1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a,...

72
T-1 1 2 Sabbath School Lesson wD;wdefcsif;bmom yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol OD;zkef;Edkif (00354) refae*sm uif;apmifhyHkESdyfwdkuf 206 a&Topömvrf;? &efuif;NrKdUe,f &efukefNrKdU xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol OD;apmxDrao (00589) OuúX jrefrmjynfowåraeYOykoftoif;awmf 68 OD;0dpm&vrf;? &efukefNrKdU tkyfa& - 1200 "r®'ge yxrtBudrf KHAN KHAN KHAN KHAN KHAN GHAM SABB GHAM SABB GHAM SABB GHAM SABB GHAM SABB A A A TH SC TH SC TH SC TH SC TH SC HOOL HOOL HOOL HOOL HOOL LAISIAN LAISIAN LAISIAN LAISIAN LAISIAN G G G THO SINN THO SINN THO SINN THO SINN THO SINN A A A Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un” Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un” Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un” Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un” Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un” Roy E. Gane Roy E. Gane Roy E. Gane Roy E. Gane Roy E. Gane a&;om;aom a&;om;aom a&;om;aom a&;om;aom a&;om;aom Isaiah: “Comfort My People” Isaiah: “Comfort My People” Isaiah: “Comfort My People” Isaiah: “Comfort My People” Isaiah: “Comfort My People” pmtkyftm; odu©mawmf"r®q&m OD;rdk;cdkifidkac:eefrS wD;wdefcsif;jyefqdkonf/ Januar Januar Januar Januar Januar y y y , F , F , F , F , F ebr ebr ebr ebr ebr uar uar uar uar uar y y y , Mar , Mar , Mar , Mar , Mar c c c h h h 2021 2021 2021 2021 2021

Transcript of 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a,...

Page 1: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

T-1

1 2

Sabbath School Lesson

wD;wdefcsif;bmom

yHkESdyfolyHkESdyfolyHkESdyfolyHkESdyfolyHkESdyfol

OD;zkef;Edkif (00354)

refae*sm

uif;apmifhyHkESdyfwdkuf

206 a&Topömvrf;? &efuif;NrKdUe,f

&efukefNrKdU

xkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olxkwfa0ol

OD;apmxDrao (00589)

OuúX

jrefrmjynfowåraeYOykoftoif;awmf

68 OD;0dpm&vrf;?

&efukefNrKdU

tkyfa& - 1200

"r®'ge

yxrtBudrf

KHANKHANKHANKHANKHANGHAM SABBGHAM SABBGHAM SABBGHAM SABBGHAM SABBAAAAATH SCTH SCTH SCTH SCTH SCHOOLHOOLHOOLHOOLHOOLLAISIANLAISIANLAISIANLAISIANLAISIANGGGGGTHO SINNTHO SINNTHO SINNTHO SINNTHO SINNAAAAA

Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un”Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un”Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un”Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un”Isaiah: “ Ka Mite Hehnem Un”

Roy E. GaneRoy E. GaneRoy E. GaneRoy E. GaneRoy E. Gane

a&;om;aoma&;om;aoma&;om;aoma&;om;aoma&;om;aom

Isaiah: “Comfort My People”Isaiah: “Comfort My People”Isaiah: “Comfort My People”Isaiah: “Comfort My People”Isaiah: “Comfort My People”

pmtkyftm;

odu©mawmf"r®q&m OD;rdk;cdkifidkac:eefrS wD;wdefcsif;jyefqdkonf/

JanuarJanuarJanuarJanuarJanuaryyyyy, F, F, F, F, Febrebrebrebrebruaruaruaruaruaryyyyy, Mar, Mar, Mar, Mar, Marccccchhhhh

20212021202120212021

Page 2: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

3 4

“Ka Mite Hehnem Un”

Hih kammalte a paukhiatpan kipan in ilungsimsungah kigelh kikuipahin tengcip pahngiat hi. Mangngilhtheihloh kammal pawlkhat oma, vangikpipi bek hilo lam-etna leh kamciam “Pasian eite tawh Omkhawm” (Isa. 7:14)cihbang, “eite adingin naungekkhat hongsuak” (Isa. 9:6),“guam khempeuh kivukdim ding” (Isa. 40:4), “ eite khialhnahangin Amah kiliamsak a, eite mawhna hang in Amahkisatnim hi. Ama gimthuakna hangin nopna i ngah a, Amaliamna hangin damna ding ahi hi” (Isa. 53:5).

Kammalte in lim honglak, pumpi honglak, awthangko thei hi: Motpaupauna in thanemna piangsak a,lim hoihlo lakin; kamhoih in thahatna piangsak, pumpizong puahpha, awthangko zong gingzaw sakthei hi. Tuamahbangin, Isaiah in angaih mahmah in a paukhiatkhitkum zalom 27 bang eite adingin zong kitelcian satsat laihi. A thuaksia nasempa cih lakam sungah (Isa. 52:13-53:12), Isaiah in Messiah lim hong musak a, laisiangtholuimundangte sangin kician zawtham hi. Hih santak lian in“gospel kamsang” a tanna mun hipah hi.

Persia kumpipa in Babylon a zawhmaa kum 150peklai in, Cyrus zong a minlawh in genkhol a (Isa. 44:28-45:6), khuakneiphalo mite’n mihing ngaihsutna apuathambek mu uh ahih manun, lamdang salualiang uha, Isaiah nihna omding hi ciliang uhhi.

A kihel bilbial limtampi tawh, lagui phuaksiampaBeethoven laguite mahbangin, thuthuk tampitakpaaikaankhawm in, laguiphuak in kuhkal takin a mainawtdenpa mahbangin; Pasian humuap Isaiah laibu in zong, amanpha khauhpai laibu khat hi a, vantungte in leitung

A SUNG A OM THUTE

1. Ei leh ei’ hihna Kitelcianloh Hun(December 26- January 1) ...................................7

2. Makaihna ah Haksat Hun (January 2-8) ............ 17

3. Na Leitung A Kipuk Ciang (January 9-15) ......... 28

4. A Haksa Lampi (January 16-22) ........................ 38

5. Athupi Nopsakna Kumpi (January 23-29) ......... 48

6. Pasian Kimawlpih (January 30-February 5) ....... 58

7. Assyria mite’ Guallelhna (February 6-12) .......... 68

8. “Ka Mite Na Hehnem Un” (February 13-19) ...... 79

9. Semkhia ding Leh Honkhia ding(February 20-26) .............................................. 90

10. Ngaihsut Zawhloh Nate Sepna(February 27- March 5) ................................... 100

11. Itna In Nasem (March 6- 12) ........................... 110

12. Minamte Lunggulh (March 13-19) .................. 120

13. Leitung Thaksuakkikna (March 20-26) ........... 131

Page 3: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

5 6

sangin sang zaw ahih mahbangin, Pasian’ ngaihsutna inmihing ngaihsutna sangin sangzaw hi (Isa. 55:9. A laibuletkhiatna nangawnah zong ama’deihna bulpi kimansuahzawsop in, Hebrew telai sungah, Isaiah laibu tawh tehpihngamding laibu dangzong omlo hi.

Amahpen kampau siamin, lagui zongsiam,lungsimlawp in khauh hi. Ahihhang, Isaiah in tuate abawllai in thungetna tawh genkhol cih i thei hiam?Angongtat Assyria kumpi in a sangpen dinmun a tunlaitakpen nenniam a thuakpen laihun a hihi. Tua banahteeltuam Judah mite in lungsim leh khalamah thanemmahmah uhhi. Huaiham duhhopna kidim uhhi. A hauhnadinguh hanciamna in, pawlkhatin guihtheih khamtheihdiikin lungnuam takin omuh a, pawlkhat leuleu lungkiakeugaw in omzaw uhhi. Amau gam dinmun kipsaknadingin, anialmite lakpan a beibang pawlkhatkaikhawmin, hoihtak kemcingin, Isaiah in Pasian enkikding, vanleh lei a bawlpa a siang tho Pasian, amauteminlawh in a theingiatpa, meilakpan hong honkhia ningci in a kamciampa; a hihhang amau mahun thumang nu’nga cihleh bekmah hi ding ci in zol hi.

Isaiah in kumpite ngaihsutpia hi. Pasian’mi abeibangte Assyria galkaphon hangin a kisiat dektaklaitakin, Isaiah thugenkholhthu in Kumpi Hezekiahthahatsak a, Jerusalem a ding lam-etna khatbekmahmasuan hi (Isaiah 36, 37). Tualai in Jerusalem pukpahleh,Babylon sung a tunmaa uh kum zakhat lai bang hi a, Assyriamite’n a galzawh peuhmah a thehthang daantawh pen,Judah in amau dinmun mansuah gawpkhin ding hi. Tuahileh leitung honkhiapa Messiah hongpiantheih na’ng Jewminam cih zong omnawnlo khasop ding hi.

Tu quarter, Isaiah i sinding a, a kammal, a hun, ahaksat thuakte, a diakin, a Pasian’thu, “hong honkhiazokahihmanin laukei in. Namintawh kongsam khinzo a, keia nahi zohi” (Isa. 43:1).

Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, BerrienSprings, Michigan aa om, Andrews University huangsung,Seventh-day Adventist Theological Seminary sangahLaisiangtholui hilh Siapa a hihi.

Page 4: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

7 8

LESSON 1 December 26–January 1

EI LEH EI’ HIHNA KITELCIAN LOH HUN

SABBATH NITAKLAM Dec. 26

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 1:1–9, Isa. 1:10–17, Isa. 1:18,Isa. 1:19–31, Isa. 5:1–7.

KAMNGAH: “Topa in hih bangin cihi,’ Tu in hong pai unla,Thu ki kumkhawmni. Namawhnate uh puansana bat hangin vukbangin hong ngo ding hi.Namawhna te uh sibangin a san hangin tuumulbangin hong kang ding hi.” Isaiah 1:18.

Irelandgam, huang ki uum sitsette kikalah lamkawcik mahmahna ah mawtaw hawl lecin ankham phitphetkhitciangin innlam manawh in damtak a paihiathiatbawnghon in lampi hong khak namu ding hi. Bawngcingtea omseloh hang, amau buukciat zuanlel uh hi. A Pu uhkua hiam cih amau te’n theilel uhhi.

Sumbuksai golpite ah naupangnokhat, anu tawhkikhenkha leh, “Ka nu mansuah ing” ci in kiko a, ama’omna, anu’ omna koiteng cihzong theimello napi in, Nutampi takte pai diamdiam lakah, a ma’ Nu lianmah ama’nthei ding hi.

A dahhuai mahmah thukhat ah, (naupangnogammangpa sang a niamzaw) Irish te’ bawng hon tawhkibang hetlo in, Judeante in, a Pu uh, vantung Topamangngilh in, Ama’ aa a hihlamtak uh theilo uhhi.

“Ka pattahsa katate in kei hong lehdo uh hi.Bawngin amah aneipa thei a, la in zong ama’ annekna muntheibuang hi. A hihhangin Israel in bangmah theilo a,Keima’ mite in theitheilo uhhi” a cihi. (Isa. 1:2, 3.)

Tukalsungteng, Pasianin a mite a puahphatkiknading a nasepte i mu ding uhhi.

SUNDAY December 27VANTUNGTE AW, NAZA UN! (Isa. 1:1–9)

Isaiah laigelhna sungah amah Amoz’ tapa kici a,athupuak ngahna bulpi in mangmuhna pan, a thulupi penJudah leh a khuapi Jerusalem; kumpi lii maan hunsungteng a hihi. Tua a thulu sungah, tua hunlai in a nungtaama mipite zong cilai hi. Kamsangpa in a mipihte’mailamthu ding lung hihmawhna kampau hi.

Ama hunlaitak a maang kumpite’ thu genkawmin,Isaiah in a mipihte’ vaitawh zomsukin, 2Kumpi 15-20 dongleh, 2Khangtangthu 26-32 dong sung a kigelh tangthu lehgamthupiang teng tawh zomsuk hi.

Isaiah 1:2 simin. A thupuak bulpi bang naci hiam?Topa in e bang gen? Hih dante mah Laisiangtho tangthusungah koici kimuh hiam? Christian pawlpi zong tuamahbang hihi i cithei diam? Telgen dih in.

………………………………………………………………………………………………….....

Isaiah thupuak kipatna ah “Vungtungte aw, nazata-un; Leitung aw, nangai in” a cihpen, Thuhilhkikna 30:19;31:28 tawh enkak in. Topa in, vantungte in za takpi ding a,

Page 5: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

9 10

leitung inzong ngai takpi ding a ci hi lo hi. Thupilua asakman a hihi.

Nisuahna lam gam, Hittite kumpipa in, amahsangin a niamzaw kumpite tawh kamciam a bawl ciangin,a pasiante samin, hih thukimna khatpeuhpeuh palsatnain, thuaksiatna tungsak ding hi ci in ciam hi. Himah talehkumpite Kumpipa in Moses’ hunlai in Israelte tawhkamciam abawl ciangin, pasian dangdangte samsak hetlohi. Amah bekmah Pasian taktak a hihmanin, vantungteleh leitungin atheihpih dingin sam hi (Thuhilhkikna. 4:26etbeh in).

Isaiah 1:1–9 simphakik in. Judahte mawhnabangteng hiam gualsuk dih in. Tua mawhnate hanginapiang thuaksiatnate zong phawktuam in. Judah mawhnabang hi a, tua mawhna in bang thuaksiatna tun hiam?Taang 9 ah bang lem-etna omhiam?

……………………………………………………………………………………………………

MONDAY December 28A MUATSA NGEINATE (Isa. 1:10–17)

Isaiah 1:10 simin. Banghangin Sodom lehGomorrah tawh genteh hi ding hiam? Topa cihnopna banga hitam maw?

…………………………………………………………………………………………………

Isaiah 1:11–15 simin. Topa’n amite tungahbangthu gennuam hiam? Amite’biak piakna, Topa’nbanghangin nial hiam?

………………………………………………………………………………………………………

Biakpiakna pia in thungetna ah a kilamto khuttezong “sisan tawh kidim” hi; gitlohna leh mi nenniamnate acihnopna a hihi (Isa. 1:15; Isa. 58:3, 4). Kamciam a bawlpihmite simmawhna pen, Isarelte a kempa simmawhna a hihi.Mitungah mawhna in Topa tungah mawhna a hihi.

Pasian in biakpiak na’ng ngeinate pia sitset a(Siampi 1-16), a munding zong Jerusalem biakinnpi kipsakhi(1 Kumpi 8:10, 11). Biakpiakna ngeina peuhmah pen,Pasian tawh kiciamsa ombangin sepding a hihi. Pasian in,amaute lakah a tentheih na’ngin biakinnpi lamding cihthukimna a omsa ahihi. Biakpiakzia leh thungetziapeuhmah, Pasian tawh a bawlsa uh thuciam bang a hihlehbekmah thukip hipan ding hi. A lawmleh gualtungahtatkhialhna khatpeuh kipuahpha lopi in biakpiakna a neitepeuhmah, biakpiakna zuau a hihi.

A biakpiakna in thukip a suah keileh mawhneihipah hi! A biakpiak ngeinate thumancitak mahleh, amaugamtatna in thuciam palsat uhhi.

Isaiah 1:16, 17 simin. Topa in a mite tungahbangteng sawl hiam? Matthew 23:23–28 sungah Zeisu’kammal tetawh koici in kibang naci hiam? Tuhun eite adingin hihmunte pan bang thupuak peuh ngahthei dinginnaki umhiam?

……………………………………………………………………………………………………...

TUESDAY December 29MAWH MAISAK NA’NG KIKUPNA (Isa. 1:18)

Isaiah 1:18 simin. Tamveipi nasimsimkhitciangin, Topa’n bang cinuam hiding hiam cihnamuhdan gualsuk in (teltuam na’ngin anuailam zongtawm simbeh lai lecin).

Page 6: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

11 12

………………………………………………………………………………………………………

Pasian in, Judeante thuciam palsatna leh amawhna, teci kipmahmah pulak a (Isa. 1:2-15), akipuahphat kikdinguh zong zolkik hi (Isa. 1:16, 17). Tuazolna in lam-etna neisak hi. Hi napi banghangin, athuciamte palsatna pen mawhna lianpi leh thuaksiatnahong tunthei hiam? Siding bek a om mawhneimi in“nenniamte honkhia in, tagahte hu in, meigongtekoibangin panpih thei ding hiam?” Pasianin “Tu in hongpai unla, Thu kikumkhawm ni” hong cihi(Isa. 1:18). Topain a mite tawh thukikum dingin ngaklai a, a gamtathoihlohna hangin, bangzah in niamkiat mah taleh, kisikingamtat hoihlote nusia dingin ngak gige hi.

Topa in, namawhna san teng, kangsak ding cihi.Banghangin mawhna sansak hiam? (Isa. 1:15) sungahmihingte khut Si tawh kidim a, Si in san a hihman hi.Kang cihteh siangthona hi a, mawhna si banglo hi. Pasianinamaute puahpha nuam hi. Kumpi David in, Bathshebatenpih in, a pasal a thahlup khit ciangin, Pasian kiangpanmawh maisakna ngahna ding a thumna ah azat kammal ahihi(Late 51:7, 14). Isaiah 1:18 in, Pasian in mawh maisakdingin zol hi!

Pasian in mawhna a maisakna pen, amauteadingin kikhelna piangsak thei hiam? Isaiah 1:18 lehIsaiah 44:22 saikak in.

Pasian in a mite khauhtak in a vauna i a deihna imuta hi. Amite nial ding hilo in, ama’ kiang lam zuansakzaw hi. Mawh maisak ding hong kikuppihna in, lungsimsiangthosak ding hong zolna zong hipah hi (Isa. 1:16, 17). Amawh maisakna hangin, ama’ vangliatna tawh hongpuahpha hi.

Hih santakah Jeremiah 31:31-34 sungah kigen“thuciamthak” cii i muthei hi. Tualai ah mawh maisaknain lungsimthak tawh kizopna bulpi hongsuak hi. “A san” iloh zawhloh ding leiba tawh i omciat a, mawh maisaknakisam cih theitel in, Pasian hong piakkhong ding khempeuha sangsiam dingin kiging ding hihang. WEDNESDAY December 30NE DING MAW HONG KI NETUM DING (Isa. 1:19–31)

Isaiah 1:19–31 simin. Laisiangthosung buppi ahomzelzel thukhat, hihmunah kipulak, bang a hihiam?

……………………………………………………………………………………………………

Isaiah 1:19, 20 sung kammalte lungngai in:Mihingte in Pasian’ thu manding a teel vua leh gamsung apiang gahhoihte ne dinguh hi. A hihhang, Pasian a leh donauhpan mawh maisak ding leh puahphatkik ding a zolna anial uhleh, namsau in amau netum ding hi (Isa. 1:20). Amauteel theih a hihi. Hih munsanah a omzia zui in thupha lehsamsiatna omsak hi.

Isaiah 1 na in Thuhilhkikna 30:19, 20 sung a; Israelmipite’ thuciam bawllai in Moses’ kammal “note langkhatahteci a pang dingin vantung leh leitung kasam a, note’ maiahteeldingin nuntakna leh sihna, thupha leh samsiatnakakoih hi” cihpenpulakpha kik hi.

Moses’ kammalte simin. Ki lai-om theilo hi.Nuntakna maw sihna; thupha maw samsiatna hingiatngiat hi. Tua nihgel lakpan khatbek teelding cihtehbanghang naci hiam? Thu dangdang tawh kideek theiloding hiam?

Page 7: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

13 14

……………………………………………………………………………………………………

Hih Moses’ kammalte pen, Thuhilhkikna 27 – 30leh Siampi laibu 26 sung a vauna kigual deudau, thuphaleh samsiatna kigualsuk deudau teng tomkaihna a hihi.Tuasungah a thute pen (1) Amaute a ding Pasian’ bawlsakthute (2) zuih dingin a kipia thupiakte bangin amau’ omzialeh a nuntakzia (3) midangte’ mai ah etteh huaina (4) hihthuciamte zuihna leh palsatna hangin thupha lehsamsiatna tungding cih vauna cihte a hihi.

Laisiamte in, Israel ahi lo Hittites mite gam ki-uknasungah zong hihbang thute omveve hi ci in mu uhhi. Tuahi a, Pasianin, Israel mite tawh thuciam bawlna ah, amautungah a tungtakpi ding mailam thute telthei in a teelsiamtheihna dingun hihbang dan in a zat a hihi. Thuciamnahangin amau a dingin phattuamna omtoto ding a, a hihhangthuciam a palsat uh leh nidang sangin suksia zawsem laiding uhhi.

Na Khristian kalsuanna ah, thupha leh samsiatnatawh kizawitawnin naphutkhak peuh a omkha hiam?THURSDAY December 31SIATNA MANAWH ZAWL LA (Isa. 5:1–7)

Hih Zawl la simpha sukin. Hih gentehna in banggen nuam ahi diam?

Hih gentehna’ khiatna pen a tawpna tang 7 ahPasianin genkhia pan hi. Gentehna zangin, mite in amaudinmun taktak a kitelcian theih nadingin amakaihna ahihi. Kumpi David tungtangah zong Pasianin tua bangkhatmah nazang hi (2Sam. 12:1-13). “Zawlla” ci in, Pasianin

amipite tungah a nasepzia hong pulakkhia hi. Amaute tawha kizopna peuhmah pen, Ama’ omzia itna (John 4:8) panhongpiang a hihi. Hong itna, it-thuk ding zong lam-en laihi. Ahihhang “lenggah” gahlo-in “gamlenggah” ngah zawa, Hebrew pau in a uih, a thuk, a muhdahhuai cihna ahihi.

Isaiah 5:4 sungahpen Topa’n bang a cinuam ahitam? “Ka lenggui lo a dingin kahih nailoh kahih dinginkilawm bang omlai ahi hiam?”

A tangzo mah Pasianin: “Tu in ka lengguilo tungahka hihding thu note tungah konggen ding hi. A daai kalakhia ding a, ki nemang ding hi. A gawl ka susia ding a,ka tuancil ding hi. Lokhul in ka bawl ding hi.” (Isa. 5:5, 6). Imawh peuhpeuh ciangin Pasian in hong nusiapah, hongdonlopah, hong susia pah hi hetlo hi. Mawh maisakna isantheih nadingin lungduai takin hun hong pia hi (2Peter3:9). Amah a zuanmi peuhmah paaikhia hetlo hi. Adawngkik thei ding dinmun a omlai siah zol kenkon hi.Bangmah telmello ahih manin khemthuak ahih lam telluazaw in, nialbak hetlo hi. Cihna’ng hong theih nawnlohtaktak ciang bekmahin eima teelna ombangin hongtheihpih veve lai hi (Mang. 22:11).

Pasian’ Khasiangtho hong zolna i nialsuakleh, zongi kilehkik thei nawnkei ding hi (Mate 12:31, 32). Khazihkiangpan pialkhiatna in lauhuai mahmah hi (Hebrew 6:4-6). Pasian septheih tamlua mahleh, eima’deihteelna hongkipsak hi.

Isaiah 5:4 sung a thuluandan lungngai lecin, “Kalenggui lo a dingin kahih nailoh, kahih dingin kilawmbang omlai ahi hiam?” a cih leh, Singlamteh tungah

Page 8: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

15 16

Pasian in Amah hong kipiakhia tanghial a, eite thukhampalsat mawhna leiba hong lohsak cihte ngaihsun in. Tuakhengval in hong hihsak theihding bang omlai mawkhiam? Singlamteh tungah ki ngakna in, hotkhiatna dinghong khamuangsak in kisikkik ding leh omzia kikhel dingkoibangin hong thapia naci hiam?

FRIDAY January 1

NGAIHSUTBEH DING: Isaiah 1:4 tawh kisai in, Ellen Whitein:” Pasian’mi a kicite Pasian kiangpan pial khinzo uh a, apilna uh mansuahkhinin, a theihna uh kisiasak khin uhhi.Gamla muzolo lua uh a; a mawhna luite panin kisawpsiangkhin a hihlam mangngilh khin uhhi. Nidanglaiin a neihsa uh lungsim suahtakna, khamuanna lehlungdamnate ngahkik nuamuh in, khuamial lakah telmelneilo pipi in diangngitnget uhhi.Amau leh amaukimuanglua uhin Pasian vaihawmna khawng nialin haigamtat gawp uhhi. Pasian lehdona ahi Satan’hanthotnakhawngpeuh mangzaw uh a, Pasian pen hehpihna lehmaisakna nei vetlo bang khawngin mawhsak zawsopuhhi.”—The SDA Bible Commentary, vol. 4, p. 1137.

KIKUP DING DOTNATE:

1. Koibangin “ki siansuahtawm” thei ding? Bang acihnopna ai tam? (Phil. 2:12, 13.)

2. Zeisu in lengguilo zawlla pen koibangin sangsiamin zangsiam hiam?Mate 21:33–45, Maku 12:1–12, Luka20:9–19.Seventh-day Adventistte a dingin bang pilnahong khangsak naci hiam?

3. Eima nuntakna sungah Pasian in mawh hongmaisakna leh hong puahphatna koibanginkizomhiam? Puahphatna khit teh mawh maisaknamaw aike’h mawh maisakna khit teh puahphatnamaw, koi zaw piang masa? A piang masa theihtelnabanghang thupi hiam?

4. Atung a EGWhite kammal sungah mite in “Pasian’vaihawmna” nial uh cihi. Bang a cihnopna ahi diam?

THUKHUPNA: Pasian’ mite in Amah mangngilh in,hongpiaksa thupha bek a saan uh ciangin,amaute pen Pasian tawh thukiciamkhinahihlam phawkkik sak hi. Thuakzawkna tawhamau dinmun telsak in, Ama kepkhoinaawlmawh keileh siatna tungding cih vauna piaa, Ama bawlna leh siansuahna sang ding inhanthawn hi.

Page 9: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

17 18

T-2

LESSON 2 January 2-8

MAKAIHNA AH HAKSAT HUN

SABBATH NITAKLAM Jan. 2

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 6:1–4, Isa. 6:5–7, Isa. 6:8, Isa.6:9–13.

KAMNGAH: “Kumpi Uzziah asih kumin, asang mahmah alian Kumpi tokhom tungah Topa a tu kamuhi. Ama kumpi puanpipen biakinn sung a dimhi” Isaiah 6:1.

Kumpite’ hoihna bangteng hiam ci in a kidotciangin, Confucius in: “Nek leh dawn kicing, galhiam kicing,leh mipite khamuanna a piazo ding” nacihi.

A nungzuite’n “tua a hihleh tuateng thum lakpankhatbek hong paikhiasak leh e, koipen na paikhia tam?”ci in a dot uh ciangin, Confucius in “galhiam e” naci hi.

“A omlai tegel lakpan khat hong kipaikhia saklailaileh e” a cihkik uh ciangin, Confucius in “An e! Khangluitehunpan kipanin mikhempeuh gilkialtek lel uhhi. Ahihhangin, hong uk-kumpite tungah khamuanna a neilomipite pen a mangthangsa a hihi” cihi. Edited by MichaelP. Green, 1500 Illustrations for Biblical Preaching (GrandRapids, Mich.: Baker Books, 1989), laimai 215.

Mipite in a thahat, a muanhuai kimakaihna deihuhhi. Galkapluikhat a nihveina galkapsung a ki aapkikciangin, galkap kaikhawm pa in banghangin ki aapkik

nuam nahiam ci in a dotleh “gammi maimai in ka omkhina, kuamah in hong kemkhoi lo hi” ci hi.

Tukalsung tengin, Judahte’ kimakaih haksat hunleh tuathu hangin a piang thute i sin ding hi.

SUNDAY January 3KUMPIPA SIKHIN. Kumpipa Khansau Tahen!

Isaiah 6:1 sungah Kumpi Uzziah sihnathu gen hi.2 Khangtangthu 26 sim inla, hih dotna dawng dihin:Kumpi Uzziah sihna in banghangin kician phadeuh hiam?

Hih kumpipa sihna huhau in muhdan tuamtuamomthei ding hi.

1. Uzziah ma’an hun sau in hau mah taleh uh, “asiatna dingin akiphatsakna hong khang” (2Khang26:16)a,Topa biakinn sungah paknamtui hal dingin hongkithawi hi. Aaron suan hi lo (2 Khang 26:18)a hihmaninpaknamtui haltheilo ding ci in siampite in a khaam uhciangin, amah a hehsuak hi. Tuabangin ki puahphatdinga nialciangin, Topa in, amah, phaknatna tawh vat a, “a sihnidongmah in Uzziah a phak hi a, amah a phak ahih manininntuam khatah a teng a, Topa’ biak innpanin amah kipuakoih hi” (2 Khang 26:21). Tua misiangtholo Kumpipa sihkummahin Isaiah in a siangtho, tawntung Kumpipa mangsungah mucitciat se hi.

2.Uzziah leh Isaiah tegel kikalah kilamdannalianpikhat omhi. Uzziah in lampi diklo kiphat sakna tawhsiangtho na asawk ciangin, siantho ding genthadah in asiangthote lakpanin kipua koih zawsop hi. A langkhatahIsaiah pen, Pasian’ siangthona kibansak hi. Ama thanemnakiniamkhiat takin pulak in, lungsim siangtho ding anget

Page 10: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

19 20

ciangin, ngahkha hi (Isa. 6:5-7). Zeisu’ thugentehna sungahsiahdongpa mahbangin, siangthona angah hi: “akiliansakte pen kiniamkhiatsuk ding a, a kiniamkhiattepen a lianin kibawl ding hi” (Luka 18:14).

3. Uzziah pumpi tungah phaknatna leh a mipitelungsim kisiatna in kibatna lianpikhat mah neizel leuleuhi. “A cidamna mun omnawnlo a, sanim gawpnate,meimapite leh siluang liammate a omhi.”(Isa. 1:6).

4. BC 740 lai in Uzziah sihna in, Pasian’ mitekimakaihna lam haksatna lianpi omsak cih kician hi.Tuabang makaipi khatpeuh a sih cianginkumpi kilaihlaitak khawngpen gam a thanem laitak hi gige hi. Tuamadeuh BC 745 lai in Assyria kumpipa Tiglath-Pileserkumpi kahto lian a hihmanin, Judah a dingin lauhuaimahmah thamh hi. Amah hong kahtoh phetin galsimdinghong kithawipah a, gam thahatpen gam hong suakto a, asuakta nisuahna lamgamte khempeuh a dingin patauhhuai mahmah sak hi. Tuabang haksat mahmah hunsungnangawnin, Pasianin, amah’n kem in khoi a hihnakamsangpa Isaiah tungtawnin hanthotna pia hi.

2 Khangtangthu 26:16 deihtak simin. Tuabangdinmunte phukha thei dingin naki umhiam? Singlamtehtungah kingakna in, tua piallakpan koibangin hongkemthei ding hiam?

MONDAY Janury 4“SIANGTHO, SIANGTHO, SIANGTHO” (Isa. 6:1–4)

Isaiah 6 tangmasa 4 tengah thupiangte ngaihsunin.Kumpipa in gamsung buai bialbual laitak in si tadihdih(Assyria te’n gal hongsawm) hi. Acing akem omloh laitak,Isaiah a ding zong patauhhuai mahmah hi.

Tualeh- bangthu piang? A mangmuhna sungah,Isaiah in, vangliatna tangzialzial in, Kumpi tokhom tungahPasian tu a, a tang vanmi seraphim te’n, a kidawngin lasauh a, “siangtho, siangtho, siangtho” ci in awnguh a hihmanin, ama’ dinna sual nangawn zinling damhdamh banginlingin, meikhu tezong kivial in biakinnpi sungah kidimhi. Kamsangpa a dingin sihlang mah hi phial hi. Isaiah in,thupiang khempeuh Pasianin uk-hi ci in a theihnahongkhangta hi.

