1

โครงงาน วทยาศาสตร ผจดท า 1. เดกหญงมณฑนา วรรณรตน

2. เดกหญงพรทวา ปานทอง 3. เดกชายวรเดช เนตรทบทม

ระดบชน ประถมศกษา ปท 5 ปการศกษา พ.ศ. 2552 อาจารยทปรกษา นางวรรณธนา อานนท โรงเรยนวดแมเปยะ อ าเภอนาหมอม จงหวดสงขลา

บทคดยอ

โครงงานวทยาศาสตรเรอง กบดกมรณะ น มวตถประสงคเพอหาวธก าจด

แมลงวนซงเปนศตรตวรายกอความร าคาญและเปนพาหะน าโรคตดตอราย แรงมาสคน โดย

การประดษฐเครองกบดกมรณะ จากเศษวสดเหลอใชประเภทขวดน า ไดด าเนนการทดลอง

ศกษารปแบบ และต าแหนงทเหมาะสมส าหรบประดษฐ เครองกบดกมรณะ พบวารปแบบ

เจาะร ต าแหนงดาน ลางสด สามารถดกจบแมลงไดมากทสด ผลการทดลองยงพบวา ของ

คาวลอแมลงไดดกวาผลไมสก ของคาว โดยเฉพาะหนวดปลาหมกสามารถลอแมลงได

ดกวา ปลา และ ไกสด สวนผลไมสก เชน มะมวงสก สามารถลอแมลงไดดกวา ทเรยน

และ ล าไย

2

บทท 1 บทน า

ทมาและความส าคญของโครงงาน

กลมของขาพเจาไดสงเกตพบวาบรเวณดานโรงอาหารมถงขยะตงอยมแมลงเปนจ านวนมาก

กอความร าคาญและเปนอนตรายตอสขภาพอนามย อกทงในชมชนบานแมเปยะและในโรงเรยนท

ขายอาหารสด กมกจะมแมลงเปนจ านวนมากเชนเดยวกน สงเกตตามรานอาหารสดมกจะใชวธการ

ปดไล ใชไมชบน ายา หรอกาวยางเหนยวดกใหแมลงมาเกาะดแลวนาเกลยดไมเปนทสบอารมณของ

ลกคาและยงพบวาตามชมชนของขาพเจาใชขวดน าพลาสตก น ามาเจาะกนขวดหาเหยอมาลอ เมอ

แมลงวนเกาะ เหยอกตะครบไดแมลงทละหลายตว ดงนนกลมของขาพเจาจงไดเกดแนวคดวาเรา

นาจะหาวธการก าจดแมลงวนโดยน าวสดเหลอใชประเภทขวดพลาสตกมาประดษฐเครองดกจบ

แมลง ซงนาจะสามารถจบและท าลายโดยไมตองใชสารเคมซงเปนอนตรายตอชวตและเปนพษตอ

สงแวดลอม

วตถประสงคของการศกษาคนควา 1. เพอศกษาวธการน าเศษวสดเหลอใชประเภทขวดน าขนาดตางๆมาประดษฐเครองดกจบแมลง 2. เพอศกษาวธการก าจดแมลงโดยหลกเลยงการใชสารเคม 3. เพอศกษารปแบบทดทสดในการประดษฐเครองดกจบแมลง 4. ศกษาต าแหนงทเจาะรใหแมลงเขาแบบใดทดทสด 5. เพอศกษาชนดของเหยอทใชในการลอแมลง

ขอบเขตการศกษา ทดลองดกแมลงวนโดยใชกบดกมรณะในสถานทตาง ๆ เชนโรงอาหารของโรงเรยน รานขายปลาสด ทดลองในเดอน 10 - 30 ตลาคม 2552

3

ตวแปรทเกยวของ ตวแปรตน 1. รปแบบของการประดษฐดกจบแมลงวน 2. ต าแหนงการเจาะร 3. ชนดของเหยอ ตวแปรตาม จ านวนแมลงทดกได ตวแปรควบคม 1. สถานท 2. เวลา 3. ปรมาณของเหยอ 4. ขนาดของขวด

