50 let letenja50 let letenja50 godina letenja :: 50 lat latania :: 50 let létání

14-07-02 50 lat.indd 114-07-02 50 lat.indd 1 2014-07-02 18:50:082014-07-02 18:50:08

14-07-02 50 lat.indd 214-07-02 50 lat.indd 2 2014-07-02 18:50:122014-07-02 18:50:12

33

kazalouvod

Breda Vojnović . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Mihovil Vojnović . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

prvo obdobjeLenjin Mihotović . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

drugo obdobjeGoran Kovačević – Borisova vrnitev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Saša Kožuh – Letala tega obdobja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

tretje obdobjeSaša Kožuh – Nove razmere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Saša Kožuh – Letala tega obdobja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

četrto obdobjeSaša Kožuh – Splitska mladina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

peto obdobjeAnna Kožuh – Letenje po svetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

tehnika Priče o jedriličarstvu pisane fotografskim aparatom . . . . . . . . . . . . . . 75

zakjuček Anna Kožuh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

14-07-02 50 lat.indd 314-07-02 50 lat.indd 3 2014-07-02 18:50:122014-07-02 18:50:12

14-07-02 50 lat.indd 414-07-02 50 lat.indd 4 2014-07-02 18:50:122014-07-02 18:50:12

55

Moj mlađi brat Boris osjetio je čar visine i prije rođenja! Bilo je to počet-kom 1945. godine. Naša majka, tada trudnica, avionom je upućena u Italiju, u savezničku bolnicu u Gravini. Stariji brat Mirko i ja putovali smo s njom. Rat se tada bližio kraju. Djetešce se rodilo jednog lijepog dana u travnju. Dobro se sjećam tih dana i malog brata koji je došao na svijet. Mirko i ja našli smo na jednoj livadi nekakvo cvijeće i darovali ga mami. Mališan je dobio ime po ocu Borisu, jer tada nismo znali je li živ ili je stradao u ratu.

Ima jedna zgodna pričica u vezi s tim! Nakon oslobođenja, kad smo se vra-tili u domovinu, roditelji su „zaboravili” prijaviti novorođeno dijete. Go-dine su prolazile. Došlo je vrijeme, da dijete krene u školu. Bili smo tada u Splitu. Ali jao! Nijedna škola nije ga mogla primiti bez izvoda iz knjige rođenih! Spas iz te situacije našla je rodbina u Sloveniji, uspjeli su ga upisa-ti, i tako je Boris prvu godinu svog školovanja „odradio” u Mariboru. Za naknadni upis u knjigu rođenih trebalo je proći proceduru, koja je uključi-vala izjave svjedoka, da se dijete stvarno rodilo. Trajalo je dugo, na kraju se uspjelo, i tako je 1952. upisan. „Počeo je postojati” Boris Kožuh ml.

Po povratku u Split morao je iznova učiti hrvatski jezik, koji je u međuvre-menu zaboravio. Završio je osnovnu školu, zatim upisao Srednju tehničku školu. Ako me sjećanje ne vara, nije bio pretjerano sretan tim izborom, premda se ljubav prema tehnici već počela rađati. Tehnička škola bio je na-ime izbor roditelja, a kao svaki tinejdžer, „morao” je pružiti bar mali otpor!

uvod

14-07-02 50 lat.indd 514-07-02 50 lat.indd 5 2014-07-02 18:50:122014-07-02 18:50:12

14-07-02 50 lat.indd 614-07-02 50 lat.indd 6 2014-07-02 18:50:122014-07-02 18:50:12

77

Čak se „trudio” to i pokazati, tako što je pošto-poto htio imati popravni ispit! Nije bilo druge (ipak je bio dobar đak), izostajao je sate tjelesnog odgoja, da bi dobio negativnu ocjenu!. Ne znam postoji li još netko, tko je bio na popravnom iz tjelesnog!

Kad je zatim upisao studij fi zike i tehničkog odgoja na Pedagoškoj akade-miji u Splitu, odmah je postalo jasno: to je pravi izbor! Tada počinje sanjati o letenju u visinama. Mislim, da je to promijenilo njegov život. Od tada sve zadatke u životu izvršava s lakoćom. Ne boji se ni najtežih izazova. Što su izazovi veći, on je sretniji. S lakoćom je kasnije studirao i pedagogiju na Fi-lozofskom fakultetu u Ljubljani, doktorirao, zaposlio se, a u tom vremenu zasnovao je i obitelj. Tih godina njegovo letenje je moralo biti u drugom planu, ali njegova najveća ljubav, letenje, vukla ga je neprestano natrag. Vratio se, i ostaje letač zauvijek!

O njegovom letačkom životu pričat će oni koji znaju više od mene. Meni bi bilo žao, da na kraju ne kažem još nešto:

Volio je visine, volio je jedriti, natjecati se u jedriličarstvu, okušao se i u akrobatici, ali više od svega volio je mlade, volio je učiti mlade, i nikada ne prestaje učiti i sam. To je njegov život.

Breda Vojnović

14-07-02 50 lat.indd 714-07-02 50 lat.indd 7 2014-07-02 18:50:152014-07-02 18:50:15

14-07-02 50 lat.indd 814-07-02 50 lat.indd 8 2014-07-02 18:50:162014-07-02 18:50:16

9914-07-02 50 lat.indd 914-07-02 50 lat.indd 9 2014-07-02 18:50:162014-07-02 18:50:16

14-07-02 50 lat.indd 1014-07-02 50 lat.indd 10 2014-07-02 18:50:172014-07-02 18:50:17

1111

Za našeg Bocija (kako ga od milja zovemo) jedriličarstvo je bilo i ostalo „najvažnija sporedna stvar na svijetu”. Njegovim pričama o letenju nikad kraja! Znali smo ponekad doći u Sinj, kad je bio tamo. Ispričat ću o svom letu jedrilicom. Pilot je bio, naravno on. Na samom dolasku na aerodrom uočili smo neobičnu živost, svaki od učenika obavljao je svoj zadatak, a di-rigent je bio Boris. Kad su jedriličari odradili svoj jutarnji plan, predložio nam je da letimo s njim. Ja nisam htio ni čuti! Nakon kritika (kukavice, jad-niče), pristao sam, ali bez imalo oduševljenja! Sjeo sam u jedrilicu, učenici su me propisno vezali, Boci je sjeo na mjesto iza mene. Let je započeo, jedrilica se dizala u zrak skoro okomito, strah i trepet! Pilot me hrabrio i upozoravao što slijedi, počeo sam se osjećati sigurnije. Kad se jedrilica ispravila, ne samo da mi je laknulo, nego sam počeo osjećati čari letenja i shvatio njegovu zaljubljenost u jedrenje! Tko to jednom osjeti, ljubav traje zauvijek. Visine vuku iznova i iznova. Svakoga. Ja sam ipak na kraju priznao da me više vuku zemaljske stvari, gradele, riba, kruh ispod peke i ostale delicije. Tog dana smo naime feštali jednu od Borisovih godišnjica letenja.

Mihovil Vojnović

14-07-02 50 lat.indd 1114-07-02 50 lat.indd 11 2014-07-02 18:50:182014-07-02 18:50:18

14-07-02 50 lat.indd 1214-07-02 50 lat.indd 12 2014-07-02 18:50:192014-07-02 18:50:19

1313

tisak o Borisu gazety chorwackie o sukcesach Borisa

14-07-02 50 lat.indd 1314-07-02 50 lat.indd 13 2014-07-02 18:50:212014-07-02 18:50:21

14-07-02 50 lat.indd 1414-07-02 50 lat.indd 14 2014-07-02 18:50:232014-07-02 18:50:23

1515

prvo obdobjePočetak godine 1963 – sastanak interesanata za jedriličarstvo u splitskom Aeroklubu na Spinutu. Sala je puna, mnogi stoje na nogama, pretpostavljam 60-tak učesnika. Nakon tog skupa na putu do kuće pridružio mi se Boris. Tada smo se upoznali. On je pohadjao tehničku školu, a ja zanatsku. Oboji-ca smo bili zagrijani za jedriličarstvo. Boris me oduševio znanjem o svemiru i zvijezdama. To je bio početak našeg prijateljstva. Do ljeta smo imali teoret-sku nastavu u Aeroklubu. Borisa sam vidjao skoro svakodnevno.

Ljeti 1963, koncem lipnja, grupa od 10 početnika našla se u Sinju na nasta-vi letenja. Dobili smo mladog nastavnika letenja, Vadla Vladimira. Mi smo mu bili prva grupa. San se pretvorio u stvarnost. Proveli smo cijelo ljeto na letenju u Sinju.

U Split nismo uopće odlazili. U ranu zoru bi se dizali za letenje a u podne bi u sjenci stare lipe imali teoretsku nastavu sa Vadlom. Nedjeljom bi išli u Sinj prošetati ili s Vadlom u bazen na kupanje.

Tog ljeta smo svi laširali na vitlo. Boris i ja smo postali nerazdvojni.

Sljedeće godine, 1964. smo laširali u aerozaprezi.

1964/65 smo Boris i ja osnovali sekciju raketaša pri Aeroklubu Split. Na-ravno da je Boris bio glavni inicijator i konstruktor. Punili smo rakete, kod

14-07-02 50 lat.indd 1514-07-02 50 lat.indd 15 2014-07-02 18:50:242014-07-02 18:50:24

14-07-02 50 lat.indd 1614-07-02 50 lat.indd 16 2014-07-02 18:50:252014-07-02 18:50:25

1717

njega u stanu, gorivom (crni barut i parafi n), što nije bilo baš bezopasno. Lansirali smo rakete u okolici Splita, manje više uspješno.

