-50-

Bu bölümde, Dünyanın değişik yerlerinde yapılan tarım uygulamaları hakkında bilgi sahibiolacaksınız.

İnsanların kendi ihtiyaçlarını karşılamak veya para kazanmak amacıyla çeşitli tarım ürün vehayvan yetiştirmesini tarım faaliyetleri olarak isimlendiriyoruz. Bu faaliyetlerden gerek tarımürünü gerekse hayvan yetiştiriciliği yapılış amacına göre çeşitlilik gösterir.

TARIM

............................................... ..............................................................................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

A

Geçim Kaynaklarımız

-51-

Geçim Kaynaklarımız

Etkinlik A

1. Tabloda A'da yer alan yargılar geçim tarımı ve ticari tarım karşılaştırmak için verilmiştir.Resimlerden de yararlanarak bu tabloda bırakılan uygun boşluklara Geçim Tarımı veTicari Tarım başlıklarını yazınız.

Üretim kendi ihtiyaçlarını karşılamak içinyapılır.

Ticari kazanç sağlama amacı yoktur.

Üretim miktarı azdır.

Modern tarım yöntemleri ve teknolojikullanımı çok azdır.

Üretim sanayiye hammade sağlamak gibiamaçlar için yapılır.

Ticari kazanç amaçlanır.

Üretim miktarı oldukça fazladır.

Modern tarım yöntemleri ve teknolojikullanımı fazladır.

B

2. Resimleri inceleyiniz. Tablo B'deki yargılardan da yararlanarak resimlerinaltında bırakılan boşluklara geçim tarımı ve ticari tarım kavramlarını yazınız.

........................................................................ ........................................................................

Tarım faaliyetleri; üretilmekte olan ürünlerin pazarlarda satılması veya sanayidekullanılması amacıyla yapılıyorsa , insanların kendi ihtiyaçlarınıkarşılamak amacıyla yapılıyorsa “ ” olarak isimlendirilmektedir.

“Ticari Tarım”Geçim Tipi Tarım

Tartışalım - Öğrenelim

1. Sınıfınızda iki gruba ayrılın. Gruplardan biri, "Ticari tarım için geniş tarım alanına ihtiyaçvardır." yargısını savunurken; diğer grup "Ticari tarım için geniş tarım alanına ihtiyaçyoktur." yargısını savunsun. Tartışma sonucunda çıkan sonuçları coğrafya köşenize asınız.

-52-

Dünyadaki farklı iklim tipleri, doğal bitki örtüleri ve hayvan türleri üzerinde etkiliolduğu gibi insan faaliyetlerini de etkilemektedir. Bu duruma bağlı olarak değişikiklim bölgelerinde o iklime uygun tarım faaliyetleri yapılmaktadır. Dünyadaki bufaaliyetlere kısaca göz atalım.

Bizim ülkemizde yaz mevsimi çok sıcakve bol yağışlı olduğundan bol yağışisteyen çay ve pirinç gibi ürünleryetiştiriyoruz.

MUSON BÖLGESİNDE TARIMC

Pirinç tarlası

D

Geçim Kaynaklarımız

-53-

Geçim Kaynaklarımız

Biz her mevsim sıcak ve bol yağışlı birülkede yaşıyoruz. Bu yüzden 12 ayboyunca muz, mısır gibi sıcaklık ve bolyağış isteyen ürünleri yetiştiriyoruz.

EKVATORAL BÖLGEDE TARIMI

Biz kış mevsiminin karlarla kaplı olduğu ve yazmevsiminin 2-3 ay sürdüğü bir ülkedeyaşıyoruz. Bu yüzden kısa süren ilkbahar ve yazmevsimlerinde serin havayı seven arpa, lahana,patates gibi ürünlerin yanında elma, armut,erik gibi soğuğa dayanıklı meyveler deyetiştiriyoruz.

KUZEY AVRUPA'DA TARIM F

E

-54-

Biz orta enlemlerde ve denizden uzak bir ülkede yaşıyoruz.Bizim ülkemizde dört mevsim yaşanmaktadır. Bununlaberaber kış mevsimi kar yağışlı ve uzun sürdüğündentarımsal faaliyetlerimizi ilkbahar ve yaz mevsimlerindesürdürmekteyiz. Soğuğa dayanıklı elma armut gibimeyvelerle arpa, buğday, şeker pancarı en fazlaüretdiğimiz ürünlerdendir. Sulama imkanı olan nehirboylarında ise yaz mevsiminde sebzecilik yapmaktayız.

