03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ......

15
03.02.2012 1 Dr. Bengü MUTLU Tüm acil servis başvurularının yaklaşık % 4’ü baş ağrısıdır (5 milyon hasta/yıl) Başvuran hastaların çoğu primer, yaklaşık %3,8’i ciddi ve sekonderdir Acil doktorunun asıl görevi yaşamı tehdit eden baş ağrısı nedenlerini tanımlamaktır Hayatı tehdit eden ikincil baş ağrılarını hızlı tanısı, birincil baş ağrılarının ise hızlı tedavisi önemlidir EPİDEMİYOLOJİ Migren kadınlarda %17, erkeklerde %5 oranında gözlenir Acil servise yapılan başvuruların çoğu primer baş ağrısıdır Fakat %3,8 oranında sekonder baş ağrılarına da rastlanır KRİTİK SEKONDER NEDENLER Vasküler SAK İntraparankimal hemoraji Epidural hematom Subdural hematom İnme Kavernöz venöz sinüs trombozu AV malformasyon Temporal arterit Karotid veya vertebral arter diseksiyonu KRİTİK SEKONDER NEDENLER SSS enfeksiyonları Menenjit Ensefalit Serebral abse Tümör Pseudotümör serebri Oftalmik Glokom İritis Optik nörit KRİTİK SEKONDER NEDENLER İlaçla ilişkili Nitrat ve nitritler MAOi Alkol geri çekilmesi Toksik CO zehirlenmesi

Transcript of 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ......

Page 1: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

1

Dr. Bengü MUTLU

Tüm acil servis başvurularının yaklaşık % 4’ü baş ağrısıdır (5 milyon hasta/yıl)

Başvuran hastaların çoğu primer, yaklaşık %3,8’i ciddi ve sekonderdir

Acil doktorunun asıl görevi yaşamı tehdit eden baş ağrısı nedenlerini tanımlamaktır

Hayatı tehdit eden ikincil baş ağrılarını hızlı tanısı, birincil baş ağrılarının ise hızlı tedavisi önemlidir

EPİDEMİYOLOJİ Migren kadınlarda %17, erkeklerde %5 oranında

gözlenir Acil servise yapılan başvuruların çoğu primer baş

ağrısıdır Fakat %3,8 oranında sekonder baş ağrılarına da

rastlanır

KRİTİK SEKONDER NEDENLER

Vasküler SAK İntraparankimal hemoraji Epidural hematom Subdural hematom İnme Kavernöz venöz sinüs trombozu AV malformasyon Temporal arterit Karotid veya vertebral arter diseksiyonu

KRİTİK SEKONDER NEDENLER

SSS enfeksiyonları Menenjit Ensefalit Serebral abse

Tümör Pseudotümör serebri Oftalmik

Glokom İritis Optik nörit

KRİTİK SEKONDER NEDENLER

İlaçla ilişkili Nitrat ve nitritler MAOi Alkol geri çekilmesi

Toksik CO zehirlenmesi

Page 2: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

2

KRİTİK SEKONDER NEDENLER

Endokrin Feokromasitoma

Metabolik Hipoksi Hipoglisemi Hiperkapni Yüksek irtifa serebral ödemi Preeklampsi

REVERSİBL SEKONDER NEDENLER

Non SSS enfeksiyonları Fokal Sistemik Sinüzit Odontogenik Otik

İlaçla ilişkili Kronik analjezik kullanımı Monosodyum glutamat

Çeşitli durumlar LP sonrası Hipertansif emergency

PRİMER BAŞ AĞRISI SENDROMLARI

Migren Gerilim Küme tip

PATOFİZYOLOJİ

Beyin parankimi büyük oranda ağrıya duyarsızdır Ağrı büyük oranda kranial damarlar, proximal

intrakranial damarlar ve duramater’den kaynaklanır Anterior damarlar trigeminal sinirin oftalmik dalı