I dalje nam je jedriličarsvo bilo na prvom mjestu. Ja sam u rujnu 1966. išao u vojsku, a Boris 1967. I dalje smo ostali u kontaktu. Nedugo nakon vojske 1968. sam krenuo na rad u Njemačku tako da mi je bilo nemoguće dalje se baviti letenjem. Boris se nakon vojske zaposlio u Sloveniji. I tu smo imali duži period bez letenja. S Borisom se vidjam svake godine, kad sam na dopustu iz Njemačke, i kad god nam se ukaže prilika, letimo zajedno. Mislim da smo infi cirani virusom letenja! Dokle će to trajati?

Lenjin Mihotović

14-07-02 50 lat.indd 1714-07-02 50 lat.indd 17 2014-07-02 18:50:252014-07-02 18:50:25

14-07-02 50 lat.indd 1814-07-02 50 lat.indd 18 2014-07-02 18:50:262014-07-02 18:50:26

191914-07-02 50 lat.indd 1914-07-02 50 lat.indd 19 2014-07-02 18:50:302014-07-02 18:50:30

14-07-02 50 lat.indd 2014-07-02 50 lat.indd 20 2014-07-02 18:50:312014-07-02 18:50:31

2121

drugo obdobjeBorisova vrnitev

Za Aeroklub SPLIT, početak osamdesetih godina prošlog stoljeća, a po-trajalo je gotovo cijelo desetljeće, mogao bi se reći do početka agresije na Hrvatsku, bilo je zlatno razdoblje po pitanju svih zrakoplovnih aktiv-nosti: zrakoplovnog modelarstva, padobranstva, zrakoplovnog eksperi-mentalnog graditeljstva, zrakoplovnog jedriličarstva i zrakoplovnog mo-tornog letenja. Takova dinamična aktivnost doprinjela je u materijalnom i fi nancijskom pogledu. Sredinom osamdesetih godina Zrakoplovni Savez Hrvatske, osim izobrazbe, odgoja i natjecateljskih aktivnosti mladih letača, dobija priliku preuzeti još jednu društveno odgovornu zadaću.

Razdoblje od osamdesetih do devedesetih godina je razdoblje intenzivnog turističkog uzleta na Jadranu. Nažalost, to je bilo razdoblje kada su se in-tenzivirali požari uz obalu i po otocima te time ponekad rezultirali velikom materijalnom štetom čak i ugrozom sigurnosti domaćih i stranih turista i mještana. Prevencija zaštite od požara je logičan pristup, pa su se relevan-tne republičke i državne službe usuglasile, da bi nadzor iz zraka doprinio preventivnoj zaštiti. Radi ekonomičnosti i društvene koristi taj segment preventivne zaštite dodijeljen je Zrakoplovnom Savezu Hrvatske, a ovaj je uključio aeroklubove iz Rijeke, Zadra, Splita i Dubrovnika, koji su po-krivali svoje područje po intenzitetu i opsegu u zavisnosti o stupnjevanju rizika. Možda bi bilo pretenciozno reći da je organizacija bila briljantna, ali cijenim je visoko kvalitetnom i visoko profesionalnom, tim više što su nositelji bili volonteri i amateri.

14-07-02 50 lat.indd 2114-07-02 50 lat.indd 21 2014-07-02 18:50:312014-07-02 18:50:31

14-07-02 50 lat.indd 2214-07-02 50 lat.indd 22 2014-07-02 18:50:322014-07-02 18:50:32

2323

Angažiranim aeroklubovima nametnula se potreba kadrovskog ekipiranja svih profi la iz zrakoplovne struke, jer se uz novo dobiveni angažman nije smjela zanemariti osnovna zadaća.

Nakon završene letačke obuke na Grobniku iz nekih razloga nisam do-bio priliku nastaviti s letenjem, pa sam s čežnjom pauzirao do ponovnog aktiviranja početkom osamdesetih, kada su mi pok. Branko Fridel i Mate Raos, po povratku iz Ljubljane u Split, pružili novu priliku. Mojoj sreći, zadovoljstvu i zahvalnosti za to nije bilo kraja.

Mislim da nije na odmet spomenuti činjenicu da je razdoblje o kojem govo-rim bilo razdoblje slabljenja utjecaja JRV (Jugoslavenskog Ratnog Vazdu-hoplovstva) na aeroklubove, koji nisu bili vojna već civilna organizacija, ali s obvezama koje zrakoplovnu aktivnost vezuju uz Teritorijalnu Obranu RH. Slabljenjem tog utjecaja liberalizirano je pitanje odabira kadrova za ae-roklubove. Ta činjenica otvorila je nove mogućnosti nekima od nas. Tako sam i ja pred početak projekta PPI (Preventivno Protupožarno Izviđanje) nominiran za predsjednika Aerokluba Split. Sretna okolnost bila je u tome što smo kao ekipa, pok. Branko Fridel, Mate Raos, Miljenko Jelić, pok. Jozo Franić, pok. Nikica Kliškinić, Nediljko Ivačić, Željko Pavić, moja malenkost i drugi, dobili priliku intenzivirati sve zrakoplovne aktivnosti i obnoviti sva raspoloživa materijalno tehnička sredstva te nabaviti neka nova. Veliku tehničku podršku Zrakoplovnom Savezu Hrvatske, a time i Aeroklubu Split dobili smo od gospodina Žarka Tice, koji je upravo skr-bio o tehničkoj isporavnosti aviona kojima smo obavljali PPI.

14-07-02 50 lat.indd 2314-07-02 50 lat.indd 23 2014-07-02 18:50:322014-07-02 18:50:32

14-07-02 50 lat.indd 2414-07-02 50 lat.indd 24 2014-07-02 18:50:322014-07-02 18:50:32

2525

To su bile okolnosti u kojima sam imao prvi susret sa Borisom.

Kako to i priliči, Boris mi se telefonom najavio, ukratko izrazio svoju želju i zamolio za sastanak. Bio sam pomalo začuđen da tog čovjeka „fetivog” splitskog naglaska, do tada nisam upoznao. U Splitu su se uglavnom svi letači međusobno poznavali, po viđenju ili po čuvenju.

U dogovoreno vrijeme, u naš ured, u klupskim prostorijama uđe čovjek mojih godina, visok, plav, širokog osmijeha. Srdačno pozdravi, pružajući ruku u znak pozdrava. „Ja sam Boris Kožuh, najavio sam se telefonom.”

U nastavku razgovora propitkivao se o „starim” članovima kluba, onima koji su bili aktivni u vrijeme kada je Boris bio aktivni član Aerokluba Split, letač jedriličar. Doznao sam da smo isto godište, rođeni istog mjeseca, on u Italiji. Njegova se obitelj doselila u Split dok je bio dijete. U Splitu je završio srednju školu i Višu Pedagošku Akademiju. Završio je jedrili-čarsku obuku u Aeroklubu Split, na sinjskom aerodromu gdje su se kao i dandanas odvijale sve letačke aktivnosti. Po završetku školovanja u Splitu isto nastavlja u Sloveniji gdje doktorira i zapošljava se na ljubljanskom filo-zofskom fakultetu. Oženjen, supruga prosvjetni radnik, otac dvojice sinova, Vasje i Saše.

„Sada, kad sam zaokružio jedan životni ciklus, uradio sam što sam plani-rao, očekujem da ću ljeti u sezoni letenja imati sa svojom obitelji više slo-bodnog vremena da se vratim letenju. Dio moje obitelji ostao je u Splitu

14-07-02 50 lat.indd 2514-07-02 50 lat.indd 25 2014-07-02 18:50:332014-07-02 18:50:33

14-07-02 50 lat.indd 2614-07-02 50 lat.indd 26 2014-07-02 18:50:342014-07-02 18:50:34

2727

i to je još jedan od razloga zbog kojeg bih želio provoditi više vremena u Splitu. Postoji li mogućnost da se ovdje vratim letenju?” priupita Boris.

On je svojim prisnim pristupom, otvorenošću i vedrinom na mene ostavio vrlo dobar dojam. Moje pozitivno dugogodišnje radno iskustvo u slovenskoj zrakoplovnoj tvrtci i česti dulji ili kraći boravci u Ljubljani pridonijeli su općem boljem razumjevanju. Tako je Boris u Aeroklubu Split svesrdno prihvaćen kao novi-stari član. Započelo jedno lijepo druženje i još ljepše prijateljstvo!

Radi boljeg razumijevanja medjusobnih odnosa, za one koji nisu upoznati sa organizacijskom strukturom Aerokluba, nije zgorega reći dvije-tri riječi o tome. Najviše tijelo kluba je Skupština, koja se saziva jednom godišnje. Izvršni odbor na čelu s predsjednikom donosi planove i skrbi o ostvare-nju istih, sastaju se jednom do dva puta mjesečno, a članovi su upravnik (nastavnik letenja, odgovoran za operativno izvršenje svih klupskih aktiv-nosti), tajnik (zadužen za administrativno fi nancijske poslove), te rukovo-ditelji sekcija. Sve poslove iz operativno administrativne domene nastojali smo obavljati izvan sezone letenja, u vrijeme kada Boris nije bio u Splitu. On je svoj zapaženi obol dao na drugi jednako vrijedan način.

Tog ljeta odlučio je provesti veći dio ljeta na Piketu (letjelište u Sinju). Naša dvosjedna školska jedrilica je tada bila na tehničkoj reviziji, pa je Boris dobio provjeru tehnike pilotiranja od strane upravnika Mate Raosa na jednosjedu, i odmah nastavio s letenjem. Višegodišnje pauziranje nije ostavilo traga na njegovu sposobnost upravljanja jedrilicom. Kako su se stvari posložile,

14-07-02 50 lat.indd 2714-07-02 50 lat.indd 27 2014-07-02 18:50:352014-07-02 18:50:35

14-07-02 50 lat.indd 2814-07-02 50 lat.indd 28 2014-07-02 18:50:372014-07-02 18:50:37

2929

jedrilica Pilatus (akrobatski jednosjed) tog ljeta nije imao veći broj kandidata za letenje, što su Boris i Ivica (Šime) Šimleša, jedriličar iz Sinja, te 1986. isko-ristili u punom smislu te riječi i ostvarili zavidan broj sati letenja.