ORTA ENLEMLERDE TARIM

Çizimler ve açıklamalar, farklı iklim türleri ile bunlara uygun tarım faaliyetlerini yansıtmaktadır.Aşağıdaki soruları çizim ve açıklamalardan yararlanarak cevaplayınız.

1. Çizim A'da bahsedilen çay ve pirinç gibi ürünler ülkemizde de doğal olarak yetiştirilebilirmi? Neden?

2. Atlaslarınızdan da yararlanarak, iklim özelliklerine bağlı olarak Dünya'da çay ve pirincin ençok yetiştirildiği ülkelere örnekler veriniz.

3. Çizim B'de yer alan iklim özelliklerinin ve tarım ürünlerinin görüldüğü ülkelere en az ikiörnek veriniz.

4. Çizim C'de yer alan Kuzey Avrupa ülkesinde iklimin soğuk olmasının ve elma, armut, erikgibi soğuğa dayanıklı ürünlerin yetiştirilmesinin temel nedenini yazıp, atlaslarınızdan dayararlanarak bu iklim özellilerinin görüldüğü ve ürünlerin yetiştirildiği Kuzey Avrupaülkelerine bir örnek veriniz.

Etkinlik A

İklim özellikleri yetiştirilen tarımsal ürünler ve yetiştirilen hayvan türleri üzerinde deetklidir. Örneğin, sıcaklıkların yüsek olduğu yerlerde yetiştirilen ürünlerin geneldesıcaklık isteği fazladır. Bu yüzden bu alanlarda ürünler erken olgunlaşır.Sıcaklıklarındüşük olduğu yerlerde düşük sıcaklıklara dayanabilen ürünler yetiştirilir ve bu alanlardaise ürünler geç olgunlaşır.

G

Geçim Kaynaklarımız

-55-

Geçim Kaynaklarımız

ÜLKEMİZDE TARIM

Bu bölümde Akdeniz ikliminin yaşandığı ülkemizde uygulanan tarım faaliyetleri ve tarımdayaşanan sorunlar hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Tarımla uğraşan insanların verdiği bilgilerden, fotoğraflardan ve çizimlerdenyararlanarak tarım faaliyetlerimize kısaca göz atalım.

TAHIL TARIMIDenizden uzak olan ve karasallığın yaşandığı iç bölgelerimizde genelde yağmurlayetişebilen ve su isteği az olan arpa gibi ürünler yetiştiriyoruz. Böyleliklehayvanlarımız için yem de sağlıyoruz. Bu alanlarda, ilkbaharda yeşeren ve yazınkuruyan otlarla kaplı geniş düzlükler, koyun gibi küçükbaş hayvanlarımızıotlatmamız için idealdir. İç bölgelerimiz dışındaki, zeytin, harup, çitlembik gibiAkdeniz Ekosisteminin doğal bitkilerinin olduğu alanlarda ise bu ağaçlarıaşılayarak kuru tarım meyveciliği yapıyoruz.

A

-56-

Ülkemizdeki artan süt ve etihtiyacını karşılamakamacıyla yurtdışındangetirilen kalitesi ve verimiyüksek hayvanlar kullanarakbilimsel yöntemlerle modernbarınaklarda hayvancılıkyapıyoruz.

Ülkemizde sıcaklıklaryüksektir. Don olaylarıhemen hemen hiçyaşanmadığından ve bizimyaşadığımız alanda yeraltısuları olduğundan sulamayaparak muz, çilek,kolokas, turunçgil gibiçeşitli tropik ürünler deüretiyoruz.

Ülkemizde kış mevsimindehava sıcaklığnın çokdüşmemesi ve gündüzuzunlukları ile güneşlisaatlerin fazla olması bizlereseracılık yapmamız içingerekli koşulları sağladı.Böylelikle cam ve naylonkullanarak oluşturduğumuzseralarımızda yetiştirdiğimizürünlerle bol kazançsağlamaya çalışıyoruz.

Lefkoşa gibi büyükkentlerin çevresindeinsanların beyaz et veyumurta ihtiyaçlarınıkarşılamak içinmodern tekniklerledonatılmış büyükçiftliklerde tavukculukyapıyoruz.

B

D

C

E

Geçim Kaynaklarımız

-57-

Geçim Kaynaklarımız

Ülkemizdeki bal ihtiyacınıkarşılamak amacıyla arıcılıkyapıyoruz.

1. İnsanların yorumlarından yararlanarak ülkemizdeki tarım faaliyetlerini etkileyenen önemli doğal faktörün ne olduğunu yazınız

2. KKTC'de Akdeniz iklimine uygun olmadığı halde sulama yoluyla yetiştirilen tropikürünlerinin isimlerini yazınız.

3. Modern yöntemlerin kullanıldığı tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile bu yöntemlerinkullanılmadığı geleneksel tarım ve hayvancılık faaliyetlerini karşılaştırınız. Olumlu veolumsuz yönlerini listeleyiniz.