tarafından innerve olurlar Posterior fossa ise C2’nin dalları tarafından innerve

olur

BAŞ AĞRILI HASTA DEĞERLENDİRMESİ YAPILIRKEN

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

1. Sekonder baş ağrısı nedenlerinin tanı ve tedavisi 2. Benign ve reversibl sekonder baş ağrısı nedenlerinin tanı

ve tedavisi 3. Primer baş ağrısı sendromları için etkili bir tedavi

sağlanması4. Uygun koşullarda taburculuk ve hastaların takibinin

sağlanması

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

1996 ACEP’in baş ağrılı yetişkinlerin klinik yönetimine göre baş ağrısı 4 gruba ayrılmıştır;

Page 3: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

3

ACEP BAŞ AĞRISI KATEGORİSİBAŞ AĞRISI KATEGORİSİ ÖRNEKLER

Acil ayrım ve tedavi gerektiren kritik sekonder nedenler

SAK, menenjit, ICP artışı ile giden beyin tümörü

Acil ayrım ve tedavi gerektirmeyen kritik sekonder nedenler

ICP artışı olmaksızın beyin tümörü

Genellikle benign ve reversibl sekonder nedenler

Sinüzit, HT, LP sonrası baş ağrısı

Primer baş ağrısı sendromu Migren, tansiyon tip veya cluster

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ACEP ve diğer guidelineler tarafından baş ağrısının değerlendirilmesinde anamnezin önemi vurgulanmaktadır

Atipik öykü, baş ağrısı paterninde değişiklik, yüksek riskli hastalar, önceki öyküleri acil serviste sorgulanmalıdır

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

İlk değerlendirilecekler; İlk ciddi baş ağrısı Şu ana kadarki en şiddetli baş ağrısı Birkaç gün içinde sürekli kötüleşmenin olması Önceki baş ağrısı sürecinde belirgin değişikliklerin olması İlişkili semptomlar

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

Başlangıç; Ani başlangıçlı baş ağrısı özellikle efor (öksürme, ıkınma.

v.b) sırasında ise intrakranial patolojiyi düşündürmelidir (%25 oranında SAK görülür)

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

Baş ağrısının lokalizasyonu; Baş ağrısının lokalizasyonu nonspesifiktir Migren genellikle tek taraflı olurken, gerilim tipi baş ağrısı

bilateral olur Oksipitonukkal lokalizasyon, intrakranial patolojiyi

düşündürür [(+) prediktif değeri %16’dır, akut SAK için en sık görülen lokalizasyondur]

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

Baş ağrısı ile ilişkili diğer semptomlar; Senkop öyküsü, mental durum değişikliği, konfüzyon, boyun

ağrısı ve sertliği, ateş veya nöbet, persistan görsel rahatsızlıklar olması önemli semptomlardır

Page 4: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

4

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ Baş ağrısı ile ilişkili diğer semptomlar; Nörolojik bulgu varlığı Görme değişikliği ya da baş ağrısı (glokom,irit) Çene kitlenmesi (temporal arterit) Konjesyon ve fasial ağrı (sinüzit)

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

"POUNDing« …migreni destekler pulsatile quality duration of 4 to 72 hours unilateral location nausea or vomiting disabling intensity

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

Baş ağrısı ile ilişkili diğer sorulması gerekenler; Medikasyonlar (nitrogliserin, kronik analjezik kullanımı,

MAOi, antikoagülanlar) Travma öyküsü Toksik durumlar (CO intoksikasyonu)

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ Baş ağrısı ile ilişkili diğer sorulması gerekenler;

Önceki baş ağrısı öyküsü Önceden uygulanan görüntüleme yöntemleri Malignensi, HIV, koagülopati, HT vb komorbid durumların

varlığı

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ANAMNEZ

Baş ağrısının aile hikayesi; Migrende genellikle aile hikayesi bulunmaktadır 1. ve 2. derece akrabalardaki SAK sorgulanmalıdır (çünkü,

rüptüre intrakranial anevrizma öyküsünün olması 4 kat artmış risk ile ilişkilidir)

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

FİZİK MUAYENE

Hastanın genel görünümü vital bulgular bize önemli ipuçları verebilir [ateş … enfeksiyon (menenjit, sinüzit,SAK); HT … hipertansif urgency/emergency]