Kada Boris nije bio u zraku, uzeo je na sebe obvezu ekonoma, nekad i kuhara. Za pilote, mehaničara i upravnika, koji su bili angažirani tog dana na PPI-u osigurana su skromna sredstva za prehranu, ali iz kolegijalnih ra-zloga mi smo svatko prema svojim mogućnostima pridodavali novac kako bi obroke dobili svi članovi kluba, koji su se tu zatekli tog dana. Sjedenje pri jelu za istim stolom daje druženju još jednu dimenziju. Nakon završe-nog letačkog dana, pospremanja tehničkih sredstava u hangar, sjedili smo u sjeni vrba, sijevale bi pošalice, pjevali bismo uz Borisovu instrumentalnu pratnju, kartali briškulu i trešetu u riječne rakove, žabe ili pastrve uzgojene u obližnoj rjeci Rudi. Očito je, da smo zajedno izgradili dobro ozračje, u kojem smo se svi osjećali ugodno i korisno.

Iskustvo te prve godine Borisovog povratka potaknulo ga je na dolazak i narednih godina.

Sljedeće godine s Borisovim mlađim sinom Sašom došao je i stariji Vasja, dovoljno star da ga Boris uključi na jedriličarsku obuku. On je svoj pro-fesionalni odgojno obrazovni angažman, stjecanjem zvanja učitelja lete-nja, proširio i na područje poučavanja mladih u zrakoplovnom jedriličar-stvu. Svojom jednostavnošću, pristupom i prisnošću s učenicima i ljudima uopće zadobio je vrijedno poštovanje.

14-07-02 50 lat.indd 2914-07-02 50 lat.indd 29 2014-07-02 18:50:382014-07-02 18:50:38

14-07-02 50 lat.indd 3014-07-02 50 lat.indd 30 2014-07-02 18:50:392014-07-02 18:50:39

3131

Bili smo otvoreno društvo i dobro gospodarili situacijom i ostvarenim fi nancijskim i materijalnim sredstvima, pa smo osim domaćih zrakoplova-ca iz drugih klubova rado viđali i strance. Cilj nam je bio uz zrakoplovne sportske aktivnosti razviti zrakoplovno turistički centar za što smo imali izvrsne materijalno-tehničke, geografske i kadrovske predispozicije. Boris je širokom dijapazonu poznanstava i prijateljstva prenosio svoja iskustva, čime ih je vabio da nam se pridruže. Tako su nas često posjećivali prijatelji iz tadašnje Čehoslovačke, Slovenije, Matija i Micka Žnidaršić i drugi, iz svih ostalih republika bivše države. Prisjećam se vrsnih letača Saše Kubov-ca sa aerodroma Hosin, pa Františeka iz Praga, kapetana u tadašnjoj dr-žavnoj zrakoplovnoj tvrtci ČSA (Československe Aerolinije) obojica vrsni akrobati na jedrilicama. U to vrijeme pokazivali su nam vratolomije koje do tada na Piketu nismo viđali. Imao sam priliku, kao i drugi kolege, koji su se odlučili sjesti s njima u jedrilicu, doživjeti pravo akrobatsko letenje, tada za mene po prvi put nezaboravno letenje „u zrcalu”.

I tako iz godine u godinu, sve više druženja i dobrog letenja, sretanja s ko-legama odasvud i uvijek ili gotovo uvijek s Borisom i njegovom „masko-tom”, mlađim sinom Sašom, povremeno s Milenom i Vasjom.

Evo jedne anegdote iz tog vremena, vjerujem da je se mnogi sjećaju.

Tog ljeta su nas posjetili prijatelji iz Čehoslovačke, koji su doputovali velikim bus kamperom, kojeg su sami „sklepali” upravo za putovanja od letjelišta do letjelišta, te dvojica iz Čeških Budejovica koji su doletjeli s Vivatom,

14-07-02 50 lat.indd 3114-07-02 50 lat.indd 31 2014-07-02 18:50:392014-07-02 18:50:39

14-07-02 50 lat.indd 3214-07-02 50 lat.indd 32 2014-07-02 18:50:402014-07-02 18:50:40

3333

motornom jedrilicom dvosjedom. Obavljene su pripreme za letenje, uprav-nik Mate nije bio na Piketu zbog obveza u Splitu. Boris, koji je sa Sašom za boravka u Sinju živio na Piketu, nadomjestio je odsutnog Matka, što je značilo da je preuzeo odgovornost za letačke aktivnosti i sav ostali život na aerodromu. Dvojica naših gostiju, g. Vlasta Picka i g. Materna, spremali su se za letenje. Nakon završenog leta obveza je isto registrirati u knjižicu (log book) letjelice i dnevnik letenja. Osim podataka o registraciji letjelice, vreme-nu uzlijetanja i slijetanja i sl. upisuju se i imena pilota. Kronometrist koji vodi tu vrstu administracije, upisuje imena pilota redosljedom: Picka-Materna.

Kao što se zna dogoditi, što zbog nečitljivog rukopisa ili previda u čitanju, Matko po povratku iz Splita prebire po dokumentima, da pregleda dnev-ne aktivnosti za vrijeme njegove odsutnosti, i dodje do rubrike u kojoj su upisana imena g. Picke i g. Materne. Uozbilji se, ustane onako ljutit, možda i zbog toga što mu nije bio „dobar dan”, baci na pod dokumente i izdere se na svih: koji vam je k..., tko se to samnom zaj..., kakva je to neozbiljnost, zašto ovdje piše „pička materina” (poznata dalmatinska psovka)?

Da ne bi bilo shvaćeno da smo se samo zabavljali, želim reći da su naše sezonske aktivnosti omogućile materijalni uzlet kluba. Obnovljen je han-gar za zrakoplove i tehnička sredstva, te stara pristanišna zgrada za prihvat i otpremu putnika. Do izgradnje Zračne luke Split za javni zračni promet koristio se Piket u Sinju. To zapušteno zdanje smo obnovili, pa se jedan dio koristio za smještaj gostiju, a drugi kao disco klub. Obnovljeni su re-sursi zrakoplova i jedrilica, uređena benzinska postaja i dr.

14-07-02 50 lat.indd 3314-07-02 50 lat.indd 33 2014-07-02 18:50:422014-07-02 18:50:42

14-07-02 50 lat.indd 3414-07-02 50 lat.indd 34 2014-07-02 18:50:422014-07-02 18:50:42

3535

Toga ne bi bilo da za to nismo izgradili određene preduvjete, među kojima držim izuzetno važnim druženje i međusobno uvažavanje, za što smo u pot-punosti bili otvoreni, a Boris je onaj koji je internacionalizirao taj odnos.

Pokušaj ostvarenja jedne monstruozne ideje, početkom devedesetih, bacio je u očaj milijune ljudi, uništio mnoge odnose i materijalna dobra za što će trebati desetljeća da bi se otklonile posljedice. To se neće dogoditi samo od sebe. Za to je potreban dugotrajan nesebičan angažman poštenih, dobrohotnih i struč-nih ljudi, svakog na svom području.

Boris je onaj koji je odmah po prestanku najopasnijih ratnih događanja, čak i uz neke prepreke, nastavio podučavati mlade letače, družiti se i stvarati novo pozitivno okruženje.

Upravo dok ovo pišem, doznajem da je Boris stotinjak kilometara dalje od mene, doputovao jučer na par dana iz Krakowa u Sinj da bi grupi mladića, svojih učenika, dao jedriličarsku preobuku u aerozaprezi.

Borise, sretno!

Goran Kovačević

14-07-02 50 lat.indd 3514-07-02 50 lat.indd 35 2014-07-02 18:50:432014-07-02 18:50:43

14-07-02 50 lat.indd 3614-07-02 50 lat.indd 36 2014-07-02 18:50:432014-07-02 18:50:43

3737

drugo obdobjeletala tega obdobja

Sprva, ko se je Boris vrni k letenju, in posledično s seboj vlekel še mene, je bil letalski park na letališču Sinj precej skromen. No, vsaj tisti del, ki je bil sposoben za letenje.

Jadralna letala

Trije enosedi in Blanik so sestavljali fl oto jadralnih letal. Zaradi revizije na Češkem Blanika prvo leto in še velik del drugega leta ni bilo. Tako so bili na letališču le Pilatus B4 in dva Vuka. Poseben status med piloti je imel Pilatus, saj so zanj govorili, da je Mercedes med jadralnimi letali. Vukov niso posebej marali, baje so bili trdi in neudobni.

Čez čas so dobili Vuki prepoved letenja zaradi neke nesreče. Tako je klub ostal na enem enosedu in enem dvosedu.

Motorna letala

Ta del letalskega parka Borisa, za razliko od mene, ni nikoli posebej zani-mal, če odštejemo njihovo nujnost pri vzletu. Prvo leto so bile na letališču Utva 75, Citabria in Cessna 175. Zaradi proti požarnega izvidništva ali krajše PPI-ja, smo kmalu dobili še ena Utvo 75. Utve so bile pravzaprav last vojske. V hangarju je bil še trup stare Utve 66 in celoten Aero 3, ki je bil videti v odličnem stanju in bi po mojem mnenju lahko kadarkoli pole-tel. Spomnim se, da ga je takratni upravnik Matko vsake toliko zapeljal iz

14-07-02 50 lat.indd 3714-07-02 50 lat.indd 37 2014-07-02 18:50:512014-07-02 18:50:51

14-07-02 50 lat.indd 3814-07-02 50 lat.indd 38 2014-07-02 18:50:532014-07-02 18:50:53

3939

hangarja na ploščad in ogrel motor. Otroci se nismo smeli igrati v njegovi bližini, imel je posebno mesto pri Matku.

