განხილვის ფოტო-, კინო-, ვიდეოგადაღება და ტრანსლაცია დაუშვებელია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ამას ახორციელებს სასამართლო ან სასამართლოს უფლებამოსილი პირი. სასამართლოს შეუძლია გაავრცელოს თავის ხელთ არსებული სასამართლო პროცესის ფოტო-, კინო-, და ვიდეოგადაღების მასალები, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება კანონს. სასამართლო სხდომის სტენოგრაფირება და აუდიოჩაწერა დაიშვება სასამართლოს (მოსამართლის) მიერ დადგენილი წესით. ეს უფლება შეიძლება შეიზღუდოს სასამართლოს (მოსამართლის) მოტივირებული გადაწყვეტილებით“. სახალხო დამცველი უარყოფითად აფასებს ზემოაღნიშნულ ცვლილებას და მიაჩნია, რომ დღეს მოქმედი კანონმდებლობა ამ ცვლილების გარეშეც იძლევა საკმარის გარანტიას, დაიცვას სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობა, ასევე უზრუნველყოს ეფექტური და მიუკერძოებელი მართლმსაჯულების განხორციელება. მხარეები, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები და საზოგადოება წარმოადგენენ ე.წ. „პასიურ მომხმარებლებს“, რომლებიც მთლიანად დამოკიდებულნი ხდებიან სასამართლოს დისკრეციაზე - გაავრცელოს ფოტო-, კინო-, ვიდეოგადაღების და აუდიოჩანაწერის მასალები. ფოტო, კინო, ვიდეოგადაღება და აუდიოჩაწერა წარმოადგენს ინფორმაციის მოპოვების მეთოდებს, შესაბამისად, დასაშვებია აღნიშნული ცვლილების განხილვა სასამართლო პროცესის შესახებ ინფორმაციისა და გამოხატვის თავისუფლების კონტექსტში.

სასამართლო სხდომების გადაღების აკრძალვა სხდომის ოქმში არასწორი მონაცემის შეტანის ფაქტის მტკიცებას შეუძლებელს ხდის. თუ მხარე ამტკიცებს, რომ მოწმის მიერ მიცემული ჩვენების შინაარსი არასწორად არის ასახული სასამართლო სხდომის ოქმში, აღნიშნული ჩვენების ვიდეოჩანაწერი წარმოადგენს საუკეთესო მტკიცებულებას ჭეშმარიტების დასადგენად. ოქმის შინაარსის შეგნებული გაყალბების შესახებ დასაბუთებული ეჭვის არსებობისას, ბუნებრივია, არ უნდა ველოდოთ, რომ მხარისათვის ხელმისაწვდომი იქნება გაყალბებული საპროცესო მოქმედების ამსახველი ვიდეომასალა. შესაბამისად, სასამართლო სხდომის ფოტო და ვიდეოჩანაწერის არსებობის შემთხვევაში, დაცული ხდება მხარის უფლება სამართლიან და მიუკერძოებელ სასამართლოზე, რაც იმავდროულად წარმოადგენს საჯარო ინტერესის საგანს.

ნათელია წარმოდგენილი ცვლილების ლეგიტიმური მიზანი, დაიცვას სასამართლო ხმაურისა და განცხადებებისაგან, რასაც ჩვენს სინამდვილეში, განსაკუთრებით გახმაურებული საქმეების განხილვის დროს, ხშირად მიმართავენ სხდომაზე დამსწრე პირები მათი ქმედების კამერის ობიექტივში მოხვედრის მიზნით. მიჩნეულია, თითქოს მსგავსი შემთხვევები აკნინებს სასამართლო ხელისუფლების მიმართ საზოგადოების ნდობას, თუმცა მოსამართლეს კანონმდებლობით მინიჭებული აქვს საკმარისი უფლებამოსილება იმისათვის, რომ აღკვეთოს მსგავსი ინციდენტები. მოქმედი სისხლის სამართლისა და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსები სასამართლო სხდომის დარბაზში წესრიგის დაუცველობისათვის, სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობისათვის, მოსამართლის განკარგულების შეუსრულებლობისათვის ითვალისწინებს სანქციებს. წესრიგის დამრღვევის მიმართ გამოიყენება ჯარიმა ან პატიმრობა 30

5

დღე-ღამემდე ვადით. მოქმედი კანონმდებლობა სრულიად საკმარისია იმისათვის, რომ სასამართლოს ჰქონდეს ნორმალური ფუნქციონირების საშუალება და თავისუფალი იყოს ნებისმიერი სახის პროვოკაციული თავდასხმისაგან.

