1-13 Kesme Ve Diğer Ağız Hazırlama Yöntemleri

7/21/2019 1-13 Kesme Ve Dier Az Hazrlama Yntemleri

1/33

KESME VE DER AIZ HAZIRLAMA YNTEMLER

1

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama MerkeziBu ders notlarndaki metin ve resimlerin, tamamnn ya da bir ksmnn, GEVin yazlizni olmakszn elektronik, mekanik, fotokopi ya da

herhangi bir kayt sistemi ile oaltlmasyaymlanmas, sunumlarda kullanlmasve depolanmasyasaktr.

GEV - ATB

IIW No:1.13Revizyon No:001Tarih :09.03.2009

Kaynak Az Ama Hazrlna Etki Eden FaktrlerAzlarn hazrlanmasnda aadaki faktrler gz nne alnmaldr:

(a) Esas metal(b) Para kalnl(c) Az formu(d) Kesimin dzgnl(e) Isetkisi

Az Hazrlama Yntemleri1.Termik yntemler: Alevle kesme, alevle oyuk ama, plazma ile kesme

2.Mekanik yntemler: Makasla kesme, giyotin bakla kesme, planyalama, frezeleme,kaynak kenarlarnn ekillendirilmesi, testere ile kesme, tornalama

Birleim Az Yzeylerinin Hazrlanmas

Kaynak Srasnda Eriyen Az Yzeyleri

Mekanik kesme kullanldnda, souk sertlemenin etkisi gz nnde bulundurulmal vekenarlarda atlak olmadgaranti edilmelidir. Tek ve ift U ve tek J kaynak az hazrlklargenellikle makinede hazrlanabilir. Az hazrlama yntemi ve birleim tipinin seiminde,seilen kaynak ynteminin koullarda gz nnde bulundurulmaldr.

Kaynak EdilmemiAz Yzeyleri

Kesilen bir kenarn, kaynak aznn erimikenarolmamasdurumunda mekanik kesmeden,termik kesmeden veya oyuk amadan ileri gelen gevreklemenin etkisi, paray olumsuzetkilememelidir. Kesme yzeyindeki yerel sertleme, uygun bir sl ilemle veya mekanikilemle uzaklatrlabilir. Kesilen yzeyden 1-2 mmlik kalnln kaldrlmas, normal olaraksertlemi tabakay ortadan kaldrr. Termik kesme kullanldnda yerel sertleme, normalkesme hznn azaltlmasyla veya kesme ileminden nceki bir n tavlama ile azaltlabilir.Eer gerekirse, sertliin azaltlmasna ynelik olarak elik reticisinin tavsiyelerine

bavurulmaldr. V ve yarm V kaynak azlarna oranla U ve J kaynak azlar, gereklikaynak metali miktarn azalttklarndan distorsiyonun da azaltlmasna yardmc olurlar.Benzer ekilde kaynak metalinin, kaynak aznn her iki tarafna deiimli pasolarlaylabilmesini saladndan, ift taraftan almkaynak azlar, tek tarafa almkaynakazndan daha iyidir. Distorsiyonun kontrol bakmndan, kaynak aznn doruluu ve

paralarn iyi uyumlu hazrlanmas ve de dikkatli ekilde planlanm ve kontrol edilmikaynak prosedr de nemli faktrlerdir.

Kt Birleimlerde Kaynak leminden nce Paralarn Hizalanmas

Aksi belirtilmedike (rnein KP Kaynak Prosedr artnamesinde veya bir uygulamastandardnda) kt kaynak dikilerinin kk ular veya kk yzeyleri arasndaki kaklk,

para kalnl 12mm olmasdurumunda ince para kalnlklarnda kalnln % 25indenve para kalnl> 12 mm olmasdurumunda ise 3 mmden daha byk olmamaldr.

Belirli uygulamalarda ve kaynak ilemlerinde, daha dar toleranslar gerekebilir.


2/33


2



GEV - ATB


Dikitr ve az formuna gre kaynak azama yntemleri


3/33


3



GEV - ATB


13

Kaynak Az Hazrl

Az trnn seimi:

Para kalnlna

Kullanlacak kaynak yntemine

Parann kaynak pozisyonuna baldr

Mmknse tek pasolu (tek geili) kaynak tercih edilir; ancakmalzemenin kalnlna ve kaynak yntemine gre ok

paso gerekebilir.

