МОНГОЛ УЛСАД

РАДИО, ТЕЛЕВИЗИЙН

Өргөн нэвтрүүлгийг

ТООН ТЕХНОЛОГИД

ШИЛЖҮҮЛЭХ

ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ЗОХИЦУУЛАХ ХОРОО

Зүүн бүсийн семинар2012 оны 10 сарын 17-18

З. Амгалан

Мэргэжилтэн, РДЗХА, ХХЗХ

amgalan@crc.gov.mn

1Чойбалсан хот

Агуулга

• Тоон ТВ гэж юу вэ?

• Тоон ТВ-д шилжих шаардлага

• Олон улсын хандлага

• Тоон ТВ хэрэгжүүлэх хөтөлбөр

• Тоон ТВ стандарт сонголт

• Тоон ТВ студи ба түүнд тавигдах шаардлага

• Тоон радио хэрэгжүүлэх

• Одоо хийгдэж буй ажлууд

• Шийдвэрлэвэл зохих асуудлууд

Тоон телевиз гэж юу вэ?

Тоон дамжуулах системDVB-SDVB-TDVB-C

Студээс тоон урсгал гарч

тоон дамжуулах

системээр дамжин

хэрэглэгчийн тоон

төхөөрөмжөөр сэргээсэн

дүрс дуу бүхий мэдээлэл

Тоон ТВ (STB)Тоон студи

Яагаад тоон телевиз ?

Тоон телевизийн технологийн давуу талууд хэрэглэгчид

шинэ боломж олгож байна.Дүрс дууны өндөр чанар

Олон тооны нэмэлт сувгууд

Зөөврийн болон хөдөлгөөнт төхөөрөмжөөр хүлээн авах

боломж

HDTV нэвтрүүлэх боломж

Олон төрлийн нэмэлт үйлчилгээ: interactive, electronic program

guide, etc.

Өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээ эрхлэгчийн хувьд Спектрийг үр ашигтай ашиглах боломж

Өрсөлдөх чадвар дээшилнэ.

Нэмэлтээр өртөг нэмэгдүүлсэн олон үйлчилгээ явуулах

боломж

Найдвартай дамжуулал ашиглаж байгаа учраас хэрэглэгчээс

ирэх гомдолгүй болно.

Стандарт тодролтой олон суваг(SDTV)

Аналог ТВ(8МГц)

Өндөр тодоролтой ТВ суваг (HDTV)

Аналог нэг сувгийн зурваст олон

суваг дамжуулах боломж

Дамжууллын чанар сайн

Дуу, дүрс шуугиантай

бүрзгэр

Дуу, дүрс ямарч

шуугиангүй

Бусад ICT төхөөрөмжүүдтэй

зохицон ажиллах боломж

ICT-д ашиглагдаж байгаа бусад бүх

төхөөрөмж тоон технологитой

Радиогийн бүсийн чуулган, 2004 он (RRC-04)

• ОУЦХБ-ын1 болон 3-р бүсийн гишүүн орнуудын удирдлагууд ТООН ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛЭГ-ийн шилжилтийн талаар зөвлөгөөн хийсэн

• Тоон шилжилтийг зөвшөөрсөн 150гаруй улс орнуудын Тоон шилжилтийн урьдчилсан ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ бүс нутгуудаар гаргасан

Радиогийн бүсийн чуулган, 2006 он (RRC – 06)

• Тоон шилжилтийн Төлөвлөгөө, Стратеги ба Ажиллах зарчим батлагдсан (GE06)

• 2015 оны 6 сард UHF зурвас дээр 2020 онд VHF зурвас дээр Аналоги ТВ-ийг зогсоох шийдвэр батлагдсан

Тоон шилжилтийн эхлэл

Аналоги нэвтрүүлэгчийг зогсоох өдрийг

тодорхойлох

Тоон ТВ-ийн давтамжийн төлөвлөлтийг батлах

Тоон ТВ-ийн Давтамжийн төлөвлөлтөн дээр

үндэслэн давтамж хувиарлалт хийх зөвлөмж гаргах

2015 оны 06 сараас хойш ажиллаж байгаа улс орны

аналоги станцад:

Эдгээр орнууд нь хөрш орны тоон станцад

харилцан нөлөөлөл үзүүлэхгүй байх ёстой !

