(1)

ทาทางการท างานทเปนอนตราย และ ความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอ

และโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานในคนงาน โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

Hazardous Working Posture Among Non-Healthcare Workers of Naradhiwas Rajanagarindra Hospital and Prevalence of Work

Related Musculoskeletal Disorder (WMSDs)

สวนนท ทวพรยะจนดา Suwinan Taweepiriyajinda

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Science in Occupational Medicine Prince of Songkla University

2558 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ ทาทางการท างานทเปนอนตราย และ ความชกของอาการผดปกตทางระบบ กลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานในคนงานโรงพยาบาล นราธวาสราชนครนทร ผเขยน นางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา สาขาวชา อาชวเวชศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร ............................................................ (รองศาสตราจารย ดร.ธรพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก .............................................................. (รองศาสตราจารย นพ.สลม แจมอลตรตน) ([ฐฐฐ……………………..……………...)

คณะกรรมการสอบ ...................................................ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข) .................................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย นพ.สลม แจมอลตรตน) .................................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.องน สงขพงศ) .................................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.นวท เจรญใจ) .................................................................กรรมการ (นพ.วราห ยนยงววฒน)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม .............................................................. (ผชวยศาสตราจารย ดร.องน สงขพงศ)

(3)

ขอรบรองวาผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเองและไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว ลงชอ.................................................. (รองศาสตราจารย นพ.สลม แจมอลตรตน) อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ลงชอ.................................................. (นางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา) นกศกษา

(4)

ขาพเจารบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน ลงชอ................................................ (นางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา) นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ ทาทางการท างานทเปนอนตราย และ ความชกของอาการผดปกตทาง ระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานในคนงาน โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ผเขยน นางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา สาขาวชา อาชวเวชศาสตร ปการศกษา 2557

บทคดยอ วตถประสงคการศกษา เพอศกษาทาทางการท างานทเปนอนตราย และความชกของอาการผดปกตทางระบบกล าม เน อและโครงร าง อน เก ยว เน องจากการท างาน (work-related musculoskeletal disorders; WMSDs) ในคนงานโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร อปกรณและวธวจย ส ารวจแบบภาคตดขวางดวย แบบสมภาษณ Standard Nordic Questionaire และแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment: REBA) ผลการศกษา พบวาคนงานในแผนกซกฟอกมระดบคะแนน REBA สงกวาแผนกอน ๆ อยางมนยส าคญ (P-value = 0.0001; Kruskal Wallis equality-of-rank test) และมความชกของ WMSDs สงกวาแผนกอนดวย สรปผลการศกษา คนงานในแผนกซกฟอกมความเสยงตอการเกด WMSDs สงกวาแผนกอน ๆ สมควรไดรบการจดล าดบใหอยในล าดบแรก ๆ ของโครงการรณรงคเพอปองกน WMSDs ในบคลากรของโรงพยาบาล

(6)

Thesis title Hazadous Working Posture Among Non-Healthcare Workers of Naradhiwas Rajanagarindra Hospital and Prevalence of Work Related Musculoskeletal Disorders (WMSDs) Author Miss Suwinan Taweepiriyajinda Major Program Occupational Medicine Academic Year 2014

ABSTRACT Objective: To document the hazadous working posture and the prevalence of work-related musculoskeletal disorders (WMSDs) in non-healthcare workers of Naradhiwas Rajanakarindra Hospital. Materials and methods: Crossectional survey was conducted using Standard Nordic Questionaire and Rapid Entire Body Assessment (REBA). Results: REBA risk score level of worker in laundry service is highest compare the rest of service departments. Conclusion: Workers in laundry service are at greatest risk of WMSDs and deserve the first piority in compaign programe againt WMSDs in the hospital.

(7)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน ส าเรจไดดวยความอนเคราะหอยางดยงของ ผชวยศาสตราจารย นพ.สลม แจมอลตรตน และ ผชวยศาสตราจารย ดร.องน สงขพงศ อาจารยทปรกษาวทยานพนธทไดกรณาใหความร ค าปรกษา แนะน า ชวยเหลอ แกไขขอบกพรองในการจดท าวทยานพนธ ใหมความสมบรณ ดวยความเอาใจใสมาโดยตลอด จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางยงไว ณ ทน

ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข ผชวยศาตราจารย ดร.นวท เจรญใจ นพ.วราห ยนยงววฒน กรรมการสอบวทยานพนธทกรณาใหค าแนะน าในการแกไขขอบกพรองตางๆ ท าใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณมากยงขน

ผวจยขอกราบขอบพระคณ นพ.ฉตรชย ศรนามวงศ ผอ านวยการโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ทใหความอนเคราะห อ านวยความสะดวก ในการด าเนนการเกบขอมลส าหรบงานวจยในครงน จนส าเรจลลวงไปดวยด ขอขอบพระคณ คนงานแผนกทกๆทานในจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ทใหความรวมมอ และเสยสละเวลาในการใหขอมลเปนอยางด

ขอขอบคณ บคคลในครอบครวและญาตพนองของขาพเจา เพอนๆ หลกสตรอาชวเวชศาสตรทคอยเปนก าลงใจ รวมทงขอขอบคณผทเกยวของทกทานทไมไดเอยนาม ณ ทน ทไดชวยเหลอตลอดระยะเวลาของการศกษาจนถงการจดท าวทยานพนธ

สวนนท ทวพรยะจนดา

(8)

สารบญ

เรอง หนา บทคดยอ (5) Abstrac t (6) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) รายการตาราง (11) รายการภาพประกอบ (14) บทท 1 บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของงานวจย 4 ค าถามงานวจย 4 ขอบเขตของการวจย 4 นยามศพท 5 ประโยชนของงานวจย 6 กรอบแนวคดงานวจย 7 แผนการด าเนนงาน 8 งบประมาณในการศกษาวจย 8 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบความผดปกตในระบบกลามเนอ และโครงรางทเกดจากการท างาน 9

แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบปจจยเสยงตอการเกดความผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงราง 18

การประเมนทางการยศาสตรและการประเมนความผดปกตในระบบ กลามเนอและโครงราง 26

(9)

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

การประเมนปจจยดานการยศาสตร 31 การประเมนความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง 37

ลกษณะงานและขนตอนการท างานของคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร 40 บทท 3 วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย 60 ประชากรและกลมตวอยาง 60 เครองมอทใชในการศกษา 61 แบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว [REBA] 62 การพทกษสทธของกลมตวอยาง 69 วธการศกษา 70 การวางแผนการด าเนนงาน 71 รปแบบวธการด าเนนงาน 72 การวเคราะหขอมล 73 วสด และอปกรณในการวจย 74 การหาคาความนาเชอถอ 74 บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล 75 ผลการวเคราะหขอมล 76 การอภปรายผล 108 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 116 สรปผลการวจย 116 ขอเสนอแนะการน าผลการวจยไปใช 118

(10)

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

ขอเสนอแนะการท าวจยตอไป 119 บรรณานกรม 120 ภาคผนวก 128

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหเขาเกบรวบรวมขอมล 130 ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการวจย 132 ภาคผนวก ค แบบประเมนสวนตางๆของรางกายอยางรวดเรว REBA 141

ภาคผนวก ง การทดสอบของครสคาลและวลลส 147 ภาคผนวก จ รายละเอยดเกยวกบขอมลของกลมตวอยาง 149

ภาคผนวก ฉ เอกสารค าชแจงขอมลส าหรบผเขารวมโครงการวจย 166 ประวตผเขยน 168 การเผยแพรผลงานวทยานพนธ 169

(11)

รายการตาราง

ตาราง หนา

1 ตวอยางความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทมสาเหตมาจากการท างาน ซ าซากจ าเจ หรอเปนลกษณะงานทมการออกแบบอยางไมเหมาะสม 14 2 สถตของ The Bureau of Labor statistics (USA) แสดงจ านวนคนทลาหยดงาน และสาเหตหยดงานจ าแนกตามกลมอาชพ ทมสถตการลางานสงสด 6 อนดบแรก ในป 2012 16 3 แสดงจ านวนผปวยดวยโรคจากการประกอบอาชพ และสงแวดลอม จ าแนกตามกลมโรค ป ป พ.ศ. 2546 – 2552 17 4 แสดงจ านวนลกจางทประสบอนตรายจากการท างาน ดวยปญหาโรคในระบบกลามเนอและโครงราง (WMSDs) ป พ.ศ. 2545 – 2552 17 5 แสดงอตราการกระท าซ าๆ ในแตละสวนของรางกายทอาจเปนอนตรายได 20 6 ตาราง A แบบประเมน REBA ใชในการรวมคะแนนจากขนตอนท 1 – 3 64 7 ตาราง B แบบประเมน REBA ใชในการรวมคะแนนจากขนตอนท 7 – 9 67 8 ตาราง C แบบประเมน REBA ใชในการรวมคะแนนจากขนตอนท 6 –12 68

9 จ านวนและรอยละขอมลทวไปของกลมตวอยาง 76

10 จ านวนและรอยละของขอมลดานสขภาพของคนงาน 78

11 จ านวนและรอยละของขอมลดานลกษณะงานทท า 79

12 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามระยะเวลาท างาน 80

13 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามชวโมงการท างานลวงเวลา 81

14 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามชวโมงการท าอาชพเสรม 81

15 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามความถนดและทาทใชท างาน 83

16 รอยละของลกษณะงานทท าในคนงานทงสามแผนก 84

17 ความถและรอยละบรเวณสวนของรางกายทตองเคลอนไหวซ าๆ 85

(12)

รายการตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 18 จ านวนและรอยละของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 6 เดอน และ 7 วนทผานมาแยกตามแผนก 87 19 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมา แยกตามแผนก 87 20 จ านวนและรอยละของคนงาน จ าแนกตามความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบ กลามเนอและโครงรางตามต าแหนงตางๆของรางกาย ทมผลรบกวนการท างานในชวง ในชวง 6 เดอนทผานมา 90 21 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 7 วนทผานมา แยกตามแผนก 92 22 รอยละความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 6 เดอน ทผานมา 6 เดอนทผานมามผลรบกวนการท างานและ 7 วนทผานมา แยกตามแผนกและต าแหนงตางๆของรางกาย 94 23 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและ โครงรางในชวง 6 เดอนทผานมาของกลมตวอยาง 96 24 จ านวนและรอยละของคนงานแยกตามความรนแรงของอาการปวด 96 25 จ านวนคนและรอยละแสดงความบอยของอาการปวด 97 26 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการปวดมากทสดแยกตามแผนก 97 27 ความถและรอยละแสดงวธการรกษาเบองตน 98 28 แสดงจ านวนและรอยละของขนตอนการท างานทพบระดบคะแนนความเสยง แยกตามแผนกและระดบความเสยงทง 5 ระดบทพบ 100

(13)

รายการตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 29 แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซก ขวาในแผนกจายกลางทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอ และโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอย และขนตอนการท างาน 102 30 แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซก ขวาในแผนกซกฟอกทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอ และโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอย และขนตอนการท างาน 104 31 แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซก ขวาในแผนกโภชนาการทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอ และโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอย และขนตอนการท างาน 105 32 แสดงลกษณะงาน/งานยอยและขนตอนการท างานของแผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ทพบระดบคะแนนเฉลยสงสดในระดบ 4 งานนนตองไดรบการ ปรบปรงแกไขอยางรวดเรว ตามแบบประเมน REBA 107 33 แสดงความชก (Prevalence) ทเกยวของกบการเกดอาการผดปกตในระบบ กลามเนอและโครงรางทเกยวของกบการท างาน ในกลมบคลากรทางการแพทย 112 34 แสดงความชก (Prevalence) ของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ในบรเวณหลงสวนลางทเกดในกลมบคลากรทางการแพทย 114

(14)

รายการภาพ

ภาพ หนา

1 กรอบแนวคดงานวจย 7 2 ความสมพนธทางการยศาสตร 27 3 แสดงองคประกอบทางการยศาสตร 29 4 ขนตอนการวเคราะหงานทางการยศาสตร 30 5 แสดงตารางรายการคะแนนการวเคราะหโดยวธ RULA 33 6 แสดงตารางรายการคะแนนการวเคราะหโดยวธ REBA 35 7 แสดง Modal ลกษณะการท างานในรปแบบ Root Diagram 40 8 แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job, task, operation แผนกจายกลาง 44 9 แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job, task, operation แผนกซกฟอก 46 10 แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job, task, operation แผนกโภชนาการ 47 11 แสดงกระบวนการท างานตามขนตอนตางๆของคนงานแผนกจายกลาง 48 12 แสดงกระบวนการท างานตามขนตอนตางๆของคนงานแผนกซกฟอก 54 13 แสดงกระบวนการท างานตามขนตอนตางๆของคนงานโภชนาการ 57 14 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของคอ (neck) 63 15 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของล าตว (trunk) 63 16 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของขาและเทา 64 17 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของแขนสวนบน 65 18 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของแขนสวนลาง 66 19 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของมอและขอมอ 66 20 แสดงการวางแผนการด าเนนงาน 71 21 แสดงรปแบบวธการด าเนนงาน 72 22 แสดงรอยละของต าแหนงทมอาการปวดหรอรสกไมสขสบาย ในชวง 6 เดอน ทผานมา 89 23 แสดงรอยละของต าแหนงทมอาการปวดหรอรสกไมสขสบาย ในชวง 7 วน ทผานมา 93

(15)

รายการภาพ (ตอ)

ภาพ หนา 24 แผนภมแสดงความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ในสวนตางๆของรางกาย ในชวง 6 เดอนทผานมา, 6 เดอนทผานมามผลรบกวน การท างานและ 7 วนทผานมา 95 25 แผนภมแสดงจ านวนและรอยละของขนตอนการท างานทพบความเสยงในระดบ ตางๆของคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ แยกตามระดบการ ประเมน REBA 101 26 ภาพแสดงทาทางการท างานในระดบความเสยงสงของคนงานแผนกซกฟอก 109

1

บทท 1

บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา ความผดปกตของระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน เปนการไดรบบาดเจบ ทเกดกบกลามเนอ เสนเอน ขอตอ เสนประสาท เสนเลอด หรอกระดกออน ท าใหเกดความไมสขสบาย เจบปวด เสยว ชา บวม ปวดแสบรอน รวมถงอาการเคลด ตง หรออกเสบ ซงมสาเหต มาจากการท างาน หรอการท างานสงผลให อาการเหลาน เปนมากขน (1-5) ป ค.ศ. 2007 ส านกงานสถต กระทรวงแรงงาน ประเทศสหรฐอเมรกา รายงานจ านวนผทมความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน ทงสน 335,390 ราย โดยมอตราอบตการณ ของการบาดเจบท 35 ราย ตอ 10,000 ราย โดยพบวา ในกลมอาชพ ทเกยวของกบการดแลสขภาพ เชนผชวยพยาบาล มอตรา การเกดความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง สงเปน 7 เทา เมอเทยบกบกลมอาชพอน โดยมอตราอบตการณ ของการบาดเจบท 25.2 ราย ตอ 10,000 ราย(1) ความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน จงเปนปญหาส าคญ และพบวาปจจยการยศาสตร ในดานทาทางการท างาน เปนปจจยส าคญทสงผลกระทบตอภาวะสขภาพ ของคนท างาน จากลกษณะการท างานของคนงาน ทมการยน หรอนงเปนระยะเวลานาน มากกวา 4 ชวโมงตอวน การปฏบตงานในทาทางการท างานทผดปกต ไมเหมาะสม ทาทางการท างานซ าซาก ซงปจจยดงกลาวสงผลกระทบตอสขภาพของผประกอบอาชพได โดยเฉพาะอยางยง การเกดความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง(6-8) นอกจากท าใหเกดผลเสย ทงตอตวผปฏบตงาน องคกร และตอประเทศชาต เชน ปญหาการลาหยดงาน ท าใหสญเสยรายได จากการท างาน ตองหาคนมาปฏบตงานแทน เปนการเพมภาระงานใหผอน ปญหาการเจบปวย หรอทพพลภาพ ท าใหไมสามารถ ปฏบตงาน หรอด าเนนชวตประจ าวน ไดตามปกตแลว ยงตองเสยคาใชจาย ในการรกษาพยาบาล นบเปนการสญเสยทางเศรษฐกจ ทส าคญของประเทศชาต อกดวย (9, 10)

ส าหรบประเทศไทย จากขอมลการเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพ และสงแวดลอม พ.ศ. 2546 – พ.ศ. 2552 พบวา ประชากรไทย ไดรบผลกระทบ จากโรคทเกดจากการท างาน มากทสด จ านวนทงสน 13,290 ราย เฉลยปละ 1,898 คน โรคทมการรายงานมากทสด คอ ปวดหลงจากอาชพ 9,482 ราย รอยละ 71.3 อาการปวดจากความเคนของกลามเนออนๆ 3,808 ราย รอยละ 28.7 และลาสด ป พ.ศ. 2552 พบวา สถตการเจบปวยจากกลมโรคทางระบบกลามเนอและโครงราง ยงคงไดรบรายงาน มากทสดถง 3,884 ราย(11) จากสถตการประสบ อนตรายจากการท างาน จ าแนกตามความรนแรง และโรคทเกดขนตามลกษณะหรอสภาพของงาน หรอเนองจากการ

2

ท างาน ประจ าป พ.ศ. 2552 พบอาการเจบปวยจากการยก หรอเคลอนยาย ของหนก อาการเจบปวยจากทาทางการท างานทไมถกตอง จ านวน 3,379 ราย จากจ านวน 4,575 ราย และจากสถตการประสบ อนตรายจากการท างาน จ าแนกตาม ประเภทกจการ ป พ.ศ. 2556 พบวา สถานประกอบกจการ ประเภทโรงพยาบาล และ สถานพยาบาล มผประสบอนตรายจากการท างาน จ านวน 1,156 ราย จากผประสบอนตราย ทงหมด 111,894 ราย(12) โรงพยาบาล เปนสถานประกอบการ ทมความเสยงในดานตางๆมากมาย ไมตางกบสถานประกอบการอนๆโดยเฉพาะลกษณะงาน ทปฏบตในโรงพยาบาลโดย ทวๆไป คอ การนงท างาน ตดตอกนเปนเวลานาน การเขน การยก การเคลอนยาย การจดทาใหผปวย การกมๆเงยๆ เวลาท างาน การยนตดตอกน เปนเวลานาน การเคลอนไหว ทซ าๆบอยๆ ซงลกษณะเฉพาะของงาน ทปฏบตในโรงพยาบาลดงกลาว สงผลใหเกดความเมอยลา หรอ ความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ในบคลากรทปฏบตงาน จากการส ารวจการท างานอยางตอเนอง พบวา รอยละ 78.5 ของประชากรทศกษา มอาการปวดเมอยตามสวนตางๆของรางกาย โดยพบอาการปวดหลงมากทสด รอยละ 52.4 ปจจยทเกยวของ พบวาเพศหญง มากกวาเพศชาย อายทสงกวามอตราการเกดปญหามากกวาอายทต ากวา (13) รวมถงลกษณะทาทางการท างาน สงผลโดยตรงตอการปวดเมอยตามสวนตางๆของรางกาย และจากการศกษา โดยการพจารณาจ านวนใบลาแผนกตางๆของโรงพยาบาลศรนครนทร พบวาบคลากร งานบรการการพยาบาล ลาปวยในระหวางเดอน มกราคม – กนยายน 2543 รอยละ 52.5 (795 คนจาก 1,445 คน) มการลาปวย จ านวน 1,373 ครง อตราการหยดงาน จากการเจบปวย เฉลย 0.95 ครง/คน/ป หรอ ลาปวย เฉลย 6 คน/วน ระยะเวลาหยดงาน เฉลย 1.7 วน/คน/ป พบสาเหตทลาปวยมากคอ อาการปวดหลง อาการปวดประสาท โรคระบบทางเดนหายใจ ความผดปกต ของระบบทางเดนอาหาร ปวดศรษะ มนศรษะ(14) แมวาผปฏบตงาน อยในโรงพยาบาล สวนใหญ เปนบคลากรทางการแพทย และสาธารณสข ทมความรในเรองการดแลสขภาพ ในระดบทสงกวาบคลากรดานอนๆ ขณะทภายในโรงพยาบาล กยงมบคลากรดานอนๆ ทตองท าหนาท และมความเสยง ในดานสขภาพ ไมแตกตางกน เชนแผนก โภชนาการ จายกลาง ซกฟอก ตดเยบ ธรการ บญช เปนตน เนองจากปญหา ความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวจากการท างาน ถอเปนเรองคอนขางใหม ความรนแรงนอย แตเกดขนแบบเรอรง บคลากรส วนใหญ จงไมคอยตระหนกถงความส าคญของปญหา ขณะทบคลากรทปฏบตงาน ในสถานพยาบาล เปรยบเสมอนตวแทนสขภาพ สมควรเปนรปแบบทด ใหบคคลในสงคม ไดเรยนร และท าตามแบบอยาง โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร เปนโรงพยาบาลทวไประดบมาตรฐาน ขนาด 360 เตยง มการจดบรการดานสขภาพ ทงสงเสรม ปองกน และควบคมปญหาทคกคามสขภาพ รกษาพยาบาลและฟนฟสภาพ ซงมความซบซอนทงในเชงวทยาการและเทคโนโลย ตองอาศยองคความร เทคโนโลย และบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะดาน และเนองจากเปนศนยของการศกษา

3

เรยนร และการสงตอ การดแลรกษา อกทงผลกระทบจากสถานการณ ความรนแรงใน สามจงหวดภาคใต ผปวยทมาใชบรการจงมจ านวนมาก และมความหลากหลายของการเจบปวย ทงโรคเรอรง ความรนแรง ซบซอน และภาวะวกฤตของชวต ท าใหบคลากรทปฏบตงาน ในโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร มโอกาสสมผส กบปจจยเสยง ตอการเกดความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน ไดตลอดเวลา ส าหรบโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ยงไมมการส ารวจสขภาพ ดานระบบกลามเนอและโครงราง ของบคลากรอยางจรงจง ท าใหไมมขอมลทจะน ามาวเคราะหหาปจจยเสยง และวางแผนเพอการปองกนรกษา ทงยงไมพบรายงานการศกษา ปจจยการยศาสตรในดานทาทางการท างาน และ ความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ของโรงพยาบาลในเขต 3 จงหวด ภาคใตอกดวย การศกษาครงน ผวจยจงมงศกษา ปจจยการยศาสตร ในดานทาทางการท างานทท าใหเกดอนตราย ผลกระทบและความชก ของความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน ของบคลากร ในกลม คนงาน โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร จ านวน 3 แผนก ไดแก แผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ จ านวน 60 คน โดยมวตถประสงค เพอคนหาปจจยการยศาสตร ในดานทาทางการท างาน และ ความชก ของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอ และโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานของคนงาน ในแผนกดงกลาว ซงผลการศกษา จะน าไปประยกตใชในการปองกนและแกไขปญหา ความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ทงในแผนกทท าการศกษา และ ในแผนกอนๆ รวมถงการหาแนวทางการปองกน ไมใหเกดโรคซ า และการสงเสรมสขภาพ ส าหรบบคลากร โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ใหท างานไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผล สอดคลองกบการเปนโรงพยาบาลแหงคณภาพ เพอเปนตนแบบในดานสขภาพ ตามความคาดหวงของสงคมตอไป

4

ค าถามการวจย

1. ความชกของอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ในคนงาน แผนก จายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร เปนเทาไร

2. ทาทางการท างานทเปนอนตราย เสยงกบการเกดอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ของ คนงาน แผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ของ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร เปนอยางไร วตถประสงคของการศกษาวจย 1. เพอทราบความชก ของ อาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานของคนงานแผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการของโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ในชวง 6 เดอน และ 7 วน ทผานมา 2. เพอทราบ ทาทางการท างาน ทเสยงกบการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ของ คนงานแผนก จายกลาง ซกฟอกและ โภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ขอบเขตของการวจย

ท าการศกษาใน คนงาน แผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ทกคนทปฏบตงานในโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ในชวงระหวางทท าการศกษา

ขอตกลงเบองตน ในการศกษาวจยครงน ท าการศกษาในคนงาน แผนก จายกลาง ซกฟอกและโภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ทปฏบตงานในขนตอนการท างานทท าการศกษา โดยทสภาพงาน และการท างานของบคลากร ในวนทผ วจยเขาไปส ารวจ ไมมความแตกตางไปจากวนท างานปกตในชวงเวลาทผานมากอนหนาน

5

นยามศพททใชในการวจย

อาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน หมายถง การทสวนของรางกายไดรบบาดเจบ อนเปนผลมาจากการท างาน โดยการบาดเจบนนสงผลใหเกดอาการปวด เจบ เมอยลา เคลด ตง อกเสบ บวม แสบ ชา ทบรเวณ คอ ไหล ขอศอก ขอมอ/มอ หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก ตนขา เขา นอง และขอเทา/เทา ซงไมครอบคลมอนตรายทเกดจากการพลดตกหกลม หรออบตเหตจากการขบขยานพาหนะ ในชวงระยะเวลา 6 เดอน และ 7 วน ทผานมาประเมนโดยใช แบบบสอบถาม ตามมาตรฐานนอรดค (Standardized Noric Questionnaire[SNQ])

ปจจยดานการยศาสตร หมายถง ลกษณะการท างาน ทมผลกระทบ ตอคนงาน

ไดแก ทาทางการท างานไมเหมาะสม ทาทางการท างานซ าซาก การยก การเขนของ เปนตน โดยใชวธการสงเกตไดแก วธการประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment [REBA])

คนงานโรงพยาบาล หมายถง คนงาน แผนก จายกลาง,ซกฟอก และ โภชนาการ

ของนราธวาสราชนครนทร ทปฏบตหนาทจรง อยในโรงพยาบาลนราธ วาสราชนครนทร ยกเวน คนงานทลาในระยะยาวทท าการศกษา เชนลาคลอด หรอลาอนๆ ทยาวเกน 1 เดอนขนไป

ทาทางการท างานทเปนอนตราย หมายถง ทาทางการท างาน ทมบางสวนของ

รางกาย เบยงเบน ไปจากทาทางทเปนธรรมชาต หรอท าใหรางกาย รสกไมสบาย เชน การเออมมอขนเหนอไหล เพอหยบของ การกมลง ในระดบต ากวาเอว เพอยกหรอหยบของ การบดหรอเอยวตว ขณะยกของหรอท างาน ซงการท างานในทาทางทผดปกตน จะท าใหเกดแรงเครยด ตอกลามเนอ ขอและเอนยดกระดก ท าใหเกดความลาของกลามเนอ และเพมความเส ยง ตอการเกดโรค หรอความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทาทางการท างานซ าซาก หมายถง ทาทางการท างานทมการเคลอนไหวสวนใดสวนหนงของรางกาย ทตองกระท าซ าๆบอยๆ เชน ทกๆ 2-3 วนาท และเปนเวลาตอเนองยาวนาน หรอตลอดแปดชวโมงการท างาน

6

งาน (Job) หมายถง งานทมการแบงตามลกษณะการท างาน มขอบเขตชดเจน โดยมการจดกลมหนาท ทเกยวของกน ใหอยในกลมเดยวกน(15)

งานยอย (Task) หมายถง งานทเปนสวนหนงของ Job แตละงานไมเหมอนกน แต

มความสมพนธกน เมอน ามาประกอบกน จะไดเปนงานอาชพ มทกษะปฏบตในตวเอง ประกอบไปดวยงานยอยขนการปฏบตงาน Operation(15)

งานยอยขนการปฏบตงาน (Operation or Element) หมายถง งานยอยท

ประกอบกนขนเปน Task ตองน ามารวมกน จงเปนการปฏบตงานทส าเรจผล(15)

ประโยชนทไดรบ 1. เปนขอมลพนฐานของหนวยงาน เพอจดท าเปนฐานขอมลสขภาพ ในโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

2. เปนแนวทางในการแกไขและ เฝาระวง การเกด ความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน ของ คนงาน แผนกทท าการศกษา และแผนกอนๆของโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

3. เพอใหผบรหาร โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ตระหนกเหนความส าคญ และวางนโยบายในการปองกน ความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน

7

กรอบแนวคดงานวจย

รปท 1 แสดงกรอบแนวคดงานวจย

ประเมนภาระ

ทางการยศาสตร

ประเมนWMSDs

REBA

(Rapid Entire Body

Assessment)

ขอมลทวไป อาย , เพศ , ดชนมวลกาย

ขนาดของรางกาย (สวนสงและน าหนก),

สถานภาพสมรส, การตงครรภ

ขอมลดานสขภาพ โรคประจ าตว, การสบบหร ,

การดมแอลกอฮอล, งานอดเรก,

การออกก าลงกาย

ลกษณะการท างาน การท างานทตองออกแรงมาก,การท างานซ าๆ ,ทาทางการ

ท างานทไมเหมาะสม, หนวยงาน, ระยะเวลาการท างาน,จ านวนปทท างาน,ต าแหนงงาน

- ประเมนความชกของการเกด WMSDs

- ระดบความรนแรงของอาการ

- Nordic

Musculoskeletal

Questionaire

WMSDs

8

แผนการด าเนนงาน ระหวางเดอน กมภาพนธ 2556 – มนาคม 2557

กจกรรม/ขนตอนการด าเนนงาน

เดอน ก.พ.2556- ม.ค. 2557

ก.พ ม.ค เม.ย พ.ค ม.ย ก.ค ส.ค ก.ย ต.ค. พ.ย ธ.ค.

ม.ค. ก.พ. ม.ค.

1.ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.สอบโครงรางวทยานพนธ 3. แกไขโครงรางวทยานพนธ 4.เกบขอมลและตรวจสอบความถกตอง 5.วเคราะหขอมล 6.สรปผลและจดท ารายงาน 7.น าเสนอผลการวจย

งบประมาณในการศกษาวจย

หมวดกจกรรม คาใชจาย

จ านวนหนวย x ราคาตอหนวย จ านวนเงน (บาท) คาใชสอย

- เหมาจายคาน ามนเชอเพลง 30วน x 30 ลตรๆละ45บาท 1,350 - คาอาหารและเครองดม 30 วนx 70 บาท 2,100

คาวสด - คาผลตแบบสมภาษณ แบบประเมนทางการยศาสตร

90 ชด x 15 บาท 1,350

- คาลางอดรป 500 รป x 7 บาท 3,500 - คากลองดจตอลและซมการด 13,500 บาท 13,500 - คาอปกรณบนทกขอมล (500 GB) 3,500 บาท 3,500

รวมเงน 25,300

9

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน เปนการวจยเชงพรรณนา ศกษา ณ.ชวงเวลาใดเวลาหนง เพอศกษาปจจยดานทาทางการท างาน อตราความชก ของความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง และความชกของปจจยตางๆ กบการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ของบคลากรโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ผวจยไดรวบรวมเอกสาร ต ารา บทความ งานวจย และฐานขอมลทเกยวของ แลวน าขอมลทรวบรวมได มาสรปสาระส าคญ เพอเปนแนวทาง ในการศกษาในประเดนทจะกอใหเกดประโยชน ตองานวจยครงน โดยก าหนดขอบเขตของเนอหาครอบคลมในเรองตอไปน 1.แนวคดและทฤษฏทเกยวของกบความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง 2.ปจจยเสยงการเกด ความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทเกยวเนองจากการท างาน 3.การประเมน ปจจยทางการยศาสตรและการประเมนความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง 4.ลกษณะงานและขนตอนการท างานของคนงานแผนก จายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ ของ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

แนวคดและทฤษฏทเกยวของกบความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง

ค าจ ากดความ ความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทเกยวเนองจากการท างาน (work - related musculoskeletal disorders) หมายถง การไดรบบาดเจบ หรอกลมอาการทเกดกบกระดก กลามเนอ (muscles) ขอตอ (joints) เอนกลามเนอ (tendon) และเอนกระดก (ligament) รวมถงเสนประสาท (nerves) ท าใหเกดความไมสขสบาย อาการเจบ ปวด เสยว ชา บวม ปวดแสบรอน รวมถงอาการเคลด ตง หรออกเสบ ซงมกพบวา มความเกยวของกบการท างาน ในสภาพแวดลอม หรอสภาพการท างาน ซงเปนปจจยทกอใหเกดความผดปกตนน(1, 6, 16, 17) ปญหานมกเกดขนแบบสะสมเรอรง เชน เกดจากการออกแรงกระท าซ าๆ หรอลกษณะทาทางการท างานทไมเหมาะสมตอเนอง เปนระยะเวลานาน สงผลใหเกดอาการปวดเฉพาะท และจ ากดความเคลอนไหว เปนสาเหตใหความสามารถในการท างานลดนอยลง นอกจากน การท ากจกรรมตางๆ ยงกระตนใหเกดอาการทรนแรงขนดวย(16, 18, 19) ในบางการศกษา ใหค าจ ากดความ ของการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง (musculoskeletalinjury) รวมอยกบกลมความผดปกต ทางระบบกลามเนอและกระดกโครงราง (musculoskeletal disorder: MSDs) บางครงอาจใชค าวา การ

10

บาดเจบสะสม เรอรง เนองจากการท างาน (Cumulative Trauma Disorder : CTDs) หรอการบาดเจบ เนองจากการท างานซ าซาก (Repetitive Strain Injuries : RSIs) แทนกได ซงมความหมายเดยวกนในทางปฏบต(4, 16) โดยในสหรฐอเมรกา นยมเรยก การบาดเจบสะสม จากการท างานวา (Cumulative Trauma Disorder : CTDs) ในขณะท สหราชอาณาจกร นยมเรยกวา (Repetitive Strain Injuries : RSIs)(20, 21) แมความหมายของความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน (work-related musculoskeletal disorders) ทมกใชกนทวไป จะตางกนไปบางในแตละค าจ ากดความ แตความหมายโดยรวม กมกจะอธบายถง

- ความผดปกตของกลามเนอ เสนประสาท เอน ขอตอ กระดกออน หรอ หมอนรองกระดกสนหลง

- ความผดปกต ทไมไดเปนผล มาจากเหตการณเฉยบพลน เชน ลน ลม แตสะทอนภาพการเกดปญหาแบบเรอรง หรอแบบคอยเปนคอยไป แมวา การลนลม จะเปนสาเหตทพบบอย ของปญหา ทางระบบกลามเนอและกระดก เชน อาการปวดหลงสวนเอวกตาม - ความผดปกตทวนจฉยโดยประวตทางการแพทย การตรวจรางกายหรอการทดสอบทางการแพทยอนๆ ซงมความรนแรง ในระดบทแตกตางกนไป

- ความผดปกตทมลกษณะแตกตางกนอยางหลากหลาย และมชอเรยกทแตกตางกนไป ตามต าแหนงของความผดปกต เชน โรคกลมอาการอโมงคคารปาล อาการปวดหลงสวนเอว เปนตน (4) โดยประเภทของความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานทพบบอย ไดแก ภาวะปวดหลงสวนลาง (low back pain) กลามเนอขางกระดกสะบกอกเสบ (parascapular muscle strain) กลมอาการกดทบเอนขอไหล (impingement syndrome) เอนอกเสบมหนปนจบ (calcific tendinitis) เอนไบเสปอกเสบ (biceps tendinitis) เอนปมกระดกขอศอกดานนอกอกเสบ (lateral epicondylitis / tennis elbow) เอนปมกระดก ขอศอกดานในอกเสบ (medial epicondylitis / golfer’s elbow) โรคเดอเคอรแวง (de Quervains’s disease) โรคนวไกปน (trigger finger) และกลมอาการเสนประสาทถกกดทบ (nerve entrapment syndrome) เชน กลมอาการคารปอลทนเนล (carpal tunnel syndrome [CTS]) กลมอาการอลนารทนเนล (ulnar tunnel syndrome [UTS]) เปนตน(22, 23)

11

ความผดปกตในระบบกลามเนอ และโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. แบบทหายเปนปกตได จะมอาการเจบปวด เฉพาะท ทกลามเนอและเอนนน และหายเปนปกตได เมอเลกงานนน 2. แบบทเปนถาวร จะมอาการเจบปวด ทกลามเนอและเอนนน และยงลกลามไปถงขอตอเนอเยอทอยใกลเคยงอกดวย เมอหยดงาน อาการเหลาน กยงไมหาย ยงคงปวดตอเนองไปอก เนองจากการอกเสบ และการเสอมของเนอเยอ ทตองท างานหนกในลกษณะทาทาง ทไมเหมาะสม หรอไมเปนธรรมชาต ปญหานจะยงคงทวความรนแรงเพมขน ถายงคงท างานในลกษณะเดม ไปเรอยๆ โดยไมมการปรบปรงสภาพงาน อาจน าไปส การอกเสบเรอรงของเอน หรอการเสยรปของขอตอความผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงราง เปนปญหาสขภาพ ทส าคญและพบไดบอย มหลกฐานยนยน ทชดเจนวา ปจจยเสยงจากการท างาน ทงปจจยเสยงทางกายภาพ (การยกของหนก ทาทางการท างานทไมเหมาะสม การท างานซ าๆ การท างานทสมผสกบการสนสะเทอน) และปจจยทางจตสงคม (ความสมพนธในองคกร การท างานเรงรบ) เปนสาเหตของการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง(1, 9, 24, 25) ลกษณะการเกดโรค ความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทเกยวเนองจากการท างาน (WMSDs) นน สวนมากไมไดเกดจากอบตเหต หรอ การบาดเจบเพยงครงเดยว แตเกดจากการบาดเจบ แบบคอยเปนคอยไป ซ าๆกนอยางตอเนอง (repeated trauma) การเหยยดกลามเนอและเอน อยางรนแรง ท าใหเกดการบาดเจบเพยงระยะเวลาสนๆ แตการเกดซ าๆ ท าใหมการอกเสบ ของเนอเยอ และเกดการบาดเจบทคงทอยนาน ชนดของความผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน 1.การบาดเจบของกลามเนอ (muscle injury) 2.การบาดเจบของเอน (tendon injury) 3.การบาดเจบของเสนประสาท (nerve injury)

การบาดเจบของกลามเนอ กลามเนอหดตว อาศยพลงงานจากน าตาล และกอใหเกดกรดแลคตก ซงจะถกขจดไปในกระแสเลอด การหดตวของกลามเนอ อยางตอเนองกนนาน ๆท าใหการไหลเวยนของเลอดลดลง กรดแลคตก ถกขบออกจากกลามเนอ ชาลง และสะสมในกลามเนอ การสะสมของกรดแลคตก ท าใหเกดการระคายเคอง ของ

12

กลามเนอ และเกดอาการปวด ความรนแรงของอาการปวดขนกบระยะเวลาหดตวของกลามเนอ และระยะเวลาการพก ทใหกลามเนอก าจดกรดแลคตค การบาดเจบของเอน เอนประกอบดวย เสนใยจ านวนมาก ยดกลามเนอกบกระดก การบาดเจบของเอน เกดจากการท างานซ าๆ กนบอยๆ และทาทางผดปกต โดยเกดกบเอน 2 รปแบบ คอ - เอนทมปลอกหม (tendons with sheaths) พบบรเวณมอและขอมอ - เอนทไมมปลอกหม (tendons without sheaths) พบบรเวณรอบไหล ขอศอก และแขน การบาดเจบของเอนทมปลอกหม ผนงดานในของปลอกหมมเซลซงผลตสารหลอลนเอน การเคลอนไหวซ าๆ หรอเคลอนไหวทมาก ผดปกตของมอ ท าใหระบบการหลอลน ผดปกต อาจเกดจากการผลตสารหลอลน นอยเกนไป หรอสารหลอลน สญเสยคณสมบต การหลอลน ความผดปกตของการหลอลน ท าใหเกดแรงเสยดทาน ระหวางเอนและปลอกหม กอใหเกดการอกเสบ และบวมของเอน การอกเสบทเกดขนบอยๆ ท าใหเกด พงผด พงผดท าใหเกดปลอกหมเอนหนาตวขน และขดขวางการเคลอนไหวของเอน การอกเสบของปลอกหมเอน เรยกวา tenosynovitis เมอเกดการอกเสบ ปลอกหมเอน อาจมอาการบวม จากสารหลอลน เกดเปนถงใตผวหนง เรยกวา ganglion cyst การบาดเจบของเอนทไมมปลอกหม เอนทไมมปลอกหม มความไวตอการบาดเจบ จากการเคลอนไหวซ าๆ และเคลอนไหว ผดทาทาง เมอเอนเกดการตงตว อยบอยๆ ท าใหเสนใยบางเสน เกดการฉกขาด เอนเกดการหนาตว และเปนปม ท าใหเกดการอกเสบ การอกเสบของเอนเรยกวา tendonitis ในบางกรณ เชน บรเวณไหล เอนจะผานชองแคบๆ ระหวางกระดก มถงน า ซงมสารหลอลน อยภายใน เรยกวา bursa เปนตวลดการเสยดส ระหวางเอนและกระดก เมอเอนหนาตว และเปนปมปม ท าใหเกดการเสยดสของ bursa และอกเสบ การอกเสบของถงน า (bursa) เรยกวา bursitis การบาดเจบของเสนประสาท เสนประสาท ท าหนาทน ากระแสประสาท จากสมอง มาควบคม การท างานของกลามเนอ รบกระแสประสาท การสมผสตางๆจากรางกาย ไปยงสมอง และควบคม การท างานของอวยวะภายใน เสนประสาทถกลอมรอบ โดยกลามเนอ เอน และเนอเยอเกยวพน การท างานซ าๆ และ

