14/03/2011

Lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng : Luận văn ThS / Bùi Thị Thủy Chung ; 0ghd. : PGS. TS. Hà Thị Mai Hiên . - H. : Khoa Luật, 2006 . - 114 tr. + CD-Rom + tóm tắt

1. Tính cấp thiết của đề tài. Xây dựng một nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mang đậm tính nhân dân với đặc trưng là đề cao các nguyên tắc tôn trọng và bảo vệ quyền con người,

nguyên tắc bình đẳng, công bằng là lý tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và cũng là tư tưởng chỉ đạo, xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta... Trong một nền dân

chủ xã hội chủ nghĩa, khi mà các giá trị quyền con người được tôn vinh và là đích đến của toàn xã hội thì việc giải quyết kịp thời vấn đề bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng cũng được coi là một đại lượng để đánh giá uy tín và chất lượng của nền dân chủ đó.

Về nguyên tắc trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chỉ được đặt ra khi có đủ bốn điều kiện: thiệt hại xảy ra, hành vi gây thiệt hại trái

pháp luật, lỗi, mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại xảy ra và hành vi gây thiệt hại trái pháp luật. Trong đó điều kiện lỗi có ý nghĩa quan trọng với việc chứng

minh vấn đề trách nhiệm, xác định chủ thể phải bồi thường và mức bồi thường. Tuy nhiên, việc nhận thức được nó không phải là một vấn đề đơn giản.

Việc nghiên cứu một cách có hệ thống về vấn đề lỗi nói riêng và trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung có liên hệ mật thiết

với việc xây dựng thành công một nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam nói chung bởi vì đây là vấn đề gắn

liền với các quyền tự nhiên của con người, với vấn đề đảm bảo công lý và công bằng xã hội.

Xuất phát từ tính cấp thiết, từ ý nghĩa cũng như tầm quan trọng của việc nghiên cứu vấn đề lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp

đồng, tôi đã chọn đề tài “Lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” làm luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Tình hình nghiên cứu

Cùng với việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, một số đề tài khoa học cấp Bộ về trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, về

lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cũng đã được đặt ra nghiên cứu và hoàn thiện; chúng ta cũng đã tổ chức được nhiều cuộc hội

thảo, toạ đàm trong nước cũng như quốc tế liên quan đến vấn đề này như các cuộc hội thảo Bộ luật dân sự sửa đổi do Nhà pháp luật Việt Pháp tổ chức tại Hà

Nội. Ngoài ra còn có nhiều bài báo, bài nghiên cứu đăng trên các báo, tạp chí chuyên ngành: báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh, báo Pháp luật Việt Nam,

Tạp chí Dân chủ và Pháp luật… Tuy nhiên, hầu hết các bài viết, các công trình nghiên cứu mới chỉ tập trung vào một số khía cạnh về trách nhiệm dân sự bồi

1 2

thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Một vấn đề cần phải thừa nhận là có rất ít công trình nghiên cứu, bài viết về yếu tố lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường

thiệt hại ngoài hợp đồng, nếu có cũng chỉ được nhắc đến một cách chung chung; có rất ít tác giả đề cập một cách toàn diện và sâu sắc về vấn đề này.

3. Giới hạn và nhiệm vụ nghiên cứu

Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có thể nảy sinh trong bất kỳ một quan hệ nào: Lao động hành chính, hình sự,... Hơn nữa là một đề tài thuộc chuyên

ngành pháp luật dân sự, chúng tôi chỉ tập trung khai thác các quy định của Bộ luật dân sự về vấn đề này. Cụ thể hơn đó chính là các quy định pháp luật của Bộ

luật dân sự về lỗi tại Điều 308 và trong chế định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng tại chương XXI – Phần thứ ba.

Nghiên cứu đề tài “Lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” nhằm đưa ra một bức tranh toàn cảnh về trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng và lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, nhận thức đối với vấn đề này trong xã hội nói chung và

của những người nghiên cứu áp dụng pháp luật nói riêng; đánh giá những thành tích đã đạt được và những bất cập, hạn chế còn tồn tại; trên cơ sở đó đưa ra ý

kiến đề xuất hướng hoàn thiện.

4. Cơ sở nghiên cứu của đề tài

- Cơ sở khoa học của đề tài: Đề tài được thực hiện trên cơ sở chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về công cuộc cải cách tư pháp,

xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó có việc hoàn thiện hơn nữa các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt

hại ngoài hợp đồng.

- Cơ sở thực tiễn của đề tài: Đánh giá thực trạng về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thông qua các số liệu thống kê và

thực tiễn nhận thức về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

qua một số bài viết, bài nghiên cứu đăng trên các báo, tạp chí….

5. Phương pháp nghiên cứu

Về phương pháp nghiên cứu, trong luận văn này, tôi đã sử dụng phương pháp cụ thể như phân tích, logic và lịch sử, luật học so sánh giữa những quy

định cùng loại, đánh giá, tổng hợp một số tài liệu, số liệu, thông tin trong các báo cáo, tạp chí, bài báo, số chuyên đề, sách tham khảo, đề tài nghiên cứu khoa

học, các văn bản pháp luật có liên quan cùng các gợi ý của cô hướng dẫn để hoàn thành luận văn này.

