12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020 3 · 2020. 12. 1. · 12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020...

ေဒါကတာနနလ+ႈငအထးကဆရာဝနႀကး

ဆးခႏငေဟာမနးေရာဂါ အထးကဌာနေျမာကဥကလာပ သငၾကားေရးႏင အေထြေထြေရာဂါက ေဆး႐ႀကး

ဆးချ'ေသးချ'က,သေရးတင

ဆးချ'အထ3းြပ' သ3နာြပ'များ၏အခနးက:

12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020 3

ေမးခြနး (၁)

- ဆးချ'အထ*းြပ' သ*နာြပ'

(Diabetes Specialist Nurse)ဆ0တာ ဘာလ ?

12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020

!#ငငတကာတင ဆးချ0လ2နာများက#

ြပ0စ#က#သရနအတက

အထ2းေလကျငသင>ကားထားေသာ

ဆးချ'အထ*းြပ' သ*နာြပ'များ

Diabetes Specialist Nurse (DSN) ?@ပါသည။

5

•ဆးချ'လ)နာများအား

ြပ'စ1က1သရာတင အေရး:ကးေသာ

အခနးက;မ< ပါဝင

• ပညာ@<ငများစ1ေပါငးက1သေပးေသာ MDT တင အေရးပါေသာ

အဖCဝငတဦး

•လ)နာE<င အြခား

ေဆးပညာ@<ငများက1 အဓက

ဆကသယ ေပါငးက)းေပးသ)12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020

ဆးချ'အထ*းြပ' သ*နာြပ'များ

6

ေမးခြနး (၂)

- ဆးချ'အထ*းြပ' သ*နာြပ'များသည ဆးချ'ေသးချ'က0သေရးတင

မညသညအခနးက>မ? ပါဝငပါသလ?

ဆးချ0ေသးချ0 ေရာဂါ ?@သ2များက#

• အမတငလ)ကလ ,ကည/0က)သပညာေပးြခငး

• ြပငပလ8နာေဆးခနးတင ,ကည/0က)သပညာေပးြခငး

• ေဆး/)တကေနစ< ,ကည/0က)သပညာေပးြခငး


• လ"နာ%&င မသားစ/၏ တဦးချငးအလ/က

က/ယစတကျနးမာေရးအတက

ပါတဝနးကျင%&င ယ/?ကညက/းကယမA

အေပBမ"တညကာ သငေတာေသာ

အ?ကေပးက/သမAများ ြပDလ/ပေပးသ"။

• လ"နာက/ ဦးေဆာင ေဆးေ%း ပညာေပး

ညGD%AငးHပး ေရာဂါ ထနးသမးက/သေရးတင

စတပါလာေအာင မမက/ယတ/င

မမကျနးမာေရးက/ တာဝနယ"

ေစာငေL&ာကတတလာေအာင

စတခနအားေပး ေစာငေL&ာကသ"များ။


• ဆးချ?လ8နာများ မသားစ)များ ကေလးသ8ငယ

ဆယေကျာသကများ ABင

အြခားကျနးမာေရးဝနထမးများက)ပါ

• အစားအေသာက အေနအထ)ငABငပါတသက၍

üပညာေပးြခငး

üသလ)သညများ ေြဖ,ကားေပးြခငး

üအယ8အဆမBားများက) ေထာကြပ

တညမတေပးြခငး


ဆးချ'ေရာဂါ ကာကယေရးအတက

• ဆးချ?ေရာဂါ ေစာစးစာ JBာေဖသJBA)ငရန

ေရာဂါ JBာေဖေပးြခငး ABင က)သြခငး။

• ေဆးချနညLြခငး ေတာကေလMာက

ေစာင,ကည က)သမ0ေပးြခငးြဖင

လ8နာများ မမက)ယက) ေစာငေJBာကA)ငရန

က8ညေပးNပး ေဆး/)တကရြခငးများ

ေလMာကျေအာင က8ညေပးြခငး။


• ေဆး/) သ) တကေရာကရပါကလညး

အြမနဆ)း ထေရာကေသာ

က)သမ0 အစအစ< ရA)ငရန

က8ညေဆာငရကေပးြခငး။


• ြပငပလ&နာများ ,ကည01က2သေပးြခငးြဖင လ&နာများက2စ9ဆကမြပတ ေစာငေ<=ာက က2သေပးြခငး။

• အထ&းက2ဆရာဝနများ ြပငပလ&နာ,ကည01ရာတငလညးက&ညကာ ပညာေပးြခငး အငဆ&လင စတငရနလ2အပ

ေသာလ&နာများတင က&ညေပးြခငး။

• လ&နာများအမသ2သားေရာကြခငး ဖ2နးဆကြခငးတ2 ြဖငဆးချE ေကာငးေအာင ထနးF2ငရန က&ညေပးြခငး။


ေမးခြနး (၃)

- ဆးချ'အထ*းြပ' သ*နာြပ'များသည ဆးချ'ေသးချ'က0သေရးတင

မညသည လ0ပငနးေဆာငတာများက0 ေဆာငရကပါသလ?