Hih mangmuhna sungah Topa koiah omhiam? (Isa.6:1).Hihbang langdona kidim lakah, banghangin Topa inAma’ ommun Isaiah kiang lak tadihdih hiam? Paikhiatna25:8; 40:34–38 enin.

…………………………………………………………………………………………………….

Ezekiel, Daniel, leh John cihtengthum pen, gamhawlkhiata thuakna vuah mangmu uhhi Ezekiel 1; Daniel7:9, 10; Mangmuhna 4, 5.Isaiah mahbangin, leitung kisiatkawmkal ah, Pasianin nakhempeuh ukhi ci in thapiaknakisampha mahmah uhhi.(Daniel leh Ezekiel te pen milimbiate’n a gamuh suksiatsak in salmat uh a, John zong lunglenkhatemna tuikulhneu khat tungah kumpi gilo khatin koih hi.)Tuabang hunhaksat laitakin a mangmuhna uh in kipkhodingin thapia hihtuak hi.

“Isaiah in Topa’ vangliatna a mangmuh kawm-kawmin, Pasian’ siangthona in amah tuamcip hi.Piangsakpa’tehpih omlo picinna leh amahngiat a kipan,tanglai a teeltuam mite ahi Israel leh Judah te’kihhuaimawhnate nakpi takin kikhailua mahmah hi”Ellen G.White, Prophets and Kings, p. 307.

Page 11: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

21 22

Ciangtan bei Pasian’ siangthona pen Isaiah’mangmuhna thubulphuhpi leh a thupuak pipen a hihi.Pasian siangtho a, a mite zong siangtho dingin sawl a hihmanin; kisikkikna tawh gitlohna lamluite nusia in, upnaleh muanna tawh Ama’kiang ki aappeuh le uh, A siangthonahong hawmsawn ding hi.

Eite zong leitung omziate hangin i lungpeuhkiathei khamah ding hi. Isaiah mangmuhna tawh“Pasian’vangliatna” mu selo mah taleng, hih haksathunin Topa’n nang leh na-upna hong kipsak theihna lampitesimkikkik in. Hih naphutkhak thute tungtawninmidangte tungah bangpeuh hopsawn ding nanei hiam?

TUESDAY January 5MI PIANGTHAK (Isa. 6:5–7)

Pasian omna biakbuuk sungah a siangthote lakpana siangtho pente peuhmah, siampilianpa bekmah innaihthei ding a, mawh sawpsiangni in meikhu daalnapuandal tawh a kidaal kei leh, amah zong silailai ding hi(Siampi 16:2, 12, 13). Isaiah in, siampilian zong hi lo,paknamtui hal zong hi lo napi, Topa mukha hi!Biakinnpimeikhu tawh kidim (Isa. 6:4) cihpen, mawh sawpsiang nania Pasian’vangliatna meeipi hong phawksak hi (Siampi 16:2).

Patau mahmah in gimngahpa hi ing (Paikhiat 33:20leh Thukhen 6:22, 23 tetawh tehkak) ci in, Isaiah in, mawhsawpsiangni a siampilianpa mahbangin (Siampi. 16:21)amahleh a mipihte mawhnate pulak(Isa. 6:5) hi.

“Biakinnpi sunglamah, Pasian’vangtang a dimin muin ding a, cingtaakna themzong a nei mahmahlo amahtungah, hih Pasian nasep ding teng ki aap peuhmah lehpen,hihzo vetlo ding a hih lamtak hong kiphawksansan hi.”—Ellen G. White, Prophets and Kings, p.308.

Vanmi seraph in, Isaiah’ muk siansuahna dingin

banghangin meihaltau tungpan mei-aam zang sese hiam?Isa 6:6, 7.

Seraph in Kamsangpa’muk a lawnsakna tawhamawhna teng kipaikhia cihi (Isa. 6:7).A mawhna minlawhselo, kampaukhial zong a cih sese tuanlohna pen, muk inpaukhial bek hi lo in, a pumpi buppi mahtawh a paukhia ahihi. Lungsim sawpsiangna a ngahkhit ciang, Isaiah inPasian maiah a siangtho pahtawina luithei ta hi.

Mei inzong, a sianglo peuhmah kangtumthei ahihmanin siansuahna namkhat a hihi (Gam. 31:23).Ahihhang seraph in, Pasian ngiatin a tawhkuangsa,siangtho meihaltau tungpan, a kuang tawntung siangthomei-aam mah zang ngiat hi (Siampi 6:12).Tuabangin seraphin Isaiah siansuah hi. Abanzom tampi omlai hi. Biakbukahbiakpiak ciangin, meihal tau tungpan mei-aam lakzelpenpaknamtui halna’ng a hihi.Siampi lai 16:12, 13 sung a,siampilianpa in meihaltau tungpan mei-aam la inpaknamtui halding hi a cihtawh saikak in.Isaiah 6 sungahbel, seraph in tua mei-aamtawh paknamtui hallo a, Isaiahtungah zangzaw hi. Amantakin cileng Uzziah in paknamtuihalsawm a, Isaiah bel paknamtui suakzaw hi! Meisiangthoin paknamtui kuangin Pasian’innpi a kidimh bangin asiangtho thupuak kizeelsak dingin kamsangpa tawhkuanghi. Pasianin mipite kiangah Isaiah a sawllai in upmawhlohpi sawlbak hi hetlo hi cih Isa. 6:8 pan a zom simlecin telniteh.

Isaiah in Pasian a mangmuhna a dawnkikna, ki-aapna tawh simin(Isa. 6:5). A “siangtho, siangtho,siangtho” Pasianin a bawlsa vannuai ah, mawhnei miteteeng cihpen, a buaina bulpi a hihlam namu hiam? (Isa.6:3). Singlamteh tungah Khazih bekmah pen hih thubuai

Page 12: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

23 24

ventheihna banghangin hithei ding hiam? Hih thubuai avensakna in singlamteh ah bangthu piang hiam?

WEDNESDAY January 6KUMPI THUPIAKNA (Isa. 6:8)

“Kua sawlding a eite a dingin kua pai ding ahihiam?”Topa cihna aw kaza hi. Tua ciangin ke’n, “hihlai ah keioming, kei hong sawlin” kaci hi. (Isa. 6:8).

Siansuahna ngah Isaiah in, Pasian sawltak dingina sapna pen manlang takin sangpah hi. Laisiangthothakhunbang hileh pen “Sawltak” kici phial ding hi.

A lungluthuai thamtham khat, Isaiah laibu kipatnain, kamsang dangte, kamsang dingin a kisapna tangthutetawh kibanglo sese hi (Jer. 1:4–10, Ezekiel 1–3)tetawhsaikak in. Thukhat panin a lian 6na thupiangte masiah inamah kamsang dingin kisam khinzo hihtuakzaw hi.Laisiangtho sungah bel kamsang khat a sapkhit a nasepkipatkhit khawngciang Pasian tawh kitalsikna khawngomkikpan zawsop hi (Moses: Paikhiat 34; Elijah: 1Kumpi 19).Midangdangte enleng zong, Pasian in kamsang dingpeuhmahpen, Isaiah 6na sungbang hileh, munkhat peuhahsawltuam thei zel hi. Isaiah 1 pan 5 sungah Isaiah akisaphun lai a omzia teng pulak a, Pasian in biakinnpisungah, amah hanthotna pia in tawsawn gawpin nasepkipansak a, mailam thupiang dingte tangko dingingenkhiattheihna thuneihna pia hi.

Pasian in biakinnpi sungah Isaiah thapia hi.Laisiangtho mundangah Pasian biakinnpi pen hatthotthapiakna mun a hihna a omkha hiam? Late 73 (aneu 17enin), Heb. 4:14–16, Heb. 10:19–23, Mang. 5. Hihmunte’nbang gen uhhiam?

……………………………………………………………………………………………………

Pasian’ biakinnpi pen vangliatna kilatna bekzonghisamlo; thanem mawhnei eite zongin khawlmun bukmunin i neithei hi. Khazih eite’ Siampilianpa tungtawn in zonghong hotkhiatna dingin nasem gige cihzong theitek i hihmanin a kipzawsem a hihi.

John in zong Khazih pen, a kigolumsa a gawlahliammaa a nei biakpiakna tuuno in namu hi (Mang. 5:6).Muhnophuai lualo hi. A deihna bulpi in Khazih pen sihnapankithokiksak a, vantungah kahto khinzo, Amahin tuaSinglamteh hong puaksak cihna a hihi. Ama kipiakkhiatnabiaknatau tungah kilamto in mikhempeuh Ama’lamahhuupthei hi.

Thungetna leh upna tawh vantung biakinnpi sungnalut ciangin bang thapiakna nangah hiam? Hebrews 4:16sungah hangsan takin “a kisap hunin eite honghuh dinginhehpihna leh dikna thupha i ngahtheihna dingin”Pasian’tokhom naih dingin hongsam hi. Mikhatpeuh ina kisap hunin hehpihna leh dikna koici ngahtheih nahiamci’n hong dongleh nakoici dawn ding hiam?

THURSDAY January 7LUNGKIA TAKIN HONGZOL (Isa. 6:9–13)

Pasianin Isaiah a sawlkiklai in, banghanginhihbang thupuak lamdang mahmah a mite tungahpuaksak hiam? (Isa. 6:9, 10)

Isaiah in a zakhial maw, a hihkeileh hih thupuakthupi keilua peuh i cikha ding hi. Zeisu in thugentehnatawh a thuhilhna sungah genphakik lai hi (Mate 13:13-15).

Page 13: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

25 26

Pasian in mikhat zong, kisiat ding deihlo hi (2 Pet.3:9). Tua manin Judah te kiangah Isaiah sawl a, leitungahZeisu sawl hi. Pasian lungulhna in suksiat ding hilo a,hotkhiat ding hizaw hi. Mi pawlkhatin hoihtakin a zuihuhhang, pawlkhatin a langdona uh kipsak semsem uhhi.Tuabang pipimah Pasianin zolzol in a kisikkik theihnadinguh hun piapia mai hi. A langdo kawmkawmun hongkhauh semsemlai uhhi. Tuabang hun ciangin Pasian zolnapen amau lungsim nemsak ding sangsik in lungkhauhnain neizawsop uhhi. Pasian’ hong itna bel kikheltuan hetloa; Hong itna mimalkim in i dawnkikzia thupi hibek hi.

Makai hoih ahi, Moses, Isaiah, Jeremiah, Ezekielleh Khazih mahmah in, thupuak anial thapai mite zolngitnget uhhi. Pasianin Ezekiel kiangah: “Amaute innangma’thu hong mang a hong mangkei zongin, amausungah kamsangkhat a omkhit lamtak thei ding uhhi”(Ezekiel 2:5). Pasian leh a nasemte in mipite tungah deihteeltheihna pia ding a, a kicing vauna zong a piak ding uh ahihi (Ezek. 3:16–21 tawh enkak in),amau deihna banginkisiatna leh saltanna peuh teelzaw khaphial ding uhhi (Isa.6:11–13).

Hihteng lungngai inla, Pasian in Pharoah’lungsima khauhsakna nakoici tel hiam?

Paikhiatna 4:21 ah, Pasianin “Keimah in ama’lungsim kakhauhsak ding hi” cihi. Pharoah lungsim akhauhsak ding kuavei a genna lakpan a gen masakpennaa hihi. Pharoah in zong a lungsim kuavei mah nakhauhsakhi (Paikhiatna 8:15, 32; Paikhiatna 9:34 en lecin).

Pharoah in zong suakta takin teeltheihna nei vevehi keileh a lunsim khauhsak theilo ding hi. Pasian inPharoah lungsim khauhsak cihna munah, Pasian piaklimte nial ding Pharoah in teel zaw a hihmanin, ama teelna

bangin Pasianin makaih cihna a hihi. Pharoah in tua limtesangthei hi leh, a lungsim nemzaw ding a, tua limte hanginkhauhsaklo ding hi.

Topa tawh naki sukkhakna munah, Khasiangthotungah nalungsim nakhauhsak ngei hiam? Bangintuabang hong suaksak hiam ngaihsun in. 1 Cor. 10:13simin.

FRIDAY January 8

SIMBEH DING: ”Thumanlo gamtatna in mi namkim sungahkizeelpha mahmah a hih manin, Pasian tungah a thumannuam mite a dingin a lungkiathuai mahmah hun tammahmah hi. Israel a dingin Pasian deihna pen lelhna leh alehdothei gam a dingin Sodom leh Gomorrah banginkamsiatna thuak ding bangtawh kibang liang hi.”

“Tuabang dinmun i tunleh zong a lamdanglua hituanlo hi. Uzziah sihding kumin, Pasianin Judah thuhilhding leh taai dingin Isaiah a sapciangin, amah a lungsimneumahmah in kingaplo hi. A lungkhauh mite tawh kitalsikding cih theikhinzo hi. Ama’kicinlohna leh a mipihtelungsim khauhna uplohna teng a ngaihsut ciangin, amaadingin lam-et omsamello hi.Tua a hihciangin a nasepnusia in Judah mite milim biakna buaisak selo in nusiaciplel ding hiam? Nineveh mite pasian in vantung Pasiansimmawhna tawh leitung uksak lel ding hiam?”—EGWhite,Prophets and Kings, pp. 306, 307.

KIKUPDING DOTNATE:

1. Pasian ummello khatpeuh in, “Na Pasian in hongkemmah hi cih honglakin” hong cileh, Pasian hongkepna koici lak ding nahiam?

Page 14: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

27 28

2. Pasianin hongkem a hih leh, mawhneilote thuaknabanghanghiam? Isaiah 1:19, 20 in Pasian ummitetungbekah a hoih piangin; a lehdothei tetungah asia piang cihna hiding hiam? Job 1, 2; Late 37; Late73 cihte simkak in. Pasian nasepzia i teldaan leh mitetungah a piang thusiate koibangin khuikhawmtheiding i hihiam? Kisam naci hiam?

3. Isaiah 6 in, bang hangin mawh sawpsiangni tawh akizopna tamthei hiam? Hih kumsikin mawhsiansuahni in Pasianin a dik a thumante’ mawhnasawpsiangsak tawntung a (Siampi 16:30), a khialhnateuh paihkhiatsak lai hi (Siampi 23:29, 30).

THUKHUPNA: Lungmuan omloh laitak, ki makaihna athanem mahmah laitak in, Isaiah tungahmangmuhna lianmahmah vannuai ukpipaSangpenpa kimusak hi. Kicinlohmanin dipkuamahleh hehpihna in amah siansuah ahihmanin, galbek a sawm leitungah a kuankhiadingin Isaiah kiging sitset hi.

LESSON 3 January 9-13

NA LEITUNG A KIPUK CIANG

SABBATH NITAKLAM Jan. 9

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 7:1–9, Isa. 7:10–13, Isa. 7:14.

KAMNGAH: “Hih thu-upna kho naneih keileh, nangnakipkei ding hi” Isaiah 7:9.

Sabbath nikhat, Connie leh Roy tegelin biakinnpaninnlam zuan in mawtaw tawh hong ciah uhhi. Akpi khatinamau maiah leitang awng kantan in hong leng hi. Akpeuhmah pen akbu sungah bit takin kem ding kimlaikhahsuah uhhi. Delhpah semsem napi kamsiatnalianpikhat hong tungvat hi. Beethoven kici vengte uinozong a buksungpan hong suakta mawk in bual tui gei dongDaisy a kamsungah petsa in hong tungsuk hi.Daisy cihpenakpi tuilai mulkang kil thiutheu a meikaang khat a hihi.Connie in Daisy honkhia mansam hinapi ziakailua tahi. Ait mahmah a akkhawi pen a ngawngpan liam in, Conniekhutsungpan mahin si hi. Tua leitang awng munahtusukcip in a aksi ensa in kap damdam hi.

Gan dangkhat zong buai peuhmah hi. Waddlesworthkici asang, akang vatawt khatin, Connie in a sisa Daisyhong tawiphei a muh ciangin, ama thah hiding in uminheh hi. Tuakhit nipi kaal tamsimtham sungmahWaddlesworth in Connie a muh simin nasia takin galbawlin,a muk tawh laaigawp zel hi. Khatveivei ciangin gal leh lawmkhentel ding zong haksa thei veve hi.

Page 15: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

29 30

Tukalsungin Judah kumpi khatin tuabang daninbuai cihleh, ama’ deihteel siamloh nathu i sin ding uhhi.

SUNDAY January 10SAKLAMPAN LAUHUAINA (Isa. 7:1–9)

Kumpi Ahaz in a maan kipatcil lamin bang lauhuaihaksatna phu hiam? 2Kumpi 15:37, 38; 2 Kumpi 16:5, 6;Isaiah 7:1, 2.

………………………………………………………………………………………………………

Israel saklam gamte ahi Ephraim leh Syria tegel inkhanglam gam ahi Judah langkhatah ki pawlkhawm uhhi.Tuathu pen Edom Philistinete’ kidona hangin Judah inthanem lawh hi. Abeisa hun in, Judah in Israel do a,ahihhang Israel leh Syria kipawlkhopna pen launa khatnei uh cihna a hihi. Israel leh Syria in, agam akeekkeek,a thahat mahmah Assyria kumpi Tigglath-pileser III (Pulzong kici; 2Kumpi 15:19) langkhatah Judah in amau pawlpihtheileh deihmahmah uhhi. Israel leh Syria te’n zong alauhuai zawthu a muhuh ciangin, sawtpi pekpanin akidodona tenguh hemkhia uhhi. Judah zozo peuhmah lehukpikhat koihsak pong ding (Isa.7:5, 6) in, a gamsungsumpiang tengleh tha leh ngal mahmah zong zatsaksawmsim hi.

Ahaz in a gam a puk ciangin bang hih hiam? 2Kumpi 16:7–9, 2 Khang. 28:16.

………………………………………………………………………………………………………

Pasian bekmah amahleh a gam a honkhiazo dinglawmhoih cihding sangsik in, Ahaz in, a galte’galpa, Tiglath-

pileser III tawh lawmbawl ding hanciamzaw hi. Assyriankumpipa in zong Syria leh Israel langdona ding angetnalungdam takin sangpah hi. Tiglath-pileser III in golhguktampitak mah a san banah, Syria laktheih nading thukhatngah kisa in manlang takin hihpah lian hi ( 2 Kumpi 16:9).Tuatakah Syrian-Israel kipawlkhopna hong kitat hi. Atompakin Ahaz in Judah honkhia thei vat hi.Ahaz lampaninbel upmawhlohpi in a piangvat zong hituanlo hi. Tua thutehangin amah zong Judah kumpite lakpan kumpiginalopente lakah khat ahihi. (2 Kumpite 16:3, 4; 2 Khang.28:2–4) simbeh in.

Ahaz tangthu simsuksuk ciangin, lauhuainatedalkholhna ci in kitelsiam theilel mah hi. Mimal adinginbang pilna i ngahthei diam? Tu in Topa’thu manglo ihihleh, haksatna taktak hongtun ciangin, Topamuantheih nading upna, bangin hong neithei sak dingnaci hiam?(James 2:22, Jer. 12:5)cihte simin.

MONDAY January 11LAI-LUT DING HANCIAMNA (Isa. 7:3–9)

Ahaz in Israel leh Syria gamte lauhthawn zelna panheekzia ding teelding a gelgel laitakin, a hihkhakloh khatPasianin thei gige hi. Gimna hong tungsakpen Pasian mahhi a, amah a thuhilhna leh a khuaphawk theihna ding ahihi (2 Khang. 28:5, 19). Mi mitmuh inbel Tiglath-pileserkiangah a huhnget lelpen a hidingmah hilel hi. A hihhang,David kumpigam in cikmah hunin a paikhiat zawhloh dinggamdang kumpikhat khutnuai ah lutkhin cih Pasianin theigige hi. Thu lianpikhat mah hong suakmawk hi. Tua ahihmanin, Topa in Assyria makaite tawh kizoploh dingthukumpipa kiangah gending a lailut dingin Isaiah (galte’n hongkiim-um khakleh ci in Jerusalem tuinek aetphat laitak) sawl hi.

Page 16: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

31 32

Banghangin, Topa in, Isaiah kiangah a tapaShear— jashub, tonpih ding sawl hiam?(Isaiah 7:3).

Isaiah in ama’tapa “A beibang tawm hongciahkikding” cih minkhiatna a neipapen kumpipa tawh kitheihnaa bawlsak ciangin, kumpi Ahaz zong dipkua tham ding hi.Kuate beibang? Koipan hong ciahkik ding? Tua naupangpen kamsangpa tapa hi a, a min mahmah in galmat thuakding Pasian kiangpan thupuak limpua hipahngiat lel hi.Ahih keileh zong Topa in a kisik theihna ding (“ciahkik”cihpen kisikkikna) in a piak zong hithei hi. Ahaz a dingPasian’thupuak pen: Nangma hih bangbang hi ding hi!Namawhna nusia dingmaw!Galmat thuak in, a beibangbekhong ciahkik ding maw!Nangma khentatna bang a hihi.

Pasian thupuak in kumpipa dinmun tawhkoibangin kituak hiam? Isa. 7:4–9.

Syria leh Israel kiangpan hongpai lauhuaina invengpeuh ding hi. Ahaz in vanglian a sak mahmahmeikuang meimualpi bang ahi tepen, Pasian’mai ah,meikhuk sung a “sing tumbang a khute” tawh kibang lel hi(Isa. 7:4). Ahaz in Assyria tungpan huhnget kul peuhmahhetlo hi.

Ahaz in khentatna dik a neihtheih na’ngin, Topa’kamciamte a muan kul hi. A kipna dingin upna a neih kulhi (Isa. 7:9). “Upna”leh “Kip” cih kammal tepen, Hebrew laiah “thuman”cihna (muanhuai) a hihi. Amen cih kammalzong thuman kipsakna a hihi. Ahaz a ki thumansaknadingin amah thuman masa ding a, a muanhuai theihnadingin a muanphot kul masa hi.

Isaiah 7:9 ah a nununglam enpha in. “Kip” theihnadingin upna banghangin kisam naci hiam? Bangsungahkip ding? Christiante nuntakna sungah hih thukhunkoici zat ding i hihiam?

TUESDAY January 12HUNHOIH DANGKHAT (Isa. 7:10–13)

Ahaz in Isaiah sapna pen upna tawh dawnglo hi. Tuaahihmanin Pasianin amah hunhoih khat piakbeh in, “athuk leinuaipan a hizongin, asang vantungpan ahi zongin”(Isa. 7:11)limkhat ngensak hi. Leimi lakpanin upnaneihding ngetna lianpen ngahpa a hihi. Aungbali leh sumkikhap kimawlnate bang hilo in, Pasianin bangmah ciaptehciangtanh hong koihsaklo hi.Mite’n a piakkhit nopuhciangin kagam phellang (Esther 5:6, Esther 7:2, Maku6:23) aciam bangin,Pasianin Ama’ gam phellang dongzongciangtanh tuanlo hi.Kumpi gilnalopa in zong um dinghipeuhleh, Pasian in a gam buppi piangam hi! Lim cihteh,Ahaz in mualpi ciah kham ahi a, tuipigei sehnel zah galkaphonpi ahi zongin ngenthei lel hi.

Banghangin Ahaz in tuadan in dawng ahi tammaw(Isa. 7:12)?

Muhpak in, Ahaz dawnna pen Pasian upvai mahmahlel hi. Israel in gamlakah a vakvai lai in Pasian a zia-etbangun zia-et nuam hetlo hi(Paikhiat. 17:2, Thuhilhkik. 6:16).Tuabang hi lozaw in Topa in Amah zia-et dingin hong zolzawhi (Malahi 3:10). Ama hong piaksa thupha tampite hanginpahtawi ding deih a, Ama lungduaina zia-et ding hi lo hi.Ahaz leuleu in a uptheih nadingin Pasian huhna zong phallolailai hi. A uptheihloh nadingin a lungsim kongkhak kalhinkhakcip hi.

Page 17: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

33 34

T-3

Isaiah 7:13 simin. Isaiah in bang gennuam hiam?

Isaiah in, Pasian zia-et ding nialna tawh Pasian icimtak lohna ding a ci hi a, a taktak in Ahaz in Pasian acimtak a hihi.Hihtengah a buaipih penpen in Isaiah’kammal “na Pasian” a cihpen; Isaiah 7:11 sungahkamsangpa in kumpipa kiangah, Topa kiangpan limkhatngen ding a sawllai in “ka Pasian” a cihtawh etkak ciang ahihi. Ahaz in Pasian’zolna a nialciangin, Topapen a Pasianahihnapan a nial a hihi.Topapen Isaiah’Pasian hi a, Ahaz’aahi lo hi.

Tuni i sinnapan Pasian’ hong thuakzawhna leh eitekhempeuh hong hotkhiat nopna bangpeuh hong theisakhiam? Topa kiangah a ki pum-aaplo mihing’lungsiminbangzahin mittaw in lungkhauh a hihna bangteng honghilhlai hiam? Atawpna ah, Pasianin Ahaz in a deihlimkhatpeuh pia mahleh Ahaz in a umding hiam?Dawngdih in.

WEDNESDAY January 13TAPA KHAT LIM (Isa. 7:14)

“Athuk leinuai pan leh asang vantungpan” (Isa.7:11)cih limin Ahaz lokzolo hi. Pasianin, “Topa mahmahinnote tungah limkhat hongpia ding hi” (Isa. 7:14), a cihciangin, dipkuat liangding in Pasian bekin a bawltheihtehiding hi (Isa. 55:9, leh 1 Cor. 2:9 saikakin).

Lamdanglua! Tua lim in Tapa khat a hihi. Numeikhatin tapakhat nei a, amin “Immanuel” a cihlehlaisiangtho limkhat koibangin suakthei ding hiam?

Tua numei kua, a Naupang kua?

Laisiangtholui sungah Gideon tungah lim kipiabang tangtungpah hinapi (Thukhen. 6:36–40), a thupimahmah hih tapalim pen a tangtunna omhetlo hi. Anuaiah, laisiangtholui siksan in a tangtunna a hithei dingthupawlkhat:

1. “Numei khangno” cihciangin pasal neithei dingnumei hiding cileng, pawlkhat bangin Jerusalem ah pasala nei numei ci uh a, Isaiah’zii peuh ci uhhi. Isaiah 8:3 ah“kamsangnu” a zii in tapakhat nei cihthu ki ciamteh hi(Isa. 7:3 leh Isa. 8:18) saikak in. Tua tapa a min Maher-shalal-hash-baz (Isa. 8:1–4),kiphuak in,Immanuel hi lohi.Bangbang hi taleh tua lim a kibang naupangnogelsialehpha a khentel theihmaa a khangno hunlai in, Syrialeh saklam Israel ki susiagawp ding cihi (Isa. 7:16, Isa. 8:4).

2. Pawlkhat leuleu in Immanuel pen Ahaz’ tapa, ama’zalaih kumpi Hezekiah hi dingin ummah le uh, Immanuelmin a puakna them zong omlo hi.

3. Immanuel cihpen thuthukpian bekthamlo“Pasian eitawh Omkhawm” cilailai ahihmanin, Amahpeuhmahpen Isaiah 9 leh 11 sungah Ta tuamvilvel penmahhihtuak zaw hi. Tua hileh bekmah, Ama’dinmunsangmahmah (Isa. 9:6) leh (Isa. 11:10) ah “Jesse’ zung” cihtein zong a hoihmahmah veve kumpi Hezekiah khengvaltheipan ding uhhi.

4. Nungak khat pasal neihhun khangcing a nausuakpenbel, lamlak paktatna pan zong hithei lel hi (Thuhilhkik.22:20, 21). Tuabang a piang naupangpen Topa in upna thuguilimlakna in banghangin zang hiding hiam?

Tuatawh enkaak leng, Laisiangthothak in Zeisu penImmanuel naci hi (Matt. 1:21–23), Amahpen, nungaksiangtho pasalneilo sungpan a lamdang mahmah in

Page 18: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

35 36

hongsuak hi. Zeisu in Pasian’ tapa ngiat (Isa. 9:6, Mate 3:17)hi a, Jesse’ khangpan “asel” leh “azung” a hihi (Isa. 11:1,10; Mang. 22:16).

I cita zongin, Ahaz hunlai in, genkholna atangtungsak “Immanuel” masa, Khazih’maitaipa omkhinlimlim a, kua hiam thei zolo hihang. Eitheihding a kilawm:“a hun a cinciangin . . . Pasian in a Tapa hong paisak a,numei sungpanin hong suak a,” (Gal. 4:4), Pasian tawh hongomkhawm sak hi.

Khazih mihing hong suak taktak cih umlel hihang.Tua i upna in a lungkiathuai, a lauhuai leitungah banghehnepna hong piathei diam?

THURSDAY January 14“PASIAN EITAWH OMKHAWM”! (Isa. 7:14)

Isaiah’tapa min (Shear-jashub, “a beibang tawmhong ciahkik ding,” leh Maher-shalal-hash-baz, “Damascuskhua hauhna leh Samaria khuasung a om a kisut vante,Assyria kumpipa in la in masuan ding hi”Isa. 8:4), cihtebangin, Immanuel in zong khiatna khatmah nanei a,“Pasian eite tawh Omkhawm” cihi. (Mangpau sungah Godwith us cihpen verb omlo, God is with uscihding; Isa. 8:10).Zopau inbel “Pasian eite tawh Omkhawm” ci in verb ompahhi. “Zeisu” Greekpau hi a, Hebrewpau in “Yehoshua, aihke’hJoshua” hi in “Topa in Honkhiapa”, Isaiah min zong “Topahong Hotkhiatna” cihna a hihi. “Immanuel” min penbellunggulhna pongmawk hi lo a, Pasian eite tawh omkhawmtakpi ding hong kamciam a tangtunna a hihi.

Pasian eite tawh omkhawm ding kamciamnabangzah kician hiam?

Tua sang a kipzaw hehnepna omlo hi. Pasianin amite haksatna thuaklo ding cilo hi napi, amau tawh kaomkhawm ding hi cih kamciam hi. Laphuakpa in,“Khuamial thukpi kanawk hangin kalaukei hi. Na molhtumleh naciangkhut in kei honghuu hi” (Late 23:4) cihi.

Pasian in “Tuite nakantan ciangin, nang kongompihding a, gunte nakantan ciangin, tui in hong tumlo ding hi.Mei kantan in napai ciangin nakangkei ding a, meikuangin nang hong kang tumlo ding hi” (Isa. 43:2) cihi. Babylonmite in Daniel pawlte thum meikuang sung a lotlai in Topakaw’h omhiam? Amau mahtawh omkhawm hi (Dan. 3:23-25). Jacob lunggim mahmah in khuavak dong a kibuanpihlai in Topa kaw’h omhiam? Jacob in ama’khutsungahpombikbek hi (Pian 32:24-30).

“Topa in a pumpi in hong kilak samloh tei hang, amite’ phutkhak bangbang phutpih hi. Mipite in Stephen asuksiat lai in Topa kaw’h omhiam? “Pasian’ taklamah dinghi” (Sawl. 7:55). Zeisu in vantung a kahtoh ciangin“Sangpenpa taklamah tu hi” (Heb. 1:3). Stephen suangtawhki denglum ding hita a, banghangin dinglel hiam? MorrisVendenin “Zeisu in tutsa in mawk etlo hi” cihi.—Roy Gane,God’s Faulty Heroes (Hagerstown, Md.: Review and HeraldPub. Assn., 1996), p. 66.

“Pasian in eite tawh omkhawm” ding cih kamciami neihtei hang, haksatna, lauhuaina, zia-etnathuakciangin; tua in bang kilamdang saktuan hiam?Ama’omna in bang phattuamna hongpia peuhmah hiam?Dawngdih voo.