Хэрэв аналоги станц нь харилцан нөлөөлөлд

өртвөл ятар нэгэн хамгаалалт байхгүй !

Аналоги нэвтрүүлэгч станцын үйлдвэрлэлийг

зогсоох!

GE06 гэрээний зорилго

9

10

Дэлхийн бүх бүс Тоон өргөн нэвтрүүлэгт

шилжиж байна

• Африк

• Ази номхон далай

• Араб

• Өмнөд, Хойд Америк

• Төв, Зүүн Европ

• Хамтын нөхөрлөлийн орнууд (CIS)

10

ОУЦХБ-ын дэмжлэг

Өнөөдөр – 40 гаруй улс Аналоги ТВ унтраасан.

2015 он – 160 гаруй улс АналогиТВ унтраана

www.crc.gov.mn

Монгол улсад Телевизийг тоон технологид шилжүүлэх тухай

www.crc.gov.mn

Монгол улсын телевизийн хэрэглэгчидийн тоон үзүүлэлт

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2008 он 2009 он 2010 он 2011 он

574.7 580.3531.5

465.4

103.1 136.2 210.3294.4

8584.1

83.4 81.2

Телевизгүй өрхийн тоо

ТВ-ийн олон суваг хүлээн авагч өрхийн тоо

Эфирээс шууд хүлээн авч үздэг өрх

Мя

н.

өр

х

53.82%

www.crc.gov.mn

Монгол улс Улаанбаатар Орон нутаг

53.94%

21.20%

13.16%

11.70%49.68%

44.40%

3.01%2.91%

56.42%

19.06%

16.81%

7.71%

Телевиз үзэгч өрхийн судалгаа 2011 он

• Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон

технологид шилжүүлэх үндэсний хөтөлбөр

/2010 Засгийн газрын 275 дугаар тогтоол/

• Монгол Улсын Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл

ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.4.26-д “Радио, телевизийн

өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид

шилжүүлж, телевизийн олон сувгийг орон даяар хүлээн

авах боломжийг бүрдүүлнэ”

-Тоон технологт шилжүүлэх үндэсний хөтөлбөр

- 2014.07.31 анаолги технологи бүрэн зогсоох .

Хөтөлбөрийн зорилго

• Монгол Улсад радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн

системийг тоон технологид бүрэн шилжүүлэх замаар өргөн

нэвтрүүлгийн үйлчилгээг чанартай, хүртээмжтэй

болгож, мэдээлэл, харилцаа холбооны шинэ төрлийн

үйлчилгээг нэвтрүүлж, хэрэглээг нэмэгдүүлэх

• Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа бүх

радио, телевиз, тэдгээрийн нэвтрүүлэх станц, дамжуулах

байгууламж, хүлээн авах болон хэрэглэгчийн төхөөрөмж

Хөтөлбөрийн хамрах хүрээ

Хэрэгжүүлэх зарчим

Мэргэжлийн холбоод, холбогдох төрийн бус

байгууллага, төрийн болон нутгийн удирдлагын бүх

шатны оролцоо, идэвхи санаачлагад тулгуурлах

Төр, хувийн хэвшлийн үр ашигтай хамтын ажиллагаанд

тулгуурлах

Иргэдийн идэвхи, оролцоог дээшлүүлэх

Хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээний ач

холбогдол, үр өгөөжийг олон нийтэд сурталчлах

Мэргэжлийн боловсон хүчний мэдлэг, чадавхийг

дээшлүүлэх

Хөтөлбөрийн зорилтууд

Нэг. Эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх

Хоѐр. Тоон системд шилжүүлэх техник, технологийн

шийдлийг боловсруулах

Гурав. Тоон системд шилжүүлэх ажлыг нэгдсэн

төлөвлөлтийн дагуу үе шаттайгаар зохион байгуулах

Дөрөв. Хөтөлбөрийн аж ахуйн

нэгж, байгууллага, иргэдэд сурталчилах, сургалт

зохион байгуулах

Бодлого, зохицуулалт:

– Нэвтрүүлэгчидийн Лиценз олголт

– Контент хяналт, холболтын төв

– Олон нийтийн ТВ, Арилжааны ТВ-үүд хэрхэн хамруулах

– Аналоги нэвтрүүлэгчийг зогсоох (ASO), гэх мэт.