უფრო მეტიც, მსგავსი ინციდენტების თავიდან ასაცილებლად პარლამენტმა მიიღო ცვლილებები სისხლის სამართლის საპროცესო და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსებში, რომლითაც გამკაცრდა პასუხისმგებლობა სასამართლოს უპატივცემულობისა და სასამართლო სხდომაზე წესრიგის დარღვევისათვის, კერძოდ, ადმინისტრაციული პატიმრობის ვადა - 30-დან 60 დღემდე გაიზარდა. სასამართლოს ხელში კიდევ უფრო მეტად მტკიცდება სხდომების ჩაშლისა და მართლმსაჯულების დისკრედიტაციისკენ მიმართული ქმედებების წინააღმდეგ რეაგირების ბერკეტები.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ჩნდება კითხვა - რამდენად არის სასამართლო პროცესის გადაღების აკრძალვა დასახული მიზნის პროპორციული?

კონკრეტულ საქმესთან დაკავშირებით საჯარო ინტერესის არსებობის შემთხვევაში საზოგადოებას უფლება აქვს, მიიღოს ამომწურავი ინფორმაცია სასამართლო პროცესის მიმდინარეობის შესახებ. შემთხვევები, როცა ამგვარი ინტერესი არ არსებობს (მაგალითად, პირის ინტიმური ცხოვრების დეტალები, სასამართლო დავა, რომელიც უკავშირდება სახელმწიფო და სხვა სახის საიდუმლოების შემცველი ინფორმაციას, არასრულწლოვანთა საქმეები) საპროცესო კანონმდებლობით საზოგადოებისათვის ისედაც დახურულია. სამართლიანი და ობიექტური სასამართლოს კონცეფცია ეფუძნება პროცესის მონაწილის რწმენას, რომ მისი საქმის საჯაროდ, მედიის თანდასწრებით განხილვის შემთხვევაში იგი დაცული იქნება მოსამართლის მხრიდან თვითნებობისაგან. ამგვარი გარანტია რეალურია ისეთ გარემოში, როდესაც დამოუკიდებელი მედიის კამერები აფიქსირებენ მოსამართლის და მხარეების თითოეულ ქმედებას და ასრულებენ კანონსაწინააღმდეგო ქმედების პრევენციის ფუნქციას. სამართლიანი სასამართლოს უფლების დაცვის ნაკლები გარანტია არსებობს იმ დროს, როცა კამერა წარმოადგენს მოსამართლის კონტროლის ობიექტს და შეუძლებელია თავად მოსამართლის მიერ ჩადენილი კანონსაწინააღმდეგო ქმედების ფიქსაცია. საინტერესოა, წარმოდგენილი ნორმის მოქმედების პირობებში, რამდენად გაავრცელებდა მოსამართლე გიორგი ჩემია ვიდეომასალას, სადაც ასახულია სასამართლო სხდომაზე დამსწრე პირის მიერ სანდრო გირგვლიანის მკვლელობის საქმეზე ერთერთი განსასჯელისათვის მობილური ტელეფონის გადაცემის ფაქტი, მოსამართლემ კი რეაგირება საერთოდ არ მოახდინა. არ არსებობს ლეგიტიმური ინტერესი, რომელიც მედიას ამგვარი შემთხვევების გადაღების უფლებას აუკრძალავს.

საქართველოში სასამართლო ხელისუფლების მიმართ ნდობა ძალიან დაბალია და არსებობს საფრთხე, რომ ამ ნორმის მოქმედების შემთხვევაში ნდობის მაჩვენებელი კიდევ უფრო შემცირდება. მოქალაქისათვის სასამართლო დაემსგავსება ჩაკეტილ სისტემას, სადაც ადამიანს დაკარგული ექნება თავისი უფლებების დაცვის რწმენა. შესაბამისად, მოქალაქეები უფლებათა დაცვის სასამართლო მექანიზმის გამოყენებისაგან თავს შეიკავებენ. საზოგადოებაში განმტკიცდება დღეისათვის

6

ღრმად დამკვიდრებული სტერეოტიპი, რომ სასამართლო ხელისუფლება არ არის დამოუკიდებელი და იგი პოლიტიკური ხელისუფლებისა თუ პროკურატურის ნების უსიტყვო შემსრულებელია. ქართული მართლმსაჯულება დგას დიდი გამოწვევის წინაშე, მან უნდა მოიპოვოს საზოგადოების ნდობა.

