ประวตศาสตรและการแบงยคใน

ศลปะอนเดย

ประวตศาสตรอนเดย 1

พระเจาอเลกซานเดอรบกรกแควนคนธาระ (ระลอก 2)

→ อทธพล กรก-โรมนยงคงอยแถบคนธาระ

→ ชาวกรกบางคนรบพทธศาสนา เชนพระเจามลนท (Menander)

กรก

บกรก

เกดศาสนาพทธ + เชน → ตอตานศาสนาพราหมณ + ระบบวรรณะพทธกาล

อารยนบกรกเขามา (ระลอก 1) → ไลฑราวทไปอยอนเดยใต (กลายเปนพวกทมฬ) + สรางอารยธรรมลมแมนาคงคา

เกดศาสนาพราหมณ + ระบบวรรณะ

เรองรามายณะ+มหาภารตะ → อนเดยแตกออกเปนแควนเลกๆ+รบพง

ใช “ไม” ในการกอสราง → ไมเหลอโบราณสถานในระยะน

อารยน

บกรก

ฑราวทสรางอารยธรรมลมนาสนธ

ใช “อฐ” ในการกอสราง → พบโบราณสถานในระยะนฑราวท

เหตการณประวตศาสตรสมย

การอพยพของอารยน & ฑราวท

อารยธรรมทมฬ

(ทมฬนาฑ)

อารยธรรมลมนาสนธ

อารยธรรมลมนาคงคา

ราชวงศศาตวาหนะ + อกษวาก

→ เปนอาณาจกรของคนพนเมองอยางแทจรง ≠ อาณาจกรกษาณะ→ ศนยกลางอยทอมราวด+นาคารชนโกณฑะ

→อปถมปพทธเถรวาท

ราชวงศกษาณะ

→ ชาวซเถยน (เผาเรรอนจากเอเชยกลาง) บกรกอนเดย (ระลอก 3)

→ ครอบคลมคนธาระ+ลมนาคงคา

→ K กนษกะอปถมปพทธมหายาน

สมยท 2

(6-9)

ราชวงศเมารยะ (โมรยะ)

→ รวบรวมอนเดย (ตามอทธพลของพระเจาอเลกซานเดอร)

→ K อโศก = อปถมภพทธเถรวาท→ เรมใชวสดถาวร (อฐ+หน) ในการกอสราง → ปรากฏ

โบราณสถาน

ราชวงศศงคะ

อนเดย Nสมยท 1

(อนเดย

โบราณ)

(3-6)

อนเดย Sสมย

ประวตศาสตรอนเดย 2

สมยท 1สมยอนเดยโบราณ

ร.เมารยะ-ศงคะอตรประเทศมธยประเทศ

สาญจ

ภาชา-การล

ภารหต

มหาราษฏร

สารนาถ

คนธาระ

ปาฏลบตร

มถรา

ร.ศาตวาหนะ+อกษวาก

“ศลปะอมราวด”

ร.กษาณะ

“ศลปะมถรา”

“ศลปะคนธาระ”

สงอทธพลให ลงกา+SEA

คนธาระ = พวกกรกทอยมาตงแต K อเลกซานเดอร สมยท 2

สมยคนธาระ-มถรา-อมราวด

อานธรประเทศ

อมราวด-นาคารชนโกณฑะ

อตรประเทศ = คนอนเดยแท ๆ

สรปการแบงยคสมยในศลปะอนเดย

ศลปะมถรา

(พศว.6-9)

สมยท 4

สมยท 3

สมยท 2

สมยท 1

ศลปะอนเดยภาคใต

→ ศลปะปลลวะ-โจฬะ

→ ศลปะอนเดยภาคใตอนๆ

ศลปะอนเดยภาคเหนอ

→ ศลปะปาละ-เสนะ

→ ศลปะอนเดยภาคเหนออนๆ

ศลปะคปตะ (พศว.9-11)

ศลปะหลงคปตะ (พศว.11-13)

ศลปะอมราวด

(พศว.7-10)

ศลปะคนธาระ

(พศว.6-9)

ศลปะอนเดยโบราณ

(พศว.3-6)

อนเดย Sอนเดย N

ศลปะอนเดยโบราณ

(ศลปะอนเดยสมยท 1)

ประเภทศลปกรรมสมยอนเดยโบราณ

ตวอยางสาคญ

ประเภทศลปกรรม

ภาชา-การล

ภาชา + การล(มหาราษฏร)

3) วดถาสาญจ

ภารหตภารหต-สาญจ (ลมนาคงคา)

2) สถป

เวสาล,สารนาถ(ลมนาคงคา)