FRIDAY January 15SIMBEH DING: “Ama’min Immanuel, Pasian eitetawhomkhawm” kici ding hi. Pasian’vangliatna tang pen, Zeisu’maitang ah i mukha uhhi. Topa Zeisu Khazih in Pa tawh a

Page 19: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

37 38

tawntung omkhawm a; Pasian limleh meel, a liatna, avangliatna tangkhia a hihi.Pasian vanliatna hong pulakkhiading in hih leitungah hongpai hi. Mawhna khuamialleitungah “Pasian’ omkhoppihna” in hongpai hi. Tuahangmahin “Ama’min Immanuel kici ding hi” ci inkigenkhol hi.”—Ellen G. White, the Desire of Ages, p. 19.

“Ahaz in vantung thupuak hi ci in hoihtakin sanghileh Judah gam ading himah hiven. Tua sangin mihingthaleh ngal teelzaw in dawibiate huhna zongzaw hi. Lungsimneusa in Assyria kumpipa Tiglath-pileser kiangah “Keipennanasempa leh natapa ka hihi. Hong kuanto inla, keimah ahongsim Syria kumpipa leh Israel kumpipa kiangpanin keihong honkhia in” (2Kumpi 16:7) a cihi. Tua huhngetna pen,biakinnpi sungpan leh kumpipa neihsa sungpan tampi lakhiain zuisak hi.”—Ellen G. White, Prophets and Kings, p. 329.

KIKUPDING DOTNATE:1. Khentatna khat nabawl ding ciangin, Pasian kiangah

limkhat a ngettuak hiam? Tuabang hih ding cianginbang lauhuaina omthei zel naci hiam?

2. Mihing hong panpihna zong hoihmah e, Koibangin iciangtanh thei tam?

3. Russian laikungpu Leo Tolstoy in a lawmkhat laikhaka, “Mikhat a ding khatvei sihna tawh nakhempeuhtawpna hi a, nuntakna sangin a siazaw nadang zongomnawnlo hi” cihi.”Pasian eite tawh omkhopna” intua upna koibangin dawng hiam?

THUKHUPNA: Pasianin upna neilo Kumpi Ahaz pen hihbangkhentatna haksa khentat dingin makaih hi: Um ding maw,umlo ding cih dotna hi. Pasianin ama’ngaihsutna tawh a hihding lim zong pia hi napi, Pasian piak upna ding lampi phallosese hi. Tua aitang in a “lawm” Assyria kumpipa teelzaw hi.

LESSON 4 January 16-22

A HAKSA LAMPI

SABBATH NITAKLAM Jan. 16

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 7:14–16, Isa. 7:17–25, Isa. 8:1–10, Isa. 8:11–15, Isa. 8:16–22.

KAMNGAH: “Jacob innkuante kiangpanin a maitang a seelTopa ngakin Amah ka muang ding hi.” Isaiah8:17.

Newyork khuapi, Harlem vengah innkhat meikanga, numeino mittaw khatpen dawl 4na tawlet pan hong dakkiaukuau hi. Meiphelhte zong lungkham mahmah uhhi.Inn golpite kikalah kahlei-mawtaw kitalo, a lensuk nadingngenzong kikhun theilo banah, tuanu in zong bangmah mulo lailai hi.

“Anunung penciang apa vatungto thei in, ngenkhungsakin, tua mittawnu lengsuk dingin sawl hi. Tuanumeinu inn dawl 4 tungpan hong lengsuk in, guhleh tangkitanhetlo, cilehsa liamhet lo in a nuai tungsuk thei hi.Apa’aw a zakciangin ama cihbang hoihpen ding ci in a papummuan lel hi”—Edited by Michael P. Green, 1500Illustrations for Biblical Preaching, p. 135.

Tuamah bangin, Pasianin atate ading a hoihpenpenvaihawmsak tawntung himah taleh, a maute’n nialuh a,Pasian kiangpan damtakin paikhia uh a hihmanin; Pasianinzong a hawksa leh tuihual gingbangin gen tamai hi.

Page 20: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

39 40

Tuate khialhna panin bang pilna ngahthei dinghiam?

SUNDAY January 17GENKHOLHNA TANGTUNG (Isa. 7:14–16)

Isaiah 7:14–16 sungah, Ahaz a dingin a teelhaksamahmah limkhatpen Immanuel a hihi: “Tua naupangin ahoihlote nialin, a hoihte a teeltheihmaa in, nakihtakuhkumpi nihte’ gamuh ki nusiacip ding hi” (Isa. 7:16).Hihthupen Syria gamleh saklam Israel gam tegel (Isa. 7:1,2, 4–9) a cihnopna hi a, amaute thahatna a sawtlo in beidingcih Pasian in kamciam hi.

Tua naupangno nekdingin bawngnai thaukhal(thawbat) leh khuaizu cihthu Isaiah in banghangin gentheihiam? Isa. 7:15.

Judahte ankung teng Assyria in suksiatsak ding hi(Isa. 7:23–25). Tua ahih manin laisiang tholuihunImmanuel leh mite khempeuh in vaksuk vakto in nektawmzongtawm ding uhhi (Isa. 7:21, 22). Amaute zawng mahmahding uh hi taleh nekkhop ding neiveve ding uhhi.

Syria leh saklam Israel tevai gankholhna cikintangtung hiam? 2 Kumpi 15:29, 30; 2 Kumpi 16:7–9; 1 Khang.5:6, 26.

Hih Isaiah genkholhna pen BC 734 lai a hihi. Ahazkiangpan a golhguksan lungdamna in, Tiglath-pileser IIIin, nakhat peuhpeuh a hihsak kulta hi: Saklamte kipawlnasuksiatsak in, Galilee leh Israel saklam Jordan kuamtengzogawp a, mitampi takmah a gamsungpan hawlkhia in, gammun-awng teng (734–733 B.C.) inAssyria gam suaksakhi.Hoshea in Kumpi Pekah a thahkhit teh, lelhna tawh

siahzong pia a hihmanin Israel a beibang teng suahtak zohi. BC 733, 732 kumin Tiglath-pileser III in Syria khuapiDamascus zo a, Assyria gam suaksak hi. Tua hi a, kum 2sung a cihmah bangin BC 732 kumciangin Isaiah genkholhthute tangtung hi. Tuabangin Ahaz a lauhthawn mahmahkumpi gamnih Syria leh Israel gam kisusia hi.

A sawtlo BC 727 kuminShalmaneser V in Tiglath-pileser III laih a, tua laitakin Israel kumpi Hoshea inAssyria langdona hong nei hi. Assyria te’n zong, a khuapiuh Samaria zo in BC 722 kumin la a, mi tampi takmahMesopotamia leh Media gamte ah hawlkhia leuleu ahihmanin, tua gammite suakmai uh a, amau kuate cihzongkitheizo nawnlo uhhi(Isa. 7:8 sim lecin—kum 65 sunginEphraim in minam zong hinawnlo ding hi). Judah’galtetungthupiang ding zong Pasianin genkhol khin a, a hihhangAhaz tawh kisai in, tuabang a piangding mahin, amahin akisam lopi in Assyria muangkha hi.

Hihbang hunsungin, saklam gamah tengdinginkingaihsun lecin, upna mahsuah ding bangzahin baihnaci hiam?Zingciangin khuahun bang ciding a, bangsiatna peuh hongtung zongin, upnakip neihtheih nadingtuni tuhun bang hih ding i hihiam? 1 Pet. 1:13–25simin.

MONDAY January 18MUHKHOLHSA KHAPTAWNTE (Isa. 7:17–25)

Atung a laisiangtho simin. Topa’n tua gamah bangpiangding cihiam?Tua thupiang hangin lamdang saklohding peuhmah hi lo hi.

………………………………………………………………………………………………………

Page 21: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

41 42

”A lampial Israel in Jehovah kiang zuankik in, amatungah thuman dingin samden hi.Kam sangte’sapna innunnem mahmah lel hi; mipi’maiah ding tiuteu in, kisikdingleh kipuahphat ding hanthawn a, amaute kammaltein Pasian’min thangsak hi.”—Ellen G. White, Prophets andKings, p. 325.

Ahaz pen, upnami hi lo zaw in launami hizaw a,Syria kisusia ding cihthu Pasian kiangpan thuthak za uhhi.Amau muan mahmah, a “lawm” dingin a teel gamin,Syria leh Israel sangin, a lauhuai zawthampek galkhat hongsuaktuakzaw hi.Pasianin a khawnkhong a hongpiakhotkhiatna nuaisiah a hihmanin, Ahaz pen gual alelh dinghingiat hi.Ahaz in a gam pukding a, nakhempeuh a siazawding cih thei peuhmah leh maw!

“Kumpite muanding sangin Topa belhding hoihzawhi” (Late. 118:9). Tiglath-pileser III in saklam gamte zahlo ahihleh, Judah zong zahdingin Ahaz in koici uptheih hidinghiam? Assyria laibu sungah, Assyria kumpite tangthusungah, a vangliat nopna uhpen beithei ngeilo hi.

2 Kumpi. 16:10–18 leh 2 Khang. 28:20–25simin.Ahaz tungah bangpiang hiam? Hihtengah bangKhalam thukhun i mukha hiam?Hihbang gamtatziatebanghang in lamdang sakloh theilo hiam?

………………………………………………………………………………………………………

2 Khang. 28:20–23 sungah, Ahaz in Topa muandingsangin Assyria kiangpan huhna a nget manin, a piangthuteng ciamteh hi.

Mihingte pianpih thanemna pen, i muhtheih, ikhoihtheih, i ciaptheih leitungnate muanna ahihi.Theihsa mahbangin leitungnate kisiamaimang hi.

2 Corinth 4:18 simin.Bang hong gen hiam? Tua thupuakeima nuntakna ah koici zattheih ding hiam? Tua hilehbang ki lamdanna omthei dingin i umhiam?

TUESDAY January 19MINKHAT SUNGAH BANG OM? (Isa. 8:1–10)

Isaiah’tapa nihnapa tawh bawhlung suih ding hileng,“Maher-shalal-hash-baz, bawhlung hong pia dihve” cihdingziakai lua ding hi. Akhiatna bang sau semsem lai“Damascus khua hauhna leh Samaria khuasung a om akisut vante, Assyria kumpipa in la in masuan ding hi (Isa.8:4.)”

Hihmin, a thupuak in gal tungbaih ding cih hi a,kua in galzo hiam? Isa. 8:4.

Isaiah 8:1-10 in a lian 7na kipsakkik hi. Naupang aliatma in Syria’hauhna leh saklam Israel pen Assyria te’nzoding cihi. Tua banah Judah in Pasian kamciam nial ahihmanin, Jerusalem khua sung a damtak in a luangShiloah luitawh kigenteh a;Euphrates guntui letzuahzuahtawh a ki genteh Assyria thahatna in amah tuamcip dinghi.

Ahaz in Assyria beel a hihmanin, Isaiah’tapa mininJudah leh saklam Israel: “Damascus khua hauhna lehSamaria khuasung a om a kisut vante, Assyria kumpipain la in masuan ding hi” ci in kawk a, a hihhang “a beibangteng hong ciahkik ding” cihi. Banghang lam-etna omlaithei? Assyria in Immanuel’gamah “dimlet”ding cihi(Isa.8:8).”Pasian eite tawh omkhawm” cih kam ciamneilai uhhi(Isa. 8:10).Isaiah’laibu sung khempeuhah a kizeelkeei,Pasian gal ahi Judah leh a dang minamte tungahPasian’thukhenna tungding a, gal omna, nawhkhiatna cihte

Page 22: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

43 44

hiding a, a thuman mite peuhmah Pasianin a gamvuahciahpih kik ding hi.

Isaiah in, a ta’min leh a zii tawh a lupkhopkhawngpeuh banghangin ciamtehliang hiding hiam? Isa.8:1–3.

Hih tapa vaipen lim phamawhpen a hihi. Immanuellim zongpen, a gilsung omhun pan kipan a suahkhiat donghunsung in, Assyria in Syria leh Israel zo a, tua huntengpentua naupangno khankhinmaa Nu aw Pa aw a cihtheihmaahunsung hiding hi (Isa. 8:4).Isaiah in naupangno a gil-omkipatma nangawnin a mingenkhia in ciaptehna tawh mitemuhtheih genkholh picinna ahihi.

Amite khialdenden hinapi, Topa in amautehonkhia nuam vevelel hi. Hih thute eima pumpi tungah,adiakin i Khalam nuntakna sungah koici zattheih dinghiam?

WEDNESDAY January 20PASIAN KIHTA LENG KIHTAK DING DANG OMLO (Isa. 8:11–15)

American President Franklin D. Roosevelt in, a mipimuakna in, a lungkia mite kiangah hibangin cihi: “Eitekihtak ding thukhatbek om a, tua in kihtakna mah ahihi.”—U.S. Capitol, Washington, D.C. (March 4, 1933).Isaiah thupuak a lungkia mite a dingmah: “Pasian KihtalengKihtak Dingdang Omnawnlo” cih a hihi.

Mite kihtakte kihtalo ding, Amahbek kihta dinginPasianin Isaiah sawl hi (Isa. 8:12, 13).Hihthu in laisiangthosungah kithupisak mahmah hi. Theihpak dinginMangmuhna 14:6-12, vanmi thumte’n leitung a ding a

thupuak: Leitung Sahang vangliatna kihta in pahtawinasangin, Pasian kihta a, Amah pahtawizaw ding cihi(Mang.13).

Pasian “kihtakna” cih koibangin natel hiam?Pasian i itding zia hong thupiakna in bang khiatna neiciding i hihiam(Matt. 22:37)?

………………………………………………………………………………………………………

Pasian kihtakna siangtho taktak cihpen vannuaibuppi tungah ukzawhna vang a neipa ci in sanna a hihi.Amah i it, itkei zongin, amah kihtakna in kihtakna dangtevengsak hi. Nanglam a omnakleh, Ama’ phalnalo tawhkuamah’n hong khoih theilo hi.Amah nalangdo maninnang’lang ah hongpan leh, nataitheih hangin nakibutheikei ding hi!

Pasian kihtak ding i cihpen 1John 4:18 tawhkilehbulh salo nahiam? “Itna nei lehang launa omlo a,itna cingtak neipeuhlehang launa beimangta hi:Banghanghiam cihleh, launa i cihpen gimthuak dingkihtakna hia, gimthuak ding a lautepen itna cingtakneilote a hihi.”

Kihtakna namtuamtuam omhi.A vangnei mahmahkhattawh kilawmta lecin a, amahtawh ki itmahmah lellecin, amah’n nang hong suksiat ding peuhmah lauhetloding hiteh. Ahihhang, amah tawh nakizopna ciangtanh khatomveve a, tua khengval ciangkhatmah nakihta veve dinghi.

Christian i hihna dungzui in, leitung’mite’n a itleitungnate i itding hi lo hi(1 John 2:15).Leitung mite’n akihtak mahmah hang, i kihtak vetloh ding a omhiam?

Page 23: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

45 46

Bangteng hi a, banghangin kihtalo ding i hihiam? Leitungmite’n a kihtakloh, e’n i kihtakding e bang peuh omhiam?Mate 10:28; Jeremiah 10:2, 3.

THURSDAY January 21A LUNGDAM THEILOTE LUNGZINNA(Isa. 8:16–22)

Atung a teng simin. Bang gennuam hiam? KumpiAhaz tawh koici kizop hiam?Atomcing in gualsuk dihve.

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Ahaz in theihngeiloh dawite tawh a kizomdawibiakna ah (2 Kumpite 16:3, 4, 10–15; 2 Khang. 28:2–4,23–25) kihellua (Thuhilhkik. 32:17; “Amaute in dawipasiantebiakna pia uh”, 1 Cor 10:20 tetawh tehkakna) hi. Nisuahnalamgamte ah, khangthak dawikaute nasepna tawh kizommahmah cihpen, laisiangtho ahilo, laibute sungah kicianmahmah hi. Tulaihun a dawinasepna tampitakte pen,tanglai a temahtawh kibang mahmah lel hi.

Topatungah kingalo a dawite tungah kingaknahangin, lungkiat lungneuna Isaiah in a pulak pen Ahaztawh kituak mahmah hi (Isa. 8:21, 22) (2 Khang. 28:22, 23)tawh enkak in. Mipite heh mahmah uh a, kumpipa hamsiatgawp uhhi (Isa. 8:21). Ahaz in a mite dawibiakna lamahmakaih a hihmanin, amah ki hamsiatding hingel hi.Tuamah bangin, Ahaza sih ciangin, zaktakna omlo lua kisa,tuambawl uh a: “Judah kumpite tawh vuikhawmlo uhhi” (2Khang. 28:27).

Hihmunte in dawibiakna vai bang gen uhhiam?Siampi 20:27, Thuhilhkik. 18:9–14.

Dawibiakna pan kihepkhiatna in Pasian tungahcihtakna ahihi.1Khang. 10:13, 14 sungah Kumpi Saultangthu enleng: “Saul a thumanlohna hangin a si hi; Amahin Topa’thupiakna a zuih lohna, vankah khat thudongin alamlah ding a zonna, leh Topa kiangpanin lamlahna azonlohna ah Topa’tungah a thumanlo a hihi. Tua ahihciangin Topa in amah that a, Jesse tapa David tungahkumpi gam ahei hi” cihi.

Na kimkotah huzaap omte enkawikawi in.Anunnem mahmah bangin hong laang mahmah sikhanasepna koibang danin hong omthei hiam? Tuate pelhzotakpi nahihleh, nangleh nangma innkuan tungah tuatenasepna koibangin tawmsak semsem thei ding nahihiam?

FRIDAY January 22

SIMBEH DING: The Great Controversy sungpan, “Asisa te’nhong Hopih thei hiam?” lai 551–562 simin.

“Hebrew te hunlai in, tuhun sikha tawh a kihopihtemah bangin, misisate’ sikha a hopihthei mi pawlkhat omhi.Tua sikhate pen, leitung dangte panin honghawhdan inumuh a, laisiangtho in “pasiante” naci hi. (Gamlak 25:1–3;Late 106:28; 1 Corinth 10:20; Mang. 16:14) cihte simin. Sikhatawh nasepkhopna pen Topa’ maiah a kihhuaithu ci in aki pulak hi a, sihna ciangdong daan piaktheih a hihi (Siampi19:31; 20:27).Bumtawi aitawi peuhmah a minngiat in kineuseh hi. Dawi, kau leh sikha tawh kikop peuhmah pen,KhuamialHunsung nangawnin phuaktawmthu a kici ahihi.Ahihhang tuhun ciangin, mi a tulsim, awnsimin, kizangpha

Page 24: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

47 48

mahmah a, pawlpi tampite leh thukhen lamte, kumpiinnsung nangawn ah, hih khanglui kikhemna penkhanghlo sakkik in, meel kiseelsa in hong laang a,sikhatawh kizopnalui bangpen hoih kisa nawnlo inkhaamkik zawzen hi.” —Ellen G. White, the GreatControversy, p. 556.

KIKUPDING DOTNATE:

1. Sikha tawh kizopdan tuamtuamte video, TV, laibu lehngeina tuamtuamte lakah hong omdan kikum dihun.Kibeisiangsak zolo a hihleh, mitampi in lauhuai asakloh uhhang, alauhuai nathu koibangin hilhtheiding i hihiam? Hih khemnate pan i kikeptheihna’ngin, misite omzia teltheih mahmah dingbanghangin thupi nasathei hiam?

2. Isaiah 8:20 simin. Nangma pauin genkik in. Nakhansungvuah mituamtuamte in amau pauciatungingtakin simsakin. Topa in bang hong gennuamhiam?

3. Pasian kihta leh it dingin ki ngaihsunin.Kihtaknapan Itna koibangin meeng khiathei ding a,Itnapan kihtakna koibangnin meengkhia theidinghiam?

THUKHUPNA Isaiah leh a innkuan gamtatzia, akampauziate, Pasianin vauna leh lam-etna thupuak a piahi gige hi. A khamuanhuaipen lampi pen, PasianinAma’nasep Ama’n tellua hi cih muanna ahihi. Amahin itna,makaih zawhna, kepcinh zawhna leh a phalte khempeuha ding vaihawm zawhna vanglian nei hi. Vangliatna danga zongte a dingin khuamial leh beidonna bekmah omdinghi.

LESSON 5 January 23-29

ATHUPI NOPSAKNA KUMPI

SABBATH NITAKLAM Jan. 23

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 9:1–5; Isa. 9:6, 7; Isa. 9:8–10:34;Isa. 11; Isa. 12:1–6.

KAMNGAH: “Eite a dingin naungekkhat hongsuak a, eitetungah Tapakhat hong kipia hi. Amahpeneite hong ukpa hiding a, Ama’min penLamdang Thulakpa, Vanglian Pasian,Tawntung Pa, Nopsakna Kumpi” kici dinghi.(Isaiah 9:6).

Dr. Robert Oppenheimerpen atomic bomb bawltemakaipa hi a,USA ah kikhopna liankhatah kihelkha hi.Mipite’n amah thudong ngeingai uh a, tua bombpan kidaltheihna ding dan a omhiam ci uhhi. “Om kisa ey” ci indawngziau hi.

“Tua penbel” - Thei nuamlua kisa a daikhipkhepmipite enhithiatsa in: “Kilemna” ciziau hi.”—Paul Lee Tan,Encyclopedia of 7,700 Illustrations: Signs of the Times(Rockville, Md.: Assurance Publishers, 1985), p. 989.

Kilemna pen a haksa mahmah mihingte’ lunggulhpenpenthu a hihi.Leitung tangthu a ki ciapteh theihpankipan tuciang dong hunsungah 8% (100 ah 8) sungbekmahkilemna omngei hi kici hi. Tua kumte sungah zong,

Page 25: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

49 50

T-4

kiciamna tulgiatval (8000) kipalsat(Paul Lee Tan, p. 987)cihi.Galpi masa khit kumzalom langsung bang, galpi beina’nggalneute hunsungah, kumkhat sungbup minute 2 bekkilemna omhi cihi.

1895 kumin, Alfred Nobel, dynamite bawlpa in,kilemtheihna’ng thukician a phuangkhia zo peuhmah adingin pahtawina piaksak ding cihi(Paul Lee Tan, p. 988,adapted). Tuakhit deuh tengin Kilemna Pahtawina(NoblePeace Prize) kingah zangzang sam hi.

Tukal sungtengin, tawntung kilemna taktakhongpia theipa’thu i sin ding uhhi.

SUNDAY January 24GALILEE KHUAMIAL TAWPTA (Isa. 9:1–5)

Isaiah 9:1na”ahi zongin” a cih kammal in, amailam a bang thupiang a kawknuam ahi hiam?

………………………………………………………………………………………………………

Isaiah 8:21, 22 in Pasian maan nusia in dawibiaknalamah a paikhiate lam-et beina gen hi: Amau etnapeuhpeuhah “lungkhamna leh khuamialna, lungzingagimnabek”omhi (Isa.8:22). A langkhatah “min dainathuak-ngei uha, pahtawina ngahkik ding uhhi” (Isa. 9:1). Galileegamsung mite leuleuteh thupha “khuavak lianpi” (Isa. 9:2)sangtuam ding cihi. Amau kisatna “ciangkhut Pasianinkuaihtansak” (Isa. 9:4) a hihmanin a minam pungmahmahding uhhi.

Galilee gampen Israel gamsungpan galte’n a zawhmasakpen mun ding ahih manin hihteng ah kipulakphadiak hi.Ahaz in a huhna ngetna dungzui in, Tiglath-

pileser III in Galilee leh Jordan gungal Israel saklam tenglamasa in, mi pawlkhat salmat in, Assyria ah ciahpih hi(2Kumpi 15:29).Isaiah thupuak sungah, a kizawh masaknagam suakta masa ding a hihi.

Pasian in Amite honkhia dingin kuazang hiam?Isa. 9:6, 7.

Koibang leh cikin Isaiah 9:1-5 genkholhnatangtung hiam?Matt. 4:12–25.

A piangkha hi hetlo, Zeisu in Galilee gampan anasep kipan a, Pasian’ukna gamthu hong tangko in, damlotedamsak, dawiveite zong dawikhut sungpan suahtak hi(Matt. 4:24).

Zeisu in, laisiangtholui sungpan thupiangsakhatpen, laisiangthothak ah thupiang dingkhat genkholhnading in gentehna in zangzelzel hi. Hunkhat a piangthupen hundang khat tawh helh zel hi. Mate 24 sunga AD 70kum Jerusalem kisiatna dingthu leh leitung beidinghunciang a piangding teng gawmkhawmin gen hi.

Zeisu in nang bangsungpan hong honkhia hiamci’n hong kidongleh, nakoici dawn tam? Nang aituamadingin Zeisu’ vangliatnatawh kisai teci panding naneihiam?

MONDAY January 25EITE ADING NAUNGEK KHAT (Isa. 9:6, 7)

Hitakah, Immanuel leh Maher-shalal-hash-bazsuahna tawh kizui a thumvei suahnathu Isaiah in hongpulak hi.

Tua naupang a tuampianna bang gen hiam? Isaiah9:6, 7.

Page 26: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

51 52

Hih honkhiapa in,Ama hihna pulakna dingthutuamtuam tawh min tampinei cih phawk in. Nisuahnalamgamte ah kumpite leh pasiante in a vangliatna uhpulakna in min tampipi nei uhhi.Topa’ vantungmi inSamson’pa kiangah “a lamdang hi” (Judg. 13:18)ci inManoah meihal biakna meikuang sungah vanlamzuan akahtoh mahbangin(Thukhen. 13:20), Amahin zong “alamdang”honpa a hihna, tunung kumkhat vallai inAma’pumpi hong kipiakna tawh honglak hi.

Amahpen “Vanglian Pasian” tawntung Piangsakpa“Tawntung Pa”,(Luka 3:38, Adam in Pasian’ta) cihi. Davidkumpi khanggui ah Kumpi hi a; Ama’kilemna gamin atawntung ahihi.

Hibang ziateng hileh, hih naupang kuabekmahhiding hiam? Luka 2:8–14.

Pawlkhat leuleu in, tuanaupen kumpi Hezekiah ahitam ci mataleh, tua nau omzia in mi mawkmawk omziakhengval a hihi. Khat bekmah tawh kituak a: Zeisu Khazih,Pasian’ Tapa, Piang sakpa (John 1:1–3, 14; Col. 1:5–17; Col.2:9; Heb. 1:2)eite hong honkhia ding leh kilemna hong piadingin hongsuak hi. Vantung leh leitungah vangliatnakhempeuh Ama’n ngahkhin a, eite tawh Amah hongomkhawm hi (Mate 28:18–20). Pasian a hihkawm mahintawntung mihing zong hi a, eite zawngkhalna hongtheihpihhi (Heb. 4:15).”Eite a dingin naungek khat hongsuakzo” a tawn tungin!

“Khazih leitung hongpaisuk lai in, inntekpa Satanin,luaisungpan kipan Calvary dongmah a kalsuannakhempeuhbuaisak den hi. Pasianin vanmite angkhualloding cihthu a piak ciangin Satanin, Pasian kawkpah hi.Amahleh amah zong midang a ding kipiazo mahmahlopi,

ama’din mun zong theilopi nahi leltak hi. SataninPasianpen hihbangin mawhsak tawntung a; amah vantungpan a kihawlkhiat khit ciangin, amah nangawnin a kipiaknoploh nasepte semlo ci in Topa mawh sak tawntung hi.Khazih in hihbang mawhsaknate thuak ding leh, a Pahonglak dingin hong paisuk hi.”—Ellen G. White, SelectedMessages, bk. 1, pp. 406,407.

Hihthu tengin Pasian pianzia bangteng honglakhiam?

TUESDAY January 26PASIAN HEHNA CIANGKHUT(Isa. 9:8–10:34)

Hih muntengah, min daina thuakna pan suahtakna,lungkhamna tawh dawibia mite, galkap mangte nenniambawlsiatna thuakte “Midiante a kizawhni bangin, amauvangik puakna hakkol leh amaute kisatna ciangkhutPasian in kuaihtanh sakkhin zo hi”(Isa. 9:4).

Atung a Pasian’mite thuaknate simin. Siampi26:14–39 sunga samsiatna omte tawh saikak in. Pasianin amitepen daan piakkhatin pialo in, a dawldawlinbanghang pia sese hiam? Ama’ zialeh tong koibanginhonglak hiam?

Pasianin, Amite susianuam hileh, Assyriakhutsungah piakhin theilua hi. Ahihhang Amah lungduaitakin “siatna nathuakkhak dinguh deihloin navekpi unnakisikkik dinguh deih” (2 Pet. 3:9) hi.”Thukhente” hunlaiin, Pasianin Judah leh Israel mite, a utbangun haitat saklelin, tua gamtatna hangin hongtung thupiang tungtawnin ahoihzaw a teeltheih nadinguh a deihna a hihi. Gitlohnasungah omsuakzel in lungsim a khauhsakuh ciangin, Topain thupuakte sawlin zolsak zel in, a kepcinna khawngluakkik zel hi. Tuapipi mah langdo zomsuak uhhi. Tua

Page 27: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

53 54

bangdan in a ki peipei uhleh a tawpna ah Pasiannangawnin bangmah a hihtheih nawnlohdong tungsuakuhhi.

Isaiah 9:8–10:2 simin. Mipi te’n bang mawhna neiuhhiam? Kua langkhatah mawh uhhiam? Amau lakahkua mawhpen hiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Laisiangtho buppi sungah deihteelna mah, hitengahi mukik hi. Pasianin a suakta in hong bawl (hikeileh Amahit taktak theilo dinguh) hi a, a siazong suakta takin bawltheihi. Tua kawmkal mahin Pasianin itna honglakin hongheelheel lai hi. Teelkhialh manin siatna piang; natna,thuakna, launa, buaina cihte hong thuaksakin,Ama’kiangpan lampialna in bangciang hong tunhthei cihhong theisak nuam hi.Tuabang thute piangzel mah taleh,mite’n mawhna nusia in Topa zuan ding civetlo uhhi.Deihteelna pen lamdang veve hi; tualo tawh lah mihingkisuak theilo hi. A zang siamlote a ding gimna a hihi.

Na lamkhialhna pan nakihei theihna dingin,Pasianin koici bangin thuakna hong zangthei zel hiam?

WEDNESDAY January 27MUNKHATPAN A ZUNG LEH A SEL (Isaiah 11)

“Jesse phung” sungpan a “sel” khat hongkhangkhia pen kua hiam? Isaiah 11:1? Zech. 3:8; Zech.6:12.

Isaiah 11:1 in a kiphuksa singkungthu 10:33,34sungapen gen hi. “Jesse’ phung” a cihteh Jesse’tapa David’kumpigui hi a, a vangbei ding (Dan. 4:10–17, 20–26)cihi. A

hihhang akamsia “bulsum” panin a”sel” khat hongkhangkhia ding; David suanh pan ukpa khat hongpiang dingcihna a hihi.

Banghangin David kumpigui pen “Jesse zung” kicise hiam(Isa. 11:10)?Bang hong phawksak naci hiam?Rev.22:16.

Zeisu Khazih in “David zung leh a suan” (Mang.22:16)a hihmanin amah bekmah tawh kituak hi. Amah inPiangsakpa (John 1:1-3, 14) hi napi, David khanggui panhong piang (Luka 3:23-31)leuleu a, “Pasian’tapa” Adam pankisimsuk (Luka 3:38) hi. Khazih in David pianna Pu a hihbanah, a suanh zong hi leuleu hi.

David suanpan ukpathak in, khangluite mawhnaleh lampialnate koibangin lumlet hiam? Isaiah 11.