สมมตฐานในการคนควา 1. ต าแหนงการเจาะรแบบ ต าแหนงลางสดนาจะจบแมลงวนไดดกวาแบบอนๆ 2. เหยอประเภททมกลนคาวนาจะลอแมลงวนไดมากกวาผลไมสก

เวลาทใชในการทดลอง ระยะเวลาด าเนนการ 20 วน

4

เอกสารทเกยวของ

แมลงวนคออะไร

แมลงวนเปนแมลงทล าตวขนาดเลกถงปานกลาง มปก 2 ปก โดยทวไปคนจะรจกแมลงวนทอยใกลชดในชวตประจ าวนของคน คอ แมลงวนบาน และแมลงวนหวเขยว แตความจรงยงมแมลงวนอกมากมายหลายชนดเชน แมลงวนหลงลาย รนด า รนน าเคม รนฝอยทราย เหลอบมา และเหลอบกวาง

วงจรชวตของแมลงวนเปนอยางไร

แมลงวนสวนมากออกลกเปนไข ตอจากนนเจรญเปนหนอนแมลงวน และระยะดกแด จนในทสดกลายเปนตวเตมวย วงจรชวตของแมลงวนตงแตไขจนเปนตวเตมวยกนเวลาประมาณ 8-10 วน

แมลงวนบานมลกษณะอยางไร

แมลงวนบานตวเตมวยมล าตวยาว 7-9 มลลเมตร สเทาด า ไมสะทอนแสง ตาเปนลกษณะตาประกอบ สวนปากดดแปลงส าหรบการดดอาหารทเปนของเหลวหรอกงเหลว ในขณะทไมกนอาหารปากจะหดเขาไปอยในสวนหว แตขณะกนอาหารปากจะยดยาวออกมา สวนอกดานหลงมแถบด า 4 เสน ขาม 3 ค โดยปกตตวเมยวางไขเปนกลมประมาณ 120 ฟอง ในสภาพธรรมชาตจะสามารถวางไขได 1-2 ครง แมลงวนมอายขยประมาณ 14-70 วน แมลงวนบานมชอทางวทยาศาสตรคอ Musca domestica

5

แมลงวนหวเขยวมลกษณะอยางไร

แมลงวนหวเขยวมรปรางคลายแมลงวนบานแตมล าตวขนาดใหญกวาแมลงวน บาน โดยมความยาวตงแตสวนหวถงปลายสวนทองประมาณ 8-11 มลลเมตร ลกษณะเดนคอล าตวสวนอกและทองมความมนวาวสะทอนแสงสเขยว ท าใหคนเรยกแมลงวนชนดนวาแมลงวนหวเขยวทงๆทสวนเขยวเปนสวนอก และทอง อยางไรกตามสของแมลงวนหวเขยวมความแตกตางกนไปในแมลงวนหวเขยวแตละ ชนด ไดแกสเขยว น าเงน มวง ทองแดง แมลงวนหวเขยวตวเมยจะวางไขครงละประมาณ 250 ฟอง จ านวนไขมากหรอนอยขนกบชนดของแมลงวน แมลงวนหวเขยวทพบมากทสดในประเทศไทยมชอทางวทยาศาสตรคอ Chrysomya megacephala (Fabricius)

แมลงวนหากนอยางไร

แมลงวนกนอาหารไดหลายชนด แมลงวนบานชอบกนอาหารทเปนแปงแตแมลงวนหวเขยวชอบกนอาหารทเปน เนอสตว แมลงวนอาจหากนตามกองขยะ เศษอาหาร หรอตอมอาหารของคน ตวเตมวยชอบหากนเวลากลางวน ไมชอบแสงแดดจด รศมการหากนอยในวงประมาณ 3 กโลเมตร