Etkinlik A

Olumlu Yönleri

Hayvancılık Faaliyetleri

Olumsuz Yönleri

Hayvan Türleri

Büyükbaş Hayvancılık

Küçükbaş Hayvancılık

Kümes Hayvancılığı

4.Tablo C'de hayvancılık faaliyetlerinin en önemli türleri yer almaktadır. Bu faaliyetlerinkarşısına uygun hayvan türlerinin isimlerini yazınız.

G

H

F

-58-

Uluslararası alanda tanınanbir ülke olmadığımız içinürünlerimizi ihraçedemiyoruz

Çok pahalı olduğu içintarımda gerekli olan gübreve teknik araç gerecialamayarak tarımsalfaaliyetlerimizde bu gibiolanaklardanyararlanamıyoruz. Hayvanlarımızı

otlatacağımız otlaklaryetersizdir. Bu yüzden aynıotlağı uzun sürekullandığımızdanhayvanlarımızın besleneceğiotlar zamanla fakirleşmekteve otlağın verimidüşmektedir.

Yarı kurak bir iklime sahipolduğumuz için özellikle yazlarısu sıkıntısı çekiyoruz vesulamanın yetersiz olduğuyerlerde su isteği fazla olanürünleri yetiştiremiyoruz.

Ürünlerimizi çoğu zaman değeriüzerinden değil de çok ucuza satmakzorunda kalıyoruz.

Tarımsal faaliyetlerimiz çoğunluklaiklime bağımlı olduğundan yağışın azolduğu dönemlerde verim düşük olmakta,hatta ürünlerimiz zarar görmektedir.

İthal edilen bazı ürünleryerli ürünlerimizdendaha ucuzdur. Buyüzden insanlar tüketimiçin bu ürünleri terihetmektedir.

Ülkemizdeki tarımsal faaliyetlerde yaşanan sorunların nelerolduğunu sorduğumuz vatandaşların cevaplarından yararlanarak busorunları öğrenelim.

Özkan

Erden

Geçim Kaynaklarımız

Bu kış yağışlar yetersiz.Ekinlerim yeterinceolgunlaşmadı. Üstelikhayvanlarım için ithal yem

I

ReşatŞaziye

Faruk

Osman

Cemil

Kimi zaman masrafımızı bileçıkaramıyor ve zarar ediyoruz.

Akif

-59-

Geçim Kaynaklarımız

1. İnsanların tarımdaki sorunlarla ilgili olarak verdiği bilgileri okuyarak, bunlardan hangilerinindoğal hangilerinin ise insan kaynaklı sorunlar olduğunu yazınız.

Etkinlik B

Doğal kaynaklı İnsan Kaynaklıİ

Özkan

2. İthalat ve İhracatın ne olduğunu yazınız.

3. Tarımsal faaliyetler üzerinde çok büyük bir rolü olan iklime bağımlılığın olumsuz etkileriniazaltabilmek için neler yapılabilir?

4. Tarımda yaşanan insan kaynaklı sorunlardan istediğiniz bir tanesi için çözüm önerileriüretiniz.

5. Yaşadığınız bölgede ne tür bir tarım faaliyeti yapıldığını ve tarımda en çok hangi sorunlarınyaşandığını yazınız.

Araştıralım - Öğrenelim

1. Ülkemizdeki tarımsal faaliyetlerde yaşanan en büyük sorun sulamadır. Bu problemi ortadankaldırmak için pek çok gölet yapılmıştır. Bu göletlerden en büyüğü Gemikonağı-Lefke'dekiMaden Deresi üzerine yapılmış olan Gemikonağı Göleti'dir. Sulama için yapılan diğergöletleri, hangi dereler üzerine yapıldıklarını ve nerede yer aldılarını araştırınız.

2. Sulama sorununu çözmek için gölet yapımı dışında ülkemizde başka ne gibi önlemleralınmaktadır? Araştırınız.

-60-

TURİZM FAALİYETLERİ

Bu bölümde insanların, gezmek, dinlenip eğlenmek vb. etkinlikler için katıldıkları turizmfaaliyetleri hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Etkinlik A

1. Çizimde A'da görülen işyeri sahibi siz olsaydınız iş verimliliğini artırmak için neyapardınız nedenleri ile birlikte yazınız.