6. Điểm mới của đề tài

Có thể nêu ra một số điểm mới của luận văn về đề tài “Lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” như sau:

Thứ nhất, trong phạm vi luận văn này, người viết tập trung phân tích, đánh giá những quy định pháp luật về lỗi trên cơ sở chỉ ra ý nghĩa của lỗi, cơ sở

của lỗi với các vấn đề trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Dưới góc độ nhận thức khoa học, việc nghiên cứu chế định lỗi để đưa ra

mô hình lý luận của nó không chỉ có ý nghĩa lý luận - thực tiễn mà còn có ý nghĩa xã hội - pháp lý quan trọng.

Thứ hai, luận văn đưa ra một số hạn chế và đề ra những yêu cầu cũng như sự cần thiết phải hoàn thiện hơn nữa những quy định pháp luật về lỗi trong

trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đặc biệt trong giai đoạn hiện nay.

3 4

Thứ ba, người viết đề xuất một số giải pháp cho việc hoàn thiện vấn đề lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại về hợp đồng nói riêng và pháp

luật về trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung.

7. Kết cấu của luận văn

Về kết cấu của luận văn, ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được chia thành 3 chương:

Chương 1: Những vấn đề lý luận về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Chương 2: Những quy định về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo Bộ luật dân sự Việt Nam.

Chương 3: Thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và một số giải pháp.

CHƯƠ0G 1

0HỮ0G VẤ0 ĐỀ LÝ LUẬ0 VỀ LỖI TRO0G TRÁCH 0HIỆM DÂ0 SỰ BỒI THƯỜ0G THIỆT HẠI 0GOÀI HỢP ĐỒ0G

1.1. Khái quát về trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và mối quan hệ giữa lỗi với trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng.

Trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một loại trách nhiệm pháp lý. Ở mức độ khái quát, về bản chất trách nhiệm dân sự bồi thường

thiệt hại ngoài hợp đồng là một dạng cụ thể của trách nhiệm dân sự, được hiểu là nghĩa vụ phải gánh chịu những biện pháp cưỡng chế, áp dụng với người có

hành vi vi phạm pháp luật xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phNm, uy tín, tài sản, các quyền và lợi ích hợp pháp của người khác mà gây thiệt

hại và phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người bị thiệt hại.

Cũng như các trách nhiệm pháp lý khác, trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được áp dụng với chủ thể có hành vi vi phạm, có năng

lực trách nhiệm pháp lý và có lỗi. Trong đó lỗi là căn cứ có ý nghĩa quan trọng. Khi nói đến lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

cũng cần xem xét đến hai khía cạnh: lỗi của chủ thể gây thiệt hại và lỗi của chủ thể bị thiệt hại. Luận văn phân tích trường hợp lỗi của chủ thể gây thiệt hại, lỗi

của chủ thể bị thiệt hại và cả trường hợp lỗi của chủ thể gây thiệt hại và chủ thể bị thiệt hại.

1.2. Cơ sở của những quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Lỗi chính là một trong những điều kiện phát sinh trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đối với một người về hành vi trái pháp luật gây

thiệt hại cho xã hội của họ. Vậy dựa trên cơ sở nào mà xã hội có thể buộc con người phải chịu trách nhiệm về hành vi của họ. Hay nói cách khác dựa trên

những nguyên tắc lý luận nào để nhà làm luật ghi nhận yếu tố lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Trong phần này tôi xin trình

bày những cơ sở của việc quy định yếu tố lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Đồng thời luận văn cũng lý giải những trường hợp

trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh không phụ thuộc vào yếu tố lỗi. 5 6

Con người là vốn quý nhất trong xã hội. Quyền được bảo vệ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự, uy tín, tài sản là một quyền tuyệt đối của mọi công dân, tổ

chức. N ó là quyền tự nhiên của con người, từ khi sinh ra con người đã có quyền được hưởng và có quyền đòi hỏi xã hội thừa nhận. Vì vậy sự đảm bảo bằng

pháp luật cho những quyền và lợi ích hợp pháp này được thực hiện cũng đòi hỏi là sự đảm bảo mang tính tuyệt đối.

1.3. Khái niệm lỗi, hình thức lỗi, mức độ lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

1.3.1. Khái niệm lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Hiện nay, trong các quy định pháp luật, chưa có một quy định nào ghi nhận hay đưa ra một định nghĩa chính xác, đầy đủ về lỗi. Do đó, chúng ta chỉ có

thể bàn về lỗi dựa trên cơ sở các quan điểm khoa học pháp lý.

Luật gia người Pháp Planiol cho rằng: “ Lỗi là sự vi phạm nghĩa vụ đã sẵn có”. Ở Việt N am, khái niệm lỗi được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau.

N hìn chung có hai quan điểm sau đa số các chuyên gia pháp lý đều thừa nhận rộng rãi: “ Lỗi là trạng thái tâm lý phản ánh thái độ tiêu cực của chủ thể đối với

hành vi trái pháp luật của mình cũng như đối với hậu quả của hành vi đó”. [24]. “Một hành vi gây thiệt hại bị coi là có lỗi nếu hành vi ấy là kết quả của sự tự

lựa chọn và quyết định của chủ thể trong khi chủ thể có đủ điều kiện khách quan và chủ quan để lựa chọn và quyết định một xử sự khác phù hợp với đòi hỏi

của xã hội”[22].