แมลงวนท าใหเกดโทษอยางไร

แมลงวนท าใหเกดความร าคาญเนองจากมนบนมาตอมคนและอาหาร นอกจากนเปนพาหะน าเชอโรคหลายชนด โดยทแมลงวนหวเขยวสามารถเปนพาหะน าโรคไดมากกวาแมลงวนบาน เชอทส าคญทสามารถน าโดยแมลงวนไดแก เชออหวาตกโรค เชอบด เชอไขรากสาดเชอแบคทเรยทท าใหเกดโรคทางเดนอาหารและไขพยาธบาง ชนดได โดยเชอโรคหรอไขพยาธจะตดตามตวแมลงวน เชน ขา ปาก ล าตว ซงปกคลมไปดวยขนมากมาย เชอโรคบางชนดสามารถเขาไปอยในทางเดนอาหารของแมลงวน และสามารถถกขบถายหรอส ารอกออกมาขณะทแมลงวนตอมอาหาร ตวออนของแมลงวนท าใหเกดโรคไดเชนกนจากการทตวออนไชเขาไปตามเนอเยอของคน

6

แมลงวนมประโยชนหรอไม

แมลงวนมประโยชนตอมนษยเชนกน แมจะนอยกวาโทษของแมลงวน ในบางทองทพบวาแมลงวนสามารถชวยผสมเกสรดอกไม แพทยบางแหงใชหนอนแมลงวนชวยในการรกษาแผลเนาเปอยในคน โดยใหหนอนแมลงวนขนาดเลกกดกนเนอเยอทตายแลว ท าใหแผลหายเรวขน นอกจากนการพบตวออนของแมลงวนในศพสามารถชวยในการชนสตรศพ ไมวาการชวยประมาณระยะเวลาตาย หรอการหาสาเหตของการตายในบางกรณได

การควบคมแมลงวนท าไดอยางไร

วธการควบคมแมลงวนทดทสดคอการปรบปรงสงแวดลอมใหถกสขลกษณะ ท าลายแหลงเพาะพนธแมลงวนไดแกกองขยะ เศษอาหาร หรอมลสตวตามคอกปศสตว ซงตองมการท าลายอยางมระบบไมท าใหเกดมลภาวะตอสงแวดลอม นอกจากนยงมวธการก าจดแมลงวนตวเตมวยโดยใชกรงดกแมลงวน ใชกาวเหนยวลอจบแมลงวน การใชลวดไฟฟาฆาแมลงวน การใชไมตแมลงวน การใชเหยอพษ และการใชยาฆาแมลงเพอควบคมประชากรแมลงวน

แมลงวนผลไม แมลงวนหวเขยว แมลงวนบาน

7

(1-3 เดอน) แมลงวน

ดกแดแมลงวน ( 8-10) หนอนแมลงวน (10-12วน)

หนอนแมลงวน (10-12วน) ไขแมลงวน (2 วน)

วงจรชวตของแมลงวนผลไม

8

แมลงวนผลไมชนดท าลายมะมวง

แมลงวนผลไมชนดท าลายมะมวงแพรกระจายทวประเทศไทย มพชอาศยมากกวา 50 ชนดในเขตภาคกลาง คอ มะมวง ฝรง ชมพ ละมด พทรา นอยหนา มะละกอ ฯลฯ

วงจรชวตของแมลงวนผลไม การเจรญเตบโตของแมลงวนผลไมโดยทวๆ ไป แบงออกเปน 4 ระยะคอไข หนอน ดกแด และตวเตมวย ไข มรปรางคลายผลกลวยขนาดกวาง 0.2 มลลเมตร ยาว 0.4 มลลเมตร สขาวขน ผวเปนมน สะทอนแสง ทอณหภม 28-32 องศาเซลเซยส ระยะไข 2 วน