13

ทาทางทผดปกต ท าใหเนอเยอ รอบเสนประสาทบวม และบบรด หรอกดทบเสนประสาทได การกดทบเสนประสาท ท าใหเกด กลามเนอออนแรง รสกเหมอนเขมแทง และเกดอาการชา อาจเกดผวหนงแหง และ การไหลเวยนของเลอดไปแขนขา ไดนอยลง อาการและอาการแสดง ของความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง - อาการปวดเปนอาการ ทพบบอยทสด - อาจพบอาการขอตด กลามเนอตงตว บวมแดงบรเวณทเปน - บางรายมอาการ เหมอนถกเขมแทง ชา ผวหนงเปลยนส และเหงอออกทมอลดนอยลง ระดบความรนแรงของอาการ 1.ระยะเรมตน ปวดและเมอยลา บรเวณทเปน ในระหวางท างาน อาการหายไปในชวงไมท างาน และวนหยด ไมเปนอปสรรค ตอการท างาน 2.ระยะปานกลาง อาการปวด และเมอยลา เรมตงแต ท างาน และคงอยหลงเลกงาน ท าใหลดความสามารถ ในการท างานซ าๆ 3.ระยะสดทาย อาการปวด เมอยลา และออนแรง เปนตลอดเวลา ไมสามารถนอนหลบ และไมสามารถ ท างานเบาๆได ตวอยางความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทมสาเหตมาจากการท างานซ าซากจ าเจ หรอเปนลกษณะงานทมการออกแบบอยางไมเหมาะสม ซงสามารถพบเหนไดบอย แสดงดง ตารางท 1

14

ตารางท 1 ตวอยางความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทมสาเหตมาจากการท างานซ าซากจ าเจ หรอเปน

ลกษณะงานทมการออกแบบอยางไมเหมาะสม ซงสามารถพบเหนไดบอย(1, 6, 26)

การบาดเจบ อาการ สาเหต

Bursitis : เกดการอกเสบของ bursa ( ลกษณะคลายถง ) ระหวางผวหนงและกระดกหรอกระดกและเสนเอน สามารถเกดไดทหวเขาเรยก beat knee ทขอศอกเรยก beat elbow และทหวไหลเรยก frozen shoulder

ปวดและบวมบรเวณทไดรบบาดเจบ

การคกเขา การเกดแรงกดทขอศอก การเคลอนไหวไหลซ า ๆ

Carpal tunnel syndrome : เกดแรงกดบนเสนประสาททผานขอมอ

รสกชาปวดและหมดความรสกบรเวณนวหว แมมอ และนวมออน ๆ โดยเฉพาะอยางยงเวลากลางคน

การท างานทตองมการบดขอมอซ า ๆ การใช เครองมอทมความสนสะเทอน บางครงอาจตามดวยการเกดปลอกเอนอกเสบ tenosynovitis

Epicondylitis : เกดการอกเสบทบรเวณกระดกและเสนเอนมาเชอมตอกนหากเกดท บร เ วณขอศอกเร ยก tennis elbow

ปวดและบวมบรเวณทไดรบบ าด เ จ บซ ง เ ป นบร เ วณ ทกระดกและเอนเชอมตอกน แลวเกดการอกเสบ

การท างานซ าซากจ าเจซงมกเปนงานทตองใชก าลงมาก เชน งานชางไม งานปน งานกออฐ

Ganglion : เกด cyst ทขอตอหรอปลอกเอน ปกตมกจะเกดทหลงมอหรอขอมอ

เกดถง cyst แขง เลกและบวมกลม ปกตจะไมเจบ โดยทวไปจะเกดบร เวณหลงมอและขอมอ

การเคลอนไหวมอซ า ๆ

Tendonitis ( เอนอกเสบ ) : เกดการอกเสบขนในบรเวณทกลามเนอและเสนเอนมาเชอมตอกน

ปวด บวม มความไวอยางผดปกตตอการกดหรอสมผส และแดงทบร เวณมอ ขอมอ และ/หรอปลายแขน มความยากล าบากในการใชมอ

การเคลอนไหวซ าซากจ าเจ

Osteo – arthritis : เกดการเสอมของขอตอเปนผลจากการเกดแผลเปนทขอตอและการงอกของกระดก

มอาการแขงทอและปวดทกระดกสนหลง คอ และขอตอตาง ๆ

การท างานทตองออกแรงบรเวณกระดกสนหลง และขอตอตาง ๆ มากเกนก าลงเปนระยะเวลานาน

15

ตารางท 1 (ตอ) ตวอยางความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทมสาเหตมาจากการท างานซ าซากจ าเจ หรอ

เปนลกษณะงานทมการออกแบบอยางไมเหมาะสม ซงสามารถพบเหนไดบอย(1, 6, 26)

การบาดเจบ อาการ สาเหต

Tenosynovitis : เกดการอกเสบของเสนเอนและ/หรอปลอกเอน

ปวด มความไวอยางผดปกตตอการกดหรอสมผสบวมและเจบปวดอย างมากมความยากล าบากในการใชมอ

การเคลอนไหวซ าซากจ าเจ ซงไมตองออกแรงมากนกอาการทเกดขนจากการทมการเพมการออกแรงในทนทหรอมการน าขบวนการผลตใหม ๆ มาใช

Tension neck หรอ shoulder : เกดการอกเสบของกลามเนอและเสนเอนทคอ

เกดการอกเสบทเอนและกลามเนอบรเวณคอและไหล ท าใหปวดบรเวณคอ และไหล

การทตองพยายามรกษาอรยาบถทาทางการท างานใหอยในทาเดม

Trigger finger : เกดการอกเสบของเสนเอน และ/หรอปลอกเอนของนวมอ

ไมสามารถเคลอนไหวนวมอไดคลองอาจมหรอไมมอาการปวด

การเคลอนไหวซ าซากจ าเจ การใชเครองมอทมดามจบยาวเกนไป การจบทแนนเกนไป หรอมการใชงานบอยมาก

สถตการเจบปวยจากโรคในระบบกลามเนอและโครงราง

จากสถตของ The Bureau of Labor Statistics (USA)(27) พบวาปญหาโรคใน

ระบบกลามเนอและโครงราง เพมขนถง 14 เทาจากป ค.ศ. 1972 - 1994 ซงในป ค.ศ. 2001 ม

คนงานทเจบปวย หรอบาดเจบ ดวยโรคในระบบกลามเนอและโครงราง สงถง 522,528 ราย และจาก

สถต ในป ค.ศ.2010 การประสบอนตรายจากการท างาน กรณไมรนแรงถงขนพการหรอเสยชวต และ

สถตการบาดเจบจนตองมการหยดงาน มจ านวน 118 คน ตอ 10,000 คน ดงแสดงในตารางท 2

16

ตารางท 2 แสดงจ านวนคนทลาหยดงาน และสาเหตการหยดงาน จ าแนกตามกลมอาชพ ทมสถตการลางานสงสด 6 อนดบแรกในป 2010

กลมอาชพ จ านวนคนทลาหยดงาน

อตราการหยดงาน ตอ 10,000 คน ในคนงานทท างานเตมเวลา

สาเหตหลกของการเจบปวยจนตองลาหยดงาน

1. กรรมกรแบกหาม , พนกงานขนถายสนคา

65,040 430.4 -การใชเครองมอ/วสด/อปกรณ (33%) -การออกแรงมากเกนก าลง (32%)

2. ผชวยพยาบาล และกลมผท างานในดานการดแลสขภาพ(ยกเวน พยาบาล)

53,030 489.4 -การออกแรงมากเกนก าลง (49%) - พลด ตก หกลม ลนลม (16%)

3.คนท างาน ดานสขาภบาล (ยกเวน แมบาน)

46,370 316.5 -การออกแรงมากเกนก าลง (26%) -การใชเครองมอ/วสด/อปกรณ (22%)

4. คนขบรถบรรทกหนก, รถแทรกเตอร

43,940 318.5 -การออกแรงมากเกนก าลง (23%) -การใชเครองมอ/วสด/อปกรณ (19%)

5. ต ารวจ, หนวยลาดตระเวร

29,150 504.3 -ถกท ารายรางกาย/การกระท าทรนแรง (18%) -อบตเหตจากการเดนทาง(18%)

6.คนขบรถ ประเภทบรการจดสงสนคา

28,200 384.2 -การออกแรงมากเกนก าลง (27%) -การใชเครองมอ/วสด/อปกรณ (20%)

ทมา : ขอมลสถตของ The Bureau of Labor Statistics (USA) ป ค.ศ. 2010(27)

ส าหรบในประเทศไทย จากขอมลการเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพ และ

สงแวดลอมเชงรบ (506/2) ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค(11) พบวา ในป พ.ศ. 2546 – 2552 กลมผปวย ท ไดรบรายงานมากทสด คอกลม โรคกระดกและกลามเนอ ( musculoskeletal Diseases) จ านวนทงสน 13,290 ราย จ าแนกเปนกลมปวดหลงจากอาชพ 9,482 ราย รอยละ 71.3 และอาการปวดจากความเคน ของกลามเนออนๆ 3,808 ราย รอยละ 28.7 ดงตาราง 3 และ ตารางท 4

17

ตารางท 3 แสดงจ านวนผปวยดวยโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม จ าแนกตามกลมโรค ป พ.ศ. 2546 – 2552 กลมโรคจากการประกอบอาชพและ

สงแวดลอม พ.ศ.

2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 เฉลย/ป

1. โรคปอดและการหายใจ 54 79 104 36 153 197 172 114 2. เหตสภาวะทางกายภาพ 11 8 32 12 12 29 18 183

3. โรคผวหนง 225 414 1,817 367 1,229 801 1,130 855 4. โรคกระดกและกลามเนอ 568 1,093 1,929 1,573 1,861 2,377 3,884 1,898 5. โรคพษจากสตว 532 954 874 1,447 1,575 944 906 1,033 6. โรคพษจากพช 83 235 232 236 256 158 32 176 7. โรคพษโลหะหนก 2 3 2 0 3 2 36 7

8.โรคพษเหตสารละลาย/สารท าละลาย 6 9 2 2 10 40 9 11 9. โรคพษจากกาซ 1 23 151 1 1 12 62 35 10.โรคพษจากสารเคมการเกษตรและสารเคมอนๆ

40 72 100 60 99 38 50 66

ทมา : ขอมลการเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมเชงรบ ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค พ.ศ. 2554 (11)

ตารางท 4 แสดงจ านวนลกจางทประสบอนตรายจากการท างาน ดวยปญหาโรค ในระบบกลามเนอ และโครงราง (WMSDs) ประจ าป พ.ศ. 2545 – 2552

ป พ.ศ.

การประสบอนตราย

รวม

โรคทเกยวเนองจากการท างาน

รวม ยกหรอ

เคลอนยายของหนก

ทาทางการท างาน

ยกหรอเคลอนยายของหนก

ทาทางการท างาน

2545 134 47 181 5,647 1,093 6,767

2546 641 287 928 5,009 930 5,939

2547 719 353 1,072 4,425 809 5,234

2548 886 603 1,489 4,569 893 5,462

2549 735 516 1,251 4,992 859 5,851

2550 1,446 949 2,395 4,205 693 4,898

2551 1,857 671 2,528 2,734 673 3,407

2552 1,547 535 2,082 2,852 527 3,379

ทมา: สถตงานประกนสงคม, ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน(28)

18

แนวคด และ ทฤษฎ ทเกยวของกบ ปจจยเสยงตอการเกด การบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง

ปจจยเสยงตอการเกด ความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง แบงออกไดเปน 2 กลมใหญๆคอ ปจจยเสยงจากการท างานและปจจยทไมเกยวของกบการท างาน

1. ปจจยเสยงจากการท างาน ( work related musculoskeletal risk factors) เกดจากปจจย เสยง 2 กลม ไดแก ปจจยเสยงดานกายภาพ และปจจยเสยงดานจตสงคม 1.1) ปจจยเสยงดานกายภาพ (physical factors) ไดแก ลกษณะงานทตอง กม โคงไปดานหนา หรอดานหลง การยกของไวในมอ การยนมอไปขางหนาในแนวราบ การยนอยกบทนานๆ การดน หรอดง วตถหนก การเอนศรษะไปขางหนา หรอขางหลง และการยกไหล เปนเวลานานๆ เหลานท าใหเกดการฉกขาดของเนอเยอไฟเบอรกลามเนอเลกๆ ทมองดวยตาเปลาไมเหน ความเสยหายทส าคญทสด เปนผลมาจากการยดหดเกรงอยางผดปกต เมอไฟเบอรกลามเนอไดรบความเสยหาย รางกายตอบสนองดวยการเพมการไหลเวยนเลอดและการท างานของเอนไซมในบรเวณทบาดเจบ การตอบสนองเชนน ท าใหเกดการอกเสบ (inflammation) และบวมขนเลกนอย กระตนประสาทความรสกตอเนอง ท าใหรสกปวดเมอยและไมสบาย อาการปวดเมอยน (ซงมกเกดพรอมมากบอาการตงแขง (stiffness) ในกลามเนอและเนอเยอเกยวพนรอบๆ ขอ) ซงมกไมเกดอาการปวดเมอยกลามเนอในทนท(29) 1.1.1 การออกแรงท างาน (force) การพยายามออกแรงท างานมผลกระทบตอเนอเยอทอย ภายในของรางกาย เชน แรงอดบนหมอนรองกระดกสนหลงทเกดจากการยก แรงตงภายใน กลามเนอ/เอนทเกดจากการจบวสดแบบหนบ แรงบบทใชในการควบคมเครองมอ โดยทวไปแลว ลกษณะงานทยงตองใชแรงมาก กยงมความเสยงมากขนตามไปดวย(5) ลกษณะงานหรอสภาวะทตองท าใหมการออกแรงมอมาก ไดแก แรงเสยดทานระหวางมอ กบวสดทจบยด มนอย จงท าใหตองออกแรงก าใหแนนขน ดามจบวสดทเลกเกนไป หรอมรปรางท จบยดไดยาก การสวมถงมอทใหญหรอหนาเกนไปท าใหก าลงในการจบยด (grip strength) ลดลง ไปถงรอยละ 20 – 30 เปนผลใหตองออกแรงมอมากขน(30, 31)

19

ปจจบนประเทศไทย โดยกระทรวงแรงงานไดออกกฎกระทรวง พ.ศ. 2547 ก าหนดอตราน าหนกท นายจางใหลกจางท างานได โดยนายจางท ใชใหลกจางท างาน ยก แบก หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกโดยเฉลยตอลกจางหนงคน ตองปฏบตดงน 20 กโลกรม ส าหรบ ลกจางซงเปนเดกหญงอายตงแต 15 ป แตยงไมถง 18 ป 25 กโลกรม ส าหรบ ลกจางซงเปนเดกชาย อายตงแต 15 ป แตยงไมถง 18 ป 25 กโลกรม ส าหรบ ลกจางซงเปนหญง 50 กโลกรม ส าหรบ ลกจางซงเปนชาย ในกรณ ของหนกเกนอตราทก าหนด นายจางตองจดใหมเครองทนแรงและใหลกจางใชเครองทนแรงท เหมาะสม ไมเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง (32) ในการศกษาทางระบาดวทยาพบวาการออกแรง ของขอมอ ในการจบสงของ เปนปจจยเสยงของการเกด คารปอลทนเนลซนโดรม (carpal tunnel syndrome) โดยพบวา การออกแรงของขอมอ ท าใหเกดแรงดนในชองวางคารปอลและความเสยงจะยงสงขนเมอมการเคลอนไหวของมอและขอมอซ าๆ ในอตราทเรว(33)

1.1.2 การออกแรง กลามเนอแบบสถต (static muscular effort) เมอกลามเนอตองออกแรงใน ลกษณะสถต เปนผลใหความตองการเลอดไปเลยงกลามเนอนนมมากขนในขณะทเลอดไมสามารถไหลไปเลยงไดอยางเพยงพอท าใหกลามเนอตองท างานในลกษณะ anaerobic state เพราะ ออกซเจนไมเพยงพอ ท าใหเกดความลา และอาการเจบปวด เนองจากการสะสมกรดแลคตค และ ของเสยทไดจากการเผาผลาญอาหาร โดยทวไปผปฏบตงานไมควรออกแรงกลามเนอแบบสถต (static muscular effort) ทใช แรงมากกวารอยละ 20 ของแรงสงสดทกลามเนอนนมความสามารถออกแรงได (maximum voluntary effort) เพราะจะมผลตอการไหลเวยนของโลหตในกลามเนอนนๆ(4) 1.1.3 การท างานทตองการความเทยงตรงแมนย าในการเคลอนไหว (precision of movements) โดยเฉพาะอยางยง งานทตองใชทกษะ หรอความช านาญในการท างาน (skilled job) ซงสวนใหญมกเกยวของกบการใชมอ และนวมอ มรายงานการศกษาในผประกอบอาชพ นวดแผนไทย ซงตองมการใชมอและขอมอตลอดเวลาการท างาน พบวาทาทางการท างาน ทมการบดหรอหมนขอมอและทาทางการท างาน ทบดเอยวล าตวหรอบดเอวไปดานขางมความสมพนธกบกลมอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง อยางมนยส าคญทางสถต(34)

1.1.4 การท างานทตองใชสายตาเพงมอง (visual demand) นอกจากจะสงผลตอความลาของ สายตาแลว การหดเกรงกลามเนอ ทคอ และไหลอยางตอเนอง เพอรกษาระยะการมองใหคงทอย ตลอดเวลา กยงสงผลใหเกดความเสยง ตอการเกดการบาดเจบในระบบโครงรางกลามเนออกดวย

20

1.1.5 ทาทางการท างานทไมเหมาะสม (unnatural posture) หมายถง ทาทางการท างานทมบางสวนของรางกายเบยงเบนไปจากทาทางทเปนธรรมชาต ทาทางการท างานทเหมาะสมหรอเปนธรรมชาตของมนษย (neutral posture) กคอการจดวางทาทางใหอยในแนวตรง หรอใกลเคยงแนวตรงใหมากทสด ไดแก ล าตวตรง ใบหอยตรงแนวเหนอไหล แขนวางอยดานขางล าตวในทาสบายหรอไหลและขอศอกอยในทา สบาย แนวแกนขอมอตรง ขาเหยยดตรง เทาวางราบกบพน ดงนนลกษณะงานทมการ กมหลง ยก ไหลหรอเออม กางแขนออกจากล าตว บดเอว หรอคกเขายกของในสถานทคบแคบ จงจดเปน ลกษณะทาทางการท างานทไมเหมาะสม สงผลในการเพมความเสยง ตอการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง(4) 1.1.6 การออกแรงกระท าซ าๆ (repetitive job) ซงหมายถงหากการเคลอนไหวสวนใดสวนหนงของรางกาย ตองกระท าซ าบอยๆ เชน ทกๆ 2-3 วนาท และเปนเวลาตอเนองยาวนาน หรอตลอด 8 ชวโมงการท างาน ยอมเปนการสะสม ความลาของกลามเนอและเอนอยางเรอรง ถาระยะเวลาในการฟนตว ไมเพยงพอตอการลดผลกระทบน หรอการกระท าซ าๆนมลกษณะทาทางท ไมเหมาะสม หรอมการออกแรงมากดวยแลว ความเสยงตอการทเนอเยอจะถกท าลายรวมไปถง ปญหาการบาดเจบ ในระบบโครงรางกลามเนอ กจะมมากขนตามไปดวย อยางไรกตาม ทาทางทไมเหมาะสม และการตองออกแรง มากจะมผลใหการกระท าซ าๆ/นาท ลดลงไปดวย ขอตอ และสวนตางๆของรางกายจะมระดบความทนทานตอการกระท าซ าๆในระดบท แตกตางกนไป อตราการกระท าซ าๆในแตละสวนของรางกายทอาจเปนอนตรายได แสดงไดดง ตารางท 5

ตารางท 5 แสดงอตราการกระท าซ าๆในแตละสวนของรางกายทอาจเปนอนตรายได(4)

สวนของรางกาย การกระท าซ าๆ (ครง/นาท)

หวไหล > 2.5

แขนสวนบน/ขอศอก > 10

แขนสวนลาง/ขอมอ > 10

นวมอ > 200

1.1.7 ระยะเวลาในการท างาน (work period) ยงระยะเวลาในการท างานดวยทาทางทไม เหมาะสมยาวนาน กยงสงผลกระทบตอสขภาพมากขนตามไปดวย

21

1.1.8 ความเคนเชงกล (mechanical stress) ความเคนเชงกลเฉพาะทเปนแรงกระท าทสวน ตางๆ ของรางกายอยางตอเนอง เชน แขนสวนลางทกดทบอยทขอบแขงของเคานเตอร หรอการใช ฝามอท าหนาทแทนเครองมอในการกระแทกลงบนวสด ความเคนหรอแรงกดอดเชงกลทมผลกระทบตอรางกาย มอย 2 ประเภท แรงกดอดภายใน (internal compression) เกดขนเมอมการหดเกรงกลามเนอแบบสถต เปนเวลานาน สงผลใหการไหลเวยนเลอด ไปเลยงเสนใยประสาทลดลง และเสนใย ประสาทกถกกดทบดวย แรงกดอดภายนอก (external compression) เปนแรงกระท าทสวนตางๆ ของรางกาย อยางตอเนอง เกดขนเมอมการสมผสโดยตรงกบของแขงหรอวสดทคม ยกตวอยางเชน แขนสวนลางทกดทบอยทขอบแขงของเคานเตอร การจบเครองมอทมดามสนและกดลง บนฝามอ หรอการใชฝามอท าหนาทแทนคอนในการกระแทกลงบนวสด 1.1.9 สงแวดลอมในการท างาน (working environment) ไดแก ความสนสะเทอน ความ รอน ความเยน แสงสวาง เสยงดง ความสนสะเทอน :ในกรณการสงผานความสนสะเทอนผานมาทางมอ (hand-arm vibration) เชน การจบเครองมอทมความสนสะเทอน เชน เครองขดเจาะ เปนผลใหเกดการยบยงเลอดไมใหไหลไปเลยงมอและนวมอไดอยางเพยงพอ เปนสาเหตของโรค Raynaud's disease หรอ vibration white finger และยงสงผลใหการออกแรงจบเครองมอลดลงไป ดวย จากการศกษาการใชเครองมอทมความสนสะเทอน ในพนกงานโรงงานเฟอรนเจอร พบวา พนกงานทใชเลอยฉลและพนกงานทใชสวานไฟฟา มความเสยงตอการเกดความผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงราง รอยละ69.23 และ98.80 ตามล าดบ(35) นอกจากนยงมบางรายงานทพบความสมพนธระหวางการเกดโรค carpal tunnel syndrome กบ vibration white finger syndrome อกดวย ความรอน นอกจากเปนสาเหตของการสญเสยน าในรางกาย การเกดตะครว หรอ การเปนลม หมดสตเนองจากความรอนแลว ยงสงผลใหรางกายตองสญเสยความสามารถในการ ท างานทงทางกาย และทางใจดวย ความเยน การสมผสความเยนสงผลใหอณหภมแกนของรางกายลดลง อาการท เกดขนคอ หนาวสน เจบปวด รมานตาขยาย เสนเลอดตบตวโดยเฉพาะทบรเวณปลายนวมอ ท าให นวมอซดขาว เกดปญหาเชนเดยวกบกลมอาการมอและแขนสนสะเทอน (hand-arm vibration syndrome) นอกจากน ความเยนยงเปนสาเหตของการลดความแขงแรงของมอในการจบ รวมทงการ

22

ท างานประสานกนของมอดวย สาเหตโดยออมของความเยนคอ คนงานตองสวมใสเสอผา และถงมอทหนาเทอะทะเพอ ปองกนความเยน จงน าไปสการเพมการออกแรงกลามเนอมากขนในการท างานหนงๆ นบเปนการ เพมความเสยงในเรองการออกแรง (force) 1.2) ปจจยเสยงดานจตสงคม (psychosocial factor) ปจจยเสยงดานจตสงคม หมายถง สงแวดลอมการท างาน ทกอใหเกดความเครยด ความวตกกงวล แลวสงผลตอรางกาย ท าใหเกดความผดปกต ในระบบโครงรางกลามเนอได เมอเกดความเครยด รางกายจะหลงฮอรโมนอะดรนาลน (adrenaline) ซงจะสงผลกระทบตอรางกายอยางมาก ท าใหหลอดเลอดในรางกายบบตว การไหลเวยนเลอดไป สอวยวะตางๆนอยลง หวใจตองท างานหนก บบตวสงขน ความดนเพมขน นอกจากน กลามเนอจะมการเกรงตว มากกวาปกต ท าใหรางกายรสกเมอยลา กลามเนอสวนทมปญหา มากทสด คอกลามเนอ บรเวณบา และคอ กลามเนอเหลาน จะเปนมดเลกๆ เกาะตามขอบของทายทอย เปนทางผานของหลอดเลอด ทไปเลยงสมอง และเลยงอวยวะตางๆ บนศรษะท าใหเกด อาการปวดคอ ปวดบา บางรายราวไปทหลง และรอบสะบกได(36)

2. ปจจยทไมเกยวของกบการท างาน (non occupational factors) นอกจากปจจยจากการท างานแลว ยงมปจจยสวนบคคล ( individual factor) ซงเปนปจจย ทนอกเหนอ จากการท างาน ทมผลท าใหเกด การบาดเจบในระบบโครงรางกลามเนอ ผลการศกษา ความแตกตางกนทก ปจจยเสยง ขนกบปจจย และวธการศกษา ไดแก 2.1) อาย (age) จากรายงานการศกษา ของสถาบนอาชวอนามยและความปลอดภยของ ประเทศสหรฐอเมรกา (NIOSH) (24) ระบวา อาย เปนปจจยทส าคญ ในการเกดกลมอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงรางจากการท างาน ซงเมออายมากขน ความแขงแรงของรางกาย จะนอยลงตามอายทเพมขน เมออาย 65 ป ความแขงแรงจะลดลง เหลอเพยง รอยละ 75 ของความแขงแรง ทมอยเดม ท าใหพบความชกของการเกด อาการในระบบกลามเนอและโครงราง สงตามอายทเพมขนดวย ซงสอดคลองกบการศกษา อาการปวดคอ ทเกดกบบคลากร ทใชคอมพวเตอรพบวา มเพยง อาย ทมความสมพนธกบอาการปวดคอ อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.04)(37) มหลายการศกษา ทแสดงวา อายเปนปจจยส าคญ ของการเกด อาการการบาดเจบ ในระบบกลามเนอและโครงราง ในขณะทบางการศกษากไมพบความสมพนธ น สอดคลองกบการศกษาความชกและปจจยทเกยวของกบการท างาน กบการเกดอาการ ทางระบบกลามเนอและ โครงรางในบคลากรทางการพยาบาล ในโรงพยาบาลจฬาลงกรณ (9) และจากการศกษา สภาพการท างาน และภาวะปวดเมอยกลามเนอ ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม ไมพบความสมพนธ ทางสถต ของ อาย กบอาการปวดเมอยกลามเนอ เชนกน(38) ซงอาจเกดจากคนท างานทม ปญหาสขภาพ ไดเปลยนต าแหนงงาน หรอออกจากงานไปแลว

23

ปจจยเรองอาย ยงมความสมพนธกบปทท างานมาก ท าใหเปนตวกวน (confounding factor) ในการศกษาได(9) 2.2) เพศ (sex) ปจจยทมผลตอความสามารถ ในการปฏบตงาน โดยเฉพาะอยางยง การยกเคลอนยายวสด หรอ งานทตองออกแรงมาก ในกรณทไดรบการฝกฝนกลามเนอ เทาๆกน เพศหญง มกมกลามเนอทเลกกวา จะสามารถออกแรง ไดประมาณ รอยละ 70 ของเพศชาย เทานน ในบางการศกษา พบวาความชกของโรค ในระบบกลามเนอและโครงราง ในเพศหญง สงกวาเพศชาย เชน โรคทเกดจากการท างาน ซ าบอยๆ (repetitive strain injury) กลมอาการอโมงคขอมอ golfer’s elbow และ tennis’s elbow เปนตน(39) นอกจากนยงพบวา เพศหญง มรายงานการเกดความเจบปวย มากกวาเพศชาย ทงนอาจเนองจาก ความแตกตางกนทางสรระรางกาย ของเพศชาย มความแขงแรงของโครงสรางรางกายและกลามเนอ มากกวาเพศหญง ท าใหเกด ความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง นอยกวาเพศหญง (36) จากการศกษารายงานการบาดเจบทางระบบกลามเนอและโครงราง มกจะพบรายงานการบาดเจบในเพศหญงสงกวา อาจเกดจาก เพศหญงเมอรสกไมสขสบายจะไปพบแพทยเพอรบการรกษามากกวาเพศชาย(40) 2.3) ดชนมวลกาย (Body Mass Index [BMI]) คาทค านวณจากน าหนก และสวนสง เปนตวชวยบงช สภาวะรางกายของแตละคน เพอใหทราบวา มสภาพทอวน หรอผอมจนเกนไป หรออยในเกณฑปกต มรายงานการศกษาพบวา ขนาดของรางกาย เปนปจจยทส าคญ ในการเกดการบาดเจบ ในระบบกลามเนอและโครงราง โดยเฉพาะการเกด กลมอาการอโมงคขอมอ (carpal tunnel syndrome) อาการหมอนรองกระดกสนหลง ระดบเอวเคลอน (lumbar disc herniation) และขอเสอม(24) และจากการศกษาผชวยพยาบาล เพศชาย ในโรงพยาบาลจฬาลงกรณ ทมดชนมวลกาย มากกวาหรอเทากบ 30.0 กโลกรม/เมตร2 พบวา อตราความชก ของการเกดกลมอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงราง ทมอาการสม าเสมอ ในบรเวณหลงสวนลาง สงถงรอยละ 40 มรายงานการศกษาในตางประเทศ พบวาผทมน าหนกมาก อวน หรอ มคาดชนมวลกาย เกน 25 กโลกรม/เมตร2 จะเสยงตอการ แตกหกของขอเทา ปวดหลง ปวดเขา และปวดคอ โดยเฉพาะผทมคาดชนมวลกายทสง มความสมพนธกบ อาการบาดเจบอยางม นยส าคญทางสถต(36)

2.4) การสบบหร (smoking) ปจจยหนงทท าให เกดความเสยง ของการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ผทสบบหรมาก มแนวโนม ทจะปวดหลง มากกวา ผทไมสบบหร ทงนอาจเปนผล มาจากอาการไอเรอรง ท าใหเกดแรงกดภายในกระดกสนหลงมาก ท าใหเพมความดน ในหมอนรองกระดก น าไปสโรค หมอนรองกระดกเคลอน หรออาจเปนผลจาก นโคตน ทท าการไหลเวยนของโลหตลดลง สงผลกระทบตอระบบไหลเวยนเลอด รอบหมอนรองกระดก การสงผานสารอาหาร เชน ออกซเจน กลโคส เขาไปยงหมอนรองกระดก ถกท าใหลดลง หลง

24

การสบบหร เพยง 20 – 30 นาท ซงอธบายไดถงการปวดหลงสวนลาง (low back pain) ทพบสง ในคนทสบบหร มากกวา คนทไมสบบหร(4) 2.5) กจกรรมทางกาย (physical activity) หมายถงการเคลอนไหวรางกาย ซงถาท าสม าเสมอ จะมผลปองกนโรคหลอดเลอดหวใจตบ โรคกระดกพรน ในผสงอาย และโรคอวน นอกจากนยงลดความเสยงของโรคซมเศรา และวตกกงวล โดยลกษณะกจกรรมทางกาย แบงเปน 3 ลกษณะ คอ กจกรรมทางกาย ทเกยวกบการท างาน เชนการขดดน ท าครว และลางรถ กจกรรมทางกาย ทเกยวกบชวตประจ าวน เชน เดน ขจกรยาน และ กจกรรมทางกาย ในเวลาพกผอน เชน อานหนงสอ ออกก าลงกาย และเลนกฬา เปนตน มรายงานการศกษาอาการปวดหลงสวนลางในผผลตสนคาไม กลมสหกรณวงน าเยน จงหวดสระแกว พบวาการออกก าลงกาย มความสมพนธ แบบผกผนกบการเกดกลมอาการผดปกต ในระบบโครงรางกลามเนอ โดยเฉพาะอาการปวดหลง สวนลาง เนองจากการออกก าลงกาย มผลตอก าลงและความยดหยนของกลามเนอ ท าใหเกดความสมบรณของรางกาย อาจเปนปจจยส าคญในการปองกนไมใหเกดอาการปวดหลงสวนลาง (41) หากบคคล มกจกรรมทางกาย จะท าใหเพมความสามารถ ในการน าออกซเจนไปเลยงกลามเนอสวนตางๆ ของรางกาย และลดการสะสมของกรดแลคตค (lactic acid) ทเปนสาเหตของความเจบปวดกลามเนอ และยงชวยเพมความแขงแรงของมวลกระดกและกลามเนอ เพมความคงตวและความยดหยนของเสนเอนและขอตอตางๆ ท าใหลดการเกด การบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางได(24) ดงนนในการศกษาการเกด ความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง จงตองค านงถง การมกจกรรมทางกาย การออกก าลงกาย หรอการเลนกฬารวมดวย

2.6) การตงครรภ ถอเปนปจจยเสยงหนงของการปวดหลง โดยหญงทเคยตงครรภ จะมโอกาสปวดหลงไดบอยกวาหญงทไมเคยตงครรภ เนองจากสรระของรางกายทเปลยนแปลงไปและการแบกรบน าหนกของทารกในครรภ เปนผลใหมการแอนหลงมากขน สวนใหญอายครรภ จะอยระหวาง 37 ถง 41 สปดาห การยนเปนระยะเวลานาน และการออกแรงกายอยางหนก สามารถท าใหคลอดกอนก าหนดได เชนงานทมการยนเปนระยะเวลานาน ไดแก งานแคชเชยร พนกงานธนาคาร หรอ ทนตแพทย ทยนในทาเดมๆมากกวา 3 ชวโมง การยกของหนกบอยๆ และทาทางการท างานทหนก เชน หญงทมอายครรภ 34 สปดาห ทตองกมตวท างานมากกวา 1 ชวโมง/วน มความเสยงตอการคลอดกอนก าหนดสงถงเกอบ 3 เทา ส าหรบน าหนกแรกเกดนอย มแนวโนมเกดขนบอยในหญงตงครรภทยนนานมากกวา 3 ชวโมง ในชวงทายๆของการตงครรภ การแทงตามธรรมชาต ยงเกยวของกบการท างานเปนกะ หรอผลด ทาทางการท างานรวมถงการยกของหนก โดยเฉพาะทตองเคลอนไหวในทากมในชวงแรกของการตงครรภ นอกจากนยงพบวา การตายคลอดของทารก อาจเกยวของกบการยกของหนก การออกแรงกายมาก และชวโมงการท างานทยาวนานอกดวย(42)

25

2.7) การไดรบอบตเหตหรอการมพยาธสภาพของโรคทางระบบกลามเนอและโครงรางทไมเกยวของกบการท างาน ไดแก ความผดปกตแตก าเนด โรคขอกระดกเสอมจากอายทเพมขน กลมโรคขออกเสบ เชน โรครมาตอยด โรคขออกเสบจากการตดเชอ เชน วณโรค และเชอแบคทเรยทวไป โรคเนองอกหรอมะเรงของกระดก การไดรบอบตเหตจนท าใหกระดกหรอกลามเนอไดรบบาดเจบ ความผดปกตของการไหลเวยนเลอดในกระดก เปนตน ซงลวนแตมอาการและอาการแสดงทคลายคลงกบการไดรบบาดเจบในระบบโครงรางกลามเนอจากการท างาน โดยจะท าใหมอาการปวด ชา หรอจ ากดความเคลอนไหว ดงนนในการศกษาจงตองค านงถงปจจยเหลานดวย ดงเชน การศกษาปจจย ทมผลกบอาการปวดหลงสวนลาง ในเจาหนาท โรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร พบวา ผไมเคยมประวตการไดรบอนตราย/อบตเหต/บาดเจบทหลง มโอกาสเสยงตอการเกดอาการปวดหลงสวนลาง นอยกวา 0.36 เทาเมอเทยบกบผทมประวตการไดรบอนตราย/อบตเหต/หรอบาดเจบทหลงมากอน(43) 2.8) ระยะเวลาในการท างาน ปจจยหนงทสงผลตอความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง มรายงานการศกษาจ านวนหนงทแสดงถงความสมพนธระหวางการจดระยะเวลาในการท างานกบความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง โดยมการศกษาภาวะปวดหลงในพยาบาล โรงพยาบาลล าพน พบวาจ านวนวนทท างานตอสปดาหในกลมทมอาการปวดหลงและไมมอาการปวดหลงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต(44) การปฏบตงานทยาวนานเกนกวา 8 ชวโมงจะกอใหเกดความเมอยลา อกทงท าใหเกดความออนเพลยและขาดความตนตวในการท างาน กอใหเกดอบตเหต และการบาดเจบไดงาย และไดผลงานทไมมประสทธภาพ(45) จะเหนไดวา ปจจยสวนบคคล ทจะสงผลตอการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ไดแก อาย เพศ ดชนมวลกาย การสบบหร กจกรรมทางกาย การตงครรภ การไดรบอบตเหตหรอการมพยาธสภาพของโรคทางกลามเนอและโครงรางทไมเกยวของกบการท างาน และระยะเวลาในการท างานลวนมความสมพนธกบการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ซงควรน ามาพจารณารวมดวย เพอใหไดขอมลทมความถกตอง นาเชอถอเพมขน

26

การประเมนทางการยศาสตรและการประเมนความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง การยศาสตร (ergonomics) การยศาสตร (ergonomics) หมายถง “การศกษากฎหรอวธการท างานทเปนพนฐานในการออกแบบหรอพฒนาเครองมอ เครองจกร ลกษณะงาน และสภาพแวดลอมทเกยวของ เชน แสง ส เสยงบรรยากาศ เปนตน โดยมวตถประสงคเพอใหมนษยสามารถท างานหรอใชงานกบสงตางๆ เหลานนไดอยางมประสทธภาพและปลอดภย ”(46) ทมาของค าวา ergonomics สามารถสบคนไดวามมาตงแตป พ.ศ. 2492 โดยนกการยศาสตรชาวองกฤษชอ KFH Murrell ไดน าเอาค าสองค าจากภาษากรกมาสนธกนคอค า ergon ซงหมายถงงานหรอ work และค าวา nomos ซงหมายถงกฎ หรอ law เมอรวมแลวจะเกดค าใหมขนมาคอ ergonomics หรอ law of Work(4, 5) ในขณะทบางประเทศ เชน ประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดาใชค าวา human factors engineering หรอ human engineering ซงลวนมความหมายเดยวกน (46) ส าหรบองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization : ILO) ไดใหค าจ ากดความของการยศาสตรไววา “ การประยกตใชวชาการทางดานชววทยาของมนษย และวศวกรรมศาสตรใหเขากบคนงานและสงแวดลอมในการท างานของเขา เพอใหคนงานเกดความพอใจในการท างาน และไดผลผลตสงสด” ดงนน การยศาสตรจงเปนวชาการทเกยวของกบการปรบงานใหเขากบความสามารถทงทางดานรางกายและจตใจ รวมทงขอจ ากดของคนงาน

ในหลายทศวรรษทผานมา ไดมผใหความหมายของ “ergonomics” ในเชงปฏบตวาคอ “การศกษาเกยวกบการประสานกน หรออนตรกรยาระหวางมนษยและเครองมออปกรณภายใตสงแวดลอมทมนษยท างานอย” ความหมายนดเหมอนจะครอบคลมองคประกอบทส าคญทสดไวแลว คอมนษย เครองมออปกรณ สงแวดลอมและอนตรกรยาทซบซอนระหวางปจจยทงสามน

ความหมายของค าวา “ergonomics” อกอยางหนงทขยายความเพมขนจากทกลาวมาแลว โดยครอบคลมถงการออกแบบผลตภณฑ เครองมออปกรณ สถานงาน (workstation) และระบบงาน (work system) เพอใหบคคลผใชผท างานสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพมากทสด ส าหรบการใชค าภาษาไทยในความหมายของเออรโกโนมคสนน เทาทผานมากใชค าวา“วทยาการจดสภาพงาน” หรอค าอน ๆ แลวแตความตองการในการสอความหมาย และในทายทสดคณะกรรมการบญญตศพทวศวกรรมศาสตรสาขาเครองกลและอตสาหกรรม ของราชบณฑตยสถานไดพจารณาบญญตศพทของค าวา เออรโกโนมคส ไวคอ “การยศาสตร” ไดอธบายวา การย เปนค าในภาษาสนสกฤต หมายถง การงานหรอ work และศาสตรกคอ วทยาการ หรอ science นนเอง รวมความเปน work science ในปจจบนค าวา “การยศาสตร” เปนทยอมรบและใชกนแพรหลายมากขน(5)

27

การยศาสตร เปนเรองการศกษาสภาพการท างานทมความสมพนธระหวางผปฏบตงานและสงแวดลอม การท างานเปนการพจารณาวาสถานทท างานดงกลาว ไดมการออกแบบหรอปรบปรงใหมความเหมาะสมกบผปฏบตงานอยางไร เพอปองกนปญหาตางๆ ทอาจมผลกระทบตอความปลอดภยและสขภาพอนามยในการท างาน และสามารถเพมประสทธภาพการท างานไดดวย หรออาจกลาวอกนยหนงไดวา เพอท าใหงานทตองปฏบตดงกลาว มความเหมาะสมกบผปฏบตงาน แทนทจะบงคบใหผปฏบตงานตองทนฝนปฏบตงานนนๆ ตวอยางงายๆ ตวอยางหนง ไดแกการเพมระดบความสงของโตะท างานใหสงขน เพอพนกงานจะไดไมตองกมโนมตวเขาใกลชนงาน ผเชยวชาญทางดานการยศาสตร หรอนกการยศาสตร (ergonomist) จงเปนผทศกษาถงความสมพนธระหวางผปฏบตงาน สถานทท างาน และการออกแบบงาน

รปท 2 แสดงความสมพนธทางการยศาสตร(5)