Bộ luật dân sự Việt N am không đưa ra khái niệm lỗi trong trách nhiệm dân sự nói chung và lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp

đồng nói riêng mà chỉ ghi nhận có yếu tố lỗi trong loại trách nhiệm này tại Điều 308 và Điều 604. Vì vậy khi tìm hiểu khái niệm lỗi chúng tôi sẽ dựa trên hai

quan niệm nêu trên. Thực chất hai quan niệm này đều thống nhất trong cách hiểu về bản chất của lỗi nhưng định nghĩa lỗi dựa trên hai phương diện khác nhau:

hình thức và nội dung. N hư vậy, kết hợp cả hai quan điểm trên, chúng ta có một cách hiểu đúng đắn và toàn diện về lỗi. Luận văn đưa ra những phân tích cụ

thể về khái niệm lỗi trên hai phương diện khác nhau.

1.3.2. Hình thức và mức độ lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Hình thức lỗi khác nhau phản ánh những thái độ tâm lý khác nhau của chủ thể đối với hành vi mà mình thực hiện. N ếu trong trách nhiệm hình sự, hình

thức và mức độ lỗi của người phạm tội có ý nghĩa quan trọng trong việc quyết định hình phạt thì trong quan hệ dân sự, đặc biệt là trong trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng, hình thức và mức độ lỗi có ý nghĩa trong việc xác định mức độ bồi thường thiệt hại và trong khi xem xét các căn cứ để giảm

mức độ bồi thường thiệt hại cho người gây thiệt hại.

Theo Điều 308 Bộ luật dân sự: “ N gười không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự thì phải chịu trách nhiệm dân sự khi có lỗi cố ý hoặc

vô ý trừ trường hợp có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác”.

Điều 604 Bộ luật dân sự quy định: “N gười nào do lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phNm, uy tín, tài sản của cá

nhân, xâm phạm danh dự, uy tín, tài sản của pháp nhân hoặc của các chủ thể khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường”.

7 8

N hư vậy, từ hai điều luật cho phép rút ra kết luận về hình thức lỗi trong trách nhiệm dân sự nói chung, trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp

đồng nói riêng là lỗi cố ý và lỗi vô ý.

Với nội dung này, luận văn đưa ra những phân tích cụ thể về hình thức của lỗi (lỗi cố ý và lỗi vô ý) dựa trên hại mặt nội dung và hình thức với những đặc

điểm cụ thể về lý trí và ý chí của chủ thể.

Về mức độ lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, trước đây trong Thông tư 173 (23/3/1972) có đề cập đến dưới dạng các

thuật ngữ lỗi “ vô ý nặng”, “vô ý nhẹ”, “vô ý nghiêm trọng”, mức độ lỗi cố ý không được nói đến. Tuy nhiên vấn đề này không được nói đến trong Bộ luật dân

sự. Mức độ lỗi không thể được coi là căn cứ quyết định trong việc quy kết trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Quy kết trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng luôn luôn phải quan tâm tới hình thức lỗi được quy định tại Điều 308 Bộ luật dân sự. Điều này khác hẳn với các quy định của

Bộ luật hình sự. Trong trách nhiệm hình sự, mức độ lỗi có ý nghĩa quan trọng trong việc quyết định hình phạt.

1.4. Khái quát chung sự phát triển của những quy định pháp luật dân sự về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế định có lịch sử sớm nhất của pháp luật dân sự. Trải qua các thời kỳ lịch sử khác nhau có

những quy định khác nhau về vấn đề này. Tư duy biện chứng đòi hỏi chúng ta phải nhìn nhận vấn đề này trong sự phát triển của nó.

Trong luật dân sự cổ Việt N am, cụ thể là nghiên cứu pháp luật thời Lê (Quốc triều hình luật) và pháp luật thời nhà N guyễn (Hoàng Việt luật lệ) chúng ta

nhận thấy rằng: lỗi với tư cách là cơ sở của trách nhiệm dân sự đã được đặt ra. Tuy nhiên, do trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói riêng

và trách nhiệm dân sự nói chung chưa có sự phân định rõ với trách nhiệm hình sự. Trong các điều luật cụ thể không thấy có quy định nào mang tính khái quát

về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Đến thời kỳ Pháp thuộc, trách nhiệm dân sự đã được tách ra khỏi trách nhiệm hình sự, những chế tài hình sự trong trách nhiệm dân sự không được áp

dụng nữa và yếu tố lỗi được ghi nhận chính thức trong luật, được coi là căn cứ phát sinh trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Dân luật Bắc kỳ và Dân luật trung kỳ được áp dụng ở nước ta cho đến năm 1959 khi có Chỉ thị 772 của Toà án nhân dân tối cao đưa ra quyết định đình

chỉ áp dụng luật lệ của đế quốc và phong kiến. Từ năm 1960 đến trước khi có Bộ luật dân sự, vấn đề lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài

hợp đồng cũng được đề cập đến trong một số văn bản luật. Tuy nhiên, vấn đề này chưa được xem xét, nghiên cứu một cách đầy đủ và toàn diện, chưa có một

văn bản pháp luật nào quy định cụ thể mà các quy phạm pháp luật về vấn đề này chỉ nằm rải rác, lẻ tẻ không mang tính hệ thống.