Baş ağrısı yapabilecek nörolojik olmayan patolojiler de dikkate alınmalıdır

Page 5: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

5

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

FİZİK MUAYENE Sinüzit açısından sinusler değerlendirilmelidir Temporal arter palpasyonunda hassasiyet veya azalmış

pulsasyon, temporal arteriti düşündürmelidir Dişler ve temporomandibular eklem hassasiyeti

değerlendirilmelidir

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

FİZİK MUAYENE

Göz muayenesi akut glokom,görme alanı defekti veya iritisi dışlamak için yapılmalıdır

Fundoskopi ile venöz pulsasyon yokluğu, ICP artış belirtileri, subhyaloid kanama hakkında bilgi edinilir (bunların varlığı SAK’ı destekler)

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

FİZİK MUAYENE

Dikkatli nörolojik muayene önemlidir Mental durum, kranial sinirler, motor ve duyu

muayenesi,refleksler, yürüyüş, serebeller testler değerlendirilmelidir

Menengial irritasyon değerlendirilmelidir

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

FİZİK MUAYENE Papil ödem,mental durum değişikliği veya fokal nörolojik

defisit ICP artışının destekleyicileridir Baş ağrısıyla beraber nörolojik patoloji varlığında acil

görüntüleme gereklidir

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ÖZEL DURUMLAR

Kadınlar; Migren hormonal faktörlerden (OKS kullanımı,yüksek

östrojen düzeyi,menarş, menstruasyon, gebelik..) etkilendiği için kadınlarda daha fazla görülür

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ÖZEL DURUMLAR

Gebeler; Preeklampsi akılda tutulmalıdır %60-0 migren geriler Gebelik ve postpartum dönem venöz sinus trombozu

açısından dikkatli olunması gereken dönemlerdir

Page 6: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

6

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ÖZEL DURUMLAR

İleri yaş; 50 yaş üstündeki kişilerde ani başlayan baş ağrısı öncelikle

sekonder nedenleri akla getirmelidir Buna rağmen yapılan bir çalşmada bu dönemde de primer baş

ağrılarının sık olduğu gösterilmiştir

ACİL SERVİSDE BAŞ AĞRILI HASTAYA YAKLAŞIM

ÖZEL DURUMLAR HIV ve immun supresyon varlığı;

SSS lenfoması, Toxoplazmosis vb durumlar sık görülür Mental durum değişikliği, yeni nöbet aktivitesi, 3 günden

uzun süren baş ağrısı yüksek risk kriterleridir

KARAR VERİRKEN KULLANILAN KLİNİK İPUÇLARI

Anamnez ve fizik muayene ile baş ağrısı ACEP’e göre kategorize edilir

Kritik sekonder nedenlerin varlığında, gerekli konsültasyonlar istenir ve tedavisi başlanır

Benign ve spesifik nedenlere bağlı baş ağrılarında ise gerekli tedavi verilerek hasta taburcu edilir

ACEP BAŞ AĞRISI KATEGORİSİ BAŞ AĞRISI KATEGORİSİ ÖRNEKLERAcil ayrım ve tedavi gerektiren kritik sekonder nedenler

SAK, menenjit, ICP artışı ile giden beyin tümörü

Acil ayrım ve tedavi gerektirmeyen kritik sekonder nedenler

ICP artışı olmaksızın beyin tümörü

Genellikle benign ve reversibl sekonder nedenler

Sinüzit, HT, LP sonrası baş ağrısı

Primer baş ağrısı sendromu Migren, tansiyon tip veya cluster

KARAR VERİRKEN KULLANILAN KLİNİK İPUÇLARI

2002 ACEP kılavuzu hayatı tehdit eden baş ağrısının tanınmasında görüntüleme yöntemlerinin önemini vurgulamaktadır

KARAR VERİRKEN KULLANILAN KLİNİK İPUÇLARI

Level A…görüntülemeye gereksinim yok Level B…yeni fokal defisit, akut ani başlayan baş

ağrısı, HIV (+) baş ağrılı hasta Level C… >50 yaş ve yeni başlayan baş ağrısı-normal

nörolojik muayene

Page 7: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

7

TANISAL TETKİKLERBEYİN TOMOGRAFİSİ

Acil serviste baş ağrılı hastanın araştırılmasında genellikle kontrastsız CT yeterlidir,akut SAK tanısında önemlidir

