1

Het ontbrekende hoofdstuk in het boek over Cradle to Cradle

Transitie naar een Transitie naar een duurzame economieduurzame economie

3

New Scientist May 2007New Scientist May 2007

Indium

Lead

Nickel

PhosphorusPlatinumRhodium

Silver

Tantalium

Tin

Uranium

Zinc

Aluminum

Antimony

Chrome Copper

Gallium

Germanium

Gold Hafnium

Mineral resource exhaustion (New Scientist

May 2007)

World food production must increase by 70 percent by 2050, to nourish the human population.

FAO is cautiously optimistic about the world’s potential to feed itself by 2050.

The UN Food and Agriculture Organization

Food production requires fertilizers containing phosphorus, nitrogen and potassium. However modern agriculture is dependent on phosphorus derived from phosphate rock, which is a non-renewable resource and current global reserves may be depleted in 50–100 years.

Swedish/Australian academic research 2009

UrgentieUrgentie

BiodiversiteitKlimaatDrinkwaterEnergieMineralenVervuilingOverbevolkingSociaal onrechtLandbouwgrond

Biologist E. O. Wilson estimated [6] in 2002 that if current rates of human destruction of

the biosphere continue, one-half of all species of life on earth will be extinct in 100 years.[34] More significantly the rate of species extinctions at present is

estimated at 100 to 1000 times "background" or average extinction rates in the evolutionary time scale of planet Earth.

[35]

Als de wereld op de huidige manier doorgaat met zijn energieverbruik, zal de temperatuur op aarde met 6 graden stijgen. Er is nog maar een paar jaar tijd om de opwarming tot 2 graden te beperken, zoals vorig jaar voorgenomen op de klimaat conferentie in Cancun.

11 november 2011

8CODIN

Vandaag

Duurzaam huishouden

Ontwikkeling DIA 1.0

Initiatief Hunesus

Workshops, Database good practices

Website

Open Source publicatie

DIA 2.0

NEN norm innovatie-

management

Regionale certificatie duurzame innovatie

Keten-transparantie

Management seminars duurzame innovatie

Take off

Accelleratie

Onderzoek verbindings-technologie

RetourinstructiesStatiegeld op grondstoffen

Stabilisatie

Voorontwikkeling

C2C Cadeaucultuur

C2C demonstratie-

projecten

O2 Noord

Hou wortol?!

C2C tentoonstelling

Periodiek advies duurzaam inkopen

EFFECT

TIJD

Transitie naar een duurzame economie Transitie naar een duurzame economie (brainstorm)(brainstorm)

Transitieaanpak –Transitieaanpak – brute kracht brute kracht

9

€

9

Workshops, Database

good practices

Website

NEN norm innovatie-

management

Regionale certificatie

duurzame innovatie

Lokaal Ketenoverleg

Management seminars duurzame

innovatie

Onderzoek verbindings-technologie

Retourinstructies

Statiegeld op grondstoffen

C2C Cadeaucultuur

C2C demonstratie

-projecten

O2 Noord

Hou wortol?!

C2C tentoonstelling

Periodiek advies duurzaam inkopen

CODIN

Duurzaam huishouden

10

Transitieaanpak – zelforganisatie

€XLokaal

Ketenoverleg

• Multidisciplinair• Specifiek• Kleinschalig + schaalbaar• Goedkoop• Relevant voor alle deelnemers

• Proefprojecten• Kennis bundelen in een handleiding• Open source verspreiden • Gebruikers community faciliteren

Transitieaanpak - Transitieaanpak - niveausniveaus

Macro

Meso

Micro

Transition arena

Lokaal KetenoverlegWij willen zon

Ik spring over

LED lighting

Hybrid cars

Bio cotton

Bio food

Bio food

Solar power

Wind power

Eco Schools

Regelgeving

Stimuleringsbeleid

Klimaatbeleid

Fair trade

Markt

Visie, beweging

Politiek en

overheid

Duurzaam huishouden

Transition towns

Internationalesamenwerking

Slim Makkinga

Individuele consumente

n en bedrijven

Collectieve

initiatieven

Meerderheid

Samenwerkende wegwijzers

1. Mobiliseren – We hebben iedereen nodig!2. Motiveren – Die kant op!

Transitieaanpak Transitieaanpak - mesoniveau- mesoniveau

VisiesUrgentie

RegioProvincieGemeenteWijk

BedrijfHuishouden

Instelling

Zaken doen

Zakendoen

MissieMissie

Missie

Herkenning Herkenning

Missie Missie

Missie

Missie

Missie

Doelen

Projecten

Onderzoek

Resultaten

Duurzaam huishouden: Duurzaam huishouden: inspiratie + cyclus = effectinspiratie + cyclus = effect