Kasneje je prišlo do nesreče v Mostaru in klub je ostal brez Citabrije. Na srečo nihče ni bil poškodovan. Citabrijo je nadomestil Piper Super Cub, meni zelo drago letalo.

Poleg klubskih letal smo velikokrat videli še vojaška An2 in helikopter Mi8 oba za padalce. Nekoč je bilo Sinjsko letališče postaja aero relly-ja in je bila na letališču cela vrsta različnih letal.

Saša Kožuh

14-07-02 50 lat.indd 3914-07-02 50 lat.indd 39 2014-07-02 18:50:542014-07-02 18:50:54

14-07-02 50 lat.indd 4014-07-02 50 lat.indd 40 2014-07-02 18:50:542014-07-02 18:50:54

4141

tretje obdobje nove razmere

Leta 1991 se v Dalmaciji ni letelo. In ravno to leto bi se moral tudi sam šolati za jadralnega pilota. Na srečo ima Boris vrsto prijateljev vsepovsod in tako sva šla na Češko v Češke Budějovice. Po vseh administrativnih za-pletih se je moje šolanje le začelo. Letenje in bivanje na Češkem je popol-noma drugačno kot pri nas v Sinju. Letališče je precej večje, ima celo svojo menzo. Hangar je nekajkrat večji od sinjskega. Letalske tehnike je precej več. Seveda je večinoma domače proizvodnje, vendar letal je bila cela vrsta, tako jadralnih kot motornih. Letališče ima tudi svoj kontrolni stolp. Zame čisto nov svet. Ravno tisto leto so organizirali veliko tekmovanje v jadral-nem letenju za ženske kot pripravo na evropsko prvenstvo naslednje leto. Bilo je veliko jadralnih letal, toliko jih jaz do tedaj še nisem videl na kupu, veliko letal za vleko, odlična organizacija. Glava vsega skupaj je bil naš zelo dober prijatelj Saša Kubovec, takrat letalski inšpektor.

V tistem času je na svoj račun prišel Boris. Vsak dan je takoj po tem, ko so dekleta odletela na disciplino, tudi sam odletel za njimi, včasih me je v Bla-niku vzel s seboj. Tako je velik del poletja minil v vsakodnevnih preletih. Ker mojega učitelja ni bilo, jaz seveda tisti čas nisem mogel leteti. Še sreča, tako sem se mimogrede naučil češkega jezika.

Naslednja leta so bile razmere na Hrvaškem podobe, tako sva z Borisom letela na Češkem. To je bil tudi čas, ko je Boris kupil svoje prvo jadralno letalo. Razmišljal je kako bi kupil Vuka in ga uredil. No ponudila se je priložnost nakupa iz Rusije od znanca, ki sva ga spoznala na evropskem

14-07-02 50 lat.indd 4114-07-02 50 lat.indd 41 2014-07-02 18:50:552014-07-02 18:50:55

14-07-02 50 lat.indd 4214-07-02 50 lat.indd 42 2014-07-02 18:50:552014-07-02 18:50:55

4343

prvenstvu. Vendar to letalo ni bilo niti podobno Vuku, bil je LAK 12, vi-soko sposobno tekmovalno letalo odprtega razreda. Kaj takšnega se v ti-stem času ni kar tako videlo. Takšna letala letijo le največji mojstri, in mi smo imeli svojega. Lak 12 je bilo moje prvo enosedežno letalo, z njim sem naredil prvi prelet.

Boris je zaljubljen v jadrano letenje, motorno ga nikoli ni zanimalo. V času letenja na Češkem se je celo prepustil skušnjavi in se izšolal za pilota ultra-lahkega motornega letala.

Borisa je vedno vleklo v Sinj. Tako sva se vrnila v Dalmacijo še preden se je letenje na sinjskem letališču ponovno začelo. Velik del poletja sva čakala na letenje, ko je končno prišla zelena luč. Boris je letel svoja jadralna letala, jaz pa sem se izšolal za motornega pilota na Piperju. Na letališču ni bilo praktično nikogar. Prihajal je le moj učitelj Nediljko Ivačič. Večina fantov se je porazgubila, veliko jih je šlo v vojsko letet. Sem in tja je prišel še kdo na letališče, sicer pa sva bila z Borisom sama. Naslednje leto – 1995 – je bilo v Sinju nekoliko večje šolanje. Nov mostarski klub je pripeljal nekaj fantov, tukaj je bil še Edo Krišto in šolanje se je začelo. Sredi šolanja smo morali letališče zapustiti, začela se je operacija nevihta (oluja). Tako smo se morali praktično čez noč preseliti na letališče Brač in tam dokončati šolanje.

14-07-02 50 lat.indd 4314-07-02 50 lat.indd 43 2014-07-02 18:50:582014-07-02 18:50:58

14-07-02 50 lat.indd 4414-07-02 50 lat.indd 44 2014-07-02 18:50:592014-07-02 18:50:59

4545

Sledila je odprava v Ukrajino. Prvič sva šla z Borisom sama. Vsak s svojim ciljem. Boris je večinoma sklepal nova poznanstva in nabiral kilometre, jaz pa sem se šolal na Wilgi W35. Življenje na ukrajinskem letališču je bilo zopet precej drugačno. Upravnik letališča Jura Lisicin je bil zelo odprt za nove ideje. Tako smo preizkusili vrsto novih reči, ki so sicer zapisane v učbenikih, nihče pa jih dejansko ne izvaja. Naučili smo se pristanka v ae-rozapregi, dvojno aerozaprego, pristanek v dvojni aerozapregi, načrtno zunaj letališko pristajanje in potem tudi vzletanje. Borisa je Ukrajina tako navdušila, da je kasneje organiziral še nekaj letalskih odprav tja.

V naslednjih letih je bilo na sinjskem letaišču zopet zelo malo ljudi. Spo-minjam se leta, ko je imel Boris učenca iz Slovenije. Na letališču smo bili le mi trije. Šolanje je potekalo tako, da je moral Boris vsak let iz Blanika in pod krilo podstaviti palico, saj ni bilo nikogar, da bi držal krilo na vzletu, jaz sem pa šlepal z letalom. Vendarle se je kmalu življenje in z njim tudi letenje vrnilo. Prišla je nova generacija fantov na čelu s Franićem. Po šo-lanju te generacije je jadralno letenje v Splitu dobilo čisto novo, do takrat nepredstavljivo dimenzijo. Začelo se je novo obdobje letenja, zagotovo zlata doba za jadralno letenje.

Saša Kožuh

14-07-02 50 lat.indd 4514-07-02 50 lat.indd 45 2014-07-02 18:51:002014-07-02 18:51:00

14-07-02 50 lat.indd 4614-07-02 50 lat.indd 46 2014-07-02 18:51:002014-07-02 18:51:00

4747

tretje obdobjeletala tega obdobja

V času med in takoj po vojni ni bilo veliko letalske tehnike v Sinju.

Jadralna letala

Jadralni letali sta bili še vedno le Pilatus in Blanik, Vuka nista letela. Zato pa je Boris poskrbel za raznolikost na letališču. Poleg že prej omenjenega Laka 12 je bil v "našem" letalskem parku že tudi Jantar standard 3 in kmalu za njim še Lak 12 2R (dvosedežna različica Laka 12).

Motorna letala

V tem obdobju je bil od letal, ki so lahko letela na letališču le Piper Su-per Cub. Cessna je bila še vedno v vojski, Utve pa tako in tako niso bile last kluba.

Druga letala

V tem obdobju je Boris začel s kupovanjem svojih letal. Prvi je bi LAK 12, kmalu za njim sta sledila Jantar st. 3 in LAK 12 2R. Kasneje se je zvrstila še vrsta drugih letal. Bilo je toliko različnih, da bi jih verjetno le Boris znal našteti.

Sicer pa sva srečevala vrsto čeških letal, večina jih je bilo Zlinov, potem še Morava, VSO (osa), Čmelak itd. V Ukrajini je bi letalski park sicer zelo velik, pa vendar pust. Motorna letala so bila le dveh tipov: Wilga W35 za vleko letal in AN2 za padalce. Jadralna letala so bila: Blanik L-13, Jantar st. 2 in 3 ter Lak 12.

Saša Kožuh

14-07-02 50 lat.indd 4714-07-02 50 lat.indd 47 2014-07-02 18:51:022014-07-02 18:51:02

14-07-02 50 lat.indd 4814-07-02 50 lat.indd 48 2014-07-02 18:51:062014-07-02 18:51:06

4949

četrto obdobjesplitska mladina

Z generacijo mlajših jadralnih pilotov, na čelu s Franićem, se je jadralno letenje v Sinjskem polju spremenilo. Fantje so tudi z Borisovo pomočjo začeli počasi skrbeti za povečanje jadralnega letalskega parka. Sprva ce-nejša jadralna letala so kupovali s svojim denarjem. Počasi in vztrajno so izboljševali tehnične pogoje za letenje. Tudi samo letenje se je spremenilo, pa ne zgolj v številu odletenih ur, temveč predvsem v številu preletenih kilometrov. Začelo se je leteti prelete, kar je sicer Boris v preteklih letih že raziskoval na tem področju. Fantje so začeli tekmovati. Skoraj čez noč je splitska mladina iz tekmovano praktično zanemarljive sile postala velesila na Hrvaškem. Sedaj jim vsi gledajo v hrbet in jih občudujejo. Še več, ta preskok občudujejo tudi širše. Letenje v tem obdobju ni bilo več izključno v Sinju. Letelo se je največ v sosednjem Livnu in nekaj malega tudi v Oto-čcu. Livno je postalo drugi dom splitskega jadralnega razvoja. Pogoji so bili v marsičem boljši. Predvsem pa je bila izjemna organizacija večjih do-godkov, tudi tekmovanj za kar je bil „kriv” Stipe Krišto, upešno pa s tem nadaljuje njegov sin Edo – tisti fant, ki je prvi laširal na letališču Brač.