Konrastlı CT; pahalı, zaman kaybı ilaç yan etkisi nedeniyle önerilmemektedir

TANISAL TETKİKLERBEYİN TOMOGRAFİSİ

CT(-) olması SAK ‘ı ekarte etmez En kesin tanı yöntemi LP yapmaktır Çok küçük lezyonlar kontrastsız CT ile gözden kaçabilir Yüksek şüpheli durumlarda IV kontrastla CT ya da MR

gereksinimi olabilir

TANISAL TETKİKLERLUMBAR PONKSİYON

Menenjit ve/veya SAK şüphesinde CT’nin (-) olduğu durumlarda gereklidir

Kontrendikasyonları; ICP yüksekliği LP yerinde enfeksiyon Trombositopeni(hematolojik hast.)

TANISAL TETKİKLERLUMBAR PONKSİYON

Papil ödemi, hızlı gelişen ICP yüksekliğinde görülemeyeceğinden akut dönemde papil ödeminin olmaması güvenilir değildir

TANISAL TETKİKLERLUMBAR PONKSİYON

Disk kenarında venöz pulsasyonun fundoskopik muayene ile görülmesi normal ICP’nin gösterilmesi için güvenilir bir göstergedir

ICP yüksekliği, papil ödem olmaması, normal fizik muayenenin ve bilinç düzeyinin olmasıyla dışlanır

TANISAL TETKİKLERMAGNETİK RESONANS

Acil serviste akut baş ağrısı tanısında CT kadar faydalı olmadığından ve pahalı olduğundan fazla kullanılmamaktadır

Page 8: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

8

TANISAL TETKİKLERMAGNETİK RESONANS

Beyin hasarının (diffüz aksonal hasar, küçük parankimal kontüzyonlar, izodens subdural hemoraji, çoğu tümörler) değerlendirilmesinde MR’ın güvenilirliği CT’den daha fazladır

Akut SAK’ın ilk birkaç gününde MR, CT kadar güvenilir değildir

CT ve LP acil serviste baş ağrısının değerlendirilmesi için yeterlidir

HAYATI TEHDİT EDEN BAŞ AĞRILARI

SAK Hastaların %50’sinde nörolojik muayene, vital bulgular,

bilinç durumu normaldir Baş ağrısı şiddetli ve ani başlangıçlıdır Baş ağrısı genelde oksipitonukkal bölgedir

SAK SAK ön tanısı düşünüldüğünde ilk tanı yöntemi CT’dir Semptomların başlangıcını takibeden 12 saat içinde

CT’nin SAK tanısını tek başını dışladığına dair çalışma mevcut değildir

Ancak tek başına CT’nin (-) gelmesi SAK’ı dışlamaz Bazı yazarlar (-) CT sonrası LP’nin şart olduğunu

söylemektedir BOS sıvısı süpernatanında ksantokrominin varlığı tanı

koydurur

MENENJİT

Menenjit’in tüm (viral-bakteriyel) formları baş ağrısı nedenidir, baş ağrısı hızlı/ciddi başlangıçlı, ateş ve genellikle menengismus eşliğindedir

İmmunsupresif hastalarda (kriptokokal menenjit..v.b ) sinsi başlangıçlı olabilir, beraberinde ateş ve menengismus olmayabilir

Şüpheli olgularda LP yapılmalıdır Normal nörolojik muayene, normal bilinç düzeyi ve

papilödem yokluğunda beyin BT endikasyonu yoktur

İNTRAKRANİAL HEMORAJİ VE SEREBRAL İSKEMİ

İntrakranial hemorajili hastaların %65’inde baş ağrısı semptomu görülmektedir

İskemik SVH’lı hastaların ise %6’sında baş ağrısı semptomu görülmektedir

Page 9: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

9

SUBDURAL HEMATOM Anamnezinde antikoagülan kullanımı, kronik alkol alımı,

yaşlı, geçmişte nonpenetran kafa travması öyküsü olan ve akut baş ağrısı nedeniyle acile gelen hastalardan subakut/ kronik subdural hematom düşünülmelidir