Eritme kaynanda kaynak

azile ilgili temel kavramlar

Termik kesme yntemleri farkl bak alarna gre snflandrlabilir. En yaygn

snflandrma yntemi, fiziksel olaylara gre snflandrmadr. Burada yakarak, eriterek ve

sblimletirerek snflandrma mmkndr.

Malzeme, yakarak kesmede, tutuma scaklna kadar tavlanr ve oksijen demetinin yksek

kinetik enerjisiyle yaklr ve kesme azndan uzaklatrlr.

Eriterek kesme ileminde genel olarak eritilir ve yksek hzlbir gaz demeti ile uzaklatrlr.

Sblimletirerek kesme ynteminde ise, esas olarak buharlatrlr ve patlama ve/veya gaz

demeti ile uzaklatrlr.


4/33


4



GEV - ATB


Yakarak kesme ilemi

Eriterek kesme ilemi Sblimletirerek kesme ilemi

KESME YNTEMLERNN SINIFLANDIRILMASI

Termik andrma yntemleri

DIN 2310a gre kesme yntemleri, malzemeye etkin s tama prensiplerine gre 3 gruptasnflandrlr:


5/33


5



GEV - ATB


Gazla Arkla Inla

Alevle yakarak kesme Plazma Lazer

Alevle oyuk ama Oksijenle ark Elektron n

Alevle delme Havayla ark yon n

Alevle planyalama

Mekanizasyon derecesine gre ise:

- Elle kesme

- Ksmi mekanize kesme

- Tam mekanize kesme ve

- Otomatik kesme

Olarak gruplandrlmaktadr.

ALEVLE YAKARAK KESME YNTEM

Uygulama alan

:Alevle kesme yntemiyle, alamsz ve dk alaml elikler, standart kesme flelerikullanlarak 3-300 mm aralndaki kalnlklarda ve zel kesme fleleriyle ise 3000 mmyekadar kesilebilir.

Yntemin Prensibi:

1. Para tavlama alevi ile yerel olarak tutuma scaklna kadar tavlanr. Bu ilem,elikteki karbon ieriine balolarak 1150C ile 1200C arasndadr.

2. Kesme oksijeninin sevk edilmesiyle, malzemenin yanmassalanr. Tavlama aleviylesalanan sya ek olarak, ekzotermik bir reaksiyon olan demirin oksijenle yanmasnn

oluturduu s da yanmaya katkyapar.Tutuma scaklna ulaan elik ile oksijenarasnda, aadaki reaksiyonlardan biri veya birkameydana gelir:

Fe + O FeO + s 3Fe + 2O

2 Fe

3O

4+ s

4Fe + 3O2 2Fe

2O

3+ s

3. Kesme oksijeni demetinin kinetik enerjisi, yanan malzemeyi (kesme curuflarhalinde)uzaklatrr. Bu curufun % 80i oksitlerden, % 20si ise eriyikten oluur.

4. Kesme flecinin para zerindeki ell hareketleri kesme kanal

oluturur.


6/33


6



GEV - ATB


Alevle yakarak kesme ilemi

ALEVLE YAKARAK KESME KOULLARI

Is veren (egzotermik) bir proses oluturabilmek iin, kesilecek malzemenin aadakikoullarsalamasgerekir:

1. Oksijen demetiyle yanabilmelidir.

2. Tutuma scakl, erime scaklnn altnda olmaldr.

3. Malzemenin oksidinin erime s

cakl

, kendi erime s

cakl

ndan daha dkolmaldr.

4. Oluan oksitlerin viskozitesi dk olmaldr.

5. Malzemenin sl iletkenlii yksek olmamaldr.


7/33


7



GEV - ATB


eliin alevle yakarak kesilme kabiliyeti, Karbonun yannda alam elementlerinin tr vemiktarna da baldr. Yakarak kesilme kabiliyeti, alam ieriinin artmasyla der. Her biralam elementinin etkisi aadaki tabloda gsterilmitir:

elik st snr ierii Aklamalar

C-alaml % 1,6 Cye kadar % C > 0,45 ise, herhangi birsl ilem uygulanmadan,sertleme ve atlak oluumummkndr.