•ဆးချ'ေသးချ'ေရာဂါ

@<သ)များတင ေအာကပါ

အေြခအေနများ@<ပါက

ဆးချ'အထ)းြပ'သ)နာြပ'များမ<

KကညLMက1သ ပညာေပးမMများ

လ1အပပါသည။


• အမျEးအစား (၁) ဆးချEဟ2စသလIငသြခငး ။

• အမျEးအစား (၁) ဆးချE လ&နာများ

ü အငဆ&လငပန စက အသ2းြပEပ2

ü ဆးချE ၂၄နာရေစာင,ကညစက(CGM) အသ2ြပEပ2 F=င

ü ကစဓါတတကချကစားေသာက

တတရနသင,ကားေပးြခငး။



•ကေလးသ&ငယများ

ဆယေကျာသကများတင

ဆးချ3ြဖစပါက

ေစာငေ:;ာကက<သေပးြခငး။

17

က1ယဝနေဆာငဆးချ'

လ)နာများအား

KကညLMက1သေပးြခငး။

ဆးချ'လ)နာများ က1ယဝန

မယ)ခင

ေစာငေ@<ာကက1သေပးြခငး။


ဆးချ'ေရာဂါ-.င ေနာကဆကတ ဆ7းကျ'းေရာဂါ ြဖစလာ-7ငေြခများသ>များ-.ငေနာကဆကတေရာဂါ ?.သ>လ>နာများအား AကညCDက7သေပးြခငး။

RoleOfDSN/NNH/WDD2020

မကစအျမငလႊာ ပကစးၿပး မကစကြယျခငး

ေကာကကပပကစးျခငး

ေျခေထာကမား ထကငျခငး ထေတြ႕မႈ

မသျခငးေ

ေလျဖတျခငး

ႏလးေသြးေၾကာကဥးျခငး ပတျခငး

ေျခေထာကသ႔ သြားေသာေသြးေၾကာမား

ပတျခငး

12/11/2020 19

လတတေလာဆ5းကျ'းများ 78သ*လ*နာများအား9ကည<=က5သေပးြခငး။


ဆးချ' အတကလန/ပး ေသးတငး အကစစဓါတများြခငး။သတလစြခငး။

ေသးချ'ဓါတ အကျလနြခငး။

20

ေဆး$&တကေနချနအတငး 1ကည$4 က&သပညာေပးြခငး။


•လ)နာများ မမက1ယတ1ငပါဝငေသာြပ'စ1ေစာငေ@<ာကမM က1ယတ1ငလ1ပE1ငရန ပညာေပးြခငး။

• မမက1ယက1 ေစာငေ@<ာက ဂL1စ1ကလာေအာငစတဓါတခနအား ြမOငတငေပးြခငး။


ဘ<းဘားရပသာများ

စတကျနးမာေရးြပ3စ<ေစာင

ေပးေသာေနရာများA;င

အြခားေဂဟာများတင

ဆးချ3A;င ပါတသကေသာ

ြပ3စ<က<သ ပညာေပးမFများ

ြပ3လ<ပေပးြခငး။


အြခား ကျနးမာေရး ဝနထမးများက#လညး ဆးချ0ေရာဂါ !@င

ပါတသကေသာ ေလကျငသင>ကားမFများ ြပ0လ#ပေပးြခငး။


အမျ%းအစား (၂) ဆးချ%

လ.နာများတင

အငဆ.လငထ5းေဆး

စတငထ5းရန လ5အပပါက

က.ညသငြပေပးြခငး။


ေမးခြနး (၄)- ဖF Gဖ'းဆ H0ငငများတင ဆးချ' အထ*းြပ'သ*နာြပ'များ

ေမးထ0တသငပါသလား?

