STRUKTURA E PERSONALITETIT

◊ NJË GRUP PSIKOLOGËSH (BARKER & WRIGHT) REALIZUAN NJË HULUMTIM SPECIFIK DUKE E NDJEKUR BRNDA 24 ORËVE SJELLJET DHE REAGIMET E NJË FËMIJE 7 VJEÇARË.-E GJITHË KJO PUNË REZULTOI ME NJË LIBËR PREJ 435 FAQEVE EDHE ATË VETËM DUKE REGJISTRU VEPRIME KONKRETE TË KËTIJ FËMIJE. E JO EDHE MËNYRËN E TË MENDUARIT, NDJENJAVE ETJ.-ANDAJ ËSHTË E RËNDËSISHME TË PËRCAKTOHEN DETAJET DHE KATEGORITË QË DO TË HULUMTOHEN PËR TË KUPTUAR PERSONALITETIN.-ANDAJ STRUKTURË E PERSONALITETIT I QUAJMË PËRCAKTIMET QË I BËHEN INDIVIDIT PËR TË KUPTUAR QENËSINË E TIJ.

PERSONALITETI REZULTAT I SHPREHIVE

• PSIKOLOG TË CAKTUAR PERSONALITETIN E SHOHIN SI REFLEKTIM I ASAJ QË ËSHTË SHPREHI E TYRE. DUKE MARRË PËR BAZË SE NJERIU REAGON NË MËNYRA IDENTIKE NË BAZË TË PËRVOJAVE TË KRIJUARA.

• DHE SI SHEMBULL PËRMENDIN FËMIJËN QË DUHET MËSUAR KUJDESI DHE PASTËRTIA DMTH. SHPREHIA E PASTËRTISË, DHE SE KËTË MË SË MIRI E FITON JO DUKE IA UNIVERSALIZU FËMIJËS VLERAT E PASTËRTISË, POR DUKE E MËSU KONKRET ME PASTRIM TË DHËMBËVE, DUARVE DHE TË NGJASHME.

PERSONALITETI REFLEKTIM I MOTIVEVE

• PSIKOLOGË TJERË THEKSOJNË SE REFLEKTIMI I PERSONALITETIT NË TËRËSI VARET NGA MOTIVET, DHE SE ATA JANË PËRCAKTUESIT KRYESOR TË KARAKTERISTIKAVE TONA.

• ATO PËRCAKTOJNË, ATRIBUTET, KARAKTERISTIKAT, QËNDRIMET DHE KRITERET E VLERËSIMIT.

PERSONALITETI DHE SFIDAT ME VËSHTIRËSITË DHE PROBLEMET

• KEMI EDHE PSIKOLOG QË THEKSOJNË SE MËNYRA E NJOHJES SË STRUKTURËS SË PERSONALITETIT VARET NGA REAGIMET E NJERËZVE NË SITUATA VËSHTIRËSIE DHE ZGJIDHJEJE PROBLEMI.

STRUKTURA E PERSONALITETIT SI GRUP VEÇORISHË TË INDIVIDIT

• KOHËN E FUNDIT NJË NDËR MENDIMET MË TË EKSPLOATUAR MES PSIKOLOGËVE ËSHTË EDHE BINDJA DHE MARRJA PËR BAZË E NJË SËRË KARAKTERISTIKASH DHE TIPARESH TË NDONJË INDIVIDI PËR TË KUPTUAR ORIENTIMIN DHE MËNYRËN E REAGIMIT DHE TËTIJ.

STRUKTURA E PERSONALITETIT DHE ORGANIZIMI

• PERSONALITETI PËRMBAN NJË SËRË VEÇORISHË INDIVIDUALE TË ORGANIZUARA DHE KONZISTENTE NË TË SHUMTËN E RASTEVE.

• SIPAS KËTIJ MENDIMI NJERIU NË VEPRIMET E TIJ ËSHTË KONZISTENT DHE NË SITUATA TË NDRYSHME TREGON REAGIME TË NJËJTA, KËTO E BËJNË QË TË JETË POSEDUES I VEÇORIVE AFATGJATE.

DALLIMET NË VEÇORITË• NËSE VËREJMË TEK DIKUSH QË NDËRMERR VEPRIME TË RREZIKSHME

DO KONSTATOJMË SE ËSHTË I GUXIMSHËM.

• NËSE ËSHTË I MIRË NË LOZJEN ME NDONJË MJET MUZIKOR DO KONSTATOJMË SE ËSHTË I SHKATHËT PËR MUZIKË.

• LIDHJE ME VEÇORITË DHE SHKALLËN E PËRFSHIRJES SË ATIJ ATRIBUTI NË NE KEMI DALLIME, NGASE NUK E DIMË CILËT FAKTOR KANË QENË VENDIMTARË PËR NJË SJELLJE TË DIKUJT NË ATË MËNYRË; TJETRA, NUK DIMË SA ËSHTË ME VLERË VLERËSIME I TË TJERËVE; E TRETA NUK E DIMË QËLLIMIN DHE TENDENCËN E VET PERSONIT KUR E PËRFSHINË DHE IDENTIFIKOHET ME VEÇORI TË CAKTUAR.