Cho đến khi Bộ luật dân sự ra đời, cùng với việc trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trở thành một chế định riêng nằm trong một chương

riêng của Bộ luật, vấn đề lỗi được khẳng định rõ ngay tại điều đầu tiên của chương. Theo đó trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chỉ phát

sinh khi có đủ bốn yếu tố: có hành vi trái pháp luật, có thiệt hại thực tế xảy ra, có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại xảy ra, có lỗi.

Một điểm mới tiến bộ khác hẳn với các quy định trước đây là trong Bộ luật dân sự không chỉ ghi nhận yếu tố lỗi mà còn có sự giải nghĩa rất cụ thể về hình thức

lỗi dưới phương diện luật học, ảnh hưởng của lỗi với việc xác định trách nhiệm bồi thường. N goài ra, khác hẳn với Hoàng Việt Trung kỳ, theo Bộ luật dân sự

Việt N am, trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh ngay cả khi không có yếu tố lỗi trong một số trường hợp.

9 10

CHƯƠ0G 2

LỖI TRO0G TRÁCH 0HIỆM DÂ0 SỰ BỒI THƯỜ0G THIỆT HẠI 0GOÀI HỢP ĐỒ0G THEO BỘ LUẬT DÂ0 SỰ VIỆT 0AM

2.1. Lỗi trong mối liên hệ với các điều kiện khác làm phát sinh trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Các điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại phải được xem xét trong mối quan hệ biện chứng, thống nhất và đầy đủ. Do đó để đánh giá

đúng, chính xác về lỗi của chủ thể đồng thời làm sáng tỏ được trách nhiệm luôn phải đặt lỗi trong mối quan hệ với các căn cứ khác làm phát sinh trách

nhiệm.

2.1.1. Có thiệt hại xảy ra

Thiệt hại là tiền đề quan trọng có tính bắt buộc của trách nhiệm bồi thường. N ếu không có thiệt hại xảy ra thì sẽ không cần thiết phải đặt ra vấn đề có

trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng hay không và đương nhiên khi đó việc xem xét lỗi cũng như các căn cứ khác sẽ bị bỏ qua. Khi đã có thiệt hại

và thiệt hại đó do hành vi trái pháp luật gây ra thì đôi khi tính chất của thiệt hại lại phản ánh được đúng mức độ lỗi của chủ thể.

2.1.2. Có hành vi vi phạm pháp luật

Gữa lỗi và hành vi vi phạm pháp luật có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau và với vấn đề trách nhiệm bồi thường. Trong phần này luận văn cũng

phân tích cụ thể mối liên hệ mật thiết đó.

2.1.3. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại trái pháp luật và thiệt hại xảy ra

Đặt lỗi trong sự liên hệ với yếu tố mối tương quan nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại trái pháp luật và thiệt hại xảy ra cho thấy lỗi luôn luôn tiềm Nn

trong các hành vi gây thiệt hại trái pháp luật của chủ thể. Trong tình trạng “đa nguyên nhân” như ở trên thì lỗi của các chủ thể cần được nhìn nhận, phân tích

rạch ròi về tác động riêng và chung của nó với thiệt hại xảy ra. Do vậy cần thông qua hành vi trái pháp luật và tính chất của thiệt hại mà đánh giá lỗi của chủ

thể nào đóng vai trò là chính hay phụ, là chủ yếu hay thứ yếu. Có như thế mới xác định được đúng mức độ trách nhiệm cho từng chủ thể nhất là trong những

trường hợp trách nhiệm bồi thường liên đới hay hỗn hợp.

2.2. Lỗi với việc xác định trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

2.2.1. Phân biệt lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng với lỗi trong các trách nhiệm pháp lý khác.

Với bất kỳ một loại trách nhiệm pháp lý nào, lỗi cũng đều có ý nghĩa là cơ sở phát sinh trách nhiệm. Tuy nhiên do đặc thù của từng loại quan hệ mà yếu

tố lỗi ở từng loại có những điểm khác nhau. Trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng không phát sinh dựa trên cơ sở hợp đồng mà trên cơ sở do

pháp luật quy định, là một dạng cụ thể của trách nhiệm dân sự nói chung. Do đó khi xem xét lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

rất cần thiết phải tìm hiểu sự khác nhau giữa lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng với lỗi trong các trách nhiệm pháp lý khác, đặc

11 12

biệt khi mà trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được gộp vào giải quyết đồng thời với trách nhiệm pháp lý đó. Trên cơ sở nhận thức được

sự khác nhau sẽ hiểu được ý nghĩa của lỗi trong từng loại trách nhiệm cụ thể và vì thế góp phần giúp cho việc xác định trách nhiệm được đúng đắn.

2.2.1.1. Phân biệt lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và lỗi trong trách nhiệm hình sự.

2.2.1.2. Phân biệt lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và lỗi trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng.