üဆးချ'ကာကယြခငး

üက1သြခငး E<င

üေရ@<ည ေနာကဆကတေရာဂါများ ကာကယြခငး တ1အတက

•ဆးချ' အထ)းြပ' သ)နာြပ'များ ေမးထ1တရနလ1အပသည။

• ေရ@<ညတင အလနတကေြခက1ကေသာ ရငးE<းြမO'ပE<မM ြဖစသည။11/12/20 RoleOfDSN/NNH/WDD2020 27

ကမIာH?ငအဝ?မး ဆးချ'ေသးချ'ေရာဂါ ြဖစပားမK များြပားေနချနတင

•ဆးချ'ေသးချ'ေရာဂါ

ကာကယထနးသမးက1သြခငးြဖင

တ1ငးြပည E<င တဦးချငးစ၏

စးပားေရး အေပR

ထခ1ကမMနညးေအာင

:က'းစားE1ငမည ြဖစသည။


ဆးချ'အထ*းြပ' သ*နာြပ'များ၏ ြပ'စ0ေစာငေM?ာကမKြဖင

• ကယလကလႈပရားမႈ ပမန လပပါ (ဥပမာ - ေန႔စဥ လမးေလာကျခငး)

• ကယအေလးခန ေလာခပါ။

ဆးခ ျဖစမလာေအာင ဘယလ ကာကြယႏငမလ။

ဆးခကာကြယျခငး အစအစဥ သေသသန ျပခကအရ

• တစေန႔ နာရဝက ကယလကလႈပရား ျပလပၿပး

• လကရ ကယအေလးခန၏ ၅% မ ၁၀% ထ ေလာချခငးျဖင

• ဆးခ ျဖစႏငေခက ၅၈% ထ ေလာခေပးႏငသည။

4.8

7.8

11

0

2

4

6

8

10

12

58%

31%

Dia

bete

s In

cide

nce

per 1

00 P

erso

n-Ye

ars

Intensive lifestyle intervention*

(n=1079)

Metformin850mg BID(n=1073)

Placebo(n=1082)

Diabetes Prevention Program(N=3234)

3012/11/2020

ကယအေလးခန ဘယလခမလ

• ကစဓါတ ႏင အဆဓါတ ေလာပါ။• လႈပလႈပရားရား ေနပါ။• မနကအေစာစာ ေန႔စဥစားပါ။• မတတမး မတထားရန

- စားေသာကသမ- ေန႔စဥ လႈပရားမႈ- ကယအေလးခန

3112/11/2020

မတတမး ထားျခငးျဖင

လခငေသာ ပနးတင

ေရာကေအာင

သြားႏငသည။

စားေသာကသမ ခေရးထားပါ။

ဘယလ လႈပရားမႈ ဘယေလာကၾကာၾကာ လပသလ ခေရးပါ။

တပါတတခါ ေပါငခနၿပးလညး မတထားပါ။

3212/11/2020

ကယလကလႈပရား

ဘယလ

ပလပၾကမလ

• ေလကားမသာ တတႏငသမ တကပါ• ကားရပလင ေဝးေဝးရပပါ• အစာ စားၿပးတငး ၅ မနစ မ ဆယမနစခန႔

အထ လမးေလာကပါ• ကေလးမားႏင ကယလကလႈပရား ကစားပါ• မမအမျခ အတြငး သစပငပနးပငမား

ျပျပငပးေထာငပါ• ေလကငခနး Class မား ရပါက တကပါ• ကခနျခငး ျပလပပါ

33

12/11/2020

34

caloric restriction, increased fiber intake, and (in some cases) carbohydrate intake limitations is advised12/11/2020

ကနးမာေရးႏင

ညၫြတေသာ

အစားအေသာက

လမးၫႊန

• နညးနညး စားပါ• အဆေလာစားပါ• အေရခြ အဆတး ေရာငပါ• ဟငးသးဟငးရြက ႏင သစသးဝလ ေန႔စဥ

မားမားစားပါ• အျပငထြကစားျခငး တတႏငသမေရာငပါ၊• စားျဖစလငလညး ခြေဝစားပါ။

35

12/11/2020

ကနးမာေရး ႏင ညၫြတေသာအစားအေသာက နမနာ ပနးကန

ဟငးသး

ဟငးရြကမား

🍆🍅🌿

ဆန/ဂ/ေျပာငး/အာလး 🥔 🍚 🍝

အသား၊ ငါး ႏင ပအမးမး🍗🐟 🥜

Adapted from:American Diabetes Association. Create your plate. Available at:

diabetes.org/createyourplate/3612/11/2020

အခပအားျဖငဆးခ ျဖစျခငး ေႏာငေႏးေစရန (သ႔) လးဝ မျဖစေစရန ေအာကပါ အခကမား ျပလပျခငးျဖင သငကာကြယႏငပါသည။

qကယအေလးခန ေလာခမယ

qကယလက လႈပရား တကတကကြကြ ေနမယ

qကနးမာေရးန႔ ညၫြတေအာငစားမယ

RoleOfDSN/NNH/WDD202012/11/2020 38

12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020 3 · 2020. 12. 1. · 12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020...

Documents

Transcript of 12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020 3 · 2020. 12. 1. · 12/11/2020 RoleOfDSN/NNH/WDD2020...