1) เสาจารก/เสาพระเจาอโศก สารนาถ เวสาล

ลมนาคงคา

มหาราษฏร

แทน → ธรรมจกร + สตว 4 ชนด (ชาง,มา,วว,สงห) =สตวประจาทศทง 4

เสาพระเจาอโศกทสารนาถ (สถานทแสดงปฐมเทศนา)

ธรรมจกรหกหายไปแตควรม

(ดจากภาพสลก)

สงห 4 ตว แบกธรรมจกร

พทธธรรมแพรไปทง 4 ทศ

E ชางW วว

S มา

N สงห

บวหวเสาทรงระฆงควาลกษณะของศลปะอนเดยโบราณ

ประตมากรรมถกขดจนมน

ตนกาเนดสถปในศลปะ

อนเดยโบราณ

“สถป” → แปลวา เนนดน

กาเนดมาจากการฝงศพ แลว กอเนนดน

ขนตอนการฝงศพสมยกอนพทธกาล

(1)ฝงศพ + กอหนรปวงกลมรอบ

(2)ทาเนนดน

ขน 1 ฝงศพ + กอหนรอบ

ขน 2 ทาเนนดน → สถป

เนนดน → ตอมาจะกลายเปนองคระฆง หรอ “อณฑะ”

หนกอรอบ → ตอมากลายเปนฐานสถป

ทฝงศพ → ตอมากลายเปน “กรบรรจพระธาต”

องคประกอบสถปสมยอนเดยโบราณ ex.สาญจ

ทารวลอมฉตร

องคระฆงทรง “โอควา” ขนาดใหญ

1) เรยกวา “อณฑะ”

2) สบมาจากเนนดนฝงศพ

3) เปนลกษณะเฉพาะของสถปสมยอนเดยโบราณ (ตอไปจะเลกลง)

เรยกวา “หรรมกา”

ปก “ฉตร” เพอแสดงสถานะอนสงสงของผทถกบรรจอยในสถป

เรยกวา “ฉตรวล”

อณฑะ → องคระฆง

ฉตรวล → ปลองไฉน

สถปสมยอนเดยโบราณกบ

การปพนฐานใหกบสถปรนหลง

สถปในศลปะอนเดยโบราณ สถปในศลปะไทย

พทธประวตในศลปะอนเดยโบราณ = ชางไมกลาทาพระพทธรปเปนรปมนษย → ใชสญลกษณแทน

บลลงกเปลา

11

อยภายใต ฉตร / ตนไม

2

2

พระพทธบาท3

พทธประวตตอนเสดจออกมหาภเนษกรมณ

เมองกบลพสด

มากลบ

1

4

32

มาเปลาหลายตว= แสดงการเคลอนไหวมาเปลา

+ คนถอฉตร

พระบาท = เจาชายสทธตถะลงจากมา

“เสดจลงจากดาวดงส”แทนดวยบนไดเปลา

ปฐมเทศนา

แทนดวยธรรมจกร(ธมมจกกปปวตตนสตร)

ปรนพพาน

แทนดวยสถป

1

23

ตวอยางพทธประวตตอนอนๆ

ตวอยางชาดก“มฤคชาดก”

2

1

ภาพชาดกในศลปะอนเดยโบราณ

1) แสดงภาพพระโพธสตว ≠ พระพทธเจา

2) มกทาหลายตอนในภาพเดยว

3

กวางทองชวยคน

กวางทองเทศนให พระราชาฟง

คนไปบอกพระราชาพระราชามาลากวาง

กวางบรวารกาลงหน

สญลกษณมงคลในภาพสลกสมยอนเดยโบราณ(→ เพอใหผเขามาบชาไดรบสรมงคล)

หางปลา งวงชาง

ปากจระเข

หมอ

มพนธพฤกษาออกมา

ปรณฆฏะมกร

สญลกษณความอดมสมบรณ

วดถา

วดถา = วดในพทธศาสนา ทเกดจากการขดเขาไปในภเขาโดยฝมอมนษย ไมใชถาธรรมชาตวดถาแบงออกเปน 2 ประเภท

(1) ถาเจตยสถาน (≈ โบสถ) (2) ถาวหาร (≈ กฏ)

ถาเจตยสถาน→ ใชทาพธกรรม (≈ โบสถ)

ผงสเหลยมผนผาปลายมน

ปลายสด = สถป (แทนพระพทธรป)

ดานหนาสถป =พ.ท.ใชทาพธกรรม

มเสาขนาบ

ดานหนาสถป =พ.ท.ใชทาพธกรรม

ดานหลงปลายมน มพนทไวเดนประทกษณ

ผนงหนา = วงโคงเกอกมาขนาดใหญ

ดานหนาสถป =พ.ท.ใชทาพธกรรม

ปลายสด = สถป (แทนพระพทธรป)