Sedaj imajo fantje svoj jadralni aeroklub Vitar, ki je lahko ponos hrvaške-ga jadralnega letenja.

Saša Kožuh

14-07-02 50 lat.indd 4914-07-02 50 lat.indd 49 2014-07-02 18:51:092014-07-02 18:51:09

14-07-02 50 lat.indd 5014-07-02 50 lat.indd 50 2014-07-02 18:51:102014-07-02 18:51:10

5151

peto obdobjeletenje po svetuPiloti su kao ptice. Mogu letje-ti u oblacima, jer znaju iskoristiti zračne struje iz tople zemlje i pa-dine gora. Neprestano putuju, kao i ptice, u razne krajeve. Boris je, zbog svoje „ptičje” naravi, u svojoj 50-godišnjoj letačkoj karijeri letio u raznim smjerovima i u različite krajeve Europe i svijeta.

U početku je kao mlada ptica otkri-vao terene najbliže domaćem gni-jezdu. Kao tinejdžer i đak u Spli-tu, učio je osnove znanja o letenju na sportskom aerodromu Sinj. Tu je bio početak njegovog letenja, tu je prvi put sam poletio i „ludo” se zaljubio u letenje. Ta mladenačka ljubav pretvorila se u doživotnu strast i usadila se duboko u nje-govo srce. Traje to sve do danas.

Piloci są jak ptaki. Potrafi ą szybować w chmurach, wykorzystując kominy termiczne i prądy powietrzne z na-grzanej ziemi lub zboczy gór. Podob-nie też, jak ptaki, piloci wiecznie wę-drują, przemieszczając się z miejsca na miejsce. Boris, dzięki swoje ptasiej naturze wędrownika, w 50 letniej ka-rierze pilota, poszybował już w bar-dzo różne kierunki oraz rozmaite miejsca Europy i świata.

Najpierw, gdy był początkującym pilotem, jak młody ptak, odkry-wał tereny najbliższe domowemu gniazdu. To przecież jako nastolatek i uczeń szkoły w Splicie, poznał na sportowym lotnisku w pobliskim Sinju podstawy wiedzy o szybowa-niu. Tam właśnie rozpoczął swoje wielkie latanie, wykonując pierwsze wznoszenia i tam też zakochał się w szybowcach do szaleństwa. Ta młodzieńcza miłość przerodziła się w życiową pasję Borisa i tkwi w nim bardzo głęboko do dziś, a On został od tej pory jak wędrujący ptak.

14-07-02 50 lat.indd 5114-07-02 50 lat.indd 51 2014-07-02 18:51:112014-07-02 18:51:11

14-07-02 50 lat.indd 5214-07-02 50 lat.indd 52 2014-07-02 18:51:122014-07-02 18:51:12

5353

Prvo letačko znanje dao mu je instruktor Vladimir Vadla, čiji profesionalizam i fascinaciju lete-njem Boris s divljenjem spominje i danas. Od tih prvih dana Boris je počeo razvijati svoja krila, te je upoznavao mnogo drugih kraje-va u blizini Sinja, gdje je našao ne samo dobre uvjete za letenje, nego i ljude s kojima je realizirao svoje snove i zajedno s njima razvijao le-tačku strast. Svugdje je bio sretan, u svim susjednim državama neka-dašnje Jugoslavije osjećao se kao kod kuće.

Na pragu zrelosti, opet kao prava ptica, životni put je nastavio u Slo-veniji. Opet kao u ptice, njegova duša ostala je „doma”. Hrvatska mu je ostala u srcu, ali ljubio je i svoju Sloveniju. To je domovina njegova i njegovih roditelja, a kao dijete provodio je sve školske pra-znike u brdovitoj Mislinji, rodnom kraju njegove majke.

Pierwsze lotnicze umiejętności na lotnisku w Sinju Boris zdobywał dzięki swojemu instruktorowi la-tania Vladimirowi Vadle, którego profesjonalizm i fascynację lata-niem, z zachwytem wspomina do dziś. Gdy już rozpoczął samodziel-ne szybowanie i doskonale poznał domowy teren, to jak prawdziwy ptak, zaczął rozwijać swoje lotnicze skrzydła i poza okolicami lotniska w Sinju poznał też wiele innych lotniczych terenów w sąsiedztwie. Odnalazł w nich nie tylko do-bre warunki do latania, ale przede wszystkim ludzi, z którymi urzeczy-wistniał swoje marzenia o lataniu i wspólnie z nimi realizował oraz rozwijał lotniczą pasję. Wszędzie był szczęśliwy, bo w każdym z są-siednich krajów byłej dziś Jugosła-wii, czuł się jak u siebie w domu.

U progu dorosłości, znów jak praw-dziwy ptak, Boris odbył swoją ży-ciową wędrówkę z Chorwacji do

14-07-02 50 lat.indd 5314-07-02 50 lat.indd 53 2014-07-02 18:51:152014-07-02 18:51:15

14-07-02 50 lat.indd 5414-07-02 50 lat.indd 54 2014-07-02 18:51:172014-07-02 18:51:17

5555

Słowenii. Odleciał do innej części Jugosławii, ale podobnie jak u pta-ka, dusza została w rodzinnych stro-nach. Mając cały czas w sercu Chor-wację, pokochał też Słowenię, która od dzieciństwa nie była mu obojętna. Przecież to rodzinny kraj Jego Mamy i tutaj, w górskiej miejscowości Mis-linja, spędzał niemal każde dziecięce wakacje. Niezwykle często wracał jednak do lotniska w Chorwacji, któ-re jest dla Niego rodzinnym gniaz-dem, bo tam urodził się jako pilot.

Po pięćdziesięciu latach Jego la-tania na szybowcach, nic się nie zmieniło. Nadal każdą wolną chwilę z największą przyjemnością spędza na lotniskach wśród dosko-nałych pilotów i fantastycznych przyjaciół w Chorwacji, Czechachoraz Bośni i Hercegowiny. Miłość do ludzi i fascynacja lataniem pozostały te same. Przybyło tylko trochę lat praktyki, a wraz z nimi lotniczych doświadczeń i umiejętności.

Od tada se često vraćao na sinjski aerodrom. To je u letačkom smislu bilo njegovo domaće gnijezdo. Tu se rodio kao pilot.

Nakon pedeset godina, ništa se nije promijenilo. Još uvijek svaki slo-bodni trenutak s veseljem posve-ćuje tome, da s odličnim pilotima i divnim prijateljima iz Hrvatske, Češke i Bosne i Hercegovine živi i leti na raznim aerodromima. Lju-bav za ljude i letenje ostala je ista. Povećava se samo praksa i znanje o letenju.

14-07-02 50 lat.indd 5514-07-02 50 lat.indd 55 2014-07-02 18:51:182014-07-02 18:51:18

14-07-02 50 lat.indd 5614-07-02 50 lat.indd 56 2014-07-02 18:51:202014-07-02 18:51:20

5757

Niezależnie od kierunku swo-ich wędrówek oraz krótszych i dłuższych podróży, Boris uwielbia odkrywać nowe lotniska i z wielką pasją poszukuje kolejnych terenów do latania. Szuka jednak nie tylko nowych lotnisk i lepszych prądów do latania, ale przede wszystkim poszukuje ludzi, tak samo jak On, zakochanych w lataniu. Okazuje się, że potrafi spotkać ich bez żadnego trudu, bo piloci, jak ptaki, potrafi ą instynktownie odnaleźć towarzy-stwo tego samego „gatunku”, czyli takich samych wielbicieli latania.

Ciekawość świata oraz natura wę-drownego ptaka z czasem zaprowa-dziły Borisa również poza kraje byłej Jugosławii, w nieco dalsze miejsca w Europie. Poza tym, Jego wyjątko-we umiejętności lingwistyczne, a tak-że łatwość nawiązywania kontak-tów z innymi, pozwoliły Mu odkryć nowe lotnicze przyjaźnie i nowe lot-niska. Słowiańska dusza pokierowała

Neovisno o njegovim „migraci-jama”, stalno otkriva nova mjesta za letenje i još više nove ljude, koji su poput njega zaljubljeni u lete-nje. Pronalazi ih lako, jer piloti, kao i ptice, instinktivno nađu jedni dru-ge.

Radoznalost i ptičji instinkt s vre-menom su Borisa dovele do drža-va izvan granica nekadašnje Jugo-slavije. Njegova izvanredna jezična spretnost i lakoća uspostavljanja komunikacije s ljudima, dovele su ga do mnogih drugih krajeva po-godnih za letenje, i do novih pri-jateljstava. Slavenska duša vodila je Borisa do Češke, Slovačke, Poljske i Ukrajine. Svugdje je pronalazio nove mogućnosti za eksperimen-tiranje i učenje novih tehnika lete-nja. I danas, gdje god se nađe na aerodromu, dovozi svoje jedrilice i iskušava različite nove tehnike le-tenja i uzlijetanja.

14-07-02 50 lat.indd 5714-07-02 50 lat.indd 57 2014-07-02 18:51:222014-07-02 18:51:22

14-07-02 50 lat.indd 5814-07-02 50 lat.indd 58 2014-07-02 18:51:242014-07-02 18:51:24

5959

Borisa przede wszystkim na lotniska w Czechach, na Słowacji, w Polsce i w Ukrainie. Na każdym z nich bez przerwy pociągały Go lotnicze eks-perymenty i nowe techniki w sztuce latania. Do dziś, gdziekolwiek dotrze ze swoimi szybowcami, rozpoczy-na testowanie rozmaitych technik wznoszenia i próbuje nowych spo-sób szybowania.