Mn-alaml % 13 Mne kadar % C C1,3te

Si-alaml % 2,8 Siye kadar % C 0,2 halinde % 4 Siyekadar kesilebilir

Cr-ala

ml

% 1,5 Crye kadar % C 0,2 halindeW-alaml % 10,0 Wa kadar % 0,5 Cr, % 0,2 Ni, % 0,8 C

halinde

Ni-alaml % 7 Niye kadar 0,3 C 0,5 halinde,

% 34 Niye kadar kesilebilir

Mo-alaml % 0,8 Moya kadar Yksek W-, Cr- ve C-ieriklerinde kesmeye uygundeildir.


8/33


8



GEV - ATB


Alevle yakarak kesilme kabiliyetinin daha hassas deerlendirilmesi , n tavlama scaklnndaha kesin belirlenmesi ve sertlemeye eilimin ortaya karlabilmesi iin, eliklerin CeKarbon Edeerinin belirlenmesi gerekir.

Karbon edeeri ile malzemenin sertlemesinden kanmak iin, n tavlama scakl dahahassas ekilde tespit edilebilir.

Karbon edeeri 0,4e kadar olduunda, eliklere zel bir ilem uygulanmadan alevlekesilebilir. Daha st deerlerde ise, eliin n tavlanmasgerekir. Karbon edeerinin 1,0danyksek olmashalinde ise, alevle kesme tercih edilmemelidir. (Tabloya baknz)

n tavlama scaklnn ykseklii, levha kalnlna ve kesme gereken kesme kalitesinebaldr.


9/33


9



GEV - ATB



10/33


10



GEV - ATB


YANICI GAZLAR

Alevle kesmede, hidrokarbon bileii olan yanc gazlar kullanlr. Bunlarn yanmas ikikademede gerekleir: beslenen tavlama alevi i ksmdaki primer alevde tamamlanmamyanma oluturur. Havadaki oksijenin giriiyle, sekonder alev iinde yanma reaksiyonutamamlanr.

Alevle kesmede her eyden nce primer alevin sl etkisi nemlidir. Asetilen, tm yancgazlar arasnda, en yksek alev scaklna ve tutuma hzna sahiptir. Malzemeye uygun bir

s

girdisi oluturur ve sonuta k

sa tavlama sresinde h

zl

kesme ve delik ama salar.


11/33


11



GEV - ATB



12/33


12



GEV - ATB


ALEVLE KESME CHAZLARI

Kesme fleciAlevle kesmede en nemli takm kesme nozuludur. Bu nozul, kesme flecine uygun olmaldrve yancgaz, tavlama ve kesme oksijenlerini besler.Karm sistemine uygun ekilde, fle emme tipi (iareti I) veya emmesiz (iareti: II) olarakayrlr.Emme etkisi olan flelerde (enjektr fleler) yanc gaz, tavlama oksijeni sayesinde birenjektre emilir ve kendisine uygun nozuldan karm halinde kar.Emme etkisi olmayan flelerde ise (basnl tip fleler) yanc gaz ve tavlama oksijeniayrlmhalde nozula iletilir. Bu iki gazn karm, kesme nozulunun iinde gerekleir.Kesme flelerinin yaplarstandartlatrlmamolup ok sayda birbirinden farklyaptr

mevcuttur.


13/33


13



GEV - ATB


Elle kesim ileminde, kombine kaynak ve kesme fleleri yannda, zel elle kesme flelerikullanlr. Elle kesim flelerinde oksijen, bir hortumla beslenir ve ilk nce tavlama ve kesmeoksijeni olarak ayrlr (iki hortumlu fle olarak adlandrlr)

Elle kesim fleci (ki hortumlu fle)

Bir makineyle kesme flecinde ise, tavlama ve kesme oksijeni ile yancgaz, kural olarak ayr hortumdan gelir ( hortumlu fle olarak adlandrlr). Bylelikle kesme oksijeninin

tavlama oksijeninden etkilenmesinden kanlmolur.

Makinayla kesim fleci ( hortumlu fle)


14/33


14



GEV - ATB


Alevle Kesme Cihazlar

Alevle Kesme Nozullar

Alevle kesme nozullar, farklbakalarna gre gruplandrlabilir. rnein fle tr, yapekli, tavlama alevi kanalnn geometrisi ve nozul yapsna gre snflandrlabilir. Pratikteaadaki nozul yapekilleri kullanlmaktadr.