ผปฏบตงาน

สถานทท างาน การออกแบบงาน

28

ในการน าการยศาสตรไปประยกตใชในสถานทท างานนน ยอมกอใหเกดประโยชนทสามารถเหนไดอยางเดนชดมาก เชน ท าใหพนกงานมสขภาพอนามยทดขน และสภาพการท างานมความปลอดภยมากยงขนสวนนายจางกจะไดรบประโยชนอยางเดนชดจากผลผลตทเพมมากขน การยศาสตร จงเปนแขนงวชาทมเนอหาสาระครอบคลมกวางขวาง โดยไดรวมเนอหาวชาหลาย ๆ สาขาทเกยวกบสภาพการท างานทสามารถท าใหพนกงานมความสะดวกสบายและมสขภาพอนามยด รวมไปถงปจจยตางๆทเกยวของ เชน แสงสวาง เสยงดง อณหภม ความสนสะเทอน การออกแบบหนวยทท างาน การออกแบบเครองมอ การออกแบบเครองจกรการออกแบบเกาอ และการออกแบบงาน การยศาสตรเปนเรองของการประยกตใชหลกการทางดานชววทยา จตวทยา กายวภาคศาสตร และสรรวทยา เพอขจดสงทอาจเปนสาเหตท าใหพนกงานเกดความไมสะดวกสบาย ปวดเมอย หรอมสขภาพอนามยทไมด เนองจากการท างานในสภาพแวดลอมนนๆ การยศาสตรจงสามารถน าไปใชในการปองกนมใหมการออกแบบงานทไมเหมาะสมทอาจเกดมขนในสถานทท างาน โดยใหมการน าการยศาสตรไปประยกตใชในการออกแบบงาน เครองมอ หรอหนวยทท างาน ดงตวอยาง พนกงานทตองใชเครองมอในการท างาน ความเสยงในการเกดอนตรายตอระบบกลามเนอและกระดกจะสามารถลดลงได ถาพนกงานใชเครองมอทไดมการออกแบบอยางถกตองเหมาะสม ตามหลกการยศาสตรตงแตเรมแรก (26) องคประกอบทางการยศาสตร การยศาสตรเปนศาสตรทเกยวของกบหลายสาขาวชาดวยกน ไดแก แพทยศาสตร วศวกรรมศาสตร จตวทยา สงคมศาสตร และสขศาสตรอตสาหกรรม ซงน ามาประยกตใชรวมกนในการปรบปรงคณภาพการท างานใหมประสทธภาพและความปลอดภยสงสด โดยใหความส าคญทคนในการท างานเปนอนดบแรกวามผลกระทบจากการออกแบบเครองมอ เครองจกร และสภาพแวดลอมในการท างานอยางไรบาง ซงกรวมไปถงวธการท างานหรอทาทางในการท างานทเหมาะสม เพอจะไดใชพลงงานในการท างานนอยทสด เกดความเครยด ความลาและความผดปกตจากการบาดเจบสะสมเรอรง (Cumulative Trauma Disorders : CTDs) นอยทสด ผลโดยรวมคอการเพมประสทธภาพความปลอดภย และความสขสบายในการท างานนนเอง (4) ซงวชาการแขนงตางๆทเปนองคประกอบทางการยศาสตร และขนตอนการวเคราะหงานทางการยศาสตร ไดแสดงดงรปท 2 และ 3

29

กายวภาคศาสตร

Anatomy

ขนาดรางกายมนษย

Anthropometry

ชวกลศาสตร

Biomechanics

ขนาดรปรางของคนเพอ

การออกแบบงาน

การออกแรงและผลของแรง

ทกระท า

สรรวทยา

Physiology

สรรวทยาการท างาน

Work

สรรวทยาสงแวดลอม

Environmental

การใชพลงงานในการท างาน

ผลกระทบจากสภาพแวดลอม

ทางกายภาพ

จตวทยา

Psychology

จตวทยาความช านาญ

Skill Psychology

จตวทยาการท างาน

Occupational

การวเคราะหขอมลและ

การตดสนใจ

วศวกรรมศาสตร

Engineering

วศวกรรมอตสาหการ

Industrial

วศวกรรมระบบ System

การออกแบบสถานการ

ท างานและเครองมอ

การฝกอบรม ความพยายาม

และความแตกตางของบคคล

ความปลอดภยในสถานท

ท างาน

รปท 3 แสดงองคประกอบทางการยศาสตร(4)

30

รวบรวมขอมลเบองตน

ส ารวจและบนทก

สภาพงานจรง

รวบรวมขอมลเบองตน ทสามารถบงชปญหาได

เชน สถตการบาดเจบ การลาหยด/ลาปวย

ความถในการพบแพทย ฯลฯ

เดนส ารวจขอมลในสภาพจรง ใชแบบตรวจสอบ

แบบวเคราะหงานตางๆ ชวยรวบรวมขอมล

วเคราะหขอมลและคนหา

ปจจย

วเคราะหขอมลทไดเพอหาสาเหต อาจดจากภาระ

ปจจยเสยง และระดบความรนแรง

เดนส ารวจขอมลในสภาพจรง ท าการบนทกโดย

ใชเทคนคตางๆ เชน วดโอ แบบประเมนหรอ

เครองมอวดตางๆ

สรปผล เสนอวธการแกไข

ประยกตใชและตดตามผล

รปท 4 ขนตอนการวเคราะหงานทางการยศาสตร(4, 46)

31

การประเมนปจจยดานการยศาสตร การประเมนปจจยดานการยศาสตร ในสวนของทาทางการท างานโดยใช เครองมอทเหมาะสมจะท าให สามารถประเมนลกษณะการท างานทเปนปจจยเสยงตอการเกดความผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงราง ไดอยางแมนย า ทงเปนแนวทางในการแกไข ปรบปรงลกษณะการท างาน ใหเหมาะสม ลดการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ซงวธทใชประเมนโดยทวไปม 3 วธ คอ 1) วธการสงเกต 2) วธการใชเครองมอวดหรอวธวดโดยตรง 3) วธการรายงานดวยตนเอง(47, 48) โดยทง 3 วธ มรายละเอยดดงน 1. วธการสงเกต (observational methods) เปนวธการทเนนการวเคราะห ทาทางการท างาน โดยการสงเกตและน ามาประเมนโดยการค านวณ ไมตองใชเครองมอทางวทยาศาสตรคาใชจายในการประเมนนอยและไมรบกวนการท างานของคนงาน วธการสงเกตสามารถแบงตามลกษณะเครองมอท ใช 2 แบบ คอ 1.1 วธการสงเกตโดยใชแบบบนทก ( pen-paper based observational methods) เปนวธ ทพฒนาขนส าหรบการจดบนทกขอมล การประเมนการสมผสปจจยอนตรายจากการท างาน อยางเปนระบบ(47) ทนยมใชในปจจบนไดแก แบบประเมนทาทางการท างาน (Ovako Working Posture Analyzing System [OWAS]) แบบประเมนทาทางการท างานและแรงกระท าตอรยางคสวนบนของรางกาย (Rapid Upper Limb Assessment [RULA]) แบบตรวจสอบรายการ (PLIBEL) และแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment [REBA]) โดยมสาระส าคญดงน 1) OWAS (Ovako Working Posture Analysis System) เปนวธทพฒนาโดย Ovako Oy Steel Company รวมกบ Finish Institute of Occupational Health ในป ค.ศ. 1973 ซงเปนวธทสามารถประเมนทาทางการท างานได เปนทยอมรบ เพอการแกไขปรบปรงการท างานใหเหมาะสมตอไป วธ OWAS จะยดหลกการทงาย โดยจะแบงประเภททาทางการท างานรวมไปถงการสงเกตความหนกของงาน ซง OWAS จะประเมนทาทางออกมาเปนระดบความรนแรงเรงดวน 4 ระดบ ตอความตองการแกไข วธปฏบตงานซงจะพจารณาทาทางของหลง เปน 4 ระดบ ทาทางของแขน แบงเปน 3 ระดบ ทาทางของขา แบงเปน 7 ระดบ และคะแนนการออกแรง การยก แบงเปน 3 ระดบ วธนสามารถน ามาประเมน ทาทางไดในหลากหลายงานอตสาหกรรม อยางไรกตามวธการ OWAS มกจะถกมองวาเปนวธการทคอนขางหละหลวมในการประเมนทาทางการท างาน (49) เนองจากใชเวลาในการประเมนทาทางการท างานและการจดกลมของทาทางการท างานในระยะเวลาอนสน

32

2) RULA (Rapid Upper Limb Assessment) เปนวธทออกแบบเพอใชประเมนความรนแรง ของทาทางการท างาน โดยเฉพาะงานทนงท างาน พฒนาโดย Lynn McAtamney and Nigel Corlett (50) ในป ค.ศ.1993 ใชกรณตวอยางของอตสาหกรรมตดเยบเสอผา โดยพจารณางานตางๆ ในกระบวนการผลต วธนใชประเมนความเสยง ของแตละบคคล จากลกษณะทาทางการท างาน โดยพจารณางานตางๆ ในกระบวนการผลต วธนใชประเมนความเสยงของแตละบคคล จากลกษณะทาทางการท างาน โดยพจารณาต าแหนงและลกษณะของการเคลอนไหว การพจารณาจะแบง รางกายออกเปนสองกลม กลมแรก ประกอบดวยกลมของขอมอและมอ แขนสวนลาง แขนสวนบน และหวไหล หลงจากนนน าคะแนนมาพจารณารวมกบการใชแรง ซงอาจเกดจากน าหนกของทยก ลกษณะการออกแรงผลกหรอด ง การใชแรงแบบอยกบท หรอเคลอนไหว และปรมาณการท าซ า คะแนนการประเมนรางกายในกลมท สอง เปนการประเมน ต าแหนงของรางกายสวนคอ ล าตว ขา โดยพจารณามม หรอการหมนของขอตอ จากนนน าคะแนนมา พจารณารวมกบการใชแรงของกลามเนอ แลวน าคะแนนทไดจากกลมแรก และกลมทสอง มารวมกน น าคะแนนทได ไปเปดตาราง เพอพจารณาระดบความเสยง โดยคะแนนสดทายทได คอระดบความเสยงของการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง การแปลผลคะแนนแบงออกเปน 4 ระดบ ดงน(46, 50) ระดบ 1: คะแนนอยท 1-2 งานนนยอมรบได แตอาจมปญหาทางการยศาสตรได ถามการท างานดงกลาวซ าๆตอเนองเปนเวลานานกวาเดม ระดบ 2: คะแนนอย ท 3-4 งานนนควรไดรบการพจารณา การศกษาละเอยดขนและตดตามวดผลอยางตอเนอง การออกแบบงานใหม อาจมความจ าเปน ระดบ 3: คะแนนอย ท 5-6 งานนนเรมเปนปญหา ควรท าการศกษาเพมเตมและรบด าเนน การปรบปรงลกษณะงานดงกลาว ระดบ 4: คะแนนตงแต 7 ขนไป งานนนม ปญหาดานการยศาสตร ทตองไดรบการปรบปรงโดยทนท

33

รปท 5 แสดงตารางรายการคะแนนการวเคราะหโดยวธ RULA(50) วธ RULA ไดมการหาความตรงเชงพยากรณ (predictive validity) โดยการหาความสมพนธระหวางคะแนนทประเมนกบการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง พบวา คาคะแนน มความสมพนธกบการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง อยางมนยส าคญ ทางสถต ทระดบความเชอมน รอยละ 99 และวธ RULA ไดมการหาความเชอมนของการสงเกต จากผสงเกตมากกวา 120 คน พบวา ผลทไดจากการวดมความคงทในระดบสง (high consistency of scoring) วธการนสะดวกในการใชงาน ไมตองใชเครองมอวดใดๆ จงไมรบกวนการท า งานของพนกงาน (35) อยางไรกตามการประเมนวธน มขอเสย คอ ไมไดใชการวดจากเครองมอ เปนการคาดคะเนจากสายตา ดงนน อาจเกดความคลาดเคลอนงาย ตองอาศยการฝกฝน และความช านาญของผวเคราะห(46) 3) PLIBEL (A method assigned for the identification of ergonomic hazards) เปนวธการทออกแบบมา เพอระบอนตรายทางการยศาสตร ในสถานทท างาน โดยการใชแบบตรวจรายการ (checklists) ซงพจารณาในสวนของทาทางการท างาน การเคลอนไหว รางกาย และสถานทท างานหรออปกรณทใช โดยจะบนทก 5 สวนของรางกาย คอ คอกบไหล และ สวนทอยเหนอหลง ขอศอกกบแขนสวนลาง เทากบหวเขา และสะโพกกบหลงสวนลาง แลวน าขอมลอาการบาดเจบทบนทกไว มาพจารณากบแบบตรวจสอบรายการ (checklists) ของวธ PLIBEL วาแตละสวนของรางกายทมอาการบาดเจบนนมหวขอค าถามเรองการท างาน อยางไรบาง

34

โดยพจารณาจากค าตอบของขอค าถามในแบบตรวจรายการ ตามขอมลการท างาน ทเกดขนจรง ซงแบงเปน 2 ตวเลอก คอ ใช หรอ ไมใช น าขอมลแตละขอค าถามทได มาเรยบเรยง และสรปเปนอนตรายทางการยศาสตร ทเกดขนในการท างานนนๆ ซงจะเหนไดวา วธตรวจสอบรายการ PLIBEL สามารถแสดงใหเหนปจจยอนตรายทางการยศาสตร โดยอธบายลกษณะการท างานวา มปจจยอะไรบางทกอใหเกดความเสยงตอการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง อนเกดจากการท างาน แตไมไดเปนตวชวดถงระดบความเสยงทเกดขนในขณะท างานได(51) 4) แบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment [REBA]) เปนวธทพฒนามาจากพนฐานแนวคดของแบบประเมนทาทางการท างาน และแรงกระท าตอรยางคสวนบนของรางกาย (RULA) ซงเปนวธทถกออกแบบขนมาเพอประเมนทาทางการท างานทงรางกาย ทงในรปแบบการท างานทเคลอนทและหยดนง เหมาะส าหรบการท างานทมการเปลยนแปลงทาทางอยางรวดเรว และมขนตอนการท างานทไมคงท งานทมการถอ / ไมถอของในมอขณะก าลงท างาน(52) โดยจะพจารณาสวนของรางกาย 2 กลม ไดแก กลมท 1) ไดแก ล าตว คอ และ ขา จะประเมนทาทางรวมกบแรงทใชในการท างาน กลมท 2) ไดแก แขนทอนบน แขนทอนลาง และ ขอมอ จะประเมนทาทางรวมกบความมนคงในการจบยดของมอ จากนนน าคะแนนทงสองสวนมาเทยบกบคาในตารางคะแนนความเสยง และบวกดวยคะแนนจากกจกรรมการท างาน ไดคะแนนรวมเปนระดบความเสยง แบงออกเปน 5 ระดบ คอ(51, 52) ระดบ 1: คะแนนเทากบ 1 งานนนยอมรบได ไมมความเสยง ยงไมตองด าเนนการใดๆ ระดบ 2: คะแนนอยท 2-3 งานนนมความเสยงเลกนอย อาจมความจ าเปนตองปรบปรงงาน ระดบ 3: คะแนนอยท 4-7 งานนนมความเสยงปานกลาง เรมเปนปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข ระดบ 4: คะแนนตงแต 8-10 งานนนมความเสยงสง ตองไดรบการแกไขปรบปรงอยางรวดเรว ระดบ 5: คะแนนตงแต 11 ขนไปงานนนมความเสยงสงมาก ตองไดรบการแกไขปรบปรงทนท การประเมนดวย REBA ท าไดรวดเรว ไมรบกวนการท างานของคนงาน และสามารถประเมนไดครอบคลมทงรยางคสวนบนและรยางคสวนลาง แตขอมลทไดเปนเพยงการประเมนความเสยง หรอโอกาสเปนไปไดทคนงาน จะเกดการบาดเจบขนเทานน ดงนนจงควรใชแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (REBA) รวมกบการประเมนดวยวธการอน เพอใหไดขอมลทครอบคลมมากขน(53)

35

รปท 6 แสดงตารางรายการคะแนนการวเคราะหโดยวธ REBA(54)

1.2) วธการสงเกตโดยใชการบนทกภาพวโอ และใชการวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอร (videotaping and computer-aided observational method) วธการสงเกตโดยใชการบนทกภาพ เปนวธการทงายกวาการใชแบบบนทก ซงขอมลทได จะมความนาเชอถอ ปองกนการเกดอคตจากผสงเกต (observer bias) และใชผสงเกตเพยงคนเดยว แตอยางไรกตาม การวเคราะหภาพทบนทก จะตองอาศย ผทผานการฝกฝนมาแลว กรณเปนการบนทกแบบภาพถาย ผวเคราะหจะไมสามารถเหนลกษณะการเคลอนไหว ดงนน ในปจจบน จงไดมการใช วดโอเทปบนทกภาพแทน ซงสามารถน าภาพมาวเคราะห ทาทางการท างาน ทงแบบ 2 และ3 มต ดวยโปรแกรมคอมพวเตอร ท าใหผลการวเคราะห มความนาเชอถอ สามารถน าไปประยกตใชไดอยางกวางขวาง(47) อยางไรกดการศกษาวจยทรวบรวมขอมลดวยวธการสงเกตโดยการบนทกภาพจะตองใชความช านาญและเสยคาใชจายสง

36

2) วธการใชเครองมอวดหรอวธวดโดยตรง วธการวดโดยตรง เพอประเมนปจจยดานการยศาสตร มหลายวธ ไดแก 2.1 การประเมนทาทางการท างาน (posture assessment) การประเมนทาทางของรางกายสามารถใชเครองมอวดดวยมอ หรอใชเครองมออเลกทรอนคส เครองมอทวดโดยการใชมอ เชน โกนโอมเตอร (goniometer) ใชในการวดมมการเคลอนไหวของขอตอ วธการนสามารถท าไดงาย ไมเสยคาใชจาย และสามารถบอกทาทางการท างานได แตไมเหมาะกบงานทตอง มการเคลอนไหวตลอดเวลา เพราะการวดจะรบกวน การท างานของพนกงาน สวนวธการวดโดยใชเครองมออเลกทรอนคส ซงในปจจบนมการพฒนาขนมาหลายรปแบบ โดยจะใสตดกบตวพนกงาน ท าใหสามารถบอกมมการเคลอนไหวของรางกายไดอยางตอเนอง และเกบบนทกขอมลไดตลอดเวลาการท างาน แตอยางไรกตาม วธการน ไมสะดวกส าหรบพนกงานทตองอาศยความคลองตวในการท างาน เหมาะกบการประเมนในหองปฏบตการมากกวา(47) 2.2 การประเมนความตงตวหรอความลาของกลามเนอ (postural strain or local muscle fatigue assessment) การประเมนความตงตว หรอความลาของกลามเนอจะประเมนโดยการน าคลนไฟฟาของกลามเนอ (electromyography [EMG]) เมอมกจกรรมตางๆ วธนเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง โดยทวไปการใช EMG จะใชประเมนความลาของกลามเนอแตละมด ทเกดจากการใชงาน แตไมสามารถเปรยบเทยบความตงตวของกลามเนอจากทาทางทแตกตางกนได และการวด EMG ไมเหมาะทจะน ามาวดในคนงานทมการเคลอนไหวรางกายมาก เพราะเครองมอวดมขนาดใหญ และไมสามารถใชวดในคนทใชเครองกระตนหวใจ จงเหมาะส าหรบการทดลองในหองปฏบตการ ไมเหมาะส าหรบการตรวจวดพนกงานจ านวนมาก(47) 3) วธการรายงานดวยตนเอง (self-reports) วธการรายงานดวยตนเอง ( self-reports)วธการนสามารถใชแบบสอบถาม (questionnaire) แบบสมภาษณ (interviews) และแบบการตรวจสอบรายการ (checklist) สวนใหญแลวพนกงานมกจะชอบ วธการทผวจย ไดมการสอบถาม หรอสมภาษณ แตวธการเหลาน ผลทไดอาจมความแตกตางกนในพนกงานแตละคน เพราะการรบรภาระงานของแตละคนมความแตกตางกนไป(47) ในการรายงานการสมผสปจจยอนตรายจากการท างานซงสวนใหญ จะถามคนงานเกยวกบทาทางการท างาน ความถของการเคลอนไหว ระดบการใชแรงหรอปจจยกายภาพอน (48) วธทนยมใช เชน แบบสอบถามการสมผสปจจยดานการยศาสตร ทพฒนาขนโดย ช และ แรมพอล ใชในการประเมน การสมผสปจจยดานการยศาสตร ในคนงานโรงงานผลตชนสวนสารกงตวน า แบงการสมผสปจจยดงกลาวออกเปน 2 ระดบ คอ 1) การสมผส ปจจยดานการยศาสตร ท เสยงตอสขภาพเปนการ

37

สมผสปจจยดงกลาว ตดตอกนนานมากกวาหรอเทากบ 4 ชวโมง และ 2) การสมผสปจจยดานการยศาสตรทไมมความเสยงตอสขภาพเปนการสมผสปจจยดงกลาวตดตอกนนอยกวา 4 ชวโมง(55) วธการรายงานดวยตนเอง เปนวธทนยมใชมาก เนองจากเปนวธ ทงายสามารถใชได ในกลมประชากรขนาดใหญ และคาใชจายต า แต มขอเสย คอ คนงานแตละคนอาจมการรบรการสมผสปจจยอนตรายคลมเครอ ไมชดเจน และการรายงานดวยตนเอง จะมขอจ าก ดในผทมความสามารถในการอานและเขยนนอย ความเขาใจและการแปลความหมายของขอความนนผดไป อาจท าใหเกดความคลาดเคลอน และมโอกาสทเกดอคตได ทงจากผคนงานและผท าการประเมน (56) Ergo method อยางไรกตามการประเมนดวยวธการนรวมกบวธการสงเกต จะท าใหไดขอมลทมความชดเจน และเปนแนวทาง ในการแกไขปรบปรง ลกษณะงานไดดยงขนดวย(48) การประเมนความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง สามารถประเมนได 2 วธ ไดแก 1. การประเมนโดยการรายงานดวยตนเอง เกยวกบอาการปวดทางระบบกลามเนอและโครงราง โดยใชแบบสอบถาม หรอแบบสมภาษณ ซงเปนการคดกรอง ความเจบปวดเบองตน ตามการรบรของผถกประเมน ทนยมใชกนอยางแพรหลาย ไดแก แบบสอบถามมาตรฐานนอรดค (Standardized Nordic Questionnaire[SNQ]) พฒนาใชขนในประเทศ แถบยโรปเหนอ โดยครนกาและคณะ(57) เพอใหบคลากรดานอาชวอนามย และบคคลทเกยวของน าไปใชในการคดกรอง กลมอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง แบบสอบถามนเหมาะส าหรบประเมนพนกงานในสถานประกอบการ โดยประเมนเกยวกบอาการปวดและความรสกไมสขสบาย ทางระบบกลามเนอและโครงรางในระหวาง 7 วน และ 12 เดอนทผานมา เพอประเมนอาการดงกลาว ทงในระยะเฉยบพลนและเรอรง ตามล าดบ (57)

โดยจะมแผนภาพรางกาย ใหผประเมนไดแสดงต าแหนงของอาการผดปกต เชน อาการเจบ ปวด และความไมสขสบาย ทเกดขนไดชดเจน รวมทงยงมการประเมน ความรนแรงของอาการปวด และผลกระทบทเกดขน 62 และยงไดน าแบบสอบถาม มาตรฐานนอรดค ไปแปลเปนภาษาบราซลและภาษาโปรตเกส และท าการทดสอบ หาคาความเชอมนของเครองมอ โดยวธการทดลองซ า (test – retest method) ในกลมตวอยาง จ านวน 40 คน ไดคาความเชอมน (Reliability) ในระดบทนาเชอถอ คอ .88 – 1 และยงมการทดลองซ ากบพนกงานในหลายๆอาชพ พบคาความเปลยนแปลงไมเกนรอยละ 23 และผานการทดสอบความตรงกบประวตการเจบปวยทางคลนก พบการเปลยนแปลงไมเกนรอยละ 20(58) แบบสอบถามน ถกน าไปใชอยางแพรหลาย และน าไปใชในคนงานหลากหลายอาชพ เชน คนงานปาไมในประเทศกรก(59) พยาบาลวชาชพ ในประเทศจนและญปน(60, 61) ส าหรบการศกษาในประเทศไทย ไดมการน าแบบสอบถามดงกลาวมาดดแปลง

38

เพอใชในการประเมน อาการปวดทางระบบกลามเนอและโครงราง เชน ในกลมพยาบาล ชางเยบจกร โรงงานเฟอรนเจอร โรงงานผลตชนสวนสารกงตวน า และ ผประกอบอาชพผลตยางพารา ทตองสมผสกบปจจยดานการยศาสตร เปนตน(7, 22, 35, 36, 51, 62) การประเมนวธนเปนวธทสะดวก รวดเรวเหมาะสมในการคดกรองกลมประชากรทมจ านวนมาก นอกจากนยงมแบบสอบถามออสเวนทร (Oswestry) เพอใชในการประเมน การบาดเจบในระบบโครงรางกลามเนอ ทสงผลกระทบตอการด าเนนชวต ประจ าวน โดยมจ านวนขอค าถามทงหมด 10 ขอ แบงออกเปน 2 กลม คอ การประเมนสขภาพโดยรวม ไดแกอาการปวด การเขาสงคม และการเดนทาง และการประเมน กจกรรมการท างาน ไดแก การดแลตนเอง การยก การยน การนง การเดน การนอน และการมเพศสมพนธ 2. การประเมนดวยการตรวจวนจฉย ทางการแพทย เปนการประเมนทตองอาศย แพทยหรอผเชยวชาญทางระบบกลามเนอและโครงราง เปนผท าการตรวจวนจฉย โดยตองอาศยทงก ารซกประวต การตรวจรางกาย และการตรวจทางหองปฏบตการ นอกจากน การประเมนความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน ยงตองมการซกประวตเพมเตมถงอาชพ ลกษณะงาน ระยะเวลาการท างานและการตรวจประเมน สถานทท างานรวมดวย เพอใหไดผลการตรวจวนจฉย ทถกตอง แมนย า และสามารถน าผลการตรวจ ไปใชประโยชน ในการขอรบคาชดเชย การเจบปวย ทเกยวเนองจากการท างานได(63) อยางไรกตาม การตรวจประเมนดวยวธน มกใชเวลานานและเสยคาใชจายสง จงไมเหมาะส าหรบการน ามาใชในการศกษาครงน การประเมนความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทเกยวเนองจากการท างาน โดยการรายงานดวยตนเอง จงเปนวธทสะดวก รวดเรว สามารถน าไปใชในกลมตวอยางทมจ านวนมากได ซงมความเหมาะสมกบการศกษาในครงนมากกวา และสามารถคดกรอง ผปฏบตงาน ทมความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ในเบองตนได ในการศกษาครงน ผวจยเลอกใชแบบสอบถาม ทปรบปรงมาจากแบบสอบถาม ตามมาตรฐานนอรดค เนองจากเปนแบบสอบถาม ท มการน ามาใชกนอยางแพรหลาย ในหลายกลมอาชพ แบบสอบถาม ยงมการแสดงแผนภาพรางกาย ท าใหผถกประเมน สามารถระบต าแหนงของการบาดเจบไดชดเจน(64) นอกจากน การส ารวจสถานทท างาน (Walk Through Survey) การตรวจประเมนการท างาน สถานท และสงแวดลอมในการท างานเปนสงส าคญทจะท าใหทราบปญหาทแทจรง ของหนวยงาน และทราบถง ปจจยเสยงตอการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ไดชดเจนยงขน อนจะน ามาซงแนวทาง ในการแกไขปญหา และหามาตรการ ในการปองกน และลดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางไดอยางมประสทธภาพตอไป ในการศกษาครงน มวตถประสงคเพอศกษา ประเมน ปจจย การยศาสตร ในดานทาทางการท างานทมความเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง เปนเสมอนขนตอนแรกในการจ าแนก แยกแยะ ถงความเสยงในการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางวาปญหาอยในต าแหนง หรอ ขนตอนใดของการท างาน ผวจยไดเลอกใชแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว REBA เนองจากเปนวธทสามารถ ประเมนไดครอบคลม ถงขอมอ แขนสวนลาง แขน

39

สวนบน คอ ล าตวและขา ใชได ทงงานทมการยนหรอการนง งานทมรปแบบการท างานทเคลอนทและหยดนง สวนแบบประเมน RULA นนเปนเครองมอทใชประเมนทาทางการท างาน ของรยางคสวนบน และการออกแรงเทานน อกทงการประเมนดวยวธ REBA น ยงไมรบกวนเวลาท างานของคนงาน และมความละเอยดในการสงเกตมากกวาแบบ OWAS ซงไมไดกลาวถงการประเมน คอและขอมอ โดยผวจย ไดใชแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว REBA มาใชรวมกบแบบสอบถาม ตามมาตรฐานนอรดค และแบบสมภาษณ ทไดจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของมาใชประเมนการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ของคนงาน ทง 3 แผนก อนไดแก แผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ของโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร โดยพจารณาถงความเปนไปได ความสะดวก รวดเรว และใชเวลาไมมากในการประเมน และขอจ ากดดานคาใชจาย ตลอดจนสอดคลอง กบวตถประสงค และบรบทของการศกษา เพอใหทราบถงขนาด และแนวทางในการแกไขปญหา อนจะน าไปส การหามาตรการ ในการปองกน และลดการเกดการความผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงราง ทเกยวเนองจากการท างาน ของบคลากร ทปฏบตงานในโรงพยาบาลได

40

ลกษณะงานและขนตอนการท างานของคนงาน แผนก จายกลาง ซกฟอกและ โภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

ลกษณะงานและขนตอนการท างาน ของคนงาน แผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการนน จะใชแรงงานคนเปนหลก ลกษณะการท างาน มการท างานทตองมการนงหรอ ยน เปนเวลานาน ๆ รวมกบการออกแรง และทาทางการท างานทมการกม / บด /เอยวตว / การกระดก หรอหมนขอมอ ซงเปนทาทางการท างานท ฝนธรรมชาต อกทงเปนงานทตองมการท าซ าๆ ทกๆ วน อยเปนประจ า คนงานทง 3 แผนก มการท างาน สปดาหละ 7 วน ไมเวนวนหยดราชการ โดยมการสบเปลยนหมนเวยน การท างาน ในวนหยดราชการ และมการท างาน วนละ 8 ชวโมง ปฏบตงานในเวลาราชการ คอ 08.00 น . - 16.00 น. ทงสามแผนกมการขนท างาน ลวงเวลาในแตละวนเชนกน ในการวจยครงน ผวจย ไดศกษาในทกๆ งานหลก และงานยอย รวมถง พจารณาในทก ๆขนตอนการท างาน ของคนงานทง 3 แผนก ทแบบประเมนรางกายทงหมดอยางรวดเรว REBA สามารถประเมนไดอยางครอบคลม ส าหรบงานทมรปแบบการท างาน ลากเขน จง ไมอยในวตถประสงคของการศกษาในครงน จงไมน ามารวมในการศกษา อกทงงานประเภท ลากเขน ไมแนะน าในการใชกบแบบประเมน REBA จงเปนการปองกนการผดพลาด และเพอความแมนย าของแบบประเมน และเพอใหเขาในกระบวนการท างาน และ เหนภาพการท างานทชดเจนขน ผวจย จงขออธบายลกษณะงาน และสรปกระบวนการท างานตามขนตอนตางๆ ของ ทง 3 แผนก แยกตามหนาทความรบผดชอบใน งานหลก (job) และ งานยอย (task) รวมถงขนตอน ในการปฏบตงาน (operation) ในรปแบบของ Root Diagram 16 ดงรปท 7

รปท 7 แสดง model ลกษณะการท างานในรปแบบ Root Diagram(15) [ทมา คมสนต จระภทรศลปะ, 2556]

O2

O3 O3

O2

O1

Job=งานทมการแบงตามลกษณะการท างาน

Task Task

Operation 2

Operation3

Step of operation =

งานยอยทประกอบเปน Task

Task=งานทเปนสวนหนงของ Job

O1

41

ลกษณะการท างานของแผนกจายกลาง จากการส ารวจในสภาพการท างานทแทจรง พบวาขนตอนการท างานของแผนกจายกลาง มการแบงความรบผดชอบออกเปน 3 งาน (job) แตละงานมความรบผดชอบแยกจากกน คนงานทกคนมการท างานทกวนหรออยางนอยสปดาหละ 3 ครง ไดแก 1. แผนกลางอปกรณปนเปอน ประกอบดวยคนงาน 9 คน รบผดชอบในกระบวนการ 6 งานยอย (task) ไดแก งานลางอปกรณปนเปอน ,น าอปกรณทลางแลวเขาตอบความรอน เปาสายยางใหแหง ใสปลอกถงมอ หอ tray บรรจถงมอ และการหอกอซแกมก 2. แผนกบรรจอปกรณ (pack) ประกอบดวยคนงาน 11 คน คนงานแผนกนจะมหนาท รบอปกรณทผานการอบแลวจากงานลางอปกรณ น ามาด าเนนงานตอ ประกอบดวย 4 งานยอย (task) ไดแก การเตรยมอปกรณกอนแพค งานแพคอปกรณ งานซล และ งานน าอปกรณนงแลวลงถงปลอดเชอ กอนสงแผนกตางๆ 3. แผนกนงอปกรณ ประกอบดวย คนงาน 5 คน แผนกนจะรบผดชอบ ในกระบวนการ 6 งานยอย (task) ไดแก งานตดสตกเกอรวนผลต/หมดอาย งานเรยงอปกรณกอนสงนง (รถเขนขนาด กวาง 60 ซม. ยาว 90 ซม. สง 140 ซม.และลก 50 ซม.) งานเรยง set ผาตดใสรถเขนกอนเขาตนง (รถเขนขนาด กวาง 65 ซม. ยาว 145 ซม. สง 125 ซม.และลก 40 ซม.) งานน า set ท าแผลทนงแลวเขาชนเกบของ งานเรยงอปกรณทวไปทนงแลวเขาชนเกบของ และงานเรยง set ผาตดใสรถเขนกอนจดสง (รถเขนขนาด กวาง 65 ซม. ยาว 145 ซม. สง 125 ซม.และลก 40 ซม.) ซงแตละขนตอน คนงาน 1 คน ท างานมากกวา 1 ขนตอน และมทาทางการท างานทอยในลกษณะฝนธรรมชาต และอยในการท างานซ าๆทาเดยวนานๆ วนละ 6-7 ชวโมง อยางนอย 3 ชวโมง ตอ 1 วน เชน การยนนานๆ/การกมศรษะ /การกระดก/หมนขอมอ รวมกบการออกแรง การใชแรงในการหยบจบอปกรณ เปนตน ซงแตละทาทางการท างาน มหลากหลายอรยาบถ ทเส ยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทงสน กระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลางแสดง ในรปแบบRoot Diagram ดงรปท 8 หนาท 44 และภาพแสดงลกษณะงานยอย (task) ดงรปท 11 หนา 48-53

42

ลกษณะการท างานของแผนกซกฟอก

จากการส ารวจในสภาพการท างานทแทจรง ของแผนกซกฟอก พบวาขนตอนการท างานของแผนกซกฟอก มการแบงความรบผดชอบออกเปน 2 งาน (job) แตละงานมความรบผดชอบแยกจากกน คนงานทกคนตองมการท างาน ทกวน หรออยางนอยสปดาหละ 3 ครง ไดแก 1. แผนก ซก-อบ ในแผนกน รบผดชอบในกระบวนการขนตอนการ ซก-อบ ไดแก การน าผาทใชแลว เขา เครองซกผาตามขนตอนการซกผา และ การน าผาทซกแลวจากตซกผาเพอเขาสขนตอนการ อบผาใหแหงตอไป ประกอบดวยคนงาน 7 คน 2. แผนก พบผา ประกอบดวยคนงาน 9 คน แผนกน จะรบผดชอบในกระบวนการขนตอนการพบผา และ เรยงผากอนน าแจกจายตามหอผปวย โดยรบผาทอบแหงแลว น ามาพบและจดเรยงเขาตเกบผา จากนน จง น าผาทจดเรยงแลว น าเรยงใสรถเขนตามจ านวนของผาทตองสงใหในแตละหอผปวยอกครง ซงแตละขนตอน คนงาน 1 คน ท างานมากกวา 1 ขนตอน และมทาทางการท างานทอยในลกษณะฝนธรรมชาต และอยในการท างานซ าๆทาเดยวนานๆ วนละ 6-8 ชวโมง อยางนอย 3 ชวโมง ตอ 1 วน เชน การยนนานๆ/การกมศรษะ /การบดเอยวล าตว รวมกบการออกแรง ในการยกผา เปนตน ซงแตละทาทางการท างาน มหลากหลายอรยาบถ ทเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทงสน ภาพกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกซกฟอกไดแสดงในรปแบบ Root Diagram ดงรปท 9 หนาท 46 และภาพแสดงลกษณะงานยอย (task) ดงรปท 12 หนาท 54-56

43

ลกษณะการท างานของแผนกโภชนาการ จากการส ารวจสภาพการท างานทแทจรง ของแผนกโภชนาการ พบวาแผนกโภชนาการ ประกอบดวยคนงาน 19 คน แบงความรบผดชอบออกเปน 2 กลม คอ งานผลตอาหารครวสามญ/เฉพาะโรค จ านวน 9 คน และ งานผลตอาหารครวพเศษ 10 คน คนงานทงสองกลม มลกษณะการท างานทไมสามารถแยกงานจากกนไดอยางชดเจน ดงเชนแผนกจายกลางและซกฟอก เนองจากในแผนกโภชนาการ คนงานทกคน ท าหนาทในงานยอย (task) ทเหมอนกน ยกเวนสายอาหารพเศษ ทเพมงาน น าภาชนะทลางแลวเขาตอบ อก 1 งาน คนงาน 1 คน ในหนงวน ตองท างานอยางนอย 6 งานยอย (task) และในคนงานทงสองกลม มคนงานอก 11 คน ทตองท าหนาทในการปรงอาหารรวมดวย คนงานทกคนตองมการท างาน ทกวน หรออยางนอยสปดาหละ 3 ครง ทกคนท างานในทกขนตอน หมนเวยนกน ตามใบภาระงานในแตละวน ซ งคนงาน 1 คน ตองท างานมากกวา 1 ขนตอน และมทาทางการท างานทอยในลกษณะฝนธรรมชาต และอยในการท างานซ าๆทาเดยวนานๆ วนละประมาณ 10 ชวโมง อยางนอย 5 ชวโมง ตอ 1 วน เนองจากในคนงานแผนกโภชนาการ มการท างานลวงเวลา เพมอก 4 ชวโมง/วน สปดาหละ 5 วน เชน การยนนานๆ/การกมศรษะ /การบดเอยวล าตว การหยบจบอปกรณ รวมกบการออกแรง ในการยกวตถดบ ภาชนะ ตางๆ เปนตน ซงแตละทาทางการท างาน มหลากหลายอรยาบถ ทเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทงสน ภาพกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกซกฟอก ไดแสดงในรปแบบ Root Diagram ดงรปท 10 หนาท 47 และภาพแสดงลกษณะงานยอย (task) ดงรปท 13 หนาท 57-59

44

รปท 8 แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job, task และ operation ของแผนก จายกลาง จ านวนคนงาน 25 คน

O3

Operation

Task

Job

Job

Job

แผนกจายกลาง (25)

งานนง (5)

เตรยมอปกรณกอนบรรจ

งานบรรจหบหอ pack (11) งานลางอปกรณปนเปอน (9)

แสดงในหนาถดไป

บรรจ ซล น าอปกรณลง

ถงสเตอรไรด

น า set

ท าแผลเขาชน เกบ

เรยง set

ผาตดลง

รถเขนกอนสง

เรยงอปกรณ

ทนงแลวเขาชนเกบ

เรยงอปกรณใสรถเขนกอนนง

เขาตนง

ตดสตกเกอร

O1

O1

O2

O1

O2 O1

O2

O3

O2

O1

O2

O1

O2

O1 O1

O2

O1

O2

O1

O4

เรยง set

ผาตดใสรถเขนกอนนง

เขาตนง

45

รปท 8 (ตอ) แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job, task และ operation ของแผนก จายกลาง จ านวนคนงาน 25 คน แผนกจายกลาง แบงความรบผดชอบออกเปน 3 งาน โดยแตละงานมความรบผดชอบแยกจากกน ไดแก งาน ลางอปกรณปนเปอน (จ านวน 9 คน) งานบรรจหบหอ (จ านวน 11 คน) และงานนง (จ านวน 5 คน )โดยแตละงาน (job) ยงแบงออกเปน 16 งานยอย (task) และ 29 ขนการปฏบตงาน (step of operation)

Operation

Task

Job

Job

Job

แผนกจายกลาง (25)

งานนง (5)

ลาง

อปกรณ

งานบรรจหบหอ pack (11) งานลางอปกรณปนเปอน (9)

น าอปกรณ

เขาเครองอบ

เปาสายยาง หอกอซแกมก หอ tray บรรจ

ถงมอ O1 O1

O2

O1

O2

O1 O1 O1

ใสปลอกถงมอ

46

รปท 9 แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job, task และ operation ของแผนก ซกฟอก จ านวน คนงาน 16 คน

แผนกซกฟอก แบงความรบผดชอบออกเปน 2 งาน โดยแตละงานมความรบผดชอบแยกจากกน ไดแก งาน ซก -อบ (จ านวน 7 คน) งานพบผา (จ านวน 9 คน) โดยแตละงาน (job) ยงแบงออกเปน 8 งานยอย (task) และ 16 ขนการปฏบตงาน (step of operation)

น าผาออกจาก

ตอบผา

O2

O1

O1 O2 O2

O2

O1

O2

O1

Job

Job

Task

Job

Operation

แผนกซกฟอก (16)

เรยงผาใสรถเขน น าผา

เขาซก

ปกรณ

งานพบผา (9) งานซก-อบ (7)

น าผาออก

จากเครองซก

ยนพบผา เรยงผาเขาชน นงพบผา น าผาเขา

ตอบผา

O1

O2

O3 O3

O1

O1 O1

47

รปท 10 แสดงลกษณะการท างานแยกตาม job , task และ operation ของแผนก โภชนาการ จ านวนคนงาน 19 คน