Topa deihna bangin gamta, thumantakin thukhen,migilote danpia in kilemna hong tun hi. Tuateng avenciangin, Topa’n amaute ciahpih kikin, damsakkik dinga, a beibang Israel leh Judah kipumkhatsak ding hi (Isa.10:20–22). Kumpi David hunlai in Philistine zogawpin, akipa kho kumpi a hihmah bangin, tuani ciangin zong omdinghi. Tua kumpithakpa in David sangin lianzaw ding a, apiansaksa khempeuh tungah kilemna omsak ding hi. Sanenamte in zong nenawnlo in, nidangin a samatmatte tawhnuamtakin tengkhawmzaw ding uhhi (Isa. 11:6–9).

Isaiah 11 in Zeisu hongpai masakthu a gen mawle,a nihveina maw, a hih keileh a nih in gawmkhawm maw?A genkholhna teng ensuksuk inla, hong paina a koizawgen hiding hiam?

Isaiah 11 in, hongpaina a nihtuakun a gen a hihi.Kizomlua uhhi. Aki pumkhatlua, khennih apha, simgpeekmaitangnih neibang a hihi. Hotkhiatna a picintheih na’ngin

Page 28: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

55 56

hongpaina a nihun phamawh uhhi. Hongpai masa khinzoa; hong paikik dingpen ei Chriatiante’ lam-etna bulpi a hihi.

Khazih in hongpai masaklai in hong paikikna adingin ei hong lungmuangsak bang khawng hong hihsakhiam? Anihveina tawh kizom keimawk leh hongpai masakin bang khiatna nei ding naci hiam?

THURSDAY January 28“KEI NONG HEHNEM HI” (Isa. 12:1–6)

Isaiah 12 pen Pasian hehpihna leh vanglianhehnepna phatna la tomno khat a hihi. Egypt gampankamciamgam a paite lakah a beibangte sakla a hihi (Isa.11:16). Tuipisan a Pharoah’mite khutsungpan a suaktaMoses leh Israelte la tawh kibang hi (Paikhiat 15).

Isaiah 12 a la leh Mangmuhna 15:2–4 a MoseslehTuuno la en-kak in. Bang a dingin Pasian phatuhhiam?

Isaiah 12:2 in Honkhiapa Zeisu hongpai ding a gentawh kibang hi. “Pasian, kei hong honkhiapa” naci hi. Zeisua khiatna in “Topa in Honkhiapa” (Mate 1:21) a hihi.

Zeisu kici min, Topa in ka honkhiapa hi cihthuakiciatna bang omhiam?

Topa in hotkhiatna bawlhibeklo a (Isa. 12:2);Amahngiat Hotkhiatna a hihi.Israelte Siangthopa hongompihna (Isa. 12:6) in ei ading nakhempeuh a hihi. Pasianeitetawh omkhawmhi! Zeisu in nalamdang bawl lel hi lo;Amah “cileh sa hongsuak in eilakah hong omhi” (John 1:14).Singlamteh tungah eimawhna pua ziau hi lo; Amahmawhnei hongsuak(2 Cor. 5:21). Kilemna hong bawlziauhi lo; Amah kilemna hi (Eph. 2:14).

“Jesse zunginmihingte tungah limkhatin a din”lamdang lohi (Isa. 11:10). Singlamtehtung ah Amah hongki laptoh ciangnin, mikhempeuh Ama’ lamah huup dinghi(John 12:32, 33)! A beibang pawlkhatin “vanglian Pasian”(Isa. 10:21), asuak naupang “Kilemna Kumpipa”(Isa.9:6)kiang hong ciahkik ding uhhi.

Zeisu in honkhiapa hi cih ngaihsun inla, Rome3:24 simlai in. Tatkhiatna in Zeisu sungah omhi cihi;Tatkhiatna cihpen Ama sunga piangthu hi a, Pasianhehpihna leh itna hangin eite zong tua sungah i kihelkhathei hi. Thukhatah, tua hotkhiatna pen upna hangin ei ahong suak, sephang hilo, sepna tawh guptak kicing zolo.Khazih’ sepsa bekmah, ama’ sepsa upna hangin eisephongsuahsakna in tatkhiatna hong pia hi. Nangmakilawmlohna tawh nalungneu laitakin, hih thuman inbang lam-etna leh khamuanna hongpia thei hiam?

FRIDAY January 29

NGAIHSUTBEH DING: “Mihingte’pa in ata a dingin deihsakmahmah hi. Ata’maitang enin, nuntak haksatna a dinginpatau hi. Satan’vangliatnapan huu nuam mahmah a, Zia-et haksatna pan kembit nuam hi. A lauhuaizaw a haksazawlangdonate a dingin, Pasian in a Tapa hongpia a, nuntaknalampi kician takin honglak hi. ‘Hih in itna bek hi’ Lamdanghi, vantung aw! Lamdang hi leitung aw!”—Ellen G. White,the Desire of Ages, p. 49.

“Mihing kihotkhiatna dingin a kisamtengkicingthei a hihmanin Khazih lungkim mahmah hi.Vanmite, mihingte sepnalel in tua naseppi zozolo hi. Mihingtapa bekmah kilamto ding hi; hih hotkhiatna naseppenmihing maimai in cin zolo hi. Khazih in micitaklo,

Page 29: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

57 58

mawhneite tawh kizom ding, ama’sisan pia ding leh ama’pumpi kipiakhia dingin amah lungkim hi. Vantungkikupna ah mihing mawhna kiteh a, mawhna thaman dingkingaihsut laitakin; Khazih in tua mawhna khempeuhama’tungah suan ding leh mawhneite lam-etna neisakdingin hong kipiakhia hi.”—Ellen G. White, theSigns of theTimes, March 5, 1896.

KIKUPDING DOTNATE:

Isaiah 11 sunga ombangin, Topa in Khazihhongpaina a nihin gen hi. Jew te’n hong pai masaklai ina saanzawhloh napen, nihveina hongpai ciangin apiangding teng piangsak pah nuam uhhi. Khazihhongpaikik zia dingthute i telcian mahmah ding aphatmawhna koici bangin hong gen hiam? Muhdanmanlo, upna manlo khawngtawh Satan in hunnunung ading hong khemnate koibangte hithei dingin na-umhiam?(Ellen G. White, The Great Controversy, chapter 39.)

THUKHUPNA: Isaiah hunlai in, Pasian’mi nenniamcipnahangin mawhneimi a suahlawh, a beibangte a honkhia dinga kamciampa, “Hotkhiatna in Topa aa’hi” cih min neipa ahihi. Hih genkholhna in “Topa in Hotkhiatna Hi” cihminneipa Zeisu sungah tangtung takpi hi.

LESSON 6 January 30- February 5

PASIAN KIMAWLPIH

SABBATH NITAKLAM Jan. 30

TUKAL SUNGTENG SIMDING: Isaiah 13, Isa. 13:2–22, Isaiah14, Isaiah 24–27.

KAMNGAH: “Enun, Amahpen eima Pasian a hihi. Eite ahonghon dingin Amah i ngak hi. Amahpeneima Topa a hihi. Amahin eite hong honkhiaa hihmanin, lungdamin kipaak ni” (Isaiah25:9).

Siapa khatin kiphatsakna tawh kisai a sermon khitciangin, a za nupikhat in Siapa hong paikhiat ngakin, alungsim sukha mahmah a hihna, mawhna lianmahmahkhat zong pulak nuam cih hong gen hi. Bang mawhna cihSiapa in dong hi.

Tuanu in “kiphatsakna mawhna, keima hoihna kienin limlangmai ah naikhatkhat katut zel nitampi phatahi” cihi.

“Tua bel, kiphatsakna hisam kei e, ngaihsutna tawhmawhna hisam buang e” Siapa’n cihi. —C.E. Macartney,compiled by Paul Lee Tan, p. 1100.

Vantungmi a lianmahmah khat sungpan mawhnahong piankhiat pankipan kiphatsakna in a omtaktak thutebangmahin hongsimsaklo hi. Lasiangtho sung khempeuhah,khalam kiphatsakna kisiatna khat mah ahi, hotkhiatnapen, midangte in ei tangding hongsepsakna tungah kingahi cih upnate omta hi.

Page 30: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

59 60

Tuakal sungtengin, kiphatsakna a bulpi leh, eimahkipahtawitawmna, tuate gel i bulpi i sin ding uhhi.

SUNDAY January 31MINAMTE TUNGAH KAMSIATNA (Isaiah 13)

Isaiah 13:1 ah Isaiah in laikungpu ahihna tawh athulu pia bang hi a, (Isa. 1:1, Isa. 2:1 tetawh simkak in); hihlaibu thuluthak khat a kipan tawh kibang hi. A lian 13–23sungah minam tampi takte a dingin thukhenna cihteomhi.Ensuk dih veni.

Minamte langkhatah genkolhna peuhmahBabylon tawh a kipatsese banghang hiam?

Isaiah 10:5-34 sungah Isaiah hunsung a lauhuaipenAssyria langkhatah thukhenna omhi. Isaiah 14:24-27 inzongAssyria suksiat ding Topa’gelnate genkik a, alian 13-23 dongsungtengah a dangdang lauhuaina tampitak mahomngeingai hi. Babylon in a lauhuai penpen a hihi.

Hauhna leh tangngeina, biakna leh gamvaitampitakte hong piankhiatna a hihmah bangin, gamthahatpen hongsuak a, Judah zong hong matsak hi.Ahihhang Isaiah hunlai a mite’muhtheihna dingpan cileng,Babylon in Pasian mite a lauhthawnzo ding dinmun neilohi. Isaiah nasep hunsung in, Babylon pen Assyria khutnuaiah omhi. BC 728 kumin, Tiglath-pileser III in Babylon zoin, Babylon kumpi kahihi ci in, amin Pulu(Pul; 2Kumpi15:19; 1Khang. 5:26)cihi. Assyria kumpite in Babylon penzo thithe uh hi (710 BC; 702 BC; 689 BC leh 648 BC).Tuabangin Babylon in a thahatpen gampi hongsuak in,Judean gam a suksiat zawh dongin thahat hi.

Isaiah 13 simsuk in. A kammalte khauhmahmahhi. Itna Pasianin, hihthute piangding in bangci phaltheih

hiding hiam? Mi siangtho pawlkhatin thuakngel ding hilo hiam(Isa. 13:16)? Hihbang tawh Pasian koici telsiamding i hihiam? Laisiangtho sungah, mawhna hang aPasian hehna a kigente pen, siatna leh mawhna khengvalluamahmah a hihman a hongtung a hihna koibangingenhiam? Mawhna in a siathuai zia pen, itna kidim Pasiantang hial in hihbangzah in thukkik hi lo hiam?

Hih vaunate khempeuh Zeisu paukhiat cih theihding hi a, tua Zeisu mahin mawh maisak, damsak,mawhneite kisik dingin hong zol hi. Nangma lunsimsungah, itna Pasianin hihbang hong hihna pen bangcingaihsut nahiam? Nangleh nang kidong dihin: Hihhehnate itnapan hong mengkhia thei diam? Hongmengkhiathei a hihleh, koici daan?

Muhna tuamkhat ah, Singlamtehah, Zeisu inleitung mawhnateng athuakna ah, mi gilopente sangthuaksia zawlai, minambup mawhna khawng misiangthote’n thuaksak mikmek hi. Khazih in singlamtehtungah a thuakna tawh a tunga dotnate nakoicidawntheih ding hiam?

MONDAY February 1A NUNUNGZAW BABYLON KHUAPI (Isa. 13:2–22)

BC 626 kumin, Chaldean mi NabopolasserinBabylon khuapi puahpha in, amah kumpi in zong tupahahih manin, Babylon kumpithak khanggui khat hong kipana, Media tetawh kipawlkhawm in Assyria zo uhhi. A tapaNebuchadnezzar IIpen Judah zo in a salmatpa a hihi.

Koici bangin Babylon khuapi beithei hiam? Daniel 5.

BC 539 kumin Persian Kumpi Cyrus in, Medo-Persiangam adingin Babylon zo in(Daniel 5 simin) la a,

Page 31: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

61 62

tuapankipan Babylon in ama suahtakna mansuah paisuakhi.Babylon in zong Persia ukna langdo keeisam mah taleh,Xerxes I in BC 482 kumin, susiacip hi. A pasian lianpenpamilim Marduk zong suksiat sak a, a kulhte leh biakinnpawlkhat zong suksiatsak hi.

Alexander the Greatin zong galkidona omhetlo inPersia khutsungpan Babylon BC 331 kumin la hi. A khan atommahmah hang, Babylon khuapipen nisuahna gamte’khuapi dingin agel hi a, tuabangin kum zalom pawlkhatsungteng omnapi tawmtawmin kiamsuksuk hi. AD 198kumin Rome mi, Septimus Severusin Babylon kisiacipkhin cih muta hi. Tuabangin khuapi lianmahmah khatbeihiau hi. Tuhunin Iraqi khuata mi pawlkhat intuakhualui ah tengmah uhleh khuapi bawlkik nawnlo uhhi.

Isaiah 13 sungah Babylon kisiatna in, Jacob suan,Babylon bawlsiatte (Isa. 14:1-3) suakta sak hi. Tuasuahtakna pianna pen BC 539 kumin Cyrus in Babylon azawhna pan a hihi. A khuapi bel suksiatsak lo hinapi,Babylon beiding a kipatna hongsuak a, Pasian’mitelauhthawn zonawnlo ta hi.

Isaiah 13 in Babylon pukpen Pasian thukhenna cihi. A galtepen Pasian’sawltakte hoh ci zawsoplai hi (Isa. 13:2–5). Tua thukhenni pen “Topa’ni” (Isa. 13:6, 9)kici a, Pasianhehna in nasia mahmah in, Ni, kha, vantungleh leitungsukha hi (Isa. 13:10, 13) cihi.

Thukhente 5 sung, Deborah leh Barak in Topa penzinling sungleh vantungpan guahte tawh hongpai (Thukhen.5:4)cihi.Thukhen. 5:20, 21 in, leisung omnate, aksite ingamdang mi a neng niamte do uhhi.

Babylon a saanmahmah laitakin a sunga tengmikhatin Isaiah 13 sung, a diakin Isaiah 13:19-22simkhazen dingin ngaihsun in. Haivailua in piangtheisalo ding uhhi. Genkholhna a dangdangte zong, haivailuapeuhmah in piantheih tuaklo lel hi. Piangthei mahmahhetkei ci in awlmawhlo in banghang ommawk ding ihihiam?

TUESDAY February 2MUAL “KUMPIPA” PUKNA (Isaiah 14)

Babylon pukna lungdamna (Isaiah 13), Pasian’mitesuahtakna zong hi (Isa. 14:1–3), Isaiah 14:4-23 sungahBabylon Kumpipa a kizahkona (Micah 2:4; Hab. 2:6) cihteahi uhhhi.Sihna gam sungpan kumpi sisate in alawmthakpa uh dawntuah cihzong a taktak hi khollo, la-gui lel in a kiphuak hia (Isa. 14:9, 10), thante zongama’delhphah ding cihi(Isa. 14:11). Pasian in a kiphasakkumpipa; ama’mai a kumpi dangte mahbangin anuaisiahnabekmah hi a: misite dinmun leh omzia apulakna hi tuanlo hi!

Isaiah 14:12-14 pen Babylon kumpikhattawh koicibulh theih ding hiam?

Babylon kumpite peuhmah, lungsim niamkhiatding sangsikin (Daniel 4, 5) “Sangpenpa” (Isa. 14:14) abangnuam vive hizaw uhhi. Tuabang Sangpenpa banghihding lunggulhnapen “duh hop huaihamna” hi.Kumpitein pasiante tawh kizomin kiliansak mahmah napi, pasiantemai ah ki niamkhiat luamahmah uhhi. Kumsimin,Babylonian kumthakpawi ni-ngani in, kumpipa in a kumpipuan suahkhia in, a pasian Marduk suanglim mai ahzahtakna piakna tawh, a kumpizaa kipsakna ngah zelzel

Page 32: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

63 64

uhhi. A pasian neuzaw khatpeuh khawng hepkhiat khaknangawn zong sihna zong bangin ngaihsun uhhi.

Isaiah 14, Ezekiel 28 cihte in, vantung nangawn ato khuapi makaipa’thu gen hi. Leitung makai khengin,Pasian nangawn a ngiim: Tua a kiphasak ukpa in Edenhuanah omin, sathau a ki nilhpa, Pasian mualtung acherub vanmi, amah a kipiansak nipan kipan mawhna alutni ciangdong a picingpa, Pasian in a hawlkhiatpa, atawpna ah meikuang tawh a kisusiasiang dingpa (Ezek.28:12–18) a hihi. Mihing khatpeuh tungah bulh dingin,ama’omzia pulakna kammalte kicianlua mahmah ahihmanin khiatna neinawn mello hi. Mangmuhna 12:7-9in zong: a vangnei mahmah khat, a vanmite tawh vanpaninkilawnkhia a: “Satan, leitungmi khempeuh a khempa” (Rev.12:9), Eden ah Eve a khempa a hihi (Genesis 3).

Satan kisaktheihna lungsim neihi: “Kei pasiankhatkahihi nacihi. Nangpen pasian bangin pil nakisak hanginmihing nahilel bek hi.” (Ezek. 28:2).A sihna in pasian ahihlohlam lak ding hi. Khazih bang hi lo in, Satan in meiliipisungah si ding a(Rev. 20:10), vannuai khem nawnlo ding hi.

Isaiah 14:13, 14 tawh Matthew 11:29, John 13:5,leh Philippians 2:5–8 cihte saikakin. Hih munteng isaikak ciangin, Pasian omzia leh Satan omzia kikeelkiicih koibangin hong lak hiam? Hiteng simkak cianginkisaktheihna, kiliatsakna, leh sangpending lunggulhnacihte Topa’muhna ah koi bang hi ci hiam?

WEDNESDAY February 3VANTUNG KONGPI (Isaiah 13, 14)

Isaiah 14 ah Satan muhdahna in, a pulh“Khuavakta” (Lucifer), “Zingsol” (Isa. 14:12) ”Babylonkumpipa aw” cihi. Banghang? Mang. 12:1-9, gulpi leh Satan

a kigentehna (Mang 12:9) nausuak phetin susia nuampacihi. Mang. 12:5 ah naupangpen Khazih hi. Naupang Zeisua thah sawmpen kumpipa Herod hi (Matthew 2). Gulpi cihpenSatan leh Rome vangliatna hi a, Herod tungtawnin Satanin nasem hi. Tuabang lianmahin, Satanin Babylon leh Tyrenungah a thapiapa a hihi.

Banghangin “Babylon” pen Rome tungah tutheia,(1 Pet. 5:13) Mangmuhna in gitlohna vang a cihpen(Mang. 14:8; 16:19; 17:5; 18:2, 10, 21)hithei hiam?

Babylon taktak mahbangin Rome leh Mangmuhna“Babylon” in kisathei mahmah in hehpihna neilo inPasian’mite bawlsia hi. Mang.17:6 ah “misiangthote sisankham” cihi.Babylon cih kammal ombangin, Pasian langdouhhi. Babylon’pau in “babili” in “pasiante kongpi” cihnahi a, pasiangam lutna kongpi ci uhhi. Piancil 11 tawh enkaklecin, Babel tausangpi a lamna vuah, amau thahatna tawhpasian dinmun tunsawm uh a, vantung Pasian kiangpansuaktazo dingin ki umuh hi.

Jacob in a mangmatnapan a khanlawh ciangin,vanleh lei kizom in kahlei kikhung amuh ciangin: “HihpenPasian’innlo a dang hilo, vantung lutna kongpi a hihi”(Pian.28:17) cihi.I tel dingin “Pasian’inn” in “vantung kongpi” hia, vantung tawh kizopna mun a hihi. Jacob in tuamun“Bethel” naci a “Pasian’inn” cihna ahihi.

Bethel ah “vantung kongpi” leh Babylon ah “pasiantekongpi” tegel in, a pasian zuatna uh ki keelkii linlian hi.Jacob’kahlei in vantungsunh in Pasian kiangpan kipan hi.Babylon leuleupen, a tausangpi leh ziggurat biakinnte,leisungah a bulphutin mihingte lamh a hihi. Hihtegel in aki keelkii hotkhiatna lampite hi a, hehpihna leh mihingsepzawhna ahihi.

Page 33: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

65 66

T-5

Upna diktaktak peuhmah kiniamkhiatna tawhBethel tungah kiphut a: “Upna hangin Pasian’hehpihnatawh hotkhiatna ngah” (Ephet 2:8, 9) cihi. Upna diklopeuhmah leitung ngeinate leh mihing phuahtawm upnatehi a, a kisathei Babylon ngeinate a hihi. Tuategel saikaknadingin, Zeisu’thugentehna pan Pharisee palehSiahdongpa(Luka 18:9–14) sungah enin.

Zen tattungah tawlkhat sungmah hun a zang,Canadian laphuakpa, Leonard Cohen in, thudongtekiangah, “Hotkhiatna ngahke’ng” naci hi. Tuni sinna tawhetciangin, ama’ buaipih bang hi naci hiam?Hotkhiatnathu a telphatlai ding bang omhiam?

THURSDAY February 4ZION GALZAWHSIANGNA (Isaiah 24–27)

Isaiah 13-23 leh 24-27 sungtengah, Pasian’gal-gamte langkhatah, gamkhatsim a kisiatna ding lehPasian’mite a kihotkhiatna ding Pasian kammalte vive ahiuhhi.

Isaiah gen leitung a hawmsuahna ding thuleh(Isaiah 24) Khazih hongpaikik khit a kum 1000 sungthupiang dingte koibangin kizom dimdiam naci hiam?(Mangmuhna 20)?

Isaiah 13-14 ah, Babylon in hunnunung vangliatnacihna hi a, “Babylon kumpipa” cihzong ukzawhna nei mitelungsim sungpan a tawsawnpa hi a, Satan hipah hi.Babylona cimhzo hi (Isa. 21:9) cih zong, a nungsangin ki cikiklai a(Mang. 14:8, 18:2), Khazih nihveina hongpai khitciangin tuaSatan kisusiasiang ding hi(Rev. 20:10).Leitung Babylontaktak a kisuksiatna pen thukhenna thuak “Topa’Ni” (Isa.13:6, 9) a cihmah bangin; A dang “a lauhuai Topa’Ni” pen(Joel 2:31, Mal. 4:5; Zeph. 1:7) cihte tawh saikak in.

Tuatawh a kibangin, Isaiah 24 ah kamsangpamangmuhna in, amahpen “tuaciangin Khapi mialding a,Ni tangnawnlo ding hi. Vanglian Topa in Zion mualtung lehJerusalem khuasungah ukding” (Isa. 24:23) cihpentelmahmah a hihna kilang hi. Isaiah inbel ama’theihJerusalem hiding in umngelngel ding a hihhang,Mangmuhna in tuapen Jerusalem khuathak (Mang. 21:2)hipan ding cihi. “Pasian’minthanna vangpen khuavak hia, Tuuno zong meivak hikhin ahihmanin, tua khuapi in,nitaang khataang cihte kisam nawnlo hi” (Rev. 21:23).

Pasianin migilote susiasiang takpi hiam?

Isaiah 28:21 simin, Pasianin suksiat nasep aseppen a lamdang “nasep” cihi. Amahin a sepnop hetloh, seplohphamawh a hihmanin, semtakpi ding a, Ama’adinginlamdang hi. Mawhna in eimahmah hong susiakik hizawhi (James 1:15).Pasianin nuntakna leh sihna tungahvangliatna kip nei a hihmanin, Amah’n ahun, amun leh apianzia dingteng khentat (Mang. 20) a, mawhna guu tengpeuhmah thukkikna tawh vengsak in, a lampingeitungkikthei dingin gamtatna leh a nungzui pia hi.

Isaiah 24–27 sungah i muhtengin, laisiang-thobuppi sungah lengkik a, tuni tuhun in thuaksiatna,natna bangzahin omtaleh, Pasian’hoihna in tua siatnatezosiang ding hi. Tua galzawhsiangna sungah nakihelnopleh, nahih ding nakhatbek a ompen bang hiding hiam?Prov. 3:5–7, Rom. 10:9.

FRIDAY February 5

SIMBEH DING: “Koici kingah hiam? Hotkhiatna pen eimaomzia zui hiding hiam? Ei omzia zuipeuh hi lo hi. Khazihkiang nazuatleh, nang omzia koici? A nungta upna in, a si

Page 34: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

67 68

a thokik honpa’ sisan len tinten ding hi. Tuabang ahihtein thutang nasep a hihi. Pasian in leitungpan mawhneitea sap a zol ciangin, ama omzia teeltuanlo a; Khazihtungtawnin amah zol a, eite’n Pasian kiang i zuatding bekkisam hi.Mawhneite in, singlamteh tungah a kikhai Khazihmu in, Pasianin zong amau lungsim sungvuah pia a hihmanin, nakhempeuh khengval in itnalian khat mu uh ahihmanun, hongzuan ta uhhi.”—Ellen G. White, ManuscriptReleases, vol. 6, p. 32.

KIKUPDING DOTNATE:1. Atunga Ellen G. White kammalte simin;Wednesday sinnatawh gawmkhawm in. Bang gennuamhiam? Christian kalsuanna ah: upna leh nasep cihngaihsun in. Amahin tuagel koibang khen ahi hiam?

2. Kisaktheihna in banghangin lauhuai mawhnahithei hiam? Banghang paih haksa hiam? Mihing’mit ahumsak theihnapen ama’ngeina hi a, tuahang ahi diam?Nang nakisaktheih khaka, nalungkimlel leh, banghangkikhel nuamlo thei? Kisaktheihna a damsakthei singlam-teh tungah nakingak nakleh, tua in nang hong koicidamsak thei ding hiam?

3. Isaiah in minamdangte adingin lam-etna a muhsakhiam?Isa. 25:3, 6; Isa. 26:9 leh Rev. 19:9 saikak in. THUKHUPNA: Isaiah in Assyria leh Babylon in Judah zodingcih muhi. Ahih hang leitung a ukcip mihing khengvalkhuamial kumpite in Pasian’galte tungtawnin nasemuha, Pasian kimawlpih sawmuh a,Topa in, lungduai takinthuakin zol a, hih a buaimahmah leitung adingin tawntungkilemna hong pia nuam hi.

LESSON 7 February 6-12

ASSYRIA MITE GUALLELHNA

SABBATH NITAKLAM Feb. 6

TUKALSUNGTENG SIMDING: Isa. 36:1; Isa. 36:2–20; Isa.36:21–37:20; Isa. 37:21–38;Isa. 38, 39.

KAMNGAH: “Vanglian Topa, Israelte’ Pasian, Kherubtetungah atupa aw, Nangmahbek leitung gamkhempeuhte’ Pasian Na hihi. Nangmah invantung leh leitung nabawlkhin hi.” Isaiah37:16.

Azawng acimawh agawng papikhat atate nihtawhkhe in lampai uhhi. Innkuan dangte bel neihleh lamtengbawngleng tungah suanuh a bawngtal in kaisak uhhi.Nupinih tuanna bawngleng papikhat in hawlsak hi. Azawngzawdeuh te’n bawngleng neizolo uh a, a neih leh lamhuh liangko tungah pua uhhi.

Galkapte zong munkhempeuhah omziazua uhhi.Kulhpi suksiatna singluangpi in kulh kongpite susiadamdam hi. Thaltawite in kulhtungpan hong dote kaptouhhi. Mi alom alom in ki that ziahziah uhhi.

Gualzo hi. Kumpikhat in tokhom tungah tutsa ingalmatte sangsang hi. Galmat pawlkhat in kumpipa’maiahhehpihna ngenin khutlamsa in pai duamduam uhhi.Pawlkhat leuleu khukdinsa in kuunsuk khekhu uhhi.

Page 35: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

69 70

Hihbang limteng tungah kumpipa’kammal tawh kipan a,anuai abang a hihi. “Sennacherib, Leitung kumpipa,Assyria kumpipa,nemedu-kumpi-tokhomtungah tu in, agalmatsa Lachish khuapi in ama muhtheih dingin amaiah a paina,” ci in kigelh hi.”—John Malcolm Russell, theWriting on the Wall (Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns,1999), pp. 137, 138.

Hih limbialbual tengpen, “Galveng Kumpi Inn” akiciliang Sennacherib kumpi inn kawm tungah kawmzepnain a kisuai bialbual a hihi. Tu in a hihleh, tuate BritishMuseumsungah kikoih ta a, Pasian’mite haksat gentheiha thuakna tangthute hong gengen a hihi.

SUNDAY February 7KHAUTETAWH HENKOP (Isa. 36:1)

Judah tungah bangthu pianghiam? 2 Kumpi 18:13,2 Khang. 32:1, Isa. 36:1.

Upna neimello Ahaz asih ciangin, a citak a tapaHezekiah in laih a, Hezekiah in suahtakna amansuahdikdek gamkhat luahkha hi. Syria leh saklam Israel alauna hangin Assyria’ huhna lei a “lumbangsungsum”phiangsiah piaden hi(Khang. 28:16-21). Assyria kumpiSargon IIin agamla galphual ah a sih ciangin, BC 705 kuminSennacherib in laih a, tua laitakin Assyria hong thanemhi. Tua thanemna Hezekiah inhunhoihkhat in la a, Assyrialangdo in, minamneute lakpanin Asssyria a langdote lakaha gualzopen hipah cihthu Assyria tangthu hitaleh,laisiangtho tangthu sungah omngiat hi (2 Kumpi. 18:7).

Assyria’thuakzawhna pen, Hezekiah in neumuhkhahi. BC 701 kumin, Sennacherib in mundangdangte alakkhit ciangin, Syria leh Palestine lalai in, tuatengkhempeuh tawh Judah susia hi.

Hezekiah in Assyria tawh kitalsik dingin bangtengkithawi hiam?2 Khang. 32:1–8.

…………………………………………………………………………………………………………………...

Sennacherib in Jerusalem lathei ding cih Hezekiahin a muhciangin, Assyria talsikna ding hong kiging pan hi.A kulhte puahpha in, galkapte zong galhiam behlapsak,Jerusalem tuinek zong puahpha (2 Kumpi 20:20, 2Khang.32:30)hi.A minnei phadiak khat, Siloam tuizawlakibawldan khawng, tualai a galginna in Hezekiah bawl ahihi.

Galvai leh kimakaihna lam zong thupikhawm ahihmanin, Hezekiah in, hihbang lauhuaihun sunginKhalam makaiding mi koih hi. “Judah kumpipa in, galtelangkhatah a hihtheih tawpin kiging hi. Mihing lampanhihtheihtawp in kithawi a, a miteng kaikhawmkhin ahangsan thahat dingin hanthawn hi.”—Ellen G. White,Prophets and Kings, p. 351.

Hezekiah in Pasian muanglua a hihleh,banghangin hihbangin kiginkholhna bawl hiam? A sepnain a upna hawmsuaksak hiam? Philippi 2:12, 13 simlecin, Pasian tawh semkhawm leng, a muibun thahatnakua in hongpia hiam?

MONDAY February 8KAMPIBEK (Isa. 36:2–20)

Assyriamakaite pen ngongtat bekthamlo, pilvang laihi. Amau’ngiimna bel suksiat ding bek hisamlo a,hauhnading a hihi (Isa. 10:13, 14). Khuasung mite in lelhnakhut lamsak masalo in banghang aneihsa uh sutgawp dingnahi hiam? Lachish khua a lak madeuhin, Sennacherib

Page 36: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

71 72

in rabshakeha cih ulian mahmah khat sawlin, kampi tawhJerusalem laksawm hi.

Rabshakeh in Judah a lauhthawnna in bangkammal zang hiam?Isaiah 36:2–20; 2 Kumpite 18:17–35, 2 Khang. 32:9–19.