Son yıllarda kentsel yaşamın yaygınlaşması ve karmaşıklaşan modern hayatberaberinde stres, aşırı yorgunluk v.b. olumsuzlukları da getirmiştir. Bu sebeple insanlarhem bedensel hem de zihinsel sağlıkları açısından kendilerini rahatlatabilecekleri piknikve yürüyüş yapmak gibi günübirlik aktivitelerde bulunmaya başlamıştır. Zamanla bufaaliyetler şehirler, ülkeler ve kıtalar arası yolculuklara dönüşerek turizm, çok önemli birekonomik sektör haline gelmiştir.

A

Geçim Kaynaklarımız

Turizm faaliyetleri insanların ilgi ve beklentilerinin farklı olması sebebi ile çok büyükfarklılıklar göstermektedir. Bunlara göz atacak olursak.

-61-

Geçim Kaynaklarımız

............................................... ..............................................................................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

............................................... ..............................................................................................

B

-62-

Etkinlik B

1. Çizim B'de bırakılan boş kareye eklemek istediğiniz bir turizm faaliyetinin resminiçiziniz veya ismini yazınız.

2. Çizim B'de görülen fotoğraflardaki turizim faaliyetlerinin neler olduklarını bırakılanboşluklara yazınız.

3. Hangi turizm faaliyetine katılmak isterdiniz? Neden?

4. Çizim B'de ifade edilen turizm faaliyetlerinden hangisinde çalışıyor olmak isterdiniz?Neden?

5. Aşağıda turizmin gelişmesini etkileyen itici ve çekici faktörler verilmiştir. Tablo C'debırakılan boşluklara itici ve çekici faktörleri yazınız.

Siyasi Karışıklıklar Ulaşım Yetersizliği Çevre Kirliliği Yoğun Trafik

Geniş kumsalların varlığı Milli Parklar Endemik Bitkiler

Kültürel Zenginlik İklimin Uygunluğu Doğal Afetlerin Yaşanması

Sosyal Etkinlikler Doğal Güzellikler Tarihi Zenginlikler

Salgın Hastalıklar Terör Vize Uygulamaları

İtici Faktörler Çekici Faktörler

Salgın Hastalıklar

C

Geçim Kaynaklarımız

1. Çizim B'de gördüğünüz turizim faaliyetlerinin gelişmesini etkileyen faktörler nelerdirtartışarak çıkarımlarınızı yazınız.

2. Ülkemizdeki turizim faaliyetleri nelerdir tartışınız. Söz konusu faaliyetlerin gelişmesineneden olan çekiciliklerin neler olduğunu yazınız.

3. Turizmimizin gelişebilmesi için üzerinize düşen görevlerin neler olduklarını tartışarakçıkarımlarınızı yazınız.

-63-

Geçim Kaynaklarımız

Tartışalım - Öğrenelim

Ekonomistler her fırsatta turizm faaliyetlerinin ülkelere olan olumlu etkilerini ifade etmekte buyüzden de birçok ülke Dünya'da devam eden turizm faaliyetlerinden daha büyük pay almayave daha fazla turist ağırlamaya çalışmaktadır. Turizm faaliyetlerinin ülkelere en büyükkatkısıysa hiç kuşkusuz turistlerin yaptığı çeşitli harcamalar vasıtası ile ülkeye döviz girdisisağlamasıdır. Bunun yanında ülkede istihdam sağlaması ve yeni iş alanları yaratması daönemli etkilerdendir. Bütün bunlara rağmen turizm belirli ülkelerde daha fazla gelişmiştir.Örneğin Dünya turizm yatırımlarının çoğu deniz-kum-güneş üçlüsünün bulunduğu yerlerdeyoğunlaşmıştır. Bu turist taleplerinin ortaya çıkardığı bir sonuçtur. Bunun sonucu olarak iklimkoşullarının uygunluğu sebebiyle Tropikal alanlar ve Akdeniz'de kıyısı olan ülkeler yoğunturizm faaliyetlerine sahne olmaktadırlar.

-64-

SANAYİ

Bu bölümde önemli bir ekonomik faaliyet olan sanayi için yer seçimine etki eden faktörleriöğreneceksiniz.

Yapılan sanayi kuruluşlarının verimli çalışmasına etki eden faktörlere ve sanayifaaliyetlerinin kuruluş yerini nasıl etkilediklerine kısaca bakalım.

İçinde bulunduğumuz yüzyılda sahip olduğumuz konforu sanayi faaliyetlerine borçluyuz. 100-150 yıl önce yaşayan insanlar otomobil, TV, cep telefonu, bilgisayar vb her şeyden yoksunkenbizlerin tümüne sahip olmamızın en büyük sebebi hiç kuşkusuz sanayi kuruluşları olarakisimlendirdiğimiz fabrikaların gittikçe çoğalması ve üretimin artışıyla beraber sanayi ürünlerininucuzlamasıdır.