ფოტო, კინო, ვიდეოგადაღების და აუდიოჩაწერის აკრძალვა ვერ დაიცავს სასამართლოს ფართო საზოგადოებრივი კამპანიისაგან. პოლიტიკური და სხვა სოციალური ჯგუფის წარმომადგენლებს შეუძლიათ სასამართლოს შენობის გარეთ გამოიყენონ კრიტიკული, შეურაცხმყოფელი გამონათქვამები მოსამართლის მიმართ, მედიის, საპარლამენტო დებატებისა თუ სხვა საზოგადოებრივი ტრიბუნის საშუალებით. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეში სანდი თაიმსი-გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ, ასევე პრაგერი და ობერშლიკი ავსტრიის წინააღმდეგ განაცხადა: ,,საზოგადოებასა და პოლიტიკოსს შეუძლია თვალი მიადევნოს მოსამართლის მიერ მასზე დაკისრებული მძიმე პასუხისმგებლობის განხორციელების პროცესს, ვინაიდან მოსამართლეებს არ შეუძლიათ საქმიანობა იზოლირებულად. რაც შეეხება კრიტიკას, მართლმსაჯულების ინტერესების დაცვა არ აძლევს სახელმწიფოს უფლებას, შეზღუდოს განხილვაში მყოფი საკითხების შესახებ საზოგადოებრივი დისკუსია. მოსამართლეები არ არიან ნაზი ყვავილები, რომ დაჭკნენ მწვავე და ცხელი კრიტიკისაგან.“ 2) სასამართლო ხელისუფლებასთან დაკავშირებით აღსანიშნავია შემდეგი საკითხიც: საქართველოს პარლამენტმა გაიზიარა სახალხო დამცველის წინადადება საქართველოს სსკ-ის 336-ე მუხლთან დაკავშირებით და 2007 წლის 4 ივლისის ცვლილებით გააუქმა აღნიშნული მუხლი. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 336-ე მუხლი (უკანონო განაჩენის ან სხვა სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანა) პროკურატურისთვის წარმოადგენდა სასამართლოზე ზეწოლის ერთგვარ საშუალებას. კერძოდ, სსსკ-ის 336-ე მუხლის არსებობა პროკურატურას საშუალებას აძლევდა სისხლისსამართლებრივი დევნა განეხორციელებინა მოსამართლის წინააღმდეგ, რითაც პროკურატურა ფაქტობრივად გვევლინებოდა მე-4 ინსტანციად, რაც ლახავდა საქართველოს კონსტიტუციის 84-ე მუხლით გარანტირებულ პრინციპს, რომლის თანახმად, არავის აქვს უფლება, მოსთხოვოს მოსამართლეს ანგარიში კონკრეტულ საქმეზე და ბათილია ყველა ის აქტი, რომელიც ზღუდავს მოსამართლის დამოუკიდებლობას. ზემოაღნიშნულის გარდა, სსკ-ის 336-ე მუხლი პროკურატურას შესაძლებლობას აძლევდა, სისხლის სამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემის მუქარით, ზეგავლენა მოეხდინა მოსამართლეზე და ჩარეულიყო მართლმსაჯულების განხორციელებაში, რაც თავისთავად საფრთხეს უქმნიდა სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობისა და უზენაესობის პრინციპს.

7

* * * ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი მკაცრად არეგულირებს ხელისუფლების სამივე შტოს ვალდებულებას, დაიცვას ძალთა ბალანსი და არ მოხდეს უფლებამოსილებათა გადაფარვა და გადამეტება. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს საკანონმდებლო ორგანომ მიიღო გადაწყვეტილება და სისხლის სამართლის კოდექსიდან 184-ე მუხლი ამოიღო დეკრიმინალიზაციის მიზნით, საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ საწინააღმდეგოდ განმარტა აღნიშნული გადაწყვეტილება და პრაქტიკულად შეითავსა საკანონმდებლო ორგანოს ფუნქცია. ამ ქმედებით უზენაესმა სასამართლომ ხელი შეუწყო სასამართლოებსა და პროკურატურაში საქმის წარმოების არასწორი პრაქტიკის ჩამოყალიბებას, რასაც შედეგად მოჰყვა ათეულობით ადამინის უკანონო პატიმრობა და მართლმსაჯულების დისკრედიტაცია. კონკრეტული ქმედების დანაშაულებრიობას თუ დეკრიმინალიზაციას წყვეტს მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს პარლამენტი საკანონმდებლო ცვლილებებით, რომლის გადაწყვეტილებაც ყოველგვარი განმარტების გარეშე უნდა აღასრულონ სამართალდამცავმა ორგანოებმა. 2007 წლის 23 მაისის საქართველოს კანონით ,,საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ“ პირველი მუხლის მე-5 ნაწილით საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამოღებულ იქნა 184-ე მუხლი (ავტომობილის ან სხვა მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება მისაკუთრების მიზნის გარეშე). აღნიშნული საკანონმდებლო აქტის კანონპროექტის განმარტებით ბარათში ნათქვამია: "კანონის პროექტის მიხედვით ხდება სსკ-ის 184-ე მუხლის ამოღება, რადგან კოდექსის მოქმედი რედაქციით, სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება, როცა მიზანი მისი დასაკუთრებაა, ცალკე დამამძიმებელ გარემოებად არის ჩამოყალიბებული ქურდობის, ძარცვისა და ყაჩაღობის მუხლებში, რადგან სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება არ არის ისეთი საზოგადოებრივი საშიშროების მატარებელი, რომ აღნიშნული ქმედება იყოს სისხლისსამართლებრივი წესით დასჯადი, მითუმეტეს გაურკვეველია, თუ რატომ უნდა იყოს მხოლოდ სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება გამოყენების მიზნით დანაშაული და სხვა ნივთების დაუფლება კი არა. კანონპროექტის მიხედვით ხდება აღნიშნული ქმედების დეკრიმინალიზაცია." აღნიშნული განმარტებიდან მკაფიოდ ჩანს, რომ კანონმდებლის მიზანს აღნიშნული ქმედების დეკრიმინალიზაცია წარმოადგენდა, რაც განხორციელდა კიდეც. 2007 წლის 28 ივნისს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ კ.კუბლაშვილის თავმჯდომარეობითა და მ.გოგიშვილის, ზ.მეიშვილის, მ.ჩინჩალაძის, მ.ოშხარელის (მომხსენებელი), ლ.მურუსიძის, ი.ტყეშელაშვილის, მ.ვაჩაძის, მ.ცისკაძის შემადგენლობით ზეპირი მოსმენის გარეშე განიხილა ხაშურის რაიონული პროკურატურის პროკურორის ზ.გვრიტიშვილის საკასაციო საჩივარი თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2007