Rabshakeh in kammal khauhsimtham zang hi.Egyptpeuhmah muangke’n, amah thanem in muantakcinglo hi. Hezekiah in a sangna munte hemkhia in Topa tungahbiakna piapia a, mipite in Jerusalem bekah biakna pia dingcimah taleh, Topa zong muanhuailo hi. Ataktak in PasianinAssyria lamah omzaw a, Judah susia dingin Sennaheribsawlzo hi. Sakol tuangsiam galkap 2000 zong neibeeklo hiuhteh.

Bangmah nekding dawnding omnawnlo liangdonghong ki kiim-umcip sangin, tu in hong ki-aap le uhcin,hoihtak hong koihzaw ding hi ung. Hezekiah in honggumzolo ding hi. Assyria galzawhna mun khempeuhahamaute’pasiante in amau gumzolo uhhi. Note’Pasian in zonghong gumzo tuanlo ding hi.

Rabshakehin thuman a gen hiam?

Ama’gente lakah thuman tampi takmah omvevesam a, a kammalte in zolna vive mah ahihi. A genkhaklohthunih ombilbel hi. Amasa in, amah Lachish panin hongpaihilelbek hi. Tai 30 bek gamla a, akhuapi uumna kulhpihoihlua mahmah a hihmanin, Assyria galkaphon analhngam ahihi. Anihna, a thahat mahmah Assyria galkaptawh kop ahihman hi (Isa. 36:2). Abeisa a galsimna munpeuhpeuh(Samaria leh saklam Israel gam 2Kumpite 18:9, 10)in Assyria khutsungah ki-aap pahpah uh a hih manin,Judah bang leltakpen gen navet omhetlo a, Jerusalem kisiangeingei ding hi (Isa. 10:8–11).Hezekiah in a sangna

munteng susiazo a, Jerusalem biakinnpi in, biakpiakna’ngmunpii hi ding cihzong thuman hi vevehi (2 Kumpi 18:4, 2Khang. 31:1). Tua puahphatna in Topa tungah mawhnahiam? Topa bekmah Israel lam-etna hi lo hiam? Amah in ahonkhia ding hiam? Hih dotna peuhmah Pasian dawn dinghipeuh hi!

Mihing dinmun panin lelh dikdek khin, cihbanghun natuakkha ngei hiam? Bang huhna nangen hiam?Nakhanpihte tawh kikum leucin bangpeuh hong suakkhiahiam leh?

Tuesday February 9SINGKHIA MAHLEH NUSIALO (Isa. 36:21–37:20)

Rabshakeh pilvang kammalte in Hezekiah leh amiliante bang suaksak hiam?2 Kumpi 18:37–19:4, Isa.36:21–37:4.

………………………………………………………………………………………………………

A sungtawng dongin kilokgawp in, Hezekiahindahmahmahna tawh Pasian kianglam zuan in,kiniamkhiatna tawh, a pa Ahaz tungah ngaihsutna apiakzelzel, apa’n a zuihnoploh kamsang Isaiah tungtawninPasian tawh kiho hi.

Topa in Hezekiah koibangin thapia hiam?Isaiah37:5–7.

………………………………………………………………………………………………………

Thupuak laibel tom-cing lel hi. Pasianinamite’lamah pang hi. Sennacherib in galsimging het-hutza ding hi ci in a genkholhpen tangtungpah lian hi. Laubel

Page 37: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

73 74

lauphot hinapi, Sennacherib in lauhthawnthu puakteiteilai hi: “Assyria kumpipa’ khutsungah Jerusalem kipialoding hi ci in hong kamciam namuan Pasian’khemsa inomkei in. . . Amau’pasiante in honkhiazo a hihiam?” (Isa.37:10, 12; 2Khang. 32:17).

Tutung ciangin Hezekiah zong Biakinnpi ah pai in,tua thupuak lai pen”Cherubte tungah tu a, leitunggamkhempeuhte Pasian” maiah a zal hi (Isa. 37:14–16).

Hezekiah’ thungetna in Jerusalem ah bangthuhaksa piang cih hong theisak hiam?Isa. 37:15–20.

……………………………………………………………………………………………………..

Sennacherib in Hezekiah’ galmuannapen mah hongsukha hi: a Pasian a muanna hi. Amai ah kuunsuk dingsangsik in, Hezekiahin, Pasian kiangah Amah kuahi cih akitheihna ding, “Nangbek Topa nahihthu leitung kumpigamkhempeuh in a theihna dingin, tu in ama’khutsungpanin kote hong honkhia in” (Isa. 37:20) cihi.

Thungetna tawh Hezekiah’thungetna simin(Isa.37:15–20). Pasian’omzia koilampan bullak hiam?Eite thahongpia in, eima haksat hunciang thumanin hong kipsakding bangthu omhiam?

……………………………………………………………………………………………………..

WEDNESDAY February 10TUA TANGTHU A ZOMTENG (Isa. 37:21–38)

Sennacherib kumpipa kumsim thuciaptehnasungah, khuapi-kulh picingnei sawmli leh guk a lakkhitciangin, Jerusalem uumcih in, Jew mipa Hezekiah pen,

Jerusalem ama’kumpi innsung mahah thongkiasak in,“vasa tuamsung a khumbang hisak hi.”—James B.Pritchard, editor, Ancient Near Eastern Texts Relating to theOld Testament (Princeton, New Jersey: Princeton UniversityPress, 1969), p. 288.

Amahpen kampibekmahtawhzong kisaktheihkampaupau nuam asapa hi a, laibu sung ahi a, milimtawh ahizongin Jerusalem kala hi a cihna omlo hi. Mihing’muhnaahhihbang a omlohpen lamdang mahmah a, Sennacheribmaiah lelhna piahetlo in, Hezekiah in langdo ding kipanzawsop hi. Assyria langdote peuhmah pen a khantominsihsia in si uhhi.

Laisiamte in laisiangtho ciaptehna neilophialmahleh, thulamdangkhat teitei omding hi ci in umuhhi.Sennacherib in a kumpi innkawm tungah “GalvengKumpi Inn” ci in laisuangin, limtuamtuam suaibialbual in,Lachish a zawhna lawptakin pulakin, mimaiah maiphangahna in a neih hiliang hi. Pasian’hehpihna in hihmilimtetawh Jerusalem lakkhinzo hi! Sennacherib in a tangthu azom gennawnlo a hihhang, laisiangtho in gen hi.

Tangthu azom bangteng hiam? Isa. 37:21–37.

Hezekiah in upna tawh a thunget dawnna in,Pasianin thupuak a, Judah a patausak Assyrian kumpipa,kumpite Kumpipa pang a bengngampa ading thupuak a hihi(Isa. 37:23). Jerusalem honkhia ding cih kamciam, Pasianintuleh tu in tangtunpah hi (2 Kumpi 19:35–37; 2Khang. 32:21,22; Isa. 37:36–38).

Haksatna lianpi in nalamdang lianpi piangsak hi.Siluang pen 185,000ahi hi. Tua a hih manin Sennacheribin a misiluang teng a muh ciangin, innciahkik ding cihlobuang cihding dang mahmah theilo hi (Isa. 37:7–38).

Page 38: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

75 76

”HebrewsPasianin a kisathei Assyria tungah gualzo hi.Kimleh pamte tungah Pasian minthanna kilangsak hi.Jerusalem khuasung mite siangtho lungdamna tawh kidimuhhi.”—Ellen G. White, Prophets and Kings, p. 361.

Senncherib in Jerusalem zotakpi leh, a mitehawlkhiagawp ding a, saklam Israel bangin amau dinmunkithei zo nawnlo ding uhhi. Lamkhat panin, Messiah piannading Jewish mi omnawn kei mawkleh tangthu hitengah tawpding hita hi. Pasian in lam-etna nungta saklai hi.

Laisiangtho umlo, Pasian zong a umlo mikhatpeuhin “Assyria galkaphon hizahpi a lomsihsak keeimawk pen,hoihmawk ding hiam” ci inhongdong kha zenleh nakoicidawnkik tammaw? Topa’ nasepna nakoici muhsak hiam?

THURSDAY February 11NAT HUNSUNG LEH HAUH HUNSUNG (Isaiah 38, 39)

Isaiah 38 leh 39 (2Kumpi 20) a thupiang tengpen,Pasianin, Sennacherib khutsungpan, Hezekiah a hotkhiathuntawh kinai mahmah in thupiang hi a,Isaiah 37 (2Kumpi19simbeh in)ah a ombang hilehbel, piangnailo zaw hi.Isaiah38:5, 6 leh 2Kumpite 20:6 sungbangah Assyria gal a patauhmahmah hunlaitak hizawsop hi.

“Satanin, Hezekiah sihna leh Jerusalem puknatungsak nuam mahmah hi. Hezekiah omkei photphotpeuhleh, ama’hanciamna tawp ding a, Jerusalem zongpuknawh mahmah lel ding hi” ci in ngaihsun hi.”—The SDABible Commentary, vol. 4, p. 240.

Atung a thupiang panin, Pasian’mite a dingmakaihoih bangzahin thupi hi nacithei hiam?

Hezekiah’upna a kipsakna dingin Pasianinbanglim pia hiam? 2 Kings 20:8–10; Isa. 38:6–8.

………………………………………………………………………………………………………

Ahaz in, Pasian piak lim (Isa.7) a nial manin Assyriatawh buaina tunlawh hi. Hezekiah leuleu in limkhat ngen(2Kumpite 20:8) zawsop hi. Tua a hihmanin Pasianin, a paAhaz zonsa Judah a ding haksatna phuzo dingin thapia tahi. Ahaz bawlsa mah ahi Ninai nungkiin tanghial sakinnalamdang lak hi. Tuathu pen vantunglam pilna azongmahmah Babylonte in kiciantakin ciamteh uhhi. Ni’piandan tuampian mahmah ahih manin, banghang cihtheilo in lamdangsa uhhi. Kumpi Merodach-baladanin amite a paisak zong a kicianthu khat a hihi. Babylon mipiltein tua limlamdang leh Hezekiah damkikna kizom hicihtheita uhhi.

Pasian in hih lim a teelsena thuzong i theita hi.Nisuahna lamgampan mipilte muhdingin Bethlehem aksipia zat mahbangin, Babylon thupuakte muhdingin Nikikhinsak hi.Hihpen Pasian taktak a theihtheih na’nguhhunhoih khat a hihi. Merodach-baladanin, Assyriakhutsungpan a suakta nuam gamte tungah gualzawhnadingin buaiden hi. Gam thahatte pawlin deih a, tua maninHezekiah tawh a kizom nahihi. Hezekiah’ngetna tawh Nitanghial nungkiin a hihleh, Assyria tungah bang honghihthei ding hiam?

Hezekiah in Babylonte tungah Pasian’min athansak theihna ding hunhoih mahmah khat koibanginmansuah thei hiam? Tua in bang piangsak hiam?Isaiah39.Hezekiah in Topa’ minthanna pialo zaw in,ama’minthanna in zangzaw kha hi. Na pilna bang hongkhangsak hiam?

Page 39: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

77 78

FRIDAY February 12

SIMBEH DING: “Pasian’thupiakna bekmah in tua Ninaikalsawm bang nungkiin sakzo hi; Hezekiah thungetsangahihna lim a hihi.‘Kamsangpa in Topa tungah kiko a: Amahin Ahaz Ninai tungah Ni kalsawm nungkiinsak hi.”(38:8-11)”—Ellen G. White, Prophets and Kings, p. 342.

“Gamlapi pekpanin hongpai kamtaite tungah Pasianmin a thansak theihna’ng hunhoihkhat Hezekiah inngahkha hi.Nakhempeuh a bawl a kempa, mikhempeuhin a taisat hangin amah damkikna a pia hehpihna neipaPasian’thu gentheih ding bangzah in hoih hiam?”

“Kisaktheihna in Hezekiah’lungtang sungah hongluta, a huaiham mahmah mite tungah amah kipahtawinadingin, Pasianin a mite a piaksa hauhna teng valak hi.Kumpipa in vanmanpha teng kikholna innpi sung ah kham,ngun, paknamtui, sathau manpha, galhiam cihtekhempeuh lak gai a: ama’ innsung leh ama’ukna sung ateng a lahloh bangmah omlo hi (Isa. 39:2). Pasian’minthanna in zanglo zaw in, gamdang kumpite maiah amahkipahtawina in zangzaw hi.”—Pages 344, 345.

KIKUPDING DOTNATE:

1. Satan in Assyrian Rabshakehtawh koibangin kibanghiam?Mawhnei teh ci in hongkawk ciangin thumaana gen hiam(Zech. 3:1)?Pasianin koici dawn? Zech. 3:2–5. Hihbang mawhsaknte langkhatah eite lam-etnabang omhiam? Rom. 8:1.

2. Mawh hong kimaisak khitteh Satan in hongmawhsakna a khawl hiam?Mang. 12:10. Mawh hongkimaisak khit in, Satanin namawhna hangin kei a

nahilai hi hong cihleh, ama’hong mawhsakna pianziabang hiding haim? Thuhilkik. 19:16–21 (zuau thuham,zuau teci).

THUKHUPNA: A thuman kumpipa kahna dawnna in,Pasianin aminamte honkhia in, Amah kua cih lakhi: A omtawntung Israel Kumpipa, leitung khempeuha ukpa, a mite suaksiat a sawmte susiakikbekthamlo, Babylonte in Ama’mi a suahnoplohuhhang midangte a dingin hunhoih hunpha a piadenPasian a hihna zong lak hi.

Page 40: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

79 80

LESSON 8 February 13-19

“KAMITE NA HEHNEM UN”

SABBATH NITAKLAM Feb. 13

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 40:1, 2; 40:3–8; 40:9–11; 40:12–31.

KAMNGAH: “Mualsang dawnah kahzzzzzzzzzzzzto in,Jerusalem aw; Lungdamnathu kiko in. Zionaw, nakpi takin awng inla, lungdamnathutangko in. Napitak kiko inla, laukei in. Judahgam khuapite tungah ‘Na Pasianuh hongpaitahi’ ci in genta un.(Isaiah 40:9).

1945 kumin galpi nihna a bei ciang, Japangalkapkhat Shoichi Yokoikicipa in, Guam tuikulhtunggamthuk sungah bucip hi. US vanlengin kilemna tangkonalaidalneu khia zaizai hi napi, Yokoi in khemna hiding inumhi. Minam itmahmah khat, kumpipa galkaphoih khat ahih manin, cihmah hunin lelhna pialo ding ci in kiciamhi. Mipitawh kizopna neivetlo a hihmanin, gam thukpisungpan a muhbangbang ne-thiamthiam in haksapi innungta hi.

1972 kum, galpi nihna venkhit kum 27 ciangin,sabengte hongpai kha uh a, Yokoi in ngasa beng namu uha, tuapanin kilemna omtaktak cih umthei panpan hi.Alawm agual in kum sawmnih leh sagih sungbang kilemnanei dimdiam khin napi, Yokoi in zong tuatanvei sungmahamah guakin lungkham pipi in nungta hi. —Roy Gane, AltarCall (Berrien Springs, Mich.: Diadem, 1999), p. 304, adapted.

Tuama kumzalom tampilai pekin kamsang Isaiahtungtawnin, Pasianin Amite peuhmah lungkhamnathuakna beita ci in tangko sak hi: “Ka mite hehnemun,hehnemun, naPasianun ci hi. Damtakin Jerusalem mitehopihun. Amau’gimna hun beita a, amau mawhnakimaisak in, amau khialhnate hangin, Topa in a kicingingimpiazo ta hi”(Isa. 40:1, 2).

SUNDAY February 14MAILAM A DINGIN HEHNEMUN (Isa. 40:1, 2)

Isaiah 40:1, 2 sungah, Pasianin Amite hehnem hi.Mawhna dan gimpiakhun beita hi. Bang dan ahi tammaw?

Hih dotna ading dawnna tampitak omhi. Tuagimpiaknapen Assyriate Pasianin ciangkhut leh molhtunin zang hi (Isaiah 10). Amaute mah BC 701 kumin,Sennacherib khutsungpan, Pasian in Judah honkhia hi (Isa.37). Amawhna danthuak dinguhpen, Babylon khutsung hisese a, kumpi HezekiahMerodach-baladan sawl thupuaktemuh dingin alahsa khempeuh, amau mahun puakhia gaikhin ding uhhi(Isaiah 39). Isaiah in 14-23 sungah a ciaptehmahbangin, gamdangkhat mahin gim apiakna dingthu zonga omhi.

Isaiah 7:17 pan kipan 38:6 ciang sungah, Assyriacih min 43 vei bang kigelh a hihhang a zomkhempeuh ahkhatveibek omlai a, 52:4 ah Egyptin a nenniamna panAssyria nenniamna tung ding a cihna mun a hihi. Isaiah atawpna lamah Babylon pan a kihotkhiat dingthu gen a, (Isa.43:14; Isa. 47:1; Isa. 48:14, 20),BC 539 kumin Babylon a zopa,Persia mi, Cyrus in Judahte sal ahihna pan suahtak dinghi (Isa. 44:28; 45:1; 45:13).

Page 41: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

81 82

T-6

Isaiah 1-39 sungtengah BC 701 kum ciangin Assyriakhutsungpan suahtak na’ng vive hi a, 40 a kipatna pan,kum zalom khatleh alang sung BC 539 kum Babylon beidongtangthu tengah taito leuleu in, a sawtlo in Jewste aciahkikna tangthu hitopah hi.

Babylon pan ciahkik na’ngthu in, Isaiah kipatnalamtawh kizopna a nei hiam? Aneih leh bang peuh ahidiam?

Isa. 39napen a zom atetawh kikal kizopna dan in,Hezekiah suante tawmbeekbeek kisal matding cihthu (Isa.39:6, 7) in genhi. Isaiah 13,14 leh 21 sungah Babylon puknain Pasian’mite suahtakna ngahsak ding cih hi a: “Topa inJacob hehpihin Israel teelkik ding a, amaute pen a gamuhah koihkik ding hi. . . A haksa nasep hong kisepsakna,gimna leh lungkhamna panin, Topa in note tungahtawldamna hongpiak ciangin, Babylon kumpipa tungah hihzahkona kam nazang ding uhhi.” (Isaiah 14:1- 4). Isaiah 40:1,2 pen, Pasianin Amite thuakna beiding cih a kamciamnatawh a kinaih mahmahthu ngaihsunpha in.

Laisiangtho inthuakna vengding a cih nangadingin tuhun thuaksiat kawmkal a bang ci nasahiam?Tua kamciamte omkeileh nang upna in bang noptuamhongpia thei ding? Banghangin tua kamciamte tungahkiptakin kingak ding thupi hiam?

MONDAY February 15OMPIHNA, KAMMAL LEH, LEH LAMPI NASEP (Isa. 40:3–8)

Pasian’ mite in koibangin hehnepna ngahuhhiam?Isa. 40:1–8.

Minpiakloh thupuak khatin, Aminthanna pulakdingin Pasian hongpai (Isa. 40:3–5)cihi. Adang awkhat mahinmihingpen singteh bangin a kiplo ahihhang, “Pasian’thukho tawntung ding hi” cihi(Isa. 40:8).

Pasian’mite in, Sinaimual ah a sansa uh; lehdonatawh nialkik ahih manun, Pasian in gim a piakliangna pen,sal a taankhit uhciangin ngahphakik uhhi: Tua in Pasianompihna leh Ama’thua hihi. Hihtepen Pasian leh Israelkikal ah kamciamna hi a, biakbuk sungah zong kikemphamah mah hi (Pai. 25:8, 16). Pasian’thu palsatuh ahihmanun, Pasianin Ama’ biakbuk nusia(Ezekiel 9–11) himahtaleh, hong paikiklai hi. Ama’ompihna, tawntung amuanhuai kammal in hehnepna, hotkhiatna leh lam-etnahong neisak hi.

Topa hong paikik na’ng bangteng kithawikholtuak hiam?Isa. 40:3–5.

Kumpikhat lam kisialua tungah kiloklok ding cihhitheilo a hihmanin, hongpaina dingin lampi kibawlsak hi.Tuamah bangin kumpite’ Kumpipa ading e leh! Amah lehamite saltaan namun nisuahna lamgamah (Ezek. 11:16)leimaitang kipuahpha mahmah ding hi. Jerusalem pannisuahnalam ah mualleh guamte kantanin superhighwaybawlna ah dynamite leh bulldozer kinak zat mah mah hi.Pasian bekin tua nasepte semthei hi; Amah in “a phoknamunte a tamin bawl”(Isa. 42:16) hi.Ataktak inbel tua lampihoihte Ama’n kisamlo hi. Huihlakah cherubim leng atuangpa ahihi (Ezekiel 1, 9–11).

Laisiangthothakin Isaiah genkhol thutepen,Khalampi sial ci in tuiphumpa John thuhilhna tungahtusakzaw hi (Mate 3:3). Ama’ thupuakin “Na mawhnate uhkisik kikun; Vantung ki ukna hong naita hi” (Mate 3:2) cihi.A tuiphumna ah zong “Kisikikna leh mawhmaina” (Maku1:4) a hihi. Tua Lampi naseppenbel kisikkikna hi a,

Page 42: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

83 84

Pasian’hehnepna, mawh maisakna leh,hong ompihnangahtheih na’ng mawhna nutsiat nopna a hihi.

Jeremiah 31:31- 34 insaltang Judah in Pasian a dingkhalamlampi nasepin bang hiam cih a teltheih nadinginkhalam thupuak a hihi. Topa in a ki thakpat nuamte adingin kamciam zong hongpia a: “thuciamthak” ci in, Keimathukhamte amau lungtang aungah kakoih ding a, amaute’Pasian kahi ding hi cihi. Amaute’mawhna maisak a hihmanin, Amah leh a pianzia thei uhhi.

Isaiah 40:6–8 hoihtak simin. Lopa bangin a vulsanangmahin bang lam-etkikna peuh naneithei ding hiam?Thudangte muansuan in neihkhakloh ding koibanginhong thuhilh hiam?

TUESDAY February 16LUNGDAMTHU KIPATNA (Isa. 40:9–11)

Isaiah 40:9–11 in koibang thupiang a gen hiam?

…………………………………………………………………………………………………….

Isaiah a tawpna lamah Jerusalem a ding thupuakpasalkhat omhi (Isa. 41:27; 52:7).Isa. 40: 9 ah, tua thupuakpain “Na Pasian uh hongpaita hi” ci a, mual a cih cianginHebrewte in numei ci in khia uhhi.Late 68 ah, David inPasian a phatnathu pen, Pasianin “a cimawhte a tenna dinginnleh lo guan a, thongkia mite nopsakna munah a tunpihhi”(Late 68:6) cihi. A taktakinbel hih kammalte in, Egyptsaltaanna pan Paikhiatna a gen hinapi, Isaiah in Babylonsaltaanna pan nihveina “Paikhiatna” tawh zong a kibanginzangkik hi.

Tua kawmkalah, Laisiangthothak in Isaiah 40:3- 5pen, tawntung Thu ahi,Topa cilehsa in Amite lakah hong

ompihna(John 1:14),Khazih a dingin, lampi a sialsak,Tuiphum Johnhi ci hi. John pianmadeuh in, midangtampitakmah in Ama’ hongpai na’ng lungdamthu tangkouhhi. Tuate lakpan amasa lampawl ah, Zeisu biakinnpi ahkiaapna (Luka 2:25–38)a kineihsak lai in a dawntuahSimeon leh Anna tegel ahi uhhi. Isaiah’genkholhmahbangin, amaute pasal khatleh numei khat honghingeipet uhhi. Simeon in Israel mitepen Messiah in ahehnep ding a lamen mah mahpa a hihi (Luka 2:25, 26).

Isaiah genkholhna zongpen, upmawhlohin piangvathi lo a, kamsangnu Anna in, biakinnpi sungpan, mual ahiJerusalem mite tungah Topa hongpai cih tangkomasapennu hipah hi. “Tuabang in kamsangnu hongpai in,Pasian tungah lungdam ko a, Jerusalem suahtak nadinglemenin angak mikhempeuh tungah hih naungek’thu agen hi” (Luka 2:38). Hihlianpen ei Christian adinginLungdamthu Tangko Kipatnaa hihi. Zeisu in hotkhiatnahongpuak cih Gospel’thu, lungdamthu a tangko a hihi.Tuakhit ciangin, Khazih in, numei dangkhat aapleuleu a,Magadala khuami Mary hi a, gualzo in a thawhkikthu(John 20:17, 18)tangko masapen pah hi.Hih leitungah gospelnasep picinhzo a hihna pulakna a hihi.Cilehsa in lopa banghi a, Vanpan hongpai Thu in kiptawntunghi (Isa. 40:6–8)!

Isaiah 40:11 simin. Bang ngaihsutna hong guanhiam? Topa’hong kepna nangma muhna bangin gelhsukdih in. Topa’lampi in hong makaih a hihthu phawkkikding bang hangin kisamsa nahiam?

WEDNESDAY February 17HEHPIHNA KIDIM PIANGSAKPA (Isa. 40:12–31)

Isaiah 40 in Pasian’ hehpihna leh vangliatnakoibangin khangsak hiam?

Page 43: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

85 86

Isaiah 40 sungah, Pasian’hehpihna leh vangliatnapen, Amite a hotkhiat na’ngin kisam khawmuh ahihmanin,khuikhawm a, helcip zawsop lai hi. Hehpihna a kidimmanin honkhia nuam a; Vanglian ahihmanin honkhiazohi.

Hehpihna (Isa. 40:1-5) : Hehnem, honkhia dingin Topa hongpainaVanglian (Isa. 40:3-8) :Minthang, mihing thanem kawmkal

in amah kipkhoHehpihna (Isa. 40:9-11) : Hotkhiatna thupha, Amite tuubang a

Cingpa.Vanglian (Isa. 40:12-26) : Tehpih omlo PiangsakpaHehpihna (Isa. 40:27-31):Piangsakpa ahih manin thanemte

thaguan

Isaiah in thahatna pen laimal tawh a minthannaleh a kipkhona (Isa. 40:3–8) lak a, Ama’ vangliatna lehpilnate’ maiah, hih leitungin neusuah mahmah (Isa. 40:12–17) ahihna pulak hi. Isaiah in mi zolnopna dotna lehleitungnate a themthem in a gennate pen, Job tungahPasian’ dawnnate tawh kibang hi (Job 38–41).

Isaiah’ in a kheldotna “Pasianpen kuatawh tehkakding” acihpen koibangin kidawng hiam(Isa. 40:18)?

Isaiah lehJob adingin a dawnna pen: kuamah omlo,Pasian in tehpihbei. Ahihhang Isaiah in, amau taangupnasungah Pasianpen milim peuhtawh kibang a cihtengkalkhia in dotna a piak a hihi (Isa. 40:19, 20).

Pasianpen milim khawngtawh tehkakna in a haivaimahmah ahihna pulak a, mite’n a tel theihna dingun,Pasianin amahbek hi a, Siangtho Piangsakpaahihthupulak hi(Isa. 40:21–26).

Isaiah’ thupuakpen mipite in koici muh cihiam(Isa. 40:27)? Tuabang mawhnate mah koibang in imawhkha thei hiam?

………………………………………………………………………………………………………

Pasian’thupuak a deihna bulpi in mipite hehnepding a hihi! Job bangin, a thuakna hangin lungsimbuainatawh Pasian omzia tungah lungkiatlawh thei hi.

Tuni laisiangthomun enphakik in. Pasian’hehpihna bek hi lo, A vangliatna, Piangsakpa ci in pulakhi. Banghangin hih thuman telhuai hiam? HongtungdenSabbath nisimin, hih thuthuk koibangin thapia nacihiam?

THURSDAY February 18MILIMBIAKNA TAWH KIBUAINA (Isa. 40:19, 20)

Milimbiakna in kipumkhatna susia a, Pasian tawhkizopna munah, nadang khatpeuhpeuh lutsak hi (Pai. 20:4,5; Isa. 42:8). Tua ahihmanin, kamsangte in milim biaknapen “zualzangna” ci uhhi(Jer. 3:6–9, Ezek. 16:15–19).

Isaiah 41:29 simin. Isaiah in milimthu koici genhiam?Nang teldandan in genkik in. Milim akibawlziakhawng thupilo bang ahihhang banghangin telgen sitsetsese hiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Tanglaimi milimbiate in, a vanglian mahmahpasianpen a limtawhbia in kingaihsun uhhi. Milim biaknain thukham khatna: “Keimah simlo pasiandang neike’n”(Pai. 20:3)acihpen palsat lian hi. Milimkhat peuh tawh

Page 44: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

87 88

Pasian limla ding hileng, bawngno lim (Pai. 32:4, 5) bangpen,Topa in, Ama’kibatpih ci hetlo a, Ama’lim kuamahinkiciantakin lakkhia theilo (Thuhilhkik. 4:15–19) ahihmanin, a vangliatna leh a minthanna tehpih dingomhetlo hi. Tuanbangin milimkhat in pasian dang hipah ahihmanin, thukham khatna leh nihna palsatna hipah hi.

Pasian’mite in, Hong omkhoppihna takpi Shekinahin biakinnpi sungah teng a hihmanin, milim kisamlo uhhi.Milim i biakciangin, Pasian a hemkhia i hi a, Ama’omkhoppihna a nial i hihi.

I pawlpi in koibang milim peuh i neikha thei hiam?Milimin pilvang takin pawlpi sungah honglut thei hiam?Koibangdan in maw?

“Christian minpua tampitak in Topalo pasian neineunau uhhi. Hong piansakpa in, i ki aap na’ng bulpi lehthumaanna dingpa a hihi. Pasian i itna a kangsak leh,Ama’na i sepna a nawngkai sak khatpeuhmah pen i milimhipahpah hi.”—EGWhite Comments, the SDA BibleCommentary; vol. 2, pp. 1011-1012.

Milim biaknapen vanmanpha tampitak kizang ahihmanin, lungluthuai mahmah a hihna tanglaipek laikigelhte panin i theihsa a hihi.Mipi zat dingin biakpiakdantuamtuam zang uh a, a milim khawngin leihoihna lehhauhna paithei dingin um uhhi. Tuapen amau phuaktawmbiakna a hihi.

Topa hongpai madiak in, Malachi 4 sungah Elijahhongpai ding a, leptuahna thupuaktawh Topa adingin lampisialsak ding hi. Tua hunteh Isaiah hunlai mahbanginPiangsakpa biading maw, a dangkhatpeuh biading(Mang. 13,14), cih hong hiding a, a tawpna ah khat teitei i biakkul hi.

FRIDAY February 19

SIMBEH DING: E G White, “Na Pasian Enun! ”Prophets andKings, pp. 311–321.

“Isaiah hunlai in, Pasian telphat zawhlohna hanginkhalam khuamial mahmah hi. Satanin mawhna, thuaknaleh sihna peuhmah a bawlpa Piangsakpa Pasian mahhi cihupding hongdeih hi. Ama khemsa mi peuhmahin Pasianpen a genhak mahmah ciltel khat ci in umsak hi.Mawhneite huhzawlo in, mawhna pulaksak, kawkin gimpia,thukham a omlaisiah mawhneite sanglo cihbanginmawhsak hi.Vantung ki ukna itnapen, tuapen Pasianinmihingte hong gawtna, i suahtak zawhloh nading vangikpihongsuan hilel hi ci in, Zuaukhempipa in hong khemhi.Pasian’thupiakte kizui zolo a, mawhna danzong penukzawhna aana tawh hongpia hi cihi.”—EGWhite, Prophetsand Kings, p. 311.

KIKUPDING DOTNATE

1. Isa. 40:12–31 sunga thupuakpen nangma telbangingenkik in. I teltheihtuam nading in, tuhun aleitungmite pilnate tawh saikak inla, nalawmte hawmsawn in.

2. A kipkho tawntung Pasian’ kammal leh akisiabaihleitungmi’ nuntakna pen, Isaiah in koibangin tehkakin sihding nalauna bang omhiam? (Isa. 40:6–8)Thawhkik ding lametna koici in hongpia hiam? (Job19:25–27, Dan. 12:2, 1 Cor. 15:51–57, 1 Thess. 4:13–18).