Эдийн засаг:

– Шинэ бизнесийн загваруудыг танилцуулах

– Шилжилтийн зардал, эмзэг давхаргийнханд татаас

18

Тоон шилжилтийн гол асуудлууд

Техник технологи :

– Стандартууд ( DVB, ISDB, ATSC,DTMB )

– Нягтруулгын техник (MPEC2/MPEG4)

– Давтамжийн боломж

– Хамрах хүрээ

– Хэрэглэгчийн төхөөрөмж (Set-Top

Box), гэх мэт.

19

Тоон шилжилтийн гол асуудлууд

– Бодлого стратеги, зохицуулалт, хэрэгжүүлэх

төлөвлөгөө;

– Тоон шилжилтийн үед баримтлах зарчим;

– Тоон ӨН-ийн хамрах хүрээ болон хугацааны

төлөвлөлт;

– Тоон ӨН-ийн үндэсний стандарт болон нягтруулгын

төрөл сонголт;

– Тоон ӨН-ийн давтамжийн төлөвлөлт;

– Эхний шатны тоон ТВ-ийн тоног төхөөрөмжийн

нөхцөл шаардлага, сонгон шалгаруулалт;

20

Хөтөлбөрийн хүрээнд хийгдсэн ажил

www.crc.gov.mn

21

Монгол улс тоон ТВ-ийн стандарт сонголт

Ийнхүү манай улс DVB-T2 стандартыг сонгож

хэрэгжүүлэх болсон нь зөв алхам болсон байна.

121 51 8 11 3

2222

Үндэсний хөтөлбөрийн үе шатууд

www.crc.gov.mn

Контент

бүтээгч, нийлүүлэгч

Дэд бүтэц,

сүлжээгээр

үйлчлэгч

Хэрэглэгчийн

төхөөрөмж

Тоон технологийн шилжилт

Үүр

эн т

ел

еф

онСуурин

телефон

Кабелийн

суваг

Үндсэн

сүлжээ

Контент

агрегаторИ

нте

рнэт

IPT

V

Ка

ТВ Тел

еви

з

Ра

дио

Хийм

эл

дагу

ул

ын Т

В

Тоон технологи аналог

Өнөөдрийн Аналоги телевизийн сүлжээ

Хэрэглэгч тоон

Сигнал (DVB-T2) хүлээн авна.

Хэрэглэгч Аналоги

Сигнал хүлээн авна.

- Улаанбаатар

- Аймгийн төв

- Сумын төв

- Малчин өрх

Улсын хэмжээнд

- ? Суваг- Цамхаг

- Нэвтрүүлэгч

төхөөрөмж(УБ, аймаг, сум)

?Хэрэглэгчийн

төхөөрөмж (STB)

Аймгийн төв, Сум

- 1-2 Суваг

Засгийн газар

? +

Бусад Суваг

-Хиймэл дагуул- КАТВ- IPTV- Oптек-

Хувийн хэвшил

Ирээдүйн Тоон телевизийн сүлжээний загвар

- Улаанбаатар (17)o Орон сууц

o Гэр хороолол

- Аймгийн төв (8)

- Сумын төв (6)

- Малчин өрх (0)

- хиймэл дагуул

- КАТВ

- IPTV

- MMDS

-

Kонтент бэлтгэгч Дамжуулах Сүлжээ Хэрэглэгч

KабелСуваг

ТВ студи

ТВ студи

KабелСуваг

KабелСуваг

KабелСуваг

KабелСуваг

ТВ студи

..........