หนอน เปนระยะทท าลายผลไม ลกษณะตวยาวร หวแหลม ทายปาน ไมมขา สขาว หรอมสใกลเคยงกบผลไมทเปนพชอาศย ตวหนอนทโตเกอบเตมทเคลอนทโดยการดดตว ซงแตละครงจะดดตวไปไดไกลประมาณ 30 เซนตเมตร หนอนโตเตมทมขนาดล าตวกวาง 2 มลลเมตร ยาว 10 มลลเมตร ระยะหนอนประมาณ 8-12 วน

ไขแมลงวนผลไม หนอนแมลงวนผลไม

9

ดกแด ลกษณะ กลมรคลายถงเบยร ขนาดกวาง 2 มลลเมตร ยาว 4 มลลเมตร สน าตาล เหนปลองตามแนวขวางชดเจน เปนระยะทแมลงจะอยเฉย ๆ ไมเคลอนไหว และอาศยในดนลกประมาณ 2-5 เซนตเมตร ระยะดกแดประมาณ 10-12 วน

ตวเตมวย เปน แมลงวนทมสน าตาลปนด า บางชนดมสน าตาลอมแดง และมกมแถบสเหลองทสวนอกของแมลง ปกบางใสสะทอนแสง ระยะตวเตมวยไมท าลายพชผล ตวเตมวยหลงออกจากดกแดประมาณ 10 วน จงเรมผสมพนธ และวางไขในผลไมทอาศย ตวเตมวยระยะแรกตองการอาหารทมโปรตนสง เพอไปพฒนาอวยวะสบพนธและการวางไข ตวเตมวยเพศเมยวางไขเวลากลางวนประมาณ 1,000-3,000 ฟองตอตว มอายเฉลย 1-3 เดอน

ดกแดแมลงวนผลไม

บทท 3

ตวเตมวยแมลงวนผลไม

10

วสดอปกรณและวธด าเนนงาน

วสดอปกรณ

วสดอปกรณ จ านวน

ขวดน าพลาสตก 36 ใบ กรรไกร 1 เลม ปนกาวรอน 1 อน คทเตอร 1 อน วธด าเนนงาน 1. น าขวดมาตดบรเวณปากขวดเปนกรวยขนาดเทากน 9 อน 2. น าขวด 3 ใบเจาะเปนรใหญเทากบปากขวด 3 ชอง ขวดใบท 1 เจาะบรเวณใกลปากขวด ใบท 2 เจาะบรเวณกลางขวด ใบท 3 เจาะบรเวณ เหนอกนขวดประมาณ 3 ซ.ม 3. น ากรวยทตดไวมาใสในชองขวดขวดละ 3 กราย แลวหยอดกาวรอนเพอปองกนไมใหกรวยหลด ขณะเคลอนยาย 4. ท าตามขอ 2 อก 6 ชด 5. น าขวดทง 3 แบบ ( 9 ชด )ใสเหยอผลไมสกตางกนแลวน าไปทดลองดกแมลงวนตามสถานท ตาง ๆทมแมลงวน เปนเวลา 4 วน 6. น าแมลงทดกไดมานบและบนทกผลและท าเปนกราฟแสดงผลการทดลอง น าขวดทง 3 แบบ ( 9 ชด)ใสเหยอของคาวตางกนแลวน าไปทดลองดกแมลงวนตามสถานทตาง ๆ ทมแมลงวน เปนเวลา 4 วน 7. น าแมลงทดกไดมานบและบนทกผลและท าเปนกราฟแสดงผลการทดลอง

11

บทท 4 ผลการทดลองและอภปรายผลการทดลอง

ตารางบนทกผลการทดลองบรเวณโรงอาหาร

(กรวยลาง) เหยอประเภทของคาวคอปลาหมก และผลไม

ประเภทมะมวงสก สามารถใชดกแมลงวนไดด

กบดกแบบท 1 (กรวยลาง)