เสาขนาบ 2 ขาง รองรบเพดานถา(ซงจรงๆไมตองมกได) → เลยนแบบเครองไม

ถาเจตยสถานขอปลอม (ซงจรงๆไมตองมกได)→ เลยนแบบเครองไม

ถาวหาร→ เปนทอยพระสงฆ ≈ กฏ

หองสาหรบพระสงฆ

หองกลางในผงสเหลยมสาหรบประชมสงฆ

หองกลางในผงสเหลยมสาหรบประชมสงฆ

หองสาหรบพระสงฆภายใน

ศลปะอนเดยสมยท 2

(พศว. 6-10)

ศลปะคนธาระ

ศลปะมถรา

ศลปะอมราวด

มถรา

ร.ศาตวาหนะ+อกษวาก

“ศลปะอมราวด”

ร.กษาณะ

“ศลปะมถรา”

“ศลปะคนธาระ”

คนธาระ = พวกกรกทอยมาตงแต K อเลกซานเดอร

อมราวด-นาคารชนโกณฑะ

อตรประเทศ = คนอนเดยแท ๆ

สงอทธพลให ลงกา+SEA

ความรเบองตนเกยวกบ

ศลปะอนเดยสมยท 2 ศลปะคนธาระ (6-9) →

แควนคนธาระ (NW) →

อทธพลกรก-โรมน +

อทธพลพทธศาสนา

ศลปะมถรา (6-9) → แควน

อตรประเทศ (N ) → สบ

ตอมาจากอนเดยโบราณ

ศลปะอมราวด (7-10) →

แควนอานธรประเทศ (S)

→ สบมาจากอนเดยโบราณ

อานธรประเทศ

ราชวงศกษาณะ + พระเจากนษกะ

ราชวงศกษาณะ = เผาซเถยน =เผาเรรอนบนหลงมา + มาจากเอเชยกลางครองทงคนธาระ + มถราพระเจากนษกะ = กษตรยสาคญสด

→ อปถมปพทธมหายาน→ พระพทธรปอาจสรางขนในรชกาลของพระองค (หลกฐานจากเหรยญ)

พระเจากนษกะ พบทเมองมถรา

รองเทาบตพนฐานมาจากการขมา

เสอคลมยาวเครองแตงตวของเอเชยกลาง

พบจารกทาใหทราบวา

ประตมากรรมน = พระเจากนษกะ

การประดษฐ

พระพทธรปในศลปะ

คนธาระ

ประเภทท 1 ประดษฐตามคมภรมหาบรษลกษณะ

อณาโลม / อรณา

พระกรรณยาว

ประเภทท 2 ประดษฐตามอทธพลกรก-โรมน

พระเกศาหยกศก

ประเภทท 3 ประดษฐอษณษะเพอแยกความแตกตางพระพทธรปออกจากพระสงฆ

อษณษะ

หมจวรคลม + จวรเปนรวเหมอนผา Toga

มประภามณฑลรอบพระเศยรตามแบบ Apollo

จวร & แผนหลงพระพทธรปคนธาระ

หมคลมเสมอ

แผนหนยดขอพระบาท= ประตมากรรมนนสง≠ ประตมากรรมลอยตว

ประภามณฑลรอบพระเศยรชวยยดพระศอ

ประตมากรรมโรมน

หมผา Toga

รวธรรมชาต

คลายผา Toga

ในศลปะกรก-โรมน

จวรเปนรวธรรมชาต

ประภามณฑลเรยบ= อทธพลกรก-โรมน

มทรา & อาสนะ ของพระพทธรป

ยนในศลปะคนธาระ

พระยนมกแสดง

อภยมทรา(มกหกหาย)

จบชายจวร “แบบสมมาตร” → อนเดย N

ประทานอภย (ขน) จบชายจวร “ลง”ประทานพร (ลง) จบชายจวร “ขน”

ประทบยน “ตรภงค” พกขาขางหนง + อกขางรบนาหนก

ศลปะคนธาระ → ตรภงค แต ยงไมอยงสะโพก

พทธประวตในศลปะคนธาระ (ทกรกรยา-ปฐมเทศนา)

กวางหมอบ =ปาอสปตนมฤคทายวน

ปญจวคย

ปฐมเทศนาทกรกรยา

พระพทธเจาทรงใชพระหตถหมนธรรมจกร

มลกษณะกายวภาคสมจรง

→อทธพลกรก-โรมน→ ไมปรากฏในศลปะอน

ศลปะมถรา (พศว.6-9)

ศนยกลางศลปกรรมหลก = มถรา (อตรประเทศ)