Page 45: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

89 90

3. Isaiah 40:12–31 lungngai inla, kisaktheihnakoibangin damsak thei ding i hi hiam?

THUKHUPNA: Isaiah tungtawnin, thuaksiate Pasian inhehnem hi. Amau gimthuak hunte bei in, Pasianinamau kiang zuankik hi. Lungkiat ding buaidinggenthadah, amau tungah Pasianmuang peuhleh, avangliatna amau tungah hong zang ding hi.

LESSON 9 February 20-26

SEMKHIA DING LEH HONKHIA DING

SABBATH NITAKLAM Feb. 20

TUKALSUNG SIMDING: Isaiah 41; 42:1–7; 44:26–45:6; 49:1–12.

KAMNGAH: “Keimahin kahuh, kateel, ka lungkimnakanasempa enun. Kakha tawh amah kadimsak a, amah in minam khempeuh tungahthuman tungsak ding hi. “Isaiah 42:1.

“Mi tampitak in Khazih leitung a omsung a, apainamun, bualtuigei a thuhlhna mun, mual- tungleh zangtamsung a khawlnamun cih munte ah vakkawikawi dingcihpen hunhoih hunnuam in ngaihsun uhhi. AhihhangNazareth, Capernaum leh Bethany khuate ah Zeisu’khekhap siktektek kultuanlo hi. Cina lupnagei ah,mizawng daipam vengah, midimna khuapi sungah,hehnepngai mi omna munkhempeuhah Zeisu’khekhapkimuthei hi. Zeisu in leitungah ahih bangbang, a khekhapi zuithei hi.”—Ellen G. White, the Desire of Ages, p. 640.

Isaiah in tuabangin Topa’hehpihna nasep asem khatgen hi: “Amahin a zawngkhal mite dop bawl ding a, a cimawhmite tungah migi ding hi. . . Mittawte a vaksak ding, leinuaithongsung pan in thongkiate a lakhia ding, thongsungkhuamialna ah a tu mite lakhia ding”(Isa. 42:3, 7).

Hih nasempa enni. Kua hi a, bangsem in picingsakhiam?

Page 46: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

91 92

SUNDAY February 21SILA NAM (Isaiah 41)

Isaiah 41:8 ah Pasianin God “Israel, Kanasempa,”cihi. 42:1 ah zong “ka nasempa” cileuleu hi.Tua nasempa kua hiding hiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Israelte’Pu Jacob kicipa khawng ahi diam? Israelminambup maw? Laisiangthothak sunga Zeisu kiciMessiah leh Khazih zong kicipa ahi diam?Pasian nasempacihpen Isaiah 413 sungah namnih omthei hi. Khatpen“Israel aike’h Jacob” Isaiah 41:8; 44:1, 2, 21; 45:4;48:20.Pasianin Israel Jacob pen tuabangin sam ahih manin,Jacob suan Israelte amaumah hipahlel hi.Tuapen Topa’n“anasem Jacob” Babylon pan a paikhiatsak a, ahotkhiatlaiin picing khinzo hi(Isa. 48:20).

Mundangdangah zong, Isaiah 42:1, Isaiah 50:10,Isaiah 52:13, Isaiah 53:11,khawngah Pasian’nasempacituanlo hi. Isaiah 42:1 ah tuapa’thu agen kipatcil in kuataktak hiam kitelpaklo hi. Athu a gelhsuksuk cianginkitelsemsem a, Jacob’suan (Israel) pen Pasian tawh akizomkik sakpa (Isa. 49:5, 6) mawhneite tangding a si mipa(Isa. 52:13–53:12; Isa. 49:5, 6) a hihi. Tua ahihcianginminambuppi huamtheilo a, Isaiah in Pasian’nasem nihthua gencih kician hi. Khatpen a kipawlpihteng (minambup)leh khatpen a mimal a hihi.

Aminambup nasempa nasep bangteng hiam?Isa.41:8–20.

Pasianin Israelpen Topa nasempa mahin kipsaklaihi: “Nangmah kongteelkhinzo a, Kong nilkhia kei hi” (Isa.41:9). Pasianin Israel a dingin laisiangthobup lakpan

kamciam hoihpen ciam a: “Laukei in, Nang Kong ompihhi. Na Pasian kahih manin lungkia kei in. Nang hongthakhauhsak in konghuh ding a, kahong honkhia dinghi”(Isa. 41:10). Hihtengah Israel in Pasian muangding a(Ahaz bang hi lo) minamdangte in pasian dangte a muanuhbang hihlo ding (Isa. 41:7, 21–24, 28, 29) cihi.

Isaiah 41:14 ah Topa in tua minampen lungno acihngaihsun in. Bang a cinuam hiam? Avekpi simsuk lecintelzawsem ding hiteh. Topa tungah ki pum-aap ding akisapzia bangteng hong hilh hiam?

MONDAY February 22MINLAWHLOH MIMAL SILA (Isa. 42:1–7)

Pasianin teelkhia a, Kha a guat, minlawhlohPasian’nasempa omzia bang ahihiam? Isa. 42:1–7.

Ahoihpen a hih a, a kigawm dawnna ahi zongin zongin.

1. Minambup a dingin thumaanna bawl hi.2. A ngiimna gamdaitak, lungnemtak leh

picingtakin zo hi.3. Siapa khat a hihi.4. Pasian leh mite kikal ah thuciamna a hihi.5. Thongkiate suahtak, mittawte khuamusak in

khuavak leh lametna pia hi.6. Atung a teng khempeuh.

Hih nasempa leh Topa’ Kha a khawlna mun ahiveve “Jesse phungsungpan a selkhat” cihte gel saikakdih in.(Isaiah 11)?

Isaiah 42 sungah, David uklai Isaiah 11 sungbanginPasian deihna tawh kituak a, thumaan leh nenniamtesuahtakna ngahuh a, Pasian zong theikik ciat uhhi. Hih

Page 47: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

93 94

Jesse “phung” leh “sel” (Isaiah 9:6, 7) sunga Messiah mahhipah a, amahin “David leh a kumpigam ading kilemna,thu-maanna, dikna” hongtun ding hi cihi (Isaiah 9:7). Isaiah42 sunga nasempa pen Messiah mah a hihi.

Laisiangthothakin Isaiah 42:1-7 sunga nasempaleh thumaan nasem a cihpen kua ci hiam?Mate 12:15–21.

Mate 12 pen Isaiah 42 sungpan a lak, Zeisu’natdamsakna, Pasian in a it a Tapa, Ama’ lungnop kicinna(Isa. 42:1; Mate 3:16, 17; Mate 17:5) ahihi. Pasian leh a mitethuciamna a kipsak kikpa (Isa. 42:6, Dan. 9:27) a hihi.Satan’nenniamna sungah mihingte thuaksiatna, Pasian peuhtheihlohna, dawisia veina sungpanin Zeisu leh a nungzuitein thumaanna hongngahsak hi(Luke 10:19). Tua banah“thuciam kipsakna” (Mate 26:28) in Zeisu si ahihmanin,leitungmi ahi lo gamdangpan hong lailut “leitungukpa” (John 12:31–33) Satan lawnkhia in thumaanna ngahzohi.

Isaiah 42:1–4 ah Khazih’thu a telgenna simin. Hunlainla Zeisu nuntakzia lungngai in. Hih atung atengpan Zeisuomzia genkholhna bangteng khawng tangtung hiam?Midangte tungah hopsawn theihding bang pilna peuh ingahkha hiam?

TUESDAY February 23PERSIATE’ “MESSIAH” (Isa. 44:26–45:6)

Hong lung-amsakzo bang genkholhna khat Isaiah44:26–45:6 sung omhiam?

Isaiah’nasep hunpenBC 745 pan BC 685 ciangdonga hihi. Nisuahna lampan leh nitumna lampan hongpai

galzopa’thu (Isa. 41:2, 3, 25) a genkhitciangin, tuathu inJerusalem ading thuhoih hongsuak a(Isa. 41:27),Isaiah inCyrus(Isa. 44:28)mah cipahin minlawhsa in a nasepgenkholpah hi. Amah Babylon i saklamleh nisuahnalampan BC 539 kumin hongpai a, Pasian’nasepna in Babylonpan Jews mite khahkhia in: Jerusalem biakinnpi lamkiktheihna ding thupia hi (Ezra 1).

Hih genkholhna teng namitkha in muden in. Isaiahsihkhit kum 146 khit ciangin, Babylon puk a, tuathugenkolhna kum zalom khatleh alang peklai a hihi.GeneralEisenhowerin 1945 kum ciangin Europe gamteng suahtakding ci in George Washingtonin genkholh leh tuatawhkibang ding hi.

Cyrus gamtatna teng khempeuhpen, tanglaithuciaptehna tuamtuamte, Babylon tangthu, amahngiat a“Cyrus Cylinder” acih mualsuangpum leh laisiangtho(2Khang. 36:22, 23; Ezra 1; Daniel 5; 6:28; 10:1)cihte in,Isaiah genkholh thute peuhmah nialding omlo sak hi.Hihthu hangin Pasian kamsang taktakte in thuman thutakgenkhol takpi hi ci in upna khangto lawh uhhi.

Banghangin Pasianin Cyrus pen “Sathau Nilhpa”ci hiam(Isa. 45:1)?

“Sathau Nilhpa” cihpen Hebrewpau in Messiah ingahna kammal a hihi. Laisiangtho sung mundangahsathaunilh siampi lianpa (Siampi. 4:3, 5, 16; 6:22) hi a,sathaunilh kumpi (1 Sam. 16:6; 24:6, 10; 2 Sam. 22:51)cihkhawng leh, David kumpigam a suahtak dingMessiahcihna khawng a hihi. Isaiah’muhna ah Cyrus penPasian’mite a suahtak ding mailam kumpikhat a hihi.Amahpen Israelmi hilo a hihmanin, messiah tuampiankhata hihi.Messiah sepding khatpeuh ahi Pasian’galte zoding,

Page 48: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

95 96

a salmatte suahtak ding, ahihhang David suan hi lo ahihmanin Messiah taktak tawh kibang theilo hi. Cyrus’thu genkholhna tawh, Pasianin, Amahbekmah in Pasian hi a, mailamthu zong amah bekintheikhol ahihna hong pulak hi(Isa. 41:4, 21–23, 26–28; Isa.44:26). Cyrus adingin zong Pasianin “Nangma mintawhnang ahong sampapenIsrael’Topa Keimah kahihnathunatheihna ding in. . . Mun simtham a sum kiseelte, nangmatungah kongpia ding hi” (Isa. 45:3) cihi.

Laisiangtho thugenkholh dang a tangtungtengaihsun dihun(Daniel 2na lobuang Daniel genkholh kumpigamte, Daniel 7ah anunungpen gam, Daniel 9:24–27 sungaKhazih hunlai). Hihthute in ei mimalsim a ding bang lam-etna hongpia naci hiam?

WEDNESDAY February 24LAMEN KHOL

Isaiah in Cyrus min lokhol tanghial cihpen,kamsangte’n Pasian kiangpan genkholhna ngah cih umlotelungsim buaisakzo hi. A thuzawh nadingun, Cyrus’ hunlaia piang “Isaiah nihna” kamsang dangkhatin, Isaiah laibu40 pan 66 dong behlapin gelh hi ci uhhi. Tuabangin Isaiahlaibu khawng “khennih” suah uh a, tuabangin kamsangpasimmawhna bawl uhhi(Hebrew 11:37).

Bangbang citaleh, “Isaiah” nihna omcihna tangthusungah omhetlo hi. Tuabangin omkha leh, laisiangtho in agenlohpen lamdangzaw ding hi. Ahangthu in, a thupuaktethupi mahmah a, tumdangthei mahmah hi. A khangluipenpen laizial laibu, Qumran laizial sungah, Isaiah 39 leh40 kikal ah kitatsat in laikungpu thak in gelh cihbangdanomhetlo hi.

Isaiah’laibu buppi sungah a thupuakte luangkim hi:Pasian leh Messiah gumpapen, thudang sang muangzawding cihi. Laisiamte in, Isaiah 1-39 sungteng Assyria hun;40 pan a zomtengpenBabylon hun ci in khen uhhi. AhihhangIsaiah 13, 14 leh 39 sungah, Babylon te’n a salmat dinguhki gengen khinzo hi. Isaiah 1 pan 39 in thukhenna hi a, 40pan 66 in hehnepna a hihi. Himahtaleh a masate sungahzong, khamuanna tampitakmah hongguan a, a nununglam42:18–25, 43:22–28, leh 48:1–11 sungah Judah in Amahnusia a hihmanin, Pasian’thukhennacihbangin omveve hi.A limlimin, mailam hehnepnathu agenkholh manin tualaia thuaknate nuamtuam sakphotphot hi. A minambup in mawhna hangin gimthuaknamabaan nei himahleh, pawlkhatte lungkia tuanlo uhhi.Siampi 26:40–45 sungkhawng a Pasian’kamciamteluaicinten uhhi. Sim dih sininla, nangleh nang, Babylonkhutsung a nungta Jew mikhat dingin kingaihsun dihin.Hih kammalte sungah bang lam-etna namu hiam?

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

Tua Siampi laibu sungah bang khalam thukhunpeuh namukha hiam? Topa in Israel tungah banggennuam naci hiam? Eitungah zong koibanginnahongsem naci hiam?

THURSDAY February 25AVEI LEH ATHUAKSIA NASEMPA(Isa. 49:1–12)

Isaiah 49:1–12 sunga Pasian’nasempa kua hiam?Apian mapek in Pasianin minphuah khinzo a, a kam

bang namsau bangsak in, Pasian’min thangsak ding cihi.

Page 49: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

97 98

T-7

Pasianin tua nasempa pen, Israelte’n Amah a zuatkik na’ng,leitung buppi ah khuavak hotkhiatna, thuciam lehthongkiate suahtak na’ngin zang hi. Hih thupiang tenglehIsaiah 42 sunga nasempa Messiah thupen kigawmkha zelzelden hi. Laisiangthothak inbel, hih nasempa pen ZeisuKhazih hongpai khatna, nihna anih in kawksak hi: Mate1:21, John 8:12, 9:5, John 17:1–5, Mang. 1:16, 2:16, 19:15.

Hih nasempapen Messiah ahihleh, banghanginPasianin “Israel” cidihdih hiam(Isa. 49:3)?

Isaiah apatna lamah Pasian’nasem “Israel/Jacob”a minambup a cihna a hihi. Ahihhang hih tengah “Israel”cihpen Jacob hinawnlo a, mimal nasempa, a minambup inPasian kiang a tunpa a hihi (Isa. 49:5).Mimal nasempapen,Israel minam hihna a mansuahliang napan minambupaiawh kiktheih na’ng nasempa hongsuak hi (Isa. 48:1).

Hihtengah bang thuthak hong omhiam?Isa. 49:4, 7.

Hihtengah nasempa’ tavuan haksatna masapenhong kidawk hi. Amah tau in, “Na kasem a, ahi zonginkimanna omlo hi. Ka thatang khempeuh ka beisak a, ahizongin bangmah ka tangtun kei hi” (Isa. 49:4)cihpen (Dan.9:26) tawh enkak leng “sathau kinilhpa thumanlopi inkithat ding hi” cihi. Himahtaleh upna luaiteitei in: “Topain a maanin nahongsem ding ci in kamuang a, kasepthaman hongpia ding hi” cihi.J. Alec Motyermuhna ah:“Isaiah in Nasempapen mihing’lim tekin namu a, eitemahbang hi in, upna a picingsakpa ahi ding, thudangbangmah a omnawnloh ciangin ka Pasian aw a civevedingin maangmuh hi” cihi.—The Prophecy of Isaiah: AnIntroduction and Commentary (Downers Grove, Illinois:InterVarsity Press, 1993), p. 387.

Isaiah 49:7 in hong dipkua sak hi. Nasempapensalmante in “simmawh, nilnam” in himah leh, Topa in“Nangmah a hongteel Israelte’ Siangthopa, a thuman Topahangin mite nahotkhiatthu kumpite in amuhuh ciangin,zahtakna tawh namaiah hong dingding uh a, namai uhahuliante hong kuun ding uhhi” cihi.

Khazih’nasepnate enkik in. Atawpdongin lungkiattheihna ding omloding hiam? Himah taleh amah apualampianziate tawh lungkialo in thumaan teitei hi.Apuathamthupiangte kawmkal ah eite a ding bangpilna i ngahtheidiam?

Friday February 26

SIMBEH DING: EGWhite, “Capernaum” ah cina damsaknasimin. The Desire of Ages, pp. 252–261.

“Kha hotkhiatna ah, pilna siamna kisamphamahmah hi. Honpa in thumaan seelcip ngeilo a, itna tawhhawmkhia denzaw hi. Mite tawh kizopna ah, pilvangmahmah in hoihna leh ngaihsut siamna tawh kidim hi.Gitlohna helhetlo, khasiat theih na’ng a kisamlo zong paulohi. Mihing thanemna peuhmah mawhsaklo hi.Lehdona,uplohna, mawhna peuhmah laulo takin pulaksak a hihhang,khitui leh aw helsa in, kician takin taai hi. Thumaansungah ngongtat hetlo in, mi tungah lungduai mahmah hi.Kha khempeuh Amah’n manphasa hi. Pasian vangtawhvangnei mahmah napi, hehpihna thukpen tawh kuunsukin, Pasian innkuanpihte donin kemcing hi. Mi khempeuhsungah, a hotkhiat dingmi a hihna muhsak hi”Ellen G.White, Gospel Workers, p. 117.

Page 50: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

99 100

KIKUPDING DOTNATE:

1. Khazihin mite tungah a nasepzia EGWhite gelhtesimpha in.A cihnopna bulpi bang hi a, napawlpiinzong tuabangdan nasepziate naneithei uhhiam?

2. “A zawngkhal mi” leh “a cimawhmi” cihte natheihiam? (Isa. 42:3) Tuabang mite lungkiat na’ng bawlhetlo lelin, napanpih zawthei diam? Tuabang mitein Topa a muhtheih na’ng koici lakding nahiam?Septaktak ciangin, dam sakna leh panpihnakoibangin ngahsakthei ding nahi hiam?

3. Isaiah laibu laikungpu nihtak aphaksak theihmawkmawkna pen, Isaiah pen mihing mah hilel ahihmanin mailamthu bangmah genkhol theilo dinghi cih a hihi.Hih thubuai in a bul kipatna bang hi a,ei Christiante in, tuabang upna mawkmawktebanghangin nialtuak hiam?

THUKHUPNA: Hotkhiatna in honkhiapa kisam hi. Pasian’nasem minam in honkhiapa-nih hangin suakta uha: Cyrus in Babylon galmatna panin suahtak hi. Minlawhloh nasempa pen Messiah ci in pulak hi. Hihnasempa in thumaanna hong piakik ding a, a kipmite Pasian kiang tunding hi.

LESSON 10 *February 27–March 5

NGAIHSUT ZAWHLOH NATE SEPNA

SABBATH NITAKLAM Feb. 27

TUKALSUNGTENG SIMDING: Isa. 50:4–10; 52:13–53:12, Isa.53:3–9, Isa. 53:10–12.

KAMNGAH: “Ahihhangin eite khialhna hangin Amahkiliamsak a, eite mawhna hangin Amah kisatnim hi. A gimthuakna hangin nopna i ngaha, Ama’liamna hangin damna i ngahhi.”(Isaiah 53:5).

Lough Fook, kici Senmi Christian khatpa in aminampihte Africa ah leisung sumto in sila a paite veicihtakin vei dihdih hi. Lungdamthu leh lam-etna pianuammahmah napi, amau koibang in banzo ding cih lungkhamhi. Amah zong kumnga sung, sal in kizuak dingin khentattahi. Amah zong Demerara ah kipuak a, leidum sungahnasem kawmin a lawmte, Zeisu’thu genpihpih hi.

Tuabangin Lough Fook si a, mi 200 bangin lam-etbeina pan Zeisu pen, amau honpa in hong sangthei uhhi.

Mite adingin tuabangin pumpi kipiakkhiatna! Ettehhuai zensi!

Tuabangin ngaihsut khakloh nasem in,kiniamkhiatnatawh “Nasemlim hongpua zaw” (Phil. 2:7) a,Zeisu in mite’ batzawhloh nang leh kei, mawhna sung ah atumcip leitung hong ban hi.

Tukal sungtengin, kum zatampi lai a genkholhsathupiang tampi takte i sinding hi.

Page 51: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

101 102

SUNDAY February 28ISAIAH IN THUMAN TECI PANG (Isa. 50:4–10)

Isaiah in thuzaksak ciangbek tawh khawl ding hileh,Messiah tawh kisai thuteng kicingtak in lakpahlian theiding hi. Ahihhangin mite hilhding, zol ding, Topa sawltaknasempa tawh nasem khawm dingin, amah in nasepdan atuamtuamtezang hi. Pasian hong itna acial acial inpulakkhia a, acial simin mite’teltheih dingin laktel hi.Isaiah’thugente pen a thungaite’n lunglut thei mahmahuhhi.

Isaiah 50:4–10 siminla, a tomin gensuk dih in.Hisungtengah Zeisu nakoici muh hiam.

Isaiah 49:7 sungah Pasian’ nasempa kisimmawh,kimudah a, ukpite’silate hipeuh napi in, “kumpite hongdingto in, namaiah uliante hong kuun dinguh hi.” Alunggimte thahatsak theihna dingthu Topa Pasian inhilhkhin (Isa. 50:4)a, tuathu teci panna in, a pumpi thuaknanangawnphal hi (Isa. 50:6).

Hih pumpi thuakna pen nitumna lamgamte a dingsiahuai mahmah taleh, nisuahna lamgam t’adinginminphatna pen, nuntakna leh sihna zahmahin ngeina neiuhhi. Tuabang mikhat hihkhial kha peuhmah lecin,nakidop mahmah keileh, a hunlem a ngah peuhcianginphu hong kilakik ngei ngei ding hi.

Kumpi David in Ammon gam simin a zawhnapen (2Samuel 10:1–12) Ammon kumpipa in “David’nasemtemanin, a khamuluh alangciat kiatkhiatsak a, apuanuhalaizang akawngciangah aatkhiat sakin amaute sawlkhiahi” (2 Sam. 10:4) cihi. Isaiah 50 sung leuleuah, nasempasatgawp, a lutungpan asam bawhkhiatsak gawpin cilphihuhhi. Hih thupiangin kumpite’ Kumpipa mite sukha a

hihmanin vannuaibup a sukha hongsuak hi.Isa. 9:6,7lehIsa. 11:1–16simkakleng, tua nasempa acihpenKumpipa, thahat Honkhiapanahizawsop hi! Ahihhanginama’vangliatna leh minthannate, ei ngaihsut phakloh thutehangin zanglo zaw in, Amah kihonkhia hetlo hi! Tuathulamdanglua a mite’n umtheilo uhhi. Zeisu a singlamtehtungah makaipite’n zahko uhhi: “Amah’n mi honkhia keei:Pasian’Messiah leh teeltuampa a hihpeuhmah leh, Amahhong kihonkhia hen”(Luka 23:35) ci uhhi. “Singlamtehtungpan tumahmah in hong tuaksuk peuhleh, kozongumpah ding hi ung” (Mate 27:42) ci uhhi.

Isaiah 50:4–10 simsukin. Eima adinginkhalamthu bang omhiam gualsuk in. Na gualh suksatetengtawh nangmah kibulh masa in. Koi santakahahoihzaw nabawl theiding hiam? Na lung akiatlehtukalsung bup simsuk leuleu in.

MONDAY March 1THUAKSIA NASEMPA LAGUI (Isa. 52:13–53:12)

Isaiah 52:13–53:12 pen a “Thuaksia Nasempa Lagui”in kiciamteh a, Isaiah mahmah zong “lungdamthukamsangpa” in kipahtawi hi.A gosel thute zong hoihkisapenpen banah, a lagui zong laidangdangte tungsiahahomto hi. Tom litletin mi’lungsim lazo a, a tangsiminkhiatna thukpipi nei uh a, mawhna sungah a mangthangminam Pasian in ngaihsut phakloh itnalian tawh hongzongcih honglak hi.

A laibu kipatnalam panin amite Messiah theisakmasazo hi. Messiah leitung a nuntakzia ding genna ah,hong suahkhiatna panin kipan ngiat a (Isa. 7:14), Davidkumpi zalaih ding (Isa. 9:6, 7) ahihna, Israel puahphakikding (Isa. 11:1–16), thumaanlo in thuaksiatna a neite

Page 52: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

103 104

suahtak ding (Isa. 42:1–7) cihi. Tua khitciang Messiahin,pahtawina a ngahmaa in thuaksia masa ding (Isa. 49:1–12,Isa. 50:6–10)cihthu zong pulak hi. Tua bangin ThuaksiaNasempa’ Laguiin a thuaksiat ding bangzah thukcih hongtehsak hi.

Atung a thute nasim ciangin, Messiah Zeisu’thubangteng hong theisak naci hiam? (Isa. 42:1–7). Isaiah52 leh 53 sung thupiangteng hong telzawsak thei hiam?

………………………………………………………………………………………………………

Isaiah 52:13–53:1 sungtengah lungsim buai-theihna’ng omhi: Nasempa pen daupai in ki pahtawi dingahihhang, Ama’pianzia pen theihloh in kisia ding cihi.Kua’n umthei peuhmah ding hiam?

Isaiah 53:2, 3 ah, tua Nasempa hong piankhiatzialimlimpen, mite deihloh nawlkhin leh thuaksiat tawhkipanpah ngiat hi. Isaiah 53:4–6ah zong, Ama gimthuaknatepen, eima thuakding a hihzawkna, eite damna’ngin hongthuak hizaw cihi.Isaiah 53:7–9in a siangtho Nasempa Hansungah tuaksuk cileuleu hi.

Isaiah 53:10–12 in, Isaiah 52:13 ah a genkholhsapahtawina ah kahto leuleu a, Ama’ ki piakkhiatna tawhmidangte honkhia ding cihpen Pasian deihna hi cihi. Hihlagui leh Philippi 2:5-11 sung a “kiniamkhiat” a cihpen tawhenkak lecin, Zeisu in Pasian hinapi, amah kiniamkhiattawmin mihing nasemlim puazaw a, sihna khempeuhpana niampenpen singlamteh tungah sihna dongin tuaksukhi cihi. Tua ahihmanin Pasianin, Amah nakpitakin lamtoa, mikhempeuh in Topa a cih dingin koihto hi (Isa. 49:7tawh etkak ding).

52:13–53:12 simin. Tua lagui sungah ei adinginZeisu’n hong sepsakteng gualsuk in. Ei a dingin thuakcihthu hoihtak ngaihsun in.

TUESDAY March 2KUA’N UM HIAM?(Isa. 52:13–53:12)

Isaiah 52:13 ah Pasian’ Nasempa nakpi in kipahtawia hihhang, a kizomin, Amahin mihing bangnawnloliangdongin amai siagawp hi ci hi. Laisiangthothak in,Zeisu’mai asiasakpen, a ki satgawpna, linglukhu, akikhaina cihte khempeuh sangin, mihingte mawhna apuakna hang hizaw cihi. Mawhnapen mihing pianpih dinginkikoih ngeihetlo a, “Mihing Tapa” nangawn mihing bangnawnlo suaksak zawsop hi.

Job tangthu tawh tehkak leng, hauhna, maanna,vangneihna pan, kamsiatna, zawnna sungah kiasuk a;meimagilo veigawpin beel kitambekthemtawh kikiat a,vutlakvailak tungsuk vat hi (Job 1, 2).Tehkak dingtamlualiang a, a lawm thumte in zong telpihzo nawnlo uhhi(Job 2:12. Banghangin Job tuabang thuak hiam?Banghangin Pasian Messiah in thuaksese ding hiam? Anihtuakun thuaktuaklo uhhi. Siangtho khawm uhhi.Banghangin thuak uh hiam?

Tuni ading laisiangthomun sim inla, mawhneitea dingin asiangthote in thuak akulna banghang hiam,gualsuk in?Ei a ding bang thupuak omhiam?

………………………………………………………………………………………………………

Isaiah 53:1 a dotna simin. A uphuailo thute umtheidingin(John 12:37–41 tawh tehkakin)hongto a, a zom athuteng zong hongpiakbeh hi. Tua dotna in zolna hanthotna

Page 53: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

105 106

zong kihellai hi. Hih dotna munnih kitehkak tegel pen, aumte a dingin, Pasian’ vangliankhut leh hotkhiatna (Isa.52:10 tawh tehkak) a hihi.Pasian’hotkhiatna naciamkhanuam hiam? Thu umin.

Isaiah 53:6 encian in. Thupuak tuamvilvel khatbanghiam?Nangmah amimal adingin bangcisa a,namawhnalui leh khialhna luite kawmkal ah bang lam-etna hongpia hiam?

……………………………………………………………………………………………………...

WEDNESDAY March 3BATZAWHLOH CIHPEN EIMAH! (Isa. 53:3–9)

Thuaksia Nasempa pen, singkung cidamlo, manneiselo a kipampaih (Isa. 53:2, 3) bangin kigenteh hi. Isaiahin eite khangno dawngtung panin dumthukpi gei hongtunpah hi. Apiangding thuteng hongpiak khitsa hinapi,eimahmah Nasempa dingin i kithawina omvetlo hi. Tuabanah Isaiah in a suak naupang, Kilemna Kumpipa penmite’n a pampaih a nawlkhin, eite’n thei i hih manin, amahpahtawi ding hihang.

Mikhat in “Gal i mukhinzo a, eimahmah i hipah hi”cihi. Nasempa pen simmawhna nialna leh thuaksiatna athuakmasa pen zong hi nailo hi. Kumpi David in a tapaAbsalom mai ah taimasa (2 Sam. 15:30)hi. Ahihhang hihNasempa in ama’mawhna hangin a thuak hi lo a, midangkhatpeuh mawhna a thuaksakpak zong hi hetlo; “Topa ineite khempeuh mawhnate ama tungah suan hi” (Isa. 53:6).

“Banghang” cih dotnapen Isaiah teci pannapi hi a:Pasian hongitna hangin, Messiah in thuaksiat ding teel hi.

Banghang? Isaiah in i ngaihsut phakloh thumaan sungah“kham khetphim”khentum hi:Amah’n thuaksiat ding teelzawa, batphaklohte ban hi; tua batphaklohte eite i hihi.

Tua Nasempa “Pasianin sat” cih a tello umlo(Isa.53:4) zong omhi. Job’ lawmte in ama’ mawhna hangin thuakhi a cihbang leh, Zeisu’nungzuite in, “hihpa a mittawtnaama’mawhna hang hiam, anu apate mawhna hanghiam?”(John 9:2)ci in a dot uhbang ahihi. Singlamteh tungah Zeisua mute in a siatmuh mahbang zong a hihi. Moses in zong“singtung a kikhai siluang hawmpen Pasian in muhthadahsa hi” (Thuhilhkik. 21:23; leh Gam. 25:4 etkakna) cihi.

Ahihhang hihte khempeuh Pasian deihna dungzuia hihi (Isa. 53:10). Banghangmaw? “Khazih in samsiatna athuakmanin, thukham zuihlahna hangin samsiatna panineite hong tankhia” (Gal. 3:13) naci hi. Pasianin “Pasian tawha kibangin midik i suahtheih na’ngin mawhna neilo Khaziheite tangdingin mawhnei suaksak” (2 Cor. 5:21) ci hi.