Эфир

Кабел

суваг

ТВ студ

ТВ студи

Газрын

сүлжээгээр

Kонтент бэлтгэгч Дамжуулах Сүлжээ Хэрэглэгч

Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ

Монгол Улсын телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг аналоги

системээс тоон систем рүү шилжүүлэхэд шаардагдах тоног

төхөөрөмж нийлүүлэх, суурилуулах тн-01/11 тендер

Хамрах хүрээ: РТС УТҮГ-ын хариуцан ажиллаж буй 200 сум, суурин газар

Төсөв : 10 тэрбум ₮

Хэрэгжих үе шат:

2011 онд 10 сайт

2012 онд 90 сайт (38 сайт Говийн бүс, Зүүн бүс)

2013 онд 100 сайт (Төвийн бүс, Баруун бүс)

DVB-T2 нэвтрүүлэгчийн чадал:

Аймгийн төвд 100 Вт

Томоохон суманд 50 Вт

Суманд 20Вт

Аймгийн төв, сум орон нутагт орон нутгийн ТВ-ийг дахин дамжуулах

зорилгоор MPEG-4 Енкодер суурилагдана.

Газрын тоон ТВ-ийн сүлжээ SFN зарчмаар ажиллана.

DVB-T2 суурьлагдсан аймаг сумд

1 Сайншанд 411

2 Алтанширээ

3 Айраг

4 Дэлгэрэх

5 Иххэт

6 Даланжаргалан

7 Өргөн

8 Эрдэнэ

9 Замын-үүд

10 Мандах

11 Сайхандулаан

12 Хөвсгөл

13 Хатанбулаг

14 Зүүнбаян

15 Улаанбадрах

1 Адаацаг

2 Дэлгэрцогт

3 Говь-Угтаал

4 Цагаандэлгэр

5 Баянжаргалан

6 Өндөршил

7 Өлзийт

8 Хулд

9 Луус

10 Сайхан-Овоо

11 Эрдэнэдалай

12 Дэрэн

13 Дэлгэрхангай

14 Гурвансайхан

15 Мандалговь

1 Баяндалай

2 Баян-овоо

3 Булган

4 Гурвантэс

5 Мандал-овоо

6 Манлай

7 Ноѐн

8 Номгон

9 Сэврэй

10 Ханбогд

11 Ханхонгор

12 Хүрмэн

13 Цогт-овоо

14 Цогтцэций

15 Даланзадгад

1 Говьсүмбэр

2 Баянтал

3 Шивээговь

1 Баруун урт

Дорноговь Дундговь Өмнөговь

www.crc.gov.mn

ТВ-ийн студи дүрст нэвтрүүлгийг тоон хэлбэрт гадаад

орчны нөлөөллөөс тусгаарлагдсан барилга

байгууламжид бэлтгэх түүнийг хүргэхэд зориулагдсан

техник тоног төхөөрөмж ба нэвтрүүлэг бэлтгэхэд

зайлшгүй шаардагдах бусад техник төхөөрөмжийн

цогц .

Телевизийн студийн тодорхойлолт

МууСайн

ТВ продакшны барилга байгууламжид

- Студи (Studio floor)

- Студийн удирдлагын өрөө

(Production control room)

-Дууны удирдлагын өрөө

(Audio control room)

- Эфирийн өрөө

(Master control room)

-Гэрэлтүүлгийн удирдлагын пульт эсвэл пульт

байрлах өрөө (Lighting control room )

зохион байгуулагдах нь зүйтэй.

Телевизийн студийн бүтэц

Тоон студид тавигдах ерөнхий шаардлага нь

(студийн талбай, реверберацийн хугацаа, студийн

гэрэлтүүлгийн хэмжээ, камерийн тоо, гадны дуу

чимээг сулруулах хэмжээ г.м) Телевизийн студид

тавих үндсэн шаардлага (MNS 5592-1:2006) Монгол

улсын стандарт–аар зохицуулагдана.

Телевизийн мэргэжлийн студи

Студийн цахилгаан тэжээлийн сүлжээг цахилгааны

угсралт, байгуулалтын ажил гүйцэтгэх тухай ГОСТ

12.1-004-94 стандарт, “Барилгын дүрэм” БД 43-101-03-

ын “Газардуулга ба цахилгааны тоног төхөөрөмжийн

угсралтын ажиллагаа” –д зааснаар зохион байгуулна.