Karm trne uygun ekilde, kesme nozullarkendisine uygun flelerde kullanlr. Kesmenozullararasnda enjektr tipi fle ve basnlfle olarak iki grup mevcuttur. Enjektr tipiflelerdeki kesme nozullar, sadece belirtilen gaz trleri iin kullanlmaldr.

Gaz karmlnozullar, tek paral(asetilen iin) ve ok paral(yavayanan gazlar iin rn.Propan) formda olabilir. Gaz karml nozullar, gazlarn nozula ayr kanallardan gelmesieklinde tannr. Karm nozulun iinde gerekleir. Aynkesme flecinde farklyancgaztrleri iin kesme nozullarkullanlabilir.


15/33


15



GEV - ATB


Halka nozul Yark nozul Blok nozul(ki paral) (ki paral) (Tek paral)

Bu tr nozullarn bir stnl, yksek termik zorlamalarda (rnein ok fleli cihazlarhalinde) bile geri tepmeye kardaha emniyetli olmasdr.

Kesme nozulunun ve tavlama nozulunun n yzeyi, yancgaz olarak asetilen kullanldndaksa tutulur. Propan ve Metan gibi yavayanan gazlar kullanldnda ise, alevin kararlhalegetirilmesi iin kesme nozulunun n yzeyi kural olarak daha ieride bitirilir.


16/33


16



GEV - ATB


Asetilen iin Yavayanan gazlar iinEnjektr tipi fleler iin kesme nozullar


17/33


17



GEV - ATB


ALEVLE KESME UYGULAMALARI

Kesme flecinin letmeye Alnmas

Her bir sa kalnlna uygun kesme nozulunun seiminden sonra, kesme tablosundan gazbasnlardeerleri ayarlanmalve alan fle ventilleri ayarlanmaldr

Basncn ayarlarken, kesme flecindeki kayplar da hesaba katlmaldr. Mmknse gazbasncdorudan fle aznda llmelidir.

Tavlama Alevinin Ayarlanmas

- Tavlama oksijen ventili tamamen alr; yancgaz ventili ok az alr.

- Karm tututurulur.

- nce yancgaz ventiliyle yancgaz miktarayarlanr

- Kesme oksijeni ventili alr ve kesme oksijen demetinin dz ve konsantre haldekesme flecinden ktkontrol edilir.

Kesme Oksijeni Basnc

Para kalnlna gre doru ayarlanmkesme oksijeni iin, paraya uygun kesme nozulu vebuna kargelen kesme oksijeni basncayarlanr.

Gerekenden daha dk kesme oksijeni basnc, yaknsayan veya yksek derecede dar kesmeyarklarna, ok byk srklenme izlerine ve ok iddetli yapmcuruf sakallarna nedenolur. Genikullanlan kesme yarklarhalinde ve yuvarlak kesme alt kenarlarhalinde, kesmeoksijeninin basncnn ok dk olabilir.

Kesme Balangc

Kesme yaryla balamak iin iki ihtimal mevcuttur:

- Para kenarndan balama ve

- Para yzeyinden balama.

Para kenarndan balamada, burastavlama alevi ile tutuma scaklna kadar tavlanr; dahasonra kesme oksijeni alr ve kesme hareketine balatlr; kesme fleci, paraya sabitmesafede ve homojen hzda para zerinde hareket ettirilir.

kontrlerin kesilmesinde, para yzeyinde delik alma ilemi olarak bilinen bir kanalalmasgerekir.

Burada nce, kesme oksijeni huzmesinin etki alanndaki para tutuma scaklna kadartavlanr. Daha sonra kesme oksijen ventili yavaa alr ve kesme kafashafife ykseltilir.Dk kesme hzlarnda fle tekrar nominal ykseklie getirilir. Dk kesme oksijeni


18/33


18



GEV - ATB


basncyla birka saniye sreyle dz bir yark kesilir. Daha sonra kesme oksijeni basncparakalnlna yeterli deere ykseltilir ve kesme huzmesi para iinden geirilir.

Elle delik amada ilem sras

Kesme hz

Kesme hz, nozul trne baldr. Diyagramda, standart ve yksek gl kesme nozullarnnkesme hzlargsterilmitir.