แผนกโภชนาการ แบงออกเปน 2 กลม คอ ผลตอาหารครวสามญ (จ านวน 9 คน) และครวพเศษ (จ านวน 10 คน) แบงเปน 9 งานยอย (task)คนงานทงสองกลม มการท างานหมนเวยนกน ลกษณะงานแบบเดยวกน คนงานในครวพเศษ มงานยอย (task) เพมขน 1 งาน คอ การน าภาชนะทลางแลวเขาตอบ และในคนงานทงสองกลม มคนงานทท าหนาทในการ ปรงอาหารรวมดวย 11 คน ดงนนในการศกษาครงน เพอปองกนการสญหายของงานใดงานหนง จงวเคราะหในทกงานยอย (task) ทงหมด 9 งานยอย ประกอบดวย 23 ขนการปฏบตงาน (operation) โดยเลอกคนงานในการวเคราะหทาทางการท างานดวย REBA จากทกงานยอย (task) แตเนองจากคนงานทท าหนาทปรงอาหาร เปนคนงานบางสวนจากทงครวสามญและครวพเศษ ผวจยไดคดเลอกคนงานทมขนาดความสงของรางกาย ต าสด ปานกลางและสงสดจากงานดงกลาว ซงทง 3 คน จงยงเปนคนเดมทไดรบการประเมนทาทางการท างานดวย REBA จาก 8 (task) ทผานมาแลว

Job

Task

Operation

เรยงอาหารใสรถเขน

ตกอาหารใสภาชนะ

O1 O1

O2

O1

O2

O3

O1

O2

ลางภาชนะ น าภาชนะทลาง

แลวเขาตอบ

(พเศษ )

แผนกโภชนาการ (19) สามญ (8) พเศษ (11)

ปรงอาหาร

**

เตรยม

วตถดบ

ดวยมด

ลางวตถดบ

O1

O1 O1 O2

O1

O2

O1

O2

O3

O1

O2

O3

O2

O1

หงขาว น าขาวสกถาย

ใสหมอใบเลก ลางผก ลางเนอสตว

วตถดบ

O4 O4

48

แผนกจายกลาง งานยอย(task) ลางอปกรณ 1.งานลางอปกรณปนเปอน 2. งานน าอปกรณเขาเครองอบรอน 3. งานเปาสายยาง

รปท 11 แสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลาง

49

แผนกจายกลาง งานยอย(task) ลางอปกรณ (ตอ) 4.งานหอ tray บรรจถงมอ 5. งานหอกอซแกมก 6. งานใสปลอกถงมอ

รปท11 (ตอ) ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลาง

50

แผนกจายกลาง งานยอย(task) บรรจอปกรณ 1.เตรยมอปกรณกอน pack 2.บรรจหบหอpackอปกรณ 3.การซลอปกรณดวยเครองซล

รปท 11(ตอ) ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลาง

51

แผนกจายกลาง งานยอย(task) บรรจอปกรณ (ตอ) 4. น าอปกรณสเตอรไรดลงถง เตรยมแจกจาย

งานยอย(task) นงอปกรณ 1.ตดสตกเกอรวนผลต/หมดอาย

2. เรยงอปกรณใสรถเขนกอนนง

รปท 11(ตอ) ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลาง

52

แผนกจายกลาง งานยอย(task) นงอปกรณ (ตอ) 3. เรยง setผาตดใสรถเขนกอนนง

4.น าอปกรณอบแลวเขาชนวาง

5.น า set ท าแผลเขาชนวาง

รปท 11(ตอ) ภาพกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลาง

53

แผนกจายกลาง งานยอย(task) นงอปกรณ (ตอ) 6. เรยง set ผาตดลงลงเขนกอนสง

รปท 11 (ตอ) ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกจายกลางในงานยอย (task) นงอปกรณ

54

แผนก ซกฟอก งานยอย(task) ซก-อบ 1. การน าผาเขาเครองซกผา

2. การน าผาออกจากเครองซก

3. การน าผาเขาเครองอบผา

รปท 12 ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกซกฟอก

55

แผนก ซกฟอก งานยอย(task) ซก-อบ (ตอ) 4. การน าผาออกจากเครองอบผา

งานยอย (task) พบผา 5. การพบผา (ยน)

6.การพบผา(นง)

รปท12 (ตอ) ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกซกฟอก

56

แผนก ซกฟอก งานยอย (task) พบผา (ตอ) 7. การเรยงผาใสต

8. การเรยงผาลงรถเขน

รปท 12 (ตอ) ภาพแสดงกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของแผนกซกฟอก

57

แผนกโภชนาการ

1. การลางวตถดบ เชนเนอไก ,ปลา,ผกสด

2. การเตรยมวตถดบเปนรปรางดวยมด

3. การหงขาว

รปท 13 ภาพกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกโภชนาการ

58

แผนกโภชนาการ 4. การตกขาวสกใสหมอ

5. การตกใสภาชนะ

6. การเรยงถาดอาหารใสรถเขน

รปท 13 (ตอ) ภาพกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกโภชนาการ

59

แผนกโภชนาการ 7. การลางภาชนะ

8.น าภาชนะทลางแลวเขาตอบรอน

9. งานปรงอาหาร

รปท 13 (ตอ) ภาพกระบวนการท างานตามงานยอย (task) ตางๆของคนงานแผนกโภชนาการ

60

บทท 3 วธด าเนนการวจย

รปแบบการวจย

การวจยครงน เปนการวจยเชงพรรณนา เชงส ารวจ แบบภาคตดขว าง ศกษา ณ. ชวงเวลาใดเวลาหนง (Descriptive and Cross-sectional study) มวตถประสงคเพอศกษาทาทางการท างาน และ ความชก ของอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ในกลม คนงาน จ านวน 3 แผนก ทปฏบตงาน ในโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ไดแก แผนก จายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรในการวจยครงน ประชากรคอ คนงาน ทง 3 แผนก ไดแก แผนก จายกลาง ซกฟอกและ โภชนาการ จ านวน 60 คน แบงเปน 2 สวนคอ 1.ประเมนความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง โดยประชากรจะเปนคนงานในแผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทรทกคนทผานเกณฑการคดเขาและเกณฑการคดออก 2. ประเมนความเสยงทางการยศาสตรในดานทาทางการท างาน โดยประชากรจะเปนคนงานในแผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ โดยเลอกตวแทนทมขนาดสดสวนของรางกายในระดบความสง ทต าสด ปานกลาง และ สงทสด อยางละ 1 คน รวมทงสนจ านวน 3 คน ในทกๆงานยอย (task) เพอน ามาประเมนความเสยงในดานทาทางการท างานตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางตอไป เกณฑคดเขา

1) สามารถสอสารความหมายและเขาใจภาษาไทยได 2) มประสบการณ การท างานใน ต าแหนงคนงานของแผนกดงกลาวอยางนอย 6 เดอน 3) มการท างานในขนตอนการท างานทท าการศกษา 4) ยนดเขารวมการวจย

61

เกณฑคดออก มประวตการไดรบอบตเหตหรอมพยาธสภาพในระบบกลามเนอและโครงรางทไมเกยวเนองจากการท างาน

เครองมอท ใชในการศกษา

เครองมอท ใชในการวจยครงน ประกอบดวย เครองมอ 2 ชดคอ 1) แบบสมภาษณ ปจจยสวนบคคล และ กลมอาการผดปกตทางระบบ

กลามเนอและโครงราง ทผวจยไดรวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากการทบทวนวรรณกรรม และ แบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment [REBA]) มรายละเอยดดงน

แบบสมภาษณ ผวจยใชแบบสมภาษณ โดยรวบรวมขอมลจากเอกสารและงานวจยท เกยวของ

เพออธบายคณลกษณะประชากร และแบบสมภาษณ ขอมลอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง โดยแบบสมภาษณน มลกษณะเปนแบบสมภาษณทม โครงสรางชดเจน (Structured questionnaire) แบงเปนสวนตางๆ 2 สวนดงน

สวนท 1 แบบสมภาษณ ขอมลสวนบคคลทวไป , สภาวะสขภาพ และขอมลลกษณะงาน ซงผวจยพฒนาขน โดยการทบทวนวรรณกรรม ไดแก เพศ อาย น าหนก สวนสง สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน ต าแหนงงานในปจจบน อาชพเสรม ประสบการณการท างาน ความถนดของมอ การออกก าลงกาย การดมแอลกอฮอล การสบบหร การพกผอนทเพยงพอ และโรคประจ าตว

สวนท 2 แบบสมภาษณ ขอมลอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ผวจยปรบปรงจากแบบสอบถามมาตรฐานเกยวกบอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง

(Standardized Nordic questionnaire) ของครนกาและคณะ(57) ฉบบภาษาไทย(35) วดการเกดอาการผดปกตในรอบ 7 วน และ 6 เดอนทผานมา

62

2) แบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment [REBA])

เปนการประเมนความเสยงตอระบบกลามเนอและโครงรางทพฒนาโดย Hignett and McAtamney จากสถาบนการยศาสตรในการท างานแหงมหาวทยาลย นอตตงแฮม ประเทศองกฤษ ซงพฒนามาจาก RULA เพอใชในการตรวจสอบปจจยเสยงของการบาดเจบของโรคทางระบบกลามเนอและโครงสรางกระดก โดยใชหลกการเชนเดยวกบ RULA ซงในการประเมน REBA นน ใชวธการใหคะแนนในแตละสวนของรางกาย เทยบกบตาราง 3 ตาราง ไดแต ตาราง A ตาราง B และ ตาราง C และการใหคะแนน ไดแบงอวยวะในการพจารณาออกเปน 2 กลม ไดแก กลม A ประกอบดวย ล าตว คอ และขา กลม B ไดแก ตนแขน แขนและขอมอ อวยวะในกลม A ประเมนคะแนนโดยเทยบจากตาราง A และอวยวะในกลม B ประเมนคะแนนโดยเทยบจากตาราง B แลวน าคะแนนทไดจากทง 2 ตารางมาค านวณรวมกนในตาราง C โดยคะแนนทไดจากตาราง C เปนคะแนนสรปเพอใชในการประเมนความเสยง และการตดสนใจในการปรบปรงแกไขทาทางในการท างาน ขนตอนการประเมนดวย REBA มดงน

วธ REBA นนจะแบงการประเมนออกเปน กลม A คอ ล าตว คอ ขา และกลม B คอ แขนสวนบน แขนสวนลาง ขอมอ โดยกลม A จะรวมกบคาการใชแรง และกลม B จะน ามารวมกบคาการจบยดของการท างาน ขนตอนการประเมนทาทางการท างานโดยวธ REBA ท าไดโดยน าภาพ วดโอการท างานแบงเปนภาพนง เปนสวนยอยๆ (Frame by frame) เพอก าหนดใหแตละสวนมการเคลอนไหวนอยมาก หรอไมมเลย ท าใหสามารถใชวธวเคราะหเชงสถต (Static Analysis) ได

ขนตอนท 1 การวเคราะหทาทางของศรษะและคอ 1. ถามมกมอยระหวาง 0 – 20 องศาใหคะแนนเปน 1 2. ถามมกมมากกวา 20 องศา ใหคะแนนเปน 2 3. ถามการเงยศรษะคะแนนเปน 2 4. ถามการหมนศรษะดวย (Twist) ใหคะแนนเพม 1 5. ถามการเอยงศรษะไดดานขาง ใหคะแนนเพมเปนอก 1 6. คะแนนสงสดในขนตอนนมคาไมเกน 4 คะแนน

63

รปท 14 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของคอ (neck) ขนตอนท 2 การวเคราะหต าแหนงของล าตว 1. ล าตวอยในลกษณะทตงตรงเมอยน หรอกรณการนงมพนกพงรองรบอยางดทมมเอยงไมเกน -20 องศา ใหคะแนนเปน 1 2.โนมตวไปทางดานหนาระหวาง 1- 20 องศา ใหคะแนนเปน 2 3. ล าตวโนมไปขางหนาระหวาง 20 – 60 องศา ใหคะแนนเปน 3 4. ล าตวโนมไปขางหนามากกวา 60 องศาใหคะแนนเปน 4 5. ล าตวมการหมนใหคะแนนเพมขนอกเปน 1 6. ล าตวมการเอยงไปดานขางใหคะแนนเพมอก 1 7. คะแนนสงสดในขนตอนนมคาไมเกน 5 คะแนน

รปท 15 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของล าตว (trunk) ขนตอนท 3 การประเมนทาทางของขาและเทา 1. ขาอยในลกษณะสมดลซายขวา ตงตรง โดยเทาสามารถวางลงบนพนทมการรองรบด ใหคะแนนเปน 1 2. ถาไมสมดล งอเพยงเลกนอย หรอพนรองเทาไมด ใหคะแนนเปน 2 3. มมงอระหวาง 30 – 60 องศา ใหคะแนนเพมอก 1 4. มมงอมากกวา 60 องศา ใหคะแนนเพมอก 2 5. คะแนนสงสดขนตอนนมคาไมเกน 4 คะแนน

Neck Score

Trunk Score

64

รปท 16 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของขาและเทา (leg)

ขนตอนท 4 สรปผลคะแนนการวเคราะหของคอ ล าตว และขาทงสองขาง รวมคะแนนจากขนตอนท 1-3 ไวในขนตอนนแลวเปดตาราง A จะไดคะแนนของการวเคราะห คอ ล าตว และขาทงสองขาง ตารางท 6 ตาราง A ของแบบประเมน REBA ใชในการรวมคะแนนจากขนตอนท 1 - 3

ขนตอนท 5 การประเมนภาระงานทท า 1. ภาระงานทท าไดแกแรงทใช หรอน าหนกทถอ ถานอยกวา 4 กโลกรม ใหคะแนนเปน 0 2. ถาภาระงานอยระหวาง 4 – 10 กโลกรม ถอหรอใชแรงนานๆครง ใหคะแนนเปน 1 3. ถาภาระงานมากกวา 10 กโลกรม หรอใชแรงแบบสถตใหคะแนนเปน 2 4. ถาเคลอนทซ าไปมาบอย ๆ หรอมการใชแรงท างานดงกลาวอยางรวดเรวใหคะแนนเพม +1

trunk posture score

neck

1 2 3 Legs Legs legs 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

1 1 2 3 4 1 2 3 4 3 3 5 6

2 2 3 4 5 3 4 5 6 4 5 6 7

3 2 4 5 6 4 5 6 7 5 6 7 8

4 3 5 6 7 5 6 7 8 6 7 8 9

5 4 6 7 8 6 7 8 9 7 8 9 9

Leg Score

65

ขนตอนท 6 คะแนน Part A น าไปใชในตาราง C รวมคะแนนขนตอนท 4 – 5 ไวในขนตอนน เพอใชเปดตาราง C ในการประเมนผลรวมกบรางกายสวนทเหลอ

ขนตอนท 7 การประเมนต าแหนงแขนสวนบน ( upper arm )

1. ระดบของแขน การยกทสงขน ระดบคะแนนทใหมากขน คะแนนอยระหวาง 1 – 4 2. ยกแขนสวนบนไปดานหลง 20 องศา จนถงยกแขนสวนบนมาดานหนา 20 องศา ใหคะแนนเปน 1 3. ยกแขนสวนบนไปดานหลงมากกวา 20 องศา จนถงยกแขนสวนบนมาดานหนามากกวา 20 – 45 องศา ใหคะแนนเปน 2 4. ยกแขนสวนบนมาดานหนา 45 - 90 องศา ใหคะแนนเปน 3 5. ยกแขนสวนบนมาดานหนา มากกวา 90 องศา ใหคะแนนเปน 4

6. ถามการยกไหล ใหเพมคะแนนอก 1 7. ถามการกางแขน ใหเพมคะแนนอก 1 8. ถาแขนมทรองรบหรอวางพาดอย ใหคะแนนเปน -1 9. คะแนนสงสดของขนตอนนจะมคาไมเกน 6 คะแนน 10. ใหแยกการประเมนแขนซายและแขนขวา

รปท 17 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของแขนสวนบน (upper arm) ขนตอนท 8 การประเมนต าแหนงแขนสวนลาง (lower arm หรอ forearm ) 1. ระดบของแขนสวนลางควรอยในแนวระดบขณะท างานหรออยในชวงประมาณ 60-100 องศา วดจากแนวดง ถามมของแขนสวนลางอยนอกชวงดงกลาวใหคะแนนตามรปทสองจากซาย

Upper Arm

Score

66

2. งอแขนสวนลางอยในชวง 60-100 องศา ใหคะแนนเปน 1 3. งอแขนสวนลางนอยกวา 60 องศา หรอ งอแขนสวนลาง มากกวา 100 องศา ใหคะแนนเปน 2

4. ใหแยกประเมนระหวางแขนซายและแขนขา

รปท 18 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของแขนสวนลาง (lower arm)

ขนตอนท 9 การประเมนต าแหนงมอและขอมอ (hand and wrist ) 1. ขณะท างานขอมอควรอยในลกษณะตรง ไมบดงอ ถาขอมอมการบดงอจะใหคะแนนตามรป (Flexion) และ (Extension) 2. งอขอมอและกระดกขอมอขนลง 0-15 องศา ใหคะแนนเปน 1 3. งอขอมอและกระดกขอมอขนลงมากกวา 15 องศา ใหคะแนนเปน 2 4. ถามการท างานทเกดการเบยงขอมอออก (deviation) ใหบวกคะแนนเพมอก 1 5. คะแนนสงสดในขนตอนนมคาไมเกน 3 6. ใหแยกประเมนระหวางแขนซายและขวา

รปท 19 แสดงระดบคะแนนในทาทางการเคลอนไหวของมอและขอมอ (hand and wrist )

Lower Arm

Score

Hand and Wrist

Score

67

ขนตอนท 10 สรปผลจากขนตอนท7 – 9 โดยใชตาราง B น าขอมลจากขนตอนท 7 – 9 ซงเปนผลจากการวเคราะหทาทางของแขนและมอในขณะท างานมาเปดคาคะแนนรวมในตาราง B ตารางท 7 ตาราง B ของแบบประเมน REBA ใชในการรวมคะแนนขนตอนท 7 - 9

upper arm score

lower arm

1 2 Wrist wrist 1 2 3 1 2 3

1 1 2 2 1 2 3

2 1 2 3 2 3 4

3 3 4 5 4 5 5

4 4 5 5 5 6 7

5 6 7 8 7 8 8

6 7 8 8 8 9 9

ขนตอนท 11 ทจบชนงาน 1. มทจบชนงานทด เหมาะสม สามารถท าใหเกดแรงในการท างาน ใหคะแนน 0 2. มทจบชนงานอยในระดบพอใช ใหคะแนน 1 3. มทจบชนงานอยในระดบทไมด ใหคะแนน 2 4. ไมมทจบ ท าใหเกดทาทางทไมเหมาะสม ใหคะแนน 3

ขนตอนท 12 คะแนน Part B น าไปใชในตาราง C รวมผลคะแนนจากขนตอนท 10 -11 ไวในขนตอนน เพอใชเปดตาราง C ในการประเมนผลรวมกบรางกายสวนทเหลอ

68

ขนตอนท 13 คะแนนกจกรรม ถามสวนของรางกายอยในทาสถต มากกวา 1 นาท หรอเคลอนไหวดวยทาเดมซ าๆ (มากกวา 4 ครง ตอนาท ) หรอการเคลอนไหวอยางรวดเรวและมการเปลยนทาทางการท างานไป ใหคะแนน 1 ขนตอนท 14 สรปผล 1. น าคาทไดในขนตอนท 6 และคะแนนทไดในขนตอนท 12 ใชในการเปดตาราง C 2. น าคะแนนจากขนตอนท 13 มารวมกน จะไดคะแนน REBA ตารางท 8 ตาราง C ของแบบประเมน REBA ใชรวมคะแนนจากขนตอนท 6 และ 12

Score B

Scor

e A

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 1 1 1 2 3 3 4 5 6 7 7 7 2 1 2 2 3 4 4 5 6 6 7 7 8 3 2 3 3 3 4 5 6 7 7 8 8 8 4 3 4 4 4 5 6 7 8 8 9 9 9 5 4 4 4 5 6 7 8 8 9 9 9 9 6 6 6 6 7 8 8 9 9 10 10 10 10 7 7 7 7 8 9 9 9 10 10 11 11 11 8 8 8 8 9 10 10 10 10 10 11 11 11 9 9 9 9 10 10 10 11 11 11 12 12 12 10 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12

69

การสรปผลการวเคราะหงานโดยใช REBA เพอทราบถงความเสยงในการเกด Work-related musculoskeletal disorders และระดบของความตองการการแกไข โดยการใหคะแนนและแบงผลการประเมนเปน 5 ระดบตามความเสยง ดงน ระดบ 1: คะแนนเทากบ 1 งานนนยอมรบได ไมมความเสยง ยงไมตองด าเนนการใดๆ ระดบ 2 : คะแนนอย ท 2-3 งานนนมความเสยงเลกนอย อาจมความจ าเปนตองปรบปรงงาน ระดบ 3: คะแนนอยท 4-7 งานนนมความเสยงปานกลาง เรมเปนปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข ระดบ 4: คะแนนตงแต 8-10 งานนนมความเสยงสง ตองไดรบการแกไขปรบปรงอยางรวดเรว ระดบ 5: คะแนนตงแต 11 ขนไปงานนนมความเสยงสงมาก ตองไดรบการแกไขปรบปรงทนท การพทกษ สทธ ของกลมตวอยาง การศกษาครงน ไดม การพทกษสทธ ของกลมตวอยาง โดยทผานมาผวจยน าโครงรางวทยานพนธ เขารบการพจารณาจากคณะกรรมการดานจรยธรรมการวจย คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร เมอผานการอนมตแลว (ภาคผนวก ) ผวจยท าการชแจงวตถประสงคของการวจย ขนตอนของการรวบรวมขอมล พรอมทงขอความยนยอมในการเขารวมวจยดวยการลงนาม ยนยอมเขารวมการวจย และขอความรวมมอในการรวบรวมขอมล โดยแจงสทธในการตอบรบหรอการปฏเสธการเขารวมการวจยและบอกเลกการเขารวมวจยครงนไดตลอดเวลา โดยไมเกดผล เสยหายตอกลมตวอยาง การน าเสนอผลการวจยจะน าเสนอในภาพรวม โดยไมมการเปดเผยชอของ กลมตวอยาง ขอมลทไดจะเกบไวเปนความลบและน ามาใชเพอการศกษาวจยในครงน เทานน

70

วธการศกษา 1. เดนส ารวจสภาพการท างานของทง 3 แผนก ไดแก แผนก จายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร เพอดขนตอนการปฏบตงานและเกบขอมล ทาทางการปฏบตงานในแตละสถานงาน 2. ใชแบบสอบถามเพอประเมนความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางของคนงานทง 3 แผนก เพอหาความชกของการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง 3. คดเลอกคนงาน โดยใชเกณฑองคประกอบทางการยศาสตร ในดานขนาดรางกายของมนษย (anthropometry) เลอกจากคนงานทมระดบความสงของรางกาย ในระดบต าสด ปานกลาง และ สงสด อยางละ 1 ราย ไดจ านวน 3 ราย ในทกงาน (job) และประเมนทาทาง การท างานในทกงานยอย (task) ของแตละงาน (job) เพอน ามาศกษาทาทางการท างานท เปนอนตรายและมความเสยงกบการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางมากทสด 4. ประเมนความเสยงในทาทางการปฏบตงาน ดวยแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว REBA ในทกขนตอนการท างาน operation ของแตละงานยอย task 5. ถายท าวดโอ ในการปฏบตงานของคนงาน ในแผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการทผานการคดเลอกดงกลาวขางตน ขณะปฏบตงานจรงในหนวยงานทกๆ task 6. น าขอมลทาทางการปฏบตงานทได หลงจากตรวจสอบแลวมาประเมนรวมกนโดยใชแบบประเมน REBA ซงคะแนนทาทางการท างานทประเมนไดสมาชกในกลมตองมความคดเหนตรงกน 7. น าผลประเมนทาทางการปฏบตงานมาสรปเพอระบหาจดเสยงของงานในการปฏบตงานของคนงาน ในแผนก จายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ รวมวจารณหาสาเหตพรอมทงเสนอแนวทางแกไขเบองตน 8. ผวจยตรวจสอบความถกตองสมบรณ ของขอมลทงแบบสมภาษณ ทาทางการท างานและกลมอาการผดปกต ของระบบกลามเนอและโครงราง และแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (REBA) 9. เมอไดขอมลครบสมบรณ แลวน าไปวเคราะห ขอมลตามวธ ทางสถต ดงแสดงในรปท 20-21

71

Looking For Signs of

WMSDs

Assessment Gathering

and Examination

Evidence of WMSDs

มองหาสญญาณทแสดงถงปญหาWMSDs ใน

พนทปฏบตงาน เชนเสยงบนจากคนงาน ,สถต

การลาปวย , การ walk through survey ตาม

แผนกตางๆ

เกบรวบรวมขอมลและตรวจสอบเหตการณท

แสดงวาเกด WMSDs ในพนท ปฏบตงาน โดย

การใช video ถายภาพการท างาน, การ

สมภาษณ (Nordic) และการใชเครองมอการ

ประเมนทางการยศาสตร( REBA)

Analysis

หาความชกของการเกดWMSDs และการ

สบคนเพอหาคนงานและสถานงานทมความ

เสยงสงสด

สรปผล เสนอวธการแกไข และตดตามผล

โดยรวบรวมจากขอมลทไดทงหมดขางตน

Conclusion, Solution

And Follow up

การวางแผนการด าเนนงาน

รปท 20 การวางแผนการด าเนนงาน(16)

72

รปแบบวธการด าเนนงาน

รปท 21 แสดงรปแบบวธการด าเนนงาน

คนงาน แผนก จายกลาง ซกฟอก โภชนาการ

โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

สมภาษณกรอกแบบสอบถามเพอประเมนความชกของการเกดความผดปกต

ในระบบกลามเนอและโครงราง

เลอกคนงานทมขนาดของรางกาย ในระดบความสง ต าสด ปานกลาง และสงสด อยางละ 1 ราย

ไดจ านวน 3 ราย ในทกๆงานยอย (task)

ถายวดโอ ขณะปฏบตงานจรงในทกขนตอน

ประเมนทาทางการปฏบตงาน ( REBA )

วเคราะหขอมล

73

การวเคราะห ขอมล ผวจยวเคราะห ทางสถต ดวยเครองคอมพวเตอร โดยใช โปรแกรมส าเรจรป

Microsoft Excel และ STATA® V.12 ดงน

1. การวเคราะห ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ใชสถต เชงพรรณนา (descriptive statistics) โดยการแจกแจงความถ รอยละ คาพสย คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2. การวเคราะห ขอมลทาทางจากการท างานใชสถต เชงพรรณนา (descriptive statistics) โดยการแจกแจงความถ รอยละ และใชสถต การทดสอบของครสคาล-วลลส (Kruskal-Wallis equality-of-populations rank test ) หาความแตกตางของระดบความเสยงในแตละแผนก

3. การวเคราะห ขอมลกลมอาการผดปกต ของระบบกลามเนอและโครงราง ใชสถต เชงพรรณนา (descriptive statistics) โดยการแจกแจงความถ รอยละ คาพสย คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และใชสถต การทดสอบนยส าคญทางสถต Fisher’s exact test หาความแตกตางของสดสวนความชกระหวางแผนก และค านวณคาอตราความชกของการเกดอาการผดปกต ของระบบกลามเนอและโครงรางโดยใชสตรดงน

อตราความชกของความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง

= จ านวนผทมอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวงเวลาทศกษา × 100

จ านวนประชากรกลมเสยงทงหมดในชวงเวลาทศกษา

ตวแปรชนดแบงกลม ไดแก เพศ การตงครรภ โรคประจ าตว การออกก าลงกาย การสบบหร การดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอล แผนก/หนวยงาน ต าแหนงงาน อาชพเสรม การท างานบานเปนประจ า การยกลากหรอเขนของหนกนอกเหนอจากการท างาน ลกษณะงานทท า ทาทางการท างาน ขอมลเกยวกบอาการทางระบบกลามเนอและโครงราง น ามาวเคราะหเชงพรรณนาโดยใชวธแจงนบ รอยละ

ตวแปรชนดตอเนอง ไดแก อาย ชวโมงการนอนหลบพกผอนตอวน น าหนก สวนสง

ดชนมวลกาย จ านวนปทท างาน ระยะเวลาท างานตอสปดาห น ามาคดเปนคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

74

วสด และอปกรณในการวจย 1.แบบสอบถามเพอประเมนความชกของการเกดความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางของคนงานในแผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ของ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร 2.แบบประเมน Rapid Entire Body Assessment (REBA) ใชในการประเมนงานทใชทงตวท างาน งานทมการใชมอรวมกบการใชงานรยางคลางของล าตวรวมดวย 3.โปรแกรม MB-Ruler โปรแกรมไมบรรทดวดมมหนาจอ 4.โปรแกรม windows photo viewer 5.กลองดจตอล 6.เครองคอมพวเตอรสวนตว และแผนส ารองขอมล การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

สรางเครองมอ จากการรวบรวมงานวจยท เกยวของ โดยประยกตเครองมอทไดจากการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดวย ขอมลสวนบคคลทวไป แบบสมภาษณขอมลอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ตามมาตรฐานของ Standardized Nordic questionnaire ของครนกาและคณะ ฉบบภาษาไทย และแบบประเมนความเสยงทางการยศาสตร ตามมาตรฐานของ (Rapid Entire Body Assessment [REBA]) การหาคาความนาเชอถอ กอนเรมเกบขอมล ผวจยจะท าการทดสอบหาคาความนาเชอถอของผประเมนและความนาเชอถอของการทดสอบซ าโดยผประเมนคนเดยว (Intra-rater reliability)

พบวาระดบความนาเชอถอของการทดสอบซ าโดยผประเมนคนเดยวกนอยในระดบดเยยม เทากบ 0.9848

75

บทท 4 ผลการวจยและการอภปรายผล

การวจยครงนเปนการศกษาหาทาทางการท างานทเปนอนตรายตอรางกาย และ

ความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน โดยระบหนวยงานและงานยอย (task) ทมความเสยงตอการเกดการบาดเจบสะสมของระบบกลามเนอและโครงราง ในคนงานแผนก จายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร จ านวนคนงานทงหมด 60 คน โดยการสมภาษณจากแบบสอบถาม ทงหมด 60 ชด จ านวน 3 แผนก ไดรบความรวมมอ ในการตอบแบบสมภาษณครบทง 60 คน การศกษาครงน คดออก 2 คน เนองจากมประวตการไดรบอบตเหตหรอมพยาธสภาพในระบบกลามเนอและโครงรางทไมเกยวเนองจากการท างาน มากอน จงเหลอคนงานทเขารวมในการวจยครงน 58 คน คดเปนรอยละ 96.7 และ การใชเครองมอประเมนทางการยศาสตร ประเมนทาทางการท างานดวยแบบประเมน REBA เพอประเมนความเสยงของการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง จากทาทางการท างานของคนงานทง 3 แผนก โดยเลอกตวแทนจากแตละแผนก ทมขนาดสดสวนของรางกายแตกตางกน สามระดบคอ ต าสด ปานกลาง และสงสด ประเมนในทกๆงานยอย และ ทกขนตอนการท างาน ไดทงหมด 33 งานยอย 68 ขนตอนการท างาน จ านวนทาทางการประเมนดวยแบบประเมนทางการยศาสตร REBA ทงหมด 204 ทาทางการท างาน โดยพจารณาแยกเปนสวนของรางกายซกซายและซกขวา และพจารณาผลรวมระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานทงรางกายดานซายและดานขวา จากขนตอนการท างานทงหมดของกลมตวอยาง ซงผวจยไดน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ออกเปน 5 สวนดงน 1. ขอมลทวไปของประชากรกลมศกษา 2. ขอมลดานสขภาพ 3. ขอมลดานงานทท า 4. ขอมลเกยวกบอาการทางระบบกลามเนอและกระดกโครงราง 5. การประเมนความเสยงดวยแบบประเมน REBA

76

สวนท 1 ขอมลทวไปของประชากร ตารางท 9 จ านวนและรอยละขอมลทวไปของกลมตวอยาง ( n=58 )

ขอมล จ านวนคน รอยละ เพศ (n=58) ชาย หญง การตงครรภ (n=43) ตงครรภ ไมตงครรภ อาย (n=58)* ≤ 30 31 – 40 41 – 50 ≥ 51 สถานภาพสมรส (n=58) โสด ค หมาย/หยา/แยกกนอย ระดบการศกษา (n=58) ประถม มธยม ปวส /อนปรญญา ปรญญาตร น าหนก (n=58)£ ≤ 40 41 – 50 51 – 60 61 – 70 71 - 80 ≥ 81

15 43

1

42

8 19 11 20

5

46 7

12 31 12 3 - 9

14 24 6 5

25.9 74.1

2.3

97.7

13.8 32.7 19.0 34.5

8.6

79.3 12.1

20.7 53.4 20.7

5.2 -

15.5 24.1 41.4 10.4

8.6 อาย * : อายเฉลย = 42.8 มธยฐาน = 43 S.D.= 10.65 (สงสด 59 – ต าสด 24) น าหนก £ : น าหนกเฉลย= 63.3 มธยฐาน = 62 S.D.= 13.5 (สงสด 120 – ต าสด 41)

77

ตารางท 9 (ตอ) จ านวนและรอยละขอมลทวไปของกลมตวอยาง ( n=58 ) ขอมล จ านวนคน รอยละ

สวนสง (n=58)* ≤ 140 141 – 150 151 – 160 161 – 170 171 - 180 ≥ 181 ดชนมวลกาย BMI (n=57)£ ≤ 18.4 (ต ากวาเกณฑปกต) 18.5 – 24.99 (ปกต) 25.0 – 29.9 (เกนกวาเกณฑปกต) ≥ 30 (อวน)

- 7

33 14 3 1

2 30 19 6

-

12.1 56.9 24.1 5.2 1.7

3.6

52.6 33.3 10.5

สวนสง * : สวนสงเฉลย = 159 มธยฐาน = 158.5 S.D.= 7.5 (สงสด 185 – ต าสด 145) ดชนมวลกาย BMI £ : ดชนมวลกายเฉลย = 25.1 มธยฐาน = 24.7 S.D.= 5.3 (สงสด 48.7 – ต าสด 17.4)

จากตารางท 9 คนงานทเขารวมในงานวจยมทงหมด 58 คน แบงเปนเพศชาย 15

คน คดเปนรอยละ 25.9 และเพศหญง 43 คน คดเปน รอยละ 74.1 มชวงอายระหวาง 21-59 ป (อายเฉลย 42.8 S.D.= 10.65) โดยมอาย ≥ 51 ป มากทสด จ านวน 20 คน (รอยละ 34.5) รองลงมา คอ อยในชวง 31-40 ป จ านวน 19 คน (รอยละ 32.7) สวนใหญมสถานภาพสมรส ค จ านวน 46 คน (รอยละ 79.3) สถานภาพโสด จ านวน 5 คน (รอยละ 8.6) ในดานระดบการศกษา คนงานทงหมดไดรบการศกษา โดยสวนใหญ จบการศกษาในระดบมธยมศกษา จ านวน 31 คน (รอยละ 53.4) จบการศกษาในระดบประถม จ านวน 12 คน และ ปวส/อนปรญญา มจ านวน 12 คน เชนกน (รอยละ 20.7) คนงานมคาดชนมวลกายอยในเกณฑปกตระหวาง ( 18.5-24.9 Kg/m2) มจ านวนมากทสดคอ 30 คน (รอยละ 52.6) รองลงมา คอ อยในเกณฑน าหนกเกนกวาปกต ( 25.0-29.9 Kg/m2 ) จ านวน 19 คน (รอยละ 33.3) อยในเกณฑอวน ( ≥30 Kg/m2 ) จ านวน 6 คน (รอยละ 10.5) และมน าหนกต ากวาเกณฑปกต (≤ 18.4 Kg/m2 ) จ านวน 2 คน (รอยละ 3.6 ตามล าดบ) มผหญงไมตงครรภจ านวน 42 คน (รอยละ 97.7) ตงครรภ 1 คน (รอยละ 2.3)

78

สวนท 2 ขอมลดานสขภาพ ตารางท 10 จ านวนและรอยละของขอมลดานสขภาพของคนงาน (n=58)

ขอมล จ านวนคน รอยละ โรคประจ าตว (n=58) ไมม ม นอนหลบพกผอน(ตอวน) * (n=58) < 6 ชวโมง 6 – 8 ชวโมง > 8 ชวโมง ออกก าลงกาย (n=58) ออกก าลงกาย ไมออกก าลงกาย สบบหร £ (n=58) ไมสบ สบบหร จ านวนปทสบ (pack year) (n=11) < 20 pack year ≥ 20 (pack year) การดมเครองดมแอลกอฮอล (n=58) ไมดม ดม

44 14

30 25 3

18 40

47 11

10 1

47 11

75.9 24.1

51.7 43.1 5.2

31.0 69.0

81.0 19.0

90.9 9.1

81.0 19.0

นอนหลบพกผอน(ตอวน)* : นอนหลบพกผอน = 7 มธยฐาน = 7 S.D.= 1.7 (สงสด 10 – ต าสด 5) จ านวนมวนบหร(ตอวน) £ : จ านวนมวนบหร(ตอวน) = 6.7 มธยฐาน = 5 S.D.= 3.2 (สงสด 10 – ต าสด 2)

จากขอมลดานสขภาพในตารางท 10 พบวา คนงานสวนใหญไมมโรคประจ าตว จ านวน 44 คน (รอยละ 75.9) และมโรคประจ าตว 14 คน (รอยละ 24.1) นอนหลบพกผอน นอยกวา 6 ชวโมงตอวน จ านวน 30 คน (รอยละ 51.7) รองลงมานอนหลบพกผอน 6-8 ชวโมง จ านวน 25 คน (รอยละ 43.1) คนงานนอนหลบพกผอนเฉลย 7 ชวโมงตอวน คนงานสวนใหญ ไมมการออกก าลงกาย จ านวน 40 คน (รอยละ 69.0) และมการออกก าลงกายจ านวน 18 คน (รอยละ 31.0) ขอมลดานสบบหร พบวาสวนใหญไมสบบหร จ านวน 47 คน (รอยละ 81.0) สบบหรจ านวน 11 คน (รอยละ 19.0) จ านวนมวนบหรเฉลย 6.7 มวนตอวน และคนทสบบหร สบนอยกวา 20 pack year จ านวน 10 คดเปน รอยละ 90.9 ของคนทสบ และสบมากกวา 20 pack year จ านวน 1 คน (รอย

79

ละ 9.1) ขอมลดานการดมแอลกอฮอล คนงานทไมดมแอลกอฮอล จ านวน 47 คน (รอยละ 81.0) และดมแอลกอฮอลมจ านวน 11 คน (รอยละ 19.0)

สวนท 3 ลกษณะงานทท า ตารางท 11 จ านวนและรอยละของขอมลดานลกษณะงานทท า

ขอมล จ านวนคน รอยละ แผนก/หนวยงาน (n=58) จายกลาง ซกฟอก โภชนาการ

25 15 18

43.1 25.9 31.0

ต าแหนงงานในแผนก จายกลาง (n=25) ลางอปกรณปนเปอน บรรจ นง ซกฟอก (n=15) ซก-อบ พบผา โภชนาการ (n=18) ครวสามญ ครวพเศษ

9 11 5

7 8

8 10

15.5 19.0 8.9

12.1 13.8

13.8 17.2

จากจ านวนคนงาน ทงหมด 58 คน ไดรบความรวมมอในการตอบแบบสมภาษณ ครบทกคน คดเปน response rate 100 % คนงานทงหมด แบงเปน 3 แผนก ไดแก จายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ แผนกจายกลางมจ านวนคนงาน มากทสด คอ 25 คน (รอยละ 43.1) รองลงมา คอ แผนกโภชนาการ จ านวน 18 คน (รอยละ 31.0) และ แผนกซกฟอก จ านวน 15 คน (รอยละ 25.9 ตามล าดบ) คนงานในแตละแผนกมหนาทความรบผดชอบ โดยแบงเปนต าแหนงงาน (job) ดงน แผนกจายกลาง ม 3 ต าแหนงงาน ไดแก งานลางอปกรณปนเปอน จ านวน 9 คน (รอยละ 15.5) งานบรรจ จ านวน 11 คน (รอยละ 19.0) และ งานนง จ านวน 5 คน (รอยละ 8.6) แผนก ซกฟอก ม 2 ต าแหนงงาน (job) ไดแก งานซก-อบ จ านวน 7 คน (รอยละ 12.1) และ งานพบผา จ านวน 8 คน (รอยละ 13.8) แผนกโภชนาการ ม 2 ต าแหนงงาน (job) ไดแก ครวสามญ จ านวน 8 คน (รอยละ 13.8) และ ครวพเศษ จ านวน 10 คน (รอยละ 17.2 ) (รายละเอยดแสดงในรปท 7 ลกษณะการท างาน แยกตาม job, task และ step of operation หนา 41-43)

80

ตารางท 12 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามระยะเวลาท างาน ขอมล จ านวนคน รอยละ

จ านวนปของเวลาท างาน(n=58)* 1 – 5 ป 6 – 10 ป 11 – 15 ป 16 – 20 ป มากกวา 20 ป

22 13 6 8 9

37.9 22.4 10.4 13.8 15.5

ระยะเวลาท างานตอวน (n=58)£ 1 - 5 ชวโมง 6 - 10 ชวโมง > 11 ชวโมง

-

41 17

-

70.7 29.3

ระยะเวลาท างานตอสปดาห (n=58)§ ≤ 48 ชวโมง > 48 ชวโมง

28 30

48.3 51.7

จ านวนปของเวลาท างาน* : จ านวนปเฉลย = 11.7 มธยฐาน = 7 S.D.= 10.0 (สงสด 37 – ต าสด 1) ระยะเวลาท างานตอวน £ : ระยะเวลาเฉลย = 8.5 มธยฐาน = 7 S.D.= 2.3 (สงสด 12 – ต าสด 7) ระยะเวลาท างานตอสปดาห§ : ระยะเวลาเฉลย = 56.8 มธยฐาน = 56 S.D.= 4.0 (สงสด 60 – ต าสด 35)