2.2.2. Lỗi trong việc xác định loại trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

N hư đã trình bày ở phần trước, giữa hành vi gây thiệt hại trái pháp luật và thiệt hại xảy ra ít khi tồn tại mối quan hệ đơn lẻ tức là chỉ có một hành vi gây

thiệt hại trái pháp luật và một kiểu thiệt hại. Thực tế cho thấy mối quan hệ này diễn ra rất phức tạp, theo nhiều chiều khác nhau. Một thiệt hại có thể do một hay

nhiều nguyên nhân gây ra, một hay nhiều nguyên nhân đó có thể do hành vi của một hay nhiều người trực tiếp hay không trực tiếp gây ra. N goài ra trong trách

nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có những trường hợp thiệt hại được tạo nên do lỗi cả từ phía người gây thiệt hại và người bị thiệt hại. Chính

mối quan hệ đa chiều phức tạp đó đã tạo nên các loại trách nhiệm khác nhau: trách nhiệm riêng rẽ, trách nhiệm liên đới hay trách nhiệm hỗn hợp. Trong bất kỳ

trường hợp nào việc xác định đúng chính xác loại trách nhiệm của từng chủ thể cũng hết sức quan trọng. Tuỳ từng trường hợp cụ thể mà vấn đề trên được xem

xét theo các loại trách nhiệm như sau:

2.2.2.1. Lỗi trong trách nhiệm riêng rẽ

2.2.2.2. Lỗi trong trách nhiệm liên đới

2.2.2.3. Lỗi trong trách nhiệm hỗn hợp

N hư vậy đánh giá một cách tổng quát, yếu tố lỗi có sự chi phối quan trọng và tạo ra sự khác nhau cơ bản của ba loại trách nhiệm.

2.3. Lỗi với việc xác định chủ thể phải chịu trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Chủ thể phải chịu trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là chủ thể có hành vi gây thiệt hại trái pháp luật cho người khác về danh dự,

uy tín, tài sản, tính mạng, sức khoẻ.

N gười gây ra thiệt hại có thể là bất cứ chủ thể nào: cá nhân, pháp nhân, cơ quan nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng…nhưng việc bồi thường thiệt hại

phải do người có “khả năng” bồi thường và chính họ phải tham gia vào quan hệ nghĩa vụ, mặc dù hành vi gây ra thiệt hại có thể không do chính họ thực hiện.

Bộ luật dân sự quy định về năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân (Điều 606) mà không quy định về năng lực bồi thường của các chủ thể

khác. Bởi vậy, các chủ thể khác luôn luôn có năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

2.4. Lỗi với việc xác định mức độ bồi thường thiệt hại

Việc xác định hình thức lỗi có thể làm giảm mức độ bồi thường thiệt hại trên thực tế. Đó là để đảm bảo tính khả thi của bản án, quyết định của Toà án,

phù hợp với những điều kiện thực tế của các đương sự tham gia quan hệ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, Khoản 2 Điều 605 Bộ luật dân sự quy định:

“N gười gây thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu do lỗi vô ý mà gây thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế trước mắt và lâu dài của mình”.

13 14

N goài ra yếu tố lỗi còn chi phối tới việc xác định mức bồi thường thiệt hại trong trường hợp sau: “Khi người bị thiệt hại cũng có lỗi trong việc gây ra

thiệt hại thì người gây thiệt hại chỉ phải bồi thường phần thiệt hại tương ứng với mức độ lỗi của mình, nếu thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt

hại thì người gây thiệt hại không phải bồi thường” (Điều 617 Bộ luật dân sự).

Hơn nữa, dựa trên nguyên tắc “tự do, tự nguyện cam kết, thoả thuận” (Điều 7 Bộ luật dân sự) một trong những nguyên tắc đặc trưng cơ bản của Bộ luật

dân sự chi phối hầu hết các quan hệ dân sự, các bên trong quan hệ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng “có thể thoả thuận về mức bồi thường” (Khoản 1 Điều

605 Bộ luật dân sự). N hư vậy, vấn đề xác định lỗi là cơ sở quan trọng để ấn định mức bồi thường, nhất là đối với việc giảm mức bồi thường và xác định việc

người gây thiệt hại phải bồi thường hay không phải bồi thường. Luận văn cũng chỉ ra vấn đề trên trong từng loại trách nhiệm của trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

2.5. Lỗi trong một số trường hợp bồi thường thiệt hại cụ thể.

Luận văn phân tích yếu tố lỗi trong từng trường hợp bồi thường cụ thể của trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng với những đặc điểm

chung và riêng về lỗi trên cơ sở lý luận như đã trình bày:

2.5.1. Bồi thường thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết.

2.5.2. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra.

2.5.3. Bồi thường thiệt hại do làm ô nhiễm môi trường.

2.5.4. Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân, người làm công, học nghề gây ra.

2.5.5. Bồi thường thiệt hại do công chức, viên chức Hhà nước, người có thIm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra.

2.5.6. Bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra.

2.5.7. Bồi thường thiệt hại do xâm phạm thi thể, mồ mả.

2.5.8. Bồi thường thiệt hại do súc vật, cây cối, nhà ở, công trình xây dựng gây ra (Điều 625, 626, 627 Bộ Luật Dân Sự).

15 16

CHƯƠ0G 3

THỰC TIỄ0 ÁP DỤ0G CÁC QUY ĐN0H PHÁP LUẬT VỀ LỖI TRO0G TRÁCH 0HIỆM DÂ0 SỰ BỒI THƯỜ0G THIỆT HẠI

0GOÀI HỢP ĐỒ0G VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP

3.1. Thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một vấn đề có liên quan trực tiếp đến lợi ích giữa các bên của mối quan hệ bồi thường cho nên các bên thường ít

thoả thuận và dàn xếp được với nhau về mức bồi thường cụ thể. Khi đó vụ việc sẽ được giải quyết tại Toà. Thực tiễn cho thấy bên cạnh những vụ án được giải

quyết đúng đắn, bảo vệ kịp thời quyền lợi chính đáng của người bị thiệt hại thì còn có nhiều vụ án mà sau khi xét xử lại xâm phạm đến quyền lợi của một trong

hai bên hoặc cả hai bên người bị hại, người gây thiệt hại. Luận văn nêu ra những bất cập sau đây trong thực tiễn áp dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài

hợp đồng phản ánh yêu cầu tiếp tục hoàn thiện chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung và lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng nói riêng.