วนท เหยอทใช จ านวนแมลงวน/ตว

13 -16 ต.ค. 52

ไกสด 14 ปลาหมกสด 21

ปลา 13 18 - 21 ต.ค. 52

ล าไย 5 ทเรยน 7

มะมวงสก 10

กบดกแบบท 2 (กรวยกลาง)

13 -16 ต.ค. 52

ไกสด 5 ปลาหมกสด 12

ปลา 10

18 - 21 ต.ค. 52 ล าไย 5 ทเรยน 5

มะมวงสก 7

กบดกแบบท 3 (กรวยสง)

13 -16 ต.ค. 52

ไกสด 4 ปลาหมกสด 11

ปลา 6 18 - 21 ต.ค. 52 ล าไย 2

ทเรยน 4 มะมวงสก 5

ผลจากการทดลอง กบดกแบบท 1

12

กราฟแสดงลกษณะ แบบของกบดก เหยอของคาว และผลไม ทใชดกแมลงวน

(กรวยลาง) เหยอประเภทของคาวคอปลาหมก และผลไม

ประเภทมะมวงสกสามารถใชดกแมลงวนไดด

0

5

10

15

20

25

ไกสด

ปลาห

มกสด

ปลา

ล าไย

ทเรย

น

มะมว

งสก

กบดกแบบท1

กบดกแบบท2

กบดกแบบท3

ผลจากการทดลอง กบดกแบบท 1

13

บทท 5 สรปผลการทดลองและขอเสนอแนะ

จากการทดลองสรปผลไดวา

1. ผลจากการทดลอง สรปกบดกมรณะแบบท 1 (กรวยลาง) ใชดกแมลงวนไดมากทสด

2. เหยอประเภทของคาว ปลาหมก ใชดกแมลงวนไดมากทสด

3. ผลไมสก คอ มะมวงสกใชดกแมลงวนไดดกวาผลไมชนดอน

ประโยชนทไดรบ 1. ไดก าจดแมลงวน 2. ชวยลดภาวะโลกรอนโดยน าวสดเหลอใชมาประดษฐสงทเปนประโยชน 3. สามารถน าความรไปเผยแพรใหกบนกเรยนและชมชนได ขอเสนอแนะ 1. อาจน าไปใชดกสตวชนดอนเชน แมลงสาบ 2. อาจทดลองใชเหยอประเภทอนๆในครงตอไป

14

อางอง

รศ.ดร.กาบแกว สคนธสรรพ. แมลงวน. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.med.cmu.ac.

th/dept/parasite/public/Fly.htm. (เขาถงขอมลวนท 10 ตลาคม 2552)

ประพนธ ปราณโสภณ. วงจรชวตของแมลงวนผลไม. (ออนไลน) กลมวจยและพฒนา

นวเคลยร สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต เขาถงไดจาก http://www.

tint.or.th/nkc/nkc5001/nkc5001t.html. (เขาถงขอมลวนท 10 ตลาคม 2552)

15

หนงสอรบรอง

ขาพเจา นายธชชนนท จนทโกศล ผอ านวยการโรงเรยนวดแมเปยะ ขอรบรองวาโครงงานวทยาศาสตรเรองกบดกมรณะฉบบนเปนผลงานของ เดกหญงมณฑนา วรรณรตน เดกหญงพรทวา ปานทอง เดกชายวรเดช เนตรทบทม นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 จรง