Farklkesme nozullariin kesme hzlar


19/33


19



GEV - ATB


Kesme oksijen demeti, nozuldan darya ses hzndan 1,5 kat daha yksek hzda ktndanve ktktan sonra genilemediinden, belirli kesme yark formlarmmkndr.

Aadaki tabloda verilen kesme hzlar, EN ISO 9013e gre Kalite 1e ulamak iin gerekliklavuz deerlerdir. Kesme hz, malzemenin alam durumuna ve para yzeyinin pasl,curuflu veya yalolup olmadna baldr.

Kk radysl kontrlerin kesilmesinde, ilerleme deeri % 10 drlmelidir.

Eik kesimlerde, etkin malzeme kalnl gz nne alnmal ve kt s geii nedeniylekesme hzlar, 30 iin yaklak % 25 ve 45 iin yaklak % 45 drlmelidir.

Standart kesme nozulu iin kesme hztablosundan alnt:

Yancgaz: asetilen


20/33


20

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama MerkeziBu ders notlarndaki metin ve resimlerin, tamamnn ya da bir ksmnn, GEVin yazlizni olmakszn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayt s

kullanlmasve depolanmasyasaktr.

GEV - ATB



21/33

KESME ve KAYNAK AZI HAZIRLAMA

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama MerkeziBu ders notlarndaki metin ve resimlerin, tamamnn ya da bir ksmnn, GEVin yazlizni olmakszn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayt

sistemi ile oaltlmasyaymlanmas, sunumlarda kullanlmasve depolanmasyasaktr.

21/33

GEV - ATB IIW No:1.13Revizyon No:001

Alevle Kesme Makinalar

1. Elle kesme makinalar

2. Boru kesme makinalar

3. CNC kontroll kesme tezgahlar

zel ve YardmcDzenekler

1. Kenar yavalatcs(Kenarlarn tahrip olmasnengellemek iin)

2. fle kaldrc(belirli bir mesafede sabit tutmak iin)3. Otomatik delik ac

fle kaldrcnn kullanm

Otomatik delik ac

4. Pnmatik alan iaretleyici

5. Tututurma yardmclar

6. ok kafalkesme tezgah


22/33




22/33


Alevle kesme makinasnn seimi:

Aadaki faktrlere baldr:

- Kesme ilerine ihtiya

- Kesme yntemi (prosesi)

- Dier ileme ihtiyalar

- Dier tm gerekli talepler

FLELKAFA (ELLE KONTROL EDLEN)


23/33




23/33


FLELKAFA (CNC KONTROLL)

Kaynak az hazrl


24/33




24/33


aretleme ve etiketleme

Alevle ve plazmayla kesme tezgah


25/33




25/33


Alevle kesme tezgah(Plazma arkile kesme)

Hassas plazma arkile kesme

Koruma gazPlazma gazSoutma suyu giriiSoutma suyu k


26/33




26/33


Plazma kesme yntemleri

Lazer nyla kesme

Laser kesme prensibi


27/33




27/33


Oksijen takviyeli lazer nyla kesme

Deiik kesme yntemlerinde kesme hzlarnn karlatrlmas


28/33




28/33


Su jetiyle kesme

SU JETYLE KESMEDE YNTEM DEKLKLER


29/33




29/33


Kesme teknolojisinde malzemeler

Yapelii

Paslanmazelik

Alminyum

Plastik

Cam

Ta

Kesme ileminin ematik gsterim

Kesme yn

Kesme yn

LASER OKS-GAZ PLAZMA SU JET


30/33




30/33


Farklkesme yntemlerinde kesme yarklarnn genilikleri

Alevle kesme tezgah

Hassas plazma jeti

Su enjeksiyonlu plazma

Alevle kesme

Malzeme: 8 mmlik yapeliiLazer


31/33




31/33


Sualtnda plazma kesme tezgah

Lazer nyla kesme


32/33




32/33


4x2 sa zerinde kesme planuygulamas

Alevle oyuk ama (Rendeleme)


33/33



49

Kesme Yzeyinin Kalitesi

Kesme

yn

1-13 Kesme Ve Diğer Ağız Hazırlama Yöntemleri

Documents

Transcript of 1-13 Kesme Ve Diğer Ağız Hazırlama Yöntemleri