SDI (SD-SDI) – шахагдаагүй дүрс дуу, өгөгдлийг

тоон төхөөрөмж хооронд дамжуулах арга

Телевизийн станцууд, кабелийн

сувгууд, мэргэжлийн студийн төхөөрөмжүүдэд

хэрэглэгдэнэ.

SDI нь студийн төхөөрөмжийн холболтыг

хялбарчлана. Дуу дүрс нэг замаар дамжих учраас

дуу дүрсний хоорондох хоцрол бага уруулын синх

алдагдах нь бага, сувагчлал хийхэд хялбар, үнэ

өртөг бага.

Тоон ТВ-ийн студийн дүрсийн тоног төхөөрөмжийн интерфейс

Тоон ТВ-ийн студийн дүрсийн тоног төхөөрөмжийн интерфейс

HDMI (High Definition Multimedia Interface) 5Гбит/сек

хурдыг хангах хэрэглэгчийн AV энтертэймент

төхөөрөмжид SD, ED, HD дүрс дамжуулахаас гадна тоон

8 хүртлэх дууны сувгийг (surround sound )

дамжуулна. HDMI кабелийн дамжуулал

15м-ээс хэтрэхгүй.

DVI (digital video interface) дүрсийн үүсгүүр ба дүрсийн

хяналтын дэлгэцүүдийн хооронд өндөр хурдны дүрс

дамжууллыг хийнэ.Digital Display Working Group (DDWG).

Тоон ТВ-ийн дүрст материалын хадгалалт

Тоон дамжууллын системд шилжих гэж байгаатай

уялдан аналог хэлбэрт архивлагдсан материалыг

тоон хэлбэрт хувиргах асуудлыг шат дараатай

шийдвэрлэх

Тиймээс шилжилтийн үед аналог сэргээгч студид

байхыг шаардана.

Студи тоонд шилжсэн үед дүрст материалын

хадгалалтыг тоон хэлбэрт студийн стандартаар

DVD дээр бичиж архивлана.

ТВ студи тоон системд шилжсэний ач холбогдол

ТВ-ийн дохионд хийгдэж байгаа үйлдлүүдийн

тооноос дүрсийн чанар бараг хамаарахгүй. Өөрөөр

хэлбэл дохио шуугианы харьцаа бараг өөрчлөгдөхгүй

Гажуудал бараг үүсэхгүй

Дүрсэнд шинэ шинэ эффект оруулах, нийлэг дүрс

үүсгэх боломжтой

Дүрсийн шинэ стандартын дэлгэлттэй (HD, 3D) системд

үүсгэхэд хялбар

Дамжууллын олон технологиор (IPTV, интернэт видео)

дамжуулах боломжтой, янз бүрийн технологитой

үүсгүүрээс дүрст мэдээллийг/контент оруулахад хялбар

Өгөгдлийн мэдээлэл дамжуулах, интерактив ТВ

үүсгэхэд хялбар

Студид хэрэгжүүлбэл зохих

арга хэмжээнүүд

Эфирийн студиуд дүрсийн болон дууны

микшерийн нөөцтэй байхад анхаарах

Гаралтын дүрс болон дууны түвшнийг хянаж

байх

SDTV студийн дохио боловсруулалт нь

ITU-R BT601 стандартыг хангасан байх

HDTV студийн дохио боловсруулалт нь

ITU-R BT709 стандартыг хангасан байх

Студийн тоног төхөөрөмж холболтын SDI, HD-

SDI интерфейстэй байх

Тоонд шилжихтэй уялдан архивлагдсан

материалыг тоон хэлбэрт хувиргах асуудлыг ТВ-

ийн байгууллага өөрийн хүрээндээ шат

дараатай явуулах

Студид хэрэгжүүлбэл зохих

арга хэмжээнүүд

• Монгол улсад тоон радио өргөн

нэвтрүүлгийг хэрэгжүүлэх нь

39

Тоон РӨНэвтрүүлгийн шийдэлүүд

Аналоги

систем

Тоон

систем

Олон нийтийн радиогийн програмын дамжуулал

41

Радио өргөн нэвтрүүлгийн системүүд

Газрын системүүд

Цахилгаан холбооны системүүд

Хиймэл дагуулын системүүд

42

DRM систем нь анх 2001 онд

стандартчлагдаж дэлхийн олон

орны зах зээлд нэвтэрсэн болно.