Tanı: CT normal ise kontraslı CT veya MR

BEYİN TÜMÖRÜ %70’den fazlasında baş ağrısı semptomu vardır %8’inde anormal nörolojik bulgular vardır Baş ağrısı daha çok sabahları görülür, pozisyonla

ilişkilidir ve bulantı-kusma ile beraberdir Tümöre bağlı baş ağrılarından şüpheleniliyorsa 24

saat gözlem sonrası papil ödem yok ise NRŞ kliniği önerisiyle ayaktan takip edilir

BAŞ AĞRISININ SEKONDER NEDENLERİ

TEMPORAL ARTERİT Kadınlarda sık görülür 15-30/100000 insidansta ve 50 yaş üstünde sık görülür Patofizyolojisi: Elastinli arter duvarını tutan seçici ve

sistemik panarterittir Klinik:%60-90 oranında en sık semptomu baş ağrısıdır Ciddi, zonklayıcı, frontotemporal bölge üzerinde

lokalizedir

TEMPORAL ARTERİT

Çene klaudikasyosu/polimiyaljika romatika ile birliktelik sıktır

Tutulan temporal arter nonpulsatil/hassas veya nabızda azalma görülür

En ciddi komplikasyonu, iskemik optik nörite bağlı olarak görme kaybıdır

Görme kaybı varlığında…40-60 mg PO prednizolon hemen başlanmalıdır

TEMPORAL ARTERİT

50 yaş üstü Akut başlangıçlı, lokalize ağrı Temporal arter hassasiyeti/nabız azalması Sedimentasyon > 50 Anormal arter biyopsisi

…3’ünün olması tanı koydurur

Page 10: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

10

OFTALMİK BOZUKLUK

Akut glokom, iritis, optik nörit..vb durumlarda da akut baş ağrısı görülür

HT’A BAĞLI BAŞ AĞRISI

Sekonder nedenlerin belirtisi olarak da ortaya çıkabileceği için bunların ekartasyonu sonrası (preeklampsi, feokromasitoma, inme..vb) tansiyonun düşürülmesi hastada rahatlamayı sağlar

Diastolik kan basıncı artışında daha şiddetli bir baş ağrısı olur

SİNÜZİT Sinüzit; fasial ağrı ve baş ağrısı yapar Baş ağrısı pozisyonla ve sinüsün lokalizasyonuna

göre yer değiştirir Maksiller sinüzit en sık tipidir Pürülan burun akıntısı, maksiller hassasiyet,

dekonjestanlara zayıf cevap klasik semptomlarıdır

İLAÇ/TOKSİK MADDE veya METABOLİK BAŞAĞRISI

Nitrat, MAOi kullanımı, kronik alkol kullanımı, kronik analjezik kullanımı, hipoglisemi, hipoksi, CO / monosodyum glutamat intoksikasyonu, hiperkapni başlıca sebeblerdir

Bu durumların ayrımında anamnez önemlidir

BENİNG İNTRAKRANİAL HT (PSÖDOTÜMÖR SEREBRİ)

Nadir görülür,daha çok obez, gençlerde ve uzun süreli baş ağrısı olan hastalarda düşünülmelidir

Hastalarda bulantı, kusma, görme bulanıklığı vardır Etiyoloji:

İdiyopatik OKS ve Tetrasiklin kullanımı Vitamin A alımı Troid hormon bozukluğu

BENİNG İNTRAKRANİAL HT (PSÖDOTÜMÖR SEREBRİ)

Tanı: Papil ödem Normal bilinç durumu Normal CT LP’de bariz BOS P artışının olması

Tedavi: Asetozolamid veya steroid başlangıç tedavisi olarak verilir Bu tedaviye yetersizlik durumunda tekrarlayan LP’lerle

BOS drene edilir veya cerrahi tedavi yapılır (BOS şantı veya optik sinir pencere kılıfı yapılır)