จากตารางท 12 พบวา คนงานทง 3 แผนก มระยะเวลาการท างานอยในชวง 1-5 ป

มากทสด จ านวน 22 คน (รอยละ 37.9) รองลงมาคอ ชวง 6-10 ป จ านวน 13 คน (รอยละ 22.4) ชวงเวลามากกวา 20 ป จ านวน 9 คน (รอยละ 15.5) ชวง 16-20 ป จ านวน 8 คน (รอยละ 13.8) และ ชวง 11-15 ป จ านวน 6 คน (รอยละ 10.4 ตามล าดบ) คนงานสวนใหญมเวลาการปฏบตงาน 6-10 ชวโมงตอวน (รอยละ 70.7) และ > 11 ชวโมงตอวน (รอยละ 29.3) คนงานสวนใหญมเวลาการปฏบตงาน > 48 ชวโมงตอสปดาห (รอยละ 51.7) และ ≤ 48 ชวโมงตอสปดาห (รอยละ 48.3)

81

ตารางท 13 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามชวโมงการท างานลวงเวลา (n=58) ขอมล จ านวนคน รอยละ

การท างานลวงเวลา (n=58) ไมท า ท า ระยะเวลาท างานลวงเวลาตอวน (n=35)* 1-3 ชวโมง 4-6 ชวโมง >7 ชวโมง

23 35

-

22 13

39.7 60.3

-

62.9 37.1

ระยะเวลาท างานลวงเวลาตอสปดาห (n=36)£ 1 - 5 ชวโมง 6 - 10 ชวโมง 11 - 15 ชวโมง ≥ 16 ชวโมง

- 5 -

30

-

14.3 -

85.7 ระยะเวลาท างานลวงเวลาตอวน* : ระยะเวลาเฉลย = 5.2 มธยฐาน = 4 S.D.= 2.3 (สงสด 8 – ต าสด 4) ระยะเวลาท างานลวงเวลาตอสปดาห£ : ระยะเวลาเฉลย = 16.9 มธยฐาน = 16 S.D.= 4.0 (สงสด 20 – ต าสด 7)

จากตารางท 13 พบวา คนงานสวนใหญท างานลวงเวลา (รอยละ 60.3) และ

คนงานทไมท างานลวงเวลา (รอยละ 39.7) ระยะเวลาทท างานลวงเวลาตอวนมากทสด 4-6 ชวโมง (รอยละ 62.9) และ > 7 ชวโมงตอวน (รอยละ 37.1) คนงานทท างานลวงเวลา สวนใหญท างานลวงเวลา ≥ 16 ชวโมงตอสปดาห (รอยละ 85.7) และท างานลวงเวลา 6-10 ชวโมงตอสปดาห (รอยละ 14.3)

ตารางท 14 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามชวโมงการท าอาชพเสรม (n=58)

ขอมล จ านวนคน รอยละ อาชพเสรม (n=58)* ไมท า ท า ระยะเวลาท างานอาชพเสรมตอวน (n=18)£ 1-3 ชวโมง 4-6 ชวโมง >7 ชวโมง

40 18

10 7 1

69.0 31.0

55.5 39.0 5.5

ระยะเวลาท างานอาชพเสรมตอวน£ : ระยะเวลาเฉลย = 3.3 มธยฐาน = 3 S.D.= 1.6 (สงสด 8 – ต าสด 1)

82

ตารางท 14 (ตอ) จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามชวโมงการท าอาชพเสรม (n=58)

ขอมล จ านวนคน รอยละ ระยะเวลาท างานอาชพเสรมตอสปดาห (n=18)* ≤ 5 ชวโมง 6 - 10 ชวโมง 11 - 15 ชวโมง ≥ 16 ชวโมง

4 7 3 4

22.2 38.9 16.7 22.2

ระยะเวลาท างานอาชพเสรมตอสปดาห* : ระยะเวลาเฉลย = 10.8 มธยฐาน = 12.5 S.D.= 7.4 (สงสด 20– ต าสด 8)

จากตารางท 14 พบวา คนงานสวนใหญทไมมอาชพเสรม (รอยละ 69.0) คนงานทม

อาชพเสรม (รอยละ 31.0) ระยะเวลาในการท าอาชพเสรมตอวน สวนใหญท างาน 1-3 ชวโมงตอวน (รอยละ 55.5) รองลงมาคอ 4-6 ชวโมงตอวน (รอยละ 39.0) และ > 7 ชวโมงตอวน (รอยละ 5.5) คนงานทท าอาชพเสรมตอสปดาห สวนใหญท างาน 6-10 ชวโมงตอสปดาห (รอยละ 38.9) รองลงมาคอ ≥ 16 ชวโมงตอสปดาห และ ≤ 5 ชวโมงตอสปดาห มจ านวนเทากน (รอยละ 22.2) และ ในสวน 11-15 ชวโมงตอสปดาห (รอยละ 16.7 )

83

ตารางท 15 จ านวนและรอยละของขอมลจ าแนกตามความถนดและทาทใชท างาน (n=58) ขอมล จ านวนคน รอยละ

ท างานบานเปนประจ า (n=58) ไมม ม ยก ลาก เขนของหนกนอกเหนอจากการท างาน (n=58) ไมม ม มอขางถนดของคนงาน (n=58) ขวา ซาย

15 43

50 8

44 14

25.9 74.1

86.2 13.8

75.9 24.1

มอขางทใชงาน (n=58) ขวา ซาย ทง 2 ขางเทาๆกน ทาทใชในการท างาน (n=58) นงตดตอกนเปนเวลานานๆ ยนตดตอกนเปนเวลานานๆ นงสลบยนพอๆกน

36 9

13

8 36 14

62.1 15.5 22.4

13.8 62.1 24.1

จากตารางท 15 พบวา คนงานสวนใหญท างานบานเปนประจ า (รอยละ 74.1)

คนงานทไมท างานบาน (รอยละ 25.9) กลมคนงานมการยก ลาก เขนของหนกนอกเหนอจากการท างาน จ านวน 8 คน (รอยละ 13.8) และ กลมคนงานทไมมการยก ลาก เขนของหนก จ านวน 50 คน (รอยละ 86.2) คนงานทถนดมอขวา (รอยละ 75.9) ถนดมอซาย (รอยละ 24.1) บคลากรทใชทงสองมอในการท างาน (รอยละ 22.4) ใชมอขวาในการท างาน (รอยละ 62.1) ใชมอซายในการท างาน (รอยละ 15.5) ทาทบคลากรใชท างานมากทสด คอ ยนตดตอกนเปนเวลานาน (รอยละ 62.1) รองลงมาคอ นงสลบยน (รอยละ 24.1) และ นงตดตอกนเปนเวลานาน (รอยละ 13.8)

84

ตารางท 16 รอยละของลกษณะงานทท าในคนงานทงสามแผนก (n=58) ลกษณะงานทท า จ านวน รอยละ

ท างานในทาเดมซ าๆ ในระยะเวลามากกวา 3 ชวโมง/วน เอยงหรอหมนตวผดทาทาง ถอยกหรอเคลอนยายสงของทมน าหนกมาก มเวลาพกระหวางการท างาน ตารางการท างานนานเกนไป/ไมแนนอน ท างานขณะทรางกายบาดเจบ/เจบปวด ท างานในลกษณะทตองเออมหยบของ วตถทจบถอมน าหนกมาก/ท าใหตองออกแรงมาก วตถทจบถอมลกษณะลนจบถอยาก พนทไมเพยงพอท าใหการเคลอนไหวมจ ากด มการปองกนไมดพอ มการอบรมไมเพยงพอ

58 57 58 58 20 56 58 58 23 34 22 23

100 98.3 100 100 34.5 96.6 100 100 39.7 58.6 37.9 39.7

จากตารางท 16 พบวา ลกษณะการท างานในทาเดมซ าๆในระยะเวลามากกวา 3 ชวโมงตอวน การถอยกหรอเคลอนยายสงของทมน าหนกมาก การท างานในลกษณะทตองเออมหยบของ วตถทจบถอมน าหนกมาก/ท าใหตองออกแรงมาก และ มเวลาพกระหวางการท างาน เปนลกษณะงานทคนงานทกคนใหสมภาษณวามการท างานในลกษณะดงกลาวเหมอนกนหมดทกคน ลกษณะงานทมการเอยงหรอหมนตวผดทาทาง (รอยละ 98.3) ท างานในขณะทรางกายบาดเจบหรอเจบปวด(รอยละ 96.6) มพนทไมเพยงพอท าใหการเคลอนไหวมจ ากด (รอยละ 58.6) มการอบรมไมเพยงพอ และ วตถทจบถอมลกษณะลนจบถอยาก (รอยละ 39.7) มการปองกนมไมดพอ (รอยละ 37.9) ตารางการท างานมากเกนไปหรอไมแนนอน (รอยละ 34.5) ของบคลากรทงหมด ตามล าดบ

85

ตารางท 17 ความถและรอยละบรเวณสวนของรางกายทตองเคลอนไหวซ าๆในคนงานทงหมด (n=58) สวนของรางกายทตองมการเคลอนไหวซ าๆ

มากกวา 3 ชวโมง/วน มความถ

จ านวน รอยละ แขน ตนแขน ไหล มอและนวมอ ขาและเทา ล าตวและหลง ศรษะและคอ

56 51 41 21 15

-

96.6 87.9 70.7 36.2 25.9

-

จากตารางท 17 พบวา บรเวณสวนของรางกายทเคลอนไหวซ าๆ มากกวา 3 ชวโมง

ตอวน มากทสด คอ แขนและตนแขน (รอยละ 96.6) รองลงมาคอ ไหล (รอยละ 87.9) มอและนวมอ (รอยละ 70.7) ขาและเทา (รอยละ 36.2) ล าตวและหลง (รอยละ 25.9) ของคนงานทงหมดตามล าดบ

86

ขอมลดานความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง จากการสมภาษณอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ในชวง 6 เดอน และ 7 วนกอนการศกษา ของคนงาน จ านวน 58 คน พบวา ในชวง 6 เดอนทผานมา คนงาน จ านวน 57 คน (รอยละ 98.3) ทกคนมประวตอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางมากอน มเพยง 1 คน (รอยละ 1.7) ไมมอาการผดปกตใดๆเลย สวนในชวง 7 วนทผานมา กอนการศกษา พบวาคนงาน จ านวน 39 คน (รอยละ 67.2) มอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง สวนอก 19 คน (รอยละ 32.8) ไมมใดๆ ในชวงเวลาดงกลาว สามารถค านวณอตราความชกของกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางไดดงน

ความชกของกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 6 เดอนทผานมา

= จ านวนผท มอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวงเวลาทศกษา × 100

จ านวนประชากรกลมเสยงทงหมดในชวงเวลาทศกษา

= 57/58 × 100 = 98.3 % ดงนนอตราความชกของกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ในชวง 6 เดอนทผานมาของคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ของโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทรเทากบ รอยละ 98.3

ความชกของกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 7 วนทผานมา

= จ านวนผท มอาการผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวงเวลาทศกษา × 100

จ านวนประชากรกลมเสยงทงหมดในชวงเวลาทศกษา = 39/58 × 100 = 67.2 %

87

ดงนนอตราความชกของกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 7 วน ทผานมาของคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ ของโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทรเทากบ (รอยละ 67.2) เมอแยกกลมตวอยางออกเปนแผนก พบวาในชวง 6 เดอนทผานมา คนงานในแผนกจายกลางและซกฟอก มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางเกดขนทกคน ขณะทแผนกโภชนาการ มเพยง 1 คนทไมพบอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางใดๆเลย (รอยละ 94.4) เมอพจารณาในชวง 7 วนทผานมา พบวาคนงานในแผนกโภชนาการ มความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง มากทสด (รอยละ 77.8) รองลงมาเปนแผนก จายกลาง และซกฟอก (รอยละ 64.0 และ 60.0) ตามล าดบ ตารางท 18 จ านวนและรอยละของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ในชวง 6 เดอน และ 7 วนทผานมาแยกตามแผนก (n=58)

แผนก มความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง

จ านวน รอยละ ในชวง 6 เดอนทผานมา จายกลาง (n=25) ซกฟอก (n=15) โภชนาการ (n=18) ในชวง 7 วนทผานมา จายกลาง (n=25) ซกฟอก (n=15) โภชนาการ (n=18)

25 16 17

16 9

14

100 100 94.4

64.0 60.0 77.8

ตามตารางท 19 เมอจ าแนกตามต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตทางระบบ

กลามเนอและโครงรางในชวง 6 เดอนทผานมา ต าแหนงทมอาการผดปกต สงสดสามอนดบแรก สามารถแยกตามแผนกไดดงน แผนกจายกลาง มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ในบรเวณหลงสวนลาง มากทสด (รอยละ 80.0) รองลงมาเปนความผดปกตบรเวณไหล (รอยละ 72.0) ความผดปกต ในบรเวณมอ/ขอมอ และ เขา มความผดปกตเปนล าดบทสาม ในจ านวนทเทากน (รอยละ 52.0) คนงานแผนกซกฟอก มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง สงสดบรเวณไหล (รอยละ 75.0) รองลงมาเปนความผดปกตบรเวณหลงสวนลาง (รอยละ 73.3) ความผดปกตบรเวณสะโพก/ตนขาและ หลงสวนบนมจ านวนเทาๆกน (รอยละ 46.7) เปนล าดบสาม ส าหรบคนงาน แผนกโภชนาการ มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง บรเวณหลงสวนลาง จ านวนสงสด

88

(รอยละ 66.7) รองลงมาเปนความผดปกตบรเวณไหล (รอยละ 61.1) และความผดปกตบรเวณคอ มอ/ขอมอ (รอยละ 55.6) เปนล าดบสาม เมอพจารณาขอมลทง 3 แผนกรวมกน พบวา อาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง บรเวณหลงสวนลาง มจ านวนมากทสด (รอยละ 74.1) รองลงมาเปนความผดปกตบรเวณไหล (รอยละ 70.7) และ ความผดปกต บรเวณมอ/ขอมอ (รอยละ 50.0) ตามล าดบ ดงแสดงในรปท 22 ตารางท 19 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมาแยกตามแผนก (n=58)

ต าแหนงของรางกาย

ทมอาการผดปกต

แผนก รวม

(n=58)

จายกลาง (n=25)

ซกฟอก (n=15)

โภชนาการ (n=18)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ p-

value**

คอ ไหล* ขอศอก* มอ/ขอมอ* หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา* เขา* เทา/ขอเทา*

11 18 4 13 6 20 7 13 5

44.0 72.0 16.0 52.0 24.0 80.0 28.0 52.0 20.0

6 12 4 6 7 11 7 5 2

40.0 80.0 26.7 40.0 46.7 73.3 46.7 33.3 13.3

10 11 7 10 4 12 4 7 6

55.6 61.1 38.9 55.6 22.2 66.7 22.2 38.9 33.3

27 41 15 29 17 43 18 25 13

46.6 70.7 25.9 50.0 29.3 74.1 31.0 43.1 22.4

0.6 0.5 0.2 0.7 0.2 0.6 0.3 0.5 0.4

รวมทกต าแหนงทกคน

97 43.1 60 44.1 71 43.8 228 43.7 0.9

หมายเหต : 1 คน มอาการผดปกตมากกวา 1 ต าแหนง * กรณ ไหล, ขอศอก, มอ/ขอมอ, สะโพก/ตนขา,เขา ,เทาและขอเทา กลมตวอยางอาจมอาการผดปกตทงสองขาง หรอขางใดขางหนง (รายละเอยดอยในภาคผนวก ค ตารางท 10 หนา 144) ** Fisher’s exact test

89

รปท 22 แสดงรอยละของต าแหนงทมอาการปวดหรอรสกไมสขสบาย ในชวง 6 เดอนทผานมา

คอ 46.6 %

ไหล 70.7 %

หลงสวนลาง 74.1 %

หลงสวนบน 29.3 %

ขอศอก 25.9 %

มอ/ขอมอ 50.0 %

สะโพก/ตนขา 31.0 %

เขา 43.1 %

เทา/ขอเทา 22.4 %

90

ตารางท 20 จ านวนและรอยละของคนงาน จ าแนกตามความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางตามต าแหนงตางๆของรางกาย ทมผลรบกวนการท างาน ในชวง 6 เดอนทผานมา(n=58)

ต าแหนงของรางกาย ทมอาการผดปกต

แผนก จายกลาง (n=25)

ซกฟอก (n=15)

โภชนาการ (n=18)

รวม (n=58)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ คอ ไหล ซาย ขวา ทงสองขาง ขอศอก ซาย ขวา ทงสองขาง มอและขอมอ ซาย ขวา ทงสองขาง หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา ซาย ขวา ทงสองขาง เขา ซาย ขวา ทงสองขาง เทาและขอเทา ซาย ขวา ทงสองขาง

- 5 2 2 1 1 - 1 - 4 - 3 1 1

14 - - - - 1 - 1 - - - - -

- 20.0 8.0 8.0 4.0 4.0

- 4.0

- 16.0

- 12.0 4.0 4.0

56.0 - - - -

4.0 -

4.0 - - - - -

- 3 - - 3 1 - 1 - 2 1 - 1 1 8 - - - - 1 - 1 - - - - -

20.0

- -

20.0 6.7

- 6.7

- 13.3 6.7

- 6.7 6.7

53.3 - - - -

6.7 -

6.7 - - - - -

- 5 2 2 1 2 1 1 - 3 1 1 1 - 2 1 - - 1 3 2 1 - 1 - - 1

27.8 11.1 11.1 5.6

11.1 5.6 5.6

- 16.7 5.6 5.6 5.6

- 11.1 5.6

- -

5.6 16.7 11.1 5.6

- 5.6

- -

5.6

- 13 4 4 5 4 1 3 - 9 2 4 3 2

24 1 - - 1 5 2 3 - 1 - - 1

- 22.4 6.9 6.9 8.6 6.9 1.7 5.2

- 15.5 3.4 6.9 5.2 3.4

41.4 1.7

- -

1.7 8.6 3.4 5.2

- 1.7

- -

1.7

91

จากตารางท 20 เมอพจารณาอาการผดปกตในระบบกลามและโครงราง ในชวง 6 เดอนทผานมา ทมผลรบกวนการท างาน โดยจ าแนกกลมตวอยางเปนรอยละ แยกแตละแผนก ออกตามความชกของการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางในสวนตางๆของรางกายทง 9 สวน พบวา ความชกของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทมผลรบกวนการท างานในคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ สงสดสามอนดบแรกไดแก หลงสวนลาง (รอยละ 41.4) รองลงมาเปน ไหล (รอยละ 22.4) และ มอ/ขอมอ (รอยละ 15.5) ตามล าดบ เมอแยกในแตละแผนก พบวา ความชกของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทมผลรบกวนการท างานในคนงาน แผนกจายกลาง สงสดสามอนดบแรก ไดแก หลงสวนลาง (รอยละ 56) ไหล (รอยละ 20) และ มอ/ขอมอ (รอยละ 16) ตามล าดบ แผนกซกฟอก ไดแก หลงสวนลาง (รอยละ 53.3) ไหล (รอยละ 20.0) มอ/ขอมอ (รอยละ 13.3) ตามล าดบ ในแผนกโภชนาการ สงสดอนดบแรก ไดแก ไหล (รอยละ 27.8) รองลงมาเปน มอ/ขอมอ และ เขา ในสดสวนเทาๆกน (รอยละ 16.7) สวนบรเวณหลงสวนลางและขอศอก พบเปนล าดบสาม (รอยละ 11.1) ตามล าดบ เมอพจารณาแยกสวนของรางกาย พบวา การเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทมผลรบกวนการท างาน เกดขนในรางกายซกขวามากกวาซกซายในทกๆสวนของรางกาย

92

ตาราง 21 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 7 วนทผานมาแยกตามแผนก (n=58)

ต าแหนงของรางกาย

ทมอาการผดปกต

แผนก รวม

(n=58)

จายกลาง (n=25)

ซกฟอก (n=15)

โภชนาการ (n=18)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ p-

value**

คอ ไหล* ขอศอก* มอ/ขอมอ* หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา* เขา* เทา/ขอเทา*

5 8 - 1 -

11 - - -

20.0 32.0

- 4.0 -

44.0 - - -

1 2 2 3 2 4 1 1 -

6.7 13.3 13.3 20.0 13.3 26.7 6.7 6.7 -

- 3 2 - - 5 2 3 1

- 16.7 11.1

- -

27.8 11.1 16.7 5.6

6 13 4 4 2 20 3 4 1

10.3 22.4 6.9 6.9 3.4 34.5 5.2 6.9 1.7

0.08 0.3 0.2 0.06 0.06 0.5 0.2 0.09 0.6

รวมทกต าแหนงทกคน

25 11.1 16 11.9 16 9.9 57 10.9 0.8

หมายเหต : 1 คน มอาการผดปกตมากกวา 1 ต าแหนง * กรณ ไหล, ขอศอก, มอ/ขอมอ, สะโพก/ตนขา,เขา ,เทาและขอเทา กลมตวอยางอาจมอาการผดปกตทงสองขาง หรอขางใดขางหนง (รายละเอยดอยในภาคผนวก ค ตารางท 11 หนา 145) ** Fisher’s exact test

จากตารางท 21 เมอจ าแนกสวนของรางกายทมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 7 วนทผานมา คนงานแผนกจายกลาง มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง สงสดสามอนดบแรกไดแก บรเวณหลงสวนลาง (รอยละ 44.0) ไหล (รอยละ 32.0) และ คอ (รอยละ 20.0) ตามล าดบ กลมตวอยางแผนกซกฟอก มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง สงสดบรเวณหลงสวนลาง (รอยละ 26.7) รองลงมาเปนบรเวณ มอ/ขอมอ (รอยละ 20.0) ไหล ขอศอก และหลงสวนบน มสดสวนสามเทาๆกนเปนอนดบสาม (รอยละ 13.3) ส าหรบกลมตวอยาง แผนกโภชนาการ มอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง สงสด บรเวณหลงสวนลาง (รอยละ 27.8) รองลงมาเปนความผดปกตบรเวณไหลและเขา ในสดสวนเทาๆกน (รอยละ 16.7) และความผดปกตบรเวณ ขอศอก สะโพก/ตนขา เปนล าดบสาม ในสดสวนทเทากน (รอยละ 11.1) เมอพจารณาขอมลทง 3 แผนกรวมกน พบวา อาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง บรเวณหลงสวนลาง มจ านวนมากทสด (รอยละ 34.5) รองลงมาเปนความผดปกตบรเวณไหล (รอยละ 22.4) และ ความผดปกต บรเวณคอ (รอยละ 10.3) ตามล าดบ ดงในแสดงในรปท 23

93

รปท 23 แสดงรอยละของต าแหนงทมอาการปวดหรอรสกไมสขสบาย ในชวง 7 วนทผานมา

คอ 10.3 %

ไหล 22.4 %

หลงสวนลาง 34.5 %

หลงสวนบน 3.4 %

ขอศอก 6.9 %

มอ/ขอมอ 6.9 %

สะโพก/ตนขา 5.2 %

เขา 6.9 %

เทา/ขอเทา 1.7 %

94

ตารางท 22 รอยละความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ในชวง 6 เดอนทผานมา 6 เดอนทผานมามผลรบกวนการท างานและ 7 วนทผานมา แยกตามแผนกและต าแหนงตางๆของรางกาย

ต าแหนงของรางกาย

ความชกใน 6 เดอนทผานมา

ความชก ใน 6 เดอนทผานมา

ทมผลรบกวนการท างาน

ความชก ใน 7 วนทผานมา

จาย กลาง

ซก ฟอก

โภชนา การ

จาย กลาง

ซก ฟอก

โภชนา การ

จายกลาง

ซก ฟอก

โภชนา การ

คอ ไหล* ขอศอก* มอ/ขอมอ* หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา* เขา* เทา/ขอเทา*

44.0 72.0 16.0 52.0 24.0 80.0 28.0 52.0 20.0

40.0 80.0 26.7 40.0 46.7 73.3 46.7 33.3

13.3

55.6 61.1 38.9 55.6 22.2 66.7 22.2 38.9 33.3

- 20.0 4.0 16.0 4.0 56.0 - 4.0 -

- 20.0 6.7 13.3 6.7 53.3

- 6.7 -

- 27.8 11.1 16.7

- 11.1 5.6 16.7 5.6

20.0 32.0

- 4.0 -

44.0 - - -

6.7 13.3 13.3 20.0 13.3 26.7 6.7 6.7 -

- 16.7 11.1

- -

27.8 11.1 16.7 5.6

หมายเหต : 1 คน มอาการผดปกตมากกวา 1 ต าแหนง * กรณ ไหล, ขอศอก, มอ/ขอมอ, สะโพก/ตนขา,เขา ,เทาและขอเทา กลมตวอยางอาจมอาการ

ผดปกตทงสองขาง หรอขางใดขางหนง (รายละเอยดอยในภาคผนวก ค ตารางท 10-14 หนา 144-148)

95

รปท 24 แสดงแผนภมความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางในสวนตางๆของรางกาย ในชวง 6 เดอนทผานมา 6 เดอนทผานมามผลรบกวนการท างานและ 7 วนทผานมา

6 เดอนทผานมา 6 เดอนทผานมามผลรบกวนการท างาน 7 วนทผานมา

จากรปท 24 แสดงแผนภมความชกของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางในสวนตางๆของรางกาย ในชวง 6 เดอนทผานมา ทง 9 สวนของรางกาย มอตราความชกสงกวาในชวง 7 วนทผานมา ความชกของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทงในชวง 6 เดอนทผานมา, 6 เดอนทผานมามผลรบกวนการท างาน และ 7 วนทผานมา เกดขนบรเวณหลงสวนลางสงทสดเมอเทยบกบสวนอนๆ รองลงมาเปนบรเวณไหล ทงในชวง 6 เดอนทผานมา 6 เดอนทผานมามผลรบกวนการท างาน และ 7 วนทผานมาเชนเดยวกน

ความชกของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง

96

ตารางท 23 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 6 เดอนทผานมาของกลมตวอยาง (n=58)

จ านวนต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกต จ านวน รอยละ ไมปวด

1 2

≥ 3

1 6 9

42

1.7 10.3 15.5 72.4

จากตารางท 23 คนงานสวนใหญมจ านวนต าแหนงทปวดมากกวา 3 ต าแหนงมาก

ทสด เปนจ านวน 42 คน (รอยละ 72.4) รองลงมาคอปวด 2 ต าแหนง จ านวน 9 คน (รอยละ 15.5) ปวด 1 ต าแหนง จ านวน 6 คน (รอยละ 10.3) และ ไมมอาการปวดเลย จ านวน 1 คน (รอยละ 1.7)

ตารางท 24 จ านวนและรอยละของคนงานแยกตามความรนแรงของอาการปวด (n=57)

ความรนแรง อาการ จ านวน รอยละ Stage 1 Stage 2 Stage 3

งานเบาๆไมมอาการ ปวดเมอท างาน หายไปเมอพก 1 คน งานเบาๆมอาการบาง ปวดเมอท างาน พก 1 คนหายไมหมด แมงานเบาๆกมอาการมาก ปวดตลอดเวลา พกแลวไมหาย

23 27 7

40.4 47.4 12.3

ดานความรนแรงของอาการปวดจากการสมภาษณคนงานจ านวน 58 คน มจ านวน

1 คน ไมเคยมอาการปวดใดๆเลย ทงในชวง 6 เดอน และ 7 วนทผานมา คนงานจ านวน 57 คน ทมอาการปวด พบวา ความรนแรงของอาการปวด อยใน stage 2 นนคอ งานเบาๆมอาการบาง อาการปวดจะเปนเมอท างาน พก 1 คนหายไมหมดมจ านวนมากทสด จ านวน 27 คน (รอยละ 47.4) รองลงมาคอ stage 1 นนคอ งานเบาๆไมมอาการ อาการปวดจะเปนเมอท างาน และหายไปเมอพก 1 คน จ านวน 23 คน (รอยละ 40.4) และ stage 3 นนคอ แมงานเบาๆกมอาการมาก มอาการปวดตลอดเวลา พกแลวไมหาย อาจมอาการออนแรงบาง จ านวน 7 คน (รอยละ 12.3)

97

ตารางท 25 จ านวนคนและรอยละแสดงความบอยของอาการปวด (n=57)

ความบอยของอาการปวด จ านวน รอยละ ทกวน อยางนอยสปดาหละ 1 ครง อยางนอยเดอนละ 1 ครง อยางนอย 3 เดอนเปน 1 ครง อยางนอยปละ 1 ครง นานๆครง

23 16 10 6 1 1

40.4 28.1 17.5 10.5 1.8 1.8

จากตารางท 25 คนงานทตอบแบบสมภาษณมอาการปวด จ านวน 57 คน กลม

ตวอยางทมอาการปวดมากสด คอ ปวดทกวน จ านวน 23 คน (รอยละ 40.4) รองลงมาคอ ปวดอยางนอยสปดาหละ 1 ครง จ านวน 16 คน (รอยละ 28.1) ปวดอยางนอยเดอนละ 1 ครง จ านวน 10 คน (รอยละ 17.5) ปวดอยางนอย 3 เดอน/ครง จ านวน 6 คน (รอยละ 10.5) และ ปวดอยางนอยปละ 1 ครงปวดนานๆครง มจ านวนเทากน คอ 1 คน (รอยละ 1.8) ตามล าดบ และจากการสมภาษณยงพบวา คนงานทงหมด 58 คน เคยมอาการปวดจนตองหยดงานเพยง 9 คน (รอยละ 15.5)

ตารางท 26 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการปวดมากทสดแยกตามแผนก (n=57)

ต าแหนงของรางกาย ทมอาการผดปกต

แผนก รวม

(n=58) จายกลาง (n=25)

ซกฟอก (n=15)

โภชนาการ (n=18)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ คอ ไหล* ขอศอก* มอ/ขอมอ* หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา* เขา* เทา/ขอเทา*

- 6 - 3 -

13 1 1 1

- 24.0

- 12.0

- 52.0 4.0 4.0 4.0

1 3 1 2 1 6 - 1 -

6.7 20.0 6.7

13.3 6.7

40.0 -

6.7 -

- 2 3 - - 5 1 3 3

- 11.8 17.6

- -

29.4 5.9

17.6 17.6

1 11 4 5 1

24 2 5 4

1.8 19.0 7.0 8.8 1.8

42.1 3.5 8.8 7.0

หมายเหต : 1 คน มอาการผดปกตมากกวา 1 ต าแหนง * กรณ ไหล, ขอศอก, มอ/ขอมอ, สะโพก/ตนขา,เขา ,เทาและขอเทา กลมตวอยางอาจมอาการ ผดปกตทงสองขาง หรอขางใดขางหนง (รายละเอยดอยในภาคผนวก ง ตารางท 3-5 หนา 142-144)

98

จากตารางท 26 พบวา ต าแหนงทมอาการปวดมากทสดของคนงานทงสามแผนก ไดแก บรเวณหลงสวนลาง (รอยละ 42.1) รองลงมาเปน บรเวณไหล (รอยละ 19) บรเวณ มอ/ขอมอและเขา มจ านวนเทาๆกน (รอยละ 8.8) ตามล าดบ เมอพจารณาดในแตละแผนกพบวา ทงสามแผนกมอาการปวดมากทสดในต าแหนงของหลงสวนลาง เชนเดยวกน ตารางท 27 ความถและรอยละแสดงวธการรกษาเบองตน (n=58)

วธการรกษาเบองตน ความถ รอยละ ไปพบแพทยแผนโบราณเชน การนวดคลายเสน ประคบรอน-เยน ไปพบแพทยแผนปจจบน ออกกายบรหาร ซอยารบประทานเอง ไมท าอะไรเลย

33 17 6 4 3

56.9 29.3 10.5 6.9 5.2

จากการสมภาษณพบวา คนงานสวนใหญใชวธในแบบแผนของแพทยทางเลอก ไป

พบแพทยแผนโบราณ เชนการนวดคลายเสน ประคบรอน-เยน มากทสด (รอยละ 56.9) รองลงมา คอ เลอกวธไปพบแพทยแผนปจจบน(รอยละ 29.3) เลอกการออกกายบรหารลดอาการปวด (รอยละ 10.5) เลอกซอยารบประทานเอง (รอยละ 6.9) และไมท าอะไรเลย (รอยละ 5.2) จากการสมภาษณยงพบวา คนงานสวนใหญ (รอยละ 81.0) คดวาอาการปวดหรอไมสขสบายทเกดขนเกดจากการท างาน และคดวา ไมใชเกดจากการท างาน (รอยละ 19.0)

99

ขอมลดานการประเมนความเสยงดวยแบบประเมน REBA

การศกษาเพอประเมนความเสยง ในการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ของคนงานทง 3 แผนก ไดแกแผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ ของโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร โดยใชเครองมอประเมนทางการยศาสตร ประเมนสวนตางๆของรางกายทงหมดอยางรวดเรว ดวยแบบประเมน REBA ท าโดยการสงเกตการเคลอนไหวสวนของรางกาย น าหนกทยก การออกแรง ความเหมาะสมของทจบ และลกษณะกจกรรมของงาน ผลทไดบอกระดบความเสยงจากทาทางการท างาน น าเสนอผลการประเมนทาทางการท างาน โดยจดระดบการประเมนเปน 5 ระดบ วเคราะหจากคะแนนเฉลยของผลรวมในกลมตวอยางทกคน ในทกขนตอนการท างาน แลวจงน ามาเปรยบเทยบเปนระดบความเสยงทพบ เพอใหเหนภาพรวมไดทงหมด ดงแสดง ในตารางท 28 และ แผนภมรปภาพท 25 ส าหรบการศกษาในครงน ไดคดเลอกตวแทนทมขนาดสดสวนของรางกายในระดบความสงท ต าสด ปานกลาง และสงสด จ านวนสามคน จากทกงานยอย (task) เพอใหครอบคลมขนาดความแตกตางของระดบความสงในคนงานทงหมด เนองจากระดบความสงต าในแตละคน อาจมลกษณะทาทางการท างานทแตกตางกน และเพอปองกนการสญหายของงานใดงานหน ง การศกษาครงน จงท าการประเมนในทกๆ งานยอย (task) จ านวน 33 งานยอย และทกขนตอนการท างาน (operation) จ านวน 68 ขนตอนการท างาน ไดจ านวนทาทางการประเมนทงหมด 204 ทาทางการท างาน โดยพจารณาแยกเปนรางกายดานซายและดานขวา (รายละเอยดลกษณะการท างานและตารางการวเคราะหทาทางการท างานดวยวธ REBA ของแตละแผนก (แสดงในภาคผนวก จ ตารางท 1-4 หนา 149-152)

100

ตารางท 28 แสดงจ านวนและรอยละของขนตอนการท างานทพบระดบคะแนนความเสยง แยกตามแผนกและระดบความเสยงทง 5 ระดบทพบ (n=68)

ระดบความเสยง แผนก จายกลาง(n=29) ซกฟอก(n=16) โภชนาการ(n=23) รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ Accept 5 17.2 - - 1 4.3 6 8.8 Low risk 11 37.9 1 6.3 6 26.1 18 26.5 Medium

High very High

8 5 -

27.6 17.2

-

10 5 -

62.5 31.3

-

13 3 -

56.5 13.0

-

31 13

-

45.6 19.1

- รวม (n=68) 29 16 23 68

n = จ านวนขนตอนการท างาน

จากตารางท 28 เมอพจารณาจากผลรวมของระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซกขวา พจารณาในทกๆขนตอนการท างานทงหมด 68 ขนตอน และแยกพจารณาในแตละแผนก พบวา ทาทางการท างานทมระดบคะแนนความเสยงปานกลาง มจ านวนมากทสด (รอยละ 45.6) จากจ านวนขนตอนการท างานทงหมด โดยพบมากทสดในแผนกซกฟอก โภชนาการ และจายกลาง (รอยละ 62.5 รอยละ 56.5 และรอยละ 27.6) ตามล าดบ รองลงมาคอระดบคะแนนความเสยงเลกนอย (รอยละ 26.5) โดยพบมากทสดในแผนกจายกลาง โภชนาการ และ ซกฟอก (รอยละ 37.9 รอยละ 26.1 และรอยละ 6.3 ) ตามล าดบ และระดบคะแนนความเสยงสง พบมากเปนอนดบสาม (รอยละ 19.1) โดยพบวา แผนกซกฟอก มจ านวนขนตอนการท างานทมระดบความเสยงสงมากทสด 5 ขนตอน (รอยละ 31.3) เมอคดจากจ านวนขนตอนการท างานทงหมดของแผนกซกฟอก รองลงมาเปน แผนก จายกลาง พบจ านวน 5 ขนตอนเชนกน (รอยละ 17.2) และ แผนกโภชนาการ พบ 3 ขนตอน (รอยละ 13.0) ตามล าดบดงแสดงใน แผนภมท 2 ส าหรบระดบคะแนนทงานนนไมมความเสยงและยอมรบได พบวามจ านวนนอยทสด (รอยละ 8.8) จากจ านวนขนตอนการท างานทงหมด เมอพจารณาแยกในแตละแผนก แผนกจายกลาง พบระดบคะแนนความเสยงเลกนอย มากทสด (รอยละ 38.0) รองลงมาเปนความเสยงระดบปานกลาง (รอยละ 27.6) ส าหรบความเสยงในระดบสงและความเสยงในระดบยอมรบได พบในจ านวนเทาๆกน (รอยละ 17.2) แผนกซกฟอก พบระดบความเสยงระดบปานกลางมากทสด (รอยละ 62.5) รองลงมา เปนความเสยงระดบความเสยงสง (รอยละ 31.3) และความเสยงในระดบเลกนอย (รอยละ 6.3) ตามล าดบ ส าหรบแผนกโภชนาการ พบระดบความเสยงในระดบปานกลางมากทสด (รอยละ 56.5) รองลงมา เปนความ

101

เสยงระดบเลกนอย ความเสยงระดบสง และความเสยงในระดบทยอมรบได (รอยละ 26.1 รอยละ 13.0 และรอยละ 4.4) ตามล าดบ เมอพจารณาในความเสยงระดบสง พบวา แผนกซกฟอก มจ านวนขนตอนการท างานทมความเสยงมากทสด (รอยละ 31.3) รองลงมาเปน แผนก จายกลาง (รอยละ 17.2) และ แผนกโภชนาการ (รอยละ 13.0) ตามล าดบ ส าหรบในแผนกซกฟอก ไมพบระดบคะแนนความเสยงในระดบยอมรบไดเลย ดงแสดงใน แผนภมท 2 และจากการทดสอบนยส าคญของความแตกตางระหวางระดบความเสยงในแตละแผนก ดวยสถต Kruskal-Wallis equality-of-populations rank test (ภาคผนวก ค หนา 131) พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ( p = 0.0001) รปท 25 แผนภมแสดงจ านวนและรอยละของขนตอนการท างานทพบความเสยงในระดบตางๆของคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ แยกตามระดบการประเมน REBA

หมายเหต : แสดงเฉพาะในระดบความเสยงทพบ 4 ระดบ จ านวนงานและความเสยงในระดบตางๆ ตามระดบการประเมน REBA ของแตละแผนก แยกตาม งานยอย (task) ขนตอนการท างาน (operation) และ สวนของรางกายซกซายและขวา (แสดงใน ภาคผนวก จ ตาราง ท 5-8 หนา 153-157)

102

ตารางท 29 แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซกขวาในแผนกจายกลางทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอยและขนตอนการท างาน (n=29)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

ระดบคะแนนจากการประเมน ทาทางการท างาน (REBA)

จายกลาง ลางอปกรณ

ลางอปกรณ น าอปกรณเขาตอบ

เปาสายยาง ใสปลอกถงมอ หอ trayบรรจถงมอ หอกอซแกมก

บรรจ เตรยมอปกรณกอนบรรจ

บรรจอปกรณ ซลอปกรณ น าอปกรณบรรจลงถงปลอดเชอกอนจดสง

ลางอปกรณ น าอปกรณใสตะแกรง ยกอปกรณ น าอปกรณเขาตอบ เปาสายยาง ใสปลอกถงมอ หอ trayบรรจถงมอ หอกอซแกมก จดแยกอปกรณ จดเรยงบนโตะ บรรจอปกรณ ตดขนาดถงซล ซลอปกรณ ตดวนผลต เขยนระบแผนก จดหยบอปกรณลงถง ผกปากถง ยกถงวางบนชน

3 4 3 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 2 3

n = จ านวนขนตอนการท างาน

103

ตารางท 29 (ตอ) แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซกขวาในแผนกจายกลางทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอยและขนตอนการท างาน(n=29)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

ระดบคะแนนจากการประเมน ทาทางการท างาน (REBA)

จายกลาง นง

ตดสตกเกอรวนผลต/หมดอาย น าอปกรณใสรถเขนกอนนง น าsetผาตดใสรถเขนกอนนง น าsetท าแผลเรยงเขาชนเกบในหองปลอดเชอ จดเกบอปกรณทนงแลวเขาชน น าsetผาตดทนงแลวจดสง

ตดสตกเกอร หยบอปกรณ จดเรยงอปกรณใสรถเขน น า set ผาตดออกจากรถเขน จดเรยงอปกรณใสรถเขน น า set ท าแผลออกจากรถเขน จดเกบเขาชนวาง น าอปกรณออกจากรถเขน จดเรยงเขาชน น า set ผาตดออกจากรถนง จดเรยง set ผาตดใสรถเขน

1 2 1 4 3 4 3 3 3 3 4

n = จ านวนขนตอนการท างาน

จากตารางท 29 เมอพจารณาคะแนนเฉลยของทาทางการท างานในภาพรวมของรางกายทงสองดาน ตามแบบประเมน REBA ในแผนกจายกลาง พบวาจ านวนทาทางการท างานทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง มากทสด คอระดบ 2 งานนนมความเสยงเลกนอย อาจมความจ าเปนตองปรบปรงงาน จ านวน 11 ขนตอนการท างาน (รอยละ 37.9) รองลงมา เปนระดบ 3 งานนนเรมมปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข พบจ านวน 8 ขนตอนการท างาน (รอยละ 27.6) และพบความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง ระดบ 1 หมายถง งานนนยอมรบได ไมมความเสยง ยงไมตองด าเนนการใดๆ และ ระดบ 4 หมายถง งานนนมความเสยงสง ตองไดรบการแกไขปรบปรงอยางรวดเรว ในจ านวนเทาๆกน คอจ านวน 5 ขนตอนการท างาน (รอยละ 17.2) ของจ านวนขนตอนการท างานทงหมดในแผนกจายกลาง (รายละเอยดระดบคะแนนของทาทางการท างานตามแบบประเมน REBA แยกตามสวนของรางกายดานซายและดานขวาทงสามแผนก แสดงในภาคผนวก ค หนา 137-141)