8

წლის 22 მარტის განაჩენზე. პროკურორი საკასაციო საჩივრით ითხოვდა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 მარტის განაჩენის გაუქმებას პ.ხვედელიძის მიმართ დანიშნული სასჯელის ნაწილში და საქმის ხელახლა განსახილველად დაბრუნებას იმავე სასამართლოს სხვა შემადგენლობისათვის იმ მოტივით, რომ განაჩენი პ.ხვედელიძის მიმართ დანიშნული სასჯელის ნაწილში არის უკანონო, აშკარად ლმობიერი დადაუსაბუთებელი. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის 2007 წლის 28 ივნისის განჩინების სამოტივაციო ნაწილის თანახმად: ,,საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში 2007 წლის 23 მაისს შეტანილი ცვლილებით, რაც ძალაშია ამავე წლის 16 ივნისიდან, სისხლის სამართლის კოდექსიდან 184-ე მუხლის ამოღება, ანუ ამჟამად მოქმედ სისხლის სამართლის კოდექსში ამ მუხლით გათვალისწინებული სპეციალური შემადგენლობის არარსებობა, არ ნიშნავს იმას, რომ ამ ქმედებას არა აქვს დანაშაულებრივი ხასიათი, დაკარგა საზოგადოებრივი საშიშროება და მოხდა მისი დეკრიმინალიზაცია. ამჟამად მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსით ასეთი ქმედების დასჯადობას ფაქტობრივად ითვალისწინებს გატაცების ხერხის მიხედვით საკუთრების წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულთა შესაბამისი მუხლები, კერძოდ 177-ე, 178-ე და 179-ე მუხლები. როგორც სისხლის სამართლის კოდექსის 177-ე, 178-ე , 179-ე მუხლებით, ისე 184-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულები მიმართულია საკუთრების წინააღმდეგ. მათი ხელყოფის უშუალო ობიექტს წარმოადგენს ისეთი ქონებრივი ურთიერთობა, რომელიც დაკავშირებულია კონკრეტული საკუთრების ან ქონების ფლობასთან. დამნაშავეს ნივთის მართლსაწინააღმდეგო დაუფლების შემდეგ უჩნდება შესაძლებლობა, ისარგებლოს და განკარგოს სხვისი ქონება, როგორც საკუთარი. ამ შემთხვევაში დანაშაულის სუბიექტური მხარის ერთ-ერთი აუცილებელი შემადგენელი ნაწილია ანგარებითი მოტივი - პირმა თავის სასარგებლოდ გამოიყენოს სხვისი საკუთრება - ავტომობილი ან სხვა მექანიკური სატრანსპორტო საშუალება. სატრანსპორტო საშუალების გატაცება სისხლის სამართლის კოდექსის 184-ე მუხლით კვალიფიცირდებოდა იმ შემთხვევაში, თუ დამნაშავე სხვისი ავტომანქანის დაუფლების შედეგად, რა დროსაც მას ჰქონდა მისი, როგორც საკუთარის გამოყენების შესაძლებლობა, განიზრახავდა დროებით გამოეყენებინა გატაცებული ავტომანქანა. კანონმდებელი, დამნაშავის განზრახვიდან გამოიმდინარე, მის ქმედებას აკვალიფიცირებდა ავტომანქანის გატაცებისათვის სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული სპეციალური შემადგენლობის მუხლით, განსხვავებით იმ შემთხვევისაგან, როდესაც პირს განზრახული ჰქონდა თავის სასარგებლოდ ავტომანქანის არადროებით გამოყენება. კანონმდებელმა სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამოიღო რა სისხლის სამართლის კოდექსის 184-ე მუხლი, ამით უარი თქვა, დამნაშავის განზრახვიდან გამომდინარე, ავტომანქანის გატაცების შემთხვევაში, მისი სპეციალური მუხლით დასჯაზე და ერთ სიბრტყეში, კერძოდ, გატაცების ხერხის მიხედვით, საკუთრების წინააღმდეგ