JAN MRT

MEI

JUN

OKT FEB

DOORLOPEND

General information- sector/branche- products/services- contact data

Intention- Mission statement- Associations

Effort- Research- Objectives- Projects

Results- Products/services- Certificates- Reporting- Publicity

Mission

Objectives

Projects

Research

Business

Results

Mobilise and Mobilise and motivatemotivate

15

MotiverenMotiveren: richting = C2C: richting = C2C

1. Use local materials 2. Closed biological and technological loops3. Use energy from renewable sources4. Saveguard social justice 5. Apply this upstream and downstream

Waste equals foodConsumption becomes temporary useEconomical growth is sensible

+

Cradle to Cradle rather than

Cradle to Grave

Remaking the way we make things

16

MotiverenMotiveren: richting = C2C: richting = C2C

1. Gebruik lokale materialen2. Sluit biologische en technologische kringlopen3. Gebruik hernieuwbare energie4. Bewaak sociale rechtvaardigheid Pas deze principes in de hele keten toe

Afval wordt voedselConsumptie wordt tijdelijk gebruikEconomische groei is zinvol

+

Cradle to Cradle in plaats van

Cradle to Grave

Vereist herontwerp van alle producten

Uitdaging van de eeuw

17

Groeten uit Delfzijl

Groeten uit BellingwoldeGroeten uit Winsum

Cradle to Cradle Anno 1850

18

C2C: Urgentie > Visie > C2C: Urgentie > Visie > VoorbeeldenVoorbeelden > Stappenplan > Stappenplan

Cradle to Cradle voorbeeldenCradle to Cradle voorbeelden

MotiverenMotiveren: richting = C2C: richting = C2C

Duurzame innovatie=

innovatie richting Cradle to Cradle

Stip aan de

horizon

Grote sporngen en kleine stappen

Circulaire economi

e

20

1. Mobiliseren – We hebben iedereen nodig!2. Motiveren – Die kant op!3. Opstellen – Krachten verdelen!4. Synchroniseren – 1-2-3!

Transitieaanpak Transitieaanpak - mesoniveau- mesoniveau

M

21Recycling Maatschappij Groningen

Schip voert

grind aanLossen

Grind

Zand

Cement

Vrachtauto voert

betonpuin aanBetonpui

n

BrekerZeefWind shifter

Mixer

Afvoer betongranulaat

naar ...

X Betonmortel centrale Groningen

X X Afvoer betonmortel naar

bouwprojecten

Voorbeeld: Voorbeeld: BetonketenoverlegBetonketenoverleg

Beton in gebouwen, wegen, bruggen, viaducten, rioolbuizen

en andere toepassingen in de gemeente Groningen

Fundament voor wegen en viaducten

Achterlaten in de bodem

Mengen

Grondstoffen

Betonproducten

Gemengde grondstoffen

Mortel

Menggranulaat

Breker

Zeef

40 – 200 jaar

Betongranulaat

Hydraulisch Menggranulaat

Mengen

Recycling Downcycling >50% beton

>90% beton

Afval

Invoer

Uit

voer

Hoogovenslakken

Afval

Betongranulaat

Beton-makers

Bouwers

Recycling

Bedrijven

Gemeente

Kennis-instellingen

Wegen-bouwers

Voorbeeld: Voorbeeld: BetonketenoverlegBetonketenoverleg

Voorbeeld: Voorbeeld: BetonBetonketenoverlegketenoverleg

Agenda 2e ketenoverleg

1. Welkom

2. Wat is in de lokale betonketen het grootste duurzaamheidsprobleem?

Hergebruik van beton in de wegenbouw is downcycling

We storten beton op een manier dat het niet te recyclen is

Cementproductie veroorzaakt 5% van de CO2 uitstoot wereldwijd

3. Wat kan iedereen die hier is doen om dat probleem op te lossen, voor eigen rekening en zonder subsidie

4. Rondvraag

5. SluitingArchitect: dan zetten wij granulaatbeton in de bestekken

AgentschapNL: wij gaan reclame maken voor ketenoverleg

Bouwend Nederland: wij informeren onze leden

Regiegroep granulaatbeton: kan dit ook in Eindhoven?

Mortelcentrale: dan geven wij granulaatadvies aan aannemers

Recyclingbedrijf: dan geven wij voorrang aan mortelcentrales

Gemeente: wij gaan experimenteren met andere wegfundatie

HBO: dat kunnen wij onderzoeken

24

Doel• Ketenverduurzaming• Sneeuwbaleffect

Deelnemers• Aanbieders• Afnemers• Recycling• Kennis• Overheid

Productketen• Voeding• Beton• Bitumen,• Kunststoffen• Verf • Hout • Drukwerk• etc.

Werkgebied• Gemeente(n)• Provincie(s)• Rijk

Criteria• Duurzame missie• Zakelijk betrokken• Achterban

VRAAG

KENNIS OVER-HEID

AAN-BOD

RECY-CLINGKern-

team

Principes van Principes van Lokaal KetenoverlegLokaal Ketenoverleg

M

Lokaal Ketenoverleg ... Lokaal Ketenoverleg ... van wie is datvan wie is dat??