Na lotnisku w Ukrainie próbował startów w duecie szybowcowym za tym samym samolotem. W Polsce, na lotnisku w Gliwicach, ćwiczył nocne loty na specjalnie wyposażo-nym do tego sposobu latania dwu-osobowym szybowcu „bocian”. Na Górze Bezmiechowa w południo-wo-wschodniej części Polski pró-bował z kolei szybowania z holowa-niem na gumie. Dzięki kontaktom z pilotami z Czech i Słowacji, ocza-rowały go loty na wyciągarce i pod-niebne akrobacje. Dniami i nocami rozmyślał o beczkach, korkociągach,

Tako je u Ukrajini napravio poku-šaj uzlijetanja dviju jedrilica isto-vremeno pomoću jednog aviona. U Poljskoj, na aerodromu Gliwice, vježbao je noćno letenje na jedri-lici dvosjedu, posebno opremlje-noj za tu metodu letenja. Na vrhu Bezmiechowa, u jugoistočnom di-jelu Poljske, izveo je pokušaj uzli-jetanja na gumi. U dodiru s pilo-tima iz Češke i Slovačke, očaralo ga je polijetanje pomoću vitla, kao i različite akrobacije. Danju i noću razmišljao je o lupinzima, spirala-ma, svijećama, valjcima i drugim akrobacijama u letenju. Kad je sa-vladao teoriju, vježbao je s pravim majstorom akrobacija Sašom Ku-bovcem, prijateljem iz Češke.

U tom vremenu Boris je otvorio i vrata drugih europskih država. Jedrilicom je jedrio na letačkom mitingu u Parizu. U Engleskoj je

14-07-02 50 lat.indd 5914-07-02 50 lat.indd 59 2014-07-02 18:51:252014-07-02 18:51:25

14-07-02 50 lat.indd 6014-07-02 50 lat.indd 60 2014-07-02 18:51:262014-07-02 18:51:26

6161

pętlach, świecach, spiralach i innych fi gurach w szybowcowej akrobacji. Gdy już zgłębił teorię, swoje prak-tyczne umiejętności trenował u boku mi strza i jednocześnie swojego przy-jaciela z Czech, Saszy Kubovca.

Swoje lotnicze skrzydła otworzył w tym czasie także na inne kraje w Europie. Na holu za samolo-tem doleciał na meeting w Paryżu, a w Anglii poszukiwał ciekawych modeli starych szybowców. Pod Londynem też szkolił swoje umie-jętności dotyczące technicznej oceny sprawności szybowców.

Gdy już popróbował i udoskonalił sztukę latania na wyciągarce, przetre-nował latanie w parze za samolotem, posmakował akrobacji i nocnych lotów szybowcem oraz latania na gumie, i wreszcie, gdy przetestował wznoszenie w kominach termicz-nych i szybowanie w różnych warun-kach oraz na rozmaitych lotniskach,

tražio, i još uvijek traži zanimlji-ve modele starih zračnih jedrilica. U Londonu je učio o tehničkim svojstvima jedrilica, o tehničkim pregledima i ocjenjivanju istih za let.

Kad je iskušao uzlijetanje pomo-ću vitla i postao već pravi majstor u tome, ispunio svoje želje za uzlet dviju jedrilica jednim avionom, savladao noćno letenje, isprobao akrobacije, osjetio uzlijetanje na gumi, kušao letenje u svim mo-gućim uvjetima, odlučio je proba-ti još nešto novo! Želio je istražiti tehniku uzlijetanja pomoću vuče automobilom. O tome je najpri-je puno čitao, zatim i raspravljao preko internetskih foruma s pi-lotima iz cijelog svijeta. Jedan od njih, po imenu Petar, pozvao ga je u državu fjordova i ptice kivi.

14-07-02 50 lat.indd 6114-07-02 50 lat.indd 61 2014-07-02 18:51:262014-07-02 18:51:26

14-07-02 50 lat.indd 6214-07-02 50 lat.indd 62 2014-07-02 18:51:262014-07-02 18:51:26

6363

postanowił spróbować znów czegoś nowego. Tym razem zapragnął zgłę-bić technikę startów szybowcem za samochodem. Najpierw wiele o tym czytał, potem dyskutował na forach internetowych z pilotami z całego świata, aż wreszcie został zaproszo-ny przez jednego z nich do Nowej Zelandii. Dzięki swemu przyjacielo-wi o imieniu Peter, w kraju fi ordów i ptaka kiwi, trenował wyciąganie szy-bowca do lotu na holu za pomocą auta. Ten sposób startu umożliwiają-cy satysfakcjonujące i tanie szybowa-nie, bardzo Borisa zafrapował. Będąc na drugim końcu świata postanowił również przyjrzeć się z bliska lataniu w Australii. W okolicach Sydney miał możliwość podziwiać australijskie wybrzeże z lotu ptaka, dzięki pilotowi Vlado, świetnie zadomowionemu od wielu lat na aborygeńskiej ziemi.

Po powrocie do Europy poszukiwał lotnisk o możliwie długich pasach

Tamo, u Novom Zelandu, Boris je trenirao vuču automobilom, koja omogućuje neobično zadovoljstvo, a i nisku cijenu za uzlete. I kad se već našao na drugom kraju svijeta, odlučio je pobliže upoznati meto-de letenja i u Australiji. U blizini Sidneya, uz pomoć prijatelja i pilo-ta Vlade, imao je priliku promatrati australsku obalu iz zraka.

Po povratku u Europu, potanko je tražio aerodrome s dugom pistom, na kojoj bi vuča automobilom bila moguća. U Hrvatskoj, Srbiji, Bosni i Hercegovini, Češkoj, Slovačkoj, Ukrajini i Poljskoj našao je velik broj prikladnih.

14-07-02 50 lat.indd 6314-07-02 50 lat.indd 63 2014-07-02 18:51:282014-07-02 18:51:28

14-07-02 50 lat.indd 6414-07-02 50 lat.indd 64 2014-07-02 18:51:292014-07-02 18:51:29

6565

startowych i dobrej nawierzchni, któ-re umożliwiały Borisowi trenowanie holowania szybowca za pomocą sa-mochodu. Wiele odpowiednich te-renów szybko znalazł w Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowinie, w Cze-chach, na Słowacji, w Ukrainie, a tak-że w Polsce. Nieustannie jednak Bo-ris poszukuje nowych lotnisk i jeszcze lepszych warunków do realizacji swych lotniczych zamierzeń. To stało się jego pasją, lotniczą obsesją i jego żywiołem.

Boris zawsze latał i lata wyłącznie dla przyjemności, ale wielokrotnie już tą radością latania dzielił się z innymi. Gdy po latach treningów i kilku sezonach akrobatycznych doświadczeń, opanował wreszcie trudną sztukę podniebnych ewo-lucji, na pokład swojego dwuoso-bowego szybowca, zaczął zabie-rać młodych pilotów, członków rodziny i przyjaciół. Każdemu z nich podarował w ten sposób

Još uvijek on traži nova mjesta i bolje uvjete za realizaciju svojih letačkih planova i snova. To mu je životna strast i letačka ovisnost.

Boris leti za zabavu, a još više zato, da svoju radost letenja dijeli s drugima. Nakon mnogo godina treninga, učenja akrobatskih vješti-na, nakon sveg letačkog iskustva, počeo je osposobljavati mlade pi-lote, a i prijateljima i članovima svoje obitelji poklanjati nezaborav-ne trenutke letenja s njim. Svatko od njih doživio je čudesne letove među oblacima, gledao na Zemlju iz neobične perspektive, a neki su uživali i u lupinzima i drugim akrobacijama. To iznimno isku-stvo svatko je sigurno „zabilježio”

14-07-02 50 lat.indd 6514-07-02 50 lat.indd 65 2014-07-02 18:51:302014-07-02 18:51:30

14-07-02 50 lat.indd 6614-07-02 50 lat.indd 66 2014-07-02 18:51:302014-07-02 18:51:30

6767

niezapomnianą przygodę i chwi-le pełne wrażeń oraz niezwykłych emocji. Pasażerowie jego podnieb-nych wycieczek mogli z chmur podziwiać kręcącą się w rytm be-czek, pętli i rozmaitych fi gur akro-batycznych, Ziemię. U każdego z gości tej niezwykłej przejażdżki, przeżycia i doznania z pewnością pozostały w pamięci już na zawsze. Wiele przyjemności i radości do-starczał również tym, którzy Jego akrobatyczne pokazy obserwowa-li z powierzchni Ziemi. Lotnicze programy Borisa, pełne korkocią-gów i podniebnych spirali, były też atrakcją, otwierającą wystawy lotnicze lub meetingi szybowcowe w wielu miastach Europy.

Z czasem, częścią jego lotniczej pasji, stały się również zabytko-we szybowce. Całymi latami Bo-ris zgłębiał teorię o ich najstar-szych modelach oraz o historii ich konstrukcji i zmodernizowanych

negdje duboko u sebi i ostat će mu zauvijek u sjećanju. Uzbudljive tre-nutke doživjeli su i oni, koji su nje-gove akrobatske vještine proma-trali sa zemlje. Priliku za to imali su mnogobrojni gledaoci na letačkim priredbama i mitinzima diljem Eu-rope.