104

ตารางท 30 แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซกขวาในแผนกซกฟอกทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอยและขนตอนการท างาน(n=16)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

ระดบคะแนนจากการประเมน ทาทางการท างาน (REBA)

ซกฟอก ซก-อบ

น าผาเขาเครองซกผา น าผาออกจากเครองซก น าผาเขาตอบ น าผาออกจากตอบ

พบผา

ยนพบผา นงพบผา เรยงผาเขาต เรยงผาใสรถเขน

แกถงหอผา ยกถงผา น าถงผาเขาเครอง น าผาออกจากเครองซก น าผาออกจากรถเขน น าผาเขาตอบ น าผาออกจากตอบ หยบผาจากกอง ยนพบ วางผาหลงพบ หยบผาจากกอง นงพบ หยบผาจากกอง เรยงผาเขาต น าผาออกจากต จดเรยงใสรถเขน

3 3 4 4 4 4 3 3 2 3 3 3 3 3 3 4

n = จ านวนขนตอนการท างาน

จากตารางท 30 เมอพจารณาคะแนนเฉลยของทาทางการท างานในภาพรวมของ

รางกายทงสองดาน ตามแบบประเมน REBA ในแผนกซกฟอก พบวาจ านวนทาทางการท างานทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง มากทสด คอระดบ 3 งานนนเรมมปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข พบจ านวน 10 ขนตอน (รอยละ 62.5) รองลงมา เปนระดบ 4 หมายถง งานนนมความเสยงสง ตองไดรบการแกไขปรบปรงอยางรวดเรว จ านวน 5 ขนตอนการท างาน (รอยละ 31.3) และ ระดบ 2 งานนนมความเสยงเลกนอย อาจมความจ าเปนตองปรบปรงงาน

105

จ านวน 1 ขนตอนการท างาน (รอยละ 6.3) ตามล าดบ ไมพบความเสยงในระดบทยอมรบได ในแผนกซกฟอกเลย

ตารางท 31 แสดงระดบคะแนนเฉลยของทาทางการท างานของรางกายทงซกซายและซกขวาในแผนกโภชนาการทมความเสยงในการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง 5 ระดบ ตามแบบประเมน REBA แยกตามลกษณะงาน/งานยอยและขนตอนการท างาน(n=23)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

ระดบคะแนนจากการประเมน ทาทางการท างาน (REBA)

โภชนาการ ลางวตถดบ

ลางผก ลางเนอ เตรยมวตถดบดวยมด ปรงอาหาร ตกอาหารใสภาชนะ เรยงถาดอาหารใสรถ ลางภาชนะ น าภาชนะทลางแลวเขาตอบ หงขาว น าขาวสกใสหมอ

ลางผกในซงกน า น าผกขนใสตะแกรง ลางเนอสตว เทน าลางเนอ เตรยมวตถดบดวยมด ปรงอาหารบนเตา ยกอาหารขนจากเตา ตกอาหารใสภาชนะ น าถาดอาหารจากโตะ เรยงใสรถเขน น าภาชนะออกจากรถเขน ลางภาชนะ น าภาชนะลางแลวใสรถเขน น าน ารอนราดภาชนะ หยบภาชนะจากกะละมง น าภาชนะเขาตอบ ตกน าเทใสกะละมง ซาวขาว เทน าซาวขาว ยกขาวสารขนหง ใชไมพายพยขาว กมตกขาว ถายขาวใสหมอใบเลก

3 3 2 3 3 2 3 1 3 3 3 2 3 4 2 2 4 3 3 4 3 3 2

n = จ านวนขนตอนการท างาน

106

จากตารางท 31 เมอพจารณาคะแนนเฉลยของทาทางการท างานในภาพรวมของรางกายทงสองดาน พบวา ในแผนกโภชนาการมจ านวนทาทางการท างานทมความเสยง มากทสดในระดบปานกลาง งานนนเรมมปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข พบจ านวน 13 ขนตอนการท างาน (รอยละ 56.5) รองลงมา เปนระดบ 2 งานนนมความเสยงเลกนอย อาจมความจ าเปนตองปรบปรงงาน จ านวน 6 ขนตอนการท างาน (รอยละ 26.1) พบระดบ 4 หมายถง งานนนมความเสยงสง ตองไดรบการแกไขปรบปรงอยางรวดเรว จ านวน 3 ขนตอนการท างาน (รอยละ 13.0) และระดบ 1 หมายถง งานนนยอมรบได ไมมความเสยง ยงไมตองด าเนนการใดๆ จ านวน 1 ขนตอนการท างาน (รอยละ 4.3) ตามล าดบ

เมอพจารณาเฉพาะระดบคะแนนความเสยงสงระดบ 4 งานนนตองไดรบการปรบปรงแกไขอยางรวดเรว พบมากทสดท แผนกซกฟอก และ แผนกจายกลางในจ านวนเทากน คอ 5 ขนตอนการท างาน (รอยละ 31.3 และรอยละ 17.2) และแผนกโภชนาการ พบจ านวน 3 ขนตอน (รอยละ 13.0) จากจ านวนขนตอนการท างานทงหมดของในแตละแผนก เมอแยกพจารณาในแตละแผนก พบวา ในแผนกซกฟอก พบความเสยงสงอยในแผนก งานยอย งานซกอบ จ านวน 4 ขนตอน และงานยอย พบผา จ านวน 1 ขนตอน แผนกจายกลาง พบความเสยงสงมากทสดในงานยอย แผนกงานนง จ านวน 3 ขนตอนและงานยอยงานลางอปกรณ จ านวน 2 ขนตอน เมอพจารณาในแผนกโภชนาการ ความเสยงสงพบมากทสดในงานลางภาชนะ จ านวน 2 ขนตอน และงานหงขาว จ านวน 1 ขนตอน แสดงในตารางท 32

107

ตารางท 32 แสดงลกษณะงาน/งานยอยและขนตอนการท างานของแผนกจายกลาง ซกฟอกและโภชนาการ ทพบระดบคะแนนเฉลยสงสดในระดบ 4 งานนนตองไดรบการปรบปรงแกไขอยางรวดเรว ตามแบบประเมน REBA

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

ระดบคะแนนจากการประเมน ทาทางการท างาน (REBA)

จายกลาง ลางอปกรณ

ลางอปกรณ น าอปกรณเขาตอบ

นง น า set ผาตดใสรถเขนกอนนง น า set ท าแผลเขาชนในหองปลอดเชอ น า set ผาตดจดสง ซกฟอก

ซก-อบ น าผาเขาเครองซกผา น าผาออกจากเครองซก น าผาเขาตอบ

พบผา เรยงผาใสรถเขน

โภชนาการ ลางภาชนะ หงขาว

น าอปกรณใสตะแกรง น าอปกรณเขาตอบ น า set ผาตดออกจากรถเขน น า set ท าแผลออกจากรถเขน จดเรยง set ผาตดใสรถเขน น าถงผาเขาเครอง น าผาออกจากเครองซก น าผาออกจากรถเขน น าผาเขาตอบ จดเรยงใสรถเขน น าภาชนะออกจากรถเขน น าน ารอนราดภาชนะ ยกขาวสารขนหง

4 4

4 4 4 4 4 4 4

4 4 4 4

108

การอภปรายผล

ผลการศกษาทาทางการท างานทเปนอนตรายและความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ในคนงานโรงพยาบาลนราธวาส แผนกจายกลาง ซกฟอกและ โภชนาการนน ผวจยไดอภปรายผลตามวตถประสงคและค าถามการวจยดงน 1. ทาทางการท างานทเปนอนตรายของคนงานโรงพยาบาลนราธวาส แผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ การศกษาครงน เปนการสงเกตทาทางการท างานทเปนอนตราย ดวยแบบประเมน REBA เพอชความเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางอนเนองจากงานนนๆ พบทาทางการท างานในระดบความเสยงปานกลางมากทสด รองลงมา คอ ความเสยงเลกนอย และความเสยงสง (รอยละ 45.6 , 26.5 และ 19.1 ตามล าดบ) ไมพบความเสยงในระดบสงมาก การศกษาในครงน พบวา แผนกทมจ านวนขนตอนการท างานทมระดบความเสยงสง มากทสด คอ แผนกซกฟอก (รอยละ 31.3) และยงพบวา ในทกๆขนตอนการท างานของแผนกซกฟอก มความเสยงตอการเกด WMSDs ทงสน ชใหเหนไดวาแผนกซกฟอก มแนวโนมของการเกด WMSDs ไดงายกวาแผนกอนๆ และยงสอดคลองกบการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ทพบในคนงานแผนกน มอาการผดปกตของทกต าแหนงรวมกนไดบอยกวาแผนกอนอกดวย โดยพบความผดปกตบรเวณไหล มอและขอมอไดบอยทสด อาจเนองจากวาคนงาน แผนกซกฟอก มลกษณะงานทตองออกแรงดงผาออกจากเครองซก/อบผา ซงม การยกแขนสวนบนมาดานหนาทท ามมมากกวา 45 องศา หรอยกแขนเหนอไหลรวมกบการใชแรงในการยกผาทม น าหนก มากกวา 4 กโลกรม เปนประจ า อกทงยงมทาทางการท างานทกม/บด/เอยวล าตวโคงล าตวมาดานหนามากกวา 60 องศา บอยๆ จากการกมน าผาเขาออกจากรถเขน (แสดงจ านวนทาทางการประเมนจ าแนกตามสวนตางๆของรางกายแยกตามแผนกตางๆ ในภาคผนวก ตารางท จ -9 หนา159) สอดรบกบขอมลจากการสมภาษณ ลกษณะงานทท า ของคนงานทงสามแผนก ทพบวา รอยละ 100 ของคนงานทงหมด มการถอยกหรอเคลอนยายสงของทมน าหนกมากและท างานในลกษณะทตองมการเออมหยบของ ท าใหตองมการเออมมอยกแขนสวนบนมาดานหนาบอยๆ สงเหลานลวน เปนไปตามแนวคดทฤษฏ ทลกษณะงานดงกลาวเปนทาทางการท างาน ทเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางมากยงขนอกดวย ภาพแสดงทาทางการท างานของ คนงานในแผนกซกฟอกทพบทาทางการท างานในระดบความเสยงสง แสดงดงภาพประกอบท 26

109

งานยอย (task) งานน าผาเขาเครองซกผา

งานยอย (task) งานน าผาออกจากเครองซกผา

งานยอย (task) งานน าผาเขาเครองอบผา

รปท 26 ภาพแสดงทาทางการท างานในระดบความเสยงสงของคนงานแผนกซกฟอก

110

งานยอย (task) งานน าผาออกจากเครองอบผา

งานยอย (task) งานจดเรยงผาใสรถเขน

รปท 26 (ตอ) ภาพแสดงทาทางการท างานในระดบความเสยงสงของคนงานแผนกซกฟอก

111

เนองจากยงไมพบรายงานการศกษาทาทางการท างาน ดวยแบบประเมนทาง REBA ในคนงานทงสามแผนกนมากอน จงไมสามารถน ามาเปรยบเทยบกบผลการศกษาอนได แตอยางไรกตาม เมอเทยบกบกรณศกษาทาทางการท างานในทกขนตอนของผประกอบอาชพผลตยางพารา ในอ าเภอทงใหญ จงหวดนครศรธรรมราช (51) โดยใชแบบประเมนสวนตางๆของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (REBA) พบวาระดบความเสยงของทาทางการตดยาง มความเสยงในระดบสงและสงมาก ซงทกขนตอนการท างาน มลกษณะการท างาน ทตองกม/บด/เอยวล าตว การกม/เอยงศรษะ การยกแขนสงเหนอไหล คลายกนกบคนงานในแผนกซกฟอก เชนเดยวกบกรณศกษา การวเคราะหทาทางและความเมอยลาของกลามเนอจากการท างาน โดยเทคนคการประเมนทาทางรางกายทวล าตว (REBA) ในพนกงานทปฏบตงานในแผนกตดผาใบบรษทผลตยางรถยนตแหงหนง พบคะแนนความเสยงรวมทงรางกายมากทสดในระดบปานกลาง งานนนเรมมปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข เชนกน แตไมพบ ขนตอนการท างานทมระดบความเสยงสงหรอสงมาก อาจเนองจากขนตอนการท างานดงกลาว ทาทางสวนใหญ เปนการปฏบตงานทตองยนอยกบทนานๆรวมกบการกมของศรษะ มากกวาการกมๆเงยของล าตว (65) ขอคนพบทไดจากแบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (REBA) ในครงน เปนเพยงการประเมนความเสยงหรอโอกาสความเปนไปไดทคนงาน จะเกดการบาดเจบเทานน ผวจยจงใชแบบสอบถาม ตามมาตรฐานนอรดค เพอประเมนความชก ของการเกดอาการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง ในต าแหนงตางๆของรางกาย รวมดวย เพอใหทราบขนาดของปญหา และใหไดขอมลทครอบคลมมากขน

112

2. ความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ในชวง 6 เดอน และ 7 วนทผานมา ตารางท 33 แสดงความชก (Prevalence) ทเกยวของกบ การเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางทเกยวกบการท างานในกลมบคลากรทางการแพทย

ผวจย สถานท ปทศกษา

ตวอยางศกษา ผลทได (รอยละ)

ศภฐตา กองสน โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน

2551 เจาหนาท 4 แผนก ไดแก จายกลาง ซกฟอก ตดเยบ และ โภชนาการ

94.0

สนนทา และ คณะ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร จงหวด ปราจนบร

2553 เจาหนาททปฏบตงานในโรงพยาบาล

90.9

ภญพชญ และ คณะ โรงพยาบาลสงขลานครนทร 2553 บคลาการ คณะแพทยศาสตร

89.8

Chiodozie Emmanuel Mbada et al.

Obafemi Awolowo University Teaching Hospitals complex, Ile-Ife, Nigeria

2012 Health worker 68.7

การศกษาครงนพบความชกของการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ในชวง 6 เดอนทผานมามสดสวนทมากกวา ในชวง 7 วนทผานมา (รอยละ 98.3, 67.2 ตามล าดบ) ใกลเคยงกบการศกษาอาการปวดกลามเนอจากการท างานของเจาหนาทในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธาน (13) การศกษาพฤตกรรมการท างานทสงผลใหเกดความเมอยลากลามเนอในบคลากรโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร จงหวดปราจนบร(38) การศกษาในบคลากรคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 21 และการศกษาอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง จากการท างานของบคลากรในโรงพยาบาลของไนจเรย(66) ซงศกษาความชก ในชวง 12 เดอนทผานมา พบความชกของการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ดงแสดงในตารางท 33 ถงแมในทางทฤษฏ กลาววาอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางนน สวนใหญเปนการบาดเจบเรอรง ตองมการสมผสกบปจจยเสยงทท าใหเกดการบาดเจบซ าๆ ในชวงเวลาหนงจงจะแสดงอาการชดเจนกตาม(67) แตการศกษาครงน พบวาสดสวนความชกของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางในชวง 6 เดอนทผานมามากกวาในชวง 7 วนทผานมาอยางเหนไดชดกตาม

113

แตอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมาของคนงานนน อาจเปนอาการบาดเจบทเกดขน เพยง 1 หรอ 2 วน เทานน จงไมอาจสรปไดวา ความชกทพบมากในชวง 6 เดอนทผานมาเกดจากอาการบาดเจบสะสมเรอรง แตความชกทพบในสดสวนทสง เปนไปไดทคนงานสวนใหญปฏบตงานมากกวา 48 ชวโมง/สปดาห เฉลย 56.8 ชวโมง/สปดาห ซงการปฏบตงานทยาวนานเกนกวา 8 ชวโมงตอวน จะกอใหเกดความเมอยลา และการบาดเจบไดงาย(45) เนองจากการท างานในทาใดทาหนงเปนเวลานานๆ จะสงผลตอการบาดเจบของกลามเนอและเสนเอนโดยตรง (68) สอดคลองกบขอมลจากการสมภาษณลกษณะงานทท า พบวาทงหมดของทงสามแผนก มลกษณะงานทตองใชสวนของรางกายทตองมการเคลอนไหวซ าๆมากกวา 3 ชวโมงตอวน มการถอยกหรอเคลอนยายสงของทมน าหนกมาก การเออมหยบของ วตถทจบถอมน าหนกมาก / ท าใหตองออกแรงมาก และ รอยละ 62.1 มการท างานในทาการยนตดตอกนเปนเวลานาน การท างาน ทตอง กมๆเงยๆ หรอ ยนนานๆ ตลอดเวลา ทงจากการประเมนสวนตางๆทงรางกายอยางรวดเรว (REBA) ยงพบวา กลมตวอยางทมทาทางการท างานในระดบความเสยงสง มทาทางการท างาน ทมการยนนานๆ การกมยกของ โคงล าตวมาดานหนามากกวา 60 องศา การบดเอยวล าตว การกางแขน/เออมแขน ไปขางหนาท ามมมากกวา 45 องศา หรอ เออมมอขนเหนอไหล ลกษณะทาทางการท างานดงกลาวในทางทฤษฏพบวาเปนสาเหตของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางเชนกน การศกษาครงน พบวาต าแหนงทพบความผดปกตไดบอยทสดทงในชวง 7 วนและ 6 เดอนทผานมาคอบรเวณหลงสวนลาง (รอยละ 34.5 และ 74.1 ตามล าดบ) โดยพบวา ในชวง 6 เดอนทผานมา ขอมลทได ใกลเคยงกบการศกษาอาการปวดกลามเนอจากการท างานของเจาหนาท โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธาน (13) การศกษาความชกอาการปวดหลงของของบคลากรโรงพยาบาลพะเยา(69) และอาการปวดหลงจากการท างานของคนงานโรงพยาบาลศรราช (70) แตมความแตกตางกบการศกษาความชกของการเกดการบาดเจบของกลามเนอและกระดกโครงรางในคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร (21) และการศกษาความชกและปจจยทเกยวของกบอาการปวดหลงสวนลาง/สะโพก/ขา ในบคลากรโรงพยาบาลพทธชนราช พษณโลก (71) ทพบความชกของอาการปวดหลง เพยงรอยละ 50.8 และ 40.9 ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 34 อาจเนองจาก การศกษาในบคลากร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร (21) และการศกษาในบคลากรโรงพยาบาลพทธชนราช(77) เปนการศกษาในกลมบคลากร ทปฏบตงานในโรงพยาบาลทกแผนก จงอาจมลกษณะงานทแตกตางจากการศกษาครงน ซงศกษาเฉพาะ ในคนงาน แผนกจายกลาง ซกฟอก และ โภชนาการ ท าให ขอมลทได มความใกลเคยงกบการศกษาอาการปวดกลามเนอจากการท างานของเจาหนาทโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธานท าศกษาใน คนงานแผนก จายกลาง โภชนาการ ตดเยบและซกฟอก ซงมลกษณะงานทคลายคลงกนกบการศกษาในครงน (13) และอาการปวดหลงจากการท างานของคนงานโรงพยาบาลศรราช(70) ซงเปนการศกษาในกลมคนงานเชนเดยวกน

114

ท าใหพบอาการผดปกตในบรเวณหลงสวนลางสงทสด และมอตราความชกทใกลเคยงกนกเปนไปได นอกจากนคนงานทงสามแผนก มดชนมวลกาย (BMI) เกนกวาเกณฑปกต และ อยในเกณฑอวน (รอยละ 33.3 และ10.5 ตามล าดบ) ซงมผลการศกษาพบวาคนทมดชนมวลกายในเกณฑอวน มความเสยงตอการปวดหลงเรอรงมากกวาคนทมคาดชนมวลกายปกต (72) เนองจากคนอวนจะมเนอเยอไขมนและน าหนกทเพมมากขน จะเพมแรงกดตอขอตอ กระดกเอน และกลามเนอ(73) ท าใหกระดกสนหลงไดรบแรงกดนานจนเกดการอกเสบเรอรง (74)i อกทงทาทางการท างานทตองมการกมๆ เงยๆ บอยๆ หรอยกของทมน าหนกมากลวนสงผลใหเกดแรงกดตอเสนเลอด เสนประสาทและเอน สงผลใหการไหลเวยนของกลามเนอทไปเลยงหลงลดลง ท าใหเกดอาการผดปกตบรเวณหลงสวนลางไดเชนเดยวกน(75)

ตารางท 34 แสดงความชก (Prevalence) ของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ในบรเวณหลงสวนลาง ทเกดในกลมบคลากรทางการแพทย

ผวจย สถานท ปท

ศกษา กลมตวอยาง

ผลทได (รอยละ)

ศภฐตา กองสน โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน

2551 เจาหนาท 4 แผนก ไดแก จายกลาง ซกฟอก ตดเยบ และ โภชนาการ

85.5

ศลดา วงศษา โรงพยาบาลพะเยา 2555 บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาล

71.7

วณช และคณะ โรงพยาบาลศรราช 2548 คนงานในโรงพยาบาล 71.4 ภญพชญ และคณะ โรงพยาบาลสงขลานครนทร 2553 บคลาการ คณะ

แพทยศาสตร 50.8

ปานจต และคณะ โรงพยาบาลพทธชนราช พษณโลก 2550 บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาล

40.9

แตอาการผดปกตทพบจากการศกษาน สงผลกระทบตอการท างานของคนงานไมมากนก คอ มระดบความรนแรงของอาการปวดอยใน ระดบ 2 หมายถง งานเบาๆมอาการบาง ปวดเมอท างาน พก 1 คนหายไมหมด (รอยละ 47.4) ความบอยของอาการปวด สวนใหญ เกดขนทกวน (รอยละ 40.4) แตอาจเปนเพราะวา คนงานสวนใหญ ยงท างานขณะทรางกายบาดเจบ (รอยละ 96.6) หรออาจเนองมาจากคนงาน มความอดทนสง และอาจเคยชนตออาการบาดเจบ ดงนนจงอาจประเมนการบาดเจบต า และสงผลกระทบตอตนเองนอยกวาความเปนจรงกเปนได จะเหนไดวา การเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางในคนงาน มสาเหตส าคญ เนองจากลกษณะการท างาน ทมทาทางการท างานทเปนอนตราย ฝนธรรมชาต การท างานซ าซากในทกๆขนตอน และ การ

115

ออกแรงยกอปกรณ เปนททราบกนดวา คนกบงานจะเขากนไดด เมอท างานในทาทเปนธรรมชาตมากทสด ดงนน การด าเนนงานเพอลดหรอปองกนการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง การแนะน า ใหความร และปรบปรงลกษณะการท างานใหเหมาะสม จงมความจ าเปนเปนอยางยง ผลการศกษาครงนอาจสรปไดวา คนงานในแผนกซกฟอกมความเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างานสงกวาแผนกอน ๆ อยางมนยส าคญทางสถต ดงนนสมควรไดรบการจดล าดบใหอยในล าดบแรก ๆ ของโครงการรณรงคเพอปองกนการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ถงแมผลการวดภาวะ การเกดอาการผดปกต ในแผนกนจะไมสงกวาแผนกอน ๆ จนมนยส าคญทางสถตกตาม นนอาจเปนเพราะการศกษานเปนการศกษาความชก ท าใหไมสามารถทจะบงบอกถงล าดบกอนหลงระหวางความเสยงและการเกดผล จงไมสามารถสรปความเปนเหตเปนผล ใหเหนไดอยางชดเจน (76)

116

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การศกษาวจยครงนเปนการศกษาทาทางการท างานทเปนอนตราย และความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเน อและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างานในคนงาน โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ศกษาในรปแบบเชงพรรณนา ส ารวจในชวงเวลาใดเวลาหนง โดยมวตถประสงค เพอทราบความชก ของ อาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ในชวง 6 เดอน และ 7 วน ทผานมา และเพอทราบ ทาทางการท างาน ทเสยงกบการเกด อาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน ของ คนงานแผนก จายกลาง, ซกฟอกและ โภชนาการ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ในการศกษาครงนจ านวนคนงานทงหมด 60 คน ใหความรวมมอในการตอบแบบสมภาษณอยางครบถวนทง 60 คน แตคดออกจากการวเคราะห 2 คน เนองจากมประวตการไดรบอบตเหตหรอมพยาธสภาพในระบบกลามเนอและโครงรางทไมเกยวเนองจากการท างาน เครองมอทใชในการศกษาวจยประกอบดวยเครองมอ 2 ชด คอ แบบสอบถามกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ปรบปรงจาก แบบสอบถามมาตรฐานเกยวกบอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง (Standardized Nordic questionnaire) และ แบบประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment [REBA]) ในการประเมนทาทางการท างานทมความเสยงตอการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ผลการวจยพบวา ในสวนของทาทางการท างานส าหรบการศกษาทาทางการท างานโดยใชแบบประเมน REBA ในครงน ไดพจารณาในภาพรวมของรางกายทงดานซายและดานขวา และพจารณาจากผลรวมของระดบคะแนนความเสยงในแตละขนตอนการท างาน ของกลมตวอยาง พบวาทาทางการท างานทพบสวนใหญอยในระดบความเสยงปานกลาง มจ านวนมากทสดคดเปนรอยละ 45.6 ของจ านวนขนตอนการท างานทงหมด รองลงมาคอ ระดบความเสยงเลกนอย คดเปนรอยละ 26.5 ระดบความเสยงสง คดเปนรอยละ 19.1 และระดบความเสยงทยอมรบได คดเปนรอยละ 8.8 ตามล าดบ การศกษาครงน ไมพบจ านวนทาทางการท างานทมความเสยงสงมาก ตองแกไขปรบปรงในทนทแตอยางใด การศกษาในครงน พบวา ในแผนกซกฟอก มขนตอนการท างานทพบระดบความเสยงสง จ าเปนตองไดรบการแกไขปรบปรงงานอยางรวดเรวมากทสด รอยละ 31.3 รองลงมาเปนแผนกจายกลาง รอยละ 17.2 และ แผนกโภชนาการ รอยละ 13.0 แตหากพจารณาในแตละแผนก จะพบวา ในแผนกงานซกฟอกนน จากจ านวนขนตอนการท างานทงหมด ไมพบ ระดบคะแนนทม

117

ความเสยงในระดบทยอมรบไดเลย อกทงระดบความเสยงในระดบเลกนอย ยงพบเพยง 1 ขนตอนเทานน คดเปนรอยละ 6.3 ของการท างานทงหมดในแผนก ซงแสดงใหเหนขนาดของปญหาและความจ าเปนเรงดวนในการจดล าดบความส าคญของแผนกทควรเขาไปปรบปรงแกไขกอนเปนแผนกแรก จงควรเปนแผนกซกฟอก โดยมงเนนไปทงานยอย ในขนตอนงานซกอบ ซงพบระดบคะแนนความเสยงสง ถง 4 ขนตอน และในงาน พบผา พบจ านวน 1 ขนตอน จากการทดสอบนยส าคญของความแตกตางระหวางระดบความเสยงจากทาทางการท างานในแตละแผนก ดวยสถต Kruskal-Wallis equality-of-populations rank test พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p=0.0001) ในสวนความชกของการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ในชวง 6 เดอนและ7 วนท ผานมา เทากบรอยละ 98.3 และ รอยละ 67.2 ตามล าดบ เมอพจารณาสวนของรางกายทมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ในชวง 6 เดอน ทผาน พบวาโดยสวนใหญ ต าแหนงทมอาการผดปกตมากทสด พบมากในบรเวณหลงสวนลาง คดเปนรอยละ 74.1 รองลงมา คอบรเวณไหล คดเปนรอยละ 70.7 และบรเวณมอ/ขอมอ คดเปนรอยละ 50.0 ตามล าดบ ต าแหนงทมอาการปวดและรบกวนการท างานมากทสดคอบรเวณหลงสวนลาง คดเปนรอยละ 41.4 รองลงมาคอ บรเวณไหล คดเปนรอยละ 22.4 และบรเวณมอ/ขอมอ คดเปนรอยละ 15.5 ตามล าดบ สวนในชวง 7 วนทผานมา มความคลายคลงกน แผนกทพบความชกของการเกดอาการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางมากทสด ในชวง 6 เดอนทผานมา คอ แผนกจายกลางและแผนกซกฟอก มความชกเทากนคอ รอยละ 100 ขณะทแผนกโภชนาการ มความชกของอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง รอยละ 94.4 ส าหรบในชวง 7 วนทผานมา ความชกของการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง พบมากทสด ในแผนกโภชนาการ คดเปนรอยละ 77.8 รองลงมาเปนแผนก จายกลางและซกฟอก พบรอยละ 64.0 และ 60.0 ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบความถของการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวจากการท างานของคนงานทงสามแผนก พบวา ต าแหนงของรางกายทพบความผดปกตไดบอยทสด ทงในชวง 6 เดอน และ 7 วนทผานมา คอ บรเวณหลงสวนลาง รอยละ 74.1 และ 34.5 ตามล าดบ และเมอเปรยบเทยบระหวางแผนก จะเหนวา แผนกซกฟอกพบ อาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางของทกต าแหนงรวมกนไดบอยกวาแผนกอนทงในชวง 6 เดอนและ 7 วนทผานมา

118

ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช การทราบถงขนาดของปญหาทเกดขนและทาทางการท างานทมความเสยงตอการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน เปนแนวทางในการจดล าดบความส าคญในการปองกนและแกไขการเกดกลมอาการผดปกต ในระบบกลามเนอและโครงรางไดอยางเฉพาะเจาะจงและรวดเรวมากยงขน จากผลการวจยครงน สามารถน าไปเปนขอมลพนฐานส าหรบการดแลและปองกนปญหาการยศาสตรในดานทาทางการท างาน ส าหรบ หนวยงานทเกยวของในการจดบรการอาชวอนามย และความปลอดภยดงน 1. มการวางนโยบายเกยวกบวธการท างานและทาทางการท างานทปลอดภยเพอลดและปองกนการเกดอาการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างาน สรางแนวทางการปองกน และลดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง โดย มการประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของ เชน แผนกชางโยธา ส าหรบการใหค าแนะน าปรบปรงและออกแบบสถานทท างานและเครองมอตางๆ ในสถานทท างานใหมความเหมาะสมกบการท างาน เชน การท าขาตงส าหรบเปนทพกขา ในงานทมลกษณะงานทตองยนนานๆ 2. จดใหมการใหความรเปนพนฐานส าหรบคนงานเกยวกบทาทางการท างานทถกตองและเหมาะสม โดยเฉพาะการใหความร และออกแบบทาทางการยดเสนยดสายปองกนและแกไขอาการปวดหลง ซงเปนต าแหนงทเกดอาการผดปกตบอยและรบกวนการท างานของคนงานมากทสด การใหค าแนะน าในการลดจ านวนของชนงานขณะยก การจดแบงใหมขนาดและจ านวนนอยลง เพอลดภาระงานของแรงทใชในการยกวตถสงของ และควรหาคนมาชวยยก ในกรณ ชนงานมน าหนกมากเกนไป ไมควรยกคนเดยว เปนตน เพอลดความเสยงตอการเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง ปองกนไมใหเกดการบาดเจบจากการท างานซ าๆ 3. พฒนาระบบการเฝาระวงสขภาพ มเฝาระวงและการบนทกการเกดอาการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน อยางเปนระบบ เพอคนหากลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางเพอสามารถใหการชวยเหลออยางทนทวงท 4. การสอสารความเสยงในรปแบบตางๆ โดยการประสานงานในทมสหวชาชพ รวมทงน าเสนอขอคนพบจากการศกษา เพอหาแนวทางในการเผยแพรขอมลดานสขภาพ ในรปแบบตางๆ เชน การจดท าแผนพบ การรณรงค การจดนทรรศการ เกยวกบอนตรายจากการท างานดวยทาทางทไมเหมาะสม เพอใหบคลากรทกคน ตระหนกถงอนตรายจากการท างานดวยทาทางทไมเหมาะสม อนน าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมการท างานทปลอดภยยงขน 5. ควรมการเฝาระวงสขภาพและสงแวดลอมในการท างาน เชนมการประเมนสขภาพบคลากรทรวมกบการประเมนปจจยดานการยศาสตรอยางตอเนอง การ walk through

119

survey เพอประเมนความเสยงใน สภาพแวดลอมการท างานและ ผลกระทบของปจจยดงกลาวตอสขภาพ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป การศกษาครงนผวจยมขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไปดงน 1. ควรมการศกษาวจยรปแบบการท างานของบคลากรในแผนกอนๆ ทงในสวนของงานส านกงาน เพอดวามความเสยงตอการเกดการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างานดวยหรอไม 2. เมอทราบขนาดของปญหาในหนวยงานทท าการศกษาแลว ควรมการศกษาเชงทดลองเกยวกบโปรแกรมการใหความร และการปรบเปลยนพฤตกรรมการท างาน การออกแบบสถานทท างาน หรออปกรณทเหมาะสม เพอแกไขและปองกนการเกดอาการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน เปนการปรบปรงคณภาพในการท างานของบคลากรและลดการบาดเจบทเกดขนอนจะสงผลตอการท างานตอไปในระยะยาว

120

บรรณานกรม

1. Canadian Centre for Occupational Health and Safety. Work-related Musculoskeletal Disorders (WMSDs) 2005 [cited 2012 May 7]. Available from: http://www.ccohs.ca/oshanswers/diseases/rmirsi.html 2. Stanbury M, Largo TW, Granger J, Cameron L. Profiles of Occupational Injuries and Diseases in Michigan. Michigan: Division of Environmental and Occupational Epidemiology Michigan Department of Community Health; 2004. 3. Safety&Health Assessment&Research and Prevention. Work-related Musculoskeletal Disorders in the Neck,Back,and Upper Extremity in washington State. Washington State Department of Labor & Industries. 2004;40(8):1-16. 4. สสธร เทพตระการพร. การยศาสตร: ผลกระทบตอสขภาพจากปญหาการยศาสตร.กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช; 2551. 5. สสธร เทพตระการพร. เออรโกโนมค: อาชวอนามยและความปลอดภย. กรงเทพฯ :ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช; 2546. 6. Occupational Health Clinics for Ontario Workers Inc. Work Related Musculoskeletal Disorders (WMSDS) 2012 [cited 2012 May 9]. Available from: http://ohcow.on.ca. 7. วลาวลย ไชยแกน. ปจจยดานการยศาสตรและอตราความชกของอาการปวดทางโครงรางแและกลามเนอในคนงานผลตชนสวนสารกงตวน า ในนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ [วทยานพนธพยาบาลสาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2549. 8. แคทรยา อรณลมสวสด, ภทรพล โทมณ, รฐพล สนทรรกษ, เลอลกษณ วทยาประภากร, ศภวฒน เลาหะวรยะกมล. การปวดเมอยและโรคทเกดบรเวณรยางคสวนบน ของบคลากรทใชคอม พว เตอร ใ นการท า ง าน ในหน ว ยง านของ โ ร งพยาบาลสงขลานคร นทร ส งขลา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร; 2548. 9. ธเนศ สนสงสข. การศกษาความชกและปจจยทเกยวของกบการท างานกบการเกดอาการทางระบบกลามเนอและกระดกโครงรางในบคลากรทางการพยาบาลในโรงพยาบาลจฬาลงกรณ [วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม ]. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2547.

121

บรรณานกรม (ตอ) 10. The default publisher for Eubusiness. The EU and musculoskeletal disorders 2007 [cited 2012 Augus 30]. Available from: http://www.eubusiness.com/topics/employment/msd-eu/. 11. แสงโฉม ศรพานช, สมาน สยมภรจนนท. สถานการณโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม พ.ศ. 2546-2552 : งานพฒนาระบบเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมเชงรบ(๕๐๖/๒). รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจ าปสปดาห. 2554;42(14):211-3. 12. ส านกงานประกนสงคม.ส านกงานกองทนเงนทดแทน. รายงานประจ าป 2556 กองทนเงนทดแทน. กรงเทพ: ส านกงานประกนสงคม; 2556. 13. ศภฐตา กองสน. การปวดกลามเนอจากการท างานของเจาหนาทในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน [วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอนามยสงแวดลอม]. อบลราชธาน: คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน; 2552. 14. เนสน ไชยเอย, ทพาพร กาญจนราช, จฬารตน คงเพชร, ศรลกษณ พาชนด. การหยดงานเนองจากการเจบปวยของบคลากรงานบรการการพยาบาล โรงพยาบาลศรนครนทร. ศรนครนทรเวชสาร. 2543;17(3):5-7. 15. คมสนต จระภทรศลป, editor การวเคราะหงาน Task Analysis,เอกสารประกอบการสอน การวเคราะหงาน,มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร,2013; กรงเทพฯ. 16. สสธร เทพตระการพร. การยศาสตรเบอตน. In: บณฑกล อ, editor. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข 2011. p. 259-95. 17. WorkSafeBC Publications. Understanding the Risks of Musculoskeletal Injury (MSI). British Columbia: WorkSafeBC; 2008. 18. ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย. แนวทางปฏบตการรกษาและฟนฟสมรรถภาพผปวยปวดหลงสวนลาง 2012 [cited 2012 May 2]. Available from: http://rehabmed.or.th/royal/rc_thai/trcenter/trcenter_10.htm. 19. Kroemer KHE. Cumulative trauma disorders:Their recognition and ergonomics measures to avoid them. Applied Ergonomics. 1989;20(4):274-80. 20. ส านกงานกองทนเงนทดแทน. มาตรฐานการวนจฉยโรคจากการท างาน ฉบบเฉลมพระเกรยตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550. กรงเทพฯ: ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน; 2550.

122

บรรณานกรม (ตอ) 21. ภญพชญ เตชะไตรศกด, จกรวทย ศศวงศ, นภารตน สขเกลยง, พชรดล ทวราษฎร, ภาณชย บ ารงวงศ, วลยา กสกลชย, et al. ความชกของการเกดการบาดเจบของกลามเนอและกระดกโครงรางข อ ง บ ค ล า ก ร ค ณ ะ แ พท ย ศ า ส ต ร โ ร ง พ ย า บ า ล ส ง ข ล า น ค ร น ท ร ป 2 5 5 3 ส ง ข ล า : มหาวทยาลยสงขลานครนทร; 2553. 22. วนทนา ไชยกตตโสภณ. ปจจยทมผลตอการบาดเจบโครงรางกลามเนอทเกยวเนองจากการท างานของพยาบาล กาญจนบร: โรงพยาบาลพหลพลพยหเสนา จงหวดกาญจนบร; 2553. 23. Protecting and Enhancing Public Education. Musculoskeletal Injuries: What are musculoskeletal disorders? 2012 [cited 2012 November 9]. Available from: http://www.osstf.on.ca/Default.aspx?DN=ee0a3ece-38a8-482a-beff-71f76f743cf5. 24. Cohen LA, Gjessing C, Fine JL, Bernard PB, McGlothlin DJ. Elements of Ergonomics Programs: A Primer Based On Workplace Evaluations Of Musculoskeletal Disorders Alanta: The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH); 1997. 25. European Agency for Safety and Health at Work. Preventing work-related musculoskeletal disorders 2000 [cited 2012 January 9]. Available from: http://osha.eu.int. 26. สดธดา กรงไกรวงศ, รตนาภรณ อมรรตนไพจตร. การยศาสตรในสถานทท างาน. กรงเทพฯ: สถาบนความปลอดภยในการท างาน กรมสวสดการคมครองแรงงาน; 2011. 27. Burnett AC, Lalich RN, MacDonald L, Alterman T. DATA FROM THE BUREAU OF LABOR STATISTICS: Worker Health by Industry and Occupation. Cincinnati: National Instutute for Occupational Safety and Health(NIOSH); 2001. 28. ส านกงานประกนสงคม.ส านกงานกองทนเงนทดแทน. รายงายประจ าป 2552 กองทนเงนทดแแทน กรงเทพฯ: ส านกงานประกนสงคม; 2552. 29. เบญจมนทร เชาวนวทยางกร. วทยาศาสตรเกยวกบการวง และการวงใหดขน 2002 [cited 2012 May 7]. Available from: http://www.forrunnersmag.com/articles/articleview.php?articleid=8. 30. HermamMiller for Healthcare. Ergonomics: Good News for Healthcare Workers 2003 [cited 2012 May 7]. Available from: http://osha.europa.eu/en/publications/magazine/3.

123

บรรณานกรม (ตอ) 31. Piligian P, Herbert R, Hearns M, Dropkin J, Landsbergis P, Cherniack M. Evaluation and Management of Chronic Work-Related Musculoskeletal Disorders of the Distal Upper Extremity. AMERICAN JOURNAL OF INDUSTRIAL MEDICINE. 2000;37:75-93. 32. กระทรวงแรงงาน. เรอง กฏกระทรวงก าหนดอตราน าหนกทนายจางใหลกจางท างานได กรงเทพฯ: กระทรวงแรงงาน; 2547 [cited 2555 May 8]. Available from: http://www.labour.go.th/th/index.php/componant/attachments/download/45. 33. Armstrong TJ FL, Goldstein SA, Lifshitz YR, Silverstein BA. Ergonomics considerations in hand and wrist tendinitis. The journal of hand surgery. 1987;12(5):830-7. 34. ประณต ปนเกลา. ปจจยดานการยศาสตรและอตราความชกกลมอาการผดปกตทางระบบโครงรางและกลามเนอในผประกอบอาชพนวดแผนไทย [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2550. 35. พชรน พรมอนนต. ปจจยดานการยศาสตรและอตราความชกของกลมอาการผดปกตทาง ระบบโครงรางและกลามเนอในพนกงานโรงงานเฟอรนเจอร [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2549. 36. นชนารถ กนธยะ. กลมอาการผดปกตทางระบบโครงรางและกลามเนอทเกยวเนองจากการท างานและปจจยทเกยวของในพยาบาลวชาชพ [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลสาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2551. 37. จารวรรณ ปนวาร. อาการปวดคอทเกดกบบคลากรทใชคอมพวเตอร: การศกษาปจจยทางการยศาสตร. เวชศาสตรฟนฟศาสตร. 2552;19(1):30-5. 38. สนนท ศกลรตนเมธ . สภาพการท างานและภาวะปวดเมอยกลามเนอของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม. วารสารแพทยเขต 7. 2540;6(2):215-23. 39. สรศกด บรณตรเวทย. โรคระบบกลามเนอและกระดกทเกดจากการท างาน. In: บณฑกล อ, editor. ต าราอาชวเวชศาสตร กรงเทพฯ: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข; 2011. p. 845-67. 40. Bernard PB. Musculoskeletal Disorders and Workplace Factors Ohio: The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) 1997 [cited 2012 May 19 ]. Available from: http://www.cdc.gov/niosh/docs/97-141/.