9

მიმართულ დანაშაულთა შესაბამის მუხლებში მოაქცია ავტომანქანისა და სხვა მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება როგორც დროებითი გამოყენების, ასევე სხვა ფორმით მისი გამოყენების მიზნით. ის ფაქტი, რომ სისხლის სამართლის კოდექსის 184-ე მუხლის დისპოზიციაში არ არის მოცემული მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების მიზანი, არ ნიშნავს იმას, რომ დამნაშავის მიერ ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენის დროს არ არსებობს ამ ნივთის მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების განზრახვა დროებით, რა დროსაც დამნაშავე, თავისი შეხედულებით, მხოლოდ დროებით, ანგარებითი მოტივით თავის სასარგებლოდ გამოიყენებს სხვის საკუთრებას - ავტოტრანსპორტს, რადგან მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრება ნიშნავს იმას, რომ დამნაშავეს ეძლევა შესაძლებლობა, ფლობდეს და განკარგოს სხვისი ქონება, როგორც საკუთარი. მართლსაწინააღმდეგო დაუფლების დროს პირი ასევე მართლსაწინააღმდეგოდ მოიპოვებს მისი უკანონოდ გამოყენების შესაძლებლობას, რა დროსაც მას შეუძლია, განკარგოს ნივთი თავისი შეხედულებით. კანონის დათქმით, თუ დამნაშავე დროებით გამოიყენებდა ავტომანქანას, როგორც აღინიშნა, ამ შემთხვევაში სისხლის სამართლის კოდექსში გათვალისწინებული იყო დანაშაულის სპეციალური შემადგენლობა, ვიდრე ავტომობილის ხანგრძლივი დროით დატოვების და მისი სხვა ფორმით გამოყენების დროს. ამდენად, სისხლის სამართლის კოდექსიდან აღნიშნული მუხლის ამოღებით კანონმდებელმა უარი თქვა დამნაშავის სპეციალური მუხლით დასჯაზე მართლსაწინააღმდეგოდ დაუფლებული ავტოსატრანსპორტო საშუალების დროებითი გამოყენების შემთხვევაში და ამ ნივთთან მიმართებით იმ მომენტიდან, როდესაც დამნაშავე მართლსაწინააღმდეგოდ დაეუფლება ავტომობილს, რა დროსაც მას აქვს მისი, როგორც ფაქტობრივად საკუთარის, გამოყენების შესაძლებლობა, არა აქვს მნიშვნელობა, პირი რა სახით გამოიყენებს ავტომანქანას, - მისი დროებითი სარგებლობა სურს, თუ ფიქრობს მისი გამოყენების სხვა ფორმებზე, - მისი ქმედება უნდა დაკვალიფიცირდეს მართლსაწინააღმდეგო დაუფლებისთვის გამოყენებული ხერხის მისედვით საკუთრების წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის შესაბამისი მუხლით.“ 2007 წლის 28 ივნისის აღნიშნული განჩინებით საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ, მსჯავრდებულ პ.ხვედელიძის მიერ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედება - ავტომობილის დროებითი გამოყენების მიზნით მართლსაწინააღმდეგო დაუფლების ეპიზოდში, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ბ“ პუნქტით, ჩათვალა, რომ შეესაბამება დღეს მოქმედი საქართველოს სსკ-ის 178-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,ბ“ პუნქტს, თუმცა გადაკვალიფიცირება არ მოახდინა, ვინაიდან სსკ-ის 178-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული სასჯელი უფრო მძიმეა, ვიდრე სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული სასჯელი. 2007 წლის 20 ივლისს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ შემდეგი შემადგენლობით: მ.ოშხარელი (თავმჯდომარე), ზ.მეიშვილი, ლ.მურუსიძე, ზეპირი მოსმენის გარეშე განიხილა მსჯავრდებულ