U njegovoj pilotskoj karijeri zna-čajnu ulogu imala je strast prona-laženja i proučavanja starih povije-snih modela jedrilica. Istraživao je tekstove o najstarijim i nešto mlađim modelima, izučavao njihovu grad-nju i razmišljao o modernizaciji i boljim tehničkim rješenjima. Pra-tio je i sudjelovao u mnogim pole-mikama na internetskim stranica-ma, čitao knjige o letenju i zračnim jedrilicama, o počecima zračnog je-drenja. Proučavao je mnoge članke u stručnim časopisima o povijesti

14-07-02 50 lat.indd 6714-07-02 50 lat.indd 67 2014-07-02 18:51:312014-07-02 18:51:31

14-07-02 50 lat.indd 6814-07-02 50 lat.indd 68 2014-07-02 18:51:322014-07-02 18:51:32

6969

rozwiązaniach technicznych. Prze-glądał artykuły w specjalistycznych czasopismach lotniczych i czy-tał setki rozpraw, polemik oraz książek o początkach szybowania i pierwszych szybowcach. Do dziś rozmaite opracowania i raporty lotnicze studiuje z wnikliwością badacza. Ale przecież w końcu nim jest. To właśnie analityczna precy-zja i dociekliwość jest drugą naturą Borisa, która zawiodła go na teren kilku europejskich uniwersytetów i zdecydowała o tym, że został profesorem.

Jako prawdziwy badacz i analityk, Boris nie tylko zgłębiał teoretycz-ną wiedzę o starych szybowcach, ale próbował również praktycznie przetestować je w locie. Kupował więc niektóre modele, testował, od-bywając loty w różnych warunkach, a potem sprzedawał szybowiec, aby móc kupić kolejne „starocie” i te-stować w ten sam sposób kolejne

i razvoju letenja, analizirao ih i na-stojao upotrijebiti u praksi. Istra-živanja, analize, preciznost i rado-znalost druga su strana Borisove osobnosti, koja mu je omogućila rad na nekoliko europskih sveučili-šta, gdje je radio kao profesor.

Kao svaki pravi istraživač i anali-tičar, Boris nije samo proučavao teorijsko znanje o starim zračnim jedrilicama, nego je pokušavao praktično upotrijebiti neke nove ideje o jedrenju. Zato je kupio neke modele jedrilica, testirao ih u razli-čitim uvjetima jedrenja, a zatim bi ih prodao i kupio nove. To mu je pričinjalo veliku radost, ali ne samo njemu, nego i drugim pilotima i njegovim prijateljima, svima koje veseli svijet penjanja u nebo. Ste-kao je na taj način još mnogo no-vih prijatelja, jednako strastvenih

14-07-02 50 lat.indd 6914-07-02 50 lat.indd 69 2014-07-02 18:51:332014-07-02 18:51:33

14-07-02 50 lat.indd 7014-07-02 50 lat.indd 70 2014-07-02 18:51:332014-07-02 18:51:33

7171

zabytkowe szybowce. Swoimi na-bytkami nieustannie robił i robi na-dal ogromną przyjemność nie tyko sobie, ale przede wszystkim przyja-ciołom pilotom i wszystkim, którym świat wznoszenia w przestworza nie jest obojętny. Ten nowy element lotniczej pasji Borisa powiększył nie tylko ilość nowych przyjaciół i nowych lotnisk, ale też ilość Jego nowych, choć w rzeczywistości, bar-dzo starych, szybowców.

Z swoimi oldtimerami Boris podró-żuje obecnie niemal po całej Euro-pie. Dzięki swoim szybowcom ciągle dostarcza wielu emocji i zaspokaja ciekawość uczestników rozmaitych wystaw i meetingów lotniczych. Dzięki Borisowi mogą oni oglądać i podziwiać dotąd słabo im znane, czasem nawet kompletnie nieznane lub dziwne w konstrukcji, a przede wszystkim rzadkie i zupełnie wyjąt-kowe zabytkowe szybowce.

kao što je on. Sa svojim oldtime-rima putuje po Europi, pobuđuje zanimanje i radoznalost posjetite-lja izložbi i mitinga o jedrenju. Za-hvaljujući Borisu, ljubitelji letenja mogu vidjeti i diviti se i slabije po-znatim, ili čak do sada nepoznatim i čudnim starim jedrilicama.

14-07-02 50 lat.indd 7114-07-02 50 lat.indd 71 2014-07-02 18:51:342014-07-02 18:51:34

14-07-02 50 lat.indd 7214-07-02 50 lat.indd 72 2014-07-02 18:51:352014-07-02 18:51:35

7373

Boris jest jak prawdziwy ptak. Po-szukuje nowych terenów, ale jednak najchętniej wraca do rodzinnego gniazda. Nieustannie powraca więc na lotnisko, od którego wszyst-ko się zaczęło, czyli do dalmatyń-skiego Sinja. Tutaj urodził się jako pilot. Pomimo, że doskonale zna każde wzniesienie w promieniu kil-kudziesięciu kilometrów od Sinja, wie o każdej mniejszej i większej górze oraz poznał niemal wszyst-kie płaskie przestrzenie w okolicy, to w wolnych chwilach bez przerwy studiuje mapy tego terenu, wymie-rza linijką i centymetrem odległości, poszukując miejsc, które pozwolą mu osiągnąć najbardziej satysfak-cjonujące loty. Bo te z pewnością jeszcze przez Nim!

Boris je ptica. Traži nova i nova mjesta kamo će odletjeti, ali se uvijek vraća u obiteljsko gnijezdo. SINJ! Tu poznaje svaki pedalj ae-rodroma, svako veće ili manje brdo sto kilometara udaljeno. I još proučava mape na tom području, želi znati sve više i više. Očekuje nova, još zahtjevnija polijetanja. Ona su zasigurno pred njim!

Anna KožuhPrevodila Breda Vojnović

14-07-02 50 lat.indd 7314-07-02 50 lat.indd 73 2014-07-02 18:51:372014-07-02 18:51:37

14-07-02 50 lat.indd 7414-07-02 50 lat.indd 74 2014-07-02 18:51:382014-07-02 18:51:38

7575

Tehnika

14-07-02 50 lat.indd 7514-07-02 50 lat.indd 75 2014-07-02 18:51:382014-07-02 18:51:38

14-07-02 50 lat.indd 7614-07-02 50 lat.indd 76 2014-07-02 18:51:402014-07-02 18:51:40

777714-07-02 50 lat.indd 7714-07-02 50 lat.indd 77 2014-07-02 18:51:422014-07-02 18:51:42

14-07-02 50 lat.indd 7814-07-02 50 lat.indd 78 2014-07-02 18:51:432014-07-02 18:51:43

797914-07-02 50 lat.indd 7914-07-02 50 lat.indd 79 2014-07-02 18:51:442014-07-02 18:51:44

14-07-02 50 lat.indd 8014-07-02 50 lat.indd 80 2014-07-02 18:51:452014-07-02 18:51:45

818114-07-02 50 lat.indd 8114-07-02 50 lat.indd 81 2014-07-02 18:51:492014-07-02 18:51:49

14-07-02 50 lat.indd 8214-07-02 50 lat.indd 82 2014-07-02 18:51:532014-07-02 18:51:53

838314-07-02 50 lat.indd 8314-07-02 50 lat.indd 83 2014-07-02 18:51:572014-07-02 18:51:57

14-07-02 50 lat.indd 8414-07-02 50 lat.indd 84 2014-07-02 18:52:002014-07-02 18:52:00

858514-07-02 50 lat.indd 8514-07-02 50 lat.indd 85 2014-07-02 18:52:032014-07-02 18:52:03

14-07-02 50 lat.indd 8614-07-02 50 lat.indd 86 2014-07-02 18:52:052014-07-02 18:52:05

878714-07-02 50 lat.indd 8714-07-02 50 lat.indd 87 2014-07-02 18:52:092014-07-02 18:52:09

14-07-02 50 lat.indd 8814-07-02 50 lat.indd 88 2014-07-02 18:52:122014-07-02 18:52:12

8989

ZaključekNajwiększą pasją i najpotężniejszą życiową fascynacją Borisa, jest bez wątpienia, latanie na szybowcach. Aby jednak ta miłość do szybowa-nia mogła się realizować i nieustan-nie wznosić Borisa w przestworza, musi, podobnie jak u prawdziwego ptaka, mieć dwa skrzydła. Jednym skrzydłem pasji Borisa jest niewąt-pliwie czerpanie radości z ekspe-rymentowania w lataniu i holowa-niu oraz w poszukiwaniu prądów i kominów termicznych, umożli-wiających Mu wysokie wznosze-nie i długie szybowanie. Drugim skrzydłem, bez którego Boris nie może latać i z radością realizować swojej pasji, jest szkolenie młodych pokoleń pilotów, podobnie rozko-chanych w lataniu, jak On sam.

Dopiero te dwa skrzydła pozwala-ją Borisowi wznosić się na szczyty jego pasji i czerpać największą sa-tysfakcję z każdej chwili spędzonej na lotnisku. Bez młodych pilotów,

Najveća strast Borisa, i njego-va najveća fascinacija bez sumnje je zračno jedrenje. Ta ljubav, kao u svake ptice, ima dva krila. Jedno je bezgranično uživanje i radost eksperimentiranja i neprestanog traženja novog, a drugo, bez kojeg Boris ne može razvijati i nastavljati svoju strast do letenja, je osposo-bljavanje mladih. Bez mladih pilo-ta, kojima otkriva čari letenja, bio bi kao ptica bez krila. Sjedinjuje svoju strast letenja i strast pouča-vanja mladih.

Ove dvije strasti proizvele su novu, još veću! Organizira ljetne škole le-tenja, u Rijeci, Otočcu, na Hvaru, u Prijedoru, Bihaću i više puta u Si-nju, a također u slovenskom Bovcu i poljskom Krakovu. Posvećuje im

14-07-02 50 lat.indd 8914-07-02 50 lat.indd 89 2014-07-02 18:52:132014-07-02 18:52:13

14-07-02 50 lat.indd 9014-07-02 50 lat.indd 90 2014-07-02 18:52:132014-07-02 18:52:13

9191

których może wprowadzać w taj-niki szybowania, jest jak ptak, bez skrzydła. Śmiało więc można za-ryzykować stwierdzenie, że tyle samo, ile w Borisie jest pilota, tyle samo, jest też nauczyciela i instruk-tora latania.