124

บรรณานกรม (ตอ) 41. พสษฐ เลศเชาวพฒน. ความชก และปจจยทเกยวของกบอาการปวดหลงสวนลางในผผลตสนคาประเภทไม ในกลมสหกรณ วงน าเยน จงหวดสระแกว [ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม]. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2549. 42. วชร โอนพรตนวบลย . สตรกบการท างาน. In: บณฑกล อ, editor. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข; 2011. p. 409-39. 43. พมลพร ใจออน. ปจจยทมผลกบอาการปวดหลงสวนลางในเจาหน าท โรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร [สารนพนธการศกษาคนควาดวยตนเอง สม. สาขาวชาสาธารณสขศาสตร]. พษณโลก: คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร; 2552. 44. นสนต ค ากาศ, ชไมพร ทวชศร. ภาวะปวดหลงในพยาบาลโรงพยาบาลล าพน 2550 [cited 2012 May 1]. Available from: http://www.researchers.in.th/blogs/post/2194. 45. ศลปสวรรณ พ. การเฝาระวงทางสขภาพ: ลกษณะทาทางและวถการท างานทมผลตอสขภาพ. กรงเทพฯ: ภาควชาการพยาบาลสาสตร มหาวทยาลยมหดล; 2544. 46. นรศ เจรญพร, editor การประเมนความเสยงทางการยศาสตรของรางกายอยางรวดเรวดวยวธลลาร(RULA: Rapid Upper Limb Assessment), เอกสารประกอบการสอน การประเมนความเสยงทางการยศาสตร ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2547; กรงเทพฯ. 47. Li G, Buckle P. Current techniques for assessing physical exposure to workrelated musculoskeletal risks, with emphasis on posture-based methods. Applied Ergonomics. 1999;32:674-95. 48. Chen Y-T, Chen C-Y, Liang H-W, Chang T-R, Hwang Y-H. Comparison between Direct Measurement and Observation Methods for Upper Extremity Activity Assessment at Workplace. Journal of Occupational Safety and Health 2010;18:1-14. 49. ชยยทธ วงศอจฉรยา. การเปรยบเทยบวธการประเมนภาระทางการยศาสตรในสภาวะแวดลอมการท างานในวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม [วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม]. เชยงใหม: คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2550. 50. McAtamney L, Corlett NE. RULA: a survey method for the investigation of world-related upper limb disorders. Applied Ergonomics. 1993;24(2):91-9.

125

บรรณานกรม (ตอ)

51. รงกานต พลายแกว. ทาทางการทางานและกลมอาการผดปกตของโครงรางและกลามเนอในผประกอบอาชพผลตยางพารา [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย ]. เชยงใหม: คณะพยาบาลสาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2554. 52. Hignett S, McAtamney L. Rapid Entire Body Assessment (REBA). Applied Ergonomics 2000;31:201-5. 53. นรศ เจรญพร. editor ทาทางของรางกายกบความสามารถในการท างานและผลกระทบทางการยศาสตร, เอกสารประกอบการอบรม เรอง การประเมนทางการยศาสตรดวยตนเองเพอการออกแบบงาน ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร ,2551; กรงเทพฯ. 54. Middlesworth M. Rapid Entire Body Assessment (REBA): A Step-by-Step Guide 2012 [cited 2012 May 9]. Available from: http://ergo-plus.com/reba-assessment-tool-guide/. 55. Chee LH, Rampal GK. Work-related Musculoskeletal Problems among Women Workers in the Semiconductor Industry in Peninsular Malaysia. Journal of Occupational & Environmental Medicine. 2004;10(1):63-71. 56. David CG. Ergonomic methods for assessing exposure to risk factors for work-related musculoskeletal disorders. Occcupational Medicine. 2005;55:190-9. 57. Kuorinka I, B J, A K, H V, F B-S, G A, et al. Standardised Nordic questionnaires for the analysis of musculoskeletal symptoms. Applied Ergonomics. 1987;18(3):233-7. 58. Crawford OJ. The Nordic Musculoskeletal Questionnaire. Occupational Medicine. 2007;57:300-1. 59. Gallis C. Work-related prevalence of musculoskeletal symptoms among Greek forest International Journal of Industrial Ergonomics. 2006;36(8):731-6. 60. Smith RD, Wei N, Kang L, Wang R-S. Musculoskeletal Disorders Among Professional Nurses in Mainland China. Journal of Professional Nursing. 2004;20(6):390-95.

126

บรรณานกรม (ตอ) 61. DR s, K k, E T, H T, K H, Z Y. Musculoskeletal Disorder Among Hospital Nurses in Rural Japan. Rural and Remote Health. 2003;241:1-7. 62. นงลกษณ ทศทศ, วชย องพนจพงศ, พรรณ ปงสวรรณ, ทพาพร กาญจนราช. ความชกของความผดปกตทางระบบกระดกและกลามเนอในกลมอาชพตดเยบ จงหวดขอนแกน. วารสารวจยมหาวทยาลยขอนแกน. 2554;11(2):47-54. 63. ธนะรตน บญเรอง. ความผดปกตของระบบกลามเนอและกระดกโครงรางของระยางคสวนบน ทเกยวของกบการท างาน. กรงเทพฯ: เจ เอส เค การพมพ; 2542. 64. EN Bd, NM A. Cross-cultural adaptation of the Nordic musculoskeletal questionnaire. International Nursing Review 2003;50(2):101-8. 65. วรรณรา ชนวฒนา, บตร เทพทอง, ปาณสรา ศรใจ. การวเคราะหทาทาง และความเมอยลาของกลามเนอจากการท างาน โดยเทคนคการประเมนทาทางรางกายทงล าตว. กาวทนโลกวทยาศาสตร. 2555;12(2):72-83. 66. Mbada EC, Obembe OA, Alade SB, Adedoyin AR, Johnson EO, Soremi OO. Work-Related Musculoskeletal Disorders among Health Workers in a Nigerian Teaching Hospital. ScopeMed. 2012;11(5):583-8. 67. อสรยรช สบศร, มณฑณา ด ารงศกด, ธรนช หานรตศย. ปจจยทมความสมพนธกบการบาดเจบโครงรางกลามเนอทเกยวเนองจากการท างานในผประกอบอาชพผลตธป. พยาบาลสาร. 2556;40:108-18. 68. ครนท เมฆโหรา. คนกบงาน:นตยสารหมอชาวบาน 2550 [cited 2014 May 9]. 69. ศลดา วงศษา. ความชกอาการปวดหลงของบคลากรโรงพยาบาลพะเยา. เชยงรายวารสาร. 2555;4(2):35-42. 70. วณช ตณฑววฒน วก, สนต อศวพลาชย,ประดษฐ ประทปะวณช,. อาการปวดหลงจากการท างานของคนงานโรงพยาบาลศรราช. เวชศาสตรฟนฟศาสตร. 2548;15(3):135-44. 71. ปานจต วรรณภระ, วโรจน วรรณภระ, กญญารตน ค าจน. ความชกและปจจยทเกยวของกบอาการปวดหลงสวนลาง/สะโพก/ขาในบคลากรโรงพยาบาลพทธชนราชเวชสาร 2550;25(2):181-6. 72. Lake JK, Power C, Cole TJ. Back pain and obesity in the 1958 British birth cohort: cause or effect. Journal of Clinical Epidemiology 2000;53(3):245-50.

127

บรรณานกรม (ตอ) 73. Arena VC, Padiyar KR, Burton WN, Schwerha JJ. The impact of body mass index on short-term disability in the workplace. Journal of Occupational & Environmental Medicine. 2006;48(11):1118-24. 74. Shiri R, Karppinen J, Arjar LP, Solovieva S, Juntura VE. The association between obesity and the prevalence of low back pain in young adults American Journal of Epidemiology. 2008;167(9):1110-9. 75. Shiel CW. Lower Back Pain 2014 [cited 2015 January 7]. Available from: http://www.medicinenet.com/low_back_pain/page4.htm. 76. สลม แจมอลตรตน. ระบาดวทยาพนฐาน. กรงเทพฯ: โอ เอส พรนตงเฮาส; 2554.

120

บรรณานกรม

1. Canadian Centre for Occupational Health and Safety. Work-related Musculoskeletal Disorders (WMSDs) 2005 [cited 2012 May 7]. Available from: http://www.ccohs.ca/oshanswers/diseases/rmirsi.html 2. Stanbury M, Largo TW, Granger J, Cameron L. Profiles of Occupational Injuries and Diseases in Michigan. Michigan: Division of Environmental and Occupational Epidemiology Michigan Department of Community Health; 2004. 3. Safety&Health Assessment&Research and Prevention. Work-related Musculoskeletal Disorders in the Neck,Back,and Upper Extremity in washington State. Washington State Department of Labor & Industries. 2004;40(8):1-16. 4. สสธร เทพตระการพร. การยศาสตร: ผลกระทบตอสขภาพจากปญหาการยศาสตร.กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช; 2551. 5. สสธร เทพตระการพร. เออรโกโนมค: อาชวอนามยและความปลอดภย. กรงเทพฯ :ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช; 2546. 6. Occupational Health Clinics for Ontario Workers Inc. Work Related Musculoskeletal Disorders (WMSDS) 2012 [cited 2012 May 9]. Available from: http://ohcow.on.ca. 7. วลาวลย ไชยแกน. ปจจยดานการยศาสตรและอตราความชกของอาการปวดทางโครงรางแและกลามเนอในคนงานผลตชนสวนสารกงตวน า ในนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ [วทยานพนธพยาบาลสาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2549. 8. แคทรยา อรณลมสวสด, ภทรพล โทมณ, รฐพล สนทรรกษ, เลอลกษณ วทยาประภากร, ศภวฒน เลาหะวรยะกมล. การปวดเมอยและโรคทเกดบรเวณรยางคสวนบน ของบคลากรทใชคอม พว เตอร ใ นการท า ง าน ในหน ว ยง านของ โ ร งพยาบาลสงขลานคร นทร ส งขลา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร; 2548. 9. ธเนศ สนสงสข. การศกษาความชกและปจจยทเกยวของกบการท างานกบการเกดอาการทางระบบกลามเนอและกระดกโครงรางในบคลากรทางการพยาบาลในโรงพยาบาลจฬาลงกรณ [วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม ]. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2547.

121

บรรณานกรม (ตอ) 10. The default publisher for Eubusiness. The EU and musculoskeletal disorders 2007 [cited 2012 Augus 30]. Available from: http://www.eubusiness.com/topics/employment/msd-eu/. 11. แสงโฉม ศรพานช, สมาน สยมภรจนนท. สถานการณโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม พ.ศ. 2546-2552 : งานพฒนาระบบเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมเชงรบ(๕๐๖/๒). รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจ าปสปดาห. 2554;42(14):211-3. 12. ส านกงานประกนสงคม.ส านกงานกองทนเงนทดแทน. รายงานประจ าป 2556 กองทนเงนทดแทน. กรงเทพ: ส านกงานประกนสงคม; 2556. 13. ศภฐตา กองสน. การปวดกลามเนอจากการท างานของเจาหนาทในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน [วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอนามยสงแวดลอม]. อบลราชธาน: คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน; 2552. 14. เนสน ไชยเอย, ทพาพร กาญจนราช, จฬารตน คงเพชร, ศรลกษณ พาชนด. การหยดงานเนองจากการเจบปวยของบคลากรงานบรการการพยาบาล โรงพยาบาลศรนครนทร. ศรนครนทรเวชสาร. 2543;17(3):5-7. 15. คมสนต จระภทรศลป, editor การวเคราะหงาน Task Analysis,เอกสารประกอบการสอน การวเคราะหงาน,มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร,2013; กรงเทพฯ. 16. สสธร เทพตระการพร. การยศาสตรเบอตน. In: บณฑกล อ, editor. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข 2011. p. 259-95. 17. WorkSafeBC Publications. Understanding the Risks of Musculoskeletal Injury (MSI). British Columbia: WorkSafeBC; 2008. 18. ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย. แนวทางปฏบตการรกษาและฟนฟสมรรถภาพผปวยปวดหลงสวนลาง 2012 [cited 2012 May 2]. Available from: http://rehabmed.or.th/royal/rc_thai/trcenter/trcenter_10.htm. 19. Kroemer KHE. Cumulative trauma disorders:Their recognition and ergonomics measures to avoid them. Applied Ergonomics. 1989;20(4):274-80. 20. ส านกงานกองทนเงนทดแทน. มาตรฐานการวนจฉยโรคจากการท างาน ฉบบเฉลมพระเกรยตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550. กรงเทพฯ: ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน; 2550.

122

บรรณานกรม (ตอ) 21. ภญพชญ เตชะไตรศกด, จกรวทย ศศวงศ, นภารตน สขเกลยง, พชรดล ทวราษฎร, ภาณชย บ ารงวงศ, วลยา กสกลชย, et al. ความชกของการเกดการบาดเจบของกลามเนอและกระดกโครงรางข อ ง บ ค ล า ก ร ค ณ ะ แ พท ย ศ า ส ต ร โ ร ง พ ย า บ า ล ส ง ข ล า น ค ร น ท ร ป 2 5 5 3 ส ง ข ล า : มหาวทยาลยสงขลานครนทร; 2553. 22. วนทนา ไชยกตตโสภณ. ปจจยทมผลตอการบาดเจบโครงรางกลามเนอทเกยวเนองจากการท างานของพยาบาล กาญจนบร: โรงพยาบาลพหลพลพยหเสนา จงหวดกาญจนบร; 2553. 23. Protecting and Enhancing Public Education. Musculoskeletal Injuries: What are musculoskeletal disorders? 2012 [cited 2012 November 9]. Available from: http://www.osstf.on.ca/Default.aspx?DN=ee0a3ece-38a8-482a-beff-71f76f743cf5. 24. Cohen LA, Gjessing C, Fine JL, Bernard PB, McGlothlin DJ. Elements of Ergonomics Programs: A Primer Based On Workplace Evaluations Of Musculoskeletal Disorders Alanta: The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH); 1997. 25. European Agency for Safety and Health at Work. Preventing work-related musculoskeletal disorders 2000 [cited 2012 January 9]. Available from: http://osha.eu.int. 26. สดธดา กรงไกรวงศ, รตนาภรณ อมรรตนไพจตร. การยศาสตรในสถานทท างาน. กรงเทพฯ: สถาบนความปลอดภยในการท างาน กรมสวสดการคมครองแรงงาน; 2011. 27. Burnett AC, Lalich RN, MacDonald L, Alterman T. DATA FROM THE BUREAU OF LABOR STATISTICS: Worker Health by Industry and Occupation. Cincinnati: National Instutute for Occupational Safety and Health(NIOSH); 2001. 28. ส านกงานประกนสงคม.ส านกงานกองทนเงนทดแทน. รายงายประจ าป 2552 กองทนเงนทดแแทน กรงเทพฯ: ส านกงานประกนสงคม; 2552. 29. เบญจมนทร เชาวนวทยางกร. วทยาศาสตรเกยวกบการวง และการวงใหดขน 2002 [cited 2012 May 7]. Available from: http://www.forrunnersmag.com/articles/articleview.php?articleid=8. 30. HermamMiller for Healthcare. Ergonomics: Good News for Healthcare Workers 2003 [cited 2012 May 7]. Available from: http://osha.europa.eu/en/publications/magazine/3.

123

บรรณานกรม (ตอ) 31. Piligian P, Herbert R, Hearns M, Dropkin J, Landsbergis P, Cherniack M. Evaluation and Management of Chronic Work-Related Musculoskeletal Disorders of the Distal Upper Extremity. AMERICAN JOURNAL OF INDUSTRIAL MEDICINE. 2000;37:75-93. 32. กระทรวงแรงงาน. เรอง กฏกระทรวงก าหนดอตราน าหนกทนายจางใหลกจางท างานได กรงเทพฯ: กระทรวงแรงงาน ; 2547 [cited 2555 May 8]. Available from: http://www.labour.go.th/th/index.php/componant/attachments/download/45. 33. Armstrong TJ FL, Goldstein SA, Lifshitz YR, Silverstein BA. Ergonomics considerations in hand and wrist tendinitis. The journal of hand surgery. 1987;12(5):830-7. 34. ประณต ปนเกลา. ปจจยดานการยศาสตรและอตราความชกกลมอาการผดปกตทางระบบโครงรางและกลามเนอในผประกอบอาชพนวดแผนไทย [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2550. 35. พชรน พรมอนนต. ปจจยดานการยศาสตรและอตราความชกของกลมอาการผดปกตทาง ระบบโครงรางและกลามเนอในพนกงานโรงงานเฟอรนเจอร [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2549. 36. นชนารถ กนธยะ. กลมอาการผดปกตทางระบบโครงรางและกลามเนอทเกยวเนองจากการท างานและปจจยทเกยวของในพยาบาลวชาชพ [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย]. เชยงใหม: คณะพยาบาลสาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2551. 37. จารวรรณ ปนวาร. อาการปวดคอทเกดกบบคลากรทใชคอมพวเตอร: การศกษาปจจยทางการยศาสตร. เวชศาสตรฟนฟศาสตร. 2552;19(1):30-5. 38. สนนท ศกลรตนเมธ . สภาพการท างานและภาวะปวดเมอยกลามเนอของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม. วารสารแพทยเขต 7. 2540;6(2):215-23. 39. สรศกด บรณตรเวทย. โรคระบบกลามเนอและกระดกทเกดจากการท างาน. In: บณฑกล อ, editor. ต าราอาชวเวชศาสตร กรงเทพฯ: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข; 2011. p. 845-67. 40. Bernard PB. Musculoskeletal Disorders and Workplace Factors Ohio: The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) 1997 [cited 2012 May 19 ]. Available from: http://www.cdc.gov/niosh/docs/97-141/.

124

บรรณานกรม (ตอ) 41. พสษฐ เลศเชาวพฒน. ความชก และปจจยทเกยวของกบอาการปวดหลงสวนลางในผผลตสนคาประเภทไม ในกลมสหกรณ วงน าเยน จงหวดสระแกว [ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอาชวเวชศาสตร ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม]. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2549. 42. วชร โอนพรตนวบลย . สตรกบการท างาน. In: บณฑกล อ, editor. ต าราอาชวเวชศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข; 2011. p. 409-39. 43. พมลพร ใจออน. ปจจยทมผลกบอาการปวดหลงสวนลางในเจาหนาท โรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร [สารนพนธการศกษาคนควาดวยตนเอง สม. สาขาวชาสาธารณสขศาสตร]. พษณโลก: คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร; 2552. 44. นสนต ค ากาศ, ชไมพร ทวชศร. ภาวะปวดหลงในพยาบาลโรงพยาบาลล าพน 2550 [cited 2012 May 1]. Available from: http://www.researchers.in.th/blogs/post/2194. 45. ศลปสวรรณ พ. การเฝาระวงทางสขภาพ: ลกษณะทาทางและวถการท างานทมผลตอสขภาพ. กรงเทพฯ: ภาควชาการพยาบาลสาสตร มหาวทยาลยมหดล; 2544. 46. นรศ เจรญพร, editor การประเมนความเสยงทางการยศาสตรของรางกายอยางรวดเรวดวยวธลลาร(RULA: Rapid Upper Limb Assessment), เอกสารประกอบการสอน การประเมนความเสยงทางการยศาสตร ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2547; กรงเทพฯ. 47. Li G, Buckle P. Current techniques for assessing physical exposure to workrelated musculoskeletal risks, with emphasis on posture-based methods. Applied Ergonomics. 1999;32:674-95. 48. Chen Y-T, Chen C-Y, Liang H-W, Chang T-R, Hwang Y-H. Comparison between Direct Measurement and Observation Methods for Upper Extremity Activity Assessment at Workplace. Journal of Occupational Safety and Health 2010;18:1-14. 49. ชยยทธ วงศอจฉรยา. การเปรยบเทยบวธการประเมนภาระทางการยศาสตรในสภาวะแวดลอมการท างานในวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม [วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม]. เชยงใหม: คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2550. 50. McAtamney L, Corlett NE. RULA: a survey method for the investigation of world-related upper limb disorders. Applied Ergonomics. 1993;24(2):91-9.

125

บรรณานกรม (ตอ)

51. รงกานต พลายแกว. ทาทางการทางานและกลมอาการผดปกตของโครงรางและกลามเนอในผประกอบอาชพผลตยางพารา [วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอาชวอนามย ]. เชยงใหม: คณะพยาบาลสาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2554. 52. Hignett S, McAtamney L. Rapid Entire Body Assessment (REBA). Applied Ergonomics 2000;31:201-5. 53. นรศ เจรญพร. editor ทาทางของรางกายกบความสามารถในการท างานและผลกระทบทางการยศาสตร, เอกสารประกอบการอบรม เรอง การประเมนทางการยศาสตรดวยตนเองเพอการออกแบบงาน ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2551; กรงเทพฯ. 54. Middlesworth M. Rapid Entire Body Assessment (REBA): A Step-by-Step Guide 2012 [cited 2012 May 9]. Available from: http://ergo-plus.com/reba-assessment-tool-guide/. 55. Chee LH, Rampal GK. Work-related Musculoskeletal Problems among Women Workers in the Semiconductor Industry in Peninsular Malaysia. Journal of Occupational & Environmental Medicine. 2004;10(1):63-71. 56. David CG. Ergonomic methods for assessing exposure to risk factors for work-related musculoskeletal disorders. Occcupational Medicine. 2005;55:190-9. 57. Kuorinka I, B J, A K, H V, F B-S, G A, et al. Standardised Nordic questionnaires for the analysis of musculoskeletal symptoms. Applied Ergonomics. 1987;18(3):233-7. 58. Crawford OJ. The Nordic Musculoskeletal Questionnaire. Occupational Medicine. 2007;57:300-1. 59. Gallis C. Work-related prevalence of musculoskeletal symptoms among Greek forest International Journal of Industrial Ergonomics. 2006;36(8):731-6. 60. Smith RD, Wei N, Kang L, Wang R-S. Musculoskeletal Disorders Among Professional Nurses in Mainland China. Journal of Professional Nursing. 2004;20(6):390-95.

126

บรรณานกรม (ตอ) 61. DR s, K k, E T, H T, K H, Z Y. Musculoskeletal Disorder Among Hospital Nurses in Rural Japan. Rural and Remote Health. 2003;241:1-7. 62. นงลกษณ ทศทศ, วชย องพนจพงศ, พรรณ ปงสวรรณ, ทพาพร กาญจนราช. ความชกของความผดปกตทางระบบกระดกและกลามเนอในกลมอาชพตดเยบ จงหวดขอนแกน. วารสารวจยมหาวทยาลยขอนแกน. 2554;11(2):47-54. 63. ธนะรตน บญเรอง. ความผดปกตของระบบกลามเนอและกระดกโครงรางของระยางคสวนบน ทเกยวของกบการท างาน. กรงเทพฯ: เจ เอส เค การพมพ; 2542. 64. EN Bd, NM A. Cross-cultural adaptation of the Nordic musculoskeletal questionnaire. International Nursing Review 2003;50(2):101-8. 65. วรรณรา ชนวฒนา, บตร เทพทอง, ปาณสรา ศรใจ. การวเคราะหทาทาง และความเมอยลาของกลามเนอจากการท างาน โดยเทคนคการประเมนทาทางรางกายทงล าตว. กาวทนโลกวทยาศาสตร. 2555;12(2):72-83. 66. Mbada EC, Obembe OA, Alade SB, Adedoyin AR, Johnson EO, Soremi OO. Work-Related Musculoskeletal Disorders among Health Workers in a Nigerian Teaching Hospital. ScopeMed. 2012;11(5):583-8. 67. อสรยรช สบศร, มณฑณา ด ารงศกด, ธรนช หานรตศย. ปจจยทมความสมพนธกบการบาดเจบโครงรางกลามเนอทเกยวเนองจากการท างานในผประกอบอาชพผลตธป. พยาบาลสาร. 2556;40:108-18. 68. ครนท เมฆโหรา. คนกบงาน:นตยสารหมอชาวบาน 2550 [cited 2014 May 9]. 69. ศลดา วงศษา. ความชกอาการปวดหลงของบคลากรโรงพยาบาลพะเยา. เชยงรายวารสาร. 2555;4(2):35-42. 70. วณช ตณฑววฒน วก, สนต อศวพลาชย,ประดษฐ ประทปะวณช,. อาการปวดหลงจากการท างานของคนงานโรงพยาบาลศรราช. เวชศาสตรฟนฟศาสตร. 2548;15(3):135-44. 71. ปานจต วรรณภระ, วโรจน วรรณภระ, กญญารตน ค าจน. ความชกและปจจยทเกยวของกบอาการปวดหลงสวนลาง/สะโพก/ขาในบคลากรโรงพยาบาลพทธชนราชเวชสาร 2550;25(2):181-6. 72. Lake JK, Power C, Cole TJ. Back pain and obesity in the 1958 British birth cohort: cause or effect. Journal of Clinical Epidemiology 2000;53(3):245-50.

127

บรรณานกรม (ตอ) 73. Arena VC, Padiyar KR, Burton WN, Schwerha JJ. The impact of body mass index on short-term disability in the workplace. Journal of Occupational & Environmental Medicine. 2006;48(11):1118-24. 74. Shiri R, Karppinen J, Arjar LP, Solovieva S, Juntura VE. The association between obesity and the prevalence of low back pain in young adults American Journal of Epidemiology. 2008;167(9):1110-9. 75. Shiel CW. Lower Back Pain 2014 [cited 2015 January 7]. Available from: http://www.medicinenet.com/low_back_pain/page4.htm. 76. สลม แจมอลตรตน. ระบาดวทยาพนฐาน. กรงเทพฯ: โอ เอส พรนตงเฮาส; 2554.

128

ภาคผนวก

129

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหเขาเกบรวบรวมขอมล

130

ท....................... มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา รหสไปรษณย ๙๐๑๑๐

๒๖ กรกฎาคม ๒๕๕๖

เรอง ขอความอนเคราะหใหนกศกษาเขาศกษาและรวบรวมขอมลเพอประกอบวทยานพนธ เรยน ผอ านวยการโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร

ดวยนางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา อาชวเวชศาสตร ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดด าเนนการจดท าวทยานพนธ เรอง ทาทางการท างานทเปนอนตราย และ ความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ในคนงานโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร โดยม รศ.นพ.สลม แจมอลตรตน เปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก และ ผศ.ดร.องน สงขพงศ เปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ในการท าวจยดงกลาว นกศกษาตองท าการศกษาขอมลในคนงาน ๓ แผนก อนไดแก แผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ โดยท าการศกษาดงตอไปน ๑. ศกษาขอมลความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางดวยแบบสมภาษณ ๒. ประเมนความเสยงในทาทางการท างาน ดวยแบบประเมนทางการยศาสตร “REBA” โดยใชการบนทกภาพดวยกลองวดโอ และภาพนง

ในการน ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร จงขอความอนเคราะหมายงทานเพออนญาตใหนกศกษาเขาเกบขอมลบคลากรในหนวยงานของทาน ซงขอมลในการวจยครงนจะเปนประโยชนตอการวางแนวทางในการแกไข ควบคม ปองกนอนตราย จากการบาดเจบในระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน ทงนขอมลทไดรบจะเปนประโยชนทางการศกษาวจยตอไป

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหดวย จกเปนพระคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(รศ.ดร.พญ.พชญา พรรคทองสข) หวหนาภาคภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร หนวยอาชวอนามย ภาควชาเวชศาสตรชมชน โทร.๐-๗๔๔-๑๑๖๗ โทรสาร ๐-๗๔๔๒-๙๙๒

131

ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการท าวจย

132

ภาคผนวก ข

เครองมอทใชในการท าวจย เลขทแบบสมภาษณ………….. แบบสมภาษณทาทางการท างานและกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางของคนงาน แผนกจายกลาง ซกฟอก โภชนาการ และซอมบ ารง โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ค าชแจง แบบสมภาษณชดน จดท าขนมวตถประสงค เพอหาความชกของความผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางและศกษาปจจยเสยงดานทาทางการท างาน ทมความสมพนธกบความผดปกต ทางระบบกลามเนอและโครงราง ในคนงาน แผนกจายกลาง ซกฟอก โภชนาการ และซอมบ ารง จ านวน 4 แผนก ทปฏบตงานในโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร โดยขอมลทไดจะน าไปใชเปนแนวทาง ในการปองกน และแกไขปญหาความผดปกตในระบบกลามเนอและโครงราง อนเกยวเนองจากการท างานตอไป ขอมลนจะถอวาเปนความลบ ไมเปดเผยตอบคคลอน โดยจะน าเสนอในภาพรวม ดงนนจะไมมผลตอการปฏบตงานของทาน และไมกอใหเกดผลกระทบใด ๆ แกผตอบแบบสมภาษณ ผวจยจงใครขอความกรณาจากทาน ไดชวยตอบแบบสมภาษณชดน ใหครบถวนทกขอตามความเปนจรงทสามารถตอบได รวมถงขอคดเหน ขอเสนอแนะอนๆ 1. แบบสมภาษณแบงออกเปน 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป จ านวน 7 ขอ สวนท 2 ขอมลดานสขภาพ จ านวน 5 ขอ สวนท 3 ขอมลดานงานทท า จ านวน 12 ขอ สวนท 4 ขอมลเกยวกบอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง จ านวน 5 ขอ 2. การตอบแบบสอบถามใหเขยนเครองหมาย ลงใน [ ]

ขอบคณในความรวมมอของทาน

แบบสมภาษณทาทางการท างานและกลมอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางของคนงาน แผนกจายกลาง ซกฟอก โภชนาการ และซอมบ ารง โรงพยาบาลนราธวาสราช

นครนทร

โปรดตอบแบบสอบถามทกขอ กรณาอยาเวนวางไว

เพอใหไดค าตอบทสมบรณ และน าไปใชในการวเคราะหได

133

สวนท 1 ขอมลทวไป 1. เพศ [ ] 1.ชาย [ ] 2.หญง 2. อาย ..........................ป (ตอบเปนจ านวนเตม) 3. สถานภาพสมรส [ ] 1.โสด [ ] 2.ค [ ] 3.หมาย/หยา/แยกกนอย 4. น าหนก .........................กโลกรม (ตอบเปนจ านวนเตม) 5. สวนสง ..........................เซนตเมตร (ตอบเปนจ านวนเตม) 6. ขณะนทานก าลงตงครรภอยหรอไม [ ] 1. ไม [ ] 2.ใช 7. ระดบการศกษา [ ] 1.ประถมศกษา [ ] 2.มธยมศกษา [ ] 3.ปวส./อนปรญญา [ ] 4.ปรญญาตร [ ] 5.อนๆ ระบ สวนท 2 ขอมลดานสขภาพ 1. โรคประจ าตว (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) [ ] 1. ไมม [ ] 2. โรคกระดกและโครงสรางผดรป [ ] 3. โรคมะเรง ระบอวยวะ........ [ ] 4. โรคไต [ ] 5.วณโรคกระดกสนหลง [ ] 6. โรคภมแพ [ ] 7.โรคเกยวกบกระดกสนหลง [ ] 8. โรคความดนโลหตสง [ ] 9. โรคกระเพาะอาหาร [ ] 10. เบาหวาน [ ] 11. การไดรบการผาตดในระบบกลามเนอและโครงราง [ ] 12. อนๆ ระบ.......................... 2. ใน 1 วน ทานไดนอนหลบพกผอนโดยเฉลย…………….. ชวโมง 3. ทานออกก าลงกาย (มากกวา 3 ครงใน1สปดาห ครงละมากกวา 30 นาท) หรอไม [ ] 1. ไมออกก าลงกาย [ ] 2. ออกก าลงกาย (ระบ).............................. 4. ปจจบนทานสบบหรหรอไม [ ] 1. ไมสบ Smoke [ ] [ ] 2. เคยสบแตเลกแลว ……..…..มวน/วน จ านวนปทสบ……….ป [ ] 3. สบอย บหร ..............มวน/วน จ านวนปทสบ...............ป 5. ปจจบนทานดมสรา เบยร หรอเครองดมแอลกอฮอลหรอไม [ ]1.ดม [ ]2. ไมดม

134

สวนท 3 ขอมลดานงานทท า ตอนท 1 ขอมลของงานทท า 1. แผนก/หนวยงาน : ……………………ต าแหนงงาน .......................... 2. งานทท าอยในขณะนท ามานาน......................ป................เดอน ทานท างาน.................. ชวโมง/วน ..................วน/สปดาห 3. ทานมการท างานลวงเวลาหรอไม [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม .............. ชวโมง/ครง ..........ครง/สปดาห 4. ใน1 ปทผานมาทานมอาชพเสรม หรอไม [ ] 1. ไมม [ ] 2. . ม โปรดระบ............................

............... ชวโมง/ครง ............ครง/สปดาห 5. รายไดเฉลยทกอยางตอเดอนของทาน…………………………… บาท / เดอน 6. ทานตองท างานบาน เชน ท าความสะอาดบาน ลางจาน ซกผา ท าอาหาร รดผา เปนประจ าทกวนหรอไม

[ ] 1.ไมม [ ] 2. ม 7.ทานตองยก ลาก หรอเขนของหนกนอกเหนอจากการท างานหรอไม (เลอกไดมากกวา 1 ขอ)

สงทท า ประมาณน าหนกเปนกโลกรม**

จ านวนครง/สปดาห

ระยะเวลา (ชวโมง /ครง)

[ ] 1. ยกของหนก [ ] 2. ลากของหนก

[ ] 3. เขนของหนก

**กรณาระบเปนจ านวนเตม ตอนท 2 ขอมลเกยวกบลกษณะของงานทท า

งานททานท ามลกษณะดงตอไปนหรอไม (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) [ ] 1.ท างานในทาเดมซ าๆ ในระยะเวลามากกวา 3 ชวโมง / วน (ยน/เอยง/นง/คกเขา) [ ] 2.มการยกหรอเคลอนยายผปวย [ ] 3.มการเอยงหรอหมนตวผดทาทาง [ ] 4.ตองดแลผปวยจ านวนมากในแตละวน [ ] 5.ตองถอยกหรอเคลอนยายสงของทมน าหนกมาก [ ] 6.มชวงเวลาพกระหวางการท างาน [ ] 7.ตารางการท างาน (นานเกนไป, ไมแนนอน)

135

[ ] 8.ท างานในขณะทรางกายมการบาดเจบ/ปวด [ ] 9.ท างานในลกษณะทตองเออมหยบของ [ ] 10.ตองใชเครองมอทสนสะเทอน [ ] 11.วตถทจบถอในการท างานของทาน มน าหนกมากและ/หรอท าใหตองออกแรงมาก [ ] 12.วตถทจบถอในการท างานของทาน มลกษณะยากในการจบถอหรอลน [ ] 13.พนทการท างานของทาน ไมเพยงพอในการปฏบตงาน ท าใหตองมอรยาบถทาทางทไมถนด หรอมการเคลอนไหวทจ ากด [ ] 14.การปองกนมไมเพยงพอ [ ] 15.การอบรมมไมเพยงพอ ตอนท 3 ขอมลเกยวกบทาทางการท างาน 1. ทานถนดมอขางใด [ ] 1. ซาย [ ] 2.ขวา

2. ทานใชมอขางใดท างานมากทสด [ ] 1.ซาย [ ] 2.ขวา [ ] 3. ทง 2 มอเทากน 3. โดยสวนใหญทานตองนงท างานในทาใด

[ ] 1. นงตดตอกนเปนเวลานาน [ ] 2. ยนตดตอกนเปนเวลานาน [ ] 3. นงสลบยนพอๆกน [ ] 4. อนๆ ระบ ………………….…….