Page 11: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

11

İNTERNAL KAROTİD ve VERTEBRAL ARTER DİSSEKSİYONU Disseksiyon spontan veya travmaya bağlı görülebilir Hastalar genellikle genç yaştadırlar Tanı anjıografi Doppler USG ve MR ile damar anomalileri

araştırılabilir

İNTERNAL KAROTİD ve VERTEBRAL ARTER DİSSEKSİYONU İnternal karotid arter disseksiyonu

Tek taraflı, anterior boyun ağrısı ve beraberinde baş ağrısı olan hastalardan şüphelenilmelidir, genellikle ağrı göz ve frontal alan içerisindedir

Çoğu hastada mevcut veya sonuçta GİA, stroke, horner sendromu, tek taraflı körlük, kranial sinir felci... vb nörolojik belirtiler görülür

İNTERNAL KAROTİD ve VERTEBRAL ARTER DİSSEKSİYONU

Vertebral arter disseksiyonu: GİA, stroke ve beyin sapı belirtileri ile beraber posterior

boyun ağrısı veya oksipital ağrı barizdir

LP SONRASI BAŞ AĞRISI LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde

duradan BOS sızıntısı sonucu şiddetli baş ağrısı gelişir Ayağa kalkmakla şiddetlenen, uzanınca azalan bir ağrıdır TEDAVİ: IV kafein/sıvı, NSAİİ ile tedavi edilebilir, tedavi

yetersizliğinde kan yaması gereklidir (LP seviyesinde otolog kanın epidural enjeksiyonu ile yapılır)

PRİMER BAŞ AĞRILARI

MİGREN

Sık görülür Erken ergenlik ve genç yetişkin dönemde başlar Erkeklerde prevalansı % 5, kadınlarda % 15-17

civarındadır Her iki cins için de, 40 yaş civarında pik yapar sonra

azalır

Page 12: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

12

MİGREN PATOFİZYOLOJİSİ Anormal vasküler yapı, vazokonstriksiyon ile aura ve

rebound vazodilatasyon ile zonklayıcı baş ağrısı oluşur Günümüzde beyin dokusunun bir tetikleyici faktöre yanıtı

olarak görülmektedir Auraların beyin dokusunda gezici primer nöronal

disfonksiyona, nörolojik semptomlar ise nöronal aktivite azalmasına bağlıdır

MİGREN KLİNİĞİ Aurasız migren migrenlerin çoğunu oluşturur Sıklıkla yavaş başlangıçlıdır ve 4-72 saat kadar sürer Tipik olarak pulsatil ve tek taraflı, fizik aktivite ile

kötüleşen ağrıdır Bulantı-kusma Foto-fonofobi Skalpte duyarlılık Hasta eski migren ağrılarından daha farklı bir ağrı

tarifliyor ise diğer baş ağrısı sebepleri dışlanmalıdır Görsel auralar (skotom/parlayan ışıklar)en yaygınıdır Diğer nörolojik bulgular (hemiparestezi, hemiparezi, afazi

ve diğer konuşma bozuklukları)

MİGREN KLİNİĞİ Atipik migren türleri; Oftalmoplejik migren (III,IV,VI. kranial sinirlerden en az

birisinde parezi) Retinal migren (ani monokuler skotomya da körlük) Komplike migren Baş ağrısı + Nörolojik defisit … sebep olabilecek diğer

sebepler ekarte edilmelidir Migrene bağlı nörolojik defisitler hemen her zaman 60

dakikada düzelir

MİGREN TEDAVİSİ Dihidroergotamin (DHE)

5-HT1D agonisti Yüksek etkili bir “ilk seçenektir” Şiddetli bulantı-kusma yapar

Sumatriptan DHE’e göre daha selektif bir agonist Daha pahalı, daha sık ancak daha az yan etkiler yapar 24 saatlik rekürrens hızı daha yüksektir Diğer tedavilere yanıtsız olan migrende tercih edilir

MİGREN TEDAVİSİ Diğer faydalı olduğu gösterilmiş ilaçlar;