DRM, DAB стандартад шилжсэн дэлхийн улсорнууд

DAB систем нь анх 1985 онд

стандартчлагдсан. Өнөөдөр 50 гаруй оронд

нэвтрээд байна.

www.crc.gov.mn

Ойрын хугацаанд (2012-2013)

Орон даяар телевизийн олон сувгийг дамжуулах чиглэлээр:

• Орон даяар дахин дамжуулах (terrestrial) аналоги телевизийн тоог шинэчлэн тогтоох

• Тогтоосон тоонд багтах телевизийг шалгаруулах зарчим, шалгаруулах этгээдийг тогтох

• Тэдгээрт хөтөлбөрийн (контент) чиглэлээр хүлээлгэх үүргийг тодорхойлох

• Хиймэл дагуулаар дамжуулах телевиз, кабелийн сувгийн тоо, нөхцөл шаардлагыг тодорхойлох

• Хиймэл дагуулаар олон суваг дамжуулах үйлчилгээнд өрсөлдөөн оруулах эсэх

• Засгийн газрын 2010 оны 275-р тогтоолоор батлагдсан “Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэх үндэсний хөтөлбөр”-т нэмэлт өөрчлөлт оруулах (Цамхаг, сумдын тоо, set top box гм)

Телевизийн үйл ажиллагаа, контентийн чиглэлээр:

• Телевиз, кабелийн сувгийн ѐс зүйн хороо байгуулах, шийдвэр гаргах, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх

• Телевизийн рэйтингийн системийг нэвтрүүлэх

• Өргөн нэвтрүүлгийн хяналт, мониторингийн төв байгуулах.

43

Тоон ТВ-д хэрэгжүүлэх шаардлагатай арга хэмжээ

www.crc.gov.mn

• Орон даяар, аймаг, сумын төвд дахин дамжуулах тоон сувгийн үндсэн

шалгуур, нэвтрүүлгийн чиглэл, баримтлах зарчмыг тодорхойлох

• Өргөн нэвтрүүлгийн контентийн зохицуулалт, ѐс зүй, хариуцлагын талаар

холбогдох хуулинд оруулах

• Олон улсын туршлагыг нэвтрүүлэх замаар зар сурталчилгааны тогтолцоог

шинэчлэх

• Холболтын нэгдсэн төв байгуулах

• Тоон системд шилжих үед амьжиргааны түвшингээс доогуур өрхөд хөнгөлттэй

үнээр хэрэглэгчийн төхөөрөмж (STB) нийлүүлэх

• Улаанбаатар хотод шинээр цамхаг байгуулах

Цаашид авах арга хэмжээний санал (Тоон технологид шилжихтэй холбогдон):

44

45

Радио өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээг тоон технологид шилжүүлэхэд шаардлгатай арга хэмжээ

1. Улсын хэмжээний нутаг дэвсгэрийг хамарсан сүлжээнд доорхи давтамжийн зурвасыг ашиглалтыг зөвөлж байна. Үүнд:

• LF 148.5- 283.5 кГц нь Улсын хэмжээнд аналоги РӨН ашиглагдаж байгаа тул

бүрэн зогсоох боломжгүйг анхаарах

• MF 526.5- 1606.5 кГц нь Олон улсаас хуваарилсан нөөц ашиглалтгүй байгаа

• HF 2300-26100 кГц нь давтамжийн зурвасууд ашиглалтгүй байгаа

• VHF цараанд ашиглах боломжтой зурвас:

– 67-108 МГц царааны зарим зурвас;

– 174-230 МГц царааны зарим зурвас;

– 230-340, 1452-1492 МГц зурваст ашиглах боломжтой, судалгааг хийх.

2. Улсын хэмжээний нутаг дэвсгэрт DRM30, DRM+ , DAB, DAB+ стандартуудыг

тоон технологийн үндсэн стандартаар дэмжин батлуулах;

Анхаарал тавьсанд баярллаа!