ปรากฏพระพทธรปเปนรปมนษย แตไมมอทธพลกรก-โรมนเลย

≠ คนธาระ

จบชายจวรแบบสมมาตร

= อนเดย N

จวรหมเฉยง

วชราสนะ = อนเดย N

บลลงกสงหพระพทธเจาทรงมกาลงดงราชสห

พระพทธเจา = ศากยสงห

ประภามณฑลมลายวงโคงครงวงประดบ = อทธพลคนฉองจนสมยราชวงศฮน

อภยมทราแบบหนเฉยง

= สมย 2

ศลปะมถรา = นยมสรางดวยหนทราย

แดง

ลกษณะเฉพาะของ

พระพทธรปมถรา

พระพทธรปนงในศลปะมถรา

1

2

34

จวรบางโปรงใสไมมร วมร วเฉพาะทไหล

พระพทธรปยนในศลปะมถรา

จวรบางโปรงใสจนเหนองคเพศ + ชายเขมขด

อภยมทรา(หกหายไป)

ขอบจวรหนา ยกขนมาพาดพระกรซายพบทงมถรา + อมราวด

จบชายจวรแบบสมมาตร

= อนเดย N

จวรบางโปรงใสจนเหนพระถน

+พระนาภ

ประตมากรรมยกษ (เทพเจาพนเมอง) ในศลปะอนเดยโบราณ

สงอทธพล

ไมไดอทธพลคนธาระเลย แตนาจะไดอทธพลยกษในอนเดยโบราณมากกวา

ศลปะอมราวด (พศว.7-10)

ศนยกลางศลปกรรมหลก = อมราวด + นาคารชนโกณฑะ (อานธร

ประเทศ)

เดม = ราชวงศศาตวาหนะ (ศนยกลางศลปกรรมหลก = อมราวด)

ตอมา=ราชวงศอกษวาก (ศนยกลางศลปกรรมหลก=นาคารชนโกณ

ฑะ)

สบมาจากศลปะอนเดยโบราณ

อมราวดตอนตน = ใชสญลกษณแทนพระพทธเจา (สบมาจากอนเดย

โบราณ)→ อมราวดตอนปลาย = ปรากฏพระพทธรปเปนรปมนษย

แตบางครงกยงใชสญลกษณควบคอย

พระพทธรปยนอมราวด

อภยมทราแบบหนเฉยง

(= มถรา)

จบชายจวรแบบ “ขนาน”อนเดย S

ขอบจวรหนา ยกขนมาพาดพระกรซาย = มถรา

(แตมถรา = ระดบเอว,อมราวด ระดบไหล)

เจาะโปรงระหวางพระบาท → ไมมหนยดขอพระบาท → ลอยตว

ศลปะอมราวด = ศลปะอนเดยสกลเดยวททาพระพทธรปลอยตวได

จวรเปนรวร วธรรมชาต

พระพทธรปนงอมราวด

ขดสมาธราบ“แบบหลวมๆ”

นาคปรก = อนเดย S

อภยมทราแบบหนเฉยง

ถาตองการวางพระหตถไวทตก →

ไมสามารถจบชายจวรได →ตองพนชายจวรทพระองสา

จวร = พระยนหมเฉยง + จวรเปนรวธรรมชาต

ขนดนาค

พงพาน

สถปอมราวด

สถปจรงพงหมด → ตองศกษาจากสถปในภาพสลกนนอณฑะทรงโอควา

ขนาดใหญ= อนเดยโบราณ

หรรมกา + ฉตรวล= อนเดยโบราณ

เวทการอบสถป= อนเดยโบราณ

อณฑะมลวดลายตกแตง≠ อนเดยโบราณ

รอบอณฑะ → มการประดบภาพเลาเรอง

≠ อนเดยโบราณ

มมขยนออกมาทง 4 ทศ + เสา 5 ตน → เรยกวา “อยกะ”

≠ อนเดยโบราณ ตอมาจะสงอทธพลใหกบ “วหลกฑะ” ในศลปะลงกา

ภาพเลาเรองในศลปะอมราวด

ภาพเลาเรองในศลปะอมราวด ≈ อนเดยโบราณ แต มการเคลอนไหว

อยางรนแรง (≠ อนเดยโบราณ)

การแสดจออกมหาภเนษกรมณ (อนเดยโบราณ)

การแสดจออกมหาภเนษกรมณ (อมราวด)

เดนปกตเคลอนไหว อยางรนแรง

ภาพเลาเร องตอน “ประสต”

จตโลกบาล 4

พระพทธเจาในฐานะ“ทารก” แสดงเปนผา

12

ภาพเลาเรองพทธ

ประวตตอนอนๆ

พระพทธเจาในรปของเสาไฟ

พระพทธเจาปราบชางนาฬาคร

ชางบา→ แสดง 2 ครง = แสดงความเคลอนไหว

พระพทธเจาเปนรปมนษย

คนในตลาด = ตนเตนตกใจ

→ เคลอนไหวอยางมากมายแบบอมราวด

เสาไฟ = พระพทธเจา

ทาไหวทเกนจรง= อมราวด