Swoją największą pasję w życiu o dwóch ptasich skrzydłach, czyli latanie na szybowcach i kształcenie młodzieży, wzbogacone o praw-dziwy talent Borisa do obydwu, przetworzył On w jedną, wielką, mega pasję. Dlatego właśnie, każ-dego lata, gdy tylko studenci Bo-risa na uniwersytecie w Słowenii oraz w Polsce zdadzą egzaminy z metodologii badań i statystyki, Boris rozpoczyna wtedy wakacje, a wraz nimi nową szkołę. To letnia szkoła latania dla młodych pilo-tów, w której uczą się oni najpierw umiejętnego wznoszenia w szkol-nym kręgu, a potem prawdziwego szybowania. Wraz z Borisem po-szukują wtedy najlepszych prądów, wznoszeń i kominów termicznych, które umożliwiają im pokonywanie wielkich odległości w chmurach. Takie letnie szkoły latania Boris or-ganizował już w Rijece, Otoczcu,

svo svoje slobodno vrijeme i pre-daje im se u potpunosti i bezuvjet-no. Među učenicima su bila i dva njegova sina, koje je „zarazio” u najranijem djetinjstvu. Još kao mali, Vasja i mlađi Saša, izrađivali su s ocem svoje prve modele zma-ja. Rasli su i napredovali sve više, tako da su uspješno sudjelovali na mnogobrojnim natjecanjima u modelarstvu, čak i na svjetskom prvenstvu u Mostaru. Obojica su se počela baviti i jedrenjem, a Saša i motornim letenjem. Veliki su izgledi, da će se ljubav prenijeti i na unuke! Zasad se Tajda, Lev i Bor igraju s malim modelima aviona ili gledaju knjige o letenju. Bit će teš-ko obraniti ih od „infekcije” koju Boris širi oko sebe i oko njih! Ako odluče biti piloti, on će ih poučava-ti dvostrukom snagom, jer će lju-bav do letenja davati onima, koje voli najviše na svijetu!

Boris, kao profesor pedagogije, sa-vršeno zna i razumije, da dobar uči-telj može biti samo onaj, koji i sam neprestano uči. Zato on u svakom

14-07-02 50 lat.indd 9114-07-02 50 lat.indd 91 2014-07-02 18:52:162014-07-02 18:52:16

14-07-02 50 lat.indd 9214-07-02 50 lat.indd 92 2014-07-02 18:52:172014-07-02 18:52:17

9393

na Hvarze, w Bośni i Hercegowi-nie oraz wielokrotnie w Sinju. Jako instruktor współpracował również z podobnymi szkołami w słoweń-skim Bovcu i w polskim Krakowie.

Dzięki tym szkółkom, a przede wszystkim dzięki ogromnemu za-angażowaniu, całkowitemu odda-niu i bezinteresownemu poświęce-niu Borisa, wiele pokoleń młodych pilotów, zakochanych w szybow-cach, jak kiedyś dorastający Boris, nauczyło się latać, a potem szybo-wać. Boris zaraził ich swoją pasją do precyzyjnego poszukiwania prądów w chmurach i do ekspery-mentowania w lataniu. Nauczył ich także rzetelnej i obiektywnej oceny błędów oraz niepowodzeń, które dzięki pogłębionej analizie, łatwiej im poprawiać i rozwijać w ten spo-sób lotnicze umiejętności.

W gronie uczniów letnich szkół latania znaleźli się też obydwaj sy-nowie Borisa, którzy miłość do latania i lotniczy talent otrzymali pewnie w genach. Niemałe zna-czenie miał też z pewnością fakt, że swoją pasją Boris zarażał ich od wczesnego dzieciństwa. Najpierw

slobodnom trenutku produbljuje svoje znanje, pretražuje svjetsku li-teraturu o letenju, o starim i novim konstrukcijama letjelica i o svim novostima na tom području. Os-posobljava se za instruktore i kon-trolore jedrilica. U tu svrhu putuje po Europi i svijetu i stalno uči. Te-čaj u Londonu omogućio mu je da dobije dozvolu za tehnički pregled starih jedrilica.

U Poljskoj je Boris više puta pri-sustvovao demonstracijama i pre-davanjima svjetskog prvaka Seba-stiana Kawe, trenutno najuspješ-nijeg jedriličara svih vremena. Divio se akrobatskim vještinama sedmerostrukog svjetskog prvaka Jerzy Makule, a potom dugo dis-kutirao i raspravljao s njim o letenju.

Boris je cijelog života učio, i još uvijek uči, od najboljih. Zato je i sam takav, jedan od najboljih. Strast, koja njime vlada i koja mu je davala krila svih 50 godina, dovela ga je u sam vrh letačkih vještina. Vjerojatno zato postavlja sebi nove

14-07-02 50 lat.indd 9314-07-02 50 lat.indd 93 2014-07-02 18:52:202014-07-02 18:52:20

14-07-02 50 lat.indd 9414-07-02 50 lat.indd 94 2014-07-02 18:52:212014-07-02 18:52:21

9595

mały Vasja i jeszcze młodszy Sa-sza, robili z Tatą swoje pierwsze latawce i modele. Gdy nieco pod-rośli, ich modele były tak znako-mite, a ich technika tak doskonała, że brali udział w wielu zawodach, a nawet w pucharze świata modeli latających, organizowanym w Mo-starze. Obaj potem z latawców i modeli przesiedli się na szybow-ce, a Sasza także na samoloty. Ist-nieje też duże prawdopodobień-stwo, że latanie pokochają także wnuki Borisa. Wprawdzie Tajda, Lev i Bor teraz jeszcze bawią się małymi modelami szybowców i oglądają książki o samolotach, ale bardzo trudno będzie im uchro-nić się przed zarazkami pasji do latania, które cały czas unoszą się wokół Boris,a a więc także wokół nich. Gdy zdecydują się być pilo-tami, Boris z pewnością będzie ich szkolił z zdwojoną siłą miłości. Będzie wtedy uczył miłości do szy-bowania tych, których sam kocha najbardziej na świecie.

Boris, jako profesor pedagogiki, doskonale wie i rozumie, że do-bry nauczyciel i instruktor, to tyl-ko ten, który sam ciągle się uczy.

i nove ciljeve i izazove, a onda gra-di precizan plan za njihovu izved-bu, koju uspješno i realizira. Radi to majstorski, jer on je zaista pravi majstor za letenje i jedrenje.

14-07-02 50 lat.indd 9514-07-02 50 lat.indd 95 2014-07-02 18:52:222014-07-02 18:52:22

14-07-02 50 lat.indd 9614-07-02 50 lat.indd 96 2014-07-02 18:52:232014-07-02 18:52:23

9797

Dlatego właśnie w każdej wolnej chwili zgłębia On światową litera-turę o lataniu, o starych i nowych lotniczych konstrukcjach, a także o wszystkich nowych rozwiąza-niach w sztuce szybowania. Ale nawet to nie jest dla Borisa wystar-czające. Bierze więc także udział w szkoleniach dla instruktorów i inspektorów szybowców. W tych celach podróżuje po całej Europie i po świecie, aby ciągle się uczyć.

Po wszystkich eksperymentach la-tania oraz holowania z wyciągarki, za samochodem, na gumie, które przeprowadził w różnych zakąt-kach Europy i świata, szkolił się też w zakresie oceny sprawności technicznej szybowców. W Polsce z kolei przyglądał się pokazom szy-bowcowym wielokrotnego mistrza świata, Sebastiana Kawy, który jest obecnie najbardziej utytułowanym pilotem szybowcowym w historii. Boris podziwiał też występy akro-batyczne Jerzego Makuli, siedmio-krotnego indywidualnego mistrza świata w akrobacjach szybowco-wych, a potem długo z Nim dys-kutował.

14-07-02 50 lat.indd 9714-07-02 50 lat.indd 97 2014-07-02 18:52:252014-07-02 18:52:25

14-07-02 50 lat.indd 9814-07-02 50 lat.indd 98 2014-07-02 18:52:262014-07-02 18:52:26

9999

Całe życie Boris uczył się więc i uczy nadal od najlepszych. I pew-nie dlatego sam jest jednym z naj-lepszych. A dzięki pasji, która Go uskrzydla już 50 lat, poszybował na sam szczyt lotniczych umiejętności. Dlatego też ciągle wyznacza sobie nowe cele i najtrudniejsze szybow-cowe wyzwania, a potem buduje szczegółowy plan ich realizacji, któ-ry z powodzeniem urzeczywistnia. Zawsze robi to po mistrzowsku, bo po 50 latach wznoszenia się na skrzydłach swej wielkiej pasji, Boris jest prawdziwym mistrzem szybo-wania.

Anna KožuhPrevodila Breda Vojnović

14-07-02 50 lat.indd 9914-07-02 50 lat.indd 99 2014-07-02 18:52:292014-07-02 18:52:29

14-07-02 50 lat.indd 10014-07-02 50 lat.indd 100 2014-07-02 18:52:302014-07-02 18:52:30

10110114-07-02 50 lat.indd 10114-07-02 50 lat.indd 101 2014-07-02 18:52:332014-07-02 18:52:33

14-07-02 50 lat.indd 10214-07-02 50 lat.indd 102 2014-07-02 18:52:362014-07-02 18:52:36

10310314-07-02 50 lat.indd 10314-07-02 50 lat.indd 103 2014-07-02 18:52:402014-07-02 18:52:40

Borisu za 50 let letenjačestitke :: čestitamo :: gratulacje :: gratulujeme

14-07-02 50 lat.indd 10414-07-02 50 lat.indd 104 2014-07-02 18:52:442014-07-02 18:52:44