3.1.1. Thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Trong các vụ đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, phần lớn là do lỗi của người gây thiệt hại. Từ các số liệu trên cho thấy, cùng với công tác xét xử

của các cấp Toà án, các quy định về trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung và lỗi nói riêng trong Bộ luật dân sự đã phát huy hiệu

lực thực tế trong việc giải quyết các tranh chấp phát sinh trong đời sống. Quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức đã được quan tâm đáng kể.

Vấn đề xác định trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong các vụ án hình sự cũng là vấn đề khó khăn còn gây nhiều tranh cãi. Vì

vậy, vấn đề giải quyết các tranh chấp, yêu cầu về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng luôn được báo cáo công tác ngành Toà án cũng như trong những công

văn hướng dẫn công tác xét xử trong lĩnh vực hình sự, dân sự, kinh tế, lao động và tố tụng của Toà án nhân dân Tối cao.

3.1.2. Một số nét về thực tiễn xét xử các vụ án liên quan tới trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Qua tìm hiểu thực tiễn công tác xét xử tại các toà án cho thấy:

- Thứ nhất: Hiệu quả công tác xét xử của các cấp toà án trong lĩnh vực bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng còn chưa cao, đặc biệt việc xem xét đến trách

nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong các vụ án hình sự còn chưa được các thNm phán quan tâm đúng mức.

- Thứ hai: Về việc áp dụng các qui định pháp luật về lỗi trong những tình huống cụ thể còn lúng túng, chưa thống nhất, đôi khi còn hiểu sai hẳn nội

dung của điều luật.

- Thứ ba: Việc đánh giá lỗi ở chủ thể gặp nhiều khó khăn.

3.2. Một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật và việc áp dụng pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài

hợp đồng.

3.2.1. Đánh giá chung các qui định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Hiện nay, cùng với sự phát triển của tình hình kinh tế xã hội thì những hiện tượng tiêu cực gây thiệt hại cho các chủ thể trong xã hội diễn ra ngày càng

nhiều và đi liền với nó vấn đề trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cũng được đặt ra.

Với sự ra đời của Bộ luật dân sự, các quy định pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đã được ghi nhận một cách tương đối đầy

đủ. Trong Bộ luật dân sự, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được quy định tại chương V, Phần thứ ba. Bên cạnh các quy định cơ bản được quy

định trong chương này, các quy định khác có liên quan còn nằm trong những phần khác nhau của Bộ luật dân sự như Phần thứ nhất về các quy định chung, các

quy định về nghĩa vụ dân sự và trách nhiệm dân sự.

Kể từ khi Bộ luật dân sự có hiệu lực, các cơ quan N hà nước có thNm quyền đã ban hành số lượng đáng kể các văn bản hướng dẫn về vấn đề bồi thường

thiệt hại ngoài hợp đồng. Tuy nhiên, ở mức độ khái quát có thể thấy, các quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng vẫn tồn tại một số bất cập

sau:

3.2.1.1. Các quy định pháp luật nước ta về trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung và lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói riêng chưa có sự gắn kết với các quy định trong những phần khác của Bộ luật dân sự.

3.2.1.2. Thiếu những chuEn mực pháp lý để làm cơ sở viện dẫn khi giải quyết những vụ việc cụ thể trong việc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng.

3.2.1.3. Nội dung của điều luật còn mang tính chung chung, không cụ thể, rõ ràng.

3.2.1.4. Nội dung của điều luật còn có điểm chưa hợp lý.

3.2.1.5. Các quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong Bộ luật dân sự không những mới chỉ dừng lại ở các quy định mang tính nguyên tắc

mà còn tồn tại những khoảng trống chưa được điều chỉnh trước yêu cầu phát sinh trong thực tiễn.

3.2.2. Một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Qua phân tích trên đây, trong phạm vi luận văn của mình, chúng tôi xin nêu ra một số kiến nghị như sau:

3.2.2.1. Về khía cạnh lập pháp:

3.2.2.2. Về cơ chế phối hợp giải quyết yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại ngoại hợp đồng.

3.2.2.3. Nâng cao hiểu biết pháp luật của người dân nói chung và của các cán bộ, công chức Nhà nước, người có thEm quyền của cơ quan tiến hành tố

tụng nói riêng trong lĩnh vực bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thông qua việc đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, giáo dục và phổ biến pháp luật. Qua

đó giúp mỗi người ý thức được hơn trách nhiệm của mình đối với chính các quyền dân sự của mình, đối với các quyền dân sự của người khác và đối với loại

ích chung của toàn xã hội./.