นายธชชนนท จนทโกศล

ผอ านวยการโรงเรยนวดแมเปยะ

16

ผจดท า

เดกหญงมณฑนา วรรณรตน เดกชายวรเดช เนตรทบทม เดกหญงพรทวา ปานทอง

ครทปรกษา

โรงเรยนวดแมเปยะอ าเภอนาหมอม จงหวดสงขลา ส านกงานเขตพนทการศกษาสงขลาเขต 1

17

กตตกรรมประกาศ

โครงงาน กบดกมรณะ เปนโครงงานวทยาศาสตร ทางคณะผจดท าขอกราบขอบพระคณผท

ใหความอนเคราะหในการจดท าโครงงานครงน โดยเฉพาะผอ านวยการโรงเรยนวดแมเปยะ และ

คณะครซงประกอบดวย คณครมนส ศรจนทร คณครพนธฐาน ววฒนศลปะ ผควบคมหอง

วทยาศาสตร ทใหความอนเคราะหอปกรณตาง ทไดใหความอนเคราะหในดานขอมลและ

เอกสารอางองตางๆ คณครวรรณธนา อานนท ครทปรกษา และควบคมการจดท างานโครงงานจน

ส าเรจสมบรณลลวงมาไดดวยด

คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวา โครงงาน กบดกมรณะ จะเปนประโยชนตอผทมความสนใจไดบางตามสมควร หากมขอเสนอแนะประการใดเพอปรบปรงผลงานใหดขน ทางคณะผจดท าขอนอมรบค าเสนอแนะดวยความขอบพระคณยง

คณะผจดท า

18

ค าน า

โครงงานวทยาศาสตร เรองกบดกมรณะ ฉบบน กลมของดฉนไดท าการคนควา โดยหาขอมล

จาก จากอนเทอรเนต ไดท าการทดลอง จนส าเรจไดดวยด ดวยความกรณาของคณคร วรรณธนา

อานนท ทไดสละเวลาใหค าแนะน าปรกษา

หวงวาโครงงานนคงมประโยชนตอผทสนใจโดยไมตองใชสารเคม และน าวสดทเหลอใชมา

ประดษฐเครองมอก าจดแมลงวน เปนการ ปองกนอนตรายทอาจเกดขนกบมนษย และเปนมตรตอ

สงแวดลอม ถามสงผดพลาดประการใดทางกลมของดฉนขออภยมา ณ ทนดวย

คณะผจดท า

19

สารบญ หนา

หนงสอรบรอง…………………………………………………………………. กตตกรรมประกาศ……………………………………………………………... ค าน า …………………………………………………………………………... สารบญ………………………………………………………………………… บทคดยอ………………………………………………………………………. 1

บทท 1 บทน า……………………………………………………………... 2 บทท 2 เอกสารทเกยวของ………………………………………………… 4 บทท 3 วสดอปและวธด าเนนงาน…………………………………………. 10 บทท 4 ผลการทดลองและอภปรายผลการทดลอง………………………… 11 บทท 5 สรปผลการทดลองและขอเสนอแนะ……………………………… 13

อางอง…………………………………………………………………………. ภาคผนวก……………………………………………………………………...

14

20

21

ใสน า

ใสเหยอ

รานขายอาหาร

โรงอาหาร

22

ขนตอนการด าเนนงาน

ออกแบบ

ตดกาวรอน

ผลงานส าเรจ

ประกอบเครองดกมรณะ

23

เหยอประเภท

ของคาว

เหยอประเภทผลไมสก

2ทเรยน

ทเรยน มะมวงสก ล าไย

1เหยอปลาหมก เหยอปลาสด เหยอไกสด

24

1. เปดขวดแลวใสน าลงไปใหเสมอกบรทเจาะไว 2. น าเหยอทมกลนคาวเชน หนวดปลาหมกเสยบ

ใสไมทตดกบฝาขวด 3. น าไมทมเหยอหยอนลงไปในขวดน าใหเหยอ

อยในต าแหนงใกลกบร 4. น าขวดไปวางไวบรเวณทมแมลง

5. เปดขวดแลวใสน าลงไปใหเสมอกบรทเจาะไว 6. น าเหยอทมกลนคาวเชน หนวดปลาหมกเสยบ

ใสไมทตดกบฝาขวด 7. น าไมทมเหยอหยอนลงไปในขวดน าใหเหยอ

อยในต าแหนงใกลกบร 8. น าขวดไปวางไวบรเวณทมแมลง

25

.