DALLUESHMËRIA NË PËRFSHIRJEN E VEÇORIVE

• INDIVIDËT DALLOHEN MES VETE EDHE LIDHJE ME SHKALLËN E PËRFSHIRJES SË NDONJË VEÇORIE, DMTH. NË CILIN SHKALLË E POSEDON TË NJËJTËN.

• KEMI VEÇORI TË CAKTUARA PËR TË CILAT NUK DIJMË NË CILIN NIVEL JANË TË PËRFSHIRA TEK INDIVIDI.

• SHEMBULL JANË FOBITË, KU NJERIU PËRJETON FRIKË NGA NDONJË OBJEKT NË MASË TË MADHE, E REALISHT NUK DINË ARSYEN E SAJ.

• MADJE KEMI SITUATË TË BIPOLARITETIT TË VEÇORIVE, KUR NDODH QË NJË VEÇORI TË ZHVILLOHET NË POLE TË SKAJSHME PREJ MË POZITIVES DREJT MË NEGATIVES.

• P.SH. MUND TË FLASIM PËR VEÇORI QË SHTRIHET DREJT NJË GJAKFTOHTËSIE TË SKAJSHME E DERI TEK NERVOZIZMI I TEJTHEKSUAR NË TË NJËJTIN PERSON.

NUMRI I VEÇORIVE

• G. ALLPORT DHE H. ODBRET DUKE PUNUAR NË ZBËRTHMIN E MBIEMRAVE NË GJ. ANGLEZE, KANË FITUAR SHIFRËN E 4500 MBIEMRAVE.

• MË PAS KANË ARRITUR TË KONSTATOJNË 300 VEÇORI UNIVERSALE DHE QË JANË KONSTANTE NË NE.

• MEGJITHATE SHUMË PSIKOLOG MENDOJNË SE NUMRI ËSHTË SHUMË MË I MADHË SE 300 VEÇORI PERSONALITETI.

PSIKOLOGËT

• HANS EYSENCK PERSONALITETIN E SHEH SI ORGANIZIM VEÇORISH TË TEMPERAMENTIT, KARAKTERIT, AFTËSIVE DHE KONSTITUCIONIT FIZIK.

• JULIAN GILFORD KA BËRË NJË NDARJE TË VEÇORIVE LIDHJE ME ATË SE SI DHE NË ÇMASË INDIVIDI ËSHTË I PËRFSHIRË DHE VEPRON ME TË (MENDOHET NË TEMEPRAMENTIN)

• PASTAJ NË AFTËSITË SHEH SA DIKUSH KA REALIZIMI TË MIRË DHE NË ÇFAR SHKALLE. KËTU BËJNË PJESË VEÇORITË DINAMIKE DHE MOTIVACIONALE.

ANALIZA FAKTORIALE E PERSONALITETIT

• KEMI SHUMË VEÇORI QË PARAQITEN TË NDËRLIDHURA NGUSHT ME NJËRA TJETRËN. DMTH. NËSE EKZISTON NJËRA ATY ËSHTË EDHE TJETRA. P.SH. SHUMË SHPESH PARAQITEN SË BASHKU NERVOZIZMI, NDJESHMËRIA DHE EKSITIMI.

• MËNYRA SE SI FUNKSIONIN ANALIZA FAKTORIALE ËSHTË E PËRQËNDRUAR PËR GJETJEN DHE KONSTATIMIN E LIDHSHMËRIVE MES VEÇORIVE TË PERSONALITETIT, DUKE PËRDORUR KORELACIONIN SI MUNDËSI KONKRETE.

• RAYMOND CATTELL ËSHTË PSIKOLOGU QË FAVORIZON ANALIZËN FAKTORIALE PËR NJOHJE TË PERSONALITETIT.

RAJMOND CATTELL

• NË VITIN 1946 KISHTE KONSTATUAR 12 FAKTORË TË PERSONALITETIT.

• QË MË VONË NË 1965 KËTË TA NXJERR NË 16 FAKTORË.

• Big five

MODELI I CATTELLCIKLOTIMIA---SHIZOTIMIASinqeritet i mbyllurI hapur i ftohët I këndshëm i ashpër

AFTËSI MENT-DEFEKT MENTInteligjent jo intelig.Mendjempr. DebilitetKuptimshm. I cekët

STAB.EMOCION.-JO STAB.EREALIST i papjekurEkuilibër i ngacmuarPa simp.Neur. Neurotik

DOMINANC-SUBMISIVITETEpërsikonformistI vendosur jo i sigurtAgresivlabil

SURGJENITET-DESURGJENITKomodpesimistOptimistflgmatikI shoqërush ik shokve

KARAKT.POZIT-KARK.I VARURI qëndrushëm jo i qëndKonsideron tjetjo i kujdes

CIKLOTIMI-SHIZOTIMII priru shoqrm firkacakI interesuar pak i interesPër gjinin e

PJEKURI-INFANTILITET EMOCI prirur për i varurPavarsim nga tjerët

SOCIALIZIM-PRIMITIVITETI kapshëm jo adekuatKonsiderat pa edukatI qetëashpër

BESIM TJETR---PARANOJABesim te tjert dyshimKuptim prirje xhelozie

BOEMIK---KONVENCIONALITPRAKTIK

Jo konvencionlkonvencioEkscentrik praktikJo konzistent jo emocion

MIRËMENDUAR-NAIVITETLogjikshmëri sentimentGjakftoht shumë kujdNë raport ndaj tjetrit

Big five