“Eite a ding man hongpiaksak hi! Singlamteh leh atungah kikhaipa enin. Siktukilh khetlet a khutte enin.Siktukilh tawh singtungah a kikilh a khete zong enin.Khazih in eite’mawhna ama’ pumpi tawh thuak hi. Tuathuakna leh gimna in, nang kitatkhiatna man ahihi.” —Ellen G. White, God’s Amazing Grace, p. 172.

Leitung mawhnate gikna, siatna leh gimthuak-nate – mawhna malsim, mawhneite a mimal inSinglamteh tunga kikhai Zeisu tungah, Amah bekin hongtatkhiat dingin kisuangai hi. Mawhna bangzah siahuaia, tua mawhnapan ki tatkhiatna thaman bang piakkulcih hihthu in honglak hiam? Hihzahta in mantammahmah napi, Pasian in hong tatkhiat na’ngin hong itnain koibang dan ci in honglak hiam?

Page 54: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

107 108

THURSDAY March 4PUAHPHATNA TAWH A KIKHEL PIAKKHIATNA (Isa. 53:10–12)

Nasempa’ nuntaknapen, “mawhna tangdingkipiakkhiatna” cihteh bang a cinuam hi ding hiam(Isa.53:10)?

“Mawhnapan kipuahphatna sumpi”” (Siampi 5:14–6:7; 7:1–7)cihpen mawh kaltangna theipipi mah mawhnate(Siam. 6:2, 3) a hihi. Tua mawhnate Isaiah in amalmalinpulak hi(Isaiah 1–3; 10:1, 2; Isa. 58). Mawhneipa in amawhbawlna pa tungah liaukik ding a, mawhna dan thuakding, tuakhit ciangin Pasian kiangah thuumin mawhmainangahpan ding hi (Siam. 6:4–7; leh Mate 5:23, 24enkakin).Pasian neihsa khatpeuh tungah awlmawh lohnahangin khutkhialh khakleh, a puahkik kul ding hi (Siam.5:16).

Tubuangin Isaiah 40:2 i telthei ta hi; Pasianinsalmatthuak a mite gimpiakhin zota, amau mawhna uhpanpuahpha kikkhin zota hi. Kipuahphatna zui in, biakpiaknapiading hi. Isaiah 53 sungah: Sagote kiangah a kipaipihtuuno(Isa. 53:7) lamkhial tuute (Isa. 53:6)abang amitedinmun ah Pasian Nasempa kisawl hi.

Amah “a hingte gampanin kikhenkhia” a,(Isa. 53:8;leh Dan. 9:26 simkak in),eite a ding lam-etna meikuangsaka, Nasempa in pahtawina ngahdingin sihna zo in hongthokika, “kungnote” mengin selkiksak hi (Isa. 53:10–12)..

Anuai a laisiangtho munte simin. Khatsim inIsaiah 53 thupuak koibangin lengkik hiam?

Late. 32:1, 2 …………………………………………………..............

Rom. 5:8 …………………………………………………..................

Gal. 2:16 ……………………………………………….....................

Phil. 3:9 ………………………………………………… .................

Heb. 2:9 ……………………………………………….....................

1 Pet. 2:24 ………………………………………………….................

Mi khatpeuh in Isaiah 52:13–53:12 sungahlungdamthu teng tomkaih in hongcileh bangteng nagelhding hiam?

FRIDAY March 5

SIMBEH DING: “Khazih in Ama pumpi mahmahtawhsingtungah eite mawhna hong puaksak hi. Mihing maimaiin mawhphel abawltheihloh dingin mawhna in bang hiam?Pasian bek in a zattheih mawh neite gimna in bang a hiam?Khazih Singlamteh in mawhna thaman sihna ahihnateltakin honglak zohi. Mihing’lungsim a hupzo a,khuaphawkna lungsim hong letcipsak in, Khasiangthokiangpan a gukhia zo peuh a omkha diam?”—Ellen G. White,Our High Calling, p. 44.

“Pasian in a Tapa neihsun singtungah a sihnahangin Pasian kumpigam ki ukna vanglian zaw hi. Leitungmawhna Khazihin puakhia hi. Pasian’tapa sunglutin hongpianna leh a sihna hangin picinna i neitheibek hi. Pasianpanpihnatawh amah’n thuakzo a, thumanlohna lehmawhna themzong neilo a hih manin kipkho hi. Mawhna

Page 55: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

109 110

hangin gimnate mihingte tangin thuakin gualzo khin hi.Mihing a dingin tawntung nuntakna ngahsak a, thukhamlamto in zaktak bawl hi.”—Ellen G. White, Selected Messages,book 1, p. 302.

KIKUPDING DOTNATE:

1. Isaiah 53:7–9 Kuamthuk sungah tuaksuk hi:Nasempa si in kiphum. Zeisu hun nunung sungah anuai a laisiangtho munte pan bangkhawngtengtangtung hiam?Mate 26:57–27:60, Maku 14:53–15:46,Luka 22:54–23:53, John 18:12–19:42.

2. Khazih in sihna tawh thukham a laptohna EGWhitekammal a nununglam enin. Bang a cihnopna hiam?A sihna hangin thukham kiptawntung ahihnakoibangin i telthei hiam?

THUKHUPNA: Apiannatangthu theikhin, a kua cih thei,Pasian’ hotkhiatna Nasempa, Isaiah in thuaksiat natawheite lam-etna hongpia cihi. Amangthangte ban, hon indamlote damsak hi. Pasian’ Nasempa in eimahmah zongdeihsakna tawh mawhna hong thuaksak hi.

LESSON 11 March 6-12

ITNA IN NASEM

SABBATH NITAKLAM March 6

TUKALSUNG SIMDING: Isa. 55:1–7; Isa. 55:6–13; Isa. 58:1–12; Isa. 58:13, 14.

KAMNGAH: “Gilkial mite anpia in, kisapna aneimitetungah a kisapnate napiak uhleh nakimkotuhah khuamialpen khuavak hongsuak dinga, nalungziinna uh nitaang hongbang dinghi.” (Isaiah 58:10).

Nebraska gamke Lincoln a teeng Jew biaknamakaipa (cantor) leh azi in, phone sungpan lauhthawnnahong ngah uhhi. Tua lauhthawnna pen American ah KuKlux Klanakici mi a mudah pawl makai pipa nahihi. Amitheikhinta ahih manin Palik zumah thuzaksak theih hitahi. Ahihhang tuapa’muhdahna hangthu zonsawmzaw uhhi.Amahpen khelangbaai ahihlam a theihkhiat uhciang in,ama’bangkua ah vanaih in aksameh vapuak uhhi. Amah’nlamdang samahmahliang hi. Tuabang in itna a lakuhciangin, ama’muhdahna in itna sungah hong tuisuak tahi.A nupa unah vahawh tawntung uh a, kilawmtatna khangsakuhhi. Amahzong Jew biakna sung lutnuam phial hi.

“Keideih antanna hihbang pawl ahihi: gitlohnakhaute phelin, hakkol savunkhaute phel a, a kinengniammite khahkhia a, thumanlohna hakkol khempeuh suktan

Page 56: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

111 112

ding a hihi. Na an-uh gilkial tetawh nekhawm unla”(Isa.58:6, 7). Lincoln a teng nupate in, amau antanna pen gilkial-nengniampa tawh vanekhawm kha uh a hihmanun, athumanlohna leh hazatna pan suaktasak hi!

Hihthu tawh kisai, kamsangpa Isaiah honglahkhiatkhalam thukhunte sinni.

SUNDAY March 7A KHAWNKHONG IN LEI MAW?(Isa. 55:1–7)

“A dangtakmi peuhmah tuiphualah hongpai unla;anneilote zong hongpai unla hongne un! Manpiakloh akhawngkhong in hong ne-un.” (Isa. 55:1). A kilehbulhthukhat bang hiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Khuapi khat sungah antawisa in gilkial, inn neilotekiang ah: “hongpai un sumneilote aw! Honglei unla ne-un!”nacihkeei hangin sum a neihkei vualeh hong paingampeuhmah ding hiam?

Tua ahihteh Isaiah kammal: “sumkullo manpiaklo”(Isa. 55:1)ci lecin, nathu hong kicianzaw ding hi. Isaiah inmipi tungah mawhphelna a khawnkhong in sangding zolzolhi (Isa. 55:7). Kammal “lei” cihkhat a omcitciatna pen,Pasianin, mihingte kisapte pen manpha mahmah a,ngahkha lehuh a manpha khantohna omzo ding a cihnaahihi. Pasianin mawhphelnapen a khawnkhongin piadinga, mite leh Amah kizopna hoih neithei ding; ahihhang tuamawhmai theihnapen Pasian in a khawn khong in angahhihetlo: a lauhuai mahmah, a Nasempa’ sisanluangin

mawhna man hong piaksak hi. Khawnkhong hinapi in,Amahin mantampi napia kha hi.

Eite hotkhiatna in bangzah man hiam? 1 Pet. 1:18, 19.

……………………………………………………………………………………………………

Isaiah in hotkhiatnathu a genzia laisiangthothaktawh en-kak dih in.Eph. 2:8, 9.

……………………………………………………………………………………………………..

Isaiah in laisiangtholuisungah gospelthu naguangkhinkhian a, laisiangthothak gospel mahtawh a kibangahihi. “Thuciamlui” sepnatawh hotkhiatna omlo a,“thuciamthak” hehpihna tawh hotkhiatna a hihi. PasianinAdam leh Eve tungah Honkhiapa nakamciamzo a (Pian.3:15), hotkhiat na’ng lampi khatbekmah omhi: hehpihnatawh hotkhiatna(Eph. 2:8);”Khazih sungah Pasianin hongpiakkhongpen nuntaktawntungna” (Rom. 6:23) hi. Tanglaiin Gilgamesh tangthubu sungah tawntung nuntakna zongdingin a mawk hanciamnate, tuhunin sunglutkik cihupnate, mihingte in hotkhiatna ngahtheih nadingin lampitampi zong ngeingai taleh, a mawkna a hihi. Zeisu leh asinglamteh tungah Ama zawhna a theih dinguh kisamphamahmah hi.

Hotkhiatnapen a khawnkhong hi a, eipiaktheihbangmah omlo hi. Ei nasepna in hong honkhiazo dinginkicing zolo hi. Tuapipi mah, tampi mah i piakzek kulvevehi. Bang i cihnopna a hiam?Mate 10:39, Luka 9:23, 14:26,Phil. 3:8.

Page 57: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

113 114

T-8

MONDAY March 8A SANG NGAIHSUTNA LEH LAMPI (Isa. 55:6–13)

Banghangin Pasianin “vantungin leitung sangina sangzaw” mah bangin Ama’ ngaihsutna leh lampite ineite a’ sang sangzaw ci hiam(Isa. 55:8, 9)? Bang cinuamhiding hiam?

……………………………………………………………………………………………………

Pasianin vannuai buppi a bawlpa ahihmah bangin,a neupenkhat peuhzong eite ngaihsut zawhlohomkhinkhian a hihmanin, Pasian’lampite peuhmahpenmihing lungsimin phazo peuhmah lo hi. Pasianin tehpihomlo pilna nei a hihlam i theih nakleh, kiniamkhiat takinAma’ huhna ngakin omlel ding baih mahmah hi(Isa. 57:15).

Isaiah 55:6–9 simin. Topa in Ama’ngaihsutna leha lampite ei a sangin sangzaw a cihna thubulpi in banghiam? Ngaihsut zawhloh hihbang thute bang a cinuamhiam?

……………………………………………………………………………………………………

Vannuai thuthukte khempeuh sungpan, a thukpenkhatin, hotkhiatna’ng ngiimna cihpen tailo ding hi. Eingaihsutphak zong himello hi(Ephet 6:19). Piansakpatanghial in hong kunsukin mihingin hongpiang a, sepnathuaksiatna leh kipiakkhiatna tawh eite aiawh in sihnathuak hi. Tua bangthu in, hehpihna tawh mawhna hongphela, tawntung gamah Pasian bawlsa mite khempeuh inlamdang a sak dingin thuman a hihi. “Hotkhiatnathu penvantungmite nangawnin a munuam mahmah uh a;

hotkhiat mite a dingin a tawntung a sin dinguh pilnaleh asakdinguh la a hihi. Tua ahihmanin tutadih in sintaaknailo hiam. . .?”

“Tuathu bel sin cimtheilo hi. Khazih hongsunglutna, mawhphek na’ng a kipiakna, palai sepna cihtepen, hun a omlaisiah sangnaupangte in sinden ding uh a;vanthak ah, kum kisimlohna ah, ‘Pasian’thu thukmahsi!’Kici ding hi.”—Ellen G. White, My Life Today, p. 360.

Asia nabawlsa teng enkik in: mi nanatsak teng,kamhoihlo napau teng, mi nalungkiat sakteng, nangmathuakte hilo.Zeisu hangin hihteng khempeuh tumahmahin hong kimaisak thei a, Pasian’maiah midik kisuaktheihi. Tua in thuthuk ahihkeileh bang dang omlai?

TUESDAY March 9ANTANG LAWMTE (Isa. 58:1–8).

Isaiah 58:3 ah “antang” cihpen bang hiam?

Hih antanna pen mawhphelni hihtuakpen a,Pasianin a sawlngiat a hihi(Siam. 16:29, 31; Siam. 23:27–32).Isaiah 58:3 in kipsak a, “kiniamkhiat tawm” dingacihzong Siampi laibu kammal a zangkik a hihi. Lunggimnatawh kiniamkhiat cihpen, pumpi kinialna hi a, antannasungah kihel hi (Late 35:13; Dan. 10:2, 3, 12 enkakin).

Mawhphelni in Pasian in, “Na aw pengkul bangingingsakun” (Isa. 58:1) ci in sawl hi. Tua laihun in shofarkici tuukii pengkul kizang a, mawhphelni hongtun dingnisawm a sap ciangin, phawksak nadingin kitum hi (Siam.23:24). Tuabanah, kum sawmnga sim, mawhphelni insuahtak kum ci in kitangko hi (Siam. 25:9, 10; leh Isa. 27:13simkakin).

Page 58: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

115 116

Isaiah 58:3–7 simin. Amau tungtang Topa’ taunabanghiam? Amau “antan” bang khial uhhiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Mite in amau “biakpiakna” Topa in pahtawimahmah dingin lam-et tuak uhhi. Tuabangin nungheisanuhhi. Mawhphelni in antanna pen, siampilianpa inbiakbuksung Pasian’maiah lutin, mawhna khempeuhphelsiang sitset a hihmanin; tuathu lungdamna lehthumanna lakna dingin pumpi’deihna kinialsakna a hihi(Siampi 16 pen 4 tawh simkak in). A gamtatna khempeuhuhpen Thukhen Ni in amau a gumkhia Pasian tungahlungdamna vive hiding a, Pasianin, a “biakpiakna” uhleh“ki aapna” a pahtawisak nopmanpeuh hi zawlo dinghi.Pasian’biakinnpi a ninsakpen mihing mawhna mah ahihi. Amau mawhna khempeuhte sisan bekmah tawhkisawpsiang kikthei hi.

Hihthu panin pilna hong khangsak dingkhat in,biaknami maimai leh Zeisu’nungzui taktak cih tegelkilamdanna a hihi. Koibangin kilamdang i sahiam? Eimimalciat a ding a lauhuai thukhat in, ki biaknamisaknapen Topa’ nung a zui taktak i kisakkhak ding lauhuaimahmah hi.

…………………………………………………………………………………………………….

Wednesday March 10ANTANG GALDO (Isa. 58:1–12)

Pengkul kitumkhit nisawm ciangin, Mawhphelni inkiniamkhiat takin Pasian’maiah pumpi deihna nial uh in,Topa in amau Kumpipa hi a, ama tungah ka thuman ding

uhhi ci in kipsakna nei uh hi. Tua ciangin, siampilianpain, ama’aw pengkul bangin ngaihsak in awng a, tuapen,Pasian i langdo khinzo hi cihna a hihi(Isa. 58:1).

Isaiah 58:6–12 simin. Pasian’deih pumpi deihnanialna taktakin bang hiam? An nelo in omtakpi dingleh,neihsa, hun, sum cihte khuasung inn neilote tawhzatkhop ding koi haksa zaw ding hiam? Hihbanggamtatnate in biakna taktak sungah koibangin kihel theihiam?

………………………………………………………………………………………………………

Biakna kizuithei lel; biakpiakna kibawlthei lel,ngeina maan taktak, hunmaan taktakleh bawldan maantaktak in ki bawlthei lel hi. Ahihhang tuate bek Topa’ deihnahi lo hi. Zeisu nuntak zia enin. Biakna ngeinate tungah athumaan banah, gospel laikungpute in; a hehpihna, adamsakna, a anvaakna, a mawhphelna cihte a kisambangin a piakkhiatna cihte thupisak phadiak uhhi.

Topa in leitungah thumaan tangko dingin pawlpi lehmi zongzong hi. Thumaan in Zeisu sungah a ombangin mitekiang koici lahkhiat theihding: nekleh dawm khauhtakkideek maw gilkial dangtakte vakzaw maw? Sabbathnikhauhtak tangding maw kitasamte huhna in nahunzangzaw ding maw? Mate 25:40 leh James 1:27 nasim ciangin banghong gen uhhiam?

…………………………………………………………………………………………………….

Isaiah 58 sunga micimawh a donte tungahPasianin a piak ding thuphate simin. Topa in bang hong

Page 59: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

117 118

gennuam ahi diam?Hihbangin hihleng i nuntaknasungah Pasian vangliatna ngahding kamciam ahi diam?Ahihkeileh pumpi deihna huaihamna, angkhualna cihtenial a, midangte a ding kipiakkhiatna tungtawninhongluanglel ding thupha a gen ahi diam?

THURSDAY March 11EI ADING HUNKHAT (Isa. 58:13, 14)

Banghangin Isaiah in Isaiah 58:13, 14 sungahSabbath tawh kisai gen hiam? Amasa laisiangtho muntesunga Mawhphelni tawh koibangin kizom hiam?

Kumsik Mawhphelnipen Sabbathni hipah hi. NgeinaSabbath hi a, Kaalsik Sabbathnimah bangin, nasepkhem-peuh kikhawlsak hi(Siam. 23:27–32).Tua hi a, SDA mimasate in, Mawhphelni hunpen nitumpan nitummah hicih mu uh a (Siam. 23:32), kaalsik Sabbath mahtawh kibanghi. Tua mahbangin, Isaiah 58:13, 14 in a bulphuhpi pen,Mawhphelni Sabbath hi a, kaalsik Sabbath tawh zong athupuakuh kibang veve hi.

Isaiah 58:13 simin. Koibang Sabbathni hihtuakhiam? Eima Sabbath pen hihmunina cihbangin koicibawltheih ding i hi hiam? Sabbath in banglimpua cihnangaihsut ciangin, koibang Ni nahisak nuam hiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Isaiah 58 in deihna thum nei a: pumpi nialna,mitungah gitna leh Sabbath ahi uhhi.

Koibangin kizom uhhiam?Amasa in, a thummahun Pasian bulphuh uh a,

Pasianbek pibawlna, amah bekmah muanna a hihi. Nihnaah, mihingin Pasian enin, siangthona zongin hitengthumbawl (Siam. 19:2),Khazih bangin kiniamkhiat tawm (Phil.2:8), pumpi kipiakhia (John 3:16), piansakna a zawh cianginSabbathniin tawlnga(Pian. 2:2, 3; Pai. 20:11).

Isaiah 58 sungapumpi deihna nialna, mitungmigitna, Sabbath cihte a kizopdan hoih takin en lecin:Nasepna khempeuhpan tawlnga in suakta in hong thadimkiksak (Pai. 23:12, Maku 2:27)hi. Zeisu in Sabbathnimigitzia ding hong lakkhinzo (Maku 3:1–5, John 5:1–17);

Sabbath tanna mantaktak in lungnopna hongpia(Isa. 58:14), mite huhna inzong lungnopna hongpia(Isa.58:10, 11). Hih thuphate santheihna dingin eimahmahbangtengi kikhel kul ding hiam?

FRIDAY March 12

SIMBEH DING: “Eima pumpi deihna niallo in mitungahmigitna kineitheilo hi. Uanglo in nuntakna, pumpi deihnanialna, sepkhop pankhopna cihte in, Khazih limpua dinginhong kisawl nasep picingsak thei bek ding hi. Kisaktheihnaleh leitung deihnate i lungsim sungpan i hemkhia dinguhhi. Sepna bawlna khempeuh ah, Khazih’ nuntaknasungah hong kilak angkhuallohna neihtek kul hi. I innkawm tungah lim kisuangte, kizepnate pen, ‘innneilo azawngte na-innsungah paipih un’ ci in suan huai hi. I puanbido tetungah zong ‘puan neilote puan silhsak in.’ Anbuksungah, annek sabuai tungah zong, annek ding tampitak aomleh, ‘Na anuh gilkialte tawh nekhawmun’ cihtephawkhuai hi. Isaiah 58:7.”—Ellen G. White, the Ministry ofHealing, p. 206.

Page 60: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

119 120

KIKUPDING DOTNATE:

1. Isaiah in amite a dotna enpha in: “An ahi lote leinadingin banghangin nasumuh zang a, honggilvahsak theilote ngahna dingin banghanginnasemnahi uh hiam?” (Isa. 55:2). Nangmah kidongin, Koibangdan in, hong gilvah saklote semsemkha ihi diam? Banghangin tua thaang awkbaih hiam?

2. Pumpi nialna, mitungah gitna, leh Sabbath cihte inMawhphelni in thupi mahmah ahihleh, NitawpniMawhphelni in zong a thupiveve diam? (Dan. 8:14),Khazih nihveina hong kumsukni ciangin Pasian’Jubilee pengkul hong kitum ding hi.(1 Cor. 15:52;leh Siam. 25:9, 10 simkhawm in)? Dawngdih vo.

3. Na khan vuah, Sabbath tanvai kikupna khat hongdih vo. Isaiah in Sabbathni in nasep khawl indeihhuaisakna a cihpen bang acihnopna ahi diam(Isa. 58: 13)? Tuagel koibangin hikhawm thei ding?Isaiah 58 buppi deihna bulpi mansuah kei in.

THUKHUPNA: Isaiah 55 leh 58 sungah, kamsangpa in amitengaihsutna leh lampite pan Pasian zuankik ding in zol hi.Lungnop nading Pasian geelna pen mite’ sangin sangzawthampek hi. A hehpihna tawh Mawhphelni mahbangin,amaute mawhna maisak hi. Pasianin lungsim hongpuahphatsakna i santaktak nakleh a khawnkhong inmawhnate hongphel hi.

LESSON 12 March 13-19

MINAMTE LUNGGULH

SABBATH NITAKLAM March 13

TUKALSUNGTENG SIMDING: Isa. 59; Isa. 60:1, 2; Isa. 61.

KAMNGAH: “Nangma khuavak sungah minamdangtehongpai dinguh a, nangma taankhiatnasungah kumpite hongpai ding uhhi.” (Isaiah60:3, NKJV).

Khazih’ sangah i kahloh phamawh hi. Hongkamciamsa thupha tawh kiphusak ding,Ama’ diknalobuang, adang omlo hi. Hih thuphate ngahtheihna dinginhanciam mahtaleng, i ngah zawhlohna pen, eimasepzawhna hangin thuphate tawh kiphu dingin i ki upmana hihi. Zeisu in a nungta Honkhiapa cih upna khahsuahloding hi. Eima hoihna dikna in hong honzo ding cih ngaihsun khalo ding; Khazih honghehpihna bekmah eite lam-etna hotkhiatna a hihi. Kamsang tungtawn in Topa’kamciamna in: “migilo in ama’gitlohna nusia henla,thumanlo mi in ama’ thumanlohna nusia hen. Amahin ahehpihtheih nadingin, Topa eite Pasian kiangah amahpaisakun. Topa in a mawhna maisiangsak ding hi”(Isaiah55:7).

“I muhlohpi mahin kamciamte um ding hihanga,lungsim lawpna pen upna sakha ke’n. Pasian pummuanding hihang a, Zeisu hong hehpihnain mawhna hongphelsak cih i muanciangin, Ama honghuh ding i lunggulhnateng khempeuh hong picing ding hi”—Ellen G. White, Faithand Works, p. 36.

Page 61: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

121 122

Kamsangpa Isaiah gelhsa thumanthutak tampi-takmah tukalsungteng i sin ding uhhi.

SUNDAY March 14MAWHNA’ GAU

Isaiah 58:3 sungah mitein Pasian kiangah: “Kotein antang napi in banghang hong phawklo nahiam? Kotekiniamkhiat napi in banghang hong thei khalo nahi hiam?”ci in dong uh hi.Isaiah 59:1 ah dotna dangkhat omleuleuhi: “Banghangin hong honkhia dingin Topa’khut sam a, honghonkhialo hiam? Banghangin amahkiangah kiko in, hongzalo hiam?” Isaiah in tua dotna dawngpah hi (Isa. 59:1). Hongdawn hetkei leh thudanghang hizaw hi.

Isaiah 59:2 simin. Isaiah 59:1 sunga dotna pendawng dingin, hihtengah bangthupuak hongpia hiam?

…………………………………………………………………………………………………….

Pasianin, Amite “donlo” cihpen Ama deihna hizawloa, “note mawhnate in note leh Pasian kikalah kikhennapiangsak” (Isa. 59:2) cizaw hi. Pasian-mihing kikalahMawhna Gautawh kisai a kician mahmah laisiangthomunkhat omhi.Isaiah in 59 a tawpna lamteng khempeuh,hihthu tawh kisai in zangsuk a,mihing’tangthu sungtawntung ah kipsuksuk hi: Mawhna in Topa tawh kizopnahong suktatsak a, tawntung siatna ah hong makaih hi.Mawhna in Pasian hawlkhia hizawlo a, eite Pasian kiangpanhong hawlkhia hizaw hi.

Pian. 3:8 simin.Hih thupiang tungtawnin atungathute koibangin thuman cih honglak naci hiam?

……………………………………………………………………………………………………

Mawhna cihpen Pasian nialna, Ama’kiangpantaikhiatna a hihi. Mawhna bawl laitak lian in zong, Pasiankiangpan taikhiatna ahih banah, tua mawhna’gau in zongPasian tawh hong ki gamlasak semsem hi. Mawhna inPasian tawh hong khenkhia a, Pasianin mawhneite banzolohi lo in, (Laisiangtho buppi pen Pasianin mawhneite abatzawhnading anasep hizaw)mawhna in Pasian hong nialsak hizawhi. Tua ahihmanin, eite nuntakna sungah mawhnapeuhmah munpiak lohding thupi mahmah hi.

Mawhna in Pasian tawh hong khenkhia takpiahihna phutkhak peuh naneikha hiam? Nang phutkhakthupen koibang in zeemkik ding nahi hiam?

MONDAY March 15KUA MAWH KIMAISAK (Isa. 59:15–21)

Isaiah 59 pen mawhna a lipkhaphuaina tawh kipanhi. Laisiangtho in Hotkhiat lam-etna hongpia in phadawm hi.

Dotna masa, mi bangzah mawhkhin uhhiam?Laisiangtho in kiciantakin gen a: I vekpicihi. Hotkhiatnapen mawhneihlohna tawh hitheilo a; mawhmaisaknabekmah tawh piangthei hi(Jer. 31:34). Paul thukim hi.Mikhempeuh mawhkhin (Rom. 3:9–20, 23); tua hangin ahoihzawtuan ki omtheilo hi(Rom. 3:22). Siansuahna ngahtebekmah thutang kicithei a, Khazih kipiakna hanginupnatawh Pasian dikna ngah uhhi.

Romans 3:21–24 simin.Hih laisiangtho munte inhotkhiat i ngahtheihdan koibangin gen hiam? Thukhennamaiah bang lam-etna hongpia hiam?

………………………………………………………………………………………………………

Page 62: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

123 124

Mi tampi takte in thukhenna ah: Kua mawh hiam,cih hong kidong dingin um uhhi. Mi khempeuh mawhkhina hihmanun tua dotna hong kidonglo ding hi.Kuamawhkiphel hiam, cih bek hong kidongding hi.”Zeisu aummi khempeuh”(Rom. 3:26) thumaan a tanhsak maninPasian thumaan mahmah hi. Thukhen nading thukhunpipen, Zeisu upna hangin mawhphelna a ngah mite a hi uhhi.

Sepna tawh thukikhen himahleh, sepnain honggumlo hi. Tua bang hileh upna in a mawkna suak hi (Rom.4:14). Gamtatna in gupngah i hihna honglak hi(James 2:18).

Sepna in tuleh thukhenna ah zong banghanginhong gumtheilo hiam? Rom. 3:20, 23.

………………………………………………………………………………………………………

Gamtat hoihna, thukham zuihna cihte in honghonkhia dingin ziakai luata hi. Thukham dinmunpi inhonkhia ding hi lo a, mawhna kawk ding hizaw hi. “Upnahangin itna piang” (Gal. 5:6) a, Pasian’ Khasiangtho inlungsim sungah itna hong buaksuk hi(Rom. 5:5), Zeisusungah a nungta upna nei cihi (James 2:26).

Sepnapen apualamah hong kilangkhia, mihingteupna a hihi. Christian taktakte’ upna pen, thukham banginnungta in nisimim ki-aap den hi. Mihingin lungsimsung aupna simtheilo a hihmanin, thukhenna ah, Pasianinsepnatawh teci pangsak hi. Mi kikhel taktakte adingin,kikhelna pen sepna in zuisak a, a nuntakna uh Khazih lehKhasiangtho in tha a guatciangin, thukhenna mai ah dingzothei uhhi. A kikhelmaa mawhnei nuntakna pen, Tuunosisan in sawpsiangsak zo hi(Rome 6 simin).

TUESDAY March 16VANNUAIBUP ZOL (Isa. 60:1, 2)

Isaiah 60:1, 2 bang gengen a hiam? Laisiangthobuppi ah i muhzelzel bangthu, hitengah Isaiah in pulakhiam? Bang lam-etna hong neisak hiam?

……………………………………………………………………………………………………

Isaiah 60:1, 2 ah, Pasianin aki salmatsa amite ahotkhiatna; khuamial lakah khuavak a ki tangsak cihtawhlak a, tua in Khazih hangin hotkhiatna a picinsak nadingakawk gige a hihi.

Isaiah 60:3 sungah, kua khuavak lamah minamteleh kumpite hongpai ding hiam?

Hebrew laisungah hihmipen numei hisak hi(Isa.60:1, 2 zong enkik in).Tuabang numei limpua peuhmahpen(Isa. 59:20) sungah a omsa mahbangin “Zion” hi hamtangding hi. Khuamial in a tuamcip mihingte in Zion ah hongpaiding uhhi. Tuanu tungah a tang Pasian’vangliatna lamahamaute kikai dinguh hi(Isa. 60:2). “Zion pen amaa adinginatang khuavak sungah hong lutin, minam dangte tungahlengkiksak in tua khuavak sungah kaikhawm dingin kizolhi”—J. Alec Motyer, The Prophecy of Isaiah: An Introductionand Commentary, p. 494. Zion cihpen Jerusalem hinapi,hihthu in khuapi bulphuh zawlo in, a mite a bulphuh zawknazong phawk in. Isaiah 60 a zomlai tengin tang 1-3 sungthutengmah picing saklai hi: Pasian’vagliatna a omnaJerusalem ah, leitung mite hong kikaikhawm ding uhhicihi.

Page 63: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

125 126

Abraham tungah Pasian kamciamsa pen, hihIsaiah genkholh thute tawh koibangin kizawitawn theihiam? Pian. 12:2, 3. A kibangmah hilel hi lo hiam?

……………………………………………………………………………………………………..

Pasianin, Abraham leh a suante a teelkhiat lai invannuai huamin ngiimna nei hi: Abraham tungtawninleitungmi khempeuh in thupha sang ding hi(Piancil 12:3;18:18; 22:18).Pasianin Abraham tawh thuciam abawl lai inminam khempeuh Abraham tungtawnding ci in bawl hi.Amah leh a suante peuhmah leitung adingin Pasiankilaakkhiatna zawi hiding cihi.