Günümüzde sanayi faaliyetleri hala süratli bir gelişim içerisindedir ve neredeyse bütün ülkelersanayi faaliyetlerinin kendi ülkelerinde kurulup geliştirilmesi için büyük bir yarış içerisindedirler.Ancak bir yerde sanayi faaliyetlerinin kurulup gelişebilmesi için sadece çok istekli olmak yeterlideğildir. Konuya çeşitli bakış açıları ile ve akıllıca yaklaşmak gerekmektedir. Aksi taktirdekurulan sanayi kuruluşları ekonomik olmaktan çıkar ve sanayi yatırımcısı iflas eder.

Bununla beraber sanayi ülkeleri ilk günden itibaren zenginleşip bütün yönleri ilekalkınmıştırlar.

Bir sanayici olarak benim amacım bol kazançsağlamaktır. Bu yüzden ben; sanayi tesislerimikurmam için vergi indirimleri, ücretsiz arsa v.b.teşviklerin olduğu yerleri tercih etmekteyim. Bununlabirlikte, işçi sıkıntısı çekilmemesi, hammaddenin bolve ucuz olması, ürettiğim malları satabileceğimpazarların olması da gerekmektedir. Çünküürünlerimi mümkün olan en düşük fiyatdan ve karedebilecek şekilde satamazsam iflas ederim.

Ben çok iyi yetişmiş vetecrübeli bir teknisyenim.Bu yüzden benim için işbulmak zor olmamaktadır.Ancak herhangi birfabrikada çalışabilmemiçin iyi bir ücretimin vesağlıklı bir barınağımınolması gerekmektedir.Bunun yanındaçocuklarım için okul vehastalandığımız zamangidebileceğimiz birhastane de olmalı.Açıkçası toplumsal hayatıyetersiz ücra yerlerdekurulan fabrikalarda çokyüksek bir ücretsunulmaması halindeçalışmam.

Sanayici

İşçi

Geçim Kaynaklarımız

-65-

Geçim Kaynaklarımız

Tabii ki yolcu olanheryere giderim amaherşeyden önce kazançlıve düzenli yollarınolması gerekmektedir.Sanayi ürünlerinin pazaralanlarına taşınmasınagelince, ücretiminödenmesi halindeürünleri Dünya'nınheryerine taşırım. Uzakyerler için yüksek, yakınyerler içinse düşük ücretisterim

Ben kredinin ödeneceğinden emin olmamhalinde herkese borç veririm. Dolayısıylasanayicinin başarılı olacağından emin olmamlazım. Aksi takdirde fabrikasını mahkemekararı ile sattırmak zorunda kalırım.

Ulaşımcı

Banker

Bir malı satabilmem için albenisininfazla olması ve bana bol kazançbırakması gerekmektedir. Eğerpiyasada aynı üründen iki tane varsatüketici ucuz olanı alacaktır. Bu yüzdenürünlerin fiyatı çok önemli.

Marketsahibi

Ben kaliteli mal istiyorum.Hem ucuz hem de TSE veISO 2001 v.b. belgeleriolmalı.

Tüketici

1. Herhangi bir yerde fabrika kurulabilmesi için etkili olan diğer faktörler nelerdir?

2. KKTC'de hangi sanayi faaliyetleri kurulabilir.

3. Sizler bir tüketici olarak sanayi ürünlerinde ne gibi özellikler ararsınız?

4. Bir sanayici olsaydınız çizimdeki sanayicinin isteklerine neler eklerdiniz?

5. Türkiye'de sanayi yatırımlarının İstanbul ve çevresinde yoğunlaşmasının nedeni nedir?

Etkinlik B

Birçok sanayici halen kalkınmış bölgelere fabrika kurmakistemektedir. Oysa bizler için önemli olan ülkemizin kalkınmamışbölgelerine de fabrika kurulmasını ve kalkınmalarını sağlamaktır. Buyüzden kalkınmamış bölgelerimizde de sanayi yatırımlarının yapılmasıiçin vergi indirimleri, bedava arsa, faizsiz kredi gibi çeşitli teşviklersunmaktayız. Bütün bunlara rağmen yatırımcıları bu alanlaraçekmekte zorlanıyoruz.

Sanayi Bakanı

-66-

Araştıralım - Öğrenelim

1. KKTC'deki sanayi bölgelerinin nerelerde kurulduklarını araştırınız.

2. KKTC'de sanayinin gelişmesini engelleyen sorunları araştırınız. Bu sorunlar için çözümönerileri üretiniz.

Geçim Kaynaklarımız