10

მ.კოპალიანის საჩივარი ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სიხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2006 წლის 24 მაისის განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე. ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2006 წლის 07 მარტის განაჩენით მ.კოპალიანი ცნობილ იქნა დამნაშავედ საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ პუნქტებით და 187-ე მუხლის პირველი ნაწილით. მას სასჯელის საბოლოო სახედ და ზომად განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 04 (ოთხი) წლის ვადით. ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2006 წლის 24 მაისის განაჩენით ზემოაღნიშნული განაჩენი მ. კოპალიანის მიმართ დარჩა უცვლელი. 2006 წლის 25 ოქტომბერს მსჯავრდებულმა მ.კოპალიანმა საჩივრით მიმართა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში 2006 წლის 28 აპრილს შესული ცვლილებებისა და დამატებების საფუძველზე მის მიმართ გამოტანილი და კანონიერ ძალაში შესული განაჩენი მოქმედ სისხლის სამართლის კოდექსთან შესაბამისობაში მოყვანისა და სასჯელის შემსუბუქების მოთხოვნით (2006 წლის 28 აპრილის კანონით სისხლის სამართლის კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ სსკ-ის 25-ე თავში მნიშვნელოვან ზიანად ითვლება ნივთის (ნივთების) ღირებულება 150 ლარს ზევით). საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2007 წლის 20 ივლისის განჩინების სამოტივაციო ნაწილის თანახმად: ,,საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში 2007 წლის 23 მაისს შეტანილი ცვლილებით, რაც ძალაშია ამავე წლის 16 ივნისიდან, სისხლის სამართლის კოდექსიდან 184-ე მუხლის ამოღება, ანუ ამჟამად მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსში ამ მუხლით გათვალისწინებული სპეციალური შემადგენლობის არარსებობა, არ ნიშნავს იმას, რომ ამ ქმედებას არა აქვს დანაშაულებრივი ხასიათი და დაკარგა საზოგადოებრივი საშიშროება. მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატის 2007 წლის 28 ივნისის განჩინების სახით უკვე არსებობს სასამართლო პრაქტიკა, რომლის მიხედვით, სისხლის სამართლის კოდექსით 184-ე მუხლით ქმედების დასჯადობას ფაქტობრივად ითვალისწინებს გატაცების ხერხის მიხედვით საკუთრების წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულთა შესაბამისი მუხლები. მოცემულ შემთხვევაში მსჯავრდებულ მ.კოპალიანის მიერ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედება - დროებითი გამოყენების მიზნით მართლსაწინააღმდეგო დაუფლების ეპიზოდში, დანაშაული, დაკვალიფიცირებული სისხლის სამართლის კოდექსის 184-ე მუხლის მეორე ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებით, რაც ითვალისწინებს სამიდან ექვს წლამდე თავისუფლების აღკვეთას, შეესაბამება სისხლის სამართლის კოდექსის 177-ე მუხლის მესამე ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებს (ქურდობა, ესე იგი სხვისი მოძრავი ნივთის აშკარა დაუფლება მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების მიზნით, ჩადენილი არაერთგზის, წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ), რაც ითვალისწინებს ოთხიდან შვიდ წლამდე თავისუფლების აღკვეთას.

11

სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, სისხლის სამართლის კანონს, რომელიც ამკაცრებს სასჯელს, უკუძალა არა აქვს. ამდენად, სისხლის სამართლის კოდექსის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებით დაკვალიფიცირებული ქმედება სისხლის სამართლის კოდექსის 177-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებით არ შეიძლება დაკვალიფიცირდეს.“ ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ მსჯავრდებულ მ.კოპალიანის საჩივარი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ. ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2006 წლის 24 მაისის განაჩენიდან ამორიცხა სსკ-ის 187-ე მუხლის პირველი ნაწილით (ნივთის დაზიანება ან განადგურება) წარდგენილი ბრალდება, ხოლო სხვა ნაწილში განაჩენი დატოვა უცვლელი, მათ შორის დანიშნული სასჯელის ნაწილშიც. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ მოსამართლე რ.ჭანტურიძის შემადგენლობით, სახელმწიფო ბრალმდებლის თ.ნოზაძის მონაწილეობით 2007 წლის 19 ივლისს დაცვის მხარის სააპელაციო საჩივარის საფუძველზე განიხილა სისხლის სამართლის საქმე ალ.კერვალიშვილის მიმართ. თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2007 წლის 08 მაისის განაჩენით ალ.კერვალიშვილი ცნობილ იქნა დამნაშავედ საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ ქვეპუნქტით და სასჯელის სახედ და ზომად განესაზღვრა 05 (ხუთი) წლით თავისუფლების აღკვეთა. სააპელაციო წესით საქმის განხილვის დროს ალ.კერვალიშვილის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა დ.შაკიაშვილმა სააპელაციო საჩივრის მოთხოვნა იმით დაასაბუთა, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამოღებულ იქნა 184-ე მუხლი და მოხდა მასში აღნიშნული ქმედების დეკრიმინალიზაცია. ვინაიდან სასამართლოს მიერ დადგენილად ცნობილ ბრალეულ ქმედებას საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი აღარ ითვალისწინებს, საქართველოს სსკ-ის მე-3 მუხლის შესაბამისად კი სისხლის სამართლის კანონს, რომელიც აუქმებს დანაშაულებრივ ქმედებას, აქვს უკუძალა, ალ.კერვალიშვილის მიმართ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 28-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,გ“ ქვეპუნქტის მოთხოვნათა შესაბამისად დადგენილ უნდა იქნეს გამამართლებელი განაჩენი. სახელმწიფო ბრალმდებელმა თ.ნოზაძემ მოითხოვა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2007 წლის 08 მაისის განაჩენის უცვლელად დატოვება. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2007 წლის 19 ივლისის განაჩენის სამოტივაციო ნაწილის თანახმად ,,პალატა ვერ გაიზიარებს აპელანტის მოსაზრებას, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსიდან 184-ე მუხლის ამოღებით მოხდა მასში აღნიშნული ქმედების დეკრიმინალიზაცია და აღნიშნავს, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში 2007 წლის 23 მაისს შეტანილი ცვლილებით, რაც ძალაშია 2007 წლის 16