4. ขณะท างาน สวนใดของรางกายของทานทตองเคลอนไหวซ าๆ ในทาเดม มากกวา 3ชวโมง/วน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) [ ] 1. ศรษะ และคอ [ ] 2.ไหล [ ] 3. แขน ตนแขน [ ] 4. มอและนวมอ [ ] 5. ล าตวและหลง [ ] 6. ขาและเทา

136

สวนท 5 ขอมลเกยวกบอาการทางระบบกระดกและกลามเนอ 1. ต าแหนงทอาการปวด

137

ต าแหนงทมอาการปวด

จงตอบค าถาม (โดยอาศยภาพขางตน) ใหเขยนเครองหมาย ลงใน [ ] หนาค าตอบทตองการ สวนท 1

ในชวง 6 เดอนทผานมาทานมอาการปวดหรอรสกไมสบายใน

ต าแหนงตอไปนของรางกายหรอไม

สวนท 2 ในชวง 6 เดอนทผานมาอาการปวดทเกดขนรบกวนการท างานหรอไม (ตอบเฉพาะต าแหนงทมอาการปวดจากสวนท

1)

สวนท 3 ในชวง 7 วนทผานมาทานมอาการปวดหรอรสกไมสบายในต าแหนงตอไปนของ

รางกายหรอไม

1 คอ [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

1 คอ [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

1 คอ [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

2 ไหล [ ] 1.ไมม [ ]2.มเฉพาะดานซาย [ ]3.มเฉพาะดานขวา [ ]4.มทงซายและขวา

2 ไหล [ ] 1.ไมม [ ]2.มเฉพาะดานซาย [ ]3.มเฉพาะดานขวา [ ]4.มทงซายและขวา

2 ไหล [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ]3.มเฉพาะดานขวา [ ]4.มทงซายและขวา

3 หลงสวนบน [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

3 หลงสวนบน [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

3 หลงสวนบน [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

4 ขอศอก [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

4 ขอศอก [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ]4.มทงซายและขวา

4 ขอศอก [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ]3.มเฉพาะดานขวา [ ]4.มทงซายและขวา

5 มอและขอมอ [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

5 มอและขอมอ [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

5 มอและขอมอ [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ]3.มเฉพาะดานขวา [ ]4.มทงซายและขวา

138

ต าแหนงทมอาการปวด

สวนท 1

ในชวง 6 เดอนทผานมาทานมอาการปวดหรอรสกไมสบายในต าแหนงตอไปนของ

รางกายหรอไม

สวนท 2 ในชวง 6 เดอนทผานมาอาการปวดทเกดขนรบกวนการท างานหรอไม (ตอบ

เฉพาะต าแหนงทมอาการปวดจากสวนท1)

สวนท 3 ในชวง 7 วนทผานมาทานมอาการปวดหรอรสกไมสบายในต าแหนงตอไปนของ

รางกายหรอไม

6 หลงสวนลาง [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

6 หลงสวนลาง [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

6 หลงสวนลาง [ ] 1.ไมม [ ] 2.ม

7 สะโพกและตนขา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

7 สะโพกและตนขา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

7 สะโพกและตนขา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

8 เขา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

8 เขา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

8 เขา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

9 เทาและขอเทา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

9 เทาและขอเทา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

9 เทาและขอเทา [ ] 1.ไมม [ ] 2.มเฉพาะดานซาย [ ] 3.มเฉพาะดานขวา [ ] 4.มทงซายและขวา

139

2. ต าแหนงใดททานปวดมากทสด..........................และความรนแรงของอาการปวดมผลตอการท างานของทานอยในระดบใด [ ] 1.Stage 1 : งานเบาๆ ไมมอาการ / เปนเมอท างาน / หายไปเมอพก 1 คน [ ] 2.Stage 2 : งานเบาๆ มอาการบาง / เปนเมอท างาน / พก 1 คนไมหายหมด [ ] 3.Stage 3 : แมวางานเบาๆ กมอาการมาก / มอาการตลอดเวลา / พกแลวไมหาย / อาจมอาการออนแรงบาง 3. ความบอยของอาการปวดในต าแหนงททานปวดมากทสด (ในขอ 2 ) มผลตอการท างานของทานอยในระดบใด [ ] 1.ทกวน [ ] 2.อยางนอยสปดาหละ 1 ครง [ ] 3.อยางนอยเดอนละ1ครง [ ] 4.อยางนอย 3เดอนเปน 1 ครง [ ] 5.อยางนอยปละ 1 ครง [ ] 6. เปนนานๆครง 4. ใน1 ปทานเคยมอาการปวดกลามเนอจนตองหยดจากการท างานหรอไม [ ] 1.ไมเคย [ ] 2. เคย ………... วน/ป 5. วธการเบองตนททานใชบรรเทาอาการปวด [ ] 1. ไมท าอะไร [ ] 2. ซอยารบประทานเอง [ ] 3. พบแพทยแผนปจจบน [ ] 4. พบแพทยแผนโบราณ

เชน การนวดคลายกลามเนอ การประคบรอน-เยน [ ] 5. ออกกายบรหาร [ ] 6. อนๆ โปรดระบ.............................. 6. อาการปวดหรอไมสขสบายทเกดขน ในชวง 6 เดอนหรอ 7 วนทผานมา ทานคดวาเกดขนจากงานทก าลงท าอยหรอไม [ ] 1.ไมใช [ ] 2. ใช

ขอขอบคณส าหรบความรวมมอ

140

ภาคผนวก ค เครองมอประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว

(Rapid Entire Body Assessment: REBA)

141

ภาคผนวก ค

เครองมอประเมนสวนของรางกายทงหมดอยางรวดเรว (Rapid Entire Body Assessment: REBA)

การใหคะแนนกลม A ล าตว

การเคลอนไหว คะแนน การเปลยนแปลง

คะแนน

ล าตว =

ล าตวตงตรง 1

บวกเพม 1 คะแนน

ถามการบดหรอเอยงล าตวไป

ดานขาง

โคงล าตวมาดานหนา 0-20 องศา เอนล าตวไปดานหลง 0-20 องศา

2

โคงล าตวมาดานหนา 20-60 องศา เอนล าตวไปดานหลงมากกวา 20 องศา

3

โคงล าตวไปดานหนามากกวา 60 องศา 4

คอ

การเคลอนไหว คะแนน การเปลยนแปลง

คะแนน

คอ =

กมศรษะ 0 – 20 องศา 1 บวกเพม 1 คะแนน ถามการ

บดหรอเอยงศรษะๆไปดานขาง

กม ศรษะ หรอเงย ศรษะ 0 – 20 องศา 2

ขา

การเคลอนไหว คะแนน การเปลยนแปลง

คะแนน

ขา =

มการลงน าหนกทขาทงสองขาง,มการเดนหรอนง

1 บวกเพม 1คะแนน ถาเขางอระหวาง 30-60

องศา ,บวกเพม 2 คะแนนถาเขางอ

มากกวา 60 องศา (ไมรวมการ

นง)

มการลงน าหนกทขาขางใดขางหนง,มการลงน าหนกทขาไมเตมท หรอมทาทางไมมนคง

2

142

การพจารณาคะแนนกลม A ตาราง (A)

ตารางคะแนนน าหนกทยก/แรง

0 1 2 +1 น าหนกทยก/แรง =

นอยกวา 5 กโลกรม

5-10 กโลกรม

มากกวา 10 กโลกรม

กระตกหรอออกแรงอยางรวดเรว

ทมาของเครองมอ: “Rapid Entire Body Assessment (REBA),” แปลโดย ธาน แกวธรรมานกล. (2553). (Back translation technique)

ล าตว

คอ

1 2 3 ขา ขา ขา 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

1 1 2 3 4 1 2 3 4 3 3 5 6

2 2 3 4 5 3 4 5 6 4 5 6 7

3 2 4 5 6 4 5 6 7 5 6 7 8

4 3 5 6 7 5 6 7 8 6 7 8 9

5 4 6 7 8 6 7 8 9 7 8 9 9

คะแนนจากการใชตาราง A =

143

การใหคะแนนกลม B

แขนสวนลาง การเคลอนไหว

คะแนน

แขนสวนลาง =

งอแขนสวนลาง 60 – 100 องศา 1 งอแขนสวนลาง นอยกวา 60 องศาหรอ งอแขนสวนลาง มากกวา 100 องศา

2

ขอมอ

การเคลอนไหว คะแนน การเปลยนแปลง

คะแนน

คอ =

งอขอมอและกระดกขอมอขนลง 0 – 15 องศา

1 บวกเพม 1 คะแนน ถาขอมอเบนออกจากแนว

หรอมการบด งอขอมอและกระดกขอมอขนลงมากกวา 0 – 15 องศา

2

ทมาของเครองมอ: “Rapid Entire Body Assessment (REBA),” แปลโดย ธาน แกวธรรมานกล. (2553). (Back translation technique)

แขนสวนบน การเคลอนไหว

คะแนน การเปลยนแปลงคะแนน

แขนสวนบน =

ยกแขนสวนบนไปดานหลง 20 องศา จนถงยกแขนสวนบนไปดานหนา 20 องศา

1

บวกเพม 1 คะแนน ถาแขนสวนบนกางออก

หรอหมนบวกเพม 1 คะแนน ถามการยกไหล ลบ 1 คะแนนถามการโนมตว มการรองรบน าหนกทแขน หรอทาทางทมการใชแรง

โนมถวงชวย

ยกแขนสวนบนไปดานหลง มากกวา 20 องศา , ยกแขนสวนบนมาดานหนา 20 -45 องศา

2

ยกแขนสวนบนมาดานหนา 45-90 องศา

3

ยกแขนสวนบนมาดานหนา มากกวา 90 องศา

4

144

การพจารณาคะแนนกลม B ตาราง (B)

แขนสวนบน

แขนสวนลาง

1 2 ขอมอ ขอมอ 1 2 3 1 2 3

1 1 2 2 1 2 3

2 1 2 3 2 3 4

3 3 4 5 4 5 5

4 4 5 5 5 6 7

5 6 7 8 7 8 8

6 7 8 8 8 9 9

ตารางคะแนนพจารณาความสมพนธกบทจบ

0 = ด 1 = พอใช 2 = ไมด 3 = ยอมรบไมได ความสมพนธกบ ทจบ =

จบกระชบและอยในแนวกงกลาง,มทจบ

ทจบยอมรบได แตยงไมเหมาะสม หรอยอมรบได หากใชรางกายสวนอนชวย

ทจบยอมรบไมได ถงแมวาอาจจะเปนไปได

ฝนธรรมชาต,ทจบไมปลอดภย,ไมมทจบ, ยอมรบไมไดถาใชสวนอนของรางกายรวมดวย

ทมาของเครองมอ: “Rapid Entire Body Assessment (REBA),” แปลโดย ธาน แกวธรรมานกล. (2553). (Back translation technique)

คะแนนจากการใชตาราง B =

145

ตาราง C ของแบบประเมน REBA ใชรวมคะแนนจาก score A และ B Score B

Scor

e A

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 1 1 1 2 3 3 4 5 6 7 7 7 2 1 2 2 3 4 4 5 6 6 7 7 8 3 2 3 3 3 4 5 6 7 7 8 8 8 4 3 4 4 4 5 6 7 8 8 9 9 9 5 4 4 4 5 6 7 8 8 9 9 9 9 6 6 6 6 7 8 8 9 9 10 10 10 10 7 7 7 7 8 9 9 9 10 10 11 11 11 8 8 8 8 9 10 10 10 10 10 11 11 11 9 9 9 9 10 10 10 11 11 11 12 12 12 10 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12

การสรปผลการวเคราะหงานโดยใช REBA เพอทราบถงความเสยงในการเกด Work-related musculoskeletal disorders และระดบของความตองการการแกไข โดยการใหคะแนนและแบงผลการประเมนเปน 5 ระดบตามความเสยง ดงน ระดบ 1: คะแนนเทากบ 1 งานนนยอมรบได ไมมความเสยง ยงไมตองด าเนนการใดๆ ระดบ 2 : คะแนนอย ท 2-3 งานนนมความเสยงเลกนอย อาจมความจ าเปนตองปรบปรงงาน ระดบ 3: คะแนนอยท 4-7 งานนนมความเสยงปานกลาง เรมเปนปญหา ควรท าการปรบปรงแกไข ระดบ 4: คะแนนตงแต 8-10 งานนนมความเสยงสง ตองไดรบการแกไขปรบปรงอยางรวดเรว ระดบ 5: คะแนนตงแต 11 ขนไปงานนนมความเสยงสงมาก ตองไดรบการแกไขปรบปรงทนท

146

ภาคผนวก ง การทดสอบของครสคาลและวลลส

(The Kruskal-wallis equality-of-populations rank Test)

147

การทดสอบของครสคาลและวลลส

(The Kruskal-wallis equality-of-populations rank Test)

ใชเปรยบเทยบความแตกตางระหวางขอมล K ชด โดยมวธการทส าคญคอ คาคาดหมายของล าดบทของขอมลตวอยางแตละกลม ควรมคาพอๆกน ขอมลทน ามาทดสอบประกอบดวยขอมลจากตวอยางสม k ชด แตละชดอาจมขนาดตวอยางแตกตางกน ขอมลทจะใชวเคราะหตองมมาตราวดอยางนอยเปนแบบเรยงล าดบ ( Ordinal Scale )

การทดสอบนนยมใชแทนการทดสอบแบบเอฟ ( F-test ) ในสถตทใชพารามเตอรในกรณทขอก าหนดเบองตนของการทดสอบเอฟ ไมเปนจรง

สมมตฐาน

: คามธยฐานของประชากร k กลมไมแตกตางกน

: คามธยฐานของประชากรอยางนอย 1 ค แตกตางกน วธการอาจสรปขนตอนไดดงน

1. จดล าดบของขอมลทงหมดรวมกน จากนอยไปหามากโดยใหคะแนนต าสดเปนล าดบท 1 และคะแนนสงสดเปนล าดบท n เมอ n เปนจ านวนขอมลทงหมด

2. หาผลรวมของล าดบทในขอมลแตละชด Ri i=1,2……k

3. ค านวณคาสถต

เมอ K = จ านวนประชาการทเปนอสระตอกน

Ri = ผลรวมของล าดบทในตวอยางท i , i=1,……k

Ni = ขนาดตวอยางชดท i ,i=1, ……k

148

ตามทฤษฎจะพบวา H0 เปนจรง H จะมการแจกแจงประมาณไดดวย X2 ท df = k-1 ถา ni มคาใหญพอควร

4. เขตวกฤตทระดบนยส าคญ α

T > X2 1-α โดย df = k -1

5. การตดสนใจจะปฏเสธ H0 เมอคา Tcal ตกอยในเขตวกฤต

149

ภาคผนวก จ

รายละเอยดเกยวกบขอมลของกลมตวอยาง

ตารางท จ-1 สรปจ านวนการวเคราะหทาทางการท างานของคนงานดวยวธ REBA ทงสามแผนก

แผนก จ านวน (คนงาน)

สมตวอยาง (คน)

งาน (job)

งานยอย (task)

ขนการปฏบตงาน

(Operation)

REBA จ านวน(ครง)

ซาย ขวา จายกลาง 25 9 3 16 29 87 87 ซกฟอก 15 6 2 8 16 48 48

โภชนาการ 17 6* 3* 9 23 69 69 รวม 57 21 8 33 68 204 204

หมายเหต : รายละเอยดของ งานยอย (task) ไดแสดงไวในตารางวเคราะหทาทางการท างานแยกตามแผนกตางๆแลว ในบทท 2 ลกษณะงานและขนตอนการท างานของคนงาน

* ในแผนกโภชนาการ ลกษณะงานทท าของคนงานครวสามญและครวพเศษ มลกษณะงานทเหมอนกน หมนเวยนกน แตครวพเศษมงานทเพมขนจากครวสามญ 1 งาน ผวจยไมตองการสญเสยงานใดงานหนงจงเลอกคนงานจากครวพเศษในงานน ประเมนทาทางการท างานดวย REBA เชนกน และในงานปรงอาหาร คนงานทท างานมทงครวสามญและครวพเศษ รวมกน 11 คน ผวจยไดคดเลอกคนงานทมขนาดความสงของรางกาย ต าสด ปานกลาง และสงสดจากงานปรงอาหารดวยเชนกน ซงทง 3 คนทคดเลอกเพอประเมนทาทางการท างานดวยแบบประเมน REBA จงเปนคนงานคนเดมทไดรบการประเมนทาทางการท างาน จาก 8 งานยอยทผานมาแลวเชนกน ท าใหมคนงานทประเมนจรง 6 คน จาก 3 งาน

150

ตารางท จ-2 แสดงการวเคราะหทาทางการท างานดวย REBA ของ แผนกจายกลาง แผนก/งาน(job) งานยอย(task)

จ านวน (คน)

สมต.ย. (คน)

Step of Operation

REBA (ครง)

งาน ลางอปกรณ

1. ลางอปกรณปนเปอน 2. น าอปกรณเขาตอบ 3. เปาสายยาง 4. ใสปลอกถงมอ 5. หอ tray บรรจถงมอ 6. หอกอซแกมก

9 3 2 2 1 1 1 1

6 6 3 3 3 3

งานบรรจ 1. เตรยมอปกรณ 2. บรรจอปกรณ 3. ซลอปกรณ 4. น าอปกรณลงถงผา

11 3 2 1 4 3

6 3 12 9

งานนง 1. ตดสตกเกอร 2. เรยงอปกรณกอนนง 3. เรยง set ผาตดกอนนง 4. น าอปกรณนงแลวเขาชน 5. น า set ท าแผลเขาชน 6. เรยง set ผาตดกอนสงออก

5 3 1 2 2 2 2 2

3 6 6 6 6 6

รวม 16 25 9 29 87 หมายเหต : งานทง 3 งานมความรบผดชอบและลกษณะงานทแตกตางกนอยางชดเจน สมตวอยาง 3 คน จากทกงานยอย (task)

151

ตารางท จ-3 แสดงการวเคราะหทาทางการท างานดวย REBA ของ แผนกซกฟอก แผนก/งาน(job) งานยอย(task)

จ านวน (คน)

สมต.ย. (คน)

Step of Operation

REBA (ครง)

งานซก-อบ งานพบผา

1. น าผาเขาเครองซก 2. น าผาออกจากเครองซก 3. น าผาเขาเครองอบ 4. น าผาออกจากเครองอบ 1. ยนพบผา 2. นงพบผา 3. เรยงผาใสต 4. เรยงผาลงรถเขน

7 8

3 3

3 1 2 1 3 2 2 2

9 3 6 3 9 6 6 6

รวม 8 15 6 16 48 หมายเหต : งานทง 2 งาน มลกษณะงานและความรบผดชอบในขอบเขตทชดเจนแยกจากกน คนงาน 1 คน ในแผนกพบผามประวตการผาตดในระบบกลามเนอและโครงรางจากอบตเหต จงคดออกจากการประเมนทางการยศาสตร สมตวอยาง 3 คน จากทกงานยอย (task)

152

ตารางท จ-4 แสดงการวเคราะหทาทางการท างานดวย REBA ของ แผนกโภชนาการ* แผนก/งาน(job) งานยอย(task)

จ านวน (คน)

สม ตย. (คน)

Step of Operation

REBA (ครง)

ครวสามญ ครวพเศษ

1. ลางวตถดบ ลางผก ลางเนอสตว 2. เตรยมวตถดบดวยมด 3. หงขาว 4. น าขางสกใสหมอเลก 5. ตกอาหารใสภาชนะ 6. เรยงอาหารใสรถเขน 7. ลางภาชนะ 8. น าภาชนะทลางใสตอบ* 9. ปรงอาหาร**

17

11* 11**

3 3

3**

2 2 1 4 3 1 2 4 2 2

6 6 3 12 9 3 6 12 6 6

รวม 9 18 6 23 69 หมายเหต : แผนกโภชนาการ* คนงาน 19 คน ม 2 คน ในแผนกครวสามญทคดออกจากการวเคราะหดวย REBA เนองจาก มประวตไหลหลดจากการเลนกฬา 1 คน และ อก 1 คน มปญหาสขภาพ ท าหนาทเพยงชวยงานเบาๆเปนบางtask จงสมคนงาน 3 คน จากคนงานทเหลอ 17 คน การศกษาครงนผวจยคดเอาเฉพาะคนงานทมการท างานครบทก task ใน job ของงาน ทงอาหารครวสามญและพเศษ* โดยสามญ ม 7 task และ พเศษ* ม 8 task (งานสายพเศษเพมงานน าภาชนะทลางแลวเขาตอบอก 1 งาน) คนงานจะตองท างานครบทก task ผวจยแยกงานปรงอาหารออกตางหากอก 1 job ** งานปรงอาหาร รบผดชอบโดยคนงาน 11 คน ประกอบดวยคนงานจากครวสามญ 3 คนและครวพเศษ 8 คน ซงไมไดท างานในหนาทนครบทกคนเหมอนงานยอย (task) อนๆ ดงนน เพอปองกนการสญเสยงานใดงานหนง จงแยกงานปรงอาหารออกเปนอก 1 job และน าคนงานทง 11 คน มาสมตวอยาง เพอประเมนทาทางดวย REBA เชนกน เพอปองกนไมใหมการสญเสยงานใดงานหนงไป ท าใหคนงานทไดรบการคดเลอกทง 3 คนจากงานยอยปรงอาหารน จงเปนคนงานคนเดมทไดรบการประเมนทาทางการท างาน จาก 8 งานยอยทผานมาแลวเชนกน คนงานทประเมนจรงจงไดจ านวน 6 คน จาก 3 งาน (ส าหรบงานปรงอาหาร มทงอาหารประเภท ตม/แกง และ ผด/ทอด คนงานขอเลอกงานปรงอาหารประเภท ผด/ทอด ใชในการประเมนทาทางการท างาน เนองดวย งานตม/แกง มเพยงการปรงอาหารในหมอเลกนอย และปลอยใหอาหารสกบนเตา ไมตองใชทาทางการท างานเหมอนในงานปรงอาหารประเภทผด ทเมออาหารสกตองน าลงจากเตาทนท)

153

ตาราง จ-5 แสดงงานยอย ขนตอนการท างาน คะแนนระดบความเสยงจากทาทางการท างานทง 5 ระดบแยกตามระดบความสงของรางกายดานซายและดานขวา แผนกจายกลาง (n=87)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

สวนสงรางกายสมพทธ ต าสด* กลาง* สงสด*

ซาย ขวา ซาย ขวา ซาย ขวา จายกลาง

ลางอปกรณ ลางอปกรณ น าอปกรณเขาตอบ

เปาสายยาง ใสปลอกถงมอ หอ trayบรรจถงมอ หอกอซแกมก

บรรจ เตรยมอปกรณกอนบรรจ

บรรจอปกรณ ซลอปกรณ น าอปกรณบรรจลงถงปลอดเชอกอนจดสง

ลางอปกรณ น าอปกรณใสตะแกรง ยกอปกรณ น าอปกรณเขาตอบ เปาสายยาง ใสปลอกถงมอ หอ trayบรรจถงมอ หอกอซแกมก จดแยกอปกรณ จดเรยงบนโตะ บรรจอปกรณ ตดขนาดถงซล ซลอปกรณ ตดวนผลต เขยนระบแผนก จดหยบอปกรณลงถง ผกปากถง ยกถงวางบนชน

3 4 3 4 2 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 3 3

3 4 3 4 2 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 3 3

3 3 3 4 2 2 2 2 1 2 2 2 2 1 1 1 3 4

3 3 3 4 2 2 2 2 1 2 2 2 2 1 1 1 1 4

3 4 3 4 2 2 2 2 2 3 2 2 2 1 2 2 1 3

3 4 3 4 2 2 2 2 2 3 2 2 2 1 2 2 1 3

หมายเหต : * สวนสงรางกายสมพทธหมายถง สวนสงทมการเทยบกนระหวางความสงในระดบต าสด กลาง และสงสด ของคนงานในแตละแผนก n = จ านวนทาทางการประเมน

154

ตาราง จ-5 (ตอ) แสดงงานยอย ขนตอนการท างาน คะแนนระดบความเสยงจากทาทางการท างานทง 5 ระดบแยกตามระดบความสงของรางกายดานซายและดานขวา แผนกจายกลาง (n=87)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

สวนสงรางกายสมพทธ ต าสด* กลาง* สงสด*

ซาย ขวา ซาย ขวา ซาย ขวา จายกลาง

นง ตดสตกเกอรวนผลต/หมดอาย น าอปกรณใสรถเขนกอนนง น าsetผาตดใสรถเขนกอนนง น าsetท าแผลเรยงเขาชนเกบในหองปลอดเชอ จดเกบอปกรณทนงแลวเขาชน น าsetผาตดทนงแลวจดสง

ตดสตกเกอร หยบอปกรณ จดเรยงอปกรณใสรถเขน น า set ผาตดออกจากรถเขน จดเรยงอปกรณใสรถเขน น า set ท าแผลออกจากรถเขน จดเกบเขาชนวาง น าอปกรณออกจากรถเขน จดเรยงเขาชน น า set ผาตดออกจากรถนง จดเรยง set ผาตดใสรถเขน

1

2 1 4 3 4 3 3 2 3 4

1

2 1 4 3 3 3 3 3 3 4

1 2 1 4 3 4 3 3 2 3 4

1 2 1 4 3 3 3 3 2 3 4

1 2 1 4 2 3 3 3 3 3 4

1 2 1 4 2 4 3 3 3 3 4

หมายเหต : * สวนสงรางกายสมพทธหมายถง สวนสงทมการเทยบกนระหวางความสงในระดบต าสด กลาง และสงสด ของคนงานในแตละแผนก

n = จ านวนทาทางการประเมน

155

ตาราง จ-6 แสดงงานยอย ขนตอนการท างาน คะแนนระดบความเสยงจากทาทางการท างานทง 5 ระดบแยกตามระดบความสงของรางกายดานซายและดานขวา แผนกซกฟอก (n=48)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

สวนสงรางกายสมพทธ ต าสด* กลาง* สงสด*

ซาย ขวา ซาย ขวา ซาย ขวา ซกฟอก ซก-อบ

น าผาเขาเครองซกผา น าผาออกจากเครองซก น าผาเขาตอบ น าผาออกจากตอบ

พบผา

ยนพบผา นงพบผา เรยงผาเขาต เรยงผาใสรถเขน

แกถงหอผา ยกถงผา น าถงผาเขาเครอง น าผาออกจากเครองซก น าผาออกจากรถเขน น าผาเขาตอบ น าผาออกจากตอบ หยบผาจากกอง ยนพบ วางผาหลงพบ หยบผาจากกอง นงพบ หยบผาจากกอง เรยงผาเขาต น าผาออกจากต จดเรยงใสรถเขน

2 3 4 4 4 4 3 4 2 3 2 3 3 3 3 4

3 3 4 3 4 4 3 3 2 3 3 3 3 3 3 4

2 3 4 4 4 4 3 4 2 3 3 3 3 3 3 3

3 3 4 4 4 4 3 3 2 3 2 2 3 3 3 3

2 3 4 4 4 4 2 3 2 3 2 3 3 3 3 3

3 3 4 4 4 4 2 3 2 3 3 3 3 3 3 3

หมายเหต : * สวนสงรางกายสมพทธหมายถง สวนสงทมการเทยบกนระหวางความสงในระดบต าสด กลาง และสงสด ของคนงานในแตละแผนก

n = จ านวนทาทางการประเมน

156

ตาราง จ-7 แสดงงานยอย ขนตอนการท างาน คะแนนระดบความเสยงจากทาทางการท างานทง 5 ระดบแยกตามระดบความสงของรางกายดานซายและดานขวา แผนกโภชนาการ (n=69)

แผนก/งาน(job)/ งานยอย (task)

ขนตอนการท างาน (step of operation)

สวนสงรางกายสมพทธ ต าสด* กลาง* สงสด*

ซาย ขวา ซาย ขวา ซาย ขวา โภชนาการ ลางวตถดบ

ลางผก ลางเนอ เตรยมวตถดบดวยมด ปรงอาหาร ตกอาหารใสภาชนะ เรยงถาดอาหารใสรถ ลางภาชนะ น าภาชนะทลางแลวเขาตอบ หงขาว น าขาวสกใสหมอ

ลางผกในซงกน า น าผกขนใสตะแกรง ลางเนอสตว เทน าลางเนอ เตรยมวตถดบดวยมด ปรงอาหารบนเตา ยกอาหารขนจากเตา ตกอาหารใสภาชนะ น าถาดอาหารจากโตะ เรยงใสรถเขน น าภาชนะออกจากรถเขน ลางภาชนะ น าภาชนะลางแลวใสรถเขน น าน ารอนราดภาชนะ หยบภาชนะจากกะละมง น าภาชนะเขาตอบ ตกน าเทใสกะละมง ซาวขาว เทน าซาวขาว ยกขาวสารขนหง ใชไมพายพยขาว กมตกขาว ถายขาวใสหมอใบเลก

3 2 2 3 2 2 4 1 3 3 4 2 3 3 2 2 4 3 3 4 3 3 2

3 3 2 3 3 2 4 1 3 3 4 2 3 4 2 2 3 3 3 4 2 3 2

2 2 2 3 2 1 3 1 3 4 4 2 3 4 2 2 4 3 3 4 2 3 2

2 2 2 3 2 2 3 1 3 4 4 1 3 4 2 2 3 3 3 4 3 3 2

3 3 3 4 3 2 3 1 3 3 3 2 3 3 2 2 3 3 2 4 3 3 2

3 3 3 4 3 1 3 1 3 3 3 1 3 4 2 2 3 3 3 4 3 3 2

หมายเหต : * สวนสงรางกายสมพทธหมายถง สวนสงทมการเทยบกนระหวางความสงในระดบต าสด กลาง และสงสด ของคนงานในแตละแผนก n = จ านวนทาทางการประเมน

157

ตาราง จ-8 จ านวนรอยละของระดบความเสยงจากทาทางการท างานทง 5ระดบ แยกตามแผนกและสดสวนระดบความสงของรางกายในทกขนตอนการท างาน (n=204)

แผนก ระดบ

ความเสยง

ขนาดสดสวนของรางกาย ต าสด* ปานกลาง* สงสด*

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

จายกลาง

1 6 6.9 6 6.9 4 4.6 2 7 8.0 11 12.6 12 13.8 3 11 12.6 7 8.0 8 9.2 4 5 5.8 5 5.8 5 5.8 5 - - - - - -

ซกฟอก

1 - - - - - - 2 1 2.1 1 2.1 1 2.1 3 9 18.8 9 18.8 11 22.8 4 6 12.5 6 12.5 4 8.3 5 - - - - - -

โภชนาการ

1 1 1.4 1 1.4 1 1.4 2 7 10.2 9 13.0 5 7.3 3 11 16.0 8 11.6 15 21.7 4 4 5.8 5 7.3 2 2.9 5 - - - - - -

หมายเหต : * ต าสด ปานกลาง สงสด หมายถงขนาดของรางกายในขนาดความสงสมพทธทเทยบกนของแตละแผนก n = จ านวนทาทางการประเมน

158

ตารางท จ-9 จ านวนและรอยละทาทางการท างานของกลมตวอยาง จ าแนกตามการประเมนสวนของรางกายดวยแบบประเมน REBA (n=408)

ทาทางสวนของรางกาย

แผนก จายกลาง ซกฟอก โภชนาการ รวม จ านวน (รอยละ)

จ านวน(รอยละ)

จ านวน (รอยละ)

จ านวน (รอยละ)

คอ - กมศรษะ 0-20 องศา 80 (46.0) 26 (27.1) 46 (33.3) 152 (37.3) - กมศรษะ มากกวา 0-20 องศา หรอ เงยศรษะ 0-20 องศา

94 (54.0)

70 (72.9)

84 (60.9)

248 (60.8)

ล าตว - ล าตวตงตรง/มพนกพงมมเอยงไมเกน 20 องศา 60 (34.5) 17 (17.7) 14 (10.1) 91 (22.3) - โนมล าตวมาดานหนา 0-20 องศาหรอเอนล าตวไปดานหลง 0-20 องศา

85 (48.9)

25 (26.0)

72 (52.2)

182 (44.6)

- โนมล าตวมาดานหนา 20-60 องศาหรอเอนล าตวไปดานหลง 20-60 องศา

14 (8.0)

38 (39.6)

46 (33.3)

98 (24.0)

- โนมล าตวมาดานหนา มากกวา 60 องศา 2 (1.1) 16 (16.7) 6 (4.3) 24 (5.9) ขา - สมดลทงสองดานตงตรง เทาวางบนพนรองรบด 132 (75.9) 55 (57.3) 132 (95.7) 319 (78.2) - เขางอเลกนอย/พนรองเทาไมด 40 (23.0) 40 (41.7) 6 (4.3) 86 (21.1) - มมงอเขา 30-60 องศา 2 (1.1) 1 (1.0) 0 (0.0) 3 (0.7) แรงยก - แรงทใช/น าหนกทถอ < 4 กโลกรม 108 (62.1) 48 (50.0) 78 (56.5) 234 (57.4) - แรงทใช/น าหนกทถอ 4-10 กโลกรม 30 (17.2) 30 (31.3) 18 (13.0) 78 (19.1) - แรงทใช/น าหนกทถอ มากกวา 10 กโลกรม 30 (17.2) 18 (18.8) 42 (30.4) 90 (22.1) แขนสวนบน - ยกแขนสวนบนไปดานหลง 20 องศา หรอยกแขนสวนบนมาดานหนา 20 องศา

17 (9.8)

6 (6.3)

31 (22.5)

54 (13.2)

- ยกแขนสวนบนไปดานหลงมากกวา 20 องศา หรอยกแขนสวนบนมาดานหนา 20-45 องศา

67 (38.5)

15 (15.6)

54 (39.1)

136 (33.3)

- ยกแขนสวนบนมาดานหนา 45-90 องศา 64 (36.8) 29 (30.2) 48 (34.8) 141 (34.6) - ยกแขนสวนบนมาดานหนามากกวา 90 องศา 20 (11.5) 41 (42.7) 5 (3.6) 66 (16.2) - มการยกไหล หรอ กางแขนรวมดวย 6 (3.4) 5 (5.2) 0 (0.0) 11 (2.7)

159

ตารางท จ-9 (ตอ) จ านวนและรอยละทาทางการท างานของกลมตวอยาง จ าแนกตามการประเมนสวนของรางกายดวยแบบประเมน REBA (n=408)

ทาทางสวนของรางกาย

แผนก จายกลาง ซกฟอก โภชนาการ รวม จ านวน (รอยละ)

จ านวน(รอยละ)

จ านวน (รอยละ)

จ านวน (รอยละ)

แขนสวนลาง - งอแขนสวนลาง 60-100 องศา 113 (64.9) 20 (20.8) 41 (29.7) 174 (42.6) - งอแขนสวนลางนอยกวา 60 องศา หรองอแขนสวนลางมากกวา 100 องศา

61 (35.1)

76 (79.2)

97 (70.3)

234 (57.4)

ขอมอ - งอขอมอลง/กระดกขอมอขน 0-15 องศา 116 (66.7) 54 (56.3) 83 (60.1) 253 (62.0) - งอขอมอลง/กระดกขอมอขนมากกวา 15 องศา จบถนด - มทจบชนงานด เหมาะสม - จบพอใช

58 (33.3)

126 (72.4) 48 (27.6)

42 (43.8)

48 (50.0) 48 (50.0)

55 (39.9)

82 (59.4) 56 (40.6)

152 (37.3)

256 (62.7) 152 (37.3)

160

ตารางท จ-10 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมาแยกตามแผนกและต าแหนงของรางกายดานซายและดานขวา (n=58)

สวนของรางกาย ทมอาการผดปกต

แผนก จายกลาง (n=25)

ซกฟอก (n=15)

โภชนาการ (n=18)

รวม (n=58)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ คอ ไหล ซาย ขวา ทงสองขาง ขอศอก ซาย ขวา ทงสองขาง มอและขอมอ ซาย ขวา ทงสองขาง หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา ซาย ขวา ทงสองขาง เขา ซาย ขวา ทงสองขาง เทาและขอเทา ซาย ขวา ทงสองขาง

11 18 3 9 6 4 - 3 1

13 2 7 4 6

20 7 1 1 5

13 1 5 7 5 - 3 2

44.0 72.0 12.0 36.0 24.0 16.0

- 12.0 4.0

52.0 8.0

28.0 16.0 24.0 80.0 28.0 4.0 4.0

20.0 52.0 4.0

20.0 28.0 20.0

- 12.0 8.0

6 12

- 3 9 4 - 2 2 6 1 - 5 7

11 7 1 4 2 5 1 3 1 2 - - 2

40.0 80.0

- 20.0 60.0 26.7

- 13.3 13.3 40.0 6.7

- 33.3 46.7 73.3 46.7 6.7

26.7 13.3 33.3 6.7

20.0 6.7

13.3 - -

13.3

10 11 3 4 4 7 1 3 3

10 3 4 3 4

12 4 1 - 3 7 2 4 1 6 1 1 4

55.6 61.1 16.7 22.2 22.2 38.9 5.6

16.7 16.7 55.6 16.7 22.2 16.7 22.2 66.7 22.2 5.6

- 16.7 38.9 11.1 22.2 5.6

33.3 5.6 5.6

22.2

27 41

15

29

17 50 18

25

13

46.6 70.7

25.9

50.0

29.3 86.2 31.0

43.1

22.4

หมายเหต : 1 คนมอาการปวดมากกวา 1 ต าแหนง

161

ตารางท จ-11 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 7 วนทผานมาแยกตามแผนกและต าแหนงของรางกายดานซายและดานขวา (n=58)

สวนของรางกาย ทมอาการผดปกต

แผนก จายกลาง (n=25)

ซกฟอก (n=15)

โภชนาการ (n=18)

รวม (n=58)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ คอ ไหล ซาย ขวา ทงสองขาง ขอศอก ซาย ขวา ทงสองขาง มอและขอมอ ซาย ขวา ทงสองขาง หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา ซาย ขวา ทงสองขาง เขา ซาย ขวา ทงสองขาง เทาและขอเทา ซาย ขวา ทงสองขาง

5 8 3 3 2 - - - - 1 - 1 - -

11 - - - - - - - - - - - -

20.0 32.0 12.0 12.0 8.0

- - - -

4.0 -

4.0 - -

44.0 - - - - - - - - - - - -

1 2 - - 2 2 - 1 1 3 - - 3 2 4 1 - - 1 1 - - 1 - - - -

6.7 13.3

- -

13.3 13.3

- 6.7 6.7

20.0 - -

20.0 13.3 26.7 6.7

- -

6.7 6.7

- -

6.7 - - - -

- 3 1 1 1 2 - 1 1 - - - - - 5 2 1 - 1 3 1 1 1 1 - - 1

- 16.7 5.6 5.6 5.6

11.1 -

5.6 5.6

- - - - -

27.8 11.1 5.6

- 5.6

16.7 5.6 5.6 5.6 5.6

- -

5.6

6 13

4

4

2 20 3

4

1

10.3 22.4

6.9

6.9

3.4 34.5 5.2

6.9

1.7

หมายเหต : 1 คนมอาการปวดมากกวา 1 ต าแหนง

162

ตารางท จ-12 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมาแยกตามงานยอย (task) และสวนของรางกายดานซายและดานขวา แผนกจายกลาง (n=25)

ต าแหนงของรางกาย ทมอาการผดปกต

แผนกจายกลาง งานลาง (n=9)

งานบรรจ (n=11)

งานนง (n=5)

รวม (n=25)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ คอ ไหล ซาย ขวา ทงสองขาง ขอศอก ซาย ขวา ทงสองขาง มอและขอมอ ซาย ขวา ทงสองขาง หลงสวนบน หลงสวนลาง สะโพก/ตนขา ซาย ขวา ทงสองขาง เขา ซาย ขวา ทงสองขาง เทาและขอเทา ซาย ขวา ทงสองขาง

3 7 2 2 3 - - - - 6 1 2 3 2 8 2 - - 2 5 1 1 3 3 - 1 2

33.3 77.8 22.2 22.2 33.3

- - - -

66.7 11.1 22.2 33.3 22.2 88.9 22.2

- - -

55.6 11.1 11.1 33.3 33.3

- 11.1 22.2

7 9 - 6 3 3 - 2 1 5 1 4 - 4 8 4 1 1 2 6 - 3 3 2 - 2 -

63.6 81.8

- 54.6 27.3 27.3

- 18.2 9.1

45.5 9.1

36.4 -

36.4 72.7 36.4 9.1 9.1

18.2 54.5

- 27.3 27.3 18.2

- 18.2

-

1 2 1 1 - 1 - 1 - 2 - 1 1 - 4 1 - - 1 2 - 1 1 - - - -

20.0 40.0 20.0 20.0

- 20.0

- 20.0

- 40.0

- 20.0 20.0

- 80.0 20.0

- -

20.0 40.0

- 20.0 20.0

- - - -

11 18

4

13

6 20 7

13

5

44.0 72.0

16.0

52.0

24.0 80.0 28.0

52.0

20.0

หมายเหต : 1 คนมอาการปวดมากกวา 1 ต าแหนง

163

ตารางท จ-13 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมาแยกตามงานยอย (task) และสวนของรางกายดานซายและดานขวาแผนกซกฟอก (n=15)

ต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกต

แผนกซกฟอก รวม

(n=15) งานซก-อบ

(n=7) งานพบผา

(n=8) จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

คอ 3 42.9 3 37.5 6 37.5 ไหล* 5 71.4 8 87.5 12 80.0

ซาย - - - -

ขวา 1 14.3 2 25.0

ทงสอง 4 57.1 5 62.5

ขอศอก** 2 28.6 2 25.0 4 26.7

ซาย - - - -

ขวา 1 14.3 1 12.5

ทงสอง 1 14.3 1 12.5

มอและขอมอ* 3 42.9 3 37.5 6 40.0

ซาย 1 14.3 - -

ขวา - - - -

ทงสอง 2 28.6 3 37.5

หลงสวนบน 2 28.6 5 62.5 7 46.7

หลงสวนลาง 4 57.1 7 87.5 11 73.3

สะโพกและตนขา* 4 57.1 3 37.5 7 46.7

ซาย 1 14.3 - -

ขวา 2 28.6 2 25.0

ทงสอง 1 14.3 1 12.5

เขา* 4 57.1 1 12.5 5 33.3

ซาย 1 14.3 - -

ขวา 2 28.6 1 12.5

ทงสอง 1 14.3 - -

เทาและขอเทา* 1 14.3 1 12.5 2 13.3

ซาย - - - -

ขวา - - - -

ทงสอง 1 14.3 1 12.5

หมายเหต : 1 คนมอาการปวดมากกวา 1 ต าแหนง

164

ตารางท จ-14 จ านวนและรอยละต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกตในชวง 6 เดอนทผานมาแยกตามงานยอย (task) และสวนของรางกายดานซายและดานขวา แผนกโภชนาการ (n=18)

ต าแหนงของรางกายทมอาการผดปกต

แผนกโภชนาการ รวม

(n=18) ครวสามญ

(n=7) ครวพเศษ (n=11)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ คอ 5 71.4 5 45.5 10 55.6 ไหล* 6 85.7 5 45.5 11 61.1

ซาย 1 14.3 2 18.2 ขวา 1 14.3 3 27.3

ทงสอง 4 57.1 - - ขอศอก** 2 28.6 5 45.5 7 38.9

ซาย - - 1 9.1 ขวา 1 14.3 2 18.2

ทงสอง 1 14.3 2 18.2 มอและขอมอ* 5 71.4 5 45.5 10 55.6

ซาย 1 14.3 2 18.2 ขวา 2 28.6 2 18.2

ทงสอง 2 28.6 1 9.1 หลงสวนบน 1 14.3 3 27.3 5 27.8 หลงสวนลาง 6 85.7 6 54.5 12 66.7 สะโพกและตนขา* 1 14.3 3 27.3 4 22.2

ซาย - - 1 9.1 ขวา - - - -

ทงสอง 1 14.3 2 18.2 เขา* 4 57.1 3 27.3 7 38.9

ซาย 1 14.3 1 9.1 ขวา 3 42.9 1 9.1

ทงสอง - - 1 9.1 เทาและขอเทา* 2 28.6 4 36.4 6 33.3

ซาย - - - - ขวา 1 14.3 1 9.1

ทงสอง 1 14.3 3 27.3 หมายเหต : 1 คนมอาการปวดมากกวา 1 ต าแหนง

165

ภาคผนวก ฉ เอกสารค าชแจงขอมลส าหรบผเขารวมโครงการวจย

166

ภาคผนวก ฉ

เอกสารค าชแจงขอมลส าหรบผเขารวมโครงการวจย ชอโครงการวจย ทาทางการท างานทเปนอนตราย และ ความชกของอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างานในคนงานโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ดฉนนางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา นกศกษาปรญญาโท สาขาวชาอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร มความสนใจทจะศกษาทาทางการท างานทเปนอนตรายและความชกของการเกดอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างานในคนงานโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร โดยการศกษาครงนไดท าการศกษาในคนงานแผนกจายกลาง ซกฟอก และโภชนาการ จ านวน 60 คน ซงประโยชนของการวจยครงนจะน าไปเสรมสรางความตระหนกตอการบาดเจบทางระบบกลามเนอและโครงรางอนเกยวเนองจากการท างาน และเปนแนวทางในการจดการ ควบคม และปองกน การเกดอาการผดปกตในระบบกลามเนอและโครงรางของคนงานทงสามแผนกตอไป การศกษาวจยครงนไมมความเสยงหรอผลเสยทเกดขนจากการเขารวมโครงการวจย ผวจยจงใครขอความรวมมอของทานรบการสมภาษณเกยวกบขอมลสวนบคคล ลกษณะงาน และอาการผดปกตทางระบบกลามเนอและโครงราง ซงใชเวลาในการสมภาษณประมาณ 10-15 นาท และผวจยขออนญาตในการศกษาลกษณะทาทางการท างานของคนงานทผานการคดเลอกทานละประมาณ 10 นาท โดยผวจยจะไมรบกวนเวลาในการท างานของทานแตอยางใด การเขารวมในโครงการวจยเปนไปโดยสมครใจ ไมมคาตอบแทนหรอคาใชจายในการเขารวมโครงการ ทานมสทธปฏเสธ หรอถอนตวภายหลงไดโดยไมตองแจงเหตผล และจะไมไดรบผลกระทบใดๆ ขอมลของทานจะถกเกบไวเปนความลบ ซงผวจยจะน าเสนอในภาพรวมของผลการวจยเทานน โดยไมระบรายชอของกลมตวอยางทเขารวมการศกษาครงน สทธประโยชนอนๆ อนเกดจากผลการวจย จะปฏบตตามระเบยบขอบงคบของมหาวทยาลยสงขลานครนทร หากทานมค าถามเกยวกบการศกษาวจยครงนทานสามารถตดตอกบผวจยคอนางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา ไดทบานเลขท 37/6 ซอยจตรปฏมา ถนนพชตบ ารง อ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส โทรศพท 0-81542-3080 (ตลอด 24 ชวโมง) หรออาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย นพ.สลม แจมอลตรตน โทรศพท 0-7455 -8858 ตอ 1330,1331 (ในเวลาราชการ) ขอขอบพระคณเปนอยางสงทใหความรวมมอ ลงชอ........................................................ผวจย (นางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา)

167

เอกสารแสดงการยนยอมของผเขารวมโครงการวจย

ขาพเจาไดอานเอกสารค าชแจงขอมลส าหรบผเขารวมโครงการ ขาพเจารบทราบและเขาใจในวตถประสงคของโครงการวจยนโดยละเอยด และยนดใหความรวมมอ ในฐานะผเขารวมโครงการวจย ทงนขาพเจาเขาใจดวา ขาพเจามสทธจะถอนตวจากการศกษาครงนไดตลอดเวลาเมอตองการ โดยไมเกดผลกระทบตอตวขาพเจาแตอยางใด ลงชอ..................................... (ผยนยอม) (..................................................) ลงชอ..................................... (ผวจย) (..................................................) ลงชอ..................................... (พยาน) (..................................................) วนท..................................................

168

ประวตผเขยน

ชอ-สกล นางสาวสวนนท ทวพรยะจนดา รหสประจ าตวนกศกษา 5410320025 วฒการศกษา วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา ปรญญาพยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2536 วทยาเขตหาดใหญ ต าแหนงและสถานทท างาน ปจจบน ต าแหนง นกวชาการสาธารณสข กลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร จงหวดนราธวาส

169

การเผยแพรผลงานวทยานพนธ