Stappenplan Stappenplan opstarten lokaal ketenoverlegopstarten lokaal ketenoverleg

Introductiegesprek Interne besluitvorming

Planninggesprek Bijeenkomst met 5 opinieleiders Kwartiermaker Vooronderzoek Voorzitter en secretaris vinden Presentatie en initiatief (besloten)

Startbijeenkomst (met pers) 2e ketenoverleg 3e ketenoverleg

OVER-

HEID

VRAAG

KENNIS

AAN-

BOD

RECY-

CLING

OVER-

HEID

VRAAG

KENNISOVER-

HEID

AAN-

BOD

RECY-

CLINGKern-team

AAN-

BOD

RECY-

CLING

VRAAG

OVER-

HEIDKENNIS

Kern-team

GO/NO-GO

GO/NO-GO

GO/NO-GO

Onderwijsopdracht KetenoverlegOnderwijsopdracht Ketenoverleg

InlezenWorkshop volgenLogboek bijhoudenKengetallen verzamelen

assisteren van de kwartiermaker

Overlegvorm voor verduurzamen van een productketen

Tekstmateriaal tbv opstellen studentopdrachten

Materialen Materialen enen Faciliteiten Faciliteiten

Materialen Handleiding Lokaal Ketenoverleg Sjabloon voor projectplan Voorbeeld rapport vooronderzoek Voorbeeld opdracht HBO-stage Formats voor uitnodiging, agenda en verslag Powerpoint en Prezi presentaties Voorbeelden actiepakketten Model intentieverklaring/convenant Propositie voor bedrijven

Faciliteiten Digitale ledenlijsten, ook voor toepassing op website gemeente Groupware voor deelnemers ketenoverleg: discussie, filesharing, etc. Workshop voor kwartiermakers Indicatorenproject Communicatie

Open

Source

KostenKosten en en opbrengstenopbrengsten

KostenTijdsbestedingVrijwilligersvergoeding voorzitter/secretarisVergaderfaciliteitenDigitale ledenlijst (CODIN/gemeente)Conceptontwikkeling (CODIN/LvDO)Procesbegeleiding (CODIN/gemeente)

OpbrengstenSubsidievrije initiatiefruimteAantrekkelijk voor vijf geledingenDoorgaande verduurzaming lokale verfketenWerkvorm ook inzetbaar voor andere ketensProfilering op duurzaamheidLage kosten, groot bereik, permanent effect

VRAAG

KENNISOVER-

HEID

AAN-

BOD

RECY-

CLINGKern-team

VRAAG

KENNISOVER-

HEID

AAN-

BOD

RECY-

CLINGKern-team

VRAAG

KENNISOVER-

HEID

AAN-

BOD

RECY-

CLINGKern-team

30

Ketenoverleg -Ketenoverleg - sneeuwbaleffect sneeuwbaleffect

Beton GroningenCement

Drachten

BitumenVerfInterieurKunststoffenApparatenDrukwerkVoedingAuto’s

Betonwaren

Emmen

Eindhoven

VRAAG

KENNIS OVER-HEID

AAN-BOD

RECY-CLINGKern-

team

Grind

Bouwwerken

Tilburg

Lokaal

Industrieel

Foodketen in FryslFoodketen in Fryslânân

Voeding-bedrijven en winkels

Afvalinzameling en lokale

compostering

Consumenten- netwerken

Lokaal

Lokaal/regionaal statiegeld op blikjes/flesjes (initiatief Jumbo)“Soerendonk afvalloos” – reductie restafval (NRVD, mei 2011)Verhuur schapruimte aan lokale producenten (‘Marqt A’dam’)Duurzaam dineren (diverse pizzagroottes/op menu: keuze ‘meer of minder’/ Wok Emmeloord: weggooien=bijbetalen)Ziekenhuis Eindhoven: van 40% naar 2% voedselafval door portiegroottekeuze patientenVerwerken van onverkocht fruit/groente van supermarkt + verkoop verwerkt product, evt. in dezelfde supermarktTerugdringen marktaandeel overbodige verpakkingen

Wat kun je doen in eenWat kun je doen in een FoodFoodketenoverlegketenoverleg??

Wat kun je doen in eenWat kun je doen in een VerfVerfketenoverlegketenoverleg??

4.1 Eisen aan verfsystemen4.2 Grondstoffen voor verf4.3 Productie van verf4.4 Bedrijfsprocessen rond applicatie4.5 Applicatie van verfsystemen4.6 Verpakkingen4.7 Reststofverwerking4.8 Levensduurverlenging4.9 Verwijdering4.10 Grondstofterugwinning4.11 Standaardisatie4.12 Bedrijfsvoering algemeen

Trouw, 3 november 2011Trouw, 3 november 2011

35

SneeuwbaleffectSneeuwbaleffect

Dank voor uw aandacht

Bedankt!

Vragen?

www.codin.nl/ketenoverleg