12

ივნისიდან, სისხლის სამართლის კოდექსიდან 184-ე მუხლის ამოღება, ანუ ამჟამად მოქმედ სისხლის სამართლის კოდექსში ამ მუხლით გათვალისწინებული სპეციალური შემადგენლობის არარსებობა არ ნიშნავს იმას, რომ ქმედებას არა აქვს დანაშაულებრივი ხასიათი, დაკარგა საზოგადოებრივი საშიშროება და მოხდა მისი დეკრიმინალიზაცია. ამჟამად მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსით ასეთი ქმედების დასჯადობას ფაქტობრივად ითვალისწინებს გატაცების ხერხის მიხედვით საკუთრების წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულთა შესაბამისი მუხლები, კერძოდ 177-ე, 178-ე და 179-ე მუხლები. როგორც სსკ-ის 177-ე, 178-ე და 179-ე მუხლებით, ისე 184-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულები მიმართულია საკუთრების წინააღმდეგ. მათი ხელყოფის უშუალო ობიექტს წარმოადგენს ისეთი ქონებრივი ურთიერთობა, რომელიც დაკავშირებულია კონკრეტული საკუთრების ან ქონების ფლობასთან. დამნაშავეს ნივთის მართლსაწინააღმდეგო დაუფლების შემდეგ უჩნდება შესაძლებლობა, ისარგებლოს ან განკარგოს სხვისი ქონება, როგორც საკუთარი. ამ შემთხვევაში დანაშაულის სუბიექტური მხარის ერთ-ერთი აუცილებელი შემადგენელი ნაწილია ანგარებითი მოტივი - პირმა თავის სასარგებლოდ გამოიყენოს სხვისი საკუთრება - ავტომობილი ან სხვა მექანიკური სატრანსპორტო საშუალება. სატრანსპორტო საშუალების გატაცება სსკ-ის 184-ე მუხლით კვალიფიცირდებოდა იმ შემთხვევაში, თუ დამნაშავე სხვისი ავტომანქანის დაუფლების შედეგად, რა დროსაც მას ჰქონდა მისი, როგორც საკუთარის, გამოყენების შესაძლებლობა, განიზრახავდა დროებით გამოეყენებინა გატაცებული ავტომანქანა. კანონმდებელი, დამნაშავის განზრახვიდან გამომდინარე, მის ქმედებას აკვალიფიცირებდა ავტომანქანის გატაცებისათვის სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული სპეციალური შემადგენლობის მუხლით, განსხვავებით იმ შემთხვევისაგან, როდესაც პირს განზრახული ჰქონდა თავის სასარგებლოდ ავტომანქანა არადროებით გამოეყნებინა. კანონმდებელმა სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამოიღო რა 184-ე მუხლი, ამით უარი თქვა, დამნაშავის განზრახვიდან გამომდინარე ავტომანქანის გატაცების შემთხვევაში, მისი სპეციალური მუხლით დასჯაზე და ერთ სიბრტყეში, კერძოდ, გატაცების ხერხის მიხედვით, საკუთრების წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულთა შესაბამის მუხლებში მოაქცია ავტომანქანისა და სხვა მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება როგორც დროებითი გამოყენების, ასევე სხვა ფორმით მისი გამოყენების გზით. მოცემულ შემთხვევაში, მსჯავრდებულის ალექსანდრე კერვალიშვილის მიერ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედება ავტომობილის ან სხვა მექანიკური სატრანსპორტო საშუალების მართლსაწინააღმდეგო დაუფლება დროებითი გამოყენების მიზნით, ჯგუფურად, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ ქვეპუნქტით, რაც ითვალისწინებს სამიდან ექვს წლამდე თავისუფლების აღკვეთას, შეესაბამება სისხლის სამართლის კოდექსის 178-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,ა“ ქვეპუნქტს, ძარცვა, ესე იგი სხვისი მოძრავი ნივთის აშკარა დაუფლება მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების მიზნით, ჩადენილი წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ, რაც ითვალისწინებს ხუთიდან რვა წლამდე თავისუფლების აღკვეთას.