Isaiah in, tanglaipek a omsa amau’mabanlui lamah mite tunpihkiknuam hi. Pasian aiawh ahihmanun,amau pumpi tungbek hi lo, leitung buppi tungah mawhpuaknei uhhi. Pasian a zong gamdang mite zong zol ding a (Isa.56:3–8), Pasian biakinnpi pen “mi khempeuh adinginthunget na innpi kici ding hi”(Isa. 56:7).

Hihthu tawh kisai in, Seventh-day AdventistPawlpi in ahihkeileh a mimal mahmahin koibangin ingaihsun hiam?

WEDNESDAY March 17“TOPA’ MAIPHA NGAH KUM” Isa. 61:2

Isaiah 61:1 ah kua pau hiam?

Topa Khasiangtho in sathau kinilhpa tungahhongtung a, tuapen messiah aihke’h Messiah a hihi. Amahin“aki nengniamte thupha puakin, lungsim kitamzaante

khuikiksak, salmat mite suahtak leh thongkiate khahkhiading” (Isa. 61:1) hi. Kua cinuam hihtuak hiam? Isaiah 42:1–7 sim lai leng, Pasian’Nasempa a genna tawh kibangmahmah hi.

Isaiah 61:2 in “Topa’ lungdam kum” gen hi. Messiah,David khang Kumpipa leh honkhiapa in, suahtakna a pulakciangin Pasian’ maipha ngahkum ci in mintuam navawhhi. Siampi 25:10 tawh simkak lecin, Pasianin, Israel kum50 cinna kumpen: “Note in nomau neihsa ciat ngahkik in,sila in a kizuak mite, nomau innkuanpihte kiangahnaciahkik uhciangin, note a dingin Jubilee hi ding hi” cihi.Pu leh Pa gamh leitang zuakloh phamawh a kizuakte lehhaksat hunsung a sila suakte (Siam. 25:25–55) in aleitanguh ngahkik in amau zong suakta ding uhhi. Jubileekumcinmaa Mawh phelni a pengkul tumthu (Lev. 25:9)Isaiah 58 sungah simkhinzo hi hang.

“Topa’maipha ngahkum in”(Isa. 61:2) jubileekummah hi a, Siampi 25 sung a tawhbel kibang taklo hi.Hihkumpen Messiah, Kumpipa in pulak a, suahtakni lehpuahphat kikni in Amah ngiat a kipulakni a hihi. Tua penMesopotamia kumpite in, amaancil kumpawl in leibakhawng maisak in, thupha a bawlzeluh tawh kibangmahmah hi.Messiah nasepna leuleubel Siampi 25 sungthupiakte khengval lai hi. “Salmatte suaktak” hibeklo in,lungsim kitamzaante bawl in, a dah akap hehnem leh amaudinmum ngei tunkik hi (Isa. 61:1–11). Tua khempeuhkhitah “Topa’maipha ngah kum” in “Topa’thukkik nani”zong tangko uhhi (Isa. 61:2).

Isaiah genkholhthute banghunin tangtunghiam?Luke 4:16–21. Zeisu’ nasepna in hihthu koibanginpicingsak hiam? Nangmah naki dot dingin: Eipen Zeisuhi samlo ihih hang leitungah amah aiawhding hihang.

Page 64: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

127 128

Isaiah 61:1-3 sunga ombangin Messiah in bangteng hiha, eite ciangtanhmi i hihmanin bangciang i hihthei dingham? Tuate i hihtheihna dingin, bang lampi peuhomhiam?

……………………………………………………………………………………………………

THURSDAY March 18“EITE PASIAN’ THUKKIKNA NI”(Isa. 61:2)

Thuhoih hihzahta lakah, banghangin Messiah in,Isaiah 61 sung a bangin, Pasian’ thukkikna Ni tangkosese hiam? Hih genkholhna cikin tangtung hiam?

Nazareth ah, Zeisu Messiah in Isaiah 61 sim a,“Topa’ Maipha Ngah Ni” tangko hi(Isa. 61:2; Luka 4:19). Tuakhit ciangin, “Note zakin hong kisim laisiangtho tuni inhongtung a hihi”(Luka 4:21) a cihi. Ahihhang a zomah “Topa’thukkikna Ni” (Isa. 61:2) a cihpen simdah ziau phot hi. Zeisuin a nasephun sungin, suahtakna leh hehnepna pen,Satan’khutnuai ah sal kimante suahtak ding ahihmanin,“Topa thukkikna Ni” hong tungnailo deuh hi. Mate 24 (Maku13, Luka 21 tawh tehkak)sungah, nungzuite kiangahPasian’thukhenni hong tungding ci in genkhol hi.

Ataktakin bel Isaiah 61 a Topa’thukkiknani pen “alauhuai mahmah Topa’ Ni” (Joel 2:31; Mal. 4:5) cihpen-leitungah Khazih hong tuaksuk in, a galte’thumanlohnateng susia in, Ama’mi a beibangte a kinenniamna pan asuahtakni ciangin hihthu tangtung ding hi(Mang. 19; lehDan. 2:44, 45 enkak in). Tuabangin Khazih in “Topa’ MaiphaNgah Kum” kipatna tangko a,maipha ngahpen Ni innihveina hong kumsukni hi ding hi.

Pasianin itna Pasian i cihcih kawmkal ah,thukkikna nangawn hong kamciam pen koici telsiam theiding i hihiam? Thutuamtek mah ahi diam? Thukkikna icihpen zong itna pan hong piangkhia mah i ci diam?Ahihkeileh koibang dan hi ding hiam? Dawng dih in.

Zeisu in panglangkhat dawhlai ding (Mate 5:39) cihitaleh, Amah’n thumaan leh mawhna daan (Mate8:12)omcihthu genveve hi. Paul in “gitlohna kithuklo ding”(1 Thess. 5:15) ci ahi ta zongin, Topa in meikuangtawh hongpaisukni ciangin “Pasian a theilo mite thukkikna” pia dingcihi(2 Thess. 1:8).

A kibatlohna ah, Topa in ama’pilna leh hehpihnatawh, thumaanna leh thukkikna hongpia thei a, akikhaikim sakthei hi. Mihing’khaikimna, mihingthukkikna in khialhna, thanemna leh kituakpha mellocihkhawng omgawp thei hi. Pasian’thumaanna beltuabangte tawh kipelh hi.

Anuai a thusiabawltegellakpan koipenin thukkiknaa ngahna mukha nuam nahi hiam? (1) Na itmelloh khata vuapa (2) Na itkhat a vuapa. Hihdotnate in, Pasian hongitna leh hong thukkikna koibangin hong telsak semsemthei ding hiam?

FRIDAY March 19

SIMBEH DING: Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, pp.376–378; leh The Desire of Ages, pp. 236–243 simin.

“Zeisu in, Ama’tungtang genkholhna thutekhempeuh hong telsak ding mimai ah hong ding gige hi.Amah’n a simkhiat thute a kitelzaw lai dingin, Messiah in

Page 65: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

129 130

T-9

nenniamte suaktak, salmatte khahkhia, thuaksiatedamsak, mittawte khuamusak leh leitungah khuavaklakkhiapa hi cihi. Ama’ kammalte a thupi mahmah a, azamite in nidangin a neihngeiloh vangliatna ngah uhhi.Vantung huzaap in hongdaal kawm khempeuh phukgaiahihmanin: Moses bangin muhtheih nailohte muta uhhi.Amau lungsimuh Khasiangthoin makaih ahih manin,Topa’sapna dawngpahpah in phatna pia uhhi.”—Ellen G.White, the Desire of Ages, p. 237.

“Pasian’ thukkikna Ni, Ama’hehna lauhuai Nihongtung dekta hi. Ama’ hongpaini in kua in thuakzo mawkding hiam? Mite in, Khasiangtho langdona in, amaulungsimuh khauhsak uh ahihhang, thumaan upna in apailet zawhloh lungsimte Pasian’hehna thaltang in pailetding hi.Pasianin mawhneite ngaingai nawnlo ding hi.Tuucing zuaupa in, ami mawhneite huuzo nawnding hiam?Thumanlohna sungah, mipi’nung zuikha mawk ing ci inpaulam kizong thei ding hiam? Minthanna leh mimal tamnain mawhna pengsak ding hiam? A kidawmlo pawlhtehte leha awlmawhlote a dingin hih dotnate thupi mahmah hi.Amau ngiat in khensat uhhen.”—Ellen G. White, Faith andWorks, p. 33.

KIKUPDING DOTNA:

Seventh-day Adventist pastor khatin, anasepsungin a buaipih penpenthu in, pawlpi mite in tuam-om veivai in, nasepna sungah kihel nuamlo uh cihi. Beinahong tunma in(Matt. 24:14) “Christiante” in Khazih hongitna, lam-etna leh lungdamthu leitungah koibanginpuakthei ding hiam? Biakinnpan a taikhiasa,pawlpimidingin i deihnawnloh phialte eleh bangcih ding hiam?

THUKHUPNA: Pasianin, a thumaanlo pawlpi pen, langdonahepkhiatsak in, Ama’ kiangpan a taikhiasa hinapi, amawhna uh a nusia, a beibang mite siansuah hi.Pasian’ompihna thupha hangin, minamdangte in Pasiankianglam hongzuan dinguh a, Messiah in a tangko den“Pasian’ Maipha” ngah ding uhhi.

Page 66: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

131 132

LESSON 13 March 20-26

LEITUNG THAK SUAKKIKNA

SABBATH NITAKLAM March 20

TUKALSUNGTENG SIMDING: Isa. 65:17–25; 66:1–19; 66:19–21; 66:21; 66:22–24.

KAMNGAH: “Tu in vantungthakte leh leitungthak kapiangsak hi. Abeisa thute kiciamteh nawnloding a,kiphawkkha nawnlo ding hi.” (Isaiah65:17).

Nikhat, kum 12 apha pasalno khat, Ni, kha, aksitawh kisai laibukhat a simkhit ciangin sangkah nuamnawnlohi. Anu in innkuan doctorpa kiangah paipih a,doctorpa in, “Billy, bang ci nahia, banghang sangkah nuamnawnlo nahia le,” ci in dong hi.

“Doctorpa aw, kalai simna sungah, nikhat ciangin,Ni sagawp ding a, hih leitung a nungta khempeuh kanglummang ding a, beimang ding hihang, a tawpna ah situm vevedingkhawng bangmahmah hanciamin semnuam nawnlo hiing”ci in dawngkik hi.

Cihna’ng theilo in a nu in “Tua khawng nang banglungkham zenzen na hia” cihi. Doctorpa in nuihithiatsa in, “Billy aw, dahmahmah ke’n.Tuani takciangin i vekpi in sikhawm lel ding hihang maw”ci kik hi.

Tua mahbangin, a tawpna ah i sikhin gai lel dinguhhi.

Ataktak ciangin, sihna sungah bei ding i hikei hi.Nuntakna hong kiluizo hi. Leitung thakah tawntungnuntakna a hihi.

SUNDAY March 21VAN THAKTE LEH LEI THAK (Isa. 65:17–25).

Isaiah 65:17–25 simin. Topa in koibangdanpuahphatna hong kamciam hiam?

Pasianin nakhempeuh athakin kabawlzo hi ci hi:“Tu in vantungthakte leh leitungthak ka piangsak hi.Abeisa thute kiciamteh nawnlo ding a, kiphawkkha nawnloding hi” (Isa. 65:17). Hih genkholhna sungah Topa in“Jerusalem khuapi lungdamna khua in bawlin, amite alungnuamin ka bawl hi (Isa. 65:18).” Tua khuapi sungahkahna aw kiza nawnlo ding hi (Isa. 65:19). Mite a sihmaunah kum zalom sang sawtzaw nungta ding hi(Isa. 65:20).Anasepuh leh tatepen amau ading lungnopna hi ding hi(Isa.65:21–23). Amaute in Pasian a sapmaa in Pasian indawngkhin ding hi (Isa. 65:24).

Hihpen a nunungpen hong puahphatna leh lam-etna nunung hi lo ding hiam?

………………………………………………………………………………………………………

Khapsa gamnuamah gamdai takin sawtpitak itengding uhhi. Mihingte khansau mahtaleh silai uhhi.Vantungthakte leh leithak i lam-et mahmahte koiah omgaihiam? Tua a zomah: “Keivom leh tuuno in an-nekhawmdinguh a, humpinelkai in bawngtal bangin buhkung ne dinghi. Leivui in gulpi-an hita ding a, ka mualsiangtho tungahamaute kiliamsaklo ding uhhi.” (Isa. 65:25) Topa in cihi.

Page 67: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

133 134

Sasialne humpinelkai bangte in tehlehgahnektheih dingpen sinphat mahmah kul ding hi. Pasianin,Ama’ngiimna banglianin a piansaklai bang a hihkiktheihnadingin, mawhna omma a sihna omlohna Eden huansungbanglianin thakpiankiksak kul hi.Isaiah 11 ah Messiahin thumaan hong puak ding cihi (Isa. 11:1–5). Pasian bawlsaleitungthak tungah kilemna tawh kidim ding acih tua“mual siangtho”: Isaiah 11 sung a pen Isaiah 65 sung a,“Keivom leh tuuno in an-nekhawm dinguh a, humpinelkaiin bawngtal bangin buhkung ne ding hi”(Isa. 11:6, 7) cihtekibang uhhi. Topa’ mualsiangtho pen Jerusalem ah ZionMualhi a, tua zong hotkhiatngah mite a dingin Pasian inlim piakhol in kamciam a piakna a hihi.

Leitungahkum 60, 70, 90, 100 ahi phial zonginnungta dingin kingaihsun leng, kum awnsim in nungtading hihang. Banghangin mihing buaina bulpi kisiansuahlo ding hiam? Mihingin i deih bulpi pen banghanginnuntak tawntungna hidenkeei hiam?

MONDAY March 22VANGLIAN “SIKHUP”(Isa. 66:1–19)

Isaiah 66:1–19 simin. Isaiah in a gelhhunngaihsunpha lecin, a thupuak pen bang kitawphah hi nacihiam?

………………………………………………………………………………………………………

Kamsangpa tungtawnin, Pasianin a zol denkeeinalaibu buppi ah omkawikawi hi: Pasian in honghon ding a,kiniamkhiatin, ama’thu apataute puahphakik ding hi (Isa.

66:2, 5).Isaiah 40:1 mahbangin, amaute hehnem ding hi(Isa. 66:2, 5). Amah a lehdote susia ding hi; biakna ngeinaah a kineihkhemte biakpiakna nialding hi(Isa. 66:3, 4; lehIsa. 1:10–15 tawh enkak inla, Ama’ tungah a thuman mite asimmawhte Isa. 66:5). Milim biakna tawh amau pumpi aninnoi sakte zong (Isa. 66:17) Jerusalem biakinnpi ahkihuai gamtate (Ezek. 8:7–12) ahi uhhi.

Isaiah 66:3 enin. Bang gen hiam? Khalamah bangthukhun khawngpeuh omhiam? Tulai Christian biaknasungah, tuabang ngaihsutna aneipeuh i omkha diam?

………………………………………………………………………………………………………

Pasianin minamte sikhup tawh hupbanginkoibangin hup hiam?Isa. 66:18, 19.

Agalte asuksiat khitciangin (Isa. 66:14–17), PasianinAminthanna pulakin Amah sikhup hongsuak a, Jerusalemlamah mite hup hi(Isa. 2:2–4 enkakin). Amau lakah “lim”khat koih a, hih tengah a gencian nawnloh hang, a gennunungpen lim in(Isa. 55:12, 13) sung hi a, Amite lungnopnaleh kilemna pia in a gamuh piakik ding(Isa. 55:12, 13)cihi.Amite puahphatkikna tawh Amin thanna honglakciangin, tua in, Ama’puahphatna maipha hiding a, tuiciinkhit a Noah kiangah lim khat ahi dingin sakhituihup apiakmahbang a hihi(Gen. 9:13–17).

Isaiah 66:5 simin. Ama’thu ah patau cih bangcihnopna hiam? Banghangin Topa in Ama’thu ah hongpatau saknuam hiam?Na patauh keileh, Nang lungsimdinmun koiciang tungta hiding hiam?

Page 68: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

135 136

TUESDAY March 23PASIAN NASEMTE LEH BIAKPIAKNA MAKAITE (Isa. 66:19–21)

A suaktalai mite in minamte lakpan Topa tungahpiakdingin mite hong paipih ding uhhi cihpen a khiatnabang ahi diam? Isa. 66:19, 20.

Pasianin Ama suaksiatte lakpan a suakta laiteleimongdongin Pasian a theinailote kiangah sawlding a,“amaute in Kaminthanna genthang ding uhhi” (Isa.66:19)cihi. Hihlianpen Pasian’ nasemin kuankhiatnalaisiangtholui sungah a kicianpen zong hipah hi.Hebrewminamte sungbek ah mite kikaikhawm ding hi lo a, Hebrewmite pawlkhatmah gamdangah kuankhia ngiatin, Pasianmaanthu thehthang ding uha, tuapen laisiangthothaksungah etpak dingin kiciantakin omkhin hi. Jewmissionary pawlkhatin, salpan a suahtakkhit leh Zeisu hunkikalsungin gamdangah thupuak in paimah uh(Mate 23:15)ahihhang, Christian masate in gospelthu manlang takinleitungah zeel gawpuh in alom alomin mingah uhhi (Col.1:23).

Israelte in biakinnpi ah Topa adingin khai sumpihongken uh mahbangin, missionaryte in zong Topakiangah sumpi hong kengding uhhi. Amaute sumpi penbel“minam khempeuh lakpan nasangam khempeuh uh” (Isa.66:20) cihi. Pasian tungah sumpi dingin, gawh a kullo khaia kipiak mahbangin, a piangthak mite in Pasian maiah “anungta biakpiakna” (Rom. 12:1)hiding uhhi. Mihingmahmah Pasian’maiah biakpiakna hithei cihthu i ngaihsutciangin, Levi mite Pasian kiang aki-aapna phawkkik leng,“Topa’na a septheih nadingun, Aaron in Israel mite sungpan,Levi mite Topa’maiah vei in biakna in a piading hi” (Gamlak.8:11) cihi.

“Amaute kimkhat zong siampi dingleh Levi miteasuak ding” cih Pasian’ kamciam koibangin kicianphadiak hiam? Isa. 66:21.

“Amaute” acih tang 21 apen “minam khempeuhlakpan nasangam khempeuh uh” acih tawh a kibang a hihi.Amaupen Gentile hi a, pawkhatte biakna makai dingin Levisiampite tawh kopsak ding hi. Hihpen khuahun kikhelnakhat a hihi. Pasianin tanglaipek panin, Aaron’suantebekmah siampi semthei ding a, Levi minamte in panpih inhuhthei ding a cihsa hi.Gentile mipeuhmah Aaronsuanhsuaktheilo, Levi minam zong suaktheilo hinapi, tanglai inJew mite nangawn in asep theihloh hihte dinmunah,Pasianin amaute pawlkhat sawl ding hi.

1 Peter 2:9, 10 simin. Peter in kua kiangahlaikhak hiam?Bang gen hiam? Tuhun a “Siangtho minam”ahi eite adingin bang thupuak nei hiam? A genna mitesangin a hoihzaw i bawlbeek hiam?Paikhiat. 19:6.

WEDNESDAY March 24UPNA BEELPAWL (Isa. 66:21)

Israel mitepen “siampi ukgam leh minam siangtho”hi uh a (Pai. 19:6), biakna makai ding siampi a kituamsehlaia hihi. Tuakhit lamlam ciangin, Gentile pawlkhat biaknamakai hongsuak uhhi(Isa. 66:21).

Hih kikhelna in amaupawl upna koibanginsukhazo hiam?Mate 28:19; Sawl. 26:20, Gal. 3:28; Col. 3:11;1 Tim. 3:16.

………………………………………………………………………………………………………

Pasian bawl “leitungthak” ah Gentile mite inPasian’mite lak akihelbek thamlo, Jew mite tawh liangko

Page 69: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

137 138

kimin nasemkhawm, upna beelpawlkhawm ding uh a,“siampite” zong suakding uh hi. Tuani ciangin Jew lehGentile kideidanna pen bangmahlo khat hong hiziaulelding hi.

Tua kamsang Isaiah genkholhthu cikciangtangtung hiam?

Paul, Gentile mite missionarypa in: “Jew leh Gentilemi, sila leh silalo mi . . . Khazih tawh nakipawl nahangun,pawlkhat hi in, a kibangkim nahi uhhi. Khazih tawhnakipawl nakuhleh Abraham ’suanh nahi uh a,Pasian’hongkhap thute angah ding nahi uhhi” (Gal. 3:28,29) cihi.

Hongkhap thute a ngahding leh a kipahtawi “siampipawl” cihpen, a siamzawzaw peuh lungkimsak nadinginaana neite’n lamtogawp cihbang hi lo a, “Pasian’mi nahiuh a, khuamial sungpan a lamdang mahmah Ama’khuavak sungah ahong samkhiapa’ nasepna alamdang” (1Pet. 2:9 leh Isa. 66:19 enkak in)cizaw hi.

Gentile mi tawisang a, Jew mite tawh thaman kikimhongpiak lawmlawm, ci in Jew mite in Pasianin thumaankhaikim kei e cihkhawng a phunciak theihna’ng bangmahomtuanlo hi. Jew mite in zong a sanggam Gentile mite asimmawhbawl nadinguh zong omlo, nasem a kuanbaihteleh a kuanhakte a vekpi in thaman kibanglel hi(Mate 20:1–16). Jew mitepen, “Pasian’in athu a genmasak mite” (Rom.3:2) hi a, Pasian a pulakkhia ding minam a hihi.PaulinGentile mite kiang ah “a kiciing olivekung a hiangtekisatkhia in, gamlak olive hiangte tawh kipeh hi a . . .amau hamphat nateng a ngahkhawm nahih manun . . . Nakiphatsak theihna dingthu omlo hi” (Rom. 11:17, 18) cihi.

Singlamteh khuavak leh gospel sawlna khuavaksungah, khalam thute, minam thute leh gamvai thutenangawn banghangin honglut in hong buaisak thei hiam?Nangmah naki encian inla: khalam leh minam koizawnathupi sakzaw hiam? Kisik in.

THURSDAY March 25TUABANGIN NASUAN NAKHAK LEH NA MIN KIP DING HIIsa. 66:22–24

Isaiah 66:22 simin. Bang honggen hiam?Banglam-etna namukha hiam?

Isaiah 66:22 sungah kamciam a hoihpentelakahkhat omhi. Simpha mahmah in. Vantung thakte lehleitungthak ah, i suanleh khak, i min kip tawntung dinghi.Kipaaikhia, kisattan, kizom tawm, kibotkhia, a zunglongkhia cihte omlo hi. Leitung thakah tawntung nuntakkamciam i ngah a, mawhna veng, sihna veng, thuaksiatnaveng hi. Tua vantungthak leh leitung thakin, Christianteupna leh lametna tangtunna hi a, Singlamteh ah Khazihnasepteng a gualzawhna a hihi.

Isaiah 66:23 sungah, vantungthakte lehleitungthak ah Sabbath nite peuhmah kha-det nite tawhbanghangin kizomsak sese hiam?

Hih thuthukpi muhdan tuamtuam omte lakpankhat:Pasianin gangawh biakpiakna a omsak maa in Sabbathomkhinzo (Pian. 2:2, 3). Sabbathte zong ngeina zehte tawhpahtawi ahihtei hang, tuate tungah kinga tuanlo hi.Leitungthak hong tutdongin bangmah kisukhakna neivetlohi. Lai siangtho in, gangawh biakpiakna lobuang kha-detnitawh kisai genna neikhollo hi.Leitungthak ah biakpiakna

Page 70: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

139 140

Ni bel hilimlim phot a (kaalsik Sabbath tetawh kibanglo),nuntakna singkungin khasim in a kikhel khawngtawhkizomkha theitak hi (Mang. 22:2).Isaiah 66:23 in bangkhiatna peuh anei tazongin, a thupipen inah, Pasian’mitein a khangtawntungin abiakpiakna uh Pasian pia tawntungding uhhi.

Isaiah in a thukhupna ah, misiangthote in, Pasiana lehdo migilote luanghawm ending hi, banghangin cisesehi ding hiam (Isa. 66:24)?

Ama’hunlai mite vauna a piakkawmna in, Isaiahin, Babylon akisuksiat lai in, a lehdo mite’ luanghawmkithehthang zihziah leh, a thumaan a nungtalai mitedinmun kibatlohna tawh genteh hi. Hihpen tawntunggimpiakna zong hituanlo a, a lehdo mite “mei” in kangtuminsidinguha, Jerusalem thak a kipat theihna dingin, tuate abeisiangdong kisusia sitset ding cih a hihi.

Isaiah’vauna in Mangmuhna genkholh: migilote lehSatan meilii sungah a sihdinguh gen kholhna (Mang. 20)kawkto pahlel a, tuakhit ciangin “vanthak leh leithak,” asiangtho “Jerusalem thak” leh natna kahna omnawnlo,“Thu luisate maiming khinzo” (Mang. 21:1-4; Isa. 65:17-19),nuntakna thak, leilakpan hotkhiat mite in a tawntunginnungta ding uhhi.

FRIDAY March 26

SIMBEH DING: Hih leitung a kisiansuahsiang dingthu EllenG. White, “The Controversy Ended,” Kidona Lian TawptacihpenThe Great Controversy, lai. 662–678sungah simin.

“Tawntung kumte a luankawmin, Pasian leh Khazihminthanna i muhbeh zelzel ding uhhi. Pilna a mainawtmahbangin, itna, zahtakna leh lungdamna zong khangtoto

ding hi. Mihing in Pasian’thu a theihsemsem ciangin,zahtak semsem zawlai ding uhhi. Zeisu in Satan tawh akidona leh hotkhiatna tangthu alamdang mahmah in agualzawhna thute hong pulak ciangin, hotkhiat mitelungsimin ki-aap nopna neisemsem in, lungdam luatnatawh khamgawsemte sai ding uhhi. Tulsawm simtulsawmte, tulsim tul awte in, Pasian phatna lapi sakhawmzuahzuah ding uhhi.”

“Tua ciangin vantung, leitung, leinuai, tuipi sunglehmunkhempeuh a om, nuntakna anei khempeuhin la asakna kazaa a, amaute in, tokhom tungah a tupa leh Tuunoin, phatna, pahtawina, minthanna leh vangliatna ngahtawntung tahen” (Mang. 5:13) ci uhhi.

“Kidona lianpi tawpta. Mawhna leh mawhneiteomnawnlo. Vantung vannuai buppi siangtho sitset.Azaamahmah piansaksate khempeuh lungsim kipumkhatin lungdamna tawh kidim. Nakhempeuh a piangsakpakiangpan nuntakna leh khuavak hong luangsuk a,ciangtanh omlo hi. Aneupen leivui pan kipan a golpenleitungpum, a tangthei tawh a tanglo tawh, amaulungdamna kiseel zolo a, Pasian in itna hi ci in tangkouhhi.” —Ellen G. White.The Great Controversy, p. 678.

KIKUPDING DOTNATE:

1. Vantungthak leh leitung thakah hong kamciamsanuntak tawntungna pen, eima Christian upna tungahbanghangin kinga thei hi ding hiam? Tua kamciamomlo hileh ei upna in bang phattuam nei ding hiam?

2. 2 Peter 3:10–14 simin. Hihmun in Isaiah 66 sungthute koibangin lengkiksak naci hiam?

Page 71: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

141 142

THUKHUPNA: Isaiah in i hong lungbuai sakzo hi. PasianinAmah a um mite siansuah in puahpha bek tham lo,Ama’gamgii zong keekgawpin minam khempeuh huamgaiding hi. Ama’pawlte a piankiksakna in leitung piankik-sakna a hihi. Amah hong omna ngiatin mihingte lungnophehnepna hingiat ding hi.

MORNING WATCHJanuary, 2021

1. Friday Paunak 12:282. Saturday Rom 12:1

3. Sunday Paunak 23:264. Monday James 1:65. Tuesday Mark 9:236. Wednesday Isaiah 26:47. Thursday Johan 17:218. Friday Matthai 14:319. Saturday Matthai 9:21,22

10. Sunday Filipi 4:19 11. Monday Late 5:3 12. Tuesday Kolose 4:2 13. Wednesday Luka 21:36 14. Thursday Johan 14:13 15. Friday Jeremiah 29:12,13 16. Saturday Johan 15:7

17. Sunday Isaiah 49:25 18. Monday Rom 11:33 19. Tuesday Jeremiah 33:3 20. Wednesday 1 Peter 1:23 21. Thursday Late 73:24 22. Firday Jeremiah 15:16 23. Saturday Late 119:130

24. Sunday Job 22:22 25. Monday Late 95:6 26. Tuesday Thihilhkikna 6:6,7 27. Wednesday James 4:10 28. Thursday James 5:16 29. Friday Isaiah 54:13 30. Saturday 2 Timothy 3:14,15

31. Sunday Piancil 12:7,8

Page 72: 1.2021 Tedim - adventistmm.org · 2020. 12. 22. · Dr. Roy Gane, pen Hebia mipil laihilh Sia hi a, Berrien Springs, Michigan aa om, Andrews University huangsung, Seventh-day Adventist

MORNING WATCHFebruary, 2021

1. Monday Johan 14:16,172. Tuesday Efesa 4:73. Wednesday Efesa 4:11-134. Thursday Efesa 4:1-35. Friday Amos 3:76, Saturday Mangmuhna 19:10

7. Sunday 2 Khang 20:208. Monday Johan 16:8,99. Tuesday Efesa 1:17,18

10. Wednesday Johan 14:26 11. Thursday 2 Korin 3:18 12. Friday Sawltak 1:8 13. Saturday Isaiah 59:19

14. Sunday Johan 16:14 15. Monday Galati 5:22,23 16. Tuesday Rom 15:13 17. Wednesday Kolose 1:11 18. Thursday 2 Samuel 22:36 19. Friday Paunak 12:2 20. Saturday Habakkuk 2:4

21. Sunday Late 25:9 22. Monday Sawltak 1:5 23. Tuesday Sawltak 3:19 24. Wednesday Luka 24:49 25. Thursday Sawltak 2:2-4 26. Friday Sawltak 4:33 27. Saturday Joel 2:28, 29

28. Sunday Mangmuhna 18:1

143 144

MORNING WATCHMarch, 2021

1. Monday Esther 4:142. Tuesday 2 Timothy 4:16, 173. Wednesday Piancil 41:38-404. Thursday Sawltak 7:59,605. Friday Daniel 3:17,186, Saturday 1 Korin 16:13

7. Sunday Paunak 16:328. Monday 1 Johan 2:15,169. Tuesday Late 24:3,4

10. Wednesday Late 119:30, 31 11. Thursday Late 40:7,8 12. Friday Daniel 6:4 13. Saturday Piancil 39:9

14. Sunday John 14:27 15. Monday 1 Korin 9:27 16. Tuesday Late 119:35, 36 17. Wednesday Johan 13:35 18. Thursday Late 141:3 19. Friday Thuhilhna 10:17 20. Saturday 1 Peter 1:13

21. Sunday 1 Korin 13:5 22. Monday Paunak 4:23 23. Tuesday Late 101:3 24. Wednesday Amos 5:14 25. Thursday Isaiah 30:21 26. Friday 1 Timothy 4:13 27. Saturday Efesa 5:18,19

28. Sunday Late 50:23 29. Monday Malachi 3:2,3 30. Tuesday 1 Peter 4:12,13 31. Wednesday 1 Korin 10:13