17 18

19 20

KẾT LUẬ0

Lỗi là một trong những căn cứ xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Việc nghiên cứu lỗi không những nhằm xác định trách nhiệm

bồi thường mà thực chất là cách thức góp phần giải quyết những tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng một cách công bằng. Đây là vấn đề liên

quan trực tiếp tới lẽ công bằng trong xã hội, tới yêu cầu về nâng cao tính chịu trách nhiệm của mỗi thành viên cộng đồng đối với hành vi của mình.

Quan hệ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được điều chỉnh chủ yếu bởi Bộ luật dân sự, trong đó có nhiều quy định chưa rõ ràng, cơ quan N hà nược có

thNm quyền lại thiếu sự hướng dẫn chính thức trong áp dụng pháp luật. Đây là nguyên nhân chủ yếu của những vướng mắc, bất cập trong quá trình áp dụng chế

tài bồi thường thiệt hại. Cùng với sự phát triển không ngừng của các quan hệ xã hội trong nền kinh tế thị trường, các quan hệ bồi thường thiệt hại có xu hướng

gia tăng về số lượng và phức tạp về nội dung, đặc biệt là vấn đề xác định lỗi của chủ thể gây thiệt hại, chủ thể bị thiệt hại và trường hợp lỗi hỗn hợp. Thực

trạng này của pháp luật về lỗi trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói riêng và pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

nói chung. Chính vì vậy, cùng với sự hoàn thiện chế định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng của Bộ luật dân sự thì việc phải hoàn thiện những

quy định pháp luật về lỗi là vấn đề cần thiết phải quan tâm tới./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

VĂ0 BẢ0 PHÁP LUẬT 1. Bộ luật dân sự 1995.

2. Bộ luật dân sự 2005.

3. Bộ luật hình sự 1999.

4. Bộ luật hàng hải 1990.

5. Dân luật Sài Gòn.

6. Dân luật Trung Kỳ.

7. Dân luật Bắc Kỳ.

8. Hoàng Việt luật lệ.

9. Hoàng Việt trung kỳ hộ luật.

10. Luật hàng không dân dụng 1992.

11. Luật bảo vệ môi trường 1993.

12. N ghị quyết số 01/2004/N Q-HĐTP ngày 28/4/2004 của Hội đồng thNm phán Toà án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ

luật dân sự về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

13. N ghị quyết số 03/2006/N Q-HĐTP ngày 08/7/2006 của Hội đồng thNm phán Toà án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật dân

sự 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

14. Quốc triều hình luật.

SÁCH THAM KHẢO

15. Hoàng Văn Hảo (1997), Một số vấn đề về quyền dân sự và chính trị, NXB Chính trị Quốc gia, Hà N ội.

16. Hoàng Thế Liên & Vũ Đức Giao (2001), Bình luận khoa học Bộ luật dân sự Việt Nam Tập 1 Những quy định chung, N XB Chính trị Quốc gia, Hà

N ội.

17. Lê Kim Loan (1998), Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo Bộ luật dân sự Việt Nam, Luận văn thạc sỹ luật học, Viện nghiên cứu N hà

nước và pháp luật, Thành phố Hồ Chí Minh.

18. N guyễn N gọc Hoà (1997), Luật Hình Sự Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn, N XB Công an nhân dân, Hà N ội.

19. N guyễn Mạnh Bách (1999), Nghĩa vụ dân sự, N XB Chính trị Quốc gia, Hà N ội.

20. Phạm Thị Vân Hồng (2001), Lỗi trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, Luận văn cử nhân luật học, Đại học Luật Hà N ội, Hà N ội.

21. Trường Đại học Luật Hà N ội (1999), Từ điển giải thích thuật ngữ luật học, N XB Công an nhân dân, Hà N ội.

22. Trường Đại học Luật Hà nội (2004), Giáo trình Luật dân sự Việt Nam – Tập 1, N XB Công an nhân dân, Hà N ội.

23. Trường Đại học Luật Hà N ội (2005), Giáo trình luật hình sự, N XB Công an nhân dân, Hà N ội.

24. Trường Đại học Quốc gia Hà N ội – Khoa Luật (2002), Giáo trình luật dân sự Việt Nam (Phần chung), N XB Đại học Quốc gia Hà N ội, Hà N ội.

25. Trường Đại học Quốc gia Hà N ội – Khoa Luật (1997), Giáo trình lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, N XB Đại học Quốc gia Hà N ội, Hà

N ội.

26. Viện nghiên cứu khoa học pháp lý – Bộ tư pháp (1997), Bình luận khoa học một số vấn đề cơ bản của Bộ luật dân sự, N XB Chính trị Quốc gia, Hà

N ội.

27. Viện nghiên cứu khoa học pháp lý – Bộ tư pháp (1998), Một số vấn đề về pháp luật dân sự Việt Nam từ thế kỷ XV đến thời Pháp thuộc, N XB Chính trị

Quốc gia, Hà N ội.

28. Vụ công tác lập pháp – Bộ tư pháp (2005), Những nội dung mới của Bộ luật dân sự 2005, N XB Tư pháp, Hà N ội.

21 22

29. Vụ pháp luật Dân sự – Kinh Tế Bộ tư pháp (2002), Tìm hiểu Bộ luật dân sự của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, N XB Thành phố Hồ Chí

Minh, Thành phố Hồ Chí Minh.

HỘI THẢO, BÁO, TẠP CHÍ

30. Ban biên tập Tạp chí Toà án nhân dân (2006), “Về việc bồi thường thiệt hại trong trường hợp người bị thiệt hại có lỗi”, Tạp chí Toà án nhân dân số 4

92/2006), tr. 12 – 14.