13

სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, სისხლის სამართლის კანონს, რომელიც ამკაცრებს სასჯელს, უკუძალა არა აქვს.“ ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ სისხლის სამართლის საქმეზე ალ.კერვალიშვილის მიმართ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის 2007 წლის 08 მაისის განაჩენი, კვალიფიკაციის ნაწილში დატოვა უცვლელი, ხოლო სასჯელის სახედ და ზომად განუსაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 3 (სამი) წლის ვადით. სააპელაციო სასამართლომ პრაქტიკულად გაუქმებული/არარსებული მუხლით დატოვა პატიმრობაში პირი და განუსაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა ქმედებისათვის, რომელიც დანაშაულს უკვე აღარ წარმოადგენდა. ზემოთმოყვანილი საქმეებიდან ნათლად ჩანს, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ იგნორირება გაუკეთა კანონმდებლის ნებას აღნიშნული ქმედების დეკრიმინალიზაციის შესახებ, რაც საფრთხეს უქმნის სახელმწიფო ხელისუფლების განხორციელებას ხელისუფლების დანაწილების პრინციპზე დაყრდნობით. ასევე, 2007 წლის 14 მარტს თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიას განსახილველად გადაეცა სისხლის სამართლის საქმე არასრულწლოვან ნ.აფრიამაშვილისა და ალ.ვავილოვის მიმართ, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებით. საქართველოს გენერალური პროკურატურის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის 2007 წლის 23 ივლისის დადგენილებით, მას შემდეგ, რაც საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამოღებულ იქნა 184-ე მუხლი და აღნიშნული მუხლის გათვალისწინებული ქმედების ჩადენა აღარ ისჯებოდა სისხლის სამართლებრივი წესით, წინასწარ გამოძიებას დაუბრუნდა სისხლის სამართლის საქმე არასრულწლოვან ნ.ა.-სა და ა.ვ.-ის მიმართ. 2007 წლის 08 აგვისტოს ნ.ა.-სა და ა.ვ.-ს წარედგინათ ბრალდება საქართველოს სსკ-ის 177-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ პუნქტით და მე-3 ნაწილის ,,ა“, ,,ბ“ და ,,დ“ პუნქტებით გათვალისწინებული დანაშაულის ნიშნებით და იმავე დღეს სისხლის სამართლის საქმე გადაიგზავნა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიაში. აღსანიშნავია, რომ განსასჯელთა მიმართ გამოყენებულია წინასწარი პატიმრობა. 2007 წლის 23 თებერვალს ახალციხის რაიონულ სასამართლოს განსახილველად გადაეცა სისხლის სამართლის საქმე ზ.ზვიადაურის, ნ.ნატროშვილისა და ი.ხიტარიშვილის მიმართ, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,გ“ ქვეპუნქტით. ახალციხის რაიონული პროკურატურის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად, ახალციხის რაიონული სასამართლოს 2007 წლის 13 ივნისის დადგენილებით

14

წინასწარ გამოძიებას დაუბრუნდა სისხლის სამართლის საქმე ზ.ზვიადაურის, ი.ხითარიშვილისა და ნ.ნატროშვილის მიმართ, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სსკ-ის 184-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ და ,,გ“ პუნქტებით. 2007 წლის 15 ივნისს ბრალდებულები ზ.ზვიადაური, ი.ხითარიშვილი და ნ.ნატროშვილი მიცემულ იქნენ სისხლის სამართლის პასუხისგებაში საქართველოს სსკ-ის 178-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ა“ და მე-3 ნაწილის ,,ა“ და ,,დ“ პუნქტებით. ახალციხის რაიონული პროკურორის წერილის თანახმად, ,,ბრალდების შეცვლას და ახალი ბრალდების წაყენებას საფუძვლად დაედო სსკ-ში შესული ცვლილება სსკ-ის 184-ე მუხლის საკუთრების წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულთა თავში გათვალისწინებულ მუხლებზე გადანაწილების შესახებ.“ აღსანიშნავია, რომ ამგვარი მსჯელობა არ გვხვდება არც უზენაესი სასამართლოს განჩინებაში და, მითუმეტეს, არც 184-ე მუხლის ამოღების შესახებ კანონპროექტის განმარტებით ბარათში. ამდენად, პროკურორმა გადაამეტა სამსახურეობრივ უფლებამოსილებას და შეითავსა კანონმდებლისა და სასამართლოს ფუნქცია ერთადერთი მიზნით – რათა ზემოხსენებული პირები არ გაეთავისუფლებინა სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს სამართლადამცავი ორგანოების (სასამართლო, პროკურატურა) საქმიანობაში დამკვიდრდა საქართველოს საკანონმდებლო ორგანოს მიერ დეკრიმინალიზებული ქმედების საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის სხვა მუხლების შემადგენლობაში იმპლემენტაციის პრაქტიკა, რაც იწვევს იმ პირების უკანონო სისხლისსამართლებრივ დევნას, გასამართლებასა და მსჯავრდებას, რომელთა ქმედებებიც კანონმდებლობის თანახმად დანაშაულად არ ითვლება. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული დეკრიმინალიზებული მუხლით მსჯავრდებული პირები იხდიან თავისუფლების აღკვეთის სახით დანიშნულ სასჯელს და, შესაბამისად, იმყოფებიან უკანონო პატიმრობაში.

ერთი დეკრიმინირალიზებული ქმედების გადაკვალიფიცირება სხვა, უფრო მძიმე დანაშაულზე, შეიძლება აიხსნას ორი მოტივით. პირველი – თუ გამომძიებლები და პროკურორები საკუთრები