Metoklopromid, Klorpromazin , Proklorpromazin, Ketorolakt ve Droperidol

Sessiz ve loş bir ortam sağlanmalıdır IV hidrasyon Opioidler …özel durumlarda

Page 13: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

13

GEBELERDE MİGREN İlk trimesterde sıklaşır İstirahat, soğuk gibi nonfarmakolojik tedaviler öncelikle

denenmelidir Gerekirse asetaminofen, metoklopromid, NSAİ ilaçlar

kullanılabilir (Klas B) 3.trimesterde NSAI’lar doğumu baskılar ve amniyotik

sıvı miktarını azaltır

Ekstrakranial kas yapılarının geriliminin sorumlu olduğu düşünülmektedir

Bilateral, pulsatil olmayan, eforla kötleşmeyen vebulantı-kusma ile ilişkisiz

Hafif-orta ataklarda basit analjezikler yeterli iken, şiddetli ataklar migren gibi tedavi edilmelidir

GERİLİM TİPİ BAŞ AĞRILARI

KÜME TİPİ BAŞ AĞRISI

Nadir görülür (% 0.4) Tedavisiz kısa sürelidir Erkeklerde ve 20 yaş sonrası daha sık Etyolojide trigeminal sinir patolojileri rol alır

KÜME TİPİ BAŞ AĞRISI 15-180 dakika süren şiddetli, tek taraflı,

orbital/supraorbital/temporal ağrılar ile karakterize Aynı taraflı konjonktival ödem, lakrimasyon, nazal

konjesyon, rinore, yüzde terleme, miyozis veya pitozis eşlik edebilir

Günlük ataklar (kümeler) halinde haftalar ya da yıllarca sürebilir

KÜME TİPİ BAŞ AĞRISI Atak kısa süreli ise medikasyon gereksinimi

duyulmayabilir Yüksek akımlı oksijenden hastaların %70’den fazlası

fayda görür DHE ve sumatriptana çabuk cevap verir Oral ajanlar atak sırasında kullanılmaz NSAİ … atak sıklığının ve sonraki atağın şiddetini azaltır

PRİMER BAŞ AĞRILARINDA TABURCULUK

Hastanın ağrısı kontrol altına alınıp, sekonder sebepler kesin olarak dışlandıktan sonra taburcu edilebilir

Page 14: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

14

KRANİAL VE FASİAL AĞRILAR

TEMPOROMANDİBULAR PATOLOJİLER

Temporomandibular eklemi çevreleyen kaslar ve ligamentlerin disfonksiyonu nedeniyle oluşan kalıcı rahatsızlık

TEMPOROMANDİBULAR PATOLOJİLER

Semptomlar; Gürültülü ve ağrılı eklem hareketleri Eklem hareketlerinde kısıtlılık Çene açarken kitlenme Diş gıcırdatma Dil, dudak, ya da yanak ısırma Eklem bölgesinde ağrı Daha yaygın belirtiler çiğneme kaslarının ve ligamentlerinin

disfonksiyonuna bağlıdır

TEMPOROMANDİBULAR PATOLOJİLER

Multidisipliner yaklaşım, konservatif yöntemler ile tedavi TMD tanısı için acil servisde görüntüleme nadir Basit analjezikler ve NSAİİ başlangıç tedavisi olarak

denenebilir

TRİGEMİAL NEVRALJİ Trigeminal sinirin dağılım bölgesinde saniyeler içinde

sonlanan şiddetli tek taraflı ağrı, normal nörolojik muayene ile karakterize

Ataklar arasında ağrı yok Medikal / Cerrahi tedavi Karbamazepin, günde iki kez 100 mg PO başlanır

gerek halinde dozu artırılır

TRİGEMİAL NEVRALJİ Trigeminal nevralji olan hastalar acil servise yeni

başlangıçlı veya tekrarlayan semptomlar ile başvururlar Bu hastalara karbamazepin başlanmalıdır Ani kriz nöbetlerini çok kısa olduğu için, ağrı kontrolü

nadir Kontrol edilemez ise; nöroloji konsültasyonu

Page 15: 03.02web.firat.edu.tr/myildiz/files/basveyuzagrileri.pdf · Epidural hematom Subdural hematom ... LP yapılan hastaların %10-36’sında 24-48 saat içerisinde ...

03.02.2012

15