31. Đỗ Thanh Huyền (2004), “Bồi thường tổn thất về tinh thần”, Tạp chí Toà án nhân dân Số 11 (6/2006), tr. 30 – 32.

32. Đinh Thị Mai Phương (2002), “Pháp luật, áp dụng pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng ở Việt Nam – Thực trạng và phương hướng hoàn

thiện”, Tạp chí Luật học (Đại học Luật Hà N ội) Số 3/2002, tr. 53 – 59.

33. Đinh Thị Mai Phương (2003), “Thực tiễn bảo vệ quyền dân sự – Những bất cập và giải pháp hoàn thiện”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật Số 7(136) .

34. Lê Hương Lan (2005), “Quy định về các quyền nhân thân cơ bản của cá nhân trong Bộ luật dân sự 2005”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật Số 9(162), tr.

18 – 20.

35. Lê Đình N ghị (2004), “Một số vấn đề về quyền nhân thân”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật Số 7(148), tr. 29 – 31.

36. N guyễn Đức Mai (1997), “Bồi thường thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm”, N hà nước và pháp luật Số 9/1997, tr. 33 – 42.

37. N hà pháp luật Việt – Pháp (1997), Kỷ yếu “Hội thảo quyền nhân thân và bảo vệ quyền nhân thân bằng pháp luật dân sự”, Hà N ội.

38. N hà pháp luật Việt – Pháp (2002), Kỷ yếu “Hội thảo Bộ luật dân sự sửa đổi”, Hà N ội.

39. N hà pháp luật Việt – Pháp (2003), Kỷ yếu “Hội thảo Bộ luật dân sự sửa đổi”, Hà N ội.

40. N hà pháp luật Việt – Pháp (2003), Kỷ yếu “Hội thảo Bộ luật dân sự sửa đổi”, Hà N ội.

41. N gô Văn Hiệp (2005), “Chế định bồi thường thiệt hại cho người bị oan”, Tạp chí Pháp lý Số 5/2005, tr. 10 – 11.

42. N gô Thị Kim Thư (2005), “Một số điểm mới về quyền dân sự đối với cá nhân, tổ chức trong Bộ luật dân sự 2005”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật Số

chuyên đề về Bộ luật dân sự.

43. Phùng Trung Tập, “Cần hoàn thiện chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi)”, Tạp chí N hà nước và pháp

luật Số 4/2005, tr. 28 – 35.

44. Phùng Trung Tập (2005), “Cần bổ sung một số quy định trong Dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng”, Tạp chí Dân chủ và

pháp luật Số 4(157) – 2005, tr. 2 – 3.

45. Quách Thành Vinh (2004), “Một số nhận xét và chú ý đối với việc bồi thường thiệt hại do tính mạng, sức khoẻ bị xâm pham”, Tạp chí Toà án nhân dân

Số 11 (6/2004), tr. 27 - 29.

23 24

46. Vũ Thành Long (2005), “Các quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần sửa đổi bổ sung”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật Số 3(156), tr. 7 –

9.

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Lời nói đầu 1

Chương 1: N hững vấn đề lý luận về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng. 7

1.1. Khái quát về trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và mối

quan hệ giữa lỗi với trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. 7

1.2. Cơ sở của những quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường

thiệt hại ngoài hợp đồng. 13

1.3. Khái niệm lỗi, hình thức lỗi và mức độ lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường

thiệt hại ngoài hợp đồng. 20

1.4. Khái quát chung sự phát triển của những quy định pháp luật dân sự về lỗi trong

trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. 32

Chương 2: Lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo Bộ

luật dân sự Việt N am. 39

2.1. Lỗi trong mối liên hệ với các điều kiện khác làm phát sinh trách nhiệm dân sự

bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. 39

2.2. Lỗi với việc xác định loại trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp

đồng. 46

2.3. Lỗi với việc xác định chủ thể phải chịu trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại

ngoài hợp đồng. 62

2.4. Lỗi với việc xác định mức độ bồi thường thiệt hại. 67

2.5. Lỗi trong một số trường hợp bồi thường thiệt hại cụ thể. 72

Chương 3: Thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng và một số giải pháp 88

3.1. Thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi

thường thiệt hại ngoài hợp đồng. 88

3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và việc áp dụng pháp luật về

lỗi trong trách nhiệm dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. 96

Kết luận 109

Tài liệu tham khảo 111

Công trình được hoàn thành tại: Khoa Luật - ĐHQGHN

N gười hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Thị Mai Hiên

Phản biện 1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Phản biện 2: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .vào hồi. . . . . . . . . giờ. . . . . . . . . ngày. . . . . . . . . tháng. . . . . . . . . năm. . . . . . . . . . . . . . .

Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(Ghi tên thư viện nộp luận văn)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ 0ỘI

KHOA LUẬT

BÙI THN THUỶ CHU0G

LỖI TRO0G TRÁCH 0HIỆM DÂ0 SỰ

BỒI THƯỜ0G THIỆT HẠI 0GOÀI HỢP ĐỒ0G

CHUYÊ0 0GÀ0H: LUẬT DÂ0 SỰ

MÃ SỐ : 603830

TÓM TẮT LUẬ0 VĂ0 THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ 0ỘI - 0ĂM 2006